Vikipediya azwiki https://az.wikipedia.org/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Media Xüsusi Müzakirə İstifadəçi İstifadəçi müzakirəsi Vikipediya Vikipediya müzakirəsi Fayl Fayl müzakirəsi MediaViki MediaViki müzakirəsi Şablon Şablon müzakirəsi Kömək Kömək müzakirəsi Kateqoriya Kateqoriya müzakirəsi Portal Portal müzakirəsi Qaralama Qaralama müzakirəsi TimedText TimedText talk Modul Modul müzakirəsi Qadcet Qadcet müzakirəsi Gadget definition Gadget definition talk 1 600 6557390 6462809 2022-08-01T05:30:50Z Araz Yaquboglu 17991 /* Başlıqsız */ wikitext text/x-wiki {{Müzakirə/Ana səhifə}} {{TOC sağ}} [[Kateqoriya:Vikipediya:Ana səhifə]] == Başlıqsız == {{u|Toghrul R}} salam. Ana səhifədə '''Günün seçilmiş şəkli''' görünmür. Xahiş edirəm baxardız. Heç vaxt etməmişəm deyə bacarmadım. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 06:54, 5 mart 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] salam, {{həll edildi}} <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 10:41, 6 mart 2022 (UTC) ::{{u|Toghrul R}} salam. Ana səhifədə '''Günün seçilmiş şəkli''' yenə görünmür. Bir zəhmət düzəldərdiz. Mən onu bacarmıram. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 06:46, 4 aprel 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] salam. {{done}} <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:14, 4 aprel 2022 (UTC) ::::{{u|Toghrul R}} salam. Ana səhifədə '''Günün seçilmiş şəkli''' görünmür. May ayı üçün də zəhmət olmasa düzəlişlər edərdiz. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:23, 2 may 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] salam. {{Həll edildi }} <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 11:02, 2 may 2022 (UTC) ::::::{{u|Toghrul R}} salam. Yenə şəkil məsələsi )). — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:30, 1 avqust 2022 (UTC) icz05di76wo7g5dg3rqu1qdmqzzcdkm 6557486 6557390 2022-08-01T06:28:28Z Toghrul R 147643 /* Başlıqsız */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Müzakirə/Ana səhifə}} {{TOC sağ}} [[Kateqoriya:Vikipediya:Ana səhifə]] == Başlıqsız == {{u|Toghrul R}} salam. Ana səhifədə '''Günün seçilmiş şəkli''' görünmür. Xahiş edirəm baxardız. Heç vaxt etməmişəm deyə bacarmadım. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 06:54, 5 mart 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] salam, {{həll edildi}} <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 10:41, 6 mart 2022 (UTC) ::{{u|Toghrul R}} salam. Ana səhifədə '''Günün seçilmiş şəkli''' yenə görünmür. Bir zəhmət düzəldərdiz. Mən onu bacarmıram. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 06:46, 4 aprel 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] salam. {{done}} <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:14, 4 aprel 2022 (UTC) ::::{{u|Toghrul R}} salam. Ana səhifədə '''Günün seçilmiş şəkli''' görünmür. May ayı üçün də zəhmət olmasa düzəlişlər edərdiz. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:23, 2 may 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] salam. {{Həll edildi }} <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 11:02, 2 may 2022 (UTC) ::::::{{u|Toghrul R}} salam. Yenə şəkil məsələsi )). — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:30, 1 avqust 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] salam. {{done}} =) <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:28, 1 avqust 2022 (UTC) l3husc2vvqtx7p9firuz0z2ccf3hckc 0 610 6557333 6385590 2022-08-01T03:45:57Z 158.181.45.237 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Nikolaos Gyzis - Historia.jpg|thumb|Nikolaos Gyzis - Tarix əsəri 1892]] '''Tarix''' — mənbələr üzrə [[insan]] meydana gəlməsi və inkişafını, müxtəlif xalqların ən qədim zamanlardan bizim dövrümüzədək necə yaşamaları, onların həyatlarında hansı hadisələrin baş verməsi, insan [[cəmiyyət]]lərinin həyatı necə və niyə dəyişib [[indiki zaman|indi]] mövcud olduğu hala düşməsini öyrənən [[elm]].<ref>{{cite web |url = https://milliyyet.info/2019/07/13/tarix-ve-millet/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190715075301/https://milliyyet.info/2019/07/13/tarix-ve-millet/ |archivedate = 15 iyul 2019 |title = Tarix və Millət |author = Qulamhüseyn Məmmədov |date = |work = |publisher = Milliyyət Araşdırmalar Mərkəzi |accessdate = |language = }}</ref> Son === Tarix fəlsəfəsi === Tarix- özü bir fəlsəfədir. "Tarix" anlayışı [[üç]] müxtəlif səviyyədə və mənada istifadə olunur. Birincisi, sosial-tarixi proses – ictimai inkişaf kimi; ikincisi, ictimai-siyasi hadisələrin xronoloji ardıcıllıqla təsviri kimi və nəhayət, üçüncüsü, bu prosesin insan tərəfindən bütöv bir fenomen kimi dərk olunması mənasında – “[[Tarix fəlsəfəsi]]” kimi.Tarix fəlsəfəsi insan qəlbi və şüuruna yaxın olan problemlərə bilavasitə toxunur (onun əsas maraq və mənafelərinin tarixdə özünə uyğun necə yer tapması, onların keçmişini və gələcək taleyini müəyyən etmək kimi vəzifənin öhdəsindən gəlmək və s.). insanların maraq və mənafeləri çox rəngarəngdir, bəzən antoqonist xarakter daşıyan; ona görədə tarix [[fəlsəfə]]<nowiki/>si müxtəlif dünyagörüşlərin və sosial-siyasi proqramların toqquşma meydanına çevrilir. === Tarixşünaslıq === [[Şəkil:Qudsi.jpg|thumbnail|left|Abbasqulu ağa Bakıxanov]] [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] XIX əsrin I yarısının görkəmli maarifpərvəri, yazıçısı, şairi olmuşdur. O, [[Azərbaycan]] tarixşünaslığının banisi, Azərbaycan və Dağıstan tarixinə dair xronoloji ardıcıllığı əsas tutan zəngin və rəngarəng mənbəşünaslıq bazasına malik olan ilk müntəzəm tədqiqat əsərinin müəllifidir. Abbasqulu ağa Bakıxanovun "[[Gülüstani-İrəm]]" əsərinə qədər Azərbaycan tarixinə aid yazılmış ümumi bir tarix əsərinə təsadüf etmirik. A. Bakıxanov bu sahədə birinci olaraq Azərbaycan tarixinə aid olan materialları toplamış, onları müəyyən bir sistemə salmış və təsviri yolla "Gülüstani-İrəm" əsərini yazmışdır. Bakıxanov tarix elminin əvəzi olmayan tərbiyə və əxlaq məktəbi olduğunu qeyd edərək yazırdı: "Bu elm insanı gözəl əxlaqlı və bilikli edir, ona dolanacaq və yaşayış işlərini öyrədir. Buna görə, onu mənəvi elmlərin qiymətlərindən hesab edib demək olar: tarix hökmsüz və zülmsüz elə bir hökmdardır ki, bütün adəm övladı onun əmrlərinə boyun əyməkdədir... Tarix elə bir danışmayan natiqdir ki, sələflərin vəsiyyətlərini bütün təfsilat və təriflərilə xələflərə bildirir, ehtiyac və rifah səbəblərini, tərəqqi və tənəzzül yolların anladır".A.Bakıxanov göstərirdi ki, "[[vətən]] tarixi"ni bilmək insanlarda milli təfəkkürün inkişafına vətənpərvərlik hislərinin tərbiyə edilməsinə, dostu düşməndən ayırmağa, millət üçün, vətən üçün faydalı və zərərli olanları fərqləndirməyə imkan verir. === Tarixdə dövrləşmə === [[Şəkil:Dövrləşmə.jpg|center|thumb|Dövrləşməyə aid bir cədvəl]] Tarixin dövrləşməsi şərtidir, rahatlıq, anlaşılmaq və anlatmaq üçündür. Tarix bəşəriyyətin həyat yolu olaraq arasıkəsilməzdir, dövrləşmə isə tarixi müəyyən əlamətlərə görə aralıqlara, zaman intervallarına bölməkdir. Dövrləşmə daha qədimlərdən, daha keçmişdən yaxın zamanlara uzanan yolun döngələrini göstərir (bu döngələr mühüm görünsələr və vacib olsalar da, əsasən tarixçinin təhlil süzgəcindən keçib gələn kəşfdir, yəni subyektivdir). Müxtəlif xalqların, mədəniyyətlərin tarixi fərqli olduğuna görə fərqli dövrləşməyə məruz qalmalıdır. Biri üçün aydınlaşdırıcı mahiyyət daşıyan dövrləşmə digərinə görə mənasız ola bilər. F. Petrarca tərəfindən daxil edilən [[Renessans]] kəlməsi sonralar bütün [[Avropa]]<nowiki/>ya aid edildi, avropalaşdırıldı. Bu, [[Çin]] və ya [[İslam]] şərqinin tarixinə xas olan dövrləşmə deyil. Əsasən İtaliya üçün uyğun olan Renessans anlayışı və onun üzərində qurulan dövrləşmə [[Şimali Avropa]] üçün belə fərqlidir və o qədər də uyğun görünmür (hansı yenidənoyanma, yenidəncanlanma, nəyin oyanması, nəyin bərpası?). Qaranlıq Çağ termini də F. Petrarca `nın (1304-1463) kəşfidir (1330-larda), Antik dövrdən sonrakı dövrü Qaranlıq Çağı bildirir. Avropalıların Qaranlıq çağı İslamın ən parlaq çağı ilə az qala üst-üstə düşür. Orta çağ (Middle Ages) terminini 15-ci əsr İtalyan humanisti [[Flavio Biondi]] 1392-1463) daxil etdi. Tarixi antik, orta çağ və cağdaş dövr kimi üç hissəyə ayırmaq da həmin dövrdə baş verdi, bunu (1369-1444) [[Leonardo Da Vinçi]]yə aid edirlər. “Middle Ages” əvəzinə “Medieval” sözü də işlənilir. "Çağdaş dövr” zaman boyu hərəkət etdikcə onu iki hissəyə-yeni və ən yeni tarixə ayırmağa başlanıldı - Modern History (Yeni tarix), Contemporary History (Ən yeni tarix). Bir zamanlar [[Konstantinopol]]un türklər tərəfindən fəthi ([[1453]]) Orta çağın Middle Ages sonu və Yeni çağın (Modern Era) başlanğıcı hesab olunurdu. [[1789]]-cu il [[Fransız inqilabı]]nı Müasir dövrün (Modern History) başlanğıcı hesab edənlər çoxdur. Bir sıra hallarda modern dövrün [[Roma İmperiyası]]nın çöküşü (Post [[Roma]]) və ya [[İslam mədəniyyəti]]nin yaranması ilə başladığını söyləyirlər. Bu üçlük, yəni Qədim (Antik) dövr, Orta çağ və Müasir dövr Avropa dövrləşməsidir, dünyanın digər hissələrinə aid deyil (hərçənd ki, sırf zaman bölümü kimi bu dövrləşmədən qlobal tarixçilər də, yəni ümumdünya tarixi ilə məşğul olanlar da istifadə etməkdədirlər). === Tarixi elmlər === * [[Arxeologiya]] * [[Arxeoqrafiya]] * [[Arxivşünaslıq]] * [[Arxontologiya]] * [[Bonistika]] * [[Veksillologiya]] * [[Genealogiya]] * [[Genetik genealogiya]] * [[Heraldika]] * [[Diplomatika]] * [[Tarixi coğrafiya]] * [[Tarixi demoqrafiya]] * [[Tarixi informatika]] * [[Tarixi metrologiya]] * [[Mənbəşünaslıq]] * [[Numizmatika]] * [[Onomastika]] * [[Paleoqrafiya]] * [[Xronologiya]] * [[Epiqrafika]] və s. === [[Tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısı (Konqres Kitabxanası)|Tarixlə]] bağlı olan elmlər === * [[Arxeologiya]] * [[ Numizmatika]] * [[Heraldika]] * [[Antropologiya]] * [[Mədəniyyətşünaslıq]] * [[Gender tarixi]] * [[Etnologiya]] * [[Etnoqrafiya]] * [[Tarixi demoqrafiya]] və s. == Həmçinin bax == * [[Tarixçi]] * [[Mənbəşünaslıq]] * [[Tarixşünaslıq]] == Mənbələr == *[[Hamlet İsaxanlı]]. KEÇMİŞİN FƏLSƏFƏSİ VƏ YA TARİX NECƏ YAZILIR? Xəzər xəbər N 284. Aprel 2010 *[[Professor]] [[Anar İsgəndərov]] “ƏN MÜASİR TARİXİN YAZILMASI İLƏ BAĞLI PROBLEMLƏR VAR” Media forum, 2010-12-13 *[[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] "[[Gülüstani-İrəm]]" Xatun Plyus, bakı 2010. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} {{Elmlər}} [[Kateqoriya:Tarix| ]] 50k4sb1rclzaiwm3h844n5203g153wh 6557364 6557333 2022-08-01T05:03:34Z Atakhanli 223224 [[User:158.181.45.237|158.181.45.237]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Wikipediya M|Wikipediya M]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Nikolaos Gyzis - Historia.jpg|thumb|Nikolaos Gyzis - Tarix əsəri 1892]] '''Tarix''' — mənbələr üzrə [[insan]] meydana gəlməsi və inkişafını, müxtəlif xalqların ən qədim zamanlardan bizim dövrümüzədək necə yaşamaları, onların həyatlarında hansı hadisələrin baş verməsi, insan [[cəmiyyət]]lərinin həyatı necə və niyə dəyişib [[indiki zaman|indi]] mövcud olduğu hala düşməsini öyrənən [[elm]].<ref>{{cite web |url = https://milliyyet.info/2019/07/13/tarix-ve-millet/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190715075301/https://milliyyet.info/2019/07/13/tarix-ve-millet/ |archivedate = 15 iyul 2019 |title = Tarix və Millət |author = Qulamhüseyn Məmmədov |date = |work = |publisher = Milliyyət Araşdırmalar Mərkəzi |accessdate = |language = }}</ref> === Tarix fəlsəfəsi === Tarix- özü bir fəlsəfədir. "Tarix" anlayışı [[üç]] müxtəlif səviyyədə və mənada istifadə olunur. Birincisi, sosial-tarixi proses – ictimai inkişaf kimi; ikincisi, ictimai-siyasi hadisələrin xronoloji ardıcıllıqla təsviri kimi və nəhayət, üçüncüsü, bu prosesin insan tərəfindən bütöv bir fenomen kimi dərk olunması mənasında – “[[Tarix fəlsəfəsi]]” kimi.Tarix fəlsəfəsi insan qəlbi və şüuruna yaxın olan problemlərə bilavasitə toxunur (onun əsas maraq və mənafelərinin tarixdə özünə uyğun necə yer tapması, onların keçmişini və gələcək taleyini müəyyən etmək kimi vəzifənin öhdəsindən gəlmək və s.). insanların maraq və mənafeləri çox rəngarəngdir, bəzən antoqonist xarakter daşıyan; ona görədə tarix [[fəlsəfə]]<nowiki/>si müxtəlif dünyagörüşlərin və sosial-siyasi proqramların toqquşma meydanına çevrilir. === Tarixşünaslıq === [[Şəkil:Qudsi.jpg|thumbnail|left|Abbasqulu ağa Bakıxanov]] [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] XIX əsrin I yarısının görkəmli maarifpərvəri, yazıçısı, şairi olmuşdur. O, [[Azərbaycan]] tarixşünaslığının banisi, Azərbaycan və Dağıstan tarixinə dair xronoloji ardıcıllığı əsas tutan zəngin və rəngarəng mənbəşünaslıq bazasına malik olan ilk müntəzəm tədqiqat əsərinin müəllifidir. Abbasqulu ağa Bakıxanovun "[[Gülüstani-İrəm]]" əsərinə qədər Azərbaycan tarixinə aid yazılmış ümumi bir tarix əsərinə təsadüf etmirik. A. Bakıxanov bu sahədə birinci olaraq Azərbaycan tarixinə aid olan materialları toplamış, onları müəyyən bir sistemə salmış və təsviri yolla "Gülüstani-İrəm" əsərini yazmışdır. Bakıxanov tarix elminin əvəzi olmayan tərbiyə və əxlaq məktəbi olduğunu qeyd edərək yazırdı: "Bu elm insanı gözəl əxlaqlı və bilikli edir, ona dolanacaq və yaşayış işlərini öyrədir. Buna görə, onu mənəvi elmlərin qiymətlərindən hesab edib demək olar: tarix hökmsüz və zülmsüz elə bir hökmdardır ki, bütün adəm övladı onun əmrlərinə boyun əyməkdədir... Tarix elə bir danışmayan natiqdir ki, sələflərin vəsiyyətlərini bütün təfsilat və təriflərilə xələflərə bildirir, ehtiyac və rifah səbəblərini, tərəqqi və tənəzzül yolların anladır".A.Bakıxanov göstərirdi ki, "[[vətən]] tarixi"ni bilmək insanlarda milli təfəkkürün inkişafına vətənpərvərlik hislərinin tərbiyə edilməsinə, dostu düşməndən ayırmağa, millət üçün, vətən üçün faydalı və zərərli olanları fərqləndirməyə imkan verir. === Tarixdə dövrləşmə === [[Şəkil:Dövrləşmə.jpg|center|thumb|Dövrləşməyə aid bir cədvəl]] Tarixin dövrləşməsi şərtidir, rahatlıq, anlaşılmaq və anlatmaq üçündür. Tarix bəşəriyyətin həyat yolu olaraq arasıkəsilməzdir, dövrləşmə isə tarixi müəyyən əlamətlərə görə aralıqlara, zaman intervallarına bölməkdir. Dövrləşmə daha qədimlərdən, daha keçmişdən yaxın zamanlara uzanan yolun döngələrini göstərir (bu döngələr mühüm görünsələr və vacib olsalar da, əsasən tarixçinin təhlil süzgəcindən keçib gələn kəşfdir, yəni subyektivdir). Müxtəlif xalqların, mədəniyyətlərin tarixi fərqli olduğuna görə fərqli dövrləşməyə məruz qalmalıdır. Biri üçün aydınlaşdırıcı mahiyyət daşıyan dövrləşmə digərinə görə mənasız ola bilər. F. Petrarca tərəfindən daxil edilən [[Renessans]] kəlməsi sonralar bütün [[Avropa]]<nowiki/>ya aid edildi, avropalaşdırıldı. Bu, [[Çin]] və ya [[İslam]] şərqinin tarixinə xas olan dövrləşmə deyil. Əsasən İtaliya üçün uyğun olan Renessans anlayışı və onun üzərində qurulan dövrləşmə [[Şimali Avropa]] üçün belə fərqlidir və o qədər də uyğun görünmür (hansı yenidənoyanma, yenidəncanlanma, nəyin oyanması, nəyin bərpası?). Qaranlıq Çağ termini də F. Petrarca `nın (1304-1463) kəşfidir (1330-larda), Antik dövrdən sonrakı dövrü Qaranlıq Çağı bildirir. Avropalıların Qaranlıq çağı İslamın ən parlaq çağı ilə az qala üst-üstə düşür. Orta çağ (Middle Ages) terminini 15-ci əsr İtalyan humanisti [[Flavio Biondi]] 1392-1463) daxil etdi. Tarixi antik, orta çağ və cağdaş dövr kimi üç hissəyə ayırmaq da həmin dövrdə baş verdi, bunu (1369-1444) [[Leonardo Da Vinçi]]yə aid edirlər. “Middle Ages” əvəzinə “Medieval” sözü də işlənilir. "Çağdaş dövr” zaman boyu hərəkət etdikcə onu iki hissəyə-yeni və ən yeni tarixə ayırmağa başlanıldı - Modern History (Yeni tarix), Contemporary History (Ən yeni tarix). Bir zamanlar [[Konstantinopol]]un türklər tərəfindən fəthi ([[1453]]) Orta çağın Middle Ages sonu və Yeni çağın (Modern Era) başlanğıcı hesab olunurdu. [[1789]]-cu il [[Fransız inqilabı]]nı Müasir dövrün (Modern History) başlanğıcı hesab edənlər çoxdur. Bir sıra hallarda modern dövrün [[Roma İmperiyası]]nın çöküşü (Post [[Roma]]) və ya [[İslam mədəniyyəti]]nin yaranması ilə başladığını söyləyirlər. Bu üçlük, yəni Qədim (Antik) dövr, Orta çağ və Müasir dövr Avropa dövrləşməsidir, dünyanın digər hissələrinə aid deyil (hərçənd ki, sırf zaman bölümü kimi bu dövrləşmədən qlobal tarixçilər də, yəni ümumdünya tarixi ilə məşğul olanlar da istifadə etməkdədirlər). === Tarixi elmlər === * [[Arxeologiya]] * [[Arxeoqrafiya]] * [[Arxivşünaslıq]] * [[Arxontologiya]] * [[Bonistika]] * [[Veksillologiya]] * [[Genealogiya]] * [[Genetik genealogiya]] * [[Heraldika]] * [[Diplomatika]] * [[Tarixi coğrafiya]] * [[Tarixi demoqrafiya]] * [[Tarixi informatika]] * [[Tarixi metrologiya]] * [[Mənbəşünaslıq]] * [[Numizmatika]] * [[Onomastika]] * [[Paleoqrafiya]] * [[Xronologiya]] * [[Epiqrafika]] və s. === [[Tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısı (Konqres Kitabxanası)|Tarixlə]] bağlı olan elmlər === * [[Arxeologiya]] * [[ Numizmatika]] * [[Heraldika]] * [[Antropologiya]] * [[Mədəniyyətşünaslıq]] * [[Gender tarixi]] * [[Etnologiya]] * [[Etnoqrafiya]] * [[Tarixi demoqrafiya]] və s. == Həmçinin bax == * [[Tarixçi]] * [[Mənbəşünaslıq]] * [[Tarixşünaslıq]] == Mənbələr == *[[Hamlet İsaxanlı]]. KEÇMİŞİN FƏLSƏFƏSİ VƏ YA TARİX NECƏ YAZILIR? Xəzər xəbər N 284. Aprel 2010 *[[Professor]] [[Anar İsgəndərov]] “ƏN MÜASİR TARİXİN YAZILMASI İLƏ BAĞLI PROBLEMLƏR VAR” Media forum, 2010-12-13 *[[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] "[[Gülüstani-İrəm]]" Xatun Plyus, bakı 2010. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} {{Elmlər}} [[Kateqoriya:Tarix| ]] 5zt5yuf43qpvnnbzxvy6wi5kvbkpjlo 0 1122 6557199 6515237 2022-07-31T21:55:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi dövlət | adı = Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası | orijinal_adı = {{Dil|ru|Азербайджанская Советская Социалистическая Республика}} <br> {{Dil|az|آذربایجان سوسیالیست شورﺎ جومهوریتی}} <br> {{Dil|az|Azərbajcan Sosjalist Зyra Cumhyrijjəti}} <br>{{Dil|az|Азәрбајҹан Совет Сосиалист Республикасы}} | statusu = Müttəfiq respublika | himni = [[Azərbaycan SSR-nin himni]]<br><center>[[Fayl:Azərbaycan SSR Himni (1944 Short Instrumental).oga]]</center> | bayrağı = Flag of Azerbaijan SSR.svg | gerbi = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg | xəritəsi = Soviet Union - Azerbaijan SSR.svg | s1 = Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti | s1_bayrağı = Flag of Azerbaijan 1918.svg | quruluş_ili = [[28 aprel]] [[1920]] | süqut_ili = [[5 fevral]] [[1991]] | x1 = Azərbaycan | x1_bayrağı = Flag of Azerbaijan.svg | şüarı = Бүтүн өлкәләрин пролетарлары, бирләшин!<br>(''Bütün ölkələrin proletarları, birləşin!'') | paytaxtı = {{gerbifikasiya|Bakı}} | ən_böyük_şəhəri = [[Kirovabad]] (Gəncə), [[Sumqayıt]], [[Mingəçevir]] | rəsmi_dilləri = [[Azərbaycan dili]], <br> [[rus dili]] | valyutası = [[Azərbaycan rublu]] (1920–1923) <br> [[Zaqafqaziya rublu]] (1923–1924) <br> [[SSRİ rublu]] (1923–1991) | ərazisi = 86,6 min. km²<br>SSRİ-də 9-cu | təxmini_əhalisi = 7,137,000<ref name="ссср-2015-4">Краткая информация о республиках, входивших в СССР, стр. 4. // [https://web.archive.org/web/20150803123254/http://su90.ru/su465.pdf СССР и страны мира в цифрах]. Справочное издание. Автор: И. Г. Калабеков. Москва: издательство «Третий Рим», 2015, 239 стр. ISBN 9785990521315</ref><br>SSRİ-də 6-cı | idarəetmə_forması = [[Sovet respublikası (idarəetmə forması)|Sovet respublikası]] | dini = [[Dövlət ateizmi]] | hadisə1 = [[ZSFSR]]-in tərkibinə girməsi | hadisə_tarixi1 = [[30 dekabr]] [[1922]] | hadisə2 = Ayrıca müttəfiq respublika statusu alması | hadisə_tarixi2 = [[5 dekabr]] [[1936]] | hadisə3 = Dövlət müstəqilliyinin bərpası | hadisə_tarixi3 = [[30 avqust]] [[1991]] | demonimi = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = }} {{Şərq bloku sidebar}} '''Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası'''{{Efn|Həmçinin '''Azərbaycan Sovet Sosialist Cümhuriyyəti''' ({{dil-az2|آذربایجان سوسیالیست شورﺎ جومهوریتی, Azərbajcan Sosjalist Зyra Cumhyrijjəti}})<ref>{{cite book|author =|title = Azərbajcan Sosjalist Зyra Cumhyrijjətinin Kanyni-Əsasisi (1927-ci il 26 martda umym Azərbajcan V Зyralar Kyryltaji tərəfindən təsdik edilmiзdur)|publisher = Azərnəзr |location = Baqı̡ |год =1929|page = |isbn = }}</ref>, '''Azərbaycan SSR''' ({{dil-az-Cyrl|Азәрбајҹан ССР}}, {{dil-ru|Азербайджанская ССР}}), '''AzSSR''' ({{dil-az-Cyrl|АзССР}}) və ya '''Sovet Azərbaycanı''' ({{dil-az-Cyrl|Совет Азәрбајҹаны}}, {{dil-ru|Советский Азербайджан}}) olaraq da bilinir.}} ({{Dil-az-Cyrl|Азәрбајҹан Совет Сосиалист Республикасы}}, {{dil-ru|Азербайджанская Советская Социалистическая Республика, Azerbaycanskaya Sovetskaya Sosialistiçeskaya Respublika}})<ref name="spsp">{{cite web |url=http://www.knowbysight.info/1_AZER/08998.asp |title=Азербайджанская Советская Социалистическая Республика |publisher=Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898–1991 |diluage=ru |access-date=2018-11-16 |archive-date=2019-01-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190114160224/http://knowbysight.info/1_AZER/08998.asp |url-status=live }}</ref> — [[Cənubi Qafqaz]]ın şərq hissəsində dövlət qurumu (1920–22, 1936–91), [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] tərkibində mövcud olmuşdur. Azərbaycan SSR 1920-ci il aprelin 28-də əsasən qeyri millətlərdən ibarət olan Bakı bolşeviklərinin üsyanı və [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin [[Bolşevizm|bolşevik]] Rusiyası tərəfindən işğalından sonra yaranmışdır. Formal şəkildə müstəqil olan Azərbaycan SSR [[Moskva]]nın tam nəzarəti altında idi. Az müddət ərzində [[Azərbaycan Kommunist Partiyası (1920)|Azərbaycan Kommunist Partiyasından]] (AKP) savayı, bütün partiyalar qadağan edildi. Bu partiyaların liderləri və sıravi üzvlərinə, eləcə də [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin rəhbərlərinə qarşı [[Terrorizm|terror]] başlandı. == Tarixi == [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin süqutundan sonra 28 aprel 1920-ci il tarixdə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulur. Azərbaycanda hakimiyyət [[Azərbaycan SSR İnqilab Komitəsi]]nə və [[Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti]]nə (XKS) keçdi. Müvəqqəti İnqilab Komitəsi və [[Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti|XKS]]-nin tərkibinə ancaq azərbaycanlılar daxil idilər. Xalq Komissarları Sovetinə [[Nəriman Nərimanov|N.Nərimanov]] başçılıq edirdi. Ç.İldırım — xalq hərbi-dəniz işləri komissarı; H.H.Sultanov — xalq daxili işlər komissarı; Ə.H.Qarayev — xalq əmək və ədliyyə komissarı; Q.M.Musabəyov — xalq əkinçilik, ticarət, sənaye və ərzaq komissarı; M.D.Hüseynov — xalq maliyyə komissarı; D.X.Bünyadzadə — xalq maarif və dövlət nəzarəti komissarı; C.Vəzirov — xalq poçt, teleqraf və yollar komissarı; A.Ə.Əlimov — xalq səhiyyə və himayə komissarı seçildi. Real hakimiyyət daha çox hələ 1920-ci ilin fevralında yaradılmış [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası]]nın — AK(b)P-nin əlində idi. 1924-cü ilin fevralında Azərbaycan SSR-in tərkibində Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası (Nax.MSSR) yaradıldı. 1922-ci ildən 1936-cı ilə qədər Azərbaycan SSR, Ermənistan və [[Gürcüstan SSR]]-lə birlikdə ZSFSR tərkibinə daxil oldu. 1936-cı ildə [[ZSFSR]] ləğv edildi və Azərbaycan SSR ayrıca müttəfiq respublika kimi SSRİnin tərkibinə daxil oldu. 21 may 1990-cı il tarixində 28 mayın "Azərbaycan dövlətçiliyinin bərpası günü" elan edilməsi barədə prezident fərmanı elan edildi. 5 fevral 1991 — Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Azərbaycan Respublikası adlandırılmışdır. 30 avqust 1991 — Ali Sovetin növbədənkənar sessiyasında gərgin müzakirələrdən sonra "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında" Bəyannamə qəbul olundu. Sənəddə Azərbaycan Respublikasının 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş Xalq Cümhuriyyətinin varisi olduğu vurğulanırdı. === Xronologiya === 28 aprel 1920 — [[Azərbaycan]]da [[sovet hakimiyyəti]] qurulur. Ölkədə hakimiyyət [[Müvəqqəti İnqilab Komitəsi]]nə (MİK) verilir. Qanunvericilik funksiyalarını həyata keçirən MİK-ə yalnız azərbaycanlı kommunistlərin (Nəriman Nərimanov (sədr), Əliheydər Qarayev, Qəzənfər Musabəyov, Həmid Sultanov və s.) daxil edilməsi Rusiyanın işğalı pərdələmək cəhdi idi. Respublikada real hakimiyyət Moskvaya tabe olan Azərbaycan Kommunist (bolşevik) Partiyası Mərkəzi Komitəsinə (AK(b)P MK) məxsus idi. 1 may 1920 — [[Bakı]]da Xalq Cümhuriyyəti hökumətini devirən XI ordunun hissələri Şamaxı və Ağsudan müqavimətsiz keçərək Gəncəyə yaxınlaşdılar və qısa döyüşdən sonra şəhəri ələ keçirdilər. 3 may 1920 — [[Sovet hakimiyyəti]] Azərbaycanın bütün ərazisinə yayılmağa başladı. Müvəqqəti İnqilab Komitəsi yerlərdə qəza, mahal və kənd inqilab komitələrinin yaradılması barədə dekret verdi. Bolşeviklərin Bakı buxtasındakı [[hərbi-dəniz qüvvələri]] cənuba doğru hərəkət edərək Lənkərana və Astaranı ələ keçirir. Xalq Cümhuriyyətinin azsaylı ordu hissələri yalnız Qarabağda qalmışdı və erməni qüvvələri ilə döyüşürdü. 5 may 1920 — Azərbaycan Müvəqqəti İnqilabi Komitəsi respublikada bütün [[xan]], [[bəy]] və vəqf torpaqlarının müsadirə olunaraq əvəzi ödənilmədən kəndlilərin istifadəsinə verilməsi barədə qərar qəbul edir. Bir neçə ildən sonra həmin torpaqlar kəndlilərdən zorla geri alınaraq kolxoz təsərrüfatlarına veriləcəkdi. 7 may 1920 — Azərbaycanın bolşevik hökuməti ordunun və donanmanın yenidən təşkil edilməsi barədə dekret verdi. Qərarın icrası milli zabit kadrlarına qarşı repressiyalarla müşayiət olunurdu. Sovetləşmiş Azərbaycanın ordu və donanması isə formal olaraq 1922-ci ilədək mövcud oldu və həmin ilin dekabrında [[SSRİ]]-nin yaranması ilə Sovet Ordusunun Qafqaz hərbi dairəsinin tərkibinə qatıldı. 12 may 1920 — Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsi respublikada xalq məhkəmələrinin yaradılması haqqında dekret verdi. Əksinqilab və təxribatçılığa qarşı mübarizə üçün Fövqəladə Komissiya və Ali İnqilabi Tribunal təsis edildi, həmçinin silki və mülki rütbələrin ləğv edilməsi barədə dekret verildi. 15 may 1920 — [[Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığı]] respublikada vicdan azadlığının elan edilməsi, [[din]]in dövlətdən və məktəbdən ayrılması barədə dekret verdi. 24 may 1920 — Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsi neft sənayesinin milliləşdirilməsi haqqında dekret verdi. Əslində isə neft Rusiyanın nəzarətinə verilmişdi. Bu məqsədlə Azərbaycan Neft Komitəsi yaradılmış və komitəyə rəhbərlik Lenin tərəfindən Bakıya göndərilən [[Aleksandr Serebrovski]]yə tapşırılmışdı. Neft sənayesinin ardınca Xəzər ticarət donanması, ölkədə fəaliyyət göstərən banklar milliləşdirildi. 3 iyun 1920 — [[Zəngəzur]] və [[Qarabağ]]da bolşevik işğalına müqavimət göstərən Nuru paşanın başçılıq etdiyi Xalq Cümhuriyyətinin ordu hissələri Şuşa şəhərini ələ keçirdilər. Onların üzərinə XI rus ordusunun əlavə birləşmələri göndərilir. Sayca qat-qat çox olan rus qoşunları Levandovskinin komandanlığı altında iyunun 15-də şəhəri yenidən işğal edirlər. Milli ordunun azsaylı hissələri Cəbrayıl qəzasına geri çəkilirlər. İyunun sonunda bu bölgə bolşeviklərin nəzarətinə keçir. Sovetləşməyə qarşı üsyanlar ilin sonunadək Şəmkir, Quba və digər bölgələrdə də baş verirdi. 6 may 1921 — I Ümumazərbaycan sovetlər qurultayı (6–19 may) işə başlayır. Qurultayda Azərbaycan SSR-in ilk Konstitusiyası qəbul olunur. Müvəqqəti İnqilab Komitəsi və yerlərdəki inqilab və yoxsul komitələri ləğv edilir, ali qanunverici orqan olaraq Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi (MİK, ilk sədri Muxtar Hacıyev) və yerli sovetlər yaradılır. Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin (75 üzv və 25 namizəd) rəhbər orqanı isə respublika partiya (Azərbaycan KP) rəhbərliyinin də daxil olduğu Rəyasət Heyəti (13 nəfərdən ibarət) idi. Respublikada 30 min deputatı olan 1400 yerli kənd soveti təşkil edilir. 1921–1937-ci illərdə Ümumazərbaycan sovetlərinin 9 qurultayı keçirildi və 1938-ci ildə bu qurumu Ali Sovet əvəzlədi. 2 iyul 1921 — Azərbaycanda pedaqoji kadrlar hazırlayan ilk [[ali məktəb]], hazırda Azərbaycan Pedaqoji Universiteti adı ilə fəaliyyət göstərən – [[Azərbaycan Kişi Pedaqoji İnstitutu]] (sonralar V.İ.Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutu) təsis edildi. 5 iyul 1921 — [[Rusiya Kommunist (bolşevik) Partiyası]]nın Qafqaz Bürosunun iclasında Dağlıq Qarabağın Azərbaycan SSR-in tərkibində saxlanılması barədə qərar qəbul edilir. Bir gün öncə, iyulun 4-də RK(b)P Qafqaz Bürosunun plenumunda erməni tərəfi Orconikidze və Kirovun dəstəyi ilə [[Dağlıq Qarabağ]]ın Ermənistana verilməsi barədə qərarın qəbuluna nail olmuşdular. Lakin N.Nərimanov başda olmaqla Azərbaycanın kommunist rəhbərliyinin kəskin etirazı və RK(b)P MK-nın işə qarışması nəticəsində bu qərar ləğv olundu. Bununla belə, RK(b)P Qafqaz Bürosunun 5 iyul tarixli qərarında Dağlıq Qarabağa Azərbaycanın tərkibində saxlanılmaqla və mərkəzi Şuşa şəhəri olmaqla geniş vilayət muxtariyyəti verilməsi qeyd olunmuşdu. Bununla da ermənilər əsas məqsədlərinə çatmasalar da, muxtariyyət qazanmış oldular. 1923-cü ildə [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]] təşkil edildi 7 iyul 1923 — Azərbaycan SSR [[Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi]] respublika ərazisində [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]nin (DQMV) təşkil olunması barədə dekret verir. Sənəddə bu qərarın azərbaycanlı və erməni xalqları arasında "beynəlmiləl həmrəyliyin möhkəmlənməsinə" xidmət edəcəyi vurğulanırdı. Dekretə əsasən, "Dağlıq Qarabağın erməni hissəsində Azərbaycan SSR-in tərkib hissəsi kimi muxtar vilayətin yaradılması" nəzərdə tutulmuşdu. Bu barədə tövsiyə qərarı 1921-ci ildə RK(b)P-nin Qafqaz Diyar Bürosu tərəfindən qəbul olunmuşdu. Həmin qərarda muxtariyyətin mərkəzi [[Şuşa]] göstərilsə də, Azərbaycan MİK-in dekretində vilayətin mərkəzi kimi Xankəndi seçilmişdi. Tezliklə [[erməni]]lərin təşəbbüsü ilə [[Xankəndi]] Stepanakert adlandırıldı Ərazi-inzibati bölgüsündən sonra DQMV-nin ərazisi 4,4 min km² olaraq müəyyənləşdi. 30 avqust 1930 — Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin və Xalq Komissarları Sovetinin qərarı ilə respublika ərazisi yeni inzibati vahidlərə – rayonlara bölündü. Qərara əsasən, 63 rayon yaradıldı. Bundan öncə respublikada ərazi-inzibati bölgü sistemi olaraq 10 dairə ([[Bakı]], [[Gəncə]], Qarabağ (Ağdam), Quba, Kürdüstan, Lənkəran, Muğan (Salyan), Şirvan (Göycay), Nuxa, Zaqatala) və onların tərkibində qəzalar mövcud idi. 7 avqust 1932 — Sovet hökumətinin "Dövlət müəssisələri, kolxoz və kooperativlərin əmlakının qorunması haqqında" qərarı ilə xalq təsərrüfatında sərt cəza tədbirlərinin əsası qoyuldu. Qərara görə, dövlət əmlakından hətta xırda oğurluq güllələnmə, ən yaxşı halda 10 il həbslə cəzalandırılırdı. Sovet tarixinə "Beş sünbül haqqında qanun" adı ilə düşən sənəd Azərbaycanda da kənd təsərrüfatında repressiyalara zəmin yaratdı. 24 iyun 1938 — I çağırış [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nə seçkilər keçirildi. 310 nəfərlik parlamentə 107 fəhlə, 88 kolxozçu və 115 ziyalı-qulluqçu seçilmişdi. Xalq deputatlarının 72-si qadınlar idi. Kommunist Partiyasının əslində bütün dövlət funksiyalarını mənimsədiyi şəraitdə Ali Sovet formal fəaliyyət göstərirdi. 1938 — Azərbaycan SSR Ali Soveti yerli əhalinin etirazına baxmayaraq Laçın, Qubadlı, Kəlbəcər və Qazax bölgələrindən 2 min [[hektar]] torpaq sahəsinin Ermənistan SSR-ə verilməsi haqqında qərar qəbul etdi. Bununla belə, qərar həyata keçməmiş qaldı.. 31 il sonra, 1969-cu il mayın 7-də Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti onu yenidən təsdiq etsə də, tezliklə respublika rəhbərliyinə gələn Heydər Əliyev qərarın icrasının qarşısını aldı. 2 iyun 1938 — Azərbaycanda ilk mülki aviasiya dəstəsi təşkil olundu. Bakıda ilk aviasiya məktəbi 1915-ci ildə yaradılmış, 1923-cü ildə Bakı-Tbilisi marşrutu ilə ilk mülki aviasiya xətti açılmışdı. 1933-cü ildə [[Binə]]də ilk hava limanı istifadəyə verilmiş, 1938-ci ildə isə ilk mülki aviasiya dəstəsi uçuşlara başlamışdı. 25 iyun 1987 — SovİKP MK-nın plenumu "yenidənqurma" ("[[perestroyka]]") haqqında qərar qəbul edir. Baş katib [[Mixail Qorbaçov]]un elan etdiyi yeniləşmə kursu, ilk növbədə, sosial-iqtisadi islahatları nəzərdə tutsa da, tezliklə siyasi və ideoloji sahəni də əhatə etdi. Sovet İttifaqında (o cümlədən, Azərbaycanda) söz azadlığı, aşkarlıq, milli hərəkatlar prosesi başlandı. "Yenidənqurma" siyasəti dörd il sonra SSRİ-nin süqutu ilə nəticələndi. 21 may 1988 — SSRİ rəhbərliyi Azərbaycan və Ermənistan arasında münaqişəni sahmanlamaq üçün hər iki müttəfiq respublikanın rəhbərlərini dəyişdirir. Ermənistan KP MK-nın plenumunda 1-ci katib [[Karen Dəmirçyan]], Azərbaycan KP MK-nın plenumunda isə [[Kamran Bağırov]] vəzifələrindən kənarlaşdırıldılar. Azərbaycan KP MK-nın 1-ci katibi postuna [[Əbdürrəhman Vəzirov]] seçildi. 18 iyul 1988 — [[SSRİ Ali Soveti]]nin Rəyasət Heyətinin [[Dağlıq Qarabağ münaqişəsi]]nə həsr olunmuş geniş iclası keçirildi. M.Qorbaçovun sədrlik etdiyi iclasda Azərbaycan və Ermənistanın siyasi rəhbərliyi, hər iki respublikanın SSRİ Ali Sovetindəki deputatları iştirak edirdilər. Gərgin mübahisələrlə keçən iclasda "Dağlıq Qarabağ barəsində məsələyə dair" SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin qərarı qəbul olunur. Sənəddə Ermənistan SSR Ali Sovetinin [[Dağlıq Qarabağ]]ı ilhaq etmək barədə qərarının yolverilməz olduğu və onun ləğv edilməsinin zəruriliyi vurğulansa da, Ermənsitan SSR rəhbərliyi bu çağırışı cavabsız qoydu. 16 iyul 1989 — [[Bakı]]da yarımgizli şəraitdə [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi]]nin təsis konfransı keçirildi. Bu, Azərbaycanda Qarabağ hadisələri ilə başlanan milli xalq hərəkatının qismən təşkilatlanması idi. [[Əbülfəz Elçibəy]] AXC-nin sədri seçildi. AXC-nin 16 nəfərdən ibarət İdarə Heyətinə isə kifayət qədər fərqli baxışlı şəxslər seçilmişdi və tezliklə təşkilatda parçalanmalar başlandı. 19 may 1990 — Ali Sovetin sessiyasında Azərbaycan Respublikasının prezidenti vəzifəsi təsis edildi. [[Sessiya]]da Azərbaycan KP MK-nın 1-ci katibi [[Ayaz Mütəllibov]] prezident seçildi. SovİKP MK-nın baş katibi M.Qorbaçovun SSRİ prezidenti seçilməsindən sonra müttəfiq respublikaların rəhbərləri də eynilə hərəkət etməyə başlamışdılar. 21 may 1990-cı il tarixində 28 mayın "Azərbaycan dövlətçiliyinin bərpası günü" elan edilməsi barədə prezident fərmanı elan edildi. 5 fevral 1991 — Azərbaycan dövləti – Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası [[Azərbaycan Respublikası]] adlandırılmışdır. 27 iyun 1991 — Ali Sovet Azərbaycanın "Suveren Dövlətlər İttifaqı haqqında" müqavilədə iştirak etməsi barədə qərar qəbul etdi. Yeni ittifaq müqaviləsinin imzalanması Moskvadakı "[[Avqust qiyamı]]" nəticəsində baş tutmadı. 30 avqust 1991 — Ali Sovetin növbədənkənar sessiyasında gərgin müzakirələrdən sonra "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında" Bəyannamə qəbul olundu. Sənəddə Azərbaycan Respublikasının 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş Xalq Cümhuriyyətinin [[varis]]i olduğu vurğulanırdı. Bununla yanaşı, parlament Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin konstitusion əsaslarını yaratmaq üçün ayrıca qanunun – [[Konstitusiya Aktı]]nın hazırlanması barədə qərar qəbul etdi. 8 sentyabr 1991 — [[Azərbaycan]]da ilk [[prezident]] seçkiləri keçirildi. Ölkədəki əksər siyasi qüvvələrin, o cümlədən Xalq Cəbhəsinin boykot etdiyi və alternativsizlik şəraitində keçirilən seçkilərdə Azərbaycan KP MK-nın 1-ci katibi [[Ayaz Mütəllibov]] [[prezident]] seçildi. == İqtisadiyyatı == [[Azərbaycan]] iqtisadiyyatının daha əhatəli və böyük yüksəlişi XX əsrdə 70 ildən artıq bir dövrü əhatə edən Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası zamanına təsadüf edir.<ref name=Azİqtisad>[http://www.elibrary.az/docs/azerbaijan/gl4.pdf Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası – Azərbaycan İqtisadiyyatı]{{dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Bu illər ərzində [[Azərbaycan]] iqtisadiyyatının əksər sahələri əvvəlki dövrlərlə müqayisədə sürətlə və kompleks inkişaf etmiş, güclü sənaye potensialı yaranmışdı. [[Azərbaycan]] [[İkinci dünya müharibəsi]]nə qədər Sovet İttifaqının əsas neft bazası idi. [[Abşeron]]da [[neft]] və onunla əlaqədar sənaye sahələrinə çoxlu əsaslı vəsait qoyulurdu və bu sahələrin sürətlə inkişafı hesabına Azərbaycanda sənaye nisbətən sürətlə inkişaf edirdi. [[İkinci dünya müharibəsi]] nə qədər olan dövrdə [[Azərbaycan]]da xalq təsərrüfatına bütün kapital qoyuluşunun 65%-i sənayenin inkişafı üçün yönəldilirdi. Sonrakı beşilliklərin heç birində xalq təsərrüfatına kapital qoyuluşunda sənayenin payı bu qədər yüksək olmamışdı. Həm də bu dövrdə sənayeyə kapital qoyuluşunun 80%-ə qədəri, o cümlədən birinci beşillik dövründə 86,4 %-i neft və onunla əlaqədar olan sahələrin payına düşürdü. Bütün bunlar [[İkinci dünya müharibəsi]]nə qədər ən çox neft və onunla əlaqədar sahələrin hesabına Azərbaycanda sənayenin sürətlə inkişafını təmin edirdi. 1941-ci ildə Azərbaycan neft sənayesində ən çox neft – 23,5 milyon ton çıxarırdı. İkinci dünya müharibəsi illərində müharibənin tələbatını ödəmək məqsədilə neft və onunla əlaqədar sahələrin inkişafı ön plana çəkildi. Akademik [[Yusif Məmmədəliyev]]in rəhbərliyi ilə aviasiya benzini istehsalının yeni texnologiyası hazırlandı. [[Azərbaycan]]da yüksəkoktanlı [[benzin]] istehsalına başlandı. [[Azərbaycan]]da neft hasilatı [[SSRİ]]-də çıxarılan neftin 71,4 faizini təşkil edirdi. [[Azərbaycan]] neftçiləri müharibə illərində ölkəyə 75 milyon ton [[neft]], 22 milyon ton [[benzin]] və başqa neft məhsulları verirdilər. Müharibə zamanı hər beş təyyarə, tank və avtomaşından dördü [[Bakı]] mədənlərində çıxarılan, onun neft emalı zavodlarında istehsal olunan yanacaqla işləyirdi. Müharibə illərində cəbhənin neft tələbatının 70, yüksək oktanlı benzin və sürtgü yağına olan ehtiyacının 100 faizini Bakı ödəyirdi. 1942-ci ildə [[Bakı]]nın sənaye müəssisələrində 130 növ müxtəlif silah, hərbi sursat istehsal edilirdi. [[Fayl:The Soviet Union 1970 CPA 3865 stamp (Azerbaijan Soviet Socialist Republic (Established on 1920.04.28)).jpg|thumb|right|150px|50 illik yubileyinə həsr olunmuş [[SSRİ]] poçt markası.]] 1948-ci ildə respublika sənayesi müharibədən əvvəlki səviyyəni üstələyən məhsul buraxılışına nail olmuş, 1950-ci ildə [[Azərbaycan]]ın sənaye məhsulu 1940-cı ilə nisbətən 39% artmışdı. 1941–1970-ci illərdə 146 və ya bütün 1920–1970-ci illərdə tikilmiş sənaye obyektlərinin 60%-i qədər iri sənaye müəssisələri tikilib istifadəyə verilmişdi. [[Azərbaycan]] sənayesinin inkişafında mühüm rol oynayan [[Sumqayıt]] boruyayma, [[alüminium]] və sintez-kauçuk zavodları, [[Gəncə Alüminium Zavodu]], [[Daşkəsən]] Filiz Saflaşdırma kombinatı, [[Mingəçevir su-elektrik stansiyası]] və sairə iri müəssisələr tikilib istifadəyə verilmişdi. Bu illərdə [[Sumqayıt]], [[Mingəçevir]], [[Əli-Bayramlı]] (indiki [[Şirvan]]), [[Daşkəsən]] kimi yeni sənaye şəhərləri yaranmış, [[Naxçıvan (şəhər)|Naxçıvan]], [[Xankəndi]], [[Quba (şəhər)|Quba]], [[Qazax (şəhər)|Qazax]], [[Salyan (şəhər)|Salyan]], [[Neftçala (şəhər)|Neftçala]] və başqa şəhərlərdə sənayenin gələcək daha güclü inkişafı üçün təməl qoyulmuşdu. Ümumi sənaye məhsulu istehsalında Bakı şəhərinin xüsusi çəkisi 1913-cü ildəki 91,4%-dən 72,8%-ə düşmüşdü. 1949-cu ildə dünya təcrübəsində ilk dəfə dənizindən neft çıxarılmasına başlandı. Qısa müddət ərzində [[Bakı]] döyüşən ordunun mühüm cəbbəxanalarından birinə çevrildi. [[Neft]] sənayesi [[neft maşınqayırması]], cihaz və alətqayırma, [[qara metallurgiya]], ilk növbədə [[neftçıxarma]] üçün borular istehsalı, [[elektroenergetika]] və s. yaranması əsasında respublikada çox güclü sənaye kompleksinin meydana gəlməsini təmin etdi. 50–60-cı illərdə [[Sovet İttifaqı]] nın başqa regionlarında zəngin neft ehtiyatlarının aşkara çıxarılması və istifadəsi ilə əlaqədar olaraq, Azərbaycan neftinə maraq xeyli azaldı, bu sahələrin inkişafının zəifləməsi bütövlükdə iqtisadiyyatın artım sürətinə mənfi təsir göstərməyə başladı. 1970-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-də sənayenin əsas istehsal fondlarının 70%-i, istehsal olunan məhsulun isə cəmi 40%-ə qədəri yanacaq, [[energetika]], [[metallurgiya]] və kimya sənayesi sahələrinin hesabına əldə edilirdi. Sənaye məhsulunun cəmi 22%-ni verən yanacaq sənayesinin payına o zaman sənayedə qoyulan bütün kapitalın 50%-dən çoxu düşürdü. 70-ci illərə qədər olan dövründə şəhər əhalisinin artması sürətinə görə Bakı, keçmiş ittifaqın paytaxt şəhərləri içərisində birincilər sırasında idi. 1970-ci ildə respublikada olan 60 şəhərin dördündə ([[Bakı]], [[Sumqayıt]], [[Gəncə]], [[Mingəçevir]]) bütün şəhər əhalisinin 63%-i, qalanlarında isə 37%-i yaşayırdı. Bu da Bakı şəhərində mənzil sahəsinə və digər sosial obyektlərə olan ehtiyacın ödənilməsi sahəsindəki çətinlikləri daha da ağırlaşdırırdı. 70-ci illərdə və 80-ci illərin birinci yarısında [[Azərbaycan]]da həm bütövlükdə respublika iqtisadiyyatının, həm də regionların gələcək sürətli inkişafını təmin edə bilən istehsal, elmi-texniki və kadr potensialı yaranmışdı. Keçmiş [[SSRİ]] əhalisinin yalnız 2,5%-nin yaşadığı [[Azərbaycan]] bir çox əsas sənaye məhsulları istehsalına görə ittifaq sənayesində nisbətən xeyli yüksək yer tuturdu. Belə ki, 80-ci illərin ortalarında ittifaq üzrə [[neft]] mədən avadanlıqları istehsalının 70%-i, o cümlədən 1970–1985-ci illərdə dərinlik nasosları istehsalının hamısı, elektrik qaynaq avadanlıqlarının 10,5%-i, kauçuk sodanın 7,8%-i, şərab və şərab məhsullarının 1/3 hissəsindən çoxu, məişət kondisionerlərinin hamısı, soyuducuların 5,7%-i, [[pambıq]] ipliyinin 9,6%-i, ipək xammalının 11,7-i və i.a. [[Azərbaycan]]ın payına düşürdü. 70-ci illərdə və 80-ci illərin birinci yarısında [[Azərbaycan]]da yeni sənaye müəssisələrinin istifadəyə verilməsi, yeni maşın və avadanlıqların alınması bütövlükdə [[SSRİ]]-də olduğuna nisbətən daha sürətlə həyata keçirildiyindən əsas kapital da burada SSRİ-də olduğuna nisbətən daha böyük həcmdə artmış və işçilərin fondla silahlanma səviyyəsi daha yüksək olmuşdu. Bir işçiyə düşən əsas fondların dəyəri keçmiş [[SSRİ]] üzrə 1980-ci ildə 13,3 min rubl, 1985-ci ildə 17,8 və 1990-cı ildə 24,2 min rubl təşkil edirdisə, [[Azərbaycan]]da bu göstəricilər xeyli yüksək olub, müvafiq surətdə 1980-ci ildə 19,5 min rubl, sonrakı illərdə 24,5 və 33,4 min rubla bərabər olmuşdu. [[Azərbaycan SSR]]-in vəsaiti və ondan göndərilən xammalla işləyən bir çox müəssisələr [[Ukrayna]], [[Rusiya]] və digər respublikalarda fəaliyyət göstərirdi. 80-ci illərin ortalarında [[Azərbaycan]]da güclü istehsal potensialı yarandığım başqa faktlar da sübut edir. Misal üçün 80-ci illərdə [[Azərbaycan]]dan ittifaq fonduna ayrılan məhsul [[Azərbaycan]]a gətiriləndən hər il orta hesabla 2,0 milyard rubl, ayrı-ayrı illərdə isə daha çox olmuşdu. == Əhali == 1 yanvar 1991-ci il tarixinə SSRİ əhalisinin ümumi sayı 290.077 milyon nəfər təşkil edirdi, onlardan 7.137 milyon nəfəri isə Azərbaycan SSR sakini idi.<ref name="ссср-2015-4" /> Beləliklə, Azərbaycan SSR–də bütün SSRİ əhalisinin 2,5%–i yaşayırdı.<ref name="ссср-2015-4" /> Azərbaycan SSR əhalisinin 54%–i şəhər yerlərində məskunlaşmışdı, ölkə ərazisinin isə hər km²–də orta sıxlıq 82.4 nəfər təşkil edirdi.<ref name="ссср-2015-4" /> === Etnik tərkib === {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="14" | Siyahıyaalınmaların yekunlarına əsasən Azərbaycan SSR əhalisinin sayı və etnik tərkibi |- style="background:#e0e0e0;" ! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1926)|1926]]<ref name="Закавказская СФСР/Азербайджанская ССР">Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР :[http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php?reg=2275 Закавказская СФСР/Азербайджанская ССР] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120210090501/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php?reg=2275 |date=2012-02-10 }}---Источник: Всесоюзная перепись населения 1926 года.М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928–29. Том 10–16. Таблица VI. Население по полу, народности.---А также [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.xls Excel файл] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191127193719/http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.xls |date=2019-11-27 }}</ref> ! % ! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1937)|1937]]<ref name="страница 107">Всесоюзная перепись населения 1937 года: общие итоги. Сборник документов и материалов. Составители: Б. В. Жиромская, Ю. А. Поляков, Издательство: Российская политическая энциклопедия, Москва, 2007-ой год, ISBN 5-8243-0337-1, страница 107</ref> ! % ! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1939)|1939]]<ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php?reg=5|title=Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=3 sentyabr 2015|archive-date=2012-02-03|archive-url=https://www.webcitation.org/65BNw58Wb?url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php?reg=5|url-status=unfit}}.{{oq|ru|'''Источник:''' РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 966-1001 (Разработочная таблица ф. 15А. Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам)}}</ref><ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=679|title=Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=13 avqust 2015|archive-date=2015-08-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20150813181918/http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=679|url-status=unfit}}</ref> ! % ! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1959)|1959]]<ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php?reg=11|title=Всесоюзная перепись населения 1959 г. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=3 sentyabr 2015|archive-date=2012-02-03|archive-url=https://www.webcitation.org/65BNxMgUg?url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php?reg=11|url-status=unfit}}.{{oq|ru|'''Источник:''' РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 1566а -1566д (Таблица 3,4 Распределение населения по национальности и родному языку)..)}}</ref> ! % ! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1970)|1970]]<ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php?reg=7|title=Всесоюзная перепись населения 1970 г. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=3 sentyabr 2015|archive-date=2012-02-03|archive-url=https://www.webcitation.org/65BNyqKHA?url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php?reg=7|url-status=unfit}}.{{oq|ru|'''Источник:''' РГАЭ РФ , фонд 1562, опись 336, ед.хр.3998-4185 (Таблица 7с. Распределение населения по национальности, родному и второму языку.)}}</ref> ! % ! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1979)|1979]]<ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php?reg=7|title=Всесоюзная перепись населения 1979 г. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=31 iyul 2015|archive-date=2011-08-26|archive-url=https://www.webcitation.org/61Dmp8Oa9?url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php?reg=7|url-status=unfit}}.{{oq|ru|'''Источник:''' РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, ед.хр. 6174-6238 (Таблица 9с. Распределение населения по национальности и родному языку)}}</ref><ref>Раздел второй. Этнодемографический обзор регионов и стран мира. — Глава третья. Союз Советских Социалистических Республик, стр. 210. // [https://yadi.sk/i/i65K1QdEitpgH Население мира. Этнодемографический справочник.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210830214657/https://disk.yandex.com/i/i65K1QdEitpgH |date=2021-08-30 }} Автор: Соломон Ильич Брук. Ответственный редактор: доктор исторических наук, профессор П. И. Пучков. Академии наук СССР. Институт этнографии имени Н. Н. Миклухо–Маклая. Москва: Издательство "Наука", 1981, 880 стр.</ref> ! % ! [[Azərbaycan SSR əhalisinin siyahıyaalınması (1989)|1989]]<ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=7|title=Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР: Азербайджанская ССР — '''Еженедельная демографическая газета Демоскоп Weekly'''|publisher=|accessdate=7 iyul 2015|archive-date=2011-08-26|archive-url=https://www.webcitation.org/61DmrClqp?url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=7|url-status=unfit}}.{{oq|ru|'''Источник:''' Рабочий архив Госкомстата России.Таблица 9с. Распределение населения по национальности и родному языку.}}</ref> ! % |- | style="text-align:left;"| '''Cəmi''' | 2 270 060 | 100.00 | 3 056 449 | 100.00 | 3 205 150 | 100.00 | 3 697 717 | 100.00 | 5 117 081 | 100.00 | 6 026 515 | 100.00 | 7 021 178 | 100.00 |- | style="text-align:left;"| '''[[Azərbaycanlılar]]''' | 1 437 977 | 63.35 | 1 778 798 | 58.19 | 1 870 471 | 58.36 | 2 494 381 | 67.46 | rowspan="2"|3 776 778 | rowspan="2"|73.81 | rowspan="2"|4 708 832 | rowspan="2"|78.14 | 5 804 980 | 82.68 |- | style="text-align:left;"| '''[[Talışlar]]''' | 77 323 | 3.41 | 99 145 | 3.24 | 87 510 | 2.73 | 85 | 0.00 | 21 169 | 0.30 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ruslar]]''' | 220 545 | 9.72 | 479 008 | 15.67 | 528 318 | 16.48 | 501 282 | 13.56 | 510 059 | 9.97 | 475 255 | 7.89 | 392 304 | 5.59 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ermənilər]]''' | 282 004 | 12.42 | 370 164 | 12.11 | 388 025 | 12.11 | 442 089 | 11.96 | 483 520 | 9.45 | 475 486 | 7.89 | 390 505 | 5.56 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ləzgilər]]''' | 37 263 | 1.64 | 104 290 | 3.41 | 111 666 | 3.48 | 98 211 | 2.66 | 137 250 | 2.68 | 158 057 | 2.62 | 171 395 | 2.44 |- | style="text-align:left;"| '''[[Avarlar (qafqazdilli)|Avarlar]]''' | 19 104 | 0.84 | 12 854 | 0.42 | 15 740 | 0.49 | 17 254 | 0.47 | 30 735 | 0.60 | 35 991 | 0.60 | 44 072 | 0.63 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ukraynalılar]]''' | 18 241 | 0.80 | | | 23 643 | 0.74 | 25 778 | 0.70 | 29 160 | 0.57 | 26 402 | 0.44 | 32 345 | 0.46 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tatarlar]]''' | 9 948 | 0.44 | | | 27 591 | 0.86 | 29 370 | 0.79 | 31 353 | 0.61 | 31 204 | 0.52 | 28 019 | 0.40 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəhudilər]]''' | 20 578 | 0.91 | | | 41 245 | 1.29 | 29 350 | 0.79 | 29 392 | 0.57 | 33 248 | 0.55 | 25 190 | 0.36 |- | style="text-align:left;"| '''[[Axısqa türkləri]]''' | 0 | 0.00 | | | … | … | 202 | 0.01 | 8 491 | 0.17 | 7 926 | 0.13 | 17 705 | 0.25 |- | style="text-align:left;"| '''[[Gürcülər]]''' | 9 452 | 0.42 | | | 10 196 | 0.32 | 9 526 | 0.26 | 13 595 | 0.26 | 11 412 | 0.19 | 14 197 | 0.20 |- | style="text-align:left;"| '''[[Saxurlar]]''' | 15 552 | 0.69 | | | | | 2 876 | 0.08 | 6 208 | 0.12 | 8 546 | 0.14 | 13 318 | 0.19 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 41 193 | 1.81 | 10 878 | 0.36 | 6 005 | 0.19 | 1 487 | 0.04 | 5 488 | 0.11 | 5 676 | 0.09 | 12 226 | 0.17 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tatlar]]''' | 28 443 | 1.25 | 56 933 | 1.86 | | | 5 887 | 0.16 | 7 769 | 0.15 | 8 848 | 0.15 | 10 239 | 0.15 |- | style="text-align:left;"| '''[[Beloruslar]]''' | 2 867 | 0.13 | | | 1 472 | | 4 284 | 0.12 | 4 929 | 0.10 | 4 782 | 0.08 | 7 833 | 0.11 |- | style="text-align:left;"| '''[[Udilər]]''' | 2 445 | 0.11 | | | | | 3 202 | 0.09 | 5 492 | 0.11 | 5 841 | 0.10 | 6 125 | 0.09 |- | style="text-align:left;"| '''[[Dağ yəhudiləri]]''' | 10 270 | 0.45 | 10 899 | 0.36 | | | 10 324 | 0.28 | 11 653 | 0.23 | 2 123 | 0.04 | 5 484 | 0.08 |- | style="text-align:left;"| '''Təsniflənməmiş''' | 0 | 0.00 | | | 2 254 | 0.07 | 30 | 0.00 | rowspan="2"|25 209 | rowspan="2"|0.49 | 44 | 0.00 | 92 | 0.00 |- | style="text-align:left;"| '''Digərləri''' | 36 855 | | 131 982 | | | | 22 099 | 0.57 | 26 842 | 0.45 | 23 980 | 0.34 |} == Ruslaşdırma siyasəti == Cənubi Qafqazı Azərbaycan türklərindən təmizləmək siyasətini yürüdən Sovet hökuməti digər tərəfdən də ermənilərin Qafqaza qayıtmasına 1931-ci ildə qərar vermişdi. Sovet hakimiyyəti Azərbaycanı ruslaşdırır və milli kadrları mühüm vəzifələrə yaxın buraxmırdı. 1931-ci ildə Bakı Sovetinin məsul işçilərinin 45 faizi ruslar, 17 faizi ermənilər, 16 faizi isə türklərdir (azərbaycanlılardır). Yenə həmin ildə Azərbaycanda mövcud olan 12 ali məktəbdən ancaq birində – yeni Pedaqoji İnstitutda tədris türkcə, qalanında isə rusca aparılırdı. Sonrakı dövrdə də Azərbaycanda güclü ruslaşdırma siyasəti aparıldı. Xüsusən, dövlət idarələrində yazışmalar, sənədləşmələr rus dilində olurdu. Hətta ruslarla ailə quranların ön vəzifələrə çəkilməsi daha asan olurdu. Erməni millətindən olanlar isə (xüsusən qadınlar) mütləq idarə rəhbərinin katibəsi, köməkçisi funksiyasını daşıyırdı. Bu "ruslaşdırma siyasəti"ni ilk dəyişdirmək istəyənlərdən biri 1954–1959-cu illərdə Azərbaycana başçılıq etmiş İ. Mustafayev oldu. Onun Azərbaycan idarəçilik sistemində ana dilini müdafiə etməsi sonradan vəzifədən uzaqlaşdırılması ilə nəticələndi.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycanın aprel işğalı |url=http://karabakhmedia.az/main/15708-azrbaycanin-aprel-isgali.html |access-date=2020-07-10 |archive-date=2020-07-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200710121715/http://karabakhmedia.az/main/15708-azrbaycanin-aprel-isgali.html |url-status=dead }}</ref> == Azərbaycan SSR Parlamenti == : [[Azərbaycan SSR İnqilab Komitəsi]] – 1920 : [[Azərbaycan SSR Mərkəzi İcrayyə Komitəsi]] – 1920–1938 : [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]] – 1938–1991 == Mədəniyyət == [[Fayl:Museo de Azerbaiyán de Literatura Nizami, Baku, Azerbaiyán, 2016-09-26, DD 199.jpg|300px|thumb|right|[[Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi]]]] 1920–1930-cu illərin [[Azərbaycan SSR|Sovet Azərbaycanı]] memarlığı üçün [[konstruktivizm]] ideyasının hakim olması xarakterikdir. Həmin dövr memarlar Aleksey Şusev, Vesnin qardaşları, S.S.Pen, Q.M.Ter-Mikelov, həmçinin memar [[Mikayıl Hüseynov]]un yaradıcılığının erkən dövrü ilə əlaqəlidir. 1934-cü ildə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi İcrayə konstruktivizm üslubunu tənqid edən və milli memarlıq ənənələrinə qayıtmağa çağıran qərar verdi.<ref name="Усейн">{{cite news| title=The Soviet Period of Architecture in Azerbaijan| author=''Ilham Aliyev''| publisher=Azerbaijan International| url=http://azer.com/aiweb/categories/magazine/64_folder/64_articles/64_useynov.html| date=Winter 1998| access-date=2017-12-30| archive-date=2010-11-15| archive-url=https://web.archive.org/web/20101115163730/http://azer.com/aiweb/categories/magazine/64_folder/64_articles/64_useynov.html| url-status=live}}</ref> Konstruktiv stil Azərbaycanda oturuşmağa imkan tapmamış, 30–40-cı illərdə yaradıcılığında klassik memarlıq ənənələri və milli memarlığın elementlərini birləşdirən [[Sadıq Dadaşov|S.A.Dadaşov]], V.A.Munts və Mikayıl Hüseynovun təsiri Azərbaycan memarlığında hiss edilməyə başlayır. Bu sırada Mikayıl Hüseynovun yaradıcılığı xüsusilə fərqlənir. Həmin dövrün "klassik-milli memarlıq üslubu"nda inşa edilmiş əsərlər arasında [[Hökumət Evi]] (1934), [[Bakı Musiqi Akademiyası]] (1936), [[Azərbaycan Milli Kitabxanası]] (1947), [[Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi|Milli Ədəbiyyat Muzeyi]] (1940), [[AMEA]] binası (1948–1960) xüsusilə diqqəti cəlb edir. 1936-cı ildə [[Azərbaycan Memarlar İttifaqı]]nın əsası qoyulmuşdur. 1969–1982-ci illərdə ölkəni idarə etmiş [[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası|Azərbaycan KP MK]]-nın birinci katibi [[Heydər Əliyev]] Azərbaycan memarlarını müasir və milli memarlıq elementlərini öz yaradıcılıqlarında birləşdirməyə çağırmışdı.<ref name="Усейн" /> Həmin dövrün memarlıq nümunələri arasında [[Bakı metropoliteni]]nin [[Nizami metrostansiyası|Nizami]] (1970) və [[Elmlər Akademiyası metrostansiyası|Elmlər Akademiyası]] (1976) stansiyaları, Zaqulba qonaq evi, [[Azadlıq prospekti (Bakı)|Azadlıq prospektindəki]] yaşayış binaları, Gəncədə Kəpəz oteli (1973), Bakıda [[JW Marriott Absheron|Abşeron oteli]] (1965) diqqət çəkir. Sovet dövründə Azərbaycan ədəbiyyatı yaradıcılıq azadlığını təhlükə hesab edən bir sistemlə idarə edilirdi. Azərbaycan yazıçıları və intellektuallarının fəaliyyətinə nəzarət edilir və onlar təqibə məruz qalırdı.<ref name="cultureazeri">"[http://www.britannica.com/place/Azerbaijan/Administration-and-social-conditions Azerbaijan] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150905121352/http://www.britannica.com/place/Azerbaijan/Administration-and-social-conditions |date=2015-09-05 }}". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc., 2016. Web. 24 Apr. 2016. {{oq|en|In the course of its long history, Azerbaijan has given the world a number of outstanding thinkers, poets, and scientists. Among the medieval scientists and philosophers, Abul Hasan Bakhmanyar (11th century), the author of numerous works on mathematics and philosophy, and Abul Hasan Shirvani (11th–12th centuries), the author of Astronomy, may be noted. The poet and philosopher Nẹzāmī, called Ganjavī after his place of birth, Ganja, was the author of Khamseh (“The Quintuplet”), composed of five romantic poems, including “The Treasure of Mysteries,” “Khosrow and Shīrīn,” and “Leyli and Mejnūn.” The people of Azerbaijan have retained their ancient musical tradition. For example, the art of ashugs, who improvise songs to their own accompaniment on a stringed instrument called a kobuz, remains extremely popular. Mugams, vocal and instrumental compositions, are also widely known, the town of Shusha being particularly renowned for this art. Azerbaijan’s cultural institutions, including museums, theatres, and public libraries, are located in Baku. Many of them were established after World War II. The city has museums devoted to the art, history, and literature of Azerbaijan. In Nagorno-Karabakh there is a museum with material on the history and archaeology of the Armenian people of the region. The opera and ballet are widely attended. Some of Azerbaijan’s composers, notably Uzeir Hajjibekov (the operas Ker-Ogly and Leyli and Mejnūn and the operetta Arshin Mal ʾAlan) and Kara Karayev (the ballets Seven Beauties and The Path of Thunder), have international reputations. The latter’s symphonic music is also well known abroad. Throughout the Soviet period Azerbaijani literature was controlled by a system that saw mortal danger in even a modicum of creative freedom. Azerbaijani writers and other intellectuals were closely supervised and subjected to varying degrees of persecution. Azerbaijan has no private publishing; several government firms publish scientific books and magazines as well as books and magazines about art and literature in Azerbaijani, Russian, and other diluages. In 1992 the Azerbaijani government switched from the Cyrillic to the Roman alphabet. The magazines Literaturny Azerbaydzhan (in Russian), Azerbaijan Gadïnï (“Azerbaijan Woman,” in Azerbaijani), and Azerbaydzhanskoye neftyanoye khozyaystvo (“Azerbaijan Petroleum Economy,” in Russian) have the highest circulation. Baku has several radio stations, a television studio, and a film studio.}}</ref><ref>Suny, Ronald (1996). Armenia, Azerbaijan, and Georgia. DIANE Publishing. p. 108. ISBN 0-7881-2813-2.</ref> Bu dövrdə bir çox Azərbaycan yazıçısı [[Stalin repressiyası]]na məruz qaldı. 1927-ci ildə Azərbaycan Proletar Yazıçıları Assosiasiyası yaradıldı, 1932-ci ildə isə ləğv edildi. Həmin il [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]] yaradıldı. Sovet dövrü Azərbaycanının yazıçılarına [[Rəsul Rza]], [[Məmməd Səid Ordubadi]], [[Süleyman Sani Axundov]], [[Mirzə İbrahimov]], [[Ənvər Məmmədxanlı]] daxildir. Bu dövrdə [[Səməd Vurğun]]un yığcam və diskrit üslubu Azərbaycan ədəbiyyatının müasir formasının formalaşmasına səbəb oldu, onu arxaizmlərdən təmizlədi.<ref>[http://samedvurgun.com/ru/index.php Самед Вургун — Жизнь и творчество,] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170923194339/http://samedvurgun.com/ru/index.php |date=2017-09-23 }} Сайт Самеда Вургуна.</ref> XX əsrin sonlarına yaxın [[Bəxtiyar Vahabzadə]] 70 şeir məcmuəsi və 20 poeması ilə şöhrət qazandı. Onun [[Gülüstan (poema)|"Gülüstan" poeması]] Rusiya və İran arasında bölünən Azərbaycan xalqı və onun birləşmək arzusuna həsr edilib.<ref>{{Cite web |title=Анар, ТОФИК МЕЛИКЛИ. Умер Бахтияр Вагабзаде, NIRA Aksakal. |url=http://aksakal.info/pages+view+377.html |access-date=2017-12-30 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035351/http://aksakal.info/pages+view+377.html |url-status=live }}</ref> [[Fayl:Poster of Azerbaijan 1939. Opera.jpg|200px|thumb|left|Stalin təsviri ilə "[[Koroğlu (opera)|Koroğlu]]" operasının afişası]] Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı [[Üzeyir Hacıbəyov]] sovet dövründə məşhur "[[Koroğlu (opera)|Koroğlu]]" operasını yazmışdır. Bu opera nəinki Azərbaycanda, həmçinin İslam aləmində yazılan ilk opera idi.<ref name="centerof">Mattew O'Brien. Uzeir Hajibeyov and His Role in the Development of Musical Life in Azerbaijan. – Routledge, 2004. – С. 211. – ISBN 0-415-30219-6, 9780415302197 {{oq|en|But later writers have preferred to emphasise the importance of Shusha, one of the leading centres of Azeri culture, as providing a 'creative cradle' for the young boy.|}}</ref><ref>Charles van der Leeuw. Azerbaijan: A Quest for Identity. — Palgrave Macmillan, 2000. — С. 102. — 256 с. — ISBN 978-0-312-21903-1. (eng.)</ref> 40-cı illərdə "[[Xosrov və Şirin (opera)|Xosrov və Şirin]]" ([[Niyazi]]), "[[Vətən (opera)|Vətən]]" ([[Cövdət Hacıyev]]) və [[Qara Qarayev]]), "[[Nizami (opera)|Nizami]]" ([[Əfrasiyab Bədəlbəyli]]) və s. operalar yazıldı. 1972-ci ildə [[Şəfiqə Axundova]] [[Gəlin qayası (opera)|"Gəlin qayası" operasın]]ı yazaraq Azərbaycanda ilk opera yazan qadın bəstəkar oldu.<ref>Ахундова Шəфигə Гулам гызы / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1976. — Т. 1. — С. 501.</ref> 20-ci illərdə Azərbaycan kinosunun mövzuları cəhalətə qarşı mübarizə, inqilab, qadın azadlığı idi. 1929-cu il də Amo Bek-Nazarovun rejissorluğu ilə çəkilmiş "[[Sevil (film, 1929)|Sevil]]" filmi Azərbaycan qadınını real şəkildə təsvir edirdi. Bu dövrdə həmçinin Bakıdakı yaşayışı, neft sənayesini təsvir edən filmlər çəkilirdi. 30-cu illərin əvvəllərində məişət və tarixi-inqilabi mövzulu filmlər istehsal edilirdi.<ref name="azerifilm">{{cite news |title=AZƏRBAYCANDA KİNO SƏNƏTİNİN YARANMA TARİXİ. SƏSSİZ DÖVR (1920–1935), AZƏRBAYCAN KİNOSU 1935-1988-Cİ İLLƏRDƏ. SƏSLİ DÖVR, AZƏRBAYCAN KİNOSU MÜSTƏQİLLİK DÖVRÜNDƏ |author=azerbaijan.az |newspaper= |date= |url=http://www.azerbaijan.az/portal/Culture/Cinema/cinema_a.html |accessdate=2015-12-14 |archive-date=2018-07-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180725153352/http://www.azerbaijan.az/portal/Culture/Cinema/cinema_a.html |url-status=dead }}</ref> 1936-cı ildə [[Boris Barnet]]in rejissorluğuyla ilk Azərbaycan səsli filmi olan "[[Mavi dənizin sahilində (film, 1935)|Mavi dənizin sahilində]]" çəkilmişdir.<ref>Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12.</ref> [[Böyük Vətən müharibəsi]] dövründə (1941–1945) müharibə qəhrəmanlarına aid "[[Vətən oğlu (film, 1941)|Vətən oğlu]]" və "[[Bəxtiyar (film, 1942)|Bəxtiyar]]" qısametrajlı bədii filmləri, "[[Sualtı qayıq "T-9" (film, 1943)|Sualtı qayıq T-9]]" və "[[Bir ailə (film, 1943)|Bir ailə]]" tammetrajlı bədii filmləri çəkilmişdir. [[Arşın mal alan (operetta)|"Arşın mal alan" operettasınin]] [[Arşın mal alan (film, 1945)|1945-ci il ekranizasiyası]] 136 ölkədə göstərilir və 86 dilə tərcümə edilir.<ref>{{Cite web |title=Мамедова М. Аршин Мал Алан, или как Сталин приказал "Голливуд переплюнуть" // Труд : газета. — 17 Апреля 2003. |url=http://www.trud.ru/article/25-12-2015/1332650_abdulatipov_u_menja_est_pravilo_ranshe_vystrela_ne_padat.html |access-date=2017-12-30 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201034633/http://www.trud.ru/article/25-12-2015/1332650_abdulatipov_u_menja_est_pravilo_ranshe_vystrela_ne_padat.html |url-status=live }}</ref> Yalnız SSRİ-də 16 milyondan çox izləyici toplayan filmin yaradıcı kollektivi [[Stalin mükafatı]] ilə təltif edilir.<ref>[http://www.aif.ru/archive/1681369 Культура / Аршин мал алан (рус.).] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171201034012/http://www.aif.ru/archive/1681369 |date=2017-12-01 }} Газета "Аргументы и Факты". Проверено 30 июня 2010.</ref> 40-cı illərin sonu—50-ci illərin əvvəllərində "[[Fətəli xan (film, 1947)|Fətəli xan]]" və "[[Bakının işıqları (film, 1950)|Bakının işıqları]]" kimi bədii-sənədli və publisistik filmlər çəkilmişdir.<ref name="azerifilm" /> 1951-ci ildə "[[Sovet Azərbaycanı (film, 1950)|Sovet Azərbaycanı]]" filmi [[Kann kinofestivalı]]nda "Qısa Film Münsiflər heyəti Xüsusi Mükafatı"nı qazanıb.<ref>{{cite news |title=AZERBAIDJAN SOVIETIQUE |author= |newspaper= |date= |url=http://www.festival-cannes.com/en/films/azerbaidjan-sovietique |accessdate=2017-07-03 |archive-date=2017-10-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171022041331/http://www.festival-cannes.com/en/films/azerbaidjan-sovietique |url-status=live }}</ref> 50-ci illərin sonu—60-cı illərin əvvəllərində "[[Qızmar günəş altında (film, 1957)|Qızmar günəş altında]]", "[[Onun böyük ürəyi (film, 1958)|Onun böyük ürəyi]]", "[[Ögey ana (film, 1958)|Ögey ana]]", "[[Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959)|Onu bağışlamaq olarmı?]]", "[[Böyük dayaq (film, 1962)|Böyük dayaq]]", "[[Telefonçu qız (film, 1962)|Telefonçu qız]]" kimi fərqli peşə sahiblərinin əməyini əks etdirən filmlər çoxluq təşkil etmişdir. 60-cı illərin əvvəllərində [[Koroğlu dastanı]]nın əsasında çəkilmiş [[Koroğlu (film, 1960)|eyniadlı film]] və [[Məhəmməd Füzuli]]nin [[Leyli və Məcnun (Füzuli)|Leyli və Məcnun]] əsəri əsasında çəkilmiş "[[Leyli və Məcnun (film, 1961)|Məhəbbət dastanı]]" filmi ilə Azərbaycan kimetoqrafında rəngli filmlərin istehsalı genişlənir.<ref name="azerifilm" /> Arşın mal alan filmindən sonra "[[Görüş (film, 1955)|Görüş]]", "[[O olmasın, bu olsun (film, 1956)|O olmasın, bu olsun]]", "[[Romeo mənim qonşumdur (film, 1963)|Romeo mənim qonşumdur]]", "[[Əhməd haradadır? (film, 1963)|Əhməd haradadır?]]", "[[Ulduz (film, 1964)|Ulduz]]", [[Arşın mal alan (film, 1965)|1965-ci il "Arşın mal alan" ekranizasiyası]], "[[Qayınana (film, 1978)|Qaynana]]" kimi filmlərlə musiqili komediya janrı Azərbaycan kinematoqrafında üstünlük təşkil etmişdir. 70-ci illərdə "[[Nəsimi (film, 1973)|Nəsimi]]", "[[Dədə Qorqud (film, 1975)|Dədə Qorqud]]", "[[Babək (film, 1979)|Babək]]" kimi tarixi mövzulu filmlər çəkilmişdir. 70-ci illərin sonu—80-ci illərdə İkinci Dünya müharibəsi ilə bağlı "[[Bizim Cəbiş müəllim (film, 1969)|Bizim Cəbiş müəllim]]", "[[Şərikli çörək (film, 1969)|Şərikli çörək]]" kimi filmlər çəkilmişdir. 80-ci illərdə Azərbaycan kinosunda mənəviyyat və əxlaq mövzusu önə çıxmışdır. Bu dövrdə "[[Park (film, 1983)|Park]]", "[[Özgə ömür (film, 1987)|Özgə ömür]]", "[[Ölsəm... bağışla (film, 1989)|Ölsəm, bağışla]]", "[[Gümüşü furqon (film, 1982)|Gümüşü furqon]]", "[[Babamızın babasının babası (film, 1981)|Babamızın babasının babası]]", "[[Bağ mövsümü (film, 1985)|Bağ mövsümü]]", "[[Gümüşgöl əfsanəsi (film, 1984)|Gümüşgöl əfsanəsi]]", "[[Burulğan (film, 1986)|Burulğan]]", "[[Təxribat (film, 1989)|Təxribat]]" kimi filmlər işıq üzü görmüşdür<ref name="azerifilm" /> == Bayraqları == <gallery> Fayl:Flag of Azerbaijan SSR (1920-1921).svg| 1920–1921 Fayl:Flag of Azerbaijan SSR (1921-1922).svg| 1921–1922 Fayl:Flag of Azerbaijan 1922 (2).svg| 1922–1924 (TSFSR dövrü) Fayl:Flag of Azerbaijan 1924 (1).svg| 1924 ilk bayraq (TSFSR dövrü) Fayl:Flag of Azerbaijan 1924.svg| 1924 ikinci bayraq (TSFSR dövrü) Fayl:Flag of Azerbaijan 1929.svg| 1929 (TSFSR dövrü) Fayl:Flag of Azerbaijan SSR (1937-1940).svg| 1937–1940 Fayl:Flag of Azerbaijan SSR (1940-1952).svg| 1940–1952 </gallery> == Qeydlər == {{Notelist}} == Mənbə == * [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]]. 25 cilddə. Məsul katib akademik [[Tofiq Nağıyev|T. M. Nağıyev]]. [http://web.archive.org/save/http://www.ebooks.az/download/hJTyWQZD.pdf "Azərbaycan" cildi]. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. ISBN 9789952441017 == Xarici keçidlər == {{Portal|Azərbaycan tarixi}} * Azərbaycan tarixi 7 cilddə: :* [http://www.anl.az/el/Kitab/254453.pdf '''I cild (ən qədimdən b. e. III əsri)'''], :* [http://www.anl.az/el/Kitab/254549.pdf '''II cild (III–XIII əsrin I rübü)'''], :* [http://www.anl.az/el/Kitab/254476.pdf '''III cild (XIII–XVIII əsrlər)'''], :* [http://www.anl.az/el/Kitab/254482.pdf '''IV cild (XIX əsr)'''], :* [http://www.anl.az/el/Kitab/254489.pdf '''V cild (1900–1920-ci illər)'''], :* [http://www.anl.az/el/Kitab/254503.pdf '''VI cild (aprel 1920- iyun 1941)'''], :* [http://www.anl.az/el/Kitab/254507.pdf '''VII cild (1941–2002-ci illər)''']. Bakı, 2007. * [https://web.archive.org/web/20140630122807/http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/aztaratl.pdf '''Azərbaycan tarixi atlası''']. Bakı kartoqrafiya fabriki, 2007. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|4}} {{Sovet Respublikaları}} [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR tarixi| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixi]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası| ]] [[Kateqoriya:28 apreldə yarananlar]] [[Kateqoriya:1920-ci ildə Azərbaycanda yarananlar]] [[Kateqoriya:1991-ci ildə ləğv olunanlar]] 9l2n5f80dfus3k00ddfcdgckxd90ew9 0 1592 6556963 6528502 2022-07-31T18:37:18Z Tunkats 184346 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı = Lənkəran |Xəritə = Lankaran District in Azerbaijan 2021.svg |Daxildir = [[Lənkəran iqtisadi rayonu|Lənkəran]] |Sahəsi = 1 539,4<ref name="Ümumi məlumat" /> |Əhali = 300 900(2021)<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |access-date=2020-05-02 |archive-date=2020-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200607194104/https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |url-status=live }}</ref> |Əhali sıxlığı = 143 (2015) |Avtomobil nömrəsi = 42 |Telefon kodu = +994 25<ref>“Aztelekom” İstehsalat Birliyi: Ölkə və şəhərlərarası telefon kodları: [http://www.aztelekom.org/index.php?id=61 Şəhərlərarası telefon kodları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180503215305/http://www.aztelekom.org/index.php?id=61 |date=2018-05-03 }}</ref> |Poçt indeksi = AZ 4200 |Tərkibi = 66 |Vəzifəli şəxs = [[Taleh Qaraşov]] <ref>Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti: İcra hakimiyyətinin başçısı: [http://lenkeran-ih.gov.az/page20/%C4%B0H-n%C4%B1n+Ba%C5%9F%C3%A7%C4%B1s%C4%B1.html Qaraşov Taleh Azay oğlu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130212161156/http://lenkeran-ih.gov.az/page20/%C4%B0H-n%C4%B1n+Ba%C5%9F%C3%A7%C4%B1s%C4%B1.html |date=2013-02-12 }}</ref> |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = http://www.lenkeran-ih.gov.az/ }} {{Aydınlaşdırma |mövzu = Lənkəran rayonu |digər mövzu = Lənkəran şəhəri |digər mövzu səhifəsi = Lənkəran }} '''Lənkəran rayonu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]<nowiki/>nda inzibati — ərazi vahidi. İnzibati ərazi vahidi kimi 8 avqust 1930-cu ildə yaradılmışdır.<ref name="Ümumi məlumat">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti :[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=lankaran_umumi Ümumi məlumat] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120806065748/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=lankaran_umumi|date=2012-08-06}}</ref> Rayonun ərazisi 153.940 hektardır.<ref name="Ümumi məlumat" /> Onun 66700 hektarını quru sahə təşkil edir.<ref name="Ümumi məlumat" /> Rayonda 2 şəhər, 8 qəsəbə və 83 kənd vardır.<ref name="Ümumi məlumat" /> [[Bakı]]<nowiki/>dan rayon mərkəzinədək olan məsafə 268&nbsp;km-dir . == Tarixi == [[Fayl:Golden statuette from Lankaran.JPG|110px|thumb|left|[[Lənkəran]] ərazisindən aşkarlanmış, e.ə. I minilliyə aid keçi tutan adam təsvir edilmiş qızıl fiqur. [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi]].]] [[XVIII əsr]]də [[Talış xanlığı]] yaradıldı. Qara xanın hakimiyyəti dövründə xanlığın paytaxtı [[Astara (Azərbaycan)|Astaradan]] Lənkərana köçürüldü. Şəhər genişlənməyə başladı. Xanlığın iqtisadi, siyasi və mədəni həyatı inkişaf etdi, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik məmulatlarının istehsalı genişləndi. Lənkəran uzun müddət Talış xanlığının paytaxtı kimi qalmış və [[Azərbaycan]]ın [[İran]]la, [[Orta Asiya]], [[Hindistan]] və [[Rusiya]] ilə ticarətində mühüm rol oynamışdır. Şəhərdə yaşayış binaları ilə əhatə olunmuş 9 bazar var idi. 1795-ci ildə İran şahı aba [[Məhəmməd şah Qacar]]ın ordusu Lənkəranı qarət edəndən sonra cənuba çəkildi. 1813-cü il yanvarın 1-dək Talış xanlığı Rusiya tərəfindən işğal edilmişdir. Sonradan [[Gülüstan müqaviləsi]]nə əsasən Talış xanlığı [[Rusiya]]ya birləşdirildi. Lənkəran rayonu 1930-cu ildə təşkil edilmişdir.Lənkəran rayonu populyar turist marşrutlarının mərkəzində yerləşir. Onun bir hissəsi Xəzər dənizinin sahili boyunca yerləşmişdir. Bu sahil xəttinin əsas xüsusiyyətlərindən biri də qeyri-adi müalicəvi xassələrə malik olan qara qumdur. Rayonun Haftoni zonası öz tarixi obyektləri və "Lənkəran" müalicə zonası ilə məşhurdur və burada istirahət edənlərin Haftoni meşələrində yerləşən müalicəvi qaynaqlardan İstisu suyunun əsasında dolğun müalicə kursu keçmək imkanı var. Nərimanabad zonası Sara yarımadasının ərazisində yerləşmişdir. Onu bir tərəfdən Xəzərin suları yuyur, digər tərəfdən isə Qızılağac qoruğunun meşəlik zonası örtür. 1956-cı ilədək bura xüsusiləşdirilmiş ada olmuşdur, lakin sonradan materikdə onunla Liman şəhəri arasında Saranın statusunu əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmiş torpaq bənd qurulmuşdur. Bu gün bu yerlər sıx şəkildə meşə ilə örtülmüş və ekoturizm həvəskarlarınınböyük marağına səbəb olmuşdur. Lənkəran Azərbaycanın cox qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Bölgə ərazisində aparılmış arxeoloji qazıntılar bu yerlərdə hələ tünc dövründən, yəni eramızdan əvvəl III–II minilliklərdə insanların yaşadığını təsdiq etmişdir. Əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyi, füsunkar təbiəti, geniş əlaqələri, Qərblə Şərqi birləşdirən əsas karvan yollarının üstündə və Xəzər dənizi sahillərində yerləşməsi onun inkişafını xeyli sürətləndirmişdir. 1747-ci ildən Lənkəran Talış xanlığının mərkəzi şəhərinə cevrilmişdir. Münbit torpaqları, bol suyu və mülayim iqlimi olan Lənkəranda əhalinin ən qədim məşğuliyyəti əkincilik, maldarlıq, bağcılıq, balıqcılıq, ipəkçilik və arıçılıq olmuşdur. Lənkəranda dəmirçilik, misgərlik, dulusçuluq və başqa sənətlər geniş yayılmış, xanlığın iqtisadi inkişafında ticarət mühüm rol oynamış, İran, Türkiyə, Rusiya, Orta Asiya dövlətləri ilə, Cin, Pakistan, Hindistanla ticarət əlaqələri yaradılmışdır. Lənkəranda tarixi görməli yerlər çoxdur və onların arasında Lənkəran qalası, dəqiq desək, onun salamat qalmış fraqmentləri xüsusi diqqət cəlb edir. Qala XVIII əsrdə inşa edilmiş və Talış xanlığında vacib müdafiə istehkamlarından biri kimi tanınmışdır. Onun divarları öz iri formaları və möhkəm çıxıntı sıraları ilə böyük təəssürat oyadır. Qala, orta əsrlər üçün ənənəvi olan, lazım gəldikdə isə, su ilə doldurulan xəndəklə əhatə olunmuşdur. Tikilinin əsas obyektləri hücum edənlərin nişan alınaraq atəşə tutulduğu şimal və cənub qüllələridir. Qala ərazisində həmçinin şəhər bazarı olmuşdur və onun yerində yüz illər öncə bütün regionda zəvvarlar üçün ən çox ziyarət olunan yerlərdən biri olmuş iki məscid ucaldılmışdır. == Relyefi == Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən biri olan Lənkəran respublikanın cənub-şərqində əlverişli fiziki coğrafi şəraitdə yerləşir. Lənkəran Azərbaycan Respublikası daxilində mövcud olan beş təbii coğrafi vilayətdən biridir. Lənkəranın ərazisi 38^o24–39^o24 şimal və 47^o58 şərq coğrafi en dairəsində yerləşir, şimaldan Kür-Araz ovalığı, şərq və cənub-şərqdə Xəzər dənizi ilə hüdudlanmışdır. İnzibati baxımdan Lənkəran Astara, Masallı, Lerik inzibati rayonları ilə əhatə olunmuşdur. Relyefinə görə ərazisi əsasən düzənlik və müəyyən qədər dağlıq hissədən ibarət olmaqla cənuba doğru getdikcə ensizləşir. Hündür dağətəyi sahədə 200 metr hündürdə, Xəzər dənizi sahilində okean səviyyəsindən 28 metr aşağıda yerləşir. == Coğrafiya == Lənkəran rayonu Azərbaycanın cənub-şərqində, onlarca kilometr məsafəyə uzanıb gedən Lənkəran ovalığında yerləşir. Rayonun ərazisi şərqdən [[Xəzər dənizi]] ilə həmhüduddur. Burada 29 min hektar sahə meşələrlə örtülmüşdür. Bu diyar bütün il boyu yaşıllığa bürünmüşdür. Lənkəran rayonun zəngin flora və faunası var. [[Talış dağları]]nda bitən nadir və endemik ağaclar bütün dünyada məşhurdur. [[Dəmirağac]]ı, azat, ipək, akasiya, [[palıd]], [[evkalipt]], mantar ağacı, məxmər rəngli ağcaqayın, nil, Hirkan şumşadı, haqlı olaraq, Lənkəran florasının inciləri sayılır. Lənkəranda bitən əsas meşə ağacı enliyarpaqlı palıddır. Bu ağac nadir ağacların üçüncü nəslinə mənsubdur. Onun hündürlüyü 40–45 metr olur. Daha bir nadir bitki növü olan dəmirağacının xarakterik cəhətlərindən biri ondan ibarətdir ki, bu ağacın yarpaqları qış fəslində tökülmür, onlar quruyaraq ağaclarda qalırlar. Meşələrdə çoxlu cır meyvə ağacları, dərman bitkiləri və kollar bitir. Lənkəranın dəniz sahillərində gözəl qumlu çimərliklər salınmışdır. Rayonda çaylar şəbəkəsi kifayət qədər sıxdır. Rayon mərkəzindən 10–25&nbsp;km radiusda Lənkəran, Veravul, [[Boladi]] və Qumbaşı çayları axır. Əsasən yağış suları hesabına dolan çayların çoxu xəzər dənizinə tökülür. Bahar və payız fəsillərində bu çaylar coşub, daşır. Çayların suyundan suvarma məqsədilə istifadə etmək üçün burada Xanbulançay dəryaçası tikimişdir. Lənkəran torpağı isti su bulaqları ilə zəngindir. Lənkəran şəhərindən 12&nbsp;km qərbdə Talış dağlarının ətəklərində, [[İbadi meşəsi]]nin yaxınlığında Meşə bulağı, Lənkəran-[[Masallı]] şossesinin 13-cü kilometrində Havzova bulağı, Lənkəran-[[Lerik]] şossesinin 15-ci kilometrində İbadi və Sumax dağlarının ətəyində İbadi bulağı var. Rəvayətə görə ağır xəstəliyə tutulmuş İbadulla adlı bir şəxs bu yerdə məskan salmış və şəfa tapmışdır. Lənkəran rayonunun ərazisində iki qoruq var: [[Hirkan Dövlət Təbiət Yasaqlığı|Hirkan]] və [[Qızılağac dövlət təbiət qoruğu|Qızılağac]] qoruqları. Bu qoruqlarda [[qırqovul]], [[qu quşu]], [[kəklik]], [[ağ qartal]] və digər quş növləri yaşayırlar. Ümumiyyətlə, burada 270 növ quş var. Hirkan qoruğunda isə nəsli kəsilməkdə olan qədim ağac növlərinə daha çox rast gəlmək olar. == İnzibati bölgüsü == İri yaşayış məntəqələri — Rayonda 2 şəhər, 8 şəhər tipli qəsəbə, 83 kənd vardır. {| class="sortable wikitable" width 100% |- bgcolor="#CCCCCC" ! # ||Bələdiyyələrin adı ||Hər bələdiyyə üzrə əhalinin sayı |- |1||Lənkəran şəhər bələdiyyəsi||49300 |- |2||Liman şəhər bələdiyyəsi||12100 |- |3||Boladı kənd bələdiyyəsi||7940 |- |4||Gərmətük kənd bələdiyyəsi||5556 |- |5||Girdəni kənd bələdiyyəsi||4688 |- |6||Nərimanabad qəsəbə bələdiyyəsi||4452 |- |7||Mamusta kənd bələdiyyəsi||4402 |- |8||Vilvan kənd bələdiyyəsi||4372 |- |9||Osaküçə kənd bələdiyyəsi||4332 |- |10||Şağlaser kənd bələdiyyəsi||4148 |- |11||Şağlaküçə kənd bələdiyyəsi||3873 |- |12||Sütəmurdov kənd bələdiyyəsi||3770 |- |13||Veravul kənd bələdiyyəsi||3453 |- |14||Separadi kənd bələdiyyəsi||3173 |- |15||Göyşaban kənd bələdiyyəsi||3038 |- |16||İstisu kənd bələdiyyəsi||3038 |- |17||Kərgəlan kənd bələdiyyəsi||3001 |- |18||Şıxakəran kənd bələdiyyəsi||2906 |- |19||Aşağı Nüvədi kənd bələdiyyəsi||2761 |- |20||Haftoni kənd bələdiyyəsi||2685 |- |21||Viyən kənd bələdiyyəsi||2603 |- |22||Zövlə kənd bələdiyyəsi||2474 |- |23||Digah kənd bələdiyyəsi||2347 |- |24||Xolmili kənd bələdiyyəsi||2336 |- |25||Balıqçılar qəsəbə bələdiyyəsi||2302 |- |26||Şiləvar kənd bələdiyyəsi||2285 |- |27||Cil kənd bələdiyyəsi||2279 |- |28||Bürcəli kənd bələdiyyəsi||2104 |- |29||Yuxarı Nüvədi kənd bələdiyyəsi||2084 |- |30||Havzova kənd bələdiyyəsi||2027 |- |31||Gəgiran kənd bələdiyyəsi||1925 |- |32||Biləsər kənd bələdiyyəsi||1884 |- |33||Xarxatan kənd bələdiyyəsi||1856 |- |34||Ürgə kənd bələdiyyəsi||1817 |- |35||Hirkan qəsəbə bələdiyyəsi||1781 |- |36||Şovu kənd bələdiyyəsi||1674 |- |37||Ləj kənd bələdiyyəsi||1596 |- |38||Səpnəkəran kənd bələdiyyəsi||1481 |- |39||Bala Şürük kənd bələdiyyəsi||1476 |- |40||Rvo kənd bələdiyyəsi||1462 |- |41||Kənarmeşə kənd bələdiyyəsi||1413 |- |42||Daşdalıqcar kənd bələdiyyəsi||1400 |- |43||Darquba kənd bələdiyyəsi||1365 |- |44||Tükəvilə kənd bələdiyyəsi||1344 |- |45||Xanbulan kənd bələdiyyəsi||1303 |- |46||Şürük kənd bələdiyyəsi||1302 |- |47||Siyavar kənd bələdiyyəsi||1240 |- |48||Küvənil kənd bələdiyyəsi||1205 |- |49||Türkəkəran kənd bələdiyyəsi||1170 |- |50||Parakənd kənd bələdiyyəsi||1149 |- |51||Lüvəsər kənd bələdiyyəsi ||1121 |- |52||Bəliton kənd bələdiyyəsi||1096 |- |53||Seyidəkəran kənd bələdiyyəsi||1026 |- |54||Tütəpeştə kənd bələdiyyəsi||940 |- |55||Daştatük kənd bələdiyyəsi||878 |- |56||Qurumba kənd bələdiyyəsi||837 |- |57||Günəhir kənd bələdiyyəsi||845 |- |58||Dıryan kənd bələdiyyəsi||758 |- |59||Moğonojoba kənd bələdiyyəsi||637 |- |60||Vel kənd bələdiyyəsi||662 |- |61||Tşado kənd bələdiyyəsi||585 |- |62||Türkəncil kənd bələdiyyəsi||551 |- |63||Narbağı kənd bələdiyyəsi||487 |- |64||Əşlə kənd bələdiyyəsi||317 |- |65||Köhnə Gəgir kənd bələdiyyəsi||274 |- bgcolor=gold |66||'''Cəmi'''||'''196686 ''' |} == Mətbuat == * [[Cənub Tv|"Cənub" Televiziya Şirkəti]] * [[Lənkəran qəzeti|"Lənkəran" qəzeti]] == Əhalisi == 1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən əhalisi 213.2<ref name="Əhali">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti :[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=ehali Əhali] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120516172021/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=ehali |date=2012-05-16 }}</ref> nəfərdir (106.204<ref name="Əhali" /> nəfəri kişilər, 106.711<ref name="Əhali" /> nəfəri qadınlar) . Rayon əhalisinin 40%<ref name="Əhali" />-i şəhərlərdə, 60%<ref name="Əhali" />-i isə kəndlərdə yaşayır . Bilavasitə Lənkəran şəhərinin əhalisi 52.581<ref name="Əhali" /> nəfərdir. İlkin hesablamalara görə 2017-ci il aprel ayının əvvəlinə Lənkəran rayonunun əhalisinin sayı 225549 nəfər olmuş və cari ilin üç ayı ərzində 340 nəfər və yaxud 0,2 faiz artmışdır. Əhalinin 39,0 faizi şəhər yerlərində, 61,0 faizi isə kənd yerlərində yaşayır. Rayon əhalisinin ümumi sayından 50,2 faizi kişi, 49,8 faizi qadınlardır. Əhalinin ümumi sayından 23,3 faizi 0–14 yaşda olan uşaq və yeniyetmələrdən,69,0 faizi əmək qabiliyyətli yaşda, 7,7 faizi isə əmək qabiliyyətli yaşdan yuxarı olanlardır. Lənkəran rayonu üzrə demoqrafik göstəricilər aşağıdakı kimi olmuşdur: {| class="wikitable" |  | 2017 yanvar-mart min nəfərlə |2016 min nəfərlə |2017 yanvar-mart əhalinin hər 1000 nəfərinə |2016 əhalinin hər 1000 nəfərinə |- |Ümumi artım |340 |423 |6,0 |7,6 |- |Təbii artım |326 |414 |5,8 |7,4 |- |Doğulanlar |721 |758 |12,8 |13,6 |- |Ölənlər |395 |344 |7,0 |6,2 |- |Miqrasiya saldosu |<nowiki>+14</nowiki> |<nowiki>+9</nowiki> |<nowiki>+0,2</nowiki> |<nowiki>+0,2</nowiki> |- |Nikahlar |252 |279 |4,5 |5,0 |- |Boşanmalar |52 |60 |0,9 |1,1 |} 2017-ci ilin birinci rübü ərzində rayonda 721 körpə dünyaya gəlmiş və 395 ölüm halları qeydə alınmışdır. 2016-cı ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə doğulanların sayı 13,6-dan 12,8-ə qədər azalmış, ölənlərin sayı isə 6,2-dən 7,0-a qədər artmışdır. Cari ilin yanvar-mart ayları ərzində rayonda 252 nikah və 52 boşanma halları qeydə alınmışdır. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən nikahların sayı 5,0-dan 4,5-ə qədər, boşanmaların sayı 1,1-dən 0,9-a qədər azalmışdır. 2017-ci ilin birinci rübündə pasport xidmətləri tərəfindən 44 nəfər rayona gələn və 30 nəfər rayondan gedən qeydə alınmışdır. Miqrasiya saldosu müsbət 14 nəfər təşkil etmişdir. === Etnik tərkib === {{Əsas|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)}} Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən 2009-cu ildə həyata keçirilmiş siyahıya almasına əsasən: {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik<br>qrup ! colspan="2" | 17–23 yanvar, 1939-cu il sa.<ref name="Ленкаранский район (перепись 1939 года)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/lenkoran39.html Ленкаранский район (перепись 1939 года)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141009232723/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/lenkoran39.html |date=2014-10-09 }}</ref><ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=736 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Ленкоранский]</ref> ! colspan="2" | 13–22 aprel, 2009-cu il sa.<ref name="Lənkəran rayonu">Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi: [http://www.azstat.org/region/az/006_4.shtml Lənkəran rayonu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101113153020/http://www.azstat.org/region/az/006_4.shtml |date=2010-11-13 }}</ref><ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171116185019/http://pop-stat.mashke.org/ |date=2017-11-16 }}: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627190114/http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm |date=2015-06-27 }}</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı ! % ! Sayı ! % |- {| class="wikitable" style="text-align: right;" | style="text-align:left;"| '''Cəmi''' | 58 847 | 100.00 % | 221 726 | 100.00 % |- | style="text-align:left;" | '''[[talışlar]]''' | 41 487 | 70.49 % | 136 109 | 61.38 % |- | style="text-align:left;" | '''[[Azərbaycan türkləri|azərbaycanlılar]]''' | 10 880 | 18.48 % | 84 721 | 38.21 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ruslar]]''' | 7 293 | 12.39 % | 419 | 0.0019 % |- | style="text-align:left;" | '''[[Anadolu türkləri|türklər]]''' | … | … | 354 | 0.0016 % |- | style="text-align:left;" | '''[[ukraynalılar]]''' | 397 | 0.67 % | 18 | 0.00008 % |- | style="text-align:left;"| '''[[kürdlər]]''' | 5 | 0.01 % | 14 | 0.00006 % |- | style="text-align:left;"| '''[[tatarlar]]''' | … | … | 13 | 0.00005 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ləzgilər]]''' | 35 | 0.06 % | 10 | 0.00003 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ermənilər]]''' | 241 | 0.41 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[almanlar]]''' | 173 | 0.29 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[yəhudilər]]''' | 86 | 0.15 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[gürcülər]]''' | 9 | 0.02 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Avarlar (qafqazdilli)|avarlar]]''' | 2 | 0.00 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''digərləri''' | 239 | 0.41 % | 68 | 0.0003 % |} Bölgədə yaşayan [[ruslar]] XIX əsrin əvvəllərində [[Rusiya imperiyası]] tərəfindən köçürülmüş, sonradan onlardan bir çoxu Rusiyaya, eləcə də digər MDB ölkələrinə köç etmişlər. == İqtisadiyyat == Lənkəran rayonu mühüm kənd təsərrüfatı zonasıdır. Mülayim iqlim şəraiti, bol günəşi və məhsuldar torpaqları sayəsində Lənkəran çay, yapon xurması, feyxoa, limon və naringi kimi subtropik bitkiləri ilə ad çıxarmışdır. Çay becərilməsi bu regionda kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin ən çox inkişaf etmiş və ən gəlirli növlərindən biridir. Çay məhsulu yerli fabriklərdə emal edilir. Sənaye sahələri isə mebel, [[ipək]] və xalça istehsalı ilə təmsil edilmişdir. Rayonun Boladi, Veravul və Vilvan kəndlərində ənənvi xalq sənətləri — xalçaçılıq, zərgərlik, qamışdan məişətdə işlədilən əşyaların toxunması daha geniş inkişaf etmişdir. Lənkəran şəhərində bəzi sənətkarlar daş, ağac və metal üzərində oyma kimi xalq sənətləri ilə məşğul olurlar. === Balıqçılıq === Lənkəranda qədimdən balıqçılığa xüsusi maraq olmuşdur. Əlverişli təbii şərait, xüsusilə Xəzər dənizi, Lənkəran çayları, gölməçələr və arxlar balıqçılıın inkişafına imkan vermişdir. Keçmiş Lənkəran qəzası XIX əsrin ikinci yarısında balıqçılıın inkişafına görə Zaqafqaziyada birinci yeri tutmuşdur. Qumbaşı balıqçılıq vətəgəsi XIX əsrdə Lənkəranda böyük balıqçılıq müəssisəsi sayılmışdır. 1887-ci ildən başlayaraq Qumbaşı balıqçılıq vətəgəsi Gürcüstandan gəlmiş sahibkarlara — Yeni Afon monastrına 12 illiyə icarəyə verilmişdir. Sarı Adası vətəgəsi Avropa təbəəsi olan Reytmana icarəyə verilmişdir. Burada ovlanan balıqlar Həştərxana və oradan da xaricə ixrac olunurdu. İstehsal olunan kürülər isə Rumıniyaya və Yunanıstana göndərilmişdir. İnqilabdan əvvəl Qumbaşı və Sarı Ada vətəgələri Mirəhməd xan Talışinski, Hacı Zeynalabdin Tağıyevə və digər milyonçulara məxsus olmuşdur. Lənkəranda ilk balıqçılıq kolxozları 1929-cu ildə yaradılmış, 1977-ci ilədək "Qələbə", "Sarı", "26-lar", "Vatutin" adı ilə fəaliyyət göstərmişdir adası. 1990-cı ildə Eöyşaban və ikinci Nərimanabaddakı balıqçılıq təsərrsfatları bərpa yedilmişdir. Ötən əsrin altmışıncı illərində qurmaqla toru, tövratların ssrstləməsı, çömçə (dom'a) toru, tərəcə, şolu və dieər növ balıq ovu alətləri ilə dənizdən, çaylardan, murdov və bicarlardan, arxlardan, şətta xəndəklərdən balıq ovlanırdı. Murdovun qurudulması, çəltikçiliyin ləğvi balıq məhsullarını tükəndirmişdir.<ref>Ədəbiyyat: ASE, II cild,., 1977. Y.Əbdürrəhmanov. Azərbaycan faunası,., 1966; Y.Əbdürrəhmanov, R.Qayıbova, Ş.Abbasov. Bizim balıqlar,., 1966.</ref> == Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri == Lənkəranda 51 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 81 ümumtəhsil, pedaqoji, tibb və musiqi məktəbi var. 87 klub, 94 kitabxana, [[Lənkəran Dövlət Dram Teatrı|Dövlət Dram Teatrı]], muzey, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Balıqçılıq və Subtropik Bitkilər İnstitutunun filialı fəaliyyət göstərir. Rayonun inzibati mərkəzi — yaşıllığa qərq olunmuş gözəl Lənkəran şəhəridir. Akasiya xiyabanları həm yerli sakinlərin, həm də Lənkəranın qonaqlarının sevimli istirahət guşəsidir. Bu diyarın əlverişli coğrafi mövqeyi, münbit torpağı və zəngin təbii ehtiyatları ta qədim dövrlərdən adamları cəlb edirdi. Burada neolit dövründən başlayaraq insan məskənləri olmuşdur. Hazırda Lənkəran şəhərinin olduğu yerdə 300 il bundan əvvəl qamış kolları ilə dolu bataqlıq bir ərazi var idi. O vaxtlar dənizin yaxınlığında Lənkərançay çayının sahilində dördbucaqlı şəklində 2 qülləli bir qala və mayak tikilmişdir. Şəhər əvvəlcə Ləngərkünən adlanırdı. Bu sözün mənası "lövbər yeri", yəni "liman" demək idi. Lənkəran şəhərindəki tarix muzeyinin həm ekspozisiyası, həm də binanın özü turistlərin marağına səbəb olacaqdır. Lənkəran diyarı -məşhur generallar [[Səmədbəy Mehmandarov]]un və [[Həzi Aslanov]]un vətənidir. Bu şəhərdə Həzi Aslanovun abidəsi ucaldılmış, onun doğulduğu evdə isə muzey açılmışdır. Lənkəran teatrının tarixi XIX əsrdən başlanır. Bu teatrda 1850-ci ildə səhnəyə qoyulmuş ilk əsərin tamaşasından əldə edilən bütün gəlir yoxsullara ianə edilmişdir. == Memarlıq abidələri == Memarlıq abidələrindən Lənkəranda qala, Hacı Mirzə hamamı, məscid (XVIII–XIX əsrlər), Aşağı Nüvədi, Seyidəkəran, Sütəmurdov kəndlərindən məscid (XIX əsr) qorunub saxlanır. Rayonda tarixi abidələr çoxdur. [[Yuxarı Nüvədi]] kəndində qədim Əbirlər qülləsi, Şıxakəran kəndində Şeyx Zahid türbəsi, Lənkəran şəhərində [[Kiçik Bazar məscidi]], Güldəstə minarəsi, Hacı Mirzə hamamı, binanın fasadını bəzəyən dəqiq naxışları ilə seçilən gözəl Xan Evi kimi tarixi abidələr qorunub saxlanmışdır. Şəhərin qərbində Bəlləbur qalasının xarabaları var. Bu qalanın tikilməsində çay daşından və bişmiş qırmızı kərpicdən istifadə edilmişdir. Saxsı su kəməri boruları hələ də salamat qalmışdır. Qalanın ən uca yerində qüllə ucalmışdır. Yerli əhali bu qalanı Boz qala adlandırır. == İqlimi == Lənkəran rayonunun iqlimi rütubətli, subtropikdir. Bu iqlim qışı mülayim, yayı quraq keçən, isti və payızı çox yağıntılı olması ilə fərqlənir. Bu yerlərdə sərt və qarlı qış olmur. Günəş radiasiyası 125–134 kkal/sm2 çatır .<ref name="İqlim">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti:[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=iglim İqlim] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120516171708/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=iglim |date=2012-05-16 }}</ref> Havanın orta illik hərarəti 25,1o C-dir .<ref name="İqlim" /> Ən isti ay iyul (40oC), ən soyuq ay isə yanvardir (3–4oC) .<ref name="İqlim" /> Yağıntının illik miqdarı 1400–1600&nbsp;mm-dir.<ref name="İqlim" /> Rütubətli, subtropik şəraitinə görə ərazidə sarı torpaqlar geniş yayılmışdır . Lənkəranın iqlim şəraiti ərazinin bir sıra özünəməxsus cəhətləri ilə fərqlənir. Vilayətin şərq və cənub-şərq qurtaracağının Xəzər dənizi ilə sərhədlənməsi və cənubda dağlıq ərazilərin kəskin şəkildə sahilboyu zolağa enməsi Xəzərin üzərindən gələn su buxarının kondensasiyası üçün əlverişli şərait yaratmışdır. == Görkəmli şəxsləri == * [[Allahşükür Paşazadə]] — Şeyxülislam və Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin başçısı. * [[Həzi Aslanov]] — 2 dəfə [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]], [[general-mayor]]. * [[Səməd bəy Mehmandarov]] — Rusiya İmperator ordusunun artilleriya generalı, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin hərbi naziri, sovet hərb xadimi. * [[Solmaz Əliyeva]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı,5 çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı. * [[Hadı Rəcəbli]] — Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü. * [[Rüfət Quliyev (professor)|Rüfət Quliyev]] — Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü. * [[Etibar Vəliyev]] — [[Azərbaycan]] [[şair]]i və publisisti, Prezident təqaüdçüsü. [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü, [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü. "Qızıl qələm" mükafatı laureatı * [[Mirhaşım Talışlı]] — filologiya elmləri doktoru. * [[Etibar Cəbrayıloğlu]] — [[Azərbaycan]]ın tanınmış jurnalisti,köşə yazarı,"Həsən bəy Zərdabi" mükafatı laureatı * [[Məhərrəm Quliyev]] — Agstafa rayon icra hakimiyyətinin başçısı. * [[Zadir Rzayev]] — Azərbaycan silahlı qüvvələrinin generalı. * [[Mirməmməd Cavadzadə]] — həkim uroloq. * [[Məmmədsadıq Abdullayev]] — anatom, histoloq, tibb elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi. * [[Əbülfəz Rəcəbli]] — türkoloq, filologiya elmləri doktoru, professor. * [[Əbdül Qasımov]] — hidrobioloq alim. * [[Yaşar Rzayev]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. * [[Yalçın Rzazadə]] — müğənni, Azərbaycan Respublikası Xalq Artisti, Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin vokal və pop musiqi kafedrasının müdiri. * [[Gülağa Məmmədov]] — müğənni, Azərbaycan SSR Xalq Artisti. * [[Münəvvər Kələntərli]] — əməkdar artist, SSRİ dövlət mükafatı laureatı. * [[Canəli Əkbərov]] — xanəndə, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti. * [[Həqiqət Rzayeva]] — müğənni (soprano), pedaqoq, Azərbaycanın xalq artisti. * [[Kamil Nəcəfzadə]] — Azərbaycan kino rəssamı, SSR əməkdar rəssamı, Azərbaycanın xalq rəssamı, Dövlət Mükafatı laureatı. * [[Şəkər Aslan]] — şair, dramaturq, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü. * [[Nazir Əliyev]] — Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisdi. * [[Mir İbrahim bəy Talışinski]] — Azərbaycan hərbçisi, general-mayor. * [[Mir Mustafa xan]] — Talış xanı (1786–1814). * [[Mirkazım bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Əsəd bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Xəlil bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Mir Həsən xan]] — Talış xanlığının (1812–1826) hakimi. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycanın inzibati bölgüsü]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.belediyye.org/ Bələdiyyə İnformasiya Sistemi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070127233949/http://www.belediyye.org/ |date=2007-01-27 }} * [http://www.mcdmerkez.org/ts_general/azl/belediye/b-43.htm Mülki Cəmiyyətə Doğru Mərkəzi]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Xəzər dənizi limanları}} {{Lənkəran rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Azərbaycan}} {{Azərbaycan iqtisadi rayonları}} [[Kateqoriya:Lənkəran rayonu| ]] {{Xarici istinadlar}} 5t0gvjj4tebaidfod8zty5lppo7o720 6556965 6556963 2022-07-31T18:37:39Z Tunkats 184346 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı = Lənkəran |Xəritə = Lankaran District in Azerbaijan 2021.svg |Daxildir = [[Lənkəran iqtisadi rayonu|Lənkəran]] |Sahəsi = 1 539,4<ref name="Ümumi məlumat" /> |Əhali = 300 900 (2021)<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |access-date=2020-05-02 |archive-date=2020-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200607194104/https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |url-status=live }}</ref> |Əhali sıxlığı = 143 (2015) |Avtomobil nömrəsi = 42 |Telefon kodu = +994 25<ref>“Aztelekom” İstehsalat Birliyi: Ölkə və şəhərlərarası telefon kodları: [http://www.aztelekom.org/index.php?id=61 Şəhərlərarası telefon kodları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180503215305/http://www.aztelekom.org/index.php?id=61 |date=2018-05-03 }}</ref> |Poçt indeksi = AZ 4200 |Tərkibi = 66 |Vəzifəli şəxs = [[Taleh Qaraşov]] <ref>Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti: İcra hakimiyyətinin başçısı: [http://lenkeran-ih.gov.az/page20/%C4%B0H-n%C4%B1n+Ba%C5%9F%C3%A7%C4%B1s%C4%B1.html Qaraşov Taleh Azay oğlu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130212161156/http://lenkeran-ih.gov.az/page20/%C4%B0H-n%C4%B1n+Ba%C5%9F%C3%A7%C4%B1s%C4%B1.html |date=2013-02-12 }}</ref> |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = http://www.lenkeran-ih.gov.az/ }} {{Aydınlaşdırma |mövzu = Lənkəran rayonu |digər mövzu = Lənkəran şəhəri |digər mövzu səhifəsi = Lənkəran }} '''Lənkəran rayonu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]<nowiki/>nda inzibati — ərazi vahidi. İnzibati ərazi vahidi kimi 8 avqust 1930-cu ildə yaradılmışdır.<ref name="Ümumi məlumat">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti :[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=lankaran_umumi Ümumi məlumat] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120806065748/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=lankaran_umumi|date=2012-08-06}}</ref> Rayonun ərazisi 153.940 hektardır.<ref name="Ümumi məlumat" /> Onun 66700 hektarını quru sahə təşkil edir.<ref name="Ümumi məlumat" /> Rayonda 2 şəhər, 8 qəsəbə və 83 kənd vardır.<ref name="Ümumi məlumat" /> [[Bakı]]<nowiki/>dan rayon mərkəzinədək olan məsafə 268&nbsp;km-dir . == Tarixi == [[Fayl:Golden statuette from Lankaran.JPG|110px|thumb|left|[[Lənkəran]] ərazisindən aşkarlanmış, e.ə. I minilliyə aid keçi tutan adam təsvir edilmiş qızıl fiqur. [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi]].]] [[XVIII əsr]]də [[Talış xanlığı]] yaradıldı. Qara xanın hakimiyyəti dövründə xanlığın paytaxtı [[Astara (Azərbaycan)|Astaradan]] Lənkərana köçürüldü. Şəhər genişlənməyə başladı. Xanlığın iqtisadi, siyasi və mədəni həyatı inkişaf etdi, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik məmulatlarının istehsalı genişləndi. Lənkəran uzun müddət Talış xanlığının paytaxtı kimi qalmış və [[Azərbaycan]]ın [[İran]]la, [[Orta Asiya]], [[Hindistan]] və [[Rusiya]] ilə ticarətində mühüm rol oynamışdır. Şəhərdə yaşayış binaları ilə əhatə olunmuş 9 bazar var idi. 1795-ci ildə İran şahı aba [[Məhəmməd şah Qacar]]ın ordusu Lənkəranı qarət edəndən sonra cənuba çəkildi. 1813-cü il yanvarın 1-dək Talış xanlığı Rusiya tərəfindən işğal edilmişdir. Sonradan [[Gülüstan müqaviləsi]]nə əsasən Talış xanlığı [[Rusiya]]ya birləşdirildi. Lənkəran rayonu 1930-cu ildə təşkil edilmişdir.Lənkəran rayonu populyar turist marşrutlarının mərkəzində yerləşir. Onun bir hissəsi Xəzər dənizinin sahili boyunca yerləşmişdir. Bu sahil xəttinin əsas xüsusiyyətlərindən biri də qeyri-adi müalicəvi xassələrə malik olan qara qumdur. Rayonun Haftoni zonası öz tarixi obyektləri və "Lənkəran" müalicə zonası ilə məşhurdur və burada istirahət edənlərin Haftoni meşələrində yerləşən müalicəvi qaynaqlardan İstisu suyunun əsasında dolğun müalicə kursu keçmək imkanı var. Nərimanabad zonası Sara yarımadasının ərazisində yerləşmişdir. Onu bir tərəfdən Xəzərin suları yuyur, digər tərəfdən isə Qızılağac qoruğunun meşəlik zonası örtür. 1956-cı ilədək bura xüsusiləşdirilmiş ada olmuşdur, lakin sonradan materikdə onunla Liman şəhəri arasında Saranın statusunu əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmiş torpaq bənd qurulmuşdur. Bu gün bu yerlər sıx şəkildə meşə ilə örtülmüş və ekoturizm həvəskarlarınınböyük marağına səbəb olmuşdur. Lənkəran Azərbaycanın cox qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Bölgə ərazisində aparılmış arxeoloji qazıntılar bu yerlərdə hələ tünc dövründən, yəni eramızdan əvvəl III–II minilliklərdə insanların yaşadığını təsdiq etmişdir. Əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyi, füsunkar təbiəti, geniş əlaqələri, Qərblə Şərqi birləşdirən əsas karvan yollarının üstündə və Xəzər dənizi sahillərində yerləşməsi onun inkişafını xeyli sürətləndirmişdir. 1747-ci ildən Lənkəran Talış xanlığının mərkəzi şəhərinə cevrilmişdir. Münbit torpaqları, bol suyu və mülayim iqlimi olan Lənkəranda əhalinin ən qədim məşğuliyyəti əkincilik, maldarlıq, bağcılıq, balıqcılıq, ipəkçilik və arıçılıq olmuşdur. Lənkəranda dəmirçilik, misgərlik, dulusçuluq və başqa sənətlər geniş yayılmış, xanlığın iqtisadi inkişafında ticarət mühüm rol oynamış, İran, Türkiyə, Rusiya, Orta Asiya dövlətləri ilə, Cin, Pakistan, Hindistanla ticarət əlaqələri yaradılmışdır. Lənkəranda tarixi görməli yerlər çoxdur və onların arasında Lənkəran qalası, dəqiq desək, onun salamat qalmış fraqmentləri xüsusi diqqət cəlb edir. Qala XVIII əsrdə inşa edilmiş və Talış xanlığında vacib müdafiə istehkamlarından biri kimi tanınmışdır. Onun divarları öz iri formaları və möhkəm çıxıntı sıraları ilə böyük təəssürat oyadır. Qala, orta əsrlər üçün ənənəvi olan, lazım gəldikdə isə, su ilə doldurulan xəndəklə əhatə olunmuşdur. Tikilinin əsas obyektləri hücum edənlərin nişan alınaraq atəşə tutulduğu şimal və cənub qüllələridir. Qala ərazisində həmçinin şəhər bazarı olmuşdur və onun yerində yüz illər öncə bütün regionda zəvvarlar üçün ən çox ziyarət olunan yerlərdən biri olmuş iki məscid ucaldılmışdır. == Relyefi == Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən biri olan Lənkəran respublikanın cənub-şərqində əlverişli fiziki coğrafi şəraitdə yerləşir. Lənkəran Azərbaycan Respublikası daxilində mövcud olan beş təbii coğrafi vilayətdən biridir. Lənkəranın ərazisi 38^o24–39^o24 şimal və 47^o58 şərq coğrafi en dairəsində yerləşir, şimaldan Kür-Araz ovalığı, şərq və cənub-şərqdə Xəzər dənizi ilə hüdudlanmışdır. İnzibati baxımdan Lənkəran Astara, Masallı, Lerik inzibati rayonları ilə əhatə olunmuşdur. Relyefinə görə ərazisi əsasən düzənlik və müəyyən qədər dağlıq hissədən ibarət olmaqla cənuba doğru getdikcə ensizləşir. Hündür dağətəyi sahədə 200 metr hündürdə, Xəzər dənizi sahilində okean səviyyəsindən 28 metr aşağıda yerləşir. == Coğrafiya == Lənkəran rayonu Azərbaycanın cənub-şərqində, onlarca kilometr məsafəyə uzanıb gedən Lənkəran ovalığında yerləşir. Rayonun ərazisi şərqdən [[Xəzər dənizi]] ilə həmhüduddur. Burada 29 min hektar sahə meşələrlə örtülmüşdür. Bu diyar bütün il boyu yaşıllığa bürünmüşdür. Lənkəran rayonun zəngin flora və faunası var. [[Talış dağları]]nda bitən nadir və endemik ağaclar bütün dünyada məşhurdur. [[Dəmirağac]]ı, azat, ipək, akasiya, [[palıd]], [[evkalipt]], mantar ağacı, məxmər rəngli ağcaqayın, nil, Hirkan şumşadı, haqlı olaraq, Lənkəran florasının inciləri sayılır. Lənkəranda bitən əsas meşə ağacı enliyarpaqlı palıddır. Bu ağac nadir ağacların üçüncü nəslinə mənsubdur. Onun hündürlüyü 40–45 metr olur. Daha bir nadir bitki növü olan dəmirağacının xarakterik cəhətlərindən biri ondan ibarətdir ki, bu ağacın yarpaqları qış fəslində tökülmür, onlar quruyaraq ağaclarda qalırlar. Meşələrdə çoxlu cır meyvə ağacları, dərman bitkiləri və kollar bitir. Lənkəranın dəniz sahillərində gözəl qumlu çimərliklər salınmışdır. Rayonda çaylar şəbəkəsi kifayət qədər sıxdır. Rayon mərkəzindən 10–25&nbsp;km radiusda Lənkəran, Veravul, [[Boladi]] və Qumbaşı çayları axır. Əsasən yağış suları hesabına dolan çayların çoxu xəzər dənizinə tökülür. Bahar və payız fəsillərində bu çaylar coşub, daşır. Çayların suyundan suvarma məqsədilə istifadə etmək üçün burada Xanbulançay dəryaçası tikimişdir. Lənkəran torpağı isti su bulaqları ilə zəngindir. Lənkəran şəhərindən 12&nbsp;km qərbdə Talış dağlarının ətəklərində, [[İbadi meşəsi]]nin yaxınlığında Meşə bulağı, Lənkəran-[[Masallı]] şossesinin 13-cü kilometrində Havzova bulağı, Lənkəran-[[Lerik]] şossesinin 15-ci kilometrində İbadi və Sumax dağlarının ətəyində İbadi bulağı var. Rəvayətə görə ağır xəstəliyə tutulmuş İbadulla adlı bir şəxs bu yerdə məskan salmış və şəfa tapmışdır. Lənkəran rayonunun ərazisində iki qoruq var: [[Hirkan Dövlət Təbiət Yasaqlığı|Hirkan]] və [[Qızılağac dövlət təbiət qoruğu|Qızılağac]] qoruqları. Bu qoruqlarda [[qırqovul]], [[qu quşu]], [[kəklik]], [[ağ qartal]] və digər quş növləri yaşayırlar. Ümumiyyətlə, burada 270 növ quş var. Hirkan qoruğunda isə nəsli kəsilməkdə olan qədim ağac növlərinə daha çox rast gəlmək olar. == İnzibati bölgüsü == İri yaşayış məntəqələri — Rayonda 2 şəhər, 8 şəhər tipli qəsəbə, 83 kənd vardır. {| class="sortable wikitable" width 100% |- bgcolor="#CCCCCC" ! # ||Bələdiyyələrin adı ||Hər bələdiyyə üzrə əhalinin sayı |- |1||Lənkəran şəhər bələdiyyəsi||49300 |- |2||Liman şəhər bələdiyyəsi||12100 |- |3||Boladı kənd bələdiyyəsi||7940 |- |4||Gərmətük kənd bələdiyyəsi||5556 |- |5||Girdəni kənd bələdiyyəsi||4688 |- |6||Nərimanabad qəsəbə bələdiyyəsi||4452 |- |7||Mamusta kənd bələdiyyəsi||4402 |- |8||Vilvan kənd bələdiyyəsi||4372 |- |9||Osaküçə kənd bələdiyyəsi||4332 |- |10||Şağlaser kənd bələdiyyəsi||4148 |- |11||Şağlaküçə kənd bələdiyyəsi||3873 |- |12||Sütəmurdov kənd bələdiyyəsi||3770 |- |13||Veravul kənd bələdiyyəsi||3453 |- |14||Separadi kənd bələdiyyəsi||3173 |- |15||Göyşaban kənd bələdiyyəsi||3038 |- |16||İstisu kənd bələdiyyəsi||3038 |- |17||Kərgəlan kənd bələdiyyəsi||3001 |- |18||Şıxakəran kənd bələdiyyəsi||2906 |- |19||Aşağı Nüvədi kənd bələdiyyəsi||2761 |- |20||Haftoni kənd bələdiyyəsi||2685 |- |21||Viyən kənd bələdiyyəsi||2603 |- |22||Zövlə kənd bələdiyyəsi||2474 |- |23||Digah kənd bələdiyyəsi||2347 |- |24||Xolmili kənd bələdiyyəsi||2336 |- |25||Balıqçılar qəsəbə bələdiyyəsi||2302 |- |26||Şiləvar kənd bələdiyyəsi||2285 |- |27||Cil kənd bələdiyyəsi||2279 |- |28||Bürcəli kənd bələdiyyəsi||2104 |- |29||Yuxarı Nüvədi kənd bələdiyyəsi||2084 |- |30||Havzova kənd bələdiyyəsi||2027 |- |31||Gəgiran kənd bələdiyyəsi||1925 |- |32||Biləsər kənd bələdiyyəsi||1884 |- |33||Xarxatan kənd bələdiyyəsi||1856 |- |34||Ürgə kənd bələdiyyəsi||1817 |- |35||Hirkan qəsəbə bələdiyyəsi||1781 |- |36||Şovu kənd bələdiyyəsi||1674 |- |37||Ləj kənd bələdiyyəsi||1596 |- |38||Səpnəkəran kənd bələdiyyəsi||1481 |- |39||Bala Şürük kənd bələdiyyəsi||1476 |- |40||Rvo kənd bələdiyyəsi||1462 |- |41||Kənarmeşə kənd bələdiyyəsi||1413 |- |42||Daşdalıqcar kənd bələdiyyəsi||1400 |- |43||Darquba kənd bələdiyyəsi||1365 |- |44||Tükəvilə kənd bələdiyyəsi||1344 |- |45||Xanbulan kənd bələdiyyəsi||1303 |- |46||Şürük kənd bələdiyyəsi||1302 |- |47||Siyavar kənd bələdiyyəsi||1240 |- |48||Küvənil kənd bələdiyyəsi||1205 |- |49||Türkəkəran kənd bələdiyyəsi||1170 |- |50||Parakənd kənd bələdiyyəsi||1149 |- |51||Lüvəsər kənd bələdiyyəsi ||1121 |- |52||Bəliton kənd bələdiyyəsi||1096 |- |53||Seyidəkəran kənd bələdiyyəsi||1026 |- |54||Tütəpeştə kənd bələdiyyəsi||940 |- |55||Daştatük kənd bələdiyyəsi||878 |- |56||Qurumba kənd bələdiyyəsi||837 |- |57||Günəhir kənd bələdiyyəsi||845 |- |58||Dıryan kənd bələdiyyəsi||758 |- |59||Moğonojoba kənd bələdiyyəsi||637 |- |60||Vel kənd bələdiyyəsi||662 |- |61||Tşado kənd bələdiyyəsi||585 |- |62||Türkəncil kənd bələdiyyəsi||551 |- |63||Narbağı kənd bələdiyyəsi||487 |- |64||Əşlə kənd bələdiyyəsi||317 |- |65||Köhnə Gəgir kənd bələdiyyəsi||274 |- bgcolor=gold |66||'''Cəmi'''||'''196686 ''' |} == Mətbuat == * [[Cənub Tv|"Cənub" Televiziya Şirkəti]] * [[Lənkəran qəzeti|"Lənkəran" qəzeti]] == Əhalisi == 1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən əhalisi 213.2<ref name="Əhali">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti :[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=ehali Əhali] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120516172021/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=ehali |date=2012-05-16 }}</ref> nəfərdir (106.204<ref name="Əhali" /> nəfəri kişilər, 106.711<ref name="Əhali" /> nəfəri qadınlar) . Rayon əhalisinin 40%<ref name="Əhali" />-i şəhərlərdə, 60%<ref name="Əhali" />-i isə kəndlərdə yaşayır . Bilavasitə Lənkəran şəhərinin əhalisi 52.581<ref name="Əhali" /> nəfərdir. İlkin hesablamalara görə 2017-ci il aprel ayının əvvəlinə Lənkəran rayonunun əhalisinin sayı 225549 nəfər olmuş və cari ilin üç ayı ərzində 340 nəfər və yaxud 0,2 faiz artmışdır. Əhalinin 39,0 faizi şəhər yerlərində, 61,0 faizi isə kənd yerlərində yaşayır. Rayon əhalisinin ümumi sayından 50,2 faizi kişi, 49,8 faizi qadınlardır. Əhalinin ümumi sayından 23,3 faizi 0–14 yaşda olan uşaq və yeniyetmələrdən,69,0 faizi əmək qabiliyyətli yaşda, 7,7 faizi isə əmək qabiliyyətli yaşdan yuxarı olanlardır. Lənkəran rayonu üzrə demoqrafik göstəricilər aşağıdakı kimi olmuşdur: {| class="wikitable" |  | 2017 yanvar-mart min nəfərlə |2016 min nəfərlə |2017 yanvar-mart əhalinin hər 1000 nəfərinə |2016 əhalinin hər 1000 nəfərinə |- |Ümumi artım |340 |423 |6,0 |7,6 |- |Təbii artım |326 |414 |5,8 |7,4 |- |Doğulanlar |721 |758 |12,8 |13,6 |- |Ölənlər |395 |344 |7,0 |6,2 |- |Miqrasiya saldosu |<nowiki>+14</nowiki> |<nowiki>+9</nowiki> |<nowiki>+0,2</nowiki> |<nowiki>+0,2</nowiki> |- |Nikahlar |252 |279 |4,5 |5,0 |- |Boşanmalar |52 |60 |0,9 |1,1 |} 2017-ci ilin birinci rübü ərzində rayonda 721 körpə dünyaya gəlmiş və 395 ölüm halları qeydə alınmışdır. 2016-cı ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə doğulanların sayı 13,6-dan 12,8-ə qədər azalmış, ölənlərin sayı isə 6,2-dən 7,0-a qədər artmışdır. Cari ilin yanvar-mart ayları ərzində rayonda 252 nikah və 52 boşanma halları qeydə alınmışdır. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən nikahların sayı 5,0-dan 4,5-ə qədər, boşanmaların sayı 1,1-dən 0,9-a qədər azalmışdır. 2017-ci ilin birinci rübündə pasport xidmətləri tərəfindən 44 nəfər rayona gələn və 30 nəfər rayondan gedən qeydə alınmışdır. Miqrasiya saldosu müsbət 14 nəfər təşkil etmişdir. === Etnik tərkib === {{Əsas|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)}} Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən 2009-cu ildə həyata keçirilmiş siyahıya almasına əsasən: {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik<br>qrup ! colspan="2" | 17–23 yanvar, 1939-cu il sa.<ref name="Ленкаранский район (перепись 1939 года)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/lenkoran39.html Ленкаранский район (перепись 1939 года)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141009232723/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/lenkoran39.html |date=2014-10-09 }}</ref><ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=736 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Ленкоранский]</ref> ! colspan="2" | 13–22 aprel, 2009-cu il sa.<ref name="Lənkəran rayonu">Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi: [http://www.azstat.org/region/az/006_4.shtml Lənkəran rayonu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101113153020/http://www.azstat.org/region/az/006_4.shtml |date=2010-11-13 }}</ref><ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171116185019/http://pop-stat.mashke.org/ |date=2017-11-16 }}: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627190114/http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm |date=2015-06-27 }}</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı ! % ! Sayı ! % |- {| class="wikitable" style="text-align: right;" | style="text-align:left;"| '''Cəmi''' | 58 847 | 100.00 % | 221 726 | 100.00 % |- | style="text-align:left;" | '''[[talışlar]]''' | 41 487 | 70.49 % | 136 109 | 61.38 % |- | style="text-align:left;" | '''[[Azərbaycan türkləri|azərbaycanlılar]]''' | 10 880 | 18.48 % | 84 721 | 38.21 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ruslar]]''' | 7 293 | 12.39 % | 419 | 0.0019 % |- | style="text-align:left;" | '''[[Anadolu türkləri|türklər]]''' | … | … | 354 | 0.0016 % |- | style="text-align:left;" | '''[[ukraynalılar]]''' | 397 | 0.67 % | 18 | 0.00008 % |- | style="text-align:left;"| '''[[kürdlər]]''' | 5 | 0.01 % | 14 | 0.00006 % |- | style="text-align:left;"| '''[[tatarlar]]''' | … | … | 13 | 0.00005 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ləzgilər]]''' | 35 | 0.06 % | 10 | 0.00003 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ermənilər]]''' | 241 | 0.41 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[almanlar]]''' | 173 | 0.29 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[yəhudilər]]''' | 86 | 0.15 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[gürcülər]]''' | 9 | 0.02 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Avarlar (qafqazdilli)|avarlar]]''' | 2 | 0.00 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''digərləri''' | 239 | 0.41 % | 68 | 0.0003 % |} Bölgədə yaşayan [[ruslar]] XIX əsrin əvvəllərində [[Rusiya imperiyası]] tərəfindən köçürülmüş, sonradan onlardan bir çoxu Rusiyaya, eləcə də digər MDB ölkələrinə köç etmişlər. == İqtisadiyyat == Lənkəran rayonu mühüm kənd təsərrüfatı zonasıdır. Mülayim iqlim şəraiti, bol günəşi və məhsuldar torpaqları sayəsində Lənkəran çay, yapon xurması, feyxoa, limon və naringi kimi subtropik bitkiləri ilə ad çıxarmışdır. Çay becərilməsi bu regionda kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin ən çox inkişaf etmiş və ən gəlirli növlərindən biridir. Çay məhsulu yerli fabriklərdə emal edilir. Sənaye sahələri isə mebel, [[ipək]] və xalça istehsalı ilə təmsil edilmişdir. Rayonun Boladi, Veravul və Vilvan kəndlərində ənənvi xalq sənətləri — xalçaçılıq, zərgərlik, qamışdan məişətdə işlədilən əşyaların toxunması daha geniş inkişaf etmişdir. Lənkəran şəhərində bəzi sənətkarlar daş, ağac və metal üzərində oyma kimi xalq sənətləri ilə məşğul olurlar. === Balıqçılıq === Lənkəranda qədimdən balıqçılığa xüsusi maraq olmuşdur. Əlverişli təbii şərait, xüsusilə Xəzər dənizi, Lənkəran çayları, gölməçələr və arxlar balıqçılıın inkişafına imkan vermişdir. Keçmiş Lənkəran qəzası XIX əsrin ikinci yarısında balıqçılıın inkişafına görə Zaqafqaziyada birinci yeri tutmuşdur. Qumbaşı balıqçılıq vətəgəsi XIX əsrdə Lənkəranda böyük balıqçılıq müəssisəsi sayılmışdır. 1887-ci ildən başlayaraq Qumbaşı balıqçılıq vətəgəsi Gürcüstandan gəlmiş sahibkarlara — Yeni Afon monastrına 12 illiyə icarəyə verilmişdir. Sarı Adası vətəgəsi Avropa təbəəsi olan Reytmana icarəyə verilmişdir. Burada ovlanan balıqlar Həştərxana və oradan da xaricə ixrac olunurdu. İstehsal olunan kürülər isə Rumıniyaya və Yunanıstana göndərilmişdir. İnqilabdan əvvəl Qumbaşı və Sarı Ada vətəgələri Mirəhməd xan Talışinski, Hacı Zeynalabdin Tağıyevə və digər milyonçulara məxsus olmuşdur. Lənkəranda ilk balıqçılıq kolxozları 1929-cu ildə yaradılmış, 1977-ci ilədək "Qələbə", "Sarı", "26-lar", "Vatutin" adı ilə fəaliyyət göstərmişdir adası. 1990-cı ildə Eöyşaban və ikinci Nərimanabaddakı balıqçılıq təsərrsfatları bərpa yedilmişdir. Ötən əsrin altmışıncı illərində qurmaqla toru, tövratların ssrstləməsı, çömçə (dom'a) toru, tərəcə, şolu və dieər növ balıq ovu alətləri ilə dənizdən, çaylardan, murdov və bicarlardan, arxlardan, şətta xəndəklərdən balıq ovlanırdı. Murdovun qurudulması, çəltikçiliyin ləğvi balıq məhsullarını tükəndirmişdir.<ref>Ədəbiyyat: ASE, II cild,., 1977. Y.Əbdürrəhmanov. Azərbaycan faunası,., 1966; Y.Əbdürrəhmanov, R.Qayıbova, Ş.Abbasov. Bizim balıqlar,., 1966.</ref> == Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri == Lənkəranda 51 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 81 ümumtəhsil, pedaqoji, tibb və musiqi məktəbi var. 87 klub, 94 kitabxana, [[Lənkəran Dövlət Dram Teatrı|Dövlət Dram Teatrı]], muzey, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Balıqçılıq və Subtropik Bitkilər İnstitutunun filialı fəaliyyət göstərir. Rayonun inzibati mərkəzi — yaşıllığa qərq olunmuş gözəl Lənkəran şəhəridir. Akasiya xiyabanları həm yerli sakinlərin, həm də Lənkəranın qonaqlarının sevimli istirahət guşəsidir. Bu diyarın əlverişli coğrafi mövqeyi, münbit torpağı və zəngin təbii ehtiyatları ta qədim dövrlərdən adamları cəlb edirdi. Burada neolit dövründən başlayaraq insan məskənləri olmuşdur. Hazırda Lənkəran şəhərinin olduğu yerdə 300 il bundan əvvəl qamış kolları ilə dolu bataqlıq bir ərazi var idi. O vaxtlar dənizin yaxınlığında Lənkərançay çayının sahilində dördbucaqlı şəklində 2 qülləli bir qala və mayak tikilmişdir. Şəhər əvvəlcə Ləngərkünən adlanırdı. Bu sözün mənası "lövbər yeri", yəni "liman" demək idi. Lənkəran şəhərindəki tarix muzeyinin həm ekspozisiyası, həm də binanın özü turistlərin marağına səbəb olacaqdır. Lənkəran diyarı -məşhur generallar [[Səmədbəy Mehmandarov]]un və [[Həzi Aslanov]]un vətənidir. Bu şəhərdə Həzi Aslanovun abidəsi ucaldılmış, onun doğulduğu evdə isə muzey açılmışdır. Lənkəran teatrının tarixi XIX əsrdən başlanır. Bu teatrda 1850-ci ildə səhnəyə qoyulmuş ilk əsərin tamaşasından əldə edilən bütün gəlir yoxsullara ianə edilmişdir. == Memarlıq abidələri == Memarlıq abidələrindən Lənkəranda qala, Hacı Mirzə hamamı, məscid (XVIII–XIX əsrlər), Aşağı Nüvədi, Seyidəkəran, Sütəmurdov kəndlərindən məscid (XIX əsr) qorunub saxlanır. Rayonda tarixi abidələr çoxdur. [[Yuxarı Nüvədi]] kəndində qədim Əbirlər qülləsi, Şıxakəran kəndində Şeyx Zahid türbəsi, Lənkəran şəhərində [[Kiçik Bazar məscidi]], Güldəstə minarəsi, Hacı Mirzə hamamı, binanın fasadını bəzəyən dəqiq naxışları ilə seçilən gözəl Xan Evi kimi tarixi abidələr qorunub saxlanmışdır. Şəhərin qərbində Bəlləbur qalasının xarabaları var. Bu qalanın tikilməsində çay daşından və bişmiş qırmızı kərpicdən istifadə edilmişdir. Saxsı su kəməri boruları hələ də salamat qalmışdır. Qalanın ən uca yerində qüllə ucalmışdır. Yerli əhali bu qalanı Boz qala adlandırır. == İqlimi == Lənkəran rayonunun iqlimi rütubətli, subtropikdir. Bu iqlim qışı mülayim, yayı quraq keçən, isti və payızı çox yağıntılı olması ilə fərqlənir. Bu yerlərdə sərt və qarlı qış olmur. Günəş radiasiyası 125–134 kkal/sm2 çatır .<ref name="İqlim">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti:[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=iglim İqlim] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120516171708/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=iglim |date=2012-05-16 }}</ref> Havanın orta illik hərarəti 25,1o C-dir .<ref name="İqlim" /> Ən isti ay iyul (40oC), ən soyuq ay isə yanvardir (3–4oC) .<ref name="İqlim" /> Yağıntının illik miqdarı 1400–1600&nbsp;mm-dir.<ref name="İqlim" /> Rütubətli, subtropik şəraitinə görə ərazidə sarı torpaqlar geniş yayılmışdır . Lənkəranın iqlim şəraiti ərazinin bir sıra özünəməxsus cəhətləri ilə fərqlənir. Vilayətin şərq və cənub-şərq qurtaracağının Xəzər dənizi ilə sərhədlənməsi və cənubda dağlıq ərazilərin kəskin şəkildə sahilboyu zolağa enməsi Xəzərin üzərindən gələn su buxarının kondensasiyası üçün əlverişli şərait yaratmışdır. == Görkəmli şəxsləri == * [[Allahşükür Paşazadə]] — Şeyxülislam və Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin başçısı. * [[Həzi Aslanov]] — 2 dəfə [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]], [[general-mayor]]. * [[Səməd bəy Mehmandarov]] — Rusiya İmperator ordusunun artilleriya generalı, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin hərbi naziri, sovet hərb xadimi. * [[Solmaz Əliyeva]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı,5 çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı. * [[Hadı Rəcəbli]] — Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü. * [[Rüfət Quliyev (professor)|Rüfət Quliyev]] — Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü. * [[Etibar Vəliyev]] — [[Azərbaycan]] [[şair]]i və publisisti, Prezident təqaüdçüsü. [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü, [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü. "Qızıl qələm" mükafatı laureatı * [[Mirhaşım Talışlı]] — filologiya elmləri doktoru. * [[Etibar Cəbrayıloğlu]] — [[Azərbaycan]]ın tanınmış jurnalisti,köşə yazarı,"Həsən bəy Zərdabi" mükafatı laureatı * [[Məhərrəm Quliyev]] — Agstafa rayon icra hakimiyyətinin başçısı. * [[Zadir Rzayev]] — Azərbaycan silahlı qüvvələrinin generalı. * [[Mirməmməd Cavadzadə]] — həkim uroloq. * [[Məmmədsadıq Abdullayev]] — anatom, histoloq, tibb elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi. * [[Əbülfəz Rəcəbli]] — türkoloq, filologiya elmləri doktoru, professor. * [[Əbdül Qasımov]] — hidrobioloq alim. * [[Yaşar Rzayev]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. * [[Yalçın Rzazadə]] — müğənni, Azərbaycan Respublikası Xalq Artisti, Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin vokal və pop musiqi kafedrasının müdiri. * [[Gülağa Məmmədov]] — müğənni, Azərbaycan SSR Xalq Artisti. * [[Münəvvər Kələntərli]] — əməkdar artist, SSRİ dövlət mükafatı laureatı. * [[Canəli Əkbərov]] — xanəndə, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti. * [[Həqiqət Rzayeva]] — müğənni (soprano), pedaqoq, Azərbaycanın xalq artisti. * [[Kamil Nəcəfzadə]] — Azərbaycan kino rəssamı, SSR əməkdar rəssamı, Azərbaycanın xalq rəssamı, Dövlət Mükafatı laureatı. * [[Şəkər Aslan]] — şair, dramaturq, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü. * [[Nazir Əliyev]] — Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisdi. * [[Mir İbrahim bəy Talışinski]] — Azərbaycan hərbçisi, general-mayor. * [[Mir Mustafa xan]] — Talış xanı (1786–1814). * [[Mirkazım bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Əsəd bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Xəlil bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Mir Həsən xan]] — Talış xanlığının (1812–1826) hakimi. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycanın inzibati bölgüsü]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.belediyye.org/ Bələdiyyə İnformasiya Sistemi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070127233949/http://www.belediyye.org/ |date=2007-01-27 }} * [http://www.mcdmerkez.org/ts_general/azl/belediye/b-43.htm Mülki Cəmiyyətə Doğru Mərkəzi]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Xəzər dənizi limanları}} {{Lənkəran rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Azərbaycan}} {{Azərbaycan iqtisadi rayonları}} [[Kateqoriya:Lənkəran rayonu| ]] {{Xarici istinadlar}} 9d98feo06fdszjwwrcgb2f58knrqsr4 6557000 6556965 2022-07-31T19:01:55Z Nicat49 31470 [[User:Tunkats|Tunkats]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Sefer azeri|Sefer azeri]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı = Lənkəran |Xəritə = Lankaran District in Azerbaijan 2021.svg |Daxildir = [[Lənkəran iqtisadi rayonu|Lənkəran]] |Sahəsi = 1 539,4<ref name="Ümumi məlumat" /> |Əhali = 220 000(2019)<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |access-date=2020-05-02 |archive-date=2020-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200607194104/https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |url-status=live }}</ref> |Əhali sıxlığı = 143 (2015) |Avtomobil nömrəsi = 42 |Telefon kodu = +994 25<ref>“Aztelekom” İstehsalat Birliyi: Ölkə və şəhərlərarası telefon kodları: [http://www.aztelekom.org/index.php?id=61 Şəhərlərarası telefon kodları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180503215305/http://www.aztelekom.org/index.php?id=61 |date=2018-05-03 }}</ref> |Poçt indeksi = AZ 4200 |Tərkibi = 66 |Vəzifəli şəxs = [[Taleh Qaraşov]] <ref>Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti: İcra hakimiyyətinin başçısı: [http://lenkeran-ih.gov.az/page20/%C4%B0H-n%C4%B1n+Ba%C5%9F%C3%A7%C4%B1s%C4%B1.html Qaraşov Taleh Azay oğlu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130212161156/http://lenkeran-ih.gov.az/page20/%C4%B0H-n%C4%B1n+Ba%C5%9F%C3%A7%C4%B1s%C4%B1.html |date=2013-02-12 }}</ref> |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = http://www.lenkeran-ih.gov.az/ }} {{Aydınlaşdırma |mövzu = Lənkəran rayonu |digər mövzu = Lənkəran şəhəri |digər mövzu səhifəsi = Lənkəran }} '''Lənkəran rayonu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]<nowiki/>nda inzibati — ərazi vahidi. İnzibati ərazi vahidi kimi 8 avqust 1930-cu ildə yaradılmışdır.<ref name="Ümumi məlumat">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti :[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=lankaran_umumi Ümumi məlumat] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120806065748/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=lankaran_umumi|date=2012-08-06}}</ref> Rayonun ərazisi 153.940 hektardır.<ref name="Ümumi məlumat" /> Onun 66700 hektarını quru sahə təşkil edir.<ref name="Ümumi məlumat" /> Rayonda 2 şəhər, 8 qəsəbə və 83 kənd vardır.<ref name="Ümumi məlumat" /> [[Bakı]]<nowiki/>dan rayon mərkəzinədək olan məsafə 268&nbsp;km-dir . == Tarixi == [[Fayl:Golden statuette from Lankaran.JPG|110px|thumb|left|[[Lənkəran]] ərazisindən aşkarlanmış, e.ə. I minilliyə aid keçi tutan adam təsvir edilmiş qızıl fiqur. [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi]].]] [[XVIII əsr]]də [[Talış xanlığı]] yaradıldı. Qara xanın hakimiyyəti dövründə xanlığın paytaxtı [[Astara (Azərbaycan)|Astaradan]] Lənkərana köçürüldü. Şəhər genişlənməyə başladı. Xanlığın iqtisadi, siyasi və mədəni həyatı inkişaf etdi, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik məmulatlarının istehsalı genişləndi. Lənkəran uzun müddət Talış xanlığının paytaxtı kimi qalmış və [[Azərbaycan]]ın [[İran]]la, [[Orta Asiya]], [[Hindistan]] və [[Rusiya]] ilə ticarətində mühüm rol oynamışdır. Şəhərdə yaşayış binaları ilə əhatə olunmuş 9 bazar var idi. 1795-ci ildə İran şahı aba [[Məhəmməd şah Qacar]]ın ordusu Lənkəranı qarət edəndən sonra cənuba çəkildi. 1813-cü il yanvarın 1-dək Talış xanlığı Rusiya tərəfindən işğal edilmişdir. Sonradan [[Gülüstan müqaviləsi]]nə əsasən Talış xanlığı [[Rusiya]]ya birləşdirildi. Lənkəran rayonu 1930-cu ildə təşkil edilmişdir.Lənkəran rayonu populyar turist marşrutlarının mərkəzində yerləşir. Onun bir hissəsi Xəzər dənizinin sahili boyunca yerləşmişdir. Bu sahil xəttinin əsas xüsusiyyətlərindən biri də qeyri-adi müalicəvi xassələrə malik olan qara qumdur. Rayonun Haftoni zonası öz tarixi obyektləri və "Lənkəran" müalicə zonası ilə məşhurdur və burada istirahət edənlərin Haftoni meşələrində yerləşən müalicəvi qaynaqlardan İstisu suyunun əsasında dolğun müalicə kursu keçmək imkanı var. Nərimanabad zonası Sara yarımadasının ərazisində yerləşmişdir. Onu bir tərəfdən Xəzərin suları yuyur, digər tərəfdən isə Qızılağac qoruğunun meşəlik zonası örtür. 1956-cı ilədək bura xüsusiləşdirilmiş ada olmuşdur, lakin sonradan materikdə onunla Liman şəhəri arasında Saranın statusunu əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmiş torpaq bənd qurulmuşdur. Bu gün bu yerlər sıx şəkildə meşə ilə örtülmüş və ekoturizm həvəskarlarınınböyük marağına səbəb olmuşdur. Lənkəran Azərbaycanın cox qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Bölgə ərazisində aparılmış arxeoloji qazıntılar bu yerlərdə hələ tünc dövründən, yəni eramızdan əvvəl III–II minilliklərdə insanların yaşadığını təsdiq etmişdir. Əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyi, füsunkar təbiəti, geniş əlaqələri, Qərblə Şərqi birləşdirən əsas karvan yollarının üstündə və Xəzər dənizi sahillərində yerləşməsi onun inkişafını xeyli sürətləndirmişdir. 1747-ci ildən Lənkəran Talış xanlığının mərkəzi şəhərinə cevrilmişdir. Münbit torpaqları, bol suyu və mülayim iqlimi olan Lənkəranda əhalinin ən qədim məşğuliyyəti əkincilik, maldarlıq, bağcılıq, balıqcılıq, ipəkçilik və arıçılıq olmuşdur. Lənkəranda dəmirçilik, misgərlik, dulusçuluq və başqa sənətlər geniş yayılmış, xanlığın iqtisadi inkişafında ticarət mühüm rol oynamış, İran, Türkiyə, Rusiya, Orta Asiya dövlətləri ilə, Cin, Pakistan, Hindistanla ticarət əlaqələri yaradılmışdır. Lənkəranda tarixi görməli yerlər çoxdur və onların arasında Lənkəran qalası, dəqiq desək, onun salamat qalmış fraqmentləri xüsusi diqqət cəlb edir. Qala XVIII əsrdə inşa edilmiş və Talış xanlığında vacib müdafiə istehkamlarından biri kimi tanınmışdır. Onun divarları öz iri formaları və möhkəm çıxıntı sıraları ilə böyük təəssürat oyadır. Qala, orta əsrlər üçün ənənəvi olan, lazım gəldikdə isə, su ilə doldurulan xəndəklə əhatə olunmuşdur. Tikilinin əsas obyektləri hücum edənlərin nişan alınaraq atəşə tutulduğu şimal və cənub qüllələridir. Qala ərazisində həmçinin şəhər bazarı olmuşdur və onun yerində yüz illər öncə bütün regionda zəvvarlar üçün ən çox ziyarət olunan yerlərdən biri olmuş iki məscid ucaldılmışdır. == Relyefi == Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən biri olan Lənkəran respublikanın cənub-şərqində əlverişli fiziki coğrafi şəraitdə yerləşir. Lənkəran Azərbaycan Respublikası daxilində mövcud olan beş təbii coğrafi vilayətdən biridir. Lənkəranın ərazisi 38^o24–39^o24 şimal və 47^o58 şərq coğrafi en dairəsində yerləşir, şimaldan Kür-Araz ovalığı, şərq və cənub-şərqdə Xəzər dənizi ilə hüdudlanmışdır. İnzibati baxımdan Lənkəran Astara, Masallı, Lerik inzibati rayonları ilə əhatə olunmuşdur. Relyefinə görə ərazisi əsasən düzənlik və müəyyən qədər dağlıq hissədən ibarət olmaqla cənuba doğru getdikcə ensizləşir. Hündür dağətəyi sahədə 200 metr hündürdə, Xəzər dənizi sahilində okean səviyyəsindən 28 metr aşağıda yerləşir. == Coğrafiya == Lənkəran rayonu Azərbaycanın cənub-şərqində, onlarca kilometr məsafəyə uzanıb gedən Lənkəran ovalığında yerləşir. Rayonun ərazisi şərqdən [[Xəzər dənizi]] ilə həmhüduddur. Burada 29 min hektar sahə meşələrlə örtülmüşdür. Bu diyar bütün il boyu yaşıllığa bürünmüşdür. Lənkəran rayonun zəngin flora və faunası var. [[Talış dağları]]nda bitən nadir və endemik ağaclar bütün dünyada məşhurdur. [[Dəmirağac]]ı, azat, ipək, akasiya, [[palıd]], [[evkalipt]], mantar ağacı, məxmər rəngli ağcaqayın, nil, Hirkan şumşadı, haqlı olaraq, Lənkəran florasının inciləri sayılır. Lənkəranda bitən əsas meşə ağacı enliyarpaqlı palıddır. Bu ağac nadir ağacların üçüncü nəslinə mənsubdur. Onun hündürlüyü 40–45 metr olur. Daha bir nadir bitki növü olan dəmirağacının xarakterik cəhətlərindən biri ondan ibarətdir ki, bu ağacın yarpaqları qış fəslində tökülmür, onlar quruyaraq ağaclarda qalırlar. Meşələrdə çoxlu cır meyvə ağacları, dərman bitkiləri və kollar bitir. Lənkəranın dəniz sahillərində gözəl qumlu çimərliklər salınmışdır. Rayonda çaylar şəbəkəsi kifayət qədər sıxdır. Rayon mərkəzindən 10–25&nbsp;km radiusda Lənkəran, Veravul, [[Boladi]] və Qumbaşı çayları axır. Əsasən yağış suları hesabına dolan çayların çoxu xəzər dənizinə tökülür. Bahar və payız fəsillərində bu çaylar coşub, daşır. Çayların suyundan suvarma məqsədilə istifadə etmək üçün burada Xanbulançay dəryaçası tikimişdir. Lənkəran torpağı isti su bulaqları ilə zəngindir. Lənkəran şəhərindən 12&nbsp;km qərbdə Talış dağlarının ətəklərində, [[İbadi meşəsi]]nin yaxınlığında Meşə bulağı, Lənkəran-[[Masallı]] şossesinin 13-cü kilometrində Havzova bulağı, Lənkəran-[[Lerik]] şossesinin 15-ci kilometrində İbadi və Sumax dağlarının ətəyində İbadi bulağı var. Rəvayətə görə ağır xəstəliyə tutulmuş İbadulla adlı bir şəxs bu yerdə məskan salmış və şəfa tapmışdır. Lənkəran rayonunun ərazisində iki qoruq var: [[Hirkan Dövlət Təbiət Yasaqlığı|Hirkan]] və [[Qızılağac dövlət təbiət qoruğu|Qızılağac]] qoruqları. Bu qoruqlarda [[qırqovul]], [[qu quşu]], [[kəklik]], [[ağ qartal]] və digər quş növləri yaşayırlar. Ümumiyyətlə, burada 270 növ quş var. Hirkan qoruğunda isə nəsli kəsilməkdə olan qədim ağac növlərinə daha çox rast gəlmək olar. == İnzibati bölgüsü == İri yaşayış məntəqələri — Rayonda 2 şəhər, 8 şəhər tipli qəsəbə, 83 kənd vardır. {| class="sortable wikitable" width 100% |- bgcolor="#CCCCCC" ! # ||Bələdiyyələrin adı ||Hər bələdiyyə üzrə əhalinin sayı |- |1||Lənkəran şəhər bələdiyyəsi||49300 |- |2||Liman şəhər bələdiyyəsi||12100 |- |3||Boladı kənd bələdiyyəsi||7940 |- |4||Gərmətük kənd bələdiyyəsi||5556 |- |5||Girdəni kənd bələdiyyəsi||4688 |- |6||Nərimanabad qəsəbə bələdiyyəsi||4452 |- |7||Mamusta kənd bələdiyyəsi||4402 |- |8||Vilvan kənd bələdiyyəsi||4372 |- |9||Osaküçə kənd bələdiyyəsi||4332 |- |10||Şağlaser kənd bələdiyyəsi||4148 |- |11||Şağlaküçə kənd bələdiyyəsi||3873 |- |12||Sütəmurdov kənd bələdiyyəsi||3770 |- |13||Veravul kənd bələdiyyəsi||3453 |- |14||Separadi kənd bələdiyyəsi||3173 |- |15||Göyşaban kənd bələdiyyəsi||3038 |- |16||İstisu kənd bələdiyyəsi||3038 |- |17||Kərgəlan kənd bələdiyyəsi||3001 |- |18||Şıxakəran kənd bələdiyyəsi||2906 |- |19||Aşağı Nüvədi kənd bələdiyyəsi||2761 |- |20||Haftoni kənd bələdiyyəsi||2685 |- |21||Viyən kənd bələdiyyəsi||2603 |- |22||Zövlə kənd bələdiyyəsi||2474 |- |23||Digah kənd bələdiyyəsi||2347 |- |24||Xolmili kənd bələdiyyəsi||2336 |- |25||Balıqçılar qəsəbə bələdiyyəsi||2302 |- |26||Şiləvar kənd bələdiyyəsi||2285 |- |27||Cil kənd bələdiyyəsi||2279 |- |28||Bürcəli kənd bələdiyyəsi||2104 |- |29||Yuxarı Nüvədi kənd bələdiyyəsi||2084 |- |30||Havzova kənd bələdiyyəsi||2027 |- |31||Gəgiran kənd bələdiyyəsi||1925 |- |32||Biləsər kənd bələdiyyəsi||1884 |- |33||Xarxatan kənd bələdiyyəsi||1856 |- |34||Ürgə kənd bələdiyyəsi||1817 |- |35||Hirkan qəsəbə bələdiyyəsi||1781 |- |36||Şovu kənd bələdiyyəsi||1674 |- |37||Ləj kənd bələdiyyəsi||1596 |- |38||Səpnəkəran kənd bələdiyyəsi||1481 |- |39||Bala Şürük kənd bələdiyyəsi||1476 |- |40||Rvo kənd bələdiyyəsi||1462 |- |41||Kənarmeşə kənd bələdiyyəsi||1413 |- |42||Daşdalıqcar kənd bələdiyyəsi||1400 |- |43||Darquba kənd bələdiyyəsi||1365 |- |44||Tükəvilə kənd bələdiyyəsi||1344 |- |45||Xanbulan kənd bələdiyyəsi||1303 |- |46||Şürük kənd bələdiyyəsi||1302 |- |47||Siyavar kənd bələdiyyəsi||1240 |- |48||Küvənil kənd bələdiyyəsi||1205 |- |49||Türkəkəran kənd bələdiyyəsi||1170 |- |50||Parakənd kənd bələdiyyəsi||1149 |- |51||Lüvəsər kənd bələdiyyəsi ||1121 |- |52||Bəliton kənd bələdiyyəsi||1096 |- |53||Seyidəkəran kənd bələdiyyəsi||1026 |- |54||Tütəpeştə kənd bələdiyyəsi||940 |- |55||Daştatük kənd bələdiyyəsi||878 |- |56||Qurumba kənd bələdiyyəsi||837 |- |57||Günəhir kənd bələdiyyəsi||845 |- |58||Dıryan kənd bələdiyyəsi||758 |- |59||Moğonojoba kənd bələdiyyəsi||637 |- |60||Vel kənd bələdiyyəsi||662 |- |61||Tşado kənd bələdiyyəsi||585 |- |62||Türkəncil kənd bələdiyyəsi||551 |- |63||Narbağı kənd bələdiyyəsi||487 |- |64||Əşlə kənd bələdiyyəsi||317 |- |65||Köhnə Gəgir kənd bələdiyyəsi||274 |- bgcolor=gold |66||'''Cəmi'''||'''196686 ''' |} == Mətbuat == * [[Cənub Tv|"Cənub" Televiziya Şirkəti]] * [[Lənkəran qəzeti|"Lənkəran" qəzeti]] == Əhalisi == 1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən əhalisi 213.2<ref name="Əhali">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti :[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=ehali Əhali] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120516172021/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=ehali |date=2012-05-16 }}</ref> nəfərdir (106.204<ref name="Əhali" /> nəfəri kişilər, 106.711<ref name="Əhali" /> nəfəri qadınlar) . Rayon əhalisinin 40%<ref name="Əhali" />-i şəhərlərdə, 60%<ref name="Əhali" />-i isə kəndlərdə yaşayır . Bilavasitə Lənkəran şəhərinin əhalisi 52.581<ref name="Əhali" /> nəfərdir. İlkin hesablamalara görə 2017-ci il aprel ayının əvvəlinə Lənkəran rayonunun əhalisinin sayı 225549 nəfər olmuş və cari ilin üç ayı ərzində 340 nəfər və yaxud 0,2 faiz artmışdır. Əhalinin 39,0 faizi şəhər yerlərində, 61,0 faizi isə kənd yerlərində yaşayır. Rayon əhalisinin ümumi sayından 50,2 faizi kişi, 49,8 faizi qadınlardır. Əhalinin ümumi sayından 23,3 faizi 0–14 yaşda olan uşaq və yeniyetmələrdən,69,0 faizi əmək qabiliyyətli yaşda, 7,7 faizi isə əmək qabiliyyətli yaşdan yuxarı olanlardır. Lənkəran rayonu üzrə demoqrafik göstəricilər aşağıdakı kimi olmuşdur: {| class="wikitable" |  | 2017 yanvar-mart min nəfərlə |2016 min nəfərlə |2017 yanvar-mart əhalinin hər 1000 nəfərinə |2016 əhalinin hər 1000 nəfərinə |- |Ümumi artım |340 |423 |6,0 |7,6 |- |Təbii artım |326 |414 |5,8 |7,4 |- |Doğulanlar |721 |758 |12,8 |13,6 |- |Ölənlər |395 |344 |7,0 |6,2 |- |Miqrasiya saldosu |<nowiki>+14</nowiki> |<nowiki>+9</nowiki> |<nowiki>+0,2</nowiki> |<nowiki>+0,2</nowiki> |- |Nikahlar |252 |279 |4,5 |5,0 |- |Boşanmalar |52 |60 |0,9 |1,1 |} 2017-ci ilin birinci rübü ərzində rayonda 721 körpə dünyaya gəlmiş və 395 ölüm halları qeydə alınmışdır. 2016-cı ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə doğulanların sayı 13,6-dan 12,8-ə qədər azalmış, ölənlərin sayı isə 6,2-dən 7,0-a qədər artmışdır. Cari ilin yanvar-mart ayları ərzində rayonda 252 nikah və 52 boşanma halları qeydə alınmışdır. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən nikahların sayı 5,0-dan 4,5-ə qədər, boşanmaların sayı 1,1-dən 0,9-a qədər azalmışdır. 2017-ci ilin birinci rübündə pasport xidmətləri tərəfindən 44 nəfər rayona gələn və 30 nəfər rayondan gedən qeydə alınmışdır. Miqrasiya saldosu müsbət 14 nəfər təşkil etmişdir. === Etnik tərkib === {{Əsas|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)}} Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən 2009-cu ildə həyata keçirilmiş siyahıya almasına əsasən: {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik<br>qrup ! colspan="2" | 17–23 yanvar, 1939-cu il sa.<ref name="Ленкаранский район (перепись 1939 года)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/lenkoran39.html Ленкаранский район (перепись 1939 года)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141009232723/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/lenkoran39.html |date=2014-10-09 }}</ref><ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=736 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Ленкоранский]</ref> ! colspan="2" | 13–22 aprel, 2009-cu il sa.<ref name="Lənkəran rayonu">Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi: [http://www.azstat.org/region/az/006_4.shtml Lənkəran rayonu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101113153020/http://www.azstat.org/region/az/006_4.shtml |date=2010-11-13 }}</ref><ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171116185019/http://pop-stat.mashke.org/ |date=2017-11-16 }}: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627190114/http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm |date=2015-06-27 }}</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı ! % ! Sayı ! % |- {| class="wikitable" style="text-align: right;" | style="text-align:left;"| '''Cəmi''' | 58 847 | 100.00 % | 221 726 | 100.00 % |- | style="text-align:left;" | '''[[talışlar]]''' | 41 487 | 70.49 % | 136 109 | 61.38 % |- | style="text-align:left;" | '''[[Azərbaycan türkləri|azərbaycanlılar]]''' | 10 880 | 18.48 % | 84 721 | 38.21 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ruslar]]''' | 7 293 | 12.39 % | 419 | 0.0019 % |- | style="text-align:left;" | '''[[Anadolu türkləri|türklər]]''' | … | … | 354 | 0.0016 % |- | style="text-align:left;" | '''[[ukraynalılar]]''' | 397 | 0.67 % | 18 | 0.00008 % |- | style="text-align:left;"| '''[[kürdlər]]''' | 5 | 0.01 % | 14 | 0.00006 % |- | style="text-align:left;"| '''[[tatarlar]]''' | … | … | 13 | 0.00005 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ləzgilər]]''' | 35 | 0.06 % | 10 | 0.00003 % |- | style="text-align:left;"| '''[[ermənilər]]''' | 241 | 0.41 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[almanlar]]''' | 173 | 0.29 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[yəhudilər]]''' | 86 | 0.15 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[gürcülər]]''' | 9 | 0.02 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Avarlar (qafqazdilli)|avarlar]]''' | 2 | 0.00 % | … | … |- | style="text-align:left;"| '''digərləri''' | 239 | 0.41 % | 68 | 0.0003 % |} Bölgədə yaşayan [[ruslar]] XIX əsrin əvvəllərində [[Rusiya imperiyası]] tərəfindən köçürülmüş, sonradan onlardan bir çoxu Rusiyaya, eləcə də digər MDB ölkələrinə köç etmişlər. == İqtisadiyyat == Lənkəran rayonu mühüm kənd təsərrüfatı zonasıdır. Mülayim iqlim şəraiti, bol günəşi və məhsuldar torpaqları sayəsində Lənkəran çay, yapon xurması, feyxoa, limon və naringi kimi subtropik bitkiləri ilə ad çıxarmışdır. Çay becərilməsi bu regionda kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin ən çox inkişaf etmiş və ən gəlirli növlərindən biridir. Çay məhsulu yerli fabriklərdə emal edilir. Sənaye sahələri isə mebel, [[ipək]] və xalça istehsalı ilə təmsil edilmişdir. Rayonun Boladi, Veravul və Vilvan kəndlərində ənənvi xalq sənətləri — xalçaçılıq, zərgərlik, qamışdan məişətdə işlədilən əşyaların toxunması daha geniş inkişaf etmişdir. Lənkəran şəhərində bəzi sənətkarlar daş, ağac və metal üzərində oyma kimi xalq sənətləri ilə məşğul olurlar. === Balıqçılıq === Lənkəranda qədimdən balıqçılığa xüsusi maraq olmuşdur. Əlverişli təbii şərait, xüsusilə Xəzər dənizi, Lənkəran çayları, gölməçələr və arxlar balıqçılıın inkişafına imkan vermişdir. Keçmiş Lənkəran qəzası XIX əsrin ikinci yarısında balıqçılıın inkişafına görə Zaqafqaziyada birinci yeri tutmuşdur. Qumbaşı balıqçılıq vətəgəsi XIX əsrdə Lənkəranda böyük balıqçılıq müəssisəsi sayılmışdır. 1887-ci ildən başlayaraq Qumbaşı balıqçılıq vətəgəsi Gürcüstandan gəlmiş sahibkarlara — Yeni Afon monastrına 12 illiyə icarəyə verilmişdir. Sarı Adası vətəgəsi Avropa təbəəsi olan Reytmana icarəyə verilmişdir. Burada ovlanan balıqlar Həştərxana və oradan da xaricə ixrac olunurdu. İstehsal olunan kürülər isə Rumıniyaya və Yunanıstana göndərilmişdir. İnqilabdan əvvəl Qumbaşı və Sarı Ada vətəgələri Mirəhməd xan Talışinski, Hacı Zeynalabdin Tağıyevə və digər milyonçulara məxsus olmuşdur. Lənkəranda ilk balıqçılıq kolxozları 1929-cu ildə yaradılmış, 1977-ci ilədək "Qələbə", "Sarı", "26-lar", "Vatutin" adı ilə fəaliyyət göstərmişdir adası. 1990-cı ildə Eöyşaban və ikinci Nərimanabaddakı balıqçılıq təsərrsfatları bərpa yedilmişdir. Ötən əsrin altmışıncı illərində qurmaqla toru, tövratların ssrstləməsı, çömçə (dom'a) toru, tərəcə, şolu və dieər növ balıq ovu alətləri ilə dənizdən, çaylardan, murdov və bicarlardan, arxlardan, şətta xəndəklərdən balıq ovlanırdı. Murdovun qurudulması, çəltikçiliyin ləğvi balıq məhsullarını tükəndirmişdir.<ref>Ədəbiyyat: ASE, II cild,., 1977. Y.Əbdürrəhmanov. Azərbaycan faunası,., 1966; Y.Əbdürrəhmanov, R.Qayıbova, Ş.Abbasov. Bizim balıqlar,., 1966.</ref> == Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri == Lənkəranda 51 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 81 ümumtəhsil, pedaqoji, tibb və musiqi məktəbi var. 87 klub, 94 kitabxana, [[Lənkəran Dövlət Dram Teatrı|Dövlət Dram Teatrı]], muzey, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Balıqçılıq və Subtropik Bitkilər İnstitutunun filialı fəaliyyət göstərir. Rayonun inzibati mərkəzi — yaşıllığa qərq olunmuş gözəl Lənkəran şəhəridir. Akasiya xiyabanları həm yerli sakinlərin, həm də Lənkəranın qonaqlarının sevimli istirahət guşəsidir. Bu diyarın əlverişli coğrafi mövqeyi, münbit torpağı və zəngin təbii ehtiyatları ta qədim dövrlərdən adamları cəlb edirdi. Burada neolit dövründən başlayaraq insan məskənləri olmuşdur. Hazırda Lənkəran şəhərinin olduğu yerdə 300 il bundan əvvəl qamış kolları ilə dolu bataqlıq bir ərazi var idi. O vaxtlar dənizin yaxınlığında Lənkərançay çayının sahilində dördbucaqlı şəklində 2 qülləli bir qala və mayak tikilmişdir. Şəhər əvvəlcə Ləngərkünən adlanırdı. Bu sözün mənası "lövbər yeri", yəni "liman" demək idi. Lənkəran şəhərindəki tarix muzeyinin həm ekspozisiyası, həm də binanın özü turistlərin marağına səbəb olacaqdır. Lənkəran diyarı -məşhur generallar [[Səmədbəy Mehmandarov]]un və [[Həzi Aslanov]]un vətənidir. Bu şəhərdə Həzi Aslanovun abidəsi ucaldılmış, onun doğulduğu evdə isə muzey açılmışdır. Lənkəran teatrının tarixi XIX əsrdən başlanır. Bu teatrda 1850-ci ildə səhnəyə qoyulmuş ilk əsərin tamaşasından əldə edilən bütün gəlir yoxsullara ianə edilmişdir. == Memarlıq abidələri == Memarlıq abidələrindən Lənkəranda qala, Hacı Mirzə hamamı, məscid (XVIII–XIX əsrlər), Aşağı Nüvədi, Seyidəkəran, Sütəmurdov kəndlərindən məscid (XIX əsr) qorunub saxlanır. Rayonda tarixi abidələr çoxdur. [[Yuxarı Nüvədi]] kəndində qədim Əbirlər qülləsi, Şıxakəran kəndində Şeyx Zahid türbəsi, Lənkəran şəhərində [[Kiçik Bazar məscidi]], Güldəstə minarəsi, Hacı Mirzə hamamı, binanın fasadını bəzəyən dəqiq naxışları ilə seçilən gözəl Xan Evi kimi tarixi abidələr qorunub saxlanmışdır. Şəhərin qərbində Bəlləbur qalasının xarabaları var. Bu qalanın tikilməsində çay daşından və bişmiş qırmızı kərpicdən istifadə edilmişdir. Saxsı su kəməri boruları hələ də salamat qalmışdır. Qalanın ən uca yerində qüllə ucalmışdır. Yerli əhali bu qalanı Boz qala adlandırır. == İqlimi == Lənkəran rayonunun iqlimi rütubətli, subtropikdir. Bu iqlim qışı mülayim, yayı quraq keçən, isti və payızı çox yağıntılı olması ilə fərqlənir. Bu yerlərdə sərt və qarlı qış olmur. Günəş radiasiyası 125–134 kkal/sm2 çatır .<ref name="İqlim">Lənkəran Rayon İcra Hakimiyyəti:[http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=iglim İqlim] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120516171708/http://www.lankaran.az/content.php?lang=az&page=iglim |date=2012-05-16 }}</ref> Havanın orta illik hərarəti 25,1o C-dir .<ref name="İqlim" /> Ən isti ay iyul (40oC), ən soyuq ay isə yanvardir (3–4oC) .<ref name="İqlim" /> Yağıntının illik miqdarı 1400–1600&nbsp;mm-dir.<ref name="İqlim" /> Rütubətli, subtropik şəraitinə görə ərazidə sarı torpaqlar geniş yayılmışdır . Lənkəranın iqlim şəraiti ərazinin bir sıra özünəməxsus cəhətləri ilə fərqlənir. Vilayətin şərq və cənub-şərq qurtaracağının Xəzər dənizi ilə sərhədlənməsi və cənubda dağlıq ərazilərin kəskin şəkildə sahilboyu zolağa enməsi Xəzərin üzərindən gələn su buxarının kondensasiyası üçün əlverişli şərait yaratmışdır. == Görkəmli şəxsləri == * [[Allahşükür Paşazadə]] — Şeyxülislam və Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin başçısı. * [[Həzi Aslanov]] — 2 dəfə [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]], [[general-mayor]]. * [[Səməd bəy Mehmandarov]] — Rusiya İmperator ordusunun artilleriya generalı, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin hərbi naziri, sovet hərb xadimi. * [[Solmaz Əliyeva]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı,5 çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı. * [[Hadı Rəcəbli]] — Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü. * [[Rüfət Quliyev (professor)|Rüfət Quliyev]] — Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü. * [[Etibar Vəliyev]] — [[Azərbaycan]] [[şair]]i və publisisti, Prezident təqaüdçüsü. [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü, [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü. "Qızıl qələm" mükafatı laureatı * [[Mirhaşım Talışlı]] — filologiya elmləri doktoru. * [[Etibar Cəbrayıloğlu]] — [[Azərbaycan]]ın tanınmış jurnalisti,köşə yazarı,"Həsən bəy Zərdabi" mükafatı laureatı * [[Məhərrəm Quliyev]] — Agstafa rayon icra hakimiyyətinin başçısı. * [[Zadir Rzayev]] — Azərbaycan silahlı qüvvələrinin generalı. * [[Mirməmməd Cavadzadə]] — həkim uroloq. * [[Məmmədsadıq Abdullayev]] — anatom, histoloq, tibb elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi. * [[Əbülfəz Rəcəbli]] — türkoloq, filologiya elmləri doktoru, professor. * [[Əbdül Qasımov]] — hidrobioloq alim. * [[Yaşar Rzayev]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. * [[Yalçın Rzazadə]] — müğənni, Azərbaycan Respublikası Xalq Artisti, Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin vokal və pop musiqi kafedrasının müdiri. * [[Gülağa Məmmədov]] — müğənni, Azərbaycan SSR Xalq Artisti. * [[Münəvvər Kələntərli]] — əməkdar artist, SSRİ dövlət mükafatı laureatı. * [[Canəli Əkbərov]] — xanəndə, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti. * [[Həqiqət Rzayeva]] — müğənni (soprano), pedaqoq, Azərbaycanın xalq artisti. * [[Kamil Nəcəfzadə]] — Azərbaycan kino rəssamı, SSR əməkdar rəssamı, Azərbaycanın xalq rəssamı, Dövlət Mükafatı laureatı. * [[Şəkər Aslan]] — şair, dramaturq, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü. * [[Nazir Əliyev]] — Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisdi. * [[Mir İbrahim bəy Talışinski]] — Azərbaycan hərbçisi, general-mayor. * [[Mir Mustafa xan]] — Talış xanı (1786–1814). * [[Mirkazım bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Əsəd bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Xəlil bəy Talışxanov]] — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru. * [[Mir Həsən xan]] — Talış xanlığının (1812–1826) hakimi. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycanın inzibati bölgüsü]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.belediyye.org/ Bələdiyyə İnformasiya Sistemi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070127233949/http://www.belediyye.org/ |date=2007-01-27 }} * [http://www.mcdmerkez.org/ts_general/azl/belediye/b-43.htm Mülki Cəmiyyətə Doğru Mərkəzi]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Xəzər dənizi limanları}} {{Lənkəran rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Azərbaycan}} {{Azərbaycan iqtisadi rayonları}} [[Kateqoriya:Lənkəran rayonu| ]] {{Xarici istinadlar}} k7tu1nehoamjfykom8daxee1mbt0euv 0 2087 6557183 6504886 2022-07-31T21:15:37Z 212.47.141.225 wikitext text/x-wiki {{İyun ayı təqvimi}} '''3 iyun''' — [[CTB nin yaranması]] 2021 ci iliə ilin iyun ayının 3-cü günü == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1098]] — [[Birinci Səlib yürüşü]] zamanı beş aylıq mühasirədən sonra səlibçilər [[Antakya]]nı (indiki Türkiyə) ələ keçiriblər.<ref>{{cite book|first=Peter Malclm|last=Holt|title=The Crusader States and Their Neighbours, 1098-1291|publisher=Pearson Longman|year=2004|isbn=978-0-582-36931-3}}</ref> * [[1140]] — Fransız alimi [[Pyer Abelar]] [[bidət]]də günahkar bilinib.<ref>{{cite book | last = Gillingham | first = John | title = Anglo-Norman Studies 24: Proceedings of the Battle Conference 2001 | publisher = Boydell & Brewer | location = Woodbridge | year = 2002 | isbn = 9780851158860 | page=106}}</ref> * [[1539]] — [[Hernando de Soto]] [[Florida]]nı [[İspaniya]] üçün iddia edib.<ref>{{cite book|author1=Lawrence A. Clayton|author2=Edward C. Moore|author3=Vernon James Knight|title=The De Soto Chronicles Vol 1 & 2: The Expedition of Hernando de Soto to North America in 1539-1543|url=https://books.google.com/books?id=WCPkAV8a2B0C&pg=PA186|date=30 May 1995|publisher=University of Alabama Press|isbn=978-0-8173-0824-7|pages=186}}</ref> === 1601–1900 === [[Fayl:PinguinusImpennus.jpg|thumb|[[Con Ceyms Odübon]]un "Amerikanın quşları" (1827–1838) kitabında təsvir olunan [[pinguinus impennis]]lər]] * [[1844]] — Sonuncu [[pinguinus impennis]] cütlüyü öldürülüb.<ref name="newton">{{cite journal|last=Newton|first=Alfred|year=1861|title=Abstract of Mr. J. Wolley's Researches in Iceland respecting the Gare-fowl or Great Auk (Alea impennis, Linn.)|journal=Ibis|volume=3|issue=4|pages=374–399|doi=10.1111/j.1474-919X.1861.tb08857.x|url=https://zenodo.org/record/1447659}}</ref> === 1901–cari === * [[1964]] — [[İsrail milli futbol komandası]] [[AFK Asiya Kuboku|Asiya Kuboku]]nu qazanıb.<ref name="asia">{{cite web |title=AFC Asian Cup Past Winners |url=https://www.sportskeeda.com/football/afc-asian-cup-winners-list |website=www.sportskeeda.com |publisher=www.sportskeeda.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> === Azərbaycana aid hadisələr === * [[2006]] — "[[Qarabağ FK|Qarabağ]]" [[Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku|Azərbaycan Kuboku]]nu qazanıb.<ref name=national/> * [[2015]] — "Qarabağ" Azərbaycan Kubokunu qazanıb.<ref name=national>{{cite web |title=Azerbaijan National cup results |url=http://www.league321.com/azerbaijan-football-national-cup-results.html |website=www.league321.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1537]] — [[Con Manuel]], Portuqaliya infantası * [[1540]] — [[II Karl (hersoq)|II Karl]], Avstriya hersoqu === 1601–1900 === * [[1808]] — [[Cefferson Devis]], ABŞ siyasətçisi * [[1843]] — [[VIII Frederik]], Danimarka kralı * [[1876]] — [[Nikolay Burdenko]], Rusiya cərrahı === 1901–cari === [[Fayl:Rafael Nadal 10, Aegon Championships, London, UK - Diliff (cropped).jpg|thumb|[[Rafael Nadal]]]] * [[1925]] — [[Toni Körtis]], ABŞ aktyoru * [[1926]] — [[Allen Qinzberq]], ABŞ şairi * [[1927]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]], Azərbaycan fotoqrafı * [[1931]] — [[Raul Kastro]], Kuba dövlət xadimi * [[1954]] — [[Sərdar Cəlaloğlu]], Azərbaycan siyasətçisi * [[1957]] — [[Afaq Məsud]], Azərbaycan yazıçısı * [[1963]] — [[Pol Xlebnikov]], ABŞ jurnalisti * [[1977]] — [[Fədayə Laçın]], Azərbaycan müğənnisi * [[1982]] — [[Yelena İsinbayeva]], Rusiya yüngül atleti * [[1986]] — [[Rafael Nadal]], İspaniya tennisçisi == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === * [[1875]] — [[Jorj Bize]], Fransa bəstəkarı * [[1899]] — [[İohann Ştrauss]], Avstriya bəstəkarı === 1901–cari === [[Fayl:Franz Kafka, 1923.jpg|thumb|[[Frans Kafka]]]] * [[1924]] — [[Frans Kafka]], Bohemiya yazıçısı * [[1946]] — [[Mixail Kalinin]], SSRİ dövlət xadimi * [[1963]] — [[Nazim Hikmət]], Türkiyə şairi * [[1964]] — [[Kazım Orbay]], Türkiyə generalı * [[1989]] — [[Ruhullah Xomeyni]], İran dövlət xadimi * [[1992]] — [[Eldar Tağızadə]], Azərbaycan kapitanı, [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] * [[2001]] — [[Entoni Kuinn]], ABŞ aktyoru * [[2006]]  ** [[Mikayıl Mirzə]], Azərbaycan aktyoru ** [[Mobil Əhmədov]], Azərbaycan aktyoru * [[2013]] — [[Aşıq Cahad]], Azərbaycan aşığı * [[2016]] — [[Məhəmməd Əli]], ABŞ boksçusu == Bayramlar və xüsusi günlər == * {{bayraq|Birləşmiş Millətlər Təşkilatı}} [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] — Ümumdünya Velosiped Günü == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Aylar}} [[Kateqoriya:İlin günləri|*0603]] [[Kateqoriya:İyun]] 4dvfqbzml04b2amyiocj5xiwjwtdpmo 6557184 6557183 2022-07-31T21:16:09Z 212.47.136.90 wikitext text/x-wiki {{İyun ayı təqvimi}} '''3 iyun''' — [[CTB nin yaranması]] 2021 ci ilin iyun ayının 3-cü günü == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1098]] — [[Birinci Səlib yürüşü]] zamanı beş aylıq mühasirədən sonra səlibçilər [[Antakya]]nı (indiki Türkiyə) ələ keçiriblər.<ref>{{cite book|first=Peter Malclm|last=Holt|title=The Crusader States and Their Neighbours, 1098-1291|publisher=Pearson Longman|year=2004|isbn=978-0-582-36931-3}}</ref> * [[1140]] — Fransız alimi [[Pyer Abelar]] [[bidət]]də günahkar bilinib.<ref>{{cite book | last = Gillingham | first = John | title = Anglo-Norman Studies 24: Proceedings of the Battle Conference 2001 | publisher = Boydell & Brewer | location = Woodbridge | year = 2002 | isbn = 9780851158860 | page=106}}</ref> * [[1539]] — [[Hernando de Soto]] [[Florida]]nı [[İspaniya]] üçün iddia edib.<ref>{{cite book|author1=Lawrence A. Clayton|author2=Edward C. Moore|author3=Vernon James Knight|title=The De Soto Chronicles Vol 1 & 2: The Expedition of Hernando de Soto to North America in 1539-1543|url=https://books.google.com/books?id=WCPkAV8a2B0C&pg=PA186|date=30 May 1995|publisher=University of Alabama Press|isbn=978-0-8173-0824-7|pages=186}}</ref> === 1601–1900 === [[Fayl:PinguinusImpennus.jpg|thumb|[[Con Ceyms Odübon]]un "Amerikanın quşları" (1827–1838) kitabında təsvir olunan [[pinguinus impennis]]lər]] * [[1844]] — Sonuncu [[pinguinus impennis]] cütlüyü öldürülüb.<ref name="newton">{{cite journal|last=Newton|first=Alfred|year=1861|title=Abstract of Mr. J. Wolley's Researches in Iceland respecting the Gare-fowl or Great Auk (Alea impennis, Linn.)|journal=Ibis|volume=3|issue=4|pages=374–399|doi=10.1111/j.1474-919X.1861.tb08857.x|url=https://zenodo.org/record/1447659}}</ref> === 1901–cari === * [[1964]] — [[İsrail milli futbol komandası]] [[AFK Asiya Kuboku|Asiya Kuboku]]nu qazanıb.<ref name="asia">{{cite web |title=AFC Asian Cup Past Winners |url=https://www.sportskeeda.com/football/afc-asian-cup-winners-list |website=www.sportskeeda.com |publisher=www.sportskeeda.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> === Azərbaycana aid hadisələr === * [[2006]] — "[[Qarabağ FK|Qarabağ]]" [[Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku|Azərbaycan Kuboku]]nu qazanıb.<ref name=national/> * [[2015]] — "Qarabağ" Azərbaycan Kubokunu qazanıb.<ref name=national>{{cite web |title=Azerbaijan National cup results |url=http://www.league321.com/azerbaijan-football-national-cup-results.html |website=www.league321.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1537]] — [[Con Manuel]], Portuqaliya infantası * [[1540]] — [[II Karl (hersoq)|II Karl]], Avstriya hersoqu === 1601–1900 === * [[1808]] — [[Cefferson Devis]], ABŞ siyasətçisi * [[1843]] — [[VIII Frederik]], Danimarka kralı * [[1876]] — [[Nikolay Burdenko]], Rusiya cərrahı === 1901–cari === [[Fayl:Rafael Nadal 10, Aegon Championships, London, UK - Diliff (cropped).jpg|thumb|[[Rafael Nadal]]]] * [[1925]] — [[Toni Körtis]], ABŞ aktyoru * [[1926]] — [[Allen Qinzberq]], ABŞ şairi * [[1927]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]], Azərbaycan fotoqrafı * [[1931]] — [[Raul Kastro]], Kuba dövlət xadimi * [[1954]] — [[Sərdar Cəlaloğlu]], Azərbaycan siyasətçisi * [[1957]] — [[Afaq Məsud]], Azərbaycan yazıçısı * [[1963]] — [[Pol Xlebnikov]], ABŞ jurnalisti * [[1977]] — [[Fədayə Laçın]], Azərbaycan müğənnisi * [[1982]] — [[Yelena İsinbayeva]], Rusiya yüngül atleti * [[1986]] — [[Rafael Nadal]], İspaniya tennisçisi == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === * [[1875]] — [[Jorj Bize]], Fransa bəstəkarı * [[1899]] — [[İohann Ştrauss]], Avstriya bəstəkarı === 1901–cari === [[Fayl:Franz Kafka, 1923.jpg|thumb|[[Frans Kafka]]]] * [[1924]] — [[Frans Kafka]], Bohemiya yazıçısı * [[1946]] — [[Mixail Kalinin]], SSRİ dövlət xadimi * [[1963]] — [[Nazim Hikmət]], Türkiyə şairi * [[1964]] — [[Kazım Orbay]], Türkiyə generalı * [[1989]] — [[Ruhullah Xomeyni]], İran dövlət xadimi * [[1992]] — [[Eldar Tağızadə]], Azərbaycan kapitanı, [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] * [[2001]] — [[Entoni Kuinn]], ABŞ aktyoru * [[2006]]  ** [[Mikayıl Mirzə]], Azərbaycan aktyoru ** [[Mobil Əhmədov]], Azərbaycan aktyoru * [[2013]] — [[Aşıq Cahad]], Azərbaycan aşığı * [[2016]] — [[Məhəmməd Əli]], ABŞ boksçusu == Bayramlar və xüsusi günlər == * {{bayraq|Birləşmiş Millətlər Təşkilatı}} [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] — Ümumdünya Velosiped Günü == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Aylar}} [[Kateqoriya:İlin günləri|*0603]] [[Kateqoriya:İyun]] qycxkijmze6efzgnihpc6mg3keusdjx 6557365 6557184 2022-08-01T05:07:24Z Atakhanli 223224 [[User:212.47.136.90|212.47.136.90]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:212.47.141.225|212.47.141.225]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{İyun ayı təqvimi}} '''3 iyun''' — [[CTB nin yaranması]] 2021 ci iliə ilin iyun ayının 3-cü günü == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1098]] — [[Birinci Səlib yürüşü]] zamanı beş aylıq mühasirədən sonra səlibçilər [[Antakya]]nı (indiki Türkiyə) ələ keçiriblər.<ref>{{cite book|first=Peter Malclm|last=Holt|title=The Crusader States and Their Neighbours, 1098-1291|publisher=Pearson Longman|year=2004|isbn=978-0-582-36931-3}}</ref> * [[1140]] — Fransız alimi [[Pyer Abelar]] [[bidət]]də günahkar bilinib.<ref>{{cite book | last = Gillingham | first = John | title = Anglo-Norman Studies 24: Proceedings of the Battle Conference 2001 | publisher = Boydell & Brewer | location = Woodbridge | year = 2002 | isbn = 9780851158860 | page=106}}</ref> * [[1539]] — [[Hernando de Soto]] [[Florida]]nı [[İspaniya]] üçün iddia edib.<ref>{{cite book|author1=Lawrence A. Clayton|author2=Edward C. Moore|author3=Vernon James Knight|title=The De Soto Chronicles Vol 1 & 2: The Expedition of Hernando de Soto to North America in 1539-1543|url=https://books.google.com/books?id=WCPkAV8a2B0C&pg=PA186|date=30 May 1995|publisher=University of Alabama Press|isbn=978-0-8173-0824-7|pages=186}}</ref> === 1601–1900 === [[Fayl:PinguinusImpennus.jpg|thumb|[[Con Ceyms Odübon]]un "Amerikanın quşları" (1827–1838) kitabında təsvir olunan [[pinguinus impennis]]lər]] * [[1844]] — Sonuncu [[pinguinus impennis]] cütlüyü öldürülüb.<ref name="newton">{{cite journal|last=Newton|first=Alfred|year=1861|title=Abstract of Mr. J. Wolley's Researches in Iceland respecting the Gare-fowl or Great Auk (Alea impennis, Linn.)|journal=Ibis|volume=3|issue=4|pages=374–399|doi=10.1111/j.1474-919X.1861.tb08857.x|url=https://zenodo.org/record/1447659}}</ref> === 1901–cari === * [[1964]] — [[İsrail milli futbol komandası]] [[AFK Asiya Kuboku|Asiya Kuboku]]nu qazanıb.<ref name="asia">{{cite web |title=AFC Asian Cup Past Winners |url=https://www.sportskeeda.com/football/afc-asian-cup-winners-list |website=www.sportskeeda.com |publisher=www.sportskeeda.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> === Azərbaycana aid hadisələr === * [[2006]] — "[[Qarabağ FK|Qarabağ]]" [[Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku|Azərbaycan Kuboku]]nu qazanıb.<ref name=national/> * [[2015]] — "Qarabağ" Azərbaycan Kubokunu qazanıb.<ref name=national>{{cite web |title=Azerbaijan National cup results |url=http://www.league321.com/azerbaijan-football-national-cup-results.html |website=www.league321.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1537]] — [[Con Manuel]], Portuqaliya infantası * [[1540]] — [[II Karl (hersoq)|II Karl]], Avstriya hersoqu === 1601–1900 === * [[1808]] — [[Cefferson Devis]], ABŞ siyasətçisi * [[1843]] — [[VIII Frederik]], Danimarka kralı * [[1876]] — [[Nikolay Burdenko]], Rusiya cərrahı === 1901–cari === [[Fayl:Rafael Nadal 10, Aegon Championships, London, UK - Diliff (cropped).jpg|thumb|[[Rafael Nadal]]]] * [[1925]] — [[Toni Körtis]], ABŞ aktyoru * [[1926]] — [[Allen Qinzberq]], ABŞ şairi * [[1927]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]], Azərbaycan fotoqrafı * [[1931]] — [[Raul Kastro]], Kuba dövlət xadimi * [[1954]] — [[Sərdar Cəlaloğlu]], Azərbaycan siyasətçisi * [[1957]] — [[Afaq Məsud]], Azərbaycan yazıçısı * [[1963]] — [[Pol Xlebnikov]], ABŞ jurnalisti * [[1977]] — [[Fədayə Laçın]], Azərbaycan müğənnisi * [[1982]] — [[Yelena İsinbayeva]], Rusiya yüngül atleti * [[1986]] — [[Rafael Nadal]], İspaniya tennisçisi == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === * [[1875]] — [[Jorj Bize]], Fransa bəstəkarı * [[1899]] — [[İohann Ştrauss]], Avstriya bəstəkarı === 1901–cari === [[Fayl:Franz Kafka, 1923.jpg|thumb|[[Frans Kafka]]]] * [[1924]] — [[Frans Kafka]], Bohemiya yazıçısı * [[1946]] — [[Mixail Kalinin]], SSRİ dövlət xadimi * [[1963]] — [[Nazim Hikmət]], Türkiyə şairi * [[1964]] — [[Kazım Orbay]], Türkiyə generalı * [[1989]] — [[Ruhullah Xomeyni]], İran dövlət xadimi * [[1992]] — [[Eldar Tağızadə]], Azərbaycan kapitanı, [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] * [[2001]] — [[Entoni Kuinn]], ABŞ aktyoru * [[2006]]  ** [[Mikayıl Mirzə]], Azərbaycan aktyoru ** [[Mobil Əhmədov]], Azərbaycan aktyoru * [[2013]] — [[Aşıq Cahad]], Azərbaycan aşığı * [[2016]] — [[Məhəmməd Əli]], ABŞ boksçusu == Bayramlar və xüsusi günlər == * {{bayraq|Birləşmiş Millətlər Təşkilatı}} [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] — Ümumdünya Velosiped Günü == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Aylar}} [[Kateqoriya:İlin günləri|*0603]] [[Kateqoriya:İyun]] 4dvfqbzml04b2amyiocj5xiwjwtdpmo 6557366 6557365 2022-08-01T05:07:33Z Atakhanli 223224 [[Special:Contributions/212.47.141.225|212.47.141.225]] ([[User talk:212.47.141.225|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6557183 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{İyun ayı təqvimi}} '''3 iyun''' — [[Qriqorian təqvimi]] ilə ilin 154-cü ([[uzun il]]lərdə 155-ci) günü. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1098]] — [[Birinci Səlib yürüşü]] zamanı beş aylıq mühasirədən sonra səlibçilər [[Antakya]]nı (indiki Türkiyə) ələ keçiriblər.<ref>{{cite book|first=Peter Malclm|last=Holt|title=The Crusader States and Their Neighbours, 1098-1291|publisher=Pearson Longman|year=2004|isbn=978-0-582-36931-3}}</ref> * [[1140]] — Fransız alimi [[Pyer Abelar]] [[bidət]]də günahkar bilinib.<ref>{{cite book | last = Gillingham | first = John | title = Anglo-Norman Studies 24: Proceedings of the Battle Conference 2001 | publisher = Boydell & Brewer | location = Woodbridge | year = 2002 | isbn = 9780851158860 | page=106}}</ref> * [[1539]] — [[Hernando de Soto]] [[Florida]]nı [[İspaniya]] üçün iddia edib.<ref>{{cite book|author1=Lawrence A. Clayton|author2=Edward C. Moore|author3=Vernon James Knight|title=The De Soto Chronicles Vol 1 & 2: The Expedition of Hernando de Soto to North America in 1539-1543|url=https://books.google.com/books?id=WCPkAV8a2B0C&pg=PA186|date=30 May 1995|publisher=University of Alabama Press|isbn=978-0-8173-0824-7|pages=186}}</ref> === 1601–1900 === [[Fayl:PinguinusImpennus.jpg|thumb|[[Con Ceyms Odübon]]un "Amerikanın quşları" (1827–1838) kitabında təsvir olunan [[pinguinus impennis]]lər]] * [[1844]] — Sonuncu [[pinguinus impennis]] cütlüyü öldürülüb.<ref name="newton">{{cite journal|last=Newton|first=Alfred|year=1861|title=Abstract of Mr. J. Wolley's Researches in Iceland respecting the Gare-fowl or Great Auk (Alea impennis, Linn.)|journal=Ibis|volume=3|issue=4|pages=374–399|doi=10.1111/j.1474-919X.1861.tb08857.x|url=https://zenodo.org/record/1447659}}</ref> === 1901–cari === * [[1964]] — [[İsrail milli futbol komandası]] [[AFK Asiya Kuboku|Asiya Kuboku]]nu qazanıb.<ref name="asia">{{cite web |title=AFC Asian Cup Past Winners |url=https://www.sportskeeda.com/football/afc-asian-cup-winners-list |website=www.sportskeeda.com |publisher=www.sportskeeda.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> === Azərbaycana aid hadisələr === * [[2006]] — "[[Qarabağ FK|Qarabağ]]" [[Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku|Azərbaycan Kuboku]]nu qazanıb.<ref name=national/> * [[2015]] — "Qarabağ" Azərbaycan Kubokunu qazanıb.<ref name=national>{{cite web |title=Azerbaijan National cup results |url=http://www.league321.com/azerbaijan-football-national-cup-results.html |website=www.league321.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1537]] — [[Con Manuel]], Portuqaliya infantası * [[1540]] — [[II Karl (hersoq)|II Karl]], Avstriya hersoqu === 1601–1900 === * [[1808]] — [[Cefferson Devis]], ABŞ siyasətçisi * [[1843]] — [[VIII Frederik]], Danimarka kralı * [[1876]] — [[Nikolay Burdenko]], Rusiya cərrahı === 1901–cari === [[Fayl:Rafael Nadal 10, Aegon Championships, London, UK - Diliff (cropped).jpg|thumb|[[Rafael Nadal]]]] * [[1925]] — [[Toni Körtis]], ABŞ aktyoru * [[1926]] — [[Allen Qinzberq]], ABŞ şairi * [[1927]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]], Azərbaycan fotoqrafı * [[1931]] — [[Raul Kastro]], Kuba dövlət xadimi * [[1954]] — [[Sərdar Cəlaloğlu]], Azərbaycan siyasətçisi * [[1957]] — [[Afaq Məsud]], Azərbaycan yazıçısı * [[1963]] — [[Pol Xlebnikov]], ABŞ jurnalisti * [[1977]] — [[Fədayə Laçın]], Azərbaycan müğənnisi * [[1982]] — [[Yelena İsinbayeva]], Rusiya yüngül atleti * [[1986]] — [[Rafael Nadal]], İspaniya tennisçisi == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === * [[1875]] — [[Jorj Bize]], Fransa bəstəkarı * [[1899]] — [[İohann Ştrauss]], Avstriya bəstəkarı === 1901–cari === [[Fayl:Franz Kafka, 1923.jpg|thumb|[[Frans Kafka]]]] * [[1924]] — [[Frans Kafka]], Bohemiya yazıçısı * [[1946]] — [[Mixail Kalinin]], SSRİ dövlət xadimi * [[1963]] — [[Nazim Hikmət]], Türkiyə şairi * [[1964]] — [[Kazım Orbay]], Türkiyə generalı * [[1989]] — [[Ruhullah Xomeyni]], İran dövlət xadimi * [[1992]] — [[Eldar Tağızadə]], Azərbaycan kapitanı, [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] * [[2001]] — [[Entoni Kuinn]], ABŞ aktyoru * [[2006]]  ** [[Mikayıl Mirzə]], Azərbaycan aktyoru ** [[Mobil Əhmədov]], Azərbaycan aktyoru * [[2013]] — [[Aşıq Cahad]], Azərbaycan aşığı * [[2016]] — [[Məhəmməd Əli]], ABŞ boksçusu == Bayramlar və xüsusi günlər == * {{bayraq|Birləşmiş Millətlər Təşkilatı}} [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] — Ümumdünya Velosiped Günü == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Aylar}} [[Kateqoriya:İlin günləri|*0603]] [[Kateqoriya:İyun]] ptlws5nd4raddwzjxlytz6bjzoqsnkk 0 2218 6556753 6372958 2022-07-31T15:34:16Z Karabakh-AZ 238025 wikitext text/x-wiki [[Fayl:BBH gravitational lensing of gw150914.webm|thumb|291x291px|Qara dəliklərin orbiti və birləşməsi zamanı cazibə qüvvəsinin təsirilə fəza-zamanın təhrifini göstərən GW150914-ün birləşməsinin video simulyasiyası]] '''Nisbilik nəzəriyyəsi''' — təbiətdə baş verən fiziki proseslərin məkan və zaman xassələrinin fundamental nəzəriyyəsi. Bu nəzəriyyə, adətən, Albert Eynşteynin bir-biri ilə əlaqəli iki nəzəriyyəsini: xüsusi və ümumi nisbiliyi əhatə edir.<ref>Einstein A. (1916), ''[[wikisource:Relativity: The Special and General Theory|Relativity: The Special and General Theory]]'' (Translation 1920), New York: H. Holt and Company</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi qravitasiya qüvvəsinin iştirak etmədiyi bütün fiziki hadisələrə aiddir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi cazibə qanunu və onun digər təbiət qüvvələri ilə əlaqəsini izah edir. O astronomiya da daxil olmaqla kosmologiya və astrofizika sahəsinə aiddir.<ref name=":2">Will, Clifford M (2010). [https://web.archive.org/web/20200521004532/http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0%2F "Relativity"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''. 21 may 2020 tarixində [http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0 orijinaldan] arxivləşdirilib.</ref> Nəzəriyyə 20-ci əsrdə nəzəri fizika və astronomiyanı dəyişdirərək, ilk növbədə İsaak Nyutonun yaratdığı 200 illik mexanika nəzəriyyəsinin yerini aldı.<ref name=":2" /><ref name=":3">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0272730-0 "Space-Time Continuum"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref><ref name=":4">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0107090-0 "Fitzgerald–Lorentz contraction"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref>O fəza və zamanın vahid varlığı kimi 4-ölçülü fəza-zaman, eynivaxtlılığın nisbiliyi, kinematik və qravitasional zaman yavaşlanması və uzunluğun qısalması kimi anlayışları təqdim etdi. Fizika sahəsində nisbilik, nüvə əsrinin başlanğıcı ilə yanaşı elementar hissəciklər və onlar arasındakı fundamental qarşılıqlı təsirlər haqqındakı elmin təkmilləşməsinə də səbəb oldu. Nisbilik nəzəriyyəsinin köməyilə kosmologiya və astrofizika neytron ulduzları, qara dəliklər və qravitasiya dalğaları kimi qeyri-adi astronomik hadisələri proqnozlaşdırdı.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> == Elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbulu == Albert Eynşteyn 1905-ci ildə Albert A. Maykelson, Hendrik Lorens, Anri Puankare və başqalarının əldə etdiyi bir çox nəzəri və empirik nəticələrə əsaslanaraq {{Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi}} xüsusi nisbilik nəzəriyyəsini nəşr etdirdi. Maks Plank, Herman Minkovski və b. sonrakı tədqiqatlarla məşğul oldular. Eynşteyn 1907–1915-ci illər arasında ümumi nisbi nəzəriyyəni inkişaf etdirdi, 1915-ci ildən sonra başqalarının da töhfəsi oldu. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin son forması 1916-cı ildə nəşr olundu.<ref name=":2" /> "Nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsi 1906-cı ildə Plankın nəzəriyyədə nisbilik prinsipindən necə istifadə edildiyini vurğulayan "nisbi nəzəriyyə" (almanca: ''Relativtheorie'') ifadəsinə əsaslanırdı. Həmin məqalənin müzakirə bölməsində Alfred Buxerer ilk dəfə olaraq "nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsini işlətmişdir (almanca: ''Relativitätstheorie'').<ref>{{Citation|author=Planck, Max|date=1906|title=Die Kaufmannschen Messungen der Ablenkbarkeit der β-Strahlen in ihrer Bedeutung für die Dynamik der Elektronen (The Measurements of Kaufmann on the Deflectability of β-Rays in their Importance for the Dynamics of the Electrons)|journal=Physikalische Zeitschrift|volume=7|pages=753–761|title-link=s:Translation:The Measurements of Kaufmann}}</ref><ref>{{Citation|author=Miller, Arthur I.|date=1981|title=Albert Einstein's special theory of relativity. Emergence (1905) and early interpretation (1905–1911)|location=Reading|publisher=Addison–Wesley|isbn=978-0-201-04679-3}}</ref> 1920-ci illərdə xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi fizika ictimaiyyəti tərəfindən anlaşıldı və qəbul edildi.<ref>{{cite book|title=The New Quantum Universe|edition=illustrated, revised|first1=Anthony J.G.|last1=Hey|first2=Patrick|last2=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=2003|isbn=978-0-521-56457-1|page=227|url=https://books.google.com/books?id=cTk-eVzT1oMC&pg=PA227|bibcode=2003nqu..book.....H}}</ref> O sürətlə atom fizikası, nüvə fizikası və kvant mexanikasının yeni sahələrində nəzəriyyəçi və eksperimentalistlər üçün əhəmiyyətli və zəruri bir vasitəyə çevrildi. Müqayisə zamanı ümumi nisbilik nəzəriyyəsi Nyutonun cazibə nəzəriyyəsinin proqnozlarına kiçik düzəlişlər etməkdən başqa, o qədər də faydalı görünmürdü.<ref name=":2" /> Belə görünür ki, o eksperimental sınaq üçün az potensial təklif edirdi, çünki iddialarının əksəriyyəti astronomik miqyasda idi. Onun arxasındakı riyaziyyat yalnız az sayda insan üçün tam başa düşülən idi. Təxminən 1960-cı illərdə ümumi nisbilik nəzəriyyəsi fizika və astronomiya üçün mərkəzi mövqedə durmağa başladı. Ümumi nisbiliyə tətbiq edilən yeni riyazi üsullar hesablamaları asanlaşdırdı və onun anlayışlarını daha asan vizuallaşdırdı. Kvazarlar (1963), 3-kelvin mikrodalğalı fon radiasiyası (1965), pulsarlar (1967) və ilk qara dəlik namizədləri (1981) kimi astronomik hadisələr kəşf olunduqca,<ref name=":2" /> nəzəriyyə onların atribut və ölçümlərini izah etdi və bunlara əlavə olaraq nəzəriyyəni daha da təsdiqlədi. == Xüsusi nisbilik == Xüsusi nisbilik fəza-zamanın strukturuna dair nəzəriyyədir. Bu nəzəriyyə Eynşteynin 1905-ci ildə dərc etdirdiyi "Hərəkət edən cisimlərin elektrodinamikasına dair" məqaləsində önə sürülmüşdür. Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi klassik mexanikada bir-birinə zidd olan iki postulata əsaslanır: # Bir ətalət hesablama sistemindən digərinə keçdikdə fiziki hadisələri təsvir edən qanunlar dəyişmir (nisbilik prinsipi) # İşığın vakuumda yayılma sürəti mənbənin və qəbuledicinin hərəkət sürətindən asılı olmayaraq sabitdir (işıq sürətinin invariantlığı prinsipi). Yekun nəzəriyyə klassik mexanika ilə müqayisədə təcrübəylə daha yaxşı uzlaşır. Məsələn, 2-ci postulat Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticələrini izah edir. Üstəlik, nəzəriyyənin bir çox təəccübləndirici və əks-intuitiv nəticələri var. Bunlardan bəziləri: * Eynivaxtlılığın nisbiliyi: Əgər müşahidəçilər nisbi hərəkətdədirlərsə, bir müşahidəçi üçün eyni vaxtda baş verən iki hadisə digər müşahidəçi üçün eyni vaxtda olmaya bilər. * Zamanın yavaşlaması: Hərəkət edən saatlardakı zaman müşahidəçinin "stasionar" saatdakından daha yavaş ötür. * Uzunluğun qısalması: Hərəkət edən cisimlərin hərəkət istiqamətində ölçüləri qısalır. * Maksimum sürət sonludur: Heç bir fiziki obyekt, informasiya və ya sahənin qüvvə xətləri vakuumda işıq sürətindən daha sürətli ötürülə bilməz. '''▸'''Cazibə qüvvəsinin təsiri fəzada yalnız işıq sürəti ilə ötürülə bilər, daha sürətli və ya ani olaraq deyil. * Kütlə-enerji ekvivalentliyi: ''E=mc''², enerji və kütlə ekvivalentdir və biri digərinə çevrilə bilər. * Relyativistik kütlə. Hərəkətdə olan cismin kütləsidir.<ref name=":0">{{Cite web|title=The Theory of Relativity, Then and Now|url=http://www.smithsonianmag.com/innovation/theory-of-relativity-then-and-now-180956622/?no-ist|access-date=2015-09-26|first=Brian|last=Greene}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin təyinedici özəlliyi klassik mexanikadakı Qaliley çevirmələrinin Lorens çevirmələri ilə əvəzlənməsidir. (bax: [[Maksvell tənlikləri]]) == Ümumi nisbilik == Ümumi nisbilik 1907–1915-ci illərdə Eynşteyn tərəfindən işlənib hazırlanmış cazibə nəzəriyyəsidir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin inkişafı ekvivalentlik prinsipindən başlamışdır ki, bu prinsipdə təcilli hərəkət və qravitasiya sahəsindəki sükunət halları (məsələn, Yer səthində dayanma) fiziki baxımdan eynidir. Bunun nəticəsi sərbəst düşmənin ətalətli hərəkət olmasıdır: müəyyən hündürlükdən sərbəst buraxılan cisim düşür, çünki cisimlər klassik mexanikada olduğu kimi cazibə qüvvəsi hesabına deyil, onlara heç bir qüvvə təsir etmədikdə belə hərəkət edirlər. Bu, klassik mexanika və xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi ilə bir araya sığmır, çünki bu nəzəriyyələrdə ətalətlə hərəkət edən cisimlər bir-birinə nəzərən təcil ala bilməz, lakin sərbəst düşən cisimlər bunu edir. Bu çətinliyi həll etmək üçün Eynşteyn əvvəlcə fəza-zamanın əyri olduğunu təklif etdi. 1915-ci ildə o, fəza-zamanın əyriliyini kütlə, enerji və onun daxilindəki hər hansı impulsla əlaqələndirən Eynşteyn sahə tənliklərini işləyib hazırladı. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin bəzi nəticələri bunlardır: * Qravitasional zaman ləngiməsi: Daha dərin qravitasiya çuxurlarında saatlar daha yavaş işləyir.<ref>{{cite book|title=Feynman Lectures on Gravitation|first1=Richard Phillips|last1=Feynman|first2=Fernando B.|last2=Morínigo|first3=William|last3=Wagner|first4=David|last4=Pines|first5=Brian|last5=Hatfield|publisher=West view Press|date=2002|isbn=978-0-8133-4038-8|page=68|url=https://books.google.com/books?id=jL9reHGIcMgC}}, Lecture 5</ref> * Presessiya: Nyutonun cazibə nəzəriyyəsində orbitlər gözlənilməz şəkildə presessiyaya məruz qalır. (Bu Merkurinin orbiti və ikili pulsarda müşahidə edilmişdir). * İşığın əyilməsi: İşıq şüaları qravitasiya sahəsinin təsirilə əyilir. * Hesablama sisteminin sürüklənməsi: Fırlanan kütlələr öz ətraflarındakı fəza-zamanı "sürükləyir". * Fəzanın metrik genişlənməsi: Kainat genişlənir və onun uzaq hissələri işıq sürətindən daha böyük sürətlə bizdən uzaqlaşır. Texniki cəhətdən ümumi nisbilik qravitasiya nəzəriyyəsidir və onun təyinedici xüsusiyyəti Eynşteyn sahə tənliklərindən istifadə etməsidir. Sahə tənliklərinin həlli fəza-zamanın topologiyasını və obyektlərin ətalətlə necə hərəkət etdiyini müəyyən edən metrik tenzorlardır. == Eksperimental sübutlar == Eynşteyn nisbilik nəzəriyyəsinin "prinsip-nəzəriyyələr" sinfinə aid olduğunu bildirdi. Beləliklə, o, analitik metoddan istifadə edir, yəni bu nəzəriyyənin elementləri fərziyyəyə deyil, empirik kəşfə əsaslanır. Təbii prosesləri müşahidə etməklə biz onların ümumi xüsusiyyətlərini başa düşürük, müşahidə etdiyimizi təsvir etmək üçün riyazi modellər qurur və analitik vasitələrlə təmin edilməli olan zəruri şərtləri çıxarırıq. Ayrı-ayrı hadisələrin ölçülməsi bu şərtləri təmin etməli və nəzəriyyənin nəticələrinə uyğun olmalıdır.<ref name=":1" /> === Xüsusi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === [[Fayl:Michelson-Morley experiment (en).svg|thumb|Maykelson-Morli təcrübəsinin sxemi]] Nisbilik nəzəriyyəsi yanlışlana bilən bir nəzəriyyədir: Təcrübə ilə yoxlanıla bilən proqnozlar verir. Xüsusi nisbilik vəziyyətində bunlara nisbilik prinsipi, işıq sürətinin sabitliyi və zamanın yavaşlanması daxildir.<ref name="faq">{{Cite web|editor1-last=Roberts|editor1-first=T|editor2-last=Schleif|editor2-first=S|editor3-last=Dlugosz|editor3-first=JM|date=2007|title=What is the experimental basis of Special Relativity?|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments.html|work=Usenet Physics FAQ|publisher=[[University of California, Riverside]]|access-date=2010-10-31}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi Eynşteyn 1905-ci ildə məqaləsini dərc etdikdən sonra çoxsaylı sınaqlarla təsdiqləndi, lakin 1881–1938-ci illər arasında aparılan üç təcrübə onun təsdiqi üçün çox vacib idi. Bunlar Maykelson-Morli, Kennedi-Torndik və Ives-Stilvell təcrübələridir. Eynşteyn 1905-ci ildə ilk prinsiplərdən Lorens çevirmələrini əldə etdi, lakin bu üç təcrübə çevirmələri eksperimental sübutlardan istifadə etməklə irəli sürməyə imkan verir. Maksvell tənlikləri — klassik elektromaqnetizmin əsası — işığı xarakterik bir sürətlə hərəkət edən dalğa kimi təsvir edir. Müasir fikir budur ki, işığın ötürülməsi üçün mühitə ehtiyac yoxdur, lakin Maksvell və onun müasirləri əmin idilər ki, işıq dalğaları havada yayılan səsə və gölməçənin səthində yayılan dalğalara bənzər bir mühitdə yayılır. Bu hipotetik mühit "tərpənməz ulduzlara" nəzərən sükunətdə olan və Yerin içindən keçdiyi işıqlı efir adlanır. Frenelin efirin qismən sürüklənməsi fərziyyəsi birinci dərəcəli (v/c) effektlərin ölçülməsini istisna edirdi və ikinci dərəcəli təsirlərin (v²/c²) müşahidələri prinsipcə mümkün olsa da, Maksvell onların o zamankı mövcud texnologiya ilə təsbit ediləməyəcək qədər kiçik olduğunu düşündü.<ref name="maxb">{{Citation|last=Maxwell|first=James Clerk|date=1880|title=On a Possible Mode of Detecting a Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|journal=Nature|volume=21|issue=535|pages=314–315|doi=10.1038/021314c0|bibcode=1880Natur..21S.314.|title-link=s:Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|doi-access=free}}</ref><ref name="Pais 1982 111–113">{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|pages=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/111 111–113]|edition=1st}}</ref> Maykelson-Morli təcrübəsi "efir küləyi"nin ikinci dərəcəli təsirlərini — efirin yerə nəzərən hərəkətini aşkar etmək üçün planlaşdırılmışdı. Maykelson bunu həyata keçirmək üçün bu gün Maykelson interferometri adlandırdığımız cihazı hazırladı. Aparat gözlənilən effektləri aşkar etmək üçün kifayət qədər dəqiq idi, lakin o 1881 və 1887-ci ildə (təkrarən) aparılan ilk təcrübələr zamanı heç bir nəticə əldə etmədi.<ref name="michel12">{{Cite journal|author=Michelson, Albert A.|title=The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=22|issue=128|date=1881|pages=120–129|doi=10.2475/ajs.s3-22.128.120|title-link=s:The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1881AmJS...22..120M|s2cid=130423116}}</ref><ref name="michel2">{{Cite journal|author=[[Albert Maykelson|Michelson, Albert A.]] & [[Edvard Morli|Morley, Edward W.]]|title=On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=34|issue=203|date=1887|pages=333–345|doi=10.2475/ajs.s3-34.203.333|title-link=s:On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1887AmJS...34..333M|s2cid=124333204}}</ref> Efir küləyinin aşkar edilməməsi məyusluq yaratsa da, nəticələr elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edildi.<ref name="Pais 1982 111–113" /> Efir paradiqmasını xilas etmək cəhdi olaraq, FitsCerald və Lorens müstəqil olaraq [[Ad hoc fərziyyəsi|''ad hoc'' fərziyyəsini]] yaratdılar ki, bu fərziyyədə maddi cisimlərin uzunluğu onların efir vasitəsilə hərəkətinə görə dəyişir.<ref>{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|page=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/122 122]|edition=1st}}</ref> Bu FitsCerald-Lorens qısalmasının mənşəyi idi və onların fərziyyəsinin nəzəri əsası yox idi. Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticəsizliyinin şərhi ondan ibarətdir ki, işığın gediş-gəliş vaxtı izotropdur (istiqamətdən asılı olmayaraq), lakin təkcə nəticə efir nəzəriyyəsini inkar etmək və ya xüsusi nisbiliyin proqnozlarını təsdiqləmək üçün kifayət deyil.<ref name="robertson">{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|pages=378–382|bibcode=1949RvMP...21..378R|doi=10.1103/RevModPhys.21.378|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref><ref name="tw">{{cite book|last=Taylor|first=Edwin F.|title=Spacetime physics: Introduction to Special Relativity|date=1992|publisher=W.H. Freeman|location=New York|isbn=978-0-7167-2327-1|pages=[https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0/page/84 84]–88|edition=2nd|author2=John Archibald Wheeler|url-access=registration|url=https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0}}</ref> [[Fayl:Kennedy-Thorndike experiment DE.svg|left|thumb|Kennedi-Torndik təcrübəsinin sxemi]] Maykelson-Morli təcrübəsi işıq sürətinin izotrop olduğunu göstərsə də, müxtəlif ətalət hesablama sistemlərində sürətin qiymətcə necə dəyişməsi (əgər varsa) barədə heç nə demirdi. Kennedi-Torndik təcrübəsi bunu etmək üçün planlaşdırıldı və ilk dəfə 1932-ci ildə Roy Kennedi və Edvard Torndik tərəfindən həyata keçirildi.<ref name="KT">{{cite journal|last=Kennedy|first=R.J.|author2=Thorndike, E.M.|date=1932|title=Experimental Establishment of the Relativity of Time|journal=Physical Review|volume=42|issue=3|pages=400–418|doi=10.1103/PhysRev.42.400|url=http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200706022658/http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|url-status=dead|archive-date=2020-07-06|bibcode=1932PhRv...42..400K|s2cid=121519138}}</ref> Onlar heç bir nəticə əldə etmədilər və belə qərara gəldilər ki, "günəş sisteminin fəzadakı sürəti onun orbitindəki yerin sürətinin təxminən yarısından çox olmasa, heç bir təsir yoxdur …". <ref name="tw" /><ref>{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|page=381|doi=10.1103/revmodphys.21.378|bibcode=1949RvMP...21..378R|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref>Bu ehtimalın məqbul izahat vermək üçün çox təsadüfi olduğu düşünülürdü, buna görə də onların təcrübəsinin sıfır nəticəsindən belə qərara gəlindi ki, işığın gediş-gəliş müddəti bütün ətalət hesablama sistemlərində eynidir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> İves-Stilvell təcrübəsi Herbert İves və G.R. Stilvell ilk dəfə 1938-ci ildə<ref>{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1938|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=28|issue=7|pages=215|bibcode=1938JOSA...28..215I|doi=10.1364/JOSA.28.000215}}</ref> və daha yaxşı dəqiqliklə 1941-ci ildə həyata keçirilmişdir.<ref name="Ives1941">{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1941|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock. II|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=31|issue=5|pages=369|bibcode=1941JOSA...31..369I|doi=10.1364/JOSA.31.000369}}</ref> O, 1905-ci ildə Eynşteyn tərəfindən proqnozlaşdırılan eninə Dopler effektini — işığın hərəkət edən mənbədən onun sürətinə perpendikulyar istiqamətdə qırmızıya sürüşməsini yoxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Strategiya, müşahidə edilən Dopler sürüşmələrini klassik nəzəriyyənin proqnozları ilə müqayisə etmək və Lorens əmsalının düzəlişini axtarmaqdan ibarət idi. Belə bir düzəliş müşahidə edildi və ondan belə nəticəyə gəlindi ki, hərəkət edən atom saatının tezliyi xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinə uyğun olaraq dəyişir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> Həmin klassik təcrübələr artan dəqiqliklə dəfələrlə təkrarlanmışdır. Digər təcrübələrə, məsələn, yüksək sürətlərdə relyativistik enerji və impuls artımı, zaman ləngiməsinin eksperimental sınaqları və Lorens kənaraçıxmaları üçün müasir axtarışlar daxildir. === Ümumi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi də dəfələrlə təsdiqlənmişdir, klassik təcrübələr Merkuri orbitinin periheli presessiyası, işığın Günəş tərəfindən əyilməsi və işığın qravitasiyanın təsirilə qırmızıya sürüşməsidir. Digər sınaqlar ekvivalentlik prinsipini və hesablama sisteminin sürüklənməsini təsdiqlədi. == Müasir tətbiqləri == Relyativistik effektlər sadəcə nəzəri maraq sahəsi olmayıb, həm də daha çox mühüm praktiki mühəndislik məsələləridir. Peyk əsaslı ölçmə relyativistik effektləri nəzərə almalıdır, çünki hər bir peyk Yerə bağlı istifadəçiyə nisbətən hərəkətdədir və buna görə də nisbilik nəzəriyyəsi altında fərqli istinad çərçivəsindədir. GPS, QLONASS və Galileo kimi qlobal mövqeləşdirmə sistemləri dəqiqliklə işləmək üçün Yerin qravitasiya sahəsinin nəticələri kimi bütün relyativistik effektləri hesaba almalıdırlar.<ref>Ashby, N. Relativity in the Global Positioning System. ''Living Rev. Relativ.'' '''6,''' 1 (2003). <nowiki>https://doi.org/10.12942/lrr-2003-1</nowiki>{{cite web|url=http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|title=Archived copy|access-date=2015-12-09|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151105155910/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|archive-date=2015-11-05}}</ref> Zamanın yüksək dəqiqliklə ölçülməsində də belədir.<ref name="Francis2002">{{cite journal|last=Francis|first=S.|author2=B. Ramsey|author3=S. Stein|author4=Leitner, J.|author5=Moreau, J.M.|author6=Burns, R.|author7=Nelson, R.A.|author8=Bartholomew, T.R.|author9=Gifford, A.|title=Timekeeping and Time Dissemination in a Distributed Space-Based Clock Ensemble|journal=Proceedings 34th Annual Precise Time and Time Interval (PTTI) Systems and Applications Meeting|date=2002|pages=201–214|url=http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|access-date=14 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130217211012/http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|archive-date=17 February 2013}}</ref> Elektron mikroskoplardan tutmuş hissəcik sürətləndiricilərinə qədər olan cihazlar relyativistik mülahizələrdən kənarlaşdırılsaydı, işləməzdi.<ref>{{cite book|title=Einstein's Mirror|edition=illustrated|first1=Tony|last1=Hey|first2=Anthony J. G.|last2=Hey|first3=Patrick|last3=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=978-0-521-43532-1|page=x (preface)|url=https://archive.org/details/isbn_9780521435321|url-access=registration}}</ref> == Asimptotik simmetriyalar == Xüsusi Nisbilik üçün fəza-zaman simmetriya qrupu, üç Lorens itələmə, üç fırlanma və dörd fəza-zaman translyasiyasından ibarət on ölçülü qrup olan Puankare qrupudur. Ümumi Nisbilikdə hansı simmetriyaların tətbiq oluna biləcəyini soruşmaq məntiqlidir. Qravitasiya sahəsinin bütün mənbələrindən uzaqda yerləşən müşahidəçilərin gördükləri kimi fəza-zamanın simmetriyalarını nəzərə almaq mümkün bir vəziyyət ola bilər. Asimptotik düz fəza-zaman simmetriyaları üçün sadəlövh gözlənti, sadəcə olaraq, xüsusi nisbiliyin, düz fəza-zamanın simmetriyalarını, yəni Puankare qrupunun genişləndirmək və yenidən hasil etmək ola bilər. 1962-ci ildə Hermann Bondi, M. G. van der Burq, A. V. Metzner<ref name="bondi etal 1962">{{cite journal|title=Gravitational waves in general relativity: VII. Waves from axisymmetric isolated systems|journal=Proceedings of the Royal Society of London A|volume=A269|pages=21–52|doi=10.1098/rspa.1962.0161|year=1962|last1=Bondi|first1=H.|last2=Van der Burg|first2=M.G.J.|last3=Metzner|first3=A.|issue=1336|bibcode=1962RSPSA.269...21B|s2cid=120125096}}</ref> və Reyner K. Saks<ref name="sachs1962">{{cite journal|title=Asymptotic symmetries in gravitational theory|journal=Physical Review|volume=128|pages=2851–2864|doi=10.1103/PhysRev.128.2851|year=1962|last1=Sachs|first1=R.|issue=6|bibcode=1962PhRv..128.2851S}}</ref> cazibə dalğalarının yayılması səbəbindən sonsuzluqda enerji axınını araşdırmaq üçün bu asimptotik simmetriya problemini həll etdilər. Onların ilk addımı, asimptotik simmetriya qrupunun təbiəti ilə bağlı heç bir apriori fərziyyəyə yol vermədən metrikanın asimptotik düz olduğunu söyləməyin nə demək olduğunu xarakterizə etmək üçün qravitasiya sahəsinə işıq kimi sonsuzluqda yerləşdirmək üçün bəzi fiziki cəhətdən həssas sərhəd şərtləri barədə qərar vermək idi. Belə bir qrupun mövcudluğu fərziyyəsi belə yoxdur. Daha sonra, ən həssas sərhəd şərtləri hesab etdiklərini tərtib etdikdən sonra, asimptotik düz qravitasiya sahələrinə uyğun olan sərhəd şərtlərinin formasını invariant qoyan asimptotik simmetriya çevirmələrinin təbiətini araşdırdılar. Onların tapdıqları o idi ki, asimptotik simmetriya çevirmələri əslində bir qrup təşkil edir və bu qrupun strukturu mövcud olan xüsusi cazibə sahəsindən asılı deyil. Bu o deməkdir ki, gözlənildiyi kimi, ən azı fəza sonsuzluğunda məkan-zamanın kinematikasını cazibə sahəsinin dinamikasından ayırmaq olar. 1962-ci ildə baş sındıran sürpriz, BMS qrupunun alt qrupu olan son ölçülü Puankare qrupu əvəzinə, asimptotik simmetriya qrupu kimi zəngin sonsuz ölçülü qrupu (BMS qrupu adlanan qrup) kəşf etmələri idi. Lorens çevirmələri təkcə asimptotik simmetriya çevirmələri deyil, həm də Lorens çevirmələri olmayan, lakin asimptotik simmetriya çevirmələri olan əlavə çevirmələr də var. Əslində, onlar supertranslyasiyalar kimi tanınan çevirmə generatorlarının əlavə sonsuzluğunu tapdılar. Bu uzun məsafələrdəki zəif sahələr halında ümumi nisbiliyin xüsusi nisbiliyə gətirilmədiyi nəticəsini nəzərdə tutur.<ref name="strominger2017">{{cite journal|title=Lectures on the Infrared Structure of Gravity and Gauge Theory|arxiv=1703.05448|year=2017|last1=Strominger|first1=Andrew|quote=...redacted transcript of a course given by the author at Harvard in spring semester 2016. It contains a pedagogical overview of recent developments connecting the subjects of soft theorems, the memory effect and asymptotic symmetries in four-dimensional QED, nonabelian gauge theory and gravity with applications to black holes. To be published Princeton University Press, 158 pages.}}</ref>{{rp|35}} == Əlavə oxu üçün == * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Relativity: The Special and General Theory|date=2005|publisher=Pi Press|location=New York|isbn=978-0-13-186261-6|edition=The masterpiece science|others=Translated by Robert W. Lawson}} * {{Cite book|title=Relativity: The Special and General Theory|last=Einstein|first=Albert|publisher=Henry Holt and Company|year=1920|url=https://www.ibiblio.org/ebooks/Einstein/Einstein_Relativity.pdf}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Albert Einstein, Autobiographical Notes|url=https://archive.org/details/autobiographical1979eins|url-access=registration|date=1979|publisher=Open Court Publishing Co.|location=La Salle, IL|isbn=978-0-87548-352-8|edition=A Centennial|author2=trans. Schilpp|author3=Paul Arthur}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Einstein's Essays in Science|date=2009|publisher=Dover Publications|location=Mineola, NY|isbn=978-0-486-47011-5|edition=Dover|others=Translated by Alan Harris}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=The Meaning of Relativity|date=1956|orig-year=1922|publisher=Princeton University Press|edition=5}} * [http://www.gutenberg.org/files/36276/36276-pdf.pdf?session_id=c6fd49e1b7f6dd81790ed141e999cf2bce859386 The Meaning of Relativity] Albert Einstein: Four lectures delivered at Princeton University, May 1921 * [https://web.archive.org/web/20151222085312/http://inpac.ucsd.edu/students/courses/winter2012/physics2d/einsteinonrelativity.pdf How I created the theory of relativity] Albert Einstein, December 14, 1922; Physics Today August 1982 * [https://www.britannica.com/science/relativity Relativity] Sidney Perkowitz [[Encyclopædia Britannica]] == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> f2f82sq3q7fwd1nodnskj9isahvxdle 6556787 6556753 2022-07-31T15:54:27Z Karabakh-AZ 238025 wikitext text/x-wiki [[Fayl:BBH gravitational lensing of gw150914.webm|thumb|291x291px|Qara dəliklərin orbiti və birləşməsi zamanı cazibə qüvvəsinin təsirilə fəza-zamanın təhrifini göstərən GW150914-ün birləşməsinin video simulyasiyası]] '''Nisbilik nəzəriyyəsi''' — təbiətdə baş verən fiziki proseslərin [[məkan]] və [[Zaman (fizika)|zaman]] xassələrinin fundamental nəzəriyyəsi. Bu nəzəriyyə, adətən, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] bir-biri ilə əlaqəli iki nəzəriyyəsini: [[Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi|xüsusi]] və [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|ümumi nisbiliyi]] əhatə edir.<ref>Einstein A. (1916), ''[[wikisource:Relativity: The Special and General Theory|Relativity: The Special and General Theory]]'' (Translation 1920), New York: H. Holt and Company</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi [[Cazibə qüvvəsi|qravitasiya qüvvəsinin]] iştirak etmədiyi bütün fiziki hadisələrə aiddir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi cazibə qanunu və onun digər təbiət qüvvələri ilə əlaqəsini izah edir. O [[astronomiya]] da daxil olmaqla [[kosmologiya]] və [[astrofizika]] sahəsinə aiddir.<ref name=":2">Will, Clifford M (2010). [https://web.archive.org/web/20200521004532/http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0%2F "Relativity"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''. 21 may 2020 tarixində [http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0 orijinaldan] arxivləşdirilib.</ref> Nəzəriyyə 20-ci əsrdə nəzəri fizika və astronomiyanı dəyişdirərək, ilk növbədə [[İsaak Nyuton|İsaak Nyutonun]] yaratdığı 200 illik mexanika nəzəriyyəsinin yerini aldı.<ref name=":2" /><ref name=":3">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0272730-0 "Space-Time Continuum"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref><ref name=":4">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0107090-0 "Fitzgerald–Lorentz contraction"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref>O fəza və zamanın vahid varlığı kimi 4-ölçülü [[fəza-zaman]], eynivaxtlılığın nisbiliyi, kinematik və qravitasional zaman yavaşlanması və uzunluğun qısalması kimi anlayışları təqdim etdi. Fizika sahəsində nisbilik, nüvə əsrinin başlanğıcını qoymaqla yanaşı elementar hissəciklər və onlar arasındakı fundamental qarşılıqlı təsirlər haqqındakı elmin təkmilləşməsinə də səbəb oldu. Nisbilik nəzəriyyəsinin köməyilə kosmologiya və astrofizika [[Neytron ulduzu|neytron ulduzları]], [[Qara dəlik|qara dəliklər]] və [[Qravitasiya dalğalarının kəşfi|qravitasiya dalğaları]] kimi qeyri-adi astronomik hadisələri proqnozlaşdırdı.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> == Elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbulu == {{Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi}}Albert Eynşteyn 1905-ci ildə [[Albert Maykelson|Albert A. Maykelson]], [[Hendrik Lorens]], [[Anri Puankare]] və başqalarının əldə etdiyi bir çox nəzəri və empirik nəticələrə əsaslanaraq xüsusi nisbilik nəzəriyyəsini nəşr etdirdi. [[Maks Plank]], [[German Minkovski|Herman Minkovski]] və b. sonrakı tədqiqatlarla məşğul oldular. Eynşteyn 1907–1915-ci illər arasında ümumi nisbilik nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi, 1915-ci ildən sonra başqalarının da töhfəsi oldu. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin son forması 1916-cı ildə nəşr olundu.<ref name=":2" /> "Nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsi 1906-cı ildə Plankın nəzəriyyədə nisbilik prinsipindən necə istifadə edildiyini vurğulayan "nisbi nəzəriyyə" (almanca: ''Relativtheorie'') ifadəsinə əsaslanırdı. Həmin məqalənin müzakirə bölməsində Alfred Buxerer ilk dəfə olaraq "nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsini işlətmişdir (almanca: ''Relativitätstheorie'').<ref>{{Citation|author=Planck, Max|date=1906|title=Die Kaufmannschen Messungen der Ablenkbarkeit der β-Strahlen in ihrer Bedeutung für die Dynamik der Elektronen (The Measurements of Kaufmann on the Deflectability of β-Rays in their Importance for the Dynamics of the Electrons)|journal=Physikalische Zeitschrift|volume=7|pages=753–761|title-link=s:Translation:The Measurements of Kaufmann}}</ref><ref>{{Citation|author=Miller, Arthur I.|date=1981|title=Albert Einstein's special theory of relativity. Emergence (1905) and early interpretation (1905–1911)|location=Reading|publisher=Addison–Wesley|isbn=978-0-201-04679-3}}</ref> 1920-ci illərdə xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi fizika ictimaiyyəti tərəfindən anlaşıldı və qəbul edildi.<ref>{{cite book|title=The New Quantum Universe|edition=illustrated, revised|first1=Anthony J.G.|last1=Hey|first2=Patrick|last2=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=2003|isbn=978-0-521-56457-1|page=227|url=https://books.google.com/books?id=cTk-eVzT1oMC&pg=PA227|bibcode=2003nqu..book.....H}}</ref> O sürətlə atom fizikası, nüvə fizikası və kvant mexanikasının yeni sahələrində nəzəriyyəçi və eksperimentalistlər üçün əhəmiyyətli və zəruri bir vasitəyə çevrildi. Müqayisə zamanı ümumi nisbilik nəzəriyyəsi Nyutonun cazibə nəzəriyyəsinin proqnozlarına kiçik düzəlişlər etməkdən başqa, o qədər də faydalı görünmürdü.<ref name=":2" /> Belə görünür ki, o eksperimental sınaq üçün az potensial təklif edirdi, çünki iddialarının əksəriyyəti astronomik miqyasda idi. Onun arxasındakı riyaziyyat yalnız az sayda insan üçün tam başa düşülən idi. Təxminən 1960-cı illərdə ümumi nisbilik nəzəriyyəsi fizika və astronomiya üçün mərkəzi mövqedə durmağa başladı. Ümumi nisbiliyə tətbiq edilən yeni riyazi üsullar hesablamaları asanlaşdırdı və onun anlayışlarını daha asan vizuallaşdırdı. Kvazarlar (1963), 3-kelvin mikrodalğalı fon radiasiyası (1965), pulsarlar (1967) və ilk qara dəlik namizədləri (1981) kimi astronomik hadisələr kəşf olunduqca,<ref name=":2" /> nəzəriyyə onların atribut və ölçümlərini izah etdi və bunlara əlavə olaraq nəzəriyyəni daha da təsdiqlədi. == Xüsusi nisbilik == Xüsusi nisbilik fəza-zamanın strukturuna dair nəzəriyyədir. Bu nəzəriyyə Eynşteynin 1905-ci ildə dərc etdirdiyi "Hərəkət edən cisimlərin elektrodinamikasına dair" məqaləsində önə sürülmüşdür. Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi klassik mexanikada bir-birinə zidd olan iki postulata əsaslanır: # Bir ətalət hesablama sistemindən digərinə keçdikdə fiziki hadisələri təsvir edən qanunlar dəyişmir (nisbilik prinsipi) # İşığın vakuumda yayılma sürəti mənbənin və qəbuledicinin hərəkət sürətindən asılı olmayaraq sabitdir (işıq sürətinin invariantlığı prinsipi). Yekun nəzəriyyə klassik mexanika ilə müqayisədə təcrübəylə daha yaxşı uzlaşır. Məsələn, 2-ci postulat Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticələrini izah edir. Üstəlik, nəzəriyyənin bir çox təəccübləndirici və əks-intuitiv nəticələri var. Bunlardan bəziləri: * Eynivaxtlılığın nisbiliyi: Əgər müşahidəçilər nisbi hərəkətdədirlərsə, bir müşahidəçi üçün eyni vaxtda baş verən iki hadisə digər müşahidəçi üçün eyni vaxtda olmaya bilər. * Zamanın yavaşlaması: Hərəkət edən saatlardakı zaman müşahidəçinin "stasionar" saatdakından daha yavaş ötür. * Uzunluğun qısalması: Hərəkət edən cisimlərin hərəkət istiqamətində ölçüləri qısalır. * Maksimum sürət sonludur: Heç bir fiziki obyekt, informasiya və ya sahənin qüvvə xətləri vakuumda işıq sürətindən daha sürətli ötürülə bilməz. '''▸'''Cazibə qüvvəsinin təsiri fəzada yalnız işıq sürəti ilə ötürülə bilər, daha sürətli və ya ani olaraq deyil. * Kütlə-enerji ekvivalentliyi: ''E=mc''², enerji və kütlə ekvivalentdir və biri digərinə çevrilə bilər. * Relyativistik kütlə. Hərəkətdə olan cismin kütləsidir.<ref name=":0">{{Cite web|title=The Theory of Relativity, Then and Now|url=http://www.smithsonianmag.com/innovation/theory-of-relativity-then-and-now-180956622/?no-ist|access-date=2015-09-26|first=Brian|last=Greene}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin təyinedici özəlliyi klassik mexanikadakı Qaliley çevirmələrinin Lorens çevirmələri ilə əvəzlənməsidir. (bax: [[Maksvell tənlikləri]]) == Ümumi nisbilik == Ümumi nisbilik 1907–1915-ci illərdə Eynşteyn tərəfindən işlənib hazırlanmış cazibə nəzəriyyəsidir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin inkişafı ekvivalentlik prinsipindən başlamışdır ki, bu prinsipdə təcilli hərəkət və qravitasiya sahəsindəki sükunət halları (məsələn, Yer səthində dayanma) fiziki baxımdan eynidir. Bunun nəticəsi sərbəst düşmənin ətalətli hərəkət olmasıdır: müəyyən hündürlükdən sərbəst buraxılan cisim düşür, çünki cisimlər klassik mexanikada olduğu kimi cazibə qüvvəsi hesabına deyil, onlara heç bir qüvvə təsir etmədikdə belə hərəkət edirlər. Bu, klassik mexanika və xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi ilə bir araya sığmır, çünki bu nəzəriyyələrdə ətalətlə hərəkət edən cisimlər bir-birinə nəzərən təcil ala bilməz, lakin sərbəst düşən cisimlər bunu edir. Bu çətinliyi həll etmək üçün Eynşteyn əvvəlcə fəza-zamanın əyri olduğunu təklif etdi. 1915-ci ildə o, fəza-zamanın əyriliyini kütlə, enerji və onun daxilindəki hər hansı impulsla əlaqələndirən Eynşteyn sahə tənliklərini işləyib hazırladı. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin bəzi nəticələri bunlardır: * Qravitasional zaman ləngiməsi: Daha dərin qravitasiya çuxurlarında saatlar daha yavaş işləyir.<ref>{{cite book|title=Feynman Lectures on Gravitation|first1=Richard Phillips|last1=Feynman|first2=Fernando B.|last2=Morínigo|first3=William|last3=Wagner|first4=David|last4=Pines|first5=Brian|last5=Hatfield|publisher=West view Press|date=2002|isbn=978-0-8133-4038-8|page=68|url=https://books.google.com/books?id=jL9reHGIcMgC}}, Lecture 5</ref> * [[Presessiya]]: Nyutonun cazibə nəzəriyyəsində orbitlər gözlənilməz şəkildə presessiyaya məruz qalır. (Bu Merkurinin orbiti və ikili pulsarda müşahidə edilmişdir). * İşığın əyilməsi: İşıq şüaları qravitasiya sahəsinin təsirilə əyilir. * Hesablama sisteminin sürüklənməsi: Fırlanan kütlələr öz ətraflarındakı fəza-zamanı "sürükləyir". * [[Kainatın genişlənməsi nəzəriyyəsi|Fəzanın metrik genişlənməsi]]: Kainat genişlənir və onun uzaq hissələri işıq sürətindən daha böyük sürətlə bizdən uzaqlaşır. Texniki cəhətdən ümumi nisbilik qravitasiya nəzəriyyəsidir və onun təyinedici xüsusiyyəti Eynşteyn sahə tənliklərindən istifadə etməsidir. Sahə tənliklərinin həlli fəza-zamanın topologiyasını və obyektlərin ətalətlə necə hərəkət etdiyini müəyyən edən metrik tenzorlardır. == Eksperimental sübutlar == Eynşteyn nisbilik nəzəriyyəsinin "prinsip-nəzəriyyələr" sinfinə aid olduğunu bildirdi. Beləliklə, o, analitik metoddan istifadə edir, yəni bu nəzəriyyənin elementləri fərziyyəyə deyil, empirik kəşfə əsaslanır. Təbii prosesləri müşahidə etməklə biz onların ümumi xüsusiyyətlərini başa düşürük, müşahidə etdiyimizi təsvir etmək üçün riyazi modellər qurur və analitik vasitələrlə təmin edilməli olan zəruri şərtləri çıxarırıq. Ayrı-ayrı hadisələrin ölçülməsi bu şərtləri təmin etməli və nəzəriyyənin nəticələrinə uyğun olmalıdır.<ref name="londontimes">{{Cite news|last=Einstein|first=Albert|date=28 November 1919|title=Time, Space, and Gravitation|newspaper=The Times|title-link=s:Time, Space, and Gravitation}}</ref> === Xüsusi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === [[Fayl:Michelson-Morley experiment (en).svg|thumb|Maykelson-Morli təcrübəsinin sxemi]] Nisbilik nəzəriyyəsi yanlışlana bilən bir nəzəriyyədir: Təcrübə ilə yoxlanıla bilən proqnozlar verir. Xüsusi nisbilik vəziyyətində bunlara nisbilik prinsipi, işıq sürətinin sabitliyi və zamanın yavaşlanması daxildir.<ref name="faq">{{Cite web|editor1-last=Roberts|editor1-first=T|editor2-last=Schleif|editor2-first=S|editor3-last=Dlugosz|editor3-first=JM|date=2007|title=What is the experimental basis of Special Relativity?|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments.html|work=Usenet Physics FAQ|publisher=[[University of California, Riverside]]|access-date=2010-10-31}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi Eynşteyn 1905-ci ildə məqaləsini dərc etdikdən sonra çoxsaylı sınaqlarla təsdiqləndi, lakin 1881–1938-ci illər arasında aparılan üç təcrübə onun təsdiqi üçün çox vacib idi. Bunlar Maykelson-Morli, Kennedi-Torndik və Ives-Stilvell təcrübələridir. Eynşteyn 1905-ci ildə ilk prinsiplərdən Lorens çevirmələrini əldə etdi, lakin bu üç təcrübə çevirmələri eksperimental sübutlardan istifadə etməklə irəli sürməyə imkan verir. Maksvell tənlikləri — klassik elektromaqnetizmin əsası — işığı xarakterik sürətlə hərəkət edən dalğa kimi təsvir edir. Müasir fikir budur ki, işığın ötürülməsi üçün mühitə ehtiyac yoxdur, lakin Maksvell və onun müasirləri əmin idilər ki, işıq dalğaları havada yayılan səsə və gölməçənin səthində yayılan dalğalara bənzər bir mühitdə yayılır. Bu hipotetik mühit "tərpənməz ulduzlara" nəzərən sükunətdə olan və Yerin içindən keçdiyi işıqlı efir adlanır. Frenelin efirin qismən sürüklənməsi fərziyyəsi birinci dərəcəli (v/c) effektlərin ölçülməsini istisna edirdi və ikinci dərəcəli təsirlərin (v²/c²) müşahidələri prinsipcə mümkün olsa da, Maksvell onların o zamankı mövcud texnologiya ilə təsbit ediləməyəcək qədər kiçik olduğunu düşündü.<ref name="maxb">{{Citation|last=Maxwell|first=James Clerk|date=1880|title=On a Possible Mode of Detecting a Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|journal=Nature|volume=21|issue=535|pages=314–315|doi=10.1038/021314c0|bibcode=1880Natur..21S.314.|title-link=s:Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|doi-access=free}}</ref><ref name="Pais 1982 111–113">{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|pages=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/111 111–113]|edition=1st}}</ref> Maykelson-Morli təcrübəsi "efir küləyi"nin ikinci dərəcəli təsirlərini — efirin yerə nəzərən hərəkətini aşkar etmək üçün planlaşdırılmışdı. Maykelson bunu həyata keçirmək üçün bu gün Maykelson interferometri adlandırdığımız cihazı hazırladı. Aparat gözlənilən effektləri aşkar etmək üçün kifayət qədər dəqiq idi, lakin o 1881 və 1887-ci ildə (təkrarən) aparılan ilk təcrübələr zamanı heç bir nəticə əldə etmədi.<ref name="michel12">{{Cite journal|author=Michelson, Albert A.|title=The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=22|issue=128|date=1881|pages=120–129|doi=10.2475/ajs.s3-22.128.120|title-link=s:The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1881AmJS...22..120M|s2cid=130423116}}</ref><ref name="michel2">{{Cite journal|author=[[Albert Maykelson|Michelson, Albert A.]] & [[Edvard Morli|Morley, Edward W.]]|title=On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=34|issue=203|date=1887|pages=333–345|doi=10.2475/ajs.s3-34.203.333|title-link=s:On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1887AmJS...34..333M|s2cid=124333204}}</ref> Efir küləyinin aşkar edilməməsi məyusluq yaratsa da, nəticələr elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edildi.<ref name="Pais 1982 111–113" /> Efir paradiqmasını xilas etmək cəhdi olaraq, FitsCerald və Lorens müstəqil olaraq [[Ad hoc fərziyyəsi|''ad hoc'' fərziyyəsini]] yaratdılar ki, bu fərziyyədə maddi cisimlərin uzunluğu onların efir vasitəsilə hərəkətinə görə dəyişir.<ref>{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|page=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/122 122]|edition=1st}}</ref> Bu FitsCerald-Lorens qısalmasının mənşəyi idi və onların fərziyyəsinin nəzəri əsası yox idi. Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticəsizliyinin şərhi ondan ibarətdir ki, işığın gediş-gəliş vaxtı izotropdur (istiqamətdən asılı olmayaraq), lakin təkcə nəticə efir nəzəriyyəsini inkar etmək və ya xüsusi nisbiliyin proqnozlarını təsdiqləmək üçün kifayət deyil.<ref name="robertson">{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|pages=378–382|bibcode=1949RvMP...21..378R|doi=10.1103/RevModPhys.21.378|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref><ref name="tw">{{cite book|last=Taylor|first=Edwin F.|title=Spacetime physics: Introduction to Special Relativity|date=1992|publisher=W.H. Freeman|location=New York|isbn=978-0-7167-2327-1|pages=[https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0/page/84 84]–88|edition=2nd|author2=John Archibald Wheeler|url-access=registration|url=https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0}}</ref> [[Fayl:Kennedy-Thorndike experiment DE.svg|left|thumb|Kennedi-Torndik təcrübəsinin sxemi]] Maykelson-Morli təcrübəsi işıq sürətinin izotrop olduğunu göstərsə də, müxtəlif ətalət hesablama sistemlərində sürətin qiymətcə necə dəyişməsi (əgər varsa) barədə heç nə demirdi. Kennedi-Torndik təcrübəsi bunu etmək üçün planlaşdırıldı və ilk dəfə 1932-ci ildə Roy Kennedi və Edvard Torndik tərəfindən həyata keçirildi.<ref name="KT">{{cite journal|last=Kennedy|first=R.J.|author2=Thorndike, E.M.|date=1932|title=Experimental Establishment of the Relativity of Time|journal=Physical Review|volume=42|issue=3|pages=400–418|doi=10.1103/PhysRev.42.400|url=http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200706022658/http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|url-status=dead|archive-date=2020-07-06|bibcode=1932PhRv...42..400K|s2cid=121519138}}</ref> Onlar heç bir nəticə əldə etmədilər və belə qərara gəldilər ki, "günəş sisteminin fəzadakı sürəti onun orbitindəki yerin sürətinin təxminən yarısından çox olmasa, heç bir təsir yoxdur …". <ref name="tw" /><ref>{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|page=381|doi=10.1103/revmodphys.21.378|bibcode=1949RvMP...21..378R|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref>Bu ehtimalın məqbul izahat vermək üçün çox təsadüfi olduğu düşünülürdü, buna görə də onların təcrübəsinin sıfır nəticəsindən belə qərara gəlindi ki, işığın gediş-gəliş müddəti bütün ətalət hesablama sistemlərində eynidir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> İves-Stilvell təcrübəsi Herbert İves və G.R. Stilvell ilk dəfə 1938-ci ildə<ref>{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1938|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=28|issue=7|pages=215|bibcode=1938JOSA...28..215I|doi=10.1364/JOSA.28.000215}}</ref> və daha yaxşı dəqiqliklə 1941-ci ildə həyata keçirilmişdir.<ref name="Ives1941">{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1941|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock. II|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=31|issue=5|pages=369|bibcode=1941JOSA...31..369I|doi=10.1364/JOSA.31.000369}}</ref> O, 1905-ci ildə Eynşteyn tərəfindən proqnozlaşdırılan eninə Dopler effektini — işığın hərəkət edən mənbədən onun sürətinə perpendikulyar istiqamətdə qırmızıya sürüşməsini yoxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Strategiya, müşahidə edilən Dopler sürüşmələrini klassik nəzəriyyənin proqnozları ilə müqayisə etmək və Lorens əmsalının düzəlişini axtarmaqdan ibarət idi. Belə bir düzəliş müşahidə edildi və ondan belə nəticəyə gəlindi ki, hərəkət edən atom saatının tezliyi xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinə uyğun olaraq dəyişir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> Həmin klassik təcrübələr artan dəqiqliklə dəfələrlə təkrarlanmışdır. Digər təcrübələrə, məsələn, yüksək sürətlərdə relyativistik enerji və impuls artımı, zaman ləngiməsinin eksperimental sınaqları və Lorens kənaraçıxmaları üçün müasir axtarışlar daxildir. === Ümumi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi də dəfələrlə təsdiqlənmişdir, klassik təcrübələr Merkuri orbitinin periheli presessiyası, işığın Günəş tərəfindən əyilməsi və işığın qravitasiyanın təsirilə qırmızıya sürüşməsidir. Digər sınaqlar ekvivalentlik prinsipini və hesablama sisteminin sürüklənməsini təsdiqlədi. == Müasir tətbiqləri == Relyativistik effektlər sadəcə nəzəri maraq sahəsi olmayıb, həm də daha çox mühüm praktiki mühəndislik məsələləridir. Peyk əsaslı ölçmə relyativistik effektləri nəzərə almalıdır, çünki hər bir peyk Yerə bağlı istifadəçiyə nisbətən hərəkətdədir və buna görə də nisbilik nəzəriyyəsi altında fərqli istinad çərçivəsindədir. [[GPS]], [[QLONASS]] və [[Galileo]] kimi qlobal mövqe təyinetmə sistemləri dəqiqliklə işləmək üçün Yerin qravitasiya sahəsinin nəticələri kimi bütün relyativistik effektləri hesaba almalıdırlar.<ref>Ashby, N. Relativity in the Global Positioning System. ''Living Rev. Relativ.'' '''6,''' 1 (2003). <nowiki>https://doi.org/10.12942/lrr-2003-1</nowiki>{{cite web|url=http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|title=Archived copy|access-date=2015-12-09|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151105155910/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|archive-date=2015-11-05}}</ref> Zamanın yüksək dəqiqliklə ölçülməsində də belədir.<ref name="Francis2002">{{cite journal|last=Francis|first=S.|author2=B. Ramsey|author3=S. Stein|author4=Leitner, J.|author5=Moreau, J.M.|author6=Burns, R.|author7=Nelson, R.A.|author8=Bartholomew, T.R.|author9=Gifford, A.|title=Timekeeping and Time Dissemination in a Distributed Space-Based Clock Ensemble|journal=Proceedings 34th Annual Precise Time and Time Interval (PTTI) Systems and Applications Meeting|date=2002|pages=201–214|url=http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|access-date=14 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130217211012/http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|archive-date=17 February 2013}}</ref> Elektron mikroskoplardan tutmuş hissəcik sürətləndiricilərinə qədər olan cihazlar relyativistik mülahizələrdən kənarlaşdırılsaydı, işləməzdi.<ref>{{cite book|title=Einstein's Mirror|edition=illustrated|first1=Tony|last1=Hey|first2=Anthony J. G.|last2=Hey|first3=Patrick|last3=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=978-0-521-43532-1|page=x (preface)|url=https://archive.org/details/isbn_9780521435321|url-access=registration}}</ref> == Asimptotik simmetriyalar == Xüsusi nisbilik üçün fəza-zaman simmetriya qrupu, üç Lorens itələmə, üç fırlanma və dörd fəza-zaman translyasiyasından ibarət on ölçülü qrup olan Puankare qrupudur. Ümumi nisbilikdə hansı simmetriyaların tətbiq oluna biləcəyini soruşmaq məntiqlidir. Qravitasiya sahəsinin bütün mənbələrindən uzaqda yerləşən müşahidəçilərin gördükləri kimi fəza-zamanın simmetriyalarını nəzərə almaq mümkün bir vəziyyət ola bilər. Asimptotik düz fəza-zaman simmetriyaları üçün sadəlövh gözlənti, sadəcə olaraq, xüsusi nisbiliyin, düz fəza-zamanın simmetriyalarını, yəni Puankare qrupunun genişləndirmək və yenidən hasil etmək ola bilər. 1962-ci ildə Hermann Bondi, M. G. van der Burq, A. V. Metzner<ref name="bondi etal 1962">{{cite journal|title=Gravitational waves in general relativity: VII. Waves from axisymmetric isolated systems|journal=Proceedings of the Royal Society of London A|volume=A269|pages=21–52|doi=10.1098/rspa.1962.0161|year=1962|last1=Bondi|first1=H.|last2=Van der Burg|first2=M.G.J.|last3=Metzner|first3=A.|issue=1336|bibcode=1962RSPSA.269...21B|s2cid=120125096}}</ref> və Reyner K. Saks<ref name="sachs1962">{{cite journal|title=Asymptotic symmetries in gravitational theory|journal=Physical Review|volume=128|pages=2851–2864|doi=10.1103/PhysRev.128.2851|year=1962|last1=Sachs|first1=R.|issue=6|bibcode=1962PhRv..128.2851S}}</ref> cazibə dalğalarının yayılması səbəbindən sonsuzluqda enerji axınını araşdırmaq üçün bu asimptotik simmetriya problemini həll etdilər. Onların ilk addımı, asimptotik simmetriya qrupunun təbiəti ilə bağlı heç bir apriori fərziyyəyə yol vermədən metrikanın asimptotik düz olduğunu söyləməyin nə demək olduğunu xarakterizə etmək üçün qravitasiya sahəsinə işıq kimi sonsuzluqda yerləşdirmək üçün bəzi fiziki cəhətdən həssas sərhəd şərtləri barədə qərar vermək idi. Belə bir qrupun mövcudluğu fərziyyəsi belə yoxdur. Daha sonra, ən həssas sərhəd şərtləri hesab etdiklərini tərtib etdikdən sonra, asimptotik düz qravitasiya sahələrinə uyğun olan sərhəd şərtlərinin formasını invariant qoyan asimptotik simmetriya çevirmələrinin təbiətini araşdırdılar. Onların tapdıqları o idi ki, asimptotik simmetriya çevirmələri əslində bir qrup təşkil edir və bu qrupun strukturu mövcud olan xüsusi cazibə sahəsindən asılı deyil. Bu o deməkdir ki, gözlənildiyi kimi, ən azı fəza sonsuzluğunda məkan-zamanın kinematikasını cazibə sahəsinin dinamikasından ayırmaq olar. 1962-ci ildə baş sındıran sürpriz, BMS qrupunun alt qrupu olan son ölçülü Puankare qrupu əvəzinə, asimptotik simmetriya qrupu kimi zəngin sonsuz ölçülü qrupu (BMS qrupu adlanan qrup) kəşf etmələri idi. Lorens çevirmələri təkcə asimptotik simmetriya çevirmələri deyil, həm də Lorens çevirmələri olmayan, lakin asimptotik simmetriya çevirmələri olan əlavə çevirmələr də var. Əslində, onlar supertranslyasiyalar kimi tanınan çevirmə generatorlarının əlavə sonsuzluğunu tapdılar. Bu uzun məsafələrdəki zəif sahələr halında ümumi nisbiliyin xüsusi nisbiliyə gətirilmədiyi nəticəsini nəzərdə tutur.<ref name="strominger2017">{{cite journal|title=Lectures on the Infrared Structure of Gravity and Gauge Theory|arxiv=1703.05448|year=2017|last1=Strominger|first1=Andrew|quote=...redacted transcript of a course given by the author at Harvard in spring semester 2016. It contains a pedagogical overview of recent developments connecting the subjects of soft theorems, the memory effect and asymptotic symmetries in four-dimensional QED, nonabelian gauge theory and gravity with applications to black holes. To be published Princeton University Press, 158 pages.}}</ref>{{rp|35}} == Əlavə oxu üçün == * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Relativity: The Special and General Theory|date=2005|publisher=Pi Press|location=New York|isbn=978-0-13-186261-6|edition=The masterpiece science|others=Translated by Robert W. Lawson}} * {{Cite book|title=Relativity: The Special and General Theory|last=Einstein|first=Albert|publisher=Henry Holt and Company|year=1920|url=https://www.ibiblio.org/ebooks/Einstein/Einstein_Relativity.pdf}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Albert Einstein, Autobiographical Notes|url=https://archive.org/details/autobiographical1979eins|url-access=registration|date=1979|publisher=Open Court Publishing Co.|location=La Salle, IL|isbn=978-0-87548-352-8|edition=A Centennial|author2=trans. Schilpp|author3=Paul Arthur}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Einstein's Essays in Science|date=2009|publisher=Dover Publications|location=Mineola, NY|isbn=978-0-486-47011-5|edition=Dover|others=Translated by Alan Harris}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=The Meaning of Relativity|date=1956|orig-year=1922|publisher=Princeton University Press|edition=5}} * [http://www.gutenberg.org/files/36276/36276-pdf.pdf?session_id=c6fd49e1b7f6dd81790ed141e999cf2bce859386 The Meaning of Relativity] Albert Einstein: Four lectures delivered at Princeton University, May 1921 * [https://web.archive.org/web/20151222085312/http://inpac.ucsd.edu/students/courses/winter2012/physics2d/einsteinonrelativity.pdf How I created the theory of relativity] Albert Einstein, December 14, 1922; Physics Today August 1982 * [https://www.britannica.com/science/relativity Relativity] Sidney Perkowitz [[Encyclopædia Britannica]] == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> h4l1y9oqo62iovtiioktztrej1eplmh 6556997 6556787 2022-07-31T18:59:46Z Karabakh-AZ 238025 wikitext text/x-wiki [[Fayl:BBH gravitational lensing of gw150914.webm|thumb|291x291px|Qara dəliklərin orbiti və birləşməsi zamanı cazibə qüvvəsinin təsirilə fəza-zamanın təhrifini göstərən GW150914-ün birləşməsinin video simulyasiyası]] '''Nisbilik nəzəriyyəsi''' — təbiətdə baş verən fiziki proseslərin [[məkan]] və [[Zaman (fizika)|zaman]] xassələrinin fundamental nəzəriyyəsi. Bu nəzəriyyə, adətən, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] bir-biri ilə əlaqəli iki nəzəriyyəsini: [[Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi|xüsusi]] və [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|ümumi nisbiliyi]] əhatə edir.<ref>Einstein A. (1916), ''[[wikisource:Relativity: The Special and General Theory|Relativity: The Special and General Theory]]'' (Translation 1920), New York: H. Holt and Company</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi [[Cazibə qüvvəsi|qravitasiya qüvvəsinin]] iştirak etmədiyi bütün fiziki hadisələrə aiddir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi cazibə qanunu və onun digər təbiət qüvvələri ilə əlaqəsini izah edir. O [[astronomiya]] da daxil olmaqla [[kosmologiya]] və [[astrofizika]] sahəsinə aiddir.<ref name=":2">Will, Clifford M (2010). [https://web.archive.org/web/20200521004532/http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0%2F "Relativity"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''. 21 may 2020 tarixində [http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0 orijinaldan] arxivləşdirilib.</ref> Nəzəriyyə 20-ci əsrdə nəzəri fizika və astronomiyanı dəyişdirərək, ilk növbədə [[İsaak Nyuton|İsaak Nyutonun]] yaratdığı 200 illik mexanika nəzəriyyəsinin yerini aldı.<ref name=":2" /><ref name=":3">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0272730-0 "Space-Time Continuum"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref><ref name=":4">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0107090-0 "Fitzgerald–Lorentz contraction"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref>O fəza və zamanın vahid varlığı kimi 4-ölçülü [[fəza-zaman]], eynivaxtlılığın nisbiliyi, kinematik və qravitasional zaman yavaşlanması və uzunluğun qısalması kimi anlayışları təqdim etdi. Fizika sahəsində nisbilik, nüvə əsrinin başlanğıcını qoymaqla yanaşı elementar hissəciklər və onlar arasındakı fundamental qarşılıqlı təsirlər haqqındakı elmin təkmilləşməsinə də səbəb oldu. Nisbilik nəzəriyyəsinin köməyilə kosmologiya və astrofizika [[Neytron ulduzu|neytron ulduzları]], [[Qara dəlik|qara dəliklər]] və [[Qravitasiya dalğalarının kəşfi|qravitasiya dalğaları]] kimi qeyri-adi astronomik hadisələri proqnozlaşdırdı.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> == Elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbulu == {{Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi}}Albert Eynşteyn 1905-ci ildə [[Albert Maykelson|Albert A. Maykelson]], [[Hendrik Lorens]], [[Anri Puankare]] və başqalarının əldə etdiyi bir çox nəzəri və empirik nəticələrə əsaslanaraq xüsusi nisbilik nəzəriyyəsini nəşr etdirdi. [[Maks Plank]], [[German Minkovski|Herman Minkovski]] və b. sonrakı tədqiqatlarla məşğul oldular. Eynşteyn 1907–1915-ci illər arasında ümumi nisbilik nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi, 1915-ci ildən sonra başqalarının da töhfəsi oldu. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin son forması 1916-cı ildə nəşr olundu.<ref name=":2" /> "Nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsi 1906-cı ildə Plankın nəzəriyyədə nisbilik prinsipindən necə istifadə edildiyini vurğulayan "nisbi nəzəriyyə" (almanca: ''Relativtheorie'') ifadəsinə əsaslanırdı. Həmin məqalənin müzakirə bölməsində Alfred Buxerer ilk dəfə olaraq "nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsini işlətmişdir (almanca: ''Relativitätstheorie'').<ref>{{Citation|author=Planck, Max|date=1906|title=Die Kaufmannschen Messungen der Ablenkbarkeit der β-Strahlen in ihrer Bedeutung für die Dynamik der Elektronen (The Measurements of Kaufmann on the Deflectability of β-Rays in their Importance for the Dynamics of the Electrons)|journal=Physikalische Zeitschrift|volume=7|pages=753–761|title-link=s:Translation:The Measurements of Kaufmann}}</ref><ref>{{Citation|author=Miller, Arthur I.|date=1981|title=Albert Einstein's special theory of relativity. Emergence (1905) and early interpretation (1905–1911)|location=Reading|publisher=Addison–Wesley|isbn=978-0-201-04679-3}}</ref> 1920-ci illərdə xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi fizika ictimaiyyəti tərəfindən anlaşıldı və qəbul edildi.<ref>{{cite book|title=The New Quantum Universe|edition=illustrated, revised|first1=Anthony J.G.|last1=Hey|first2=Patrick|last2=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=2003|isbn=978-0-521-56457-1|page=227|url=https://books.google.com/books?id=cTk-eVzT1oMC&pg=PA227|bibcode=2003nqu..book.....H}}</ref> O sürətlə atom fizikası, nüvə fizikası və kvant mexanikasının yeni sahələrində nəzəriyyəçi və eksperimentalistlər üçün əhəmiyyətli və zəruri bir vasitəyə çevrildi. Müqayisə zamanı ümumi nisbilik nəzəriyyəsi Nyutonun cazibə nəzəriyyəsinin proqnozlarına kiçik düzəlişlər etməkdən başqa, o qədər də faydalı görünmürdü.<ref name=":2" /> Belə görünür ki, o eksperimental sınaq üçün az potensial təklif edirdi, çünki iddialarının əksəriyyəti astronomik miqyasda idi. Onun arxasındakı riyaziyyat yalnız az sayda insan üçün tam başa düşülən idi. Təxminən 1960-cı illərdə ümumi nisbilik nəzəriyyəsi fizika və astronomiya üçün mərkəzi mövqedə durmağa başladı. Ümumi nisbiliyə tətbiq edilən yeni riyazi üsullar hesablamaları asanlaşdırdı və onun anlayışlarını daha asan vizuallaşdırdı. Kvazarlar (1963), 3-kelvin mikrodalğalı fon radiasiyası (1965), pulsarlar (1967) və ilk qara dəlik namizədləri (1981) kimi astronomik hadisələr kəşf olunduqca,<ref name=":2" /> nəzəriyyə onların atribut və ölçümlərini izah etdi və bunlara əlavə olaraq nəzəriyyəni daha da təsdiqlədi. == Xüsusi nisbilik == Xüsusi nisbilik fəza-zamanın strukturuna dair nəzəriyyədir. Bu nəzəriyyə Eynşteynin 1905-ci ildə dərc etdirdiyi "Hərəkət edən cisimlərin elektrodinamikasına dair" məqaləsində önə sürülmüşdür. Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi klassik mexanikada bir-birinə zidd olan iki postulata əsaslanır: # Bir ətalət hesablama sistemindən digərinə keçdikdə fiziki hadisələri təsvir edən qanunlar dəyişmir (nisbilik prinsipi) # İşığın vakuumda yayılma sürəti mənbənin və qəbuledicinin hərəkət sürətindən asılı olmayaraq sabitdir (işıq sürətinin invariantlığı prinsipi). Yekun nəzəriyyə klassik mexanika ilə müqayisədə təcrübəylə daha yaxşı uzlaşır. Məsələn, 2-ci postulat Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticələrini izah edir. Üstəlik, nəzəriyyənin bir çox təəccübləndirici və əks-intuitiv nəticələri var. Bunlardan bəziləri: * Eynivaxtlılığın nisbiliyi: Əgər müşahidəçilər nisbi hərəkətdədirlərsə, bir müşahidəçi üçün eyni vaxtda baş verən iki hadisə digər müşahidəçi üçün eyni vaxtda olmaya bilər. * Zamanın yavaşlaması: Hərəkət edən saatlardakı zaman müşahidəçinin "stasionar" saatdakından daha yavaş ötür. * Uzunluğun qısalması: Hərəkət edən cisimlərin hərəkət istiqamətində ölçüləri qısalır. * Maksimum sürət sonludur: Heç bir fiziki obyekt, informasiya və ya sahənin qüvvə xətləri vakuumda işıq sürətindən daha sürətli ötürülə bilməz. '''▸'''Cazibə qüvvəsinin təsiri fəzada yalnız işıq sürəti ilə ötürülə bilər, daha sürətli və ya ani olaraq deyil. * Kütlə-enerji ekvivalentliyi: ''E=mc''², enerji və kütlə ekvivalentdir və biri digərinə çevrilə bilər. * Relyativistik kütlə. Hərəkətdə olan cismin kütləsidir.<ref name=":0">{{Cite web|title=The Theory of Relativity, Then and Now|url=http://www.smithsonianmag.com/innovation/theory-of-relativity-then-and-now-180956622/?no-ist|access-date=2015-09-26|first=Brian|last=Greene}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin təyinedici özəlliyi klassik mexanikadakı Qaliley çevirmələrinin Lorens çevirmələri ilə əvəzlənməsidir. (bax: [[Maksvell tənlikləri]]) == Ümumi nisbilik == Ümumi nisbilik 1907–1915-ci illərdə Eynşteyn tərəfindən işlənib hazırlanmış cazibə nəzəriyyəsidir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin inkişafı ekvivalentlik prinsipindən başlamışdır ki, bu prinsipdə təcilli hərəkət və qravitasiya sahəsindəki sükunət halları (məsələn, Yer səthində dayanma) fiziki baxımdan eynidir. Bunun nəticəsi sərbəst düşmənin ətalətli hərəkət olmasıdır: müəyyən hündürlükdən sərbəst buraxılan cisim düşür, çünki cisimlər klassik mexanikada olduğu kimi cazibə qüvvəsi hesabına deyil, onlara heç bir qüvvə təsir etmədikdə belə hərəkət edirlər. Bu, klassik mexanika və xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi ilə bir araya sığmır, çünki bu nəzəriyyələrdə ətalətlə hərəkət edən cisimlər bir-birinə nəzərən təcil ala bilməz, lakin sərbəst düşən cisimlər bunu edir. Bu çətinliyi həll etmək üçün Eynşteyn əvvəlcə fəza-zamanın əyri olduğunu təklif etdi. 1915-ci ildə o, fəza-zamanın əyriliyini kütlə, enerji və onun daxilindəki hər hansı impulsla əlaqələndirən Eynşteyn sahə tənliklərini işləyib hazırladı. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin bəzi nəticələri bunlardır: * Qravitasional zaman ləngiməsi: Daha dərin qravitasiya çuxurlarında saatlar daha yavaş işləyir.<ref>{{cite book|title=Feynman Lectures on Gravitation|first1=Richard Phillips|last1=Feynman|first2=Fernando B.|last2=Morínigo|first3=William|last3=Wagner|first4=David|last4=Pines|first5=Brian|last5=Hatfield|publisher=West view Press|date=2002|isbn=978-0-8133-4038-8|page=68|url=https://books.google.com/books?id=jL9reHGIcMgC}}, Lecture 5</ref> * [[Presessiya]]: Nyutonun cazibə nəzəriyyəsində orbitlər gözlənilməz şəkildə presessiyaya məruz qalır. (Bu Merkurinin orbiti və ikili pulsarda müşahidə edilmişdir). * İşığın əyilməsi: İşıq şüaları qravitasiya sahəsinin təsirilə əyilir. * Hesablama sisteminin sürüklənməsi: Fırlanan kütlələr öz ətraflarındakı fəza-zamanı "sürükləyir". * [[Kainatın genişlənməsi nəzəriyyəsi|Fəzanın metrik genişlənməsi]]: Kainat genişlənir və onun uzaq hissələri işıq sürətindən daha böyük sürətlə bizdən uzaqlaşır. Texniki cəhətdən ümumi nisbilik qravitasiya nəzəriyyəsidir və onun təyinedici xüsusiyyəti Eynşteyn sahə tənliklərindən istifadə etməsidir. Sahə tənliklərinin həlli fəza-zamanın topologiyasını və obyektlərin ətalətlə necə hərəkət etdiyini müəyyən edən metrik tenzorlardır. == Eksperimental sübutlar == Eynşteyn nisbilik nəzəriyyəsinin "prinsip-nəzəriyyələr" sinfinə aid olduğunu bildirdi. Beləliklə, o, analitik metoddan istifadə edir, yəni bu nəzəriyyənin elementləri fərziyyəyə deyil, empirik kəşfə əsaslanır. Təbii prosesləri müşahidə etməklə biz onların ümumi xüsusiyyətlərini başa düşürük, müşahidə etdiyimizi təsvir etmək üçün riyazi modellər qurur və analitik vasitələrlə təmin edilməli olan zəruri şərtləri çıxarırıq. Ayrı-ayrı hadisələrin ölçülməsi bu şərtləri təmin etməli və nəzəriyyənin nəticələrinə uyğun olmalıdır.<ref name="londontimes">{{Cite news|last=Einstein|first=Albert|date=28 November 1919|title=Time, Space, and Gravitation|newspaper=The Times|title-link=s:Time, Space, and Gravitation}}</ref> === Xüsusi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === [[Fayl:Michelson-Morley experiment (en).svg|thumb|Maykelson-Morli təcrübəsinin sxemi]] Nisbilik nəzəriyyəsi yanlışlana bilən bir nəzəriyyədir: Təcrübə ilə yoxlanıla bilən proqnozlar verir. Xüsusi nisbilik vəziyyətində bunlara nisbilik prinsipi, işıq sürətinin sabitliyi və zamanın yavaşlanması daxildir.<ref name="faq">{{Cite web|editor1-last=Roberts|editor1-first=T|editor2-last=Schleif|editor2-first=S|editor3-last=Dlugosz|editor3-first=JM|date=2007|title=What is the experimental basis of Special Relativity?|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments.html|work=Usenet Physics FAQ|publisher=[[University of California, Riverside]]|access-date=2010-10-31}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi Eynşteyn 1905-ci ildə məqaləsini dərc etdikdən sonra çoxsaylı sınaqlarla təsdiqləndi, lakin 1881–1938-ci illər arasında aparılan üç təcrübə onun təsdiqi üçün çox vacib idi. Bunlar Maykelson-Morli, Kennedi-Torndik və Ives-Stilvell təcrübələridir. Eynşteyn 1905-ci ildə ilk prinsiplərdən Lorens çevirmələrini əldə etdi, lakin bu üç təcrübə çevirmələri eksperimental sübutlardan istifadə etməklə irəli sürməyə imkan verir. Maksvell tənlikləri — klassik elektromaqnetizmin əsası — işığı xarakterik sürətlə hərəkət edən dalğa kimi təsvir edir. Müasir fikir budur ki, işığın ötürülməsi üçün mühitə ehtiyac yoxdur, lakin Maksvell və onun müasirləri əmin idilər ki, işıq dalğaları havada yayılan səsə və gölməçənin səthində yayılan dalğalara bənzər bir mühitdə yayılır. Bu hipotetik mühit "tərpənməz ulduzlara" nəzərən sükunətdə olan və Yerin içindən keçdiyi işıqlı efir adlanır. Frenelin efirin qismən sürüklənməsi fərziyyəsi birinci dərəcəli (v/c) effektlərin ölçülməsini istisna edirdi və ikinci dərəcəli təsirlərin (v²/c²) müşahidələri prinsipcə mümkün olsa da, Maksvell onların o zamankı mövcud texnologiya ilə təsbit ediləməyəcək qədər kiçik olduğunu düşündü.<ref name="maxb">{{Citation|last=Maxwell|first=James Clerk|date=1880|title=On a Possible Mode of Detecting a Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|journal=Nature|volume=21|issue=535|pages=314–315|doi=10.1038/021314c0|bibcode=1880Natur..21S.314.|title-link=s:Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|doi-access=free}}</ref><ref name="Pais 1982 111–113">{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|pages=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/111 111–113]|edition=1st}}</ref> Maykelson-Morli təcrübəsi "efir küləyi"nin ikinci dərəcəli təsirlərini — efirin yerə nəzərən hərəkətini aşkar etmək üçün planlaşdırılmışdı. Maykelson bunu həyata keçirmək üçün bu gün Maykelson interferometri adlandırdığımız cihazı hazırladı. Aparat gözlənilən effektləri aşkar etmək üçün kifayət qədər dəqiq idi, lakin o 1881 və 1887-ci ildə (təkrarən) aparılan ilk təcrübələr zamanı heç bir nəticə əldə etmədi.<ref name="michel12">{{Cite journal|author=Michelson, Albert A.|title=The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=22|issue=128|date=1881|pages=120–129|doi=10.2475/ajs.s3-22.128.120|title-link=s:The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1881AmJS...22..120M|s2cid=130423116}}</ref><ref name="michel2">{{Cite journal|author=[[Albert Maykelson|Michelson, Albert A.]] & [[Edvard Morli|Morley, Edward W.]]|title=On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=34|issue=203|date=1887|pages=333–345|doi=10.2475/ajs.s3-34.203.333|title-link=s:On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1887AmJS...34..333M|s2cid=124333204}}</ref> Efir küləyinin aşkar edilməməsi məyusluq yaratsa da, nəticələr elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edildi.<ref name="Pais 1982 111–113" /> Efir paradiqmasını xilas etmək cəhdi olaraq, FitsCerald və Lorens müstəqil olaraq [[Ad hoc fərziyyəsi|''ad hoc'' fərziyyə]] yaratdılar ki, bu fərziyyədə maddi cisimlərin uzunluğu onların efir vasitəsilə hərəkətinə görə dəyişir.<ref>{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|page=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/122 122]|edition=1st}}</ref> Bu FitsCerald-Lorens qısalmasının mənşəyi idi və onların fərziyyəsinin nəzəri əsası yox idi. Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticəsizliyinin şərhi ondan ibarətdir ki, işığın gediş-gəliş vaxtı izotropdur (istiqamətdən asılı olmayaraq), lakin təkcə nəticə efir nəzəriyyəsini inkar etmək və ya xüsusi nisbiliyin proqnozlarını təsdiqləmək üçün kifayət deyil.<ref name="robertson">{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|pages=378–382|bibcode=1949RvMP...21..378R|doi=10.1103/RevModPhys.21.378|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref><ref name="tw">{{cite book|last=Taylor|first=Edwin F.|title=Spacetime physics: Introduction to Special Relativity|date=1992|publisher=W.H. Freeman|location=New York|isbn=978-0-7167-2327-1|pages=[https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0/page/84 84]–88|edition=2nd|author2=John Archibald Wheeler|url-access=registration|url=https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0}}</ref> [[Fayl:Kennedy-Thorndike experiment DE.svg|left|thumb|Kennedi-Torndik təcrübəsinin sxemi]] Maykelson-Morli təcrübəsi işıq sürətinin izotrop olduğunu göstərsə də, müxtəlif ətalət hesablama sistemlərində sürətin qiymətcə necə dəyişməsi (əgər varsa) barədə heç nə demirdi. Kennedi-Torndik təcrübəsi bunu etmək üçün planlaşdırıldı və ilk dəfə 1932-ci ildə Roy Kennedi və Edvard Torndik tərəfindən həyata keçirildi.<ref name="KT">{{cite journal|last=Kennedy|first=R.J.|author2=Thorndike, E.M.|date=1932|title=Experimental Establishment of the Relativity of Time|journal=Physical Review|volume=42|issue=3|pages=400–418|doi=10.1103/PhysRev.42.400|url=http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200706022658/http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|url-status=dead|archive-date=2020-07-06|bibcode=1932PhRv...42..400K|s2cid=121519138}}</ref> Onlar heç bir nəticə əldə etmədilər və belə qərara gəldilər ki, "günəş sisteminin fəzadakı sürəti onun orbitindəki yerin sürətinin təxminən yarısından çox olmasa, heç bir təsir yoxdur …". <ref name="tw" /><ref>{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|page=381|doi=10.1103/revmodphys.21.378|bibcode=1949RvMP...21..378R|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref>Bu ehtimalın məqbul izahat vermək üçün çox təsadüfi olduğu düşünülürdü, buna görə də onların təcrübəsinin sıfır nəticəsindən belə qərara gəlindi ki, işığın gediş-gəliş müddəti bütün ətalət hesablama sistemlərində eynidir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> İves-Stilvell təcrübəsi Herbert İves və G.R. Stilvell ilk dəfə 1938-ci ildə<ref>{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1938|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=28|issue=7|pages=215|bibcode=1938JOSA...28..215I|doi=10.1364/JOSA.28.000215}}</ref> və daha yaxşı dəqiqliklə 1941-ci ildə həyata keçirilmişdir.<ref name="Ives1941">{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1941|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock. II|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=31|issue=5|pages=369|bibcode=1941JOSA...31..369I|doi=10.1364/JOSA.31.000369}}</ref> O, 1905-ci ildə Eynşteyn tərəfindən proqnozlaşdırılan eninə Dopler effektini — işığın hərəkət edən mənbədən onun sürətinə perpendikulyar istiqamətdə qırmızıya sürüşməsini yoxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Strategiya, müşahidə edilən Dopler sürüşmələrini klassik nəzəriyyənin proqnozları ilə müqayisə etmək və Lorens əmsalının düzəlişini axtarmaqdan ibarət idi. Belə bir düzəliş müşahidə edildi və ondan belə nəticəyə gəlindi ki, hərəkət edən atom saatının tezliyi xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinə uyğun olaraq dəyişir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> Həmin klassik təcrübələr artan dəqiqliklə dəfələrlə təkrarlanmışdır. Digər təcrübələrə, məsələn, yüksək sürətlərdə relyativistik enerji və impuls artımı, zaman ləngiməsinin eksperimental sınaqları və Lorens kənaraçıxmaları üçün müasir axtarışlar daxildir. === Ümumi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi də dəfələrlə təsdiqlənmişdir, klassik təcrübələr Merkuri orbitinin periheli presessiyası, işığın Günəş tərəfindən əyilməsi və işığın qravitasiyanın təsirilə qırmızıya sürüşməsidir. Digər sınaqlar ekvivalentlik prinsipini və hesablama sisteminin sürüklənməsini təsdiqlədi. == Müasir tətbiqləri == Relyativistik effektlər sadəcə nəzəri maraq sahəsi olmayıb, həm də daha çox mühüm praktiki mühəndislik məsələləridir. Peyk əsaslı ölçmə relyativistik effektləri nəzərə almalıdır, çünki hər bir peyk Yerə bağlı istifadəçiyə nisbətən hərəkətdədir və buna görə də nisbilik nəzəriyyəsi altında fərqli istinad çərçivəsindədir. [[GPS]], [[QLONASS]] və [[Galileo]] kimi qlobal mövqe təyinetmə sistemləri dəqiqliklə işləmək üçün Yerin qravitasiya sahəsinin nəticələri kimi bütün relyativistik effektləri hesaba almalıdırlar.<ref>Ashby, N. Relativity in the Global Positioning System. ''Living Rev. Relativ.'' '''6,''' 1 (2003). <nowiki>https://doi.org/10.12942/lrr-2003-1</nowiki>{{cite web|url=http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|title=Archived copy|access-date=2015-12-09|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151105155910/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|archive-date=2015-11-05}}</ref> Zamanın yüksək dəqiqliklə ölçülməsində də belədir.<ref name="Francis2002">{{cite journal|last=Francis|first=S.|author2=B. Ramsey|author3=S. Stein|author4=Leitner, J.|author5=Moreau, J.M.|author6=Burns, R.|author7=Nelson, R.A.|author8=Bartholomew, T.R.|author9=Gifford, A.|title=Timekeeping and Time Dissemination in a Distributed Space-Based Clock Ensemble|journal=Proceedings 34th Annual Precise Time and Time Interval (PTTI) Systems and Applications Meeting|date=2002|pages=201–214|url=http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|access-date=14 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130217211012/http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|archive-date=17 February 2013}}</ref> Elektron mikroskoplardan tutmuş hissəcik sürətləndiricilərinə qədər olan cihazlar relyativistik mülahizələrdən kənarlaşdırılsaydı, işləməzdi.<ref>{{cite book|title=Einstein's Mirror|edition=illustrated|first1=Tony|last1=Hey|first2=Anthony J. G.|last2=Hey|first3=Patrick|last3=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=978-0-521-43532-1|page=x (preface)|url=https://archive.org/details/isbn_9780521435321|url-access=registration}}</ref> == Asimptotik simmetriyalar == Xüsusi nisbilik üçün fəza-zaman simmetriya qrupu, üç Lorens itələmə, üç fırlanma və dörd fəza-zaman translyasiyasından ibarət on ölçülü qrup olan Puankare qrupudur. Ümumi nisbilikdə hansı simmetriyaların tətbiq oluna biləcəyini soruşmaq məntiqlidir. Qravitasiya sahəsinin bütün mənbələrindən uzaqda yerləşən müşahidəçilərin gördükləri kimi fəza-zamanın simmetriyalarını nəzərə almaq mümkün bir vəziyyət ola bilər. Asimptotik düz fəza-zaman simmetriyaları üçün sadəlövh gözlənti, sadəcə olaraq, xüsusi nisbiliyin, düz fəza-zamanın simmetriyalarını, yəni Puankare qrupunun genişləndirmək və yenidən hasil etmək ola bilər. 1962-ci ildə Hermann Bondi, M. G. van der Burq, A. V. Metzner<ref name="bondi etal 1962">{{cite journal|title=Gravitational waves in general relativity: VII. Waves from axisymmetric isolated systems|journal=Proceedings of the Royal Society of London A|volume=A269|pages=21–52|doi=10.1098/rspa.1962.0161|year=1962|last1=Bondi|first1=H.|last2=Van der Burg|first2=M.G.J.|last3=Metzner|first3=A.|issue=1336|bibcode=1962RSPSA.269...21B|s2cid=120125096}}</ref> və Reyner K. Saks<ref name="sachs1962">{{cite journal|title=Asymptotic symmetries in gravitational theory|journal=Physical Review|volume=128|pages=2851–2864|doi=10.1103/PhysRev.128.2851|year=1962|last1=Sachs|first1=R.|issue=6|bibcode=1962PhRv..128.2851S}}</ref> cazibə dalğalarının yayılması səbəbindən sonsuzluqda enerji axınını araşdırmaq üçün bu asimptotik simmetriya problemini həll etdilər. Onların ilk addımı, asimptotik simmetriya qrupunun təbiəti ilə bağlı heç bir apriori fərziyyəyə yol vermədən metrikanın asimptotik düz olduğunu söyləməyin nə demək olduğunu xarakterizə etmək üçün qravitasiya sahəsinə işıq kimi sonsuzluqda yerləşdirmək üçün bəzi fiziki cəhətdən həssas sərhəd şərtləri barədə qərar vermək idi. Belə bir qrupun mövcudluğu fərziyyəsi belə yoxdur. Daha sonra, ən həssas sərhəd şərtləri hesab etdiklərini tərtib etdikdən sonra, asimptotik düz qravitasiya sahələrinə uyğun olan sərhəd şərtlərinin formasını invariant qoyan asimptotik simmetriya çevirmələrinin təbiətini araşdırdılar. Onların tapdıqları o idi ki, asimptotik simmetriya çevirmələri əslində bir qrup təşkil edir və bu qrupun strukturu mövcud olan xüsusi cazibə sahəsindən asılı deyil. Bu o deməkdir ki, gözlənildiyi kimi, ən azı fəza sonsuzluğunda məkan-zamanın kinematikasını cazibə sahəsinin dinamikasından ayırmaq olar. 1962-ci ildə baş sındıran sürpriz, BMS qrupunun alt qrupu olan son ölçülü Puankare qrupu əvəzinə, asimptotik simmetriya qrupu kimi zəngin sonsuz ölçülü qrupu (BMS qrupu adlanan qrup) kəşf etmələri idi. Lorens çevirmələri təkcə asimptotik simmetriya çevirmələri deyil, həm də Lorens çevirmələri olmayan, lakin asimptotik simmetriya çevirmələri olan əlavə çevirmələr də var. Əslində, onlar supertranslyasiyalar kimi tanınan çevirmə generatorlarının əlavə sonsuzluğunu tapdılar. Bu uzun məsafələrdəki zəif sahələr halında ümumi nisbiliyin xüsusi nisbiliyə gətirilmədiyi nəticəsini nəzərdə tutur.<ref name="strominger2017">{{cite journal|title=Lectures on the Infrared Structure of Gravity and Gauge Theory|arxiv=1703.05448|year=2017|last1=Strominger|first1=Andrew|quote=...redacted transcript of a course given by the author at Harvard in spring semester 2016. It contains a pedagogical overview of recent developments connecting the subjects of soft theorems, the memory effect and asymptotic symmetries in four-dimensional QED, nonabelian gauge theory and gravity with applications to black holes. To be published Princeton University Press, 158 pages.}}</ref>{{rp|35}} == Əlavə oxu üçün == * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Relativity: The Special and General Theory|date=2005|publisher=Pi Press|location=New York|isbn=978-0-13-186261-6|edition=The masterpiece science|others=Translated by Robert W. Lawson}} * {{Cite book|title=Relativity: The Special and General Theory|last=Einstein|first=Albert|publisher=Henry Holt and Company|year=1920|url=https://www.ibiblio.org/ebooks/Einstein/Einstein_Relativity.pdf}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Albert Einstein, Autobiographical Notes|url=https://archive.org/details/autobiographical1979eins|url-access=registration|date=1979|publisher=Open Court Publishing Co.|location=La Salle, IL|isbn=978-0-87548-352-8|edition=A Centennial|author2=trans. Schilpp|author3=Paul Arthur}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Einstein's Essays in Science|date=2009|publisher=Dover Publications|location=Mineola, NY|isbn=978-0-486-47011-5|edition=Dover|others=Translated by Alan Harris}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=The Meaning of Relativity|date=1956|orig-year=1922|publisher=Princeton University Press|edition=5}} * [http://www.gutenberg.org/files/36276/36276-pdf.pdf?session_id=c6fd49e1b7f6dd81790ed141e999cf2bce859386 The Meaning of Relativity] Albert Einstein: Four lectures delivered at Princeton University, May 1921 * [https://web.archive.org/web/20151222085312/http://inpac.ucsd.edu/students/courses/winter2012/physics2d/einsteinonrelativity.pdf How I created the theory of relativity] Albert Einstein, December 14, 1922; Physics Today August 1982 * [https://www.britannica.com/science/relativity Relativity] Sidney Perkowitz [[Encyclopædia Britannica]] == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> 7cqo28qlc4n9ksug3e5f4kbf10eg3am 6557028 6556997 2022-07-31T19:30:18Z Karabakh-AZ 238025 wikitext text/x-wiki [[Fayl:BBH gravitational lensing of gw150914.webm|thumb|291x291px|Qara dəliklərin orbiti və birləşməsi zamanı cazibə qüvvəsinin təsirilə fəza-zamanın təhrifini göstərən GW150914-ün birləşməsinin video simulyasiyası]] '''Nisbilik nəzəriyyəsi''' — təbiətdə baş verən fiziki proseslərin [[məkan]] və [[Zaman (fizika)|zaman]] xassələrinin fundamental nəzəriyyəsi. Bu nəzəriyyə, adətən, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] bir-biri ilə əlaqəli iki nəzəriyyəsini: [[Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi|xüsusi]] və [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|ümumi nisbiliyi]] əhatə edir.<ref>Einstein A. (1916), ''[[wikisource:Relativity: The Special and General Theory|Relativity: The Special and General Theory]]'' (Translation 1920), New York: H. Holt and Company</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi [[Cazibə qüvvəsi|qravitasiya qüvvəsinin]] iştirak etmədiyi bütün fiziki hadisələrə aiddir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi cazibə qanunu və onun digər təbiət qüvvələri ilə əlaqəsini izah edir. O [[astronomiya]] da daxil olmaqla [[kosmologiya]] və [[astrofizika]] sahəsinə aiddir.<ref name=":2">Will, Clifford M (2010). [https://web.archive.org/web/20200521004532/http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0%2F "Relativity"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''. 21 may 2020 tarixində [http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0 orijinaldan] arxivləşdirilib.</ref> Nəzəriyyə 20-ci əsrdə nəzəri fizika və astronomiyanı dəyişdirərək, ilk növbədə [[İsaak Nyuton|İsaak Nyutonun]] yaratdığı 200 illik mexanika nəzəriyyəsinin yerini aldı.<ref name=":2" /><ref name=":3">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0272730-0 "Space-Time Continuum"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref><ref name=":4">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0107090-0 "Fitzgerald–Lorentz contraction"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref>O fəza və zamanın vahid varlığı kimi 4-ölçülü [[fəza-zaman]], eynivaxtlılığın nisbiliyi, kinematik və qravitasional zaman yavaşlanması və uzunluğun qısalması kimi anlayışları təqdim etdi. Fizika sahəsində nisbilik, nüvə əsrinin başlanğıcını qoymaqla yanaşı elementar hissəciklər və onlar arasındakı fundamental qarşılıqlı təsirlər haqqındakı elmin təkmilləşməsinə də səbəb oldu. Nisbilik nəzəriyyəsinin köməyilə kosmologiya və astrofizika [[Neytron ulduzu|neytron ulduzları]], [[Qara dəlik|qara dəliklər]] və [[Qravitasiya dalğalarının kəşfi|qravitasiya dalğaları]] kimi qeyri-adi astronomik hadisələri proqnozlaşdırdı.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> == Elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbulu == {{Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi}}Albert Eynşteyn 1905-ci ildə [[Albert Maykelson|Albert A. Maykelson]], [[Hendrik Lorens]], [[Anri Puankare]] və başqalarının əldə etdiyi bir çox nəzəri və empirik nəticələrə əsaslanaraq xüsusi nisbilik nəzəriyyəsini nəşr etdirdi. [[Maks Plank]], [[German Minkovski|Herman Minkovski]] və b. sonrakı tədqiqatlarla məşğul oldular. Eynşteyn 1907–1915-ci illər arasında ümumi nisbilik nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi, 1915-ci ildən sonra başqalarının da töhfəsi oldu. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin son forması 1916-cı ildə nəşr olundu.<ref name=":2" /> "Nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsi 1906-cı ildə Plankın nəzəriyyədə nisbilik prinsipindən necə istifadə edildiyini vurğulayan "nisbi nəzəriyyə" (almanca: ''Relativtheorie'') ifadəsinə əsaslanırdı. Həmin məqalənin müzakirə bölməsində Alfred Buxerer ilk dəfə olaraq "nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsini işlətmişdir (almanca: ''Relativitätstheorie'').<ref>{{Citation|author=Planck, Max|date=1906|title=Die Kaufmannschen Messungen der Ablenkbarkeit der β-Strahlen in ihrer Bedeutung für die Dynamik der Elektronen (The Measurements of Kaufmann on the Deflectability of β-Rays in their Importance for the Dynamics of the Electrons)|journal=Physikalische Zeitschrift|volume=7|pages=753–761|title-link=s:Translation:The Measurements of Kaufmann}}</ref><ref>{{Citation|author=Miller, Arthur I.|date=1981|title=Albert Einstein's special theory of relativity. Emergence (1905) and early interpretation (1905–1911)|location=Reading|publisher=Addison–Wesley|isbn=978-0-201-04679-3}}</ref> 1920-ci illərdə xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi fizika ictimaiyyəti tərəfindən anlaşıldı və qəbul edildi.<ref>{{cite book|title=The New Quantum Universe|edition=illustrated, revised|first1=Anthony J.G.|last1=Hey|first2=Patrick|last2=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=2003|isbn=978-0-521-56457-1|page=227|url=https://books.google.com/books?id=cTk-eVzT1oMC&pg=PA227|bibcode=2003nqu..book.....H}}</ref> O sürətlə atom fizikası, nüvə fizikası və kvant mexanikasının yeni sahələrində nəzəriyyəçi və eksperimentalistlər üçün əhəmiyyətli və zəruri bir vasitəyə çevrildi. Müqayisə zamanı ümumi nisbilik nəzəriyyəsi Nyutonun cazibə nəzəriyyəsinin proqnozlarına kiçik düzəlişlər etməkdən başqa, o qədər də faydalı görünmürdü.<ref name=":2" /> Belə görünür ki, o eksperimental sınaq üçün az potensial təklif edirdi, çünki iddialarının əksəriyyəti astronomik miqyasda idi. Onun arxasındakı riyaziyyat yalnız az sayda insan üçün tam başa düşülən idi. Təxminən 1960-cı illərdə ümumi nisbilik nəzəriyyəsi fizika və astronomiya üçün mərkəzi mövqedə durmağa başladı. Ümumi nisbiliyə tətbiq edilən yeni riyazi üsullar hesablamaları asanlaşdırdı və onun anlayışlarını daha asan vizuallaşdırdı. Kvazarlar (1963), 3-kelvin mikrodalğalı fon radiasiyası (1965), pulsarlar (1967) və ilk qara dəlik namizədləri (1981) kimi astronomik hadisələr kəşf olunduqca,<ref name=":2" /> nəzəriyyə onların atribut və ölçümlərini izah etdi və bunlara əlavə olaraq nəzəriyyəni daha da təsdiqlədi. == Xüsusi nisbilik == Xüsusi nisbilik fəza-zamanın strukturuna dair nəzəriyyədir. Bu nəzəriyyə Eynşteynin 1905-ci ildə dərc etdirdiyi "Hərəkət edən cisimlərin elektrodinamikasına dair" məqaləsində önə sürülmüşdür. Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi klassik mexanikada bir-birinə zidd olan iki postulata əsaslanır: # Bir ətalət hesablama sistemindən digərinə keçdikdə fiziki hadisələri təsvir edən qanunlar dəyişmir (nisbilik prinsipi) # İşığın vakuumda yayılma sürəti mənbənin və qəbuledicinin hərəkət sürətindən asılı olmayaraq sabitdir (işıq sürətinin invariantlığı prinsipi). Yekun nəzəriyyə klassik mexanika ilə müqayisədə təcrübəylə daha yaxşı uzlaşır. Məsələn, 2-ci postulat Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticələrini izah edir. Üstəlik, nəzəriyyənin bir çox təəccübləndirici və əks-intuitiv nəticələri var. Bunlardan bəziləri: * Eynivaxtlılığın nisbiliyi: Əgər müşahidəçilər nisbi hərəkətdədirlərsə, bir müşahidəçi üçün eyni vaxtda baş verən iki hadisə digər müşahidəçi üçün eyni vaxtda olmaya bilər. * Zamanın yavaşlaması: Hərəkət edən saatlardakı zaman müşahidəçinin "stasionar" saatdakından daha yavaş ötür. * Uzunluğun qısalması: Hərəkət edən cisimlərin hərəkət istiqamətində ölçüləri qısalır. * Maksimum sürət sonludur: Heç bir fiziki obyekt, informasiya və ya sahənin qüvvə xətləri vakuumda işıq sürətindən daha sürətli ötürülə bilməz. '''▸'''Cazibə qüvvəsinin təsiri fəzada yalnız işıq sürəti ilə ötürülə bilər, daha sürətli və ya ani olaraq deyil. * Kütlə-enerji ekvivalentliyi: ''E=mc''², enerji və kütlə ekvivalentdir və biri digərinə çevrilə bilər. * Relyativistik kütlə. Hərəkətdə olan cismin kütləsidir.<ref name=":0">{{Cite web|title=The Theory of Relativity, Then and Now|url=http://www.smithsonianmag.com/innovation/theory-of-relativity-then-and-now-180956622/?no-ist|access-date=2015-09-26|first=Brian|last=Greene}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin təyinedici özəlliyi klassik mexanikadakı Qaliley çevirmələrinin Lorens çevirmələri ilə əvəzlənməsidir. (bax: [[Maksvell tənlikləri]]) == Ümumi nisbilik == Ümumi nisbilik 1907–1915-ci illərdə Eynşteyn tərəfindən işlənib hazırlanmış cazibə nəzəriyyəsidir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin inkişafı ekvivalentlik prinsipindən başlamışdır ki, bu prinsipdə təcilli hərəkət və qravitasiya sahəsindəki sükunət halları (məsələn, Yer səthində dayanma) fiziki baxımdan eynidir. Bunun nəticəsi sərbəst düşmənin ətalətli hərəkət olmasıdır: müəyyən hündürlükdən sərbəst buraxılan cisim düşür, çünki cisimlər klassik mexanikada olduğu kimi cazibə qüvvəsi hesabına deyil, onlara heç bir qüvvə təsir etmədikdə belə hərəkət edirlər. Bu, klassik mexanika və xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi ilə bir araya sığmır, çünki bu nəzəriyyələrdə ətalətlə hərəkət edən cisimlər bir-birinə nəzərən təcil ala bilməz, lakin sərbəst düşən cisimlər bunu edir. Bu çətinliyi həll etmək üçün Eynşteyn əvvəlcə fəza-zamanın əyri olduğunu təklif etdi. 1915-ci ildə o, fəza-zamanın əyriliyini kütlə, enerji və onun daxilindəki hər hansı impulsla əlaqələndirən Eynşteyn sahə tənliklərini işləyib hazırladı. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin bəzi nəticələri bunlardır: * Qravitasional zaman ləngiməsi: Daha dərin qravitasiya çuxurlarında saatlar daha yavaş işləyir.<ref>{{cite book|title=Feynman Lectures on Gravitation|first1=Richard Phillips|last1=Feynman|first2=Fernando B.|last2=Morínigo|first3=William|last3=Wagner|first4=David|last4=Pines|first5=Brian|last5=Hatfield|publisher=West view Press|date=2002|isbn=978-0-8133-4038-8|page=68|url=https://books.google.com/books?id=jL9reHGIcMgC}}, Lecture 5</ref> * [[Presessiya]]: Nyutonun cazibə nəzəriyyəsində orbitlər gözlənilməz şəkildə presessiyaya məruz qalır. (Bu Merkurinin orbiti və ikili pulsarda müşahidə edilmişdir). * İşığın əyilməsi: İşıq şüaları qravitasiya sahəsinin təsirilə əyilir. * Hesablama sisteminin sürüklənməsi: Fırlanan kütlələr öz ətraflarındakı fəza-zamanı "sürükləyir". * [[Kainatın genişlənməsi nəzəriyyəsi|Fəzanın metrik genişlənməsi]]: Kainat genişlənir və onun uzaq hissələri işıq sürətindən daha böyük sürətlə bizdən uzaqlaşır. Texniki cəhətdən ümumi nisbilik qravitasiya nəzəriyyəsidir və onun təyinedici xüsusiyyəti Eynşteyn sahə tənliklərindən istifadə etməsidir. Sahə tənliklərinin həlli fəza-zamanın topologiyasını və obyektlərin ətalətlə necə hərəkət etdiyini müəyyən edən metrik tenzorlardır. == Eksperimental sübutlar == Eynşteyn nisbilik nəzəriyyəsinin "prinsip-nəzəriyyələr" sinfinə aid olduğunu bildirdi. Beləliklə, o, analitik metoddan istifadə edir, yəni bu nəzəriyyənin elementləri fərziyyəyə deyil, empirik kəşfə əsaslanır. Təbii prosesləri müşahidə etməklə biz onların ümumi xüsusiyyətlərini başa düşürük, müşahidə etdiyimizi təsvir etmək üçün riyazi modellər qurur və analitik vasitələrlə təmin edilməli olan zəruri şərtləri çıxarırıq. Ayrı-ayrı hadisələrin ölçülməsi bu şərtləri təmin etməli və nəzəriyyənin nəticələrinə uyğun olmalıdır.<ref name="londontimes">{{Cite news|last=Einstein|first=Albert|date=28 November 1919|title=Time, Space, and Gravitation|newspaper=The Times|title-link=s:Time, Space, and Gravitation}}</ref> === Xüsusi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === [[Fayl:Michelson-Morley experiment (en).svg|thumb|Maykelson-Morli təcrübəsinin sxemi]] Nisbilik nəzəriyyəsi yanlışlana bilən bir nəzəriyyədir: Təcrübə ilə yoxlanıla bilən proqnozlar verir. Xüsusi nisbilik vəziyyətində bunlara nisbilik prinsipi, işıq sürətinin sabitliyi və zamanın yavaşlanması daxildir.<ref name="faq">{{Cite web|editor1-last=Roberts|editor1-first=T|editor2-last=Schleif|editor2-first=S|editor3-last=Dlugosz|editor3-first=JM|date=2007|title=What is the experimental basis of Special Relativity?|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments.html|work=Usenet Physics FAQ|publisher=[[University of California, Riverside]]|access-date=2010-10-31}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi Eynşteyn 1905-ci ildə məqaləsini dərc etdikdən sonra çoxsaylı sınaqlarla təsdiqləndi, lakin 1881–1938-ci illər arasında aparılan üç təcrübə onun təsdiqi üçün çox vacib idi. Bunlar Maykelson-Morli, Kennedi-Torndik və Ives-Stilvell təcrübələridir. Eynşteyn 1905-ci ildə ilk prinsiplərdən Lorens çevirmələrini əldə etdi, lakin bu üç təcrübə çevirmələri eksperimental sübutlardan istifadə etməklə irəli sürməyə imkan verir. Maksvell tənlikləri — klassik elektromaqnetizmin əsası — işığı xarakterik sürətlə hərəkət edən dalğa kimi təsvir edir. Müasir fikir budur ki, işığın ötürülməsi üçün mühitə ehtiyac yoxdur, lakin Maksvell və onun müasirləri əmin idilər ki, işıq dalğaları havada yayılan səsə və gölməçənin səthində yayılan dalğalara bənzər bir mühitdə yayılır. Bu hipotetik mühit "tərpənməz ulduzlara" nəzərən sükunətdə olan və Yerin içindən keçdiyi işıqlı efir adlanır. Frenelin efirin qismən sürüklənməsi fərziyyəsi birinci dərəcəli (v/c) effektlərin ölçülməsini istisna edirdi və ikinci dərəcəli təsirlərin (v²/c²) müşahidələri prinsipcə mümkün olsa da, Maksvell onların o zamankı mövcud texnologiya ilə təsbit ediləməyəcək qədər kiçik olduğunu düşündü.<ref name="maxb">{{Citation|last=Maxwell|first=James Clerk|date=1880|title=On a Possible Mode of Detecting a Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|journal=Nature|volume=21|issue=535|pages=314–315|doi=10.1038/021314c0|bibcode=1880Natur..21S.314.|title-link=s:Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|doi-access=free}}</ref><ref name="Pais 1982 111–113">{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|pages=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/111 111–113]|edition=1st}}</ref> Maykelson-Morli təcrübəsi "efir küləyi"nin ikinci dərəcəli təsirlərini — efirin yerə nəzərən hərəkətini aşkar etmək üçün planlaşdırılmışdı. Maykelson bunu həyata keçirmək üçün bu gün Maykelson interferometri adlandırdığımız cihazı hazırladı. Aparat gözlənilən effektləri aşkar etmək üçün kifayət qədər dəqiq idi, lakin o 1881 və 1887-ci ildə (təkrarən) aparılan ilk təcrübələr zamanı heç bir nəticə əldə etmədi.<ref name="michel12">{{Cite journal|author=Michelson, Albert A.|title=The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=22|issue=128|date=1881|pages=120–129|doi=10.2475/ajs.s3-22.128.120|title-link=s:The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1881AmJS...22..120M|s2cid=130423116}}</ref><ref name="michel2">{{Cite journal|author=[[Albert Maykelson|Michelson, Albert A.]] & [[Edvard Morli|Morley, Edward W.]]|title=On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=34|issue=203|date=1887|pages=333–345|doi=10.2475/ajs.s3-34.203.333|title-link=s:On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1887AmJS...34..333M|s2cid=124333204}}</ref> Efir küləyinin aşkar edilməməsi məyusluq yaratsa da, nəticələr elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edildi.<ref name="Pais 1982 111–113" /> Efir paradiqmasını xilas etmək cəhdi olaraq, FitsCerald və Lorens müstəqil olaraq [[Ad hoc hipotez|''ad hoc'' fərziyyə]] yaratdılar ki, bu fərziyyədə maddi cisimlərin uzunluğu onların efir vasitəsilə hərəkətinə görə dəyişir.<ref>{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|page=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/122 122]|edition=1st}}</ref> Bu FitsCerald-Lorens qısalmasının mənşəyi idi və onların fərziyyəsinin nəzəri əsası yox idi. Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticəsizliyinin şərhi ondan ibarətdir ki, işığın gediş-gəliş vaxtı izotropdur (istiqamətdən asılı olmayaraq), lakin təkcə nəticə efir nəzəriyyəsini inkar etmək və ya xüsusi nisbiliyin proqnozlarını təsdiqləmək üçün kifayət deyil.<ref name="robertson">{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|pages=378–382|bibcode=1949RvMP...21..378R|doi=10.1103/RevModPhys.21.378|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref><ref name="tw">{{cite book|last=Taylor|first=Edwin F.|title=Spacetime physics: Introduction to Special Relativity|date=1992|publisher=W.H. Freeman|location=New York|isbn=978-0-7167-2327-1|pages=[https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0/page/84 84]–88|edition=2nd|author2=John Archibald Wheeler|url-access=registration|url=https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0}}</ref> [[Fayl:Kennedy-Thorndike experiment DE.svg|left|thumb|Kennedi-Torndik təcrübəsinin sxemi]] Maykelson-Morli təcrübəsi işıq sürətinin izotrop olduğunu göstərsə də, müxtəlif ətalət hesablama sistemlərində sürətin qiymətcə necə dəyişməsi (əgər varsa) barədə heç nə demirdi. Kennedi-Torndik təcrübəsi bunu etmək üçün planlaşdırıldı və ilk dəfə 1932-ci ildə Roy Kennedi və Edvard Torndik tərəfindən həyata keçirildi.<ref name="KT">{{cite journal|last=Kennedy|first=R.J.|author2=Thorndike, E.M.|date=1932|title=Experimental Establishment of the Relativity of Time|journal=Physical Review|volume=42|issue=3|pages=400–418|doi=10.1103/PhysRev.42.400|url=http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200706022658/http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|url-status=dead|archive-date=2020-07-06|bibcode=1932PhRv...42..400K|s2cid=121519138}}</ref> Onlar heç bir nəticə əldə etmədilər və belə qərara gəldilər ki, "günəş sisteminin fəzadakı sürəti onun orbitindəki yerin sürətinin təxminən yarısından çox olmasa, heç bir təsir yoxdur …". <ref name="tw" /><ref>{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|page=381|doi=10.1103/revmodphys.21.378|bibcode=1949RvMP...21..378R|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref>Bu ehtimalın məqbul izahat vermək üçün çox təsadüfi olduğu düşünülürdü, buna görə də onların təcrübəsinin sıfır nəticəsindən belə qərara gəlindi ki, işığın gediş-gəliş müddəti bütün ətalət hesablama sistemlərində eynidir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> İves-Stilvell təcrübəsi Herbert İves və G.R. Stilvell ilk dəfə 1938-ci ildə<ref>{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1938|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=28|issue=7|pages=215|bibcode=1938JOSA...28..215I|doi=10.1364/JOSA.28.000215}}</ref> və daha yaxşı dəqiqliklə 1941-ci ildə həyata keçirilmişdir.<ref name="Ives1941">{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1941|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock. II|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=31|issue=5|pages=369|bibcode=1941JOSA...31..369I|doi=10.1364/JOSA.31.000369}}</ref> O, 1905-ci ildə Eynşteyn tərəfindən proqnozlaşdırılan eninə Dopler effektini — işığın hərəkət edən mənbədən onun sürətinə perpendikulyar istiqamətdə qırmızıya sürüşməsini yoxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Strategiya, müşahidə edilən Dopler sürüşmələrini klassik nəzəriyyənin proqnozları ilə müqayisə etmək və Lorens əmsalının düzəlişini axtarmaqdan ibarət idi. Belə bir düzəliş müşahidə edildi və ondan belə nəticəyə gəlindi ki, hərəkət edən atom saatının tezliyi xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinə uyğun olaraq dəyişir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> Həmin klassik təcrübələr artan dəqiqliklə dəfələrlə təkrarlanmışdır. Digər təcrübələrə, məsələn, yüksək sürətlərdə relyativistik enerji və impuls artımı, zaman ləngiməsinin eksperimental sınaqları və Lorens kənaraçıxmaları üçün müasir axtarışlar daxildir. === Ümumi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi də dəfələrlə təsdiqlənmişdir, klassik təcrübələr Merkuri orbitinin periheli presessiyası, işığın Günəş tərəfindən əyilməsi və işığın qravitasiyanın təsirilə qırmızıya sürüşməsidir. Digər sınaqlar ekvivalentlik prinsipini və hesablama sisteminin sürüklənməsini təsdiqlədi. == Müasir tətbiqləri == Relyativistik effektlər sadəcə nəzəri maraq sahəsi olmayıb, həm də daha çox mühüm praktiki mühəndislik məsələləridir. Peyk əsaslı ölçmə relyativistik effektləri nəzərə almalıdır, çünki hər bir peyk Yerə bağlı istifadəçiyə nisbətən hərəkətdədir və buna görə də nisbilik nəzəriyyəsi altında fərqli istinad çərçivəsindədir. [[GPS]], [[QLONASS]] və [[Galileo]] kimi qlobal mövqe təyinetmə sistemləri dəqiqliklə işləmək üçün Yerin qravitasiya sahəsinin nəticələri kimi bütün relyativistik effektləri hesaba almalıdırlar.<ref>Ashby, N. Relativity in the Global Positioning System. ''Living Rev. Relativ.'' '''6,''' 1 (2003). <nowiki>https://doi.org/10.12942/lrr-2003-1</nowiki>{{cite web|url=http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|title=Archived copy|access-date=2015-12-09|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151105155910/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|archive-date=2015-11-05}}</ref> Zamanın yüksək dəqiqliklə ölçülməsində də belədir.<ref name="Francis2002">{{cite journal|last=Francis|first=S.|author2=B. Ramsey|author3=S. Stein|author4=Leitner, J.|author5=Moreau, J.M.|author6=Burns, R.|author7=Nelson, R.A.|author8=Bartholomew, T.R.|author9=Gifford, A.|title=Timekeeping and Time Dissemination in a Distributed Space-Based Clock Ensemble|journal=Proceedings 34th Annual Precise Time and Time Interval (PTTI) Systems and Applications Meeting|date=2002|pages=201–214|url=http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|access-date=14 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130217211012/http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|archive-date=17 February 2013}}</ref> Elektron mikroskoplardan tutmuş hissəcik sürətləndiricilərinə qədər olan cihazlar relyativistik mülahizələrdən kənarlaşdırılsaydı, işləməzdi.<ref>{{cite book|title=Einstein's Mirror|edition=illustrated|first1=Tony|last1=Hey|first2=Anthony J. G.|last2=Hey|first3=Patrick|last3=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=978-0-521-43532-1|page=x (preface)|url=https://archive.org/details/isbn_9780521435321|url-access=registration}}</ref> == Asimptotik simmetriyalar == Xüsusi nisbilik üçün fəza-zaman simmetriya qrupu, üç Lorens itələmə, üç fırlanma və dörd fəza-zaman translyasiyasından ibarət on ölçülü qrup olan Puankare qrupudur. Ümumi nisbilikdə hansı simmetriyaların tətbiq oluna biləcəyini soruşmaq məntiqlidir. Qravitasiya sahəsinin bütün mənbələrindən uzaqda yerləşən müşahidəçilərin gördükləri kimi fəza-zamanın simmetriyalarını nəzərə almaq mümkün bir vəziyyət ola bilər. Asimptotik düz fəza-zaman simmetriyaları üçün sadəlövh gözlənti, sadəcə olaraq, xüsusi nisbiliyin, düz fəza-zamanın simmetriyalarını, yəni Puankare qrupunun genişləndirmək və yenidən hasil etmək ola bilər. 1962-ci ildə Hermann Bondi, M. G. van der Burq, A. V. Metzner<ref name="bondi etal 1962">{{cite journal|title=Gravitational waves in general relativity: VII. Waves from axisymmetric isolated systems|journal=Proceedings of the Royal Society of London A|volume=A269|pages=21–52|doi=10.1098/rspa.1962.0161|year=1962|last1=Bondi|first1=H.|last2=Van der Burg|first2=M.G.J.|last3=Metzner|first3=A.|issue=1336|bibcode=1962RSPSA.269...21B|s2cid=120125096}}</ref> və Reyner K. Saks<ref name="sachs1962">{{cite journal|title=Asymptotic symmetries in gravitational theory|journal=Physical Review|volume=128|pages=2851–2864|doi=10.1103/PhysRev.128.2851|year=1962|last1=Sachs|first1=R.|issue=6|bibcode=1962PhRv..128.2851S}}</ref> cazibə dalğalarının yayılması səbəbindən sonsuzluqda enerji axınını araşdırmaq üçün bu asimptotik simmetriya problemini həll etdilər. Onların ilk addımı, asimptotik simmetriya qrupunun təbiəti ilə bağlı heç bir apriori fərziyyəyə yol vermədən metrikanın asimptotik düz olduğunu söyləməyin nə demək olduğunu xarakterizə etmək üçün qravitasiya sahəsinə işıq kimi sonsuzluqda yerləşdirmək üçün bəzi fiziki cəhətdən həssas sərhəd şərtləri barədə qərar vermək idi. Belə bir qrupun mövcudluğu fərziyyəsi belə yoxdur. Daha sonra, ən həssas sərhəd şərtləri hesab etdiklərini tərtib etdikdən sonra, asimptotik düz qravitasiya sahələrinə uyğun olan sərhəd şərtlərinin formasını invariant qoyan asimptotik simmetriya çevirmələrinin təbiətini araşdırdılar. Onların tapdıqları o idi ki, asimptotik simmetriya çevirmələri əslində bir qrup təşkil edir və bu qrupun strukturu mövcud olan xüsusi cazibə sahəsindən asılı deyil. Bu o deməkdir ki, gözlənildiyi kimi, ən azı fəza sonsuzluğunda məkan-zamanın kinematikasını cazibə sahəsinin dinamikasından ayırmaq olar. 1962-ci ildə baş sındıran sürpriz, BMS qrupunun alt qrupu olan son ölçülü Puankare qrupu əvəzinə, asimptotik simmetriya qrupu kimi zəngin sonsuz ölçülü qrupu (BMS qrupu adlanan qrup) kəşf etmələri idi. Lorens çevirmələri təkcə asimptotik simmetriya çevirmələri deyil, həm də Lorens çevirmələri olmayan, lakin asimptotik simmetriya çevirmələri olan əlavə çevirmələr də var. Əslində, onlar supertranslyasiyalar kimi tanınan çevirmə generatorlarının əlavə sonsuzluğunu tapdılar. Bu uzun məsafələrdəki zəif sahələr halında ümumi nisbiliyin xüsusi nisbiliyə gətirilmədiyi nəticəsini nəzərdə tutur.<ref name="strominger2017">{{cite journal|title=Lectures on the Infrared Structure of Gravity and Gauge Theory|arxiv=1703.05448|year=2017|last1=Strominger|first1=Andrew|quote=...redacted transcript of a course given by the author at Harvard in spring semester 2016. It contains a pedagogical overview of recent developments connecting the subjects of soft theorems, the memory effect and asymptotic symmetries in four-dimensional QED, nonabelian gauge theory and gravity with applications to black holes. To be published Princeton University Press, 158 pages.}}</ref>{{rp|35}} == Əlavə oxu üçün == * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Relativity: The Special and General Theory|date=2005|publisher=Pi Press|location=New York|isbn=978-0-13-186261-6|edition=The masterpiece science|others=Translated by Robert W. Lawson}} * {{Cite book|title=Relativity: The Special and General Theory|last=Einstein|first=Albert|publisher=Henry Holt and Company|year=1920|url=https://www.ibiblio.org/ebooks/Einstein/Einstein_Relativity.pdf}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Albert Einstein, Autobiographical Notes|url=https://archive.org/details/autobiographical1979eins|url-access=registration|date=1979|publisher=Open Court Publishing Co.|location=La Salle, IL|isbn=978-0-87548-352-8|edition=A Centennial|author2=trans. Schilpp|author3=Paul Arthur}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Einstein's Essays in Science|date=2009|publisher=Dover Publications|location=Mineola, NY|isbn=978-0-486-47011-5|edition=Dover|others=Translated by Alan Harris}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=The Meaning of Relativity|date=1956|orig-year=1922|publisher=Princeton University Press|edition=5}} * [http://www.gutenberg.org/files/36276/36276-pdf.pdf?session_id=c6fd49e1b7f6dd81790ed141e999cf2bce859386 The Meaning of Relativity] Albert Einstein: Four lectures delivered at Princeton University, May 1921 * [https://web.archive.org/web/20151222085312/http://inpac.ucsd.edu/students/courses/winter2012/physics2d/einsteinonrelativity.pdf How I created the theory of relativity] Albert Einstein, December 14, 1922; Physics Today August 1982 * [https://www.britannica.com/science/relativity Relativity] Sidney Perkowitz [[Encyclopædia Britannica]] == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> 902sos7jqxiz7tvu92na37q2edfg84x 0 2399 6556623 6502993 2022-07-31T12:05:24Z AAAEEENNN 247743 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{istiqamətləndirmə|PC|Digər mənalar}} {{digər məna}} {{Infobox|title = Kompüter |image = <div style="white-space:nowrap;"> [[Fayl:Acer Aspire 8920 Gemstone.jpg|x81px]][[Fayl:Columbia Supercomputer - NASA Advanced Supercomputing Facility.jpg|x81px]][[Fayl:Intertec Superbrain.jpg|x81px]]<br>[[Fayl:2010-01-26-technikkrempel-by-RalfR-05.jpg|x79px]][[Fayl:Thinking Machines Connection Machine CM-5 Frostburg 2.jpg|x79px]][[Fayl:G5 supplying Wikipedia via Gigabit at the Lange Nacht der Wissenschaften 2006 in Dresden.JPG|x79px]]<br>[[Fayl:DM IBM S360.jpg|x77px]][[Fayl:Acorn BBC Master Series Microcomputer.jpg|x77px]][[Fayl:Dell PowerEdge Servers.jpg|x77px]] |caption = Müxtəlif dövrlərə aid kompüterlər və kompüter avadanlıqları}} '''Kompüter''' ya da '''Bilgisayar'''<ref>https://obastan.com/bilgisayar/1387979/?l=az BİLGİSAYAR Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti</ref><ref>http://www.azleks.az/online-dictionary/bilgisayar {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190627170920/https://www.azleks.az/online-dictionary/bilgisayar |date=2019-06-27 }} BİLGİSAYAR, Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti</ref>— [[informasiya]] üzərində müxtəlif əməliyyatların avtomatlaşdırılmış şəkildə yerinə yetirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş universal hesablama maşını. Kompüter informasiyanı emal etmək üçün nəzərdə tutulmuş maşındır. '''Çoxməqsədli kompüter''' ({{Dil-en|general-purpose computer}}, {{Dil-ru|универсальный компьютер}}) – ümumi planlı istənilən məsələni yerinə yetirə bilən kompüter. Kompüterin gerçəkləşdirdiyi məsələlər çərçivəsini dəyişdirmək üçün başqa proqram təminatından istifadə etmək yetərlidir. Kompüter sistemi — müvafiq proqramlara uyğun olaraq [[verilənlər]]in avtomatik işlənməsini həyata keçirən hər hansı qurğunu və ya qarşılıqlı qoşulmuş qurğuları nəzərdə tutur.<ref>{{Cite web |title="Kibercinayətkarlıq haqqında" Konvensiyanın Təsdiq edilməsi barədə |url=http://www.e-qanun.az/files/framework/data/18/f_18619.htm |access-date=2011-05-04 |archive-date=2012-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119170208/http://www.e-qanun.az/files/framework/data/18/f_18619.htm |url-status=dead }}</ref> Kompüterin normal işləməsi üçün həm aparat təminatı, həm də [[Proqram təminatı|proqram]] təminatı tələb olunur. İlk kompüter 1642-ci ildə [[Blez Paskal]] tərəfindən icad olunub. Kompüter müasir dövrdə çox lazımlı bir qurğudur. == Tarixi == İnformatikanın əsas tərkib hissəsi olan kompüter texnikası kompüterlərin yaranması və inkişaf mərhələlərini, təsnifatını və arxitekturasını, aparat və proqram vasitələrini əhatə etdiyinə görə [[İnformatika]]nın inkişaf tarixi də kompüter texnikasının inkişaf tarixinə [[Blez Paskal]] ([[Fransa]]) 1642-ci ildə cəmləyici maşın hazırlamışdır. 1673-cü ildə [[Qotfrid Leybnits]] ([[Almaniya]]) hesab əməllərini yerinə yetirən mexaniki [[arifmometr]] yaratmışdır. 1830-cu ildə [[Çarlz Bebic]] ([[İngiltərə]]) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd göstərmişdır. Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını qoymuşdur. 1930-cu ildə [[Alan Türinq]] ([[İngiltərə]]) və E. Post ([[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) tərəfindən universal kompüterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları inkişaf etdirilmişdir. Müasir kompüterlərin əsas iş prinsipləri XX əsrin 40-cı illərində [[Amerika]] alimləri [[Con fon Neyman]], Q.Qoldsteyn və A.Beris tərəfindən verilmişdir. Həmin prinsiplər 1946-cı ildə ABŞ-da ENİAK adlı universal kompüterin yaradılması ilə həyata keçirilmişdir. Bu tarix müasir kompüter texnikasının yaranma tarixi hesab olunmuşdur. Elə həmin vaxtdan etibarən kompüter texnikası və texnologiyası yüksək sürətlə inkişaf etməyə başlamış və aşağıdakı mərhələlərdən keçmişdir: * ''I nəsil'' (1950–1959) – elektron lampalı kompüterlər. Onlardan əsasən riyazi məsələlərin həlli üçün istifadə olunurdu. Məs: MESM, BESM, Strela, M-3, Minsk-1, M-20. * ''II nəsil'' (1960–1969) – element bazası əsasən [[yarımkeçirici]]lərdən ibarət olan elektron hesablama maşınları. Elektron lampalar yarımkeçirici elementlərlə-[[tranzistor]]larla və [[diod]]larla əvəz olundu. Onların funksional imkanları xeyli artmışdır. BESM-4, Minsk-22, Ural-14 və s. * ''III nəsil'' (1970–1985) – element bazalı mikroelektronika və [[inteqral]] sxemlərdən ibarət olan kompüterlər. Bu nəslin əsasını İBM 360/370 təşkil edirdi. Onun əsasında keçmiş [[SSRİ]]-də EC EHM və başqa elektron hesablama maşınları yaradılmışdır. Bu nəsil kompüterlərin bir nümayəndəsi də kiçik (mini) maşınlar sinfinə daxil olan [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın RDR, VAX kompüterləri və onların SSRİ-dəki analoqu olan CM-1/2/3/4/1420 və s. maşınları idi. Bu nəsil kompüterlər çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malik olmaqla, keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə, başqa sözlə biliklər bazaları ilə işləməyə, süni intellekt sistemlərinin təşkilinə, istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsi ilə ünsiyyəti təmin etməyə, ən yeni proqram vasitələrinin yaradılması prosesini sadələşdirməyə və s. imkan verməlidirlər. Yeni quruluşa və texnologiyaya malik [[neyrokompüter]]lər real [[neyron]]ların əsas xassələrini modelləşdirən [[neyron şəbəkələri]]nə əsaslanırlar. İntellektual imkanları xeyli üstün olan bioloji və optik texnologiyaları əsasında bio və optik neyrokompüterlərin yaradılması da yaxın gələcəyin reallığıdır. Bunlarla yanaşı olaraq kompüterlərin məhsuldarlığı bəzi hallarda və müəyyən sahələrdə ([[nüvə energetikası]], [[kosmos]], hərbi-müdafiə, [[seysmologiya]] və s.) tətbiq üçün kifayət etmədiyindən [[super kompüter]]lərin yaradılmasına ciddi ehtiyac yaranmışdır. * ''IV nəsil'' (1981-dən sonrakı dövr) böyük və çox böyük [[inteqral sxem]] (BİJ, ÇBİS) texnologiyası ilə yaradılan mikro və mini kompüterlər. Bu nəslin ayrıca sinfi fərdi kompüterlərdir (FK). Onların yaradılması prinsipcə inqilabi mahiyyət kəsb edirdi. Bunlara nümunə: [[IBM PC]], IBM XT, IBM AT 286, IBM AT 386, IBM AT 486 və s. * ''V və sonrakı nəsil'' – yeni və ən yeni elektron texnologiyalarına əsaslanan indiki və gələcəyin kompüterləri. Bu nəsil kompüterlər çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malik olmaqla, keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə, başqa sözlə biliklər bazaları ilə işləməyə, süni intellekt sistemlərinin təşkilinə, istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsi ilə ünsiyyəti təmin etməyə, ən yeni proqram vasitələrinin yaradılması prosesini sadələşdirməyə və s. imkan verməlidirlər. Yeni [[arxetiktura]]ya və texnologiyaya malik [[neyrokompüter]]lər real [[neyron]]ların əsas xassələrini modelləşdirən [[neyron şəbəkələri]]nə əsaslanırlar. İntellektual imkanları xeyli üstün olan bioloji və optik texnologiyaları əsasında bio və optik neyrokompüterlərin yaradılması da yaxın gələcəyin reallığıdır. Bunlarla yanaşı olaraq kompüterlərin məhsuldarlığı bəzi hallarda və müəyyən sahələrdə ([[nüvə energetikası]], [[kosmos]], hərbi-müdafiə, [[seysmologiya]] və s.) tətbiq üçün kifayət etmədiyindən [[superkompüter]]lərin yaradılmasına ciddi ehtiyac yaranmışdır. *<big>Yaradicisi</big> *1815-ci il dekabr ayının 10-da böyük ingilis şairi Corc Bayronun ailəsində bir qız dünyaya gəldi. Adını Ada qoydular. Lap kiçik yaşlardan ailədə Adanın təhsili ilə ciddi məşğul olurdular. Onun müəllimləri o dövrün tanınmış alimləri idilər. Adanın elmə böyük həvəsi var idi. Balaca qız saatlarla otağında oturur, nə isə yazır, çəkir, hesablamalar aparırdı. Adanın ən sevimli məşğuliyyəti riyaziyyat idi. 12 yaşı olanda o, uçan aparat quraşdırmışdı! Gənc yaşlarında Ada gözəl və cazibədar olmaqla yanaşı, təbiətən çox güclü və iradəli xanım idi. O, İngiltərənin görkəmli şəxsləri - yazıçı və alimləri ilə tanış olmuşdu. Geniş bilik dairəsinə malik olan bu xanım məşhur elm adamları ilə ünsiyyətdə çox sərbəst idi. Adanın həyatında ən əlamətdar hadisə isə Çarlz Bebbiclə tanışlığı oldu. Bu alim ilk hesablama maşınının yaradıcısı idi. Çox sonralar kompüter yaradan alimlər Bebbicin bu ixtirasından yararlanmışdılar. Ada professor Bebbicin emalatxanasına tez-tez gedirdi. Bu emalatxanada Ada ilə tanış olmuş alimlərdən biri xatirələrində yazır: “Qonaqlar Bebbicin qəribə maşınını çaşqınlıqla seyr edirdi. Ada isə onun iş prinsipini başa düşmüş və ixtiranın böyük əhəmiyyətini qiymətləndirməyi bacarmışdı”. Üstəlik, Ada bu maşının köməyi ilə həll etmək üçün məsələlər təklif edirdi. Onun təklifləri hamını, o cümlədən ixtiraçının özünü də təəccübləndirmişdi. O vaxtdan Ada və Bebbic dostlaşdılar. Professor Adanın riyaziyyata olan meylini dəstəkləyir, ona biliyini artırmaq üçün kitablar verirdi. Sonralar Ada və Çarlz Bebbic arasında sıx əməkdaşlıq münasibətləri yarandı. Bebbic Adanı “rəqəmlərin ovsunçusu” adlandırırdı. Dərin elmi biliklərlə yanaşı, incə qadın xarakterinə, yüksək zövqə malik olan, mükəmməl musiqi təhsili almış Ada 20 yaşında ailə həyatı qurmuşdu. Amma o, üç uşaq anası olduqdan sonra da öz sevimli işindən uzaqlaşmadı. 1842-ci ildə Bebbicin hesablama maşını barədə mühazirələri fransız dilində ayrıca kitab kimi nəşredilmişdi. Bebbicin xahişi ilə Ada həmin yazını ingilis dilinə tərcümə etdi. Lakin onun bir ildən çox vaxt sərf etdiyi bu iş sadəcə tərcümə deyildi. Ada bir çox məqamlara aydınlıq gətirmiş, şərhlər yazmış, əlavələr etmişdi. Nəticədə onun əlavələri həcmcə əsas mətndən üç dəfə artıq olmuşdu. Əslində, Ada hesablama maşınının müfəssəl təsvirini vermiş, bu maşın üçün ilk proqramları yaratmışdı.Məhz buna görə onu dünyada ilk proqramçı hesab edirlər. Ada Lavleys uzaqgörənliklə qeyd edirdi ki, hesablama maşını ən mürəkkəb riyazi formulları yaratmağa və həll etməyə qadirdir. O yazırdı: “Gələcəkdə bu maşın musiqi bəstələyə, şəkil çəkə biləcək və elm qarşısında bizim yuxuda da görmədiyimiz yollar açacaq . Kompüterin özünün yaradılmasından əvvəl dünyada ilk kompüter proqramını hazırlayan Ada Lavleys tarixə kompüter əsri haqqında öncədən xəbər vermiş qadın kimi düşdü. Universal proqramlaşdırma dillərindən biri onun şərəfinə “Adal” adlandırılmışdır.[https://www.e-derslik.edu.az/player/index3.php?book_id=499#books/499/units/unit-1/page188.xhtml] [[Fayl:80486dx2-large.jpg|thumb|[[İntel 80486DX2]] [[mikroprosessor]]unun inteqral sxemi (real ölçüsü: 12×6.75 mm)]] Müasir hesablama maşınlarını əsasən üç böyük sinifə bölmək olar: * [[Superkompüter]]lər * [[Meynfreym]]lər * Mini–EHM-lər [[Superkompüter]] – çox [[prosessor]]lu hesablama sistemidir. İlk superkompüter amerikalı elektronçu-mühəndis [[Seymur Krey]] tərəfindən 1975-ci ildə yaradılmışdır. Kompüterlərin məhsuldarlığı ədədlər (sürüşkən vergüllü) üzərində bir saniyədə aparılan hesab əməliyyatlarının sayı ilə ölçülür. Superkompüterlərin məhsuldarlığı sürüşkən vergüllü ədədlər üzərində saniyədə yerinə yetirilən trilyon əməliyyatlarla ölçülür. Superkompüterlərdən [[aerodinamika]], [[seysmologiya]], [[nüvə fizikası]]nda və digər elm sahələrində meydana çıxan mürəkkəb məsələlərin həllində geniş istifadə olunur. Superkompüterlərdə çoxsaylı [[mikroprosessor]]ların paralel işləməsi nəticəsində yüksək məhsuldarlığı əldə etmək olur. Superkompüterlərin qiyməti təqribən 10 milyon dollarlarla ölçülür. [[Meynfreym]] – ümumi məqsədli universal elektron-hesablama maşınıdır. 70-ci illərdə dünya kompüter parkının böyük hissəsini meynfreym kompüterləri təşkil edirdi. Fərdi kompüterin inkişafı ilə əlaqədar olaraq meynfreymlərin tətbiq sahələri azalmağa başladı. Buna baxmayaraq bu kompüterlərdən müdafiə, maliyyə və sənaye sahələrində geniş istifadə olunur. Meynfreym kompüterləri böyük, mürəkkəb hesablamalar aparmaqla yanaşı özünə çoxlu sayda terminal birləşdirir. Təyyarə və qatarlara sərnişin biletlərinin satışını mərkəzləşdirilmiş qaydada həyata keçirən hesablama sistemlərində meynfreymlərdən istifadə olunur. Meynfreym kompüterləri əsasən [[İBM]] firmasında istehsal olunur. Bu cür kompüterlərin qiyməti 1 milyon dollar dəyərində olur. Hal-hazırda istifadə olunan 16–32 mikroprosessorlu server kompüterlər meynfreym kompüterlərin sələfləri sayılır. Mini–EHM – ölçüləri və hesablama məhsuldarlığı meynfrem kompüterlərə nəzərən kiçik olan kompüterlər 1965–1980-ci illərdə mini-EHM adlanırdı. Hal-hazıda mini-EHM dedikdə fərdi kompüterlər nəzərdə tutulur. Fərdi kompüterlərin kütləvi istehsalına 1981-ci ildən başlanmışdır. == Quruluşu == {{Əsas|Kompüter qurğuları}} Kompüter aşağıdakı qurğulardan təşkil olunmuşdur: *[[Sistem bloku]] *[[Monitor]] *[[Klaviatura]] *[[Maus]] (siçan) Əlavə qurğular (periferiya qurğuları): * [[Printer]] (çap qurğusu) * [[Skaner]] * [[Modem]] * rəqəm videokamerası * səs gücləndiriciləri və s. Kompüterlər portativ variantda da istehsal olunur – "bloknot" ([[notebook]]). Burada sistem bloku, monitor və klaviatura bir korpusda qurulur: sistem bloku klaviaturanın altında, monitor isə klaviaturaya qapaq şəklində hazırlanır. * ''[[Monitor]]'' – informasiyanı əks etdirən qurğu. * ''[[Klaviatura]]'' – kompüterə məlumatı (verilənləri və əmrləri) daxil edən əsas xarici qurğulardan biri hesab olunur. Klaviaturanın köməyi ilə maşına istənilən simvolu (rəqəm, hərf, heroqriflər və s.) daxil etmək mümkündür. * ''[[Printer]]'' – kompüterin xarici qurğusu olub, informasiyanı kağız üzərində çap etmək üçündür. İnformasiyanın çıxışa verilməsi üsuluna görə printerlər iki qrupa bölünür. Simvollu və ya qrafiki. Simvollu printerlər sətrdəki ayrı-ayrı simvolları bütöv şəkildə çap başlığına ötürür. Qrafiki printerlərdə məlumat simvollar şəklində deyil, ayrı-ayrı nöqtələr şəklində çıxışa ötürülür. Vahid uzunluqda (1 düyümdə) olan nöqtələrin sayı printerin imkanlarını göstərir. Kağız üzərində şəklin qeyd edilməsi üsuluna görə printerlər iki qrupa bölünür: zərb ilə və zərbsiz çap qurğuları. * ''[[Skaner]]'' – kağız üzərində olan mətn və qrafik məlumatı kompüterə daxil etmək üçündür. Skaner məlumatı qrafiki formada oxuyur və maşının yaddaşına daxil edir. Daha sonra lazımi qrafiki redaktor proqramların köməyi ilə onu ikilik koda çevirərək disklərə və ya çap qurğusuna ötürülməsini təmin edir. Kompüterə çox zaman [[USB]] portu vasitəsi ilə qoşulur. * ''[[Multimedia]]'' – informasiyanın emalı texnologiyası olub, mətni, səsi, qrafiki, şəkli və animasiyanı kompüter sistemində tam şəkildə birləşdirir. * ''[[Meynfreym]]'' – ümumi məqsədli yüksək məhsuldarlığa malik universal elektron-hesablama maşınıdır (EHM). Bu kompüterlərdən müdafiə, maliyyə və sənaye sahələrində geniş istifadə olunur. Meynfreym kompüterləri böyük, mürəkkəb hesablamalar aparmaqla yanaşı özünə çoxlu sayda terminal birləşdirir. Təyyarə və qatarlara sərnişin biletlərinin satışını mərkəzləşdirilmiş qayda ilə həyata keçirən hesablama sistemlərində meynfreymlərdən istifadə olunur. Meynfreym kompüterlərin istehsalı ilə [[IBM]] kimi nəhəng şirkətlər məşğul olur. == Sistem bloku == Kompüterin sistem bloku sistem platası (ana plata) və ona qoşulmuş aşağıdakı hissələrdən təşkil olunmuşdur: * [[operativ yaddaş]] (RAM) modulları * [[mərkəsi prosessor - CPU]] və onun [[soyutma sistemi]]; * müxtəlif [[adapter]]lər; * [[Sərt disk]] qurğusu (Hard Disk Device- HDD); * [[Disket sürücüsü]] (Floppi Disk Drive- FDD); * [[CD-ROM]] (Compact Disk Read Only Memory); * [[CD-RW]] (Compact Disk Rewritable); * [[Səs platası]] ([[Sound Card]]); * [[Qida bloku]]; Mərkəzi mikroprosessor – proqramları icra edən qurğudur. Prosessorun sürəti bir saniyədə onun yerinə yetirə biləcək əməliyyatların sayı ilə təyin edilir. Bu, bir çox amildən asılıdır. Onlardan takt tezliyini, bit sayını və mikroprosessorun arxitekturasını göstərmək olar. == Yaddaş qurğuları == İnformasiyanı yadda saxlamaq üçün yaddaş qurğularından istifadə olunur. Yaddaş qurğuları funksiyalarına görə müxtəlif olurlar: * ''Operativ yaddaş'' (Random Access Memory – [[RAM]]. Kompüter söndürüldükdə operativ yaddaşda (OY) olan informasiya silinir. * ''Daimi yaddaş qurğusu'' (Read Only Memory – [[ROM]]) – yalnız oxumaq üçün istifadə olunan yaddaşdır. Burada kompüterin əsas sistem proqram təminatı olan BIOS saxlanılır. * ''Disketləri (floppi) oxuyan qurğu''- artıq isdifadəsi çox azalmış kiçik tutuma malik disketləri oxuyub-yazmaq üçün qurğu. * ''Virtual yaddaş'' – yerinə yetirilən proqram(lar)a tələb olunan OY-ın həcmi mövcud fiziki yaddaşdan çox olduqda diskdə təşkil olunan operativ yaddaş. Məsələn, fiziki mövcud olan OY-ın həcmi 32 Mbayt olduğuna baxmayaraq o, 4 Gigabayta qədər virtual yaddaşdan istifadə edə bilər. *"kütləvi yaddaş"(Mass storage)- kompüterin ənənəvi yaddaşı ilə müqayisədə böyük həcmli verilənləri təsvir edən maqnit diski və ya lenti, eləcə də optik disklər üçün ümumiləşdirilmiş termin. == Kompüterin proqram təminatı == [[Fərdi kompüter]]in proqram təminatı – təlimatlar yığımından ibarət olub, kompüteri idarə edir və onun köməyi ilə lazım olan məsələni həll edir. Proqram təminatı iki hissəyə bölünür: ümumi və tətbiqi. Ümumi proqram təminatı hesablama sisteminin resurslarının düzgün bölünməsini və istifadə edilməsini təmin edir. Tətbiqi proqram təminatı özündə istifadəçinin tətbiqi proqramlar paketini birləşdirir. Bu proqramlar paketində istifadəçinin konkret məsələsini həll edə biləcək proqramlar olur. Ümumi proqram təminatının tərkibinə aşağıdakı proqramlar daxildir. * əməliyyat sistemi; * proqramlaşdırma dilləri; * texniki xidmət proqramları. == Həmçinin bax == *[[Kompüter şəbəkələri]] *[[Kompüter proqramları]] *[[Kompüter təhlükəsizliyi]] *[[Aşağı açılan siyahı]] *[[Kompüter gözlüyü]] *[[Kompüter savadlılığı]] *[[Kompüter İnsidentlәri üzrә Mәslәhәt Mәrkәzi]] *[[Kompüterin formal modeli]] *[[Kompüterlərin arxitekturası]] *[[Kompüterə texniki yardım]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Computer}} [[Kateqoriya:Kompüter| ]] [[Kateqoriya:İnformatika]] [[Kateqoriya:Proqramlaşdırma dilləri]] [[Kateqoriya:1990-cı illərdə tendensiyalar və trendlər]] 6ocued2sxbo00yhsrqk85ndb0je1i28 0 2463 6556857 5717703 2022-07-31T16:50:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid}} '''Amasya ili''' — [[Türkiyə]]də il. Qara dəniz regionunda yerləşir. Əhalisi 375 000 (2007) nəfərdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.sonbaski.com/yenisite/sayi11amasya.htm Amasya şəkilləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120114051748/http://www.sonbaski.com/yenisite/sayi11amasya.htm |date=2012-01-14 }} * {{cite web |url=http://rapory.tuik.gov.tr/04-11-2015-15:45:11-83966027880208112937300140.html |title=1980 Genel Nüfus Sayımı: Tüm idari birimler (Şehir, belde, köy): Amasya İli |author= |date= |work= |publisher=[http://www.tuik.gov.tr/Start.do Türkiye İstatistik Kurumu] |accessdate=2015-11-4 |language=tr |archive-date=2015-11-04 |archive-url=https://archive.today/20151104154019/http://rapory.tuik.gov.tr/04-11-2015-15:45:11-83966027880208112937300140.html? |url-status= }}. == Həmçinin bax == {{Türkiyə illəri}} {{Türkiyə-qaralama}} [[Kateqoriya:Amasya ili| ]] 5xsgcoc6yxy58ubxfwfig46l90s42m5 0 2558 6556827 6501571 2022-07-31T16:23:18Z 188.253.235.95 /* Görkəmli şəxsləri */ wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Yardımlı rayonu |digər mövzu = Yardımlı şəhəri |digər mövzu səhifəsi = Yardımlı }} {{digər məna|Yardımlı (dəqiqləşdirmə)}} {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı = Yardımlı |Xəritə = Yardimli District in Azerbaijan 2021.svg |Şəkil = Vargadyuz way.jpg |Daxildir = [[Lənkəran iqtisadi rayonu]] |Sahəsi = 667.2<ref name="az-mil-ens-12">Ümumi məlumat. — Azərbaycan Respublikasının inzibati–ərazi vahidləri. — İnzibati kənd rayonları (01.01.2006), səhifə 12. // [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]]. 25 cilddə. Məsul katib akademik [[Tofiq Nağıyev|T. M. Nağıyev]]. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. ISBN 9789952441017</ref> |Əhali = 67 000<small>(2019)</small><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |access-date=2020-05-02 |archive-date=2020-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200607194104/https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |url-status=live }}</ref> |Əhali sıxlığı = 93.5 <small>(2014)</small> |Avtomobil nömrəsi = 65 |Telefon kodu = 994 25 |Poçt indeksi = AZ 6500 |Tərkibi = 88 |Vəzifəli şəxs = [[Ayaz Əsgərov]] |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = [http://yardimli-ih.gov.az/index.html '''yardimli-ih.gov.az'''] }} '''Yardımlı rayonu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]nda inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi [[Yardımlı]] şəhəridir. 8 avqust 1930-cu ildə Vərgədüz rayonu ({{Dil-ru|Вергядузский район}}) adı ilə təşkil edilib.<ref>Районы Азербайджанской ССР. — Ярдымлинский район, стр. 139. // Президиум Верховного Совета Азербайджанской ССР. "Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года". Баку: Азербайджанское государственное издательство "Азернешр", 1961, 278 стр.</ref> Rayonun təşkili tarixinədək bu ərazi inzibati cəhətdən Lənkəran dairəsinə daxil idi. Təşkil edildiyi tarixdə inzibati mərkəzi Yardımlı kəndi idi, 1 noyabr 1931-ci il tarixinə 900 km² olan rayon ərazisində 97 kənddə 1 yanvar 1930-cu il tarixinə olan cari hesablamalara əsasən 20.651 nəfər əhali yaşayırdı.<ref name="страницы 226-227">Перечень административно-территориальных единиц союза ССР (в алфавитном порядке). — Азербайджанская ССР, стр. 226–227. // Административно-территориальное деление союза ССР: Районы и города СССР. Авторы: Центральный Исполнительный Комитет Союза ССР, Всероссийский центральный исполнительный комитет. Москва: Издательство "Власть Советов" при Президиуме ВЦИК, 1931, 311 стр.</ref> 1938-ci ildə rayon, inzibati mərkəzinin adına uyğun olaraq ''Yardımlı rayonu'' adlandırıldı. == Etimologiya == Budaq Budaqovun fikrinə görə Yardımlı toponimi etnonim olub VIII əsrin sonlarından [[Ural çayı|Ural]]-[[Volqa]] çayları arasında yaşamış [[peçeneqlər]]in qədim mənbələrdə erdim/erdem kimi qeyd olunmuş tayfasının adından və mənsubiyyət bildirən –li şəkilçisindən ibarətdir. XII–XIII əsrlərdə Şimali Qafqazdan qıpçaqların Azərbaycana gəlişində peçeneqlər də iştirak etmişlər. Tədqiqatçıların ehtimalına görə, erdem tayfası da peçeneqlərlə Azərbaycana bu vaxt gəlmişlər. == Coğrafiya == [[Fayl:Yardımlı (xəritə).jpg|thumbnail]] Yardımlı rayonu 39°–38° dərəcə şimal en dairəsində, 48°–49° dərəcə şərq uzunluq dairəsində, Azərbaycanın cənub–şərq hissəsində, dağlıq ərazidə yerləşir.<ref name="YRİH-cm" /> Yardımlı rayonu İran İslam Respublikası və Azərbaycan Respublikasının Lerik, Masallı və Cəlilabad rayonları ilə həmsərhəddir.<ref name="YRİH-cm" /> Cənubdan Lerik rayonu ilə sərhədinin uzunluğu 40 km, şərqdən Masallı rayonu ilə 11 km, şimali–şərqdən Cəlilabad rayonu ilə isə 20 km–dir.<ref name="YRİH-cm" /> Şimal və qərbdən qonşu İran İslam Respublikası ilə dövlət sərhədinin uzunluğu 96 km–dir.<ref name="YRİH-cm">[http://www.yardimli-ih.gov.az/page/13.html Yardımlı rayon İcra Hakimiyyətinin rəsmi veb-saytında '''rayonun coğrafi mövqeyi''' haqqında məlumatlar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141127181230/http://yardimli-ih.gov.az/page/13.html |date=2014-11-27 }} – yoxlanılıb: 21.12.2014</ref> Yardımlı rayonu 66.720 ha torpaq sahəsini əhatə edir. Ərazisinin 20.536 hektarı meşəlikdir. Torpaq zonaları dağ–çəmən torpaqlarından, dağ–meşə–qonur torpaqlarından, qəhvəyi–dağ–meşə torpaqlarından ibarətdir. Torpaqların mexaniki tərkibi gillicə, orta gillicə, ağır gillicədir. Rayonun ən böyük çayı [[Viləşçay|Viləş çayı]]dır. Viləş çayının qolları–Allar, Peştəsər, Solqard və Vəlişli çaylarıdır. Rayon ərazisi Talış sıra dağları (rayondakı ən hündür zirvəsi Şahnişinidir, onun hündürlüyü 2490 m–dir), Peştəsər sıra dağları (rayondakı ən hündür zirvəsi Peştəsərdir, onun hündürlüyü 2244 m–dir), Buravar sıra dağları ilə əhatələnir. İqlimi və orta illik tempetaturu; İqlim–isti, normal nəmli, yumşaq qış, isti yay. Orta illik temperaturu +11,9 dərəcə C, yağıntının miqdarı – 586 mm, külək qərb–cənub, orta surəti – 1.6 m/san–dir, qrunt sularının dərinliyi – 4,5 metr, seysmik dərəcəsi – 7 baldır. Meşələrdə qiymətli ağaclar–fısdıq, vələs, palıd, nəhəng ağcaqayın, dəmrağac, kol cinslərindən qaragilə, itburnu, əzgil, quşarmudu və s. ağac növləri vardır. Meşələrdə canavar, donuz, çaqqal, tülkü, dələ, porsuq kimi vəhşi heyvanlarla yanaşı, çöl pişiyi və vaşaqa da rast gəlinir. == İnzibati bölgü == Rayon 30 inzibati ərazi vahidindən, 30 bələdiyyədən, 88 yaşayış məntəqəsindən, o cümlədən 1 şəhər və 87 kənddən ibarətdir. == Əhali == {{Əsas|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)}} '''[[Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi|AzStat]]'''-ın 1 yanvar 2014-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən rayonda 62.387 nəfər əhali yaşayır.<ref name="Yardımlı rayonu">[http://www.stat.gov.az Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140702193331/http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/az/1_19-20.xls |date=2014-07-02 }}: [http://www.stat.gov.az/source/regions/az/006_6.xls Yardımlı rayonu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140628183635/http://www.stat.gov.az/source/regions/az/006_6.xls |date=2014-06-28 }} (yenilənmə: 1 yanvar, 2014-cü il) — yoxlanılıb: 28.12.2014</ref> === Etnik tərkibi === {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik<br>qrup ! colspan="2" | 15–22 yanvar, 1970-ci il sa.<ref name="Население Ярдымлинского района (по переписи 1970 года)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/yardymly70.html Население Ярдымлинского района (по переписи 1970 года)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180824173706/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/yardymly70.html |date=2018-08-24 }} + [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/azrusukr70.html Распределение русских и украинцев по административно-территориальным единицам Азербайджанской ССР (по переписи 1970 года, без Нагорно-Карабахской АО)] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627191521/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/azrusukr70.html |date=2015-06-27 }} + [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/azjew70.html Распределение евреев и горских евреев по административно-территориальным единицам Азербайджанской ССР (по переписи 1970 года, без Нагорно-Карабахской АО)] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627190932/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/azjew70.html |date=2015-06-27 }}</ref> ! colspan="2" | 17–24 yanvar, 1979-cu il sa.<ref name="Население Ярдымлинского района (по переписи 1979 года)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/yardymly79.html Население Ярдымлинского района (по переписи 1979 года)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180824135036/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/yardymly79.html |date=2018-08-24 }} + [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/azrusukr79.html Распределение русских и украинцев по административно-территориальным единицам Азербайджанской ССР (по переписи 1979 года, без Нагорно-Карабахской АО)] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627190451/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/azrusukr79.html |date=2015-06-27 }}</ref> ! colspan="2" | 12–19 yanvar, 1989-cu il sa. ! colspan="2" | 27 yanvar-3 fevral, 1999-cu il sa.<ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171116185019/http://pop-stat.mashke.org/ |date=2017-11-16 }}: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic1999.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627190317/http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic1999.htm |date=2015-06-27 }}</ref> ! colspan="2" | 13–22 aprel, 2009-cu yıl sa.<ref name="Yardımlı rayonu" /><ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171116185019/http://pop-stat.mashke.org/ |date=2017-11-16 }}: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20150627190114/http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm |date=2015-06-27 }}</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı ! % ! Sayı ! % ! Sayı ! % ! Sayı ! % ! Sayı ! % |- | style="text-align:left;"| '''cəmi''' | 27 705 | 100.00 | 34 026 | 100.00 | 39 932<ref name="Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу">Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg1.php Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141222032525/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg1.php |date=2014-12-22 }} // ''Источник: Всесоюзная перепись населения 1989 года. ТОМ 1. Часть 1. Таблица 3. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краев, областей, районов, городских поселений и сел-райцентров.''</ref> | 100.00 | 49 039 | 100.00 | 58 073 | 100.00 |- | style="text-align:left;"| '''[[Azərbaycanlı]] | 27 247 | 98.35 | 33 397 | 98.15 | | | 49 001 | 99.92 | 58 067 | 99.99 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ruslar|Rus]]''' | 323 | 1.17 | 390 | 1.15 | | | 24 | 0.05 | 3 | 0.01 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ukraynalılar|Ukraynalı]]''' | 67 | 0.24 | 131 | 0.38 | | | 10 | 0.02 | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Tatarlar|Tatar]]''' | 6 | 0.02 | 8 | 0.02 | | | 1 | 0.00 | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Ləzgilər|Ləzgi]]''' | 6 | 0.02 | 24 | 0.07 | | | … | … | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Ermənilər|Erməni]]''' | 23 | 0.08 | 17 | 0.05 | | | … | … | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Avarlar (qafqazdilli)|Avar]]''' | … | … | 5 | 0.01 | | | … | … | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Gürcülər|Gürcü]]''' | 8 | 0.03 | 5 | 0.01 | | | … | … | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəhudilər|Yəhudi]]''' | 6 | 0.02 | … | … | | | … | … | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Dağ yəhudiləri|Dağ yəhudisi]]''' | 1 | rowspan="2"|0.01 | … | … | | | … | … | … | … |- | style="text-align:left;"| '''[[Tatlar|Tat]]''' | 1 | … | … | | | … | … | … | … |- | style="text-align:left;"| '''Digər''' | 17 | 0.06 | 49 | 0.14 | | | 3 | 0.01 | 3 | 0.01 |} == Təhsil == Rayonda 80 ümumtəhsil məktəbi, o cümlədən 46 tam orta, 18 ümumi orta, 16 ibtidai məktəbləri və 1 texniki peşə məktəbi fəaliyyət göstərir. Əlavə olaraq rayonda S.İbişov adına Yardımlı peşə məktəbi fəaliyyət göstərir. Bu məktəbdə 6 qrupda (Elektrik-qaz qaynaqçısı, geniş profilli traktorist-maşinist, kəndin elektrikləşməsi və rabitə üzrə elektrik mantyoru, avtomobil və kənd təsərrüfatı maşın və avadanlıqların təmiri üzrə çilingər, heyvandarlıq kompleksi üçün ferma operatoru və arıçılıq peşəsi) 160 şagirdin təhsili ilə 16 pedoqoji işçi işləyir. === Görkəmli şəxsləri === * [[Sabir Rüstəmxanlı]] — [[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası]]nın sədri, Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin həmsədri, Milli Məclisin deputatı və xalq şairi * [[Fəzail İbrahimli]] — [[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası]]nın sədr müavini, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədr müavini, komitə sədri, [[Elmlər doktoru|tarix elmləri doktoru]], [[professor]] * [[Musa Qasımlı]] —Azərbaycan tarixçisi, [[Elmlər doktoru|tarix elmləri doktoru]], [[professor]] (1992), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Qafqazşünaslıq İnstitutunun direktoru (2016), AMEA-nın müxbir üzvü (2017)[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi]]<nowiki/>nin [[Azərbaycan Milli Məclisinin IV çağırış deputatları|IV]] (2010–2015), [[Azərbaycan Milli Məclisinin V çağırış deputatları|V]] (2015<nowiki/>–2020) və [[Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları|VI]] (2020–2025) çağırışlar deputatı. * [[Vəli Əsmətov]] —Azərbaycan alimi, həkim-farmakoloq, tibb elmləri doktoru, [[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası]]nın üzvü * [[Mirmahmud Mirəlioğlu]] — [[Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi]]nin [[Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatlarının siyahısı (II çağırış)|II çağırış]] deputatı; [[Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın lideri * [[Mir Şahin|Mirşahin Ağayev]] — [[Real TV]]-nin baş direktoru (2018-ci ildən), [[ANS TV|ANS]] Şirkətlər Qrupunun vitse-prezidenti, telejurnalist, [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalistlərinin siyahısı|Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti]] *[[Samir Əsədli]] — [[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası]] sədrinin müavini və VHP-in Mərkəzi İcra Aparatının rəhbəri. *[[Mətləb Mütəllimli]] — [[Sosial Ədalət Partiyası]]nın sədri, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin I çağırış deputatı, Azərbaycan Ali Sovetinin XII çağırış deputatı, Azərbaycan Respublikasının baş prokurorunun keçmiş birinci müavini. * [[Rəfail Becanov]] — jurnalist, "Cümhuriyət" qəzetinin baş redaktoru, Cebhe.info Xəbər Portalının direktoru * Firudin Gilar Beg (Kərimov) - Qorqud Partiyasının sədri * [[Təmraz Təmrazov]] — Biologiya elmlər namizədi,dosent. == Qalereya == <gallery class="center"> Fayl: Yardimli08.jpg Fayl: Yardimli07.jpg Fayl: Yardimli06.jpg Fayl: Ярдымлы05.jpg Fayl: Yardimli04.jpg Fayl: Yardimli03.jpg Fayl: Yardimli02.jpg Fayl: Yardimli01.jpg </gallery> == Mənbə == * [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası|ASE]], V cild, Bakı, 1981, səh. 80–81 {{az}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycanın inzibati bölgüsü]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == * [http://yardimli-ih.gov.az/index.html Yardımlı rayonunun İcra Hakimiyyəti Rəsmi sayti] * [http://www.yardimli.net/ Yardımlı Xeyriyyə Cəmiyyətinin rəsmi saytı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191022134937/http://yardimli.net/ |date=2019-10-22 }} * [http://www.yardimli.narod.ru/ Yardımlı haqqında sayt] * [http://www.yardimli.com/ Yardimli.com – Yarmdımlı Rayonu] {{Vikianbar kateqoriyası|Yardymli Rayon}} {{Yardımlı rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Azərbaycan}} {{Azərbaycan iqtisadi rayonları}} {{Yardımlı rayonu-qaralama}} [[Kateqoriya:Yardımlı rayonu| ]] {{Xarici istinadlar}} kl3u3cxake5ybwik1221aqjaieypvwr 0 4608 6557479 4892078 2022-08-01T06:25:43Z Hatselate 247044 /* Doğumlar */ wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|1899}} {{Təqvim illəri}} == Hadisələr == * [[Tunis]]in və [[Sudan]]ın [[İngiltərə]]dən asılı vəziyyətə düşməsi. * [[Hindistan]]ın vitse-kralı [[lord Kerzon]] tərəfindən pul islahatının keçirilməsi. * [[Barselona FK|Barselona]] futbol komandasının yardılması. * Bakıda lüteran icması tərəfindən öz məbədlərinin -kirxanın (indiki kamera və orqan musiqisi zalı) tikilməsi. * Qubada bağçılıq məktəbinin təsis edilməsi. * Gəncədə teatr tamaşasının təşkil edilməsi. == Doğumlar == * [[2 yanvar]] - Xanəndə, əməkdar artist [[Haşım Kələntərli]]. * [[16 dekabr]] - [[Harold Walter Bailey]] * [[13 iyun]] –  [[Karlos Çaves]], [[Meksika]] [[bəstəkar]]ı, [[dirijor]], pianoçu, [[pedaqoq]] və ictimai xadim. * [[25 avqust]] — [[Rufino Tamayo]], Sapoteki irsinə mənsub olan Meksikalı rəssam. * [[29 yanvar]] - [[Syuy Syubo]] * [[24 avqust]] - [[Xorxe Luis Borxes]] == Vəfatlar == [[Kateqoriya:1899| ]] isg9cp1lon4pxjpy7hj65142gyp0jvf 0 4972 6556660 6502688 2022-07-31T13:10:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Sentyabr ayı təqvimi}} '''30 sentyabr''' — [[Qriqorian təqvimi]] ilə ilin 274-cü ([[uzun il]]lərdə 275-ci) günü. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === {{Boş bölmə}} === 1901–cari === * [[1966]] — Beçuanalend müstəqilliyini elan edir və [[Botsvana]] olur.<ref>{{cite web |title=On this day in history - September 30 |url=https://www.timeanddate.com/on-this-day/september/30 |website=www.timeanddate.com |publisher=www.timeanddate.com |accessdate=28 aprel 2022}}</ref> * [[1980]] — [[Küveyt milli futbol komandası]] [[AFK Asiya Kuboku|Asiya Kuboku]]nu qazanıb.<ref name="asia">{{cite web |title=AFC Asian Cup Past Winners |url=https://www.sportskeeda.com/football/afc-asian-cup-winners-list |website=www.sportskeeda.com |publisher=www.sportskeeda.com |accessdate=27 yanvar 2022}}</ref> === Azərbaycana aid hadisələr === * [[1990]] — [[Azərbaycan SSR Ali Sovetinə seçkilər (1990)|Azərbaycan SSR Ali Sovetinə seçkilər]] keçirilib.<ref>{{cite web |title=THE WORLD FACTBOOK 1995 |url=http://permanent.access.gpo.gov/lps35389/1995/wf950018.htm |website=web.archive.org |accessdate=7 dekabr 2021 |archive-date=2005-03-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050314090710/http://permanent.access.gpo.gov/lps35389/1995/wf950018.htm |url-status=unfit }}</ref> * [[2000]] — [[Sidney]]də keçən [[2000 Yay Olimpiya Oyunları]]nda güləşçi [[Namiq Abdullayev]] qızıl, boksçu [[Vüqar Ələkbərov (boksçu)|Vüqar Ələkbərov]] bürünc medal qazanıb.<ref>{{cite web |title=Azərbaycanın olimpiya çempionunun qardaşı vəfat edib |url=https://report.az/ferdi/azerbaycanin-olimpiya-cempionunun-qardasi-vefat-edib/ |website=report.az |publisher=report.az |accessdate=10 fevral 2022}}</ref> == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1207]] — [[Mövlana Cəlaləddin Rumi]], İran şairi === 1601–1900 === * [[1859]] — [[Elek Benedek]], Macarıstan jurnalisti və yazıçısı * [[1870]] — [[Jan Batist Perren]], Fransa fiziki * [[1881]] — [[Aslan bəy Səfikürdski]], Azərbaycan dövlət xadimi * [[1882]] — [[Hans Geyger]], Almaniya fiziki === 1901–cari === [[Fayl:Monica Bellucci, Women's World Awards 2009 b.jpg|thumb|[[Monika Belluççi]]]] * [[1920]] — [[Lətif Səfərov]], Azərbaycan aktyoru * [[1928]]  ** [[Eli Vizel]], ABŞ yazıçısı ** [[Takeşi İnoue]], Yaponiya futbolçusu * [[1933]] — [[Əziz Əzizli]], Azərbaycan bəstəkarı * [[1934]] — [[Udo Yürqens]], Avstriya bəstəkarı * [[1939]] — [[Jan-Mari Len]], Fransa fiziki * [[1945]] — [[Ehud Olmert]], İsrail baş naziri * [[1961]] — [[Mirələkbər İbrahimov]], Azərbaycan kapitanı, [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] * [[1962]] — [[Frank Raykard]], Fransa futbolçusu və baş məşqçisi * [[1964]] — [[Monika Belluççi]], İtaliya aktrisası * [[1971]] — [[Dmitro Yaroş]], Ukrayna siyasətçisi * [[1973]] — [[Vyaçeslav Lıçkin]], Azərbaycan futbolçusu * [[1986]] — [[Olivye Jiru]], Fransa futbolçusu * [[1990]] — [[Xpert]], Azərbaycan repçisi * [[1994]] — [[Aliya Mustafina]], Rusiya idman gimnastı == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === {{Boş bölmə}} === 1901–cari === [[Fayl:Səxavət Məmmədov.png|thumb|[[Səxavət Məmmədov (xanəndə)|Səxavət Məmmədov]]]] * [[1950]] — [[Zülfüqar Hacıbəyov]], Azərbaycan bəstəkarı * [[1955]] — [[Ceyms Din]], ABŞ aktyoru * [[1988]] — [[Əbdül Xalıq]], Azərbaycan boyakarı * [[1990]] — [[Patrik Vayt]], Avstraliya yazıçısı * [[1991]] — [[Səxavət Məmmədov (xanəndə)|Səxavət Məmmədov]], Azərbaycan xanəndəsi * [[2014]] — [[İlqar Bağırov]], Ukrayna kapitanı * [[2020]] ** [[Cavid Zeynalov]], Azərbaycan çavuşu ** [[Dünyamin Tağızadə]], Azərbaycan əsgəri ** [[Elşən Dünyamalıyev]], Azərbaycan əsgəri ** [[İlqar Quliyev (mayor)|İlqar Quliyev]], Azərbaycan mayoru ** [[Qurban Hacıyev]], Azərbaycan əsgəri ** [[Lətif Məmmədov]], Azərbaycan əsgəri ** [[Məhəmməd Kərimli]], Azərbaycan əsgəri ** [[Rüfət Mehtizadə]], Azərbaycan əsgəri * [[2021]] — [[Səyyad Əlizadə]], Azərbaycan müğənnisi == Bayramlar və xüsusi günlər == * {{bayraq|Birləşmiş Millətlər Təşkilatı}} [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] — [[Beynəlxalq Tərcüməçilər Günü]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Aylar}} [[Kateqoriya:İlin günləri|*0930]] 7zdbwl3om9d99uauqjz1xwfys0pdh1v 0 5019 6557679 6503950 2022-08-01T09:22:00Z 5.134.54.209 /* Bayramlar və xüsusi günlər */ wikitext text/x-wiki {{Oktyabr ayı təqvimi}} '''19 oktyabr''' — [[Qriqorian təqvimi]] ilə ilin 293-cü ([[uzun il]]lərdə 294-cü) günü. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === {{Boş bölmə}} === 1901–cari === {{Boş bölmə}} === Azərbaycana aid hadisələr === * [[2020]] — [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]: [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] [[Cəbrayıl rayonu]]nun Soltanlı, Əmirvarlı, Maşanlı, Həsənli, Əlikeyxanlı, Qumlaq, Hacılı, Göyərçinveysəlli, Niyazqullar, Keçəl Məmmədli, Şahvəlli, Hacı İsmayıllı, İsaqlı kəndlərini Ermənistanın işğalından azad etmişdir.<ref>{{cite web |title=İkinci Qarabağ müharibəsi - əsas hadisələrin xronologiyası |url=https://www.bbc.com/azeri/region-55031057 |website=www.bbc.com |accessdate=2 yanvar 2022}}</ref> == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === * [[1862]] — [[Ogüst Lümyer]], Fransa mühəndisi * [[1899]] — [[Migel Anhel Asturias]], Qvatemala şairi və diplomatı === 1901–cari === [[Fayl:Ровшан Джавадов.jpg|thumb|[[Rövşən Cavadov]]]] * [[1921]] — [[Qunnar Nordal]], İsveç futbolçusu və baş məşqçisi * [[1930]] — [[Rəhim Babayev]], Azərbaycan fleyta ifaçısı * [[1931]] — [[Con le Karre]], Böyük Britaniya yazıçısı * [[1932]] — [[Hüseyn Həsənov (alim)|Hüseyn Həsənov]], Azərbaycan fizioloqu * [[1951]]  ** [[Rövşən Cavadov]], Azərbaycan hərbçisi ** [[Veronika Kastro]], Meksika aktrisası * [[1983]] — [[Vladimir Qabulov]], Rusiya futbolçusu * [[1986]] — [[Yun Ven Ma]], Çin voleybolçusu * [[1987]] — [[Lesya Nikityuk]], Ukrayna televiziya aparıcısı * [[1989]] — [[Miroslav Stoh]], Slovakiya futbolçusu * [[1991]] — [[Sərdar Dursun]], Türkiyə futbolçusu * [[1992]] — [[Kim Çi-Von]], Cənubi Koreya aktrisası == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1216]] — [[I Con (İngiltərə kralı)|I Con]], İngiltərə kralı === 1601–1900 === {{Boş bölmə}} === 1901–cari === [[Fayl:Şixamir Qaflanov.jpg|thumb|[[Şixamir Qaflanov]]]] * [[1936]] — [[Lu Sin]], Çin yazıçısı * [[1943]] — [[Kamilla Klodel]], Fransa heykəltəraşı * [[1972]] — [[Fatma Muxtarova]], Azərbaycan opera müğənnisi * [[2003]] — [[Aliya İzzetbeqoviç]], Bosniya və Herseqovina siyasətçisi * [[2020]]  ** [[Elyar Vəliyev]], Azərbaycan giziri, [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] ** [[Xəyal Əsgərzadə]], Azərbaycan əsgəri ** [[Nuran Mirzəyev]], Azərbaycan əsgəri ** [[Ramiq Ağayev]], Azərbaycan əsgəri ** [[Rasim Ramazanov]], Azərbaycan əsgəri ** [[Sənan Ələsgərzadə]], Azərbaycan çavuşu ** [[Surxay Mehdiyev]], Azərbaycan baş çavuşu ** [[Sübhan Cəbrayılov]], Azərbaycan baş giziri, [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] ** [[Şixamir Qaflanov]], Azərbaycan mayoru, [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] * [[2021]] — [[Elnur Əşrəfoğlu]], Azərbaycan jurnalisti == Bayramlar və xüsusi günlər == Pervin anadan olmushdu == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Aylar}} [[Kateqoriya:İlin günləri|*1019]] c2nvrycuqlurf2zfmhn3lba25d7vvm7 6557690 6557679 2022-08-01T09:27:23Z Qraf061 242998 [[User:5.134.54.209|5.134.54.209]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Azerifactory|Azerifactory]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{Oktyabr ayı təqvimi}} '''19 oktyabr''' — [[Qriqorian təqvimi]] ilə ilin 293-cü ([[uzun il]]lərdə 294-cü) günü. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === {{Boş bölmə}} === 1901–cari === {{Boş bölmə}} === Azərbaycana aid hadisələr === * [[2020]] — [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]: [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] [[Cəbrayıl rayonu]]nun Soltanlı, Əmirvarlı, Maşanlı, Həsənli, Əlikeyxanlı, Qumlaq, Hacılı, Göyərçinveysəlli, Niyazqullar, Keçəl Məmmədli, Şahvəlli, Hacı İsmayıllı, İsaqlı kəndlərini Ermənistanın işğalından azad etmişdir.<ref>{{cite web |title=İkinci Qarabağ müharibəsi - əsas hadisələrin xronologiyası |url=https://www.bbc.com/azeri/region-55031057 |website=www.bbc.com |accessdate=2 yanvar 2022}}</ref> == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === {{Boş bölmə}} === 1601–1900 === * [[1862]] — [[Ogüst Lümyer]], Fransa mühəndisi * [[1899]] — [[Migel Anhel Asturias]], Qvatemala şairi və diplomatı === 1901–cari === [[Fayl:Ровшан Джавадов.jpg|thumb|[[Rövşən Cavadov]]]] * [[1921]] — [[Qunnar Nordal]], İsveç futbolçusu və baş məşqçisi * [[1930]] — [[Rəhim Babayev]], Azərbaycan fleyta ifaçısı * [[1931]] — [[Con le Karre]], Böyük Britaniya yazıçısı * [[1932]] — [[Hüseyn Həsənov (alim)|Hüseyn Həsənov]], Azərbaycan fizioloqu * [[1951]]  ** [[Rövşən Cavadov]], Azərbaycan hərbçisi ** [[Veronika Kastro]], Meksika aktrisası * [[1983]] — [[Vladimir Qabulov]], Rusiya futbolçusu * [[1986]] — [[Yun Ven Ma]], Çin voleybolçusu * [[1987]] — [[Lesya Nikityuk]], Ukrayna televiziya aparıcısı * [[1989]] — [[Miroslav Stoh]], Slovakiya futbolçusu * [[1991]] — [[Sərdar Dursun]], Türkiyə futbolçusu * [[1992]] — [[Kim Çi-Von]], Cənubi Koreya aktrisası == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === * [[1216]] — [[I Con (İngiltərə kralı)|I Con]], İngiltərə kralı === 1601–1900 === {{Boş bölmə}} === 1901–cari === [[Fayl:Şixamir Qaflanov.jpg|thumb|[[Şixamir Qaflanov]]]] * [[1936]] — [[Lu Sin]], Çin yazıçısı * [[1943]] — [[Kamilla Klodel]], Fransa heykəltəraşı * [[1972]] — [[Fatma Muxtarova]], Azərbaycan opera müğənnisi * [[2003]] — [[Aliya İzzetbeqoviç]], Bosniya və Herseqovina siyasətçisi * [[2020]]  ** [[Elyar Vəliyev]], Azərbaycan giziri, [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] ** [[Xəyal Əsgərzadə]], Azərbaycan əsgəri ** [[Nuran Mirzəyev]], Azərbaycan əsgəri ** [[Ramiq Ağayev]], Azərbaycan əsgəri ** [[Rasim Ramazanov]], Azərbaycan əsgəri ** [[Sənan Ələsgərzadə]], Azərbaycan çavuşu ** [[Surxay Mehdiyev]], Azərbaycan baş çavuşu ** [[Sübhan Cəbrayılov]], Azərbaycan baş giziri, [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] ** [[Şixamir Qaflanov]], Azərbaycan mayoru, [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] * [[2021]] — [[Elnur Əşrəfoğlu]], Azərbaycan jurnalisti == Bayramlar və xüsusi günlər == {{Boş bölmə}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Aylar}} [[Kateqoriya:İlin günləri|*1019]] 89k2czbeo1jwmoawdbwx61bshxuyen8 0 5074 6557186 6517978 2022-07-31T21:24:17Z Imyntaniq 132850 исторические данные wikitext text/x-wiki {{YM |növü = Qədim şəhər }} '''İrəvan''' ({{dil-hy|Երևան}} {{dil-tr|Erivan}}, {{dil-ru|Ереван}}) Ermənistanın Paytaxtı — [[Ağrı vadisi]]nin Şimal kənarında, [[Zəngi çayı]]nın sahilində, 850–1300 metr yüksəklikdə yerləşən [[Qafqaz şəhərləri]]ndən biridir. == Etimologiya == [[İrəvan]] şəhərinin adı tarixi mənbələrdə Rəvan kimi qeyd edilir.Dünya alimləri tərəfindən qəbul edilən [[Azərbaycan]] versiyasına əsasən isə İrəvan toponimi türk dilində "kişi", "igid" mənasını verən "ir" türk etnonimi ilə "ölkə", "yer", "kənd", "şəhər" mənası daşıyan "avan" sözü əsasında əmələ gəlib "igidlər ölkəsi" mənasını ifadə edir. [[Ermənilər]] isə əsassız bir şəkildə İrəvan toponimini [[Nuh]] peyğəmbərin adı ilə bağlayaraq erməni mənşəli toponim olduğunu iddia edirlər.<ref>{{Cite web |title=Ermənistanda Azərbaycan mədəni irsinə qarşi vandalizm |url=http://atsam.org/region-dovletleri/azerbaycan/174-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsine-qarsi-vandalizm.html |access-date=2010-12-13 |archive-date=2011-01-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110124164024/http://atsam.org/region-dovletleri/azerbaycan/174-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsine-qarsi-vandalizm.html |url-status=dead }}</ref> Müxtəlif dövrlərdə [[Çuxursəəd bəylərbəyliyi]]nin, [[İrəvan xanlığı]]nın, [[İrəvan quberniyası]]nın mərkəzi olub. == Coğrafiyası == [[İrəvan]] şəhəri 40°08' şimal en dairəsi və 44°10' şərq uzunluğunda, [[Ağrı vadisi]]nin şimal-şərq hissəsində yerləşir. [[Dəniz]] səviyyəsindən təqribən 900–1000 metr yüksəklikdə olmaqdadır. XX əsrin əvvəllərinədək İrəvan şəhəri 4 mənbədən – [[Zəngi çayı]], Söyüdlük adlanan ərazidəki çoxsaylı bulaqlar, [[Gedən dənizdən də keçib gedər (film, 1962)|Gedər]] (Qırxbulaq) çayının şəhər bağlarından keçən hissəsində tikilən su anbarı və müxtəlif yerlərdə qazılan kəhrizlər vasitəsilə içməli su ilə təmin edilirdi. XX əsrin əvvəlində İrəvandan təqribən 19 km uzaqlıqda [[Gedən dənizdən də keçib gedər (film, 1962)|Gedər]] çayının mənbəyindən (Qırxbulaqdan) şəhərə su kəməri çəkilmişdi. == Tarixi == Tarixi qaynaqlara dayanan yazarlar İrəvan adının ilk dəfə eramızın VII yüzilliyində çəkildiyini yazırlar. Şəhərin [[Urartu]] dövlətinin hökmdarı I Argişti tərəfindən [[e.ə. 782]]-ci ildə tikilmiş Erebuni qalasının xarabalıqları yaxınlığında salındığını iddia edirlər.<ref>{{Cite web |title=Qərbi Azərbaycan |url=http://tac.az/index.php?newsid=30827 |access-date=2012-05-14 |archive-date=2012-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120513183238/http://tac.az/index.php?newsid=30827 |url-status=dead }}</ref> 2004-cü ildə Edqar Hovhanisyanın yazdığı "Erebuni-Yerevan" şeirinin də indi rəsmi himn olması bu səbəbdəndir. Şəhərin erməni dilində ən erkən xatırlanması — "məktublar kitabı" nda İrəvanın Daniillərindən biri Xalkidon kilsəsinin qərarlarına sadiq qalan erməni kilsə nümayəndələri arasında xatırlandığı 607 — ci ilə aiddir. İrəvan VII əsrdə Ermənistanda fars-bizans müharibələri zonasında yaşayış məntəqələrindən biri idi, ərəb istilası ilə əlaqədar qeyd olunur: 650-ci ilin avqustunda ərəblər tərəfindən mühasirəyə alındı, lakin uğursuz oldu. Onlar gəldilər, Erivaninin yanına toplaşdılar, qala ilə mübarizə etdilər, amma onu ala bilmədilər Sebeos. 661-ci il Şəhər 658-ci ildə ərəblərin hakimiyyəti altına düşdü. 660-cı ildə orada antiarab üsyanı baş verdi. Ərəb Hakimiyyətinin süqutu və erməni dövlətçiliyinin bərpası ilə şəhər Baqratidlərin Aniya çarlığının tərkibinə daxil idi;1047-ci ildə şəhər Bizans qüvvələri tərəfindən mühasirəyə alındı və zəiflədi[54]. XII-XIII əsrlərin qovuşuğunda Ermənistan-Gürcüstan birgə qüvvələri erməni əhalisinin dəstəyinə arxalanaraq, Ermənistanın bütün şimalını səlcuqlardan azad etdilər. XIII əsrin ilk onilliklərində Yerevan, Ermənistanın şimal-şərqində yerləşən digər şəhər və vilayətlər arasında İvan Zakaryanın və onun oğlu Avağın rəhbərliyi altında idi. Şəhər Kotayk tarixi sahəsində lokallaşdırılmış Kotayk-öz vilayəti ilə Yerevan şəhəri Vardan Böyük (1198-1271-ci illər) XIII əsrin sonlarında şair Tərtər İrəvansi İrəvanda anadan olub. XIII əsrdə kanalın tikintisinin qeydinə rast gəlinir: [[Evliya]] [[Çələbiyanlı eli|Çələbiyə]] görə sonradan şəhər olmuş yerdə hicri 810-cu ildə kənd salınmış, 105 il sonra hicri 915-ci ildə Şah İsmayılın əmri ilə onun sərkərdəsi Rəvanqulu xan [[Qacar dövləti|Qacar]] tərəfindən bu kənddə qala tikdirilməyə başlamışdır.<ref>Journey from Tabriz to Erivan. — Description of the Town of Erivan (Revan), page 150 – 151. // Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa, in the seventeenth century, by Evliya Efendi. Translated from the turkish by the Ritter Joseph von Hammer, F.M.R.A.S., &c. &c. &.C. Vol. II. London: printed for the ORIENTAL TRANSLATION FUND OF GREAT BRITAIN AND IRELAND SOLD BY WILLIAM H. ALLEN & CO. LEADENHALL STREET. M.DCCCL.{{oq|en|...In the year 810 (1407) Khoja Khan Lejchan, a rich merchant of Timor's suite settled here with all his family and servants, cultivating plantations of rice, by which means a great Kent was soon formed. Hundred five years later Shah Ismail gave to Revan Kul, one of his Khans, an order to build a castle here, which being finished in seven years, was named after him. Revan or Erivan. It is situated on the eastern bank of the Zenghi river, and is of brick and stone....}}</ref> 7 ildə inşası bitirilmiş qala xanın adı ilə Rəvan və ya İrəvan qalası adlanırdı. === Antik İrəvan === İrəvan bölgəsində eramızdan öncə 4000-ci ilə aid [[Tunc dövrü]]nə aid qalıqlar tapılmışdır.<ref>{{Cite web |title=Brady Kiesling, "Rediscovering Armenia". 2000. |url=http://yerevan.usembassy.gov/armenia.pdf |access-date=2007-09-26 |archive-date=2007-09-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070926164336/http://yerevan.usembassy.gov/armenia.pdf |url-status=dead }}</ref> Əhəmənilər dövründə Qərb satraplığının tərkibində olmuşdu. Eramızdan əvvəl 585-ci ildə [[skiflər]] və [[midiyalılar]] tərəfindən şəhərin şimalında yerləşən Teişebaini qalası dağıdılmışdı. Eramızın 3-cü əsrinədək İrəvanda nələr olduğu bilinmir. 658-ci ildə şəhər [[Ərəb xilafəti]]nin hakimiyyətinə keçmişdir. [[Fayl:Pənah xanın evi İrəvan.jpg|thumb|250px|right|İrəvan xanının qardaşı Pənah xanın İrəvan şəhərində yerləşən evi]]İrəvan şəhəri müxtəlif vaxtlarda [[Sasanilər]] xanədanın, [[Ərəb Xilafəti]]nin, [[Naxçıvanşahlıq]] dövlətinin, [[Eldənizlər dövləti]]nin, [[Hülakülər dövləti]]nin, [[Qaraqoyunlu]], [[Ağqoyunlu]], [[Səfəvilər]] və [[Əfşarlar dövləti]]nin tərkibinə daxil olub. Vaxtilə bu şəhərin əhalisi daim [[türklər]]dən ibarət olmuşdur.{{mənbəsiz}} Bunu şəhərdə olmuş səyyahlar, rəsmi yolçular öz qeyd və gündəliklərində daim göstərmişlər.{{mənbəsiz}} [[Ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi|Ermənilərin]] şəhərə axını digər bölgələrdə olduğu kimi [[Türkmənçay müqaviləsi]]ndən sonra başlamış və dərhal geniş vüsət almışdı. == İrəvan məhəllələri == "İrəvan şəhəri aşağıdakı hissələrdən ibarətdir: 1. Şəhər hissəsi 2. [[Təpəbaşı məhəlləsi|Təpəbaşı]] hissəsi 3. [[Dəmirbulaq]] hissəsi Ən böyük olan Şəhər hissəsi İrəvanın şimal-şərq ərazisini əhatə edir; Təpəbaşı hissəsi qərb, Dəmirbulaq hissəsi isə cənub-şərq hissəsini tutur. Bu hissələrə öz xüsusi adı olan aşağıdakı əlavə məhəllələr də daxildir: Şəhər hissəsinə aid olanlar: 1) Çölməkçi kəndindən aşağıda yerləşən [[Abbasdərə məhəlləsi]]; 2) Kənəkir yolundan sağ tərəfdə yerləşən [[Köşəkli məhəlləsi]]; Təpəbaşı hissəsinə aid olanlar: 1) Kənəkir yolundan solda yerləşən [[Abihəyat məhəlləsi]]; 2) Zəngi çayının solunda, Kənəkir kəndindən aşağıda yerləşən [[Qızılqala məhəlləsi]]; 3) Zənginin həmin tərəfində, Qızılqala məhəlləsindən aşağıda yerləşən [[Dərəbağ məhəlləsi]]; 4) Körpüdən yuxarıda, həmin yerdə yerləşən [[Dərəkənd məhəlləsi]]; 5) Zənginin o biri tərəfində, Dərəbağla üz-üzə yerləşən [[Dəlmə məhəlləsi]]; 6) [[Noraguğ məhəlləsi]]; Bütün bu məhəllələr bağlardan ibarətdir və qış vaxtı buralarda heç kim yaşamır. Dəmirbulaq hissəsinə aid olanlar: 1) Dəmirbulaq hissəsinin cənub tərəfində, çox mənzərəli kurqan şəklində olan [[Xosrovabad məhəlləsi]]; 2) Qala ilə Xosrovabad məhəllələrinin arasındakı boş sahəni tutan [[Zəvzikar məhəlləsi]]".<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.xalqcebhesi.az/news/project/43231.html |access-date=2020-10-26 |archive-date=2020-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201029220354/http://www.xalqcebhesi.az/news/project/43231.html |url-status=live }}</ref> === İrəvanda tarixi adlar === [[Fayl:Hacı Novruzəli məscidi, İrəvan.jpg|thumb|250px|right|İrəvan şəhərində vaxtilə mövcud olmuş Hacı Novruzəli (Hacı bəy) məscidi.]] * ''İrəvanda tarixi məhəllə adlarıı:'' Təpəbaşı, Dəmir Bulaq, Toxmaq, Sabunçu, Yoncalıq, Börkçülər, Zal xan meydanı; * ''Məscid adları:'' [[Göy məscid (İrəvan)|Göy Məscid]], [[Zal xan məscidi]], [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Qala məscidi]], [[Şəhər məscidi]], [[Novruz Əli məscidi]], [[Günlüklü məscid]], [[Gümbəzli məscid]], [[Hüseynəli məscidi]], [[Hacı bəy məscidi]] və [[Qanlı təpə]], [[Üç təpə]], [[Qızıl təpə]]… Şəhərdə qədim türbə kitabəsində Əmir Səidin və onun oğlu Pir Hüseynin, habelə [[Qaraqoyunlular]] sülaləsinin digər üzvü Qara Yusifin (1410–1420), habelə oğlu Pir Budağın hökmdarlığından danışılır. Şəhərdə sırf Şərq memarlığı üslubunda tikilmiş binalar içərisində Xan Sarayı xüsusilə diqqəti cəlb edirdi. 50-ci illərədək ondan konyak zavodunun anbarı kimi istifadə etsələr də nəhayət onu söküb həmin tarixi abidəni birdəfəlik məhv etmişlər. İndi İrəvanda bir vaxt onun əsas əhalisi olan bir türk belə yaşamır. İrəvan adı türk tarixi adından Yerevan adına dəyişdirilmişdir. Y.V.Çəmənzəminli "On beş gün Ermənistanda" adlı yol qeydlərində (1935) yazır: {{Sitat|Zəngi çayının kənarında qədim İrəvan qalasının izləri durur... Övliya Çələbinin təsvir etdiyi Fərhad paşa və Toxmaq xan qalaları və şəhərin sabiq üç dəmir darvazası təbiidir ki, bu gün yoxdur. Xan Sarayı və Zərbxana da məhv olub getmişdir." Ədib sosializm təntənəsinin şıdırğı sevincində bu şəhərin yaraşığı olan qədim məsciddən söz açır: İrəvanın görkəmli asari-ətiqələrindən olan Göy Məscidə tamaşa etdik. Lacivərdi çinilərdən yapılmış qübbəsi, incə minarəsi və qapı cəbhəsi olduqca gözəldir. Mərmər mehrabı zərif işlənmişdir. Uzun çargül səhnin о başında cameyə qarşı incə bir mədrəsə tikilmişdir. Ortada bağ və hovuz var. Səhnin iki tərəfi hücrələrdir. Abovyan bağçasının yanında bu tərzdə bir mədrəsə də qalmışdır..}} Çəmənzəminlinin vəcdlə təsvir etdiyi Fərhad paşa və Toxmaq xan qalaları İrəvanın bütün tarixi boyu Osmanlı və Səfəvi dövlətlərinə mənsub olan vilayətlərdən biri olmasına işarət edir.<ref>Bayramov İbrahim. Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri, s.335.</ref><ref>Ermənistan Azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı. Gənclik, 1995, s.14.</ref> === İrəvan müxtəlif dövrlərdə === İrəvan şəhəri müxtəlif vaxtlarda [[Sasanilər]] xanədanın, [[Ərəb Xilafəti]]nin, [[Naxçıvanşahlıq]] dövlətinin, [[Eldənizlər]] dövlətinin, [[Hülakülər]] dövlətinin, [[Qaraqoyunlu]], [[Ağqoyunlu]], [[Səfəvilər]] və [[Əfşarlar dövləti]]nin tərkibinə daxil olub. [[İrəvan xanlığı]] XVIII əsrdə yaranmışdı. Xanlıq [[Qırxbulaq]], [[Zəngibasar]], [[Vedibasar]], [[Sərdarabad]], [[Göyçə]], [[Dərəçiçək]], [[Abaran]] kimi 15 mahaldan ibarət idi. Tarixi İrəvanda böyük əraziləri tutan və sahibi həmişə türklər olan Dəlmə bağları və Cənubi Azərbaycanda Həsənli kəndi yaxınlığında sinəsində 6500 il bundan əvvəlki mədəni həyatın izlərini saxlayan Dəlmə təpə adları qohum tayfanın, dilin,vətənin ortaq cəhətlərini əks edən qiymətli faktlardandır. İrəvan Ağrı vadisinin Şimal kənarında, [[Zəngi çayı]]nın sahilində, [tel:850–1300 850–1300] metr yüksəklikdə yerləşir. Müxtəlif dövrlərdə [[Çuxursəd vilayəti]]nin, [[İrəvan xanlığı]]nın, [[İrəvan quberniyası]]nın mərkəzi olub. 1936-cı ilə qədər İrəvan şəhəri müxtəlif mənbələrdə Ərvan, Ervan, Rəvan adlanmış həmin tarixdən etibarən isə [[ermənilər]] tərəfindən ad dəyişdirilərək Yerevan adlandırılmışdır. 1902-ci ildə İrəvan –Tiflis, 1908-ci ildə isə Culfa-İrəvan dəmir yolu xətti çəkilmişdir. XIX əsrin əvvəllərindən isə İrəvan şəhəri rus qoşunlarının hücum hədəfinə çevirilmişdir. 1804-ü ildə general Sisianov, 1808-i ildə general Qudoviç [[İrəvan qalası]]nı almağa cəhd etmişdir. Nəhayət 1826–1828-ci illər Rusiya-Qacar müharibəsi zamanı, daha dəqiqi 1827-ci il,oktyabrın 1-də rus generalı Paskeviçin komandanlığı altında rus qoşunları şəhəri işğal etmişdir. [[Türkmənçay müqaviləsi]] ilə İrəvan şəhəri [[İrəvan xanlığı]]nın daxilində zorla [[Rusiya]]ya birləşdirilmişdir. Bu zamandan etibarən qədim türk-oğuz qalası olan [[İrəvan qalası]]nın erməniləşdirilməsinə başlanılmışdır. 1849-cu il, iyunun 9-da [[İrəvan quberniyası]] yaradıldıqdan sonra bu quberniyanın mərkəzi kimi İrəvan şəhəri yeni inzibati əhəmiyyət kəsb etmişdir. 1918–1920-ci illərdə erməni daşnak hökumətinin, 1920-ci ildən etibarən isə [[Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası|Ermənistan SSR]]-in paytaxtı olmuşdur. [[İrəvan qalası]] arxitektura baxımından da Şərqin, Türk dünyasının mühüm mədəniyyət mərkəzlərindən biri olmuşdur. Qalanın 50–60 bürcü olub. Qaladakı [[Sərdar sarayı]], [[Sərdar məscidi]], XVII əsrin nadir memarlıq abidəsi olan [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]] səyyahları həmişə heyran qoymuşdur. Qalada daha yeddi məscid, iki-üç mərtəbəli yaşayış evləri, kişi və qadın hamamları, çoxlu sayda karvansaralar və s. olmuşdur. İrəvandakı Gürcü, Culfa, Sərdar, Tağlı, Sulu, Susuz, Hacı Əli karvansaralarının hər birində onlarla dükanlar fəaliyyət göstərirdi. İrəvan qalasından söz açan bir çox səyyahların işlətdikləri bəzi toponimlər: Şiləçi, Sabunçu, Boyaqçı, Toxmaq, Təpəbaşı, Dəmirbulaq, Bağçalar, Yoncalıq, Börkü məhəllələri, Dəlməbulaq, Qırxbulaq, Sərdar bulaqları, Gedərçay, Qırxbulaq, Zəngi çayları, Dərə bağı, Dərəkənd, Şəhər, Fəhlə, Böyük meydanları, Göy məscid, Qala məscidi, Hacı Bəyim məscidi, Zal xan məscidi, Günlüklü məscidi, Günbəzli məscid, Şəhər məscidi, Novruzəli məsidi, Hüseynəli məscidi, Qanlı təpə, Üçtəpə, Qızıl təpə təpələri və s. === Ermənistanın paytaxtına çevrilməsi === 1918-ci il may ayının 26-da [[Gürcüstan]] Cənubi Qafqaz Seymindən çıxdığını bildirib öz müstəqilliyi elan edəndən sonra Azərbaycan və Ermənistanın da analoji addım atmaqdan başqa çıxış yolu qalmamışdı. 1918-ci il may ayının 28-də Azərbaycan da öz müstəqilliyini elan etdi və Yelizavetpol (indiki Gəncə) özünə paytaxt seçdi. Bununla bağlı may ayının 30-da Azərbaycan Respublikası Nazirlər Şurasının sədri [[Fətəli Xan Xoyski]]nin imzaladığı radioteleqraf məlumatı bütün ölkələrin xarici işlər nazirliklərinə göndərildi. [[İstanbul]], [[Berlin]], [[Vyana]], [[Paris]], [[London]], [[Roma]], [[Vaşinqton]], [[Sofiya]], [[Buxarest]], [[Tehran]], [[Madrid]], [[Haaqa]], [[Moskva]], [[Stokholm]], [[Kiyev]], [[Xristaniya]] ([[Oslo]]) və Kopenhagenə göndərilən məlumatda deyilirdi: "Gürcüstanın ittihaddan çıxması üzərinə "Mavərayi-Qafqaz müttəhid cümhuriyyəti" ithalal eyləmişdir. Şəhri halın 28-ci günü əqdi-ictimai edən "Azərbaycan Şurayi-Millisi" Mavərayi-Qafqazın Cənubi-Şərqisində vaqe olan Azərbaycan Cümhuriyyətini təşkil eyləmişdir. Keyfiyyətdən hökuməti-mətbuənizin xəbərdar edilməsini surəti məxsusda rica eylər və ehtiramati – faiqəmi təqdim ilə kəsbi şərəf edərəm. Hökumətin şimdilik məqərri – müvəqqəti Elizavetpoldur. 30 mayıs. 1918. Azərbaycan Cümhuriyyəti məclisi – nüzzar rəisi Xoyski".<ref>Nazirlər Şurasının sədri Fətəli xan Xoyskinin müstəqil Azərbaycan Respublikasının yaradılması haqqında bir sıra dövlətlərin xarici işlər nazirlərinə radioqramı. 30. may 1918. // ARDA, f.970, s.1, i.4</ref> Belə olan halda ən pis vəziyyətdə elə həmin gün, 1918-ci il may ayının 28-də öz müstəqilliyini elan edən Ermənistan qalmışdı. Ermənistanın mərkəz şəhəri, paytaxtı yox idi. Bu vaxt Azərbaycan Cümhuriyyəti digər bütün ərazilərə iddialarından əl çəkmələri şərti ilə İrəvanı ermənilərə güzəştə getməyi qərara alır. Bununla bağlı F.X.Xoyski o vaxtkı xarici işlər naziri [[Məmmədhəsən Hacınski|M.H.Hacınskiyə]] ünvanladığı məktubda yazır: "Onlar (ermənilər – qeyd) ultimatumu qəbul edirlər və müharibəyə son qoyurlar. Biz İrəvanı güzəştə getdik".<ref>Nazirlər Şurasının sədri Fətəli xan Xoyskinin Azərbaycanın müstəqilliyinin elan edilməsi haqqında radioqramın göndərilməsi barədə xarici işlər naziri M.H.Hacınskiyə təlimatı. 29. may 1918. //ARDA, f.970, s.1, i.4, v.1–2.</ref> May ayının 29-da erməni Milli Şurası ilə danışıqlar barədə Nazirlər Şurasının sədri F.X.Xoyski [[Azərbaycan Milli Şurası]]nın iclasında məlumat verdi. O göstərdi ki, Ermənistan Federasiyası yaratmaqdan ötrü onlara siyasi mərkəz lazımdır, Aleksandropol türklər tərəfindən tutulduqdan sonra belə bir siyasi mərkəz, ancaq İrəvan şəhəri ola bilər, ona görə bu şəhərin ermənilərə güzəştə gedilməsi labüddür. Bu məsələ barəsində [[Xəlil bəy Xasməmmədov|X.Xasməmmədov]], [[Məmməd Yusif Cəfərov|M.Y.Cəfərov]], [[Əkbər ağa Şeyxülislamov|Ə.Şeyxülislamov]], M.Məhərrəmov çıxış edərək İrəvan şəhərinin ermənilərə güzəşt edilməsini qaçılmaz bəla kimi qiyməyləndirdilər. Milli Şuranın iclası İrəvan şəhərinin ermənilərə güzəştə gedilməsi barədə öz razılığını bildirdi.<ref>Azərbaycan Milli Şurasının 3 saylı iclasının protokolu. 29. may 1918. //ARDA, f.970, s.1,i.1,v.51</ref> İki gün sonra İrəvan Milli Şurasının üzvləri Mir Hidayət Seyidov, Bağır Rzayev və [[Nəriman bəy Nərimanbəyov]] İrəvan şəhərinin Ermənistan Respublikasına güzəştə gedilməsinə etiraz etdilər, lakin iyun ayının 1-də keçirilən Azərbaycan Milli Şurasının iclası bu etirazı qəbul etmədi.<ref>Azərbaycan Milli Şurasının 4 saylı iclasının protokolu. 1. iyun 1918. //ARDA, f.970, s.1,i.1,v.53</ref> İrəvan Ermənistana veriləndən sonra Ermənistanın sərhədi İrəvan şəhərinin yaxınlığından keçirdi. Onun ixtiyarında cəmisi altı kilometrlik dəmiryolu vardı. [[Batum müqaviləsi]]nin şərtlərinə görə Ermənistan Respublikası Cənubi Qafqazda 10 min km² ərazisi olan dövlət idi.<ref>R.Hovanuisian. Armenia on the Road to Independence, 1918. Berkeley, University of California Press, 1967, p.190–194</ref><ref>İ.Parmaksızoğlu. Ermeni Komitelerinin İhtilal hareketleri ve Besledikleri emeller. Ankara, 1981, s.133</ref> == Əhalisi == 6 oktyabr 1827-ci il tarixində Rəvan şəhəri general [[İvan Paskeviç|Paskeviçin]] rəhbərliyi ilə [[Ruslar|Rus]] Çar qoşunları tərəfindən işğal olunmuşdur. Bu zaman Rəvan şəhəri 28 verst² əraziyə sahib idi. İrəvan şəhərinin əhalisini həmişə [[Azərbaycan türkləri]] təşkil etmişdir. Hələ XVII əsr Avropa səyyahlarının şəhadətinə görə şəhər əhalisinin hamısı müsəlmanlar olmuşlar. 1827-ci ildə İrəvanda 2400 ailədə cəmi 12000 əhali yaşayırdı. Şəhərin [[ruslar]] tərəfindən işğalından sonra isə yerli kübar əhalinin bir hissəsi [[İran]]a və [[Türkiyə]]yə köçməyə məcbur olmuş, onların boş qalmış evlərində isə həmin ölkələrdən gəlmiş ermənilər məskunlaşmışdır. Nəticədə 1828-i ildə İrəvanda türk əhalinin sayı 1807 ailədə 7331 nəfərə enmiş, [[ermənilər]]in sayı isə 567 ailədə 2379 nəfərə çatmışdır. Bununla belə hələ şəhərdə 4 xan, 41 bəy və sultan ailəsinə qarşı cəmi 8 erməni məlik ailəsi yaşayırdı. 50 nəfər axund və mollaya qarşı cəmi 8 nəfər keşiş vardı. * '''1829-cu ildə''' aprel ayına olan məlumata əsasən İrəvan şəhərində 2751 evdə 5,897 nəfəri kişilər, 5,566 nəfəri qadınlar olmaqla toplam 11,463 nəfər əhali yaşayırdı.<ref name="стр. 40">Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа. Издание Управления Кавказского учебного округа. Выпуск 1. Тифлис: Типографии Канцелярии Главноначальствующего гражданской частью на Кавказе и К. Козловского, 1881. стр. 40</ref> Onlardan 1,807 evdə 3,749 nəfəri kişilər, 3,582 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 7,331 nəfəri [[Azərbaycanlılar|tatarlardan]], 944 evdə 2,148 nəfəri kişilər, 1,984 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 4,132 nəfəri [[ermənilər]]dən ibarət idi.<ref name="стр. 40" /> Şəhərdəki 4,132 nəfər erməni əhalinin 2,369 nəfərini (1220 nəfəri kişilər, 1149 nəfəri qadınlar olmaqla 567 ailə) rus işağalına qədər şəhərdə yaşayan "yerli" ermənilər, 1,763 nəfərini (366 ailədə 903 nəfəri kişilər, 812 nəfəri isə qadınlar olmaqla toplam 1715 nəfər Qacar Şahənşahlığından köçürülmüşlər; 11 ailədə 25 nəfəri kişilər, 23 nəfəri isə qadınlar olmaqla toplam 48 nəfər Osmanlı Sultanlığından köçürülmüşlər) isə '''gəlmə''' ermənilər təşkil edirdi. * '''1880-ci ildə''' İrəvan şəhərində 2,880 evdə 12,449 nəfər əhali yaşayırdı.<ref name="стр. 41">Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа. Издание Управления Кавказского учебного округа. Выпуск 1. Тифлис: Типографии Канцелярии Главноначальствующего гражданской частью на Кавказе и К. Козловского, 1881. стр. 41</ref> Onlardan 1,318 evdə 3,252 nəfəri kişilər, 3,041 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 6,293 nəfəri [[Azərbaycanlılar|tatarlardan]], 1,509 evdə 3,216 nəfəri kişilər, 2,759 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 5,975 nəfəri [[ermənilər]]dən, 46 evdə 79 nəfəri kişilər, 76 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 155 nəfəri [[ruslar]]dan, 7 evdə 18 nəfəri kişilər, 8 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 26 nəfəri [[gürcülər]]dən ibarət idi.<ref name="стр. 41" /> == İqtisadiyyatı == Ermənistanın paytaxtı Yerevan 2020-ci ildə [[Cənubi Qafqaz]]ın ən bahalı şəhəri seçilib. Hesablamalara görə, Yerevanda bir ailə üçün yaşayış dəyəri orta hesabla 748 min [[Ermənistan dramı|dram]] (1560 ABŞ dolları) təşkil edir.<ref>{{Cite web |title=Yerevan Numbeo-nun versiyasına görə regionun ən bahalı şəhəridir |url=http://armenianreport.com/pubs/236903/ |access-date=2020-01-17 |archive-date=2020-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200131123332/http://armenianreport.com/pubs/236903/ |url-status=live }}</ref> == Bələdiyyələr == [[Fayl:Yerevan%27s districts.svg|thumb|400px|right]] Yerevan 12 bələdiyyəyə bölünür və hərəsinin öz icra başçısı var.<ref>http://www.armstat.am/file/article/marz_11_32.pdf {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130520192753/http://www.armstat.am/file/article/marz_11_32.pdf |date=2013-05-20 }} Armstat:Yerevan</ref> == [[Qardaşlaşmış şəhərlər]] == {{sütunlar}} {{sütun}} * {{bayraq|Fransa}} [[Paris]], [[Fransa]] * {{bayraq|Fransa}} [[Nitsa]], [[Fransa]] * {{bayraq|Fransa}} [[Marsel]], [[Fransa]] * {{bayraq|Fransa}} [[Lion]], [[Fransa]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Moskva]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Həştərxan]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Macarıstan}} [[Budapeşt]], [[Macarıstan]] * {{bayraq|Argentina}} [[Buenos Ayres]], [[Argentina]] * {{bayraq|Polşa}} [[Varşava]], [[Polşa]] * {{bayraq|İtaliya}} [[Venesiya]], [[İtaliya]] * {{bayraq|Kuba}} [[Havana]], [[Kuba]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Qroznı]], [[Rusiya]] {{sütun}} * {{bayraq|İndoneziya}} [[Cakarta]], [[İndoneziya]] * {{bayraq|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Ciddə]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]] * {{bayraq|Malayziya}} [[Coxor-Baxru]], [[Malayziya]] * {{bayraq|BƏƏ}} [[Dubay]], [[BƏƏ]] * {{bayraq|Albaniya}} [[Durres]], [[Albaniya]] * {{bayraq|İran}} [[İsfahan]], [[İran]] * {{bayraq|Əfqanıstan}} [[Kabil]], [[Əfqanıstan]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Qazan]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Ufa]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Misir}} [[Qahirə]], [[Misir]] * {{bayraq|Venesuela}} [[Karakas]], [[Venesuela]] * {{bayraq|Almaniya}} [[Köln]], [[Almaniya]] * {{bayraq|Rumıniya}} [[Konstantsa]], [[Rumıniya]] {{sütun}} * {{bayraq|Ukrayna}} [[Odessa]], [[Ukrayna]] * {{bayraq|Qırğızıstan}} [[Oş]], [[Qırğızıstan]] * {{bayraq|Bolqarıstan}} [[Plovdiv]], [[Bolqarıstan]] * {{bayraq|Çexiya}} [[Praqa]], [[Çexiya]] * {{bayraq|Cənubi Koreya}} [[Pusan]], [[Cənubi Koreya]] * {{bayraq|Mərakeş}} [[Rabat]], [[Mərakeş]] * {{bayraq|Braziliya}} [[Rio-de-Janeyro]], [[Braziliya]] * {{bayraq|Özbəkistan}} [[Səmərqənd]], [[Özbəkistan]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Sankt-Peterburq]], [[Rusiya]] (1990) * {{bayraq|Bosniya və Herseqovina}} [[Sarayevo]], [[Bosniya və Herseqovina]] * {{bayraq|Çin}} [[Sian]], [[Çin]] {{sütun}} * {{bayraq|Yaponiya}} [[Simonoseki]], [[Yaponiya]] * {{bayraq|Makedoniya}} [[Skopye]], [[Makedoniya Respublikası]] * {{bayraq|İsveç}} [[Stokholm]], [[İsveç]] * {{bayraq|Fransa}} [[Strasburq]], [[Fransa]] * {{bayraq|Gürcüstan}} [[Tbilisi]], [[Gürcüstan]] * {{bayraq|İtaliya}} [[Florensiya]], [[İtaliya]] * {{bayraq|Sudan}} [[Xartum]], [[Sudan]] * {{bayraq|ABŞ}} [[Hyuston]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] * {{bayraq|Banqladeş}} [[Çittaqonk]], [[Banqladeş]] * {{bayraq|Çin}} [[Şanxay]], [[Çin]] * {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Şımkent]], [[Qazaxıstan]] * {{bayraq|Türkmənistan}} [[Marı]], [[Türkmənistan]] {{sütun/son}} == Qalereya == <gallery caption="" mode="packed-hover" heights="150px"> Fayl:Bluemosqueyerev.jpg|[[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscidin]] görünüşü Fayl:Hrazdan Stadium seats.jpg|Hrazdan stadionu Fayl:Ani Plaza Hotel, Yerevan 03.jpg|Aniplaza otelinin görünüşü Fayl:Cathedral Yerevan Saint Gregory.jpg|[[Müqəddəs Qriqor Lusaroviç Kilsəsi|Müqəddəs Qriqor Lusarviç kilsəsi]] Fayl:Mount Ararat and the Yerevan skyline in spring from the Cascade.jpg|[[Ağrı dağı]] və qoynunda yerləşən İrəvan yazda Fayl:Avan Holy Mother of God church (01).jpg|Müqəddəs tanrı anası kilsəsi Fayl:New Yerevan Park 01.jpg|Yeni İrəvan parkının gecə görünüşü Fayl:Dalma Garden Mall.jpg|Dalma Garden ticarət mərkəzi və arxasında Ağrı dağı </gallery> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.yerevan.am/am/ Official website] {{hy}} {{en}} {{ru}} * [http://www.iravan.info/ İrəvan Şəhəri] {{az}} {{ru}} * [https://modern.az/az/news/250126 Vikipediyada Yerevan-İrəvan POLEMİKASI] * http://www.media-az.com/karabakh/cronik.html {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080306230113/http://www.media-az.com/karabakh/cronik.html |date=2008-03-06 }} * [http://azerbaijan.lux.az/vedi.html Qərbi Azərbaycan, Vedi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110519091105/http://azerbaijan.lux.az/vedi.html |date=2011-05-19 }} * [http://karabakh-doc.azerall.info/ru/azerpeople/ap069az-12.php Qərbi Azərbaycanın türk mənşəlli toponimləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140904161323/http://karabakh-doc.azerall.info/ru/azerpeople/ap069az-12.php |date=2014-09-04 }} * [http://azerworld.info/modules/news/article.php?item_id=40 İndiki Ermənistan qədim türk yurdu idi]{{dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.medeniyyet.az/site/?name=content&content=4800 Qərbi Azərbaycan ərazilərində yer adlarının soyqırımı]{{dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} == Həmçinin bax == * [[İrəvan xanlığı]] * [[Qərbi Azərbaycan mahalları]] * [[Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan deportasiyası]] * {{cite news |title=İRƏVAN VƏ ƏTRAFINDAKI TORPAQLAR ERMƏNİLƏRƏ HANSI ŞƏRTLƏRLƏ VERİLMİŞDİ |author=[[Yaqub Mahmudov]] |url=http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=51194 |publisher=azerbaijan-news.az |date=2014-10-14 |accessdate=2015-07-29 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150729201053/http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=51194 |archivedate=2015-07-29 |url-status=live }} {{Ermənistan şəhərləri}} {{Qərbi Azərbaycan}} {{Avropa paytaxtları}} [[Kateqoriya:İrəvan| ]] [[Kateqoriya:Milyon nəfərdən çox əhalisi olan şəhərlər]] [[Kateqoriya:Adı dəyişdirilmiş yaşayış məntəqələri]] [[Kateqoriya:Ermənistan şəhərləri]] [[Kateqoriya:Ermənistan]] [[Kateqoriya:İrəvan quberniyası]] o4xhnn2x4s0y9fbh0xmg8bq7l9rraxo 6557368 6557186 2022-08-01T05:08:32Z Atakhanli 223224 [[User:Imyntaniq|Imyntaniq]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{YM |növü = Qədim şəhər }} '''İrəvan''' ({{dil-hy|Երևան}} {{dil-tr|Erivan}}, {{dil-ru|Ереван}}) — [[Ağrı vadisi]]nin Şimal kənarında, [[Zəngi çayı]]nın sahilində, 850–1300 metr yüksəklikdə yerləşən [[Qafqaz şəhərləri]]ndən biridir. == Etimologiya == [[İrəvan]] şəhərinin adı tarixi mənbələrdə Rəvan kimi qeyd edilir.Dünya alimləri tərəfindən qəbul edilən [[Azərbaycan]] versiyasına əsasən isə İrəvan toponimi türk dilində "kişi", "igid" mənasını verən "ir" türk etnonimi ilə "ölkə", "yer", "kənd", "şəhər" mənası daşıyan "avan" sözü əsasında əmələ gəlib "igidlər ölkəsi" mənasını ifadə edir. [[Ermənilər]] isə əsassız bir şəkildə İrəvan toponimini [[Nuh]] peyğəmbərin adı ilə bağlayaraq erməni mənşəli toponim olduğunu iddia edirlər.<ref>{{Cite web |title=Ermənistanda Azərbaycan mədəni irsinə qarşi vandalizm |url=http://atsam.org/region-dovletleri/azerbaycan/174-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsine-qarsi-vandalizm.html |access-date=2010-12-13 |archive-date=2011-01-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110124164024/http://atsam.org/region-dovletleri/azerbaycan/174-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsine-qarsi-vandalizm.html |url-status=dead }}</ref> Müxtəlif dövrlərdə [[Çuxursəəd bəylərbəyliyi]]nin, [[İrəvan xanlığı]]nın, [[İrəvan quberniyası]]nın mərkəzi olub. == Coğrafiyası == [[İrəvan]] şəhəri 40°08' şimal en dairəsi və 44°10' şərq uzunluğunda, [[Ağrı vadisi]]nin şimal-şərq hissəsində yerləşir. [[Dəniz]] səviyyəsindən təqribən 900–1000 metr yüksəklikdə olmaqdadır. XX əsrin əvvəllərinədək İrəvan şəhəri 4 mənbədən – [[Zəngi çayı]], Söyüdlük adlanan ərazidəki çoxsaylı bulaqlar, [[Gedən dənizdən də keçib gedər (film, 1962)|Gedər]] (Qırxbulaq) çayının şəhər bağlarından keçən hissəsində tikilən su anbarı və müxtəlif yerlərdə qazılan kəhrizlər vasitəsilə içməli su ilə təmin edilirdi. XX əsrin əvvəlində İrəvandan təqribən 19 km uzaqlıqda [[Gedən dənizdən də keçib gedər (film, 1962)|Gedər]] çayının mənbəyindən (Qırxbulaqdan) şəhərə su kəməri çəkilmişdi. == Tarixi == Tarixi qaynaqlara dayanan yazarlar İrəvan adının ilk dəfə eramızın VII yüzilliyində çəkildiyini yazırlar. Şəhərin [[Urartu]] dövlətinin hökmdarı I Argişti tərəfindən [[e.ə. 782]]-ci ildə tikilmiş Erebuni qalasının xarabalıqları yaxınlığında salındığını iddia edirlər.<ref>{{Cite web |title=Qərbi Azərbaycan |url=http://tac.az/index.php?newsid=30827 |access-date=2012-05-14 |archive-date=2012-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120513183238/http://tac.az/index.php?newsid=30827 |url-status=dead }}</ref> 2004-cü ildə Edqar Hovhanisyanın yazdığı "Erebuni-Yerevan" şeirinin də indi rəsmi himn olması bu səbəbdəndir. [[Evliya]] [[Çələbiyanlı eli|Çələbiyə]] görə sonradan şəhər olmuş yerdə hicri 810-cu ildə kənd salınmış, 105 il sonra hicri 915-ci ildə Şah İsmayılın əmri ilə onun sərkərdəsi Rəvanqulu xan [[Qacar dövləti|Qacar]] tərəfindən bu kənddə qala tikdirilməyə başlamışdır.<ref>Journey from Tabriz to Erivan. — Description of the Town of Erivan (Revan), page 150 – 151. // Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa, in the seventeenth century, by Evliya Efendi. Translated from the turkish by the Ritter Joseph von Hammer, F.M.R.A.S., &c. &c. &.C. Vol. II. London: printed for the ORIENTAL TRANSLATION FUND OF GREAT BRITAIN AND IRELAND SOLD BY WILLIAM H. ALLEN & CO. LEADENHALL STREET. M.DCCCL.{{oq|en|...In the year 810 (1407) Khoja Khan Lejchan, a rich merchant of Timor's suite settled here with all his family and servants, cultivating plantations of rice, by which means a great Kent was soon formed. Hundred five years later Shah Ismail gave to Revan Kul, one of his Khans, an order to build a castle here, which being finished in seven years, was named after him. Revan or Erivan. It is situated on the eastern bank of the Zenghi river, and is of brick and stone....}}</ref> 7 ildə inşası bitirilmiş qala xanın adı ilə Rəvan və ya İrəvan qalası adlanırdı. === Antik İrəvan === İrəvan bölgəsində eramızdan öncə 4000-ci ilə aid [[Tunc dövrü]]nə aid qalıqlar tapılmışdır.<ref>{{Cite web |title=Brady Kiesling, "Rediscovering Armenia". 2000. |url=http://yerevan.usembassy.gov/armenia.pdf |access-date=2007-09-26 |archive-date=2007-09-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070926164336/http://yerevan.usembassy.gov/armenia.pdf |url-status=dead }}</ref> Əhəmənilər dövründə Qərb satraplığının tərkibində olmuşdu. Eramızdan əvvəl 585-ci ildə [[skiflər]] və [[midiyalılar]] tərəfindən şəhərin şimalında yerləşən Teişebaini qalası dağıdılmışdı. Eramızın 3-cü əsrinədək İrəvanda nələr olduğu bilinmir. 658-ci ildə şəhər [[Ərəb xilafəti]]nin hakimiyyətinə keçmişdir. [[Fayl:Pənah xanın evi İrəvan.jpg|thumb|250px|right|İrəvan xanının qardaşı Pənah xanın İrəvan şəhərində yerləşən evi]]İrəvan şəhəri müxtəlif vaxtlarda [[Sasanilər]] xanədanın, [[Ərəb Xilafəti]]nin, [[Naxçıvanşahlıq]] dövlətinin, [[Eldənizlər dövləti]]nin, [[Hülakülər dövləti]]nin, [[Qaraqoyunlu]], [[Ağqoyunlu]], [[Səfəvilər]] və [[Əfşarlar dövləti]]nin tərkibinə daxil olub. Vaxtilə bu şəhərin əhalisi daim [[türklər]]dən ibarət olmuşdur.{{mənbəsiz}} Bunu şəhərdə olmuş səyyahlar, rəsmi yolçular öz qeyd və gündəliklərində daim göstərmişlər.{{mənbəsiz}} [[Ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi|Ermənilərin]] şəhərə axını digər bölgələrdə olduğu kimi [[Türkmənçay müqaviləsi]]ndən sonra başlamış və dərhal geniş vüsət almışdı. == İrəvan məhəllələri == "İrəvan şəhəri aşağıdakı hissələrdən ibarətdir: 1. Şəhər hissəsi 2. [[Təpəbaşı məhəlləsi|Təpəbaşı]] hissəsi 3. [[Dəmirbulaq]] hissəsi Ən böyük olan Şəhər hissəsi İrəvanın şimal-şərq ərazisini əhatə edir; Təpəbaşı hissəsi qərb, Dəmirbulaq hissəsi isə cənub-şərq hissəsini tutur. Bu hissələrə öz xüsusi adı olan aşağıdakı əlavə məhəllələr də daxildir: Şəhər hissəsinə aid olanlar: 1) Çölməkçi kəndindən aşağıda yerləşən [[Abbasdərə məhəlləsi]]; 2) Kənəkir yolundan sağ tərəfdə yerləşən [[Köşəkli məhəlləsi]]; Təpəbaşı hissəsinə aid olanlar: 1) Kənəkir yolundan solda yerləşən [[Abihəyat məhəlləsi]]; 2) Zəngi çayının solunda, Kənəkir kəndindən aşağıda yerləşən [[Qızılqala məhəlləsi]]; 3) Zənginin həmin tərəfində, Qızılqala məhəlləsindən aşağıda yerləşən [[Dərəbağ məhəlləsi]]; 4) Körpüdən yuxarıda, həmin yerdə yerləşən [[Dərəkənd məhəlləsi]]; 5) Zənginin o biri tərəfində, Dərəbağla üz-üzə yerləşən [[Dəlmə məhəlləsi]]; 6) [[Noraguğ məhəlləsi]]; Bütün bu məhəllələr bağlardan ibarətdir və qış vaxtı buralarda heç kim yaşamır. Dəmirbulaq hissəsinə aid olanlar: 1) Dəmirbulaq hissəsinin cənub tərəfində, çox mənzərəli kurqan şəklində olan [[Xosrovabad məhəlləsi]]; 2) Qala ilə Xosrovabad məhəllələrinin arasındakı boş sahəni tutan [[Zəvzikar məhəlləsi]]".<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.xalqcebhesi.az/news/project/43231.html |access-date=2020-10-26 |archive-date=2020-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201029220354/http://www.xalqcebhesi.az/news/project/43231.html |url-status=live }}</ref> === İrəvanda tarixi adlar === [[Fayl:Hacı Novruzəli məscidi, İrəvan.jpg|thumb|250px|right|İrəvan şəhərində vaxtilə mövcud olmuş Hacı Novruzəli (Hacı bəy) məscidi.]] * ''İrəvanda tarixi məhəllə adlarıı:'' Təpəbaşı, Dəmir Bulaq, Toxmaq, Sabunçu, Yoncalıq, Börkçülər, Zal xan meydanı; * ''Məscid adları:'' [[Göy məscid (İrəvan)|Göy Məscid]], [[Zal xan məscidi]], [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Qala məscidi]], [[Şəhər məscidi]], [[Novruz Əli məscidi]], [[Günlüklü məscid]], [[Gümbəzli məscid]], [[Hüseynəli məscidi]], [[Hacı bəy məscidi]] və [[Qanlı təpə]], [[Üç təpə]], [[Qızıl təpə]]… Şəhərdə qədim türbə kitabəsində Əmir Səidin və onun oğlu Pir Hüseynin, habelə [[Qaraqoyunlular]] sülaləsinin digər üzvü Qara Yusifin (1410–1420), habelə oğlu Pir Budağın hökmdarlığından danışılır. Şəhərdə sırf Şərq memarlığı üslubunda tikilmiş binalar içərisində Xan Sarayı xüsusilə diqqəti cəlb edirdi. 50-ci illərədək ondan konyak zavodunun anbarı kimi istifadə etsələr də nəhayət onu söküb həmin tarixi abidəni birdəfəlik məhv etmişlər. İndi İrəvanda bir vaxt onun əsas əhalisi olan bir türk belə yaşamır. İrəvan adı türk tarixi adından Yerevan adına dəyişdirilmişdir. Y.V.Çəmənzəminli "On beş gün Ermənistanda" adlı yol qeydlərində (1935) yazır: {{Sitat|Zəngi çayının kənarında qədim İrəvan qalasının izləri durur... Övliya Çələbinin təsvir etdiyi Fərhad paşa və Toxmaq xan qalaları və şəhərin sabiq üç dəmir darvazası təbiidir ki, bu gün yoxdur. Xan Sarayı və Zərbxana da məhv olub getmişdir." Ədib sosializm təntənəsinin şıdırğı sevincində bu şəhərin yaraşığı olan qədim məsciddən söz açır: İrəvanın görkəmli asari-ətiqələrindən olan Göy Məscidə tamaşa etdik. Lacivərdi çinilərdən yapılmış qübbəsi, incə minarəsi və qapı cəbhəsi olduqca gözəldir. Mərmər mehrabı zərif işlənmişdir. Uzun çargül səhnin о başında cameyə qarşı incə bir mədrəsə tikilmişdir. Ortada bağ və hovuz var. Səhnin iki tərəfi hücrələrdir. Abovyan bağçasının yanında bu tərzdə bir mədrəsə də qalmışdır..}} Çəmənzəminlinin vəcdlə təsvir etdiyi Fərhad paşa və Toxmaq xan qalaları İrəvanın bütün tarixi boyu Osmanlı və Səfəvi dövlətlərinə mənsub olan vilayətlərdən biri olmasına işarət edir.<ref>Bayramov İbrahim. Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri, s.335.</ref><ref>Ermənistan Azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı. Gənclik, 1995, s.14.</ref> === İrəvan müxtəlif dövrlərdə === İrəvan şəhəri müxtəlif vaxtlarda [[Sasanilər]] xanədanın, [[Ərəb Xilafəti]]nin, [[Naxçıvanşahlıq]] dövlətinin, [[Eldənizlər]] dövlətinin, [[Hülakülər]] dövlətinin, [[Qaraqoyunlu]], [[Ağqoyunlu]], [[Səfəvilər]] və [[Əfşarlar dövləti]]nin tərkibinə daxil olub. [[İrəvan xanlığı]] XVIII əsrdə yaranmışdı. Xanlıq [[Qırxbulaq]], [[Zəngibasar]], [[Vedibasar]], [[Sərdarabad]], [[Göyçə]], [[Dərəçiçək]], [[Abaran]] kimi 15 mahaldan ibarət idi. Tarixi İrəvanda böyük əraziləri tutan və sahibi həmişə türklər olan Dəlmə bağları və Cənubi Azərbaycanda Həsənli kəndi yaxınlığında sinəsində 6500 il bundan əvvəlki mədəni həyatın izlərini saxlayan Dəlmə təpə adları qohum tayfanın, dilin,vətənin ortaq cəhətlərini əks edən qiymətli faktlardandır. İrəvan Ağrı vadisinin Şimal kənarında, [[Zəngi çayı]]nın sahilində, [tel:850–1300 850–1300] metr yüksəklikdə yerləşir. Müxtəlif dövrlərdə [[Çuxursəd vilayəti]]nin, [[İrəvan xanlığı]]nın, [[İrəvan quberniyası]]nın mərkəzi olub. 1936-cı ilə qədər İrəvan şəhəri müxtəlif mənbələrdə Ərvan, Ervan, Rəvan adlanmış həmin tarixdən etibarən isə [[ermənilər]] tərəfindən ad dəyişdirilərək Yerevan adlandırılmışdır. 1902-ci ildə İrəvan –Tiflis, 1908-ci ildə isə Culfa-İrəvan dəmir yolu xətti çəkilmişdir. XIX əsrin əvvəllərindən isə İrəvan şəhəri rus qoşunlarının hücum hədəfinə çevirilmişdir. 1804-ü ildə general Sisianov, 1808-i ildə general Qudoviç [[İrəvan qalası]]nı almağa cəhd etmişdir. Nəhayət 1826–1828-ci illər Rusiya-Qacar müharibəsi zamanı, daha dəqiqi 1827-ci il,oktyabrın 1-də rus generalı Paskeviçin komandanlığı altında rus qoşunları şəhəri işğal etmişdir. [[Türkmənçay müqaviləsi]] ilə İrəvan şəhəri [[İrəvan xanlığı]]nın daxilində zorla [[Rusiya]]ya birləşdirilmişdir. Bu zamandan etibarən qədim türk-oğuz qalası olan [[İrəvan qalası]]nın erməniləşdirilməsinə başlanılmışdır. 1849-cu il, iyunun 9-da [[İrəvan quberniyası]] yaradıldıqdan sonra bu quberniyanın mərkəzi kimi İrəvan şəhəri yeni inzibati əhəmiyyət kəsb etmişdir. 1918–1920-ci illərdə erməni daşnak hökumətinin, 1920-ci ildən etibarən isə [[Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası|Ermənistan SSR]]-in paytaxtı olmuşdur. [[İrəvan qalası]] arxitektura baxımından da Şərqin, Türk dünyasının mühüm mədəniyyət mərkəzlərindən biri olmuşdur. Qalanın 50–60 bürcü olub. Qaladakı [[Sərdar sarayı]], [[Sərdar məscidi]], XVII əsrin nadir memarlıq abidəsi olan [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]] səyyahları həmişə heyran qoymuşdur. Qalada daha yeddi məscid, iki-üç mərtəbəli yaşayış evləri, kişi və qadın hamamları, çoxlu sayda karvansaralar və s. olmuşdur. İrəvandakı Gürcü, Culfa, Sərdar, Tağlı, Sulu, Susuz, Hacı Əli karvansaralarının hər birində onlarla dükanlar fəaliyyət göstərirdi. İrəvan qalasından söz açan bir çox səyyahların işlətdikləri bəzi toponimlər: Şiləçi, Sabunçu, Boyaqçı, Toxmaq, Təpəbaşı, Dəmirbulaq, Bağçalar, Yoncalıq, Börkü məhəllələri, Dəlməbulaq, Qırxbulaq, Sərdar bulaqları, Gedərçay, Qırxbulaq, Zəngi çayları, Dərə bağı, Dərəkənd, Şəhər, Fəhlə, Böyük meydanları, Göy məscid, Qala məscidi, Hacı Bəyim məscidi, Zal xan məscidi, Günlüklü məscidi, Günbəzli məscid, Şəhər məscidi, Novruzəli məsidi, Hüseynəli məscidi, Qanlı təpə, Üçtəpə, Qızıl təpə təpələri və s. === Ermənistanın paytaxtına çevrilməsi === 1918-ci il may ayının 26-da [[Gürcüstan]] Cənubi Qafqaz Seymindən çıxdığını bildirib öz müstəqilliyi elan edəndən sonra Azərbaycan və Ermənistanın da analoji addım atmaqdan başqa çıxış yolu qalmamışdı. 1918-ci il may ayının 28-də Azərbaycan da öz müstəqilliyini elan etdi və Yelizavetpol (indiki Gəncə) özünə paytaxt seçdi. Bununla bağlı may ayının 30-da Azərbaycan Respublikası Nazirlər Şurasının sədri [[Fətəli Xan Xoyski]]nin imzaladığı radioteleqraf məlumatı bütün ölkələrin xarici işlər nazirliklərinə göndərildi. [[İstanbul]], [[Berlin]], [[Vyana]], [[Paris]], [[London]], [[Roma]], [[Vaşinqton]], [[Sofiya]], [[Buxarest]], [[Tehran]], [[Madrid]], [[Haaqa]], [[Moskva]], [[Stokholm]], [[Kiyev]], [[Xristaniya]] ([[Oslo]]) və Kopenhagenə göndərilən məlumatda deyilirdi: "Gürcüstanın ittihaddan çıxması üzərinə "Mavərayi-Qafqaz müttəhid cümhuriyyəti" ithalal eyləmişdir. Şəhri halın 28-ci günü əqdi-ictimai edən "Azərbaycan Şurayi-Millisi" Mavərayi-Qafqazın Cənubi-Şərqisində vaqe olan Azərbaycan Cümhuriyyətini təşkil eyləmişdir. Keyfiyyətdən hökuməti-mətbuənizin xəbərdar edilməsini surəti məxsusda rica eylər və ehtiramati – faiqəmi təqdim ilə kəsbi şərəf edərəm. Hökumətin şimdilik məqərri – müvəqqəti Elizavetpoldur. 30 mayıs. 1918. Azərbaycan Cümhuriyyəti məclisi – nüzzar rəisi Xoyski".<ref>Nazirlər Şurasının sədri Fətəli xan Xoyskinin müstəqil Azərbaycan Respublikasının yaradılması haqqında bir sıra dövlətlərin xarici işlər nazirlərinə radioqramı. 30. may 1918. // ARDA, f.970, s.1, i.4</ref> Belə olan halda ən pis vəziyyətdə elə həmin gün, 1918-ci il may ayının 28-də öz müstəqilliyini elan edən Ermənistan qalmışdı. Ermənistanın mərkəz şəhəri, paytaxtı yox idi. Bu vaxt Azərbaycan Cümhuriyyəti digər bütün ərazilərə iddialarından əl çəkmələri şərti ilə İrəvanı ermənilərə güzəştə getməyi qərara alır. Bununla bağlı F.X.Xoyski o vaxtkı xarici işlər naziri [[Məmmədhəsən Hacınski|M.H.Hacınskiyə]] ünvanladığı məktubda yazır: "Onlar (ermənilər – qeyd) ultimatumu qəbul edirlər və müharibəyə son qoyurlar. Biz İrəvanı güzəştə getdik".<ref>Nazirlər Şurasının sədri Fətəli xan Xoyskinin Azərbaycanın müstəqilliyinin elan edilməsi haqqında radioqramın göndərilməsi barədə xarici işlər naziri M.H.Hacınskiyə təlimatı. 29. may 1918. //ARDA, f.970, s.1, i.4, v.1–2.</ref> May ayının 29-da erməni Milli Şurası ilə danışıqlar barədə Nazirlər Şurasının sədri F.X.Xoyski [[Azərbaycan Milli Şurası]]nın iclasında məlumat verdi. O göstərdi ki, Ermənistan Federasiyası yaratmaqdan ötrü onlara siyasi mərkəz lazımdır, Aleksandropol türklər tərəfindən tutulduqdan sonra belə bir siyasi mərkəz, ancaq İrəvan şəhəri ola bilər, ona görə bu şəhərin ermənilərə güzəştə gedilməsi labüddür. Bu məsələ barəsində [[Xəlil bəy Xasməmmədov|X.Xasməmmədov]], [[Məmməd Yusif Cəfərov|M.Y.Cəfərov]], [[Əkbər ağa Şeyxülislamov|Ə.Şeyxülislamov]], M.Məhərrəmov çıxış edərək İrəvan şəhərinin ermənilərə güzəşt edilməsini qaçılmaz bəla kimi qiyməyləndirdilər. Milli Şuranın iclası İrəvan şəhərinin ermənilərə güzəştə gedilməsi barədə öz razılığını bildirdi.<ref>Azərbaycan Milli Şurasının 3 saylı iclasının protokolu. 29. may 1918. //ARDA, f.970, s.1,i.1,v.51</ref> İki gün sonra İrəvan Milli Şurasının üzvləri Mir Hidayət Seyidov, Bağır Rzayev və [[Nəriman bəy Nərimanbəyov]] İrəvan şəhərinin Ermənistan Respublikasına güzəştə gedilməsinə etiraz etdilər, lakin iyun ayının 1-də keçirilən Azərbaycan Milli Şurasının iclası bu etirazı qəbul etmədi.<ref>Azərbaycan Milli Şurasının 4 saylı iclasının protokolu. 1. iyun 1918. //ARDA, f.970, s.1,i.1,v.53</ref> İrəvan Ermənistana veriləndən sonra Ermənistanın sərhədi İrəvan şəhərinin yaxınlığından keçirdi. Onun ixtiyarında cəmisi altı kilometrlik dəmiryolu vardı. [[Batum müqaviləsi]]nin şərtlərinə görə Ermənistan Respublikası Cənubi Qafqazda 10 min km² ərazisi olan dövlət idi.<ref>R.Hovanuisian. Armenia on the Road to Independence, 1918. Berkeley, University of California Press, 1967, p.190–194</ref><ref>İ.Parmaksızoğlu. Ermeni Komitelerinin İhtilal hareketleri ve Besledikleri emeller. Ankara, 1981, s.133</ref> == Əhalisi == 6 oktyabr 1827-ci il tarixində Rəvan şəhəri general [[İvan Paskeviç|Paskeviçin]] rəhbərliyi ilə [[Ruslar|Rus]] Çar qoşunları tərəfindən işğal olunmuşdur. Bu zaman Rəvan şəhəri 28 verst² əraziyə sahib idi. İrəvan şəhərinin əhalisini həmişə [[Azərbaycan türkləri]] təşkil etmişdir. Hələ XVII əsr Avropa səyyahlarının şəhadətinə görə şəhər əhalisinin hamısı müsəlmanlar olmuşlar. 1827-ci ildə İrəvanda 2400 ailədə cəmi 12000 əhali yaşayırdı. Şəhərin [[ruslar]] tərəfindən işğalından sonra isə yerli kübar əhalinin bir hissəsi [[İran]]a və [[Türkiyə]]yə köçməyə məcbur olmuş, onların boş qalmış evlərində isə həmin ölkələrdən gəlmiş ermənilər məskunlaşmışdır. Nəticədə 1828-i ildə İrəvanda türk əhalinin sayı 1807 ailədə 7331 nəfərə enmiş, [[ermənilər]]in sayı isə 567 ailədə 2379 nəfərə çatmışdır. Bununla belə hələ şəhərdə 4 xan, 41 bəy və sultan ailəsinə qarşı cəmi 8 erməni məlik ailəsi yaşayırdı. 50 nəfər axund və mollaya qarşı cəmi 8 nəfər keşiş vardı. * '''1829-cu ildə''' aprel ayına olan məlumata əsasən İrəvan şəhərində 2751 evdə 5,897 nəfəri kişilər, 5,566 nəfəri qadınlar olmaqla toplam 11,463 nəfər əhali yaşayırdı.<ref name="стр. 40">Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа. Издание Управления Кавказского учебного округа. Выпуск 1. Тифлис: Типографии Канцелярии Главноначальствующего гражданской частью на Кавказе и К. Козловского, 1881. стр. 40</ref> Onlardan 1,807 evdə 3,749 nəfəri kişilər, 3,582 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 7,331 nəfəri [[Azərbaycanlılar|tatarlardan]], 944 evdə 2,148 nəfəri kişilər, 1,984 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 4,132 nəfəri [[ermənilər]]dən ibarət idi.<ref name="стр. 40" /> Şəhərdəki 4,132 nəfər erməni əhalinin 2,369 nəfərini (1220 nəfəri kişilər, 1149 nəfəri qadınlar olmaqla 567 ailə) rus işağalına qədər şəhərdə yaşayan "yerli" ermənilər, 1,763 nəfərini (366 ailədə 903 nəfəri kişilər, 812 nəfəri isə qadınlar olmaqla toplam 1715 nəfər Qacar Şahənşahlığından köçürülmüşlər; 11 ailədə 25 nəfəri kişilər, 23 nəfəri isə qadınlar olmaqla toplam 48 nəfər Osmanlı Sultanlığından köçürülmüşlər) isə '''gəlmə''' ermənilər təşkil edirdi. * '''1880-ci ildə''' İrəvan şəhərində 2,880 evdə 12,449 nəfər əhali yaşayırdı.<ref name="стр. 41">Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа. Издание Управления Кавказского учебного округа. Выпуск 1. Тифлис: Типографии Канцелярии Главноначальствующего гражданской частью на Кавказе и К. Козловского, 1881. стр. 41</ref> Onlardan 1,318 evdə 3,252 nəfəri kişilər, 3,041 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 6,293 nəfəri [[Azərbaycanlılar|tatarlardan]], 1,509 evdə 3,216 nəfəri kişilər, 2,759 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 5,975 nəfəri [[ermənilər]]dən, 46 evdə 79 nəfəri kişilər, 76 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 155 nəfəri [[ruslar]]dan, 7 evdə 18 nəfəri kişilər, 8 nəfəri isə qadınlar olmaqla cəmi 26 nəfəri [[gürcülər]]dən ibarət idi.<ref name="стр. 41" /> == İqtisadiyyatı == Ermənistanın paytaxtı Yerevan 2020-ci ildə [[Cənubi Qafqaz]]ın ən bahalı şəhəri seçilib. Hesablamalara görə, Yerevanda bir ailə üçün yaşayış dəyəri orta hesabla 748 min [[Ermənistan dramı|dram]] (1560 ABŞ dolları) təşkil edir.<ref>{{Cite web |title=Yerevan Numbeo-nun versiyasına görə regionun ən bahalı şəhəridir |url=http://armenianreport.com/pubs/236903/ |access-date=2020-01-17 |archive-date=2020-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200131123332/http://armenianreport.com/pubs/236903/ |url-status=live }}</ref> == Bələdiyyələr == [[Fayl:Yerevan%27s districts.svg|thumb|400px|right]] Yerevan 12 bələdiyyəyə bölünür və hərəsinin öz icra başçısı var.<ref>http://www.armstat.am/file/article/marz_11_32.pdf {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130520192753/http://www.armstat.am/file/article/marz_11_32.pdf |date=2013-05-20 }} Armstat:Yerevan</ref> == [[Qardaşlaşmış şəhərlər]] == {{sütunlar}} {{sütun}} * {{bayraq|Fransa}} [[Paris]], [[Fransa]] * {{bayraq|Fransa}} [[Nitsa]], [[Fransa]] * {{bayraq|Fransa}} [[Marsel]], [[Fransa]] * {{bayraq|Fransa}} [[Lion]], [[Fransa]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Moskva]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Həştərxan]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Macarıstan}} [[Budapeşt]], [[Macarıstan]] * {{bayraq|Argentina}} [[Buenos Ayres]], [[Argentina]] * {{bayraq|Polşa}} [[Varşava]], [[Polşa]] * {{bayraq|İtaliya}} [[Venesiya]], [[İtaliya]] * {{bayraq|Kuba}} [[Havana]], [[Kuba]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Qroznı]], [[Rusiya]] {{sütun}} * {{bayraq|İndoneziya}} [[Cakarta]], [[İndoneziya]] * {{bayraq|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Ciddə]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]] * {{bayraq|Malayziya}} [[Coxor-Baxru]], [[Malayziya]] * {{bayraq|BƏƏ}} [[Dubay]], [[BƏƏ]] * {{bayraq|Albaniya}} [[Durres]], [[Albaniya]] * {{bayraq|İran}} [[İsfahan]], [[İran]] * {{bayraq|Əfqanıstan}} [[Kabil]], [[Əfqanıstan]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Qazan]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Ufa]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Misir}} [[Qahirə]], [[Misir]] * {{bayraq|Venesuela}} [[Karakas]], [[Venesuela]] * {{bayraq|Almaniya}} [[Köln]], [[Almaniya]] * {{bayraq|Rumıniya}} [[Konstantsa]], [[Rumıniya]] {{sütun}} * {{bayraq|Ukrayna}} [[Odessa]], [[Ukrayna]] * {{bayraq|Qırğızıstan}} [[Oş]], [[Qırğızıstan]] * {{bayraq|Bolqarıstan}} [[Plovdiv]], [[Bolqarıstan]] * {{bayraq|Çexiya}} [[Praqa]], [[Çexiya]] * {{bayraq|Cənubi Koreya}} [[Pusan]], [[Cənubi Koreya]] * {{bayraq|Mərakeş}} [[Rabat]], [[Mərakeş]] * {{bayraq|Braziliya}} [[Rio-de-Janeyro]], [[Braziliya]] * {{bayraq|Özbəkistan}} [[Səmərqənd]], [[Özbəkistan]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Sankt-Peterburq]], [[Rusiya]] (1990) * {{bayraq|Bosniya və Herseqovina}} [[Sarayevo]], [[Bosniya və Herseqovina]] * {{bayraq|Çin}} [[Sian]], [[Çin]] {{sütun}} * {{bayraq|Yaponiya}} [[Simonoseki]], [[Yaponiya]] * {{bayraq|Makedoniya}} [[Skopye]], [[Makedoniya Respublikası]] * {{bayraq|İsveç}} [[Stokholm]], [[İsveç]] * {{bayraq|Fransa}} [[Strasburq]], [[Fransa]] * {{bayraq|Gürcüstan}} [[Tbilisi]], [[Gürcüstan]] * {{bayraq|İtaliya}} [[Florensiya]], [[İtaliya]] * {{bayraq|Sudan}} [[Xartum]], [[Sudan]] * {{bayraq|ABŞ}} [[Hyuston]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] * {{bayraq|Banqladeş}} [[Çittaqonk]], [[Banqladeş]] * {{bayraq|Çin}} [[Şanxay]], [[Çin]] * {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Şımkent]], [[Qazaxıstan]] * {{bayraq|Türkmənistan}} [[Marı]], [[Türkmənistan]] {{sütun/son}} == Qalereya == <gallery caption="" mode="packed-hover" heights="150px"> Fayl:Bluemosqueyerev.jpg|[[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscidin]] görünüşü Fayl:Hrazdan Stadium seats.jpg|Hrazdan stadionu Fayl:Ani Plaza Hotel, Yerevan 03.jpg|Aniplaza otelinin görünüşü Fayl:Cathedral Yerevan Saint Gregory.jpg|[[Müqəddəs Qriqor Lusaroviç Kilsəsi|Müqəddəs Qriqor Lusarviç kilsəsi]] Fayl:Mount Ararat and the Yerevan skyline in spring from the Cascade.jpg|[[Ağrı dağı]] və qoynunda yerləşən İrəvan yazda Fayl:Avan Holy Mother of God church (01).jpg|Müqəddəs tanrı anası kilsəsi Fayl:New Yerevan Park 01.jpg|Yeni İrəvan parkının gecə görünüşü Fayl:Dalma Garden Mall.jpg|Dalma Garden ticarət mərkəzi və arxasında Ağrı dağı </gallery> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.yerevan.am/am/ Official website] {{hy}} {{en}} {{ru}} * [http://www.iravan.info/ İrəvan Şəhəri] {{az}} {{ru}} * [https://modern.az/az/news/250126 Vikipediyada Yerevan-İrəvan POLEMİKASI] * http://www.media-az.com/karabakh/cronik.html {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080306230113/http://www.media-az.com/karabakh/cronik.html |date=2008-03-06 }} * [http://azerbaijan.lux.az/vedi.html Qərbi Azərbaycan, Vedi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110519091105/http://azerbaijan.lux.az/vedi.html |date=2011-05-19 }} * [http://karabakh-doc.azerall.info/ru/azerpeople/ap069az-12.php Qərbi Azərbaycanın türk mənşəlli toponimləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140904161323/http://karabakh-doc.azerall.info/ru/azerpeople/ap069az-12.php |date=2014-09-04 }} * [http://azerworld.info/modules/news/article.php?item_id=40 İndiki Ermənistan qədim türk yurdu idi]{{dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.medeniyyet.az/site/?name=content&content=4800 Qərbi Azərbaycan ərazilərində yer adlarının soyqırımı]{{dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} == Həmçinin bax == * [[İrəvan xanlığı]] * [[Qərbi Azərbaycan mahalları]] * [[Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan deportasiyası]] * {{cite news |title=İRƏVAN VƏ ƏTRAFINDAKI TORPAQLAR ERMƏNİLƏRƏ HANSI ŞƏRTLƏRLƏ VERİLMİŞDİ |author=[[Yaqub Mahmudov]] |url=http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=51194 |publisher=azerbaijan-news.az |date=2014-10-14 |accessdate=2015-07-29 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150729201053/http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=51194 |archivedate=2015-07-29 |url-status=live }} {{Ermənistan şəhərləri}} {{Qərbi Azərbaycan}} {{Avropa paytaxtları}} [[Kateqoriya:İrəvan| ]] [[Kateqoriya:Milyon nəfərdən çox əhalisi olan şəhərlər]] [[Kateqoriya:Adı dəyişdirilmiş yaşayış məntəqələri]] [[Kateqoriya:Ermənistan şəhərləri]] [[Kateqoriya:Ermənistan]] [[Kateqoriya:İrəvan quberniyası]] aulmg5o7m192rzsxmjw78fbh3cp5bfm 0 5108 6557566 6238968 2022-08-01T07:26:11Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''[[Osmanlı]]''' — [[Türkiyə]]nin keçmiş adı. '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Osmanlı İmperiyası]] — çoxmillətli və çoxdinli Türk dövləti. * [[Osmanlı (Sabirabad)]] — Azərbaycan Respublikasının Sabirabad rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. '''Digər''' * [[Osmanlı dili]] — müasir türk dilindən əvvəl əsasən, indiki Türkiyə ərazisində işlədilən dil. * [[Osmanlı türkləri]] — Osmanlı dövlətinin əsas əhalisi (1299—1923). * [[Osmanlı musiqisi]] — * [[Osmanlı xanədanı]] — == Həmçinin bax == * [[Osman]] * [[Osmanlı (soyad)]] d14t2gtq1121igmprxv2xv3n50go4po 6557567 6557566 2022-08-01T07:26:19Z Araz Yaquboglu 17991 /* Həmçinin bax */ wikitext text/x-wiki '''[[Osmanlı]]''' — [[Türkiyə]]nin keçmiş adı. '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Osmanlı İmperiyası]] — çoxmillətli və çoxdinli Türk dövləti. * [[Osmanlı (Sabirabad)]] — Azərbaycan Respublikasının Sabirabad rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. '''Digər''' * [[Osmanlı dili]] — müasir türk dilindən əvvəl əsasən, indiki Türkiyə ərazisində işlədilən dil. * [[Osmanlı türkləri]] — Osmanlı dövlətinin əsas əhalisi (1299—1923). * [[Osmanlı musiqisi]] — * [[Osmanlı xanədanı]] — == Həmçinin bax == * [[Osman]] * [[Osmanlı (soyad)]] {{dəqiqləşdirmə}} 6dl7oxsfprfwoscl3llgo9u630wn67a 0 5425 6556866 6531914 2022-07-31T17:02:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{seçilmiş məqalə}} {{Dövlət |rəsmi_adı=Amerika Birləşmiş Ştatları |orijinal_adı={{dil-en|United States of America}} |adı=ABŞ |bayrağı=Flag of the United States.svg |gerbi=Great Seal of the United States (obverse).svg |milli_şüarı=<div style="padding-bottom:0.5em;text-align:center;">"[[In God We Trust]]"{{sfn|McKenna|2007|p=280}}{{refn|group=qeydlər|{{USC|36|302}}}}</div> {{yığılan siyahı |başlıq=''{{nobold|Digər ənənəvi şüarlar&nbsp;}}'': |siyahılar_stili=text-align:center;white-space:nowrap; |siyahı1={{yerli adı|la|"[[E pluribus unum]]"|italics=off}} {{small|(de-fakto)}}<br>{{small|"Çoxluqdan birliyə"}} |siyahı2={{yerli adı|la|"[[Annuit cœptis]]"|italics=off}}<br>{{small|"[[Tanrı|O]], bizim təşəbbüslərimizi dəstəklər"}} |siyahı3={{yerli adı|la|"[[Novus ordo seclorum]]"|italics=off}}<br>{{small|"Əsrlərin yeni qaydası"}} }} |milli_himni={{center|"[[The Star-Spangled Banner]]"}}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[Fayl:Star Spangled Banner instrumental.ogg]]}}</div> |digər_simvolun_növü=Marş: |digər_simvolu={{center|"[[The Stars and Stripes Forever]]"{{sfn|Kidder|Oppenheim|2007|p=91}}<ref name="urluscode.house.gov">{{cite web |url=http://uscode.house.gov/statviewer.htm?volume=112&page=1263 |title=uscode.house.gov |author= |authorlink= |vauthors= |date=12 avqust 1999 |website=Public Law 105-225 |publisher=uscode.house.gov |pages=112 Stat. 1263 |language= |quote=Section 304. "The composition by John Philip Sousa entitled "The Stars and Stripes Forever" is the national march." |accessdate=10 sentyabr 2017}}</ref> }}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[Fayl:March, "The Stars and Stripes Forever" · Colonel John R. Bourgeois, Director · John Philip Sousa · United States Marine Band.ogg]]}}</div> |xəritəsi=USA orthographic.svg |xəritənin_ölçüsü=220px |xəritənin_yazısı=ABŞ-ın yaşıl rənglə göstərildiyi Şimalı Amerika layihəsi |xəritəsi2=US insular areas SVG.svg |xəritənin_yazısı2=[[ABŞ-ın əraziləri|Əraziləri]] daxil olmaqla ABŞ |xəritənin_izahı2=[[ABŞ-ın əraziləri|Əraziləri]] daxil olmaqla ABŞ |paytaxtı=[[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]]<br>{{small|{{coord|38|53|N|77|01|W|display=inline}}}} |ən_böyük_şəhəri=[[Nyu-York]]<br>{{small|{{coord|40|43|N|74|00|W|display=inline}}}} |rəsmi_dilləri=[[ABŞ federal hökuməti|Federal səviyyədə]] yoxdur{{refn|group=qeydlər|İngilis dili 32 ştatın [[ABŞ dilləri|rəsmi dilidir]]; İngilis və [[Havay dili|havay]] dillərinin hər ikisi [[Havay]]da və ingilis və [[Alyaskanın yerli dilləri|20 yerli dil]] [[Alyaska]]da rəsmi dildir. [[Alqonkin dilləri|Alqonkin]], [[Çeroki dili|çeroki]] və [[Siu dili|siu]] dilləri ölkədə yerlilərin nəzarətindəki torpaqlarda bir çox digər rəsmi dillər sırasındadır. [[Fransız dili]] [[Men]] və [[Luiziana]]da ''de-fakto'' dil olsa da rəsmi statusa malik deyil, halbu ki [[Nyu-Meksiko]] qanunu [[ispan dili]]nə xüsusi status verir.{{sfn|Cobarrubias|1983|p=195}}{{sfn|García|2011|p=167}}}} |dillərin_növü=[[Milli dil]] |dilləri=[[İngilis dili|İngilis]]<ref group="qeydlər" name="dil" /> |etnik_qrupları='''{{small|İrqi mənsubiyyət:}}'''<br>76,6% [[Ağ amerikalılar|Ağ]]<br>13,4% [[Afroamerikalılar|Qara]]<br>5,8% [[Amerikalı asiyalılar|Asiyalı]]<br>2,7% [[Çoxirqli amerikalılar|Digər/çoxirqli]]<br>1,3% [[ABŞ-da yerli amerikalılar|Yerlilər]]<br>0,2% [[Amerika okeaniyalıları|Okeaniyalı]]<br>'''{{small|Etnik mənsubiyyət:}}'''<br>18,3% [[Hispanik və Latın amerikalılar|Hispanik və ya Latın]]<br>81,7% qeyri-Hispanik və ya Latın |etnik_qrupları_il = 2018 |etnik_qrupları_mənbə = <ref name="U.S. Census Bureau QuickFacts selected: UNITED STATES">{{cite web |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/US/PST045216 |title=U.S. Census Bureau QuickFacts selected: United States |date= 1 iyul 2018|website= QuickFacts|publisher= U.S. Department of Commerce |accessdate=12 fevral 2019}}</ref> |demonimi=[[Amerikalılar|Amerikalı]] |idarəetmə_forması=[[ABŞ-da federalizm|Federal]] [[Prezident idarəetmə sistemi|prezidentli]] [[Respublika|konstitusiya respublikası]] |rəhbərin_titulu1=[[ABŞ prezidenti|Prezident]] |rəhbərin_adı1={{nowrap|[[Co Bayden]]}} ([[ABŞ Demokrat Partiyası|D]]) |rəhbərin_titulu2=[[ABŞ vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] |rəhbərin_adı2={{nowrap|[[Kamala Harris]]}} ([[ABŞ Demokrat Partiyası|D]]) |rəhbərin_titulu3={{nowrap|[[ABŞ Nümayəndələr Palatası spikeri|Palata spikeri]]}} |rəhbərin_adı3={{nowrap|[[Nensi Pelosi]]}} ([[ABŞ Demokrat Partiyası|D]]) |rəhbərin_titulu4=[[ABŞ-ın baş hakimi|Baş hakim]] |rəhbərin_adı4=[[Con Roberts]] |qanunverici_orqanı=[[ABŞ Konqresi|Konqres]] |yuxarı_palatası=[[ABŞ Senatı|Senat]] |aşağı_palatası=[[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatası]] |quruluş_növü=[[Böyük Britaniya Krallığı]]ndan [[Amerika inqilabı|müstəqillik]] |quruluş_hadisəsi1=[[ABŞ istiqlal bəyannaməsi|Bəyannamə]] |quruluş_tarixi1=4 iyul 1776 |quruluş_hadisəsi2=[[Konfederasiya Maddələri|Konfederasiya]] |quruluş_tarixi2=1 mart 1781 |quruluş_hadisəsi3=[[Paris sülh müqaviləsi (1783)|Paris sülh müqaviləsi]] |quruluş_tarixi3=3 sentyabr 1783 |quruluş_hadisəsi4={{nowrap|[[ABŞ Konstitusiyası|Mövcud konstitusiya]]}} |quruluş_tarixi4=21 iyun 1788 |quruluş_hadisəsi5=[[Şimali Marian adaları|Dövlətə ən son qəbul]] |quruluş_tarixi5=24 mart 1976 |ərazi_keçidi=ABŞ coğrafiyası |ərazi_etiketi=Ümumi ərazi |ərazisi_qeyd=<ref group="qeydlər" name="largestcountry" /><ref>50 ştat və Kolumbiya dairəsinin ərazisi nəzərə alınır, lakin Puerto-Riko və ya digər başqa ada əraziləri nəzərə alınmır{{Cite web| date = Avqust 2010| title = State Area Measurements and Internal Point Coordinates| work = [[Census.gov]]| url = https://www.census.gov/geo/reference/state-area.html| accessdate = 17 noyabr 2017| quote = reflect base feature updates made in the MAF/TIGER database through August, 2010.}}</ref> |ərazi_sırası=3-cu/4-cü |ərazisi_mil=3,796,742 |su_ərazisi_faizi=6,97 |ərazi_etiketi2=Ümumi quru ərazisi |ərazi_məlumatı2={{convert|3,531,905|sqmi|km2|abbr=on}} |təxmini_əhalisi={{artış}}327.167.434<ref group="qeydlər" name="əhali" /><ref name="census2">{{cite web |url=https://www.census.gov/library/visualizations/interactive/population-increase-2018.html |title=Population increases to July 1, 2018 |work= [[Census.gov]]}}</ref> |əhalisinin_siyahıya_alınması=308.745.538<ref group="qeydlər" name="əhali" /><ref name=PEPANNRES2016>{{cite web|url=https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=PEP_2016_PEPANNRES&src=pt|title=Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2016|publisher=[[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|U.S. Census Bureau]]|accessdate=25 iyul 2017|archive-date=August 12, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812060921/https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=PEP_2016_PEPANNRES&src=pt|url-status=dead}} The 2016 estimate is as of July 1, 2016. The 2010 census is as of April 1, 2010.</ref> |təxmini_əhalisi_il=2018 |təxmini_əhali_sırası=3-cü |əhalisinin_siyahıya_alınması_il=2010 |əhalisinin_siyahıya_alınma_sırası=3-cü |əhalisinin_sıxlığı_mil=87<!-- Figure uses (population/land + water area) as of July 2019. --> |əhalisinin_sıxlığı_sırası=146-cı |ÜDM_AQP= {{nowrap|20.494 trilyon $<!-- End nowrap. -->}}<ref name=imf2 /> |ÜDM_AQP_il=2018 |ÜDM_AQP_sırası=2-ci |adam_başına_ÜDM_AQP=62.606 $<ref name=imf2>{{cite web|title=World Economic Outlook Database, April 2019 – Report for Selected Countries and Subjects |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=58&pr1.y=13&c=111&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |work=[[International Monetary Fund]] (IMF) |accessdate=30 iyun 2019}}</ref> |adam_başına_ÜDM_AQP_sırası=11-ci |ÜDM_nominal={{nowrap|20.494 trilyon $}}<ref name=imf2 /> |ÜDM_nominal_il=2018 |ÜDM_nominal_sırası=1-ci |adam_başına_ÜDM_nominal=62.606 $<ref name=imf2 /> |adam_başına_ÜDM_nominal_sırası=7-ci |Cini_indeksi=41,5<!-- Number only. --> |Cini_indeksi_il=2016 |Cini_indeksi_fərq=artış |Cini_indeksi_mənbə=<ref>{{Cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=US|title=GINI index (World Bank estimate): 2016|website=[[Dünya Bankı|World Bank]]|access-date=9 mart 2019}}</ref> |Cini_indeksi_sırası=56-cı |İİİ=0,924<!-- Number only. --> |İİİ_il=2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. --> |İİİ_fərq=artış<!-- Increase/decrease/steady. --> |İİİ_mənbə=<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 sentyabr 2018 |work=[[BMT-nin İnkişaf proqramı|United Nations Development Programme]] |archive-date=2018-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180914203906/http://hdr.undp.org/en/2018-update |url-status=dead }}</ref> |İİİ_sırası=13-cü |valyutası=[[{{#property:p38}}]] ($) |valyutası_kodu=USD |üv_fərq=−4-dən −12-yə, +10, +11 |üv_fərq=−4 to −10<ref group="qeydlər" name="vaxt" /> |tarix_formatı = {{plainlist| {{abbr|aa|ay}}/{{abbr|gg|gün}}/{{abbr|ii|il}}<br>{{abbr|iiii|il}}-{{abbr|aa|ay}}-{{abbr|gg|gün}}<ref>Bax [[ABŞ-da tarix və vaxt göstəricisi]].</ref>}} |nəqliyyatın_yönü=sağ<ref group="qeydlər" name="hərəkət" /> |telefon_kodu=[[Şimali Amerika nömrələmə planı|+1]] |iso3166_kodu=US |internet_domeni={{plainlist| * [[.us]]{{refn|group=qeydlər|[[ISO 3166]] designation. In actual use, the six original [[Generic top-level domain]]s are preferred.}} }} |dini ={{plainlist| * 73.0% [[ABŞ-da xristianlıq|Xristian]]<!--Note, double * notation doesn't work as expected in a {{plainlist}}. Keeping the entries for potential future use: ** 48.5% [[ABŞ-da protestantlıq|Protestant/Digər xristian]] ** 22.7% [[ABŞ-da Roma-Katolik kilsəsi|Roma-Katolik]] ** 1.8% [[Mormonizm|Mormon]]--> * 21.3% [[ABŞ-da dinsizlik|Bitərəf]] * 2.1% [[Amerika yəhudiləri#Din|Yəhudi]] * 0.8% [[ABŞ-da islam|Müsəlman]] * 2.9% Digər}} |dini_il = 2017 |dini_mənbə =<ref>{{cite web |last1=Newport |first1=Frank |title=2017 Update on Americans and Religion |url=https://news.gallup.com/poll/224642/2017-update-americans-religion.aspx |website=Gallup News |accessdate=25 fevral 2019}}</ref> }} '''Amerika Birləşmiş Ştatları''' ({{dil-en|United States of America}}), '''ABŞ''' ({{dil-en|USA}}), '''Birləşmiş Ştatlar''' ({{dil-en|United States}}) və ya sadəcə '''Amerika''' ({{dil-en|America}}) — 50 [[Ştat (ABŞ)|ştatdan]], bir [[Vaşinqton şəhəri|federal dairədən]], beş böyük [[ABŞ-ın əraziləri|özünüidarə edən ərazidən]]{{refn|group=qeydlər|Beş böyük ərazi [[Amerika Samoası]], [[Quam]], [[Şimali Marian adaları]], [[Puerto-Riko]] və [[ABŞ Vircin adaları]]dır. Daimi əhalisi olmayan on bir kiçik ada ərazisi var : [[Beyker adası]], [[Carvis adası]], [[Conston rifi]], [[Haulend adası]], [[Kinqmen rifi]], [[Miduey rifi]] və [[Palmira rifi]]. [[Baxo-Nueva]], [[Navassa adası]], [[Serranilla bankəsi]] və [[Ueyk rifi]] üzərində ABŞ-ın suverenliyi mübahisəlidir.<ref>U.S. State Department, [https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/179780.htm Common Core Document to U.N. Committee on Human Rights], 30 dekabr 2011, Item 22, 27, 80. And U.S. General Accounting Office Report, [http://www.gao.gov/archive/1998/og98005.pdf U.S. Insular Areas: application of the U.S. Constitution] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200229153648/https://www.gao.gov/archive/1998/og98005.pdf |date=2020-02-29 }}, noyabr 1997, pp. 1, 6, 39n. İstifadə tarixi: 6 aprel 2016.</ref>}} və [[ABŞ-a bağlı kiçik adacıqlar|müxtəlif mülklərdən]] ibarət [[ölkə]]. 3,8 milyon mil² (9,8 milyon km²) əraziyə malik ABŞ dünyanın [[Ölkələrin və ərazilərin sahələrinə görə siyahısı|ərazisinə görə 3-cü və ya 4-cü ölkəsidir]]{{refn|group=qeydlər|name=largestcountry|''Britannika Ensiklopediyası'' dünyanın ən böyük ölkəsi kimi 9,572,900 km² əraziyə malik Çini üçüncü (Rusiya və Kanadadan sonra)<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/topic/111803/China-quick-facts|title=China|website=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=31 yanvar 2010}}</ref> və 9,526,468 km² əraziyə malik ABŞ-ı dördüncü olaraq siyahıya daxil edir. ABŞ üçün olan məlumat ''The World Factbook''-dan daha azdır, çünki məhəlli suları ''əhatə etmir''.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/topic/616563/United-States-quick-facts|title=United States|website=Encyclopædia Britannica|accessdate=31 yanvar 2010}}</ref> ''The World Factbook'' dünyanın ən böyük ölkəsi kimi 9,833,517 km² əraziyə malik ABŞ-ı üçüncü (Rusiya və Kanadadan sonra)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html|title=United States|website=CIA World Factbook|publisher=|accessdate=10 iyun 2016|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225135647/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html%20|url-status=dead}}</ref> və 9,596,960 km² əraziyə malik Çini dördüncü olaraq siyahıya daxil edir.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ch.html |title=China |website=CIA World Factbook |publisher=CIA |accessdate=10 iyun 2016 |archive-date=2016-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161013030611/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ch.html |url-status=dead }}</ref> ABŞ üçün olan məlumat ''Britannika Ensiklopediyası''-dan daha çoxdur, çünki məhəlli suları ''əhatə edir''.}} və bütün [[Avropa]] qitəsindən təxminən 3,9 milyon mil² (10,1 milyon km²) kiçikdir. 327 milyon nəfərdən çox əhalisi olan ABŞ dünyanın [[Ölkələrin əhaliyə görə sıralanması|ən çox əhaliyə malik üçüncü]] ölkəsidir. Paytaxtı [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]], [[Əhalisinə görə ABŞ şəhərlərinin siyahısı|ən çox əhaliyə malik şəhəri]] [[Nyu-York]]dur. Qırx səkkiz ştat və federal ərazi [[Kontinental ABŞ|kontinentaldır]] və Şimali Amerikada [[Kanada]] və [[Meksika]] arasında yerləşir. [[Paleohindilər]] ən azı 12 min il əvvəl [[Amerikanın məskunlaşdırılması|Sibirdən]] Şimali Amerika materikinə köçmüşdürlər.{{sfn|Erlandson|Rick|Vellanoweth|2008|p=19}} Avropalıların kolonizasiyası XVI əsrdə başlamışdır. ABŞ [[ABŞ-ın şərq sahili|şərq sahili]] boyunca qurulan [[On üç koloniya|On üç ingilis koloniyasından]] yarandı. [[Fransız-hindu müharibəsi]]ndən sonra [[Böyük Britaniya Krallığı|Böyük Britaniya]] ilə koloniyalar arasında çoxsaylı mübahisələr 1775-ci ildə başlamış [[Amerika inqilabı]]na və ardından 1776-cı ildə [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi]] ilə nəticələndi. Müharibə ABŞ-ın [[Müstəmləkə imperiyası|Avropa hakimiyyətindən]] müstəqillik əldə edən ilk ölkə olması ilə [[Paris sülh müqaviləsi (1783)|1783-cü ildə başa çatdı]].<ref>Greene, Jack P.; Pole, J.R., eds. (2008). ''A Companion to the American Revolution''. pp. 352–361.<br>{{cite book |author=Bender, Thomas |title=A Nation Among Nations: America's Place in World History |url= https://books.google.com/books?id=wQHlrIz4gpYC&pg=PA61 |year=2006 |publisher=Hill & Wang |location=New York |page=61 |isbn=978-0-8090-7235-4}}<br>{{cite web |url=http://www.digitalhistory.uh.edu/era.cfm?eraid=4&smtid=1 |title=Overview of the Early National Period |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=2014 |website=Digital History |publisher=University of Houston |access-date=25 fevral 2015}}</ref> [[ABŞ Konstitusiyası|Mövcud konstitusiya]] 1788-ci ildə qəbul edilmiş və bir çox [[İnsan hüquqları|fundamental vətəndaş azadlıqlarını]] təmin etmək üçün ümumilikdə [[hüquqlar haqqında Bill]] adlanan ilk on dəyişikliklə 1791-ci ildə ratifikasiya edilmişdir. ABŞ XIX əsrdə Şimali Amerikada güclü bir genişlənməyə başladı, [[ABŞ ərazisinin təkamülü|yeni torpaqlar aldı]],<ref name="MD2007" /> [[Hindi müharibələri|yerli amerika qəbilələrini köçürdü]] və 1848-ci ildə qitəyə yayılanadək tədricən ştatları qəbul etdi.<ref name="MD2007">{{cite book |last=Carlisle |first=Rodney P. |first2=J. Geoffrey |last2=Golson |title=Manifest Destiny and the Expansion of America |series=Turning Points in History Series |url=https://books.google.com/?id=ka6LxulZaEwC&vq=annexation&dq=territorial+expansion+United+States+%22manifest+destiny%22 |year=2007 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-85109-833-0 |page=238}}</ref> XIX əsrin ikinci yarısında [[ABŞ-da vətəndaş müharibəsi]] [[ABŞ-da köləlik|ölkədə hüquqi köləliyin]] sona çatmasına səbəb oldu.<ref>{{cite web |url=https://www.pbs.org/wgbh/aia/part4/4p2967.html|title=The Civil War and emancipation 1861–1865 |website=Africans in America |publisher=WGBH Educational Foundation|location=Boston|year=1999|archiveurl=https://web.archive.org/web/19991012054217/http://pbs.org/wgbh/aia/part4/4p2967.html |archivedate=12 oktyabr 1999}}</ref><ref>{{cite book |editor1-first=Jeffrey H. |editor1-last=Wallenfeldt |author=Britannica Educational Publishing |series=America at War |title=The American Civil War and Reconstruction: People, Politics, and Power |url=https://books.google.com/?id=T_0TrXXiDbUC&dq=slavery+%22American+Civil+War%22 |year=2009 |publisher=Rosen Publishing Group |isbn=978-1-61530-045-7 |page=264}}</ref> Əsrin sonunda ABŞ Sakit okeana qədər genişləndi<ref name="AmCentNYT">{{cite book |url=https://archive.org/details/americancenturyr00whit |title=The American Century |author=White, Donald W. |year=1996 |isbn=978-0-300-05721-8 |publisher=Yale University Press |chapter=1: The Frontiers |accessdate=26 mart 2013 }}</ref> və [[Sənaye inqilabı]] tərəfindən böyük ölçüdə yönləndirilən iqtisadiyyatı yüksəlməyə başladı.<ref>{{cite web |title=Work in the Late 19th Century |url=https://www.loc.gov/teachers/classroommaterials/presentationsandactivities/presentations/timeline/riseind/work/ |website=Library of Congress |accessdate=16 yanvar 2015}}</ref> [[İspan-ABŞ müharibəsi]] və [[Birinci Dünya Müharibəsi]] ölkənin qlobal hərbi güc statusunu təsdiqlədi. ABŞ [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən qlobal bir [[Fövqəldövlət|supergüc]], [[ABŞ-ın nüvə silahları|nüvə silahı inkişaf etdirən ilk ölkə]], [[Hiroşima və Naqasakinin atom bombardmanı|müharibədə istifadə]] edən yeganə ölkə və [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası]]nın [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri|daimi üzvü]] olaraq çıxdı.Amin'de bele deyirdi Mülkiyyət hüquqları qanunvericiliyinin, xüsusən [[Vətəndaş hüquqları aktı (1964-cü il)|1964-cü il Vətəndaş hüquqları aktı]], [[Səsvermə hüquqları aktı (1965-ci il)|1965-ci il Səsvermə hüquqları aktı]] və [[Ədalətli mənzil aktı (1968-ci il)|1968-ci il Ədalətli mənzil aktının]] qəbulu irqi və ya rəngə əsaslanan ayrı-seçkiliyi qadağan etmişdir. [[Soyuq müharibə]] zamanı ABŞ və [[Sovet İttifaqı]] [[Apollon 11|1969-cu ildə ABŞ-ın Aya enişi ilə]] pik nöqtəsinə çatan [[Kosmik yarış]]da mübarizə apardı. Soyuq müharibənin sona çatması və 1991-ci ildə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının dağılması|Sovet İttifaqının dağılması]] ABŞ-ı dünyanın yeganə supergücü etdi.<ref>{{cite book |author1=Tony Judt |author2=Denis Lacorne |title=With Us Or Against Us: Studies in Global Anti-Americanism |url=https://books.google.com/books?id=nVDHAAAAQBAJ&pg=PA61 |year=2005 |publisher=Palgrave Macmillan |isbn=978-1-4039-8085-4 |page=61}}<br>{{cite book |author=Richard J. Samuels |title=Encyclopedia of United States National Security |url=https://books.google.com/books?id=K751AwAAQBAJ&pg=PT666 |year=2005 |publisher=Sage Publications |isbn=978-1-4522-6535-3 |page=666}}<br>{{cite book|author=Paul R. Pillar |title=Terrorism and U.S. Foreign Policy |url=https://archive.org/details/terrorismusforei00pill/page/57 |year=2001 |publisher=Brookings Institution Press |isbn=978-0-8157-0004-3 |page=[https://archive.org/details/terrorismusforei00pill/page/57 57] }}<br>{{cite book |author=Gabe T. Wang |title=China and the Taiwan Issue: Impending War at Taiwan Strait |url=https://books.google.com/books?id=CbPJ7KZ9FvIC&pg=PA179 |year=2006 |publisher=University Press of America |isbn=978-0-7618-3434-2 |page=179}}<br>{{cite book |title=Understanding the "Victory Disease," From the Little Bighorn to Mogadishu and Beyond |url=https://books.google.com/books?id=qgdmiw4VUHsC&pg=PA1 |publisher=Diane Publishing |isbn=978-1-4289-1052-2 |page=1 |year=2004}}<br>{{cite book |author1=Akis Kalaitzidis |author2=Gregory W. Streich |title=U.S. Foreign Policy: A Documentary and Reference Guide |url=https://books.google.com/books?id=tzwYzL9KcwEC&pg=PA313 |year=2011 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-38375-5 |page=313}}</ref> O, [[federativ respublika]] və [[nümayəndəlik demokratiyası]]dır. ABŞ [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın, [[Dünya Bankı]]nın, [[Beynəlxalq Valyuta Fondu]]nun, [[Amerika Dövlətləri Təşkilatı]]nın (ADT) və bir çox digər beynəlxalq təşkilatların təsisçi üzvüdür. Qlobal ÜDM-in təxminən dörddə birini təşkil edən [[Ümumi Daxili Məhsul üzrə ölkələrin reytinqi|nominal ÜDM üzrə dünyanın ən iri iqtisadiyyatı]] və [[ÜDM həcminə görə ölkələrin siyahısı (AQP)|AQP üzrə ikinci ən iri iqtisadiyyatına]] malik ABŞ yüksək [[İnkişaf etmiş ölkələr|inkişaf etmiş ölkədir]].<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=23&pr.y=9&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDPD&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, April 2015 |date= |accessdate= |website= |publisher=}}</ref> [[ABŞ iqtisadiyyatı]] [[xidmət]]lərin və [[Bilik iqtisadiyyatı|biliyə əsaslanan]] fəaliyyətlərin dominantlığı ilə xarakterizə edilən geniş [[Postsənaye cəmiyyəti|postsənaye]] iqtisadiyyatdır, buna baxmayraq istehsalat sektoru dünyada ən böyük ikincidir.<ref>{{cite web |title=Manufacturing, value added (current US$) |url=http://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.MANF.CD |website=World Bank Open Data |publisher=World Bank |accessdate=11 fevral 2017}}</ref> ABŞ dünyada dəyərinə görə məhsulların ən böyük [[İdxalata görə ölkələrin siyahısı|idxalçısı]] və ikinci ən böyük [[İxracata görə ölkələrin siyahısı|ixracatçısıdır]].<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/Publications/the-world-factbook/rankorder/2087rank.html|title=The World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|access-date=2018-04-16|archive-date=2008-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20081004070323/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook//rankorder/2087rank.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/Publications/the-world-factbook/rankorder/2078rank.html|title=The World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|access-date=2018-04-16|archive-date=2008-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20081004073036/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook//rankorder/2078rank.html|url-status=dead}}</ref> Əhalisi dünya cəminin yalnız 4,3%-i olmasına baxmayaraq<ref name="urlPopulation Clock">{{cite web |url=https://www.census.gov/popclock/ |title=Population Clock |date=4 iyul 2017 |website=U.S. and World Population Clock |publisher=U.S. Department of Commerce |quote=The United States population on July 4, 2017 was: 325,365,189 |accessdate=11 sentyabr 2017}}</ref> ABŞ dünyada ümumi sərvətin [[Milli sərvət|31%-ni təşkil edir]], qlobal sərvətin ən böyük payı tək bir ölkədə cəmlənmişdir.<ref>{{cite web |title=Global Wealth Report |url=https://www.credit-suisse.com/corporate/en/research/research-institute/global-wealth-report.html |website=Credit Suisse |accessdate=11 fevral 2019 |language=en |date=Oktyabr 2018}}</ref> Geniş [[ABŞ-da gəlir bərabərsizliyi|gəlir]] və [[ABŞ-da sərvət bərabərsizliyi|sərvət bərabərsizliyinə]] baxmayaraq, ABŞ [[Orta əmək haqqına görə ölkələrin siyahısı|orta əmək haqqı]], [[İnsan İnkişafı İndeksi|insan inkişafı]], [[Adambaşına düşən ÜDM-ə görə ölkələrin siyahısı|adambaşına düşən ÜDM]] və işçi məhsuldarlığı da daxil olmaqla sosial-iqtisadi göstəricilərdə [[ABŞ-ın beynəlxalq reytinqləri|çox yüksək sırada]] qalmağa davam edir.<ref>{{cite news |url=http://www.cbsnews.com/2100-500395_162-3228735.html |title=U.S. Workers World's Most Productive |publisher=CBS News |date=11 fevral 2009 |accessdate=23 aprel 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=AV_AN_WAGE|title=Average annual wages|website=stats.oecd.org|access-date=9 fevral 2019}}</ref> [[Müdafiə xərclərinə görə ölkələrin siyahısı|Qlobal hərbi xərclərinin]] üçdə birini təşkil edən ABŞ dünyanın ən qabaqcıl [[ABŞ Silahlı Qüvvələri|hərbi]] qüvvəsidir<ref>{{cite web |url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=476 |title=Trends in world military expenditure, 2013 |publisher=Stockholm International Peace Research Institute |date=Aprel 2014 |accessdate=14 aprel 2014|deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150104033821/http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=476 |archivedate=4 yanvar 2015}}</ref> və beynəlxalq səviyyədə aparıcı [[Siyasət|siyasi]], [[ABŞ mədəniyyəti|mədəni]] və [[ABŞ-da elm və texnologiya|elmi]] gücdür.<ref>[[#Cohen|Cohen, 2004: History and the Hyperpower]]<br>[[#BBC18may|BBC, April 2008: Country Profile: United States of America]]<br>{{cite web |url=http://www.researchtrends.com/issue8-november-2008/geographical-trends-of-research-output/ |title=Geographical trends of research output |publisher=Research Trends |accessdate=16 mart 2014 |archive-date=2014-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140317092424/http://www.researchtrends.com/issue8-november-2008/geographical-trends-of-research-output/ |url-status=dead }}<br>{{cite web |url=http://www.openaccessweek.org/profiles/blogs/the-top-20-countries-for-scientific-output |title=The top 20 countries for scientific output |publisher=Open Access Week |accessdate=16 mart 2014 }}<br>{{cite web |url=http://www.epo.org/about-us/annual-reports-statistics/annual-report/2012/statistics-trends/granted-patents.html |title=Granted patents |publisher=European Patent Office |accessdate=16 mart 2014 }}</ref> == Etimologiya == {{Həmçinin bax|Amerika (toponim)|ABŞ vətəndaşlarının adlandırılması|Amerikan (söz)}} [[Fayl:Amerigo Vespucci - Project Gutenberg etext 19997.jpg|thumb|left|upright=0.6|Amerika qitələri italyan səyyah [[Ameriqo Vespuççi]]nin adını daşıdığına inanılır.{{sfn|Martone|2016|p=504}}]] 1507-ci ildə alman kartoqraf [[Martin Valdzmyuller]] qərb yarımkürəsi torpaqlarını italiyalı səyyah və kartoqraf [[Ameriqo Vespuççi]]nin ({{dil-la|Americus Vespucius}}) şərəfinə [[Amerika]] adlandırdığı dünya xəritəsi hazırladı.{{sfn|Sider|2007|p=226}} "Amerika Birləşmiş Ştatları" ifadəsinin ilk sənədli sübutu [[Corc Vaşinqton|Vaşinqtonun]] [[adyutant]]ı və [[Kontinental Ordu]]nun şəxsi heyət generalı polkovnik-leytenant [[Cozef Rid]]ə eskvayr [[Stiven Moylan]] tərəfindən yazılmış 2 yanvar 1776-ci il tarixli məktubdur. Moylan istiqlal müharibəsi səylərinə kömək istəmək məqsədi ilə "Amerika Birləşmiş Ştatlarından İspaniyaya tam və geniş səlahiyyətlər ilə" getmək istədiyini ifadə edirdi.<ref>DeLear, Byron (4 iyul 2013) [http://www.csmonitor.com/USA/Politics/2013/0704/Who-coined-United-States-of-America-Mystery-might-have-intriguing-answer Who coined 'United States of America'? Mystery might have intriguing answer.] "Historians have long tried to pinpoint exactly when the name 'United States of America' was first used and by whom… …This latest find comes in a letter that Stephen Moylan, Esq., wrote to Col. Joseph Reed from the Continental Army Headquarters in Cambridge, Mass., during the Siege of Boston. The two men lived with Washington in Cambridge, with Reed serving as Washington's favorite military secretary and Moylan fulfilling the role during Reed's absence." ''Christian Science Monitor'' (Boston, MA).</ref><ref>Touba, Mariam (5 noyabr 2014) [http://blog.nyhistory.org/coined-phrase-united-states-america-may-never-guess/ Who Coined the Phrase 'United States of America'? You May Never Guess] "Here, on January 2, 1776, seven months before the Declaration of Independence and a week before the publication of Paine's ''Common Sense'', Stephen Moylan, an acting secretary to General George Washington, spells it out, 'I should like vastly to go with full and ample powers from the United States of America to Spain' to seek foreign assistance for the cause." ''New-York Historical Society Museum & Library''</ref><ref>Fay, John (15 iyul 2016) [http://www.irishcentral.com/roots/history/The-forgotten-Irishman-who-named-the-United-States-of-America.html The forgotten Irishman who named the 'United States of America'] "According to the NY Historical Society, Stephen Moylan was the man responsible for the earliest documented use of the phrase "United States of America." But who was Stephen Moylan?" ''IrishCentral.com''</ref> "Amerika Birləşmiş Ştatlarının" ifadəsinin ilk məlum nəşri Virciniya ştatının Vilyamsberq şəhərindəki [[The Virginia Gazette]] qəzetində 6 aprel 1776-cı ildə yazılmış anonim bir esse idi.<ref>{{cite journal |title="To the inhabitants of Virginia," by A PLANTER.'' Dixon and Hunter's. April 6, 1776, Williamsburg, Virginia. Letter is also included in Peter Force's ''American Archives'' |url=http://research.history.org/DigitalLibrary/VirginiaGazette/VGIssueThumbs.cfm?IssueIDNo=76.DH.16 |issue=1287 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141219053616/http://research.history.org/DigitalLibrary/VirginiaGazette/VGIssueThumbs.cfm?IssueIDNo=76.DH.16 |archivedate=19 dekabr 2014 |volume=5}}</ref> [[Con Dikinson]] tərəfindən hazırlanan və 17 iyun 1776-cı ilə qədər tamamlanan [[Konfederasiya Maddələri]]nin ikinci layihəsi "Konfederasiyanın adı 'Amerika Birləşmiş Ştatları' olacağını" elan etdi.{{sfn|Safire|2003|p=199}} 1777-ci ilin sonunda ratifikasiyası üçün ştatlara göndərilən Maddələrin yekun variantı "Konfederasiyanın müraciət forması 'Amerika Birləşmiş Ştatları' olacaq" cümləsini ehtiva edir.{{sfn|Mostert|2005|p=18}} 1776-cı il iyun ayında [[Tomas Cefferson]] özünün hazırladığı [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi|istiqlal bəyannaməsinin]] "orijinal kobud layihəsinin" sərlövhəsində "AMERİKA BİRLƏŞMİŞ ŞTATLARI" ifadəsini böyük hərflərlə yazmışdı.{{sfn|Safire|2003|p=199}} Sənədin bu layihəsi 21 iyun 1776-cı ilə qədər üzə çıxmayıb və ifadəni Dikinsonun 17 iyun tarixli Konfederasiya Maddələri layihəsində istifadə etdikdən əvvəl və ya sonra yazıldığı naməlumdur.{{sfn|Safire|2003|p=199}} Qısa formada "Birləşmiş Ştatlar" da standartdır. Digər ümumi formalar "B.Ş.", "ABŞ" və "Amerika"dır. Danışıq adları "A-nın B.Ş.-ı" və və beynəlxalq səviyyədə "Ştatlar"dır. XVIII əsrin sonlarında şeir və mahnılarda məşhur olan "[[Kolumbiya (ad)|Kolumbiya]]" adı öz mənşəyini [[Xristofor Kolumb]]dan götürür; bu Kölumbiya ölkəsi daxil olmaqla "[[Vaşinqton şəhəri|Kolumbiya dairəsi]]", Qərb yarımkürəsinin bir çox yeri və quruluşunun adında özünü büruzə verir.{{sfn|Brokenshire|1993|page=49}} "Birləşmiş Ştatlar" ifadəsi müstəqil ştatlar toplusunun təsviri olaraq orijinal formasında cəm halında idi, məsələn "Birləşmiş Ştatlardır" ({{dil-en|"the United States are"}}) ifadəsini ehtiva edən [[ABŞ Konstitusiyasına on üçüncü dəyişiklik]] 1865-ci ildə ratifikasiya edilmişdi.{{sfn|Greg|1892|p=276}} Tək forması, məsələn "Birləşmiş Ştatlardır" ({{dil-en|"the United States is"}}) Amerika Vətəndaş müharibəsi başa çatdıqdan sonra məşhur oldu. İndi tək halı standart formadır; cəm halı "bu Birləşmiş Ştatlar" ({{dil-en|"these United States"}}) deyimində saxlanılır. Fərq istifadədən daha əhəmiyyətlidir; bu ştatların toplusu və bir vahid arasındakı fərqdir.<ref>G. H. Emerson, ''The Universalist Quarterly and General Review'', Vol. 28 (Jan. 1891), p. 49, quoted in {{cite web |url=http://itre.cis.upenn.edu/~myl/languagelog/archives/002663.html |author=Zimmer, Benjamin |date=24 noyabr 2005 |title=Life in These, Uh, This United States |publisher=University of Pennsylvania|accessdate=5 yanvar 2013}}</ref> [[ABŞ vətəndaşlığı|ABŞ vətəndaşı]] "[[Amerikalılar|Amerikalıdır]]". "Birləşmiş Ştatlar", "Amerika" və "B.Ş." ölkəyə sifət olaraq istinad edilir ("Amerika dəyərləri", "ABŞ qüvvələri"). İngilis dilində "[[Amerikan (söz)|Amerikan]]" sözü nadir hallarda Amerika Birləşmiş Ştatları ilə bir-başa bağlı olmayan mövzulara aiddir.<ref>{{cite book |last1=Wilson |first1=Kenneth G. |title=The Columbia guide to standard American English |url=https://archive.org/details/columbiaguidetos00wils_203 |date=1993 |publisher=Columbia University Press |location=New York |isbn=978-0-231-06989-2 |pages=[https://archive.org/details/columbiaguidetos00wils_203/page/n63 27]–28}}</ref> == Tarix == {{Əsas|ABŞ tarixi|ABŞ tarixinin xronologiyası|ABŞ-ın biznes tarixi|ABŞ-ın iqtisadi tarixi|ABŞ-ın əmək tarixi}} === Yerli xalqlar və Kolumba qədərki dövr tarixi === {{Ətraflı|[[ABŞ-da yerli amerikalılar]]}} {{şəkillər albomu|başlıq_yer=center|miqyas=350 | şəkil1 = Monks Mound in July.JPG|izah1=[[Kahokiya]]da yerləşən [[Monks-Maund]], [[UNESCO]]-nun [[ümumdünya irsi]] | şəkil2 = Cliff Palace.JPG|izah2=[[Anasazilər]] tərəfindən inşa edilən [[Klif sarayı]] }} Ümumi olaraq qəbul olunmuşdur ki, [[Amerikanın məskunlaşdırılması|Şimali Amerikanın ilk sakinləri]] [[Beringiya bərzəxi|Berinq torpaq körpüsü]] vasitəsi ilə [[Sibir]]dən köçmüş və ən azı 12 min il əvvəl gəlib çatmışdılar, baxmayaraq ki, artan sübutlar daha əvvəl gəlmələrini göstərir.{{sfn|Erlandson|Rick|Vellanoweth|2008|p=19}}{{sfn|Savage|2011|page= 55}}{{sfn|Haviland|Walrath|Prins|2013|page=219}} Torpaq körpüsündən keçdikdən sonra ilk amerikalılar Sakit Okean sahili boyunca{{sfn|Fladmark|2017|pages=55–69}} və [[Kordilyer buz örtüyü|Kordilyer]] və [[Lavrentid buz örtüyü|Lavrentid]] buz örtükləri arasında daxili buzsuz dəhliz vasitəsilə cənuba hərəkət etdilər.{{sfn|Meltzer|2009|page= 129}} [[Klovis mədəniyyəti]] e.ə. 11,000-də meydana çıxdı və bu, Amerikanın sonrakı yerli mədəniyyətlərinin əksəriyyətinin əcdadı hesab olunur.{{sfn|Waters|Stafford|2007|pages=1122–1126}} Klovis mədəniyyətinin Amerikanın ilk insan məskənini təmsil etdiyinə inanılırdı.{{sfn|Flannery|2015|pages=173–185}} İllər keçdikcə 15.550 il bundan əvvələ aid alətlərin də daxil olduğu daha çox sübutlar "pre-Klovis" mədəniyyətləri ideyasını inkişaf etdirmişdi. Bu, ehtimal ki, Şimali Amerikaya immiqrsayianın üç böyük dalğasının ilkini təmsil edir.{{sfn|Gelo|2018|pagees=79-80}} Vaxt keçdikcə Şimali Amerikadakı yerli mədəniyyətlər getdikcə daha mürəkkəbləşdi, cənub-şərqdə mövcüd olmuş [[Kolumba qədərki dövr]] [[Missisipi mədəniyyəti]] kimi bəziləri qabaqcıl kənd təsərrüfatı, möhtəşəm memarlıq və dövlət səviyyəsində cəmiyyətlər inkişaf etdirdi.{{sfn|Lockard|2010|page= 315}} Cənubda Missisipi mədəniyyəti eramızın 800–1600-cü illər arasında Meksika sərhədindən Floridaya qədər genişlənərək çiçəkləndi.{{sfn|Inghilleri|2016|page= 117}} Şəhər dövləti [[Kahokiya]] müasir ABŞ-ın ən böyük, ən mürəkkəb Kolumba qədərki dövr [[Arxeologiya|arxeoloji sahəsi]] sayılır.{{sfn|Martinez|Sage|Ono|2016|page= 4}} [[Dörd Künc]] bölgəsində isə [[Anasazilər]] mədəniyyəti əkinçilikdən daha çox asılılıq yaradan yüzilərlə davam edən kənd təsərrüfatı təcrübəsinin ən yüksək nöqtəsi kimi inkişaf etdi.{{sfn|Fagan|2016|page=390}} ABŞ-da mövcud olan [[Ümumdünya irsi|UNESCO-nun ümumdünya irsinin]] üçü Pueblosa aid edilir: [[Mesa-Verde Milli Parkı]], [[Çako Mədəniyyəti Milli Tarix Parkı]] və [[Taos-Pueblo]].{{sfn|Martinez|Bordeaux|2016|page=602}}{{sfn|Weiss|Jacobson|2000|page=180}} Həmçinin [[Luiziana]]nın şimal-şərqindəki [[Poverti-Poynt]] mədəniyyətinə aid yerli amerikalılar tərəfindən inşa edilən torpaq işləri də UNESCO-nun ümumdünya irsinə daxil edilib. [[Böyük göllər|Böyük Göllər]] bölgəsinin cənubunda [[İrokezlər]] İttifaqı (Haudenosuni) XII və XV əsrlər arasında bir vaxtda yaradılmışdı.<ref name="Dean Snow">{{cite book |url=https://books.google.com/?id=P7e82KQoX6IC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=iroquois+basque |title=The Iroquois |author=Dean R. Snow |publisher=Blackwell Publishers, Ltd. |year=1994 |isbn=978-1-55786-938-8 |accessdate=16 iyul 2010}}</ref> [[Havay adaları]]nın ilk yaşayış məntəqələri tarixi müzakirə mövzusu olmağa davam edir.<ref name="PearcePearce2010">{{cite book |first1=Charles E.M. |last1=Pearce |first2=F. M. |last2=Pearce |title=Oceanic Migration: Paths, Sequence, Timing and Range of Prehistoric Migration in the Pacific and Indian Oceans |url={{google books |plainurl=y |id=rhQxc4GW8soC |page=167}} |date=17 iyun 2010 |publisher=Springer Science & Business Media| isbn=978-90-481-3826-5 |page=167}}</ref> [[Arxeologiya|Arxeoloji]] dəlillər eramızın 124-cü ilində yaşayış məntəqəsinin mövcudluğunu göstərir.<ref name="Whittaker1986">{{cite book |first=Elvi W. |last=Whittaker |title=The Mainland Haole: The White Experience in Hawaii |url={{google books |plainurl=y |id=JNM-A-QJ_o4C |page=3}}|date=Yanvar 1986|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-05316-7|page=3}}</ref> === Yerli xalqlar üstündə təsirləri və qarşılıqlı əlaqə === {{Ətraflı|[[Hindi müharibələri]], [[Hindi soyqırımları]] və [[Yerli amerikalıların xəstəlikləri və epidemiyaları]]}} Müasir ABŞ ərazilərində Avropa müstəmləkəçiliyinin tərəqqisi ilə [[ABŞ-da yerli amerikalılar|yerli amerikalılar]] tez-tez [[Hindi müharibələri|işğal edildi və didərgin düşdülər]].<ref>{{cite book |author=Paul Joseph |title=The SAGE Encyclopedia of War: Social Science Perspectives |url=https://books.google.com/books?id=idw0DQAAQBAJ&pg=PA590 |date=11 oktyabr 2016 |publisher=SAGE Publications |isbn=978-1-4833-5988-5 |page=590}}</ref> Amerikanın yerli əhalisi avropalılar gəldikdən sonra və əsasən [[təbii çiçək]] və [[Qızılca (xəstəlik)|qızılca]] xəstəlikləri kimi müxtəlif səbəblərə görə [[Hindi soyqırımları|azaldı]].<ref>"''[https://books.google.com/books?id=qubTdDk1H3IC&pg=PA205 The Cambridge encyclopedia of human paleopathology] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160208032805/https://books.google.com/books?id=qubTdDk1H3IC&pg=PA205 |date=8 fevral 2016}}''". Arthur C. Aufderheide, Conrado Rodríguez-Martín, Odin Langsjoen (1998). [[Cambridge University Press]]. p. 205. {{ISBN|0-521-55203-6}}</ref><ref>[[#Bianchine|Bianchine, Russo, 1992]] pp. 225–232</ref> Avropa ilə təmas zamanı Şimali Amerikanın orijinal əhalisinin sayını təxmin etmək çətin olsa da, XX əsrin əvvəllərində [[Ceyms Muni]] tərəfindən tarixi qeydlərdən istifadə edərək 1600-cü ildə [[Meksika]]nın şimalındakı yerli əhalinin sayını təxmin etmək üçün cəhd edildi.{{sfn|Perdue|Green|2005|page=40}}{{sfn|Haines|Haines|Steckel|2000|page= 12}} Daha sonrakı illərdə [[Smitsonian İnstitutu]]ndan [[Duqlas Yubleykr]] bu rəqəmləri yeniləyib.{{sfn|Thornton|1998|page=34}} Yubleykr cənub Atlantik ştatlarında əhalinin sayını 92.916 və Körfəz ştatlarında əhalinin sayını 473.616 olduğunu təxmin etsə də, alimlərin əksəriyyəti rəqəmi çox aşağı hesab edir.{{sfn|Perdue|Green|2005|page=40}} [[Antropoloq]] [[Henri Dobins]] əhalinin çox daha yüksək, Meksika körfəzinin sahillərində 1.100.000, [[Florida]] və [[Massaçusets]] arasında yaşayan 2.211.000 adam, [[Missisipi çayı|Mississipi vadisində]] və qollarında 5.250.000 və [[Florida yarımadası]]nda 697.000 nəfər olduğuna inanırdı.{{sfn|Perdue|Green|2005|page=40}}{{sfn|Haines|Haines|Steckel|2000|page= 12}} Avropalılar və yerli amerikalılar arasında ilk qarşılıqlı əlaqə [[skandinavlar]] tərəfindən edilmişdir. İndiyədək qalan bir sıra skandinav [[saqa]]sı [[Dənizkənarı əyalətlər]] və onun yerli əhalisi ilə əlaqəli məlumatlar verir. Skandinavlar Kolumbdan təxminən 500 il əvvəl Şimali Amerikada məskunlaşmağa cəhd etdilər.{{sfn|Volo|Volo|2007|page=11}}{{sfn|Cowper|2011|page=67}}{{sfn|Wilson|Thompson|1997|page=14}} Kolonizasiyanın ilk günlərində bir çox avropalı qida çatışmazlığına, xəstəliklərə və yerli amerikalıların hücumlarına məruz qalmışdılar. Yerli amerikalılar tez-tez qonşu tayfalarla müharibə etmiş və Avropalılarla onların [[koloniya müharibəsi|koloniya müharibələrində]] müttəfiq olmuşdular. Ancaq eyni zamanda bir çox yerli və kolonist bir-birindən asılı hala gəldi. Kolonistlər qida və heyvan dərisi, yerlilər isə silah, sursat və digər Avropa malları üçün ticarət edirdi.<ref>[[#Ripper2008|Ripper, 2008]] p. 6</ref> Yerlilər bir çox kolonistə qarğıdalı, paxla və balqabağın harada, nə vaxt və necə becərilməli olduğunu öyrətdi. Avropalı misyonerlər və digərləri yerli amerikalıların "mədəniləşdirilməsinin" əhəmiyyətli olduğuna hiss edir və onları Avropa kənd təsərrüfatı metodlarına və həyat tərzinə uyğunlaşmağa çağırırdılar.<ref>[[#Ripper2008|Ripper, 2008]] p. 5</ref><ref>[[#Calloway1998|Calloway, 1998]], p. 55</ref> === Avropalıların məskunlaşması === {{Ətraflı|[[ABŞ-ın kolonizasiya tarixi]], [[Şimali Amerikanın kolonizasiyası]] və [[On üç koloniya]]}} [[Fayl:View of St. Augustine FL at intersection of Cathedral Pl and Charlotte St 20160707 1.jpg|thumb|[[Sent-Oqastin (Florida)|Sent-Oqastin]] kontinental ABŞ-da avropalıların qurduğu ən qədim daimi yaşayış məntəqəsidir (1565-ci il)<ref name="Saint Augustine" />]] [[Fayl:The Mayflower Compact 1620 cph.3g07155.jpg|thumb|''[[Meyflauer sazişi]], 1620-ci il'' [[Jan Leon Jerom Ferris]]in rəsm əsəri]] İndiki ABŞ-ın ərazisində Avropa kolonizasiyasının inkişafı ilə, [[ABŞ-da yerli amerikalılar|yerli amerikalılar]] tez-tez [[Hindi müharibələri|işğal edilmiş və yerlərindən qovulmuşdular]].{{sfn|Joseph|2016|page=590}} Müasir ABŞ ərazisinə çatan ilk avropalılar 1513-cü ildə Floridaya ilk səfərini edən [[Xuan Ponse de Leon]] kimi ispan [[konkistador]]ları olmuşdu, lakin [[ABŞ-ın qeydiyyata alınmamış əraziləri|qeydiyyata alınmamış ərazilər]] də nəzərə alınsa [[Kolumbun ikinci ekspedisiyası|1493-cü il ekspedisiyasında]] [[Puerto-Riko]]ya çıxan [[Xristofor Kolumb]] bu şərəfə nail olub. İspanlar Florida və Nyu-Meksikoda [[Sent-Oqastin (Florida)|Sent-Oqastin]]<ref name="Saint Augustine">{{cite web |title=St. Augustine Florida, The Nation's Oldest City |url=http://staugustine.com/history/nations-oldest-city |website=staugustine.com |language=en |access-date=2017-10-31 |archive-date=2017-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171019215207/http://staugustine.com/history/nations-oldest-city |url-status=dead }}</ref> və [[Santa-Fe (Nyu-Meksiko)|Santa-Fe]] kimi ilk yaşayış məntəqələrini saldılar. Fransızlar özlərininkini Mississippi çayı boyunca qurdular. Şimali Amerikanın şərq sahillərində İngilislərin müvəffəqiyyətli məskunlaşması 1607-ci ildə [[Ceymstaun (Virciniya)|Ceymstaunda]] [[Virciniya koloniyası]] və 1620-ci ildə [[Pilqremlər]]in [[Pilmut koloniyası]] ilə başladı. Mühacirləri çoxu [[Din azadlığı|dini azadlıq]] axtaran [[İngilis müxalifətçilər|müxalifətçi xristian qrupları]] idi. Qitənin ilk seçilmiş qanunvericilik məclisi olan Virciniyanın [[Berjesslərin Evi]] 1619-cu ildə yaradıldı, sahilə çıxmazdan əvvəl Pilqremlər ilə [[Meyflauer sazişi]] bağlandı və [[Konnektikutun Əsas Sərəncamları]] Amerika koloniyaları boyunca inkişaf edəcək nümayəndəliklərin özünüidarəetmə və konstitusionalizm nümunəsi üçün presedentlər yaratdı.<ref name="Remini2–3">{{Harvnb|Remini|2007|pp=2–3}}</ref><ref name="Johnson26–30">{{Harvnb|Johnson|1997|pp=26–30}}</ref> Hər koloniydakı mühacirlərin böyük hissəsi kiçik fermerlər idi, ancaq bir neçə on il ərzində koloniyaların müxtəlifliyi kimi digər sənaye sahələri də inkişaf etdi. [[Əmtəə bitkisi|Əmtəə bitkilərinə]] tütün, düyü və buğda daxil idi. Hasilat sənayesində xəz, balıqçılıq və taxta-şalban üstünlük təşkil edirdi. İstehsalçılar rom və gəmi hazırlayırdılar və kolonizasiya dövrününü sonunda amerikalılar dünyanın dəmir təchizatının yeddidə birini istehsal edirdilər.<ref>[[#Walton|Walton, 2009]], fəsil 3</ref> Nəticədə şəhərlər yerli iqtisadiyyatları dəstəkləmək və ticarət mərkəzləri kimi xidmət etmək üçün sahillərə səpələndilər. İngilis kolonistlər [[Şotland-İrland amerikalıları|Şotland-İrland]] və digər qrupların dalğaları ilə tamamlandı. Sahilyanı torpaqlar daha da bahalaşdıqca azad edilmiş [[muzdlu nökər]]lər daha qərbə sıxışdırıldılar.<ref>[[#Lemon|Lemon, 1987]]</ref> İngilis kaperləri ilə geniş miqyaslı bir kölə ticarətinə başlanıldı.<ref>{{Cite journal |last1=Jackson |first1=L. P. |title=Elizabethan Seamen and the African Slave Trade |journal=The Journal of Negro History |volume=9 |issue=1 |date=1924 |pages=1–17 |jstor=2713432|doi=10.2307/2713432}}</ref> Xəstəliklərin az olması və daha yaxşı qida və müalicə səbəbi ilə Şimali Amerikada kölələrin orta ömür uzunluğu cənuba nisbətən daha çox olması kölə sayının sürətlə artmasına səbəb oldu.<ref>[[#Tadman|Tadman, 2000]], p. 1534</ref><ref>[[#Schneider|Schneider, 2007]], p. 484</ref> Kolonist cəmiyyət əsasən köləliyin dini və mənəvi yönü baxımından bölünmüşdü və koloniyalar bu praktikanın lehinə və əleyhinə qanun aktları qəbul etdilər.<ref name=Lien522>[[#Lien|Lien, 1913]], p. 522</ref><ref name=Davis7>[[#Davis96|Davis, 1996]], p. 7</ref> Amma XVIII əsrin başlaması ilə xüsusilə cənub bölgələrində əmtəə bitkilərinin əkilməsində afrikalı kölələrin yerini muzdlu nökərlər aldı.<ref name="Quirk2011">[[#Quirk|Quirk, 2011]], p. 195</ref> 1732-ci ildə [[Corciya Vilayəti|Corciyanın]] Britaniyalılar tərəfindən kolonizasiyası ilə ABŞ-ı əmələ gətirəcək [[on üç koloniya]]nın əsası qoyuldu.<ref name="BilhartzElliott2007">{{cite book |author1=Bilhartz, Terry D. |author2=Elliott, Alan C. |title=Currents in American History: A Brief History of the United States |url=https://books.google.com/books?id=J65Z_Ura2EIC&pg=PA7 |year=2007 |publisher=M.E. Sharpe |isbn=978-0-7656-1817-7}}</ref> Hamısında [[İngilislərin hüquqları|İngilislərin qədim hüquqlarına]] və respublikaçılığa dəstək verən, özünüidarə hissinə sadiqliyi artan azad kişilərin bir çoxuna açıq seçkilərlə müəyyənləşdirilmiş yerli hökumətləri vardı.<ref name="Wood1998">{{cite book |author=Wood, Gordon S. |title=The Creation of the American Republic, 1776–1787 |url=https://books.google.com/books?id=kdDRJLxBhl4C&pg=PA263 |year=1998 |publisher=UNC Press Books |isbn=978-0-8078-4723-7 |page=263}}</ref> Son dərəcə yüksək doğum göstəriciləri, aşağı ölüm göstəriciləri və sabit məskunlaşma ilə koloniya əhalisi sürətlə böyüdü. Nisbətən daha az yerli amerikalı əhalisi tutulurdu.<ref>[[#Walton|Walton, 2009]], pp. 38–39</ref> [[Birinci Böyük Oyanış|Böyük Oyanış]] kimi tanınan 1730-cu və 1740-cı illərin [[Xristian dirçəliş]] hərəkatı həm dinə, həm də dini azadlığa marağı artırdı.<ref>{{cite book |last1=Foner |first1=Eric |title=The Story of American Freedom |date=1998 |publisher=W.W. Norton |isbn=978-0-393-04665-6 |pages=4–5 |edition=1st |url=https://books.google.com/?id=YhHcaweX2tIC&printsec=frontcover&dq=story+of+American+freedom#v=onepage&q=story%20of%20American%20freedom&f=false}}</ref> [[Yeddiillik müharibə]] (ABŞ-da [[Fransız-Hindi müharibəsi]] kimi tanınır) dövründə ingilis orduları Kanadanı fransızlardan aldılar, ancaq [[Fransız dili|frankofon]] əhali cənub koloniyalarından siyasi cəhətdən təcrid olunmuş vəziyyətdə qaldı. Zəbt edilmiş və sürgün edilmiş yerli amerikalıları nəzərə almasaq, 1770-ci ildə 13 Britaniya koloniyasının 2,1 milyondan çox əhaliyəsi var idi, bu təxminən Britaniyanın üçdə birinə bərabərdi. Yeni gələnlərin davam etməsinə baxmayaraq, 1770-ci illərdə təbii artım tempi xaricdə anadan olan amerikalıların az olduğu vəziyyətdə idi.<ref>[[#Walton|Walton, 2009]], p. 35</ref> Koloniyaların İngiltərədən olan məsafəsi özünüidarəetmənin inkişafına imkan verdi, lakin müvəffəqiyyətləri [[Monarxiya|monarxları]] mütəmadi olaraq krallıq hakimiyyətini yenidən təsdiq etdirməyə sövq etdi.<ref>{{cite book |title=The Rights of the British Colonies Asserted and Proved | author=Otis, James |year=1763 }}</ref> 1774-cü ildə [[İspaniya Hərbi Dəniz Qüvvələri]] gəmisi ''Santiago'' [[Xuan Peres|Xuan Xose Peres Ernandes]] başçılığı altında indiki Britaniya Kolumbiyasındakı Vankuver adasının [[Nutka boğazı]]nın girişinə daxil oldu və lövbər saldı. İspanların gəmidən enməməsinə baxmayaraq yerlilər [[xəz]] ilə [[Kaliforniya]]dan gətirilmiş [[balıq qulağı]] qabığı mübadiləsi etmək üçün gəmiyə tərəf üzdülər.<ref>{{cite book |last=Pethick |first=Derek |title=The Nootka Connection: Europe and the Northwest Coast 1790–1795 |url=https://archive.org/details/nootkaconnection0000peth |year=1980 |publisher=Douglas & McIntyre |location=Vancouver |isbn=978-0-88894-279-1 |pages=[https://archive.org/details/nootkaconnection0000peth/page/8 8]–9}}</ref> O vaxtlar İspaniya [[Portuqaliya]]ya məhdud lisenziya verməklə [[Asiya]] və Şimali Amerika arasında ticarəti inhisara almağa müvəffəq olmuşdu. [[Ruslar]] [[Alyaska]]da böyüyən [[Xəz ticarəti|xəz ticarət]] sistemini qurmağa başladıqda ispanlar Peresin [[pasifik şimal-qərb]]də bir çoxu ilə ilkə imza atan səyahətləri ilə ruslara meydan oxudu.<ref>{{cite book |last=Pethick |first=Derek |title=The Nootka Connection: Europe and the Northwest Coast 1790–1795 |url=https://archive.org/details/nootkaconnection0000peth |year=1980 |publisher=Douglas & McIntyre |location=Vancouver |isbn=978-0-88894-279-1 |pages=[https://archive.org/details/nootkaconnection0000peth/page/7 7]–8}}</ref>{{refn|group=qeydlər|İspaniya XVI əsrə qədər uzanan Pasifik şimal-qərb üzərində uzun müddətli mülkiyyət iddiasını təsdiqləmək üçün [[Pasifik şimal-qərbdə İspan ekspedisiyaları|Alyaskaya bir neçə ekspedisiya]] göndərdi. 1785-1795-ci illərdə [[Ser Cozef Banks]]ın cəsarətləndiridiyi və hökumətlərinin dəstəyi ilə Britaniya tacirləri İspaniyanın iddiaları və naviqasiya hüquqlarına baxmayaraq, bu ticarətin inkişafı üçün davamlı bir cəhd etdi. Bu tacirlərin təşəbbüsləri İspaniyanın müqaviməti qarşısında uzun sürmədi. Bu mübarizəyə yapon bir holdinq də qarşı çıxdı.<ref>Robert J. King, "'The long wish'd for object' — Opening the trade to Japan, 1785–1795", ''The Northern Mariner / le marin du nord,'' vol. XX, no. 1, January 2010, pp. 1–35.</ref>}} [[Ceyms Kuk#Üçüncü ekspedisiya (1776–79)|Üçüncü və son ekspedisiyası]] zamanı kapitan [[Ceyms Kuk]] Havay ilə rəsmi təmasda olmuş ilk avropalıdır.<ref>{{cite book |last=Collingridge |first=Vanessa |authorlink=Vanessa Collingridge |title=Captain Cook: The Life, Death and Legacy of History's Greatest Explorer |url=https://archive.org/details/captaincooklifed0000coll |year=2003 |publisher=Ebury Press |page=[https://archive.org/details/captaincooklifed0000coll/page/380 380] |isbn=978-0-09-188898-5}}</ref> Kapitan [[Ceyms Kuk]]un son ekspedisiyası [[Şimal-Qərb keçidi]]nin axtarışı məqsədi ilə Şimali Amerika və Alyaska sahillərində üzməsi daxil olmaqla təxminən doqquz ay çəkdi.<ref>{{cite book |last=Hayes |first=Derek |title=Historical Atlas of the Pacific Northwest: Maps of exploration and Discovery |date=1999 |publisher=Sasquatch Books |pages=42–43 |isbn=978-1-57061-215-2 |url=https://books.google.com/?id=sl57oHrVXGoC}}</ref> === Müstəqillik və genişləndirmə (1776–1865) === {{Ətraflı|[[ABŞ İstiqlal müharibəsi]], [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi]], [[Amerika inqilabı]] və [[ABŞ ərazisinin formalaşması]]}} [[Fayl:Declaration independence.jpg|thumb|''[[İstiqlal bəyannaməsi (Trambull)|İstiqlal bəyannaməsi]]'', [[Con Trambull]]un rəsm əsəri]] [[ABŞ İstiqlal müharibəsi]] Avropa hakimiyyətinə qarşı müstəqillik uğrunda ilk uğurlu koloniya mübarizəsi idi. Amerikalılar hökumətin xalqın yerli qanunvericilikdə ifadə edilən iradəsinə uyğun olan bir "[[ABŞ-da respublikaçılıq|respublikaçılıq]]" ideologiyası hazırladılar. Onlar ingilis olmaq və "təmsilçiliyi olmayanlardan vergitutmama" hüquqlarını tələb etdilər. İngilislər imperiyanı parlament vasitəsilə idarə etməkdə təkid edirdilər və [[Amerika inqilabı|münaqişə]] müharibəyə çevrildi.<ref name="Humphrey2003">{{cite book |author=Humphrey, Carol Sue |title=The Revolutionary Era: Primary Documents on Events from 1776 To 1800 |url=https://books.google.com/books?id=19NWMZ6Ec_sC&pg=PA8 |year=2003 |publisher=Greenwood Publishing |isbn=978-0-313-32083-5 |pages=8–10}}</ref> [[İkinci Kontinental konqres]] 4 iyulda [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi|İstiqlal bəyannaməsini]] yekdilliklə qəbul etdi, uzun preambulada bütünü kişilərin bərabər və Yaradıcıları tərəfindən onların ayrılmaz hüquqları ilə birlikdə yaradıldığı və bu hüququların Böyük Britaniya tərəfindən mühafizə edilmədiyini tanındı və qətnamənin sözlərinə görə [[On üç koloniya|on üç birləşmiş Koloniya]] müstəqil bir dövlət meydana gətirdi və daha Britaniya tacına sadiq qalmağa ehtiyac qalmadı. Hər il iyul ayının dördüncü günü [[Müstəqillik günü (ABŞ)|Müstəqillik günü]] kimi qeyd olunur.<ref name="YoungNash2011" /> 9 sentyabrda İkinci Kontinental konqres bəyan etdi ki, "burada bu vaxta qədər 'Birləşmiş Koloniyalar' sözləri istifadə edilir, bu müraciət forması gələcəkdə 'Birləşmiş Ştatlar' kimi dəyişdirilə bilər".{{sfn|Samuel|1920|p=323-324}} 1777-ci ildə [[Konfederasiyanın Maddələri]] 1789-cu ilə qədər fəaliyyət göstərən zəif bir hökumət qurdu.<ref name="YoungNash2011">{{cite book |author1=Fabian Young, Alfred |author2=Nash, Gary B. |author3=Raphael, Ray |title=Revolutionary Founders: Rebels, Radicals, and Reformers in the Making of the Nation |url=https://books.google.com/books?id=QEzaLJ4u_MEC&pg=PA4 |year=2011 |publisher=Random House Digital |isbn=978-0-307-27110-5 |pages=4–7}}</ref> [[Fayl:U.S. Territorial Acquisitions.png|thumb|left|[[ABŞ ərazilərinin satın alınması]]{{endash}}XVII əsrdən bəri hər bir əraziyə ştat statusu verildi.]] 1781-ci ildə [[Yorktaun mühasirəsi|Yorktaun məğlubiyyətindən]] sonra<ref>Greene and Pole, ''A Companion to the American Revolution'' p 357. Jonathan R. Dull, ''A Diplomatic History of the American Revolution'' (1987) p. 161. Lawrence S. Kaplan, "The Treaty of Paris, 1783: A Historiographical Challenge", ''International History Review'', Sept 1983, Vol. 5 Issue 3, pp 431–442</ref> Britaniya [[Paris sülh müqaviləsi (1783)|1783-cü il sülh müqaviləsini]] imzaladı və Atlantikin qərb sahilindən [[Missisipi çayı]]na qədər Amerikanın suverenliyi tanındı. Milliyətçilər [[ABŞ Konstitusiyası]]nın yazılıdığı 1787-ci il [[Konstitusiya qurultayı (ABŞ)|Filadelfiya qurultayına]] rəhbərlik etdilər, 1788-ci ildə ştat qurultaylarında [[ABŞ Konstitusiyasının ratifikasiyası|ratifikasiya edildi]]. 1789-cu ildə federal hökumət əlverişli nəzarət və balans yaratma prinsipi ilə üç şöbə olmaqla yenidən təşkil edildi. İnqilab ordusuna rəhbərlik edən [[Corc Vaşinqton]] yeni konstitusiya ilə seçilən ilk prezident oldu. 1791-ci ildə [[İnsan hüquqları|fərdi azadlıqların]] məhdudlaşdırılmasını federal səviyyədə qadağan edən və bir sıra hüququ müdafiəni təmin edən [[hüquqlar haqqında Bill]] qəbul edildi.<ref name="BoyerJr.2007">[[#Boyer|Boyer, 2007]], pp. 192–193</ref> 1808-ci ildə federal hökumət beynəlxalq qul ticarətinin cinayət olduğunu qəbul etməsinə baxmayaraq, 1820-ci ildən sonra [[Dərin Cənub]]da yüksək gəlirli pambıq əkini və buna bağlı olaraq qul sayı kəskin artdı.<ref name="Cogliano2008">{{cite book |author=Cogliano, Francis D. |title=Thomas Jefferson: Reputation and Legacy |url=https://books.google.com/books?id=1f-wAfE0mpsC&pg=PA219 |year=2008 |publisher=University of Virginia Press |isbn=978-0-8139-2733-6 |page=219}}</ref><ref>[[#Walton|Walton, 2009]], p. 43</ref><ref>[[#Gordon|Gordon, 2004]], pp. 27,29</ref> [[İkinci Böyük Oyanış]], xüsusən 1800–1840-cı illər milyonları [[Yevangelizm|yevangel]] protestantına çevrdi. Bu, şimalda [[ABŞ-da abolisionizm|abolisionizm]] daxil olmaqla bir çox ictimai islahat hərəkatlarını gücləndirdi;<ref name="Clark2012iu">{{cite book |author=Clark, Mary Ann |title=Then We'll Sing a New Song: African Influences on America's Religious Landscape |url=https://archive.org/details/thenwellsingnews0000clar/page/47 |date=May 2012 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-4422-0881-0 |page=[https://archive.org/details/thenwellsingnews0000clar/page/47 47]}}</ref> cənubda metodistlər və baptistlər qul əhalisi arasında yayılırdı.<ref>Heinemann, Ronald L., et al., Old Dominion, New Commonwealth: a history of Virginia 1607–2007, 2007 {{ISBN|978-0-8139-2609-4}}, p.197</ref> [[Fayl:1836—1834 ABŞ xəritəsi.png|thumb|ABŞ-ın ştat və ərazilərinin xəritəsi, təx. 1834-cü il]] Amerikalıların [[ABŞ ərazilərinin satın alınması|qərbə genişlənmək]] istəyi uzun müddət davam edən [[Hindi müharibələri]]nə səbəb oldu.<ref name="BillingtonRidge2001j">{{cite book |author1=Billington, Ray Allen |author2=Ridge, Martin |author-link2= Martin Ridge (historian) |title=Westward Expansion: A History of the American Frontier |url=https://archive.org/details/westwardexpansio00bill/page/22 |year=2001 |publisher=UNM Press |isbn=978-0-8263-1981-4 |page=[https://archive.org/details/westwardexpansio00bill/page/22 22]}}</ref> 1803-cü ildə Fransanın torpaq iddiasında olduğu [[Luiziananın satın alınması]] demək olar ki ölkə ərazisini iki dəfə artırdı.<ref>{{cite web |title=Louisiana Purchase |publisher=National Park Services |url=http://www.nps.gov/jeff/historyculture/upload/louisiana_purchase.pdf |accessdate=1 mart 2011}}</ref> Müxtəlif narazılıqlara görə İngiltərəyə qarşı [[1812-ci il müharibəsi]] elan edildi və birlikdə mübarizə edildi, ABŞ millətçiliyi gücləndi.<ref name="Wait1999">{{cite book |author=Wait, Eugene M. |title=America and the War of 1812 |url=https://books.google.com/books?id=puuQ30N0EsIC&pg=PA78 |year=1999 |publisher=Nova Publishers |isbn=978-1-56072-644-9 |page=78}}</ref> Floridaya bir sıra hərbi müdaxilələr 1819-cu ildə İspaniyanın burdan və digər Körfəz sahili əraziləridən [[Adams-Onis müqaviləsi|imtina etməsinə]] səbəb oldu.<ref name="KloseJones1994">{{cite book |author1=Klose, Nelson |author2=Jones, Robert F. |title=United States History to 1877 |url=https://archive.org/details/unitedstateshist00klos_0/page/150 |year=1994 |publisher=Barron's Educational Series |isbn=978-0-8120-1834-9 |page=[https://archive.org/details/unitedstateshist00klos_0/page/150 150]}}</ref> Genişlənmə [[paraxod]]ların [[Eri Kanalı|Eri]] və [[İllinoys və Miçiqan kanalı|I&M]] kimi yeni [[kanal]]lar ilə bağlanan böyük su nəqliyyatı vasitəsilə Amerika boyunca hərəkət etməyə, daha sonra sürətli dəmiryollarının ölkə ərazisi boyunca yayılmasına başlamasından sonra [[Buxar maşını|buxar gücündən]] asılı oldu.<ref>Winchester, pp. 198, 216, 251, 253</ref> 1820-ci ildən 1850-ci illərə qədər [[Cekson demokratiyası]] daha çox ağdərili kişilərin seçki hüququnu əhatə edən bir sıra islahatlara başladı, bu 1828-ci ildən 1854-cü illərə qədər Demokratlar və Viqlərin hakim partiyalar olduğu [[İkinci Partiya Sisteminin]] yüksəlməsinə səbəb oldu. 1830-cu illərdə [[Gözyaşı yolu]] [[Hindi rezervi|hindi rezervlərindən]] hindiləri qərbə köçürməklə [[Hindilərin sürgün aktı|hindilərin sürgün siyasətinə]] nümunə oldu. Ekspansionist [[tale manifesti]] ərzində [[Texas Respublikası]] 1845-ci ildə ABŞ-a birləşdi.<ref name="Morrison1999">{{cite book |author=Morrison, Michael A. |title=Slavery and the American West: The Eclipse of Manifest Destiny and the Coming of the Civil War |url=https://books.google.com/books?id=YTaxzMlkVEMC&pg=PA13 |year=28 aprel 1997 |publisher=University of North Carolina Press |isbn=978-0-8078-4796-1 |pages=13–21}}</ref> 1846-cı ildə Britaniya ilə imzalanan [[Oreqon müqaviləsi]] indiki [[Şimal-qərbi ABŞ|şimal-qərbi Amerikanın]] ABŞ nəzarətinə keçməsinə gətirib çıxardı.<ref name="Kemp2010">{{cite book |author=Kemp, Roger L. |title=Documents of American Democracy: A Collection of Essential Works |url=https://books.google.com/books?id=JHawgM-WnlUC&pg=PA180 |year=2010 |publisher=McFarland |isbn=978-0-7864-4210-2 |page=180 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Meksika-ABŞ müharibəsi]]ndə qələbə Kaliforniya və indiki [[Cənub-qərbi ABŞ|cənub-qərbi Amerikanın]] böyük qisminin Meksikanın güzəştə getməsi ilə nəticələndi.<ref name="McIlwraithMuller2001">{{cite book |author1=McIlwraith, Thomas F. |author2=Muller, Edward K. |title=North America: The Historical Geography of a Changing Continent |url=https://archive.org/details/northamericahist00mcil/page/61 |year=2001 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-0-7425-0019-8 |page=[https://archive.org/details/northamericahist00mcil/page/61 61] |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Fayl:American bison in Yellowstone National Park.jpg|thumb|[[ABŞ-ın milli rəmzləri|Milli məməməli olan]] [[Amerika bizonu]] [[Yellouston Milli Parkı]]nda, Vayominq]] 1848–1849-cu illər [[Kaliforniya qızıl hərisliyi]] qərbə miqrasiyaya, [[Kaliforniya soyqırımı]]na<ref>Madley, Benjamin (2016). ''An American Genocide: The United States and the California Indian Catastrophe, 1846–1873.'' Yale University Press. {{ISBN|978-0-300-23069-7}}.</ref><ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=sGKL6E9_J6IC&pg=PA143|title=California Indians, Genocide of|work=Encyclopedia of American Indian History [4 volumes]|first1=Bruce E.|last1=Johansen|first2=Barry M.|last2=Pritzker|date=23 iyul 2007|pages=226–231|publisher=ABC-CLIO|via=Google Books}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TfiD-E7VBKYC&printsec=frontcover|title=Murder State: California's Native American Genocide, 1846–1873|last=Lindsay|first=Brendan C.|year=2012|publisher=U of Nebraska Press|isbn=978-0-8032-4021-6|language=en}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://newsroom.ucla.edu/stories/revealing-the-history-of-genocide-against-californias-native-americans|title=Revealing the history of genocide against California's Native Americans|last=Wolf|first=Jessica|website=UCLA Newsroom|language=en|access-date=8 iyul 2018}}</ref> və əlavə qərb ştatlarının yaranmasına sövq verdi.<ref name="Rawls1999">{{cite book |author=Rawls, James J. |title=A Golden State: Mining and Economic Development in Gold Rush California |url=https://books.google.com/books?id=UPUsIaHZTm0C&pg=PA20 |year=1999 |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-21771-3 |page=20}}</ref> [[ABŞ-da vətəndaş müharibəsi]]ndən sonra yeni transkontinental [[ABŞ-da dəmiryolu nəqliyyatı#Tarixi|dəmiryolları]] məskunların yerdəyişməsini asanlaşdırdı, daxili ticarət genişləndi və yerli amerikalılarla qarşıdurmalar artdı.<ref name="Black2011kj">{{cite book |last=Black |first=Jeremy |authorlink=Ceremi Blek |title=Fighting for America: The Struggle for Mastery in North America, 1519–1871 |url=https://books.google.com/books?id=EIst_CSWOqIC&pg=PA275 |year=2011 |publisher=Indiana University Press |isbn=978-0-253-35660-4 |page=275}}</ref> Yarım əsr ərzində [[Amerika bizonu]]nun (bəzən "bufallo" adlanır) məhvi bir çox [[düzənlik hindiləri]]nin mədəniyyətlərinə ekzistensial zərbə vurdu.<ref name="Wishart2004">{{cite book |author=Wishart, David J. |title=Encyclopedia of the Great Plains |url=https://books.google.com/books?id=rtRFyFO4hpEC&pg=PA37 |year=2004 |publisher=University of Nebraska Press |isbn=978-0-8032-4787-1 |page=37}}</ref> 1869-cu ildə yeni [[Uliss Qrantın prezidentliyi#Hindularla əlaqələr və sülh siyasəti|sülh siyasəti]] yerli amerikalıları sui-istifadədən qorumaq, daha çox müharibədən yayınmaq və onların sonrakı ABŞ vətəndaşlığını təmin etmək üçün çalışırdı. Bununla belə, geniş miqyaslı münaqişələr Qərbdə 1900-cü illərə qədər davam etdi. === Vətəndaş müharibəsi və Yenidənqurma dövrü === {{Ətraflı|[[ABŞ-da vətəndaş müharibəsi]] və [[Yenidənqurma dövrü]]}} [[Fayl:Thure de Thulstrup - L. Prang and Co. - Battle of Gettysburg - Restoration by Adam Cuerden (cropped).jpg|thumb|''[[Gettisberq döyüşü]]'', [[Ture de Tulstrup]]un rəsm əsəri]] [[Afrikalılar]]ın və [[afroamerikalılar]]ın [[ABŞ-da köləlik|köləliyinə]] dair fikir ayrılığı nəticədə [[ABŞ-da vətəndaş müharibəsi]]nə gətirib çıxardı.<ref>{{cite book |author=Stuart Murray |title=Atlas of American Military History |url=https://books.google.com/books?id=bJ_sy7mmmxQC&pg=PA76 |year=2004 |publisher=Infobase Publishing |isbn=978-1-4381-3025-5 |page=76 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite book |author=Harold T. Lewis |title=Christian Social Witness |url=https://books.google.com/books?id=kr-xNru5vZkC&pg=PA53 |year=2001 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-56101-188-9 |page=53}}</ref> Əvvəlcə, İttifaqa daxil olan ştatlar [[kölə və azad ştatlar]] olmaqla dəyişiliyə yol açaraq, Senatda balans saxlanılmışdılar, amma əhali arasında və Nümayəndələr Palatasında azad ştatlar kölə ştatlara nəzərən üstünlük təşkil edirdilər. Amma əlavə qərb ərazisi və daha çox boş torpaqlar ilə kölə və azad ştatlar arasındakı gərginlik köləliyi genişləndirmək və ya məhdudlaşdırmaq üçün federalizm və ərazilərin yerləşdirilməsinə dair müzakirələrə səbəb oldu.<ref name="O'Brien2002qs">{{cite book |author=Patrick Karl O'Brien |title=Atlas of World History |url=https://books.google.com/books?id=ffZy5tDjaUkC&pg=PA184 |year=2002 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-521921-0 |page=184 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[ABŞ Prezident seçkiləri (1860)|1860-cı ildə]] köləliyə qarşı [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublika Partiyasından]] olan ilk prezident [[Avraam Linkoln]]un seçilməsi ilə on üç kölə ştatı qurultay nəticəsində ayrıldığını elan etdi və [[Amerika Konfederativ Ştatları]]nı ("Cənub"u) qurdu, baxmayaraq ki federal hökumət ("[[İttifaq (ABŞ)|İttifaq]]") ayrılmanın qanunsuz olduğunu müdafiə etdi.<ref name="O'Brien2002qs" /> Bu ayrılmanı təmin etmək üçün separatçılar hərbi əməliyyatlara başladı və İttifaq da eyni cavabı verdi. Bunun nəticəsi olan müharibə təxminən 618.000 əsgərin və bir çox vətəndaşın ölümünə səbəb oldu. Bu münaqişə Amerika tarixində ən ölümcül hərbi münaqişə oldu.<ref>{{cite book |last=Vinovskis |first=Maris |date=1990 |title=Toward A Social History of the American Civil War: Exploratory Essays |url=https://archive.org/details/towardsocialhist00vino |page=[https://archive.org/details/towardsocialhist00vino/page/4 4] |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge; New York |isbn=978-0-521-39559-5}}</ref> Cənub qulların azadlığına qarşı mübarizə aparırdı, İttifaq isə ilk növbədə ölkəni bir bütün halda saxlamaq üçün mübarizə aparırdı. Bunula belə 1863-cü ildən sonra meydana gələn itkilər və Linkolnun öz [[Azadlıq Bəyannaməsi]]ni elan etməsi İttifaq baxımından müharibənin əsas məqsədini köləliyin ləğvinə çevirdi. Həqiqətən də İttifaq 1865-ci il aprel ayında müharibəni tamamilə qazandıqda məğlub olan Cənubdakı ştatların hər birini köləliyi qadağan edən [[ABŞ Konstitusiyasına on üçüncü dəyişiklik|on üçüncu dəyişikliyi]] ratifikasiya etməyə məcbur etdi. Müharibədən sonrakı illərdə ABŞ Konstitusiyasına [[Yenidənqurma dəyişiklikləri|üç dəyişiklik]] əlavə edildi: yuxarıda adı çəkilən on üçüncü dəyişiklik ilə yanaşı kölə olmuş təxminən dörd milyon [[Afroamerikalılar|afroamerikalıya]] vətəndaşlığı təmin edən [[ABŞ Konstitusiyasına on dördüncü dəyişiklik|on dördüncü dəyişiklik]]<ref>{{cite web |url=http://www2.census.gov/prod2/decennial/documents/1860a-02.pdf |title=1860 Census |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=10 iyun 2007}} Yeddinci səhifədə ümumi kölə əhalisinin 3,953,760 nəfər olduğu siyahılanmışdır.</ref> və afroamerikalıların nəzəriyyədə səs vermə hüququnu təmin edən [[ABŞ Konstitusiyasına on beşinci dəyişiklik|on beşinci dəyişiklik]]. Müharibə və onun nəticəsi reinteqrasiya və yeni azad olunan qulların hüquqlarını təmin etməklə Cənubun yenidən bərpası məqsədi daşıyan [[ABŞ-da federalizm|federal gücün]]<ref>De Rosa, Marshall L. (1997). ''The Politics of Dissolution: The Quest for a National Identity and the American Civil War''. Edison, NJ: Transaction. p. 266. {{ISBN|1-56000-349-9}}.</ref> əhəmiyyətli dərəcədə artımına səbəb oldu. Müharibədən sonra ciddi şəkildə [[Yenidənqurma (ABŞ)|yenidənqurma]] başladı. Prezident Linkoln İttifaq və keçmiş Konfedarasiya arasında dostluq və əfvi təşviq etməyə təşəbbüs göstərərkən, 14 aprel 1865-ci ildə [[Avraam Linkolnun qətli|bir sui-qəsdçi gülləsi]] Şimal ilə Cənub arasında təkrar bir sərhəd çəkdi. Federal hökumətdə Respublikaçılar Cənubun yenidən qurulmasını və afroamerikalıların hüquqlarının təmin edilməsini öz amallarına çevirdilər. Onlar Demokratların [[ABŞ Prezident seçkiləri (1876)|1876-cı prezident seçkilərini]] güzəştə getmək müqabilində Respublikaçıların afroamerikalıların hüquqlarının qorunması barədə razılaşdığı [[1877-ci il Kompromisi]]nə qədər israr etdilər. Özlərini "[[Xilaskarlar]]" adlandıran Cənublu ağ Demokratlar Yenidənqurmadan sonra Cənubu öz nəzarətlərinə aldılar. 1890-cı ildən 1910-cu illərə qədər qondarma [[Jim Krou qanunları]] bölgənin bir çox qara və bəzi kasıb ağlarını hüquqlarından məhrum etdi. Qaralar xüsusilə Cənubda [[ABŞ-da irqi seqresiya|irqi seqresiya]] ilə üzləşdilər.<ref>{{cite book |author=Shearer Davis Bowman |title=Masters and Lords: Mid-19th-Century U.S. Planters and Prussian Junkers |url=https://books.google.com/books?id=YXlrpdedpzoC&pg=PA221 |year=1993 |publisher=Oxford UP |page=221|isbn=978-0-19-536394-4}}</ref> Onlar həmçinin vaxtaşırı [[ABŞ-da linç|linç]] daxil olmaqla qeyri-qanuni zorakılığa məruz qaldılar.<ref>{{cite book |author=Jason E. Pierce |title=Making the White Man's West: Whiteness and the Creation of the American West |url=https://books.google.com/books?id=zJPgCwAAQBAJ&pg=PT256 |year=2016 |publisher=University Press of Colorado |page=256|isbn=978-1-60732-396-9}}</ref> [[Fayl:Ellis island 1902.jpg|thumb|Nyu-York şəhərindəki [[Ellis adası]] avropalı [[ABŞ-a immiqrasiya|immiqrantlar]] üçün başlıca giriş qapısı olmuşdu.<ref name="PriceBenton-Short2008">{{cite book |author1=Marie Price |author2=Lisa Benton-Short |title=Migrants to the Metropolis: The Rise of Immigrant Gateway Cities |url=https://books.google.com/books?id=_Tb5HMB63xAC&pg=PA51 |year=2008 |publisher=Syracuse University Press |isbn=978-0-8156-3186-6 |page=51}}</ref>]] [[Fayl:Liberty-statue-from-below.jpg|thumb|right|1886-cı ildə hədiyyə edilmiş Nyu-York şəhərindəki [[Azadlıq heykəli]] ABŞ ilə yanaşı azadlıq, demokratiya və ədalətin də simvoludur.<ref>{{cite web| title = Statue of Liberty| website=World Heritage| publisher=UNESCO| url = http://whc.unesco.org/en/list/307| accessdate = 20 oktyabr 2011}}</ref>]] === Əlavə immiqrasiya, genişləndirmə və sənayeləşmə === {{əsas|ABŞ-ın iqtisadi tarixi|ABŞ-ın texnologiya və sənaye tarixi}} Şimalda urbanizasiya və [[Cənubi Avropa|Cənubi]] və [[Şərqi Avropa]]dan [[ABŞ-a immiqrasiyanın tarixi|immiqrantların görünməmiş axını]] ölkəni sənayeləşmə üçün izafi içşi qüvvəsi ilə təmin etdi və onun mədəniyyətinə çevrildi.<ref name="Powell2009qwet">{{cite book |author=John Powell |title=Encyclopedia of North American Immigration |url=https://books.google.com/books?id=VNCX6UsdZYkC&pg=PA74 |year=2009 |publisher=Infobase Publishing |isbn=978-1-4381-1012-7 |page=74 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Birinci transkontinental teleqraf|Teleqraf]] və [[Birinci Transkontinental Dəmiryolu|transkontinental dəmir yolları]] daxil olmaqla milli infrastruktur iqtisadi artıma və [[Vəhşi Qərb]]in yaşayış məntəqələrinin böyüməsinə və inkişafına səbəb oldu. Daha sonra [[elektrik lampası]]nın və [[telefon]]un ixtirası kommunikasiya və şəhər həyatına da təsir edəcəkdir.<ref>Winchester, pp. 351, 385</ref> ABŞ, 1810-cu ildən ən az 1890-cı ilədək Mississippi çayının qərbindəki [[Hindi müharibələri]]ndə vuruşdu.<ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of Indian Wars: Western Battles and Skirmishes, 1850–1890|last=Michno|first=Gregory|date=2003|publisher=Mountain Press Publishing|isbn=978-0-87842-468-9}}</ref> Bu münaqişələrin əksəriyyəti yerli hindi ərzilərinin güzəştə gedilməsi və sonuncuların [[Hindi rezervi|hindi rezervlərinə]] məhkum olması ilə nəticələndi. Bu, mexaniki becərilən əkin sahələrini daha da genişləndiridi, beynəlxalq bazarlar üçün əlavə dəyərləri artırdı.<ref>{{cite web |title=Toward a Market Economy |url=http://www.cliffsnotes.com/more-subjects/history/us-history-i/economic-growth-and-development-18151860/toward-a-market-economy |website=CliffsNotes |publisher=Houghton Mifflin Harcourt |accessdate=23 dekabr 2014 |archive-date=2015-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150622040840/http://www.cliffsnotes.com/more-subjects/history/us-history-i/economic-growth-and-development-18151860/toward-a-market-economy |url-status=dead }}</ref> Materik genişlənməsi 1867-ci ildə [[Rusiya İmperiyası|Rusiyadan]] [[Alyaskanın satın alınması]]nı da əhatə etmişdi.<ref>{{cite web |title=Purchase of Alaska, 1867 |url=https://history.state.gov/milestones/1866-1898/alaska-purchase |publisher=U.S. Department of State |website=Office of the Historian |accessdate=23 dekabr 2014}}</ref> 1893-cü ildə Havayda Amerikayönümlü qüvvələr [[Havay Krallığı|monarxiyanı]] [[Havay Krallığın devrilməsi|devirdi]] və 1898-ci ildə ABŞ-a [[Havay Ərazisi|qoşulacaq]] [[Havay Respublikası]]nı yaratdı. Eyni il [[İspan-ABŞ müharibəsi]] nəticəsində [[Puerto-Riko]], [[Quam]] və [[Filippin]] İspaniya tərəfindən güzəştə gedildi.<ref>{{cite web |title=The Spanish-American War, 1898 |url=https://history.state.gov/milestones/1866-1898/spanish-american-war |publisher=U.S. Department of State |website=Office of the Historian |accessdate=24 dekabr 2014}}</ref> 1900-cü ildə [[İkinci Samoa Vətəndaş müharibəsi]] başa çatdıqdan sonra [[Amerika Samoası]] ABŞ tərəfindən əldə edildi.<ref>Ryden, George Herbert. ''The Foreign Policy of the United States in Relation to Samoa.'' New York: Octagon Books, 1975.</ref> ABŞ 1917-ci ildə [[ABŞ Vircin adaları]]nı Danimarkadan satın aldı.<ref>{{cite web |title=Virgin Islands History |url=http://www.vinow.com/general_usvi/history/ |publisher=Vinow.com |accessdate=5 yanvar 2018}}</ref> XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində [[Qızıl dövr|sürətli iqtisadi inkişaf]] bir çox görkəmli sənayeçilərin yüksəlməsinə səbəb oldu. [[Kornelius Vanderbilt]], [[Con Rokfeller]] və [[Endrü Karnegi]] kimi [[Biznes maqnatları|maqnatlar]] [[Dəmiryolu nəqliyyatı|dəmir yolu]], [[Neft sənayesi|neft]] və [[Polad sənayesinin tarixi (1850-1970)|polad]] sənayesində milli irəliləyişə rəhbərlik etmişdi. Bankçılıq [[Con Pirpont Morqan|C.P.Morqanın]] əhəmiyyətli rolu ilə birlikdə iqtisadiyyatın mühüm hissəsinə çevrildi. [[Tomas Alva Edison|Edison]] və [[Nikola Tesla|Tesla]] elektrik enerjisinin sənayeyə, evlərə və küçələrin işıqlandırılması üçün geniş yayılmasını öz öhdələrinə götürdülər. [[Henri Ford]] [[avtomobil sənayesi]]ndə inqilab etdi. Amerika iqtisadiyyatı bum yaşayaraq dünyanın ən nəhənginə çevrildi və ABŞ [[böyük güc]] statusu əldə etdi.<ref>{{cite book |last1=Kirkland |first1=Edward |title=Industry Comes of Age: Business, Labor, and Public Policy |pages=400–405 |edition=1961}}</ref> Bu dramatik dəyişikliklər ictimai iğtişaşlar və [[Xalq Partiyası (ABŞ)|populist]], [[ABŞ-da sosialist hərəkatlar tarixi|sosialist]] və [[ABŞ-da anarxizm|anarxist]] hərəkatların yüksəlməsi ilə müşayiət olundu.<ref>[[#Zinn|Zinn, 2005]], pp. 321–357</ref> Bu dövr sonunda [[qadınlara seçki hüququnun verilməsi]], [[ABŞ-da spirtli içki qadağası|spirtli içki qadağası]], istehlak mallarının tənzimlənməsi, işçi vəziyyətinə rəqabət və diqqətin təmin edilməsi üçün daha çox [[ABŞ antiinhisar qanunu|antiinhisar tədbirləri]] daxil olmaqla, bir çox ictimai sahələrdə ciddi islahatlar keçirən [[Proqressiv dövr]]ünün inkişafı ilə sona çatdı.<ref>Paige Meltzer, "The Pulse and Conscience of America" The General Federation and Women's Citizenship, 1945–1960," ''Frontiers: A Journal of Women Studies'' (2009), Vol. 30 Issue 3, pp. 52–76.</ref><ref>James Timberlake, ''Prohibition and the Progressive Movement, 1900–1920'' (Harvard UP, 1963)</ref><ref>George B. Tindall, "Business Progressivism: Southern Politics in the Twenties," ''South Atlantic Quarterly'' 62 (Winter 1963): 92–106.</ref> === Birinci Dünya müharibəsi, Böyük böhran və İkinci Dünya Müharibəsi === {{Ətraflı|[[Birinci Dünya müharibəsi]], [[Böyük böhran]] və [[İkinci Dünya müharibəsi]]}} [[Fayl:Empire State Building BW - NYC.jpg|thumb|upright|[[Böyük böhran]] dövründə, 1931-ci ildə [[Empayr Steyt Bildinq]] tamamlandığında dünyanın ən hündür binası idi.]] ABŞ [[Birinci Dünya müharibəsi]]nin başladığı 1914-cü ildən [[İttifaq dövlətləri|Mərkəzi qüvvələrin]] axınına qarşı [[Müttəfiq dövlətləri]] ilə formal olaraq yanaşı "dəstək qüvvə" qismində müharibəyə qoşulduğu 1917-ci ilə qədər bitərəf qaldı. 1919-cu ildə prezident [[Vudro Vilson]] [[Paris Sülh Konfransı]]nda aparıcı diplomatik rol oynadı və ABŞ-ın [[Millətlər Liqası]]na qoşulmasını güclü şəkildə müdafiə etdi. Buna baxmayaraq, Senat bunu təsdiqləməkdən imtina etdi və Millətlər Liqasını təsis edən [[Versal sülh müqaviləsi|Versal müqaviləsini]] ratifikasiya etmədi.<ref name="autogenerated418">McDuffie, Jerome; Piggrem, Gary Wayne; Woodworth, Steven E. (2005). ''U.S. History Super Review''. Piscataway, NJ: Research & Education Association. p. 418. {{ISBN|0-7386-0070-9}}.</ref> 1920-ci ildə qadın hüquqları hərəkatı [[ABŞ-da qadınlara seçki hüququnun verilməsi|qadınlara seçki hüququ verən]] [[ABŞ Konstitusiyasına doqquzuncu dəyişiklik|konstitusiya dəyişikliyinin]] qəbulunu təmin etmişdi.<ref name="voris">{{cite book |last1=Voris |first1=Jacqueline Van |title=Carrie Chapman Catt: A Public Life |url=https://archive.org/details/carriechapmancat0000vanv |series=Women and Peace Series |year=1996 |publisher=Feminist Press at CUNY |location=New York City |isbn=978-1-55861-139-9 |page=vii |quote=Carrie Chapmann Catt led an army of voteless women in 1919 to pressure Congress to pass the constitutional amendment giving them the right to vote and convinced state legislatures to ratify it in 1920.&nbsp;... Catt was one of the best-known women in the United States in the first half of the twentieth century and was on all lists of famous American women.}}</ref> 1920-ci və 1930-cu illərdə [[kütləvi kommunikasiya]] üçün [[radio]]ların artışı və erkən [[televiziya]]nın ixtirası müşahidə edildi.<ref>Winchester pp. 410–411</ref> [[Kükrəyən iyirmilər]]in tərəqqisi [[1929-cu il Uoll-Strit iflası]] və [[ABŞ-da Böyük böhran|Böyük böhranın]] başlanğıcı ilə sona çatdı. 1932-ci ildə prezident seçildikdən sonra [[Franklin Delano Ruzvelt|Franklin D. Ruzvelt]] [[Sosial Təminat (ABŞ)|Sosial Təminatın]] yaradılmasını da əhatə edən [[Yeni xətt]] ilə cavab verdi.<ref>{{cite book |title=Social Welfare: A History of the American Response to Need |first1=June |last1=Axinn |first2=Mark J. |last2=Stern |isbn=978-0-205-52215-6 |edition=7th |publisher=Allyn & Bacon |location=Boston |year=2007}}</ref> Amerikanın cənubundan milyonlarla [[Afroamerikalıların böyük köçü|afroamerikalının böyük köçü]] Birinci Dünya müharibəsindən əvvəl başlamış və 1960-cı illərə qədər davam etmişdir;<ref>{{cite book |last=Lemann |first=Nicholas |title=The Promised Land: The Great Black Migration and How It Changed America |url=https://archive.org/details/promisedlandgrea00lema |page=[https://archive.org/details/promisedlandgrea00lema/page/6 6] |year=1991 |location=New York |publisher=Alfred A. Knopf |isbn=978-0-394-56004-5}}</ref> halbuki, 1930-cu illərin ortalarında [[Toz kasası]] bir çox kənd təsərrüfatı icmalarını yoxsullaşdırdı və qərbə yeni köç dalğasını gücləndirdi.<ref>{{cite book |author=James Noble Gregory |title=American Exodus: The Dust Bowl Migration and Okie Culture in California |url=https://books.google.com/books?id=qNdtGwnXYrIC |year=1991 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-507136-8 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite web |url=https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/general-article/dustbowl-mass-exodus-plains/ |title=Mass Exodus From the Plains |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |year=2013 |website=American Experience |publisher=WGBH Educational Foundation |accessdate=5 oktyabr 2014}}<br>{{cite web |url=http://memory.loc.gov/ammem/afctshtml/tsme.html |title=The Migrant Experience |last1=Fanslow |first1=Robin A. |date=6 aprel 1997 |website=American Folklore Center |publisher=Library of Congress |accessdate=5 oktyabr 2014}}<br>{{cite book |author=Walter J. Stein |title=California and the Dust Bowl Migration |url=https://books.google.com/books?id=hGuGAAAAIAAJ |year=1973 |publisher=Greenwood Press |isbn=978-0-8371-6267-6 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[İkinci Dünya müharibəsi]] dövründə əvvəlcə bitərəf olan ABŞ [[Almaniya]]nın Avropa qitəsinin böyük hissəsini işğal etməsi ilə 1941-ci il mart ayında [[Lend-Liz]] proqramı vasitəsilə [[Antihitler koalisiyası|Müttəfiqlərə]] material tədarük etməyə başladı. 7 dekabr 1941-ci ildə [[Yaponiya imperiyası]]nın gözlənilmədən başladığı [[Pörl-Harbora hücum|Pörl-Harbor hücumu]] ABŞ-ı [[Berlin-Roma-Tokio oxu|Ox qüvvələrinə]] qarşı Müttəfiqlərə qoşulmağa təşviq etdi.<ref name="Pearl Harbor">{{cite web |last1=Yamasaki |first1=Mitch |title=Pearl Harbor and America's Entry into World War II: A Documentary History |url=http://www.hawaiiinternment.org/static/ush_yamasaki_documentary_history.pdf |publisher=World War II Internment in Hawaii |accessdate=14 yanvar 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141213122046/http://www.hawaiiinternment.org/static/ush_yamasaki_documentary_history.pdf |archivedate=13 dekabr 2014}}</ref> Müharibə dövründə ABŞ Britaniya, Sovet İttifaqı və Çin ilə yanaşı müharibədən sonrakı dünya planını razılaşdıran Müttəfiq qüvvələrinin "[[Dörd polis]]indən"<ref>{{cite web |url=https://www.iup.edu/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=37681 |title=The Four Policemen and. Postwar Planning, 1943–1945: The Collision of Realist and. Idealist Perspectives. |last=Kelly |first=Brian |accessdate=21 iyun 2014}}</ref> biri hesab olunurdu.{{sfn|Hoopes|Brinkley|1997|p=100}}{{sfn|Gaddis|1972|p=25}} Ölkə təxminən 400.000 hərbi personalını itirməsinə<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/natsec/RL32492.pdf |title=American War and Military Operations Casualties: Lists and Statistics |publisher=Congressional Research Service |last=Leland |first=Anne |last2=Oboroceanu |first2=Mari–Jana |date=26 fevral 2010 |accessdate=18 fevral 2011}} p. 2.</ref> baxmayaraq müharibədən iqtisadi və hərbi nüfuzunu daha da artıraraq [[İkinci Dünya müharibəsində itkilər|nisbətən zərər görmədən]] çıxdı.<ref>Kennedy, Paul (1989). ''The Rise and Fall of the Great Powers''. New York: Vintage. p. 358. {{ISBN|0-679-72019-7}}</ref> [[Fayl:Trinity Detonation T&B.jpg|thumb|upright|220px|[[Manhetten layihəsi]]nin [[Triniti (sınaq)|Triniti sınağı]] [[nüvə silahı]]nın ilk partlayışı idi.]] Böyük Britaniya, Sovet İttifaqı və digər müttəfiqlər ilə yeni beynəlxalq maliyyə institutları və Avropanın müharibədən sonra yenidən qurulması haqqında müqavilələrin imzalandığı [[Bretton-Vuds konfransı|Bretton-Vuds]] və [[Yalta konfransı|Yalta konfranslarında]] ABŞ-ın aparıcı rolu olmuşdur. Müttəfiqlər [[Avropada Qələbə günü|Avropada qələbə]] qazandıqda 1945-ci ildə [[San-Fransisko]]da keçirilən [[San-Fransisko konfransı|beynəlxalq konfransda]] müharibədən sonra fəaliyyətə başlayacaq [[BMT Nizamnaməsi]] hazırlandı.<ref>{{cite web |url= |url=https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/pubs/fs/55407.htm |title=The United States and the Founding of the United Nations, August 1941&nbsp;– October 1945 |date=Oktyabr 2005 |accessdate=11 iyun 2007 |publisher=U.S. Dept. of State, Bureau of Public Affairs, Office of the Historian}}</ref> ABŞ [[Manhetten layihəsi|ilk nüvə bombasını]] inkişaf etdirdi və Yaponiyanın [[Hiroşima və Naqasakinin atom bombardmanı|Hiroşima və Naqasaki şəhərlərində]] istifadə etməsi [[Yaponiyanın təslim olması|yaponların təslim olmasına]] səbəb olaraq 2 sentyabrda İkinci Dünya müharibəsini sonlandırdı.<ref>{{Cite news |url=http://www.japantimes.co.jp/opinion/2016/08/06/commentary/japan-surrender-world-war-ii/ |title=Why did Japan surrender in World War II? {{!}} The Japan Times|newspaper=The Japan Times|access-date=8 fevral 2017|language=en-US}}</ref><ref>Pacific War Research Society (2006). ''Japan's Longest Day''. New York: Oxford University Press. {{ISBN|4-7700-2887-3}}.</ref> [[Qələbə Günü (ABŞ)|Qələbə Günü]] olaraq bilinən parad və bayramlar başladı.<ref>{{cite web |url=http://www.nationalww2museum.org/learn/education/for-students/ww2-history/at-a-glance/v-j-day.html |title=The National WWII Museum {{!}} New Orleans: Learn: For Students: WWII at a Glance: Remembering V-J Day|website=www.nationalww2museum.org|access-date=8 fevral 2017}}</ref> === Soyuq müharibə və mülki hüquqlar dövrü === {{Əsas|ABŞ tarixi (1945–1964)|ABŞ tarixi (1964–1980)|ABŞ tarixi (1980–1991)}} {{Ətraflı|[[Soyuq müharibə]], [[Afroamerikalıların mülki hüquqlar hərəkatı (1954–1968)|Mülki hüquqlar hərəkatı]], [[Yoxsulluğa qarşı müharibə]], [[Kosmik yarış]] və [[Reyqanomika]]}} [[Fayl:Martin Luther King Jr St Paul Campus U MN.jpg|thumb|[[Martin Lüter Kinq]] Sent-Pol şəhərində yerləşən Minnesota Universitetində [[Vyetnam müharibəsinə ABŞ-ın müdaxiləsinə etiraz|Vyetnam müharibəsinə qarşı]] mitinqdə çıxış edərkən, 27 aprel 1967-ci il]] [[Fayl:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|[[ABŞ Prezidenti]] [[Ronald Reyqan]] (solda) və [[Sov.İKP]] MK-nın Baş katibi [[Mixail Qorbaçov]]un (sağda) 1985-ci ildə [[Cenevrə sammiti (1985)|Cenevrədə görüşü]]]] İkinci Dünya müharibəsindən sonra [[Soyuq müharibə]] kimi tanınan dövrdə ideoloji olaraq [[kapitalizm]] və [[kommunizm]]<ref name="WaggAndrews2012">{{cite book |last1=Wagg |first1=Stephen |last2=Andrews |first2=David |title=East Plays West: Sport and the Cold War |url=https://books.google.com/books?id=qmjLR5YyUhEC&pg=PR11 |year=2012 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-24167-5 |page=11}}</ref> və [[Geosiyasət|geosiyasi]] baxımdan Atlantik və Avrasiya düşərgələrinə bölünmüş ABŞ və [[Sovet İttifaqı]] güc yarışına başladı. Bir tərəfdə ABŞ və onun [[NATO]] müttəfiqləri, digər tərəfdə isə SSRİ və onun [[Varşava Müqaviləsi Təşkilatı|Varşava Paktı]] müttəfiqləri ilə [[Avropa]]nın hərbi əlaqələrində hökmranlıq edirdilər. ABŞ kommunist nüfuzunun genişlənməsinə qarşı [[çəkindirmə]] siyasəti hazırladı. ABŞ və Sovet İttifaqı [[Vasitəçilik müharibəsi|vasitəçilik müharibələri]] etsələr və güclü nüvə silahları inkişaf etdirsələr də iki ölkə birbaşa hərbi münaqişədən çəkinirdi. ABŞ bir çox hallarda Sovet himayəsində olduğunu düşündüyü [[Üçüncü dünya]] hərəkatına qarşı çıxırdı və bəzən sağçı hökumətlərə qarşı rejim dəyişikliyi üçün birbaşa müdaxilə edirdi.<ref>[[#Blakeley|Blakeley, 2009]], [https://books.google.com/books?id=rft8AgAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA92#v=onepage&q&f=false p. 92]</ref> 1950–53-cü illərdə [[Koreya müharibəsi]]ndə Amerika əsgərləri kommunist [[Çin Xalq Azadlıq Ordusu|Çin]] və [[Koreya Xalq Demokratik Respublikası|Şimali Koreya]] qüvvələri ilə döyüşdülər.<ref name="Proxy" /> Sovet İttifaqının 1957-ci ildə [[Sputnik-1|ilk süni peyki buraxması]] və 1961-ci ildə [[Vostok-1|ilk insanlı kosmik uçuşu]] başlatmasına qarşı 1969-cu ildə ABŞ-ın [[Apollon 11|Aya insanın ayaq basdığı]] ilk ölkəyə çevrilməsi "[[Kosmik yarış]]"-ın başlanğıcını qoydu.<ref name="Proxy">{{cite book |last=Collins |first=Michael |authorlink=Maykl Kollins |title=Liftoff: The Story of America's Adventure in Space |url=https://archive.org/details/liftoff00coll |location=New York |publisher=Grove Press |year=1988}}</ref> Cənub-Şərqi Asiyada vasitəçilik müharibəsi sonda [[Vyetnam müharibəsi]]ndə ABŞ-ın tam iştirak etməsi ilə nəticələndi. Öz ölkəsində ABŞ [[İkinci Dünya müharibəsindən sonra iqtisadi inkişaf|davamlı iqtisadi inkişafa]] və [[İkinci Dünya müharibəsindən sonra bebi-bum|əhalisinin]] və [[Amerika orta sinifi|orta sinifin]] sürətlə artımına nail oldu. [[Ştatlararası avtomagistral sistemi]]nin tikintisi növbəti on illər ərzində ölkənin infrastrukturuna böyük təsir göstərdi. Milyonlarla insan fermalardan və [[daxili şəhər]]lərdən böyük [[Şəhərətrafı zona|şəhərətrafı]] mənzillərə köçdü.<ref>Winchester, pp. 305–308</ref><ref name="IntHighways">{{cite web |last1=Blas |first1=Elisheva |title=The Dwight D. Eisenhower National System of Interstate and Defense Highways |url=http://www.societyforhistoryeducation.org/pdfs/N10_NHD_Blas_Junior.pdf |website=societyforhistoryeducation.org |publisher=Society for History Education |accessdate=19 yanvar 2015}}</ref> 1959-cu ildə [[Havay]] ölkəyə qoşulan 50-ci və sonuncu ABŞ ştatı oldu.<ref name="Lightner2004">{{cite book |author=Richard Lightner |title=Hawaiian History: An Annotated Bibliography |url=https://books.google.com/books?id=Yei4fDrecWsC&pg=PA141 |year=2004 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-28233-1 |page=141}}</ref> Artan [[Afroamerikalıların mülki hüquqlar hərəkatı (1954–1968)|mülki hüquqlar hərəkatı]] [[Martin Lüter Kinq]]in görkəmli liderliyi və öndərliyində seqreqasiya və diskriminasiyaya qarşı [[dinc mübarizə]]dən istifadə edirdi. Məhkəmə qərarları və qanunvericiliyin birləşməsi irqçi ayrı-seçkiliyi dayandırmağa çalışan [[Mülki Hüquqlar aktı (1968-ci il)|1968-ci il Mülki Hüquqlar aktı]] ilə başa çatmışdı.<ref>{{cite book |last=Dallek |first=Robert |year=2004 |title=Lyndon B. Johnson: Portrait of a President |page=[https://archive.org/details/lyndonbjohnsonpo00dall/page/169 169] |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-515920-2 |url=https://archive.org/details/lyndonbjohnsonpo00dall/page/169}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ourdocuments.gov/doc.php?flash=old&doc=97 |title=Our Documents&nbsp;– Civil Rights Act (1964) |publisher=United States Department of Justice |accessdate=28 iyul 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.lbjlib.utexas.edu/Johnson/archives.hom/speeches.hom/651003.asp |title=Remarks at the Signing of the Immigration Bill, Liberty Island, New York |date=3 oktyabr 1965 |accessdate=1 yanvar 2012 |deadurl=yes |archiveurl=http://arquivo.pt/wayback/20160516063650/http://www.lbjlib.utexas.edu/Johnson/archives.hom/speeches.hom/651003.asp |archivedate=16 may 2016}}</ref> Bu arada, [[Vyetnam müharibəsinə ABŞ-ın müdaxiləsinə etiraz|Vyetnam müharibəsinə]], [[Qara millətçilik|qara millətçiliyinə]] və [[seksual inqilab]]a qarşı alovlanan [[1960-cı illərin kontur-mədəniyyəti|kontur-mədəniyyət hərəkatı]] genişlənirdi. [[Medikeyr]] və [[Medikeyd]]in yaradılması, eləcə də yaşlılara və yoxsullara tibbi səhiyyə xidməti təmin edən müfavif olaraq [[Əlavə qidalanma yardım proqramı|qida talonu]] və [[himayəsində uşaqlar olan ailələrə yardım]] adlı iki proqram daxil olmaqla "[[Yoxsulluğa qarşı müharibə]]"nin başlaması sosial təminat hüquqlarını və xərclərini genişləndirdi.<ref>{{cite web |url=http://www.ssa.gov/history/lbjsm.html |title=Social Security |website=ssa.gov |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> 1970-ci illər və 1980-ci illərin əvvəlləri [[staqflyasiya]]nın başlanğıcı oldu. 1980-ci ildə prezident seçildikdən sonra [[Ronald Reyqan]] iqtisadi durgunluğa [[Reyqanomika|azad bazar yönümlü islahatlarla]] cavab verdi. [[Yumşalma]]nın çöküşündən sonra o, "çəkindirmə"dən imtina etdi və SSRİ-yə qarşı daha təcavüzkar "[[geriyə qaytarma]]" strategiyasına başladı.<ref>[[#Soss|Soss, 2010]], p. 277</ref><ref>[[#Fraser|Fraser, 1989]]</ref><ref>[[#Ferguson|Ferguson, 1986]], pp. 43–53</ref><ref>[[#Williams|Williams]], pp. 325–331</ref><ref>{{cite book |last=Niskanen |first=William A. |title=Reaganomics: an insider's account of the policies and the people |url=https://archive.org/details/reaganomicsinsid00nisk/page/363 |year=1988 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-505394-4 |page=[https://archive.org/details/reaganomicsinsid00nisk/page/363 363] |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> Keçən on il ərzində qadınların əmək fəaliyyətində iştirakının artmasından sonra 1985-ci ilədək yaşı 16 və daha çox olan qadınların əksəriyyəti işlə təmin olundu.<ref>{{cite web |title=Women in the Labor Force: A Databook |url=http://www.bls.gov/cps/wlf-databook-2012.pdf |publisher=U.S. Bureau of Labor Statistics |accessdate=21 mart 2014 |page=11 |year=2013}}</ref> 1980-ci illərin sonları Sovet İttifaqı ilə münasibətlərə "[[Soyuq müharibə (1985–91)|yumşalma]]" gətirdi və 1991-ci ildə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının dağılması|onun dağılması]] Soyuq Müharibəni sonlandırdı.<ref>{{cite book |last=Howell |first=Buddy Wayne |title=The Rhetoric of Presidential Summit Diplomacy: Ronald Reagan and the U.S.-Soviet Summits, 1985–1988 |url=https://books.google.com/books/about/The_Rhetoric_of_Presidential_Summit_Dipl.html?id=LctvjhxJ-bsC |year=2006 |publisher=Texas A&M University |isbn=978-0-549-41658-6 |page=352 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref><ref>{{cite book |last=Kissinger |first=Henry |authorlink=Henri Kissincer |title=Diplomacy |url=https://books.google.com/?id=0IZboamhb5EC&lpg=PA731 |year=2011 |publisher=Simon & Schuster |isbn=978-1-4391-2631-8 |pages=781–784 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite book |last=Mann |first=James |title=The Rebellion of Ronald Reagan: A History of the End of the Cold War |url=https://books.google.com/?id=BgZyXNIrvB4C&pg=PT12 |year=2009 |publisher=Penguin |isbn=978-1-4406-8639-9 |page=432}}<br></ref><ref>[[#Hayes|Hayes, 2009]]</ref><ref>[[#ushistory13|USHistory.org, 2013]]</ref> Bu, ABŞ-ın dünyadakı dominant supergücü kimi [[Qütblülük|tək qütblü]]<ref>Charles Krauthammer, "The Unipolar Moment," ''Foreign Affairs'', 70/1, (Winter 1990/1), 23–33.</ref> olmasına gətirib çıxardı. İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə ortaya çıxan [[Pax Americana]] konsepsiyası Soyuq müharibədən sonra [[Yeni dünya nizamı (siyasət)|yeni dünya nizamı]] termini olaraq geniş populyarlıq qazanmışdı. === Yeni tarix === {{Əsas|ABŞ tarixi (1991–2008)|ABŞ tarixi (2008-bügünə qədər)}} {{Ətraflı|[[Körfəz müharibəsi]], [[11 sentyabr terror aktları]], [[Terrorizmlə Mübarizə]], [[2007-2008-ci il maliyyə böhranı]] və [[Xəstə müdafiəsi və əlverişli qayğı aktı]]}} {{şəkillər albomu|miqyas=360 | şəkil1 = WTC smoking on 9-11.jpeg | izah1 = [[Aşağı Manhetten]]də yerləşən [[Dünya Ticarət Mərkəzi]] [[İslam terrorizmi|islam terorist]] qrupu [[Əl-Qaidə]] tərəfindən törədilən 2001-ci il [[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabr]] [[Terrorizm|terror aktları]] zamanı | alt1 = | şəkil2 = OneWorldTradeCenter.jpg | izah2 = Onun yerində yeni tikilmiş [[Dünya Ticarət Mərkəzi 1]] | alt2 = }} [[Soyuq müharibə]]dən sonra 1990-cı ildə [[Səddam Hüseyn]]in rəhbərliyində [[BƏƏS dövründə İraq|İraqın]] ABŞ-ın müttəfiqi olan [[Küveytin işğalı|Küveyti işğal və birləşdirməyə cəhd etdiyi]] vaxt Yaxın Şərqdə yaranan münaqişə 1990-cı ildə böhrana səbəb oldu. Qeyri-sabitliyin digər bölgələrə yayılacağından qorxan prezident [[Corc Herbert Uoker Buş|Corc H. U. Buş]] Səudiyyə Ərəbistanı müdafiə məqsədi ilə [[Körfəz müharibəsi|Səhra qalxanı əməliyyatı]] və [[Körfəz müharibəsi|Səhra fırtınası əməliyyatına]] başladı, İraqa qarşı ABŞ liderliyindəki 34 ölkədən olan [[Körfəz müharibəsi koalisiyası|koalisiya qüvvələri]] İraq qüvvələrini Küveytdən müvəffəqiyyətlə çıxartdı və keçmiş monarxiyanı bərpa etdi.<ref>{{Cite encyclopedia |year=2016 |title=Persian Gulf War |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |publisher=Encyclopædia Britannica, Inc. |url=https://www.britannica.com/event/Persian-Gulf-War |accessdate=24 yanvar 2017}}</ref> [[ARPANET|ABŞ-ın müdafiə şəbəkələrindən]] yaranan [[İnternet]] beynəlxalq akademik şəbəkələrə, sonra isə 1990-cı illərdə ictimaiyyətə yayılır, bu da qlobal iqtisadiyyata, cəmiyyətə və mədəniyyətə böyük təsir göstərir.<ref>Winchester, pp. 420–423</ref> [[Dot-kom köpüyü|Dot-kom bumu]], [[Alan Qrinspen]] rəhbərliyində sabit pul siyasəti və [[Şəxsi məsuliyyət və iş imkanları aktı|sosial təminat xərclərinin azaldılması]] səbəbiylə, 1990-cı illər 2001-ci ildə sona çatan müasir ABŞ tarixində [[1990-cı illər ABŞ bumu|ən uzun iqtisadi böyüməyə]] şahid oldu.<ref>{{cite news |title=Did Clinton Do It, or Was He Lucky? |author=Dale, Reginald |url=https://www.nytimes.com/2000/02/18/business/worldbusiness/18iht-think.2.t_2.html |newspaper=The New York Times |date=18 fevral 2000 |accessdate=6 mart 2013}}<br>{{cite book |last=Mankiw |first=N. Gregory |title=Macroeconomics |url=https://books.google.com/?id=58KxPNa0hF4C&lpg=PA463 |year=2008 |publisher=Cengage Learning |isbn=978-0-324-58999-3 |page=559 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> 1994-cü ilin əvvəllərində ABŞ 450 milyon insanın 17 trilyon $ dəyərində məhsul və xidmət istehsal etdiyi [[Şimali Amerika Azad Ticarət Assosiasiyası]]na (NAFTA) daxil oldu. Müqavilənin məqsədi 1 yanvar 2008-ci ilədək ABŞ, Kanada və Meksika arasında ticarət və investisiya maneələrini aradan qaldırmaq idi. Üç tərəfdaş arasında ticarət NAFTA qüvvəyə mindikdən sonra artmışdır.<ref>{{cite web |title=North American Free Trade Agreement (NAFTA) {{!}} United States Trade Representative |url=http://www.ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements/north-american-free-trade-agreement-nafta |website=www.ustr.gov |accessdate=11 yanvar 2015 |archive-date=2013-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130317011855/http://www.ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements/north-american-free-trade-agreement-nafta |url-status=dead }}<br>{{cite book |author1=Thakur |author2=Manab Thakur Gene E Burton B N Srivastava |title=International Management: Concepts and Cases |url=https://books.google.com/books?id=J2SbAuVzHBMC&pg=PA334 |year=1997 |publisher=Tata McGraw-Hill Education |isbn=978-0-07-463395-3 |pages=334–335 |accessdate=25 oktyabr 2015 }}<br>{{cite book |author1=Akis Kalaitzidis |author2=Gregory W. Streich |title=U.S. Foreign Policy: A Documentary and Reference Guide |url=https://books.google.com/books?id=c9rhlt2Ke3gC&pg=PA201 |year=2011 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-38376-2 |page=201 }}</ref> [[11 sentyabr terror aktları|2001-ci il sentyabrın 11-də]] [[Əl-Qaidə]] terrorçuları Nyu-York şəhərindəki [[Dünya Ticarət Mərkəzi]]nə və Vaşinqtonda yerləşən [[Pentaqon]]a zərbə vurdu, təxminən 3,000 nəfər həlak oldu.<ref>{{cite video |date=9 sentyabr 2011 |title=Flashback 9/11: As It Happened |url=http://video.foxnews.com/v/1151859712001/flashback-911-as-it-happened/ |accessdate=6 mart 2013 |publisher=Fox News}}<br>{{cite news |title=America remembers Sept. 11 attacks 11 years later |agency=Associated Press |url=http://www.cbsnews.com/8301-201_162-57510234/america-remembers-sept-11-attacks-11-years-later/ |publisher=CBS News |date=11 sentyabr 2012 |accessdate=6 mart 2013 |archive-date=2013-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131017215138/http://www.cbsnews.com/8301-201_162-57510234/america-remembers-sept-11-attacks-11-years-later/ |url-status=dead }}<br>{{cite news |url=http://www.cnn.com/SPECIALS/2001/trade.center/multimedia.day.html |title=Day of Terror Video Archive |year=2005 |publisher=CNN |accessdate=6 mart 2013 }}</ref> Buna cavab olaraq ABŞ, [[Əfqanıstan müharibəsi (2001–2014)|Əfqanıstanda müharibə]] və [[İraq müharibəsi (2003–2011)|İraq müharibəsini]] əhatə edən [[Terrorizmlə Mübarizə]] başlatdı.<ref>{{cite news |title=The 'War on Terror' Is Critical to President George W. Bush's Legacy |author=Walsh, Kenneth T. |url=https://www.usnews.com/news/articles/2008/12/09/the-war-on-terror-is-critical-to-president-george-w-bushs-legacy |newspaper=U.S. News & World Report |date=9 dekabr 2008 |accessdate=6 mart 2013}}<br>{{cite book |last=Atkins |first=Stephen E. |title=The 9/11 Encyclopedia: Second Edition |url=https://books.google.com/books?id=PDDIgWRN_HQC&pg=PA210 |year=2011 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-59884-921-9 |page=872 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref><ref>{{cite news |title=Overview: The Iraq War |last=Wong |first=Edward |url=https://www.nytimes.com/ref/timestopics/topics_iraq.html |newspaper=The New York Times |date=15 fevral 2008 |accessdate=7 mart 2013 }}<br>{{cite book |last=Johnson |first=James Turner |title=The War to Oust Saddam Hussein: Just War and the New Face of Conflict |url=https://books.google.com/?id=SF7U27JsLC4C&dq=iraq+invasion+removes+hussein |year=2005 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-0-7425-4956-2 |page=159 |accessdate=25 oktyabr 2015 }}<br>{{cite news |title=Timeline: Key moments in the Iraq War |author=Durando, Jessica |author2=Green, Shannon Rae |agency=Associated Press |url=http://usatoday30.usatoday.com/news/world/iraq/story/2011-12-21/iraq-war-timeline/52147680/1 |newspaper=USA Today |date=21 dekabr 2011 |accessdate=7 mart 2013 |archive-date=2020-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200904084312/http://usatoday30.usatoday.com/news/world/iraq/story/2011-12-21/iraq-war-timeline/52147680/1 |url-status=dead }}</ref> 2007-ci ildə Buş administrasiyası [[İraq müharibəsində 2007-ci il hərbi artışı|İraq müharibəsində böyük hərbi birlikləri]] artırmış,<ref name="fact">{{cite news |title=Fact Sheet: The New Way Forward in Iraq |publisher=Office of the Press Secretary |date=10 yanvar 2007 |quote=After talking to some Afghan leaders, it was said that the Iran's would be revolting if more troops were to be sent to Iran. |url=https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2007/01/20070110-3.html |author=[[Corc Uoker Buş|George W. Bush]] |accessdate=26 yanvar 2017}}</ref> bu da şiddətin müvəffəqiyyətlə azaldılmasına və regionda daha çox sabitliyə gətirib çıxarmışdı.<ref name=Feaver>{{cite news |author=Feaver, Peter |url=https://foreignpolicy.com/2015/08/13/clinton-surge-iraq-maliki-obama/ |title=Hillary Clinton and the Inconvenient Facts About the Rise of the Islamic State |website=Foreign Policy |date=13 avqust 2015 |quote=[T]he Obama team itself, including Clinton, have repeatedly confirmed that they understand that the surge was successful. Clinton even conceded to former Defense Secretary Robert Gates: 'The surge worked.'}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/id/26550764/ns/politics-decision_08/t/iraqi-surge-exceeded-expectations-obama-says/ |title=Iraqi surge exceeded expectations, Obama says |website=NBC News |date=4 sentyabr 2008 |agency=Associated Press |quote=Obama said the surge of U.S. troops has 'succeeded beyond our wildest dreams.'}}</ref> Əlverişli mənzillərin təşviq edilməsi üçün hökumət siyasəti,<ref>{{Cite book |title=Hidden in Plain Sight: What Really Caused the World's Worst Financial Crisis and Why It Could Happen Again |url=https://archive.org/details/hiddeninplainsig0000wall |last=Wallison |first=Peter |publisher=Encounter Books |year=2015 |isbn=978-978-59407-7-0}}</ref> korporativ və tənzimləyici idarəetmədə geniş yayılmış uğursuzluqlar<ref>{{Cite book |url=https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/GPO-FCIC/pdf/GPO-FCIC.pdf |title=Financial Crisis Inquiry Report |year=2011 |author=Financial Crisis Inquiry Commission |isbn=978-1-60796-348-6}}</ref> və Federal Ehtiyat tərəfindən müəyyən edilmiş tarixən aşağı faiz dərəcələri<ref>{{Cite journal |last=Taylor |first=John B. |author-link=John B. Taylor |accessdate=21 yanvar 2017 |title=The Financial Crisis and the Policy Responses: An Empirical Analysis of What Went Wrong |url=http://www.nber.org/papers/w14631.pdf |journal=Hoover Institution Economics Paper Series |date=Yanvar 2009}}</ref> Böyük böhrandan sonra ölkə tarixində ən böyük daralma olan [[2007-2008-ci il maliyyə böhranı|2008-ci il maliyyə böhranı]] ilə nəticələnən [[ABŞ mənzil bumu|2000-ci illərin ortalarının mənzil bumuna]] səbəb oldu.<ref>{{Cite news |url=https://www.wsj.com/articles/SB122169431617549947 |title=Worst Crisis Since '30s, With No End Yet in Sight |last=Hilsenrath |first=Jon |date=18 sentyabr 2008 |website=The Wall Street Journal |publisher=Dow Jones & Company |last2=Ng |first2=Serena |last3=Paletta |first3=Damian |accessdate=21 yanvar 2017}}</ref> İlk [[Afroamerikalılar|afroamerikalı]]<ref>{{cite web |url=http://www.history.com/this-day-in-history/barack-obama-elected-as-americas-first-black-president |title=Barack Obama elected as America's first black president |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |website=History.com |publisher=A&E Television Networks, LLC |accessdate=7 oktyabr 2014}}</ref> və [[Çoxirqli amerikalılar|çoxirqli]]<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=12 noyabr 2008 |title=Barack Obama: Face Of New Multiracial Movement? |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=96916824 |newspaper=NPR |accessdate=4 oktyabr 2014}}</ref> prezident olan [[Barak Obama]] böhranın ortasında [[ABŞ Prezident seçkiləri (2008)|2008-ci ildə seçilmiş]]<ref>{{cite news |title=African-American Economic Gains Reversed By Great Recession |agency=Associated Press |author=Washington, Jesse |author2=Rugaber, Chris |url=http://www.huffingtonpost.com/2011/07/10/black-recession-economy-african-americans_n_894046.html |newspaper=Huffington Post |date=9 sentyabr 2011 |accessdate=7 mart 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130616183529/http://www.huffingtonpost.com/2011/07/10/black-recession-economy-african-americans_n_894046.html |archivedate=16 iyun 2013}}</ref> və böhranın mənfi təsirlərini azaltmaq və təkrarlanmamasını təmin etmək üçün [[2009-cu il Amerika yaxşılaşdırma və yenidən investisiya aktı|stimullaşdırıcı tədbirlər]] olan [[Dodd-Frank Uoll-Strit islahatları və istehlakçı qoruma aktı]]nın qəbuluna nail oldu. Bu stimul infrastrukturun təkmilləşdirilməsinə<ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2014/02/23/opinion/sunday/what-the-stimulus-accomplished.html?_r=0 |title=What the Stimulus Accomplished |date=22 fevral 2014 |accessdate=21 yanvar 2017 |website=The New York Times |publisher=The New York Times Company}}</ref> və işsizliyin nisbətən azalmasına şərait yaratdı.<ref>{{cite web |url=http://www.igmchicago.org/igm-economic-experts-panel/poll-results?SurveyID=SV_cw5O9LNJL1oz4Xi |title=Economic Stimulus |website=IGM Polls |publisher=[[Initiative on Global Markets]] at the [[University of Chicago]] |date=15 fevral 2012 |accessdate=21 yanvar 2017}}</ref> İqtisadiyyata təsirləri haqqında müzakirələr olmasına baxmayaraq<ref>{{Cite news |url=https://www.ft.com/content/dd4a6698-efe7-11e6-930f-061b01e23655 |title=Did Dodd-Frank really hurt the US economy? |date=13 fevral 2017 |work=Financial Times |access-date=23 yanvar 2018}}</ref> Dodd-Frank maliyyə sabitliyi və istehlakçı qorumasını yaxşılaşdırdı.<ref>{{cite web |title=The Impact of the Dodd-Frank Act on Financial Stability and Economic Growth |publisher=Brookings |url=https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/06/Baily-Klein-PPTF-1.pdf |date=24 oktyabr 2014 |accessdate=31 avqust 2017}}; {{cite journal|title=The Impact of the Dodd-Frank Act on Financial Stability and Economic Growth |journal=The Russell Sage Foundation Journal of the Social Sciences |volume=3 |issue=1 |page=20 |date=Yanvar 2017 |doi=10.7758/RSF.2017.3.1.02 |last1=Martin Neil Baily |last2=Aaron Klein |last3=Justin Schardin}}</ref> 2010-cu ildə Obama administrasiyası təxminən beş on il ərzində [[ABŞ-da səhiyyə|ölkənin səhiyyə sisteminə]] mandat, [[Premiya vergi krediti|subsidiya]] və [[Tibbi sığorta bazarı|sığorta mübadiləsi]] daxil olmaqla ən geniş islahatları həyayta keçirən [[Xəstə müdafiəsi və əlverişli qayğı aktı|əlverişli qayğı aktını]] qəbul etdi. Qanun 2016-cı ildə 24 milyon nəfəri əhatə edərək, sağlamlıq sığortası olmayan insanların sayının və faizinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldılmasına gətirib çıxardı,<ref name=CBO_Subsidy2016>{{cite web |url=https://www.cbo.gov/publication/51385 |title=Federal Subsidies for Health Insurance Coverage for People Under Age 65: 2016 to 2026 |publisher=Congressional Budget Office |accessdate=21 yanvar 2017}}</ref> lakin səhiyyə xərcləri, sığorta haqları və iqtisadi göstəricilərə təsirləri səbəbindən mübahisəli qalır.<ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2017/01/12/politics/paul-ryan-town-hall/ |title=Ryan: GOP will repeal, replace Obamacare at same time |last=Bradner |first=Eric |date=13 yanvar 2017 |accessdate=21 yanvar 2017 |website=CNN}}</ref> 2009-cu il iyun ayında tənəzzülün miniumuma çatmasına baxmayaraq, seçicilər iqtisadiyyatın bərpasının yavaş tempi qarşısında məyus qaldılar. Obamanın siyasətinə qarşı çıxan Respublikaçılar [[ABŞ Nümayəndələr Palatasına seçkilər (2010)|2010-cu ildə səs çoxluğu]] ilə Nümayəndələr Palatasını və [[ABŞ Senatına seçkilər (2014)|2014-cü ildə]] Senatı nəzarət altına aldılar.<ref>{{cite journal |last=Jacobson |first=Gary C. |title=The Republican Resurgence in 2010 |url=https://archive.org/details/sim_political-science-quarterly_spring-2011_126_1/page/27 |date=Mart 2011 |journal=[[Political Science Quarterly]] |volume=126 |issue=1 |pages=27–52 |doi=10.1002/j.1538-165X.2011.tb00693.x}}</ref> 2009 və 2010-cu illərdə İraqdakı ABŞ qoşunlarının böyük qismi [[ABŞ qoşunlarının İraqdan geri çəkilməsi|geri çəkildi]] və bölgədəki müharibənin 2011-ci il dekabr ayında rəsmən bitdiyi elan edildi.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2011/12/16/world/middleeast/panetta-in-baghdad-for-iraq-military-handover-ceremony.html |website=The New York Times |first1=Thom |last1=Shanker |first2=Michael S. |last2=Schmidt |first3=Robert F. |last3=Worth |title=In Baghdad, Panetta Leads Uneasy Closure to Conflict |date=15 dekabr 2011}}</ref> Geri çəkilmə Əl-Qaidənin bölgədəki varisi olan [[İraq Şam İslam Dövləti]]nin yüksəlməsi nəticəsində [[İraq qiyamı (2011–2013)|məzhəb qiyamlarının artmasına]] səbəb oldu.<ref>{{cite news |url=https://ctc.usma.edu/the-jrtn-movement-and-iraqs-next-insurgency/ |title=The JRTN Movement and Iraq's Next Insurgency &#124; Combating Terrorism Center at West Point |publisher=[[United States Military Academy]] |accessdate=26 yanvar 2017}}</ref><ref>{{cite news |url=https://2009-2017.state.gov/p/nea/rls/rm/221274.htm |title=Al-Qaeda's Resurgence in Iraq: A Threat to U.S. Interests |publisher=U.S. Department of State |accessdate=26 noyabr 2010 |date=26 yanvar 2017}}</ref> 2014-cü ildə Obama [[ABŞ-Kuba münasibətləri|Kuba ilə tam diplomatik əlaqələrin]] [[Kuba yumşalması|bərpa ediləcəyini]] elan etdi.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2014/12/18/world/americas/us-cuba-relations.html |title=U.S. to Restore Full Relations With Cuba, Erasing a Last Trace of Cold War Hostility |author=[[Peter Baker (author)|Peter Baker]] |newspaper=The New York Times |date=26 yanvar 2017}}</ref> Növbəti il, ABŞ [[Altılıq|5+1 qrupu]] ölkələrinin üzvü olaraq [[İranın nüvə proqramı]]nın inkişafını ləngitməyə yönəldilmiş saziş olan [[Hərtərəfli Birgə Fəaliyyət Planı]]nı imzaladı,<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2015/07/15/world/middleeast/iran-nuclear-deal-is-reached-after-long-negotiations.html |title=Deal Reached on Iran Nuclear Program; Limits on Fuel Would Lessen With Time |last=Gordon |first=Michael R. |last2=Sanger |first2=David E. |website=The New York Times |publisher=The New York Times Company |accessdate=26 yanvar 2017 |date=15 iyul 2015}}</ref> baxmayaraq ki, ABŞ 2018-ci il may ayında sazişdən geri çəkildi.<ref>{{Citation | publisher = CNN | url = https://www.cnn.com/politics/live-news/trump-iran-nuclear-deal/ | title = Trump, Iran nuclear deal}}.</ref> [[ABŞ Prezident seçkiləri (2016)|2016-cı il ABŞ Prezident seçiklərində]] Respublikaçı [[Donald Tramp]] ABŞ-ın [[Amerika Birləşmiş Ştatları prezidentlərinin siyahısı|45-ci]] prezidenti seçildi. Tramp ABŞ tarixində ən yaşlı və ən varlı prezident seçilmişdir.<ref>{{cite web |url=https://www.businessinsider.com/donald-trump-richest-us-president-in-history-2017-1|title=Donald Trump is officially the richest US president in history|publisher=}}</ref> == Coğrafiya, iqlim və təbiət == {{əsas|ABŞ coğrafiyası|ABŞ iqlimi|ABŞ təbiəti}} [[Fayl:USA-satellite.jpg|thumb|Kontinental ABŞ və ətraf ərazilərin kompleks peyk şəkli]] [[Fayl:US 50 states Köppen.svg|thumb|right|[[Köppen iqlim təsnifatı|Köppen iqlim təsnifatları]]]] ABŞ-ın bütün quru ərazisi təxminən {{convert|3800000|sqmi|km2|0}},<ref name="urlState Area Measurements and Internal Point Coordinates – Geography – U.S. Census Bureau">{{cite web |url=https://www.census.gov/geo/reference/state-area.html |title=State Area Measurements and Internal Point Coordinates – Geography – U.S. Census Bureau |website=State Area Measurements and Internal Point Coordinates |publisher=U.S. Department of Commerce |quote= |accessdate=11 sentyabr 2017}}</ref> bunun isə {{convert|2959064|sqmi|km2|1}} hissəsini [[kontinental ABŞ]] təşkil edir. Kontinental ABŞ-dan Kanada ilə ayrılmış [[Alyaska]] {{convert|663268|sqmi|km2|1}} ərazi ilə ən böyük ştatdır. [[Sakit okean]]ın şimalında, Şimali Amerikanın cənub-qərbində yerləşən arxipelaqda olan [[Havay]] {{convert|10931|sqmi|km2|0}} əraziyə malikdir. [[Puerto-Riko]], [[Amerika Samoası]], [[Quam]], [[Şimali Marian adaları|Şimali Mariana adaları]] və [[ABŞ Vircin adaları]]nın əhaliyə malik əraziləri birlikdə {{convert|9185|sqmi|km2|0}} ərazini əhatə edir.<ref name="Land Area of US and states">{{cite web |title=2010 Census Area |url=https://www.census.gov/prod/cen2010/cph-2-1.pdf |website=census.gov |publisher=U.S. Census Bureau |page=41 |accessdate=18 yanvar 2015}}</ref> Yalnız quru ərazisi nəzərə alındıqda Rusiya və Çindən sonra üçüncü olan ABŞ Kanadanın önündədir.<ref name="CIA Factbook Area">{{cite web |title=Area |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html |website=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=15 yanvar 2015 |archive-date=2014-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140131115000/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2147.html |url-status=dead }}</ref> ABŞ, Rusiya və Kanadadan sonra və [[Çin]]dən əvvəl və ya sonra olmaqla, ümumi sahəsinə (torpaq və su) görə [[Ölkələrin və ərazilərin sahələrinə görə siyahısı|dünyanın üçüncü və ya dördüncü ən böyük ölkəsidir]]. Sıralama, Çin və [[Hindistan]] tərəfindən mübahisə edilən iki ərazinin necə hesablandığına və ABŞ-ın ümumi ölçüsünün necə ölçüldüyünə bağlı olaraq dəyişir.{{refn|group=qeydlər|name=largestcountry}} Məsələn, ''[[Britannika Ensiklopediyası]]'', ABŞ-ın ölçüsünü {{convert|3677649|sqmi|km2|0}} olaraq göstərir, çünki onlar ölkənin sahil və ya məhəlli sularını saymır.<ref>{{cite encyclopedia |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/616563/United-States |title=United States |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |accessdate=8 yanvar 2018}} (istisna olaraq kvadrat mil ilə verilib)</ref> Bu suları əhatə edən ''[[The World Factbook]]'' rəqəmi {{convert|3796742|sqmi|km2|0}} olaraq verir.<ref name="WF">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html |title=United States |publisher=Central Intelligence Agency |website=The World Factbook |date=3 yanvar 2018 |accessdate=8 yanvar 2018 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225135647/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html%20 |url-status=dead }}</ref> [[Atlantik okean|Atlantik]] boyu sahil düzənliyinin daxilində daha çox [[Yarpağını tökən bitkilər|yarpağını tökən]] meşələr və [[Pidmont]]un yastı təpələrinə rast gəlinir.<ref>{{cite web |title=Geographic Regions of Georgia |url=http://georgiainfo.galileo.usg.edu/topics/geography/article/geographic-regions-of-georgia |website=Georgia Info |publisher=Digital Library of Georgia |accessdate=24 dekabr 2014}}</ref> [[Appalaç dağları]] şərq sahilini [[Böyük göllər]]ə və [[Orta Qərbi ABŞ|Orta Qərbin]] otlaqlarına bölür.<ref name="NAU">{{cite web |last=Lew |first=Alan |title=PHYSICAL GEOGRAPHY OF THE US |url=http://www.geog.nau.edu/courses/alew/gsp220/text/chapters/ch2.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409112252/http://www.geog.nau.edu/courses/alew/gsp220/text/chapters/ch2.html |archivedate=9 aprel 2016 |website=GSP 220 – Geography of the United States |publisher=North Arizona University |accessdate=24 dekabr 2014}}</ref> Dünyanın [[Çayların dünyada uzunluğuna görə sıralaması|dördüncü ən uzun çay sistemi]] olan [[Missisipi çayı|Missisipi]]-[[Missuri çayı]], ölkənin mərkəzi ilə əsasən şimal-cənub istiqamətində hərəkət edir. [[Böyük düzənliklər]]in yastı, münbit [[preri]]ləri cənub-şərqdə [[Daxili dağlar (ABŞ)|dağlıq]] bir bölgə tərəfindən bölünərək qərbə uzanır.<ref name="NAU" /> [[Fayl:Mount Denali.jpg|thumb|Ölkədə ən yüksək nöqtə olan [[Denali (dağ)|Denali dağı]]]] Böyük düzənliklərin qərb sərhəddindəki [[Qayalı dağlar]], ölkənin şimalından cənuba uzanır və [[Kolorado]]da {{convert|14000|ft}}-dən çox yüksəkliyinə çatır.<ref>{{cite web |last=Harms |first=Nicole |title=Facts About the Rocky Mountain Range |url=http://traveltips.usatoday.com/rocky-mountain-range-11967.html |website=Travel Tips |publisher=USA Today |accessdate=24 dekabr 2014}}</ref> Daha şərqdə qayalı [[Böyük hövzə]] və [[Çiuaua (səhra)|Çiuaua]] və [[Moxave (səhra)|Moxave]] kimi səhralar var.<ref>{{cite encyclopedia |title=Great Basin |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/242919/Great-Basin |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |accessdate=24 dekabr 2014}}</ref> [[Syerra-Nevada dağ silsiləsi|Syerra-Nevada]] və [[Kaskad dağ silsiləsi|Kaskad]] dağ silsilələri [[ABŞ-ın qərb sahili|Sakit okena sahilinə]] yaxın uzanır və hər ikisi də {{convert|14000|ft}}-dən artıq yüksəkliyə çatırlar. [[Kontinental ABŞ]]-ın [[ABŞ-ın ucqar nöqtələrinin siyahısı|ən alçaq və ən yüksək nöqtələri]] [[Kaliforniya]] ştatındadır<ref>{{cite web |title=Mount Whitney, California |url=http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=2829 |publisher=Peakbagger |accessdate=24 dekabr 2014}}</ref> və aralarında sadəcə {{convert|84|mi|km}} məsafə vardır.<ref>{{cite web |title=Find Distance and Azimuths Between 2 Sets of Coordinates (Badwater 36-15-01-N, 116-49-33-W and Mount Whitney 36-34-43-N, 118-17-31-W) |url=http://transition.fcc.gov/fcc-bin/distance?dlat=36&mlat=15&slat=01&ns=1&dlon=116&mlon=49&slon=33&ew=1&dlat2=36&mlat2=34&slat2=43&sn=1&dlon2=118&mlon2=17&slon2=31&we=1&iselec=1 |publisher=Federal Communications Commission |accessdate=24 dekabr 2014 |archive-date=2015-02-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150207230400/http://transition.fcc.gov/fcc-bin/distance?dlat=36&mlat=15&slat=01&ns=1&dlon=116&mlon=49&slon=33&ew=1&dlat2=36&mlat2=34&slat2=43&sn=1&dlon2=118&mlon2=17&slon2=31&we=1&iselec=1 |url-status=dead }}</ref> {{convert|20310|ft|1}} hündürlüyə malik Alyaska [[Denali (dağ)|Denalisi]] (Mak-Kinli dağı) ölkənin və Şimali Amerikanın ən yüksək nöqtəsidir.<ref>{{cite web |last=Poppick |first=Laura |title=US Tallest Mountain's Surprising Location Explained |url=http://www.livescience.com/39245-us-tallest-mountain-location-explained.html |publisher=LiveScience |accessdate=2 may 2015}}</ref> Aktiv [[vulkan]]lar Alyaskanın [[Aleksandr arxipelaqı|Aleksandr]] və [[Aleut adaları]] boyunca yayılmışdır və Havay vulkanik adalardan ibarətdir. [[Qayalı dağlar|Qayalarda]] yerləşən [[Yellouston Milli Parkı]]nda əsasını təşkil edən [[supervulkan]] qitənin ən böyük vulkanik xüsusiyyətidir.<ref>{{cite web |last=O'Hanlon |first=Larry |title=America's Explosive Park |url=http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html |date=14 mart 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050314034001/http://dsc.discovery.com/convergence/supervolcano/under/under.html |archive-date=14 mart 2005 |publisher=Discovery Channel |accessdate=5 aprel 2016}}</ref> ABŞ dünyanın digər ölkələrinin hər birindən daha çox ekoregiona malikdir.<ref>{{cite web |url=http://wwf.panda.org/about_our_earth/ecoregions/ecoregion_list/ecoregions_country/ecoregions_country_t.cfm |title=Ecoregions by country – T |website=panda.org |accessdate=27 avqust 2017 |archive-date=2017-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171019214908/http://wwf.panda.org/about_our_earth/ecoregions/ecoregion_list/ecoregions_country/ecoregions_country_t.cfm |url-status=dead }}</ref> Böyük miqyaslı və coğrafi müxtəlifliyi ilə ABŞ, əksər iqlim növlərini əhatə edir. [[100-cü qərb meridianı|100-cü meridianın]] şərqində iqlim şimalda [[Rütubətli kontinental iqlim|rütubətli kontinentaldan]] cənubda [[Rütubətli subtropik iqlim|rütubətli subtropikə]] qədər dəyişir.<ref>{{cite web |last=Boyden |first=Jennifer |title=Climate Regions of the United States |url=http://traveltips.usatoday.com/climate-regions-united-states-21570.html |website=Travel Tips |publisher=USA Today |accessdate=24 dekabr 2014}}</ref> 100-cü meridianın qərbindəki Böyük düzənliklər [[yarımsəhra]]dır. Qərb dağlarının çox hissəsi [[dağ iqlimi]]nə malikdir. Böyük hövzədə və Cənub-qərbdəki səhralarda [[Çöl iqlimi|çöl]], [[Kaliforniya sahili]]ndə [[Aralıq dənizi iqlimi|Aralıq]] və [[Oreqon]], [[Vaşinqton ştatı|Vaşinqton]] və cənubi Alyaskada [[Dəniz iqlimi|dəniz]] iqlimi mövcuddur. Alyaskanın əksəriyyəti [[Subarktika iqlimi|subarktik]] və ya [[Arktika iqlimi|arktikdir]]. Havay və [[Florida]]nın cənub kənarı Karib və Sakit okean ərazilərində olduğu kimi [[Tropik iqlim|tropikdir]].<ref>{{cite web |title=World Map of Köppen−Geiger Climate Classification |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf|access-date=19 avqust 2015}}</ref> Ekstremal hava qeyri-adi deyil — [[Meksika körfəzi]]ni əhatələyən ştatlar [[Tropik siklon|qasırğalara]] meyllidir və dünya [[tornado]]larının əksəriyyəti ölkə daxilində, əsasən Orta Qərb və Cənubdakı [[Tornado xiyabanı]] adlı ərazilərdə baş verir.<ref>{{cite news |author=Perkins, Sid |url=http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701131631/http://www.sciencenews.org/articles/20020511/bob9.asp |archivedate=1 iyul 2007 |title=Tornado Alley, USA |access-date=20 sentyabr 2006 |date=11 may 2002 |website=Science News}}</ref> === Vəhşi təbiət === {{Əsas|ABŞ faunası|ABŞ florası}} {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:ABŞ biotası}} [[Fayl:Bald Eagle - "Helga" - Haliaeetus leucocephalus.jpg|thumb|left|140px|[[Ağbaş qartal]] 1782-ci ildən bəri [[Ağbaş qartal#ABŞ-ın milli quşu|ABŞ-ın milli quşudur]].<ref name="McDougall2004">{{cite book |author=Len McDougall |title=The Encyclopedia of Tracks and Scats: A Comprehensive Guide to the Trackable Animals of the United States and Canada |url=https://books.google.com/books?id=9XOc2_u7z6cC&pg=PA325 |year=2004 |publisher=Lyons Press |isbn=978-1-59228-070-4 |page=325}}</ref>]] ABŞ ekologiyası [[Meqamüxtəlif ölkələr|meqamüxtəlifdir]] : kontinental ABŞ və Alyaskada təxminən 17.000 [[Damarlı bitkilər|damarlı bitki]] növü müşahidə edilir və Havayda 1.800-dən artıq [[Çiçəkli bitkilər|çiçəkli bitki]] növü vardır, bunların bəziləri materikdə müşahidə edilir.<ref>{{cite web |author=Morin, Nancy |url=http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724222726/http://www.fungaljungal.org/papers/National_Biological_Service.pdf |title=Vascular Plants of the United States |publisher=National Biological Service |website=Plants |accessdate=27 oktyabr 2008 |archivedate=24 iyul 2013}}</ref> ABŞ 428 məməli, 784 quş, 311 sürünən və 295 amfibiya növünə ev sahibliyi edir.<ref name="Current Results # of native species in the US">{{cite web |last1=Osborn |first1=Liz |title=Number of Native Species in United States |url=http://www.currentresults.com/Environment-Facts/Plants-Animals/number-of-native-species-in-united-states.php |publisher=Current Results Nexus |accessdate=15 yanvar 2015}}</ref> Təxminən 91.000 həşərat növü təsvir edilmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.si.edu/Encyclopedia_SI/nmnh/buginfo/bugnos.htm |title=Numbers of Insects (Species and Individuals) |publisher=Smithsonian Institution |accessdate=20 yanvar 2009}}</ref> Ağbaş qartal ABŞ-ın həm [[Milli quşların siyahısı|milli quşu]], həm də [[Milli heyvanların siyahısı|milli heyvanıdır]] və ölkənin özünəməxsus simvoludur.<ref name=j23>{{cite journal |last1=Lawrence |first1=E.A. |year=1990 |title=Symbol of a Nation: The Bald Eagle in American Culture |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-american-culture_spring-1990_13_1/page/63 |journal=The Journal of American Culture |volume=13 |issue=1 |pages=63–69 |doi=10.1111/j.1542-734X.1990.1301_63.x}}</ref> 59 [[ABŞ milli parkı sistemi ərazilərinin siyahısı|milli park]] və yüzlərlə digər federal idarəyə tabe park, meşə və [[vəhşi təbiət]] əraziləri var.<ref>{{cite press release |title=National Park Service Announces Addition of Two New Units |url=http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639 |date=28 fevral 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061001195645/http://home.nps.gov/applications/release/Detail.cfm?ID=639 |archive-date=1 oktyabr 2006 |publisher=National Park Service |access-date=10 fevral 2017}}</ref> Ümumiyyətlə, hökumət ölkənin torpaq sahəsinin 28%-nə sahibdir.<ref name="NYTimes Federal Land">{{cite news |last1=Lipton |first1=Eric |last2=Krauss |first2=Clifford |title=Giving Reins to the States Over Drilling |url=https://www.nytimes.com/2012/08/24/us/romney-would-give-reins-to-states-on-drilling-on-federal-lands.html?pagewanted=2&_r=0 |accessdate=18 yanvar 2015 |newspaper=New York Times |date=23 avqust 2012}}</ref> Bunların əksəriyyəti [[Mühafizə olunan ərazi|mühafizə olunur]], baxmayaraq ki, bunların bəziləri neft və qaz hasilatı, dağ-mədən, ağac tədarükü və ya iribuynuzlu maldarlıq üçün icarəyə verilir; təxminən 0,86%-i hərbi məqsədlər üçün istifadə olunur.<ref name="Federal Land Ownership">{{cite web |last1=Gorte |first1=Ross W. |last2=Vincent |first2=Carol Hardy. |last3=Hanson |first3=Laura A. |last4=Marc R. |first4=Rosenblum |title=Federal Land Ownership: Overview and Data |url=https://fas.org/sgp/crs/misc/R42346.pdf |website=fas.org |publisher=Congressional Research Service |accessdate=18 yanvar 2015}}</ref><ref name="Fed Land Uses">{{cite web |title=Chapter 6: Federal Programs to Promote Resource Use, Extraction, and Development |url=http://www.doi.gov/pmb/oepc/wetlands2/v2ch6.cfm |website=doi.gov |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150318005744/http://www.doi.gov/pmb/oepc/wetlands2/v2ch6.cfm |publisher=U.S. Department of the Interior |accessdate=19 yanvar 2015 |archivedate=18 mart 2015}}</ref> [[ABŞ-da ekoloji problemlər|Ekoloji problemlər]] 1970-ci ildən milli gündəlikdə olub. Ətraf mühit mübahisələrinə neft və [[nüvə enerjisi]] ilə bağlı müzakirələr, hava və suyun çirklənməsi, vəhşi təbiətin qorunmasının iqtisadi xərcləri, ağac tədarükü və [[meşəsizləşmə]]<ref>{{cite web |author=The National Atlas of the United States of America |url=http://www.nationalatlas.gov/articles/biology/a_forest.html |title=Forest Resources of the United States |publisher=Nationalatlas.gov |date=14 yanvar 2013 |accessdate=13 yanvar 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090507195541/http://www.nationalatlas.gov/articles/biology/a_forest.html |archivedate=7 may 2009 |df=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.fs.fed.us/pnw/pubs/gtr587.pdf |title=Land Use Changes Involving Forestry in the United States: 1952 to 1997, With Projections to 2050 |year=2003 |accessdate=13 yanvar 2014}}</ref> və qlobal istiləşməyə qarşı beynəlxalq reaksiyalar daxildir.<ref>[[#Daynes|Daynes & Sussman, 2010]], pp. 3, 72, 74–76, 78</ref><ref>Hays, Samuel P. (2000). ''A History of Environmental Politics since 1945''.</ref> Bir çox federal və ştat qurumları iştirak edir. Ən görkəmlisi olan [[ABŞ Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi|Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi]] (EPA) 1970-ci ildə prezidentin əmri ilə yaradılmışdır.<ref name="Collin2006">{{cite book |last=Collin |first=Robert W. |title=The Environmental Protection Agency: Cleaning Up America's Act |url=https://books.google.com/books?id=OVPoqXeTYTwC&pg=PA1 |year=2006 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-33341-5 |page=1 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> Vəhşi təbiət ideyası 1964-cü ildən bəri [[Vəhşi təbiət aktı]] ilə ictimai torpaqların idarə edilməsini formalaşdırmışdır.<ref>Turner, James Morton (2012). ''The Promise of Wilderness''</ref> [[Nəsli kəsilməkdə olan növlər aktı (1973-cü il)|1973-cü il nəsli kəsilməkdə olan növlər aktı]], [[ABŞ Balıq və Vəhşi Təbiət Xidməti]] tərəfindən izlənilən təhlükə altında və nəsli kəsilməkdə olan növlər və onların yaşayış yerlərinə qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.<ref name="Office">{{cite book |title=Endangered species Fish and Wildlife Service |url=https://books.google.com/books?id=a8BEuUPJb58C&pg=PA1 |publisher=General Accounting Office, Diane Publishing |isbn=978-1-4289-3997-4 |page=1 |accessdate=25 oktyabr 2015|year=2003}}</ref> == Demoqrafiya == {{əsas|ABŞ əhalisi|Amerikalılar|ABŞ-da irq və etnik mənsubiyyət}} === Əhali === {{həmçinin bax|Əhalisinə görə ABŞ-ın ştat və ərazilərinin siyahısı|Əhalisinə görə ABŞ şəhərlərinin siyahısı}} {{US Census population |1610= 350 |1620= 2302 |1630= 4646 |1640= 26634 |1650= 50368 |1660= 75058 |1670= 111935 |1680= 151507 |1690= 210372 |1700= 250888 |1710= 331711 |1720= 466185 |1730= 629445 |1740= 905563 |1750= 1170760 |1760= 1593625 |1770= 2148076 |1780= 2780369 |1790= 3929214 |1800= 5308483 |1810= 7239881 |1820= 9638453 |1830= 12866020 |1840= 17069453 |1850= 23191876 |1860= 31443321 |1870= 38558371 |1880= 50189209 |1890= 62979766 |1900= 76212168 |1910= 92228496 |1920= 106021537 |1930= 123202624 |1940= 132164569 |1950= 151325798 |1960= 179323175 |1970= 203211926 |1980= 226545805 |1990= 248709873 |2000= 281421906 |2010= 308745538 |align=right |estyear=2018<ref name="census2" /> |estimate=327167434 |footnote=1610–1780-ci illər əhali məlumatı.<ref>{{cite web |title=CT1970p2-13: Colonial and Pre-Federal Statistics |url=http://www2.census.gov/prod2/statcomp/documents/CT1970p2-13.pdf |website=census.gov |accessdate=20 avqust 2015 |page=1168 |date=2004}}</ref><br>Qeyd edək ki, siyahıyaalma rəqəmləri 1860-cı<br>ilə qədər [[ABŞ-da yerli amerikalılar|yerli amerikalıları]] əhatə etmir.<ref name="Census1860">{{cite web |url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html |title=Historical Census Statistics On Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990, For Large Cities And Other Urban Places In The United States |website=census.gov |accessdate=28 may 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120812191959/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html |archive-date=12 avqust 2012 |dead-url=yes}}</ref> }} [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu]], ölkənin əhalisini 1 iyul 2018-ci il tarixinə olan məlumata əsasən {{formatnum:327167434}} olaraq hesablamış və buna hər 13 saniyədə bir nəfər (tam artım) və gündə təxminən 6.646 adam əlavə edilir.<ref name="urlPopulation Clock" /> XX əsr ərzində demək olar ki, dörd dəfə artan ABŞ əhalisi 1900-cü ildə 76,2 milyondan 2000-ci ildə 281,4 milyon nəfərə çatmışdır.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/prod/2005pubs/06statab/pop.pdf |title=Statistical Abstract of the United States |year=2005 |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Çin]] və [[Hindistan]]dan sonra ən çox əhaliyə malik ölkə olan ABŞ böyük əhali artımının proqnozlaşdırıldığı yeganə böyük sənaye ölkəsidir.<ref name="PRC">{{cite web |url=http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html |title=Executive Summary: A Population Perspective of the United States |publisher=Population Resource Center |date=May 2000 |accessdate=20 dekabr 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070604165856/http://www.prcdc.org/summaries/uspopperspec/uspopperspec.html |archivedate=4 iyun 2007}}</ref> 1800-cü illərdə orta hesabla bir qadına 7,04 uşaq düşürdü,<ref>{{Citation|url=https://books.google.co.ve/books?id=scOqCgAAQBAJ&pg=PA208&lpg=PA208&dq=total+fertility+rates+united+states1800+us+census+bureau#v=onepage&q=total%20fertility%20rates%20united%20states1800%20us%20census%20bureau|page=208|title=Demography: The Science of Population|author1=Jay Weinstein|author2=Vijayan K. Pillai|date=2016|edition= Second}}</ref> 1900-cü illərdə isə bu rəqəm 3,56-ya endi.<ref name="Doan">{{cite book |title=Opposition and Intimidation:The abortion wars and strategies of political harassment |url=https://archive.org/details/oppositionintimi00doan |author=Alesha E. Doan |year=2007 |page=[https://archive.org/details/oppositionintimi00doan/page/n51 40] |publisher=University of Michigan}}</ref> 1970-ci illərin əvvəlindən etibarən, doğum səviyyəsi 2017-ci ildə qadın başına düşən 1,76 uşaq ilə 2,1-ə bərabər əvəzetmə nisbətindən aşağı düşmüşdür.<ref>{{cite web |last1=Belluz |first1=Julia |title=The historically low birthrate, explained in 3 charts |url=https://www.vox.com/science-and-health/2018/5/22/17376536/fertility-rate-united-states-births-women |website=Vox |accessdate=27 dekabr 2018 |date=22 may 2018}}</ref> Xarici doğumluların immiqrasiyası xaricdə doğulan əhalinin sayını iki dəfə artıraraq 1990-cı ildə təxminən 20 milyondan 2015-ci ildə 45 milyona çatdıraraq ABŞ əhalisi sürətlə artımının davam etməsinə səbəb oldu,<ref name="pewhispanic.org">{{cite web |url=http://www.pewhispanic.org/2015/09/28/modern-immigration-wave-brings-59-million-to-u-s-driving-population-growth-and-change-through-2065/ |title=Modern Immigration Wave Brings 59 Million to U.S. – Pew Research Center |date=28 sentyabr 2015 |website=Pew Research Center's Hispanic Trends Project}}</ref> bu əhali artımının üçdə birini təşkil edirdi.<ref>{{cite web |url=http://www.pewtrusts.org/en/research-and-analysis/issue-briefs/2014/12/changing-patterns-in-us-immigration-and-population |title=Changing Patterns in U.S. Immigration and Population |website=pewtrusts.org}}</ref> 2018-ci ildə demək olar ki, 90 milyon immiqrant və onların ABŞ-da doğulmuş uşaqları ( [[ABŞ-da ikinci nəsil immiqrantlar|ikinci nəsil]]) var idi, bu ümumi ABŞ əhalisinin 28%-inə bərabər idi.<ref>{{cite news |title=Frequently Requested Statistics on Immigrants and Immigration in the United States |url=https://www.migrationpolicy.org/article/frequently-requested-statistics-immigrants-and-immigration-united-states |work=[[Migration Policy Institute]] |date=14 mart 2019}}</ref> ABŞ bir çox müxtəlif millətlərə malikdir, 37 [[ABŞ-da irq və etnik mənsubiyyət#Əcdad|əcdad qrupunun]] 1 milyondan çox nümayənədəsi var.<ref name="An2000">{{cite web |url=https://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf |title=Ancestry 2000 |publisher=U.S. Census Bureau |date=İyun 2004 |access-date=2 dekabr 2016 |deadurl=yes |archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20041204015245/http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf |archivedate=4 dekabr 2004 |df=}}</ref> [[Amerika almanları]] ən böyük etnik qrupdur (50 milyondan çox), onları [[amerika irlandları]] (təxminən 37 milyon), [[amerika meksikalıları]] (təxminən 31 milyon) və [[amerika ingilisləri]] (təxminən 28 milyon) izləyir.<ref>{{cite web |title=Table 52. Population by Selected Ancestry Group and Region: 2009 |url=https://www.census.gov/compendia/statab/2012/tables/12s0052.pdf |date=2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121225031832/http://www.census.gov/compendia/statab/2012/tables/12s0052.pdf |archivedate=25 dekabr 2012 |deadurl=yes |publisher=U.S. Census Bureau |access-date=11 fevral 2017}}</ref><ref>{{cite web |last=Oleaga |first=Michael |title=Immigration Numbers Update: 13 Million Mexicans Immigrated to US in 2013, But Chinese Migrants Outnumber Other Latin Americans |url=http://www.latinpost.com/articles/20628/20140903/immigration-numbers-update-13-million-mexicans-immigrated-2013-chinese-migrants.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140905071238/http://www.latinpost.com/articles/20628/20140903/immigration-numbers-update-13-million-mexicans-immigrated-2013-chinese-migrants.htm |publisher=Latin Post |archivedate=5 sentyabr 2014 |accessdate=28 dekabr 2014}}</ref> [[Ağ amerikalılar]] (əsasən Avropalı əcdada malik qruplar) ən böyük [[İrq (insan təsnifatı)|irqi qrupdur]]; [[Afroamerikalılar|Qara amerikalılar]] ölkənin ən böyük [[Azlıqlar|irqi azlığı]] (qeyd edək ki, ABŞ Siyahıyaalma Bürosu, [[Hispanik və Latın amerikalıları]]nı "irqi" qrup kimi yox, etnik qrup kimi hesaba alır) və ən böyük üçüncü əcdad qrupudur.<ref name="An2000" /> [[Amerika asiyalıları]] ölkənin ikinci ən böyük irqi azlığıdır; ən böyük üç amerika asiyalıları etnik qrupu [[Amerikı çinliləri|amerika çinliləri]], [[amerika flippinliləri]] və [[amerika hindliləri]]dir.<ref name="An2000" /> 2015-ci il sorğularının nəticələrinə görə, Avropa mənşəli ən böyük Amerika cəmiyyəti [[ABŞ-da irq və etnik mənsubiyyət|əhalinin 14%-dən çoxunu]] təşkil edən [[Amerika almanları]]dır.<ref>{{cite web |url=https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_5YR/DP02/0100000US |title=Selected Social Characteristics in the United States – 2011–2015 American Community Survey 5-Year Estimates |publisher=U.S. Census Bureau |access-date=2018-03-24 |archive-date=2020-02-13 |archive-url=https://archive.today/20200213005057/https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_5YR/DP02/0100000US |url-status=dead }}</ref> 2010-cu ildə ABŞ əhalisinə bəzi [[ABŞ-da yerli amerikalılar|Amerika hindiləri]] və [[Alyaska yerliləri]]nin (sırf belə bir nəsildən 2,9 milyon) nəslindən təxminən 5,2 milyon nəfər və [[yerli havaylılar]] və [[Amerika okeaniyalıları|okeaniyalıların]] (sırf 0,5 milyon) nəslindən 1,2 milyon nəfər daxil idi.<ref name="Cen2010Race">{{cite web |author1=Humes, Karen R. |author2=Jones, Nicholas A. |author3=Ramirez, Roberto R. |url=https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-02.pdf |title=Overview of Race and Hispanic Origin: 2010 |publisher=U.S. Census Bureau |date=Mart 2011 |accessdate=29 mart 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429214029/http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-02.pdf |archivedate=29 aprel 2011 |df=}}</ref> Siyahıyaalma 2010-cu ildə rəsmi beş irq kateqoriyasının "hər hansı bir ilə müəyyən edilə bilməyən" 19 milyondan çox adamı "Bəzi Digər İrq" kimi hesab etmişdi, bunlardan 18,5 milyondan çoxu (97%) Hispanik etnik mənsubiyyətinə aid idi.<ref name="Cen2010Race" /> [[Fayl:Most common ancestries in the United States.svg|left|thumb|200-ci ildə [[ABŞ ştatı]]nın hər birində hakim əcdadlar<br>{{Legenda|#0075ff|[[Amerika almanları|Almanlar]]|inline}} {{Legenda|#ff0000|[[Amerikalıların əcdadları|Amerikalılar]]''|inline}} {{Legenda|#ff7500|[[Amerika meksikalıları|Meksikalı]]|inline}} {{Legenda|#007500|''[[Amerika irlandları|İrland]]|inline}} {{Legenda|#00ffff|[[Afroamerikalılar|Afrikalı]]|inline}} {{Legenda|#7500ff|[[Amerika italyanları|İtalyan]]|inline}} {{Legenda|#750075|[[Amerika ingilisləri|İngilislər]]|inline}} {{Legenda|#ffff00|[[Amerika yaponları|Yaponlar]]|inline}} {{Legenda|#d93190|[[ABŞ-da Puerto-Rikolular|Puerto-Rikolular]]|inline}}]] [[Hispanik və Latın amerikalılar|Hispanik və ya Latın amerikalıların]] əhali artımı (şərtlər rəsmi olaraq əvəzlənəbilir) əsas [[Demoqrafik keçid|demoqrafik tendensiyadır]]. 50,5 milyon Hispanik mənşəli amerikalı<ref name="Cen2010Race" /> Siyahıyaalma Bürosu tərəfindən ayrı-ayrı "[[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınmasıda irq və etnik mənsubiyyət|etnik mənsubiyyəti]]" paylaşmış kimi tanınır; hispanik amerikalıların 64%-i [[Amerika meksikalıları|Meksika mənşəlidir]].<ref name=CB2007>{{cite web |url=http://factfinder2.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/07_1YR/B03001 |title=B03001. Hispanic or Latino Origin by Specific Origin |website=2007 American Community Survey |publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=26 sentyabr 2008}}</ref> 2000–2010-cu illərdə ölkənin hispanik əhalisi 43% artıb, qeyri-hispan əhalisi isə yalnız 4,9% artıb.<ref name="Cen2010Summary">{{cite web |url=https://www.census.gov/2010census/data/ |title=2010 Census Data |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=29 mart 2011}}</ref> Bu artımın çox hissəsi immiqrasiyadır; 2007-ci ildə ABŞ əhalisinin 12,6%-i [[Xarici doğumlu|xaricdə doğulub]], bu rəqəmin 54%-i [[Latın Amerikası]]nda doğulmuşdur.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf |publisher=U.S. Census Bureau |website=Statistical Abstract of the United States 2009 |title=Tables 41 and 42—Native and Foreign-Born Populations |accessdate=11 oktyabr 2009}}</ref>{{refn|group=qeydlər|[[Fertillik]] də həmçinin bir faktordur; 2010-cu ildə ortalama Hispanik qadın həyatı boyu 2,35 uşaq doğurdu, bununla müqayisədə qeyri-Hispanik qara qadın üçün 1,97 və qeyri-Hispanik ağ qadın üçün 1,79-dur (hər ikisi 2,1-ə bərabər olan [[əvəzetmə nisbəti]]ndən aşağıdır).<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=https://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr61/nvsr61_01.pdf |title=National Vital Statistics Reports: Volume 61, Number 1. Births: Final Data for 2012 |date=Avqust 2012 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |accessdate=25 noyabr 2012}}</ref> 2006-2017-ci illər arasında Hispaniklər üzrə əhalinin artım tempi 3,7%-dən 2,0%-ə, Asiyalılar üzrə 3,5%-dən 2,9%-ə, qaradərililər üzrə 1,0%-dən 0,9%-ə və qeyri-Hispanik ağlar üzrə isə 0,1%-dən 0,0%-ə düşüb. Hispaniklər 2016-cı ildən 2017-ci ilə qədər olan əhali artmınının 51%-ni təşkil edir.<ref>{{cite web |last1=Krogstad |first1=Jens Manuel |title=U.S. Hispanic population growth has leveled off |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/08/03/u-s-hispanic-population-growth-has-leveled-off/ |website=Pew Research Center |accessdate=27 dekabr 2018 |date=3 avqust 2017}}</ref> 2010-cu ildə [[azlıqlar]] (Siyahıyaalma Bürosu tərəfindən qeyri-Hispanik və çoxirqli olmayan ağlarla yanaşı tərif edilən) əhalinin 36,3%-ni (2015-ci ildə təxminən 40%)<ref>[https://www.census.gov/2010census/news/releases/operations/cb11-cn123.html [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|U.S. Census Bureau]]: "U.S. Census Bureau Delivers Final State 2010 Census Population Totals for Legislative Redistricting"] see custom table, 2nd worksheet</ref> və bir yaşdan aşağı uşaqların 50%-ni təşkil etmişdi<ref name="exner" /> və 2042-ci ilə qədər nisbi əksəriyyəti təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır.<ref>{{cite press release |url=http://media.timesfreepress.com/docs/2008/08/U.S._Census_diversity_0823.pdf |accessdate=29 mart 2013 |title=An Older and More Diverse Nation by Midcentury |date=14 avqust 2008}}</ref> Bu hesabat, ABŞ-da əhalinin siyahıyaalma məlumatlarına əsaslanan Milli Vital Statistika Hesabatları ilə ziddiyyətlidir, belə ki, doğumların 54%-ini (2010-cu ildə 3.999.386-dan 2.162.406-ısı) qeyri-Hispanik ağlar təşkil edir.<ref name="autogenerated1" /> 2006-2013-cü illərdə doğum nisbəti Hispaniklərdə 25%, qeyri-Hispaniklərdə isə sadəcə 5% aşağı düşmüşdü.<ref>{{cite web |url=http://fusion.net/story/53820/what-the-plummeting-hispanic-birthrate-means-for-the-u-s-economy/ |title=What the plummeting Hispanic birthrate means for the U.S. economy |website=Fusion}}</ref>}} ABŞ-da fertilliyin 2007-ci ildə 2,08-dən 2017-ci ildə 1,76-a düşməsi, əsasən yaşlı qadınların 2,1 olan əvəzetmə nisbətindən az olan doğum nisbətinin yüksəlməsinə baxmayaraq Hispaniklərin, yeniyetmələrin və gənc qadınların doğum nisbətinin azalması ilə əlaqədardır.<ref>{{cite web |last1=Stone |first1=Lyman |title=Baby Bust: Fertility is Declining the Most Among Minority Women |url=https://ifstudies.org/blog/baby-bust-fertility-is-declining-the-most-among-minority-women |website=Institute for Family Studies |accessdate=27 dekabr 2018 |date=16 may 2018}}</ref> 2018-ci ildə ABŞ əhalisinin orta yaşı 38,1 il olmuşdu.<ref>{{cite web|title=The World Factbook: United States|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html|publisher=Central Intelligence Agency|access-date=10 noyabr 2018|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225135647/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html%20|url-status=dead}}</ref> 2012-ci ildə [[azlıqlar]] (Siyahıyaalma Bürosu tərəfindən qeyri-Hispanik və çoxirqli olmayan [[Qeyri-Hispanik ağlar|ağlarla]] yanaşı tərif edilən) əhalinin 37,2%-ni<ref name=":0">{{cite web |url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_12_1YR_DP05&prodType=table |title=ACS Demographic and Housing Estimates, 2015 American Community Survey 1-Year Estimates, (V2015) |website=census.gov |access-date=15 oktyabr 2016 |archive-date=2020-02-12 |archive-url=https://archive.today/20200212212412/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_12_1YR_DP05&prodType=table |url-status=dead }}</ref> və bir yaşdan aşağı uşaqların 50%-ni təşkil etmişdi<ref name="exner">{{cite news |author=Exner, Rich |url=http://www.cleveland.com/datacentral/index.ssf/2012/06/americas_under_age_1_populatio.html |title=Americans under age one now mostly minorities, but not in Ohio: Statistical Snapshot |date=3 iyul 2012 |work=The Plain Dealer|location=Cleveland, OH |accessdate=29 iyul 2012}}</ref><ref name="pewcensus">{{cite news |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2016/06/23/its-official-minority-babies-are-the-majority-among-the-nations-infants-but-only-just/ |title=It's official: Minority babies are the majority among the nation's infants, but only just |date=23 iyun 2016 |work=Pew Research Center}}</ref> və 2044-cü ilə qədər nisbi əksəriyyəti təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır.<ref name="pewcensus" /> ABŞ-da doğum nisbəti əhalinin hər 1000 nəfərinə 13-dür ki, bu da dünya ortalamasından 5 doğuş azdır.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2054.html |title=Field Listing: Birth Rate |publisher=The World Factbook |website=Central Intelligence Agency |year=2014 |accessdate=21 yanvar 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071211213638/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2054.html |archivedate=11 dekabr 2007}}</ref> [[Əhalinin artımı|Əhalinin artım]] tempi müsbət 0,7 faizdir, bu da [[Ümumi doğum əmsalı|bir çox inkişaf etmiş ölkələrdən daha yüksəkdir]].<ref>{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.GROW/countries |title=Population growth (annual %) |publisher=The World Bank |website=United Nations Population Division |year=2014 |accessdate=21 yanvar 2015}}</ref> 2017-ci maliyyə ili üçün bir milyondan çox [[ABŞ-a immiqrasiya|immiqrant]] (onların əksəriyyəti [[Zəncirvari miqrasiya#Qanunvericilik və zəncirvari miqrasiya|ailə birləşməsi]] yolu ilə daxil olmuşdur) üçün [[Qrin kard|yaşayış hüququ]] verilmişdir.<ref name="LPR">[https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/Lawful_Permanent_Residents_2017.pdf "U.S. Lawful Permanent Residents: 2017"]. [[Office of Immigration Statistics]] ''Annual Flow Report.''</ref> [[Meksik]]a [[İmmiqrasiya və Vətəndaşlıq aktı (1965-ci il)|1965-ci il İmmiqrasiya aktından]] bəri yeni sakinlərin başlıca mənbəyi olmuşdur. Çin, Hindistan və [[Flippin]] 1990-cı illlərdən bəri hər il donor ölklər arasında ilk dördlükdə olmuşdur.<ref>{{cite web |title=Immigrants in the United States, 2010: A Profile of America's Foreign-Born Population |url=http://cis.org/2012-profile-of-americas-foreign-born-population |website=Center for Immigrant Studies |accessdate=13 yanvar 2015}}</ref> {{OMƏ|2012-ci il}} təxminən 11,4 milyon sakin [[ABŞ-a qanunsuz immiqrasiya|qanunsuz immiqrantdır]].<ref>{{cite web |url=https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/ois_ill_pe_2012_2.pdf |title=Estimates of the Unauthorized Immigrant Population Residing in the United States: January 2012 |last1=Baker |first1=Bryan |last2=Rytina |first2=Nancy |date=Mart 2013 |website=Office of Immigration Statistics |publisher=Department of Homeland Security |accessdate=21 oktyabr 2014 |archive-date=2018-08-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180818013207/https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/ois_ill_pe_2012_2.pdf |url-status=dead }}</ref> {{OMƏ|2015-ci il}} bütün immiqrantların 47%-i Hispanik, 26%-i asiyalı, 18%-i ağ və 8%-i qaradır. Asiyadan olan immiqrantların faizi artarkən, Hispaniklərin faizi isə azalır.<ref name="pewhispanic.org" /> Qeyri-qanuni immiqrantların təxmini sayı 2007-ci ildəki 12,2 milyonluq pik nöqtədən 2017-ci ildə 10,7 milyona enmişdir. 2017-ci ildə ABŞ-da 33.000 mühacir köçürüldü. Bu on illər ərzində ilk dəfə dünyanın digər hissələrindən az idi.<ref>{{cite web |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2018/12/13/18-striking-findings-from-2018/ |title=18 striking findings from 2018 |publisher=Gallup |accessdate=27 dekabr 2018}}</ref> 2017-ci il [[Qellap İnstitutu|Qellap]] sorğusu yetkin amerikalıların 4,5%-nin (qadınların 5,1%-i və kişilərin 3,9%-i) [[LGBT]] olduğunu müəyyənləşdirdi.<ref>{{cite web |title=In U.S., Estimate of LGBT Population Rises to 4.5% |url=https://news.gallup.com/poll/234863/estimate-lgbt-population-rises.aspx |website=Gallup.com |accessdate=14 sentyabr 2018}}</ref> Ən yüksək faiz [[Vaşinqton şəhəri|Kolumbiya dairəsində]] (10%) əldə edilmiş, ən aşağı faizə malik ştat isə 1,7% ilə [[Şimali Dakota]] olmuşdur.<ref>{{cite web |url=http://www.gallup.com/poll/160517/lgbt-percentage-highest-lowest-north-dakota.aspx |title=LGBT Percentage Highest in D.C., Lowest in North Dakota |publisher=Gallup |accessdate=14 iyun 2014}}</ref> ==== Başlıca yaşayış məskənləri ==== [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu]] yaşayış məntəqələrini şəhərə, [[Metropiliten statistik ərazilərinin siyahısı|metropiliten statistik ərazilərinə]] (MSƏ-lər) və daha böyük [[Birləşmiş statistik ərazilərin siyahısı|birləşmiş statistik ərazilərə]] (BSƏ) görə sıralayır. Amerikalıların təxminən 82%-i urban ərazilərdə (şəhərətrafı daxil olmaqla) yaşayır;<ref name="WF" /> onların da təxminən yarısı əhalisi 50.000-dən çox olan şəhərlərin sakinidirlər.<ref>{{cite web |url=http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-state=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-_box_head_nbr=GCT-P1&-mt_name=&-_caller=geoselect&-geo_id=&-format=US-1&-_lang=en |title=United States – Urban/Rural and Inside/Outside Metropolitan Area |publisher=U.S. Census Bureau |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100117053950/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-state=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-_box_head_nbr=GCT-P1&-mt_name=&-_caller=geoselect&-geo_id=&-format=US-1&-_lang=en |archivedate=17 yanvar 2010 |deadurl=yes}}</ref> ABŞ meqaregion kimi tanınan bir çox şəhər birləşmələrinə malikdir, ən böyüyü olan [[Böyük Göllər meqapolisi]]ndən sonra [[Şimal-şərq meqapolisi]] və [[Cənubi Kaliforniya]] gəlir. 2008-ci ildə 273 birləşmiş bələdiyyənin 100.000-dən çox əhalisi var idi, 9 şəhərdə bir milyondan çox və dörd [[qlobal şəhər]]də iki milyondan çox ([[Nyu-York]], [[Los-Anceles]], [[Çikaqo]] və [[Hyuston]]) əhali olmuşdur.<ref name=PopEstBigCities>{{cite web |url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvuJk99?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/copy_of_2008-subcounty-population-hawaii/SUB_EST2008_01.pdf |archivedate=7 dekabr 2009 |title=Table 1: Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by July 1, 2008 Population: April 1, 2000 to July 1, 2008 |website=2008 Population Estimates |publisher=U.S. Census Bureau, Population Division |date=1 iyul 2009 |deadurl=yes}}</ref> Bir milyondan çox əhalisi olan 52 [[Metropolitan statistika ərazilərinin siyahısı|metropolitan ərazisi]] var.<ref name=PopEstMSA>{{cite web |url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvuJzkG?url=http://hawaii.gov/dbedt/info/census/popestimate/2008_MSA_Hawaii/CBSA_EST2008_05.pdf |archivedate=7 dekabr 2009 |title=Table 5. Estimates of Population Change for Metropolitan Statistical Areas and Rankings: July 1, 2007 to July 1, 2008 |website=2008 Population Estimates |publisher=U.S. Census Bureau |date=19 mart 2009 |deadurl=yes}}</ref> Ən sürətli inkişaf edən 50 metro ərazisinin 47-i Qərbdə və ya Cənubdadır.<ref>{{cite press release |title=Raleigh and Austin are Fastest-Growing Metro Areas |url=https://www.census.gov/newsroom/releases/archives/population/cb09-45.html |date=19 mart 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160118182235/http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/population/cb09-45.html |archive-date=18 yanvar 2016 |publisher=U.S. Census Bureau |access-date=21 fevral 2017}}</ref> [[San-Bernardino (Kaliforniya)|San-Bernardino]], [[Dallas]], [[Hyuston]], [[Atlanta]] və [[Finiks (Arizona)|Finiks]] metro ərazilərində 2000 və 2008-ci illər arasında əhali artımı bir milyondan çox olmuşdur.<ref name=PopEstMSA /> === Dil === {{Əsas|ABŞ dilləri}} {{həmçinin bax|Evdə danışıq dili|ABŞ-da ölməkdə olan dillərin siyahısı|ABŞ-da dil təhsili}} [[İngilis dili]] ([[Amerikan ingiliscəsi]]) [[de-fakto]] [[milli dil]]dir. Federal səviyyədə rəsmi bir dil olmasa da, [[ABŞ vətəndaşlıq qanunu#Vətəndaşlığa qəbul|ABŞ vətəndaşlığına qəbul şərtləri]] kimi bəzi qanunlar ingilis dilini tələb edir. 2010-cu ildə beş və daha çox yaşı olan əhalinin təxminən 230 milyonu və ya 80%-i evdə yalnız ingilis dilində danışırdı. Əhlinin 12%-i tərəfindən evdə danışılan [[ABŞ-da ispan dili|ispan dili]] ikinci ən ümumi dil və ən çox tədris edilən ikinci dildir.<ref name=Lang>"Language Spoken at Home by the U.S. Population, 2010", American Community Survey, [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|U.S. Census Bureau]], in ''World Almanac and Book of Facts 2012'', p. 615.</ref><ref>{{cite journal |last=Welles |first=Elizabeth B. |title=Foreign Language Enrollments in United States Institutions of Higher Learning, Fall 2002 |url=http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf |date=Winter–Spring 2004 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090618133404/http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf |archivedate=18 iyun 2009 |journal=ADFL Bulletin |volume=35 |page=7 |number=2–3 |doi=10.1632/adfl.35.2.7 |access-date=25 fevral 2017}}</ref> Bəzi amerikalılar 32 ştatada olduğu kimi, ölkənin rəsmi dilini ingilis dili olmasına tərəfdardırlar.<ref name=ILW>{{cite web |author=Feder, Jody |url=http://www.ilw.com/immigrationdaily/news/2007,0515-crs.pdf |title=English as the Official Language of the United States: Legal Background and Analysis of Legislation in the 110th Congress |date=25 yanvar 2007 |publisher=Ilw.com (Congressional Research Service) |accessdate=19 iyun 2007}}</ref> [[Havay]]da ştat qanunlarına görə [[Havay dili|havay]] və ingilis dilinin hər ikisi rəsmi dildir.<ref>{{cite web |url=http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724231656/http://hawaii.gov/lrb/con/conart15.html |archivedate=24 iyul 2013 |title=The Constitution of the State of Hawaii, Article XV, Section 4 |publisher=Hawaii Legislative Reference Bureau |date=7 noyabr 1978 |accessdate=19 iyun 2007}}</ref> Alyaska ingilis dili ilə yanaşı [[Alyaska yerli dilləri|iyirmi yerli dili]] tanıyır.<ref>{{cite web|last1=Chapel|first1=Bill|title=Alaska OKs Bill Making Native Languages Official |url=https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2014/04/21/305688602/alaska-oks-bill-making-native-languages-official |website=NPR.org |date=21 aprel 2014}}</ref> Rəsmi dil olmasına baxmayaraq Nyu-Meksiko qaydaları ingilis və ispan dilinin, Luiziana qaydaları isə ingilis və [[ABŞ-da fransız dili|fransız dilinin]] istifadəsini nəzərdə tutur.<ref>{{cite book |author=Dicker, Susan J. |title=Languages in America: A Pluralist View |year=2003 |pages=[https://archive.org/details/languagesinameri00dick/page/216 216, 220–225] |location=Clevedon, UK |publisher=Multilingual Matters |isbn=978-1-85359-651-3 |url=https://archive.org/details/languagesinameri00dick/page/216}}</ref> Kaliforniya kimi digər ştatlar məhkəmə formaları daxil olmaqla, bəzi hökumət sənədlərinin ispanca versiyalarının dərc edilməsini tövsiyə edirlər.<ref>{{cite web |url=http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&group=00001-01000&file=412.10-412.30 |title=California Code of Civil Procedure, Section 412.20(6) |publisher=Legislative Counsel, State of California |accessdate=17 dekabr 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722010302/http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&group=00001-01000&file=412.10-412.30 |archivedate=22 iyul 2010}} {{cite web |url=http://www.courtinfo.ca.gov/forms/allforms.htm |title=California Judicial Council Forms |publisher=Judicial Council, State of California |accessdate=17 dekabr 2007}}</ref> Bir neçə federal torpaq ingilis dili ilə yanaşı öz yerli dillərini də rəsmi tanınmasını təmin etmişlər: [[samoa dili]] rəsmi olaraq [[Amerika Samoası]] tərəfindən tanınır.<ref>{{cite web |url=http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?menu=004&LangID=96 |title=Samoan |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |website=UCLA Language Materials Project |publisher=UCLA |accessdate=4 oktyabr 2014 |archive-date=2018-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918035244/http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?menu=004&LangID=96 |url-status=dead }}<br>{{cite book |author1=Frederick T.L. Leong |author2=Mark M. Leach |title=Suicide Among Racial and Ethnic Minority Groups: Theory, Research, and Practice |url=https://books.google.com/books?id=mrKTAgAAQBAJ&pg=PT185 |year=2010 |publisher=Routledge |isbn=978-1-135-91680-0 |page=185 }}<br>{{cite book |author=Robert D. Craig |title=Historical Dictionary of Polynesia |url=https://books.google.com/books?id=01U5DrqoMJgC&pg=PR33 |year=2002 |publisher=Scarecrow Press |isbn=978-0-8108-4237-3 |page=33 |accessdate=25 oktyabr 2015 }}</ref> [[Çamorro dili]] [[Quam]]ın rəsmi dilidir.<ref>{{cite book |author1=Nessa Wolfson |author2=Joan Manes |title=Language of Inequality |url=https://books.google.com/books?id=ywvo0fNRGqgC&pg=PA176 |year=1985 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=78-3-11-009946-1 |page=176 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite book |author1=Lawrence J. Cunningham |author2=Janice J. Beaty |title=A History of Guam |url=https://books.google.com/books?id=bkaLkgHEFvIC&pg=PA203 |date=Yanvar 2001 |publisher=Bess Press |isbn=978-1-57306-047-9 |page=203}}<br>{{cite book |author=Eur |title=The Far East and Australasia 2003 |url=https://books.google.com/books?id=LclscNCTz9oC&pg=PA1137 |year=2002 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-85743-133-9 |page=1137 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Karolin dili|Karolin]] və çamorro dilinin hər ikisi [[Şimali Marian adaları]]nda rəsmi tanınır.<ref>{{cite book |author1=Yaron Matras |author2=Peter Bakker |title=The Mixed Language Debate: Theoretical and Empirical Advances |url=https://books.google.com/books?id=qZMRV8y6T8AC&pg=PA301 |year=2003 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=978-3-11-017776-3 |page=301 |quote=in the Northern Marianas, Chamarro, Carolinian ( = the minority language of a group of Carolinian immigrants), and English received the status of co-official languages in 1985(Rodriguez-Ponga 1995:24–28).}}</ref> İspan dili [[Puerto-Riko]]nun rəsmi dilidir və orada ingilis dilindən daha çox danışılır.<ref name=PuertoRicoTranslation>{{cite web |url=http://www.puertorico.com/translation/ |title=Translation in Puerto Rico |website=Puerto Rico Channel |accessdate=29 dekabr 2013 |archive-date=2018-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181019153416/http://www.puertorico.com/translation/ |url-status=dead }}</ref> ABŞ-da uşaq baxcasından universitetlərin [[bakalavr]] səviyyəsinə qədər qeydiyyat sayı baxımından [[ABŞ-da ən çox öyrənilən xarici dillərin siyahısı|ən çox tədris edilən xarici dillər]] ispan (təxminən 7,2 milyon tələbə), fransız (1,5 milyon) və [[Alman dili|alman]] (500.000) dilidir. Digər çox tədris edilən dillərə [[Latın dili|latın]], [[ABŞ-da yapon dili təhsili|yapon dili]], [[Amerikan işarə dili|AİD]], [[ABŞ-da italyan dili|italyan]] və [[ABŞ-da çin dili|çin dili]] daxildir.<ref>{{cite web |url=http://www.actfl.org/sites/default/files/pdfs/ReportSummary2011.pdf |title=Foreign Language Enrollments in K–12 Public Schools |date=Fevral 2011 |publisher=American Council on the Teaching of Foreign Languages (ACTFL) |access-date=17 oktyabr 2015 |archive-date=2016-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160408184754/http://www.actfl.org/sites/default/files/pdfs/ReportSummary2011.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.mla.org/pdf/2013_enrollment_survey.pdf |title=Enrollments in Languages Other Than English in United States Institutions of Higher Education, Fall 2013 |last1=Goldberg |first1=David |last2=Looney |first2=Dennis |last3=Lusin |first3=Natalia |date=Fevral 2015 |publisher=Modern Language Association |access-date=20 may 2015}}</ref> Bütün amerikalıların 18%-i ingilis dilindən əlavə ən az bir dil danışdığını iddia edir.<ref>{{cite web |url=https://www.forbes.com/sites/collegeprose/2012/08/27/americas-foreign-language-deficit/ |title=America's Foreign Language Deficit |author1=David Skorton |author2=Glenn Altschuler |lastauthoramp=yes |website=Forbes}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="float:center; margin-left:1em; font-size: 90%" |+ ABŞ-da 1 milyondan çox insanın evdə danışdığı dillər (2016-cı il)<ref name="MLA Data">{{cite web |url=http://www.mla.org/map_data |title=United States |publisher=[[Modern Language Association]]|access-date=2 sentyabr 2013}}</ref><ref>{{cite web |url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_10_1YR_B16001&prodType=table |title=American FactFinder – Results |first=U.S. Census |last=Bureau |publisher= |access-date=2018-04-06 |archive-date=2020-02-12 |archive-url=https://archive.today/20200212213140/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_10_1YR_B16001&prodType=table |url-status=dead }}</ref><ref group=qeydlər>Mənbə: 2015-ci il [[Amerika İctimaiyyət Sorğusu]], [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu]]. Evdə ingilis dilindən başqa bir dildə danışan repondentlərin əksəriyyəti həmçinin ingilis dilində "yaxşı" və ya "çox yaxşı" danışdıqlarını qeyd ediblər. Yuxarıda qeyd olunan dil qrupları üçün ən güclü ingilis dili biliyi alman dilində danışanlar arasındadır (96%-i ingilis dilində "yaxşı" və ya "əla") danışdığını qeyd edib), onu fransız (93,5%), taqal (92,8%), ispan (74,1%), koreya (71,5%), çin (70,4%) və vyetnam dilində (66,9%) danışanlar izləyir.</ref> |- ! Dil !! Əhalinin<br>faizi !! Danışanların<br>sayı !! İngilis dilini<br>əla danışanların<br>sayı !! İngilis dilini<br>əla danışmayanların<br>sayı |- | [[İngilis dili|İngiliscə]] <small>(sadəcə)</small> || ~80% || 237.810.023 || N/A || N/A |- | [[İspan dili|İspanca]]<br><small>([[İspan dili əsaslı kreol dilləri|İspan kreolu]] daxil olmaqla amma [[Puerto-Riko]] istisna olmaqla)</small> || 13% || 40.489.813 || 23.899.421 || 16.590.392 |- | [[Çin dili|Çincə]]<br><small>([[Mandarin dili|Mandarin]] və [[Kanton dili|Kanton]] daxil olmaqla bütün növlər)</small> || 1,0% || 3.372.930 || 1.518.619 || 1.854.311 |- | [[Taqal dili|Taqalca]]<br><small>([[Filippin dili]] daxi olmaqla)</small> || 0,5% || 1.701.960 || 1.159.211 || 542.749 |- | [[Vyetnam dili|Vyetnamca]] || 0,4% || 1.509.993 || 634.273 || 875.720 |- | [[Ərəb dili|Ərəbcə]]<br><small>(bütün növlər)</small> || 0,3% || 1.231.098 || 770.882 || 460.216 |- | [[Fransız dili|Fransızca]]<br><small>([[Patua dili|Patua]] və [[Fransız dilinin kajun dialekti|Kajun]] daxil olmaqla)</small> || 0,3% || 1.216.668 || 965.584 || 251.087 |- | [[Koreya dili|Koreyaca]] || 0,2% || 1.088.788 || 505.734|| 583.054 |} === Din === {{Əsas|ABŞ-da din}} {| class="wikitable sortable floatright" style="font-size:95%" |+ style="font-size:100%" | ABŞ-da dini mənsubiyyət (2014-cü il)<ref name="pew2015">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ |title=America's Changing Religious Landscape |publisher=[[Pew Research Center]]: Religion & Public Life |date=12 may 2015}}</ref> |- ! Mənsubiyyət ! colspan="2" | ABŞ əhalisinin %-i |- | [[ABŞ-da xristianlıq|Xristianlıq]] |align=right| '''{{bartable|70,6||2||background:darkblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[ABŞ-da protestantlıq|Protestantlıq]] |align=right| '''{{bartable|46,5||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:30px;"| [[ABŞ-da evangelizm|Evangelik protestantlıq]] |align=right| '''{{bartable|25,4||2||background:lightblue}}''' |- | style="text-indent:30px;"| [[Meynstrim protestantlığı]] |align=right| '''{{bartable|14,7||2||background:lightblue}}''' |- | style="text-indent:30px;"| [[Qara Kilsə]] |align=right| '''{{bartable|6,5||2||background:lightblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[ABŞ-da Roma-Katolik kilsəsi|Roma-Katolik]] |align=right| '''{{bartable|20,8||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Mormonlar]] |align=right| '''{{bartable|1,6||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Yehovanın Şahidləri]] |align=right| '''{{bartable|0,8||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Şərqi pravoslav kilsəsi]] |align=right| '''{{bartable|0,5||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| Digər xristianlıq |align=right| '''{{bartable|0,4||2||background:mediumblue}}''' |- | [[Amerika yəhudiləri|İudaizm]] |align=right| '''{{bartable|1,9||2||background:blue}}''' |- | [[ABŞ-da hinduizm|Hinduizm]] |align=right| '''{{bartable|1,2||2||background:orange}}''' |- | [[ABŞ-da islam|İslam]] |align=right| '''{{bartable|0,9||2||background:black}}''' |- | [[ABŞ-da buddizm|Buddizm]] |align=right| '''{{bartable|0,9||2||background:yellow}}''' |- | Digər inanclar |align=right| '''{{bartable|1,8||2||background:lightgreen}}''' |- | [[ABŞ-da dinsizlik|Dinsizlik]] |align=right| '''{{bartable|22,8||2||background:purple}}''' |- | style="text-indent:15px;"| Xüsusi heç bir şey |align=right| '''{{bartable|15,8||2||background:#A020F0}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Aqnostisizm|Aqnostik]] |align=right| '''{{bartable|4,0||2||background:#A020F0}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Ateizm|Ateist]] |align=right| '''{{bartable|3,1||2||background:#A020F0}}''' |- | Bilmir vəya cavab vermir |align=right| '''{{bartable|0,6||2||background:#A020F0}}''' |} ABŞ Konstitusiyasına edilən [[ABŞ Konstitusiyasına birinci dəyişiklik|birinci dəyişiklik]] dinin [[Azad həyata keçirilmə cümləsi|azad həyata keçirilməsinə]] zəmanət verir və [[Qurulma cümləsi|qurulmasına]] uyğun olaraq Konqresi qanunların qəbul edilməsinə qadağa qoyur. 2013-cü ildəki sorğuda amerikalılar 56%-i dinin "onların həyatında çox önəmli rol" oynadığını demişdilər, bu rəqəm də digər inkişaf etmiş ölkələrdən çok daha yüksəkdir.<ref>{{cite web |url=http://www.gallup.com/poll/1690/Religion.aspx#1 |title=Religion |publisher=Gallup |date=İyun 2013 |accessdate=10 yanvar 2014}}</ref> 2009-cu il Qellap sorğusunda amerikalıların 42%-i həftəlik və ya demək olar ki, həftəlik kilsədə iştirak etdiyini söylədilər, bu rəqəm ən az [[Vermont]]da olmaqla 23% və ən çox [[Missisipi ştatı|Missisipidə]] olmaqla 63% dəyişir.<ref name="gallup.com">{{cite web |url=http://www.gallup.com/poll/125999/mississippians-go-church-most-vermonters-least.aspx |title=Mississippians Go to Church the Most; Vermonters, Least |publisher=Gallup |accessdate=13 yanvar 2014}}</ref> Digər Qərb ölkələrində olduğu kimi, ABŞ daha az dindar hala gəlir. 30 yaşdan gənc amerikalılar arasında [[dinsizlik]] sürətlə genişlənir.<ref>{{cite news |url=http://religion.blogs.cnn.com/2012/06/12/pew-survey-doubt-of-god-growing-quickly-among-millennials/ |author=Merica, Dan |title=Pew Survey: Doubt of God Growing Quickly among Millennials |publisher=CNN |date=12 iyun 2012|access-date=14 iyun 2012}}</ref> Sorğular göstərir ki, 1980-ci ilin ortalarından etibarən bütün Amerikada mütəşəkkil dinə olan inam azalıb,<ref>{{cite news |url=http://www.huffingtonpost.com/2012/07/12/us-confidence-in-organized-religion-at-low-point_n_1669100.html |title=American Confidence in Organized Religion at All Time Low |access-date=14 iyul 2012 |date=12 iyul 2012 |website=Huffington Post |first=Samreen |last=Hooda}}</ref> xüsusən də gənc amerikalılar getdikcə dinsiz olurlar.<ref name="pew2015" /><ref>{{cite web |url=http://www.pewforum.org/Age/Religion-Among-the-Millennials.aspx |title=Religion Among the Millennials |publisher=The Pew Forum on Religion & Public Life |accessdate=29 avqust 2012}}</ref> 2012-ci il tədqiqatına əsasən, ABŞ əhalisi arasında protestantlığın çəkisi 48%-ə enmişdir, bu da ilk dəfə onun əksəriyyətin dini kateqoriyası statusunu əlindən almışdır.<ref name="Nones of the Rise">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/files/2012/10/NonesOnTheRise-full.pdf |title="Nones" on the Rise: One-in-Five Adults Have No Religious Affiliation |publisher= |access-date=26 may 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140826234925/http://www.pewforum.org/files/2012/10/NonesOnTheRise-full.pdf |archive-date=26 avqust 2014 |dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-19892837 |title=US Protestants no longer a majority – study |website=BBC News}}</ref> 2,2 uşağa malik xrsitianlarla müqayisədə dinsiz amerikalıların 1,7 uşağı var. Xristianların 52%-nin evliliyi ilə müqayisədə dinsizlərin 37% evlilik ilə evlənməyə daha az həvəslidirlər.<ref>{{cite web |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/05/22/mormons-more-likely-to-marry-have-more-children-than-other-u-s-religious-groups/ |title=Mormons more likely to marry, have more children than other U.S. religious groups |date=22 may 2015 |website=Pew Research Center}}</ref> 2014-ci il sorğusuna əsasən, ABŞ-dakı yetkinlərin 70,6%-i özlərini [[ABŞ-da xristianlıq|xristian]] hesab edirlər.<ref>{{cite web |url=http://religions.pewforum.org/affiliations |title=Church Statistics and Religious Affiliations |publisher=Pew Research |access-date=23 sentyabr 2014}}</ref> [[Protestantlıq]] 46,5%-ə malik olsa da, 20,8% ilə [[ABŞ-da roma-katolik kilsəsi|Roma-Katolik kilsəsi]] ən geniş tək məzhəbi formalaşdırır.<ref name="Pew">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/2012/10/09/nones-on-the-rise/ |title="Nones" on the Rise |publisher=Pew Forum on Religion & Public Life |year=2012 |accessdate=10 yanvar 2014}}</ref> 2014-cü ildə ABŞ yetkinlərinin 5,9%-i qeyri-xristian dinə inandıqlarını dedilər.<ref name="pew2015" /> Bunlara [[Amerika yəhudiləri|İudaizm]] (1,9%), [[ABŞ-da hinduizm|Hinduizm]] (1,2%), [[ABŞ-da buddizm|Buddizm]] (0,9%) və [[ABŞ-da islam|İslam]] (0,9%) aiddir.<ref name="pew2015" /> Tədqiqatda amerikalıların 22,8%-i özlərini [[Aqnostisizm|aqnostik]], [[Ateizm|ateist]] və ya sadəcə [[Dinsizlik|dini olmayan]] kimi təsvir etdilər, bu 1990-cı ildən 8,2 % artıq idi.<ref name="Pew" /><ref name="ARIS">{{cite web |url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf |title=American Religious Identification Survey 2001 |author1=Barry A. Kosmin |author2=Egon Mayer |author3=Ariela Keysar |publisher=CUNY Graduate Center |date=19 dekabr 2001 |access-date=16 sentyabr 2011 |archive-date=2015-07-16 |archive-url=https://www.webcitation.org/6a4Q9IlrZ?url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="The Future of the Global Muslim Population">{{cite web |url=http://features.pewforum.org/muslim-population-graphic/#/United%20States |title=United States |accessdate=2 may 2013}}</ref> Burada həmçinin [[Uniteryan Universalizm]], [[Sayentologiya]], [[Bəhailik]], [[Siqhizm]], [[Caynizm]], [[Şintoizm]], [[Konfutsiçilik]], [[Satanizm]], [[Daosizm]], [[Druidizm]], [[Yerli amerikalıların dini]], [[Vikka]], [[Dini humanizm]] və [[Deizm]] icmaları vardır.<ref>Media, Minorities, and Meaning: A Critical Introduction — p. 88, Debra L. Merskin — 2010</ref> [[ABŞ-da protestantlıq|Protestantlıq]] təxminən bütün amerikalıların yarısı hesabına ən böyük xristian dini qruplaşmasıdır. [[Baptizm|Baptistlər]] ümumi şəkildə 15,4% ilə protestantlığın ən böyük məzhəbini təşkil edirlər<ref name="pew2014">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ |title=America's Changing Religious Landscape |publisher=Pew Research Center: Religion & Public Life |date=12 may 2015 |accessdate=}}</ref> və ABŞ əhalisinin 5,3%-nin mənsub olduğu [[Cənubi Baptist Konvensiyası]] ən geniş fərdi protestant məzhəbidir.<ref name="pew2014" /> Baptistlərdən başqa digər protestant kateqoriyalarına [[Məzhəbsiz xristianlıq|məzhəbsiz protestantlıq]], [[Metodizm]], [[Əllincilər]], müəyyənləşdirilməmiş Protestanlar, [[Lüteranlıq]], [[Presbiterianizm]], [[Konqreqasional kilsə]], digər [[Kalvinizm]], [[Episkopalianizm]]/[[Anqlikanizm]], [[Kvakerlər]], [[Adventisizm]], [[Müqəddəslik hərəkatı]], [[Xristian fundamentalizm]], [[Anabaptistlər]], [[Pietizm]] və [[Xristian məzhəblərinin siyahısı#Protestantlıq|başqaları]] daxildir.<ref name="pew2014" /> Amerikalı protestantların üçdə ikisi [[Yenidən doğulma|yenidən doğulacaqlarını]] düşünürlər.<ref name="pew2014" /> ABŞ-da [[ABŞ-da Roma-Katolik kilsəsi|Roma-Katolizmi]] amerikadakı [[Amerikanın ispanlar tərəfindən kolonizasiyası|ispan]] və [[Amerikanın fransızlar tərəfindən kolonizasiyası|fransız]] koloniyalarında, eləcə də ingilis koloniyası olan [[Merilend Əyaləti|Merilend koloniyasında]] yaranmışdır.<ref>Richard Middleton, Colonial America, A History, 1565–1776, third edition (London: Blackwell, 2002) pp 95–103.</ref> Daha sonra irland, italyan, polyak, alman və hispanik immiqrasiya nəticəsində inkişaf etdi. [[Rod-Aylend]] ən böyük Katolik nisbətə malikdir, ümumi əhalinin 40%-i.<ref>{{cite web |url=http://religions.pewforum.org/maps |title=U.S. Religion Map and Religious Populations – U.S. Religious Landscape Study – Pew Forum on Religion & Public Life |publisher=Religions.pewforum.org |date= |accessdate=26 fevral 2014}}</ref> [[Yuta]] [[Mormonizm]]in əhalisinin əksəriyyətinin dini olduğu yeganə ştatdır.<ref name="pew2014 utah">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/state/utah/|title=Religious Landscape Study|date=11 may 2015|publisher=}}</ref> [[Mormon koridoru]] həmçinin [[Arizona]], [[Kaliforniya]], [[Aydaho]], [[Nevada]] və [[Vayominq]] ərazlərinə qədər genişlənib.<ref name="Walsh2005">{{cite book |last=Walsh |first=Margaret |title=The American West. Visions and Revisions |url=https://books.google.com/books?id=yyDKfY1gyH8C&pg=PA124 |year=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-59671-8 |page=124}}</ref> [[Şərqi pravoslav kilsəsi]] keçmiş [[Rus Amerikası|Rusiya koloniyası]] olan [[Alyaskada]] əhalinin 5%-i tərəfindən qəbul edilib<ref>{{cite web |url=http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/state/alaska/ |title=Adults in Alaska |date=11 may 2015 |website=Pew Research Center's Religion & Public Life Project}}</ref> və [[Şərqi Avropa]]dan gələn son immiqrasiya səbəbiylə kontinental ABŞ-da varlığını təmin edir. Nəhayət [[Birlik pentekostalizmi]], [[Yehovanın Şahidləri]], [[Restavrasionizm]], [[Məsihin kilsələri]], [[Xristian elm]], [[Unitarianizm]] və [[Xristian məzhəblərinin siyahısı|başqaları]] daxil olmaqla bir sıra digər xristian qrupları ölkədə fəaldırlar. [[İncil kəməri]] [[Cənubi ABŞ]]-dakı sosial mühafizəkar [[Evangelikalizm|evangelist protestantlığın]] mədəniyyətin əhəmiyyətli bir hissəsi və məzhəblər arasında xristian kilsəsinə iştiraka əsasən ölkə ortalamasından yüksək olduğu bölgə üçün qeyri-rəsmi ifadədir. Əksinə, din [[Yeni İngiltərə]] və [[Qərbi ABŞ]]-da daha az əhəmiyyətə malik rol oynayır.<ref name="gallup.com" /> === Ailə quruluşu === {{Əsas|ABŞ-da ailə quruluşu}} {{OMƏ|2007-ci il}} 18 yaşında və böyük amerikalıların 58%-i evli, 6%-i dul, 10%-i boşanmış, 25%-i isə heç bir vaxt evlənməmişdi.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf |publisher=U.S. Census Bureau |website=Statistical Abstract of the United States 2009 |title=Table 55—Marital Status of the Population by Sex, Race, and Hispanic Origin: 1990 to 2007 |accessdate=11 oktyabr 2009}}</ref> Qadınlar əsasən evdən kənarda çalışırlar və əksəriyyəti [[ABŞ-da təhsil səviyyəsi|bakalavr dərəcələri]] almışdırlar.<ref>{{cite web |url=http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609151527/http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html |archivedate=9 iyun 2007 |title=Women's Advances in Education |publisher=Columbia University, Institute for Social and Economic Research and Policy |year=2006 |accessdate=6 iyun 2007}}</ref> ABŞ-da [[Yeniyetmə hamiləliyi|yeniyetmələrin hamiləlik]] əmsalı hər 1000 qadına 26,5-dir. Bu əmsal 1991-ci ildən bəri 57% azalmışdır.<ref name="tbirthrate">{{cite web |url=https://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr64/nvsr64_01.pdf |title=Births: Final Data for 2013, tables 2, 3 |publisher=U.S. Department of Health & Human Services |accessdate=23 iyul 2015}}</ref> 2013-ci ildə ən yüksək yeniyetmə doğuş nisbəti [[Alabama]]da, ən aşağı isə [[Vayominq]]də oldu.<ref name="tbirthrate" /><ref>{{cite web |title=Trends in Teen Pregnancy and Childbearing |url=https://www.hhs.gov/ash/oah/adolescent-health-topics/reproductive-health/teen-pregnancy/trends.html |publisher=U.S. Department of Health & Human Services |accessdate=23 iyul 2015}}</ref> ABŞ-da [[ABŞ-da abort|abort]] [[ABŞ Ali Məhkəməsi]]nin [[Rou Uoyda qarşı]] iddiasında 1973-cü il tarixli [[Əmsal məhkəmə qərarlarının siyahısı|əmsal qərarına]] əsasən qanunidir. Abort nisbəti düşsə də, 1000 canlı doğuma 241 abort nisbəti və 15–44 yaşlı hər 1000 qadına 15 abort nisbəti bir çox Qərb ölkələrindən daha yüksək olaraq qalmaqdadır.<ref>{{cite web |url=https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss5511a1.htm |author=Strauss, Lilo T. |title=Abortion Surveillance—United States, 2003 |accessdate=17 iyun 2007 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division of Reproductive Health |website=MMWR |date=24 noyabr 2006|display-authors=etal}}</ref> 2013-ci ildə ilk doğumda orta yaş 26 idi, doğuşların 40,6%-i evlənməmiş qadınların payına düşürdü.<ref>{{cite web |url=https://www.cdc.gov/nchs/fastats/births.htm |title=FASTSTATS&nbsp;– Births and Natality |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |date=21 noyabr 2013 |accessdate=13 yanvar 2014}}</ref> 2016-cı ildə [[ümumi fertillik əmsalı]] (ÜFƏ) hər 1000 qadına 1,82 doğuş idi.<ref>{{cite web|title=National Vital Statistics Volume 67, Number 1, January 31, 2018|url=https://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr67/nvsr67_01.pdf|website=Center for Disease Control – CDC|accessdate=3 fevral 2018}}</ref> [[ABŞ-da övladlığa götürmə]] geniş yayılıb və hüquqi cəhətdən nisbətən asandır (digər Qərb ölkələri ilə müqayisədə).<ref>{{cite news |last=Jardine |first=Cassandra |title=Why adoption is so easy in America |url=https://www.telegraph.co.uk/education/3354960/Why-adoption-is-so-easy-in-America.html |newspaper=The Daily Telegraph |location=London |date=31 oktyabr 2007}}</ref> 2001-ci ildə 127.000-dən çox övladlığa götürmə ilə ABŞ bütün dünyadakı övladlığa götürmə rəqəminin təxminən yarısını təşkil etdi.<ref>{{cite web |url=https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/policy/child-adoption.pdf |title=Child Adoption: Trends and policies |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs |year=2009 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> Ali məhkəmənin [[Oberqefell Hocesə qarşı]] işi üzrə 2015-ci il qərarına əsasən [[ABŞ-da eynicinslilərin nigahı|eynicinslilərin nigahı]] bütün ölkədə qanunidir və eynicinsli [[ABŞ-da LGBT-lərin övladlığa götürməsi|cütlüklərin övladlığa götürməsi]] də qanunidir. [[Poliqamiya]] bütün ABŞ-da qeyri-qanunidir.<ref name=quietly>{{cite news |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=90857818 |title=Some Muslims in U.S. Quietly Engage in Polygamy |publisher=National Public Radio: ''[[All Things Considered]]'' |accessdate=23 iyul 2009 |date=27 may 2008 |first=Barbara Bradley |last=Hagerty}}</ref> === Səhiyyə === {{Həmçinin bax|ABŞ-da səhiyyə|ABŞ-da səhiyyə islahatı|ABŞ-da tibbi sığorta}} [[Fayl:RF - Houston Texas Medical Center.1.jpeg|thumb|upright|Fannin küçəsindən [[Texas Medical Center]]-in görünüşü. Mərkəz dünyada ən böyük tibbi kompleksdir.]] On illərlə davam edən artımın ardından [[gözlənilən ömür uzunluğu]] azalmasının üçüncü ili olan 2017-ci ildə ABŞ-da orta ömür uzunluğu 78,6 idi. Son zamanlardakı azalmaya əsasən [[narkotik vasitələrdən istifadə]] və [[ABŞ-da intihar|intihar]]ın kəskin artımı səbəb olur. Orta ömür uzunluğu ən çox Asiyalılar və Hispaniklərdə, ən az qaradərililərdə idi.<ref>{{cite web |title=Mortality in the United States, 2017 |url=https://www.cdc.gov/nchs/products/databriefs/db328.htm |website=www.cdc.gov |accessdate=27 dekabr 2018 |date=29 noyabr 2018}}</ref><ref>{{cite news |last1=Bernstein |first1=Lenny |title=U.S. life expectancy declines again, a dismal trend not seen since World War I |url=https://www.washingtonpost.com/national/health-science/us-life-expectancy-declines-again-a-dismal-trend-not-seen-since-world-war-i/2018/11/28/ae58bc8c-f28c-11e8-bc79-68604ed88993_story.html |accessdate=27 dekabr 2018 |work=Washington Post |date=29 noyabr 2018}}</ref> XNM və Siyahıyaalma Bürosu məlumatına əsasən, intihar, alkoqol və narkotik vasitələrdən istifadə ilə bağlı ölümlər 2017-ci ildə rekord səviyyəyə çatıb.<ref>{{cite news |last= Kight|first=Stef W.|date=6 mart 2019 |title=Deaths by suicide, drugs and alcohol reached an all-time high last year|url=https://www.axios.com/deaths-suicide-drugs-alcohol-mortality-rate-epidemic-18971e4f-760f-415d-910d-046de83c967c.html|work=[[Axios (website)|Axios]]|location= |access-date=6 mart 2019}}</ref> [[ABŞ-da köklük|ABŞ-da köklüyün]] artması və dünyanın digər yerlərində səhiyyənin inkişafı ölkənin orta ömür uzunluğuna görə 1987-ci ildəki 11-ci yerdən 2007-ci ildə 42-ci yerə qədər düşməsinə səbəb oldu.<ref>{{cite news |author=MacAskill, Ewen |url=https://www.theguardian.com/world/2007/aug/13/usa.ewenmacaskill |title=US Tumbles Down the World Ratings List for Life Expectancy |date=13 avqust 2007 |work=The Guardian |accessdate=15 avqust 2007 |location=London}}</ref> Köklük nisbəti son 30 ildə iki dəfədən artıq artaraq sənayeləşmiş dünyada və digər yerlərdən ən yüksək səviyyəyə çatdı.<ref>{{cite web |title=Mexico Obesity Rate Surpasses The United States', Making It Fattest Country in the Americas |url=http://www.huffingtonpost.com/2013/07/09/mexico-obesity_n_3567772.html |website=Huffington Post}}</ref><ref>{{cite book |author=Schlosser, Eric |year=2002 |title=Fast Food Nation |url=https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric |publisher=Perennial |location=New York |isbn=978-0-06-093845-1 |page=[https://archive.org/details/fastfoodnationti00eric/page/240 240]}}</ref> Yetkinlərin təxminən hər üç nəfərindən biri kökdür və bundan əlavə biri isə normadan artıq çəkiyə malikdir.<ref>{{cite web |url=https://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_adult_03.htm |title=Prevalence of Overweight and Obesity Among Adults: United States, 2003–2004 |accessdate=5 iyun 2007 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics}}</ref> Köklük ilə əlaqəli [[II tip şəkərli diabet|II tip diabet]] səhiyyə mütəxəssisləri tərəfindən epidemiya olaraq qəbul edilir.<ref>{{cite web |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity |year=2005 |accessdate=17 iyun 2007 |website=[[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]] |publisher=American Heart Association}}</ref> 2010-cu ildə [[ürəyin işemik xəstəliyi]], [[ağciyər xərçəngi]], [[insult]], [[ağciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi]] və yol qəzaları ABŞ-da il ərzində ən çox ölüm səbəbi olmuşdur. [[Bel ağrısı]], [[depressiya]], [[sümük-əzələ xəstəlikləri]], [[servikalgiya]] və [[həyəcan pozğunluqları]] il ərzində ən çox əlillik səbəbi olmuşdur. Ən zərərli [[Risk faktoru|risk faktorları]] yetərsiz qidalanma, [[tütünçəkmə]], köklük, [[Arterial hipertenziya|yüksək qan təzyiqi]], [[Hiperqlikemiya|yüksək qan şəkəri]], [[Hipodinamiya|fiziki hərəkətsizlik]] və spirt istifadəsi idi. [[Altsheymer xəstəliyi]], narkotik vasitələrdən istifadə, [[böyrək xəstəlikləri]], xərçəng və yıxılmalar 1990-cı illərdə adam başında düşən yaşa görə sıralanmış ölüm səbəbi oldu.<ref name=Murray2013>{{cite journal |first=Christopher J.L. |last=Murray |title=The State of US Health, 1990–2010: Burden of Diseases, Injuries, and Risk Factors |journal=Journal of the American Medical Association |url=http://jama.jamanetwork.com/data/Journals/JAMA/0/joi130037.pdf |doi=10.1001/jama.2013.13805 |date=10 iyul 2013 |volume=310 |issue=6 |pages=591–608 |pmid=23842577 |pmc=5436627 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6IN1kHmaR?url=http://jama.jamanetwork.com/data/Journals/JAMA/0/joi130037.pdf |archivedate=25 iyul 2013 |deadurl=yes |df=mdy}}</ref> ABŞ-da yeniyetmə hamiləliyi və abort dərəcələri digər Qərb ölkələrinə nisbətən daha yüksəkdir, xüsusən də qaraların və hispaniklərin arasında.<ref>{{cite web |title=About Teen Pregnancy |url=https://www.cdc.gov/TeenPregnancy/AboutTeenPreg.htm |publisher=Center for Disease Control |accessdate=24 yanvar 2015}}</ref> ABŞ tibbi innovasiyada qlobal liderdir. 2001-ci ildə həkimlər arasında aparıla sorğuya görə, ABŞ 1975-ci ildən etibarən ən əhəmiyyətli ilk on mühüm tibbi innovasiyaların 9-unu inkişaf etdirmişdir, halbuki Avropa İttifaqı və İsveçrə birlikdə beş töhfə vermişdir.<ref>{{cite web |author1=Whitman, Glen |author2=Raad, Raymond |title=Bending the Productivity Curve: Why America Leads the World in Medical Innovation |url=http://www.cato.org/publications/policy-analysis/bending-productivity-curve-why-america-leads-world-medical-innovation |publisher=The Cato Institute |accessdate=9 oktyabr 2012}}</ref> 1966-cı ildən etibarən ümumilikdə dünyanın qalan hissələrinə nisbətən daha çox amerikalılar [[Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı|tibb üzrə Nobel mükafatı]] almışlar. 1989-cu ildən 2002-ci ilə qədər Amerikada özəl biotexnologiya şirkətlərinə Avropadan 4 dəfə artıq investisiya qoyulmuşdur.<ref>{{cite news |last=Cowen |first=Tyler |title=Poor U.S. Scores in Health Care Don't Measure Nobels and Innovation |url=https://www.nytimes.com/2006/10/05/business/05scene.html?_r=1& |accessdate=9 oktyabr 2012 |newspaper=The New York Times |date=5 oktyabr 2006}}</ref> ABŞ səhiyyə sistemi adambaşına düşən xərclər və ÜDM-in faizləri ilə rəqəmlərin hər ikisinə görə digər dövlətlərdən çox-çox üstündür.<ref>{{cite web |url=http://dll.umaine.edu/ble/U.S.+HCweb.pdf |title=The U.S. Healthcare System: The Best in the World or Just the Most Expensive? |year=2001 |accessdate=29 noyabr 2006 |publisher=University of Maine |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/20070309142240/http://dll.umaine.edu:80/ble/U.S.%20HCweb.pdf |archivedate=9 mart 2007}}{{cbignore}}</ref> ABŞ-da səhiyyə xidmətinin əhatə dairəsi dövlət və özəl səylərin birləşməsidir və [[Universal səhiyyə xidməti|universal]] deyil. 2017-ci ildə əhalinin 12,2%-i [[tibbi sığorta]]lanmamışdı.<ref>{{cite web |title=U.S. Uninsured Rate Steady at 12.2% in Fourth Quarter of 2017 |url=https://news.gallup.com/poll/225383/uninsured-rate-steady-fourth-quarter-2017.aspx |website=Gallup}}</ref> Sığortanamamış və qeyri-kafi sığortalanmış amerikalılar mövzusu böyük siyasi məsələdir.<ref>{{cite news |author=Abelson, Reed |url=https://www.nytimes.com/2008/06/10/health/policy/10health.html |title=Ranks of Underinsured Are Rising, Study Finds |date=10 iyun 2008 |work=The New York Times |accessdate=25 oktyabr 2008}}</ref><ref>{{cite journal |author=Blewett, Lynn A. |title=How Much Health Insurance Is Enough? Revisiting the Concept of Underinsurance |date=Dekabr 2006 |volume=63 |issue=6 |pages=663–700 |doi=10.1177/1077558706293634 |pmid=17099121 |issn=1077-5587 |journal=Medical Care Research and Review|display-authors=etal}}</ref> 2006-cı ildə [[Massaçusets]] universal tibbi sığorta səlahiyyətini həyata keçirən ilk ştat oldu.<ref>{{cite news |author=Fahrenthold, David A. |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/04/AR2006040401937.html |title=Mass. Bill Requires Health Coverage |date=5 aprel 2006 |work=The Washington Post |accessdate=19 iyun 2007}}</ref> 2010-cu ilin əvvəlində qəbul edilən [[Xəstə müdafiəsi və əlverişli qayğı aktı|federal qanunvericilik]], 2014-cü ilə qədər ölkə ərazisində universal tibbi sığortaya yaxın sisteminin yaranmasına səbəb olacaqdı, buna baxmayaraq, qanun layihəsi və onun yekun təsiri mübahisəlidir.<ref>{{cite web |title=Health Care Law 54% Favor Repeal of Health Care Law |url=http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/current_events/healthcare/health_care_law |publisher=Rasmussen Reports |accessdate=13 oktyabr 2012}}</ref><ref>{{cite news |title=Debate on ObamaCare to intensify in the wake of landmark Supreme Court ruling |url=http://www.foxnews.com/politics/2012/06/29/debate-on-obamacare-to-intensify-in-wake-landmark-supreme-court-ruling/ |work=Fox News |date=29 iyun 2012 |accessdate=14 oktyabr 2012}}</ref> === Təhsil === {{Əsas|ABŞ-ın təhsil sistemi}} [[Fayl:University-of-Virginia-Rotunda.jpg|thumb|1819-ci ildə [[Tomas Cefferson]] tərəfindən əsası qoyulmuş [[Virciniya Universiteti]] ABŞ-da çoxsaylı dövlət universitetlərindən biridir. ABŞ-da hökumət tərəfindən universal maliyyələşdirilən təhsil mövcuddur, bununla yanaşı bir çox özəl maliyyələşdirilən qurumlar da var.]] ABŞ-da [[Dövlət məktəbi|ictimai təhsili]] dövlət və yerli hökumətlər tərəfindən idarə olunur, federal qrantlar üzrə məhdudiyyətlər vasitəsilə [[ABŞ Təhsil Nazirliyi]] tərəfindən tənzimlənir. Ştatların əksəriyyətində uşaqlar altı ya da yeddi yaşından (əsasən, [[uşaq bağçası]] və ya [[birinci sinif]]dən) 18 yaşına qədər (əsasən [[on ikinci sinif]]ə çataraq [[orta məktəb]]i bitirənədək) məktəbə gəlməlidirlər; bəzi ştatlar tələbələrə 16 və ya 17 yaşlarında məktəbləri tərk etməyə imkan verir.<ref>{{cite web |url=http://nces.ed.gov/programs/digest/d02/dt150.asp |title=Ages for Compulsory School Attendance&nbsp;… |accessdate=10 iyun 2007 |publisher=U.S. Dept. of Education, National Center for Education Statistics}}</ref> Uşaqların təxminən 12%-i [[Paroxial məktəb|paroxial]] və ya [[qeyri-təriqətçi]] [[özəl məktəb]]lərə qeyd olunur. Uşaqların yalnız 2%-i [[evdə təhsil]] alır.<ref>{{cite web |url=http://www2.ed.gov/about/offices/list/oii/nonpublic/statistics.html |title=Statistics About Non-Public Education in the United States |accessdate=5 iyun 2007 |publisher=U.S. Dept. of Education, Office of Non-Public Education}}</ref> ABŞ hər bir şagirdə dünyanın digər dövlətlərindən daha çox pul xərcləyir, 2010-cu ildə hər bir ibtidai təhsil şagirdi üçün 11.000 $-dan artıq və hər bir orta təhsil şagirdi üçün isə 12.000 $-dan çox xərclənib.<ref name="education spending">{{cite news |last=AP |title=U.S. education spending tops global list, study shows |url=http://www.cbsnews.com/8301-202_162-57590921/u.s-education-spending-tops-global-list-study-shows/ |publisher=CBS |accessdate=5 oktyabr 2013 |date=25 iyun 2013 |archive-date=2013-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130726002619/http://www.cbsnews.com/8301-202_162-57590921/u.s-education-spending-tops-global-list-study-shows |url-status=dead }}</ref> ABŞ-ın kollec tələbələrinin təxminən 80%-i dövlət universitetlərinə qəbul olunur.<ref>{{cite web |title=Public Education for the Common Good |author=Rosenstone, Steven J. |publisher=University of Minnesota |url=http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140801114734/http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php |date=17 dekabr 2009 |accessdate=6 mart 2009 |archivedate=1 avqust 2014}}</ref> 25 və daha yaşlı amerikalıların 84,6%-ni orta məktəb, 52,6%-i kollec, 27,2%-i [[bakalavr]], 9,6%-i isə magistr dərəcəsi alıb.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/prod/2004pubs/p20-550.pdf |title=Educational Attainment in the United States: 2003 |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=1 avqust 2006}}</ref> Əsas [[savadlılıq]] səviyyəsi təxminən 99% təşkil edir.<ref name="WF" /><ref>For more detail on U.S. literacy, see [http://nces.ed.gov/NAAL/PDF/2006470.PDF A First Look at the Literacy of America's Adults in the 21st century], U.S. Department of Education (2003).</ref> BMT-nin ABŞ-a verdiyi 0,97 təhsil indeksi onu dünyada 12-ci yerə qoyur.<ref>{{cite web |title=Human Development Indicators |year=2005 |publisher=United Nations Development Programme, Human Development Reports |accessdate=14 yanvar 2008 |url=http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070620235428/http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf |archivedate=20 iyun 2007}}</ref> ==== Ali təhsil ==== {{Əsas|ABŞ-ın ali təhsil}} ABŞ-da bir çox rəqabət aparan xüsusi və dövlət [[ABŞ ali təhsil müəssisələrinin siyahısı|ali təhsil müəssisələri]] var. Müxtəlif qiymətləndirmə təşkilatları tərəfindən siyahılanan dünyanın ən yaxşı universitetlərinin əksəriyyəti ABŞ-dadır.<ref>{{cite web |url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110717074903/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |archivedate=17 iyul 2011 |title=QS World University Rankings |publisher=Topuniversities |accessdate=10 iyul 2011}}</ref><ref>{{cite magazine |url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-2011/top-200.html |title=Top 200&nbsp;– The Times Higher Education World University Rankings 2010–2011 |magazine=Times Higher Education |accessdate=10 iyul 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |title=Academic Ranking of World Universities 2014 |publisher=Shanghai Ranking Consultancy |accessdate=29 may 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150119210953/http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |archivedate=19 yanvar 2015}}</ref> Həmçinin əsasən daha çox açıq qəbul siyasəti, daha qısa akademik proqramlar və aşağı təhsil haqqı olan yerli icma kollecləri də var. 2018-ci ildə tədqiqat yönümlü universitetlərin şəbəkəsi olan [[Universitas 21|U21]] ABŞ-ı ali təhsilin genişliyi və keyfiyyətinə görə dünyada birinci, ÜDM nəzərə alındıqda isə 15-ci yerdə qərarlaşdırdı.<ref>{{cite web |title=U21 Ranking of National Higher Education Systems 2019 {{!}} Universitas 21 |url=https://universitas21.com/network/u21-open-resources-and-publications/u21-rankings/u21-ranking-national-higher-education |publisher=Universitas 21 |accessdate=2 aprel 2019}}</ref> Ali təhsilə dövlət xərclərinə gəldikdə ABŞ bəzi digər [[İƏİT]] ölkələrindən geri qalsa da, lakin tələbə başına digər İƏİT ortalamasından və bütün ölkələrin dövlət və özəl xərclərinin cəmindən daha çox xərcləyir.<ref name="education spending" /><ref>{{cite web |title=Education at a Glance 2013 |url=http://www.oecd.org/edu/eag2013%20%28eng%29--FINAL%2020%20June%202013.pdf |publisher=OECD |accessdate=5 oktyabr 2013}}</ref> {{OMƏ|2018-ci il}} [[Tələbə krediti|tələbə kredit borcu]] 1,5 trilyon $-dan çoxdur, bu amerikalıların kredit kartları borcundan daha çoxdur.<ref>{{cite news |title=Student Loan Debt Exceeds One Trillion Dollars |url=https://www.npr.org/2012/04/24/151305380/student-loan-debt-exceeds-one-trillion-dollars |accessdate=8 sentyabr 2013 |work=NPR |date=4 aprel 2012}}</ref><ref>{{cite news |last=Krupnick |first=Matt |date=4 oktyabr 2018 |title=Student loan crisis threatens a generation's American dream |url=https://www.theguardian.com/money/2018/oct/04/student-loan-crisis-threatens-a-generations-american-dream |work=The Guardian |location= |access-date=4 oktyabr 2018}}</ref> == Hökumət və siyasət == {{əsas|ABŞ federal hökuməti|ABŞ ştat hökumətləri|ABŞ-da yerli hökumət|ABŞ-da seçkilər}} {{şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | alt_yazı_yer = center | şəkil1 = Capitol Building Full View.jpg | izah1 = <center>[[Kapitoli (Vaşinqton)|ABŞ Kapitoli]],<br>[[ABŞ Konqresi|Konqresinin]] toplaşdığı yer:<br>solda [[ABŞ Senatı|Senat]], sağda [[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Palata]]</center> | şəkil2 = WhiteHouseSouthFacade.JPG | izah2 = <center>[[Ağ Ev]], ABŞ prezidentinin yaşayış və iş yeri</center> | şəkil3 = Panorama of United States Supreme Court Building at Dusk.jpg | izah3 = <center>[[ABŞ Ali Məhkəməsi Binası|Ali Məhkəmə Binası]], [[ABŞ Ali Məhkəməsi|ölkənin ən yüksək məhkəməsi]] yerləşir</center> }} ABŞ dünyanın mövcud ən qədim [[federasiya]]sıdır. Bu "[[ABŞ hüququ|qanunla]] qorunan [[azlıqların hüququları]]na riayət edilən [[çoxluq qaydası]]nda" [[nümayəndəlik demokratiyası]]dır.<ref name="Scheb">Scheb, John M.; Scheb, John M. II (2002). ''An Introduction to the American Legal System''. Florence, KY: Delmar, p. 6. {{ISBN|0-7668-2759-3}}.</ref> Hökumət ölkənin ali qanuni sənədi olan ABŞ Konstitusiyası ilə müəyyən edilmiş bir [[Güclərin ayrılması|yoxlamalar və tarazlıqlar]] sistemi ilə tənzimlənir.<ref>{{cite web |url=https://www.senate.gov/civics/constitution_item/constitution.htm |title=Constitution of the United States |publisher=The Office of the Secretary of the Senate |accessdate=11 fevral 2012 |author=Killian, Johnny H.}}</ref> 2018-ci ildə ABŞ [[Demokratiya İndeksi]]ndə 25-ci<ref>{{cite news |last= Germanos|first=Andrea|date=11 yanvar 2019|title= United States Doesn't Even Make Top 20 on Global Democracy Index|url=https://www.commondreams.org/news/2019/01/11/united-states-doesnt-even-make-top-20-global-democracy-index |work=[[Common Dreams]] |location= |access-date=24 fevral 2019}}</ref> və [[Korrupsiya Qavrama İndeksi]]ndə 22-ci sırada olmuşdur.<ref>{{cite news |last= Simon|first=Zoltan|date=29 yanvar 2019|title=U.S. Government Seen as Most Corrupt in Seven Years |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-29/trump-leads-plunge-lower-by-populists-in-annual-corruption-index |work=[[Bloomberg]] |location= |access-date=24 fevral 2019}}</ref> [[Federalizm#ABŞ|Amerika federal sistemində]] vətəndaşlar əsasən [[ABŞ-ın inzibati bölgüsü|hökumətin üç səviyyəsinin]] subyektidir: federal, ştat və yerli. [[ABŞ-da yerli hökumət|Yerli hökumətin]] vəzifələri əsasən [[Qraflıq (ABŞ)|qraflıq]] və [[Bələdiyyə birliyi|bələdiyyə]] orqanları arasında bölünür. Demək olar ki, bütün hallarda icra və qanunvericilik nümayəndələri dairələrə görə vətəndaşların [[Majoritar seçki sistemi|səs çoxluğu ilə]] seçilirlər. [[Proporsional seçki sistemi]] federal səviyyədə yoxdur və aşağı səviyyələrdə nadirdir.<ref>{{cite book |author1=Mikhail Filippov |author2=Peter C. Ordeshook |author3=Olga Shvetsova |title=Designing Federalism: A Theory of Self-Sustainable Federal Institutions |url=https://books.google.com/books?id=8CMX9GXA4T0C&pg=PA242 |year=2004 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-01648-3 |page=242}}<br>{{cite book |author1=Barbara Bardes |author2=Mack Shelley |author3=Steffen Schmidt |title=American Government and Politics Today: Essentials 2013–2014 Edition |url=https://books.google.com/books?id=taMWAAAAQBAJ&pg=PA265 |year=2013 |publisher=Cengage Learning |isbn=978-1-285-60571-5 |pages=265–266}}</ref> Federal hökumət üç şöbədən ibarətdir: * [[Qanunverici hakimiyyət|Qanunverici]]: [[ABŞ Senatı|Senat]] və [[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatasından]] ibarət [[İkipalatalı parlament|ikipalatalı]] [[ABŞ Konqresi|Konqres]] [[federal qanun]]lar hazırlayır, [[Müharibə elanı|müharibə elan edir]], müqavilələri təsdiqləyir, [[xəzinə gücü]]nə malikdir<ref>{{cite web |title=The Legislative Branch |publisher=United States Diplomatic Mission to Germany |url=http://usa.usembassy.de/government-legislative.htm |accessdate=20 avqust 2012}}</ref> və hökumətin nümayəndələrini vəzifədən kənarlaşdırmaq üçün [[impiçment]] gücünə malikdir.<ref>{{cite web |title=The Process for impeachment |publisher=ThinkQuest |url=http://library.thinkquest.org/25673/process.htm |accessdate=20 avqust 2012 |archive-date=2013-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130408102119/http://library.thinkquest.org/25673/process.htm |url-status=dead }}</ref> * [[İcraedici hakimiyyət|İcraedici]]: [[ABŞ prezidenti|Prezident]] ordunun [[Ali Baş Komandan]]ıdır, qanuna çevrilmədən əvvəl [[Qanun təklifi|qanun təkliflərini]] (Konqresin təsdiqinə tabe olanlar) veto edə bilər və federal qanun və siyasəti idarə edən və tətbiq edən [[ABŞ Kabineti|Konqres üzvlərini]] (Senatın təsdiqinə tabe olanlar) və digər vəzifəli şəxsləri təyin edir.<ref>{{cite web |title=The Executive Branch |url=https://www.whitehouse.gov/1600/executive-branch |website=The White House |access-date=11 fevral 2017}}</ref> * [[Məhkəmə hakimiyyəti|Məhkəmə]]: Hakimləri Prezident tərəfindən Senatın razılığı ilə təyin edilən [[ABŞ Ali Məhkəməsi|Ali Məhkəmə]] və aşağı [[ABŞ-ın federal məhkəmə sistemi|federal məhkəmələr]] qanunları şərh edir və [[Konstitusionallıq|konstitusiyaya zidd olan]] qərarı ləğv edirlər.<ref>{{cite book |author1=Kermit L. Hall |author2=Kevin T. McGuire |title=Institutions of American Democracy: The Judicial Branch |url=https://books.google.com/books?id=6rWCaMAdUzgC |year=2005 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-988374-5}}<br>{{cite book |author=U.S. Citizenship and Immigration Services |title=Learn about the United States: Quick Civics Lessons for the Naturalization Test |url=https://books.google.com/books?id=8X1CzvBXHksC&pg=PA4 |year=2013 |publisher=Government Printing Office |isbn=978-0-16-091708-0 |page=4}}<br>{{cite book |author=Bryon Giddens-White |title=The Supreme Court and the Judicial Branch |url=https://books.google.com/books?id=mbZw3bJsWtUC |year=2005 |publisher=Heinemann Library |isbn=978-1-4034-6608-2}}<br>{{cite book |author=Charles L. Zelden |title=The Judicial Branch of Federal Government: People, Process, and Politics |url=https://books.google.com/books?id=rjBUYGbUiQwC |year=2007 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-85109-702-9 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite web |url=http://www.uscourts.gov/FederalCourts.aspx |title=Federal Courts |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |website= |publisher=United States Courts |accessdate=19 oktyabr 2014}}</ref> Nümayəndələr Palatasında 435 səsvermə hüququna malik üzv var, hər biri iki il müddətinə bir [[konqres dairəsi]]ni təmsil edir. Palatadakı mandatlar hər on ildə bir əhali sayına görə ştatlar arasında [[ABŞ Konqresinin bölüşüdürülməsi|bölüşdürülür]]. [[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması (2010)|2010-cu il əhalinin siyahıya alınmasında]], yeddi ştat ən azı bir nümayəndəyə malik idi, halbuki ən çox əhaliyə malik Kaliforniya ştatı isə 53 nümayəndəyə malik idi.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/interactive/2010/12/21/us/census-districts.html |title=Census 2010: Gains and Losses in Congress |author1=Bloch, Matt |author2=Ericson, Matthew |author3=Quealy, Kevin |website=The New York Times |date=30 may 2013}}</ref> [[Kolumbiya dairəsi]] və beş böyük [[ABŞ-ın əraziləri|ABŞ ərazisinin]] hər birinin [[ABŞ Nümayəndələr Palatasının səsvermə hüququ olmayan üzvləri|bir Konqres üzvü]] var — bu üzvlərə səs verməyə icazə verilmir.<ref name="Territories1" /> Senatda altı illik müddətə seçilmiş hər ştatdan 2 senator olmaqla 100 üzv var; hər iki ildən bir Senatdakı mandatların üçdə biri yenidən seçilir. Kolumbiya dairəsi və beş böyük ABŞ ərazisinin senatorları yoxdur.<ref name="Territories1" /> Prezident dörd il müddətinə səlahiyyətlərini yerinə yetirir və [[ABŞ-da səlahiyyət müddəti|iki dəfədən artıq]] vəzifəyə seçilə bilməz. Prezident [[ABŞ Prezident seçkiləri|birbaşa səsvermə yolu ilə deyil]], ştatlar və [[Vaşinqton şəhəri|Kolumbiya dairəsi]] arasında bölüşdürülmüş səslərin müəyyənləşdirdiyi [[Seçicilər Kollegiyası (ABŞ)|Seçicilər Kollegiyası]] sistemi tərəfindən seçilir.<ref>{{cite web |title=What is the Electoral College |publisher=National Archives |url=https://www.archives.gov/federal-register/electoral-college/about.html |accessdate=21 avqust 2012}}</ref> [[ABŞ Ali Məhkəməsinin sədri]]nin başçılıq etdiyi Ali Məhkəmənin ömürlük xidmət edən doqquz üzvü var.<ref>{{cite news |title=Beyond politics: Why Supreme Court justices are appointed for life |first=Roger |last=Cossack |url=http://archives.cnn.com/2000/LAW/07/columns/cossack.scotus.07.12/ |publisher=CNN |date=13 iyul 2000 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120712085825/http://archives.cnn.com/2000/LAW/07/columns/cossack.scotus.07.12 |archivedate=12 iyul 2012 |deadurl=yes}}</ref> Ştat hökumətləri təxminən oxşar şəkildə qurulmuşdur; [[Nebraska]] özünəməxsus [[Birpalatalı parlament|birpalatalı]] qanunvericiliyə malikdir.<ref>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/407533/Nebraska/78826/Agriculture#toc78830 |title=Nebraska (state, United States) : Agriculture |website=Britannica Online Encyclopedia |accessdate=11 noyabr 2012}}</ref> Hər bir ştatın [[Qubernator (ABŞ)|qubernatoru]] (icraçı direktoru) birbaşa seçilir. Bəzi ştatlarda hakimlər və kabinet işçilər müvafiq ştatların qubernatorları tərəfindən, bəzilərində isə səsvermə ilə seçilir. Konstitusiyanın ilkin mətni federal hökumətin strukturu və vəzifələrini və fərdi ştatlarla əlaqələrini qurur. [[ABŞ Konstitusiyasının birinci maddəsi|Birinci maddə]] [[ABŞ-da habeas korpus|habeas korpusun]] "böyük yazı" hüququnu qoruyur. Konstitusiya 27 dəfə dəyişiklik edilib;<ref>[[#Feldstein|Feldstein, Fabozzi, 2011]], p. 9</ref> [[hüquqlar haqqında Bill]]i təşkil edən ilk on dəyişiklik və [[ABŞ Konstitusiyasına dördüncü dəyişiklik|dördüncü dəyişiklik]] Amerikalıların fərdi hüquqlarının mərkəzi bazasını təşkil edir. Bütün qanunlar və hökumət prosedurları məhkəmə baxışına tabedir və məhkəmələr tərəfindən Konstitusiyaya zidd olduğuna hökm edilən hər bir qanun qüvvədən düşür. Konstitusiyada açıq şəkildə qeyd olunmayan məhkəmə baxışının prinsipi [[Merberi Medisona qarşı]] (1803-cü il)<ref>[[#Schultz|Schultz, 2009]], pp. 164, 453, 503</ref> iddiasında [[Con Marşall|Ali Məhkəmənin sədri Con Marşall]] tərəfindən verilmiş qərarla Ali Məhkəmə tərəfindən yaradılıb.<ref>[[#Schultz|Schultz, 2009]], p. 38</ref> === İnzibati bölgüsü === {{əsas|ABŞ-ın inzibati bölgüsü|Ştat (ABŞ)|ABŞ-ın əraziləri|ABŞ-ın ştat və ərazilərinin siyahısı|Hindi rezervi}} {{Ətraflı|[[ABŞ ərazisinin təkamülü]] və [[ABŞ ərazilərinin satın alınması]]}} [[Fayl:US.EEZ Pacific centered NOAA map.png|thumb|left|Ştatların, ərazilərin və mülklərin göstərildiyi ABŞ-ın [[Müstəsna iqtisadi zona#ABŞ|müstəsna iqtisadi zona]] xəritəsi<ref>[[Serranilla bankəsi]] və [[Baxo-Nueva]] üzərində ABŞ-ın suverenliyi mübahisəli olduğu üçün ABŞ-ın MİZ xəritəsinə daxil edilməyib.</ref>]] ABŞ [[Ştat (ABŞ)|50 ştat]], bir [[Kolumbiya dairəsi|federal dairə]], [[ABŞ-ın əraziləri|beş ərazi]] və bir neçə məskunlaşmamış [[ABŞ-a bağlı kiçik adacıqlar|ada mülklərindən]] ibarət federal respublikadır.<ref>{{cite web |title=Common Core Document of the United States of America |url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/179780.htm |publisher=[[ABŞ Dövlət Departamenti|U.S. Department of State]] |accessdate=10 iyul 2015 |date=30 dekabr 2011}}</ref>{{sfn|The New York Times|2007|p=670}}{{sfn|Onuf|2010|p=xvii}} Ştatlar və ərazilər ölkənin əsas inzibati rayonlarıdır. Bunlar qraflıqlara və müstəqil şəhərlərə bölünürlər. [[Kolumbiya dairəsi]] ABŞ-ın paytxatı olan Vaşinqtondan ibarət federal dairədir.<ref>Bax {{USC|8|1101}}(a)(36) və {{USC|8|1101}}(a)(38) U.S. Federal Code, Immigration and Nationality Act. {{USC|8|1101a}}</ref> Ştatlar və Kolumbiya dairəsi ABŞ Prezidentini seçirlər. Hər bir ştatın Konqresdə öz nümayəndə və senatorlarının sayına bərabər, Kolumbiya dairəsinin isə üç prezident seçicisi var ([[ABŞ Konstitusiyasına iyirmi üçüncü dəyişiklik|23-cü dəyişikliyə]] görə).<ref>{{cite web |title=Electoral College Fast Facts {{!}} U.S. House of Representatives: History, Art & Archives |url=http://history.house.gov/Institution/Electoral-College/Electoral-College/ |website=history.house.gov |accessdate=21 avqust 2015}}</ref> [[Puerto-Riko]] kimi [[ABŞ-ın əraziləri]] prezident seçicilərinə malik deyil və bu ərazilərdə olan insanlar prezidentə səs verə bilməzlər.<ref name="Territories1">{{cite web |title=Watch John Oliver Cast His Ballot for Voting Rights for U.S. Territories |url=http://time.com/3736845/john-oliver-last-week-tonight-voting-rights/ |website=Time |accessdate=1 yanvar 2018 |date=9 mart 2015}}</ref> Konqres dairələri on ildə bir dəfə əhalinin siyahıyaalınmasından sonra ştatlar arasında yenidən bölüşdürülür. Hər bir ştat daha sonra siyahıyaalma bölüşdürülməsinə uyğun olaraq birmandatlı dairələr tərtib edir. Səsvermə hüququna malik nümayəndələrin ümumi sayı 435-dir. Həmçinin, Kolumbiya dairəsini və ABŞ-ın beş böyük ərazisini təmsil edən [[ABŞ Nümayəndələr Palatasının səsvermə hüququ olmayan üzvləri|6 səsvermə hüququna malik olmayan nümayəndə]] var.<ref>[[ABŞ Nümayəndələr Palatası|U.S. House of Representatives]]. History, Art & Archives, [http://history.house.gov/Institution/Apportionment/Determining-Apportionment/ Determining Apportionment] and [http://history.house.gov/Institution/Apportionment/Reapportioning/ Reapportioning]. İstifadə tarixi: 21 avqust 2015.</ref> ABŞ həmçinin ştatların suverenliyi kimi Amerika hindi xalqlarının məhdud dərəcədə [[ABŞ-da tayfa suverenliyi|tayfa suverenliyini]] tanıyır. Amerika hindilərı ABŞ vətəndaşıdırlar və qəbilə torpaqları ABŞ Konqresinin və federal məhkəmələrin səlahiyyətlərinə tabedir. Ştatlar kimi onların da böyük muxtariyyəti var, lakin ştatlar kimi onlara da müharibə etməyə, öz xarici əlaqələrini qurmağa və ya valyuta çap etməyə və buraxmağa icazə verilmir.<ref>{{cite web |title=Frequently Asked Questions |url=http://www.bia.gov/FAQs/ |publisher=U.S. Department of the Interior Indian Affairs |accessdate=16 yanvar 2016}}</ref> [[Amerika Samoası]] istisna olmaqla bütün ştatlar, Kolumbiya dairəsi və bütün böyük ABŞ ərazilərində doğulanlara vətandaşlıq ilə təmin edilir.<ref>{{cite web |url=http://www.slate.com/blogs/the_slatest/2015/06/05/american_samoa_the_only_place_in_the_u_s_where_citizenship_isn_t_granted.html|title=How Come American Samoans Still Don't Have U.S. Citizenship at Birth?|first=Joshua|last=Keating|date=5 iyun 2015|publisher=|via=Slate}}</ref> <ref>{{cite web |title=American Samoa and the Citizenship Clause: A Study in Insular Cases Revisionism |url=https://harvardlawreview.org/2017/04/american-samoa-and-the-citizenship-clause/ |website=harvardlawreview.org |accessdate=5 yanvar 2018}}</ref> {{US statehood dates}} {{US territory dates}} === Siyasi partiyalar və seçki === {{Əsas|ABŞ siyasi sistemi|ABŞ-da siyasi hərəkətlər}} [[Fayl:Obama meets with Congressional Leadership July 2011.jpg|265px|thumb|2011-ci ildə o vaxtkı prezident [[Obama]]nın konqresin rəhbərliyi ilə görüşü.<ref>{{cite video |title=Debt And Deficit Negotiations |url=https://www.whitehouse.gov/photos-and-video/photogallery/debt-and-deficit-negotiations |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160820190324/https://www.whitehouse.gov/photos-and-video/photogallery/debt-and-deficit-negotiations |archive-date=20 avqust 2016 |at=Image 4 of 20 |type=Photograph |website=The White House |access-date=20 fevral 2017}}</ref>]] {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | başlıq_yer = center | şəkil1 = Joe Biden official portrait 2013 cropped.jpg | miqyas1 = 120 | izah1 = [[Co Bayden]]<br><small>46-cı [[ABŞ Prezidenti|Prezident]]<br>20 yanvar 2021-ci ildən</small> | şəkil2 = Kamala Harris official photo (cropped2).jpg | miqyas2 = 113 | izah2 = [[Kamala Harris]]<br><small>49-cu [[ABŞ vitse-prezidenti|vitse-prezident]]<br>20 yanvar 2021-ci ildən</small> }} ABŞ öz tarixinin böyük hissəsində [[ikipartiyalı sistem]] əsasında idarə edilmişdir.<ref name=twsNovGe>{{cite news |author1=Etheridge, Eric |author2=Deleith, Asger |title=A Republic or a Democracy? |newspaper=New York Times blogs |quote=The US system seems essentially a two-party system.&nbsp;... |date=19 avqust 2009 |url=http://opinionator.blogs.nytimes.com/2009/08/19/a-republic-or-a-democracy/ |accessdate=7 noyabr 2010}}</ref> Əksər səviyyələrdə seçkili vəzifələr üçün ştat tərəfindən idarə olunan [[ilkin seçki]]lərdə sonrakı [[ümumi seçki]]lər üçün əsas partiya [[Namizədlik|namizədləri]] seçilirlər. [[ABŞ Prezident seçkiləri (1856)|1856-cı il ümumi seçkilərindən]] bəri əsas partiyalar [[ABŞ Demokrat Partiyasının tarixi|1824-cü ildə qurulmuş]] [[ABŞ Demokrat Partiyası|Demokrat Partiya]] və [[ABŞ Respublikaçılar Partiyasının tarixi|1854-cü ildə qurulmuş]] [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçılar Partiyasıdır]]. Vətəndaş Müharibəsindən bəri, yalnız bir [[Üçüncü partiya (ABŞ)|üçüncü partiya]] prezident namizədi — [[ABŞ Prezident seçkiləri (1912)|1912]]-ci ildə [[Proqressiv partiya (ABŞ)|Proqressiv]] kimi namizədliyini irəli sürən keçmiş prezident [[Teodor Ruzvelt]] xalq səslərinin 20 %-ini qazanmışdı. Prezident və vitse-prezident [[Seçicilər Kollegiyası (ABŞ)|Seçicilər Kollegiyası]] sistemi vasitəsilə seçilir.<ref name="Avaliktos2004">{{cite book |last=Avaliktos |first=Neal |title=The Election Process Revisited |url=https://books.google.com/books?id=XR21acqXy28C&pg=PA111 |year=2004 |publisher=Nova Publishers |isbn=978-1-59454-054-7 |page=111}}</ref> Amerika [[siyasi mədəniyyət]]inin içərisində [[sağ mərkəzçi]] Respublikaçılar Partiyası "[[ABŞ-da mühafizəkarlıq|mühafizəkar]]", [[sol mərkəzçi]] Demokrat Partiya isə "[[ABŞ-da müasir liberalizm|liberal]]" hesab olunur.<ref>{{cite book |author1=David Mosler |author2=Robert Catley |title=America and Americans in Australia |date=1998 |publisher=Greenwood Publishing Group |page=83 |url=https://books.google.com/books?id=YungugjvIaQC&pg=PA83#v=onepage&q&f=false |accessdate=11 aprel 2016|isbn=978-0-275-96252-4}}</ref><ref>{{cite book |last=Grigsby |first=Ellen |title=Analyzing Politics: An Introduction to Political Science |url=https://archive.org/details/analyzingpolitic00grig |publisher=Cengage Learning |year=2008 |isbn=978-0-495-50112-1 |pages=[https://archive.org/details/analyzingpolitic00grig/page/n118 106]–107}}</ref> "[[Qırmızı ştatlar və mavi ştatlar|Mavi ştatlar]]" kimi tanınan [[Şimal Şərqi ABŞ#Siyasət|Şimal Şərq]], [[Qərbi ABŞ#Siyasət|Qərbi sahili]] və bəzi Böyük Göllər ştatları nisbətən liberaldırlar. [[Cənubi ABŞ siyasəti|Cənubi ABŞ]] və [[Orta Qərbi ABŞ#Siyasət|Böyük Düzənliklər]] və [[Qərbi ABŞ#Siyasət|Qayalı Dağların]] bəzi hissələrinin "[[ABŞ ştatlarında siyasi partiya gücü|qırmızı ştatları]]" nisbətən mühafizəkardır. [[ABŞ Prezident seçkiləri (2020)|2020-ci il prezident seçkilərində]] qalib olan [[ABŞ Demokrat Partiyası|Demokrat]] [[Kamala Harris]], 46-cı [[ABŞ prezidenti]] vəzifəsini icra edir. Senat rəhbərliyinə Vitse-prezident [[Kamala Harris]], Prezident Pre Tempore [[Patrik Lihi]], [[ABŞ Senatının partiya rəhbərləri|Çoxluq rəhbəri]] [[Çak Şumer]] və Azlıq rəhbəri [[Mitç Makkonnell]] daxildir.<ref>{{cite web |title=U.S. Senate: Leadership & Officers |url=http://www.senate.gov/senators/leadership.htm|website=www.senate.gov |accessdate=10 yanvar 2019}}</ref> Palata rəhbərliyinə Palata Spikeri [[Nensi Pelosi]], [[ABŞ Nümayəndələr Palatasının partiya rəhbərləri|Çoxluq rəhbəri]] [[Steni Hoyer]] və Azlıq rəhbəri [[Kevin Makkarti]] daxildir.<ref>{{cite web |title=Leadership {{!}} House.gov |url=http://www.house.gov/leadership/ |website=www.house.gov |accessdate=10 yanvar 2019}}</ref> [[117-ci ABŞ Konqresi|ABŞ-ın 117-ci Konqresində]] [[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatasına]] və [[ABŞ Senatı|Senata]] Demokrat Partiyası nəzarət edir. Senat 50 Respublikaçı və Demokratlarla birlikdə olan 2 [[partiyasız]] ilə 48 Demokratdan ibarətdir, Nümayəndələr Palatası 222 Demokrat və 211 Respublikaçıdan ibarətdir.<ref>{{cite web |url=http://clerk.house.gov/member_info/cong.aspx |title=Congressional Profile|publisher=[[Clerk of the United States House of Representatives|Office of the Clerk of the United States House of Representatives]]}}</ref> Ştat qubernatorluğunda 27 Respublikaçı və 23 Demokrat var.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/interactive/2018/11/06/us/elections/results-governor-elections.html |title=Governor Election Results 2018|newspaper=The New York Times |accessdate=10 yanvar 2019}}</ref> KM meri və 5 ərazi qubernatoru arasında 2 Respublikaçı, 1 Demokrat, 1 [[Yeni Progressiv Partiyası (Puerto-Riko)|Yeni Progressiv]] və 2 partiyasız var.<ref>{{cite web |title=U.S. Governors |url=http://www.nga.org/cms/governors/bios |website=National Governors Association |accessdate=14 yanvar 2015}}</ref><ref>{{cite news |title=Bowser is elected D.C. mayor, defeating independents Catania and Schwartz |url=https://www.washingtonpost.com/local/dc-politics/dc-mayoral-candidates-bowser-catania-schwartz-await-voters-decision/2014/11/04/494fe0d6-533f-11e4-892e-602188e70e9c_story.html?tid=pm_local_pop |accessdate=14 yanvar 2015 |website=Washington Post |date=5 noyabr 2015}}</ref> === Xarici əlaqələr === {{Əsas|ABŞ-ın xarici əlaqələri|ABŞ-ın xarici siyasəti}} [[Fayl:67º Período de Sesiones de la Asamblea General de Naciones Unidas (8020913157).jpg|thumb|upright|[[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş qərargahı]] 1952-ci ildə [[Midtaun Manhetten]]də inşa edilmişdir.<ref name="Akenuwa2015">{{cite book |author=Ambrose Akenuwa |title=Is the United States Still the Land of the Free and Home to the Brave? |url=https://books.google.com/books?id=7aw5CgAAQBAJ&pg=PT79 |date=1 iyul 2015 |publisher=Lulu.com |isbn=978-1-329-26112-9 |page=79}}</ref>]] ABŞ xarici əlaqələrin qurulmuş strukturuna malikdir. [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası]]nın daimi üzvüdür və Nyu-York şəhəri [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş qərargahı]]na ev sahibliyi edir. [[Böyük Yeddilər|G7]],<ref>{{cite web |url=http://www.g8.utoronto.ca/what_is_g8.html |title=What is the G8? |publisher=University of Toronto |accessdate=11 fevral 2012}}</ref> [[G20]] və [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı]]nın üzvüdür. Demək olar ki, Vaşinqtonda bütün ölkələrin [[ABŞ-da diplomatik nümayəndəliklərin siyahısı|səfirlikləri]] var və bir çoxlarının ölkə ərzisində [[konsul]]luqları xidmət göstərir. Eyni şəkildə demək olar ki, bütün ölkələr [[ABŞ-ın diplomatik nümayəndəliklərinin siyahısı|ABŞ diplomatik nümayəndəliklərinə]] malikdir. Buna baxmayaraq [[ABŞ–İran münasibətləri|İran]], [[ABŞ–Şimali Koreya münasibətləri|Şimali Koreya]], [[Butanın xarici əlaqələri|Butan]] və [[ABŞ–Tayvan münasibətləri|Çin Respublikası]] (Tayvan) ABŞ ilə rəsmi diplomatik əlaqələrə malik deyildir (baxmayaraq ki, ABŞ hələ də Tayvan ilə qeyri-rəsmi münasibətləri saxlayır və onu [[Altı əminlik|hərbi təchizat]] ilə təmin edir).<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/weapons/RL30957.pdf |title=Taiwan: Major U.S. Arms Sales Since 1990 |last1=Kan |first1=Shirley A. |date=29 avqust 2014 |publisher=Federation of American Scientist |accessdate=19 oktyabr 2014}}<br>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Taiwan's Force Modernization: The American Side |url=http://www.defenseindustrydaily.com/taiwans-unstalled-force-modernization-04250/ |newspaper=Defense Industry Daily |date=11 sentyabr 2014 |accessdate=19 oktyabr 2014}}</ref> ABŞ-ın [[ABŞ–Böyük Britaniya münasibətləri|Böyük Britaniya]] ilə "[[Xüsusi münasibət]]"i<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=jLy-NKnQitIC&pg=PA45&dq=uk+us+special+relationship#v=onepage&q=uk%20us%20special%20relationship&f=false |title=America's 'Special Relationships': Foreign and Domestic Aspects of the Politics of Alliance |page=45 |first1=John |first2=Axel |last2=Schäfer |last1=Dumbrell |year=2009 |isbn=978-0-203-87270-3 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> və [[ABŞ–Kanada münasibətləri|Kanada]],<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/row/96-397.pdf |title=Canada–U.S. Relations |author1=Ek, Carl |author2=Ian F. Fergusson |lastauthoramp=yes |publisher=Congressional Research Service |date=3 sentyabr 2010 |accessdate=28 avqust 2011}}</ref> [[ABŞ–Avstraliya münasibətləri|Avstraliya]],<ref>{{cite book |title=Australia: Background and U.S. Relations |author=Vaughn, Bruce |publisher=Congressional Research Service |date=8 avqust 2008 |oclc = 70208969}}</ref> [[ABŞ–Yeni Zelandiya münasibətləri|Yeni Zelandiya]],<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/row/RL32876.pdf |title=New Zealand: Background and Bilateral Relations with the United States |author=Vaughn, Bruce |publisher=Congressional Research Service |date=27 may 2011 |accessdate=28 avqust 2011}}</ref> [[ABŞ–Flippin münasibətləri|Filippin]],<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/row/RL33233.pdf |title=The Republic of the Philippines and U.S. Interests |author=Lum, Thomas |publisher=Congressional Research Service |date=3 yanvar 2011 |accessdate=3 avqust 2011}}</ref> [[ABŞ–Yaponiya münasibətləri|Yaponiya]],<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/row/RL33436.pdf |title=Japan-U.S. Relations: Issues for Congress |author=Chanlett-Avery, Emma |publisher=Congressional Research Service |date=8 iyun 2011 |accessdate=28 avqust 2011|display-authors=etal}}</ref> [[ABŞ–Cənubi Koreya münasibətləri|Cənubi Koreya]],<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/row/R41481.pdf |title=U.S.–South Korea Relations: Issues for Congress |author=Mark E. Manyin |author2=Emma Chanlett-Avery |author3=Mary Beth Nikitin |publisher=Congressional Research Service |date=8 iyul 2011 |accessdate=28 avqust 2011}}</ref> [[ABŞ–İsrail münasibətləri|İsrail]]<ref>{{cite web |url=https://fas.org/sgp/crs/mideast/RL33476.pdf |title=Israel: Background and U.S. Relations |author=Zanotti, Jim |publisher=Congressional Research Service |date=31 iyul 2014 |access-date=12 sentyabr 2014}}</ref> və [[ABŞ–Fransa münasibətləri|Fransa]], [[ABŞ–İtaliya münasibətləri|İtaliya]], [[ABŞ–Almaniya münasibətləri|Almaniya]] və [[ABŞ–İspaniya münasibətləri|İspaniya]] da daxil olmaqla bir çox [[Avropa İttifaqı]] ölkələri ilə sıx əlaqələri var. [[NATO]]-nun digər üzvləri ilə hərbi və təhlükəsizlik məsələləri, qonşuları ilə [[Amerika Dövlətləri Təşkilatı]] və Kanada və [[ABŞ–Meksika münasibətləri|Meksika]] ilə üçtərəfli [[Şimali Amerika Azad Ticarət Assosiasiyası]] kimi [[ABŞ-ın azad ticarət sazişləri|azad ticarət sazişləri]] ilə sıx əməkdaşlıq edir. 2008-ci ildə ABŞ [[rəsmi inkişaf yardımı]]na 25,4 milyard $ xərcləyib. Amerikanın [[Ümumi Milli Gəlir]]i ən böyük olmasına baxmayaraq 0,18 %-lik iştirak ilə 22 donor ölkə arasında sonuncudur. Əksinə, Amerikalılar tərəfindən xaricə xüsusi ianələr nisbətən daha səxavətlidir.<ref>{{cite web |last=Shah |first=Anup |title=U.S. and Foreign Aid Assistance |date=13 aprel 2009 |publisher=GlobalIssues.org |url=http://www.globalissues.org/article/35/us-and-foreign-aid-assistance |accessdate=11 oktyabr 2009}}</ref> [[Kolumbiya]] ənənəvi olaraq ABŞ tərəfindən onun [[Cənubi Amerika]]da ən sadiq müttəfiqi kimi qəbul edilir. Hər iki ölkədəki siyasətçilər [[Kolumbiya Planı]]nın ABŞ üçün xarici siyasət uğuru hesab edirlər.<ref>{{cite web|url=https://nuso.org/articulo/america-latina-en-la-era-trump/|title=América Latina en la era Trump}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/story/2016/02/obama-colombia-aid-217640|title=Obama reveals plans to boost aid to Colombia to $450 million|author=|date=|website=politico.com|accessdate=8 aprel 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2016/02/05/remarks-president-obama-and-president-santos-colombia-plan-colombia|title=Remarks by President Obama and President Santos of Colombia at Plan Colombia Reception|author=|date=4 fevral 2016|website=archives.gov|accessdate=8 aprel 2018}}</ref> ABŞ [[Azad assosiasiya sazişi]] vasitəsilə üç suveren dövlət ([[Mikroneziya Federativ Ştatları|Mikroneziya]], [[Marşall adaları|Marşal adaları]] və [[Palau]]) üçün tam beynəlxalq müdafiə etmə orqanı və məsuliyyətini həyata keçirir. Bunlar ABŞ tərəfindən idarə olunan [[Sakit okean adaları etimad ərazisi]]nin bir hissəsi olmuş, daha sonra müstəqillik əldə etmiş Sakit okean adalarıdır.<ref>{{cite book |author=Charles L. Zelden |title=The Judicial Branch of Federal Government: People, Process, and Politics |url=https://books.google.com/books?id=rjBUYGbUiQwC&pg=PA217 |year=2007 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-85109-702-9 |page=217 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite book |author1=Loren Yager |author2=Emil Friberg |author3=Leslie Holen |title=Foreign Relations: Migration from Micronesian Nations Has Had Significant Impact on Guam, Hawaii, and the Commonwealth of the Northern Mariana Islands |url=https://books.google.com/books?id=TfoBd7_KsZMC&pg=PA7 |year=2003 |publisher=Diane Publishing |isbn=978-0-7567-3394-0 |page=7}}</ref> 2017-ci il oktyabrın 25-də vitse-prezident Mayk Pens Vaşinqtonda ''Xristianların Müdafiəsi'' illik şam ziyafətində ABŞ-ın Yaxın Şərqdə Xristianların təqibinə qarşı mübarizə hallarının da daxil olduğu BMT-nin yardım səylərinin maliyyələşdirməsini dayandıracağını, lakin ABŞ-ın xristianlara birbaşa [[Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi]] vasitəsilə yardım və kömək edəcəklərini bəyan etdi.<ref>{{cite web|title=Trump to bypass U.N. and send aid directly to persecuted Christians in Middle East|url=https://www.washingtontimes.com/news/2017/oct/25/mike-pence-us-rely-faith-based-groups-over-united/|website=The Washington Times|accessdate=26 oktyabr 2017}}</ref> Pens dekabr ayında Yaxın Şərqə səfər edəcəyini və sülh müqavilələrini müzakirə etmək üçün İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu və Fələstin Prezidenti Mahmud Abbas ilə görüşəcəyini söylədi.<ref>{{cite web |title=Mike Pence: US to stop funding 'ineffective' UN efforts to help Christians persecuted in Middle East |url=http://www.washingtonexaminer.com/mike-pence-us-to-stop-funding-ineffective-un-efforts-to-help-christians-persecuted-in-middle-east/article/2638649 |website=The Washington Examiner |accessdate=26 oktyabr 2017}}</ref><ref>{{cite web |title=Pence says US to stop funding 'ineffective' UN relief efforts |url=http://thehill.com/homenews/administration/357224-pence-says-us-to-stop-funding-ineffective-un-relief-efforts |website=The Hill |accessdate=26 oktyabr 2017}}</ref> === Dövlət maliyyəsi === {{Həmçinin bax|ABŞ-da vergilər|ABŞ-ın federal büdcəsi}} [[Fayl:ABŞ-ın federal borcları.png|thumb|upright=1.9|1790-cı ildən 2013-cü ilə qədər əhaliyə ÜDM faizi ilə düşən ABŞ-ın federal borcu.<ref>{{cite web |last1=Budget Office |first1=Congressional |title=The Long-Term Budget Outlook 2013 |url=http://cbo.gov/sites/default/files/cbofiles/attachments/44521-LTBO2013_0.pdf |website=cbo.gov |publisher=Congress of the United States Congressional Budget Office |page=10 |accessdate=21 yanvar 2016}}</ref>]] [[Fayl:Government Revenue and spending GDP.png|400px|right]] [[ABŞ-da vergilər]] federal, dövlət və yerli hökumət səviyyələrində qoyulur. Bunlara gəlir, əmək haqqı, əmlak satışı, idxal, mülklər və hədiyyələr üzrə vergilər, habelə müxtəlif yığımlar daxildir. ABŞ-da vergilər yaşamağa deyil, vətəndaşlığa əsaslanır.<ref>{{cite web |last1=Konish |first1=Lorie |title=More Americans are considering cutting their ties with the US — here's why |url=https://www.cnbc.com/2018/06/27/more-americans-are-considering-cutting-their-ties-with-the-us-heres.html |website=CNBC |accessdate=23 avqust 2018 |date=30 iyun 2018}}</ref> Xaricdə yaşayan qeyri-rezident vətəndaşlar və [[Qrin kard]] sahibləri yaşadıqları və ya gəlir əldə etdiklərin yerdən asılı olmayaraq, gəlirləri üzrə vergiyə cəlb edilirlər. [[Eritreya]]dan başqa dünyada yeganə dövlədir ki, bu praktikaya malikdir.<ref>{{cite web |last1=Power |first1=Julie |title=Tax fears: US-Aussie dual citizens provide IRS with details of $184 billion |url=https://www.smh.com.au/money/tax/tax-fears-us-aussie-dual-citizens-provide-irs-with-details-of-184-billion-20180221-p4z12g.html |website=The Sydney Morning Herald |accessdate=23 avqust 2018 |language=en |date=3 mart 2018}}</ref> 2010-cu ildə federal, ştat və bələdiyyə hökumətləri tərəfindən toplanan vergilər [[ÜDM]]-in 24,8% -ni təşkil edib.<ref>{{cite news |author=Porter, Eduardo |title=America's Aversion to Taxes |url=https://www.nytimes.com/2012/08/15/business/economy/slipping-behind-because-of-an-aversion-to-taxes.html?_r=1&src=recg |quote=In 1965, taxes collected by federal, state and municipal governments amounted to 24.7 percent of the nation's output. In 2010, they amounted to 24.8 percent. Excluding Chile and Mexico, the United States raises less tax revenue, as a share of the economy, than every other industrial country. |newspaper=The New York Times |date=14 avqust 2012 |accessdate=15 avqust 2012}}</ref> 2012-ci maliyyə ilində federal hökumət vergi gəlirlərindən təxminən 2,45 trilyon $ əldə edib, bu 2,30 trilyon $ əldə edilən 2011-ci maliyyə ilinin yekunundan 147 milyard $ və ya 6% artıqdır. Başlıca gəlir kateqoriyalarına fərdi mənfəət vergiləri (1,132 milyard $ və ya 47%), Sosial Müdafiə / Sosial Sığorta vergiləri (845 $ milyard və ya 35%) və korporativ vergilər (242 milyard $ və ya 10%) daxil olmuşdur.<ref name="CBO Historical Tables 2012FY" /> KBİ hesablamalarına əsasən,<ref name="CBO 2010">{{cite web |url=http://cbo.gov/publication/44604 |title=The Distribution of Household Income and Federal Taxes, 2010 |publisher=[[Congressional Budget Office]] (CBO) |date=4 dekabr 2013 |accessdate=6 yanvar 2014}}</ref> 2013-cü il vergi qanun ilə ilk 1%-lik hissə 1979-cu ildən bəri ən yüksək vergini ödəyəcək, amma digər gəlir qrupları isə indiyə qədərki ən aşağı səviyyədə qalacaq.<ref name="Lowrey">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2013/01/05/business/after-fiscal-deal-tax-code-may-be-most-progressive-since-1979.html |work=The New York Times |title=Tax Code May Be the Most Progressive Since 1979, |date=4 yanvar 2013 |accessdate=6 yanvar 2014 |first1=Annie |last1=Lowrey}}</ref> ABŞ-ın vergi sistemi, xüsusilə federal gəlir vergisi tarixən əsasən [[Proqressiv vergitutma|proqressiv]] olmuşdur, buna baxmayaraq, 1980-ci ildən sonra əksər tədbirlər nəzərəçarpacaq dərəcədə daha az proqressiv olmuşdur.<ref>{{cite book |last=Slemrod |first=Joel |title=Tax Progressivity and Income Inequality}}</ref><ref name="Piketty Saez">{{cite journal |last=Piketty |first=Thomas |last2=Saez |first2=Emmanuel |title=How Progressive is the U.S. Federal Tax System? A Historical and International Perspective |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-economic-perspectives_winter-2007_21_1/page/n4 |year=2007 |journal=[[Journal of Economic Perspectives]] |volume=21 |issue=1 |pages=3–24 |doi=10.1257/jep.21.1.3 }}</ref> Bu bəzən inkişaf etmiş dünyada ən proqressivlər arasında təsvir edilir, lakin bu xarakteristikalar mübahisəlidir.<ref name="Piketty Saez" /><ref>{{cite journal |author1=Isabelle Joumard |author2=Mauro Pisu |author3=Debbie Bloch |title=Tackling income inequality The role of taxes and transfers |journal=OECD Journal: Economic Studies |date=2012 |page=27 |url=http://www.oecd.org/eco/public-finance/TacklingincomeinequalityTheroleoftaxesandtransfers.pdf|access-date=24 sentyabr 2015 |quote=Various studies have compared the progressivity of tax systems of European countries with that of the United States (see for instance Prasad and Deng, 2009; Piketty and Saez, 2007; Joumard, 2001). Though they use different definitions, methods and databases, they reach the same conclusion: the US tax system is more progressive than those of the continental European countries.}}</ref><ref>Taxation in the US: * {{cite journal |last=Prasad |first=M. |last2=Deng |first2=Y. |title=Taxation and the worlds of welfare |journal=Socio-Economic Review |date=2 aprel 2009 |volume=7 |issue=3 |pages=431–457 |doi=10.1093/ser/mwp005 |url=http://ser.oxfordjournals.org/content/7/3/431.abstract?keytype=ref&ijkey=65cyoW8oR1QgGoI |accessdate=5 may 2013 |hdl=10419/95615 |archive-date=7 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151207223532/http://ser.oxfordjournals.org/content/7/3/431.abstract?keytype=ref&ijkey=65cyoW8oR1QgGoI |url-status=dead }} * {{cite news |last=Matthews |first=Dylan |title=Other countries don't have a "47%" |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/wonkblog/wp/2012/09/19/other-countries-dont-have-a-47/ |work=The Washington Post |accessdate=29 oktyabr 2013 |date=19 sentyabr 2012 }} * {{cite web |title=How Much Do People Pay in Federal Taxes? |url=http://pgpf.org/budget-explainer/taxes |publisher=Peter G. Peterson Foundation |accessdate=2 oktyabr 2015 }} * {{cite web |title=T13-0174 – Average Effective Federal Tax Rates by Filing Status; by Expanded Cash Income Percentile, 2014 |url=http://www.taxpolicycenter.org/numbers/displayatab.cfm?DocID=3933 |publisher=The Tax Policy Center |accessdate=2 oktyabr 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924113422/http://www.taxpolicycenter.org/numbers/displayatab.cfm?DocID=3933 |archive-date=24 sentyabr 2015 |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web |last1=Huang |first1=Chye-Ching |last2=Frentz |first2=Nathaniel |title=What Do OECD Data Really Show About U.S. Taxes and Reducing Inequality? |url=http://www.cbpp.org/research/what-do-oecd-data-really-show-about-us-taxes-and-reducing-inequality |publisher=Center on Budget and Policy Priorities|access-date=13 sentyabr 2015}}</ref><ref name="Dylan47">{{cite news |last=Matthews |first=Dylan |title=Other countries don't have a "47%" |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/wonkblog/wp/2012/09/19/other-countries-dont-have-a-47/ |work=The Washington Post |accessdate=29 oktyabr 2013 |date=19 sentyabr 2012}}</ref> Gəlir əldə edənlərin ən yüksək 10%-i federal vergilərin əksəriyyətini<ref>{{cite news |author=Jane Wells |title=The rich do not pay the most taxes, they pay ALL the taxes |url=https://www.cnbc.com/id/101264757#. |newspaper=CNBC |date=11 dekabr 2013 |accessdate=14 yanvar 2015}}<br>{{cite news |author=Steve Hargreaves |title=The rich pay majority of U.S. income taxes |url=http://money.cnn.com/2013/03/12/news/economy/rich-taxes/ |newspaper=CNN |date=12 mart 2013 |accessdate=14 yanvar 2015}}<br>{{cite web |author= |title=Top 10 Percent of Earners Paid 68 Percent of Federal Income Taxes |url=http://www.heritage.org/federalbudget/top10-percent-income-earners |year=2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150106065112/http://www.heritage.org/federalbudget/top10-percent-income-earners |archive-date=6 yanvar 2015 |website=2014 Federal Budget in Pictures |publisher=[[The Heritage Foundation]] |access-date=25 fevral 2017 |deadurl=yes |df=}}<br>{{cite news |author=Stephen Dinan |title=CBO: The wealthy pay 70 percent of taxes |url=http://www.washingtontimes.com/news/2012/jul/10/cbo-rich-pay-outsized-share-taxes/ |newspaper=Washington Times |date=10 iyul 2012 |accessdate=14 yanvar 2015}}<br>{{cite news |author= |title=The Tax Man Cometh! But For Whom? |url=https://www.npr.org/2012/04/15/150632993/the-tax-man-cometh-but-for-whom |newspaper=NPR |date=15 aprel 2012 |accessdate=14 yanvar 2015}}</ref> və bütün vergilərin təxminən yarısını ödəyir.<ref>{{cite news |last1=Wamhoff |first1=Steve |title=Who Pays Taxes in America in 2014? |url=http://www.ctj.org/pdf/taxday2014.pdf |accessdate=17 yanvar 2015 |publisher=Institute on Taxation and Economic Policy |date=7 aprel 2014}}</ref> Sosial Müdafiə üçün əmək haqqı vergisi düz [[Reqressiv vergitutma|reqressiv vergidir]], gəlirləri 118,500 $ -dan az olanlar (2015 və 2016-cı il üçün) vergiyə cəlb olunmur və səhmlər və kapital mənfəətləri kimi [[qazanılmamış gəlir]]ə heç bir vergi ödənilmir.<ref>{{cite web |last=Agadoni |first=Laura |title=Characteristics of a Regressive Tax |url=http://smallbusiness.chron.com/characteristics-regressive-tax-17562.html |publisher=Houston Chronicle Small Business blog}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.taxpolicycenter.org/taxtopics/Payroll-Taxes.cfm |title=TPC Tax Topics &#124; Payroll Taxes |publisher=Taxpolicycenter.org |accessdate=13 yanvar 2014}}</ref> Əmək haqqı vergisinin reqressiv xarakterinin tarixi mühakimələri ondan ibarətdir ki, hüquq proqramları rifah köçürmələri kimi qiymətləndirilməmişdir.<ref>{{cite web |title=The Design of the Original Social Security Act |url=http://www.socialsecurity.gov/history/genrev.html |website=Social Security Online |publisher=U.S. Social Security Administration |accessdate=3 aprel 2013}}</ref><ref>{{cite web |last=Blahous |first=Charles |title=The Dark Side of the Payroll Tax Cut |url=http://www.hoover.org/publications/defining-ideas/article/109216 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131016140415/http://www.hoover.org/publications/defining-ideas/article/109216 |archivedate=16 oktyabr 2013 |website=Defining Ideas |publisher=Hoover Institution |accessdate=3 aprel 2013 |date=24 fevral 2012}}</ref> Lakin, [[Konqresin Büdcə İdarəsi]]nə görə, Sosial Müdafiənin bariz təsiri vergi rüsumunun fayda sistemi ən yüksək qazanc kvantili üçün təxminən 70%-dən ən aşağı qazanılmış kvantili üçün təxminən 170%-ə qədər artaraq sistemin mütərəqqi olmasını təmin edir.<ref>{{cite web |url=https://www.cbo.gov/sites/default/files/109th-congress-2005-2006/reports/12-15-progressivity-ss.pdf |title=Is Social SecurityProgressove? CBO |publisher=}}</ref> 2009-cu ildə ilk 10%-lik hissə ümumi federal vergilərin 51,8%-ni ödəyib və ilk 1%-lik hissə vergidən əvvəlki milli gəlirin 13,4% ilə birlikdə federal vergilərin 22,3%-ini ödəyib.<ref name="CBO, Distribution">{{cite web |title=The Distribution of Household Income and Federal Taxes, 2008 and 2009 |url=http://www.cbo.gov/sites/default/files/cbofiles/attachments/43373-06-11-HouseholdIncomeandFedTaxes.pdf |accessdate=3 aprel 2013 |publisher=Congressional Budget Office |date=İyul 2012}}</ref> 2013-cü ildə Vergi Siyasəti Mərkəzi ümumilikdə federal effektiv vergi dərəcələrinin ilk 1%-lik hissə üçün 35,5%, yuxarı kvantil üçün 27,2%, orta kvantil üçün 13,8% və aşağı kvantil üçün −2,7% səviyyəsində proqnozlaşdırmışdır.<ref>{{cite news |first=Stephen |last=Ohlemacher |title=Tax bills for rich families approach 30-year high |url=http://seattletimes.com/html/politics/2020475301_apustaxingtherich.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029082458/http://seattletimes.com/html/politics/2020475301_apustaxingtherich.html |accessdate=3 aprel 2013 |newspaper=The Seattle Times |agency=Associated Press |date=3 mart 2013 |archivedate=29 oktyabr 2014}}</ref><ref>{{cite news |title=Who will pay what in 2013 taxes? |url=http://seattletimes.com/html/politics/2020475325_apustaxeswhopayswhat.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029085558/http://seattletimes.com/html/politics/2020475325_apustaxeswhopayswhat.html |accessdate=3 aprel 2013 |newspaper=The Seattle Times |agency=Associated Press |date=3 mart 2013 |archivedate=29 oktyabr 2014}}</ref> [[ABŞ-da korporativ vergi|Korporativ gəlir vergisinin]] [[Vergi yükü|yükü]] on illər boyu davam edən müzakirə mövzusudur.<ref name="Dylan47" /><ref>Tax incidence of corporate tax in the United States: * {{cite web |last=Harris |first=Benjamin H. |date=Noyabr 2009 |title=Corporate Tax Incidence and Its Implications for Progressivity |url=http://www.urban.org/UploadedPDF/1001349_corporate_tax_incidence.pdf |publisher=Tax Policy Center |accessdate=9 oktyabr 2013}} * {{cite web |last=Gentry |first=William M. |date=Dekabr 2007 |title=A Review of the Evidence on the Incidence of the Corporate Income Tax |url=http://www.treasury.gov/resource-center/tax-policy/tax-analysis/Documents/ota101.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/6KnVtsZ8M?url=http://www.treasury.gov/resource-center/tax-policy/tax-analysis/Documents/ota101.pdf |archivedate=1 noyabr 2013 |website=OTA Paper 101 |publisher=Office of Tax Analysis, U.S. Department of the Treasury |accessdate=9 oktyabr 2013 |deadurl=yes}} * {{cite book |last=Fullerton |first=Don |title=Handbook of Public Economics |year=2002 |publisher=Elsevier Science B.V. |location=Amsterdam |pages=1788–1839 |url=http://works.bepress.com/don_fullerton/15/ |last2=Metcalf |first2=Gilbert E. |editor=A.J. Auerbach and M. Feldstein |accessdate=9 oktyabr 2013 |chapter=Tax Incidence}} * {{cite journal |last=Musgrave |first=R.A. |last2=Carroll |first2=J.J. |last3=Cook |first3=L.D. |last4=Frane |first4=L. |title=Distribution of Tax Payments by Income Groups: A Case Study for 1948 |journal=National Tax Journal |date=Mart 1951 |volume=4 |issue=1 |pages=1–53 |url=https://fraser.stlouisfed.org/scribd/?item_id=463471&filepath=/docs/historical/eccles/026_13_0001.pdf |accessdate=9 oktyabr 2013}}</ref> Ştat və yerli vergilər geniş şəkildə fərqlənir, lakin əsasən federal vergilərə nisbətən daha az proqressivdirlər, çünki gəlirlik axını daha az olan geniş əhatəli [[Reqressiv vergitutma|reqressiv]] satış və əmlak vergilərinə əsaslanırlar, baxmayaraq ki, onların dəyərləndirilməsi ümumi vergitutmanın proqressiv xarakterini aradan qaldırmır.<ref name="Dylan47" /><ref name="TaxF">{{cite web |last=Malm |first=Elizabeth |title=Comments on Who Pays? A Distributional Analysis of the Tax Systems in All 50 States |url=http://taxfoundation.org/article/comments-who-pays-distributional-analysis-tax-systems-all-50-states |publisher=Tax Foundation |accessdate=3 aprel 2013 |date=20 fevral 2013}}</ref> 2012-ci maliyyə ili ərzində federal hökumət büdcə və ya kassa əsasında 3,54 trilyon $ xərclədi, bu da 2011-ci ildəki 3,60 trilyon $ xərcdən 60 milyard $ və ya 1,7% azdır. 2012-ci maliyyə ilinin xərclərinin əsas kateqoriyalarına daxildir: Medicare & Medicaid (802 milyard $ və ya xərclərin 23%-i), sosial müdafiə (768 milyard $ və ya 22%), Müdafiə Nazirliyi (670 milyard $ və ya 19%), qeyri-müdafiə diskresion (615 milyard $ və ya 17%), digər zəruri (461 milyard $ və ya 13%) və faiz (223 milyard $ və ya 6%).<ref name="CBO Historical Tables 2012FY">{{cite web |url=http://cbo.gov/publication/43904 |title=CBO Historical Tables-February 2013 |publisher=Congressional Budget Office |date=5 fevral 2013 |accessdate=23 aprel 2013}}</ref> 2014-cü ildə [[ABŞ-ın dövlət borcu]] 18,527 trilyon $ (ÜDM-in 106%-i) təşkil etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?sy=2012&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=61&pr1.y=12&c=111&s=GGXWDG%2CGGXWDG_NGDP&grp=0&a=#cs1 |title=IMF, United States General government gross debt |publisher=Imf.org |date=14 sentyabr 2006 |accessdate=5 avqust 2014}}</ref>{{refn|group=qeydlər|2015-ci il yanvar ayında ABŞ-ın federal dövlət borcu təxminən 13 trilyon $ və ya ABŞ-ın ÜDM-nın təxminən 72%-i olmuşdu. Hökümətdaxili holdinqlər 5 trilyon $ təşkil edir, kombinə edilmiş ümumi borcu 18,080 trilyon $ təşkil edir.<ref name=autogenerated5>{{cite web |url=http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np |title=Debt to the Penny (Daily History Search Application) |publisher=TreasuryDirect |accessdate=6 yanvar 2015 |archive-date=2011-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110418203433/http://www.treasurydirect.gov/NP/BPDLogin?application=np |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |author=Burgess Everett |title=The next debt ceiling fight |url=http://www.politico.com/story/2015/01/the-next-debt-ceiling-fight-113897.html |newspaper=Politico |date=6 yanvar 2015 |accessdate=6 yanvar 2015}}</ref> 2012-ci ilə qədər ümumi federal borc ABŞ-ın ÜDM-nin 100%-ini aşmışdı.<ref>{{cite web |last=Thornton |first=Daniel L. |title=The U.S. Deficit/Debt Problem: A Longer–Run Perspective |url=http://research.stlouisfed.org/publications/review/12/11/Thornton.pdf |website=Federal Reserve Bank of St. Louis Review |accessdate=7 may 2013 |date=Noy–Dek 2012}}</ref> ABŞ, [[Standard & Poor's]]-dan AA+, [[Fitch Ratings|Fitch]]-dən AAA və [[Moody's]]-dən AAA [[kredit reytinqi]]nə malikdir.<ref>{{cite news |last=Lopez |first=Luciana |title=Fitch backs away from downgrade of U.S. credit rating |url=https://www.reuters.com/article/2013/01/28/us-usa-rating-fitch-idUSBRE90R0WS20130128 |accessdate=26 mart 2013 |newspaper=Reuters |date=28 yanvar 2013}}</ref>}} ABŞ [[Xarici borca görə ölkərin siyahısı|dünyada ən böyük xarici borca]] və dünyada ÜDM %-i nisbətinə görə ən böyük 14-cü [[Dövlət borcuna görə ölkələrin siyahısı|dövlət borcuna]] malikdir. === Silahlı qüvvələr === {{Əsas|ABŞ Silahlı Qüvvələri}} [[Fayl:US Navy 060618-N-8492C-212 An Air Force B-2 bomber along with other aircrafts from the Air Force, Navy and Marine Corps fly over the Kitty Hawk, Ronald Reagan and Abraham Lincoln Carrier Strike groups.jpg|thumb|left|[[ABŞ dəniz piyadaları korpusu|Dəniz piyadaları]], [[ABŞ Hərbi Donanması|donanma]] və [[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri|hərbi hava qüvvələrinə]] aid təyyarələr ilə ''[[USS Kitty Hawk (CV-63)|Kitty Hawk]]'', ''[[USS Ronald Reagan (CVN-76)|Ronald Reagan]]'', and ''[[USS Abraham Lincoln (CVN-72)|Abraham Lincolndan]]'' ibarət [[daşıyıcı zərbə qrupu]].]] Prezident, [[ABŞ Silahlı Qüvvələri|ölkənin silahlı qüvvələrinin]] [[ABŞ Prezidentinin səlahiyyətləri#Ali Baş Komandan|Ali Baş Komandan]]ıdır və [[ABŞ Müdafiə Naziri|Müdafiə Nazirini]] və [[Baş Qərargah Heyəti]]nin rəisini təyin edir. [[ABŞ Müdafiə Nazirliyi]] [[ABŞ Ordusu|ordu]], [[ABŞ dəniz piyadaları korpusu|dəniz piyadaları]], [[ABŞ Hərbi Donanması|donanma]] və [[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri|hərbi hava qüvvələri]] daxil olmaqla silahlı qüvvələri idarə edir. [[ABŞ Sahil Mühafizə Xidməti|Sahil Mühafizə Xidməti]] sülh dövründə [[ABŞ Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi|Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi]] və müharibə dövründə [[ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri Nazirliyi|Dəniz Qüvvələri Nazirliyi]] tərəfindən idarə olunur. 2008-ci ildə silahlı qüvvələrin aktiv vəzifədə 1,4 milyon nəfər kadrı vardı. [[ABŞ Silahlı Qüvvələrinin ehtiyat hissələri|Ehtiyat]] və [[ABŞ Milli Qvardiyası|Milli Qvardiya]] ümumi qoşun sayını 2,3 milyona çatdırdı. Müdafiə Nazirliyi podratçılar istisna olmaqlaq 700.000 mülki şəxsi işə götürmüşdür.<ref>{{cite web |url=http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130113101605/http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf |title=The Air Force in Facts and Figures (Armed Forces Manpower Trends, End Strength in Thousands) |website=Air Force Magazine |date=May 2009 |accessdate=9 oktyabr 2009 |archivedate=13 yanvar 2013}}</ref> Hərbi xidmət könüllüdür, buna baxmayaraq, [[Seçici Xidmət Sistemi]] vasitəsilə müharibə dövründə [[ABŞ-da səfərbərlik|səfərbərlik]] elan edilə bilər.<ref>{{cite web |url=http://www.sss.gov/what.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915102215/http://www.sss.gov/what.htm |title=What does Selective Service provide for America? |publisher=Selective Service System |accessdate=11 fevral 2012 |archivedate=15 sentyabr 2012}}</ref> Amerika qüvvələri hava qüvvələrinin geniş nəqliyyat təyyarələri donanması, donanmanın 11 aktiv [[aviadaşıyıcı]]sı və [[ABŞ Flot Qüvvələri Komandanlığı|Atlantik]] və [[ABŞ Sakit Okean Flotu|Sakit Okean]] flotlarına malik [[ABŞ dəniz piyadaları ekspedisiya bölmələri|dəniz piyadaları ekspedisiya bölmələri]] vasitəsi ilə sürətlə yerləşdirilə bilir. Ordunun xaricdə 865 bazası və qurğusu fəaliyyət göstərir<ref>{{cite web |url=http://www.defense.gov/pubs/BSR_2008_Baseline.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100228030019/http://www.defense.gov/pubs/BSR_2008_Baseline.pdf |archivedate=28 fevral 2010 |title=Base Structure Report, Fiscal Year 2008 Baseline |publisher=Department of Defense |accessdate=9 oktyabr 2009}}</ref> və 25 xarici ölkədə [[ABŞ-ın hərbi kontingenti|100-dən çox fəal kontingenti]] mövcuddur.<ref>{{cite web |url=http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724211511/http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/MILITARY/history/hst1003.pdf |title=Active Duty Military Personnel Strengths by Regional Area and by Country (309A) |publisher=Department of Defense |date=31 mart 2010 |accessdate=7 oktyabr 2010 |archivedate=24 iyul 2013}}</ref> [[Fayl:US Global Military Presence.svg|thumb|right|260px|ABŞ-ın qlobal hərbi mövcudluğu.]] 2011-ci ildə [[ABŞ-ın hərbi büdcəsi]] 700 milyard $-dan artıq idi, bu da qlobal hərbi xərclərin 41%-ini təşkil edirdi və sonrakı ən böyük 14 milli hərbi xərcin cəminə bərabər idi. ÜDM-in 4,7%-i dərəcəsi ilə 15 aparıcı hərbi xərclər arasında [[Səudiyyə Ərəbistanı]]ndan sonra ikinci yerdə idi.<ref>{{cite web |title=The 15 Countries with the Highest Military Expenditure in 2011 |url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130109085820/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15/the-15-countries-with-the-highest-military-expenditure-in-2011-table/view |archive-date=9 yanvar 2013 |publisher=[[Stockholm International Peace Research Institute]] |format=PDF |accessdate=27 fevral 2017}}</ref> MKİ-yə görə 2012-ci ildə ABŞ-ın müdafiə xərcləri ÜDM fazi nisbətində dünyada 23-cü yerdə dayanır.<ref>{{cite web |title=Compare |url=http://cia-world-factbook.realclearworld.com/|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20121220033039/http://cia-world-factbook.realclearworld.com/|dead-url=yes|archive-date=20 dekabr 2012 |website=CIA World Factbook |publisher=RealClearWorld |accessdate=4 fevral 2013}}</ref> Müdafiə xərcləri ABŞ Müdafiə Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirilən federal tədqiqat və inkişafın təxminən yarısı ilə elm və texnologiya investisiyalarında böyük rol oynayır.<ref>{{Cite web |url=https://www.aaas.org/programs/r-d-budget-and-policy/federal-rd-budget-dashboard|title=Federal R&D Budget Dashboard|website=American Association for the Advancement of Science|language=en|access-date=25 mart 2019}}</ref> Ümumilikdə ABŞ iqtisadiyyatında müdafiənin payı ümumilikdə son on illərdə aşağı düşüb, Soyuq müharibə dövründəki pik zamanında, 1953-cü ildə ÜDM-in 14,2%-i və 1954-cü ildə federal xərclərin 69,5%-indən 2011-ci ildə ÜDM-in 4,7%-inə və federal xərclərin 18,8%-inə enmişdir.<ref>{{cite web |title=Fiscal Year 2013 Historical Tables |url=http://www.whitehouse.gov/sites/default/files/omb/budget/fy2013/assets/hist.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20120417053737/http://www.whitehouse.gov/sites/default/files/omb/budget/fy2013/assets/hist.pdf |dead-url=yes |archive-date=17 aprel 2012 |website=Budget of the U.S. Government |publisher=White House OMB |accessdate=24 noyabr 2012 |df=}}</ref> 2012-ci il üçün [[ABŞ-ın hərbi büdcəsi|Müdafiə Nazirliyinin büdcəsinin]] nəzərdə tutulan bazası, 553 milyard $ olmuşdu, 2011-ci ildən 4,2% artmışdır; İraq və Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar üçün əlavə 118 milyard $ nəzərdə tutulmuşdu.<ref>{{cite web |url=http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf |title=Fiscal Year 2012 Budget Request Overview |publisher=Department of Defense |date=Fevral 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725214533/http://comptroller.defense.gov/defbudget/fy2012/FY2012_Budget_Request_Overview_Book.pdf |archivedate=25 iyul 2011 |deadurl=yes}}</ref> İraqda xidmət edən son Amerikan əsgərləri 2011-ci il dekabr ayında ərazini tərk edib<ref>{{cite news |author=Basu, Moni |url=http://www.cnn.com/2011/12/17/world/meast/iraq-troops-leave/index.html?hpt=hp_t1 |title=Deadly Iraq War Ends with Exit of Last U.S. Troops |publisher=CNN |date=18 dekabr 2011 |accessdate=5 fevral 2012}}</ref> və [[İraq müharibəsi (2003–2011)|İraq müharibəsi]] zamanı 4.484 xidmət üzvü ölüb.<ref>{{cite web |url=http://icasualties.org/Iraq/index.aspx |title=Operation Iraqi Freedom |publisher=Iraq Coalition Casualty Count |date=5 fevral 2012 |accessdate=5 fevral 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110321080348/http://icasualties.org/Iraq/index.aspx |archivedate=21 mart 2011}}</ref> 2012-ci il aprel ayında təxminən 90 min ABŞ əsgəri Əfqanıstanda xidmət edirdi<ref name='Frontline Turning Point'>{{cite news |first=John |last=Cherian |title=Turning Point |date=7 aprel 2012 |publisher=[[The Hindu Group]] |url=http://www.frontline.in/fl2907/stories/20120420290705200.htm |work=[[Frontline (magazine)|Frontline]] |accessdate=2 dekabr 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121202001115/http://www.frontline.in/fl2907/stories/20120420290705200.htm |archivedate=2 dekabr 2012 |quote=There are currently 90,000 U.S. troops deployed in the country.}}</ref> və 8 noyabr 2013-cü il tarixinə qədər [[Əfqanıstan müharibəsi (2001-h.h.)|Əfqanıstandakı müharibə]] zamanı 2.285 nəfər ölüb.<ref>{{cite web |url=http://www.dmdc.osd.mil/dcas/pages/report_oef_type.xhtml |title=Department of Defence Defence Casualty Analysis System |publisher=Department of Defense |date=Noyabr 2013 |accessdate=11 noyabr 2013 |archive-date=2012-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120920230523/http://www.dmdc.osd.mil/dcas/pages/report_oef_type.xhtml |url-status=dead }}</ref> == Hüquq-mühafizə və cinayətkarlıq == {{Əsas|ABŞ-da hüquq-mühafizə orqanları|ABŞ-da cinayətkarlıq}} {{Həmçinin bax|ABŞ-da hüquq|ABŞ Konstitusiyasına ikinci dəyişiklik|ABŞ-da insan hüquqları#Ədliyyə sistemi|ABŞ-da azadlıqdan məhrumetmə|ABŞ-da edam hökmü}} [[Fayl:NYPD impala.JPG|thumb|ABŞ-da hüquq-mühafizə əsasən yerli polis departamentləri tərəfindən həyata keçirilir. [[Nyu-York Polis Departamenti]] (NYPD) ölkədə ən böyükdür.]] ABŞ-da hüquq-mühafizə daha geniş xidmət göstərən [[ştat polisi]] ilə birlikdə əsasən yerli polis departamentlərinin və [[şerif]] idarələrinin səlahiyyətindədir. [[Nyu-York Polis Departamenti]] (NYPD) ölkədə ən böyükdür. [[Federal Təhqiqat Bürosu]] (FBI) və [[ABŞ Marşal Xidməti]] kimi federal orqanlar, [[Mülki və siyasi hüquqlar|vətəndaş hüquqlarını]], [[ABŞ-ın milli təhlükəsizliyi|milli təhlükəsizliyi]] qoruyan və [[ABŞ-ın federal məhkəmə sistemi|ABŞ federal məhkəmələrinin]] qərarlarını və federal qanunları tətbiq edən xüsusi vəzifələrə malikdir.<ref>{{cite web |title=U.S. Federal Law Enforcement Agencies, Who Governs & What They Do |publisher=Chiff.com |url=http://www.chiff.com/police/federal-police-agencies.htm |accessdate=21 avqust 2012 |archive-date=2014-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140210040432/http://www.chiff.com/police/federal-police-agencies.htm |url-status=dead }}</ref> Federal səviyyədə və demək olar ki, hər bir ştatda hüquq sistemi [[ortaq hüquq]] müstəvisində işləyir. Ştat məhkəmləri daha çox cinayət işlərinə baxırlar, [[ABŞ-ın federal məhkəmə sistemi|federal məhkəmlər]] isə müəyyən edilmiş cinayət işləri ilə yanaşı ştat məhkəmələrindən edilən şikayət işlərinə baxırlar. [[ABŞ-da təqsirin etirafı|Təqsirin etirafı]] geniş yayılmışdır, ölkədəki cinayət işlərinin əksəriyyəti [[andlılar məhkəməsi]]ndən daha çox [[təqsirin etirafı]] ilə həll edilir.<ref>{{cite web |url=http://criminal.findlaw.com/crimes/criminal_stages/criminal_plea_bargain.html |title=Plea Bargains |website=Findlaw |accessdate=6 yanvar 2015}}<br>{{cite web |url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/plea/interviews/mcspadden.html |title=Interview with Judge Michael McSpadden |publisher=PBS |date=16 dekabr 2003}}</ref> 2015-ci ildə 15.696 qətl hadisəsi olmuşdur, bu 2014-cü ildən 1.532 hadisə artaraq 10,8% yüksək, 1971-ci ildən bəri isə ən yüksək səviyyəyə idi.<ref>{{Cite news |url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/sep/26/rate-murder-fbi-increase |title=Murders up 10.8% in biggest percentage increase since 1971, FBI data shows |last=Beckett |first=Lois |date=26 sentyabr 2016 |last2=Aufrichtig |first2=Aliza |newspaper=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077 |last3=Davis |first3=Kenan|access-date=22 dekabr 2016}}</ref> 2015-ci ildə qətl nisbəti hər 100.000 nəfərə 4,9 idi.<ref>{{cite news |url=http://fivethirtyeight.com/features/murders-rose-at-their-fastest-pace-in-a-quarter-century-last-year |title=Murders Rose At Their Fastest Pace In A Quarter-Century Last Year |work=''[[FiveThirtyEight]]'' |date=26 sentyabr 2016}}</ref> 2016-cı ildə 17.413 qətl hadisəsi ilə qətl nisbəti 8,6% faiz artmışdır.<ref>{{cite news |last1=Beckett |first1=Lois |last2=Chalabi |first2=Mona |date=25 sentyabr 2017 |title=US murder rate rose in 2016 – but experts question claims of long-term trend |url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/sep/25/us-rate-rose-in-2016-but-this-years-numbers-suggest-decline-ahead |work=The Guardian |location=|access-date=25 sentyabr 2017}}</ref> 2015-ci ildə adam öldürmə üçün milli [[klirens nisbəti]] 1965-ci ildəki 90% ilə müqayisədə 64,1% olmuşdu.<ref>{{cite news |last=Kaste |first=Martin |date=30 mart 2015 |title=Open Cases: Why One-Third Of Murders In America Go Unresolved |url=https://www.npr.org/2015/03/30/395069137/open-cases-why-one-third-of-murders-in-america-go-unresolved |work=NPR |location=|access-date=8 may 2017}}</ref> 2012-ci ildə ABŞ-da hər 100.000 nəfərə qətl 1980-ci ildəki müasir pik olan 10,2-dən 54% azalaraq 4,7 olub.<ref>{{cite web |title=Uniform Crime Reporting Statistics |url=http://www.ucrdatatool.gov/ |publisher=U.S. Department of Justice Federal Bureau of Investigation |accessdate=16 noyabr 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130703191609/http://www.ucrdatatool.gov/ |archivedate=3 iyul 2013}}<br>{{cite web |url=https://www.fbi.gov/about-us/cjis/ucr/crime-in-the-u.s/2011/crime-in-the-u.s.-2011/violent-crime/murder |title=Crime in the United States, 2011 |publisher=FBI '(Uniform Crime Statistics—Murder)' |accessdate=23 yanvar 2013 }}<br>{{cite web |url=http://www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/homicide.html |title=UNODC Homicide Statistics |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |accessdate=23 yanvar 2013 }}<br>{{cite news |title=Murder |date=Sentyabr 2010 |publisher=Federal Bureau of Investigation |url=http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/offenses/violent_crime/murder_homicide.html |work=Crime in the United States, 2009 |accessdate=3 dekabr 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100920225909/https://www.fbi.gov/ucr/cius2009/offenses/violent_crime/murder_homicide.html |archivedate=20 sentyabr 2010 |quote=There were 5.0 murders per 100,000 inhabitants in 2009&nbsp;... compared with the 2000 rate, a 10.4 percent decrease was recorded.}}</ref> 2001–2002-ci illərdə ABŞ digər inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə [[zorakı cinayət]]lərdə ortalamadan yüksək və xüsusilə də [[silahlı zorakılıq]]larda yüksək səviyyələrə malik idi.<ref>{{cite web |url=http://www.unodc.org/pdf/crime/eighthsurvey/8sv.pdf |title=Eighth United Nations Survey of Crime Trends and Operations of Criminal Justice Systems (2001–2002) |publisher=United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) |date=31 mart 2005 |accessdate=18 may 2008}}</ref> [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]]nın Ölüm Məlumat Bazasının 2010-cu ildən müqayisəli təhlili göstərmişdir ki, "digər yüksək gəlirli ölkələrə nisbətən qətl hadisələri 7,0 dəfə, silahlı qətl hadisələri isə 25,2 dəfə yüksəkdir."<ref>{{Cite journal |last1=Grinshteyn |first1=Erin |last2=Hemenway |first2=David |date=Mart 2016 |url=http://www.amjmed.com/article/S0002-9343(15)01030-X/fulltext |title=Violent Death Rates: The US Compared with Other High-income OECD Countries, 2010 |journal=[[The American Journal of Medicine]] |volume=129 |issue=3 |pages=226–273 |doi=10.1016/j.amjmed.2015.10.025 |pmid=26551975 |accessdate=18 iyun 2017}}</ref> [[ABŞ Konstitusiyasına ikinci dəyişiklik|Silah əldə etmək hüququ]] [[ABŞ-da silah siyasəti|mübahisəli siyasi müzakirə]] mövzusu olmağa davam edir. 2016-cı ildə ABŞ-ın 100.000-ə 5,4 olan qətl nisbəti təxmini qlobal ortalama olan 100.000-ə 5,15 olan nisbəti ilə bənzər idi.<ref>{{cite news |last1=Rawlinson |first1=Kevin |title=Global homicide rate rises for first time in more than a decade |url=https://www.theguardian.com/world/2017/dec/07/global-homicide-rate-rises-first-time-decade-venezuela-jamaica |accessdate=26 dekabr 2018 |work=The Guardian |date=7 dekabr 2017}}</ref> 2017-ci ildə 17.264 qətl hadisəsi olmuşdur və qətl nisbəti 100.000-ə 5,3 idi. Silahla bağlı cinayətlərin 73%-i odlu silahla, 10%-i bıçaqla, 17%-i digər vasitələrlə törədilib.<ref name="disastercenter.com">{{cite web |title=United States Crime Rates 1960–2017 |url=http://www.disastercenter.com/crime/uscrime.htm |website=www.disastercenter.com |accessdate=26 dekabr 2018}}</ref> Zorakı cinayət 1960-cı illərdən 1990-cı illərə qədər kəskin şəkildə artmış və 1990-cı illərin sonu və 2000-ci illərdə azalmışdır.<ref name="disastercenter.com" /> 2014-cü ildə qətl nisbəti 1957-ci ildən (4,0) ən aşağı səviyyəyə (4,5) düşmüşdür.<ref>{{cite web |title=Homicide Rate (per 100,000), 1950–2014 |url=https://www.infoplease.com/us/crime/homicide-rate-1950-2014 |website=InfoPlease |accessdate=26 dekabr 2018}}</ref> 2014–2017-ci illər arasında zorakı cinayətlər nisbəti 5,9% və qətl nisbəti 20,5% artmışdır. 2017-ci ildə ağır cinayətlərə görə həbs olunanların 58,5%-i ağlar, 37,5%-i qaralar, 2,1%-i amerika hindiləri və ya Alyaska yerliləri və 1,5% -i asiyalılar idi. Etnik olaraq, 23,5% -i Hispanik, 76,5%-i qeyri-Hispanik idi.<ref>{{cite web |title=Table 43 : Arrests by Race and Ethnicity, 2017 |url=https://ucr.fbi.gov/crime-in-the-u.s/2017/crime-in-the-u.s.-2017/tables/table-43 |website=FBI |accessdate=26 dekabr 2018}}</ref> Silah zaorakılığı 1999-cu ildə 9.527-ə geriləmədən əvvəl 1993-cü ildə 17.125 silahlı qətl ilə zirvəyə çatdı və o vaxtdan bəri davamlı olaraq 12.772-yə yüksəlir. Silahsız cinayətlər 1980-ci ildə 8.340 pik səviyyəsinə çatdı və 2017-ci ildə 4.668 ilə 2010-cu illərin əvvəllərinə qədər bir çox ildə geriləmişdir.<ref>{{cite web |title=Supplemental Homicide Report 1976–2017 |url=http://www.murderdata.org/p/search-homicide-records-by-victim-type.html |website=Murder Accountability Project |accessdate=26 dekabr 2018}}</ref> Oğurluq nisbəti 1990–2017-ci illər arasında 62% azalmışdır.<ref name="disastercenter.com" /> 1980-ci ildən 2008-ci ilə qədər qətl qurbanlarının 77%-ini və cinayətkarların 90%-ini kişilər təşkil etmişdir. Qaradərililər bu müddət ərzindəki bütün qətllərin 52,5%-ində iştirak ediblər, bu nisbət ağlardan ("ağlar" hispaniklərin əksəriyyətini əhatə edir) demək olar ki, səkkiz dəfə çox idi və ağlardan altı dəfə artıq qurban olublar. Qətllərin əksəriyyəti irqlər daxilində idi, qaradərili qurbanların 93%-i qaradırililər tərəfindən, ağ qurbanların 84%-i ağlar tərəfindən öldürülüb.<ref>{{cite web |author1=Alexia Cooper |author2=Erica L. Smith |title=Homicide Trends in the United States, 1980–2008 |url=http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/htus8008.pdf |publisher=U.S. Department of Justice |accessdate=14 noyabr 2015 |pages=3, 12 |date=Noyabr 2011}}</ref> 2012-ci ildə ABŞ-da qətl və ehtiyatsızlıqdan adam öldürmə nisbəti ən yüksək Luizianada, ən aşağı Nyu-Hempşirdə idi.<ref>{{cite news |last=Fuchs |first=Erin |title=Why Louisiana Is The Murder Capital of America |url=http://www.businessinsider.com/why-is-the-murder-rate-high-in-louisiana-2013-9 |work=Business Insider |date=1 oktyabr 2013}}</ref> FTB-nin [[Vahid Cinayət Hesabatları]] hesablamalarına görə, 2012-ci ildə hər 100,000 min sakinə 3.246 zorakı və əmlak cinayəti faktı var idi, cinayətlərin ümumi cəmi 9 milyondan artıq idi.<ref>{{cite news |first=David |last=Agren |title=Mexico crime belies government claims of progress |url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2014/10/18/mexico-violence-crime/17048757 |work= |newspaper=Florida Today&nbsp;– USA Today |location=Melbourne, FL |pages=4B |date=19 oktyabr 2014 |id= |accessdate=19 oktyabr 2014}}</ref> ABŞ-da ölüm hökmü müəyyən federal və hərbi cinayətlər üçün və həmçinin, ştat səviyyəsində 30 ştatda tətbiq olunur.<ref>{{cite news |last1=Connor |first1=Tracy |last2=Chuck |first2=Elizabeth |title=Nebraska's Death Penalty Repealed With Veto Override |url=http://www.nbcnews.com/news/us-news/nebraskas-death-penalty-repealed-veto-override-n365456 |accessdate=11 iyun 2015 |work=NBC News |date=28 may 2015}}</ref><ref>{{cite news |last=Simpson |first=Ian |title=Maryland becomes latest U.S. state to abolish death penalty |url=https://www.reuters.com/article/us-usa-maryland-deathpenalty-idUSBRE9410TQ20130502 |date=2 may 2013 |accessdate=6 aprel 2016 |agency=Reuters}}</ref> Ölüm hökmünün ixtiyari tətbiq edilməsi ilə bağlı [[Furman Corciyaya qarşı|ABŞ Ali məhkəməsinin qərarına]] görə 1967-ci ildən 1977-ci ilə qədər icra edilməyib. 1976-cı ildə Məhkəmə müvafiq hallarda ölüm cəzasının tətbiqinin konstitusional olduğuna hökm verdi. Qərarın qəbulundan bəri 1.300-dən artıq edam icra edilib, onların böyük əksəriyyəti üç ştatın payına düşür: Texas, Virciniya və [[Oklahoma]].<ref>{{cite web |url=http://www.deathpenaltyinfo.org/views-executions |title=Searchable Execution Database |accessdate=10 oktyabr 2012 |publisher=[[Death Penalty Information Center]]}}</ref> Eyni zamanda, [[ABŞ-da edam hökmü|bir neçə ştat]] edam hökmü qanunlarını ləğv edib ya da dayandırıb. 2015-ci ildə ölüm hökmünün icra sayında görə ölkə Çin, [[İran]], [[Pakistan]] və [[Səudiyyə Ərəbistanı]]ndan sonra beşinci yerdə idi.<ref>{{cite web |url=https://www.amnestyusa.org/reports/death-sentences-and-executions-2015/ |title=Death Sentences and Executions 2015 |accessdate=3 iyun 2017 |year=2015 |publisher=Amnesty International USA}}</ref> [[Fayl:US incarceration timeline-clean.svg|thumb|İllər üzrə ABŞ-da ümumi həbs]] ABŞ dünyada [[ABŞ-da həbs dərəcəsi|sənədləşdirilmiş ən yüksək həbs dərəcəsinə]] və [[ABŞ-da həbs|ən çox məhbus sayına]] malikdir.<ref>{{cite book |author1=Schmidt, Steffen W. |author2=Shelley, Mack C. |author3=Bardes, Barbara A. |title=American Government & Politics Today |url=https://books.google.com/books?id=IV1sxbRqhGIC&pg=PA591 |year=2008 |publisher=Cengage Learning |isbn=978-0-495-50228-9 |page=591 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite web |author=Walmsley, Roy |url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070628215935/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/world-prison-population-list-2005.pdf |archivedate=28 iyun 2007 |title=World Prison Population List |year=2005 |publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies}} Son məlumatlar üçün, baxın {{cite web |url=http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804061423/http://www.kcl.ac.uk/depsta/rel/icps/worldbrief/north_america_records.php?code=190 |archivedate=4 avqust 2007 |title=Prison Brief for United States of America |date=21 iyun 2006 |publisher=King's College London, International Centre for Prison Studies}}<br>{{cite web |url=http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=18613 |title=The Growth of Incarceration in the United States: Exploring Causes and Consequences |publisher=[[United States National Research Council|National Research Council]] |date=2014 |accessdate=10 may 2014}}. <br>{{cite web |url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/2014_US_Nation_Behind_Bars_0.pdf |title=Nation Behind Bars: A Human Rights Solution |publisher=[[Human Rights Watch]] |date=May 2014 |accessdate=10 may 2014}}<br>[[#Haymes et al|Haymes et al, 2014]], [https://books.google.com/books?id=qnHfBQAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA389#v=onepage&q&f=false p. 389]</ref> 2008-ci ilin əvvəlində 2,3 milyondan artıq şəxs həbs edilmişdi, bu hər 100 yetkin şəxsə birdən artıq idi.<ref>{{cite book |author1=Barkan, Steven E. |author2=Bryjak, George J. |title=Fundamentals of Criminal Justice: A Sociological View |url=https://books.google.com/books?id=bNGaYvTAeLMC&pg=PT23 |year=2011 |publisher=Jones & Bartlett |isbn=978-1-4496-5439-9 |page=23 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> 2012-ci il dekabr ayında müştərək ABŞ islah müəssisələri sistemi təxminən 6.937.600 cinayətkara nəzarət edirdi. 2012-ci il dekabr ayında hər 35 yetkin ABŞ sakinindən təxminən 1-i müəyyən formada islah altında idi, bu 1997-ci ildən bəri ən aşağı göstərici idi.<ref>{{cite web |last1=Glaze |first1=Lauren E. |last2=Herberman |first2=Erinn J. |title=Correctional Populations in the United States, 2012 |url=http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/cpus12.pdf |date=Dekabr 2013}}</ref> Həbsxana sakinlərinin sayı 1980-ci ildən bəri 4 dəfə artmış<ref>{{cite book |author1=Iadicola, Peter |author2=Shupe, Anson |title=Violence, Inequality, and Human Freedom |url=https://books.google.com/books?id=KSp0Ulmx44kC&pg=PA456 |year=2012 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-4422-0949-7 |page=456}}</ref> və bu müddət ərzində həbsxana və nəzarətxanalara ayrılmış ştat və yerli xərclər ictimai təhsilə ayrılan xərclərdən üç dəfə artıq böyümüşdü.<ref>{{cite web |last1=Brown |first1=Emma |last2=Douglas-Gabriel |first2=Danielle |title=Since 1980, spending on prisons has grown three times as much as spending on public education |url=https://www.washingtonpost.com/news/education/wp/2016/07/07/since-1980-spending-on-prisons-has-grown-three-times-faster-than-spending-on-public-education/ |website=[[The Washington Post]] |accessdate=12 iyul 2016 |date=7 iyul 2016}}</ref> Buna baxmayaraq, 2013-cü ildə ştat və federal müəssisələrdə bir ildən artıq həbs cəzası verilmiş bütün məhbuslar üçün azadlıqdan məhrumetmə nisbəti 100.000-ə 478 olmuş<ref>{{cite web |title=Prisoners in 2013 |url=http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/p13.pdf |website=Bureau of Justice Statistics}}</ref> və 2012-ci ildə məhkəməyə qədər və nəzarətdə olan məhkum hər 100.000 nəfərə 153 olmuşdur.<ref>{{cite web |title=United States of America – International Centre for Prison Studies |url=http://www.prisonstudies.org/country/united-states-america |website=[[International Centre for Prison Studies]]}}</ref> Ölkənin yüksək səviyyəli həbs nisbəti əsasən [[ABŞ federal məhkumluq təlimatları|məhkumluq təlimatları]] və [[ABŞ-ın federal narkotik siyasəti|narkotik siyasəti]] ilə bağlıdır.<ref name="ClearCole2008b">{{cite book |author1=Clear, Todd R. |author2=Cole, George F. |author3=Reisig, Michael Dean |title=American Corrections |url=https://books.google.com/books?id=cYVdYfUGxvoC&pg=PA485 |year=2008 |publisher=Cengage Learning |isbn=978-0-495-55323-6 |page=485 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Federal Cəzaçəkmə Bürosu]]nun məlumatına görə, federal həbsxanalarda saxlanılan məhkumların əksəriyyəti narkotik cinayətlərdə ittiham olunublar.<ref>{{cite web |title=Federal Bureau of Prisons: Statistics |url=http://www.bop.gov/about/statistics/ |website=Federal Bureau of Prisons |accessdate=4 mart 2015}}</ref> [[ABŞ-da həbs#Özəlləşdirilmə|Həbsxanaların və həbsxana xidmətlərinin özəlləşdirilməsi]] 1980-ci illərin əvvələrindən başlayan müzakirənin mövzusu olmuşdur.<ref>{{cite web |last1=Moore |first1=Adrian T. |title=Private Prisons: Quality Corrections at a Lower Cost |url=http://reason.org/files/d14ffa18290a9aeb969d1a6c1a9ff935.pdf |website=Reason.org |publisher=Reason Foundation |accessdate=29 aprel 2015}}<br>{{cite web |last1=Benefield |first1=Nathan |title=Private Prisons Increase Capacity, Save Money, Improve Service |url=http://www.commonwealthfoundation.org/issues/detail/private-prisons-increase-capacity-save-money |website=Commonwealth Foundation.org |publisher=Commonwealth Foundation |accessdate=29 aprel 2015 |date=24 oktyabr 2007}}<br>{{cite journal |author1=William G. Archambeault |author2=Donald R. Deis, Jr. |title=Cost Effectiveness Comparisons of Private Versus Public Prisons in Louisiana: A Comprehensive Analysis of Allen, Avoyelles, and Winn Correctional Centers |journal=Journal of the Oklahoma Criminal Justice Research Consortium |date=1997–1998 |volume=4 |url=https://www.cca.com/Media/Default/documents/CCA-Resource-Center/Cost-Effectiveness-Comparisons-Study-1997.pdf |accessdate=29 aprel 2015}}<br>{{cite journal |last1=Volokh |first1=Alexander |title=A Tale of Two Systems: Cost, Quality, and Accountability in Private Prisons |journal=Harvard Law Review |date=1 may 2002 |volume=115 |page=1868 |url=http://volokh.com/sasha/prisons.html |accessdate=29 aprel 2015}}</ref><ref>{{cite book |last1=Donna |first1=Selman |last2=Leighton |first2=Paul |date=2010 |title=Punishment for Sale: Private Prisons, Big Business, and the Incarceration Binge |url=https://books.google.com/books?id=5lBraTDtiSgC&lpg=PP1&pg=PR11#v=onepage&q&f=false |location=New York City |publisher=Rowman & Littlefield Publishers |page=xi |isbn=978-1-4422-0173-6}}<br>{{cite book |last=Harcourt |first=Bernard |authorlink=Bernard Harcourt |title=The Illusion of Free Markets: Punishment and the Myth of Natural Order |publisher=Harvard University Press |date=2012 |url=http://www.hup.harvard.edu/catalog.php?isbn=9780674066168 |pages=[https://books.google.com/books?id=LW8I66EGmfcC&lpg=PP1&vq=GEO%20Group&pg=PA235#v=onepage&q&f=false 235 & 236] |isbn=978-0-674-06616-8}}<br>{{cite journal |title=Neoliberalism's penal and debtor states |author=John L. Campbell |journal=Theoretical Criminology |date=2010 |volume=14 |issue=1 |pages=59–73 |doi=10.1177/1362480609352783 |url=https://www.researchgate.net/publication/240707441}}<br>{{cite news |last1=Davidson |first1=Joe |title=Private federal prisons — less safe, less secure |url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/wp/2016/08/12/private-federal-prisons-less-safe-less-secure/ |website=Washington Post |accessdate=13 avqust 2016 |date=12 avqust 2016}}<br>{{cite book |last=Gottschalk |first=Marie |date=2014 |title=Caught: The Prison State and the Lockdown of American Politics |url=https://books.google.com/books?id=iOs_BAAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA70#v=onepage&q&f=false |publisher=Princeton University Press |page=70 |isbn=978-0-691-16405-2 |author-link=Marie Gottschalk}}<br>{{cite news |last1=Kerwin |first1=Peter |title=Study finds private prisons keep inmates longer, without reducing future crime |url=http://www.news.wisc.edu/23835 |website=University of Wisconsin–Madison News |accessdate=11 iyun 2015 |date=10 iyun 2015}}</ref> 2018-ci ildə [[Həbs və islah nəzarəti dərəcəsinə görə ABŞ ştatları siyahısı|ən yüksək həbs dərəcəsinə]] Oklahoma (hər 100.000 nəfərə 1.079) və ən aşağı Massaçusets (hər 100.000 nəfərə 324) sahib olmuşdur.<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=7 iyun 2018 |title=Report: Oklahoma now 'world's prison capital'|url=http://www.kake.com/story/38371417/report-oklahoma-now-worlds-prison-capital|work=KAKE|location= |access-date=16 dekabr 2018 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.prisonpolicy.org/global/2018.html|title=States of Incarceration: The Global Context 2018|last1=Wagner|first1=Peter|last2= Sawyer|first2=Wendy|date=İyun 2018 |website=|publisher=[[Prison Policy Initiative]]|access-date=16 dekabr 2018}}</ref> [[ABŞ-ın əraziləri]] arasında həbs dərəcəsi ən yüksək [[ABŞ Vircin adaları]]nda (hər 100.000 nəfərə 542) və ən aşağı [[Puerto-Riko]]da (hər 100.000 nəfərə 313) olmuşdu.<ref>{{cite web |url=http://www.prisonstudies.org/country/virgin-islands-usa |title=Virgin Islands (US) – World Prison Brief |website=www.prisonstudies.org}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.prisonstudies.org/country/puerto-rico-usa|title=Puerto Rico (US) – World Prison Brief|website=www.prisonstudies.org}}</ref> Amerika İmmiqrasiya İslahatları Federasiyası 2018-ci ildə ştatlar və bələdiyyələr daxil olmaqla 564 ABŞ yurisdiksiyasının dini siyasəti mənimsədiyini təxmin etmişdi.<ref>{{Cite web|url=https://pew.org/2O8sa9I|title=Cities, States Resist — and Assist — Immigration Crackdown in New Ways|website=pew.org|access-date=18 iyul 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://insider.foxnews.com/2018/05/11/half-americans-live-under-sanctuary-city-policies|title=Report: Nearly Half of Americans Live in Jurisdictions With Sanctuary Policies|date=11 may 2018|website=Fox News Insider|language=en|access-date=18 iyul 2019}}</ref> == İqtisadiyyat == {{Əsas|ABŞ iqtisadiyyatı}} {{Həmçinin bax|ABŞ-ın iqtisadi tarixi}} {| class="infobox" style="font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width:325px" |- style="background:#f5f5f5" ! colspan="3" | İqtisadi göstəricilər |- | Nominal [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]] || 20.66 trilyon $<small>(Q3 2018)</small> || style="text-align:right;"|<ref name="BEA">{{cite web |title=GDP Estimates |url=https://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm |website=Bureau of Economic Analysis |publisher=Bureau of Economic Analysis |access-date=25 avqust 2018}}</ref> |- | Real ÜDM artımı || 3,5% <small>(Q3 2018)</small> || style="text-align:right;"|<ref name="BEA" /> |- | ||2,1% <small>(2017)</small>|| style="text-align:right;"|<ref name="BEA" /> |- | [[İstehlakçı Qiymət İndeksi|İQİ]] inflyasiyası || 2,2% <small>(Noyabr 2018)</small> || style="text-align:right;" |<ref>{{cite web |url=http://www.bls.gov/news.release/pdf/cpi.pdf |title=Consumer Price Index&nbsp;– November 2018 |publisher=Bureau of Labor Statistics |accessdate=19 dekabr 2018 |date=Noyabr 2018}}</ref> |- | [[Məşğulluq-əhali nisbəti]] || 60,6% <small>(Noyabr 2018)</small> || style="text-align:right;" |<ref>{{cite web |url=http://data.bls.gov/timeseries/LNS12300000 |title=Labor Force Statistics from the Current Population Survey |publisher=Bureau of Labor Statistics |accessdate=19 dekabr 2018 |date=19 dekabr 2018}}</ref> |- | [[ABŞ-da işsizlik|İşsizlik]] || 3,7% <small>(Noyabr 2018)</small>|| style="text-align:right;" |<ref>{{cite web |title=The Employment Situation – November 2018 |url=http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm |website=Bureau of Labor Statistics |publisher=Bureau of Labor Statistics |date=7 dekabr 2018 |accessdate=19 dekabr 2018}}</ref> |- | [[İşçi qüvvəsi]] iştirak nisbəti || 62,9% <small>(Noyabr 2018)</small> ||<ref>{{cite web |url=http://data.bls.gov/timeseries/LNS11300000 |title=Labor Force Statistics from the Current Population Survey |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date= 19 dekabr 2018 |website=Bureau of Labor Statistics |publisher=United States Department of Labor |accessdate=19 dekabr 2018}}</ref> |- | [[ABŞ-ın dövlət borcu|Ümumi dövlət borcu]] || 21,85 trilyon $<small> (Noyabr 2018)</small> || style="text-align:right;" |<ref>{{cite web |url=https://www.treasurydirect.gov/govt/reports/pd/mspd/2018/opds112018.pdf |title=Monthly Statement of the Public Debt of the United States |publisher=Treasury Direct |accessdate=19 dekabr 2018 |date=30 noyabr 2018}}</ref> |- | [[ABŞ-da sərvət|Təsərrüfatın xalis dəyəri]] || 109,0 trilyon $<small> (Q3 2018)</small> || style="text-align:right;" |<ref>{{cite web |url=https://www.federalreserve.gov/releases/z1/20181206/z1.pdf |title=Federal Reserve Statistical Release |date=6 dekabr 2018 |accessdate=19 dekabr 2018 |website=Federal Reserve |publisher=Federal Reserve}}</ref> |} ABŞ bol [[təbii ehtiyatlar]] və yüksək [[məhsuldarlıq]] ilə təmin olunan [[Kapitalizm|kapitalist]] [[qarışıq iqtisadiyyat]]a malikdir.<ref>Wright, Gavin; Czelusta, Jesse (2007). "Resource-Based Growth Past and Present", in ''Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny'', ed. Daniel Lederman and William Maloney. World Bank. p. 185. {{ISBN|0-8213-6545-2}}.</ref> [[Beynəlxalq Valyuta Fondu]]nun məlumatına əsasən, ABŞ-ın 16,8 trilyon $-lıq ÜDM-si dünya valyuta məzənnələri bazarındakı [[Ümumi Dünya Məhsulu|ümumi dünya məhsulunun]] 24%-ni və ümumi dünya məhsulunun [[alıcılıq qabiliyyəti pariteti]]nin (AQP) 19%-dən çoxunu təşkil edir.<ref name=IMF_GDP>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/index.aspx |publisher=International Monetary Fund |title=World Economic Outlook Database: United States |date=Oktyabr 2014 |accessdate=2 noyabr 2014}}</ref> {{OMƏ|2014-ci il}} ABŞ-ın nominal ÜDM-si 17,528 trilyon $ səviyyəsində qiymətləndirilir.<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=17&pr.y=20&sy=2012&ey=2019&scsm=1&sort=country&ds=.&br=1&c=110%2C998&s=NGDPD%2CPPPGDP&grp=1&a=1 |title=European Union GDP |date=Aprel 2014 |accessdate=14 iyun 2014 |website=International Monetary Fund |publisher=International Monetary Fund}}</ref> 1983-cü ildən 2008-ci ilədək real mürəkkəb illik ÜDM artımı [[Böyük Yeddilər|G7-nin]] qalan hissəsi üçün 2,3% ağırlıqlı ortalama ilə müqayisədə 3,3% idi.<ref name=Hagopian>{{cite journal |author=Hagopian, Kip |last2=Ohanian |first2=Lee |title=The Mismeasure of Inequality |journal=Policy Review |date=1 avqust 2012 |url=http://www.hoover.org/publications/policy-review/article/123566 |accessdate=22 avqust 2013}}</ref> Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məlumatına əsasən, ölkə [[Adambaşına düşən ÜDM-ə görə ölkələrin siyahısı|adambaşına düşən nominal ÜDM-ə görə]] dünyada doqquzuncu (Amerikada birinci)<ref>{{Cite web |url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/selbasicFast.asp |title=United Nations Statistics Division – National Accounts|website=unstats.un.org|access-date=1 iyun 2018}}</ref> və [[Adambaşına düşən ÜDM (AQP)-yə görə ölkələrin siyahısı|adambaşına düşən ÜDM (AQP)-yə görə]] altıncı yeri tutur.<ref name="IMF_GDP" /> [[ABŞ dolları]] dünyanın əsas [[ehtiyat valyuta]]sıdır.<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141007054940/http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf |title=Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves |publisher=International Monetary Fund |accessdate=9 aprel 2012 |archivedate=7 oktyabr 2014}}</ref> [[Adambaşına düşən ixracata görə ölkələrin siyahısı|Adambaşına düşən ixracat]] nisbətən aşağı olsa da, ABŞ ən böyük mal [[İdxalata görə ölkələrin siyahısı|idxalçısı]] və ikinci ən böyük [[İxracata görə ölkələrin siyahısı|ixracatçısıdır]]. 2010-cu ildə [[ABŞ-ın xarici ticarəti|ABŞ-ın ümumi ticarət kəsiri]] $635 milyard idi.<ref name=Trade>{{cite web |title=Trade Statistics |url=http://greyhill.com/trade-statistics |publisher=Greyhill Advisors |accessdate=6 oktyabr 2011}}</ref> [[Kanada]], [[Çin]], [[Meksika]], [[Yaponiya]] və [[Almaniya]] onun ən böyük ticarət tərəfdaşlarıdır.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/foreign-trade/top/dst/current/balance.html |title=Top Ten Countries with which the U.S. Trades |publisher=U.S. Census Bureau |date=Avqust 2009 |accessdate=12 oktyabr 2009}}</ref> 2010-cu ildə ölkənin ən böyük idxal məhsulu neft, ixrac məhsulu isə nəqliyyat vasitələri olmuşdu.<ref name=Trade /> Yaponiya, ABŞ dövlət borcunun ən böyük xarici sahibidir.<ref>{{cite web |title=Major Foreign Holders of Treasury Securities |website=treasury.gov |url=http://ticdata.treasury.gov/Publish/mfh.txt |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017031710/http://www.treasury.gov/ticdata/Publish/mfh.txt |archivedate=17 oktyabr 2015 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> ABŞ borcunun ən böyük sahibi, borcun əksəriyyətini təşkil edən federal hökumət hesabları və [[Federal Ehtiyat Sistemi]] də daxil olmaqla, Amerika orqanlarıdır.<ref>{{Cite web|url=https://www.factcheck.org/2013/11/who-holds-our-debt/|title=Who Holds Our Debt?|first=Brooks|last=Jackson|date=19 noyabr 2013}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.businessinsider.com/who-owns-us-debt-2011-7 |title=The TRUTH About Who Really Owns All Of America's Debt |first=Vincent |last=Trivett |website=Business Insider}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2013/10/10/this-surprising-chart-shows-which-countries-own-the-most-u-s-debt/|title=This surprising chart shows which countries own the most U.S. debt|website=Washington Post}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.csmonitor.com/USA/Politics/Decoder/2011/0204/National-debt-Whom-does-the-US-owe|title=National debt: Whom does the US owe?|date=4 fevral 2011|via=Christian Science Monitor}}</ref>{{refn|group=qeydlər|[[Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutu]] (SIPRI) ABŞ-ın [[müdafiə sənayesi]]nin 2005-ci ildən 2009-cu ilə qədər dünyanın başlıca silahların ən böyük ixracatçısı olduğunu<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=World's Top 5 arms exporters |url=http://www.upi.com/News_Photos/Features/Worlds-Top-5-arms-exporters/fp/3105/ |newspaper=United Press International |access-date=18 mart 2015}}</ref> və 2010–2014 illəri arasında ən böyük silah ixracatçısı olmağa davam etdiyini, onu Rusiya, Çin (ÇXR) və Almaniyanın izlədiyini aşkarladı.<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=China becomes the world's third largest arms exporter |url=https://www.bbc.com/news/technology-31901493 |newspaper=BBC News |date=15 mart 2015 |access-date=18 mart 2015}}<br>{{cite news |last=Shankar |first=Sneha |title=US Remains World's Largest Exporter of Arms While India Leaps Ahead To Become Largest Importer: Study |url=http://www.ibtimes.com/us-remains-worlds-largest-exporter-arms-while-india-leaps-ahead-become-largest-importer-study |newspaper=International Business Times |date=17 mart 2015 |access-date=18 mart 2015}}</ref>}} [[Fayl:Photos NewYork1 032.jpg|thumb|left|[[Uoll-Strit]]dəki [[Nyu-York Fond Birjası]], əhəmiyyətli bir marj ilə qeydə alınmış şirkətlərin 2018-ci ilin aprel ayına olan məlumata əsasən 23,1 trilyon $-ı həcmində bazar kapitallaşmasına görə [[Fond birjalarının siyahısı|dünyanın ən böyük fond birjası]]<ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.com/global-stock-market-capitalization-chart-2014-11?IR=T|title=The NYSE Makes Stock Exchanges Around The World Look Tiny|publisher=|accessdate=26 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://finance.zacks.com/new-york-stock-exchange-largest-stock-market-world-5426.html|title=Is the New York Stock Exchange the Largest Stock Market in the World?|publisher=|accessdate=26 mart 2017}}</ref><ref name="Largest stock markets in the world">{{cite web|title=Largest stock exchange operators worldwide as of April 2018, by market capitalization of listed companies (in trillion U.S. dollars) |url=https://www.statista.com/statistics/270126/largest-stock-exchange-operators-by-market-capitalization-of-listed-companies/|publisher=Statista|accessdate=18 fevral 2019}}</ref>|alt=Böyük bir binanın önündəki Roma üslublu sütunların üstündə böyük bir bayraq uzanıb.]] 2009-cu ildə iqtisadiyyatın 86,4%-ni özəl sektor, 4,3%-ini federal hökumət fəaliyyəti, qalan 9,3%-ini dövlət və yerli idarəetmə fəaliyyətləri (federal köçürmələr daxil olmaqla) təşkil edirdi.<ref>{{cite web |url=http://greyhill.com/gdp-by-industry/ |title=GDP by Industry |publisher=Greyhill Advisors |accessdate=13 oktyabr 2011}}</ref> Hökumətin bütün səviyyələrində işçilərin sayı [[ABŞ-da istehsalat|istehsalatda]] olanlardan 1:1,7 nisbətində çoxdur.<ref>{{cite web |url=http://www.bls.gov/webapps/legacy/cesbtab1.htm |title=Table B-1. Employees on nonfarm payrolls by industry sector and selected industry detail [In thousands] |website=bls.gov}}</ref> İqtisadiyyatının [[Postsənaye cəmiyyəti|postsənaye]] səviyyəsinə çatmasına və [[İqtisadiyyatın xidmət sahəsi|xidmət sahəsinin]] ÜDM-nin 67,8%-ini təşkil etməsinə baxmayraq, ABŞ sənaye gücü olaraq qalır.<ref name=Econ>{{cite web |url=http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080312123609/http://usinfo.state.gov/products/pubs/economy-in-brief/page3.html |archivedate=12 mart 2008 |title=USA Economy in Brief |publisher=U.S. Dept. of State, International Information Programs}}</ref> Xalis gəlirlə istehsala görə ümumi biznes gəlirləri üzrə aparıcı biznes sahələri topdan və pərakəndə ticarətdir.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0724.xls |archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20120209192518/http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0724.xls |archivedate=9 fevral 2012 |title=Table 724—Number of Tax Returns, Receipts, and Net Income by Type of Business and Industry: 2005 |format=XLS |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=12 oktyabr 2009 |deadurl=yes |df=}}</ref> [[Françayzinq]] biznes modelində [[McDonald's]] və [[Subway]] dünyanın ən tanınmış iki markasıdır. [[Coca-Cola]] dünyanın ən tanınmış [[sərinləşdirici içki]] şirkətidir.<ref>{{cite web |url=http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2|archive-url=https://web.archive.org/web/20060325195617/http://www.cheskin.com/view_news.php?id=2|dead-url=yes|archive-date=25 mart 2006 |title=Sony, LG, Wal-Mart among Most Extendible Brands |publisher=Cheskin |date=6 iyun 2005 |accessdate=19 iyun 2007}}</ref> Kimya sənayesi məhsulları aparıcı istehsalat sahəsidir.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0964.xls |archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20120209110858/http://www.census.gov/compendia/statab/2009/tables/09s0964.xls |archivedate=9 fevral 2012 |title=Table 964—Gross Domestic Product in Current and Real (2000) Dollars by Industry: 2006 |publisher=U.S. Census Bureau |date=May 2008 |accessdate=12 oktyabr 2009 |deadurl=yes |df=}}</ref> ABŞ dünyanın ən böyük neft istehsalçısı və ikinci böyük idxalçısıdır.<ref>{{cite web |title=U.S. surges past Saudis to become world's top oil supplier -PIRA |url=https://www.reuters.com/article/2013/10/15/us-oil-pira-idUSL1N0I51IX20131015 |website=Reuters |access-date=2018-12-22 |archive-date=2015-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151004011119/http://www.reuters.com/article/2013/10/15/us-oil-pira-idUSL1N0I51IX20131015 |url-status=dead }}</ref> O, dünyanın nüvə enerjisi nin bir nömrəli, eləcə də [[maye təbii qaz]], [[kükürd]], [[fosfat]] və [[duz]] istehsalçısıdır. [[Milli Mədənçilik Assosaiyası]] [[kömür]] və [[berillium]], [[mis]], [[qurğuşun]], [[maqnezium]], [[sink]], [[titan]] və digərlərini ehtiva edən [[mineral]]lara aid məlumatları təqdim edir.<ref>{{cite web |url=http://www.nma.org/index.php/coal-statistics |archive-url=https://web.archive.org/web/20121216090931/http://nma.org/index.php/coal-statistics |dead-url=yes |archive-date=16 dekabr 2012 |title=Coal Statistics |publisher=National Mining Association |accessdate=13 yanvar 2014 |df=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nma.org/index.php/minerals-statistics/minerals-production |title=Minerals Production |publisher=National Mining Association |accessdate=13 yanvar 2014}}</ref> ÜDM-də kənd təsərrüfatının payı 1%-dən azdır,<ref name=Econ /> lakin ABŞ hələ də qarğıdalı<ref>{{cite web |url=http://www.grains.org/page.ww?section=Barley,+Corn+%26+Sorghum&name=Corn |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080112182404/http://www.grains.org/page.ww?section=Barley%2C%2BCorn%2B&%2BSorghum&name=Corn |archivedate=12 yanvar 2008 |title=Corn |publisher=U.S. Grains Council |accessdate=13 mart 2008 |deadurl=yes |df=}}</ref> və [[soya]]nın dünyada ən böyük istehsalçısıdır.<ref>{{cite web |url=http://www.worldwatch.org/node/5442 |title=Soybean Demand Continues to Drive Production |publisher=Worldwatch Institute |date=6 noyabr 2007 |accessdate=13 mart 2008 |archive-date=2008-03-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080316060234/http://www.worldwatch.org/node/5442 |url-status=dead }}</ref> [[Milli Kənd Təsərrüfatı Statistika Xidməti]] [[yerfındığı]], [[Əkin yulafı|yulaf]], [[Əkin çovdarı|çovdar]], [[buğda]], [[düyü]], [[pambıq]], [[qarğıdalı]], [[Adi arpa|arpa]], [[Saman (kənd təsərrüfatı)|saman]], [[günəbaxan]] və [[bitki yağı]] məhsulları üçün kənd təsərrüfatı statistikasını aparır. Bundan əlavə, ABŞ Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (USDA) [[Mal əti|mal]], [[Quş əti|quş]], [[Donuz əti|donuz]] və [[süd]] məhsulları ilə bağlı heyvandarlıq statistikalarını təmin edir. Ölkə dünyanın biotexniki bitkilərinin yarısını təmsil edən [[geni dəyişdirilmiş qidalar]]ının əsas inkişaf etdiricisi və yetişdiricisidir.<ref>{{cite web |url=http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/39/download/isaaa-brief-39-2008.pdf |title=ISAAA Brief 39-2008: Executive Summary—Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2008 |publisher=International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications |page=15 |accessdate=16 iyul 2010}}</ref> Kontinental 48 ştatda [[otlaq]] kimi 35% [[Torpaqdan istifadə|torpaq istifadə]] edilir, 28%-i [[meşə]] ilə örtülmüşdür, 21%-i [[kənd təsərrüfatı torpaqları]]dır, 20%-dən azı digər məqsədlər ilə istifadə edilir.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/graphics/2018-us-land-use/|title=Here’s How America Uses Its Land|last=Merrill|first=Dave|date=|website=Bloomberg|access-date=}}</ref> 2015-ci ildə [[istehlakçı xərcləri]] ABŞ iqtisadiyyatının 68%-ni təşkil edir.<ref>[http://research.stlouisfed.org/fred2/graph/?g=hh3 "Personal Consumption Expenditures (PCE)/Gross Domestic Product (GDP)"] ''FRED Graph'', Federal Reserve Bank of St. Louis</ref> 2010-cu il avqust ayında Amerika işçi qüvvəsi 154,1 milyon nəfərdən ibarət idi. 21,2 milyon nəfər ilə hökumət məşğulluq sahəsində liderdir. Ən böyük fərdi məşğulluq sektoru, 16,4 milyon adam ilə səhiyyə və sosial yardımdır. [[Qərbi Avropa]]dakı 30% ilə müqayisədə işçilərin təxminən 12 %-i [[ABŞ-da işçilərinhəmkarlar ittifaqı|həmkarlar ittifaqına]] üzvdürlər.<ref>{{cite web |first=Thomas |last=Fuller |url=http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php |title=In the East, many EU work rules don't apply |newspaper=International Herald Tribune |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050616015106/http://www.iht.com/articles/2005/06/14/news/europe.php |archivedate=16 iyun 2005 |date=15 iyun 2005 |deadurl=yes}}</ref> Dünya Bankı işçiləri işə götürmək və azad etməkdə asanlıqda ABŞ-da birinci sırada göstərir.<ref name="EDBI">{{cite web |url=http://www.doingbusiness.org/ExploreEconomies/?economyid=197 |accessdate=28 iyun 2007 |title=Doing Business in the United States |year=2006 |publisher=World Bank}}</ref> ABŞ həmçinin [[Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı]]nda da ilk üçlükdədir. Daha kiçik bir [[sosial dövlət]]i var və Avropalı ölkələrinə nisbətən hökumət hərəkatı vasitəsilə gəlirlərin daha az hissəsi yenidən paylaşdırırlır.<ref>{{cite web |author1=Isabelle Joumard |author2=Mauro Pisu |author3=Debbie Bloch |title=Tackling income inequality The role of taxes and transfers |url=http://www.oecd.org/eco/public-finance/TacklingincomeinequalityTheroleoftaxesandtransfers.pdf |publisher=OECD |accessdate=21 may 2015 |date=2012}}</ref> ABŞ [[Minimum illik məzuniyyətə görə ölkələrin siyahısı|işçilərin ödənişli məzuniyyətinə]] təminat verməyən yeganə inkişaf etmiş iqtisadiyyatdır<ref>{{cite web |url=http://www.cepr.net/documents/publications/no-vacation-update-2013-05.pdf |title=No-Vacation Nation Revisited |last1=Ray |first1=Rebecca |last2=Sanes |first2=Milla |last3=Schmitt |first3=John |date=May 2013 |website= |publisher=[[Center for Economic and Policy Research]] |access-date=8 sentyabr 2013}}</ref> və dünyada ödənişli [[hamiləliyə və doğuşa görə məzuniyyət]]in qanuni hüquq olmadığı çox az ölkədən biridir, digərləri isə [[Papua-Yeni Qvineya]], [[Surinam]] və [[Liberiya]]dır.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2013/02/23/your-money/us-trails-much-of-the-world-in-providing-paid-family-leave.html |title=In Paid Family Leave, U.S. Trails Most of the Globe |last=Bernard |first=Tara Siegel |date=22 fevral 2013 |newspaper=The New York Times |access-date=27 avqust 2013}}</ref> Federal qanunvericiliyin xəstəliyə görə məzuniyyət tələb etməməsinə baxmayaraq, dövlət işçiləri və şirkətlərdə tam ştat işçilər bundan faydalana bilirlər.<ref name=SLCNN /> [[Əmək Statistikası Bürosu]]nun məlumatına görə, tam ştat amerikalı işçilərin 74%-i xəstəliyə görə məzuniyyətə malikdirlər, buna baxmayaraq, yarım ştat işçilərin yalnız 24%-i eyni imtiyazlara malikdir.<ref name=SLCNN>{{cite web |last1=Vasel |first1=Kathryn |title=Who doesn't get paid sick leave? |url=http://money.cnn.com/2015/01/20/news/economy/paid-sick-leave/ |website=CNN}}</ref> 2009-cu ildə ABŞ, [[Lüksemburq]] və [[Norveç]]dən sonra dünyada üçüncü ən yüksək adam başına [[əmək məhsuldarlığı]]na sahib olmuşdu. Saat başına düşən məhsuldarlığa görə bu iki ölkə və [[Niderland]]dan sonra dördüncü idi.<ref>{{cite web |url=http://www.conference-board.org/data/economydatabase/ |title=Total Economy Database, Summary Statistics, 1995–2010 |publisher=The Conference Board |website=Total Economy Database |date=Sentyabr 2010 |access-date=20 sentyabr 2009}}</ref> [[Dünya maliyyə böhranı (2008–2012)|2008–2012-ci illərdə dünya maliyyə böhranı]] [[Konqresin Büdcə İdarəsi]]nə görə hələ potensialın altında olan ABŞ-a əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.cbpp.org/cms/index.cfm?fa=view&id=3252 |title=Chart Book: The Legacy of the Great Recession |publisher=Center on Budget and Policy Priorities |date=12 mart 2013 |accessdate=27 mart 2013}}</ref> Bu, yüksək [[işsizlik]] (azalan, lakin böhrandan əvvələ nisbətən yüksək qalan) ilə birlikdə aşağı [[İstehlakçı inamı indeksi|istehlakçı inamı]], [[ABŞ mənzil bumu|ev qiymətlərinin mütəmadi azalması və girovların və şəxsi iflasların artması]], artan federal borc böhranı, [[inflyasiya]] və [[Enerji böhranı (2000-ci illər)|neft və qida qiymətlərinin artması]] ilə nəticələndi. === Elm və texnologiya === {{Əsas|ABŞ-da elm və texnologiya|ABŞ-ın elm siyasəti}} [[Fayl:Apollo 15 flag, rover, LM, Irwin cropped.jpg|thumb|1971-ci ildə astronavt [[Ceyms İrvin]] [[Apollon 15]]-in [[ay modulu]]nun və [[ay roveri]]nin yanında [[Ay]]da gəzir.]] ABŞ XIX əsrin sonlarından etibarən texnoloji innovasiyada və XX əsrin ortalarından etibarən elmi tədqiqatlarda liderdir. XIX əsrin birinci yarısında ABŞ Müharibə Nazirliyinin Federal Arsenalı tərəfindən [[Qarşılıqlı əvəzolunma|əvəzolunan hissələrin]] istehsal üsulları hazırlanmışdır. Bu texnologiya [[metalkəsən dəzgah]] sənayesinin yaradılması ilə yanaşı XIX əsrin sonlarında ABŞ-ın tikiş maşınları, velosipedlər və digər məmulatların istehsalını genişləndirmişdir və [[Amerikan istehsalat sistemi]] olaraq tanınır. XX əsrin əvvəllərində zavodların [[elektrikləşdirmə]]si və [[montaj xətti]]nin və digər əməyə qənaət üsullarının tətbiqi [[kütləvi istehsal]] adlanan sistemi yaratdı.<ref>{{citation | last = Hounshell | first = David A. | year = 1984 | authorlink = David A. Hounshell | title = From the American System to Mass Production, 1800–1932: The Development of Manufacturing Technology in the United States | publisher = Johns Hopkins University Press | location = Baltimore, Maryland | isbn = 978-0-8018-2975-8 | lccn = 83016269 }}</ref> 1876-cı ildə [[Aleksandr Bell|Aleksandr Qrem Bell]] [[Telefonun kəşfi|telefon üçün ilk ABŞ patentini]] almışdı. Növünun ilklərindən biri olan [[Tomas Alva Edison|Tomas Edisonun]] [[Tədqiqаt institutu|tədqiqat laboratoriyası]] [[fonoqraf]]ı, ilk [[Elektrik lampası|uzunömürlü işıq lampasını]] və ilk işləyən [[Kinetoskop|film kamerasını]] inkişaf etdirdi.<ref name=Edison>{{cite web |title=Thomas Edison's Most Famous Inventions |url=http://www.thomasedison.org/index.php/education/inventions/ |website=Thomas A Edison Innovation Foundation |accessdate=21 yanvar 2015 |archive-date=2016-03-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160316154517/http://www.thomasedison.org/index.php/education/inventions/ |url-status=dead }}</ref> Sonuncusu dünya [[Şou-biznes|əyləncə sənayesinin]] ortaya çıxmasına gətirib çıxardı. XX əsrin əvvəllərində [[Rensom Eli Olds]] və [[Henri Ford]]un avtomobil şirkətləri montaj xəttini populyarlaşdırdılar. 1903-cü ildə [[Rayt qardaşları]] [[Wright Flyer|ilk sabit və idarəolunan havadan yüngül özügedən uçuş həyata keçirdilər]].<ref>{{cite web |author=Benedetti, François |url=http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070912065254/http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp |archivedate=12 sentyabr 2007 |title=100 Years Ago, the Dream of Icarus Became Reality |publisher=Fédération Aéronautique Internationale (FAI) |date=17 dekabr 2003 |accessdate=15 avqust 2007}}</ref> 1920-ci və 1930-cu illərdə [[faşizm]] və [[Nasional Sosializm|nasizmin]] yüksəlişi [[Albert Eynşteyn]], [[Enriko Fermi]] və [[Con fon Neyman]] da daxil olmaqla bir çox Avropalı alimin Amerikaya immiqrasiya etməsinə səbəb oldu.<ref name=fraser>{{cite book |last1=Fraser |first1=Gordon |title=The Quantum Exodus: Jewish Fugitives, the Atomic Bomb, and the Holocaust |date=2012 |publisher=Oxford University Press |location=New York |isbn=978-0-19-959215-9 |url=https://books.google.com/books/about/The_Quantum_Exodus.html?id=-NYknwEACAAJ}}</ref> İkinci Dünya müharibəsi ərzində Manhetten layihəsi [[Atom dövrü]]nü başladan nüvə silahları inkişaf etdirdiyi müddətdə [[Kosmik yarış]] roket hazırlama, [[materialşünaslıq]] və [[aeronavtika]] sahələrində sürətli irəliləyişlər etdi.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=qYZmj7Us3m8C&pg=PA68&lpg=PA68&dq=Space+Race++rapid+advances+in+rocketry,+materials+science,+and+computers#v=onepage&q=Space%20Race%20%20rapid%20advances%20in%20rocketry%2C%20materials%20science%2C%20and%20computers&f=false |title=10 Little Americans |via=Google Books |accessdate=15 sentyabr 2014 |isbn=978-0-615-14052-0}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.computerworld.com/article/2525898/app-development/nasa-s-apollo-technology-has-changed-history.html |title=NASA's Apollo technology has changed the history |publisher=Sharon Gaudin |accessdate=15 sentyabr 2014}}</ref> 1950-ci illərdə praktik olaraq bütün müasir [[elektronika]]nın əsas aktiv komponenti olan [[tranzistor]]un ixtirası bir çox texnoloji inkişafa və ABŞ texnologiya sənayesinin əhəmiyyətli dərəcədə genişlənməsinə gətirib çıxardı.<ref>{{cite news |title=Celebrating July 2: 10 Days That Changed History |work=The New York Times |first=Adam |last=Goodheart |date=2 iyul 2006 |url=https://www.nytimes.com/2006/07/02/weekinreview/02goodheart.html}}</ref><ref>Silicon Valley: 110 Year Renaissance, McLaughlin, Weimers, Winslow 2008.</ref><ref>{{cite book |title=Roadmap to Entrepreneurial Success |author=Robert W. Price |publisher=AMACOM Div American Mgmt Assn |year=2004 |isbn=978-0-8144-7190-6 |page=42 |url=https://books.google.com/?id=q7UzNoWdGAkC&pg=PA42&dq=transistor+inventions-of-the-twentieth-century}}</ref> Bu da öz növbəsində, bir çox yeni texnologiya şirkətləri və ölkədə Kaliforniyadakı [[Silikon Vadisi]] kimi regionların yaranmasına səbəb oldu. [[Advanced Micro Devices]] (AMD) və [[Intel]] kimi Amerika [[mikroprosessor]] şirkətləri ilə yanaşı [[Adobe Systems]], [[Apple|Apple Inc.]], [[IBM]], [[Microsoft]] və [[Sun Microsystems]] də daxil olmaqla [[proqram təminatı]] və [[aparat təminatı]] şirkətləri [[şəxsi kompüter]]i yaratdı və populyarlaşdırdı. [[ARPANET]] 1960-cı illərdə [[ABŞ Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə Nazirliyinin]] tələblərinə cavab vermək üçün hazırlanmış və [[İnternet]]ə [[İnternetin tarixi|çevrilən bir sıra şəbəkələrdən]] birincisi olmuşdur.<ref name="Sawyer2012">{{cite book |last=Sawyer |first=Robert Keith |title=Explaining Creativity: The Science of Human Innovation |url=https://books.google.com/books?id=QyJjyZ_YBAkC&pg=PA256 |year=2012 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-973757-4 |page=256}}</ref> Bu irəliləyişlər daha sonra fərdi istifadə üçün texnologiyanın daha çox [[şəxsiləşdirmə]]sinə gətirib çıxartdı.<ref>{{cite journal |last1=Bennett|authorlink1=W. Lance Bennett |first1=W. Lance |last2=Segerberg |first2=Alexandra |title=Digital Media and the Personalization of Collective Action |journal=Information, Communication & Society |date=Sentyabr 2011 |volume=14 |issue=6 |pages=770–799 |doi=10.1080/1369118X.2011.579141|url=http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:su:diva-70937}}</ref> {{OMƏ|2013-cü il}} Amerika ev təsərrüfatlarının 83,8%-i ən az bir [[kompüter]]ə və 73,3%-i yüksək sürətli internet xidmətinə malikdir.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/content/dam/Census/library/publications/2014/acs/acs-28.pdf |title=Computer and Internet Use Main |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=22 iyul 2015}}</ref> {{OMƏ|2013-cü il may ayı}} Amerikalıların 91%-i mobil telefona sahibdir.<ref>{{cite news |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2013/06/06/cell-phone-ownership-hits-91-of-adults/ |title=Cell phone ownership hits 91% of adults |publisher=Pew Research Center |date=19 may 2013 |accessdate=22 iyul 2015}}</ref> ABŞ internetdən istifadə azadlığı ilə əlaqədar yüksək dərəcələrə sahibdir.<ref>{{cite web |title=Freedom on the Net 2014 |url=https://freedomhouse.org/report/freedom-net-2014/freedom-net-2014-graphics#.VQ9Itu7F9aw |website=[[Freedom House]] |access-date=2018-12-22 |archive-date=2017-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170402225748/https://freedomhouse.org/report/freedom-net-2014/freedom-net-2014-graphics#.VQ9Itu7F9aw |url-status=dead }}</ref> XXI əsrdə tədqiqat və inkişafın maliyyələşdirməsinin təxminən üçdə ikisi özəl sektora düşür.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/compendia/statab/2008/tables/08s0775.xls |archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20120210170338/http://www.census.gov/compendia/statab/2008/tables/08s0775.xls |archivedate=10 fevral 2012 |title=Research and Development (R&D) Expenditures by Source and Objective: 1970 to 2004 |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=19 iyun 2007 |deadurl=yes |df=}}</ref> ABŞ dünyanın elmi tədqiqat məqalələri və [[impakt faktor]]da liderlik edir.<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/education/2006/mar/21/highereducation.uk4 |author=MacLeod, Donald |title=Britain Second in World Research Rankings |date=21 mart 2006 |work=The Guardian |accessdate=14 may 2006 |location=London}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.cnas.org/publications/reports/understanding-chinas-ai-strategy|title=Understanding China's AI Strategy|last=Allen|first=Gregory|date=6 fevral 2019|website=Center for a New American Security|access-date=}}</ref> === Gəlir, yoxsulluq və sərvət === {{Ətraflı|[[ABŞ-da gəlir]], [[ABŞ-da yoxsulluq]], [[ABŞ-da zənginlik]], [[Adam başına düşən gəlirə görə ABŞ qraflıqlarının siyahısı]] və [[ABŞ-da gəlir bərabərsizliyi]]}} [[Fayl:South San Jose (crop).jpg|thumb|240px|left|[[Kaliforniya]]nın [[San-Xose (Kaliforniya)|San-Xose]] şəhərində [[kütləvi ev tikintisi]]nin inkişafı]] Dünya əhalisinin 4,4%-ni təşkil edən amerikalılar ümumilikdə dünyanın ümumi sərvətinin 41,6%-nə sahibdirlər<ref>{{cite web |last1=Sherman |first1=Erik |title=America is the richest, and most unequal, country |url=http://fortune.com/2015/09/30/america-wealth-inequality/ |website=Fortune|access-date=30 avqust 2016}}</ref> və dünyadakı milyonerlərin təxminən yarısını amerikalılar təşkil edirlər.<ref>{{cite web |last1=McCarthy |first1=Niall |title=The Countries With The Most Millionaires |url=https://www.statista.com/chart/3890/the-countries-with-the-most-millionaires/ |website=Statista|access-date=30 avqust 2016}}</ref> 2013-cü il mart ayında ABŞ [[Qlobal Qida Təhlükəsizliyi İndeksi]]ndə qida imkanları və ümumi ərzaq təhlükəsizliyi üzrə birinci omuşdu.<ref>{{cite web |title=Global Food Security Index |url=http://foodsecurityindex.eiu.com/Country/Details#United%20States |publisher=The Economist Intelligence Unit |location=London |access-date=8 aprel 2013 |date=5 mart 2013}}</ref> Amerikalılar ortalama olaraq [[Avropa İttifaqı]] sakinlərindən iki dəfə daha artıq və hər bir Aİ ölkəsindən daha çox mənzil və adam başına düşən yaşayış sahəsinə malikdirlər.<ref name="Heritage Poor">{{cite web |title=Understanding Poverty in the United States: Surprising Facts About America's Poor |url=http://www.heritage.org/research/reports/2011/09/understanding-poverty-in-the-united-states-surprising-facts-about-americas-poor |publisher=Heritage Foundation |accessdate=8 aprel 2013 |author=Rector, Robert |last2=Sheffield |first2=Rachel |date=13 sentyabr 2011}}</ref> ABŞ 2017-ci il üçün [[BMT-nin İnkişaf proqramı]]nın [[İnsan İnkişafı İndeksi]]ndə 189 ölkə arasında 13-cü yerdə idi və Bərabərsizliyə uyğunlaşdırımış İnsan İnkişafı İndeksində (Bİİİ) 151 ölkə arasında 25-ci yerdə idi.<ref>{{cite web |title=Human Development Index (HDI) {{!}} Human Development Reports |url=http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi |website=UNHDP |accessdate=27 dekabr 2018}}</ref> 2016-cı ildəki sabit artımdan sonra, Siyahıyaalma Bürosuna görə iki il ardıcıl rekord böyümədən sonra gəlir ən yüksək səviyyəyə çatdı, buna baxmayaraq, ən çox qazanan 5 şəxsin ümumi gəlirin yarısından çoxunu malik olması ilə gəlir bərabərsizliyi yüksək səviyyələrdə qalır.<ref name="auto">{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/business/economy/us-middle-class-incomes-reached-highest-ever-level-in-2016-census-bureau-says/2017/09/12/7226905e-97de-11e7-b569-3360011663b4_story.html |title=U.S. middle-class incomes reached highest-ever level in 2016, Census Bureau says |first=Heather |last=Long |date=12 sentyabr 2017 |publisher=|access-date=18 sentyabr 2017 |via=www.WashingtonPost.com}}</ref> 1970-ci illərdən etibarən məhsuldarlıq və orta gəlirlər arasında genişlənən bir boşluq olmuşdur.<ref>{{cite web |url=http://www.epi.org/publication/ib330-productivity-vs-compensation/ |title=The wedges between productivity and median compensation growth |last=Mishel |first=Lawrence |date=26 aprel 2012 |website= |publisher=[[Economic Policy Institute]] |access-date=18 oktyabr 2013}}</ref> Bununla birlikdə, tibbi sığorta kimi işçilərin artan imtiyazları sayəsində ümumi kompensasiya və məhsuldarlıq arasındakı fərq geniş deyil.<ref>{{cite web |last=Anderson |first=Richard G. |title=How Well Do Wages Follow Productivity Growth? |year=2007 |url=https://research.stlouisfed.org/publications/es/07/ES0707.pdf |publisher=St. Louis Federal Reserve |postscript=<!--None--> |access-date = 25 oktyabr 2015}}</ref> İllik gəlirin paylaşıdırılmasında 1976-cı ildəki 9%-dən iki dəfədən çox artaraq 2011-ci ildə 20% olan ilk 1%-lik hissənin payının yüksəlişi [[ABŞ-da gəlir bərabərsizliyi|gəlir bərabərsizliyinə]] əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmiş,<ref name="PikettySaez">{{cite journal |last1=Alvaredo |first1=Facundo |last2=Atkinson |first2=Anthony B. |author-link2=Tony Atkinson |last3=Piketty |first3=Thomas |author-link3=Thomas Piketty |last4=Saez |first4=Emmanuel |author-link4=Emmanuel Saez |date=2013 |title=The Top 1 Percent in International and Historical Perspective |journal=[[Journal of Economic Perspectives]] |volume=27 |issue=Summer 2013 |pages=3–20 |doi=10.1257/jep.27.3.3}}</ref> ABŞ-ı İƏİT ölkələri arasında ən geniş gəlir bölgülərindən birinə sahib etmişdir.<ref name="Sme">{{cite journal |last1=Smeeding |first1=T.M. |year=2005 |title=Public Policy: Economic Inequality and Poverty: The United States in Comparative Perspective |journal=Social Science Quarterly |volume=86 |pages=955–983 |doi=10.1111/j.0038-4941.2005.00331.x}}<br>{{cite web |last1=Tcherneva |first1=Pavlina R. |title=When a rising tide sinks most boats: trends in US income inequality |url=http://www.levyinstitute.org/pubs/pn_15_4.pdf |website=levyinstitute.org |publisher=Levy Economics Institute of Bard College |accessdate=10 aprel 2015 |date=Aprel 2015 }}<br>{{cite web |url=http://elsa.berkeley.edu/~saez/TabFig2005prel.xls |author=Saez, E. |title=Table A1: Top Fractiles Income Shares (Excluding Capital Gains) in the U.S., 1913–2005 |publisher=UC Berkeley |date=Oktyabr 2007 |accessdate=24 iyul 2008 }}<br>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |title=Field Listing—Distribution of Family Income—Gini Index |publisher=CIA |website=The World Factbook |date=14 iyun 2007 |accessdate=17 iyun 2007 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225073521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html%20 |url-status=dead }}<br>{{cite web |url=http://www.oecd.org/els/soc/OECD2014-FocusOnTopIncomes.pdf |title=Focus on Top Incomes and Taxation in OECD Countries: Was the crisis a game changer? |date=May 2014 |publisher=[[İƏİT|OECD]] |access-date=1 may 2014 }}</ref> 2018-ci ildə İƏİT tərəfindən aparılan araşdırmalara əsasən, ABŞ digər inkişaf etmiş ölkələrdən daha yüksək gəlir bərabərsizliyinə və aşağı gəlirli işçilər daha böyük faiz nisbətinə malikdir. Bunun başlıca səbəbi riskli işçilərin demək olar ki, heç bir dövlət dəstəyinə malik olmaması və çox zəif [[kollektiv müqavilə]] sisteminin qurulmasıdır.<ref>{{cite news |last=Van Dam |first=Andrew |date=4 iyul 2018 |title=Is it great to be a worker in the U.S.? Not compared with the rest of the developed world.|url=https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2018/07/04/is-it-great-to-be-a-worker-in-the-u-s-not-compared-to-the-rest-of-the-developed-world/?noredirect=on|work=The Washington Post |location= |access-date=12 iyul 2018}}</ref> [[Yuxarı sinif|Gəlir əldə edənlərin ilk 1 faizi]] 2009-cu ildən 2015-ci ilədək gəlir artımının 52 faizini təşkil edib ki, burada gəlir dövlət köçürmələri istisna olmaqla, bazar gəliri kimi müəyyən edilib.<ref>{{cite web |last=Saez |first=Emmanuel |author-link=Emmanuel Saez |title=Striking it Richer: The Evolution of Top Incomes in the United States |url=http://elsa.berkeley.edu/~saez/saez-UStopincomes-2015.pdf |publisher=University of California, Berkeley |accessdate=15 sentyabr 2017 |date=30 iyun 2016}}</ref> Gəlirin bərabərsizliyin həddi və uyğunluğu müzakirə mövzusudur.{{sfn|Gilens|Page|2014}}<ref>{{Cite book |title=Economic Inequality and Political Representation |author=[[Larry Bartels]] |journal=The Unsustainable American State |date=2009 |doi=10.1093/acprof:oso/9780195392135.003.0007 |url=https://www.princeton.edu/~bartels/economic.pdf |pages=167–196 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304091537/http://www.princeton.edu/~bartels/economic.pdf |archivedate=4 mart 2016 |df= |isbn=978-0-19-539213-5|citeseerx=10.1.1.172.7597 }}<br>{{cite journal |title=Responsiveness in an Era of Inequality: The Case of the U.S. Senate |author=Thomas J. Hayes |journal=[[Political Research Quarterly]] |date=2012 |volume=66 |issue=3 |pages=585–599 |doi=10.1177/1065912912459567 |ssrn=1900856}}{{cite news |last= Dunsmuir |first=Lindsay |date=11 oktyabr 2017 |title=IMF calls for fiscal policies that tackle rising inequality |url=https://www.reuters.com/article/imf-g20-inequality/imf-calls-for-fiscal-policies-that-tackle-rising-inequality-idUSL2N1ML16B|work=Reuters |location= |access-date=2 avqust 2018 |quote="While overall global inequality has fallen in recent decades because of the economic rise of countries such as China and India, inequality within countries has risen sharply, especially in large countries like the United States and China. The Fund warned that excessive inequality could lower economic growth as well as polarize politics."}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Winship |first1=Scott |title=Overstating the Costs of Inequality |journal=National Affairs |date=Yaz 2013 |issue=15 |url=http://www.brookings.edu/~/media/research/files/articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131024141452/http://www.brookings.edu/~/media/Research/Files/Articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf |archivedate=24 oktyabr 2013 |accessdate=29 aprel 2015 |deadurl=yes |df= }}<br>{{cite web |title=Income Inequality in America: Fact and Fiction |url=http://www.economics21.org/files/e21ib_1.pdf |publisher=Manhattan Institute |accessdate=29 aprel 2015 |date=May 2014 }}<br>{{cite journal |last1=Brunner |first1=Eric |last2=Ross |first2=Stephen L |last3=Washington |first3=Ebonya |title=Does Less Income Mean Less Representation? |journal=American Economic Journal: Economic Policy |date=May 2013 |volume=5 |issue=2 |pages=53–76 |doi=10.1257/pol.5.2.53 |url=http://economics.yale.edu/sites/default/files/files/Faculty/washington/less-income.pdf |accessdate=12 iyul 2015 |citeseerx=10.1.1.360.9508 }}<br>{{cite news |last1=Feldstein |first1=Martin |title=Piketty's Numbers Don't Add Up: Ignoring dramatic changes in tax rules since 1980 creates the false impression that income inequality is rising. |url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304081804579557664176917086 |accessdate=12 iyul 2015 |agency=Wall Street Journal |date=14 may 2014}}</ref> {| class="floatright" style="margin:auto; text-align:right;" |+ '''ABŞ ailələrinin orta xalis dəyəri''' |+ align="bottom" style="caption-side: bottom; text-align: right;" | Mənbə: Fed Survey of Consumer Finances<ref>{{cite web |last1=Weston |first1=Liz |title=Americans Are Pissed – This Chart Might Explain Why |url=https://www.nerdwallet.com/blog/finance/why-people-are-angry/ |website=nerdwallet.com |date=10 may 2016}}</ref> ! 2013-cü ildə ($ ilə) !! 1998 !! 2013 !! fərq |- | Bütün ailələr || 102.500$ || 81.200$ || -20,8% |- | Gəlirlərin aşağı 20%-i || 8.300$ || 6.100$ || -26,5% |- | Gəlirlərin 2-ci aşağı 20%-i || 47.400$ || 22.400$ || -52,7% |- | Gəlirlərin orta 20%-i || 76.300$ || 61.700$ || -19,1% |- | Ən yüksək 10% || 646.600$ || 1.130.700$ || +74,9% |} [[ABŞ-da sərvət|Sərvət]], gəlir və vergilər kimi [[ABŞ-da sərvət bərabərsizliyi|yüksək mərkəzləşmiş səviyyədədir]], yetkin əhalinin ən zəngin 10%-i ölkənin ev təsərrüfatlarının zənginliyinin 72%-inə, aşağı hissəsi isə yalnız 2%-inə malikdir.<ref>{{cite book |last1=Piketty |first1=Thomas |author-link1=Thomas Piketty |title=[[Capital in the Twenty-First Century]] |date=2014 |publisher=Belknap Press |page=[https://archive.org/details/isbn_9780674430006/page/257 257]}} {{ISBN|0-674-43000-X}}</ref> Federal Ehtiyat Sisteminin 2017-ci il sentyabr ayına olan hesabatına əsasən, ilk 1% 2016-cı ildə ölkə sərvətinin 38,6%-ini idarə edirdi.<ref>{{cite news |last=Egan |first=Matt |date=27 sentyabr 2017 |title=Record inequality: The top 1% controls 38.6% of America's wealth |url=http://money.cnn.com/2017/09/27/news/economy/inequality-record-top-1-percent-wealth/index.html |work=CNNMoney |location=|access-date=12 oktyabr 2017}}</ref> 2007-ci il iyun ayından 2008-ci il noyabr ayına qədər olan [[Dünya maliyyə böhranı (2008–2012)|qlobal böhran]] dünyadakı aktiv qiymətlərinin düşməsinə gətirib çıxardı. Amerikalılara məxsus əmlaklar dəyərlərinin təxminən dörddə birini itirdi.<ref>{{cite journal |author=Altman, Roger C. |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2009-01-01/great-crash-2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081223095528/http://www.foreignaffairs.org/20090101faessay88101/roger-c-altman/the-great-crash-2008.html |archivedate=23 dekabr 2008 |title=The Great Crash, 2008 |journal=Foreign Affairs |accessdate=27 fevral 2009}}</ref> Ev təsərrüfatlarının sərvəti 2007-ci ilin ikinci rübündə zirvəyə çıxandan bəri 14 trilyon $ azalıb, lakin 2006-cı ildən bəri 14 trilyon $ artmışdır.<ref>{{cite web |last1=Luhby |first1=Tami |title=Americans' wealth drops $1.3 trillion |url=http://money.cnn.com/2009/06/11/news/economy/Americans_wealth_drops/?postversion=2009061113 |website=CNN Money |date=11 iyun 2009}}</ref><ref>{{cite web |url=http://research.stlouisfed.org/fred2/series/TNWBSHNO |title=Households and Nonprofit Organizations; Net Worth, Level |website=stlouisfed.org |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> 2014-cü ilin sonunda ev təsərrüfatı borcu 2008-ci ilin sonundakı 13,8 trilyon $-dan<ref>{{cite web |url=http://www.newyorkfed.org/microeconomics/hhdc.html#/2014/q4 |title=Household Debt and Credit Report |publisher=[[Federal Reserve Bank of New York]] |accessdate=26 iyun 2015 |ref=none}}</ref> aşağı düşərək 11,8 trilyon $ təşkil etmişdir.<ref>{{cite web |url=https://www.reuters.com/article/idUSTRE52B58720090312 |title=U.S. household wealth falls $11.2&nbsp;trillion in 2008 |website=Reuters |accessdate=4 oktyabr 2014}}</ref> 2014-cü il yanvar ayında ABŞ-da sığınacağa malik və malik olmayan 578.424 nəfər [[ABŞ-da evsizlik|evsiz insan]] olub və təxminən üçdə ikisi fövqəladə sığınacaqlarda və ya keçid mənzil proqramında qalır.<ref>{{cite web |title=The 2014 Annual Homeless Assessment Report (AHAR) to Congress |url=https://www.hudexchange.info/resources/documents/2014-AHAR-Part1.pdf |publisher=The U.S. Department of Housing and Urban Development |accessdate=6 avqust 2015 |year=2014 |archive-date=2015-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151014160820/https://www.hudexchange.info/resources/documents/2014-AHAR-Part1.pdf |url-status=dead }}</ref> 2011-ci ildə 2007-ci ildəkindən təxminən 35% artıq olmaqla [[ABŞ-da aclıq#Uşaqlar|16,7 milyon uşaq ərzaq təhlükəsizliyi olmayan evlərdə yaşayırdı]], buna baxmayaraq ABŞ-dakı uşaqlarının yalnız 1,1%-i və ya 845.000-i il ərzində hər hansı bir müddətdə azaldılmış qida qəbulu və ya yemək normalarını pozulması ilə üzləşib və əksər hallar xroniki deyildi.<ref>{{cite web |title=Household Food Security in the United States in 2011 |url=http://www.ers.usda.gov/media/884525/err141.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20121007231515/http://www.ers.usda.gov/media/884525/err141.pdf |dead-url=yes |archive-date=7 oktyabr 2012 |publisher=USDA |accessdate=8 aprel 2013 |date=Sentyabr 2012}}</ref> Siyahıyaalma Bürosunun 2014-cü il hesabatına görə, beş gənc yetkindən biri yoxsulluq şəraitində yaşayır, 1980-ci ildə isə bu rəqəm yeddi idi.<ref>{{cite press release |date=4 dekabr 2014 |title=New Census Bureau Statistics Show How Young Adults Today Compare With Previous Generations in Neighborhoods Nationwide |url=https://www.census.gov/newsroom/press-releases/2014/cb14-219.html |agency=[U.S. Census Bureau}}</ref> {{OMƏ|2017-ci il sentyabr ayı}} ABŞ əhalisinin təxminən 12,7%-i olan 40 milyon insan yoxsulluq şəraitində yaşayırdı və bunun 18,5 milyonu dərin yoxsulluq (ailə gəliri yoxsulluq səviyyəsinin yarısından az olan) şəraitində yaşayırdı. 2016-cı ildə 13,3 milyon uşaq yoxsulluq şəraitində yaşayırdı, bu da yoxsul əhalinin 32,6% -ni təşkil edirdi.<ref>{{cite web |url=http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=22533&LangID=E|title=Statement on Visit to the USA, by Professor Philip Alston, United Nations Special Rapporteur on extreme poverty and human rights|last=Alston|first=Philp|date=15 dekabr 2017|website= |publisher=[[BMT-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığı|OHCHR]]|access-date=22 dekabr 2017|authorlink=Philip Alston}}</ref> 2017-ci ildə ən aşağı [[Yoxsulluq səviyyəsinə görə ABŞ ştat və ərazilərinin siyahısı|yoxsulluq səviyyəsi]] olan bölgə [[Nyu-Hempşir]] (7,3%), ən yüksək yoxsulluq səviyyəsi olan bölgə isə [[Amerika Samoası]] (65%) idi.<ref>{{cite web |title=Places: New Hampshire. |url=https://www.forbes.com/places/nh/ |website=Forbes |accessdate=5 yanvar 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=U.S. Census Bureau QuickFacts: New Hampshire |url=https://www.census.gov/quickfacts/NH |website=www.census.gov |accessdate=5 yanvar 2018}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sagapolutele |first1=Fili |title=American Samoa Governor Says Small Economies 'Cannot Afford Any Reduction In Medicaid' {{!}} Pacific Islands Report |url=http://www.pireport.org/articles/2017/03/02/american-samoa-governor-says-small-economies-cannot-afford-any-reduction |website=www.pireport.org |accessdate=8 yanvar 2018 |date=3 fevral 2017 |archive-date=2021-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224155300/http://www.pireport.org/articles/2017/03/02/american-samoa-governor-says-small-economies-cannot-afford-any-reduction |url-status=dead }}</ref> Ştatlar arasında ən yüksək yoxsulluq səviyyəsi [[Missisipi]]də (21,9 %) idi.<ref>{{cite web |last1=Stebbins |first1=Samuel |last2=Sauter |first2=Michael B. |last3=Comen |first3=Evan |last4=C. Frohlich |first4=Thomas |title=America's Happiest (and Most Miserable) States |url=http://247wallst.com/special-report/2017/02/01/happiest-and-most-miserable-states/10/ |website=247wallst.com |accessdate=5 yanvar 2018 |date=1 fevral 2017}}</ref> BMT-nin məlumatına görə, ABŞ-da təxminən beş milyon insan "üçüncü dünya" şəraitində yaşayır.<ref>{{cite news |last= |first= |date=4 iyun 2018|title="Contempt for the poor in US drives cruel policies," says UN expert|url=http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=23172&LangID=E|work=OHCHR|location= |access-date=5 iyun 2018}}</ref> == İnfrastruktur == === Nəqliyyat === {{Əsas|ABŞ-da nəqliyyat}} [[Fayl:Map of current Interstates.svg|upright|thumb|220px|{{convert|46876|mi|km}} uzanan [[ştatlararası avtomagistral sistemi]].<ref>{{cite web |title=Interstate FAQ (Question #3) |publisher=Federal Highway Administration |year=2006 |url=http://www.fhwa.dot.gov/interstate/faq.htm#question3 |accessdate=4 mart 2009}}</ref>]] Şəxsi nəqliyyatda {{convert|57000|mi|-2|abbr=on}} uzunluğu ilə dünyanın [[Milli avtomagistral sistemi (ABŞ)|ən uzun avtomagistral sistemlərindən]] birinin də daxil olduğu {{convert|4|e6mi|abbr=off|sp=us}} uzunluğa malik ictimai yollar şəbəkəsi ilə fəaliyyət göstərən avtomobillər üstünlük təşkil edir.<ref>{{cite web |title=Public Road and Street Mileage in the United States by Type of Surface |url=http://www.rita.dot.gov/bts/sites/rita.dot.gov.bts/files/publications/national_transportation_statistics/html/table_01_04.html |website=United States Department of Transportation |accessdate=13 yanvar 2015 |archive-date=2015-01-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150102141414/http://www.rita.dot.gov/bts/sites/rita.dot.gov.bts/files/publications/national_transportation_statistics/html/table_01_04.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.newgeography.com/content/002003-china-expressway-system-exceed-us-interstates |title=China Expressway System to Exceed US Interstates |work=New Geography |location=Grand Forks, ND |date=22 yanvar 2011 |access-date=16 sentyabr 2011}}</ref> Dünyanın ikinci ən böyük avtomobil bazarı olan<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/business/2010/jan/08/china-us-car-sales-overtakes |title=China overtakes US in car sales |newspaper=The Guardian |date=8 yanvar 2010 |access-date=10 iyul 2011 |location=London}}</ref> ABŞ 1000 amerikalıya 765 nəqliyyat vasitəsi (1996-cı il) olmaqla dünyada ən yüksək adambaşına düşən nəqliyyat vasitə nisbətinə malikdir.<ref>{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/graph/tra_mot_veh-transportation-motor-vehicles |title=Motor vehicles statistics&nbsp;– countries compared worldwide |publisher=NationMaster |access-date=19 iyul 2011}}</ref> [[ABŞ-da sərnişin avtomobilləri|Şəxsi nəqliiyat vasitələrin]] təxminən 40%-i furqon, [[SUV]] və ya yüngül yük maşınlarıdır.<ref>{{cite web |url=http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20050513103251/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html |dead-url=yes |archive-date=13 may 2005 |title=Household, Individual, and Vehicle Characteristics |publisher=U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics |website=2001 National Household Travel Survey |accessdate=15 avqust 2007 |df=}}</ref> Orta Amerikalı yetkinlər (bütün sürücülər və sərnişinlər daxil olmaqla) hər gün sürüşə 55 dəqiqə sərf edərək {{convert|29|mi|km|0}} yol gedir.<ref>{{cite web |url=http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20050513103255/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_02.html |dead-url=yes |archive-date=13 may 2005 |title=Daily Passenger Travel |publisher=U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics |website=2001 National Household Travel Survey |accessdate=15 avqust 2007 |df=}}</ref> 2017-ci ildə minik avtomobilləri, avtobuslar və digər yük maşınları daxil olmaqla, lakin motosiklet və digər iki təkərlilər istisna olmaqla 255.009.283 ədəd motorlu nəqliyyat vasitəsi və ya hər 1.000 nəfərə 910 nəqliyyat vasitəsi var idi.<ref name="USBTS">{{cite web|url=https://capitol-tires.com/how-many-cars-per-capita-in-the-us.html|title=Vehicle Statistics: Cars Per Capita|publisher=Capitol Tires}}</ref> [[Fayl:High Speed Railroad Map of the United States 2013.svg|thumb|ABŞ-da [[Amtrak]] (sərnişin) [[ABŞ-da yüksək sürətli dəmir yolu|dəmiryolu sürətlərini]] göstərən xəritə.<ref>{{Cite report |last1=Todorovich |first1=Petra |last2=Hagler |first2=Yoav |title=High Speed Rail in America |publisher=America 2050 |date=Yanvar 2011 |url=http://www.america2050.org/pdf/HSR-in-America-Complete.pdf |format=PDF |accessdate=5 may 2011 |archive-date=10 April 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110410181003/http://www.america2050.org/pdf/HSR-in-America-Complete.pdf |url-status=dead }}</ref>]] [[ABŞ-da ictimai nəqliyyat|Kütləvi nəqliyyat]] bütün ABŞ iş səfərlərinin 9%-ni təşkil edir.<ref>{{cite web |url=http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140912143021/http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf |author1=Renne, John L. |author2=Wells, Jan S. |title=Emerging European-Style Planning in the United States: Transit-Oriented Development |page=2 |year=2003 |publisher=Rutgers University |accessdate=11 iyun 2007 |archivedate=12 sentyabr 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html |title=NatGeo surveys countries' transit use: guess who comes in last |last=Benfield |first=Kaid |publisher=Natural Resources Defense Council |date=18 may 2009 |accessdate=6 yanvar 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150120234533/http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html |archivedate=20 yanvar 2015}}</ref> [[ABŞ-da dəmiryolu nəqliyyatı|Dəmir yolu ilə malların daşınması]] genişdir, baxmayaraq ki, qismən ABŞ-ın daxili hissələrinin çoxunda əhalinin aşağı sıxlığı səbəbindən nisbətən az sayda sərnişin (təxminən ildə 31 milyon) şəhərlərarası dəmiryolundan istifadə edir.<ref>{{cite web |url=http://www.gao.gov/products/GAO-07-15 |title=Intercity Passenger Rail: National Policy and Strategies Needed to Maximize Public Benefits from Federal Expenditures |date=13 noyabr 2006 |publisher=U.S. Government Accountability Office |accessdate=20 iyun 2007}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.economist.com/blogs/economist-explains/2013/08/economist-explains-18 |title=The Economist Explains: Why Americans Don't Ride Trains |date=29 avqust 2013 |newspaper=[[The Economist]] |accessdate=12 may 2015}}</ref> Bununla belə, 2000-ci ildən 2010-cu ilədək milli şəhər arası sərnişin qatarı sistemi olan [[Amtrak]] təxminən 37% genişlənib.<ref>{{cite web |title=Amtrak Ridership Records |url=http://www.amtrak.com/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&blobtable=MungoBlobs&blobkey=id&blobwhere=1249227805921&blobheader=application%2Fpdf&blobhead |publisher=Amtrak |date=8 iyun 2011 |accessdate=29 fevral 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120509091022/http://www.amtrak.com/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&blobtable=MungoBlobs&blobkey=id&blobwhere=1249227805921&blobheader=application%2Fpdf&blobhead |archivedate=9 may 2012}}</ref> Son illərdə [[ABŞ-da yüngül relsli dəmir yolu|yüngül relsli dəmir yolu]] inkişafı da artmışdır.<ref>{{cite news |url=http://www.metaefficient.com/trains/master-2.html |title=3 Reasons Light Rail Is an Efficient Transportation Option for U.S. Cities |author=McGill, Tracy |work=MetaEfficient |date=1 yanvar 2011 |accessdate=14 iyun 2013}}</ref> İşə gediş-gəlişlərdə velosiped istifadəsi minimum səviyyədədir.<ref>{{cite web |first=Brian |last=McKenzie |url=https://www.census.gov/prod/2014pubs/acs-25.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20140513133037/http://www.census.gov/prod/2014pubs/acs-25.pdf |dead-url=yes |archive-date=13 may 2014 |title=Modes Less Traveled—Bicycling and Walking to Work in the United States: 2008–2012 |publisher=U.S. Census Bureau |date=May 2014 |df=}}</ref> [[ABŞ aviaşirkətlərinin siyahısı|Mülki hava yolu sənayesi]] tamamilə özəl mülkiyyətə aiddir və 1978-ci ildən etibarən böyük ölçüdə [[Aviaşirkətlərə nəzarətin ləğvi aktı|nəzarət ləğv edilmişdir]], buna baxmayaraq, [[ABŞ hava limanlarının siyahısı|ən böyük hava limanları]] isə ictimaiyyətə məxsusdur.<ref>{{cite web |title=Privatization |url=http://www.downsizinggovernment.org/privatization |website=downsizinggovernment.org |publisher=[[Cato Institute]] |accessdate=27 dekabr 2014}}</ref> Sərnişin daşımaya görə dünyanın ən böyük üç aviaşirkəti ABŞ mənşəlidir, [[American Airlines]] 2013-cü ildə [[US Airways]] tərəfindən satın alındıqdan sonra birincidir.<ref>{{cite web |url=http://www.iata.org/publications/pages/wats-passenger-carried.aspx |title=Scheduled Passengers Carried |publisher=International Air Transport Association (IATA) |year=2011 |accessdate=17 fevral 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150102034843/http://www.iata.org/publications/pages/wats-passenger-carried.aspx |archivedate=2 yanvar 2015}}</ref> Dünyanın ən işlək 50 sərniş hava limanından 16-sı ABŞ-dadır, bura ən işlək olan [[Hartsfield-Cekson Atlanta Beynəlxalq Hava Limanı]], dördüncü ən işlək olan [[Los-Anceles Beynəlxalq Hava Limanı]] və [[Çikaqo]]da yerləşən dördüncü ən işlək olan [[O'Hara Beynəlxalq Hava Limanı]] da daxildir.<ref>{{cite web |url=http://www.aci.aero/News/Releases/Most-Recent/2014/03/31/Preliminary-World-Airport-Traffic-and-Rankings-2013--High-Growth-Dubai-Moves-Up-to-7th-Busiest-Airport- |title=Preliminary World Airport Traffic and Rankings 2013 – High Growth Dubai Moves Up to 7th Busiest Airport |publisher=Airports Council International |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140401052319/http://www.aci.aero/News/Releases/Most-Recent/2014/03/31/Preliminary-World-Airport-Traffic-and-Rankings-2013--High-Growth-Dubai-Moves-Up-to-7th-Busiest-Airport- |archivedate=1 aprel 2014 |date=31 mart 2014 |accessdate=17 may 2014 |deadurl=no}}</ref> 2001-ci ildə baş verən [[11 sentyabr terror aktları]]ndan sonra hava limanları və kommersiya məqsədli aviaşirkətləri qorumaq məqsədi ilə [[Nəqliyyat Təhlükəsizliyi İdarəsi]] yaradıldı. === Enerji === {{Ətraflı|[[ABŞ-ın enerji siyasəti]]}} [[ABŞ-da energetika|ABŞ-ın enerji]] bazarı ildə təxminən 29,000 [[Kilovatt-saat|teravatt saatdır]].<ref name=IEA2013>IEA Key World Energy Statistics Statistics [http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWorld2013.pdf 2013] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140902105825/http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWorld2013.pdf |date=2014-09-02 }}, [http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/kwes.pdf 2012] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130309143010/http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/kwes.pdf |date=2013-03-09 }}, [http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2011/key_world_energy_stats.pdf 2011] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111027013037/http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2011/key_world_energy_stats.pdf |date=2011-10-27 }}, [http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2010/key_stats_2010.pdf 2010] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101011091637/http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2010/key_stats_2010.pdf |date=2010-10-11 }}, [http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2009/key2009.pdf 2009] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131007042901/http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2009/key2009.pdf# |date=7 oktyabr 2013 }}, [http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2006/key2006.pdf 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091012043312/http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2006/key2006.pdf# |date=12 oktyabr 2009 }} [[International Energy Agency|IEA]] October, crude oil p. 11, coal p. 13 gas p. 15</ref> [[Adambaşına düşən enerji istehlakına görə ölkələrin siyahısı|Adambaşına düşən enerji istehlakı]] ildə 7,8 ton (7076 kq) neft ekvivalentidir, dünyanda ən yüksək 10-cudur. 2005-ci ildə bu enerjinin 40%-i neftdən, 23%-i kömürdən, 22%-i isə təbii qazdan əldə edilib. Qalanı isə nüvə enerjisi və [[bərpa olunan enerji]] qaynaqları ilə təmin edilib.<ref>{{cite web |url=http://www.eia.doe.gov/emeu/aer/pdf/pages/sec1_3.pdf |title=Diagram 1: Energy Flow, 2007 |website=EIA Annual Energy Review |year=2007 |publisher=U.S. Dept. of Energy, Energy Information Administration |accessdate=25 iyun 2008}}</ref> ABŞ dünyanın ən böyük neft istehlakçısıdır.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2246rank.html |title=Country Comparison: Refined Petroleum Products&nbsp;− Consumption |publisher=Central Intelligence Agency |website=The World Factbook |access-date=18 may 2014 |archive-date=3 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171203164157/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2246rank.html |url-status=dead }}</ref> ABŞ qlobal kömür ehtiyatlarının 27%-inə malikdir.<ref name="BPReview">{{cite web |url=http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724221536/http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2007/STAGING/local_assets/downloads/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2007.xls |archivedate=24 iyul 2013 |title=BP Statistical Review of World Energy |publisher=British Petroleum |format=XLS |date=İyun 2007 |access-date=22 fevral 2010}}</ref> Dünyanın ən böyük təbii qaz və xam neft istehsalçısıdır.<ref>{{cite news |author=Ames, Paul |date=30 may 2013 |title=Could fracking make the Persian Gulf irrelevant? |url=http://www.salon.com/2013/05/30/could_fracking_make_the_persian_gulf_irrelevant_partner/ |work=Salon |accessdate30 may 2012 |quote=Since November, the United States has replaced Saudi Arabia as the world's biggest producer of crude oil. It had already overtaken Russia as the leading producer of natural gas.}}</ref> 1979-cu il [[Tri-Mayl-Aylend qəzası]]ndan sonra əhalinin qavrayışı səbəbi ilə on illər ərzində nüvə enerjisi digər inkişaf etmiş ölkələrə nisbətən məhdud rol oynadı. 2007-ci ildə yeni nüvə stansiyaları üçün bir neçə müraciət edilib.<ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/science/displaystory.cfm?story_id=9762843 |title=Atomic Renaissance |work=The Economist |location=London |access-date=6 sentyabr 2007 |date=6 sentyabr 2007}}</ref> 2007-ci ildən etibarən [[ABŞ-ın istixana qazları emmisiyası|ABŞ-ın ümumi istixana qazları emmisiyası]] ölkə olaraq ikinci ən böyükdür, yalnız Çindən geri qalır.<ref>{{Cite web|url=http://www.mnp.nl/en/dossiers/Climatechange/moreinfo/Chinanowno1inCO2emissionsUSAinsecondposition.html|title=China now no. 1 in CO2 emissions; USA in second position - the Netherlands Environmental Assessment Agency (MNP)|date=1 iyul 2007|website=web.archive.org|access-date=11 may 2019|archive-date=1 July 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070701125851/http://www.mnp.nl/en/dossiers/Climatechange/moreinfo/Chinanowno1inCO2emissionsUSAinsecondposition.html|url-status=unfit}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=36953|title=U.S. energy-related CO2 emissions fell slightly in 2017 - Today in Energy - U.S. Energy Information Administration (EIA)|website=www.eia.gov|access-date=11 may 2019}}</ref> ABŞ tarixən dünyanın ən böyük istixana qaz istehsalçısıdır və [[Adambaşına düşən istixana qazı emissiyasına görə ölkələrin siyahısı|adambaşına düşən istixana qazı emissiyası]] yüksək olaraq qalmaqdadır.<ref>{{Cite journal|last=Roser|first=Max|last2=Ritchie|first2=Hannah|date=11 may 2017|title=CO₂ and other Greenhouse Gas Emissions|url=https://ourworldindata.org/co2-and-other-greenhouse-gas-emissions|journal=Our World in Data}}</ref> === Su təchizatı və sanitariya === {{Əsas|ABŞ-da su təchizatı və sanitariya}} ABŞ-da su təchizatını təsir edən məsələlər arasında Qərbdə [[quraqlıq]]lar, [[su qıtlığı]], [[ABŞ-da suyun çirklənməsi|çirklənmə]], investisiya borcları, kasıblar üçün suyun əlçatanlığı ilə bağlı narahatlıqlar və işçi qüvvəsinin sürətlə təqaüdə çıxması daxildir. [[İqlim dəyişikliyi]] nəticəsində yağışın dəyişkənliyi və intensivliyinin artmasının [[birləşdirilmiş kanalizasiya]] daşqınlarından su təchizatı və çirlənmə üçün potensial ciddi nəticələrə səbəb olacaq daha çox quraqlıq və daşqın yaratması gözlənilir.<ref name="AMWA">{{cite web |author=American Metropolitan Water Association |title=Implications of Climate Change for Urban Water Utilities – Main Report |publisher= |date=Dekabr 2007 |url=http://www.amwa.net/galleries/climate-change/AMWA_Climate_Change_Paper_12.13.07.pdf |doi= |accessdate=26 fevral 2009 |archive-date=2018-08-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180818013241/https://www.amwa.net/galleries/climate-change/AMWA_Climate_Change_Paper_12.13.07.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="National Academies">{{cite web |author=National Academies' Water Information Center |title=Drinking Water Basics |publisher= |url=http://water.nationalacademies.org/basics_part_3.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20080917075648/http://water.nationalacademies.org/basics_part_3.shtml |dead-url=yes |archive-date=17 sentyabr 2008 |doi= |accessdate=26 fevral 2009}}</ref>{{refn|group=qeydlər|Quraqlıqların səth sularından asılı olan icmalardakı amerikalıların 66 faizini xüsusilə təsir etməsi ehtimal olunur.<ref name="EPA:Water on Tap">{{cite web |author=U.S. Environmental Protection Agency |authorlink=United States Environmental Protection Agency |title=Water on Tap: What You Need to Know |publisher= |year=2003 |url=http://www.epa.gov/safewater/wot/pdfs/book_waterontap_full.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090223172052/http://www.epa.gov/safewater/wot/pdfs/book_waterontap_full.pdf |archivedate=23 fevral 2009 |doi= |accessdate=23 fevral 2009}}, p. 11</ref> İçməli suyun keyfiyyətinə gəldikdə, dezinfeksiya yan məhsulları, [[qurğuşun]], [[perxlorat]] və əczaçılıq maddələrinə dair narahatlıqlar var, lakin ümumilikdə [[ABŞ-da içməli su keyfiyyəti]] yaxşıdır.<ref>{{cite web |last1=McLendon |first1=Russell |title=How polluted is U.S. drinking water? |url=http://www.mnn.com/earth-matters/translating-uncle-sam/stories/how-polluted-is-us-drinking-water |publisher=[[Mother Nature Network]] |accessdate=20 oktyabr 2015}}</ref>}} == Mədəniyyət == {{Əsas|ABŞ mədəniyyəti}} ABŞ bir [[Multikulturalizm|çox mədəniyyətə]], müxtəlif etnik qruplara, ənənələrə və dəyərlərin geniş müxtəlifliyinə ev sahibliyi edir.<ref name="DD">{{cite book |last1=Adams |first1=J. Q. |last2=Strother-Adams |first2=Pearlie |title=Dealing with diversity : the anthology |date=2001 |publisher=Kendall/Hunt Pub |location=Chicago |isbn=978-0-7872-8145-8}}</ref><ref name="Society in Focus">{{cite book |last1=Thompson |first1=William E. |last2=Hickey |first2=Joseph V. |title=Society in focus : an introduction to sociology |date=2004 |publisher=Pearson/Allyn and Bacon |location=Boston |isbn=978-0-205-41365-2 |edition=5th}}</ref> [[ABŞ-da yerli amerikalılar|Yerli amerikalılar]], [[havaylılar]] və [[alyaskalılar]]dan başqa, demək olar ki, bütün amerikalılar və ya onların əcdadları son beş əsrdə məskunlaşıb və ya immiqrasiya edib.<ref>{{cite book |last1=Fiorina |first1=Morris P. |author-link1=Morris P. Fiorina |last2=Peterson |first2=Paul E. |title=The New American democracy |date=2010 |publisher=Longman |location=London |isbn=978-0-205-78016-7 |page=97 |edition=7th}}</ref> Hakim Amerika mədəniyyəti əsasən [[Afroamerikalı mədəniyyəti|Afrikalı kölələrin gətirdiyi ənənələr]] kimi digər mənbələrin təsirləri ilə [[Avroamerikalılar|Avropalı immiqrantların ənənələrindən]] törəmiş [[Qərb mədəniyyəti]]dir.<ref name="DD" /><ref>{{cite book |last1=Holloway |first1=Joseph E. |title=Africanisms in American culture |date=2005 |publisher=Indiana University Press |location=Bloomington |isbn=978-0-253-21749-3 |pages=18–38 |edition=2nd}}<br>{{cite book |last1=Johnson |first1=Fern L. |title=Speaking culturally : language diversity in the United States |url=https://archive.org/details/speakingcultural0000john |publisher=Sage Publications |isbn=978-0-8039-5912-5 |page=[https://archive.org/details/speakingcultural0000john/page/116 116]|year=2000}}</ref> [[Amerika asiyalıları|Asiyadan]] və xüsusilə [[Latın Amerikası mədəniyyəti|Latın Amerikasından]] olan ən son immiqrasiya həm homogen [[əritmə qazanı]], həm də immiqrantlar və onların nəsillərinin fərqli mədəni xüsusiyyətlərini qoruyub saxladığı heterogen [[salat kasası]] kimi təsvir edilən mədəni qarışığa əlavə edilmişdi.<ref name="DD" /> Əsas Amerika mədəniyyəti [[protestant]] Britaniya kolonistləri tərəfindən yaradılıb və əldə edilən xüsusiyyətlərin nəsillərə ötürülməsi və asimilasya ilə immiqrantlara köçürülməsi ilə [[sərhədyanı]] yaşayış məntəqəsi prosesi ilə formalaşmışdır. Amerikalılar ənənəvi olaraq güclü [[iş etikası]], rəqabət qabiliyyəti və fərdiyyətçiliyə,<ref>{{cite web |website=Huffington Post |url=http://www.huffingtonpost.com/richard-koch/is-individualism-good-or-_b_4056305.html |title=Is Individualism Good or Bad? |date=10 iyul 2013 |author=Richard Koch}}</ref> habelə azadlığın, bərabərliyin, xüsusi mülkiyyətin, demokratiyanın, qanunun aliliyinin və məhdud hökumətin üstünlüyünü vurğulayan bir "Amerika [[kredo]]su"na birləşən inanc ilə xarakterizə olunurlar.<ref>{{cite book |last=Huntington |first=Samuel P. |authorlink=Samuel P. Huntington |title=Who are We?: The Challenges to America's National Identity |year=2004 |publisher=Simon & Schuster |url=https://books.google.com/?id=6xiYiybkE8kC&vq=core |chapter=Chapters 2–4 |isbn=978-0-684-87053-3 |accessdate=25 oktyabr 2015 |url=https://archive.org/details/whoarewechalleng00hunt}}: also see [[American's Creed]], written by [[William Tyler Page]] and adopted by Congress in 1918.</ref> Amerikalılar qlobal standartlara görə son dərəcə xeyirxahdırlar. 2006-cı ildə bir ingilis araşdırmasına əsasən, amerikalılar ÜDM-in 1,67-ini xeyriyyəçilik üçün xərcləyirlər, bu tədqiq edilən bütün dövlətlərdən artıq idi, ikinci yerdəki ingilislərin 0,73%-lik göstəricisindən iki dəfə və fransızların 0,14%-lik göstəricisindən təxminən on iki dəfə artıq idi.<ref>{{cite news |last=AP |title=Americans give record $295B to charity |url=http://usatoday30.usatoday.com/news/nation/2007-06-25-charitable_N.htm?POE=click-refer |accessdate=4 oktyabr 2013 |newspaper=USA Today |date=25 iyun 2007}}</ref><ref>{{cite web |title=International comparisons of charitable giving |url=http://www.cafonline.org/pdf/International%20Comparisons%20of%20Charitable%20Giving.pdf |publisher=Charities Aid Foundation |accessdate=4 oktyabr 2013 |date=Noyabr 2006 |archive-date=2014-12-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141224172434/http://www.cafonline.org/pdf/International%20Comparisons%20of%20Charitable%20Giving.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.newsliveng.com/2019/05/24/days-that-changed-history/|title=10 Days That Changed History - NAIJA NEWS TODAY & LATEST BREAKING NEWS ™|last=babtunde|first=Saka|website=www.newsliveng.com|access-date=24 may 2019|archive-date=9 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009061149/https://www.newsliveng.com/2019/05/24/days-that-changed-history/|url-status=dead}}</ref> Amerikan xəyalı və ya amerikalıların yüksək [[ABŞ-da ictimai hərəkətlilik|ictimai hərəkətlilikdən]] zövq aldığı ideyası immiqrantlar cəlb olunmasında əsas rol oynayır.<ref>{{cite web |last=Clifton |first=Jon |title=More Than 100 Million Worldwide Dream of a Life in the U.S. More than 25% in Liberia, Sierra Leone, Dominican Republic want to move to the U.S |url=http://www.gallup.com/poll/161435/100-million-worldwide-dream-life.aspx |publisher=Gallup |accessdate=10 yanvar 2014 |date=21 mart 2013}}</ref> Bu ideyanın gerçəkliyi müzakirə mövzusu olmuşdur.<ref name="socialmobility">{{cite web |url=http://www.oecd.org/tax/public-finance/chapter%205%20gfg%202010.pdf |title=A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries |publisher=OECD |website=Economic Policy Reforms: Going for Growth |year=2010 |access-date=20 sentyabr 2010}} {{cite web |url=http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf |title=Intergenerational Mobility in Europe and North America |author1=Blanden, Jo |author2=Gregg, Paul |author3=Machin, Stephen |publisher=Centre for Economic Performance |date=Aprel 2005 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060623094610/http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf |archivedate=23 iyun 2006}}</ref><ref>{{cite web |last1=Gould |first1=Elise |title=U.S. lags behind peer countries in mobility |url=http://www.epi.org/publication/usa-lags-peer-countries-mobility/ |website=[[Economic Policy Institute]] |accessdate=15 iyul 2013 |date=10 oktyabr 2012}}</ref><ref name=CAP>{{cite web |title=Understanding Mobility in America |url=https://www.americanprogress.org/issues/economy/news/2006/04/26/1917/understanding-mobility-in-america/ |website=Center for American Progress |date=26 aprel 2006}}</ref><ref name=Schneider>{{cite web |last=Schneider |first=Donald |title=A Guide to Understanding International Comparisons of Economic Mobility |url=http://www.heritage.org/research/reports/2013/07/a-guide-to-understanding-international-comparisons-of-economic-mobility |publisher=The Heritage Foundation |accessdate=22 avqust 2013 |date=29 iyul 2013}}</ref><ref name=Hagopian /><ref>{{cite journal |last=Winship |first=Scott |title=Overstating the Costs of Inequality |journal=National Affairs |date=Yaz 2013 |url=http://www.brookings.edu/~/media/Research/Files/Articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Mb0GcQnr?url=http://www.brookings.edu/~/media/Research/Files/Articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf |archivedate=13 yanvar 2014 |accessdate=10 yanvar 2014 |deadurl=yes |df= }}</ref> Hakim mədəniyyət ABŞ-ın [[sinifsiz cəmiyyət]] olduğunu düşünsə də,<ref>{{cite book |last=Gutfeld |first=Amon |year=2002 |title=American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience |publisher=Sussex Academic Press |location=Brighton and Portland |page=65 |isbn=978-1-903900-08-6}}</ref> alimlər ölkənin ictimai sinifləri arasında [[sosializasiya]], dil və dəyərlərə təsir göstərən əhəmiyyətli fərqləri müəyyən edirlər.<ref>{{cite book |last=Zweig |first=Michael |year=2004 |title=What's Class Got To Do With It, American Society in the Twenty-First Century |publisher=Cornell University Press |location=Ithaca, NY |isbn=978-0-8014-8899-3}}{{cite web |url=http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/Home.portal?_nfpb=true&_pageLabel=RecordDetails&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED309843&ERICExtSearch_SearchType_0=eric_accno&objectId=0900000b800472a5 |title=Effects of Social Class and Interactive Setting on Maternal Speech |publisher=Education Resource Information Center |accessdate=27 yanvar 2007}}</ref> Amerikalıların özünütənqid, sosial baxışları və mədəni ümidləri peşələri ilə qeyri-adi dərəcədə sıx bağlıdır.<ref>{{cite book |last=Eichar |first=Douglas |year=1989 |title=Occupation and Class Consciousness in America |publisher=Greenwood Press |location=Westport, CT |isbn=978-0-313-26111-4 |url=https://archive.org/details/occupationclassc00eich}}</ref> Amerikalılar sosial-iqtisadi uğurları qiymətləndirmək üçün böyük dərəcədə məcbur olsa da, adi və ya ortalama olmaq ümumiyyətlə müsbət bir xüsusiyyət olaraq görülür. Amerikalılar ictimai-iqtisadi uğurları böyük qiymətləndirməyə meyilli olsalar da, [[Ortalama Co|adi və ya ortalama]] olmaq ümumiyyətlə müsbət bir xüsusiyyət olaraq görülür.<ref>{{cite book |last=O'Keefe |first=Kevin |year=2005 |title=The Average American |publisher=PublicAffairs |location=New York |isbn=978-1-58648-270-1 |url=https://archive.org/details/averageamericant00okee}}</ref> === Mətbəx === {{Əsas|ABŞ mətbəxi}} [[Fayl:Motherhood and apple pie.jpg|thumb|[[Alma piroqu]] əsasən amerikan mətbəxi ilə əlaqələndirilən bir yeməkdir.]] Əsas Amerika mətbəxi digər Qərb ölkələrində olanlara bənzərdir. Taxıl məhsullarının təxminən dörddə üçünün buğda unundan hazırlanması ilə [[buğda]] əsas dənli taxıl bitkisidir<ref name=Wheat>{{cite web |title=Wheat Info |url=http://www.wheatworld.org/wheat-info/fast-facts/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20091011012758/http://www.wheatworld.org/wheat-info/fast-facts/ |dead-url=yes |archive-date=11 oktyabr 2009 |website=Wheatworld.org |accessdate=15 yanvar 2015 |df=}}</ref> və bir çox yeməklərdə yerli amerikalılar və erkən Avropalı mühacirlər tərəfindən yeyilən hinduşka, maral əti, kartof, şirin kartof, qarğıdalı, balqabaq və ağcaqayın şərbəti kimi yerli inqredientlərdən istifadə olunur.<ref>{{cite web |title=Traditional Indigenous Recipes |url=http://aihd.ku.edu/recipes/index.html |publisher=American Indian Health and Diet Project|access-date=15 sentyabr 2014}}</ref> Bu yerli qidalar Amerikanın ən məşhur bayramlarından birində paylaşılan milli menyunun bir hissəsidir, [[Şükran günü (ABŞ)|Şükran gününü]] qeyd etmək münasibəti ilə bəzi amerikalılar ənənəvi yeməklər hazırlayırlar.<ref name="Mintz1996">{{cite book |author=Sidney Wilfred Mintz |title=Tasting Food, Tasting Freedom: Excursions Into Eating, Culture, and the Past |url=https://books.google.com/books?id=6emmgneaE50C&pg=PA134 |year=1996 |publisher=Beacon Press |isbn=978-0-8070-4629-6 |pages=134– |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Fayl:Roast turkey.jpg|thumb|Qızardılmış [[hinduşka]] amerikan [[Şükran günü (ABŞ)|Şükran günü]] naharının ənənəvi menyusunun tərkib hissəsidir.<ref name="GillespieMechling1995">{{cite book |author1=Angus K. Gillespie |author2=Jay Mechling |title=American Wildlife in Symbol and Story |url=https://books.google.com/books?id=QWRm9QEhpZYC&pg=PA31 |year=1995 |publisher=Univ. of Tennessee Press |isbn=978-1-57233-259-1 |pages=31–}}</ref>]] Alma piroqu, qızardılmış toyuq, pitsa, hamburger və hot-doq kimi xarakterik yeməklər müxtəlif immiqrantların reseptlərindən yaranır. Fransız kartof qızartması, burrito və takos kimi [[Meksika mətbəxi|meksika]] yeməkləri və [[İtaliya mətbəxi|italyan]] mənbələrindən sərbəst şəkildə uyğunlaşdırılan makaron yeməkləri geniş şəkildə istehlak edilir.<ref name="IFT">{{cite web |url=http://www.newswise.com/articles/what-when-and-where-americans-eat-in-2003 |author=Klapthor, James N. |title=What, When, and Where Americans Eat in 2003 |publisher=Newswise/Institute of Food Technologists |date=23 avqust 2003 |accessdate=19 iyun 2007}}</ref> Amerikalılar çaydan üç dəfə artıq kofe içirlər.<ref name=coffeeandtea>{{cite news |last1=H |first1=D |title=The coffee insurgency |url=https://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2013/12/daily-chart-17 |website=The Economist |accessdate=15 yanvar 2015}}</ref> ABŞ sənayeləri üzrə marketinq portağal suyu və südü hər yerdə [[səhər yeməyi]] içkisi etmək üçün böyük məsuliyyət daşıyır.<ref>[[#Smith2004|Smith, 2004]], pp. 131–132</ref><ref>[[#Levenstein|Levenstein, 2003]], pp. 154–155</ref> Amerikan yemə vərdişləri müxtəlif variantları ilə özünün [[Britaniya mətbəxi]] köklərinə çox şey borcludur. Buna baxmayaraq, Amerika torpaqları Britaniyalıların yetişdirə bilməyədiyi yeni bitkiləri yetişdirə bilirdi, əksər kolonist Avropalılar tərəfindən mənimsənilənə qədər bu yeni qidaları yemədi.<ref name="Levenstein1988">{{cite book |author=Harvey A. Levenstein |title=Revolution at the Table: The Transformation of the American Diet |page=3 |url=https://books.google.com/books?id=NXULJejXRWoC |year=1988 |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-23439-0 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> Vaxt keçdikcə Amerika qidaları yemək tənqidçisi [[Con Hess]]in 1972-ci ildə bəyan etdiyi bir nöqtəyə gəldi: ''"Bizim qurucu atalarımız qidalarının keyfiyyətində olduğu kimi nəsr və zəkada da indiki siyasi liderlərdən daha üstün idi"''.<ref name="Wallach2013">{{cite book |author=Jennifer Jensen Wallach |title=How America Eats: A Social History of U.S. Food and Culture |url=https://books.google.com/books?id=mnuSNvXeqLAC |year=2013 |publisher=Rowman & Littlefield |page=xi |isbn=978-1-4422-0874-2 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> Dünyanın ən genişi olan amerikan [[fəstfud]] sənayesi<ref>{{cite web |last1=Breadsley |first1=Eleanor |title=Why McDonald's in France Doesn't Feel Like Fast Food |url=https://www.npr.org/blogs/thesalt/2012/01/24/145698222/why-mcdonalds-in-france-doesnt-feel-like-fast-food |website=NPR |accessdate=15 yanvar 2015}}</ref> 1940-cı illərdə [[drive-through]] formatına öncülük etmişdir.<ref name=drivethru>{{cite web |title=When Was the First Drive-Thru Restaurant Created? |url=http://www.wisegeek.org/when-was-the-first-drive-thru-restaurant-created.htm |website=Wisegeek.org |accessdate=15 yanvar 2015}}</ref> Fəstfud istehlakı səhiyyə problemlərinə səbəb oldu. 1980-ci və 1990-cı illər ərzində Amerikalıların kalori qəbulu 24% artdı;<ref name="IFT" /> fəstfud yerlərində tez-tez yemək ictimai səhiyyə rəsmilərinin Amerikan "[[ABŞ-da köklük|piylənmə epidemiyası]]" adlandırığı məfhumla əlaqələndirilir.<ref>{{cite book |last1=Chapman |first1=Roger |last2=Ciment |first2=James |title=Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints, and Voices |url=https://archive.org/details/culturewarsencyc00chap |date=2010 |publisher=M.E. Sharpe |location=New York |isbn=978-0-7656-1761-3 |pages=[https://archive.org/details/culturewarsencyc00chap/page/n456 413]–14}}</ref> Yüksək dərəcədə şirinləşdirilmiş sərinləşdirici içkilər geniş yayılmışdır və şəkərli içkilər Amerikan kalori qəbulunun doqquz faizini təşkil edir.<ref>{{cite journal |last1=Isganaitis |first1=Elvira |last2=Lustig |first2=Robert H. |date=15 sentyabr 2005 |title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity |url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329 |journal=[[Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology]] |volume=25 |issue=12 |pages=2451–2462 |doi=10.1161/01.ATV.0000186208.06964.91|pmid=16166564 |access-date=9 iyun 2007}} {{cite web |title=Let's Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition |publisher=U.S. Dept. of Agriculture |url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvum1lU?url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf |archivedate=7 dekabr 2009 |accessdate=9 iyun 2007 |deadurl=yes}}</ref> === Ədəbiyyat, fəlsəfə və təsviri incəsənət === {{Əsas|ABŞ ədəbiyyatı|ABŞ fəlsəfəsi|ABŞ memarlığı|ABŞ təsviri incəsənəti}} [[Fayl:Mark Twain, Brady-Handy photo portrait, Feb 7, 1871, cropped.jpg|thumb|upright|left|[[Mark Tven]], Amerika yazıçısı və [[Komediya|yumorist]].]] XVIII əsr və XIX əsrin əvvəllərində Amerika incəsənəti və ədəbiyyatı öz mənşəyini böyük hissəsini Avropadan aldı. [[Nataniel Hotorn]], [[Edqar Allan Po]] və [[Henri Devid Toro]] kimi yazıçılar XIX əsrin ortalarına qədər səciyyəvi Amerikan ədəbi növünü yaratdılar. [[Mark Tven]] və şair [[Volt Vitmen]] əsrin ikinci yarısında başlıca simalar idi; həyatı boyu demək olar ki, heç tanınmayan [[Emili Dikinson]] indi əsas amerikalı şair kimi tanınır.<ref>{{cite book |last1=Harold |first1=Bloom |author-link1=Harold Bloom |title=Emily Dickinson |url=https://archive.org/details/emilydickinson00bloo |date=1999 |publisher=Chelsea House Publishers |location=Broomall, PA |isbn=978-0-7910-5106-1 |page=[https://archive.org/details/emilydickinson00bloo/page/9 9]}}</ref> [[German Melvill]]in [[Mobi Dik]] (1851-ci il), Tvenin [[Heklberri Finnin macəraları]] (1885-ci il), [[Frensis Skott Fitscerald]]ın [[Böyük Getsbi]] (1925-ci il) və [[Harper Li]]nin [[Bülbülü öldürmək]] (1960-cı il) kimi milli təcrübə və xarakterin əsas aspektlərinin əsası kimi görülən işlər "[[Böyük Amerika romanı]]" adlandırıla bilər.<ref>{{cite journal |author=Buell, Lawrence |title=The Unkillable Dream of the Great American Novel: ''Moby-Dick'' as Test Case |date=Spring–Summer 2008 |volume=20 |issue=1–2 |pages=132–155 |doi=10.1093/alh/ajn005 |journal=American Literary History |issn=0896-7148|url=http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos:31740086}}</ref> On iki ABŞ vətəndaşı [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]] alıb, ən sonuncusunu isə 2016-cı ildə [[Bob Dilan]] qazanıb. [[Vilyam Folkner]], [[Ernest Heminquey]] və [[Con Steynbek]] XX əsrin ən nüfuzlu yazıçıları arasında sayılırlar.<ref>{{cite book |last1=Edward |first1=Quinn |title=A dictionary of literary and thematic terms |date=2006 |publisher=Facts On File |isbn=978-0-8160-6243-0 |page=361 |edition=2nd}}{{cite book |last1=David |first1=Seed |title=A companion to twentieth-century United States fiction |date=2009 |publisher=Wiley-Blackwell |location=Chichester, West Sussex |isbn=978-1-4051-4691-3 |page=76}}{{cite book |last1=Jeffrey |first1=Meyers |title=Hemingway : A biography |url=https://archive.org/details/hemingwaybiograp0000meye_v2c9 |date=1999 |publisher=Da Capo Press |location=New York |isbn=978-0-306-80890-6 |page=[https://archive.org/details/hemingwaybiograp0000meye_v2c9/page/139 139]}}</ref> ABŞ-da [[Vestern uydurması]] və [[hardboiled]] cinayət uydurması kimi məşhur ədəbi janrlar inkişaf etmişdir. [[Con Bart]], [[Tomas Pinçon]] və [[Don DeLillo]] kimi [[Postmodern ədəbiyyat|postmodernist]] yazıçıların daxil olduğu [[bit cərəyanı]] yazıçıları yeni ədəbi yanaşmalar açdılar.<ref name="Lesher2000">{{cite book |last=Lesher |first=Linda Parent |title=The Best Novels of the Nineties: A Reader's Guide |url=https://books.google.com/books?id=fSiXAAAAQBAJ&pg=PA109 |year=2000 |publisher=McFarland |isbn=978-1-4766-0389-6 |page=109}}</ref> Toro və [[Ralf Uold Emerson]]un rəhbərlik etdiyi [[Transsendentalizm|transsendentalistlər]] ilk böyük [[ABŞ fəlsəfəsi|Amerika fəlsəfi cəryanını]] qurdular. Vətəndaş müharibəsindən sonra, [[Çarlz Sanders]], daha sonra isə [[Vilyam Ceyms]] və [[Con Dyui]] [[praqmatizm]]in inkişafında lider idi. [[Uillard van Orman Kuayn]] və [[Riçard Rotri]], sonradan [[Noam Çomski]] [[analitik fəlsəfə]]ni Amerika fəlsəfə məktəbində ön plana çıxarmışdılar. [[Con Rolz]] və [[Robert Nozik]] [[siyasi fəlsəfə]]nin canlanmasına rəhbərlik etdilər və [[Marta Nussbaum]] bugün bunun ən əhəmiyyətli simasıdır. [[Kornel Uest]] və [[Cudit Batler]] Amerika fəlsəfə məktəbində kontinental ənənəyə rəhbərlik etmişdir. [[Milton Fridmen]], [[Ceyms Byukenen (iqtisadçı)|Ceyms Byukenen]] və [[Tomas Souell]] [[Çikaqo iqtisadiyyat məktəbi|Çikaqo məktəbi iqtisadiyyatçıları]] sosial və siyasi fəlsəfədə müxtəlif sahələrə təsir ediblər.<ref>{{cite news |last=Summers |first=Lawrence H. |title=The Great Liberator |url=https://www.nytimes.com/2006/11/19/opinion/19summers.html?_r=0 |accessdate=17 may 2013 |newspaper=The New York Times |date=19 noyabr 2006}}</ref><ref>{{cite news |last=McFadden |first=Robert D. |title=James M. Buchanan, Economic Scholar and Nobel Laureate, Dies at 93 |url=https://www.nytimes.com/2013/01/10/business/economy/james-m-buchanan-economic-scholar-dies-at-93.html?pagewanted=all |accessdate=17 may 2013 |newspaper=The New York Times |date=9 yanvar 2013}}</ref> Təsviri incəsənətdə [[Hudzon çayı məktəbi]] Avropa [[Realizm (incəsənət)|naturalizm]] ənənələrində XIX əsr cərəyanı idi. [[Tomas İkins]]in realist rəsmləri artıq geniş şəkildə tanınır. 1913-cü ildə Nyu-York şəhərində keçirilən Avropa [[Modernizm sənəti|modernist sənət]] sərgisi olan [[Arsenal şou]] ictimaiyyəti şok etdi və ABŞ-ın incəsənət səhnəsini dəyişdirdi.<ref>{{cite book |last1=Brown |first1=Milton W. |title=The Story of the Armory Show |url=https://archive.org/details/storyofarmorysho00brow |date=1963 |publisher=Abbeville Press |location=New York |isbn=978-0-89659-795-2 |edition=2nd}}</ref> [[Corciya O'Kiff]], [[Marsden Hartli]] və və başqaları yeni, fərdi üslublarla təcrübələr apardılar. [[Cekson Pollok]] və [[Villem de Kuninq]]in [[abstrakt ekspressionizm]]i və [[Endi Uorhol]] və [[Roy Lixtenşteyn]]in [[pop-art]]ı kimi başlıca bədii hərəkatlar ABŞ-da geniş inkişaf etmişdir. Modernizmin və sonra postmodernizmin qabarıqlaşması [[Frank Lloyd Rayt]], [[Filip Conson]] və [[Frank Qeri]] kimi Amerika memarlarına şöhrət gətirdi.<ref name="JansonJanson2003">{{cite book |last1=Janson |first1=Horst Woldemar |last2=Janson |first2=Anthony F. |title=History of Art: The Western Tradition |url=https://books.google.com/books?id=MMYHuvhWBH4C&pg=PT955 |year=2003 |publisher=Prentice Hall Professional |isbn=978-0-13-182895-7 |page=955}}</ref> [[Alfred Stiqlitz]], [[Edvard Stayxen]] və [[Ansel Adams]] da daxil olmaqla, böyük fotoqraflarla amerikalılar [[fotoqrafiya]]nın müasir sənət mühitində uzun müddət əhəmiyyətli olmuşdur.<ref name="Davenport1991">{{cite book |last=Davenport |first=Alma |title=The History of Photography: An Overview |url=https://books.google.com/books?id=hca5H_rJZnUC&pg=PA67 |year=1991 |publisher=UNM Press |isbn=978-0-8263-2076-6 |page=67}}</ref> [[ABŞ teatrı]]nın ilk böyük təşəbbüskarlarından biri olan [[Fineas Teylor Barnum|F. T. Barnum]] 1841-ci ildə aşağı [[Manhetten]]də əyləncə kompleksini fəaliyyətə başlatdı. [[Edvard Herriqan|Herriqan və Hart]] komandası 1870-ci illərin sonlarından başlayaraq Nyu-Yorkda bir sıra populyar [[müzikl]] komediyaları çıxardı. XX əsrdə [[Brodvey teatrı|Brodveydə]] müasir müzikl forması ortaya çıxdı, [[İrvinq Berlin]], [[Koul Porter]] və [[Stiven Sondhaym]] kimi musiqi teatr bəstəkarlarının mahnıları [[Ənənəvi pop musiqisi|pop standartlarına]] çevrildi. Dramaturq [[Yucin O'Nil]] 1936-cı ildə [[ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]]nı qazandı; aralarında Tennessi Vilyams, [[Edvard Olbi]] və [[Auqust Uilson]] da olan digər tanınmış ABŞ dramaturqları [[Dram üzrə Pulitser mükafatı|Pulitser mükafatına]] layiq görüldülər.<ref name="Moran2002">{{cite book |last=Moran |first=Eugene V. |title=A People's History of English and American Literature |url=https://books.google.com/books?id=32BbXzfaUxoC&pg=PA228 |year=2002 |publisher=Nova Publishers |isbn=978-1-59033-303-7 |page=228}}</ref> [[Xoreoqrafiya|Xoreoqraflar]] [[Aysedora Dunkan]] və [[Marta Qrehem]] [[müasir rəqs]]i yaratmağa kömək edirdi, [[Corc Balançin]] və [[Cerom Robbins]] isə XX əsr baletində lider idi. === Musiqi === {{Əsas|ABŞ musiqisi|ABŞ klassik musiqisi}} O vaxtlar az tanınsa da də [[Çarlz Ayvs]]ın 1910-cu illərdə etdiyi işlər onu klassik ənənədə ilk böyük ABŞ bəstəkarı etdi, [[Henri Kouell]] və [[Con Keyc]] kimi ekspermentalistlər klassik bəstəkarlığa fərqli bir Amerikan yanaşması yaratdılar. [[Aaron Koplend]] və [[Corc Gerşvin]] populyar və klassik musiqinin yeni bir sintezini inkişaf etdirdilər. [[Afroamerikan musiqisi]]nin ritmik və lirik üslubları [[ABŞ musiqisi]]nə geniş şəkildə təsir edərək, onu Avropa və Afrika ənənələrindən fərqləndirir. [[Blüz]] kimi xalq yaradıcılığı elementləri və indiki [[qədim musiqi]] qəbul edilmiş və qlobal auditoriya malik [[Populyar musiqi|populyar janrlara]] çevrilmişdir. [[Caz]] XX əsrin əvvəllərində [[Lui Armstronq]] və [[Dyuk Ellinqton]] kimi yenilikçilər tərəfindən hazırlanmışdır. 1920-ci illərdə [[kantri musiqisi]], 1940-cı illərdə [[R&B|ritm və blüz]] inkişaf etmişdir.<ref name="autogenerated2001">{{cite book |last1=Biddle |first1=Julian |title=What Was Hot!: Five Decades of Pop Culture in America |url=https://archive.org/details/whatwashotroller00bidd |date=2001 |publisher=Citadel |location=New York |isbn=978-0-8065-2311-8 |page=ix}}</ref> [[Elvis Presli]] və [[Çak Berri]] 1950-ci illərin ortalarında [[rok-n-roll]]un qabaqcılları arasında idi. [[Metallica]], [[Eagles]] və [[Aerosmith]] kimi rok qrupları dünya satışlarında [[Ən çox satılan musiqiçilərin siyahısı|ən yüksək gəlirlilər]] arasındadır.<ref>{{cite web |last1=Hartman |first1=Graham |title=Metallica's 'Black album' is Top-Selling Disc of last 20 years |url=http://loudwire.com/metallica-black-album-top-selling-disc-last-20-years/ |website=Loudwire |accessdate=12 oktyabr 2015 |date=5 yanvar 2012}}</ref><ref>{{cite news |last1=Vorel |first1=Jim |title=Eagles tribute band landing at Kirkland |url=http://herald-review.com/entertainment/local/eagles-tribute-band-landing-at-kirkland/article_a8dcd506-08d0-11e2-82ac-001a4bcf887a.html |accessdate=12 oktyabr 2015 |agency=Herald & Review |date=27 sentyabr 2012}}</ref><ref>{{cite news |title=Aerosmith will rock Salinas with July concert |url=http://www.ksbw.com/news/central-california/salinas/aerosmith-will-rock-salinas-with-july-concert/31042330 |accessdate=12 oktyabr 2015 |date=2 fevral 2015}}</ref> 1960-cı illərdə [[Bob Dilan]] [[Amerikan folk-rivayvlı|folk-rivayvldan]] Amerikanın ən məşhur yazıçılarından biri olaraq çıxdı və [[Ceyms Braun]] [[funk]]un inkişafına rəhbərlik etdi. Daha yeni Amerikan yaradıcılığına [[hip-hop]] və [[haus musiqisi]] daxildir. Amerikan pol ulduzlarına [[Elvis Presli]], [[Maykl Cekson]] və [[Madonna]] kimi dünyada məşhurları ilə yanaşı,<ref name="autogenerated2001" /> [[Teylor Svift]], [[Britni Spirs]], [[Keti Perri]], [[Beyons]], [[Jay-Z]], [[Eminem]], [[Kanye Uest]] və [[Ariana Qrande]] kimi müasir musiqiçilər də daxildir.<ref>* {{cite web |url=http://www.tennessean.com/story/entertainment/music/2015/09/24/taylor-swift-teen-idol-biggest-pop-artist-world/72744548/ |title=Taylor Swift: Teen idol to 'biggest pop artist in the world' |date=24 sentyabr 2015 |website=The Tennessean}} * {{cite web |last1=Lynch |first1=Gerald |title=Britney Spears is the most searched for celebrity of the decade |url=http://www.techdigest.tv/2009/12/britney_spears_1.html |website=Tech Digest |accessdate=12 oktyabr 2015}} * {{cite web |url=https://www.theguardian.com/music/shortcuts/2015/jun/30/katy-perry-worlds-richest-famous-woman-taylor-swift-forbes-left-shark |title=Katy Perry: now the world's richest (famous) woman |website=the Guardian |accessdate=25 oktyabr 2015}} * {{cite news |url=https://www.nytimes.com/2014/06/03/t-magazine/beyonce-the-woman-on-top-of-the-world.html?_r=0 |title=Beyoncé: The Woman on Top of the World |last=Rosen |first=Jody |newspaper=The New York Times}} * {{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/imagine/episode/hecame_heconquered.shtml |title=BBC – Imagine – Jay-Z: He Came, He Saw, He Conquered |website=bbc.co.uk |accessdate=25 oktyabr 2015}}*{{cite web |url=https://www.rollingstone.com/music/news/introducing-the-king-of-hip-hop-20110815 |title=Introducing the King of Hip-Hop |website=Rolling Stone |accessdate=25 oktyabr 2015}} * {{cite web |url=https://www.theguardian.com/music/2015/jun/25/kanye-west-glastonbury-festival-2015-worlds-biggest-pop-star |title=The enigma of Kanye West – and how the world's biggest pop star ended up being its most reviled, too |author=Ben Westhoff |website=the Guardian}}</ref> === Kinemotoqrafiya === {{Əsas|ABŞ kinemotoqrafiyası}} [[Fayl:HollywoodSign.jpg|thumb|[[Hollivud işarəsi]], [[Los-Anceles]], Kaliforniya]] Kaliforniya ştatının [[Los-Anceles]] şəhərinin şimal məhəlləsi olan [[Hollivud]] kino istehsalında liderlərdən biridir.<ref>{{cite press release |url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=30707 |title=Nigeria surpasses Hollywood as world's second-largest film producer |publisher=United Nations |date=5 may 2009 |accessdate=17 fevral 2013}}</ref> Dünyanın ilk kommersiya məqsədli kino sərgisi 1894-cü ildə Nyu-Yorkda [[Tomas Edison]]un [[kinetoskop]]u ilə verilmişdir.<ref>{{cite book |title=Billboard |url=https://books.google.com/books?id=igwEAAAAMBAJ&pg=PT68 |date=29 aprel 1944 |publisher=Nielsen Business Media, Inc. |page=68 |issn=0006-2510}}</ref> Növbəti il layihəyli filmin ilk kommersiya məqsədli nümayişi də Nyu-Yorkda oldu və ABŞ sonrakı illərdə [[səsli film]]in inkişafında ön planda oldu. XX əsrin əvvəllərindən etibarən ABŞ film sənayesi əsasən Hollivud və ətrafında cəmlənmişdir, buna baxmayaraq XXI əsrdə burada çəkilməyən filmlərin sayı artmışdır və film şirkətləri qloballaşma qüvvələrinə tabedirlər.<ref>{{cite magazine |url=http://www.hollywoodreporter.com/news/john-landis-rails-studios-theyre-659222 |title=John Landis Rails Against Studios: 'They're Not in the Movie Business Anymore' |magazine=''The Hollywood Reporter'' |accessdate=24 yanvar 2015}}</ref> [[Səssiz film]] dövründə Amerikanın ən yaxşı [[Kino istehsalı|film rejissoru]] olan [[Devid Uork Qriffit|D. U. Qriffit]] [[kino dili]]nin inkişafı üçün əsas idi və prodüser və sahibkar [[Volt Disney]] həm [[Cizgi filmi|animasiya filmi]], həm də film [[merçandayzinq]]ində lider idi.<ref name="KrasniewiczDisney2010">{{cite book |last1=Krasniewicz |first1=Louise |last2=Disney |first2=Walt |title=Walt Disney: A Biography |url=https://books.google.com/books?id=lZ3vTgpHgFoC&pg=PR10 |year=2010 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-35830-2 |page=10}}</ref> [[Con Ford]] kimi rejissorlar Amerikanın Vəhşi Qərb və tarixinin görünüşünü yenidən müəyyənləşdirdi və [[Con Hyuston]] kimi başqaları yer çəkilişləri ilə kino imkanlarını daha da genişləndirərək, sonrakı rejissorlara böyük təsir göstərmişlər. Sənaye erkən səs dövründən 1960-cı illərin əvvəllərinə qədər,<ref>{{cite news |last1=Matthews |first1=Charles |title=Book explores Hollywood 'Golden Age' of the 1960s-'70s |url=https://www.washingtonpost.com/entertainment/books/book-explores-hollywood-golden-age-of-the-1960s-70s/2011/02/10/AGh5xJIH_story.html |newspaper=The Washington Post |accessdate=6 avqust 2015 |date=3 iyun 2011}}</ref> ikonik simvollar olmuş [[Con Ueyn]] və [[Merilin Monro]] kimi aktyorlarla adətən "[[Klassik Hollivud kinemotoqrafiyası|Hollivud Qızıl İli]]" adlandırılan qızıl illərini yaşamışdı.<ref>{{cite news |last1=Banner |first1=Lois |title=Marilyn Monroe, the eternal shape shifter |url=http://articles.latimes.com/2012/aug/05/opinion/la-oe-0805-banner-marilyn-monroe-icon-biography-20120805 |newspaper=Los Angeles Times |accessdate=6 avqust 2015 |date=5 avqust 2012}}</ref><ref>{{cite web |last1=Rick |first1=Jewell |title=John Wayne, an American Icon |url=http://www.usc.edu/uscnews/stories/15465.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080822102812/http://www.usc.edu/uscnews/stories/15465.html |dead-url=yes |archive-date=22 avqust 2008 |publisher=University of Southern California |accessdate=6 avqust 2015 |date=8 avqust 2008}}</ref> 1970-ci illərdə [[Martin Skorseze]], [[Frensis Ford Koppola]] və [[Robert Oltmen]] kimi kinorejissorları "[[Yeni Hollivud]]" və ya "Hollivud İntibahı" kimi tanınanların vacib hissəsi idi,<ref name="Greven2013">{{cite book |last=Greven |first=David |title=Psycho-Sexual: Male Desire in Hitchcock, De Palma, Scorsese, and Friedkin |url=https://books.google.com/books?id=QIyNBQAAQBAJ&pg=PT23 |year=2013 |publisher=University of Texas Press |isbn=978-0-292-74204-8 |page=23}}</ref> cəsur filmlərə [[İkinci Dünya müharibəsinin nəticələri|müharibədən sonrakı dövr]] Fransız və İtalyan realist təsvirləri təsir edib.<ref name="Morrison1998">{{cite book |last=Morrison |first=James |title=Passport to Hollywood: Hollywood Films, European Directors |url=https://books.google.com/books?id=dWRif68I3igC&pg=PA11 |year=1998 |publisher=SUNY Press |isbn=978-0-7914-3938-8 |page=11}}</ref> O vaxtdan bəri [[Stiven Spilberq]], [[Corc Lukas]] və [[Ceyms Kemeron]] kimi rejissorlar əsasən yüksək istehsal xərcləri ilə xarakterizə olunan və kassada yüksək gəlir əldə edən blokbaster filmləri ilə məşhurlaşdılar, Kameronun [[Avatar (film, 2009)|Avatarı]] (2009-cu il) 2 milyard $-dan çox gəlir əldə etmişdir.<ref name="Turow2011">{{cite book |last=Turow |first=Joseph |title=Media Today: An Introduction to Mass Communication |url=https://books.google.com/books?id=MZsSMKQZoYwC&pg=PA434 |year=2011 |publisher=Taylor & Francis |isbn=978-1-136-86402-5 |page=434}}</ref> [[Amerika Film İnstitutu]]nun [[AFİ-nin 100 ili 100 film|AFİ 100]] siyahısında yer alan əhəmiyyətli filmlərə tez-tez bütün zamanların ən böyük filmi kimi qiymətləndirilən [[Orson Uells]]in [[Vətəndaş Keyn (film, 1941)|Vətəndaş Keyn]] (1941-ci il),<ref>[http://www.filmsite.org/villvoice.html ''Village Voice'': 100 Best Films of the 20th century (2001)] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20140331174817/http://www.filmsite.org/villvoice.html |date=31 mart 2014}}. Filmsite.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html |title=Sight & Sound Top Ten Poll 2002 |publisher=British Film Institute|archiveurl=https://web.archive.org/web/20021105130210/http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html |archivedate=5 noyabr 2002 |year=2002 |deadurl=yes}}</ref> [[Kasablanka (film, 1942)|Kasablanka]] (1942-ci il), [[Xaç atası (film, 1972)|Xaç atası]] (1972-ci il), [[Küləklə sovrulanlar (film, 1939)|Küləklə sovrulanlar]] (1939-cu il), [[Ərəbistanlı Lourens (film, 1962)|Ərəbistanlı Lourens]] (1962-ci il), [[Oz ölkəsinin sehrbazı (film, 1939)|Oz ölkəsinin sehrbazı]] (1939-cu il), [[Məzun (film, 1967)|Məzun]] (1967-ci il), [[Limanda (film, 1954)|Limanda]] (1954-cü il), [[Şindlerin siyahısı (film, 1993)|Şindlerin siyahısı]] (1993-cü il), [[Yağışda mahnı oxumaq (film, 1952)|Yağışda mahnı oxumaq]] (1952-ci il), [[Bu gözəl həyatdır (film, 1952)|Bu gözəl həyatdır]] (1952-ci il) və [[Sanset bulvarı (film, 1950)|Sanset bulvarı]] (1950-ci il) daxildir.<ref>{{cite web |url=http://www.afi.com/100years/movies10.aspx |title=AFI's 100 Years |publisher=American Film Institute |accessdate=24 yanvar 2015 |archive-date=2015-08-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150818175815/http://www.afi.com/100Years/movies10.aspx |url-status=dead }}</ref> Oskar kimi tanınan [[Oskar mükafatı|Akademiya mükafatı]] 1929-cu ildən bəri hər il [[Kinematoqrafiya Sənət və Elm Akademiyası]] tərəfindən<ref name="DrowneHuber2004">{{cite book |last1=Drowne |first1=Kathleen Morgan |last2=Huber |first2=Patrick |title=The 1920's |url=https://books.google.com/books?id=CecCHiI95dYC&pg=PA236 |year=2004 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-32013-2 |page=236}}</ref> və 1944-cü il yanvar ayından bəri hər il [[Qızıl qlobus mükafatı]] təqdim edilir.<ref name="Kroon2014">{{cite book |last=Kroon |first=Richard W.|title=A/V A to Z: An Encyclopedic Dictionary of Media, Entertainment and Other Audiovisual Terms |url=https://books.google.com/books?id=HjmNAgAAQBAJ&pg=PA338 |year=2014 |publisher=McFarland |isbn=978-0-7864-5740-3 |page=338}}</ref> === İdman === {{Əsas|ABŞ-da idman}} {{şəkillər albomu|perrow = 2|miqyas=350 | şəkil1 = Arian Foster fumble.jpg | şəkil2 = David-ortiz-batters-box.JPG | şəkil3 = Trevor Booker Troy Murphy.jpg | şəkil4 = 151005-F-ZJ145-361 (22030960390).jpg | alt yazı = Ən məşhur Amerika idmanları [[Amerika futbolu]], [[beysboll]], [[basketbol]] və [[buzüstü xokkey]]dir<ref>{{cite web |title=Top 10 Most Popular Sports in America 2017 |url=http://www.sportsind.com/list/most-popular-sports-in-america/ |website=SportsInd |accessdate=8 iyun 2017 |date=28 oktyabr 2016 |archive-date=2017-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606041759/http://www.sportsind.com/list/most-popular-sports-in-america/ |url-status=dead }}</ref> }} [[Amerika futbolu]] bir çox göstəriciyə görə ən məşhur tamaşaçı idmandır,<ref>{{cite web |author=Krane, David K. |title=Professional Football Widens Its Lead Over Baseball as Nation's Favorite Sport |url=http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337 |publisher=Harris Interactive |date=30 oktyabr 2002 |access-date=14 sentyabr 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709111448/http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337 |archivedate=9 iyul 2010}} MacCambridge, Michael (2004). ''America's Game: The Epic Story of How Pro Football Captured a Nation''. New York: Random House. {{ISBN|0-375-50454-0}}.</ref> [[Milli Futbol Liqası]] (NFL) dünyada ən yüksək ortalama iştirakçıya malik idman liqasıdır və [[Super Boul]] dünyada milyonlar tərəfindən izlənilir. [[Beysbol]] XIX əsrin sonundan ABŞ-ın [[milli idman növü]] olaraq qəbul edilib, [[Böyük Beysbol Liqası]] (MLB) üst liqadır. [[Basketbol]] və [[buzüstü xokkey]] ölkənin növbəti iki [[ABŞ və Kanadada əsas peşəkar idman liqaları|aparıcı peşəkar komanda idmandır]], Milli Basketbol Assosiasiyası (NBA) və [[Milli Xokkey Liqası]] (NHL) üst liqalardır. Bu dörd böyük idman peşəkarlıqla oynanıldıqda hər biri ilin fəqli, lakin üst-üstə düşən vaxtlarında bir mövsüm keçirirlər. [[Kollec futbolu]] və [[Kollec basketbolu|basketbolu]] böyük auditoriyanı cəlb edir.<ref>{{cite web |url=http://www.footballfoundation.org/tabid/567/Article/53380/Passion-for-College-Football-Remains-Robust.aspx |title=Passion for College Football Remains Robust |publisher=National Football Foundation |date=19 mart 2013 |accessdate=1 aprel 2014 |archive-date=2014-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140407075223/http://www.footballfoundation.org/tabid/567/Article/53380/Passion-for-College-Football-Remains-Robust.aspx |url-status=dead }}</ref> [[Futbol]]da ölkə [[1994 FİFA Dünya Kuboku]]na ev sahibliyi etdi, [[ABŞ milli futbol komandası|kişi milli futbol komandası]] on dəfə Dünya Kubokuna vəsiqə qazanıb və [[ABŞ qadın milli futbol komandası|qadın milli futbol komandası]] dörd dəfə [[FİFA Qadınlararası dünya çempionatı]] qalibi olub, [[MLS]] ABŞ-da bu idmanın ən yüksək liqasıdır (21 Amerika və 3 Kanada komandası çıxış edir). ABŞ-da professional idman bazarı təxminən 69 milyard $ təşkil edir, bu bütün Avropa, Yaxın Şərq və Afrika ölkələrinin cəmindən təxminən 50% böyükdür.<ref>{{cite web |title=Global sports market to hit $141 billion in 2012 |url=https://www.reuters.com/article/2008/06/18/us-pwcstudy-idUSN1738075220080618 |website=Reuters |accessdate=24 iyul 2013 |date=18 iyun 2008 |archive-date=2013-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004213550/http://www.reuters.com/article/2008/06/18/us-pwcstudy-idUSN1738075220080618 |url-status=dead }}</ref> ABŞ-da səkkiz [[Olimpiya oyunları]] təşkil edilib ([[2028 Yay Olimpiya Oyunları]] doqquzuncu olacaq). {{OMƏ|2017-ci il}} ABŞ, [[Yay Olimpiya Oyunları]]nda digər bütün ölkələrdən daha çox olmaqla 2.522 medal qazanıb və [[Qış Olimpiya Oyunları]]nda 305 medal qazanaraq Norveçdən sonra ikincidir.<ref>{{cite news |title=The 10 most fascinating facts about the all-time Winter Olympics medal standings |first=Chris |last=Chase |date=7 fevral 2014 |work=USA Today|url=http://ftw.usatoday.com/2014/02/winter-olympics-medal-count-sochi-all-time-facts/ |accessdate=28 fevral 2014}} {{cite news |title=With Sochi Olympics approaching, a history of Winter Olympic medals |date=6 fevral 2014 |first=Dan |last=Loumena |work=Los Angeles Times|url=http://articles.latimes.com/2014/feb/06/sports/la-sp-a-history-of-the-winter-olympic-medals-20140206 |accessdate=28 fevral 2014}}</ref> [[Beysbol]] və [[amerika futbolu]] kimi başlıca ABŞ idman növləri Avropa praktikasında inkişaf etməməsinə baxmayaraq [[basketbol]], [[voleybol]], [[skeytbordinq]] və [[snoubordinq]] Amerikanın ixtiralarıdır və bəziləri isə dünyada məşhurdur. [[Lakross]] və [[sörfinq]] Qərb təmasından əvvəlki yerli amerika və yerli havaylıların fəaliyyətlərindən yaranmışdır.<ref name=liss>Liss, Howard. ''Lacrosse'' (Funk & Wagnalls, 1970) pg 13.</ref> Ən çox izlənilən [[fərdi idman növləri]] qolf və [[avtoidman]], xüsusilə [[NASCAR]]-dır.<ref>{{cite web |title=As American as Mom, Apple Pie and Football? Football continues to trump baseball as America's Favorite Sport |url=http://www.harrisinteractive.com/vault/Harris%20Poll%205%20-%202014%20Fave%20Sport_1.16.14.pdf |website=Harris Interactive |accessdate=2 iyul 2014 |date=16 yanvar 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140309053431/http://www.harrisinteractive.com/vault/Harris%20Poll%205%20-%202014%20Fave%20Sport_1.16.14.pdf |archivedate=9 mart 2014}}</ref><ref>{{cite web |author1=Cowen, Tyler |author2=Grier, Kevin |title=What Would the End of Football Look Like? |url=http://www.grantland.com/story/_/id/7559458/cte-concussion-crisis-economic-look-end-football |publisher=Grantland/ESPN |date=9 fevral 2012 |accessdate=12 fevral 2012}}</ref> [[Reqbi birliyi]] 115.000+ qeydiyyatdan keçmiş oyunçu və ayrıca 1,2 milyon iştirakçı ilə ABŞ-da ən sürətlə böyüyən idman sayılır.<ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2016/03/04/sport/usa-rugby-nigel-melville/index.html |title=Will U.S. learn to love rugby? |first=Rob |last=Hodgetts |work=CNN|date=4 mart 2016 |publisher=}}</ref> === Kütləvi informasiya vasitələri === {{Əsas|ABŞ kütləvi informasiya vasitələri}} [[Fayl:ABC 77 W66 jeh.JPG|thumb|left|[[American Broadcasting Company]]-ın Nyu-York şəhərindəki korporativ qərargahı]] ABŞ-ın dörd böyük yayımçı [[National Broadcasting Company]] (NBC), [[Columbia Broadcasting System]] (CBS), [[American Broadcasting Company]] (ABC) və [[Fox Broadcasting Company]] (FOX)-dur. Dörd böyük yayım [[televiziya şəbəkəsi]] hər biri kommersiya qurumudur. [[ABŞ-da kabel televiziyası|Kabel televiziyası]] müxtəlif mövqelərə xidmət edən yüzlərlə kanal təklif edir.<ref>{{cite news |title=Streaming TV Services: What They Cost, What You Get |url=https://www.nytimes.com/aponline/2015/10/12/business/ap-us-streaming-tv-options.html |accessdate=12 oktyabr 2015 |work=NYTimes.com |agency=Associated Press |date=12 oktyabr 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151015023520/https://www.nytimes.com/aponline/2015/10/12/business/ap-us-streaming-tv-options.html |archivedate=15 oktyabr 2015}}</ref> Amerikalılar gündə orta hesabla iki saat yarım əsasən kommersiya məqsədli radio proqramlarını dinləyirlər.<ref>{{cite web |url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1004830 |title=TV Fans Spill into Web Sites |date=7 iyun 2007 |publisher=eMarketer |accessdate=10 iyun 2007}}</ref> 1998-ci ildə ABŞ-ın kommersiya məqsədli radiostansiyalarının sayı 4.793 AM stansiyası və 5.662 FM stansiyasına çatmışdır. Bununla yanaşı, 1.460 ictimai radiostansiya mövcuddur. Bu stansiyaların əksəriyyəti təhsil məqsədləri üçün universitetlər və dövlət orqanları tərəfindən idarə olunur və dövlət və ya özəl fondlar, abunəliklər və korporativ zəmanətlər vasitəsi ilə maliyyələşdirilir. Bir çox ictimai radio yayımı [[NPR]] (keçmiş Milli İctimai Radio) tərəfindən maliyyələşdirilir. NPR, [[İctimai yayım aktı (1967-ci il)|1967-ci il İctimai yayım aktı]] əsasında 1970-ci il fevral ayında təsis edilmişdir; televiziya həmkarı, [[Public Broadcasting Service|PBS]] də eyni qanunla yaradılıb (NPR və PBS bir-birindən ayrı idarə edilir). {{OMƏ|30 sentybar 2014-cü il}} [[ABŞ Fedral Kommunikasiya Komissiyası]]na (FCC) görə ABŞ-da 15.433 lisenziyalı tam güclü radio stansiyası var.<ref>{{cite web |last=Waits |first=Jennifer |title=Number of U.S. Radio Stations on the Rise, Especially LPFM, according to New FCC Count |website=Radio Survivor |date=17 oktyabr 2014 |accessdate=6 yanvar 2015 |url=http://www.radiosurvivor.com/2014/10/17/number-u-s-radio-stations-rise-especially-lpfm-according-latest-fcc-count/}}</ref> Tanınmış qəzetlərə [[The Wall Street Journal]], [[The New York Times]] və [[USA Today]] daxildir.<ref name="Shaffer2006">{{cite book |author=Brenda Shaffer |title=The Limits of Culture: Islam and Foreign Policy |url=https://books.google.com/books?id=uEOd-cDWVwQC&pg=PA116 |year=2006 |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-19529-4 |page=116}}</ref> Nəşriyyatın qiyməti illər ərzində artmasına baxmayaraq, qəzetlərin qiyməti ümumiyyətlə aşağı qaldı, qəzetləri reklam gəlirlərinə və milli və dünya əhatəsinə görə [[Associated Press]] və [[Reuters]] kimi böyük informasiya xidmətinin təqdim etdiyi məqalələrə daha çox arxalanmağına məcbur etdi. Çox az istisnalar olmaqla, ABŞ-da olan bütün qəzetlər özəldir, onlarla, hətta yüzlərlə qəzaetə sahib olan [[Gannet]]t və [[The McClatchy Company|McClatchy]] kimi böyük zəncirlər, bir neçə qəzatə sahib kiçik zəncirlər və ya getdikcə nadir hal alsa da fərd və ailələr tərəfindən idarə olunur. Böyük şəhərlərdə əsasən gündəlik qəzetlərdən əlavə "alternativ həftəliklər" var, məsələn ən tanınmış ikisi Nyu-Yorkda ''[[The Village Voice]]'' və ya Los-Ancelesdə ''[[LA Weekly]]''-dir. Böyük şəhərlər həmçinin yerli biznes jurnalına, yerli sənayelərlə bağlı ticarət qəzetlərinə və yerli etnik və sosial qruplar üçün qəzetlərə dəstək ola bilir. XIX əsrdə Amerika qəzetlərinin [[komiks stirpləri]] və [[ABŞ komiks kitabları|komiks kitablarının]] erkən versiyaları ortaya çıxmağa başladı. 1938-ci ildə [[DC Comics]]in [[superqəhrəman]] komiks kitabı olan [[Supermen]] bir Amerika simvoluna çevrilmişdir.<ref>{{cite book |last=Daniels |first=Les |authorlink=Les Daniels |year=1998 |title=Superman: The Complete History |page=11 |edition=1st |publisher=Titan Books |isbn=978-1-85286-988-5}}</ref> Veb portalları və axtarış motorlarından əlavə, ən məşhur saytlar [[Facebook]], [[YouTube]], [[Vikipediya]], [[Yahoo!]], [[eBay]], [[Amazon.com|Amazon]] və [[Twitter]]dir.<ref name="alexa-topsitesus">{{cite web |url=http://www.alexa.com/topsites/countries/US |title=Top Sites in United States |year=2014 |publisher=Alexa |accessdate=20 oktyabr 2014 |archive-date=2016-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409001248/http://www.alexa.com/topsites/countries/US |url-status=dead }}</ref> 800-dən çox nəşr var ABŞ-da ingilis dilindən sonra ən çox istifadə edilən dil olan ispan dilində hazırlanır.<ref>{{cite web |url=http://www.w3newspapers.com/usa/spanish |title=Spanish Newspapers in United States |publisher=W3newspapers |accessdate=5 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.onlinenewspapers.com/usstate/spanish-language-newspapers-usa.htm |title=Spanish Language Newspapers in the USA : Hispanic Newspapers : Periódiscos en Español en los EE.UU |publisher=Onlinenewspapers.com |accessdate=5 avqust 2014 |archive-date=2014-06-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140626114455/http://www.onlinenewspapers.com/usstate/spanish-language-newspapers-usa.htm |url-status=dead }}</ref> == Həmçinin bax == {{Portal|ABŞ}} * [[ABŞ məqalələri indeksi]] * [[ABŞ ştatları mövzularının siyahıları]] * [[ABŞ xülasəsi]] == İstinadlar == === Qeydlər === {{İstinad siyahısı|35em|group=qeydlər|refs= <ref name=əhali>[[Puerto-Riko]] və digər [[ABŞ-ın qeyri-inkorporativ əraziləri|qeyri-inkorporativ ərazilər]] istisna olmaqla.</ref> <ref name=dil>Beş ərazidə ingilis, eləcə də bir və ya daha çox yerli dil rəsmidir: [[İspan dili]] Puerto-Rikoda, [[Samoa dili]] Amerika Samoasında, [[Çamorro dili]] Quam və Şimali Marian adalarında. Həmçinin [[Karolin dili]] də Şimali Marian adalarında rəsmi dildir.</ref> <ref name=vaxt>ABŞ-da saat qurşaqlarının tənzimlənməsinə dair qanunlar haqqında ətraflı məlumat almaq üçün [[ABŞ-da zaman]] məqaləsinə baxın.</ref> <ref name=hərəkət>[[ABŞ Vircin adaları]] istisna olmaqla.</ref> }} === Mənbələr === {{İstinad siyahısı|3}} === Biblioqrafiya === {{refbegin|30em}} * {{cite book |title=Regulating Wall Street: The Dodd-Frank Act and the New Architecture of Global Finance |ref=Acharya10 |first1=Viral V. |last1=Acharya |first2=Thomas F. |last2=Cooley |first3=Matthew P. |last3=Richardson |first4=Ingo |last4=Walter |page=592 |publisher=Wiley |year=2010 |isbn=978-0-470-76877-8}} * {{cite book |title=The Half Has Never Been Told: Slavery and the Making of American Capitalism |first1=Edward E. |last1=Baptist|author-link= Edward E. Baptist |publisher=Basic Books |year=2014 |isbn=978-0-465-00296-2}} * {{cite journal |last1=Barth |first1=James |first2=John |last2=Jahera |title=US Enacts Sweeping Financial Reform Legislation |ref=Barth10 |journal=Journal of Financial Economic Policy |volume=2 |issue=3 |year=2010 |pages=192–195 |doi=10.1108/17576381011085412}} * {{cite book |last=Berkin |first=Carol |last2=Miller |first2=Christopher L. |last3=Cherny |first3=Robert W. |last4=Gormly |first4=James L. |title=Making America: A History of the United States, Volume I: To 1877 |url=https://books.google.com/books?id=cyEI21RClZkC |publisher=Cengage Learning |year=2007 |ref=Berkin |page=75 |isbn=978-0-618-99485-4}} * {{cite journal |last1=Bianchine |first1=Peter J. |last2=Russo |first2=Thomas A. |year=1992 |title=The Role of Epidemic Infectious Diseases in the Discovery of America |volume=13 |issue=5 |pages=225–232 |ref=Bianchine |access-date=9 sentyabr 2012 |doi=10.2500/108854192778817040 |pmid=1483570 |journal=Allergy and Asthma Proceedings}} * {{cite book |last=Blakeley|first=Ruth|date=2009 |title=State Terrorism and Neoliberalism: The North in the South|url=http://www.routledge.com/books/details/9780415462402/|location= |publisher=Routledge|isbn=978-0-415-68617-4|ref=Blakeley}} * {{cite book |last1=Boyer |first1=Paul S. |last2=Clark Jr. |first2=Clifford E. |last3=Kett |first3=Joseph F. |last4=Salisbury |first4=Neal |last5=Sitkoff |first5=Harvard |last6=Woloch |first6=Nancy |title=The Enduring Vision: A History of the American People |ref=Boyer |year=2007 |url=https://books.google.com/books?id=9KT3lI76-0cC |publisher=Cengage Learning |page=588 |isbn=978-0-618-80161-9}} * {{cite book|last= Brokenshire|first=Brad|title=Washington State Place Names|url=https://books.google.com/books?id=7XI52I8zI_AC&pg=PA49|year=1993|publisher=Caxton Press|isbn=978-0-87004-562-2|ref=harv}} * {{cite book |first=Colin G. |last=Calloway |title=New Worlds for All: Indians, Europeans, and the Remaking of Early America |url=https://books.google.com/?id=edYbAZ7ECEoC |publisher=[[Johns Hopkins University Press|JHU Press]] |ref=Calloway1998 |page=229 |isbn=978-0-8018-5959-5 |year=1998}} * {{cite book |ref=harv |first=Juan |last=Cobarrubias |title=Progress in Language Planning: International Perspectives |url=https://books.google.com/books?id=x9KoAkzfVqIC&pg=PA195 |year=1983 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=978-90-279-3358-4}} * {{cite book|first=Marcus |last= Cowper|title=National Geographic History Book: An Interactive Journey|url=https://books.google.com/books?id=J8dNX2PqOpcC&pg=PT67|date= 2011|publisher=National Geographic Society|isbn=978-1-4262-0679-5|ref=harv}} * {{cite book |last=Davis |first=Kenneth C. |title=Don't know much about the Civil War |ref=Davis96 |publisher=William Marrow and Co. |location=New York |year=1996 |url=https://archive.org/details/dontknowmuchabou00davi_1/page/518 |isbn=978-0-688-11814-3 |page=[https://archive.org/details/dontknowmuchabou00davi_1/page/518 518]}} * {{cite book |last=Daynes |first=Byron W. |last2=Sussman |first2=Glen |title=White House Politics and the Environment: Franklin D. Roosevelt to George W. Bush |ref=Daynes |publisher=[[Texas A&M University Press]] |year=2010 |page=320 |url=https://books.google.com/books?id=HIOQ1FYHtcYC |isbn=978-1-60344-254-1 |oclc=670419432 |quote=Presidential environmental policies, 1933–2009}} * {{cite book |ref=harv |first1=Jon M |last1=Erlandson |first2=Torben C |last2=Rick |first3=Rene L |last3=Vellanoweth |title=A Canyon Through Time: Archaeology, History, and Ecology of the Tecolote Canyon Area, Santa Barbara County |location=California |url=https://books.google.com/books?id=GeTv2lmb79UC&pg=PA19 |year=2008 |publisher=University of Utah Press |isbn=978-0-87480-879-7}} * {{cite book|first=Brian M. |last=Fagan|title=Ancient Lives: An Introduction to Archaeology and Prehistory|url=https://books.google.com/books?id=_9lqCwAAQBAJ&pg=PA390|date=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-35027-9|ref=harv}} * {{cite book |first=Sylvan G. |last=Feldstein |first2=Frank J. |last2=Fabozzi |title=The Handbook of Municipal Bonds |ref=Feldstein |publisher=[[John Wiley & Sons]] |year=2011 |page=1376 |url=https://books.google.com/books?id=Juc4fb1Fx1cC |isbn=978-1-118-04494-0}} * {{cite journal |last1=Ferguson |first1=Thomas |last2=Rogers |first2=Joel |ref=Ferguson |year=1986 |title=The Myth of America's Turn to the Right |journal=The Atlantic|volume=257 |issue=5 |pages=43–53 |url=https://www.theatlantic.com/past/docs/issues/95dec/conbook/fergrt.htm |accessdate=11 mart 2013}} * {{cite journal|last1=Fladmark|first1=K.R.|title=Routes: Alternate Migration Corridors for Early Man in North America|journal=American Antiquity|volume=44|issue=1|year=2017|pages=55–69|issn=0002-7316|doi=10.2307/279189|ref=harv|jstor=279189}} * {{cite book|first=Tim|last= Flannery|title=The Eternal Frontier: An Ecological History of North America and Its Peoples|url=https://books.google.com/books?id=mkkyBgAAQBAJ|date=2015|publisher=Open Road + Grove/Atlantic|isbn=978-0-8021-9109-0|ref=harv}} * {{cite book |last=Fraser |first=Steve |first2=Gary |last2=Gerstle |ref=Fraser |title=The Rise and Fall of the New Deal Order: 1930–1980 |series=American History: Political science |url=https://books.google.com/?id=yd4GqkP5XYgC&lpg=PA229 |year=1989 |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0-691-00607-9 |page=311}} * {{cite book |last=Gaddis |first=John Lewis |title=The United States and the Origins of the Cold War, 1941–1947 |url=https://archive.org/details/unitedstatesorig0000gadd |year=1972 |publisher=Columbia University Press |isbn=978-0-231-12239-9 |ref=harv}} * {{cite book|first=Daniel J.|last= Gelo|title=Indians of the Great Plains|url=https://books.google.com/books?id=KBBmDwAAQBAJ&pg=PT79|date=2018|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-351-71812-7|ref=harv}} * {{cite book |ref=harv |first=Percy |last=Greg |title=History of the United States from the Foundation of Virginia to the Reconstruction of the Union |url=https://books.google.com/books?id=e7cTAAAAYAAJ&pg=PA276 |year=1892 |publisher=West, Johnston & Company}} * {{cite book |ref=harv |first=Ofelia |last=García |title=Bilingual Education in the 21st Century: A Global Perspective |url=https://books.google.com/books?id=bW6V__K95ckC&pg=PT167 |year=2011 |publisher=John Wiley & Sons |isbn=978-1-4443-5978-7}} * {{cite book|last=Gold |first=Susan Dudley |title=United States V. Amistad: Slave Ship Mutiny |ref=Gold2006 |publisher=Marshall Cavendish |year=2006 |page=[https://archive.org/details/unitedstatesvami0000gold/page/144 144] |url=https://archive.org/details/unitedstatesvami0000gold/page/144 |isbn=978-0-7614-2143-6}} * {{cite book |last=Gordon |first=John Steele |authorlink=John Steele Gordon |ref=Gordon |title=An Empire of Wealth: The Epic History of American Economic Power |year=2004 |publisher=HarperCollins |url=https://books.google.com/books?id=rmsUs_KDgHAC|isbn=978-0-06-009362-4 }} * {{cite book |last=Graebner |first=Norman A. |last2=Burns |first2=Richard Dean |last3=Siracusa |first3=Joseph M. |ref=Burns2008 |title=Reagan, Bush, Gorbachev: Revisiting the End of the Cold War |url=https://books.google.com/?id=r71u_AgE7iYC&lpg=PA142 |year=2008 |publisher=Greenwood Publishing Group |series=Praeger Security International Series |isbn=978-0-313-35241-6 |page=180}} * {{cite book|first1=Michael Robert |last1=Haines|first2=Michael R. |last2= Haines|first3=Richard H. |last3=Steckel|title=A Population History of North America|url=https://books.google.com/books?id=BPdgiysIVcgC&pg=PA12|date= 2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-49666-7|ref=harv}} * {{cite book |title=The Routledge Handbook of Poverty in the United States|editor1-first=Stephen|editor1-last=Haymes|editor2-first= Maria|editor2-last=Vidal de Haymes|editor3-first= Reuben|editor3-last= Miller |publisher=Routledge|url=http://www.routledge.com/books/details/9780415673440/ |year=2014 |isbn=978-0-415-67344-0|ref=Haymes et al}} * {{cite book|first1=William A.|last1= Haviland|first2=Dana |last2= Walrath|first3=Harald E.L.|last3= Prins|title=Evolution and Prehistory: The Human Challenge|url=https://books.google.com/books?id=9_qGhW338KQC&pg=PA219|date=2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-285-06141-2|ref=harv}} * {{cite book |last1=Hoopes |first1=Townsend |last2=Brinkley |first2=Douglas |title=FDR and the Creation of the U.N |url=https://archive.org/details/fdrcreationofun00hoop |year=1997 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-08553-2 |ref=harv}} * {{cite book |first=Thomas N. |last=Ingersoll |title=The Loyalist Problem in Revolutionary New England |url=https://books.google.com/books?id=qwdQDQAAQBAJ&pg=PA208 |year=2016 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-107-12861-3|ref=harv}} * {{cite book|first=Moira |last=Inghilleri|title=Translation and Migration|url=https://books.google.com/books?id=h1yuDQAAQBAJ&pg=PT117|year=2016 |publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-315-39980-5|ref=harv}} * {{cite book |last=Jacobs |first=Lawrence R. |title=Health Care Reform and American Politics: What Everyone Needs to Know: What Everyone Needs to Know |url=https://archive.org/details/healthcarereform0000jaco |ref=Jacobs10 |publisher=Oxford University Press |year=2010 |isbn=978-0-19-978142-3}} * {{cite book |last=Johnson |first=Paul |ref=harv |title=A History of the American People |year=1997 |publisher=HarperCollins |url=https://books.google.com/books?id=RXSVQjz1_tMC |isbn=978-0-06-195213-5}} * {{cite book|title=Encyclopedia of American studies|date=2001|publisher=Grolier Educational|editor-last=Kurian |editor-first=George T. |isbn=978-0-7172-9222-6|location=New York|oclc=46343385}} * {{cite book|first=Paul |last= Joseph|title=The Sage Encyclopedia of War: Social Science Perspectives|url=https://books.google.com/books?id=idw0DQAAQBAJ&pg=PA590|date=2016|publisher=Sage Publications|isbn=978-1-4833-5988-5|ref=harv}} * {{cite book |title=Encyclopedia of Native American Wars and Warfare |series=[[Infobase Publishing|Facts on File]] library of American History |last=Kessel |first=William B. |last2=Wooster |first2=Robert |authorlink= |year=2005 |publisher=Infobase Publishing|url=https://books.google.com/books?id=laxSyAp89G4C |isbn=978-0-8160-3337-9 |page=398 |ref=Kessel}} * {{cite book |ref=harv |first1=David S. |last1=Kidder |first2=Noah D. |last2=Oppenheim |title=The Intellectual Devotional: American History: Revive Your Mind, Complete Your Education, and Converse Confidently about Our Nation's Past |url=https://books.google.com/books?id=PF39tMiwmWcC&pg=PA91 |year=2007 |publisher=Rodale |isbn=978-1-59486-744-6}} * {{cite book |title=One Nation Under God: How Corporate America Invented Christian America |first1=Kevin M. |last1=Kruse |publisher=Basic Books |year=2015 |isbn=978-0-465-04949-3 |url=https://archive.org/details/onenationundergo0000krus}} * {{cite book |last=Leckie |first=Robert |authorlink=Robert Leckie (author) |title=None died in vain: The Saga of the American Civil War |ref=Leckie |publisher=Harper-Collins |url=https://books.google.com/books?id=gvIeAAAAMAAJ |location=New York |year=1990 |page=682 |isbn=978-0-06-016280-1}} * {{cite book|first=Craig|last= Lockard|title=Societies, Networks, and Transitions, Volume B: From 600 to 1750|url=https://books.google.com/books?id=k91sCgAAQBAJ&pg=PA315|year=2010|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-111-79083-7|ref=harv}} * {{cite book|first1=Donna |last1=Martinez|first2=Jennifer L. Williams |last2=Bordeaux|title=50 Events That Shaped American Indian History: An Encyclopedia of the American Mosaic &#91;2 volumes&#93;|url=https://books.google.com/books?id=KnB1DQAAQBAJ&pg=PA19|date= 2016|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-4408-3577-3|ref=harv}} * {{cite book|first1=Donna |last1=Martinez|first2=Grace |last2=Sage|first3=Azusa |last3=Ono|title=Urban American Indians: Reclaiming Native Space: Reclaiming Native Space|url=https://books.google.com/books?id=2HjEDAAAQBAJ&pg=PA4|date=2016|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-4408-3208-6|ref=harv}} * {{cite book |ref=harv |first=Eric |last=Martone |title=Italian Americans: The History and Culture of a People |url=https://books.google.com/books?id=MHJ1DQAAQBAJ&pg=PA504 |year=2016 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-61069-995-2}} * {{cite book |last=Leffler |first=Melvyn P. |authorlink=Melvyn P. Leffler |editor-last=Westad |editor-first=Odd Arne |year=2010 |chapter=The emergence of an American grand strategy, 1945–1952 |title=The Cambridge History of the Cold War |volume=1: Origins |pages=67–89 |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-83719-4 |oclc=309835719 |language=en |ref=harv}} * {{cite book |last=Lemon |first=James T. |editor1-first=Robert D. |editor1-last=Mitchell |editor2-first=Paul A. |editor2-last=Groves |title=North America: the historical geography of a changing continent |chapter=Colonial America in the 18th Century |publisher=Rowman & Littlefield |url=http://cascourses.uoregon.edu/geog471/wp-content/uploads/2010/01/Lemon.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130123135724/http://cascourses.uoregon.edu/geog471/wp-content/uploads/2010/01/Lemon.pdf |archivedate=23 yanvar 2013 |deadurl=yes |year=1987 |ref=Lemon}} * {{cite book |last=Lien |first=Arnold Johnson |title=Studies in History, Economics, and Public Law |volume=54 |ref=Lien |publisher=Columbia University |location=New York |year=1913 |page=604 |url=https://books.google.com/?id=UYpVAAAAYAAJ}} * {{cite book |first=Karen Woods |last=Weierman |title=One Nation, One Blood: Interracial Marriage In American Fiction, Scandal, And Law, 1820–1870 |year=2005 |publisher=University of Massachusetts Press |url=https://books.google.com/books?id=24mIQuLBuN8C&pg=PA44 |isbn=978-1-55849-483-1 |page=214}} * {{cite book |last=Levenstein |first=Harvey |title=Revolution at the Table: The Transformation of the American Diet |url=https://archive.org/details/revolutionattabl0000leve_d6o6 |ref=Levenstein |publisher=University of California Press |location=Berkeley and Los Angeles |year=2003 |isbn=978-0-520-23439-0}} * {{cite journal |last1=Mann |first1=Kaarin |year=2007 |ref=Mann |title=Interracial Marriage in Early America: Motivation and the Colonial Project |journal=Michigan Journal of History |issue=Fall |url=http://www.umich.edu/~historyj/docs/2007-fall/Interracial_Marriage_in_Early_America_Mann.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130515063053/http://www.umich.edu/~historyj/docs/2007-fall/Interracial_Marriage_in_Early_America_Mann.pdf |archivedate=15 may 2013 |deadurl=yes}} * {{cite book |ref=harv |first=George |last=McKenna |title=The Puritan Origins of American Patriotism |url=https://books.google.com/books?id=_wwA0pdMdg4C&pg=PA280 |year=2007 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-10099-0}} * {{cite book|first=David J. |last=Meltzer|title=First Peoples in a New World: Colonizing Ice Age America|url=https://books.google.com/books?id=Rnc-bg2voI8C&pg=PA129|date=2009|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-94315-5|ref=harv}} * {{cite book |ref=harv |author=The New York Times |title=The New York Times Guide to Essential Knowledge: A Desk Reference for the Curious Mind |edition=2nd |url=https://archive.org/details/newyorktimesguid00 |year=2007 |publisher=St. Martin's Press |isbn=978-0-312-37659-8}} * {{cite book |ref=harv |first=Mary |last=Mostert |title=The Threat of Anarchy Leads to the Constitution of the United States |url=https://books.google.com/books?id=jntSQ-yn66AC&pg=PA18 |year=2005 |publisher=CTR Publishing, Inc. |isbn=978-0-9753851-4-2}} * {{cite book |ref=harv |first=Peter S. |last=Onuf |title=The Origins of the Federal Republic: Jurisdictional Controversies in the United States, 1775–1787 |url=https://books.google.com/books?id=WcUgLPqmfuYC |year=2010 |publisher=University of Pennsylvania Press |isbn=978-0-8122-0038-6}} * {{cite book|first1=Theda |last1= Perdue|first2=Michael D |last2=Green|title=The Columbia Guide to American Indians of the Southeast|url=https://books.google.com/books?id=-RBJCyp2bFIC&pg=PA40|date= 2005|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-50602-1|ref=harv}} * {{cite book |last=Price |first=David A. |ref=harv |title=Love and Hate in Jamestown: John Smith, Pocahontas, and the Start of a New Nation |publisher=Random House |url=https://books.google.com/books?id=_EFbS_7fFcYC |year=2003|isbn=978-0-307-42670-3 }} * {{cite book |last=Quirk |first=Joel |title=The Anti-Slavery Project: From the Slave Trade to Human Trafficking |ref=Quirk |year=2011 |publisher=University of Pennsylvania Press |url=https://books.google.com/books?id=qqxK4KlqKYMC |isbn=978-0-8122-4333-8 |page=344}} * {{cite book |last=Ranlet |first=Philip |title=New England Encounters: Indians and Euroamericans Ca. 1600–1850 |ref=Ranlet |publisher=North Eastern University Press |editor-first=Alden T. |editor-last=Vaughan |pages= |year=1999}} * {{cite book |last=Rausch |first=David A. |title=Native American Voices |url=https://books.google.com/?id=iyZMeGMgIgEC&vq=triangle |ref=Rausch |publisher=Baker Books |location=Grand Rapids |page=180 |year=1994 |isbn=978-0-8010-7773-9}} * {{cite book |last=Remini |first=Robert V. |title=The House: The History of the House of Representatives |url=https://books.google.com/books/about/The_House.html?id=CAM6J6IoQFQC |ref=harv |year=2007 |publisher=HarperCollins |isbn=978-0-06-134111-3}} * {{Cite book |editor1-last=Richter |editor1-first=Daniel K. |editor2-last=Merrell |editor2-first=James H. |url=https://books.google.com/books?id=ZQnEwUaPAegC |title=Beyond the covenant chain : the Iroquois and their neighbors in Indian North America, 1600–1800 |date=2003 |publisher=Pennsylvania State University Press |isbn=978-0-271-02299-4 |location=University Park |oclc=51306167}} * {{cite book |last=Ripper |first=Jason |title=American Stories: To 1877 |year=2008 |ref=Ripper2008 |publisher=M.E. Sharpe |url=https://books.google.com/books?id=vX-fYvoAeHwC |page=299 |isbn=978-0-7656-2903-6}} * {{cite book |last=Russell |first=John Henderson |title=The Free Negro in Virginia, 1619–1865 |ref=Russell1913 |publisher=Johns Hopkins University |url=https://archive.org/details/freenegroinvirg00russgoog |year=1913 |page=196}} * {{cite book |ref=harv |first=William |last=Safire |title=No Uncertain Terms: More Writing from the Popular "On Language" Column in The New York Times Magazine |url=https://books.google.com/books?id=nBeqgG1aqUkC&pg=PA199 |year=2003 |publisher=Simon and Schuster |isbn=978-0-7432-4955-3}} * {{cite book |ref=harv |first=Bunford |last=Samuel |title=Secession and Constitutional Liberty: In which is Shown the Right of a Nation to Secede from a Compact of Federation and that Such Right is Necessary to Constitutional Liberty and a Surety of Union |url=https://books.google.com/books?id=RlUOAAAAYAAJ&pg=PA323 |year=1920 |publisher=Neale publishing Company}} * {{cite book |first= Candace|last= Savage|title=Prairie: A Natural History|url=https://books.google.com/books?id=X1u9BwAAQBAJ&pg=PA55|date=2011|publisher=Greystone Books|isbn=978-1-55365-899-3|ref=harv}} * {{cite book |last=Schneider |first=Dorothy |last2=Schneider |first2=Carl J. |title=Slavery in America |ref=Schneider |publisher=Infobase Publishing |url=https://books.google.com/books?id=QlemwRTsY20C |year=2007 |page=554 |isbn=978-1-4381-0813-1}} * {{cite book |last=Schultz |first=David Andrew |title=Encyclopedia of the United States Constitution |ref=Schultz |year=2009 |publisher=Infobase Publishing |url=https://books.google.com/books?id=f7m713xwK58C |page=904 |isbn=978-1-4381-2677-7}} * {{cite book |ref=harv |first=Sandra |last=Sider |title=Handbook to Life in Renaissance Europe |url=https://books.google.com/books?id=JtYy67FsRosC&pg=PA226 |year=2007 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-533084-7}} * {{cite book |last=Simonson |first=Peter |title=Refiguring Mass Communication: A History |ref=Simonson |year=2010 |publisher=University of Illinois Press |quote=He held high the Declaration of Independence, the Constitution, and the nation's unofficial motto, ''e pluribus unum'', even as he was recoiling from the party system in which he had long participated. |location=Urbana |url=https://books.google.com/books?id=N6lrAmPlbvIC&pg=PA79 |isbn=978-0-252-07705-0}} * {{cite book |last=Smith |first=Andrew F. |year=2004 |title=The Oxford Encyclopedia of Food and Drink in America |ref=Smith2004 |publisher=Oxford University Press |location=New York |pages=131–132 |isbn=978-0-19-515437-5}} * {{cite book |last=Soss |first=Joe |editor-last=Hacker |editor-first=Jacob S. |editor2-last=Mettler |editor2-first=Suzanne |ref=Soss |title=Remaking America: Democracy and Public Policy in an Age of Inequality |year=2010 |publisher=Russell Sage Foundation |url=https://books.google.com/?id=JttyjBoyb3AC |isbn=978-1-61044-694-5 |pages=}} * {{cite book |ref=Stannard |last=Stannard |first=David E. |authorlink=David Stannard |title=American Holocaust: The Conquest of the New World |year=1993 |publisher=Oxford University Press |location=New York |url=https://archive.org/details/americanholocaus00stan |isbn=978-0-19-508557-0}} * {{Cite journal |ref=Tadman |last=Tadman |first=Michael |title=The Demographic Cost of Sugar: Debates on Slave Societies and Natural Increase in the Americas |url=https://archive.org/details/sim_american-historical-review_2000-12_105_5/page/1534 |journal=American Historical Review |volume=105 |year=2000 |issue=5 |pages=1534–1575 |jstor=2652029|doi=10.2307/2652029}} * {{cite book |ref=Taylor |last=Taylor |first=Alan |title=American Colonies: The Settling of North America |publisher=Penguin Books |location=New York |url=https://archive.org/details/americancolonies00tayl_1 |editor=Eric Foner |year=2002 |isbn=978-0-670-87282-4}} * {{cite book |last=Thornton |first=Russell |title=American Indian Holocaust and Survival: A Population History Since 1492 |volume=186 |series=Civilization of the American Indian |year=1987 |ref=harv |publisher=University of Oklahoma Press |url=https://books.google.com/?id=9iQYSQ9y60MC&lpg=PA49 |isbn=978-0-8061-2220-5 |page=49}} * {{cite book|first=Russell |last=Thornton|title=Studying Native America: Problems and Prospects|url=https://books.google.com/books?id=_EA-UwvN_HUC&pg=PA34|year=1998|publisher=Univ of Wisconsin Press|isbn=978-0-299-16064-7|ref=harv}} * {{cite book |last=Vaughan |first=Alden T.|title=New England Encounters: Indians and Euroamericans Ca. 1600–1850 |publisher=North Eastern University Press |year=1999|ref=harv}} * {{cite book|first1=James M. |last1=Volo|first2=Dorothy Denneen |last2=Volo|title=Family Life in Native America|url=https://books.google.com/books?id=z_bc61ezj0cC&pg=PR11|year=2007|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-33795-6|ref=harv}} * {{cite book |last=Walton |first=Gary M. |last2=Rockoff |first2=Hugh |title=History of the American Economy |year=2009 |ref=Walton |publisher=Cengage Learning |url=https://books.google.com/books?id=lyhI1q_E4G0C|isbn=978-0-324-78662-0 }} * {{cite journal|last1=Waters|first1=M.R.|last2=Stafford|first2=T W.|title=Redefining the Age of Clovis: Implications for the Peopling of the Americas|journal=Science|volume=315|issue=5815|year=2007|pages=1122–1126|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.1137166|pmid=17322060|ref=harv|bibcode=2007Sci...315.1122W}} * {{cite book|first1=Edith Brown |last1=Weiss|first2=Harold Karan |last2=Jacobson|title=Engaging Countries: Strengthening Compliance with International Environmental Accords|url=https://books.google.com/books?id=W_JAw31U5qQC&pg=PA180|year=2000|publisher=MIT Press|isbn=978-0-262-73132-4|ref=harv}} * {{cite journal |last1=Williams |first1=Daniel K. |year=2012 |ref=Williams |title=Questioning Conservatism's Ascendancy: A Reexamination of the Rightward Shift in Modern American Politics; {Reviews in American History} |volume=40 |issue=2 |pages=325–331 |doi=10.1353/rah.2012.0043 |url=http://courses.ttu.edu/secunnin/40.2.williams.pdf |accessdate=11 mart 2013 |journal=Reviews in American History |deadurl=yes |archiveurl=https://www.webcitation.org/6FBIifRbH?url=http://courses.ttu.edu/secunnin/40.2.williams.pdf |archivedate=17 mart 2013}} * {{cite book|first1=Wendy S. |last1=Wilson|first2=Lloyd M. |last2=Thompson|title=Native Americans: An Interdisciplinary Unit on Converging Cultures|url=https://books.google.com/books?id=Hs0HFU2ZR0IC&pg=PA14|year=1997|publisher=Walch Publishing|isbn=978-0-8251-3332-9|ref=harv}} * {{cite book |last=Winchester |first=Simon |title=The men who United the States |url=https://archive.org/details/isbn_9780062079602|url-access=registration |year=2013 |publisher=Harper Collins |isbn=978-0-06-207960-2 |pages=[https://archive.org/details/isbn_9780062079602/page/198 198], 216, 251, 253}} * {{cite book |last=Zinn |first=Howard |authorlink=Howard Zinn |title=A People's History of the United States |ref=Zinn |year=2005 |publisher=[[Harper Perennial]] Modern Classics |location= |isbn=978-0-06-083865-2|title-link=A People's History of the United States }} {{refend}} '''İnternet mənbələri''' {{refbegin|30em}} * {{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1217752.stm |title=''Country Profile: United States of America'' |ref=BBC18may |work=BBC News |location=London |date=22 aprel 2008 |accessdate=18 may 2008}} * {{cite web |last=Cohen |first=Eliot A. |ref=Cohen |location=Washington, DC |url=http://www.foreignaffairs.com/articles/59919/eliot-a-cohen/history-and-the-hyperpower |title=''History and the Hyperpower'' |website=Foreign Affairs |date=İyul–Avqust 2004 |accessdate=14 iyul 2006}} * {{cite web |title=Slavery and the Slave Trade in Rhode Island |ref=Brown |url=https://www.brown.edu/Facilities/John_Carter_Brown_Library/jcbexhibit/Pages/exhibSlavery.html}} * {{cite web |url=http://www.treasury.gov/about/education/Pages/in-god-we-trust.aspx |title=History of "In God We Trust" |ref=God |publisher=U.S. Department of the Treasury |date=8 mart 2011 |accessdate=23 fevral 2013}} * {{cite web |url=http://www.mchspa.org/body.htm |title=''Early History, Native Americans, and Early Settlers in Mercer County'' |year=2005 |ref=Mercer |publisher=Mercer County Historical Society |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050310021430/http://www.mchspa.org/body.htm |archivedate=10 mart 2005|access-date=6 aprel 2016}} * {{cite news |title=Looking back 20 years: Who deserves credit for ending the Cold War? |first=Nick |last=Hayes |ref=Hayes |url=http://www.minnpost.com/politics-policy/2009/11/looking-back-20-years-who-deserves-credit-ending-cold-war |newspaper=MinnPost |date=6 noyabr 2009 |accessdate=11 mart 2013}} * {{cite web |url=http://www.ushistory.org/us/59e.asp |title=59e. The End of the Cold War |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |website=USHistory.org |ref=ushistory13 |publisher=Independence Hall Association |accessdate=10 mart 2013}} * {{cite book |last=Levy |first=Peter B. |ref=Levy1996 |title=Encyclopedia of the Reagan-Bush Years |url=https://books.google.com/?id=7veohk0fkLYC&lpg=PA88 |year=1996 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-313-29018-3 |page=442}} * {{cite web |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/US/PST045216 |title=U.S. Census Bureau QuickFacts selected: United States|date=2016 |website=QuickFacts |publisher=U.S. Census Bureau|pages= |language= |quote= |accessdate=9 sentyabr 2017}} * {{cite journal |last1=Wallander |first1=Celeste A. |year=2003 |ref=Wallander2003 |title=Western Policy and the Demise of the Soviet Union |journal=[[Journal of Cold War Studies]] |volume=5 |issue=4 |pages=137–177 |doi=10.1162/152039703322483774}} * {{cite journal |title=Testing Theories of American Politics: Elites, Interest Groups, and Average Citizens |last1=Gilens|first1=Martin|last2=Page|first2=Benjamin I.|lastauthoramp=yes |journal=[[Perspectives on Politics]] |date=2014 |volume=12 |issue=3 |pages=564–581 |doi=10.1017/S1537592714001595 |url=http://scholar.princeton.edu/sites/default/files/mgilens/files/gilens_and_page_2014_-testing_theories_of_american_politics.doc.pdf|ref=harv}} {{refend}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = United States | wikispecies = | wikt = Amerika Birləşmiş Ştatları | b = Amerika Birləşmiş Ştatları | s = Kateqoriya:ABŞ | q = Amerika Birləşmiş Ştatları | n = | m = }} * {{CIA World Factbook link|us|ABŞ}} * [https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-16761057 ABŞ], [[BBC News]]-da * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=ABŞ üçün əsas inkişaf proqnozları] from [[International Futures]] ;Hökumət * [http://www.usa.gov/ Official ABŞ Hökumətinin rəsmi veb-portalı] Hökumət saytlarına keçid * [http://www.house.gov/ Palata] ABŞ Nümayəndələr Palatasının rəsmi saytı * [https://www.senate.gov/ Senat] ABŞ Senatının rəsmi saytı * [http://www.whitehouse.gov/ Ağ Ev] ABŞ Prezidentinin rəsmi saytı * [https://www.supremecourt.gov/ Ali Məhkəmə] ABŞ Ali Məhkəməsinin rəsmi saytı ;Tarix * [https://web.archive.org/web/20080314143240/http://www.nationalcenter.org/HistoricalDocuments.html Tarixi sənədlər] İctimai Siyasət Araşdırmalar üçün Milli Mərkəzi tərəfindən toplanan * [http://www.religioustolerance.org/nat_mott.htm ABŞ-ın milli şuarları: Tarix və Konstitusiyonallıq] Dini tolerantlıq üzrə Ontario Məsləhətçiləri tərəfindən təhlil * [http://www.historicalstatistics.org/index2.html ABŞ] Tarixi məlumatlar üçün toplanmış keçidlər ;Xəritələr * [https://web.archive.org/web/20091021182322/http://www.nationalatlas.gov/ ABŞ-ın milli atlası] ABŞ Daxili İşlər Nazirliyinin rəsmi xəritələri * {{wikiatlas|the United States|ABŞ}} * [http://www.measureofamerica.org/maps/ Amerikanın ölçüsü] ABŞ üçün sağlamlıq, təhsil, gəlir və demoqrafik məlumatlarla əlaqəli müxtəlif xəritə məlumatları ;Şəkillər * [https://www.flickr.com/search/?text=USA ABŞ-ın şəkilləri] {{ABŞ mövzularda}} {{ABŞ-ın inzibati bölgüsü}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:ABŞ| ]] [[Kateqoriya:Şimali Amerika ölkələri]] [[Kateqoriya:İngilis dilində danışılan ölkə və bölgələr]] [[Kateqoriya:Federativ konstitusiya respublikaları]] [[Kateqoriya:Böyük yeddilik ölkələri]] [[Kateqoriya:Böyük səkkizlik ölkələri]] [[Kateqoriya:G20 ölkələri]] [[Kateqoriya:NATO üzvü olan ölkələr]] [[Kateqoriya:BMT üzvü olan ölkələr]] b46gqn30kjj5xq99e9m65pmgv3evye2 0 5588 6556732 6478977 2022-07-31T15:12:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 8 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Afyonqarahisar''' və ya xalq arasında '''Afyon''' — [[Türkiyə]]nin [[Afyonqarahisar ili]]nin inzibati mərkəzi. == Əhalisi == {| class="wikitable sortable" style="font-size:0.90em; width:30em; text-align:center; float: " |- ! style="width:5em;" | İl ! style="width:5em;" | Cəmi ! style="width:5em;" | Şəhər ! style="width:5em;" | Kənd |- | 1965<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BspPfQAZ|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BspPfQAZ?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-02|title=1965 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 104.686 || 44.026 || 60.660 |- | 1970<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtmfI2g6|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtmfI2g6?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1970 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 120.085 || 53.497 || 66.588 |- | 1975<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtoJlYzR|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtoJlYzR?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1975 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 130.179 || 60.150 || 70.029 |- | 1980<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtuGAi47|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtuGAi47?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1980 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 148.449 || 74.562 || 73.887 |- | 1985<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6Btw8AkKP|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Btw8AkKP?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus85db2=|archivedate=2012-11-03|title=1985 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 169.441 || 87.033 || 82.408 |- | 1990<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtxGON58|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtxGON58?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus90db2=|archivedate=2012-11-03|title=1990 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 144.276 || 95.643 || 48.633 |- | 2007<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2007 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 234.807 || 159.967 || 74.840 |- | 2008<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2008 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 238.408 || 163.207 || 75.201 |- | 2009<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2009 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 246.100 || 170.455 || 75.645 |- | 2010<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2010 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 248.413 || 173.100 || 75.313 |- | 2011<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2011 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 255.334 || 179.344 || 75.990 |- | 2012<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2012 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=8 Mart 2013|format=html|url-status=}}</ref> || 263.297 || 186.991 || 76.306 |- | 2013<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2013 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=15 Şubat 2014|format=html|url-status=}}</ref> || 268.461 || 203.443 || 65.018 |- | 2014<ref>{{Cite web|url=http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:28:44-113389077016452324121978970929.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150210082248/http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:28:44-113389077016452324121978970929.html|archivedate=2015-02-10|title=2014 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=10 Şubat 2015|format=html|url-status=}}</ref> || 274.639 || 209.406 || 65.233 |- | 2015<ref>{{Cite web|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/|title=2015 genel nüfus sayımı verileri|tip=Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır|arşivengelli=evet|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=13 Nisan 2016|format=html}}</ref> || 283.120 || 217.805 || 65.315 |- | 2016<ref>{{Cite web|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/|title=2016 genel nüfus sayımı verileri|tip=Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır|arşivengelli=evet|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=7 Mart 2017|format=html}}</ref> || {{N/A|Məlumat yoxdu}} || {{N/A|Məlumat yoxdu}} || {{N/A|Məlumat yoxdu}} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Türkiyə-qaralama}} [[Kateqoriya:Türkiyə şəhərləri]] [[Kateqoriya:Afyonkarahisar ili]] [[Kateqoriya:Türkiyənin ilçələri]] dxaskc0brgpft5xvr32opsi7alccxyf 0 5594 6556989 6409376 2022-07-31T18:56:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Artvin''' — [[Türkiyə]]nin [[Artvin ili]]nin inzibati mərkəzi. == Əhalisi == Artvin ilçəsinin demoqrafik göstəriciləri: {| class="wikitable sortable" style="font-size:0.90em; width:30em; text-align:center; float: " |- ! style="width:5em;" | İl ! style="width:5em;" | Cəmi ! style="width:5em;" | <span style="cursor:help; border-bottom:1px dotted;" title="İlçə mərkəzi">Şəhər</span> ! style="width:5em;" | <span style="cursor:help; border-bottom:1px dotted;" title="Kənd və bəldə">Kənd</span> |- | 1886<ref>{{Cite web | url = http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnturkey.html | title = ТЕРРИТОРИИ КУТАИССКОЙ ГУБЕРНИИ, ВХОДЯЩИЕ В СОСТАВ СОВРЕМЕННОЙ ТУРЦИИ (1886 г.) | accessdate = 12 Mayıs 2016 | publisher = Ethno-Kavkaz.narod.ru | language = Rusça | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304055117/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnturkey.html | archivedate = 4 Mart 2016}}</ref> || 52.434 || 6.442 || 45.992 |- | [[1965|1965]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BspUkjxY|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BspUkjxY?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-02|title=1965 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 25.002 || 9.847 || 15.155 |- | [[1970|1970]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtmmfM9Z|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtmmfM9Z?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1970 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 28.345 || 13.109 || 15.236 |- | [[1975|1975]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtoQtSV3|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtoQtSV3?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1975 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 29.366 || 13.390 || 15.976 |- | [[1980|1980]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtuJWycL|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtuJWycL?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1980 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 29.964 || 14.307 || 15.657 |- | [[1985|1985]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtwDXFWc|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtwDXFWc?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus85db2=|archivedate=2012-11-03|title=1985 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 32.422 || 18.720 || 13.702 |- | [[1990|1990]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6Btxu1dZU|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Btxu1dZU?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus90db2=|archivedate=2012-11-03|title=1990 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 33.183 || 20.306 || 12.877 |- | [[2000|2000]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6Btzrd8R2|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Btzrd8R2?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus2000db2=|archivedate=2012-11-03|title=2000 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 34.572 || 23.157 || 11.415 |- | [[2007|2007]]<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2007 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=}}</ref> || 32.827 || 24.502 || 8.325 |- | [[2008|2008]]<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2008 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=}}</ref> || 32.272 || 23.527 || 8.745 |- | [[2009|2009]]<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2009 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=}}</ref> || 32.985 || 24.468 || 8.517 |- | [[2010|2010]]<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2010 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=}}</ref> || 32.627 || 24.354 || 8.273 |- | [[2011|2011]]<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2011 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|biçim=html|url-status=}}</ref> || 33.333 || 25.234 || 8.099 |- | [[2012|2012]]<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2012 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=8 Mart 2013|biçim=html|url-status=}}</ref> || 33.692 || 25.771 || 7.921 |- | [[2013|2013]]<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2013 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=15 Şubat 2014|biçim=html|url-status=}}</ref> || 33.415 || 25.192 || 8.223 |- | [[2014|2014]]<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6WFCVsgHY|archiveurl=https://www.webcitation.org/6WFCVsgHY?url=http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:29:44-131924160513073806111873772176.html|archivedate=2015-02-10|title=2014 genel nüfus sayımı verileri|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=10 Şubat 2015|biçim=html|url-status=live}}</ref> || 34.050 || 25.525 || 8.525 |- | [[2015|2015]]<ref>{{Cite web|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/|title=2015 genel nüfus sayımı verileri|tip=Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır|arşivengelli=evet|yayıncı=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=13 Nisan 2016|biçim=html}}</ref> || 34.208 || 25.838 || 8.370 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Türkiyə-qaralama}} [[Kateqoriya:Artvin ili]] [[Kateqoriya:Türkiyə şəhərləri]] [[Kateqoriya:Türkiyənin ilçələri]] [[Kateqoriya:Artvin]] hon0or7ya1gqy8v6cggrqymr7scuf08 0 5897 6557623 6556285 2022-08-01T08:17:51Z Karabakh-AZ 238025 wikitext text/x-wiki {{Alim |şəkil = Einstein 1921 by F Schmutzer - restoration.jpg |şəklin ölçüsü = 220 }} '''Albert Eynşteyn''' ({{dil-de|''Albert Einstein''}}; {{DVTY}}) — [[Almanlar|alman]] fiziki<ref>{{ASE|3|578}}</ref>; nəzəriyyəçi, müasir [[nəzəri fizika]]nın yaradıcılarından biri, [[fizika üzrə Nobel mükafatı]] laureatı 1921-ci il, ictimai xadim. [[Almaniya]] (1879–1893, 1914–1933), [[İsveçrə]] (1893–1914) və [[ABŞ]]-da yaşayıb (1933–1955). Dünyanın 20-dən çox nüfuzlu universitetlərinin, o cümlədən bir çox elmlər akademiyasının, [[SSRİ Elmlər Akademiyası|SSRİ EA]]-nın fəxri xarici üzvü (1926).<ref>Кузнецов Б. Г., 1980, с. 25–26.</ref> Adı [[tarixdə 100 ən nüfuzlu şəxs]] və [[tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısı]]na daxil edilib. İlk təhsilini [[Münhen]]dəki Luitpold Gimnaziyasında alıb. 1894-cü ildə Hermann Eynşteynin iflası nəticəsində onlar [[İtaliya]]ya köçürlər. Albert təhsilini Münhendə davam etdirir. 1896-cı ildə [[İsveçrə]]yə təhsilini davam etdirmək üçün gedir və [[İsveçrə Federal Texnologiya İnstitutu|İsveçrə Federal Politexnik Məktəbində]] fizika və riyaziyyat müəllimi ixtisası üzrə təhsilini davam etdirir. 1903-cü ildə Mileva Maric ilə evlənir. Iki oğlu və 1 qızı dünyaya gəlir. 1905-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə edir və 1909-cu ildə Sürix Universitetində professor kimi çalışmağa başlayır. 1911-ci ildə Praqa Universitetində fizika professoru olur. 1912-ci ildə Sürix Universitetinə geri dönüb riyaziyyatçı Marsel Qrossman ilə birgə fəaliyyət göstərir. 1914-cü ildə Berlin Universitetində professor kimi çalışmağa başlayır. Albert Eynşteyn alman vətəndaşı olsa da, 1933-cü ildə siyasi səbəblərə görə bundan imtina edib [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a köçür və Prinston Universitetində professor kimi çalışmağa başladı. 1940-cı ildə Amerika vətəndaşı olur və 1945-ci ildə təqaüdə çıxır. [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra Albert Eynşteyn böyük şöhrət qazanır. Albert Eynşteyn Haim Ueytsman ilə Qüds Universitetində birgə çalışır. 1945-ci ildə prezident Ruzveltə yazdığı məktubunda fizik və mühəndislər tərəfindən nüvə silahının yaradılması barədə xəbər verir. "Xirosima" və "Naqasaki" faciəsindən sonra elmi kəşflərin insanlıq əleyhinə istifadə edilməsindən bir elm adamı kimi böyük peşmanlıq hissi keçirir və bundan sonra nüvə silahlarının yaradılmasına və istifadəsinə qarşı mübarizə aparır. [[Atom bombası]] Albert Eynşteynə, [[Avropa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-dakı bir çox universitetlərdən fizika və tibb sahələrində qürurlu doktor dərəcəsini almağa haqq qazandırır. Çalışmaları nəticəsində bir çox mükafatlar alır. Bunlar arasında "Kopli Nişanı" (1925) və "Franklin Nişanı" (1935) da var idi. 1921-ci ildə fizika sahəsində fotoeffekt bağlı işlərinə görə [[Nobel mükafatı]] na layiq görülür. Albert Eynşteyn 18 aprel 1955-ci ildə Prinstonda vəfat edir. Nisbilik nəzəriyyəsi və xüsusilə, [[kütlə və enerjinin ekvivalentliyi]]: {{math|1=''E'' = ''mc''²}} münasibətinə görə məşhurdur. 1921-ci ildə nəzəri fizika elmindəki xidmətlərinə və ələxsus da fotoelektrik effektinin kəşfinə görə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Eynşteynin fizika elminə bəxş etdiyi digər töhfələr arasında xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi, ümumi nisbilik nəzəriyyəsi, mexanikanın klassik problemləri və onların kvant fizikasına tətbiqi məsələləri, məhlullarda [[Broun hərəkəti]]nin izahı, tək atomlu qazların kvant nəzəriyyəsi, aşağı şüalanma sıxlıqlarında işığın istilik xüsusiyyətləri (Foton nəzəriyyəsi) və digər elmi tədqiqat işlərini göstərmək olar. 1999-cu ildə "Time" jurnalının keçirdiyi səsverməyə əsasən "əsrin adamı", tanınmış fiziklər arasında keçirilmiş sorğulara görə isə bütün dövr və xalqların ən böyük fiziki adına layiq görülmüşdür. Müasir günümüzdə "Eynşteyn" adı dahi, düha kimi sözlərə sinonim kimi işlədilməkdədir. == Uşaqlığı və təhsili == 1879-cu ildə [[Almaniya]]nın [[Ulm]] şəhərində dünyaya gələn Albert Enşteyn 1880-ci ildə ailəsi ilə birlikdə [[Münhen]]ə köçmüşdür. Münhendə atası Herman Eynşteyn və əmisi Cakob elektrik şirkəti qurdular. Anası Paulina Eynşteyn istedadlı pianoçu idi. Onun özündən yaşca kiçik Maya adında bacısı var idi. Məktəbə getməzdən əvvəl danışmaqda çətinlik çəkdiyinə görə Alberti anası və atası həkimə aparmışdılar. [[Fayl:Albert Einstein at the age of three (1882).jpg|200px|thumb|right|Albert Eynşteyn üç yaşında olarkən]] Dörd yaşında xəstə olarkən atası onu əyləndirmək üçün ona maqnitli kompas verir. Hətta bu yaşda kompasın əqrəbinin hərəkəti onda böyük maraq oyatmışdı. Herman və Paulina Eynşteyn yəhudi əsilli, lakin dindar olmayan ailə idilər. Dini əməllərdən daha çox uşaqlarının təhsillərini düşünürdülər. Albert beş yaşında olarkən onu daha yaxşı təhsil verdiyini düşündükləri Katolik Xristian məktəbinə yazdırırlar. Bundan sonra Albert buradakı kəskin qanunlardan narahat idi, lakin buna baxmayaraq həmişə yüksək qiymətlər alırdı. Anası Paulina uşaqlarının kiçik yaşlarından musiqiyə bələd olmasını istəyirdi. Buna görə Alberti skripka, Mayanı isə piano dərslərinə aparırdı. Albert skripka dərslərinə altı yaşında başladı, on dörd yaşına qədər davam etdi. [[Volfqanq Amadey Motsart|Motsartın]] əsərlərini çox bəyənir və onun sonatalarını çala bilmək üçün çox məşqlər edirdi. Albert doqquz yaşı olarkən Katolik məktəbindən çıxır və təhsilini Luitpold Gimnaziyasında davam etdirir. Gimnaziya Antik Yunanca və [[Latın dili|Latıncaya]] böyük önəm verirdi. O burada Latın dili və riyaziyyat dərslərində ən yüksək qiymətləri alırdı. Gimnaziya orta məktəbdən daha möhkəm qaydalara tabe idi, buna görə Albert tez-tez müəllimlərlə mübahisə edir, müəllimlər isə onun azad və üsyankar xarakterini bəyənmirdilər. Albertin ailəsi köhnə yəhudi ənənəsi olaraq həftədə bir gün kasıb bir tələbəni şam yeməyinə dəvət edirdilər. Maks Talmud adında yoxsul tələbənin onların evinə ziyarəti Albertin on yaşı olarkən başlamış və beş il davam etmişdi. Albert bu tələbə ilə söhbət etməkdən həzz alırdı, Talmud isə qısa vaxtda onun adi uşaq olmadığını başa düşmüşdü. On üç yaşı olarkən Talmudun gətirdiyi [[İmmanuel Kant|Emanuel Kantın]] kitabını oxumuş və onu başa düşməkdə qəti çətinlik çəkməmişdi. On bir yaşı olarkən yəhudi ənənəsi olaraq evdə din dərsləri almağa başlayır. Bu dövrdə Albert dinə dərin meyl duymağa başladı, bütün dini vacib əməlləri mütəmadi olaraq yerinə yetirirdi. Lakin dinə olan marağı uzun çəkmədi. Bir il ərzində oxuduğu elmi kitabların dinlə uyğun olmadığını gördü və bütün dini qaydalara şübhə ilə yanaşmağa başladı. 1891-ci ildə əmisi Cakob ona cəbr kitabı gətirmişdi. Həmin il Albert [[Pifaqor teoremi]]nin alternativ isbatını yaratdı. On altı yaşı olarkən isə öz ağlı sayəsində diferensial və inteqral hesabı ilə analitik həndəsəni öyrəndi. 1894-cü ildə 14 ildən sonra Albertin atası və əmisinin açdığı şirkət [[iflas]] etdi. Buna görə hər iki ailə İtaliyaya getmək qərarına gəldilər. Ailəsi Albertin Münhendə qalıb təhsilini tamamlamasına qərar verdilər. Albertin gimnaziyanı bitirməsinə hələ üç il qalmışdı, lakin üç ay Münhendə tək qaldıqdan sonra ağır depressiv hal yaşamağa başlayır. Həkimdən sinir sistemində olan gərginlik səbəbi ilə arayış aldı, gimnaziyadan tərk etdi və İtaliyaya ailəsinin yanına getdi. == İsveçrədəki təhsili == Təhsilini yarıda qoyan Albert ailəsinə Federal Politexnik Məktəbinə daxil olmağa söz verdi. Həmin məktəb diplom tələb etmədiyi üçün ondan yalnız imtahandan uğurla keçmək tələb olunurdu. İtaliyada yaşamaq Albert üçün çox rahat idi. O, burada çoxlu muzey, qalereya gəzirdi. Albert Enşteyn militarizm və məcburi hərbi xidmətə də xoş münasibət bəsləmirdi. Atasına alman vətəndaşlığından çıxıb İsveçrə vətandaşı olmaq istədiyini bildirdi. Atası tərəddüd etsə də lazım olan sənədləri imzaladı. 1896-cı ildə alman vətəndaşlığından çıxması haqqında sənədi əldə etsədə, 1901-ci ilə kimi İsveçrə vətəndaşı da ola bilmədi və beş il müddətində heç bir yerə aid olmadan yaşadı. 1895-ci ildə Politexnikə imtahan verdi. Bura imtahan vermək üçün on səkkiz yaşından böyük olmalı idi, lakin on altı yaşında olduğuna görə imtahan verə bilmək üçün xüsusi icazə sənədi aldı. Eynşteyn atasının tövsiyəsinə uyun olaraq mühəndislik bölümünə imtahan vermişdi. Riyaziyyat və fizikadan yüksək qiymətlər almasına baxmayaraq digər fənnlərdən yaxşı nəticə əldə etməmişdi. Politexnikin müdiri onun potensialını görüb İsveçrə məktəblərindən diplom alıb yenidən imtahan verməsini tövsiyə etmişdi. Ailəsi bu tövsiyəni qiymətləndirərək onu İsveçrə məktəblərindən birinə göndərirlər. Məktəbdəki təhsil mühiti onun xarakterinə çox uyğun idi, bütün imtahanları uğurla verərək 1896-cı ildə məktəbi bitirdi. Məzun Eynşteyn lazım olan yaşdan altı yaş kiçik olmasına baxmayaraq Politexnikə qəbul olundu. Gələcək həyat yoldaşı, serbiya əsilli Mileva Maric ilə də burada tanış olur. Mileva bir il əczaçılıq oxuduqdan sonra fizika bölümündə təhsil almağa başlamışdı. Aralarında məhəbbət münasibəti yaranan bu gənclər təhsillərinin son ilində evlənməyə qərar verirlər. Onlar çox vaxt birlikdə fizika, kitablar haqqında söhbətlər edirdilər. [[Fayl:Einstein Albert Elsa LOC 32096u.jpg|200px|thumb|right|Albert Eynşteyn və həyat yoldaşı]] Eynşteyn təhsilinin üçüncü ilində professor [[Henrix Veber|Henrix Veberin]] elektrotexnika laborotoriyasında dərs alır. Burada o həm də özünün icad etdiyi yenilikləri də sınaqdan keçirirdi. Veberə qarşı olan dikbaşlığının nəticəsi olaraq müəllimi məzuniyyətdən sonra onun universitetdə akademik pozisiyaya keçməsinə mane olmuşdu. 1899-cu ildə Albert universitetdən fizika diplomu ilə məzun oldu. Elmi fəaliyyətini davam etdirmək üçün universitetdə iş tapmaq istəsə də, təhsil müddəti ərzində üsyankar xarakterinə görə müəllimləri tərəfindən sevilməyən Eynşteyn heç bir nəticə əldə edə bilmədi. On səkkiz ay axtarışdan sonra Marsel Qrossmanın köməyi ilə patent ofisində işləməyə başladı. == Elmi karyerası == 1908-ci ildə Albert Enşteyn artıq məşhur alim olaraq tanınırdı və Bern Universitetində müəllim kimi işləyirdi. Ondan sonrakı ildə isə patent ofisindəki işindən və müəllimlikdən çıxaraq Sürix Universitetində fizika dosentliyinə başladı. 1911-ci ildə Praqada Karl-Ferdinand Universitetində professor adını aldı. 1914-cü ildə Almaniyaya qayıtdı, Kaiser Vilhelm Fizika İnstitunda idarəçi, Berlin Humbolt Universitetində isə professor oldu. Bu işlərindəki müqavilələrdə onun müəllimlik fəaliyyətini məhdudlaşdıran çoxlu sayda maddələr var idi. 1921-ci ildə Nobel Fizika Mükafatına layiq görülmüşdür. Mükafat fotoelektrik təsirin izah olunması səbəbi ilə verilmişdi. == Amerika vətəndaşlığı və Prinston == [[Fayl:Einstein-formal portrait-35.jpg|thumb|Eynşteynin 1935-ci ildə Prinstonda çəkilmiş portreti]] 1933-cü ildə Amerikada universitetləri ziyarət edərkən Alman hökumətinin yəhudilərin müəllimlik daxil olmaqla bütün rəsmi mövqelərdən məhrum etdiyini öyrəndi. Bir ay sonra nasistlər kitab yandırma kampaniyasına başladılar və Enşteynin də kitabları onların arasında idi. Bu ərəfədə Enşteyn artıq Almaniyaya geri qayıtmayacağını açıqladı. 1933-cü ilin mart ayında Avropaya qayıdarkən bir neçə ay Belçikada qaldı. Daha sonra müvəqqəti olaraq İngiltərəyə səfər etdi. Həmin il ABŞ-a köçmək qərarına gəldi. Burada müxtəlif nüfuzlu universitetlərdə öz fəaliyyətini davam etdirdi. 1955-ci ilə kimi, yəni ölümünə qədər burada yaşadı. == Manhetten layihəsi == 1939-cu ildə fizik olan macar elm xadimi Leo Slizardın da daxil olduğu qrup nasistlərin atom bombası haqqında tədqiqat aparması haqqında Vaşinqtona xəbərdarlıq etdi. Lakin qrupun xəbərdarlığına ciddi yanaşılmadı. Eynşteyn nüfuzundan istifadə edərək bu məsələ ilə bağlı Ruzveltə məktub göndərdi. Bu xəbərdarlıq ABŞ-ın nüvə silahını təkmilləşdirməsi üçün təkanverici qüvvə oldu. Nəticə olaraq ABŞ nüvə silahı yarada bilən yeganə ölkə oldu. Albert Enşteyn 1954-cü ildə (ölümündən bir il əvvəl) dostu Linus Paulinqə belə demişdi: "Həyatımda yalnız bir böyük xəta etdim. Prezident Ruzveltə atom bombası tövsiyəsini vermək. Amma onun da səbəbi vardı. Almanların bunu daha əvvəl etmək təhlükəsi." == Ölümü və beyninin oğurlanması == [[Fayl:Albert Einstein in later years.jpg|200px|thumb|right|Həyatının sonuncu ili]] 18 aprel 1955-ci ildə Albert Enşteyn daxili qanaxma keçirdi. İsrailin yaranmasının yeddinci ildönümü münasibəti ilə televiziya üçün çıxış mətni hazırlayırdı, lakin bu işini tamamlaya bilmədən vəfat etdi. Eynşteyn bu sözləri deyərək əməliyyat olmaqdan imtina etmişdir: "İstədiyim vaxt getmək istəyirəm. Həyatı süni şəkildə uzatmaq mənasızdı. İndi getmək vaxtıdı və bunu nəzakətli şəkildə etmək istəyirəm." 76 yaşında Prinston xəstəxanasında vəfat etmişdir. Eynşteyn öldükdən sonra elmə olan töhfələrinə görə bütləşdirilməsini istəmirdi. Buna görə də ailəsi onun cəsədinin yandırılması qərarına gəlmişdi. Həmin gecə xəstəxanada Harvey növbətçi idi. Harvey cəsədi yandırmaq üçün hazırladı, beynini isə gizlədərək özü ilə evə apardı. Beyni oğurlanan Eynşteynin ailəsi şokda idi. Hökumət də daxil olmaqla hamı beyinin geri qaytarılmasını tələb etsə də Harvey bunu qəbul etmədi. Buna görə onu işdən çıxardılar. Harvey beyini yalnız elmi təqdiqatda istifadə edəcəyinə söz verdikdən sonra ailəsi iddialardan əl çəkdi. Eynşteyinin bədəninin qalan hissəsi isə yandırılaraq külləri bilinməyən yerə səpildi. Onun beyni müxtəlif beyin mütəxəssisləri tərəfindən tədqiq edildi və belə nəticəyə gəlindi ki, Albert Enşteynin beyni normal insan beynindən bəzi hüceyrələrinin çox olması ilə fərqlənir. Enşteynin beyni 53 il sonra oğurlandığı Prinston xəstəxanasına qaytarıldı və Hervey bundan üç il sonra özü də vəfat etdi. == Din haqqında fikirləri == 1936-cı ildə Nyu-Yorkda altıncı sinifdə oxuyan bir qız Albert Eynşteynin özünə məktub yazmışdır. {{sitatın əvvəli}} "Hörmətli Eynşteyn! Məktəbdə dərs zamanı bizdə belə bir sual yarandı: alimlər dua edirlərmi? Bu sualımızdan digər bir sual da törənmişdi: biz eyni zamanda həm elmə, həm də dinə inana bilərikmi? Hazırda biz digər alimlərə və elm sahəsində görkəmli şəxslərə məktub yazırıq və onların bizim məktubumuza cavab verəcəklərinə ümid edirik. Siz bizim sualımızı cavablandırsanız, bu bizim üçün böyük bir şərəf olacaq. Alimlər dua edirlər? Edirlərsə, nə haqda edirlər? Hal-hazırda mən altıncı sinifdə, missis Ellisin sinifində oxuyuram. Hörmətlə Fillis." {{sitatın sonu}} Beş gündən sonra Eynşteyn məktubu lakonik olaraq cavablandırmışdır. Eynşteynin cavabı bu sual ətrafında Karl Saqanın və yaxud Klavdiy Ptolemeyin düşüncələri ilə yanaşı ahəngdar görünürdü. {{sitatın əvvəli}} "Hörmətli Fillis, Mən sənin sualına bacardığım qədər sadə dildə cavab verməyə çalışacağam. Mənim cavabım: Alimlər bütün hadisələrin və hətta insanların fəaliyyətlərinin təbiətin qanunları sayəsində baş verdiklərini hesab edirlər. Bu səbəbdən hər hansısa bir alim hadisələrin gedişatına duaların təsir edəcəyini düşünmür. Buna baxmayaraq etiraf etməliyik ki, bizim fövqəltəbii güclər haqqında biliklərimiz bəsitdir. Buna görə həyatımızın sonu və vahid ruh haqqında inanclarımız imana əsaslanır. Elmin müasir inkişafına baxmayaraq, bu inanclar bütün dünyada geniş yayılıb. Bundan savayı, elmin dərinliklərinə varan hər bir şəxs fövqəltəbii bir ruhun, insan ruhundan dəfələrlə güclü bir ruhun Bəşəriyyətin qanunlarını idarə etdiyinə əmin olur. Beləliklə, elm ilə məşğul olmaq insanda digər sadəlövh dini hisslərdən fərqlənən xüsusi bir növ dini hissin yaranmasına gətirib çıxarır. Hörmətlə, sizin A. Eynşteyn."<ref>[http://bizimyol.info/news/40764.html Albert Eynşteynin din haqqında düşüncələri ]</ref> {{sitatın sonu}} == Maraqlı faktlar == * Albert Eynşteynin soyadı almanca "daş" deməkdir. * Eynşteyndən laboratoriyasının harada olduğunu soruşduqda o, gülümsəyərək qələmini göstərirdi. * Eynşteynin məşhur dilini çıxardığı foto jurnalist və fotoqrafların onu bezdirməsi nəticəsində yaranıb. Belə ki, növbəti jurnalist ondan "kameraya gülümsəməyi" rica etdikdə o bu şəkildə reaksiya vermişdir. * Albert Eynşteyn heç vaxt corab geymirdi.<ref>[http://www.factroom.ru/facts/55645 Albert Eynşteyn heç vaxt corab geyinməyib] Factroom.ru saytında</ref> * Albert Eynşteyn ölüm ayağında olarkən son sözlərini yanında olan italyan tibb bacısına demiş, həmin qadınsa alman dilini başa düşmədiyinidən Albert Eynşteynin ölüm ayağında nə dediyi bu günə qədər müəyyənləşməmişdi. * Albert Eynşteyn 3 yaşına qədər danışmamışdır.Ancaq bir dəfə yeməyinin isti olması nəticəsində o danışdı.Ailəsi indiyə qədər onun nə üçün danışmadığını soruşduqda O demişdir: ''İndiyə qədər hər şey qaydasında olub.'' == Mənbə == * "Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", [[Bakı]], "[[Şərq-Qərb nəşriyyatı|Şərq-Qərb]]", 2008. səh. 606 * [https://www.youtube.com/watch?v=PhsaFMMqKtg Albert Eynşteyn — İşgüzar] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.paragrapher.net/albert-einstein-kimdir-resimleri-eserleri-hayati Albert Einstein Biyografi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120728014959/http://www.paragrapher.net/albert-einstein-kimdir-resimleri-eserleri-hayati |date=2012-07-28 }} {{tr}} {{Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatları}} {{xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Albert Eynşteyn| ]] [[Kateqoriya:Almaniya fizikləri]] [[Kateqoriya:Yəhudi fiziklər]] [[Kateqoriya:Vegetarianlar]] [[Kateqoriya:İlin adamı]] [[Kateqoriya:ABŞ yəhudiləri]] [[Kateqoriya:Almaniyada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Ulmda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Nyu-Cersidə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:İsveçrə Federal Texnologiya İnstitutunun məzunları]] [[Kateqoriya:Almaniya ixtiraçıları]] [[Kateqoriya:ABŞ fizikləri]] [[Kateqoriya:ABŞ mühəndisləri]] [[Kateqoriya:ABŞ filosofları]] [[Kateqoriya:ABŞ ixtiraçıları]] [[Kateqoriya:Almaniyalı Nobel mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Yəhudi alimlər]] [[Kateqoriya:Aşkenazi yəhudiləri]] [[Kateqoriya:Elm tarixi]] [[Kateqoriya:Nəzəri fiziklər]] [[Kateqoriya:İdeyalar tarixi]] [[Kateqoriya:London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvləri]] ib6gxoi93al2ikaq847qhd2k6xbrd87 0 5980 6556699 6444743 2022-07-31T13:53:45Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Roma''' ([[italyan dili|it.]]/[[latın dili|lat.]] ''Roma'') — [[İtaliya]]nın paytaxtı, eyni zamanda Roma əyalətinin və Latsio regionunun inzibati mərkəzi. 2,8 milyon nəfər əhalisi olan şəhər [[Tibr]] çayı üzərində yerləşir. [[Roma İmperiyası]]nın paytaxtı olmuş Roma [[Avropa]]nın ən qədim şəhərlərindən olub çox vaxt "əbədi şəhər", yaxud yeddi təpə üzərində yerləşdiyindən "yeddi təpə şəhəri" adlandırılır. == Tarixi == Rəvayətə görə e.ə. 21 aprel 753-cü ildə Romul tərəfindən bünövrəsi qoyulmuşdur. Qədim Roma səlnaməçisi Liviusa görə hər şey latınların paytaxtı Alba Lonqanın hakimi Numitorun qardaşı Amuli tərəfindən devrilməsindən başlanmışdır. Qisasdan ehtiyat edən Amuli Numitorun qızı Rea Silvianın və Marsın oğulları Romul və Remi toxunma səbətə qoyaraq Tibr çayına atır. Xoşbəxtlikdən çayın sahilinə yan almış səbəti bir canavar taparaq əkizləri əmizdirir. Bir qədər sonra çoban Faustul canavarın əmizdirdiyi əkizləri aşkar edərək övladlığa götürüb böyüdür. Sonralar Mars əkizləri tapır. Əhvalatı bildikdən sonra Alba Lonqaya qayıdan əkizlər Amulini öldürüb Numitoru yenidən hakim edirlər. Mars onlara bir şəhər tikməyi tapşırır. Şəhər tikildikdən sonra ad qoymaqda və kimin hakim olacağını müəyyən etməkdə çətinlik çəkirlər. Rem şəhərin Rema, Romul isə Roma adlandırılmasını istəyir. Qarşıdurmada Romul Remi öldürür və şəhərin hakimi olur. Digər bir mənbəyə görə Roma sözü yunan mənşəli Ρώμη (Rome) sözündən olub "hünər, qoçaqlıq" mənasını daşıyır. == Coğrafiyası == [[Fayl:Die sieben Hügel Roms.png|200 px|right|thumb|Romanın 7 təpəsi]] Roma [[Aralıq dənizi]]ndən 26&nbsp;km aralıda, [[Apennin]] dağ silsiləsinin dənizə enən vulkanik mənşəli (sönmüş Alban vulkanına aid) yamacında [[Tibr]] çayının sol sahilində yerləşmişdir. Şərqdən [[Abruzzen]] və şimaldan [[Sabin]] dağları ilə əhatələnmişdir. Şəhər əsasən mərkəzi [[Palatin]] olan təpələr üzərində formalaşmışdır. Şəhərin ümumi sahəsi 1285&nbsp;km², tarixi hissənin sahəsi cəmi 143&nbsp;km²-dir. === Təpələrin adları === * Palatin (''Palatinus'', Tibr səviyyəsindən 43 m hündürlükdə ) * Aventin (''Palatinus'', 39 m ) * Kapitoli (''Capitolinus'', 43 m) * Kvirinal (''Quirinalis'', 48 m) * Viminale (''Viminalis'', 48 m) * Eskvilin (''Esquilinus'' (''Cispius'', 46 m və ''Oppius'', 79 m)) * Çelio (''Caelius'', 48 m) == İqlimi == {{İqlim cədvəli | CƏDVƏl = | DIAGRAMM TEMPERATUR = | DIAGRAMM YAĞINTI = | DIAGRAMM YAĞINTI MIQYAS = 200 | MƏNBƏ = [http://www.wetter.de/wettervorhersage/39-7626-20/wetter-roma.html Romanın iqlimi] | Başlıq = Romanın iqlim cədvəli | Yer = Roma <!-- Orta aylıq ən yüksək temperatur °C ilə --> | hmjan = 11.1 | hmfeb = 12.6 | hmmär = 15.2 | hmapr = 18.8 | hmmai = 23.4 | hmjun = 27.6 | hmjul = 30.4 | hmaug = 29.8 | hmsep = 26.3 | hmokt = 21.5 | hmnov = 16.1 | hmdez = 12.6 <!-- durchschnittliche Niedrigsttemperatur für den jeweiligen Monat in °C --> | lmjan = 4.5 | lmfeb = 5.4 | lmmär = 7.2 | lmapr = 9.8 | lmmai = 13.3 | lmjun = 17.2 | lmjul = 19.6 | lmaug = 19.4 | lmsep = 16.9 | lmokt = 12.8 | lmnov = 9.3 | lmdez = 6.4 <!-- durchschnittliche Temperatur für den jeweiligen Monat in °C --> | avjan = | avfeb = | avmär = | avapr = | avmai = | avjun = | avjul = | avaug = | avsep = | avokt = | avnov = | avdez = <!-- durchschnittliche Niederschlagsmenge für den jeweiligen Monat in mm --> | nbjan = 76 | nbfeb = 88 | nbmär = 77 | nbapr = 72 | nbmai = 63 | nbjun = 48 | nbjul = 14 | nbaug = 22 | nbsep = 70 | nbokt = 128 | nbnov = 128 | nbdez = 106 <!-- durchschnittliche Anzahl täglicher Sonnenstunden für den jeweiligen Monat in h/d --> | shjan = 4.3 | shfeb = 4.7 | shmär = 6.6 | shapr = 7 | shmai = 8.6 | shjun = 9.4 | shjul = 10.8 | shaug = 9.9 | shsep = 8.1 | shokt = 6.4 | shnov = 4.1 | shdez = 3.3 <!-- durchschnittliche Wassertemperatur (Meere, Seen u.ä.) für den jeweiligen Monat in °C --> | wtjan = | wtfeb = | wtmär = | wtapr = | wtmai = | wtjun = | wtjul = | wtaug = | wtsep = | wtokt = | wtnov = | wtdez = <!-- durchschnittliche Regentage für den jeweiligen Monat in d --> | rdjan = 6 | rdfeb = 6 | rdmär = 8 | rdapr = 8 | rdmai = 6 | rdjun = 4 | rdjul = 2 | rdaug = 2 | rdsep = 5 | rdokt = 6 | rdnov = 8 | rddez = 8 <!-- durchschnittliche Luftfeuchtigkeit für den jeweiligen Monat in % --> | lfjan = | lffeb = | lfmär = | lfapr = | lfmai = | lfjun = | lfjul = | lfaug = | lfsep = | lfokt = | lfnov = | lfdez = }} == Tarixi == [[Fayl:Forum Romanum Rom.jpg|700 px|center|thumb|Romanın antik forum meydanının xarabalığı]] E.ə. I minilliyin əvvəllərində [[Apennin yarımadası]]nda yaşayan müxtəlif tayfa və xalqlar içərisində ən inkişaf etmiş xalq [[etrusklar]] idi. Etruskların azad şəhərləri və on min yazı işarəsi vardı. Apennin yarımadasının mərkəzindəki [[Latsio]] vilayətində yaşayan [[latınlar]]ın dili ümumi dilə çevrilmişdi. E.ə. 753-cü ildə [[Tibr]] çayının 25 kilometrliyində Roma şəhəri salındı. Romanın ən qədim sakinləri özlərini [[patrisilər]] adlandırırdılar. Roma "Əbədi qızıl şəhər" də adlandırılır. Burada isti və soyuq hovuzları olan termlər (hamamlar) tikilmiş, Romanın ətrafında dəniz döyüşü tamaşası üçün göl yaradılmışdı. Romanın Kapitoli təpəsində sığınacaq məqsədi ilə qala tikilmişdi. Şəhərin bazar meydanı — forumun yaxınlığındakı [[Palatin]] təpəsində saraylar ucaldılmışdı. Romanın ən əzəmətli abidələrindən biri [[Kolizey]] amfiteatrı idi. [[Fayl:Colosseo 2020.jpg|300 px|right|thumb|Kolizey]] [[Fayl:Pantheon rome 2005may.jpg|250 px|left|thumb|[[Panteon]]]] === Çarlıq və Respublika dövrü === Romuldan sonra çar Tit Livi Nurna Pompili təyin olunur. E.ə. 509-cu ildə çar Tarkvini Superb devrildikdən sonra Roma respublika elan olunur. E.ə. 390-cı ildə keltlərin hücumuna məruz qalan şəhəri qorumaq üçün Servian qala divarları tikilir. E.ə. 312-ci ildə şəhərə su kəməri — Via Appia çəkilir. Xalq tribununun yaradıcıları Tiberi və Qay Semproni Qraç öldürüldükdən sonra stabillik pozulur və vətəndaş müharibəsi son həddinə çatır. Məhz bu zaman hakimiyyətə gələn [[Qay Yuli Sezar]] özünü diktator elan edərək bir çox islahatlar aparır. Bu vaxtdan Yuli Forumunun tikintisinə başlanılır ki, bu da Romanın ərazisinin genişlənməsinə səbəb olur. E.ə. 44-cü illdə Yuli Sezar sui-qəsd nəticəsində öldürülür. === İmperiya dövrü === [[Fayl:Roman Empire.png|300 px|right|thumb|Roma İmperiyası]] E.ə. I əsrdə artıq milyonluq şəhər [[Roma İmperiyası]]nın paytaxtına çevrilir. Flavi sülaləsinin zamanında (eramızın 69–96-cı illərində) yeni-yeni suvarma sistemləri, yol şəbəkələri və digər infrastrukturlar yaradılır. Bundan başqa [[Panteon]] və digər məbədlər də tikilmişdir. [[Kolizey]]in tikintisinə məhz bu illərdə başlanılmış və II əsrin əvvəllərində [[Trayan]]ın zamanında tamamlanmışdır. [[Avrelian]] qala divarları tikilir. Roma İmperiyasının intibahı məhz bu illərə təsadüf edir. === Orta əsrlər === Orta əsrlərə Roma süqut etmiş imperiyanın xarabalıqları kimi gəlib çatmışdır. Belə ki, german və slavyan tayfalarının aramsız dağıdıcı hücumlarına tab gətirməyən imperiya süqut edir. Şəhər istila olunur. Təkcə Roma papasının iqamətgahı bu talanlardan kənarda qalır. * [[Qotlar|Qot]] kralı [[Alarix]] 410-cu ildə şəhərə sahib olur. * 455-ci ildə [[barbarlar]] Romanı yenidən işğal edirlər. * 476-cı ildə german Odoakr və sonuncu imperator Romul Avqustul arasındakı sülhə görə Roma qərb torpaqları üzərinəki hakimiyyətini itirir. * 800-cü ildə [[Böyük Karl]]ın və Papa III Leonun zamanında Roma öz nüfuzunu bərpa etməyə başlayır. * 843–849-cu illərdə müsəlman ərəblərin müvvəffəqiyyətsiz hücumlarına məruz qalır. * 1418-ci ildə kilsə parçalanması (sxizma) nəticəsində Papa geri dönərək Vatikanı özünün qərargahı elan edir. == Yeni Roma == [[Fayl:St Peter's Square, Vatican City - April 2007.jpg|300 px|right|thumb|[[Vatikan]], [[Müqqəddəs Pyotr meydanı]]]] [[Fayl:Petersdom von Engelsburg gesehen.jpg|250 px|left|thumb|[[Vatikan]], [[Müqəddəs Pyotr kilsəsi]]]] 1861-ci ildə [[İtaliya]] [[Venesiya]]nın və kilsə dövləti Vatikanın qəbulundan sonra başda kral [[Viktor II Emmanuel]] olmaqla qeyri-məhdud monarxiyaya çevrilir. 26 yanvar 1870-ci ildə kral qoşunları Romaya daxil olur və şəhər birləşmiş İtaliyanın paytaxtı elan edilir. 1922-ci ildə faşistlər hakimiyyətə gəlir və kral tərəfindən [[Benito Mussolini]] baş nazir təyin edilir. Mussolininin zamanında kilsə dövlət ziddiyyətləri kəskinləşir və 1929-cu ildə kilsə dövləti [[Vatikan]] öz müstəqilliyini elan edir. [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra 1946-cı ildə kral ölkəni tərk edir və [[İtaliya Respublikası]] elan edilir. 1960-cı ildə Romada [[XVII Yay Olimpiya oyunları]] və I Paralimpiya oyunları keçirilmişdir. == Əhali == {{Wikidata/Population}} E.ə. 800-cü ildə Romanın əhalisi kiçik ətraf kəndlərlə birlikdə 1000 nəfərə qədər olmuşdur. İnkişaf edən şəhər sonrakı əsrlərdə meqapolisə çevrilərək əhalisinin sayı 1 milyona çatmışdır. IV əsrdə paytaxt funksiyasının [[Konstantinopol]]a keçməsi və V əsrdə Şərqi Roma imperiyasının ayrılması əhalinin 100 000 nəfərədək azalmasına səbəb olur. XX əsrdən etibarən Roma yenidən milyonçu şəhərə çevrilir. Hal-hazırda əhali ətraf rayonlarla birgə 2,7 milyon, qeyri-rəsmi məlumatlara görə isə 3 milyondur. Əhalinin 8,4%-ni əcnəbilər təşkil edir. == İnzibati bölgü == [[Fayl:Roma municipi locator map with numbers.svg|400 px|reit|thumb|İnzibati bölgünün xəritəsi]] İmperator [[Oktavian Avqust|Avqusta]] qədər Roma 4 dairədən ibarət olmuş, onun dövründə isə məhəllələrdən ibarət 14 dairəyə bölünmüşdür. VII əsrdə 7 dairədən ibarət olmuşdur. Hal-hazırki Roma 22 inzibati ərazidən ibarətdir. * 1. Monti * 2. Trevi * 3. Colonna * 4. Campo Marzio * 5. Ponte * 6. Parione * 7. Regola * 8. Sant'Eustachio * 9. Pigna * 10. Campitelli * 11. Sant'Angelo * 12. Ripa * 13. Trastevere * 14. Borgo * 15. Esquilino * 16. Ludovisi * 17. Sallustiano * 18. Castro Pretorio * 19. Celio * 20. Testaccio * 21. San Saba * 22. Prati == Siyasət == [[Fayl:Piazza del Campidoglio.jpg|200 px|right|thumb|Roma bələdiyyəsi (''Palazzo Senatorio'')]] Covanni Alemanno 28 aprel 2008-ci ildə 53,7% səslə əvvəlki bələdiyyə başçısı Françesko Rutellini üstələyərək Romanın bələdiyyə başçısı seçilmişdir. Kapitolidə yerləşən şəhər bələdiyyəsi 60 nəfərlik icma məclisindən və 15 nəfərlik şəhər məclisindən ibarətdir. * 1993–2001 Françesko Rutelli, (Bu gün PD) * 2001–2008 Valter Feltroni, (DS, 2007-ci ildən PD) * 2008-ci ildən Covanni Alemanno, (PdL) == İqtisadiyyat == [[İkinci dünya müharibəsi]] sona çatdıqdan sonra İtalyanın ən dinamik inkişaf yolu keçmiş şəhəridir. Maşınqayırma, metallurgiya, yüngül, yeyinti, kimya, kağız sənayelərindən və turizmdən ibarət çox şaxəli iqtisadiyyata malikdir. İqlimi və gözəl monumental memarlığı şəhəri kino sənayesinin mərkəzlərindən birinə çevirmişdir. İtaliya üzrə istehsal olunan məhsulun 5%-i Romanın payına düşür. İşsizlik 7,5% təşkil edir. == Nəqliyyat == [[Fayl:Rom_Fiumicino_Airport_2008_by-RaBoe.jpg|200 px|right|thumb|Leonardo da Vinçi və ya Fyumiçino beynəlxalq hava limanı]] [[Fayl:Mappa della metropolitana di Roma.svg|200 px|right|thumb|Roma metrosunun sxemi]] === Hava limanı === Leonardo da Vinçi və ya Fyumiçino beynəlxalq hava limanı ([[it.]] ''L'aeroporto di Roma Fiumicino'') şəhər mərkəzindən 34&nbsp;km aralıda yerləşir, 5 terminala malikdir. * A. — daxili reyslər * AA. — çarter reyslər * B. — xarici ([[Şengen]] ölkələri) * C. — xarici reyslər * 5. — xarici həssas reyslər ([[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və s.) === Termini vağzalı === 1867-ci ildən fəaliyyətdədir. Yenidən qurulmuş metal konstruksiyalı qəbul zalının uzunluğu 128 m eni 32 m-dir. Əsasən, İtalyanın şimal əyalətləri, [[Paris]] və [[Vyana]] istiqamətlərində xətlərə malikdir. Eyni adlı metro dayanacağına və avtovağzala keçidi var. === İctimai nəqliyyat === ==== [[Fayl:Logo Metropolitane Italia.svg|25px|]] Metro ==== Digər Avropa metroları kimi Roma metrosu da ən rahat ictimai nəqliyyat sayılır. İki — A və B xətlərindən ibarətdir. Birdəfəlik bilet 1 avro, gündəlik 4 avro, həftəlik isə 16 avrodur. A (qırmızı) xətti 1980-ci ildə istifadəyə verilmiş, şərqi Roma — "Battistini"dən başlayıb Vatikandan keçməklə dəmir yol vağzalı — Termini və Romanın cənub şərqinə qədər davam edir. Xətt 18,4 km uzunluğa və 27 dayanacağa malikdir. B (göy) xətti, 9 fevral 1955-ci ildə istifadəyə verilmiş, cənubi Roma — "Laurentina"dan başlayıb "Ponte Mammolo"dan (avtobus terminalı) keçməklə şimal-şərqə qədər davam edir. Xətt 18,2 km uzunluğa və 22 dayanacağa malikdir. C (2015) və D (2019) xətləri tikilməkdədir. ==== [[Fayl:Feature suburban buses.svg|24px|]] Avtobus ==== Çox inkişaf etmiş şəbəkəyə malikdir. Adi günlər 10–20 dəqiqə bazar günləri 20–40 dəqiqəlik intervallarla işləyir. ==== Tramvay ==== Roma tramvayı 2 avqust 1877-ci ildən fəaliyyət göstərir. Yolunun uzunluğu 51,31 km olub, 6 xəttə malikdir. Ən əsas xəttlər "3" ("Trastvere" — "S.Paolo" — "Colosseum" — "Lateran" — "S.Lorenzo" — "Villa Borgeze") və "8"-dir. ("Trastevere" — "Torre Argentino"). == Təhsil == Şəhərdə yerləşən ən böyük təhsil müəssisəsi əsası 1303-cü ildə qoyulan [[Roma Sapienza Universiteti]]dir. === Universitetlər === *[[Roma Sapienza Universiteti]] *[[Müqəddəs Akvinalı Foma Universiteti]] == Görməli yerləri == [[Fayl:Colosseum-panoramic.view.jpg|800px|center]] * [[Trevi fəvvarəsi]] ([[italyan dili|it.]] ''Fontana di Trevi'') — Romanın ən iri və gözəl fəvvarəsidir, hündürlüyü 25,9 m, eni 19,8 m-dir. Barokko üslublu bu fəvvarə 1732–1762-ci illərdə memar [[Nikolay Salvi]] tərəfindən inşa edilmişdir. * [[Navona meydanı]] ([[italyan dili|it.]] ''Piazza Navona'') şəhərin Parone hissəsində yerləşmiş barokko üslublu çox xarakterik bir meydandır. * [[Borgeze qalereyası]] 1590–1610-cu illərdə papa V Pavelin (''Borgeze'') şərəfinə memar Lunqi və Flaminqo Ponçio tərəfindən inşa edilmiş 100 qranit sütundan ibarət villadır. Burada [[Antonello da Messina]], [[Bronzino Karavacco]], [[Leonardo da Vinçi]], [[Rafael]], [[Qvido Reni]], [[Rubens]], [[Antonio Tempesta]], [[Titsian]] və [[Veroneze]]nin misli bərabəri olmayan sənət əsərləri sərgilənir. * [[Həqiqətin ağzı]] ([[italyan dili|it.]] ''Bocca della verita'') e.ə. IV əsrə aid [[Triton]] və ya [[Okean]] maskası təsvir olunmuş antik dairəvi mərmər üzlükdür. Həqiqət detektoru kimi tanınır: belə ki, yalançı əlini onun ağzına soxarsa, ilahi onu dişləyə bilər. * [[Viktor monumenti]] — birləşmiş İtalyanın kralı [[Viktor II Emmanuil]]in şərəfinə ucaldılmışdır. Xüsusən Romanın ponaramını seyr etmək üçün gözəl terassa malikdir. * [[Kolizey]] — ([[latın dili|lat.]] ''Amphitheatrum Novum'' və ya ''Amphitheatrum Flavium'') e.ə. 72–80-ci illərdə inşa edilmiş Romanın simvolu sayılan qədim amfiteatr. <gallery> Fayl:RomanForumWest1.jpg|Antik Romanın bazar meydanı Fayl:Panorama of Trevi fountain 2015.jpg|[[Trevi fəvvarəsi]] Fayl:Piazza Navona w Rime.JPG|[[Navona meydanı]] Fayl:GalleriaBorghese modified.jpg|[[Borgeze qalereyası]] Fayl:Bocca della verita.jpg|Bocca della verita Fayl:Il Vittoriano (2) 14 11.jpg|[[Viktor monumenti]] Fayl:RomaCastelSantAngelo.jpg|[[Müqəddəs Ancelo qəsri|Müqəddəs mələk qəsri]] Fayl:Spanish steps.jpg|İspaniya pillələri Fayl:RomTreviBrunnenNahansicht1995.jpg|[[Trevi fəvvarəsi]] "Fontana di Trevi" 1995 </gallery> === Qardaşlaşmış şəhərlər === * {{bayraq|FRA}} [[Paris]], [[Fransa]] * {{bayraq|BOL}} [[Açakaçi]], [[Boliviya]] * {{bayraq|DZA}} [[Əlcəzair (şəhər)|Əlcəzair]], [[Əlcəzair]] * {{bayraq|CHN}} [[Pekin]], [[Çin]] * {{bayraq|SRB}} [[Belqrad]], [[Serbiya]] * {{bayraq|BRA}} [[Brazilia]], [[Braziliya]] * {{bayraq|EGY}} [[Qahirə]], [[Misir]] * {{bayraq|UKR}} [[Kiyev]], [[Ukrayna]] * {{bayraq|GBR}} [[London]], [[Böyük Britaniya]] * {{bayraq|ESP}} [[Madrid]], [[İspaniya]] * {{bayraq|ESP}} [[Marbella]], [[İspaniya]] * {{bayraq|CAN}} [[Monreal]], [[Kanada]] * {{bayraq|USA}} [[Nyu-York]], [[ABŞ]] * {{bayraq|Bolqarıstan}} [[Plovdiv]], [[Bolqarıstan]] * {{bayraq|KOR}} [[Seul]], [[Koreya Respublikası]] * {{bayraq|AUS}} [[Sidney]], [[Avstraliya]] * {{bayraq|ALB}} [[Tirana]], [[Albaniya]] * {{bayraq|JPN}} [[Tokio]], [[Yaponiya]] * {{bayraq|BEL}} [[Tongern]], [[Belçika]] * {{bayraq|TUN}} [[Tunis (şəhər)|Tunis]], [[Tunis]] * {{bayraq|PAK}} [[Multan]], [[Pakistan]] == Mənbələr == * Falk Spirallo Reiseführer Rom, Auflage 2007 * Rom, DuMont Reiseverlag, Auflage 2006 * Metro Roma Broschüre von Metropolitana di Roma S.p.a., Rom ca. 2007. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Roma}} * http://www.worldweather.org/176/c00201.htm. * [http://www.metroroma.it Offizielle Internetseite der Metrobetreibergesellschaft] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20031030082445/http://www.metroroma.it/ |date=2003-10-30 }} == Həmçinin bax == {{Avropa paytaxtları}} {{İtaliya şəhərləri}} [[Kateqoriya:Roma| ]] f0p9r6k7pcxsbu8i5440nnv7oxwpvn7 0 5982 6556685 5907159 2022-07-31T13:48:53Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Digər məna|Daşkənd (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Daşkənd''' ({{lang-uz|Toshkent}}, {{dil-en|Tashkent}}) — [[Özbəkistan]]ın paytaxtı. Sahəsi 334,8&nbsp;km², əhalisi 2,5 milyon nəfərdir ([[2020]]). [[Mərkəzi Asiya]]da [[metro]]politeni olan yeganə şəhərdir. Şəhərin su ehtiyaclarını təmin etmək üçün onun yaxınlığında süni [[Çarvak gölü]] yaradılmışdır. 2009-cu ilə olan məlumata görə şəhərin əhalisi 2 milyon 221 min nəfərdir. Şəhər 11 inzibati rayona bölünür. == Adı == Şəhərin əsasının e.ə. V-III əsrlərdə qoyulduğu güman edilir. Qədim mənbələrdə Çaç, Şaş, Caç, Şaşkənd adlarına rast gəlinir. Çaç müasir Daşkəndin ən qədim adıdır.<ref name="MAHMUD KAŞĞARİ VƏ TARİXİ ONOMASTİKA MƏSƏLƏLƏRİ">[[Türkologiya (jurnal)|«Türkologiya» jurnalı]], (3-4), Bakı, «Elm», 2008, s. 90-96 :[http://www.ismayiloglu.com/3_5.php MAHMUD KAŞĞARİ VƏ TARİXİ ONOMASTİKA MƏSƏLƏLƏRİ]</ref> Dillərində ç səsi olmadığına görə ərəblər onu Şaş şəklində yazmışlar.<ref name="MAHMUD KAŞĞARİ VƏ TARİXİ ONOMASTİKA MƏSƏLƏLƏRİ"/> Şaşkənd sonralar Daşkəndə çevrilmişdir.<ref name="MAHMUD KAŞĞARİ VƏ TARİXİ ONOMASTİKA MƏSƏLƏLƏRİ"/> Maraqlıdır ki, şəhərin adını Çin qaynaqları Çö-Çi, Çö-Şi, yaxud sadəcə Şi şəklində transkripsiya etmişlər ki, bu da çincə daş deməkdir.<ref name="MAHMUD KAŞĞARİ VƏ TARİXİ ONOMASTİKA MƏSƏLƏLƏRİ"/> [[Firdovsi]] öz "Şahnamə"sində şəhəri Çaç adlandırır. XVI əsrdən başlayaraq şəhər indiki adı ilə adlanmağa başlamışdır. "Daşkənd" sözü "daş" və türk dillərində şəhər mənasını verən "kənd" sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. == Tarix == Daşkənd həmişə bölgənin əsas beynəlxalq nəqliyyat mərkəzi olub. 1917-ci il inqilabı zamanı baş vermiş vandalizmdən və 1966-cı il zəlzələsindən sonra şəhərdə mövcud olan bənzərsiz memarlıq abidələrinin çox hissəsi məhv olub. Şəhərdə daha çox sovet dövründə tikilən mədəniyyət və muzey mərkəzlərinə rast gəlmək mümkündür. Qədim şəhərin bəzi qədim binaları şəhərin qərb hissəsində yerləşir. Maraqlı binalardan biri, XVI əsrdə inşa olunmuş Kukeldaş Mədrəsəsidir. Bu tikili Kaffali Şaş movzoleyi kimi də tanınır və ondan muzey kimi istifadə olunur. Burada yerləşən Qəst-İmam tikilisinə qeyri-müsəlmanların girişi qadağandır, digər ziyarətçilər isə bura giriş üçün əvvəlcədən icazə almalıdırlar. == Qardaş şəhərlər == * {{TUN}}, [[Tunis (şəhər)|Tunis]] ([[1961]]) * {{IND}}, [[Patiala]] ([[1961]]) * {{PAK}}, [[Kəraçi]] ([[1961]]) * {{LBY}}, [[Tripoli]] ([[1962]]) * {{MAR}}, [[Mərakeş]] ([[1963]]) * {{YUG}}, [[Skopye]] ([[1963]]) [[1993]]-dən {{MKD}}<ref>Официальное обозначение с 1993 года, используемое в ООН по настоянию Греции — Бывшая Югославская Республика Македония</ref> * {{USA}}, [[Sietl]] ([[1973]]) * {{RUS}}, [[Moskva]] * {{TUR}}, [[Ankara]] ([[2004]]) * {{TUR}}, [[İstanbul]] * {{UKR}}, [[Dnepr (şəhər)|Dnipro]] * {{UKR}}, [[Kiyev]] * {{KAZ}}, [[Astana]] * {{KAZ}}, [[Almatı]] * {{LVA}}, [[Riqa]]<ref>[http://www.gorod.lv/novosti/51061/karamel_layma_sdelano_v_tashkente Карамель «Лайма». Сделано в Ташкенте]</ref> * {{CHN}}, [[Pekin]] ([[2008]]) * {{GER}}, [[Berlin]] ([[1993]]) * {{EGY}}, [[Qahirə]] * {{KGZ}}, [[Bişkek]]<ref name="orexca.com">{{Cite web |title=Города-побратимы городам Центральной Азии и Кавказа |url=http://orexca.com/rus/sister_cities.shtml/ |access-date=2013-08-15 |archive-date=2013-08-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130809154051/http://orexca.com/rus/sister_cities.shtml |url-status=dead }}</ref><ref>Энциклопедия Ташкент 2-е издание 1984 года Редактор: С. К. Зиядуллаев Издатель: Гл. Ред. Узбекской Советской Энциклопедии</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.tma.uz/ Toshkent Tibbiyot Akademiyasi] * [http://www.visituzbekistan.eu/ Discover Tashkent] {{Vikianbar kateqoriyası|Tashkent}} {{Şəhər-qaralama}}{{Özbəkistan-qaralama}} [[Kateqoriya:Daşkənd| ]] [[Kateqoriya:Milyon nəfərdən çox əhalisi olan şəhərlər]] [[Kateqoriya:İpək yolundakı şəhərlər]] 3ju1wb4k6ni995l39pd2l5fseu6rlt8 0 6402 6557502 6517440 2022-08-01T06:46:58Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{adaş|Nəsimi (ad)}} {{Yazıçı |şəkil = Mikayıl Abdullayev. İmadəddin Nəsimi.png |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Nəsiminin [[Mikayıl Abdullayev]] tərəfindən çəkilmiş bədii portreti (1973) |ilk adı = Seyid Əli İmadəddin Nəsimi }} '''İmadəddin Nəsimi''' (tam adı: Şeyx Əli ibn Seyid Məhəmməd İmadəddin Nəsimi) {{DVTY}}) — [[Azərbaycan şair və yazıçılarının siyahısı|Azərbaycan şairi]], mütəfəkkir. ''"İmadəddin Nəsimi"'' adı ilə məşhurdur. İlk təhsilini [[Şamaxı]]da almış, dövrün elmlərini, dinlərin tarixini, məntiq, [[riyaziyyat]] və [[astronomiya]]nı öyrənmişdir. [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]]nin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə İmadəddin Nəsimi [[Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin siyahısı]]na daxil edilmişdir.<ref name="ARNK-2019-211">{{cite web|url=https://nk.gov.az/az/document/3685/ | title="“Əsərlərin dövlət varidatı elan edilməsi Qaydaları”nın və “Əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin və dövlət varidatı elan edilən filmlərin Siyahısı”nın təsdiq edilməsi haqqında" [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]]nin [[7 may]] [[2019-cu il]] tarixli, 211 nömrəli Qərarı |date=2019-05-11 |publisher=nk.gov.az |accessdate=2019-05-13 |language=az}}</ref> == Həyatı == [[Nəsimi]]<nowiki/>nin həyatı haqqında çox geniş məlumat mövcud deyil. Mənbələrin əksəriyyəti onun adını İmadəddin kimi göstərir, ancaq Nəsiminin əsl adının Əli və Ömər olduğunu qeyd edən mənbələr də vardır. Bir çox tədqiqatçılar onun [[Şamaxı]]da, başqaları isə [[Bursa]]da, [[Təbriz]]də, [[Bakı]]da, [[Diyarbəkir]]də və hətta [[Şiraz]]da anadan olduğunu iddia edirlər. [[Fayl:USSR stamp I.Nasimi 1973 4k.jpg|left|thumb|347x347px|[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] poçt markası (1973)]] Şairin atası [[Seyid Məhəmməd]] Şirvanda yaxşı tanınan şəxsiyyətlərdən idi. Nəsiminin bir qardaşı da olub. Onun Şamaxıda yaşadığı, [[Şah Xəndan]] təxəllüsü ilə şeirlər yazdığı və hazırda bu adla tanınan qədim qəbristanlıqda basdırıldığı məlumdur. [[İslam]]dan sonrakı dövrdə Şamaxı iri mədəniyyət mərkəzlərindən birinə çevrilmişdi. Burada çoxlu məktəb, mədrəsə, bütün Şərqdə məşhur olan şeir və musiqi məclisləri fəaliyyət göstərirdi, zəngin ictimai və şəxsi kitabxanalar mövcud idi. Paytaxtdan bir qədər kənarda, [[Məlhəm (Şamaxı)|Məlhəm]] adlanan yerdə məşhur şair [[Xaqani Şirvani]]nin əmisi — alim və həkim [[Ömər Kafiəddin|Kafiəddin]] tərəfindən yaradılmış [[Dar-üş-şəfa]] tibb akademiyası da fəaliyyət göstərirdi. Nəsiminin məktəb illəri belə bir mühitdə keçib. [[Fayl:İmadəddin Nəsiminin heykəli.jpg|250px|thumb|right|Nəsiminin Bakıdakı heykəli]] Nəsimi dövrünün görkəmli ariflərindən müvafiq elmlərdən təhsil aldıqdan sonra [[Hürufilik|hürufi]] [[Fəzlullah Nəimi]]nin xidmətinə girmiş, onun tərbiyə və təlimlərindən bəhrələnmişdir. Səfərlərinin hamısında özünün şeyx mürşidi Nəimi ilə yol yoldaşı olmuş və onun qızı ilə ailə qurmuşdur.<ref>"Səid Nəfi-si, 1355/335</ref> Şairin əsərlərinin təhlili göstərir ki, Nəsimi Şamaxıda o dövrün ən yaxşı universitetlərinin tələbinə cavab verəcək bir dərəcədə kamil təhsil ala bilib. O, [[Klassik Şərq fəlsəfəsi|klassik Şərq]] və [[qədim yunan fəlsəfəsi]]ni, habelə ədəbiyyatını dərindən mənimsəmiş, [[İslam]]ın və [[Xristianlıq|xristianlığın]] əsaslarına yaxından bələd olmuş, [[tibb]], [[astronomiya]] və [[astrologiya]], [[riyaziyyat]] və [[məntiq]] elmlərinə dərindən yiyələnmişdi. O, dilləri elə yaxşı öyrənmişdi ki, [[Azərbaycan dili|Azərbaycan]], [[Fars dili|fars]] və [[Ərəb dili|ərəb dillərində]] eyni dərəcədə gözəl şeirlər yaza bilirdi. Onun azərbaycanca şeirlərinin dili həm zənginliyi, həm də xalq nitqinə yaxınlığı ilə seçilir, [[atalar sözü|atalar sözləri]], zərb-məsəllər, hikmətli sözlər burada çoxluq təşkil edir. Nəsiminin [[rübai]]ləri [[Azərbaycan]] xalq şeiri nümunələri olan bayatılara çox yaxındır. Nəsiminin poeziyasında [[Azərbaycan]]ın, eləcə də digər [[Şərq]] ölkələrinin məşhur alim və şairlərinin adları tez-tez xatırlanır. Bunlardan [[İbn Sina]]nı, [[Xaqani Şirvani|Xaqanini]], [[Nizami Gəncəvi|Nizamini]], [[Fələki Şirvani|Fələki]]ni, [[Mənsur Həllac]]ı, [[Fəzlüllah Nəimi]]ni, [[Şeyx Mahmud Şəbüstəri]]ni, [[Əvhədi Marağalı|Övhədi Marağayi]]ni və başqalarını göstərmək olar. [[Fayl:Əzim Əzimzadə - Nəsiminin edamı.jpg|thumb|left|Əzim Əzimzadə, "Nəsiminin edamı"]] Hürufilər [[Əmir Teymur]] tərəfindən ciddi təzyiqlərə məruz qaldığı bir vaxtda Nəsimi vətəndən didərgin düşüb, [[İraq]], [[Türkiyə]], [[Suriya]]da yaşamağa məcbur olub. [[Hürufilik]] təlimi əsasında irəli sürdüyü [[panteizm|panteist]] ideyaları üstündə [[Hələb]] şəhərində edam olunub. Nəsiminin edamı haqqında [[İbn əl-İmad Hənbəli]] yazır: "O, hürufilərin şeyxidir, Hələbdə sakin idi, tərəfdarları çoxaldı, bidəti artdı, iş o yerə çatdı ki, sultan onun öldürülməsini əmr etdi, boynu vuruldu, dərisi soyuldu, çarmıxa çəkildi". Nəsimi öz ideyalarını peşəkar [[filosof]] kimi ayrıca [[traktat]]larda bitkin sistemdə verməyib, çünki [[Eynəlqüzat Miyanəci|Miyanəci]]nin, [[İbn Ərəbi]]nin geniş əhatəli [[Sufizm|sufi]]-[[Fəlsəfə|fəlsəfi]] əsərlərindən sonra bu məzmunda traktatlar yazmağa o zaman bəlkə də ehtiyac duyulmurdu. [[Hürufilik|Hürufiliyin]] nəzəri əsaslarına gəldikdə, [[Nəimi]]nin əsərlərində o artıq işlənib hazırlanmışdı. == Yaradıcılığı == Nəsimi dilin zənginliklərindən qəzəllərində özünəməxsus bir ustalıqla istifadə edir. Bəzən şair şeirlərini yalnız xitab və ifadəli təkrarlar üzərində qurur. Filosof-şairin poeziyası çox tez bir zamanda [[Orta Asiya]], [[Türkiyə]] və [[İran]] xalqları arasında populyarlıq qazanır. [[Mənsur Həllac]]la birlikdə onun adı öz əqidəsi uğrunda qeyri-adi sədaqət və cəsurluq rəmzinə çevrilir. Onun əsərləri bir çox dillərə çevrilir və həmin dillərdə yazıb-yaradan şairlər onu təqlid edirlər. Nəsiminin şeirlərini xalq arasında avazla oxumaq və onun hürufi ideyalarını təbliğ etmək üstündə bir çoxları əzablara qatlaşır, hətta canlarından da keçirlər. [[Fayl:Nesimi Film.jpg|thumb|329x329px|[[Nəsimi (film, 1973)|Nəsimi filmi]]<nowiki/>ndən kadr]] Yaradıcılığının ilk dövrlərində Nəsimi də ustadı [[Fəzlullah Nəimi|Nəimi]] kimi sufizm mövqeyində dayanır və tanınmış sufi şeyxi Şiblinin təlimini davam etdirir. Bu mərhələdə şair öz əsərlərini "Hüseyni", "Seyid Hüseyni", "Seyid" təxəllüsləri ilə yazır. Lakin [[X əsr]]in sufi [[İran]] filosof-şairi Mənsur Həllacın təlimi Nəsiminin ruhuna daha yaxın idi. İlk dəfə məhz o demişdi ki, "Mən Allaham!"(Ənəl həqq) Bu cür küfr sayılan fikirlərinə görə Mənsur Həllac daim təqiblərə məruz qalmış və nəhayət, öz ömrünü dar ağacında başa vurmuşdu. Əqidəsi uğrunda bu cür fədakarlıq göstərməyə hazır olan Nəsimi də Mənsura heyran kəsilmiş və öz əsərlərində onu tərənnüm etmişdi. Maraqlıdır ki, şair [[Hürufilik|hürufi]] təlimini qəbul etdikdən sonra da Həllaca vurğunluğundan qalmamışdı. Bu sözləri müəyyən mənada Nəsiminin uzun müddət sadiq qaldığı [[Sufizm|sufi]] fəlsəfəsi haqda da söyləmək olar. Bununla əlaqədar olaraq, [[Zümrüd Quluzadə]] yazır: "Nəsimi yaradıcılığının mərkəzində lirik qəhrəmanın aşiq olduğu, onu yüksəldən, kamilləşdirən və öz nuruna qərq edən gözəl-Allah dayanır. İnsan üçün ən yüksək, ülvi duyğu həmin sevgilinin vüsalına yetişmək, ona qovuşmaq, onda əriyib yox olmaqdır. Şair yazır ki, eşqi günah sayanların sözlərinə baxmayaraq, o, bu yoldan çəkinməyəcək. Çünki yalnız bu yol insanı tanrıya, həqiqətə çatdıra bilər." Daha sonra oxuyuruq: "Lakin tədricən Nəsiminin dünyagörüşündə [[sufilik]] [[hürufilik]]lə əvəz olunur. Bu, hər şeydən öncə şairin [[Panteizm|panteist]] görüşlərindəki dəyişiklikdə əks olunur. Bu görüşlərin əsasında artıq eşq və sərxoşluq deyil, hərf, ağıl dayanmağa başlayır. Bu zamandan etibarən Nəsimi fəlsəfədə Nəiminin yaratdığı [[Hürufilik|hürufiliyə]] tapınır və onun əsas müddəalarını təbliğ edir. Ancaq Nəsiminin təbliğ etdiyi [[hürufilik]] heç də Nəiminin yaratdığı təlimin eynilə təkrarı deyil."<ref>[http://www.pashakerimov.com/saytnew/?menu=home&submenu=readmore&id=893 Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından yaradıcılığında Nəsiminin güclü təsiri olan, XVI əsrdə yaşamış osmanlı şairi Heyrətinin divanının surətini əldə edib]</ref><ref>[https://azertag.az/xeber/1191992 Paşa Kərimov Tehranın Mulis kitabxanasından böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin anadilli divanının – lirik şeirlər toplusunun yeni əlyazma nüsxəsinin surətini əldə edib]</ref> Qeyd etmək lazımdır ki, Nəsiminin divanı [[Azərbaycan]]da 1972-ci ildə Həmid Məhəmmədzadə tərəfindən çap olunmuş və [[İran]]da da bir dəfə "Gecə qaranlığında Simurq" adı ilə Seyid Əli Salehinin təşəbbüsü, 1968-ci ildə Hüseyn Ahi, 1980-ci ildə Foruği nəşriyyatı vasitəsi və 1972-ci ildə isə Nəşri Nei tərəfindən Cəlal Pendərinin səyi ilə çap edilmişdir. [[AMEA]] [[Əlyazmalar İnstitutu|Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun]] direktor müavini, filologiya üzrə elmlər doktoru [[Paşa Kərimov]] Ankara Milli Kitabxanasından böyük [[Azərbaycan]] şairi İmadəddin Nəsiminin anadilli divanının iki nüsxəsinin surətini əldə edib. 83 vərəqdən ibarət birinci divan aydın [[nəsx xətti]] ilə köçürülüb. 308 vərəqdən ibarət olan ikinci divan da səliqəli və gözəl xətlə yazılıb. Qeyd edək ki, bu divan Nəsiminin əlyazma divanları içərisində ən irihəcmlilərdəndir. Divanın əvvəlində "Divani-həzrəti-Seyyid Nəsimi qəddəsə sirülhül-əziz" ("Həzrət Seyid Nəsiminin (qəbri pak olsun) divanı") sözləri yazılıb. Buraya 711 [[qəzəl]], 6 [[tərcibənd]], 3 [[məsnəvi]], 9 [[müstəzad]], 5 [[müxəmməs]], 603 [[rübai]], 3 [[Qitə (şeir)|qitə]] daxildir. Diqqəti cəlb edən cəhət odur ki, bu nüsxədə Nəsiminin [[əlyazma]] və mətbu divanlarında rast gəlmədiyimiz bir sıra şeirlər vardır. Mənbələrdə şairin heç bir [[müxəmməs]]inə rast gəlmədiyimiz halda, burada onun 5 [[müxəmməs]]i verilib. O da bildirilir ki, bu şeirlər hürufiliyi yaymaq məqsədilə Nəsiminin nüfuzundan istifadə edən, onun adından əsərlər yazan hürufilərə də məxsus ola bilər.<ref>[http://www.pashakerimov.com/saytnew/?menu=home&submenu=readmore&id=889 Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin anadilli divanının iki nüsxəsinin surətini əldə edib ]</ref> Həmçinin 2019-cu ildə [[AMEA]] [[Əlyazmalar İnstitutu|Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun]] direktor müavini, filologiya elmləri doktoru [[Paşa Kərimov]] böyük [[Azərbaycan]] şairi İmadəddin Nəsimi divanının-lirik şeirlər toplusunun [[Ankara]]nın Milli Kitabxanasında saxlanan iki əlyazma nüsxəsinin sürətini əldə edib. Bu nüsxələr şairin "Hüseyni" təxəllüsü ilə yazdığı şeirlərin olması ilə diqqəti cəlb edir. 105 vərəqdən ibarət birinci əlyazmanın başlığı "Divani-Həzrət Seyyid-Nəsimi" kimi getsə də, buradakı şeirlərin çoxu "Hüseyni" təxəllüsü ilə yazılıb. 124 vərəqdən ibarət ikinci [[əlyazma]] divanında isə şairin həm Nəsimi, həm də Hüseyni təxəllüsü ilə yazdığı şeirləri vardır. Nəsimi divanının sürətləri yeni əldə edilmiş nüsxələri şairin yaradıcılığının tədqiqi baxımından böyük maraq kəsb edir.<ref>[http://www.science.gov.az/news/open/9574 Paşa Kərimov Türkiyədən Nəsiminin əlyazma surətini əldə edib ]</ref> Qeyd etmək yerinə düşər ki, İmadəddin Nəsiminin [[əlyazma]] nüsxələri dünyanın bir çox kitabxana və muzeylərində qorunub saxlanır. Qardaş ölkə [[Türkiyə]]nin kitabxana və [[əlyazma]] mərkəzlərində Nəsiminin əsərlərinin 170-dək [[əlyazma]]sı mövcuddur. Bununla yanaşı, şairə aid edilən bir çox nəsr əsərləri mövcuddur ki, onların xüsusi tədqiqata ehtiyacı var. [[AMEA]] [[Əlyazmalar İnstitutu|Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun]] dissertantı Nəzrin Atabəylinin Türkiyədə İmadəddin Nəsiminin [[əlyazma]] nüsxələri ilə bağlı apardığı tədqiqat zamanı məlum olub ki, [[Türkiyə]]nin müxtəlif əlyazma mərkəzlərində Nəsimi "Divan"ının 80-dən çox [[əlyazma]] nüsxəsi saxlanılır. Onların sırasında [[Manisa]], [[Amasya]], [[Ərzurum]], [[İzmir]], [[Diyarbəkir]], [[Balıkəsir]], [[İstanbul]], [[Ankara]] və s. yerlərdə saxlanılan nüsxələri qeyd etmək olar. Tədqiqat zamanı onlardan bir neçəsinin fotosurəti əldə edilib<ref name=":0">{{cite web |url = https://azertag.az/xeber/1270722 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200228181401/https://azertag.az/xeber/1270722 |archivedate = 2020-02-28 |title = Nəsiminin Türkiyədə yeni əlyazma nüsxələri aşkar edilib |author = |date = |work = |publisher = azertag.az |accessdate = |language = Azərbaycan dili |url-status = live }}</ref>. [[Türkiyə]]də Nəsimi əlyazmaları ən çox [[İstanbul]] və [[Ankara]] şəhərlərində qorunur. Nəsimi əsərlərinin [[Ankara]] nüsxələri şəhər Milli Kitabxanasının nadir kitablar və [[əlyazma]]lar şöbəsində qorunur. Burada müxtəlif kolleksiyalarda Nəsimi "Divan"ının 20-yə yaxın əlyazma nüsxəsi saxlanılır. Ankara Milli Kitabxanasında qorunan Nəsimi "Divan"ının ən qədimi 1536-cı ildə köçürülən nüsxədir. Katibi məlum olmayan bu əlyazma 81 vərəqdən ibarətdir. Bu nüsxədə şairə aid [[Azərbaycan]] dilində 223 [[qəzəl]], 54 [[rübai]] və [[tuyuq]], 2 [[tərcibənd]] və 1 [[müstəzad]] yer alır. Burada qorunan digər nüsxə isə ən çox qəzəl və rübailərin yer alması ilə fərqlənir. Köçürülmə tarixi və katibi məlum olmayan bu nüsxə 137 vərəqdən ibarətdir. Həmin nüsxədə şairin 2 [[məsnəvi]]si, 528 [[qəzəl]]i, 226 [[rübai]]si və 1 [[müstəzad]]ı yer alıb. Ankara Milli Kitabxanasında qorunan digər bir "Divan" isə 256 vərəqdən ibarətdir. Bu nüsxə [[Adnan Cahid Ötükən|Adnan Ötükən]] Xalq Kitabxanası kolleksiyasına aiddir. 1603-cü ildə köçürülüb, katibi məlum deyil. Əlyazmada Nəsimiyə aid Azərbaycan dilində çox sayda [[qəzəl]], [[minacat]], [[nət]], [[tərcibənd]], [[qəsidə]], [[tərkibbənd]], [[məsnəvi]], [[rübai]] və s. yer alıb. Bəzi vərəqləri itib. [[İstanbul]] kitabxana və muzeylərində Nəsimiyə aid 35-dən çox [[əlyazma]] nüsxəsi saxlanılır. Bunlar əsasən Topqapı Sarayı Muzeyi, İstanbul Millət Kitabxanası, İstanbul Şəhər Bələdiyyəsi Atatürk Kitabxanası, İstanbul Süleymaniyyə Əlyazma Əsərlər Kitabxanası, [[İstanbul Universiteti]] Əlyazma Əsərlər Kitabxanası və digər zəngin əlyazma xəzinələridir. İnstitutun dissertantı Nəzrin Atabəyli qeyd edib ki, [[İstanbul]] kitabxanasında türkcə divanlar kolleksiyasında qorunan və 1487-ci ildə köçürülmüş nüsxənin katibi məlum deyil. [[Əlyazma]] nüsxəsi 171 vərəqdən ibarətdir. [[İstanbul]]da saxlanılan digər əlyazma isə vərəq sayına (223 vərəq) görə irihəcmli nüsxələrdən hesab edilir<ref name=":0" />. [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində elmi ezamiyyətdə olan [[AMEA|Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının]] [[Əlyazmalar İnstitutu|Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun]] əməkdaşı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Kərimulla Məmmədzadə Özbəkistan Elmlər Akademiyasının Əbu Reyhan Biruni adına Şərqşünaslıq İnstitutunda araşdırmalar aparmışdır. Araşdırmalar zamanı məlum olub ki, Əbu Reyhan Biruni adına Şərqşünaslıq İnstitutunda azərbaycanlı müəlliflərə aid 230-dan çox əlyazma saxlanılır. Bu [[əlyazma]]lar içində İmadəddin Nəsimiyə aid 4 əlyazma nüsxəsi də vardır<ref>{{cite web |url = https://azertag.az/xeber/1285453 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200228185652/https://azertag.az/xeber/1285453 |archivedate = 2020-02-28 |title = Özbəkistanın Şərqşünaslıq İnstitutunda azərbaycanlı müəlliflərə aid əlyazmalar saxlanılır |author = |date = |work = |publisher = azertag.az |accessdate = |language = Azərbaycan dili |url-status = live }}</ref>. [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin müvafiq sərəncamı ilə 2019-cu ildə Böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin (1369–1417) 650 illik yubileyi qeyd edilir. İmadəddin Nəsimi Azərbaycanın şairi, dövrünün görkəmli mütəfəkkiri olmuşdur. Nəsiminin yaradıcılığı Azərbaycan dili və ədəbiyyatının inkişafında mühüm bir mərhələdir. Şairin sağlığında əsərləri Azərbaycan, [[Yaxın Şərq]], [[İraq]], [[Suriya]], [[Orta Asiya]]da geniş yayılmışdı. Nəsimi sadəcə [[Azərbaycan]] ədəbiyyatına deyil, 15-ci əsrdən etibarən bütün türk ədəbiyyatına güclü təsir göstərmişdir. Şairin əsərləri əlyazmalar şəklində dünyanın bir sıra kitabxanalarında saxlanılır. Şairin əsərləri dönə-dönə çap edilmiş, barəsində tədqiqat əsərləri yazılmışdır. [[UNESCO]]-nun qərarı ilə Nəsiminin anadan olmasının 600 illiyi dünya miqyasında geniş qeyd edilmişdir. == Xatirəsi == Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]<nowiki/>nın [[Dilçilik İnstitutu]]na Nəsiminin adı verilmişdir. 15 noyabr 2018-ci ildə Azərbaycan prezidenti növbəti ildə İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında sərəncam imzalamışdır.<ref>{{cite web |url=https://president.az/articles/30722 |title=Böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |author=President.Az |date= 15.11.2018|work= |publisher=[http://www.president.az President.az] |accessdate=2018-11-15 |language=az }}</ref> 19 noyabr 2018-ci ildə [[Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutu]]nda Nəsiminin büstünün açılış mərasimi olub.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=VQZcm0kGE3E |title=Moskvada İmadəddin Nəsiminin büstünün açılış mərasimi baş tutub|author=İnterAz |date= 20.11.2018|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2018-11-20 |language=az }}</ref> 10 may 2019-cu ildə [[Xaçmaz]]dakı "Çənlibel" parkında İmadəddin Nəsiminin abidəsinin və yeni inşa olunan 35 metr hündürlükdəki "Saatlar qülləsi"nin açılışı olub.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=S9g45xaOxGY |title=Xaçmazda İmadəddin Nəsiminin abidəsinin və “Saatlar qülləsi”nin açılışı olub |author=AzərTAc |date= 11.05.2019|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2019-05-11 |language=az }}</ref> 2019-cu ildə [[Kiyev]]də Nəsiminin heykəltəraş [[Seyfəddin Qurbanov]] tərəfindən hazırlanan heykəli ucaldılıb.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=J74Md8BrAHY |title=Ukraynada Nəsimi izi |author=Real TV |date= 25.05.2019|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2019-05-25 |language=az }}</ref> 3 iyun 2019-cu ildə İmadəddin Nəsiminin 650 illiyi ilə əlaqədar [[Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı]] Mars və Yupiter planetlərinin arasında yerləşən 1995 UN2 asteroidinə Nəsiminin adını verdi.<ref>''Oxu.az 3 İyn 2019 12:29'' [https://web.archive.org/web/20190603085850/https://oxu.az/society/314962 Planetlərdən birinə Nəsiminin adı verildi] 03 iyun 2019 tarixində [https://oxu.az/society/314962 ''mənbəyindən''] arxivləndi.</ref> 2019-cu ildə [[Türkiyə]]nin Xəzinə və Maliyyə Nazirliyinin zərbxanası [[Azərbaycanın Türkiyə səfirliyi|Azərbaycan səfirliyinin]] təşəbbüsü ilə şairin 650 illiyinə həsr olunan xatirə pulları buraxıb.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=vmNeXaiW6eU |title=Türkiyədə Nəsiminin 650 illiyinə həsr olunan xatirə pulları buraxılıb |author=Real TV |date= 24.08.2019|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2019-08-24 |language=az }}</ref> == Səsləndirilmiş şeirləri == * [https://www.youtube.com/watch?v=SpPrZgnMKmY Rasim Balayev — "Hardasan"] * [https://www.youtube.com/watch?v=u4cbZ5rdits Rasim Balayev və başqaları — "Sığmazam"] * [http://karaoke.musigi-dunya.az/nasimi.html Nurəddin Mehdixanlı — "Sığmazam"] * [http://www.youtube.com/watch?v=im16zgnmky -Imadəddin Nəsimi — "Bahariyyə"] == Şeirlərinə yazılmış musiqi əsərləri == * [https://www.youtube.com/watch?v=fWqzov6u4-I "Nəsimi" filmindən dərvişlərin mahnısı "İstəmə"] — musiqi: [[Tofiq Quliyev]] * [http://www.youtube.com/watch?v=Av6lxcwn8es "Nəsimi" filmindən dərvişlərin mahnısı "Qafil oyan"] — musiqi: [[Tofiq Quliyev]] * [https://www.youtube.com/watch?v=WSB1kVAPaj4 Zeynəb Xanlarova — Neynədi] * [https://www.youtube.com/watch?v=nTuDo4hLbFQ Kəmalə Nəbiyeva — Qatar təsnifi (Könlümün viranəsində gənci-pünhan bulmuşam)] * Bəstəkar [[Ağabacı Rzayeva]] 7 romans * [https://www.youtube.com/watch?v=iBd1r5VOK2c Sami Yusuf-Nasimi] *Teyyub Aslanov — Etməgil. Musiqi: Xanım İsmayılqızı. *Firəngiz Əlizadə — Dərviş, Nasimi-Passion *Ədilə Hüseynzadə — Neylərəm, Üzün bərgi-güli-tərdir (a cappella xor üçün). Aldanma (romans) *Emin Sabitoğlu. Eylədi (mahnı) == Nəsimiyə ithaf olunmuş musiqi əsərləri == * [[Nəsimi dastanı]] — [[Fikrət Əmirov]]un baleti. *Nəsimi — Azər Rzayevin simfonik poeması *Nəsimi — Cahangir Cahangirovun kantatası == Filmoqrafiya == *[[Nəsimi (film, 1971)]] *[[Nəsimi (film, 1973)]] *[[İmadəddin Nəsimi (film, 1973)]] *[[Məndə sığar iki cahan... (film, 1973)]] *[[Son gecə (film, 2019)]] == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri: [http://www.anl.az/el/n/inesimi_e1.pdf '''I cild'''], [http://www.anl.az/el/n/inesimi_e2.pdf '''II cild''']. Bakı: "Lider", 2004. * [http://www.anl.az/el/emb/inesimi.pdf İmadəddin Nəsimi həyatı və yaradıcılğı] * "Nəsimi və xalq poeziyası". [[Məmmədhüseyn Təhmasib]]. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə. I cild. Bakı: Mütərcim, 2010. — səh. 379–391. * {{cite news |title=Nəsimi diri-diri dərisi soyularaq öldürülməyib |author=[[Ziya Bünyadov]] |url=http://old.islamazeri.az/-21315-haber.html |publisher=“Azərbaycan şərqşünaslığı” jurnalı; N1. / [[islamazeri]] |date=2009 |accessdate=2015-08-09 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150826100754/http://old.islamazeri.az/-21315-haber.html |archivedate=2015-08-09 }} == Həmçinin bax == {{Vikisitat}} {{vikimənbə|Müəllif:Nəsimi}} * [[Nəsimi metrostansiyası]] == Xarici keçidlər == * [http://strateq.az/?p=317599 İMADƏDDİN NƏSİMİ HAQQINDA 4 BÖYÜK YALAN:o, həqiqətənmi, Azərbaycan şairidir? — ARAŞDIRMA] * [https://axar.az/news/siyaset/340586.html Heydər Əliyev Hafiz Əsəddən nəyi istəyir? — Tarixi fakt] * [https://axar.az/news/hadise/340817.html Nəsimi üçün Suriyaya kimlər getmişdi? – Unikal video] * [http://modern.az/az/news/51107#gsc.tab=0 Nəsiminin Suriyanın döyüş bölgəsindəki məzarı dağıdılıb?] * [http://anl.az/down/meqale/express/2011/mart/162997.htm Şok iddia — Nəsiminin məzarı Türkiyədədir] * [http://strateq.az/%C6%8Fsas/312384/heyd%C9%99r-%C9%99liyev-n%C9%99siminin-m%C9%99zarini-nec%C9%99-b%C9%99rpa-etdi.html Heydər Əliyev Nəsiminin məzarını necə bərpa etdi?- TARİX] * [http://modern.az/az/news/188816#gsc.tab=0 "Nəsimi ili"ndə Nəsiminin məzarı Azərbaycana gətiriləcək?] * [https://oxu.az/society/676 Nəsiminin məzarını Azərbaycana gətirmək təklif olunur – Video] * [http://modern.az/az/news/189558#gsc.tab=0 Nəsiminin Suriyadakı məzarından ÖZƏL FOTOLAR] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190122141613/http://modern.az/az/news/189558#gsc.tab=0 |date=2019-01-22 }} * [http://strateq.az/aktual/316150/imad%C9%99ddin-n%C9%99siminin-m%C9%99zarindan-%C9%99n-yeni-goruntul%C9%99r.html İmadəddin Nəsiminin məzarından ən yeni görüntülər –Eksklüziv] * [http://modern.az/az/news/190330#gsc.tab=0 Nəsiminin Hələbdə yaşayan qohumu Modern.az-a danışdı: "Suriyada hamı Nəsimini Azərbaycan şairi kimi qəbul edir" — Yeni FOTOLAR+VİDEO] * [http://modern.az/az/news/189836#gsc.tab=0 Azərbaycanın Livandakı səfiri: "Nəsiminin məzarı qohumlarının nəzarəti altındadır" — MÜSAHİBƏ] * [https://axar.az/news/hadise/345123.html Nəsiminin dərisi necə soyulub? — 300 illik nadir foto] * [https://azertag.az/xeber/Nesimi_eserlerinin_elyazmalari_ve_nesimisunasliq_problemleri-1258858 Paşa Kərimov: Nəsimi əsərlərinin əlyazmaları və nəsimişünaslıq problemləri] * [http://strateq.az/edebiyyat/316517 Nəsiminin məzarının son ziyarətçilərindən biri… –Şairin divanını nəşr etmiş təbrizli alim haqda nə bilirik?] * [https://azvision.az/news/175766/-nesiminin-turkiyede-yeni-elyazma-nusxeleri-tapilib-.html Nəsiminin Türkiyədə yeni əlyazma nüsxələri tapılıb] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190416192044/https://azvision.az/news/175766/-nesiminin-turkiyede-yeni-elyazma-nusxeleri-tapilib-.html |date=2019-04-16 }} * [http://www.azerbaijan-news.az/uploads/1557959022.pdf Nəsimişünaslığa yeni baxış] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190819112212/http://azerbaijan-news.az/uploads/1557959022.pdf |date=2019-08-19 }} * [https://azertag.az/xeber/Nesimi_Divaninin_leksikasi_kitabi_chapdan_chixib-1362647 "Nəsimi "Divan"ının leksikası" kitabı çapdan çıxıb] {{İmadəddin Nəsimi}} {{Azərbaycan ədəbiyyatı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı şairlər]] [[Kateqoriya:XV əsr şairləri]] [[Kateqoriya:Edam olunanlar]] [[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]] [[Kateqoriya:Şamaxıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Hələbdə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:İraq şairləri]] [[Kateqoriya:Dərvişlər]] rftrswblsf9d72ztd40ce9x172th61i 0 7963 6556809 6499851 2022-07-31T16:10:37Z Wikipediya M 110601 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Təhminə |orijinal adı = |digər adı = Təhminə və Zaur |şəkil = Təhminə (1993).JPG |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Rasim Ocaqov]] |ssenarist = [[Anar]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Emin Sabitoğlu]] |rollarda = [[Meral Konrat]] — Təhminə<br> [[Fəxrəddin Manafov]] — Zaur<br> [[Zərnigar Ağakişiyeva]] — Zivər<br> [[Həsən Məmmədov (aktyor)|Həsən Məmmədov]] — Professor Zeynallı<br> [[Larisa Xələfova]] — Mədinə |operator = [[Kənan Məmmədov]] |səs operatoru = [[Akif Nuriyev]] |musiqi tərtibatı = |rəssam = [[Rafiz İsmayılov]] |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = [[Nəcibə Hüseynova]] — Təhminə ([[Meral Konrat]]) (titrlərdə yoxdur)<br> [[Əminə Yusifqızı]] — Mədinə ([[Larisa Xələfova]]) (titrlərdə yoxdur)<br> [[Ramiz Əzizbəyli]] — Məmmədnəsir ([[Dadaş Kazımov]]) (titrlərdə yoxdur) |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = [[Gülşən Səlimova]] |redaktoru = |çəkiliş yeri = [[Bakı]]<br> [[Sankt-Peterburq]], [[Rusiya]]<br> [[İstanbul]], [[Türkiyə]] |şüar = |janr = [[Melodram]] |ilk baxış = |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [["Ocaq" Müstəqil Studiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = tammetrajlı bədii film |rəng = [[Rəngli film|rəngli]] |vaxt = 107,5 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1993]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 12 hissə<br>3074 metr<br>35 mm |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 1266112 |vikianbar = }} '''Təhminə''' — [[1993]]-cü ildə istehsal olunmuş [[Azərbaycan kinematoqrafı|Azərbaycan filmi]]. == Məzmunu == {{məzmun}} Filmdə əsərin baş qəhramanları olan Zaur (''[[Fəxrəddin Manafov]]'') və Təhminənin (''[[Meral Konrat]]'') [[melodram]] həyatından bəhs edir. Onları mühafizəkar cəmiyyətlə qarşı-qarşıya gətirir. Tanınmış professor Zeynallının (''[[Həsən Məmmədov (aktyor)|Həsən Məmmədov]]'') oğlu atası və anası olmayan Təhminəyə aşiq olur. Zaurun anası Zivər xanım (''[[Zərnigar Ağakişiyeva]]'') və atası buna qarşı çıxır. Sonsuzluq və aralarındakı soyuqluq səbəbiylə Arifdən boşanan Təhminə Zaurla birlikdə yaşamağa başlayır. Bundan sonra hər gün Zivər xanım telefonla zəng edərək Təhminəni təhqir edir. Çox gözəl olduğundan işlədiyi yerdə bütün kişilərin diqqətini özünə çəkən Təhminə Zaurun qısqanclığına səbəb olur... {{məzmun-son}} == Festivallar və mükafatlar == :1)[[1993]]-cü ildə [[Bakı]]da [[Azərbaycan]] filmlərinin II festival-müsabiqəsi :* Quruluşçu rejissor [[Rasim Ocaqov]] ən yaxşı rejissor işinə görə Priz almışdır. :* Aktrisa [[Zərnigar Ağakişiyeva]]ya ən yaxşı qadın roluna görə Priz verilmişdir. == Film haqqında == [[Fayl:Fəxrəddin Manafovun fanatları ilə görüşü 05.jpg|thumb|Fəxrəddin Manafovun fanatları ilə görüşündə filmin təqdimatı, [[2 avqust]] [[2017-ci il]]]] :* Film yazıçı [[Anar]]ın [[Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (roman)|"Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi" romanı]] əsasında ekranlaşdırılmışdır. :* Filmdə Təhminə Azərbaycan televiziyası üçün sabahkı proqramı oxuyanda deyir: "Park" bədii filminə baxa bilərsiniz. [[Park (film, 1983)|"Park"]] filminin rejissoru [[Rasim Ocaqov]], baş rolun ifaçısı isə [[Fəxrəddin Manafov]]dur. Filmdə gözəl kassik musiqi səsləndirilir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === :'''Ssenari müəllifi:''' [[Anar]] :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Rasim Ocaqov]] :'''Quruluşçu operator:''' [[Kənan Məmmədov]] (Kənan Əziz kimi) :'''Quruluşçu rəssam:''' [[Rafiz İsmayılov]] (Rafis İsmayılov kimi) :'''Bəstəkar:''' [[Emin Sabitoğlu]] :'''Səs operatoru:''' [[Akif Nuriyev]] :'''Rejissor:''' [[Zəfər Murtuzov]] (Z. Murtuzov kimi) :'''Operator:''' [[Tərlan Babayev]] (T. Babayev kimi) :'''Geyim rəssamı:''' N. Cəfərova :'''Qrim rəssamı:''' [[Elbrus Vahidov]] :'''Montaj edən:''' [[Gülşən Səlimova]] :'''Rejissor assistenti:''' [[Xuraman Abbasova]], Nizami Məmmədov :'''Operator assistenti:''' Aydın Mustafayev :'''Çalır:''' Rafiq Babayevin İdarəsi ilə İnstrumental Ansambl :'''Filmin direktoru:''' [[Nadir Əliyev]] :'''Mahnı ifa edən:''' [[Rafiq Babayev]] ("Əlvida" mahnısı) (titrlərdə yoxdur) :'''Musiqisindən istifadə edilən bəstəkar:''' [[Frederik Şopen]] (titrlərdə yoxdur), [[Küçələrə su səpmişəm]] (Azərbaycan xalq mahnısı; titrlərdə yoxdur) === Rollarda === :[[Meral Konrat]] — Təhminə :[[Fəxrəddin Manafov]] — Zaur :[[Zərnigar Ağakişiyeva]] — Zivər :[[Həsən Məmmədov (aktyor)|Həsən Məmmədov]] — Professor Zeynallı :[[Larisa Xələfova]] — Mədinə :[[Həsənağa Turabov]] — Dadaş :[[Tofiq Mirzəyev (aktyor)|Tofiq Mirzəyev]] — Muxtar :Laura Rzayeva — Firəngiz :[[Elmira Şabanova]] — Aliyə :[[Füzuli Hüseynov]] — Spartak :[[Məlik Dadaşov]] — Murtuz :[[Dadaş Kazımov]] — Məmmədnəsir :[[Eldəniz Rəsulov]] — Aspirant :[[Georgi Ştil]] — Milis nəfəri starşina Lisiçkin :[[Məbud Məhərrəmov]] — Zaurun iş yoldaşı :[[Nuriyyə Əhmədova]] — Sima :F. Əlicanov :[[Mayak Kərimov]] — Qurban :[[Tələt Rəhmanov]] — Ad günündəki qonaq :V. Gersenzon — Ofisiant :[[Kənan Məmmədov]] — Ad günündəki qonaq (titrlərdə yoxdur) :[[Tanilə Əhmərova]] — Ad günündəki qonaq (titrlərdə yoxdur) :[[Elbrus Vahidov]] — Ad günündəki qonaq (titrlərdə yoxdur) :[[Emin Sabitoğlu]] — Ad günündəki qonaq (titrlərdə yoxdur) === Filmi səsləndirənlər === :[[Nəcibə Hüseynova]] — Təhminə ([[Meral Konrat]]) (titrlərdə yoxdur) :[[Əminə Yusifqızı]] — Mədinə ([[Larisa Xələfova]]) (titrlərdə yoxdur) :[[Ramiz Əzizbəyli]] — Məmmədnəsir ([[Dadaş Kazımov]]) (titrlərdə yoxdur) [[Hacı İsmayılov]] — Zaurun iş yoldaşı ([[Məbud Məhərrəmov]]) (titrlərdə yoxdur) == Sponsor == :[[Bakı Neftayırma Zavodu]] ("Azneftyağı") == Mənbə == * Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 816. ==Həmçinin bax== [[Azərbaycan filmlərinin siyahısı]]<br/> [[Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (film, 1996)]] == Xarici keçidlər == * [http://virtualaz.org/medeniyyet/22567 Zərnigar Atakişiyeva filmin çəkilişi barədə] * [https://axar.az/news/kult/49758.html “Rəsul Quliyev istəmişdi ki, Təhminəni...”] * [https://report.az/i-ncesenet/meral-konrat-fexreddin-manafovun-menden-uzr-istemesini-gozleyirem/ Meral Konrat: “Fəxrəddin Manafovun məndən üzr istəməsini gözləyirəm” — MÜSAHİBƏ] * [https://teleqraf.com/news/maqazin/117132.html Təhminənin Spartakla Azərbaycan rəqsi — VİDEO] * [https://www.youtube.com/watch?v=JOsMViehuPc Fəxrəddin Manafov ilə görüş / "Təhminə" filmi] ==Filmin musiqisi== [[Fayl:Təhminə (film, 1993)(musiqi-1).ogg|left|thumb|Musiqi-1]] [[Kateqoriya:1993-cü ilin filmləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın melodram filmləri]] [[Kateqoriya:Dram filmləri]] [[Kateqoriya:Məhəbbət filmləri]] [[Kateqoriya:"Ocaq" Müstəqil Studiyası]] [[Kateqoriya:Rasim Ocaqovun filmləri]] [[Kateqoriya:Ədəbi əsərlərin ekranlaşdırılması]] c9r3vqvji9ouiet670api86y2fly6r5 0 8490 6557137 6458592 2022-07-31T20:42:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{digər məna|Ay (dəqiqləşdirmə)}} {{Planet | label_width = | adı = Ay | simvol = [[Fayl:decrescent symbol (bold).svg|24px|☾]] | şəkil = [[Fayl:Full Moon Luc Viatour.jpg|260px]] | şəkil alt = | izah = <!-- şəkil izahı --> | background = <!-- #FFFFC0 --> | kəşf ref = | kəşf edən = <!-- şəxslər, komanda --> | kəşf yeri = | kəşf tarixi = <!-- tarix --> | kəşf üsulu = | mpc_name = | tələffüz = | şərəfinə adlandırılıb = | alt adlar = | cp kateqoriyası = | sifətlər = | orbit ist = | orbit diaqramı = <!-- [[Fayl:...|260px]]--> | dövr = | dəyişkənlik = | müşahidə dövrü = | apsidi = | afelisi = 405400 km<br> (404000–406700 km) | perigelisi = 362600 km<br> (356400–370400 km) | periastrı = | apoastrı = | periapsidi = | apoapsis = | böyük yarımoxu = 384399 km<br> (0.00257 [[Astronomik Vahid|AV]])<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref> | orbitinin orta radiusu = | ekssentrisiteti = 0.0549 | siderik dövrü = 27.321661 gün<br> (27 gün 7 saat 43.19 dəqiqə 11.5 saniyə)<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref> | sinodik dövrü = 29.530589 gün<br> (29 gün 12 saat 44 dəqiqə 2.9 saniyə) | orbital sürəti = 1.022 km/san | orta anomaliyası = | orta hərəkəti = | əyilməsi = 5.145° <small>(ekliptikə)</small><ref name="B">Lang, Kenneth R. (2011), [https://books.google.az/books?id=S4xDhVCxAQIC&pg=PA184&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false The Cambridge Guide to the Solar System], 2nd ed., Cambridge University Press.</ref> | bucaq yerdəyişməsi = | qalxan milinin uzunluğu = | periastrın uzunluğu = | periastrın vaxtı = | perisentr arqumenti = | yarı rəqs amplitudu = | nəyin peykidir = [[Yer (planet)|Yer]]<ref>Morais, M.H.M.; Morbidelli, A. (2002). "The Population of Near-Earth Asteroids in Coorbital Motion with the Earth". Icarus. 160 (1): 1–9. Bibcode:2002Icar..160....1M. doi:10.1006/icar.2002.6937.</ref> | peykləri = | mokm = <!--(ancaq Yer MOKM üçün)--> | merkuri mokm = | venera mokm = | mars mokm = | yupiter mokm = | saturn mokm = | uran mokm = | neptun mokm = | tisseran = <!--(Yupiter tesseran parametri)--> | öz orbit is = | öz böyük yarımoxu = | öz ekssentrisitet = | öz əyilməsi = | öz orta hərəkəti = | perigelis qiyməti = | qalxan mili qiyməti = | fizik ist = | ölçüləri = 3.474,13 km (0,273 Yer) |qütb sıxılması = 0.0012<ref name="C"/> |ekvator radiusu = 1738.1 km (0.273 Yer)<ref name="C"/> |qütb radiusu = 1736.0 km (0.273 Yer)<ref name="C"/> |orta radiusu = 1737.1 km (0.273 Yer)<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref><ref name="C"/><ref>Smith, David E.; Zuber, Maria T.; Neumann, Gregory A.; Lemoine, Frank G. (1 January 1997). "Topography of the Moon from the Clementine lidar". Journal of Geophysical Research. 102 (E1): 1601. Bibcode:1997JGR...102.1591S. doi:10.1029/96JE02940.</ref> |böyük dairəsinin çevrəsi = 10921 km (ekvator) |səthinin sahəsi = 3.793×10⁷ km² (0.074 Yer) |həcmi = 2.1958×10¹⁰ km³ (0.020 Yer)<ref name="C">Williams, Dr. David R. (2 February 2006). [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html "Moon Fact Sheet"]. NASA (National Space Science Data Center)</ref> |kütləsi = 7.342×10²² kq (0.012300 Yer)<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref><ref name="C"/> |sıxlığı = 3.344 g/sm³ (0.606 Yer)<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref><ref name="C"/> |sərbəstdüşmə təcili = 1,622 m/s² (0,1654 g)<ref name="C"/> |ikinci kosmik sürəti = 2,38 km/san |fırlanma sürəti = |fırlanma dövrü = |oxunun maililiyi = 6.687°</small><ref name="B"/> | düz qalxması = | meyllənməsi = | qütb səma eni = | qütb səma uzunluğu = | albedo = 0.136<ref>Matthews, Grant (2008). "Celestial body irradiance determination from an underfilled satellite radiometer: application to albedo and thermal emission measurements of the Moon using CERES". Applied Optics. 47 (27): 4981–93. Bibcode:2008ApOpt..47.4981M. doi:10.1364/AO.47.004981. PMID 18806861.</ref> | temperatur = | temp adı 1 = | min temp 1 = | orta temp 1 = | maks temp 1 = | temp adı 2 = | min temp 2 = | orta temp 2 = | maks temp 2 = | temp adı 3 = | min temp 3 = | orta temp 3 = | maks temp 3 = | temp adı 4 = | min temp 4 = | orta temp 4 = | maks temp 4 = | spektral sinfi = | ailə = | görünən ulduz həcmi = | mütləq ulduz həcmi = | bucaq diametri = | atmosfer ist = | atmosfer təzyiqi = <small>10⁻⁷ Pa (1 pikobar)</small> <small>(gündüz)</small><ref name="D">Lucey, P.; Korotev, Randy L.; et al. (2006). "Understanding the lunar surface and space-Moon interactions". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 83–219. doi:10.2138/rmg.2006.60.2.</ref><br> <small>10⁻¹⁰ Pa (1 femtobar)</small> <small>(gecə)</small><ref name="D">Lucey, P.; Korotev, Randy L.; et al. (2006). "Understanding the lunar surface and space-Moon interactions". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 83–219. doi:10.2138/rmg.2006.60.2.</ref> | hündürlük şkalası = | atmosfer tərkibi = | qeyd = }} '''Ay''' — [[Yer]]in yeganə daimi [[peyk|təbii peykidir]]. Ay insanların [[Yer]]dən kənarda ayaq basdığı yeganə kosmik cismdir. Ay [[Günəş sistemi]]ndə yerləşən peyklər arasında ölçüsünə görə beşinci, ətrafında döndüyü planetin ölçülərinə nəzərən isə birincidir. Ay sıxlığına görə Günəş sistemində sıxlığı məlum olan peyklər arasında [[İo]]dan sonra ikincidir. Ayın təqribən 4,5 [[1000000000 (ədəd)|milyard]] il bundan əvvəl formalaşdığı ehtimal olunur. Ayın formalaşması ilə bağlı bir sıra fərziyyələr olsa da, ən geniş yayılmış fərziyyəyə görə [[Yer]] təqribən [[Mars (planet)|Mars]] böyüklüyündə olan [[Teya (nəzəri planet)|Teya]] adlı planetlə toqquşmuş və toqquşma nəticəsində boşluğa saçılan maddələr [[Cazibə qüvvəsi|Yerin cazibə qüvvəsi]] ətrafında hərəkət edərək tədricən Ayı formalaşdırmışdır. Ay [[Yer]]lə sinxronizə olunmuş şəkildə hərəkət edir. Bu səbəbdən də Yerdən baxan müşahidəçi Ayın həmişə eyni tərəfini görür. Ayın Yerdən görünən tərəfində [[maqma]] ilə örtülmüş tutqun Ay dənizləri, qədim parlaq kristal yaylaqları və [[zərbə krateri|zərbə krater]]ləri vardır. Ay [[Günəş]]dən sonra Yerdən görünən ən parlaq ikinci kosmik cismdir. Yerdən parlaq ağ rəngdə görünməsinə baxmayaraq Ayın səthi əslində tutqundur. Ayın Günəş işıqlarını əks etdirməsi sadəcə aşınmış asfaltın göstəricisindən bir az çoxdur. Göydə qabarıq şəkildə görünməsi və fazalarının nizamlı şəkildə təkrarlanması səbəbindən Ay qədim dövrlərdən bəri mədəniyyətlərə önəmli şəkildə təsir göstərmiş, müxtəlif xalqların [[təqvim]]ində, [[incəsənət]]ində və [[mifologiya]]sında mühüm yer tutmuşdur. Ayın cazibə qüvvəsinin təsirindən [[Yer]]də [[qabarma və çəkilmə]] hadisəsi baş verir və günün uzunluğu cüzi də olsa artır. Ay ölçülərinə görə [[Günəş]]dən çox kiçik olsa da, Yerlə müqayisədə hər iki cismin uzaqlıq fərqi səbəbindən [[Günəş tutulması]] adlanan Ay diskinin Günəş diskini tam örtməsi hadisəsi baş verir. Ay tədricən Yerdən uzaqlaşdığı üçün uzaq gələcəkdə Yerdən görünən ölçüsü kiçiləcək və tam Günəş tutulması baş verməyəcəkdir. Ayı öyrənmək üçün kosmosa buraxılan ilk kosmik gəmi, [[SSRİ]]-nin [[Luna proqramı]] çərçivəsində 1959-cu ildə Aya göndərilən [[Luna 1]] kosmik gəmisidir. [[ABŞ]] tərəfindən Ayı öyrənmək üçün [[Apollon proqramı]] çərçivəsində 1968-ci ildə [[Apollon 8]] kosmik gəmisi Aya göndərilmişdir. 1969–1972-ci illərdə Apollon proqramı çərçivəsində daha altı kosmik gəmi Aya göndərilmişdir. Aya uğurlu eniş həyata keçirən ilk insanlı kosmik gəmi [[Apollon 11]] olmuşdur. Bu missiyalar nəticəsində [[Yer]]ə Ay süxurlarından 380 kq nümunə gətirilmişdir. Bu nümunələr nəticəsində Ayın mənşəyi, daxili strukturunun quruluşu və geoloji inkişafı haqqında mühüm məlumatlar əldə olunmuşdur. 1972-ci ildə göndərilən [[Apollon 17]] kosmik gəmisindən sonra Aya yalnız insansız kosmik gəmilər göndərilmişdir…. == Etimologiyası == {| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:30em; max-width: 40%;" cellspacing="5" | style="text-align: left;" | ;Qədim türk dili: … Köl Tigin koyn yılka yiti yigirmike uçdı. Tokuzunç '''ay''' iti otuzka yoğ ertürtümüz. Barkın bedizin bitigtaşın biçin yılka yitinç '''ay''' yiti otuzka kop alkdımız. … ;Azərbaycan dili: … Kültigin qoyun ilində (birinci ay) on yeddinci gündə öldü. Doqquzuncu ay iyirmi yeddinci gündə yas mərasimi təşkil etdik. Türbəsini, rəsmini və daş kitabəsini meymun ilində yeddinci ay iyirmi yeddinci gündə bitirdik. … |- | style="text-align: left;" | Ay sözünün Orxon abidələrində işlənilməsinə örnək.<ref name="cccxxx">[http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/nergis_biray_oniki_hayvanli_turk_takvimi.pdf 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ]</ref> |} Ay sözünün mənşəyi [[qədim türk dili]]nə qədər dayanır. Hal hazırda da [[türk dilləri]]ndə peykin adını bildirmək üçün Ay sözü işlədilir. Bu sözə [[Orxon abidələri]]ndə də rast gəlmək mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Ay Kelime Kökeni |url=http://www.etimolojiturkce.com/kelime/ay- |access-date=2016-09-07 |archive-date=2016-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160724030606/http://www.etimolojiturkce.com/kelime/ay- |url-status=dead }}</ref> [[Yer]]in [[peyk|təbii peykini]] bildirmək üçün [[ingiliscə]] ''Moon'' sözündən istifadə olunur.<ref>[http://www.iau.org/public/themes/naming/#spelling "Naming Astronomical Objects: Spelling of Names"]. International Astronomical Union.</ref><ref>[http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/FAQ "Gazetteer of Planetary Nomenclature: Planetary Nomenclature FAQ"]. USGS Astrogeology Research Program.</ref> Bu söz 1380-ci illərdə ''Mone'' sözünün inkişaf etməsi nəticəsində ''Moone'' şəklində yazılmağa başlanmışdı. Bu sözlər qədim ingiliscədə olan ''mōna'' sözündən qaynaqlanır ki, qədim ingiliscəyə qədim germancadakı ''mǣnōn'' sözündən keçmişdir. [[German dilləri]]nə daxil olan ölkələrdə Ayı ifadə etmək üçün bu sözə yaxın yazılış formalarından istifadə olunur.<ref>Barnhart, Robert K. (1995). The Barnhart Concise Dictionary of Etymology. USA: Harper Collins. p. 487. ISBN 978-0-06-270084-1.</ref> Bədii ədəbiyyatda və [[elmi fantastika]] janrında Ayı ifadə etmək üçün ingiliscədə ''Luna'' sözündən də istifadə olunur.<ref>Oxford English Dictionary, 2nd ed. "luna", Oxford University Press (Oxford), 2009.</ref> Bəzi dillərdə Ayın adını ifadə etmək üçün də işlənən Luna sözü [[latınca|latın]] mənşəlidir. Ayla bağlı bəzi terminləri ifadə etmək üçün işlədilən sözlərdən biri də ''Selena'' sözüdür. Selena sözünün işlənmə yerlərinə misal olaraq Selenoqrafiya (Ay xəritəçiliyi) və Selenafobiya (Aydan qorxu) sözlərini göstərmək olar.<ref>"Oxford English Dictionary: lunar, a. and n.". Oxford English Dictionary: Second Edition 1989. Oxford University Press.</ref> Selena sözü qədim yunanca Ay mənasında işlənən ''Selene'' ({{Dil-el|Σελήνη}}) sözündən qaynaqlanır. [[Selena]] [[yunan mifologiyası]]nda Ay ilahəsi hesab olunurdu.<ref>Imke Pannen (2010). [https://books.google.az/books?id=37CPbHwqPjwC&pg=PA96&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false When the Bad Bleeds: Mantic Elements in English Renaissance Revenge Tragedy]. V&R unipress GmbH. pp. 96–. ISBN 978-3-89971-640-5.</ref> <center> <gallery caption="Ayın görünüşü" perrow="4" widths="150px" heights="150px"> Fayl: LRO WAC Nearside Mosaic.jpg|Ayın Yerdən görünən üzü Fayl: Moon Farside LRO.jpg|Ayın Yerdən görünməyən üzü Fayl: LRO WAC North Pole Mosaic (PIA14024).jpg|Ayın şimal qütbü Fayl: LRO WAC South Pole Mosaic.jpg|Ayın cənub qütbü </gallery> </center> == Formalaşması == [[Fayl:Evolution of the Moon.ogv|thumb|thumbtime=44|upright=1.5|350px|Ay səthinin formalaşmasını göstərən video.]] Müxtəlif yanaşmalara görə Ay [[Günəş sistemi]]nin formalaşmasından 30–50 milyon il sonra, bundan təqribən 4,527 ± 0,010 milyard il əvvəl formalaşmışdır.<ref>Kleine, T.; Palme, H.; Mezger, K.; Halliday, A.N. (2005). "Hf–W Chronometry of Lunar Metals and the Age and Early Differentiation of the Moon". Science. 310 (5754): 1671–1674. Bibcode:2005Sci…310.1671K. doi:10.1126/science.1118842. PMID 16308422.</ref> [[Rik Karlson]] apardığı tədqiqatlar nəticəsində Ayın 4,4–4,45 milyard il aralığında nisbətən daha az yaşa sahib olduğunu qeyd etmişdir.<ref>[http://www.space.com/22894-moon-age-100-million-years-younger.html "Carnegie Institution for Science research".]</ref><ref>[http://phys.org/news/2013-09-moon-younger-thought.html "Phys.org's account of Carlson's presentation to the Royal Society".]</ref> Ayın formalaşması ilə bağlı bir sıra fərziyyələr vardır. Bölünmə fərziyyəsinə görə Ay [[mərkəzəqaçma təcili]] nəticəsində [[Yer qabığı]]ndan qoparaq ayrılmışdır.<ref>Binder, A.B. (1974). "On the origin of the Moon by rotational fission". The Moon. 11 (2): 53–76. Bibcode:1974Moon…11…53B. doi:10.1007/BF01877794.</ref> Belə olduğu halda [[Yer]]in başlanğıc sürətinin çox böyük göstəriciyə sahib olması lazımdır. Əgər bölünmə fərziyyəsi düzgün olarsa, Yerin [[ekvator]] müstəvisi ekliptikin müstəvisinə uyğun olmalı idi, ancaq bu belə deyil.<ref name="ABC">Stroud, Rick (2009). The Book of the Moon. Walken and Company. pp. 24–27. ISBN 978-0-8027-1734-4.</ref> Ayın Yerin [[cazibə qüvvəsi]] tərəfindən sonradan tutulması fərziyyəsinə görə Ay fərqli yerdə meydana gəlmişdir və Yerin yaxınlığından keçərkən onun cazibə qüvvəsi tərəfindən tutulmuşdur.<ref>Mitler, H.E. (1975). "Formation of an iron-poor moon by partial capture, or: Yet another exotic theory of lunar origin". Icarus. 24 (2): 256–268. Bibcode:1975Icar…24..256M. doi:10.1016/0019–1035(75)90102–5.</ref> Buna baxmayaraq aparılan tədqiqatlar nəticəsində bu fərziyyənin doğru olması üçün tələb olunan şərtlərin ödənmədiyi məlum olmuşdur.<ref name="ABC"/> Birlikdə formalaşma fərziyyəsinə görə isə [[Yer]] və Ay [[Günəş sistemi]] formalaşarkən [[molekulyar bulud]]dan eyni vaxtda və yerdə formalaşmışdır. Buna baxmayaraq aparılan tədqiqatlar nəticəsində Ayda [[metal]] maddələrinin həddən artıq az olması səbəbindən Yer və Ayın birlikdə formalaşması fərziyyəsinin doğru olması ehtimalı azdır.<ref name="ABC"/> Bu fərziyyələrin əsas çatışmazlığı [[Yer]] və Aydakı çox yüksək [[impuls momenti]]ni asanlıqla izah edə bilməmələridir.<ref>Stevenson, D.J. (1987). "Origin of the moon–The collision hypothesis". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 15 (1): 271–315. Bibcode:1987AREPS..15..271S. doi:10.1146/annurev.ea.15.050187.001415.</ref> [[Fayl:PIA18821-LunarGrailMission-OceanusProcellarum-Rifts-Closeup-20141001.jpg|250px|thumb|left|Ayın formalaşmasının ilkin dövrlərində mövcud olduğuna inanılan antik rift vadilərinin təmsili görünüşü.]] Hal hazırda Ayın formalaşması ilə bağlı ən geniş yayılmış fərziyyə [[Böyük toqquşma fərziyyəsi]]dir. Bu fərziyyəyə görə [[Yer]] formalaşmasının ilkin dövrlərində təqribən [[Mars (planet)|Mars]] böyüklüyündə olan [[Teya (nəzəri planet)|Teya]] planeti ilə toqquşmuşdur. Bu toqquşma nəticəsində Teya planeti parçalanmış, [[Yer]]in [[Yer qabığı|qabıq]] və [[mantiya]]sından bir hissə qoparaq Yer ətrafı orbitə saçılmışdır. Vaxt keçdikcə Yer ətrafı orbitə saçılan maddələr Yerin [[cazibə qüvvəsi]]nin təsiri ilə birləşərək Ayı meydana gətirmişdir.<ref>Taylor, G. Jeffrey (31 December 1998). [http://www.psrd.hawaii.edu/Dec98/OriginEarthMoon.html "Origin of the Earth and Moon"]. Planetary Science Research Discoveries.</ref><ref>[http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150416-asteroids-scars-moon-formation-space/ news.nationalgeographic.com 2015–04-16 Asteroids Bear Scars of Moon’s Violent Formation]</ref> Böyük toqquşma fərziyyəsi mükəmməl olmasa da, Ayın formalaşması ilə bağlı məsələləri ən yaxşı şəkildə izah edir. Böyük toqquşma nəzəriyyəsi [[Bill Hertman]], [[Rocer Filips]] və [[Cef Teylor]] tərəfindən ortaya atılmışdır.<ref>Dana Mackenzie (2003–07-21). The Big Splat, or How Our Moon Came to Be. John Wiley & Sons. pp. 166–168. ISBN 978-0-471-48073-0.</ref> Ayın formalaşması fərziyyəsində olduğu kimi böyük toqquşmaların [[Günəş sistemi]]nin formalaşmasının ilkin dövrlərində digər Günəş sistemi [[planet]]lərinə də təsir etdiyi düşünülür. Bu toqquşmanın kompüterdə hazırlanmış simulyasiya modelləri həm [[Yer]], həm də Ayın çox yüksək [[impuls momenti]]ni və Ayın nüvəsinin kiçikliyini izah edə bilir. Bu simulyasiya modelləri Ayın əsasən parçalanan [[Teya (nəzəri planet)|Teya]]nın qalıqlarından meydana gəldiyini göstərir.<ref>Canup, R.; Asphaug, E. (2001). "Origin of the Moon in a giant impact near the end of Earth's formation". Nature. 412 (6848): 708–712. Bibcode:2001Natur.412..708C. doi:10.1038/35089010. PMID 11507633.</ref> Buna baxmayaraq aparılan son tədqiqatlar nəticəsində Ayın formalaşmasında daha çox [[Yer]]dən qopan hissələrin iştirak etməsi aşkarlanmışdır.<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2007/12/071219-moon-collision.html "Earth-Asteroid Collision Formed Moon Later Than Thought"]. News.nationalgeographic.com. 28 October 2010.</ref><ref>{{Cite web |title=2008 Pellas-Ryder Award for Mathieu Touboul |url=http://digitalcommons.arizona.edu/objectviewer?o=uadc%3A%2F%2Fazu_maps%2FVolume43%2FNumberSupplement%2FTouboul.pdf |access-date=2021-01-17 |archive-date=2018-07-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180727164701/http://digitalcommons.arizona.edu/objectviewer?o=uadc%3A%2F%2Fazu_maps%2FVolume43%2FNumberSupplement%2FTouboul.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>Touboul, M.; Kleine, T.; Bourdon, B.; Palme, H.; Wieler, R. (2007). "Late formation and prolonged differentiation of the Moon inferred from W isotopes in lunar metals". Nature. 450 (7173): 1206–9. Bibcode:2007Natur.450.1206T. doi:10.1038/nature06428. PMID 18097403.</ref><ref>[http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150408-moon-form-giant-impact-earth/ "Flying Oceans of Magma Help Demystify the Moon's Creation"]. News.nationalgeographic.com.</ref> Meteoritlərin tədqiq olunması nəticəsində məlum olmuşdur ki, daxili [[Günəş sistemi]]nin digər kosmik cismlərindən olan [[Mars (planet)|Mars]] və [[Vesta]]nın [[Yer]]dən fərqli [[Oksigen]] və [[Volfram]] [[izotop]] tərkibləri vardır. Buna baxmayaraq [[Yer]] və Ayın izotop tərkibləri təqribən eynidir. Mübahisəli olmasına baxmayaraq,<ref>Nield, Ted (2009). "Moonwalk (summary of meeting at Meteoritical Society's 72nd Annual Meeting, Nancy, France)". Geoscientist. 19: 8.</ref> baş vermiş böyük toqquşmadan sonra Yer və Ay arasındakı buxarlanmış şəkildə olan materialların qarışması nəticəsində hər iki kosmik cismdə də oxşar [[izotop]] tərkiblərinin formalaşdığı ehtimal olunur.<ref>Pahlevan, Kaveh; Stevenson, David J. (2007). "Equilibration in the aftermath of the lunar-forming giant impact". Earth and Planetary Science Letters. 262 (3–4): 438–449. arXiv:1012.5323free to read. Bibcode:2007E&PSL.262..438P. doi:10.1016/j.epsl.2007.07.055.</ref> [[Fayl:Mondgestein Apollo 17 01.jpg|thumb|200px|[[Apollon 17]] missiyası çərçivəsində [[Yer]]ə gətirilən Ay daşı.]] Həm böyük toqquşma, həmdə toqquşmadan sonra ayrılan maddələrin [[Yer]]in orbitində toplanması nəticəsində çox böyük miqdarda enerji ortaya çıxdığı üçün Ayın formalaşmasının ilkin dövrlərində ərimiş formada olduğu düşünülür.<ref name="asxcv">Warren, P. H. (1985). "The magma ocean concept and lunar evolution". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 13 (1): 201–240. Bibcode:1985AREPS..13..201W. doi:10.1146/annurev.ea.13.050185.001221.</ref><ref>Tonks, W. Brian; Melosh, H. Jay (1993). "Magma ocean formation due to giant impacts". Journal of Geophysical Research. 98 (E3): 5319–5333. Bibcode:1993JGR….98.5319T. doi:10.1029/92JE02726.</ref> O dövrdə mövcud olmuş olan Ayın səthinə Maqma okeanı adı verilmişdir. Ayın maqma okeanının dərinliyinin 500 kilometrdən Ayın radiusuna (1737 km) qədər ola biləcəyi təxmin edilir.<ref name="asxcv"/> Maqma okeanı soyuduqca qismən kristallaşdı və qatlara ayrılaraq geokimyəvi baxımdan ayrı olan Ay mantiyası və qabığını formalaşdırdı. Mantiyanın olivin, klinopiroksen və ortopiroksen minerallarının çökməsi nəticəsində meydana gəldiyi düşünülür. Maqma okeanının kristallaşmasının ¾-ü tamamlandıqdan sonra aşağı sıxlığı səbəbindən anortit mineralı çökməyərək səthə çıxmış və Ayın qabığını formalaşdırmışdır.<ref>Shearer, C.; et al. (2006). "Thermal and magmatic evolution of the Moon". Reviews in Mineralogy and Geochemistry 60: 365–518.</ref> [[Böyük toqquşma fərziyyəsi]] Ayın formalaşması ilə bağlı bir sıra suallara cavab versə də, hələ də bu fərziyyə ilə izah oluna bilməyən bəzi çətinliklər vardır.<ref>Daniel Clery (11 October 2013). "Impact Theory Gets Whacked". Science. 342 (6155): 183–185. Bibcode:2013Sci…342..183C. doi:10.1126/science.342.6155.183.</ref> 2001-ci ildə Vaşinqton Karnegi İnstitutunda bir qrup alim Aydan gətirilmiş qayaların ən dəqiq [[izotop]] ölçmələrini həyata keçirdi. Onların apardığı tədqiqatlar təəccüblə qarşılandı.<ref>Wiechert, U.; et al. (October 2001). [http://science.sciencemag.org/content/294/5541/345.abstract "Oxygen Isotopes and the Moon-Forming Giant Impact"]. Science. Science (journal). 294 (12): 345–348. Bibcode:2001Sci…294..345W. doi:10.1126/science.1063037. PMID 11598294.</ref> [[Apollon proqramı]] çərçivəsində [[Yer]]ə gətirilən qayalardakı izotop təkribləri Yerdəki qayaların izotop tərkibləri ilə eynilik təşkil edirdi. [[Günəş sistemi]]nin digər kosmik cismlərində isə bu göstəricilər [[Yer]]dəkindən fərqlidir. Bu nəticələrin təəccüblə qarşılanmasının səbəbi Ayı formalaşdıran maddələrin çoxunun Yerlə toqquşan [[Teya (nəzəri planet)|Teya]]nın qalıqlarından ibarət olmasının düşünülməsi idi. 2007-ci ildə tədqiqatçılar Teya və [[Yer]]in [[izotop]] tərkiblərinin eyni olması ehtimalının 1%-dən daha az olduğunu açıqladı.<ref>Pahlevan, Kaveh; Stevenson, David (October 2007). "Equilibration in the Aftermath of the Lunar-forming Giant Impact". EPSL. 262 (3–4): 438–449. arXiv:1012.5323free to read. Bibcode:2007E&PSL.262..438P. doi:10.1016/j.epsl.2007.07.055.</ref> 2012-ci ildə dərc olunan Aydan gətirilən [[Titan]] nümunələrindəki izotopların tədqiqinin nəticələri göstərdi ki, Ayı formalaşdıran maddələrin tərkibi [[Yer]]lə eynidir. Bu da Ayın Yerdən ayrı şəkildə formalaşması və Teyanın qalıqlarından meydana gəlməsi yanaşmaları ilə ziddiyyət yaradır.<ref>[http://www.astrobio.net/topic/exploration/moon-to-mars/titanium-paternity-test-says-earth-is-the-moons-only-parent/ "Titanium Paternity Test Says Earth is the Moon's Only Parent (University of Chicago)"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160131052306/http://www.astrobio.net/topic/exploration/moon-to-mars/titanium-paternity-test-says-earth-is-the-moons-only-parent/ |date=2016-01-31 }}. Astrobio.net.</ref> == Fiziki xarakteri == === Daxili quruluşu === {| class="wikitable floatright" style="margin-left: 1em; text-align: center;" |+ Ay səthinin kimyəvi tərkibi<ref>{{cite book |author=Taylor, Stuart Ross |title= Lunar science: A post-Apollo view| date=1975 |page=64|publisher=New York, Pergamon Press, Inc. |url=http://articles.adsabs.harvard.edu//full/1975lspa.book.....T/0000064.000.html}}</ref><!-- After Turkevich, A.L. (1973) PLC 4:1159; Moon. 8:365. --> ! rowspan="2"|Tərkibi ! rowspan="2"|Kimyəvi formulu ! colspan="2"|Miqdarı <small>(faizlə)</small> |- ! style="font-size: smaller;" | Ay dənizlərində ! style="font-size: smaller;" | Ay yaylaqlarında |- | style="text-align: left;" | [[Lüssatit|Silisium-dioksid]] | SiO₂ | 45.4% | 45.5% |- | style="text-align: left;" | [[Alüminium-oksid]] | Al₂O₃ | 14.9% | 24.0% |- | style="text-align: left;" | [[Kalsium-oksid]] | CaO | 11.8% | 15.9% |- | style="text-align: left;" | [[Dəmir-oksid]] | FeO | 14.1% | 5.9% |- | style="text-align: left;" | [[Maqnezium-oksid]] | MgO | 9.2% | 7.5% |- | style="text-align: left;" | [[Titan-dioksid]] | TiO₂ | 3.9% | 0.6% |- | style="text-align: left;" | [[Natrium-oksid]] | Na₂O | 0.6% | 0.6% |- ! colspan="2" | Cəmi ! 99,9% ! 100,0% |} [[Fayl:Ayın daxili quruluşu.jpg|thumb|left|250px|Ayın daxili quruluşu.]] Ay geokimyəvi baxımdan bir-birindən fərqlənən qabıq, mantiya və nüvə kimi təbəqələrdən ibarətdir. Ayın mərkəzində radiusu 240 km olan dəmirlə zəngin bərk daxili nüvə vardır. Bərk dəmir nüvə radiusu 300 km olan ərimiş dəmirdən ibarət xarici nüvə ilə əhatələnmişdir. Bütünlükdə nüvə 500 km radiusa sahib olan qismən ərimiş keçid təbəqəsi ilə əhatələnmişdir.<ref>[http://www.nasa.gov/topics/moonmars/features/lunar_core.html "NASA Research Team Reveals Moon Has Earth-Like Core"]. NASA.</ref> Bu strukturun təqribən 4,5 milyard il bundan əvvəl, Ayın formalaşmasından dərhal sonra maqma okeanının mərhələli şəkildə kristallaşması nəticəsində meydana gəldiyi düşünülür.<ref>Nemchin, A.; Timms, N.; Pidgeon, R.; Geisler, T.; Reddy, S.; Meyer, C. (2009). "Timing of crystallization of the lunar magma ocean constrained by the oldest zircon". Nature Geoscience. 2 (2): 133–136. Bibcode:2009NatGe…2..133N. doi:10.1038/ngeo417.</ref> Maqma okeanı kristallaşarkən sıxlığı daha çox olan olivin, klinopiroksen və ortopiroksen kimi mineralların çökməsi nəticəsində Ayın mantiyası meydana gəlmişdir. Maqma okeanının kristallaşmasının ¾-ü tamamlandıqdan sonra daha aşağı sıxlığa sahib olan minerallar çökməyərək Ayın qabığını formalaşdırdılar.<ref name="asdfg">Shearer, C.; et al. (2006). "Thermal and magmatic evolution of the Moon". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 365–518. doi:10.2138/rmg.2006.60.4.</ref> Maqma okeanının kristallaşan son maye hissəsi Ay mantiyası ilə qabığı arasında sıxışmış istilik yayan bir-birinə zidd elementlərdən təşkil olmuşdur.<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref> Bu səbəbdən də Ayın geokimyəvi xəritəsində baxdıqda səthin əsasən anortit kimi maddələrdən təşkil olduğunu görmək mümkündür.<ref name="D">Lucey, P.; Korotev, Randy L.; et al. (2006). "Understanding the lunar surface and space-Moon interactions". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 83–219. doi:10.2138/rmg.2006.60.2.</ref> Ayın keçmiş lava axınları olan bölgələrindən gətirilmiş süxur nümunələri mantiyanın ərimiş maddələrinin Ay səthinə çıxdığını göstərir.<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref> Geofiziki metodlardan istifadə olunaraq Ay qabığının təqribən 50 km qalınlığa sahib olduğu aşkarlanmışdır.<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref> Ay [[Günəş sistemi]]ndə sıxlığına görə [[İo]]dan sonra ikinci peykdir.<ref>Schubert, J. (2004). "Interior composition, structure, and dynamics of the Galilean satellites.". In F. Bagenal; et al. Jupiter: The Planet, Satellites, and Magnetosphere. Cambridge University Press. pp. 281–306. ISBN 978-0-521-81808-7.</ref> Buna baxmayaraq Ayın nüvəsi kiçikdir və radiusunun təqribən 20%-ni əhatə edir.<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref> Ayın nüvəsinin az miqdarda [[Kükürd]] və [[Nikel]] qarışıqlarından da ibarət olan [[Dəmir]] tərkibli olduğu düşünülür.<ref>Williams, J. G.; Turyshev, S. G.; Boggs, D. H.; Ratcliff, J. T. (2006). "Lunar laser ranging science: Gravitational physics and lunar interior and geodesy". Advances in Space Research. 37 (1): 67–71. arXiv:gr-qc/0412049free to read. Bibcode:2006AdSpR..37…67W. doi:10.1016/j.asr.2005.05.013.</ref> === Səth geologiyası === [[Fayl:Ayın topoqrafiyası.jpg|thumb|200px|Ayın topoqrafiyası.]] Ayın topoqrafiyası lazer alimetri və stereo görünüş analizi metodlarından əldə edilən məlumatlar əsasında tədqiq olunmuşdur.<ref>Spudis, Paul D.; Cook, A.; Robinson, M.; Bussey, B.; Fessler, B.; Cook; Robinson; Bussey; Fessler (January 1998). "Topography of the South Polar Region from Clementine Stereo Imaging". Workshop on New Views of the Moon: Integrated Remotely Sensed, Geophysical, and Sample Datasets: 69. Bibcode:1998nvmi.conf…69S.</ref> Ayın topoqrafiyasındakı ən diqqətçəkən xüsusiyyət Ayın [[Yer]]dən görünməyən üzündə yerləşən Cənub qütbü-Eytken hövzəsidir. Eytken hövzəsinin diametri 2240 kilometrdir və bu hövzə böyüklüyünə görə [[Günəş sistemi]]ndə ən böyük ikinci [[zərbə krateri]]dir.<ref name="ijfsh">Spudis, Paul D.; Reisse, Robert A.; Gillis, Jeffrey J. (1994). "Ancient Multiring Basins on the Moon Revealed by Clementine Laser Altimetry". Science. 266 (5192): 1848–1851. Bibcode:1994Sci…266.1848S. doi:10.1126/science.266.5192.1848. PMID 17737079.</ref><ref>Pieters, C.M.; Tompkins, S.; Head, J.W.; Hess, P.C. (1997). "Mineralogy of the Mafic Anomaly in the South Pole‐Aitken Basin: Implications for excavation of the lunar mantle". Geophysical Research Letters. 24 (15): 1903–1906. Bibcode:1997GeoRL..24.1903P. doi:10.1029/97GL01718.</ref> Bu hövzə 13 kilometrə çatan dərinliyi ilə Ay səthində ən dərin yerdir.<ref name="ijfsh"/><ref>Taylor, G.J. (17 July 1998). [http://www.psrd.hawaii.edu/July98/spa.html "The Biggest Hole in the Solar System"]. Planetary Science Research Discoveries, Hawai'i Institute of Geophysics and Planetology.</ref> Ay səthindəki ən yüksək yerlər peykin şimal-şərqində yerləşir. Bu yüksək profilin Ayın cənub qütbündə yerləşən Eytken hövzəsini yaradan zərbənin səbəb olduğu əks təsir nəticəsində formalaşdığı düşünülür.<ref>Schultz, P. H. (March 1997). "Forming the south-pole Aitken basin – The extreme games". Conference Paper, 28th Annual Lunar and Planetary Science Conference. 28: 1259. Bibcode:1997LPI….28.1259S.</ref> Yağış dənizi, Sükunət dənizi, Böhran dənizi, Smit dənizi və Şərq dənizi kimi zərbə hövzələri də bu kimi yüksəkliklərin yaranmasına səbəb olmuşdur.<ref name="ijfsh"/> Ayın Yerdən görünməyən tərəfinin orta yüksəkliyi Yerdən görünən tərəfinin orta yüksəkliyindən təqribən 1,9&nbspref>Shearer, C.; et al. (2006). "Thermal and magmatic evolution of the Moon". Reviews in Mineralogy and Geochemistry 60: 365–518.;km çoxdur.<ref name="A">Wieczorek, M.; et al. (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 221–364. doi:10.2138/rmg.2006.60.3.</ref> Ay tədqiqat kosmik gəmisi tərəfindən kəşf olunan dik yamanclı uçurumların müşahidəsi göstərdi ki, son milyard il ərzində onlar daralmışdır.<ref>[http://www.nasa.gov/mission_pages/LRO/news/shrinking-moon.html NASA's LRO Reveals 'Incredible Shrinking Moon']</ref> Oxşar büzülmə xüsusiyyətləri [[Merkuri (planet)|Merkurid]]ə də müşahidə olunmuşdur.<ref>Dzurisin, D. (October 10, 1978). "The tectonic and volcanic history of Mercury as inferred from studies of scarps, ridges, troughs, and other lineaments". Journal of Geophysical Research. 83 (B10): 4883–4906. Bibcode:1978JGR….83.4883D. doi:10.1029/JB083iB10p04883.</ref> ==== Vulkanik xüsusiyyətləri ==== [[Fayl:Mare Serenitatis - Clementine.jpg|thumb|150px|Sükunət dənizi.]] Aya adi gözlə baxıldığı zaman görünən tünd rəngli yerlərə Ay dənizləri deyilir. Ay dənizləri deyilməsinin səbəbi qədim [[astronom]]ların bu bölgələrin su ilə dolu olduğuna inanmasıdır.<ref>Wlasuk, Peter (2000). [https://books.google.az/books?id=TWtLIOlPwS4C&redir_esc=y&hl=en Observing the Moon]. Springer. p. 19. ISBN 978-1-85233-193-1.</ref> Bu bölgələr qədim dövrlərdə [[bazalt]] [[lava]]sının qatılaşması nəticəsində formalaşmışdır. [[Yer]]dəki bazalta oxşasa da, Ay bazaltının tərkibində [[dəmir]] daha çoxdur və su ilə təmas etmir.<ref>Norman, M. (21 April 2004). [http://www.psrd.hawaii.edu/April04/lunarAnorthosites.html "The Oldest Moon Rocks"]. Planetary Science Research Discoveries.</ref><ref>Varricchio, L. (2006). Inconstant Moon. Xlibris Books. ISBN 978-1-59926-393-9.</ref> Bu lavaların əksəriyyəti Aydakı zərbələrlə püskürmələrin təsirindən yaranmış və zərbə hövzələrinin səthini doldurmuşdur. Ay dənizlərinin yaxınlığında qalxanvari və günbəzvari vulkanlar aşkar edilmişdir.<ref>Head, L.W.J.W. (2003). [http://sites.agu.org/ "Lunar Gruithuisen and Mairan domes: Rheology and mode of emplacement"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190725075713/http://sites.agu.org/ |date=2019-07-25 }}. Journal of Geophysical Research. 108 (E2): 5012. Bibcode:2003JGRE..108.5012W. doi:10.1029/2002JE001909.</ref> [[Fayl:Ina (LRO).jpg|thumb|left|150px|İna krateri.]] Demək olar ki, Ay dənizlərinin əksəriyyəti Ayın [[Yer]]dən görünən üzündə yerləşir. Ayın Yerdən görünən üzünün 31%-i Ay dənizləri ilə örtülmüşdür.<ref name="axbgy">Spudis, P.D. (2004). "Moon". World Book Online Reference Center, NASA.</ref> Bu göstərici Ayın Yerdən görünməyən üzündə 2%-ə bərabərdir.<ref>Gillis, J.J.; Spudis, P.D. (1996). "The Composition and Geologic Setting of Lunar Far Side Maria". Lunar and Planetary Science. 27: 413–404. Bibcode:1996LPI….27..413G.</ref> Bunun Ayın [[Yer]]dən görünən üzündə qabığın altında olan istilik yayan elementlərin konsentrasiyası ilə bağlı olduğu düşünülür. Bu Ay tədqiqat kosmik gəmisinin [[qamma şüalanma|qamma]] sprektrometri əsasında tərtib olunan geokimyəvi xəritədə də göründü.<ref name="asdfg"/><ref>Lawrence, D. J., et al. (11 August 1998). [http://science.sciencemag.org/content/281/5382/1484.full "Global Elemental Maps of the Moon: The Lunar Prospector Gamma-Ray Spectrometer"]. Science. 281 (5382): 1484–1489. Bibcode:1998Sci…281.1484L. doi:10.1126/science.281.5382.1484. PMID 9727970.</ref><ref>Taylor, G.J. (31 August 2000). [http://www.psrd.hawaii.edu/Aug00/newMoon.html "A New Moon for the Twenty-First Century"]. Planetary Science Research Discoveries, Hawai'i Institute of Geophysics and Planetology.</ref> Ay bazalt dənizlərinin böyük hissəsi 3–3,5 milyard il bundan əvvəl, İmbriyan dövründə meydana gəlmişdir. Buna baxmayaraq bəzi radiometrik tədqiqatlar Ay dənizlərinin yaşının 4,2 milyard il əvvələ qədər dayana biləcəyini göstərir.<ref name="bmkhde">Papike, J.; Ryder, G.; Shearer, C. (1998). "Lunar Samples". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 36: 5.1–5.234.</ref> Son dövrlərdə aparılan tədqiqatlar gənc kraterlərin yaşının 1,2 milyard il olduğunu göstərdi.<ref name="svnmjg">Hiesinger, H.; Head, J.W.; Wolf, U.; Jaumanm, R.; Neukum, G. (2003). "Ages and stratigraphy of mare basalts in Oceanus Procellarum, Mare Numbium, Mare Cognitum, and Mare Insularum". J. Geophys. Res. 108 (E7): 1029. Bibcode:2003JGRE..108.5065H. doi:10.1029/2002JE001985.</ref> 2006-cı ildə aparılan tədqiqatlar nəticəsində Xoşbəxtlik gölündə yerləşən tozsuz və hamar səthə sahib olan İna kraterinin 2 milyon illik olduğu məlum oldu.<ref name="bfnjkn">Phil Berardelli (9 November 2006). [http://www.sciencemag.org/news/2006/11/long-live-moon "Long Live the Moon!"]. Science/AAAS News.</ref> Ay zəlzələləri və səthdən qaz ayrılması Ayda hələ də davam edən bəzi aktivliklərin olduğunu gösərir.<ref name="bfnjkn"/> 2014-cü ildə [[NASA]] tərəfindən Ayda gənc vulkanizmin sübutlarının əldə olunduğu bildirildi. Belə ki, Ay tədqiqat kosmik gəmisi tərəfindən 70 nizamsız Ay dənizi kəşf olunmuşdur ki, bunların yaşı 50 milyon ildən daha azdır. Ayın Yerdən görünən üzündə qabığın altında yerləşən radioaktiv maddələrin konsentrasiyası nəticəsində buradakı mantiyada istiliyin düşünüləndən daha çox olduğu ehtimal olunur.<ref>Jason Major (14 October 2014). [http://www.seeker.com/volcanoes-erupted-recently-on-the-moon-1769184627.html "Volcanoes Erupted 'Recently' on the Moon"]. Discovery News.</ref><ref>[http://www.nasa.gov/press/2014/october/nasa-mission-finds-widespread-evidence-of-young-lunar-volcanism/#.V9RW4Pl97Dd "NASA Mission Finds Widespread Evidence of Young Lunar Volcanism"]. NASA.</ref><ref>Eric Hand (12 October 2014). [http://news.sciencemag.org/space/2014/10/recent-volcanic-eruptions-moon "Recent volcanic eruptions on the moon"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141014092239/http://news.sciencemag.org/space/2014/10/recent-volcanic-eruptions-moon |date=2014-10-14 }}. Science/AAAS News.</ref><ref>S. E. Braden, J. D. Stopar1, M. S. Robinson1, S. J. Lawrence, C. H. van der Bogert, H. Hiesinger. [http://www.nature.com/ngeo/journal/v7/n11/full/ngeo2252.html "Evidence for basaltic volcanism on the Moon within the past 100 million years"]. Nature Geoscience. 7: 787–791. Bibcode:2014NatGe…7..787B. doi:10.1038/ngeo2252.</ref> Bunun sübutu kimi Ayın Yerdən görünən və görünməyən üzlərinin sərhəddində yerləşən Şərq dənizindəki Louel krateri içində tapılmış 2–10 milyon yaşındakı bazalt vulkanizmi göstərilir.<ref>Srivastava, N.; Gupta, R.P. (2013). "Young viscous flows in the Lowell crater of Orientale basin, Moon: Impact melts or volcanic eruptions?". Planetary and Space Science. 87: 37–45. Bibcode:2013P&SS…87…37S. doi:10.1016/j.pss.2013.09.001.</ref><ref>Gupta, R.P.; Srivastava, N.; Tiwari, R.K. (2014). "Evidences of relatively new volcanic flows on the Moon". Curr. Sci. 107 (3): 454–460.</ref><ref>Whitten, J.; et al. (2011). "Lunar mare deposits associated with the Orientale impact basin: New insights into mineralogy, history, mode of emplacement, and relation to Orientale Basin evolution from Moon Mineralogy Mapper (M3) data from Chandrayaan-1". Journal of Geophysical Research. 116: E00G09. Bibcode:2011JGRE..116.0G09W. doi:10.1029/2010JE003736.</ref><ref>Cho, Y.; et al. (2012). "Young mare volcanism in the Orientale region contemporary with the Procellarum KREEP Terrane (PKT) volcanism peak period 2 b. y. ago". Geophysical Research. Letters. 39: L11203.</ref> Ayda açıq rənglə görünən bölgələrə terra ya da yaylaqlar deyilir, çünki bu bölgələrin çoxu Ay dənizlərindən daha yüksəkdir. Aparılan radiometrik analizlər nəticəsində onların yaşının 4,4 milyard il olduğu məlum olmuşdur. Bu dövrlər maqma okeanında sıxlığı az olan maddələrin səthə çıxaraq qabığı formalaşdırması dövrü ilə üst-üstə düşür. [[Yer]]dən fərqli olaraq Aydakı dağların tektonik proseslər nəticəsində yaranmadığı düşünülür.<ref name="bmkhde"/><ref name="svnmjg"/> Ayın [[Yer]]dən görünən üzündəki Ay dənizlərini formalaşdıran konsentrasiyaların Ayın Yerdən görünməyən üzündəki dağların formalaşmasına təsir göstərdiyi düşünülür.<ref>Richard Lovett. [http://www.nature.com/news/2011/110803/full/news.2011.456.html#B1 "Early Earth may have had two moons : Nature News"]. Nature.com.</ref><ref>[http://theconversation.com/was-our-two-faced-moon-in-a-small-collision-2659 "Was our two-faced moon in a small collision?"]. Theconversation.edu.au.</ref> ==== Zərbə kraterləri ==== [[Fayl:Moon-craters.jpg|140px|thumb|right|Ayın [[Yer]]dən görünməyən üzündə yerləşən Dedalus krateri.]] Ayın səthinin geoloji inkişafında iştirak edən önəmli ünsürlərdən biri də [[zərbə krateri|zərbə kraterləri]]dir.<ref>Melosh, H. J. (1989). Impact cratering: A geologic process. Oxford Univ. Press. ISBN 978-0-19-504284-9.</ref> Zərbə kraterləri [[asteroid]] və [[kometa]]ların Ay səthi ilə toqquşması nəticəsində yaranmışdır.<ref>[http://sci.esa.int/smart-1/31412-moon/ "Moon Facts"]. SMART-1. European Space Agency. 2010.</ref> Təkcə Ayın [[Yer]]dən görünən üzündə diametri 1 kilometrdən böyük olan 300 mindən çox kraterin olduğu təxmin edilir. Bu kraterlərdən bəzilərinə elmi işçilər, alimlər, rəssamlar və tədqiqatçıların adları verilmişdir.<ref>[http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Categories#Moon "Gazetteer of Planetary Nomenclature: Categories for Naming Features on Planets and Satellites"]. U.S. Geological Survey.</ref> Ayın geoloji inkişaf dövründə Ay dənizləri ilə yanaşı zərbə kraterlərinin də xüsusi yeri vardır. Bu strukturlar çoxhalqalı üzükvari relyef formaları ilə xarakterizə olunur və onların diametri yüzlərlə kilometrdən minlərlə kilometrə çatır.<ref name="axcbnh">Wilhelms, Don (1987). [http://ser.sese.asu.edu/GHM/ghm_07txt.pdf "Relative Ages"]. Geologic History of the Moon (PDF). U.S. Geological Survey.</ref> Ay atmosferinin çox cüzi olması səbəbindən burada hava şəraiti dəyişmir. Bu səbəbdən də kraterlərin ilkin forması çox yaxşı qorunmuşdur. Yalnız bir neçə çoxhalqalı hövzələrin dəqiq yaşının təyin olunmasına baxmayaraq, bunlar nisbi yaşı müəyyən etmək üçün çox faydalıdır. Çünki zərbə kraterləri sabit nisbətdə toplaşır və hər əraziyə düşən kraterlərin sayını hesablamaq səthin yaşını təxmin etməkdə istifadə olunur.<ref name="axcbnh"/> [[Apollon proqramı]] çərçivəsində Aydan gətirilmiş zərbə nəticəsində ərimiş süxur nümunələrinin radiometrik analizləri onların yaşının 3,8–4,1 milyard il aralığında dəyişdiyini göstərmişdir. Bu analizlər nəticəsində əldə olunan məlumatlar [[Son dövr ağır toqquşmaları]] dövrünün ortaya atılmasında istifadə olunmuşdur.<ref>Hartmann, William K.; Quantin, Cathy; Mangold, Nicolas (2007). "Possible long-term decline in impact rates: 2. Lunar impact-melt data regarding impact history". Icarus. 186 (1): 11–23. Bibcode:2007Icar..186…11H. doi:10.1016/j.icarus.2006.09.009.</ref> Ayın səthi zərbə prosesləri nəticəsində yaranmış yüksək səviyyədə narın olan reqolit qatı ilə örtülmüşdür. Quruluşu qara bənzəyən incə reqolit qatı [[Silisium dioksid]] tərkiblidir və yanmış [[barıt]]ın qoxusuna bənzər qoxuya sahibdir.<ref>[http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2006/30jan_smellofmoondust/ "The Smell of Moondust"]. NASA.</ref> Reqolit qatı qədim səth bölgələrində cavan səth bölgələrinə nəzərən daha qalındır (dağlıq ərazilərdə 10–20 km, Ay dənizlərində 3–5 km).<ref>Heiken, G. (1991). Vaniman, D.; French, B., eds. Lunar Sourcebook, a user's guide to the Moon. New York: Cambridge University Press. p. 736. ISBN 978-0-521-33444-0.</ref> Narın reqolit qatının altında daha iri hissəcikləri olan reqolit qatı vardır və bu qat iri çatları olan kilometrlərlə qalınlığa sahib əsas qayanın üzərindədir.<ref>Rasmussen, K.L.; Warren, P.H. (1985). "Megaregolith thickness, heat flow, and the bulk composition of the Moon". Nature. 313 (5998): 121–124. Bibcode:1985Natur.313..121R. doi:10.1038/313121a0.</ref> ==== Ay burulğanları ==== [[Fayl:Reiner-gamma-clem1.jpg|200px|thumb|Ay tədqiqat kosmik gəmisi tərəfindən çəkilmiş Ay burulğanı.]] Ayın səthində qeyri-adi xüsusiyyətlərə sahib olan burulğanlar müşahidə olunmuşdur. Burulğanlar nisbətən gənc reqolit qatı üzərində görünür və əsasən qıvrım formaya sahibdir. Onlar adətən aşağı [[albedo]]lu bölgələrdə parlaq burulğanlar olaraq diqqəti cəlb edir. Ay burulğanları həm Ay dənizləri, həm də yaylaqlarda müşahidə olunmuşdur. Ay dənizlərində müşahidə olunan burulğanlar yüksək albedo göstəricisi, qıvrım və qarışıq quruluşu ilə xarakterizə olunur. Ay yaylaqlarında görülən burulğanlar isə daha sadə quruluşu ilə diqqət çəkir.<ref>L. L. Hood; P. J. Coleman & D. E. Wilhelms (1979). "The Moon: Sources of the crustal magnetic anomalies". Science. 204: 53–57. Bibcode:1979Sci…204…53H. doi:10.1126/science.204.4388.53.</ref><ref>L. L. Hood & D. E. Williams (1989). "The lunar swirls — Distribution and possible origins". Proceedings of the Lunar and Planetary Science Conference. 19: 99–113.</ref> ==== Suyun varlığı ==== [[Fayl:LRO Peers into Permanent Shadows.ogg|thumb|left|thumbtime=44|upright=1.5|Ayın cənub qütbündə, daima kölgə olan bölgələrdə suyun buz şəklində qalması üçün uyğun ərazilər. <br> _video.]] Ay səthində maye şəkildə [[su]]yun olması mümkün deyildir. Su [[Günəş radiasiyası]]na məruz qalaraq fotoliz edir və ayrılan su molekulları kosmik boşluğa yayılır. Buna baxmayaraq 1960-cı illərdən bu yana alimlər Ayda buz şəklində su ola biləcəyini iddia etməyə başladılar. Onlar düşünürdü ki, suyun mənbəyi Ayla toqquşan [[kometa]]lar ya da Ay süxurlarındakı [[Oksigen]]in [[Günəş küləyi]] vasitəsi ilə gələn [[Hidrogen]]lə reaksiyaya girməsi ola bilər. Bu yolla formalaşan su Ayın qütblərindəki [[zərbə krateri|zərbə kraterləri]]nin Günəş işığı düşməyən kölgəlik bölgələrində daimi olaraq buz şəklində qala bilərdi.<ref>Margot, J. L.; Campbell, D. B.; Jurgens, R. F.; Slade, M. A. (4 June 1999). "Topography of the Lunar Poles from Radar Interferometry: A Survey of Cold Trap Locations". Science. 284 (5420): 1658–1660. Bibcode:1999Sci…284.1658M. doi:10.1126/science.284.5420.1658. PMID 10356393.</ref><ref>Ward, William R. (1 August 1975). "Past Orientation of the Lunar Spin Axis". Science. 189 (4200): 377–379. Bibcode:1975Sci…189..377W. doi:10.1126/science.189.4200.377. PMID 17840827.</ref> Kompüter simulyasiyalarına görə Aydakı həmişə kölgə olan 14000 km² sahəsi olan bölgədə su buzu mövcud ola bilər.<ref name="bjdgsc">Martel, L. M. V. (4 June 2003). [http://www.psrd.hawaii.edu/June03/lunarShadows.html "The Moon's Dark, Icy Poles"]. Planetary Science Research Discoveries, Hawai'i Institute of Geophysics and Planetology.</ref> Ayda istifadə oluna biləcək miqdarda su tapılması Ayı koloniyalaşdırmaq üçün önəmli faktordur, çünki [[Yer]]dən su daşımaq bahalı prosesdir.<ref>Seedhouse, Erik (2009). [https://books.google.az/books?id=ZJm_i3GS4r4C&pg=PA136&redir_esc=y&hl=en#v=onepage&q&f=false Lunar Outpost: The Challenges of Establishing a Human Settlement on the Moon]. Springer-Praxis Books in Space Exploration. Germany: Springer Praxis. p. 136. ISBN 978-0-387-09746-6.</ref> [[Fayl:LCROSS Centaur Sep.jpg|thumb|Ayda suyun varlığı ilə bağlı tədqiqatlar aparan LCROSS kosmik gəmisinin təmsili şəkli.]] Alimlər tərəfindən Ay səthində su olması iddialarının ortaya atılmasından bu yana suyun mövcudluğuna dair izlər əldə edilmişdir.<ref>Coulter, Dauna (18 March 2010). [http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2010/18mar_moonwater/ "The Multiplying Mystery of Moonwater"]. Science@NASA.</ref> 1994-cü ildə [[Klementayn]] kosmik gəmisinin ({{Dil-en|Clementine}}) apardığı bistatik radar təcrübəsi nəticəsində Ay səthinə yaxın donmuş şəkildə kiçik su mənbələri ola biləcəyi ortaya atıldı. Buna baxmayaraq Aresibo radio teleskopu tərəfindən aparılan müşahidələr nəticəsində bu tapıntının gənc kraterlərdəki ecekta olması ehtimalının daha çox olduğu bildirildi.<ref>Spudis, P. (6 November 2006). [http://www.thespacereview.com/article/740/1 "Ice on the Moon"]. The Space Review.</ref> 1998-ci ildə [[Ay kəşfiyyatçısı]] kosmik gəmisində ({{Dil-en|Lunar Prospector}}) olan neytron spektrometri ilə aparılan tədqiqatlar nəticəsində Ayın qütblərindəki reqolit qatının bir metr dərinliyinə qədər yüksək [[Hidrogen]] konsentrasiyalarının olduğu aşkarlandı.<ref>Feldman, W. C.; S. Maurice; A. B. Binder; B. L. Barraclough; R. C. Elphic; D. J. Lawrence (1998). "Fluxes of Fast and Epithermal Neutrons from Lunar Prospector: Evidence for Water Ice at the Lunar Poles". Science. 281 (5382): 1496–1500. Bibcode:1998Sci…281.1496F. doi:10.1126/science.281.5382.1496. PMID 9727973.</ref> 2008-ci ildə [[Apollon 15]] missiyası çərçivəsində [[Yer]]ə gətirilən vulkanik Ay süxurlarının tərkibində az miqdarda su aşkarlandı.<ref>Saal, Alberto E.; Hauri, Erik H.; Cascio, Mauro L.; van Orman, James A.; Rutherford, Malcolm C.; Cooper, Reid F. (2008). "Volatile content of lunar volcanic glasses and the presence of water in the Moon's interior". Nature. 454 (7201): 192–195. Bibcode:2008Natur.454..192S. doi:10.1038/nature07047. PMID 18615079.</ref> 2008-ci ildə [[Çandrayan 1]] kosmik gəmisi tərəfindən Ayın səthində buz şəklində su olduğu təsdiqləndi. Spektrometr tərəfindən Hidroksilin udulma xətləri müşahidə olundu ki, bu bölgələrdə Günəş işığı əks olunurdu. Bu da suyun ola biləcəyini təsdiq etdi. Kosmik gəminin apardığı tədqiqatlar bu bölgədə konsentrasiyaların 1000 ppm kimi yüksək göstərici ola biləcəyini göstərdi.<ref>Pieters, C. M.; Goswami, J. N.; Clark, R. N.; Annadurai, M.; Boardman, J.; Buratti, B.; Combe, J.-P.; Dyar, M. D.; Green, R.; Head, J. W.; Hibbitts, C.; Hicks, M.; Isaacson, P.; Klima, R.; Kramer, G.; Kumar, S.; Livo, E.; Lundeen, S.; Malaret, E.; McCord, T.; Mustard, J.; Nettles, J.; Petro, N.; Runyon, C.; Staid, M.; Sunshine, J.; Taylor, L. A.; Tompkins, S.; Varanasi, P. (2009). "Character and Spatial Distribution of OH/H2O on the Surface of the Moon Seen by M3 on Chandrayaan-1". Science. 326 (5952): 568–72. Bibcode:2009Sci…326..568P. doi:10.1126/science.1178658. PMID 19779151.</ref> 2009-cu ildə [[LCROOS]] kosmik gəmisi ({{Dil-en|Lunar Crater Observation and Sensing Satellite}}) tərəfindən Ayın daima kölgə olan yerlərində ecekta ilə örtülmüş səthin altında 100 kq su buzu tapıldı.<ref>Lakdawalla, Emily (13 November 2009). "LCROSS Lunar Impactor Mission: "Yes, We Found Water!"". The Planetary Society.</ref><ref>"Water and More: An Overview of LCROSS Impact Results". 41st Lunar and Planetary Science Conference. 41 (1533): 2335. 1–5 March 2010. Bibcode:2010LPI….41.2335C.</ref> LCROOS tərəfindən aparılan başqa bir tədqiqat nəticəsində suyun miqdarının 155 ± 12 kq ola biləcəyi məlum oldu.<ref>Colaprete, A.; Schultz, P.; Heldmann, J.; Wooden, D.; Shirley, M.; Ennico, K.; Hermalyn, B.; Marshall, W; Ricco, A.; Elphic, R. C.; Goldstein, D.; Summy, D.; Bart, G. D.; Asphaug, E.; Korycansky, D.; Landis, D.; Sollitt, L. (22 October 2010). "Detection of Water in the LCROSS Ejecta Plume". Science. 330 (6003): 463–468. Bibcode:2010Sci…330..463C. doi:10.1126/science.1186986. PMID 20966242.</ref> === Qravitasiya sahəsi === [[Fayl:GRAIL's gravity map of the moon.jpg|thumb|250px|Ayın qravitasiya sahəsinin xəritəsi.]] Ayın [[cazibə qüvvəsi|qravitasiya sahəsi]] peykin orbitindəki [[kosmik gəmi]]lərin yaydığı radio dalğaların müşahidə olunması nəticəsində öyrənilmişdir. Bu zaman istifadə olunan prinsip [[Dopler effekti]] ilə bağlıdır. Kosmik gəminin baxış bucağı istiqamətindəki təcili radio dalğaların istiqamətini az-az dəyişdirərək və kosmik gəmidən [[Yer]]dəki sabit nöqtəyə olan uzaqlıqdan istifadə olunaraq müəyyən olunur. Buna baxmayaraq Ayın Yerlə sinxronizə olunmuş şəkildə dönməsi səbəbindən kosmik gəmi Ayın [[Yer]]dən görünməyən üzündə müşahidə oluna bilmədiyi üçün bu tərəfin qravitasiya sahəsi yaxşı öyrənilə bilməmişdir.<ref>[http://lunar.arc.nasa.gov/results//dopres.htm "Doppler Gravity Experiment Results"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130402131137/http://lunar.arc.nasa.gov/results/dopres.htm |date=2013-04-02 }}. Lunar Prospector (NASA). 2001–08-31.</ref> Ayın qraviyasiya sahəsinin ən diqqətəlayiq xüsusiyyətlərindən biri böyük zərbə hövzələri ilə bağlı olan pozitiv qravitasiya anomaliyalarının varlığıdır.<ref>Muller, P.; Sjogren, W. (1968). "Mascons: lunar mass concentrations". Science. 161 (3842): 680–684. Bibcode:1968Sci…161..680M. doi:10.1126/science.161.3842.680. PMID 17801458.</ref><ref>Richard A. Kerr (12 April 2013). "The Mystery of Our Moon's Gravitational Bumps Solved?". Science. 340: 138–139. doi:10.1126/science.340.6129.138-a.</ref> Bu anomaliyalar kosmik gəmilərin orbitlərinə ciddi şəkildə təsir göstərir. Bu səbəbdən də insanlı və insansız uçuşların planlanmasında Ayın düzgün qravitasiya modeli lazımdır. Qravitasiya anomaliyaları Ay dənizlərini dolduran [[bazalt]] [[lava]]sı axışları ilə bağlıdır. Buna baxmayaraq bazalt lavası axışları qravitasiya anomaliyaları hadisəsinin tək səbəbi kimi çıxış edə bilməz. Ay qabığı ilə mantiyası arasında baş verən qarşılıqlı reaksiyaların da buna təsiri ola biləcəyi düşünülür. [[Ay kəşfiyyatçısı]] kosmik gəmisinin apardığı müşahidələr nəticəsində bəzi yerlərdə səbəbi bazalt lavaları olmayan qravitasiya anomaliyaları aşkarlanmışdır. Ayın Fırtınalar okeanı olaraq adlandırılan yerində nəhəng vulkanların səbəb olduğu bazalt aşkar olunsa da, qravitasiya anomaliyası müşahidə olunmamışdır.<ref>Konopliv, A.; Asmar, S.; Carranza, E.; Sjogren, W.; Yuan, D. (2001). "Recent gravity models as a result of the Lunar Prospector mission". Icarus. 50 (1): 1–18. Bibcode:2001Icar..150….1K. doi:10.1006/icar.2000.6573.</ref> === Maqnit sahəsi === [[Fayl:Ayin maqnit sahesi.jpg|200px|thumb|Ay kəşfiyyatçısı kosmik gəmisi tərəfindən ölçülmüş Ayın maqnit sahəsi.]] Ayın [[maqnit sahəsi]]nin gücü 1–100 [[Tesla (ölçü vahidi)|nT]] arasında dəyişir. Bu da gücü 30–60 [[Tesla (ölçü vahidi)|mT]] arasında dəyişən [[Yer]]in maqnit sahəsindən yüz dəfə daha zəif göstəricidir. Ayın maqnit sahəsinin digər fərqlərindən biri də nüvəsindəki geodinamo təsiri nəticəsində meydana çıxan dipolar maqnit sahəsi yoxdur və Ayın maqnit sahəsinin mənbəsi Ay qabığıdır. Bir nəzəriyyəyə görə Ay qabığının maqnitləşməsinin səbəbi Ayın formalaşmasının ilkin dövrlərindəki nüvəsindən qaynaqlanan geodinamodur. Buna baxmayaraq Ayın nüvəsinin kiçik olması bu nəzəriyyənin doğru olması ehtimalını azaldır.<ref>Garrick-Bethell, Ian; Weiss, iBenjamin P.; Shuster, David L.; Buz, Jennifer (2009). "Early Lunar Magnetism". Science. 323 (5912): 356–359. Bibcode:2009Sci…323..356G. doi:10.1126/science.1166804. PMID 19150839.</ref><ref>[http://lunar.arc.nasa.gov/results/magelres.htm "Magnetometer / Electron Reflectometer Results"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100527121330/http://lunar.arc.nasa.gov/results/magelres.htm |date=2010-05-27 }}. Lunar Prospector (NASA).</ref> Başqa yanaşmaya görə Ay kimi havası olmayan kosmik cismlərdə daimi olmayan maqnit sahələri böyük cismlərlə toqquşmalar nəticəsində meydana gəlir. Bu yanaşmanı dəstəkləyən faktorlardan biri böyük toqquşma hövzələrinin əks tərəfində Ay qabığının güclü maqnitləşmə sahələrinin olmasıdır. Buna toqquşma nəticəsində yaranan [[plazma]] buludunun mühitdə [[maqnit sahəsi]] mövcud olarkən sərbəst olaraq yayılmasının səbəb ola biləcəyi düşünülür.<ref>Hood, L.L.; Huang, Z. (1991). "Formation of magnetic anomalies antipodal to lunar impact basins: Two-dimensional model calculations". J. Geophys. Res. 96 (B6): 9837–9846. Bibcode:1991JGR….96.9837H. doi:10.1029/91JB00308. Jump up ^</ref> === Atmosferi === [[Fayl:Apollo 17 twilight ray sketch.jpg|thumb|[[Apollon 17]] kosmonavtlarının Ay atmosferi ilə bağlı çəkdikləri eskiz.]] Ayın atmosferi həddən artıq nazikdir. Atmosferin ümumi kütləsi 10⁴ kiloqramdır.<ref>{{Cite web |title=IMPACT UPON LUNAR ATMOSPHERE |url=http://settlement.arc.nasa.gov/75SummerStudy/5appendJ.html |access-date=2016-09-12 |archive-date=2010-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100531205037/http://settlement.arc.nasa.gov/75SummerStudy/5appendJ.html |url-status=dead }}</ref> Ay atmosferinin mənbələrindən biri qabıqda və mantiyada olan [[radioaktivlik]] səbəbindən meydana çıxan [[Radon]] qazıdır. Digər önəmli mənbələrə isə mikro meteoritlər, [[Günəş küləyi]] [[ion]]ları, [[elektron]]lar və Günəş işığının təsirindən yaranan püskürmələrdir.<ref name="D">Lucey, P.; Korotev, Randy L.; et al. (2006). "Understanding the lunar surface and space-Moon interactions". Reviews in Mineralogy and Geochemistry. 60 (1): 83–219. doi:10.2138/rmg.2006.60.2.</ref><ref>Crotts, Arlin P.S. (2008). [http://user.astro.columbia.edu/~arlin/TLP/paper1.pdf "Lunar Outgassing, Transient Phenomena and The Return to The Moon, I: Existing Data"] (PDF). The Astrophysical Journal. Department of Astronomy, Columbia University. 687: 692–705. arXiv:0706.3949free to read. Bibcode:2008ApJ…687..692C. doi:10.1086/591634.</ref> Səthdən püskürmə yolu ilə ayrılan qazlar ya yenidən reqolit qatı tərəfindən udulur ya da Günəşin radiasiya təzyiqi və ionlaşma səbəbindən [[Günəş küləyi]]nin maqnit sahəsinin təsiri ilə kosmik boşluğa yayılırlar.<ref name="dghgdmj">Stern, S.A. (1999). "The Lunar atmosphere: History, status, current problems, and context". Rev. Geophys. 37 (4): 453–491. Bibcode:1999RvGeo..37..453S. doi:10.1029/1999RG900005.</ref> Yerdən aparılan [[spektr]] müşahidələri nəticəsində Ay atmosferində [[Natrium]] və [[Kalium]] elementləri aşkar edilmişdir. [[Radon]]-222 (²²²Rn) və [[Polonium]]-210 (²¹⁰Po) elementrləri Ay kəşfiyyatçısı kosmik gəmisinin apardığı [[spektr]] müşahidələri nəticəsində aşkarlanmışdır.<ref name="dghgdmj"/><ref>Lawson, S.; Feldman, W.; Lawrence, D.; Moore, K.; Elphic, R.; Belian, R. (2005). "Recent outgassing from the lunar surface: the Lunar Prospector alpha particle spectrometer". J. Geophys. Res. 110 (E9): 1029. Bibcode:2005JGRE..11009009L. doi:10.1029/2005JE002433.</ref> [[Arqon]]-40 (⁴⁰Ar), [[Helium]]-4 (⁴He), [[Oksigen]] (O₂), [[Metan]] (CH₄), [[Azot]] (N₂), [[Karbon monoksid]] (CO) və [[Karbon dioksid]] (CO₂) kimi maddələr [[Apollon proqramı]] çərçivəsində [[kosmonavt]]lar tərəfindən Ayda yerləşdirilən cihazlarla müəyyən olunmuşdur.<ref name="dghgdmj"/> Çandrayan 1 kosmik gəmisi tərəfindən Ay səthinin 60–70° enliklərinə qədər olan yerlərində su buxarı aşkarlanmışdır. Bunun reqolit qatındakı buzun Günəş radiasiyasının təsirindən buxarlanması səbəbindən ola biləcəyi düşünülür.<ref>R. Sridharan; S. M. Ahmed; Tirtha Pratim Dasa; P. Sreelathaa; P. Pradeepkumara; Neha Naika; and Gogulapati Supriya (2010). "'Direct' evidence for water (H2O) in the sunlit lunar ambience from CHACE on MIP of Chandrayaan I". Planetary and Space Science. 58 (6): 947–950. Bibcode:2010P&SS…58..947S. doi:10.1016/j.pss.2010.02.013.</ref> ==== Toz ==== Ay atmosferində [[kometa]]ların kiçik hissəciklərindən qaynaqlanan asimmetrik toz buludu vardır. Ehtimal olunur ki, gün ərzində 5 ton kiçik kometa hissəcikləri Ay səthi ilə toqquşur. Ay səthi ilə toqquşan bu hissəciklər atmosferə toz qaldırır. Toz təxminən 10 dəqiqə atmosferdə qalır (5 dəqiqəyə yüksəlir və 5 dəqiqəyə səthə çökür). Orta hesabla Ayda səthdən 100 kilometrlərlə yüksələn 120 kiloqram tozun olduğu ehtimal olunur. [[LADEE]] kosmik gəmisi tərəfindən altı ay aparılan müşahidələr nəticəsində Ay səthindən 20–100 km yüksəklikdə toz miqdarı ölçülmüşdür. LADEE tərəfindən bir dəqiqə ərzində orta hesabla 0,3 mikrometr toz müşahidə olunmuşdur. Müşahidə zaman tozların miqdar göstəricisi [[Yer]] və Ay [[kometa]]ların qalıqlarından keçərkən ən yüksək həddinə çatdı. Ay atmosferindəki toz buludu asimmetrik olaraq yayılmışdır və peykin qaranlıq və aydınlıq üzlərinin sərhəddinə yaxın ərazilərdə daha sıxdır.<ref>Drake, Nadia; 17, National Geographic PUBLISHED June. [http://news.nationalgeographic.com/2015/06/150617-moon-dust-cloud-comet-space/ "Lopsided Cloud of Dust Discovered Around the Moon"]. National Geographic News.</ref><ref>Horányi, M.; Szalay, J. R.; Kempf, S.; Schmidt, J.; Grün, E.; Srama, R.; Sternovsky, Z. (June 18, 2015). [http://www.nature.com/nature/journal/v522/n7556/full/nature14479.html "A permanent, asymmetric dust cloud around the Moon"]. Nature. 522 (7556): 324–326. Bibcode:2015Natur.522..324H. doi:10.1038/nature14479.</ref> === Fəsillər === [[Fayl:Hermite (LOLA).png|thumb|150px|Hermayt krateri.]] Ay ekliptiklə sadəcə 1,5424° bucaq əmələ gətirir ki,<ref>Hamilton, Calvin J.; Hamilton, Rosanna L., [http://solarviews.com/eng/moon.htm The Moon, Views of the Solar System], 1995–2011.</ref> bu da [[Yer]]in ekliptiklə əmələ gətirdiyi bucaqdan 23,44° dərəcə azdır. Bu səbəbdən də Ayın fəsillər ərzində [[Günəş]] tərəfindən aydınlanma göstəricisi çox az fərqlənir. Ayın topoqrafik xüsusiyyətləri Ay iqliminə fəsil dəyişikliklərindən daha çox təsir edir.<ref name="vnjfds">Amos, Jonathan (16 December 2009). [http://news.bbc.co.uk/2/hi/8416749.stm "'Coldest place' found on the Moon"]. BBC News.</ref> 1994-cü ildə Klementayn kosmik gəmisi tərəfindən çəkilən şəkillər nəticəsində Ayın şimal qütbündə yerləşən Peri kraterinin ətrafındakı dörd dağlıq bölgənin zirvələrinin işıq sərhəddini keçdiyindən daimi olaraq aydınlandığı və bu bölgədə həmişə gündüz olduğu məlum oldu. Belə bölgələr Ayın cənub qütbündə də vardır. Ayın daimi kölgə olan dərin qütb kraterlərinin istiliyi çox aşağı göstəriciyə sahibdir.<ref name="bjdgsc"/> Ay tədqiqat kosmik gəmisi tərəfindən aparılan müşahidələr nəticəsində Ayın şimal qütbündə yerləşən Hermayt kraterində yay fəslinin ən aşağı istilik göstəricisi olan −238 [[Selsi şkalası|°C]] qeydə alınmışdır ki, bu göstərici qışda −247 [[Selsi şkalası|°C]]-yə qədər aşağı düşür.<ref>[http://www.diviner.ucla.edu/?p=123 "Diviner News"]. UCLA. 17 September 2009.</ref> Bu göstərici kosmik gəmi tərəfindən [[Günəş sistemi]]ndə qeydə alınan ən soyuq göstəricidir. Hətta [[Pluton]]un səthindən belə daha soyuqdur.<ref name="vnjfds"/> Ayda gündüz orta istilik 107 [[Selsi şkalası|°C]], gecə isə −153 [[Selsi şkalası|°C]]-yə bərabər olur.<ref>{{Cite web |title=Lunar Surface Temperatures |url=http://www.asi.org/adb/m/03/05/average-temperatures.html |access-date=2016-09-12 |archive-date=2014-07-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140729085725/http://www.asi.org/adb/m/03/05/average-temperatures.html |url-status=dead }}</ref> Ayın səth xüsusiyyətlərindən asılı olaraq istilik göstəriciləri arasında kəskin fərqlər ola bilər.<ref>[http://planetfacts.org/temperature-on-the-moon/ Temperature on the Moon]</ref> == Yerlə əlaqəsi == === Orbit === Ay sabit [[ulduz]]lara nəzərən [[Yer]]in ətrafında 27,3 günə (siderik dövr) dövr edir. Yer eyni zamanda [[Günəş]] ətrafında hərəkət edir və bu səbəbdən də Ayın [[Yer]]dən görünən sinodik dövr müddəti 29,5 günə bərabərdir.<ref name="axbgy"/> Digər [[planet]]lərin [[peyk]]lərindən fərqli olaraq Ay Yerin [[ekvator]] müstəvisinə yox, ekliptikin müstəvisinə uyğun olan orbitdə dövr edir. Ay həm öz oxu ətrafında, həm Yerin ətrafında, həm də [[Yer]]lə birlikdə [[Günəş]]in ətrafında hərəkət edir. Ay Yerdən orta hesabla 384399 km (0,00257 [[Astronomik Vahid|AV]]) məsafədə yerləşir. Ayın Yerdən ən uzaq məsafəsi 405400 km, Yerdən ən yaxın məsafəsi isə 362600 km-ə bərabərdir. Ayın Yer ətrafındakı orbital sürəti 1022 km/saniyəyə bərabərdir.)<ref name="C">Williams, Dr. David R. (2 February 2006). [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html "Moon Fact Sheet"]. NASA (National Space Science Data Center)</ref> Ayın orbitində ekliptiklə şərti kəsişmə nöqtələri vardır. Bu nöqtələr Ay düyünləri adlanır və Ayın bu düyünlər ətrafında dövr etməsi 27 gün 5 saat 5 dəqiqəyə başa gəlir. Düyünlər arasında şərti xətt çəkilsə, Ayın tədricən hərəkət istiqamətinə tərəf dönməsi müşahidə oluna bilər. 18,6 il ərzində Ay düyünləri tam dövr edir.<ref>[http://astrologyclub.org/birth-chart-interpretations/north-node-in-signs/ North Node In Signs]</ref> [[Fayl:Speed of light from Earth to Moon.gif|thumb|center|600px|İşıq [[Yer]] və Ay arasında olan orta məsafəni 1,255 saniyəyə qət edir. İşıq bu məsafəni Yerlə [[Günəş]] arasında 8,28 dəqiqəyə qət edir.]] === Nisbi ölçüsü === [[Fayl:Dscovrepicmoontransitfull.gif|300px|thumb|right|DSCOVR kosmik gəmisi tərəfindən müşahidə olunan Ayın [[Yer]]in önündən keçməsi.]] [[Yer]] və Ay sistemi arasındakı əlaqə bəzi [[astronom]]lar tərəfindən [[planet]]-[[peyk]] olaraq yox, ikili planet sistemi şəklində qiymətləndirilir. Bunun səbəbi Ayın ətrafında ətrafında döndüyü planetin ölçülərinə nəzərən [[Günəş sistemi]]ndə ən böyük peyk olmasıdır. Ayın diametri [[Yer]]in diametrinin 1/4-i, kütləsi isə Yerin kütləsinin 1/81-i qədərdir.<ref name="axbgy"/> Ayın səthinin sahəsi [[Yer]]in ümumi səthinin sahəsinin təqribən 1/10-u, quru səthinin sahəsinin isə təqribən 1/4-ü qədərdir. Buna baxmayaraq sistemin orta kütlə mərkəzi 1700 kilometrdən, yəni Yerin radiusunun 1/4-dən daha az göstəriciyə sahib olduğu üçün bu yanaşma bəzi astronomlar tərəfindən təndiq olunmuşdur.<ref>[http://www.iau.org/static/archives/releases/doc/iau0601_q_answers.doc "Planet Definition Questions & Answers Sheet"] (DOC). International Astronomical Union. 2006.</ref> === Yerdən görünüşü === [[Fayl:Lunar Corona.jpg|250px|thumb|left|Buludlu səmada Ayın görünüşü.]] Ay sinxronizə olunmuş şəkildə hərəkət edir, yəni öz oxu ətrafında dönmə müddəti ilə [[Yer]] ətrafında dönmə müddəti bir-birinə bərabərdir. Bu səbəbdən də Yerdən baxan müşahidəçi Ayın həmişə eyni üzünü görür. Ay formalaşmasının ilkin dövrlərində daha sürətlə hərəkət edirdi. Zamanla bu sürət yavaşladı və Yerlə sinxronizə olacaq nisbətdə sabitləşdi.<ref>Alexander, M. E. (1973). "The Weak Friction Approximation and Tidal Evolution in Close Binary Systems". Astrophysics and Space Science. 23 (2): 459–508. Bibcode:1973Ap&SS..23..459A. doi:10.1007/BF00645172.</ref> Bu sinxronizə olunmuş hərəkət səbəbindən Ayın Yerdən görünən üzü və Yerdən görünməyən üzü anlayışları formalaşmışdır. Ayın Yerdən görünməyən üzü adətən qaranlıq üz olaraq da adlandırılır. Buna baxmayaraq Ayın Yerdən görünməyən üzü də [[Günəş]] tərəfindən işıqlandırılır. Yeni Ay fazasında olarkən Ayın Yerdən görünən üzü tamamilə qaranlıq olur.<ref>Phil Plait. [http://www.badastronomy.com/bad/misc/dark_side.html "Dark Side of the Moon"]. Bad Astronomy:Misconceptions</ref> 2016-cı ildə [[astronom]]lar [[Ay kəşfiyyatçısı]] kosmik gəmisinin daha əvvəllər apardığı tədqiqatlarda topladığı məlumatlar əsasında Ayın Yerdən görünməyən üzündə iki [[Hidrogen]]lə zəngin bölgə aşkarladı. Bunun su buzu nəticəsində formalaşdığı düşünülür. Ehtimal olunur ki, bu yerlər qütblərdə milyardla il əvvəl, Ay hələ sinxronizə olunmamışdan əvvəl formalaşmışdır.<ref>[http://www.bbc.com/news/science-environment-35883576 "Moon used to spin 'on different axis'"]. BBC.</ref> [[Fayl:Ayin gorunushu.jpeg|250px|thumb|right|Gündüz səmasında görünən Ay.]] Ayın [[albedo]] göstəricisi zəifdir. Belə ki, Ay üzərinə düşən [[Günəş]] işığını sadəcə aşınmış asfaltdan bir az çox göstərici ilə əks etdirir. Buna baxmayaraq [[Yer]] səmasında parlaqlığına görə Günəşdən sonra ikincidir.<ref name="axbgy"/> Ayın [[görünmə böyüklüyü]]nün göstəricisi −12.74-yə bərabərdir.<ref name="C"/> Ayın digər fazalarındakı parlaqlığı bədirlənmiş fazasının 1/10-u qədərdir. Bunun səbəbi Ayın mükəmməl Lambert əks etdiricisi olmamasıdır. Bədirlənmiş fazada olarkən Ay işığı əks etdirməsi səbəbindən parlaq görünür. Digər fazalarda isə Ay səthinə düşən kölgələr səbəbindən əks etdirmə göstəricisi azalır.<ref>Luciuk, Mike. [http://www.asterism.org/tutorials/tut26-1.htm "How Bright is the Moon?"]. Amateur Astronomers, Inc.</ref> Ayın [[albedo]]sunun az olmasına baxmayaraq gecə səmasında ən parlaq cism kimi görünməsinin bir səbəbi də görmə sisteminin xüsusiyyəti ilə bağlıdır. Belə ki, görmə sistemi tərəfindən bir cismin parlaqlığı onun ətrafındakı fonun rəng xüsusiyyəti ilə də bağlıdır. Gecə səmasında Ayın ətrafı qaranlıq olduğu üçün Ay ən parlaq cism olaraq müşahidə olunur. Ayın üfüq xəttinə yaxın olarkən daha böyük görünməsi optik illuziyadır. Bunun optik illuziyadan qaynaqlanan psixoloji təsir olması ilk dəfə [[e.ə. VII əsr]]də kəşf olunmuşdur.<ref>Hershenson, Maurice (1989). The Moon illusion. Routledge. p. 5. ISBN 978-0-8058-0121-7.</ref> [[Fayl:46 degree Lunar Halo.JPG|thumb|150px|left|[[Yer]] səmasında müşahidə olunan [[qalo]].]] Ayın üfüqdan ən yüksəkdə olduğu nöqtə [[Yer]]dəki fəsil və Ayın fazalarına görə fərqlənir. [[Qış]]da bədirlənmiş fazada olan Ay [[Yer]] səmasında ən yüksək nöqtəsində görününür. Bundan başqa 18,6 il davam edən Ay düyünlərinin də görünmə yüksəkliyinə təsiri vardır. Ay orbitinin yüksələn düyün nöqtəsi yaz nöqtəsindədirsə Ay 28°-yə qədər yüksələ bilər. Bunun nəticəsində 28° enliklərə qədər Ay ən yüksək nöqtədə görünər. Təqribən 9 il sonra yüksəlmə sadəcə 18° şimal və cənub enliklərinə qədər çatır. Ayparanın istiqaməti də Ayın müşahidə olunduğu enliklə bağlıdır. [[Ekvator]]a yaxın enliklərdən aypara U formasında müşahidə oluna bilər.<ref>Spekkens, K. (18 October 2002). [http://curious.astro.cornell.edu/our-solar-system/46-our-solar-system/the-moon/observing-the-moon/124-is-the-moon-seen-as-a-crescent-and-not-a-boat-all-over-the-world-is-the-same-phase-of-the-moon-visible-from-the-northern-and-southern-hemispheres-advanced "Is the Moon seen as a crescent (and not a "boat") all over the world?"]. Curious About Astronomy.</ref> Ay hər 27,3 gündən bir [[Yer]]in [[Şimal qütbü|şimal]] və [[Cənub qütbü|cənub]] qütblərindən görülə bilir. Qütb bölgələrində [[Günəş]] aylarla görünmədiyindən Ay işığı zooplanktonlar tərəfindən istifadə olunur.<ref>[https://www.newscientist.com/article/mg22930562-500-moonlight-helps-plankton-escape-predators-during-arctic-winters/ "Moonlight helps plankton escape predators during Arctic winters"]. New Scientist. Jan 16, 2016.</ref> Ayın [[Yer]]dən müşahidə olunması zamanı bəzən Yer atmosferinin təsirindən fərqliliklər müşahidə oluna bilir. Yer atmosferinin yuxarı qatlarında kiçik buz kristalları vardır və Ay işığı bu kristallardan keçərkən sınaraq [[qalo]] adlanan optik halqa meydana gətirir.<ref>[http://www.atoptics.co.uk/halo/circ2.htm "Disk with a hole"] in the sky</ref> ==== Ay fazaları ==== Ay da [[Yer]] kimi işıq mənbəyi deyildir, ancaq üzərinə düşən [[Günəş]] işığını əks etdirir. Ayın Yer və Günəşə nəzərən mövqeyinə görə periodik olaraq bəzi hissələri qaranlıq, bəzi hissələri də aydınlıq olaraq görülür. Ayın Yeni Ay, Aypara, İlk rüb, Dolan Ay, Bədirlənmiş Ay, Azalan Ay və Son rüb kimi fazaları vardır. Yeni Ay zamanı Ayın aydınlıq olmayan tərəfi Yerə dönük olur və adi gözlə [[Günəş tutulması]] istisna olmaqla müşahidə olunmur. Ay iki dəfə dolarkən və azalərkən Aypara fazasında görünür. Yeni Ay fazasından bir həftə sonra Ay İlk rüb fazasında olur. Bu fazada Ay D formasında görünür. İlk rüb və Bədirlənmiş Ay fazaları arasında qalan faza Dolan Ay fazasıdır. Ayın ən parlaq və bütün olaraq görüldüyü faza Bədirlənmiş Ay fazasıdır. Bədirlənmiş Ay fazası ilə Son rüb fazası arasında Azalan Ay fazası vardır. Son rüb fazasında Ay tərs D formasında görülür.<ref>[https://stardate.org/nightsky/moon Moon Phase Calculator]</ref> [[Fayl:Mond Phasen.svg|thumb|center|600px|Ayın fazaları: <small>1.Yeni Ay; 2.Aypara; 3.İlk rüb; 4.Dolan Ay; 5.Bədirlənmiş Ay; 6.Azalan Ay; 7.Son rüb; 8.Aypara.</small>]] === Qabarma və çəkilmə təsirləri === [[Fayl:NB Fundy1 tango7174.jpg|150px|thumb|left|Ən yüksək [[qabarma və çəkilmə]]nin müşahidə olunduğu [[Fandi körfəzi]].]] [[Yer]]də müşahidə olunan [[qabarma və çəkilmə]] hadisələri Ayın [[cazibə qüvvəsi]]nin təsirindən baş verir. Ayın cazibə qüvvəsinin təsirindən [[okean]]lar ellips şəklində dartılır.<ref name="bbmkgf">Lambeck, K. (1977). "Tidal Dissipation in the Oceans: Astronomical, Geophysical and Oceanographic Consequences". Philosophical Transactions of the Royal Society A. 287 (1347): 545–594. Bibcode:1977RSPTA.287..545L. doi:10.1098/rsta.1977.0159.</ref> Bu səbəbdən də Yerin Aya doğru baxan üzü və bunun əks tərəfində dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi müşahidə olunur. Yer öz oxu ətrafında hərəkət etdiyi üçün qabarma nöqtələri də yerini dəyişir. Bunun nəticəsində okean suları periodik olaraq qabarma və çəkilmələrə məruz qalır. Qabarma nöqtələri, onlara doğru gedən böyük okean axıntılarının təsiri, Yerin öz oxu ətrafında hərəkəti nəticəsində okeanın diblərində baş verən suyun sürtünmə təsiri, suyun hərəkətsizliyi, quruya yaxınlaşdıqca dərinliyin azalması və fərqli okean səthləri arasındakı su kütləsi dəyişmələri səbəbindən [[qabarma və çəkilmə]] hadisəsi daha da qüvvətlənir.<ref>Le Provost, C.; Bennett, A. F.; Cartwright, D. E. (1995). "Ocean Tides for and from TOPEX/POSEIDON". Science. 267 (5198): 639–42. Bibcode:1995Sci…267..639L. doi:10.1126/science.267.5198.639. PMID 17745840.</ref> [[Fayl:Lunar libration with phase2.gif|thumb|200px|Ay librasiyası.]] Ayla [[okean]]lar arasındakı [[cazibə qüvvəsi]] əlaqəsi Ayın orbitinə təsir göstərir. Aydan baxıldığı zaman qabarma nöqtələri [[Yer]]in dönüşü ilə irəliyə doğru daşındığından birbaşa Ayın qarşısında deyildir. Cazibə qüvvəsi uyğunlaşması Yerin dönüşündən kinetik enerji və bucaq momentini udur. Bunun əksinə olaraq Ayın orbitinə bucaq momenti əlavə olunur.<ref name="bbmkgf"/><ref name="xvdxvb">Touma, Jihad; Wisdom, Jack (1994). "Evolution of the Earth-Moon system". The Astronomical Journal. 108 (5): 1943–1961. Bibcode:1994AJ….108.1943T. doi:10.1086/117209.</ref> Bu səbəbdən də Ay daha uzun periodlu və daha yüksək orbitə sahib olur.<ref name="xvdxvb"/> Ay və [[Yer]] arasındakı bu əlaqə səbəbindən aralarındakı məsafə hər il 3,8 sm artır.<ref>Chapront, J.; Chapront-Touzé, M.; Francou, G. (2002). "A new determination of lunar orbital parameters, precession constant and tidal acceleration from LLR measurements". Astronomy and Astrophysics. 387 (2): 700–709. Bibcode:2002A&A…387..700C. doi:10.1051/0004–6361:20020420.</ref> Qabarma və çəkilmə hadisəsi önəmsiz səviyyəyə çatana qədər Ayın Yerdən uzaqlaşması prosesi davam edəcəkdir və sonda orbit sabitləşəcəkdir. Bundan başqa [[atom saatı]] müşahidə olunaraq, [[Yer]]in hər il öz oxu ətrafında hərəkətinin 15 mikrosaniya artdığı məlum olmuşdur. Bu artma [[Ümumdünya vaxtı]]na da əlavə olunaraq zaman periodu nizamlanır.<ref>Ray, R. (15 May 2001). [http://bowie.gsfc.nasa.gov/ggfc/tides/intro.html "Ocean Tides and the Earth's Rotation"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151105135911/http://bowie.gsfc.nasa.gov/ggfc/tides/intro.html |date=2015-11-05 }}. IERS Special Bureau for Tides</ref> Ay orbit xüsusiyyətləri səbəbindən [[Yer]] ətrafında hərəkət edərkən librasiyaya məruz qalır. Librasiya hadisəsi Yerin öz oxu ətrafında hərəkət etməsi, Ayın Yer ətrafında kənarmərkəzli orbitdə hərəkəti və Ayın öz oxu ətrafındakı dönmə bucağının Yer ətrafındakı orbit müstəvisinə nəzərən bir az meyilli olması səbəbləri nəticəsində baş verir.<ref name="xvdxvb"/> Ayın [[Yer]]dən ancaq bir üzünün görünməsinə baxmayaraq, librasiya nəticəsində Yerdən Ay səthinin 59%-i müşahidə oluna bilir.<ref name="axbgy"/> [[Qabarma və çəkilmə]] prosesləri zamanı yığılan gərginlik səbəbindən Ay zəlzələləri baş verir. Ay zəlzələləri [[Yer]]də baş verən [[zəlzələ]]lərə nisbətən daha az baş verir və daha zəifdir. Buna baxmayaraq Ay zəlzələləri Yerdə baş verən zəlzələlərə nisbətən daha uzun müddət davam edir. Buna Ayda maye halda suyun olmaması səbəb olur. Ay zəlzələləri gözlənilməz şəkildə 1969–1972-ci illərdə aralığında, [[Apollon proqramı]] çərçivəsində [[kosmonavt]]ların Ay səthində yerləşdirdikləri [[seysmoqraf]]lar tərəfindən aşkarlandı.<ref>Latham, Gary; Ewing, Maurice; Dorman, James; Lammlein, David; Press, Frank; Toksőz, Naft; Sutton, George; Duennebier, Fred; Nakamura, Yosio (1972). "Moonquakes and lunar tectonism". Earth, Moon, and Planets. 4 (3–4): 373–382. Bibcode:1972Moon….4..373L. doi:10.1007/BF00562004.</ref> === Ay və Günəş tutulmaları === ==== Ay tutulması ==== {{əsas|Ay tutulması}} [[Fayl:Lunar eclipse October 8 2014 California Alfredo Garcia Jr mideclipse.JPG|100px|thumb|right|Ay tutulması.<br> <small>8 oktyabr 2014.</small>]] Ay orbitində hərəkət edərkən bəzən [[Yer]]in kölgəsindən keçir. Bu proses '''Ay tutulması''' adlanır. Ay tutulması Bədirlənmiş Ay fazasında ya da Ay düyün nöqtələrinə yaxın olduğu vaxt baş verir. Ay Yerin kölgəsinə daxil olarkən, üzərinə [[Günəş]] tərəfindən birbaşa olaraq işığın düşməsinin qarşısı alınır. Ay tutulmasının vaxtı təqribən 40 dəqiqə ilə 1 saat arasında dəyişir. Tutulma Ayın üfüq xəttindən yüksəkdə olduğu nöqtələrdən müşahidə oluna bilir. Ayın [[Yer]]in kölgəsinə daxil olmasına baxmayaraq, Günəş işığı Yerin [[atmosfer]]ində qırılaraq Ayın səthinə düşür və Ay bu səbəbdən Yerdən görülə bilir. İşıq Yer atmosferində qırıldığı üçün göy işıq udulur və Ayın səthinə qırmızı işıq çatır. Bu səbəbdən də Ay tutulma zamanı [[Yer]]dən üzərinə qırmızı kölgə düşmüş kimi görülür. Müşahidə yerindən asılı olaraq tutulma tam və ya qismən müşahidə oluna bilir. Əsasən ildə iki dəfə Ay tutulması müşahidə oluna bilir. Buna baxmayaraq Ay tutulmasının müşahidə olunmadığı ya da ildə üç dəfə müşahidə olunduğu dövrlər də ola bilər.<ref>[http://www.inconstantmoon.com/cyc_ecl1.htm On the nature of eclipses]</ref><ref>[http://www.dnaindia.com/india/report-what-lunar-eclipse-means-in-different-parts-of-world-1555136 Observing and Photographing Lunar Eclipses]</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=wuhNZejHeBg NASA | Lunar Eclipse Essentials]</ref> ==== Günəş tutulması ==== [[Fayl:Solar eclipse 1999 4.jpg|100px|thumb|Günəşin tam tutulması.<br> <small>Fransa. 1999</small>.]] Günəş tutulması Ayın [[Yer]]lə Günəşin arasına girməsi səbəbindən baş verir. Tutulmanın baş verməsi üçün Ayın bədirlənmiş fazada olması lazımdır. Bir il ərzində Ayın Yer ətrafında 12 dəfə dönməsinə baxmayaraq, Ayın orbit müstəvisi ilə Yerin orbit müstəvisi arasında 5°Fərq olması səbəbindən Ay hər dəfə Günəşin önündən tam keçmir və kəsişmə seyrək şəkildə meydana gəlir. Bu səbəbdən də ildə 2–5 dəfə Günəş tutulması müşahidə olunur. Bunlardan ən çox ikisi tam tutulma ola bilər. Günəş tutulması Yer üzərində hər dəfə çox məhdud yerlərdən görünür və hansısa bölgədə tam Günəş tutulmasının görünməsi nadir hadisədir.<ref>Littmann, Mark; Espenak, Fred; Willcox, Ken (2008). Totality: Eclipses of the Sun. Oxford University Press. pp. 18–19. ISBN 0-19-953209-5.</ref><ref>Five solar eclipses occurred in 1935.NASA (September 6, 2009). [http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEcat5/SE1901-2000.html "Five Millennium Catalog of Solar Eclipses"]. NASA Eclipse Web Site. Fred Espenak, Project and Website Manager.</ref> ===== Tutulmanın növləri ===== [[Fayl:Annular Eclipse. Taken from Middlegate, Nevada on May 20, 2012.jpg|100px|thumb|Halqalı tutulma.<br> <small>[[Nevada]]. 20 may 2012</small>.]] * '''Tam Günəş tutulması''': Ayın Günəşin [[Yer]]dən müşahidə olunan [[Fotosfer]]ini tam şəkildə örtməsi hadisəsidir. Günəşin çox parlaq olan Fotosferi Ayın qaranlıq kölgəsi tərəfindən örtülür və [[Günəş tacı]] adi gözlə görünə bilir. Bu zaman hava parlaq [[ulduz]]lar və [[planet]]lərin görülə biləcəyi şəkildə qaralır. Tam tutulma Yerdən məhdud yerlərdə müşahidə oluna bilir.<ref name="qasd">Harrington, Philip S. (1997). Eclipse! The What, Where, When, Why and How Guide to Watching Solar and Lunar Eclipses. New York: John Wiley and Sons. ISBN 0-471-12795-7.</ref> * '''Halqalı Günəş tutulması''': Ay Günəş önündən keçərkən onu tam örtə bilmədiyi zaman müşahidə olunur. Ayın diametri, Günəşin [[Fotosfer]]inin diametrinin təqribən 400-də 1-i qədərdir. Buna baxmayaraq Ayın [[Yer]]dən uzaqlığı, Günəşin uzaqlığının 400-də 1-i qədərdir. Bu səbəbdən də Ayın Yerdən müşahidə olunan böyüklüyü ilə Günəşin böyüklüyü təqribən eynidir. Buna baxmayaraq Yerin Günəş ətrafındakı orbiti və Ayın Yer ətrafındakı orbiti tam dairə formasında olmadığından Ay hər tam qovuşmalı keçişdə Günəşi tam şəkildə örtə bilmir. Bu zaman Günəş diskinin Ay tərəfindən örtülə bilməyən hissəsi Yerdən halqa şəklində görülür.<ref name="qasd"/> * '''Hibrid Günəş tutulması''': Bu zaman tutulma [[Yer]]in bəzi yerlərindən tam, bəzi yerlərindənsə halqalı olaraq görülür. Bu tutulma növü olduqca nadir hallarda baş verir.<ref name="qasd"/> * '''Hissəli Günəş tutulması''': Ayın Günəşi qismən örtməsi nəticəsində baş verir. Həm tam, həm də halqalı tutulma hissəli tutulma kimi başlayır və başa çatan zaman da yenidən hissəli tutulma formasında görünür. Tam tutulma zamanı tutulmanın tam müşahidə olunduğu məhdud məkan istisna olmaqla hadisənin görülə bildiyi digər yerlərdən tutulma hissəli şəkildə görülür.<ref name="qasd"/> == Müşahidəsi və tədqiqatlar == === Qədim dövrlər və Orta əsrlər === [[Fayl:Moon by Johannes hevelius 1645.PNG|thumb|[[İohann Hevel]]in Selenoqrafiya əsərində (1647) təsvir olunmuş Ay xəritəsi. Bu xəritədə ilk dəfə librasiya bölgələri əlavə olunmuşdur.]] Ayın hərəkəti [[astronom]]lar tərəfindən qədim dövrlərdən müşahidə olunmuşdur. [[Babil]] astronomları tərəfindən [[e.ə. V əsr]]də Ay tutulmalarının 18 illik Saros dövrələri ilə bağlı qeydlər aparılmışdı.<ref>Aaboe, A.; Britton, J. P.; Henderson,, J. A.; Neugebauer, Otto; Sachs, A. J. (1991). "Saros Cycle Dates and Related Babylonian Astronomical Texts". Transactions of the American Philosophical Society. American Philosophical Society. 81 (6): 1–75. doi:10.2307/1006543. JSTOR 1006543. One comprises what we have called "Saros Cycle Texts", which give the months of eclipse possibilities arranged in consistent cycles of 223 months (or 18 years).</ref> [[Hindli]] astronomlar tərəfindən Ayın aylıq uzanma xüsusiyyətləri xarakterizə olunmuşdur.<ref>Sarma, K. V. (2008). "Astronomy in India". In Helaine Selin. Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures (2 ed.). Springer. pp. 317–321. ISBN 978-1-4020-4559-2.</ref> [[Çinlilər|Çinli]] astronom olan [[Şi Şen]] tərəfindən [[e.ə. IV əsr]]də [[Günəş tutulması|Günəş]] və Ay tutulmalarını qabaqcadan təxmin etmək üçün cədvəl hazırlanmışdır.<ref name="vbczx">Needham, Joseph (1986). [https://books.google.az/books?id=jfQ9E0u4pLAC&redir_esc=y&hl=en Science and Civilization in China, Volume III: Mathematics and the Sciences of the Heavens and Earth.] Taipei: Caves Books. ISBN 978-0-521-05801-8.</ref> Daha sonra Ayın fiziki quruluşu və işığının səbəbi məlum olmuşdur. [[Qədim Yunanıstan|Qədim yunan]] filosofu [[Anaksaqor]] tərəfindən [[Günəş]] və Ayın nəhəng kürəvi qayalar olduğu və Ayın Günəşin işığı ilə aydınlandığı düşüncəsi ortaya atılmışdır.<ref name="vbczx"/><ref>O'Connor, J.J.; Robertson, E.F. (February 1999). [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Anaxagoras.html "Anaxagoras of Clazomenae"]. University of St Andrews.</ref> [[II əsr]]də [[Samosatalı Lusi]] tərəfindən qəhrəmanların Aya səyahətindən bəhs edən roman yazıldı.<ref>Fowler, H. W. & F. G. (trans.), The Works of Lucian of Samosata. Complete with exceptions specified in the preface (Oxford: Clarendon Press, 1905). Four volumes.</ref> 499-cü ildə [[hindli]] astronom [[Ariabhata]] öz əsərində Ay işığının Ay səthi üzərinə düşən [[Günəş]] işığının əks olunması səbəbindən yarandığını yazmışdı.<ref>Robertson, E. F. (November 2000). [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Aryabhata_I.html "Aryabhata the Elder"]. Scotland: School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews.</ref> [[Astronom]] və [[fizik]] olan [[İbn əl-Haytəm]] (965–1039) Ayın Günəş işığını güzgü kimi əks etdirmədiyini və əks etdirmənin aydınlıq tərəfindən bütün istiqamətlərə doğru yönəldiyini kəşf etdi.<ref>A. I. Sabra (2008). "Ibn Al-Haytham, Abū ʿAlī Al-Ḥasan Ibn Al-Ḥasan". Dictionary of Scientific Biography. Detroit: Charles Scribner's Sons. pp. 189–210, at 195.</ref> [[Sun imperiyası]] dövründə yaşamış olan [[Şen Ko]] (1031–1095) bal mumundan Ayın gümüş əks etdirici ilə örtülmüş modelini hazırlamışdır. Bu modelin üzərinə ağ toz səpib yandan baxıldığı zaman, model aypara formasında görünürdü.<ref name="vbczx"/> [[Fayl:Galileo's sketches of the moon.png|thumb|left|200px|[[Qalileo Qaliley]]in Ulduz xəbərləri ({{Dil-la| Sidereus Nuncius}}) kitabında təsvir olunmuş Ay fazaları.]] [[Aristotel]] ([[e.ə. 384]]-[[e.ə. 322|322]]) tərəfindən səhv də olsa, uzun müddət təsirli olan Ayın dörd əsas element hesab olunan torpaq, hava, od və suyun sərhəd bölgəsində yerləşdiyi düşüncəsi ortaya atılmışdır.<ref>Lewis, C. S. (1964). The Discarded Image. Cambridge: Cambridge University Press. p. 108. ISBN 978-0-521-47735-2.</ref> Buna baxmayaraq sonralar [[Selevikli Selevik]], [[Aristarxus Samoslu|Samoslu Aristarxus]] və [[Ptolomey]] tərəfindən aparılan hesablamalar nəticəsində Aristotelin düşüncəsinin səhv olduğu məlum oldu.<ref>van der Waerden, Bartel Leendert (1987). "The Heliocentric System in Greek, Persian and Hindu Astronomy". Annals of the New York Academy of Sciences. 500: 1–569. Bibcode:1987NYASA.500….1A. doi:10.1111/j.1749–6632.1987.tb37193.x. PMID 3296915.</ref><ref>Evans, James (1998). The History and Practice of Ancient Astronomy. Oxford & New York: Oxford University Press. pp. 71, 386. ISBN 978-0-19-509539-5.</ref> [[Arximed]] ([[e.ə. 287]]–[[e.ə. 212|212]]) [[Günəş sistemi]]ndəki Ay və digər kosmik cismlərin hərəkətlərini hesablamaq üçün istifadə olunacaq [[rəsədxana]]nın layihəsini hazırlamışdır.<ref>[http://www.nytimes.com/2008/07/31/science/31computer.html?hp&_r=0 "Discovering How Greeks Computed in 100 B.C."]. The New York Times.</ref> [[Orta əsrlər]]də [[teleskop]] kəşf edilənə qədər Ay səthinin mükəmməl şəkildə hamar olduğuna inanılırdı.<ref>Van Helden, A. (1995). [https://web.archive.org/web/20040623085326/http://galileo.rice.edu/sci/observations/Moon.html "The Moon"]. Galileo Project.</ref> 1609-cu ildə [[Qalileo Qaliley]] Ulduz xəbərləri kitabında ({{Dil-la|Sidereus Nuncius}}) Ayın teleskopla görülmüş ilk təsvirini çəkdi. O, Ayın səthinin hamar olmadığını, orada dağlar və kraterlərin olduğunu qeyd etmişdir.<ref>Raphael, Renée. Sidereus nuncius; or, A Sidereal Message, by Galileo Galilei. Isis, Vol. 101, No. 3 (September 2010), pp. 644–645. Published by: The University of Chicago Press on behalf of The History of Science Society.</ref> Daha sonra [[XVII əsr]]də [[Covanni Batista Riçoli]] və [[Fransisko Mariya Qrimaldi]] tərəfindən teleskopdan istifadə olunaraq Ayın xəritəsinin hazırlanmasına başlandı. Ay səthindəki yerlərin adlandırılmasının əsası da onlar tərəfindən qoyulmuşdur.<ref>Bolt, Marvin (ed.) 2007, Mapping the Universe (Chicago: Adler Planetarium & Astronomy Museum)</ref> 1834–1836-cı illərdə [[Vilhelm Biya]] və [[İohann Henrix Midler]] tərəfindən daha dəqiq olan Ay xəritələri ({{Dil-la|Mappa Selenographica}}) kitabı hazırlandı. Daha sonra onların işləri 1837-ci ildə Ay əsərində ({{Dil-de|Der Mond}}) toplandı. Bu əsərdə ilk dəfə Ayın dəqiq triqonometrik xüsusiyyətləri qeyd olunmuş, mindən çox dağın yüksəkliyi dəqiqliklə hesablanmışdır.<ref>Consolmagno, Guy J. (1996). "Astronomy, Science Fiction and Popular Culture: 1277 to 2001 (And beyond)". Leonardo. The MIT Press. 29 (2): 128. doi:10.2307/1576348. JSTOR 1576348.</ref> Ayda [[krater]]lərin varlığı ilk dəfə [[Qalileo Qaliley]] tərəfindən aşkarlanmışdır. 1870-ci ildə [[Riçard Praktr]] tərəfindən kraterlərin zərbə nəticəsində yarandığı düşüncəsi ortaya atılana qədər, onların vulkanik mənşəli olduğu düşünülürdü.<ref name="axbgy"/> Bu yanaşma 1892-ci ildə [[Qrov Karl Gilbert]] tərəfindən aparılan təcrübələr nəticəsində öz təsdiqini tapdı.<ref>Hall, R. Cargill (1977). [http://history.nasa.gov/SP-4210/pages/App_A.htm "Appendix A: LUNAR THEORY BEFORE 1964"]. NASA History Series. LUNAR IMPACT: A History of Project Ranger. Washington, D.C.: Scientific and Technical Information Office, NATIONAL AERONAUTICS AND SPACE ADMINISTRATION.</ref> Müqayisəli tədqiqatlar 1920–1940-cı illərə qədər davam etdi. Ay stratiqrafiyası inkişaf edərək 1950-ci illərdə astrogeologiya elminin yeni və böyüyən sahəsinə çevrildi.<ref name="axbgy"/> === Kosmik gəmilər === ==== XX əsrdə ==== ===== SSRİ missiyaları ===== [[Fayl:Soviet moonrover.JPG|200px|thumb|left|[[Lunaxod 1]] roveri.]] [[Fayl:RIAN archive 510848 Interplanetary station Luna 1 - blacked.jpg|180px|thumb|right|[[Luna 1]] kosmik gəmisi.]] [[ABŞ]] və [[SSRİ]] arasında [[Soyuq müharibə]]nin təsirindən [[kosmik yarış]] şiddətləndi və bu da Ay tədqiqatlarının intensivləşməsinə səbəb oldu. Bu dövrlərdə hər iki dövlətin kosmik missiyaları həyata keçirəcək potensialı vardı və onlar tərəfindən kosmosa ilk olaraq insansız kosmik gəmilər göndərilmişdir. [[SSRİ]]-nin [[Luna proqramı]] bu baxımdan birincidir. 1958-ci ildə üç adsız və uğursuz cəhddən sonra,<ref name="scbngff">Zak, Anatoly (2009). [http://www.russianspaceweb.com/spacecraft_planetary_lunar.html "Russia's unmanned missions toward the Moon"].</ref> [[Luna 1]] insan istehsalı ilk kosmik gəmi olaraq [[Yer]]in cazibəsindən çıxaraq Ayın yaxınlığından keçdi. 1959-cu ilin sentyabrında kosmosa buraxılan [[Luna 2]] kosmik gəmisi Ay səthi ilə toqquşdu və Ayla təmas edən insan istehsalı ilk kosmik gəmi oldu. Ayın [[Yer]]dən görünməyən üzünün ilk şəkilləri 1959-cu ildə [[Luna 3]] kosmik gəmisi tərəfindən çəkilmişdir.<ref name="scbngff"/> Ay səthinə işlək şəkildə enməyi bacarmış ilk [[kosmik gəmi]] 1966-cı ildə Aya enmiş [[Luna 9]] kosmik gəmisi olmuşdur. Həmin ildə [[SSRİ]] istehsalı [[Luna 10]] kosmik gəmisi ilk dəfə Ayın orbitinə daxil olmağı bacardı. [[SSRİ]] istehsalı olan [[Luna 16]] (1970), [[Luna 20]] (1972) və [[Luna 24]] (1976) kosmik gəmiləri Ay səthindən ümumilikdə 0,3 kq süxur nümunələri götürərək [[Yer]]ə qayıtmağı bacarmışdır.<ref name="scbngff"/> 1970 və 1973-cü illərdə [[Lunaxod proqramı]] çərçivəsində Aya göndərilmiş [[Lunaxod 1]] və [[Lunaxod 2]] roverləri Ay səthində hərəkət edən [[Yer]]dən idarə olunan ilk kosmik gəmilərdir.<ref>[http://www.zarya.info/Diaries/Luna/Luna17.php Luna — Exploring the Moon]</ref><ref>Mulholland, J. D.; Shelus, P. J.; Silverburg, E. C. (January 1, 1975). [https://ntrs.nasa.gov/search.jsp?R=19750020915 "Laser observations of the moon: Normal points for 1973"]. NASA. NTRS.</ref> ===== ABŞ missiyaları ===== [[Fayl:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg|210px|thumb|left|[[Apollon 8]] kosmik gəmisindən çəkilmiş [[Yer]].]] [[ABŞ]] tərəfindən Aya insanlı uçuşa hazırlıq məqsədi ilə ilk olaraq insansız missiyalar təşkil olunmuşdur. [[Reyncer proqramı]] çərçivəsində ilk dəfə Ayın yaxından çəkilmiş şəkilləri əldə olundu. [[Ay orbiti proqramı]] çərçivəsində Ayın bütünlüklə xəritəsi hazırlandı. 1966–1968-ci illəri əhatə edən [[Serveyer proqramı]] proqramı çərçivəsində [[SSRİ]] istehsalı olan [[Luna 9]] kosmik gəmisinin Aya işlək şəkildə enməsindən dörd ay sonra, [[Serveyer 1]] kosmik gəmisi Aya işlək şəkildə eniş etməyi bacardı. [[NASA]] insansız missiyalara pararel olaraq insanlı [[Apollon proqramı]]nı həyata keçirdi. Apollon kosmik gəmiləri [[Yer]] ətrafındakı orbitdə insanlı və insansız sınaqlar həyata keçirdikdən sonra, 1968-ci ildə ilk dəfə [[Apollon 8]] kosmik gəmisi ilə Ayın ətrafındakı orbitdə insanlı uçuş həyata keçirdi. 1969-cu ildə [[ABŞ]] tərəfindən Aya ilk dəfə insanlı kosmik gəminin endirilməsi [[kosmik yarış]]da dönüş nöqtəsi oldu.<ref>Coren, M. (26 July 2004). [http://edition.cnn.com/2004/TECH/space/07/16/moon.landing/index.html "'Giant leap' opens world of possibility"]. CNN.</ref> [[Fayl:Apollo 11 bootprint.jpg|150px|thumb|right|Ay səthində [[Edvin Oldrin]]in ayaq izi.]] 21 iyul 1969-cu ildə [[Apollon 11]] kosmik gəmisinin kapitanı olan [[Neyl Armstronq]] Aya ayaq basdı və Ayda yeriyən ilk insan oldu.<ref>[http://history.nasa.gov/ap11ann/ap11events.html "Record of Lunar Events, 24 July 1969"]. Apollo 11 30th anniversary. NASA.</ref> Bu an [[Yer]]də canlı olaraq təxminən 500 milyon insan tərəfindən izlənmişdi və o dövr üçün bu ən böyük göstəricidir.<ref>[http://www.spaceline.org/flightchron/apollo11.html "Manned Space Chronology: Apollo_11"]. spaceline.org.</ref><ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2004/07/0714_040714_moonlanding.html "Apollo Anniversary: Moon Landing "Inspired World""]. National Geographic.</ref> [[Apollon 11]] missiyasından [[Apollon 17]] missiyasına qədər həyata keçirilmiş (uğursuz [[Apollon 13]] istisna olmaqla) insanlı Ay missiyaları nəticəsində [[Yer]]ə ümumilikdə 380,05 kq olmaqla 2196 ayrı süxur nümunəsi gətirilmişdir.<ref>Orloff, Richard W. (September 2004) [First published 2000]. [http://history.nasa.gov/SP-4029/Apollo_18-30_Extravehicular_Activity.htm "Extravehicular Activity"]. Apollo by the Numbers: A Statistical Reference. NASA History Division, Office of Policy and Plans. The NASA History Series. Washington, D.C.: NASA. ISBN 0–16-050631-X. LCCN 00061677. NASA SP-2000–4029.</ref> [[ABŞ]] tərəfindən Aya həyata keçirilən bu insanlı missiyalar 1960-cı illərin texnologiyası üçün böyük uğurdu.<ref>Launius, Roger D. (July 1999). [http://history.nasa.gov/ap11ann/legacy.htm "The Legacy of Project Apollo"]. NASA History Office.</ref><ref>SP-287 What Made Apollo a Success? A series of eight articles reprinted by permission from the March 1970 issue of Astronautics & Aeronautics, a publication of the American Institute of Aeronautics and Astronautics. Washington, D.C.: Scientific and Technical Information Office, National Aeronautics and Space Administration. 1971.</ref> [[Apollon proqramı]] çərçivəsində Ay səthinə elmi tədqiqatlar aparmaq üçün cihazlar yerləşdirilmişdir. [[Apollon 12]], [[Apollon 14]], [[Apollon 15]], [[Apollon 16]] və [[Apollon 17]] missiyaları çərçivəsində Ayda istilik gedişatını ölçən cizah, [[seysmoqraf]] və maqnitometr kimi cizahları olan uzunömürlü tədqiqat stansiyaları qurulmuşdur. Büdcə yetərsizliyi səbəbindən bu cihazlardan [[Yer]]ə məlumat göndərilməsi 1977-ci ildə dayandırılmışdır. Buna baxmayaraq Ayda məsafələri lazerlə ölçən cizah hələ də istifadə olunur.<ref>[http://www.nasa.gov/centers/johnson/pdf/83129main_1977.pdf "NASA news release 77–47 page 242"] (PDF) (Press release). 1 September 1977.</ref><ref>Appleton, James; Radley, Charles; Deans, John; Harvey, Simon; Burt, Paul; Haxell, Michael; Adams, Roy; Spooner N.; Brieske, Wayne (1977). [https://web.archive.org/web/20071210143103/http://www.ast.cam.ac.uk/~ipswich/Miscellaneous/Archived_spaceflight_news.htm "OASI Newsletters Archive"]. NASA Turns A Deaf Ear To The Moon.</ref> 14 dekabr 1972-ci ildə [[Apollon 17]] missiyası çərçivəsində Ayda yeriyən [[Yucin Sernan]] Ayda yerimiş son insandır.<ref>[http://www.astronautix.com/c/cernan.html Cernan, Eugene Andrew]</ref> {{Dinlə | mövqe = right | faylınadı = Frase de Neil Armstrong.ogg | adı = Neyl Armstronq tərəfindən deyilmiş məşhur "Mənim üçün kiçik, insanlıq üçün böyük addım" ifadəsi. }} Bəziləri tərəfindən Aya təşkil olunan [[Apollon proqramı|Apollon missiyaları]]nın saxta olduğu ilə bağlı iddialar edilmişdir.<ref>[http://www.ufos-aliens.co.uk/cosmicapollo.html Evidence Of NASA Airbrushing Out Moon Anomalies]</ref> 2000-ci illərin sonlarından başlayaraq [[LROC]] kosmik gəmisinin çəkmiş olduğu yüksək dəqiqlikli şəkillərdə Aya eniş etmiş kosmik gəmilər və onların izləri görülmüşdür.<ref>[http://web.archive.org/mission_pages/LRO/news/apollo-sites.html "NASA Spacecraft Images Offer Sharper Views of Apollo Landing Sites"]. NASA.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20140318041834/http://lroc.sese.asu.edu/news/index.php?%2Fcategories%2F2-Featured-Image "The illuminated side of the still standing American flag to be captured at the Apollo 17 landing site."]. Lunar Reconnaissance Orbiter Camera News Center</ref> 2012-ci ildə [[Apollon proqramı]] çərçivəsində Aya sancılmış [[ABŞ bayrağı|ABŞ bayraqları]]nın şəkilləri paylaşılmışdır.<ref>[https://web.archive.org/web/20150725152127/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-19050795 "Apollo Moon flags still standing, images show"]. BBC News.</ref> ==== 1980–2000-ci illər ==== [[Fayl:Tycho crater on the Moon.jpg|thumb|190px|Tixo krateri.]] İlk Ay yarışından sonra bir müddət Aya təşkil olunan kosmik missiyaların intensivliyi azaldı və 1990-cı illərdə intensivlik yenidən artdı. Bu dövrdə bir neçə ölkə tərəfindən Aya tədqiqat cihazları göndərilmişdir. 1990-cı ildə [[Yaponiya]]nın Aya göndərdiyi [[Hiten]] kosmik gəmisi Ay orbitinə girməyi bacardı və Yaponiya bunu bacarmış üçüncü ölkə oldu. Hiten kosmik gəmisi tərəfindən elmi məlumatlar toplaması üçün Ayın orbitinə Haqaromo zondu göndərilsə də, zondun ötürücüsü xarab olduğundan istənilən nəticə əldə oluna bilmədi.<ref>[http://solarsystem.nasa.gov/missions/hiten/indepth "Hiten-Hagomoro"]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}. NASA.</ref> 1994-cü ildə [[ABŞ]] Müdafiə Departamenti və [[NASA]] tərəfindən ortaq şəkildə həyata keçirilmiş [[Klementayn]] kosmik gəmisi Ayın orbitinə girdi. Klementayn kosmik gəmisi tərəfindən Ayın yaxından çəkilmiş ilk kürəvi xəritəsi və multispektral şəkilləri [[Yer]]ə göndərildi.<ref>[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/cleminfo.html "Clementine information".] NASA. 1994.</ref> 1998-ci ildə [[Ay kəşfiyyatçısı]] kosmik gəmisi Ayın qütb bölgələrindəki dərin kölgəli kraterlərdə [[Hidrogen]] konsentrasiyalarının izinə rast gəldi ki, bu da Ayda həmin bölgələrdəki reqolit qatının altında su buzu ola biləcəyinə işarə idi.<ref>[http://lunar.arc.nasa.gov/results/neutron.htm "Lunar Prospector: Neutron Spectrometer"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100527105801/http://lunar.arc.nasa.gov/results/neutron.htm |date=2010-05-27 }}. NASA. 2001.</ref> [[ABŞ]], [[Yaponiya]], [[Çin]], [[Hindistan]] və [[Avropa Kosmik Agentliyi]]nin göndərdiyi kosmik gəmilər, xüsusən də [[Çandrayan 1]] kosmik gəmisinin Ayın qütb bölgələrindəki kölgəli kraterlərlə bağlı apardığı müşahidələr burada su buzunun varlığını təsdiqləmişdir. [[Apollon proqramı]]nın başa çatmasından sonra Aya iki rover missiyası həyata keçirilmişdir. Bunlara [[SSRİ]] tərəfindən 1973-cü ildə həyata keçirilmiş [[Lunaxod 2]] və [[Çin]] tərəfindən [[Çanq 3]] missiyası çərçivəsində 2013-cü ildə Aya endirilmiş Yutu roveri daxildir.<ref>[http://english.cri.cn/6909/2012/03/13/53s686639.htm "China Starts Manufacturing Third Lunar Probe"]. English.cri.cn.</ref> ==== XXI əsrdə ==== [[Fayl:Copernicus (LRO) 2.png|200px|thumb|right|Kopernik krateri.]] [[Avropa Kosmik Agentliyi]]nin Aya göndərmiş olduğu [[SMART 1]] kosmik gəmisi [[ion]] mühərrikinə sahib olan ikinci kosmik gəmi idi. Bu kosmik gəmi 15 noyabr 2004-cü ildə Ayın orbitinə daxil oldu və 3 sentyabr 2006-cı ildə Ayla toqquşduruldu. Bu kosmik missiya çərçivəsində Ay səthindəki kimyəvi tərkiblərin ilk ətraflı tədqiqatı aparıldı.<ref>[http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/SMART-1/SMART-1_factsheet "SMART-1 factsheet"]. European Space Agency. 26 February 2007.</ref> [[Çinin Aya ekspedisiya proqramı]] çərçivəsində [[Çanq 1]] kosmik gəmisi 5 noyabr 2007-ci ildə Ayın orbitinə girdi və 1 mart 2009-cu ildə planlı şəkildə Ay səthinə çırpıldı.<ref>[http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-03/01/content_7523687.htm "China's first lunar probe ends mission"]. Xinhua. 1 March 2009.</ref> Çanq 1 missiyası çərçivəsində Ayın bütünlükdə xəritəsi əldə olunmuşdur. Daha sonra [[Çin]] tərəfindən daha dəqiq cihazlarla təchiz olunmuş [[Çanq 2]] kosmik gəmisi Aya göndərildi. Daha sonra bu kosmik gəmi kosmosun dərinliyinə getməzdən əvvəl bir müddət [[Yer]]lə [[Günəş]]in L2 Laqranj nöqtəsində qaldı. 13 dekabr 2012-ci ildə [[4179 Tutatis]] [[asteroid]]inin yaxınlığından keçərək kosmosun dərinliklərinə doğru uçdu. [[Çanq 3]] missiyası çərçivəsində Aya Yutu roveri endirilmişdir. [[Çin]] 2020-ci ildən əvvəl ikinci rover missiyası olan [[Çanq 4]] kosmik gəmisi, ondan qısa müddət sonra isə [[Yer]]ə nümunə gətirməli olan [[Çanq 5]] kosmik gəmisini Aya göndərmək istəyir.<ref>Leonard David (17 March 2015). [http://www.space.com/28809-china-rocket-family-moon-plans.html "China Outlines New Rockets, Space Station and Moon Plans"]. Space dot com.</ref> [[Fayl:LADEE w flare - cropped.jpg|200px|thumb|left|LADEE kosmik zondunun təmsili görünüşü.]] 4 oktyabr 2007-ci il və 10 iyun 2009-cu il aralığında fəaliyyət göstərmiş [[Kaquya]] kosmik gəmisi [[JAXA|Yaponiya Kosmos Araşdırma Agentliyi]] tərəfindən Aya göndərilmişdir. Bu kosmik gəmi bir yüksək dəqiqlikli video kamera və iki kiçik radio ötürücü ilə təchiz olunmuşdu və [[Yer]]dən kənarda yüksək dəqiqlikli video çəkən ilk kosmik gəmi oldu.<ref>[http://www.selene.jaxa.jp/en/profile/index.htm "KAGUYA Mission Profile"]. JAXA.</ref><ref>[http://global.jaxa.jp/press/2007/11/20071107_kaguya_e.html "KAGUYA (SELENE) World's First Image Taking of the Moon by HDTV"]. Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA) and NHK (Japan Broadcasting Corporation). 7 November 2007.</ref> [[Hindistan]]ın ilk Ay missiyası olan [[Çandrayan 1]] kosmik gəmisi 8 noyabr 2008-ci ildə Ay orbitinə daxil oldu və 27 avqust 2009-cu ildə onunla əlaqə itənə qədər Ayın səthi, kimyəvi və mineraloji xüsusiyyətləri haqqında məlumatlar göndərdi. Çandrayan 1 kosmik gəmisi tərəfindən Ayın qütblərində su buzu olduğu təsdiqləndi.<ref>"Mission Sequence". Indian Space Research Organisation. 17 November 2008.</ref> [[Hindistan Kosmos Araşdırma Agentliyi]] 2018-ci ildə Aya [[Çandrayan 2]] kosmik gəmisini göndərməyi planlaşdırır.<ref>"Indian Space Research Organisation: Future Program". Indian Space Research Organisation.</ref> [[NASA]] tərəfindən Aya göndərilən [[Ay tədqiqat kosmik gəmisi]] və [[LCROSS]] kosmik gəmisi Ayda müşahidələr həyata keçirdi. 9 oktyabr 2009-cu ildə LCROSS kosmik gəmisi öz missiyasını tamamladıqdan sonra planlı şəkildə Kebis kraterinə çırpıldı.<ref>[http://lcross.arc.nasa.gov/observation.htm "Lunar CRater Observation and Sensing Satellite (LCROSS): Strategy & Astronomer Observation Campaign"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120504042620/http://lcross.arc.nasa.gov/observation.htm |date=2012-05-04 }}. NASA. October 2009.</ref> [[NASA]] tərəfindən iki [[GRAİL]] kosmik gəmisi 1 yanvar 2012-ci ildə Ayın daxili quruluşu ilə bağlı məlumatlar toplamaq üçün Aya göndərildi.<ref>Chang, Alicia (26 December 2011). "Twin probes to circle moon to study gravity field". The Sun News. Associated Press.</ref> NASA tərəfindən Ayın ekzosferini tədqiq etmək üçün göndərilən [[LADEE]] zondu 6 oktyabr 2013-cü ildə Ay orbitinə daxil oldu.<ref>[http://www.nasa.gov/mission_pages/ladee/mission-overview "LADEE Mission Overview"]. NASA.gov. September 6, 2013.</ref> [[Rusiya]] dondurulmuş Luna-Qlob layihəsini yenidən aktivləşdirməyi və Aya yeni missiyalar təşkil etməyi planlaşdırır.<ref>Covault, C. (4 June 2006). "Russia Plans Ambitious Robotic Lunar Mission". Aviation Week.</ref><ref>"Russia to send mission to Mars this year, Moon in three years". "TV-Novosti". 25 February 2009.</ref> 13 sentyabr 2007-ci ildə [[Google]] şirkəti tərəfindən Aya özəl şirkətlər tərəfindən təşkil olunacaq missiyaları təşviq etmək üçün [[Google Lunar X mükafatı]] təsis olundu. Mükafatın şərtlərinə görə Aya rover göndərməyi bacaran və digər xüsusi tələbləri qarşılayan özəl şirkətlərə 20 milyon dollar vəd olunurdu.<ref>[http://lunar.xprize.org/ "About the Google Lunar X Prize"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180213110602/https://lunar.xprize.org/ |date=2018-02-13 }}. X-Prize Foundation. 2010.</ref> [[NASA]] 14 yanvar 2004-cü ildə [[ABŞ]] prezidenti [[Corc Buş]]un istəyindən sonra 2019-cu ildə Aya insanlı missiya həyata keçirməyin və 2024-cü ildə Ayda baza tikməyin hazırlıqlarına başladı.<ref>[http://www.nasa.gov/missions/solarsystem/bush_vision.html "President Bush Offers New Vision For NASA"] (Press release). NASA. 14 December 2004</ref> Konsteleyşn proqramı çərçivəsində Aya insanlı missiya təşkil etməyin sınaqlarına və Ayda tikilməsi düşünülən bazanın layihələndirilməsinə investisiya ayrılmışdı.<ref>[http://www.nasa.gov/topics/journeytomars/index.html "Constellation"]. NASA.</ref><ref>[http://www.nasa.gov/home/hqnews/2006/dec/HQ_06361_ESMD_Lunar_Architecture.html "NASA Unveils Global Exploration Strategy and Lunar Architecture"] (Press release). NASA.</ref> Buna baxmayaraq [[NASA]] tərəfindən 2025-ci ildə [[asteroid]]ə və 2035-ci ildə [[Mars (planet)|Mars]]ın orbitinə təşkil olunması düşünülən insanlı missiyalar səbəbindən bu layihə dayandırılmışdır.<ref>NASAtelevision (15 April 2010). [https://www.youtube.com/watch?v=3rNn_cUrlmE "President Obama Pledges Total Commitment to NASA"]. YouTube.</ref> [[Hindistan]] 2030-cu ilə qədər Aya insanlı missiya təşkil etmək istəyini bildirmişdir.<ref>{{Cite web |title=Kalam visualises establishing space industry |url=http://www.hindu.com/thehindu/holnus/008200609212240.htm |access-date=2008-06-11 |archive-date=2008-06-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080611132255/http://www.hindu.com/thehindu/holnus/008200609212240.htm |url-status=live }}</ref> == Hüquqi statusu == [[Soyuq müharibə]] müddətində [[ABŞ]] tərəfindən 1950-ci illərdə Horizon layihəsi başladıldı. Bu layihəyə görə Ayda ABŞ-ın rəqiblərinə yönəlmiş roketlər olan hərbi baza tikilməli idi. Bu bazada Ayda nüvə sınaqları keçirmək də nəzərdə tutulmuşdu.<ref>Brumfield, Ben (25 July 2014). [http://edition.cnn.com/2014/07/24/us/1960s-moon-military-base/ "U.S. reveals secret plans for '60s moon base"]. CNN.</ref> [[ABŞ]] Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən də bu layihəyə bənzər Lunex layihəsi düşünülmüşdü.<ref>Teitel, Amy (11 November 2013). [http://www.popsci.com/blog-network/vintage-space/lunex-another-way-moon "LUNEX: Another way to the Moon"]. Popular Science.</ref><ref name="vvvcc">Logsdon, John (2010). John F. Kennedy and the Race to the Moon. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-11010-6.</ref> Buna baxmayaraq hər iki layihə də həyata keçirilmədi və Ayda hərbi layihələr yerinə [[NASA]] tərəfindən dinc layihələr həyata keçirildi.<ref name="vvvcc"/> [[SSRİ]] və [[ABŞ]] tərəfindən təşkil olunmuş missiyalarda Ay səthinə simvolik olaraq bu dövlətlərə aid müxtəlif simvol və bayraqlar qoyulsa da, Ay heç bir dövlətin deyildir.<ref name="ccxxvv">"Can any State claim a part of outer space as its own?". United Nations Office for Outer Space Affairs</ref> [[ABŞ]] və [[Rusiya]] 1967-ci ildə imzalanan və kosmosu beynəlxalq sularla eyni hüquqi statusda qəbul edən Xarici kosmos müqaviləsinin tərəfləridir.<ref name="ccxxvv"/><ref>"How many States have signed and ratified the five international treaties governing outer space?". United Nations Office for Outer Space Affairs. 1 January 2006.</ref> Bu müqavilədə eyni zamanda Ayın dinc məqsədlərlə istifadə olunması və hər cür hərbi istifadənin qadağan olunması razılaşdırılmışdır.<ref>"Do the five international treaties regulate military activities in outer space?". United Nations Office for Outer Space Affairs.</ref> 1979-cu ildə Aydakı resurslardan heç bir dövlətin təkbaşına istifadə edə bilməyəcəyini özündə əks etdirən Ay razılaşması imzalansa da, Aya missiyalar həyata keçirməyi bacaran dövlətlərdən heç biri bu müqavilənin tərəfləri deyildir.<ref>[http://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/treaties/intromoon-agreement.html "Agreement Governing the Activities of States on the Moon and Other Celestial Bodies"]. United Nations Office for Outer Space Affairs.</ref> Bəzi dövlətlər və insanlar tərəfindən Aya bütövlükdə və ya qismən haqq iddia edilsə də, bunlar nəzərə alınmamışdır.<ref>"The treaties control space-related activities of States. What about non-governmental entities active in outer space, like companies and even individuals?". United Nations Office for Outer Space Affairs.</ref><ref>[http://www.iislweb.org/docs/IISL_Outer_Space_Treaty_Statement.pdf "Statement by the Board of Directors of the IISL On Claims to Property Rights Regarding The Moon and Other Celestial Bodies (2004)"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091222021426/http://www.iislweb.org/docs/IISL_Outer_Space_Treaty_Statement.pdf |date=2009-12-22 }} (PDF). International Institute of Space Law. 2004</ref><ref>[http://www.iislweb.org/docs/Statement%20BoD.pdf "Further Statement by the Board of Directors of the IISL On Claims to Lunar Property Rights (2009)"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091222022107/http://www.iislweb.org/docs/Statement%20BoD.pdf |date=2009-12-22 }} (PDF). International Institute of Space Law. 22 March 2009.</ref> == Mədəniyyətə təsiri == === Ay kultu === [[Fayl:Nuremberg chronicles f 76r 3.png|200px|thumb|Ay və [[Günəş]]in üzlərə sahib şəkildə göstərildiyi ənənəvi təsvir.]] Ay inancı [[din]] və [[mifologiya]]larda öz əksini tapmışdır. [[İrlandiya]]nın Nout bölgəsində tapılmış 5000 il bundan əvvələ aid olan qaya yazılarında Ayın ilk təsvirləri verilmişdir.<ref>[http://www.spacetoday.org/SolSys/Earth/OldStarCharts.html "Carved and Drawn Prehistoric Maps of the Cosmos"]. Space Today Online.</ref> Ay dənizlərinin tünd görünməsi və dağlıq ərazilərindən seçilməsi səbəbindən fərqli mədəniyyətlər Ayın səthində insan, dovşan, bufallo kimi bənzətmələr görmüşlər. Bir çox qədim mədəniyyətlərin inancında Ay tanrı və ya fövqəl qüvvə kimi əks olunmuşdur. Qədim [[Mesopotamiya dini|Mesopotamiya inanclarında]] [[Sin (mifologiya)|Sin]] adlı Ay tanrısına inanılırdı. [[Yunan mifologiyası]]nda [[Selena]] adlı Ay ilahəsinə inanılırdı. Aypara forması Ayı simvolizə etmək üçün qədim dövrlərdən istifadə olunur. Yunan mifologiyasında Selena başında aypara formalı simvol olan qadın kimi təsvir olunurdu. Yunan mifologiyasında Heketa adlanan Ay ilahəsi də vardı ki, bu ilahə [[Bizantion]] şəhərinin hamisi hesab olunurdu. Ay inancı [[türk mifologiyası]]nda da öz əksini tapmışdır. Altay türkləri [[Ay Ata]] ya da Ay Dədə olaraq adlandırılan tanrının olduğuna inanırlar. Onların inancına görə Ay Ata göyün altıncı qatında oturur. Bundan başqa [[Oğuz xan]]ın oğullarından birinin adı da [[Ay xan]]dır. [[Oğuzlar]]ın [[Boz oxlar]] qoluna aid olan Ay xanın Yazar, Tokar, Doburka və Yaparlu adında dörd oğlunun olduğuna inanılır.<ref>{{Cite web |title=TÜRK MİTOLOJİSİ |url=http://www.turkmensitesi.com/466.html |access-date=2016-09-13 |archive-date=2016-05-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514095426/http://www.turkmensitesi.com/466.html |url-status=dead }}</ref> Aypara və ulduz, Aypara və Günəşin birgə təsvirlərinin tarixi [[Tunc dövrü]]nə qədər gedib çatır. Aypara və ulduz bir çox dövlətin bayrağında da öz əksini tapmışdır. [[Orta əsrlər]]də Ay və [[Günəş]]in üzlərə sahib olan şəkildə təsviri ilə bağlı ənənə vardı. [[Məhəmməd peyğəmbər]] tərəfindən həyata keçirildiyinə inanılan [[Ayın parçalanması]] möcuzəsi [[müsəlman]]ların inancında öz əksini tapmışdır.<ref>"Muhammad." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online, p.13</ref> === Ay təqvimi === Ay [[Yer]]dən nizamlı şəkildə fazalarda görüldüyündən qədim təqvimlərdə öz əksini tapmışdır. Üzərində vaxtı göstərmək üçün cızıqlar olan və bundan 20–30 min il əvvələ aid olduğu düşünülən tapılmış sümüklər [[Ay təqvimi]]nə ilk nümunələr hesab oluna bilər.<ref>Marshack, Alexander (1991), The Roots of Civilization, Colonial Hill, Mount Kisco, NY.</ref><ref name="Brooks, A. S 1987">Brooks, A. S. and Smith, C. C. (1987): "Ishango revisited: new age determinations and cultural interpretations", The African Archaeological Review, 5 : 65–78.</ref><ref name="Brooks, A. S 1987"/> Mesopotamiyada [[e.ə. III minillik]]də Ay təqvimindən istifadə olunurdu. Ay təqribən 30 gün davam edən bir perioda sahibdir. Ay sözü indi olduğu kimi, [[qədim türk dili]]ndə də vaxt periodunu bildirmək üçün istifadə olunurdu.<ref name="cccxxx"/> Bəzi müsəlman ölkələrində [[Hicri-qəməri təqvim]] adlanan Ay təqvimindən istifadə olunur.<ref>[http://www.staff.science.uu.nl/~gent0113/islam/islam_tabcal_hilal.htm "Islamic Calendars based on the Calculated First Visibility of the Lunar Crescent"]. University of Utrecht</ref> === Ay effekti === Ay uzun müddət dəlilik və məntiqsizliklə əlaqələndirilmişdir. [[İngilis dili]]ndə çılğınlıq və dəli mənasında işlənən ''lunacy'' və ''lunatic'' sözləri Ayla bağlıdır. [[Aristotel]] və [[Böyük Plini]] kimi filosoflar beynin çox hissəsinin sudan ibarət olması səbəbindən Ayın insanlara da [[qabarma və çəkilmə]] təsirləri göstərdiyinə inanırdılar. Xüsusən də, onların düşüncəsinə görə bədirlənmiş Ay insanlarda dəliliyə səbəb ola bilərdi. Buna baxmayaraq sonradan Ayın [[cazibə qüvvəsi]]nin insana təsir edə biləcək qədər güclü olmadığı məlum olmuşdur.<ref name="quyert">Lilienfeld, Scott O.; Arkowitz, Hal (2009). [http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=lunacy-and-the-full-moon "Lunacy and the Full Moon"]. Scientific American.</ref> Hal hazırda da Ay bədirlənmiş fazada olarkən cinayətlərin, intihar hallarının və qəzaların artması kimi halların baş verməsinə inananlar olsa da, bu elmi təsdiqini tapmamışdır.<ref name="quyert"/><ref>Rotton, James; Kelly, I. W. (1985). "Much ado about the full moon: A meta-analysis of lunar-lunacy research.". Psychological Bulletin. 97 (2): 286–306. doi:10.1037/0033–2909.97.2.286.</ref><ref>Martens, R.; Kelly, I. W.; Saklofske, D. H. (1988). "Lunar Phase and Birthrate: A 50-year Critical Review". Psychological Reports. 63 (3): 923–934. doi:10.2466/pr0.1988.63.3.923.</ref><ref>Kelly, Ivan; Rotton, James; Culver, Roger (1986), "The Moon Was Full and Nothing Happened: A Review of Studies on the Moon and Human Behavior", Skeptical Inquirer, 10 (2): 129–43. Reprinted in The Hundredth Monkey — and other paradigms of the paranormal, edited by Kendrick Frazier, Prometheus Books. Revised and updated in The Outer Edge: Classic Investigations of the Paranormal, edited by Joe Nickell, Barry Karr, and Tom Genoni, 1996, CSICOP.</ref><ref>Foster, Russell G.; Roenneberg, Till (2008). "Human Responses to the Geophysical Daily, Annual and Lunar Cycles". Current Biology. 18 (17): R784–R794. doi:10.1016/j.cub.2008.07.003. PMID 18786384.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * [http://www.nytimes.com/2014/09/09/science/revisiting-the-moon.html "Revisiting the Moon"]. New York Times. * [http://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/948_discovery_2008/page4.shtml The Moon]. Discovery 2008. BBC World Service. * Bussey, B.; Spudis, P.D. (2004). The Clementine Atlas of the Moon. Cambridge University Press. ISBN 0-521-81528-2. * Cain, Fraser. [http://www.astronomycast.com/2007/01/episode-17-where-does-the-moon-come-from/ "Where does the Moon Come From?"]. Universe Today. Retrieved 1 April 2008. (podcast and transcript) * Jolliff, B. (2006). Wieczorek, M.; Shearer, C.; Neal, C., eds. [http://www.minsocam.org/msa/RIM/Rim60.html New views of the Moon]. Rev. Mineral. Geochem. 60. Chantilly, Virginia: Min. Soc. Amer. p. 721. doi:10.2138/rmg.2006.60.0. ISBN 0-939950-72-3. * Jones, E.M. (2006). [http://www.hq.nasa.gov/office/pao/History/alsj/ "Apollo Lunar Surface Journal"]. NASA. * [http://www.lpi.usra.edu/lunar/missions/ "Exploring the Moon"]. Lunar and Planetary Institute. * Mackenzie, Dana (2003). The Big Splat, or How Our Moon Came to Be. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-15057-6. * Moore, P. (2001). On the Moon. Tucson, Arizona: Sterling Publishing Co. ISBN 0-304-35469-4. * [http://www.psrd.hawaii.edu/Archive/Archive-Moon.html "Moon Articles"]. Planetary Science Research Discoveries. * Spudis, P. D. (1996). The Once and Future Moon. Smithsonian Institution Press. ISBN 1-56098-634-4. * Taylor, S.R. (1992). Solar system evolution. Cambridge Univ. Press. p. 307. ISBN 0-521-37212-7. * Teague, K. (2006). [http://www.apolloarchive.com/apollo_archive.html "The Project Apollo Archive"]. * Wilhelms, D.E. (1987). [http://ser.sese.asu.edu/GHM/ "Geologic History of the Moon"]. U.S. Geological Survey Professional paper. 1348. * Wilhelms, D.E. (1993). [http://www.lpi.usra.edu/publications/books/rockyMoon/ To a Rocky Moon: A Geologist's History of Lunar Exploration]. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. ISBN 0-8165-1065-2. == Həmçinin bax == {{sütunlar}} {{sütun}} * [[Günəş sistemi]] * [[Yer]] * [[Peyk]] * [[Ay təqvimi]] * [[Ay turizmi]] {{sütun}} * [[Apollon proqramı]] * [[Apollon 11]] * [[Ay fırıldağı]] * [[Ay xan]] {{sütun/son}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=UlSXlbCo9iw Ay tutulması nədir?] {{az}} {{sütunlar}} {{sütun}} ;İngiliscə * [http://apod.nasa.gov/apod/ap130129.html APOD — Video of lunar drive] * [https://www.google.com/maps/space/moon/@6.1467095,139.2754359,23010541m/data=!3m1!1e3 The Moon on Google Maps], a 3-D rendition of the moon akin to Google Earth === Kartoqrafik resurslar === * [http://www.lpi.usra.edu/resources/cla/ "Consolidated Lunar Atlas"]. Lunar and Planetary Institute. * [http://planetarynames.wr.usgs.gov/?system=Earth&body=Moon&systemID=3&bodyID=11 Gazetteer of Planetary Nomenclature (USGS)] List of feature names. * 3D zoomable globes: ** [http://moon.google.com/ "Google Moon"]. Google. 2007. ** [http://www.worldwindcentral.com/wiki/Moon "Moon"]. World Wind Central. NASA. 2007. * [http://home.bt.com/techgadgets/technews/explore-the-lunar-north-pole-11363885909226?s_intcid=con_RL_LunarNorthPole Large image of the Moon's north pole area] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160823192057/http://home.bt.com/techgadgets/technews/explore-the-lunar-north-pole-11363885909226?s_intcid=con_RL_LunarNorthPole |date=2016-08-23 }} === Müşahidə === * [http://www.timeanddate.com/moon/ "Find moonrise, moonset and moonphase for a location"]. 2008. * [http://astro.ukho.gov.uk/moonwatch/nextnewmoon.htm "HMNAO's Moon Watch"]. 2005. Retrieved 24 May 2009. See when the next new crescent moon is visible for any location. === Əsas === * [http://www.esa.int/var/esa/storage/images/esa_multimedia/images/2013/01/lunar_base_made_with_3d_printing/12501019-1-eng-GB/Lunar_base_made_with_3D_printing.jpg Lunar shelter] ([http://www.esa.int/Our_Activities/Technology/Building_a_lunar_base_with_3D_printing building a lunar base with 3D printing]) {{sütun}} ;Rusca * [http://selfire.com/2008/09/1535/ Теории и версии происхождения Луны] * [http://www.moonphaseinfo.com/lunarus.php Фазы Луны] * [http://astrotourist.info/fazy-luny-v-2011-godu Фазы Луны, перигеи и апогеи, покрытия звезд и затмения] * [http://selena.sai.msu.ru/Home/SolarSystem/moon/moon.htm Данные о Луне] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111119131731/http://selena.sai.msu.ru/Home/SolarSystem/moon/moon.htm |date=2011-11-19 }} (ГАИШ) * [http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/549/ Популярная статья о полётах на Луну] * [http://planetarium-kharkov.org/?q=color-moon Цветная фотография Луны] * [http://www.shvedun.ru/fotomoon.htm Фотографии Луны, сделанные с наземных телескопов] * [http://www.youtube.com/watch?v=mvwI1KyulGg "Вода сухой Луны"] Шевченко В. В., лекция в Московском планетарии, 20.03.2013 (видео) * [http://tvroscosmos.ru/frm/planeta/2010/luna1.php Битва за Луну] документальный фильм, 2010, (Телестудия Роскосмоса) {{sütun/son}} {{Günəş sistemi}} [[Kateqoriya:Ay| ]] [[Kateqoriya:Astronomiya]] [[Kateqoriya:Peyklər]] [[Kateqoriya:Antik dövrlərdən bəri bilinən astronomik cisimlər]] 1ehbgzt9ywsjk4e9r0tithf80tb9pzx 0 8595 6557328 6516732 2022-08-01T03:29:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} [[Fayl:CMB Timeline300 no WMAP.jpg|400px|thumb|right|Kainatın metrik genişləməsinin xronologiyası. Kainatın nəzəri olaraq müşahidə edilə bilinməyən hissələri də daxil olmaqla, kainatın hər bir zamanı dairəvi bölmələrdə göstərilib. Solda inflasionar epoxada böyük genişləmə yaşanır və mərkəzdə genişləmə sürətlənir (rəssamın təsviridir, dəqiq ölçüsü deyil).]] {{Fiziki kosmologiya}} '''Böyük partlayış''' — müşahidə edilə bilən [[kainat]]ın məlum olan ən erkən dövrlərindən, sonrakı geniş miqyaslı [[təkamül]]ünə qədər araşdıran kosmoloji model və nəzəriyyə.<ref>{{kitab3 | müəllif = İosif Silk | başlıq = Horizons of Cosmology/Kosmologiya Üfüqləri | link = https://books.google.az/books/about/Horizons_of_Cosmology.html?id=GA31rD_2mb0C&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Templeton Press | il = 2009 | cild = | səhifə = 198 | səhifələr = | isbn = 9781599473413 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Simon Sinq | başlıq = Big Bang: The Origin of the Universe/Böyük Partlayış: Kainatın mənşəyi | link = https://books.google.az/books/about/Big_Bang.html?id=9yeFivEp53oC&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = HarperCollins | il = 2005 | cild = | səhifə = 560 | səhifələr = | isbn = 9780007162208 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://map.gsfc.nasa.gov/universe/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110629050256/https://map.gsfc.nasa.gov/universe/ |archivedate = 29 iyun 2011 |title = Cosmology: The Study of the Universe |author = NASA/WMAP Science Team |date = 6 iyun 2011 |work = NASA |publisher = map.gsfc.nasa.gov |accessdate = 22 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Nəzəriyyə kainatın çox yüksək [[sıxlıq]] və yüksək [[temperatur]]un təsiri ilə necə böyüdüyünü təsvir edir,<ref name=":0">{{cite web |url = https://www.sciencechannel.com/tv-shows/how-the-universe-works/full-episodes/first-second |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180803102714/https://www.sciencechannel.com/tv-shows/how-the-universe-works/full-episodes/first-second |archivedate = 3 avqust 2018 |title = HOW THE UNIVERSE WORKS |author = Mark Bridc |date = 30 iyul 2014 |work = Silver Spring |publisher = sciencechannel.com |accessdate = 22 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> işıq elementlərinin çoxluğu, [[radiasiya]], genişmiqyaslı struktur, [[Habbl qanunu]] ([[qalaktika]]lar nə qədər uzaq olsa, [[Yer]]dən daha sürətli uzaqlaşırlar) və [[kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]] (CMB — cosmic microwave background) daxil olmaqla geniş hadisələr üçün hərtərəfli izahat verir. Müşahidə olunan şərtlər fizikanın məlum qanunlarından istifadə edərək vaxtında geri ekstrapolyasiya edilsə, proqnoz yüksək sıxlıq dövründən əvvəl Böyük partlayış ilə əlaqələndirilən heçlik və ya sinqulyarlıq olduğunu göstərir. Cari biliklər sinqulyarlığın primordial olduğunu müəyyən etmək üçün yetərsizdir. [[Corc Lemetr]] 1927-ci ildə ilk dəfə olaraq genişlənən kainatın zamanla yaranan tək nöqtə ilə izlənilə biləcəyini qeyd etdi. Bu nəzəriyyəni "ibtidai atom" nəzəriyyəsi adlandırdı. Bir zamanlar elmi ictimaiyyət Böyük partlayış tərəfdarları və "[[stasionar vəziyyət]]" tərəfdarları (Böyük partlayış olmadığına, həmişə stabilliyin olduğuna inananlar) olaraq 2 fərqli model tərəfdarları arasında bölünmüşdü. Lakin, bir sıra geniş empirik sübutlara əsasən hal-hazırda əksəriyyət hamı tərəfindən qəbul edilən Böyük partlayış tərəfdarıdır.<ref>{{kitab3 | müəllif = Helge Kraq | başlıq = Cosmology and controversy : the historical development of two theories of the universe | link = https://archive.org/details/cosmologycontrov00helg | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Princeton University Press | il = 1996 | cild = | səhifə = 319 | səhifələr = | isbn = 978-0-691-02623-7 | doi = | ref = }}</ref> Qalaktik [[qırmızı yerdəyişmə]]lər əsasında aparılan analizlərə görə, [[Edvin Habbl]] 1929-cu ildə [[qalaktika]]ların bir-birindən ayrıldığı nəticəsinə gəldi; bu genişlənən kainat üçün olduqca əhəmiyyətli müşahidə dəlilidir. 1964-cü ildə Böyük partlayış modelinin lehinə olan çox önəmli bir hadisə, [[Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]] hadisəsi kəşf edildi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Tay L. Çou | başlıq = Gravity, Black Holes, and the Very Early Universe: An Introduction to General Relativity and Cosmology | link = https://books.google.az/books?id=fp9wrkMYHvMC&pg=PA211&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false | cavabdeh = | yer = [[Nyu-York]] | nəşriyyat = Springer | il = 2008 | cild = | səhifə = 211 | səhifələr = | isbn = 9780387736310 | doi = | ref = }}</ref> [[Fizika]] qanunlarından kainatın xüsusiyyətlərini, sıxlıq və temperaturun artmasına qədər olan dövrü ətraflı şəkildə hesablamaq üçün istifadə edilə bilər.<ref>{{kitab3 | müəllif = Partridge, R. Bruce | başlıq = 3K: The Cosmic Microwave Background Radiation | link = https://books.google.az/books?id=5G3wdV1IPE4C&pg=PR17&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Cambridge University Press | il = 2007 | cild = | səhifə = xvii | səhifələr = | isbn = 9780521358088 | doi = | ref = }}</ref> Kainatın genişlənmə dərəcəsinin detallı ölçmələri Böyük partlayışın təxminən 13,8 milyard il əvvəl meydana gəldiyini iddia edir. Bu da kainatın yaşı hesab olunur.<ref>{{cite web |url = http://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Planck/Planck_reveals_an_almost_perfect_Universe |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190606165646/http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Planck/Planck_reveals_an_almost_perfect_Univers |archivedate = 6 iyun 2019 |title = Planck reveals an almost perfect Universe |author = |date = 21 mart 2013 |work = United space in Europe |publisher = esa.int |accessdate = 22 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Kainat ilk genişlənməsindən sonra, [[subatom zərrəciklər]]in, daha sonralar isə [[atom]]ların yaranmasına şərait yaradacaq həddə qədər soyudu. Bu primordial elementlərin nəhəng buludları (əsasən [[hidrogen]], bəzi [[helium]] və [[litium]] buludları) sonradan [[cazibə qüvvəsi]] vasitəsilə birləşərək bu gün nəsilləri görünən erkən [[ulduz]] və qalaktikaları meydana gətirdi. [[Astronom]]lar qalaktikaların ətrafındakı [[qaranlıq maddə]]nin cazibə təsirini də müşahidə edirlər. [[Kainat]]dakı [[Materiya (fizika)|materiyanın]] çox hissəsinin qaranlıq materiya şəklində olduğu görünür. Böyük partlayış nəzəriyyəsi və müxtəlif müşahidələr bunun adi [[bariyon materiya]] (atomları) olmadığını göstərir. Qaranlıq materiyanın (maddənin) tam olaraq nə olduğu hələ də dəqiq bilinmir. [[İfrat yeni ulduz]]un qırmızı yerdəyişmələrinin ölçülməsi kainatın genişlənməsinin sürətləndiyini və [[qaranlıq enerji]]nin mövcud olduğunu göstərən bariz müşahidələrdən biridir.<ref name=":1">{{cite web |url = https://journals.aps.org/rmp/abstract/10.1103/RevModPhys.75.559 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140602032202/https://journals.aps.org/rmp/abstract/10.1103/RevModPhys.75.559 |archivedate = 2 iyun 2014 |title = The cosmological constant and dark energy |author = P. J. E. Peebles, Bharat Ratra |date = 22 aprel 2003 |work = American Physical Society |publisher = journals.aps.org |accessdate = 22 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> == Modelin xüsusiyyətləri == Böyük partlayış nəzəriyyəsi işıq elementlərinin çoxluğu, [[kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]] (CMB — cosmic microwave background), [[radiasiya]], genişmiqyaslı struktur və [[Habbl qanunu]] da daxil olmaqla müşahidə olunan hadisələrin əksəriyyətinin əhatəli izahatını təqdim edir.<ref>{{cite web |url = http://www.astro.ucla.edu/~wright/cosmo-religion.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191210001221/http://www.astro.ucla.edu/~wright/cosmology_faq.html |archivedate = 10 December 2019 |title = Frequently Asked Questions in Cosmology/Kosmologiyada tez-tez soruşulan suallar |author = Edward L. Wright |date = 24 may 2013 |work = |publisher = astro.ucla.edu |accessdate = 23 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> Nəzəriyyə iki əsas fərziyyədən asılıdır: fizika qanunların universallığı və [[kosmoloji prinsip]]. Kosmoloji prinsip kainatın böyük miqyasda homogen və [[izotrop]] olduğunu bildirir. Bu fikirlər əvvəlcə postulat şəklində alındı. Lakin, günümüzdə bu fikirlərin hər birini sınamaq üçün cəhdlər var. Məsələn, ilk fərziyyə kainatın ilk illərindən etibarən [[incə struktur sabiti]]nin ən böyük mümkün sapmasının 10⁻⁵ əmsal olduğunu göstərən müşahidələr ilə sınanmışdır.<ref>{{kitab3 | müəllif = A.V. Ivanchik, A.Y. Potekhin, D.A. Varshalovich | başlıq = Astronomy and astrophysics : a European journal / Supplement series: The fine-structure constant: a new observational limit on its cosmological variation and some theoretical consequences | link = https://www.worldcat.org/title/astronomy-and-astrophysics-a-european-journal-supplement-series/oclc/643508127 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Les Ulis : EDP Sciences. | il = 1999 | cild = 2 | səhifə = 439-445 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Həmçinin, [[ümumi nisbilik nəzəriyyəsi]] [[Günəş sistemi]] və [[ikili ulduzlar]]ın miqyasında ciddi sınaqlardan keçdi. Geniş miqyaslı kainat Yerdən müşahidə olunduğu kimi izotropik görünsə, çox da üstünlük verilməyən, müşahidəçi və ya boş nöqtə olmadığını bildirən, daha sadə prinsip olan [[Kopernik prinsipi]]nə əsasən yarana bilərdi.<ref>{{cite web |url = https://southerncrossreview.org/51/rudnicki4.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150306050439/http://southerncrossreview.org/51/rudnicki4.htm |archivedate = 2015-03-06 |title = The Generalized Copernican Cosmological Principle |author = Konrad Rudnicki |date = |work = |publisher = southerncrossreview.org |accessdate = 23 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> Bu məqsədlə, kosmoloji prinsip [[kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]]nın müşahidələri ilə 10⁻⁵ səviyyəsinə təsdiq edilmişdir. === Kosmosun genişlənməsi === Ümumi [[nisbilik nəzəriyyəsi]] nisbət yaxınlıqdakı nöqtələri ayıran məsafələri təyin edən [[metrik tenzor]] ilə [[fəza-zaman]] məfhumunu təsvir edir. [[Qalaktika]]lar, [[ulduz]]lar və ya digər cisimlər ola biləcək nöqtələr, bütün fəza-zaman boyunca qurulan bir koordinat qrafiki və ya "grid" istifadə edərək özlərini təyin edirlər. Kosmoloji prinsip, metrikin [[Friedmann-Lemaître-Robertson-Walker metrikasını|Freydman-Lemeytri-Robertson-Uolker metrikasını]] (FLRW) özünəməxsus şəkildə fərqləndirən böyük ölçülərdə homogen və izotropik olmasını nəzərdə tutur. Bu metrikdə kainatın ölçüsünün zamanla necə dəyişdiyini izah edən kosmoloji miqyas amili var. Bu, müşaiyət edən koordinatlar adlanan [[koordinat sistemi]]nin rahat seçilməsinə imkan yaradır. Bu koordinat sistemində, şəbəkə ("grid") kainatla birlikdə genişlənir və yalnız kainatın genişlənməsi səbəbi ilə müşaiyət edən cisimlər şəbəkədəki sabit nöqtələrdə qalırlar. Onların koordinat məsafəsi (müşaiyət məsafəsi) sabit qalsa da, iki belə müşaiyət nöqtəsi arasındakı fiziki məsafə kainatın miqyas amili ilə düz mütənasib olaraq genişlənir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Ray d'Inverno, | başlıq = Introducing Einstein's Relativity | link = https://archive.org/details/introducingeinst0000dinv | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Oxford [Eng.] : Clarendon Press ; New York : Oxford University Press | il = 1992 | cild = | səhifə = 23 | səhifələr = | isbn = 978-0-19-859686-8 | doi = | ref = }}</ref> Böyük partlayış boş bir kainatı doldurmaq üçün hərəkət edən maddənin partlaması deyildir. Bunun əvəzinə, kosmos özü zamanla genişlənir və iki müşaiyət nöqtəsi arasındakı fiziki məsafəni artırır. Başqa sözlə, Böyük partlayış kosmosdakı bir partlayış deyil, əksinə fəzanın genişlənməsi deməkdir.<ref name=":0" /> FLRW metrikası kütlə və enerjinin vahid paylanmasını nəzərdə tutduğuna görə, bu, kainatımıza yalnız böyük miqyasda aiddir — qalaktikamız kimi maddənin yerli konsentratları qravitasiya baxımından bağlıdır və kosmosun geniş miqyaslı genişlənməsini hiss etmir.<ref name=":2">{{kitab3 | müəllif = Tamara M. Davis və Charles H. Lineweaver | başlıq = Expanding Confusion: Common Misconceptions of Cosmological Horizons and the Superluminal Expansion of the Universe | link = https://www.cambridge.org/core/journals/publications-of-the-astronomical-society-of-australia/article/expanding-confusion-common-misconceptions-of-cosmological-horizons-and-the-superluminal-expansion-of-the-universe/EFEEEFD8D71E59F86DDA82FDF576EFD3 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Cambridge University Press | il = 2013 | cild = | səhifə = 97-109 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1071/AS03040 | ref = }}</ref> === Horizontallar === Böyük partlayış fəza-zamanının əhəmiyyətli bir xüsusiyyəti [[hissəciklər üfüqü]]nün olmasıdır. Kainatın yaşının sonlu və [[işıq sürəti]]nin limitli olmasına görə keçmişdə baş vermiş bəzi hadisələrin işığı, ola bilsin ki, günümüzə qədər gəlib çatmayıb. Bu müşahidə oluna bilən ən uzaq obyetklərə, cisimlərə limit qoyur. Əksinə, [[Kainatın genişlənməsi nəzəriyyəsi|kainat genişləndiyi]] və uzaq cisimlər daha sürətlə geri çəkildiyi üçün bu gün bizə gəlib çatan işıq heç vaxt daha uzaqda olan cisimlərə "qovuşa" bilməz. Hər hansısa bir üfüq növünün mövcudluğu kainatı təsvir edən FLRW modelinin təfərrüatları ilə bağlıdır.<ref name=":3">{{kitab3 | müəllif = Edward W. Kolb, Michael Stanley Turner | başlıq = The Early Universe. Frontiers in Physics. | link = https://books.google.az/books/about/The_Early_Universe.html?id=CHDFQgAACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Addison-Wesley | il = 1990 | cild = | səhifə = 70 | səhifələr = | isbn = 9780201116038 | doi = | ref = }}</ref> Bizim keçmiş zamanlara söykənən kainat anlayışımız "keçmiş üfüq"ün (past horizon) olduğunu irəli sürür, baxmayaraq ki, təcrübədə kainatın ilk dövrlərinə aid fikirlərimizdə çox vaxt yanılmışıq. Əgər kainat sürətlə genişlənməyə davam edərsə, bununla yanaşı, gələcəkdə yeni bir üfüqün ortaya çıxacağı iddia edilir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Edward W. Kolb, Michael Stanley Turner | başlıq = The Early Universe. Frontiers in Physics. | link = https://books.google.az/books/about/The_Early_Universe.html?id=CHDFQgAACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Addison-Wesley | il = 1990 | cild = | səhifə = 70-71 | səhifələr = | isbn = 9780201116038 | doi = | ref = }}</ref> == Xronoloji qrafik == === Sinqulyarlıq === Keçmişdə [[kainat]]ın [[ümumi nisbilik nəzəriyyəsi]]nə əsasən zamanla geriyə genişlənməsinin ekstrapolyasiyası hədsiz sıxlıq və temperaturu yaradır.<ref name=":4">{{kitab3 | müəllif = Stephen Hawking, G. Ellis | başlıq = The Large Scale Structure Of Space Time | link = https://archive.org/details/TheLargeScaleStructureOfSpaceTime | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Cambridge University Press | il = 1973 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 978-0-521-20016-5 | doi = | ref = }}</ref> Bu halda sinqulyarlıq ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin fizika qanunlarının adekvat təsviri olmadığını göstərir. Təkcə ümumi nisbiliyə əsaslanan modellər [[Plank erası]]ndan sonra təkliyə doğru ekstrapolyasiya edə bilməz. Primordial sinqulyarlıq bəzən Böyük partlayış adlanır və ya onunla əlaqələndirilir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Oddbjorn Engvold, Rolf Stabell, Bozena Czerny , John Lattanzio | başlıq = Astronomy and Astrophysics: Expansion of the Universe – Standard Big Bang Model | link = http://www.eolss.net/ebooklib/bookinfo/astronomy-astrophysics.aspx | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Ramsey, Isle of Man: UNESCO in partnership with Eolss Publishers Co. | il = 2012 | cild = | səhifə = 216 | səhifələr = | isbn = 978-1-84826-823-4 | doi = | ref = }}</ref> Bu termin kainatın daha əvvəlki ümumi isti, sıx fazası<ref>{{kitab3 | müəllif = Willem B. Drees | başlıq = Beyond the Big Bang: Quantum Cosmologies and God | link = https://books.google.az/books/about/Beyond_the_Big_Bang.html?id=N3mHJlxA3PcC&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Open Court Publishing | il = 1990 | cild = | səhifə = 223-224 | səhifələr = | isbn = 9780812691184 | doi = | ref = }}</ref> ilə də əlaqələndirilə bilər. Hər iki halda Böyük partlayış kainatın doğumu kimi hesab olunur. Çünki, Böyük partlayış, kainatın fizika qanunları ilə işlədiyi rejimi təsdiq edə biləcək başlanğıc nöqtəsidir. Tip Ia [[ifrat yeni ulduz]]dan istifadə edərək genişlənmənin ölçmələrinə və kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasına əsasən temperatur dəyişmələrinin və ya dalğalanmaların ölçülməsinə əsaslanaraq, bu hadisədən bu yana keçən vaxt, yəni, "kainatın yaşı" kimi tanınan vaxt 13.799 ± 0.021 milyard ildir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Planck Collaboration | başlıq = Planck 2015 results. XIII. Cosmological parameters | link = https://arxiv.org/pdf/1502.01589.pdf | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = ESO | il = 2016 | cild = | səhifə = 594: Article A13 (pdf linkində səhifə 32,4-cü cədvəl) | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1051/0004-6361/201525830 | ref = }}</ref> Bu yaşın əldə edilməsinə görə aparılan müstəqil ölçmələr kainatın xüsusuiyyətləri ilə bağlı ətraflı izah verən [[Lambda-CDM model]]ini dəstəkləyir. Hal-hazırda kainatın sıxlığının çox olmasına baxmayaraq (qara dəliyin yaranması üçün tələb olunan sıxlıqdan daha çox), kainat yenidən [[Qara dəlik|qara dəliyə]] geri dönmədi. Bu, çox vaxt istifadə edilən hesablamaların və cazibə qüvvələrinin dağılma həddinin zamanla genişlənən kosmosa yox, adətən sabit ölçülü cisimlərə ([[ulduz]]lar kimi) şamil olunması ilə izah olunur. === İnflyasiya (kosmoloji) və baryogenez === Böyük partlayışın ən erkən dövrləri haqqında çoxlu [[fərziyyə]]lər mövcuddur. Ən çox bilinən modellərdə kainatın homogen və izotropik olaraq çox yüksək [[enerji sıxlığı]], [[temperatur]] və [[təzyiq]]lərlə doldurulmuş, daha sonra isə çox sürətlə genişlənərək və soyumuşdur. Genişlənməyə 10⁻³⁷ [[saniyə]] qalmış bir [[Faza keçidləri|fazalı keçid]] kosmik inflasiyaya səbəb oldu. Bu müddət ərzində kainat çox yüksək sürətlə böyüdü, [[Müəyyənsizlik prinsipi|Heyzenberqin qeyri-müəyyənlik prinsipi]] səbəbi ilə meydana gələn [[sıxlıq dalğalanmaları]], sonradan kainatın geniş miqyaslı quruluşunu formalaşdıracaq toxumları gücləndirmişdir.<ref name=":5">{{kitab3 | müəllif = Alan Guth | başlıq = The Inflationary Universe | link = https://books.google.az/books/about/The_Inflationary_Universe.html?id=mUN3swEACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Vintage Books | il = 1998 (orjinal versiyası 1997-ci ildə nəşr edilmişdir) | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 9780201328400 | doi = | ref = }}</ref> Kosmik inflyasiya dayandıqdan sonra, kainat bütün digər [[elementar hissəciklər]] kimi bir [[kvark-qluon plazması]]nın yaranması üçün lazım olan temperaturu əldə edənə qədər isinməyə başladı.<ref>{{cite web |url = http://www.aip.org/pnu/2005/split/728-1.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20050423224100/http://www.aip.org/pnu/2005/split/728-1.html |archivedate = 2005-04-23 |title = An Ocean of Quarks |author = Phil Schewe and Ben Stein |date = 20 aprel 2005 |work = |publisher = aip.org |accessdate = 23 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref> Temperatur o qədər yüksək idi ki, hissəciklərin təsadüfi hərəkətləri nisbi [[sürət]]də idi və hər növ zərrəcik-[[antizərrəcik]] cütləri davamlı olaraq toqquşma şəraitində yaranıb və məhv edilmişdir.<ref name=":0" /> Bir anda baryogenez adlı bilinməyən reaksiya, [[barion]] nömrəsinin sabitliyini pozdu, [[kvark]]ların və [[lepton]]ların antikvarka və antileptonlara nisbətdə (çox az — 30 milyonda bir hissənin) artmasına səbəb olur. Bu, hal-hazırda kainatda maddənin antimaddə üzərində üstünlük təşkil etməsi ilə nəticələndi.<ref name=":6">{{kitab3 | müəllif = Edward W. Kolb, Michael Stanley Turner | başlıq = The Early Universe. Frontiers in Physics. (6-cı fəsil) | link = https://books.google.az/books/about/The_Early_Universe.html?id=CHDFQgAACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Addison-Wesley | il = 1990 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 9780201116038 | doi = | ref = }}</ref> === Soyuma === {{Main|Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması}} [[Fayl:2MASS LSS chart-NEW Nasa.jpg|350px|thumb|left|Bütün infra şüalanmış göyün panoramik görünüşü Süd yolunun arxasındakı qalaktikaların necə yerləşdiyini ortaya qoyur. Qalaktikalar qırmızı yerdəyişmə tərəfindən rəngləriylə kodlanıb.]] Kainatda sıxlığın azalması və temperaturun düşməsinə davam etdi, buna görə də hər bir hissəciyin enerjisi azalırdı. Simmetriya pozan faza keçidləri fizikanın təməl prinsiplərini və ibtidai hissəciklərin parametrlərini indiki formasına saldı.<ref name=":7">{{kitab3 | müəllif = Edward W. Kolb, Michael Stanley Turner | başlıq = The Early Universe. Frontiers in Physics. (7-ci fəsil) | link = https://books.google.az/books/about/The_Early_Universe.html?id=CHDFQgAACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Addison-Wesley | il = 1990 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 9780201116038 | doi = | ref = }}</ref> Təxminən 10⁻¹¹ saniyədən sonra zərrəcik enerjisi hissəcik sürətləndiricilərində əldə edilə bilən enerji miqdarına qədər düşdüyünə görə "böyük şəkil" daha az spekulyativ olur. Təxminən 10⁻⁶-cı saniyədə [[kvark]]lar və [[qlüon]]lar birləşərək [[proton]] və [[neytron]] kimi baryonları meydana gətirdilər. Antikvarklara nisbətən kvarkların çox olması, baryonların antibaryonlara nisbətən daha sürətlə artmasına səbəb oldu. Bir müddətdən sonra [[temperatur]] yeni proton-antiproton cütlükləri (həmçinin neytronlar-antineytronlar) yaratmaq üçün kifayət qədər yüksək deyildi, buna görə də onlar kütləvi şəkildə məhv oldu. Orjinal proton və neytronların yalnız 10¹⁰-da biri qaldı. Onların antizərrəcikləri (antineytron və antiproton) isə məhv oldu. Bənzər proses 1 saniyə sonra [[elektron]] və [[pozitron]] üçün baş verdi. Bu qırılmalardan sonra qalan proton, neytron və elektron artıq nisbi olaraq hərəkət etmədilər və kainatın enerji sıxlığına daha çox [[foton]]lar hakim idi. Genişlənməyə bir neçə dəqiqə qalmış, temperatur bir milyard [[kelvin]] və sıxlığı havanın sıxlığına yaxın olduqda, neytronlar protonlarla birləşərək kainatın [[deyterium]] və [[helium]] [[Atomun nüvəsi|nüvələrini]] Böyük partlayış nukleosintezi (BBN) adlanan bir prosesdə meydana gətirdilər.<ref>{{kitab3 | müəllif = Edward W. Kolb, Michael Stanley Turner | başlıq = The Early Universe. Frontiers in Physics. (4-cü fəsil) | link = https://books.google.az/books/about/The_Early_Universe.html?id=CHDFQgAACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Addison-Wesley | il = 1990 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 9780201116038 | doi = | ref = }}</ref> [[Hidrogen]] nüvələri kimi bəzi maddələrdə, protonların əksəriyyəti birləşməmiş qaldı.<ref>{{kitab3 | müəllif = John A. Peacock | başlıq = Cosmological physics (9cu fəsil) | link = https://books.google.az/books/about/The_Early_Universe.html?id=CHDFQgAACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = [[Nyu-York]] | nəşriyyat = [[Kembric Universiteti Nəşriyyatı|Kembric Universiteti nəşriyyatı]] | il = 1999 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 978-0-521-42270-3 | doi = | ref = }}</ref> Kainat soyuduqca, maddənin qalan kütləvi enerjisinin sıxlığı foton şüalanmasına nisbətdə üstünlük təşkil etdi. Təxminən 379.000 il sonra, elektron və nüvələr atomlara birləşdi (əsasən hidrogendə); bu səbəbdən radiasiya maddədən ayrıldı və kosmosda maneəsiz şəkildə hərəkətinə davam etdi. Bu relikt radiasiya [[Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]] kimi tanınır. Biokimya 13,8 milyard il əvvəl, Kainatın cəmi 10–17 milyon yaşının olduğu dövrlərdə Böyük Partlayışdan biraz əvvəl yaranmış ola bilər.<ref name="Loeb_2014">{{cite journal |last= Loeb |first=Abraham |author-link= |date=Oktaybr 2014 |title=The habitable epoch of the early Universe |url=https://www.cfa.harvard.edu/~loeb/habitable.pdf |url-status=live |journal=International Journal of Astrobiology |location=Cambridge, UK |publisher=[[Kembric Universiteti Nəşriyyatı|Kembric Universiteti nəşriyyatı]] |volume=13 |issue=4 |pages=337–339 |doi=10.1017/S1473550414000196 |issn=1473-5504 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190429095059/https://www.cfa.harvard.edu/~loeb/habitable.pdf |archive-date=29 aprel 2019 |access-date=30 noyabr 2019}}</ref><ref name="NYT-20141202">{{cite news |last=Claudia |first=Dreifus |author-link= |date=1 dekabr 2014 |title=Much-Discussed Views That Go Way Back - Avi Loeb Ponders the Early Universe, Nature and Life |url=https://www.nytimes.com/2014/12/02/science/avi-loeb-ponders-the-early-universe-nature-and-life.html |url-status=live |url-access=registration |department=Science |newspaper=[[The New York Times]] |location=[[Nyu-York]] |publisher=[[Nyu-York Tayms]]|issn=0362-4331 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150327142444/https://www.nytimes.com/2014/12/02/science/avi-loeb-ponders-the-early-universe-nature-and-life.html |archive-date=27 mart 2015 |access-date=3 dekabr 2014}} "A version of this article appears in print on Dec. 2, 2014, Section D, Page 2 of the New York edition with the headline: Much-Discussed Views That Go Way Back."</ref> === Quruluşun formalaşması === [[Fayl:Heic1401a-Abell2744-20140107.jpg|thumb|left|Abell 2744 qalaktika çoxluğu]] [[Fayl:WMAP2.jpg|thumb|right|Alimlərə Böyük partdayışı başa düşməyə kömək edəcək məlumat toplayan VMAA (Vilkinson Mikrodalğa Anisotropiya Araşdırması) peykinin rəssam tərəfindən təsviri.]] Uzun müddətdən sonra, sıx bölgələri bərabər paylanmış maddə cazibə ilə əlaqədar olaraq yaxınlıqdakı maddəni cəlb etdi və beləliklə, daha da böyüdü. Bunun nəticəsində qaz buludları, ulduzlar, qalaktikalar və bu gün müşahidə edilən digər astronomik quruluşlar meydana gəldi.<ref name=":0" /> Bu prosesin detalları kainatdakı maddənin miqdarından və növündən asılıdır. Maddənin mümkün olan dörd növü soyuq qaranlıq maddə, ilıq qaranlıq maddə, isti qaranlıq maddə və baryon maddələri kimi tanınır. Vilkinson Mikrodalğalı Anizotropiya Zondundan (WMAP) istifadə edilərək aparılan ölçmələrə əsasan əldə edilən məlumatlarə görə, qaranlıq maddənin soyuq olduğu güman edilən Lambda-CDM modelinə uyğun olduğu göstərilir<ref name=":8">{{kitab3 | müəllif = D. N. Spergel, L. Verde, H. V. Peiris, E. Komatsu | başlıq = First Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Determination of Cosmological Parameters | link = https://arxiv.org/abs/astro-ph/0302209 | cavabdeh = American Astronomical Society | yer = [[Nyu-York]] | nəşriyyat = [[University of Chicago Press|Çikaqo Universiteti Nəşriyyatı]] | il = Sentyabr 2003 | cild = | səhifə = 175-194 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1086/377226 | ref = [[ISSN]] 1538-4365 }}</ref> və kainatın/maddənin enerjisinin təxminən 23%-ni, baryonik maddənin isə 4,6%-ni təşkil etdiyi təxmin edilir.<ref name=":9">{{kitab3 | müəllif = N. Jarosik, C. L. Bennett, J. Dunkley, B. Gold, M. R. Greason, M. Halpern, R. S. Hill, G. Hinshaw, A. Kogut, E. Komatsu, D. Larson, M. Limon, S. S. Meyer, M. R. Nolta, N. Odegard, L. Page, K. M. Smith, D. N. Spergel, G. S. Tucker, J. L.Weiland | başlıq = Seven-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Sky Maps, Systematic Errors, and Basic Results | link = https://lambda.gsfc.nasa.gov/product/map/dr4/pub_papers/sevenyear/basic_results/wmap_7yr_basic_results.pdf | cavabdeh = | yer = [[Nyu-York]] | nəşriyyat = IOP Publishing | il = Fevral 2011 | cild = 2 | səhifə = 192 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1088/0067-0049/192/2/14 | ref = [[ISSN]] 1538-4365 }}</ref> === Kosmik sürətlənmə === Tip Ia [[ifrat yeni ulduz]] və [[Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]]na əsasən əldə edilən dəlillər kainatın [[qaranlıq enerji]] kimi tanınan və bütün kosmosu əhatə edən sirli bir enerji formasına hakim olduğunu göstərir. Müşahidələr bugünkü kainatın ümumi enerji sıxlığının 73%-nin qaranlıq enerji formasında olduğunu göstərir. Ehtimal olunur ki, kainat özünün erkən dövrlərində daha çox qaranlıq enerji ilə əhatə olunmuşdur. Lakin, daha az boşluq və hər şey bir-birinə daha yaxın olduqda, [[cazibə qüvvəsi]] üstünlük təşkil edir və yavaş-yavaş genişlənməyə maneə olurdu. Lakin nəticədə, milyardlarla illik genişlənmədən sonra böyüyən qaranlıq enerjisı kainatın genişlənməsinin yavaş-yavaş sürətlənməsinə səbəb oldu.<ref name=":1" /> Qaranlıq enerji ən sadə tərtibini ümumi nisbiliyin [[Eynşteyn sahə tənlikləri]]ndəki kosmoloji sabit formasından götürür. Lakin, onun tərkibi və mexanizmi hələ də məlum deyil. Ümumiyyətlə, hissəciklər fizikasının standart modeli ilə münasibət tənliklərinin detalları həm müşahidə, həm də nəzəri cəhətdən araşdırılmağa davam edir. Kosmik inflyasiya dövründən sonrakı bütün bu kosmik təkamülü təsvir etmək və modelləşdirmək üçün [[kvant mexanikası]]nın və ümumi nisbiliyin detallarından istifadə edən, kosmologiyanın ΛCDM modelindən istifadə oluna bilər. Hərəkəti təxminən 10⁻¹⁵ saniyədən əvvəl təsvir edən hər hansısa dəstəklənən modellər və ya birbaşa eksperimental müşahidələr yoxdur.<ref>{{kitab3 | müəllif = Steven Manly | başlıq = Visions of the Multiverse (-7ci fəsil) | link = https://books.google.az/books/about/The_Early_Universe.html?id=CHDFQgAACAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = [[Nyu-Cersi]] | nəşriyyat = New Page Books | il = 2011 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 978-1-60163-720-8 | doi = | ref = }}</ref> Görünür ki, bu maneəni keçmək üçün yeni bir kvant cazibə nəzəriyyəsi lazımdır. Kainat tarixindəki bu erkən dövrləri anlamaq hazırda [[fizika]]da ən böyük həll edilməmiş problemlərdən biri olaraq göstərilir. == Tarix == === Etimologiya === [[İngilislər|İngilis]] [[astronom]]u Fred Hoyl, 1949-cu ilin mart ayında [[BBC|BBC Radiosundakı]] bir söhbəti zamanı "Big Bang" ifadəsini işlədir: "Bu nəzəriyyələr kainatdakı bütün maddələrin, zərrəciklərin uzaq keçmişdəki böyük bir partlayışda yarandığı fərziyyəsinə əsaslanırdı.<ref>{{cite web |url = https://www.joh.cam.ac.uk/library/special_collections/hoyle/exhibition/radio/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140526084945/https://www.joh.cam.ac.uk/library/special_collections/hoyle/exhibition/radio/ |archivedate = 26 may 2014 |title = Fred Hoyle: An Online Exhibition. Hoyle on the Radio: Creating the 'Big Bang' |author = |date = |work = |publisher = joh.cam.ac.uk |accessdate = 24 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref><ref name=":10">{{kitab3 | müəllif = Kraq Helge | başlıq = Big Bang: the etymology of a name | link = https://www.researchgate.net/publication/258736394_Big_Bang_the_etymology_of_a_name | cavabdeh = | yer = [[Oksford]] | nəşriyyat = [[Oxford University Press|Oksford Universiteti Nəşriyyatı]] | il = 2011 | cild = | səhifə = 54 2.28-2.30 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1093/astrogeo/att035 | ref = }}</ref> Alternativ sabit vəziyyət kosmoloji modelini dəstəkləyən Hoyl bunu alçatmaq niyəti ilə eləməsə də,<ref>{{cite web |url=https://imagine.gsfc.nasa.gov/educators/programs/cosmictimes/online_edition/1955/hoyle.html |url-status=live |title=Hoyle Scoffs at 'Big Bang' Universe Theory |last=Mattson |first=Barbara (Project Leader) |date=8 dekabr 2017 |website=Cosmic Times (hosted by Imagine the Universe!) |location=Greenbelt, MD |publisher=[[NASA]]: Goddard Space Flight Center#High Energy Astrophysics Science Archive Research Center|High Energy Astrophysics Science Archive Research Center |oclc=227004453 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180310172435/https://imagine.gsfc.nasa.gov/educators/programs/cosmictimes/online_edition/1955/hoyle.html |archive-date=10 mart 2018 |access-date=2 dekabr 2019}}</ref> Hoyl açıq bir şəkildə bunu rədd etmiş və bunun sadəcə iki model arasındakı fərqi göstərmək üçün valehedici bir üslub olduğunu demişdir.<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=22 avqust 2001 |title='Big bang' astronomer dies |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/1503721.stm |url-status=live |department=Sci/Tech |work=[[BBC News]] |location=[[London]] |publisher=[[BBC]] |access-date=2 dekabr 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190903152416/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/1503721.stm |archive-date=3 sentyabr 2019}}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Ken Croswell | başlıq = The alchemy of the heavens | link = https://archive.org/details/alchemyofheavens00cros | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Anchor Books | il = 1995 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 9780385472135 | doi = | ref = }}</ref><ref name=":11">{{kitab3 | müəllif = Simon Mitton | başlıq = Fred Hoyle: A Life in Science | link = https://books.google.az/books/about/Fred_Hoyle.html?id=MWKQhXo2eaIC&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = [[Oksford]] | nəşriyyat = [[Cambridge University Press]] | il = 2011 | cild = | səhifə = 129 | səhifələr = | isbn = 9781139495950 | doi = | ref = }}</ref> === İnkişafı === [[Fayl:XDF-scale.jpg|thumb|right|XDF ölçüsü Ayın ölçüsü ilə müqayisə edilib (XDF Ayın aşağısına yaxın sol tərəfində kiçik bir qutu içərisindədir). Bu fiqurda hərəsi milyardlarla ulduzdan ibarət olan bir neçə min qalaktika yerləşir.]] [[Fayl:The Hubble eXtreme Deep Field.jpg|thumb|right|XDF (2012) görünüşü — hər işıq ləkəsi bir qalaktikadır — onlardan bəzilərinin yaşı 13.2 milyarddır<ref>{{cite web |url = https://www.space.com/17755-farthest-universe-view-hubble-space-telescope.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191012164808/https://www.space.com/17755-farthest-universe-view-hubble-space-telescope.html |archivedate = 12 oktyabr 2019 |title = Hubble telescope reveals farthest view into universe ever |author = Clara Moskowitz |date = 25 sentyabr 2012 |work = |publisher = sapce.com |accessdate = 28 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref>- kainatda 200 milyard qalaktikanın olduğu təxmin edilir.]] [[Fayl:XDF-separated.jpg|thumb|right|XDF şəkli önplan müstəvisində tamamilə yetkin olan qalaktikaları göstərir — təqribən 5–9 milyard il əvvəl olan yetkin qalaktikalar — yeni ulduzlarla parlayan 9 milyard il əvvəlki protoqalaktikalar.]] Böyük partlayış nəzəriyyəsi kainat quruluşunun müşahidələri və nəzəri mülahizələr nəticəsində inkişaf etmişdir. 1912-ci ildə Vesto Slayfer bir [[spiral]] [[Dumanlıq|nebulanın]] ilk dəfə [[Dopler effekti]]ni (spiral [[dumanlıq]] [[spiral qalaktikalar]] üçün köhnəlmiş termindir) ölçdü və demək olar ki, qısa müddətdə bütün bu dumanların [[Yer]]dən geri çəkildiyini kəşf etdi. O, bu hadisənin kosmoloji təsirlərini dərk etmədi və həmin dumanların [[Süd Yolu]]muzdan kənarda yerləşən "ada kainatları" olub-olmaması çox mübahisəli idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Vesto Melvin Slipher | başlıq = The Radial Velocity of the Andromeda Nebula | link = https://www.researchgate.net/publication/234273083_The_radial_velocity_of_the_Andromeda_Nebula | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Lowell Observatory Bulletin. Flagstaff | il = Yanvar 1912 | cild = | səhifə = 56-57 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Vesto Melvin Slipher | başlıq = Spectrographic Observations of Nebulae | link = https://www.researchgate.net/publication/234273083_The_radial_velocity_of_the_Andromeda_Nebula | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Popular Astronomy | il = Yanvar 1915 | cild = | səhifə = 21-24 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> On il sonra [[rus]] kosmoloq və [[riyaziyyatçı]]sı [[Aleksandr Fridman]] Eynşteyn sahə tənliklərindən [[Kainatın Fridman modeli]]ni və tənliklərini əldə etdi. Bu zaman [[Albert Eynşteyn]] tərəfindən irəli sürülən [[Stasionar Kainat nəzəriyyəsi|statsionar kainat modelindən]] fərqli olaraq kainatın genişlənə biləcəyini göstərdi.<ref name=":12">{{kitab3 | müəllif = [[Aleksandr Fridman]] | başlıq = On the Curvature of Space | link = http://wwwphy.princeton.edu/~steinh/ph563/friedmann.pdf | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Springer | il = Dekabr 1999 | cild = | səhifə = 31 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1023/A:1026751225741 | ref = }}</ref> 1924-cü ildə [[Amerikalılar|amerikalı]] [[astronom]] [[Edvin Habbl|Edvin Habbl-ın]] ən yaxın spiral dumana qədər olan məsafəni ölçməsi bu sistemlərin həqiqətən də başqa qalaktikalar olduğunu göstərdi. 1927-ci ildə müstəqil olaraq Fridman tənliklərinin əldə olunması ilə [[belçikalı]] [[fizik]] [[Corc Lemetr]], dumanın azalmasının kainatın genişlənməsi ilə əlaqədar olduğunu irəli sürdü.<ref name=":13">{{kitab3 | müəllif = Corc Lemetr | başlıq = Un Univers homogène de masse constante et de rayon croissant rendant compte de la vitesse radiale des nébuleuses extra-galactiques | link = https://archive.org/details/B-001-004-204/page/n5 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Annales de la Société scientifique de Bruxelles (in French). Namur: Société scientifique de Bruxelles | il = Dekabr 1999 | cild = | səhifə = 49-59 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1093/mnras/91.5.483 | ref = }}</ref> Bundan əlavə olaraq, 1931-ci ildə Lemetr, kainatın genişlənməsi keçmişdə kainatın bütün kütlələrinin bir nöqtədə ([[zaman]] və [[məkan]] anlayışlarının meydana gəldiyi ibtidai [[atom]]) cəmləndiyi müddətə qədər olan dövrlərdə kainatın daha kiçik olduğunu ifadə edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Corc Lemetr]] | başlıq = Contributions to a British Association Discussion on the Evolution of the Universe | link = https://www.nature.com/articles/128704a0 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Nature Publishing Group | il = Dekabr 1999 | cild = | səhifə = 704-706 | səhifələr = | isbn = | doi = 1038/128704a0 | ref = }}</ref> 1924-cü ildən başlayaraq, Habbl böyük səylərlə Mount Uilson [[Rəsədxana]]sında 100 düymlük (2,5 m) Hooker [[teleskop]]undan istifadə edərək kosmik məsafə nərdivanın qabaqcılığını və bir sıra məsafə təyinedicilərinin seriyalarını inkişaf etdirdi. Bu [[qırmızı yerdəyişmə]]ləri (artıq Slayfer tərəfindən ölçülmüşdü), qalaktikalara qədər olan məsafələri təxmin etməyə imkan verdi. 1929-cu ildə Habbl, hazırda [[Habbl qanunu]] olaraq bilinən məsafə və tənəzzül sürəti arasındakı [[korrelyasiya]]nı kəşf etdi.<ref name=":14">{{kitab3 | müəllif = [[Edvin Habbl]] | başlıq = A Relation Between Distance and Radial Velocity Among Extra-Galactic Nebulae | link = https://apod.nasa.gov/debate/1996/hub_1929.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20061001060258/https://apod.nasa.gov/debate/1996/hub_1929.html | archivedate = 1 oktyabr 2006 | cavabdeh = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | yer = [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]] | nəşriyyat = National Academy of Sciences | il = 15 mart 1929 | cild = | səhifə = 168-173 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1073/pnas.15.3.168 | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Gale E. Christianson | başlıq = Edwin Hubble : mariner of the nebulae | link = https://archive.org/details/edwinhubblemarin00chri | cavabdeh = | yer = Nyu-York | nəşriyyat = Farrar, Straus, Giroux | il = 15 mart 1929 | cild = | səhifə = 168-173 | səhifələr = | isbn = 978-0-374-14660-3 | doi = | ref = }}</ref> Lemetr kosmoloji prinsipi irəli sürməklə bunun gözlənildiyini göstərmişdi.<ref name=":1" /> 1920–1930-cu illərdə, demək olar ki, hər bir böyük kosmoloq "əbədi sabit kainat" modelinə üstünlük verdi. Bir çox [[alim]]lər Böyük partlayış nəzəriyyəsində ifadə edilən zamanın başlanğıcı anlayışının [[fizika]]ya dini baxışlar gətirməsindən şikayət edirdi. Bu etiraz daha sonradan sabit vəziyyət nəzəriyyəsinin tərəfdarları tərəfindən təkrarlandı.<ref>{{kitab3 | müəllif = Helge Kraq | başlıq = Cosmology and controversy : the historical development of two theories of the universe | link = https://archive.org/details/cosmologycontrov00helg | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Princeton University Press | il = 1996 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 978-0-691-02623-7 | doi = | ref = }}</ref> Bu fikirlər Böyük partlayış nəzəriyyəsinin yaradıcısı kimi hesab olunan Lemetrın [[Romalılar|romalı]] [[katolik]] [[rahib]] olması ilə daha da gücləndi.<ref>{{cite web |url = https://www.pbs.org/wgbh/aso/databank/entries/dp27bi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/19990423033457/https://www.pbs.org/wgbh/aso/databank/entries/dp27bi.html |archivedate = 23 aprel 1999 |title = Big bang theory is introduced - 1927 |author = |date = 1998 |work = pbs.org |publisher = A Science Odyssey. MA: WGBH Boston. |accessdate = 24 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Artur Eddinqton kainatın bir başlanğıc tarixinin olmaması, [[Materiya (fizika)|materiyanın]] və [[maddə]]nin əbədi var olması barəsində [[Aristotel]] ilə həmfikir idi. Kainatın başlanğıc tarixi məfhumu ona gülməli gəlirdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Artur Eddinqton | başlıq = The End of the World: from the Standpoint of Mathematical Physics* | link = https://www.nature.com/articles/127447a0 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Nature. Nature Publishing Group. | il = 21 mart 1931 | cild = | səhifə = 447-453 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1038/127447a0 | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Simon Appolloni | başlıq = "Repugnant", "Not Repugnant at All": How the Respective Epistemic Attitudes of Georges Lemaitre and Sir Arthur Eddington Influenced How Each Approached the Idea of a Beginning of the Universe | link = https://journal.ibsu.edu.ge/index.php/ibsusj/article/view/180 | cavabdeh = | yer = [[Tbilisi]] | nəşriyyat = IBSU Scientific Journal. International Black Sea University | il = 17 iyun 2011 | cild = | səhifə = 19-44 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Lemetr isə bununla razılaşmırdı: {{sitat |''Dünya tək bir [[Kvant nöqtəsi|kvantla]] başlamış olsa idi, məkan və zaman anlayışları ümumiyyətlə başlanğıcda heç bir məna daşımazdı; məkan və zaman anlayışları yalnız ilk kvant kifayət miqdarda kvantlara bölündükdə məntiqli bir məna verməyə başlaya bilər. Bu təklif düzgündürsə, dünyanın başlanğıcı məkan və zamanın başlanmasından bir az əvvəl baş verib.''<ref>{{kitab3 | müəllif = Corc Lemetr | başlıq = The Beginning of the World from the Point of View of Quantum Theory | link = https://www.nature.com/articles/127706b0 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Nature. Nature Publishing Group. | il = 9 may 1931 | cild = | səhifə = 706 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1038/127706b0 | ref = }}</ref> }} 1930-cu illərdə, Habblın müşahidələrini, Milne modelini,<ref>{{kitab3 | müəllif = Edward Arthur Milne | başlıq = Relativity Gravitation and World Structure | link = https://archive.org/details/RelativityGravitationAndWorldStructure/mode/2up | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Clarendon Press; Oxford University Press | il = 1935 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> tsiklik kainat modelini<ref>{{kitab3 | müəllif = Richard C. Tolman | başlıq = Relativity Thermodynamics And Cosmology | link = https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.177229/page/n1/mode/2up | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Clarendon Press; Oxford University Press | il = 1934 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 978-0-486-65383-9. | doi = | ref = }}</ref> və [[Fris Svikki]]nin yorğun işıq [[hipotez]]ini izah etmək üçün [[qeyri-standart kosmologiya]] kimi bir çox idealar təklif edildi.<ref>{{kitab3 | müəllif = F. Zwicky | başlıq = On the Red Shift of Spectral Lines through Interstellar Space | link = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC522555/ | cavabdeh = | yer = [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]] | nəşriyyat = National Academy of Sciences 15 | il = 1929 | cild = | səhifə = 773-779 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1073/pnas.15.10.773 | ref = }}</ref> [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsindən]] sonra iki fərqli ehtimal ortaya çıxdı. Biri Fred Hoylun kainatın genişləndikcə yeni maddənin yaranacağı sabit vəziyyət modeli idi. Bu modeldə istənilən anda kainatın ölçüləri eynidir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Fred Hoyl | başlıq = A New Model for the Expanding Universe | link = https://academic.oup.com/mnras/article/108/5/372/2601825 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Royal Astronomical Society. 108 | il = 1948 | cild = | səhifə = 372-382 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1093/mnras/108.5.372 | ref = }}</ref> Digəri isə Ralf Alfer və Robert Hermanın köməyi ilə<ref>{{kitab3 | müəllif = R. A. Alpher, H. Bethe, and G. Gamow | başlıq = The Origin of Chemical Elements | link = https://journals.aps.org/pr/abstract/10.1103/PhysRev.73.803 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Physical Review. College Park, MD: American Physical Society. 73 | il = 1948 | cild = | səhifə = 803-804 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1103/PhysRev.73.803 | ref = }}</ref> Böyük partlayış nukleosintezini təqdim edən<ref>{{kitab3 | müəllif = R. A. Alpher, H. Bethe, and G. Gamow | başlıq = Evolution of the Universe | link = https://www.nature.com/articles/162774b0 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Nature Publishing Group | il = 1948 | cild = | səhifə = 774-775 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1038/162774b0 | ref = }}</ref> və [[kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]]nı təxmin edən Corc Qamou tərəfindən dəstəklənən və inkişaf etdirilən [[Corc Lemetr|Lemetrin]] Böyük partlayış nəzəriyyəsi idi. Qəribədir ki, 1949-cu ilin mart ayında BBC-dəki radio yayım zamanı Lemetrin bu nəzəriyyəsini "Böyük Partlayış" olaraq adlandıran məhz Hoyl idi.<ref name=":10" /><ref name=":11" /> Bir müddət alimlər bu iki nəzəriyyəyə görə iki yerə bölündü. Nəhayət, müşahidə dəlillərinə əsasən Böyük Partlayış nəzəriyyəsi sabit vəziyyət modelindən üstün olmağa başladı. 1964-cü ildə kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının kəşfi və təsdiqlənməsi Böyük partlayış nəzəriyyəsini kainatın mənşəyi və təkamülü haqqında ən yaxşı nəzəriyyə kimi tanınmasını təmin etdi.<ref name=":15">{{kitab3 | müəllif = Penzias, A. A.; Wilson, R. W. | başlıq = A Measurement of Excess Antenna Temperature at 4080 Mc/s | link = https://fermatslibrary.com/s/a-measurement-of-excess-antenna-temperature-at-4080-mc-s0 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = The Astrophysical Journal. Chicago: University of Chicago Press | il = 1965 | cild = | səhifə = 419-421 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1086/148307 | ref = }}</ref> Böyük partlayış kontekstində, [[kosmologiya]] sahəsində mövcud işlərin çoxuna qalaktikaların necə meydana gəldiyini anlamaq, əvvəlki dövrlərdə kainatın fizikasını dərk etmək və müşahidələri əsas nəzəriyyə ilə uzlaşdırmaq daxildir. 1968–1970-ci illərdə Rocer Penrouz, [[Stiven Hokinq]] və Corc Ellis Böyük partlayış nisbi modellərinin zəruri şərtlərindən birinin riyazi sinqulyarlar olduğunu göstərdikləri yazılarını nəşr etdilər.<ref>{{kitab3 | müəllif = Stephen William Hawking & Ellis, G. F. R.. | başlıq = The Cosmic Black-Body Radiation and the Existence of Singularities in Our Universe | link = http://adsabs.harvard.edu/full/1968ApJ...152...25H | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = The Astrophysical Journal. Chicago: University of Chicago Press | il = 1968 | cild = | səhifə = 25 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1086/149520 | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Stephen William Hawking & Roger Penrose | başlıq = The singularities of gravitational collapse and cosmology | link = http://adsabs.harvard.edu/full/1968ApJ...152...25H | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. London: Royal Society. 314 | il = 1970 | cild = | səhifə = 529-548 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1098/rspa.1970.0021 | ref = }}</ref> daha sonralar, 1970-ci illərdən 1990-cı illərə qədər kosmoloqlar Böyük partlayış ilə əlaqəli olaraq kainatının xüsusiyyətlərini səciyyələndirmək və ortaya çıxan problemlərin həlli üzərində çalışdılar. 1981-ci ildə Alan Qut "İnflyasiya" adlandırdığı kainatın sürətlə genişlənmə dövrünün başlaması ilə bağlı ortaya çıxan müəyyən nəzəri problemlərin həlli istiqamətində bir sıra işlər gördü.<ref>{{kitab3 | müəllif = Alan Guth | başlıq = Inflationary universe: A possible solution to the horizon and flatness problems | link = https://journals.aps.org/prd/abstract/10.1103/PhysRevD.23.347 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Physical Review D. College Park, MD: American Physical Society. 23 | il = 1970 | cild = | səhifə = 347-356 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1103/PhysRevD.23.347 | ref = }}</ref> Bununla yanaşı, bu onilliklər ərzində [[Habbl sabiti]]nin dəqiq dəyərləri<ref>{{cite web |url = https://www.cfa.harvard.edu/~dfabricant/huchra/hubble/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190930124013/https://www.cfa.harvard.edu/~dfabricant/huchra/hubble/ |archivedate = 5 dekabr 2019 |title = The Hubble Constant |author = John P. Huchra |date = 2008 |work = cfa.harvard.edu |publisher = John Huchra's Website. Cambridge, MA: Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. |accessdate = 29 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> və kainatın maddə sıxlığı (qaranlıq enerjinin kəşfinə qədər kainatın taleyi üçün əsas proqnozçu hesab olunurdu) haqqındakı suallar [[kosmologiya]]da müzakirə və fikir ayrılıqlarına səbəb oldu.<ref>{{kitab3 | müəllif = Mario livio | başlıq = The Accelerating Universe: Infinite Expansion, the Cosmological Constant, and the Beauty of the Cosmos | link = https://archive.org/details/Mario_Livio-The_Accelerating_Universe-AUDiOBOOK-WEB-2018-PROLOG | cavabdeh = | yer = [[Nyu-York|New York]] | nəşriyyat = John Wiley & Sons | il = 2000 | cild = | səhifə = 160 | səhifələr = | isbn = 978-0-471-32969-5 | doi = | ref = }}</ref> 1990-cı illərin ortalarında yaşı təqribən 15 milyard olaraq təxmin edilən bəzi kürəşəkilli klasterlərin müşahidələri ortaya çıxdı ki, bu da kainatın hazırkı yaşı (13.8 milyard) ilə ziddiyyət təşkil edir. Yeni kompüter simulasiyaları (ulduz küləkləri səbəbi ilə kütləvi itkinin təsirlərini əhatə edən) qlobal klasterlərin yaşının daha az olduğunu göstərdiyində bu məsələ həll edildi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Ali Akbar Navabi & Nematollah Riazi | başlıq = Is the age problem resolved? | link = https://link.springer.com/article/10.1007%2FBF03012187 | cavabdeh = | yer = [[Nyu-Dehli]] | nəşriyyat = Springer India, Indian Academy of Sciences, and Astronomical Society of India. 24 | il = Mart 2003 | cild = | səhifə = 3-10 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1007/BF03012187 | ref = }}</ref> Klasterlərin yaşının necə ölçüldüyü hələ də tam olaraq bilinməsə də, kainatdakı ən qədim cisimlərdən biri kimi kosmologiyanı da maraqlandırır. 1990-cı illərin sonlarından bəri teleskop texnologiyasındakı irəliləyişlər, eləcə də KOBE,<ref name=":16">{{kitab3 | müəllif = Boggess, N. W., Mather, J. C., Weiss, R., Bennett, C. L., Cheng, E. S., Dwek, E., , | başlıq = Astrophysical Journal, Part 1:The COBE mission - Its design and performance two years after launch | link = http://adsabs.harvard.edu/full/1992ApJ...397..420B | cavabdeh = | yer = [[Nyu-Dehli]] | nəşriyyat = The Astrophysical Journal. Chicago: University of Chicago Press for the American Astronomical Society. | il = Mart 2003 | cild = | səhifə = 420-429 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1086/171797 | ref = }}</ref> [[Habbl teleskopu|Habbl kosmik teleskopu]] və WMAP<ref name=":17">{{kitab3 | müəllif = David Spergel, Rachel Bean, Olivier Doré və b. | başlıq = Three-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Implications for Cosmology | link = http://adsabs.harvard.edu/full/1992ApJ...397..420B | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = The Astrophysical Journal Supplement Series. Chicago: University of Chicago Press | il = İyun 2007 | cild = | səhifə = 420-429 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1086/513700 | ref = }}</ref> kimi peyklərdən əldə edilən məlumatların təhlili nəticəsində Böyük Partlayış kosmologiyasında ciddi irəliləyiş əldə edilmişdir. == Müşahidə dəlilləri == {{Quote box |quote="Böyük partlayış şəkli ümumi xüsusiyyətlərində etibarsız olduğunu təsdiqlənmək üçün hər sahədəki məlumatlara çox möhkəm əsaslandırılmışdır." |source=Laurens Krauz<ref>{{harvnb|Krauss|2012|p=[https://archive.org/details/universefromnoth0000krau/page/118 118]}}</ref> |width=27% |align=right |style=padding:8px; }} [[Habbl qanunu]]na əsasən kainatın genişlənməsi (qalaktikaların qırmızı yerdəyişmələrinin də göstərdiyi kimi), [[kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]]nın [[kəşf]]i və ölçülməsi, [[Böyük partlayış nukleosintezi]]nin meydana gətirdiyi [[işıq]] elementlərinin çoxluğu nəzəriyyənin etibarlılığının ən başlıca müşahidə dəlillərindən hesab olunur. Ən yeni sübutlara qalaktikanın formalaşması və [[təkamül]]ü, genişmiqyaslı kosmik strukturların bölünməsi<ref>{{kitab3 | müəllif = Michael D. Gladders, H.K.C. Yee, Subhabrata Majumdar, L. Felipe Barrientos, Henk Hoekstra, Patrick B. Hall, and Leopoldo Infante | başlıq = The Astrophysical Journal: Cosmological Constraints from the Red-Sequence Cluster Survey | link = https://iopscience.iop.org/article/10.1086/509909 | cavabdeh = | yer = [[Çikaqo]] | nəşriyyat = [[University of Chicago Press]] | il = 2007 | cild = 655 №1 | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1086/509909 | ref = }}</ref> daxildir. Bunlara bəzən Böyük partlayış nəzəriyyəsinin "dörd sütunu" deyilir.<ref>{{cite web |url = http://www.ctc.cam.ac.uk/outreach/origins/big_bang_four.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20131102133646/http://www.ctc.cam.ac.uk/outreach/origins/big_bang_four.php |archivedate = 2 may 2013 |title = The Four Pillars of the Standard Cosmology |author = Paul Shellard |date = 2012 |work = |publisher = [[Kembric Universiteti Nəşriyyatı|Kembric Universiteti]] |accessdate = 24 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Böyük partlayışın dəqiq müasir modelləri [[Yer]]də aparılan laboratoriya təcrübələrində müşahidə olunmayan və ya [[hissəciklər fizikası]]nın standart modelinə daxil olmayan müxtəlif ekzotik fiziki hadisələrə müraciət edir. Bu xüsusiyyətlərinə görə, [[qaranlıq maddə]] hal-hazırda ən aktiv [[laboratoriya]] tədqiqatlarının subyektidir.<ref>{{cite web |url = https://www8.nationalacademies.org/astro2010/DetailFileDisplay.aspx?id=225 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090413141208/https://www8.nationalacademies.org/astro2010/DetailFileDisplay.aspx?id=225 |archivedate = 13 aprel 2013 |title = Direct Searches for Dark Matter |author = Bernard Sadoulet |date = 2012 |work = Astronomy and Astrophysics Decadal Survey|Astro2010: The Astronomy and Astrophysics Decadal Survey |publisher = National Academies Press |accessdate = 24 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Digər problemlərə isə cuspy halo problemi<ref>{{kitab3 | müəllif = Jürg Diemand, Marcel Zemp, Ben Moore, Joachim Stadel, Marcella Carollo | başlıq = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Cusps in cold dark matter haloes | link = https://academic.oup.com/mnras/article/364/2/665/1035233 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Royal Astronomical Society | il = 2005 | cild = 364 (2) | səhifə = 665–673 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1111/j.1365-2966.2005.09601.x | ref = }}</ref> və soyuq qaranlıq maddənin cırtdan qalaktika problemi<ref name=":18">{{kitab3 | müəllif = Martínez-Delgado | başlıq = Notes on the Missing Satellites Problem | link = https://arxiv.org/pdf/1009.4505.pdf | cavabdeh = James S. Bullock | yer = [[London]] | nəşriyyat = [[Kembric Universiteti Nəşriyyatı|Kembric Universiteti nəşriyyatı]] | il = 2013 | cild = | səhifə = 95-122 | səhifələr = | isbn = 978-1-107-02380-2 | doi = | ref = }}</ref> daxildir. Kosmologiyada alimlər üçün böyük maraq doğuran sahələrdən biri də [[qaranlıq enerji]]dir. Ancaq, qaranlıq enerjinin birbaşa aşkarlanmasının mümkün olub-olmadığı məlum deyil.<ref>{{cite web |url = https://www8.nationalacademies.org/astro2010/DetailFileDisplay.aspx?id=243 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110807103919/http://www8.nationalacademies.org/astro2010/DetailFileDisplay.aspx?id=243 |archivedate = 7 avqust 2011 |title = Whitepaper: For a Comprehensive Space-Based Dark Energy Mission |author = Robert N. Cahn |date = 2012 |work = Astronomy and Astrophysics Decadal Survey|Astro2010: The Astronomy and Astrophysics Decadal Survey |publisher = National Academies Press, National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine, Program units|National Research Council |accessdate = 24 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} | ref = harv |bibcode=2009astro2010S..35B }}</ref> Belə olduğu halda kosmik inflyasiya və baryogenez Böyük Partlayış modellərinin daha spekulyativ xüsusiyyətləri olaraq qalır. Bu cür hadisələr üçün etibarlı kəmiyyət izahları hələ də axtarılır. Bunlar hal-hazırda fizikanın həll olunmamış problemləridir. === Kosmosun genişlənməsi və Habbl qanunu === Uzaq qalaktikalar və [[kvazarlar]]ın müşahidələri bu cisimlərin qalaktik qırmızı yerdəyişmələr olduğunu göstərir: onlardan yayılan işıq daha uzun dalğa uzunluğuna keçmişdir. Bunu bir cismin [[tezlik]] [[spektr]]ini götürmək və işıqla qarşılıqlı təsirdə olan [[kimyəvi elementlər]]in [[atom]]larına uyğun gələn [[emissiya]] və ya [[absorbsiya]] xətlərinin [[Spektroskopiya|spektroskopik]] nümunəsinə uyğunlaşdırmaqla görmək olar. Bu [[qırmızı yerdəyişmə]]lər eyni dərəcədə izotropik olub, bütün istiqamətlərdə müşahidə olunan obyektlər arasında bərabər paylanır. Əgər qırmızı yerdəyişmə Dopler yerdəyişməsi kimi şərh olunarsa, cismin tənəzzül sürəti hesablana bilər. Bəzi qalaktikalar üçün məsafələri kosmik məsafə nərdivanı vasitəsilə təxmin etmək mümkündür. Tənəzzül sürətləri bu məsafələrə qarşı çəkildikdə, Habbl qanunu olaraq tanınan xətti bir əlaqə müşahidə olunur<ref name=":14" />: <math>v = H_0D</math> Burada * <math>v</math> qalaktikanın və ya başqa bir uzaq cismin tənəzzül sürəti, * <math>D</math> cismin hərəkət sürəti * <math>H_0</math> WMAP tərəfindən [[Kilometr|km]]/[[Saniyə|s]]/[[Parsek|Mpc]] olaraq hesablanan [[Habbl sabiti]]dir.<ref name=":9" /> Habbl qanununun iki mümkün izahı var. Ya biz qalaktikalar partlayışının mərkəzindəyik (Kopernik prinsipinə görə bu mümkün deyil), ya da kainat hər yerdə eyni dərəcədə genişlənir. Bu universal genişlənmə Habbl 1929-cu ildəki analiz və müşahidələrini etməzdən öncə, ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə əsasən 1922-ci ildə Fridmann<ref name=":12" /> və 1927-ci ildə [[Corc Lemetr|Lemetr]]<ref name=":13" /> tərəfindən təxmin olundu və Fridmann, Lemetr, Robertson və Uolker tərəfindən inkişaf etdirilən Böyük Partlayış nəzəriyyəsinin təməli olaraq qalır. Nəzəriyyə <math>v = HD</math> əlaqəsinin hər zaman saxlanmasını tələb edir. Burada <math>D</math> — müşaiyət məsafəsi, ''v'' — tənəzzül sürətidir və kainat genişləndikcə <math>v</math>, <math>H</math> və <math>D</math> dəyişir (buna görə də, hal-hazırkı Habbl "sabiti"ni göstərmək üçün <math>H_0</math> yazırıq). Müşahidə olunan kainatın ölçüsündən daha kiçik məsafələr üçün Habbl yerdəyişməsi tənəzzül sürətinə uyğun gələn Dopler dəyişməsi olaraq düşünülə bilər. Buna baxmayaraq, qırmızı yerdəyişmə əsl Dopler yerdəyişməsi deyil, daha çox işığın yayıldığı vaxtla aşkar edildiyi vaxt arasında kainatın genişlənməsinin nəticəsidir.<ref>{{kitab3 | müəllif = John A. Peacock | başlıq = Cosmological physics (3-cü fəsil) | link = https://archive.org/details/cosmologicalphys0000peac | cavabdeh = James S. Bullock | yer = [[Nyu-York]] | nəşriyyat = [[Kembric Universiteti Nəşriyyatı|Kembric Universiteti nəşriyyatı]] | il = 1999 | cild = | səhifə = 95-122 | səhifələr = | isbn = 978-0-521-42270-3. | doi = | ref = }}</ref> Məkanın metrik genişlənmədən keçməsi Habbl qanunu ilə birgə, başqa heç bir izahı olmayan, kosmoloji prinsipin və Kopernik prinsipinin birbaşa müşahidə dəlilləri vasitəsilə göstərilir. Astronomik qırmızı yerdəyişmələr həddən artıq [[izotrop]] və homogendir.<ref name=":14" /> Kainatın bütün istiqamətlərdə eyni göründüyünü vurğulayan kosmoloji prinsipi və bir çox başqa sübutları dəstəkləyir. Əgər qırmızı yerdəyişmələr bizdən uzaq olan bir mərkəzdə baş verən partlayışın nəticəsi olsa idi, onlar fərqli istiqamətlərdə bu qədər oxşar olmazdı. 2000-ci ildə kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının uzaq [[Astrofizika|astrofiziki]] sistemlərin [[dinamika]]sına təsirinin ölçülməsi Kopernik prinsipini, yəni kosmik miqyasda Yerin mərkəzi vəziyyətdə olmadığını sübut etdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = R. Srianand, P. Petitjean & C. Ledoux | başlıq = The cosmic microwave background radiation temperature at a redshift of 2.34 | link = https://www.nature.com/articles/35050020 | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Nature Publishing Group. 408 (6815) | il = 21 dekabr 2000 | cild = | səhifə = 931-935 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1038/35050020 | ref = }}</ref> Əvvəllər Böyük Partlayışdan gələn radiasiya bütün kainatda daha isti idi. Kosmik mikrodalğa arxa planının milyardlarla il ərzində eyni dərəcədə soyuması yalnız kainat metrik şəkildə genişlənirsə və bizim partlayışın vahid mərkəzinə yaxın olma ehtimalımızı inkar edirsə, izah oluna bilər. === Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması === [[Fayl:Cmbr.svg|thumb|right|KOBE peykində FİRAS aləti tərəfindən ölçülən kosmik mikrodalğa arxa plan spekturumu təbiətdə ən dəqiq ölçülən qara cisim sepktrumudur.<ref>{{cite web |url = http://www.dpf99.library.ucla.edu/session9/white0910.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170204083018/http://www.dpf99.library.ucla.edu/session9/white0910.pdf |archivedate = 4 fevral 2017 |title = Anisotropies in the CMB |author = Martin White |date = 1999 |work = |publisher = University of Il linois, Urbana-Champaign |accessdate = 29 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Data nöqtələri və yanlış sütunlar qrafikdə nəzəri əyrilərlə gizlədilib.]] 1964-cü ildə Arno Penzias və Robert Uilson təsadüfən mikrodalğalı zolaqda çoxistiqamətli bir siqnal, kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasını kəşf etdilər.<ref name=":15" /> Onların kəşfi Alfer, Herman və Qamounun təxminən 1950-ci ildə Böyük Partlayışla bağlı proqnozlarını təsdiqləyən əhəmiyyətli bir sübut idi. 1970-ci illər ərzində radiasiyanın bütün istiqamətlərdə qara maddə spektrinə hardasa uyğun olduğu aşkar edildi; bu spektr kainatın genişlənməsi ilə dəyişdirildi və bu gün təxminən 2.725 K-a uyğun gəlir. Bu sübut, mübahisəni Böyük Partlayış modelinin dəstəkçilərinin lehinə dəyişdi, Penzias və Uilson 1978-ci ildə fizika üzrə [[Nobel mükafatı]]na layiq görüldü. Kosmik mikrodalğa arxa plan emissiyasına uyğun gələn son səpilmə səthi rekombinasiyadan qısa müddət sonra, neytral [[hidrogen]] sabit hala gəldikdə ortaya çıxır. Bundan əvvəl, kainat [[foton]]ların sərbəst hissəciklərdən sürətli şəkildə səpələndiyi isti, sıx foton-bariyon plazma dənizindən ibarət idi. Təxminən 372 ± 14 kyr’da<ref name=":8" /> pik həddə çatanda, fotonun orta sərbəst yolu bu günə çatacaq qədər uzanır və kainat şəffaflaşır. [[Fayl:Ilc 9yr moll4096.png|thumb|left|Kosmik mikrodalğa arxa plan radiasiyasının 9 illik VMAA şəkli.<ref>{{kitab3 | müəllif = C. L. Bennett, D. Larson, J. L. Weiland1, N. Jarosik, G. Hinshaw, N. Odegard, K. M. Smith, R. S. Hill, B. Gold, M. Halpern | başlıq = Nine-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) Observations: Final Maps and Results | link = https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0067-0049/208/2/20 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = The Astrophysical Journal Supplement Series. Bristol: IOP Publishing 208 | il = Oktyabr 2013 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1088/0067-0049/208/2/20 | ref = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.space.com/19027-universe-baby-picture-wmap.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191029114309/https://www.space.com/19027-universe-baby-picture-wmap.html |archivedate = 29 oktyabr 2019 |title = New 'Baby Picture' of Universe Unveiled |author = Megan Gannon |date = 21 dekabr 2012 |work = space.com |publisher = Future plc |accessdate = 29 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Radiasiya təxminən 100 000-də bir hissəyə izotropikdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Edward L. Wright | başlıq = Theoretical Overview of Cosmic Microwave Background Anisotropy | link = https://arxiv.org/abs/astro-ph/0305591 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Carnegie Observatories Astrophysics Series. 2. Cambridge, UK: Cambridge University Press. | il = 2004 | cild = | səhifə = 291 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1088/0067-0049/208/2/20 | ref = }}</ref>]] 1989-cu ildə [[NASA]] iki böyük irəliləyiş əldə edən KOBE-ni işə saldı: 1990-cı ildə yüksək dəqiqliyə malik spektr ölçmələri kosmik mikrodalğa arxa planının tezlik spektrinin 104-də 1 hissə səviyyəsində, demək olar heç bir ayrılmanın olmadığı mükəmməl bir qara cisim olduğunu göstərdi və sabit temperaturun 2.726 K olduğunu ölçdü (son ölçmələr bu rəqəmi bir qədər aşağı — 2.7255 K-ə salmışdır); sonra 1992-ci ildə, sonrakı KOBE ölçmələri səma boyunca kosmik mikrodalğa arxa plan temperaturunda, 105-də təxminən 1 hissə səviyyəsində olan kiçik dalğalanmalar ([[anizotropiya]]lar) aşkar etdi.<ref name=":16" /> Con Mater və Corc Smut bu nəticələrdəki səylərinə görə 2006-cı ildə [[fizika]] üzrə Nobel mükafatına layiq görüldü. Sonrakı on il ərzində [[kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]] anizotropiyaları şar eksperimenti də daxil olmaqla bir çox yerüstü [[eksperiment]]lər vasitəsi ilə daha da dərindən araşdırıldı. 2000–2001-ci illərdə başda BOOMERanG olmaqla, bir neçə eksperiment anizotropiyaların tipik bucaq ölçüsünü (göydəki ölçü) ölçməklə kainatın formasının düz olduğu kəşf etdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = A. Melchiorri, P.A.R. Ade, P. de Bernardis, J.J. Bock, J. Borrill, A. Boscaleri, B.P. Crill, G. De Troia, P. Farese, P. G. Ferreira, K. Ganga, G. de Gasperis, M. Giacometti, V.V. Hristov, A. H. Jaffe, A.E. Lange, S. Masi, P.D. Mauskopf, L. Miglio, C.B. Netterfield, E. Pascale, F. Piacentini, G. Romeo, J.E. Ruhl, N. Vittorio | başlıq = A measurement of Omega from the North American test flight of BOOMERANG | link = https://arxiv.org/abs/astro-ph/9911445 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = The Astrophysical Journal Letters. Chicago: University of Chicago Press 536 | il = 2000 | cild = | səhifə = L63-L66 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1086/312744 | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = P. de Bernardis, P.A.R.Ade, J.J.Bock, J.R.Bond və başqaları | başlıq = A flat Universe from high-resolution maps of the cosmic microwave background radiation | link = https://spiral.imperial.ac.uk/bitstream/10044/1/60851/2/0004404v1.pdf | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Nature Publishing Group. 404 | il = 2000 | cild = | səhifə = 955-959 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1038/35010035 | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Miller, Andre D.; Caldwell, Robert H.; Devlin, Mark Joseph və başqaları | başlıq = A Measurement of the Angular Power Spectrum of the Cosmic Microwave Background from l = 100 to 400 | link = https://arxiv.org/abs/astro-ph/9906421 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = The Astrophysical Journal Letters. Chicago: University of Chicago Press for the American Astronomical Society. 524 | il = 1999 | cild = | səhifə = L1-L4 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1038/35010035 | ref = }}</ref> [[2003-cü il|2003-cü ilin əvvəlində]] o vaxta görə bəzi [[kosmoloji prinsip]]lər üçün ən dəqiq dəyərlərini təklif edən Vilkinson Mikrodalğalı Anizotropiya Zondunun ilk nəticələri açıqlandı. Nəticələr bir neçə spesifik kosmik inflyasiya modelini təkzib etdi, lakin ümumilikdə inflyasiya nəzəriyyəsinə uyğun gəlirdi.<ref name=":17" /> Plank kosmik zondu 2009-cu ilin may ayında fəaliyyətə başladı. Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması ilə bağlı digər yerüstü və şar təcrübələri isə davam etməkdədir. === Primordial elementlərin çoxluğu === Böyük Partlayış modelindən istifadə edərək, helium-4, helium-3, [[deyterium]] və [[litium]]-7-nin kainatdakı konsentrasiyasını adi hidrogenin miqdarına nisbət olaraq hesablamaq mümkündür.<ref name=":7" /> Nisbi çoxluq bir parametrdən, fotonun bariyonlara nisbətindən asılıdır. Bu dəyər kosmik mikrodalğa arxa plan dalğalanmalarının ətraflı quruluşundan asılı olmayaraq hesablana bilər. Proqnozlaşdırılan nisbətlər (kütləyə görə, say görə yox) <chem>^4He/H</chem> üçün təxminən 0,25, <chem>^2H/H</chem> üçün təxminən 10⁻³, <chem>^3He/H</chem> üçün təxminən 10⁻⁴ və <chem>^7Li/H</chem> üçün təxminən 10⁻⁹-dur.<ref name=":7" /> Ölçülən çoxluqlar hamısı ən azından bariyon-foton nisbətinin vahid dəyərindən təxmin olunanlara demək olar uyğundur. Bu uzlaşma deyterium üçün mükəmməl, 4H üçün yaxın olsa da, təzadlı, Li7 üçün isə iki faktora görə fərqlidir (bu anomaliya kosmoloji litium problemi olaraq tanınır); son iki vəziyyətdə önəmli sistematik qeyri-müəyyənliklər var. Buna baxmayaraq, Böyük Partlayış nukleosintezi tərəfindən proqnozlaşdırılan element bolluqları ilə ümumi uyğunluq Böyük Partlayış üçün tutarlı sübutdur, çünki nəzəriyyə işıq elementlərinin nisbi çoxluğunun məlum olan yeganə izahıdır və Böyük Partlayışın 20–30%-li heliumdan daha az və ya daha çoxunu meydana gətirməsini "tənzimləmək", demək olar ki, mümkünsüzdür.<ref>{{kitab3 | müəllif = Gary Steigman | başlıq = Primordial Nucleosynthesis: Successes And Challenges | link = https://arxiv.org/abs/astro-ph/0511534 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = International Journal of Modern Physics E. Singapore: World Scientific. 15 | il = 2006 | cild = | səhifə = 1-36 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1142/S0218301306004028 | ref = }}</ref> Həqiqətən də, məsələn, gənc kainatda (məsələn, ulduz formalaşmasından əvvəl, ulduz nukleosintez məhsullarının olmadığı materiyanın araşdırılaraq müəyyənləşdirildiyi kimi) Böyük Partlayışdan başqa sabit nisbətdə deyteriumdan çox helium və ya <chem>^3He</chem>-dən daha çox deyterium olmalı olduğunu göstərən heç bir əyani sübut yoxdur.<ref name=":19">{{kitab3 | müəllif = Barbara Sue Ryden | başlıq = Introduction to Cosmology | link = https://arxiv.org/abs/astro-ph/0511534 | cavabdeh = | yer = [[San-Fransisko]] | nəşriyyat = Addison-Wesley | il = 2003 | cild = | səhifə = 1-36 | səhifələr = | isbn = 978-0-8053-8912-8 | doi = | ref = }}</ref> === Qalaktik təkamül və bölünmə === Qalaktikaların və kvazarların morfologiyası və bölünməsinin təfərrüatlı müşahidələri Böyük Partlayış nəzəriyyəsinin hazırki halı ilə uyğunluq təşkil edir. Müşahidələrin və nəzəriyyənin kombinasiyası iddia edir ki, ilk kvazar və qalaktikalar Böyük Partlayışdan təxminən bir milyard il sonra əmələ gəlmiş, o vaxtdan bəri qalaktik klasterlər və superklasterlər kimi daha böyük strukturlar formalaşmaqdadır.<ref>{{kitab3 | müəllif = Edmund Bertschinger | başlıq = Cosmological Perturbation Theory and Structure Formation | link = https://arxiv.org/abs/astro-ph/0101009 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = 2000 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Ulduzların nüfusu yaşlanmaqda və inkişaf etməkdədir, ona görə də, uzaq qalaktikalar (erkən kainatda olduğu kimi) yanaşı qalaktikalardan çox fərqli görünür (daha sonrakı halı müşahidə olunmuşdur). Bundan əlavə, nisbətən yaxın vaxtlarda əmələ gələn qalaktikalar oxşar məsafədə olan, lakin Böyük Partlayışdan qısa bir müddət sonra yaranan qalaktikalardan gözəçarpan dərəcədə fərqlənir. Bu müşahidələr sabit vəziyyət modelinə qarşı əsaslı dəlillərdir. Ulduz formalaşmasının, qalaktika və kvazar bölünmələrinin və daha böyük strukturların müşahidələri kainatdakı struktur formalaşması ilə bağlı Böyük Partlayış simulyasiyalarına uyğundur və nəzəriyyənin təfərrüatlarını tamamlamağa kömək edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Edmund Bertschinger | başlıq = Simulations of Structure Formation in the Universe | link = https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.astro.36.1.599 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Annual Review of Astronomy and Astrophysics. Palo Alto, CA: Annual Reviews. 36 (1) | il = 2000 | cild = | səhifə = 599-654 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1146/annurev.astro.36.1.599 | ref = }}</ref> === Primordial qaz buludları === [[Fayl:PIA17993-DetectorsForInfantUniverseStudies-20140317.jpg|thumb|right|BİCEP2 teleskobunun fokus müstəvisi mikroskop altında — CMB-dəki qütbləşməni araşdırmaq üçün istifad edilir.<ref>{{cite web |url = http://bicepkeck.org/bicep2_2014_release.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140318190423/http://bicepkeck.org/ |archivedate = 18 mart 2014 |title = BICEP2 March 2014 Results and Data Products |author = |date = 2014 |work = bicepkeck.org |publisher = The BICEP and Keck Array CMB Experiments. Cambridge, MA: FAS Research Computing, Harvard University. |accessdate = 29 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2014-082 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191010183450/https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2014-082 |archivedate = 10 oktyabr 2019 |title = NASA Technology Views Birth of the Universe |author = Whitney Clavin |date = 17 mart 2014 |work = jpl.nasa.gov |publisher = Washington, D.C.:Jet Propulsion Laboratory. |accessdate = 29 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref>,<ref>{{cite web |url = https://www.nytimes.com/2014/03/18/science/space/detection-of-waves-in-space-buttresses-landmark-theory-of-big-bang.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140317154023/https://www.nytimes.com/2014/03/18/science/space/detection-of-waves-in-space-buttresses-landmark-theory-of-big-bang.html |archivedate = 17 mart 2014 |title = Space Ripples Reveal Big Bang's Smoking Gun |author = Dennis Overbye |date = 17 mart 2014 |work = nytimes.com |publisher = [[The New York Times]] |accessdate = 29 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.nytimes.com/2014/03/25/science/space/ripples-from-the-big-bang.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140325015901/https://www.nytimes.com/2014/03/25/science/space/ripples-from-the-big-bang.html |archivedate = 24 mart 2014 |title = Ripples From the Big Bang |author = Dennis Overbye |date = 25 mart 2014 |work = nytimes.com |publisher = [[The New York Times]] |accessdate = 29 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref>]] 2011-ci ildə astronomlar uzaq kvazarların spektrlərindəki absorbsiya xətlərini analiz edərək, saf primordial qaz buludları olduğuna inandıqlarını şeyi aşkar etdilər. Bu kəşfdən əvvəl bütün digər astronomik cisimlərdə ulduzlarda əmələ gələn ağır elementlərin olduğu müşahidə edilmişdir. Bu iki qaz buludunun tərkibində hidrogen və deyteriumdan daha ağır element yoxdur.<ref>{{kitab3 | müəllif = Michele Fumagalli, John M. O'Meara, J. Xavier Prochaska | başlıq = Detection of Pristine Gas Two Billion Years After the Big Bang | link = https://science.sciencemag.org/content/334/6060/1245 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Science jurnalı: American Association for the Advancement of Science. 334 ( | il = 2000 | cild = | səhifə = 1245–1249 | səhifələr = | isbn = | doi = 10.1126/science.1213581 | ref = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://news.ucsc.edu/2011/11/pristine-gas.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111114140012/https://news.ucsc.edu/2011/11/pristine-gas.html |archivedate = 14 noyabr 2011 |title = Astronomers find clouds of primordial gas from the early universe |author = Tim Stephens |date = 10 noyabr 2011 |work = news.ucsc.edu |publisher = REGENTS OF THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA |accessdate = 31 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Qaz buludlarında ağır elementlər olmadığından, onlar çox güman ki, Böyük Partlayışdan sonrakı ilk dəqiqələrdə, Böyük Partlayış nukleosintezi zamanı meydana gəlmişdir. === Digər sübutlar === Habbl genişlənməsindən və kosmik mikrodalğa arxa planından hesabladığı kimi, kainatın yaşı həm ulduz təkamülü nəzəriyyəsini kürəformalı klasterlərə tətbiq edən, həm də individual 2-ci nüfus ulduzların radiometrik tarixləndirilməsi ilə ölçülən ən qədim ulduzların yaşlarından istifadə edən digər hesablamalarla yaxşı uzlaşır.<ref>{{cite web |url = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060911000604/https://astro.berkeley.edu/~dperley/univage/univage.html |archivedate = 11 sentyabr 2006 |title = Determination of the Universe's Age |author = Daniel Perley |date = 21 fevral 2005 |work = |publisher = astro.berkeley.edu |accessdate = 31 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Keçmişdə kosmik mikrodalğa arxa plan istiliyinin daha yüksək olması ilə bağlı proqnoza qırmızı yerdəyişmələrdəki qaz buludlarının çox aşağı temperaturlu [[absorbsiya]] xətlərinin müşahidələri ilə təcrübi şəkildə dəstək verilmişdir.<ref>{{cite journal |last1=Srianand |first1=Raghunathan |author1-link=|last2=Noterdaeme |first2=Pasquier |last3=Ledoux |first3=Cédric |last4=Petitjean |first4=Patrick |display-authors=3 |date=May 2008 |title=First detection of CO in a high-redshift damped Lyman-α system |journal=Astronomy & Astrophysics |location=Les Ulis |publisher=EDP Sciences for European Southern Observatory |volume=482 |issue=3 |pages=L39–L42 |doi=10.1051/0004-6361:200809727 |issn=0004-6361 |ref=harv}}</ref> Bu proqnoz, eyni zamanda, qalaktika klasterlərindəki Sunyaev-Zeldoviç effektinin amplitudasının qırmızı yerdəyişmədən asılı olmadığını göstərir. Müşahidələr bunun təxminən doğru olduğunu aşkarlayıb, amma bu təsir kosmik zamanla dəyişən klasterlərin xüsusiyyətlərindən asılıdır və dəqiq ölçmələr aparmağı çətinləşdirir.<ref>{{cite journal |last1=Avgoustidis |first1=Anastasios |last2=Luzzi |first2=Gemma |last3=Martins |first3=Carlos J.A.P. |last4=Monteiro |first4=Ana M.R.V.L. |display-authors=3 |date=14 fevral 2012 |title=Constraints on the CMB temperature-redshift dependence from SZ and distance measurements |arxiv=1112.1862|doi=10.1088/1475-7516/2012/02/013 |volume=2012 |issue=2 |page=Article 013 |journal=Journal of Cosmology and Astroparticle Physics |issn=1475-7516 |ref=harv}}</ref><ref>{{cite book |last=Belušević |first=Radoje |year=2008 |title=Relativity, Astrophysics and Cosmology |title-link= https://media.wiley.com/product_data/excerpt/42/35274076/3527407642.pdf |=volume=1 |location=Weinheim |publisher=Wiley-VCH |page=16|isbn=978-3-527-40764-4 |oclc=876678499 |ref=harv}}</ref> === Gələcək müşahidələr === Ola bilsin ki, gələcək qravitasiya-dalğa müşahidələri Böyük Partlayışdan sonra 1 saniyədən daha az bir müddətdə primordial qravitasiya-dalğalarını, erkən kainatın qalıntılarını təsbit edə biləcək.<ref name="Ghosh">{{cite news |last=Ghosh |first=Pallab |author-link |date=11 fevral 2016 |title=Einstein's gravitational waves 'seen' from black holes|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-35524440 |url-status=live |department=Science & Environment |work=BBC News |location=[[London]] |publisher=[[BBC]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20160211235836/https://www.bbc.com/news/science-environment-35524440 |archive-date=11 fevral 2016 |access-date=13 aprel 2017}}</ref><ref name="Billings">{{cite magazine |last=Lee|first=Billings |date=12 fevral 2016 |title=The Future of Gravitational Wave Astronomy |url=https://www.scientificamerican.com/article/the-future-of-gravitational-wave-astronomy/ |url-status=live |magazine=Scientific American#Website|Scientific American |publisher=Springer Nature |location=[[Ştutqart]] |issn=0036-8733 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160213012852/https://www.scientificamerican.com/article/the-future-of-gravitational-wave-astronomy/ |archive-date=13 fevral 2016 |access-date=13 arpel 2017}}</ref> == Fizikada problemli məsələlər == Digər nəzəriyyələrdə olduğu kimi, Big Bang, yəni Böyük Partlayış nəzəriyyəsinin inkişafı nəticəsində bir sıra müəmmalı məsələlər və problemlər ortaya çıxdı. Bu sirlərin və problemlərin bəziləri həll olundu, bəziləri isə hələ də öz həll yolunu axtarır. Böyük partlayış modelindəki bəzi problemlərə təklif olunan həllər elə özləri başqa müəmmalı məsələlərin ortaya çıxmasına səbəb oldu. Məsələn, üfüq (horizontal) problemi, maqnetik qütb problemi və düzlük problemi ən çox inflyasiya nəzəriyyəsi ilə izah olunur, lakin inflyasiya kainatının təfərrüatları hələ də həll olunmur və nəzəriyyənin bəzi qurucuları da daxil olmaqla bir çoxları bunun sübut olunmadığını söyləyirlər.<ref>{{cite journal |last1=Earman |first1=John |author1-link= |last2=Mosterín |first2=Jesús |author2-link= |date=Mart 1999 |title=A Critical Look at Inflationary Cosmology |journal=Philosophy of Science (journal)|Philosophy of Science |location=Chicago |publisher=University of Chicago Press on behalf of the Philosophy of Science Association |volume=66 |issue=1 |pages=1–49 |doi=10.1086/392675 |issn=0031-8248 |jstor=188736}}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = S. W. Hawking, W. Israel | başlıq = General Relativity: An Einstein Centenary Survey: Singularities and time-asymmetry | link = https://books.google.az/books/about/General_Relativity_an_Einstein_Centenary.html?id=pxA4AAAAIAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = [[Cambridge University Press]] | il = 2000 | cild = 12-ci fəsil | səhifə = 581–638 | səhifələr = | isbn = 978-0-521-13798-0 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{harvnb|Penrose|1989}}</ref><ref>{{cite magazine |last=Steinhardt |first=Paul J. |author-link= |date=Aprel 2011 |title=The Inflation Debate: Is the theory at the heart of modern cosmology deeply flawed? |url=https://physics.princeton.edu/~steinh/0411036.pdf |url-status=live |magazine=Scientific American |publisher=Springer Nature |location=Stuttgart |doi=10.1038/scientificamerican0411-36 |issn=0036-8733 |volume=304 |issue=4 |pages=36–43 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191101165817/https://physics.princeton.edu/~steinh/0411036.pdf |archive-date=1 noyabr 2019 |access-date=23 dekabr 2019 |ref=harv}}</ref> Aşağıda kosmoloqlar və astrofiziklər tərəfindən üzərində sıx araşdırma aparılan Böyük Partlayış nəzəriyyəsinin sirli tərəflərinin siyahısı verilmişdir. === Baryon asimmetriyası === Kainatın niyə [[antimaddə]]dən daha önəmli olduğu hələ də başa düşülmür.<ref name=":6" /> Ümumiyyətlə, kainatın cavan və çox isti olduğu dövrdə, statistik tarazlıqda olduğu və bərabər miqdarda baryon və antibaryon saxladığı güman edilir. Ancaq müşahidələr, kainatın ən uzaq hissələri də daxil olmaqla tamamilə maddələrdən təşkil olunduğunu göstərir. Baryogenez adlı bir prosesin asimmetriyanı izah etdiyi güman edilir. Baryogenezin baş verməsi üçün Saxarov şərtlərinə əməl edilməlidir. Bunlar baryon sayının qorunmamasını, C-simmetriyasının və CP-simmetriyasının pozulması və kainatın [[Termodinamika|termodinamik]] tarazlıqdan ayrılmasını tələb edir.<ref name="sakharov">{{cite journal |last=Sakharov |first=Andrei D. |author-link=Andrey Saxarov |date=10 yanvar 1967 |title=Нарушение ''СР''-инвариантности, ''С''-асимметрия и барионная асимметрия Вселенной |trans-title=Violation of ''CP''-invariance, ''C''-asymmetry and baryon asymmetry of the Universe |url=http://www.jetpletters.ac.ru/ps/808/article_12459.pdf |url-status=live |journal=Journal of Experimental and Theoretical Physics |language=ru |location=Moskva |publisher=Nauka (publisher) |13=Nauka |volume=5 |issue=1 |page=32–35 |doi=10.1070/PU1991v034n05ABEH002497 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180728190714/http://www.jetpletters.ac.ru/ps/808/article_12459.pdf |archive-date=28 iyul 2018 |ref=harv }} * Translated in: {{cite journal |last=Sakharov |first=Andrei D. |author-link=Andrei Sakharov |date=10 yanvar 1967 |title=Violation of CP Invariance, С Asymmetry, and Baryon Asymmetry of the Universe |url=http://www.jetpletters.ac.ru/ps/1643/article_25089.pdf |url-status=dead |journal=[[Journal of Experimental and Theoretical Physics|JETP Letters]] |location=Moscow |publisher=Nauka (publisher) |11=Nauka |volume=5 |issue=1 |pages=24–27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191109163819/http://www.jetpletters.ac.ru/ps/1643/article_25089.pdf |archive-date=2019-11-09 |access-date=13 dekabr 2019 }} ** Reprinted in: {{harvnb|Kolb|Turner|1988|pp=371-373}}</ref> Bütün bu şərtlər Standart Modeldə baş verir, lakin cari baryon asimmetriyasını izah etmək üçün əldə edilən nəticələr kifayət qədər güclü deyil. === Qaranlıq enerji === [[Fayl:Cosmological Composition – Pie Chart.svg|thumb|right|350px|Qrafik kainatı təşkil edən müxtəlik komponentlərin nisbətlərini göstərir — təxminən 95%-i qara maddə və qara enerjidir.]] [[İfrat yeni ulduz]] üçün qırmızı yerdəyişmələrinin ölçülməsi göstərir ki, kainat təqribən indiki yaşının yarısı qədər olduğu dövrlərdən etibarən sürətlə genişlənir. Bu sürətlənməni izah etmək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsi kainatdakı enerjinin böyük hissəsinin "qaranlıq enerji" adlanan böyük mənfi təzyiqə malik bir komponentdən ibarət olduğunu iddia edir.<ref name=":1" /> Qaranlıq enerji mücərrəd olsa da, bir çox problemləri həll edir. Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının ölçmələri göstərir ki, kainat demək olar ki, fəzada düzdür və buna görə də ümumi nisbiliyə görə kainat demək olar ki, kritik kütlə/enerji sıxlığına sahib olmalıdır. Bununla birlikdə, kainatın kütləvi sıxlığının cazibə qüvvəsindən ölçülməsi mümkündür və müəyyən edilmişdir ki, kritik sıxlıq sadəcə 30%-dir.<ref name=":1" /> Nəzəriyyə, qaranlıq enerjinin adi şəkildə yığılmadığını irəli sürdüyünə görə, çatışmayan enerji sıxlığının ən yaxşı izahıdır. Qaranlıq enerji, eyni zamanda, cazibə linzalarının tezliyindən və genişmiqyaslı quruluşun xarakterik nümunəsindən kosmik xətkeş kimi istifadə etməklə kainatın ümumi əyriliyinin iki həndəsi ölçməsini izah etməyə kömək edir. Mənfi təzyiqin vakuum enerjisinin bir xüsusiyyəti olduğuna inanılır, ancaq qaranlıq enerjinin dəqiq təbiəti və varlığı Böyük Partlayışın ən böyük müəmmalı məsələlərindən biri olaraq qalır. 2008-ci ildə WMAP qrupunun nəticələri 73% qaranlıq enerji, 23% qaranlıq maddə, 4,6% normal maddə və 1%-dən az neytrinlərdən ibarət bir kainatın var olduğunu göstərir.<ref name=":9" /> Nəzəriyyəyə görə, maddənin enerji sıxlığı kainatın genişlənməsi ilə azalır, lakin qaranlıq enerji sıxlığı sabit qalır (demək olar ki). Buna görə maddə, keçmiş dövrdə kainatın ümumi enerjisinin indikindən daha çoxunu təşkil edirdi, lakin qaranlıq enerji getdikcə daha çox dominant hala gəldiyindən, maddənin uzaq gələcəkdə fraksiya qatqısı azalacaq. Kainatın qaranlıq enerji komponenti, eyni zamanda, daha eqzotik şəffaf formalara və ya digər dəyişdirilmiş cazibə sxemlərinə genişləndirilərək Eynşteynin kosmoloji sabitliyi də daxil olmaqla müxtəlif rəqib nəzəriyyələrdən istifadə edən nəzəriyyəçilər tərəfindən izah edildi.<ref>{{harvnb|Tanabashi, M.|2018|pp=[http://pdg.lbl.gov/2018/reviews/rpp2018-rev-dark-energy.pdf 406–413]|loc=27-ci fəsil: "Dark Energy" (Sentyabr 2017) by David H. Weinberg and Martin White.}} *{{harvnb|Olive, K.A.|2014|pp=[http://pdg.lbl.gov/2014/reviews/rpp2014-rev-dark-energy.pdf 361–368]|loc=26-cı fəsil: "Dark Energy" (Noyabr 2013) Michael J. Mortonson, David H. Weinberg, and Martin White tərəfindən.}} {{bibcode|2014arXiv1401.0046M}}</ref> Bəzən "fizikada ən utandırıcı problem" olaraq adlandırılan kosmoloji sabitlik problemi, qaranlıq enerjinin ölçülmüş enerji sıxlığı və Plank vahidlərindən proqnozlaşdırılan problem arasındakı aydın fərqdən qaynaqlanır.<ref>{{cite journal |last1=Rugh |first1=Svend E. |last2=Zinkernagel |first2=Henrik |title=The quantum vacuum and the cosmological constant problem |pages=663–705 |volume=33 |issue=4 |date=Dekabr 2002 |journal=Studies in History and Philosophy of Science Part B |location=[[Amsterdam]] |publisher=[[Elsevier]] |arxiv=hep-th/0012253 |doi=10.1016/S1355-2198(02)00033-3 |issn=1355-2198}}</ref> === Qaranlıq maddə === 1970–1980-ci illər ərzində aparılan müxtəlif müşahidələr kainatda qalaktikalar içərisində və aralarında cazibə qüvvələrinin gücünü izah etmək üçün kifayət qədər görünən material olmadığını göstərdi. Buna görə də kainatdakı maddənin 90%-i işıq yaymayan və ya normal baryonik maddə ilə qarşılıqlı təsirdə olmayan qaranlıq maddə olduğu qənaətinə gəlindi. Bundan əlavə, kainatın əsasən normal maddədən təşkil olduğuna dair fərziyyəsi müşahidələrlə uyğunlaşmaya proqnozlara səbəb oldu. Xüsusilə, bu gün kainat qaranlıq maddə olmadan daha az deyterium saxlayır. Qaranlıq maddə həmişə mübahisəli olsa da, bir neçə müşahidə varlığını təsdiq edir: SPK-dəki anizotropiyalar, qalaktikanın çoxluq sürət bölgüsü, geniş miqyaslı struktur paylaşımı, qravitasiya lensləri tədqiqatları və qalaktika çoxluqlarının rentgen ölçmələri.<ref>{{cite web |url=http://pages.astronomy.ua.edu/keel/galaxies/darkmatter.html |url-status=live |last=Keel |first=William C. |date=Oktyabr 2009 |orig-year=Last changes: Fevral 2015 |title=Dark Matter |website=Bill Keel's Lecture Notes - Galaxies and the Universe |archive-url=https://web.archive.org/web/20190503112916/http://pages.astronomy.ua.edu/keel/galaxies/darkmatter.html |archive-date=3 may 2019 |access-date=15 dekabr 2019 |ref=harv}}</ref> Qaranlıq maddənin varlığı üçün dolayı sübutlardan biri digər maddələrə cazibə təsirinə bağlıdır, çünki laboratoriyalarda qaranlıq maddə hissəcikləri müşahidə edilmir. Qaranlıq maddə üçün bir çox hissəciklər fizikası namizədi təklif edildi və onları birbaşa müəyyənləşdirmək üçün başladılan bəzi layihələr hələ də davam edir.<ref name="pdg">{{harvnb|Tanabashi, M.|2018|pp=[http://pdg.lbl.gov/2018/reviews/rpp2018-rev-dark-matter.pdf 396–405]|loc=26-cı fəsil: "Dark Matter" (Revised Sentyabr 2017) by Manuel Drees and Gilles Gerbier.}} *{{harvnb|Yao, W.-M.|2006|pp=[http://pdg.lbl.gov/2006/reviews/darkmatrpp.pdf 233–237]|loc=22-ci fəsil: "Dark Matter" (Sentyabr 2003) by Manuel Drees and Gilles Gerbier.}}</ref> Bundan əlavə, soyuq qaranlıq maddə modeli ilə əlaqəli problemlər mövcuddur ki, bu da hazırda üstünlük verilən soyuq cırtdan qalaktikası problemi<ref name=":18" /> və "cuspy halo" problemini əhatə edir. Əvəzində [[Nyuton]] və Eynşteyn tərəfindən yaradılan cazibə qanunlarını dəyişdirməklə, külli miqdarda aşkarlanmayan maddələrin varlığını tələb etməyən alternativ nəzəriyyələr təklif edildi. Buna baxmayaraq, həmin nəzəriyyələrin heç biri bütün müşahidələri izah edən soyuq qaranlıq maddələrin mövcudluğu təklifi qədər uğurlu olmamışdır.<ref>{{cite journal |last1=Dodelson |first1=Scott |date=31 dekabr 2011 |title=The Real Problem with MOND |journal=|International Journal of Modern Physics D |location=[[Sinqapur]] |publisher=World Scientific |arxiv=1112.1320 |doi=10.1142/S0218271811020561 |pages=2749–2753 |bibcode=2011IJMPD..20.2749D |issn=0218-2718}}</ref> === Üfüq problemi === Üfüq problemi, məlumatın işıqdan daha sürətli səyahət edə bilməməsindən irəli gəlir. Məhdud yaşa sahib kainatda bu, kosmosun əlaqədə olan hər hansı iki bölgəsini ayırmaq üçün sərhəd qoyur.<ref name="kolb_c8">{{harvnb|Kolb|Turner|1988|loc= 8-ci fəsil}}</ref> [[Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması]]nın müşahidə olunan izotropiyası bu baxımdan, problemlidir: əgər son parçalanma dövrünə qədər kainatda radiasiya və ya maddə hökmran olsa idi, onda hissəciklər üfüqü səmada təxminən 2 dərəcəyə uyğun gələrdi. Belə olduğu halda, daha böyük bölgələrin eyni temperaturda olmasına səbəb olacaq bir mexanizm olmayacaqdı.<ref name=":19" /> Bu uyğunsuzluğun həlli, homogen və izotrop enerji sahəsinin kainatda çox erkən mərhələdə (bariogenezdən əvvəl) üstünlük təşkil etdiyi inflyasiya nəzəriyyəsi ilə təqdim olunur. İnflyasiya zamanı kainat sürətli genişlənməyə məruz qalır və hissəciklər üfüqü təxmin edildiyindən daha sürətlə genişlənir, beləliklə, hazırda müşahidə olunan kainatın əks tərəflərindəki bölgələr bir-birinin hissəciklər üfüqündə yerləşirlər. Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının müşahidə olunan izotropiyası inflyasiya başlamazdan öncə daha böyük bir bölgənin əvvəllər əlaqəli olduğu faktından irəli gəlir. Heyzenberqin qeyri-müəyyənlik prinsipi, inflyasiya mərhələsində kvant istilik dalğalanmalarının olacağını və bunun kosmik miqyasda genişlənəcəyini proqnozlaşdırır. Bu dalğalanmalar kainatda mövcud olan bütün quruluşların toxumu kimi fəaliyyət göstərir.<ref name=":19" /> İnflyasiya, ilkin dəyişkənliyin demək olar ki, sabit ölçülü və [[Normal paylanma|Qaus]] olduğunu proqnozlaşdırır, hansi ki, bu SPK ölçmələri ilə dəqiqliklə təsdiqlənir. İnflyasiya baş verərsə, genişlənmə bölgələrimizin müşahidə edilə bilən üfüqümüzün xaricində böyük kosmik bölgələrə təsir edəcəkdi.<ref name=":5" /> Klassik üfüq problemi ilə əlaqədar bir problem ortaya çıxır, çünki standart kosmoloji inflyasiya modellərinin əksəriyyətində elektrozəif simmetriyasının pozulmasından əvvəl inflyasiya yaxşı nəticələnirdi. Buna görə də, elektrozəif parçalanma bitdikdən sonra inflyasiya, müşahidə olunan kainatın uzaq hissələrində elektrozəif vakumda geniş miqyaslı kəsilmələrin qarşısını ala bilməməlidir.<ref>{{harvnb|Penrose|2007}}</ref> === Maqnetik tək qütb === Maqnetik qütb etirazı 1970-ci illərin sonlarında ortaya çıxdı. Böyük Birləşmiş nəzəriyyələri (GUTs) kosmosda maqnit qütbləri kimi meydana çıxacaq topoloji çatışmazlıqları proqnozlaşdırdı. Tək qütblərin olmadığını nəzərə alsaq, bu cismlər erkən isti kainatda səmərəli şəkildə ortaya çıxacaq və nəticədə daha yüksək sıxlığa səbəb olacaqdır. Bu problem, kosmik inflyasiya ilə həll olunur. Beləliklə, müşahidə olunan kainatın bütün nöqsanlarını aradan qaldırır, eyni şəkildə, həndəsi düzlüyə gətirib çıxarır.<ref name=":20" /> === Düzlük problemi === Düzlük problemi (antik dövr problemi olaraq da bilinir) FLRW ilə əlaqəli müşahidə problemidir. Kainat ümumi enerji sıxlığından asılı olaraq müsbət, mənfi və ya sıfır məkan əyriliyinə sahib ola bilər. Sıxlığı kritik sıxlıqdan aşağı olduqda əyrilik mənfi, çox olduqda müsbət olur. Kritik sıxlıqda isə sıfıra bərabərdir, hansi ki, bu vəziyyətdə boşluq, düzlük hesab edilir. Problem ondadır ki, kritik sıxlıqdan istənilən kiçik ayrılma zaman keçdikcə böyüyür, buna baxmayaraq, hazırda kainat düzləşməyə çox yaxındır. Təbii bir zaman miqyasındakı [[Plank zamanı]]nın düzlükdən uzaqlaşma müddətinin 10⁻⁴³ saniyə ola biləcəyini nəzərə alsaq,<ref name=":0" /> milyardlarla il sonra kainatın nə termiki ölümünə, nə də [[Böyük çöküş]] mərhələsinə çata bilməməsi izahat tələb edir. Nukleosintez zamanlarında kainatın sıxlığı öz kritik dəyərinin 10¹⁴ də bir hissəsini təşkil eləməli idi, yoxsa kainatın vəziyyəti indiki kimi olmazdı.<ref name=":20">{{harvnb|Hawking|Israel|2010|pp=504–517|loc=9-cu fəsil: "The big bang cosmology — enigmas and nostrums" Robert H. Dicke and Phillip J.E. Peebles tərəfindən.}}</ref> == Kainatın sonu == [[Fayl:End of universe.jpg|thumb|350px|right|Kainatın ümumi həndəsəsi Omeqa kosmoloji parametrinin 1-dən az, bərabər və ya daha böyük olub olmaması ilə müəyyən edilir. Yuxarıdan aşağıya göstərilənlər müsbət əyriliyi olan qapalı bir kainat, mənfi əyriliyi olan hiperbola şəkilli bir kainat və sıfır əyrilik ilə düz bir kainatdır.]] Qaranlıq enerji müşahidə edilməzdən əvvəl kosmoloqlar kainatın gələcəyi haqqında iki ssenari nəzərdə tuturdular. Kainatın kütləvi sıxlığı kritik sıxlığı zamanla artacaq, kainat maksimum ölçüyə çatacaq və sonra dağılmağa başlayacaqdır. Yenidən sıxlaşacaq və istilik artacaq, nəticədə başlanğıc vəziyyətinə qayıdaraq, Böyük Çöküş yaranacaq.<ref name=":3" /> Alternativ fərziyyə belə idi ki, kainatdakı sıxlıq kritik sıxlığa bərabər və ya daha az olarsa, genişlənmə daha yavaş olacaq, amma heç vaxt dayanmayacaq. Ulduz meydana gəlməsi hər qalaktikada ulduzlararası qazların yaranması ilə başa çatacaq; ağ cırtdanlar, neytron ulduzlar və qara dəliklər buraxaraq ulduzlar yanacaq. Aralarındakı toqquşmalar kütlənin daha böyük qara dəliklərdə toplanmasına səbəb olacaq. Kainatın orta temperaturu tədricən asimptotik olaraq mütləq sıfıra yaxınlaşacaq və [[Böyük Donma]] baş verəcək.<ref>{{cite web |url=https://map.gsfc.nasa.gov/universe/uni_fate.html |title=What is the Ultimate Fate of the Universe? |author=NASA/WMAP Science Team |date=29 iyun 2015 |work=Universe 101: Big Bang Theory |publisher=[[NASA]] |location=Washington, D.C |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191015052245/https://map.gsfc.nasa.gov/universe/uni_fate.html |archive-date=15 oktyabr 2019 |access-date=18 dekabr 2019 |ref=harv}}</ref> Üstəlik, protonlar qeyri-sabit olarsa, bariyon maddə yox olaraq geridə yalnız radiasiya və qara dəliklər buraxacaqdır. Nəticədə qara dəliklər Hokinq radiasiyasını yayaraq buxarlanacaq. Kainatın istifadə olunmayan enerji miqdarı, heç bir nizamlı enerji formasının ayrıla bilmədiyi səviyyəyə qədər yüksələcək. Beləliklə də, Kainatın termiki ölümü senarisi gerçəkləşəcək.<ref name=dying>{{cite journal |last1=Adams |first1=Fred C. |author1-link= |last2=Laughlin |first2=Gregory |author2-link=|date=Aprel 1997 |title=A dying universe: the long-term fate and evolution of astrophysical objects |journal=Reviews of Modern Physics |location=College Park, MD |publisher=American Physical Society |volume=69 |issue=2 |pp.=337–372 |arxiv=astro-ph/9701131 |bibcode=1997RvMP...69..337A |doi=10.1103/RevModPhys.69.337 |issn=0034-6861}}.</ref> Sürətlənən genişlənmənin müasir müşahidələri, hazırda görünən kainatın getdikcə hadisə üfüqündən kənara çıxacağını göstərir. Son nəticə isə məlum deyil. Kainatın ΛCDM modelində kosmoloji sabit şəklində qaranlıq enerji var. Bu nəzəriyyə göstərir ki, yalnız qravitasiya ilə bir-biriylə əlaqəli sistemlər, məsələn, qalaktikalar öz birliyini saxlayacaq və kainat genişləndikcə və soyuduqca onlar da termiki ölümə məruz qalacaqdır. Qaranlıq enerji haqqında məlumat verən nəzəriyyələrdən bir digəri, Fantom enerji nəzəriyyəsi son nəticədə qalaktikanın klasterləri, ulduzlar, planetlər, atomlar, nüvələr və maddələrin özlərinin də Böyük Rip adlanan genişlənmənin artması ilə parçalanacağı fikrini irəli sürür.<ref>{{cite journal |last1=Caldwell |first1=Robert R. |author1-link= |last2=Kamionkowski |first2=Marc |author2-link= |last3=Weinberg |first3=Nevin N. |date=15 avqust 2003 |title=Phantom Energy: Dark Energy with w<−1 Causes a Cosmic Doomsday |journal=Physical Review Letters |location=College Park, MD |publisher=American Physical Society |volume=91 |issue=7 |page=071301 |arxiv=astro-ph/0302506 |bibcode=2003PhRvL..91g1301C |doi=10.1103/PhysRevLett.91.071301 |pmid=12935004 |issn=0031-9007 |ref=harv}}</ref> == Yanılmalar == Böyük partlayış modeli ilə bağlı yayılmış yanlış təsəvvürlərdən biri də nəzəriyyənin kainatın mənşəyini tam izah etməsidir. Bununla birlikdə, Böyük partlayış modeli enerjinin, [[fəza-zaman]]ın necə meydana gəldiyini deyil, daha çox kainatın ultra təzyiqli və yüksək temperaturlu ilkin vəziyyətindən necə indiki vəziyyətinə gəlməsini təsvir edir.<ref>{{cite web |url=https://www.cfa.harvard.edu/seuforum/faq.htm |url-status=live |title=Brief Answers to Cosmic Questions |website=Universe Forum |publisher=Harvard–Smithsonian Center for Astrophysics |location=Cambridge, MA |archive-url=https://web.archive.org/web/20160413195349/https://www.cfa.harvard.edu/seuforum/faq.htm |archive-date=13 aprel 2016 |access-date=18 dekabr 2019}}</ref> Böyük partlayış prosesi haqqında böyük ölçülü materiya ilə müqayisə edərək təsəvvür yaratmaq düzgün deyil. "Big Bang" dövründə kainatın ölçüsü izah edilərkən, bütün kainatın deyil, müşahidə olunan kainatın ölçüsünə istinad edilir.<ref name=":2" /> Habbl qanunu, Habbl məsafəsindən kənardakı qalaktikaların işıq sürətindən daha sürətlə uzaqlaşacağını proqnozlaşdırır. Bununla birlikdə, xüsusi nisbiilik kosmosdakı hərəkət xaricində tətbiq edilmir. Habbl qanunu kosmosda deyil, kosmosun genişlənməsi nəticəsində yaranan sürəti təsvir edir. Astronomlar tez-tez kosmoloji qırmızı yerdəyişmələrə Dopler dəyişməsi kimi yanaşırlar. Bu da anlaşılmazlığa səbəb olur.<ref name=":2" /> Bənzər olsa da, kosmoloji qırmızı yerdəyişmələr şərti olaraq alınan Dopler qırmızı yerdəyişmələri ilə eyni deyil, çünki Dopler qırmızı yerdəyişmələin əsas törəmələrinin əksəriyyəti kainatın genişlənməsinə uyğun gəlmir. Kosmoloji qırmızı yerdəyişmələrin düzgün törəməsi ümumi nisbiliyin istifadəsini tələb edir. Daha sadə Dopler effekti arqumentlərindən istifadə etməklə yaxın qalaktikalar üçün də, demək olar ki, eyni nəticələr alınır. Ən sadə Dopler qırmızı yerdəyişmələrinin hərəkətlərinə əsaslanaraq uzaq qalaktikaların qırmızı yerdəyişmələrinin dəyərləndirməsini etmək isə qarışıqlığa səbəb ola bilər.<ref name=":2" /> == Böyük Partlayışdan əvvəlki mücərrəd kosmologiya == Böyük Partlayış, kainatın təkamülünü insan qabiliyyəti ilə təkrarlanmayacaq dərəcədə intensivlik və temperaturla izah edir, buna görə ən ekstremal şərtlərə və ən erkən dövrlərə qədər olan təxminlər daha çox abstrakdır. Lemetr bu ilkin vəziyyəti "ibtidai atom", Gamou isə "ylem" (kainatın ibtidai maddəsi) adlandırmışdır. Kainatın ilkin vəziyyəti və necə yaranması hələ də sual olaraq qalır, lakin Böyük partlayış modeli onun bəzi xüsusiyyətlərini izah edir. Məsələn, müəyyən təbii qanunlar çox güman ki, təsadüfi yaranmışdır, lakin inflyasiya nümunələrinin göstərdiyi kimi bunların bəzi birləşmələri daha çox ağlabatandır.{{sfn|Hawking|1988|p=69}} İstənilən halda, müşahidələr göstərir ki, kainat düz olmağa uyğundur, bu da cazibə potensialı enerjisi və əlavə enerji tələb etməyən digər formalar arasında tarazlıq deməkdir.<ref>{{cite magazine |last1=Filippenko |first1=Alexei V.|last2=Pasachoff |first2=Jay M. |date=Mart-aprel 2002 |title=A Universe from Nothing |url=http://www.astrosociety.org/pubs/mercury/31_02/nothing.html |url-status=dead |magazine=Mercury (jurnal) |location=[[San-Fransisko]] |publisher=Astronomical Society of the Pacific|volume=31 |issue=2 |page=15 |bibcode=2002Mercu..31b..15F |issn=0047-6773 |access-date=10 mart 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022135932/http://www.astrosociety.org/pubs/mercury/31_02/nothing.html |archive-date=22 oktyabr 2013}}</ref><ref>{{cite AV media |people=Lawrence M. Krauss (natiq); R. Elisabeth Cornwell (rejissor) |date=21 oktyabr 2009 |title='A Universe From Nothing' by Lawrence Krauss, AAI 2009 |medium=Video |url=https://www.youtube.com/watch?v=7ImvlS8PLIo |access-date=17 oktyabr 2011 |location=[[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]] |publisher=Richard Dawkins Foundation for Reason and Science}}</ref> Erkən kainatdakı kvant dalğalanmaları maddənin sıx bölgələrinin (məsələn, superklastlar) meydana gəlməsinə şərait yarada bilər. Nəticə olaraq, klassik ümumi nisbilik tənlikləri üzərində qurulan Böyük partlayış nəzəriyyəsi kosmik zamanın mənşəyində bənzərsizdir və belə sonsuz enerji sıxlığı fiziki olaraq mümkünsüz ola bilər. Son vaxtlarda anlaşılmışdır ki, ümumi nisbilik və kvant mexanikasının fiziki nəzəriyyələri Plank dövründən əvvələ tətbiq oluna bilməz, bunun düzəldilməsi isə kvant cazibə qüvvəsi üzərində işlərin daha doğru şəkildə inkişaf etdirilməsini tələb edir.<ref name=":4" /> Bəzi kvant cazibə əməliyyatları, məsələn, Vhiler-Devit tənliyi göstərir ki, elə zamanın özü sonradan ortaya çıxan bir məfhum ola bilər.<ref>{{harvnb|Carroll|n.d.}}</ref> Beləliklə, fizikada Böyük Partlayışdan əvvəl vaxt anlayışı olmadığı qənaətinə gəlmək olar.<ref>{{cite magazine |last=Beckers |first=Mike |date=16 fevral 2015 |title=Quantentrick schafft Urknall-Singularität ab |trans-title=Quantum Trick Eliminates the Big Bang Singularity |url=https://www.spektrum.de/news/quantentrick-schafft-urknall-singularitaet-ab/1332377 |url-status=live |department=Cosmology |magazine=Scientific American#International editions|Spektrum der Wissenschaft |language=de |location=Stuttgart |publisher=Springer Nature |issn=0170-2971 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170721041648/https://www.spektrum.de/news/quantentrick-schafft-urknall-singularitaet-ab/1332377 |archive-date=21 iyul 2017 |access-date=19 dekabr 2019 |ref=harv}} {{Google translation|en|de|www.spektrum.de/news/quantentrick-schafft-urknall-singularitaet-ab/1332377}} *{{cite journal |last1=Ali |first1=Ahmed Farag |last2=Das |first2=Saurya |date=4 fevral 2015 |title=Cosmology from quantum potential |journal=Physics Letters|Physics Letters B |location=[[Amsterdam]] |publisher=[[Elsevier]] |volume=741 |pages=276–279 |arxiv=1404.3093v3 |doi=10.1016/j.physletb.2014.12.057 |issn=0370-2693 |ref=harv}} **{{cite journal |last=Lashin |first=Elsayed I. |date=7 mart 2016 |title=On the correctness of cosmology from quantum potential |journal=Modern Physics Letters A |location=Sinqapur |publisher=World Scientific |volume=31 |issue=7 |page=1650044 |arxiv=1505.03070 |bibcode=2016MPLA...3150044L |doi=10.1142/S0217732316500449 |issn=0217-7323 |ref=harv}} *{{cite journal |last1=Das |first1=Saurya |last2=Rajat K. |first2=Bhaduri |date=21 may 2015 |title=Dark matter and dark energy from a Bose–Einstein condensate |journal=Classical and Quantum Gravity |location=Bristol |publisher=IOP Publishing |volume=32 |issue=10 |page=105003 |arxiv=1411.0753 |bibcode=2015CQGra..32j5003D |doi=10.1088/0264-9381/32/10/105003 |issn=0264-9381 |ref=harv}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.hawking.org.uk/the-beginning-of-time.html |url-status=dead |title=The Beginning of Time |last=Hawking |first=Stephen W. |author-link=Stiven Hokinq |year=1996 |website=Stephen Hawking |publisher=The Stephen Hawking Foundation |location=London |type=Lecture |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006200729/http://www.hawking.org.uk/the-beginning-of-time.html |archive-date=2014-10-06 |access-date=26 aprel 2017 }}</ref> İlk kainatın isti-sıx bir vəziyyətindən əvvəl nəyin mövcud olduğu, niyə və necə meydana gəldiyi və ya bu kimi sualların məna verib-verməməsi bilinməsə də, "kosmoqoniya" mövzusunda bu məsələ haqqında təxminlər çoxdur. Bu çərçivədə, hər birində sınanmamış fərziyyələr olan bəzi mücərrəd təkliflər bunlardır: * Hartle-Hokinq limitsiz şərti də daxil olmaqla, kosmik vaxtın tamamilə məhdud olduğu modellər; Böyük Partlayış, heç bir "sinqulyarlıq" "bənzərsizlik" "xüsusilik" olmadan, vaxt məhdudiyyətini təmsil edir.<ref>{{cite journal |last1=Hartle |first1=James H. |author1-link=|last2=Hawking |first2=Stephen W. |author2-link=Stiven Hokinq |date=15 dekabr 1983 |title=Wave function of the Universe |journal=Physical Review D |location=College Park, MD |publisher=American Physical Society |volume=28 |issue=12 |pages=2960–2975 |bibcode=1983PhRvD..28.2960H |doi=10.1103/PhysRevD.28.2960 |issn=1550-7998 |ref=harv}}</ref> Bu halda, kainat öz-özünə kifayətdir və öz varlığına səbəb olmuşdur. {{sfn|Hawking|1988|p=71}} * [[Sim nəzəriyyəsi]]ndəki "brane"lərin hərəkəti səbəbindən inflyasiyanın olduğu Brane kosmologiya modelləri; Böyük Partlayışdan əvvəlki model; Böyük partlayışı 2 brane arasında əmələ gələn toqquşmanın nəticəsi kimi qəbul olduğu ekpirotik model; və tsiklik model, dövri olaraq toqquşmaların baş verdiyi ekpirotik modelin bir variantı. Qeyd edilən axırıncı modeldə, Böyük Partlayışdan öncə Böyük Çat baş verir və kainat bir prosesdən digərinə keçir.<ref>{{cite journal |last=Langlois |first=David |date=İyun 2002 |title=Brane Cosmology |journal=Progress of Theoretical Physics Supplement |location=Oksford |publisher=[[Oxford University Press]] |volume=148 |pages=181–212 |arxiv=hep-th/0209261 |bibcode=2002PThPS.148..181L |doi=10.1143/PTPS.148.181 |issn=0375-9687 |ref=harv}}</ref><ref>{{harvnb|Gibbons|Shellard|Rankin|2003|pp=[https://arxiv.org/pdf/hep-th/0205259.pdf 801–838]|loc=43-cü fəsil: "Inflationary theory versus the ekpyrotic/cyclic scenario" by Andrei Lind].}} {{Bibcode|2003ftpc.book..801L}}</ref><ref name="rebirth">{{cite web |url=https://www.space.com/2372-recycled-universe-theory-solve-cosmic-mystery.html |url-status=live |title=Recycled Universe: Theory Could Solve Cosmic Mystery |last=Than |first=Ker |date=8 may 2006 |website=Space.com |location=Nyu-York |publisher=Future plc |archive-url=https://web.archive.org/web/20190906000057/https://www.space.com/2372-recycled-universe-theory-solve-cosmic-mystery.html |archive-date=6 sentyabr 2019 |access-date=19 dekabr 2019 |ref=harv}}</ref><ref name="rebirth2">{{cite web |url=https://science.psu.edu/news-and-events/2007-news/Bojowald6-2007.htm |url-status=dead |last=Kennedy |first=Barbara K. |title=What Happened Before the Big Bang? |date=1 iyul 2007 |website=News and Events |publisher=Eberly College of Science, [[Pensilvaniya Universiteti]] |location=University Park, PA |access-date=19 dekabr 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191215041942/http://science.psu.edu/news-and-events/2007-news/Bojowald6-2007.htm/ |archive-date=2019-12-15 |ref=harv }} *{{cite journal |last=Bojowald |first=Martin |author-link=Martin Bojowald |date=August 2007 |title=What happened before the Big Bang? |journal=Nature Physics |location=[[London]] |publisher=Nature Publishing Group |volume=3 |issue=8 |pages=523–525 |doi=10.1038/nphys654 |issn=1745-2473 |ref=harv}}</ref> * Genişmiqyaslı inflyasiyasının bu və digər yerlərdə təsadüfi tərzlərdə bitməsi və hər bitişdən sonra genişlənmə nəticəsində baş verən Böyük Partlayışla Kürəşəkilli Kainatın yaranmasına gətirib çıxaran sonsuz inflyasiya.<ref>{{cite journal |last=Linde |first=Andrei D.|date=May 1986 |title=Eternal Chaotic Inflation |url=http://cds.cern.ch/record/167897 |url-status=live |journal=Modern Physics Letters A |location=Sinqapur |publisher=World Scientific |volume=1 |issue=2 |pages=81–85 |bibcode=1986MPLA....1...81L |doi=10.1142/S0217732386000129 |issn=0217-7323 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190417211031/http://cds.cern.ch/record/167897/ |archive-date=17 aprel 2019 |ref=harv}}</ref><ref>{{cite journal |last=Linde |first=Andrei D. |author-link=Andrei Linde |date=14 avqust 1986 |title=Eternally Existing Self-Reproducing Chaotic Inflationary Universe |journal=Physics Letters|Physics Letters B |location=[[Amsterdam]] |publisher=[[Elsevier]] |volume=175 |issue=4 |pages=395–400 |bibcode=1986PhLB..175..395L |doi=10.1016/0370-2693(86)90611-8 |issn=0370-2693 |ref=harv}}</ref> Son iki kateqoriyadakı təkliflər Böyük Partlayışı kainatın başlanğıcı kimi yox, bunu daha böyük, daha yaşlı və çox qatlı (və ya çox ölçülü) ehtimal olunan kainatda tabe bir fenomen olaraq görürlər. Cim Pibls 2019-cu ildə Fiziki kosmologiyada nəzəri kəşflərinə görə Fizika Nobel Mükafatına layiq görüldü.<ref name="SA-20191012">{{cite web |url=https://blogs.scientificamerican.com/observations/a-well-deserved-physics-nobel/ |title=A Well-Deserved Physics Nobel - Jim Peebles's award honors modern cosmological theory at last |url-status=live |last=Hooper |first=Dan |date=12 oktyabr 2019 |department=Observations |website=Scientific American#Website|Scientific American |publisher=Springer Nature |location=[[Stuttgart]] |type=blog |issn=0036-8733 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191022031312/https://blogs.scientificamerican.com/observations/a-well-deserved-physics-nobel/ |archive-date=22 oktyabr 2019 |access-date=13 oktyabr 2019 }}</ref> Təqdimat zamanı konkret sübut olmadığı üçün Böyük Partlayış nəzəriyyəsini dəstəkləmədiyini söylədi və dedi: "Çox təəssüf ki, bəziləri başlanğıc haqqında düşündüyü halda, bizim onu sübut edəcək yaxşı bir nəzəriyyəmiz yoxdur. "<ref name="AFP-20191114">{{cite news |last1=Couronne |first1=Ivan |last2=Ahmed |first2=Issam |date=14 noyabr 2019 |title=Top cosmologist's lonely battle against 'Big Bang' theory |url=https://www.afp.com/en/news/826/top-cosmologists-lonely-battle-against-big-bang-theory-doc-1m915e1 |url-status=dead |agency=[[Agence France-Presse]] |location=[[Paris]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20191114152141/https://www.afp.com/en/news/826/top-cosmologists-lonely-battle-against-big-bang-theory-doc-1m915e1 |archive-date=14 noyabr 2019 |access-date=20 dekabr 2019}}</ref> == Dini və fəlsəfi şərhlər == Böyük Partlayışın kainat mənşəyinin izahı kimi din və fəlsəfəyə əhəmiyyətli təsiri var.<ref name="Harris2002">{{harvnb|Harris|2002|p=[https://books.google.com/books?id=Rx2Qf9ieFKYC&pg=PA128 128]}}</ref><ref name="Frame2009">{{harvnb|Frame|2009|pp=[https://books.google.com/books?id=1mb-h1lom9IC&pg=PA137 137–141]}}</ref> Nəticədə elm və din arasındakı mübahisənin ən hərəkətli sahələrindən birinə çevrildi.<ref name="Harrison2010">{{harvnb|Harrison|2010|p=[https://books.google.com/?id=0mSCHC0QMUgC&pg=PA9 9]}}</ref> Bəziləri Böyük Partlayışın yaradıcının işarəti olduğuna inanır<ref>{{harvnb|Harris|2002|p=[https://books.google.com/books?id=Rx2Qf9ieFKYC&pg=PA129 129]}}</ref><ref>{{cite journal |last=Craig |first=William Lane |date=Dekabr 1999 |title=The Ultimate Question of Origins: God and the Beginning of the Universe |journal=Astrophysics and Space Science |type=Lecture |location=Dordrecht |publisher=Kluwer Academic Publishers |volume=269–270 |issue=1–4 |pages=721–738 |doi=10.1023/A:1017083700096 |issn=0004-640X |ref=harv}} *{{harvnb|Block|Puerari|Stockton|Ferreira|2000|pp=723–740}} {{doi|10.1007/978-94-011-4114-7_85}} *{{cite web |url=https://www.reasonablefaith.org/writings/scholarly-writings/the-existence-of-god/the-ultimate-question-of-origins-god-and-the-beginning-of-the-universe |url-status=live |title=The Ultimate Question of Origins: God and the Beginning of the Universe |last=Craig |first=William Lane |website=Reasonable Faith |location=Dallas, TX |archive-url=https://www.reasonablefaith.org/writings/scholarly-writings/the-existence-of-god/the-ultimate-question-of-origins-god-and-the-beginning-of-the-universe/ |archive-date=27 iyun 2019 |access-date=21 dekabr 2019}}</ref> və bəziləri istinad kimi öz müqəddəs kitablarını göstərir,<ref name="Asad">{{harvnb|Asad|1980}}</ref> bəziləri isə Böyük Partlayış kosmologiyasının yaradıcı anlayışından daha artıq olduğunu iddia edir.<ref name="Frame2009" />{{sfn|Hawking|1988|loc=Introduction: "...&nbsp;kosmosda ucu-bucağı olmayan ,başlanğıcı və sonu olmayan bir kainat üçün yaradanın edə biləcəyi bir şey yoxdur" — [[Karl Saqan]]}} Böyük Partlayış nəzəriyyəsinin dominant fiziki kosmoloji paradiqma kimi qəbul olunmasından bu günə qədər onun dini kosmologiyalara təsirləri ilə bağlı dini qruplar tərəfindən müxtəlif reaksiyalar olmuşdur. Bəziləri Böyük partlayışın elmi sübutlarını nominal dəyərlə qəbul edir, bəziləri onu dini prinsiplərinə uyğunlaşdırmağa çalışır, bəziləri isə bu nəzəriyyənin elmi dəlillərini rədd edir və ya görməməzlikdən gəlirlər.<ref>{{cite web |url = http://www.astro.ucla.edu/~wright/cosmo-religion.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20000510161146/http://www.astro.ucla.edu/~wright/cosmo-religion.html |archivedate = 10 May 2000 |title = Cosmology and Religion/Kosmologiya və din |author = Edward L. Wright |date = |work = |publisher = astro.ucla.edu |accessdate = 23 yanvar 2020 |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> == Həmçinin bax == * [[Kainat]] * [[Kainatın genişlənməsi nəzəriyyəsi]] * [[Ulduz]] * [[Kainatın yaşı]] * [[Kainatın Nyuton modeli]] * [[Kosmologiya]] * [[Edvin Habbl]] == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{Refbegin|30em}} * {{cite book |last=Muhammad Asad |author-link=Məhəmməd Əsəd |year=1980 |title=The Message of the Qur'an |title-link=http://www.muhammad-asad.com/Message-of-Quran.pdf |location=[[Cəbəli-Tariq|Gibraltar]], British Overseas Territory |publisher=Dar al-Andalus Limited |isbn=978-0-614-21062-0 |oclc=754875650 |ref=harv}} * {{cite book |last=Belušević |first=Radoje |year=2008 |title=Relativity, Astrophysics and Cosmology |volume=1 |location=Weinheim |publisher=Wiley-VCH |isbn=978-3-527-40764-4 |oclc=876678499 |ref=harv}} * {{cite book |editor1-last=Block |editor1-first=David L. |editor2-last=Puerari |editor2-first=Ivânio |editor3-last=Stockton |editor3-first=Alan |editor4-last=Ferreira |editor4-first=DeWet |display-editors=3 |year=2000 |title=Toward a New Millennium in Galaxy Morphology: Proceedings of an International Conference 'Toward a New Millennium in Galaxy Morphology: from z=0 to the Lyman Break, held at the Eskom Conference Centre, Midrand, South Africa, 13–18 sentyabr 1999 |location=Dordrecht |publisher=Springer Science+Business Media|Kluwer Academic Publishers |doi=10.1007/978-94-011-4114-7 |isbn=978-94-010-5801-8 |lccn=00042415 |oclc=851369444 |ref=harv}} "Reprinted from ''Astrophysics and Space Science'' 269–270-cı fəsillər, Nos. 1–4, 1999". * {{cite book |last=Block |first=David L. |year=2012 |chapter=Georges Lemaître and Stigler's Law of Eponymy |editor1-last=Holder |editor1-first=Rodney D. |editor2-last=Mitton |editor2-first=Simon |editor2-link=Simon Mitton |title=Georges Lemaître: Life, Science and Legacy |series=Astrophysics and Space Science Library |volume=395 |location=Heidelberg; New York |publisher=Springer Science+Business Media|Springer |bibcode=2012ASSL..395...89B |doi=10.1007/978-3-642-32254-9_8 |arxiv=1106.3928v2 |isbn=978-3-642-32253-2 |lccn=2012956159 |oclc=839779611 |ref=harv}} * {{cite book |last=Carroll |first=Sean M. |author-link=Sean M. Carroll |year=n.d. |chapter=Why Is There Something, Rather Than Nothing? |title=Routledge Companion to the Philosophy of Physics |editor1-last=Knox |editor1-first=Eleanor |editor2-last=Wilson |editor2-first=Alastair |location=London |publisher=Routledge |arxiv=1802.02231v2 |bibcode=2018arXiv180202231C |ref=harv}} * {{cite book |last=Chow |first=Tai L. |year=2008 |title=Gravity, Black Holes, and the Very Early Universe: An Introduction to General Relativity and Cosmology |location=New York |publisher=Springer Science+Business Media|Springer |isbn=978-0-387-73629-7 |lccn=2007936678 |oclc=798281050 |ref=harv}} * {{cite book |last=Christianson |first=Gale E. |year=1995 |title=Edwin Hubble: Mariner of the Nebulae |url=https://archive.org/details/edwinhubblemarin00chri |url-access=registration |location=New York |publisher=Farrar, Straus and Giroux |isbn=978-0-374-14660-3 |lccn=94045995 |oclc=461940674 |ref=harv}} * {{cite book |last=Croswell |first=Ken |author-link= |year=1995 |title=Alchemy of the Heavens: Searching for Meaning in the Milky Way |others=Illustrations by Philippe Van |url=https://archive.org/details/alchemyofheavens00cros/page/ |url-access=registration |edition=1st Anchor Books |location=New York |publisher=Doubleday (publisher)#Imprints|Anchor Books |isbn=978-0-385-47213-5 |lccn=94030452 |oclc=1100389944 |ref=harv}} * {{cite book |last=d'Inverno |first=Ray |year=1992 |title=Introducing Einstein's Relativity |url=https://archive.org/details/introducingeinst0000dinv |url-access=registration |location=Oxford, UK; New York |publisher=Oxford University Press#Clarendon Press|Clarendon Press; Oxford University Press |isbn=978-0-19-859686-8 |lccn=91024894 |oclc=554124256 |ref=harv}} * {{cite book |last=Drees |first=William B. |author-link=Willem B. Drees |year=1990 |title=Beyond the Big Bang: Quantum Cosmologies and God |url=https://archive.org/details/beyondbigbangqua0000dree |location=La Salle, IL |publisher=Open Court Publishing Company |isbn=978-0-8126-9118-4 |lccn=90038498 |oclc=1088758264 |ref=harv}} * {{cite book |last=Farrell |first=John |year=2005 |title=The Day Without Yesterday: Lemaître, Einstein, and the Birth of Modern Cosmology |url=https://archive.org/details/daywithoutyester0000farr |location=New York |publisher=Perseus Books Group#Former imprints|Thunder's Mouth Press |isbn=978-1-56025-660-1 |lccn=2006272995 |oclc=61672162 |ref=harv}} * {{cite book |last=Frame |first=Tom |author-link=|year=2009 |title=Losing My Religion: Unbelief in Australia |location=Sydney |publisher=UNSW Press |isbn=978-1-921410-19-2 |oclc=782015652 |ref=harv}} * {{cite book |editor1-last=Gibbons |editor1-first=Gary W. |editor1-link= |editor2-last=Shellard |editor2-first=E.P.S. |editor3-last=Rankin |editor3-first=Stuart John |year=2003 |title=The Future of Theoretical Physics and Cosmology: Celebrating Stephen Hawking's 60th Birthday |location=Cambridge, UK; New York |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82081-3 |lccn=2002041704 |oclc=1088190774 |ref=harv}} * {{cite book |last=Guth |first=Alan H. |author-link=|year=1998 |orig-year=Originally published 1997 |title=The Inflationary Universe: Quest for a New Theory of Cosmic Origins |title-link=The Inflationary Universe |others=Foreword by Alan Lightman |location=London |publisher=Vintage Books |isbn=978-0-09-995950-2 |lccn=96046117 |oclc=919672203 |ref=harv}} * {{cite book |last=Harris |first=James F. |year=2002 |title=Analytic Philosophy of Religion |series=Handbook of Contemporary Philosophy of Religion |volume=3 |location=Dordrecht |publisher=Springer Science+Business Media|Kluwer Academic Publishers |isbn=978-1-4020-0530-5 |lccn=2002071095 |oclc=237734029 |ref=harv}} * {{cite book |editor-last=Harrison |editor-first=Peter |editor-link= |year=2010 |title=The Cambridge Companion to Science and Religion |series=Cambridge Companions to Religion |location=Cambridge, UK; New York |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-71251-4 |lccn=2010016793 |oclc=972341489 |ref=harv}} * {{cite book |last1=Hawking |first1=Stephen W. |author1-link=Stiven Hokinq |last2=Ellis |first2=George F. R. |author2-link=|year=1973 |title=The Large-Scale Structure of Space-Time |url=https://archive.org/details/TheLargeScaleStructureOfSpaceTime |location=Cambridge, UK |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-20016-5 |lccn=72093671 |oclc=1120809270 |ref=harv}} * {{cite book |last=Hawking |first=Stephen W. |author-link=Stiven Hokinq |year=1988 |title=A Brief History of Time: From the Big Bang to Black Holes |title-link=A Brief History of Time |location=New York |others=Introduction by [[Karl Saqan]]; illustrations by Ron Miller |publisher=Bantam Books|Bantam Dell Publishing Group|isbn=978-0-553-10953-5 |lccn=87033333 |oclc=39256652 |ref=harv}} * {{cite book |editor1-last=Hawking |editor1-first=Stephen W. |editor1-link=Stiven Hokinq |editor2-last=Israel |editor2-first=Werner |editor2-link=Werner Israel |year=2010 |orig-year=Originally published 1979 |title=General Relativity: An Einstein Centenary Survey |location=Cambridge, UK |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-13798-0 |lccn=78062112 |oclc=759923541 |ref=harv}} * {{cite book |editor1-last=Kolb |editor1-first=Edward |editor1-link= |editor2-last=Turner |editor2-first=Michael |editor2-link= |year=1988 |title=The Early Universe |series=Frontiers in Physics |volume=70 |location=Redwood City, CA |publisher=Addison-Wesley |isbn=978-0-201-11604-5 |lccn=87037440 |oclc=488800074 |ref=harv}} * {{cite book |last=Kragh |first=Helge |author-link=Helge Kragh |year=1996 |title=Cosmology and Controversy: The Historical Development of Two Theories of the Universe |url=https://archive.org/details/cosmologycontrov00helg |url-access=registration |location=Princeton, NJ |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0-691-02623-7 |lccn=96005612 |oclc=906709898 |ref=harv}} * {{cite book |last=Krauss |first=Lawrence M. |author-link= |year=2012 |title=A Universe From Nothing: Why there is Something Rather than Nothing |url=https://archive.org/details/universefromnoth0000krau |url-access=registration |others=Afterword by [[Riçard Dokinz]] |edition=1st Free Press hardcover |location=New York |publisher=Free Press (publisher)|Free Press |isbn=978-1-4516-2445-8 |lccn=2011032519 |oclc=709673181 |ref=harv}} * {{cite book |last=Livio |first=Mario |author-link= |year=2000 |title=The Accelerating Universe: Infinite Expansion, the Cosmological Constant, and the Beauty of the Cosmos |url=https://archive.org/details/Mario_Livio-The_Accelerating_Universe-AUDiOBOOK-WEB-2018-PROLOG |type=Audio book performance by Tom Parks, Amazon (company)#Brilliance Audio|Brilliance Audio |others=Foreword by Allan Sandage |location=New York |publisher=Wiley (publisher)|John Wiley & Sons |isbn=978-0-471-32969-5 |lccn=99022278 |oclc=226086793 |ref=harv}} * {{cite book |last=Manly |first=Steven L. |year=2011 |title=Visions of the Multiverse |editor-last=Brandon |editor-first=Jodi |location=Pequannock Township, New Jersey|Pompton Plains, NJ |publisher=Red Wheel/Weiser/Conari|New Page Books |isbn=978-1-60163-720-8 |oclc=609531953 |ref=harv}} * {{cite book |editor-last=Martínez-Delgado |editor-first=David |year=2013 |title=Local Group Cosmology |location=Cambridge, UK |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-1-107-02380-2 |lccn=2013012345 |oclc=875920635 |ref=harv}} "Lectures presented at the XX Canary Islands Winter School of Astrophysics, held in Tenerife, Spain, 17–18 noyabr 2008." * {{cite book |last=Milne |first=Edward Arthur |author-link=|year=1935 |title=Relativity, Gravitation and World-Structure |url=https://archive.org/details/RelativityGravitationAndWorldStructure |series=The International Series of Monographs on Physics |location=Oxford, UK; London |publisher=[[Oxford University Press#Clarendon Press|Clarendon Press]]; [[Oxford University Press]] |lccn=35019093 |oclc=1319934 |ref=harv}} * {{cite book |last=Mitton |first=Simon |year=2011 |title=Fred Hoyle: A Life in Science |location=Cambridge, UK; New York |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-18947-7 |oclc=774201415 |ref=harv}} * {{cite journal |author=Olive, K.A. |collaboration=Particle Data Group]] |year=2014 |title=Review of Particle Physics |url=http://pdg.lbl.gov/2015/download/rpp2014-Chin.Phys.C.38.090001.pdf |url-status=live |journal=Chinese Physics C |location=Bristol |publisher=IOP Publishing on behalf of the Chinese Physical Society |volume=38 |issue=9 |page=090001 |doi=10.1088/1674-1137/38/9/090001 |issn=1674-1137 |oclc=5631153824 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170130212215/http://pdg.lbl.gov/2015/download/rpp2014-Chin.Phys.C.38.090001.pdf |archive-date=30 yanvar 2017 |access-date=13 dekabr 2019 |ref=harv}} * {{cite book |last=Partridge |first=R. Bruce |year=1995 |title=3K: The Cosmic Microwave Background Radiation |edition=Illustrated |series=Cambridge Astrophysics Series |volume=25 |location=Cambridge, UK |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-35808-8 |oclc=1123849709 |ref=harv}} * {{cite book |last=Peacock |first=John A. |author-link=John A. Peacock |year=1999 |title=Cosmological Physics |url=https://archive.org/details/cosmologicalphys0000peac |url-access=registration |series=Cambridge Astrophysics Series |location=Cambridge, UK; New York |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-42270-3 |lccn=98029460 |oclc=60157380 |ref=harv}} * {{cite book |last=Penrose |first=Roger |author-link= |year=1989 |chapter=Difficulties with Inflationary Cosmology |editor-last=Fenyves |editor-first=Ervin J. |title=Fourteenth Texas Symposium on Relativistic Astrophysics |title-link=Ivor Robinson (physicist)#Symposium series |series=Annals of the New York Academy of Sciences |location=New York |publisher=New York Academy of Sciences |volume=571 |pages=249–264 |bibcode=1989NYASA.571..249P |doi=10.1111/j.1749-6632.1989.tb50513.x |isbn=978-0-89766-526-1 |oclc=318253659 |issn=0077-8923 |ref=harv}} "Symposium held in Dallas, Tex., 11–16 dekabr 1988." * {{cite book |last=Penrose |first=Roger |author-link=Roger Penrose |year=2007 |orig-year=Originally published: London: Jonathan Cape, 2004 |title=The Road to Reality |title-link=The Road to Reality |edition=1st Vintage Books |location=New York |publisher=Vintage Books |isbn=978-0-679-77631-4 |lccn=2008274126 |oclc=920157277 |ref=harv}} The 2004 edition of the book is available from the [https://archive.org/details/RoadToRealityRobertPenrose Internet Archive]. Retrieved 20 dekabr 2019. * {{cite book |last=Roos |first=Matts |year=2012 |orig-year=Chapter originally published 2008 |chapter=Expansion of the Universe – Standard Big Bang Model |editor1-last=Engvold |editor1-first=Oddbjørn |editor1-link=Oddbjørn Engvold |editor2-last=Stabell |editor2-first=Rolf |editor3-last=Czerny |editor3-first=Bozena |editor4-last=Lattanzio |editor4-first=John |title=Astronomy and Astrophysics |url=http://www.eolss.net/ebooklib/bookinfo/astronomy-astrophysics.aspx |series=Encyclopedia of Life Support Systems |volume=II |location=Ramsey, Isle of Man |publisher=[[UNESCO]] in partnership with Eolss Publishers Co. Ltd. |isbn=978-1-84826-823-4 |arxiv=0802.2005 |bibcode=2008arXiv0802.2005R |oclc=691095693 |ref=harv}} * {{cite book |last=Ryden |first=Barbara Sue |year=2003 |title=Introduction to Cosmology |url=https://archive.org/details/introductiontoco0000ryde |location=San Francisco |publisher=Addison-Wesley |isbn=978-0-8053-8912-8 |lccn=2002013176 |oclc=1087978842 |ref=harv}} * {{cite book |last=Silk |first=Joseph |author-link=Joseph Silk |year=2009 |title=Horizons of Cosmology: Exploring Worlds Seen and Unseen |url=https://archive.org/details/horizonsofcosmol0000silk |series=Templeton Science and Religion Series |location=Conshohocken, PA |publisher=John Templeton Foundation |isbn=978-1-59947-341-3 |lccn=2009010014 |oclc=818734366 |ref=harv}} * {{cite book |last=Singh |first=Simon |author-link=Simon Singh |year=2004 |title=Big Bang: The Origin of the Universe |url=https://archive.org/details/bigbang00simo_0 |url-access=registration |edition=1st U.S. |location=New York |publisher=[[HarperCollins#Imprints|Fourth Estate]] |isbn=978-0-00-716220-8 |lccn=2004056306 |oclc=475508230 |bibcode=2004biba.book.....S |ref=harv}} * {{cite journal |author=Tanabashi, M. |collaboration=[[Particle Data Group]] |year=2018 |title=Review of Particle Physics |url=https://journals.aps.org/prd/pdf/10.1103/PhysRevD.98.030001 |url-status=live |journal=Physical Review D |location=College Park, MD |publisher=American Physical Society |volume=98 |issue=3 |pages=030001 |doi=10.1103/PhysRevD.98.030001 |issn=1550-7998 |oclc=7814919666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014015942/https://journals.aps.org/prd/pdf/10.1103/PhysRevD.98.030001 |archive-date=14 oktyabr 2019 |access-date=28 dekabr 2019 |ref=harv}} * {{cite book |last=Woolfson |first=Michael |author-link= |year=2013 |title=Time, Space, Stars & Man: The Story of Big Bang |edition=2nd |location=London |publisher=Imperial College Press |isbn=978-1-84816-933-3 |lccn=2013371163 |oclc=835115510 |ref=harv}} * {{cite book |last=Wright |first=Edward L. |author-link |year=2004 |chapter=Theoretical Overview of Cosmic Microwave Background Anisotropy |editor-last=Freedman |editor-first=Wendy L. |editor-link=Wendy Freedman |title=Measuring and Modeling the Universe |series=Carnegie Observatories Astrophysics Series |volume=2 |location=Cambridge, UK |publisher=[[Cambridge University Press]] |arxiv=astro-ph/0305591 |bibcode=2004mmu..symp..291W |isbn=978-0-521-75576-4 |oclc=937330165 |ref=harv}} * {{cite journal |author=Yao, W.-M. |collaboration=Particle Data Group |year=2006 |title=Review of Particle Physics |url=http://pdg.lbl.gov/2006/download/rpp-2006-book.pdf |url-status=live |journal= Journal of Physics G: Nuclear and Particle Physics]] |location=Bristol |publisher=IOP Publishing |volume=33 |issue=1 |pages=1–1232 |bibcode=2006JPhG...33....1Y |doi=10.1088/0954-3899/33/1/001 |issn=0954-3899 |oclc=938374545 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170212055045/http://pdg.lbl.gov/2006/download/rpp-2006-book.pdf |archive-date=12 fevral 2017 |access-date=16 dekabr 2019 |ref=harv}} {{Refend}} == Əlavə ədəbiyyat == {{refbegin|30em}} * {{cite journal |last=Alpher |first=Ralph A. |last2=Herman |first2=Robert |date=Avqust 1988 |title=Reflections on Early Work on 'Big Bang' Cosmology |journal=Physics Today |location=College Park, MD |publisher=American Institute of Physics |volume=41 |issue=8 |pages=24–34 |doi=10.1063/1.881126 |issn=0031-9228 |ref=harv}} * {{cite book |last=Barrow |first=John D. |year=1994 |title=The Origin of the Universe |series=Science Masters |url=https://archive.org/details/originofuniverse00barr |url-access=registration |location=[[London]] |publisher=Weidenfeld & Nicolson |isbn=978-0-297-81497-9 |oclc=490957073 |ref=harv}} * {{cite book |last=Davies |first=Paul |year=1992 |title=The Mind of God: The Scientific Basis for a Rational World |url=https://archive.org/details/mindofgodscience0000davi_w2l3 |location=New York |publisher=Simon & Schuster |isbn=978-0-671-71069-9 |oclc=59940452 |ref=harv}} * {{cite magazine |last1=Lineweaver |first1=Charles H. |last2=Davis |first2=Tamara M. |date=Mart 2005 |title=Misconceptions about the Big Bang |url=https://www.mso.anu.edu.au/~charley/papers/LineweaverDavisSciAm.pdf |url-status=dead |magazine=Scientific American |publisher=Springer Nature |location=Stuttgart |volume=292 |issue=3 |pages=36–45 |issn=0036-8733 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009072713/https://www.mso.anu.edu.au/~charley/papers/LineweaverDavisSciAm.pdf |archive-date=2019-10-09 |access-date=23 dekabr 2019 |ref=harv }} * {{cite book |last1=Mather |first1=John C. |last2=Boslough |first2=John |year=1996 |title=The Very First Light: The True Inside Story of the Scientific Journey Back to the Dawn of the Universe |url=https://archive.org/details/veryfirstlight00john |url-access=registration |edition=1st |location=Nyu-York |publisher=Basic Books |isbn=978-0-465-01575-7 |oclc=34357391 |ref=harv}} * {{cite magazine |last1=Riordan |first1=Michael |last2=Zajc |first2=William A. |date=May 2006 |title=The First Few Microseconds |url=https://rhig.physics.yale.edu/Summer2014/sc%20am%20-%20zjac%20and%20riordan.pdf |url-status=live |magazine=Scientific American |publisher=Springer Nature |volume=294 |issue=5 |pages=34–41 |issn=0036-8733 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141130184142/http://rhig.physics.yale.edu/M_article_11_2005.pdf |archive-date=30 noyabr 2014 |ref=harv}} * {{cite book |last=Weinberg |first=Steven |year=1993 |orig-year=Originally published 1977 |title=The First Three Minutes: A Modern View of the Origin of the Universe |location=Nyu-York |publisher=Basic Books |isbn=978-0-465-02437-7 |oclc=488469247 |ref=harv}} İlk nəşri:[https://archive.org/details/TheFirstThreeMinutesAModernViewOfTheOriginOfTheUniverseS.Weinberg Internet Archive]. Retrieved 23 dekabr 2019. [[Kateqoriya:Fiziki kosmologiya]] [[Kateqoriya:Səbəbiyyət]] [[Kateqoriya:Elmi modelləşdirmə]] 6f8um2kxmkb7rm9lv2oztbv7nrnb1sy 0 9229 6557291 6413571 2022-08-01T01:42:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Boğaz |Adı = Bosfor boğazı |Yerli adı = |Şəkil = Istambul and Bosporus big.jpg |Şəklin izahı = Bosfor boğazının kosmosdan görünüşü |Koordinatlar = |CoordScale = |Ölkə = Türkiyə |Ölkə 1 = |Ölkə 3 = |Ayırır = |Sonuncu burun = |Orta qabarma miqdarı = |Eni = |Uzunluğu = 29.9<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Arkın Kitabevi | il = | cild = | səhifə = | səhifələr = 910 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> |Ən böyük dərinliyi = 120 |Orta dərinliyi = |Yer xəritəsi = |Xəritə = |Xəritə izah = |Commonsda kateqoriya = }} '''Bosfor''' ({{dil-tr|İstanbul Boğazı}} və ya {{dil-tr|Boğaziçi}}) — [[Qara dəniz]] və [[Mərmərə dənizi]]ni bir-birləri ilə əlaqələndirən su keçidi.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Arkın Kitabevi | il = | cild = | səhifə = | səhifələr = 910 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Bosfor boğazı ümumi olaraq şimal-şərq və cənub-qərb istiqamətində uzanır və İstanbul şəhərini Avropa tərəfi və Asiya tərəfi (Anadolu tərəfi) olmaqla iki hissəyə ayırır. Boğazın hər iki tərəfində mövcud olan məskunlaşma ərazisi "Boğaziçi" olaraq adlandırılır. Bosfor boğazı [[Mərmərə dənizi]] və [[Dardanel|Dardanel boğazı]] ilə birlikdə [[Türk boğazları|Türk boğazlarının]] siyahısına daxil edilmişdir. Boğaz [[Avropa]] və [[Asiya]] qitələrini bir-birlərindən ayıran təbii sərhədlərdən biri olaraq qəbul edilir. 1 may 1982-ci il tarixində qüvvəyə minən [[İstanbul Liman Nizamnaməsi]]nin qərarına əsasən Bosfor boğazının şimal sərhədi [[Anadolu mayakı|Anadolu mayakını]] [[Rumeli mayakı]]na birləşdirən xətt, cənub sərhədi isə Axırqapı mayakını [[Kadıköy]] İnciburnu mayakına birləşdirən xətt olaraq təyin olunmuşdur.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722110932/http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archivedate = 2011-07-22 |title = Bosfor boğazı və Mərmərə dənizi, ümumi məlumat |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulcevor.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazın sahilləri tarix boyunca müxtəlif [[sivilizasiya]]lar yaradan xalqların məskunlaşdığı ərazi olmuş, e.ə. 685-ci ildə [[Meqаrа]]dan gələn [[yunanlar]]ın hal-hazırda [[tarixi yarımada]] olaraq adlandırılan ərazidə şəhər dövləti yaratması ilə inkişaf edərək böyüməyə başlamışdır.<ref>{{cite web |url = http://www.logoi.com/notes/history_of_constantinople.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20151118065632/http://www.logoi.com/notes/history_of_constantinople.html |archivedate = 2015-11-18 |title = The early history of Constantinople |author = |date = |work = |publisher = www.logoi.com |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> Boğaz həm [[Roma İmperiyası|Böyük Roma İmperiyası]], həm [[Bizans İmperiyası|Şərqi Roma İmperiyası]], həm də [[Osmanlı İmperiyası]]nın paytaxtı olan və hal-hazırda Türkiyənin ən böyük şəhəri olan [[İstanbul]]un rəmzlərindən biridir. Bosfor boğazı həm şəhərin, həm də ölkənin ölkə xarici təqdimatlarında əsaslı rəmzlərindən biri kimi istifadə edilir. Beynəlxalq dəniz nəqliyyatının həyata keçirilə biləcəyi ən dar keçid xüsusiyyətinə sahib olan Bosfor boğazının üzərində [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|15 iyul Şəhidlər]], [[Fateh Sultan Mehmet körpüsü|Fateh Sultan Mehmet]] və [[Yavuz Sultan Səlim körpüsü|Yavuz Sultan Səlim]] adlı asma körpülər mövcuddur. Bu körpülər İstanbulun hər iki tərəfini əlaqələndirir, həmçinin Avropa tərəfi və Asiya tərəfi arasında keçid nöqtəsi yaradır. [[İstanbul ümumi nəqliyyatı|İstanbul xalq nəqliyyatı]]nın əsas nöqtələrindən biri olan Bosfor boğazında qitələrarası nəqliyyat dəniz avtobusları, yük, maşın və sərnişin aparan bərələr, şəhər xətləri dəniz paroxodları və sərnişin motosiklləri ilə əlaqələndirilir. Bosfor boğazı [[Qara dəniz]] sahilində yerləşən [[Bolqarıstan]], [[Gürcüstan]], [[Rumıniya]] və [[Ukrayna]] üçün [[Aralıq dənizi|Aralıq dənizinə]] səyahət etmənin yeganə yoludur. [[Dardanel boğazı]] və Mərmərə dənizi ilə birlikdə Bosfor boğazının suverenlik haqları 20 iyul 1936-cı il tarixində imzalanan [[Boğazların suverenliyi haqqında Montrö Boğazlar müqaviləsi|Boğazlar müqaviləsi]] ilə təyin olunmuş qaydalar əsasında [[Türkiyə|Türkiyəyə]] aid olmuşdur. == Etimologiya == Boğazın ən qədim sakinlərindən olan bizanslılar buranı Bosporos ({{Dil-gr|Βόσπορος}}) adlandırırdı.<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2320416&redirect=true |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200128131708/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2320416&redirect=true |archivedate = 28 yanvar 2020 |title = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon |author = |date = |work = |publisher = www.perseus.tufts.edu |accessdate = |language = {{dil-gr|}} }}</ref> Bu söz inək və ya öküz mənasına verən βοῦς (bous) və yol, keçid mənasını verən πόρος (poros) sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır.<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2320416&redirect=true |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200128131708/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2320416&redirect=true |archivedate = 28 yanvar 2020 |title = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon |author = |date = |work = |publisher = www.perseus.tufts.edu |accessdate = |language = {{dil-gr|}} }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2385808&redirect=true |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200128132841/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2385808&redirect=true |archivedate = 2020-01-28 |title = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon |author = |date = |work = |publisher = www.perseus.tufts.edu |accessdate = |language = {{dil-gr|}} |url-status = dead }}</ref> Öküz və ya inək keçidi mənasını verən Bosfor adının boğaza verilməsi yunan mifologiyasında [[Zevs]]in İo adlı bir qıza aşiq olmağı hadisəsinə əsaslanır. Hekayəyə görə İo çaylar tanrısı İnaxın qızı idi. Baş tanrı Zevs bu gözəl qızı görəndə ona aşiq oldu və həyat yoldaşı Heradan gizli olaraq onunla yatmağa başladı. Bir gün həyat yoldaşı Heraya tutulan zaman özünü buluda, İonu isə inəyə çevirir. Aldanmayan Hera inəyi ərindən hədiyyə olaraq istər. Onu Zevsdən uzaqlaşdırmaq üçün Arqos Panoptisin adlı canavarın nəzarətinə təhvil verir. Ancaq Zevs [[Hermes]]i göndərib Arqosu öldürtdürür. Bundan sonra Hera inək halına gələn İonu narahat etmək üçün onun üzərinə milçəklər göndərir. İo milçəklərdən yaxa qurtarmaq üçün qaçanda özünü boğazın sularına atır və üzərək bu maneəni keçir.<ref>{{cite web |url = http://kulturtarihi.org/iktam/ayin_yazisi.asp?id=26 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305051219/http://kulturtarihi.org/iktam/ayin_yazisi.asp?id=26 |archivedate = 2016-03-05 |title = Dünya şəhərin İstanbulun Qızıl Buynuzu: Haliç. |author = |date = |work = |publisher = kulturtarihi.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Sahilə çıxdıqda Keroessa adlı bir qız dünyaya gətirir və böyüdükdə dəniz tanrısı [[Poseydon]]la evlənir və Bizas adlı bir oğlan dünyaya gətirir. Bu uşaq doğulduğu yerdə öz adını verdiyi [[Bizantion]] şəhərini qurur.<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/bogaz-efsaneleri |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120111014658/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/bogaz-efsaneleri |archivedate = 2012-01-11 |title = Boğaz əfsanələri |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bu mifoloji hekayələr həm İstanbul şəhərinə, həm də boğaza adların verilməsində əhəmiyyətlidir. Boğazın qədim dövrlərində istifadə olunan adlardan biri olan Bosporusun mənşəyi ilə bağlı başqa bir fikir, bu sözün Fosforos (Yunan dilindən: Φωσφόρος — fosforlu, işıq saçan) sözlərindən gəlməsidir. Boğaz qərb dillərində hələ də bu ad və ya fərqli formaları ilə tanınır. Qədim türk mənbələrində Haliçi bahri rum (Marmara dənizinin boğazı), Haliçi bahri qara (Qara dəniz boğazı), Haliçi Honstantiniyye (Konstantin Boğazı), Merecül bahreyn, Mecmaül bahreyn (iki dənizin qovuşduğu yer) kimi adlara rast gəlinir.<ref>{{cite web |url = https://rehber.ihya.org/yenirehber/bogazici.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20171102161651/https://rehber.ihya.org/yenirehber/bogazici.html |archivedate = 2 noyabr 2017 |title = BOĞAZİÇİ |author = |date = |work = |publisher = rehber.ihya.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} }}</ref> == Yaranması == [[Fayl:WorldWindBosporus.jpg|200px|thumb|left|Boğaz Qara dənizdən aşağı və Mərmərə dənizindən yüksəkdə yerləşir.]] Ümumiyyətlə, İstanbul coğrafiyası və Bosfor boğazı 4-cü geoloji dövrdə meydana gəlmişdir. Ancaq Bosfor boğazının necə meydana gəldiyinə dair suala cavab verə biləcək dünyada qəbul edilmiş bir fikir yoxdur. Bu günə qədər aparılan elmi araşdırmalar nəticəsində boğazın dəniz suyu ilə dolmuş buzlaq çöküntüsü olduğu düşüncəsi üstünlük təşkil edir. Buna görə eramızdan əvvəl 20000–18000 illəri arasında [[Buz dövrü]] sona çatdı və dünyanın bir çox hissəsini əhatə edən buz kütlələri əriməyə başladı. Min illər boyu davam edən ərimə nəticəsində Aralıq dənizinin suları eramızdan əvvəl 8000–7000-ci illərdə ilkin səviyyəsindən təxminən 150 metr yuxarı qalxmışdır. Dəniz səviyyəsinin bu qədər yüksəlməsi nəticəsində [[Aralıq dənizi]]nin suları [[Mərmərə dənizi]]ni basmış, [[Mərmərə dənizi]]nin də səviyyəsi qalxaraq [[Qara dəniz|Qara dənizə]] birləşmişdir. Boğazın dərinliyinin şimaldan cənuba doğru azalması, keçmişdə şimaldakı bu yüksəkliklərin Marmara dənizi sularına qarşı bir səd rolunu oynadığını və dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi nəticəsində aşınmışdır.<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/nasil-olustu |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120626181502/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/nasil-olustu |archivedate = 2012-06-26 |title = Necə yarandı? |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Başqa bir fikirə görə, qədim zamanlarda boğazın olduğu yerdə böyük bir çay var idi. Buz dövrü başa çatdıqdan sonra dünyadakı buzlaqlar əridikcə bütün çaylar kimi bu çayın su səviyyəsi artaraq indiki formasını aldı.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ana Yayıncılık | il = 1993 | cild = | səhifə = | səhifələr = 123 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Mərmərə dənizinin su ilə dolaraq [[Qara dəniz|Qara dənizlə]] birləşməsi hadisəsi mifologiyada bilinən və bəzi müqəddəs kitablarda yer almış Nuh tufanı ilə əlaqələndirilir. Bu mövzuda çox araşdırma aparıldı və 2001-ci ildə [[Amerikalı]] tədqiqatçı Robert Ballardın tapıntıları və dəlilləri çox böyük əks-səda verdi. Tədqiqatları 2001-ci ilin may ayında "[[National Geographic]]" adlı coğrafiya [[Jurnal|jurnalında]] dərc olunmuşdur.<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/nasil-olustu |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120626181502/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/nasil-olustu |archivedate = 2012-06-26 |title = Necə yarandı? |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Robert Ballarda görə Buz dövründə Qara dəniz, münbit kənd təsərrüfatı sahələri olan böyük bir şirin su gölü idi. 12000 il əvvəl başlayan buzlaqların əriməsi ilə yaranan sular boğazın cənubundakı maneənin arxasında toplanmağa başladı. Sonda bu maneəni dəf edə bilən sular böyük bir sürətlə Qara dənizə axmağa başladı. Şirin sulu göl olan Qara dəniz duzlu dəniz suyu ilə doldu və bu müddətdə Qara dənizin suları gündə 15 sm qalxdı. Suyun səviyyəsindəki ümumi yüksəlişin 150 metrə çatdığı güman edildiyi üçün bu proses 1000 gün, yəni təxminən 3 il davam etdi. Tufan arqumentini müdafiə edən alimlərin fikrincə, münbit kənd təsərrüfatı sahələrini və gölün ətrafındakı yaşayış məntəqələrini basan bu fövqəladə suyun yüksəlişi Nuh tufanı kimi nəsildən-nəsilə ötürüldü.<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/nasil-olustu |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120626181502/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/nasil-olustu |archivedate = 2012-06-26 |title = Necə yarandı? |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> == Suyun xüsusiyyətləri == Bosfor boğazı duzluluq və su istiliyi kimi fərqli xüsusiyyətlərə malik iki su kütləsinin arasında yerləşir.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722110932/http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archivedate = 2011-07-22 |title = Bosfor boğazı və Mərmərə dənizi, ümumi məlumat |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulcevor.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Qara dənizdəki duzluluq 17–18 ‰, [[Mərmərə dənizi|Mərmərə dənizində]] isə 35–36 ‰-dir.<ref>{{cite web |url = http://www.cografyam.org/turkiyecog.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304105118/http://www.cografyam.org/turkiyecog.htm |archivedate = 2016-03-04 |title = Türkiyənin coğrafi mövqeyi |author = |date = |work = |publisher = www.cografyam.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazın ən duzlu hissələri Mərmərə dənizi ilə birləşdiyi bölgələr, xüsusilə [[Üsküdar]] sahilidir.<ref>{{cite web |url = http://www.kusuyorum.com:80/istanbul-bogazi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091121041455/http://www.kusuyorum.com/istanbul-bogazi.html |archivedate = 2009-11-21 |title = Bosfor boğazı |author = |date = |work = |publisher = www.kusuyorum.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazın duzluluq dərəcəsi müəyyən nöqtələrdə aşağı olmasına baxmayaraq ümumilikdə yüksəkdir. Ən aşağı duzluluq səviyyəsi boğazın [[Qara dəniz]] ilə birləşdiyi hissədədir.<ref>{{cite web |url = http://www.shodb.gov.tr/osinografi/tuzluluk.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120112154433/http://www.shodb.gov.tr/osinografi/tuzluluk.htm |archivedate = 2012-01-12 |title = Bosfor boğazında duzluluğun paylanması |author = |date = |work = |publisher = www.shodb.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Bosfor boğazındakı duzluluq səviyyəsi fəsillərə görə əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. [[Mərmərə dənizi|Mərmərə dənizindən]]boğaza axan suyun miqdarı qışda artır, bu da qışda boğazın duzluluğunu əhəmiyyətli dərəcədə artırır.<ref>{{cite book |first= Bosfor və Dardanel boğazlarının oşinografik araşdırılması |last= |authorlink= http://web.archive.org/web/20160305151818/http://www.artuz.com/artuz/PDF/tr-122.pdf |title= Bosfor və Dardanel boğazlarının oşinografik araşdırılması |year= |location= |publisher= www.artuz.com |url= http://www.artuz.com/artuz/PDF/tr-122.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2016-03-05 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160305151818/http://www.artuz.com/artuz/PDF/tr-122.pdf |url-status= dead }}</ref> Boğazda suyunun duzluluq dərəcəsi havaların istiləşməyə başladığı aprel ayından etibarən azalmağa başlayır. Duzluluq dərəcələri iyun ayında ən aşağı səviyyədə və noyabr ayında isə ən yüksək səviyyədədir.<ref>{{cite web |url = http://www.shodb.gov.tr/osinografi/tuzluluk.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120112154433/http://www.shodb.gov.tr/osinografi/tuzluluk.htm |archivedate = 2012-01-12 |title = Bosfor boğazında duzluluğun paylanması |author = |date = |work = |publisher = www.shodb.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Bosfor boğazı əsasən Aralıq dənizi iqlim xüsusiyyətlərinə malikdir. Yayda isti və quru hava, qışda isə mülayim və yağışlı olan Aralıq dənizi iqliminə əlavə olaraq, Qara dəniz iqlim xüsusiyyətləri və Balkanlar və Anadolunun kontinental iqlimi də Bosforun və ətrafındakı suyun temperaturunda təsir edir. Boğaz suyunun istiliyi əsasən hava istiliyi ilə eyni olur.<ref>{{cite book |first= Bosfor və Dardanel boğazlarının oşinografik araşdırılması |last= |authorlink= http://web.archive.org/web/20160305151818/http://www.artuz.com/artuz/PDF/tr-122.pdf |title= Bosfor və Dardanel boğazlarının oşinografik araşdırılması |year= |location= |publisher= www.artuz.com |url= http://www.artuz.com/artuz/PDF/tr-122.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2016-03-05 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160305151818/http://www.artuz.com/artuz/PDF/tr-122.pdf |url-status= dead }}</ref> === Axıntılar === [[Fayl:Istanbul.jpg|200px|thumb|right|23 fevral 1999-cu ildə şiddətli dalğaların sahilə vurduğu Honduras bayraqlı "Selin-S" gəmisi.]] Bosfor boğazı [[Dunay]], [[Dnepr çayı|Dnepr]] və [[Don]] kimi üç böyük və saysız-hesabsız kiçik çaylarla bəslənən Qara dəniz suyunun tək çıxış nöqtəsidir. Qara dənizdən axaraq boğazdan keçərək Mərmərə dənizinə axan suyun illik miqdarı 660 milyard [[Kub metr|kubmetrdir.]]<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120701182824/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archivedate = 2012-07-01 |title = Fiziki xassələri |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001221 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722093754/http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001221 |archivedate = 2011-07-22 |title = Dənizin çirklənməsinin qarşısını almaq üçün tədbirlər |author = |date = |work = |publisher = www.iski.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bosfor boğazı [[Qara dəniz|Qara dənizdən]] alçaq, [[Mərmərə dənizi|Mərmərə dənizindən]] isə yüksəkdə yerləşir.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ana Yayıncılık. | il = 1993 | cild = | səhifə = 124 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Səviyyə fərqi boğazın başlanğıc nöqtəsi və son nöqtəsi arasında 40 sm-dir.<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120701182824/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archivedate = 2012-07-01 |title = Fiziki xassələri |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Buna görə də Qara dənizdən Mərmərə dənizinə davamlı səth axıntısı var. Boğazın mərkəzi hissəsində səth axıntıları daha şiddətli olur. Xüsusilə Kandilli sahilllərindən başlayaraq cənuba qədər sürəti 5 km/saata qədər artır. Qara dəniz üzərindən keçən şimal küləkləri dövründə səth axıntılarının ən sürətli vaxtı olur. Normal şəraitdə 6–7 km/saat olan axıntı sürəti küləklərlə qidalandıqda 11–12 km/saata qədər yüksəlir. Mərmərə dənizinin suyu Qara dəniz suyundan təxminən iki dəfə daha duzlu olduğundan bu iki dəniz arasında böyük sıxlıq fərqi var.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ana Yayıncılık. | il = 1993 | cild = | səhifə = 124 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Daha çox duzlu olan Mərmərə dənizinin suyunun xüsusi çəkisi Qara dəniz suyunun və boğazın sularından daha yüksəkdir. Buna görə də bu iki su obyektini birləşdirən boğazda dib axıntıları meydana gəlir. Bu tip axıntı boğazın 15–20 metr dərinliyindən başlayır və dərinlik imkan verdiyi təqdirdə 45 metrə qədər enə bilər.<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120701182824/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archivedate = 2012-07-01 |title = Fiziki xassələri |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğazda bəzən əsas axın yolunda olan çuxurlara və əyilmələrə dolan su sahildəki axınları izləyərək əks istiqamətdə axması anaforlar yardır. Bu əyrilər dənizçilər arasında "güzgülər" də adlanır.<ref>{{cite web |url = http://www.tdk.gov.tr:80/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF4376734BED947CDE&Kelime=ayna |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090423160504/http://www.tdk.gov.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF4376734BED947CDE&Kelime=ayna |archivedate = 2009-04-23 |title = Güzgü sözünün mənası |author = |date = |work = |publisher = www.tdk.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Əmələ gələn çuxurun miqyası və intensivliyi əsas axının gündəlik intensivliyinə mütənasib olaraq artır. Boğazın tərs axıntılarının istiqaməti, ölçüsü və intensivliyi hava şəraiti, xüsusən küləklər ilə əlaqədardır. Cənubdan əsən küləklər çox güclü olduqda, əsas axın bütün boğazı əhatə edir və şimala doğru istiqamətlənir. [[Üsküdar|Üsküdarın]] şimal buxtasında əks axıntı şimal-şərq istiqamətində dar bir xətlə axır. "Bəylərbəyi" rayonunun şimal-şərqindəki bayırda, "Vaniköydəki" körfəzdə, "Anadoluhisar"ında və İstinye və Bebek körfəzlərinin xarici hissələrində qısa əks axıntılar var. "Garipçe" burnu və "Rumeli" burnu arasındakı yerlərdə şimal istiqamətində kiçik əks axıntılar müşahidə olunur. "Selvi" burnunun cənub-şərqindəki körfəzdə və "İncirköy" və "Beykoz" limanlarının yerləşdiyi "Paşabahçe" körfəzində sahildən mərkəzə doğru 4 gominaya qədər olan böyük axınlar mövcuddur. Boğazdakı əks axıntılar olan digər nöqtələr "Fil" burnu, "Keçilik" körfəzi, "Poyraz" və "Umuryeri" körfəzinin cənub hissələridir. Boğaz üçün xarakterik olan güclü axıntılardan biri də orkozdur. Orkozlar cənubdan gələn güclü küləklər, xüsusilə Mərmərə sularının şimala yığılması nəticəsində yaranır. Bu zamanlarda boğazın [[Mərmərə dənizi|Mərmərə]] girişindəki sular yarım metrə qədər qalxır. Bu qeyri-adi yüksəlmə boğazın mövcud rejimini də dəyişdirir və səthdə orkoz adlanan tərs axıntılar meydana gəlir. Bu axıntının sürəti zaman-zaman 11–12 km/saata qədər artır və Qara dənizdən Mərmərə dənizinə qədər yerüstü axıntının sürətinə çatır. Orkozlar ildə bir neçə dəfə olur və şəhər xətləri qayıqlarının səyahətlərini ləğv edə biləcək qədər güclü ola bilər. Bosfor boğazındakı səth axıntıları güclü küləklərin yaratdığı əks axıntılar istisna olmaqla, əsasən şimaldan cənuba doğru olur. Boğazdakı ən çox rast gəlinən qəzalardan biri manevr edərkən axıntıların qarşı zolağa atması ilə sürətinin tənzimləyə bilməyib sahilə çırpılmasıdır. Boğazda qəzaya uğramış gəmilər əsasən Qara dənizdən gələn gəmilər olur. Bunun səbəbi isə məhz bu axıntılardır. Axıntılara qarşı vaxtında və yerində müdaxilələr olmadıqda, gəmilərin sahilə, hətta sahildən 10 metr kənarda olan boğazdakı evlərə belə çırpılması müşahidə olunmuşdur.<ref>{{cite web |url = http://www.hurriyet.com.tr/gundem/gemi-kiyiya-vurdu-39064763 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190408005523/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/gemi-kiyiya-vurdu-39064763 |archivedate = 8 aprel 2019 |title = Gəmi sahilə vurdu |author = |date = |work = |publisher = www.hurriyet.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} }}</ref> == Coğrafiya == [[Fayl:MaidensTowerHazyDay3.JPG|200px|thumb|left|Dumanlı günlər mart və aprel aylarında müşahidə edilir]] Boğaz [[Qara dəniz]] və [[Mərmərə dənizi]]ni birləşdirən 29,9 km uzunluğunda bir su yoludur. Boğaz beynəlxalq nəqliyyat suları ilə müqayisədə çox dar və əyri bir quruluşa malikdir. Boğazın iki tərəfinin ən yaxın nöqtəsi "Anadoluhisarı" ilə "Rumelihisarı" arasındakı 698 metrlik hissəsidir. Ən dərin yer "Bebek" və "Kandilli" rayonları arasında 120 metr, ikinci dərin yer isə "Arnavutköy" və "Vaniköy" arasında 106 metrdir. Suyun orta dərinliyi 60 metrdir. Dərinlik cənubdan şimala doğru artır.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Arkın Kitabevi | il = | cild = | səhifə = | səhifələr = 910 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Boğazın girintili-çıxıntılı quruluşu, demək olar ki, hər bölgədə özünü göstərir. Boğazın 12 kəskin bucağı var. Boğazın bu əyri quruluşuna görə su yolunun uzunluğu və sahil uzunluğu eyni deyildir. Sahil uzunluğu Avropa tərəfi boyunca 55 kilometr, Anadolu tərəfdə isə 35 kilometrdir.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722110932/http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archivedate = 2011-07-22 |title = Bosfor boğazı və Mərmərə dənizi, ümumi məlumat |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulcevor.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120701182824/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/fiziksel-ozellikler.... |archivedate = 2012-07-01 |title = Fiziki xassələri |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğazın sahillərində geniş düzənlik yoxdur. Dəniz bitdikdən bir neçə metr sonra dik təpələr başlayır. Boğazın Avropa tərəfindəki düzən sahələrin çoxu dənizi doldurmaqla əldə edilib. Boğazın ətrafında hündürlüyü 100 metrdən çox olmayan çoxlu kiçik təpələr var. Sahildə ən yüksək təpə hündürlüyü 252 metr olan "Büyük Çamlıca" təpəsidir, digər hündür təpə isə hündürlüyü 216 metr olan "Küçük Çamlıca" təpəsidir.<ref>{{cite web |url = http://www.botav.org/marmara-bolgesi/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110717112333/http://www.botav.org/marmara-bolgesi/ |archivedate = 2011-07-17 |title = Mərmərə bölgəsi |author = |date = |work = |publisher = www.botav.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Bosfor boğazındakı və ətrafındakı iqlim tipi Aralıq dənizi iqlimidir. Quru və tropik hava kütlələri səbəbindən yay isti olur. Ancaq yaylar Türkiyənin qərbində və cənubunda olduğu qədər şiddətli və uzunmüddətli deyil. Qış vaxtaşırı isti və ya soyuq ola bilər, boğazın bəzi yerlərində boy və bitki örtüyü kimi amillər səbəbi ilə iqlim xüsusiyyətlərində dəyişikliklər müşahidə edilə bilər. Boğazdakı orta illik temperatur 13,6 °C ilə 13,9 °C arasında dəyişir.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= http://web.archive.org/web/20110722110923/http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |title= BOSPHORUS AS OUR CULTURAL HERITAGE |year= |location= |publisher= cipa.icomos.org |url= http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2011-07-22 |archive-url= https://web.archive.org/web/20110722110923/http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |url-status= dead }}</ref> İl ərzində düşən yağıntının orta miqdarı 672 mm ilə 745 mm arasındadır. Boğaz ətrafında nisbi rütubət isə 70–80% arasında dəyişir ki, bu da [[Türkiyə|Türkiyədə]] görülən ən yüksək rəqəmdir. Bəzən qütb hava kütlələrinin təsiri ilə boğazda və ətrafında qarlı günlər ola bilər.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= http://web.archive.org/web/20110722110923/http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |title= BOSPHORUS AS OUR CULTURAL HERITAGE |year= |location= |publisher= cipa.icomos.org |url= http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2011-07-22 |archive-url= https://web.archive.org/web/20110722110923/http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |url-status= dead }}</ref> Boğazın ətrafında soyuq hava səbəbi ilə [[şaxta]]lar olsada, duzluluq, axıntılar, gəmilərin hərəkəti nəticəsində boğaz sularında donma müşahidə olunmur. Bununla belə, yaxın keçmişdə qış mövsümündə boğazda böyük buz örtükləri üzürdü. Xalq arasında "boğazın donması" kimi adlandırılan bu keçmiş hadisədə şaxta o qədər çox olmuşdur ki boğazın səthi tamamilə buzla örtülmüşdür. Bu buz kütlələri Avropanın daxili hissələrindən keçən və [[Qara dəniz|Qara dənizə]] tökülən çaylar vasitəsilə [[boğaz]]a yığılır. Soyuq keçən qışlarda donmuş [[çay]]lardan qopan buz parçaları [[Qara dəniz|Qara dənizdə]] üzərək boğaza daxil olur. Yığılmış buz [[İstanbul|İstanbuldakı]] soyuq havanın da təsiri ilə bir-biri ilə birləşərək üzərində insanların gəzə biləcəyi qalınlığa çatır.<ref>{{cite web |url = http://www.milliyet.com.tr/2001/02/25/pazar/paz01.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160306103518/http://www.milliyet.com.tr/2001/02/25/pazar/paz01.html |archivedate = 2016-03-06 |title = Boğaz və Haliç buz tutmuştu |author = |date = |work = |publisher = www.milliyet.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğazda müəyyən dövrlərdə fırtınalar da olur. Yanvar ayı bu fırtınaların ən şiddətli dövrüdür. Sentyabr ayından başlayaraq fırtınalı günlərin sayı artır. Fırtınalı dövrlərdə boğazda nəqliyyat problemləri yaranır. Dumanlı günlər əsasən mart və aprel aylarında müşahidə edilir. Qar və duman səbəbi ilə boğaz nəqliyyat üçün bağlana bilər. Boğazdakı iqlim ölçmələri "Kandilli Rəsədxanası"ndan edilir. Ancaq bu [[rəsədxana]] 114 metr yüksəklikdə yerləşdiyindən bəzi müşahidələr aparmaq mümkün olmur. === Adalar === Boğazın suları ilə əhatə olunmuş iki [[ada]] var. Bunlar Salacak sahillərində üzərində Qız qülləsinin olduğu qayalı ada ilə Kuruçeşme sahillərində olan və Qalatasaray adası olaraq bilnən Kuruçeşme adasıdır. ==== Qız qülləsi ==== [[Fayl:Maidens Tower.jpg|150px|thumb|left|Qız qülləsi]] Boğazın Mərmərə dənizinə qovuşduğu bölgədə, Salacak sahilindən təxminən 100 metr məsafədə yerləşir. Bəzi mənbələrdə bu adadakı ilk tikilinin boğazdakı nəqliyyata nəzarət etmək istəyən Afinalı bir komandir tərəfindən tikilən nəzarət məntəqəsi olduğu deyilir.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = "Kızkulesi". Türkiye Adalar Atlası. | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = | il = 2009 | cild = | səhifə = 10 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> [[Qız qülləsi (İstanbul)|Qız qülləsi]] texniki baxımdan bir [[mayak]] olduğundan, [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]dövründə mayak idarəsinin rəhbərliyi altında idi. 1945-ci ildə [[respublika]] dövründə Liman müdirliyi tərəfindən alındı. Son olaraq 1982-ci ildə Türkiyə Dənizçilik idarəsinin rəhbərliyinə verildi və müvəqqəti olaraq anbar kimi istifadə edildi. 2000-ci ildə [[sahibkar]]a icarəyə verildi və [[restoran]] kimi fəaliyyətə başladı. Qız qülləsi [[İstanbul]] sənətinin ən vacib elementlərindən biridir. [[Qüllə|Qülləyə]] nəqliyyat hər gün müəyyən vaxtlarda "Salacak" və "Kabataş"dan təmin edilir.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = "Kızkulesi". Türkiye Adalar Atlası. | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = | il = 2009 | cild = | səhifə = 10 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> ==== Kuruçeşme adası ==== [[Fayl:Bosphore - Ile de Galatasaray.jpg|150px|thumb|right|Kuruçeşme adası]] [[Qalatasaray adası]] və ya rəsmi adı ilə Kuruçeşme adası Bebek sahillərindən 165 metr məsafədə yerləşir.<ref>{{cite web |url = http://www.galatasaray.org:80/kulupbilgi/pages/tesislerada.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130518113743/http://www.galatasaray.org/kulupbilgi/pages/tesislerada.php |archivedate = 18 May 2013 |title = Qalatasaray adası |author = |date = |work = |publisher = www.galatasaray.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> 1872-ci ildə Sultan Əbdüləziz tərəfindən Sarkis Balyana hədiyyə edilən ada bir müddət Sarkis bəy adası kimi adlandırıldı. Osmanlı dövründə məşhur rəssam Ayvazovskinin qaldığı ada 1914-cü ildən bu yana kömür anbarına çevrildi.<ref>{{cite web |url = http://www.turizmdebusabah.com/haber_detay~haberNo~5686~haber~galatasaray_adas%C4%B1,_unit_group_taraf%C4%B1ndan_yenilenecek.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120113102658/http://www.turizmdebusabah.com/haber_detay~haberNo~5686~haber~galatasaray_adas%C4%B1,_unit_group_taraf%C4%B1ndan_yenilenecek.htm |archivedate = 2012-01-13 |title = Qalatasaray adası "Unit Group" tərəfindən yenilənəcək |author = |date = |work = |publisher = www.turizmdebusabah.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bir müddət sonra şəhər bərə xətlərinə yanacaq verən bir məkana çevrildi. 1957-ci ildə Qalatasaray İdman Klubunun prezidenti Sadık Gız, adanı 150 TL-yə satın aldı və digər üzvlərin xidmətinə verdi.<ref>{{cite web |url = http://www.sozcu.com.tr/2017/dunya/son-dakika-nilhan-sultanin-dikkatine-1664179/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170314063355/http://www.sozcu.com.tr/2017/dunya/son-dakika-nilhan-sultanin-dikkatine-1664179/ |archivedate = 2017-03-14 |title = ‘Nilhan Sultan’ın diqqətinə |author = |date = |work = |publisher = www.sozcu.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> 1957–1968 illəri arasında Qalatasaray İdman Klubu Su Polo şöbəsinə təyin edildi. 2006-cı ildə əyləncə və restoran sahibi Mehmet Koçarslana 3 il müddətinə icarəyə verildi. Sahibkar adadakı obyektləri "Suada" adlandırdı. == Keçmişi == === Bizans dövrü və ondan əvvəl === [[Fayl:Bizansist touchup.jpg|200px|thumb|left|Bizans imperiyası dövründə İstanbulun vəziyyəti]] Boğazın sahilindəki ilk yaşayış məskəni eramızdan əvvəl 685-ci ildə [[Meqаrа]]dan gələn yunanların yarımadaya gəlişi ilə quruldu. Bu qəsəbənin dəfələrlə adı dəyişilmişdir.<ref>{{cite web |url = http://www.logoi.com/notes/history_of_constantinople.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20151118065632/http://www.logoi.com/notes/history_of_constantinople.html |archivedate = 2015-11-18 |title = The early history of Constantinople |author = |date = |work = |publisher = www.logoi.com |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> Bundan sonra hazırda Kadıköy adlanan ərazinin mərkəzində yerləşən Kalkedon şəhərinin qurulması baş verdi.<ref>{{cite web |url = http://www.congressofpenallaw.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190126231645/http://www.congressofpenallaw.com/ |archivedate = 26 yanvar 2019 |title = History of Istanbul |author = |date = |work = |publisher = www.congressofpenallaw.com |accessdate = |language = {{dil-en|}} }}</ref> [[Üsküdar]] rayonunun yerləşdiyi ərazidə qurulan Skutari şəhəri boğazın ən qədim yaşayış məskənlərindən biridir.<ref>{{cite web |url = http://www.uskudar34.com/sayfa/4-uskudar-tarihi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160315152123/http://www.uskudar34.com/sayfa/4-uskudar-tarihi.html |archivedate = 2016-03-15 |title = Üsküdar tarixi |author = |date = |work = |publisher = www.uskudar34.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğaz, ilk əsrlərdə [[Qara dəniz]] sahillərində qurulan koloniyalara çatmaq baxımından əhəmiyyətli su yolu idi. Eramızdan əvvəl 493-cü ildə [[Skiflər|Skif]] səfərinə çıxan Fars imperatoru [[I Dara]] yüzlərlə gəmini yan-yana qoyaraq üzən körpü meydana gətirmiş və boğazı keçmişdir. [[Şərqi Roma İmperiyası]] qurulanda, bu üç şəhər istisna olmaqla boğazın sahillərində əhəmiyyətli bir yaşayış məskəni yox idi və insanlar kiçik sahilyanı kəndlərdə yaşayaraq balıq ovu ilə məşğul olurdular.<ref>{{cite web |url = http://remuseum.org.uk/articles/rem_article_bridges.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160308120145/http://remuseum.org.uk/articles/rem_article_bridges.htm |archivedate = 2016-03-08 |title = Military Bridging |author = |date = |work = |publisher = remuseum.org.uk |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.wan-press.org/article3122.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140506182120/http://www.wan-press.org/article3122.html |archivedate = 6 May 2014 |title = Bridge of boats |author = |date = |work = |publisher = www.wan-press.org |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = dead }}</ref> Boğaz ətrafındakı əhali çoxaldıqca və şəhərlər böyüdükcə boğaz əhəmiyyət qazanmağa başladı. Xüsusilə [[Mərmərə dənizi]], Bosfor boğazı, Qızıl Buynuz buxtası ilə əhatə olunan və güclü divarlarla qorunan [[Konstantinopol ]]şəhəri bölgədə vacib yer tuturdu.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı. Temel Britannica. | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ana Yayıncılık. | il = 1993 | cild = 9 | səhifə = 123 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Şərqdəki müsəlmanların bura gəlmələri ilə boğaz və sahilləri dövrün çoxqütblü dünyasında əsas əhəmiyyətə sahib oldu. Bu dövrdə [[katolik]] [[Avropa]], müqəddəs hesab edilən [[Qüds]] şəhərini ələ keçirmək üçün müsəlmanlara qarşı yürüşlər təşkil etdi. 1204-cü ildə [[Konstantinopol]] üzərində edilən dördüncü yürüçdə katoliklər [[Pravoslav|pravoslavlığın]] mərkəzi olan bu şəhəri və ətrafını ələ keçirdilər və Katolik Latın imperiyasını qurdular.<ref>{{cite web |url = http://crusades.boisestate.edu:80/4th/12.shtml |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110204214523/http://crusades.boisestate.edu/4th/12.shtml |archivedate = 2011-02-04 |title = Capture of Constantinople |author = |date = |work = |publisher = crusades.boisestate.edu |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = dead }}</ref> Bu hadisədən sonra Konstantinopol və Bosfor boğazı 57 il Latın imperiyasının hakimiyyəti altında qaldı.<ref>{{cite web |url = http://crusades.boisestate.edu:80/4th/09.shtml |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110204214844/http://crusades.boisestate.edu/4th/09.shtml |archivedate = 2011-02-04 |title = The Battle for Constantinople |author = |date = |work = |publisher = crusades.boisestate.edu |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = dead }}</ref> Zaman-zaman ərəblər və bolqarların da yürüşlər təşkil etdiyi [[Konstantinopol]]a XV əsrdən etibarən türklər yürüşlər təşkil etməyə başladılar.<ref>{{cite web |url = http://www.ctsp.co.il:80/LBS%20pages/LBS_istanbul.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101127193405/http://www.ctsp.co.il/LBS%20pages/LBS_istanbul.htm |archivedate = 2010-11-27 |title = Biblical sites. İstanbul |author = |date = |work = |publisher = www.ctsp.co.il |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = dead }}</ref> Bu hücumlardan geniş şəkildə edilən ilki 1422-ci ildə [[II Murad|Sultan II Muradın]] komandanlığı altında [[Bizans imperiyası]]na etdiyi yürüş oldu. Şəhəri ələ keçirmək üçün edilən bu mühasirə Osmanlı imperiyasındakı daxili qarışıqlıq səbəbi ilə türklər üçün uğursuzluqla nəticələndi.<ref>{{cite web |url = http://www.exploreistanbul.com/Category.aspx?CategoryID=72 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120118114155/http://www.exploreistanbul.com/Category.aspx?CategoryID=72 |archivedate = 2012-01-18 |title = Ottoman Sieges of Istanbul |author = |date = |work = |publisher = www.exploreistanbul.com |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = dead }}</ref> Konstantinopolun süqutu 1453-cü ildə [[II Mehmed|Fateh Sultan Mehmedin]] hücumu ilə reallaşdı.<ref>{{cite web |url = http://www.greece.org/romiosini/fall.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160303224746/http://www.greece.org/romiosini/fall.html |archivedate = 2016-03-03 |title = The Fall of Constantinople, 1453 |author = |date = |work = |publisher = www.greece.org |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> [[II Mehmed|Fateh Sultan Mehmed]] şəhəri ələ keçirmək üçün əvvəlcə boğazın ətrafındakı bölgələri ələ keçirdi, sonra isə buradakı mövcud qalaları gücləndirdi. Boğazın ən dar nöqtəsində [[İldırım Bəyazid]] tərəfindən inşa etdirilən divarın qarşısında yeni qala tikdirdi. "Rumeli Hisarı" və "Anadolu Hisarı" deyilən bu tikililər bu gün də qalmaqdadır.<ref>{{cite web |url = http://archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=7423 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140102153126/http://archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=7423 |archivedate = 2014-01-02 |title = Rumeli Hisari |author = |date = |work = |publisher = archnet.org |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://english.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=13132 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150706032653/http://english.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=13132 |archivedate = 2015-07-06 |title = ANADOLU FORTRESS |author = |date = |work = |publisher = english.istanbul.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = dead }}</ref> === Osmanlı dövrü === [[Fayl:Istanbul - Abdullah brothers Quai de Bouyukdéré before 1895.jpg|200px|thumb|right|"Büyükdere Koyu"nun 1895-ci ildə çəkilmiş şəkli]] Konstantinopolu fəth etmək fikri ilə əvvəlcədən hazırlıq görən Osmanlı sultanları əvvəlcə boğaz ətrafındakı ərazini fəth etdilər və orada məskunlaşma siyasətini həyata keçirdilər. Bu dövrdə ilk dəfə boğaz ətrafında türk kəndləri quruldu.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Arkın Kitabevi | il = | cild = | səhifə = | səhifələr = 910 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> 29 may 1453-cü ildə 53 günlük Konstantinopolun mühasirəsi nəticəsində şəhər ələ keçirildi və yeni kəndlər qurulmağa başladı və mövcud kəndlərin əhalisi sürətlə artdı.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulunfethi.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150510165547/http://www.istanbulunfethi.com/ |archivedate = 10 May 2015 |title = İstanbulun fəthi |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulunfethi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğaz 18-ci əsrdən bəri türk [[Mədəniyyət|mədəniyyətində]] və gündəlik həyatda təsirli olmuşdur. Boğaz ətrafındakı bir çox yerdə [[Osmanlı]] sultanları üçün ov sahələri, parklar yaradıldı.<ref>{{cite web |url = http://www.evdose.com:80/tur/mimari/mim0013.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130710110614/http://www.evdose.com/tur/mimari/mim0013.html |archivedate = 2013-07-10 |title = Boğaziçi yalıları |author = |date = |work = |publisher = www.evdose.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Xüsusilə [[Lalə dövrü]] ərzində boğazın ən gözəl yerləri dövrün görkəmli şəxsləri tərəfindən inşa etdirilən malikanələrlə bəzəndi. Boğaz sahillərinin yay kurortu olaraq məşhur olan nöqtələrində kişi və qadınlar üçün dəniz hamamları adlanan ayrı çimərliklər açıldı və boğazda gecələr ay işığında qayıqlarla gəzinti dəb halını aldı.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= http://web.archive.org/web/20121029114233/http://www.gazete.itu.edu.tr/yaz2006/34cengelkoy.pdf |title= Keçmişdən günümüzə Boğaziçi adəti |year= |location= |publisher= www.gazete.itu.edu.tr |url= http://www.gazete.itu.edu.tr/yaz2006/34cengelkoy.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2012-10-29 |archive-url= https://web.archive.org/web/20121029114233/http://www.gazete.itu.edu.tr/yaz2006/34cengelkoy.pdf |url-status= unfit }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.mehmetmazak.com:80/bir_bogazici_ebrusu.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110317064035/http://www.mehmetmazak.com/bir_bogazici_ebrusu.html |archivedate = 2011-03-17 |title = Bir Boğaziçi Ebrusu Kayık Sefalar |author = Mehmet Mazak |date = |work = |publisher = www.mehmetmazak.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.evdose.com:80/tur/mimari/mim0013.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130710110614/http://www.evdose.com/tur/mimari/mim0013.html |archivedate = 2013-07-10 |title = Boğaziçi yalıları |author = |date = |work = |publisher = www.evdose.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğaz 19-cu əsrdə də qazandığı əhəmiyyətini qorudu. Bu dövrün ən görkəmli ələmətləri boğaza baxan təpələrdə qurulmuş bağlar, parklar və sahil saraylarıdır.<ref>{{cite web |url = http://istanbul.net.tr/istanbul_ilceler_eyup.asp |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120517151219/http://istanbul.net.tr/istanbul_ilceler_eyup.asp |archivedate = 17 May 2012 |title = İstanbulun ilçeleri. Eyüp |author = |date = |work = |publisher = istanbul.net.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> [[Dolmabağça sarayı]], [[Bəylərbəyi sarayı]] və [[Çırağan sarayı]] bu dövrün ən məşhur tikililəridir. Boğazın hərbi və siyasi problem olaraq yenidən ortaya çıxması 20-ci əsrdə [[Osmanlı imperatorluğu|Osmanlı İmperatorluğu]] əvvəlki səlahiyyətlərini itirdiyi zaman ortaya çıxdı.<ref>{{cite web |url = http://www.canakkale.gen.tr/savaso.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304193350/http://www.canakkale.gen.tr/savaso.html |archivedate = 2016-03-04 |title = Döyüşdən əvvəlki vəziyyət |author = |date = |work = |publisher = www.canakkale.gen.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Birinci Dünya müharibəsi zamanı bitərəflik siyasətini aparan [[Osmanlı İmperiyası]], döyüş gəmilərinin nəzarət altındakı boğazlara girməsinə icazə vermirdi, lakin [[Almaniya|Almaniyanın]] bayraqlı ''SMS Goeben'' və ''SMS Breslauya'' sığınacaq verməklə bitərəflik siyasətindən imtina etdi. Tətbiqdə isə bunu dəyişdirmək üçün gəmiləri aldığını və adlarını ''Yavuz'' və ''Lesbos'' olaraq dəyişdirdiklərini bildirdi.<ref>{{cite web |url = http://www.geltag.com:80/databank.asp?text_id=19 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111002231537/http://www.geltag.com/databank.asp?text_id=19 |archivedate = 2011-10-02 |title = Goeben ve Breslau Zırhlıları |author = |date = |work = |publisher = www.geltag.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.canakkale.gen.tr/savaso.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304193350/http://www.canakkale.gen.tr/savaso.html |archivedate = 2016-03-04 |title = Döyüşdən əvvəlki vəziyyət |author = |date = |work = |publisher = www.canakkale.gen.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bu gəmilər Osmanlı hakimiyyətinin xəbəri olmadan boğazı keçdi və [[Qara dəniz]]in şimalındakı [[Rusiya]] limanlarını tutdu. Bunun nəticəsində müharibəyə qatılan Osmanlı İmperiyası məğlub olaraq boğaz üzərindəki hakimiyyətini itirdi.<ref>{{cite web |url = http://www.geltag.com:80/databank.asp?text_id=19 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111002231537/http://www.geltag.com/databank.asp?text_id=19 |archivedate = 2011-10-02 |title = Goeben ve Breslau Zırhlıları |author = |date = |work = |publisher = www.geltag.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Məğlub olan Osmanlı İmperiyası və qalib gələn tərəflər Mudros müqaviləsini imzaladılar və müqavilənin imzalanmasından az sonra, 13 noyabr 1918-ci ildə Osmanlı imperiyasının əraziləri işğal olunmağa başladı. İlk xarici donanma bu tarixdə boğaza daxil oldu. 22 [[ingilis]], 12 [[fransız]], 17 [[italyan]] və 4 [[yunan]] gəmisindən ibarət 55 gəmili müttəfiq donanması [[Dolmabağça sarayı]] və [[Sarayburnu Atatürk Abidəsi|Sarayburnunun]] qarşısında dayandı.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= |title= Yunanistan ve itilaf devletleri |year= |location= |publisher= dergiler.ankara.edu.tr |url= http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/811/10310.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2018-07-19 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180719184758/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/811/10310.pdf |url-status= unfit }}</ref> Gəmilərdən çıxan əsgərlər [[İstanbul]]da zəruri sayılan strateji nöqtələrdə yerləşdirildi. Bir qrup əsgər və gəmilər boşaldılar və boğaz qalalarını və gəmiqayırma sahələrini ələ keçirdilər. Bu tarixdən başlayaraq 1936-cı il iyulun 20-dək boğaza əvvəlcə qalib gələn dövlətlər, sonra beynəlxalq komissiya tərəfindən idarə edildi.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= |title= Yunanistan ve itilaf devletleri |year= |location= |publisher= dergiler.ankara.edu.tr |url= http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/811/10310.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2018-07-19 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180719184758/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/811/10310.pdf |url-status= unfit }}</ref> [[Fayl:Panoramic view of Constantinople-1876-6a23331r.jpg|600px|thumb|center|Osmanlı İmperiyası dövründə Bosfor boğazı]] === Respublika dövrü === [[Fayl:Vertrag von Lusanne Tuerkische Delegation.jpg|200px|thumb|left| Lozanna müqaviləsini imzalayan Türkiyə heyəti]] [[Fayl:Lozan antlaşması.png|200px|thumb|right|Lozanna sazişinə görə Türkiyənin sərhədləri və Boğazlar Komissiyası səlahiyyət sahəsi]] Birinci Dünya müharibəsində Osmanlı İmperiyasının və müttəfiqlərinin məğlubiyyətindən sonra müvafiq olaraq [[Mudros müqaviləsi|Mudros]], [[Sevr müqaviləsi|Sevr]] və [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna]] müqavilələri imzalanmışdır.<ref>{{cite web |url = http://www.mustafakemal.net/sevr.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110810142446/http://www.mustafakemal.net/sevr.htm |archivedate = 2011-08-10 |title = Sevr müqaviləsi |author = |date = |work = |publisher = www.mustafakemal.net |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.ttk.org.tr:80/index.php?Page=Sayfa&No=249 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130502070506/http://www.ttk.org.tr/index.php?Page=Sayfa&No=249 |archivedate = 2 May 2013 |title = Lozanna müqaviləsi |author = |date = |work = |publisher = www.ttk.org.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> [[Mudros müqaviləsi]]nə əsasən paytaxt [[İstanbul]] və əyalət əraziləri işğal edildi və [[Sevr müqaviləsi]] qüvvəyə minmədi. [[Sevr müqaviləsi]] Türk boğazlarının [[Millətlər Liqası]] daxilində qurulacaq beynəlxalq komissiya tərəfindən idarə olunmasını nəzərdə tuturdu. Komissiya sədrləri və nümayəndələri üzv ölkələrdən seçiləcək, ancaq türklər bu [[komissiya]]ya sədrlik edə bilməyəcəkdilər.<ref>{{cite web |url = http://www.e-tarih.org/sayfa.php?sayfa=2225223.2296478.0.0.0.php&Serv%20Antla%FEmas%FD&PHPSESSID=421cbbdd8fe746a2e8268ee6ca6d8390 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120119185025/http://www.e-tarih.org/sayfa.phpsayfa%3D2225223.2296478.0.0.0.php%26Serv%20Antla%FEmas%FD%26PHPSESSID%3D421cbbdd8fe746a2e8268ee6ca6d8390 |archivedate = 2012-01-19 |title = Sevr müqaviləsi |author = |date = |work = |publisher = www.e-tarih.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Sevr müqaviləsi yerinə yetirilmədiyi üçün boğazlarla bağlı bu müddəalar qüvvəyə minmədi. Bu dövrdə türklərin müqavimət hərəkatı başladaraq müstəqillik qazanması nəticəsində [[Türkiyə Respublikası]] quruldu. [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsi]] qazanan dövlətlərlə yeni [[türk]] dövləti arasında bağlandı. Bu sazişdə Türkiyənin beynəlxalq sahədə bir çox diplomatik qazancları olsa da boğazların suverenliyi tam olaraq Türkiyə tərəfinin xeyrinə nəticələnməyən ən əhəmiyyətli mövzulardan biri idi. Sevr müqaviləsi ilə təsis edilə bilməyən beynəlxalq komissiya Lozanna müqaviləsi əsasında yaradıldı, lakin bu dəfə komissiyaya [[Türkiyə]] tərəfindən seçilmiş adam sədrlik edəcəkdi. Boğazların bütün ticarət gəmiləri üçün açıq olması nəzərdə tutulurdu və [[sülh]] dövründə döyüş gəmilərinin boğazlardan sərbəst keçməsinə icazə verilirdi. [[Müharibə]] dövründə Türkiyə bitərəfdirsə boğazlardan keçişlərə maneə törətməyəcək, əgər müharibəyə qatılmışsa qarşı dövlətlərin gəmilərinə istədiyi şəkildə müdaxilə edəcək. [[Müharibə]] dövründə bitərəf dövlətlərin ticarət gəmiləri yardım aparmırsa yenə də boğazlardan sərbəst keçə bilərdilər. Boğaz ətrafındakı kritik nöqtələr tərksilah ediləcəkdi.<ref>{{cite web |url = http://www.ttk.org.tr:80/index.php?Page=Sayfa&No=249 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130502070506/http://www.ttk.org.tr/index.php?Page=Sayfa&No=249 |archivedate = 2 May 2013 |title = Lozanna müqaviləsi |author = |date = |work = |publisher = www.ttk.org.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://mail.baskent.edu.tr/~20394676/0101/ata101/Lozan_Antlasmasinda_Bogazlar_Sorunu.doc |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120112143203/http://mail.baskent.edu.tr/~20394676/0101/ata101/Lozan_Antlasmasinda_Bogazlar_Sorunu.doc |archivedate = 2012-01-12 |title = Lozanna müqaviləsi, boğazlar problemi |author = |date = |work = |publisher = mail.baskent.edu.t |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğaz bu şərtlər daxilində 20 iyul 1936-cı ilə qədər idarə edildi. [[İkinci Dünya müharibəsi]]nin əvvəlində gərginləşməyə başlayan siyasi mühitdə [[Türkiyə]] təhlükəsizlik qayğıları olduğunu dilə gətirərək boğazlar üzərində səlahiyyətini artırmaq üçün hərəkətə keçdi. Nümayəndə heyəti tərəfindən bir layihə hazırlandı və [[Türkiyə]] tərəfinin təzyiqi ilə [[İsveçrə]]nin Montrex şəhərində [[Qara dəniz]] sahilində olan və boğazlarla əlaqəli olan dövlətlər arasında danışıqlar başladı<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= |title= Montrö Boğazlar müqaviləsi |year= |location= |publisher= dergiler.ankara.edu.tr |url= http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/810/10302.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2010-02-15 |archive-url= https://web.archive.org/web/20100215181046/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/810/10302.pdf |url-status= unfit }}</ref>. Görüşlər zamanı Türkiyəni dövrün xarici işlər naziri Tofiq Rüştü Aras, [[London]] səfiri [[Əli Fəthi Okyar]], [[Paris]] səfiri Suad Davaz, Baş qərargah ikinci rəisi [[Asım Gündüz]] və Türkiyənin [[Millətlər Cəmiyyəti]] nümayəndəsi Necmettin Sadakın da daxil olduğu 24 nəfərlik nümayəndə heyəti təmsil edirdi.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= |title= Montrö Boğazlar müqaviləsi |year= |location= |publisher= dergiler.ankara.edu.tr |url= http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/810/10302.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2010-02-15 |archive-url= https://web.archive.org/web/20100215181046/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/810/10302.pdf |url-status= unfit }}</ref> Türkiyə tərəfi gəmilərin keçmə azadlığına qarşı çıxmadı, əksinə hərbi gəmilərin keçidi zamanı milli təhlükəsizliyi təmin etmək üçün səlahiyyət istədi. Qara dənizə girən döyüş gəmilərinin sayına və Qara dəniz sularında qalma müddətinə məhdudiyyət gətirilməsi də Türkiyənin istəkləri arasında idi.<ref>{{cite web |url = http://turksam.org:80/tr/a1018.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20131207050529/http://turksam.org/tr/a1018.html |archivedate = 2013-12-07 |title = Boğazlar problemi |author = |date = |work = |publisher = turksam.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Türkiyə tərəfinə boğazlar üzərində tam suverenlik bəxş edən bu tələblər, Qara dəniz sahillərindəki digər ölkələrin maraqlarına uyğun olduğu üçün bu ölkələr tərəfindən dəstəkləndi. Səlahiyyətlərin komissiyada qalmasını istəyən Birləşmiş Krallığın təzyiqləri nəticəsiz qaldı və imzalanan [[Montrö Boğazlar Konfransı|Montrö Boğazlar müqaviləsi]] ilə Türkiyə təhlükəsizlik mövzularında boğaz üzərində tam səlahiyyətli oldu.<ref>{{cite web |url = http://turksam.org:80/tr/a1018.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20131207050529/http://turksam.org/tr/a1018.html |archivedate = 2013-12-07 |title = Boğazlar problemi |author = |date = |work = |publisher = turksam.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazların suverenlik haqqı [[Türkiyə|Türkiyəyə]] verildikdən qısa müddət sonra [[İkinci Dünya müharibəsi]] baş verdi. Müharibənin sonuna qədər bitərəf qalan [[Türkiyə]] əlaqədar müqavilələr və sazişlər əsasında boğazları bütün müharibə edən ölkələrin döyüş gəmilərinə bağlı saxladı.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= |title= Montrö Boğazlar müqaviləsinin əhəmiyyəti və Türkiyənin xarici siyasətdəki müvəffəqiyyəti |year= |location= |publisher= dergiler.ankara.edu.tr |url= http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/810/10302.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2018-07-22 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180722215801/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/810/10302.pdf |url-status= unfit }}</ref> Türkiyəni alman və italyan döyüş gəmilərini ticarət gəmisi sayaraq boğazlardan Qara dənizə daxil olmasına icazə verməkdə günahlandıran [[SSRİ]] Türkiyəyə nota verdi. Boğazların Qara dəniz sahili ölkələr tərəfindən idarə olunması dəyişikliyini istədi, lakin [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] və [[Böyük Britaniya]] Türkiyənin etirazlarını dəstəklədi və [[SSRİ|SSRİ-nin]] təklifi masada qaldı. Türkiyə boğazalarda [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya müharibəsindən]] sonra təhlükəsizlik təhdidi olaraq qiymətləndirilən hər hansı bir hadisə yaşamadı, lakin xüsusilə son 50 il içində boğazlardan keçən və maye yanacaq daşıyan gəmilərin etdiyi qəzalar səbəbiylə boğaz ətrafı zərər gördü.<ref>{{cite web |url = http://www.denizhaber.com/index.php?sayfa=yazar&id=11&yazi_id=100095 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150207033357/http://www.denizhaber.com/index.php?sayfa=yazar&id=11&yazi_id=100095 |archivedate = 2015-02-07 |title = Bosfor boğazındakı dəniz qəzaları |author = |date = |work = |publisher = www.denizhaber.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğazlarda suverenlik və döyüş gəmilərinə bağlanmaq mövzuları 2008-ci ildə [[Cənubi Osetiya]] müharibəsi zamanı yenidən canlandı. [[Gürcüstan]]a humanitar yardım aparmaq məqsədi ilə [[NATO]] adına "USNS Comfort" və "USNS Mercy" adlı [[ABŞ]] döyüş gəmilərinin boğazlardan keçməsi Türkiyədə Montrö Boğazlar müqaviləsinin pozulduğu mövzusunda hərarətli müzakirələrə səbəb oldu.<ref>{{cite web |url = http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/457658.asp |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120112162720/http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/457658.asp |archivedate = 2012-01-12 |title = NATO: Hər şey Montrö müqaviləsinə uyğundu |author = |date = |work = |publisher = arsiv.ntvmsnbc.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Xarici ölkələrin döyüş gəmilərinə bağlı olan boğazlarda xüsusi günlərdə Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin bayram tədbirləri həyata keçirilir. [[Freqat]]lar, sualtı qayıqlar və hücum gəmiləri Qələbə və Kabotaj bayramlarında simvolik top atışları ilə boğazdan keçir. == Strateji əhəmiyyəti == Bosfor boğazı [[Türkiyə|Türkiyədən]] başqa [[Qara dəniz|Qara dənizə]] çıxışı olan [[Bolqarıstan]], [[Gürcüstan]], [[Rumıniya]], [[Rusiya]] və [[Ukrayna]] üçün [[Aralıq dənizi|Aralıq dənizinə]] və digər dənizlərə çıxmağın tək yoludur. [[Baltik dənizi]] və [[Şimal Buzlu okean]] sahili olan [[Rusiya]] istisna olmaqla, digər ölkələr üçün alternativ bir yol yoxdur. Boğazlar üzərindəki suverenlik Türkiyədən başqa bu sahilyanı ölkələr üçün də əhəmiyyətli mövzudur. [[Avropa]] və [[Asiya]] qitələrini ayıran təbii sərhədlərdən yalnız biri olsa da, ən çox tanınan Bosfor boğazıdır. Bunda [[iqlim]] və coğrafi şərtlər baxımından əlverişli bölgə olduğundan, əsrlər boyu yaşayış məntəqəsi olmağının böyük rolu var. Bosfor boğazı sahilindəki qədim İstanbul şəhəri Bizans, Latın və Osmanlı İmparatorluqlarının paytaxtı olmuşdur, bu gün isə [[Türkiyə Respublikası|Türkiyə Respublikasının]] iqtisadi və mədəni baxımdan ən əhəmiyyətli şəhəridir. Boğazın böldüyü İstanbul şəhəri dünyanın az sayda qitələrarası şəhərlərindən biridir.<ref>{{cite web |url = http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Cografi_Konum_ve_Stratejik_Onem.aspx |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305014208/http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Cografi_Konum_ve_Stratejik_Onem.aspx |archivedate = 2016-03-05 |title = Coğrafi mövqeyi və strateji əhəmiyyəti |author = |date = |work = |publisher = www.ibb.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Türkiyənin Montrö Boğazlar müqaviləsinə uyğun olaraq boğazlardan keçən gəmilərdən keçid ödənişi almaq hüququ olmasa da hərbi olaraq geniş səlahiyyətlərə malikdir. Bu gün Bosfor boğazının sahillərində Boğaz Komandanlığı yerləşir və Komandanlığa bağlı hərbi gəmilər boğaz sularında lövbər salır. Keçmiş əsrlərdən bəri əhəmiyyətini hər zaman qoruyan boğazın ilk suverenliyini Afinalı dövlət xadimi və komandiri Alkibiades tərəfindən təmin edildiyi danışılır. Alkibiades Qız Qülləsinin yerləşdiyi adada gömrük binası kimi xidmət edən bir tikili tikdirdi və boğaz ərazisindən keçən gəmilərdən vergi aldı. Bizansın hakimiyyəti dövründə boğazdan keçmək üçün alınan vergilər dövlət üçün mühüm gəlir mənbəyi oldu. Qara dəniz, Bosfor boğazı və [[Mərmərə dənizi|Mərmərə]]dənizinin kəsişməsində bir yarımadada yerləşən İstanbul şəhəri əsrlər boyu ən güclü mühafizə olunan və ələ keçirilməsi ən çətin olan şəhərlərdən biri olmuşdur.<ref>{{cite web |url = http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Cografi_Konum_ve_Stratejik_Onem.aspx |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305014208/http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Cografi_Konum_ve_Stratejik_Onem.aspx |archivedate = 2016-03-05 |title = Coğrafi mövqeyi və strateji əhəmiyyəti |author = |date = |work = |publisher = www.ibb.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Osmanlı dövründə boğazın suverenliyini əldə etmək üçün ətraf ərazilər ələ keçirildi və boğazdan istifadə edən gəmilərdən vergi yığıldı. İstanbulun mühasirəsindən əvvəl boğazın ən dar nöqtəsində Anadolu və Rumeli qalaları inşa edildi və boğaza nəzarət təmin edildi.<ref>{{cite web |url = http://aktueldeniz.com/?article,hrczfqfjafvhobj |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305210807/http://aktueldeniz.com/?article,hrczfqfjafvhobj |archivedate = 2016-03-05 |title = Osmanlı dövründə boğazlar |author = |date = |work = |publisher = aktueldeniz.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=362 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150910053250/http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=362 |archivedate = 2015-09-10 |title = Anadolu qalası |author = |date = |work = |publisher = www.istanbul.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Şəhərin ilhaqından qısa müddət sonra Osmanlı İmperatorluğunun Dardanel və Bosfor boğazları limanlarından əldə etdiyi ümumi gəlir 42 min qızıl ətrafında idi. Şərq-qərb istiqamətində ən sıx ticarət yolları bu dövrdə İstanbuldan keçirdi. Bu dövrdə boğazdan gəmilər keçən zaman gəmilərdən minimum 300 sikkə və piyadalar üçün gediş haqqı adambaşına üç sikkə toplanırdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Osmanlı Devletinin İlk Dönemlerinde Kültürel Hayat | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Yeditepe Yayınevi | il = 2009 | cild = 2 | səhifə = 190 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> == Məskunlaşma == [[Fayl:İstanbul Boğazı & Dolmabahçe Sarayı - Şubat 2013.ogv|200px|thumb|left|Bosfor boğazından görüntü (arxa fonda [[Dolmabağça sarayı]])]] Boğazın sahilindəki ilk yaşayış məskənləri bu gün tarixi yarımadalar adlanan bölgədə qurulan [[Bizantion]], Kadıköydə qurulan Kalkedon və Üsküdarda qurulan Skutarion idi. Yarandığı andan başlayaraq sürətli inkişaf edən şəhərlər içində [[Bizantion]] var idi. Bizans dövründə müxtəlif ölçülü bir çox kənd var idi, xüsusən də boğazın Avropa tərəfində. Bu kəndlərdə yaşayan insanlar balıqçılıq və qismən əkinçiliklə məşğul olurdular.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Boğaziçi | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ana Yayıncılık | il = 1993 | cild = 20 | səhifə = 96 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> İstanbulda türklərin yayılması ilə ilk türk kəndləri quruldu.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Bosfor boğazı | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ana Yayıncılık. | il = 1993 | cild = | səhifə = 125 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Konstantinopol ələ keçirildikdən sonra bölgədəki türk əhalisi çoxlmağa başladı. Boğaz sahilindəki ilk türk qəsəbəsinin [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin hakimiyyəti dövründə qurulduğu məlumdur. Buradakı ilk türk tikilisi 1540-cı ildə İstinyedə Süleymanın qızı Neslişah Sultan tərəfindən inşa edilən bir kompleks idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Göncüoğlu, Süleyman Faruk | başlıq = İstanbulun ilkləri | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ötüken | il = 2010 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 9789754377538 | doi = }}</ref> 18-ci əsrdə [[Lalə dövrü]] boyunca [[İstanbul]]un görkəmli ailələri boğazın kənarında yay sahil evləri tikdirməyə başladılar.<ref>{{cite web |url = http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/Tarihi/Pages/Osmanlidan-Cumhuriyete-Istanbul.aspx |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305014258/http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/Tarihi/Pages/Osmanlidan-Cumhuriyete-Istanbul.aspx |archivedate = 2016-03-05 |title = Lalə dövründə İstanbul |author = |date = |work = |publisher = www.ibb.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Osmanlı dövründə boğaz sahilində qeyri-müsəlman əhali olduqca yüksək idi. Respublika dövründə sürətli sənayeləşmə prosesinə girən İstanbula daxili köç davamlı şəkildə artdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Boğaziçi | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ana Yayıncılık | il = 1993 | cild = 20 | səhifə = 96 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Maddi baxımdan daha yaxşı olanların əksəriyyəti boğaz sahillərinə üstünlük vermişdir. 1950-ci illərdə boğaz sahillərində sürətli şəkildə gecəqondular tikilməyə başladı. Bu urbanizasiya sahələrinin bəziləri sonradan müxtəlif lüks binalar və villalarla əvəz olundu. 1973-cü və 1988-ci illərdə iki asma körpü İstanbulda və boğazın sahillərində məskunlaşmağa təşviq edən əsas amil oldu.<ref>{{cite web |url = http://www.gaxxi.com:80/dipdalga/yazi/rumelihisari |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120421025914/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/rumelihisari |archivedate = 2012-04-21 |title = Rumelihisarı |author = |date = |work = |publisher = www.gaxxi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğazın sahilindəki rayonlar və kəndlər böyüdü və bir-birinə birləşdi. Boğazın hər iki tərəfini əhatə edən bu şəhər sahəsi qədim zamanlardan bəri "Boğaziçi" adlandırılırdı. Bu gün "Boğaziçi"ndə 7 rayon var.<ref>{{cite web |url = http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/SiteImages/Haber/nisan2009/04052009idarisinirharitasi.jpg |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304191257/http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/SiteImages/Haber/nisan2009/04052009idarisinirharitasi.jpg |archivedate = 2016-03-04 |title = İstanbul bölgələrini göstərən yeni xəritə |author = |date = |work = |publisher = www.ibb.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bunlar: Avropa tərəfində [[Fateh]], [[Bəyoğlu]], [[Beşiktaş]] və [[Sarıyer]], [[Anadolu]] tərəfdə isə [[Kadıköy]], [[Üsküdar]] və [[Beykoz]]dur.<ref>{{cite web |url = http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/SiteImages/Haber/nisan2009/04052009idarisinirharitasi.jpg |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304191257/http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/SiteImages/Haber/nisan2009/04052009idarisinirharitasi.jpg |archivedate = 2016-03-04 |title = İstanbul bölgələrini göstərən yeni xəritə |author = |date = |work = |publisher = www.ibb.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Sahil xəttində [[Avropa]] tərəfində Ahırkapı, Karaköy, Fındıklı, Kabataş, Dolmabahçe, Akaretler, Beşiktaş, Çırağan, Ortaköy, Kuruçeşme, Arnavutköy, Bebek, Rumelihisarı, Baltalimanı, Emirgân, İstinye, Yeniköy, Tarabya, Kireçburnu, Büyükdere, Sarıyer, Rumelikavağı səmtləri, [[Anadolu]] tərəfdə isə Salacak, Üsküdar, Kuzguncuk, Beylerbeyi, Çengelköy, Vaniköy, Kandilli, Anadoluhisarı, Kanlıca, Çubuklu, Paşabahçe, Beykoz, İncirköy ve Anadolukavağı səmtləri yerləşir. "Boğaziçi"ndəki daşınmaz əmlak qiymətləri İstanbul ortalamasından yuxarıdır və xüsusən də malikanələrin qiymətləri yüz milyon dollardan yuxarı ola bilər.<ref>{{cite web |url = http://www.habergunluk.com:80/Emlak/1469-Iste-Bogaz-in-en-pahali-10-yalisi-_.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090705095324/http://www.habergunluk.com/Emlak/1469-Iste-Bogaz-in-en-pahali-10-yalisi-_.html |archivedate = 2009-07-05 |title = Boğazın ən bahalı 10 malikanəsi |author = |date = |work = |publisher = www.habergunluk.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> == Boğaziçi memarlığı == [[Fayl:Ortaköy camii.jpg|150px|thumb|left|Ortaköy meydanı]] [[Fayl:Cruise ship and Seabus in Istanbul.jpg|200px|thumb|right|"Boğaziçi"ndəki göydələnlər]] "Boğaziçi"nin memarlıq quruluşu [[Bizans]] dövründə sahildə qurulan balıqçılıq kəndlərindəki sadə evlərlə formalaşmağa başladı<ref>{{cite web |url = http://hurarsiv.hurriyet.com.tr:80/goster/haber.aspx?viewid=586796 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070111051938/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?viewid=586796 |archivedate = 2007-01-11 |title = İstanbulun gerdanında parıldayan incilere yolculuk |author = |date = |work = |publisher = hurarsiv.hurriyet.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref>. [[Osmanlı]] dövründə sahillərdə inşa edilmiş malikanələr "Boğaziçi" memarlığının ən görkəmli nümunələrindən biri oldu. Boğazın hər iki sahilində əsrlər boyu tikilmiş malikanələrin ümumi sayı bu gün 360-a çatır.<ref>{{cite web |url = http://hurarsiv.hurriyet.com.tr:80/goster/haber.aspx?viewid=586796 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070111051938/http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?viewid=586796 |archivedate = 2007-01-11 |title = İstanbulun gerdanında parıldayan incilere yolculuk |author = |date = |work = |publisher = hurarsiv.hurriyet.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Yaşayış binalarının ən vacib xüsusiyyəti lebiderya, yəni dənizkənarı yaşayış yerləri olsa da bəzi malikanələr yaşayış sahələri və bələdiyyə tərəfindən geri çəkilərək dənizdən qismən uzaqlaşdırılıb.<ref>{{cite web |url = http://www.besiktasgazetesi.com:80/category/besiktas-yasam/mahalleler/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110215214345/http://www.besiktasgazetesi.com/category/besiktas-yasam/mahalleler/ |archivedate = 2011-02-15 |title = Beşiktaş məhəllələr |author = |date = |work = |publisher = www.besiktasgazetesi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Günümüzə qədər böyük əksəriyyəti hələ də qədim görkəmlərini qoruyan malikanələr həm [[İstanbul]] şəhərinin, həm də [[Türkiyə]]nin ən bahalı daşınmaz əmlakları içərisində yer alırlar.<ref>{{cite web |url = http://www.habergunluk.com:80/Emlak/1469-Iste-Bogaz-in-en-pahali-10-yalisi-_.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090705095324/http://www.habergunluk.com/Emlak/1469-Iste-Bogaz-in-en-pahali-10-yalisi-_.html |archivedate = 2009-07-05 |title = Boğazın ən bahalı 10 malikanəsi |author = |date = |work = |publisher = www.habergunluk.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://tes.110mb.com:80/album/istanbul/ist_07_4_gun_01.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101020212552/http://tes.110mb.com/album/istanbul/ist_07_4_gun_01.html |archivedate = 2010-10-20 |title = İstanbul səyahatnaməsi, Boğaziçi |author = |date = |work = |publisher = tes.110mb.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> "Boğaziçi" malikanələrinin dəyərləri ən yüksək olanlar arasında Hasip Paşa malikanəsi, Muhsinizade malikanəsi, Ahmet Fethi Paşa malikanəsi, Tophane Müşiri Zeki Paşa malikanəsi, Kıbrıslı malikanəsi, Tahsin Bəy malikanəsi, Kont Ostrorog malikanəsi, Şehzade Burhaneddin Efendi malikanəsi, Zarif Mustafa Paşa malikanəsi və Nuri Paşa malikanəsi vardır.<ref>{{cite web |url = http://www.habergunluk.com:80/Emlak/1469-Iste-Bogaz-in-en-pahali-10-yalisi-_.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090705095324/http://www.habergunluk.com/Emlak/1469-Iste-Bogaz-in-en-pahali-10-yalisi-_.html |archivedate = 2009-07-05 |title = Boğazın ən bahalı 10 malikanəsi |author = |date = |work = |publisher = www.habergunluk.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Osmanlı malikanələrinin memarlıq xüsusiyyətləri sahiblərinin sosial təbəqəsinə görə dəyişirdi.<ref>{{cite web |url = http://tes.110mb.com:80/album/istanbul/ist_07_4_gun_01.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101020212552/http://tes.110mb.com/album/istanbul/ist_07_4_gun_01.html |archivedate = 2010-10-20 |title = İstanbul səyahatnaməsi, Boğaziçi |author = |date = |work = |publisher = tes.110mb.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Malikanələr əsasən 2 və 3 mərtəbəli olaraq tikilib. Müsəlman olmayanların malikanələrinin rəngləri əsasən tünd rənglər olardı.<ref>{{cite web |url = http://bura.org.tr:80/haberler/haberoku.asp?hid=60 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060614025956/http://bura.org.tr/haberler/haberoku.asp?hid=60 |archivedate = 2006-06-14 |title = Boğaziçi University Reunion Association |author = |date = |work = |publisher = bura.org.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Son illərdə bu rəng ənənəsi dəyişmiş, Boğaziçi malikanələri rəngarəng boyanmışdır. Ümumiyyətlə balkon elementləri olmayan malikanələrdə bunun əvəzinə geniş pəncərələrdən istifadə olunurdu və bütün malikanələrdə malikanələri simvolizə edən çiçək bağçaları var.<ref>{{cite web |url = http://tes.110mb.com:80/album/istanbul/ist_07_4_gun_01.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101020212552/http://tes.110mb.com/album/istanbul/ist_07_4_gun_01.html |archivedate = 2010-10-20 |title = İstanbul səyahatnaməsi, Boğaziçi |author = |date = |work = |publisher = tes.110mb.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Osmanlı dövründə saray əhli də "Boğaziçi"ndə bir çox binalar inşa etdirdi. Zaman-zaman Sultan və yaxınlarının istifadə etdiyi ən diqqət çəkən tikililər: [[Dolmabağça sarayı]], [[Çırağan sarayı]], [[Küçüksu sarayı]], [[Beykoz sarayı]] və [[Adilə Sultan Qəsri]]dir. Qalatasaray Universiteti, [[Misir]] konsulluğu, Sakıp Sabancı muzeyi kimi tarixi binalar "Boğaziçi"nin ən məşhur memarlıq nümunələrindəndir.<ref>{{cite web |url = http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=6241 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110919153815/http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=6241 |archivedate = 2011-09-19 |title = Boğaziçi sarayları |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> "Boğaziçi"nin önəmli bölgələrində [[Osmanlı]] dövründə qüllə binası ilə yanaşı, qüllə meydanı və meydan məscidi inşa etmək ənənənəsi vardı. Bu günə qədər bu ənənənin nümunələri kimi Beşiktaş iskelesi, Ortaköy Meydanı, Ortaköy Camii, Bebek Camii, Beylerbeyi Camii, Vaniköy Camii və Şemsipaşa Camii göstərmək olar. İstanbulda göydələnlərin artması səbəbindən "Boğaziçi"nin strukturunda böyük dəyişikliklər baş verdi. Bu mövzuda ən böyük narazılıq [[Dolmabağça sarayı|Dolmabağça]] və Gümüşsuyu rayonları arasında yerləşən və xalq arasında ''Gökkafes'' olaraq adlandırılan Süzer Plazanın inşası ilə əlaqədar oldu.<ref>{{cite web |url = http://www.lukstanbul.com/suzer_plaza.asp |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160310185539/http://www.lukstanbul.com/suzer_plaza.asp |archivedate = 2016-03-10 |title = Süzer Plaza |author = |date = |work = |publisher = www.lukstanbul.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Göydələnin tikintisi [[1987|1987-ci]] ildə başlamış və illərlə davam etmiş, nəhayət 2001-ci ildə başa çatmışdır. Bu dövrdə müxtəlif insanlar və qurumlar şəhər planlaşdırmasına zidd olduğu üçün etiraz etdilər. Müasir binaları və göydələnləri ilə məşhur olan İstanbulun iki bölgəsi Maslak və Leventdəki binalar Boğaziçidən coğrafi olaraq uzaq olsa da, boğazın fərqli nöqtələrindən görünə bilər və eyni zamanda İstanbul görkəmini pozduğu üçün tənqid olunur.<ref>{{cite web |url = http://www.yapi.com.tr/haberler/tarih%C3%AE-sil%C3%BCet-gokdelenlerin-golgesinde_71323.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20181204151350/http://www.yapi.com.tr/haberler/tarih%C3%AE-sil%C3%BCet-gokdelenlerin-golgesinde_71323.html |archivedate = 2018-12-04 |title = Tarixi görünüş göydələnlərin kölgəsində |author = |date = |work = |publisher = www.yapi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bundan başqa boğaz görkəminə birbaşa təsir etməyən Ulus və Akatlar kimi bölgələrdə boğazsa baxan hündürmərtəbəli binalar var. <gallery> Şəkil:Ostrorog.jpg|Kont Ostrorog malikanəsi Şəkil:Kıbrıslı Yalısı.jpg|Kıbrıslı malikanəsi Şəkil:Zarif Mustafa Paşa Yalısı in Kanlıca on the Bosphorus, Turkey 002.jpg|Zarif Mustafa Paşa malikanəsi Şəkil:Istanbul asv2020-02 img51 Dolmabahçe Palace.jpg|Dolmabağça sarayı Şəkil:Istanbul asv2020-02 img59 Çırağan Palace.jpg|Çırağan sarayı Şəkil:Istanbul Beylerbeyi Palace IMG 7663 1805.jpg|Bəylərbəyi sarayı Şəkil:AdileSultanKasri.jpg|Adilə Sultan qəsri Şəkil:Istanbul asv2020-02 img61 Ortaköy Mosque.jpg|Ortaköy məscidi </gallery> == Ekoloji problemlər == Boğazdakı ekoloji problemlər sahildəki yaşayış məntəqələri böyüdükcə artdı. Bu gün [[Qara dəniz]] və [[Mərmərə dənizi|Mərmərə dənizindən]] gələn çirkab su və üzən məişət tullantıları və boğazın sahilindəki bölgələrdən axan çirkab suları ilə birlikdə boğazdakı çirklənmə həddən artıq yüksəkdir. Avropadan keçən və suları Qara dənizə tökülən [[Dunay]], [[Don]] və [[Dnepr]] kimi böyük çaylar da keçdikləri ölkələrdən atılan tullantıları yığaraq dənizə gətirir.<ref>{{cite web |url = http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001221 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722093754/http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001221 |archivedate = 2011-07-22 |title = Deniz kirliliğini önlemeye ilişkin hedefler |author = |date = |work = |publisher = www.iski.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bu tullantılar axıntılar vasitəsilə əvvəlcə boğaza, daha sonra boğazdan keçməklə [[Mərmərə dənizi|Mərmərə dənizinə]] keçir. Boğaza daxil olan tullantılar, xüsusən boğazın çuxurlarında toplanır və görünən çirklənmənin əsas elementinə çevrilir. Boğazın sahillərindəki kafelər, körfəzlərdə lövbərlənmiş qayıqlar və yaxtalar da boğazın çirklənməsində rol oynayır. Boğazın çirklənməsində başqa bir vacib amil "Boğaziçi" bölgələrindən kanalizasiya tullantılarının təmizlənmədən [[Dəniz|dənizə]] axıdılmasıdır. 1966, 1979, 1982, 1994, 1999 və 2004-cü illərdəki boğazda baş vermiş tanker qəzalarında on minlərlə ton yanacaq boğaza axmışdır. 1979-cu ildən bəri qəzalar və ya nasazlıqlar nəticəsində batan 28 gəmidən 11-i yanacaq daşıyan tankerlərdir.<ref>{{cite web |url = http://www.denizhaber.com/HABER/17647/1/istanbul-bogazi-tanker-harun-dokuz-kilavuz-kaptan.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160603090850/http://www.denizhaber.com/HABER/17647/1/istanbul-bogazi-tanker-harun-dokuz-kilavuz-kaptan.html |archivedate = 2016-06-03 |title = Boğazdakı dəniz qəzaları |author = |date = |work = |publisher = www.denizhaber.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> [[İstanbul Texniki Universiteti]]nin Ətraf Mühit Mühəndisliyi bölməsinin laboratoriyalarında edilən müayinələr nəticəsində normalda 2 ml olmalı olan Tarabyadan götürülmüş nümunələrdə 3,8 ml, Emirgandan götürülmüş nümunələrdə 2,8 ml olmuşdur. == Boğazdakı canlılar == [[Fayl:BosporusRushHour.jpg|200px|thumb|left|Boğazın ən çox yayılmış quşları, qağayılar.]] [[Qara dəniz]] və [[Mərmərə dənizi]] arasında təbii bir dəhliz rolunu oynayan boğaz iki fərqli ekosistem arasında yerləşir və zəngin biomüxtəlifliyə malikdir.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722110932/http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archivedate = 2011-07-22 |title = Bosfor boğazı və Mərmərə dənizi, ümumi məlumat |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulcevor.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Atlantik okeanından Qara dənizə gələn köçəri pelagik balıqlarının etdiyi köç balıqçılar arasında anavaşya deyilir. Qışa yaxın, hava soyumağa başlayanda, bu balıqlar boğazdan keçərək Mərmərə dənizinə, sonra yenidən Aralıq dənizinə və [[Atlantik okean|Atlantik okeanına]] qayıdır. Qara dəniz sularından boğazlar vasitəsilə balıqların ayrılmasına katavaşya da deyilir.<ref>{{cite web |url = http://www.tdk.gov.tr/TR/Genel/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF4376734BED947CDE&Kelime=katava%C5%9Fya |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110919092724/http://www.tdk.gov.tr/TR/Genel/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF4376734BED947CDE&Kelime=katava%C5%9Fya |archivedate = 2011-09-19 |title = Türk Dil Kurumu sözlüğünde katavaşya sözcüğü |author = |date = |work = |publisher = www.tdk.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Bu dövrlərdə boğaz balıq növlərinin qidalanması və çoxalması üçün vacib mərkəzdir.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722110932/http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 |archivedate = 2011-07-22 |title = Bosfor boğazı və Mərmərə dənizi, ümumi məlumat |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulcevor.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Son illərdə boğaz ekosistemində görülən balıq növləri boğazda suyun çirklənmənin artması səbəbindən xeyli dərəcədə azalıb. İstanbul Su və Kanalizasiya İdarəsi tərəfindən hazırlanan məlumatlara görə 1970-ci illərin sonlarında boğazda yaşayan balıq növləri 60 olub, lakin boğazdakı ətraf mühitin pisləşməsi səbəbindən bu gün bu say 20-yə qədər azalmışdır.<ref>{{cite web |url = http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001221 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722093754/http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001221 |archivedate = 2011-07-22 |title = Deniz kirliliğini önlemeye ilişkin hedefler |author = |date = |work = |publisher = www.iski.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğazda müxtəlifliyi baxımından təhlükədə olan və qorunmalı olan 33 dəniz bitkisi və heyvanı var. İstanbul, eyni zamanda, dərin bir mədəniyyətə və tarixə sahibdir. [[YUNESKO]]-nun 1972-ci il tarixli Ümumdünya mədəni və təbii irsinin qorunması haqqında Konvensiyası təbii əraziləri nəzərə alınmaqla [[Aralıq dənizi|Aralıq dənizində]] ümumi əhəmiyyət daşıyan 100 tarixi yerdən biri kimi seçilmişdir.<ref>{{cite web |url = http://whc.unesco.org/en/list/356 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160906210739/http://whc.unesco.org/en/list/356 |archivedate = 2016-09-06 |title = Historic Areas of Istanbul |author = |date = |work = |publisher = whc.unesco.org |accessdate = |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.lojiport.com/author_article_print.php?id=137 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120126122052/http://www.lojiport.com/author_article_print.php?id=137 |archivedate = 2012-01-26 |title = Bosfor boğazında qəzalar |author = |date = |work = |publisher = www.lojiport.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> İstanbulun bitki örtüyü xüsusilə boğaz və Qara dəniz sahillərində cəmləşir, boğazda görülən bitkilər Aralıq və Qara dəniz iqlimləri arasında bir keçid olduğunu göstərir. Daxili hissələrdə sıx meşələrə rast gəlinir, sahilə və yaşayış məntəqələrinə yaxın ərazilərdə pozulmuş meşələr və yalançı formasiyalar görülür. Boğazda ən çox görülən ağac növləri şabalıd, palıd, qarağat, cökə, akasiya və [[göyrüş|göyrüşdür]]. Həmçinin [[dəfnə]], [[saqqız ağacı]] və [[itburnu]] kimi bitkilər də var.<ref>{{cite book |first= |last= |authorlink= http://web.archive.org/web/20110722110923/http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |title= BOSPHORUS AS OUR CULTURAL HERITAGE |year= |location= |publisher= cipa.icomos.org |url= http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |ref= harv |access-date= 2020-01-29 |archive-date= 2011-07-22 |archive-url= https://web.archive.org/web/20110722110923/http://cipa.icomos.org/text%20files/antalya/203.pdf |url-status= dead }}</ref> Boğaza vaxtaşırı olaraq meduza köçü baş verir. Boğazın bütün səthini əhatə edən və ümumiyyətlə körfəzlərdə toplanan meduza balıqçılar üçün çətinlik yaradır. Boğaza axıdılan məişət və sənaye tullantıları boğazda əhəmiyyətli dərəcədə artan meduza populyasiyasının səbəbi kimi göstərilir. Boğazda nadir hallarda görülən və həm istanbulluların, həm də daxili mətbuatın böyük maraq göstərdiyi delfinlər yalnız təmiz sularda görüldükləri üçün sevinc yaradır. Boğazda qədim zamanlarda görülən delfinlər affalina və [[Adi dəniz donuzu|mutur]] növlərindəndir. Bu heyvanlar mavi balıq sürülərinin ardınca boğaza daxil olur və balıq sürülərinini sahilə tərəf qovduğu üçün balıqçılar tərəfindən "mübarək heyvan" adlandırıldı. Zaman-zaman torlara ilişmiş delfinlər torları qıraraq balıqların qaçmasına səbəb olur. Boğazda görülən delfinlərin sayı 1950-ci illərdən bəri Qara dənizdə nizə ilə ovlanma və suyun çirklənməsi səbəbindən azalmışdır. Keçmişdə boğaz sularında daha çox rast gəlinən delfinlərdən başqa boğaz sularında görülən başqa bir dəniz məməlisi [[Pərayaqlılar|suitilər]] idi. 1960-cı illərə qədər [[Türkiyə]]nin bütün sahillərində yaşayan [[suiti]] növü Aralıq dənizi suitisi idi. Boğaza daxil olan suitilər əsasən boğazın boş yerlərində yerləşirdi. Suitilər əsasən levrekle qidalanırdı. Suitilər də [[delfinlər]] kimi böyüdükləri ərazilərin çirklənməsi və şəhərləşməsi kimi səbəblərə görə silindi. Boğazda üstünlük təşkil edən quş növü [[Qağayılar|qağayılardır]]. Təkcə boğazda deyil, İstanbul sahillərində, hətta daxili sahillərdə görülən qağayılar boğazın əhəmiyyətli rəmzləridir. 20-ci əsrin birinci rübünə qədər boğaz sahillərindəki təpələrdə dovşanların, qırqovulların, kəkliklərin, göyərçinlərin, bildirçinlərin ovlandığı qeyd edilirdi. Boğaza müəyyən dövrlərdə gələn [[leyləklər]], çəngəllər və [[qaranquşlar]] artıq boğazdan az qala yox olmaq üzrə olan canlılardır. == Nəqliyyat == Nəqliyyat, iki qitəni əhatə edən və boğaz ilə bölünən İstanbulun ən vacib məsələlərindən biridir. Avropa tərəfi daha çox əhaliyə, habelə əhəmiyyətli və tarixi rayonların, bir çox şirkət və dövlət qurumlarının qərargahına sahibdir.<ref>{{cite web |url = http://anadoluyakasi.com.tr/hakkinda/4/n%C3%BCfusu |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160229231712/http://anadoluyakasi.com.tr/hakkinda/4/n%C3%BCfusu |archivedate = 2016-02-29 |title = İstanbulun əhalisi |author = |date = |work = |publisher = anadoluyakasi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bu səbəblə 1973-cü ildə inşa edilən Boğaziçi körpüsü və 1988-ci ildə inşa edilən Fatih Sultan Mehmet körpüsü ilə İstanbulun iki tərəfi arasında təxminən 2 milyon insan ictimai nəqliyyat və xüsusi nəqliyyat vasitələri ilə istifadə edirlər.<ref>{{cite web |url = http://www.denizcilik.gov.tr/mevzuat/dosyam/%C4%B0STANBUL%20L%C4%B0MAN%20BA%C5%9EKANLI%C4%9EI_1.doc |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110913044433/http://www.denizcilik.gov.tr/mevzuat/dosyam/%C4%B0STANBUL%20L%C4%B0MAN%20BA%C5%9EKANLI%C4%9EI_1.doc |archivedate = 2011-09-13 |title = Bosfor boğazı |author = |date = |work = |publisher = www.denizcilik.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Sərnişin daşımalarına əlavə olaraq, boğaz üzərindəki körpülər ticarət məhsullarının daşınması üçün də vacibdir. Bu körpülər yalnız Türkiyənin daxili ticarəti üçün deyil, bütün [[Avropa]] və [[Asiya]] ölkələri arasındakı ticarət üçün ən qısa yoldur. === Tranzit nəqliyyat === Boğazdakı tranzit iki hissəyə bölünür: [[Asiya]]dan [[Avropa]]ya qurudan və Qara dənizdən Mərmərə dənizinə dəniz yolu ilə. Yük gəmiləri, yanacaq daşıyan tankerlər İstanbul Liman Qaydalarının müddəalarına əsasən dayanmadan boğazdan keçir.<ref>{{cite web |url = http://www.shodb.gov.tr:80/Kanunlar/kanun_istanbul_liman.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130726125909/http://www.shodb.gov.tr/Kanunlar/kanun_istanbul_liman.htm |archivedate = 2013-07-26 |title = İstanbul Liman Tüzüğü |author = |date = |work = |publisher = www.shodb.gov.t |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Körpülərdə müəyyən keçidlər üçün bəzi məhdudiyyətlər və qaydalar mövcuddur. Yük maşınları, şəhərlərarası avtobus və digər ağır nəqliyyat vasitələri Fatih Sultan Mehmet körpüsündən istifadə edərkən Boğaziçi körpüsü əsasən şəhər nəqliyyatında istifadə olunur.<ref>{{cite web |url = http://www.denizcilik.gov.tr/mevzuat/dosyam/%C4%B0STANBUL%20L%C4%B0MAN%20BA%C5%9EKANLI%C4%9EI_1.doc |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110913044433/http://www.denizcilik.gov.tr/mevzuat/dosyam/%C4%B0STANBUL%20L%C4%B0MAN%20BA%C5%9EKANLI%C4%9EI_1.doc |archivedate = 2011-09-13 |title = Bosfor boğazı |author = |date = |work = |publisher = www.denizcilik.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Hər gün IETT-yə qoşulan on minlərlə şəxsi nəqliyyat vasitələri və sərnişin avtobusları boğaz üzərindəki iki körpüdən, xüsusən Boğaziçi körpüsündən keçir. Boğaz üzərindəki körpülərdən keçmək pulludur. Hər il orta hesabla 130 milyon nəqliyyat vasitəsi hər iki körpüdən keçir və əldə olunan gəlir 100 milyon TL-dən çoxdur. Boğazdakı iki körpüdən keçən bütün nəqliyyat vasitələrinin 89,5%-i xüsusi nəqliyyat vasitələri olduğu halda, İETT-ə qoşulmuş sərnişin avtobusları 5,5%-ni tutur.<ref>{{cite web |url = http://www.yapi.com.tr/haberler/kopruye-taraf-olanlar-bile-kuzeye-yapilmasina-karsi_37761.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160325070320/http://www.yapi.com.tr/haberler/kopruye-taraf-olanlar-bile-kuzeye-yapilmasina-karsi_37761.html |archivedate = 2016-03-25 |title = Köprüye Taraf Olanlar Bile Kuzeye Yapılmasına Karşı |author = |date = |work = |publisher = www.yapi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> === Boğaziçi körpüsü === [[Fayl:Istanbul asv2020-02 img58 15July Martyrs Bridge.jpg|600px|thumb|center|Boğaziçi körpüsünün ümumi görünüşü]] Osmanlı İmperatorluğu dövründən bəri boğazı körpü ilə keçmək fikri Boğaziçi körpüsünün inşasına qədər illər ərzində tez-tez gündəmə gəlmişdir. Cümhuriyyətin ilk illərində varlı bir iş adamı olan Nuri Demirağ körpü üçün fərdi layihələr hazırladı və 1931-ci ildə [[San-Fransisko|San Fransiskoda]] Qızıl Qapı körpüsünü inşa edən Bethlehem Polad Şirkəti üçün bir layihə çəkdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Boğaziçi körpüsü: İlk keçiş | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Doğan Burada | il = 2008 | cild = | səhifə = 120 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Demirağın həyata keçirilməyən layihəsindən başqa, 1951-ci ildə bir alman şirkəti tərəfindən hazırlanan bir layihə də reallaşmadı. Dövlət 1953-cü ildə edilən bir araşdırmadan sonra körpünün inşasında maraqlı oldu. Marşrutu müəyyənləşdirmək üçün işlər aparıldı. Beylerbeyi ilə Ortaköy arasında qərar verildi. Bu mərhələdən sonra tenderlər keçirilməyə başladı. Alınan ilk təkliflər texniki, iqtisadi və estetik baxımdan qiymətləndirilmədi. 27 may 1960-cı ildə hərbi müdaxilə səbəbi ilə körpü layihəsi dayandırıldı. 1968-ci ildə indiki körpünün inşası üçün ''Freeman, Fox və Partners'' şirkətinin dizaynı qəbul edildi. Körpünün tikintisi isə [[ingilis]] şirkəti olan ''Cleveland Bridge and Eng. Co'' və [[Almaniya]] şirkəti ''Hochtief A.G.''a verildi.<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Köprüden geçti zaman | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = | il = 1993 | cild = | səhifə = 75 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Körpü üçün müqavilə 20 yanvar 1970-ci ildə Baş Nazir [[Süleyman Dəmirəl]]in də iştirak etdiyi iclasında imzalanmışdır. Haliçə üçüncü körpü, dairəvi yol, boğaz körpüsünün inşası üçün işlərə təxminən o dövrün pulu ilə 2,1 milyard TL xərcləndi. Vəsait [[Avropa İnvestisiya Bankı]]ndan, tərəfdaş bazar ölkələrindən və [[Yaponiya]] Beynəlxalq Əməkdaşlıq Bankından kreditlər hesabına götürüldü. Körpünün təməli 20 fevral 1970-ci ildə o zamankı prezident Cevdet Sunay tərəfindən qoyulmuşdur. Boğaz körpüsünün inşasının hər bir addımı daxili mətbuat tərəfindən maraqla izlənildi və ictimaiyyətə elan edildi. İnşaat prosesindən sonra son hazırlıqlar və yoxlamalar edildi, körpü 30 oktyabr 1973-cü ildə, saat 12:00 -da Türkiyə Respublikasının quruluşunun 50-ci ildönümü şərəfinə dövlət mərasimiylə istismara verildi. Təzəlikcə vəzifəyə başlayan Fahri Korutürk tərəfindən açılan körpü dövrün ən böyük körpülərindən biri oldu. Körpünün açılış mərasimində dövrün Baş naziri Naim Talu, İsmayıl Hakkı Tekinel, ictimai işlər naziri Nurettin Ok, İstanbul valisi Namik Kamal Sentürk, Bələdiyyə Başçısı Fahri Atabey, eləcə də onlarla ölkədən çox sayda mətbuat nümayəndəsi iştirak etdi. Mərasimi izləmək üçün on minlərlə İstanbullu Ortaköy və Beylerbeyi rayonlarında yüksək yerlərə qalxdılar. Açıldığı gün 28126 nəqliyyat vasitəsi körpüdən keçdi və ilk 10 il ərzində 9500 yol qəzası baş verdi.<ref>{{cite web |url = http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=93494 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150206201714/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=93494 |archivedate = 2015-02-06 |title = Gerdanlık 30 yaşında |author = |date = |work = |publisher = www.radikal.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bunlardan birincisi elə ilk gündə Faruk Attila Ortakoy adlı vətəndaş maşınla vurulmuş və ayağından xəsarət almışdır. İlk dəfə açıldığı zaman körpünün qiyməti maşınlar üçün 10, piyadalar üçün 1 [[lirə]] idi. Əvvəlcə piyada keçidi üçün açıq olan körpüdə ilk intihar hadisəsi 14 yanvar 1975-ci ildə Əli və Esma Cennet adlı cütlüyün özlərini suya atması ilə oldu. Boğaziçi körpüsü dörd il ərzində piyadalar üçün açıq idi, lakin intihar cəhdlərinin artması və qəzalar səbəbindən təhlükəsizlik səbəbi ilə 1 dekabr 1977-ci ildən sonra piyadalara icazə verilmədi. 1979-cu ildə ilk dəfə qitələrarası marafon təşkil edildi. Bu tarixdən sonra ənənəvi yarış [[Avrasiya]] Marafonu adlandırıldı. 29 dekabr 1997-ci ildə Boğaziçi körpüsündən 1 milyardıncı nəqliyyat vasitəsi keçdi.<ref>{{cite web |url = http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=93494 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150206201714/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=93494 |archivedate = 2015-02-06 |title = Gerdanlık 30 yaşında |author = |date = |work = |publisher = www.radikal.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bu gün İstanbulun iki tərəfi arasındakı keçidlərdə ən böyük paya sahib olan Boğaziçi Körpüsü, həftənin müəyyən vaxtlarında yüksək nəqliyyat sıxlığına sahibdir. Körpüdə nəqliyyat vasitələrinin sıxlığını azaltmaq üçün, IETT, Boğaziçi Körpüsündən istifadə edən 20 avtobus xəttinə əlavə olaraq Avcılar-Zincilikuyu arasında Söğütlüçeşmeyə gedən metrobüs xəttini istifadəyə verdi.<ref>{{cite web |url = http://www.haberturk.com:80/haber.asp?id=131683&cat=200&dt=2009/03/02 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100211030847/http://www.haberturk.com/haber.asp?id=131683&cat=200&dt=2009%2F03%2F02 |archivedate = 2010-02-11 |title = Metrobüs bugün Kadıköyde |author = |date = |work = |publisher = www.haberturk.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Körpüdə ictimai nəqliyyatın payını artırmaq və xüsusi nəqliyyat vasitələrinin keçid sayını azaltmaq üçün edilən həmlə səbəbindən körpü gəlirləri ilk dəfə 2009-cu ildə azaldı. === Fateh Sultan Mehmet körpüsü === [[Fayl:Bosphorous from Otagtepe 03439 03442.jpg|250px|thumb|left|Fatih Sultan Mehmet körpüsü]] [[Fayl:İstanbul.jpg|550px|thumb|right|Fatih Sultan Mehmet körpüsü]] 1973-cü ildə tamamlanaraq istifadəyə verilən Boğaziçi körpüsü qısa müddətdə İstanbul sürücüləri üçün əvəzsiz oldu. İki tərəf arasındakı nəqliyyat asanlaşdıqca körpüdən əvvəlki dövrdə daha az məskunlaşan Anadolu tərəfi sürətlə məskunlaşmağa başladı. İlk körpünün inşası ilə İstanbulun ümumi əhalisi çox qısa müddətdə təxminən 350 min nəfər artdı. Körpünün ilk açılış ilində gündə ortalama 32 min 500 nəqliyyat vasitəsi keçirdi, 14 il sonra bu rəqəm orta hesabla 130 minə yüksəldi.<ref>{{cite web |url = http://www.rumelihisaridernegi.com/content/view/159/42/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140819021851/http://www.rumelihisaridernegi.com/content/view/159/42/ |archivedate = 2014-08-19 |title = Fatih Sultan Mehmet körpüsü |author = |date = |work = |publisher = www.rumelihisaridernegi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Körpünün xidmət qabiliyyətindən çox olan bu say körpünün xidmət səviyyəsini aşağı saldı və nəqliyyat axını tam olaraq həyata keçirilə bilmədiyi üçün körpü tam fəaliyyət göstərə bilmədi. Mövcud körpüdəki tıxacın aradan qaldırılması, körpüdə həddindən artıq nəqliyyat vasitəsinin yüklənməsinin azaldılması və daha yüksək standartlaşdırılmış halqa yolun yaradılması barədə qərar qəbul edildi. Körpünün layihəsini Boğaziçi körpüsünün də dizaynını hazırlayan ''Freeman, Fox and Partners'' şirkəti üzərinə götürdü. İnşaat işləri isə tenderdə qalib gələn ''Ishikawajima Harima Heavy Industries Co. Ltd., Mitsubishi Heavy Industries Ltd. ve Nippon Kokan K. K.'' adlı yapon [[konsorsium]]u gördü. İnşaat işləri üçün 125 milyon dollar verildi.<ref>{{cite web |url = http://www.rumelihisaridernegi.com/content/view/159/42/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140819021851/http://www.rumelihisaridernegi.com/content/view/159/42/ |archivedate = 2014-08-19 |title = Fatih Sultan Mehmet körpüsü |author = |date = |work = |publisher = www.rumelihisaridernegi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> 29 may 1985-ci ildə boğaz üzərində ikinci körpününün təməli qoyuldu. İnşaat müddəti müqavilədə 1100 gün olaraq göstərilsə də, körpü 29 may 1988 tarixində, planlaşdırılan tarixdən 192 gün əvvəl tamamlandı. Son hazırlıq işləri başa çatdıqdan sonra körpü 3 iyul 1988-ci ildə o zamankı [[prezident]] [[Turqut Özal]] tərəfindən açıldı. Körpüdən keçən ilk nəqliyyat vasitəsi Prezident Özalın rəsmi avtomobili oldu.<ref>{{cite web |url = http://www.rumelihisaridernegi.com/content/view/159/42/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140819021851/http://www.rumelihisaridernegi.com/content/view/159/42/ |archivedate = 2014-08-19 |title = Fatih Sultan Mehmet körpüsü |author = |date = |work = |publisher = www.rumelihisaridernegi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> İyul ayında istifadəyə verilərkən təxminən 500 min nəqliyyat vasitəsinin keçdiyi [[Fateh Sultan Mehmet körpüsü|Fateh Sultan Mehmet körpüsünün]] birinci körpünün yükünü yüngülləşdirəcəyini düşünənlər çox təəccübləndilər. Belə ki, 1988-ci ilin may ayında Boğaziçi körpüsündən 4 milyon 203 min nəqliyyat vasitəsi keçdi, yeni körpüyə baxmayaraq iyul ayında bu rəqəm 4 milyon 427 min oldu. Boğaziçi körpüsündə 3 + 3 zolaq var idi, yeni körpüdə isə zolaqların sayı artırıldı. Şəhərlərarası sərnişin avtobusları, tırlar, yük maşınları və digər ağır nəqliyyat vasitələrinin 4 + 4 zolaqlı olan Fatih Sultan Mehmet körpüsündən keçməsinə icazə verildi.<ref>{{Citation | last = | first = | author-link = | last2 = | first2 = | author2-link = | title = Bosfor boğazı | journal = Aylık coğrafya ve keşif dergisi Atlas | volume = | issue = | pages = 106 | date = 2008 | orig-year = | year = 2008 | language = {{dil-tr|}} | url = | jstor = | archive-url = | archive-date = | doi = | id = | mr = | zbl = | jfm = }}</ref> Boğaziçi körpüsündən fərqli olaraq ayaqları sahilə deyil, qarşı-qarşıya olan iki təpəyə qoyuldu. Körpünün döşəməsini əsas daşıyıcı iplə birləşdirən yan asma iplər bu körpüdə əyri deyil düz idi. Fatih Sultan Mehmet körpüsünün tikintisi başa çatdıqdan sonra İstanbula daxili köçdə partlayış oldu. 1960-cı illərdə hazırlanan İstanbulun baş planı şəhərin böyüməsinin Mərmərə dənizinə paralel şərq-qərb istiqamətində olacağını nəzərdə tuturdu. Eyni dövrdə əhalinin dörddə üçü Avropa tərəfində, dörddə biri Anadolu tərəfində yaşayırdı. Anadolu tərəfindəki əhali xüsusilə sahil xəttində cəmləşmişdi.<ref>{{Citation | last = | first = | author-link = | last2 = | first2 = | author2-link = | title = Bosfor boğazı | journal = Aylık coğrafya ve keşif dergisi Atlas | volume = | issue = | pages = 106 | date = 2008 | orig-year = | year = 2008 | language = {{dil-tr|}} | url = | jstor = | archive-url = | archive-date = | doi = | id = | mr = | zbl = | jfm = }}</ref> Boğaziçi körpüsünün istifadəyə verilməsi ilə qitələrin əhalinin sıxlığı dəyişdi. Daha sonra Anadolu tərəfindəki yaşıl sahələr sürətlə şəhərləşməyə başladı. İkinci körpü ilə şəhər üçün hazırlanan baş plan tamamilə pozuldu. Böyümə şimala keçdi. Su və meşəlik ərazilər təhlükə altında qaldı. === Marmaray layihəsi === [[Fayl:Istanbul Rapid Transit Map (new).svg|250px|thumb|right|Marmaray layihəsinin İstanbul nəqliyyat şəbəkəsində yeri]] Marmaray, şəhərin iki tərəfini boğazda suyun altından tunel vasitəsilə birləşdirmək üçün hazırlanan dəmir yolu layihəsidir.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Marmaray-Teknik-%C3%96zellikleri/56 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170923165554/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Marmaray-Teknik-%C3%96zellikleri/56 |archivedate = 23 sentyabr 2013 |title = Marmaray Teknik Özellikleri |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} }}</ref> Layihə çərçivəsində boğaz tunellə keçildi və iki tərəf bir-birinə bağlandı. Qazlıçeşme, Yenikapı, Sirkeci və [[Üsküdar]]da yeni stansiyalar quruldu və Haydarpaşa-Gebze Şəhər Dəmiryolu Xəttindəki mövcud dayanacaqlar yeniləndi.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Marmaray-Teknik-%C3%96zellikleri/56 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170923165554/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Marmaray-Teknik-%C3%96zellikleri/56 |archivedate = 23 sentyabr 2013 |title = Marmaray Teknik Özellikleri |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} }}</ref> Marmaray layihəsi ümumi 63 [[kilometr]] olacaq dəmir yolu xəttinin 13,6 kilometlik hissəsini təşkil edir. Layihənin boğazdan keçən hissəsinin uzunluğu 1,4 kilometrdir və zəlzələyə davamlı 11 sualtı tuneldən ibarətdir. Tunelin ucları Qazlıçeşme və İbrahimağa rayonlarında bitir. Mövcud 37 stansiyadan əlavə Yenikapı, Sirkeci və Üsküdarda yeni yeraltı stansiyalar istifadəyə verildi. Layihədən əvvəl dəmiryol xətlərinin sayı ikidən üçə artırıldı və T1 xətti daxili sərnişin daşımalarında istifadə edildi, yeni açılan T3 xətti isə şəhərlərarası yük və sərnişin daşımalarında istifadə edildi. Marmaray layihəsi başa çatdıqda saatda bir istiqamətə 75 min sərnişin daşınması hədəflənirdi.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Projenin-Hedefleri/50 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180413190302/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Projenin-Hedefleri/50 |archivedate = 2018-04-13 |title = Marmaray layihəsinin hədəfləri |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Gebze ilə Halkalı arasındakı məsafəni 104 dəqiqəyə endirəcək bu layihə ilə şəhər nəqliyyatında dəmiryol sistemlərinin payının artırılması, boğaz körpülərinin yüklərini azaltmaq və böyük mərkəzlər arasında qısa səyahət təklif etməkdir.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Projenin-Hedefleri/50 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180413190302/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Projenin-Hedefleri/50 |archivedate = 2018-04-13 |title = Marmaray layihəsinin hədəfləri |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Marmaraydan əlavə Yenikapı, İbrahimağa və Üsküdarda da qurulan yan layihələrlə böyük nəqliyyat mərkəzləri quruldu. Marmaray, Yenikapı ilə [[İstanbul metropoliteni]], Hacıosman-Yenikapı və bu iki xətlə bağlı olan digər xətlər ilə İDO-nun Yenikapı Pieri arasındakı M1 xətti ilə birləşdirildi.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr:80/icerik/sefer/Nas%C4%B1l-Giderim/46 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20171014061238/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/sefer/Nas%C4%B1l-Giderim/46 |archivedate = 2017-10-14 |title = Marmaray - Nasıl Giderim |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Sirkecidəki Zeytinburnu və Kabataş arasındakı T1 xəttinə və Küçükçekmecedə inşasına hələ başlamamış Bakırköy-Beylikdüzü metro xəttinə qoşulacaq xətt, Üsküdarda Üsküdar-Ümraniye metrosuna və İbrahimağadakı Kadıköy-Kartal metrosuna birləşdirildi. Marmaray layihəsinin ana xətləri 1987-ci ildə təyin olundu.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr:80/icerik/marmaray/Tarih%C3%A7esi/1 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20171005073439/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Tarih%C3%A7esi/1 |archivedate = 2017-10-05 |title = Marmarayın tarixçəsi |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Sonrakı illərdə tez-tez müzakirə olunsa da, araşdırmalar 1995-ci ildə başladı. Araşdırmalar 1998-ci ildə başa çatdı və layihə haqqında qərar verildi. Şəhər nəqliyyatı və nəqliyyat sıxlığı problemlərinin həlli olaraq Marmaray layihəsinin həyata keçirilməsinə qərar verildi. 1999-cu ildə Yaponiya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Bankı ilə imzalanan müqaviləyə uyğun olaraq layihənin boğaz keçidi hissəsi üçün proqnozlaşdırılan maliyyə vəsaiti bu bankdan kredit olaraq alındı. 2002-ci ilin mart ayında tender sənədləri hazırlanmağa başladı.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr:80/icerik/sefer/Nas%C4%B1l-Giderim/46 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20171014061238/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/sefer/Nas%C4%B1l-Giderim/46 |archivedate = 2017-10-14 |title = Marmaray - Nasıl Giderim |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> [[Tender]] yerli və beynəlxalq podratçılara açıq elan edildi. 2004-cü və 2006-cı illərdə [[Avropa İnvestisiya Bankı]] ilə stansiyaların inşasını, təkmilləşdirilməsini və yeni nəqliyyat vasitələrinin tədarükünü maliyyələşdirmək üçün danışıqlar başladı. [[Layihə]]nin inşasına 2004-cü ilin may ayında başlanılıb. Layihə boğaz keçidi, abadlıq və yeni tikinti işləri üçün 2,5 milyard dollar büdcə ayırıldı. Layihənin quruda aparılan qazıntı işləri tarixi yarımadada qazılan qazıntıların demək olar ki, hər nöqtədən qədim tapıntı çıxması səbəbindən tez-tez dayandı. İstanbul Arxeologiya Muzeyi tərəfindən qazıntı işlərinin izləmək üçün bir [[Osmanlı]] və bir [[Bizans]] tarixçisi təyin olundu. Bu tarixçilər mütəmadi olaraq məruzələr vasitəsilə müvafiq orqanlara məlumat verirdilər.<ref>{{cite web |url = http://www.marmaray.gov.tr:80/icerik/marmaray/Tarih%C3%A7esi/1 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20171005073439/http://www.marmaray.gov.tr/icerik/marmaray/Tarih%C3%A7esi/1 |archivedate = 2017-10-05 |title = Marmarayın tarixçəsi |author = |date = |work = |publisher = www.marmaray.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Marmarayda tikinti işləri Mühafizə Şurası tərəfindən icazə verilən ölçüdə aparıldı. Layihə çərçivəsində söküləcək tarixi binaların qorunaraq başqa yerə köçürülməsi tapşırıldı. Layihə 2013-cü ildə boğazın altından keçən Marmaray tunelinin açılışı ilə qismən, 2019-cu ildə Avropa tərəfində Halkalı ilə Anadolu tərəfindəki Gebze arasında yerləşən Marmara dənizi boyunca mövcud şəhərətrafı xətlərin modernləşdirilməsi nəticəsində layihə tam olaraq həyata keçirildi. Layihənin birinci mərhələsi olan boğaz keçidi 29 oktyabr 2013-cü ildə istifadəyə verildi. İkinci mərhələ işləri 12 mart 2019-cu ildə tamamlandı<ref>{{cite web |url = https://kamugozu.com/hakkimizda/f/marmaray-projesi-ni%C3%A7in-%C3%A7ok-uzun-s%C3%BCrd%C3%BC |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200210133433/https://kamugozu.com/hakkimizda/f/marmaray-projesi-ni%C3%A7in-%C3%A7ok-uzun-s%C3%BCrd%C3%BC |archivedate = 10 fevral 2020 |title = Marmaray layihəsi niyə bu qədər davam etdi? |author = |date = |work = |publisher = kamugozu.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} }}</ref>. === Üçüncü körpü === [[Fayl:Yavuz Sultan Selim Bridge IMG 3137c.jpg|200px|thumb|left|Yavuz Sultan Səlim körpüsü]] Hər ay 20 min yeni nəqliyyat vasitəsinin gəldiyi [[İstanbul]]da təxminən 2,5 milyon qeydiyyatdan keçmiş [[nəqliyyat vasitəsi]] var.<ref>{{cite web |url = http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=481454 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110821120209/http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=481454 |archivedate = 2011-08-21 |title = İstanbuldakı avtomobil sayı 4 ildə 4d dəfə artdı |author = |date = |work = |publisher = www.zaman.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazda yerləşən iki körpü günün müəyyən vaxtlarında yaşanan həddindən artıq intensivlik səbəbindən tam xidmət göstərə bilmir. Buna görə də son illərdə boğazda üçüncü körpünün inşası üçün bir çox təklif irəli sürüldü. İlk konkret addım 60-cı hökumət dövründə atıldı. Dövrün Baş naziri [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] üçüncü körpünün lazım olduğunu və dərhal edilməli olduğu fikrini müdafiə etdi. Körpünün yolunu təyin etmək üçün helikopterlə baxış keçirdi.<ref>{{cite web |url = http://haber.ekolay.net/Haber/2705/645660/erdogan+3+kopru+guzergahini+inceliyor.aspx |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110717130546/http://haber.ekolay.net/Haber/2705/645660/erdogan+3+kopru+guzergahini+inceliyor.aspx |archivedate = 2011-07-17 |title = Ərdoğan 3-cü körpü ərazisinə baxış keçirdi |author = |date = |work = |publisher = haber.ekolay.net |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://nethaber.com/politika/115238/tayyip-erdogan-3uncu-kopru-guzergahini-helikopterle-inceledi |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160313211226/http://nethaber.com/politika/115238/tayyip-erdogan-3uncu-kopru-guzergahini-helikopterle-inceledi |archivedate = 2016-03-13 |title = Ərdoğan 3-cü körpü ərazisinə helikopterlə baxış keçirdi |author = |date = |work = |publisher = nethaber.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Körpünün yerləşməsi üçün xüsusən də meşələrlə örtülən şəhərin şimal hissələri nəzərdə tutuldu və körpünün dəqiq marşrutu ictimaiyyətə açıqlanmadı. Körpü üçün qurulacaq avtomobil yolunun [[Silivri]]nin meşəlik ərazilərindən başladığını və bu yolun İstanbulun meşələrinə və su hövzələrinə zərər verəcəyi bildirildi. Gürsel Tekin iddiaları hökumət tərəfindən rədd edilmədi, ancaq dəqiq yolun hələ də bəlli olmadığı vurğulandı<ref>{{cite web |url = http://www.hurriyet.com.tr/gundem/12300314.asp |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140110163309/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/12300314.asp |archivedate = 2014-01-10 |title = Gürsel Tekin 3-cü körpünün yerini açıqladı |author = |date = |work = |publisher = www.hurriyet.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref>. Dövrün nəqliyyat naziri Binəli Yıldırım mətbuata açıqlamasında üçüncü körpünün digər iki körpünün şimalında inşa ediləcəyini bildirdi. Keçmişdə, üçüncü körpü üçün edilən etirazlara İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyə Başçısı [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] da böyük dəstək vermiş, öz işçiləri tərəfindən hazırlanan böyük abadlıq planına üçüncü körpü daxil edilməmişdi. Ərdoğan, təxminən 6 ay ərzində şəhər planlaşdırıcılarının yaratdığı şəhər və ətraf mühitin dağıdılması ilə bağlı hesabatı müdafiə etdi və belə dedi: ''"Budur, üçüncü körpünün İstanbul üçün cinayət olduğunu elm də sübut edir, buna görə də müqavimət göstərəcəyik və qəbul etməyəcəyik!"'' Ərdoğanın baş nazir vəzifəsində olduğu müddətdə İstanbuldakı nəqliyyat problemi həll edilə bilmədi. Körpü üzərində ilk konkret addım atan Ərdoğan, çıxışlarının birində İstanbul üçün üçüncü körpünün zəruriliyindən danışdı:''"Birinci körpüyə qarşı çıxdılar. Sonra utanmadan körpüdən istifadə etdilər. Eynilə ikinci körpüdə də belə oldu. İndi də üçüncü körpüyə qarşı çıxırlar. Mən bunu ABŞ-da gördüm, çay üzərində 500 metr məsafə ilə üç körpü vardı. Bunlar çox vacibdir."'' Körpü və körpü ilə birlikdə inşa ediləcək avtomobil yolunun detalları 25 min miqyaslı inkişaf planlarında qeyd edildi. Bundan əlavə Çorlu-Çerkezköy bölgəsində üçüncü hava limanının inşası, [[Anadolu]] tərəfinin şimal hissəsində Riva bölgəsinin turizim üçün açılması və [[İzmit]] yaxınlığında böyük bir texnoparkın inşası da planlaşdırılırdı. Şimaldakı meşə torpaqlarına və içməli su hövzələrinə ziyan vurmamaq üçün körpünün əsasən tunellər və yol ötürücüləri olacağı deyildi.<ref>{{cite web |url = http://www.radikal.com.tr:80/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=945002&Date=14.07.2009&CategoryID=77 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090718100524/http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=945002&Date=14.07.2009&CategoryID=77 |archivedate = 2009-07-18 |title = Üçüncü körpü şimalda olacaq |author = |date = |work = |publisher = www.radikal.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> 29 aprel 2010-cu ildə dövrün Nəqliyyat naziri [[Binəli Yıldırım]] mətbuata açıqlamasında üçüncü körpünün dəqiq yolunun Garipçe və Poyraz arasında olduğunu bildirdi. 29 may 2013-cü ildə Prezident [[Abdullah Gül]] körpünün adını açıqladı: ''Yavuz Sultan Səlim körpüsü'' Körpü 26 avqust 2016-cı ildə rəsmi mərasimlə açıldı<ref>{{cite web |url = http://www.trthaber.com:80/haber/gundem/bakan-elvan-beklenen-tarihi-acikladi-151323.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160119222049/http://www.trthaber.com/haber/gundem/bakan-elvan-beklenen-tarihi-acikladi-151323.html |archivedate = 2016-01-19 |title = Nazir Elvan gözlənilən tarixi açıqladı |author = |date = |work = |publisher = www.trthaber.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref>. Mərasimə Türkiyə prezidenti [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]], [[Bəhreyn]] kralı Hamad Bin İsa Əl Xəlifə, [[Bosniya və Herseqovina]] Rəyasət Heyətinin sədri Bakir İzetbegoviç, Makedoniya prezidenti Corge İvanov, KKTC prezidenti Mustafa Akıncı, 11-ci Türkiyə prezidenti Abdullah Gül, köhnə baş nazirlərdən Əhməd Davudoğlu, TBMM sədri İsmail Kahraman, Türkiyə Baş Naziri Binali Yıldırım ilə birlikdə bir çox nazir və millət vəkili qatıldı<ref>{{cite web |url = https://www.cnnturk.com/turkiye/yavuz-sultan-selim-koprusu-bugun-aciliyor |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200211075237/https://www.cnnturk.com/turkiye/yavuz-sultan-selim-koprusu-bugun-aciliyor |archivedate = 11 fevral 2020 |title = Yavuz Sultan Səlim körpüsündə böyük açılış. 31 avqusta qədər pulsuz. |author = |date = |work = |publisher = www.cnnturk.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} }}</ref>. 27 avqust 2016-cı il saat 00:00-da körpü nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti üçün açıldı. === Şəhərdaxili nəqliyyat === İstanbulun Anadolu və Avropa tərəfləri arasında hər gün təxminən 2 milyon insan müxtəlif yollarla hərəkət edir. Körpülərdəki nəqliyyatın 89,5%-i xüsusi nəqliyyat vasitələrindən ibarətdirsə, IETT-ə qoşulmuş sərnişin avtobuslarında 5,5%-lik pay var. Bu kiçik paya baxmayaraq, sərnişin avtobusları iki qitə arasında sərnişinlərinin 58%-ni daşıyır. Yoldan istifadə edən sərnişinlər üçün seçimlər xüsusi nəqliyyat vasitələri istisna olmaqla IETT avtobusları, mikroavtobuslar və taksilərdir.<ref>{{cite web |url = http://www.deniztaksi.com.tr:80/deniztaksi.asp?mid=2 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130828122900/http://www.deniztaksi.com.tr/deniztaksi.asp?mid=2 |archivedate = 2013-08-28 |title = Dəniz taksisi |author = |date = |work = |publisher = www.deniztaksi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazda yol nəqliyyatı ilə yanaşı şəhər bərə xətti, dəniz taksiləri və avtomobil bərələri də xidmət göstərir. 2013-cü ildə tamamlanan və 29 oktyabr 2013-cü ildə istifadəyə verilən Marmaray layihəsi ilə boğaz ilk dəfə dəmir yolu ilə birləşdirildi. IETT boğazın iki tərəfi arasında cəmi 36 avtobus xəttinə sahibdir. Onlardan 20-si Boğaziçi körpüsündə, 16-sı isə Fatih Sultan Mehmet körpüsündən istifadə edir. İki tərəf arasında, metrobüslərdən başqa hər iki istiqamətdə gündə təxminən 4500 avtobus hərəkət edir.<ref>{{cite web |url = http://www.medyafaresi.com:80/haber/23534/yasam-metrobus-rekor-kirdi-1-ayda-kac-kisiyi-tasidi-iettnin-kazanci-kac-milyon-tl-artti.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20131104231639/http://www.medyafaresi.com/haber/23534/yasam-metrobus-rekor-kirdi-1-ayda-kac-kisiyi-tasidi-iettnin-kazanci-kac-milyon-tl-artti.html |archivedate = 2013-11-04 |title = Metrobüs rekor kırdı! 1 ayda kaç kişiyi taşıdı? |author = |date = |work = |publisher = www.medyafaresi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> 3 mart 2009-cu ildə istifadəyə verilən metrobüs, 24 saat xidmət etməklə gündə 300 min insana xidmət etmək məqsədi daşıyır.<ref>{{cite web |url = http://anadoluyakasi.com.tr/hakkinda/30/detay/metrobus-anadolu-yakasinda-/236 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305080400/http://anadoluyakasi.com.tr/hakkinda/30/detay/metrobus-anadolu-yakasinda-/236 |archivedate = 2016-03-05 |title = Metrobüs Anadolu Yakasında |author = |date = |work = |publisher = anadoluyakasi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Asiya ilə Avropa arasında işləyən avtobus xətləri bunlardır: {{Qutu başlanğıcı|göy}} {{multicol}} ;Boğaziçi körpüsünü istifadə edənlər; * '''34A''' Edirnekapı-Söğütlüçeşme (metrobüs) * '''103''' Şahinbey-Kabataş * '''110''' Kadıköy-Taksim * '''112''' Bostancı-Taksim * '''120''' Kadıköy-Mecidiyeköy * '''122L''' Tepeüstü-Levent-Tepeüstü * '''124''' Altbostancı-Mecidiyeköy * '''125''' Kadıköy-Rumelihisarüstü * '''127''' Kadıköy-Davutpaşa * '''128''' Üstbostancı-Mecidiyeköy * '''129''' Altunizade-Mecidiyeköy {{Multicol-break}} {{-}} * '''129K''' Kozyatağı-Mecidiyeköy * '''129T''' Kozyatağı-Taksim * '''202''' Üstbostancı-Taksim * '''251''' Pendik-Şişli * '''252''' Kartal-Şişli * '''500''' Kadıköy-Cevizlibağ * '''500A''' Kadıköy-Edirnekapı * '''500ES''' Tuzla-Davutpaşa * '''522''' Alemdağ-Topkapı<ref>http://www.iett.gov.tr/duyurular.php?nid=19</ref> {{Multicol-end}} ---- <small><center>* Anadolu tərəfindən Avropaya gəlişdə F.S.M. körpüsünü, geri qayıtdıqda Boğaziçi körpüsü ilə dairəvi hərəkət edir.</center></small> {{Qutu sonu}} {{Qutu başlanğıcı|qırmızı}} {{multicol}} ;Fatih Sultan Mehmet körpüsünü istifadə edənlər; * '''96K''' Kadıköy-Atatürk Havaalanı * '''121A''' Beykoz-Mecidiyeköy * '''121B''' Kavacık-Mecidiyeköy * '''122B''' Yenidoğan-Mecidiyeköy * '''122C''' Ümraniye-Mecidiyeköy * '''122L''' Tepeüstü-Levent-Tepeüstü* (ring) * '''122M''' Şehit Şahinbey-Mecidiyeköy * '''122S''' Sultanbeyli-4. Levent {{Multicol-break}} {{-}} * '''123U''' Uğur Mumcu-Perpa * '''129L''' Kozyatağı-4. Levent * '''256''' Yeditepe Üniversitesi-Taksim * '''500T''' Tuzla-Topkapı * '''522B''' Yenidoğan-Topkapı * '''522ST''' Sultanbeyli-Topkapı * '''E-2''' Beykoz-Taksim * '''E-3''' Sabiha Gökçen Havaalanı-4. Levent {{Multicol-end}} ---- <small><center>* Anadolu tərəfindən Avropaya gəlişdə F.S.M. körpüsünü, geri qayıtdıqda Boğaziçi körpüsü ilə dairəvi hərəkət edir.</center></small> {{Qutu sonu}} === Boğazdakı bərələr === [[Fayl:Istanbul img 4945.jpg|200px|thumb|right|Bərədən boğazın görüntüsü]] Osmanlı dövründə İstanbul şəhəri müəyyən mərkəzlər ətrafında inkişaf etmiş və boğazın sahilləri boş qalmışdır.<ref>{{cite web |url = http://www.sirketihayriye.com:80/index.cfm?page=SubPage&kapsam=1&belge=4 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060519083749/http://www.sirketihayriye.com/index.cfm?page=SubPage&kapsam=1&belge=4 |archivedate = 19 May 2006 |title = Boğaziçinin gerçek mimarı Şirket-i Hayriye |author = |date = |work = |publisher = www.sirketihayriye.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Ancaq 1800-cü illərdə durğunlaşan Osmanlı iqtisadiyyatının canlanması nəticəsində İstanbul şəhəri boğazın sahilləri boyunca genişlənməyə başladı. Bu dövrdə insanlar boğazın bir tərəfindən digərinə keçmək üçün qayıqdan istifadə edirdilər. İctimai nəqliyyat üçün əlverişsiz və təhlükəli olan bu vasitənin ilk alternativi 1837-ci ildə bir [[ingilis]] və iki [[rus]] şirkəti tərəfindən istifadəyə verilən buxarlı [[Bərə|bərələr]] oldu. Xüsusilə yay mövsümündə gəzinti yerlərinə, çəmənliklərə axın edən İstanbul sakinləri bu bərələrə maraq göstərdi.<ref>{{cite web |url = http://www.sirketihayriye.com:80/index.cfm?page=SubPage&kapsam=1&belge=4 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060519083749/http://www.sirketihayriye.com/index.cfm?page=SubPage&kapsam=1&belge=4 |archivedate = 19 May 2006 |title = Boğaziçinin gerçek mimarı Şirket-i Hayriye |author = |date = |work = |publisher = www.sirketihayriye.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bir müddət sonra xarici kapital olan bu bərələr [[Osmanlı]] rəhbərliyi tərəfindən qadağan edildi və dövrün dəniz nəqliyyatı üçün məsul olan ''Xəzinə-i Hassa Bərə İdarəsi'' "Hümapervaz" adlı ilk bərəni istifadəyə verdi. Gedişlərin marşruta uyğun olmasına baxmayaraq bərələrlə bağlı problemlər yaşandı və Osmanlı məclisinə yalnız bu işlə məşğul olacaq bir şirkətin yaradılması təklifi verildi. Təklifin təsdiqi ilə 1851-ci ildə Osmanlı Dövlətinin ilk səhmdar cəmiyyəti olan ''Şirket-i Hayriye'' quruldu. 95 il fəaliyyət göstərən ''Şirkət-i Hayriye''nin onlarla böyük və kiçik bərəsi var idi. Boğazda fəaliyyət göstərən bərələrdən ən məşhurları avtomobil daşıyan bərə olan ''Suhulet,<ref>{{cite web |url = http://www.sirketihayriye.com:80/index.cfm?page=SubPage&kapsam=6&belge=9 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060519083908/http://www.sirketihayriye.com/index.cfm?page=SubPage&kapsam=6&belge=9 |archivedate = 19 May 2006 |title = Suhulet |author = |date = |work = |publisher = www.sirketihayriye.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Resanet, Tarz-ı nevin, Kamer, Halâs, Beşiktaş, Tarabya, Rumeli, Beylerbeyi, Tophane, Göksu, Asayiş, Terakki, Tayyar, Meymenet, Refet, Meserret, İşgüzar, Rehber, Resanet, Resan, Hâle, Süreyya, İnşirah, Nimet, Rağbet, Seyyar, Sür'at, Azimet, Sahilbent, Nüzhet, Amed, Nusret, İhsan, Neveser, Metanet, İkdam, Dilnişin, Seyyale, Şihap, İnbisa, Şükran və Rüçhan'' idi.<ref>{{cite web |url = http://www.sirketihayriye.com:80/index.cfm?page=SubPage&kapsam=6&belge=9 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060519083908/http://www.sirketihayriye.com/index.cfm?page=SubPage&kapsam=6&belge=9 |archivedate = 19 May 2006 |title = Bərələr |author = |date = |work = |publisher = www.sirketihayriye.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Şirket-i Hayriye 1945-ci ildə [[dövlət]] tərəfindən satın alındı ​​və şəhər xətlərinə verildi. 1987-ci ilə qədər təkbaşına fəaliyyət göstərən bu quruma əlavə olaraq, İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi tərəfindən ikinci bir şirkət olaraq qurulan İstanbul Nəqliyyat və Ticarət A.Ş. yarandı. 1988-ci ildə şirkət adını ''İstanbul Deniz Otobus Sanayi ve Ticaret A.Ş.(İDO)'' olaraq dəyişdirdi. Beləliklə, IDO İstanbul dəniz nəqliyyatında ən böyük qurum oldu.<ref>{{cite web |url = http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=1603&kapsam=1&ln=tr |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110728061236/http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=1603&kapsam=1&ln=tr |archivedate = 2011-07-28 |title = IDO -nun quruluşu və statusu |author = |date = |work = |publisher = www.ido.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> İstanbul limanlarından şəhərlərarası gedişlər edən İDO-nun şəhərdaxili nəqliyyatda istifadə edtdiyi 5 fərqli növdə cəmi 35 bərə var. Bunlar:<ref>{{cite web |url = http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=834&kapsam=1&ln=tr |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110728061244/http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=834&kapsam=1&ln=tr |archivedate = 2011-07-28 |title = Şəhər xətləri, sərnişin bərələri |author = |date = |work = |publisher = www.ido.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> {{Qutu başlanğıcı|göy|fond=yellow}} {{multicol}} * Fatih * Kadıköy * Beyoğlu * Beykoz * Sarıyer * Pr. Dr. Aykut Barka * Emin Kul {{multicol-break}} * A. Hulusi Yıldırım * Barış Manço * Maltepe * Fahri S. Korutürk * Paşabahçe * Şht Adem Yavuz * Aydın Güler {{multicol-break}} * Beşiktaş 1 * Caddebostan * Şht Caner Gönyeli * Hamdi Karahasan * İ. Hakkı Dursun * Şht İlker Karter * Kalamış {{multicol-break}} * Şht Kara Oğlanoğlu * Şht Metin Sülüş * Moda * Şht M. Aydoğdu * N. Alpdoğan * Şht Necati Gürkaya * İstanbul 9 {{multicol-break}} * Şht Sami Akbulut * Şht Temel Şimşir * Anadolufeneri * Mehmet Akif Ersoy * Kızıltoprak * K. Gündüz Aybay * Zübeyde Hanım {{multicol-end}} {{Qutu sonu}} === Yanalma körpüləri === Boğazın hər iki tərəfində yayılan, demək olar ki, hər Boğaziçi bölgəsi ilə eyni adlı yanalma körpüsü var. Keçmişdə ''Şirkət-i Hayriye'' bərələrinin, bu gün isə İDO şəhər xətləri bərə və dəniz taksilərinin qitələrarası və bölgələrarası dəniz nəqliyyatı ilə təmin etdiyi bu körpülərin çoxu [[Osmanlı]] dövründə inşa edilmişdir. Bərpa olunan və hələ də istifadə olunan yanalma körpüləri yanaşı, yaxınlarda tikilən körpülər də boğazda sərnişin daşınmasına kömək edir. Bosfor boğazında 14-ü Anadolu tərəfində və 14-ü Avropa tərəfində olmaqla 28 yanalma körpüsü var. Bosfor boğazında olan və istifadədə olan yanalma körpüləri bunlardır: {{Qutu başlanğıcı|qırmızı|fond=#CCFFFF}} {{multicol}} ;'''Avropa tərəfində''' * Rumelikavağı * Sarıyer * Büyükdere * Yeniköy * İstinye * Emirgân * Bebek {{Multicol-break}} {{-}} * Arnavutköy * Ortaköy * Beşiktaş * Kabataş * Karaköy * Eminönü * Sirkeci {{Multicol-break}} ;'''Anadolu tərəfində''' * Anadolukavağı * Beykoz * Paşabahçe * Çubuklu * Kanlıca * Anadoluhisarı * Küçüksu {{Multicol-break}} {{-}} * Kandilli * Çengelköy * Beylerbeyi * Kuzguncuk * Üsküdar * Harem * Haydarpaşa {{Multicol-end}} {{Qutu sonu}} == Ölkə iqtisadiyyatına töhfələri == Keçən əsrlərdə boğazdan istifadə edən gəmilər [[Bizans]] və [[Osmanlı]] imperiyaları üçün əhəmiyyətli gəlir mənbəyi olsa da, 1936-cı ildə bağlanan Montrö Boğazlar müqaviləsinə görə bütün dövlətlərin ticarət gəmiləri üçün açıq oldu. [[Türkiyə Respublikası]] boğazdan keçən kommersiya gəmilərdən keçid ödənişi almaq səlahiyyətinə sahib deyil. Lakin, ''Türkiyə Dənizçilik İşlətmələri'' İstanbul limanlarını istifadə edən gəmilərdən və bu gəmilərdən quruya enən sərnişinlərdən tarifdə göstərilən miqdarlarda ayaqbastı ödənişi alır.<ref>{{cite web |url = http://www.vda.org.tr:80/Tarifeler/YolcuGemileriveYatlar/YolcuGiri%C5%9F%C3%87%C4%B1k%C4%B1%C5%9F%C3%9Ccreti/tabid/239/Default.aspx |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091115112639/http://www.vda.org.tr/Tarifeler/YolcuGemileriveYatlar/YolcuGiri%C5%9F%C3%87%C4%B1k%C4%B1%C5%9F%C3%9Ccreti/tabid/239/Default.aspx |archivedate = 2009-11-15 |title = Yolçu giriş-çıxış ödənişi |author = |date = |work = |publisher = www.vda.org.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> İstanbul limanlarında göstərilən rəhbər xidmətlər isə başqa bir gəlir sahəsidir. Boğazlarda rəhbər xidmətlərin haqqı dollarla hesablanır və yığılır.<ref>{{cite web |url = http://www.vda.org.tr:80/Tarifeler/Bo%C4%9FazTransiti/K%C4%B1lavuzlukTarifesi/tabid/130/Default.aspx |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091126003720/http://www.vda.org.tr/Tarifeler/Bo%C4%9FazTransiti/K%C4%B1lavuzlukTarifesi/tabid/130/Default.aspx |archivedate = 2009-11-26 |title = Boğazda xidmətlərin qiymət tablosu |author = |date = |work = |publisher = www.vda.org.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazın ölkə iqtisadiyyatına verdiyi ən böyük töhfə boğaz üzərindəki iki körpüdən əldə edilən ödənişlərdir. Hər ay körpülərdən keçən 12 milyon nəqliyyat vasitəsinin ortalama gəliri ayda 12–13 milyon TL ətrafındadır. İllik gəliri 150 milyon TL-dən çoxdur.<ref>{{cite web |url = http://www.kgm.gov.tr:80/fr5.asp?tt=0307 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090909031232/http://www.kgm.gov.tr/fr5.asp?tt=0307 |archivedate = 2009-09-09 |title = Körpü gəlirləri |author = |date = |work = |publisher = www.kgm.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Körpülərdən gələn gəlirin 10%-i körpünün təmiri kimi xərclərə xərclənir. === Limanlar === [[Fayl:Port of Haydarpaşa-1.jpg|200px|thumb|right|Haydarpaşa limanı]] [[Fayl:Istamboul - Silver Wind (2).jpg|200px|thumb|left|İstanbul limanı, kruvayzer sərnişin gəmisi]] Bosfor boğazında iki böyük liman var. Bunlar Türkiyə Respublikası Dövlət Dəmiryolları tərəfindən istifadə olunan "Haydarpaşa limanı" və Türkiyə Dənizçilik İşletmelerinə aid olan İstanbul limanıdır.<ref>{{cite web |url = http://tcdd.net/tcdd-haydarpasa-liman-isletmesi |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160325130701/http://tcdd.net/tcdd-haydarpasa-liman-isletmesi |archivedate = 2016-03-25 |title = Haydarpaşa Limanı |author = |date = |work = |publisher = tcdd.net |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.tdi.com.tr/?s=icerikDetay&icerikId=44 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304092608/http://www.tdi.com.tr/?s=icerikDetay&icerikId=44 |archivedate = 2016-03-04 |title = TDİ liman xidmətləri |author = |date = |work = |publisher = www.tdi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Haydarpaşa limanı mövqeyinə görə görə birbaşa dəmir yolu ilə bağlanır. Liman qurğuları ilk dəfə 1899-cu ildə ''Anadolu Bağdad Dəmir Yolları Şirkəti'' tərəfindən qurulmuşdur. 1924-cü ilə qədər bu qurum tərəfindən idarə edildi.<ref>{{cite web |url = http://www.yapi.com.tr/haberler/istanbulda-liman-isletmeleri_41438.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160326112136/http://www.yapi.com.tr/haberler/istanbulda-liman-isletmeleri_41438.html |archivedate = 2016-03-26 |title = İstanbul liman müəssisələri |author = |date = |work = |publisher = www.yapi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> 1924-cü ildə Türkiyə Respublikası hökuməti tərəfindən milliləşdirilmiş və üç il ərzində xüsusi rejimlə idarə olunduqdan sonra Tikinti nazirliyinə bağlı olan Dövlət Dəmiryollarına verilmişdir. Qurğuların çatışmaması səbəbindən 1953-cü ildə limanın genişləndirilməsi işləri başlandı və işlər 1967-ci ildə başa çatdı. Türkiyə Dənizçilik İşletmelerinin idarəsində olan İstanbul limanı isə Beyoğlu qəsəbəsinin Bosfor boğazı sahillərində yerləşir. İstanbul limanı iki hissəyə, Salıpazarı və Galata hissələrinə bölünür. Limanın qərb tərəfindəki Karaköy Şehirhatları körfəzi, şərqdə Dəniz Ticarət Palatası, şimaldan Kemankeş prospekti və Meclis-i Mebusan prospekti var.<ref>{{cite web |url = http://www.tdi.com.tr/?s=icerikDetay&icerikId=44 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304092608/http://www.tdi.com.tr/?s=icerikDetay&icerikId=44 |archivedate = 2016-03-04 |title = TDİ liman xidmətləri |author = |date = |work = |publisher = www.tdi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> İstanbul limanı şəhərə gələn kruvayzer sərnişin gəmilərini qarşılayır. Şəhəri ziyarət etmək istəyən sərnişinləri tarixi yerlərə aparacaq 200 tur avtobusunu qəbul etmək üçün açıq dayanacaq sahəsi var<ref>{{cite web |url = http://www.yapi.com.tr/haberler/istanbulda-liman-isletmeleri_41438.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160326112136/http://www.yapi.com.tr/haberler/istanbulda-liman-isletmeleri_41438.html |archivedate = 2016-03-26 |title = İstanbul liman müəssisələri |author = |date = |work = |publisher = www.yapi.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref>. İstanbul limanını ziyarət edən kruvayzer sayı hər il artır və bu artımla birbaşa nisbətdə [[İstanbul]]a gələn turistlərin sayı da artır. 2007-ci ildə bu limana 832 gəmi ilə 462 min 427 turist gəlmişdir. == Dəniz qəzaları == [[Fayl:Ortakoy mosque.jpg|200px|thumb|left|Boğazdan keçən yük gəmisi]] Coğrafi xüsusiyyətlərinə görə son dərəcə riskli su yolu olan boğazdan Montrö Boğazlar müqaviləsinin imzalandığı 1936-cı ildə orta hesabla 4.700 gəmi keçərkən bu gün bu sayı 55 mini keçir.<ref>{{cite web |url = http://www.denizhaber.com/index.php?sayfa=yazar&id=11&yazi_id=100095 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150207033357/http://www.denizhaber.com/index.php?sayfa=yazar&id=11&yazi_id=100095 |archivedate = 2015-02-07 |title = Bosfor boğazındakı dəniz qəzaları |author = |date = |work = |publisher = www.denizhaber.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Bu gəmilərin, demək olar ki, 20 minə yaxını neft daşıyan tankerləridir. Hər il orta hesabla boğazdan 135 milyon ton xam neft daşınır. Boğazın əyri quruluşunun dənizçilər üçün ən çətin yollarından biri olduğunu nəzərə alsaq, İstanbulun böyük risk altında olduğu görülür. Son illərdə dəniz təhlükəsizliyi üçün hazırlanmış ciddi tədbirlər nəticəsində boğazda böyük dəniz qəzası baş verməmişdir. Ancaq keçmişdə bir çox tanker və yük gəmisi qəzaları İstanbulda ekoloji fəlakətlərə və milyonlarla lirə maddi itkiyə səbəb oldu. Boğazda ilk ciddi qəza 14 dekabr 1960-cı ildə [[yunan]] bayraqlı ''World Harmony'' və [[Yuqoslaviya]] bayraqlı ''Peter Zoranic'' adlı gəmilərin toqquşması ilə baş verdi. Qəzada 20 dənizçi həyatını itirdi və tonlarla neft boğaz sularına qarışdı.<ref>{{cite web |url = http://www.lojiport.com/author_article_print.php?id=137 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120126122052/http://www.lojiport.com/author_article_print.php?id=137 |archivedate = 2012-01-26 |title = Bosfor boğazında qəzalar |author = |date = |work = |publisher = www.lojiport.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Altı il sonra, 1 yanvar 1966-cı ildə iki [[SSRİ]] bayraqlı ''Kransky Oktyabr'' və ''Lutsk '' gəmiləri toqquşdu. Dənizə axan neft yanmağa başladı. Suda yayılan neftlə genişlənən yanğın Karaköy körpüsünü və bir bərəni yandırdı. [[Rumıniya]] bayraqlı tanker ''Independenta'' 15 noyabr 1979-cu ildə yunan quru yük gəmisi ''Evriyali'' ilə toqquşdu. 100 min ton xam [[neft]] daşıyan [[Rumıniya]] tankeri partladı.<ref>{{cite web |url = http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=cts&haberno=1609 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110820195222/http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=cts&haberno=1609 |archivedate = 2011-08-20 |title = Ən böyük tanker qəzaları |author = |date = |work = |publisher = www.radikal.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> 43 dənizçinin öldüyü partlayışın şiddətindən boğazın sahilindəki minlərlə evlərin və müəssisələrin şüşələri qırıldı. Dənizə dağılan neft günlərlə yandı. 14 oktyabr 1991-ci ildə [[Livan]] bayraqlı ''Rabinion'' və [[Filippin]] bayraqlı [[Madonna Lily]] adlı gəmilər toqquşdu. Qəza nəticəsində 21 min qoyun boğaz sularında boğuldu. Bunlardan başqa boğazda bir neçə ildən bir daha kiçik qəzalar da olurdu. Bu günə qədər bir çox nümunəsi yaşanan bu qəzalar, demək olar ki, hər il baş verir. Teatr aktyoru Oya Başarın Yeniköydəki malikanəsi və Sarıyerdəki oyun meydançası da gəmilərin qəzaya uğradığı yerlərdəndir. Boğazdan istifadə edən gəmilər heç bir qəza yaratmamaq üçün körpünün ayaqlarına, mayaklara və şamandıralara 50 metrdən çox yaxınlaşması, şəxsi heyətin qanında 50 promildən çox spirt olması da qadağandır.<ref>{{cite web |url = http://www.lojiport.com/author_article_print.php?id=137 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120126122052/http://www.lojiport.com/author_article_print.php?id=137 |archivedate = 2012-01-26 |title = Bosfor boğazında qəzalar |author = |date = |work = |publisher = www.lojiport.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> == Mədəniyyətə təsiri == [[Fayl:Avrasya Maratonu 1.jpg|200px|thumb|left|Boğaziçi körpüsündə təşkil edilən Avrasiya Marafonu]] Əsrlər boyu fərqli dövlətlərin hakim olduğu İstanbulda XV əsrin birinci yarısından sonra türklərin təsiri özünü göstərməyə başladı. Türklərin mədəniyyətlərinin yerli [[yunan]], [[yəhudi]] və [[Levantilər|levanti]] qrupları ilə birləşməsi bu qrupların sıx yaşadığı boğazda zirvəyə çatdı.<ref>{{cite web |url = http://www.sariyermanset.com/kose-yazilari/310.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722115528/http://www.sariyermanset.com/kose-yazilari/310.html |archivedate = 2011-07-22 |title = Boğaziçi mədəniyyəti |author = |date = |work = |publisher = www.sariyermanset.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Çağdaş mədəniyyət, sənət və ədəbiyyatda ''Boğaziçi'' mədəniyyəti olaraq adlandırılan bu mədəniyyət bu gün rəsmdən ədəbiyyata, dəbdən kinoya, qida mədəniyyətindən musiqiyə qədər bir çox sahədə təsirli oldu.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulkitapcisi.com/magaza/?is=203&ist=&otr=&sn=207828&taze= |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160804124340/http://www.istanbulkitapcisi.com/magaza/?is=203&ist=&otr=&sn=207828&taze= |archivedate = 2016-08-04 |title = Türkiyə ədəbiyyatında İstanbul |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulkitapcisi.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.sariyermanset.com/kose-yazilari/310.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110722115528/http://www.sariyermanset.com/kose-yazilari/310.html |archivedate = 2011-07-22 |title = Boğaziçi mədəniyyəti |author = |date = |work = |publisher = www.sariyermanset.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> İstanbula coğrafi cəhətdən başqa özünəməxsus bir xüsusiyyət verən boğaz keçmişdə şəhəri hərbi, siyasi və iqtisadi cazibə mərkəzinə gətirirdi. Boğaz bu gün isə İstanbulun, hətta Türkiyənin simvolu halını alaraq ölkənin təqdimat filmlərində istifadə edildi. [[Osmanlı]] dövründən başlayaraq türk ədəbiyyatında öz izini qoyan boğaz bir çox kitabda süjetin ətrafında inkişaf etdiyi mərkəzdir. Nabizade Nazımın yazdığı Zehra adlı romanın ilk səhifələrində yazıçı uzun-uzun boğazı təsvir edir. Mehmet Raufun "Eylül" adlı əsərində də hadisələr yeni evlənən cütlüyün boğaz sahilində kirayələdiyi malikanədə cərəyan edir. Müasir türk ədəbiyyatında əsasən İstanbulu yazan Səlim İleri Boğaziçi keçmişinin unudulmuş xatirələrini oxucusu ilə bölüşür.<ref>{{cite web |url = http://www.dogankitap.com.tr:80/yazar.asp?id=2 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20050907205457/http://www.dogankitap.com.tr/yazar.asp?id=2 |archivedate = 2005-09-07 |title = Səlim İleri |author = |date = |work = |publisher = www.dogankitap.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Qərb ədəbiyyatında da özünə yer tutan boğaz şərqşünaslıq əsərlərinin əvəzedilməz elementlərindən biridir. ''İnadkar'' adlı hekayəsində Jule Verne dövlətin bir sahildən digərinə keçməsi üçün tələb etdiyi 10 sikkəlik boğaz vergisini ödəməyə razı olmayan ''Kahraman Ağa'' haqqında danışır. ''Kahraman Ağa'' bu vergini ödəməmək üçün Karaöydən [[Üsküdar]]a Qara dənizi fırlanaraq gedir.<ref>{{cite web |url = http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=1785 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20131202221335/http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=1785 |archivedate = 2013-12-02 |title = Osmanlıların ən inadçısı |author = |date = |work = |publisher = www.radikal.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Verne, kitabında "Boğaziçi" rayonlarının təsvirlərini verir. [[Orxan Vəli Qanıq]], [[Nəcib Fazil Qısakürək]] və [[Ozdemir Asef|Özdemir Asefin]] də Bosfor boğazına yazdıqları [[Şeir|şeirlər]] vardır.<ref>{{cite web |url = http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=376 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150327032516/http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=376 |archivedate = 2015-03-27 |title = İstanbul şeirləri |author = |date = |work = |publisher = harika.istanbul.gov.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> [[Fayl:10 Old TL reverse.jpg|200px|thumb|right]] [[Fayl:E6 1.000 TL arka yüz.jpg|200px|thumb|right|Bosfor boğazı bu günə qədər 4 dəfə türk lirəsinin üzərində təsvir edilmişdir]] Boğazın təsirini kino, televiziya və musiqidə də görmək mümkündür. Boğaza həsr edilmiş çoxlu sayda [[türk]] və [[yunan]] mahnısı var. [[Cem Karaca|Cem Karacanın]] ''Hep kahr,''<ref>{{cite web |url = http://www.loglar.com/song.php?id=1725 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140816192526/http://www.loglar.com/song.php?id=1725 |archivedate = 2014-08-16 |title = Hep kahr |author = |date = |work = |publisher = www.loglar.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Grup Kargonun ''Boğaziçi şarkısı'', [[Sezən Aksu|Sezen Aksunun]] ''Ah İstanbul'', Elif Turanın ''Boğaz Vapuru Simit ve Çay''<ref>{{cite web |url = http://www.sozarabul.com/Elif-Turan/Bogaz-Vapuru-Simit-ve-Cay-16065 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110928105210/http://www.sozarabul.com/Elif-Turan/Bogaz-Vapuru-Simit-ve-Cay-16065 |archivedate = 2011-09-28 |title = Boğaz Vapuru Simit ve Çay |author = |date = |work = |publisher = www.sozarabul.com |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> kimi mahnılar bunlardan bir neçəsidir. 1966-cı ildə çəkilən ''Boğaziçi şarkısı'' adlı film də var. Qara-ağ rəngdə çəkilən və Selda Alkor və Tamer Yiğitin rol aldığı film Boğaziçi adlı ilk filmdir.<ref>{{cite web |url = http://www.sinematurk.com:80/film_genel/2444/Bogazici-Sarkisi |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120623173749/http://www.sinematurk.com/film_genel/2444/Bogazici-Sarkisi |archivedate = 2012-06-23 |title = Boğaziçi, 1966 |author = |date = |work = |publisher = www.sinematurk.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> Boğaz İstanbuldakı türk kinosu və televiziya yayımında, demək olar ki, hər film və seriallarda özünü göstərir. Ortaköy, Bebek, Arnavutköy, Bəylərbəyi və Kuzguncuk kimi rayonlar tez-tez teleseriallarda, filmlərdə və reklamlarda çəkilişlər olan məkanlardandır. Boğaz sahilinəki malikanələrdə çəkilən serialların bir hissəsi ərəb ölkələrində də yayımlanır və hər il ərəb turistlər serialların çəkildiyi yerləri görmək üçün xüsusi turlar təşkil edirlər. [[Fayl:Bosporus fisherman at Ortaköy.JPG|200px|thumb|left|Ortaköy sahilində balıqçı]] [[Balıqçılıq]] zəngin canlılara sahib boğazda çox inkişaf etmişdir. Bu gün həvəskar balıqçılar hələ də boğazın müxtəlif yerlərində balıq ovlayırlar. [[Boğaz]]da inkişaf edən balıqçılıq [[mədəniyyət]]i nəticəsində zəngin qida mədəniyyəti yaranmışdır. Axşamlar, çilingər süfrəsi və rakı-balıq mədəniyyəti kimi ənənələr boğaz boyunca qurulan meyxanalarda və hətta açıq ərazilərdə meydana gəlmişdir. Boğazda sərnişin daşıyan bərələr də Boğaziçi mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir. Hər gün iki tərəf arasındakı on minlərlə insanı daşıyan bərələr ilk dəfə istifadəyə verildikdə də İstanbul sakinləri üçün xüsusi bir yerə sahib idi.<ref>{{cite web |url = http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=158407 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110820195259/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=158407 |archivedate = 2011-08-20 |title = Vapur |author = |date = |work = |publisher = www.radikal.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> İstanbulun nüfuzlu şəxsləri aylıq böyük miqdarda pul ödəməklə yeriləri alırdılar. Bu gün boğazdakı bərələrin çoxu təmir olunmuş veteran bərələrdir. Qış aylarında bərələrdə çay içmək, satılan halvalardan satın almaq martılara simit atmaq boğazın davam edən ənənələrindəndir. Gəmilərlə boğazın [[Mərmərə dənizi|Mərmərə]] girişindən və ya Ortaköydən Fatih Sultan Mehmet körpüsünə qədər təşkil edilən boğaz turlarını və təbiət turlarını təkcə xarici turistlər deyil, həm də İstanbul sakinləri həyata keçirir. Boğaziçi bölgələrinin bəziləri öz adət-ənənələri ilə ön plana çıxmışdır. Dondurma bufetləri, Sarıyer börəyi, Kanlıcanın qatıqları və Çengelköy xiyarı Boğaziçi bölgələrinin ən məşhur simvollarından biridir.<ref>{{cite web |url = http://www.yemekicmek.com:80/2004eniyi.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090828024139/http://www.yemekicmek.com/2004eniyi.php |archivedate = 2009-08-28 |title = İstanbulun 100 ləzzəti |author = |date = |work = |publisher = www.yemekicmek.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazdakı dəniz hamamları adlanan ictimai çimərliklər ənənəsi bu gün itib. Sağlamlıq baxımından üzgüçülük üçün uyğun olmayan boğazda hələ də isti yay aylarında üzənlərə rəst gəlmək olur. Bundan əlavə, hər il İsanın anadan olmasını və vəftizini qeyd etmək üçün Bosforun müxtəlif bölgələrində yunan [[Pravoslav kilsəsi]] tərəfindən boğaza xaç atma ayini həyata keçirilir. Din xadimləri tərəfindən dənizə atılan xaçlar qış aylarında dənizə baş vuran yunan gənclər tərəfindən çıxardılaraq din xadimlərinə təhvil verilir.<ref>{{cite web |url = http://www.haber24.com/Guncel/1-14909/Bogaz-da-hac-cikarma-ayini.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110816091116/http://www.haber24.com/Guncel/1-14909/Bogaz-da-hac-cikarma-ayini.html |archivedate = 2011-08-16 |title = Xaç atma ayini |author = |date = |work = |publisher = www.haber24.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Bunun xaricində hər il [[Türkiyə]] Milli Olimpiya Komitəsi (TMOK) tərəfindən ənənəvi olaraq təşkil edilən Asiyadan Avropaya Beynəlxalq üzmə, [[avarçəkmə]], yelkənli qayıq yarışları təçkil edilir.<ref>{{cite web |url = http://www.olimpiyatkomitesi.org.tr:80/tr/Faaliyet/bgz/2008/Bgz2008Sonuclar.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090704192501/http://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/tr/Faaliyet/bgz/2008/Bgz2008Sonuclar.htm |archivedate = 2009-07-04 |title = Boğaziçi 2008 |author = |date = |work = |publisher = www.olimpiyatkomitesi.org.t |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazın ilk körpüsü olan və normal şəraitdə piyadalara bağlanan Boğaziçi körpüsü ildə bir dəfə nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti üçün bağlanır və İstanbul [[Avrasiya]] Marafonu təşkil edilir. İlk olaraq 1979-cu ildə təşkil edilən və hələ də davam edən marafon ənənəsi İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi tərəfindən həyata keçirilir.<ref>{{cite web |url = http://www.istanbulmarathon.org:80/index.php?page=sub&f=m&s=2&href=2 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091018165830/http://www.istanbulmarathon.org/index.php?page=sub&f=m&s=2&href=2 |archivedate = 2009-10-18 |title = Avrasiya Marafonu |author = |date = |work = |publisher = www.istanbulmarathon.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Bosfor boğazı son illərdə ticarət nişanları tərəfindən daha çox istifadə olunur. Boğaz şəkilli geyim və aksesuarlara əlavə olaraq bəzək əşyaları, dəftərxana ləvazimatları və s. satışa çıxarıldı. Boğaziçi bölgələri və [[İstanbul]] haqqında geniş elmi tədqiqat kitabları hazırlanmışdır. Ətraf mühit və Meşə Təsərrüfatı Nazirliyi Boğaziçi böıgələrində yaşayan insanların tez-tez şikayət etdikləri səs-küy problemini həll etdi. 72 [[Desibel|desibeldən]] çox musiqi yayımı qadağan edildi. Qadağadan sonra boğazdakı bəzi müəssisələrdə və gəmilərdə səs ölçmələri aparıldı. Qadağaya əməl etməyən müəssisələrə lazımi cəzalar tətbiq edildi. Boğazdakı səs-küyün qarşısını almaq üçün Boğaziçi ərazisindən keçən gəmilərə lazımsız fit çalmaq və səs həddini aşan musiqilərin yayılması da qadağandır. Boğazda [[işıq]] kirliliyinin qarşısını almaq üçün də tədbirlər görülüb.<ref>{{cite web |url = http://www.bogazicikoprusu.com:80/bogazda-gurultu-yasagi |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091127052955/http://www.bogazicikoprusu.com/bogazda-gurultu-yasagi |archivedate = 2009-11-27 |title = Boğazda səs-küy qadağası |author = |date = |work = |publisher = www.bogazicikoprusu.com |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> Boğazın ilk körpüsü olan Boğaziçi Körpüsünün işıqlandırma sistemləri 2007-ci ildə yeniləndi. Yeni sistem mərasim və [[İşıq|işıq şousu]] ilə istifadəyə verildi. Bütün körpü 16 milyon uzunmüddətli, az enerji istehlakı və ekoloji cəhətdən təmiz, rəng dəyişdirən [[LED lampa|LED]] işıq lampaları ilə işıqlandırılmışdır. Hər il respublikanın yaranmasının ildönümü Boğaziçi körpüsündə lazer işığı və atəşfəşanlıq nümayişləri ilə qeyd olunur.<ref>{{cite web |url = http://www.milliyet.com.tr:80/content/galeri/yeni/goster.asp?galeriid=600 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081017050700/http://www.milliyet.com.tr/content/galeri/yeni/goster.asp?galeriid=600 |archivedate = 2008-10-17 |title = Boğazda Cumhuriyet coşkusu |author = |date = |work = |publisher = www.milliyet.com.tr |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> == İstinadlar == <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|4}} </div> == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Bosphorus}} * [https://web.archive.org/web/20200303053101/http://www.gemitrafik.com/charts.htm Bosfor boğazı, dəniz xəritələri] [[Kateqoriya:Bosfor| ]] [[Kateqoriya:Frakiya]] [[Kateqoriya:Atlantik okeanının boğazları]] [[Kateqoriya:Avrasiya boğazları]] [[Kateqoriya:Türkiyənin Əhəmiyyətli Quş Bölgələri]] 8tu5sarw14l4opth31s9546yl32g95y 0 9262 6557572 6377689 2022-08-01T07:28:45Z Araz Yaquboglu 17991 /* Həmçinin bax */ wikitext text/x-wiki {{Ad|ad=Osman|Orijinal ad={{Lang-ar|عثمان— 'Usmən}}|şərh={{Lang-ar|[[əjdaha]] balası}}|cins=[[Kişi]]|dil=[[ərəb dili]]|etimologiya={{Lang-ar|عثمان—'Usmən—əjdaha balası}}|məşhurluq=[[Hz. Osman]]<br/>[[Osman Qazi]]<br/>[[Osman Paşa]]|mənşə=[[ərəbcə]]|əlifba=[[ərəb əlifbası]] (sözün ilk yarandığı vaxtlarda)|anqlifikasiya=''Ottoman''|variant formaları=''Usmən'' (ərəbcə)<br/>''Osman'' (türkcə, azərbaycanca)<br/>''Ottoman'' (ingiliscə)<br/>''Ottomanus'' (latınca)<br/>''Otomano'' (fransızca)}} '''Osman''' — [[Şərq]]də daha çox işlədilən [[Ərəb dili|ərəb]] mənşəli [[kişi]] [[ad]]ı. {{Adaşlar}} * [[Osman ibn Əffan]] — Üçüncü [[Raşidi xilafət|Raşidi]] [[xəlifə]]. * [[Osman Batur]] — [[Şərqi Türküstan]]da fəaliyyət göstərmiş inqilabçı. * [[Osman Durmuş]] — siyasətçi, həkim. * [[Osman Yağmurdərəli]] — [[Türkiyə]]nin məşhur aktyoru və rejissoru, siyasətçi. * [[Osman Zəncani]] — çilingər və qələmdan ustası * [[Osman ibn Səid Əmri]] — İmam Mehdinin xüsusi nümayəndəsi. * [[Osman Nuri Topbaş]] — * [[Osman Vəlizadə]] — Qafqaz müsəlmanlarının II Müftisi. * [[I Osman]] — Osmanlı dövlətinin qurucusu və ilk hökmdarı. * [[II Osman]] — 1618-1622-ci illərdə Osmanlı sultan I Əhmədin oğludur. * [[III Osman]] — 1754-1757-ci illərdə Osmanlı sultanı. II Mustafanın oğludur. * [[Osman Sarıvəlli]] — azərbaycanlı şair * [[Osman Hacıbəyov]] — aktyor. == Həmçinin bax == * [[Osmanlı (soyad)]] * [[Osman (dəqiqləşdirmə)]] * [[Osmanbozu kurqanları]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] 9m3cxvkd4ss1aiu642qjjrsaylyqs0t 0 9477 6557957 6397537 2022-08-01T11:43:07Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Ceyhun Hacıbəyli |orijinal adı = Ceyhun Əbdülhüseyn bəy oğlu Hacıbəyli |digər adları = |şəkil = Jeyhun Hajibeyli.jpg |şəklin ölçüsü = 230px |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 3.2.1891 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 22.10.1962 |vəfat yeri = [[Paris]], [[Fransa]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı ={{Rusİmp}}→<br>{{ADR}}→<br>{{FRA}} |milliyyəti =[[Azərbaycanlı]] |təhsili = [[Peterburq Universiteti]] <br> [[Sorbonna Universiteti]] |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Ceyhun Əbdülhüseyn bəy oğlu Hacıbəyli''' ({{DVTY}}) — yazıçı, salnaməçi, jurnalist, tərcüməçi, redaktor, etnoqraf.<ref name=":0">{{kitab3| müəllif=|başlıq=Üzeyir Hacıbəyov ensiklopediyası|link=https://web.archive.org/web/20180829154450/http://urmu.eu/Uzeyir_Hacibeyov_Ensiklopediyasi.pdf| yer=[[Bakı]]| nəşriyyat=[[Şərq-Qərb nəşriyyatı]]| il=2007| səhifə=78-79| səhifələr=262| isbn=978-9952-34-075-4}}</ref> [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|AXC]] qurulana qədər "[[Kaspi (qəzet)|Kaspi]]", "[[Baku (qəzet, 1912)|Baku]]", "[[İrşad (qəzet)|İrşad]]", "[[Tərəqqi (qəzet 1908-1909)|Tərəqqi]]" və digər qəzetlərlə əməkdaşlıq etmiş, [[1917|1917-ci ild]]ə "[[İttihad (qəzet)|İttihad]]" qəzetinin redaktoru olmuşdur. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] qurulduqdan sonra isə dövlətin rəsmi orqanı olan "[[Azərbaycan (qəzet)|Azərbaycan]]" qəzetinin baş redaktoru təyin edilir.<ref>{{kitab3|müəllif=|başlıq=Azərbaycan Demokratik Respublikası: Azərbaycan höküməti(1918-1920)|link=https://web.archive.org/web/20200902140421/http://anl.az/el/emb/Cumhuriyyet/kitablar_az/1990-173.pdf| yer=[[Bakı]]| nəşriyyat=[[Gənclik nəşriyyatı]]| il=1990| səhifə=44| səhifələr=96| isbn=5 – 8020 – 0681 - 1}}</ref> [[1919|1919-cu ild]]ə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan]] nümayəndə heyətinin tərkibində [[Paris Sülh Konfransı]]nda iştirak edir.<ref>{{kitab3|müəllif=|başlıq=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası| link=https://web.archive.org/web/20150402144153/http://www.ebooks.az/view/iDeYnxc8.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=Lider nəşriyyat|il=2004|cild=I| səhifə=433|səhifələr=440|isbn=9952-417-14-2}}</ref> [[Aprel işğalı|AXC işğal]] edildikdən sonra mühacirətdə fəaliyyət göstərir. [[Paris]]də fransız mətbuatı ilə əməkdaşlıq edir. Bu nəşrlərdə əsasən [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet hökuməti]]nin işğalçı siyasəti ilə bağlı məqalələr dərc etdirir. "İlk müsəlman Respublikası Azərbaycan", "Qarabağ dialekti və folkloru (Qafqaz Azərbaycanı)", "Azərbaycan mətbuat tarixi", "İslam əleyhinə təbliğat və onun Azərbaycandakı metodları" adlı elmi əsərlərin müəllifidir. Parisdə fransız dilində nəşr olunan "Qafqaz" və Münhendə Azərbaycan və rus dillərində çıxan "Azərbaycan" jurnallarının redaktoru olub.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Abid Tahirli]]|başlıq=Ceyhun Hacıbəylinin həyat və yaradıcılıq yolu|link=http://anl.az/el/Kitab/2019/09/cd/Ar2019-512.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=Elm və təhsil|il=209|səhifə=43|səhifələr=344|isbn=978-9952-8175-0-7}}</ref> [[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]] musiqiçi, bəstəkar [[Üzeyir Hacıbəyov]]un qardaşıdır.<ref>{{kitab3 | müəllif= | başlıq=İstiqlal aşiqi Ceyhun Hacıbəyli | link=https://web.archive.org/web/20181126093456/http://clb.az/files/mv/C-Has.pdf| yer=[[Bakı]]| nəşriyyat=F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası| il=2016| səhifə=5| səhifələr=35| isbn=}}</ref> == Həyatı və təhsili == Ceyhun Əbdülhüseyn oğlu Hacıbəyli 1891-ci il fevral ayının 3-də [[Şuşa]]da anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini Şuşada maarifçi [[Haşım bəy Vəzirov]]un müdir olduğu ikisinifli rus-tatar məktəbində almış daha sonra isə təhsilini [[Bakı real məktəbi|Bakıda real məktəbi]]ndə almışdır. İlk mətbu hekayələrini "Proqres" qəzetinin 1907-ci il tarixli 5-ci nömrəsində dərc etdirib. 1908-ci ildə [[Əli bəy Hüseynzadə]]nin müdir olduğu "[[Səadət məktəbi|Səadət]]" məktəbində dərs deyir. 1908-ci il yanvarın 12-də Üzeyir Hacıbəylinin [[Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrı|Hacı Zeynalabdin Tağıyev teatrı]]nda səhnəyə qoyulan [[Leyli və Məcnun (opera)|"Leyli və Məcnun" operası]]nda İbn Səlam və Nofəl rollarını oynayıb. Xeyriyyəçi [[Murtuza Muxtarov]]un maddi dəstəyi ilə 1908-ci ildə [[Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti|Peterburq Universiteti]]nin hüquq fakültəsinə qəbul olunur, 1909-cu ilin yayında təhsilini davam etdirmək üçün [[Paris]]ə gedir. Əvvəl [[Sorbonna Universiteti]]ndə<ref>{{kitab3|müəllif=[[Nəsiman Yaqublu]]|başlıq=Azərbaycan mühacirət mətbuatı|link=https://web.archive.org/web/20200902194924/http://anl.az/el/Kitab/2017/Azf-280810.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=[[Elm və təhsil (nəşriyyat)|Elm və təhsil]]|il=2014|səhifə=110|səhifələr=152|isbn=}}</ref>, sonra isə Ali Politexnik Elmlər Məktəbində təhsilini davam etdirir.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Abid Tahirli]]|başlıq=Ceyhun Hacıbəylinin həyat və yaradıcılıq yolu|link=http://anl.az/el/Kitab/2019/09/cd/Ar2019-512.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=Elm və təhsil|il=209|səhifə=50-51|səhifələr=344|isbn=978-9952-8175-0-7}}</ref> == Yaradıcılığı == Ceyhun Hacıbəyli 1891-ci il [[3 fevral|fevralın 3-də]] [[Şuşa şəhəri]]ndə anadan olmuşdur. Müəllifin yaradıcılığı tədqiq olunmadığından, toplanmadığından mühacirətə qədərki əsərləri qəzet səhifələrində pərəm-pərəm düşmüşdür. Ceyhun Hacıbəyli yaradıcılığının ilk dövründə qələmini felyeton janrında sınamış, amma sonralar felyeton yazmamışdır. Felyetonları arasında "Pristav Ağa" daha çox diqqəti cəlb edir. Əsər "Proqres" qəzetinin 1907-ci il 6 və 7-ci saylarında "Daqestanskiy" imzası ilə çap olunmuşdur. Ceyhun bəy sonrakı illərdən başlayaraq məhsuldar şəkildə maarif, mədəniyyət, din, dil, xeyriyyəçilik, qaçqınlar mövzularında məqalələr yazır, çap etdirir. Mühacirətdən əvvəl (1919-cu ildən) "Kaspi", "Proqres", "Bakı", "Azərbaycan" və başqa qəzetlərdə yüzlərlə publisistik məqalə, hekayə dərc etdirən C. Hacıbəyli həmin dövrdə "Известия" (Kaspidə), "İttihad" və "Azərbaycan" (rus dilində) qəzetlərinin redaktoru olmuşdur. 1910-cu ildə o, "Hacı Kərim" povestini yazır və 1911-ci ildə kitab şəklində çap etdirir. Lakin həmin povestdən sonra yaradıcılıqdan uzun müddət uzaqlaşmışdır. Ceyhun bəy Fransada yaşayarkən "La Revul du Mond Müsulman", ''La Fiqaro'' kimi mətbu orqanlarla əməkdaşlıq etmiş, "La Revul des Deux Mende" adlı jurnallarda çalışmış, [[Paris]]də [[fransız dili]]ndə nəşr olunan "Qafqaz" və [[Münhen]]də Azərbaycan dilində çıxan "Azərbaycan" jurnalının redaktoru olmuşdur.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Nəsiman Yaqublu]]|başlıq=Azərbaycan mühacirət mətbuatı|link=https://web.archive.org/web/20200902194924/http://anl.az/el/Kitab/2017/Azf-280810.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=[[Elm və təhsil (nəşriyyat)|Elm və təhsil]]|il=2014|səhifə=110|səhifələr=152|isbn=}}</ref><ref>{{kitab3| müəllif=[[Abid Tahirli]]| başlıq=Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika (1921-1991)| link=https://web.archive.org/web/20200902193139/http://www.anl.az/el/Kitab/239766.pdf| yer=[[Bakı]]| nəşriyyat=Polygraphic-Production| il=2005| səhifə=48 | səhifələr=528|isbn=}}</ref> "Azadlıq" radiostansiyasının yaradıcılarından sayılan Ceyhun Hacıbəyli [[Münhen]]dəki "SSRİ-ni Öyrənən Universitetin" müxbir üzvü seçilmişdir. [[Fayl:Azerbaijani delegation in Paris.jpg|thumb|right|Azerbaijani delegation in Paris.jpg]] Ceyhun bəyin "İslam Əleyhinə kampaniya və onun Azərbaycanda Metodları" adlı iri həcmli tədqiqat əsəri isə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Adı Azərbaycanın Azadlıq tarixinə qızıl hərflərlə yazılan C.Hacıbəyli mühacirətdə yaşadığı bütün dövrdə (1919–1962) əqidə və amalından dönməmiş, son nəfəsinədək sovet imperiyası ilə ideoloji mübarizə aparmış, Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda bacardığını əsirgəməmişdir. Ceyhun Hacıbəylinin qəbri [[Paris]]dədir. Vəfatından üç gün əvvəl 1962-ci ilin 19 oktyabrında [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin sonuncu daxili işlər naziri [[Mustafa bəy Vəkilov|Mustafa Vəkiloğlu]]na məktub ünvanlayır. Həmin məktubda o, Azərbaycanın istiqlalı üçün mühacirlərin tək bayraq altında birləşmələrini və mübarizə aparmalarını arzulayır, hər cür qruplaşmaya qarşı olduğunu bildirir və dostuna mühacirləri bir yerə toplamasını vəsiyyət edir. Bu barədə sonradan "[[Mücahid (jurnal)|Mücahid]]" jurnalının 1963-cü il nömrəsində "Ceyhun bəyin vəsiyyəti" adlı irihəcmli məqalə dərc olunur.<ref>{{citeweb|url=http://kaspi.az/az/ceyhun-hacibeyli-hesen-bey-zerdabi-haqinda/pages/q/pdf/pages/q.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200903083224/http://kaspi.az/az/ceyhun-hacibeyli-hesen-bey-zerdabi-haqinda/pages/q/pdf/pages/q.pdf|archivedate =3 sentyabr 2020|title=Ceyhun Hacıbəyli Həsən bəy Zərdabi haqında|author=[[Abid Tahirli]]|date=11 iyul 2015|publisher=kaspi.az|accessdate=3 sentyabr 2020}}</ref> Ceyhun Hacıbəyli 22 oktyabr 1962-ci ildə Parisdə dünyasını dəyişib. Burada [[Sen-Klu]] qəbiristanlığında dəfn edilib.<ref>{{kitab3| müəllif=[[Nəsiman Yaqublu]]| başlıq=Bakının qurtuluşu| link=http://anl.az/el/Kitab/2017/Azf-272420.pdf| yer=[[Bakı]]| nəşriyyat=Adiloğlu nəşriyyat| il=2008| səhifə=244| səhifələr=304| isbn=9789952250961}}</ref><ref>{{kitab3|müəllif=[[Abid Tahirli]]|başlıq=Ceyhun Hacıbəylinin həyat və yaradıcılıq yolu|link=http://anl.az/el/Kitab/2019/09/cd/Ar2019-512.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=Elm və təhsil|il=209|səhifə=49|səhifələr=344|isbn=978-9952-8175-0-7}}</ref> == İstiqlal mücahidinin ədəbi irsi == Ceyhun Hacıbəyli yaradıcılığını iki mərhələyə – mühacirətə qədərki və mühacirətdən sonrakı dövrə bölərək tədqiqi məqsədə müvafiqdir. Ədibin yaradıcılığının birinci mərhələsi – 1905-ci ildən başlanan ilk qələm sınaqlarından 1919-cu ilədək olan mühacirətəqədərki dövrü əhatə edir. 1919-cu ildə [[Paris Sülh Konfransı|Parisdə keçirilən sülh konfransı]]nda [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]ni təmsil etmək üçün Parisə gəlmişdir.<ref>{{cite web |url = https://milliyyet.info/2019/05/28/ceyhun-hacib%c9%99yli-28-may-munasib%c9%99til%c9%99-xatir%c9%99/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190715080916/https://milliyyet.info/2019/05/28/ceyhun-hacib%c9%99yli-28-may-munasib%c9%99til%c9%99-xatir%c9%99/ |archivedate = 15 iyul 2019 |title = Ceyhun Hacıbəyli – 28 may münasibətilə xatirə |author = |date = |work = |publisher = Milliyyət Araşdırmalar Mərkəzi |accessdate = |language = }}</ref> Qurucularından biri olduğu [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]ni, ''[[Azərbaycan]]'' qəzetini, Vətənini, əzizlərini, həmvətənlərini… Ceyhun bəy qürbətdə – [[Paris]]də mühacir həyatı yaşayırdı, sovet hökumətinin ondan alası heç nəyi qalmamışdı, canından başqa (hərçənd ki, sovet kəşfiyyat orqanları səsini çıxaran mühacirlərin canını da alır, onları qətlə yetirirdi). O, azad idi, ən azından azad ölkədə yaşayırdı.[[Fayl:Uzeir(right) and Jeyhoun Hajibeyli.jpg|thumb|right|Uzeir(right) and Jeyhoun Hajibeyli.jpg]] İstiqlal mücahidi mühacirətdə bütün qəlbi və qələmi ilə sovet-şər [[imperiya]]sına qarşı döyüşürdü: qəzet, jurnal nəşr edir, [[Fransa]] mətbuatı ilə sıx əlaqə saxlayır, ''Azadlıq'' radiostansiyanın yaradılmasında və fəaliyyətində yardımçı olur, Münhendə SSRİ-ni öyrənən institutla, eləcə də Sovet İttifaqına qarşı soyuq müharibənin mühacirlər arasında təşkilatçısı olan [[Amerika]] Komitəsi ilə əməkdaşlıq edirdi. Ceyhun Hacıbəyli eyni zamanda bədii əsərləri ilə də imperiyaya, onun ideologiyasına, [[Stalin]] rejiminə qarşı amansız mücadilə aparırdı. Yazıçının [[fransız dili]]ndə qələmə aldığı ''Nejdanovun işi'' adlı hekayəsi bu qəbildəndir. Əsər həm ideya-mövzu, həm də kompozisiya baxımından rus dissident ədəbiyyatı nümunələrindən heç də az təsir bağışlamır. Digər tərəfdən isə, bu hekayənin təxminən ötən əsrin 50-ci illərinin ortalarında yazıldığını nəzərə alsaq, o zaman V.Aksyonov, A.Belinkov, L.Borodin, İ.Brodski, V.Voynoviç, A.Qalıç, A.Sinyavski… kimi məşhur rus dissident yazıçılarının yaratdığı ədəbi nümunələrin pioneri, qaranquşu da hesab etmək olar… Nasirin fransız dilində yazdığı "Müəzzinin lənəti" adlı irihəcmli hekayəsi sovet rejiminin din siyasəti və onun kəskin tənqidi baxımdan diqqəti çəkir. Hekayənin mövzusu Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulmasının ilk dövrlərinə təsadüf etsə də, əsərin XX əsrin 50-ci illərində qələmə alındığı bəllidir. 20–30-cu illər Ceyhun bəyin xaricdə yenicə məskunlaşaraq bir tərəfdən [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin tanıdılması, [[Azərbaycan]] mədəniyyətinin xaricdə qızğın təbliğ edilməsi istiqamətində fəallıq göstərdiyi, digər tərəfdən də ailə-məişət problemləri, maddi sıxıntılarla üz-üzə qaldığı dövrdür. Həmin dövr yaradıcılığında Ceyhun bəyin bu səpkili nə bədii, nə də publisistik yazılarına təsadüf edilir. İkinci Dünya müharibəsi dövrü sovet, o cümlədən [[Azərbaycan]] mühacirlərinin durğunluq, fəaliyyətsizlik dövrü kimi xarakterizə edilir. Bu isə ''Müəzzinin lənəti'' əsərinin 50-ci illərin ortalarında – soyuq müharibənin alovlandığı illərdə qələmə alındığını deməyə ciddi əsas verir. Mövzu, ideya və sənətkarlıq baxımından bu hekayə nəinki Ceyhun Hacıbəyli yaradıcılığında, eləcə də ümumən Azərbaycan, o cümlədən mühacirət nəsrində bənzərsiz bir əsərdir. Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulmasının ilk illərindən bəhs edən çox sayda müxtəlif janrlarda qələmə alınmış bədii nümunələr mövcuddur. Köhnəliklə yeniliyin, "ələmlə nəşə"nin mübarizəsi, dindarlarla allahsızların qarşıdurması, məscidlərin bağlanması, mollaların, din xalimlərinin əzablı günləri, gənclərin, komsomolçuların yeni şüar və çağırışlardan eyforiyaya qapılması, qadınların hüquq bərabərliyi uğrunda mücadiləsi sovet yazıçılarının qələmə aldığı əsərlərdə dövrün ruhuna və tələbinə uyğun bədii əksini tapmışdır. Həmin əsərlərdə bir qayda olaraq ''yeni həyat'' qurucuları, dövrün qəhrəmanları tərənnüm olunur, ''köhnələr''in süqutu təsvir edilirdi. ''Müəzzinin lənəti'' hekayəsi ''qırmızı kafirlər''in müəzzinlə mübarizəsindən bəhs edir. Əslində, problem daha dərin, mürəkkəb və qəlizdir. Məsələ burasındadır ki, bolşevik hakimiyyəti, sovet ideologiyası ata müəzzinlə ateist övladı üz-üzə qoymuşdur. Məzmunu real həyatdan – Azərbaycanda sovet hakimiyyəti quruculuğunun ilk illərində bir kənddə baş verən hadisədən – ildırımın vurmasındanmı, yoxsa allahsızların fitnəkar əməlindənmi, hörgüsü partlayan məscid minarəsinə son dəfə can atan müəzzinin oğlu ilə birlikdə uçqunun altında qalıb faciəli şəkildə həlak olmasından götürülmüşdür. Yazıçının epizodik obrazlar da daxil olmaqla, hekayədə təqdim etdiyi bütün tiplər orijinaldır, maraq doğurur, təsirlidir, düşündürür.İstedadlı qələm sahibinin diqqətçəkən publisistika nümunələrindən biri irihəcmli memuarı ''Bir il xəyallarda və… bütöv bir ömür'' adlanır. Bu əsər bir istiqlal aşiqinin gündəliyidir, həyat dastanıdır, memuarın ruhu, xəmiri, belə demək mümkünsə, istiqlal davasından yoğrulmuşdur. Ceyhun bəyin mühacirətdə qələmə aldığı digər publisistika nümunələrinə, həmin əsərlərdə də müəllifin bədii əsərlərində olduğu kimi, sovet ideologiyası, rejimi, kolxoz-sovxoz həyatı, ateist tərbiyəsi, din siyasəti və s. konkret, tutarlı faktlarla kəskin, eyni zamanda yüksək sənətkarlıqla tənqid edilir.<ref>Abid Tahirli "İstiqlal mücahidinin ədəbi irsi"Azərbaycan.-2016.-3 fevral.-№ 24.-S.7.</ref> == Xatirəsi == [[Fayl:Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi (Şuşa).jpg|200px|thumb|right|Ceyhun Hacıbəylinin yaşadığı ev. Şuşa]] Ceyhun Hacıbəylinin uzun illər ailəsi ilə birgə yaşadıqları Şuşadakı evləri 1959-cu ildə [[Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi (Şuşa)|Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi]] kimi fəaliyyətə başlamışdır. Burada Hacıbəyovlar ailəsinə şəxi əşyalar qorunub saxlanırdı. 1992-ci ildə Şuşa şəhəri erməni işğalçıları tərəfindən işğal edildikdən sonra muzey fəaliyyətini dayandırır və eksponatların bir qismi də məhv edilir.<ref name=":0" /><ref>{{cite web|url=http://uzeyir.musigi-dunya.az/az/dom_muzey_shusha.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101210003041/http://uzeyir.musigi-dunya.az/az/dom_muzey_shusha.html|archivedate=10 dekabr 2010|title=Şuşada Ü.Hacıbəyovun ev-muzeyi|publisher=uzeyir.musigi-dunya.az|accessdate=2 sentyabr 2020}}</ref> Bakıda Ceyhun Hacıbəylinin adını daşıyan küçə var.<ref>{{cite web|url=https://wikimapia.org/street/17016257/az/Ceyhunb%C9%99y-Hac%C4%B1b%C9%99yli-k%C3%BC%C3%A7|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200902113116/https://wikimapia.org/street/17016257/az/Ceyhunb%C9%99y-Hac%C4%B1b%C9%99yli-k%C3%BC%C3%A7|archivedate=2 sentyabr 2020|title=Ceyhun Hacıbəyli küçəsi|publisher=wikimapia.org|accessdate=2 sentyabr 2020}}</ref> Ceyhun Hacıbəylinin qələmə aldığı bədii və publisistik əsərlərin, xatirələrin, tədqiqatların, qeydlərin, tərcümələrin bir qisminin — Azərbaycan dilində "Mindiyimiz səfinə", "Zülmə qarşı çıxışın son nəticələri", fransız dilində "Toy", "Baş tutmayan ziyarət", "Səhər", "Məmmədqulunun səyahəti", "Müəzzinin lənəti", "Stalinin öpüşü və ya staxanovçu Fatimə", "Nejdanovun işi", "Bir il xəyallarda və bütöv bir ömür", "Firdovsinin həyatı", "Hafiz Şirazi", "Azərbaycan şairləri", "Batum təəssüratı", "Arşın mal alan", [[Qasım bəy Zakir]]in, [[Əbülqasim Nəbati]]nin, Yusif Nəbinin şeirlərinin tərcüməsi, rus dilində "İlk Azərbaycan operası necə yarandı", "Qanlı ildönümü", "Rus demokratlar bolşeviklərlə harada birləşirlər", "28 May", İngilis dilində "Hacı Kərimin səfəri" və digər əlyazmaları, makina yazıları, eləcə də jurnal və qəzetlərdə dərc olunmuş çox sayda məqalələri Azərbaycan Respublikasının Dövlət Әdəbiyyat və İncəsənət Arxivində 649 nömrəli fondda saxlanılır.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Abid Tahirli]]|başlıq=Ceyhun Hacıbəylinin həyat və yaradıcılıq yolu|link=http://anl.az/el/Kitab/2019/09/cd/Ar2019-512.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=Elm və təhsil|il=209|səhifə=167-168|səhifələr=344|isbn=978-9952-8175-0-7}}</ref> 19 noyabr 2015-ci ildə [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Ceyhun Hacıbəylinin 125 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında sərəncam imzalayıb.<ref>{{cite web |url=http://www.e-qanun.az/framework/31455 |title="Ceyhun Hacıbəylinin 125 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" |author=president.az |date= 19 noyabr 2015|work= |publisher=e-qanun.az|accessdate=30 sentyabr 2018|language=}}</ref>. 2015-ci ildə Azərbaycan mətbuat şurası tərəfindən Ceyhun Hacıbəyli haqqında "Durun gedək evimizə…" adlı sənədli film çəkilib.<ref>{{cite web|url=http://medeniyyet.az/page/news/5020/Milli-metbuatimiz--istiqlal-yolumuz-.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200902113522/http://medeniyyet.az/page/news/5020/Milli-metbuatimiz--istiqlal-yolumuz-.html|archivedate=2 sentyabr 2020|title=Milli mətbuatımız - istiqlal yolumuz|date=10 iyul 2015|publisher=medeniyyet.az|accessdate=2 sentyabr 2020}}</ref> 2018-ci ildə Ceyhun Hacıbəyli və onun mühacirətdəki çətin həyatı haqqında yazıçı-dramaturq Əli Əmirlinin "Nuri-didə Ceyhun" pyesi, Əməkdar incəsənət xadimi Mehriban Ələkbərzadənin quruluşu ilə [[Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrı]]nda səhnəyə qoyulub.<ref>{{cite web|url=https://news.milli.az/culture/631469.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180307205613/https://news.milli.az/culture/631469.html|archivedate=7 mart 2018|title=Musiqili Teatrda "Nuri-didə Ceyhun"un premyerası olacaq|date=7 mart 2018|publisher=milli.az|accessdate=2 sentyabr 2020}}</ref> == Ailəsi == {{əsas|Hacıbəyovlar}} Ceyhun Hacıbəylinin atası [[Mirzə Əbdülhüseyn bəy Hacıbəyov]] 1840-cı ildə [[Şuşa]]da anadan olub. Təhsilli olduğu üçün adının əvvəlinə Mirzə ünvanı əldə edib. [[Xurşidbanu Natəvan]]ın sarayında darğa kimi fəaliyyət göstərib. Daha sonra Xurşidbanu Natəvanın süd bacısı olan [[Əliverdibəyovlar]] nəslinin nümayəndəsi Şirinbəyim xanımla ailə qurub. Bu evlilikdən onların 5 övladı dünyaya gəlib. [[Zülfüqar Hacıbəyov|Zülfüqar]] bəy, [[Üzeyir bəy Hacıbəyli|Üzeyir]] bəy, Ceyhun bəy, Sayad və Abuhəyat xanım.<ref name=":0" /> Ceyhun Hacıbəyli Zöhrə Hacıqasımova-Hacıbəyli ilə ailə həyatı qurub. Bu evlilikdən onların Ceyhun və Timuçin adlı oğulları dünyaya gəlib. Oğlu Ceyhun 1937-ci ildə Paris Hərbi Akademiyasını müvəffəqiyyətlə bitirəndən sonra [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya müharibəsi]]ndə [[Fransa]] uğrunda [[Puatye (rayon)|Puatye]] yaxınlığındakı döyüşlərdə 23 yaşında həlak olur.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Abid Tahirli]]|başlıq=Ceyhun Hacıbəylinin həyat və yaradıcılıq yolu|link=http://anl.az/el/Kitab/2019/09/cd/Ar2019-512.pdf|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=Elm və təhsil|il=209|səhifə=54|səhifələr=344|isbn=978-9952-8175-0-7}}</ref><ref>{{cite web|url=https://report.az/diaspora/paskal-hacibeyli-buse-ceyhun-bey-muhacir-heyatini-cetin-yasayirdi/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200902165534/https://report.az/diaspora/paskal-hacibeyli-buse-ceyhun-bey-muhacir-heyatini-cetin-yasayirdi/|archivedate=2 sentyabr 2020|title=Paskal Hacıbəyli Büşe: "Ceyhun bəy mühacir həyatını çətin yaşayırdı"|author=Vüsalə İsmətqızı|date=20 noyabr 2018|publisher=report.az|accessdate=2 sentyabr 2020}}</ref> Timuçin Hacıbəyli isə [[Paris]]də təhsil alıb, Fransa Alüminium Konserninin baş mühəndisi vəzifəsində çalışıb. 1993-cü ildə dünyasını dəyişib.<ref name=":0" /> === Nəsil ağacı === {{Hacıbəyovlar}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Jeyhun Hajibeyli}} === Əsərləri === * [https://web.archive.org/web/20030904173730/http://www.hajibeyov.com/research/jeyhun/karabakh.pdf Le Dialecte et le folklore du Karabagh (Azerbaidjan du Caucase) / Qarabağın dialekti və folkloru (Qafqaz Azərbaycanı) "Asiatique" jurnalı 1933-cü il Paris.] * [https://web.archive.org/web/20081208181831/http://southcaucasus.org/Jeyhun_Hajibeyli.htm İslam əleyhinə təbliğat və onun Azərbaycandakı metodları 1959-cu il] === Məqalələri === * [https://web.archive.org/web/20200902162514/https://milliyyet.info/tercume/ceyhun-hacib%c9%99yli-28-may-munasib%c9%99til%c9%99-xatir%c9%99/ Ceyhun Hacıbəyli – 28 may münasibətilə xatirə / Milliyyət Araşdırmalar Mərkəzi] === Haqqında yazılan kitablar === * [http://anl.az/el/Kitab/2019/09/cd/Ar2019-512.pdf Ceyhun Hacıbəylinin həyat və yaradıcılıq yolu. — Abid Tahirli. Bakı, "Elm və təhsil", 2019.] === Haqqında çəkilən qısametrajlı filmlər === * [https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=UX7DmJcFqFg&feature=emb_title Sülh göyərçini — Ceyhun Hacıbəyli / Real TV] * [https://www.youtube.com/watch?v=4osMKXHwjLI Durun gedək evimizə / Azərbaycan mətbuat şurası] * [https://www.youtube.com/watch?v=Etwzi6qXDWk Ceyhun Hacıbəyliyə həsr olunmuş "Nuri-didə Ceyhun" pyesi] * [https://www.youtube.com/watch?v=edhSvz8qsMU Bakıdakı məzar yeri boş qalan Ceyhun Hacıbəyli / Belə belə işlər] * [https://www.youtube.com/watch?v=AEd3OFoeHTU "Mühacirlər" — Ceyhun Hacıbəyli / Azərbaycan Diasporuna Dəstək Fondu] * [https://www.youtube.com/watch?v=ZWCNmCP7bAY&feature=emb_title Avropalı gəlin — Ceyhun Hacıbəylinin gəlini Hacıbəylilər haqqında / Real TV] {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Hacıbəyovlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı tərcüməçilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Parisdə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Parisdə dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Fransa azərbaycanlıları]] [[Kateqoriya:Sankt-Peterburqda təhsil almış azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı siyasi mühacirlər]] [[Kateqoriya:Milli Birlik Məclisinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilindən tərcümə edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 46r0jwcn8q7usozob2bvbieltx8ffpi 0 12242 6556803 5934472 2022-07-31T16:08:20Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Nizami''' — kişi adı. {{adaşlar}} *[[Nizami Gəncəvi|Nizami]] — dahi [[Azərbaycan]] şairi *[[Nizami Qaraxani]] — [[Azərbaycan]] şairi *[[Nizami Ağayev]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor. *[[Nizami Mürsəlov]] — kimya elmləri namizədi *[[Nizami Qocayev]] — İsmayıllı rayon polis şöbəsinin rəisi *[[Nizami Salahov]] — Azərbaycanlı futbolçu *[[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası *[[Nizami Vəliyev]] — tibb elmləri namizədi. == Həmçinin bax == * [[Nizami (dəqiqləşdirmə)]] ln4jvc1h5uh2ue82xcwq0wnvd1746tn 0 12733 6557046 6517930 2022-07-31T20:03:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Ateizm}} [[Fayl:Atheismsymbol endorsed by AAI.svg|thumb|Ateizm simvolu]] '''Ateizm''' — fövqəltəbii varlıq və fenomenlərin varlığına dair iddiaların rəddidir. <ref name="encyc-unbelief-def-issues" /><ref name="oxdicphil" /><ref name="religioustolerance" /><ref>{{cite encyclopedia|url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/atheism|encyclopedia=[[OxfordDictionaries.com]]|title=Atheism|publisher=[[Oxford University Press]]|accessdate=2017-04-23|date=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160911080901/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/atheism|archivedate=11 September 2016|url-status=live}}</ref> Daha az bir konsepsiyada ateizm hər hansı ilahi bir varlıq olduğuna dair inancın rəddidir.<ref name="eb2011-atheism" /><ref name="encyc-philosophy" /> Daha da dar bir mənada, ateizm fövqəltəbii yaratıcı fiqurlarının varlığına dair rəddir.<ref name="encyc-unbelief-def-issues" /><ref name="oxdicphil" /><ref name="RoweRoutledge" /><ref>{{cite encyclopedia|url=https://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/#1|encyclopedia=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]|title=Atheism and Agnosticism|publisher=Metaphysics Research Lab, Stanford University|accessdate=|author=J.J.C. Smart|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161211005616/https://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/#1|archivedate=11 December 2016|url-status=live|author-link=J.J.C. Smart|year=2017}}</ref> Ateizm ən ümumi şəkildə [[Tanrının varlığı məsələsi|ən azı bir tanrının mövcudluğu]]na inam olan [[teizm]]lə ziddiyyət təşkil edir.<ref name="reldef" /><ref name="OED-theism">{{cite book|title=Oxford English Dictionary|edition=2nd|year=1989|quote=Belief in a deity, or deities, as opposed to atheism}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/theism|title=Merriam-Webster Online Dictionary|quote=...belief in the existence of a god or gods...|accessdate=2011-04-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514194441/http://www.merriam-webster.com/dictionary/theism|archivedate=14 May 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last=Smart|first=J.J.C.|title=Atheism and Agnosticism|publisher=The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2013 Edition)|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|url=http://plato.stanford.edu/archives/spr2013/entries/atheism-agnosticism/|access-date=26 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202055749/http://plato.stanford.edu/archives/spr2013/entries/atheism-agnosticism/|archive-date=2 December 2013|url-status=live|date=9 March 2004}}</ref> Etimoloji kökə əsasən ateizm qədim yunan sözü olub — "ἄθεος" (ateos) mənası "tanrı yoxdur" deməkdir. Qədim dövrdə daha iri cəmiyyət tərəfindən<ref name="drachmann" /> ibadət edilən tanrılara inanmayan və ya onlara ibadət etməktən imtina edənlər üçün alçaldıcı söz kimi istifadə edilirdi.<ref name="Battling Whitmarsh" /> Ateizm termini ortodoks dindarlar tərəfindən dini inanclarını bölüşməyənlərin kateqoriyalaşdırılmasında istifadə edilirdi.<ref name="Battling Whitmarsh">{{cite book|last1=Whitmarsh|first1=Tim|title=Battling the Gods: Atheism in the Ancient World|publisher=Knopf Doubleday|isbn=978-0-307-94877-9|chapter=8. Atheism on Trial|year=2016}}</ref> Ateizm termini aktual şəkildə 16-cı əsrdə meydana çıxdı.<ref name="Hunter ch 1">{{cite book|last=Wootton|first=David|editor1-last=Hunter|editor1-first=Michael|editor2-last=Wootton|editor2-first=David|title=Atheism from the Reformation to the Enlightenment|url=https://archive.org/details/atheismfromrefor0000unse|date=1992|publisher=Clarendon Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-822736-6|chapter=1. New Histories of Atheism}}</ref> Bununla bərabər, azad düşüncənin yayılması, skeptisist sorğulama və dəvamında dini tənqidin artması ilə ateizm termininin tətbiq nöqtəsi daralmağa başladı. Ateist terminindən istifadə edərək özlərini təyin edən ilk şəxslər 18-ci əsrdə [[maarifçilik dövrü]]ndə yaşayırdılar.{{sfn|Armstrong|1999}}<ref name="Hunter ch 1" /> Fransız İnqilabı "Bənzəri görünməmiş ateizm" ilə insan ağılının üstünlüyünü müdafiə edən tarixin ilk böyük siyasi hərəkatına şahid oldu.<ref name="HancockLambert">{{cite book|last=Hancock|first=Ralph|title=The Legacy of the French Revolution|year=1996|publisher=Rowman and Littlefield Publishers|location=Lanham, Massachusetts|isbn=978-0-8476-7842-6|page=22|url=https://books.google.com/books?id=uPgQy3VJ3iIC|accessdate=2015-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20150930072801/https://books.google.com/books?id=uPgQy3VJ3iIC|archive-date=30 September 2015|url-status=live}} [https://books.google.com/books?id=uPgQy3VJ3iIC&pg=PA22 Extract of page 22] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150929042900/https://books.google.com/books?id=uPgQy3VJ3iIC&pg=PA22|date=29 September 2015}}</ref> Ateist arqumentlər fəlsəfi yanaşmadan sosial və tarixi yanaşmalara qədər uzanır. İlahi varlıqlara inanmamaq üçün empirik sübutların olmaması,<ref name="logical" /><ref>{{cite web|url=http://shook.pragmatism.org/skepticismaboutthesupernatural.pdf|title=Skepticism about the Supernatural|last=Shook|first=John R.|accessdate=2012-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20121018210402/http://shook.pragmatism.org/skepticismaboutthesupernatural.pdf|archive-date=2012-10-18|url-status=dead}}</ref> [[şər problemi]], ziddiyyətli dini mətnlər, yanlışlana bilməyən anlayışların rədd edilməsi, inancsızlıq arqumentləri iləri sürülür.<ref name="logical" /><ref name="Drange-1996" /> Bəzi ateistlərin [[Sekulyarizm|sekulyar]] fəlsəfəni mənimsəməsinə<ref name="honderich" /><ref>{{cite book|last=Fales|first=Evan|title=Naturalism and Physicalism|postscript=,}} in {{harvnb|Martin|2006|pp=122–131}}.</ref> baxmayaraq, bütün ateistlərin riayət etdiyi bir ideologiya və ya davranış dəsti yoxdur.<ref>{{harvnb|Baggini|2003|pp=3–4}}.</ref> Ateizm teizmdən daha həssas bir mövqedədir, buna görə tanrının mövcud olmaması iddiasının sübut olunması ateistlər üzərinə şamil edilmir, lakin teizmin məntiqliliyini təmin etmək üçün teistlər tanrının mövcudluğunu sübut etməlidir.<ref>{{harvnb|Stenger|2007|pp=17–18}}, citing {{cite book|last=Parsons|first=Keith M.|title=God and the Burden of Proof: Plantinga, Swinburne, and the Analytical Defense of Theism|url=https://archive.org/details/godandtheburdeno0000pars|year=1989|location=Amherst, New York|publisher=Prometheus Books|isbn=978-0-87975-551-5}}</ref> Ateizm konsepsiyaları fərqlilik göstərdiyindən, ateistlərin mövcud sayının dəqiq qiymətləndirilməsi çətindir.<ref name="Martin2007">{{cite book|last=Zuckerman|first=Phil|editor=Martin, Michael T|title=The Cambridge Companion to Atheism|year=2007|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=978-0-521-60367-6|ol=22379448M|page=56|url=https://books.google.com/books?id=tAeFipOVx4MC&pg=PA56|accessdate=2011-04-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20151031223718/https://books.google.com/books?id=tAeFipOVx4MC&pg=PA56|archive-date=31 October 2015|url-status=live}}</ref> [[WIN/GIA|Win-Gallup Beynəlxalq tədqiqatlarına]] görə, 2012-ci ilin əvvəlində keçirilən sorğuda respondentlərin 13 %-i "etiqadlı ateist" idi.<ref name="WIN/GIA">{{cite web|author=<!--none specified-->|url=http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf|title=Religiosity and Atheism Index|publisher=[[WIN/GIA]]|date=27 July 2012|location=Zurich|accessdate=2013-10-01|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021065544/http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf|archivedate=21 October 2013|df=dmy-all}}</ref> Bu göstərici 2015-ci ildə 11 %,<ref name="wingia2">{{cite web|author=<!--none specified-->|url=https://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2015/04/13/399338834/new-survey-shows-the-worlds-most-and-least-religious-places|title=New Survey Shows the World's Most and Least Religious Places|publisher=[[NPR]]|date=13 April 2015|accessdate=2015-04-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20150506110630/http://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2015/04/13/399338834/new-survey-shows-the-worlds-most-and-least-religious-places|archive-date=6 May 2015|url-status=live}}</ref> 2017-ci ildə isə 9 % idi.<ref name="WINGIA 2017" /> Bununla yanaşı, digər tədqiqatçılar [[WIN/GIA|WIN/Gallup]] göstəriciləri ilə ehtiyatlı olmağı məsləhət görmüşlər. Çünki onilliklər ərzində eyni müşahidədən istifadə edən və daha böyük nümunə ölçüsünə malik olan digər tədqiqatlar ardıcıl olaraq aşağı göstəricilərə çatmışdır.<ref name="Demographics Oxford Keysar">{{cite book|last1=Keysar|first1=Ariela|last2=Navarro-Rivera|first2=Juhem|editor1-last=Bullivant|editor1-first=Stephen|editor2-last=Ruse|editor2-first=Michael|title=The Oxford Handbook of Atheism|date=2017|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-964465-0|chapter=36. A World of Atheism: Global Demographics}}</ref> [[BBC|Britan Yayım Korporasiyası (BBC)]] tərəfindən 2004-cü ildə aparılan araşdırmada ateistlərin dünya əhalisinin 8 %-ni təşkil etdiyi qeyd edildi.<ref name="BBC-2004-demographics" /> Digər köhnə təxminlər ateistlərin dünya əhalisinin 2 %-ni, dinsizlərin isə 12 %-ni təşkil etdiyini göstərmişdi.<ref name="eb2007-demographics" /> Bu sorğulara görə, [[Avropa]] və [[Şərqi Asiya]] ən yüksək ateizm göstəricisi olan bölgələrdir. 2015-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] əhalisinin 61 %-nin ateist olduğu müəyyən edilmişdi.<ref name="GallupInternational">{{cite web|title=Gallup International Religiosity Index|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/files/2015/04/WIN.GALLUP-INTERNATIONAL-RELIGIOUSITY-INDEX.pdf|website=Washington Post|publisher=WIN-Gallup International|date=April 2015|access-date=9 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160201065414/https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/files/2015/04/WIN.GALLUP-INTERNATIONAL-RELIGIOUSITY-INDEX.pdf|archive-date=1 February 2016|url-status=live}}</ref> [[Avropa İttifaqı]]nda keçirilən 2010-cu il [[Avrobarometr]] sorğusuna əsasən, AB əhalisinin 20 %-i "hər hansı bir ruh, tanrı və ya "həyat gücünə" inanmır.<ref name="EU">{{cite book|author=|title=Social values, Science and Technology|publisher=Directorate General Research, European Union|year=2010|pages=207|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf|accessdate=2011-04-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430163128/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf|archivedate=30 April 2011|url-status=dead}}</ref> == Təyini və növləri == Ateizmi necə ən yaxşı şəkildə təyin və təsnifləndirmək üzərində fikir ayrılıqları mövcudur;<ref name="eb1911-atheism" /> hansı fövqəltəbii qüvvənin tanrı hesab edilməsi, öz-özlüyündə ixtiyari düşüncədirmi, yoxsa fəlsəfi mövqemi, ya da birinin olmaması, şüurlu imtinamı tələb etməsi, yoxsa açıq-aydın imtinamı tələb etməsi kimi mövzularda rəqabət aparılır. Ateizm [[aqnostisizm]]lə uzlaşma xüsusiyyətinə görə eyni qəbul edilir<ref name="agnosticism-compatible" /><ref name="flint-agnostic-atheism" /><ref name="encyc-unbelief-compatible" /><ref name="martin-agnosticism-entails" /><ref name="barker-agnostic-atheism" /><ref name="besant-open-to-new-truth" /><ref name="holyoake-question-of-probability" />, həmçinin bir-biri ilə ziddiyyət təşkil etdiyi qeyd olunur.<ref name="eb2011-atheism-critique" /><ref name="eb2011concise-atheism" /><ref name="eb1911-atheism-sceptical" /> Müxtəlif kateqoriyalar ateizmin müxtəlif formalarını ayırd etmək üçün istifadə edilir. === Diapozon === Ateizmin təyin edilməsi ilə əlaqədar qeyri-müəyyənliklərdən bir qismi, "tanrı" və "ilah" kəlimələrinin tərifi ilə bağlı uzlaşmada yaşanan çətinliklərlə əlaqədardır. Tanrı və ilah anlayışlarının çoxluğu ateizmin tətbiqi ilə bağlı fərqli düşüncələrə gətirib çıxarır. Roma papası xristianları [[Paqanizm|ilahiləşdirilmiş bütlərə]] ibadət etmədiklərinə görə ateist olaraq günahlandırırdı. Teizmin hər hansı bir ilahi inancı əhatə etdiyi kimi başa düşülməsi ilə, tədricən bu aspekt xoşagəlməz hala düşdü.{{sfn|Martin|2006}} İnkar edilən fenomenlərin diapozonuna gəldikdə isə, ateizm hər bir ilahi varlığın, [[Spiritualizm|spiritual]], [[Fövqəltəbii qüvvə|fövqəltəbii]] ya da transsendental anlayışların, [[buddizm]], [[hinduizm]], [[caynizm]] və [[daosizm]] kimi bir çoxuna qarşı çıxa bilər.<ref name="eb2011-Rejection-of-all-religious-beliefs" /> === Örtülü və açıq === Ateizmin tərifi bir insanın ateist kimi qəbul edilməsi üçün ilahi varlıqların anlayışına yanaşma dərəcəsinə görə dəyişir. Ateizm bəzən hər hansı bir ilahi varlığın mövcud olduğuna dair sadə inamın olmaması ilə müəyyən edilmişdir. Bu geniş tərifə yeni doğulmuş və [[Teokratiya|teokratik]] fikirlərə məruz qalmayan insanlar daxil edilir. [[Pol Anri Holbax]] deyirdi: "Hər uşaq ateist olaraq doğulur: onların tanrı haqqında fikirləri yoxdur."<ref>{{cite book|last=d'Holbach|first=P.H.T.|authorlink=Baron d'Holbach|title=Good Sense|url=http://www.gutenberg.org/ebooks/7319|year=1772|accessdate=2011-04-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20110623131908/http://www.gutenberg.org/ebooks/7319|archive-date=23 June 2011|url-status=live}}</ref> Eyni şəkildə, Corc Smit (1979) bu fikri irəli sürür: "Teizm ilə tanış olmayan adam, bir tanrıya inanmadığı üçün ateistdir. Bu kateqoriyaya, bu məsələləri başa düşmək üçün konseptual qabiliyyəti olan, lakin bu məsələlərdən hələ xəbərsiz olan uşaqlar da daxildir. Bu uşağın tanrıya inanmaması onun ateist olması deməkdir."<ref>{{harvnb|Smith|1979|p=14}}.</ref> Örtülü ateizm "şüurlu şəkildə rədd edilmədən teist inancının olmaması" və açıq ateizm isə inancın şüurlu şəkildə rədd edilməsidir. [[Ernest Naqel]] Smitin ateizm təriflərinin ziddiyətli olduğunu hesab edir və göstərir ki, sadəcə ''açıq ateizm "''doğru ateizm"dir və örtülü ateizm yanlız "teizmin yoxluğudur".<ref name="Nagel1959">{{cite book|title=Basic Beliefs: The Religious Philosophies of Mankind|chapter=Philosophical Concepts of Atheism|first=Ernest|last=Nagel|authorlink=Ernest Nagel|year=1959|publisher=Sheridan House|quote=I must begin by stating what sense I am attaching to the word "atheism," and how I am construing the theme of this paper. I shall understand by "atheism" a critique and a denial of the major claims of all varieties of theism. &nbsp;... atheism is not to be identified with sheer unbelief, or with disbelief in some particular creed of a religious group. Thus, a child who has received no religious instruction and has never heard about God is not an atheist – for he is not denying any theistic claims. Similarly in the case of an adult who, if he has withdrawn from the faith of his father without reflection or because of frank indifference to any theological issue, is also not an atheist – for such an adult is not challenging theism and not professing any views on the subject. &nbsp;... I propose to examine some ''philosophic'' concepts of atheism&nbsp;...}} reprinted in ''Critiques of God'', edited by Peter A. Angeles, Prometheus Books, 1997.</ref> Qraham Oppi bir tanrının nə olduğunu başa düşmək imkanından məhrum olanları ''günahsızlar'' olaraq təsnif edir. Oppiyə görə, bu təsnifə bir aylıq körpələr, ağır beyin travması olan insanlar və ya ağırlaşmış [[Demensiya|demansiya]] xəstələri daxildir.{{sfn|Oppy|2018|p=4|ps=: Agnostics are distinguished from innocents, who also neither believe that there are gods nor believe that there are no gods, by the fact that they have given consideration to the question of whether there are gods. Innocents are those who have never considered the question of whether there are gods. Typically, innocents have never considered the question of whether there are gods because they are not able to consider that question. How could that be? Well, in order to consider the question of whether there are gods, one must understand what it would mean for something to be a god. That is, one needs to have the concept of a god. Those who lack the concept of a god are not able to entertain the thought that there are gods. Consider, for example, one-month-old babies. It is very plausible that one-month-old babies lack the concept of a god. So it is very plausible that one-month-old babies are innocents. Other plausible cases of innocents include chimpanzees, human beings who have suffered severe traumatic brain injuries, and human beings with advanced dementia}} === Pozitiv və neqativ === Antoni Fliu və Maykıl Martin kimi filosoflar pozitiv (güclü) ateizm ilə neqativ (zəif) ateizmin bir-biri ilə ziddiyət təşkil etdiyini hesab edirlər.<ref name="presumption">{{harvnb|Flew|1976|pp=14ff}}: "In this interpretation, an atheist becomes: not someone who positively asserts the non-existence of God; but someone who is simply not a theist. Let us, for future-ready reference, introduce the labels 'positive atheist' for the former and 'negative atheist' for the latter."</ref>{{sfn|Martin|2006}} Pozitiv ateizm açıq şəkildə təsdiq edir ki, heç bir tanrı mövcud deyil. Neqativ ateizm isə daha çox qeyri-teizmin digər bütün formalarına daxildir. Bu təsnifata əsasən, kim bir teist deyilsə, ya neqativ ateist, ya da pozitiv ateistdir. Neqativ və pozitiv terminlərinin köhnə mənşəyə aid olmasına və fəlsəfi ədəbiyyatda<ref name="presumption" /> və katolik [[apologetika]]sında istifadə edilməsinə baxmayaraq, ''güclü'' və ''zəif'' terminləri nisbətən yenidir.<ref>{{cite journal|url=http://www.nd.edu/Departments/Maritain/jm3303.htm|title=On the Meaning of Contemporary Atheism|journal=The Review of Politics|first=Jacques|last=Maritain|date=July 1949|volume=11|issue=3|pages=267–280|doi=10.1017/S0034670500044168|ref=harv|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20051113062053/http://www.nd.edu/Departments/Maritain/jm3303.htm|archivedate=13 November 2005}}</ref> Ateizmin bu demarkasiyası əsasında, ən çox aqnostiklər neqativ ateist hesab olunur. Misal olaraq, Martinin [[aqnostisizm]]in neqativ ateizmə yol açdığını<ref name="martin-agnosticism-entails" /> iddia etməsinə baxmayaraq, bir çox aqnostik, öz əqidəsini ateizmdən fərqli görür.<ref name="Kenny2006" /><ref>{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/omar-baddar/why-im-not-an-atheist-the-case-for-agnosticism_b_3345544.html|title=Why I'm Not an Atheist: The Case for Agnosticism|date=28 May 2013|publisher=Huffington Post|accessdate=2013-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20131209105433/http://www.huffingtonpost.com/omar-baddar/why-im-not-an-atheist-the-case-for-agnosticism_b_3345544.html|archive-date=9 December 2013|url-status=live}}</ref> Onlar ateizmi teizmdən ya da eyni inanc bərabərliyi tələb edilməsindən daha haqlı olmadığını hesab edə bilərlər.<ref name="Kenny2006">{{cite book|first=Anthony|last=Kenny|authorlink=Anthony Kenny|title=What I believe|chapter=Why I Am Not an Atheist|publisher=Continuum|isbn=978-0-8264-8971-5|quote=The true default position is neither theism nor atheism, but agnosticism&nbsp;... a claim to knowledge needs to be substantiated; ignorance need only be confessed.|year=2006}}</ref> Biliyin etibarsızlığı iddiası və ya tanrıların varlığına qarşı çıxmaq bəzən ateizmin bir inanc sıçrayışı tələb etməsinin göstəricisidir.<ref>{{cite news|title=Many atheists I know would be certain of a high place in heaven|url=http://www.irishtimes.com/newspaper/opinion/2009/0725/1224251303564.html|last=O'Brien|first=Breda|authorlink=Breda O'Brien|work=Irish Times|accessdate=2011-04-09|date=7 July 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110520132651/http://www.irishtimes.com/newspaper/opinion/2009/0725/1224251303564.html|archivedate=20 May 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last=Warner|first=Matthew|url=http://www.ncregister.com/blog/matthew-warner/more-faith-to-be-an-atheist-than-a-christian|title=More faith to be an atheist than a Christian|date=8 June 2012|accessdate=2013-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20130603062347/http://www.ncregister.com/blog/matthew-warner/more-faith-to-be-an-atheist-than-a-christian|archive-date=3 June 2013|url-status=live}}</ref> Bu arqumentlərə qarşı ümumi ateist cavablara bunlar daxildir; isbatlanmamış dini təkliflər digər isbatsız təkliflər qədər etibarsız olmağa layiqdir<ref>{{harvnb|Baggini|2003|pp=30–34}}. "Who seriously claims we should say 'I neither believe nor disbelieve that the Pope is a robot', or 'As to whether or not eating this piece of chocolate will turn me into an elephant I am completely agnostic'. In the absence of any good reasons to believe these outlandish claims, we rightly disbelieve them, we don't just suspend judgement."</ref> və bir tanrının varlığının isbat edilə bilməməsi bir və ya digər imkanlı ehtimalın bərabərliyi demək deyildir.<ref>{{harvnb|Baggini|2003|p=22}}. "A lack of proof is no grounds for the suspension of belief. This is because when we have a lack of absolute proof we can still have overwhelming evidence or one explanation which is far superior to the alternatives."</ref> Şotlandıyalı filosof Con Smart hətta müdafiə edir ki, "bəzən bir ateist özünü hətta ehtirasla, fəlsəfi spektizmin əsasında bizə riyaziyyat və formal məntiqin həqiqətləri xaricində, hər şeyi bilə bilərik deməyi qadağan edən, məntiqsiz bir aqnostiq olaraq təsvir edə bilər."<ref name="stanford">{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/|title=Atheism and Agnosticism|first=J.C.C.|last=Smart|date=9 March 2004|publisher=Stanford Encyclopedia of Philosophy|accessdate=2011-04-09|archive-url=https://www.webcitation.org/654hYPmzk?url=http://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/|archive-date=30 January 2012|url-status=live}}</ref> Nəticədə, [[Riçard Dokinz]] kimi bəzi ateist müəlliflər teist, ateist və aqnostik mövqelərini [[teistik yəqinlik spektrumuna]] görə fərqləndirməyi təklif edir, hansı ki, hər birinin "tanrının varlığının" şərhi fərqli şəkildədir.{{sfn|Dawkins|2006|p=50}} === Təyini mümkünsüz ya da qeyri-məhdud olaraq === XVIII əsrin əvvəllərində qərb dünyasında tanrının varlığı belə qəbul edildi və hətta həqiqi ateizmin mümkünatı da sorğulandı ki, buna [[innatizm]] deyilirdi, hansı ki, insanların doğuşdan tanrı inancına sahib olduğunu və ateizmin sadəcə bu inancı sonradan inkar etdiyini qəbul edən bir düşüncə mövqeyidir.<ref>{{cite book|last=Cudworth|first=Ralph|authorlink=Ralph Cudworth|title=The True Intellectual System of the Universe: the first part, wherein all the reason and philosophy of atheism is confuted and its impossibility demonstrated|url=https://archive.org/details/trueintellectual1678cudw|year=1678}}</ref> Həmçinin ateistlərin tanrıya böhran vaxtı olan "ölüm döşəyi çevrilməsi" müddətində inandıqlarını iddia edən düşüncə mövqeyi də vardır və "səngərdə ateist olmaz" şəklində də adlandırılır.<ref>See, for example: {{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/features/ohair090896.htm|title=Atheist Group Moves Ahead Without O'Hair|first=Sue Anne|last=Pressley|newspaper=The Washington Post|date=8 September 1996|accessdate=2014-10-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20171008044601/http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/features/ohair090896.htm|archive-date=8 October 2017|url-status=live}}</ref> Bununla birlikdə bu görüşün əksinə bir çox misallar gətirilir, onlardan biri hərfi mənası ilə "səngərdəki ateist" şəklindədir.<ref>{{cite web|last=Lowder|first=Jeffery Jay|year=1997|title=Atheism and Society|url=http://www.infidels.org/library/modern/jeff_lowder/society.html|accessdate=2011-04-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110522025011/http://www.infidels.org/library/modern/jeff_lowder/society.html|archivedate=2011-05-22|url-status=dead}}</ref> Bəzi ateistlər "ateizm" termininin ehtiyaclılığı üzərində şübhəlidirlər. Sem Heyrisin özünün yazdığı Xristian ümmətinə məktub kitabında deyirdi. {{Sitat|Əslində, ateizm bir termindir hansı ki, mövcud olmamalıdır. Heç kimin özünü "qeyri-astroloq" ya da "qeyri-əlkimyaçı" şəklində müəyyənləşdirməsinə ehtiyacı yoxdur. Bizim, Elvisin hələ də həyatda olduğuna, ya da yad planetlilərin qalaktikamızdan keçib, sadəcə bir fermerə və onun mal-qarasına sataşdığına şübhə ilə yanaşanlar üçün onları təyin edəcək sözlərimiz yoxdur. Ateizm dərrakəli insanların əsassız dini inanclara qarşı çıxışının gurultusundan başqa bir şey deyil.{{sfn|Harris|2006|p=[https://books.google.com/?id=ypyMZlkgHGIC&pg=PA51&dq=%22No+one+ever+needs+to+identify+himself+as+a+%22non-astrologer%22%22or+a%22%22non-alchemist%22 51]}}}} === Praqmatik ateizm === Praqmatik ateizm dini inancları, tanrı və ya tanrılara olan inancı rədd etməyi lazım bilən bir görüşdür. Bu görüşə əsasən, bu cür fenomenlər praqmatik həyat üçün lazımsızdır. Bu düşüncə növü [[apateizm]] və praktiki ateizmlə əlaqəlidir.<ref>{{Cite web|url=http://atheism.about.com/od/Atheist-Dictionary/g/Definition-Pragmatic-Atheist.htm|title=What is a Pragmatic Atheist?|access-date=24 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161124091404/http://atheism.about.com/od/Atheist-Dictionary/g/Definition-Pragmatic-Atheist.htm|archive-date=24 November 2016|url-status=dead}}</ref> == Arqumentlər == [[Fayl:D'Holbach.jpg|thumb|[[Pol Anri Holbax]]]] === Epistemoloji arqumentlər === Ateistlər, həmçinin, tanrının varlığının bilinəməyəcəyini və ya varlığının isbatlanamayacağını müdafiə edirlər. İkinciyə müxtəlif formalar alan [[aqnostisizm]] deyilir. İmmanent fəlsəfəsində ilahilik insan zehni də daxil olmaqla dünyanın özündən ayrılmazdır və hər bir insanın [[şüur]]u [[subyekt]]ə kilidlidir. Aqnostisizmin bu formasına görə, perspektivdə bu cür məhdudiyyət tanrıya olan inancdan onun mövcudluğunun iddialarına hər hansı bir obyektiv nəticə çıxarmanın qarşısını alır. Kantın [[Rasionalizm|rasionalistik]] aqnostisizmi və [[Maarifçilik dövrü|maarifçilik]] yalnız insan rasionallığı əsasındakı bilgiləri qəbul edir; bu növ ateizmə görə, tanrılar prinsipal olaraq müəyyən edilə bilən olmadıqlarına görə onların mövcudluqları bilinə bilməz. [[Devid Yum|Yumun]] fikirlərinə əsaslanan [[skeptisizm]] hər şey haqqında əminliyin mümkün olmadığını iddia edir və buna görə də bir tanrının mövcud olub-olmadığı bilinə bilməz. Yum hesab edir ki, bu cür müşahidə edilə bilməyən metafizik anlayışlar "səfehlik və illüziya" olaraq rədd edilməlidir.<ref name="hume-metaphysics" /> [[İqnostisizm]] də daxil olmaqla [[Ontologiya|ontoloji]] və [[Epistemologiya|epistemoloji]] olaraq təsnif edilən ateizmin arqumentlərinə görə, "tanrı" kimi əsas terminlər və "tanrı hər şeyə qadirdir" kimi ifadələr mənasız və ya aydın deyil. Teoloji qeyri-koqnitvizm "tanrı mövcuddur" ifadəsinin bir müddəa olmadığını, ancaq cəfəngiyat və ya idrak baxımından mənasız olduğunu söyləyir. Bu cür düşünən şəxslərin hansılarının ateist, hansılarının aqnostik olaraq təsnif edilməsi müzakirə edilmişdir. Alfred Ayer və Teoder Drenq hər iki kateqoriyani inkar edib, "Tanrı mövcuddur" ifadəsinin ateist və aqnostiklər tərəfindən müddəa olaraq qəbul edildiyini hesab edirlər: bunun əvəzinə qeyri-koqnitvizmi öz kateqoriyasına yerləşdirirlər..<ref>[[Theodore Drange|Drange, Theodore M.]] (1998). "[http://www.infidels.org/library/modern/theodore_drange/definition.html Atheism, Agnosticism, Noncognitivism] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130723234754/http://www.infidels.org/library/modern/theodore_drange/definition.html |date=23 July 2013 }}". [[Internet Infidels]], ''Secular Web Library''. Retrieved 2007-APR-07.</ref><ref>[[Alfred Ayer|Ayer, A. J.]] (1946). ''Language, Truth and Logic''. Dover. pp. 115–116. In a footnote, Ayer attributes this view to "Professor H.H. Price".</ref> === Metafizik arqumentlər === Filosof Zofia Zdibika yazır: <blockquote>"Metafizik ateizm … metafizik monizmə (gerçəkliyin homogenliyinə) əsaslanan bütün doktrinaları özündə cəmləşdirir. Metafizik ateizm bunlardan biridir : a) mütləq — Tanrı varlığının materialist monizmlə əlaqəli açıq şəkildə inkar edilməsi (həm materialist cərəyanlar, həm qədim, həm də müasir dövrdə); b) nisbi — bütün fəlsəfələrdə tanrının örtülü olaraq inkar edilməsi, mütləqin varlığını qəbul edərkən, mütləq olanın tanrıya uyğun atributlardan heç birinə sahib olmadığını düşünmək: transsendens, fərdi obraz və ya vəhdət. Nisbi ateizm idealist monizmlə əlaqələndirilir ([[panteizm]], [[pananteizm]], [[deizm]])."<ref>{{harvnb|Zdybicka|2005|p=19}}.</ref> </blockquote> [[Fayl:Epikouros_BM_1843.jpg|left|thumb|[[Epikür]] ilk dəfə [[şər problemi]]nə açıqlama gətirmişdir. Devid Yum, ''Təbii Dinə dair Dialoqlarında'' (1779) Epikürün arqumentindən sitat gətirir:{{sfn|Hume|1779}} "Tanrı şərin qarşısını almaq istəyir, amma bacarmırmı? Elə isə o gücsüzdür. Bacarır, ancaq bunu istəmirmi? Onda şər tanrının özüdür. Həm bacarır, həm də istəyirmi? Elə isə onda şər haradan gəlir? Tanrı şərin qarşısını almağı nə bacarmır, nə də istəmirmi? Elə isə nəyə görə onu Tanrı adlandırırıq?"]] === Məntiqi arqumentlər === Bəzi ateistlər hesab edir ki, [[xristianlıq]]daki tanrı kimi müxtəlif tanrı anlayışları məntiqi ziddiyət təşkil edən keyfiyyətlərə sahibdir. Bu cür ateistlər tanrının varlığına qarşı onun mükəmməllik, yaradıcılıq statusu, dəyişməzlik, hər şeyi bilmə, hər şeyə qadir olma, hər yerdə birdən ola bilmə, üstünlük, transsendenslik, yeganəlik, qeyri-fizikilik, ədalətlilik və mərhəmətlilik kimi bəzi xüsusiyyətləri arasındaki təzadları irəli sürən deduktiv arqumentlər təqdim edirlər.<ref name="logical">{{cite web|author=Various authors|url=http://www.infidels.org/library/modern/nontheism/atheism/logical.html|title=Logical Arguments for Atheism|publisher=[[Internet Infidels]]|website=The Secular Web Library|accessdate=2012-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20121117012714/http://www.infidels.org/library/modern/nontheism/atheism/logical.html|archive-date=2012-11-17|url-status=dead}}</ref> Teodisik ateistlər hesab edir ki, yaşadıqları dünya ilahiyətçilər tərəfindən tanrı və ya tanrılara istinad edilən keyfiyyətlərlə uzlaşa bilməz. Onlar iddia edir ki, hər şeyi bilən, sonsuz güclü və hər şeyə qadir bir tanrı, şər və izdirabın olduğu və ilahi sevginin bir çox insandan gizlədildiyi bu dünya ilə uyğun deyil.<ref name="Drange-1996">{{cite web|first=Theodore M.|last=Drange|authorlink=Theodore Drange|year=1996|url=http://www.infidels.org/library/modern/theodore_drange/aeanb.html|title=The Arguments From Evil and Nonbelief|publisher=[[Internet Infidels]]|website=Secular Web Library|accessdate=2012-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20070110135633/http://www.infidels.org/library/modern/theodore_drange/aeanb.html|archive-date=2007-01-10|url-status=dead}}</ref> Bənzər bir arqument [[Buddizm]]in banisi [[Qautama Budda|Siddharta Qautamaya]] aid edilir.<ref>V.A. Gunasekara, {{cite web|url=http://www.buddhistinformation.com/buddhist_attitude_to_god.htm|title=The Buddhist Attitude to God|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102053643/http://www.buddhistinformation.com/buddhist_attitude_to_god.htm|archivedate=2 January 2008}} In the Bhuridatta Jataka, "The Buddha argues that the three most commonly given attributes of God, viz. omnipotence, omniscience and benevolence towards humanity cannot all be mutually compatible with the existential fact of dukkha."</ref> === Dinə qarşı reduksionist yanaşmalar === Filosof [[Lüdviq Andreas Feyerbax|Lüdviq Feyerbax]]<ref>Feuerbach, Ludwig (1841) ''[[The Essence of Christianity]]''</ref> və psixoanalist [[Ziqmund Freyd]] hesab edir ki, tanrı və digər dini inanclar insan uydurmaları olub müxtəlif psixoloji və emosional istəkləri və ya ehtiyacları qarşılamaq üçün yaradılmışdır. Bu, həmçinin, bir çox [[Buddizm|Buddistin]] də görüşüdür.<ref>Walpola Rahula, ''What the Buddha Taught.'' Grove Press, 1974. pp. 51–52.</ref> Feyerbaxın çalışmalarından təsirlənən [[Karl Marks]] və [[Fridrix Engels]] hesab edirlər ki, din və tanrı inancı hakimiyyətdəkilər tərəfindən fəhlə sinfini əzmək üçün istifadə olunan ictimai funksiyalardır. [[Mixail Bakunin|Mixail Bakninin]] fikrincə, "Tanrı ideyası insanın məntiqi mühakiməsindən və ədalətliliyindən imtinanı nəzərdə tutur; insan azadlığının ən qətiyyətli inkarıdır və istər nəzəriyyədə, istərsə də praktikada mütləq olaraq bəşəriyyətin əsarəti ilə sonlanır." O, [[Volter]]in məşhur "tanrı mövcud olmasaydı, onu yaratmaq lazım gələrdi" aforizminə "əgər həqiqətən tanrı varsa, onu məhv etməliyik", şəklində cavab verir.<ref>{{cite web|url=http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/bakunin/godandstate/godandstate_ch1.html|title=God and the State|last=Bakunin|first=Michael|authorlink=Michael Bakunin|year=1916|website=|publisher=New York: Mother Earth Publishing Association|accessdate=2011-04-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521195435/http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/bakunin/godandstate/godandstate_ch1.html|archivedate=2011-05-21|url-status=dead}}</ref> Artıq dövrümüzdə belə bəzi ateistlər tərəfindən "Yeni ateizm" adı altında bir hərəkat yaradıldı. "[[Yeni Ateizm]]" hərəkatının məqsədi xurafat, din və irrasionalizm kimi fikirlərin, xüsusilə dövlətdə, təhsildə, siyasətdə təsirinin hiss olunduğu hər dövrdə onlarla mübarizə aparmaq, tənqid etmək, yalanlarını ifşa etməkdən irəli gəlir. "[[Yeni Ateizm]]" termini ilk dəfə 2006-cı ildə Wired jurnalında dərc olunan məqaləsində [[Gary Wolf]] tərəfindən istifadə edilmişdir. === Ateizm, din və spirituallıq === Ateizm [[Hinduizm]], [[Caynizm]], [[Buddizm]], Sinteizm, [[Raelizm]]<ref>{{cite book|author=The Raelian Foundation|title=Intelligent Design|url=http://www.rael.org/request.php?1|year=2005|page=312|access-date=11 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140707122732/http://www.rael.org/request.php?1|archive-date=7 July 2014|url-status=dead}}</ref> kimi dini və spiritual inanc sistemləri, Vikka kimi<ref name="Wicca">{{cite book|last=Matthews|first=Carol S.|url=https://books.google.com/?id=stQQJlV9FT8C&pg=PA115&dq=neopaganism+atheism#v=onepage&q&f=false|title=New Religions|publisher=Chelsea House Publishers|quote=There is no universal worldview that all Neo-Pagans/Wiccans hold. One online information source indicates that depending on how the term ''God'' is defined, Neo-Pagans might be classified as monotheists, duotheists (two gods), polytheists, pantheists, or atheists.|year=2009|isbn=978-0-7910-8096-2}}</ref> neopaqanik cərəyanlarda<ref name="Neopaganism">{{cite book|editor1-last=Claydon|date=2005|first7=Simeon|last8=Riecke|first8=Christina|last9=Smulo|first9=John|display-authors=1|title=Religious and Non-Religious Spirituality in the Western World ("New Age")|first6=Ken|work=A New Vision, A New Heart, A Renewed Call|volume=2|publisher=William Carey Library|isbn=978-0-87808-364-0|page=194|url=https://books.google.com/?id=RfGhUW8RdUIC&pg=PA194&dq=neopaganism+atheism|last7=Payne|last6=Mulholland|editor1-first=David|first1=Philip|editor2-last=Harper|editor2-first=Anne C.|editor3-last=Morehead|editor3-first=John W.|display-editors=1|last1=Johnson|last2=Clifford|first5=John W.|first2=Ross|last3=Lewis|first3=Mark|last4=Madsen|first4=Ole Skjerbaek|last5=Morehead|quote=Although Neo-Pagans share common commitments to nature and spirit there is a diversity of beliefs and practices&nbsp;... Some are atheists, others are polytheists (several gods exist), some are pantheists (all is God) and others are panentheists (all is in God).}}</ref> qəbul edilmişdir. Hinduizmdəki Astika məktəbi ateizmi moşka üçün etibarlı bir yol sayır, ancaq çətinlik var ki, ateist öz səyahətində ilahidən kömək gözləyə bilməz.<ref>{{cite book|last=Chakravarti|first=Sitansu|title=Hinduism, a way of life|publisher=Motilal Banarsidass|year=1991|page=65|url=https://books.google.com/books?id=J_-rASTgw8wC&pg=PA71|isbn=978-81-208-0899-7|quote=For the thoroughgoing atheist, the path is extremely difficult, if not lonely, for he can not develop any relationship of love with God, nor can he expect any divine help on the long and arduous journey.|access-date=13 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20170413105302/https://books.google.com/books?id=J_-rASTgw8wC&pg=PA71|archive-date=13 April 2017|url-status=live}}</ref> Caynizm kainatın əbədi olduğunu və yaradıcı bir tanrıya ehtiyacı olmadığını düşünür, halbuki, onlar zamanın və məkanın sərhədlərini aşan və İndradan daha güclü olan<ref>{{cite book|last=Muni Nagraj|editor=|title=Āgama and Tripiṭaka: A Comparative Study : a Critical Study of the Jaina and the Buddhist Canonical Literature, Volume 1|publisher=Today & Tomorrow's Printers and Publishers|location=|isbn=978-81-7022-730-4|oclc=|page=203|year=1986}}</ref> [[Tirtankaralar]]a ibadət edirlər.<ref name="devdutt">{{cite web|last=Pattanaik|first=Devdutt|title=63 worthy beings|publisher=Mid-day|date=18 August 2009|url=http://www.mid-day.com/specials/2009/aug/180809-Vardhamana-Mahavir-Jainism-Devlok-Play-24th-Tirthankara.htm|accessdate=2014-07-15|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120927173952/http://www.mid-day.com/specials/2009/aug/180809-Vardhamana-Mahavir-Jainism-Devlok-Play-24th-Tirthankara.htm|archivedate=27 September 2012}}</ref> Sekulyar buddizim tanrı inancını təbliğ etmir. Erkən buddizim ateistik idi, çünki Quatama Buddanın yolunda tanrıdan bəhs edilmir. Buddizmin sonraki konsepsiyalarında Budda tanrı hesab edilir.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&printsec=frontcover|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=978-81-208-0293-3|page=50|access-date=21 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161224020536/https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&printsec=frontcover|archive-date=24 December 2016|url-status=live}}</ref> === Ateizm və neqativ teologiya === Apofatik teologiya çox vaxt ateizmin və ya aqnostisizmin bir təzahürü kimi qiymətləndirilir, çünki tanrının mövcud olduğunu tam olaraq bilinə bilməyəcəyini düşünür.<ref>{{Cite book|editor-last=Kvanvig|url=https://books.google.com/books?id=V4cSDAAAQBAJ&printsec=frontcover|archive-date=23 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170423163032/https://books.google.com/books?id=V4cSDAAAQBAJ&printsec=frontcover|access-date=22 April 2017|p=[https://books.google.com/books?id=V4cSDAAAQBAJ&pg=PA168&dq=%22Apophatic+theology+is+often+accused+of+being+a+version+of+atheism+or+agnosticism,+since+we+cannot+say+truly+that+God+exists.%22 168]|isbn=978-0-19-872233-5|publisher=Oxford University Press|title=Oxford Studies in Philosophy of Religion. Volume 6|editor-first=Jonathan|first=Jonathan D.|last=Jacobs|chapterurl=https://books.google.com/books?id=V4cSDAAAQBAJ&pg=PA158|chapter=7. The Ineffable, Inconceivable, and Incomprehensible God. Fundamentality and Apophatic Theology|year=2015|editor-link=Jonathan Kvanvig|url-status=live}}</ref> "Lakin müqayisə çətindir, ateizm tanrının varlığını inkar edilə biləcək bir predikat olaraq hesab edir (tanrı mövcud deyil), halbuki, neqativ teologiya tanrının perdikatlarının inkarıdır."<ref>{{Cite book|editor-last=Fagenblat|editor-first=Michael|year=2017|title=Negative Theology as Jewish Modernity|url=https://books.google.com/books?id=sGE7DgAAQBAJ&printsec=frontcover|publisher=[[Indiana University Press]]|location=Bloomington, Indiana|isbn=978-0-253-02504-3|p=[https://books.google.com/books?id=sGE7DgAAQBAJ&pg=PA3&dq=%22The+comparison+is+crude,+however,+for+conventional+atheism+treats+the+existence+of+God+as+a+predicate+that+can+be+denied%22%22God+is+nonexistent%22%22whereas+negative+theology+denies+that+God+has+predicates%22 3]|access-date=19 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170416060307/https://books.google.com/books?id=sGE7DgAAQBAJ&printsec=frontcover|archive-date=16 April 2017|url-status=live}}</ref> "Tanrı və ya ilahi olan" "o nə olandır" ilə əlaqəli keyfiyyətləri göstərmədən [[neqativ teologiya]]da [[pozitiv teologiya]]nın ilkin şərti olaraq teizmi ateizmdən ayırır. "Neqativ teologiya pozitiv teologiyanın düşməni deyil, onun tamamlayıcısıdır."<ref>{{Cite book|last=Bryson|first=Michael E.|year=2016|title=The Atheist Milton|url=https://books.google.com/books?id=6MnOCwAAQBAJ&printsec=frontcover|publisher=[[Routledge]]|location=[[Abingdon-on-Thames]]|isbn=978-1-317-04095-8|p=[https://books.google.com/books?id=6MnOCwAAQBAJ&pg=PT114&dq=%22Negative+theology+is+a+complement+to,+not+the+enemy+of,+positive+theology%22 114]|access-date=19 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170416132730/https://books.google.com/books?id=6MnOCwAAQBAJ&printsec=frontcover|archive-date=16 April 2017|url-status=live}}</ref> == Ateistik fəlsəfələr == [[Aksiologiya|Aksioloji]] və ya konstruktiv ateizm tanrının mövcudluğunu insanlıq kimi "daha ali mütləq" lehinə inkar edir. Ateizmin bu forması insanlığı etika və dəyərlərin mənbəsi hesab edir və fərdin əxlaqi problemlərini tanrıya baş vurmadan həll edilə biləcəyinə imkan yaradır. Marks və Freyd bu arqumenti sərhədsiz xoşbəxtlik, tam inkişaf və azadlıq ideyalarını çatdırmaq üçün istifadə etmişdilər.<ref name="Zdybicka-p20">{{harvnb|Zdybicka|2005|p=20}}.</ref> Ateizmin ən çox yayılmış tənqidlərindən biri odur ki, tanrının inkarı ya əxlaqi realtvizmə yol açır və insanı əxlaqi və ya etik əsasdan kənar tutur,<ref name="misconceptions">{{cite web|url=http://articles.exchristian.net/2006/12/common-misconceptions-about-atheists.html|title=Common Misconceptions About Atheists and Atheism|last=Gleeson|first=David|date=10 August 2006|accessdate=2013-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20131231001241/http://articles.exchristian.net/2006/12/common-misconceptions-about-atheists.html|archive-date=31 December 2013|url-status=dead}}</ref> və ya onun həyatını mənasız edir və səfilləşdirir.<ref>{{harvnb|Smith|1979|p=275}}. "Perhaps the most common criticism of atheism is the claim that it leads inevitably to [[moral bankruptcy]]."</ref> [[Blez Paskal]] bu görüşü özünün düşüncələr ''(Pensées)'' əsərində yazmışdır.<ref>[[Blaise Pascal|Pascal, Blaise]] (1669). ''[[Pensées]]'', II: "The Misery of Man Without God".</ref><br>Fransız filosofu [[Jan Pol Sartr|Jan-Pol Sartr]] özünü "ateistik ekzistensializm"in nümayəndəsi kimi tanıtmışdı,{{sfn|Sartre|2004|p=127}} onu "''insanın.. özünü tapması və heç bir şeyin, hətta tanrının varlığının keçərli bir sübutunun belə, onu özündən xilas etməyəcəyini anlaması lazımdır''" {{sfn|Sartre|2001|p=45}}fikrini qurmaq tanrının varlığını inkar etməkdən daha çox narahat edirdi. Sartr deyir ki, onun ateizminin nəticəsi o idi ki, "''əgər tanrı mövcud deyilsə, mövcudlğu mahiyyətindən əvvəl gələn heç olmasa bir varlıq mövcuddur, hər hansı bir konsept tərəfindən təyin edilənə qədər mövcud olan bir varlıq və … o varlıq insandır.''"{{sfn|Sartre|2004|p=127}} Bu ateizmin praktik nəticəsini məna olaraq Sartr belə təsvir edir; insan davranışını idarə etmək üçün qurulmuş ''a priori'' qanunlar və mütləq dəyərlər yoxdur və bu, insanları bunları yaratmağa "məhkum edir" və "insan" etdiyi hər şeydən tamamilə cavabdedir.{{sfn|Sartre|2001|p=32}} == Din və əxlaq == === Dünyagörüşü və sosial davranışlarla əlaqəsi === Sosioloq Fil Zakerman sekulyarlıq və qeyri-inanc mövzusundakı əvvəlki sosial-elmi araşdırmalarını təhlil edərək cəmiyyətin rifahının dinsizliklə müsbət şəkildə əlaqəli olduğu nəticəsini çıxartdı. O, təsbit etdi ki, kasıb və az inkişaf etmiş ölkələrdə (xüsusilə [[Afrika]] və [[Cənubi Amerika]]da) zəngin sənayeləşmiş demokratiyalara nisbətən ateizmin və sekulyarlığın konsentrasiyası daha azdır.<ref>{{cite book|last=Norris|first=Pippa|first2=Ronald|last2=Inglehart|year=2004|title=Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide|publisher=Cambridge University Press}}</ref><ref>{{cite book|last=Bruce|first=Steve|year=2003|title=Religion and Politics|location=Cambridge}}</ref> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da xüsusi olaraq ateizmə aid təsbitləri bu idi ki, ABŞ-dakı dindar insanlarla müqayisədə "ateistlər və sekulyar insanlar" daha az [[Millətçilik|millətçi]], qərəzli, [[Antisemitizm|antisemitik]], [[İrqçilik|irqçi]], dogmatik, [[Etnosentrizm|etnosentrik]], qapalı fikirli və avtoritardırlar və həmçinin, ABŞ-da ateistlərin sayının faiz olaraq ən çox olduğu ştatlarda cinayət səviyyəsi orta göstəricidən aşağıdır. Ən dindar ştatlarda isə cinayət səviyyəsi orta göstəricidən yuxarıdır.<ref name="Zuckerman">{{cite journal|first1=Phil|last1=Zuckerman|year=2009|title=Atheism, Secularity, and Well-Being: How the Findings of Social Science Counter Negative Stereotypes and Assumptions|url=http://pitweb.pitzer.edu/academics/wp-content/uploads/sites/38/2014/12/FAC-Zuckerman-Sociology-Compass.pdf|journal=Sociology Compass|volume=3|issue=6|pages=949–971|doi=10.1111/j.1751-9020.2009.00247.x|ref=harv|access-date=8 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150608173754/http://pitweb.pitzer.edu/academics/wp-content/uploads/sites/38/2014/12/FAC-Zuckerman-Sociology-Compass.pdf|archive-date=8 June 2015|url-status=dead}}</ref><ref name="Guardian">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2010/sep/12/pope-benedict-atheism-secularism|title=Societies without God are more benevolent|publisher=[[The Guardian]]|date=2 September 2010|accessdate=2013-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20170225221202/https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2010/sep/12/pope-benedict-atheism-secularism|archive-date=25 February 2017|url-status=live}}</ref> === Dinsizlik === [[Fayl:Lightmatter buddha3.jpg|thumb|left|upright|Buddizm bəzən yaradıcı tanrının yoxluğuna görə qeyri-teistik inanc sistemi hesab edilir, lakin bu, mümkündür ki, çox sadə bir görüş olsun.<ref>{{cite web|last=Wallace|first=B. Alan Ph.D.|url=http://www.alanwallace.org/Is%20Buddhism%20Really%20Nontheistic_.pdf|title=Is Buddhism Really Non-Theistic?|series=National Conference of the American Academy of Religion lectures|location=Boston|date=November 1999|accessdate=2014-07-22|page=8|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304060920/http://www.alanwallace.org/Is%20Buddhism%20Really%20Nontheistic_.pdf|archivedate=4 March 2016}}"Thus, in light of the theoretical progression from the bhavaºga to the tath›gatagarbha to the primordial wisdom of the absolute space of reality, Buddhism is not so simply non-theistic as it may appear at first glance."</ref>]] Özlərini ateist olaraq hesab edən insanlar çox vaxt dinsiz olduqlarını qəbul edirlər, lakin əsas dinlərdəki bəzi məzhəblər şəxsləşdirilmiş yaradıcı tanrı varlığını rədd edirlər.<ref name="winston2">{{cite book|editor-last=Winston|editor-first=Robert|title=Human|publisher=New York: DK Publishing, Inc|year=2004|isbn=978-0-7566-1901-5|page=299|quote=Nonbelief has existed for centuries. For example, Buddhism and Jainism have been called atheistic religions because they do not advocate belief in gods.}}</ref> Son illərdə müəyyən dini məzhəblər açıq şəkildə ateist ardıcılları topladılar, məsələn, ateistik və ya humanistik iudizm<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/religion/religions/judaism/subdivisions/humanistic.shtml|title=Humanistic Judaism|date=20 July 2006|publisher=BBC|accessdate=2011-04-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110416143510/http://www.bbc.co.uk/religion/religions/judaism/subdivisions/humanistic.shtml|archivedate=16 April 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Levin|first=S.|date=May 1995|title=Jewish Atheism|journal=New Humanist|volume=110|issue=2|pages=13–15|ref=harv|title-link=Jewish atheism}}</ref> və xristian ateizmi.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/religion/religions/atheism/types/christianatheism.shtml|title=Christian Atheism|date=17 May 2006|publisher=BBC|accessdate=2011-04-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302051910/http://www.bbc.co.uk/religion/religions/atheism/types/christianatheism.shtml|archive-date=2 March 2007|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|last=Altizer|first=Thomas J.J.|authorlink=Thomas J. J. Altizer|title=The Gospel of Christian Atheism|url=http://www.religion-online.org/showbook.asp?title=523|year=1967|publisher=London: Collins|pages=102–103|accessdate=2011-04-09|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060929171840/http://www.religion-online.org/showbook.asp?title=523|archivedate=29 September 2006}}</ref><ref>{{cite journal|last=Lyas|first=Colin|date=January 1970|title=On the Coherence of Christian Atheism|journal=Philosophy|volume=45|issue=171|pages=1–19|ref=harv|doi=10.1017/S0031819100009578}}</ref> Pozitiv ateizmin ən ciddi anlayışı hər hansı bir tanrıya inamsızlığın xaricində hər hansı spesifik bir inanca yol vermir; ateistlər hər hansı bir sayda spiritual inanca sahib ola bilərlər. Bu səbəblə, ateistlər əxlaq kodeksinin bütün insanlara ardıcıl olaraq tətbiq edilməsini vacib sayan [[humanizm]]in [[əxlaqi universalizm]]indən başlayan, əxlaqın mənasız olduğunu düşünən [[əxlaqi nihilizm]]ə qədər genişlənən müxtəlif etik inanclara sahib ola bilərlər.<ref>{{harvnb|Smith|1979|pp=21–22}}</ref> Ateizm [[Hinduizm]], [[Caynizm]] və [[Buddizm]]in bəzi növləri içərisində etibarlı fəlsəfi mövqe olaraq qəbul edilir.<ref>{{Cite book|last=Chakravarti|first=Sitansu|title=Hinduism, a way of life|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|year=1991|page=71|url=https://books.google.com/?id=J_-rASTgw8wC&pg=PA71|isbn=978-81-208-0899-7|quote=According to Hinduism, the path of the atheist is very difficult to follow in matters of spirituality, though it is a valid one.|accessdate=2011-04-09}}</ref> [[Slavoy Jijek]],<ref>Slavoj Žižek: Less Than Nothing (2012)</ref> [[Alan de Botton]],<ref>Alain de Botton: [[Religion for Atheists]] (2012)</ref> [[Aleksand Bard]] və Jan Söderkvist<ref>Alexander Bard and Jan Söderqvist: The Global Empire (2012)</ref> kimi filosoflar müdafiə edirlər ki, ateistlər dini teizmə qarşı dirəniş aktı kimi görməlidirlər; dinin teistlərə qarşı qanunsuz monopoliya kimi baxmasına yol verilməməlidir. === İlahi əmr və etika === [[Platon]]un Eutifro dilemmasına görə, tanrıların yanlışdan doğrunu ayırd etməsindəki rolu ya lazımsız, ya da ixtiyaridir. Əxlaqın tanrıdan qaynaqlandığını və müdrik bir yaradıcı olmadan mövcud ola bilməyəcəyi arqumenti, fəlsəfi olmasa da siyasi disskusiyanın daimi mövzusudur.<ref>{{harvnb|Smith|1979|p=275}}. "Among the many myths associated with religion, none is more widespread {{sic}} – or more disastrous in its effects — than the myth that moral values cannot be divorced from the belief in a god."</ref><ref>In [[Fyodor Dostoyevski|Dostoevsky]]'s ''[[Karamazov qardaşları|The Brothers Karamazov]]'' (Book Eleven: ''Brother Ivan Fyodorovich'', Chapter 4) there is the famous argument that ''If there is no God, all things are permitted.'': "'But what will become of men then?' I asked him, 'without God and immortal life? All things are lawful then, they can do what they like?'"</ref><ref name="Kant CPR A811">For [[İmmanuel Kant|Kant]], the presupposition of God, soul, and freedom was a practical concern, for "Morality, by itself, constitutes a system, but happiness does not, unless it is distributed in exact proportion to morality. This, however, is possible in an intelligible world only under a wise author and ruler. Reason compels us to admit such a ruler, together with life in such a world, which we must consider as future life, or else all moral laws are to be considered as idle dreams …" (''Critique of Pure Reason'', A811).</ref> "Cinayətkarlıq yanlışdır" kimi əxlaqi qanunlar ilahi qanun kimi anlaşılır və ilahi qanunverici və hakim tələb edir. Lakin bir çox ateist hesab edir ki, əxlaqı leqalistik şəkildə gözdən keçirmək [[səhv analogiya]]dır və qanunların qanunvericidən asılı olmadığı kimi, əxlaq da qanunvericidən asılı deyildir.<ref>{{harvnb|Baggini|2003|p=38}}</ref> [[Fridrix Nitsşe]] teistik inancdan asılı olmayan əxlaqa inanırdı və qeyd edirdi ki, tanrıya söykənən əxlaq "tanrı doğru isə doğrudur — o tanrı inamı ilə dayanır və ya çökür."<ref name="Fortin & Benestad">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=19ccmx1W58IC&pg=PA16|title=Human Rights, Virtue, and the Common Good|publisher=[[Rowman & Littlefield]]|quote=That problem was brought home to us with dazzling clarity by Nietzsche, who had reflected more deeply than any of his contemporaries on the implications of godlessness and come to the conclusion that a fatal contradiction lay at the heart of modern theological enterprise: it thought that Christian morality, which it wished to preserve, was independent of Christian dogma, which it rejected. This, in Nietzsche's mind, was an absurdity. It amounted to nothing less than dismissing the architect while trying to keep the building or getting rid of the lawgiver while claiming the protection of the law.|accessdate=2011-04-09|isbn=978-0-8476-8279-9|year=1996}}</ref><ref name="Craig & Moreland">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=g8bHRrVu3SsC&pg=PA392|title=The Blackwell Companion to Natural Theology|publisher=[[Wiley-Blackwell]]|quote=Morality "has truth only if God is truth–it stands or falls with faith in God" (Nietzsche 1968, p. 70). The moral argument for the existence of God essentially takes Nietzsche's assertion as one of its premises: if there is no God, then "there are altogether no moral facts".|accessdate=2011-04-09|isbn=978-1-4051-7657-6|date=11 May 2009}}</ref><ref name="Miller">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=VgMB9-tMSMoC&pg=PA85|title=Victorian Subjects|publisher=[[Duke University Press]]|quote=Like other mid-nineteenth-century writers, George Eliot was not fully aware of the implications of her humanism, and, as Nietzsche saw, attempted the difficult task of upholding the Christian morality of altruism without faith in the Christian God.|accessdate=2011-04-09|isbn=978-0-8223-1110-2|year=1991}}</ref> Prinsip və qanunların tanrı tərəfindən verilməsini tələb etməyən normativ etik sistemlər mövcuddur. Onlardan bəziləri: [[ləyaqət etikası]], [[sosial kontrakt]], [[Kant etikası]], [[utilitarizm]] və [[Obyektizm (Ayn Rand)|obyektizm]]. Sem Heyris əxlaqi reseptin (etik qaydalar qəbulu) yalnız fəlsəfə tərəfindən araşdırılmalı olan bir mövzu olmadığını, bizim mənalı bir əxlaq elmini tətbiq edə biləcəyimiz ideyasını irəli sürür. Bunun kimi istənilən elmi sistemlər [[naturalistik xətalar]]da yer alan tənqidlərə cavab verməlidir.<ref>{{cite book|title=Principia Ethica|url=http://fair-use.org/g-e-moore/principia-ethica/s.13|year=1903|first=G.E.|last=Moore|authorlink=G. E. Moore|accessdate=2011-04-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514054112/http://fair-use.org/g-e-moore/principia-ethica/s.13|archivedate=2011-05-14|url-status=dead}}</ref> [[Suzan Neiman]]<ref>{{cite video|people=[[Susan Neiman]]|title=Beyond Belief Session 6|medium=Conference|publisher=The Science Network|location=[[Salk Institute]], La Jolla, California|date=6 November 2006}}</ref> və [[Culian Baqqini]]<ref>{{harvnb|Baggini|2003|p=40}}</ref> kimi filosoflara görə, yalnız ilahi mandata görə etik davranış həqiqi etik davranış deyil, sadəcə kor itaətdir. Baqqini ateizmin etika üçün üstün bir əsas olduğunu iddia edir, o, qeyd edir ki, dini imperativlərdən kənar bir əxlaqi əsas, imperativlərin öz əxlaqını qiymətləndirmək üçün lazımdır, məsələn, "oğurlamaq" qeyri-əxlaqidir, bunu din söyləsə belə və buradan belə çıxır ki, ateistlərin bu cür qiymətləndirmələrə daha meylli olmalarının üstünlüyü vardır.<ref>{{harvnb|Baggini|2003|p=43}}</ref> Müasir İngilis siyasi filosofu Martin Koen dini göstərişlərin sosial və siyasi ənənələrə necə əməl etdiyinin sübutu olaraq, bibliyadaki mövcud işgəncə və köləliyin tarixi misallarını gətirir, ancaq eyni zamanda qeyd edir ki, eyni tendensiya ehtimal ki, sakin və obyektiv filosoflar üçün də doğru görünsün.<ref>101 Ethical Dilemmas, 2nd edition, by Cohen, M., Routledge 2007, pp 184–185. (Cohen notes particularly that Plato and Aristotle produced arguments in favour of slavery.)</ref> Koen bu arqumentini ''Siyasi Fəlsəfə — Platondan Maoya'' adlı əsərində daha ətraflı şəkildə genişləndirir; o, hesab edir ki, sekulyar cəmiyyətə dəyişikliklərə baxmayaraq, 7-ci əsrin əvvələrindən etibarən [[Quran]] sosial kodların saxlanılmasında rol oynadı.<ref>Political Philosophy from Plato to Mao, by Cohen, M, Second edition 2008</ref> === Dinin tənqidi === Bəzi görkəmli ateistlər — ən son [[Kristofer Hitçens]], [[Daniel Dennet,]] Sem Heyris və [[Riçard Dokinz]] və [[Bertran Rassel]], [[Robert İnqersol]] və [[Volter]] kimi mütəfəkkirlər və romançı [[Joze Saramaqo]] dini əməllər və doktrinaların zərərli tərəflərini əsas gətirərək dinləri tənqid edirlər.<ref>{{harvnb|Harris|2005}}, {{harvnb|Harris|2006}}, {{harvnb|Dawkins|2006}}, {{harvnb|Hitchens|2007}}, {{harvnb|Russell|1957}}</ref> [[Fayl:Karl Marx.jpg|thumb|upright|[[Karl Marks]]]] 19-cu əsr Alman siyasi nəzəriyyəçisi və sosioloq [[Karl Marks]] dini belə adlandırırdı; "məzlum məxluqun ah çəkməsidir, qəlbsiz bir dünyanın qəlbidir və ruhsuz vəziyyətlərin ruhudur. O, xalqın tiryəkidir." Sonra dəvam edir; "xalqın həqiqətən xoşbəxt ola bilməsi üçün saxta xoşbəxtlik olan dinin məhv edilməsi lazımlıdır. Onları içində olduqları vəziyyətləri ilə əlaqəli illuziyalarından imtinaya çağırmaq, onları illuziya tələb edən şərtlərdən imtinaya çağırmaqdlır."<ref>Marx, K. 1976. Introduction to A Contribution to the Critique of Hegel's Philosophy of Right. Collected Works, v. 3. New York.</ref> [[Vladimir Lenin|Lenin]] yazırdı ki, "hər dini ideya və hər tanrı ideyası ifadə olunmaz əclaflıqdır… ən təhlükəli növündən, ən iyrənc növündən olan "yoluxma"dır. Milyonlarla günah, çirkli işlər, zorakılıq aktları və infeksiyalı xəstəliklər… ən ağıllı ideoloji geyimlərlə bəzədilmiş Tanrının incə, mənəvi ideyasından daha az təhlükəlidir…"<ref name="MartinAmis">Martin Amis(2003). ''Koba the Dread''; London: Vintage Books; {{ISBN|978-0-09-943802-1}}; pp. 30–31.</ref> Sem Heyris qərb dininin ilahi hakimiyyətə olan bağlılığını onun özünü [[avtoritarizm]]ə və [[doqmatizm]]ə borc verməsi şəklində tənqid edir.<ref name="Moreira-almeida2006">{{cite journal|doi=10.1590/S1516-44462006005000006|last1=Moreira-almeida|first1=A.|last2=Neto|first2=F.|last3=Koenig|first3=H.G.|year=2006|title=Religiousness and mental health: a review|journal=Revista Brasileira de Psiquiatria|volume=28|pages=242–250|pmid=16924349|issue=3|ref=harv}}</ref> [[Dini fundamentalizm]] və xarici din<ref name="Intrinsic Religion and Authoritaria">See for example: {{cite journal|last1=Kahoe|first1=R.D.|date=June 1977|title=Intrinsic Religion and Authoritarianism: A Differentiated Relationship|url=https://archive.org/details/sim_journal-for-the-scientific-study-of-religion_1977-06_16_2/page/179|journal=Journal for the Scientific Study of Religion|volume=16|issue=2|pages=179–182|jstor=1385749|doi=10.2307/1385749|ref=harv}} Also see: {{cite journal|last1=Altemeyer|first1=Bob|first2=Bruce|last2=Hunsberger|year=1992|title=Authoritarianism, Religious Fundamentalism, Quest, and Prejudice|journal=[[International Journal for the Psychology of Religion]]|volume=2|issue=2|pages=113–133|doi=10.1207/s15327582ijpr0202_5|ref=harv}}</ref> və [[avtoritarizm]], [[Doqmatizm|dogmatizm]] və qərəzlilik arasında korrelyasiya vardır.<ref name="Intrinsic Religion and Authoritaria"/> [[Səlib yürüşləri]], [[inkvizisiya]], cadugərlərin məhkəməsi və [[Dini terrorizm|terrorist hücumları]] kimi dinin təhlükələrini nümayiş etdirmək üçün irəli sürülən tarixi hadisələr ilə birlikdə bu arqumentlər dinə etiqadın faydalı təsirləri iddialarına cavab olaraq istifadə edilmişdir.<ref>{{cite web|last=Harris|first=Sam|authorlink=Sam Harris (author)|title=An Atheist Manifesto|url=http://www.truthdig.com/dig/print/200512_an_atheist_manifesto|accessdate=2011-04-09|publisher=[[Truthdig]]|year=2005|quote=In a world riven by ignorance, only the atheist refuses to deny the obvious: Religious faith promotes human violence to an astonishing degree.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110516191405/http://www.truthdig.com/dig/print/200512_an_atheist_manifesto|archivedate=16 May 2011|url-status=dead}}</ref> Bu arqumentlərə cavab olaraq inanclılar [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] kimi ateizmi müdafiə edən bəzi rejimlərin də kütləvi qətliamlardan təqsirkar olduqlarını irəli sürürlər.<ref name="John S. Feinberg, Paul D. Feinberg">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=Nl-f5SKq9mgC&pg=PA697|last1=Feinberg|first1=John S.|authorlink1=John S. Feinberg|last2=Feinberg|first2=Paul D.|authorlink2=Paul D. Feinberg|title=Ethics for a Brave New World|publisher=[[Greg Koukl|Stand To Reason]]|quote=Over a half century ago, while I was still a child, I recall hearing a number of old people offer the following explanation for the great disasters that had befallen Russia: 'Men have forgotten God; that's why all this has happened.' Since then I have spent well-nigh 50 years working on the history of our revolution; in the process I have read hundreds of books, collected hundreds of personal testimonies, and have already contributed eight volumes of my own toward the effort of clearing away the rubble left by that upheaval. But if I were asked today to formulate as concisely as possible the main cause of the ruinous revolution that swallowed up some 60 million of our people, I could not put it more accurately than to repeat: 'Men have forgotten God; that's why all this has happened.'|accessdate=2007-10-18|isbn=978-1-58134-712-8|year=2010}}</ref><ref name="Totalitarianism and Atheism">{{cite web|url=http://www.catholiceducation.org/en/controversy/answering-atheists/answering-atheists-arguments.html|title=Answering Atheist's Arguments|publisher=Catholic Education Resource Center|last=D'Souza|first=Dinesh|authorlink=Dinesh D'Souza|accessdate=2011-04-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161028215055/http://www.catholiceducation.org/en/controversy/answering-atheists/answering-atheists-arguments.html|archive-date=2016-10-28|url-status=dead}}</ref> Bu iddialara cavab olaraq Sem Heyris və Riçard Dokinz kimi ateistlər deyir ki, [[İosif Stalin|Stalin]]in vəhşiliklərinə ateizm deyil, doqma marksizm zəmin yaratmışdı. Stalin və Mao ateist olduqları halda, öz əməllərini ateizm adına etməmişdilər.{{sfn|Dawkins|2006|p=291}}<ref>[http://www.edge.org/3rd_culture/harris06/harris06_index.html 10 myths and 10 truths about Atheism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130525005256/http://www.edge.org/3rd_culture/harris06/harris06_index.html|date=25 May 2013}} Sam Harris</ref> == Etimologiyası == [[Fayl:Ephesians 2,12 - Greek atheos.jpg|thumb|240px|III əsrin əvvəllərində papirus üzərində yazılmış "Efeslilərə müraciət"də yunan dilindəki {{dil|grc|αθεοι}} (''atheoi'') (2:12) ifadəsi "tanrısız" mənasını verir.<ref>The word {{lang|grc|αθεοι}}—in any of its forms—appears nowhere else in the [[Septuagint]] or the [[New Testament]]. {{cite book|last=Robertson|first=A.T.|title=Word Pictures in the New Testament|origyear=1932|year=1960|publisher=Broadman Press|chapter=Ephesians: Chapter 2|chapterurl=http://www.ccel.org/r/robertson_at/wordpictures/htm/EPH2.RWP.html|quote=Old Greek word, not in LXX, only here in N.T. Atheists in the original sense of being without God and also in the sense of hostility to God from failure to worship him. See Paul's words in Ro 1:18–32.|accessdate=2011-04-09}}</ref> |alt=|left]] Erkən [[qədim yunan dili]]ndə ''átheos'' (ἄθεος, ἀ-inkar prefiksi + θεός "tanrı") "tanrısız" mənasına gəlirdi. Bu termin əvvəllər qınaq olaraq istifadə olunurdu və təxminən "tanrısız" və "günahkar" mənalarına gəlirdi. E.ə V əsrdə bu söz "tanrılarla münasibətləri kəsmək" və ya "tanrıları inkar etmək" mənasında daha qəsidli və aktiv tanrısızlığı göstərməyə başladı. Daha sonra ἀσεβής (''asebes'') termini ortaya çıxdı və hansı ki, digər tanrılara inansalar belə, yerli tanrıları hörmətsiz şəkildə inkar edən insanları ifadə edirdi. Klassik mətnlərin müasir tərcümələri bəzən "átheos" sözünü "ateistik" kimi göstərir. Abstrakt isim olan "atheotes" (ateizm) termini də istifadə olunurdu. [[Mark Tulli Siseron|Siseron]] yunanca sözü [[Latın dili]]nə "átheos" olaraq transliterasiya etdi. Ortaya çıxdı ki, bu termin [[Erkən xristianlıq|erkən xristianlar]] və hellenistlər arasındaki debatlarda istifadə olunurdu, hansı ki, hər iki tərəf bunu bir-birilərinə qarşı təhqiramiz söz mənasında işlədirdi.<ref name="drachmann">{{cite book|last=Drachmann|first=A.B.|title=Atheism in Pagan Antiquity|url=https://books.google.com/?id=cguq-yNii_QC&dq=Atheism+in+Pagan+Antiquity&printsec=frontcover|publisher=Chicago: Ares Publishers|year=1977|origyear=1922|isbn=978-0-89005-201-3|quote=Atheism and atheist are words formed from Greek roots and with Greek derivative endings. Nevertheless, they are not Greek; their formation is not consonant with Greek usage. In Greek they said ''{{Transl |grc |átheos}}'' and ''{{Transl |grc |atheotēs}}''; to these the English words ungodly and ungodliness correspond rather closely. In exactly the same way as ungodly, ''{{Transl |grc |átheos}}'' was used as an expression of severe censure and moral condemnation; this use is an old one, and the oldest that can be traced. Not till later do we find it employed to denote a certain philosophical creed.}}</ref> [[Karen Armstronq]] yazır ki, "XVI-XVII əsrlərdə "ateist''"'' sözü hələ sadəcə polemikanın mövzuzu olaraq qalırdı… Bu termin təhqir hesab olunurdu. Heç kim arzulamazdı ki, özünü ateist olaraq adlandırsın." ''Ateizm'' ilk dəfə 18-ci əsrin sonlarında Avropaya məxsusi bir inancı təyin etmək üçün istifadə edildi, xüsusi ilə monoteistik İbrahimi tanrıya inamsızlığı ifadə edilirdi.<ref name="adevism">In part because of its wide use in monotheistic Western society, ''atheism'' is usually described as "disbelief in God", rather than more generally as "disbelief in deities". A clear distinction is rarely drawn in modern writings between these two definitions, but some archaic uses of ''atheism'' encompassed only disbelief in the singular God, not in [[Polytheism|polytheistic]] deities. It is on this basis that the obsolete term ''[[adevism]]'' was coined in the late 19th century to describe an absence of belief in plural deities.</ref> 20-ci əsrdə terminin mənasının genişlənməsində və bütün növ tanrılara inamsızlığın mənasını qazanmasında [[qloballaşma]] mühüm rol oynadı. Qərb cəmiyyətində ateizm sadəcə "tanrıya inamsızlığ"ı ifadə etmək üçün istifadə edilir.{{sfn|Martin|2006}} == Tarixi == Ateizm termininin ən erkən istifadəsi XVI əsrin [[Fransa]]sında rastlanılsa da,<ref name="mw-online">{{citation|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/atheism|title=Merriam-Webster Online:Atheism|quote=First Known Use: 1546|accessdate=2013-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20131121224609/http://www.merriam-webster.com/dictionary/atheism|archive-date=21 November 2013|url-status=live}}</ref><ref name=Golding>Rendered as ''Athisme'': {{cite book |others=Translated from French to English by [[Arthur Golding]] & [[Philip Sidney]] and published in London, 1587 |authorlink=Philippe de Mornay |first=Philippe |last=de Mornay |title=A Woorke Concerning the Trewnesse of the Christian Religion: Against Atheists, Epicures, Paynims, Iewes, Mahumetists, and other infidels |year=1581 |trans-title=De la vérite de la religion chréstienne (1581, Paris) |quote=Athisme, that is to say, vtter godlesnes.}}</ref> müasir dövrümüzdə ateistik olaraq hesab edilən ideyalar [[Vedik dövrü]]ndən və [[Antik|klassik antik]] dövrdən qeydə alınmışdır. === Erkən hind dinləri === Ateistik məktəblər erkən hind düşüncəsində rastlanılır və və tarixi Vedik dini zamanından mövcuddur.<ref>{{cite book|last=Pandian|title=India, that is, sidd|publisher=Allied Publishers|year=1996|page=64|url=https://books.google.com/?id=B90uj14NHjMC&pg=PA64|isbn=978-81-7023-561-3|accessdate=2011-04-09}}</ref> Hind fəlsəfəsinin altı [[Astika və nastika|ortodoks]] məktəbi arasında ən qədim fəlsəfi düşüncə məktəbi olan [[Sankhya]] tanrıyı qəbul etmir və həmçinin erkən [[Mimansa|Mimamsa]] da tanrı anlayışını rədd edir.<ref>{{cite book|last=Dasgupta|first=Surendranath|title=A history of Indian philosophy, Volume 1|publisher=Motilal Banarsidass|year=1992|page=258|url=https://books.google.com/?id=PoaMFmS1_lEC&pg=PA258|isbn=978-81-208-0412-8}}</ref> Eramızdan əvvəl 6-cı əsrdə [[Hindistan]]da meydana gələn əsaslı materialist və anti-teistik fəlsəfi Karvaka (və ya Lokayata) məktəbi, ehtimal ki, Hindistanda ən açıq şəkildə ateist fəlsəfə məktəbidir, o, [[Yunanıstan]]daki [[Kirena məktəbi]]nin oxşarıdır. [[Hind fəlsəfəsi]]nin bu qolu [[Vedalar]]ın avtoritetini imtina etdiyinə görə [[Astika və nastika|heterodoks]] olaraq təsnif edilir və buna görə də [[Hinduizm]]in altı ortodoks məktəbinin bir hissəsi hesab edilmir, lakin Hinduizmdəki materialist hərəkatın dəlili olaraq diqqətəlayiqdir.<ref>Sarvepalli Radhakrishnan and Charles A. Moore. ''A Sourcebook in Indian Philosophy''. (Princeton University Press: 1957, Twelfth Princeton Paperback printing 1989) pp. 227–249. {{ISBN|0-691-01958-4}}.</ref> Çaterji və Datta izah edirlər ki, Çarvaka fəlsəfəsini anlayışımız tam deyil, əsasən digər məktəblər tərəfindən onların fikirlərinin tənqidinə əsaslanır:<ref>Satischandra Chatterjee and Dhirendramohan Datta. ''An Introduction to Indian Philosophy''. Eighth Reprint Edition. (University of Calcutta: 1984). p. 55.</ref> <blockquote> Baxmayaraq ki, Hindistanda bir və ya digər şəkildə [[materializm]] həmişə mövcud olmuşdur və ara-sıra istinadlara Vedalarda, Buddist ədəbiyyatında, dastanlarda, eləcə də sonrakı fəlsəfi əsərlərdə rast gəlinir, biz materializmlə əlaqəli nə hər hansı sistematik əsər, nə də digər fəlsəfi məktəblərin sahib olduğu kimi mütəşəkkil dəvamçılar məktəbi tapa bilmirik. Ancaq başqa məktəblərin demək olar ki, bütün əsərləri materializm dünyagörüşünü təkzib edici xarakter daşıyır. Bizim Hind materializmi haqqında biliklərimiz əsasən bunlara əsaslanır. </blockquote> Ateistik olaraq qəbul edilən digər hind fəlsəfələrinə [[Sankhya|Klassik Sankhya]] və [[Mimansa|Purva Mimansa]] daxildir. Şəxsləşdirilmiş yaradıcı tanrının rədd edilməsi [[Caynizm]] və [[Buddizm]]də də rast gəlinir.<ref name="Joshi">{{cite journal|last=Joshi|first=L.R.|year=1966|title=A New Interpretation of Indian Atheism|journal=Philosophy East and West|volume=16|issue=3/4|pages=189–206|doi=10.2307/1397540|ref=harv|jstor=1397540}}</ref> === Klassik antik dövr === [[Fayl:Socrates Louvre.jpg|thumb|[[Platon]]un ''[[Sokratın müdafiəsi]]'' əsərində Sokrat Meletos tərəfindən tanrılara inanmamaqla ittiham edilir.<ref name="Burkert1985" /><ref name="Bremmer" />|208x208px]] Qərb ateizminin kökləri Yunan fəlsəfəsinin Sokrataqədərki dövründə mövcuddur,<ref>{{harvnb|Baggini|2003|pp=73–74}}. "Atheism had its origins in Ancient Greece but did not emerge as an overt and avowed belief system until late in the Enlightenment."</ref><ref name="GraftonMostSettis" /> lakin müasir mənadaki ateizm qədim Yunanıstanda mövcud deyildi, və ya son dərəcə nadir idi.<ref name="GraftonMostSettis" /><ref name="Garland2008">{{cite book|last1=Garland|first1=Robert|title=Ancient Greece: Everyday Life in the Birthplace of Western Civilization|date=2008|publisher=Sterling|location=New York City|isbn=978-1-4549-0908-8|page=209}}</ref><ref name="Winiarczyk">{{cite book|last1=Winiarczyk|first1=Marek|title=Diagoras of Melos: A Contribution to the History of Ancient Atheism|date=2016|translator-last=Zbirohowski-Kościa|translator-first=Witold|publisher=Walther de Gruyter|location=Berlin|isbn=978-3-11-044765-1|pages=61–68|url=https://books.google.com/?id=NryvDAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Diagoras+of+Melos#v=onepage&q=Diagoras%20of%20Melos&f=false|ref=harv}}</ref> [[Demokrit]] kimi Sokrataqədərki [[Atomistika|atomistlər]] dünyanı sırf materialist şəkildə izah etməyə çalışırdılar və dini təbiət hadisələrinə insanın reaksiyası kimi şərh edirdilər,<ref name="Burkert1985">{{cite book|last=Burkert|first=Walter|authorlink=Walter Burkert|date=1985|title=Greek Religion|url=https://archive.org/details/greekreligion0000burk|publisher=Harvard University Press|location=Cambridge, Massachusetts|isbn=978-0-674-36281-9|pages=[https://archive.org/details/greekreligion0000burk/page/311 311]–317|ref=harv}}</ref> lakin tanrının varlığını açıq şəkildə inkar etmirdilər.<ref name="Burkert1985" /> [[Lionlu İriney]]in "ateist" adlandırdığı [[Anaksaqor]]<ref>[[Irenaeus]]. ''[[Against Heresies]]'' II 14, 2 (D. 171) = 59 B 113 DK. See on this topic: Duran, Martin (2019). ''Wondering About God: Impiety, Agnosticism, and Atheism in Ancient Greece''. Barcelona. Independently Published. p. 28. {{ISBN|978-1-08061-240-6}}.</ref> göy cisimlərinin ilahiliyinin inkarına təşəbbüsünün təsdiqi olan "günəş közərmə daşının bir növüdür" sitatına görə imansızlıqla günahlandırılmışdı.<ref>[[Flavius Josephus]]. ''[[Against Apion]]'' II, 265 = 59 A 19 DK; [[Plutarch]]. ''On superstition'' 10 p. 169 °F – 170 A; [[Diogenes Laërtius]], II 12–14; [[Olympiodorus the Younger]]. ''Commentary on Aristotle's Meteorology'' p. 17, 19 Stüve = 59 B 19 DK.</ref> Eramızdan əvvəl V əsrin sonlarında yunanıstanlı lirik şair Meloslu Diaqor [[Elevsin misteriyaları]]nı lağa qoyduqdan sonra [[Afina]]da "tanrısız insan" (ἄθεος) olması ittihamı ilə ölüm cəzasına məhkum edilmişdi,<ref name="Burkert1985" /><ref name="Garland2008" /><ref name="Winiarczyk" /> ancaq cəzadan xilas olmaq üçün şəhərdən qaçmışdı.<ref name="Burkert1985" /><ref name="Garland2008" /><ref name="Winiarczyk" /> Daha sonra yazıçılar Diaqoru "ilk ateist" olaraq qeyd adlandırdılar,<ref>[[Friedrich Solmsen|Solmsen, Friedrich]] (1942). ''[https://books.google.com/books?vid=0blEqYn0npw5h4r_qPHc_fk&id=rLASAAAAIAAJ&pgis=1 Plato's Theology] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151102004009/https://books.google.com/books?vid=0blEqYn0npw5h4r_qPHc_fk&id=rLASAAAAIAAJ&pgis=1|date=2 November 2015}}''. Cornell University Press. p. 25.</ref><ref name="CIC">''… nullos esse omnino Diagoras et Theodorus Cyrenaicus …'' Cicero, Marcus Tullius: ''De natura deorum.'' Comments and English text by Richard D. McKirahan. Thomas Library, Bryn Mawr College, 1997, p. 3. {{ISBN|0-929524-89-6}}</ref> lakin, o, sözün müasir mənasında ateist deyildi.<ref name="Winiarczyk" /> Həm [[Kritius]] və həm [[Evripid]] aid olduğu düşünülən itirilmiş satira pyesi olan Sizifdən bir fraqmentdə ağıllı bir insanın insanları əxlaqi şəkildə davranmağa vadar etmək üçün "tanrı qorxusu"nu uydurduğunu iddia edir.<ref name="GraftonMostSettis">{{cite book |date=2010 |last=Mulsow |first=Martin |chapter=Atheism |title=The Classical Tradition |chapter-url=https://books.google.co.uk/books?id=LbqF8z2bq3sC&pg=PA264&dq=devil+poseidon+pan#v=onepage&q=devil%20poseidon%20pan&f=false |editor1-last=Grafton |editor1-first=Anthony |editor1-link=Anthony Grafton |editor2-last=Most |editor2-first=Glenn W. |editor2-link=Glenn W. Most |editor3-last=Settis |editor3-first=Salvatore |publisher=The Belknap Press of Harvard University Press |location=Cambridge, Massachusetts and London |isbn=978-0-674-03572-0 |pages=96–97 |ref=harv |access-date=20 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171206135820/https://books.google.co.uk/books?id=LbqF8z2bq3sC&pg=PA264&dq=devil+poseidon+pan#v=onepage&q=devil%20poseidon%20pan&f=false |archive-date=6 December 2017 |url-status=live }}</ref><ref name="Winiarczyk" /><ref name="Winiarczyk" /><ref name="WoodruffSmith">{{cite book |last1=Woodruff |first1=P. |last2=Smith |first2=N.D. |date=2000 |url=https://books.google.com/?id=pjM7N1eUCbQC&printsec=frontcover&dq=Socrates+philosophy#v=onepage&q=Socrates%20philosophy&f=false |title=Reason and Religion in Socratic Philosophy |location=Oxford |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-535092-0 |ref=harv}}</ref><ref>{{cite journal |last=Kahn |first=Charles |date=1997 |title=Greek Religion and Philosophy in the Sisyphus Fragment |journal=Phronesis |volume=42 |issue=3 |pages=247–262 |ref=harv |jstor=4182561 |doi=10.1163/15685289760518153}}</ref> Ancaq bu ifadə, əslində, tanrıların mövcud olmadıqlarını deyil, güclərinin fırıldaq olduğunu ifadə edirdi.<ref name="GraftonMostSettis" /> Ateistik bəyanatlar, həmçinin, filosof [[Prodikus]]a da aid edilir. Filodemus bildirir ki, Prodikus inanırdı ki, "populyar inancın tanrıları mövcud deyil, ancaq primitiv insanlar, Yerin meyvələri və faktiki olaraq hər şey onların varlığına töhfə vermişlər". Protaqor bəzən ateist görüşlü bir filosof olaraq hesab edilsə də, o, daha çox aqnostik fikirləri müdafiə edir və qeyd edir ki, "tanrılarla əlaqəli olaraq mən onların mövcud olub olmadıqlarını və ya formada nəyə bənzədiklərini müəyyən edə bilmərəm, çünki bilgiyə bir çox şey məneə törədir: mövzunun "qaranlıq" olması və insan həyatının qısamüddətliliyi."<ref name="Garland2008" /><ref>{{cite book |last=Bremmer |first=Jan |title=Atheism in Antiquity |postscript=,}} in {{harvnb|Martin|2006|pp=12–13}}</ref> Afina ictimaiyyəti [[Sokrat]]ı Sokrataqədərki fəlsəfədəki naturalistik sorğulamalara və fenomenlərlə əlaqəli ilahi açıqlamaların inkarına meyilli olması ilə əlaqələndirdi.<ref name="Burkert1985" /><ref name="Bremmer" /> [[Aristofan]] ''Buludlar'' adlı tamaşasında [[Sokrat]]ı tələbələrinə ənənəvi Yunan tanrılarının mövcud olmadıqlarını öyrətməsini canlandırır.<ref name="Burkert1985" /><ref name="Bremmer" /> Daha sonra Sokrat dövlətin tanrılarına inanmamaq və əvəzində xarici tanrılara ibadət etmək ittihamı ilə mühakimə olundu və edam edildi.<ref name="Burkert1985" /><ref name="Bremmer" /> Sokratın özü məhkəmədə ateizm ittihamlarını şiddətlə rədd etdi,<ref name="Burkert1985" /><ref name="Bremmer">{{cite book |last=Bremmer |first=Jan |title=Atheism in Antiquity |postscript=,}} in {{harvnb|Martin|2006|pp=14–19}}</ref><ref>{{cite book |first1=Thomas C. |last1=Brickhouse |last2=Smith |first2=Nicholas D. |title=Routledge Philosophy Guidebook to Plato and the Trial of Socrates |url=https://archive.org/details/routledgephiloso00bric |year=2004 |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-15681-3 |page=[https://archive.org/details/routledgephiloso00bric/page/n122 112]}} In particular, he argues that the claim he is a complete atheist contradicts the other part of the indictment, that he introduced "new divinities".</ref> onun haqqında mövcud olan bütün mənbələr onun çıxan günəşə dua edən və [[Delfi]]dəki oraklın [[Apollon (mifologiya)|Apollonun]] sözlərini danışdığına inan çox dindar bir adam olduğunu göstərir.<ref name="Burkert1985" /> Euhemerus tanrıların keçmişin fəthçiləri və qurucuları olan yanlızca ilahiləşdirilmiş hökmdarlar olduğunu və onların məzhəbləri və dinləri mahiyyət etibarilə yox olmuş səltənətlərin və əvvəlki siyasi strukturların davamı olduğunu ifadə edən görüşlərini dərc etdi.<ref>Fragments of Euhemerus' work in Ennius' Latin translation have been preserved in [[Church Fathers|Patristic]] writings (e.g. by [[Lactantius]] and [[Eusebius of Caesarea]]), which all rely on earlier fragments in [[Diodorus Siculus|Diodorus]] 5,41–46 & 6.1. Testimonies, especially in the context of polemical criticism, are found e.g. in [[Callimachus]], ''Hymn to Zeus'' 8.</ref> Tam olaraq ateist olmasa da, Euhemerus "tanrıları məhv edərək ateizmi məskunlaşmış bütün dünyaya yaydığına görə" tənqid olunmuşdu.<ref>[[Plutarch]], ''Moralia—Isis and Osiris'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Moralia/Isis_and_Osiris*/B.html#23 23]</ref> Ateizmin inkişafında ən vacib Yunan mütəfəkkiri [[Epikür]] idi.<ref name="GraftonMostSettis" /> Demokrit və Atomistlərin fikirlərini əsas götürərək, o, materialist fəlsəfəni dəstəklədi hansı ki, bu görüşə görə, kainat ilahi müdaxiləyə ehtiyac olmadan təsadüfi qanunlar tərəfindən idarə olunur.<ref name="EpicStanEncycl">{{cite web |url=http://plato.stanford.edu/entries/epicurus/ |title=Epicurus (Stanford Encyclopedia of Philosophy) |website=Plato.stanford.edu |date= |accessdate=2013-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120603100418/http://plato.stanford.edu/entries/epicurus/ |archive-date=3 June 2012 |url-status=live }}</ref> Ancaq Epikür tanrıların mövcudluğuna inansa da,<ref name="GraftonMostSettis" /><ref name="EpicStanEncycl" /><ref name="Hickson2014">{{cite book |last=Hickson |first=Michael W. |editor1-last=McBrayer |editor1-first=Justin P. |editor2-last=Howard-Snyder |editor2-first=Daniel |date=2014 |chapter=A Brief History of Problems of Evil |title=The Blackwell Companion to The Problem of Evil |chapter-url=https://books.google.com/books?id=J0ScAgAAQBAJ&pg=PT26 |location=Hoboken, New Jersey |publisher=Wiley-Blackwell |isbn=978-1-118-60797-8 |pages=26–27 |ref=harv |access-date=15 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161120231324/https://books.google.com/books?id=J0ScAgAAQBAJ&pg=PT26 |archive-date=20 November 2016 |url-status=live }}</ref> onların insanlara qarşı maraqsız olduğunu hesab edirdi.<ref name="EpicStanEncycl" /> Epikürçülərin məqsədi [[ataraksiya]]ya nail olmaq idi və bunun vacib yollarından biri ilahi qəzəb qorxusunu irrasional olduğunu göstərmək idi. Epikürçülər ölümdən sonraki həyatın mövcudluğunu və ölümdən sonra ilahi cəzadan qorxmaq ehtiyacını da rədd edirdilər.<ref name="EpicStanEncycl" /> Eradan əvvəl III əsrdə yaşayan Yunan filosofları [[Teodorus (Kirenalı)|Kirenalı Teodorus]]<ref name=CIC /><ref>Diogenes Laërtius, The Lives and Opinions of Eminent Philosophers, ii</ref> və [[Straton (Lampsakuslu)|Lampsakuslu Straton]]<ref>Cicero, ''Lucullus'', 121. in Reale, G., ''A History of Ancient Philosophy''. SUNY Press. (1985).</ref> tanrıların varlığına inanmırdılar. Pyrhonist filosofu [[Sekstus Empirikus|Sesktus Empirikus]] tanrıların varlığına qarşı çox sayda qədim arqument tərtib etmişdi.<ref>[[Sextus Empiricus]], ''Outlines of Pyrrhonism'' Book III, Chapter 3</ref> Onun əsərlərinin nisbətən böyük həcmi sonrakı filosoflara daim təsir göstərdi.<ref name="gordonstein">Stein, Gordon (Ed.) (1980). "[http://www.positiveatheism.org/india/s1990c25.htm The History of Freethought and Atheism] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930024429/http://www.positiveatheism.org/india/s1990c25.htm |date=30 September 2007 }}". ''An Anthology of Atheism and Rationalism''. New York: Prometheus. Retrieved 2007-APR-03.</ref> Klassik antik dövr ərzində "ateist" sözünün mənası dəyişməyə məruz qaldı.<ref name="Winiarczyk" /> [[Erkən xristianlıq|Erkən xristianlar]] Yunan-Roma tanrılarının varlığına inanmadıqlarına görə "ateist" olaraq adlandırılıb təhqir edilirdilər.<ref name="Winiarczyk" /><ref name="CE1913">{{Cite CE1913|wstitle=Atheism}}</ref><ref name="Ferguson1993">{{cite book |last1=Ferguson |first1=Everett |title=Backgrounds of Early Christianity |url=https://archive.org/details/backgroundsearly00ferg |date=1993 |publisher=William B. Eerdmans Publishing Company |location=Grand Rapids, Michigan |isbn=978-0-8028-0669-7 |pages=[https://archive.org/details/backgroundsearly00ferg/page/n575 556]–561 |edition=second}}</ref><ref name="Sherwin">{{cite journal |last1=Sherwin-White |first1=A.N. |title=Why Were the Early Christians Persecuted? – An Amendment |journal=Past and Present |date=April 1964 |issue=27 |pages=23–27 |jstor=649759}}</ref> [[Roma İmperiyası]] dövründə xristianlar ümumən Roma tanrılarını və xüsusən də qədim Romanın İmperator kultlarını rədd etdiklərinə görə edam edilirdi.<ref name="Sherwin" /><ref name="Maycock">Maycock, A.L. and Ronald Knox (2003). ''[https://books.google.com/books?id=DmL8CljbqDwC Inquisition from Its Establishment to the Great Schism: An Introductory Study] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151030191702/https://books.google.com/books?id=DmL8CljbqDwC |date=30 October 2015 }}''. {{ISBN|0-7661-7290-2}}.</ref> Bununla birlikdə, xristianlarla bütpərəstlər arasında hər bir qrupun doğru hesab etdikləri dinə etiqad etmədikləri üçün bir-birilərini ateizmdə günahlandırdıqları ağır bir mübarizə var idi.<ref name="Duran">{{cite book |last1=Duran |first1=Martin |title=Wondering About God: Impiety, Agnosticism, and Atheism in Ancient Greece |date=2019 |publisher=Independently Published |location=Barcelona |isbn=978-1-08-061240-6 |pages=171–178}}</ref> Xristianlıq 381-ci ildə [[I Feodosi]]nin rəhbərliyi altında Romanın dövlət dininə çevrildiyi zaman bidət cəzalandırılan cinayətə çevrildi.<ref name="Maycock" /> === Erkən orta əsrlərdən intibah dövrünə qədər === Erkən orta əsrlərdə [[İslam dünyası]] [[İslamın qızıl çağı|Qızıl çağı]]nı yaşayırdı. Elm və fəlsəfədə irəliləyişlərlə yanaşı, ərəb və fars torpaqları açıqsözlü rasionalistlər və ateistlər yetişdirdilər, bu şəxslərin arasına daxil idi: Məhəmməd əl-Vərraq (9-cu əsr), [[İbn əl-Ravəndi]] (827–911), [[Məhəmməd ibn Zəkəriyə əl-Razi|əl-Razi]] (854–925) və [[Əbüləla əl-Müərri|əl-Müərri]] (973–1058). Əl-Müərri yazır və öyrədirdi ki, "dinin özü qədim xalqın ixtira etdiyi xurafatdır"<ref name="Nicholson318">Reynold Alleyne Nicholson, 1962, ''A Literary History of the Arabs'', p. 318. Routledge</ref> və "insanlar iki növdür: ağılları olan, lakin dinləri olmayan və dinləri olan, lakin ağılları olmayanlar."<ref>[http://www.sdsmt.edu/student-orgs/tfs/reading/freethought/islam.html Freethought Traditions in the Islamic World] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120214102422/http://www.sdsmt.edu/student-orgs/tfs/reading/freethought/islam.html |date=14 February 2012 }} by Fred Whitehead; also quoted in Cyril Glasse, (2001), ''The New Encyclopedia of Islam'', p. 278. Rowman Altamira.</ref> Nisbətən çox məhsuldar yazıçı olmalarına baxmayaraq, əsərlərinin çox az hissəsi günümüzə qədər çatmışdır, qalanlarının isə böyük hissəsi onları təkzib etməyə çalışan müsəlman apologetiklərin sonraki əsərlərində sitatlar və çıxarışlar vasitəsi ilə qorunur.<ref>''Al-Zandaqa Wal Zanadiqa'', by Mohammad Abd-El Hamid Al-Hamad, first edition 1999, Dar Al-Taliaa Al-Jadida, Syria (Arabic)</ref> Qızıl çağın digər görkəmli alimləri də rasionalist düşüncə tərzi və həmçinin ateizmlə əlaqələndirilmişlər, ancaq [[İslam dünyası]]ndakı mövcud intellektual mühit və bu dövrdən qalan sübutların azlığı bu fikri şübhə altına alır. Avropada ateist görüşlərin mənimsənilməsi erkən orta əsrlərdə və orta əsrlərdə nadir idi; [[metafizika]] və [[teologiya]] dinin dominant maraqları idi.<ref name="Zdybicka 2005 4">{{harvnb|Zdybicka|2005|p=4}}</ref> Halbuki, bu dövrdə xristian tanrısının heterodoks anlayışlarının, təbiətin fərqli qavranılması, transsendenslik və tanrını tanımaq da daxil olmaqla inkişaf etdirən hərəkətlənmələr oldu. İohan Skot Eriqena, Dinantlı David, Benalı Amalrik və Azad Ruhun Qardaşları kimi individuallar və qruplar xristian görüşlərini [[Panteizm|panteistik]] tendensiyaları ilə qorudular. [[Nikolay Kuzalı]] ''docta ignorantia'' ("öyrənilmiş cəhalət") adlandırdığı [[fideizm]]in bir formasını qurdu. O hesab edirdi ki, tanrı insanların kateqorizasiyasından kənardır və buna görə də onun haqqında bilgimiz yalnız zənnlə məhdudlaşır. Uilyam Okamlı insan biliyinin sinqulyar obyektlərə nominalistik şəkildə məhdudlaşdırması ilə anti-metafiziki tendensialardan ilham aldı və ilahi mahiyyətin insan ağlı tərəfindən intuitiv və ya rasional olaraq qavranamayacağını iddia etdi. Con Mayrkort və Otrekortlu Nikolas kimi Okamın ardıcılları bu görüşü daha da ilərilətdirdilər. İmanla ağıl arasındakı nəticə bölgüsü Con Uiklif, [[Yan Qus]] və [[Martin Lüter]] kimi sonrakı radikal və islahatçı teologlara təsir göstərdi.<ref name="Zdybicka 2005 4" /> [[İntibah]] azad düşüncə və skeptik sorğulama sahəsinin genişləndirməsində böyük təsir göstərdi. [[Leonardo da Vinçi]] kimi şəxslər eksperimentləri izahat yolu kimi axtarırdılar və dini hakimiyyətin arqumentlərinə qarşı çıxırdılar. Bu dövrdə digər din və kilsənin tənqidçiləri arasında [[Nikkolo Makiavelli]], Bonaventyur de Perie, [[Mişel de Monten]] və [[Fransua Rable]] var idi.<ref name="gordonstein" /> === Erkən müasir dövr === Cefri Bleini yazır ki, [[reformasiya]] ateistlərə Katolik Kilsəsinin nüfuzuna hücm etməyə imkan yaratdı, bu da öz növbəsində "digər düşüncə təriqətlərini yeni Protestant kilsələrinin nüfuzuna hücum etməyə ruhlandırdı."<ref>Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p. 388</ref> [[Fransa]], [[Prussiya]] və [[İngiltərə]]də [[deizm]] nüfuz qazandı. Bleiniyə görə, [[Benedikt Spinoza|Barux Spinoza]] " müasir dövrdə xristian torpaqlarında özünü elan edən tanınmış ilk yarı-ateist idi." Spinoza təbiətin qanunlarının kainatın işləyişini izah etdiyinə inanırdı. O, 1661-ci ildə ''"Tanrı haqqında qısa traktat"'' adlı əsərini nəşr etdirmişdi.<ref>Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p. 343</ref> Müasir mənbələrə görə, 17–18-ci əsrlərdə xristianlığın tənqidləri getdikcə daha tez-tez baş verirdi, xüsusən də dinin öz təsirini itirdiyi Fransa və İngiltərədə. [[Tomas Hobbs]] kimi bəzi protestant mütəfəkkirlər fövqəltəbii hadisələrə qarşı materialistik fəlsəfəni və [[skeptisizm]]i mənimsəyir, Spinoza isə ilahi alınyazısını pananteistik naturalizmin lehinə inkar edirdi. 17-ci əsrdə "panteist" terminini meydana gətirən Con Toland kimi intellektuallar tərəfindən [[deizm]] açıq şəkildə mənimsənilməyə başlanılmışdı.<ref>{{cite web |url=http://www.etymonline.com/index.php?term=pantheism |title=Online Etymology Dictionary |accessdate=2013-11-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202223113/http://www.etymonline.com/index.php?term=pantheism |archive-date=2 December 2013 |url-status=live }}</ref> İlk məlum açıq ateist, [[Almaniya]]nın din tənqidçisi Mattias Knutzen idi; o, bunu 1674-cü ildə yazdığı üç əsərində dilə gətirmişdi.<ref>Winfried Schröder, in: Matthias Knutzen: Schriften und Materialien (2010), p. 8. See also Rececca Moore, ''The Heritage of Western Humanism, Scepticism and Freethought'' (2011), calling Knutzen "the first open advocate of a modern atheist perspective" [http://reason.sdsu.edu/germany.html online here] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120330182416/http://reason.sdsu.edu/germany.html |date=30 March 2012 }}</ref> Onu digər iki açıq ateist yazıçı, Polşalı keçmiş Yezuit filosofu Kazimierz Liçzenski və 1720-ci illərdə Fransız keşişi Jan Melie izlədi.<ref>{{cite web |url=http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue40/Onfray40.htm |title=Michel Onfray on Jean Meslier |publisher=William Paterson University |accessdate=2011-11-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112154508/http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue40/Onfray40.htm |archive-date=12 January 2012 |url-status=dead }}</ref> 18-ci əsrdə [[Pol Anri Holbax]], [[Jak Andre Nejon]] kimi ateist mütəfəkkirlər və digər fransız materialistləri ortaya çıxdı.<ref name="Holbach-SoN">{{cite book |last=d'Holbach |first=P.H.T. |authorlink=Baron d'Holbach |title=The System of Nature |url=https://www.fulltextarchive.com/page/The-System-of-Nature-Vol-21/ |accessdate=2011-04-07 |year=1770 |volume=2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617162007/https://www.fulltextarchive.com/page/The-System-of-Nature-Vol-21/ |archive-date=17 June 2019 |url-status=live }}</ref> Bunlardan fərqli olaraq, [[Con Lokk]] tolerantlıq tərəfdarı olsa da, tanrının varlığının inkar edilməsinin ictimai nizamı pozacağına və xaosa səbəb olacağına inanaraq, hakimiyyəti ateizmə qarşı tolerantlıq göstərməməyə çağırırdı.<ref>[[Jeremy Waldron]] (2002). ''God, Locke, and Equality: Christian Foundations in Locke's Political Thought''; Cambridge, p. 217</ref> Filosof [[Devid Yum]] empirizmə əsaslandırılmış skeptik [[epistemologiya]]nı inkişaf etdirdi. [[İmmanuel Kant]]ın fəlsəfəsi metafizik biliyin mümkünlüyünü ciddi şəkildə şübhə altına aldı. Hər iki filosof teologiyanın metafizik əsaslarını sarsıtdı və [[Tanrının varlığı məsələsi|tanrının varlığı üçün klassik dəlillər]]i tənqid etdi. [[Fayl:Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg|left|thumb|[[Lüdviq Andreas Feyerbax|Lüdviq Feyerbax]]ın ''"Xristianlığın mahiyyəti"'' (1841) əsəri, [[Fridrix Engels|Engels]], [[Karl Marks|Marks]], David Strauss, [[Fridrix Nitsşe|Nitsşe]] və [[Maks Ştirner]] kimi filosoflara təsir göstərdi. Feyerbax hesab edirdi ki, tanrı insanın ixtirasıdır və dini fəaliyyətlər arzuların yerinə yetirilmə istəyidir. Feyerbax müasir dinin antropologiyasının qurucu atası hesab olunur.]] Bleini qeyd edir ki, [[Volter]] inqilab dövründə ateistik düşüncəyə güclü töhfə vermiş hesab olunsa da, Volter "tanrı olmasaydı, onu yaratmaq lazım gələrdi", deyərək hesab edirdi ki, tanrı qorxusu gözlənilən "qarmaşa"nın qarşısını alır.<ref>Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; pp. 390–391</ref> [[Pol Anri Holbax]] ateizmi və anti-dini yazıları ilə Fransız Maarifçiliyinin tanınan görkəmli şəxslərindən idi, ən məşhur əsərlərindən biri "''Təbiətin sistemi"'' və həmçinin "''Xristianlıq açıqlandı"dır.'' Fransa İnqilabının məqsədlərindən biri din xadimlərinin Vətəndaş Konstitusiyası vasitəsilə dövlətə münasibətdə yenidən qurulması və tabeçiliyi idi. Buna qarşı İtaətsizlik cəhdləri [[Antiklerikalizm|antiklerikal]] zorakılığına və [[Termidor çevrilişi]]nə qədər davam edən bir çox klerikin Fransadan qovulmasına səbəb oldu. Radikal [[Yakobinlər]] 1793-cü ildə hakimiyyəti ələ keçirdilər. Yakobinlər deist idilər və Ali Varlıq Kültünü yeni fransız dini olaraq təqdim etdilər. Bəzi ateistlər idrakın personfiksiya edilmiş ilahəsinə sahib ateistik psevdo-dini ağıl kültünü qurmağın tərafdarı idilər. [[Napoleon dövrü]] Fransa cəmiyyətinin sekulyarlığını daha da institusionallaşdırdı. XIX əsrin ikinci yarısında ateizm rasionalist və azaddüşüncəli filosofların təsiri ilə irəliləşdi. Bu dövrün bir çox görkəmli Alman filosofu [[Lüdviq Andreas Feyerbax|Lüdviq Feyerbax]], [[Artur Şopenhauer]], [[Maks Ştirner]], [[Karl Marks]] və [[Fridrix Nitsşe]] tanrıların varlığını inkar edir və dinə qarşı tənqidi fikirlər söyləyirdi.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=BKz2FcDrFy0C&pg=PA1 |title=Subjectivity and Irreligion: Atheism and Agnosticism in Kant, Schopenhauer, and Nietzsche |publisher=Ashgate Publishing, Ltd. |last=Ray |first=Matthew Alun |year=2003 |isbn=978-0-7546-3456-0 |accessdate=2011-04-09}}</ref> [[Corc Holioake]] ateist görüşlərinə görə Böyük Britaniyada həbs edilən (1842) sonuncu şəxs idi. [[Stiven Lou]] deyir ki, Holioake "sekulyarizm" anlayışını istifadə edən ilk şəxs idi.<ref>{{cite book |title=Humanism. A Very Short Introduction |url=https://books.google.com/books?id=Xa7KOJvM2MMC&printsec=frontcover |last=Law |first=Stephen |authorlink=Stephen Law |year=2011 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-955364-8 |page=[https://books.google.com/books?id=VlQFTbHRqZsC&pg=PA23&dq=%22In+1842,+G.+J.+Holyoake+(1817–1906)+(who+first+coined+the+term+'secularism')+was+the+last+(and+perhaps+also+the+first)+person+in+Britain+to+be+imprisoned+on+a+charge+of+atheism%22 23]}}</ref><ref>{{cite book |last=Holyoake |first=G.J. |authorlink=George Holyoake |year=1896 |title=The Origin and Nature of Secularism. Showing that where Freethought Commonly Ends Secularism Begins |url=https://books.google.com/books?id=WnxPAAAAYAAJ |location=London |publisher=Watts |pages=[https://books.google.com/books?id=WnxPAAAAYAAJ&q=secularism 41ff.]}}</ref> === 1900-cü ildən bəri === Ateizm, xüsusilə, praktiki ateizmin forması, 20-ci əsrdə bir çox cəmiyyətdə inkişaf qazandı. Ateist düşüncə, [[ekzistensializm]], [[Obyektizm (Ayn Rand)|obyektivizm]], [[sekulyar humanizm]], [[nihilizm]], [[anarxizm]], [[məntiqi pozitivizm]], [[marksizm]], [[feminizm]]<ref name=feminism>{{cite book |chapter-url=https://books.google.com/?id=tAeFipOVx4MC&pg=PA233&dq=%22Feminism+and+Atheism%22 |last=Overall |first=Christine |chapter=Feminism and Atheism |year=2006 |accessdate=2011-04-09 |title=The Cambridge Companion to Atheism |isbn=978-1-139-82739-3}} in {{harvnb|Martin|2006|pp=233–246}}</ref> və ümumi elmi və [[Rasionalizm|rasionalist hərəkət]] kimi bir çox müxtəlif geniş fəlsəfələrdə geniş şəkildə tanındı. [[Fayl:Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg|left|thumb|[[İbrahimi dinlər]]in tanrılarının Kommunist 5 illikplan tərəfindən əzildiyini göstərən 1929-cu il SSRİ Milis Ateistlər Liqası jurnalının örtüyü.|260x260px]] Bundan əlavə, [[dövlət ateizmi]] [[Şərqi Avropa]] və [[Asiya]]da xüsusən, [[Vladimir Lenin]] və [[İosif Stalin]]in hakimiyyəti aldındaki [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]]nda, həmçinin, [[Mao Tszedun]]un hakimiyyəti altındaki [[Çin Xalq Respublikası|Kommunist Çin]]də ortaya çıxdı. Sovet İttifaqında ateistik və din əleyhinə siyasət çoxsaylı qanunvericilik aktlarını, məktəblərdə dini tədrisin qadağan edilməsini və Hərbçi Ateistlər Birliyinin yaranmasını ehtiva edirdi.<ref>[[Richard Pipes]]; ''Russia under the Bolshevik Regime''; The Harvill Press; 1994; pp. 339–340</ref><ref name="Viking p.494">[[Geoffrey Blainey]]; ''[[A Short History of Christianity]]''; Viking; 2011; p. 494</ref> Maodan sonra [[Çin Kommunist Partiyası]] ateist bir təşkilat olaraq qalır və materik Çində dini praktikasını tənzimləyir, amma qadağan etmir.<ref>Rowan Callick; Party Time – Who Runs China and How; Black Inc; 2013; p. 112.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.china-embassy.org/eng/zt/zjxy/t36492.htm |title=White Paper—Freedom of Religious Belief in China |publisher=Embassy of the People's Republic of China in the United States of America |date=October 1997 |accessdate=2007-09-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140624175037/http://www.china-embassy.org/eng/zt/zjxy/t36492.htm |archive-date=24 June 2014 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90133.htm |title=International Religious Freedom Report 2007 — China (includes Tibet, Hong Kong, and Macau) |year=2007 |publisher=U.S.Department of State |accessdate=2007-10-02}}</ref> Avstraliyalı tarixçi Cefri Bleini yazır ki, "[[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəs]]indəki ən amansız liderlər yəhudiliyə və xristianlığa düşmənlik göstərən sekulyaristlər və ateistlər idi."<ref>[[Geoffrey Blainey]] (2011). ''[[A Short History of Christianity]]''; Viking; p. 543</ref> Sosioloq Riçard Medsen isə qeyd edir ki, "[[Adolf Hitler|Hitler]] və [[İosif Stalin|Stalin]] hər biri siyasi məqsədləri üçün kilsələri açdı və bağladı. Müharibə dövründə rejimin ictimai qəbulunu yaxşılaşdırmaq üçün Stalin xristianlığa qarşı müxalifətini yumşaltdı."<ref>{{cite book |editor-last=Smith |editor-first=S.A. |title=The Oxford Handbook of the History of Communism |publisher=Oxford University Press |year=2014 |isbn=978-0-19-960205-6 |chapter=Religion Under Communism |last=Madsen |first=Richard |page=588 |chapterurl=https://books.google.com/books?id=ZMd7AgAAQBAJ&lpg=PA172&pg=PA586 |url=https://books.google.com/books?id=ZMd7AgAAQBAJ&printsec=frontcover |access-date=13 August 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028090400/https://books.google.com/books?id=ZMd7AgAAQBAJ&printsec=frontcover |archive-date=28 October 2015 |url-status=live }}</ref> Blekford və Şüklenk yazır ki, "SSRİ, şübhəsiz, ateist dövləti idi, həmçinin, Maoistik Çin və [[Pol Pot]]un 1970-ci ilin [[Kamboca]]sındakı fanatik [[qırmızı kxmerlər]] rejimi də. Lakin bu totalitar diktaturaların törətdikləri vəhşiliklərin ateistik etiqadının nəticəsi olduğunu, ateizm adı ilə həyata keçirildiyini, və ya ilk növbədə [[kommunizm]]in müvafiq formalarının ateist aspektlərindən qaynaqlandığını göstərmir."<ref>{{cite book |last1=Blackford |first1=R. |last2=Schüklenk |first2=U. |title=50 great myths about atheism |publisher=John Wiley & Sons |year=2013 |isbn=978-0-470-67404-8 |chapterurl=https://books.google.com/books?id=fR1rAAAAQBAJ&lpg=PA79&pg=PA85 |url=https://books.google.com/books?id=fR1rAAAAQBAJ&printsec=frontcover |chapter=Myth 27 Many Atrocities Have Been Committed in the Name of Atheism |page=88 |access-date=13 August 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030203821/https://books.google.com/books?id=fR1rAAAAQBAJ&printsec=frontcover |archive-date=30 October 2015 |url-status=live }}</ref> [[Fayl:Honourable_Bertrand_Russell.jpg|thumb|İngilis filosofu [[Bertran Rassel]]l|246x246px]] Məntiqi pozitivizm və [[ssientizm]] neopozitivizm, [[analitik fəlsəfə]], [[strukturalizm]] və [[naturalizm]] üçün yol açdı. Neopozitivizm və analitik fəlsəfə klassik rasionalizmi və metafizikanı sərt empirizm və epistemoloji nominalizmin lehinə rədd etdi. [[Bertran Rassel]] kimi tərəfdarları tanrı inancını qəti şəkildə rədd etdi. [[Lüdviq Vitgenşteyn]] ilk əsərlərində metafizik və fövqəltəbii dili rasional diskursdan ayırmağa çalışırdı. Alfred Ayer empirik elmlərə sadiqliyini əsas gətirərək, dini ifadələrin yersiz və mənasız olduğunu bildirirdi. Con Findley və Con Smart tanrının varlığının məntiqi olaraq zəruri olmadığını müdafiə edirdilər. [[Con Dyui]] kimi təbiətşünaslar və materialist monistlər tanrının varlığını, və ya əbədiliyi inkar edərək, təbii dünyanı hər şeyin əsası hesab edirdilər.<br><ref name="stanford" /><ref>{{harvnb|Zdybicka|2005|p=16}}</ref> === Digər inkişaflar === [[Hindistan]]ın görkəmli ateist lideri [[Periyar Ramasami]] kimi digər liderlər [[Hinduizm]] və [[Brahmanlar]]a qarşı insanları [[Kasta sistemi|kasta]] və din adı ilə ayırdığına və böldüyünə görə mübarizə aparırdı.<ref>{{cite book |last=Michael |first=S.M. |year=1999 |chapter=Dalit Visions of a Just Society |editor-last=Michael |editor-first=S. M. |publisher=Lynne Rienner Publishers |title=Untouchable: Dalits in Modern India |isbn=978-1-55587-697-5 |pages=[https://archive.org/details/foreignpolicyact0000gins_t2j6/page/31 31–33] |url=https://archive.org/details/foreignpolicyact0000gins_t2j6/page/31 }}</ref> Ateist Vaşti Makkollum 1948-ci ildə ABŞ dövlət məktəblərində dini təhsili ləğv edən [[ABŞ Ali Məhkəməsi|Ali Məhkəmə]] işində şikayətçi idi.<ref>{{cite web |last=Martin |first=Douglas |url=https://www.nytimes.com/2006/08/26/obituaries/26mccullum.html |title=Vashti McCollum, 93, Plaintiff In a Landmark Religion Suit – Obituary |work=New York Times |date=26 August 2006 |accessdate=2013-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180727150236/https://www.nytimes.com/2006/08/26/obituaries/26mccullum.html |archive-date=27 July 2018 |url-status=live }}</ref> Madalin Murrey Oheir, mümkün ki, Amerikanın ən nüfuzlu ateistlərindən biri idi; o, 1963-cü ildə Ali Məhkəməyə verdiyi şikayət ilə dövlət məktəblərində məcburi ibadəti qadağan etdirdi.<ref>{{cite book |title=Religion on Trial |last=Jurinski |first=James |year=2004 |publisher=AltraMira Press |location=Walnut Creek, California |isbn=978-0-7591-0601-7 |page=48 |url=https://books.google.com/?id=0Yq_z5LaCjsC&pg=PA48&lpg=PA48 |accessdate=2009-07-23}}</ref> 1966-cı ildə [[Time (jurnal)|Time]] jurnalı "Tanrı öldümü?" sualını verdi,<ref>[http://content.time.com/time/covers/0,16641,19660408,00.html ''Time Magazine'' cover] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131209112100/http://content.time.com/time/covers/0,16641,19660408,00.html |date=9 December 2013 }} online. 8 April 1966. Retrieved 2013–11-21.</ref> tanrının ölümünün teoloji hərəkatına cavab olaraq; hesablamalara istinadən, dünyadakı bütün insanların təxminən yarısı anti-dini bir gücün təsiri altında yaşayır və [[Afrika]], [[Asiya]] və [[Cənubi Amerika]]da milyonlarla insan xristian teologiyası görüşü haqqında məlumatlı deyil.<ref>"[http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,835309,00.html Toward a Hidden God] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131127023510/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,835309,00.html |date=27 November 2013 }}". ''Time Magazine'' online. 8 April 1966. Retrieved 2007–04-17.</ref> "Dindən Azadlıq Fondu" Anne Nikol Qeylor və qızı Anni Lori Eylor tərəfindən 1976-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da təsis edildi. Bu təşkilat kilsə ilə dövlətin ayrılmasını təşviq edir.<ref name="aboutCalling">{{cite news |title=The atheists' calling the Madison-based Freedom From Religion Foundation is taking its latest battle to the U.S. Supreme court. It's a milestone for the often-vilified but financially strong group, which has seen its membership grow to an all-time high |url=http://host.madison.com/news/the-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation/article_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html |date=25 February 2010 |last=Erickson |first=Doug |newspaper=[[Wisconsin State Journal]] |accessdate=2013-06-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170625205513/http://host.madison.com/news/the-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation/article_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html |archive-date=25 June 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://host.madison.com/news/the-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation/article_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html |title=The Atheists' Calling |publisher=[[Wisconsin State Journal]] |first=Doug |last=Erickson |date=25 February 2007 |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170625205513/http://host.madison.com/news/the-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation/article_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html |archive-date=25 June 2017 |url-status=live }}</ref> [[Berlin divarı]]nın sökülməsindən bəri fəal anti-dini rejimlərin sayı xeyli dərəcədə azaldı. 2006-cı ildə Pew Tədqiqat Forumundan Timoti Şah qeyd edir ki, "bütün əsas dini qruplar arasında dünya miqyasında bir tendensiya, hansında ki, tanrıya və inanca əsaslanan hərəkatlar, ümumiyyətlə, sekulyar hərəkatlar və ideologiyalar qarşısında artan inam və təsir qazanır."<ref>"[http://www.pewforum.org/2006/07/18/timothy-samuel-shah-explains-why-god-is-winning/ Timothy Samuel Shah Explains 'Why God is Winning'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131102101035/http://www.pewforum.org/2006/07/18/timothy-samuel-shah-explains-why-god-is-winning/ |date=2 November 2013 }}." 2006–07-18. The Pew Forum on Religion and Public Life. Retrieved 2013–11-21.</ref> Ancaq Qriqori Pol and Fil Zakerman bunu bir mif hesab edir və faktiki vəziyyətin daha mürəkkəb və nüanslı olduğunu düşünür.<ref>{{cite journal |last1=Paul |first1=Gregory |authorlink1=Gregory S. Paul |last2=Zuckerman |first2=Phil |title=Why the Gods Are Not Winning |journal=Edge |volume=209 |year=2007 |url=http://www.edge.org/documents/archive/edge209.html#gp |ref=harv |accessdate=2011-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070513205846/http://edge.org/documents/archive/edge209.html#gp |archive-date=13 May 2007 |url-status=live }}</ref> 2010-cu ildə aparılan bir araşdırma özlərini ateist və ya aqnostik olaraq tanıdanların orta hesabla böyük dinlərin ardıcıllarına nisbətən həmin dinlər haqqında daha məlumatlı olduğunu göstərdi. İnancsızlar protestant və katolik dinlərinin əsas şərtləri ilə bağlı suallara dahas yaxşı cavab verərək çox xal topladılar. Yalnız mormon və yəhudi dindarları ateistlər və aqnostiklərlə bərabər miqdarda xal topladılar.<ref name="religion knowledge">{{harvnb|Landsberg|2010}}</ref> 2012-ci ildə [[Virciniya]] ştatının Arlington şəhərində ilk "Sekulyarizmdə qadınlar" konfransı keçirildi.<ref>{{cite web |url=http://www.womeninsecularism.org/2012/ |title=Women in Secularism |accessdate=2013-11-21 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130730235818/http://www.womeninsecularism.org/2012/ |archivedate=30 July 2013}}</ref> "Sekulyar Qadın" 2012-ci ildə dinsiz qadınlara yönəlmiş milli bir təşkilat olaraq quruldu.<ref>{{cite web |url=http://www.secularwoman.org/about |title=Secular Woman:About |accessdate=2013-11-21 |url-status=dead |archiveurl=https://archive.today/20131121223333/http://www.secularwoman.org/about |archivedate=21 November 2013}}</ref> Ateist feminist hərəkat ateist hərəkatın içində seksizm və cinsi təcavüzə qarşı mübarizəyə getdikcə daha çox diqqət yetirməyə başladı.<ref>{{cite web |url=http://freethoughtblogs.com/greta/2013/08/13/a-timeline-of-the-sexual-harassment-accusations/ |title=A Timeline of the Sexual Harassment Accusations |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113075327/http://freethoughtblogs.com/greta/2013/08/13/a-timeline-of-the-sexual-harassment-accusations/ |archive-date=13 November 2013 |url-status=live |date=13 August 2013 }}</ref> 2012-ci ilin avqust ayında [[Cennifer Makkreyt]] ("[[Məmə zəlzələsi|Boobquake]]"in təşkilatçısı) ateizmin daxilində Ateizm Plus və ya A + adı ilə tanınan "hər şeyə, o cümlədən [[seksizm]], [[irqçilik]], [[siyasət]], [[yoxsulluq]] və [[cinayət]] kimi sosial problemlərə [[skeptisizm]]i tətbiq edən" bir hərəkat qurdu.<ref>{{cite web |url=http://freethoughtblogs.com/blaghag/2012/08/atheism/ |title=Blaghag: Atheism+ |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927180838/http://freethoughtblogs.com/blaghag/2012/08/atheism/ |archive-date=27 September 2013 |url-status=live |date=19 August 2012 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://freethoughtblogs.com/blaghag/2012/08/how-i-unwittingly-infiltrated-the-boys-club-why-its-time-for-a-new-wave-of-atheism/ |title=How I unwittingly infiltrated the boys club, why it's time for a new wave of atheism |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130922052710/http://freethoughtblogs.com/blaghag/2012/08/how-i-unwittingly-infiltrated-the-boys-club-why-its-time-for-a-new-wave-of-atheism |archive-date=22 September 2013 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://atheismplus.com/faq.php |title=About Atheism+ |accessdate=2013-11-21 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130822080733/http://atheismplus.com/faq.php |archivedate=22 August 2013}}</ref> 2013-cü ildə [[Florida]] ştatındakı Bradford Ədliyyəsində Amerika hökumətinin əmlakına aid ilk ateist abidə açıldı: üzərinə [[Tomas Cefferson]], [[Bencamin Franklin|Franklin]] və Madalin Murrey Oheirin sitatları yazılmış 680 kiloqramlıq skamya və qaidə.<ref>{{cite web |url=http://www.alligator.org/news/local/article_f9a8713c-e2cf-11e2-b9d8-001a4bcf887a.html |title=First atheist monument on government property unveiled |publisher=Alligator News |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130705205650/http://www.alligator.org/news/local/article_f9a8713c-e2cf-11e2-b9d8-001a4bcf887a.html |archive-date=5 July 2013 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rawstory.com/rs/2013/06/29/atheists-unveil-monument-in-florida-and-promise-to-build-50-more |title=Atheists unveil monument in Florida and promise to build 50 more |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927150810/http://www.rawstory.com/rs/2013/06/29/atheists-unveil-monument-in-florida-and-promise-to-build-50-more/ |archive-date=27 September 2013 |url-status=live }}</ref> === Yeni ateizm === [[Fayl:Four_Horsemen.jpg|right|thumb|Məhşərin dörd atlısı:(yuxarı soldan saat oxu istiqamətində): [[Riçard Dokinz]], Kristofer Hitçens, Deniel Dennett və Sem Heyris]] Yeni ateizm 21-ci əsrin əvvəllərində "dinə asanca tolerantlıq göstərilməməli, təsiri yarandığı yerdə rasional dəlil ilə qarşılanmalı, tənqid edilməli və ifşa edilməlidir" görüşünü müdafiə edən ateist müəlliflər arasındakı hərəkata verilən addır.<ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2006/WORLD/europe/11/08/atheism.feature/index.html |title=The rise of the New Atheists |publisher=CNN |first=Simon |last=Hooper |accessdate=2010-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100408094135/http://www.cnn.com/2006/WORLD/europe/11/08/atheism.feature/index.html |archivedate=8 April 2010 |url-status=live}}</ref> Hərəkat Sem Heyris, Deniel Dennett, [[Riçard Dokinz]], [[Viktor Stinqer]], Kristofer Hitçens və müəyyən dərəcədə Ayaan Hirsi Əli ilə əlaqələndirilir.<ref>{{cite journal |title=Preview: The Four Horsemen of New Atheism reunited |first=Alice |last=Gribbin |url=http://www.newstatesman.com/blogs/the-staggers/2011/12/richard-dawkins-issue-hitchens |journal=[[New Statesman]] |date=22 December 2011 |accessdate=2012-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140410071709/http://www.newstatesman.com/blogs/the-staggers/2011/12/richard-dawkins-issue-hitchens |archive-date=10 April 2014 |url-status=live }}</ref>{{sfn|Stenger|2009}} Bu müəlliflərin 2004–2007-ci illər arasında nəşr olunan bestseller kitabları Yeni Ateizmin çox hissəsinin əsasını təşkil edir.{{sfn|Stenger|2009}} Xüsusilə yeni ateistlər və Dokinz "saman adam cəfəngiyat"ını törətməkdə<ref>{{Cite news |url=https://www.lrb.co.uk/v28/n20/terry-eagleton/lunging-flailing-mispunching |title=Lunging, Flailing, Mispunching |pages=32–34 |access-date=7 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190906235342/https://www.lrb.co.uk/v28/n20/terry-eagleton/lunging-flailing-mispunching |archive-date=6 September 2019 |url-status=live |newspaper=London Review of Books |date=19 October 2006 |last1=Eagleton |first1=Terry }}</ref> və yeni bir din yaratmaqda "günahlandırılır": [[Ssientizm]].<ref>{{cite book |last1=Midgley |first1=Mary |title=Science and Poetry |date=2001 |publisher=Routledge |location=London |isbn=0-415-37848-6}}</ref> Bu ateistlər özlərini XX əsrdə müxtəlif ölkələrdə meydana gələn kütləvi siyasi ateizmə aid etmirlər. [[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabrda baş verən terror hadisələri]], "Discovery institute"un Amerika elm tədris planına [[Kreatsionizm|kreatsionist]] ideyaları daxil etmək üçün qismən uğurlu cəhdləri və bu ideyaların [[Corc Uoker Buş|Corc Buş]]un 2005-ci ildəki dəstəyini, bestseller kitablarında Dennett, [[Riçard Dokinz|Dokinz]], [[Viktor Stinqer|Stinqer]], Heyris və Hitçens qeyd edərək daha sekulyar bir cəmiyyətə doğru irəliləməyə ehtiyac dəlili olaraq hesab etdiklərini ifadə edirlər.<ref name="sharedvalues">{{cite journal |last=Garfield |first=Alan E |url=http://lawreview.vermontlaw.edu/files/2012/02/13-Garfield-Book-2-Vol-33.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20131207172239/http://lawreview.vermontlaw.edu/files/2012/02/13-Garfield-Book-2-Vol-33.pdf |url-status=dead |archive-date=2013-12-07 |journal=Vermont Law Review |volume=33 Book 2 |title=Finding Shared Values in a Diverse Society: Lessons From the Intelligent Design Controversy |accessdate=2013-11-21}}</ref> == Demoqrafiya == [[Fayl:Irreligion_map.png|left|thumb|Dünya üzrə ateistlərin və aqnostiklərin proporsiyası. (2007)]] Dünyadakı ateistlərin sayını müəyyən etmək çətindir. Dini etiqad sorğularında iştirak edən resbodentlər "ateizmi" fərqli şəkildə təyin edə bilərlər və ya ateizmi qeyri-dini inanclar və qeyri-teistik dini və spiritual inanclar arasında müxtəlif fərqlənmələr qoya bilərlər.<ref>{{cite web |url=http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html#Nonreligious |title=Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents, Section on accuracy of non-Religious Demographic Data |accessdate=2011-04-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110422093857/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html#Nonreligious |archivedate=2011-04-22 |url-status=dead }}</ref> Hindu ateist özünü Hindu elan edə bilər baxmayaraq ki, eyni zamanda ateistdir.<ref>{{cite book |last=Huxley |first=Andrew |title=Religion, Law and Tradition: Comparative Studies in Religious Law |publisher=Routledge |year=2002 |page=120 |url=https://books.google.com/books?id=YsUMTA4MebwC&pg=PA120 |isbn=978-0-7007-1689-0 |ol=7763963M |accessdate=2011-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151028060738/https://books.google.com/books?id=YsUMTA4MebwC&pg=PA120 |archive-date=28 October 2015 |url-status=live }}</ref> [[Britannika Ensiklopediyası]]nda 2010-cu ildə dərc edilmiş bir araşdırmaya əsasən, qeyri-dini nüfuz dünya əhalisinin təxminən 9,6 %-ni, ateistlər isə 2,0 %-ni təşkil edir və çox böyük əksəriyyəti [[Asiya]]da yaşayır. Bu göstəricilərə Buddistlər kimi ateistik dinlərin mənsubları daxil edilmir.<ref name="eb-2010">{{cite web |title=Religion: Year in Review 2010: Worldwide Adherents of All Religions |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1731588/Religion-Year-In-Review-2010/298437/Worldwide-Adherents-of-All-Religions |website=Encyclopædia Britannica Online |publisher=Encyclopædia Britannica Inc. |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140702182310/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1731588/Religion-Year-In-Review-2010/298437/Worldwide-Adherents-of-All-Religions |archive-date=2 July 2014 |url-status=live }}</ref> Ateizm üçün orta illik dəyişiklik 2000 ilə 2010 arasında −0,17 % idi.<ref name="eb-2010" /> Tanrıya inamı olmayanların nüfuzu dünya üzrə 500 milyondan 1.1 milyard insana qədər dəyişir.<ref>{{citation|last=Zuckerman|first=Phil|title=Atheism: Contemporary Rates and Patterns|work=Cambridge Companion to Atheism|date=2007|doi=10.1017/CCOL0521842700.004|pages=47–66}}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=rQTdki1xyK0C&pg=PA122 |title=Secularization and the World Religions |year=2010 |editor1-first=Hans |editor1-last=Joas |editor2-first=Klaus |editor2-last=Wiegandt |publisher=Liverpool University Press |isbn=978-1-84631-187-1 |ol=25285702M |page=122 (footnote 1) |accessdate=2012-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030194457/https://books.google.com/books?id=rQTdki1xyK0C&pg=PA122 |archive-date=30 October 2015 |url-status=live }}</ref> Qlobal [[WIN/GIA|Win-Gallup Beynəlxalq]] tədqiqatlarına görə, 2012-ci ildə aparılan sorğuda respondentlərin 13 %-i,<ref name="Gallup2012">{{cite web |url=http://www.wingia.com/en/news/win_gallup_international_ae_religiosity_and_atheism_index_ao_reveals_atheists_are_a_small_minority_in_the_early_years_of_21st_century/14/ |title=WIN-Gallup International "Religiosity and Atheism Index" reveals atheists are a small minority in the early years of 21st century |date=6 August 2012 |accessdate=2012-08-28 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120825005955/http://www.wingia.com/en/news/win_gallup_international_ae_religiosity_and_atheism_index_ao_reveals_atheists_are_a_small_minority_in_the_early_years_of_21st_century/14 |archivedate=25 August 2012 |df=dmy-all}}</ref> 2015-ci ildəki sorğuda 11 %-i,<ref name="wingia2" /> 2017-ci ildəki sorğuda isə 9 %-i "etiqadlı ateist" idi.<ref name="WINGIA 2017">{{Cite web |url=http://www.wingia.com/web/files/news/370/file/370.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114113506/http://www.wingia.com/web/files/news/370/file/370.pdf|url-status=dead|archive-date=2017-11-14 |title=Wayback Machine |date=2017-11-14|access-date=2018-02-27}}</ref> 2012-ci ildə ilk aparılan sorğuda özlərini "etiqadlı ateist" olaraq görən insanların ilk 10 ölkəyə görə faiz göstəricisi: [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] (47 %), [[Yaponiya]] (31 %), [[Çexiya]] (30 %), [[Fransa]] (29 %), [[Cənubi Koreya]] (15 %), [[Almaniya]] (15 %), [[Niderland|Hollandiya]] (14 %), [[Avstriya]] (10 %) , [[İslandiya]] (10 %), [[Avstraliya]] (10 %) və [[İrlandiya|İrlandiya Respublikası]] (10 %).<ref>{{cite web |title=Global Index of Religion and Atheism |url=http://redcresearch.ie/wp-content/uploads/2012/08/RED-C-press-release-Religion-and-Atheism-25-7-12.pdf |publisher=[[Gallup (company)|Gallup]] – [[Red C]] |ref=REDC |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121016062403/http://redcresearch.ie/wp-content/uploads/2012/08/RED-C-press-release-Religion-and-Atheism-25-7-12.pdf |archivedate=16 October 2012}}</ref> === Avropa === [[Fayl:Europe_No_Belief_enhanced_2010.png|thumb|Müxtəlif Avropa ölkələrində "hər hansı bir ruhun, tanrının və ya həyat qüvvəsinin mövcud olduğuna inanmıram" deyən insanların faiz göstəricisi (2010)<ref name="EB2010">{{cite web|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf|title=Special Eurobarometer: Biotechnology|page=381|date=October 2010|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101215001129/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf|archivedate=15 December 2010}}</ref>]] 2010 Eurobarometer Sorğusuna görə, "hər hansı bir ruhun, tanrının və ya həyat qüvvəsinin mövcud olduğuna inanmırsınız" ifadəsi ilə razılaşan respondentlərin faiz göstəricisi [[Fransa]] (40 %), [[Çexiya]] (37 %), [[İsveç]] (34 %), [[Niderland|Hollandiya]] (30 %) və [[Estoniya]]da (29 %) yüksək idi; orta yüksək faiz göstəricisi qeydə alınan ölkələr: [[Almaniya]] (27 %), [[Belçika]] (27 %), [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] (25 %); ən aşağı faiz göstəricisi olan ölkələr: [[Polşa]] (5 %), [[Yunanıstan]] (4 %), [[Kipr]] (3 %), [[Malta]] (2 %) və [[Rumıniya]] (1 %) və bütövlükdə [[Avropa İttifaqı|Avropa Birliyi]] 20 % təşkil edirdi.<ref name="EU" /> 2012-ci ildə Avropa İttifaqında ayrı-seçkiliklə bağlı keçirilən Eurobarometer sorğusunda, sorğuda iştirak edənlərin 16 % -i özünü inancsız / aqnostik, 7 % -i isə ateist hesab edirdilər.<ref>{{citation |title=Discrimination in the EU in 2012 |work=[[Eurobarometer|Special Eurobarometer]] |year=2012 |series=383 |page=233 |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_393_en.pdf |accessdate=14 August 2013 |publisher=[[European Commission]] |location=[[European Union]] |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121202023700/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_393_en.pdf |archivedate=2 December 2012}} The question asked was "Do you consider yourself to be…?", with a card showing: Catholic, Orthodox, Protestant, Other Christian, Jewish, Muslim, Sikh, Buddhist, Hindu, Atheist, and non-believer/agnostic. Space was given for Other (Spontaneous) and DK. Jewish, Sikh, Buddhist, Hindu did not reach the 1% threshold.</ref> Pew Araşdırma Mərkəzinin 2012-ci ildə apardığı bir araşdırmaya görə, dinsizlər (aqnostiklər və ateistlər də daxil olmaqla) avropalıların təxminən 18 %-ni təşkil edir.<ref name="Religiously Unaffiliated">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/global-religious-landscape-unaffiliated.aspx |title=Religiously Unaffiliated |date=18 December 2012 |website=Pew Research Center's Religion & Public Life Project |access-date=7 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130730043126/http://www.pewforum.org/global-religious-landscape-unaffiliated.aspx |archive-date=30 July 2013 |url-status=live }}</ref> Eyni araşdırmaya görə, dinlə əlaqəsiz olanlar (aqnostiklər və ateistlər) yalnız iki Avropa ölkəsində əhalinin əksəriyyətini təşkil edir: [[Çexiya]] (75 %) və [[Estoniya]] (60 %).<ref name="Religiously Unaffiliated" /> === Asiya === Həmçinin Asiyanın üç ölkəsində və [[Çinin xüsusi inzibati bölgələri|Çinin bir xüsusi inzibati bölgəsi]]ndə dinlə əlaqəsi olmayanlar əhalinin əksəriyyətini təşkil edir: [[Şimali Koreya]] (71 %), [[Yaponiya]] (57 %), [[Honkonq]] (56 %) və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] (52 %).<ref name="Religiously Unaffiliated" /> === Avstraliya === Avstraliya Statistika Bürosunun məlumatına görə, avstraliyalıların 30 %-i "qeyri-dindardır", bu kateqoriyaya ateistlər də daxildir.<ref name="abs">{{cite web |url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/mediareleasesbyReleaseDate/7E65A144540551D7CA258148000E2B85?OpenDocument |title=Religion In Australia |date=27 June 2017 |publisher=[[Australian Bureau of Statistics]] |accessdate=2017-06-27 |archive-url=https://archive.today/20170807070326/http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/mediareleasesbyReleaseDate/7E65A144540551D7CA258148000E2B85?OpenDocument |archive-date=7 August 2017 |url-status=live }}</ref> 2013-cü il siyahıyaalınmasında [[Yeni Zelandiya]]lıların 42 %-nin hər hansı bir dinə etiqad etmədiyi müəyyən olundu.<ref>{{Cite web |url=http://www.stats.govt.nz/Census/2013-census/profile-and-summary-reports/quickstats-culture-identity/religion.aspx |title=2013 Census QuickStats about culture and identity |access-date=23 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170828162758/http://www.stats.govt.nz/Census/2013-census/profile-and-summary-reports/quickstats-culture-identity/religion.aspx |archive-date=28 August 2017 |url-status=dead }}</ref> Kişilər qadınlardan daha çox dinin olmadığını bildirirdilər. === Amerika Birləşmiş Ştatları === Dünya Dəyərləri Araşdırmasına görə, 2014-cü ildə amerikalıların 4,4 % -i özünü ateist olaraq tanıtdırdı.<ref name="WVS">{{cite web |title=WVS Database |url=http://www.worldvaluessurvey.org/WVSOnline.jsp |website=World Values Survey |publisher=Institute for Comparative Survey Research |date=March 2015 |access-date=7 January 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160105141038/http://www.worldvaluessurvey.org/WVSOnline.jsp |archive-date=5 January 2016 |url-status=dead }}</ref> Ancaq eyni sorğu göstərdi ki, respondentlərin 11,1 % -i tanrıya inandıqlarını soruşduqda "yox" dedilər.<ref name="WVS" /> 1984-cü ildə bu göstəricilər müvafiq olaraq 1,1 % və 2,2 % idi. Pew Araşdırma Mərkəzinin 2014-cü il hesabatına görə, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın yetkin əhalisinin 3,1 % -i özünü ateist olaraq tanıyırdı, 2007-ci ildən 1,6 % artıb; və hər hansı dinə mənsub olmayan demoqrafiya içərisində ateistlər 13,6 % təşkil edirdi.<ref>[http://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ America's Changing Religious Landscape] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190410223438/https://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ |date=10 April 2019 }}, Pew Research Center, 12 May 2015.</ref> 2015-ci il Ümumi Sosioloji Araşdırmasına görə, ABŞ-dakı ateistlərin və aqnostiklərin sayı son 23 ildə nisbətən sabit qalmışdır, 1991-ci ildə nüfuzun yalnız 2 %-i ateist, 4 %-i isə aqnostik və 2014-cü ildə yalnız 3 %-i ateist, 5 %-i isə aqnostik olaraq müəyyən olunmuşdu.<ref name="GSS 2014">{{cite web |last1=Hout |first1=Michael |last2=Smith |first2=Tom |title=Fewer Americans Affiliate with Organized Religions, Belief and Practice Unchanged: Key Findings from the 2014 General Social Survey |url=http://www.norc.org/PDFs/GSS%20Reports/GSS_Religion_2014.pdf |website=General Social Survey |publisher=NORC |date=March 2015 |access-date=19 July 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150713122450/http://www.norc.org/PDFs/GSS%20Reports/GSS_Religion_2014.pdf |archive-date=13 July 2015 |url-status=dead }}</ref> ==== Dinlə əlaqəsiz/dini olmayan ==== Amerikan Ailə Tədqiqatına görə, 2017-ci ildə dinlə əlaqəsiz nüfuz 34 % idi.<ref>{{Cite web |url=https://www.christiantoday.com/article/nones-are-now-the-biggest-religious-group-in-the-us-with-families-torn-on-priorities/118935.htm |title='Nones' are now the biggest religious group in the US – with families torn on priorities |website=www.christiantoday.com |language=en |access-date=2017-12-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171206140155/https://www.christiantoday.com/article/nones-are-now-the-biggest-religious-group-in-the-us-with-families-torn-on-priorities/118935.htm |archive-date=2017-12-06 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.deseretnews.com/american-family-survey/2017 |title=DN American Family Survey 2017 |website=DeseretNews.com |language=en |access-date=2017-12-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171206144335/https://www.deseretnews.com/american-family-survey/2017 |archive-date=6 December 2017 |url-status=live }}</ref> Pew Araşdırma Mərkəzinin məlumatına görə, 2014-cü ildə Amerika əhalisinin 22,8 %-i özünü hər hansı bir dinə aid etmir, bu göstəricidə ateistlər 3,1 % və aqnostiklər isə 4 % təşkil edirdi.<ref>{{cite web |url=http://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ |title=America's Changing Religious Landscape |publisher=[[Pew Research Center]]: Religion & Public Life |date=May 12, 2015 |access-date=12 May 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190410223438/https://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ |archive-date=10 April 2019 |url-status=live }}</ref> PRRI araşdırmasına görə, nüfuzun 24 %-i özünü dinlə əlaqəsiz hesab edir. Ateistlər və aqnostiklər bu "dinlə əlaqəsiz" demoqrafiyanın dörddə birini təşkil edirlər.<ref>{{Cite news |url=https://www.prri.org/research/american-religious-landscape-christian-religiously-unaffiliated/ |title=America's Changing Religious Identity |work=PRRI |access-date=2017-12-16 |language=en-US |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131052457/https://www.prri.org/research/american-religious-landscape-christian-religiously-unaffiliated/ |archive-date=2018-01-31 |url-status=dead }}</ref> === Ərəb dünyası === Son illərdə ateizmin profili ərəb dünyasında xeyli dərəcədə yüksəldi.<ref name="auto">{{cite web |url=https://newhumanist.org.uk/articles/4898/the-rise-of-arab-atheism |title=The rise of Arab atheism |accessdate=2016-02-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160206085946/https://newhumanist.org.uk/articles/4898/the-rise-of-arab-atheism |archive-date=2016-02-06 |url-status=dead }}</ref> [[Qahirə]] kimi bölgədəki böyük şəhərlərdə, avtoritar hökumətlərin müntəzəm basqınlarına baxmayaraq ateistlər kafelərdə və sosial mediada təşkilatlanırlar.<ref name="auto" /> "Gallup International" tərəfindən 2012-ci ildə edilən bir sorğuda müəyyən olundu ki, səudiyyəlilərin 5 %-i özlərini "etiqadlı ateist" olaraq hesab edir.<ref name="auto" /> Ancaq ərəb dünyasında çox az gəncin dost və ya tanış çevrələrində ateist var. Bir araşdırmaya görə, 1 %-dən azı [[Mərakeş]]də, [[Misir]]də, [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nda və ya [[İordaniya]]da; [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]]ndə, [[Bəhreyn]], [[Küveyt]] və [[Fələstin]]də yalnız 3 % -dən 7 % -ə qədərdir.<ref name="Tabah2016">[http://mmgsurvey.tabahfoundation.org/downloads/mmgsurvey_full_En_web.pdf Muslim Millennial Attitudes on Religion and Religious Leadership, Arab World] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160208013343/http://mmgsurvey.tabahfoundation.org/downloads/mmgsurvey_full_En_web.pdf |date=8 February 2016 }}, Tabah Foundation, Abu Dhabi, 2016</ref> Onlardan "yerlərində, icmada və cəmiyyətdə ateizmin izlərini görüb-eşitmədiklərini" soruşduqda sorğu edilən ölkələrin hamısında yalnız 3 %-dən 8 %-ə "bəli" cavabı müəyyən olundu. Yeganə istisna 51 % göstəricisi ilə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] idi.<ref name="Tabah2016" /> === Ateizm, rifah, təhsil === Müxtəlif tədqiqatlar ateizm ilə təhsil səviyyələri, rifah və IQ arasında müsbət korrelyasiya olduğunu müəyyən etdi.<ref name="Zuckerman" /><ref name="intmag">{{Cite journal |last=Lynn |first=Richard |authorlink=Richard Lynn |last2=Harvey |first2=John |last3=Nyborg |first3=Helmuth |title=Average intelligence predicts atheism rates across 137 nations |journal=[[Intelligence (journal)|Intelligence]] |year=2009 |volume=37 |pages=11–15 |doi=10.1016/j.intell.2008.03.004}}</ref> Təkamülçü psixoloq Nigel Barberin sözlərinə görə, ateizm əhalinin əksəriyyətinin iqtisadi cəhətdən yaxşı olduğu bölgələrdə, xüsusən Avropanın [[Sosial-demokratiya|sosial demokratiyalarında]] çiçəklənir , çünki geniş sosial təhlükəsizlik şəbəkələri və daha yaxşı həyat keyfiyyəti və daha yüksək ömür uzunluğu ilə nəticələnən daha yaxşı sağlamlıq xidməti ilə gələcəyə dair daha az qeyri-müəyyənlik var. Bunun əksinə olaraq, inkişaf etməmiş ölkələrdə ateistlər demək olar ki, yoxdur.<ref>Nigel Barber (2010). [http://www.psychologytoday.com/blog/the-human-beast/201005/why-atheism-will-replace-religion Why Atheism Will Replace Religion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191017012714/https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-human-beast/201005/why-atheism-will-replace-religion |date=17 October 2019 }}. [[Psychology Today]]. Retrieved 2013–05-22.</ref> Ateizm və IQ arasındakı əlaqə statistik baxımdan əhəmiyyətli olsa da, böyük deyil və əlaqənin səbəbi yaxşı bilinmir.<ref name="VyseSI">Vyse, Stuart (April 2020). "Are atheists sadder but wiser?". Skeptical Inquirer. 44 (2): 31–33.</ref> Bir fərziyyə görə, IQ ilə dindarlıq arasındakı mənfi əlaqənin uyğunsuzluqdakı fərdi fərqlərdən qaynaqlanır; bir çox ölkədə dini inanc konformist seçimdir və daha ağıllı insanların uyğunlaşma ehtimalının az olduğuna dair dəlillər mövcuddur.<ref>{{cite journal |last1=Rhodes |first1=Nancy |last2=Wood |first2=Wendy |title=Self-esteem and intelligence affect influenceability |url=https://archive.org/details/sim_psychological-bulletin_1992-01_111_1/page/156 |journal=Psychological Bulletin |date=1992 |volume=111 |issue=1 |pages=156–171 |doi=10.1037/0033-2909.111.1.156}}</ref> Digər bir nəzəriyyəyə görə, daha yüksək IQ səviyyəli insanların analitik düşünmə ehtimalı daha yüksəkdir və dinə olan inamsızlıq dini iddiaların qiymətləndirilməsi üçün daha yüksək səviyyəli analitik əsaslandırma tətbiq edilməsindən qaynaqlanır.<ref name="VyseSI" /> Təkamülçü psixoloq Niqel Barber ateistlərin dindarlardan daha ağıllı olmasının, dini inancın itirilməsi ilə də əlaqəli olan sosial, ətraf mühit və rifah amilləri ilə daha yaxşı izah edildiyini söyləyir. O, dinin axmaqlığa səbəb olduğuna şübhə edir və bəzi yüksək zəkalı insanların da dindar olduqlarını qeyd edir, lakin daha yüksək zəkanın ağlasığmaz dini inancların rədd edilməsi ilə əlaqəli olmasının inandırıcı olduğunu və zəka ilə dini inancların rəddi arasındakı vəziyyətin olduqca mürəkkəb olduğunu söyləyir.<ref>{{cite web |last1=Barber |first1=Nigel |title=The Real Reason Atheists Have Higher IQs |url=https://www.psychologytoday.com/ca/blog/the-human-beast/201005/the-real-reason-atheists-have-higher-iqs |website=Psychology Today |publisher=Sussex Publishers, LLC}}</ref> 2017-ci ildə aparılan bir araşdırma dindarlara nisbətən ateistlərin daha yüksək düşünmə qabiliyyətinə sahib olduqlarını göstərdi və bu fərq yaş, təhsil və mənşə ölkəsi kimi sosyodemoqrafik amillərlə əlaqəli deyildi.<ref>{{cite journal |last1=Daws |first1=Richard |last2=Hampshire |first2=Adam |title=The Negative Relationship between Reasoning and Religiosity Is Underpinned by a Bias for Intuitive Responses Specifically When Intuition and Logic Are in Conflict |journal=Frontiers in Psychology |date=19 December 2017 |volume=8 |issue=2191 |page=2191 |doi=10.3389/fpsyg.2017.02191 |pmid=29312057 |pmc=5742220 |doi-access=free }}</ref> 2015-ci ildə aparılan bir araşdırmada tədqiqatçılar ateistlərin koqnitiv refleksiya testlərində teistlərdən daha yüksək nəticə əldə etdiklərini aşkar etdilər. Müəlliflər yazır ki, "Ateistlərin daha yüksək bal toplaması, inancın ağılın və onun defolt rejiminin avtomatik təzahürü olduğunu göstərən ədəbiyyatlarla uzlaşır. Belə görünür ki, inanmamaq koqnitiv qabiliyyət tələb edir."<ref>{{cite journal |last1=Da Silva |first1=Sergio |last2=Matsushita |first2=Raul |last3=Seifert |first3=Guilherme |last4=De Carvalho |first4=Mateus |title=Atheists score higher on cognitive reflection tests |journal=MPRA Paper|issue=68451 |url=https://mpra.ub.uni-muenchen.de/68451/2/MPRA_paper_68451.pdf}}</ref> === Ateizmə münasibət === [[File:Blasphemy laws worldwide.svg|thumb|right|Dini təhqirə görə cəza verilən ölkələr. {{legend|#37c837|Ləğv edilib}}{{legend|#f9dc36|Lokal məhdudiyyətlər}} {{legend|#ec8028|Cərimələr və məhdudiyyətlər}} {{legend|#e73e21|Həbs cəzaları}} {{legend|#800000|Ölüm cəzaları}}]] [[File:States with death penalty for apostasy.png|alt=|thumb|Dindən çıxmağa görə ölüm cəzası verilən ölkələr<ref>[http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/05/28/which-countries-still-outlaw-apostasy-and-blasphemy/ Which countries still outlaw apostasy and blasphemy?] Pew Research Center, United States (May 2014)</ref>]] Statistik məlumatlara görə, ateistlərə qarşı dünyada pis rəftar mövcuddur. Qeyri-ateistlər və bəlkə də digər ateistlər, ateistlərə kütləvi qətldən tutmuş restoranda pul verməməyə qədər olan əxlaqsız davranışlara meylli kimi baxırlar.<ref>{{cite news |last1=Carey |first1=Benedict |title=The Serial Killer Test: Biases Against Atheists Emerge in Study |url=https://www.nytimes.com/2017/08/07/health/atheists-religion-study.html |accessdate=2018-01-23 |work=The New York Times |date=7 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180123190416/https://www.nytimes.com/2017/08/07/health/atheists-religion-study.html |archive-date=23 January 2018 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |last1=Paris |first1=Agence France-Presse in |title=Atheists tend to be seen as immoral – even by other atheists: study |url=https://www.theguardian.com/world/2017/aug/07/anti-atheist-prejudice-secularity |accessdate=2018-01-23 |work=the Guardian |date=7 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180123190549/https://www.theguardian.com/world/2017/aug/07/anti-atheist-prejudice-secularity |archive-date=23 January 2018 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Gervais |first1=Will M. |last2=Xygalatas |first2=Dimitris |last3=McKay |first3=Ryan T. |last4=van Elk |first4=Michiel |last5=Buchtel |first5=Emma E. |last6=Aveyard |first6=Mark |last7=Schiavone |first7=Sarah R. |last8=Dar-Nimrod |first8=Ilan |last9=Svedholm-Häkkinen |first9=Annika M. |last10=Riekki |first10=Tapani |last11=Klocová |first11=Eva Kundtová |last12=Ramsay |first12=Jonathan E. |last13=Bulbulia |first13=Joseph |title=Global evidence of extreme intuitive moral prejudice against atheists |journal=Nature Human Behaviour |date=7 August 2017 |volume=1 |issue=8 |page=0151 |doi=10.1038/s41562-017-0151 |url=http://psyarxiv.com/csnp2/ |access-date=11 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180118224040/https://psyarxiv.com/csnp2/ |archive-date=18 January 2018 |url-status=live |hdl=10138/246517 }}</ref> Bundan əlavə, 2016-cı il Pew Araşdırma Mərkəzinin bir nəşrinə görə, fransızların 15 %-i, amerikalıların 45 %-i və indoneziyalıların 99 %-i açıqca inanır ki, bir insanın əxlaqlı olması üçün tanrıya inancı olmalıdır. Pew bundan əlavə, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da keçirilən sorğuda, ateistlər və müsəlmanlar əsas dini nüfuz arasında "[[təəssürat termometri]]"nin ən aşağı reytinqinə sahibdirlər.<ref>{{cite web |title=10 facts about atheists |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2016/06/01/10-facts-about-atheists/ |website=Pew Research Center |accessdate=2018-01-23 |date=1 June 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180121114119/http://www.pewresearch.org/fact-tank/2016/06/01/10-facts-about-atheists/ |archive-date=21 January 2018 |url-status=dead }}</ref> Həmçinin dini üniversitet tələbələri ilə əlaqəli bir tədqiqat onların ölümlərini düşündükdən sonra ateistlərə qarşı mənfi təsəvvür və münasibət qurma ehtimalının daha yüksək olduğunu müəyyən etdi və bu münasibətlərin ölüm narahatlığının nəticəsi ola biləcəyini irəli sürdü.<ref>{{Cite web|url=https://www.rawstory.com/2015/05/study-people-dont-like-atheists-because-they-serve-as-a-grim-reminder-of-deaths-finality/|title=Study: People don't like atheists because they serve as a grim reminder of death's finality|last=Dolan|first=Eric W.|date=6 May 2015|website=www.rawstory.com|language=en-US|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020194120/https://www.rawstory.com/2015/05/study-people-dont-like-atheists-because-they-serve-as-a-grim-reminder-of-deaths-finality/|archive-date=20 October 2019|access-date=2019-10-20}}</ref> == İstinadlar == {{Reflist|colwidth=30em |refs= <ref name="encyc-unbelief-def-issues">{{cite book |last=Harvey |first=Van A. |title=Agnosticism and Atheism |postscript=,}} in {{harvnb|Flynn|2007|p=35}}: "The terms ''ATHEISM'' and ''AGNOSTICISM'' lend themselves to two different definitions. The first takes the privative ''a'' both before the Greek ''theos'' (divinity) and ''gnosis'' (to know) to mean that atheism is simply the absence of belief in the gods and agnosticism is simply lack of knowledge of some specified subject matter. The second definition takes atheism to mean the explicit denial of the existence of gods and agnosticism as the position of someone who, because the existence of gods is unknowable, suspends judgment regarding them&nbsp;... The first is the more inclusive and recognizes only two alternatives: Either one believes in the gods or one does not. Consequently, there is no third alternative, as those who call themselves agnostics sometimes claim. Insofar as they lack belief, they are really atheists. Moreover, since absence of belief is the cognitive position in which everyone is born, the burden of proof falls on those who advocate religious belief. The proponents of the second definition, by contrast, regard the first definition as too broad because it includes uninformed children along with aggressive and explicit atheists. Consequently, it is unlikely that the public will adopt it."</ref> <ref name="eb2011-atheism">{{harvnb|Nielsen|2013}}: "Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons&nbsp;... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God&nbsp;... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers&nbsp;... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g., "God" is just another name for love, or&nbsp;... a symbolic term for moral ideals."</ref> <ref name="eb2011-atheism-critique">{{harvnb|Nielsen|2013}}: "atheism, in general, the critique and denial of metaphysical beliefs in God or spiritual beings. As such, it is usually distinguished from theism, which affirms the reality of the divine and often seeks to demonstrate its existence. Atheism is also distinguished from agnosticism, which leaves open the question whether there is a god or not, professing to find the questions unanswered or unanswerable."</ref> <ref name="eb2011concise-atheism">{{cite encyclopedia |title=Atheism |url=http://www.merriam-webster.com/concise/atheism?show=0&t=1323944845 |encyclopedia=Encyclopædia Britannica Concise |publisher=Merriam Webster |accessdate=2011-12-15 |quote=Critique and denial of metaphysical beliefs in God or divine beings. Unlike agnosticism, which leaves open the question of whether there is a God, atheism is a positive denial. It is rooted in an array of philosophical systems. |date= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120121050128/http://www.merriam-webster.com/concise/atheism?show=0&t=1323944845 |archivedate=21 January 2012 |url-status=live }}</ref> <ref name="eb2011-Rejection-of-all-religious-beliefs">{{cite encyclopedia |title=Atheism as rejection of religious beliefs |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40634/atheism |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]] |edition=15th |volume=1 |page=666 |year=2011 |id=0852294735 |ref=harv |accessdate=2011-04-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110512015453/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40634/atheism |archivedate=12 May 2011 |url-status=live}}</ref> <ref name="eb2007-demographics">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1360391/Religion-Year-In-Review-2007 |title=Worldwide Adherents of All Religions by Six Continental Areas, Mid-2007 |publisher=Encyclopædia Britannica |year=2007 |accessdate=2013-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131212154920/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1360391/Religion-Year-In-Review-2007 |archive-date=12 December 2013 |url-status=live }} * 2.3% Atheists: Persons professing atheism, skepticism, disbelief, or irreligion, including the militantly antireligious (opposed to all religion). * 11.9% Nonreligious: Persons professing no religion, nonbelievers, agnostics, freethinkers, uninterested, or dereligionized secularists indifferent to all religion but not militantly so.</ref> <ref name="eb1911-atheism">{{cite EB1911 |wstitle=Atheism | quote = The term as generally used, however, is highly ambiguous. Its meaning varies (a) according to the various definitions of deity, and especially (b) according as it is (i.) deliberately adopted by a thinker as a description of his own theological standpoint, or (ii.) applied by one set of thinkers to their opponents. As to (a), it is obvious that atheism from the standpoint of the Christian is a very different conception as compared with atheism as understood by a Deist, a Positivist, a follower of Euhemerus or Herbert Spencer, or a Buddhist.}}</ref> <ref name="eb1911-atheism-sceptical">{{cite EB1911 |wstitle=Atheism | quote = But dogmatic atheism is rare compared with the sceptical type, which is identical with agnosticism in so far as it denies the capacity of the mind of man to form any conception of God, but is different from it in so far as the agnostic merely holds his judgment in suspense, though, in practice, agnosticism is apt to result in an attitude towards religion which is hardly distinguishable from a passive and unaggressive atheism.}}</ref> <ref name="encyc-philosophy">{{harvnb|Edwards|2005}}: "On our definition, an 'atheist' is a person who rejects belief in God, regardless of whether or not his reason for the rejection is the claim that 'God exists' expresses a false proposition. People frequently adopt an attitude of rejection toward a position for reasons other than that it is a false proposition. It is common among contemporary philosophers, and indeed it was not uncommon in earlier centuries, to reject positions on the ground that they are meaningless. Sometimes, too, a theory is rejected on such grounds as that it is sterile or redundant or capricious, and there are many other considerations which in certain contexts are generally agreed to constitute good grounds for rejecting an assertion."</ref> <ref name="encyc-unbelief-compatible">{{cite book |last=Holland |first=Aaron |title=Agnosticism |url=https://archive.org/details/jstor-25667906 |postscript=,}} in {{harvnb|Flynn|2007|p=[https://books.google.com/books?ei=xvzhT-_WFIaQ8wSivd2GCA&id=YR4RAQAAIAAJ&dq=agnosticism+compatible+with+atheism&q=%22It+is+important+to+note+that+this+interpretation+of+agnosticism%22 34]}}: "It is important to note that this interpretation of agnosticism is compatible with theism or atheism, since it is only asserted that ''knowledge'' of God's existence is unattainable."</ref> <ref name=RoweRoutledge>{{harvnb|Rowe|1998}}: "As commonly understood, atheism is the position that affirms the nonexistence of God. So an atheist is someone who disbelieves in God, whereas a theist is someone who believes in God. Another meaning of 'atheism' is simply nonbelief in the existence of God, rather than positive belief in the nonexistence of God.&nbsp;... an atheist, in the broader sense of the term, is someone who disbelieves in every form of deity, not just the God of traditional Western theology."</ref> <!--ref name=extreme-secularism>{{harvnb|Zuckerman|2010}}: "A major source of these biases is the lack of clear definitions. Atheism and secularity are defined in opposition to religion, with atheism (the rejection of theism) often perceived as an extreme form of secularism (the decline of religious influence over society). But atheism is a narrow term referring to a specific belief (that there is no god), whereas secularism has various meanings, including a range of attitudes (such as religious indifference, doubt, agnosticism, and atheism) as as behaviors (such as lack of regular church attendance or disregard for traditional religious morality)."</ref--> <ref name="martin-agnosticism-entails">{{harvnb|Martin|2006|p=2}}: "But agnosticism is compatible with negative atheism in that agnosticism ''entails'' negative atheism. Since agnostics do not believe in God, they are by definition negative atheists. This is not to say that negative atheism entails agnosticism. A negative atheist ''might'' disbelieve in God but need not."</ref> <ref name="BBC-2004-demographics">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/wtwtgod/3518375.stm |title=UK among most secular nations |publisher=BBC News |accessdate=2015-01-14 |date=26 February 2004 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170902202852/http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/wtwtgod/3518375.stm |archive-date=2 September 2017 |url-status=live }}</ref> <ref name="agnosticism-compatible">{{harvnb|Martin|1990|pp=[https://books.google.com/books?id=MNZqCoor4eoC&pg=PA466&dq=%22compatible+with+negative+atheism%22 467–468]}}: "In the popular sense an agnostic neither believes nor disbelieves that God exists, while an atheist disbelieves that God exists. However, this common contrast of agnosticism with atheism will hold only if one assumes that atheism means positive atheism. In the popular sense, agnosticism is compatible with negative atheism. Since negative atheism by definition simply means not holding any concept of God, it is compatible with neither believing nor disbelieving in God."</ref> <ref name="flint-agnostic-atheism">{{harvnb|Flint|1903|pp=[https://books.google.com/books?id=DWMtAAAAYAAJ&pg=PA49&dq=%22The+atheist+may+however+be%22 49–51]}}: "The atheist may however be, and not unfrequently is, an agnostic. There is an agnostic atheism or atheistic agnosticism, and the combination of atheism with agnosticism which may be so named is not an uncommon one."</ref> <ref name="barker-agnostic-atheism">{{harvnb|Barker|2008|p=[https://books.google.com/books?id=fAjPWYgIfCoC&pg=PA96&dq=%22both+an+atheist+and+an+agnostic%22 96]}}: "People are invariably surprised to hear me say I am both an atheist and an agnostic, as if this somehow weakens my certainty. I usually reply with a question like, "Well, are you a Republican or an American?" The two words serve different concepts and are not mutually exclusive. Agnosticism addresses knowledge; atheism addresses belief. The agnostic says, "I don't have a knowledge that God exists." The atheist says, "I don't have a belief that God exists." You can say both things at the same time. Some agnostics are atheistic and some are theistic."</ref> <ref name="besant-open-to-new-truth">{{cite book |title=Why Should Atheists Be Persecuted? |first=Annie |last=Besant |authorlink=Annie Wood Besant}} in {{harvnb|Bradlaugh|Besant|Bradlaugh|Moss|1884|url =https://books.google.com/books?id=jh8HAAAAQAAJ&pg=PA185&dq=%22The+Atheist+waits+for+proof+of+God%22 |pages=185–186]}}: "The Atheist waits for proof of God. Till that proof comes he remains, as his name implies, without God. His mind is open to every new truth, after it has passed the warder Reason at the gate."</ref> <ref name="holyoake-question-of-probability">{{cite journal |title=Mr. Mackintosh's New God |first=George Jacob |last=Holyoake |authorlink=George Holyoake |journal=[[w:The Oracle of Reason|The Oracle of Reason, Or, Philosophy Vindicated]] |volume=1 |issue=23 |year=1842 |page=186 |url=https://books.google.com/books?id=BFY9AAAAYAAJ&pg=PA186 |quote=On the contrary, I, as an Atheist, simply profess that I do not see sufficient reason to ''believe'' that there is a god. I do not pretend to ''know'' that there is no god. The whole question of god's existence, ''belief'' or ''disbelief'', a question of probability or of improbability, not knowledge. |access-date=13 August 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030200747/https://books.google.com/books?id=BFY9AAAAYAAJ&pg=PA186 |archive-date=30 October 2015 |url-status=live }}</ref> <ref name=honderich>Honderich, Ted (Ed.) (1995). "Humanism". ''The Oxford Companion to Philosophy''. Oxford University Press. p. 376. {{ISBN|0-19-866132-0}}.</ref> <ref name=religioustolerance>Most dictionaries (see the OneLook query for [http://www.onelook.com/?w=atheism&ls=a "atheism"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930023613/http://www.onelook.com/?w=atheism&ls=a |date=30 September 2007 }}) first list one of the more narrow definitions. * {{cite book |url=https://archive.org/details/dictionaryofphil00ange |title=Dictionary of Philosophy |editor-first=Dagobert D. |editor-last=Runes |editor-link=Dagobert D. Runes |year=1942 |publisher=Littlefield, Adams & Co. Philosophical Library |location=New Jersey |isbn=978-0-06-463461-8 |quote=(a) the belief that there is no God; (b) Some philosophers have been called "atheistic" because they have not held to a belief in a personal God. Atheism in this sense means "not theistic". The former meaning of the term is a literal rendering. The latter meaning is a less rigorous use of the term though widely current in the history of thought |accessdate=2011-04-09 |url-status=live }} – entry by [[Vergilius Ferm]]</ref><ref name=oxdicphil>{{cite dictionary |editor=Simon Blackburn |encyclopedia=The Oxford Dictionary of Philosophy |title=atheism |url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199541430.001.0001/acref-9780199541430-e-278?rskey=GC0Coc&result=279 |accessdate=2013-11-21 |edition=2008 |year=2008 |publisher=Oxford University Press |quote=Either the lack of belief that there exists a god, or the belief that there exists none. Sometimes thought itself to be more dogmatic than mere agnosticism, although atheists retort that everyone is an atheist about most gods, so they merely advance one step further.|isbn=9780199541430 }}<!--Same in 2005 edition: https://books.google.com/books?id=WHILCw0hDA4C&pg=PA27&dq=atheism --></ref><ref name=reldef>{{cite web |url=http://www.as.ua.edu/rel/aboutreldefinitions.html |title=Definitions: Atheism |publisher=Department of Religious Studies, University of Alabama |accessdate=2012-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110607093325/http://www.as.ua.edu/rel/aboutreldefinitions.html |archive-date=2011-06-07 |url-status=dead }}</ref> <ref name="hume-metaphysics">{{harvnb|Hume|1748|loc=Part III}}: "If we take in our hand any volume; of divinity or school metaphysics, for instance; let us ask, Does it contain any abstract reasoning concerning quantity or number? No. Does it contain any experimental reasoning concerning matter of fact and existence? No. Commit it then to the flames: for it can contain nothing but sophistry and illusion."</ref> }} == Mənbələr == {{refbegin|30em}} * {{cite book |last=Armstrong |first=Karen |authorlink=Karen Armstrong |title=A History of God |year=1999 |location=London |publisher=Vintage |isbn=978-0-09-927367-7 |ref=harv}} * {{cite book |last=Baggini |first=Julian |authorlink=Julian Baggini |title=Atheism: A Very Short Introduction |year=2003 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-280424-2 |ref=harv}} * {{cite book |last=Barker |first=Dan |authorlink=Dan Barker |title=Godless: How an Evangelical Preacher Became One of America's Leading Atheists |year=2008 |location=New York |publisher=Ulysses Press |isbn=978-1-56975-677-5 |ol=24313839M |ref=harv |url-access=registration |url=https://archive.org/details/godlesshowevange0000bark }} * {{cite book |last1=Bradlaugh |first1=Charles |authorlink=Charles Bradlaugh |last2=Besant |first2=Annie |last3=Bradlaugh |first3=Alice |last4=Moss |first4=A. B. |last5=Cattell |first5=C.C. |last6=Standring |first6=G. |last7=Aveling |first7=E. |title=The Atheistic Platform |year=1884 |location=London |publisher=Freethought Publishing |ref=harv}} * {{cite book |last=Dawkins |first=Richard |authorlink=Richard Dawkins |title=The God Delusion |url=https://books.google.com/books?id=yq1xDpicghkC&lpg=PP1&dq=The%20God%20Delusion&pg=PP1#v=onepage&q&f=true |year=2006 |publisher=Bantam Press |isbn=978-0-593-05548-9 |ref=harv }} * {{cite encyclopedia |last=Edwards |first=Paul |authorlink=Paul Edwards (philosopher) |title=Atheism |publisher=MacMillan Reference US (Gale) |editor=Donald M. Borchert |origyear=1967 |year=2005 |edition=2nd |encyclopedia=[[Encyclopedia of Philosophy|The Encyclopedia of Philosophy]] |volume=Vol. 1 |page=359 |isbn=978-0-02-865780-6 |ref=harv}}<!-- (page 175 in 1967 edition) --> * {{cite book |last=Flew |first=Antony |authorlink=Antony Flew |title=The Presumption of Atheism, and other Philosophical Essays on God, Freedom, and Immortality |url=https://archive.org/details/presumptionofath0000flew_e4d9 |location=New York |publisher=Barnes and Noble |year=1976 |ref=harv }} * {{cite book |last=Flint |first=Robert |authorlink=Robert Flint |title=Agnosticism: The Croall Lecture for 1887–88 |year=1903 |publisher=William Blackwood and Sons |ol=7193167M |ref=harv}} * {{cite encyclopedia |encyclopedia=The New Encyclopedia of Unbelief |editor-last=Flynn |editor-first=Tom |editor-link=Tom Flynn (author) |publisher=Prometheus Books |date=25 October 2007 |isbn=978-1-59102-391-3 |ol=8851140M |url=https://books.google.com/books?id=YR4RAQAAIAAJ |ref=harv |title=The new encyclopedia of unbelief }} * {{cite book |last=Harris |first=Sam |authorlink=Sam Harris (author) |title=The End of Faith: Religion, Terror, and the Future of Reason |url=https://archive.org/details/endoffaithreligi00harr |url-access=registration |publisher=W.W. Norton & Company |year=2005 |ref=harv }} * {{cite book |last=Harris |first=Sam |authorlink=Sam Harris (author) |title=Letter to a Christian Nation |date=19 September 2006 |publisher=Knopf |isbn=978-0-307-27877-7 |ol=25353925M |url=https://books.google.com/books?id=RlZATs3xD0gC&lpg=PP1&pg=PP1 |ref=harv }} * {{cite journal |last=Harris |first=Sam |authorlink=Sam Harris (author) |title=The Myth of Secular Moral Chaos |journal=[[Free Inquiry]] |issn=0272-0701 |date=April 2006 |volume=26 |issue=3 |url=https://www.secularhumanism.org/index.php/articles/2863 <!--- requires subscription --> |accessdate=2013-11-21 |ref={{harvid |Harris |2006a}} }} [http://www.samharris.org/site/full_text/the-myth-of-secular-moral-chaos alternate URL] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150224084447/http://www.samharris.org/site/full_text/the-myth-of-secular-moral-chaos/ |date=2015-02-24 }} * {{cite book |last=Hitchens |first=Christopher |authorlink=Christopher Hitchens |title=god Is Not Great: How Religion Poisons Everything |publisher=Random House |year=2007 |url=https://books.google.com/books?id=sGgoYfGyqSMC&lpg=PP1&pg=PP1 |ref=harv |isbn=978-0-7710-4143-3 }} * {{cite book |last=Yum|first=Devid |authorlink=David Hume |title=Dialogues Concerning Natural Religion |year=1779 |ol=7145748M |location=London |ref=harv|title-link=s:Dialogues Concerning Natural Religion}} * {{cite book |last=Hume |first=David |authorlink=David Hume |title=An Enquiry Concerning Human Understanding |year=1748 |location=London |ref=harv|title-link=s:An Enquiry Concerning Human Understanding}} * {{cite news |last=Landsberg |first=Mitchell |title=Atheists, agnostics most knowledgeable about religion, survey says |url=http://articles.latimes.com/2010/sep/28/nation/la-na-religion-survey-20100928 |newspaper=[[Los Angeles Times]] |date=28 September 2010 |accessdate=2011-04-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511180716/http://articles.latimes.com/2010/sep/28/nation/la-na-religion-survey-20100928 |archivedate=11 May 2011 |url-status=live |ref=harv }} * {{cite book |last=Martin |first=Michael |authorlink=Michael Martin (philosopher) |title=Atheism: A Philosophical Justification |url=https://books.google.com/books?id=MNZqCoor4eoC&lpg=PP1&dq=Atheism%3A%20A%20Philosophical%20Justification&pg=PP1#v=onepage&q&f=true |location=Philadelphia |publisher=Temple University Press |year=1990 |isbn=978-0-87722-642-0 |ol=8110936M |accessdate=2011-04-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110519174319/https://books.google.com/books?id=MNZqCoor4eoC&lpg=PP1&dq=Atheism%3A%20A%20Philosophical%20Justification&pg=PP1 |archivedate=19 May 2011 |url-status=live |ref=harv }} * {{cite book |editor-last=Martin |editor-first=Michael |editor-link=Michael Martin (philosopher) |title=The Cambridge Companion to Atheism |url=https://books.google.com/books?id=tAeFipOVx4MC&pg=PA8#v=onepage&q&f=true |location=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |year=2006 |isbn=978-0-521-84270-9 |ol=22379448M |accessdate=2013-11-25 |ref=harv }} * {{cite encyclopedia |last=Nielsen |first=Kai |authorlink=Kai Nielsen (philosopher) |title=Atheism |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]] |year=2013 |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40634/atheism |accessdate=2013-11-25 |ref=harv }} * {{cite book |last=Oppy |first=Graham |authorlink=Graham Oppy |title=Atheism and Agnosticism |year=2018 |url=https://www.cambridge.org/core/elements/atheism-and-agnosticism/C0D61CA2D386696A43294D440B7F9C11 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-55534-0 |ref=harv |doi=10.1017/9781108555340 }} * {{cite encyclopedia |url=https://books.google.com/?id=lnuwFH_M5o0C&pg=PA530 |first=William L. |last=Rowe |authorlink=William L. Rowe |encyclopedia=[[Routledge Encyclopedia of Philosophy]] |title=Atheism |year=1998 |editor=Edward Craig |isbn=978-0-415-07310-3 |publisher=Taylor & Francis |accessdate=2011-04-09 |ref=harv }} * {{cite book |last=Russell |first=Bertrand |authorlink=Bertrand Russell |title=Why I am not a Christian, and other essays on religion and related subjects |url=https://archive.org/details/whyiamnotchristi1649russ |publisher=Simon and Schuster |year=1957 |ref=harv }} * {{cite book |last=Sartre |first=Jean-Paul |author-link=Jean-Paul Sartre |origyear=1946 |contribution=Existentialism and Humanism |editor-last=Priest |editor-first=Stephen |title=Jean-Paul Sartre: Basic Writings |url=https://archive.org/details/jeanpaulsartreba00sart |year=2001 |publisher=Routledge |location=London |page=[https://archive.org/details/jeanpaulsartreba00sart/page/n53 45] |isbn=978-0-415-21367-7 |ref=harv }} * {{cite book |last=Sartre |first=Jean-Paul |origyear=1946 |contribution=An existentialist ethics |year=2004 |editor-last=Gensler |editor-first=Harry J. |editor2-last=Spurgin |editor2-first=Earl W. |editor3-last=Swindal |editor3-first=James C. |title=Ethics: Contemporary Readings |url=https://archive.org/details/ethicscontempora00gens_352 |place=London |publisher=Routledge |page=[https://archive.org/details/ethicscontempora00gens_352/page/n138 127] |isbn=978-0-415-25680-3 |ref=harv }} * {{cite book |last=Smith |first=George H. |authorlink=George H. Smith |title=Atheism: The Case Against God |year=1979 |location=Buffalo, New York |publisher=Prometheus Books |isbn=978-0-87975-124-1 |lccn=79002726 |ol=4401616M |ref=harv |url=https://archive.org/details/atheismcaseagain00smit_0 }} * {{cite book |last=Stenger |first=Victor J. |authorlink=Victor J. Stenger |title=God: The Failed Hypothesis—How Science Shows That God Does Not Exist |url=https://archive.org/details/godfailedhypothe0000sten |year=2007 |publisher=Prometheus Books |location=Amherst, New York |isbn=978-1-59102-652-5 |ref=harv }} * {{cite book |last=Stenger |first=Victor J. |authorlink=Victor J. Stenger |title=The New Atheism: Taking a Stand for Science and Reason |date=22 September 2009 |publisher=Prometheus |isbn=978-1-59102-751-5 |url=http://www.colorado.edu/philosophy/vstenger/battle.html |accessdate=2009-07-23 |ref=harv |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121011014538/http://www.colorado.edu/philosophy/vstenger/battle.html |archivedate=11 October 2012 }} * {{cite book |last=Zdybicka |first=Zofia J. |year=2005 |contribution=Atheism |url=http://ptta.pl/pef |contribution-url=http://ptta.pl/pef/haslaen/a/atheism.pdf |editor-first=Andrzej |editor-last=Maryniarczyk |title=Universal Encyclopedia of Philosophy |volume=1 |publisher=Polish Thomas Aquinas Association |ref=harv |postscript=<!--None--> |accessdate=2011-04-09 }} {{refend}} == Əlavə oxu == ('''ingiliscə''') * {{cite book |last=Berman |first=David |title=A History of Atheism in Britain: From Hobbes to Russell |year=1990 |url=https://books.google.com/books?id=Li4OAAAAQAAJ&lpg=PP1&dq=A%20History%20of%20Atheism%20in%20Britain%3A%20From%20Hobbes%20to%20Russell&pg=PP1#v=onepage&q&f=true |publisher=London: Routledge |isbn=978-0-415-04727-2 |location= |pages=}} * [[Charles Bradlaugh|Bradlaugh, Charles]], [[Annie Besant]] and others. (1884) ''The Atheistic Platform: 12 Lectures''. London: Freethought Publishing. [https://books.google.com/books?id=jh8HAAAAQAAJ&printsec=frontcover] * {{cite book |last=Buckley |first=M.J. |title=At the Origins of Modern Atheism |year=1990 |isbn=978-0-300-04897-1 |location= |pages= |publisher=New Haven, CT: Yale University Press |url=https://archive.org/details/atoriginsofmoder00buck}} * {{cite book|editor-last=Bullivant|editor-first=Stephen |location= |editor2-first=Michael|editor2-last=Ruse |title=The Oxford Handbook of Atheism |last= |first= |url=https://books.google.com/books?id=jbIVAgAAQBAJ&pg=PA267 |year=2013 |publisher=Oxford UP |isbn=978-0-19-964465-0}} * {{cite book |last=Duran |first=Martin |title=Wondering About God: Impiety, Agnosticism, and Atheism in Ancient Greece |date=2019 |publisher=Independently Published |location=Barcelona |isbn=978-1-08-061240-6}} * {{cite book |last=Flew |first=Antony |authorlink=Antony Flew |title=God and Philosophy |publisher=Prometheus Books |isbn=978-1-59102-330-2 |location= |pages= |year=2005}} * {{cite book |editor=Tom Flynn |title=The New Encyclopedia of Unbelief |last= |first= |year=2007 |publisher=Prometheus Books |location=Buffalo, New York |pages= |isbn=978-1-59102-391-3}} * {{cite book |editor=Gaskin, J. C. A. |location= |pages= |title=Varieties of Unbelief: From Epicurus to Sartre |last= |first= |publisher=•New York: Macmillan |year=1989 |isbn=978-0-02-340681-2}} * {{cite journal |last=Germani |first=Alan |title=The Mystical Ethics of the New Atheists |journal=The Objective Standard |volume=3 |issue=3 |pages= |date=15 September 2008 |url=http://www.theobjectivestandard.com/issues/2008-fall/mystical-ethics-new-atheists.asp |accessdate=2011-04-09 |via= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110428193621/http://www.theobjectivestandard.com/issues/2008-fall/mystical-ethics-new-atheists.asp |archivedate=28 April 2011 |url-status=dead }} * {{Cite book |title=Seven Types of Atheism |last=Gray |first=John |publisher=Penguin |year=2018 |isbn=978-0-241-19941-1 |location=Harmondsworth |pages=}} *{{cite book |last=Harbour |first=Daniel |title=An Intelligent Person's Guide to Atheism |publisher=London: Duckworth |isbn=978-0-7156-3229-1 |location= |pages= |year=2003|title-link=An Intelligent Person's Guide to Atheism}} * {{cite news |url=http://newsweek.washingtonpost.com/onfaith/panelists/sam_harris/2007/10/the_problem_with_atheism.html |title=The Problem with Atheism |last=Harris |first=Sam |date=2 October 2007 |work=[[The Washington Post]] |accessdate=2011-04-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110524071308/http://newsweek.washingtonpost.com/onfaith/panelists/sam_harris/2007/10/the_problem_with_atheism.html |archivedate=24 May 2011 |url-status=live}} * Howson, Colin (2011). ''Objecting to God.'' Cambridge: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-18665-0|}} * {{cite book |last=Jacoby |first=Susan |authorlink=Susan Jacoby |title=Freethinkers: A History of American Secularism |url=https://archive.org/details/freethinkershist0000jaco |year=2004 |publisher=Metropolitan Books |isbn=978-0-8050-7442-0 |location= |pages=}} * {{cite book |last=Krueger |first=D.E. |title=What is Atheism?: A Short Introduction |publisher=New York: Prometheus |year=1998 |isbn=978-1-57392-214-2 |location= |pages= |url-access=registration |url=https://archive.org/details/whatisatheismsho0000krue }} * {{cite journal |doi=10.1177/0952695112441301 |title=The evolution of atheism: Scientific and humanistic approaches |url= |year=2012 |last1=Ledrew |first1=S. |journal=History of the Human Sciences |volume=25 |issue=3 |page=70 }} * {{cite book |last=Le Poidevin |first=R. |title=Arguing for Atheism: An Introduction to the Philosophy of Religion |publisher=London: Routledge |url=https://books.google.com/books?id=M4YlYZi_cMUC&printsec=frontcover |year=1996 |isbn=978-0-415-09338-5 |location= |pages=}} * {{cite book |last=Mackie |first=J.L. |authorlink=J. L. Mackie |title=The Miracle of Theism: Arguments For and Against the Existence of God |year=1982 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-824682-4 |location= |pages=}} * {{cite book |last=Maritain |first=Jacques |title=The Range of Reason |publisher=London: Geoffrey Bles |year=1952 |isbn= |location= |pages= |url=http://www.nd.edu/Departments/Maritain/etext/range.htm |accessdate=2013-04-15 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130407012751/http://www3.nd.edu/Departments/Maritain/etext/range.htm |archivedate=7 April 2013}} * {{cite book |last=Martin |first=Michael |authorlink=Michael Martin (philosopher) |title=Atheism. A Philosophical Justification |url=https://books.google.com/books?id=MNZqCoor4eoC&printsec=frontcover |location=Philadelphia |pages= |publisher=Temple University Press |year=1990 |isbn=978-0-87722-943-8}} * {{cite book |editor=Michael Martin & Ricki Monnier |title=The Impossibility of God |url=https://archive.org/details/impossibilityofg0000unse |last= |first= |year=2003 |publisher=Prometheus Books |location=Buffalo, New York |pages= |isbn=978-1-59102-120-9}} * {{cite book |editor=Michael Martin & Ricki Monnier |title=The Improbability of God |last= |first= |year=2006 |publisher=Prometheus Books |location=Buffalo, New York |pages= |isbn=978-1-59102-381-4}} * {{cite book |last1=McTaggart |first1=John |last2=McTaggart |first2=Ellis |title=Some Dogmas of Religion |edition=New |year=1930 |publisher=Edward Arnold & Co. |location=London |pages= |isbn=978-0-548-14955-3 |origyear=1906}} * {{cite book |last=Nielsen |first=Kai |authorlink=Kai Nielsen (philosopher) |title=Philosophy and Atheism |year=1985 |publisher=New York: Prometheus |isbn=978-0-87975-289-7 |location= |pages= |url=https://archive.org/details/philosophyatheis0000niel}} * {{cite book |last=Nielsen |first=Kai |title=Naturalism and Religion |year=2001 |isbn=978-1-57392-853-3 |location= |pages= |publisher=New York: Prometheus}} * {{cite book |last=Onfray |first=Michel |year=2007 |title=Atheist Manifesto |url=https://books.google.com/books?id=QpEAYMo7pFkC&lpg=PP1&dq=Atheist%20Manifesto&pg=PP1#v=onepage&q&f=true |publisher=Arcade Publishing |location=New York |pages= |isbn=978-1-55970-820-3 |accessdate=2011-04-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151030191621/https://books.google.com/books?id=QpEAYMo7pFkC&lpg=PP1&dq=Atheist%20Manifesto&pg=PP1 |archivedate=30 October 2015 |url-status=live}} * {{cite book |last=Oppy |first=Graham |authorlink=Graham Oppy |year=2006 |title=Arguing about Gods |url=https://books.google.com/books?id=DlVtfUxPD14C&printsec=frontcover |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-86386-5 |location= |pages=}} * {{cite journal |last=Rafford |first=R.L. |year=1987 |title=Atheophobia—an introduction |url=https://archive.org/details/sim_religious-humanism_winter-1987_21_1/page/32|journal=Religious Humanism |volume=21 |issue=1 |pages=32–37 }} * {{cite book |last=Robinson |first=Richard |title=An Atheist's Values |url=http://www.positiveatheism.org/hist/athval0.htm |isbn=978-0-19-824191-1 |location= |pages= |publisher=Oxford: Clarendon Press |year=1964 |accessdate=2011-04-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110425091126/http://www.positiveatheism.org/hist/athval0.htm |archivedate=25 April 2011 |url-status=dead}} * Rosenberg, Alex (2011). ''The Atheist's Guide to Reality: Enjoying Life Without Illusions.'' New York: W.W. Norton & Co. {{ISBN|978-0-393-08023-0|}} * {{cite encyclopedia |last=Russell |first=Paul |editor=Edward N. Zalta |encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy |title=Hume on Religion |url=http://plato.stanford.edu/entries/hume-religion/ |year=2013 |publisher=Metaphysics Research Lab |accessdate=2013-11-24 }} * {{cite book |last=Sharpe |first=R.A. |title=The Moral Case Against Religious Belief |url=https://archive.org/details/moralcaseagainst0000shar |publisher=London: SCM Press |year=1997 |isbn=978-0-334-02680-8 |location= |pages=}} * {{cite book |last=Shermer |first=Michael |authorlink=Michael Shermer |title=How We Believe: Science, Skepticism, and the Search for God |url=https://archive.org/details/isbn_9780716741619 |url-access=registration |publisher=William H Freeman |year=1999 |location=New York |pages= |isbn=978-0-7167-3561-8}} * {{cite book |last=Thrower |first=James |title=A Short History of Western Atheism |publisher=London: Pemberton |year=1971 |isbn=978-0-301-71101-0 |location= |pages= |url-access=registration |url=https://archive.org/details/ashorthistoryofw0000unse }} * Walters, Kerry (2010). ''Atheism: A Guide for the Perplexed.'' New York: Continuum. {{ISBN|978-0-8264-2493-8|}} * Whitmarsh, Tim. (2015), ''Battling the Gods: Atheism in the Ancient World'' * {{cite book |last=Zuckerman |first=Phil |title=Society without God: What the Least Religious Nations Can Tell Us About Contentment |publisher=NYU Press |year=2010 |isbn=978-0-8147-9723-5 |location= |pages=}} * {{cite book|editor-last=Zuckerman|editor-first=Phil |title=Atheism and secularity |last= |first= |year=2010 |publisher=Praeger |location=Santa Barbara, California |pages= |isbn=978-0-313-35183-9}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Atheism | q = Ateizm | n = | m = }} * [https://philpapers.org/browse/atheism Atheism] * [http://www.iep.utm.edu/n-atheis The New Atheists in ''The Internet Encyclopedia of Philosophy''], {{en}}. * [https://curlie.org/Society/Religion_and_Spirituality/Atheism/ Atheism] – Təşkilatlara və veb saytlara bağlantılar daxildir. {{en}}. * [http://www.bbc.co.uk/religion/religions/atheism/ Religion & Ethics—Atheism], bbc.co.uk. {{en}}. * [http://www.infidels.org/library/ Secular Web library] – Həm tarixi, həm də müasir yazıların kitabxanası, ateizmə dair sərbəst mövcud material üçün hərtərəfli internet mənbəyi. {{en}}. * [https://www.youtube.com/watch?v=bFzWtlGJXsY Filosof Con Qrey ilə ateizmin növləri haqqında reportaj], {{en}}. {{İnanc sistemi}} [[Kateqoriya:Ateizm| ]] [[Kateqoriya:Din fəlsəfəsi]] [[Kateqoriya:Dinin tənqidi]] [[Kateqoriya:Skeptisizm]] [[Kateqoriya:Dinsizlik]] 631xhmzhrevafzqbwbgadd5xttgpt86 0 13777 6557300 6315507 2022-08-01T02:07:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Elementqutusu başlıq | nömrə = 35 | işarə = Br | ad = brom | sol = [[selen]] | sağ = [[kripton]] | yuxarı = [[xlor|Cl]] | aşağı = [[yod|I]] | qrup = 17 | dövr = 4 | blok = p | görünüşü = | image = Bromine.jpg | ionlaşma enerjisi = 1142,0 (11,84) | elektromənfiliyi = 2,96 | oksidləşmə dərəcəsi = +7, +5, +3, +1, 0, −1 | atom kütləsi = 79.904 <ref name="range" group="qeyd">Atom kütləsi dəyərlərinin diapazonu, izotopların təbiətdə heterojen paylanması ilə əlaqədardır</ref> | elektron formulu = [Ar] 3d¹⁰ 4s^{<nowiki>2</nowiki>} 4p⁵ | aqreqat halı = | sıxlığı = 3,102 (25&nbsp;°C) | ərimə temperaturu c = -7.2 | ərimə temperaturu k = 265.8 | ərimə temperaturu f = 19 | qaynama temperaturu c = 58.8 | qaynama temperaturu k = 332.0 | qaynama temperaturu f = 137.8 }} '''Brom''' ('''Br''') ({{lang-grc|βρῶμος}} — "pis qoxulu","üfunətli" ) – [[Dmitri Mendeleyev]]in yaratdığı [[kimyəvi elementlərin dövri cədvəli]]ndə 35-ci elementdir. Brom [[atom]] nömrəsi 35, element simvolu Br, reaktiv qeyri-metal [[halogenlər]] qrupunun 4-cü elementi olan kimyəvi elementdir. Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlinin 17-ci qrupuna aiddir (dövri sistemin köhnəlmiş qısa formasına görə VII qrupun əsas alt qrupuna aiddir və ya VII A qrupuna aiddir), cədvəlin dördüncü dövründədir. Elementin atom kütləsi vahidi 79.901 … 79.907-dir. '''Br''' simvolu ilə təyin edilmişdir ({{dil-la|Bromum}}). Normal şəraitdə olan sadə maddə brom,həm [[yod]]un,həm də [[xlor]]un qoxusunu xatırladan güclü xoşagəlməz "ağır" qoxu olan qırmızı-qəhvəyi rəngli ağır bir kaustik [[maye]]dir. Uçur,zəhərlidir. Brom molekulu diatomikdir (Br₂ formulu) == Tarixi == Brom sərbəst olaraq iki kimyaçı tərəfindən kəşf edildi:<ref>{{məqalə |заглавие=The discovery of the elements: XVII. The halogen family |издание={{tərcüməsiz|Journal of Chemical Education}} |том=9 |страницы=1915 |doi=10.1021/ed009p1915 |bibcode=1932JChEd...9.1915W |номер=11 |язык=en |тип=journal |автор={{tərcüməsiz|Weeks, Mary Elvira|Weeks, Mary Elvira||Mary Elvira Weeks}} |год=1932}}</ref> 1825-ci ildə<ref name=L1>{{məqalə|заглавие=Das Brom und seine chemischen Verhältnisse |язык=de |издательство=Carl Winter |место=Heidelberg |ссылка=https://books.google.com/books?id=UGFQAAAAcAAJ&pg=PP5#v=onepage&q&f=false |тип=magazin |автор=Löwig, Carl Jacob |год=1829}}</ref> {{Tərcüməsiz 5|Karl Yakob Lyovix||en|Carl Jacob Löwig|YM}} və 1826-cı ildə [[Antuan Jerom Balar]] tərəfindən kəşf edilib.<ref name="Bal1826b" >{{məqalə |заглавие=Rapport sur la Mémoire de M. Balard relatif à une nouvelle Substance |язык=fr |издание={{tərcüməsiz|Annales de chimie et de physique|Annales de Chimie et de Physique||Annales de chimie et de physique}} (2nd series) |том=32|ссылка=https://books.google.com/books?id=vBIAAAAAMAAJ&pg=PA382 |страницы=382—384 |тип=magazine |автор=Vauquelin, L. N.; Thenard, L. J.; Gay-Lussac, J. L. |год=1826}}</ref> [[Monpelye|Monpelyedə]] kollecdə gənc bir müəllim olan Baların kəşfi onun adını bütün dünyada məşhur etdi. Məşhur bir kitabda verilən açıqlamada brom tapılarkən heç kimə məlum olmayan Antuan Jerom Balar [[Yustus fon Libix]]in ondan qabaqda olmasını söyləmişdi,ikinci iddiada deyilirdi ki,bromu açan Balar deyil,brom Baları kəşf etdi. Ancaq bu ifadə həqiqətə uyğun deyildi: deyim Yustus fon Libixə aid deyildi,[[Paris Universiteti|Paris Universitetindəki]] Kimya kafedrasına professor A. Balardın vəzifəyə seçilməsini deyil,Avquste Lorenin seçilməsini istəyən Şarl Frederik Jerara aid idi. == Adının mənşəyi == Yunan dilindən ({{lang-grc|βρῶμος}})tərcümədə elementin adı "pis qoxu" ,"üfunətli" deməkdir.<ref>[http://slovarus.info/grk.php Большой древнегреческий словарь (αω)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130131222613/http://www.slovarus.info/grk.php |date=2013-01-31 }}.</ref> == Təbiətdə tapılması == [[Fayl:Bromine vial in acrylic cube.jpg|200 px|left|thumb|Akril küpün içərisində brom olan ampul]] Bromun klarkı — 1,6 q / t-dur. Brom təbiətdə geniş yayılmışdır və dağılmış formada demək olar ki, hər yerdə rast gəlinir. Demək olar ki, bütün brom birləşmələri suda həll olunur və buna görə də qayalardan asanlıqla sızılır. Qarışıq olaraq yüzlərlə [[mineral]]da rast gəlinir. Ancaq az miqdarda suda həll olunmayan minerallar — [[gümüş]] və [[mis]] halidlərində də var. Onlardan ən məşhuru AgBr- gümüş bromiddir. Digər minerallar Ag (Br, Cl, I)- yod bromit,Ag (Cl, Br) — embolitlərdir.<ref>{{BEEL|Эмболит}}</ref> Bromun öz minerallarının sayı azdır,çünki onun ion radiusu çox böyükdür və brom ionu orta ölçülü [[kation]]larla birlikdə digər elementlərin kristal qapağında etibarlı şəkildə dayana bilmir.Bromun yığılmasında əsas rolu okean suyunun buxarlanma prosesləri oynayır, bunun nəticəsində həm maye, həm də bərk fazalarda toplanır. Ən yüksək konsentrasiyalar uşaqlığın duzlu suyunda müşahidə olunur. Süxurlarda brom əsasən, [[qrunt suları]] ilə köç edən [[ion]] şəklində olur. Yerüstü bromun bir hissəsi bitki orqanizmində mürəkkəb və əsasən həll olunmayan üzvi birləşmələrlə bağlıdır. Bəzi bitkilər aktiv şəkildə brom yığırlar. Buna ilk növbədə [[paxlakimilər]] — [[noxud]],[[lobya]], [[mərcimək (cins)|mərcimək]], həmçinin dəniz yosunu aiddir. Bromun çox hissəsi dənizdə cəmləşmişdir. Duz göllərinin suyunda və qalıq yanacaq yataqları ilə əlaqəli yeraltı su qatlarında, habelə kalium duzları və qaya duzlarında mövcuddur. [[Atmosfer|Atmosferdə]] də brom var və sahil ərazilərinin havasında bu elementin tərkibi həmişə kəskin kontinental iqlimi olan bölgələrə nisbətən daha çoxdur. Brom istehsalı üçün xammal aşağıdakılardır: # [[dəniz suyu]] (65 mq / l<ref>''J. P. Riley, Skirrow G.'' Chemical Oceanography, V. 1, 1965.</ref>), # duz göllərinin suyu, # qələvi kalium istehsalı, # neft və qaz yataqlarının [[Yeraltı sular|yeraltı suları]]. == Alınması == [[Fayl:Bromchlorargyrit - Broken Hill, Australien.jpg|thumb|right|[[Avstraliya]] emboliti — Ag (Cl, Br)]] Brom,təbii duzlu sulardan və Br ionu olan digər məhlullardan,qazlı xlorla oksidləşərək kimyəvi olaraq əldə edilir: :<chem>Cl2\ {+}\ 2 Br^{-} -> 2 Cl^{-} {+} Br2{\!\uparrow}</chem> Sonra molekulyar brom məhluldan su buxarı və ya hava axını ilə ayrılır və qatılaşdırılır.<ref name=gre12>{{kitab3|автор=Greenwood N. N., Earnshaw A. |часть=|заглавие=Chemistry of the Elements|оригинал= |ссылка=https://books.google.com/books?id=EvTI-ouH3SsC|издание=2nd Ed|ответственный=|место=|издательство=Elsevier|год=2012|страницы=|страниц=1600|isbn=9780080501093|тираж=}}</ref> == Fiziki xassələri == Normal şəraitdə brom,kəskin xoşagəlməz bir qoxusu olan qırmızı-qəhvəyi rəngli uçucu bir mayedir, zəhərlidir,dəri ilə təmasda yanıqlar əmələ gətirir. Brom — otaq temperaturunda maye olan [[civə]] ilə birlikdə iki sadə maddədən (və yeganə metal olmayan) biridir. 0 ° C-də sıxlığı — 3,19 q / sm³-dir. Bromun ərimə nöqtəsi −7,2 ° C-dir. Qaynama nöqtəsi +58.6 ° C-dir, qaynama zaman brom mayedən qəhvəyi buxarlara çevrilir,nəfəs aldıqda, hava yollarını qıcıqlandırır. Standart elektrod potensialı Br₂/Br<sup> sulu məhlulda {{num|+1.065|V}}-dir. Qatı brom molekulyar (Br₂ molekullarından ibarət)<ref name=gre12/> rombik billur sistemi,hüceyrə parametrləri a = 0.667 nm,b = 0.448 nm,c = 0.872 nm təşkil edir. === İzotoplar === Təbii brom iki sabit izotopdan ⁷⁹Br (50.56%) və ⁸¹Br (49.44%) ibarətdir. Bromun çoxsaylı radioaktiv [[İzotop|izotopları]] süni şəkildə əldə edilir. == Kimyəvi xassələri == Sərbəst formada, Br₂ diatomik molekullar şəklində mövcuddur. Molekulların atomlara nəzərəçarpacaq dərəcədə dağılması 800 ° C temperaturda müşahidə olunur və temperaturun daha da artması ilə sürətlə artır. Br₂ molekulunun diametri 0.323 nm, bu molekuldakı xarici nüvə məsafəsi {{num|0.228|nm}}-dir (nanometr). Bir az brom, lakin digər [[Halogenlər|halogenlərdən]] daha yaxşıdır,suda həll edilir (20 ° C-də 100 q suya 3,58 q),həll brom suyu adlanır. Brom suyunda hidrobromik və qeyri-sabit hidrobrom turşularının əmələ gəlməsi ilə bir reaksiya davam edir: :<chem>Br2 + H2O <=> HBr + HBrO</chem> Çox üzvi həlledicilərlə brom hər şəkildə qarışdırılır,tez-tez üzvi həlledici molekulları bromlaşdırır. Kimyəvi aktivlik baxımından, brom [[xlor]] və [[yod]] arasında aralıq bir mövqe tutur. Bromun yodid məhlulu ilə reaksiyası zamanı sərbəst yod buraxılır: : <chem>Br2 + 2 KI -> I2 v + 2 KBr</chem> Bunun əksinə olaraq, [[xlor]] sulu məhlullarda bromidlərə təsir edərkən sərbəst brom buraxılır. Reaksiya qaynadıqda davam edir: :<chem>Cl2 {+}\ 2 KBr\ \xrightarrow{t^ \circ}\ Br2{\!\uparrow} +\ 2 KCl</chem> Bromun kükürdlə reaksiyasında S₂Br₂, bromun [[fosfor]]la reaksiyasında PBr₃ və PBr₅ əmələ gəlir.Brom, metal olmayan [[selen]] və [[tellur]] ilə də reaksiya göstərir. Bromun hidrogenlə reaksiyası qızdırıldıqda davam edir və HBr bromidin meydana gəlməsinə səbəb olur. HBr-un suda həlli — bu,xlorid turşusuna HCl-a yaxın hidrobrom turşusudur. Hidrobrom turşusu duzları — bromidlərdir (NaBr, MgBr₂, AlBr₃ və s.). Bromid ionlarının məhlulda olmasına keyfiyyətli reaksiyasına — praktik olaraq suda həll olunmayan gümüş bromidin AgBr-in açıq sarı çöküntüsünün Ag + ionları ilə meydana gəlməsi aiddir. Brom birbaşa [[oksigen]] və [[azot]]la reaksiya vermir. Brom, [[halogenlər]]in qalan hissəsi ilə çox sayda müxtəlif birləşmələr meydana gətirir. Məsələn, [[flüor]] ilə brom qeyri-sabit BrF₃ və BrF₅, yod ilə — IBr əmələ gətirir. Bir çox metal ilə qarşılıqlı təsir edərkən brom məsələn, AlBr₃, CuBr₂, MgBr₂ və s. bromidlər meydana gətirir. Brom [[tantal]] və [[Platin|platinə]], daha az dərəcədə — [[gümüş]], [[titan]] və [[qurğuşun]]a davamlıdır. Maye brom AuBr₃ [[qızıl]] tribromidini yaratmaq üçün qızılla asanlıqla qarşılıqlı təsir göstərir:<ref>{{kitab3 |автор = Лидин Р. А. и др. |заглавие = Химические свойства неорганических веществ |издание = 3-е изд., испр |место = М. |издательство = Химия |год = 2000 |страниц = 480 |isbn = 5-7245-1163-0 }} </ref>: : <chem>2 Au + 3 Br2 -> 2 AuBr3</chem> Brom güclü bir oksidləşdirici maddədir, sulfit ionunu sulfata, nitrit ionunu nitrata və s oksidləşdirir. İkiqat bağlantı olan üzvi birləşmələrlə qarşılıqlı əlaqə qurarkən brom bağlanır, müvafiq dibromo törəmələrini verir: : <chem>C2H4 + Br2 -> C2H4Br2</chem> Brom üçlü əlaqədə olduğu üzvi molekullara da qoşulur.Qazın içindən keçdiyi və ya ona maye əlavə edildiyi zaman brom suyunun rəngsizləşməsi qazda və ya mayedə doymamış birləşmənin olduğunu göstərir. Bir [[katalizator]]un iştirakı ilə qızdırıldıqda, brom benzol ilə reaksiya verir və C₆H₅Br bromobenzolunu (əvəzetmə reaksiyası) çıxarır. Brom qələvi məhlulları və [[natrium]] və ya kalium karbonatların məhlulları ilə qarşılıqlı əlaqədə olduqda, müvafiq bromidlər və bromatlar əmələ gəlir, məsələn: : <chem>3 Br2 + 3 Na2CO3 -> 5 NaBr + NaBrO3 + 3 CO2</chem> Rodanhidrogen ilə reaksiya verir: : <chem>HSCN + Br2 -> BrCN + HBr + S v</chem> == Brom turşuları == Brom oksigensiz hidrobrom turşusu HBr ilə yanaşı bir sıra oksigen turşularını əmələ gətirir: brom HBrO₄, bromlu HBrO₃, bromid HBrO₂, bromlu HBrO. == Tətbiqi == === Kimyada === * Brom əsaslı maddələr üzvi sintezdə geniş istifadə olunur. * "Brom suyu" (bromun sulu bir həlli) doymamış üzvi birləşmələrin keyfiyyətcə müəyyənləşdirilməsi üçün reagent kimi istifadə olunur. === Sənayedə tətbiqi === Elementar bromun əhəmiyyətli hissəsi 1980-ci illərin əvvəllərinə qədər, etil mayesinin bir hissəsi olan 1,2-dibrometan — tetraetil qurğuşun ehtiva edən benzində antiknok aşqar istehsal etmək üçün istifadə edilmişdir: bu vəziyyətdə dibromoetan, mühərrik hissələrində bərk [[qurğuşun]] oksidlərinin çökməsinin qarşısını almaq üçün nisbətən uçucu qurğuşun dibromidin yaranması üçün brom mənbəyi kimi xidmət etdi. Brom alov gecikdiricilərinin sintezində də — plastik, ağac,toxuculuq materialları üçün odadavamlı [[aşqar]]lar da istifadə olunur. * AgBr gümüşü bromidi fotoqrafiyada fotosensitiv maddə kimi istifadə olunur. * Brom pentafluorid bəzən raket yanacağının çox güclü bir oksidləşdiricisi kimi istifadə olunur. * Bromid məhlulları [[neft]] istehsalında istifadə olunur. * Ağır metal bromidlərin məhlulları flotasiya yolu ilə mineral emalında "ağır maye" kimi istifadə olunur. * Bir çox orqanobromin birləşmələri insektisidlər və pestisidlər kimi istifadə olunur. === Tibbdə === Tibbdə natrium bromid və kalium bromid sakitləşdirici (sedativ) olaraq istifadə olunur. === Silah istehsalında === [[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci Dünya Müharibəsindən]] bəri kimyəvi silah istehsalında brom istifadə olunur. == Fizioloji təsiri == [[Fayl:Skull and Crossbones.svg|left|50px]] Brom və onun buxarları zəhərlidir. Havada brom miqdarının təxminən 0,001% konsentrasiyasında (həcmi ilə), selikli qişaların qıcıqlanması, başgicəllənmə, burun boşluğundan qan açılma və daha yüksək konsentrasiyalarda — tənəffüs yollarının spazmları, asfiksiya baş verir. Brom buxarının maksimum icazə verilən konsentrasiyası — 0,5 mq / m³-dir. Siçovullar üçün oral LD₅₀ {{num|1700|mq/kq}} təşkil edir. İnsanlar üçün öldürücü doza 14 mq / kq təşkil edir.<ref>Каталог химических реактивов фирмы MERCK (Германия), 2008–2010 г.</ref> Bromun buxarları ilə zəhərlənmə halında,zəhərlənən dərhal təmiz havaya aparılmalıdır ([[oksigen]] inhalyasiyası daha erkən mərhələdə göstərilir); nəfəsini bərpa etmək üçün qısa müddətə [[ammonyak]] ilə nəmlənmiş bir köpükdən istifadə edə bilərsiniz, vaxtaşırı zəhərlənənin burnuna gətirirsiniz. Əlavə müalicə həkim nəzarəti altında aparılmalıdır. Natrium tiosulfat inhalyasiyası 2% sulu bir həll olaraq,mineral su və ya [[soda]], qəhvə ilə bol ilıq süd içmək tövsiyə olunur. Xüsusilə təhlükəli olan [[bronxial astma]] və ağciyər xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanların brom buxarı ilə zəhərlənməsidir, çünki brom buxarının inhalyasiyası ağciyər ödəminə səbəb ola bilər. Dəri ilə təmasda olan maye brom ağrılı və gec sağalan yanıqlara səbəb olur. == Bioloji əhəmiyyəti == [[Fayl:2-octyl 4-bromo-3-oxobutanoate.png|thumb|məməlilərin serebrospinal mayesində aşkar edilmiş,2-oktil-4-bromo-3-oksobutanat, orqanotromin birləşməsi.]] 2014-cü ildə bir araşdırma, bromun (bir bromid ionu şəklində), kollagenin IV biosintezi zamanı zəruri bir koaktaktor olduğunu, elementi əsas membran və heyvanlarda toxuma inkişafı memarlığı baxımından əhəmiyyətli etdiyini göstərdi.<ref name="pmid24906154">{{məqalə|заглавие=Bromine Is an Essential Trace Element for Assembly of Collagen IV Scaffolds in Tissue Development and Architecture |издание=Cell (журнал) |том=157 |номер=6 |страницы=1380—1392 |pmid=24906154 |doi=10.1016/j.cell.2014.05.009 |pmc=4144415 |язык=en |тип=journal |автор=McCall AS; Cummings CF; Bhave G; Vanacore R; Page-McCaw A; Hudson B.G. |год=2014 |издательство=}}</ref> Bununla birlikdə, bromun qidadan tamamilə çıxarılması ilə heç bir aydın simptom və ya çatışmazlıq sindromu qeyd edilməmişdir.<ref name="Nielsen2000">{{məqalə |заглавие=Possibly Essential Trace Elements |страницы=11—36 |ссылка=http://handle.nal.usda.gov/10113/45649 |doi=10.1007/978-1-59259-040-7_2 |издание=Clinical Nutrition of the Essential Trace Elements and Minerals |isbn=978-1-61737-090-8 |автор=Nielsen, Forrest H. |год=2000 }}</ref> Digər bioloji funksiyalarda brom lazım olmaya bilər, amma yenə də xüsusən [[xlor]]u əvəz etmədə faydalı ola bilər. Məsələn, [[eozinofillər]]in xlor və ya bromid ionları ilə sintez etdiyi [[hidrogen peroksid]] H₂O₂ varlığında, eozinofilik peroksidaz, eozinofillərin çox hüceyrəli [[Parazitizm|parazitləri]] (məsələn, filariozda iştirak edən [[Yumru qurdlar|yumru qurdları]]) və vərəm bakteriyası kimi bəzi bakteriyalarını öldürdürən güclü mexanizm təmin edir. Eozinofilik peroksidaz bu məqsəd üçün xlor yox, brom istifadə edən bir haloperoksidazdır, xlorid ionunun istifadəsi də mümkündürsə də, hipobromit (hidrobrik turşusu) istehsal edir.<ref name="pmid2538427">{{məqalə |заглавие=Eosinophils preferentially use bromide to generate halogenating agents |издание=[[Journal of Biological Chemistry|J. Biol. Chem.]] |том=264 |номер=10 |страницы=5660—5668 |pmid=2538427 |язык=en |тип=journal |автор=Mayeno AN; Curran AJ; Roberts RL; Foote C.S. |год=1989}}</ref> Baxmayaraq ki, α-haloestorları ümumiyyətlə yüksək reaktiv hesab olunur və buna görə bioorqanik sintezdə zəhərli aralıqlar, məməlilər, o cümlədən insanlar, pişiklər və siçovullar, yəqin ki, serebrospinal mayedə mövcud olan və ehtimal ki,onurğa beyin mayesində olan REM yuxu mərhələsinin başlanmasında aydın olmayan bir rol oynayan α-bromoester, 2-oktil-4-bromo-3-oksobutanoatın izlərini biosintez edir.<ref>{{məqalə|заглавие=The diversity of naturally occurring organobromine compounds |ссылка=http://pubs.rsc.org/en/content/articlelanding/1999/cs/a900201d/unauth#!divAbstract |издание=Chemical Society Reviews|язык=en |том=28 |номер=5 |страницы=335 |doi=10.1039/A900201D |issn=1460-4744 |тип=journal |автор=Gribble, Gordon W. |число=1 |месяц=1 |год=1999}}</ref>. Dəniz orqanizmləri orqanobromin birləşmələrinin əsas mənbəyidir və bu orqanizmlərdə bromun rolu daha yüksək ola bilərdi. 1600-dən çox belə orqanobromin birləşmələri 1999-cu ilə qədər təyin olundu. Ən çox yayılmışı, ildə 56 min ton dəniz yosunu ilə sintez edilən metil bromid (CH₃Br)-dir.<ref name="Gribble99">{{məqalə|заглавие=The diversity of naturally occurring organobromine compounds |издание={{tərcüməsiz|Chemical Society Reviews}} |том=28 |страницы=335—346 |doi=10.1039/a900201d |номер=5 |язык=en |тип=journal |автор=Gribble, Gordon W. |год=1999}}</ref> Havay dəniz yosunu ''Asparagopsis taxiformisin'' əsas yağının 80% bromoformdan ibarətdir.<ref>{{məqalə|заглавие=Volatile halogen compounds in the alga Asparagopsis taxiformis (Rhodophyta) |издание={{tərcüməsiz|Journal of Agricultural and Food Chemistry}} |том=24 |страницы=856—861 |doi=10.1021/jf60206a040 |номер=4 |язык=en |тип=journal |автор=Burreson, B. Jay; Moore, Richard E.; Roller, Peter P. |год=1976}}</ref> Dənizdəki bu orqanobromin birləşmələrinin çoxu unikal bir ferment, vanadiybromoperoksidazın təsiri altında [[yosunlar]] tərəfindən sintez olunur.<ref>{{məqalə|издание={{tərcüməsiz|Natural Product Reports}} |том=21 |номер=1 |pmid=15039842 |doi=10.1039/b302337k |заглавие=The role of vanadium bromoperoxidase in the biosynthesis of halogenated marine natural products |страницы=180—188 |язык=en |тип=journal |автор=Butler, Alison; Carter-Franklin, Jayme N. |год=2004}}</ref>. == İş xüsusiyyətləri == Bromla işləyən zaman,qoruyucu geyim,qaz maskası və xüsusi əlcəklərdən istifadə edilməlidir. Həm kimyəvi, həm də maye bromun yüksək kimyəvi aktivliyi və toksikliyi səbəbindən,brom bir şüşədə,tıxanmış qalın divarlı qablarda sıx bir yerdə saxlanılmalıdır.Bromlu kolbalar qum ilə konteynerlərə yerləşdirilir, bu da sarsıldığında qabların qırılmasının qarşısını alır. Bromun sıxlığı səbəbindən, bromlu [[Kolba|kolbaları]] heç vaxt yalnız boğazdan götürməyin (boğaz ayrıla bilər,sonra brom yerde olacaq). Brom borularını natrium karbonatla səpmək məsləhətdir: : <chem>3 Br2 + 3 Na2CO3 -> 5 NaBr + NaBrO3 + 3 CO2 ^</chem> və ya yemək sodası ilə: : <chem>6 NaHCO3 + 3 Br2 -> 5 NaBr + NaBrO3 + 6 CO2 ^ + 3 H2O</chem> Bununla birlikdə, elementar bromun soda ilə reaksiyası yüksək ekzotermikdir, bu da bromun buxarlanmasının artmasına səbəb olur, əlavə olaraq buraxılan karbon qazı da buxarlanmanı gücləndirir, buna görə də yuxarıda göstərilən metodlardan istifadə etmək tövsiyə edilmir. Natrium tiosulfat Na₂S₂O₃ — ın sulu həlli, bromu dezinfeksiya etmək üçün ən uyğun gələndir. Böyük brom borularını lokallaşdırmaq üçün, köpükləndirici maddələr və aerosil əlavə etməklə natrium tiosulfatın həllini istifadə edə bilərsiniz. Eyni həll (3–5% natrium tiosulfat), tənəffüs sistemini brom buxarından qorumağa kömək edən [[pambıq]]-cuna sarğıları islatmaq üçün istifadə olunur. == Miflər, əfsanələr,səhv anlayışlar və onların inkar edilməsi == Geniş yayılmış [[Şəhər əfsanəsi|şəhər əfsanəsinə]] görə, sanki orduda, həbsxanalarda və psixiatrik xəstəxanalarında cinsi istəyi azaltmaq üçün yeməyin tərkibinə brom birləşmələri əlavə edilirdi. Bu mifin mənşəyi bəlli deyil. Brom preparatlarının duzlu dadı var və sakitləşdirici (sedativ) və hipnotik təsir göstərir. Heç bir halda əsəb sistemində pozğunluqlar üçün istifadə olunan "əczanə bromini" (kalium və ya natrium bromidin sulu məhlulları) və qıcıqlandırıcı təsir göstərən çox zəhərli maddə olan elementar bromu qarışdırmamalısınız. Heç bir halda daxilə elementar brom qəbul etməməlisiniz — bu ən güclü zəhərdir.<ref>{{cite web|url=http://www.kp.ru/daily/25746.4/2733472/|title=Утечка брома сорвала праздник знаний в школах Челябинска|author=Сергей Уфимцев|publisher=Комсомольская правда|accessdate=2013-02-24|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ehf6biMi?url=http://www.kp.ru/daily/25746.4/2733472/|archivedate=2013-02-25}}</ref> == Qeydlər == <references group="qeyd"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{BEEL|Бром, химический элемент|Львов, Михаил Дмитриевич}} * Справочник для химиков, инженеров, врачей. Вредные вещества в промышленности. Том 3. Л. "Химия" 1977. с. 22–24. == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * [http://www.webelements.com/bromine/ Brom WebElements.com]{{ref-ru}} * [http://n-t.ru/ri/ps/pb035.htm Kimyəvi elementlərin populyar kitabxanasında brom]{{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20100106050418/http://twtmas.mpei.ac.ru/mas/Worksheets/HEDH/5-5-14-43-54/Tab-5-5-14-54-BROMINE-Thermal.mcd Bromun istilik keçiricilik qrafiki]^{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20100106014143/http://twtmas.mpei.ac.ru/mas/Worksheets/HEDH/5-5-14-43-54/Tab-5-5-14-54-BROMINE-Viscosity.mcd Bromun müəyyən şərtlərdəki viskozitesi]^{{ref-en}} * [https://www.wikizero.com/az/Kimy%C9%99vi_element Kimyəvi element] * [https://www.ens.az/az/kimyevi-element Kimyəvi element] == Həmçinin bax == {{Kimyəvi elementlərin dövri cədvəli}} [[Kateqoriya:Brom| ]] a4ls1u4mgo8axveptz8xam4r4j3ihll 0 14391 6557508 6475864 2022-08-01T06:49:14Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki *[[Nəsimi rayonu|Nəsimi (Bakı)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Bakı şəhəri]]ndə rayon. *[[Nəsimi (Sabirabad)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Sabirabad rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi (Biləsuvar)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Biləsuvar rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi (Qəbələ)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Qəbələ rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi metrostansiyası]] — [[Bakı metropoliteni]]nin stansiyası. *[[Nəsimikənd]] == Həmçinin bax == * [[Nəsimi (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} 0pgz0ixsrxifzq4r2m6li8vrpoczamd 6557538 6557508 2022-08-01T07:03:32Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki *[[Nəsimi rayonu|Nəsimi (Bakı)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Bakı şəhəri]]ndə rayon. *[[Nəsimi (Sabirabad)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Sabirabad rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi (Biləsuvar)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Biləsuvar rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi (Qəbələ)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Qəbələ rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi metrostansiyası]] — [[Bakı metropoliteni]]nin stansiyası. *[[Nəsimikənd]] *[[Nəsimi (film, 1971)]] *[[Nəsimi (film, 1973)]] == Həmçinin bax == * [[Nəsimi (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} 5vvjjgk7rltrlvdjc1uwig5ka2bm2v0 6557539 6557538 2022-08-01T07:03:46Z Araz Yaquboglu 17991 /* Həmçinin bax */ wikitext text/x-wiki *[[Nəsimi rayonu|Nəsimi (Bakı)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Bakı şəhəri]]ndə rayon. *[[Nəsimi (Sabirabad)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Sabirabad rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi (Biləsuvar)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Biləsuvar rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi (Qəbələ)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Qəbələ rayonu]]nda kənd. *[[Nəsimi metrostansiyası]] — [[Bakı metropoliteni]]nin stansiyası. *[[Nəsimikənd]] *[[Nəsimi (film, 1971)]] *[[Nəsimi (film, 1973)]] == Həmçinin bax == * [[Nəsimi (ad)]] * [[Nəsimi (soyad)]] {{dəqiqləşdirmə}} 50q3qleut3ndwhdshu6tnksv69gzj1d 0 14590 6556825 6556542 2022-07-31T16:20:44Z Hatselate 247044 wikitext text/x-wiki '''Ölkələrin İnternet Kodları''' ölkə və ya müstəqil ərazi tərəfindən istifadə edilən domen kodlarıdır. Bu kodlar iki hərfdən ibarət olub, əksəri İSO 3166–1 alfa-2 ölkə kodlarına uyğun gəlir. Ümumiyyətlə 243 ölkə [[internet]] kodları var. Hər ölkə öz domen kodu üçün qaydalar təyin edir. Bəziləri hətta digər istifadəçilərə həmin ölkənin domen kodunan istifadə etməyə icazə verir, məsələn [[Avstriya]] ([[.at]]) və Kokos adaları ([[.cc]]). Digər ölkələr yalnız öz istifadəçılərinə domendən istifadəyə icazə verirlər. == Domenlərin tipləri == Domen adlar iki sinfə bölünür: coğrafi domenlər, fiziki domenlər. Coğrafi domenlər ölkə adlarına görə yaradılır: * .az, .tr, .ru, .ge və s. – yuxarı səviyyəli coğrafi domenlər; Fiziki domenlər serverin funksiyasına görə təyin edilir: * .com – kommersiya təşkilatları; * .edu – təhsil müəssisələri; * .gov – hakimiyyət qurumları; * .mil – hərbi qurumlar; * .net – müxtəlif şəbəkə agentlikləri; * .int – beynəlxalq təşkilatlar; * .org – qeyri-kommersiya təşkilatları; * .info – müəyyən çərçivədə informasiya verən qurum; * .biz – biznes qurumları; * .name – fiziki şəxslər, fərdi layihələr; * .museum – muzeylər, mədəniyyət qurumları; * .eco — təbiəti sevənlər. == Ölkə İnternet Domen Kodlarının siyahısı == *[[.ac]]: [[Askenson adası]] *[[.ad]]: {{AND}} *[[.ae]]: {{ARE}} *[[.af]]: {{AFG}} *[[.ag]]: {{ATG}} *[[.ai]]: {{AIA}} *[[.al]]: {{ALB}} *[[.az]]: {{AZE}} *[[.am]]: {{ARM}} *[[.an]]: {{ANT}} *[[.ao]]: {{AGO}} *[[.aq]]: [[Antarktika]] *[[.ar]]: {{ARG}} *[[.as]]: {{ASM}} *[[.at]]: {{AUT}} *[[.au]]: {{AUS}} *[[.aw]]: {{ABW}} *[[.be]]: {{BEL}} *[[.br]]: {{BRA}} *[[.cy]]: {{CYP}} *[[.de]]: {{GER}} *[[.fi]]: {{FIN}} *[[.fr]]: {{FRA}} *[[.in]]; {{IND}} *[[.ir]]: {{IRN}} *[[.iq]]: {{IRQ}} *[[.il]]: {{ISR}} *[[.it]]: {{ITA}} *[[.kg]]: {{KGZ}} *[[.kz]]: {{KAZ}} *[[.la]]: {{LAO}} *[[.lb]]: {{LBN}} *[[.lt]]: {{LIT}} *[[.md]]: {{MOL}} *[[.mt]]: {{MLT}} *[[.mx]]: {{MEX}} *[[.ro]]: {{ROM}} *[[.ru]]: {{RUS}} *[[.tr]]: {{TUR}} *[[.uz]]: {{UZB}} *[[.vn]]: {{VIE}} *.bb: [[Barbados]] *.bd: [[Banqladeş]] *.bf: [[Burkina-Faso|Burkina Faso]] *.bg: [[Bolqarıstan]] *.bh: [[Bəhreyn]] *.bi: [[Burundi]] *.bj: [[Benin]] *.bm: [[Bermud adaları|Bermuda]] *.bn: [[Bruney]] *.bo: [[Boliviya]] *.bs: [[Baham adaları]] *.bt: [[Butan]] *.bv: Bouvet adası (köhnəlmişdir) *.bw: [[Botsvana]] *.by: [[Belarus]] *.bz: [[Beliz]] *Ca: Kanada *Cc: Kokos adaları *Cd: Konqo Demokratik Respublikası Köhnə Zair *Cf: Mərkəzi Afrika Respublikası *Cg: Konqo Respublikası *Ch: İsveçrə *Ci: Fildişi Sahili *Ck: Kuk Adaları *Cl: Çili *Sm: Kamerun *Cn: Çin Xalq Respublikası *Co: Kolumbiya *Cr: Kosta Rika *Cu: Kuba *Cv: Qab Verde *Cx: Christmas Adası *Cz: Çex Respublikası *Dj: Dubai *Dk: Danimarka *Dm: Dominik *Do: Dominik Respublikası *Dz: Cezayir *Ec: Ekvador *Ee: Estoniya *Eg: Misir *Er: Eritreya *Es: İspaniya *Et: Efiopiya *Eu: Avropa Birliyi *Fj: Fici *Fk: Falkland adaları *Fm: Mikroneziya *Fo: Farer adaları *Ga: Qabon *Gb: Birləşmiş Krallıq (Nadir olaraq istifadə edilir, prioritetli olaraq Uk istifadə edilir.) *Gd: Grenada *Ge: Gürcüstan *Gf: Fransız Guyanası *Gg: Guernsey *Gh: Qana *Gi: Gibraltar *Gl: Grönland *Gm: Qambiya *Gn: Qvineya *Gp: Guadeloupe *Gq: Ekvatorial Qvineya *Qr: Yunanıstan *Gs: Güney Georgia və Cənubi Sandwich adaları *Gt: Qvatemala *Gu: Guam *Gw: Qvineya Bisau *Gy: Guyana *Hk: Hong Kong *Hm: Heard adası və McDonald adaları *Hn: Honduras *Hr: Xorvatiya *Ht: Haiti *Hu: Macarıstan *Id: İndoneziya *Ie: İrlandiya *Im: Man Adası *Io: British Indian Okean Torpaqları *Is: İslandiya *Je: Jersey *Jm: Yamayka *Jo: İordaniya *Jp: Yaponiya *Ke: Kenya *Kh: Kamboca *Ki: Kiribati *Km: Komor *Kn: Saint Kitts və Nevis *Kr: Cənubi Koreya *Kw: Küveyt *Ky: Cayman Adaları *Lc: Saint Lucia *Li: Lixtenşteyn *Lk: Şri Lanka *Lr: Liberiya *Ls: Lesoto *Lu: Lüksemburq *Lv: Latviya *Ly: Libya *Ma: Morokko *Mc: Monako *Mg: Madaqaskar *Mh: Marshall adaları *Mk: Makedoniya *Ml: Maliyyə *Mm: Myanmar *Mn: Monqolustan *Mo: Macau *Mp: Şimal Mariana Adaları *Mq: Martinique *Mr: Mauritania *Ms: Montserrat *Mu: Mauritius *Mv: Maldiv adaları *Mw: Malavi *My: Malayziya *Mz: Mozambik *Na: Namibiya *Nc: Yeni Kaledonya *Na: Nijer *Nf: Norfolk Adası *Ng: Nijerya *Ni: Nikaraqua *Nl: Hollandiya *No: Norveç *Np: Nepal *Nr: Nauru *Nu: Niue *Nz: Yeni Zelandiya *Om: Oman *Pa: Panama *Pe: Peru *Pf: Fransız Polinezyası Klipperton Adası ilə birlikdə. *Pg: Papua Yeni Qvineya *Ph: Filippin *Pk: Pakistan *Pl: Polşa *Am: Saint-Pierre və Miquelon *Pn: Pitcairn Adası *Pr: Puerto Riko *Ps: Fələstin nümunə, Qərb Şəriyə və Qəzzə Şeridi *Pt: Portuqaliya *Pw: Palau *Py: Paraqvay *Qa: Qatar *Re: Reunion *Rw: Ruanda *Sa: Səudiyyə Ərəbistanı *Sb: Solomon Adaları *Sc: Seyşeller *Sd: Sudan *Se: İsveç *Sg: Sinqapur *Sh: Saint Helena *Si: Sloveniya *Sj: Svalbard və Jan Mayen adaları köhnəlmişdir *Sk: Slovakiya *Sl: Sierra Leone *Sm: San-Marino *Sn: Seneqal *So: Somali *Sr: Surinam *Küç: Sao Tome və Principe *Su: Sovet Sosialist Respublikalar Birliyi Hələ istifadədə *Sv: El Salvador *Sy: Suriya *Sz: Svaziland *Tc: Turks və Caicos adaları *Td: Çad *Tf: Fransız Cənubi və Antarktik Toprakları *Tg: Toqo *Th: Tayland *Tj: Tacikistan *Tk: Tokelau *Tl: Timor-Leste Köhnə kod. Tp hələ istifadədə *Tm: Türkmənistan *Tn: Tunis *To: Tonqa *Tp: Şərqi Timor ISO kodu TL olaraq dəyişdi. Hələlik. Tl istifadə edilmir. *Tt: Trinidad və Tobago *Tv: Tuvalu *Tw: Tayvan *Tz: Tanzaniya *Ua: Ukrayna *Ug: Uqanda *Uk: Birləşmiş Krallıq *Um: Birləşmiş Millətlər Uzaqda Bulunan Kiçik Adalar *Us: Amerika Birləşmiş Ştatları *Uy: Uruqvay *Va: Vatikan *Vc: Saint Vincent və Granada *Və: Venesuela *Vg: Birləşmiş Krallıq Virgin adaları *Vi: Virgin adaları *Vu: Vanuatu *WF: Wallis və Futuna Adaları *Ws: Samoa Köhnə Qərb Samoa *Ye: Yemen *Yt: Mayot *Yu: Yuqoslaviya (İndi Serbiya-Çernoqoriya); ISO kodu CS olaraq dəyişdirildi;. Cs hələlik istifadə edilmir. *Za: Cənub Afrika *Zm: Zambiya *Zw: Zimbabve " == Həmçinin bax == * [[.info]] == Xarici keçidlər == * [http://www.iana.org/cctld/cctld-whois.htm Ölkə İnternet Domen Kodlarının siyahısı] — rəsmi sayt. * [http://www.wwtld.org/ İnternet Domen Kodları] * [http://www.norid.no/domenenavnbaser/domreg.html Norid: Domain name registries around the world] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070129141354/http://www.norid.no/domenenavnbaser/domreg.html |date=2007-01-29 }} * [http://based.in/ ccTLD study 2005] {{CcTLD}} [[Kateqoriya:İnternet]] [[Kateqoriya:İnformatika]] [[Kateqoriya:Yuxarı dərəcəli milli domenlər]] kt1z9u6rr5m7tyk2qki70fjm2a2bg40 0 16802 6557715 6354494 2022-08-01T09:44:36Z 38.44.26.193 /* Mədəniyyəti */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Novxanı |xəritə = |xəritə miqyas = 200px |xəritə məlumat = [[Abşeron rayonu]] |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhalisi = 8409 (2009) |əhali_il= 2009 |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |poçt kodu = AZ0119<ref>{{Cite web |title=Poçt indeksi |url=http://www.azerpost.az/?options=content&id=189&index=AZ0119 |access-date=2014-06-02 |archive-date=2016-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306165229/http://www.azerpost.az/?options=content&id=189&index=AZ0119 |url-status=live }}</ref> |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |region = Abşeron rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = Tağıyev Şahin Kamal oğlu |rəsmi_saytı = [http://www.belediyye.com/novxani/?id=1&lang=1 Novxanı bələdiyyəsi] |rəsmi dili = [[Azərbaycan dili]]}} '''Novxanı''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Abşeron rayonu]]nun inzibati-ərazi vahidində kənd. == Tarixi == Qaynaqlara görə hələ 500 il əvvəl indiki Novxanıdan bir qədər aralı, Binəqədi duz gölünün xəzrisində "Siyan" adlı kənd olub. "Siyan" sözü "yanmaq" sözü ilə bağlı olub. "Sis", "his", "tüstü" sözünün deformasiyaya uğramış variantı kimi yozulur "hisyandıran" kimi mənalandırılır. Bu kənd [[XVII əsr]]in ortalarından dəniz suyunun artması (bəzi mənbələrdə güclü zəlzələ) nəticəsində batmış, əhali indi Aşağıbaş adlanan yerdə məskunlaşmışdır. Bu kənddə tikilmiş yeni evlərə "təzə evlər"- həmin dövr üçün Azərbaycan dilinə təsiri qüvvətli olan fars dilindən "nov xanı" (noii xanə) adı verilmişdir ki, sonralar kənd bütövlükdə Novxanı adlandırılmışdır. == Toponimikası == [[Abşeron rayonu]]nun eyniadlı i.ə.v.-də [[kənd]]. [[Abşeron yarımadası]]ndadır. [[Oykonim]] [[İran dilləri]]ndəki noıı (yeni, təzə) və xanə (ev, məskən) sözlərindən ibarət olub, "yeni evlər", "yeni kənd" mənasındadır. Yaşayış məntəqəsi bir neçə kilometrlikdəki qəd. bir kəndin əhalisinin [[XVI əsr]]in axırlarında indiki yerdə məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır.<ref>Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]. [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427</ref> == Mədəniyyəti == Novxanı həm zahirən, həm də mental cəhətdən Abşeronun başqa kəndlərinə çox oxşasa da fərqli cəhətləridə vardır. Kəndin qədim hissəsində qalmış ev və həyətlərə diqqət yetirdikdə görürük ki, hər bir həyətdə su quyusu və tövlələr, habelə xırman, bostan məhsulları saxlamaq üçün anbarlar vardır. Novxanı kəndinin əncir və üzümü başqa kəndlərdən fərqlənir. Binaların və həyətlərin quruluşundan belə məlum olur ki, insanlar əsasən əkinçilik və maldarlıqla məşğul olmuşlar. Novxanıda demək olar ki, hamının evində [[xalça]], [[palaz]] toxunub, parçadan, zər baftadan tikmələr tikilib. Yerli əhalinin özəl xüsusiyyətləri haqqında danışarkən bir fakt tez-tez vurğulanır ki, novxanılılar heç vaxt bağa çəpər çəkməz, həyətə qıfıl vurmazlarmış. Milli adətlərdən xeylisi bu günə gəlib çıxmasa da, bir qismi qorunmaqdadır. Məsələn, bağa köçəndə, bağdan geri qayıdanda "Yurd halvası " çalınır, bağa gedənlər üçün aparılırmış. Kənddə əsasən xəmir və ət xörəklərinə üstünlük verilir. Əvvəllər çox işlənən balıq xörəkləri indi az işlənir. Çünki bir vaxtlar insanlar istədiyi balığı vətəgələrdən gətirirdilər. İndi həmin balıq növlərini tapmaq çətindir. Kənddən [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]], [[Mirzə Bala Məmmədzadə|Mirzəbala Məmmədzadə]], [[Seyid Hüseyn Sadiq|Seyid Hüseyn]], [[Ümmügülsüm|Ümgülsüm]], [[Oqtay Sadıqzadə]], [[Kamil Balakişiyev]], [[Əzim Əzimzadə]], [[Lütfi Zadə]], [[Mehdi Hüseynzadə]], [[Süleyman Rüstəm]], [[Sabit Orucov]] kimi şəxsiyyətlər çıxmışdır. Novxanıda Mehdi Hüseynzadə adına 1 saylı tam orta məktəb var. Abşeron nemətlərindən olan [[zəfəran]], [[badam]] və [[püstə]] sovxozlar ləğv edildiyindən yalnız fərdi həyətlərdə yetişdirilir. Novxanıda [[XVII əsr]]ə aid [[Şah Sultan Hüseyn məscidi]] və [[Hacı Səfəralı məscidi]] vardır. Qarabağ savaşında 52 novxanılı iştirak edib. Onlardan 5 nəfəri şəhid olub. === Məşhur şəxsləri === *[[Bəxtiyar Məmmədzadə]] *[[Əzim Əzimzadə]] *[[Kamil Balakişiyev]] *[[Lotu Bəxtiyar]] *[[Lütfi Zadə]] *[[Mehdi Hüseynzadə]] *[[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] *[[Oqtay Sadıqzadə]] *[[Süleyman Rüstəm]] *[[Seyid Hüseyn Sadiq]] *[[Ümmügülsüm]] == Əhalisi == *2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 8409 nəfər [[əhali]] yaşayır.<ref>Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]]. Bakı-2010. Səh.629</ref> == Qalareya == <gallery> Fayl:Novxanı 21.09.2013 (1).jpg| Fayl:Novxanı 21.09.2013 (3).jpg| Fayl:Novxanı 21.09.2013 (2).jpg| </gallery> == Həmçinin bax == *[[Abşeron rayonu]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Novxanı}} *[http://www.belediyye.com/novxani/ Novxanı Bələdiyyəsi] *[http://www.islamazeri.az/bakının_qədim_novxanı_kəndindən_foto_reportaj-61662-haber.html Bakının qədim Novxanı kəndindən foto-reportaj] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140816140138/http://www.islamazeri.az/bak%C4%B1n%C4%B1n_q%C9%99dim_novxan%C4%B1_k%C9%99ndind%C9%99n_foto_reportaj-61662-haber.html |date=2014-08-16 }} *[http://absheron-ih.gov.az/ Azərbaycan Respublikası Abşeron Rayon İcra Hakimiyyəti] {{Xarici keçidlər}} {{Abşeron rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Abşeron rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Novxanı]] l7jb9rfxn2u9jw3jo12hx3091qu5kml 0 16908 6557059 6063512 2022-07-31T20:23:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət qurumu |adı = Avropa Hesablama Palatası |abreviatura = ECA |orijinal adı = {{dil-en|European Court of Auditors}} |emblem = |emblemin ölçüsü = 150px |emblemin izahı = |şəkil = Europäischer Rechnungshof.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ölkə = |yurisdiksiya = [[Avropa İttifaqı]] |yaradılıb = 1977 |baş qərargah = [[Lüksemburq]] |ünvan = 12 Rue Alcide de Gasperi, 1615 |saytı = |qeydlər = |xəritə = |xəritənin ölçüsü = |xəritənin izahı = |vikianbar = }} '''Avropa Hesablama Palatası'''<ref name=":0">{{cite book |last1=Şabanov |first1=Ağabala |last2= |first2= |date=2018 |title=“Avropa Hesablama Palatası maliyyə nəzarəti institutu kimi” mövzusunda MAGİSTR DİSSERTASİYASI |volume= |chapter= |page=51 |quote=''Avropa Hesablama Palatası Avropa İttifaqını idarə edən yeddi təşkilatdan biridir'' |url=http://unec.edu.az/application/uploads/2018/11/ABANOV-A-ABALA-FA-Q-o-lunun.pdf |language=az |location= |publisher=[[UNEC]] |isbn= |archive-url= |archive-date= }}</ref> ({{dil-en|European Court of Auditors}}) — 1977-ci ildən etibarən [[Avropa İttifaqı]] daxilində maliyyələşmə prosesləri üzərində xarici nəzarəti həyata keçirən orqan.<ref name=":0" /> Mərkəzi [[Lüksemburq]]da yerləşir.<ref>[https://www.eca.europa.eu/en/Pages/ecadefault.aspx]</ref> == Tarixi == Avropa Hesablama Palatası 1975-ci il Büdcə razılaşmasına əsasən yaradıldı və 18 oktyabr 1977-ci ildə keçirilən ilk iclasdan bir həftə sonra rəsmi olaraq quruldu. O zaman Avropa Hesablama Palatası (ECA) rəsmi bir qurum deyildi; [[Avropa birliyi|Avropa Birliyinin]] maliyyəsini yoxlamaq üçün hazırlanmış xarici bir qurum idi. ECA yaranandan Maastricht razılaşmasına qədər hüquqi bir statusa sahib deyildi. Maastricht razılaşmasından sonra bir quruma çevrilərək [[Avropa Ədalət Məhkəməsi|Avropa Ədalət Məhkəməsinə]] (ECJ) müraciət etmək bacarığı kimi bəzi yeni səlahiyyətlər qazandı. Əvvəllər [[Avropa birliyi|Avropa Birliyinin]] çox az qismində yoxlama apara bilsə də, [[Amsterdam Müqaviləsi|Amsterdam müqaviləsindən]] sonra bütün [[Avropa birliyi|Avropa Birliyinin]] maliyyəsini yoxlamaq üçün tam səlahiyyət qazandı. == Fəaliyyəti == Adına baxmayaraq Avropa Hesablama Palatasının (ECA) mühakimə etmə hüququ yoxdur. Daha çox peşəkar bir xarici istintaq-audit qurumudur<ref>{{cite web |url =https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ECA_07_21 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210307223205/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ECA_07_21 |archivedate =2021-03-07 |title =Speech by Mr Herbert BÖSCH, Chairman of the European Parliament's Committee on Budgetary Control At the Ceremony to commemorate the 30th anniversary of the European Court of Auditors |author = |date =2007-10-18 |publisher =ec.europa.eu |accessdate =2021-03-08 |language =en |url-status =dead }}</ref>. ECA-nın əsas rolu [[Avropa birliyi|Avropa Birliyinin]] büdcəsinin düzgün bir şəkildə həyata keçirildiyini, [[AB]] fondlarının qanuni və sağlam idarə ilə xərcləndiyini xaricdən yoxlamaqdır. ECA yoxlama apararkən, [[Avropa birliyi|Avropa Birliyinin]] hər hansı bir gəlir və ya xərcləri ilə məşğul olan bütün şəxslərin sənədlərini yoxlayır və müəyyən yoxlamalar aparır. Avropa Hesablama Palatası hesabatlarındakı hər hansı bir problemi [[AB]] üzv dövlətlərinin və qurumlarının diqqətinə çatdırmaq məcburiyyətindədir, bu hesabatlar ümumi və xüsusi illik hesabatlar ilə yanaşı həm də performans yoxlamaları ilə bağlı xüsusi hesabatları da əhatə edir. <ref>{{cite web |url =http://europa.eu/institutions/inst/auditors/index_en.htm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20091222001147/http://europa.eu/institutions/inst/auditors/index_en.htm |archivedate =2009-12-22 |title =The European Court of Auditors |author = |date = |publisher =europa.eu/institutions |accessdate =2021-03-08 |language =en |url-status =unfit }}</ref> <ref>{{cite web |url =https://www.cvce.eu/obj/power_of_audit_of_the_european_court_of_auditors-en-f42b856f-6c9b-4434-8254-69e87a0efa62.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210308141223/https://www.cvce.eu/obj/power_of_audit_of_the_european_court_of_auditors-en-f42b856f-6c9b-4434-8254-69e87a0efa62.html |archivedate =2021-03-08 |title =Power of audit of the European Court of Auditors |author = |date = |publisher =cvce.eu |accessdate =2021-03-08 |language =en |url-status =dead }}</ref>. ECA-nın qərarları Avropa Komissiyası qərarları üçün əsasdır; məsələn, ECA, İngiltərənin bəzi bölgələrində AB fondlarının idarə edilməsində problem aşkar etdikdə, Komissiya bu bölgələrə vəsaitləri dayandıra və qəbul edilən standartlara əməl etməyənləri cəzalandıra bilər.<ref>{{cite web |url =http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/file_on_4/7045159.stm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210309082757/http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/file_on_4/7045159.stm |archivedate =2021-03-09 |title =EU may force region to repay cash |author = |date = |publisher =http://news.bbc.co.uk/ |accessdate =2021-03-09 |language =en |url-status =dead }}</ref> ECA hər zaman tərəfsiz olmalı, digər qurumlarla daima əlaqədə olmalıdır. Bu qurumun əsas funksiyalarından biri [[Avropa Parlamenti|Avropa Parlamentinə]] illik hesabatın təqdim olunmasıdır. [[Avropa Parlamenti|Avropa Parlamentinin]] hər il [[Avropa Komissiyası|Avropa Komissiyasına]] ayırdığı büdcəni imzalayıb/imzalamama qərarı ECA-nın illik hesabatından asılıdır. [[Avropa Parlamenti]] 1984 və 1999-cu illərdə büdcə ayırmaqdan imtina etdi və nəticədə Santer Komissiyasının istefasına məcbur oldu.<ref>{{cite web |url =https://www.europarl.europa.eu/election/bilan/en/pf1901en.htm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210309100246/https://www.europarl.europa.eu/election/bilan/en/pf1901en.htm |archivedate =2021-03-09 |title =Budgetary control : 1996 discharge raises issue of confidence in the Commission |author = |date = |publisher = |accessdate =2021-03-09 |language =en |url-status =dead }}</ref> == Strukturu == ECA, hər bir [[Avropa Birliyi]] üzv dövlətlərindən 1 səlahiyyətli şəxs ilə 6 il müddətində təmsil olunur. Onların hamısı altı ildə bir dəyişdirilmir, bəzən şərtlər üst-üstə düşmədiyi üçün orijinal üzvlərdən dördü bu səbəbdən dörd illik endirilmiş şərtlərlə başladı. Üzvlər milli audit orqanlarında xidmət etmiş, quruma uyğun olan və müstəqilliyi/tərəfsizliyi şübhə doğurmayan şəxslərdən seçilir. Məhkəmədə işləyərkən üzvlər başqa peşə fəaliyyəti ilə məşğul ola bilməzlər.<ref>{{cite web |url =https://www.cvce.eu/obj/composition_of_the_european_court_of_auditors-en-0bf8b1ef-450f-4b68-a465-d441bd7fabe6.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210309102205/https://www.cvce.eu/obj/composition_of_the_european_court_of_auditors-en-0bf8b1ef-450f-4b68-a465-d441bd7fabe6.html |archivedate =2021-03-09 |title =Composition of the European Court of Auditors |author = |date = |publisher = |accessdate =2021-03-09 |language =en |url-status =dead }}</ref> Qurum müstəqil olduğu üçün üzvlər öz təşkilatlarını və prosedur qaydalarını həll etməkdə sərbəstdirlər, lakin bu qərarlar [[Avropa Şurası]] tərəfindən təsdiqlənməlidir.<ref>{{cite web |url =https://www.cvce.eu/obj/organisation_and_operation_of_the_european_court_of_auditors-en-3a686eb2-9c66-45d4-a0fe-4ef23fe21f2f.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210309103236/https://www.cvce.eu/obj/organisation_and_operation_of_the_european_court_of_auditors-en-3a686eb2-9c66-45d4-a0fe-4ef23fe21f2f.html |archivedate =2021-03-09 |title =Organisation and operation of the European Court of Auditors |author = |date = |publisher = |accessdate =2021-03-09 |language =en |url-status =dead }}</ref> === Prezident === Seçki nəticəsində üzvlərdən biri üç illik müddətə ECA prezidenti seçilir. Seçki ümumi üzvlərin gizli səsverməsi ilə baş verir və prezidentliyə namizədlik verənlərin arasından seçilir. Prezidentin vəzifələri, qərarların həyata keçirilməsini və şöbələrin (və digər fəaliyyətlərin) əsaslı şəkildə idarə olunmasını təmin edərək ECA iclaslarını çağırmaq və onlara rəhbərlik etməkdir. Prezident həm də ayrıca qurumu təmsil edir və mübahisəli məhkəmə prosesində bunun üçün bir nümayəndə təyin edir.<ref>{{cite web |url =https://www.cvce.eu/obj/organisation_of_the_european_court_of_auditors-en-97ed4e20-799e-48e7-8650-97377bd3f494.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210309104828/https://www.cvce.eu/obj/organisation_of_the_european_court_of_auditors-en-97ed4e20-799e-48e7-8650-97377bd3f494.html |archivedate =2021-03-09 |title =Organisation of the European Court of Auditors |author = |date = |publisher = |accessdate =2021-03-09 |language =en |url-status =dead }}</ref> Hazırkı prezident 13 sentyabr 2016-cı ildə seçilən Klaus-Heiner Lehne-dir. Onun sələfi 2007-ci ildə seçilən Vítor Manuel da Silva Caldeira-dır ([[Portuqaliya]]). Əvvəlki prezidentlər bunlardır: Sir Norman Price (1977, [[Birləşmiş Krallıq]]), Michael Murphy (1977, [[İrlandiya]]), Pierre Lelong (1981, [[Fransa]]), Marcel Mart (1984, [[Lüksemburq]]), Aldo Angioi (1990, [[İtaliya]]), André Middelhoek (1992, [[Niderland]]), Bernhard Friedmann (1996, [[Almaniya]]), Jan O. Karlsson (1999, [[İsveç]]), Juan Manuel Fabra Vallés (2002, [[İspaniya]]) and Hubert Weber (2006, [[Avstriya]]) <ref>{{cite web |url =https://www.cvce.eu/obj/presidents_of_the_court_of_auditors-en-375395a7-768b-462d-8e6f-b52f8f64128c.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210309110333/https://www.cvce.eu/obj/presidents_of_the_court_of_auditors-en-375395a7-768b-462d-8e6f-b52f8f64128c.html |archivedate =2021-03-09 |title =Presidents of the Court of Auditors |author = |date =2021-03-09 |publisher = |accessdate =2021-03-09 |language =en |url-status =dead }}</ref> === Baş katib === Baş katib ECA-nın ən yüksək səviyyəli işçisidir. Dəyişilə bilən 6 illik müddətə təyin olunan ECA-nın işçi heyətindən və ECA-nın idarəetməsindən məsuldur. Bundan əlavə, Baş Katib büdcə, təlim və informasiya texnologiyalarından məsuldur. ===Baş katiblərin siyahısı=== #1989–1994: Patrick Everard <br> #1994–2001: Edouard Ruppert <br> #2001–2008: Michel Hervé ([[Fransa]]) <br> #2008–2009: John Speed ([[Birləşmiş Krallıq]])<br> #2009–dan (2021-ci ilə qədər namizəd göstərildi): Eduardo Ruiz Garcia ([[İspaniya]]) ===İşçi heyəti=== ECA işçi heyəti, əsasən Avropa Kadr Seçimi Ofisi xarici əlaqəsi (EPSO) tərəfindən təşkil edilən ümumi yarışmaların ehtiyat siyahıları ilə işə götürülən məmurlardır. Bununla birlikdə, bəzi hallarda ECA müvəqqəti və ya müqaviləli işçiləri də cəlb edə bilər. ECA-da vəzifə almaq üçün [[Avropa Birliyi]] Üzv Dövlətlərindən birinin vətəndaşı olmaq lazımdır. ===Audit işi=== ECA, audit işinin nəticələrini auditin növündən asılı olaraq müxtəlif hesabatlarda - illik hesabatlarda, xüsusi illik hesabatlarda və xüsusi hesabatlarda dərc edir. Digər nəşr olunan hesabatlara fikirlər və təhlil əsaslı nəşrlər daxildir. Ümumilikdə, ECA 2017-ci ildə 93 hesabat dərc etmişdir. Bütün hesabatlar, fikirlər və icmallar ECA-nın veb saytında [[Avropa birliyi|AB]] rəsmi dillərində yayımlanır. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== *[http://eca.europa.eu/ European Court of Auditors], Rəsmi saytı [[Kateqoriya:Avropa İttifaqı]] 8ghfqnrzbxip2cf2jkekvusmbmxgb5s 0 17318 6557762 6469344 2022-08-01T10:49:52Z 113303bh 253173 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} '''Novruz bayramı''' (Tərcümə: ''Yeni Gün bayramı'', ''Bahar bayramı''; {{Dil-fa|نوروز}} (''Novruz''), {{Dil-uz|Navruz}}, {{Dil-tk|Nowruz}}, {{Dil-kk|Naurız}}, {{Dil-ky|Nooruz}}, {{Dil-tr|Nevruz}}, {{Dil-crh|Navrez}}.) – Qədim İranlı mənşəli xalqlara məxsus bayram. Novruz bayramı Şimal yarımkürəsində astronomik yazın başlandığı, gecə-gündüzün bərabərliyi günündə ([[20 mart|martın 20]]-si və ya [[21 mart|21-dən]] başlayıb [[25 mart|25]]-nə qədər) keçirilir. Bir sıra [[xalqlar]] yaz fəslinin gəlməsini təbiətin canlanması ilə bağlamış, bu münasibətlə şənliklər keçirmiş, onu yeni ilin başlanğıcı kimi bayram etmişlər. Qədim zamanlardan başlayaraq [[Azərbaycan]], [[İran]], [[Əfqanıstan]], [[Tacikistan]], [[Özbəkistan]]da və bir çox şərq ölkələrində baharın — yeni ilin gəlişini şənliklərlə qarşılayırlar. Martın 21-i İran və Əfqanıstanda rəsmi təqvimin ilk günü sayılır. 2009-cu il [[30 sentyabr|sentyabrın 30-da]] Novruz bayramı [[YUNESKO]] tərəfindən qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmiş, 23 fevral 2010-cu ildə isə BMT Baş Assambleyasının 64-cü sessiyasının iclasında mart ayının 21-i '''"Beynəlxalq Novruz Günü"''' elan edilmişdir. Novruz bayramı Azərbaycanda geniş miqyasda qeyd olunduğu üçün bayram ərəfəsi qeyri-iş günləri elan olunur. Novruz bayramının mənşəyi qədimdir. İslam dini [[Yaxın Şərq]] və [[Orta Asiya]] ölkələrində yayıldıqdan sonra [[Ərəb xilafəti]] bu ölkələrin xalqlarının adət-ənənələrini, bayramlarını təqib etməyə başladı. Əksər xalqlar bahar bayramının əsl mahiyyətindən doğan bir sıra adət-ənənələri, oyunları indiyədək saxlamışlar. [[Fayl:1991 CPA 6358.jpg|right|150 px|thumb|SSRİ-nin [[poçt markası]]. Azərbaycanda Novruz]] Orta əsr müəllifləri Şərq ölkələrində İslam dini yayıldıqdan sonra da Novruz bayramında yaz ənənələrinin, əkinçilik təqvimi etiqadlarının möhkəm yer tutduğunu göstərirlər. [[Əbu Reyhan Biruni]] Novruz bayramı haqqında müxtəlif rəvayətlərdən, onun yaranması səbəblərindən, bu bayram münasibətilə xalq arasında yayılmış adət-ənənələrdən bəhs etmiş, Novruz bayramının təbiətin oyanması, əkinçilik təsərrüfatının başlanması ilə bağlı əsl dünyəvi bayram olduğunu qeyd etmişdir. [[Nizamül Mülk]] "Siyasətnamə" əsərində Novruz bayramından yazın gəlişi ilə əlaqədar keçirilən kütləvi xalq bayramı kimi bəhs etmişdir. Novruzun gəlişi klassik Şərq, o cümlədən Azərbaycan poeziyasında geniş yayılmış "Bahariyyə" adlı lirik şeirlərdə də təsvir və tərənnüm edilir. Novruz bayramında müxtəlif oyunlar keçirilir.Bunlara atırma,halay,bənövşə,cıdır-ənzəli,Kosa-kosa və bu kimi oyunlar aid edilir. [[Fayl:Stamps of Azerbaijan, 1996-381.jpg|right|150px|thumb|Azərbaycanın [[poçt markası]]. Azərbaycanlı qadın bayram xonçası ilə]] == Çərşənbələr == Bəzi qədim inanclara görə kainat 4 ünsürdən — [[su]], [[od]], [[torpaq]] və [[külək]]dən yaranıb. Hər il 4 çərşənbə Novruzdan, günün bərabərləşməsindən əvvəl qeyd olunur. Aşıqlar da "Ab, atəş, xak, badan yarandım" deyiblər vücudnamələrində, yəni [[su]], [[od]], [[torpaq]] və yelə bağlıdır insan. * Birinci [[su çərşənbəsi]] adlanır. Bahara doğru buzlar əriyir, çayların donu açılır,torpaq ağaclarla birlikdə oyanır hər yer yavaş-yavaş canlanır.Torpaq yavaş-yavaş islanmağa başlayır.Adət olaraqsa qızlar bulaqlardan sərin, şirin su gətirərdilər, evin ətrafına çiləyərdilər, üzlərini yuyardılar. * İkincisi [[od çərşənbəsi]] adlanır. Ona görə ki, bahara doğru günəş yavaş-yavaş torpağı qızdırır, isindirir, onu yaratmaq üçün hazırlayır. Od çərşənbəsində tonqallar qalayardılar. Hər ailə üzvünün adına bir [[şam]] yandırardılar. [[Xonça]]lar düzəldilərdi. * Üçüncüsü [[yel çərşənbəsi]]dir. Yəni yel artıq azacıq oyanmış torpağı, təzəcə çıxmış yaza həsrət gülləri tərpədir, tumurcuqlanan ağacları yellədir. * Dördüncüsü [[torpaq çərşənbəsi]]dir. Torpağı ana [[təbiət]] su ilə islatdı, [[günəş]]lə isitdi, onu yaratmağa hazırladı. Ona görə də ilk yaz əkinini xışla-kotanla məhz torpaq çərşənbəsi günündə başlayardılar. Yaşlı qadınlar "Səməni, saxla məni, ildə göyərdərəm səni" deyib buğda isladardılar. * Novruz bayramında xüsusi şirniyyatlarla bişirilir. Çərşənbə və bayram xonçaları bu şirniyyatlarla bəzədilir. Bayramda bişirilməsi mütləq olan şirniyyatlar bunlardır, [[qoğal]], [[şəkərbura]], [[badambura]], [[paxlava]]. Hər bir bişirilən şirniyyatlar bir səma cisimlərinə bənzədilir. Qoğal günəşi, şəkərbura ayı, paxlava ulduzları tərənnüm edir. * Kosa və Keçəl Novruz atributlarıdır. Keçəl qışı, Kosa isə yazı ifade edir. == Adətləri == Novruz bayramında aşağıdakı adətlər yerinə yetirilir: # Torba atmaq. Sonralar torba, xurcun papaqla əvəz olunub. Ancaq Azərbaycanda namus, qeyrət rəmzi olan papağın qapılara pay üçün atılmağı birmənalı qarşılanmır və tənqid edilir. Qapıya atılan torbanı boş qaytarmazlar. # Qulaq falına çıxmaq. Əgər gizlin dinlənən evdən xoş söhbət eşidilərsə, bu arzunun yerinə yetəcəyinə işarədir. # Tonqaldan tullanmaq. Tonqaldan tullarkən bu ifadə deyilir: ''"Ağırlığım — uğurluğum odda yansın"''. # Üzük falına baxmaq. Qızlar üzüyü [[saç]] telinə bərkidib su ilə dolu stəkanın üstündə saxlayarlar. Üzük stəkana neçə dəfə dəysə,bu həmin qızın o yaşda ərə gedəcəyinə işarədir. # Səməni yetişdirmək. Bu yazın gəlişinə və bitkilərin oyanmasına işarədir. # Yumurta döyüşdürmək. Oyunun nəticəsində tərəflərdən biri digərinin tələblərini yerinə yetirir. # Qonaq getmək. Novruzda qohumların və qonşuların evinə qonaq gedərlər, onlara Novruz payı apararlar. # Yaşlıları ziyarət etmək. Yaşlı və xəstə insanları ziyarət olunar, bayramları təbrik edilir. # Şam yandırmaq. Novruzda ailənin sayı qədər şam yandırarlar. # Küsülülərin barışması. Novruzda heç kim küsülü qalmamalıdır. Bütün küsülülər barışmalıdır. # [[Yallı]] getmək. Azərbaycan xalqının qədim dövrdən bəri ifa etdiyi rəqsdir. Bunun mənası insanların birliyidir. # Xoruz döyüşdürmək. Bunun üçün xüsusi döyüş xoruzları böyüdülür # == Dünya xalqlarının bayramı kimi == Novruzu qeyd edən hər bir xalq bu bayramla bağlı etnik, yerli, milli xüsusiyyətlərinə uyğun, özünəməxsus mövsum və mərasim nəğmələri yaratmışdır. Novruz [[Azərbaycan]]la yanaşı [[İran]]da, [[Türkmənistan]]da, [[Tacikistan]]da, [[Özbəkistan]]da, [[Pakistan]]da, [[Qazaxıstan]]da, [[Qırğızıstan]]da xüsusi təntənə ilə qeyd edilir. [[Fayl:Iranian New Year Haft Sin .jpg|thumb|250px|Adətə görə süfrəyə "s" hərfi ilə başlayan 7 növ ərzaq qoyulur]] Novruz dünyanın əksər ölkələrində bu xalqların nümayəndələri tərəfindən geniş şəkildə qeyd edilir. Bu cür məkanlar arasında [[Los-Anceles]], [[Toronto]], [[London]]u saymaq olar. Los-Anceles şəhərinin ocaq qalamağa dair sərt qərarları var, heç bir kəsə öz mülkündə ocaq qalamağa icazə verilmir. Buna baxmayaraq Cənubi Kaliforniyada yaşayan və Novruzu qeyd etmək istəyən azərbaycanlılar və iranlılar Kaliforniyanın çimərliklərinə gedir və ocaq qalamağa icazə verilmiş yerlərdə bayram ocağı qalayırlar. === Azərbaycanda === {{əsas|Novruz bayramı Azərbaycanda}} [[Azərbaycan]]da adətə görə Novruz bayramında göyərdilən [[səməni]] yazın gəlməsinin, təbiətin canlanmasının, əkinçiliyin rəmzidir. Azərbaycan kəndlisi səməni göyərtməklə növbəti təssərrüfat ilinə bərəkət, bolluq arzulamış, bayrama dörd həftə qalmış, hər çərşənbə axşamı və bayram günü tonqal qalamaqla, mahnı ("gün çıx!" nəğməsi və s.) qoşmaqla oda, atəşə, günəşə olan etiqad və inamını ifadə etmişdir. Bütün bu mərasimlər İslamdan çox-çox əvvəl mövcud olmuş qədim şərq ənənələrinin davamıdır. === İranda === {{əsas|Novruz bayramı İranda}} İranda süfrələrdə fərqli bir səməni olur və bu səməni ən çox mərcidən göyərdilir. === Əfqanıstanda === {{əsas|Novruz bayramı Əfqanıstanda}} [[Fayl:Novruz bayramı.jpg|280px|thumb|left|Əfqanıstanda da yumurta döyüşü olur]] Əfqan süfrəsi isə adətən stolun üstündə olmur. Süfrə yerə sərilir və ona dəstərxan deyirlər. Əfqan süfrəsində kompota bənzər bir təam da olur. Həmin təamın adı "həft meyvə", yəni yeddi meyvədir. Amma quru meyvələrdən hazırlanır. Əfqanlar bunu ilin heç bir ayrı ayında hazırlamırlar, ancaq Novruzda hazırlayırlar. "Həft meyvə" — ərik qurusu, kişmiş, qoz, iydə və sairdən hazırlanır. Əfqanıstanda da Azərbaycandakı kimi yumurta döyüşdürülür. === Qırğızıstanda === {{əsas|Novruz bayramı Qırğızıstanda}} Qırğız süfrəsində məxsusi olaraq Novruzda bişirilən beşbarmaq olur. Bu – quzu ətindən və makarona oxşar un məmulatından bişirilir. Əllə yeyildiyinə görə bu yeməyə beşbarmaq deyilir. === Tacikistanda === {{əsas|Novruz bayramı Tacikistanda}} [[Tacikistan]]da isə Novruz [[20 mart|martın 20]]-də başlayır, 3–4 gün davam edir. Uşaqlar yaz çiçəklərindən dərib yığır, qapıları döyür – ev sahibinə çiçəklərdən verir, ev sahibi də onlara ya konfet, ya yumurta, ya da pul verir. === Özbəkistanda === {{əsas|Novruz bayramı Özbəkistanda}} Özbəkistanda Novruz süfrəsi üçün "nişala" hazırlayırlar. Nişala şəkərdən bişirilir – ağ şokolad kimi olur. == İncəsənətdə == === Musiqidə === * [[Üzeyir Hacıbəyov]] — Bahar nəğməsi * [[Məmməd Quliyev (bəstəkar)]] — "[[Aldanmış ulduzlar (opera)|Aldanmış ulduzlar]]" (1977) operasında yazmış və əsərə Novruz bayramı ilə bağlı olan xalq səhnələri daxil edilmişdir * [[Vasif Adıgözəlov]] — [[Rəfiq Zəka Xəndan]]ın sözlərinə dörd hissəli "Novruzum" kantatası (1993) * [[Fikrət Əmirov]] — "Gülür ellər" mahnısı * [[Ramiz Mirişli]] — "Bayram axşamlarında" * [[Oqtay Zülfüqarov]] — "Uşaq mahnı topluları" * [[Elnarə Dadaşova]] — [[Hüseyn Cavid]]in sözlərinə "İlk bahar", [[Abdulla Şaiq]]in sözlərinə "Səməni" ("Uşaq albomu" mahnı silsiləsindən), [[Səməd Vurğun]]un sözlərinə "Bahar şərqisi" və "Elimə novruz gəlir" * [[Rəhilə Həsənova]] — "[[Kos-kosa (balet)|Kos-kosa]]" balet-pantomima * [[Sərdar Fərəcov]] — simli kvartet üçün 5 hissəli süita (1984): yallı, deyişmə, məzə, qulaq falı, rəqs. * [[Cəlal Abbasov]] — "Bahar mərasimi" kantatası (1986), rus dilində "Şən bahar" uşaq operası * [[Azər Dadaşov]] — 2 soprano və [[orkestr]] üçün "Bahar duası" ariyası, [[Vahid Əziz]]in sözlərinə "Bahar tonqalı" və [[Mirzə Ələkbər Sabir|M. Ə. Sabirin]] sözlərinə "Gəl, gəl, a, yaz günləri" uşaq mahnıları * [[Şəfiqə Axundova]] — "Xoş gəlmisən" mahnısı * [[Əfsər Cavanşirov]] — "Xoş gəldi yaz bayramı"<ref>[http://www.musigi-dunya.az/new/read_magazine.asp?id=48&page=1 Köçərli R. Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında "Novruz" mövzusu. "Musiqi dünyası" jurnalı.]</ref> === Filmlərdə === # [[Novruzun çələngi (film, 1989)]] # [[Bahar əyləncələri (film, 1989)]] # [[Novruz (film, 1995)]] # [[Novruz Bayramı (film, 2006)]] # [[Ocaq (film, 1987)]] == Şəkillər == <center> <gallery> Fayl:Novruz holiday 1.jpg Fayl:Изображение 1142.jpg Fayl:Khanchobany dance.jpg Fayl:Natig rythm group at the Novruz holiday concert.jpg Fayl:Novruz004.jpg Fayl:Big semeni in Icherisherer.jpg Fayl:Изображение 1176.jpg Fayl:Novruz001.jpg </gallery> </center> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.bakupages.com/pages/traditions/novruz_en.php Novruz Bayramy-Baku pages] * [http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/22_folder/22_articles/22_noruz.html Celebration That Would Not Die] * [http://www.azerbaijan-online.com/occasions/novruz/adet.htm Novruz adətləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120314194833/http://www.azerbaijan-online.com/occasions/novruz/adet.htm |date=2012-03-14 }} * [https://granitas.az/novruz-bayrami/ Novruz Bayramı mənşəyi, tarixi və adətləri] * [http://www.geocities.com/hazar_dergisi/Novruz.htm Bayramlar-Novruz ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091024111721/http://geocities.com/hazar_dergisi/Novruz.htm |date=2009-10-24 }} * [http://www.7seen.com/ شمارش معکوس تا تحويل سال 1392 شمسی Nowruz Countdown to March 20, 2013] == Həmçinin bax == {{Vikianbar kateqoriyası|Nowruz}} [[Çərşənbə (mifologiya)|Çərşənbə]] [[Kosa və keçəl|Kosa]] {{Azərbaycanda Novruz bayramı}} [[Kateqoriya:Novruz bayramı| ]] [[Kateqoriya:Martdakı bayramlar]] [[Kateqoriya:Türk mifologiyası]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irsi]] 9ejj2nh6i0w2z8u2vp3ho1xo5xkmvth 0 17668 6556665 6310145 2022-07-31T13:24:29Z Rüfət Həsənli 159472 /* Məzmun */ wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Doğma sahillər |orijinal adı = |digər adı = Doğma sahillərdə<br>İki sahil |şəkil = Doğma Sahillər (1989)(kollaj).JPG |şəklin ölçüsü = 350 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Əbdül Mahmudov]] |ssenarist = [[Əhmədağa Muğanlı]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Arif Məlikov]] |rollarda = [[Tariyel Qasımov]]-Polkovnik Nəsibov<br>[[Həmidə Ömərova]]-Zivər<br>[[Rasim Balayev]]-Polkovnik Həbibi<br>Lev Prıqunov-Podpolkovnik Nesterenko<br>[[Həsən Məmmədov]]-Nuru<br>[[Gündüz Abbasov]]-Bəndalı<br>[[Gümrah Rəhimov]]-Yekəpər<br>[[Ömür Nağıyev]]-Bağban oğlu |operator = [[Kənan Məmmədov]] |səs operatoru = Nataliya Nuriyeva |musiqi tərtibatı = |rəssam = [[Kamil Nəcəfzadə]] |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = [[Əliabbas Qədirov]]-Polkovnik Nəsibov ([[Tariyel Qasımov]]) (titrlərdə yoxdur)<br>[[Ramiz Məlikov]]-Kapitan Nəzərov ([[Ənvər Həsənov]]) (titrlərdə yoxdur)<br>[[Fəxrəddin Manafov]]-Podpolkovnik Nesterenko (Lev Prıqunov) (titrlərdə yoxdur)<br>[[Hamlet Xanızadə]]-General ([[Nüsrət Kəsəmənli]]) (titrlərdə yoxdur) |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = Tamara Nərimanbəyova |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Detektiv filmi|detektiv]]<br>[[Döyüş filmi|döyüş]]<br>[[Macəra filmi|macəra]]<br>[[Triller filmi|triller]] |ilk baxış = 30 avqust 1989 |dil = [[Azərbaycan dili]] |ölkə = {{AzSSR}} |istehsalçı = [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = tammetrajlı bədii film |rəng = [[rəngli film|rəngli]] |vaxt = 87 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1989]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 9 hissə<br>2479 metr<br>genişekranlı<br>35 mm |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} == Məzmun == Film sərhədçilər, onların çətin və şərəfli əməyi haqqındadır. Sistemləri, ideologiyaları müxtəlif olan iki qonşu dövlət sərhəddə birgə iri su-elektrik stansiyası inşa etməyə hazırlaşır. Lakin bu əməkdaşlıq Qərb dairələrində müsbət qarşılanmır. Müxtəlif yollarla tikintini dayandırmağa çalışırlar. Sərhədçilərin təxribat törətməyə can atan düşmənlərlə mübarizəsi filmin əsas süjetini təşkil edir. Filmdə xalqımızın Cənubi Azərbaycanla bağlı dərdlərinə də toxunulmuşdur. Bu xətt [[Araz]] və Aşıq Həsrət obrazları vasitəsilə göstərilmişdir. == Film haqqında == Film ilk sərhədçi general [[Mustafa Nəsirov]]a həsr olunub. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === [[Fayl:Doğma Sahillər (1989).JPG|thumbnail]] :'''Ssenari müəllifi :''' [[Əhmədağa Muğanlı]] :'''Quruluşçu rejissor :''' [[Əbdül Mahmudov]] :'''Quruluşçu operator :''' [[Kənan Məmmədov]] :'''Quruluşçu rəssam :''' [[Kamil Nəcəfzadə]] :'''Bəstəkar :''' [[Arif Məlikov]] :'''Səs operatoru :''' Nataliya Nuriyeva (Natalya Nuriyeva kimi) :'''Rejissor :''' Zəfər Murtuzov :'''Operator :''' S. İsmayılov :'''Montaj edən :''' Tamara Nərimanbəyova :'''Geyim rəssamı :''' Tamilla Dağıstanlı :'''Qrim edən rəssam :''' [[Firuzə İsmayılova]] :'''Rejissor Assistentləri :''' Ə. Əhmədov, [[Xuraman Abbasova]], R. Sadıqov :'''Quraşdırılmış səhnələrin operatoru :''' [[Ramiz Babayev]] :'''Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı :''' Eduard Abdullayev :'''Operator Assistentləri :''' Ə. Məmmədov, T. Əlizadə :'''Rəssam-fotoqraf :''' Fərhad Behbudov :'''Rəssam assistenti :''' Elyaz Səfərov :'''İnzibatçılar :''' Həsən Tağıyev, M. Səfərov, Ş. Balakişiyev :'''İşıq ustası :''' Tahir Bağırov (T. Bağırov kimi) :'''Redaktor :''' [[Aydın Dadaşov]] :'''Çalır :''' İnstrumental Ansambl :'''Oxuyan :''' [[Alim Qasımov]] :'''Dirijor :''' [[Arif Məlikov]] :'''Hərbi məsləhətçi :''' V. İ. Lilin (general mayor) :'''Filmin direktorları :''' [[Akif Musayev]], [[Aydın Hüseynov]] === Rollarda === :[[Tariyel Qasımov]]-Polkovnik Musa Nəsibov :[[Həmidə Ömərova]]-Zivər :[[Rasim Balayev]]-Polkovnik Həbibi :Lev Prıqunov-Podpolkovnik Nesterenko :[[Həsən Məmmədov]]-Nuru :[[Gündüz Abbasov]]-Bəndalı :[[Gümrah Rəhimov]]-Yekəpər :[[Ömür Nağıyev]]-Bağban oğlu : Oleq Belov-Polkovnik Kondratyev :[[Ənvər Həsənov]]-Kapitan Nəzərov : Ruslan Firov-Leytenant Solovyov :[[Eldəniz Rəsulov]]-Kapitan Rəsulov :[[Nüsrət Kəsəmənli]]-İranlı general :[[Zemfira Əliyeva]]-Nina :[[Təvəkkül İsmayılov]]-Təvəkkül :[[Muxtar Maniyev]]-Kərim :[[Algimantas Masyulis]]-Yaşlı əcnəbi :Radivadis Muzikyaviçus-Cavan əcnəbi :[[Ənvər Əbluc]] :[[Mayak Kərimov]]-İranlı polis işçisi :N. Abramenko :[[Fərhad İsrafilov]]-Sürücü :[[Fikrət Məmmədov]]-Gənc oğlan :M. Musayev :[[Ötkəm İsgəndərov]]-əsgər :[[Vaqif Səmədov]] :[[Arzu Ocaqverdiyev]] :Səməd Heydərov :[[Zilli Namazov]]-Serjant Kərimov :[[Xəyyam Aslan]](Xəyyam Aslanov kimi)-əsgər :[[Vidadi Əliyev]]-Ovçu Bədəl :[[Sadıq Hüseynov]]-Qoca kişi :[[Əhməd Əhmədov]]-İranlı :[[Nəcibə Hüseynova]]-Xidmətçi :[[İlham Əsgərov]]-Zabit :H. Mahmudova :[[Nəbi Qədirov]]-Milis işçisi :[[Tofiq Mirzəyev]]-Nəsibovun tanışı :[[İntiqam Soltan]]-Kamaz sürücüsü(titrlərdə yoxdur) :[[Əli Məmmədov (kaskadyor)|Əli Məmmədov]](titrlərdə yoxdur) === Filmi səsləndirənlər === :[[Əliabbas Qədirov]]-Polkovnik Nəsibov ([[Tariyel Qasımov]]) (titrlərdə yoxdur) :[[Ramiz Məlikov]]-Kapitan Nəzərov ([[Ənvər Həsənov]]) (titrlərdə yoxdur) :[[Fəxrəddin Manafov]]-Podpolkovnik Nesterenko (Lev Prıqunov) (titrlərdə yoxdur) :[[Həsənağa Turabov]]-Yaşlı əcnəbi ([[Algimantas Masyulis]]) (titrlərdə yoxdur) :[[Pərviz Bağırov]]-Cavan əcnəbi (Radivadis Muzikyaviçus) (titrlərdə yoxdur) :[[Həsən Əbluc]]-Polkovnik Kondratyev (A. Belov) (titrlərdə yoxdur) :[[Hamlet Xanızadə]]-General ([[Nüsrət Kəsəmənli]]) (titrlərdə yoxdur) :[[Nəcibə Hüseynova]]-Nina ([[Zemfira Əliyeva]]) (titrlərdə yoxdur) == Çəkilişə köməklik edən qurum == :Zaqafqaziya Sərhəd Qoşunları Dairəsi == Mənbə == * Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 342. ==Həmçinin bax== [[Azərbaycan filmlərinin siyahısı]] == Xarici keçid == * [https://www.youtube.com/watch?v=X5OMVmkjkNk&index=67&list=PL_Mu7ypkgsMfw4tAMd-rblbl7788sEAl1 Filmi izlə] {{Arif Məlikov}} [[Kateqoriya:1989-cu ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Detektiv filmləri]] [[Kateqoriya:Döyüş filmləri]] [[Kateqoriya:Macəra filmləri]] [[Kateqoriya:Triller filmləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanca filmlər]] e9rnz1bamhopc6t02oiugde83bebsva 0 18206 6557327 6487278 2022-08-01T03:26:32Z Elesger1991 187497 Filmi səsləndirənlər wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Film |adı = Yarasa |orijinal adı = Yarasa |digər adı = |şəkil = Yarasa, 1995.png |şəklin ölçüsü = 230px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Ayaz Salayev]] |ssenarist = [[Ayaz Salayev]], [[Kamal Aslanov]] |əsərin müəllifi = |prodüser = [[Saday Əhmədov]] |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Nazim Mirişli]] |rollarda = [[Mariya Lipkina]]<br>[[Rasim Balayev]]<br>[[Tolib Həmidov]] |operator = [[Bağır Rəfiyev]] |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = [[Tamara Nərimanbəyova]]<br>[[Rəfiqə İbrahimova]] |redaktoru = |çəkiliş yeri = [[Bakı]] |şüar = |janr = [[Dram (film janrı)|Dram]] |ilk baxış = |dil = [[Azərbaycan dili]] (bir çox rus cümlələrindən də istifadə edilmişdir.) |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [["İnterturan" Konserni]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = Tammetrajlı bədii film |rəng = Rəngli (ağ-qara kadrlarla) |vaxt = 80 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1995]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 9 hissə<br>2152 metr<br>35 mm |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = tt0111789 |vikianbar = }} '''"Yarasa"''' — Azərbaycan kinosunu beynəlxalq səviyyəyə yüksəltmiş və ümumdünya kinofestivallarında ilk Qran-Pri qazanmış müstəqil Azərbaycanda çəkilmiş ilk [[bədii film]]<ref>Abdullayeva, S. Azərbaycan Vyanadakı festivalda “Yarasa” ilə təmsil olunub: [kinorejissor Ayaz Salayevin quruluşunda hazırlanan eyniadlı film haqqında] //525-ci qəzet.- 2014.- 15 oktyabr.- S.7.</ref>. Filmin sloqanı: süjet – kinoda ölüm, mövzu – kinodan ölüm, ideya – kinonun ölümü. ==Məzmun== Filmin süjetini iki sözlə belə ifadə etmək olar: kinoda ölüm. Mövzuya gəldikdə isə o belədir: kinodan ölüm. Filmin ideyası: kinonun ölümü Filmin mövzusu təsadüfən yaranmayıb. Bu, rejissorun indiyə kimi kino haqqında, mədəniyyət haqqında olan düşüncələrənin nəticəsidir. Bu, rejissorun kinoya olan məhəbbəti və nifrətidir. Hər bir adamın daxilində bu iki məfhum, bu hisslər ayrılmazdır. Bəs nəyə görə nifrət? Çünki kino insanı real həyatdan ayırır. "Yarasa" tamaşaçıya həsr olunmuş kino əsəridir, daha doğrusu, sənət əsərinə tamaşa edən gözlər haqqındadır. Məhz buna görə də onun qəhrəmanı kor olur. Onun kor olması kinoya səsin gəlməsi ilə əlaqədardır. Kinoya səs gəlir... 1920 – 1930-cu illərdə Bakı şəhəri. Rifah içində yaşayan professor, şərq miniatürü üzrə mütəxəssis gənc qıza vurulur. Professor arvadını tərk edir, amma kinematoqraf vurğunu olaraq qalır. Hətta gözləri tutulandan sonra da kinoteatra gəlməyə davam edir... ==Rollarda== *[[Mariya Lipkina]] — ''Turan'' *[[Rasim Balayev]] — Ağabəy'' *[[Tolib Həmidov]] — Nuri'' *[[Sevil Rəsulova]] — Ağabəyin arvadı'' *[[Davud İmanov]] — yazıçı'' *[[Məmmədhüseyn Mehdizadə]] — arxitektor'' *[[Rövşən İsax]] — rəssam'' *[[Rüfət Əsədov]] — rejissor'' *[[Zərnigar Ağakişiyeva]] — pianoçu'' *[[Əli Kazımov]] — kinomexanik'' *[[İdris Rüstəmov]] — Turanın atası'' *[[Vitali Kolmanovski]] — tamaşaçı'' *[[Yelena Fadeyeva]] — aktrisa''. *Filmi səsləndirənlər: *[[Kazım Abdullayev]] - Ağabəy ([[Rasim Balayev]])(titrlərdə yoxdur) ==Çəkiliş qrupu== *Prodüser: Saday Əhmədov *Quruluşçu rejissor: Ayaz Salayev *Montaj edənlər: Tamara Nərimanbəyova, Rəfiqə İbrahimova *Geyim rəssamları: Nailə Cəfərova, Əli İsgəndərov *Səs operatoru: Teymur Abdullayev *Quruluşçu rəssam: Şamil Nəcəfzadə *Bəstəkar: Nazim Mirişli *Quruluşçu operatorlar: Bağır Rəfiyev, Yuri Varnovski *Bədii rəhbər: Cəmil Quliyev *Ssenari müəllifləri: Kamal Aslanov, Ayaz Salayev *Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Antonina Korotnitskaya *Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Fatma Qurbanova *Musiqilərindən istifadə edilən bəstəkarlar: Con Qrin, Fridrix Xollender, Çarlz Çaplin ==Çəkiliş== Film 1993-1994-cü illərdə, Azərbaycanda film istehsalının tamamilə dayandığı, dövlət maliyyəsinin kəsildiyi vaxtlarda çəkilib. Filmin istehsalı üçün vəsait İNTERTURAN konserninin prezidenti Saday Əhmədov tərəfindən ayrılıb. ==Festivallar== "Yarasa" — "A" kateqoriyasından olan festivalda — Berlin kinofestivalının Forum seksiyasında (əhəmiyyətinə görə, festivalın ikinci seksiyası) nümayiş etdirilmiş ilk Azərbaycan bədii filmidir. Sonralar film ABŞ, Meksika, Almaniya, Avstriya, Fransa, Belçika, İspaniya, Yunanıstan, İsveç, Finlandiya, İsveçrə, Bosniya, Rusiya, Ukrayna, Gürcüstan, Azərbaycan, Türkiyə, Misir, Monqolustanda keçirilən çoxsaylı festivallarda və forumlarda nümayiş etdirilmişdir. Filmin ilk nümayişi Berlin festivalında hadisə oldu. Bunu Forumun direktoru Ulrix Qreqor da qeyd etdi: ''"Bu doğrudan da möcüzədir. Nə yaxşı ki, Azərbaycanlı iş adamı bu filmi maliyyələşdirməyə razı olub. Filmin bütün nümayişləri auditoriyanın qlobal marağına səbəb oldu"''<ref>Moving Pictures Berlinale. Berlin 19 February 1995. p 8 FORUM HEAD WANTS TO STIMULATE DEBATE.</ref> Ən nüfuzlu jurnallar və qəzetlərdə "Yarasa" festivalın ən yaxşı filmi kimi təqdim olundu. Fransanın Le MONDE qəzeti film haqqında yazırdı: ''"nəfis tərtibatı və zövqlü təsvirləri ilə seçilən, riqqət doğuran bu nağıl sübut edir ki, bəzən hamının xoşuna gələn əsər də ən yaxşı əsər ola bilər. Bu filmi nümayiş etdirməklə Berlin elə ilk gündən mərci udmuş sayılır. Bu, çoxsaylı başqa filmlərin arası kəsilmədən göstərilməsinə də haqq qazandırır"''<ref>Le MONDE 13. 02. 95. Le bon grain des bas-cotes “Conte sensuel” Jean-Michel Frodon</ref>. ABŞ ın Film haqqında ABŞ ın VARİETY jurnalında dərc olunmuş rəydə deyilir: ''"Bunun qeyri-adi, detallara xüsusi diqqət ayrılaraq çəkilmiş heyrətamiz bir film olduğu heç bir şübhə doğurmur. Film həqiqətən də unudulmaz poetik təcrübə və təəssüratlar bəxş edir"''<ref>Variety February 20-26 1995 p 82 David Stratton.</ref>. Fransanın CAHIERS du CINEMA jurnalı filmi ''"əsl şedevr"'' adlandırdı<ref>CAHIERS du CINEMA # 491. Mai 1995. p 15. Jacques Morice.</ref>. Almaniyanın "Frankfurter Rundşau" qəzeti yazmışdır ki, "Yarasa" filminin quruluşçu rejissoru Ayaz Salayev postmodernizm cərəyanında yeni bir üslubun banisidir<ref>Frankfurter Rundschau. 16 Februar 1995 Jahrgang 51 Nr. 40/7. Wohin und zurük. Heike Kühn</ref>. Berlin festivalından sonra "Yarasa" filmi çoxsaylı digər festivallarda və forumlarda nümayiş etdirilib. Beynəlxalq "Kinotavr" müsabiqəsi haqqında "Literaturnaya qazeta"da çap olunmuş icmal məqalədə Janna Vasilyeva yazır: "Beynəlxalq müsabiqədə məndə ən güclü təəssürat doğuran əsər Ayaz Salayevin "Yarasa" filmi oldu (…) Film formanın mükəmməlliyi ilə bağlı müstəsna hisslər doğurur, sanki burada izafi heç nə yoxdur… Elə təkcə bu filmə (…) baxmaq üçün festivala getməyə dəyərdi."<ref>ЛИТЕРАТУРНАЯ ГАЗЕТА 21. vı. 95 № 25(5556) стр. 8 «КИНОТАВР» выбирает комедию</ref> Monreal festivalında film "Sabahın filmi" rubrikası altında nümayiş etdirilib. Kinonun vətəni Fransada, Anjer şəhərində, kinonun yüzillik yubiley ilində keçirilən festivalda film Avropanın aparıcı ölkələri – Böyük Britaniya, İspaniya, Almaniya, Fransa, İtaliya istehsalı olan filmələrlə rəqabət apararaq, Qran-pri mükafatına layiq görülüb. 2014-cü ildə Vyana kinofestifalının təşkilatçıları tərəfəndən 40 ölkədən olan tənqidçilər və kinoşünaslar arasında keçirilən səsvermə nəticəsində "Yarasa" son iyirmi beş ilin ən yaxşı Azərbaycan filmi adlandırılıb. ==Satış== "Yarasa" filmi müstəqil Azərbaycanda istehsal olunaraq, xarici ölkələrə satılan ilk filmlərdəndir. Film Kanada, Fransa, Almaniya, İsveçrə kinoteatrlarında bir neçə il nümayiş etdirilib. ==Maraqlı faktlar== Filmin dramaturgiyasının əsasında [[Vladimir Nabokov]]un "Qaranlıq otaq" romanının bəzi motivləri dayanır. "Yarasa" — Berlin festivalından on səkkiz il sonra "A" kateqoriyasından olan Lokarno kinofestivalında iki dəfə nümayiş etdirilmiş azsaylı filmlərdəndir. Ayaz Salayev bu filmi çəkərkən bədii film çəkilişi sahəsində heç bir təcrübəyə malik olmayıb. O vaxta qədər bir metr də olsun bədii filmi çəkməyib və heç vaxt aktyorlarla işləməyib.{{mənbəsiz}} Sonradan [[Rasim Balayev]] həyatda ən böyük səhvinin Ayaz Salayevin “Yarasa” filminə çəkilməyi olduğunu bildirib.<ref>[http://bizim.media/az/cemiyyet/78963/ Rasim Balayevdən ittihamlara CAVAB: “Əbdül Mahmudov da, Ayaz Salayev də sənətə və insanlığa bir ləkədir”]</ref> ==Ədəbiyyat== * “Avropanın ən yaxşı bədii filmi”. //Azərbaycan.-1996.- 3 fevral. * Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 816. * [http://news.milli.az/culture/377984.html Kinonun “Yarasa” möcüzə(ləri)si — FOTO] ==Həmçinin bax== *[[Azərbaycan filmlərinin siyahısı]] ==İstinadlar== {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|2}} ==Xarici keçid== *[https://www.youtube.com/watch?v=6CbUNm6w3Kk Filmi izlə] [[Kateqoriya:1995-ci ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Dram filmləri]] ht9923zeyc6ig2bmf7b4ksyqbfel5zz 0 19447 6557211 6499432 2022-07-31T22:27:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Azərbaycan vətənimdir. Nisim Nisimov |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Azərbaycan vətənimdir. Nisim Nisimov (film, 1994).jpg |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = Nazim Abbas |ssenarist = |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Oqtay Əlizadə |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = sənədli<br/>qısametrajlı<br/>bioqrafik |ilk baxış = |dil = [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan televiziyası]] ("[[Azərbaycantelefilm]]") |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = qısametrajlı sənədli televiziya filmi |rəng = [[rəngli film|rəngli]] |vaxt = 40 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1994]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''''Azərbaycan vətənimdir. Nisim Nisimov''''' qısametrajlı sənədli televiziya filmi rejissor Nazim Abbas tərəfindən [[1994]]-cü ildə çəkilmişdir. [[Azərbaycan televiziyası]]nda istehsal edilmişdir. Film [[Quba]] yəhudilərindən olan istedadlı xanəndə və tarzən Nisim Nisimov haqqındadır. Nisim Nisimov ölkəmizdə tarda həm çalıb, həm də oxuyan nadir sənətçilərdəndir. ==Məzmun== Film Azərbycan muğamının və xalq mahnılarının mahir ifaçısı olan Nisim Nisimova həsr olunub. Nisimin qeyri adiliyi ondadır ki, o Quba yəhudilərindən olan ilk mügənni-xanəndədir. Nisim Azərbaycan dilində oxuyanda heç kim deyə bilmir ki, o azərbaycanlıdır, yoxsa yəhudidir. O da ondan irəli gəlir ki, Nisimov Azərbaycana, daxilən böyük sevgi ilə bağlıdır. N.Nisimovun sözlərinə görə Azərbaycan muğamı onun üçün sonu olmayan bir dəryadır və muğamsız həyatı o təsəvvür edə bilmir. O, bir çox ölkələrdə, xüsusi ilə də Amerika Birləşmiş Ştatlarının və Kanadanın iri şəhərlərində Azərbayan muğamının sehrini və ecazkarlığını xarici vətəndaşlara böyük məharətlə tanıtdırıb. Filmdə Nisim Nisimovun ifasında bir neçə xalq mahnısı lentə alınıb. Bu mahnıları Quba təbiətinin ecazkar gözəlliyi müşaət edir.<ref>{{cite web |url=http://www.aztv.az/filmler.html |title=Bizim filmlərimiz |author= |date= |work=AzTv |publisher=[http://www.aztv.az/ Aztv] |accessdate=Arxivləşdirilib |language=az |archive-date=2005-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20051210100612/http://www.aztv.az/filmler.html |url-status=unfit }}</ref> ==Film üzərində işləyənlər== Rejissor: Nazim Abbas<br/> Operator: Oqtay Əlizadə == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} ==Həmçinin bax== [[Azərbaycan filmlərinin siyahısı]]<br/> [[1994-cü ilin Azərbaycan filmləri]]<br/> [[1990-cı illər Azərbaycan filmlərinin siyahısı]] [[Kateqoriya:1994-cü ilin filmləri]] [[Kateqoriya:1994-cü ilin Azərbaycan filmləri]] auv0c7rkhitx7yv4r4j3rvez6nxud3j 0 22158 6557752 6252340 2022-08-01T10:36:13Z 212.47.137.155 /* Əhalisi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Çiçi |xəritə2 = A-Quba.PNG|250px| |xəritə2 miqyas = 200px |xəritə2 məlumat = [[Quba]] rayonu |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |ərazi = |əhalisi = 814 (2009) |əhali sıxlığı = |əhali_ref = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |ərazi kodu = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Quba rayonu |şəhər = |qəsəbə = |Kəndxuda = |rəsmi_saytı = |rəsmi dili=[[Azərbaycan dili]]}} '''Çiçi''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Quba rayonu]]<nowiki/>nun inzibati-ərazi vahidində [[kənd]]. [[Çiçi-Səbətlər bələdiyyəsi]]nin tərkibindədir.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin siyahısı |url=http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=5230&doctype=0 |access-date=2013-04-04 |archive-date=2012-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111164801/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=5230&doctype=0 |url-status=dead }}</ref> ==Toponimikası== Çiçi oyk., sadə. [[Quba rayonu]]<nowiki/>nun eyniadlı i.ə.v.-də [[kənd]]. Dağətəyi ərazidədir. Adını ərazidəki eyniadlı çaydan almışdır. Bəzi tədqiqatçılara görə, [[toponim]] [[tat dili]]ndəki çu (ağac) və [[Azərbaycan dili]]<nowiki/>ndə ki-çi (peşə-sənət bildirən şək.) komponentlərindən düzəlib, "odunçu, ağac məmulatı hazırlayan" mənasındadır.<ref>Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]. [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427</ref> ==Coğrafiyası== *Çiçi [[Quba rayonu]] ərazisində çay. Şabran çayının sol qoludur. Cici [[türk dilləri]]ndə "təzə, tər" mənasındadır. Quba ray-dan 60&nbsp;km məsafədə yerləşir. ==Əhalisi== *Çiçi əhalisi [[tatlar]]dan ibarətdir. [[2009-cu il]]in siyahıyaalınmasına əsasən kəndə [[814]] nəfər [[əhali]] yaşayır.<ref>Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]]. Bakı-2010. Səh.629</ref>. ==Həmçinin bax== *[[Çiçi xalçaları (film, 2002)]] *[[Quba rayonu]] ==Xarici keçidlər== *[http://quba-ih.gov.az/ Azərbaycan Respublikası Quba Rayon İcra Hakimiyyəti] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Quba rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Quba rayonu-qaralama}} [[Kateqoriya:Quba rayonunun kəndləri]] hmwr2i3l0q4epvu264vckemvvctt28p 0 23873 6557873 6554208 2022-08-01T11:19:41Z Yousiphh 175220 /* Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasında */ wikitext text/x-wiki {{eyni soyad|Rəsulzadə}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası]]nın Rəyasət Heyətinin sədri |bayraq = Coat of Arms of the Azerbaijan Democratic Republic.png |bayraq2 = Flag of Azerbaijan 1918.svg |dövr əvvəl = [[27 may]] [[1918]] |dövr son = [[7 dekabr]] [[1918]] |həyat yoldaşı = [[Ümbülbanu Rəsulzadə]]<br>Vanda (Leyla) Rəsulzadə |uşağı = Lətifə, Xalidə, Rəsul, Azər |atası = Axund Hacı Molla Ələkbər Rəsulzadə |anası = Ziynət Rəsulzadə |imzası = Rasulzade's signature.svg |vikianbar = }} '''Məhəmməd Əmin Rəsulzadə''' (tam adı: ''Məhəmməd Əmin Axund Hacı Molla Ələkbər oğlu Rəsulzadə''; {{dil-az2|محمد امین آخوند حاجی موللا الکبر اوغلو رسول‌زاده}}; {{DVTY}}) — azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin]] qurucularından biri, [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının]] Rəyasət Heyətinin sədri (may-dekabr 1918). Onun ''"Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz!"'' ifadəsi [[XX əsr]]də Azərbaycanda müstəqillik hərəkatının şüarı olmuşdur.<ref>{{Cite web|title=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə kimdir?|url=http://www.timeturk.com/az/2011/01/31/mehemmed-emin-resulzade-kimdir.html|date=12 December 2015|access-date=12 December 2015|archive-date=26 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180226211813/https://www.timeturk.com/az/2011/01/31/mehemmed-emin-resulzade-kimdir.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|title=Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamına əsasən Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyi münasibəti ilə hazırlanmış metodik vəsait|url=http://www.clb.az/files/mv/MEMME_%20EMIN%20RESULZADE.pdf|date=12 December 2015|access-date=12 December 2015|archive-date=11 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151211070330/http://www.clb.az/files/mv/MEMME_%20EMIN%20RESULZADE.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=MƏHƏMMƏD ƏMIN RƏSULZADƏ|url=http://rasulzade.org/bio.html|date=12 December 2015|access-date=12 December 2015|archive-date=20 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151220011901/http://rasulzade.org/bio.html|url-status=live}}</ref> == Həyatı == Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1884-cü il yanvarın 31-də [[Bakı]]nın [[Novxanı|Novxanı kəndində]] anadan olmuşdur. Din xadimi olan atası oğlunu pedaqoq [[Sultan Məcid Qənizadə]]nin müdir olduğu [[Rus-tatar məktəbləri|ikinci "Rus-müsəlman" məktəbinə]] qoymuş,<ref name="huseyne">H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 328–332.</ref> buranı bitirdikdən sonra Məhəmməd Əmin Rəsulzadə öz təhsilini Bakı Texniki məktəbində, rus dilində davam etdirmişdir. Lakin təhsilini yarımçıq qoyaraq siyasi fəaliyyətə başlamışdır. === Sovet dövrü === Aprel işğalından sonra [[Bakı|Bakıda]] qalmağın təhlükəli olduğunu və daim axtarıldığını hiss edərək Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Bakını tərk edərək [[Abbasqulu Kazımzadə]] ilə [[Lahıc (İsmayıllı)|Lahıca]] getdi. Lakin Lahıcda vəziyyət getdikcə gərginləşirdi. Onun ciddi izlənilməsi haqqında məlumatlar da çatdırılırdı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1920-ci ilin avqustun 25-də Lahıcdan çıxıb [[Qaraməryəm]] istiqamətinə gedərkən həbs olundu.<ref>Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin arxivində PR-19877 saylı istintaq işi</ref> XI Ordunun Hərbi İnqilabi Şurasının Xüsusi şöbəsinin 1931 saylı həbs vərəqi əsasında Abbasqulu Kazımzadə ilə birgə həbs olunan Məhəmməd Əmin bəy özü haqqında 36 yaşı olduğunu, orta təhsilli və jurnalist olduğunu, hökumətdə olduğunu, Müsavat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin sədri olduğunu, öz hesabına yaşadığını və ailəli olduğunu açıqlamışdır.<ref>Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin Arxivi, PR 19877 saylı M..Rəsulzadə və A.Kazımzadə ilə bağlı istintaq işi, v. 4</ref> [[İosif Stalin|İosif Stalinlə]] şəxsi əlaqələri olduğu üçün Rəsulzadənin razılığını aldıqdan sonra Stalin belə məktubla müraciət etmişdi:<ref>Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin Arxivi, PR 19877 saylı M.Ə.Rəsulzadə və A.Kazımzadə ilə bağlı istintaq işi, v. 4</ref> {{Sitat|R.S.F.S.R. Qafqaz Cəbhəsi Hərbi İnqilab Şurasının üzvü. 7/XI-1920. XI Ordunun Xüsusi şöbəsinin rəisinə. Xüsusi şöbədə həbsdə saxlanılan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Məhəmməd Əli Rəsulzadə və Abbasqulu Kazımzadəni azad olunmuş hesab edib, qatara mənim sərəncamıma göndərin.|müəllif=7/XI-1920-ci il. Respublika Hərbi İnqilab Şurasının üzvü, Xalq Komissarı Stalin}} Həbsdən azad edilən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ailəsi ilə görüşərək [[Moskva|Moskvaya]] yola düşmüşdür. Moskvada bir müddət [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası|RSFSR]] Millətlər Komissarlığında çalışan Rəsulzadə, oradan [[Sankt-Peterburq|Peterburqa]], sonra [[Finlandiya|Finlandiyaya]], sonra isə [[Türkiyə|Türkiyəyə]] mühacirət etdi.[[Fayl:Rasulzade muhacir.jpg|thumb|left|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (ön sırada soldan ikinci) mühacir illərində]] === Mühacirət dövrü === 1922-ci ilin sonlarından Məhəmməd Əmin Rəsulzadə İstanbulda fəaliyyətə başladı. O, xaricdəki dağınıq halda fəaliyyət göstərən mühacirlər haqqında belə yazmışdır:<ref>Aküzüm F. Mehemmed Emin Resulzadeye göre çeşidli cehdleri ile Azerbaycan istiqlal mücadilesi. Ankara, 1977, s. 14.</ref> {{Sitat|Bulunduğumuz mühacirət şərtləri daxilində Azərbaycan davası naminə birləşmək milli davanı yaşatmış və yaşadan fikir sistem və nümayəndələrinə hörmət etməklə olur. Bunun üçün hər türlü kiçik hesablardan və hisslərdən sıyrılaraq fikrə önəm vermək lazımdır}}[[Fayl:Funeral_of_Alimardan_bey_Topchubashov.jpg|thumb|[[Əlimərdan bəy Topçubaşov|Əlimərdan]] bəyin dəfni (Soldan 5-ci Məhəmməd Əmin Rəsulzadə)]] 8 noyabr 1934-cü ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin sədri [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]] [[Paris]] ətrafında, vəfat etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://ourbaku.com/images/e/ea/Topshibachev-mogila.jpg|title=Topçubaşovlara məxsus Paris ətrafı Sen Klu şəhərindəki qəbirlərin şəkilləri.|author=Ramiz Abutalıbovun kolleksiyasından|publisher=ourbaku.com|archiveurl=https://www.webcitation.org/6CJNLWzG2?url=http://ourbaku.com/images/e/ea/Topshibachev-mogila.jpg|archivedate=2012-11-20|access-date=2014-10-30|url-status=live}}</ref> Onun dəfnində Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və bütün respublikaların sürgündə olan hökumətlərinin nümayəndələri iştirak etmişdir. Onlar Topçubaşovun həyat və fəaliyyəti barədə çıxış etmişdir.<ref name=":7">{{Cite web|title=BBC Azeri|url=https://www.bbc.com/azeri/region/2014/11/141108_topchibashov_profile|access-date=2021-08-18|archive-date=2018-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20180220050831/http://www.bbc.com/azeri/region/2014/11/141108_topchibashov_profile|url-status=live}}</ref> Məzarı başında çıxış edən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə demişdir:<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/resulzade-topcubasovun-mezari-basinda/3170634.html |access-date=2021-08-28 |archive-date=2021-08-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210821090842/https://www.amerikaninsesi.org/a/resulzade-topcubasovun-mezari-basinda/3170634.html |url-status=live }}</ref> {{cquote|Xanımlar, bəylər! Millət yolunda çalışanlarımızdan bir böyüyü ilə halallaşırıq. Heyhat! Azərbaycan parlamentinin şanlı rəisini, Nümayəndə Heyətinin sayğılı başçısını müsafiri olduğumuz Fransa torpağına əmanət buraxırıq. Parlamento rəisi, Nümayəndə Heyətinin başçısı, Milli Mərkəz üzvü və sairə kimi mərhumun daşıdığı ünvanları zikr etməklə Əli Mərdan bəy adının mənasını tamamilə anlatmaq, mövzunu bütün şümülü ilə qavramaq qətiyyən mümkün deyildir. Yetmiş beşi haqlayan yaşının heç olmasa əllisini, mərhum durmadan, yorulmadan camaat işinə və millət yoluna vermişdir. Əlli il ömür; yarım əsrlik həyat! Qoca bir dövr!… Bəli, Əli Mərdan bəyin geçinməsi ilə biz, milli həyatımızda başlı-başına bir dövrü təmsil edən mühüm şəxsiyyətdən ayrılırıq; çünki, Topçubaşi Əlimərdan bəyin ismi müəyyən bir nəsli və müəyyən bir dövrü andırır. Rusiyada ali təhsil görmüş, Türk və müsəlman ziyalısını barmaqla saymaq qəbul olduğu bir zamanda idi ki, Əli Mərdan bəy meydana çıxmışdı. …Çox çəkməz məmləkət qurtular; və o zaman mütəşəkkir millət ilk parlamentinin rəisini, istiqlal davasının vəkilini xatırlar, gələr, səni oğlunla bərabər buradan alar, arzu etdiyin vətən torpağına götürər və xatirəni əbədiləşdirər… Budur sənə söyləyəcəyim son söz! … Sənə bizlərdən minlərlə rəhmət ! … Sənə bizlərdən minlərlə hörmət!! …}} === Vəfatı === [[Ankara Universiteti]]nin tibb fakültəsinin klinikasında şəkər xəstəliyindən yatan Məhəmməd Əmin 1955-ci il martın 6-da gecə saat on birə on dəqiqə qalmış üç dəfə ''"Azərbaycan, Azərbaycan, Azərbaycan!"'' deyərək əbədiyyətə qovuşdu. Ankara radiosu martın 7-sində saat 22:45-də sabiq Azərbaycan milli şürasının sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin vəfat etdiyi xəbərini təəssüflə bütün dünyaya yaydı. Martın 8-də Ankaranın Hacı Bayram məscidində Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dostları onun tabutu başında fəxri qarovulda dayandılar. Ankara şəhər valisi Kamal Aygün də başsağlığı verməyə gəlmişdi. Bundan əlavə cənazənin önündə "Azərbaycan Kültür Dərnəyi", "Yardımlaşma Dərnəyi", "Milli Kitabxana", "Türk Kitabxanaçılar Dərnəyi", "Qarslı Yüksək Tələbələrə Yardım Dərnəyi", "Qəzetəçilər Cəmiyyəti" təmsilçiləri, İdil-Ural və Krım türklərinin, polşalıların nümayəndələri vardı<ref>"M.Ə.Rəsulzadə ensklopediyası" səh.:358.</ref>. Cənazə zamanı [[Əbdülvahab Yurdsevər]], [[Əhməd Cəfəroğlu]]nun, [[Mirzə Bala Məmmədzadə]], [[Həmdulla Sübhi Tanrıövərin]], Sədri Məqsudi, [[Cəfər Seyidəhməd Krımər]], [[Abdulla Battal Taymas]], [[Zəki Vəlidi Toğan]] kimi görkəmli şəxslər də çıxış etdilər. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə [[Ankara]]da, [[Cəbəci Əsri qəbiristanlığı|Əsri qəbirstanlığında]] dəfn edilmişdir.[[Fayl:Funeral of Mahammad Amin Rasulzade.jpg|thumb|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin cənazəsi|left]]Vəfatı ilə bağlı Türkiyədə, [[İran|İranda]] və [[Qərbi Avropa]] ölkələrində xeyli nekroloq çap olunub. Bunlara misal olaraq Türkiyədə nəşr edilən "Dünya", "Birlik", İranda çap olunan "Aram", "İrani-Nov" qəzetləri, Almaniyada yayımlanan "Azadlıq" radiosunu göstərmək olar. Bunlardan ən maraqlısı S.H.Tağızadənin çap etdirdiyi nekroloqdur. Əsli Ordubaddan olan, özü [[Təbriz]]də dünyaya gəlmiş, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ilə birlikdə İran məşrutə inqilabının əsas rəhbərlərindən biri hesab edilən, sonralar Pəhləvi üsul-idarəsinin tərəfdarına çevrilən və bununla da öz doğma xalqına yad bir adam olan, İranın ən görkəmli dövlət xadimi, diplomatı və alimi sayılan Seyid Həsən Tağızadə ''"Sühən" jurnalında'' yazırdı:<ref>"Sühən" jurnalı, tehran, No4, 1955-ci il</ref> {{Sitat|Rəsulzadə, bütün ömrüm boyunca, Şərq dünyasında tayına rastlaşmadığım, mübaliğəsiz söyləyə biləcəyim fövqəladə nadir insanlardan biri idi. Məhəmməd Əmin bəy tərbiyəli, qüvvətli və sağlam məntiq sahibi, təmiz qəlbi, doğru sözlü, mətanətli, tam mənasıyla dürüst, fikir və yoluna dərin bir iman bəsləyən fədakar, mücahid və örnək bir insandı. Belələrinə zəmanəmizdə və hələ bizim tərəflərdə rast gəlmək mümkün deyildir.}}<center> <gallery widths="160px" heights="200px"> Fayl:Məhəmməd Əmin Rasulzadənin məzarı 1.jpg|<small>Məhəmməd Əmin Rasulzadənin məzarı (ümumi görünüş)</small> Fayl:Məhəmməd Əmin Rasulzadənin məzarı 2.jpg|<small>28 mayıs sokağı tərəfindən ümumi görünüş</small> Fayl:Məhəmməd Əmin Rasulzadənin məzarı 3.jpg|<small>Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin qəbri</small> Fayl:Məhəmməd Əmin Rasulzadənin məzarı 4.jpg|<small>qəbirin üzərində olan yazılar</small> </gallery> </center> == Siyasi fəaliyyəti == === Rusiya imperiyası dövrü === [[Fayl:Founders of the Hummet Party.jpg|thumb| [[Hümmət|"Hümmət" partiyasının]] yaradıcılarıyla birgə. Soldan sağa: [[Məşədi Əzizbəyov]], [[Əjdər Məlikov]], [[Əsədulla Axundov]] və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ]]Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1903-cü ildə Azərbaycan Gənc İnqilabçılar Dərnəyini bir neçə azərbaycanlı tələbənin iştirakı ilə yaratmışdır.<ref>Rəsulzadə M.. Stalinlə ixtilal xatirələri. B.1991, s. 13–14.</ref> Bu təşkilatın təbliğat işində [[Hümmət (qəzet)|Hümmət qəzeti]] böyük rol oynamışdır. Gizli fəaliyyət göstərən bu təşkilatın əsas vəzifəsi gənclərdə milli hisslər yaratmaq, rus məktəblərində oxudulmayan türkcəni inkişaf etdirmək, yerli ədiblərin əsərlərini oxumaq, çarlıq əleyhinə yazılmış şeirləri əzbərləmək və arada-sırada mətbəə üsulu ilə çap edilmiş bəyannamələri paylamaq, fəhlələr arasına gedib, hürriyyət və inqilab fikirlərini onların arasında sistemli surətdə yaymaq idi.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=17}} 1906-cı ildən etibarən bu təşkilət Müsəlman Demokratik Müsavat Cəmiyyəti adını almışdır. Təşkilatın bir qolu da az sonra [[İran]]da qurulmuş və burada başlamış [[məşrutə inqilabı]]na istiqamət verici rəhbər qüvvəyə çevrilmişdir. 1904-cü ildə Bakıda Müsəlman Demokratik Müsavat Cəmiyyətinin əsasında Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının Bakı komitəsinin nəzdində Müsəlman Sosial Demokrat Hümmət Təşkilatı yaradıldı.<ref name="huseyne" /> Bu təşkilatın əsasını Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[Məmmədhəsən Hacınski|Məhəmmədhəsən Hacınski]], [[Məşədi Əzizbəyov]] və [[Nəriman Nərimanov]] kimi şəxslər qoymuşdur.<ref>Azərbaycan Kommunist Partiyasının oçerkləri. B., 1964, s.63.</ref> Təşkilatın ''"Hümmət"'' adlı qəzeti də nəşr edilmişdir. 1907-ci il sentyabrın 29-da inqilabçı fəhlə [[Xanlar Səfərəliyev]]in Bibiheybətdə dəfn günü onun qəbri üstündə keçirilən böyük yığıncaqda [[Prokofi Caparidze]], [[Sultanməcid Əfəndiyev]], [[İosif Stalin]] ilə birlikdə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə də alovlu nitq söyləmişdir. === Qacar dövlətində === 1908-ci ilin axırında Məhəmməd Əmin Rəsulzadə çar hökuməti tərəfindən onun həbs olunması təhlükəsi ilə əlaqədar olaraq [[Bakı]]nı tərk edərək [[İran]]a yola düşür. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə [[Təbriz]]də [[Səttarxan]]la və onun silahdaşları ilə görüşür. [[Cənubi Azərbaycan]]ın şəhər və kəndlərini gəzir, xalqın vəziyyətini yaxından müşahidə edir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə İranda [[Seyid Həsən Tağızadə]], [[Hüseynqulu xan Nəvvab]], [[Süleyman Mirzə]], Seyid Məhəmməd Rza və başqalarıyla birlikdə 1910-cu ilin sentyabr ayında [[İran Demokrat Partiyası]]nın əsasını qoyur. O, ''"[[İran-nou]]"'' və ''"İrane Ahat"'' qəzetlərinin baş redaktoru olur. 1910-cu ilin yayında bağlansa da, payızda, oktyabrın 26-da artıq İran Demokrat Partiyasının orqanı kimi fəaliyyətini bərpa etdi. === Osmanlı imperiyasında === Çar hökuməti [[İran]]dakı inqilabi hərəkatdan qorxuya düşərək onun əsas rəhbərlərindən biri olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ölkədən çıxarılmasını İranın şah hökumətindən tələb eləyir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün 1911-ci ilin may ayında [[İstanbul]]a gedir. O, [[Türkiyə]] paytaxtında həmyerliləri [[Əli bəy Hüseynzadə]] və [[Əhməd bəy Ağaoğlu|Əhməd bəy Ağayevlə]] görüşmüş, [[Yusif Akçura]], [[Ziya Göyalp]] və başqa alimlərlə yaxınlıq etmişdir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə [[Gənc türklər|"Gənc türklər" təşkilatına]] rəğbət bəsləmiş, [[Türk ocağı|"Türk ocağı" cəmiyyətində]] çalışmış və onun əsas orqanı olan, 1911-ci ilin noyabr ayından nəşrə başlayan [[Türk yurdu (jurnal)|"Türk yurdu" jurnalının]] fəal yazarlarından biri olmuşdur. 1911-ci ilin oktyabr ayında [[Bakı]]da [[Tağı Nağıyev]] və [[Məhəmməd Əli Rəsulzadə]] ilə [[Abbasqulu Kazımzadə]] Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin tapşırıq və tövsiyələrinə uyğun olaraq [[Müsavat Partiyası|Müsəlman Demokrat Müsavat Partiyasının]] əsasını qoymuşdur. [[Məhəmməd Əli Rəsulzadə]] daha sonralar yazırdı: {{Sitat|1911-ci ilin son baharı idi. Arkadaşların gizli toplantı və müşavirə yeri olan rəhmətlik Kazımzadə Abbas bəyin mağazasının arxa odasında Abbas bəylə bərabər oturduq. Arkadaşlarımızdan mərhum [[Tağı Nağıoğlu]] içəri girdi və bizə: "Gürcülərin, ermənilərin və rusların siyasi partiyaları vardır. Bizim nədən bir partiyamız olmasın, biz də bir partiya quralım" — dedi. Bir neçə gün müzakirə və müşavirədən sonra [[Müsavat Partiyası]]nı qurmağa qərar verdik. Zatən mərhum Rəsulzadə Emin bəy də o tarixlərdə, bulunduğu [[İstanbul]]dan bizlərə siyasi bir təşəkkülə ehtiyac olduğu haqqında yazılar yazmaqda idi".<ref>"Азербайджан" qəzeti. 1919, N111.</ref>}} === Bakıya qayıdışı === 1913-cü ildə [[Romanovlar sülaləsi]]nin 300 illiyi ilə əlaqədar ümumi əfv elan olunur və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə vətənə qayıda bilir. 1917-ci ildə fevral burjua inqilabı baş verdi. [[Fevral inqilabı]]ndan sonra, 1917-ci ilin aprelin 15–20-də Bakıda [[Qafqaz Müsəlmanları Qurultayı]]nın keçirildi. Qurultay Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin təklifi ilə [[Rusiya İmperiyası|Rusiyanı]] federativ şəkildə təşkil etmək haqqında qərar çıxardı. Bu qurulutayda "Azərbaycan qayəsi" məsələsi yenidən ortalığa atıldı. 1–11 may 1917-ci il tarixində milyonçu [[Şəmsi Əsədullayev]]in [[Moskva]]dakı evində Rusiya müsəlmanlarının qurultayı keçirildi. Əlimərdan bəy qurultayın idarə heyətinə üzv seçilmişdir.<ref name="POSREDI">{{cite web|author=Синенко С.|title=Первый всероссийский мусульманский съезд|url=http://posredi.ru/b_17_17_1_muslim_siezd_1917.html|date=2013-11-17|publisher=POSREDI.RU|accessdate=2017-02-22|archive-date=2017-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806030328/http://posredi.ru/b_17_17_1_muslim_siezd_1917.html|url-status=live}}</ref> Məhəmməd Əmin Rəsulzadə "ərazi muxtariyyəti" ideyası ilə çıxış etdi: {{Sitat|Rusiyanın idarə forması demokratik respublika olmalıdır. Yer kürəsinin altıda birini tutan, Kamçatkadan Qara dənizə qədər və Arxangelskdən İranla sərhədə qədər uzanan, 170 milyon əhalisi olan çoxmillətli bir dövlət bir mərkəzdən idarə oluna bilməz. Ona görə də Rusiya dövlətinin idarə forması federasiya olmalıdır.}} Onun irəli sürdüyü məhəlli muxtariyyət ideyası qurultayda 271 səsə qarşı 446 səslə qəbul edildi.<ref>Həsənov C. Azərbaycan Beynəlxalq münasibətlər sistemində. B., 1993, s. 33</ref> Bu dövrdə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə özünün ''"Cəmaət idarəsi"'' və ''"Bizə hansı hökumət faydalıdır?"'' kitablarını çap etdirmiş, onun Moskva müsəlman qurulutayında etdiyi məruzə Əhməd Salikovun çıxışı ilə birlikdə "Şəkli idarə haqqında iki baxış" adı altında çap olunmuşdur. Ümumrusiya Müsəlmanları Qurultayında eyni mövqedən çıxış edən [[Nəsib bəy Yusifbəyli]]nin sədri olduğu [[Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firqəsi|Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firəqsi]] və Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin rəhbəri olduğu [[Müsavat Partiyası|Müsəlman Demokratik Müsavat Partiyası]] 1917-ci ilin iyun ayının 17-də keçirilən qurultayda birləşərək vahid [[Müsavat Partiyası|Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Partiyası "Müsavat"]] adı altında fəaliyyət göstərdi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə vahid partiyanın sədri seçildi. ==== İctimai Təşkilatlarının Şurasında ==== {{Həmçinin bax|Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Şurası}}1917-ci il martın 5-də Bakıda Müsəlman İctimai Təşkilatları Şurası və onun İcraiyyə Komitəsi yaradıldı. [[Məmmədhəsən Hacınski]], İ.Frolov, [[İbrahim bəy Heydərov]] və başqaları ilə yanaşı Məhəmməd Əmin Rəsulzadə də Komitənin tərkibinə daxil oldu. 1917-ci il martın 29-da Bakıda Müsəlman Milli Şurasının Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsi təşkil edildi. Onun tərkibinə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[Məmmədhəsən Hacınski]], [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]] və başqaları seçildi. 17 iyul 1917-ci il tarixində isə 33 nəfərdən ibarət yeni icraiyyə komitəsi təşkil olundu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə yeni İcraiyyə Komitəsinin sədrinin müavini seçildi. [[Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Şurası]]nın İcraiyyə Komitəsi 1917-ci il avqustun 29-da Kornilov əksinqilabi qiyamını qətiyyətlə pisləyərək, Müvəqqəti hökuməti tam müdafiə etdiyini bildirdi. [[Fayl:Transcaucasus_List_10_-_Musavat.png|left|thumb|10 nömrəli vahid siyahı]] 1917-ci il sentyabrın 5–6-da və 12-də [[Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Şurası|Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Komitəsinin]] növbəti iclası çağırıldı. İclasda Komitənin sədri [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], sədrin müavinləri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və [[Fətəli xan Xoyski]] seçildi.{{sfn|Cümhuriyyət Qurucuları|2018|p=60}} 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş [[Oktyabr inqilabı]]nın nəticəsində, [[Stepan Şaumyan]]ın başçılıq etdiyi bolşevik [[Bakı Soveti]], [[Bakı quberniyası]]nda hakimiyyəti ələ keçirmişdi. [[Bakı]]da rus və erməni silahlı dəstələri Azərbaycan əhalisini qarət etməyə başlayır. Soyğunçuluq, qarmaqarışıqlıq və özbaşına aхtarışlar ancaq azərbaycanlıların yaşadığı məhəllələrdə baş veririrdi. Buna etiraz edən müsəlman tacirləri bütün mağazaları bağlamışdılar. 1917-ci il dekabrın 26-da [[Bakı]]da türklərin dükan və mağazalarının, demək olar ki, çoхu bağlanmışdı. Hadisələrdən təlaşa düşən [[azərbaycanlılar]] narahat olmağa başlayırlar. [[İsmailiyyə|"İsmailiyyə" binasının]] qarşısında mitinq keçirilir və buraya 3000 nəfərə qədər türk toplaşır və onlar [[Bakı İctimai Təşkilatlar Şurası|Müsəlman İctimai Təşkilatları Komitəsindən]] tələb edir ki, şəhərdə qayda-qanun yaradılması üçün tədbir görsünlər. Çıхış edən natiqlər soyğunçuluğa, zorakılığa və özbaşına aхtarışlara etiraz edirdilər. Mitinqə gələn [[Bakı Soveti]] İcraiyyə Komitəsinin sədr müavini [[Prokofi Caparidze]] əhalini sakiləşdirmək məqsədilə, [[Sovet]] tərəfindən hər cür özbaşınalığa son qoymaq üçün lazımi ölçü götürüləcəyinə söz verir. Mitinqdə iştirak edən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə şəhərdə qarmaqarışıqlıq olmasın deyə, 5 nəfərdən ibarət komissiya yaradılmasını təklif edir. Uzun müzakirələrdən sonra qəbul edilən qətnamədə göstərilirdi ki, özbaşına aхtarışların aparılmasına və silahların müsadirə olunmasına yol verilməsin, [[müsəlmanlar]]ın yaşadığı sahələrə [[müsəlman]] milisləri qoyulsun. Eyni zamanda, qeyd olunurdu ki, qəbul edilmiş qərarları həyata keçirmək üçün [[Bakı Şəhərinin Müvəqqəti Hərbi İnqilab Komitəsi|Hərbi İnqilabi Komitəsi]] ilə birgə 5 nəfərdən ibarət komissiyanın yaradılmasını Milli Komitəyə tapşırılsın. Elə həmin gün qoyulan tələbləri yerinə yetirmək üçün Milli Komitənin təcili yığıncağı keçirilir. Bu yığıncaqda [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], [[Bəşir bəy Aşurbəyov]], Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[İbrahim bəy Heydərov]] və [[Məmmədhəsən Hacınski]] iştirak edirdi.{{sfn|Cəmil Həsənli 2|2009}} Buna baxmayaraq [[Mart soyqırımı|31 mart tarixində kütləvi soyqırım]] həyata keçirildi. [[Bakı Soveti]] 1918-ci il aprelin 1-də müsəlman təşkilatlarına ultimatum vermişdi.<ref name=":3">{{Cite web|title=Azərbaycan Zaqafqaziya dövlətçiliyi sistemində|url=https://drive.google.com/file/d/0B1n5hFtntvnCX0RhLW5UWmFHdkE/view|access-date=2021-08-17|archive-date=2021-08-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20210818211141/https://drive.google.com/file/d/0B1n5hFtntvnCX0RhLW5UWmFHdkE/view|url-status=live}}</ref> Ultimatumun tələblərin yerinə yetirilməsi müddəti 1 aprel 1918, gündüz saat 3-ə təyin olunmuşdu. Danışıqlar aхşam saat 5-də başlamışdı. [[Azərbaycan]]ı üzvlər tələbləri yerinə yetirməyə razı olduqlarını bildirmişdilər və cavab sənədinə imza atmışdılar.<ref name=":3" /> ===== Seçkilər ===== [[Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Şurası|Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Komitəsi]] ilə [[Müsavat Partiyası]]nın proqramları üst-üstə düşdüyündən onlar 1917-ci ilin noyabr ayında seçkilərə vahid siyahı ilə gedirdilər. 1917-ci ilin noyabrın 26-dan 28-nə qədər Cənubi Qafqazda [[Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçkilər]] keçirildi. [[Müsavat Partiyası]] və [[Müsəlman Milli Komitələri]] seçkilərdə vahid 10 nömrəli siyahı ilə iştirak etdi. Bu siyahıda birinci sırada [[Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsi]]nin üzvü [[Məmməd Yusif Cəfərov]], ikinci sırada [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], üçüncü sırada isə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin adı yazılmışdı. [[Müsavat Partiyası]] və [[Müsəlman Milli Komitələri]]nin vahid 10 nömrəli siyahısı Zaqafqaziya seçki bölgəsində 615 816 (25.08%) səs toplayaraq əsasən Gürcüstan əhalisinin səs verdiyi [[menşeviklər]]dən sonra seçkini ikinci tamamladı.{{sfn|Ronald Qriqor Sani|2019|p=177-178}}{{sfn|Tadeuş Svetoxovski|2004|p=107}}{{sfn|Oliver Henri Radkey|1989|p=129-131}} Bu, həmçinin 10 nömrəli siyahıya müsəlmanlarının 63 faizinin səs verdiyi mənasına gəlirdi.{{Sfn|Cəmil Həsənli|2013|p=274-275}} Beləliklə Məhəmməd Əmin Rəsuladə Ümumrusiya Müəsisslər Məclisinin üzvü seçildi. Lakin Rusiyada hakimiyyətə gələn bolşeviklər 1918-ci ilin yanvarın 5-də fəaliyyətə başlayan [[Ümumrusiya Müəssislər Məclisi]]nin yanvarın 6-da buraxılması haqqında dekret verdilər.{{sfn|Cümhuriyyət Qurucuları|2018|p=60}} === Zaqafqaziya Seymində === Bu hadisədən sonra 1918-ci ilin yanvarında [[Tbilisi|Tiflisdə]] [[Cənubi Qafqaz|Zaqafqaziyadan]] Müəsisslər Məclisinə seçilən nümayəndələr regional qanunverici orqan olan [[Zaqafqaziya Seymi]]nin yaradılması qərarına gəldilər və [[Zaqafqaziya Seymi|Seymin]] ilk iclası 1918-ci ilin fevralın 23-də keçirildi. Məhəməd Əmin Rəsulzadə də [[Zaqafqaziya Seymi|Seymin]] üzvü olmuşdur. [[Zaqafqaziya Seymi|Seymdə]] müsəlman üzvlər [[Zaqafqaziya Seyminin Müsəlman fraksiyası|Müsəlman fraksiyasını]] təsis etdilər. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə bu fraksiyanın ən çox üzvə sahib olan "Müsəlman və demokratik bitərəflər qrupu"nun və Müsavatın rəhbəri olaraq fraksiyanın sədri seçildi.{{sfn|AXCE, II cild,|2005|p=285-286}} [[Fayl:Batuma göndərilmiş Azərbaycan Heyəti-Mürəxxəsəsinin üzvləri.jpg|thumb|300x300px|Batuma göndərilmiş Azərbaycan Heyətininü üzvləri. Soldan 2-ci Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] Qafqaz cəbhəsində vəziyyət və Zaqafqaziyanın müstəqilliyinin elan edilməsi məsələləri istər Seymin, istərsə də hökumətin fəaliyyətində əsas yer tuturdu. Zaqafqaziya Seymindən müsəlman fraksiyasının lideri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə bu barədə yazırdı: ''"Seymdə müsəlmanların bütün səyləri cəbhə məsələsinin dinc yolla həlli və Qafqazın müstəqilliyinin dərhal həyata keçirilməsinə yönəlmişdi. Müstəqil Qafqazın mövcudluğu təkcə Qafqaz müsəlmanlarının deyil, həm də Rusiyanın daimi təhlükəsi qarşısında qalan digər müsəlman ölkələrinin də mənafeyinə uyğun idi".''<ref>ARDA, f. 970, siy. 1, iş 13, v. 9</ref> 1918-ci il mayın 11-də Batumda Zaqafqaziya və [[Türkiyə]] arasında nümayəndə heyətləri səviyyəsində danışıqlar davam etdirildi. Zaqafqaziya hökumətinin sədri və xarici işlər naziri [[Akaki Çxenkeli]]nin başçılıq etdiyi heyətin danışıqlarında Azərbaycanı Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və [[Məmmədhəsən Hacınski]] təmsil edirdilər.<ref name="yeddi">{{cite book|title=Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. V cild (1900-1920-ci illər).|date=2008|publisher=Elm|location=Bakı|isbn=978-9952-448-41-2|pages=260|url=http://www.anl.az/el/Kitab/254489.pdf|accessdate=3 January 2016|archive-date=27 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180127172303/http://www.anl.az/el/Kitab/254489.pdf|url-status=live}}</ref> Türkiyə tərəfin təmsilçilərinə xarici işlər naziri [[Xəlil Paşa]], Qafqaz cəbhəsi komandanı Vahib paşa və hərbi nazir [[Ənvər paşa]] başçılıq edirdilər.<ref name="yeddi" /> Batum konfransında müşahidəçi sifətində general [[Otto fon Lossov]]un başçılığı ilə [[Almaniya]] nümayəndəliyi də iştirak edirdi. Lossov Batumda gürcü nümayəndələri ilə gizli görüşlər keçirərək, onlara hərbi və iqtisadi yardım göstəriləcəyini vəd etmişdi. Batum konfransında Zaqafqaziya Seyminin nümayəndə heyəti Türkiyənin [[Qars vilayəti|Qars]], [[Ərdəhan ili|Ərdəhan]] və [[Batum vilayəti|Batum]] əyalətləri haqqında tələblərini tamamilə tanıdı və bununla da Brest-Litovsk müqaviləsinin müddəasını təsdiq etdi.<ref name="yeddi" /> Gürcülər və ermənilər Türkiyə ilə münasibətdə ciddi siyasi ziddiyyətdə idi. Gürcülər Batum və Acarıstanın saxlanılması cəhdində olsalar da, buna nail olmaq üçün Qars və Ərdəhanı güzəştə getməyə razılaşşdılar. Lakin müharibə başlamış, 8 gündən artıq çəkməmişdir. Osmanlı aprelin 15-də Batumu tutdu və Qarsı mühasirəyə aldı.<ref>Балаев А. Азербайджанское национальное движение в 1917–1918 гг. Б., 1998. с. 65.</ref> Aprelin 19-da Seymə daxil olan Azərbaycan nümayəndələrinin birgə yığıncağında onlar Zaqafqaziyanın müstəqilliyini tələb etdilər. Azərbaycanlı nümayəndələr əks halda Azərbaycanın müstəqilliyi istiqamətində hərəkət edəcəklərini bildirdilər.<ref>Балаев А. Азербайджанское национальное движение в 1917–1918 гг. Б., 1998. с. 90</ref> Müharibədə məğlubiyyət və daxili narazılıqlardan sonra 1918-ci ilin aprelin 22-də Zaqafqaziyanın müstəqilliyi elan edildi. Bir ay sonra, may ayının 25-də gürcülər Seymin buraxılması qərarını alaraq Gürcüstanın müstəqilliyini elan etdilər. 1918-ci ilin mayın 26-da Seymin sonuncu iclası keçirildi və onun fəaliyyəti dayandırıldı. === Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasında === {{Əsas|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti}} 1918-ci ilin may ayının 27-də Seymin Azərbaycan nümayəndələrinin fövqəladə iclası keçirildi və iclas Azərbaycanın idarə olunması vəzifəsini öz üzərinə götürərək Azərbaycan Müvəqqəti Milli Şurasını elan etdi.<ref name="cani2">{{cite web|title=Qrandükün sarayı|url=http://jurnal.meclis.gov.az/cat.php?id=17|website=jurnal.meclis.gov.az|publisher=meclis.gov.az|accessdate=3 January 2016|archive-date=1 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141001064320/http://jurnal.meclis.gov.az/cat.php?id=17|url-status=dead}}</ref><ref name="tiflis3">{{cite web|title=Cümhuriyyət: Tiflisdən Bakıya gedən yol|url=http://metbuat.az/news/140515/cumhuriyyet-tiflisden-bakiya-geden-yol.html|website=metbuat.az|publisher=metbuat.az|accessdate=3 January 2016|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305054929/http://metbuat.az/news/140515/cumhuriyyet-tiflisden-bakiya-geden-yol.html|url-status=live}}</ref> Tarix üzrə fəlsəfə doktoru [[Nəsiman Yaqublu]]nun sözlərinə görə, [[Müsavat Partiyası]] sədrliyə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin namizədliyini irəli sürdü.<ref name="tiflis3"/> [[İttihad Partiyası]] istisna olmaqla, qalan təşkilatların səsverməsi nəticəsində Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Milli Şuranın sədri seçildi.<ref name="tiflis3"/> Milli Şura yaranmış vəziyyəti təhlil etdikdən sonra 1918-ci ilin 28 mayında [[Tiflis]]də [[Tbilisi Milli Gənclər Sarayı|Qafqaz Canişin sarayının]] ikinci mərtəbəsindəki böyük salonda keçirilən ilk iclasında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılmasını elan edilib və Azərbaycanın 6 bənddən ibarət "[[Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi|Milli İstiqlal Bəyannaməsi]]" imzalandı.<ref name="cani2"/> Məhəmməd Əmin Rəsulzadə konfransla bağlı Batumda olduğu üçün bu iclaslarda iştirak edə bilməmişdir. Milli Şura şuranın üzvü Fətəli xan Xoyskiyə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin birinci müvəqqəti hökumətini təşkil etməyi həvalə etdi.<ref name="protokol">{{cite book|last1=AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MİLLİ ARXİV İDARƏSİ|title=ZAQAFQAZİYA SEYMİNİN MÜSƏLMAN FRAKSİYASI VƏ AZƏRBAYCAN MİLLİ ŞURASI İCLASLARININ PROTOKOLLARI 1918-ci İL|date=2006|publisher=Adiloğlu|location=Bakı|pages=216|url=http://www.history.az/pdf.php?item_id=20110130103755389&ext=pdf|accessdate=3 January 2016|archive-date=6 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210806211926/https://www.history.az/pdf.php?item_id=20110130103755389&ext=pdf|url-status=live}}</ref> Bir saatlıq fasilədən sonra Fətəli xan Xoyski sosialistlər və müsavatçılardan ibarət müvəqqəti koalisiya hökumətin tərkibini elan etdi. İyunun 17-də Azərbaycan Milli Şurasının iclasında Məhəmməd Əmin Rəsulzadə öz alovlu nitqində deyirdi:<ref>"Azərbaycan" qəzeti, № 41, 1918-ci il</ref> {{Sitat|Dünya müharibəsi və Rusiya inqilabının təsiri ilə yeni doğulmuş və həyat siyasətinə ilk qədəm basmış olan Azərbaycan qayəsi əhatə olunmaz mühüm dəqiqələr keçirir. Bu yeni türk nüzad siyasəti rişə və buluğ bulub da millətlər zümrəsinə vəsail-həyat olaraq girə biləcək, yoxsa sısqa çocuq kimi südəmər halında tərki-həyat edəcəkdir? İştə bütün zehinləri işğal edən bir məsələ! İştə bir zaman ki, müqəddərat milliliyi əllərinə alanlar üçün Azərbaycan nüzadini tələf etdirməmək kimi müşkül, fəqət müşküllüyü ilə bərabər şərəfli bir vəzifə və məsuliyyət tərtib ediyor.}} [[Fayl:1918-ci ildə İstanbul Konfransına göndərilmiş Azərbaycan Heyəti-Mürəxxəsəsinin üzvləri.jpg|left|thumb|1918-ci ildə İstanbul Konfransına göndərilmiş Azərbaycan Heyəti]] [[Fayl:Participants of the Istanbul Conference (1918).jpg|thumb|300x300px|İstanbul Konfransının iştirakçıları. Oturanlardan soldan 2-ci Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] İyunun 17-də Azərbaycan nümayəndələrinin [[İstanbul konfransı (1918)|İstanbul Beynəlxalq Konfransına]] göndərilməsi müəyyənləşdi. Konfransda iştirak etmək üçün Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[Xəlil bəy Xasməmmədov]] və [[Aslan bəy Səfikürdski]]dən ibarət nümayəndə heyəti təsdiq edildi. Nümayəndə heyətinə konfrans iştirakçıları ilə siyasi, iqtisadi, maliyyə və hərbi məsələlərlə bağlı danışıqlar aparmaq və müqavilələr bağlamaq səlahiyyəti verilmişdir. Azərbaycan Milli Şuras iyunun 17-də isə fəaliyyətini müvəqqəti dayandırıb, 6 aydan gec olmayaraq Müəssislər Məclisi çağrılmaq şərti ilə, bütün qanunverici və icraedici hakimiyyəti Müvəqqəti hökumətə vermişdir. Parlamentli respublika idarəçiliyinin hüquqi norma və qaydalarına sadiq qalan [[I Xoyski hökuməti|Fətəli xan Xoyski hökuməti]], eyni zamanda, Müəssislər Məclisinin çağırılması üçün hazırlıq görməyə başladı. Bu məqsədlə xüsusi komissiya yaradıldı. 1918-ci il sentyabrın 15-də [[Qafqaz İslam Ordusu]] Bakı şəhərini aldı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə həmin günlərdə İstanbulda idi. O, yazırdı:<ref>Rəsulzadə M.. Azərbaycan Cümhuriyyəti: keyfiyyəti-təşəkkülü və şimdiki vəziyyəti. İstanbul, 1990. s.51</ref> {{Sitat|O dövrün Hərbiyyə naziri və Baş komandan vəkili bulunan Ənvər Paşa həzrətləri telefon edirdilər: – Əmin bəy, Bakı alındı! Bu qısa xəbərin məndə tövlid etdiyi təsiri qabil deyil, təsvir edə bilmirəm. O təsiri hələ unuda bilmirəm.}} Milli Şuranın qərarından hələ 6 ay keçməmiş, hökumətin təkbaşına hakimiyyəti davam etdirmək səlahiyyəti olduğu halda [[Fətəli xan Xoyski]]nin təşəbbüsü və müraciətinə əsasən, 1918-ci il noyabrın 16-da Azərbaycan Milli Şurası yenidən fəaliyyətə başladı. Hökumətin sədri [[Fətəli xan Xoyski]]nin təklifi ilə Azərbaycan Milli Şurası Müəssislər Məclisi çağırmaq işini öz üzərinə götürdü. Azərbaycan Milli Şurasının 1918-ci il noyabrın 19-da Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sədrliyi ilə keçirilən iclasında Azərbaycan Milli Şurası həmin il dekabrın 3-də Müəssislər Məclisinin- geniş tərkibli Azərbaycan Parlamentinin çağırılması haqqında qanun qəbul etdi və öz fəaliyyətini dayandırdı. Azərbaycan Milli Şurasının 19 noyabr 1918-ci il tarixli iclasının qərarına əsasən hələ 1917-ci ilin sonlarında Ümumrusiya Müəssislər Məclisinə seçilmiş 44 nəfər türk-müsəlman nümayəndə birbaşa yeni yaradılacaq parlamentin tərkibinə daxil edilirdi. Müsəlmanlardan qalan 36 deputat və başqa millətlərin nümayəndələri yenidən seçilməli idi. Yeni Parlamentin formalaşdırılması 1918-ci il dekabrın 3-də başa çatdırılmalı idi.<ref>{{AXCE|1|32}}</ref> Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin çağırılması ilə əlaqədar Azərbaycan Milli Şurası adından onun sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin imzası ilə 1918-ci il noyabrın 29-da Azərbaycan və rus dillərində "Bütün Azərbaycan əhalisinə!" Müraciətnaməsi dərc edilir:<ref>Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f. 895. s.3, iş 187, v. 1–2</ref> {{Sitat|Vətəndaşlar! Müharibə və zamanının fövqəladə əhvalını nəzərə alaraq tətil etmiş olan Azərbaycan Şurayi-Millisi iltizam-zaman ilə təkrar Azərbaycanın paytaxtı Bakıda toplandı. Şurayi-millinin ən əvvəl qəbul etdiyi qanun sırf Azərbaycan müsəlmanlarına məxsus olan Şurayi-Millini milli bir şəkildən çıxarıb da dövləti bir şəklə salmaq oldu. Bu ayın 19-da qəbul etdiyi qanunnaməyə görə Şurayi-Milli dekabrın 3-nə qədər 120 əzalıq bir Məclisi-Məbusan halına gələcəkdir. Bu məclisə azlıqda qalan millətlərdən nümayəndələr cəlb olunduğu kimi, məmləkətin vilayətlərindən də vəkillər çağırılmışdır. Bu surətlə yığılacaq məbusan irəlidə ümumi seçmə üsulu ilə Azərbaycan Məclisi Müəssisanı yığışıncaya qədər yurdumuzun sahibi olacaq, onun müqəddəratını həll, hökumətini təşkil və mənafeyini müdafiə edəcək.}} === Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentində === [[Fayl:Opening of the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic.jpg|thumb|350x350px|Milli Şuranın sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə parlamentin açılışında]] 1918-ci il dekabrın 7-də saat 13:00-da [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]]in Nikolayev küçəsində yerləşən keçmiş Qızlar Məktəbinin binasında (hazırda [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu|Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun]] yerləşdiyi bina) Azərbaycan Parlamentinin təntənəli açılışı oldu.<ref>Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi: fond 895, siyahı 1, iş 25, vərəq 3,4,5.</ref><ref>{{AXCE|1|33}}</ref> Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qanunverici orqanı olan Parlamentin işə başlaması ilə şuranın işinə xitam verildi.<ref name="protokol2">Zaqafqaziya Seymininin Müsəlman fraksiyası və Azərbaycan Milli Şurası iclaslarının protokolları 1918-ci il,"Adiloğlu" nəşriyyatı, Bakı, 2006, 216 səh. (Azərbaycan Respublikasının Milli Arxiv idarəsi)</ref> [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası]]nın və [[Müsavat Partiyası]]nın sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə parlamenti açaraq bu münasibətlə onun üzvlərini təbrik etdi: {{Sitat|Möhtərəm Millət vəkilləri! Azərbaycan Milli Cümhuriyyətinin ilk Parlamentosunu açmaq səadətinin, Siz möhtərəm millət vəkillərini təbrik etmək şərəfinin öhdəmə düşməsi ilə iftixar edirəm (alqışlar)... fəndilər, Rusiyada zühur edən böyük inqilab digər həqiqətlər arasında bir böyük həqiqəti dəxi elan etmişdi. Bu həqiqət millətlərin hürriyyət və istiqlal haqları idi...}} Daha sonra yazılarında o bu günü belə xatırlayırdı: {{Sitat|Biz o zaman, bizim üçün ən yaxşı məsələni – Azərbaycan muxariyyətini müdafiə edirdik, biz onda sağ və sol tərəfdən amansız tənqidə məruz qalmışdıq. Sağdan bizə deyirdilər ki, azərbaycanlılıq şüarı ilə siz müsəlmanları parçalayırsınız, türkçülük bayrağı qaldırmaqla – Allah yıxsın – siz [[İslam]]ın əsasını sarsıdırsınız. Soldan isə bizi məzəmmət edirdilər ki, Azərbaycan muxtariyyətini tələb edərək biz vahid demokratik cəbhəni yarırıq. Buna baxmayaraq [[Müsavat Partiyası]] birinci olaraq Azərbaycanın müstəqilliyi bayrağını yüksəyə qaldırmışdır.}} 16 yanvar 1919-cu ildə parlamentin səkkizinci iclasında [[Müsavat Partiyası]] və partiya sədri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə tərəfindən parlamentə "Parlamentdə hazır olmayan məbuslar haqqında qanun layihəsi" təqdim olunur və layihə yekdilliklə qəbul olunur. Layihə yekdilliklə qəbul olunur. Həmin iclasda yenə [[Müsavat Partiyası]] "Ədəmi-ictimai" qanun layihəsini parlamentə təqdim edir. Bu qanuna görə Məclisi-Məbusan əzası heç vaxt hökumət məmuriyyətində ola bilməzlər. Stanislav Vanseviç bu qanuna etiraz edir və qanunun komissiyaya təqdim edilməsini təklif edir. Mixail Vinoqradov və Aslan bəy Qardaşov da bu təklifi təsdiqləyir. Səsvermə yolu ilə qanun 10 günlük müddətə parlamentə geri təqdim olunmaq şərti ilə komissiyaya təqdim olunur. 25 yanvar 1919-cu ildə parlamentin sayca doqquzuncu iclasında komissiya tərəfindən baxılmış olan "Ədəmi-ictimai" qanunu müzakirəyə çıxarılır. Layihə müzakirələrə səbəb olsa da, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin müdafiəsinin ardından yekdilliklə qəbul edilir. 1919-cu ilin mayında Azərbaycan İstiqlalının bir illiyi münasibəti ilə keçirilən tədbirlər, toplantılardakı çıxışlar haqqında o dövrdə nəşr edilən "Azərbaycan" qəzetində yazılmışdır:<ref>"Azərbaycan" qəzeti. 1 iyun 1919, № 192</ref> {{Sitat|Bir az keçəndən sonra Məclisi-Məbusan qarşısında Məhəmməd Əmin Rəsulzadə cənabları kürsiyi-xitabətə çıxaraq xalqın alqışları altında bir nitq irad edərək, camaatı milli böyük bayram və bəxtiyarlıq ilə təbrik etdi: “Bizim düşmənlərimiz, azadlıq və istiqlaliyyətimizi gözləri götürməyən rəqiblərimiz deyirlər ki, Azərbaycan istiqlalını xanlar, bəylər elan etmişlər. Xalq onu istəmir. Budur camaat, bugünkü izdiham, bügünkü şadlıq istiqlaliyyətin xanlar deyil, bəylər deyil, xalq tərəfindən elan edildiyini düşmənlərimiz artıq görsünlər” (xalqın alqışı altında nitqinə xitam verir). Ondan sonra başqa natiqlər də nitq etdilər.}} Bakıda [[I Yusifbəyli hökuməti]]nin 1919-cu il 26 may tarixli qərarı ilə 1919-cu il mayın 28-də Azərbaycanın müstəqilliyinin elan olunmasının 1-ci ildönümü günü kimi qeyd edilmişdi. Bayram günü bütün qəzetlərin, xüsusilə Azərbaycan və rus dillərində nəşr olunan hökumət qəzeti "Azərbaycan"ın bir nömrəsi başdan-başa İstiqlaliyyətin ildönümünə həsr edilmişdi. 6 səhifədə çıxan "Azərbaycan" qəzetinin bütün səhifələrində aşağıdakı şüarlar manşetə çıxarılmışdı: "Yaşasın müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti", "Yaşasın Cahan Demokratiyası!", "Yaşasın təyini müqəddərat hüququ!", "Yaşasın türk milləti!", "Yaşasın millətlərin qardaşlığı!", "Yaşasın Hürriyyət və İstiqlal, qəhr olsun düşmənlər!". Həmin nömrədə [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[Nəsib bəy Yusifbəyli]], [[Həsən bəy Ağayev]] və [[Səməd bəy Mehmandarov]]un portretləri dərc olunmuşdu. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]]nin 1919-cu il sentyabrın 1-də keçirilən sayca yetmişinci iclasında yüz nəfər azərbaycanlı gəncin hökumət hesabına təhsil almaq üçün xarici ölkələrin nüfuzlu ali məktəblərinə göndərilməsi haqqında məsələ də müzakirə edilmişdir.{{sfn|Stenoqramlar 1|1998}} Xaricə göndəriləcək tələbələri seçmək üçün Xalq Maarifi Nazirliyi yanında Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (sədr), [[Əhməd bəy Pepinov]], [[Qara bəy Qarabəyov]], [[Mehdi bəy Hacınski]] və [[Abdulla bəy Əfəndizadə]]dən ibarət münsiflər heyəti yaradılmışdı. Münsiflər heyətinin seçdiyi tələbələrdən 10 nəfərinin [[İngiltərə]]yə, 23 nəfərinin [[İtaliya]]ya, 45 nəfərinin [[Fransa]]ya, 9 nəfərinin [[Türkiyə]]yə göndərilməsi nəzərdə tutulurdu. Nəticədə isə Xalq Maarifi Nazirliyi tərəfindən xaricə göndərilən tələbələrdən 49 nəfərinə [[Almaniya]]nın, 27 nəfərinə [[Fransa]]nın, 4 nəfərinə [[İtaliya]]nın, 1 nəfərinə İngiltərənin, 6 nəfərinə isə [[Türkiyə]]nin müxtəlif ali məktəblərinə göndərilmələri barədə rəsmi sənəd verilmişdi. Qalan 13 nəfər isə Rusiyaya göndərilməli idi. Rusiyada vətəndaş müharibəsi ilə əlaqədar yaranmış şəraitə görə oraya tələbə göndərmək mümkün olmamışdı.[[Fayl:Rasulzade Coloured Portrait.jpg|alt=Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin rənglənmiş şəkli|thumb|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin rənglənmiş şəkli]]Parlamentin 1919-cu ilin avqustunda keçirilən altmış yeddinci iclasında birinci məsələ olaraq "Azərbaycan Darülfünunun təşkili haqqında qanun layihəsi" müzakirə edildi. Müzakirə zamanı Məhəmməd Əmin Rəsulzadə belə demişdir:<ref>Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920). Parlament (Stenoqrafik hesabatlar). II c. B., 1998, s. 12</ref> {{Sitat|Darülfünunun faydalarından birisi də budur ki, burada bir kərə elmi bir müəssisə vücuda gələcək. Bununla məmləkətin məchul qalmış bir çox xüsusiyyəti öyrəniləcəkdir. Camaat arasında elmə və fənnə nə qədər həvəs artacaqdır. Digər tərəfdən xaricə getməyə imkanı olmayan tələbələr elm və fənn hasil etmək imkanında olacaqlar. Vaxtilə bu darülfünun get-gedə milliləşəcək. Bununla bərabər orada türk dili ümumi surətdə məcburi olaraq keçiləcək və öyrədiləcəkdir.}} Universitetin ilk rektoru olmuş professor V.Razumovski 1922-ci ildə çap etdirdiyi ''"Bakı şəhərində universitetin əsasının qoyulması"'' adlı xatirə oçerkində yazır: {{Sitat|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sayəsində, onun gücü, maarifçilik köməyi ilə Müsavat Partiyasında universitetin açıq və gizli düşmənləri partiyanın qərarına tabe olmağa məcbur olmuşlar. Biz öz tərəfimizdə artıq iki partiyaya malik idik. "Müsavat" və sosialistlər, bu da parlamentdə çoxluğu təmin edirdi.}} 1920-ci ilin mart ayında Bakıda rus dilində çapdan çıxmış, ''"1920-ci il üçün Azərbaycan respublikasının təqvim-ünvanında"'' qeyd edilib ki, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə [[BDU]]-nun Tarixi-filologiya fakültəsində "Osmanlı ədəbiyyatı tarixindən" dərs demişdir. O, burjua xadimi kimi onu damlamağa çalışanlara cavab olaraq yazırdı ki, ''"Mən kasıbçılığın üzündən ali təhsil də ala bilməmişəm, öz pulu ilə Rusiyada və Qərbi avropada təhsil alıb və bu gün özünü bolşevik kimi qələmə verən sizləri nə adlandırmaq olar"''. 27 aprel 1920 tarixində azərbaycanlı bolşeviklər günorta saat 12-də [[Azərbaycan Kommunist Partiyası (1920)|Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası]] Mərkəzi Komitəsi, Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Ölkə Komitəsinin Bakı bürosu və Mərkəzi Fəhlə Konfransı adından parlamentə 12 saatlıq ultimatum verdilər. Ultimatumu müzakirə etmək üçün yaradılan parlament komissiyası ilə kommunistlər arasında gedən danışıqlardan sonra qərara alındı ki, bu məsələ parlamentin fövqəladə iclasına çıxarılsın. Parlamentin 27 aprel 1920 tarixli sayca yüz qırx beşinci və sonuncu iclası keçirildi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin təklifi ilə iclas xalqa açıq formada keçirildi. İclasda Rəsulzadə çıxış etdi:<ref>Yaqublu N. Məmməd min Rəsulzadə. B., 1991, s. 146–147.</ref> {{Sitat|Əfəndilər, mötəcaziz bir ultimatum qarşısında qalmışıq. Burada təslimdən bəhs edirlər. Fəqət əfəndilər, təslim nə demək? Kimə tərki mövqe edirik? Bizə deyirlər ki, hüdudunuzu keçən ordunun başında Nicati adında bir türk komandanı durmuşdur. Rusiyadan gələn bu mötəcaviz ordu təxmin edirlər ki, həyat və məmat mücadiləsində qalan Türkiyənin xilası üçün gedir. Yalandır. Gələn ordu rus ordusudur. Fərzən komandanı bir türk olsa da, yenə rusdur, istila ordusudur. Onun istədiyi 1914-cü il hüduduna qayıtmaqdır. Anadolu imdadına gedəcək bəhanəsilə yurdumuza girən bu işğal ordusu buradan bir daha çıxmaq istəməyəcəkdir. Qızıl Rusiya ilə anlaşmaq üçün hökuməti mütləq bolşeviklərə təslim ultimatumu qəbul etmək zillətinə qatlanmağa ehtiyac yoxdur. Bu mötəcavizanə ultimatumu rədd etməliyik...}} Axşam saat 19.30-da parlamentin fövqəladə iclasında Məhəmmədhəsən Hacınski komissiya adından Müsavat və bitərəflər fraksiyasının lideri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə xaric kommunistlərin ultimatumunun bütün şərtləri komissiya tərəfindən qəbul edildiyini elan etdi. Qızıl Ordu Bakını tutduqdan sonrakı 1 il ərzində 48 min insanın ölümünə səbəb olmuşdur.<ref>Yaqublu N. Müsavat Partiyasının tarixi. B., s.115.</ref> Məhəmməd Əmin Rəsulzadə yazırdı ki, Azərbaycanın həqiqi diktatoru, cəlladbaşı Pankratov idi, onun əmri fövqündə bir əmr yox idi.<ref>Yaqublu N. Müsavat Partiyasının tarixi. B., s.128</ref> Pankratov XI Ordunun Siyasi şöbəsinin rəisi idi. === Mühacir faəliyyəti === O, 1938-ci ildən Polşa hökumətində məsləhətçi işləmiş === Partiya fəaliyyəti === ==== Hümmət ==== ==== Müsavat ==== [[Fayl:First Congress of the Musavat Party.jpg|thumb|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə yoldaşları ilə. Sağdan sola: [[Abbasqulu Kazımzadə]], [[Kərbəlayi Vəli Mikayılov]], [[Nəsib bəy Yusifbəyli]], [[Mirzə Məhəmməd Axundzadə|Mirzə Məhəmməd Axundov]], Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[Məhəmməd Əli Rəsulzadə]], [[Tağı Nağıyev]] |332x332px]]1911-ci ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin göstərişi ilə Bakıda Abbasqulu Kazımzadə, Məhəmməd Əli Rəsulzadə və Tağı Nağıoğlunun rəhbərliyində Müsavat Partiyası təsis olunur. 1913-cü ildə Bakıya qayıdan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə partiyanın rəhbərliyinə keçir. O, partiyanın proqramında düzəlişlər edərək partiyanın ideoloji bazasının türk-islam sintezi olduğunu qeyd etmişdir.<ref>Oruclu M. Müsavat Partiyasının fəaliyyəti. "Müsavat" jurnalı, B., 1995, № 3 (7), s. 65</ref> 1917-ci ildə [[Fevral inqilabı]]na qədər Müsavat Partiyası gizli olaraq fəaliyyət göstərmişdir. Bu ilk mərhələdə Müsavat [[Rusiya imperiyası]]nda və Yaxın Şərqdə yaşayan müsəlman və türk-dilli millətləri milli azadlıq və demokratik müxtariyyət idealları ətrafında birləşdirməyə çalışmışdır.<ref name="smith">{{en}} {{Cite journal|last=Smith|first=Michael G.|authorlink=|coauthors=|year=2001|month=April|title=Anatomy of a Rumour: Murder Scandal, the Musavat Party and Narratives of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920|journal=Journal of Contemporary History|volume=36|issue=2|pages=216-218|id=|url=|accessdate=|quote=}}</ref> 1915-ci ilin oktyabr ayında Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin redaktorluğu ilə nəşrə başlayan "[[Açıq söz (qəzet)|Açıq söz]]" qəzeti həm də Müsavat Partiyasının orqanı kimi çap olunub. Müsavatın islamçı ideologiyası ətrafında qurulmasına və onun rəhbəri olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin türkçülük düşüncələrinə rəğbət bəsləməsinə baxmayaraq, [[Birinci dünya müharibəsi]]nin ilk illərində Müsavat Partiyası [[Çar Rusiyası|Çar rejimini]] dəstəkləmişdir.<ref name="mostashari144">{{en}} {{Cite book|title=On the Religious Frontier: Tsarist Russia and Islam in the Caucasus|url=https://archive.org/details/onreligiousfront0032most|last=Mostashari|first=Firouzeh|authorlink=|coauthors=|year=2006|publisher=I.B.Tauris|location=|isbn=1850437718|pages=[https://archive.org/details/onreligiousfront0032most/page/144 144]}}</ref> 1917-ci il iyunun 17-də müsavatçılar, [[Difai Partiyası]] Gəncə Milli Komitəsinin aparıcı şəxsləri [[Nəsib bəy Yusifbəyli]]nin, [[Həsən bəy Ağayev]]in, [[Şəfi bəy Rüstəmbəyli]]nin, Xasməmmədli və Şeyxzamanlı qardaşlarının yaratdıqları Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Firqəsi ilə birləşərək "Türk Ədəmi-mərkəziyyət Firqəsi Müsavat"ın əsasını qoymuşlar.<ref name="mdguseinov">{{ru}} {{Cite book|title=Тюркская демократическая партия федералистов "Мусават" в прошлом и настоящем|last=Гусейнов|first=Мирза Давуд|authorlink=|coauthors=|year=1927|publisher=|location=Baku|isbn=|pages=|chapter=1: Программа и тактика}}</ref> Birləşmiş partiyanın gərərgahı 1918-ci il Bakıda baş verən qanlı mart hadisələrinədək bu şəhərdə yerlməşmişdir. Müsavatın ilk qurultayı 1917-ci il oktyabrın 26–31-də Bakıda, "İsmailiyyə" binasında keçirilib. Qurultayda partiyanln ilk Mərkəzi Komitəsinə üzvlər seçilmişdir. Onlardan biri də Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olmuşdur. Daha sonra o, Mərkəzi Komitənin sədri olmuşdur. Parlamentin ilk iclasında [[Müsavat Partiyası]]nın bəyannaməsini sədr Məhəmməd Əmin Rəsulzadə açıqlamışdır:<ref>Yaqublu N. Müsavat Partiyasının tarixi. B., 1997. s. 85</ref>[[Fayl:Second_Congress_of_the_Musavat_Party.jpg|thumb|300x300px|Müsavat Partiyasının II qurultayı|left]]{{Sitat|“Bəli, artıq Azərbaycan ideyası barədə firqələrimiz arasında fikir ixtilafı yoxdur. Azərbaycan fikri millətin şüurunda yerləşmişdir. Üçrəngli əziz bayrağımız hamımızı siyasətcə birləşdirir. Azərbaycan istiqlalını müdafiə etmək hamımız üçün ortaq bir proqramdır. Ona görə firqələr Azərbaycan ideyasını propaqanda etməklə deyil, mövcud faktın siyasətən, hüquqən və xaricən müdafiəsilə məşğul olmalıdırlar.}} Müsavat Partiyasının II qurultayı 1919-cu ilin dekabrında keçirildi (qurultay dekabrın 2-dən 12-dək davam etmişdir). Respublikanın bütün bölgələrindən qurultayda 140 nümayəndə təmsil olunurdu. Qurultayı giriş sözü ilə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə açıb və partiyanın Mərkəzi Komitəsinin fəaliyyəti haqqında məruzə ilə çıxış edib. Qurultayın Siyasi Komissiyasına [[Məmməd Yusif Cəfərov]], [[Musa bəy Rəfiyev]], [[Məmmədhəsən Hacınski]], [[Nəsib bəy Yusifbəyli]], [[Xəlil bəy Xasməmmədov]] və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə seçilmişdir. Qurultayın birinci iclası gecə saat 10-a dək davam etmiş, ikinci gün isə qurultaya [[Şəfi bəy Rüstəmbəyli]] sədrlik etmişdir. İkinci gün qurultayın Rəyasət Heyəti seçilmişdir. Seçki nəticəsində Məhəmməd Əmin Rəsulzadə qurultayın Rəyasət Heyətinin sədri seçilmişdir. İkinci qurultayda Məhəmməd Əmin Rəsulzadə yenidən Müsavat Partiyasının sədri seçilib. Aprel işğalından sonra Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin göstərişi ilə [[Müsavat Partiyası]] gizli fəaliyyətə başlamış, başına isə onun razılığı ilə [[Mirzə Bala Məmmədzadə]] gətirildi. == Stalinlə əlaqələri == Əsrimizin əvvəllərindən başlayaraq 1907-ci ilin axırlarına qədər Bakıda inqilabi fəaliyyət göstərən İ.Stalin ilə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin tanışlığı olmuşdur. İstanbulda çıxan "Dünya" qəzetindəki Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ''"Stalin ilə inqilab"'' adlı silsilə xatirə-məqaləsinə görə hələ 1905-ci ildə Balaxanı neft mədənlərində varlılar Stalini fəhlələri tətilə dəvət etdiyi üçün neft quyusuna atmaq istəmişlər, ancaq Məhəmməd Əmin Rəsulzadə onu ölümdən xilas etmişdir və o, Müsavatçılar tərəfindən Stalinin Bayıl həbsxanasından qaçırılmasının da təşkilatçısı olmuşdur.. 1920-ci ilin noyabr ayının əvvələrində Oktyabr inqilabın ildönümü ilə əlaqədər Bakıda olan İ.V.Stalin Rəsulzadənin həbsdə olduğunu öyrənir. [[Stalin]] XII Ordunun xüsusi şöbəsinin rəisi V.Pankratova [[RSFSR]]-i Millətlər Komissarlığı adından göstəriş verir və özü şəxsən həbsxanaya gedib Məhəmməd Əmin Rəsulzadəni azad edir. Bununla İ.V.Stalin 1905-ci ildə onu ölümdən qurtaran Məhəmməd Əmin Rəsulzadə qarşısında öz tarixi vicdan borcunu yerinə yetirdi. O, Məhəmməd Əmin Rəsulzadəni özü ilə birlikdə [[Moskva]]ya apardı və RSFSR Millətlər Komissarlığında mətbuat müvəkkili vəzifəsinə təyin etdi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə RSFSR Millətlər Komissarlığına tabe olan Moskva Şərqşünaslıq (keçmiş Lazarev) institutunda da fars dilində dərs demişdir. RSFSR-in Millətlər Komissarlığının orqanı olan ''"Novıy Vostok" jurnalının'' 1922-ci il 1-ci nömrəsində xəbər verilir ki, jurnalın 2-ci nömrədə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ''"Qədim İranın kommunistləri"'' adlı məqaləsi çap olunacaq. Ancaq saydakı xəbərə baxmayaraq, bu məqalə çap edilməmişdir. Məzdəkizm hərəkatından bəhs edən bu məqalə çox yəqin ki, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin mühacirətə getməsi ilə izah etmək olar. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin xaricə getməsinin düzgün təfsilatı onun vəfatı münasibəti ilə məşhur Azərbaycan ədəbiyyatşünası, Türkiyədə vəfat etmiş [[Əbdülvahab Yurdsevər]]in xatirə yazısında öz əksini tapmışdır. O yazır: {{sitatın əvvəli}}[[Müsavat Partiyası]]nın gizli mərkəzi komitəsinin ən mühüm təşəbbüslərindən biri M. Ə. Rəsulzadəni Moskvadan qaçırmaq olmuşdur. Əvvəlcə bir yoldaş vasitəsilə, sonra isə sabiq Parlament üzvü, mərhum [[Rəhim bəy Vəkilov]]u və Bakı əsgəri təşkilatının rəisi, şəhid yoldaşımız doktor [[Dadaş Həsənov|Dadaş Həsənzadəni]] bir qədər pul ilə Moskvaya göndərmək surətilə M. Ə. Rəsulzadə ilə təmasda olmuşlar. Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə təklif olunmuşdur ki, elmi-tədqiqat adı ilə [[Leninqrad]]a getsin. Onun oradan rəhmətlik tatar maarifçilərindən [[Musa Carullah|Musa Cərurullah Bigiyevin]] (1875–1949) müyəssər yardımı ilə və qayıqla Fin körfəzi üzərindən üzərək [[Finlandiya]]ya qaçırılması təmin edilmişdir.<ref>"Azərbaycan" jurnalı, Ankara, № 3, 1955-ci il</ref>{{sitatın sonu}} == Adolf Hitlerə münasibəti == <p>Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Almaniyanın 1933–1945-ci illərdəki dövlət başçısı [[Adolf Hitler]]lə birbaşa görüşü və münasibəti olmayıb. Onun Almaniya hökuməti ilə əlaqələri Şərq Nazirliyinin SSRİ Millətləri üzrə Baş İdarəsinə başçılıq edən professor [[Gerhard fon Mende]] və Almaniyanın Moskvadakı səfiri, Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin təmsilçisi [[Fridrix-Verner fon Şulenburq]] vasitəsilə olub. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Almaniya hökuməti ilə əlaqə qurmaqda başlıca məqsədi, sayı 70 minə qədər olan azərbaycanlı əsirləri xilas etmək və Azərbaycanın müstəqilliyinin Almaniya hökuməti tərəfindən qəbul edilməsi idi. Bununla əlaqədar o, Almaniyada olarkən "[[Milli Azərbaycan Komitəsi]]"ni yaratmış, Almaniya hökuməti ilə danışıqlar aparmışdı. Lakin Hitler "komitələr" deyil, məhdud səlahiyyətli "milli komissiyalar" yaratmağa üstünlük vermişdi.</p> <p>Hitlerə və onun nasist ideologiyasına olan münasibətini isə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə belə bildirmişdi: <br>''"Hitlerçilik hər şeydən əvvəl komunizm demaqogiyasıa qarşı çıxış etmək üçün yaranmış bir ideyadır. O, faşizm kimi öz müxaliflərindən diktatorluq fikrini götürmüş, lakin oradakı beynəlmiləlçiliyi millətçiliklə əvəz etmişdir".'' <p>Almaniyada 1932–1934-cü illərdə nəşr edilən "Demokrasi və Sovetlər" məqaləsində isə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə faşizmə münasibətini belə açıqlayırdı: <br>''"Daxildə xaricdəki düşmənlərinin qənaətincə, Hitlerizm demokrasi rejiminin müxalifi olaraq iş başına gəlmiş, təsisinə başladığı idarə İtaliyada olduğu kimi, faşist diktatorluğu imiş."'' == Ədəbi fəaliyyəti == Məhəmməd Əmin Rəsulzadənın "Müxəmməs" adlı ilk əsəri [[Şərqi-rus (qəzet)|"Şərqi Rus" qəzetində]] çap olunmuşdur. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin [[Əli bəy Hüseynzadə]]nin redaktor olduğu [[Füyuzat (jurnal)|Füyuzat]], həmçinin [[Əhməd bəy Ağaoğlu|Əhməd bəy Ağayevin]] redaktorluğu ilə çıxan "[[İrşad (qəzet)|İrşad]]" və "Tərəqqi" qəzetlərində müxtəlif mövzularda məqalələri və şeirləri çap olunmuşdur. Müəyyən müddət o [[İrşad (qəzet)|"İrşad" qəzetinin]] müvəqqəti redaktoru da olmuşdur. 1907-ci ildə çapdan çıxmış [[Üzeyir Hacıbəyov]]un "Türk-rus və rus-türk lüğəti" kitabının naşiri də Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olmuşdur. Həmin ildə o, A.Blyumun "Fəhlə sinfinə hansı azadlıq lazımdır (Xalq nümayəndəliyi haqqında)" kitabını Azərbaycan dilinə təcümə edib və "Təkamül" qəzeti redaksiyası adından [[Orucov Qardaşları Mətbəə Nəşriyyatı|Orucov qardaşlarının mətbəəsində]] çap etdirmişdir. 1908-ci il dekabrın 5-də Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Qaranlıqda işıqlar" pyesi tamaşaya qoyuldu. Pyesin ana xəttini milli oyanış və istiqlal hərəkatının təbliği təşkil edirdi. O, özünün bu əsəri ilə "Azərbaycana muxtariyyət" şüarı fikrini yaymağa başlamışdır. Həmçinin Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həmin ildə yazdığı "Nagəhan bəla" adlı pyesi də vardır. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə [[Türkiyə]]də olarkən ''"''Yeni lisançılar və türkçülər" məqaləsini, [[Təbriz]] həyatından bəhs edən "Bir xan" adlı kiçik hekayəsini, "Dil – ictimai bir əməldir" yazısını "Şəlalə" jurnalında çap etdirir. Bundan başqa, o [[Maksim Qorki]]nin "Ana" əsərindən bir parçanı Azərbaycan dilinə çevirib çap etdirir. 1914-cü il sentyabrın 16-da şair, yazıçı və jurnalist [[Əliabbas Müznib]]in redaktorluğu ilə ilk dəfə çapdan çıxan tarixi və siyasi jurnal ''"''Dirilik" jurnalıda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Dirilik nədir?" adlı məqaləsi nəşr olunmuşdur. Onun "MAR", "MAR-zadə", "M.R-zadə" "Haman", "Sosialist" və s. kimi gizli imzalarla xeyli məqalələri müxtəlif dövrü mətbuatın səhifələrində çap olunmuşdur. O, "[[İran-nou]]" və "İrane Ahat" qəzetlərinin baş redaktoru olur. 1909-cu il avqustun 24-də fəaliyyətə başlayan gündəlik və müstəqil "[[İran-nou]]" 2–3 min nüsxə ilə İranın ən böyük qəzeti oldu. 1910-cu ilin yayında bağlansa da, payızda, oktyabrın 26-da artıq İran Demokrat Partiyasının orqanı kimi fəaliyyətini bərpa etdi. Həmin qəzetlərdə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin çoxlu məqalələri, şeir və publisistik yazıları çap olunmuşdur. Sonralar [[Seyid Həsən Tağızadə]], Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin xatirəsinə həsr etdiyi nekroloqda Modern Avropa qəzet formasını ilk dəfə İrana gətirən şəxsin Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olduğunu yazmışdır. 1910-cu ildə İranda Etidaliyyun Partiyası təşkil edildi. Bununla əlaqədar Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Tehranda 1910-cu ildə fars dilində "Tənqidi-firqeyi-etidaliyyun" adlı kitabını çap etdirmişdir. 1911-ci ildə isə Ərdəbildə müəllifin farsca "Səadəti-bəşər" adlı kitabı nəşr olunmuşdur. 1917-ci ilin may ayında Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin redaktorluğu ilə [["Qardaş köməyi" toplusu|"Qardaş köməyi" jurnalı]] çap olundu, ancaq jurnalın bircə nömrəsi çıxdı. 1920-ci ildə, Lahıcda olduğu müddətdə Məhəməd Əmin Rəsulzadə "[[Əsrimizin Siyavuşu|Əsrimizin Səyavuşu]]" əsərini yazdı. === Mühacirətdə === {{Şəkillər albomu | istiqamət=üfüqi | şəkil1=Kurtuluş dərgisi-001.jpg | alt1= | miqyas1=155 | şəkil2=odlu yurd.jpg | alt2= | miqyas2=120 | şəkil3=First page of Istiklal newspaper.jpg | alt3= | miqyas3=130 | alt yazı=Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Türkiyədə çıxardığı "[[Qurtuluş toplusu|Qurtuluş]]", "[[Odlu Yurd (jurnal)|Odlu Yurd]]" jurnalları və "[[İstiqlal (qəzet, Berlin)|İstiqlal]]" qəzeti | arxafon= | arxafon rəng= | alt_yazı_yer=center }} 1923-ci ildə İstanbulda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Azərbaycan respublikasının keçmişi, təşəkkülü və indiki vəziyyəti" kitabı çap edilir. "Əsrimizin Səyavuşu", "İstiqlal məfkurəsi və gənclik" kitabları çap edilir. 1923-cü ildə İstanbulda çap edilən "[[Əsrimizin Siyavuşu|Əsrimizin Səyavuşu]]" əsəri Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Azərbaycan gənclərinə xitabəti ilə sona çatır:<ref>{{Cite web|title=ƏSRİMİZİN SİYAVUŞU|url=http://ebooks.azlibnet.az/book/xjriAS1B.pdf|access-date=2018-10-17|archive-date=2018-11-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20181123134325/http://ebooks.azlibnet.az/book/xjriAS1B.pdf|url-status=live}}</ref> {{Sitat|Əvət, ey vətəndaşlar! Və dolayısıyla sizlər, ey gələcək nəsil, ey gənclik! Ey əsrimizin Siyavuşunun böyümüş oğlu! Sənin öhdəndə böyük bir vəzifə var. Səndən əvvəlki nəsil yosdan bir bayraq, müqəddəs bir ideal rəmzi yaratdı. Onu min müşkülatla ucaldaraq dedi ki: - Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!}} 1923-cü ilin sentyabrın 16-da Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin redaktorluğu ilə İstanbulda [[Yeni Qafqaziya (jurnal)|"Yeni Qafqasya" jurnalı]] nəşrə başlayır. Bu jurnalın fəaliyyəti SSRİ-ni qıcıqlandırmış, 1925-ci ildə SSRİ xarici işlər komissarı [[Georgi Çiçerin]] Bakıda belə demişdir:<ref>Məmmədzadə M.B. Milli Azərbaycan hərəkatı. B., 1992, s. 189.</ref> {{Sitat|Son zamanlar müsavatçıların Türkiyədəki fəaliyyətlərinin artdığını qeyd etməmək olmaz. Biz dəfələrlə Türkiyə hökumətinə müraciət edərək Sovet hökuməti əleyhinə yürüdülən bu dözülməsi mümkün olmayan intriqalara etiraz etdik və nəhayət, xitam verilməsini tələb etdik.}} Həmin vaxtlar Azərbaycandan göndərilən bir şəxs ona jurnalın nəşrini dayandırdığı və bolşeviklər əleyhinə çalışmadığı təqdirdə mühacirlərin Azərbaycana qayıtmasının mümkün ola biləcəyini söyləmişdir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə isə həmin şəxsə belə cavab vermişdir:<ref>Resulzade M.E. Şefibeyçilik. İstanbul, 1934, s. 56</ref> {{Sitat|Mirzə Davudlara söylərsən ki, son qızıl rus nəfəri Poylu stansiyasını keçincə “Yeni Qafqasya”nın da son nüsxəsi çıxacağını sizə təmin edərim.}} 1927-ci ildə Moskvanın tələbi ilə Türkiyə hökumət jurnalı qadağan etdi. Rəsulzadə bundan sonra 1928-ci ildə gizli şəkildə [[Azəri Türk (jurnal)|"Azəri Türk" adlı]] jurnalı İstanbulda çap etməyə başladı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1928-ci ildə İstanbulda "İnqilabçı Sosializmin iflası və demokratiyanın gələcəyi", "Millət və Bolşevizm" və "Qafqasya türkləri" kimi əsərlərini çap etdirmişdir. 1929-cu ilim mart ayının 1-də Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin rəhbərliyində [[Odlu Yurd (jurnal)|"Odlu yurd" jurnalı]] çap olundu.<ref>Odlu Yurd" jurnalı. İstanbul, 1929, № 1</ref> O, həmçinin həftəlik "Bildiriş" qəzetinin də nəşrinə nail olmuşdur. 1930-cu ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Parisdə fransız dilində "Azərbaycan və istiqlaliyyəti" və rus dilində "Qafqaz problemi ilə əlaqədar olaraq panturanizm" kitabları çap olundu. 1931-ci ildən Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin mühacirət dövrü Avropa ölkələrində davam edir. 1932-ci il yanvarın 10-dan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Berlində [[İstiqlal (qəzet, 1921)|"İstiqlal" qəzetinin]] nəşrinə başladı. Qəzetin ilk səhifəsində Rəsulzadənin "Kəsilməyən səs" məqaləsi çap olundu:<ref>İstiqlal" qəzeti. Berlin, 1932, № 1.</ref> {{Sitat|Mütaliənizə təqdim olunan bu qəzet müqəddəs bir mübarizənin müdafiəçisi üçün yüksələn bir səsi mədəniyyət dünyasına çatdırmaq üçün nəşr olunur. Milli Azərbaycan istiqlal mübarizəsinin səsi! – Budur bizi həyəcanlandıran səs!}} 1933-cü ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Berlində "Azərbaycan respublikası haqqında bəzi qeydlər" adlı kitabı nəşr olunmuşdur. 1934-cü ilin noyabr ayından etibarən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Berlində [[Qurtuluş toplusu|"Qurtuluş" jurnalını]] nəşr etdi. [[Qurtuluş toplusu|"Qurtuluş" aylıq toplusu]] "İnsanlara hürriyyət, millətlərə istiqlal!" şüarı ilə işıq üzü görürdü. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1936-cı ilin sentyabrından Polşada "Müsavat Bülleteni"ni də nəşr etməyə başlamışdır.<ref>Müsavat" bülleteni. Varşava, 1936, № 1.</ref> Onun 1936-cı ildə [[Berlin]]də "Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı" məqaləsi çap edilmişdir. Məhəmməd Əmin Rəsulzədinin 1938-ci ildə Berlində alman dilində "Azərbaycan problemi" və 1939-cu ildə Varşavada polyak dilində kitabları nəşr olunmuşdur. O, 1943-cü ildə İstanbulda nəşr olunmuş "İslam-türk ensiklopediyasının" 1-ci cildində "Azərbaycan ləhcəsi" adlı məqaləsi çap edilmişdir. 1947-ci ildən Ankaraya köçən Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 1949-cu ildə "Azərbaycanın kültür kələnkləri" adlı kitabı işıq üzü görmüşdür. Onun "Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı" (1950-ci il) və "Çağdaş Azərbaycan tarixi" (1951-ci il) kitabları həmin illərdə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin məhsuldar işlədiyini göstərir. O, 1951-ci ildə Ankarada "Azərbaycan şairi Nizami" adlı sanballı monoqrafiyasını çap etdirməklə dünya nizamişünaslığına bir çox yeniliklər gətirmişdir. Həmin ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin [[Nyu-York]]da ingilis dilində nəşr olunan ''"Ukrayna" toplusunun'' 1951-ci il 3-cü nömrəsinin 7-ci cildində ''"Azərbaycan respublikası"'' məqaləsi çap edilmişdir. Londonda ingilis dilində nəşr olunan Britaniya ensiklopediyasında ''"[[Müsavat partiyası]]nın yaranması tarixi və [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin təşəkkülünə aid"'' məqalə də onun qələmindən çıxmışdır. [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Türkiyə]]də nəşr edilməkdə olan Türk ensiklopediyasında Azərbaycana aid məqalələrin bir çoxu Məhəmməd Əmin Rəsulzadə tərəfindən yazılmışdır. Ankarada yaşadığı dövrdə o, "Türk tarix qurumu" və "Türk dili qurumu" ilə yaxından əməkdaşlıq etmişdir. 1952-ci ildən Ankarada nəşr olunan ''"Azərbaycan" jurnalında'' xalqımızın tarixi və ədəbiyyatı haqqında silsilə məqalələri yerləşdirilmişdir. Təkcə buradan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin heyrətamiz yaradıcılığına bələd olmaq olar. O, İkinci dünya müharibəsinə qədər Parisdə rusca nəşr olunan ''"Qafqaz" (1932–1938)'' və fransızca buraxılan ''"Prometey" (1928–1939) jurnallarında'' öz məqalələri ilə çıxış etmişdir. Onun 1920-ci ildən sonra işlətdiyi açıq və gizli imzalardan ''"Məhəmməd Əmin Rəsulzadə", "Yalvac oğlu", "Məhəmməd Əmin", "M. Əlif Rəsulzadə"'' və s. qeyd etmək olar. === Ölümündən sonra === 1978-ci ildə Ankarada Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Milli təsanüd" adlı kitabı nəşr olunmuşdur. 1985-ci ildə Oksfordda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Qafqaz problemi ilə əlaqədar olaraq panturanizm" adlı kitabı ingilis dilində ön sözlə, rus dilində ikinci dəfə çap edilmişdir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 1989-cu ildə "Əsrimizin Səyavuşu" və 1990-cı ildə isə "Azərbaycan respublikasının keçmişi, təşəkkülü və indiki vəziyyəti" adlı kitabları Ankarada yenidən işıq üzü görmüşdür. == Azərbaycan xalqına müraciətləri == Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1951-ci il 26 avqust, 1952-ci il, 1953-cü il 28 may olmaqla Azərbaycan xalqına 3 dəfə müraciət etmişdir.<ref>{{Cite book|title= Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensklopediyası|page=194}}</ref> === 26 avqust 1951 === {{cquote|''"Mən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə "Amerkanın Səsi" radiosundan danışıram. Həsrətini çəkdiyimiz əziz Vətəninə xitab edə bilmək üçün buna mütəşəkkirəm. Bu radio Birləşik Amerika Dövlətlərinin parlaq tarixini yaradan demokrasi fikirlərini yayır. Bu fikirlər başlıca 2 əsasa dayanır: İnsanlara azadlıq, millətlərə istiqlal! "Bundan 33 il əvvəl Birinci Dünya hərbinin sonunda çarlıq rejimi çöktü; Vətənimizi istila və istibdadı altında tutan Rusiya İmperatorluğu dağıldı. Azərbaycanlılar illərdən bəri gözlədikləri fürsəti ələ keçirdilər:milli və müstəqil bir Cümhuriyyət qurdular... Demokratiyanın bu yüksəs əsaslarını həyata keçirmək üçü qurulan milli hökumət iki il yaşadı. Tariximizin ən şanlı dövrünü təşkil edən bu qısa müddətdə hərbdən və hərc-mərcdən çıxan yurdumuzda əmniyyət və asayiş bərpa edildi. Lazım olan zabit və ədalət müəssisələri qurtuldu. Sosial reformlara girişildi. Milli maarifə əhəmiyyət verildi. Mədəniyyət dünyası ilə təmasa gəlindi. Qonşularla yaxşı münasibətlər təsis olundu. Nəticədə Böyük Avropa dövlətləri və Birləşik Amerika tərəfindən Cümhuriyyətimizin istiqlalı tanındı; Lenin və Stalinin imzaları ilə müsəlman millətlərinə sözdə hürriyyət və istiqlal vəd edən bolşeviklər işdə türk və müsəlman dünyasında qurulan ilk cümhuriyyəti Qızıl Ordunun üstün qüvvələri ilə zorladılar. Xalqımız təcavüzə qarşı var qüvvəti ilə savaşdı; fəqət, heyhat məğlub oldu. Nəticədə milli ordunu dağıtdılar, milli ziyalıları kəsdilər, milli sərvəti yağma edərək Moskvaya götürdülər. Bir sözlə məmləkəti sovetləşdirdilər. Tarixin ən qəddar bir istibdadını quran bolşeviklər sovet rejiminə utanmadan demokratiya deyirlər.Sovetlərlə həqiqi demokratiya arasında yerdən göyə qədər fərq vardır,vətəndaşlar! Əziz Azərbaycanlılar! Bütün dünyadan əlaqəniz kəsilmiş və təklənmişsiniz. Ətrafınızda sizi xarici aləmdən ayıran dəmir bir pərdə vardır. Başınız min bir bəla və fəlakətlər içindədir. Bu bəlalı və fəlakətli yaşayışı bolşevik propaqandaçıları sizə ideal bir həyat kimi qələmə verirlər. Sovetlər xaricində qalan dünyadakı həyatı fəlakətdən və səfalətdən ibarət bir həyat kimi təsvir edirlər. İnanmayınız qardaşlar! Dünyada asudə yaşayan, qorxu bilməyən azad insanlar, azad millətlər və müstəqil dövlətlər vardır. Bu millətlərin yaşadıqları məmləkətlərdə insanın nə fikrinə, nə vicdanına, nə də imanına təsəllüd edən yoxdur. Azad insanların birliyindən ibarət olan müstəqil millətlər öz-özlərini idarə edirlər. Azadlıq və milli istiqlal prinsiplərini bundan 175 il əvvəl Amerika, 33 il əvvəl də Azərbaycan bəyannaməsi elan etmişdilər. Bütün dünyanın səadəti kimi Azərbaycanın xilası da bu əsasların tamamilə gərçəkləşməsinə bağlıdır.Təkrar edirəm - İnsanlara azadlıq, Millətlərə istiqlal!"'' <ref>Məhəmməd Əmin Rəsulzadə."Qafqasya" jurnalı, Münhen, №1,avqust 1951-ci il.</ref>}} '''Qeyd''': Müraciət ixtisarla verilmişdir. === 28 may 1952 === {{cquote|''"Əziz vətəndaşlar!Bu gün sizə Azərbaycan tarixinin ən böyük günü münasibəti ilə xitab edirəm.34 il əvvəl bu gün Azərbaycan Milli Şurası Azərbaycan Cümhuriyyətini qurdu və istiqlalı bütün dünyaya bildirdi.Bu böyük hadisə ilə biz 100 il sürən çar əsirliyindən qurtulduq.Azərbaycan milləti bu gündən etibarən dünya dövlətləri arasında müstəqil bir mövqe tutmağa əzm etdi. Azərbaycanın 19-cu əsrin başlarında Rusiya çarlığına qarşı göstərdiyi mübarizə həyəcanlı səhnələrlə doludur.Cavad xanın rus işğalçılarına qarşı "ölmək var,dönmək yoxdur" deyərək şəhid olması Azərbaycan mərdliyinin bir nümunəsidir. Tarixin hər dövründə iləri fikirləri mənimsəyən Azərbaycan xalqı əsrimizin hakim ideologiyasına uyaraq qurduğu müstəqil dövlətə cümhuriyyət şəklini verdi.Türk və müsəlman dünyasının birinci cümhuriyyəti Milli Şura tərəfindən nəşr olunan istiqlal bəyannaməsindəki əsas prinsiplər üzərində quruldu.Bu prinsiplərə görə: <br>1-Azərbaycan xalqı hakimiyət haqqına malik,Azərbaycan da tam hüquqlu bir dövlətdir <br>2-Müstəqil Azərbaycan dövlətinin idarə şəkli xalq cümhuriyətidir. <br>3-Azərbaycan Xalq Cümhuriyəti bütün millətlər,xüsusəndə qonşulu millət və dövlətlərlə yaxşı münasibətlər qurmaqdadır. <br>4-Azərbaycan Xalq Cümhuriyəti millət,məzhəb,sinfi və cinsi fərqi gözləmədən hüdudları içində yaşayan bütün vətəndaşlarına siyasi və mədəni hüquqları təmin edir."'' <ref>Məhəmməd Əmin Rəsulzadə."Qafqasya" jurnalı, Münhen,1952-ci il.</ref>}} '''Qeyd''': Müraciət ixtisarla verilmişdir. === 28 may 1953 === {{cquote|''"Əziz Vətəndaşlarım! Amerikanın Səsi Radiosunun verdiyi imkanlardan istifadə edərək bu gün Azərbaycan tarixinin ən böyük günü olan 28 Mayısda Sizlərə xitab edirəm. 100 il sürən Çar əsarətindən sonra bundan 35 il əvvəl Azərbaycan Şurayi Millisi, Azərbaycan Cümhuriyyətinin İstiqlalını bütün dünyaya elan etdi. O tarixdən əvvəl bir millət olaraq varlığını isbat edən Azərbaycan xalqı, bu tarixdən etibarən millət olaraq bir dövlət qurmuş və bu dövlətin istiqlalı bütün mövcudiyyətilə mədana atılmışdır. Mədəni bütün bir tərəkəyə (mirasa) malik olan vətənimiz siyaset sahəsində çox böyük və dəyərli həmlələr göstərmişdir. İstiqlal uğrunda yapılan tarixi savaşların ən qanlısı 19-cu əsrin başlarında Rusiya Çarlığına qarşı yapılmışdır. 30 il qədər sürən bu savaş qəhrəmanlıqlarla doludur. Cavad Xanın 1804-də Gəncədəki şanlı qəzası dillərdə dastandır. "Ölmək var, dönmək yoxdur". Bu həqiqi vətənpərəstlərin tətbiq etdikləri ən müqəddəs bir şüardır. 28 Mayıs 1918-də, İstiqlalını elan etməklə Azərbaycan tarixinin təbii bir nəticəsini fikirdən işə keçirdi. Eyni zamanda, o zəmanəyə hakim olan əsrin böyük şüarından istifadə edirdi. Hər millət öz müqəddəratını özü hall etməyə səlahiyyətdardır, düsturunu xalqın ümumi rəyinə uyaraq istiqlalını elan edirdi. Istiqlal elanı üzərinə qurulan milli Azərbaycan Hökuməti, az zamanda məmləkətdə çox böyük işlər gördü. 100 ildən bəri əsgərlikdən mənedilən (qadağan edilən) Azərbaycanda bir ordu yaratdı. Çarlıq zamanında Dövlət idarəsinə yaxın buraxılmayan Azərbaycanlılardan zabita və əmniyyət qüvvətləri vücuda gətirdi. Sosial sahədə əsaslı islahata girişdi. Kəndlilərə torpaq vermək üçün qanunlar hazırladı. Fəhlələrin haqlarını qorumaq üçün tədbirlər aldı. Xalqı az zamanda oxutmaya başladı. Türkcəyi dövlətin dövlətin rəsmi dili elan etdi. Orta və Ali məktəblər açdı. Qərbi Avropa demokrasiyaları tipində, xalq nümayəndələri cavabdeh bir hökumət üsulu idarəsi yaratdı. Hakimiyyət, Millət Məclisinin əlində idi. Parlamentodan etimad almadıqca heç bir Hökumət iş başında qala bilməzdi. Məmləkətdə tam bir azadlıq vardı. O zaman indi Sovet zamanında olduğu kimi terror deyilən şeydən heç bir əsər yoxdu. Şahıslarda, məskənlərdə əmin və əmanda idi. Vətənin qapıları indi olduğu kimi bütün dünyaya qapalı deyildi. Hər azərbaycanlı, istədiyi zaman hara istərsə gedərdi. Qonşu və Avropa Dövlətləri ilə dostluq münasibətləri təsis edilmişdi. Bütün millətlərlə alış-veriş vardı. Bütün bunların nəticəsində idi ki, Cümhuriyyətimizin istiqlalı Avropa Dövlətləri ilə Birləşik Amerika tərəfindən tanındı. Onları təqibən böyük bir çox dövlətlər dahi istiqlalımızı tanıdılar. Türkiyə ilə İran, Azərbaycanla münasibətə gəldilər. Aralarında dostluq və qardaşlıq muahədələri (əhdnamə, bağlaşma) imzalandı. 12, Yanvar, 1920, Cümhuriyyətin dövlətlər tərəfindən tanınması günü idi. Bu günü, Azərbaycan xalqı, candan bayram etdi. Bu həqiqətən böyük bir bayramdı. Çünki bu gündən etibarən Azərbaycan Davası, Rusiyanın bir iç məsələsi olmaqdan çıxmış, millətlər arası bir məsələ olmuşdu. Mədəniyyət tariximizin şanlı fikir adamları tərəfindən alqışlanan azadlıq və istiqlal fikri məmləkətimizdə yerləşdi və bu illəri dünya demokrasiyası tərəfindən təqdir ilə qarşılandı. 100 ildən bəri üstümüzə çökən istibdad və istila həyulası (xəyal) artıq bizdən uzaqlaşdı. Heyhat!, qədər (tale) imtahanları tamam deyildi. Qanlı Çar istibdadının yerini bu dəfə ondan daha qanlı bolşevik istibdadı tutdu. Bala azadlıq istiqlalımız, qızıl istilaçıların ayaqları altında əzildi. Müqavimət edən məmləkətdə qan gövdəyə çıxdı. Bundan bir ay əvvəl 28 Apreldə Sovet propaqandaçıları bu qanlı istila hərəkətini sizə azadlıq və istiqlal hadisəsi kimi göstərdilər. Sizdə, sizə dünyanın ən azad və demokrat rejimi kimi kəlama verilən Sovet quruluşu, işdə qəddar və ən yalançı bir istibdad rejimidir. Müqayisə etmək imkanında olsaydınız bunun nə qədər doğru olduğunu gözünüzlə görürdünüz. Azadlığımızı əlimizdən alan millətdən qorxmurlarsa dəmir pərdəni qaldırsınlar, azadlık elan etsinler. Edəbilməzlər. Çünki ağla-qara meydana çıxar. Onlar səptərə (yarasa) kimidilər, günəşdən qaçarlar. {{Dinlə | adı =Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Azərbaycan xalqına müraciəti | faylınadı = Mahammad Amin Rasulzade - VoA 1953.oga | izahı = Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin "Amerikanın Səsi" radiosu vaitəsiylə Azərbaycan xalqına müraciətinin lent yazısı }} Azərbaycan, onunla bərabər bütün Qafqasya Cümhuriyyətləri həqiqi azadlık ve istiqlalına 1918-in Mayısında qovuşdular. 1920-də isə bu azadlık və istiqlal, qızıl Rus ordusu tərəfindən üstün qüvvətlərlə, qanla ve ateşlə basdırıldı. Faciələr və qəhrəmanlıqlarla dolu olan bu mücadilədə on minlərcə vətəndaş şəhid oldu. 1920 istilasına qarşı, 1918 istiqlal haqqını müdafiə edən Kafqasya millətləri, indi 33 ildir ki, müxtəlif vasitələrlə mücadilə edirlər. Zaman-zaman dramatik şəkillər alan bu mücadilədə vaxtı ilə yalançı kommunist şüarlarına aldanan yol azmış bəzi vətəndaşlar belə, bu gün haqqı milliyyətçilər və vətənpərvərlər cəbhəsinə keçmişlərdir. Yabançı istilası üzərinə əcnəbi məmləkətlərə çıxmış olan Qafqasya mühacirləri, milli istiqlal davasını, mədəni dünya əfkarı ümumiyyəsinə (ictimaiyyətin fikri) anlatmakdadırlar. Bu vəzifəni ifada, nə kimi müşküllərə uğradığımızdan bəhs etməyin burada yeri deyildir. Bu qədər demək lazımdır ki, Sovetlərdə kommunist rejiminə düşən millətlərin hər dürlü haqq və hüquqdan məhrum qullardan ibarət cəmiyyətlər halinə gəldiyini azad dünyaya anlatmaq çox çətin olmamışdır. Şükür ki, hadisələr bizə kömək edir. Dünya Sovet həqiqətini görməyə başlayır. 8 ildən bəri hərbi bitirmişkən sülhə qovuşa bilməyən dünya, artıq məsələni anlayır. Bilir ki, azadlıq və insan haqlarını inkar edən kommunistlər, müəzzəm (böyük) bir dövlət halında ayaqda durduqca və dünya inqilabı atəşi ilə yandırmaq üçün könlü çəkdikcə yer üzündə heç bir zaman sülh və asayiş buluna bilməyəcəkdir. Azadlıq, cahanşumul bir fikirdir. Bir tək əsir insan, bir tek əsir millət qaldıqca, dünya həqiqi azadlıq və əmniyyət üzü görə bilməz. 1918 Mayısındakı tarixi qərarları ilə azadlıq denən (deyilən) millətlər cəbhəsində yer alan Qafqasya millətlərinin müqəddəratları, azad millətlərin müqəddəratları ilə bağlanmışdır. Rusiyadan ayrılmanın bir irtica, başqalarından ayrılmanın bir inqilab olduğunu söyləyən Sovet diktatoru Stalin ölmüşdür, amma, onun iki üzlü sistemi Stalinizm hələ ayaqdadır. Bu sistem gün keçdikcə dünya həqiqətləri dah qarşılaşmaqda, haq ilə batil, yalan ilə doğru üz-üzə gəlməkdədir. Şübhəsizdir ki, bir gün həqiqət parıldayacaq, azadlıq əsasını, Birləşmiş Millətlər prinsipini və insan haqlarını tutan tərəf qalib gələcəkdir. Bu qalibiyyət günəşi, qızıl istibdad zülmü altında inləyən əziz vətənimizdə 1918-in 28 Mayısı kimi yenidən doğacaqdır. Buna qətiyyən şübhə etməyiniz, Vətəndaşlar! Üç rəngli İstiqlal Bayrağını döşlərində gəzdirən buradakı vətən ayrısı bizlərdən, orada hər dürlü qorxu və təhdid altında qəlbləri istiqlal eşqiylə çırpınan azadlıq ayrısı sizlərə candan salamlar göndərir, 28 Mayıs istiqlal qurbanlarının əziz ruhları huzurunda hörmətlə əyilir və hər iki tərəfi birləşdirən milli böyük həsrəti, şairin deyişiylə dilə gətirirəm: '''Sən bizimsən, bizimsən durduqca bədəndə Can,'''<br> '''Yaşa - yaşa çox yaşa, ey şanlı Azərbaycan!'''"}} == Ailəsi == <center><gallery> Fayl:Məmməd Əmin Rəsulzadə uşaqlıq illərində.png|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə uşaqlıq illərində Fayl:M.Ə.Rəsulzadənin Bacısı.png|Bacısı Şəhrəbanu Fayl:Ümmülbanu Rəsulzadə.png|Həyat yoldaşı Ümbülbanu Fayl:Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin qızı Lətifə.png|Qızı Lətifə Fayl:M.Ə.Rəsulzadənin oğlu Rəsul.png|Oğlu Rəsul Fayl:M.Ə.Rəsulzadənin qızı Xalidə.png|Qızı Xalidə Fayl:M.Ə.Rəsulzadənin oğlu Azər.png|Oğlu Azər Fayl:Rais Rasulzade (cropped).jpg|Nəvəsi Rais Fayl:Firuzə Məmmədova, 1954.jpg|Nəvəsi Firuzə Məmmədova Fayl:Mahammad Ali Rasulzade (1922).jpg|Əmisi oğlu Məhəmməd Əli Rəsulzadə Fayl:Seyid Huseyn Sadig.jpg|Əmisinin yeznəsi və öz bacanağı Seyid Hüseyn Sadiq Fayl:Oqtay Sadıqzadə.jpg|Əmisi nəvəsi Oqtay Sadıqzadə Fayl:M.Ə.Rəsulzadənin Analığı Maral Xanımın Şəxsiyyət Vəsiqəsi.png|<small>M.Ə.Rəsulzadənin analığı Maral xanımın şəxsiyyət vəsiqəsi</small> Fayl:Ümbülbanu Rəsulzadənin şəxsiyyət vəsiqəsi.png|<small>Ümbülbanu Rəsulzadənin şəxsiyyət vəsiqəsi</small> Fayl:Xalidə Rəsulzadənin Şəxsiyyət vəsiqəsi.png|<small>Xalidə Rəsulzadənin Şəxsiyyət vəsiqəsi</small> Fayl:Azər Rəsulzadənin həyat yoldaşı.png|<small>Azər Rəsulzadənin Şəxsiyyət vəsiqəsi</small> Fayl:Rasulzade son and father grave.JPG|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin atasının və oğlunun məzarı </gallery></center> * Babası ''Məhəmməd Rəsul Rəsulzadə'' — Üç övladı olub: Ələkbər, Əbdüləziz, Dostuxanım. Məhəmmədrəsulun böyük oğlu Ələkbər Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin atasıdır. Məhəmmədrəsulun Novxanıdan başqa, həm də indiki [[Nizami metrostansiyası]]nın yerində böyük mülkü olub.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} * Atası ''Axund Hacı Molla Ələkbər Məhəmməd Rəsul oğlu Rəsulzadə'' — Novxanı kəndində axund olmuş, 1926-cı ildə vəfat etmiş, Novxanı kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. 1927-ci ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə İstanbulda [[Yeni Qafqaziya (jurnal)|"Yeni Qafqaziya" jurnalında]] onun ölümü haqqında məlumat vermişdir.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} * Anas ''Zal qızı Ziynət''{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} * Analığı ''Maral xanım'' — Məhəmməd Əmin və bacısı Şəhrəbanı xanıma doğma övladları kimi baxıb. Maral xanım 1929-cu ildə [[Kərbəla ziyarətgahı|Kərbəla ziyarəti]]nə gedib. 1937-ci ildə [[Qazaxıstan]]a sürgünə göndərilib və orada vəfat edib.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} * Bacısı ''Şəhrəbanu xanım'' — 1934-cü ildə vəfat etmişdir. Qızı Kübra xanım Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin oğlu Rəsulla nişanlanmış, lakin Rəsul güllələndiyindən onlar ailə həyatı qura bilməyib.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} * Bibisi ''Dostuxanım Məhəmməd Rəsul qızı Rəsulzadə'' — 1930-cu ildə vəfat edib, onun övladı olmayıb.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} * Əmisi ''Əbdüləziz Məhəmməd Rəsul oğlu Rəsulzadə'' — Məhəmmədəli, Ümbülbanu, Ümgülsüm adında övladları olub.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} ** Əmisi qızı ''[[Ümmügülsüm|Ümmülgülsüm Əbdüləziz qızı Rəsulzadə]] —'' şairə. Ümgülsüm xanım həbs olunaraq 8 il azadlıqdan məhrum edildi, Mordovaya göndərildi. Övladları Seyid Hüseynin bacısı qızı Səyyarə xanımın himayəsində yaşadı.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} *** Əmisinin yeznəsi ''[[Seyid Hüseyn Sadiq|Seyid Mir Hüseyn Kazım oğlu Sadıqzadə]]'' — yazıçı, tənqidçi, pedaqoq. [[Seyid Hüseyn Sadiq|Seyid Hüseyn]]ə 1937-ci ildə 10 il həbs cəzası verildi, sonradan isə güllələndi.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} **** Əmisi nəvəsi ''[[Oqtay Sadıqzadə|Oqtay Seyid Hüseyn oğlu Sadıqzadə]] — [[Azərbaycan]] təsviri sənətinin nümayəndəsi, [[Azərbaycan Respublikasının xalq rəssamı]], [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Mükafatı]] laureatı, [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü|Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü]].'' **** Əmisi nəvəsi ''[[Toğrul Sadıqzadə|Toğrul Seyid Hüseyn oğlu Sadıqzadə]] —'' Azərbaycan rəssamı, Əməkdar incəsənət xadimi. **** Əmisi nəvəsi ''[[Qumral Sadıqzadə|Qumral Seyid Hüseyn qızı Sadıqzadə]] —'' yazıçı. ** Əmisi oğlu [[Məhəmməd Əli Rəsulzadə|Məhəmməd Əli Məhəmməd Rəsul oğlu Rəsulzadə]] ''—'' [[Müsavat Partiyası]]nın üzvü, [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü.]] Məhəmməd Əli Rəsulzadə mühacirətə getdikdən sonra həyat yoldaşı Raziyə xanımı üç övladı ilə birgə [[Qazaxıstan]]a sürgünə göndərdilər. * Əmisi qızı və həyat yoldaşı ''[[Ümbülbanu Rəsulzadə|Ümbülbanu Əbdüləziz qızı Rəsulzadə]]'' — Azərbaycanın ilk birinci xanımı. Oğlu Rəsul güllələndikdən sonra ailəsi ilə birlikdə əvvəl [[Qazaxıstan]]ın Çolak-Kurqan yaşayış məntəqəsində, sonradan isə Taldı-Kurqanda – sovxozda məskunlaşıblar. 1939-cu ildə vəfat edərək Qazaxıstanda dəfn olunmuşdur.<ref>{{Cite web|title=M. Ə. Rəsulzadənin həyat yoldaşının ölümü|url=http://modern.az/articles/51230/1/|access-date=2016-02-07|archive-date=2018-08-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20180821192931/http://modern.az/articles/51230/1|url-status=live}}</ref>{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}}[[Fayl:Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və Leyla Rəsulzadə.jpg|thumb|364x364px|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə həyat yoldaşı Vanda (Leyla) ilə]] ** Qızı ''Lətifə Məhəmməd Əmin qızı Rəsulzadə'' — 1910-cu ildə anadan olub. 1929-cu ildə əslən [[Lahıc (İsmayıllı)|Lahıcdan]] olan Damad Müslümzadə ilə ailə qurub. 1939-cu ildə həyat yoldaşını [[Müsavat Partiyası]] ilə əlaqəyə görə həbs ediblər. 1941-ci ildə isə onu övladları Firuzə və İşvə ilə [[Qazaxıstan]]a Semipalatinsk vilayətinə sürgünə göndəriblər. Üçüncü övladı Sona isə xəstə olduğundan sanatoriyada saxlanılıb. Lətifə xanımla qızı İşvə Qazaxıstanda 1943-cü ildə soyuqdan və aclıqdan donub ölür. Firuzə isə təsadüfən sağ qalır. Lətifənin Bakıda qalan qızı Sonadan isə heç bir xəbər alınmır. Ehtimala görə, o da xəstəlikdən sağalmayıb və dünyasını dəyişib.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} *** Nəvəsi ''Firuzə Damad qızı Məmmədova —'' 17 yanvar 1931-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. İndiki Baki şəhəri Mirzə İbrahimov küçəsində evləri var idi. 1939-cu ildə atasını Müsavat Partiyası ilə əlaqəyə görə həbs ediblər. Əli Məmmədovla ailə həyatı qurmuşdur. Zemfira, Rəhilə, Rəna, Həcər, Həsən adlı övladları olmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.gunaz.tv/az/xeberler/arxiv/memmed-emin-resulzadenin-sonuncu-qiz-nevesi-vefat-edib-43263 |access-date=2021-08-28 |archive-date=2021-08-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210829183330/https://www.gunaz.tv/az/xeberler/arxiv/memmed-emin-resulzadenin-sonuncu-qiz-nevesi-vefat-edib-43263 |url-status=live }}</ref>{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} ** Qızı ''Xalidə Məhəmməd Əmin qızı Rəsulzadə'' — 1916-cı ildə anadan olmuş anasının ölümündən sonra Qazaxıstanda – Taldı-Kurqanda qala bilmir. Həyatını riskə ataraq 1943-cü ildə sürgündən qaçıb Bakıya gəlir. Bir müddət [[Seyid Hüseyn]]in evində qalır, sonra buranın nəzarətdə olduğunu hiss edib, [[Şamaxı]] istiqamətinə gedir və sonradan ondan heç bir məlumat alınmır.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} ** Oğlu ''Rəsul Məhəmməd Əmin oğlu Rəsulzadə'' — 1914-ci ildə anadan olmuşdu. Texnikumda təhsil alıb. Rəsulun şeir yazmaq istedadı da olub. 1934-cü ildən təqib edilib. 1938-ci ilin yanvarın 15-də [[Novxanı]]dakı bağlarında həbs olunmuşdur. Tutuqlanmaya əsas: "Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin oğludur" və "əksinqilabi iş aparıb". İki dəfə dindirilib, Azərbaycan SSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığının Üçlüyünün qərarı ilə 1 mart 1938-ci il qərarı ilə 6 mart 1938-də 24 yaşında güllələnib, əmlakı da müsadirə edilib, yalnız 27 oktyabr 1989-cu ildə bəraət alıb.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} ** Oğlu ''Azər Məhəmməd Əmin oğlu Rəsulzadə'' — Məhəmməd Əmin Rəsulzadə həbsdə olarkən 1920-ci ildə doğulub. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə [[Stalin]] onu [[Moskva]]ya apararkən evə gedib, ailəsi ilə görüşə bilib. İki aylıq uşağın adını dəyişib (əvvəl adı Əliheydər olub) Azər qoyub. 1937-ci ildə sürgünə göndərilən Azər 1993-cü ildə [[Qazaxıstan]]da — [[Karaqanda]]da dünyasını dəyişib və Novxanı məzarıstanlığında dəfn edilib.{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} *** Nəvəsi ''[[Rais Rəsulzadə|Rais Azər oğlu Rəsulzadə]]'' — rəssam, ictimai xadim.<ref>{{Cite book|title=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensklopediyası|page=42}}</ref>{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}} * Həyat yoldaşı ''Vanda (Leyla) xanım{{sfn|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|2013|p=40-43}}'' — Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ailəsinin sürgünə göndərildiyini öyrəndikdən sonra polyak əsilli Vanda xanımla ailə qurub, birgə yaşayıb. Onlar 1936-cı ildə Parisdə evləniblər.<ref name=":1">[https://collections.arolsen-archives.org/en/search/person/74470487 Mehmet Emin Resulzade. War Time Card File (Registration cards, employees’ record books, individual correspondence). Number of documents 2943170. Arolsen Archives]</ref><ref>[https://collections.arolsen-archives.org/en/search/person/74470484 Leyla Resulzade. War Time Card File (Registration cards, employees’ record books, individual correspondence). Number of documents 2943170. Arolsen Archives]</ref> Hər ikisi Ankaradakı milli kitabxanada çalışıb. Onların bu evlilikdən övladları olmayıb. Vanda xanım 1895-ci ildə anadan olub, [[Varşava Universiteti]]ni bitirib. Atasının adı Yan, anasının Anila olub.<ref name=":1" /> O, 1974-cü ildə dünyasını dəyişib və Ankara şəhərindəki Cebeci qəbirstanlığında dəfn edilib.<ref name=":0">{{Cite book|title=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensklopediyası|page=43}}</ref> Oğlu Azərin dediyinə görə, hətta bir dəfə (bu təxminən 1925–1926-cı illərdə olub) qatara minib getməyə də hazırlaşıblar. Lakin Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin atası Axund Hacı Ələkbər məsləhət bilməyib və onlar Bakıda qalıblar. 1932-ci ilə qədər isə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə müxtəlif adamlarla ailəsinə maddi yardımlar göstərib, hətta geyim, paltar da alıb göndərib. Sonradan sərhədlər bağlandığından bu mümkün olmayıb. Bakıda gizli fəaliyyət göstərən müsavatçılar isə imkan daxilində Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ailəsinə müəyyən köməklik edib. == Əsərləri == [[Fayl:Works of Mahammad Amin Rasulzade.jpg|thumb|300x300px|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin əsərləri]] * Tənqidi-firqeyi-etidaliyyun və ya ictimaiyyune-etidaliyyun ({{Dil-fa|تنقید فرقه اعتدالیون، و یا، اجتماعیون - اعتدالیون}}). Tehran, 1910; * Səadəti-bəşər ({{Dil-fa|سعادت بشر}}). Ərdəbil, 1911; * Şəkli-idarə haqqında iki baxış (iki cür hökümət). [[Ümumrusiya Müsəlmanları Qurultayı|Moskvada Müsəlman Qurultayında]] oxunmuş məruzələrdən [[Əhməd Salikov|Əhməd bəy Salikov]] və M.Ə.Rəsulzadənin məruzəsi. Bakı: "[[Açıq söz (qəzet)|Açıq söz]]" mətbəəsi, 1917; * Cəmaət idarəsi. Bakı: "Açıq söz" mətbəəsi, 1917; * Bizə hansı idarə faydalıdır? Bakı: "Açıq söz" mətbəəsi, 1917; * Azərbaycan təşəkkülündə "Müsavat". Bakı: "[[Azərbaycan (qəzet, Azərbaycan)|Azərbaycan]]" qəzetəsi hökumət mətbəəsi, 1920<ref>[http://anl.az/down/meqale/525/2011/may/174915.htm Azərbaycan təşəkkülündə "Müsavat": Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti – 93 : (M.Ə.Rəsulzadə əfəndinin mühazirəsi) - "525-ci qəzet". - 2011. - 14 may. - səh. 24-25]</ref>; * Azərbaycan Cümhuriyyəti keyfiyyəti-təşəkkülü və indiki vəziyyəti. ({{Dil-tr|Azərbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti}}). İstanbul: Evkaf-ı İslamiyye Matbaası, 1923 * [[Əsrimizin Siyavuşu]] ({{Dil-tr|Asrımızın Siyavuş'u: Azerbaycan Destan-ı Feciine Aid Edebi Bir Mukayese}}). İstanbul: Amedi Matbaası, 1923; * Əsrimizin Siyavuşu ({{Dil-tr|Asrımızın Siyavuş'u: Azerbaycan Destan-ı Feciine Aid Edebi Bir Mukayese}}). İstanbul: Evkaf-ı İslamiyye Matbaası, 1925 (ikinci nəşri); * İstiqlal məfkurəsi və gənclik ({{Dil-tr|İstiklal Mefkuresi ve Gençlik. Esbab-ı Hezimetimize Aid Bir Mütalaa}}). İstanbul: Amedi matbaası, 1925; * Rusiyada siyasi vəziyyət ({{Dil-tr|Rusya'da Siyasi Vaziyet}}). İstanbul: Amedi matbaası, 1926; * İxtilalçı sosializmin iflası və demokratiyanın gələcəyi ({{Dil-tr|İhtilalci Sosyalizmin İflası ve Demokrasinin Geleceği}}). İstanbul: Orhaniye Matbaası, 1928; * Milliyyət ve Bolşevizm ({{Dil-tr|Milliyet ve Bolşevizm: Macmua-i Makalat}}). İstabul: Orhaniye Matbaası, 1928; * Panturanizm haqqında. Qafqaz problemi ilə əlaqədar ({{Dil-ru|О пантуранизме. В связи с кавказской проблемой}}), Paris: Издание К.Н.К., 1930; * Azərbaycan müstəqillik üçün mübarizə yolunda ({{Dil-fr|L'Azerbaïdjan: en lutte pour l'indépendence}}). Paris, 1930; * Azərbaycan türk federalist "Müsavat" xalq partiyası tərəfindən ümum partiya üzvü və Azərbaycan vətəndaşlarına xitab ({{Dil-tr|Azerbaycan Türk Federalist "Müsavat" Halk Fırkası tarafından Umum Fırka Azası ve Azerbaycan vatandaşlarına hitap}}). Ankara, 1933<ref>[http://kutuphane.akmb.gov.tr/opac/details?id=10392 <nowiki>Atatürk Kültür Merkezi Kütüphanesi. Broşür - Azerbaycan Türk Federalist "Müsavat" Halk Fırkası tarafından Umum Fırka Azası ve Azerbaycan vatandaşlarına hitap / Mehmet Emin Resulzade. [Ankara : yayl. y.], 1933.</nowiki>]</ref>; * [[Şəfi bəy Rüstəmbəyli|Şəfibəyçilik]] ({{Dil-tr|Şefibeycilik. Bozğuncu Şefi beyin "neşriyat" və "ifşaatı" dolayisile efkarı umumiyeyi tenvir}}). İstanbul, 1934; * Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı ({{Dil-tr|Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı: Paris'te "Kafkasya, Türkistan ve Ukrayna dostluk cemiyeti"nde verilmiş bir konferans}}). Berlin: "[[Qurtuluş toplusu|Kurtuluş]]" mecmuasının yayını, 1936; * Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı ({{Dil-ru|Современная литература Азербайджана: доклад прочитан в «Обществе дружбы народов Кавказа, Туркестана и Украины» в Париже}}). Berlin: Издание редакции "Куртулуш", 1936; * Azərbaycan Problemi ({{Dil-de|Das Problem Aserbeidschan}}). Berlin: Verlag der Zeitschrift "Kurtulusch", 1938; * Azərbaycan müstəqillik uğrunda mübarizədə ({{Dil-pl|Azerbajdżan w walce o niepodległość}}), Varşava: Azerbajdżańskie Wydawnictwo Narodowe, 1938; * Biblioqrafiya ({{Dil-tr|Bibliyografya}}). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1949<ref>[https://kutuphane.ttk.gov.tr/details?id=504292 Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi. Bibliyografya / M. Resulzâde. Belleten, cilt XIII, sayı 52 (Ekim 1949)'den ayrı basım. s. 845-848.]</ref>; * Azərbaycan kültür gələnəkləri ({{Dil-tr|Azerbaycan Kültür Gelenekleri}}). Ankara: Sipahi Matbaası, 1949; * Çağdaş Azerbaycan ədəbiyyatı ({{Dil-tr|Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı}}). Ankara: Yeni Cezaevi Matbaası, 1950; * Çağdaş Azerbaycan tarixi ({{Dil-tr|Çağdaş Azerbaycan Tarihi}}). Ankara: Yeni Cezaevi Matbaası, 1951; * [[Azərbaycan şairi Nizami (Rəsulzadə)|Azərbaycan şairi Nizami]] ({{Dil-tr|Azerbaycan Şairi Nizami}}). Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1951. == Xatirəsi == [[Fayl:1000 manat 1993, Azerbaijan (obverse).jpg|thumb|right|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycanın 1993–2006-cı illərdə dövriyyədə olmuş 1000 Manatlıq əskinazı üzərində]][[Fayl:Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz.jpg|200px|thumb|left|Xəstəxana üzərində Rəsulzadənin ifadəsi]] === Azərbaycanda === * Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olması münasibətilə [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] 2-ci Prezidenti [[Əbülfəz Elçibəy]] "Görkəmli ictimai-siyasi xadim Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin totalitar sovet rejimi dövründə repressiyaya məruz qalmış ailə üzvlərinin Azərbaycana qaytarılması və onların sosial-məişət məsələlərinin həlli haqqında" 24 dekabr 1992-ci il tarixli, 254 nömrəli Sərəncamı imzalamışdır. * Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti "Bakı şəhərində Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin abidəsinin ucaldılması haqqında" 26 saylı, 13 yanvar 1993 tarixli qərar qəbul etmişdir. * 1993-cü ilin mart ayında [[Azərbaycan Milli Bankı]] tərəfindən 1000 manatlıq əsginaslar ilk dəfə dövriyyəyə buraxılmışdır<ref name="azerbaijans.com">[http://www.azerbaijans.com/content_848_az.html Müstəqillik dövrü pulları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210714101423/https://www.azerbaijans.com/content_848_az.html |date=2021-07-14 }}. azerbaijans.com {{az}}</ref>. Bu əskinaslar [[Fransa Mərkəzi Bankı]] tərəfindən çap edilmişdir<ref name="modern.az">[http://modern.az/az/news/16313 Milli pulun tarixi (FOTOLAR)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210125100250/https://modern.az/az/news/16313 |date=2021-01-25 }}. modern.az, 15.08.2011 {{az}}</ref><ref>[http://transparency.az/cnews/manat-24-yasa-catdi/ Manat 24 yaşa çatdı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180221200934/http://transparency.az/cnews/manat-24-yasa-catdi/|date=2018-02-21}}. transparency.az, 15.08.2016 {{az}}</ref>. Həmin əsginasın eskizlərinin müəllifi azərbaycanlı xalçaçı-rəssam [[Eldar Mikayılzadə]]dir<ref>[http://www.publika.az/index.php?action=static_detail&static_id=14334&sub_id=9 Milli Valyutamızın ilk eskizlərinin müəllifi Publika.Az-a danışır.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160314094924/http://publika.az/index.php?action=static_detail&static_id=14334&sub_id=9 |date=2016-03-14 }} {{az}}</ref><ref name="azadliq.org">[http://www.azadliq.org/a/24683711.html Rəsulzadə və Nizaminin şəkillərini pula həkk edən rəssam] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210123234413/https://www.azadliq.org/a/24683711.html |date=2021-01-23 }}. azadliq.org, 21.08.2012 {{az}}</ref>. O, buna görə almalı olduğu qonorarı Dövlət Müdafiə Fonduna keçirmişdir<ref name="azadliq.org" />. Əsginasın üzərində [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin portreti təsvir olunur<ref name="buro247.az">[http://www.buro247.az/lifestyle/news/adlar-n-pula-yazd-ranlar.html Adlarını pula yazdıranlar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160817225258/http://www.buro247.az/lifestyle/news/adlar-n-pula-yazd-ranlar.html|date=2016-08-17}}. buro247.az {{az}}</ref>. Bu səbəbdən xalq arasında bu əsginas "Məmməd" adlanırdı. 2001-ci ildə yeni versiyasının çapı zamanı dizayn dəyişdirilmiş, Rəsulzadənin portreti əsginasdan götürülmüşdür. 2006-cı ilədək tədavüldə qalan keçmiş 1000 manatlıq əsginaslardan sonra yeni manatlarda heç bir portretə yer verilməmişdir. * Azərbaycan Respublikasının 3-cü Prezidenti [[Heydər Əliyev]] "Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi xadimi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olmasının 110 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" 29 dekabr 1993-cü il tarixli, 79 nömrəli Fərmanı imzalamışdır. * Azərbaycan Respublikasının 4-cü Prezidenti İlham Əliyev "Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" 22 noyabr 2013-cü il tarixli sərəncam imzalamışdır. {{Şəkillər albomu | istiqamət=üfüqi | şəkil1=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə haqqında lövhə 2 (Novxanı).jpg | alt1= | miqyas1=150 | şəkil2=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə haqqında lövhə (Novxanı).jpg | alt2= | miqyas2=130 | alt yazı=Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin evinin önündəki lövhələr (2018) | arxafon= | arxafon rəng= | alt_yazı_yer=center }} * Novxanıda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğulduğu ev uşaq bağçasıdır.<ref name="azadliq29253641">{{cite web|url=https://www.azadliq.org/a/i%CC%87stiqlal%C4%B1n-1-ci-v%C9%99-100-c%C3%BC-ili-(28-ci-yaz%C4%B1)/29253641.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104080401/https://www.azadliq.org/a/i%CC%87stiqlal%C4%B1n-1-ci-v%C9%99-100-c%C3%BC-ili-(28-ci-yaz%C4%B1)/29253641.html|archivedate=2019-01-04|title=İstiqlalın 1-ci və 100-cü ili (28-ci yazı)|author=Sevda İsmayıllı|date=2018-05-28|publisher=azadliq.org|accessdate=2020-04-16|language={{az}}}}</ref><ref>{{cite web|url=http://minval.info/m-r-sulzad-nin-evi-bagcaya-cevrilib-fotolar/8474|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180202112607/http://minval.info/m-r-sulzad-nin-evi-bagcaya-cevrilib-fotolar/8474|archivedate=2018-02-02|title=M.Ə.Rəsulzadənin evi bağçaya çevrilib – FOTOLAR|author=|date=2018-01-31|publisher=[[minval.info]]|accessdate=2020-04-16|language={{az}}}}</ref> * Bakıda xəstəxanalardan birinin üzərində onun "''Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz''" ifadəsi həkk olunmuşdur. * Novxanıdakı evinin önündə 1991-ci ildə təntənəli sürətdə barelyef qoyulmuş, açılışa Əbülfəz Elçibəy qatılaraq nitq söyləmişdir. 15 yanvar 2019-cu ildə bu uşaq bağçasının üzərindəki barelyefi oğurlansa da, 2 gün sonra oğrular tutulub və barelyef parçalanmış vəziyyətə ələ keçirilib.<ref>{{Cite web|title=Rəsulzadənin barelyefini oğurlayan şəxslər tutulub — YENİLƏNİB|url=https://report.az/hadise/resulzadenin-barelyefini-ogurlayan-sexs-tutuldu/|access-date=2020-04-23|archive-date=2020-12-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20201201171234/https://report.az/hadise/resulzadenin-barelyefini-ogurlayan-sexs-tutuldu/|url-status=live}}</ref> Daha sonra parçalanmış barelyefin əvəzinə yenisi qoyularkən Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin əvvəlcə bəzi titullarının və adının səhv yazılması, narazılıqlardan sonra isə titulsuz barelyefin qoyulması mübahisələrə səbəb olub.<ref>{{Cite web|title=Bələdiyyə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin barelyefi ilə bağlı iradlara münasibət bildirib|url=https://report.az/siyasi-xeberler/daxili-siyaset/resulzadenin-barelyefinde-ne-sehv-var-aydinliq-getirildi/|access-date=2020-04-23|archive-date=2021-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20210801142913/https://report.az/daxili-siyaset/resulzadenin-barelyefinde-ne-sehv-var-aydinliq-getirildi/|url-status=live}}</ref> * Bakıda Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə məxsus mənzil [[BP]]-nin təlim mərkəzinə verilib.<ref name="azadliq29253641" /> * Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin nəvəsinin Novxanıdakı bağ evi özəl mülkiyyətdir.<ref name="azadliq29253641" /><ref name="meydan">{{cite web|url=https://www.meydan.tv/az/article/hakimiyyetin-resulzade-sevgisi/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417161122/https://www.meydan.tv/az/article/hakimiyyetin-resulzade-sevgisi/|archivedate=2020-04-17|title=Hakimiyyətin Rəsulzadə sevgisi|author=[[Həbib Müntəzir]]|date=2013-10-23|publisher=[[Meydan TV|meydan.tv]]|accessdate=2020-04-16|language={{az}}}}</ref> {{Şəkillər albomu | istiqamət=üfüqi | şəkil1=Stamps of Azerbaijan, 1994-223.jpg | alt1= | miqyas1=150 | şəkil2=Stamps of Azerbaijan, 2007-810.jpg | alt2= | miqyas2=150 | şəkil3=Stamps of Azerbaijan, 2014-1140.jpg | alt3= | miqyas3=105 | alt yazı=1994,2007 və 2014-cü ildə çap olunan poçt markaları | arxafon= | arxafon rəng= | alt_yazı_yer=center }} * Bakı Dövlət Universitetinin həyətində üzərində ''"Burada Azərbaycan xalqının böyük mütəfəkkiri, Azərbaycan Demokratik Respublikasının banisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin büstü qoyulacaqdır"'' yazılmış məlumat lövhəsi var.<ref name="bakmil" /><ref>{{cite web|url=http://qaynarinfo.az/az/deputat-bdu-nun-heyetinde-resulzadenin-bustunu-grmeyeceyik-foto/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180112102327/http://qaynarinfo.az/az/deputat-bdu-nun-heyetinde-resulzadenin-bustunu-grmeyeceyik-foto/|archivedate=2018-01-12|title=Deputat: "BDU-nun həyətində Rəsulzadənin büstünü görməyəcəyik" (FOTO)|author=[[Çingiz Səfərli]]|date=2018-01-12|publisher=[[Qaynarinfo|qaynarinfo.az]]|accessdate=2018-06-01|language=az}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.islamtimes.org/az/news/75079/bdu-ya-heyd%C9%99r-%C9%99liyevin-ad%C4%B1-veril%C9%99c%C9%99k|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417154218/https://www.islamtimes.org/az/news/75079/bdu-ya-heyd%C9%99r-%C9%99liyevin-ad%C4%B1-veril%C9%99c%C9%99k|archivedate=2020-04-17|title=BDU-ya Heydər Əliyevin adı veriləcək|author=|date=2011-05-28|publisher=islamtimes.org|accessdate=2020-04-16|language={{az}}}}</ref><ref>{{cite web|url=https://ednews.net/az/news/interview/357725-bu-resulzadeye-hormetsizlikdir|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190509074011/http://ednews.net/az/news/interview/357725-bu-resulzadeye-hormetsizlikdir|archivedate=2019-05-09|title="Bu Rəsulzadəyə hörmətsizlikdir" - Rəsulzadənin nəvəsilə MÜSAHİBƏ|author=Nicat İsmayılov|date=2019-03-06|publisher=[[Eurasia Diary|ednews.net]]|accessdate=2020-04-16|language={{az}}}}</ref> * 1994, 1997, 2014-cü illərdə Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə həsr olunmuş poçt markaları buraxılmışdır. * 2018-ci ildə [[ANS Şirkətlər Qrupu]]nun rəhbəri [[Vahid Mustafayev]]in təşəbbüsü ilə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin bütün səs yazıları [[Amerikanın Səsi]] kimi mətbu orqanlarından əldə edilərək bərpa edilmişdir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://virtualaz.org/reyler/119153 |access-date=2021-08-29 |archive-date=2018-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181103185444/http://virtualaz.org/reyler/119153 |url-status=live }}</ref> ==== Abidələr ==== * 1990-cı ildə [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin büstü (Bakı)|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin büstü]] Bakı şin zavodunun heyətində qoyulub.<ref>{{Cite web|url=https://musavat.com/news/resulzadenin-bustu-baki-sin-zavodundan-tapildi_109369.html|title=RƏSULZADƏNİN BÜSTÜ BAKI ŞİN ZAVODUNDAN TAPILDI|accessdate=1 may 2022|archivedate=1 may 2022|date=2 oktyabr 2011|publisher=Yeni Müsavat|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220501072859/https://musavat.com/cookies.html?backurl=https://musavat.com:443/news/resulzadenin-bustu-baki-sin-zavodundan-tapildi_109369.html?d=3}}</ref> * 1991-ci ildə [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin büstü (Gəncə)|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin büstü]] Gəncə şəhərinin Dəmiryolçular parkında qoyulub.<ref>{{Cite web|accessdate=27 yanvar 2020|archivedate=27 yanvar 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191210070828/http://www.gancapost.info/r-sulzad-nin-g-nc-d-ki-bustu-nec-qoyulub-tarix-h1192.htm|date=16 oktyabr 2019|publisher=gancapost.info|title=Gəncədə Rəsulzadənin büstü necə qoyulub?|url=http://www.gancapost.info/r-sulzad-nin-g-nc-d-ki-bustu-nec-qoyulub-tarix-h1192.htm}}</ref> * 1992-ci ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə Tərtər rayon icra başçısı [[Sərdar Həmidov]]un sərəncamı ilə abidə qoyulub.<ref>{{cite web |url=http://etatist.com/xeber/6772-rsulzadnin-trtrdki-bst-burdan-gtrlb-foto.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180601222228/http://etatist.com/xeber/6772-rsulzadnin-trtrdki-bst-burdan-gtrlb-foto.html |archivedate=2018-05-29 |title=Tərtərdəki Rəsulzadə büstü buradan götürülüb- Fotolar |author= |date=2013-06-19 |publisher=[[etatist.com]] |accessdate=2018-05-29 |language=az }}</ref> * 1993-cü ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə Zaqatalada [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin heykəli (Zaqatala)|heykəl]] qoyulub.<ref>{{cite web |url=https://www.azadliq.org/a/2054470.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161127091845/http://www.azadliq.org/a/2054470.html |archivedate=2016-11-27 |title=Rəsulzadənin Azərbaycanda neçə büstü və heykəli var? |author= |date=2010-05-28 |publisher=[[Azadlıq Radiosu|azadliq.org]] |accessdate=2018-06-01 |language=az |url-status=live }}</ref> * 1993-cü ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə doğulduğu Novxanıda [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin heykəli (Novxanı)|heykəl]] qoyulub.<ref name="azadliq29253641" /><ref name="meydan" />[[Fayl:Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Novxanıdakı heykəli.jpg|thumb|250px|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Novxanı qəsəbəsindəki [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin heykəli (Novxanı)|heykəli]]]] ===== Götürülənlər ===== * 1999-cu ildə Rəsulzadənin Bakı Dövlət Universitetindəki büstü götürülüb.<ref name="azadliq29253641" /><ref name="meydan" /> * 2000-ci ildə Bakı Dövlət Universitetindən Rəsulzadənin adı silinib.<ref>{{cite web |url=http://azxeber.com/az/evvel-bdu-resulzadenin-adini-dasiyirdi-abel-meherremov/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180601223725/http://azxeber.com/az/evvel-bdu-resulzadenin-adini-dasiyirdi-abel-meherremov/ |archivedate=2018-06-01 |title=‘Əvvəl BDU Rəsulzadənin adını daşıyırdı’ - Abel Məhərrəmov |author= |date=2013-12-04 |publisher=[[azxeber.com]] |accessdate=2018-06-01 |language=az }}</ref><ref>{{cite web |url =https://modern.az/az/news/149057 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20180416110010/http://modern.az/az/news/149057 |archivedate = 2020-04-16 |title =Rəsulzadənin adı yenidən BDU-ya qaytarıla bilər |author =E. Nihad |date =2017-10-18 |publisher =modern.az |accessdate = 2020-04-16 |language ={{az}} }}</ref> * 2000-ci ildə Ağcabədidə büstü götürülüb.<ref name="azadliq29253641" /><ref name="meydan" /> * 2007-ci il Ağsudan heykəli götürülüb.<ref>{{cite web |url=http://www.azadliq.org/content/article/2054470.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120606191144/http://www.azadliq.org/content/article/2054470.html |archivedate=2012-06-06 |title=Rəsulzadənin Azərbaycanda neçə büstü və heykəli var? |author=Kəbiran Dilavərli |date=2010-05-28 |publisher=azadliq.org |accessdate=2018-06-01 |language=az }}</ref> * 2007-ci ildə Kukla Teatrı önündə abidə ucaldılacağı barədə məlumat olan lövhə götürülərək, əvəzində fəvvarə quraşdırılıb.<ref>{{cite web |url=http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=239339 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140218083614/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=239339 |archivedate=2014-02-18 |title=ANS Rəsulzadənin heykəlinin eksklüziv görüntülərini əldə edib (VİDEO) |author= |date=2014-02-18 |publisher=[[ANS Press|anspress.com]] |accessdate=2018-06-01 |language=az |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.azadliq.org/content/article/1741751.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305010506/http://www.azadliq.org/content/article/1741751.html |archivedate=2016-03-05 |title=İllərdir ucaldılmasını gözləyən heykəl |author= |date=2009-05-28 |publisher=azadliq.org |accessdate=2018-06-01 |language=az }}; [http://www.azadliq.org/audio/25629127.html dinlə]; [https://web.archive.org/web/20160404090131/http://www.azadliq.org/audio/25629127.html Arxivdən dinlə]</ref> * 2011-ci Qobustandakı heykəli götürülüb arxivə verilib.<ref name="azadliq29253641" /><ref name="meydan" />[[Fayl:BDU önündə M.Ə.Rəsulzadəyə abidə ucaldılacağı barədə məlumat olan lövhə.jpg|thumb|Bakı Dövlət Universitetinin önündə lövhə]] * 2012-ci il Sabirabaddan büstü götürülüb.<ref>{{cite web |url=http://www.azadliq.info/cmyyt/298-cmyyt/20753-muexalift-sabirabad-rhbrliyin-mueracit-etdi.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180604111450/https://www.azadliq.info/20753.html |archivedate=2018-06-01 |title=Müxalifət Sabirabad rəhbərliyinə müraciət etdi |author=Gültəkin |date=2012-09-01 |publisher=azadliq.info |accessdate=2018-06-01 |language=az }}</ref><ref>{{cite web |url =https://news.lent.az/news/101365 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190505151226/http://news.lent.az/news/101365 |archivedate = 2020-04-16 |title =Sabirabad RİH-dən Rəsulzadənin büstü ilə bağlı açıqlama |author = |date =2012-09-03 |publisher =lent.az |accessdate = 2020-04-16 |language ={{az}} }}</ref><ref>{{cite web |url =http://musavat.com/news/%C3%B6lk%C9%99/R%C6%8FSULZAD%C6%8FN%C4%B0N-B%C3%9CST%C3%9CN%C3%9CN-G%C3%96T%C3%9CR%C3%9CLM%C6%8FS%C4%B0-SAB%C4%B0RABADI-QARI%C5%9EDIRDI_131433.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20130806164106/http://musavat.com/news/%C3%B6lk%C9%99/R%C6%8FSULZAD%C6%8FN%C4%B0N-B%C3%9CST%C3%9CN%C3%9CN-G%C3%96T%C3%9CR%C3%9CLM%C6%8FS%C4%B0-SAB%C4%B0RABADI-QARI%C5%9EDIRDI_131433.html |archivedate =2013-08-06 |title =RƏSULZADƏNİN BÜSTÜNÜN GÖTÜRÜLMƏSİ SABİRABADI QARIŞDIRDI |author = |date =2012-09-05 |publisher =musavat.com |accessdate =2020-04-16 |language ={{az}} |url-status =live }}</ref> * 2012-ci il Tərtərdən büstünü götürüb, yerində Yeni Azərbaycan Partiyası Tərtər Rayon Təşkilatının binası tikilib.<ref>{{cite web |url =http://musavat.com/news/%C3%B6lk%C9%99/T%C9%99rt%C9%99rd%C9%99--R%C9%99sulzad%C9%99nin-b%C3%BCst%C3%BCn%C3%BCn-yerind%C9%99-YAP-a-q%C9%99rargah-tikilir_154862.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20130712101710/http://musavat.com/news/%C3%B6lk%C9%99/T%C9%99rt%C9%99rd%C9%99--R%C9%99sulzad%C9%99nin-b%C3%BCst%C3%BCn%C3%BCn-yerind%C9%99-YAP-a-q%C9%99rargah-tikilir_154862.html |archivedate =2013-07-12 |title =Tərtərdə Rəsulzadənin büstünün yerində YAP-a qərargah tikilir |author =Etibar Seyidağa |date =2013-06-19 |publisher =musavat.com |accessdate =2020-04-16 |language ={{az}} |url-status =live }}</ref><ref>{{cite web |url =http://etatist.com/xeber/6772-rsulzadnin-trtrdki-bst-burdan-gtrlb-foto.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190505145722/http://etatist.com/xeber/6772-rsulzadnin-trtrdki-bst-burdan-gtrlb-foto.html |archivedate = 2020-04-16 |title =Tərtərdəki Rəsulzadə büstü buradan götürülüb- Fotolar |author = |date =2013-06-19 |publisher =etatist.com |accessdate = 2020-04-16 |language ={{az}} }}</ref> * 2013-cü ildə Bakıda [[28 May metrostansiyası]]nın təmiri zamanı qarelyefinin üzərindən mərmər kafel vurularaq üzəri örtülüb.<ref>{{cite web |url = |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190505145743/https://www.azadliq.info/38170.html |archivedate = 2019-05-05 |title =“28 may”a Rəsulzadə qadağası |author =Ramin Deko |date =2013-10-22 |publisher =azadliq.info |accessdate = 2020-04-16 |language ={{az}} }}</ref> * 2013-cü il Gəncədəki [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin büstü (Gəncə)|abidəsi]] hasarlanıb.<ref>{{cite web |url =https://www.azadliq.info/40837.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190505145748/https://www.azadliq.info/40837.html |archivedate = 2019-05-05 |title =Hakimiyyətin Rəsulzadəyə qarşı sayğısızlığına daha bir sübut |author = |date =2014-01-31 |publisher =azadliq.info |accessdate = 2020-04-16 |language ={{az}} }}</ref> * 2015-ci ildə "Bakmil" metrosu stansiyasının yanında depo ərazisində büstü sökülüb.<ref name="bakmil">{{cite web |url =http://www.qafqazinfo.az/xeber-lham-liyev-muracit-edildi-t127648.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20150421225311/http://qafqazinfo.az/xeber-lham-liyev-muracit-edildi-t127648.html |archivedate = 2015-04-21 |title =İlham Əliyevə müraciət edildi |author = |date =2015-04-14 |publisher =qafqazinfo.az |accessdate = 2020-04-16 |language ={{az}} }}</ref> ==== Kinematoqrafiya və teatrda ==== * [[Teyyub Qurban]]ın müəllifliyi, [[Sadıq İbrahimov]]dur quruluşçu rejissorluğu ilə iki hissəli dram əsəri olan, Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə həsr edilən ilk teatr əsərii "Azərbaycan, Azərbaycan, Azərbaycan!" olmuşdur. Bu əsər ilk dəfə olaraq 1994-cü ili dekabr ayının 18-də Şəhriyar adına Bakı Mədəniyyət Mərkəzində, Azərbaycan Miniatür Teatrında tamaşaya qoyulub.{{Mənbəsiz}} * Əmin olmağın yolu — [[ANS TV]] — [https://www.youtube.com/watch?v=sCJn589ru4Y izlə] * Mehmet Emin Resulzade (Türk Dünyasından İzler) — [[TRT]] — 1 [https://www.youtube.com/watch?v=mxiQNqEjFZU tam izlə]; [http://www.trtavaz.com.tr/videolar.aspx?GRKod=0eb8904c-7602-4402-9b1f-472876233841&MKod=d5cc5e67-16e4-42da-8b3e-cd717ca767fd&dil=0 izlə] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304235728/http://www.trtavaz.com.tr/videolar.aspx?GRKod=0eb8904c-7602-4402-9b1f-472876233841&MKod=d5cc5e67-16e4-42da-8b3e-cd717ca767fd&dil=0 |date=2016-03-04 }} {{tr}} * Mehmet Emin Resulzade (Türk Dünyasından İzler) — 2 [http://www.trtavaz.com.tr/videolar.aspx?GRKod=0eb8904c-7602-4402-9b1f-472876233841&MKod=6c64f47e-aad2-48bc-8208-16abf36cd244&dil=0 izlə] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304234603/http://www.trtavaz.com.tr/videolar.aspx?GRKod=0eb8904c-7602-4402-9b1f-472876233841&MKod=6c64f47e-aad2-48bc-8208-16abf36cd244&dil=0 |date=2016-03-04 }} {{tr}} * Ölümünün 60. Yılında Mehmet Emin Resulzade — Türkistan Gündemi — TRT Avaz [https://www.youtube.com/watch?v=-w3LLxHwuHY izlə] * Mehmet Emin Resulzade — Adriyatik'ten Çin'e Tarih Yazanlar — TRT Avaz [https://www.youtube.com/watch?v=JccFkaxsHEw izlə] * Zamanın sorağında — [[Mədəniyyət TV]] [https://www.youtube.com/watch?v=3duCPbB5pcU izlə] * Bədirlənmiş mAY — [[ANS TV]] [https://www.youtube.com/watch?v=fpEneGN-Ca4 izlə] * İstiqlal tariximizdən — [[İctimai TV (Azərbaycan)|İctimai TV]] [https://www.youtube.com/watch?v=mQxqgJvqkgg izlə] * Alın yazısı — ANS TV — izlə: [https://www.youtube.com/watch?v=XnDWzOPDslo] [https://www.youtube.com/watch?v=u2EaNWjG7QQ] * Nuru Paşa — ANS TV — [https://www.youtube.com/watch?v=ND0Qrq1kwWE izlə] * Aprel səhəri — ANS TV — [https://www.youtube.com/watch?v=sj1aG0gnZPg izlə] * Şəxsiyyət vəsiqəsi: Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (24.05.2015) — ANS TV — [https://www.youtube.com/watch?v=MIttRQbwwD0 izlə] * [[Əzablı yollar (film, 1995)]] — [https://www.youtube.com/watch?v=vGW8Z01kmSw izlə] {{tr}} * [[Son iclas (film, 2018)]] — [https://www.youtube.com/watch?v=RFXZfZkgU6k izlə] ==== Ədəbiyyatda ==== * [[Nəsiman Yaqublu]]. Məmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: Gənclik, 1991<ref>{{Cite book|title= Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensklopediyası|page=363-364}}</ref>; * [[Vaqif Sultanlı]]. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ədəbi dünyası. Bakı: BDU nəşri, 1993; * [[Elçin (yazıçı)|Elçin]]. Məmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: Şərq-Qərb, 1994; * Vaqif Sultanlı. Ağır yolun yolçusu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyatı və ədəbi fəaliyyəti. Bakı: Azərnəşr, 1996; * [[Xaləddin İbrahimli]]. Azərbaycan Siyasi Mühacirəti (1918–1991). Bakı: Elm, 1996; * [[Teyyub Qurban]]. Dönməzlik. Bakı: Şirvannəşr, 1997; * Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918-1920): 1998-ci il mayın 12-13-də Azərbaycan Dövlət Dillər İnstitutunda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 80 illik yubileyinə həsr edilmiş elmi-nəzəri konfransın materialları (elmi red.: Q.Quliyev, M.Məmmədli). Bakı: Gənclik, 1998; * [[Xəqani Məmmədov (tarixçi)|Xaqani Məmmədov]]. Aydınlarımızın istiqlal mücadiləsi. Bakı: Biznes Universiteti, 1999; * Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan Milli İstiqlal mübarizəsi və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: "TS" firmasının mətbəəsi, 2001; * [[Şamil Qurbanov]]. Məmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: Nurlan, 2001; * Axund Hacı Soltan Əlizadə. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və İslam: mülahizələr, şərhlər. Bakı, 2003; * Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və ictimai-siyasi ideallar. M.Ə.Rəsulzadənin 120-illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları (28 yanvar 2004-cü il) (red. [[Hamlet İsaxanlı|H.İsaxanlı]]). Bakı: Xəzər Universiteti, 2005; * [[Müstəqil Ağayev]]. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə: ictimai-siyasi və fəlsəfi görüşləri. Bakı: Nurlan, 2006; * Azərbaycan publisistikası antologiyası (tərt. ed. C.Bəydili (Məmmədov). Bakı: Şərq-Qərb, 2007; * Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan-Polşa əlaqələrində Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin rolu. Bakı: Adiloğlu, 2007; * Faiq Ələkbərov. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü. Bakı: Elm, 2007; * Novxanı sərvətimiz, şəxsiyyətlərimizdir (təsisçi və baş red. V.Ağayev; red. Ə.Əlimədətoğlu, Hacı Arif Bahadıroğlu, N.Qəhrəmanlı). Bakı: Zərdabi nəşriyyat-poliqrafiya MMC, 2010; * Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan mühacirət irsi (materialları haz., ön sözün müəl. və elmi red. N.Yaqublu). Bakı: Elm və təhsil, 2011; * Teyyub Qurban. Dönməzlik. Bakı: Qanun, 2011; * [[Nikpur Cabbarlı]]. Azərbaycan mühacirət nəsri. Bakı: Elm və təhsil, 2011; * [[Aydın Balayev]]. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: Adiloğlu, 2011; * Aydın Balayev. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: Çıraq, 2012; * Xaləddin İbrahimli. Azərbaycan mühacirəti tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2012; * Teyyub Qurban. Ömür yolları. Bakı: OL, 2013; * Nəsiman Yaqublu. [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ensiklopediyası]]. Bakı: Kitab Klubu, 2013; * Nəsiman Yaqublu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ensiklopediyası. Bakı: "OL" MMC, 2013; * Nəsiman Yaqublu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: Mütərcim, 2014; * Vaqif Sultanlı. İstiqlal sevgisi. Bakı: Elm və təhsil, 2014; * Teyyub Qurban. Bir kərə yüksələn bayraq. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olmasının 130 illliyinə həsr olunur. Bakı: OL MMC, 2014; * Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Biblioqrafiya (materialları toplayıb nəşrə haz., giriş sözün müəl. və red. N.Yaqublu). Bakı: Kitab Klubu, 2015; * Nəcibə Bağırzadə. Uzaqdakı yaxınlar. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ailəsi və doğmalarına. Bakı: MBM, 2015; * Xaləddin İbrahimli. Azərbaycan mühacirəti tarixi. İstanbul: TEAS Press, 2015; * [[Bədirxan Əhmədov|Bədirxan Əhmədli]]. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı: təşəkkülü, problemləri, şəxsiyyətləri. Bakı: Elm və təhsil, 2017; * Təranə Məmmədqızı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin bədii yaradıcılığı. Bakı: Avropa, 2017; * Mühacirət irsimizdən: Məhəmmədəmin Rəsulzadənin otuz məktubu (tərt. ed. və ön söz, qeyd və şərhlərin müəl. [[Fərhad Cabbarov|F.Cabbarov]]). Bakı: CBS, 2018; * XX əsr Azərbaycanın görkəmli dövlət qurucuları (ön söz müəll. Ə.Həsənov; nəşrin red. İ.Quliyev). Bakı: Zərdabi LTD, 2018; * Əsgər Rəsulov. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucuları. Bakı: Elm və təhsil, 2018; * Azərbaycan Cümhuriyyəti: tarixi, siyasi və ədəbi-kulturoloji müstəvidə. Azərbaycan Cümruriyyətinin (1918-1920) yaranmasının 100 illiynə həsr olunur. (tərt. ed., nəşrə haz., elmi red. və ön söz müəl. V.Sultanlı). Bakı: Nurlar, 2018; * Nəsiman Yaqublu. Cümhuriyyət qurucuları. 100 il. Bakı: Nurlar, 2018; * [[Giorgi Mamulia]], [[Ramiz Abutalıbov]]. Odlar yurdu. Azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizədə Azərbaycan mühacirətinin siyasi tarixi (1920–1945). İstanbul: TEAS Press, 2018; * Xatirə Qocayeva. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda təhsilin demokratikləşdirilməsi uğrunda mübarizədə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin rolu. Bakı: Mütərcim, 2018; * Nəcibə Bağırzadə. Vətən ayrısı Rəsulzadələr. Bakı: Ecoprint, 2018; * Aydın Balayev. Məmməd Əmin Rəsulzadə. Qürbətdə Vətən davası. 1922–1943. Bakı: Pergament, 2019; * Həbibulla Manaflı. Milli vicdanımızı dirçəldən böyük ideoloq. Bakı: Elm və təhsil, 2019; * Aydın Balayev. Məmməd Əmin Rəsulzadə və XX əsrin başlanğıcında Azərbaycan millət-dövlətinin yaranması. Bakı: Jeko Print, 2020; * I Beynəlxalq Rəsulzadə qiraətləri. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin irsi müstəqillik, demokratiya və dövlətçilik dəyərləri sistemində (nəşrə hazırlayanı və red. [[Solmaz Rüstəmova-Tohidi|S.Rüstəmova-Tohidi]]). Bakı: Təhsil, 2022; * Faiq Ələkbərli. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sosial-fəlsəfi görüşləri: milli həmrəylik və azərbaycançılıq. Bakı: Elm və təhsil, 2022. === Xaricdə === * 1993-cü ildə Ankarada tikilmiş məktəb-liseyə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin adı verilərək, "Mehmet Emin Resülzade Anadolu Lisesi" adlandırılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://mehmeteminresulzadeal.meb.k12.tr/tema/index.php|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180601220743/http://mehmeteminresulzadeal.meb.k12.tr/tema/index.php|archivedate=2018-06-01|title=ANKARA / ÇANKAYA - Mehmet Emin Resulzade Anadolu Lisesi|author=|date=|publisher=mehmeteminresulzadeal.meb.k12.tr|accessdate=2018-06-01|language={{tr}}}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.azadliq.org/a/sefirlik-resulzade-yildirim/27755041.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160801015244/http://www.azadliq.org/a/sefirlik-resulzade-yildirim/27755041.html|archivedate=2016-08-01|title=“Eşitmişik, səfirlik Rəsulzadənin adına görə bizimlə əlaqə qurmur”|author=|date=2016-05-24|publisher=azadliq.org|accessdate=2018-05-29|language=az|url-status=live}}</ref> * Cəbəci Əsri qəbiristanlığında Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin qəbirin üstündə, Ankara bələdiyyəsi tərəfindən, memorial ucadılmışdır. Memorialın yanında Azərbaycan Respublikasının və Türkiyə Cümhuriyyətinin bayraqları dalğalanır. * 2018-ci ildə Türkiyədə yaşayan azərbaycanlı iş adamı [[Mübariz Mənsimov]] [[Palmali Şirkətlər Qrupu]]na aid olan gəmiyə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin adını vermiş və təntənəli sürətdə açılış mərasimi keçirmişdir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.moderator.az/news/252918.html |access-date=2019-01-19 |archive-date=2019-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190206220918/http://www.moderator.az/news/252918.html |url-status=dead }}</ref> ==== Kitablar ==== * [[Feyzi Ağüzüm|Feyzi Aküzüm]]. M.Əmin Rəsulzadəyə görə çeşidli cəbhələriylə Azərbaycan istiqlal mücadiləsi ({{Dil-tr|M. Emin Resulzade'ye Göre Çeşitli Cepheleriyle Azerbaycan İstiklal Mücadelesi}}). Ankara, 1977<ref>[https://issuu.com/toluhan/docs/feyzi_ak_z_m_-_m._emin_resulzade_ye_g_re_azerbayca/1 Feyzi Aküzüm. M. Emin Resulzade'ye Göre Çeşitli Cepheleriyle Azerbaycan İstiklal Mücadelesi. Mart, 1977 — Ankara. M. Emin Resulzade'nin ölüm yıldönümü münasibetiyle, Azerbaycan Kültür Derneği tarafından düzenlenen anma töreninde yapılan konuşma] </ref>; * [[Səbahəddin Şimşir]]. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Türkiyədəki həyatı, fəaliyyətləri və düşüncələri ({{Dil-tr|Mehmet Emin Resulzade'nin Türkiye'deki hayatı, fealiyetleri və düşünceleri}}). Ankara: Türk Kültürü Araştırmaları Enstitüsü, 1995; * Aydın Balayev. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (1884–1955) ({{Dil-ru|Мамед Эмин Расулзаде (1884–1955)}}). Moskva: Флинта, 2009; * Ramiz Abutalıbov. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və Qafqaz Konfederasiyası ({{Dil-ru|Мамед Эмин Расулзаде и Кавказская Конфедерация}}). Moskva: Социально-политическая МЫСЛЬ, 2011; * Ə.M.Topçubaşi və M.Ə.Rəsulzadə. Məktubklaşma, 1923–1926-cı illər ({{Dil-ru|А.М. Топчибаши и М.Э. Расулзаде. Переписка. 1923–1926 гг.}}). Tərtib edən, ön sözün və izahların müəllifi [[Salavat İsxakov]]. Moskva, Социально-политическая МЫСЛЬ, 2012; * Səbahəddin Şimşir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə: həyatı və şəxsiyyəti ({{Dil-tr|Mehmet Emin Resulzade: hayatı ve şahsiyeti}}). İstanbul: Doğu kütüphanesi, 2012. * Aydın Balayev. Məmməd Əmin Rəsulzadə. Qürbətdə Vətən davası. 1922–1943 ({{Dil-ru|Мамед Эмин Расулзаде. На чужих берегах. 1922–1943}}). Moskva: Маска, 2013; * Giorgi Mamulia, Ramiz Abutalibov. Odlar yurdu. Azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizədə Azərbaycan mühacirətinin siyasi tarixi (1920–1945) ({{Dil-ru|Страна огней. В борьбе за свободу и независимость. Политическая история азербайджанской эмиграции. 1920-1945 гг.}}). Bakı: CBS, 2014; * Nəsiman Yaqublu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ensiklopediyası ({{Dil-ru|Энциклопедия Мухаммеда Эмина Расулзаде}}). Moskva: Маска, 2015; * Nəsiman Yaqublu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ensiklopediyası ({{Dil-tr|Mehmet Emin Resulzade Ansiklopedisi}}). Ankara: Nergiz Matbaası, 2015; * Giorgi Mamulia, Ramiz Abutalibov. Odlar yurdu. Azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizədə Azərbaycan mühacirətinin siyasi tarixi (1920–1945) ({{Dil-tr|Ateş Ülkesi. Özgürlük ve Bağımsızlık Savaşında Azerbaycan Muhaceret Tarihi (1920–1945)}}). İstanbul: TEAS Press, 2018; * [[Ömər Özcan]]. Bir vətəndən bir vətənə. Rusiya müsəlmanlarından türk elm, fikir və siyasət həyatına töhfə verənlər ({{Dil-tr|Bir Vatandan Bir Vatana. Rusya Müslümanlarından Türk İlim, Fikir ve Siyaset Hayatına Katkıda Bulunanlar}}). İstanbul: Dergah Yayınları, 2018; * Səbahəddin Şimşir. Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz: Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ({{Dil-tr|Bir Kere Yükselen Bayrak Bir Daha İnmez: Mehmet Emin Resulzade}}). İstanbul: Post Yayınevi, 2019; * Sibəl Dəmirci. Türk siyasi və düşüncə həyatında Rusiya türkləri ({{Dil-tr|Türk Siyasi ve Düşünce Hayatında Rusya Türkleri}}). İstanbul: Post Yayınevi, 2020; * E. Burak Atmaca. Sovetlərə müxalifət. Türk siyasi mühacirlərinin bolşevik və türk inqilablarına baxışı (1923–1934) ({{Dil-tr|Sovyetlere Muhalefet. Türk Siyasi Muhacirlerinin Bolşevik ve Türk Devrimlerine Bakışı (1923–1934)}}). Karakum Yayınevi, 2020; * Giorgi Mamulia, Ramiz Abutalibov. Odlar yurdu. Azərbaycan mühacirətinin siyasi tarixi (1920–1940) ({{Dil-fr|Entretenir la flamme. Une histoire politique de l’émigration azerbaïdjanaise [1920–1940]}}). Paris: Maisonneuve&Larose, Hemisphères Editions, 2022; * [[Yavuz Akpınar]]. Bayraqlaşan şəxsiyyət Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Cümhuriyyətin 100 illiyinə ərmağan ({{Dil-tr|Bayraklaşan Şahsiyet Mehmet Emin Resulzade. Cumhuriyetin 100. Yılına Armağan}}). İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, 2022. == Mənbə == === Ədəbiyyat === * {{kitab3|müəllif=|nəşriyyat=Adiloğlu|hissənin linki=|başlıq=Zaqafqaziya Seyminin müsəlman fraksiyası və Azərbaycan Milli Şurası iclaslarının protokolları 1918-ci il|link=https://ebooks.az/view/v6eob7dE.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=2006|səhifə=216|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Müsəlman fraksiyası və Milli Şura}} * {{kitab3|müəllif=[[Oqtay Əsədov]], [[Rafael Cəbrayılov]]|hissə=|hissənin linki=|başlıq=Azərbaycan Respublikasının Parlamenti|orijinal=|link=http://www.ebooks.az/view/yUqhT54I.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=|il=2008|cild=|səhifə=|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Parlament}} * {{kitab3|müəllif=|nəşriyyat=Azərbaycan nəşriyyatı|hissənin linki=|başlıq=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920), Parlament (Stenoqrafik hesabatlar). I kitab|link=http://www.ebooks.az/view/uSjb49G5.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİ YANINDA BAŞ ARXİV İDARƏSİ|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=1998|səhifə=976|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Stenoqramlar 1}} * {{kitab3|müəllif=|nəşriyyat=Azərbaycan nəşriyyatı|hissənin linki=|başlıq=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920), Parlament (Stenoqrafik hesabatlar). II kitab|link=https://web.archive.org/web/20201010214527/http://ebooks.azlibnet.az/book/fLKYkg6Q.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİ YANINDA BAŞ ARXİV İDARƏSİ|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=1998|səhifə=992|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Stenoqramlar 2}} * {{kitab3|müəllif=[[Nəsiman Yaqublu]]|nəşriyyat=[[Nurlar nəşriyyatı|“NURLAR” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi]]|hissənin linki=|başlıq=Cümhuriyyət qurucuları|link=https://www.bp.com/content/dam/bp/country-sites/az_az/azerbaijan/home/pdfs/documents/cumhuriyyet-kitab.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=2018|səhifə=504|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Cümhuriyyət Qurucuları}} * {{kitab3|müəllif=[[Nəsiman Yaqublu]]|nəşriyyat=|hissənin linki=|başlıq=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası|link=http://www.anl.az/el/Kitab/2015/Azf-276310.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=2013|səhifə=504|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası}} * {{kitab3|müəllif=[[Cəmil Həsənli]]|il=2009|tiraj=|doi=|isbn=978-9952-455-00-7|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=|hissə=|yer=[[Bakı]]|nəşr=|cavabdeh=Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi|vikimənbə=|link=http://anl.az/el/h/azf-255960.pdf|başlıq=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin xarici siyasəti (1918–1920)|hissənin linki=|ref=Cəmil Həsənli 2}} * {{kitab3|müəllif=[[Cəmil Həsənli]]|il=1993|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=|hissə=|yer=[[Bakı]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=|başlıq=Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində (1918–1920-ci illər),|hissənin linki=|ref=Cəmil Həsənli 3}} * {{kitab3|müəllif=[[Nəsib Nəsibli]]|il=1996|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=304|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Ay-Ulduz nəşriyyatı|hissə=|yer=[[Bakı]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://ebooks.az/book_aCjNkKTz.html|başlıq=Azərbaycanın xarici siyasəti (1918–1920)|hissənin linki=|ref=Nəsib Nəsibli}} * {{kitab3|müəllif=[[Ramiz Abutalıbov]]|il=2006|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Moskva SJS Media|hissə=|yer=[[Moskva]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=http://anl.az/el_ru/kniqi/2016/2-772521.pdf|başlıq=Годы и встречи в Париже|hissənin linki=|ref=Ramiz Abutalıbov}} * {{kitab3|müəllif=[[Ramiz Abutalıbov]]|il=2017|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=3|nəşriyyat=|hissə=|yer=[[Moskva]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://www.ebooks.az/view/K6rXd4h9.pdf|başlıq=Парижский архив 1919–1940: в 4 кн: 1924–1940|hissənin linki=|ref=Ramiz Abutalıbov 2}} * {{kitab3|müəllif=[[Ramiz Abutalıbov]]|il=2012|tiraj=|doi=|isbn=978-5-91579-077-2|seriya=|səhifələr=280|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Социально-политическая МЫСЛЬ|hissə=|yer=[[Moskva]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://ebooks.az/book_8EUYKtWm.html?lang=en|başlıq=А.М. Топчибаши: документы из личных архивов: 1903–1934 гг.|hissənin linki=|ref=Ramiz Abutalıbov 3}} * {{kitab3|müəllif=Əlimərdan bəy Topçubaşov|il=1998|tiraj=|doi=|isbn=978-5-91579-077-2|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Azərnəşr|hissə=|yer=[[Bakı]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://www.ebooks.az/book_ymvBlqpi.html|başlıq=Paris məktubları|hissənin linki=|ref=Paris məktubları}} * {{kitab3|müəllif=[[Tadeuş Svetoxovski]]|il=2004|tiraj=|doi=|isbn=978-0-521-52245-8|seriya=|səhifələr=272|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Cambridge University Press|hissə=|yer=|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://books.google.az/books/about/Russian_Azerbaijan_1905_1920.html?id=cozSOSsv7ZsC&redir_esc=y|başlıq=Russian Azerbaijan, 1905–1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community|hissənin linki=|ref=Tadeuş Svetoxovski}} * {{kitab3|müəllif=Oliver Henri Radkey|il=1989|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Cornell University Press|hissə=|yer=|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://archive.org/details/russiagoestopoll00radk|başlıq=Russia goes to the polls : the election to the all-Russian Constituent Assembly, 1917|hissənin linki=|ref=Oliver Henri Radkey}} * {{kitab3|müəllif=Ronald Qriqor Sani|il=2019|tiraj=|doi=|isbn=978-0-691-65703-5|seriya=|səhifələr=448|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Princeton University Press|hissə=|yer=|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://books.google.az/books?id=k1mYDwAAQBAJ&pg=PA178&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|başlıq=The Baku Commune, 1917–1918: Class and Nationality in the Russian Revolution|hissənin linki=|ref=Ronald Qriqor Sani}} * {{kitab3|müəllif=Boris Şteyn|il=1949|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=QOSPOLİTİZDAT|hissə=|yer=|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=http://militera.lib.ru/research/shtein_be01/index.html|başlıq="Русский вопрос" на парижской мирной конференции (1919–1920 гг.)|hissənin linki=|ref=Boris Şteyn}} * {{kitab3|müəllif=|il=1998|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=560|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Azərbaycan Nəşriyyatı|hissə=|yer=|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://ebooks.az/book_WTjCsobN.html|başlıq=Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты|hissənin linki=|ref=Qanunverici aktlar}} * {{kitab3|müəllif=[[Ramiz Abutalıbov]], Giorgi Mamulia|il=2014|tiraj=|doi=|isbn=978-9952-485-3-1|seriya=|səhifələr=584|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=CBS Polygraphic Production|hissə=|yer=[[Bakı]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://ebooks.az/book_KIfdT23G.html?lang=ru|başlıq=Страна огней: в борьбе за свободу и независимость|hissənin linki=|ref=Ramiz Abutalıbov, Giorgi Mamulia}} * {{kitab3|müəllif=|il=2012|tiraj=|doi=|isbn=978-5-91579-071-0|seriya=|səhifələr=240|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Социально-политическая МЫСЛЬ|hissə=|yer=[[Moskva]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://ebooks.az/book_1acHuWDf.html|başlıq=Кавказская Конфедерация в официальных декларациях, тайной переписке и секретных документах движения "Прометей"|hissənin linki=|ref=Qafaz Konfederasiyası}} * {{kitab3|müəllif=[[Akif Aşırlı]]|il=2009|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=[[Elm və təhsil (nəşriyyat)|Elm və təhsil]]|hissə=|yer=[[Bakı]]|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://www.ebooks.az/book_4Z260hLS.html|başlıq=Azərbaycan Mətbuatı Tarixi (1875–1920)|hissənin linki=|ref=Akif Aşırlı 2}} * {{kitab3|müəllif=|il=2008|tiraj=|doi=|isbn=978-9952-448-41-2|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=5|nəşriyyat=[[Elm (nəşriyyat)|Elm]]|hissə=|yer=Bakı|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=http://anl.az/el/Kitab/254489.pdf|başlıq=AZƏRBAYCAN T A R İ X İ 1900-1920-ci illər|hissənin linki=|ref=Azərbaycan tarixi}} * {{kitab3|müəllif=[[Mirzə Bala Məmmədzadə]]|il=1938|tiraj=|doi=|isbn=|seriya=|səhifələr=|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=|hissə=|yer=Berlin|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=|başlıq=Milli Azərbaycan Hərəkatı|hissənin linki=|ref=Hakan Krımlı}} * {{kitab3|müəllif=[[Lətif Şüküroğlu]]|hissə=|hissənin linki=|başlıq=Cümhuriyyət hökuməti repressiya məngənəsində.|link=|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=|il=2000|cild=2|səhifə=|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Lətif Şüküroğlu}} * {{kitab3|müəllif=R.A.Vəkilov|nəşriyyat=Elm nəşriyyatı|hissənin linki=|başlıq=ИСТОРИЯ ВОЗНИКНОВЕНИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ|link=http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/rubooks/vekilov.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=1998|səhifə=|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Vəkilov}} * {{kitab3|müəllif=Əliyev M|nəşriyyat=|hissənin linki=|başlıq=Azərbaycan Demokratik Respublikası. Azərbaycan hökuməti — 1918–1920|link=|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=1990|səhifə=|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=M.Əliyev}} * {{kitab3|müəllif=Məmmədzadə N.|nəşriyyat=|hissənin linki=|başlıq=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin iqtisadi kursunun formalaşdırılmasında siyasi partiyaların rolu. "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tarixinin aktual problemləri" beynəlxalq elmi sessiyasının materialları.|link=|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=28 aprel 2003|səhifə=|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Məmmədzadə}} * {{kitab3|müəllif=[[Altay Göyüşov]]|nəşriyyat=|hissənin linki=|başlıq=1917–1920-ci illərdə Şimali Qafqaz dağlılarının azadlıq uğrunda mübarizəsi|link=https://web.archive.org/web/20201010214527/http://ebooks.azlibnet.az/book/fLKYkg6Q.pdf|vikimənbə=|cavabdeh=|nəşr=|yer=[[Bakı]]|hissə=|cild=|il=2000|səhifə=352|sütunlar=|səhifələr=|seriya=|isbn=|doi=|tiraj=|ref=Göyüşov}} * {{kitab3|müəllif=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə|il=2012|tiraj=|doi=|isbn=978-9952-453-20-1|seriya=|səhifələr=596|sütunlar=|səhifə=|cild=|nəşriyyat=Elm Nəşriyyatı|hissə=|yer=|nəşr=|cavabdeh=|vikimənbə=|link=https://www.ebooks.az/view/ez6NC5dl.pdf|başlıq=Əsərləri: III cild: 1915 - 1916|hissənin linki=|ref=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə}} * "Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və ictimai-siyasi ideallar". [[Xəzər Universiteti Nəşriyyatı]], Bakı, 2005. ISBN 9952-20-028-5. * Şamil Qurbanov. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı, 2001. * Tadeuş Svyataçovski. Rusiya və Azərbaycan. Sərhədyanı bölgə keçid dövründə.[[Xəzər Universiteti Nəşriyyatı|Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı]], Bakı, 2000. ISBN 5-7843-0015-6 * Janet Afary. The Iranian Constitutional Revolution, 1906–1911. Columbia University Press, 1996. * "Məhəmməd Əmin Rəsulzadə – 1884–1955" Aydın Balayev. Moskva, 2009. [http://vivo-book.com/blog/Kitab/Aydin_Balayev-MEResulzade%20(vivo-book.com).pdf] === İstinadlar === <div style="height:25em; overflow:auto; border:2px solid #202020"> {{İstinadlar|2}} </div> == Həmçinin bax == {{Vikilər | commons = Category:Mahammad Amin Rasulzade | wikispecies = | wikt = | b = | s = Müəllif:Məhəmməd Əmin Rəsulzadə | q = Məhəmməd Əmin Rəsulzadə | n = | m = }} * [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin heykəli (Novxanı)]] * [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Ensiklopediyası]] * [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Fondu]] * [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (qəsəbə)|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə qəsəbəsi]] == Xarici keçidlər == * {{cite web |url=http://www.azadliq.info/40704.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160405082050/http://www.azadliq.info/40704.html |archivedate=2016-04-05 |title=Milli Şura Rəsulzadənin işığına toplaşdı FOTO/VİDEO |author= |date=2014-01-28 |publisher=[[Azadlıq (qəzet)|azadliq.info]] |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=http://musavat.com/news/gündəm/MƏRəsulzadənin-İrandakı-fəaliyyəti_180648.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140307155418/http://musavat.com/news/g%C3%BCnd%C9%99m/M%C6%8FR%C9%99sulzad%C9%99nin-%C4%B0randak%C4%B1-f%C9%99aliyy%C9%99ti_180648.html |archivedate=2014-03-07 |title=M. Ə. Rəsulzadənin İrandakı fəaliyyəti |author=[[Nəsiman Yaqublu]] |date=2014-01-28 |publisher=[[Yeni Müsavat (qəzet)|musavat.com]] |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=http://musavat.com/news/g%C3%BCnd%C9%99m/M%C6%8FR%C9%99sulzad%C9%99nin-T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki-f%C9%99aliyy%C9%99ti_180794.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180530004925/http://musavat.com/news/g%C3%BCnd%C9%99m/M%C6%8FR%C9%99sulzad%C9%99nin-T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki-f%C9%99aliyy%C9%99ti_180794.html |archivedate=2018-05-30 |title=Nəsiman Yaqublu Rəsulzadənin Türkiyədəki fəaliyyətindən yazır |author=Nəsiman Yaqublu |date=2014-01-29 |publisher=musavat.com |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=http://525.az/site/?name=xeber&news_id=31349 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180530005522/https://525.az/site/?name=xeber&news_id=31349 |archivedate=2018-05-29 |title=Azadlıq mücadiləsinin və mücahidlərinin haqqını verən kitab |author=[[Ömər Özcan]] |date=2014-12-25 |publisher=525.az |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=https://www.azadliq.org/a/26884453.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180529235858/https://www.azadliq.org/a/26884453.html |archivedate=2018-05-29 |title=Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin vəfatından 60 il keçir (Fotolar) |author= |date=2015-03-06 |publisher=[[Azadlıq Radiosu|azadliq.org]] |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=https://www.azadliq.org/a/27353431.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161109174620/http://www.azadliq.org/a/27353431.html |archivedate=2016-11-09 |title=Rəsulzadənin nadir fotosu |author=[[Sevda İsmayıllı]] |date=2015-11-09 |publisher=azadliq.org |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=https://www.azadliq.org/a/159256.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180530001856/https://www.azadliq.org/a/159256.html |archivedate=2018-05-30 |title=Rəsulzadənin unudulan nəvəsi unudulmaz babasından danışır |author= |date=2016-01-31 |publisher=azadliq.org |accessdate=2018-05-30 |language=az }} [http://www.azadliq.org/audio/25514801.html Dinlə]; [https://web.archive.org/web/20180530002142/https://www.azadliq.org/a/25514801.html Arxivdən dinlə] * {{cite web |url=https://www.azadliq.org/a/27037168.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180530002412/https://www.azadliq.org/a/27037168.html |archivedate=2018-05-30 |title=Rəsulzadənin 3 dildə «Biblioqrafiya»sı nəşr edildi |author= |date=2015-05-26 |publisher=azadliq.org |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=http://teleqraf.com/news/art/77101.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180530003323/http://teleqraf.com/news/art/77101.html |archivedate=2015-11-21 |title=Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Novxanıdakı ata yurdundan reportaj |author=Sərvər Şirin |date=2015-11-19 |publisher=[[Gündəlik Teleqraf (qəzet)|teleqraf.com]] |accessdate=2018-05-29 |language=az }} * {{cite web |url=http://525.az/site/?name=xeber&news_id=15260#gsc.tab=0 |archiveurl=https://archive.today/20170805203905/http://525.az/site/?name=xeber&news_id=15260%23gsc.tab=0#gsc.tab=0 |archivedate=2017-08-05 |title=Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin soyağacı haqqında |author=[[Ədalət Tahirzadə]] |date=2014-02-01 |publisher=525.az |accessdate=2017-08-06 |language=az |url-status=live }} * {{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=DC8HUaCv9yU |title=Cəmil Həsənli: "Rəsulzadə və Azərbaycan Cümhuriyyəti" |author=[[Cəmil Həsənli]] |date=2012-03-20 |publisher=[[YouTube]]/[[Azad Fikir Universiteti]] |accessdate=2018-05-30 |language=az }} * {{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=j-cVWpaE_uA |title=Rəsulzadə kimdir? Tarixçilərin gözü ilə |author=Azadlıq Radiosu |date=2014-01-30 |publisher=[[YouTube]] |accessdate=2018-05-30 |language=az }} * {{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=3-RAObj6YmQ |title=Hökumətin Rəsulzadə hekayəsi |author=Azadliq Radiosu |date=2013-11-26 |publisher=YouTube |accessdate=2018-05-30 |language=az }} {{Azərbaycan dövlət başçıları}} {{Müsavat Partiyası başqanları}} {{1920-ci ilə qədər Azərbaycanda siyasi fəaliyyət}} {{Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri}} {{Azərbaycan milliyətçiliyi}} {{Məşrutə hərəkatına təsir edən şəxslər}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] [[Kateqoriya:Müsavat Partiyası başqanları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı publisistlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı tərcüməçilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı dövlət xadimləri]] [[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]] [[Kateqoriya:Türk milliyətçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan antikommunistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı siyasi mühacirlər]] [[Kateqoriya:Türkiyəyə köçən azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Rəsulzadələr]] [[Kateqoriya:Ümumrusiya Müəssislər Məclisinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Nicat Cəmiyyətinin sədrləri]] o9km34mse72n9bxjtg7ipt6e93w3w6z 0 24350 6557970 6551105 2022-08-01T11:46:35Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Dövlət xadimi}} '''Əhməd bəy Həsən bəy oğlu Ağaoğlu''' və ya '''Əhməd bəy Ağayev''' və ya '''Əhməd Akif Ağaoğlu'''<ref>[https://www5.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt1/Cilt1.pdf TBMM Albümü 1. Cilt (1920–1950)]</ref> ({{Dil-tr|Ahmet Ağaoğlu}}; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] və [[Türkiyə]] [[ictimai xadim]]i, [[siyasətçi]]si, [[jurnalist]]i, [[pedaqoq]]u, [[yazıçı]]sı<ref>{{kitab3 | müəllif = Əbdülhüseyn Ənbiya oğlu | başlıq = XX əsrin 100 görkəmli azərbaycanlısı | link = https://web.archive.org/web/20190320210313/http://files.preslib.az/projects/azerbaijan/gl6.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Sumqayıt nəşriyyatı | il = 2002 | cild = | səhifə = 10 | səhifələr = 237 | isbn = | doi = | ref = }}</ref>, [[Türkologiya|türkoloqu]]<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 469 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> və [[Liberal Atatürkçülük|liberal Kamalizmin]] banisi.<ref>{{cite web |url = https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/31809/tez2222.pdf?sequence=1 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20210705225814/https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/31809/tez2222.pdf?sequence=1 |archivedate = 2021-07-05 |title = Kemalizm və Türk İnqilabı Atatürk Çağı Düşünənlərinin Gözü ilə |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = |url-status = live }}</ref> [[Fransa]]da təhsil aldıqdan sonra geri qayıdıb 1896-cı ildə Şuşada ilk kitabxana, qiraətxana açıb.<ref name=":10">{{kitab3 | müəllif = [[Yusif Vəzir Çəmənzəminli]] | başlıq = [[Yusif Vəzir Çəmənzəminli]] əsərləri üç cilddə. | link = https://web.archive.org/web/20190328070148/http://anl.az/el/alf4/chyv_e3.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Avrasiya Press | il = 2005 | cild = III | səhifə = 394 | səhifələr = 440 | isbn = 9952-421-07-7 | doi = | ref = }}</ref> 1897-ci ildə [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|H.Z.Tağıyev]]in dəvəti ilə [[Bakı]]ya gəlib, [[Kaspi (qəzet)|"''Kaspi''" qəzetində]] məqalələr yazıb. O, həmçinin [[Əli bəy Hüseynzadə|Ə.Hüseynzadə]] ilə birlikdə [[Həyat (qəzet)|"''Həyat''" qəzetinə]] də redaktorluq edib.''<ref name=":11" /><ref>{{cite web |url = https://milliyyet.info/2019/06/15/m%c9%99h%c9%99mm%c9%99d-%c9%99min-r%c9%99sulzad%c9%99-agaoglu-%c9%99hm%c9%99d/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190715075631/https://milliyyet.info/2019/06/15/m%C9%99h%C9%99mm%C9%99d-%C9%99min-r%C9%99sulzad%C9%99-agaoglu-%C9%99hm%C9%99d/ |archivedate = 2019-07-15 |title = Məhəmməd Əmin Rəsulzadə – Əhməd Ağaoğlu |author = |date = |work = |publisher = milliyyet.info |accessdate = |language = |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = https://milliyyet.info/2017/12/03/ehmed-bey-agaoglunun-sosial-iqtisadi-dusunceleri/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190715130124/https://milliyyet.info/2017/12/03/ehmed-bey-agaoglunun-sosial-iqtisadi-dusunceleri/ |archivedate = 15 iyul 2019 |title = Əhməd bəy Ağaoğlunun sosial-iqtisadi düşüncələri |author = Əli Qurbanlı |date = |work = |publisher = Milliyyət Araşdırmalar Mərkəzi |accessdate = |language = }}</ref> 1905-ci ildə çar hökumətinə və [[Daşnaksütun|daşnak]] ermənilərə qarşı mübarizə aparmaq üçün gizlin [[Difai Partiyası|"Difai" təşkilatını]] qurub.<ref name=":12" /> Bir müddət sonra çar hökuməti tərəfindən təqib olunan Əhməd bəy aylarla dostlarının evində gizlin yaşadıqdan sonra həbs olunmamaq üçün 1908-ci ilin sonlarında [[İstanbul]]a köçməli olur.<ref name=":13" /><ref name=":14" /> Türk Ocağı milli hərəkatının aparıcı siması olan Ağaoğlu bu hərəkat tərəfindən keçirilmiş konqresə prezident seçilir. Sonradan gənc türklərin [[İttihad və Tərəqqi|İttihad və Tərəqqi Partiyasına]] daxil olur. Süleymaniyyədə kitabxana direktoru, "Türk yurdu" jurnalının redaktoru olmaqla yanaşı [[İstanbul Universiteti]]ndə Türk-monqol tarixindən və rus dilindən dərs deyir.<ref name=":9" /> 1918-ci ildə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin köməyinə gəlmiş [[Qafqaz İslam Ordusu]] komandanının siyasi müşaviri olmuşdur.<ref name=":15" /> 26 dekabr 1918-ci ildə Zəngəzur qəzasından bitərəf nümayəndə olaraq [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü]] seçilir.<ref name=":16" /> Daha sonra üzvlükdən imtina edir. Cümhuriyyətin [[Paris Sülh Konfransı|Paris Sülh Konfrası]]nda iştirak etmək üçün göndərdiyi nümayəndə heyətinin tərkibində Ağaoğlu da var idi.<ref name=":17" /><ref name=":18" /> Lakin İstanbula çatanda [[İttihad və Tərəqqi|İttihad və Tərəqqi Partiyasının]] digər rəhbərlərilə birgə ingilislər tərəfindən həbs olunaraq [[Malta]] adasına sürgün olunur.<ref name=":19" /> Sürgündən qayıtdıqdan sonra Ankaradakı Mətbuat İnformasiya İdarəsinə rəhbərlik etmiş,<ref name=":20" /> "Hakimiyyəti-milliyyə" qəzetinin baş redaktoru olmuş, ikinci və üçüncü çağırış [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nə deputat seçildikdən sonra [[Mustafa Kamal Atatürk]]ün xarici məsələlər üzrə siyasi məsləhətçisi olmuşdur.<ref>{{kitab3 | müəllif = Fahri Sakal | başlıq = Ağaoğlu Ahmet Bey’in Demokrasi Anlayışı | link = https://web.archive.org/web/20190320214646/http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-34/agaoglu-ahmet-beyin-demokrasi-anlayisi | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi | il = Mart 1996 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]]nin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə Əhməd bəy Ağaoğlu [[Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin siyahısı]]na daxil edilmişdir.<ref name="ARNK-2019-211">{{cite web |url=https://nk.gov.az/az/document/3685/ |title="“Əsərlərin dövlət varidatı elan edilməsi Qaydaları”nın və “Əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin və dövlət varidatı elan edilən filmlərin Siyahısı”nın təsdiq edilməsi haqqında" [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]]nin [[7 may]] [[2019-cu il]] tarixli, 211 nömrəli Qərarı |date=2019-05-11 |publisher=nk.gov.az |accessdate=2019-05-13 |language=az |archive-date=2020-11-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201124112548/https://nk.gov.az/az/document/3685/ |url-status=live }}</ref> == Əsli == Əhməd bəy Ağaoğlu 1869-cu ildə [[Azərbaycan]]ın [[Şuşa|Şuşa şəhəri]]ndə dünyaya gəlib. Atası Mirzə Həsən bəy [[Qarabağ]]ın Qurdlar elindən idi. Bu tayfa [[XVIII əsr]]də bütünlüklə etnik Azərbaycan türklərinin yaşadığı [[Ərzurum]]dan köç edib [[Gəncə]]yə gəlmiş, daha sonra isə Qarabağa yerləşmişlər. Atası Mirzə Həsən bəy varlı pambıqçı fermer idi. Ata tərəfinə Mirzə titulunun verilməsi ailənin ziyalı təbəqəsindən olduğunu göstərir. Babası Mirzə İbrahim [[Şuşa]]nın ən məşhur alimlərindən olub. O, xəttat idi və türk dilində şeirlər yazırdı. Eyni zamanda əmiləri də [[türk dili]]ndən başqa [[Fars dili|fars]], [[Ərəb dili|ərəb]] və [[Rus dili|rus]] dillərini bilirdilər.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Yusif Akçura]]|başlıq=Türkçülüyün tarixi|link=https://web.archive.org/web/20190401150146/http://elibrary.bsu.az/yenii/kitabxana/1397744129.pdf|cavabdeh=|yer=Bakı|nəşriyyat=|il=2006|cild=|səhifə=112|səhifələr=144|isbn=|doi=|ref=}}</ref> Anası Tazə xanım Şuşanın Sarıcaalı elindən Rəfi bəyin qızı, Zeynalabdin bəy Rəfibəyovun bacısı idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Babamdan Hatıralar | link = https://web.archive.org/web/20190328072540/http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/41121/001615327001.pdf?sequence=1&isAllowed=y | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Zerbamat nəşriyyat evi | il = 1940 | cild = | səhifə = 152-158 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> == Təhsili == === Orta təhsili === Əhməd bəy Ağaoğlu xatirələrində göstərir ki, təhsilində anasının və əmisinin böyük rolu olub. Əmisi Mirzə Məmməd Əhməd bəyin müctəhid olmasını istəyərək ona 6 yaşından fars və ərəb dilləri üzrə müəllimlər tutur. İlk dövrlər məhəllə məktəbində təhsil alan Ağaoğlu anasının təşəbbüsü ilə gizlincə rusca dərslər də alır. Anasının dindar olmasına baxmayaraq axundlardan, mollalardan xoşu gəlmədiyini yazan Əhməd bəy Ağaoğlu anasının bu görüşlərinin onun təhsilinin istiqamətini [[Nəcəf]]dən, [[Kərbəla]]dan [[Sankt-Peterburq|Peterburqa]], [[Paris]]ə, doğru dəyişdiyini yazır.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Babamdan Hatıralar | link = https://web.archive.org/web/20190328072540/http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/41121/001615327001.pdf?sequence=1&isAllowed=y | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Zerbamat nəşriyyat evi | il = 1940 | cild = | səhifə = 68 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> 1881-ci ildə [[Şuşa]]da altı siniflik [[Şuşa real məktəbi|real məktəbi]] açıldıqdan sonra Qarabağ canişini müsəlman əhalini [[Xurşidbanu Natəvanın sarayı|Xurşidbanu Natəvanın evinə]] toplayaraq uşaqlarını bu məktəbə qoymalarını istəyir. Atası da canişinə söz verərək onu [[Şuşa real məktəbi]]nə göndərir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Babamdan Hatıralar | link = https://web.archive.org/web/20190328072540/http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/41121/001615327001.pdf?sequence=1&isAllowed=y | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Zerbamat nəşriyyat evi | il = 1940 | cild = | səhifə = 70 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Bu məktəbdəki müəllimlərindən ikisinin, tarix müəllimi olan Şineyovski və riyaziyyat müəllimi olan Palekarpın ona böyük təsiri olmuşdur. Hər iki müəllim [[Çar Rusiyası|çar]] rejiminə qarşı idi və işlədikləri məktəbdə də inqilabi təbliğat aparırdılar. Ağaoğlu da həyatında ilk dəfə qərb ideologiyası ilə bu məktəbdə tanış olur. Xatirələrində Əhməd bəy yazır ki, bu məktəb şəhərin erməni məhəlləsində yerləşirdi, 45 şagirddən yalnız beşi müsəlman uşağı idi. Erməni şagirdlərin bu azlığa qarşı münasibəti çox aqressiv olmuş, müsəlmanları daim incitmişlər. Bu mühitə dözməyən şagirdlərin dördü məktəbi tərk etmiş, yalnız Əhməd təhsilini uğurla başa vura bilmişdir. Öz xatirələrində Əhməd bəy bu hadisələri belə təsvir edir:<ref name=":5">{{kitab3|müəllif=[[Yusif Akçura]]|başlıq=Türkçülüyün tarixi|link=https://web.archive.org/web/20190401150146/http://elibrary.bsu.az/yenii/kitabxana/1397744129.pdf|cavabdeh=|yer=Bakı|nəşriyyat=|il=2006|cild=|səhifə=114|səhifələr=144|isbn=|doi=|ref=}}</ref> {{sitat|Bu beş adamın illərlə davam edən təhsili zamanı erməni uşaqlarından çəkdiklərini sözlə ifadə etmək imkansızdır. Tənəffüsdə biz, beş türk uşağı cəld tərpənib arxamızı divara dayamağı böyük bir fərasət hesab edirdik. Yüzlərlə erməni uşağı birdən üzərimizə hücum edir, birisi başımızdan papağı alıb atır, digərləri təpiklə dörd, beş altun qiymətində olan Buxara dərisini torpaqlar üzərində yuvarlayırlar. Bəziləri qiymətli və çoxu dəvə yunundan tikilmiş paltarlarımızın ətəklərindən yapışır, o yan-bu yana çəkir, parçalayır, bəzəklərini sökür, müqavimət göstərmək istəsək, yumruq, şillə, təpiklər altında bizi əzirdilər. Bəzən üstümüzə bir böhtan atır, birləşib şahid olur, bizi haqsız yerə cəzalandırırdılar. Yoldaşlarımdan çoxu dayana bilməyib məktəbi tərk etdilər. Son sinfə qədər türklərdən bir mən dayana bildim.}} Daha sonra orta məktəbin VI sinfini bitirən Əhməd bəy Ağaoğlu VII və sonuncu sinifləri [[Tiflis]]dəki 1 saylı gimnaziyada oxuyur. Özünün yazdığına görə Tiflis gimnaziyasında ancaq bir nəfər türk var idi ki, o da Əhməd bəy Ağaoğlu idi. Tiflisdə təhsil aldığı dövrdə dostlarının təkidi ilə "Narodnik" cəmiyyətinin gizli toplantılarında iştirak edir. Bu toplantılar Ağaoğlunun düşüncəsində dərin izlər buraxır. Tiflisdə gimnaziyanı müvəffəqiyyətlə bitirdikdən sonra Əhməd bəy Ağaoğlu fərqlənmə diplomu və üç yüz rubl mükafatla Şuşaya qayıdır.<ref name=":5" /> Bütün yayı dayısı ilə birlikdə yaylaqda keçirdikdən sonra Peterburqa təhsil almağa gedir. === Ali təhsili === ==== Peterburq dövrü ==== [[Fayl:Solda Əli bəy Hüseynzadə, ortada Əlimərdan bəy Topçubaşi. Peterburq.jpg|200px|thumb|right|Solda [[Əli bəy Hüseynzadə]], ortada [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], sağda [[Nəsir bəy Tahirov]] ([[Sankt-Peterburq]], 1887)]] 1887-ci ilin avqustunda ali təhsil almaq üçün Peterburqa gedən Ağaoğlu bir xristian ailəsinin evində kirayəşin olur. Həmin ailə Ağaoğlunun türk olduğunu biləndə çox təəccüblənir. Çünki o günədək ali təhsil üçün Peterburqa erməni və xristian əsilli digər xalqların gəncləri gəlirdi. Ailə türklərdən təhsil almaq üçün buraya gələn heç kimi tanımırdı. Ermənilərin və digər xristianların türklərdən əvvəl təhsil aldıqlarını bilən Ağaoğlu ailənin bu təəccübünə haqq qazandırırdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = "Babamdan Hatıralar" | link = https://web.archive.org/web/20190328072540/http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/41121/001615327001.pdf?sequence=1&isAllowed=y | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Zerbamat nəşriyyat evi | il = 1940 | cild = | səhifə = 91-93 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Peterburqda tanış olduğu qafqazlı gənclər Ağaoğlunu Qafqazlı Tələbələr Birliyinin yataqxanasına aparırlar. O, burada dörd nəfər türkün olduğunu öyrənir. Bu türklərdən biri sonralar Azərbaycanın Paris təmsilçisi olacaq [[Əlimərdan bəy Topçubaşov|Əlimərdan Topçubaşov]], digəri isə [[Əhməd Hüseynzadə|keçmiş Qafqaz Şeyxülislamı]]nın nəvəsi [[Əli bəy Hüseynzadə]] idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əli Heydər Bayat | başlıq = "Hüseyinzade Ali Bey" | link = | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Atatürk Kültür Merkezi yayınları | il = 1998 | cild = | səhifə = | səhifələr = 410 | isbn = 975161029X | doi = | ref = }}</ref> Digər iki türk tələbə isə yol mühəndisliyi ixtisası üzrə təhsil alırdılar. Ağaoğlu Texnoloji İnstitutunun bütün imtahanlarını uğurla verir. Yalnız sonuncu – cəbr imtahanında məsələni proqramdan kənar həll etməsi və professorun Ağaoğlunu yəhudi sanaraq cavab düzgün olduğu halda qəbul etməməsi onu məyus etmişdi. Professorun bu davranışı gənc Ağaoğluda ruslara qarşı böyük nifrət hissi yaratmışdı. Daha sonra yazdığı xatirələrində həmin günləri belə təsvir etmişdir:<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Dilqəm Əhməd]] | başlıq = Şuşa, Peterburq və Paris xatirələri | link = | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = Çapar yayınları | il = 2019 | cild = | səhifə = 69 | səhifələr = 124 | isbn = 978-9952-8356-4-9 | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Mənə qarşı edilən haqsızlıq məni yandırıb yaxırdı. Xəyal qırıqlığına bir də izzəti-nəfs qırıqlığı qarışıb məni yandırırdı. Hiddətim o dərəcə idi ki, bütün Rusiyanı bir qaşıq suda boğmağa hazır idim. Çardan tutmuş nihilistinə, universitetindən professoruna, mətbuatından ədəbiyyatına, dilindən elminə qədər rus adı, rus qoxusu daşıyan hər kəsə, hər şeyə qarşı dərin bir nifrət, bir qeyz, ədavət bəsləyirdim. Xeyr, xeyr, mən burada qala bilmərəm. Mən Peterburqda yaşaya bilmərəm. Mütləq getməliyəm. Fəqət hara, necə? 19 yaşım ancaq olardı. Ah, o yaşın verdiyi yüksək cəsarət, hərarət, laqeydlik və təşəbbüskarlık! Bir səs içimdən “Paris, Paris” deyə hayqırdı. Bəli, Parisə gedəcəyəm. Orada oxuyacağam, oranın universitetini bitirəcəyəm və bu surətlə həm ruslardan yandırıcı bir qisas alacağam, həm də izzəti-nəfsimi yüksək dərəcədə təmin etmiş olacağam.}} ==== Paris dövrü ==== 8 yanvar 1888-ci ildə Əhməd bəy [[Paris]]ə çatır.<ref>{{kitab3 | müəllif = Xaləddin Sofiyev | başlıq = Şərq-Qərb mədəniyyətləri və Əhməd Bəy Ağaoğlu | link = | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = Ocaq | il = 2004 | cild = | səhifə = | səhifələr = 240 | isbn = 9952-415-00-1 | doi = | ref = }}</ref> Qatarda gələrkən tanış olduğu bir xanım ona daha çox Rusiyadan gələn qonaqların qaldığı Hotel de Peterburqa getməyi məsləhət görür. Parisdə heç bir tanışı olmayan və fransızca bilməyən Əhməd bəy otelə üz tutur. Lakin otel xərclərinin çox olacağı ilk gündən bəlli olur. Otelin işçisi dostları vasitəsilə onu Parisdə oxuyan iki gürcü tələbə ilə tanış edir. Gürcü tələbələr isə Əhməd bəyə kirayə otaq tapmağa kömək edirlər.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = [[Şuşa, Peterburq və Paris xatirələri]] | link = | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = Çapar nəşriyyat evi | il = 2019 | cild = | səhifə = 74-78 | səhifələr = 124 | isbn = 9789952835649 | doi = | ref = }}</ref> Bir yaşlı qadının kirayə verdiyi otaqda yerləşdikdən sonra Əhməd bəy fransızca öyrənməyə başlayır. Bir müddət sonra pulu bitdiyi üçün borca düşür. Daha sonra isə evdən göndərilən pulla borclarını ödəyən Əhməd bəy Rue de Glacier küçəsində yerləşən bir pansiyona yerləşir. Burada 2 iranlı və 3 misirli ilə tanış olur. Onların məsləhəti ilə College de France və École des Hautes Études Pratiques (Tətbiqi tədqiqat ali məktəbi) mühazirələrinə girməyə başlayır. College de France mühazirələrində hər həftə fransız filosof və tarixçi [[Ernest Renan]], Tətbiqi tədqiqat ali məktəbində isə "Şərq xalqlarının tarixi" mövzusunda Ceyms Darmsteter mühazirələr deyirdilər. Hər iki şəxs Ağaoğlunun formalaşmasında böyük rol oynamışlar. 1888–1889-cu dərs ilində Əhməd bəy [[Sarbonna Universiteti]]ndə hüquq təhsili almağa başlayır. Lakin onun maraq dairəsi yalnız hüquqla yekunlaşmır. O, şərq sivilizasiyalarının və dinin tarixinə maraq salaraq Şərq dilləri məktəbinə gedir. Burada şərq dilləri üzrə ekspertlər Çarlz Şefer və Barber de Meynarddan dərslər alır. Daha sonra Ceyms Darmsteterin məsləhəti [[Ernest Renan]]ın Culyetta Adama məktubu ilə qapalı ziyalı klubuna daxil olur. Culyetta Adam "La Nouvelle Revue" jurnalının təsisçisi, redaktoru və eyni zamanda ziyalı klubunun da təşkilatçısı idi. Bu qapalı klubda Fransanın elm və sənət insanları toplaşıb müxtəlif siyasi, elmi, tarixi, fəlsəfi müzakirələr aparırdılar. 1891–1893-cü illər ərzində Əhməd bəyin "La Nouvelle Revue" jurnalında "İran cəmiyyəti" adı altında silsilə yazıları çap olunur. 1892-ci ildə [[London]]da keçirilən Beynəlxalq Şərqşünaslıq Konqresində "Şiə dinində məzdəki inancları" mövzusunda məruzə etmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Şahnəzər Hüseynov | başlıq = Əhmədbəy Ağaoğlunun dünyagörüşü | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Azərnəşr | il = 1998 | cild = | səhifə = 6 | səhifələr = 106 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Məruzənin mətni sonralar [[Kembric Universiteti]]nin xərci ilə bir neçə qərb dilində çap olunmuşdur.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Əziz Mirəhmədov]] | başlıq = Əhməd bəy Ağaoğlu | link = http://www.ebooks.az/view/xKq2zR5P.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Ərgünəş | il = 2014 | cild = | səhifə = 31 | səhifələr = 264 | isbn = 978-9952-8239-0-5 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 54-75 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> == Fəaliyyəti == Əhməd bəy "''Jurnal de Debat''", "''Revü Been''", "''Nouvye Revyü''" kimi fransız mətbuat orqanlarında ictimai-siyasi mövzularda yazılarını nəşr etdirirdi. Fransada qələmə aldığı yazılarını "''Kafkaz''", "''[[Şərqi-Rus (qəzet)|Şərqi Rus''" qəzetl]]ərinə göndərirdi. 1894-cü ildə Fransadakı təhsilini bitirdikdən sonra Tiflisə gəlir. İki il müddətində burada yerli gimnaziyaların birində fransız dilindən dərs deyir. Bununla yanaşı "Kavkaz" qəzeti ilə də əməkdaşlığını davam etdirir. 1896-cı ildə isə Şuşaya geri dönür.<ref>{{kitab3 | müəllif = A.Holly Shissler | başlıq = İki Imparatorluk Arasinda. Ahmet Ağaoğlu ve Yeni Türkiye | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = İstanbul Bilgi Universitesi Yayinlari | il = 2005 | cild = | səhifə = 186 | səhifələr = 369 | isbn = 9789756176214 | doi = | ref = }}</ref> Şuşada [[Şuşa real məktəbi]]ndə fransız dilində dərs deməyə başlayır. Burada o ilk kitabxana, qiraətxana açır. Məhz buna görə Şuşada el arasınad ona Firəng Əhməd ləqəbi verilir. Lakin o Şuşanı tərk etdikdən sonra həmin qiraətxana və kitabxana öz fəaliyyətini dayandırır.<ref name=":10" /> Əhməd bəy Ağaoğlu fikirlərini təbliğ etmək üçün qəzet çapının önəmini anlayırdı. Lakin 1891-ci ildə [[Kəşkül (qəzet)|"Kəşkül" qəzeti]] bağlandıqdan sonra 1891-ci ildə Qafqaz Senzura Komitəsi tərəfindən Azərbaycanca qəzetlərin çap olunmasına qadağa qoyuldu. Halbuki eyni dövrdə Çar Rusiyasının ərazisində ermənicə və gürcücə fəaliyyət göstərən 19 qəzet mövcud idi. İki milyondan çox olan Azərbaycan türkləri isə 1903-cü ilə qədər bu hüquqlarından məhrum idilər. Hətta [[XIX əsr]]in sonunda Azərbaycanca qəzet çap etmək üçün icazə almağa çalışan [[Məhəmməd Şahtaxtinski]]yə Rusiya İmperiyasının Çap İşləri üzrə Baş idarəsinin rəisi Solovyev demişdi ki:<ref>{{cite news |title = |author = [[Məhəmməd Şahtaxtinski]] |url = |publisher = Tiflisskiy listok qəzeti |date = 1905 |accessdate = |language = {{dil-ru|}} |archiveurl = |archivedate = }}</ref>/ {{sitat|Mən qətiyyən Azərbaycan dilində qəzetin çap olunmasına icazə verə bilmərəm. Sizin xalqınızın nəyinə lazımdır qəzet? Sizin ziyalılarınız rus dilində oxumalıdırlar, sadə azərbaycanlılar isə qoy qoyunlarını otarsınlar.}} Yalnız 1896-cı ildə [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]] [[Kaspi (qəzet)|"Kaspi" qəzetini]] alıb Azərbaycan ziyalılarının öhdəsinə verir. Və "Kaspi" qəzeti milli ziyalılarımızın rus dilli tribunasına çevrilir. Redaktoru [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]]<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Cəmil Həsənli]] | başlıq = Tarixi şəxsiyyətin tarixi: Əlimərdan bəy Topçubaşov | link = | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = ADA | il = 2010 | cild = | səhifə = 76 | səhifələr = 588 | isbn = 2000335297968 | doi = | ref = }}</ref> olan qəzetdə [[Əli bəy Hüseynzadə]], [[Həsən bəy Zərdabi]], [[Firidun bəy Köçərli]] kimi ziyalılarımızın məqalələri çap olunurdu. 1897-ci ildə Əhməd bəy [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]]in dəvəti ilə "Kaspi" qəzetində fəaliyyət göstərmək üçün Bakıya gəldi. Bakıya köçdükdən sonra qəzetdə yazdığı yazılar daha çox müsəlman cəmiyyətindəki problemlərlə, cəmiyyətdəki qadınların problemləri ilə bağlı idi. Əhməd bəy məqalələrində milli qurtuluşa gedən yolun cəmiyyətin mədəni və təhsili inkişafından keçdiyini bildirirdi. Qadın azadlığı ideyalarını yayan və bunu azadlıq mücadiləsinin əsas faktoru kimi göstərən Ağaoğlu Azərbaycan ziyalıları arasında qadına bərabər hüquqların verilməsinə çağıran ilk ziyalılardan idi. Ağaoğlunun "Kaspi" qəzetində məqalələr yazması qəzetin daha da populyarlaşmasına səbəb oldu. Fərqli dövrlərdə qəzetin tirajı 10 minə çatırdı bu isə gündəlik qəzet üçün böyük uğur idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = A.Holly Shissler | başlıq = İki Imparatorluk Arasinda. Ahmet Ağaoğlu ve Yeni Türkiye | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = İstanbul Bilgi Universitesi Yayinlari | il = 2005 | cild = | səhifə = 205 | səhifələr = 369 | isbn = 9789756176214 | doi = | ref = }}</ref> Qəzetdə çıxan "İslam dünyasında qadın", "İslam, axund və hatifülqeyb" adlı silsilə yazılarında islam dünyasından bəhs edirdi. "İslam dünyasında qadın" adlı işində o qeyd edirdi ki "''azad qadınsız milli inkişaf ola bilməz''". "İslam, axund və hatifülqeyb" əsərində isə o islamdakı məzhəblərin çoxluğunu tənqid edib qeyd edir ki, islama ən çox axundlar və mollalar zərər vurublar. Bu yazı din xadimləri tərəfindən xoş qarşılanmır və nəticədə Ağaoğlu haqqında ölüm fətvası verilir. Oğlu Səməd Ağaoğlunun yazdıqlarına görə Əhməd bəy 6 ay evə qapanır və bu müddətdə onun evini polis mühafizə edir. Yalnız Tağıyevin işə qarışması onu bu vəziyyətdən xilas edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Babamdan Hatıralar | link = https://web.archive.org/web/20190328072540/http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/41121/001615327001.pdf?sequence=1&isAllowed=y | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Zerbamat nəşriyyat evi | il = 1940 | cild = | səhifə = 154-155 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Əhməd bəy qadınların geriliyini və istifadə olunan əlifbanı müsəlman dünyasının iki əsas düşməni və sağalmaz yarası sayırdı. O, "İslama görə və islamiyyətdə qadın" əsərində qeyd edirdi ki:<ref>{{kitab3 | müəllif = Mübariz Süleymanlı | başlıq = Əhməd Ağaoğlunun "İslama görə və islamiyyətdə qadın" əsərinə elmi-tənqidi yanaşmalar | link = http://anl.az/el/Kitab/2014/Azf-256198.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Letterpress MMC | il = 2008 | cild = | səhifə = 83 | səhifələr = 145 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Yalnız azad, müstəqil düşüncəyə malik ana və övrət olduğu halda, müsəlman qadını, öz sosial funksiyalarını məqsədyönlü tərzdə həyata keçirə bilər; yalnız bu şərtlə o, öz övladlarında xarakter və iradə tərbiyə edib, ictimai həyat üçün vacib olan hiss və düşüncələri tətbiq etməyə qadirdir.}} 1905-ci ildə Əhməd bəy Ağaoğlu [[Bakı Şəhər Duması|Bakı şəhər duması]]nın üzvü seçilib 1909-cu ilə qədər burada fəaliyyət göstərir. Bu dövr ərzində şəhərin bir çox problemlərinin həllinə nail olmuşdur. Fəaliyyət göstərdiyi dövrdə təhsil komissiyasının üzvü və [[Bakı kommersiya məktəbi|Bakı Kommersiya Məktəbi]]nin Qəyyumluq Şurasının üzvü olmuşdur.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 140 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> 1905-ci ilin 18 fevral tarixində Rusiya çarının əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması və dövlət quruculuğunun möhkəmləndirilməsi haqqında verdiyi qərardan sonra 1905-ci ilin 15 mart tarixində Azərbaycan ziyalıları təkliflərini müzakirə etmək üçün Tağıyevin evində toplaşırlar. Onlar Azərbaycan türklərinin tələb və təkliflərini Peterburqa çatdırmaq üçün nümayəndə heyəti formalaşdırırlar. Nümayəndə heyətinə Əhməd bəy Ağaoğlu, [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], [[Əli bəy Hüseynzadə]] daxil idilər. Peterburqa çatdıqdan sonra Ağaoğlu burada 1905-ci il hadisələri ilə bağlı "Sankt Peterburqskie Vedomosti" qəzetində "Bakı hadisələri ilə bağlı həqiqətlər" adlı məqaləsini çap etdirir.<ref>{{cite news |title = Правда о бакинских событиях |author = Əhməd bəy Ağaoğlu |url = |publisher = Санкт-Петербургские ведомости |date = 21-22 aprel 1905-ci il |accessdate = |language = {{dil-ru|}} |archiveurl = |archivedate = }}</ref> Bu məqalənin yazılması çox vacib idi, çünki bütün Rusiya mətbuatında 1905-ci il hadisələrində ermənilər əzilən tərəf kimi göstərilirdi. Ağaoğlunun məqaləsi isə həqiqətləri faktlarla oxuculara çatdırırdı. 1905-ci ilin 16 aprel tarixində Əhməd bəy Ağaoğlu, [[Əli bəy Hüseynzadə|Əli bəy Hüseyinzadə]] və [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]]un imzası ilə Qafqaz canişininə məktub göndərilir. Məktubda onlar Azərbaycan dilində "Həyat" qəzetinin çap olunmasını istəyirdilər. 22 aprel tarixində onların istəyinə müsbət cavab verilir. 7 iyun 1905-ci ildə [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]]in dəstəyi ilə [[Həyat (qəzet)|"Həyat" qəzeti]]nin ilk sayı işıq üzü gördü.<ref name=":11">{{kitab3 | müəllif = Vüqar İmanov | başlıq = Ali Merdan Topçubaşı (1865–1934) Lider Bir Aydın ve Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Temsili | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi | il = 2003 | cild = | səhifə = 33 | səhifələr = 303 | isbn = 9755182020 | doi = | ref = }}</ref> Həyat qəzetindən ayrılandan sonra Əhməd bəy Ağaoğlu [[İsa bəy Aşurbəyov]]un maliyyə dəstəyi ilə gündəlik [[İrşad (qəzet)|"İrşad" qəzeti]]ni təsis edir.<ref>{{cite web |url = https://dilqemehmed.wordpress.com/2014/04/14/%C9%99hm%C9%99d-agaoglunun-%C9%99li-b%C9%99y-huseynzad%C9%99y%C9%99-m%C9%99ktublari/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190522132737/https://dilqemehmed.wordpress.com/2014/04/14/%C9%99hm%C9%99d-agaoglunun-%C9%99li-b%C9%99y-huseynzad%C9%99y%C9%99-m%C9%99ktublari/ |archivedate = 22 may 2019 |title = Əhməd Ağaoğlunun Əli Hüseynzadəyə məktubları |author = [[Dilqəm Əhməd]] |date = 14 aprel 2014 |work = |publisher = dilqemehmed.wordpress.com |accessdate = |language = }}</ref> Və 1905-ci ildən 1908-ci ilə qədər bu qəzetə rəhbərlik edir. Tezliklə qəzetin tirajı 3 minə çatır. [[Tadeuş Svetoxovski]]yə görə qəzet eyni dövrdə çap olunan digər qəzetlərə nisbətən cəmiyyətin problemlərini daha radikal formada işıqlandırıdı. Məhz buna görə də qəzet [[II Əbdülhəmid]] tərəfindən [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövləti]]ndə qadağan edilmişdir.<ref>{{cite news |title = |author = |url = |publisher = [[İrşad (qəzet)|İrşad]] |date = 1907 23 fevral |accessdate = |language = |archiveurl = |archivedate = }}</ref> 1905-ci ildə [[İllarion Vorontsov-Daşkov]] Qafqaz canişini təyin edildikdən sonra ermənilərə dəstək verməyə başlayır. Canişinin dəstəyinə arxalanan ermənilər 1905-ci ilin avqust ayında Bakı neft mədənlərində baş vermiş böyük yanğından sonra guya mədənlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün sənaye bölgəsində yerləşən Bakı kəndlərinin köçürülməsini təklif edirlər. İş o həddə çatır ki məsələ Rusiya İmperiyasının nazirlər komitəsində belə müzakirə edilir. Yerli əhalinin maraqlarını qorumaq üçün Əhməd bəy Ağaoğlu və [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]] [[Sankt-Peterburq]]a yollanırlar. Onların səyi nəticəsində 35 gün davam edən müzakirələrdən sonra Bakı kəndlərinin əhalisinin köçürülməsinin qarşısı alınır.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Yusif Akçura]]|başlıq=Türkçülüyün tarixi|link=https://web.archive.org/web/20190401150146/http://elibrary.bsu.az/yenii/kitabxana/1397744129.pdf|cavabdeh=|yer=Bakı|nəşriyyat=|il=2006|cild=|səhifə=122|səhifələr=144|isbn=|doi=|ref=}}</ref> 1905-ci ildə baş vermiş [[Erməni-azərbaycanlı qırğınları (1905-1906)|soyqırım]] zamanı ermənilər aktiv şəkildə bütün Rusiya və eləcə də digər xarici mətbuatda dezinformasiya yaymaqla məşğul idilər. Halbuki müsəlmanların itkiləri qat qat artıq idi. Dövri mətbuatda hətta mövcud olmayan erməni şəhərlərinin müsəlmanlar tərəfindən dağıdılması haqqında yazılar belə gedirdi. Məhz əsl həqiqətləri insanlara çatdırmaq üçün və baş verənləri faktlarla sübut etmək üçün Əhməd bəy Ağaoğlu "Sankt Peterburqskie Vedomosti" qəzetində "Bakı hadisələri ilə bağlı həqiqətlər" adlı məqaləsini çap etdirir. Bu məqalədən sonra bəzi erməni müəlliflər belə hadisələrlə bağlı mətbuatda yalan məlumatların yayıldığını etiraf etmişlər. 1906-cı ilin fevral ayında Tiflisdə Qafqazın canişini Voronsov-Daşkovun təşəbbüsü ilə erməni-müsəlman qırğınlarına son qoymaq məqsədilə sülh konfransı keçirilmişdir. Həmin konfransda müsəlman nümayəndələri Əhməd bəy Ağaoğlu, [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], [[Adil xan Ziyadxanov]] və başqaları "[[Daşnaksütun|Daşnaksutyun]]" partiyasının niyyətlərini ifşa etmiş, onun Cənubi Qafqazda törədilən qırğınların, terrorçuluğun təşkilatçısı və icraçısı olduğunu göstərmiş, rəsmi hökumət dairələrinin bu təşkilatın əməllərinə göz yumduğunu sübuta yetirmişdilər.<ref>{{cite web |url = http://tarixinstitutu.az/page/80/kutleviqirgin |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190510102547/http://tarixinstitutu.az/page/80/kutleviqirgin |archivedate = 10 may 2019 |title = 1905-1906-cı illər kütləvi qırğınları |author = Nazim Mustafa |date = |work = |publisher = tarixinstitutu.az |accessdate = |language = }}</ref> Öz son çıxışında Əhməd bəy bunları demişdi:<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Əhməd bəy Ağaoğlu Seçilmiş Əsərləri | link = https://web.archive.org/web/20190510101038/http://www.anl.az/el/a/aeb_se.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = [[Şərq-Qərb nəşriyyatı]] | il = 2007 | cild = | səhifə = 15 | səhifələr = 392 | isbn = 978995234034 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = [[Məmməd Səid Ordubadi]] | başlıq = [[Qanlı illər (kitab)|Qanlı illər]] | link = https://web.archive.org/web/20190510103618/https://www.academia.edu/30707129/M.S.Ordubadi_--_Qanl%C4%B1_ill%C9%99r | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = "Qafqaz" nəşriyyat evi | il = 2007 | cild = | səhifə = 93 | səhifələr = 184 | isbn = 9952-432-05-4 | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Biz deyirik ki, əgər doğrudan doğruya sülh istəyirsiniz, başqa təşəbbüslərlə bərabər gərək terroru da götürəsiniz. Buna cavabında bizə deyirlər ki, siz daşnaksutyundan danışırsınız. Bizim fikrimizdə əsla daşnaksutyun yox idi. Biz deyirik ki, terror götürülsün. Lakin ermənilərin xəyalına daşnaksutyun gəlir. Görünür ki, daşnaksutyunun bu terrorla əlaqəsi vardır. Lakin yenə təkrar edirəm ki, bizim daşnaksutyun ilə işimiz yoxdur. Yoxdur! Çünki keçən gün cənab Xatisov öz bəlağətli və fəsahətli çıxışında aşkar dedi ki, bu daşnaksutyun Rusiyanın böyük şəxslərinin, generallarının və hətta Qafqaz canişini həzrətlərinin fikir və əqidələrinə qulluq edir və on beş ildir ki, təşkil olunub və onun qoşunu, xəzinəsi, soldatı da vardır. Biz müsəlman vəkilləri bunu eşidəndə təəccüb və heyrət barmağımızı dişimizə tutub öz-özümüzə fikir etdik: indi ki, belədir, indi ki, bir müsəlləh partiya on beş ildən bəri təşkil olunub və hökumət adamları bunu bilib də, nəinki əlac etməyir, bəlkə onunla həməqidədirlər, bizim istər hökumətdən, istər ermənilərdən belə partiyanın götürülməyini təmənna etməyimiz faydasızdır. Biz ancaq özümüz öz əlacımızı edək. Bizim də gərək mükəmməl və müsəlləh partiyalarımız olsun. Bizim də gərək daşnaksutyunlarımız olsun. Bir hökumət ki, bir tərəfdən belə işlərə dözür, gərək o biri tərəfdən də dözə, yoxsa ki, hərc-mərc olar.}} 1906-cı ilin avqust ayında Şuşaya gələn Əhməd bəy Azərbaycanlı ziyalıları toplayaraq bölgədəki vəziyyəti müzakirə edir. Onun təklifi ilə [[Difai]] partiyası yaradılır.<ref name=":12">{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = Мамед Эмин Расулзаде Политический Портрет | link = http://www.anl.az/el_ru/kniqi/2014/2-827938.pdf | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = KitabKlubu.org | il = 2014 | cild = | səhifə = 191 | səhifələr = 504 | isbn = 978-9952-824-57-5 | doi = | ref = }}</ref> Rəsmi olaraq partiya "Qafqaz Ümummüsəlman Müdafiə Komitəsi" adlanırdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[İradə Bağırova]] | başlıq = Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века (1900–1917) | link = https://web.archive.org/web/20190510112204/http://www.ebooks.az/view/yJbvXi8c.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = [[Elm nəşriyyatı]] | il = 1997 | cild = | səhifə = 170 | səhifələr = 336 | isbn = 5–8066–0767–4 | doi = | ref = }}</ref> Partiyanın bölmələri və ya komissiyaları Azərbaycanın və cənubi Qafqazın demək olar ki, bütün şəhərlərində və qəzalarında, hətta Vladiqafqazda da yaradılmışdı. Partiyanın qəza bölmələrinin yaradılmasında Əhməd bəy bilavasitə iştirak edirdi. Bu məqsədlə o, bütün Qarabağı gəzmiş və "bütün müsəlmanları partiyanın ətrafında sıx birləşməyə" təşviq etmişdir. Partiyanın təşkilatçıları [[Dağıstan]]dakı Azərbaycanlı əhali arasında da təşviqat aparırdı.<ref>{{cite news |title = Difai Partiyasının yaranması |author = Eldar Əzizov |url = http://anl.az/down/meqale/adalet/2011/fevral/160838.htm |publisher = [[Ədalət qəzeti]] |date = 19 fevral 2011 |accessdate = |language = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190510112942/http://anl.az/down/meqale/adalet/2011/fevral/160838.htm |archivedate = 10 may 2019 }}</ref> Əhməd bəy fəaliyyətinə görə təqib olunduğu üçün bir müddət gizlənməyə məcbur olur. Öz xatirələrində həmin günləri belə təsvir edir:<ref>{{kitab3|müəllif=[[Yusif Akçura]]|başlıq=Türkçülüyün tarixi|link=https://web.archive.org/web/20190401150146/http://elibrary.bsu.az/yenii/kitabxana/1397744129.pdf|cavabdeh=|yer=Bakı|nəşriyyat=|il=2006|cild=|səhifə=124|səhifələr=144|isbn=|doi=|ref=}}</ref> {{sitat|Şiddətlə təqib edilənlər arasında idim. İş o dərəcəyə gəldi ki, artıq yalnız özümün deyil, ailəmin də rahatlıq və sakitliyi qaçırılmağa başlandı. 1908-ci ildə Türkiyədə inqilab olmuşdu. İş başına tanıdığım bəzi şəxslər gəlmişdi. Eyni zamanda Qafqaz ümumi valisi Kont Varantsov-Daşkov mütləq məni tutmağa və sürgün etməyə qərar vermiş görünürdü. Bunu öyrənir öyrənməz dərhal mən də qaçmağa qərar verdim və 1908-ci ilin sonuna doğru İstanbula qaçdım.}} === Osmanlı dövlətində === Aylarla dostlarının evində gizlin yaşayan Əhməd bəy təqib və mümkün həbslər səbəbindən 1909-cu ilin ortalarında [[İstanbul]]a köçməli olur.<ref name=":13">{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 236 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref><ref name=":14">{{kitab3 | müəllif = [[Vilayət Quliyev]] | başlıq = Ağaoğlular | link = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=7705&pno=36 | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Ozan nəşriyyatı | il = 1997 | cild = | səhifə = 31 | səhifələr = 236 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Ağaoğlu İstanbulda maarif sahəsində müfəttiş, sonra isə Süleymaniyyə kitabxanasının müdiri vəzifəsində çalışır. Müfəttiş işlədiyi dövrdə 4 ay ərzində İstanbulun bütün özəl, dövlət ibtidai və orta məktəblərinində olaraq öz müşahidələri əsasında mövcud vəziyyət və islahatların aparılması ilə bağlı hesabat hazırlamışdır. O düşünürdü ki, təhsildə olan problemlərin həlli ölkənin gələcəyində böyük rol oynayır.<ref>{{cite news |title = Dar ül-Hilafe'de Maarif-i lbtidaiyenin Hali ve Suret-i ıslahı |author = Əhməd bəy Ağaoğlu |url = |publisher = Sırat-ı Müstakim qəzeti 113-cü say |date = Oktyabr 1910 |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |archiveurl = |archivedate = }}</ref> 1909-cu ilin oktyabrından [[İstanbul Universiteti|İstanbul darülfünun]]da Türk-monqol tarixindən və rus dilindən dərs deyir.<ref name=":9">{{kitab3 | müəllif = Abdulla Gündoğdu | başlıq = Ümmetten Millete | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = IQ Kültür Sanat Yayıncılık | il = 2007 | cild = | səhifə = 25 | səhifələr = 352 | isbn = 9789752551565 | doi = | ref = }}</ref> Bu dövrdə Əhməd bəyin türkçülük ideyaları onun fəaliyyətinin əsas istiqamətinə çevrilir. Universitetdəki fəaliyyəti yalnız dərs keçməklə məhdudlaşmırdı. O, həm də tədrisin təşkilində və təkmilləşməsində də aktiv iştirak edirdi. 1911-ci ildə o, filologiya fakultəsinin islahatlar üzrə komissiyasının rəhbəri, daha sonra isə fakultənin dekanı seçilmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Mehmet Ali Ayni | başlıq = Darülfünun Tarihi | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Kitab Evi | il = 2007 | cild = | səhifə = 77 | səhifələr = 97 | isbn = 9789759173296 | doi = | ref = }}</ref> İşlərini qaydasına qoyduqdan sonra ailəsinə məktub yazaraq Türkiyədə qalmağı düşündüyünü qeyd edir. Həyat yoldaşı Sitarə xanım da Türkiyəyə gəlməyə razı olur. 1910-cu ildə Əhməd bəy ailəsini də İstanbula köçürür. İstanbula köçdükdən sonra jurnalistika fəaliyyətini də davam etdirmiş və 1909-cu ildən [[Kaspi (qəzet)|"Kaspi" qəzeti]]ndə "Türkiyədən məktublar", "Türkiyədə milli sual" mövzularında silsilə məqalələri çap olunmuşdur. Bundan başqa İstanbulda "Sırat-ı Müstakim", "Sebilürreşad, "Hikmet" kimi qəzet və jurnallarda da məqalələr yazmışdır. İstanbulda İran təbəələri üçün farsca çap olunan "Süruş"<ref>{{kitab3 | müəllif = Edward Granville Browne | başlıq = The Press And Poetry Of Modern Persia | link = https://web.archive.org/web/20190501081317/http://farsibg.com/library/The_Press_and_Poetry_of_Modern_Persia.pdf | cavabdeh = | yer = [[Kembric]] | nəşriyyat = [[Cambridge University Press]] | il = 1914 | cild = | səhifə = 102 | səhifələr = 348 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> və fransızca çap olunan "Le Jeune Turc" qəzetləri ilə də əməkdaşlıq etmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Ufuk Özcan | başlıq = Ahmet Ağaoğlu ve Rol Değişikliği | link = https://books.google.az/books/about/Ahmet_A%C4%9Fao%C4%9Flu_ve_rol_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi.html?id=UftkAAAAMAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Donkişot Yayınları | il = 2002 | cild = | səhifə = 89 | səhifələr = 280 | isbn = 9758627643 | doi = | ref = }}</ref> Hətta 1912-ci ildə "Tərcüman-i Hakikat" qəzetinin təsisçisi [[Əhməd Midhət]] dünyasını dəyişdikdən sonra həftəlik çap olunan bu qəzetə də bir müddət Ağaoğlu rəhbərlik etmişdir. 1912-ci ildə Əhməd bəy Ağaoğlu iki dəfə yazdığı məqalələrə görə həbs olunur və tezliklə də azad edilir. Əhməd bəy Ağaoğlu ilk öncə [[Yusif Akçura|Akçuranın]] yaratdığı Türk Dərnəyi cəmiyyətinə üzv olmuşdur. Sonradan isə o, 1911-ci ildə yaradılmış Türk Yurdu cəmiyyətinin 6 qurucusundan biri oldu. Cəmiyyətin məqsədi türk uşaqlar üçün pansiyonun açılması və türklər arasında intellektual səviyyəni artırmaq məqsədilə qəzet çap etdirmək idi.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Yusif Akçura]]|başlıq=Türkçülüyün tarixi|link=https://web.archive.org/web/20190401150146/http://elibrary.bsu.az/yenii/kitabxana/1397744129.pdf|cavabdeh=|yer=Bakı|nəşriyyat=|il=2006|cild=|səhifə=127|səhifələr=144|isbn=|doi=|ref=}}</ref> 1911-ci ilin sentyabr ayında cəmiyyət "Türk Yurdu" adlı jurnalı çap etdirməyə başladı. Ağaoğlu da jurnal üçün yazılar yazmağa başladı. Jurnalın apardığı təbliğatın nəticəsində cəmiyyətdə türküçülük ideyaları yayılmaqda idi. 1911-ci ildə Hərbi Tibbiyyə Məktəbinin 190 tələbəsi Akçuraya yeni təşkilatın yaradılması üçün məktubla müraciət etmişdilər. Daha sonra məktəbin tələbə nümayəndələri və Ağaoğlu, Akçura kimi ziyalıların iştirakı ilə Türk Ocağı təşkilatı yaradılır. Təşkilatın qurucu üzvləri arasında Ağaoğlu da yer alır. Türk Yurdu və Türk Ocağı təşkilatları bütün Türkiyə ərazisində tanınmağa başlayır. Əgər 1914-cü ildə Türk Ocağı təşkilatının 3 min üzvü var idisə 1920-ci ildə onların sayı 30 mini keçmişdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Erik Yan Zürxer | başlıq = The Unionist Factor: The Role of the Committee of Union and Progress in the Turkish National Movement 1905–1926 | link = | cavabdeh = | yer = [[Leyden]] | nəşriyyat = Brill Academic Pub | il = 1997 | cild = | səhifə = 78 | səhifələr = 202 | isbn = 9004072624 | doi = | ref = }}</ref> Hər iki təşkilatın [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]ndə böyük rolu olub. Əhməd bəy Ağaoğlu siyasi fəaliyyətinə görə 1912-ci ildə [[İttihad və Tərəqqi]] partiyasının 12 nəfərdən ibarət Mərkəzi Komitəsinin üzvü olur. 1914-cü ildə isə Osmanlı [[Məclis-i Məbusan|Məclisi Məbusanına]] [[Afyonqarahisar]] bölgəsindən deputat seçilir.<ref name=":9" /> Osmanlı dövlətində yüksək məqamlara sahib olan Ağaoğlu vətənini heç vaxt unutmamışdır. O, 1915-ci ildə [[İstanbul]]da Rusiyadakı Türk – Tatar Müsəlmanlarının Haqlarını Qoruma Komitəsinin yaradılmasında və fəaliyyətində aktiv iştirak edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = François Georgeon | başlıq = Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri / Yusuf Akçura | link = https://www.academia.edu/19884487/Fran%C3%A7ois_Georgeon_T%C3%BCrk_Milliyet%C3%A7ili%C4%9Finin_K%C3%B6kenleri_Yusuf_Ak%C3%A7ura | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Tarih Vakfı Yurt Yayınları | il = 2005 | cild = | səhifə = 196 | səhifələr = 226 | isbn = 9753330588 | doi = | ref = }}</ref> 1915-ci ildə [[Rusiya]]da yaşayan milli azlıqların Lozannada keçirilən konfransında o, Azərbaycanın təmsilçisi kimi çıxış etmişdir. [[Birinci dünya müharibəsi]] dövründə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] prezidenti [[Vudro Vilson|V.Vilsona]] ünvanlanmış Rusiya müsəlmanlarının haqlarının qorunması müraciətinə imza atanlardan biri də Əhməd bəy idi. === Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində === 1918-ci il 28 mayda [[Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi|Azərbaycan İstiqlal Bəyannaməsi]]ni elan edir. Yeni qurulmuş hökumət xalqı fiziki məhvdən qurtarmaq üçün 1918-ci il 4 iyun tarixində [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] və [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] dövləti arasında bağlanmış [[s:Batum müqaviləsi (AXC-Osmanlı)|Batum müqaviləsinin]] IV bəndinə əsasən Osmanlı dövlətindən hərbi dəstək istəyir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = Мамед Эмин Расулзаде (1884–1955) | link = https://web.archive.org/web/20190412114506/http://anl.az/el_ru/b/ba_mer.pdf | cavabdeh = | yer = [[Moskva]] | nəşriyyat = Flinta nəşriyyatl | il = 2009 | cild = | səhifə = 109 | səhifələr = 288 | isbn = 978-5-9765-0785-2 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = Мамед Эмин Расулзаде Политический Портрет | link = http://www.anl.az/el_ru/kniqi/2014/2-827938.pdf | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = KitabKlubu.org | il = 2014 | cild = | səhifə = 110 | səhifələr = 504 | isbn = 978-9952-824-57-5 | doi = | ref = }}</ref> Bundan sonra [[Qafqaz İslam Ordusu]] [[Nuru Paşa]]nın komandanlığı ilə yaradılır. Ağaoğlu [[Nuru Paşa]]nın siyasi məsələlər üzrə müşaviri kimi Qafqaz İslam Ordusu ilə birgə Azərbaycana göndərilir.<ref name=":15">{{kitab3 | müəllif = [[Akdes Nimet Kurat]] | başlıq = Türkiye ve Rusya | link = https://www.scribd.com/document/80630379/Akdes-Nimet-Kurat-Turkiye-ve-Rusya | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Kültür Bakanlığı yayınları | il = 1990 | cild = | səhifə = 531 | səhifələr = 713 | isbn = 975 – 17 – 0703 – X | doi = | ref = }}</ref> Ordu [[Gəncə]]yə çatdıqdan sonra Nuru paşa ilə mövcud Azərbaycan hökuməti arasında narazılıq meydana çıxır ki, bu da [[İyun böhranı]]na səbəb olur. Milli hökumətin yaradılmasının tərəfdarları ilə Azərbaycanın Osmanlıya birləşdirilməsini istəyən ilhaqçılar arasında fikir mübahisəsi yaranır. Ağaoğlu da ilhaqçı olaraq Azərbaycanın Osmanlı dövlətinə birləşdirilməsinin tərəfdarı olur. O coğrafi, mədəni, dil və etnik cəhətdən bu qədər yaxın olan Azərbaycan və Anadolu türklərinin iki fərqli dövlətdə təmsil olunmasını bölücülük kimi qəbul edirdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 338 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> Bu qədər gərgin şəraitdə olmasına baxmayaraq Əhməd bəy [[Gəncə]]də yaşadığı dövrdə "Türk sözü" adlı qəzet təsis edir. Lakin ordunun [[Bakı döyüşü|Bakını azad etməsi]] ilə bağlı hərəkətə keçməsi qəzetin yalnız iki nömrəsinin işıq üzü görməyinə səbəb oldu.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Vilayət Quliyev]] | başlıq = Ağaoğlular | link = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=7705&pno=36 | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Ozan nəşriyyatı | il = 1997 | cild = | səhifə = 35 | səhifələr = 236 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> 26 dekabr 1918-ci ildə Ağaoğlu bitərəf nümayəndə olaraq [[Zəngəzur qəzası]]ndan [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü]] seçilir. Bununla da o həm Osmanlı dövlətinin [[Məclis-i Məbusan]]ında [[Afyonqarahisar|Qarahisar-i Sahib]] nümayəndəsi<ref>{{cite web |url = https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/Meclis-i_Mebusan_5._d%C3%B6nem_mebuslar%C4%B1_listesi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190412133052/https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/Meclis-i_Mebusan_5._d%C3%B6nem_mebuslar%C4%B1_listesi.html |archivedate = 12 aprel 2019 |title = Meclis-i Mebusan 5. dönem mebusları listesi |author = |date = |work = |publisher = ipfs.io |accessdate = |language = {{dil-tr|}} }}</ref> həm də [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]]ndə [[Zəngəzur qəzası|Zəngəzur]] nümayəndəsi olur.<ref name=":16">{{cite web |url = http://axc.preslib.az/az/page/37qDR6EQxG |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190412133314/http://axc.preslib.az/az/page/37qDR6EQxG |archivedate = 12 aprel 2019 |title = Parlament və onun tərkibi |author = |date = 2004 |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]]nin 1918-ci ilin 26 dekabr tarixində baş tutan beşinci iclasında Əhməd bəy Ağaoğlu Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti-nin xarici dövlətlər tərəfindən tanınmasından qabaq müstəqilliyi daxili qüvvələrə tanıtmağın vacibliyini vurğulayır. Buna görə də daxili və xarici düşmənləri məhv edəcək bir hökumətin yaranmasını istəyir. Bundan başqa əsgərliyə çağırışla bağlı sinfi fərq olmadan yaşı çatan hər kəsin xidmət etməsini tələb edir. Ölkənin xarici dövlətlərdə tanınması üçün bu vaxta qədər heyətin göndərilməməsini də vurğulayaraq bunun vacibliyini bildirir. O deyir:<ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Azərbayсan Xalq Cumhuriyyəti (1918–1920). Parlament (Stenoqrafik hesabatlar) | link = https://web.archive.org/web/20190412093024/https://www.academia.edu/30707125/Az%C9%99rbaycan_C%C3%BCmhuriyy%C9%99ti_Parlamentin_stenoqrafik_hesabatlar%C4%B1_I_cild | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Azərbaycan | il = 1998 | cild = I | səhifə = 94-95 | səhifələr = 976 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Möhtərəm əfəndilər! Məndən əvvəlki natiq möhtərəm rəfiqim hökumətin haqqında həssas pək sıcaq bir nitq irad etdi ki,möhtəviyyatına şərik oluram. Fəqət, onunla mənim aramızda bir fərq var ki, onun atəşi çox, mənim atəşim sönmüş, o gəncdir, mən ixtiyar, onun bir az göylərdə gəzməyə haqqı var, mən isə yeri görməyə məcburam. Hökumətin bəyannaməsində söylədiyi Azərbaycan istiqlalı bizim həpimizin əfzəl amalımızdır. Hər bir kəndi şərəfini, kəndi amalını bilən azərbaycanlı bunu duymalı və bu yolda olmalıdır. Lakin bu əməlin ölməmiş və onun qövldən felə keçməsi üçün birinci amil var isə o da hökumətin kəndisidir. Bunu unutmamalıyam ki, məmləkətimiz qayət böyük təhlükələr ilə əhatəlidir. Gecə qara gələn fırtına oynayır. Biz də bir taxta para kibi bu fırtınalar içində yuvarlanırız. Bunu qurtaracaq yenə hökumətdir. Bunu qurtarmaq üçün də mən bir əzmkar hökumət istərəm. Fəqət, söylədiyim taxta para təkcə bizdən ibarət deyildir ki, onun üçün düşünmədən işə başlayalım. Bu taxta paranın özü də 3 milyonluq Azərbaycan, onun şərəfi qadın və cocuqları bulunur. Bunları xilas etməklə böyük bir vəzifə ifa etmiş oluruz. Rəisi-vükəla bir qism bir vəzifeyi öhdəsinə götürdüyü xüsusunda bəyan etdiyi bütün fikrinə iştirak edirəm. Bununla bərabər hökumətin dəxi bir proqramı olmalıdır. O da bu taxta parayi aparmaq üçün sərməkan təşkil edəcəkdir. O sükan üzrə sağa-sola baxmayaraq düz doğru amalına doğru kürəklərini çəkib o taxta parayi əzmkaranə bir sahili nicata çıxarmaqdır. Əcəba hökumətin sükana və əlindəki kürəklər nədən ibarət ola bilər? Biri kəndi üçün yapdığı proqramdan, digəri o barədə ki, o da Bəyannamədən məlum oldu. İstiqlalımızı xaricə qəbul etdirmədən əvvəl hökumətimizi daxildən təsdiq etdirməliyiz. Ona görə hökumətimiz daxili və xarici düşmənləri məhv edəcək bir hökumət olmalıdır. Məəttəssüf, hökumət iradəsini göstərdiyi zamanı olmamışdır. Məəttəssüf ələmlə deyəcəyəm ki, hökumət daxilində işlər lazım olmayan adamların əlinə tapşırılmışdı. Binaən ileyh daxildə hökuməti düzəldəcək qəti tədbirlərə müraciəti lazım bilirəm. Ən layiq, ən müdəbbir adamların iş başına götürülməsini arzu edirəm. Yalnız, bu vasitələr ilədir ki, sui-istemala xitam verilir. Və hökumət nahiyələrdə, hər yerdə varlığına ehsas etdirir. Bir də rəis tərəfindən bir ordunun təşkilinin lüzumu göstərildi. Onsuz da hökumət özünü heç kimsəyə ehsas etdirəməz. Onun üçün lazım bilirəm ki, heç bir sinif fərqi olmadan hər kəs əsgərə alınsın. Heç bir yuxarı, aşağı tərəhhüm edilməsin. Nəzarətlərə sıxılmış, gizlənmişlərin kaffəsi alınmalı. Belələrinə şiddətli cəza verərək həp ordu içərisinə atmalıdır. Əks halda çüftçinin cocuğu alınsa verməməyə haqqı vardır. Bu növ ilə hökumətdən əzm və səbat istərəm. Xariciyyə gəldikdə yenə də keçmişdən şikayətə məcburam. Şimdiyə qədər lazım gələn xarici tədabir ittixaz edilmədi. Qonşularımızdan Ermənistan ilə bizim yekdiklərimizə mürəxxis göndərməmiz lazım idi. Halbuki, erməni-müsəlman münasibəti və bütün Zaqafqaziya millətlərini barışdırmaq bizim üçün ən böyük məsələ, ən birinci vəzifədir. Burada hər iki tərəfdən nümayəndə olması ilə başa gələn bir iş deyildir. Ancaq biz istiqlalımızı Avropaya tanıtdırmış idik. Azərbaycan bir coğrafi ism deyil, yer üzərində yaşayan bir millətin olduğunu onun qulağına yetişdirmək, Azərbaycan öz mövcudiyyətini Avropaya bu vaxta dəkin andırmamışdır. Halbuki iki vəzifə vardır. Məndən irəlidəki rəfiqim bir az idealist olaraq demokratlıqdan bəhs edərək böyük imkanda bulunur. Heyhat! Zənn edirəm ki, kəndisini bildirməyənlər üçün böylə bir nəticənin əldə edilməsi bənddir. Mahaldır. Kimin dostu, nüfuzu var o tanılar. Dostluqdan irəli qüvvətdi düşünülür. Binaən ileyh Avropada satqın propaqandalar vasitəsilə kəndimizə nüfuz qazanılmağını bəyani təəssüf etməmək qabil deyildir. Avropa ilə yolumuz bağlıdır. Orada nə olduğunu bilmiriz. Halbuki Avropada vüqu olan hadisatdan müqəddəratımız asılıdır. Avropada nə olduğunu bilməli, ona münasib də siyasətimiz olmalıdır. Ona görə də Avropa ilə kuryerlər olmamasına təəssüf etməyə məcbur oluram. Burada beş il mahudlu masalar ətrafında kənardan xəbərsiz siyasət yürüdülməz. Bütün keçmişə aid bu xətaları söyləməkdə məqsədim atidə bunların bir daha təkrar olmaması üçündür. Ümid edirəm ki, hökumət öz deklarasiyasının həyata tətbiqində təmamən təzyiq etməklə əzmkar olmasını dilərik. Bitərəflər naminə etimad edirəm. }} 1918-ci il dekabrın 28-də [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin Paris Sülh Konfrasında iştirak etmək üçün təşkil etdiyi nümayəndə heyətinin tərkibi təsdiqlənir. [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]]un rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətinə Ağaoğlu da daxil idi.<ref name=":17">{{kitab3 | müəllif = [[Vilayət Quliyev]] | başlıq = Azərbaycan Paris Sülh Konfransında (1918–1920) | link = https://web.archive.org/web/20190412134631/http://history.az/Kitabxana/Kitablar/20111201125922638.html | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Ozan | il = 2008 | cild = | səhifə = 6 | səhifələr = 244 | isbn = 5-9986-6864-4 | doi = | ref = }}</ref><ref name=":18">{{kitab3 | müəllif = [[Vilayət Quliyev]] | başlıq = Parisə əzablı yol | link = https://web.archive.org/web/20190412135127/http://www.elibrary.az/docs/jurnal/jrn2018_135.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = AMEA Xəbərləri (ictimai elmlər seriyası) | il = 2018 | cild = | səhifə = 193 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> 9 yanvar 1919-cu ildə Ağaoğlu və nümayəndə heyətinin digər üzvləri xüsusi qatarla Bakıdan [[Tbilisi|Tiflis]]ə yola düşdülər. Vağzalda nümayəndə heyətinin [[Fətəli xan Xoyski|Fətəli Xan Xoyski]]nin rəhbərliyi ilə parlament üzvləri və ictimai siyasi nümayəndələr yola saldılar. Bu tədbirdə [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] və [[Əhməd bəy Pepinov]] çıxış etdilər nümayəndə heyətinin adından isə Ağaoğlu çıxış etdi. 11 yanvar 1919-cu ildə nümayəndə heyəti Tiflisə 14 yanvar 1919-cu ildə isə [[Batumi|Batuma]] çatır. Batumda müsəlman əhaliyə qarşı gördüyü haqsızlıqları, tərksilah olunan türk qoşunlarını və ümumi vəziyyəti daha sonra yazdığı "Atəşkəs və sürgün xatirələri" kitabında təsvir edir. O qeyd edir ki, ingilislər şəhərin idarə edilməsi üçün fərqli millətlərdən təmsil olunan bir qrum yaradırlar. Əhalinin 80 %-nin müsəlman olmasına rəğmən qurumda 2 yunan, 2 erməni, 2 müsəlman təmsil olunurdu. Bu isə açıq aşkar ingilislərin [[Batumi|Batumun]] müsəlman əhalisinə qarşı diskriminasiyası idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Mütareke Ve Sürgün Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Doğu kitab evi | il = 2010 | cild = | səhifə = 47-48 | səhifələr = 163 | isbn = 6056115486 | doi = | ref = }}</ref> Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin 19 yanvar 1919 tarixli iclasında etibarnamə komissiyası Əhməd bəy Ağaoğlunun sənədlərinin düzgünlüyünün təsdiq olunduğunu və üzvlüyə qəbul olunmanın tam təsdiqini səsə qoymaq istəsə də, Əhməd bəy Ağaoğlu artıq üzvlükdən imtina etmişdi. Batumdan yola çıxan heyət 21 yanvar tarixində İstanbula çatır. Lakin [[Bosfor boğazı]]nda çatdıqdan sonra Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan heyətlərinin də daxil olduğu gəmi heyətinə 8 saat boyunca sahilə çıxmağa icazə verilmir. Daha sonra isə onları kiçik gəmilərlə sahilə gətirib üstü açıq yük maşınları ilə Bəyoğlu bölgəsində yerləşən ingilis səfirliyinə gətirirlər. Bir neçə saat da burda gözlətdikdən sonra gecə saatlarında onları qəbul edib sənədlərini yoxlayırlar. Lakin səhəri gün yenidən səfirliyə gəlmələri tələb olunur. 22 yanvar tarixində Azərbaycan nümayəndə heyəti [[Əlimərdan bəy Topçubaşov|Topçubaşovun]] evində iclas keçirib təşkilati məsələləri və üzvlərin vəzifələrini müəyyən edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Cəmil Həsənli]] | başlıq = Русская революция и Азербайджан: Трудный путь к независимости (1917–1920) | link = https://web.archive.org/web/20190412150437/http://lib.az/users/1/upload/files/Russkaya_revolyuciya_i_Azerbaydzhan.pdf | cavabdeh = | yer = [[Moskva]] | nəşriyyat = Flinta | il = 2011 | cild = | səhifə = 337-338 | səhifələr = 664 | isbn = 978-5-9765-0993-1 | doi = | ref = }}</ref> Ağaoğlu İstanbula çatan kimi orada fəaliyyət göstərən fransız dilli "La Renaissance" və "Le Stamboul" kimi erməni qəzetlərində ona qarşı yazılar çap olunur. Onu pantürkizm və panislamizdə, ermənilərin ölümündə günahlandırırlar. Bundan başqa Azərbaycana qarşı [[Avropa]] və [[Amerika]]da ermənilərin apardığı təbliğat kompaniyasının gedişində ya Azərbaycan adlı dövlətin mövcud olmadığı əsaslandırılır, ya da Azərbaycan [[Antanta]]ya qarşı vuruşmuş məğlub Türkiyənin ayağına yazılırdı və bütün vasitələrlə rəhbər xadimlərə Azərbaycan haqqında qərəzli məlumatlar verilirdi. Lakin Ağaoğlu olanlara səssiz qalmır və İstanbulda fransızca çap olunan "Kurie de Turki" qəzetində bütün ittihamlara qarşı sərt bir cavab məqaləsi yayımlayır.<ref name="ReferenceA">{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Mütareke Ve Sürgün Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Doğu kitab evi | il = 2010 | cild = | səhifə = 50 | səhifələr = 163 | isbn = 6056115486 | doi = | ref = }}</ref> Lakin artıq gec idi və o [[İttihad və Tərəqqi]] partiyasının tərəfdarı kimi həbs olunacaqlar siyahısında idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 363 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> O, [[İttihad və Tərəqqi]] partiyasının lideri, türk Parlamentində və mətbuatında ittihadçıların alovlu təmsilçisi və fəal nümayəndəsi, müttəfiq dövlətlərin əleyhdarı kimi qələmə verilirdi. İttihad və Tərəqqi partiyasının, xüsusən də Tələt-Ənvər kabinəsinin bütün günahları Əhməd bəyin ayağına yazılırdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]] | başlıq = Paris Məktubları | link = https://web.archive.org/web/20190412153338/http://elibrary.bsu.az/kitablar/931.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Azərnəşr | il = 1998 | cild = | səhifə = 21-22 | səhifələr = 120 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Daha sonra İstanbulu işğal edən ingilis fransız təmsilçiləri elan edirlər ki<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Cəmil Həsənli]] | başlıq = Русская революция и Азербайджан: Трудный путь к независимости (1917–1920) | link = https://web.archive.org/web/20190412150437/http://lib.az/users/1/upload/files/Russkaya_revolyuciya_i_Azerbaydzhan.pdf | cavabdeh = | yer = [[Moskva]] | nəşriyyat = Flinta | il = 2011 | cild = | səhifə = 255 | səhifələr = 664 | isbn = 978-5-9765-0993-1 | doi = | ref = }}</ref>: {{sitat|Azərbaycan Nümayəndə heyəti Əhməd bəy Ağaoğlunu özü ilə aparmamalıdır. O, türk jurnalisti və türk Parlamentinin üzvü kimi, daim əleyhimizə danışan və yazan bir adam kimi arzu olunmaz şəxsdir.}} Daha sonra [[Əlimərdan bəy Topçubaşov|Topçubaşov]] Azərbaycan hökumətinə yazdığı məktubda qeyd edir ki: {{sitat|Mənim Əhməd bəyin əslən Qarabağdan olması, Azərbaycan Parlamentinə üzv seçilməsi, Nümayəndə heyəti üçün son dərəcə zəruri şəxs hesab edilməsi ilə bağlı bəyanatlarım şübhələri dağıda bilmədi. General Tomsonun Əhməd bəy Ağaoğlu verdiyi zəmanət məktubu da heç bir rol oynamadı.}} === Malta sürgünü === Fevral ayının sonunda Əhməd bəy [[İspan qripi]]nə yoluxur məhz bu xəstəlik onun həbs olunmasını gecikdirir. İki həftə ərzində o 40 dərəcə hərarətlə xəstə yatır. O xəstə olduğu müddətdə [[Ziya Gökalp]] və Hüseyin Cahid kimi ittihadçılar həbs olunurlar.<ref name="ReferenceA" /> Mart ayının ortalarına Əhməd bəyin vəziyyəti yaxşılaşsa da o hələ də yataqdan qalxa bilmirdi. Bir neçə gün sonra evə oğrunun girəcəyi haqda informasiyaya sahib olduqlarını və ailəni mühafizə etmək üçün gəldiklərini idda edən iki polis gəlir. Əslində isə onlar Ağaoğlunun tam sağalıb qaçmasının qarşısını alıb onu həbs etmək üçün evə gəlmişdilər.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Hayat Bir Macera! Çocukluk ve Gençlik Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Kitap yayın evi | il = 2013 | cild = | səhifə = 65 | səhifələr = 172 | isbn = 9758704044 | doi = | ref = }}</ref> Gələn polislər artıq növbəti gün onu həbs edirlər. Polislərin gətirdikləri həkim Əhməd bəyin həbsxana şəraitində saxlanılmasını qeyri-mümkün hesab edib, bunu onun həyatı bahasına başa gələcəyini desə də, onu Eminönü polis şöbəsinə aparırlar. 19 mart 1919-cu ildə isə onu Bekirağa Bölüyü adlı hərbi həbsxanaya yerləşdirirlər. Osmanlı dövlətində xüsusi təhlükəli siyasi məhbuslar bu həbsxanada saxlanılırdılar. Həbslərindən az sonra Osmanlı hökumətinin ingilislərə yarınmaq istəyən maarif naziri Əli Kamalın əmri ilə Ağaoğlunu və [[Ziya Gökalp|Ziya Göyalp]]ı İstanbul darülfünunu müdərrisliyindən (universitet müəllimliyindən) azad etmişdilər. Beləcə, Sitarə xanım və böyüyü 17 yaşında olan beş övladı yeganə sabit gəlirdən məhrum qalmışdular. Azərbaycan nümayəndə heyəti Türkiyədə olduğu dövrdə ehtiyac və çətinliklər içərisində yaşayan Ə. Ağaoğlunun ailəsinə 150 türk lirəsi həcmində maddi yardım göstərdi. Bundan başqa Ağaoğlu həbsdə olduğu dövrdə dostları Heydər Rifət bəy və [[Əli bəy Hüseynzadə]] ailəyə daima mənəvi dəstək verirdilər.<ref name=":7" /> Səməd Ağaoğlu anası ilə atası arasında keçən söhbəti belə xatırlayır:<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Hayat Bir Macera! Çocukluk ve Gençlik Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Kitap yayın evi | il = 2013 | cild = | səhifə = 69-70 | səhifələr = 172 | isbn = 9758704044 | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Yenə anamla Bəkirağada idik. Anam içimdə bir səs var, Əhməd dedi, bir neçə gündür düşünürəm. Bu adamlar sizi ingilislərə verəcəklər!. Atam təəccüblə xanımının üzünə baxdı: Necə yəni verəcəklər? Anam gülümsədi: Özləri sizə bir şey edə bilməzlər. Qorxduqları üçün də azad etməzlər. Bu səbəblə ingilislərə təslim edəcəklər. Onlar üçün ən asan yol budur. Atamın hirsli səsi hələ də qulağımdadır: Sən ağlını itirmisən, Sitarə. Bir dövlət vətəndaşını düşmənə necə verə bilər? O dövlətin şərəfi qalarmı? Məğlub olmaq başqa, şərəfsizlik başqa! Ağlından çıxar bunu. Bizə nə edəcəklərsə, burada edəcəklər!. Anam başını aşağı saldı: Görərsən, Əhməd. Amma bəlkə də, xeyirlisi budur.}} Bu hadisədən cəmi 15 gün sonra mayın 28-də ingilislər Əhməd bəylə yanaşı Türkiyənin tanınmış şəxslərini [[Malta]] adasına sürgünə apardılar. Admiral Qaltrop 67 nəfərlik əsas qrupdakı dustaqları üç dərəcəyə ayırmışdı. Tərkibinə 12 keçmiş hökumət üzvü, siyasətçi və ictimai xadimin daxil olduğu qrup birinci dərəcəli sayılırdı. Əhməd Ağaoğlu ilə Ziya Göyalp da təhlükəlilik baxımından keçmiş sədrəzəmin, nazirlərin və millət vəkillərinin yer aldığı həmin qrupda idi. Onların hamısı qondarma erməni soyqırımında, yaxud qondarma soyqırımın təşviqində günahlandırılırdı. Dustaqları aparan zirehli gəmi mayın 29-da [[Egey dənizi]]ndəki kiçik Limni adasına yan aldı. Yalnız ingilislərə məlum olan səbəblər üzündən aralarında Əhməd bəyin də olduğu ilk qrupdakı 12 məhbus burada gəmidən endirildi. Onlar dustaqların qəbulu üçün əvvəlcədən heç bir hazırlıq görülməmiş həbs düşərgəsində yerləşdirildilər. Burada saxlananlar da adlarından daha çox nömrələri ilə tanınırdılar. Əhməd Ağaoğlu bütün sənədlərdə 2764 nömrəli məhbus kimi qeyd olunmuşdu. Onlar dörd tərəfdən tikanlı məftillər və keşikçi qüllələri ilə əhatə edilmiş boş ərazidə saxlanılırdılar. Yaşayış funksiyalı heç bir tikili olmadığından iri dəmir çəlləklərdə gecələyirdilər. "Birinci dərəcəli" qrupun üzvləri yalnız aradan dörd ay keçəndən sonra – 1919-cu il sentyabrında Maltaya gətirildilər.<ref>{{cite web |url = https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43025 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190423141517/https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43025 |archivedate = 23 aprel 2019 |title = Əhməd Ağaoğlu: Malta sürgünü II yazı |author = [[Vilayət Quliyev]] |date = 14 aprel 2012 |work = |publisher = [[525-ci qəzet]] |accessdate = |language = }}</ref> Sürgündə olduğu müddətdə Ağaoğlu Osmanlı hökumətini tənqid edən yazılar yazır. Bir yazısında o qeyd edir:<ref name=":19">{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Mütareke Ve Sürgün Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Doğu kitab evi | il = 2010 | cild = | səhifə = 84,90 | səhifələr = 163 | isbn = 6056115486 | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|İndiyə qədər tarixdə bir dövlətin öz övladını öz əlilə düşmənlərinə təslim etmiş olduğu görülməmişdir. Osmanlı dövləti pişik kimi öz yavrularını yeyir. Tarixdə görülməmişdir ki, bir dövlət şeyxülislamlıq məqamını ihraz etmiş (qazanmış) bir ruhanisini, sədrəzəmini, vükəla (Osmanlı İmperatorluğunda nazirlər, vəkillər), məbus, mühərrir və paşalarını üç dörd ay mühakiməsiz həbs etdikdən sonra düşmənin əlinə təslim etmiş bulunsun! Bu rəzaləti yalnız altıncı Sultan Mehmet kimi səfil birisi irtikap (pislik etmək) edər!}} Ağaoğlu Maltada da ingilis rəsmilərinə qarşı qorxmadan, son dərəcə açıq və sistemli şəkildə, təkzibolunmaz arqumentlərlə mübarizə aparır, onları tənqid etməkdən də çəkinmirdi. İngilislərin özbaşınalığına qarşı özünün kəskin etirazını dönə-dönə yazılı şəkildə bildirmişdi. Özünün azad olunmağa haqqı olduğunu dönə-dönə irəli sürərək bu tələblə ingilis rəsmilərinə məktub yazmışdı. Bu məktubların birində yazırdı:<ref>{{cite web |url = https://525.az/site/?name=xeberprint&kecid=1&news_id=117417 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190419150702/https://525.az/site/?name=xeberprint&kecid=1&news_id=117417 |archivedate = 19 aprel 2019 |title = Türk düşüncə və siyasət adamı – Əhməd bəy Ağaoğlu-150 |author = Mədinə Karahan |date = 29 mart 2019 |work = |publisher = 525.az |accessdate = |language = }}</ref> {{sitat|Lütf, ya da əfv istəmirəm. Ədalət istəyirəm. Bir məhkəmə önünə çıxarılmağımı və bu məhkəmənin qərarına boyun əyməyi öncədən qəbul edirəm. İngilislər dünya miqyasındakı gücləri ilə mənim kimi bir çox müdafiəsiz insanları əzə bilərlər. Lakin bu, İngiltərənin şöhrətinə nə əlavə edəcək? Bütün bunları sizdən mərhəmət diləmək üçün söyləmirəm. Xeyr! Mərhəmət, ya da bağışlanmağı əsla qəbul etmirəm. Mən ədalət istəyirəm!}} Əhməd bəyin sağ gözü gəncliyindən xəstə olub və uzun müddət müalicə almadığından tədricən görmə qabiliyyətini də itirir. Sürgündə ikən bu gözdə dəhşətli ağrılar başlayır. Ağaoğlu bir müddət sonra sol gözünün də zəiflədiyini hiss edir. Müalicə üçün dəvət olunan həkim sağlam gözün də, xəsarət alma təhlükəsinə görə xəstə gözün dərhal çıxarılmasını vacib bilir və əməliyyatın aparılması üçün əlli funt-sterlinq istəyir. Heç yerdən heç bir yardım almayan məhbus üçün bu olduqca böyük məbləğ idi. Əhməd bəy aralarındakı varlılardan sayılan həmkarı Hüseyn Cahid Yalçına üz tutur. Hüseyn Cahid sürgünə göndərildikdən sonra maddi imkanı sayəsində ingilislərlə razılığa gəlmiş, ailəsinin yanına gətirilməsinə nail olmuşdu. Bundan başqa villada, İstanbuldakı məişət və güzəranından o qədər də fərqlənməyən asudə həyat tərzini yaşayırdı. Bədii yaradıcılıqla, habelə italyan və ingilis dillərindən tərcümə ilə məşğul olurdu. Fərqli yaşam tərzinə görə dustaq yoldaşları önündə vicdan əzabı çəkməsi hiss edilmirdi. Hətta ara-sıra onların yanında "paranı verən düdüyü çalar!" ifadəsini işlətməkdən də vaz keçmirdi. Çıxılmaz vəziyyətdə qalan Əhməd bəy Hüseyn Cahidi ilk növbədə həmkarı və ziyalı şəxs kimi tanıdığından xahişinə həssaslıqla yanaşılacağını düşünmüşdü. Əski bir hüquqşünas kimi borcun şərtlərini də unutmamışdı: "Buradan çıxar-çıxmaz ilk imkan düşən kimi pulunu qaytaracağam. Ölsəm, övladlarım bunu edəcəklər. İşdir, ikimiz də sağ qayıtmasaq, pulu mənim övladlarım səninkilərə ödəyəcəklər. Bütün bu şərtləri də burada yoldaşlarımızın gözü önündə bir sənəd halına salıb altına imza atacağıq" – deyə həmkarında ziyana düşməyəcəyi ilə bağlı əminlik yaratmağa çalışmışdı. Hüseyn Cahid isə qətiyyən halını pozmadan "Xeyr, Əhməd bəy! – deyə cavab vermişdi. – İnsan əsirlikdə nə borc istər, nə də borc verər". İllər keçdikdən sonra isə 1933-cü ildə Hüseyn Cahid "Fikir Hareketleri" jurnalını nəşr etdirmək üçün Əhməd bəydən maddi dəstək istəyir. Əhməd bəy isə özü də maddi ehtiyac içərisində olduğuna görə evdəki xalçaları sataraq öz keçmiş dostuna maddi yardım edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Hayat Bir Macera! Çocukluk ve Gençlik Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Kitap yayın evi | il = 2013 | cild = | səhifə = 88 | səhifələr = 172 | isbn = 9758704044 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 375 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> Əhməd bəyi çətin vəziyyətdən gənclik illərini Parisdə birgə keçirdiyi göz həkimi, Mudros anlaşmasına qarşı çıxan Milli Komitənin qurucularından biri kimi Maltaya sürgün edilən Mehmet Esat İşıq qurtarmışdı. Zəruri dərmanlar və tibb alətləri tapılarsa, cərrahiyyə əməliyyatı aparmağa boyun olmuşdu. İngilislər bu işin nəticələri üçün heç bir məsuliyyət daşımadıqları ilə bağlı həm həkimin, həm də xəstənin dilindən kağız almışdılar. İstanbulda Avropa standartlarına uyğun ilk göz klinikasını quran Mehmet Esat çətin şəraitdə əsl peşəkarlıq nümunəsi göstərərək Əhməd bəyi korluq təhlükəsindən xilas edir.<ref name=":7">{{cite web |url = https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43287 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190423142636/https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43287 |archivedate = 23 aprel 2019 |title = Əhməd Ağaoğlu: Malta sürgünü III yazı |author = [[Vilayət Quliyev]] |date = 21 aprel 2012 |work = |publisher = [[525-ci qəzet]] |accessdate = |language = }}</ref> Aprelin 6-da İstanbuldakı ingilis yüksək komissarı ser H.Rumboldt 22 ingilis müharibə əsirinin Malta sürgünlülərinin 40 nəfərlik ilk qrupu ilə dəyişdirilməsi təklifini yenidən gündəmə gətirdi. Aradan altı gün keçəndən sonra rəsmi London bu təkliflə razılaşdı. Aprelin 13-də qərarla bağlı Malta valisinə müvafiq təlimat verildi. 37 nəfərlik qrupun (3 nəfər daha əvvəl azad olunmuş və adanı fərdi qaydada tərk etmişdi) İtaliya limanlarından birinə gətirilməsi və burada sərbəst buraxılması qərara alındı. Ankara hökumətinin Roma təmsilçisi Cami bəy də proseslərə qoşuldu. Sürgünlülərin harada qəbul olunması ilə əlaqədar [[İtaliya]] xarici işlər nazirliyi ilə danışıqlar başlandı. Britaniyalılar zorla Maltaya apardıqları və iki ilə yaxın burada saxladıqları türk əsirlərini İstanbulda təhvil vermək öhdəliyini yaxın buraxmaq istəmirdilər. Onları sadəcə İtaliya sahillərinə gətirməyi öhdələrinə götürürdülər. Azad olunanların çoxunun vətənə qayıtmaq üçün heç bir vəsaiti yox idi. Onlar Malta adasını yalnız aprelin 30-da tərk edə bildilər. İngilis hərbi donanmasının "Hibiscus" və "Chryssanthemum" gəmiləri onları mayın 1-də Taranto limanına çatdırdı. Əhməd bəy Ankara hökumətinin Roma təmsilçisi Cami bəyin köməyi ilə 1921-ci il may ayının 28-də [[İstanbul]]a geri dönür. İstanbuldakı evində onu işğal edilmiş [[Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti|Azərbaycanının SSR Xalq Komissarları Sovetinin]] birinci sədri, [[Nəriman Nərimanov]]un məktubu gözləyirdi. Nərimanov Əhməd bəyi Bakıya, başçılıq etdiyi şura hökumətində mühüm vəzifələrdən birini tutmağa çağırırdı. Əhməd bəy isə 1921-ci ilin iyunun 5-də yazdığı cavab məktubunda bunları qeyd etmişdir:<ref name=":8">{{cite web |url = https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43558 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190424135612/https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43558 |archivedate = 24 aprel 2019 |title = Əhməd Ağaoğlu: Malta sürgünü IV yazı |author = [[Vilayət Quliyev]] |date = 28 aprel 2012 |work = |publisher = [[525-ci qəzet]] |accessdate = |language = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Mütareke Ve Sürgün Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Doğu kitab evi | il = 2010 | cild = | səhifə = 141 | səhifələr = 163 | isbn = 6056115486 | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Əziz və möhtərəm Nəriman bəyəfəndi! Köhnə bir dost üçün göstərdiyiniz böyük ehtirama qarşı çox minnətdar və mütəşəkkirəm. Fəqət üç türlü düşüncə mənə bu ehtiramdan yararlanmağa mane olur. 1. Təmsil etdiyiniz fikir sisteminə qatılmamaqdayam. 2. Türklər üçün qurtuluş imkanının təkcə Osmanlı türklüyündə olduğu haqda sizə də məlum olan fikir və qənaətimdə qalmaqdayam. 3. Məni əsarətdən qurtararaq yenidən can və varlıq vermiş Ankaraya getməyin mənim üçün bir namus borcu olduğunu düşünməkdəyəm. Bu üç düşüncə məni doğulduğum yer olan Azərbaycana gəlməkdən və təklif olunan yüksək məqamı qəbul etməkdən daşındırır. Sizin kimi hər şeydən əvvəl açıqlıq və doğruluğa qiymət verən bir şəxsin məni məzur görəcəyindən şübhə etmirəm. Türklük bölünmə qəbul etməyən bir tamdır. Məqsəd ona xidmətdir. Bu xidmət harada edilirsə müqəddəsdir, mübarəkdir !}} Sürgündə olduğu müddətdə Əhməd bəy də 25 il əvvəl [[Paris]]də öyrənməyə başladığı ingilis dilini daha da təkmilləşdirmişdi. Eyni zamanda yaradıcılıqla da məşğul olmuşdu. Poçt ciddi nəzarət altında saxlandığından jurnalistlik fəaliyyətindən uzaq düşmüşdü. Ancaq Əvəzində fəlsəfi araşdırmalara baş vurmuş, dünya dinlərinin və mədəniyyətlərinin müqayisəli tədqiqi əsasında "[[Üç mədəniyyət (Əhməd bəy Ağaoğlu)|Üç mədəniyyət]]" əsərini sürgün dövründə tamamlamışdı. Onun [[Türkiyə]]yə döndükdən sonra hissə-hissə "Türk yurdu" məcmuəsində çap etdirdiyi bu əsərin yaranmasında Malta mühiti özünəməxsus rol oynamışdır.<ref name=":8" /> === Türkiyədə fəaliyyəti === Türkiyədə düşmənə qarşı mübarizəni təbliğ etmək məqsədilə təbliğatçı İrşad qrupları Anadolunun müxtəlif yerlərinə göndərilirdilər. Əhməd bəyə də bu qruplardan birinə rəhbərlik etmək təklif olunur və o bu təklifi qəbul edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Mütareke Ve Sürgün Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Doğu kitab evi | il = 2010 | cild = | səhifə = 158 | səhifələr = 163 | isbn = 6056115486 | doi = | ref = }}</ref> Onun qrupu [[Çanqırı]]-[[Kastamonu]]-[[İnebolu]] yolu ilə hərəkət edərək əhali arasında təbliğat aparmalı daha sonra isə [[Trabzon]]-[[Gümüşxanə|Gümüşhane]]-[[Bayburt]] yolu ilə [[Qars]]a yollanmalı idi. Son olaraq Qarsda gündəlik qəzet və müəllimlər seminariyası təsis edilməli idi. Əhməd bəyə həm qəzetə həm də məktəbə rəhbərlik etmək tapşırılmışdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 398 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> 1921-ci il iyulun sonunda Əhməd bəy iki yoldaşı ilə birgə [[Ankara]]nı iki təkərli faytonla tərk edərək təbliğata yollanır. Böyük çətinliklərə baxmayaraq dörd ay yarım ərzində onlar bir çox şəhərlərdə, qəsəbələrdə olmuş aktiv təbliğat işləri aparmışdılar. 1921-ci ilin sonu 1922-ci ilin əvvəlində Ağaoğlu rus səfiri S.Aralovu [[Batumi|Batumdan]] Ankaraya qədər müşayiət etmişdir. Aralov bununla bağlı öz xatirələrində yazıb.<ref>{{kitab3 | müəllif = Семен Иванович Аралов | başlıq = Воспоминания советского дипломата, 1922–1923 | link = https://books.google.az/books?id=5tcNAQAAIAAJ&source=gbs_book_other_versions | cavabdeh = | yer = [[Moskva]] | nəşriyyat = Издательство института международных отношений | il = 1960 | cild = | səhifə = 40 | səhifələr = 226 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> 29 oktyabr 1921-ci ildə Əhməd bəy Qarsda olduğu zaman Ankaradakı Mətbuat İnformasiya İdarəsinə (Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü) baş müdiri vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":20">{{kitab3 | müəllif = A.Holly Shissler | başlıq = İki Imparatorluk Arasinda. Ahmet Ağaoğlu ve Yeni Türkiye | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = İstanbul Bilgi Universitesi Yayinlari | il = 2005 | cild = | səhifə = 294 | səhifələr = 369 | isbn = 9789756176214 | doi = | ref = }}</ref> Ona demək olar ki, kamalçı hərəkatın bütün informasiya siyasətinə rəhbərlik etmək həvalə edilmişdi. 1921-ci ilin dekabrında Ankaraya geri dönən Əhməd bəy həm də [[Anadolu Agentliyi]]nə də rəhbərlik etməyə başlayır. Bundan başqa o, "''Hakimiyyət-milliyət''" qəzetinin redaktoru vəzifəsini də yerinə yetirirdi. Demək olar ki, hər gün qəzetin səhifələrində çıxış edən Ağaoğlu sonradan nəticədə bu məqalələrini toplayaraq "''İxtilalmı, inqilabmı''" adlı kitab şəklində çap elətdirir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = İhtilal mi İnkılap mı | link = https://issuu.com/toluhan/docs/ahmet_a_ao_lu_-_ihtilal_mi_ink_lap_/36 | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Alaeddin Kıral Basımevi | il = 1942 | cild = | səhifə = | səhifələr = 72 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> 22 iyul 1923-cü ildə 158 səslə [[TBMM]]-nə Qarsdan millət vəkili seçilir. 11 avqustdan etibarən isə məclisdə fəaliyyət göstərir. TBMM-də fəaliyyəti dövründə o, bir neçə vacib parlament komissiyalarının o cümlədən Beynəlxalq münasibətlər və konstitusiya islahatları komissiyasının da, üzvü olmuşdur.<ref>{{kitab3 | müəllif = Dursun Gök | başlıq = İkinci Türkiye Büyük Millet Meclisi dönemi, 1923–1927 | link = https://books.google.az/books/about/2_T%C3%BCrkiye_B%C3%BCy%C3%BCk_Millet_Meclisi_d%C3%B6nem.html?id=_4RpAAAAMAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = [[Konya]] | nəşriyyat = | il = 1995 | cild = | səhifə = 156-157 | səhifələr = 495 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> O, həm də konstitusiya komissiyasının üzvü olaraq 1924-cü ildə yeni Türkiyə konstitusiyasının hazırlanmasında və qəbulunda böyük rol oynayıb.<ref>{{kitab3 | müəllif = Öztürk Kazım | başlıq = Türk Parlamento tarihi : TBMM II. Dönem 1923–27 (III cild) | link = https://web.archive.org/web/20190513143108/https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/1266 | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları | il = 1993 | cild = | səhifə = 473-475 | səhifələr = 821 | isbn = 975 – 7291 – 04 – 8 | doi = | ref = }}</ref> 2 avqust 1927-ci ildə isə o, [[TBMM]]-nə ikinci dəfə [[Qars]]dan millət vəkili seçilir.<ref>{{cite web |url = https://tr.wikipedia.org/wiki/TBMM_3._dönem_milletvekilleri_listesi |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190510141752/https:/// |archivedate = 10 May 2019 |title = TBMM 3. dönem milletvekilleri listesi |author = |date = |work = |publisher = tr.wikipedia.org |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = live }}</ref> 29 dekabr 1922-ci ildə o yoldaşları ilə birgə yaradıcılarından biri olduğu [[Türk Ocaqları]] cəmiyyətinin fəaliyyətinin bərpa olunmasına nail olur. 1923-cü ilin mart ayından etibarən isə cəmiyyətin çap orqanı olan [[Türk Yurdu dərgisi|"Türk yurdu]]" jurnalı da yenidən fəaliyyətə başlayır. 1924-cü ildə Türk Ocaqlarının müharibədən sonrakı ilk konqresində Əhməd bəy təşkilatın Mərkəzi Komitəsinə üzv seçilir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = Мамед Эмин Расулзаде Политический Портрет | link = http://www.anl.az/el_ru/kniqi/2014/2-827938.pdf | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = KitabKlubu.org | il = 2014 | cild = | səhifə = 427 | səhifələr = 504 | isbn = 978-9952-824-57-5 | doi = | ref = }}</ref> 1925-ci ildə Əhməd bəy qurucusu olduğu Ankara Yüksək Hüquq məktəbində dərs deməyə başlayır. Deyilənə görə məktəbin təntənəli açılışında [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürkün]] və o dövrdə Ədliyyə naziri olmuş [[Mahmud Əsəd Bozqurd]]un çıxışından sonra məktəbdə ilk dərsi keçmək Əhməd bəyə həvalə edilmişdir.<ref>{{cite news |title = Bir Yavuz Hukukçu”: Ahmet Ağaoğlu |author = Ebru Kayabaş |url = https://www.academia.edu/33376253/_BR_YAVUZ_HUKUK%C3%87U_AHMET_A%C4%9EAO%C4%9ELU |publisher = İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası |date = 2012 |accessdate = {{dil-tr|}} |language = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190513145853/https://www.academia.edu/33376253/_BR_YAVUZ_HUKUK%C3%87U_AHMET_A%C4%9EAO%C4%9ELU |archivedate = 13 may 2019 }}</ref> 13 fevral 1926-cı ildə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]]-də Əhməd bəyin və Yusuf Kamalın həm millət vəkilliyindən həm də müəllimlikdən maaş almaqlarını doğru hesab etməyən həmkarları bu məsələni müzakirəyə çıxarırlar. Tənqidlərə cavab verən Yusuf Kamal Ağaoğlu ilə birgə maddi maraq olmadan belə gələcəyin hüquqşünaslarına dərs deməyə hazır olduqlarını bəyan edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Fahri Sakal | başlıq = Agaoglu Ahmed Bey | link = | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Turk Tarih Kurumu Yayinlari | il = 2015 | cild = | səhifə = 46 | səhifələr = | isbn = 979-9751611122 | doi = | ref = }}</ref> Əhməd bəyin 1925–1926, 1926–1927-ci dərs illərində verdiyi mühazirələr kitab şəklində toplanaraq ərəb əlifbası ilə nəşr edilmişdir. Lakin ölkənin 1928-ci ildə latın əlifbasına keçidi onun böyük kütləyə çıxışını məhdudlaşdırmışdır. 2012-ci ildə isə onun bu mühazirələri təkrar latın əlifbası ilə nəşr edilmişdir. Əhməd bəy 1930-cu ilə qədər Ankara Yüksək Hüquq məktəbində dərs deyir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Ahmet Ağaoğlu ve Hukuk-ı Esasiye Ders Notları (1926–1927) | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Koç Üniversitesi Yayınları | il = 2012 | cild = | səhifə = | səhifələr = 450 | isbn = 9786056257513 | doi = | ref = }}</ref> Türkiyədə göstərdiyi fəaliyyətlə yanaşı öz soydaşlarına da kömək olan Əhməd bəy [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]nin İstanbulda nəşr etdirdiyi "[[Yeni Qafqaziya (jurnal)|Yeni Kafkasya]]" jurnalının çap olunmasına da maddi yardım edir. Bunu onun 1924-cü ilin 14 martında yazdığı şifrəli məktubun məzmunu da təsdiq edir. Məktubda onun "Yeni Kafkasya" jurnalının çap olunması üçün [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]yə 350 lirə göndərdiyindən bəhs edilir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = Мамед Эмин Расулзаде. На чужих берегах. 1922–1943 ({{dil-az|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Özgə sahillərdə. 1922–1943}}) | link = | cavabdeh = | yer = [[Moskva]] | nəşriyyat = ИПЦ "Маска" | il = 2013 | cild = | səhifə = 35 | səhifələr = 264 | isbn = 978-5-91146-875-0 | doi = | ref = }}</ref> Hətta [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] [[İstanbul]]da Əhməd bəylə görüşəndə ondan Parisdən İstanbula köçməyi düşünən [[Ceyhun Hacıbəyli]] üçün iş tapmağa kömək istəyir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] | başlıq = Сборник произведений и писем ({{dil-az|Əsər və məktublarının toplusu}}) | link = https://web.archive.org/web/20190513153533/http://www.ebooks.az/book_JREfeCKV.html | cavabdeh = | yer = [[Moskva]] | nəşriyyat = Флинта | il = 2010 | cild = | səhifə = 278 | səhifələr = 368 | isbn = 978-5-9765-0814 | doi = | ref = }}</ref> Ağaoğlunun 17 mart 1925-ci ildə yazdığı məktuba əsasən o Türk Ocaqları təşkilatının Mərkəzi Komitəsindən siyasi mühacirlər [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]], [[Xosrov bəy Sultanov]] və [[Əbdüləli bəy Əmircanov]] üçün aylıq 75 lirə pulun ayrılmasına nail olmuşdur.<ref>Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi. Fond 1, İnventar 85, İş 42, Sənəd 507</ref> Bundan başqa Ağaoğlunun şəxsi təşəbbüsü ilə ölkə ərazisində yerləşən Türk Ocaqları təşkilatının 130 bölməsi "[[Yeni Qafqaziya (jurnal)|Yeni Kafkasya]]" jurnalına abunə olurlar. Və bu azərbaycanlı siyasi mühacirləri maddi iflasdan xilas edir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = Мамед Эмин Расулзаде. На чужих берегах. 1922–1943 ({{dil-az|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Özgə sahillərdə. 1922–1943}}) | link = | cavabdeh = | yer = [[Moskva]] | nəşriyyat = ИПЦ "Маска" | il = 2013 | cild = | səhifə = 37-38 | səhifələr = 264 | isbn = 978-5-91146-875-0 | doi = | ref = }}</ref> Məhz bu fəaliyyətinə görə Ağaoğlu Türkiyə xüsusi xidmət orqanlarının nəzarətində olub. Hərbi kəşfiyyatın bir hesabatında Atatürk tərəfindən Ağaoğlunun İzmirə getməsi üçün ayrılan 12 min lirənin ölkədə yerləşmiş müsavatçı mühacirlərə verilməsi ehtimalından narahatlıq duyulur.<ref>{{kitab3 | müəllif = Musa Qasımlı | başlıq = Azerbaycan Türklerinin Milli Mücadele Tarihi 1920–1945 | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Kaknüs yayınları | il = 2006 | cild = | səhifə = 327 | səhifələr = 704 | isbn = 9752560733 | doi = | ref = }}</ref> Bu səbəblərdən Ağaoğlu azərbaycanlı siyasi mühacirlərlə olan əlaqəsini gizlətməyə çalışıb gizlin yazışmalara üstünlük verirdi. Türkiyədə yeni rejim möhkəmləndikcə ölkənin ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrində avtoritorizm güclənirdi. Əhməd bəy isə bu halla heç barışmaq istəmirdi məhz buna görə də 1926-cı ildə hakimiyyətdə olan Cümhuriyyət Xalq Firqəsini sərt tənqid edən hesabat məktubunu Atatürkə yollayır. Əhməd bəy partiyanın nüfuzdan düşməsinə, hakimiyyət funksionerlərinin vəzifələrindən sui istifadə etmələrinə səbəb kimi ölkədə tək partiyalı idarəetmənin olduğunu göstərirdi. Və ölkədə demokratik proseslərin gələcək inkişafı üçün çoxpartiyalı sistemə keçməyin vacibliyini vurğulayırdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Serbest Fırka Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = İletişim Yayınları | il = 2011 | cild = | səhifə = 10 | səhifələr = 255 | isbn = 9789754703962 | doi = | ref = }}</ref> Bundan başqa Əhməd bəy hakim partiyadan olan millət vəkillərinin vəkilliklə bərabər iqtisadiyyatın fərqli sahələrində olan dövlət şirkətlərinə rəhbərlik etmələrinə də qarşı idi. Və o bu hesabat məktubunu da Dövlət Şəkər tozu Şirkətinin direktorlar şurasına rəhbərlik etməsi təklif edildikdən sonra yazmışdır.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Sürəyya Ağaoğlu]] | başlıq = Bir Ömür Böyle Geçti | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ağaoğlu yayın evi | il = 1984 | cild = | səhifə = 57 | səhifələr = 255 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Atatürk ölkədəki açıq və ya gizlin müxalif qüvvələri bir yerə toplayıb onları idarə etmək üçün Türkiyənin [[Paris]]dəki səfiri [[Əli Fəthi Okyar|Fethi Okyar]]a yeni yaradılacaq müxalif partiyaya rəhbərlik etməyi təklif edir. Yeni yaradılan Sərbəst Firqəyə sonradan Atatürkün istəyi ilə Əhməd bəy də qatılır. Onunla yanaşı həm də Atatürkün bacısı Makbule xanım da partiyaya üzv olur. 1930-cu ilin avqust ayında yeni yaradılan partiyanın proqramı Əhməd bəy tərəfindən yazılıb dərc edilir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Çetin Yetkin | başlıq = Serbest Cumhuriyet Fırkası Olayı | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Karacan Yayınları | il = 1982 | cild = | səhifə = 92-93 | səhifələr = 287 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Partiyanın nizamnaməsi də Əhməd bəy Ağaoğlu tərəfindən yazılır.<ref>{{cite web |url = https://kultura.az/news/20130708065038948 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190916082627/http://www.kultura.az/news/20130708065038948 |archivedate = 16 September 2019 |title = Atatürkün böyük oyunu |author = [[Dilqəm Əhməd]] |date = 8 iyul 2013 |work = |publisher = kultura.az |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> Lakin partiya uzun müddət fəaliyyət göstərə bilmir və 100 gündən sonra 17 noyabr 1930-cu ildə öz fəaliyyətini dayandırır.<ref>{{kitab3 | müəllif = Hasan Rıza Soyak | başlıq = Atatürk'ten Hatıralar | link = https://www.academia.edu/5594037/Hasan_R%C4%B1za_Soyak_-_Atat%C3%BCrkten_Hat%C4%B1ralar_Cilt_2 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Yapı Kredi yayınları | il = 2005 | cild = | səhifə = 443-444 | səhifələr = 776 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Partiya fəaliyyətini dayandırdıqdan sonra partiyanın lideri də daxil olmaqla üzvlərin mütləq çoxluğu yenidən [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|Cümhuriyyət Xalq Firqəsinə]] üzv oldular. Hətta partiyanın rəhbəri Fəthi Okyar 1931-ci ildə Türkiyənin [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]dakı səfiri təyin olunur. Seçilən üzvlərdən yalnız Əhməd bəy Atatürkə verdiyi sözünü tutaraq partiyaya üzv olmur. Beləki Sərbəst Firqə dağılmamışdan öncə Əhməd bəy Atatürklə olan şəxsi görüşündə partiyanın dağılacağı təqdirdə bir daha siyasətlə məşğul olmayacağını yalnız pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olacağını söz vermişdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Serbest Fırka Hatıraları | link = | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = İletişim Yayınları | il = 2011 | cild = | səhifə = 64 | səhifələr = 255 | isbn = 9789754703962 | doi = | ref = }}</ref> Əhməd bəyin müxalifətə keçməsi hökumət tərəfindən bağışlanmadı. Onların Keçiörəndə olan evlərinin qarşısında hər gün 24 saat mülki geyimli polislər növbədə olurdular. Polislər evə gələn şəxslərin adlarını və maşınlarının nömrələrini qeyd edirdilər. [[Sürəyya Ağaoğlu]]nun xatirələrinə görə bir qış gün Əhməd bəy küçədə növbə çəkən polis üşüməsin deyə onu evə dəvət edir. Və o zamandan polis evin içində növbə çəkir. Hətta ailə İstanbula köçəndə Əhməd bəyin həyat yoldaşı Sitarə xanım daxili işlər nazirinə növbə çəkən həmin polisi də İstanbula göndərməyi məsləhət görür.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Sürəyya Ağaoğlu]] | başlıq = Bir Ömür Böyle Geçti | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ağaoğlu yayın evi | il = 1984 | cild = | səhifə = 59 | səhifələr = 255 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Əhməd bəy 1932-ci ildə [[Ankara]]dan [[İstanbul]]a köçməyi qərara alır. Keçiörəndəki evlərini satdıqdan sonra İstanbulda memar Sedat Çetintaşa yeni ev tikdirir. Evdə kitabxanaya və eləcə də Əhməd bəyin şəxsi istəyi ilə dairəvi bir otağa da yer ayrılır. Bu dairəvi otaqda o hər birinci gün axşam ziyalıları toplayaraq sosial, mədəni mövzularda müzakirələr aparırdı. Siyasətdən getdikdən sonra isə Ağaoğlu daha çox elmi-tarixi araşdırmalarla məşğul olur. Dünyada tarixində ilk dəfə o, etruskların türk kökləri haqqında fikir irəli sürüb. Onun fikrinə görə [[etrusklar]] türk köklüdürlər və onlar şərqdən gəlib [[Kiçik Asiya|Anadoludan]] keçərək [[Apennin yarımadası|Apenin]] yarımadasında peyda olublar.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Etrüsk medeniyeti ve bunların Roma medeniyeti üzerine tesiri | link = | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Başvekâlet Müdevvenat Matbaası | il = 1932 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> 1933-cü ildə Əhməd bəy Türkiyə cəmiyyətində liberal dəyərləri təbliğ etmək üçün "Akın" qəzaetini təsis edir. Təbliğ etdiyi dəyərlər ölkədəki mövcud təkpartiyalı sitemə zidd olduğu üçün Əhməd bəy Ağaoğlu və onun qəzeti hökumətə tabe mətbuat və dövlət strukturları tərəfindən hücumlara məruz qalırdılar. Davamlı baş verən polemikalara görə bəzən Əhməd bəyi məhkəməyə də verirdilər. Məhkəmələrin birində Ağaoğlu hakimdən icazə alaraq çıxış edir. O öz çıxışında bunları deyir:<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Sürəyya Ağaoğlu]] | başlıq = Bir Ömür Böyle Geçti | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ağaoğlu yayın evi | il = 1984 | cild = | səhifə = 64 | səhifələr = 255 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Sizin icazənizlə bir neçə söz demək istəyirəm. Sən demə məni məhkəməyə verən bir vaxtlar mənim tələbəm olub. Əgər doğrudan da məni cəzalandırmaq gərəkdirsə bu yalnız mənim konstitusiya hüquqlarından professor olduğum halda öz tələbəmə "azad fikir" və "azad söz" anlayışlarını doğru izah etmədiyim üçün olmalıdır.}} Qəzet bu məhkəmədən qalib çıxır. Lakin qəzetin dövlətin rəsmi təbliğatına zidd getdiyi üçün, hakimiyyətin yüksək təbəqəsində olanların hakimiyyətdən sui istifadə hallarını, rüşvət hallarını, iqtisadiyyatın fərqli sahələrində olan monopoliyanı ifşa etdiyi üçün uzun müddət fəaliyyət göstərə bilməyəcəyi bəlli idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Aydın Balayev]] | başlıq = [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = “TEAS-Press” Nəşriyyat evi | il = 2018 | cild = | səhifə = 477 | səhifələr = 508 | isbn = 9789952310467 | doi = | ref = }}</ref> Atatürk Əhməd bəy Ağaoğlunu Dolmabaxça sarayında yeməyə dəvət edir. Daha sonra Axın qəzetində yazılan tənqidi yazılarla bağlı narazılığını bildirir. Daha sonra isə ona həm dövlətin universitetində professor, həm də qəzetdə redaktor olmasının mümkün olmadığını deyərək qəzetin çapını dayandırmasını istəyir. Ağaoğlu isə qətiyyətlə ona cavab verir ki heç vaxt qəzetin çapını könüllü olaraq dayandırmayacaq. Atatürk bu cavaba əsəbiləşərək ona sığıntı olmasını unutmamağı deyir. Cavabında isə Ağaoğlu ona deyir:<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Sürəyya Ağaoğlu]] | başlıq = Bir Ömür Böyle Geçti | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ağaoğlu yayın evi | il = 1984 | cild = | səhifə = 65 | səhifələr = 255 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Bu birinci dəfə deyil ki mən öz ünvanıma bu sözləri eşidirəm. Ancaq bu gecə bu sözləri təkrarlamaqla siz 60 milyonluq türkün qəlbinə qılınc sapladınız.}} Bu hadisədən sonra Axın qəzeti 1933-cü ilin sentyabr ayında hökumət tərəfindən bağlanır.<ref>{{kitab3 | müəllif = Hakkı Uyar | başlıq = Ağaoğlu Ahmet’in “Liberal Muhalif” Gazetesi:Akın (1933) | link = https://www.academia.edu/5087636/A%C4%9Fao%C4%9Flu_Ahmetin_Liberal_Muhalif_Gazetesi_Ak%C4%B1n | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Qəzetin 24 sentyabrda çap olunmuş son sayında hökumət qəzeti olan Hakimiyyet-i Milliye sərt tənqid edilmişdir. Bundan başqa Əhməd bəy universitet islahatları adı ilə professorluqdan məhrum edilib təqaüdə göndərilir. Bu isə həmişə fəaliyyətdə olan bir insan üçün faciə idi. Öz dostu Fəthi Okyara bu hadisələrlə bağlı məktubunda yazırdı:<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Vilayət Quliyev]] | başlıq = Ağaoğlular | link = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=7705&pno=36 | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Ozan nəşriyyatı | il = 1997 | cild = | səhifə = 47 | səhifələr = 236 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Təqaüdə göndərildim və bundan sonra fəal həyat qapıları üzümə bağlandı. Bütün bunları sizə şikayət etmək üçün yazmıram. Sırf içdən sevdiyim və etimad bəslədiyim birisinə ürəyimi açaraq bir az yüngülləşmək istəyirəm. Şikayət? Nədən və nə üçün? Məni tanıyırsız. Altmış altı yaşına çatdım. İçimi yoxlayıram, özümə qüsur gətirəcək bir şey tapmıram... Mənim üçün ən ağır, ən çəkilməz dərd həyatın xaricinə atılaraq məətəl və seyirçi durmaqdır}} == Ölümü və dəfni == [[Fayl:Əhməd bəy Ağaoğlunun dəfni.jpg|300px|thumb|right|Əhməd bəy Ağaoğlunun dəfnində çəkilmiş şəkil]] Ömrünün son günlərində yataq xəstəsi olan Əhməd bəy Ağaoğlu dünyasını dəyişməzdən əvvəl başına toplanan övladlarına və ağlayan qızı [[Tezer Taşqıran|Tezerə]] bunları deyir:<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Sürəyya Ağaoğlu]] | başlıq = Bir Ömür Böyle Geçti | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ağaoğlu yayın evi | il = 1984 | cild = | səhifə = | səhifələr = 255 | isbn = | doi = | ref = }}</ref><ref name=":2">{{cite web |url = https://dilqemehmed.wordpress.com/2015/12/07/qizi-%C9%99hm%C9%99d-b%C9%99y-agaoglu-haqqinda/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190327141450/https://dilqemehmed.wordpress.com/2015/12/07/qizi-%C9%99hm%C9%99d-b%C9%99y-agaoglu-haqqinda/ |archivedate = 27 mart 2019 |title = Qızı Əhməd bəy Ağaoğlu haqqında |author = [[Dilqəm Əhməd]] |date = 7 dekabr 2015 |work = |publisher = dilqemehmed.wordpress.com |accessdate = |language = }}</ref> {{sitat|Ağlama qızım, insan şüurlu bir makinadır, o da bir gün dayanacaq, əlbəttə. Mənə söz verin, heç bir güc sizi bir-birinizdən ayırmayacaq. Heç bir zaman doğrunu söyləməkdən çəkinməyin, doğruya doğru, əyriyə əyri deyin.}} Əhməd bəy Ağaoğlu qaraciyər iltihabından ürək çatışmamazlığı nəticəsində<ref>{{cite web |url = http://www.sherg.az/site/id-25403/details |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190327141753/http://www.sherg.az/site/id-25403/details |archivedate = 27 mart 2019 |title = Əhməd bəy Ağaoğlunun dəfni – Araşdırma (III yazı) |author = [[Akif Aşırlı]] |date = 24 yanvar 2017 |work = |publisher = sherg.az |accessdate = |language = }}</ref> 19 may 1939-cu ildə [[İstanbul]]da dünyasını dəyişib. Ağaoğlunun cənazəsi Nişantəpədəki evindən, Təşfikiyyə camisinə gətirilib. Cənazə namazı qılındıqdan sonra isə [[Feriköy Məzarlığı|Feriköy məzarlığında]] həyat yoldaşının yanında dəfn olunub. Vida mərasimində vali və bələdiyyə rəisləri, Lütfü Kırdar, Bolu millət vəkili Rəcəb Pekər, bir çox millət vəkilləri, vilayət, partiya və bələdiyyə nümayəndələri, universitetlərin tələbə və professorları, mətbuat işçiləri, qız məktəbinin müəllimləri, tələbələri, mərhumun dostları və yetişdirdiyi tələbələr iştirak etmişlər. Ağaoğlunun məzarı üstündə doktor Fəthi Ədib, İsmayıl Həbib və mühərrir [[Peyami Safa|Peyami Səfa]] nitq söyləmişlər, mərhumun fəaliyyətindən, elmə, türkçülüyə və gənc nəslin yetişməsində xidmətlərini sadalayıblar. Mərhumun məzarı üzərinə universitetlərdən, Anadolu agentliyindən, Qalatasaray idman klubundan, mətbuat idarəsindən, [[Ankara Universiteti]]nin hüquq fakültəsi və dostları adından çələnglər qoyulmuşdu.<ref>{{cite web |url = http://www.sherg.az/site/id-25336/details#.XJuNi1UzaM9 |archiveurl = https://archive.today/20190327144629/http://www.sherg.az/site/id-25336/details%23.XJuNi1UzaM9#.XJuNi1UzaM9 |archivedate = 2019-03-27 |title = Əhməd bəy Ağaoğlunun dəfni – araşdırma |author = [[Akif Aşırlı]] |date = 23 yanvar 2017 |work = |publisher = sherg.az |accessdate = |language = |url-status = live }}</ref> 1939-cu il mayın 19-dan 22-dək olan bütün [[Türkiyə]] qəzetləri Əhməd bəy Ağaoğlunun dəfnindən reportajlar, xatirələr, həyatından müxtəlif detallar çap etdirmişdilər.<ref>{{cite web |url = http://www.sherg.az/site/id-25166/details#.XJuMNVUzaM_ |archiveurl = https://archive.today/20190327144302/http://www.sherg.az/site/id-25166/details%23.XJuMNVUzaM_#.XJuMNVUzaM_ |archivedate = 2019-03-27 |title = Əhməd Ağaoğlunun dəfni – Akif Aşırlı yazır |author = [[Akif Aşırlı]] |date = 19 yanvar 2017 |work = |publisher = sherg.az |accessdate = |language = |url-status = live }}</ref> == Ailəsi == Şuşaya qayıtdıqdan sonra Əhməd bəy Ağaoğlu [[Sankt-Peterburq|Peterburqda]] birlikdə təhsil aldığı [[Fərrux bəy Vəzirov]]un qonağı olur. Burada o Fərrux bəyin əmisi qızı, məşhur [[Vəzirovlar]] nəslindən olan Sitarə xanımı görür və ona vurulur. Deyilənə görə, Əhməd bəy zamanın adətlərinə qarşı çıxaraq elçiliyini özü edir. Bu isə Sitarə xanımın anasının xoşuna gəlmir və öz qızını Əhməd bəyə verməkdən imtina edir.<ref name=":2" /><ref name=":3">{{cite web |url = http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/noyabr/512731.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190328080647/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/noyabr/512731.htm |archivedate = 28 mart 2019 |title = Əhməd bəy Ağaoğlunu ram edən sevgi dolu böyük qadın |author = [[Qərənfil Quliyeva|Qərənfil Dünyaminqızı]] |date = 1 noyabr 2016 |work = |publisher = Kaspi qəzeti S. 15 |accessdate = |language = }}</ref> Əhməd bəylə Starə xanım yalnız anasının ölümündən sonra 1902-ci ildə ailə həyatı qura bilirlər.<ref name=":4">{{kitab3 | müəllif = [[Səməd Ağaoğlu]] | başlıq = Babamdan Hatıralar | link = https://web.archive.org/web/20190328072540/http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/41121/001615327001.pdf?sequence=1&isAllowed=y | cavabdeh = | yer = [[Ankara]] | nəşriyyat = Zerbamat nəşriyyat evi | il = 1940 | cild = | səhifə = 25 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> İlk övladları olan [[Sürəyya Ağaoğlu]] 1903-cü ildə [[Şuşa]]da dünyaya gəlir. 1909-cu ildə ailə təqiblərdən qurtulmaq üçün [[İstanbul]]a köçür. Burada ailənin çətin günləri başlayır. Körpə övladları Bəşir dünyasını dəyişdikdən sonra Əhməd bəy 1918-ci ildə [[Nuru Paşa]]nın müşaviri kimi Azərbaycana gəldiyi vaxt İstanbulda yenicə tikdirib köçdükləri ev yanıb, külə dönür.<ref name=":3" /> Bakıdan qayıtdıqdan sonra isə onu həbs edib [[Malta]]ya sürgün edirlər. Sitarə xanım böyük bir ailər ilə qərib diyarda Əhmədsiz qalır. Lakin təmkinli olan Sitarə xanım Əhməd bəyə ünvanladığı məktublarında da yaşadığı çətinlikləri ona hiss etdirmir. Övladlarını böyütmək üçün evdə nə varsa satıb onlara xərcləyir, lakin bu çətinliklərin heç birini Əhməd bəyə bildirmir.<ref name=":3" /> Sitarə xanım 1933-cü ildə 52 yaşında vəfat edir. Əhməd bəy və Sitarə xanımın 7 övladı olub. Vəzir və Bəşir kiçik yaşlarında vəfat etmiş, qalan 5 nəfərdən – [[Sürəyya Ağaoğlu|Sürəyya]], [[Tezer Taşqıran|Tezər (Təzəxanım)]], Əbdürrəhman, [[Səməd Ağaoğlu|Səməd]] və Gültəkin ali təhsil alaraq [[Türkiyə]]nin ictimai-siyasi həyatında mühüm rol oynamışlar. [[Sürəyya Ağaoğlu]] 1903-cü ildə [[Şuşa]]da anadan olmuşdur. [[İstanbul Universiteti]] hüquq fakültəsinin ilk qız tələbəsi olub.<ref>{{cite web |url = http://www.anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2014/mart/356833.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190327072003/http://www.anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2014/mart/356833.htm |archivedate = 27 mart 2019 |title = Azərbaycanlı Sürəyya Ağaoğlu Türkiyənin hüquq aləmində məşhur idi |author = Ülviyyə Tahirqızı |date = 7 mart 2014 |work = |publisher = Xalq Cəbhəsi qəzeti |accessdate = |language = }}</ref> Təhsilini bitirdikdən sonra şərqin, türk dünyasının ilk qadın vəkili, hüquqşünası olub. Sürəyya xanım Türkiyənin siyasi həyatında fəal iştirak etmiş, Yeni Türkiyə Partiyasının qurucularından olmuş, partiyanın İstanbul təşkilatına rəhbərlik etmişdir. O, Türkiyənin sosial-ictimai həyatında bir çox ilklərə imza atmışdır: Türkiyə Hüquqçu Qadınlar Dərnəyinin, Universitetli Qadınlar Dərnəyinin, Azad Fikirləri Yayma Dərnəyinin, Soroptimistlər İstanbul Klubunun, Türk-Amerikan Universitetlər Dərnəyinin, Uşaq Dostları Dərnəyinin qurucularından olmuş, həmin dərnəklərin bir çoxuna rəhbərlik etmişdir. Dəfələrlə Beynəlxalq tədbirlərdə Türkiyəni təmsil etmişdir. Beynəlxalq Hüquqçular Birliyinin üzvü (1952), sonralar Hüquqçu Qadınlar Federasiyasının ikinci katibi olmuşdur. 1960-cı ildə Qadın Hüquqçular Birliyinin [[BMT]] Cenevrə Təşkilatı təmsilçisi seçilmişdir.<ref name=":1">{{cite web |url = https://www.interpress.az/29601-trkiyd-iz-qoyan-azrbaycanl-baclar.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190321134305/https://www.interpress.az/29601-trkiyd-iz-qoyan-azrbaycanl-baclar.html |archivedate = 21 mart 2019 |title = Türkiyədə iz qoyan azərbaycanlı bacılar |author = |date = 24 yanvar 2016 |work = |publisher = interpress.az |accessdate = |language = }}</ref><ref>{{cite web |url = http://yazar.in/yazi_sureyya-agaoglu_4383.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190321142225/http://yazar.in/yazi_sureyya-agaoglu_4383.html |archivedate = 2019-03-21 |title = Sürəyya Ağaoğlu |author = Aysel Abdullazadə |date = 2 noyabr 2015 |work = |publisher = yazar.in |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> {{Şəkillər albomu | istiqamət=üfüqi | şəkil1=Sürəyya Ağaoğlu.png | alt1= | miqyas1=110 | şəkil2=Səməd Ağaoğlu 1.jpg | alt2= | miqyas2=108 | şəkil3=Tezer Taşkıran.jpg | alt3= | miqyas3=120 | alt yazı=[[Sürəyya Ağaoğlu]], [[Səməd Ağaoğlu]] və [[Tezer Taşqıran]] | alt_yazı_arxafon= | arxafon rəng= | alt_yazı_yer=center }} İkinci qızı [[Tezer Taşqıran]] 1907-ci ildə Bakıda anadan olub. Əsl adı Təzəxanım olsa da Türkiyəyə köçdükdən sonra Tezer olaraq rəsmiləşdirilib.<ref>{{cite web |url = http://atxem.az/htdocs/atxemaz/home/atxem.az/az/html/Birlik%20dergisi/Jurnal-birlik-21.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180630211904/http://atxem.az/htdocs/atxemaz/home/atxem.az/az/html/Birlik%20dergisi/Jurnal-birlik-21.pdf |archivedate = 2018-06-30 |title = Tezer Taşkıran |author = [[Dilqəm Əhməd]] |date = 2015 |work = |publisher = [[Birlik (jurnal)|Birlik]] |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> Universiteti bitirdikdən sonra Tezer Ankara qız və oğlan liseylərində fəlsəfə müəllimi kimi fəaliyyət göstərir. O, oğlan məktəbində dərs deyən ilk qadın müəllim olur.<ref>{{cite web |url = https://dilqemehmed.wordpress.com/2015/05/25/tezer-agaoglu/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190321164155/https://dilqemehmed.wordpress.com/2015/05/25/tezer-agaoglu/ |archivedate = 21 March 2019 |title = Tezer Ağaoğlu |author = [[Dilqəm Əhməd]] |date = 25 may 2015 |work = |publisher = dilqemehmed.wordpress.com |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> Daha sonra Ankara Qız Liseyinin və İstanbul Qız Müəllimlər Məktəbinin müdiri vəzifələrində çalışır. 1944-cü ildə [[Kastamonu]]dan,<ref name=kas7>{{Cite web | url = https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/TBMM_7._d%C3%B6nem_milletvekilleri_listesi.html | title = TBMM 7. dönem milletvekilleri listesi | publisher = İpfs.io | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180630203826/https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/TBMM_7._d%C3%B6nem_milletvekilleri_listesi.html | archivedate = 30 iyun 2018}}</ref> 1946<ref name=qars8>{{Cite web | url = https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/TBMM_8._d%C3%B6nem_milletvekilleri_listesi.html | title = TBMM 8. dönem milletvekilleri listesi | publisher = İpfs.io | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180630204300/https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/TBMM_8._d%C3%B6nem_milletvekilleri_listesi.html | archivedate = 30 iyun 2018}}</ref> və 1950-ci illərdə isə [[Qars]]dan [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nə deputat seçilib.<ref name=qars9>{{Cite web | url = https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/TBMM_9._d%C3%B6nem_milletvekilleri_listesi.html | title = TBMM 9. dönem milletvekilleri listesi | publisher = İpfs.io | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180630204421/https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/TBMM_9._d%C3%B6nem_milletvekilleri_listesi.html | archivedate = 30 iyun 2018}}</ref> Yüzlərlə məqalənin və 12 kitabın müəllifidir.<ref name=":1" /> Əhməd bəy Ağaoğlunun böyük oğlu Əbdürrəhman Ağaoğlu [[Fransa]]da ali mühəndis təhsilinə yiyələnib, Türkiyənin çağdaş elektrik şəbəkələrinin qurulmasının pionerlərindən biri kimi tanınmışdır.<ref>{{Cite web | url = https://525.az/site/?name=xeber&news_id=16632#gsc.tab=0 | title = Yaşam boyu sürən dostluq (Əli bəy Hüseynzadə və Əhməd Ağaoğlu) | publisher = [[525-ci qəzet]] | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180701231109/https://525.az/site/?name=xeber&news_id=16632 | archivedate = 2 iyul 2018}}</ref> Kiçik oğlu [[Səməd Ağaoğlu]] 1909-cu ildə Bakıda dünyaya gəlib. Ankarada hüquq fakultəsini bitirdikdən sonra bir müddət Strasburqda işləyib. Türkiyəyə geri döndükdən sonra 1950–1960-cı illərdə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]]-in deputatı olur və Demokrat partiyası qalib gəldikdən sonra baş nazir Adnan Mendersin hökumətində baş nazirin müavini, əmək naziri, sənaye naziri kimi mühüm vəzifələrdə çalışır.<ref>{{cite web |url = https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/T%C3%BCrkiye_%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma_ve_sosyal_g%C3%BCvenlik_bakanlar%C4%B1_listesi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190327072130/https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/T%C3%BCrkiye_%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma_ve_sosyal_g%C3%BCvenlik_bakanlar%C4%B1_listesi.html |archivedate = 2019-03-27 |title = T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanları listesi |author = |date = 2016 |work = |publisher = ipfs.io |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/T%C3%BCrkiye_bilim%2C_sanayi_ve_teknoloji_bakanlar%C4%B1_listesi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190327072131/https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/T%C3%BCrkiye_bilim%2C_sanayi_ve_teknoloji_bakanlar%C4%B1_listesi.html |archivedate = 2019-03-27 |title = Türkiye bilim, sanayi ve teknoloji bakanları listesi |author = |date = 2016 |work = |publisher = ipfs.io |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/T%C3%BCrkiye_ba%C5%9Fbakan_yard%C4%B1mc%C4%B1lar%C4%B1_listesi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190327072202/https://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/T%C3%BCrkiye_ba%C5%9Fbakan_yard%C4%B1mc%C4%B1lar%C4%B1_listesi.html |archivedate = 2019-03-27 |title = Türkiye başbakan yardımcıları listesi |author = |date = 2016 |work = |publisher = ipfs.io |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = dead }}</ref> 27 may 1960-cı il çevrilşindən sonra [[Adnan Menderes|Menderes]] və hökumətin digər üzvləri kimi Səməd Ağaoğlu da həbs edilərək ömürlük həbs cəzasına məhkum edilir. Lakin 1964-cü ildə əfvi-ümumiyə düşərək həbsdən azad edilir.<ref>{{cite web |url = https://azertag.az/xeber/YAZICHI_VA_DOVLAT_XADIMI_SAMAD_AGAOGLUNUN_HEKAYALAR_VA_MEMUARLARI-435122 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190322191234/https://azertag.az/xeber/YAZICHI_VA_DOVLAT_XADIMI_SAMAD_AGAOGLUNUN_HEKAYALAR_VA_MEMUARLARI-435122 |archivedate = 2019-03-22 |title = Yazıçı və dövlət xadimi Səməd Ağaoğlunun hekayələr və memuarları |author = |date = 6 mart 2009 |work = |publisher = azertag.az |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> 1967-ci ildə o, ata yurdu Azərbaycanda olur. Geri döndükdə isə gördükləri əsasında [[Sovet Rusiya İmperiyası]] adlı kitab yazır. Bundan başqa onun "Strasburq xatirələri", "Hürriyyət", "Öyrətmən Qafur", "Böyük ailə", "Hücrədəki adam", "Qatırın ölümü", "Тanış izlər", "Dostum Menderes" kimi kitabları da vardır. Ən kiçik övladı olan Gültəkin Ağaoğlu isə Türkiyənin tanınmış pediatrlarından biri olub.<ref name=":1" /> == Xatirələri == Ölümündən iki il əvvəl yazmağa başladığı xatirələrini düşüncə böhranı içində olduğu bir vaxtda qələmə aldığı üçün tamamlamayıb. Yazdığı xatirələr həyatının yalnız Şuşa, Peterburq, Paris dövrlərini əhatə edir. Oğlu Səməd Ağaoğlu atasının xatirələrini yarımçıq qoymasını belə izah edib:<ref name=":6">{{cite web |url = https://teleqraf.com/news/toplum/164284.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190419080102/https://teleqraf.com/news/toplum/164284.html |archivedate = 19 aprel 2019 |title = Kərbəlayi Bahar mənə bu cür bir erməni tapdı... |author = [[Dilqəm Əhməd]] |date = 8 fevral 2018 |work = |publisher = teleqraf.com |accessdate = |language = }}</ref> {{sitat|Ölümündən iki ay əvvəl mənə son sətirləri oxuduqdan sonra, “artıq dayandıracağam” dedi. “Xatirələrin içində üzülmək məni sonsuz dərəcədə təsirləndirir. Məndən sonra sizlər dəftərimdən davam edərsiniz”.}} Öz xatirələrində Əhməd bəy atası haqqında bunları yazır:<ref name=":6" /><ref>{{kitab3 | müəllif = [[Dilqəm Əhməd]] | başlıq = Şuşa, Peterburq və Paris xatirələri | link = | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = Çapar yayınları | il = 2019 | cild = | səhifə = 27-28 | səhifələr = 124 | isbn = 978-9952-8356-4-9 | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Atam rahat yaşadı, rahat öldü. Ömründə üzüntü nədir bilmədi. Hündürboy, cüssəli biriydi. Özü kimi iki nəfəri üst-üstə qoyub tək qoluyla başının üstünə qədər qaldırırdı. Qollu çuxasını, ipəkdən hazırlanmış geniş şalvarını geyinib ata mindiyi vaxt onunla yarışacaq kimsə yoxdu. Oxumağı-yazmağı bilirdi; farscanı başa düşərdi, Füzulidən şeirlər bilərdi. Mömin idi. Ondan “Sən kimsən” deyə soruşulduğu zaman "Əlhəmdülillah, Məhəmməd ümmətindənəm, Ali-əba aşiqiyəm; Mənim atam Mirzə İbrahim, onun atası da Qurdlar elindən Həsən ağadır" deyərdi. Ağlına Türk olduğu gəlməzdi. Rusların gəlib Qurdlar elinin yerində yellər əsdirdiyini də düşünməzdi. Nə var? Nə olub ki? Həmd olsun azan oxunur, məscidlər qalır, axundlar vəz verir və bizim evdə də gecə-gündüz din ətrafında söhbətlər olur. Belə olduğu halda mənim atam qarabağlı, Qurdlar elindən Mirzə İbrahim Mirzə Həsən oğlu niyə üzülsün, niyə düşünsün ki? O yeyərdi, içərdi, durnaları (bir növ ov qartalı) ov əlcəyinin üstünə alaraq tulaları (ov itləri) ilə quş ovlayardı. Ömründə bir dəfə də Qarabağın kənarına çıxmadı. Qışı kəklikləri, turacları, qırqovulları bol olan Qarabağın bir ovalığında (Osmanlı sultanları da qışı bu ovalıqda keçirərdilər), yayda isə 1200 metr hündürlükdə bir dağın başında qartal yuvası kimi qonmuş, suları buz kimi Şuşada keçirirdi. Vaxtı gəldiyində, kefi istədiyində Abdallar kəndindən aşıqları gətirərək “Kor oğlan” oyunu, “Aşıq Piri”dən, “Əsli və Kərəm”dən mahnılar dinləyərək kef çəkərdi. Belə bir adam üçün düşünüləcək, üzüləcək nə vardı ki? Ah! Kaş məni də o böyütsəydi, özünə oxşatsaydı! Hardaydı!}} Anası haqqında isə bunları yazır:<ref name=":6" /><ref>{{kitab3 | müəllif = [[Dilqəm Əhməd]] | başlıq = Şuşa, Peterburq və Paris xatirələri | link = | cavabdeh = | yer = [[Bakı]] | nəşriyyat = Çapar yayınları | il = 2019 | cild = | səhifə = 28, 31 | səhifələr = 124 | isbn = 978-9952-8356-4-9 | doi = | ref = }}</ref> {{sitat|Mənim anam Sarıcalı elindən idi. Köçəri idi. Balaca, incə, zərif, həssas bir varlıqdı. İndi də üzünün incə cizgilərini xatırlayarkən içimdə sızıltı hiss edirəm. Hələ Sarıcalının ədası ilə söylədiyi hüzünlü, ələmli laylalar qulağımdan keçərək könlümü titrədir! Anamın axundlardan, mollalardan xoşu gəlməzdi. Şübhəsiz ki, o da dindar idi, “Fatma köləsi” idi. Fəqət onun dindarlığı köçəri bir türkün düşüncəsinə hopmuş bir iman idi. O, Allahı da, peyğəmbəri də, din adamlarını da gəzdiyi və gördüyü çaylar və dağlar kimi dumduru, apaçıq, bəzəksiz-düzəksiz görmək istəyərdi. Axundların, mollaların əcaib qiyafətləri, sarıqları, cübbələri, nalınları da xoşuna gəlməzdi: “Bunlar hiylədir, aldadıcı şeylərdir, mən oğlumu elə görmək istəmirəm” deyərdi. Üstəlik anamda bir ambisiya vardı. Rus çarı Varşava savaşına gedərkən əsgər aparmadığı çərkəs, ləzgi, osetin və türk bəylərindən hərəsindən bir könüllü alay istəmişdi. Qarabağdan göndəriləcək alay təşkil edilərkən anamın qohumlarından biri də seçilmişdi. Bu şəxs bir neçə il Lehistanda və Peterburqda qaldıqdan sonra məmləkətə dönmüşdü. Rusca öyrənmişdi və çiyinlərinin üzərində parlaq bir apolet gətirmişdi. O zamandan bəri Qarabağa rus böyüklərindən kim gələrsə, onun evinə gedər, onunla görüşər və xalqı da onun vasitəsiylə dinləyərdi. Bütün ailəsi, qohumları onunla öyünərdi, şərəflənərdi. Anam məni də onun kimi görmək istəyirdi. Arzu edirdi ki, rusca oxuyum, çiyinlərimdə apolet parıldasın, yerlilərdən dərdi olanlar anama sığınaraq məndən mədət istəsinlər!!!}} == Kitablar == === Çap olunmuş kitabları === * '''Şiə məzhəbi və qaynaqları, London, 1893.''' Əhməd Ağaoğlunun 1892-ci ildə [[London]]da keçirilən IX Şərqşünaslar Konfransına təqdim etdiyi məqaləsidir. Bu bildirişində Ağaoğlu şiəliyin İranda necə rəsmi dövlət dini olmasını açıqlamışdır. Qızı [[Sürəyya Ağaoğlu]] bu yazısına görə atasına İran Şahı tərəfindən firuzə üzük hədiyyə edildiyini bildirir<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Sürəyya Ağaoğlu]] | başlıq = Bir Ömür Böyle Geçti | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Ağaoğlu yayın evi | il = 1984 | cild = | səhifə = 7 | səhifələr = 255 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * '''İslamiyyətdə qadın, Tiflis, 1901.''' Qadınların İslamdan əvvəl və sonrakı vəziyyətindən bəhs edən bu əsərdə Əhməd Ağaoğlu İslam mənbələrinə əsaslanaraq onların tarixi proseslərdəki iştirakına toxunmuş və [[XX əsr]]in əvvələrində müxtəlif cəmiyyətlərdə qadın hüquqları məsələsini tədqiq etmişdi. 1901-ci ildə [[Tbilisi|Tiflisd]]ə "Kavkazski vestnik" jurnalının 3-cü sayında rus dilində çap olunan bu əsəri Həsən Əli Ediz türk dilinə çevirmişdir. Bu tərcümə ilk dəfə 1959-cu ildə [[İstanbul]]da çap olunmuşdu. Əsər sonralar Birey Toplum Yayınları arasında yenidən nəşr olunmuşdu.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd Ağaoğlu | başlıq = İslamiyette Kadın | link = https://web.archive.org/save/https://issuu.com/toluhan/docs/ahmet_a_ao_lu_-_islamiyette_kad_n | cavabdeh = | yer = Ankara | nəşriyyat = Birey Toplum Yayınları | il = 1985 | cild = | səhifə = | səhifələr = 63 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * '''Türk Təşkilat-i Əsasiyəsi, Ankara, 1925.''' Əhməd bəy Ağaoğlunun [[Ankara Universiteti]] Hüquq Fakültəsindəki mühazirələrindən qeydlərdir. * [[Üç mədəniyyət (Əhməd bəy Ağaoğlu)|Üç mədəniyyət]], '''İstanbul, 1927.''' Əhməd bəy Ağaoğlunun [[Malta]]da əsirlikdə olduğu vaxtlarda yazdığı müxtəlif mövzulardakı yazıları sonralar – 1927-ci ildə "Üç Mədəniyyət" adı altında toplanmışdır. Əsərdəki mövzular Üç Mədəniyyət, Din, Əxlaq, Fərd, Ailə, Cəmiyyət, Dövlət, Hökumət başlıqları ilə verilmişdir. Bu yazılar kitab şəklində çap olunmamışdan əvvəl "Türk Yurdu" dərgisində silsilə olaraq dərc olunmuşdur.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd Ağaoğlu | başlıq = Üç mədəniyyət | link = https://web.archive.org/web/20190327072808/https://www.academia.edu/6706316/Ahmet_A%C4%9Fao%C4%9Flu_-_%C3%9C%C3%A7_Medeniyet | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Doğu Kitab evi | il = 2013 | cild = | səhifə = 13 | səhifələr = | isbn = 978-605-5296-06-3 | doi = | ref = }}</ref> Əsər ilk dəfə kitab şəklində 1927-ci ildə nəşr olunmuşdur. Sonralar bir neçə dəfə çap edilmişdir. * '''İngiltərə və Hindistan, İstanbul, 1929.''' Əhməd bəy Ağaoğlu bu əsərində [[İngiltərə]]nin idarəetmə və dövlət təşkilatlarındakı uğurların səbəbini açıqlayır. Əsərdə Ağaoğlu İngiltərənin özündən böyük ölkələri, xüsusilə [[Hindistan]]ı necə müstəmləkəsinə çevirdiyini izah edir. Kitab ilk dəfə [[İstanbul]]da Cümhuriyyət mətbəəsində 1929-cu ildə çap edilib.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Əhməd Ağaoğlu]] | başlıq = İngiltərə və Hindistan | link = https://web.archive.org/save/https://books.google.az/books/about/Ingiltere_Ve_Hindistan.html?id=pxErAAAAIAAJ&redir_esc=y | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Cumhuriyyet | il = 1929 | cild = | səhifə = | səhifələr = 44 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * [[Sərbəst insanlar ölkəsində]], '''İstanbul, 1930.''' Əhməd bəy Ağaoğlunun [[Alleqoriya|alleqorik]] əsərlərindən biridir. Əsərdə müəllif əsarət zəncirlərini qıraraq qaçan bir Türkün demokratik ölkəyə gəlməsi və bu ölkənin vətəndaşı olması üçün nələr etməli olduğunu göstərir. Əhməd bəy Ağaoğlu "Sərbəst İnsanlar Ölkəsi" deyə adlandırdığı bu xəyali ölkənin başqalarının hüquqlarına sayğı göstərən, qanunlarla idarə olunan bir yer olduğunu göstərir. Ölkənin yaşayış tərzi, qanunları əsərdə utopik mənada şərh olunur.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd Ağaoğlu | başlıq = Sərbəst insanlar ölkəsində | link = https://web.archive.org/save/https://sakitoglu.files.wordpress.com/2012/05/serbest-insanlar-olkesinde.pdf | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Senayii Nefise Matbaası | il = 1930 | cild = | səhifə = | səhifələr = 128 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * '''Hüquq tarixi, İstanbul, 1931.''' Əhməd bəy Ağaoğlunun Hüquq fakültəsində 1931–1932-ci tədris illərində keçdiyi dərslərin bəzi məqamlarının toplandığı kitabdır. * '''Dövlət və fərd, İstanbul, 1933.''' Əhməd bəy Ağaoğlunun "Cümhuriyyət" qəzetində "Kadro" dərgisi və Kadro hərəkatı ilə bağlı çap olunmuş məqalələrinin toplusudur. 1932-ci il noyabrın 13-də "Cümhuriyyət" qəzetində çap olunan bu məqalələr silsiləsinin ilk yazısının başlığı – Dövlət və Fərd sonralar kitabın adı olmuşdur. Məqalələr silsiləsi 14 yazıdan ibarətdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Əhməd bəy Ağaoğlu | başlıq = Devlet ve Fert | link = https://web.archive.org/save/http://psi520.cankaya.edu.tr/uploads/files/Agaoglu%2C%20Devlet%20ve%20Fert%20%281933%29.pdf | cavabdeh = | yer = [[İstanbul]] | nəşriyyat = Sanayiinefise Matbaası | il = 1933 | cild = | səhifə = | səhifələr = 141 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * '''1500 ilə 1900 arasında İran, Ankara, 1934.''' [[XVI əsr]]in əvvəllərindən 1896-cı ilə qədərki [[İran]] tarixi və İran tarixində Türklərin rolu mövzusundan bəhs edir. * '''İran və inqilabı, Ankara, 1941.''' [[XVI əsr]]dən 1925-ci ilə qədərki İran tarixindən və İran şahı [[Məhəmməd Rza Pəhləvi|Rza Pəhləvi]] dövründə baş vermiş tarixi hadisələrdən bəhs edir. Əslində bu, 1500 ilə 1900 arasında İran sərlövhəli əsərə 1896-cı ildən sonrakı hadisələrin əlavə edilərək genişləndirilmiş formasıdır. * '''Mən nəyəm, İstanbul, 1939.''' Əhməd bəy Ağaoğlu 1936-cı il sentyabrın 5-də "[[Cumhuriyet (qəzet)|Cümhuriyyət]]" qəzetində bu başlıqla çap olunan beş məqalədən ibarət yazı silsiləsini 1939-cu il dekabrın 19-da eyni adla əlavə dörd məqalə yazaraq davam etdirmişdir. Övladları Əhməd bəy Ağaoğlunun ölümündən sonra dərc olunmamış üç məqaləsini də əlavə edərək on iki məqalədən ibarət "Mən Nəyəm" adlı kitab çap etdirmişlər. Alleqorik əsərdir. Əsərdə bölmələrdən biri "Tanrı Dağında" adlanır. Əhməd Ağaoğlunun "Cümhuriyyət" qəzetində əski Türk yaşayışına dair yazdığı məqaləsi sonralar "Mən Nəyəm" adlı əsərində eyni adla çap olunmuşdur. Əhməd Ağaoğlu qədim Türk yaşayışına dair məlumatları rus alimi Seroşevskinin "Yakutlar" əsərindən əldə etmişdir. Bu yazı da alleqorik əsərdir. * '''Könülsüz olmaz, Ankara, 1941.''' [[Malta]]da sürgün günlərində yazılmış didaktik xatirələrdir. Əhməd bəy Ağaoğlunun alleqorik əsərlərindən biridir. * '''İxtilalmı, inqilabmı, Ankara, 1942.''' Əhməd bəy Ağaoğlunun "Böyük Zəfər"dən öncə Anadoluda başlayan və davam edən hərəkatın yeni dövlət qurmaq prinsipinə əsaslandığını və Milli Qurtuluş Mübarizəsi apardığını nəzərə çatdırmaq məqsəd ilə yazılmış məqalələrindən ibarət əsəri 1922-ci ilin may-avqust aylarında "Hakimiyyət-i Milliyə" qəzetində dərc olunmuşdur. Bu məqalələr ölümündən sonra toplanaraq kitab şəklində çap olunub. * '''Sərbəst Firqə xatirələri, İstanbul, 1969.''' 1930-cu ildə təşkil olunan Sərbəst Cümhuriyyət Partiyasına necə daxil olduğundan, o günlərin siyasi mühitindən, Sərbəst Cümhuriyyət Partiyasının hədəflərindən və düşdüyü vəziyyətdən bəhs edən xatirələrdir. === Haqqında yazılmış kitablar === [[Fayl:Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu (kitab).jpg|150px|thumb|right|Çap olunmuş "[[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]]" kitabının üz qabığı]] * '''Atamdan xatirələr, Ankara, 1940.''' Kitab [[Səməd Ağaoğlu]] tərəfindən atasının ölümünün birinci il dönümündə 1940-cı ildə Ankarada çap edilib. Kitab üç hissədən ibarətdir. Birinci hissə Səməd Ağaoğlunun atası haqqında xatirələrindən, ikinci hissə Əhməd bəy Ağaoğlunun öz uşaqlıq və gənclik illəri xatirələrindən üçüncü hissə isə Əhməd bəy öldükdən sonra haqqında yazılan yazılardan ibarətdir.<ref name=":4" /> * '''Atamın dostları, İstanbul, 1998.''' Yazıçı, siyasәtçi vә dövlәt xadimi [[Səməd Ağaoğlu|Sәmәd Ağaoğlu]] tərəfindən yazılan "Atamın dostları" kitabında atası, Әhmәd Ağaoğlunun türkçülük hәrәkatında, sәnәt vә siyasәt alәmindә, yeni Türkiyәnin qurulması uğrunda mübarizәdә çiyin-çiyinә addımladığı bir sıra görkәmli şәxsiyyәtlәrin portretlәri yaradılıb. Müәllifin ad çәkmәdәn son dәrәcә sәciyyәvi cizgilәrlә rәsm etdiyi bu portretlәr özlәrinin, elәcә dә Әhmәd Ağaoğlunun hәyatının, mübarizә vә ideallarının bir sıra xüsusiyyәt vә keyfiyyәtlәrini aşkara çıxarır. Kitab 1998-ci ildə [[İstanbul]]da "İletişim Yayıncılık" nəşriyyatı tərəfindən, 2016-cı ildə isə [[Bakı]]da [[Qanun Nəşriyyatı]] tərəfindən çap edilib.<ref>{{cite web |url = https://qanun.az/product/səməd-agaoglu-atamin-dostlari/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170606205632/http://www.qanun.az/product/s%c9%99m%c9%99d-agaoglu-atamin-dostlari/ |archivedate = 2017-06-06 |title = Səməd Ağaoğlu – Atamın dostları |author = |date = 2016 |work = |publisher = qanun.az |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> * [[Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu]], '''Bakı, 2018.''' Kitab, 2018-ci ildə tarix elmləri doktoru, [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövrünün tədqiqatçısı, Azərbaycan xalqının milli məfkurəsinin formalaşması məsələləri ilə bağlı bir neçə monoqrafiyanın müəllifi olan [[Aydın Balayev]] tərəfindən yazılan bu əsər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyi münasibətilə nəşr edilib. Müəllif əsərdə qeyri-adi istedada malik bu şəxsiyyət barədə bioqrafik məlumatları, sadalamaqla kifayətlənməyərək, həmçinin geniş sənədli materiallara əsaslanaraq Əhməd bəy Ağaoğlunun ictimai-siyasi baxışlarının təkamülünü konkret zaman və məkan kontekstində izah edib. Kitab rus dilindədir və tarixçilər, etnoloqlar, politoloqlar, eləcə də milli tariximizlə maraqlananlar üçün nəzərdə tutulub.<ref>{{cite web |url = http://www.teaspress.az/book,270/lang,en/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190327133223/http://www.teaspress.az/book,270/lang,en/ |archivedate = 27 mart 2019 |title = Патриарх Тюркизма Ахмед Бек Агаоглу {{dil-az|Türkçülüyün patriarxı Əhməd bəy Ağaoğlu}} |author = |date = |work = |publisher = teaspress.az |accessdate = |language = {{dil-ru|}} }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == * [https://oxu.az/culture/375830 Əhməd Ağaoğlunun gəlini, millət vəkili, Şuşa səyahəti — ARAŞDIRMA + NADİR FOTOLAR] {{Vikilər | commons = Category:Ahmet Ağaoğlu | wikispecies = | wikt = | b = Əhməd bəy Ağaoğlu/Biblioqrafiya | s = Müəllif:Əhməd bəy Ağaoğlu | q = Əhməd bəy Ağaoğlu | n = | m = }} === Kitabları === * {{cite book |url=http://ebooks.azlibnet.az/book/r2u1FYVG.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180225202223/http://ebooks.azlibnet.az/book/r2u1FYVG.pdf |archivedate=2018-02-25 |title=Sərbəst insanlar ölkəsində |author=[[Əhməd Ağaoğlu]] |date=[[2001]] |publisher=[[TUTU nəşriyyatı]] |accessdate=2018-02-25 |language={{az}} }} * {{cite book |url=http://www.anl.az/el/a/aeb_se.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190327113148/http://www.anl.az/el/a/aeb_se.pdf |archivedate= 5 noyabr 2019 |title=Seçilmiş əsərləri|author=[[Əhməd Ağaoğlu]] |date=[[2007]] |publisher= [[Şərq-Qərb nəşriyyatı]] |accessdate= 5 noyabr 2019 |language={{az}} }} * [https://yazarkesh.files.wordpress.com/2015/08/iran-vc999-inqilabc4b1.pdf İran və inqilabı] * [http://psi520.cankaya.edu.tr/uploads/files/Agaoglu%2C%20Serbest%20Insanlar%20Ulkesinde%20%281930%29.pdf Sərbəst insanlar ölkəsində]{{ref-tr}} * [https://books.google.az/books/about/Ingiltere_Ve_Hindistan.html?id=pxErAAAAIAAJ&redir_esc=y İngiltərə və Hindistan]{{ref-tr}} * [https://issuu.com/toluhan/docs/ahmet_a_ao_lu_-_islamiyette_kad_n İslamda qadın] * [http://psi520.cankaya.edu.tr/uploads/files/Agaoglu%2C%20Devlet%20ve%20Fert%20%281933%29.pdf Dövlət və Fərd] * [http://anl.az/el/Kitab/2014/Azf-256196.pdf Şiə dinində məzdəki inancları] === Video materiallar === * [https://www.youtube.com/watch?v=AxsRw30hbSY Əhməd bəy Ağaoğlu ([[AzTV]])] * [https://www.youtube.com/watch?v=6POSswr9QZI Difai hamisi – Əhməd bəy Ağaoğlu ([[Kəpəz TV]])] * [https://www.youtube.com/watch?v=EJyK1xVn6LI Atatürkün yaxın məsləhətçilərindən biri Əhməd bəy Ağaoğlu…] * [https://www.youtube.com/watch?v=K_9vyrJaiHE Əhməd bəy Ağaoğlunun məzarı] * [https://www.youtube.com/watch?v=CHYgjQWSFTc Nəhəng və Firəng] ([[Real TV (Azərbaycan)|Real TV]]) {{Əhməd bəy Ağaoğlu}} {{1920-ci ilə qədər Azərbaycanda siyasi fəaliyyət}} {{Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Ağaoğlular]] [[Kateqoriya:Türkiyə yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Türkiyə azərbaycanlıları]] [[Kateqoriya:Türkçülər]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Türkiyədə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:Difai Partiyasının üzvləri]] [[Kateqoriya:Feriköy məzarlığında dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Əhməd bəy Ağaoğlu]] [[Kateqoriya:Maltaya sürgün olunanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı siyasi mühacirlər]] [[Kateqoriya:Türkiyəyə köçən azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Bakı Şəhər Dumasının üzvləri]] [[Kateqoriya:Birinci Tiflis gimnaziyasının məzunları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] gq75tbg45tkc51qyr64i8jf8m59ioq4 0 26231 6557355 6502517 2022-08-01T04:45:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Ceyhan''' — [[Türkiyə]]nin [[Adana ili]]ndə ilçə. Aralıq dənizi bölgəsində yerləşən Ceyhan [[Adana]]ya 43&nbsp;km, [[Aralıq dənizi]]ndən isə 30&nbsp;km uzaqlıqda yerləşir. == Əhali == İlçə əhalisi 2018-ci ilin rəsmi qeydlərinə görə 160.474 nəfərdir. == Bələdiyyə == {| class="wikitable" width=400 ! colspan=4 |Secim illərə görə bələdiyyə sədri |- | align="left" | İllər | align="center" | Adı | align="center" | Parti | align="center" | Oy faizi |- | align="left" | [[2004]] | align="center" | Hüseyin Sözlü | align="center" | | align="center" | |- | align="left" | [[1999]] | align="center" |Hüseyin Sözlü | align="center" | | align="center" | |- | align="left" | [[1994]] | align="center" | Emin Civelek | align="center" | | align="center" | |- | align="left" | [[1990]] | align="right" | | align="right" | | align="right" | |- | align="left" | [[1985]] | align="right" | | align="right" | | align="right" | |- | align="left" | [[1980]] | align="right" | | align="right" | | align="right" | |- | align="left" | [[1975]] | align="right" | | align="right" | | align="right" | |- | align="left" | [[1970]] | align="right" | | align="right" | | align="right" | |- | align="left" | [[1965]] | align="right" | | align="right" | | align="right" | |- | align="left" | [[1960]] | align="right" | | align="right" | | align="right" | |} * [[Hüseyin Sözlü]] 1999- * [[Emin Civelek]] 1994-1999 * [[Mehmet Şerif Yiğit]] 1989-1994 * Mahir Alp Boydak 1984-1989 * Rifat Atik (atama) 1981-1983 * [[Şahin Özbilen]] 1963-1980 * Ökkeş Sabitoğlu 1955-1960 * Yusuf Mülayim 1954-1955 * Musatafa Akçalı 1952-1954 * Lütfi Başeğmez 1951 * Musatafa Haydar 1947-1950 * Sait Akman 1945-1946 * Hakkı Mete 1943-1944 * Arif Hikmet Özbilen 1941-1942 * [[Selahattin Sepici]] 1939-1940 * Hacı Ahmet Topsakal 1935-1938 * Rıfat Çetinsoy 1928-1932 * İbrahim Mete 1930-1931 * Selim Aytemur 1927 * Hacı Müşteba Yücekök 1926-1927 * Hasan Sağındık 1924-1925 * Mehmet Payaslı 1923-1924 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.die.gov.tr/nufus_sayimi/2000tablo5.xls Türkiyə İstatistik Kurumu TUİK]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070927020309/http://www.die.gov.tr/nufus_sayimi/2000tablo5.xls |date=2007-09-27 }} Genel Nüfus Sayımı 1990, 2000 ( Əhəli sayı ) == Həmçinin bax == {{Adana ilinin ilçələri}} {{Türkiyə-qaralama}} [[Kateqoriya:Ceyhan| ]] 9kmsxmzzqg6wikgqsr44n3spyt0lm4c 0 29836 6556684 6537752 2022-07-31T13:48:00Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{qaralama}} {{Hərbi birləşmə}} '''Manhettan Layihəsi''' [[ABŞ|Birləşmiş Ştatlar]], [[Böyük Britaniya]] və [[Kanada]]nın iştirakı ilə II Dünya Müharibəsi illərində ilk nüvə silahının (atom bombasının) yaradılması məqsədilə həyata keçirilmişdir. Formal adı Manhettan Mühəndisi Zonası (MMZ) olan bu layihə 1941–46-cı illərdə general R. Gruvsun hərbi rəhbərliyi ilə ABŞ Hərbi Mühəndisləri Komandanlığının nəzarəti altında həyata keçirilmişdir. Layihənin elmi-tədqiqat işlərinə Amerika alimi Robert Oppenheymer rəhbərlik etmişdir. Layihə 1945-ci ildə üç nüvə silahının əldə edilməsi və sınaqdan keçirilməsi ilə nəticələnir. İlk sınaq partlayışı 1945-ci il 16 iyul tarixində Yeni Meksika ştatının Alamogardo şəhəri yaxınlığında plutonium ilə zənginləşdirilmiş bombanın sınaq partlayışı (Üçlük sınağı) ilə həyata keçirilir. Daha sonra avgust ayının 6-sı uranla zənginləşdirilmiş "Körpə" adlı bomba Yaponiyanın Hiroşima şəhərində, bundan üç gün sonra isə, avgustun 9-u yenidən Yaponiyada, bu dəfə Naqasakidə "Kök" adlı ikinci plutoniumla zənginləşdirilmiş bomba sınaqdan keçirilir. Layihə XX əsrin 30-cu illərində almanların nüvə texnologiyaları sahəsində apardıqları tətqiqatlara cavab olaraq 1939-cu ildə əvvəlcə kiçik bir tətqiqat proqramı şəklində yaranır. Tədricən layihə genişlənir və özündə 130 minlik işçi qüvvəsi toplayır. Layihənin ümumi dəyəri 2 miyard ABŞ dolları olaraq qiymətləndirilirdi (2007-ci ilin istehlakçıların qiymət indeksinə əsasən 23 milyard $). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}{{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Manhetten layihəsi| ]] [[Kateqoriya:Atom silahları]] [[Kateqoriya:Hiroşima və Naqasakiyə atom bombasının atılması]] [[Kateqoriya:Partlayıcı maddələr mühəndisliyi]] [[Kateqoriya:Gizli hərbi proqramlar]] simqs6t4gam34kto05p7bp4o3jicgtv 0 34850 6557209 6509735 2022-07-31T22:19:47Z 99.44.99.50 şəkil wikitext text/x-wiki {{adaş|Röya (ad)}} {{Musiqiçi |adı = Röya Ayxan |orijinal adı = {{dil-az|Röyalə Yaqub qızı Nəcəfova}} |digər adı = |şəkil =Roya_aykhan.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fon rəngi = 1999-2003 W-trio 2003-Günümüz Solo |doğum adı = Röyalə Nəcəfova |ləqəbi = Ayxan |doğum tarixi = |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{SSRİ}}<br>{{AZE}} |fəaliyyəti = [[müğənni]] |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |janr = [[pop]] |musiqi aləti = |səs tembri = |fəaliyyət illəri= 1995-günümüz |albom şirkəti =Səbuhi Amd-STS Pridakşn |əlaqələri = |təhsili =ADMİU BDU |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının xalq artisti|2019}} {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti|2015}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Nəcəfova Röyalə Yaqub qızı''' ({{DVTY}}) — [[azərbaycanlı]] müğənni, [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]] (2019). == Həyatı == [[Röya Ayxan]] 1982-ci il [[14 iyun|iyun ayının 14]]-də dünyaya gəlib.<ref>[http://big.az/37318-Mugenni_Roya_Ayxanin_yubileyinde_neler_oldu_.html Müğənni Röya Ayxanın yubileyində nələr oldu ?]</ref> Bəzi mənbələrdə [[Ağdam rayonu]] onun doğum yeri kimi göstərilir,<ref>{{cite web |url=http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=212093 |title=Kim harada və nə vaxt doğulub? (SİYAHI) |author=Zülfiyyə Qurbanova |date=09 iyul 2013 |work= |publisher=[http://anspress.com Anspress.com] |accessdate=2015-10-24 |language=az |archive-date=2013-08-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130807215410/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=212093 |url-status=dead }}.</ref> lakin öz sözlərinə görə, Bakıda anadan olub.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=RVCRo1t83I0 5-ci Element Röya Ayxan 18.02.2016]</ref> [[Bakı|Bakı şəhəri]] [[Nəsimi rayonu]] 5 saylı orta məktəbin məzunu olub. 2004-cü ildə [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin [[Beynəlxalq hüquq]] fakültəsinə daxil olub. İlk dəfə [[Vaqif Gərayzadə]]nin [[W-trio qrupu]]nda çıxış edib. Qrupdan ayrıldıqdan sonra solo müğənniliyə başlayıb. 2005-ci ildə [[Heydər Əliyev Sarayı]]nda "Bu gecə" adlı ilk solo konserti olub. 2006-cı ildə 3 gün yenidən həmin sarayda "Darıxmışam" adlı solo konsert verib. 2006-cı il [[15 sentyabr|sentyabr ayının 15]]-də [[Şəfa Bakı FK|Şəfa]] stadionunda və [[22 sentyabr|sentyabr ayının 22]]-də Milli Parkda solo konserti olub. 2005-ci ildə Yalta şəhərində keçirilən Beynəlxalq Gənc İfaçılar müsabiqəsində "Tamaşaçı simpatiyası" nominasiyası üzrə laureat olub. 2006-cı ildə V&V prodüser mərkəzinin keçirdiyi sorğuya əsasən "İlin müğənnisi" və "İlin konserti" nominasiyaları üzrə qalib gəlib. 30 dekabr [[2015|2015-ci]] ildə [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti]] fəxri adına layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web |url=http://president.az/articles/17406 |title=Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət xadimlərinə fəxri adların verilməsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |author= |date=30 dekabr 2015 |work= |publisher=[[president.az]] |accessdate=2015-12-30 |language=az}}</ref> 21 oktyabr [[2019|2019-cu]] ildə [[Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti]] fəxri adına layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web |url=https://president.az/articles/34511|title= Azərbaycan Respublikasının estrada ifaçılarına “Xalq artisti” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |author=President.Az |date= 21.10.2019|work= |publisher=[http://www.president.az President.az] |accessdate=2019-10-21 |language=az }}</ref> == Şəxsi həyatı == [[2008|2008–2014]]-cü illərdə Anar Çingiz oğlu Cəlilovla nikahda olmuşdur. Onun bu nikahdan 25 oktyabr 2009-cu ildə oğlu dünyaya gələn Hüseyn adlı oğlu vardır.<ref>{{Cite web |title=Müğənni Röyanın oğlu və qızı oldu |url=http://lent.az/news.php?id=33034 |access-date=2009-10-26 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305011120/http://lent.az/news.php?id=33034 |url-status=dead }}</ref> == Mahnılar == {{columns-list|Diskoqrafiya #Söylə (2004) #İlqar (2006) #Bahar (2006) #Deyin Ona (2007) #Albom Kolleksiyası (2007) #Gəl danış (2008) #Aldatma (2008) #Bax (2009) #Sən Mən (2010) # Günlər Var Ki (2011) #Albom Kolleksiyası 2005-2011 (2011) #Gönder (2012) #Gemiciler (2013) #Sənə Ehtiyacım Var (2014) #O Konu (2014) #Yolun Açık Olsun (2016)| #Yalan sözlər (1997) #Qatar (2004) #Bilərsənmi (2003) #Röyan olum (2004) #Nazlı yarım (2004) #Ayrılıq olmayaydı (2003) #Söylə (2004) #Qovuşmaz yolumuz (2004) #Cücə (2003) #Bu Gecə (2004) #Seviyorum (2004 Ebru Gündeş cover) #Darıxmışam (2006) #Gəl danış feat Elşad Xose (2005) #Deyin ona feat Samir (2007) #Nazlı (2011) #Gəlmədin (2008) #Röyan Olum (2004) #Sən Getdin (2004) #Narin Yağış (2008) #Söylə Nağıl (2008) #Sənsiz (2010) #Dəyər (2008) #Sən Oldun #Rəqs (2006) #Həsrət nəğməsi feat Tunar Rəhman (2007) #Səninəm #De niyə (2008) #Sən oldun (2006) #Aldatma (2008) #Kimdir NO_1 feat L-Nara Nata Jin (2008) #Röyayam (2009) #Bax (2009) #Dostların Təbriki (2009) #Günlər Varki (2011) #Dön gəl (2004) #Yenə yaz gələcək (2003) #Bu Gecə (2004) #Sən Həyətsan (2004) #De Görüm Neyləmişəm (2013) #Mən danışıram rəqsdən (2007) #Xatirələr (2004) #Evimi Yıxma (2004) #Dostumsan yoxsa sevgilim (2011) #Sənə görə (2011) #Bax (2009) #Sən və mən (2010) #Solğun günlər (2011) #Ulduz nağılı (2006) #Unut Məni (2005) #Qovuşmaz (2005) #Küıəklər (2005) #Təkcə səni (2008) #Evlisən (2008) #Ona Nə Varki (2014) #Ağla (2004) #Unutmaq istədim (2012) #Ay ürək feat Niyam Salami (2011) #Gönder (2012) #Gəl Bizim Dağlara (2004) #Gönder feat Mustafaceceli (akustik 2012) #Gönder feat Kaan Gökman (remix 2012) #Sultanım (2014) #Gemiciler (2013) #Gemiciler feat Eflatun (2013) #Sene ehtiyacım var feat Xəyyam Nissanov(2014) #Mən sənsiz #Kesin bilgi feat Ozan Çolakoğlu (2014) #Xeyanet (2014) #Baku (2015) #Doldur Ürəyimi (2016) #Yolun açık olsun (2016) #O konu (2017) #Afaki (2018) #Səndən Başqa (2018) #Ummadığım anda (2018) #Unutmaq lazım (2019) #İnsanam (2019) #Problemdi Sevgimiz (2019) #Məhkumam (2019) #Влюблена (2020) #Təmənnasız (2020) #Sevgilim feat Miri Yusif (2020) #Xəbərsiz(2020) #Gəlmə Yaxınıma feat Yaşar Cəlilov (2020) #Gic kimi #Hərə öz sevdiyini çağırsın (2020) #Sənə Qədər (2021) #Qış Yuxusu (2021) #Qəribə Dünya (2021) #Dolunay (2021) #Qələbə (2021) #Tövbə Tövbə (2021) }} == Filmoqrafiya == # [[Məhəllə (film, 2003)]] (diskotekadakı qız) # [[Yanmış körpülər (film, 2007)]] (Cavanşirin tanışı) # [[İstanbul tətili (film, 2007)]] (Ayan) # [[Aktrisa (film, 2011)]] (tammetrajlı bədii film) — mahnı ifa edən == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://akademiya.az/index.php?id=29 Akademiya.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160306165542/http://akademiya.az/index.php?id=29 |date=2016-03-06 }} * [http://drop.az/maqazin/2971-royanin-heyatindan-behs-eden-roman-yazildi-foto.html Drop.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140710044620/http://drop.az/maqazin/2971-royanin-heyatindan-behs-eden-roman-yazildi-foto.html |date=2014-07-10 }} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Röya Ayxan| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan aktrisaları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan qadın müğənniləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın əməkdar artistləri]] [[Kateqoriya:Ağdamda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Qızıl Kəpənək mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Milli Dalğa mükafatı laureatları]] 9z0pt4o7y52d64aso9h7w0bth2kg4bm 0 39620 6556678 6539031 2022-07-31T13:42:40Z 77.244.124.252 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Şirkət |adı = Nar |loqotipi = [[Fayl:Nar-new-logo.png|center|«Nar»-ın loqotipi]] |tipi = [[Mobil rabitə operatoru]] |təsis edilib = [[21 mart]] [[2007]] |hakim simaları = [[Qunnar Panke]] (Baş İcraçı Direktor) [[Qahraman Kəzimov]] (Baş Marketinq Direktoru) |yerləşməsi = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |sahəsi = [[Mobil rabitə]] |veb-saytı = [https://www.nar.az nar.az] |}} == Fəaliyyət tarixi == Azerfon MMC şirkəti "Nar mobile" əmtəə nişanı ilə 2007-ci ildə, 21 mart tarixindən fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan "Nar" yerli bazarda münasib qiymətləri təklif etmək strategiyasını seçdi.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dQkc_DbYcTU&ab_channel=ARB24 "Nar"ın Baş icraçı direktoru: 5 ildir buradayam, özümü xarici kimi hiss etmirəm - İşgüzar Bakı]</ref> 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2016-ci ildə şirkət [[rebrendinq]] edərək loqosunu dəyişdi və əmtəə nişanını sadəcə “Nar” olaraq təsbit etdi.<ref>[https://lent.az/xeber/sosial/xeber__color_red__r____color____nar_mobile____oz_yeni_vizual_gorunusunu_teqdim_etdi_-198492 “Nar Mobile” öz yeni vizual görünüşünü təqdim etdi]</ref> == Əhatə dairəsi == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.nar.az/ Rəsmi sayti] * [https://www.linkedin.com/company/narofficial/ LinkedIN] * [https://plus.google.com/+narmobile/ Google+] * [http://www.technimum.com/company/narmobile/ Şirkət haqda] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140505185944/http://technimum.com/company/narmobile/ |date=2014-05-05 }} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın mobil rabitə operatorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şirkətləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan telekommunikasiya şirkətləri]] {{Vikianbar kateqoriyası|Nar Mobile}} {{qaralama}} st2v2uh2uxcwye8z5uamblh6vykmvxk 6556680 6556678 2022-07-31T13:43:03Z 77.244.124.252 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} == Fəaliyyət tarixi == Azerfon MMC şirkəti "Nar mobile" əmtəə nişanı ilə 2007-ci ildə, 21 mart tarixindən fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan "Nar" yerli bazarda münasib qiymətləri təklif etmək strategiyasını seçdi.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dQkc_DbYcTU&ab_channel=ARB24 "Nar"ın Baş icraçı direktoru: 5 ildir buradayam, özümü xarici kimi hiss etmirəm - İşgüzar Bakı]</ref> 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2016-ci ildə şirkət [[rebrendinq]] edərək loqosunu dəyişdi və əmtəə nişanını sadəcə “Nar” olaraq təsbit etdi.<ref>[https://lent.az/xeber/sosial/xeber__color_red__r____color____nar_mobile____oz_yeni_vizual_gorunusunu_teqdim_etdi_-198492 “Nar Mobile” öz yeni vizual görünüşünü təqdim etdi]</ref> == Əhatə dairəsi == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.nar.az/ Rəsmi sayti] * [https://www.linkedin.com/company/narofficial/ LinkedIN] * [https://plus.google.com/+narmobile/ Google+] * [http://www.technimum.com/company/narmobile/ Şirkət haqda] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140505185944/http://technimum.com/company/narmobile/ |date=2014-05-05 }} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın mobil rabitə operatorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şirkətləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan telekommunikasiya şirkətləri]] {{Vikianbar kateqoriyası|Nar Mobile}} {{qaralama}} 632tw4z3hfoft6o65fshtrr09eioc9d 6556834 6556680 2022-07-31T16:35:00Z EVRRVE. 219485 [[Special:Contributions/77.244.124.252|77.244.124.252]] ([[User talk:77.244.124.252|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6556680 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Şirkət |adı = Nar |loqotipi = [[Fayl:Nar-new-logo.png|center|«Nar»-ın loqotipi]] |tipi = [[Mobil rabitə operatoru]] |təsis edilib = [[21 mart]] [[2007]] |hakim simaları = [[Qunnar Panke]] (Baş İcraçı Direktor) [[Qahraman Kəzimov]] (Baş Marketinq Direktoru) |yerləşməsi = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |sahəsi = [[Mobil rabitə]] |veb-saytı = [https://www.nar.az nar.az] |}} == Fəaliyyət tarixi == Azerfon MMC şirkəti "Nar mobile" əmtəə nişanı ilə 2007-ci ildə, 21 mart tarixindən fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan "Nar" yerli bazarda münasib qiymətləri təklif etmək strategiyasını seçdi.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dQkc_DbYcTU&ab_channel=ARB24 "Nar"ın Baş icraçı direktoru: 5 ildir buradayam, özümü xarici kimi hiss etmirəm - İşgüzar Bakı]</ref> 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2016-ci ildə şirkət [[rebrendinq]] edərək loqosunu dəyişdi və əmtəə nişanını sadəcə “Nar” olaraq təsbit etdi.<ref>[https://lent.az/xeber/sosial/xeber__color_red__r____color____nar_mobile____oz_yeni_vizual_gorunusunu_teqdim_etdi_-198492 “Nar Mobile” öz yeni vizual görünüşünü təqdim etdi]</ref> == Əhatə dairəsi == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.nar.az/ Rəsmi sayti] * [https://www.linkedin.com/company/narofficial/ LinkedIN] * [https://plus.google.com/+narmobile/ Google+] * [http://www.technimum.com/company/narmobile/ Şirkət haqda] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140505185944/http://technimum.com/company/narmobile/ |date=2014-05-05 }} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın mobil rabitə operatorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şirkətləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan telekommunikasiya şirkətləri]] {{Vikianbar kateqoriyası|Nar Mobile}} {{qaralama}} st2v2uh2uxcwye8z5uamblh6vykmvxk 6556835 6556834 2022-07-31T16:35:28Z EVRRVE. 219485 [[Special:Contributions/77.244.124.252|77.244.124.252]] ([[User talk:77.244.124.252|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6556678 nömrəli redaktə geri qaytarıldı[[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Şirkət |adı = Nar |loqotipi = [[Fayl:Nar-new-logo.png|center|«Nar»-ın loqotipi]] |tipi = [[Mobil rabitə operatoru]] |təsis edilib = [[21 mart]] [[2007]] |hakim simaları = [[Qunnar Panke]] (Baş İcraçı Direktor) [[Qahraman Kəzimov]] (Baş Marketinq Direktoru) |yerləşməsi = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |sahəsi = [[Mobil rabitə]] |veb-saytı = [https://www.nar.az nar.az] |}} '''Nar''' — [[Azerfon]] MMC-nin [[Azərbaycan]]da fəaliyyət göstərən [[GSM]] standartlı mobil rabitə operatoruna məxsus olan [[əmtəə nişanı]]. == Fəaliyyət tarixi == Azerfon MMC şirkəti "Nar mobile" əmtəə nişanı ilə 2007-ci ildə, 21 mart tarixindən fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan "Nar" yerli bazarda münasib qiymətləri təklif etmək strategiyasını seçdi.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dQkc_DbYcTU&ab_channel=ARB24 "Nar"ın Baş icraçı direktoru: 5 ildir buradayam, özümü xarici kimi hiss etmirəm — İşgüzar Bakı]</ref> 2008-ci ildə "Nar" Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2016-cı ildə şirkət [[rebrendinq]] edərək loqosunu dəyişdi və əmtəə nişanını sadəcə "Nar" olaraq təsbit etdi.<ref>[https://lent.az/xeber/sosial/xeber__color_red__r____color____nar_mobile____oz_yeni_vizual_gorunusunu_teqdim_etdi_-198492 "Nar Mobile" öz yeni vizual görünüşünü təqdim etdi]</ref> == Əhatə dairəsi == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.nar.az/ Rəsmi sayti] * [https://www.linkedin.com/company/narofficial/ LinkedIN] * [https://plus.google.com/+narmobile/ Google+] * [http://www.technimum.com/company/narmobile/ Şirkət haqda] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140505185944/http://technimum.com/company/narmobile/ |date=2014-05-05 }} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın mobil rabitə operatorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şirkətləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan telekommunikasiya şirkətləri]] {{Vikianbar kateqoriyası|Nar Mobile}} {{qaralama}} gduvwtv33hm9rki4uz9q7d015sxadhv 0 40348 6557218 6554800 2022-07-31T22:51:11Z 5.197.240.14 /* Masallının görkəmli şəxsləri */ wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{Aydınlaşdırma |mövzu = Masallı rayonu |digər mövzu = Masallı şəhəri |digər mövzu səhifəsi = Masallı }} {{digər məna|Masallı (dəqiqləşdirmə)}} {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı = Masallı |Şəkil = Masalli rayon.jpg |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |Xəritə = Masally District in Azerbaijan 2021.svg |Daxildir = [[Lənkəran iqtisadi rayonu|Lənkəran]] |Sahəsi = 721 |Əhali = 225 800<small>(2019)</small><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |access-date=2020-05-02 |archive-date=2020-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200607194104/https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip |url-status=live }}</ref> |Əhali sıxlığı = 294 |Əhalinin milliyəti = azərbaycanlı, talış. |Dini = İslam |Dil = Azərbaycan dili |Avtomobil nömrəsi = 44 |Telefon kodu = 994 25 |Poçt indeksi = AZ4400 |Tərkibi = 108 |Ən hündür yeri = 917 m |Ən alçaq yeri = -26,5 m |Vəzifəli şəxs = [[Araz Əhmədov]]<ref>[https://president.az/az/articles/view/56737 A.S.Əhmədovun Masallı Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref> |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = http://www.masalli-ih.gov.az }} '''Masallı rayonu''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nda inzibati-ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi [[Masallı şəhəri]]dir. Masallı rayonu Lənkəran ovalığı və qismən Talış dağlarında cəmlənmişdir. == İnzibati-ərazi bölgüsü == Ən böyük kəndləri [[Boradigah]], [[Ərkivan]] (artıq [[qəsəbə]]dir) və [[Mahmudavar]]dır. == Tarixi == [[Fayl:Masalli Azerbaijan nature 1.jpg|thumb|left|300px|Masallı rayonu]] Masallı ərazisində qədim insanlar 15–20 min il bundan əvvəl yaşamışlar. [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]]un "[[Gülüstani-İrəm]]" (1841), [[Mirzə Seyidəli Kazımbəy]] oğlunun "Cavahirnameyi Lənkəran" (1896), səlnaməçi [[Mirzə Əhməd Mirzə Xudaverdi]] oğlunun "Əxbarnamə" (1882) əsərlərində, həmçinin bir sıra Avropa və rus səyyahlarının [[səyahətnamə]] qeydlərində Masallının tarixinə dair qiymətli məlumatlar öz əksini tapmışdır. "Masallı" coğrafi adının meydana gəlməsi haqqında bu vaxta qədər bir çox mülahizə və rəvayətlər söylənilmişdir. Tarixi mənbələrdə bu toponimi "məsəlli-məsəl çəkilən yer, məsəl çəkənlər" mənasında səciyyələndirirlər. Masallı sözünün "Mosullu" sözündən yaranması da ehtimal edilir. Bəzi mənbələrdə isə bu torpaqlarda Masal adlı bir xanın yaşadığı və buraların onun şərəfinə Masallı adlandırıldığı qeyd olunur. Rayon əhalisi isə, özlərinin İranın Masal vilayətində yaşayan talışlardan olduğunu deyirlər.{{mənbəsiz}} Toponimika ilə məşğul olan alimlərimizdən R.Yüzbaşov və Ş.Sədiyevin birgə yazdığı "Azərbaycanın coğrafi adları" kitabında "Masallı-Masal nəslinə mənsub" şəklində qeyd olunmuşdur. [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin dosenti, coğrafiya elmləri doktoru N.Məmmədov isə bu yaşayış yerinin yaranmasını Masal bəy adlı bir şəxslə əlaqələndirir. Bəzi tarixi mənbələrdə qeyd olunur ki, yaşayış məntəqəsinin sakinləri [[İran]]ın "Masal" əyalətindən köçüb gəldiklərindən bu yer Masallı adlandırılmışdır. Beləliklə, "Masallı" toponimində "Masal"-Yer ərazi "Lı"isə məkan bildirən şəkilçidir. Masallı antik dövrdə [[Midiya]], Midiya-[[Atropatena]], sonralar [[Qafqaz Albaniyası]]nın [[Kaspiana]] vilayətinin, XVI–XVIII əsrin ortalarına qədər [[Səfəvilər]] dövlətinin, XVIII əsrin ortalarından [[Talış xanlığı]]nın tərkibində olmuşdur. XIX əsrin ortalarında Astara, Lənkəran, Lerik, Masallı, Yardımlı və Cəlilabad rayonlarının ərazisi [[Talış qəzası]] adlanırdı. 08 avqust 1930-cu ildə Masallı inzibati rayonu yaradıldı və Masallının adı Azərbaycan SSR-nin xəritəsinə rayon mərkəzi kimi daxil oldu. Qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə malik, intellektual səviyyəsi yüksək olan Masallıya maraq tarixin müəyyən dövrlərindən artmağa başlamışdır. Görkəmli siyasi xadimlərin, dövlət və mədəniyyət adamlarının Masallıya gəlişi məhz belə bir münasibətin ifadəsi idi. 1274-cü ildə Səfəvilər sülaləsinin banisi [[Şeyx Səfiəddin]]in, 1501-ci ildə [[Şah İsmayıl Xətai]]nin [[Ərkivan]] kəndində, görkəmli dövlət xadimi, yazıçı [[Nəriman Nərimanov]]un 1922-ci ildə Masallıda və onun bir sıra kəndlərində olması barədə çoxlu əsərlərdə məlumatlara rast gəlmək olar. Doktor N.Nərimanov Masallıda olarkən bu ərazinin təbii imkanları və üstünlüklərindən danışmaqla yanaşı, həm də taxılçılığı və çəltikçiliyi inkişaf etdirməyi vacib saymışdır. Azərbaycanın keçmiş prezidenti [[Heydər Əliyev]] iki dəfə, prezident [[İlham Əliyev]] isə bir neçə dəfə Masallıya səfər etmişlər. Masallının ən qədim kəndlərindən biridə təxminən 7 əsr yaşı olan Ninəlov kəndidir. == Coğrafiyası == Masallı rayonu Lənkəran, Lerik, Yardımlı, Cəlilabad, Neftçala rayonları ilə həmsərhəddir. Şərqdə Xəzər dənizi, Qərbdə isə Talış dağları, Burovar silsiləsi ilə həmsərhəddir. Sahəsində maksimal hündürlük 917 m-ə çatır, ən aşağı ərazisi Xəzər dənizi sahillərində −26,5 m.dir. Mineral və geotermal mənbələr var. Yanvar ayının orta temperaturu 2,5 °C, iyul ayının orta temperatur 25,6 °C. İllik yağıntının miqdarı — 600–800 mm. arasında dəyişir. Ən böyük çayı [[Viləşçay|Viləşdir]]. Rayon Ələt–Astara yolunun 232-ci kilometrliyində yerləşir. Şərqdən [[Xəzər dənizi]], Qərbdən Talış sıra dağları ilə əhatə olunmuşdur. Masallı qədim qalaları, [[Yanardağ]]ı, [[İstisu (Masallı)|İstisuyu]], nadir ağaclarla zəngin meşələri, büllur bulaqları ilə diqqəti cəlb edir. Meşələrin ümumi sahəsi 16,9 hektardır. Ağac növlərindən [[şabalıdyarpaq palıd]], [[vələs]], [[palıd]], [[fıstıq]], əzgil, gavalı, [[dəmirağac]], [[İpək akasiya|lənkəran akasiyası]], [[şümşad]] kimi növlər var. Əksəriyyəti endemik növdür. == Əhali == [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi|AzStat]]-ın 1 yanvar 2014-cü il tarixinə olan rəsmi məlumatına əsasən rayonda 211.951 nəfər əhali yaşayır.<ref name="azstat-mas-ray">[http://www.stat.gov.az Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140702193331/http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/az/1_19-20.xls |date=2014-07-02 }}: [http://www.stat.gov.az/source/regions/az/006_5.xls Masallı rayonu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140220232521/http://www.stat.gov.az/source/regions/az/006_5.xls |date=2014-02-20 }} (yenilənmə: 1 yanvar, 2014-cü il) — yoxlanılıb: 13.02.2015</ref> === Etnik tərkibi === {{əsas|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)}} Masallı rayon İcra Hakimiyyətinin rəsmi veb-saytında rayonun əhalisi haqqında verilən məlumata əsasən 1 yanvar 2014-cü il tarixinə rayonun əhalisi 211.9 min (1 km²-ə 294<ref name="azstat-mas-ray" /> nəfər əhali düşür) nəfərdir. Bələdiyyələri Masallı rayonunda 36 bələdiyyə fəaliyyət göstərir. Ümumi bələdiyyə üzvlərinin sayı 842 nəfərdir. Fəaliyyətdə olan bələdiyyələrin 1-i şəhər ərazisində, 2-i qəsəbədə, qalanları isə (33 bələdiyyə) kənd yaşayış məntəqələrində fəaliyyət göstərir. == Qoruqlar == Respublikanın ən böyük və ən zəngin qoruqlarından olan [[Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu]] əsasən Qızılağac körfəzi və "Pirman" adlanan sahələrdə yerləşir. Qoruqda adları "[[Qırmızı kitab]]"a düşən quşlar və vəhşi heyvanlar var. Bundan başqa dünyada ən nadir ağaclardan olan "Qızılağac" ağacı (el arasında ona Razdar da deyilir) qorunur. == Tarixi və memarlıq abidələri == [[Fayl:The Juma Mosque in Boradigah Azerbaijan.JPG|300px|thumb|right|[[Boradigah]] Cümə Məscidi]] [[Fayl:The Ali Mosque in Boradigah Azerbaijan.jpg|300px|thumb|right|[[Boradigah]] Əli Məscidi]] Masallı tarixinin güzgüsü 1952-ci ildən rayonun [[Hişkədərə]] kəndində fəaliyyət göstərən tarix-diyarşünaslıq muzeyidir. Muzeyin palentologiya, etnoqrafiya, numizmatika, arxeologiya şöbələrində 19 mindən çox qiymətli eksponat toplanmışdır. Rayonun [[Ərkivan]], [[Hişkədərə]], [[Boradigah]], [[Tatyan]], [[Hacıtəpə]], [[Şəhriyar (Masallı)|Şəhriyar]], [[Xırmandalı]], [[Mahmudavar]], [[Bambaşı]], [[Çaxırlı]], [[Ərəb (Masallı)|Ərəb]], [[Qızılağac (Masallı)|Qızılağac]], [[Qəriblər]], [[Öncəqala]], [[Köhnə Alvadı]] kəndlərinin yaxınlığında qədim şəhər, qala kurqanı, türbə məqbərə yerləri aşkar edilmişdir.Bu ərazilərdən tunc, dəmir, antik və orta əsrlər dövrünə aid xeyli miqdarda maddi-mədəniyyət nümunələri toplanmışdır. Bütün bunlar Masallı (Hişkədərə) Tarix-Diyarşünaslıq muzeyində mühafizə olunur. Muzeyin yaradıcısı mərhum əməkdar müəllim [[Rəhim Tağıyev]] olmuşdur. Masallı ərazisi 168 qədim, sirli abidələr, qalalar, saraylar, ziyarətgahlar, hamamlar, bulaqlar, məskənidir. Bunlardan 51-i tarix və memarlıq, 70-i arxeloji, qalanları isə XX əsr abidələridir. Masallı rayonunda aşağıdakı tarixi və memarlıq incəsənət abidələri mövcuddur # XIV əsrə aid [[Hişkədərə]] kəndində Nəzirə Xanım türbəsi; # III – IX əsrlərə aid [[Mahmudavar]] kəndində yaşayış yeri arxeoloji abidə; # IX – X əsrlərə aid "Ərkivan qalası"; # Orta əsrlərə aid [[Qarğalıq]] ərazisində Şəhriyar yaşayış yeri; # XIX əsrə aid Masallı şəhər Cümə məscidi; # XIX əsrə aid [[Boradigah]] məscidi; # XIX əsrə aid [[Qızılavar]] məscidi; # XIX əsrə aid [[Masallı şəhəri]]ndə hamam; # XIX əsrə aid [[Güllütəpə]] kəndində Əmir türbəsi; # XIX əsrə aid [[Ərkivan]] kəndində Mehti bulağı; # VII əsrə aid [[Sığdaş]] kəndində Mürsəli ocağı; # XVI əsrə aid [[Mahmudavar]] kəndində Baba Seyidağa türbəsi; # XIX əsrə aid [[Şıxlar (Masallı)|Şıxlar]], Qodman, Mahmudavar, Yeddioymaq və Hüseynhacılı kəndlərində dağ-qoç fiquru; # Tunc dövrünə aid [[Hişkədərə]] kəndində Qaraxantəpə, Qoşatəpə, Allahqulutəpə və Mirzətəpə kurqanları; # Tunc və Dəmir dövrlərinə aid [[Təzə Alvadı]] kəndində Məmmədtəpə, İstiottəpə, Alıtəpə kurqanları; # XXI əsrə dair [[Ərkivan]] kəndində Mir Seyid Sadiq Ağa məqbərəsi; # [[Hişkədərə]] kəndində iyirmi minə yaxın eksponatı olan Tarix-Diyarşünaslıq muzeyi; # Orta əsrlərə dair [[Ninəlov]] kəndində Səhhət qalası;indidə Səhhət qalasının daş qalıqları qalmaqdadır Ninəlov kəndi özü XIII–XIV əsrlərdə salınıb # XX əsrə dair [[Ərkivan]] kəndində Şəhsəfi bulağı; # XIX əsrə aid [[Şərəfə]] məscidi və hamamı ; # Tunc dövrünə aid [[Şərəfə]] kurqanı. == Masallının qəhrəmanları == 1941–1945-ci illərdə Böyük Vətən Müharibəsinə getmiş 10 914 nəfər Masallı sakinindən 4 248 nəfəri qayıdıb, 1573 nəfəri itkin düşüb, 5 mindən çoxu şəhid olub. Qarabağ muharibəsində 5 min nəfərə yaxın Masallı sakini vuruşub. Onlardan 150 nəfəri şəhid olub, 30 nəfəri itkin düşüb, 500 nəfərdən çoxu yaralanıb. Onlardan 4 nəfəri — [[Səfəralı Məmmədov]], [[Elşad Hüseynov]], [[Elşad Əhədov]] və [[Səfa Axundov]] [[Azərbaycanın Milli qəhrəmanları|Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülüb. 3 nəfər Masallı döyüşçüsünə [[Azərbaycan Bayrağı ordeni]] verilmişdir. == Masallının görkəmli şəxsləri == XX əsrdə Masallı Azərbaycana və dünyaya 230-dan çox elmlər doktoru, elmlər namizədi, 6 general, 100-ə yaxın yazıçı və şair, müxtəlif sahələrdə çalışan nüfuzlu şəxslər verib. İqtisadiyyat sahəsindəki uğurlarına görə SSRİ dövründə 50 nəfərdən çox Masallı Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adına və Lenin ordeninə layiq görülmüşdür. * [[Məmməd Kazım]] — [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin, şair, yazıçı, dramaturq, jurnalist, publisist, "Qızıl Qələm" mükafatı laureatı. * [[Qubad Nəsirov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. * [[Teymur bəy Bayraməlibəyov]] — etnoqraf. * [[Ağaddin Niftiyev]] — Fransanın Nant Universiteti və BDU-nun professoru, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru. * [[Baloğlan Əşrəfov]] — Azərbaycanın əməkdar artisti. * [[Sucəddin Mirzəyev]] - Azərbaycan respublikasının əməkdar artisti * [[Zəbi Quliyev]] — [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] dövlət xadimi. * [[Elşad Əhədov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Elşad Hüseynov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Səfa Axundov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Səfəralı Məmmədov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Qulamhüseyn Əlibəyli]] — Aydınlar Partiyasının sədri. * [[Aliq Nağıoğlu]] — Yazıçı-jurnalist. == Qalereya == <gallery> Fayl:Masalli08.jpg Fayl:Masalli01.jpg Fayl:Masalli05.jpg Fayl:Масаллы011.jpg Fayl:Masalli 05.jpg|"İsti su" istirahət mərkəzi. </gallery> == Həmçinin bax == * [[Masallı şəhəri]] {{Vikilər | commons = Category:Masalli | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q = | n = | m = | d = | voy = Wy/az/Masallı | mw = }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Masallı rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Azərbaycan}} {{Azərbaycan iqtisadi rayonları}} [[Kateqoriya:Masallı rayonu]] {{Xarici istinadlar}} 6sybmk2k1oszdzok2so13u0vg5qz5pf 0 40417 6556728 6035897 2022-07-31T15:00:12Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:İran şəhristanları]] silindi wikitext text/x-wiki {{YM|regionun növü=ostan|region=Mərkəzi ostanı|rayonun növü=şəhristan|rayon=Savə şəhristanı}} '''Savə''' — İranın [[Mərkəzi ostanı]], [[Savə şəhristanı]]nın mərkəzi olan şəhər. Şəhər [[Ərak (İran)|Ərak]] bölgəsinin şimalında 34-35 en dairəsi və 49-50 uzunluq dairəsi arasında yerləşir. Savə şimaldan [[Zərəndiyə şəhristanı|Zərəndiyyə]] şəhristanı, şərqdən [[Tehran]] bölgəsi, cənubdan [[Təfreş]] şəhristanı və [[Qum (İran)|Qum]] bölgəsi, qərbdənsə [[Həmədan]]la sərhəddir. == Statistik məlumat == Savə şəhərliyi: <table width="476" height="93" border="1"> <tr align="center" valign="middle"> <th width="70" scope="row"><span class="style9">Şəhərlik</span></th> <td width="60"><p class="style10">''<strong>Bölüm </strong>'' <p class="style9">sayı </td> <td width="60"><p class="style10">''<strong>Şəhər</strong>'' <p class="style9"> sayı </td> <td width="60"><p class="style10">''<strong>Kəndlik</strong>'' <p class="style9">sayı </td> <td width="60"><p class="style10">''<strong>Kənd</strong>'' <p class="style9">sayı </td> <td width="60"><span class="style9">Əhali</span></td> <td width="60"><span class="style9">Sahə</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">Savə</span></th> <td><span class="style16">2</span></td> <td><span class="style16">3</span></td> <td><span class="style16">7</span></td> <td><span class="style16">266</span></td> <td><span class="style16">180926</span></td> <td><span class="style16">10279</span></td> </tr> </table> Bölümlərin ətraflı məlumatı: <table width="476" height="117" border="1"> <tr align="center" valign="middle"> <th width="30" scope="row"><p class="style9">Sıra </th> <td width="70"><p align="center" class="style10"><strong>''Bölüm''</strong> <p align="center" class="style9">adı </td> <td width="70"><p align="center" class="style10"><strong>''Bölüm''</strong> <div align="center" class="style9"> mərkəzi </div></td> <td width="70"><span class="style10">''<strong>Sahə</strong>''</span></td> <td width="70"><div align="center" class="style10 style13"> Əhali </div></td> <td width="60"><p class="style12"><strong>Kənd sayı </strong> </td> <td width="60"><p class="style12"><strong>Şəhər sayı </strong> </td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><p class="style12"><strong>1</strong> </th> <td><p class="style10"><strong>Mərkəzi</strong> </td> <td><p class="style10"><strong>Savə</strong> </td> <td><span class="style10"><strong>2830</strong></span></td> <td><p class="style10"><strong>145167</strong> </td> <td><p class="style10"><strong>143</strong> </td> <td><p class="style10"><strong>1</strong> </td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th height="23" scope="row"><p class="style12"><strong>2</strong> </th> <td><p class="style10"><strong>Nobəran</strong> </td> <td><p class="style10"><strong>Nobəran</strong> </td> <td><span class="style10"><strong>1918</strong></span></td> <td><p class="style10"><strong>23521</strong> </td> <td><p class="style10"><strong>87</strong> </td> <td><p class="style10"><strong>2</strong> </td> </tr> </table> Kəndliklərin ətraflı məlumatı: <table width="476" border="1"> <tr align="center" valign="middle"> <th width="30" scope="row"><span class="style9">Sıra</span></th> <td width="118"><span class="style10">''<strong>Kəndlik</strong> '' </span> <p class="style9">adı </td> <td width="85"><p class="style10">''<strong>Kəndlik</strong>'' <p class="style9"> mərkəzi </td> <td width="40"><p class="style10">''<strong>Kənd</strong>'' <p class="style9">sayı </td> <td width="45"><span class="style9">Əhali</span></td> <td width="45"><span class="style9">Sahə</span></td> <td width="67"><span class="style9">Bölüm</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">1</span></th> <td><span class="style16">Qara çay </span></td> <td><span class="style16">Qara çay </span></td> <td><span class="style16">35</span></td> <td><span class="style16">10448</span></td> <td><span class="style16">301</span></td> <td><span class="style16">Mərkəzi</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">2</span></th> <td><span class="style16">Təraznahid </span></td> <td><span class="style16">Təraznahid</span></td> <td><span class="style16">31</span></td> <td><span class="style16">9072</span></td> <td><span class="style16">998</span></td> <td><span class="style16">Mərkəzi</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">3</span></th> <td><span class="style16">Nurəli bəy </span></td> <td><span class="style16">Yel abad </span></td> <td><span class="style16">43</span></td> <td><span class="style16">12269</span></td> <td><span class="style16">829</span></td> <td><span class="style16">Mərkəzi</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">4</span></th> <td><span class="style16">Şahsevənkəndi</span></td> <td><span class="style16">Qəytaniyyə</span></td> <td><span class="style16">34</span></td> <td><span class="style16">2679</span></td> <td><span class="style16">764</span></td> <td><span class="style16">Mərkəzi</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">5</span></th> <td><span class="style16">Ağ kəhriz </span></td> <td><span class="style16">Peyman</span></td> <td><span class="style16">25</span></td> <td><span class="style16">6245</span></td> <td><span class="style16">590</span></td> <td><span class="style16">Nobəran</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">6</span></th> <td><span class="style16">Bayat</span></td> <td><span class="style16">Nobəran</span></td> <td><span class="style16">36</span></td> <td><span class="style16">6783</span></td> <td><span class="style16">662</span></td> <td><span class="style16">Nobəran</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">7</span></th> <td><span class="style16">Kuhpaye</span></td> <td><span class="style16">Yatan</span></td> <td><span class="style16">26</span></td> <td><span class="style16">4604</span></td> <td><span class="style16">664</span></td> <td><span class="style16">Nobəran</span></td> </tr> </table> Şəhərlərin Ətraflı məlumatı: <table width="476" border="1"> <tr align="center" valign="middle"> <th width="29" align="center" valign="middle" scope="row"><span class="style9">Sıra</span></th> <td width="100" align="center" valign="middle"><span class="style9">Şəhər adı </span></td> <td width="100" align="center" valign="middle"><span class="style9">Əhali</span></td> <td width="219"><span class="style9">Şəhərlik mərkəzinədək məsafə(km) </span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">1</span></th> <td><span class="style16">Savə</span></td> <td><span class="style16">127924</span></td> <td><span class="style16">-</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">2</span></th> <td><span class="style16">Nobəran</span></td> <td><span class="style16">1535</span></td> <td><span class="style16">69</span></td> </tr> <tr align="center" valign="middle"> <th scope="row"><span class="style16">3</span></th> <td><span class="style16">Qərq abad </span></td> <td><span class="style16">4178</span></td> <td><span class="style16">56</span></td> </tr> </table> == Coğrafiya == Savə şərqdə isti iqlimə yaxınlığı için isti havası var, qərb kəsimində isə dağlıq və soyuqdur.Şəhərliyin yayda orta temperaturu 29.6&nbsp;°C-dir və ən yüksək temperaturu 48.5&nbsp;°C olaraq Əhməd abad’da səbt olunub. Bütövlükdəysə orta temperaturu 18.2&nbsp;°C ölçülüb.Şəhərliyin çox sahəsin düzənliklər təşkil edir. Bu düzənliklər Savə şəhərinin cənubundan başlayır və Qərq abad və Savən’i qapsayan Savə böyük düzənliyinədək və 1000 m yüksəkliyə qədər çəkilir.Mərkəzi və Lain düzənlikləri isə çox məhsulludur. Hündürlüklər şəhərliyin qərbinə yığışmış və şimal-qərbdə ən yüksəkliyinə çataraq zirvə yüksəkliyi 2930m olur. == Etnik tərkibi == Əhalinin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan türkləri olub əsasən [[Xələc]], [[Bayat]], Əfşar, [[Bəydilli]], [[Şahsevən]], [[Muğanlı]], [[Qacar]] və başqa türk tayfalarının soyundan gəlmədilər <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.arshiv.gamoh.info/save.html |access-date=2009-03-18 |archive-date=2008-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080828095453/http://www.arshiv.gamoh.info/save.html |url-status=dead }}</ref> . == Qaynaq == {{İstinad siyahısı}} {{Güney Azərbaycan-qaralama}} {{Vikianbar kateqoriyası|Saveh}} {{Mərkəzi ostanının şəhərləri}} [[Kateqoriya:Mərkəzi ostan]] 7z78xggfhruxs0nw7x6bi67346rf8tp 0 47403 6557580 6240350 2022-08-01T07:35:17Z Eldarado 33729 Şəkil silindiyi üçün wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Cəfər Rəmzi |orijinal adı = Cəfər Balaəmi oğlu İsmayılzadə |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = Cəfər İsmayılzadə |təxəllüsü = Sufi |doğum tarixi = 9.4.1905 |doğum yeri = [[Mərdəkan]], [[Bakı qəzası]], [[Bakı quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 11.9.1996 |vəfat yeri = [[Mərdəkan]], [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}}→<br/>{{ADR}}→<br/>{{USSR}}→<br/>{{AZE}} |milliyyəti = |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = {{"Əmək veteranı" medalı}} |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''İsmayılzadə Cəfər Balaəmi oğlu (Cəfər Rəmzi)''' — azərbaycanlı şair, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, 1985-ci ildən [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü, filologiya elmləri namizədi (1968), baş elmi işçi (1973), əmək veteranı, (1977), elm veteranı (1988). == Həyatı == Cəfər Rəmzi 1905-ci il aprelin 9-da Bakının Mərdəkan kəndində, əkinçi ailəsinı doğulmuşdur. Burada dördsinifli məktəbdə ibtidai təhsil almış (1913-1917), sonra bir müddət əkinçiliklə məşğul olmuşdur. Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Mərdəkan gənclər özəyinin kitabxanasında işləmişdir (1920-1922). Bakı Darül müəllimində təhsilini davam etdirmişdir (1922-1927). APİ-nin dil və ədəbiyyat fakültəsini bitirmişdir (1929-1932). Bundan sonra uzun illər Bakı, Quba və Qazax orta məktəblərində müəllimlik etmişdir. APİ-nin tarix fakültəsində qiyabi təhsil almış (1941-1942), Azərbaycan EA Şərqşünaslıq İnstitunun İran filologiyası şöbəsində işləmişdir (19 1990). "Yəğma Cəndaqinin poeziyası" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir (1958-1990). Bədii yaradıcılığa 15 yaşından başlamış, şeirlərini "Sufi" təxəllüsü ilə yazıb-yaratmışdır (1954-cü ildən). Bundan sonra öz şeir, elmi əsər və tərcümələrini "Cəfər Rəmzi" təxəllüsü ilə dövri mətbuatda çap etdirmişdir. "Deyilən söz yadigardır" üç cildlik kitabın toplayını və tərtibçisidir. Klassik Şərq ədəbiyyatından seçmə nümunələri fars və ərəb dilindən çevirib çapa vermişdir. XIX-XX əsrlər poeziyasında satira problemi ilə məşğul olmuşdur. 1996-cı il sentyabrın 11-də Bakıda vəfat etmişdir. Mərdəkan qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. == Əsərləri == # Şeirlər. Bakı: Azərnəşr, 1974, 92 səh. # Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlədilən ərəb, fars sözləri lüğəti. Bakı: Maarif, 1966, 220 səh. # Yəğma Cəndaqinin poeziyası. Bakı: Elm, 1976. # Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlədilən ərəb və fars sözləri lüğəti. Bakı: Maarif, 1981, 280 səh. # Günləri sayıram. Bakı: Yazıçı, 1982, 88 səh. # Ürəkdən gələn səslər. Bakı: Yazıçı, 1986, 128 səh. # Deyilən söz yadigardır (üç cilddə). Bakı: Yazıçı, 1987, 350 səh. == Tərcümələri == (fars və ərəbcədən) # Xarici yumor. Bakı: Azərnəşr, 1964, 108 səh. # Behiştin narları. Bakı: Azərnəşr, 1968, 166səh. # Gəlin birlikdə gülək. Bakı: Azərnəşr, 1970, 112 səh. # Dünya xalqlarının yumoru. Bakı: Azərnəşr, 1976, 128 səh. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tərcüməçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı tərcüməçilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan ədəbiyyatşünasları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı ədəbiyyatşünaslar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]] skhiklsrm8b0qxnefpvaixdurhd5bu5 0 47911 6557579 5998309 2022-08-01T07:34:31Z Eldarado 33729 Şəkil silindiyi üçün wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Cavid Əhədov |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 5.5.1969 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = rejissor<br>animator |fəaliyyət illəri= |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Cavid Əhədov''' — Azərbaycan rejissoru, aktyor.<ref>Abdullayeva, S. “Köhnə saat”ımız Kiyevdə göstərilib: [rejissor Cavid Əhədovun hazırladığı eyniadlı film haqqında] //525-ci qəzet.- 2015.- 4 iyun.- S.7.</ref> == Həyatı == Cavid Əhədov 1969-cu ildə anadan olmuşdur. 2015-ci ildə "Köhnə saat" animasiya filminin rejissor həllinə görə" [[Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı]]nın mükafatına layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web|url=http://kulis.lent.az/news/13091|title=Cavanşir Quliyev, Mehriban Zəki və Cavid Əhədova kino mükafatı verildi|author=Kulis|date=31.07.2015 10:47|work=|publisher=kulis.az|accessdate=2015-08-03|language=az|archive-date=2015-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803040015/http://kulis.lent.az/news/13091|url-status=dead}}</ref> Çəkdiyi "Köhnə saat" filmi [[2015-ci il]]də "Ən yaxşı cizgi filmi" nominasiyasında "Qızıl Pəri" mükafatına layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web |url=http://report.az/i-ncesenet/qizil-peri-mukafatlari-teqdim-olunub/ |title="Qızıl Pəri" mükafatları təqdim olunub|author=Report|date=29 dekabr 2015 |work= |publisher=[http://www.report.az Report.az] |accessdate=2015-12-30 |language=az}}</ref> == Filmoqrafiya == # [[Ad günü (film, 1992)]] (cizgi filmi) # [[Zəka yatarsa... (film, 1996)]] # [[Mərhəmətin dadı (film, 2007)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan rejissorları]] [[Kateqoriya:Animatorlar]] hjuxkr93u817w8acnph8a0qaakelij7 0 48409 6556697 6383842 2022-07-31T13:53:07Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{mənbə azlığı}} {{Musiqiçi}} '''Frans Piter Şubert''' ({{DVTY}}) – [[Avstriya]] [[bəstəkar]]ı. [[Vyana|1 fevral 1797ci ildə doğulub.]]. 6000-ə yaxın [[Leyder]] (Leider), səkkiz tamamlanmış [[simfoniya]], məşhur "Tamamlanmamış simfoniya", [[liturgik musiqi]], [[opera]] və çoxsaylı kamera və solo [[piano]] musiqisinin müəllifidir. O, xüsusilə orijinal melodiyalı və harmonik musiqisi ilə məşhurdur. Sağlığında yaxın dostları və tanışlarından ibarət kifayət qədər pərəstişkarı (buraya müəllimi [[Antoniyo Salyeri]] və tanınmış ifaçı [[Yohan Mixael Vogl]] da daxil idi) olmasa da, Şubert musiqisi geniş kütlələrin qəlbini ölümündən bir neçə yüzilliklər sonra ala bilmişdir. Onun hər zaman daimi işi olmuş və bəstəkar dostları və ailəsinin dəstəyi olmadan yaşamışdır. Frans List Şubert özünü "bütün dövrlərin ən poetik musiqiçisi" adlandırmışdır. == Həyatı == Frans Şubert 1797-ci ilin 31 yanvar tarixində Avstriyanın paytaxtı Vyana şəhərində anadan olmuşdur. Atası Franz Teodor Florian moravianlı kəndlinin oğlu yerli kilsə məktəbinin müəllimi idi.Anası Elizabet Vitz dəisə dəmirçi qızı idi. Şubertlərin on altı övladından on biri körpə ikən vəfat etmiş, yalnız beşi yaşamışdır. Franz Teodor tanınmış müəllim idi və Vyannın Himmelpfortrund adlı məhəlləsindəki məktəbinin kifayət qədər çox tələbəsi var idi. O oğluna bacardığı qədər musiqi təhsili verə bilmişdir. Beş yaşında atasından mütəmadi dərslər almağa başlayır və bir il sonra Himmelpfortgrun məktəbinə daxil olur. Atası ona skipkanını əsaslarını öyrətməyə davam edir. Yeddi yaşında isə gənc Şubertə Mixael holızer dərs deməyə başlayır. Holzerin dərsləri bir qayda olaraq danışıq və məftunluğun ifadə olunmasıdan ibarıt olmuşdur. Əvəzində Şubert dostlaşdığı xarrat şagirdinin vasitəçiliy ilə qonşulqudakı fortepino anbarına yol tapır və burada daha yaxşı vəziyyətədə olan musiqi alətlərində ifa etmək imkanı əldə edir. 1808-ci ilin oktyabrında Stadtkonvikt (Kral internat məktəbi) məktəbinə daxil olur. Məhz bu məktəbədə Şubert ilk dəfəf olaraq Motsart musiqisi – onun uvertura və simfnoiyaları ilə tanış olur. Motsart musiqisi ilə tanışçlıq, üstəgəl arabir operaya səfərləri onun musiqi dünyagörünüşünü formalaşdırır. Bu arada isə, Şubert istedadı özünün bəstlədiyi musiqilərədə göstərməyə başlayır. Dövrün aparıcı bəstəkarlarında olan Antonio Salyeri gənc musiqçi barədə eşidir və ona bəstəkalrlıq və musiqi nəzəriyəsindən dərs demək qərarına gəlir. Şubertin kamera musiqi haqqınada yazdığı erkən oçerki diqqəti cəlb edir. == Atasının məktəbində müəllimlik illəri == 1813-cü ilin sonunda Subert Stadtkonvikt məkətəbini tərk edir və atasınını məktəbindıə aşağı siniflərər dərs deməyə başlayır. Bu arada, atası ikinci dəfə, Gumpendorfdan ipək tacirinin qızı Anna Kleyenbokla evlənir. Şubert Salyeridən fəırdi dərslər almaqda davam edir. Dostlarının dəstəyi 1815-ci il Şubertin həyatının ən məhsuldar ili olur, növbəti il isə xoşbəxtlik ilk dəfəf olaraq bəstəkarın üzünə gülür. 1816-cı ilin əvvəllərində Spaunda səhnəyə qoyulmuş Erlkünig (Meşə hökmdarı) əsərinin (D.328) (Hötenin eyniadlı əsəri əsasında) uğur gənc bəstəkarı da təəcübləndirir. Hadisədən bir neçə həftə sonra zəngin ailələrdən birinə məxsus Franz von Şober adlı gənc bir tələbə Şubertin Spaundakı musiqilərindın xəbər tutur və bəstəkara baş çəkir. Şober Şuberti məktəb qayğılardıan azad edir və yaradıcılığını rahat bir şəkildə davam etdirməsi üçün şərait yaradır. Bu təkilf Şubert üçün lap göydən düşmə olur, belə ki bir qədər öncə Laybaxda (Lyubliyana şəhərinin alma forması) kapelmeyster vəzifəsinə uğursuz müraciət edir. Atasının da razılığını asanlıqla alan Şubert baharın bitmısinə az qalmış Şoberin malikansinə köçür. Bu ara fikirlərini bir qədər də artırmaq üçün fərdi dərslər vermək qərarına gəlir, lakin tezliklə bundan imtina edir və özünü tamamilə musiqiyə həsr edir. Ona baş çəkən dostlarından birinə "Mən bütün günü yazıram. Bir parçanı bitirən kimi növbəti musiqiyə başlayıram" demişdir. Bütün bu müddət ərzində bəstəkarın dostlarının əhatəsi durmadan genişlənir. Mayrhofer onu Vyananın məşhur baritonu Yohan Mixael Voqlla tanış edir. Sonralar Voql Şuberin əsərlərini Vyananın salonlarında ifa etməklə bəstəkara böyük xidmət etmiş olur. Anselm Hüttenbrener və qardaşı Jozef Şubertin ən çılğın pərəstişkarları arasında idilər. Mükəmməl pianoçu Jozef von Qahi onun sonata və fantaziyalarını məhəbətlə ifa edir, Sonleyznerlər ailəsi isə ona evlərinə sərbət giriş hüququ verir və bəstəkarın şərəfinə sonralar Schurbertiaden adlanacaq musiqi məclisləri təşkil edirlər. Maddi ehtiyaclar demək olar ki, asanlıqla ödənilirdi. Şübhəsiz Şubert çox kasib idi, belə ki musiqi dərslərindən imtina etmiş, tamaşalarından heç nə qazana bilmirdi, lakin bununla belə dostları onun köməyinə əks Bohemiya səxavəti ilə gəlirdilər – bir dostu ona ev tapır, bir başqası başqa ehtiyaclarını ödəyir, bəstəkarı naharlarına dəvət edir və nahar pulunu da özləri ödəyərdi. Şubert həmişə iştirak etdiyi məclislərin liderinə çevrilir. Baxmayaraq Şubertin onlarlaca oxşayıcı ləqəbləri var idi, ən geniş yayılanları: kann er "üas" ("O bacararmı?") və ya "O ödəyə bilərmi?" (yemək və ya içki xərcini). Bunlar onun yeni tanışlıq zamanı verdiyi suallar idi. Bəstəkarın 1820-ci ildə yazdığı xüsusi maraq kəsb edir və üslubunun inkişafı və yetkinləşməsində dönüşü göstərirdi. Tamalanmamış Lazaruius oratoriyasına fevral yında başalayır, bunun ardınca, kiçik həcmli əsərləri, 23-cü Psalm (D.706), Gesang der Geister (D.705/714), C minorda Quartettsatz (D.703) və piano üçün "Sərsəri Fantaziyası" (D.760) bəstələnir. Bu ildə Şubertin iki operası Kartnertor teartıdan səhnəyə qoyulur. Die Züillingsbrüder (D.647) iyun ayının 14-ü, Die Zauberharfe operası isə avqutun 19-u tamaşaya qoyulur. Bu əsərlərinə qədər Şubertin ifası evində keçirilən kvaret-məclilədrədə formalaşan həvəskar orkestr ilə məhdudlaşırdı. İndi isə Şuberrt daha çox tanınır və daa böyük dinləyici kütləsinə açıq idi. Bununla belə təkilatçılar hələ də inadla tərəddüd edirdi. Bu vaxt Voqlun işə qarışması (1821-ci iin fevarın 8-də konseetdə Şubertin Erlküning əsərini ifa etdikıdn sonra) ilə Anton Diabelli tərəddüdlə də olsa bəstəkarın bızi ısırlrini sifariş ısənda nışr etdirməyə razılıq verir. İl yeddi əsəri (hamisi mahnıları olmaqla) bu şərtlər altıdna peyda olur. Lakin sonralar sifarişlər dayanır və bəstəkar yenə də cüzi qəpik-quruşa möhtac qalır. Bəstəkarın həyatı ərzində əziyyət çıəkdiyi bu cür etinzaıslıdan çox yazılıb. Bu onun dostlraının yox, dolayı da olsa Vyana ictimayətinin günahı idi. Ən çox günahlandırıla biıən inslana isə tədbirli dəllalar idi, hansılar ki bəstəkarı əsərlərini nər etdirmıkdən çəkidnirirdələr.İki dramatic parçanın yazılması Şubertin bütün diqqətni səhnəyə yönəldir və 1821-ci ilin sonlarına doğru yalnız üç ilə qədər davamlı ümidsizlik və məyusluq gətirəcəck yaradıclıqı istiqaməti götürür. Alfonso und Estrella və Fyerabras (D. 796) əsərləri rədd edilir, Die Verschüorener (D.787) seznura tərəfindın qadağöan olunur (yəqin ki əsərin adı sıbıbindən), Rosamunde (D.797) əsəri də iki gecə nümayişdən sonra librettosunun lazımı sıviyədə yazılmaması sıbəbindın rədd edilir. Bunlardan ilk iki əsəri ifa üçün olduqca mürrək idi (Fierabras əsərinin əlyazması 1000 vərəqdən ibarıdir), lakin Die Verschüorenen parlaq cəledici komdeiyadır, Rosamunde əsəri isə Şubertin nə vaxtsa bəstələdəyi ən əsararəngiz musiqiyə malidir. 1822-ci ildə Şubert Veber və Bethovenlə tanış olur, lakin bu görüşlır bir o qədər yaddaqaln olmur. Sadəcə Bethoven Şubert istedadını sımimi qəlbdən etiraf edir :"Həqiqətən də, Şubertdə ilahi istedadın qığılcımı yaşayır". Şober bir müddət Vyandan uzaqlaşır, yeni dostlar isə əvvəlkilər tək səxavetlə olmur və ümumilidkıə bu illər Şubertin həyatının ən zülmət illər olur. 1994-cü ildə musiqişünas Rita Steblin Şubertin qardaşı Karlın evlilik ərizəsini Lixtental kilsəsinin çardağından tapır. Bəstəkarın Tereza Grobla evlənmək arzusu 1815-ci ildə evliliyə dair sərt qanun səbəbindən baş tutmamışdır. Bu hadisə Şubertin 1816-cı il gündəliklərində ürəksizladıcı bir tərzdə əks olunmuşdur. == Ömrünün son illəri və şah əsərləri == 1823-cü ildə Şubert Vilhelm Müllerin şerləri əsasında ilk mahnılar silislərsi, Die schöne Müllerin (Gözəl dəyirmançı qızı) (D.795) yazır. Bu əsər sonrakı "Winterreise"silislə (D.911) ilə birlikdə Leyder janrının zirvəsi sayılır. Du bist die Ruh ("Sən sülhsən") (D.776) mahnlsı dab u dövrdə yazılmışdır.1824-cü ilin yazında F –də Oktet (D.803), "Böyük simfoniya üçün eskiz" əsərlərini yazır və həmin ilin yayında Zelizovçeyə qayıdır. Bu dövrdə bəstəkar macar üslubuna vaıeh olur və bu münasibətlə Divertissement a l`Hongroise (D.818) və A minorda Simli Kvartetini (D.804) bəstələyir. Deyilənə görə bü dövrdə Şubert tələbəsi qrafinya Karoline Eşterhaziyə dərin ehtiras hissləri bəsləyir, lakin hadisənin detalları tarixçilərər namılum olaraq qalır.Səhnəyə və bir qədər sonra rəsmi işlərər başı qarışmasına baxmayaraq Şubert geniş musiqi fəaliyyəti ilə də məşğul olamağa vaxt tapır. A bemolda Messa (D.678) tamamlanır və məşhur "Tamamlanmamış Simfoniya" (B minorda Simfoniya No.8, D.759) üzərində çalışmalara 1822-ci ild başlayır. Simfoniyanın nəyə görə tamamlnamaması sualı çox müzakirə olunumuş və bu vaxta qədər həll edilməmişdir. 1824-cü ildə Die schöne Müllerin silsiləsindən Trockne Blumen mahnısı və fleyta üçün variyasiyalar, eləcə də piano və arpeçiyo üçün sonata (D.821) yazılmışdır. Sonuncu müasir dövrdə violençel və ya altda ifa olunur.Son illərin uğursuzluğu 1825-ci il əznginliyi və xoşbxtliyi ilə əvəzlənir. Əsərlərinin nəşri sürətlənir, kasibçılığnın yükü bir qədər yüngülləşmişdir. Şubert yayda Yuxarı Avstriyaya unudulmaz səfər çıxır və burada ən əziz qonaq kimi qarşılanır. "Ser Valter Skotun nəğmələri" silisləsi də bu səyahət zananı yazılır. Məşhur Ellens drier Gesang (D. 839) nəğməsi bu sililəyəyə daxildir. Müasir günümünzdə əsər daha çox (v yalnış olaraq) "Şubertin Ave Mariyası" kimi tanınır. Əslində isə əsər Adam Sotrkun alman dilinə çevirdiyi Sktoun "Göl Xanımı" himnindən götürülmüşdır. Ave Mariya isə sadəəc əsərin əvəlində salamlaşma və nəqarətdə də istifadə olunan parçasıdır. Həmin il Şubert A minorda piano sontatasını (D. 845, Op. 42) və doqquzuncu simfoniyasını yazır.1826-1828-ci illərədə Şubert davamlı olaraq Vyanda yaşayır. Yalnız 1827-ci ildə Qratz şəhərinıə qəsamüddətli səfər gedir. Həyatının son üç ilindı baş vermiş ən yaddaqalan hadisələrədən biri 1826-cı ildə Geselllscharft der Musikfreundeyə həsr etdiyi simfoniyası və əzəində onıardsan qonorara lmasıdır. 1828-ci ilin baharında bəstəkar ilk və sonuncu dəfə olaraq öz əsərləindən ibarət açıq konsert verir və konsert olduqca yaxşı qarəlnaır. İfa olunan hər bir əsərinin isə pzünün kifayət qədər zəngin tarixi var. D minorda Simli Kvarteti (D. 810) 1825-26-cı illərin qışında yazılmış və ilk dəfər 1826-cı ilin yabvar ayında ifa olunmuşdur. Bir qədər sonra G majorda Simli Kvareti, piano və skripka üçün "Rondeua brilliant" əsəri (D.895, op.70) və G-də pinao sontaası (D.894, Op.78) (İlk dəfət olaraq "G-də fantasiya" adl altında nışr olunub) gəlir. Bunalra Şekspirin əsərləri əsasında üç mahnı da əlavə edilməlidir. Bunlaradn iksii – "Eşit! Eşit! Torağay! və "Silviya kimdir?" deyıləınlərə görə eyni gündə- birnici qəlyanaltıda istiraıh etdiyi an, ikincisi isə axşam evə dönərkən yazılmışdır.1827-ci ildə Şubert Winterreise (D.911) mahnlılar silsiləsini, piano üçün Fanstasia və C-də skripka (D.934), iki piano triyosu (B bemolda, D.898 və E bemolda D.929) yazır. 1828-ci ildə Məryəmin mahnsısı, E-molda Mass (D.950), Tantum Ergo (E-bemolda, D.962), C-də Simli Kvintetet (D.956), son üç pinano üçün sontası və ölümündən sonra Schüanengesang (Qu quşu nəğməsi) (D.957) başlıq altımda mahnılar toplusu peyda olur. Sonuncu silislənin altı mahnısı Henrix Heynenin sözləri əsasında yazılıb. Simfoniya No.9 (D.944) 1828-ci ildə yazılır. Ömrünün son həftəlıtində yeni D-də Simfoniyasının ilk üç hərəkətini yazır. Ömrünün son iki ilinə aid olan əsərləri bəstəkarın insan qəlbinin qaranlıq guşəsinin və insana münasibətlətinə yönəldir. Şubert xəstəlikdən sağala biləcəyi təqdirdə harmoniya və kontrapunk üslublarında yeni əsərlər yazmaq arzusunu diline gətirmişdir. == Vəfatı == Yaradıcılığının ən məhsuldar bir dövründə bəstəkarın sağlamlığı pisləşir. 1822-ci ildən Şubert sifilis xəstəliyi ilə mübarizə aparırdı. Son xəstəliyinin qarın yatalığı olduğu söylənilsədə də, başqa xəstəliklər də səbəb kimi göstərilmişdir. Son xəstəlik simpomları qurğuşun zəhərlənməsi ilə uyğun gəlir (qurğuşun XIX əsrdə qarın yatalığına qarşı əsas müalicə vasitəsi kimi istifadə edilirdi). İstənilən halda qəti fakir yürütməyə kifayət qədər dəlil yoxdur. Xəstəlik günlərini o mütaliə ilə keçirir və Şubert Ceyms Fenimor Kuperin çılğın pərəstişkarına çevrilir. Bəstəkar 1828-ci ilin noyabr ayının 19-da 31 yaşında Vyanada qardaşı Ferdinandın mənzilində vəfat edir. Günorta saat 3-də bəstəkar gözlərini əbədi yumur. Vəsiyyətinə uyğun olaraq o bütün ömrü boyu pərəstiş etdiyi Bethovenin yanında Üahring qəbristanlığında basdırılır. 1888-ci ildə hər iki bəstəkarın məzarları Zentralfriedhofa köçürülür. Qəbirləri Yohan Ştraus II və Yohan Bramsın yanındadır. == Filmoqrafiya == * [[Ölüm və qız (film, 1994)]] / Death And The Maiden == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Franz Schubert}} [[Kateqoriya:Avstriya bəstəkarları]] 4shgu149ore5o0jet02897yu7b69pnd 0 48547 6557652 6281647 2022-08-01T08:46:08Z Eldarado 33729 Şəkil silindiyi üçün wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Məhərrəm Babayev |orijinal adı = Məhərrəm Pirverdi oğlu Babayev |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 13.1.1937 |doğum yeri = [[Bərdə şəhəri]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Pirverdi Babayev |anası = |elm sahəsi = |elmi dərəcəsi = kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor,[[AMEA]]-nın həqiqi üzvü |elmi adı = professor |iş yeri = [[AMEA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = “Şərəf nişanı”ordeni (1986),</br>Azərbaycan SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin “Fəxri fərmanı” (1987) </br> AMEA-nın “Fəxri Fərmanı” (1997) </br> AMEA-nın “Fəxri Fərmanı” (2006) |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Babayev Məhərrəm Pirverdi oğlu ''' - kənd təsərrüfatı elmləri doktoru (1981), professor (2000), AMEA [[Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu]]nun direktoru, AMEA-nın həqiqi üzvü (2014).<ref name=":1">{{cite web |url = http://www.science.gov.az/forms/deystvitelnyie-chlenyi/1151 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200331185810/http://www.science.gov.az/forms/deystvitelnyie-chlenyi/1151 |archivedate = 17 noyabr 2015 |title = Babayev Məhərrəm Pirverdi oğlu |author = |date = |work = |publisher = science.gov.az |accessdate = |language = Azərbaycan }}</ref><ref name=":0" /> == Həyatı == Məhərrəm Babayev [[13 yanvar]] [[1937]]-ci ildə [[Bərdə|Bərdə şəhərində]] anadan olmuşdur. O, [[1961]]-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti|Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutu]]<nowiki/>nu bitirmişdir. [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] [[AMEA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu|Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu]]<nowiki/>nda fəaliyyətə başlamışdır. Babayev [[1963]]-[[1966]]-cı illərdə institutun əyani aspirantı kimi təhsilini davam etdirmişdir.<ref name=":0">{{cite web |url = https://http://anl.az/down/teqvim-2017.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20201225155803/https://http//anl.az/down/teqvim-2017.pdf |archivedate = 2020-12-25 |title = Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi |author = |date = |work = |publisher = anl.az |accessdate = |language = Azərbaycan |url-status = live }}</ref> 12 yanvar 2022 — AMEA-nın Fəxri fərmanı ilə təltif edilmişdir. == Fəaliyyəti == === Əmək fəaliyyəti === Məhərrəm Babayev [[1966]]-[[1971]]-ci illərdə institutda elmi işçi, [[1971]]-[[1975]]-ci illərdə baş elmi işçi olaraq çalışmışdır. Akademik [[1975]]-[[1981]]-ci illərdə laboratoriya rəhbəri, eyni zamanda [[1981]]-[[1985]]-ci illərdə Meyvə-Tərəvəz Təsərrüfatı Nazirliyi Elmi Tədqiqat Tərəvəzçilik İnstitutunda direktor vəzifəsini icra etmişdir. O, [[1986]]-[[1989]]-cu illərdə [[Aqrar-sənaye kompleksi|Aqrar Sənaye Komitəsinin]] sədr müavini vəzifələrində çalışmışdır.<ref name=":0" /> Məhərrəm Babayev [[1995]]-ci ildən [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]<nowiki/>nın [[AMEA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu|Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu]]<nowiki/>nda Torpaqların genezisi, coğrafiyası və xəritəçiliyi laboratoriyasının rəhbəri olmuş, [[2001]]-[[2014]]-cü ilədək isə institutun direktoru kimi fəaliyyət göstərmişdir.<ref name=":0" /> == Əsas elmi nailiyyətləri == [[Azərbaycan]] torpaqlarının [[Genezis|genezisi]], [[Təkamül biologiyası|təkamülü]], morfogenetik diaqnostikası, nomenklaturası və təsnifatı, xəritələşdirilməsi, torpaqların torpaq-coğrafi məlumat bazasının hazırlanması.<ref name=":1" /><ref name=":0" /> == Elmi əsərlərinin adları == # Деградация почв под влиянием возрастающего антропогенного воздействия. Тез. док. III съезда Докучаевского общ.почв-в, Москва, 2000,.С.10-11 # Degradation of soil in Azerbaijan influence increasing antropogen effect EUR 1723EN // European communities,- Italy, 2000, Р.71-74 # Экологический мониторинг биогеоценозов Кура-Араксинской низменности // Тез.док. всес. межд. конф., Сыктывкар # Роль термоустойчивых микроорганизмов в самоочищении и рекультивации нефтезагрязненных почв сухих субтропиков Азербайджана - Матер. науч. межд. конф.,- Владимир,-Россия, 2004,.С. 244-245 # Management of the processes of degraded soils rehabilitation in Azerbaijan by traditional methods. Elista, Republic of Kalmyk (Russian Federation), 2004 ,.Р. 7-8 # Management of degraded soil rehabilitation processes in Azerbaijan traditional methods - UNESCO-MAB Dry lands series -France, Paris, No 4, 2005, p. 45-52 # Современная классификация почв Азербайджана // Почвоведение, Москва, №11, 2006,.С. 1307-1314 # About the stability of soils to oil contamination along North Export Pipeline- 18th World Congress of soil science, Philadelphia, Pennsylvania, USA, 2006, Р/1-2 # Biological methods of fertility reproduction of antropogen degraded irrigated soils in Azerbaijan dry subtropics Euro Soil 2008, (Vienna, Austria) p 106-107 # Новая классификация антропогенных почв Азербайджана, 2010 г., г. Томск, Россия, Т.1, стр. 11-13, ISBN 5-91302-090-X # Developed characters of degradation of the irrigative soils in arid and subtropics zone of Azerbaijan Samsun-Turkey, May 26-28, 2010, p. 881-886, ISBN 978-975-7636-69-4 # The methods of fertility reproduction of soils and the growth of high-quality fodder in Azerbaijan, Lozenge, Bulgaria, 2011, p. 12-17, ISSN 1313-7735 # Исследование зависимости плодородия хлопчатника от концентрации солей в лугово- сероземных орошаемых почвах (Irragri Gleyic Calsisols) на Муганской равнине Азербайджанской Республики. Съезд Общ.,Поч-ов., Науч. Конф., Кн. 1, Петрозаводск, Москва, «Карельский научный центр РАН», 2012, с. 445 # Biological indices–an obligatory component in the creation of the informational soil-geographical database4thInternational Congress Eurosoil, Bari-Italy, 2012, p.2234 # The Institute of Soil Science and Agrochemistry of Azerbaijan National Academy of Sciences in independence years (1991-2011) Eurasian Soil Wokrshop, Samsun 2013, Turkey, p. 46-47 # National Reference Base of Anthropogenic Soil Resources in the Azerbaijan RepublicBishkek, Kyrgyzstan, 2013, Volume 2, Number 2 (1), Special Issue for Agricasia “1st Central Asia Congress on Modern Agricultural Techiques and Plant Nutrition “, p. 885-890 == Seçilmiş əsərləri və monoqrafiyaları == # Орошаемые почвы Кура-Араксинской низменности и их производительная способность Баку: Элм, АН Аз. ССР, 1983 г., 175 стр. # Почвенная карта Азербайджана БККИ СССРИ НС, Москва, [[1991]] г., 1 стр. # Azərbaycanın torpaq xəritəsi BKKİ SSRİ NC, Moskva, 1991., 1 səh. # Tərəvəzçinin məlumat kitabı, Azərnəşr, II nəşr, [[1992]], 228 s. # Azərbaycanın torpaq təsnifatının WRB sistemi ilə korrelyasiyası, Bakı: Elm, [[2002]], 250 s. # Cənab Heydər Əliyəvin torpaqşünaslığın inkişafında rolu Bakı, [[2003]], 12 s. # Azərbaycan torpaqlarının morfo-genetik profili (az və rus. dil) Bakı:Elm, 2004, 202 s. # Şəkər çuğundurunun becərilmə texnologiyasının torpaq ekoloji və qidalanma şəraiti. Bakı, Elm, 2005, 79 s. # Ekoetika haqqında Azərbaycanda ilk dəyərli monoqrafiya. Bakı, [[2005]], 176 s. # Müxtəlif torpaq ekoloji şəraitdə tərəvəz bitkilərindən yüksək məhsul almağın idarə olunması. Bakı, Elm, [[2007]], 240 s. # Azərbaycanda torpaq ekspedisiyası və mühafizəsi. Bakı, [[2010]], 216 s. # Suvarılan torpaqların bərpası və qorunub saxlanılması. Bakı, 2010, 220 s. # Azərbaycan torpaqlarının morfogenetik diaqnostikası, nomenklaturası və təsnifatı. Bakı, 2011, 452 s. # Natural factors that can create danger for that part of the Baku – Tbilisi –Ceyhan oil pipeline passing through the Azerbaijan Republic and intending measures for preservation Baku: Elm, [[2012]], 112 p. == Digər fəaliyyəti == *[[2001]]-[[2008]]-ci illər Azərbaycan MEA İnstitutu nəzdindəki doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə D.01.41 Dissertasiya Şurasının sədri *[[2009]]-[[2011]]-cu illər [[Azərbaycanın Prezidenti yanında Ali Atestasiya Komissiyası|Ali Attestasiya Komissiyası]] Biologiya və Kənd təsərrüfatı elmləri üzrə ekspert komissiyasının sədri *[[2011]]-ci ildən hal-hazıra kimi yenidən doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə D.01.41 Dissertasiya Şurasının sədri *[[2007]]-ci il [[Azərbaycan MEA]] Biologiya bölməsinin büro üzvü və akademik katibinin müavini *[[2012]]-ci ildə [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|АМЕА]]-nın nəzdində yeni yaradılmış Aqrar Bölmənin büro üzvü == Respublika, beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü == *[[Dünya Torpaqşünaslar Cəmiyyəti]]nin üzvü *[[Rusiya Torpaqşünaslar Cəmiyyəti]]nin Rəyasət Heyətinin üzvü *[[Avropa Torpaqşünaslar Cəmiyyəti]]nin üzvü *[[Azərbaycan Torpaqşünaslar Cəmiyyəti]]nin sədr müavini == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikikitab|Məhərrəm Babayev/Biblioqrafiya}} [[Kateqoriya:AMEA-nın həqiqi üzvləri]] [[Kateqoriya:Kənd təsərrüfatı elmləri doktorları]] [[Kateqoriya:Torpaqşünaslar]] 2zlsn625cl70tgpoh4lzmv0sx43fywm 0 49095 6557807 6514789 2022-08-01T11:08:22Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Aida İmanquliyeva |orijinal adı = Aida Nəsir qızı İmanquliyeva |digər adları = |şəkil = Aida İmanquliyeva.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = şərqşünas, ədəbiyyatşünas, tənqidçi, tərcüməçi |elmi dərəcəsi = filologiya elmləri doktoru |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Aida Nəsir qızı İmanquliyeva''' ({{DVTY}}) — şərqşünas,<ref>[https://anl.az%20Aida%20Imanquliyeva Milli Elmlər Akademiyası Kitabxanası, BDU Şərqşünaslıq fakültəsi kitabxanası, Şərqşünaslıq İnstitutu Kitabxanası]</ref> ədəbiyyatşünas, tənqidçi, tərcüməçi, 1981-ci ildən [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1987). == Həyatı == Aida İmanquliyeva 1939-cu il oktyabrın 10-da Bakı şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb. Görkəmli jurnalist, pedaqoq, əməkdar elm xadimi,Azərbaycan mətbuatının bünövrəsini qoyanlardan biri olmuş və "Bakı" və "Baku" qazetinin baş redaktoru Nasir İmanquliyevin qızıdır.19 sentyabr 1992-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir. <sub>Subscript text</sub> == Ailəsi == * Arif Paşayev ilə ailə həyatı qurmuşdur. Mehriban Əliyeva və Nərgiz Paşayevanının anasıdır. === Təhsili === Aida İmanquliyeva Bakıda 132 saylı orta məktəbi qızıl medalla bitirmişdir. 1957-1962-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb dili şöbəsində təhsil aldıqdan sonra 1966-cı ildə Moskvada SSRİ Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunda ərəb filologiyası üzrə aspiranturanı bitirmişdir. == Elmi fəaliyyət == Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında Yaxın və Orta Şərq Xalqları İnstitutunda kiçik elmi işçi, sonra baş elmi işçi kimi çalışmışdır. 1966-cı və 1976-cı illərində ərəb filologiyası şöbəsinin müdiri olaraq fəaliyyət göstərmişdir. 1976-cı və 1988-ci illərdə, elmi işlər üzrə direktor müavini, 1988-ci və 1991-ci illərdə həmin institutda direktor vəzifəsində çalışmışdır.1976-1988-ci illərdə, institutun ərəb filologiyası şöbəsinə rəhbərlik etdiyi müddətdə, 10 nəfər ərəbşünas namizədlik dissertasiyalarını müdafiə edərək, filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnib. Beləliklə, Azərbaycanda ərəb ədəbiyyatı üzrə ilk elmlər doktoru, ilk professor qadın Aida İmanquliyeva elmi işlərlə yanaşı, pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olub. O, Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsində ərəb ədəbiyyatından dərs deyirdi. Elə, məhz buna görə də, SSRİ Nazirlər Soveti yanında fəaliyyət göstərən Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə, ona "Xarici Asiya və Afrika xalqları ədəbiyyatı" ixtisası üzrə, 1991-ci ilin mart ayında professor elmi rütbəsi verilmişdir. A.İmanquliyeva 1987-ci ildə Ümumittifaq Şərqşünaslar Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin üzvü və 1983-cü ildən etibarən, sözügedən cəmiyyətin Azərbaycan bölməsi sədrinin müavini olmuşdur. Moskva, Bakı, Düşənbə, Hamburq, Kiyev, Sankt-Peterburq, Poltava, Tbilisi və digər şəhərlərdə keçirilən Şərq problemlərinə həsr olunmuş beynəlxalq konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir. ==Kitabları== #Cübran Xəlil Cübran (həyatı və yaradıcılığı) #Qələmlər birliyi və Mixail Nüaymə #Yeni ərəb ədəbiyyatının korifeyləri == Tərcümələri == (ərəbcədən) *İnsan və quş (hekayələr) *Ağ günlərin sorağında (İraq ədəbiyyatından nümunələr) == Həmçinin bax == [[Aida İmanquliyeva (film, 2018)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == *[http://www.azerbaycanli.org/az/page388.html Görkəmli alim, bacarıqlı təşkilatçı, zərif qadın] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170702165332/http://www.azerbaycanli.org/az/page388.html |date=2017-07-02 }} *[https://www.youtube.com/watch?v=ZdA75l4izwk Səda - Aida İmanquliyevanın anım günüdür (19.09.2016)] [[Kateqoriya:Azərbaycan şərqşünasları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı şərqşünaslar]] [[Kateqoriya:Ərəbşünaslar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tərcüməçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı tərcüməçilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan qadınları]] [[Kateqoriya:XX əsr tərcüməçiləri]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] 4pu2ur622k70mfk074xnuacn7qkfkea 0 49645 6557979 6419228 2022-08-01T11:50:14Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Firidun bəy Köçərli |orijinal adı = Firidun bəy Əhməd bəy oğlu Köçərli |digər adları = |şəkil = Kocharli.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = Firidun bəy Köçərli |ilk adı = |təxəllüsü = |dəfn yeri = |milliyyəti = |təhsili = [[Şuşa şəhər məktəbi]] |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = {{III dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni}} {{II dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni}} |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Firidun bəy Köçərli''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] maarifçisi, pedaqoq, metodist, ədəbiyyatşünas, [[publisist]], Azərbaycan [[ədəbiyyat tarixçiliyi]] elminin banisi.<ref name=":1">{{kitab3 | müəllif = Nazilə Tahirova, Lelya Qafarova | başlıq = Firidun bəy Köçərli | link = http://anl.az/el/Kitab/2016/Azf-284834.pdf | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = | il = 2014 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 978 9952 460 47 6 | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = | başlıq = Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = | il = 1981 | cild = V | səhifə = 554 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası | başlıq = Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi | link = http://anl.az/down/teqvim2008.pdf | cavabdeh = K.M.Tahirov | yer = Bakı | nəşriyyat = | il = 2007 | cild = | səhifə = | səhifələr = 183 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> == Həyatı və təhsili == Firudin bəy Köçərli 26 yanvar [[1863]]-cü ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olub. [[1872]]–1876-cı illərdə Şuşada Mirzə Kərim Münşinin mədrəsə məktəbində təhsil almışdır. Daha sonra 1876-cı ildə Şuşadakı [[rus]] məktəbinə daxil olur<ref>{{kitab3 | müəllif = Sevinc Əzimova | başlıq = Firidun bəy Köçərlinin pedaqoji fəaliyyəti və görüşləri | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = | il = 1977 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref>.[[1878]]-ci ildə [[Aleksey Çernyayevski]] [[Qori seminariyası|Zaqafqaziya müəllimlər seminariyası]]na tələbə toplamaq məqsədi ilə bu məktəbə gəlir Firidun bəyi də təhsil almaq üçün [[Qori şəhəri|Qoriy]]ə aparır<ref name=":1" />. [[1879]]–[[1885]]-ci illər ərzində o [[Qori seminariyası|Zaqafqaziya müəllimlər seminariyası]]nda təhsil alır. Təhsil aldığı müddətdə müəllimləri [[Aleksey Çernyayevski|A.O.Çernyayevski]] və M.Kipiani ilə yaxın münasibət saxlayır<ref name=":0">{{cite web |url = https://news.day.az/culture/387491.html |archiveurl = |archivedate = |title = Firidun bəy Köçərli- ədəbiyyat tarixçiliyi elminin banisi |author = |date = 2 mart 2013 |work = |publisher = day.az |accessdate = |language = }}</ref>. == Fəaliyyəti == [[Fayl:Firidun bəy və Badisəba xanım Köçərlilər.jpg|150px|thumb|left|Həyat yoldaşı Badisəba xanım Köçərli ilə birlikdə Bakı 1920-ci il.]] [[Fayl:Firidun bəy Köçərli Şuşada qohumları ilə. (Şuşa, 1915).jpg|thumb|263x263px|Firidun bəy Köçərli Şuşada qohumları ilə.(1915)]] [[1885]]-ci ildə seminariyanı bitirdikdən sonra [[İrəvan gimnaziyası]]<nowiki/>na təyinat alır.<ref name="huseyne">H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 198–204.</ref> [[1885]]–1890-cı illərdə [[İrəvan]]<nowiki/>da fəaliyyət göstərdiyi dövrdə gimnaziyada ana dili, [[hüsnxətt]] fənlərini tədris etmiş, pansion mürəbbisinin köməkçisi vəzifəsini daşımışdır<ref name="lobbi">[http://azerilobbi.com/ders/firudunbeykocherli.html Literaty Criticism] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080504140012/http://azerilobbi.com/ders/firudunbeykocherli.html |date=2008-05-04 }} by Shams Rufullayeva</ref>. Pedaqoji sahədə müvəffəqiyyətlərinə görə dəfələrlə mükafatlandırılmışdır. Ona "Kollecski sekretar", "Titulyar sovetnik" və "Statski sovetnik" rütbələri verilmişdir. 1893–1894-cü illərdə yenidən İrəvan gimnaziyasında fəaliyyət göstərir. 1895-ci ildə isə İrəvan şəhərini tərk edir. Elə həmin ildə [[Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyası|Qori Müəllimlər Seminariyası]]<nowiki/>nın "tatar şöbəsi"-nin Azərbaycan dili və şəriət müəllimi təyin edilir. 1918-ci ilə qədər Qoridə pedaqoji fəaliyyətini davam etdirir. [[1897]]-ci ildə Vəkilovlar nəslindən olan Badisəba xanım Köçərli ilə ailə həyatı qurur<ref>{{cite web |url = https://www.trend.az/life/socium/2112342.html |archiveurl = |archivedate = |title = Фирудин бек Кочарли - 150 лет: Ученый-первопроходец и учитель от Бога |author = |date = 26 yanvar 2013 |work = |publisher = trend.az |accessdate = |language = {{Dil-ru|}} }}</ref>. 1910-cu ildə Qori Seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müvəqqəti təlimatçısı sonradan isə seminariyanın Azərbaycan şöbəsinin [[Inspektoru|inspektoru]] vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1916–1917-ci illərdə seminariyanın Azərbaycana köçürülməsi üçün təşəbbüs göstərmiş, təkliflər irəli sürmüşdür. Siyasi proseslərə qoşularaq, "[[Müsavat]]" partiyasına üzv olmuşdur<ref name=":1" />. 1918-ci ildə Qori Müəllimlər Seminariyasının Azərbaycan şöbəsini tədris ləvazimatı və avadanlığı ilə birlikdə öz xərcinə [[Qazax]] şəhərinə köçürmüş, bunun əsasında Azərbaycan Müəllimlər Seminariyası yaradılmışdır. Firidun bəy Köçərli seminariyanın direktoru təyin olunur. 17 sentyabr tarixindən Qazax Müəllimlər Seminariyasında ilk dərslər başlayır. Sonradan Qazaxda ilk uşaq evi açır. 1918-ci il 28 may tarixində [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası]]<nowiki/>nın üzvü seçilir, və İstiqlal bəyannaməsini imzalayır<ref>{{cite web |url = http://www.aztv.az/readnews.php?lang=ru&id=1628 |archiveurl = |archivedate = |title = Сегодня день рождения известного азербайджанского филолога и писателя Фиридуна Кочарли |author = |date = 26 yanvar 2016 |work = |publisher = aztv.az |accessdate = |language = {{Dil-ru|}} }}{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. 1919-cu il fevralın 1-də Müsavat partiyasının səyyar bürosunun Mərkəzi Komitəsinin təşəbbüsü ilə təşkil edilmiş Qazax şöbəsinə sədr seçilir. Sovet işğalına qədər [[Qazax Müəllimlər Seminariyası]]na rəhbərlik edir<ref name=":0" />. == Yaradıcılığı == [[Fayl:Qazax Müəllimlər Seminariyası.jpg|300px|thumb|right|Qazax Müəllimlər Seminariyasının binası]] 1884-cü ildə [[Qori müəllimlər seminariyası]]nda təhsil alarkən "Təlimi-Sokrat" əsərini yazıb. İrəvan gimnaziyasında çalışdığı illərdə Zöhrabzadə ilə birlikdə "Təlimi-lisani-türkü" adlı dərslik tərtib etmişdir. 1886-cı ildə ilk teatr tamaşasını qoymuşdur. 1890-cı ildə isə İrəvanda "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah" komediyasını tamaşaya qoyub. 1891-ci ildə "Təlimi-Sokrat" adlı kitabı [[Bağçasaray]]<nowiki/>da "Tərcüman" mətbəəsində 1892-ci ildə isə [[Aleksandr Puşkin|A.S.Puşkin]]<nowiki/>dən tərcümə etdiyi "Torçu və balıq" mənzum nağılı İrəvan şəhərində kitab halında çapdan çıxmışdır. [[Mixail Lermontov|M.Y.Lermontov]]<nowiki/>un "Üç xurma ağacı" və A.Koltsovun "A kişi, niyə yatıbsan?" şeirlərinin tərcüməsindən ibarət kitabı [[Şuşa]]<nowiki/>da çap edilmişdir<ref>{{cite web |url = http://medeniyyet.az/page/news/1015/Edebiyyatsunasliq-tariximizde-Firidun-bey-Kocerli-imzasi.html |archiveurl = |archivedate = |title = Ədəbiyyatşünaslıq tariximizdə Firidun bəy Köçərli imzası |author = Fariz Yunisli |date = 23 avqust 2013 |work = |publisher = medeniyyet.az |accessdate = |language = }}</ref>. "Tatar komediyaları" adlı ilk elmi məqaləsi "Novoye obozreniye" qəzetində dərc olunmuşdur. [[1898]]-ci ildə "Ərəb əlifbası və onun qüsurları" silsilə məqaləsi "Qafqaz" qəzetində dərc olunur. 1900-cü ildə Müəllimlər Seminariyasının Ümumdünya Paris sərgisində Qori Seminariyasından nümayiş etdirilən eksponatlar sırasına F.Köçərlinin kitabları da daxil edilir. 1903-cü ildə [[Tbilisi|Tiflis]]<nowiki/>də "Azərbaycan tatarlarının ədəbiyyatı" kitabı rus dilində çap edilir. Elə həmin ildə M.F.Axundovun "[[Aldanmış kəvakib]]" povestini rus dilinə çevirir. 1904-cü ildə [[Anton Çexov|A.P.Çexov]]<nowiki/>un "At familiyası" hekayəsini tərcümə edib, kiçik bir müqəddimə ilə "[[Şərqi-rus (qəzet)|Şərqi-Rus]]" qəzetində dərc etdirir<ref name=":0" />. 1906-cı ildə "[[Molla Nəsrəddin (jurnal)|Molla Nəsrəddin]]" jurnalının nəşrə başlamasını təqdir edərək, jurnalın birinci üç aylıq fəaliyyəti barədə icmal hazırlayıb, "Tiflisskiy listok" qəzetində dərc etdirir. "[[İrşad (qəzet)|İrşad]]" qəzetində "Bir darülmüəllimin kifayətdir" adlı məqalə ilə çıxış edərək, Azərbaycanda müstəqil Müəllimlər Seminariyası yaradılması məsələsini qaldırır. [[Cəlil Məmmədquluzadə]]<nowiki/>nin "Usta Zeynal" kitabçası haqqında eyni adlı məqaləni "Znaniye" qəzetində çap etdirir. 1911-ci ildə [[Mirzə Fətəli Axundov|M.F.Axundzadə]]<nowiki/>nin anadan olmasının 100 illik yubileyi münasibətilə Tiflisdə keçirilən təntənəli yığıncaqda məruzə ilə çıxış edib. "Mirzə Fətəli Axundov" adlı kitabı çap olunub<ref>{{cite web |url = http://www.gumilev-center.az/firudin-bek-axmed-bek-oglu-kocharli-teoretik-rodnoj-literatury/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170702201858/http://www.gumilev-center.az/firudin-bek-axmed-bek-oglu-kocharli-teoretik-rodnoj-literatury/ |archivedate = 2017-07-02 |title = Фирудин бек Ахмед бек оглу Кочарли-теоретик родной литературы |author = |date = 28 iyun 2017 |work = |publisher = gumilev-center.az |accessdate = |language = {{Dil-ru|}} |url-status = dead }}</ref>. 1912-ci ildə uşaqlar üçün yazdığı "Balalara hədiyyə" kitabı Bakıda "Kaspi" mətbəəsində çap olunur. 1913-cü ildə yazdığı "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi" adlı üç cildlik əsərini tamamlamışdır<ref name=":2" />. 1920-ci ildə "Vətən dili"nin I hissəsinin yenidən işlənməsində xidmətləri olmuşdur. Onlarla dərsliyə düzəliş etmiş, nəzəri materialı, hekayələri artırmış, metodika və stilistikasını zənginləşdirmişdir. Ölümündən sonra 1925-ci ildə "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları" kitabının I hissəsi 1926-cı ildə isə kitabın II hissəsi çap edilmişdir<ref name=":2">{{kitab3 | müəllif = [[Yusif Vəzir Çəmənzəminli]] | başlıq = Azərbaycan ədəbiyyatına bir nəzər | link = http://anl.az/el/alf4/chyv_e3.pdf | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = | il = 1921 | cild = | səhifə = 116 | səhifələr = | isbn = 9952-421-07-7 | doi = | ref = }}</ref>. Uşaqlar üçün yazdığı "Balalara hədiyyə" kitabı isə 1967,1972 və 2013-cü illərdə çap edilmişdir<ref name=":1" />. == Ölümü == 1920-ci ilin mayında [[Qazax]] kommunistləri Köçərlini və digər "[[Müsavat]]" funksionerlərini "xalqa xəyanətdə", "milli nifaq törətməkdə", "torpaq və mülk zəbt etməkdə", general-qubernator [[Əmiraslan Xan Xoyski|Ə.Xoyski]]nin etibarlı şəxsləri olmaqda ittiham etdilər<ref name=":1" />. Qazax İnqilab Komitəsinin Gəncə Fövqəladə Komitəsinə təqdimatına əsasən, ədib həbs olunmuş, 20-ci diviziyanın 7-ci xüsusi bölməsi xüsusi şöbəsində şahidlər dindirilmədən, verilmiş izahatlar nəzərə alınmadan güllələnməsi haqqında qərar çıxarılmışdır. Qərar 7-ci xüsusi bölmənin rəisi Liberman və fövqəladə komissar [[Həmid Sultanov]] tərəfindən təsdiq edilmiş, hökm yerinə yetirilmişdir.<ref>{{cite web |url = http://axc.preslib.az/az/page/bDQCXgE78T |archiveurl = |archivedate = |title = AXC qurucuları |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://ru.openlist.wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A4%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%83%D0%BD-%D0%B1%D0%B5%D0%BA_%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4-%D0%B1%D0%B5%D0%BA_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1863) |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190401075120/https://ru.openlist.wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A4%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%83%D0%BD-%D0%B1%D0%B5%D0%BA_%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4-%D0%B1%D0%B5%D0%BA_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1863) |archivedate = 1 aprel 2019 |title = Кочарлинский Фиридун-бек Ахмед-бек оглы (1863) |author = |date = |work = |publisher = openlist.wiki |accessdate = |language = {{dil-ru|}} }}</ref> Güllələnmə haqqında çıxarılmış qərar<ref>{{cite web |url = https://news.milli.az/culture/165389.html |archiveurl = |archivedate = |title = Firudin bəy Köçərli - 150 il |author = |date = 26 yanvar 2013 |work = |publisher = milli.az |accessdate = |language = }}</ref>: {{sitat|Mən, iyirminci diviziyanın xüsusi şöbəsinin hərbi müstəntiqi bu gün Firidun bəy Köçərlinskinin əksinqilabçı kimi ittihamnaməsi üzrə işinə baxaraq və Qazax İnqilab Komitəsinin ona verdiyi xasiyyətnaməni nəzərə alaraq bildirirəm ki, müttəhim Köçərlinski özünün hakimiyyətindən və böyük səlahiyyətindən istifadə edərək zəhmətkeş xalqa zorakılıq göstərmişdir. Köçərlinski Qazaxda "Müsavat" partiyasının sədri olarkən millətçilik ehtiraslarını qızışdırmışdır. Nəticədə qonşu millətlər arasında toqquşmalar baş vermişdir. Onun verdiyi izahat heç də inandırıcı deyildir... Məttəhim Köçərlinskinin şahidlərin dindirilməsi haqqında ərizəsini nəticəsiz qoymaq (rədd etmək) lazımdır. Onun gələcəkdə azadlıqda qalması Qazax qəzasında əksinqilabi hərəkatın baş verməsinə, fəhlə və kəndlilərin günahsız olaraq qanlarının tökülməsinə səbəb ola bilər. Qərara alınır: müttəhim Köçərlinski güllələnsin. Təsdiq edirəm: 7№-li Xüsusi bölmənin rəisi Liberman Təsdiq edirəm: Fövqəladə komissar [[Həmid Sultanov|H.Sultanov]]. }} == Mükafatları == 1899-cu ildə III dərəcəli "[[Müqəddəs Anna ordeni|Müqəddəs Anna]]" ordeni ilə 1902-ci ildə isə II dərəcəli "[[Müqəddəs Stanislav ordeni|Müqəddəs Stanislav]]" ordeni ilə təltif edilmişdir<ref name=":1" />. == İrsi == Firudin bəyin irsinin araşdırılması, Azərbaycan Milli Hərəkatı ilə əlaqəsinin olmasına görə sovet dövründə xüsusən də [[Stalin]]in hakimiyyəti dövründə demək olar ki mümkünsüz idi. İlk dəfə 1957-ci ildə [[Bəkir Nəbiyev]] onun irsini araşdırmışdır. O, arxiv materialları toplayaraq Firudin bəyin sağ qalan tələbələri ilə görüşərək 1960-cı ildə "F.Köçərlinin həyat və yaradıcılığı" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir<ref>{{cite web |url = http://www.azerizv.az/PDF/2008/azizv_100_2008_p_3-4.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150331220222/http://www.azerizv.az/PDF/2008/azizv_100_2008_p_3-4.pdf |archivedate = 2015-03-31 |title = Фиридунбек Кочарли: народный учитель и замечательный литературовед |author = |date = 7 iyun 2008 |work = |publisher = Азербайджанские известия |accessdate = |language = {{Dil-ru|}} |url-status = dead }}</ref>. 12 sentyabr 1967-ci ildən [[F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası|Respublika Uşaq Kitabxanası]] Firidun bəy Köçərlinin adını daşıyır<ref>{{cite web |url = http://www.clb.az/tariximiz_k44.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20210519212111/http://www.clb.az/tariximiz_k44.html |archivedate = 2021-05-19 |title = Firidun bəy Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının tarixi |author = |date = |work = |publisher = http://www.clb.az |accessdate = |language = {{dil-az|}} |url-status = dead }}</ref>. 2013-cü ildə Firudin bəy Köçərlinin anadan olmasının [[150]] illik yubileyi keçirilmişdir.<ref>[http://president.az/articles/7357 Firidun bəy Köçərlinin 150 illik yubileyi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. == Firudin bəy Köçərlinin fikirləri == {{sitat|Bir millətin malını, dövlətini və hətta vətənini əlindən alsan ölüb itməz, amma dilini alsan fot olar, ondan bir nişan qalmaz<ref name=":1" />.}} {{sitat|Əgər bir xalqı məhv etmək, onu adam toplusuna çevirmək istəyirsinizsə, müəllimini savadsız, həkimini isə kəmsavad eləyin. Biri onun başını, o biri canını zay eləsin.}} {{sitat|Müəllimlik ağırdır, ancaq pak və müqəddəs xidmətdir. Seminariyada aldığınız elm və tərbiyəni elə yüksək və hündür məqamda saxlayın ki, nuru ətrafı da işıqlandıra bilsin.}} {{sitat|Hər bir xalqın maddi yoxsulluğu, iqtisadi düşkünlüyü onun zehni yoxsulluğunun, mənəvi düşkünlüyünün nəticəsində meydana çıxır. }} {{sitat|Mən, balalara hədiyyə olmaq üçün xalqımızın yaratdığı nağıl və hekayələrdən, məsəl və tapmacalardan və bir çox mənzumələri toplayıb bu kitabı tərtib etdim ki, onlar unudulub xatirələrdən çıxmasın.}} {{sitat|Hər millətin özünəməxsus ana dili var ki, onun məxsusi malıdır. Ana dili millətin mənəvi diriliyidir, həyatının mayəsi mənziləsindədir. Ananın südü bədənin mayəsi olduğu kimi, ananın dili də ruhun qidasıdır, hər kəs öz anasını və Vətənini sevdiyi kimi, ana dilini də sevir.}} {{sitat|Əsl ədəbiyyat həyati həqiqətləri əks etdirməklə yanaşı cəmiyyəti, xalqı qabaqcıl ideyalarla silahlandırmalıdır, onun azadlıq mübarizəsinə kömək etməlidir: həqiqi şair millət və Vətən yolunda canlar fəda etmək lazım isə vətən oğlanlarının ürəyinə yandırıcı od salıb, onları hər qisim fədakarlığa və cannisarlığa şövqmənd etməlidir. }} {{sitat|Nə qədər bir qövm və tayfa elmsiz və mərifətsiz olsa, bir o qədər onun ədəbiyyatı zəif və biməzmun olacaqdır. Hətta çox tayfalar vardır ki ədəbiyyat nə olduğunu bilməzlər. Bunlar dünya üzündə çox müddət yaşamayıb puç və zay olurlar. Tərəqqi və səadət fikrində olan və ədəbi zindəganlıq arzusuna düşən qövm və millət gərəkdir ən əvvəl öz ana dilinin vüssət və qüvvət tapmağına səy və himmət göstərsin və ədəbiyyati-milliyəsinin asari-nəfisə və təsnifati-məmduhə ilə zənginləşdirsin.}} {{sitat|Ey qardaşlar, həyatın qədrini biliniz, oyanınız, hərəkət ediniz, qapı-bacalarınızı açınız, evinizə işıq düşsün, üfunətli və ağır havası dəyişilsin. Gözlərinizin tozunu silib diqqət ilə ətrafa baxınız, hər kəs işləyir, çalışır, həyatdan nəfbərdar olur.}} {{sitat|Biz dilimizi bilmirik və bunda təqsir bizdədir, dilimizdə deyil. Fars və ərəbə meyil və rəğbətimiz o qədər çox olubdur ki, öz dilimizdə olan sözləri atıb əvəzinə əcnəbi dillərin qəliz ibarələrini və sözlərini götürmüşük və götürdüyümüz sözləri və ibarələri öz dilimizin şivəsinə uydurmayıb eyni halı ilə dilimizə qarışdırmışıq və nəqabil pinəçilər kimi əlimizə hər nə düşübsə, paltarımıza yamamışıq. Bizim qəzetlərdə çap olunan məqalələr, teleqram tərcümələri, hətta elanlar o qədər dolaşıq və çətin dildə yazılır ki, oxuyanlar başa düşməyir və başa düşmədikləri halda qəzetə oxumaqdan rəğbətləri kəsilir. Dilin şivəsini itirmək və üslubunu pozmaq böyük fəsaddır. Mərhum Həsənbəy Məlikovun “Əkinçi” qəzetinin nömrələri əlinizə düşsə, oxuyub bu mətləbin barəsində bir az fikir eləyin<ref name=":1" />.}} == Firudin bəy Köçərli haqqında fikirlər == {{sitat|müəllif=[[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]| Firidun bəy Köçərli Azərbaycan ədəbiyyatının tədqiqiylə yeganə məşğul bulunan qiymətdar bir mühərrir, müəllim və alim idi.}} {{sitat|müəllif=[[Cavad Heyət]]|Firidun bəy Köçərli folkloru cameədəki insanların tərbiyəsi, ayılması və savadlanması üçün mühüm vasitələrdən hesab edirdi, ona görə də xalq ədəbiyyatının toplanması və nəşri üçün çalışırdı.}} {{sitat|müəllif=[[Əli Qasımov|Əli Səbri Qasımov]]|Firidun bəyin təkcə bir müəllim kimi deyil, həm də öz xalqının ədəbiyyatını sevən alovlu vətəndaş kimi Azərbaycan ədəbiyyatını təbliğ etməsi mənim qəlbimdə nəcib hisslər oyadırdı. Firidun bəy haqqında hamı belə fikirdə idi ki, o son dərəcə böyük adamdır. Böyüklüyü də ondadır ki, doğulduğu torpağa, mənsub olduğu xalqa – onun ədəbiyyatına ideal dərəcədə sadiqdir.}} {{sitat|müəllif=[[Yusif Vəzir Çəmənzəminli]]|Firidun bəy Köçərli ən müqtədir, ən sevgili ədiblərimizdən biridir. Bu şəxs ədəbiyyat tariximizi yazmaqla bütün keçmişimizi diriltdi. Şairlərimizin ülvi ruhlarını canlandırdı və həyatifikriyyəmizi təbii yoluna saldı. Çox heyf ki, Firidun bəy həzrətlərinin çox az əsərləri oxuculara mal oldu. Ən guzidəsi “Azərbaycan türklərinin ədəbiyyat tarixi” hələ təb olunmayıb qalır. Bu kitabı şərqşünas bir əcnəbi yazsa idi Avropada onun ilə böyük ad qazanardı. Görəsən bəs bizim aramızda Firidun bəy Köçərli cənabları kimi adamların əmələ gəlməsini niyə şux və həvəs ilə qarşılamırıq?}} {{sitat|müəllif=[[Mir Cəlal]]|Firidun bəyin ədəbiyyat tədqiqatı Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı üçün çox qiymətli və tarixi xidmətdir. Onun sayəsində qədim dövrün bir çox şairləri və əsərləri meydana çıxarılıb xalqa tanıdılmışdır. Yenə onun tədqiqatı sayəsində böyük-kiçik Azərbaycan şairləri haqqında, vaxtında ilk təsəvvür hasil edilmişdir. Onun əsərləri uzun illər qədim ədəbiyyat tarixçiləri üçün mənbə və vəsait olmuşdur. Bir institutun görə bilmədiyi işi F.B.Köçərli təkbaşına görmüşdür.}} {{sitat|müəllif=[[Bəkir Nəbiyev]]|Ədəbi ictimaiyyətimizin Köçərli yaradıcılığı ilə yaxından maraqlanması tamamilə təbiidir. Çünki XIX əsrin sonu, XX əsrin birinci rübündə geniş ədəbi, ictimai, elmi-pedaqoji fəaliyyət göstərmiş Köçərlinin zəngin irsi ədəbiyyatımızın həmin dövrü haqqında geniş təsəvvür yarada bilən qiymətli mənbələrdəndir. Firidun bəy Köçərli Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı tarixində ilk dəfə olaraq ədib və şairlərimizin böyük bir qismini əhatə edən ədəbiyyat tarixini yazmışdır. Bu əsərdə 129 şairin ədəbi irsi və onlardan böyük bir qisminin tərcümeyi-halı verilmiş, əsərləri haqqında orijinal fikirlər söylənmişdir. Firidun bəy Köçərlinin həm tənqidi məqalələrində, həm də tədqiqatçılıq fəaliyyətində bariz şəkildə nəzərə çarpan xüsusiyyətlərdən biri və demək olar ki, ən başlıcası, onun müasirlik problemini həmişə diqqət mərkəzində saxlamasıdır.}} {{sitat|müəllif=[[Mehdixan Vəkilov]]|Firidun bəy Köçərlinin gələcək haqqında sağlam bir romantikası vardı. O, bəzən üzünü sinfə tutaraq, uşaqlara yanıqlı bir səslə deyərdi ki, sizə baxarkən mən Azərbaycan xalqının günəşli gələcəyini təmin edəcək xoşbəxtlər nəslini görürəm. Oxuyun, balalarım, xalqımızın nicat yollarında ona dayaq olun.}} {{sitat|müəllif=[[Abdulla Şaiq]]|Firidun bəy Köçərli mənim qəlbimdə həssas bir insan, qərəzsiz ədəbiyyatçı, yorulmaz bir maarifçi kimi əbədi iz buraxmışdır. Bizim el ədəbiyyatımız o qədər vüsətlidir ki, onu yazmaqla qurtaracaq şeylərdən deyil. Millətimizin istedad və məharəti-fitrilərinə və əhvali-ruhiyyəsinə aşina olmaq istəyənlər möhtərəm Firidun bəy Köçərlinin “Balalara hədiyyə” kitabçasında istifadə edə bilərlər. O, camaatımızın arasından nağıl, məsəl, tapmaca və şeirləri bir yerə toplamaqla körpələrimizə böyük hədiyyə etmişdir<ref name=":1" /><ref name="huseyne"/>.}} == Biblioqrafiya == === Əsərlərinin nəşri === {{columns-list|2| * M.F.Axundov həzrətlərinin təvəllüdündən 100 il müruretmə münasibətilə yazılmış risaleyi-yadigaranədir /Firidun bəy Köçərli. - Tiflis, Kultura, 1911. - 71 s. * Balalara hədiyyə (milli nağıl və hekayələr, məsəl və tapmaca və növbənöv mənzumələr məcmuəsi) /Firidun bəy Köçərli. - Bakı, 1912. - 101 s. Ərəb əlifbasında. * Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları /Firidun bəy Köçərli. - Bakı: Azərnəşr, 1925.- C.I.h.I.- 276 s. Ərəb əlifbasında. * Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları /Firidun bəy Köçərli. - Bakı: Azərnəşr, 1925.- C.I. h.II.- 345 s. Ərəb əlifbasında. * Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları /Firidun bəy Köçərli. - Bakı: Azərnəşr, 1926.- C.II. h.I.-278 s. Ərəb əlifbasında. * Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları /Firidun bəy Köçərli. - Bakı: Azərnəşr, 1926.- C.II. h.II.- 283 s. Ərəb əlifbasında. * Seçilmiş əsərləri /Firidun bəy Köçərli; tərtib və qeydlər Kamal Talıbzadə və Nadir Məmmədov, red. K.Talıbzadə. - Bakı: Azərbaycan SSR EA Nəşriyyatı, 1963. - 341 s. * Balalara hədiyyə /Firidun bəy Köçərli; tərt. ed. və red. Bəkir Nəbiyev. - Bakı: Gənclik, 1967. - 88 s. şək. * Balalara hədiyyə /Firidun bəy Köçərli.- II nəşr. - Bakı: Gənclik, 1972. - 88 s. şək. * Azərbaycan ədəbiyyatı: 2 cilddə /Firidun bəy Köçərli; tranliterasiya və tərt. ed. müqəd. izahlar və qeydlərin müəllifi R.Qənbər qızı; red. Ə.Mirəhmədov; Azərbaycan SSR EA, Nizami adına Ədəbiyyat İn-tu.- Bakı: Elm, 1978. - C.I. - 599 s. * Azərbaycan ədəbiyyatı: 2 cilddə /Firidun bəy Köçərli. - Bakı: Elm, 1981. - C.II. - 460 s. * Balalara hədiyyə /Firidun bəy Köçərli, S.Ə.Şirvani; Firidun bəy Köçərli; S.S.Axundov, A.Şaiq; tərt.ed. S.Hüseynov. - Bakı: Gənclik, 1985. - 424s. Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası. Kitabda Firidun bəy Köcərli bölməsi ayrılmışdır [S.126-213]. * Balalara hədiyyə /Firidun bəy Köçərli; red. T.Cəmilova. - Bakı: Gənclik, 1987. - 104 s. * XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı müntəxəbatı: dərs vəsaiti /tərt.: R.Həsənova, T.Əhmədov. - Bakı: ADU-nun nəşriyyatı, 1992. - 771s. Kitabda Firidun bəy Köçərlinin "İrəvandan məktub" əsəri verilmişdir [S.597-598]. * Azərbaycan ədəbiyyatı: 2 cilddə /Firidun bəy Köçərli; tərt., müqəd. izah və qeyd. müəl. Ruqiyyə Qənbərqızı; red.: Ə.Mirəhmədov, B.Nəbiyev.- Təkrar nəşr. - Bakı: Avrasiya Press, 2005. - C.I. - 2005.- 557, [3] s.; C.II.- 2005. - 461, [3] s. Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı. * Balalara hədiyyə: (nağıllar, sayaçı sözlər, düzgülər və s.) /F.Köçərli; red. S.Bektaşi; rəs. A.Hüseynov; Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi. - Bakı: Şərq-Qərb, 2013. - 171 s.il<ref name=":1" />.}} === Tərcümələri === {{columns-list|2| * “Təlimati-Sokrat”: Əhvali-Sokrat ki, qədim yunanların müəllimi /Bağçasaray.- 1891.- 88 s. * [[Aleksandr Puşkin|Puşkin]], A.S. Torçu və balıqçı /Aleksandr Sergeyeviç Puşkin / İrəvan.- 1892.- 15 s. * [[Mixail Lermontov|M.Lermontov]]. “Üç xurma ağacı” və A.Koltsov “A kişi, niyə yatıbsan?” / Şuşa, 1895. * [[Anton Çexov|Çexov, A.]] At familiyası /Anton Çexov //Şərqi-rus.- 1904.- 16-17 iyun.}} === Tərtib etdiyi və ön söz yazdığı kitablar === {{columns-list|2| * Cavanşir Əhməd bəy Asari-Əhməd bəy /ön söz. Firidun bəy Köçərli; nəşr ed. Həmidə xanım Davatdarova.- Tiflis, 1906.- 105 s. * “Sayçı sözləri” və “Valehin nəğməsi” rusca tərcümələri ilə birlikdə /toplayanı F.Köçərli //SMOMPK.- Tiflis, 1910.- bur.41. * Mühərririn ifadeyi-məramı /ön söz. Firidun bəy Köçərli.- Balalara hədiyyə.- Bakı, 1912. * Müqəddəs tarix /tərt.ed.: M.Əfəndizadə, F.Köçərli; tərc.ed.F.Şirinov; türk dilində yazanı Hüseyn əfəndi Qayıbov və Əbdüssəlam Axundzadə təsis və təchiz ediblər; Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti.- Bakı: Təhsil, 2007.- 72 s.}} === Haqqında yazılan kitablar === {{columns-list|2| * Nəbiyev, B. Görkəmli tədqiqatçı və ədəbiyyatşünas (1863-1920) /Bəkir Nəbiyev; red. Şıxəli Qurbanov; Azərbaycan SSR EA, Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutu.- Bakı: AzSSR EA, 1963.- 164 s * Nəbiyev, B. Firidun bəy Köçərli: Mənalı ömürdən səhifələr /Bəkir Nəbiyev.- Bakı: Gənclik, 1984.- 228 s. * Bəktaşi, İ. Firidun bəy Köçərlinin yaradıcılıq yolu /İnayət Bəktaşi.- Bakı: Yazıçı, 1986.-183 s. * Nəzirli, Ş. Qoridən gələn qatar: [sənədli povest] /Şəmistan Nəzirli; red. T.Məmmədov; rəssam E.İsmayılov.- Bakı: Azərnəşr, 1993.- 207 s. * Firidun bəy Köçərlinin şəxsi arxivi /tərt. Məhəmməd Adilov; red.: A.Ramazanov, R.Vəliyev; AMEA Məhəmməd Füzuli ad. Əlyazmalar İn-tu; Şəki Regional elmi Mərkəzi.- Bakı: Nurlan, 2005.- 286s * Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyası Azərbaycan şöbəsi-130 [Fotoalbom] /tərt.: H.Əhmədov, İ.İsayev, M.İlyasov, A.Rüstəmov; red.H.Bayramoğlu.- Bakı: ABU, 2009.- 59 s. * Pirəliyev, V. F.B.Köçərlinin publisistikası: monoqrafiya /Veydəddin Pirəliyev; elmi red. X.Q.Məmmədov.- Bakı, 2010.- 335 s. * Nəzirli, Ş. Qoridən gələn qatar: [sənədli povest] /Şəmistan Nəzirli.- Əlavələrlə ikinci nəşri.- Bakı: Şərq-Qərb, 2011.- 492 s. * Əhmədov, H. Maarif fədailəri: Qoşa qanad /Hüseyn Əhmədov.- Bakı: ADPU, 2013.- 199 s * Firidun bəy Köçərli: Şifahi və yazılı ədəbiyyat /tərt.ed. K.Əliyev, F.Qasımova; red. M.Kazımoğlu; AMEA, Folklor İn-tu.- Bakı: Nurlan, 2013.- 178 s. * Görkəmli maarif xadimi /elmi red. H.M.Əhmədov.- Bakı: ADPU, 2013.- 113s }} === Yazdığı məqalələr === * [http://senet.az/ir%D3%99vandan-m%D3%99ktub-firudin-b%C9%99y-koc%C9%99rli/ İrəvandan məktub] /Firidun bəy Köçərli //Kəşkül.- 1890.- №104.- 20 aprel<ref>{{cite web |url = http://senet.az/ir%D3%99vandan-m%D3%99ktub-firudin-b%C9%99y-koc%C9%99rli/ |archiveurl = |archivedate = |title = İrәvandan mәktub – Firudin bəy Köçərli |author = Firudin Bəy Köçərli |date = 29 iyun 2017 |work = |publisher = senet.az |accessdate = |language = }}</ref>. * "Müsyö Jordan və Məstəli şah" komediyasının tamaşaya qoyulması haqqında /Firidun bəy Köçərli //Kəşkül.- 1890.-20 aprel. * Bir adama cavab /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- №42.- 9 iyul. * Cavab /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- №23,24,25.- 25, 28, 30 may. * Hörmətli "Şərqi-rus" ruznaməsinə bir neçə sözlər/Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- №17.- 9 may. * Qarabağ (Şuşa) müsəlman müəllimlərinin himməti:[Şuşada gənc müəllimlərin hazırladıqları "Hacı Qara" tamaşası haqqında] /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- №52.- 3 avqust. * Qarabağdan (Şuşa), Tiflisdən şəhər məktəblərinə dərs verən müəllimlərin ictimai rəyi nədi /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- №38.- 29 iyun. * Qarabağdan Zaqafqaziya darülmüəlliminin Tiflisə nəql olunması /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- №64.- 31 avqust. * Müəllimlər ictimai /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- 29 iyun. * 17-ci nömrənin mabədi /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1903.- №18.- 11 may. * Cavan müəllimlər /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- 11 iyun. * Cəmiyyəti-xeyriyyə /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- 19 avqust. * Ədəbiyyat. Anton Çexovun hekayələrindən /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- №104,105.- 16,18 iyul. * Ədəbiyyatımıza dair məktub /Firidun bəy Köçərli//Şərqi-rus.- 1904.- №252.-18 dekabr. * Gözəl bir kitab /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- №64.- 2 iyun. * Sülh və barışıq /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- 28 dekabr. * Təbriknamələr /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- 28 iyul. * Təəssüf /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- 9 dekabr. * Təzə kitab: [Məqalə "Otello" faciəsinin yeni nəşri münasibətilə yazılmışdır] /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- №108.- 20 iyul. * Üç günlük səfər /Firidun bəy Köçərli //Şərqi-rus.- 1904.- 20 noyabr. * Müharibə və sülh: rus-yapon dövlətləri arasında bağlanan sülh müqaviləsi haqqında /Firidun bəy Köçərli //Həyat.- 1905.- №86.-18 oktyabr. * Bir darülmüəlliminin kifayətmidir? /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №213.- 11 sentyabr. * Bir müəllimin bizə cəvabı: [kənd müəllimlərinin öz vəzifələrini layiqincə yerinə yetirməmələri haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №78.- 23 mart. * C.Ə.Nəbati /Firidun bəy Köçərli //Rəhbər.- 1906.- №1. * Cavanşirdə kazakların rəftarı /Firidun bəy Köçərli//İrşad.- 1906.- №87.- 27 mart. * Ehtiyatlı olmaq kimə lazımdır?: [Tiflisdə keçirilən erməni-müsəlman məclisi haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №52.- 2 fevral.- S.2. * Ədəbiyyatımıza dair /Firidun bəy Köçərli //Rəhbər jurnalı.- 1906.- №2.- S.8–11. * Əqil əqildən ötkəm olar /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №62.- 7 mart. * İdarəyə məktub /Firidun bəy Köçərli //Açıq söz.- 1906.- №289.- 22 sentyabr. * İdarəyə məktub: [məqalə erməni-müsəlman qırğınından bəhs edir] /Firidun bəy Köçərli //Dəvət-Qoç.- 1906.- №13.- 17 iyul. * Qarabağda Cavanşir mahalının əhvalü övzasina dair: [şair Zakir haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №43–44.- 10,12 fevral. * Məişətimizə dair (bir para bəyanat) /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №108.- 9 may. * [http://naxcivantv.az/index.php/news/32-%C9%99d%C9%99biyyat/473-taybuynuz-%C3%B6k%C3%BCz.html Məişətimizə dair: (Birtay buynuz öküz)]: [məqalədə çar məmurlarının ədalətsizliklərinə qarşı çıxmağa çağırılır] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №65.- 11 mart<ref>{{cite web |url = http://naxcivantv.az/index.php/news/32-%C9%99d%C9%99biyyat/473-taybuynuz-%C3%B6k%C3%BCz.html |archiveurl = |archivedate = |title = Firudin bəy Köçərli - Taybuynuz öküz |author = Firudin bəy Köçərli |date = |work = |publisher = naxcivantv.az |accessdate = |language = }}</ref>. * Məişətimizə dair: Müsəlmançılıq /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №143.- 19 iyun. * Məişətimizə dair: (bir para bəyanat) /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №1.- 28 aprel. * [http://xudaferin.eu/firudin-kocrli-qaranliqda-qalanlarimiz.html Məişətimizə dair: (Qaranlıqda qalanlarımız)] [Azərbaycan dövlət məmurlarının xalqa əziyyət vermələri haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №55.- 2mart<ref>{{cite web |url = http://xudaferin.eu/firudin-kocrli-qaranliqda-qalanlarimiz.html |archiveurl = |archivedate = |title = Firudin bəy Köçərli: Qaranlıqda qalanlarımız |author = Firudin bəy Köçərli |date = |work = |publisher = xudaferin.eu |accessdate = |language = }}</ref>. * Məişətimizə dair: (Yarımçıqlarımız): "Anlayanın nökəri, anlamazın quluyam, dad yarımçıq əlindən": [Azərbaycan dövlət məmurlarının özbaşınalığı haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.-1906. №63.-8mart. * Məişətimizə dair: El üçün ağlayan gözsüz qalar: [Haşım bəy Vəzirovun həbs olunması haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №86.- 10 aprel. * Məişətimizə dair: Əcəlsiz ölənlərimiz: [Zülfüqar bəy Hacıbəyovun dəfni və kəndlərdə həkim qıtlığı haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №108.- 9 may. * Məişətimizə dair: Təlim xeyir edənlərimizin cəzası: [İrəvanda rus-müsəlman məktəbinin müdiri Haşım bəy Vəzirovla ora cəmaatının rənсidəliyi haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №129.- 2 iyun. * Müəllimlər ictimainə dair: İşin ibtidası: [Bakıda çağırılan müəllimlər iclası haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №202.- 23 avqust.- S.2. * Müəllimlər neçün Bakıya qayıdır /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №63.- 8 mart; №87,88.- 12,13 aprel. * Niyə müəllimlər kəndlərdən qaçırlar? /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №76.- 20 mart. * Seyid Əbdülqasım Nəbati /Firidun bəy Köçərli //Rəhbər.-1906.- №3. * Şuşa faciəsinə dair: [Qarabağın erməni-müsəlman iğtişaşı nəticəsində viranə qalması haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- 31 iyul. * Vaqif və Vidadi və bunların dostluğu /Firidun bəy Köçərli //Rəhbər.-1906.- №3. * Vətən məhəbbəti /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №77.- 22 mart. * Yenə müəllimlər kəndlərdən qaçırlar /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- №85.- 9 aprel. * Vaqif və Vidadi və bunların dostluğu /Firidun bəyKöçərli //Dəbistan.- 1907.-№1.-26 yanvar.-S.7–11; Rəhbər.-1907.-№5. * Ədəbiyyatımıza dair: [Qazax şairi Kazım ağa Salik haqqında] /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1908.- №29.- 8 mart. * Gürcü şairi Akaki Seretelinin yubileyinə dair: [şairin 50 illik yubileyi münasibətilə] /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1908.- №121,125.- 8–12 dekabr. * Məişətimizə dair: annotasiya /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1908.- 19 fevral. * Məişətimizə dair: [bu silsilə məqalələrdə müəllif Azərbaycan klassiklərinin, xüsusən Qasım bəy Zakirin əsərlərindən istifadə yolu ilə dövrün bir sıra yaramazlıqlarını, ictimai ədalətsizlikləri tənqid edir] /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1908.- №104,109.- 17, 23 noyabr; №115.- 1 dekabr * Məişətimizə dair: [məqalədə bütün mənzum parçalar S.Ə.Şirvaninin "Qafqaz müsəlmanlarına xitab" adlı şeirindən götürülmüşdür] /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1908.- №137.- 28 dekabr. * Məişətimizə dair: [məqalədə ədəbi məsələlər haqqında maraqlı mülahizələr verilmişdir] /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1908.- №131.- 19 dekabr. * Məişətimizə dair: [Novruz bayramı haqqında] /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.-1908.- №117.- 3dekabr. * Bizə yazıyorlar. Axıskadan /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- №118.- 31 may. * Ədəbiyyatımıza dair /Firidun bəy Köçərli //Səda.- 1909.- №35.- 26 noyabr; 3 dekabr. * Ədəbiyyatımıza dair: (milli şairimiz Abbas ağa Qaibzadəyə nəzirə) /Firidun bəy Köçərli //Səda.- 1909.- 26 noyabr; 2,3 dekabr.- №45,46. * Məişətimizə dair annotasiya /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- №210.- 16 sentyabr. * Məişətimizə dair: (Bizim və xaricilərin intiligent firqəsi) /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- №224.- 5 oktyabr. * Məişətimizə dair annotasiya /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- 27 yanvar. * Məişətimizə dair: Müəllimlərimiz və onların halı /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- №28,36,40.- 5,15,19 fevral; №20.- 27 yanvar. * Məişətimizə dair: Həqiqi gözəllik və hərəkətsiz nisfimiz /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- 26 aprel, 29 iyul- 4 avqust.- S.169,173. * Məişətimizə dair: Köçərilərin övza və əhvalı /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- 1,8,14 noyabr.- S.203,208. * [https://nl.hideproxy.me/go.php?u=xCcoGKLmr9kZ4XZ8ylQ2umlTBfoNvivjK3mTXkVo%2FY%2F8r%2Bo%3D&b=5&f=norefer Məişətimizə dair: (Dünyada bəla nədən törəyir?)] [L.N.Tolstoyun uşaqlar üçün yazdığı "Dünyada bəla nədən törəyir?" adlı hekayəsi nəzərdə tutulur] /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- №63.-26 mart<ref>{{cite web |url = https://nl.hideproxy.me/go.php?u=xCcoGKLmr9kZ4XZ8ylQ2umlTBfoNvivjK3mTXkVo%2FY%2F8r%2Bo%3D&b=5&f=norefer |archiveurl = |archivedate = |title = Firudin bəy Köçərli. Dünyada bəla nədən törəyir? |author = Firudin bəy Köçərli |date = |work = |publisher = azadliq.org |accessdate = |language = }}</ref>. * Məişətimizə dair: (Fəqir tələbələrin halına yanmaq) /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- №210.- 16 sentyabr. * Nikolay Vasilyeviç Qoqol: Anadan olmasının yüzillik yubileyi münasibətilə yazılmışdır /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.-18, 19 mart. * Sənəti uğurluq üçün /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- 18,19 mart. * Zaqafqaziya seminariyası /Firidun bəy Köçərli //Tərəqqi.- 1909.- 14 aprel.- S.2–3. * Bəradərim Cəlildən çap olunmağını iltimas edirəm: [M.Ə.Sabir haqqında] /Firidun bəy Köçərli //Molla Nəsrəddin.- 1911.- №19.- 22 may. * [http://www.enter.news/az/articles/27/h%D3%99yata-d%D3%99v%D3%99t#.XBdVG1UzaM8 {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190115183603/http://enter.news/az/articles/27/h%D3%99yata-d%D3%99v%D3%99t#.XBdVG1UzaM8 |date=2019-01-15 }} Həyata dəvət annotasiya] /Firidun bəy Köçərli //Haqq yolu.- 1911.- №1.- 14 dekabr<ref>{{cite web |url = http://www.enter.news/az/articles/27/h%D3%99yata-d%D3%99v%D3%99t#.XBdVG1UzaM8 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190115183603/http://enter.news/az/articles/27/h%D3%99yata-d%D3%99v%D3%99t#.XBdVG1UzaM8 |archivedate = 2019-01-15 |title = Firudin Bəy Köçərli "Hәyata dәvәt" |author = |date = |work = |publisher = enter.news |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref>. * Hümmət lazımdır /Firidun Bəy Köçərli //İrşad.- 1911.- №41.- 18 oktyabr. * Vəfati-şair: [M.Ə.Sabirin vəfatı münasibətilə] /Firidun bəy Köçərli //Məlumat.- 1911.- №29.- 3 avqust. * Yalançı dostluq annotasiya /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1906.- 5,11 oktyabr. * Bakı şəhəri rus-müsəlman məktəbinin 25 illiyi /Firidun bəy Köçərli //Məktəb.- 1912.- №21.- S.323–327. Ədəbiyyatda yenilik /Firidun bəy Köçərli //Nicat.- 1912.- №26. * İzhari-təəssüf annotasiya /Firidun bəy Köçərli //İrşad.- 1912.- №23.- 27 yanvar. * Seyid Əbdülqasım Nəbati /Firidun bəy Köçərli //Məktəb.- 1912.- №13. * Sultan Məcid Qənizadə /Firidun bəy Köçərli //Məktəb .- 1912.- №21.- S.327–330. 1913 * Ana dili: [məqalədə "Molla Nəsrəddin" jurnalının ədəbi dil sahəsində apardığı siyasətin bəzi məsələlərinə toxunulmuşdur] /Firidun bəy Köçərli //Molla Nəsrəddin.- 1913.- №22,23.- 16 sentyabr,12 oktyabr. * Balalara hədiyyə və yaxud Qafqazda birinci kitab /Firidun bəy Köçərli //İqbal.- 1913.- №391.- 23 may. 1914. * İsmayıl bəy Qasprinski /Firidun bəy Köçərli //İqbal.- 1914.- №749.- 28 sentyabr. 1915. * Almanların təlim və tərbiyəsi /Firidun bəy Köçərli //Yeni İqbal.- 1915.- №188.- 21 dekabr. * Məişətimizə dair annotasiya /Firidun bəy Köçərli //Yeni İqbal.- 1915.- №193.- 28 dekabr. * Seyid Əbdülqasım Nəbati /Firidun bəy Köçərli //Məktəb.- 1915.- №13. 1916. * Almanların təlim və tərbiyəsi /Firidun bəy Köçərli //İqbal.- 1916.- №231.- 11 fevral. * Məişətimizə dair (ehtiyac) /Firidun bəy Köçərli //İqbal.- 1916.- №215.- 24 yanvar. * Məişətimizə dair (xanımlarımız) /Firidun bəy Köçərli //İqbal.- 1916.- №222.- 1 fevral. * Məişətimizə dair (Təzə il və mövludi-rəsul) /Firidun bəy Köçərli //İqbal.- 1916.- №208.- 15 yanvar. * Təəssüf annotasiya /Firidun bəy Köçərli //İqbal.- 1916.- №218.- 27 yanvar. 1917. * İzhari-təəssüf annotasiya /Firidun bəy Köçərli //Aşıq söz.- 1917.- 15 iyun<ref name=":1" />. == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Firudin bey Kocharli | wikispecies = | wikt = | b = | s = Müəllif:Firudin bəy Köçərli | q = Firidun bəy Köçərli | n = | m = }} *[https://www.youtube.com/watch?v=1rCgKORwaHI Firudin bəy Köçərli haqqında sənədli film] *[https://www.youtube.com/watch?v=597q7N6YCqo Firudin bəy Köçərli haqqında veriliş] *[http://senet.az/usta-zeynal-hekayəsi-və-firudin-bəy-kocərli/ Firudin Bəy Köçərlinin "Usta Zeynal" hekayəsi] == Ədəbiyyat == * Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 3 cilddə, II cild, Bakı, 1960. * B.Nəbiyev. Görkəmli tənqidçi və ədəbiyyatşünas. Bakı, 1963. * K.Talıbzadə. XX əsr Azərbaycan tənqidi. Bakı, 1966. * İ.Bəktaşi. "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin materialları" haqqında. Bakı, 1978. * "Firidun bəy Köçərli". Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı müntəxəbatı (XIX–XX əsrlər). Üç cilddə. II cild. Bakı: Nasir, 2002. — səh. 217–316. * Ş.Nəzirli, Qoridən gələn qatar: [sənədli povest] red. T.Məmmədov; rəssam E.İsmayılov.- Bakı: Azərnəşr, 1993.- 207 s. * Firidun bəy Köçərlinin şəxsi arxivi /tərt. Məhəmməd Adilov; red.: A.Ramazanov, R.Vəliyev; AMEA Məhəmməd Füzuli ad. Əlyazmalar İn-tu; Şəki Regional elmi Mərkəzi.- Bakı: Nurlan, 2005.- 286 s. * Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyası Azərbaycan şöbəsi-130 [Fotoalbom] /tərt.: H.Əhmədov, İ.İsayev, M.İlyasov, A.Rüstəmov; red.H.Bayramoğlu.- Bakı: ABU, 2009.- 59 s. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:Köçərlinskilər]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Gəncədə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan pedaqoqları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının üzvləri]] [[Kateqoriya:Edam olunmuş siyasətçilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan ədəbi tənqidçiləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Firidun bəy Köçərli]] [[Kateqoriya:İrəvan Müəllimlər Seminariyasının müəllimləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] le6qegbxcgwxt3d3uy92nynxrf59asl 0 49791 6557928 6397538 2022-08-01T11:35:54Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Cəlal Allahverdiyev |orijinal adı = Cəlal Eyvaz oğlu Allahverdiyev |digər adları = |şəkil = P18ou1a047nug9q81t7u164h14d04_(1).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 17.9.1929 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Azərbaycan SSR]], [[ZSFSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = 19.1.2017 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[riyaziyyat]] |elmi dərəcəsi = fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor |elmi adı = AMEA İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun "İdarəetmənin riyazi məsələləri” laboratoriyasının müdiri. |iş yeri = [[Bakı Dövlət Universiteti]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = [[Mstislav Keldış]] |tanınmış yetirmələri = |tanınır = [[Allahverdiyev teoremi]] |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı|1972}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Allahverdiyev Cəlal Eyvaz oğlu''' (17 sentyabr 1929, [[Şuşa]] — 19 yanvar 2017, [[Bakı]]) — Azərbaycan riyaziyyatçısı, əməkdar elm xadimi, Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı, AMEA-nın həqiqi üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor.<ref>[http://www.science.az/az/index.php?id=2425 Akademik Cəlal Allahverdiyevin 80 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirildi]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == Həyatı == Cəlal Allahverdiyev 1945-ci ildə [[Bakı]] şəhərində 1 saylı orta məktəbi bitirmiş, lakin Şuşada oxuduğu illər üçün qiymət cədvəli olmadığına görə attestatını ala bilməmişdir. 1946-cı ildə Şuşa şəhərində məktəbi ancaq "əla" qiymətlərlə bitirmiş və qızıl medala təqdim edilmişdir. Lakin Maarif Nazirliyində riyaziyyat fənnindən "əla" qiymətini "yaxşı" ilə əvəz edərək gümüş medal vermişlər. == Elmi fəaliyyəti == Cəlal Allahverdiyev 1951-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]]ni bitirmişdir və [[Mstislav Keldış]]ın rəhbərliyi ilə [[Moskva Dövlət Universiteti]]nin aspirantı olmuş, 1957-ci ildə "Öz-özünə qoşma olmayan tənliklərin bəzi siniflərinin məxsusi və birləşmiş funksiyalar sisteminin tamlığı haqqında" adlı namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1968-ci ildə SSRİ EA Tətbiqi Riyaziyyat İnstitutunda "Spektral parametrdən rasional asılı öz-özünə qoşma olmayan operatorların məxsusi qiymətləri və məxsusi elementləri haqqında" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. SSRİ AAK tərəfindən ona 1969-cu ildə professor elmi adı verilmişdir. Onun ən məşhur elmi nəticəsi [[Allahverdiyev teoremi]] adı altında bir çox kitablara, o cümlədən funksional analiz dərsliklərinə salınmışdır. Cəlal Allahverdiyevin [[Milli Aviasiya Akademiyası]]nın elmi məqalələr jurnalında tələbələri ilə birgə dərc edilmiş bir sıra əsərlərində kompyuterlərin iş prinsiplərinin nəzəri əsaslarının araşdırılması, təkmilləşdirilməsi, təbii dillərdə, o cümlədən Azərbaycan dilində kompyuterlə ünsiyyət mexanizmlərinin işlənib hazırlanması və Azərbaycan dilinin qrammatikasının təkmilləşdirilməsi, Azərbaycan dilinin formal qrammatikasının yaradılması istiqamətində fundamental məsələlər araşdırılmış və mühüm elmi nəticələr alınmış, deduktiv maşında qeyri-səlis çoxluqların təsviri və deduktiv nəticə alınmasının uyğun mexanizmi verilmişdir. == Əmək fəaliyyəti == Cəlal Allahverdiyev 1957–1960-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Fizika-riyaziyyat fakültəsində əvvəlcə müəllim, sonra isə baş müəllim işləmişdir. 1960-cı ildə Azərbaycan SSR EA-da yeni yaradılmış Hesablama Mərkəzində şöbə müdiri, sonra isə elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifələrində çalışmışdır. 1960-cı ildən AMEA Kibernetika İnstitutunun (indiki [[İdarəetmə Sistemləri İnstitutu]]) "İdarəetmənin riyazi məsələləri" laboratoriyasının müdiridir. 1969–1970-ci illərdə Azərbaycan SSR EA Kibernetika İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini, 1970–1988-ci illərdə həmin institutda direktor vəzifəsində çalışmışdır. 1988–1994-cü illərdə Bakı Dövlət Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru işləmişdir. 1994-cü ildən [[BDU Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi|bu universitetin Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi]]nin "Əməliyyatlar tədqiqi və riyazi modelləşdirmə" kafedrasının müdiridir. 1975-ci ildə ABŞ, 1976-cı ildə isə Böyük Britaniyanın bir sıra universitetlərində mühazirələr oxumuşdur. 1996-cı ildə Hindistan, 1997-ci ildə isə Argentinada keçirilmiş məktəblilərin Beynəlxalq riyaziyyat olimpiadasında Azərbaycan komandasının rəhbəri olmuşdur. 1998–2000-ci illərdə İstanbul Universitetində çalışmışdır. [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]nın elmi redaksiya şurasının üzvü olmuşdur. Akademik, böyük alim Cəlal Allahverdiyev 19 yanvar 2017-ci ildə 87 yaşında Bakı şəhərində dünyasını dəyişib.<ref>[http://axar.az/news/hadise/139535.html Azərbaycan elminə ağır itki üz verib.]</ref> == Mükafatları == * [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimlərinin siyahısı|Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]] — 02.12.1982<ref name="02.12.1982">[http://www.anl.az/down/he_serencamlar.pdf Respublikanın elmi işçilərinə Azərbaycan SSR fəxri adları verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 2 dekаbr 1982-ci il tarixli '''Fərmanı'''] — '''anl.az''' saytı</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://cs.bsu.edu.az/az/content/allahverdiyev__clal__eyvaz_olu_ Cəlal Allahverdiyev] [[Kateqoriya:Azərbaycan riyaziyyatçıları]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:AMEA-nın həqiqi üzvləri]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:AMEA İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun alimləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] kjw4x01xzjjllih9hcw28yb9notaeun 0 51699 6557332 6481768 2022-08-01T03:39:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = | aləmi = Heyvanlar | şəkil = Panthera pardus close up.jpg | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = Panthera pardus pardus | yuxarı takson = Panthera | ranqı = Növ | latınca adı = Panthera pardus | müəllif = [[Linnaeus]], [[1758]] | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = Yarımnövləri | aşağı takson = <div> * {{btadı|Afrika bəbiri|(''Panthera pardus pardus'')}}, [[Afrika]] ** ''Panthera pardus melanotica'' ** ''Panthera pardus nanopardus'' ** ''Panthera pardus panthera'' ** ''Panthera pardus suahelica'' ** ''Panthera pardus antinorii'' ** ''Panthera pardus reichenowi'' ** ''Panthera pardus leopardus'' ** ''Panthera pardus shortridgei'' ** ''Panthera pardus ituriensis'' ** ''Panthera pardus chui'' ** ''Panthera pardus adersi'' * {{btadı|Hindi-çin bəbiri|(''Panthera pardus delacouri'')}}, * {{btadı|Yava bəbiri|(''Panthera pardus melas'')}}<br />[[İndoneziya]]-(Yava adaları) * {{btadı|Hindistan|(''Panthera pardus fusca'')}},<br />[[Hindistan]], [[Pakistan]], [[Nepal]] ** ''Panthera pardus pernigra'' ** ''Panthera pardus millardi'' * {{btadı|Seylon bəbiri|(''Panthera pardus kotiya'')}},<br />[[Şri-Lanka]] (Seylon) * {{btadı|Çin bəbiri|(''Panthera pardus japonensis'')}}, [[Çin]] * {{btadı|Uzaq Şərq bəbiri|(''Panthera pardus orientalis''')}},<br />[[Rusiya]]-(Uzaq şərq), Şimali [[Çin]], [[Koreya]] * {{btadı|İran bəbiri|(''Panthera pardus saxicolor'')}},<br />[[Yaxın Şərq]], [[Qafqaz]] ** ''Panthera pardus jarvisi'' ** ''Panthera pardus ciscaucasica'' ** {{btadı|Yaxın Şərq|(''Panthera pardus tulliana'')}} ** ''Panthera pardus datbei'' ** ''Panthera pardus sindica'' * {{btadı|Ərəbistan bəbiri|(''Panthera pardus nimr'')}},<br />[[Ərəbistan yarımadası]] * {{Nəslikəsilmiş|}}Avropa bəbiri </div> | arealın xəritəsi = Cypron-Range Panthera pardus.svg | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = NT | vikinövlər = Panthera pardus | vikianbar = Category:Panthera pardus | bttsmb = 15954 | mbmm = 9691 | ütmx = 183804 | he = 328673 | geiş1 = | geiş2 = | beabs = }} '''Bəbir''' və ya '''qaplan''' ({{dil-la|Panthera pardus}}) — [[pişiklər]] fəsiləsinin {{lataz|Panthera}} cinsinə aid [[heyvan]] növüdür. Bədəninin uzunluğu 120-170 sm-dək, quyruğu 95 sm-ə qədər, iri fərdlərinin kütləsi 32-60 kq, erkəklərin kütləsi 75 kq-dək, dişilərinki bir qədər az olur. Erkək fərdlər adətən dişilərdən iri olur. Bədəni [[əzələ]]li, ayaqları nisbətən qısa, xəzi sıx, yumşaq, sarı, yaxud kürən rəngli və qara xallıdır. Ayaqları uzun olmadığından o, alçaqboylu görünür. Uzun sıçrayışlarla şikarını qovarkən quyruğu bədənin tarazlığını tənzim edir. Pəncələri güclü və əzələlidir. Bəbir yüngüllük, çeviklik və zəriflik təcəssümüdür. O, çox zərifcəsinə hündür daşların, qayaların üzərinə sıçrayır. Bəbir sıçrayışının uzunluğuna (5–8 m) görə bir çox iri [[məməlilər]]i geridə qoyur. Bəbirin xəzi qısa və sıxdır. Sarı və ya sarı kürən xəzində qara və qonur xallar səpələnmişdir. Bel, boyun və başının üstü rəngli, qarın və ayaqlarının iç tərəfi demək olar ki, ağdır. Quyruğu az tüklü olduğundan nazik görünür. Bəbirin xallı rəngi onu otların, kolların və ağacların yarpaqları arasında görünməz edir.<ref>{{Cite web |title=CEO.az saytındakı "Bəbir – Azərbaycanın fəxri" məqaləsinin tərcüməsi |url=http://hasanalizade.azeriblog.com/2009/02/08/bebir-azerbaycanin-fexri |access-date=2009-02-16 |archive-date=2009-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090303025419/http://hasanalizade.azeriblog.com/2009/02/08/bebir-azerbaycanin-fexri |url-status=dead }}</ref> Bəzən qara piqmentli melanist bəbir də olur ([[Hindistan]]da). [[Afrika]]da ([[Böyük Səhra]]dan başqa), Ön və Cənubi [[Asiya]]da, [[Azərbaycan]]da nadir hallarda ([[Lənkəran]]da və [[Naxçıvan MR|Naxçıvanda]]), Cənub-Qərbi və Cənubi [[Türkmənistan]] dağlarında, [[Tacikistan]]ın cənub hissəsində və Ussuri ölkəsində sıx meşələrdə və dağlarda yaşayır. Ömrü vəhşi təbiətdə 10-11, qapalı yaşam şəraitində ([[zoopark]]da) 21 ilədək ola bilir.<ref>L Crandall The management of wild animals in captivity. — Chicago: University of Chicago Press, 1964.</ref> Əsasən, cütdırnaqlı heyvanları, quşları və gəmiriciləri ovlayır. == Etimologiya və tədqiqat tarixi == Qədimdə belə hesab edirdilər ki, bəbir şir və panterin hibrididir. Onun yunan mənşəli [[Yunan dili|yun.]] ''λέων leōn'' (şir) və πάρδος pardos (erkək panter) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş ''λέωπάρδος leōpardos'' (leopard) adında bu öz əksini tapmışdır.<ref name=Harper>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=leopard |title="Leopard" |work=Online Etymology Dictionary |publisher=Douglas Harper |accessdate=2007-11-30}}</ref> Bəbirin müasir adı ''Panthera pardus'' latınlaşdırılmış [[Yunan dili|yun.]] ''πάνθηρ pánthēr'' sözündən əmələ gəlmişdir. Belə ki, παν "pan" (tam, bütün) və θηρ (heyvan) deməkdir. Belə bir fikir vardır ki, onun ilkin adı hind-iran mənşəli olmuş "ağımtıl-sarı və ya avazı" mənasını daşımış, sonralar yunanlaşdırılmışdır.<ref name=Harper/><ref>{{cite book |last=Monier-Williams |first=Sir Monier |authorlink=Monier Monier-Williams |title=A Sanskrit-English Dictionary |coauthors=Prof. E. Leumann, Ph.D., Prof. C. Cappeller, Ph.D., ''et al.'' |url=http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/mwview/index.php?sfx=jpg |format=JPEG |accessdate=2007-11-30 |page=616 |chapter=pāṇḍara |chapterurl=http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/cgi-bin/serveimg.pl?file=/MWScan/MWScanjpg/mw0616-pANinIyamatadarpaNa.jpg |isbn=0842602860 |year=1976 |publisher=Banarsidass |location=Delhi |archive-date=2008-01-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080109145112/http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/mwview/index.php?sfx=jpg |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite book |last=Monier-Williams |first=Sir Monier |authorlink=Monier Monier-Williams |title=A Sanskrit-English Dictionary |coauthors=Prof. E. Leumann, Ph.D., Prof. C. Cappeller, Ph.D., ''et al.'' |url=http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/mwview/index.php?sfx=jpg |format=JPEG |accessdate=2007-11-30 |page=631 |chapter=puṇḍárīka |chapterurl=http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/cgi-bin/serveimg.pl?file=/MWScan/MWScanjpg/mw0631-puMdhvaja.jpg |isbn=0842602860 |year=1976 |publisher=Banarsidass |location=Delhi |archive-date=2008-01-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080109145112/http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/mwview/index.php?sfx=jpg |url-status=unfit }}</ref>. Bəbirin öyrənilməsində ''Felis pardus'' adlı ''"Systema naturæ"'' ilk elmi tədqiqat işi [[Karl Linney]]ə məxsusdur. [[1929]]-cu ildən etibarən bəbir ''Panthera'' cinsinə aid edilmişdir.<ref>{{cite book | last=Linnaeus | first=C | authorlink=Carolus Linnaeus | title=Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. | edition=Editio decima, reformata. | publisher=Holmiae. (Laurentii Salvii). | year=1758 | url=http://dz1.gdz-cms.de/index.php?id=img&no_cache=1&IDDOC=265100}}</ref>. == Filogenezi və təkamülü == [[Antropoloji]] qazıntıların molekulyar [[filogenetik]] və kladistik müayinələr sübut edir ki, növün yaranma mərkəzi [[Asiya]] qitəsidir. Bəbirin əcdadı digər panter cinsindən olanların əcdadları kimi ümumi əcdaddan 11 milyon il bundan əvvəl ayrılmışdır<ref name="Johnson">1 2 3 4 Johnson, W.E., Eizirik, E., Pecon-Slattery, J., Murphy, W.J., Antunes, A., Teeling, E. & O'Brien, S.J. (2006). "The Late Miocene radiation of modern Felidae: A genetic assessment.". Science 311 (5757): 73–77. DOI:10.1126/science.1122277. PMID 16400146.</ref>. Antropoloji qazıntılar göstərir ki, müasir bəbirin əcdadı 3,8 million il əvvəl meydana gəlmişdir<ref name="Johnson"/>. Müxtəlif üsullarla əldə edilmiş molekulyar filogenetik nəticələr göstərir ki, ''[[Panthera]]'' cinsli növlərin bir-birilə sıx qohumluğu var. Ümumi əcdaddan bəbir bir növ kimi [[pələng]] və [[qar bəbiri|irbisd]]ən sonra, [[şir]] və [[yaquar]]dan isə çox əvvəl formalaşmışdır<ref name="Johnson"/>. Hesab edilir ki, bəbirin əcdadı [[Asiya]] qitəsində meydana gəlmiş və Afrikaya miqrasiya yolu ilə yayılmışdır<ref name="Johnson"/>. Müasir bəbir isə təxminən 470 000—825 000 il öncə Afrikada formalaşmış və Asiyaya 170 000—300 000 il bundan qabaq yayılmışdır.<ref>Uphyrkina, O.; Johnson, E.W.; et al. (November 2001). "Phylogenetics, genome diversity and origin of modern leopard, Panthera pardus". Molecular Ecology 10 (11): 2617–2633. DOI:10.1046/j.0962-1083.2001.01350.x. PMID 11883877.</ref> == Dişlərinin quruluşu == Yaşlı bəbir digər pişikkimilərin nömayəndələri kimi 30 dişə malikdir. Yuxarı və aşağı çənələrdə hərəsində 6 kəsici, 2 köpək; yuxarı çənədə 3 ön çeynəmə (premolyar) və ya kiçik azı dişlər, 1 arxa çeynəmə (molyar) və ya böyük azı dişlər, aşağı çənədə isə 2 ön çeynəmə (premolyar) ya kiçik azı dişlər, 1 çeynəmə (molyar) və ya böyük azı dişlər yerləşmişdir.<br />Diş düsturu:<math>I{3 \over 3} C{1 \over 1} P{3 \over 2} M{1 \over 1}</math>. '''''İzahı:''''' * I ([[Latın dili|lat.]] ''dentes incisivi'') — kəsici diş * C ([[Latın dili|lat.]] ''dentes canini'') — köpək dişi * P ([[Latın dili|lat.]] ''dentes premolares'') — ön ceynəmə və ya kiçik azı dişlər * M ([[Latın dili|lat.]] ''dentes molares'') — arxa çeynəmə və ya böyük azı dişlər == Yarımnövləri == Bəbir əsasən ləkələrinin yerləşməsi və rəng çalarına görə 27 yarımnövə ayrılır. Lakin DNT-loji tədqiqatlar əsasən 8, ya 9 yarımnöv təsdiq edilir.<ref>Olga Uphyrkina et al.: ''Phylogenetics, genome diversity and origin of modern leopard, Panthera pardus''. Molecular Ecology, Volume 10, Issue 11, Page 2617 — November 2001 [http://doi.org/10.1046/j.0962-1083.2001.01350.x online]</ref><ref>Sriyanie Miththapala: ''Phylogeographic Subspecies Recognition in Leopards (''Panthera pardus''): Molecular Genetic Variation.'' Conservation Biology Volume 10 Issue 4 Page 1115 — August 1996 [http://doi.org/10.1046/j.1523-1739.1996.10041115.x abstract]</ref>. * {{bt-azlat|Afrika bəbiri|Panthera pardus pardus}}, [[Afrika]] * {{bt-azlat||Panthera pardus melanotica}} * {{bt-azlat||Panthera pardus nanopardus}} * {{bt-azlat||Panthera pardus panthera}} * {{bt-azlat||Panthera pardus suahelica}} * {{bt-azlat||Panthera pardus antinorii}} * {{bt-azlat||Panthera pardus reichenowi}} * {{bt-azlat||Panthera pardus leopardus}} * {{bt-azlat||Panthera pardus shortridgei}} * {{bt-azlat||Panthera pardus ituriensis}} * {{bt-azlat||Panthera pardus chui}} * {{bt-azlat||Panthera pardus adersi}} * {{bt-azlat|Hindi-çin bəbiri|Panthera pardus delacouri}}, * {{bt-azlat|Yava bəbiri|Panthera pardus melas}}<br />[[İndoneziya]]-(Yava adaları) * {{bt-azlat|Hindistan bəbiri|Panthera pardus fusca}},<br />[[Hindistan]], [[Pakistan]], [[Nepal]] * {{bt-azlat||Panthera pardus pernigra}} * {{bt-azlat||Panthera pardus millardi}} * {{bt-azlat|Seylon bəbiri|Panthera pardus kotiya}},<br />[[Şri-Lanka]] (Seylon) * {{bt-azlat|Çin bəbiri|Panthera pardus japonensis}}, [[Çin]] * {{bt-azlat|Uzaq Şərq bəbiri|Panthera pardus orientalis}},<br />[[Rusiya]]-(Uzaq şərq), Şimali [[Çin]], [[Koreya]] * {{bt-azlat|İran bəbiri|Panthera pardus saxicolor}},<br />[[Yaxın Şərq]], [[Qafqaz]] * {{bt-azlat||Panthera pardus jarvisi}} * {{bt-azlat||Panthera pardus ciscaucasica}} * {{bt-azlat|Yaxın Şərq bəbiri|Panthera pardus tulliana}} * {{bt-azlat||Panthera pardus datbei}} * {{bt-azlat||Panthera pardus sindica}} * {{bt-azlat|Ərəbistan bəbiri|Panthera pardus nimr}},<br />[[Ərəbistan yarımadası]] * {{Nəslikəsilmiş|}}{{bt-azlat||Avropa bəbiri}} {{Şəkillər albomu | yer = center | başlıq = Bəbir növləri | align = center | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon =Pink | istiqamət = üfüqi | şəkil2 = Persischer leopard2cele4.jpg | izah2 = Fars bəbiri ({{dil-la|Panthera pardus saxicolor}}) | miqyas2 = 240 | şəkil3 = Amur Leopard (P.p. amurensis).jpg | izah3 = Uzaq Şərq bəbiri ({{dil-la|Panthera pardus orientalis}}) | miqyas3 = 240 | şəkil4 = Panthera pardus japonensis JdP.jpg | izah4 = Şimali Çin bəbiri ({{dil-la|Panthera pardus japonensis}}) | miqyas4 = 190 | şəkil5 = SriLankaLeopard-ZOO-Jihlava.jpg | izah5 = Seylon bəbiri ({{dil-la|Panthera pardus kotiya}}) | miqyas5 = 210 | alt yazı = | alt_yazı_arxafon =Pink | arxafon rəng = | alt_yazı_yer = center }} == Nəsli kəsilmiş == * {{Nəslikəsilmiş}} {{btname|Avropa bəbiri|(''Panthera pardus sickenbergi'')}} — Bir zamanlar [[Avropa]] ərazisində geniş yayılmış yarımnöv olmuşdur. Çox təəssüflər olsun ki, 10 000 il bundan qabaq kökü kəsilmişdir. == Qara (melanis) Bəbir == Təbiətdə nadir hallarda qara rəngli bəbirlərə də rast gəlinir. Qara bəbirləri melanis yəni, qara piqmentləşmiş bəbirlər adlandırırlar. Dərisini qara rəngi monogenetik ressesiv əlamət olub, adi xallı bəbir valideynlərindən melanis bəbirlər dünyaya gələ bilir. Belə ki qara rəng daşıyan genlər xallı bəbirlərdə ressesivdir. Hər iki valideyndən alınan bu ressesiv genlər bir araya gəldikdə (rastgəlmə ehtimalına əsasən) onda bala qara rəngli ola bilir. Əlbəttə ki, bu ehtimal çox da böyük olmadığından qara bəbirlərə də nadir hallarda rast gəlinir.<ref>[http://images.google.de/imgres?imgurl=http://annegret.stroeder.name/img/katze/panthers.jpg&imgrefurl=http://annegret.stroeder.name/Katze/Grosskatzen/Leopard&usg=__jJjBQ7DeghySuABLHkz4DzyRNS4=&h=225&w=300&sz=8&hl=de&start=16&sig2=cLcZnGE6KgYqoylZ4DdlOw&itbs=1&tbnid=4c44H3H3OxmSPM:&tbnh=87&tbnw=116&prev=/images%3Fq%3DSchwarze%2Bleopard%26hl%3Dde%26sa%3DG%26gbv%3D2%26tbs%3Disch:1&ei=m0fZS8ykL8ah_gay6cC_Dw/Leopard]</ref> == Yaşayış yeri == {{ Yer xəritəsi+|Azərbaycan fiziki|width=333|float=left|caption=Azərbaycanda bəbirin arealının xəritəsi|places= {{Yer xəritəsi bəbir~|Azərbaycan|lat_deg=39|lat_min=38|lon_deg=46|lon_min=32|label=<big>[[Laçın rayonu|Laçın]]</big>}} {{Yer xəritəsi bəbir~|Azərbaycan|lat_deg=39|lat_min=12|lon_deg=45|lon_min=24|label=<big>[[Naxçıvan MR]]</big>}} {{Yer xəritəsi bəbir~|Azərbaycan|lat_deg=38|lat_min=46|lon_deg=48|lon_min=24|label=<big>[[Talış dağları]]</big>}} {{Yer xəritəsi bəbir~|Azərbaycan|lat_deg=40|lat_min=06|lon_deg=46|lon_min=02|label=<big>[[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]</big>}} }} Bəbir [[tropik]] və [[subtropik]] qurşaqların tipik nümayəndəsidir. O, dərin qar örtüyünə və soyuq iqlimə az uyğunlaşır. Uzaq şərqdə rast gəlinən bəbirlər əsasən qar örtüyü az və daimi olmayan yerlərdə yaşayırlar. Düşmənlərdən gizlənmək və şikarını güdmək üçün bəbirlərə ağaclar, qayalar, sərt yamaclı dərələr lazımdır. Bəzən qara piqmentli melanist bəbir də olur ([[Hindistan]]da). [[Afrika]]da ([[Böyük Səhra]]dan başqa), Ön və Cənubi [[Asiya]]da, Cənub-Qərbi və Cənubi [[Türkmənistan]] [[dağ]]larında, [[Tacikistan]]ın cənub hissəsində və [[Ussuri]] ölkəsində sıx meşələrdə və dağlarda yaşayır. [[Azərbaycan]]da bu heyvanlar [[Talış dağları]]nın sıx meşələrində, [[Kiçik Qafqaz]]ın meşəli və qayalı ərazilərində, [[Naxçıvan]]ın sərt qayalıqlarında, yarğanlarda, daş uçqunluqlarında rast gəlinir. Çox vaxt bəbirin yayılması onun qidalandığı [[heyvanlar]]dan asılıdır. [[Talış]] dağlarında onların qidasını [[cüyür]]lər, [[çöldonuzu|çöldonuzları]], [[tirəndazlar]] (oxlu kirpilər), porsuqlar, [[Kiçik Qafqaz]]da bunlardan başqa dağ keçiləri, [[Naxçıvan]]da isə həm də dağ qoyunlari təşkil edir. Qış aylarında bəbirlər dağların güney [[yamac]]larında qarsız yerlərdə olur, istirahət etmək və şikarını güdmək üçün dərələrin dibində, daşların altında uzanır. Bəbirlər oturaq həyat tərzi keçirirlər. Yalnız gənc heyvanlar ailə dağıldıqdan sonra yeni ərazilər tapmaq üçün uzaqlara gedirlər.<ref>Zazanashvili N., Morschel F., Askerov E., Krever V., Farvar M., Kalem S. 2007. Conservation of the leopard in the Caucasus. Cat News Special Issue, No 2</ref> [[Fayl:Leopard3.jpg|250px|thumb|right|İstirahət edərkən]] === Yuvaları, müvəqqəti daldanacaqları === Yaşlı tənha bəbirlər yuvadan istifadə etmirlər. Onlar qayaların altında, uçqunluqlarda, dağların ətraf yaxşı görünən yerində istirahət edirlər. Pis havalarda bu heyvanlar küləkdən, yağışdan, qardan daldalanmaq üçün qapalı yerlərdə gizlənirlər. Ana bəbirlərin bala çıxartdığı yuvalar sərt dərələrin əlçatmaz yarğanlarında, daş yığnaqlarında, meşənin sıx ağaclı, [[itburnu]], [[böyürtkən]] kolları ilə örtülmüş çoxlu mağara və əsasən də onların qidalandığı heyvanların çox olduğu yerlərdə olur. Yuvaları ətraf yerlərdən seçilmir və onların ətrafında qida qalıqları olmur. Bəbirlər yuvadan az müddət ərzində istifadə edir. Balaları böyüdükdə ana bəbirlər daldalandığı yerləri vaxtaşırı dəyişir. == Qidalanması və ov etmə üsulları == [[Fayl:Panthera pardus -Ngala Game Reserve, Limpopo, South Africa -with kill in tree-8.jpg|250px|right|thumb|Uğurlu ov]] Bu yırtıcının qidalanması çox müxtəlifdir. O, bütün canlılara hücum edir, hətta leşlə də qidalanır. Onun əsas qidasını vəhşi cütdırnaqlı heyvanlar dağ keçiləri və qoyunları, [[nəcib maral]], [[cüyür]] və [[çöldonuzu]] təşkil edir. Vəhşi [[cütdırnaqlılar]] çox olan yerlərdə bəbirlər ev heyvanlarına demək olar ki hücum etmir. Qida azlığından bəbirlər tirəndazlarla və ev heyvanları ilə qidalanmağa məcburdurlar. [[Tirəndaz]] ovlayarkən bəbirlər özləri də yaralanırlar. Bəbir [[tülkü]]lərə, [[çaqqal]]lara, [[canavar]]lara, [[porsuq]]lara, xırda [[pişik]]lərə, [[siçanabənzər]] [[gəmirici]]lərə və [[quş]]lara da ([[kəklik]]lərə) hücum edir. [[Cütdırnaqlı]] az olan yerlərdə bu onların yaşamasına kömək edir. Bu [[yırtıcı]]lar ov edərkən iki üsuldan istifadə edirlər. Birinci halda onlar sakitcə ehtiyatla ətrafa boylanaraq şikarına yaxınlaşır, yerə sıxılaraq yavaş-yavaş sürünür və cəld [[sıçrayış]]la onun üstünə atılırlar. Bu cür ildırım sürətilə sıçrayarkən onun şikarı özünü itirir və kanara qaçmağa macal tapmır. Onun sıçrayışı uğursuz olduqda əlindən çıxmış şikarının dalınca düşüb onu izləmir. İkinci halda bəbirlər [[heyvan]]ların su içdiyi və ya keçdiyi yerlərdə pusquda durub gözləyir. Ötüb keçən heyvanın üzərinə 6–8 m olan sıçrayışla atılır. Xırda heyvanları pəncəsinin zərbəsilə öldürür, irilərinin üzərinə sıçrayaraq əvvəlcə onları yerə yıxır. Şikarının buynuzlarından və təpiklərindən qorunmaq üçün boğazından tutaraq son nəfəslərinə kimi onu boğur. Yıxılmamış heyvanların boyunlarından dişləri ilə yapışır. Əlindən çıxmış heyvanı bəzən qovub çatır və ön pəncəsinin zərbəsilə yerə sərir. İri [[qaban]]ları ovlamaq xüsusi bacarıq tələb edir və bu işi yalnız təcrübəli bəbirlər bacarırlar. Az təcrübəsi olanlar qabana hücum edərkən ciddi zədələr alırlar. Tirəndazı ovlayarkən bəbirlər təhlükəli iynələrdən yayınmaq üçün həmişə bir müddət onun ətrafında fırlanır və nəhayət imkan düşən kimi pəncələri ilə ən zərif hissəsi olan başından vurub ölümcül hala salır.<ref>{{Cite web |title=Vəhşi heyvanlar |url=http://www.azspa.az/azwild.html |access-date=2010-02-11 |archive-date=2012-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120105183046/http://www.azspa.az/azwild.html |url-status=dead }}</ref> Adətən bəbirlər ova tək çıxırlar. [[Nadir]] hallarda ana bəbiri balaları ilə və ya erkək bəbiri dişi ilə ova çıxmış görmək olar. Şikarını ovlayandan sonra bəbirlər qəniməti ilə birlikdə gizlənməyə çalışırlar. Bir dəfəyə bəbir 2-3 kq ət yeyir. [[Zoopark]]larda da onlara gündə bu qədər ət verirlər. Ac bəbirin bir dəfəyə bütöv bir cüyürü yeməsi məlumatı doğru deyildir. Yem olmadıqda bəbirlər 7-11 gün ac qala bilir və bu zaman aktivliyi itirmirlər. == Həyat tərzi və davranışı == [[Fayl:Bəbir.jpg|200px|thumb|left|Azərbaycan ərazilərində yaşayan bəbir]] [[Azərbaycan]] ərazilərində yaşayan bəbirlər adətən toranlıq və ya gecə həyatı tərzi keçirirlər. Axşam toran düşəndə onlar ova çıxır və gecənin birinci yarısında, eləcə də səhər tezdən ov edirlər. Hava yağmurlu və soyuq olarkən onlar şikarlarını gündüzlər də təqib edirlər. Bəbir çox ehtiyatlı və gizlin həyat tərzi keçirir. Bu [[yırtıcı]] ehtiyatlı olsa da qorxaq deyildir. İnsan gördükdə qorxu hissini biruzə vermir. Əsas hallarda görünməz qalmağa çalışır və birinci olaraq hücum etmir. Adamla qarşılaşdıqda yavaş-yavaş kənarlaşır və hətta ona uğursuz atəş açdıqda belə qaçmağa tələsmir. Bəzi bəbirlər yaralandıqda və ya insanla qarşı-qarşıya gəldikdə həddən artıq aqressiv olurlar. XX əsrin 1980-ci illərində Qərbi Kopetdağda ([[Türkmənistan]]) 8 dəfə, [[Talış dağları]]nda və [[Naxçıvan]]da ([[Azərbaycan]]) isə cəmi 4 dəfə bəbirin insana hücumu hadisəsi baş vermişdir və bütün hallarda hadisənin səbəbkarı insan özü olmuşdur. Hər heyvanın öz fərdi sahəsi olur. Qərbi [[Kopetdağ]]da bir erkək fərdin ərazisi 40-50 min, dişilərin isə 15-20 min hektara çatır. Bir erkək bəbirin fərdi sahəsində 2-3 dişi fərd yaşaya bilir.<ref name="ReferenceB">Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II Cild, Bakı, 2013</ref> Çox hallarda bəbirlər dağların ətəyi və dərələrin dibi ilə gəzirlər. Cavan fərdlər, yaşlı erkəklər və dişilər yalquzaq həyat tərzi keçirirlər. Bəbirlərin ailəsi yaşlı dişi fərddən və 2-4 baladan ibarət olur. Balalar 1-1,5 yaşlarında olanda bəbirlərin ailəsi dağılır. Bəbir şahənə yeriyir, addımlarını yüngül və səssiz atır. Pəncələrindəki qalın tük yastığının olması və yeriyərkən öncə barmaqlarını yerə basmaqları onların addımlarını səssiz edir. Şikarının dalınca gedərkən bəbirlər hərdən yavaş, hərdən saatda 5&nbsp;km sürətlə, bəzən dörd ayaq qaçır, sonra isə sürətini tam azaldır. O, yavaş hərəkət etdikdə başını aşağı salır, alt cənəsi isə sallanmış vəziyyətdə olur. Tez-tez dayanıb ətrafa baxır. Onun eşitmə və görmə qabiliyyəti çox güclüdür. Gecələr də yaxşı görməsi ona qaranlıqda sərbəst qaçmağa, sıçramağa və uğurlu ov etməyə imkan verir. Aylı gecədə gündüzlər olduğu kimi ehtiyatla davranır, açıq yerlərə çıxmır, ağacların, daşların kölgəsində daldalanır. Bəbirin qoxu bilmə qabiliyyəti zəif inkişaf edib. Bəbir balalarının ilk oyuncağı onların quyruğunun ağ ucu olur. Onu tutmaq üçün balalar saatlarca çalışırlar. Quyruğun hərəkəti yırtıcıların qarşılıqlı münasibətlərində xüsusi rol oynayır. Bu hərəkətlərə görə heyvanın əhvalı haqqında fikir söyləmək olar. Quyruğun sakitcə yan tərəflərə hərəkəti heyvanın həyəcanlandığından və sıçrayışa hazırlaşdığından xəbər verir. Bəbir təmizkar heyvandır və [[pələng]]dən fərqli olaraq öz nəcisini əksər hallarda torpağa basdırır. == Çoxalması == Bəbirlərin cütləşməsi bütün il boyu müşahidə oluna bilər. Amma çox hallarda balaları yaz aylarında və ya payızın sonunda dünyaya gəlirlər. Cütləşmədə olan dişilər belləri üstə ağnayır, bellərini əyərək quyruqlarını qaldırır. Özünəməxsus səslər çıxarırlar. Bundan başqa onlar müvəqqəti olaraq qidalanmır və ya az yeyirlər. Bir dişinin arxasında bu dövrlərdə bir-birləri ilə rəqabət aparan (dalaşan) və bərk səslər çıxaran erkəkləri görmək olar. Hamiləlik dövrü 90-105, əsasən 92-95 gün çəkir, hər dəfə 2-4, əksər hallarda 1-2 balaları olur. Ölmüş balalarını ana bəbir adətən yeyir. === Balalarının böyüməsi və inkişafı === {{Şəkillər albomu | yer =left | başlıq = Bəbirlər cütləşərkən | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon =Pink | şəkil1 =Matingleoprds.jpg | izah1 = | miqyas1 =220 | alt yazı = | alt_yazı_arxafon =Pink | arxafon rəng = | alt_yazı_yer =center }} {{Şəkillər albomu | yer =right | istiqamət = üfüqi | başlıq = Bəbir balası | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon =Pink | şəkil1 =Baby spotted leopard.jpg | izah1 =Bəbir balası | miqyas1 =280 | alt yazı = | alt_yazı_arxafon =Pink | arxafon rəng = | alt_yazı_yer =center }} Balalar gözləri və qulaq dəlikləri yumulu və ya bağlı halda dünyaya gəlirlər. Bədənləri açıq qonur rəngli sıx uzun tüklə örtülü olur. Təzə doğulmuş balaların kütləsi 500-700 q, bədənlərinin uzunluğu isə 15 sm olur. 6-9 gündən sonra onların gözləri açılır. 20-ci gün üst kəsici dişləri, 42 gündən sonra isə bütün süd dişləri çıxmış olur. Daimi köpək dişləri bir yaşında olarkən çıxır. 12-15 günlük olanda balalar sürünməyə və hərdən ayağa qalxmağa başlayırlar. Bir aylığında onlar artıq sürətlə qaçır, qayalara dırmaşır, 35 günlüyündə isə hərəkətləri daha elastik olur və onlar tullanıb düşürlər. İki aylıq balalar yuvadan çıxıb ətrafda oynayırlar. Bu dövrdə onlar xırda heyvanları [[çəyirtkə]]ləri, [[qurbağa]]ları tutmağa çalışırlar. Bir şey ovladıqda onlar şikarını yeyir, əksər hallarda isə atırlar.<ref>Lukarevski V.S., Akkiyev M., Askerov E., Agili A., Can E., Gurielidze Z., Kudaktin A., Yarovenko Y. 2007. Status of the leopard in the Caucasus. Cat News Special Issue, No 2;</ref> Ana balalarını 3 ay, bəzən isə 5-6 ay südlə bəsləyir. 6-8 həftəlik balalar artıq analarının gətirdiyi ətlə qidalanırlar. Beş aylıq balalar xırda heyvanları tutmaq üçün kifayət qədər cəld olurlar. Onlar ova gedən analarını müşayət edir və bütün hərəkətlərində ona oxşamağa çalışırlar. Bir yaşlı balalar yaşlı fərdlərdən çox kiçik görünsələr də, anaları ilə birgə artıq [[cütdırnaqlılar]]ı ovlayırlar. Balaların 1-1,5 yaşı olanda analarından ayrılırlar. Bu prosses ananın yeni cütləşmə dövrünün başlanması ilə sürətlənir. Cütləşmə dövründə erkək fərd dişinin yanında yalnız dişi balanın olmasına imkan verir. Erkək balaları 3 yaşında ata bəbir analarının yanından qovur. Atılmış erkək balalar ilk dövrdə bir yerdə yaşayır və valideyn cütlüyünün izi ilə hərəkət edib onların qida qalıqlarını yeyirlər. Yaşlı bəbirlər ilin böyük hissəsini tək yaşayırlar. Yalnız cütləşmə, hamiləlik dövründə və balalar təzə dünyaya gəldikdə bu yırtıcılar bir yerdə olurlar. Balalar hələ gözüyumulu olduqda ana bəbir adətən erkəyi yanından qovur. Dişi balalar iki yaşında yetkinliyə çatırlar. == Azərbaycanda sayı == Bəbirlərin sayı [[Azərbaycan]]da sürətlə azalmış və yox olmaq təhlükəsindədir. Son tədqiqatlar göstərmişdir ki, Azərbaycanda onların yalnız 10-13 fərdi qalmışdır. Bunun əsas səbəbi vəhşi [[cütdırnaqlı]] [[heyvan]]ların sayının azalması olmuşdur. Bəbirləri gözəl qiymətli dərilərinə görə də ovlayırlar. [[Vəhşi Təbiət]]i [[Ümumdünya Mühafizə Fondu]]nun (WWF) Azərbaycan nümayəndəliyinin xəbərinə görə ilk dəfə olaraq 2007-ci ildə Azərbaycan ərazisində təbii şəraitdə bəbirin fotoşəkilini çəkmək mümkün olmuşdur. Quraşdırılmış foto-tələlər Talış dağlarının şimal hissəsində bəbiri qeydə ala bilmişdir. Bəbir kadrda tam əks olunmasa da, bu Azərbaycanda bəbirin olmasına fotosübutdur<ref>[http://www.mediaforum.az/az/2007/03/13/AZ%C6%8FRBAYCANDA-%C4%B0LK-D%C6%8FF%C6%8F-OLARAQ-T%C6%8FB%C4%B0%C4%B0-%C5%9E%C6%8FRA%C4%B0TD%C6%8F-B%C6%8FB%C4%B0R%C4%B0N-092406078c00.html Azərbaycanda ilk dəfə olaraq təbii şəraitdə bəbirin fotoşəkilini çəkmək mümkün olub.]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} 13.03.2007. mediaforum.az {{az}}</ref>. == Düşmənləri və rəqibləri == Hazırda Azərbaycanda bəbirin insandan başqa düşməni yoxdur. Ancaq onlar müxtəlif səbəblərdən ölə bilirlər. Bəziləri leysan yağışların selinə düşüb ölür. Amma əksər hallarda onlar qaçaq ovçularının (brakonyerlərin) qurbanı olurlar. Yaralanmış və ya tələyə düşmüş bəbirlər sonradan həlak olurlar. [[Tirəndaz]] ovlayarkən sonralar aldığı nekrozlaşan yaralardan da onlar tələf olurlar. Azərbaycanda bəbirin rəqibləri [[canavar]], [[vaşaq]], [[kaftar]] və [[leşyeyən]] [[quş]]lardır. Ona görə də bəbir ovladığı heyvanı kolların arasına, ağacların üstünə və digər gizli yerlərə aparır. == Təbiətdəki rolu == Bəbir təbii [[ekosistem]]lərdə [[ekoloji]] piramidanın ən yüksək pilləsində durur. Ona görə də o, ekosistemdə gedən proseslərin tənzimlənməsində, onların davamlı olmasında xüsusi rol oynayır. Yırtıcılar xəstə və zəif heyvanları tutub yeməklə xəstəliklərin yayılmasının qarşısını alır, vəhşi [[cütdırnaqlılar]]ın sayını tənzimləyirlər. Otyeyən heyvanların sayını nizamlamaqla onların kütləvi surətdə artıb yem çatışmazlığından və yoluxucu xəstəliklərdən ölmələrinə imkan vermirlər. Beləliklə, bəbirlər təbiətdəki tarazlığın qorunmasında xüsusi rol oynayırlar. Cənubi və cənub-şərqi [[Asiya]]da, həmçinin [[Afrika]]da bəbirləri məhv etdikdən sonra məlum oldu ki, onların xeyri ziyanından dəfələrlə çox imiş. Bu yırtıcının sayı kəskin surətdə azaldıqdan sonra çöldonuzları və digər [[cütdırnaqlılar]]ın, həmçinin meymunların sayı intensiv olaraq artmağa başlamışdır. Onların tarlalara, əkin sahələrinə vurduqları zərər bəbirin maldarlığa vurduğu ziyandan xeyli çox olmuşdur. İranda [[muflon]]un sayının artması ot örtüyünün deqradasiyasına gətirib çıxartmışdir. O ərazilərə bəbir buraxıldıqdan sonra muflonların sayı nizamlanmış və bitki örtüyü bərpa olmuşdur. Bəzi ölkələrdə, məsələn [[Keniya]]da, bu yırtıcının sayını bərpa etmək üçün işlər aparılır.<ref name="ReferenceB"/> == Qorunma tədbirləri == [[Fayl:Stamp of Azerbaijan 685-688.jpg|300px|thumb|right|Adına buraxılmış marka]] Nadir növ kimi bəbir Azərbaycanın və Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı kitabına daxil edilmiıdir. Nəsli kəsilməkdə olan növ kimi bəbir "yox olmaq təhlükəsində olan fauna və flora növlərinin beynəlxalq ticarətinə dair konvensiyanın" 1-ci əlavəsinə salınmışdır. Zəngəzur silsiləsində [[Zəngəzur milli parkı]]nın, [[Şindan]] dağının ətəklərində isə [[Astara]] qoruğunun yaradılması bəbirlərin muhafizəsi yolunda atılmış ən mühüm addım olacaq. Ancaq bəbiri yalnız qoruqlarda mühafizə etməklə iş bitmir. Onu rast gəlindiyi bütün yerlərdə qorumaq lazımdır. Bəbiri yox olmaq təhlükəsindən xilas etmək üçün ilk növbədə dağ meşələrində mal-qaranın otlamasını tənzimləmək, vəhşi cütdırnaqlıların sayını yaşadıqları arealda bərpa etmək, qaçaq ovçuluğa qarşı ciddi tədbirlər həyata keçirmək lazımdır. Bəbirlərin qorunub saxlanmasının əsas yolu onların təbii yem bazasının bərpa olunmasıdır. Vəhşi cütdırnaqlılar olmadığı halda bəbirlər ev heyvanlarına hücum etməyə məcburdurlar. Təbii yem bazası bərpa olunana qədər mal-qara sahiblərini bəbirləri məhv etməkdən yayındırmaq üçün digər iqtisadi tədbirlər hazırlanmalıdır. Mal-qara sahiblərinə dəyən ziyan kompensasiya olunmalıdır ki, onlar da öz növbəsində bu yırtıcını məhv etməkdən çəkinsinlər. Bəbirlər yaşayan yerlərdə onun mühafizəsi istiqamətində geniş təbliğat və ekoloji maarifləndirmə işi aparmaq lazımdır. == Təbiətdə rolu == Təbiətdə onun rolu böyükdür, bəbir xəstə və zəif heyvanları məhv edir. Bəbirlərin dərisi xəz bazarında çox bahadır, buna görə də onlar brakonyerlər tərəfindən vəhşicəsinə öldürülür. XX əsrin 50-60-cı illərində bəbir dərisindən paltoların dəbdə olması [[Afrika]]da bəbirin sayını xeyli azaltmışdır. Məhv olma təhlükəsi altında olduğuna görə bəbirlər [[Azərbaycan Respublikası]]nın və [[MSOP]]-un [[Qırmızı Kitab]]ına daxil edilib. == Rəmzlərdə == Bəbir qəddarlığı, aqressivliyi, qorxmazlığl, vəhşiliyi tərənnüm edir. Dərisindəki xallar gözü xatırlatdığına görə onu çox vaxt sayıq keşikçi də adlandırırlar. Çinlilərdə bəbir hünər və qəddar döyüşkən obrazı daşıyır.<ref name="ReferenceA">Тресиддер Джек Словарь символов. — 1999. — 430 с.</ref> Xristianlarda bəbir şeytanı, günahı, iblisin ikinci üzünü və tamahkarlığı tərənnüm edir. Bəbir [[Qədim Misir]]də ali tanrı [[Osiris]]in<ref>Макс Мюллер Египетская мифология. — Москва: Центрполиграф, 2007. — 336 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-9524-3094-5</ref> və yunanlarda isə tanrı [[Dionis]]in rəmzi sayılır.<ref name="ReferenceA"/> <div align="center"> <gallery widths="150px"> Fayl:Dionysos panther Louvre K240.jpg|<small>[[Dionis]] bəbir belində çaparkən, cənubi İtaliyada tapılmış krater (küp) üzərində təsvir, e.ə.370</small> Fayl:Relief panther Louvre Ma705.jpg|Tasos Apollo məbədindəki bəbir relyefi, e.ə. 640|<small></small> Fayl:Dionysos on a cheetah, Pella, Greece.jpg|<small>[[Dionis]] bəbir belində çaparkən, mozaik təsvir Pella, [[Yunanıstan]], e.ə. IV əsr</small> Fayl:Coat of arms of Somalia.svg|<small>[[Somali]]nin gerbində bəbir təsviri</small> </gallery> </div> == Qalereya == <div align="center"> <gallery widths="150px"> Fayl:Blackleopard.JPG|Qara piqmentli (melanist) bəbir Fayl:Leopard on a horizontal tree trunk.jpg Fayl:Leopard on tree.JPG Fayl:Leopard standing in tree.jpg Fayl:Leopardenbeute.jpg Fayl:Leopard mit Thomson-Gazelle.jpg Fayl:Leopard stalking.JPG Fayl:Leopard (Panthera pardus) resting in tree.jpg Fayl:Leopard-Kruger-SouthAfrica-2005.JPG Fayl:Leopard with kill.jpg Fayl:Male leopard zoo.jpg </gallery> </div> == Tətbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri == Növün müasir arealı çərçivəsində yaşayış yerləri [[Türyançay]] DTQ, [[İlisu]] DTQ-nın [[Axar-Baxar]] sahəsi, [[Korçay]] DTQ, [[Hirkan]] MP, [[Zəngəzur]] MP, [[Göy-göl]] MP, [[Zuvand]], [[Ordubad]], [[Qax]], [[Korçay]] yasaqlıqlarında mühafizə olunur. Qida bazasının möhkəmləndirilməsi məqsədilə, [[Acınohur]] düzündə və ətraf ərazilərdə ceyranın, Hirkan MP-də nəcib maralın tarixi arealını bərpa etmək, [[XMOTƏ]]-lər arasında ekoloji dəhlizlər təşkil etmək. == Ədəbiyyat == # Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II Cild, Bakı, 2013 # Lukarevski V.S., Akkiyev M., Askerov E., Agili A., Can E., Gurielidze Z., Kudaktin A., Yarovenko Y. 2007. Status of the leopard in the Caucasus. Cat News Special Issue, No 2; # Zazanashvili N., Morschel F., Askerov E., Krever V., Farvar M., Kalem S. 2007. Conservation of the leopard in the Caucasus. Cat News Special Issue, No 2. == Xarici keçidlər == * [http://hasanalizade.azeriblog.com/2009/02/08/bebir-azerbaycanin-fexri CEO.az saytındakı "Bəbir – Azərbaycanın fəxri" məqaləsinin tərcüməsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090303025419/http://hasanalizade.azeriblog.com/2009/02/08/bebir-azerbaycanin-fexri |date=2009-03-03 }} * [http://ceo.az/commentary/exclusive/22892.html CEO.az: Леопард — гордость Азербайджана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090224210720/http://ceo.az/commentary/exclusive/22892.html |date=2009-02-24 }} * [http://www.azspa.az/azwild.html Vəhşi heyvanlar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120105183046/http://www.azspa.az/azwild.html |date=2012-01-05 }} * http://animals.nationalgeographic.com/animals/mammals/leopard.html * http://www.awf.org/content/wildlife/detail/leopard * http://www.agarman.dial.pipex.com/leopard.htm {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20061017182801/http://www.agarman.dial.pipex.com/leopard.htm |date=2006-10-17 }} * [http://www.youtube.com/watch?v=xi_I8wHvijk Bəbir ilə bağlı video – 1] * [http://www.youtube.com/watch?v=Gpfvkeo0KBc Bəbir ilə bağlı video – 2] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Taksonbar}} [[Kateqoriya:Pişiklər]] [[Kateqoriya:Qırmızı kitaba düşmüş heyvanlar]] 6kd66n8mie9nch78v4exf8qekjsqumm 0 52403 6557607 6527371 2022-08-01T07:54:37Z Mamedov.r.h 253166 /* Ləzgi idmançılar */Məzmun əlavə edildi wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = etnik qrup |digər mövzu = Digər mənalar |digər mövzu səhifəsi = Ləzgi (dəqiqləşdirmə) }} {{Xalq |adı = Ləzgilər<br>{{dil-lez|Лезгияр, Лекьер<ref>Языки и общества/Энциклопедия. — ИЯ РАН, Москва, 2006. — С.253</ref>}} |şəkil =[[Fayl:Hacı Davud Müşkürlü.jpg|200px]] |şəklin izahı =[[Hacı Davud Müşkürlü|Hacı Davud]] |ümumi sayı = 886 600<ref>https://www.peoplegroups.org/explore/GroupDetails.aspx?peid=24076#topmenu%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9</ref> |ərazi1 = {{RUS}} |sayı1 = 500 000 |ref1 = (2019)<ref> [https://joshuaproject.net/people_groups/13049/RS National composition of population of Russi is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi2 = {{AZE}} |sayı2 = 178 000 |ref2 = (2022)<ref>[https://www.peoplegroups.org/explore/GroupDetails.aspx?peid=24076#topmenu%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9 PEOPLE NAME: LEZGHI OF AZERBAIJAN]</ref> |ərazi3 = {{TKM}} |sayı3 = 19 000 |ref3 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/TX National composition of population of Turkmenistan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi6 = {{UZB}} |sayı6 = 4 000 |ref6 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/UZ The national composition of the population of Uzbekistan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi5 = {{UKR}} |sayı5 = 3 900 |ref5 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/UP The national composition of the population of Ukraine is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi4 = {{KAZ}} |sayı4 = 3 500 |ref4 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/KZ The national composition of the population of Kazakhstan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi7 = {{TUR}} |sayı7 = 3 300 |ref7 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/TU The national composition of the population of Turkey was estimated Joshuaproject]</ref> |ərazi8 = {{KGZ}} |sayı8 = 2 600 |ref8 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/KG National composition of population of Kyrgyzstan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi9 = {{GEO}} |sayı9 = 2 500 |ref9 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/GG National composition of population of Georgia is estimated to Joshuaproject]</ref> |dili = [[Ləzgi dili]] |dini = [[İslam]] ([[Sünnə]]) |qohum xalqlar = [[Nax-Dağıstan dilləri|Çeçen-Dağıstan xalqları]] |qeyd = |daxildir=[[Ləzgi dilləri|Ləzgi xalqlar]]|mənşəyi=[[Qafqaz albanları|Qafqaz Albanları]]}} '''Ləzgilər''' ({{dil-lez|лезгияр, лекьер}}) — əsasən [[Azərbaycan]]ın şimal-şərqini əhatə edən və [[Dağıstan]]ın cənub-şərqində yaşayan [[Qafqaz dilləri|Qafqaz]] xalqlardan biri. Ləzgilərin çoxu [[islam dini]]nin [[sünni]] məzhəbinə etiqad edir. [[Antropologiya|Antropoloji]] cəhətdən [[Avropoid|Qafqaz]] irqinə aiddirlər. [[Ləzgi dili]]ndə danışırlar. == Mədəniyyət == Ləzgilərin mədəniyyəti İslam, Ləzgival (mənəvi əxlaq qaydaları), yah-namus (şərəf), sihillər (soylar) və ləzgi dilinin istifadəsinə əsaslanır. Ləzgilərin mədəniyyəti, digər [[Dağıstan xalqları]]nda olduğu kimi ''suvarar'' (adətlər) və İslamdan ibarətdi, ən önəmli bayramları Ramazan və Qurban bayramlarıdır. === Ləzgival === Ləzgilərin namus, şərəf, qeyrət, əxlaq və ədəb anlayışlarına Ləzgival deyilir. Ləzgival heç kim tərəfindən yazılmamış, ləzgilərin arasında öz-özünə formalaşmış yüksək əxlaq və davranış qaydalarıdır. Uşaqlıqdan bəri cəmiyyətin hər bir üzvünün həyatının bütün sahələrini əhatə edər. Ləzgival, valideynlər və ləzgi cəmiyyəti tərəfindən nəsildən nəsilə ötürülən əxlaq, şərəf və davranış qaydaların bütünüdür. Bu, əxlaqi və etik davranışlar cəmiyyətdə ləzgi qadının namus və şərəfini qorumağa yönəlikdir.<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.alamjurnal.com/2862-lezеди народа как свод этических правил лезгин.gival/|title=Лезгивал|author=Халилрин Шамил|website=АЛАМ|date=2020-04-20|access-date=2021-06-13}}</ref><ref>{{kitab3|link=https://books.google.ru/books?id=HaQiAQAAIAAJ&pg=PT132&q=Буба+Икринский|müəllif=В. А. Тишков|başlıq=Российский Кавказ: книга для политиков|nəşriyyat=Росинформагротех|il=2007|səhifə=138}}</ref><ref>{{kitab3|başlıq=Вестник Евразии|link=https://books.google.ru/books?id=E6ojAQAAIAAJ&q=Буба+Икринский|nəşriyyat=Ди-Дик|il=2000|seriya=8—11|səhifə=36}}</ref> === Din === [[Fayl:Akhty Lezgins.jpg|thumb|Qazi Muhamməd Ştulvi və [[Müridizm|müridləri]]. XIX əsr.]] Ləzgilər [[İslam]]ın dinin [[Sünnilər|Sünni]] qolunun [[Şafi məzhəbi|İmam Şafi məzhəbinə]] aiddirlər<ref>{{cite web|url=http://www.isras.ru/files/File/Publication/Monografii/Glava_6_1.pdf|title=РАЗДЕЛ II. РОССИЙСКИЙ ОПЫТ. СОВРЕМЕННЫЕ РЕАЛИИ|publisher=www.isras.ru|author=П.И. Пучков|archiveurl=https://www.webcitation.org/65BNPuB7v?url=http://www.isras.ru/files/File/Publication/Monografii/Glava_6_1.pdf|archivedate=2012-02-03|accessdate=2011-12-10|deadlink=no}} {{oq|ru|Умеренный шафиитский мазхаб преобладает среди дагестанских народов (кроме ногайцев), его придерживаются чеченцы, большинство ингушей, большая часть живущих в России курдов (потомки выходцев из Армении и некоторое число потомков выходцев из Туркмении), небольшая группа обосновавшихся в России талышей.}}</ref>. [[XIX əsr|XIX]] əsirdə ləzgilərin şeyxi [[Məhəmməd Yaraqski|Muhamməd Kuravi]] [[Çar Rusiyası]] ilə mübarizə üçün ləzgilərin arasında [[Müridizm]] hərəkətını başladır, daha sonra bu hərəkata digər [[Nax-Dağıstan dilləri|Dağıstan xalqlarıda]] qoşulur, şeyxin tələbələrin arasında ən tanınmışı [[Şeyx Şamil|Imam Şamildir]].<ref>Алкадари. «Асари-Дагестан». Цитата: ''«Один ученый-ширванец по имени Хас-Магомед-эфенди, выучившись наукам сначала у него, вернулся к себе, отправился в Ширване в селение под названием Кюрдамир к шейху Исмаил-эфенди, бывшему муршидом тариката накшбенди, выучился у него тарикату и был посвящен, а потом вторично прибыл в то селение (в Юхари-Яраг), но на этот раз он стал там муршидом тари¬ката и стал ему обучать народ. Даже бывшего своего учителя явных наук, упомянутого Магомед-эфенди он обучил тарикату и дал ему инвеституру на наставничество».''</ref> [[Qafqaz müharibəsi]]ndən sonra [[Çar Rusiyası]] müridizmə qadağan qoyur, lakin Qafqaz-Rus anlaşmasına əsasən məscidlər fəaliyyətini davam edə bilirlər.<ref>http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XIX/1840-1860/Orlov_Davydov/brief_samil_02_09_1859.htm</ref> 27 aprel 1930-ci ildə ləzgilər Qazi Muhamməd Ştulvi başçılığı altında Çar Rusiyasına yenidən üsyan eliyirlər.<ref>Данные сводки Курахского РК ВКБ(б) в Дагобком партии</ref> Lakin 1930-ci ilin noyabrın 29 bütün üsyancılar edam edilir, məscidlər bağlanır, Quran oxumaq qadağan edilir, dini xadimlər və ailələri isə sürgün edilir.<ref>[http://www.opendag.ru/article.php?id=14&nid=52 Х. Махмудов. «Дело» шейха Штульского]{{Dead link|date=June 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Beləliklə İslamın təsiri ləzgilərin arasında xeyli azaldılır. Lakin 10 il sonra 1940-ci ildə ləzgilər yenidən sürgün edilir, artıq [[İosif Stalin|Stalin]] tərəfindən [[Mərkəzi Asiya]]ya. İslamın təbliğinə və Qazi Muhamməd Xuluxvi, Kiri Buba, Qazı Muhamməd Ştulvi kimi Çar Rusiyasına qarşı mübarizə aparmış xalq qəhrəmanların adlarının çəkilməsinə belə tamamilə qadağan qoyulur. === Dil === Ləzgi dili [[Qafqaz dilləri]] ailəsinin [[Nax-Dağıstan dilləri|Çeçen-Dağıstan dilləri]] qolunun [[Ləzgi dilləri]] yarımqrupuna daxildir.<ref>{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/big/069/305_bolshaya-sovetskaya.htm|title=Лезгинский язык|publisher=БСЭ|accessdate=2011-12-07|deadlink=no}}</ref> 1928-ci ilə kimi Ləzgi dili üçün [[Ərəb əlifbası|ərəb qrafikalı əlifbadan]] istifadə olunub, 1928–1938-ci illərdə [[Latın qrafikası|latın qrafikalı əlifbadan]], 1938-ci ildən başlayaraq isə [[Kiril qrafikası|kiril əlifbasından]] istifadə edilir.<ref>[http://www.eki.ee/knab/lat/kbllez.pdf Лезгинский алфавит и его романизация]</ref> Dünyada Ləzgi dilində 776 min nəfər danışır.<ref>Суммарно согласно данным Ethnologue по Азербайджану и данным российской переписи. Отдельно эти числа отражены в преамбуле статьи (364000 и 402173)</ref> Son illərdə yeni nəsil arasında Ləzgicə bilənlərin sayı azaldıqdan [[UNESCO]] Ləzgi dilinin yox olma təhlükəsinin olduğundan xəbərdar etdi.<ref>http://www.unesco.org/languages-atlas/en/atlasmap/language-id-1072.html</ref> == Məskunlaşma == {{Həmçinin bax|Azərbaycan ləzgiləri}} === Azərbaycanda === {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Rayon ! colspan="2" | 1939-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly39.html Население Исмаиллинского района по переписи 1939-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref><ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=718 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Исмаиллинский] // ''Источник: РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, Д.Д. 966-1001 ("Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам"), Д.Д. 256-427 (табл. 26 "Национальный состав населения районов, районных центров, городов и крупных сельских населенных пунктов")'' — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1959-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly59.html Население Исмаиллинского района по переписи 1959-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1970-ci il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly70.html Население Исмаиллинского района по переписи 1970-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1979-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly79.html Население Исмаиллинского района по переписи 1979-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1999-cu il<ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe]: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic1999.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 2009-cu il<ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe]: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % |- | style="text-align:left;"| Azərbaycan üzrə | 111 666 | 3.60% | 98 211 | 2.66% | 137 250 | 2.68% | 158 057 | 2.62% | 178 021 | 2.24% | 180 312 | 2.02% |- | style="text-align:left;"| '''Qusar''' | 47 415 | 88.9% | 37 585 | 86.6% | 55 164 | 87.7% | 59 325 | 87.9% | 73 278 | 90.7% | 79 600 | 90.6% |- | style="text-align:left;"| '''Bakı''' | 7 142 | 1.2% | 6 913 | 1.1% | 12 462 | 1.5% | 16 096 | 1.6% | 26 145 | 1.5% | 24 868 | 1.2% |- | style="text-align:left;"|'''Xaçmaz''' | 8 489 | 15.8% | ... | ... | 1 | 0.0% | ... | ... | | 0% | 24 688 | 0% |- | style="text-align:left;"|'''Qəbələ''' |2 401 | 7.4% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | | 0.% | 16 020 | 0.25% |- | style="text-align:left;"| '''Quba''' | | 7.3% | ... | ... | | 0% | ... | ... | | 0.0% | 8 952 | 0.01% |- | style="text-align:left;"| '''İsmayıllı''' | | 6.0% | ... | ... | | 0% | | 0.0% | | 0.0% | 8 079 | 0.0% |- | style="text-align:left;"| '''Oğuz''' | 300 | 9.8% | | 0.11% | | 0% | | 0% | | 0.0% | 4 731 | 0.0% |- | style="text-align:left;" |'''Göyçay''' | 6 683 | 3.8% | 4 038 | % | 3 308 | % | | 0% | | 0.0% | 396 | 0.% |} [[Azərbaycan]]da ləzgilər respublikanın 20-dən çox rayonunda, həmçinin [[Bakı]], [[Sumqayıt]], [[Gəncə]], [[Mingəçevir]], [[Göyçay]] və başqa şəhərlərində yaşayırlar. [[Quba rayonu|Quba]], [[Qusar rayonu|Qusar]], [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]], [[İsmayıllı rayonu|İsmayıllı]], [[Qəbələ rayonu|Qəbələ]], [[Şəki rayonu|Şəki]], [[Qax rayonu|Qax]] və [[Oğuz rayonu|Oğuz]] ləzgilərin yığcam yaşadıqları rayonlardır<ref name="samurpress.net">http://www.samurpress.net/story.php?sid=823</ref>. Ləzgilər Azərbaycan əhalisinin 2,0%-ni təşkil edir (2009).<ref>[http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/ Azərbaycanın əhalisi] — Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi</ref> 30-cu illərdə məktəblərdə ana dilinin keçilməsinə baxmayaraq, 1936-cı ildən ləzgi dilində dərslərin keçilməsi ləğv edilmişdir. Bu, ləzgilərin assimilyasiya prosesini gücləndirmiş, xalqı yoxa çıxmaq təhlükəsi qarşısında qoymuşdur<ref name="samurpress.net"/>. [[1993]]-cü ildən başlayaraq Azərbaycanda [[ləzgi dili]]ndə dərsliklər çap edilir. Hazırda 94 məktəbdə (891 sinif) ləzgi dilində dərslər keçirilir. Həmin məktəblərdə 15 000-ə yaxın şagird təhsil alır. Ləzgilərin sıx yaşadığı [[Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu]]nun sənayesinin əsasını yüngül və yeyinti sənayesi təşkil edir. Başlıca olaraq meyvə-tərəvəz, şərab və süd məhsulları emal edilir. Rayonun kənd yerlərində xalçaçılıq ənənəvi sənətkarlıq növü kimi inkişaf etməkdədir. Qafqazın qədim xalqlarından olan ləzgilər bu bölgənin iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayırlar. ===Dağıstanda === Ləzgilər [[Dağıstan]] əhalisinin 13,3 %-ni təşkil edir.<ref>[https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года]</ref><ref name="ЭтноЯз.2010">[https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/results2.html Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам.]: [https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Materials/doklad2.rar см.]</ref> == Tanınmış şəxsiyyətlər == *[[Hacı Davud Müşkürlü|Hacı Davud Müşkürvi]] (1680 - 1735) — Qafqaz tarixin ən görkəmli və böyük şəxsiyyətlərindən biri, ləzgilərin milli və dini istiqlal hərəkatına başçılıq etmiş Şimal Qafqazın birinci imamı. *[[Kiri Buba]] — Ləzgilərin xalq qəhrəmanı, XIX əsrin 70ci illərdə Azərbaycanda və Dağıstanda "Qaçaq Hərəkatı"nın fəal iştirakçısı. ==== Ləzgi əsilli Azərbaycan Milli Qəhrəmanları və Şəhidləri ==== *[[Çingiz Qurbanov]]- Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı *[[Samir Kaçayev]]- Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, heykəltəraş. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. *[[Əmiraslan Xeyirbəyov]]- Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. * [[Ümüd Xəncəlov]] — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]]nin şəhidi. * Etibar Şirinov (şəhid) - İkinci Qarabağ Vətən Müharibəsi şəhidi === Ləzgi idmançılar === *[[Nazim Hüseynov (cüdoçu)|Nazim Hüseynov]] - Cüdo üzrə Olimpiya çempionu *[[Vitali Rəhimov|Vahid Rəhimov]] - yunan - roma güləşçisi. *[[Albert Səlimov|Əliəshab Səlimov]] - boks üzrə Avropa və Dünya çempionu. *[[Narvik Sırxayev]] - futbolçu. *[[Rahid Əmirquliyev]] — futbolçu. *[[Rasim Ramaldanov]] - futbolçu. *[[Rüfət Dadaşov]] — futbolçu. *[[Renat Dadaşov]] - "Ayntraxt Frankfurt FK"-nun futbolçusu. *[[Rasim Tahirbəyov]] - "Anji"nin futbolçusu. *[[Sərdar Sərdarov]] - "Anji"nin futbolçusu. *[[Mirzə Həsən Əlqədari]]- tarixçı-alim,şair *[[Radik İsayev|Əbdürrəhim İsayev]]-taekvondoçu, * Ələkbər Məmmədov Əmir oğlu- SSRİ əməkdar idman ustası, futbolçu * Radik İsayev- Taekwondoçu 2016 Rio Olimpiya çempionu * Zaur Hacıbabayev - Qaydasız döyüş (MMA) üzrə Avropa və Dünya çempionu === Ləzgi şairlər === *[[Mirzə Həsən Əlqədari]]- tarixçı-alim,şair *[[Süleyman Stalski]]-şair *[[Yetim Emin|Muhəmməd Əmin]]-şair *[[Sədaqət Kərimova]]- şairə == Ləzgilərin soyqırımı == [[Digah (Quba)|Ləzgi Digah]] kəndində baş verən [[Qanlı dərə]] soyqırımında ayrı-ayrı mənbələrə və şahidlərin dediklərinə əsaslansaq, qırğın zamanı 12 minədək ləzgi eləcə də 4 mindən çox azərbaycanlı və tat əhalisi qətlə yetirilmişdir. {{Mənbəsiz}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.facebook.com/worldlezgins/ Дуьняда авай Лезгияр] * [http://www.zilezgi.narod.ru/ Lezgi Informational Entertainment Port] * [http://www.sharvili.com/ Лезгинский этнокультурный портал] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170619193948/http://sharvili.com/ |date=2017-06-19 }} * [http://www.lezgimp3.narod.ru/ Lezgi mp3] * [http://www.ulub.info Lezgi National Electronic Library - Ulub.info] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161006114509/http://ulub.info/ |date=2016-10-06 }} * [http://www.travel-images.com/az-lezgin.html The Lezgin people on Azerb.com] * [https://www.youtube.com/watch?v=NxsThB5_Ep4 “Suvar“ ləzgi ansamblının konserti keçirilib] == Həmçinin bax == {{Azərbaycanda yaşayan xalqlar}} {{Qafqaz xalqları}} {{etnos-qaralama}} [[Kateqoriya:Ləzgilər| ]] [[Kateqoriya:Azsaylı xalqlar]] [[Kateqoriya:Rusiyada yaşayan etnik qruplar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]] iis27bneesoen5xp5e2gcrmz7r6z9xb 6557610 6557607 2022-08-01T07:57:51Z Mamedov.r.h 253166 /* Ləzgi idmançılar */Məzmun əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = etnik qrup |digər mövzu = Digər mənalar |digər mövzu səhifəsi = Ləzgi (dəqiqləşdirmə) }} {{Xalq |adı = Ləzgilər<br>{{dil-lez|Лезгияр, Лекьер<ref>Языки и общества/Энциклопедия. — ИЯ РАН, Москва, 2006. — С.253</ref>}} |şəkil =[[Fayl:Hacı Davud Müşkürlü.jpg|200px]] |şəklin izahı =[[Hacı Davud Müşkürlü|Hacı Davud]] |ümumi sayı = 886 600<ref>https://www.peoplegroups.org/explore/GroupDetails.aspx?peid=24076#topmenu%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9</ref> |ərazi1 = {{RUS}} |sayı1 = 500 000 |ref1 = (2019)<ref> [https://joshuaproject.net/people_groups/13049/RS National composition of population of Russi is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi2 = {{AZE}} |sayı2 = 178 000 |ref2 = (2022)<ref>[https://www.peoplegroups.org/explore/GroupDetails.aspx?peid=24076#topmenu%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9 PEOPLE NAME: LEZGHI OF AZERBAIJAN]</ref> |ərazi3 = {{TKM}} |sayı3 = 19 000 |ref3 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/TX National composition of population of Turkmenistan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi6 = {{UZB}} |sayı6 = 4 000 |ref6 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/UZ The national composition of the population of Uzbekistan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi5 = {{UKR}} |sayı5 = 3 900 |ref5 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/UP The national composition of the population of Ukraine is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi4 = {{KAZ}} |sayı4 = 3 500 |ref4 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/KZ The national composition of the population of Kazakhstan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi7 = {{TUR}} |sayı7 = 3 300 |ref7 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/TU The national composition of the population of Turkey was estimated Joshuaproject]</ref> |ərazi8 = {{KGZ}} |sayı8 = 2 600 |ref8 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/KG National composition of population of Kyrgyzstan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi9 = {{GEO}} |sayı9 = 2 500 |ref9 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/GG National composition of population of Georgia is estimated to Joshuaproject]</ref> |dili = [[Ləzgi dili]] |dini = [[İslam]] ([[Sünnə]]) |qohum xalqlar = [[Nax-Dağıstan dilləri|Çeçen-Dağıstan xalqları]] |qeyd = |daxildir=[[Ləzgi dilləri|Ləzgi xalqlar]]|mənşəyi=[[Qafqaz albanları|Qafqaz Albanları]]}} '''Ləzgilər''' ({{dil-lez|лезгияр, лекьер}}) — əsasən [[Azərbaycan]]ın şimal-şərqini əhatə edən və [[Dağıstan]]ın cənub-şərqində yaşayan [[Qafqaz dilləri|Qafqaz]] xalqlardan biri. Ləzgilərin çoxu [[islam dini]]nin [[sünni]] məzhəbinə etiqad edir. [[Antropologiya|Antropoloji]] cəhətdən [[Avropoid|Qafqaz]] irqinə aiddirlər. [[Ləzgi dili]]ndə danışırlar. == Mədəniyyət == Ləzgilərin mədəniyyəti İslam, Ləzgival (mənəvi əxlaq qaydaları), yah-namus (şərəf), sihillər (soylar) və ləzgi dilinin istifadəsinə əsaslanır. Ləzgilərin mədəniyyəti, digər [[Dağıstan xalqları]]nda olduğu kimi ''suvarar'' (adətlər) və İslamdan ibarətdi, ən önəmli bayramları Ramazan və Qurban bayramlarıdır. === Ləzgival === Ləzgilərin namus, şərəf, qeyrət, əxlaq və ədəb anlayışlarına Ləzgival deyilir. Ləzgival heç kim tərəfindən yazılmamış, ləzgilərin arasında öz-özünə formalaşmış yüksək əxlaq və davranış qaydalarıdır. Uşaqlıqdan bəri cəmiyyətin hər bir üzvünün həyatının bütün sahələrini əhatə edər. Ləzgival, valideynlər və ləzgi cəmiyyəti tərəfindən nəsildən nəsilə ötürülən əxlaq, şərəf və davranış qaydaların bütünüdür. Bu, əxlaqi və etik davranışlar cəmiyyətdə ləzgi qadının namus və şərəfini qorumağa yönəlikdir.<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.alamjurnal.com/2862-lezеди народа как свод этических правил лезгин.gival/|title=Лезгивал|author=Халилрин Шамил|website=АЛАМ|date=2020-04-20|access-date=2021-06-13}}</ref><ref>{{kitab3|link=https://books.google.ru/books?id=HaQiAQAAIAAJ&pg=PT132&q=Буба+Икринский|müəllif=В. А. Тишков|başlıq=Российский Кавказ: книга для политиков|nəşriyyat=Росинформагротех|il=2007|səhifə=138}}</ref><ref>{{kitab3|başlıq=Вестник Евразии|link=https://books.google.ru/books?id=E6ojAQAAIAAJ&q=Буба+Икринский|nəşriyyat=Ди-Дик|il=2000|seriya=8—11|səhifə=36}}</ref> === Din === [[Fayl:Akhty Lezgins.jpg|thumb|Qazi Muhamməd Ştulvi və [[Müridizm|müridləri]]. XIX əsr.]] Ləzgilər [[İslam]]ın dinin [[Sünnilər|Sünni]] qolunun [[Şafi məzhəbi|İmam Şafi məzhəbinə]] aiddirlər<ref>{{cite web|url=http://www.isras.ru/files/File/Publication/Monografii/Glava_6_1.pdf|title=РАЗДЕЛ II. РОССИЙСКИЙ ОПЫТ. СОВРЕМЕННЫЕ РЕАЛИИ|publisher=www.isras.ru|author=П.И. Пучков|archiveurl=https://www.webcitation.org/65BNPuB7v?url=http://www.isras.ru/files/File/Publication/Monografii/Glava_6_1.pdf|archivedate=2012-02-03|accessdate=2011-12-10|deadlink=no}} {{oq|ru|Умеренный шафиитский мазхаб преобладает среди дагестанских народов (кроме ногайцев), его придерживаются чеченцы, большинство ингушей, большая часть живущих в России курдов (потомки выходцев из Армении и некоторое число потомков выходцев из Туркмении), небольшая группа обосновавшихся в России талышей.}}</ref>. [[XIX əsr|XIX]] əsirdə ləzgilərin şeyxi [[Məhəmməd Yaraqski|Muhamməd Kuravi]] [[Çar Rusiyası]] ilə mübarizə üçün ləzgilərin arasında [[Müridizm]] hərəkətını başladır, daha sonra bu hərəkata digər [[Nax-Dağıstan dilləri|Dağıstan xalqlarıda]] qoşulur, şeyxin tələbələrin arasında ən tanınmışı [[Şeyx Şamil|Imam Şamildir]].<ref>Алкадари. «Асари-Дагестан». Цитата: ''«Один ученый-ширванец по имени Хас-Магомед-эфенди, выучившись наукам сначала у него, вернулся к себе, отправился в Ширване в селение под названием Кюрдамир к шейху Исмаил-эфенди, бывшему муршидом тариката накшбенди, выучился у него тарикату и был посвящен, а потом вторично прибыл в то селение (в Юхари-Яраг), но на этот раз он стал там муршидом тари¬ката и стал ему обучать народ. Даже бывшего своего учителя явных наук, упомянутого Магомед-эфенди он обучил тарикату и дал ему инвеституру на наставничество».''</ref> [[Qafqaz müharibəsi]]ndən sonra [[Çar Rusiyası]] müridizmə qadağan qoyur, lakin Qafqaz-Rus anlaşmasına əsasən məscidlər fəaliyyətini davam edə bilirlər.<ref>http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XIX/1840-1860/Orlov_Davydov/brief_samil_02_09_1859.htm</ref> 27 aprel 1930-ci ildə ləzgilər Qazi Muhamməd Ştulvi başçılığı altında Çar Rusiyasına yenidən üsyan eliyirlər.<ref>Данные сводки Курахского РК ВКБ(б) в Дагобком партии</ref> Lakin 1930-ci ilin noyabrın 29 bütün üsyancılar edam edilir, məscidlər bağlanır, Quran oxumaq qadağan edilir, dini xadimlər və ailələri isə sürgün edilir.<ref>[http://www.opendag.ru/article.php?id=14&nid=52 Х. Махмудов. «Дело» шейха Штульского]{{Dead link|date=June 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Beləliklə İslamın təsiri ləzgilərin arasında xeyli azaldılır. Lakin 10 il sonra 1940-ci ildə ləzgilər yenidən sürgün edilir, artıq [[İosif Stalin|Stalin]] tərəfindən [[Mərkəzi Asiya]]ya. İslamın təbliğinə və Qazi Muhamməd Xuluxvi, Kiri Buba, Qazı Muhamməd Ştulvi kimi Çar Rusiyasına qarşı mübarizə aparmış xalq qəhrəmanların adlarının çəkilməsinə belə tamamilə qadağan qoyulur. === Dil === Ləzgi dili [[Qafqaz dilləri]] ailəsinin [[Nax-Dağıstan dilləri|Çeçen-Dağıstan dilləri]] qolunun [[Ləzgi dilləri]] yarımqrupuna daxildir.<ref>{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/big/069/305_bolshaya-sovetskaya.htm|title=Лезгинский язык|publisher=БСЭ|accessdate=2011-12-07|deadlink=no}}</ref> 1928-ci ilə kimi Ləzgi dili üçün [[Ərəb əlifbası|ərəb qrafikalı əlifbadan]] istifadə olunub, 1928–1938-ci illərdə [[Latın qrafikası|latın qrafikalı əlifbadan]], 1938-ci ildən başlayaraq isə [[Kiril qrafikası|kiril əlifbasından]] istifadə edilir.<ref>[http://www.eki.ee/knab/lat/kbllez.pdf Лезгинский алфавит и его романизация]</ref> Dünyada Ləzgi dilində 776 min nəfər danışır.<ref>Суммарно согласно данным Ethnologue по Азербайджану и данным российской переписи. Отдельно эти числа отражены в преамбуле статьи (364000 и 402173)</ref> Son illərdə yeni nəsil arasında Ləzgicə bilənlərin sayı azaldıqdan [[UNESCO]] Ləzgi dilinin yox olma təhlükəsinin olduğundan xəbərdar etdi.<ref>http://www.unesco.org/languages-atlas/en/atlasmap/language-id-1072.html</ref> == Məskunlaşma == {{Həmçinin bax|Azərbaycan ləzgiləri}} === Azərbaycanda === {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Rayon ! colspan="2" | 1939-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly39.html Население Исмаиллинского района по переписи 1939-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref><ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=718 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Исмаиллинский] // ''Источник: РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, Д.Д. 966-1001 ("Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам"), Д.Д. 256-427 (табл. 26 "Национальный состав населения районов, районных центров, городов и крупных сельских населенных пунктов")'' — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1959-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly59.html Население Исмаиллинского района по переписи 1959-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1970-ci il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly70.html Население Исмаиллинского района по переписи 1970-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1979-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly79.html Население Исмаиллинского района по переписи 1979-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1999-cu il<ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe]: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic1999.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 2009-cu il<ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe]: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % |- | style="text-align:left;"| Azərbaycan üzrə | 111 666 | 3.60% | 98 211 | 2.66% | 137 250 | 2.68% | 158 057 | 2.62% | 178 021 | 2.24% | 180 312 | 2.02% |- | style="text-align:left;"| '''Qusar''' | 47 415 | 88.9% | 37 585 | 86.6% | 55 164 | 87.7% | 59 325 | 87.9% | 73 278 | 90.7% | 79 600 | 90.6% |- | style="text-align:left;"| '''Bakı''' | 7 142 | 1.2% | 6 913 | 1.1% | 12 462 | 1.5% | 16 096 | 1.6% | 26 145 | 1.5% | 24 868 | 1.2% |- | style="text-align:left;"|'''Xaçmaz''' | 8 489 | 15.8% | ... | ... | 1 | 0.0% | ... | ... | | 0% | 24 688 | 0% |- | style="text-align:left;"|'''Qəbələ''' |2 401 | 7.4% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | | 0.% | 16 020 | 0.25% |- | style="text-align:left;"| '''Quba''' | | 7.3% | ... | ... | | 0% | ... | ... | | 0.0% | 8 952 | 0.01% |- | style="text-align:left;"| '''İsmayıllı''' | | 6.0% | ... | ... | | 0% | | 0.0% | | 0.0% | 8 079 | 0.0% |- | style="text-align:left;"| '''Oğuz''' | 300 | 9.8% | | 0.11% | | 0% | | 0% | | 0.0% | 4 731 | 0.0% |- | style="text-align:left;" |'''Göyçay''' | 6 683 | 3.8% | 4 038 | % | 3 308 | % | | 0% | | 0.0% | 396 | 0.% |} [[Azərbaycan]]da ləzgilər respublikanın 20-dən çox rayonunda, həmçinin [[Bakı]], [[Sumqayıt]], [[Gəncə]], [[Mingəçevir]], [[Göyçay]] və başqa şəhərlərində yaşayırlar. [[Quba rayonu|Quba]], [[Qusar rayonu|Qusar]], [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]], [[İsmayıllı rayonu|İsmayıllı]], [[Qəbələ rayonu|Qəbələ]], [[Şəki rayonu|Şəki]], [[Qax rayonu|Qax]] və [[Oğuz rayonu|Oğuz]] ləzgilərin yığcam yaşadıqları rayonlardır<ref name="samurpress.net">http://www.samurpress.net/story.php?sid=823</ref>. Ləzgilər Azərbaycan əhalisinin 2,0%-ni təşkil edir (2009).<ref>[http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/ Azərbaycanın əhalisi] — Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi</ref> 30-cu illərdə məktəblərdə ana dilinin keçilməsinə baxmayaraq, 1936-cı ildən ləzgi dilində dərslərin keçilməsi ləğv edilmişdir. Bu, ləzgilərin assimilyasiya prosesini gücləndirmiş, xalqı yoxa çıxmaq təhlükəsi qarşısında qoymuşdur<ref name="samurpress.net"/>. [[1993]]-cü ildən başlayaraq Azərbaycanda [[ləzgi dili]]ndə dərsliklər çap edilir. Hazırda 94 məktəbdə (891 sinif) ləzgi dilində dərslər keçirilir. Həmin məktəblərdə 15 000-ə yaxın şagird təhsil alır. Ləzgilərin sıx yaşadığı [[Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu]]nun sənayesinin əsasını yüngül və yeyinti sənayesi təşkil edir. Başlıca olaraq meyvə-tərəvəz, şərab və süd məhsulları emal edilir. Rayonun kənd yerlərində xalçaçılıq ənənəvi sənətkarlıq növü kimi inkişaf etməkdədir. Qafqazın qədim xalqlarından olan ləzgilər bu bölgənin iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayırlar. ===Dağıstanda === Ləzgilər [[Dağıstan]] əhalisinin 13,3 %-ni təşkil edir.<ref>[https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года]</ref><ref name="ЭтноЯз.2010">[https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/results2.html Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам.]: [https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Materials/doklad2.rar см.]</ref> == Tanınmış şəxsiyyətlər == *[[Hacı Davud Müşkürlü|Hacı Davud Müşkürvi]] (1680 - 1735) — Qafqaz tarixin ən görkəmli və böyük şəxsiyyətlərindən biri, ləzgilərin milli və dini istiqlal hərəkatına başçılıq etmiş Şimal Qafqazın birinci imamı. *[[Kiri Buba]] — Ləzgilərin xalq qəhrəmanı, XIX əsrin 70ci illərdə Azərbaycanda və Dağıstanda "Qaçaq Hərəkatı"nın fəal iştirakçısı. ==== Ləzgi əsilli Azərbaycan Milli Qəhrəmanları və Şəhidləri ==== *[[Çingiz Qurbanov]]- Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı *[[Samir Kaçayev]]- Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, heykəltəraş. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. *[[Əmiraslan Xeyirbəyov]]- Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. * [[Ümüd Xəncəlov]] — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]]nin şəhidi. * Etibar Şirinov (şəhid) - İkinci Qarabağ Vətən Müharibəsi şəhidi === Ləzgi idmançılar === *[[Nazim Hüseynov (cüdoçu)|Nazim Hüseynov]] - Cüdo üzrə Olimpiya çempionu *[[Vitali Rəhimov|Vahid Rəhimov]] - yunan - roma güləşçisi. *[[Albert Səlimov|Əliəshab Səlimov]] - boks üzrə Avropa və Dünya çempionu. *[[Narvik Sırxayev]] - futbolçu. *[[Rahid Əmirquliyev]] — futbolçu. *[[Rasim Ramaldanov]] - futbolçu. *[[Rüfət Dadaşov]] — futbolçu. *[[Renat Dadaşov]] - "Ayntraxt Frankfurt FK"-nun futbolçusu. *[[Rasim Tahirbəyov]] - "Anji"nin futbolçusu. *[[Sərdar Sərdarov]] - "Anji"nin futbolçusu. *[[Mirzə Həsən Əlqədari]]- tarixçı-alim,şair *[[Radik İsayev|Əbdürrəhim İsayev]]-taekvondoçu, * Ələkbər Məmmədov Əmir oğlu- SSRİ əməkdar idman ustası, futbolçu * Radik İsayev- Taekwondoçu 2016 Rio Olimpiya çempionu *[[Zaur Hacıbabayev]]- Qaydasız döyüş (MMA) üzrə Avropa, Asiya, Avrasiya və Dünya çempionu === Ləzgi şairlər === *[[Mirzə Həsən Əlqədari]]- tarixçı-alim,şair *[[Süleyman Stalski]]-şair *[[Yetim Emin|Muhəmməd Əmin]]-şair *[[Sədaqət Kərimova]]- şairə == Ləzgilərin soyqırımı == [[Digah (Quba)|Ləzgi Digah]] kəndində baş verən [[Qanlı dərə]] soyqırımında ayrı-ayrı mənbələrə və şahidlərin dediklərinə əsaslansaq, qırğın zamanı 12 minədək ləzgi eləcə də 4 mindən çox azərbaycanlı və tat əhalisi qətlə yetirilmişdir. {{Mənbəsiz}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.facebook.com/worldlezgins/ Дуьняда авай Лезгияр] * [http://www.zilezgi.narod.ru/ Lezgi Informational Entertainment Port] * [http://www.sharvili.com/ Лезгинский этнокультурный портал] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170619193948/http://sharvili.com/ |date=2017-06-19 }} * [http://www.lezgimp3.narod.ru/ Lezgi mp3] * [http://www.ulub.info Lezgi National Electronic Library - Ulub.info] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161006114509/http://ulub.info/ |date=2016-10-06 }} * [http://www.travel-images.com/az-lezgin.html The Lezgin people on Azerb.com] * [https://www.youtube.com/watch?v=NxsThB5_Ep4 “Suvar“ ləzgi ansamblının konserti keçirilib] == Həmçinin bax == {{Azərbaycanda yaşayan xalqlar}} {{Qafqaz xalqları}} {{etnos-qaralama}} [[Kateqoriya:Ləzgilər| ]] [[Kateqoriya:Azsaylı xalqlar]] [[Kateqoriya:Rusiyada yaşayan etnik qruplar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]] npdv6di00djkxijvl6lynme6ac2kyb4 6557611 6557610 2022-08-01T07:58:24Z Mamedov.r.h 253166 /* Ləzgi idmançılar */ wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = etnik qrup |digər mövzu = Digər mənalar |digər mövzu səhifəsi = Ləzgi (dəqiqləşdirmə) }} {{Xalq |adı = Ləzgilər<br>{{dil-lez|Лезгияр, Лекьер<ref>Языки и общества/Энциклопедия. — ИЯ РАН, Москва, 2006. — С.253</ref>}} |şəkil =[[Fayl:Hacı Davud Müşkürlü.jpg|200px]] |şəklin izahı =[[Hacı Davud Müşkürlü|Hacı Davud]] |ümumi sayı = 886 600<ref>https://www.peoplegroups.org/explore/GroupDetails.aspx?peid=24076#topmenu%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9</ref> |ərazi1 = {{RUS}} |sayı1 = 500 000 |ref1 = (2019)<ref> [https://joshuaproject.net/people_groups/13049/RS National composition of population of Russi is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi2 = {{AZE}} |sayı2 = 178 000 |ref2 = (2022)<ref>[https://www.peoplegroups.org/explore/GroupDetails.aspx?peid=24076#topmenu%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9 PEOPLE NAME: LEZGHI OF AZERBAIJAN]</ref> |ərazi3 = {{TKM}} |sayı3 = 19 000 |ref3 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/TX National composition of population of Turkmenistan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi6 = {{UZB}} |sayı6 = 4 000 |ref6 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/UZ The national composition of the population of Uzbekistan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi5 = {{UKR}} |sayı5 = 3 900 |ref5 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/UP The national composition of the population of Ukraine is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi4 = {{KAZ}} |sayı4 = 3 500 |ref4 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/KZ The national composition of the population of Kazakhstan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi7 = {{TUR}} |sayı7 = 3 300 |ref7 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/TU The national composition of the population of Turkey was estimated Joshuaproject]</ref> |ərazi8 = {{KGZ}} |sayı8 = 2 600 |ref8 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/KG National composition of population of Kyrgyzstan is estimated to Joshuaproject]</ref> |ərazi9 = {{GEO}} |sayı9 = 2 500 |ref9 = (2019)<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/13049/GG National composition of population of Georgia is estimated to Joshuaproject]</ref> |dili = [[Ləzgi dili]] |dini = [[İslam]] ([[Sünnə]]) |qohum xalqlar = [[Nax-Dağıstan dilləri|Çeçen-Dağıstan xalqları]] |qeyd = |daxildir=[[Ləzgi dilləri|Ləzgi xalqlar]]|mənşəyi=[[Qafqaz albanları|Qafqaz Albanları]]}} '''Ləzgilər''' ({{dil-lez|лезгияр, лекьер}}) — əsasən [[Azərbaycan]]ın şimal-şərqini əhatə edən və [[Dağıstan]]ın cənub-şərqində yaşayan [[Qafqaz dilləri|Qafqaz]] xalqlardan biri. Ləzgilərin çoxu [[islam dini]]nin [[sünni]] məzhəbinə etiqad edir. [[Antropologiya|Antropoloji]] cəhətdən [[Avropoid|Qafqaz]] irqinə aiddirlər. [[Ləzgi dili]]ndə danışırlar. == Mədəniyyət == Ləzgilərin mədəniyyəti İslam, Ləzgival (mənəvi əxlaq qaydaları), yah-namus (şərəf), sihillər (soylar) və ləzgi dilinin istifadəsinə əsaslanır. Ləzgilərin mədəniyyəti, digər [[Dağıstan xalqları]]nda olduğu kimi ''suvarar'' (adətlər) və İslamdan ibarətdi, ən önəmli bayramları Ramazan və Qurban bayramlarıdır. === Ləzgival === Ləzgilərin namus, şərəf, qeyrət, əxlaq və ədəb anlayışlarına Ləzgival deyilir. Ləzgival heç kim tərəfindən yazılmamış, ləzgilərin arasında öz-özünə formalaşmış yüksək əxlaq və davranış qaydalarıdır. Uşaqlıqdan bəri cəmiyyətin hər bir üzvünün həyatının bütün sahələrini əhatə edər. Ləzgival, valideynlər və ləzgi cəmiyyəti tərəfindən nəsildən nəsilə ötürülən əxlaq, şərəf və davranış qaydaların bütünüdür. Bu, əxlaqi və etik davranışlar cəmiyyətdə ləzgi qadının namus və şərəfini qorumağa yönəlikdir.<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.alamjurnal.com/2862-lezеди народа как свод этических правил лезгин.gival/|title=Лезгивал|author=Халилрин Шамил|website=АЛАМ|date=2020-04-20|access-date=2021-06-13}}</ref><ref>{{kitab3|link=https://books.google.ru/books?id=HaQiAQAAIAAJ&pg=PT132&q=Буба+Икринский|müəllif=В. А. Тишков|başlıq=Российский Кавказ: книга для политиков|nəşriyyat=Росинформагротех|il=2007|səhifə=138}}</ref><ref>{{kitab3|başlıq=Вестник Евразии|link=https://books.google.ru/books?id=E6ojAQAAIAAJ&q=Буба+Икринский|nəşriyyat=Ди-Дик|il=2000|seriya=8—11|səhifə=36}}</ref> === Din === [[Fayl:Akhty Lezgins.jpg|thumb|Qazi Muhamməd Ştulvi və [[Müridizm|müridləri]]. XIX əsr.]] Ləzgilər [[İslam]]ın dinin [[Sünnilər|Sünni]] qolunun [[Şafi məzhəbi|İmam Şafi məzhəbinə]] aiddirlər<ref>{{cite web|url=http://www.isras.ru/files/File/Publication/Monografii/Glava_6_1.pdf|title=РАЗДЕЛ II. РОССИЙСКИЙ ОПЫТ. СОВРЕМЕННЫЕ РЕАЛИИ|publisher=www.isras.ru|author=П.И. Пучков|archiveurl=https://www.webcitation.org/65BNPuB7v?url=http://www.isras.ru/files/File/Publication/Monografii/Glava_6_1.pdf|archivedate=2012-02-03|accessdate=2011-12-10|deadlink=no}} {{oq|ru|Умеренный шафиитский мазхаб преобладает среди дагестанских народов (кроме ногайцев), его придерживаются чеченцы, большинство ингушей, большая часть живущих в России курдов (потомки выходцев из Армении и некоторое число потомков выходцев из Туркмении), небольшая группа обосновавшихся в России талышей.}}</ref>. [[XIX əsr|XIX]] əsirdə ləzgilərin şeyxi [[Məhəmməd Yaraqski|Muhamməd Kuravi]] [[Çar Rusiyası]] ilə mübarizə üçün ləzgilərin arasında [[Müridizm]] hərəkətını başladır, daha sonra bu hərəkata digər [[Nax-Dağıstan dilləri|Dağıstan xalqlarıda]] qoşulur, şeyxin tələbələrin arasında ən tanınmışı [[Şeyx Şamil|Imam Şamildir]].<ref>Алкадари. «Асари-Дагестан». Цитата: ''«Один ученый-ширванец по имени Хас-Магомед-эфенди, выучившись наукам сначала у него, вернулся к себе, отправился в Ширване в селение под названием Кюрдамир к шейху Исмаил-эфенди, бывшему муршидом тариката накшбенди, выучился у него тарикату и был посвящен, а потом вторично прибыл в то селение (в Юхари-Яраг), но на этот раз он стал там муршидом тари¬ката и стал ему обучать народ. Даже бывшего своего учителя явных наук, упомянутого Магомед-эфенди он обучил тарикату и дал ему инвеституру на наставничество».''</ref> [[Qafqaz müharibəsi]]ndən sonra [[Çar Rusiyası]] müridizmə qadağan qoyur, lakin Qafqaz-Rus anlaşmasına əsasən məscidlər fəaliyyətini davam edə bilirlər.<ref>http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XIX/1840-1860/Orlov_Davydov/brief_samil_02_09_1859.htm</ref> 27 aprel 1930-ci ildə ləzgilər Qazi Muhamməd Ştulvi başçılığı altında Çar Rusiyasına yenidən üsyan eliyirlər.<ref>Данные сводки Курахского РК ВКБ(б) в Дагобком партии</ref> Lakin 1930-ci ilin noyabrın 29 bütün üsyancılar edam edilir, məscidlər bağlanır, Quran oxumaq qadağan edilir, dini xadimlər və ailələri isə sürgün edilir.<ref>[http://www.opendag.ru/article.php?id=14&nid=52 Х. Махмудов. «Дело» шейха Штульского]{{Dead link|date=June 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Beləliklə İslamın təsiri ləzgilərin arasında xeyli azaldılır. Lakin 10 il sonra 1940-ci ildə ləzgilər yenidən sürgün edilir, artıq [[İosif Stalin|Stalin]] tərəfindən [[Mərkəzi Asiya]]ya. İslamın təbliğinə və Qazi Muhamməd Xuluxvi, Kiri Buba, Qazı Muhamməd Ştulvi kimi Çar Rusiyasına qarşı mübarizə aparmış xalq qəhrəmanların adlarının çəkilməsinə belə tamamilə qadağan qoyulur. === Dil === Ləzgi dili [[Qafqaz dilləri]] ailəsinin [[Nax-Dağıstan dilləri|Çeçen-Dağıstan dilləri]] qolunun [[Ləzgi dilləri]] yarımqrupuna daxildir.<ref>{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/big/069/305_bolshaya-sovetskaya.htm|title=Лезгинский язык|publisher=БСЭ|accessdate=2011-12-07|deadlink=no}}</ref> 1928-ci ilə kimi Ləzgi dili üçün [[Ərəb əlifbası|ərəb qrafikalı əlifbadan]] istifadə olunub, 1928–1938-ci illərdə [[Latın qrafikası|latın qrafikalı əlifbadan]], 1938-ci ildən başlayaraq isə [[Kiril qrafikası|kiril əlifbasından]] istifadə edilir.<ref>[http://www.eki.ee/knab/lat/kbllez.pdf Лезгинский алфавит и его романизация]</ref> Dünyada Ləzgi dilində 776 min nəfər danışır.<ref>Суммарно согласно данным Ethnologue по Азербайджану и данным российской переписи. Отдельно эти числа отражены в преамбуле статьи (364000 и 402173)</ref> Son illərdə yeni nəsil arasında Ləzgicə bilənlərin sayı azaldıqdan [[UNESCO]] Ləzgi dilinin yox olma təhlükəsinin olduğundan xəbərdar etdi.<ref>http://www.unesco.org/languages-atlas/en/atlasmap/language-id-1072.html</ref> == Məskunlaşma == {{Həmçinin bax|Azərbaycan ləzgiləri}} === Azərbaycanda === {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Rayon ! colspan="2" | 1939-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly39.html Население Исмаиллинского района по переписи 1939-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref><ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=718 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Исмаиллинский] // ''Источник: РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, Д.Д. 966-1001 ("Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам"), Д.Д. 256-427 (табл. 26 "Национальный состав населения районов, районных центров, городов и крупных сельских населенных пунктов")'' — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1959-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly59.html Население Исмаиллинского района по переписи 1959-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1970-ci il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly70.html Население Исмаиллинского района по переписи 1970-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1979-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/ismailly79.html Население Исмаиллинского района по переписи 1979-го года] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 1999-cu il<ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe]: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic1999.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> ! colspan="2" | 2009-cu il<ref name="Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census">[http://pop-stat.mashke.org Population statistics of Eastern Europe]: [http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census] — yoxlanılıb: 21.04.2018</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % ! Əhali ! % |- | style="text-align:left;"| Azərbaycan üzrə | 111 666 | 3.60% | 98 211 | 2.66% | 137 250 | 2.68% | 158 057 | 2.62% | 178 021 | 2.24% | 180 312 | 2.02% |- | style="text-align:left;"| '''Qusar''' | 47 415 | 88.9% | 37 585 | 86.6% | 55 164 | 87.7% | 59 325 | 87.9% | 73 278 | 90.7% | 79 600 | 90.6% |- | style="text-align:left;"| '''Bakı''' | 7 142 | 1.2% | 6 913 | 1.1% | 12 462 | 1.5% | 16 096 | 1.6% | 26 145 | 1.5% | 24 868 | 1.2% |- | style="text-align:left;"|'''Xaçmaz''' | 8 489 | 15.8% | ... | ... | 1 | 0.0% | ... | ... | | 0% | 24 688 | 0% |- | style="text-align:left;"|'''Qəbələ''' |2 401 | 7.4% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | | 0.% | 16 020 | 0.25% |- | style="text-align:left;"| '''Quba''' | | 7.3% | ... | ... | | 0% | ... | ... | | 0.0% | 8 952 | 0.01% |- | style="text-align:left;"| '''İsmayıllı''' | | 6.0% | ... | ... | | 0% | | 0.0% | | 0.0% | 8 079 | 0.0% |- | style="text-align:left;"| '''Oğuz''' | 300 | 9.8% | | 0.11% | | 0% | | 0% | | 0.0% | 4 731 | 0.0% |- | style="text-align:left;" |'''Göyçay''' | 6 683 | 3.8% | 4 038 | % | 3 308 | % | | 0% | | 0.0% | 396 | 0.% |} [[Azərbaycan]]da ləzgilər respublikanın 20-dən çox rayonunda, həmçinin [[Bakı]], [[Sumqayıt]], [[Gəncə]], [[Mingəçevir]], [[Göyçay]] və başqa şəhərlərində yaşayırlar. [[Quba rayonu|Quba]], [[Qusar rayonu|Qusar]], [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]], [[İsmayıllı rayonu|İsmayıllı]], [[Qəbələ rayonu|Qəbələ]], [[Şəki rayonu|Şəki]], [[Qax rayonu|Qax]] və [[Oğuz rayonu|Oğuz]] ləzgilərin yığcam yaşadıqları rayonlardır<ref name="samurpress.net">http://www.samurpress.net/story.php?sid=823</ref>. Ləzgilər Azərbaycan əhalisinin 2,0%-ni təşkil edir (2009).<ref>[http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/ Azərbaycanın əhalisi] — Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi</ref> 30-cu illərdə məktəblərdə ana dilinin keçilməsinə baxmayaraq, 1936-cı ildən ləzgi dilində dərslərin keçilməsi ləğv edilmişdir. Bu, ləzgilərin assimilyasiya prosesini gücləndirmiş, xalqı yoxa çıxmaq təhlükəsi qarşısında qoymuşdur<ref name="samurpress.net"/>. [[1993]]-cü ildən başlayaraq Azərbaycanda [[ləzgi dili]]ndə dərsliklər çap edilir. Hazırda 94 məktəbdə (891 sinif) ləzgi dilində dərslər keçirilir. Həmin məktəblərdə 15 000-ə yaxın şagird təhsil alır. Ləzgilərin sıx yaşadığı [[Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu]]nun sənayesinin əsasını yüngül və yeyinti sənayesi təşkil edir. Başlıca olaraq meyvə-tərəvəz, şərab və süd məhsulları emal edilir. Rayonun kənd yerlərində xalçaçılıq ənənəvi sənətkarlıq növü kimi inkişaf etməkdədir. Qafqazın qədim xalqlarından olan ləzgilər bu bölgənin iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayırlar. ===Dağıstanda === Ləzgilər [[Dağıstan]] əhalisinin 13,3 %-ni təşkil edir.<ref>[https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года]</ref><ref name="ЭтноЯз.2010">[https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/results2.html Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам.]: [https://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Materials/doklad2.rar см.]</ref> == Tanınmış şəxsiyyətlər == *[[Hacı Davud Müşkürlü|Hacı Davud Müşkürvi]] (1680 - 1735) — Qafqaz tarixin ən görkəmli və böyük şəxsiyyətlərindən biri, ləzgilərin milli və dini istiqlal hərəkatına başçılıq etmiş Şimal Qafqazın birinci imamı. *[[Kiri Buba]] — Ləzgilərin xalq qəhrəmanı, XIX əsrin 70ci illərdə Azərbaycanda və Dağıstanda "Qaçaq Hərəkatı"nın fəal iştirakçısı. ==== Ləzgi əsilli Azərbaycan Milli Qəhrəmanları və Şəhidləri ==== *[[Çingiz Qurbanov]]- Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı *[[Samir Kaçayev]]- Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, heykəltəraş. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. *[[Əmiraslan Xeyirbəyov]]- Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. * [[Ümüd Xəncəlov]] — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]]nin şəhidi. * Etibar Şirinov (şəhid) - İkinci Qarabağ Vətən Müharibəsi şəhidi === Ləzgi idmançılar === *[[Nazim Hüseynov (cüdoçu)|Nazim Hüseynov]] - Cüdo üzrə Olimpiya çempionu *[[Vitali Rəhimov|Vahid Rəhimov]] - yunan - roma güləşçisi. *[[Albert Səlimov|Əliəshab Səlimov]] - boks üzrə Avropa və Dünya çempionu. *[[Narvik Sırxayev]] - futbolçu. *[[Rahid Əmirquliyev]] — futbolçu. *[[Rasim Ramaldanov]] - futbolçu. *[[Rüfət Dadaşov]] — futbolçu. *[[Renat Dadaşov]] - "Ayntraxt Frankfurt FK"-nun futbolçusu. *[[Rasim Tahirbəyov]] - "Anji"nin futbolçusu. *[[Sərdar Sərdarov]] - "Anji"nin futbolçusu. *[[Mirzə Həsən Əlqədari]]- tarixçı-alim,şair *[[Radik İsayev|Əbdürrəhim İsayev]]-taekvondoçu, * Ələkbər Məmmədov Əmir oğlu- SSRİ əməkdar idman ustası, futbolçu * Radik İsayev- Taekwondoçu 2016 Rio Olimpiya çempionu *[[Zaur Hacıbabayev]]- Qaydasız döyüş (MMA) üzrə Avropa, Asiya, Avrasiya və Dünya çempionu === Ləzgi şairlər === *[[Mirzə Həsən Əlqədari]]- tarixçı-alim,şair *[[Süleyman Stalski]]-şair *[[Yetim Emin|Muhəmməd Əmin]]-şair *[[Sədaqət Kərimova]]- şairə == Ləzgilərin soyqırımı == [[Digah (Quba)|Ləzgi Digah]] kəndində baş verən [[Qanlı dərə]] soyqırımında ayrı-ayrı mənbələrə və şahidlərin dediklərinə əsaslansaq, qırğın zamanı 12 minədək ləzgi eləcə də 4 mindən çox azərbaycanlı və tat əhalisi qətlə yetirilmişdir. {{Mənbəsiz}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.facebook.com/worldlezgins/ Дуьняда авай Лезгияр] * [http://www.zilezgi.narod.ru/ Lezgi Informational Entertainment Port] * [http://www.sharvili.com/ Лезгинский этнокультурный портал] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170619193948/http://sharvili.com/ |date=2017-06-19 }} * [http://www.lezgimp3.narod.ru/ Lezgi mp3] * [http://www.ulub.info Lezgi National Electronic Library - Ulub.info] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161006114509/http://ulub.info/ |date=2016-10-06 }} * [http://www.travel-images.com/az-lezgin.html The Lezgin people on Azerb.com] * [https://www.youtube.com/watch?v=NxsThB5_Ep4 “Suvar“ ləzgi ansamblının konserti keçirilib] == Həmçinin bax == {{Azərbaycanda yaşayan xalqlar}} {{Qafqaz xalqları}} {{etnos-qaralama}} [[Kateqoriya:Ləzgilər| ]] [[Kateqoriya:Azsaylı xalqlar]] [[Kateqoriya:Rusiyada yaşayan etnik qruplar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]] jqrixxr860e99v5spu141kpsbbcifdx 0 52740 6557441 6515293 2022-08-01T05:59:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{yeniləmə}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]]nin [[Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları|II]] və [[Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları|III çağırış]] deputatı |bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 2000 |dövr son = 2010 |sələfi = ''Vəzifə təsis edilib.'' |xələfi = [[Rasim Musabəyov]] |həyat yoldaşı = Fatma Həsənli |uşağı = 4 övlad |atası = Poladxan Həsənov |titul_2 = Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ümumi məsələlər üzrə müşaviri |bayraq_2 = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = [[aprel]] [[1993]] |dövr son_2 = [[28 iyun]] [[1993]] |mükafatları = + }} '''Cəmil Həsənli''' (tam adı:''Cəmil Poladxan oğlu Həsənli''; {{DVTY}}) — [[azərbaycanlı]]<ref name="milliyet">{{cite news |title=Azərbaycanlı alim Fransadakı erməni lobbisinin tanınmış nümayəndəsinə layiqli cavab vermişdir |author=Əsgər Əliyev |url=http://xalqqazeti.com/az/news/social/913 |publisher=[[Xalq qəzeti|xalqqazeti.com]] |date=2010-04-25 |accessdate=2017-03-06 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170308111942/http://xalqqazeti.com/az/news/social/913 |archivedate=2017-03-08 |url-status=dead }}</ref> [[tarixçi]]; [[alim]]; [[ictimai-siyasi xadim]]; [[tarix elmləri doktoru]] (1992) — [[professor]] (1993)<ref name="universitet">{{cite web|url=http://history.bsu.edu.az/az/content/hsnli_cmil_poladxan_olu_580 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120831005544/http://history.bsu.edu.az/az/content/hsnli_cmil_poladxan_olu_580 |archivedate=2017-06-29 |title=Həsənli Cəmil Poladxan oğlu |author= |date=2009-11-26 |publisher=[[BDU|history.bsu.az]] |accessdate=2014-01-28 |language=az}}</ref><ref name="rəsmi saytında haqqında" />; [[Azərbaycan Ziyalılar Forumu]]nun həmtəsisçisi (2009)<ref name="rəsmi saytında haqqında" />; [[Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası|Milli Şuranın]] qurucu üzvlərindən biri (2013)<ref name="mşüzv" />; [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimlərinin siyahısı|Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi]] (2009)<ref name="list4">{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/18551 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629061922/http://e-qanun.az/framework/18551 |archivedate=2017-06-29 |title="Bakı Dövlət Universitetinin əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 oktyabr 2009-cu il tarixli, 538 nömrəli Sərəncamı |author=[[İlham Əliyev]] |date=2009-10-30 |publisher=[[e-qanun.az]] |accessdate=2017-06-29 |language=az }}</ref>; [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi kafedrası üzrə [[professor]]u (1993–2013)<ref name="universitet" />; [[Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi]]nin [[Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatlarının siyahısı (II çağırış)|II]]<ref name="IIç" /> və [[Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatlarının siyahısı (III çağırış)|III çağırış]]<ref name="IIIç" /> deputatı. [[Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası|Milli Şuranın]] sədri<ref name="sədr">{{cite news |title=Cəmil Həsənli Milli Şuranın sədri oldu FOTO/VİDEO |author=[[Aytən Məmmədova]] |url=http://www.azadliq.info/siyast/38595-milli-urann-sessiyas-balad-foto.html |publisher=azadliq.info |date=2013-12-03 |accessdate=2017-06-22 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325092506/http://www.azadliq.info/38595.html |archivedate=2017-06-22 }}</ref> və lideri.<ref name="lider" /> == Həyatı == Cəmil Poladxan oğlu Həsənov 15 yanvar 1952-ci ildə [[Biləsuvar rayonu]]nun [[Ağalıkənd]] kəndində anadan olmuşdur.<ref name="universitet"/><ref name="rəsmi saytında haqqında" /><ref name="mhaq" /> 1960–1970-ci illərdə [[Cəlilabad rayonu]]nun [[Alar]] kənd orta məktəbində təhsil almışdır.<ref name="universitet"/><ref name="rəsmi saytında haqqında" /><ref name="mhaq" /> 1970-ci ildə [[Bakı Dövlət Universiteti|S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin]] [[BDU Tarix fakültəsi|Tarix fakültəsinə]] daxil olmuş və 1975-ci ildə həmin fakültəni bitirmişdir<ref name="universitet"/><ref name="rəsmi saytında haqqında" /><ref name="mhaq" />. 1977-ci ilin payızında [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin [[Avropa]] və [[Amerika]] ölkələrinin yeni və müasir tarixi kafedrası üzrə əyani aspiranturaya daxil olmuş və 1980-ci ildə buranı bitirmişdir<ref name="universitet"/><ref name="rəsmi saytında haqqında" />. 1983–1984-cü illərdə [[Moskva Dövlət Universiteti]]ndə ixtisaslaşma kursu keçmişdir<ref name="rəsmi saytında haqqında" />. 1984-cü ildə [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin ixtisaslaşdırılmış müdafiə şurasında "SSRİ-Amerika münasibətləri" mövzusunda namizədlik müdafiə edib tarix elmləri namizədi dərəcəsini almışdır. 1990-cı ildə Xalq təhsili üzrə SSRİ Dövlət Komitəsinin qərarı ilə dosent elmi adına layiq görülmüşdür. 1992-ci ildə "Azərbaycan Respublikası beynəlxalq münasibətlər sistemində, 1918–1920" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edib, tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdır.<ref name="mhaq" /> 1993-cü ildə [[Azərbaycan Respublikası Ali Attestasiya Komissiyası]]nın qərarı ilə "Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi" kafedrası üzrə professor vəzifəsini tutmuşdur<ref name="universitet"/>. 1994-cü ildən [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin professorudur. 1998-ci ildə Cənubi İllinoys Universitetində yay məktəbində, 2011-ci ildə Vudro Vilson mərkəzində (Vaşinqton DC.), 2013-cü ildə Humbolt Universitetində tədqiqat proqramlarında iştirak etmişdir<ref name="rəsmi saytında haqqında">{{cite web|url=http://www.camilhasanli.com/page/aboutus |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161103111737/http://www.camilhasanli.com/page/aboutus |archivedate=2016-11-03 |title=Bioqrafik məlumat |author= |date=2013-09-00 |work= |publisher=camilhasanli.com |accessdate=2014-01-28 |language=az}} </ref>. == Fəaliyyəti == === Elmi fəaliyyəti === 1975-ci ildə ali məktəbi bitirib, [[Cəlilabad]] rayonunun [[Təzəkənd (Cəlilabad)|Təzəkənd]] orta məktəbində tarix müəllimi işləmişdir<ref name="universitet"/><ref name="rəsmi saytında haqqında" />. 1976–1977-ci illərdə V.İ.Lenin mərkəzi müzeyinin Bakı filialında mühazirəçi vəzifəsində çalışmışdır<ref name="universitet"/>. 1980-ci ildən başlayaraq [[ADU]]-da tarix təlimatçısı (1980–1985), köməkçi professor (1985–1992) və "Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi" kafedrasının müdiri (1992–1994) işləmişdir.<ref name="universitet"/> 2011-ci ildə könüllü olaraq işdən çıxmışdır.<ref>{{cite web |url=http://www.mediaforum.az/az/2013/12/02/Universitetdən-Cəmil-Həsənli-açıqlaması-043758677c00.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131205052858/http://www.mediaforum.az/az/2013/12/02/Universitetd%C9%99n-C%C9%99mil-H%C9%99s%C9%99nli-a%C3%A7%C4%B1qlamas%C4%B1-043758677c00.html |archivedate=2013-12-05 |title=Universitetdən Cəmil Həsənli açıqlaması |author= |date=2013-12-02 |publisher=mediaforum.az |accessdate=2017-06-24 |language=az |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.mediaforum.az/az/2013/12/02/C%C9%99mil-H%C9%99s%C9%99nli-Bak%C4%B1-D%C3%B6vl%C9%99t-Universitetind%C9%99n-%C3%A7%C4%B1xar%C4%B1l%C4%B1b-014633386c00.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131205171811/http://www.mediaforum.az/az/2013/12/02/C%C9%99mil-H%C9%99s%C9%99nli-Bak%C4%B1-D%C3%B6vl%C9%99t-Universitetind%C9%99n-%C3%A7%C4%B1xar%C4%B1l%C4%B1b-014633386c00.html |archivedate=2013-12-05 |title=Cəmil Həsənli Bakı Dövlət Universitetindən çıxarılıb |author= |date=2013-12-02 |publisher=[[mediaforum.az]] |accessdate=2017-06-24 |language=az |url-status=dead }}</ref> 2007-ci ildə [[AMEA]]-nın tarix üzrə müxbir üzvülüyünə namizəd olmuş lakin kifayət qədər səs toplaya bilmədiyinə görə seçilməmişdir. === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Cəmil Həsənli 1988–1991-ci illər Milli Azadlıq Hərakatının iştirakçılarından biri olmuş və 1989-cu ildə yaradılmış [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi]]nin də üzvü olmuşdur. [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi|AXC-nin]] [[BDU]] təşkilatında təmsil olunmuşdur. 1994–2005-ci illərdə [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası]] sədrinin humanitar məsələlər üzrə müavini olmuşdur. 2005-ci ildə [[AXCP]] üzvlüyündən çıxmışdır. Cəmil Həsənli 1993-cü ilin aprel-iyun ayları arasında Azərbaycan Respublikasının 2-ci Prezidenti [[Əbülfəz Elçibəy]]in siyasi məsələlər üzrə müşaviri kimi fəaliyyət göstərmişdir.<ref name="universitet" /> 2005–2013-cü illərdə [[Fərhad Əliyev]]in Hüquqlarını Müdafiə Komitəsinin sədri olmuşdur.<ref>{{cite web |url=http://www.azadliq.info/xeberler-menu/311-son-xbrlr/14047-frhad-liyevin-ii-dolaa-dueueb.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629114310/https://www.azadliq.info/14047.html |archivedate=2017-06-29 |title=Fərhad Əliyevin işi dolaşığa düşüb |author=Aytən Məmmədova |date=2012-04-01 |work= |publisher=azadliq.info |accessdate=2014-01-28 |language=az |url-status=live }}</ref> 2009-cu ildə təsis edilmiş [[Azərbaycan Ziyalılar Forumu]]nun həmtəsisçilərindən biri olmuşdur.<ref name="rəsmi saytında haqqında" /> 2013-cü ildə [[Azərbaycan Respublikası Prezident seçkiləri (2013)|Azərbaycan Respublikası Prezident seçkiləri]] ərəfəsində yaradılan [[Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası]]nın qurucu üzvü olmuşdur.Bu dövrdə Milli Şuraya daxil olan partiya və təşkilatlarla yanaşı MŞ dan ayrı fəaliyyət göstərən islami-dini yönümlü Rifah Vətəndaş Hərəkatı da Cəmil Həsənlini dəstəkləmişdir.<ref name="mşüzv">{{cite web |url=http://www.azadliq.info/syast/327-siyaset2/31645-milli-ura-uezvlrinin-siyahs.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629060721/https://www.azadliq.info/31645.html |archivedate=2017-06-29 |title=Milli Şura üzvlərinin siyahısı |author= |date=2013-06-07 |publisher=[[Azadlıq (qəzet)|azadliq.info]] |accessdate=2017-06-24 |language=az }}</ref> [[Azərbaycan Respublikası Prezident seçkiləri (2013)|Seçkilərdən]] sonra isə [[Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası|Milli Şuranın]] liderinə çevrilmişdir.<ref name="lider">{{cite web |url=http://www.azadliq.org/audio/Audio/1020752.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310211811/http://www.azadliq.org/audio/26382613.html |archivedate=2016-03-10 |title=İşdən sonra-Milli Şuranın lideri Cəmil Həsənli ilə söhbət |author=[[Xədicə İsmayılova]] |date=2013-10-28 |publisher=[[Azadlıq Radiosu|azadliq.org]] |accessdate=2017-06-24 |language=az }}</ref> 3 dekabr 2013-cü ildə sözügedən qurumun sədri seçilib<ref name="sədr" />. ==== Parlamentdə ==== 5 noyabr 2000-ci ildə<ref name="IIç">{{cite web |url=http://www.meclis.gov.az/?/az/content/58 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629062653/http://www.meclis.gov.az/?%2Faz%2Fcontent%2F58 |archivedate=2017-06-29 |title=İkinci çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatları haqqında seçildikləri tarixə olan qısa MƏLUMATLAR |author= |date= |publisher=[[Milli Məclis|meclis.gov.az]] |accessdate=2017-06-24 |language=az |url-status=live }}</ref> [[proporsional seçki sistemi]] və 6 noyabr 2005-ci ildə [[majoritar seçki sistemi]] əsasında [[18 saylı Nərimanov-Nizami seçki dairəsi]]ndən<ref name="IIIç">{{cite web |url=http://meclis.gov.az/?/az/content/85 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622120137/http://meclis.gov.az/?%2Faz%2Fcontent%2F85 |archivedate=2017-06-22 |title=Üçüncü çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatları haqqında seçildikləri tarixə olan qısa MƏLUMATLAR |author= |date= |publisher=meclis.gov.az |accessdate=2017-06-24 |language=az |url-status=live }}</ref> [[Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi]]nə deputat seçilmişdir. Bir sıra qanunvericilik aktlarının hazırlanmasında yaxından iştirak etmişdir.<ref>{{cite news |title=State budget has to be revised- Jamil Hasanli |author= |url=http://en.trend.az/news/politics/852479.html |publisher=[[trend.az]] |date=2006-04-06 |accessdate=2017-06-22 |language={{en}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150611075508/https://en.trend.az/azerbaijan/politics/852479.html |archivedate=2015-06-11 |url-status=dead }}</ref> ===== II çağırış ===== {{main|Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2000)}} Cəmil Həsənli [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]]nə [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2000)|II çağırış]] seçkilərində [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nı təmsil etmiş və bu seçkidə ''Həsənov'' soyadı ilə iştirak etmişdir. 5 noyabr 2000-ci ildə keçirilmiş seçkidə [[proporsional seçki sistemi]] əsasında iştirak edərək [[18 saylı Nərimanov-Nizami seçki dairəsi]]ndən deputatlığa namizəd olmuş və deputat seçilmişdir.<ref name="IIç"/> [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2000)|II çağırış]] dövründə Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri daimi komissiyasının<ref>{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/14759 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629115825/http://e-qanun.az/framework/8480 |archivedate=2017-06-29 |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri daimi komissiyası üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı |author=[[Murtuz Ələsgərov]] |date=2000-12-05 |publisher=e-qanun.az |accessdate=2017-06-24 |language=az |url-status=dead }}</ref>, İntizam komissiyasının<ref>{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/14674 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629121811/http://e-qanun.az/framework/14674 |archivedate=2017-06-29 |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi İntizam komissiyasının yenidən təşkil edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı |author=Murtuz Ələsgərov |date=2005-03-01 |publisher=e-qanun.az |accessdate=2017-06-29 |language=az |url-status=dead }}</ref>, [[Azərbaycan]]—[[İsrail]] parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun<ref>{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/14761 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629122049/http://e-qanun.az/framework/14761 |archivedate=2017-06-29 |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı |author=Murtuz Ələsgərov |date=2000-12-05 |publisher=e-qanun.az |accessdate=2017-06-29 |language=az |url-status=dead }}</ref>, Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr daimi komissiyasının<ref>[http://www.e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=14772&doctype=0 ''Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi daimi komissiyalarının tərkibində dəyişikliklər edilməsi haqqında''. '''e-qanun.az''']{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{az}} {{dead link}}</ref> üzvü olmuşdur. ===== III çağırış ===== {{main|Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2005)}} [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]]nə [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2005)|III çağırış]] seçkilərində [[Azadlıq Siyasi Partiyalar Bloku|Azadlıq Blokunu]] təmsil etmiş və bu seçkidə ''Həsənli'' soyadı ilə iştirak etmişdir. Seçkidə [[majoritar seçki sistemi]] əsasında iştirak edərək [[18 saylı Nərimanov-Nizami seçki dairəsi]]ndən deputatlığa namizəd olmuş və 6 noyabr 2005-ci ildə keçirilmiş seçkilərdə deputat seçilmişdir.<ref name="IIIç"/> [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2005)|III çağırış]] dövründə Elm və təhsil məsələləri daimi komissiyasının<ref>{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/14707 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629151851/http://e-qanun.az/framework/14707 |archivedate=2017-06-29 |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin daimi komissiyalarının tərkibində dəyişikliklər haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı |author=[[Oqtay Əsədov]] |date=2006-03-01 |publisher=e-qanun.az |accessdate=2017-06-29 |language=az |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi komitələrinin tərkibi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı |author=Oqtay Əsədov |url=http://e-qanun.az/framework/17138 |publisher=e-qanun.az |date=2009-04-14 |accessdate=2017-06-29 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629152110/http://e-qanun.az/framework/17138 |archivedate=2017-06-29 |url-status=dead }}</ref>, [[Azərbaycan]]-[[Belçika]], [[Azərbaycan]]-[[Qazaxıstan]], [[Azərbaycan]]-[[Meksika]], [[Azərbaycan]]-[[Rumıniya]] parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının<ref>{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/14708 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629152327/http://e-qanun.az/framework/14708 |archivedate=2017-06-29 |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının tərkibində dəyişikliklər haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı |author=Oqtay Əsədov |date=2006-03-01 |publisher=e-qanun.az |accessdate=2017-06-29 |language=az |url-status=dead }}</ref>, [[MDB]] Parlamentlərarası Assambleyasında [[Azərbaycan]] nümayəndə heyətinin üzvü olmuşdur. ===== IV çağırış ===== {{main|Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2010)}} [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər (2010)|2010-cu il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilərdə]] müstəqil namizəd kimi [[18 saylı Nərimanov-Nizami seçki dairəsi]]ndən namizədliyini irəli sürmüş lakin seçkilərin rəsmi nəticələrinə əsasən 2927 səs toplayaraq 17,5 %-lə II yeri tutaraq deputat seçilə bilməmişdir.<ref>{{cite web |url=http://psephos.adam-carr.net/countries/a/azerbaijan/azerbaijan2010.txt |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170128140448/http://psephos.adam-carr.net/countries/a/azerbaijan/azerbaijan2010.txt |archivedate=2017-01-28 |title=REPUBLIC OF AZERBAIJAN LEGISLATIVE ELECTION OF 7 NOVEMBER 2010 |author=[[ARMSK|Azerbaijan Election Commission]] |date= |publisher=psephos.adam-carr.net |accessdate=2017-06-29 |language={{en}} |url-status=live }}</ref> Cəmil Həsənli 8 noyabr 2010-cu ildə [[Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası|Mərkəzi Seçki Komissiyasına]] yazılı müraciət edərək, seçkilərdə [[18 saylı Nərimanov-Nizami seçki dairəsi]] üzrə, səsvermə günü adı çəkilən seçki dairəsinin bəzi seçki məntəqələrində qanun pozuntularının baş verdiyini, habelə müvafiq dairə seçki komissiyasının sədri tərəfindən həmin dairənin hüdudlarında yerləşən qapalı müəssisələrdə onların seçicilərlə görüşünün keçirilməsini təşkil etməməklə qanunsuz hərəkətsizlik etdiyini bildirib, bununla bağlı müvafiq tədbirlərin görülməsini xahiş etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/20682 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629153154/http://e-qanun.az/framework/20682 |archivedate=2017-06-29 |title=2010-cu il noyabrın 7-də keçirilmiş Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilərdə Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 8 noyabr 2010-cu il tarixli 416 saylı müraciətə baxılması barədə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı |author=ARMSK |date=2010-11-08 |publisher=e-qanun.az |accessdate=2017-06-29 |language=az |url-status=dead }}</ref> Cəmil Həsənli 13 noyabrda [[Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası|Mərkəzi Seçki Komissiyasına]] yeni eyniməzmunlu müraciət etmiş lakin müraciət təmin edilməmişdir.<ref>{{cite web |url=http://e-qanun.az/framework/20882 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629153733/http://e-qanun.az/framework/20882 |archivedate=2017-06-29 |title=2010-cu il noyabrın 7-də keçirilmiş Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilərdə Mərkəzi Seçki Komissiyasına daxil olmuş 13 noyabr 2010-cu il tarixli 518 saylı müraciətə baxılması barədə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarı |author=ARMSK |date=2010-11-21 |publisher=e-qanun.az |accessdate=2017-06-29 |language=az |url-status=dead }}</ref> ==== VII Prezident seçkiləri ==== {{əsas|Azərbaycan Respublikası Prezident seçkiləri (2013)}} Cəmil Həsənli 23 avqust 2013-cü il tarixində [[Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası]]nın [[Azərbaycan Respublikası Prezident seçkiləri (2013)|Azərbaycan Respublikası prezidentliyinə ehtiyat vahid namizədi]] kimi göstərilmişdir.<ref name="vahid">{{cite news |title=Milli Şura seçkilərə Cəmil Həsənli ilə gedir |author= |url=http://www.azadliq.org/content/article/25083648.html |publisher=azadliq.org |date=2013-08-23 |accessdate=2017-06-29 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304203146/http://www.azadliq.org/content/article/25083648.html |archivedate=2016-03-04 |url-status=live }}</ref> Namizədliyi 29 avqust 2013-cü ildə [[Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası|MSK]] tərəfindən təsdiqlənmişdir.<ref>{{cite news |title=Avqustun 29-da Məzahir Pənahovun sədrliyi ilə Mərkəzi Seçki Komissiyasının növbəti iclası keçirilmişdir |author= |url=http://www.msk.gov.az/az/newsmsk/546 |publisher=msk.gov.az |date=2013-08-29 |accessdate=2017-06-22 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629154633/http://www.msk.gov.az/az/newsmsk/546 |archivedate=2017-06-29 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Cəmil Həsənlinin namizədliyi təsdiqləndi |author=Ramin Deko |url=http://www.azadliq.info/asagi-manset/351-asagi-manshet/34743-cmil-hsnlinin-namizdliyi-tsdiqlndi.html |publisher=azadliq.info |date=2013-08-30 |accessdate=2017-06-22 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325065024/http://www.azadliq.info/34743.html |archivedate=2016-03-25 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Cəmil Həsənlinin namizədliyi təsdiqləndi |author=Etibar Seyidağa |url=http://musavat.com/news/siyas%C9%99t/C%C9%99mil-H%C9%99s%C9%99nlinin-namiz%C9%99dliyi-t%C9%99sdiql%C9%99ndi_162528.html |publisher=[[Yeni Müsavat qəzeti|musavat.com]] |date=2013-08-30 |accessdate=2017-06-22 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130902211222/http://musavat.com/news/siyas%C9%99t/C%C9%99mil-H%C9%99s%C9%99nlinin-namiz%C9%99dliyi-t%C9%99sdiql%C9%99ndi_162528.html |archivedate=2013-09-02 |url-status=live }}</ref> 9 oktyabr 2013-cü ildə baş tutmuş [[Azərbaycan Respublikası Prezident seçkiləri (2013)|seçkilərin]] rəsmi nəticələrinə görə 204635 səs toplayaraq, 5,53 %-lə II yeri tutmuşdur.<ref>{{cite web |url=https://www.infocenter.gov.az/e-services/prezident2013.aspx?i=3 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160825220554/https://www.infocenter.gov.az/e-services/prezident2013.aspx?i=3 |archivedate=2016-08-25 |title=Mərkəsi Seçki Komissiyası İnformasiya Mərkəzi |author= |date= |publisher=infocenter.gov.az |accessdate=2017-06-24 |language=az |url-status=live }}</ref> Cəmil Həsənli seçkilərin kütləvi saxtalaşdırıldığını söyləmiş və nəticələri tanımadığını açıqlamışdır.<ref>{{cite news |title=Cəmil Həsənlinin Seçki Qərargahı bəyanat yaydı |author= |url=http://www.azadliq.info/xeberler/358-xeber/36461-milli-ura-byanat-yayd.html |publisher=azadliq.info |date=2013-10-09 |accessdate=2017-06-22 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160401040636/http://www.azadliq.info/36461.html |archivedate=2016-04-01 |url-status=live }}</ref> == Əsərləri == === Tədqiqat sahəsi === [[Fayl:Sumqayıt hadisələri haqqında kitabın yeni nəşrinin təqdimatı (4).jpg|thumb|250px|right|Cəmil Həsənli [[Aslan İsmayılov (hüquqşünas)|Aslan İsmayılov]]un "[[Sumqayıt-SSRİ-nin süqutunun başlanğıcı]]" adlı kitabının yeni nəşrinin təqdimatında ([[28 fevral|28.02.]]2013).]] Cəmil Həsənlinin "Ağ ləkələrin qara kölgəsi" adlı kitabı istər 1918–1920-ci illərin, istərsə də [[Azərbaycan tarixi]]nin 1920–1930-cu illərinin bir sıra problemlərinin öyrənilməsi baxımından yeni söz idi. İstər bu əsər, istərsə də Azərbaycan Respublikasının 1918–1920-ci illərdəki xarici siyasətinin araşdırılması ilə bağlı monoqrafiya bütövlüklə yeni açılmış arxiv sənədləri əsasında yazılmışdı. 1993-cü ildə nəşr olunmuş "Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində, 1918–1920" əsəri bu gün tarixşünaslığımız üçün öz elmi əhəmiyyətini saxlamışdır. Ötən əsrin axırlarından başlayaraq professor C.Həsənli elmi və siyasi baxımdan müstəsna əhəmiyyətə malik olan [[Güney Azərbaycan]] problemləri üzərində işləməkdədir. [[İkinci dünya müharibəsi]] və müharibədən sonrakı illərdə böyük güclərin [[Güney Azərbaycan]]da qarşı-qarşıya gəlməsi 50 il dünyanı səksəkədə saxlayan "[[Soyuq müharibə]]"nin məhz [[Güney Azərbaycan]]dan başlanması barədə müəllifin konsepsiyası təkcə Azərbaycan elmində deyil, dünya tarixşünaslığında yeni hadisə sayıla bilər. Bu mövzu ilə bağlı C.Həsənlinin son illərdə nəşr olunmuş monoqrafiyaları tarix elminin inkişafında böyük hadisə oldu. Müəllifin [[Güney Azərbaycan]]dakı hadisələri, xüsusilə "21 Azər" hərəkatını "Soyuq müharibə" fonunda təqdim etməsi ona olan beynəlxalq marağı müstəsna dərəcədə artırdı. Bu marağın nəticəsi olaraq prof. C.Həsənlinin [[Güney Azərbaycan]]la bağlı elmi monoqrafiyası 2005-ci ildə [[İstanbul]]da türkcə, 2006-cı ildə [[ABŞ]]-ın [[Harvard Universiteti]]ndə ingiliscə və [[Moskva]]da rusca nəşr olundu. C.Həsənlinin elmimiz üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyan üçüncü araşdırması müharibə və müharibədən sonrakı illərdə Sovet-Türkiyə münasibətləri haqqındadır. Müəllif [[Rusiya]], [[Azərbaycan]], [[Gürcüstan]], [[Ermənistan]] və [[ABŞ]] arxivlərindən topladığı yeni açıqlanan sənədlər əsasında maraqlı, iri həcmli monoqrafiya hazırlamışdır. Professor Həsənlinin dərc olunan "Azərbaycanda milli məsələ: siyasi rəhbərlik və ziyalılar (1954–1959)" adlı kitabı daha bir həqiqəti ortaya qoydu ki, Sovet cəmiyyətinin bir görünən, bir də görünməyən tarixi var idi.<ref name="universitet" /><ref name="rəsmi saytında haqqında" /> === Məqalələri === Bu iri həcmli monoqrafiyalardan əlavə C.Həsənli 100-dən artıq emi əqalənin müəllifidir. Bu məqalələr Azərbaycan, rus, ingilis, türk, alman, italyan, polyak, fars, yapon, koreya dillərində nəşr olunub. Onun 2009-cu ildə Berlində nəşr olunmuş "Qara dəniz boğazları üzərində Stalinin nəzarət cəhdləri", həmin il Romada italyan dilində nəçr olunmuş "Soyuq müharibənin Türkiyə böhranı", 2011-ci ildə Vyanada alman dilində nəşr olunmuş "Sovet İttifaqının Yaxın Şərqdə neft uğrunda mübarizəsi" kimi məqalələri elmi ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılanmışdır. C. Həsənlinin araşdırmalarının əsas hədəflərindən biri XIX –XX əsrlərdə Qarabağda cərəyan edən hadisələrdir. Bu mövzuda professor Həsənlinin yazdığı məqalələr Azərbaycan, rus və ingilis dillərində dərc edilmişdir. Bu araşdırmalarda XIX əsrin əvvəllərində Rusiyanın Qafqazı fəth etməsindən 1923-cü ildə Dağlıq Qarabağda muxtar vilayətin yaradılmasına qədər hadisələrin maraqlı mənzərəsi yaradılmışdı.<ref name="universitet" /><ref name="rəsmi saytında haqqında" /> === Kitabları === [[Fayl:Синьцзян в орбите советской политики - Сталин и мусульманское движение в Восточном Туркестане.png|250px|thumb|left|Cəmil Həsənlinin "Синьцзян в орбите советской политики — Сталин и мусульманское движение в Восточном Туркестане" monoqrafiyasının üz qabığı]] C.Həsənli Azərbaycan, Rusiya, ABŞ, Kanada, Böyük Britaniya, Türkiyə və İranda nəşr olunmuş 27 monoqrafiyanın müəllifidir. Onun hələ 1991-ci ildə nəşr olunmuş "Ağ ləkələrin qara kölgəsi" adlı kitabı istər 1918–1920-ci illərin, istərsə də Azərbaycan tarixinin 20–30-cu illərinin bir sıra problemlərinin öyrənilməsi baxımından yeni söz idi. İstər bu əsər, istərsə də 1993-cü ildə nəşr olunmuş "Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində, 1918–1920" əsəri bu gün tarixşünaslığımız üçün öz elmi əhəmiyyətini saxlamışdır. Ötən əsrin axırlarından başlayaraq prof. C.Həsənli elmi və siyasi baxımdan müstəsna əhəmiyyətə malik olan Güney Azərbaycan problemləri üzərində işləməkdədir. İkinci Dünya Müharibəsi və Müharibədən sonrakı illərdə böyük güclərin Güney Azərbaycanda qarşı-qarşıya gəlməsi 50 il dünyanı səksəkədə saxlayan "Soyuq müharibə"nin məhz Güney Azərbaycandan başlanması barədə müəllifin konsepsiyası təkcə Azərbaycan elmində deyil, dünya tarixşünaslığında yeni hadisə sayıla bilər. Bu mövzu ilə bağlı C.Həsənlinin son illərdə nəşr olunmuş monoqrafiyaları tarix elminin inkişafında böyük hadisə oldu. Müəllifin Güney Azərbaycandakı hadisələri, xüsusilə "21 Azər" hərəkatını "Soyuq müharibə" fonunda təqdim etməsi ona olan beynəlxalq marağı müstəsna dərəcədə artırdı. Bu marağın nəticəsi olaraq prof. C.Həsənlinin Güney Azərbaycanla bağlı elmi monoqrafiyası 2005-ci ildə İstanbulda türkcə, 2006-cı ildə ABŞ-ın Harvard universitetinin soyuq müharibə seriyasında ingiliscə (At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis overIranian Azerbaijan, 1941–1946. Rowmanand Littlefield Publishers, INC. Lanham -Boulder- New York-Toronto-Oxford, 2006) və Moskvada rus dilində, Tehranda fars dilində nəşr olundu. C.Həsənlinin elmimiz üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyan üçüncü araşdırması müharibə və müharibədən sonrakı illərdə Sovet-Türkiyə münasibətləri haqqındadır. Müəllif Rusiya, Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan və ABŞ arxivlərindən topladığı yeni açıqlanan sənədlər əsasında maraqlı, iri həcmli monoqrafiya hazırlamışdır. SSRİ-nin Türkiyəyə ərazi və boğazlara nəzarət etmək tələbləri ilə Krım və Ahiska türklərinin sürgün edilməsi, 1948–1953-cü illərdə Azərbaycanlıların Ermənistandan departasiya edilməsini eyni müstəvidə təqdim etməsi, fikirlərini nadir sənədlərlə əsaslandırılması tarixşünaslığımızda yeni istiqamət sayıla bilər. Bu əsər 2005-ci ildə Bakıda çapdan çıxdıqdan sonra 2008-ci ildə Moskvada, 2011-ci ildə Ankarada, 2011-ci ildə isə "Stalin və soyuq müharibənin Türkiyə böhranı, 1945–1953" (Stalin and Turkish Crisis of the Cold War, 1945–1953. Lexington Books, Lanham, Boulder, New York, Toronto, Plymouth, UK, 2011–2013) adı ilə Harvard soyuq müharibə seriyasından ABŞ, Kanada və Böyük Britaniyada nəşr edilmişdir. Mövzuya olan böyük marağı nəzərə alaraq 2013-cü ildə "Lexington Book" nəşriyyatı bu kitabı yenidən nəşr etmişdir. Qərb ölkələrinin çox nüfuzlu jurnallarında bu kitablar haqqında rəylər dərc olunmuşdur. Professor Həsənlinin 2008-ci ildə böyük marağa səbəb olmuş "Azərbaycanda milli məsələ: siyasi hakimiyyət və ziyalılar, 1954–1959" adlı monoqrafiyası nəşr edildi. Bir il sonra bu əsər rus dilində Moskvada, 2012-ci ildə isə Təbrizdə fars dilində nəşr edildi. 2009-cu ildən başlayaraq professor Həsənli üç cildlik "Azərbaycan Respublikasının diplomatiya tarixi" kitabı üzərində işə başlamışdır. Bu kitabın 1918–1920-ci illəri əhatə edən birinci cildi, 1920–1939-cu illəri əhatə edən ikinci cildi həm Azərbaycan, həm də rus dillərində Bakıda və Moskvada artıq nəşr edilmişdir. Onun Azərbaycan tarixi ilə bağlı araşdırmaları xarici nəşriyyatların diqqətini cəlb etmiş, ABŞ-ın Nyu Yorkda yerləşən böyük "Şarp" nəşriyyatı professor Həsənlinin "Foreign Policy of the Republic of Azerbaijan, 1918–1920. The Difficult Road to Western Integration. M. E. Sharpe, Armonk, New York, 2013" kitabını oxuculara təqdim etdi. Bu il professor Həsənlinin "Tarixi şəxsiyyətin tarixi: Əlimərdan bəy Topçubaşov" kitabı çapdan çıxıb və bu kitab oxucuların böyük marağına səbəb olub. Dünya tarix elminin nailiyyəti kimi qiymətləndirilən bu əsərlər artıq ABŞ, Rusiya və Türkiyənin bir sıra nüfuzlu universitetlərində tədris proqramlarına daxil edilmişdir.<ref name="universitet"/><ref name="rəsmi saytında haqqında" /> ==== Siyahı ==== <small>Mənbə<ref name="universitet"/><ref name="rəsmi saytında haqqında" /></small> * Ağ ləkələrin qara kölgəsi: 1920–1930-cu illərdə Azərbaycanda Sovet totalitarizmi. Bakı, 1991. * Azərbaycan Respublikası beynəlxalq münasibətlər sistemində, 1918–1920. Bakı, 1993 * Azərbaycan tarixi (həmmüəllif). Bakı, 1995 * Azərbaycan Respublikası: Türkiyə yardımından Rusiya işğalına qədər: 1918–1920. Ankara, 1998. {{tr}} * Güney Azərbaycan: Tehran, Bakı, Moskva arasında (1939–1945). '''[https://web.archive.org/web/20140808030838/http://anl.az/el/h/hc_ga.pdf Mətn]'''. Bakı, 1998. * Tarix: Keçmişdən gələcəyə. Bakı, 1998. * Soyuq müharibənin başlandığı yer: Güney Azərbaycan 1945–1946. Bakı, 1999. * Güney Azərbaycan: Sovet, Amerikan və İngiltərə qarşıdurması. 1941–1946. Bakı, 2001. * Cənubi Azərbaycan: Soyuq müharibənin başlanması. Bakı, 2003. {{ru}} * SSRİ-Turkiyə: Soyuq müharibənin sınaq meydanı. '''[https://web.archive.org/web/20160325235307/http://www.anl.az/el/h/hc_ssri_turkiye.pdf Mətn]'''. Bakı: "Adiloğlu", 2005. * Soyuq müharibənin ilk konfrontasiyası: İran Azərbaycanı. İstanbul, 2005. {{tr}} * At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946. Rowman and Littlefield Publishers, INC. Lanham-Boulder-New York-Toronto-Oxford, 2006. {{en}} * SSRİ-İran: Azərbaycan böhranı və Soyuq müharibənin başlanması. Moskva, 2006. {{ru}} * SSRİ-Turkiyə: Neytrallıqdan Soyuq müharibəyə qədər Moskva, 2008. {{ru}} * İran Azərbaycanını: Soyuq müharibənin başlanğıcında. Tehran, 2008. {{fa}} * Azərbaycanda milli məsələ: siyasi rəhbərlik və ziyalılar. 1954–1959. Bakı, 2008. * Хрущевская "оттепель" и национальный вопрос в Азербайджане (1954–1959). Москва, 2009. {{ru}} * Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Xarici Siyasəti (1918–1920). Bakı, 2009. * Внешняя политика Азербайджанской Демократической Республики (1918–1920). Москва, 2010. {{ru}} * Stalin and the Turkish Crisis of the Cold War, 1945–1953. Lexington Books, Lanham • Boulder • New York • Toronto • Plymouth, UK, 2011. (First paperback edition 2013) {{en}} * Русская революция и Азербайджан. Трудный путь к независимости, 1917–1920. Москва, 2011. {{ru}} * Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətnin Xarici Siyasəti (1918–1920). Tehran, 2011. {{fa}} * Azərbaycanda milli məsələ: siyasi rəhbərlik və ziyalılar. 1954–1959. Təbriz, 2011. {{fa}} * Tarafsızlıktan soğuk savaşa: Türk-Sovet ilişkileri (1939–1953). Ankara, 2011. {{tr}} * Sovet dövründə Azərbaycanın xarici siyasəti (1920–1939). Bakı, 2012. * Внешняя политика Азербайджана в годы Советской власти. 1920–1939. Москва, 2013. {{ru}} * Tarixi şəxsiyyətin tarixi: Əlimərdan bəy Topçubaşov. Bakı, "ADA", 2013. ISBN 2000335297968<ref>{{cite news |title="Tarixi Şəxsiyyətin Tarixi - Əlimərdan bəy Topçubaşov" (Skype-Müsahibə) |author= |url=http://www.amerikaninsesi.org/content/article/1707153.html |publisher=amerikaninsesi.org |date=2013-07-23 |accessdate=2016-03-05 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304211927/http://www.amerikaninsesi.org/content/article/1707153.html |archivedate=2016-03-05 }}; [[YouTube]]-da [https://www.youtube.com/watch?v=kVhxNZ-yjk4 izlə] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210831061527/https://www.youtube.com/watch?v=kVhxNZ-yjk4 |date=2021-08-31 }}</ref><ref>{{cite news |title=“Tarixi şəxsiyyətin tarixi: Əlimərdan bəy Topçubaşov” |author=Aqil Lətifov |url=http://www.anl.az/down/meqale/525/2013/may/309843.htm |publisher=anl.az |date=2013-05-15 |accessdate=2016-03-05 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304212150/http://www.anl.az/down/meqale/525/2013/may/309843.htm |archivedate=2016-03-05 }}</ref> * Али Мардан-бек Топчибашев: жизнь за идею. Москва, 2014. {{ru}} * Foreign Policy of the Republic of Azerbaijan, 1918–1920. The Difficult Road to Western Integration. M.E.Sharpe, Armonk, New York, 2014. {{en}} * Khrushchev's Thaw and National Identity in Soviet Azerbaijan, 1954–1959, The Harvard Cold War Studies Book Series, 2014 {{en}}<ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.info/asagi-manset/351-asagi-manshet/55748-ab-da-cmil-hsnlinin-monoqrafiyas-nr-olunub.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160306222606/http://www.azadliq.info/55748.html |archivedate=2016-03-06 |title=ABŞ-da Cəmil Həsənlinin kitabı nəşr olundu|author=|date=2014-11-14|work=|publisher=azadliq.info|accessdate=2014-12-08|language=az}}</ref> * İkinci Dünya Müharibəsi illərində Azərbaycan hərbi, siyasi və diplomatik münasibətlərdə (1939–1945), "Yazıçı", 2015, 540 səh. ISBN 978-9952-8274-8-4 * Синьцзян в орбите советской политики: Сталин и мусульманское движение в Восточном Туркестане, 1931–1949, "NAUKA" və "FLİNTA", 2015<ref>{{cite news |title=Cəmil Həsənlinin Şərqi Türkistanla bağlı kitabı Moskvada nəşr olundu |author= |url=http://www.azadliq.info/104213.html |publisher=azadliq.info |date=2015-11-25 |accessdate=2015-12-14 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151226162243/http://www.azadliq.info/104213.html |archivedate=2015-12-26 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Professor Cəmil Həsənlinin Şərqi Türkistanla bağlı kitabı Moskvada nəşr olundu |author= |url=http://www.contact.az/docs/2015/Culture/112500137669az.htm |publisher=contact.az |date=2015-11-25 |accessdate=2015-12-14 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151226162601/http://www.contact.az/docs/2015/Culture/112500137669az.htm |archivedate=2015-12-26 |url-status=live }}</ref> === Kurslarda dərs dediyi bölmələr === <small>Mənbə<ref name="universitet"/></small> * Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi * Beynəlxalq Münasibətlər tarixi * Soyuq Müharibə və İran Azərbaycanı tarixi === Beynəlxalq seminar, simpozium və konfranslarda iştirakı === <small>Mənbə<ref name="universitet"/></small> * 2013: 90 ilində [[Lozanna sülh müqaviləsi|Lozanna]] və [[Türkiyə Respublikası]]. Beynəlxalq konfrans ([[Ankara]], [[Türkiyə]]). * 2013: [[Humbolt Universiteti]]ndə elmi seminar ([[Berlin]], [[Almaniya]]). * 2011: [[Sapienza Universiteti]]ndə beynəlxalq konfrans ([[Roma]], [[İtaliya]]). * 2011: [[Vyana Diplomatik Akademiyası]]nda beynəlxalq konfrans ([[Vyana]], [[Avstriya]]). * 2010: [[Humbolt Universiteti]]ndə beynəlxalq konfrans ([[Berlin]], [[Almaniya]]). * 2010: [[Tehran Universiteti]]ndə beynəlxalq konfrans ([[Tehran]], [[İran İslam Respublikası]]). * 2010: [[Sendayi Universiteti]]ndə beynəlxalq konfrans ([[Sendayi]], [[Yaponiya]]). * 2010: [[Tohoko Universiteti]]ndə beynəlxalq simpozium ([[Seul]], [[Cənubi Koreya]]). * 2010: Beynəlxalq konfrans ([[Moskva]], [[Rusiya]]). * 2009: [[Soyuq müharibə]]nin iqtisadi aspektləri ([[Qraz]], [[Avstriya]]). * 2008: [[Praqa baharı]]: 1968. Beynəlxalq konfrans ([[Vyana]]-[[Qraz]], [[Avstriya]]) * 2007: [[Atatürk Araşdırma Mərkəzi]]nin beynəlxalq konfransı; * 2006: [[Türk Tarix Qurumu]]nun beynəlxalq konfransı; * 2005: [[Atatürk Araşdırma Mərkəzi]]nin beynəlxalq konfransı; * 2004: [[Mərkəzi Avrasiya Tədqiqatları Mərkəzi]]nin illik konfransı ([[İndiana universiteti]], [[Bluminqton]], [[İndiana]], [[ABŞ]]); * 2004: Beynəlxalq [[Atatürk]] Simpoziumu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]); * 2003: Beynəlxalq Simpozium ([[Sivas]], [[Türkiyə]]); * 2002: Beynəlxalq Simpozium ([[Ərzurum]], [[Türkiyə]]); * 2002: Beynəlxalq Simpozium ([[Sivas]], [[Türkiyə]]); * 2002: "[[Cənubi Qafqaz]] və [[Soyuq Müharibə]]" üzrə beynəlxalq seminar; * 2001: [[Şimali Amerikanın Yaxın Şərq Tədqiqatları Assosiasiyası]] ([[San Fransisko]], [[ABŞ]]); * 2000: [[Soyuq Müharibə]] və [[Cənubi Qafqaz]] [[Respublika]]ları haqqında beynəlxalq seminar ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]); * 2000: [[Şimali Amerikanın Yaxın Şərq Tədqiqatları Assosiasiyası]] ([[Orlando]], [[ABŞ]]); * 1999: [[Şimali Amerikanın Yaxın Şərq Tədqiqatları Assosiasiyası]] ([[Vaşinqton]], [[Kolumbiya]] dairəsi, [[ABŞ]]); * 1999: [[İran]] və Böyük Dövlətlər ([[Tehran]], [[İran]]); * 1998: [[Şimali Amerikanın Yaxın Şərq Tədqiqatları Assosiasiyası]] ([[Çikaqo]], [[ABŞ]]); * 1997: Beynəlxalq Simpozium ([[Kayseri]], [[Türkiyə]]). == Üzvü olduğu cəmiyyət və təşkilatlar == * 1998 — {{bayraq|ABŞ}} [[Yaxın Şərq Tədqiqatları Assosiasiyası]]{{mənbə göstər}} * 1999 — {{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan Araşdırmaları jurnalı]]nın Redaksiya İdarə Heyətinin üzvü{{mənbə göstər}} * 2002 — {{bayraq|ABŞ}} [[Mərkəzi Avrasiya Tədqiqat Cəmiyyəti]]{{mənbə göstər}} * 2009 — {{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan Ziyalılar Forumu]]<ref name="rəsmi saytında haqqında" /> * 2013 — {{bayraq|Türkiyə}} [[Türk Tarix Qurumu]]nun fəxri üzvü<ref>{{cite news |title=Cəmil Həsənli Türkiyədə fəxri ada layiq görülüb |author= |url=http://www.amerikaninsesi.org/content/diplom/1781262.html |publisher=[[Amerikanın səsi|amerikaninsesi.org]] |date=2013-11-01 |accessdate=2017-06-22 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160322071812/http://www.amerikaninsesi.org/content/diplom/1781262.html |archivedate=2016-03-22 |url-status=live }}</ref> * 2013 — {{bayraq|Azərbaycan}} [[Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası]]{{mənbə göstər}} == Şəxsi həyatı == Ailəlidir. 2-si qız 1-i oğlan olmaqla 3 övladı, 5 nəvəsi var: 1977-ci ildə Fatma Həsənli ilə ailə həyatı qurub. İki oğlu, iki qızı dünyaya gəlib. İlk oğlu Vüqar Həsənli 2007-ci ildə dünyasını dəyişib. 1 qızının adı Günel Həsənlidir.<ref name="mhaq">{{cite web|url=http://modern.az/articles/44874/1/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160314082130/http://modern.az/articles/44874/1 |archivedate=2016-03-14 |title=Prezidentliyə namizədlərin AİLƏLƏRİ - Cəmil Həsənli: dörd övlad və beş nəvə - FOTOLAR |author=Aytən Əliyeva |date=2013-09-21 |work= |publisher=[[modern.az]] |accessdate=2014-01-28 |language=az}}</ref> == Təltif və mükafatları == * 2009 — {{bayraq|Azərbaycan}} "Əməkdar müəllim" fəxri adı<ref name="list4"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Mənbə == * {{cite web|url=http://history.bsu.edu.az/az/content/hsnli_cmil_poladxan_olu_580|title=Həsənli Cəmil Poladxan oğlu|author=|date=2009-11-26|work=|publisher=history.bsu.edu.az|accessdate=2014-01-28|language=az|archive-date=2012-08-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20120831005544/http://history.bsu.edu.az/az/content/hsnli_cmil_poladxan_olu_580|url-status=unfit}} * {{cite web|url=http://www.camilhasanli.com/page/aboutus|title=Bioqrafik məlumat|author=|date=2013-10-24|work=|publisher=camilhasanli.com|accessdate=2014-01-28|language=az|archive-date=2016-11-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20161103111737/http://www.camilhasanli.com/page/aboutus|url-status=dead}} == Həmçinin bax == {{Vikilər | commons = Category:Jamil Hasanli | wikispecies = | wikt = | b = | s = Kateqoriya:Cəmil Həsənli | q = Cəmil Həsənli | n = | m = }} * [[Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası]] * [[Azərbaycan Ziyalılar Forumu]] == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * {{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=y8XsZf-yczo|title=Açıq söhbət - Cəmil Həsənli və Fazil Mustafa debatı|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2014-06-20|language=az}} * {{cite web |url=http://modern.az/articles/34101/1/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160313200850/http://modern.az/articles/34101/1 |archivedate=2016-03-13 |title=Azərbaycandakı oxşarlar... Onlar sizi də çaşdıra bilərlər? - FOTOLAR |author=A.Qorxmaz |date=2013-02-02 |publisher=modern.az |accessdate=2014-06-20 |language=az |url-status=live }} {{Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkilərində prezidentliyə namizədlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı tarixçilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı siyasətçilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Tarix elmləri doktorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın dövlət müşavirləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan prezidentliyinə namizədlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədr müavinləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin sədr müavinləri]] 1rp988h62ji01u0v9vbvjfosxzw39zc 0 52772 6556943 6555818 2022-07-31T18:05:57Z Kazman322 241882 wikitext text/x-wiki {{səhv salma|Qızıl Ordu}} {{mənbə azlığı}} {{Tarixi dövlət |adı = Qızıl Ordu |orijinal_adı = Зүчийн улс (Cuçinin ulusu) |statusu = Ulus |bayrağı = Flag of Ulus Juchi.svg |bayrağın_izahı = Angelino Dulcert'in 1339-cu ildə çəkilmiş xəritəsindəki Altın Ordu bayrağı, daha sonra eyni bayrağı 1375-ci ildə Katalan Atlasında da tapıldı. |xəritəsi = GoldenHorde1300.png |xəritənin_izahı = 1300 ildə Qızıl Orda-nın ərazisi |s1 = Böyük Monqol imperiyası |s1_bayrağı = Flag of the Mongol Empire.svg |quruluş_ili = [[1240]] |süqut_ili = [[1502]] |x1 = Krım xanlığı |x1_bayrağı = Gerae-tamga.svg |x2 = Qazax xanlığı |x2_bayrağı = Kazakh Khanate.svg |x3 = Teymurilər dövləti |x3_bayrağı = Timurid.svg |paytaxtı = [[Saray Batu]], [[Saray Bərkə]] |rəsmi_dilləri = [[Qıpçaq dili]] |valyutası = [[pul]] |statistika_sahəsi1 = 6000000 |statistika_ili1 = 1310 |idarəetmə_forması = [[Monarxiya]] |dini = [[Şamanizm]], [[Tenqriçilik]], [[Buddizm]] (1240-1313)<br> [[İslam]], [[Hənəfi məzhəbi]]<ref>{{cite book|last= Raičius |first= Egdūnas |title= Muslims in Eastern Europe |publisher= Ediniburgh University Press |year= 2018|page= 25 | isbn = 1-4744-1579-8}}</ref> (1313-1502) }} '''Qızıl Ordu''' ({{dil-ru|Золотая Орда}}), '''Altun Ordu''' ({{dil-mn|Altan Ord}}, {{dil-tt|Altın Urda}}) ya da '''Cuçinin Ulusu''' ({{dil-mn|Cuçiyn Uls}}), bəzi mənbələrdə '''Ulu Ulus''' — bir türk-monqol dövləti. [[Çingiz xan]]ın nəvəsi [[Batı xan]] tərəfindən yaradılmış, [[Avropa]] və [[Asiya]] qitələrində yerləşən və təqribən 260 il ömür sürən Qızıl Ordu öz zamanında dünyanın ən böyük və ən qüdrətli dövlətlərindən biri olmuşdur. == Tarixi == [[Çingiz Xan]]ın nəvəsi Cucinin oğlu [[Batı xan]] [[1236]]-[[1255]] ci illərdə Şimali Qafqaz, [[Xarəzm]], [[Sibir]]in bir hissəsini, eləcədə [[Krım]] və [[Qıpçaq]] düzlərini zəbt edərək Qızıl Orda dövlətini yaratdı. Dövlətin paytaxtı [[Volqa çayı]]nın sahilində salınan Saray-Batı şəhəri idi. Şəhərin burada salınması o çayın və xüsusən onun cənub hissəsinin əhəmiyyətindən irəli gəlirdi. Bulqar dövlətindən və rus knyazlıqlarından Orta Asiyaya və Monqolustana gedən köhnə yol buradan keçirdi. Bundan əlavə, sürüləri otarmaq və və köç salmaq üçün əlverişli olan Aşağı Volqa eyni zamanda əkinçilik ərazilərinə yaxın idi. Taxıla həmişə ehtiyac hiss edən monqollar bu yerlərin əhəmiyyətini başa düşürdülər. Onlara taxılı bulqar və qismən də rus knyazlıqları verirdi. Qızıl Ordu ilk vaxtlar böyük monqol qanına tabe idi. XIII əsrin ortalarından etibarən isə müstəqil dövlətə çevrildi. Dövlətin rəsmi dili Çağatay türkcəsi idi. Batı xanın vəfatından sonra hakimiyyətə qardaşı Bərkə xan (1257-1266) keçdi. Bərkə xan Monqol dövləti daxilində baş verən çəkişmələrdən istifadə edərək dövlətin müstəqilliyini daha da möhkəmləndirdi. Qafqaz uğrunda digər qüdrətli monqol dövləti olan [[Hülakülər]]lə toqquşmalı oldu. Hülakülərlə münasibətlərin kəskinləşməsi Qızıl Orda ilə Misir məmlükləri arasında hərbi-siyası ittifaqın qırılmasına səbəb oldu. Bərkə xan 1265-ci ildə qardaşı oğlu Noqayın komandanlığı altında 20 minlik ordunu [[Bizans]] üzərinə göndərdi. Dunayın cənubunda olan bu döyüşdə bizanslılar məğlub olub Bulqar torpaqlarını tərk etməyə məcbur oldular. Bərkə xandan sonra hakimiyyətə növbə ilə Batı xanın nəvələri Məngi Teymur, Tuta Məngü və Teleboğa gəldi. Lakin əslində hakimiyyəti dövlətdə və ordu içərisində böyük nüfuzu olan Noqay xan idarə edirdi. 1291-ci ildə hakimiyyətə gələn Toqta xan uzun mübarizədən sonra 1300-cü ildə Noqay xana qalib gələrək onu öldürtdü. Bu vaxtdan etibarən Aşağı İdil, Yayik (Ural) və Əmbə çayları ətrafında yaşayan və Noqay xana tabe olan tayfalar [[Noqaylar]] adlanmağa başladı. Qızıl Orda xanları 1282-ci ilədək dövlətin uluslara ayrılması meyllərini boğa bilirdilər. XIII əsrin 80-ci illərindən etibarən başlayan daxili çəkişmələr və ziddiyyətlər dövləti zəiflədirdi. Lakin hakimiyyətə gələn Özbək xan (1313-1342) ara müharibələrinə son qoydu. Özbək xan hakimiyyətə gələn kimi [[İslam]] dinini qəbul etdi və bu dini dövlətin bütün təbəqələrinə yayılmasına çalışdı. Bundan başqa onun dövründə dövlətin türkləşməsi prosesi başa çatdı. O, Azərbaycanı işğal etdi, rus knyazlarından alınan vergi sistemində dəyişiklik etdi. Onun və oğlu Canı bəyin dövründə (1342-1357) dövlət hərbi cəhətdən də xeyli qüvvətlənmişdi. Canı bəyin öldürülməsindən sonra dövlətdə yenidən daxili çəkişmələr gücləndi. 1357-1380-ci illərdə Qızıl Ordada 25-dən artıq xan dəyişmişdi. [[XIV əsr]]in 60-cı illərində Xarəzm müstəqilləşdi, Həştərxan da Qızıl Ordadan ayırldı. Polşa və Litva Qızıl Ordaya məxsus Dneprboyu torpaqları işğal etdi. Qızıl Ordanın zəifləməsindən istifadə edən rus knyazları [[Dmitri Donskoy]]un başçılığı altında öz qüvvələrini birləşdirərək 1380-ci ildə [[Kulikovo döyüşü]]ndə Qızıl Orda xanı Mamayı ağır məğlubiyyətə uğratdılar. Bu zaman Qızıl Ordada hakimiyyəti ələ alan [[Toxtamış xan]] (1380-1395) mərkəzi hakimiyyəti gücləndirməyi bacardı. 1382-ci ildə Toxtamış Moskvanı tutaraq yandırdı. Sonra isə [[Əmir Teymur]]a qarşı mübarizəyə başladı. Türk dünyasının bu iki mahir sərkərdəsi arasında baş verən mənasız çarpışmalar 1395-ci ildə Toxtamışın Terek döyüşündə ağır məğlubiyyəti ilə nəticələndi. Bu məğlubiyyətdən sonra Qızıl Orda dövləti bir daha özünə gələ bilmədi. Güclənmiş Litva dövləti Qızıl Ordanı daim sıxışdırmağa başladı. [[XV əsr]]in 20-ci illərindən başlayaraq Qızıl Orda parçalandı. Qızıl Orda ərazisində Noqay Ordası dövləti, həmçinin [[Qazan xanlığı|Qazan]], [[Həştərxan xanlığı|Həştərxan]], Özbək, [[Sibir xanlığı|Sibir]] və digər xanlıqlar yaradıldı. == Coğrafiyası == Bu dövlət qərbdə [[Dunay]]dan [[Fin körfəzi]]nə, şərqdə İrtış hövzəsindən [[Ob çayı]]nın aşağı axınında, cənubda [[Qara dəniz]], [[Xəzər dənizi]], [[Aral dənizi]] və [[Balxaş|Balxaş gölü]]nə, şimalda Novqorod torpaqlarındək ərazinin əhatə edirdi. Lakin rus knyazlıqları coğrafi olara Qızıl Ordaya daxil deyildi, onlar vassal asılılğında idilər. Qızıl Ordanın paytaxtı əvvəl [[Saray-Batı]], [[XIV əsr]]in ortalarından etibarən isə [[Saray-Bərkə]] şəhəri olub. Rus mənbələrində bu dövlət Qızıl Orda, şərq qaynaqlarında isə "Cuci ulusu", "Dəsti-Qıpçaq" və ya "Göy Orda" adı ilə məlumdur. == Dövlət quruluşu == Dövlətin başında Xan dayanırdı. Dövləti Xan evi idarə edirdi (Yani Xan, Oğulları və digər aylə üzvləri). Xan evindən başqa Dövləti Qızıl ordanın varlı şəxsləri və Bəyləri (Noyonlar) idəri edirdilər.Hərbi işlərlə Bəylər-bəy məşğul idi, digər işlərlə isə Vəzirlər. Vergi yığan şəxs Baskak adı daşayırdılar. Ordunun başında "oğlanlar" idi == Ticarət == [[Şəkil:Tulabuga coin.jpg|250px|right|Qızıl Orda sikkələri]] Qızıl ordu ticarət karvanlarının yollarında yerləşirdi belə ki buraya [[Qafqaz]]dan, [[Misir]]dən, [[Hindistan]]dan, Qərbi avropadan alıcılar gəlirdilər. Qızıl orda Feodalları ticarətdən "Baxış" aldığlarına görə ticarətin inkişafını çox dəstəkləyirdi və inkişafında güc əsirgəmirdi, buna görədə [[XIII əsr]] və [[XIV əsr]]in birinci yarsında Kərvan yolları və kərvənlarla ticarət böyük inkişaf etmişdir.Kərvanların təhlükəsizliyi haqqında Peqolloti belə yazırdı "''Tandan [[Çin]]ə gedən yol alıcıların sözlərinə inansaq səhər və gecə tam təhlükəsizdir, yalnız alıcı yolda ölərsə onun malı və var dövləti öldüyü torpağın məmuruna verilir. Amma əgər həmin yerdə ölünün yaxın dostu və ya qardaşı varsa və ya kimsə ölünün qardaşı olduğunu deyərsə bütün mallar ona təhvil verilir''" Amma bu ticarətdə Qızıl Orda malları çox az idi belə ki malların çoxsu xarici idi.Dəşti-Qıpcağ köçərilərin ticarətdə iştirakı məhdudlarşdırılırdı. Belə ki Qıpcaq-ların satdığı yalnız mal-qara əsasən isə atlar idi. Ərəb səyahtçısi İbn-Batut atlarla ticarətdən bu sözləri yazıb "''bu diyarda (dəşt-i-qıpcağ) atlar həddindən artığ çoxdur. Əla atların qiyməti 50,60 dirxəm-dir bizim 1 dinər ''" == Həmçinin bax == *[[Qızıl Ordanın Azərbaycana yürüşləri]] == İstinadlar == <references/> == Mənbə == * http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/ZOLOTAYA_ORDA.html * http://russia.rin.ru/guides/11217.html * https://web.archive.org/web/20030425040302/http://legends.by.ru/legends/goldorda.htm * http://www.kalitva.ru/2007/11/10/torgovlja-v-zolotojj-orde.-socialno.html * http://www.tataroved.ru/obrazovanie/textbooks/1/r5/ {{Türk dövlətləri}} {{Tarix-qaralama}} [[Kateqoriya:Qızıl Orda| ]] [[Kateqoriya:Türk dövlətləri]] [[Kateqoriya:Türk tarixi]] [[Kateqoriya:Mərkəzi Asiya tarixi]] [[Kateqoriya:Qazaxıstan tarixi]] [[Kateqoriya:Qırğızıstan tarixi]] [[Kateqoriya:Özbəkistan tarixi]] [[Kateqoriya:Tacikistan tarixi]] [[Kateqoriya:Monqol dövlətləri]] [[Kateqoriya:Monqol imperiyası]] [[Kateqoriya:Rusiya orta əsrlərdə]] 7p9n2lcarnd376rkbsxg3nkrct76qz9 6556944 6556943 2022-07-31T18:07:07Z Kazman322 241882 wikitext text/x-wiki {{səhv salma|Qızıl Ordu}} {{mənbə azlığı}} {{Tarixi dövlət |adı = Qızıl Ordu |orijinal_adı = Зүчийн улс (Cuçinin ulusu) |statusu = Ulus |bayrağı = Flag of Ulus Juchi.svg |bayrağın_izahı = Angelino Dulcert'in 1339-cu ildə çəkilmiş xəritəsindəki Altın Ordu bayrağı, daha sonra eyni bayrağı 1375-ci ildə Katalan Atlasında da tapıldı. |xəritəsi = GoldenHorde1300.png |xəritənin_izahı = 1300 ildə Qızıl Orda-nın ərazisi |s1 = Böyük Monqol imperiyası |s1_bayrağı = Flag of the Mongol Empire.svg |quruluş_ili = [[1240]] |süqut_ili = [[1502]] |x1 = Krım xanlığı |x1_bayrağı = Gerae-tamga.svg |x2 = Qazax xanlığı |x2_bayrağı = Alleged Flag of the Kazakh Khanate2.svg |x3 = Teymurilər dövləti |x3_bayrağı = Timurid.svg |paytaxtı = [[Saray Batu]], [[Saray Bərkə]] |rəsmi_dilləri = [[Qıpçaq dili]] |valyutası = [[pul]] |statistika_sahəsi1 = 6000000 |statistika_ili1 = 1310 |idarəetmə_forması = [[Monarxiya]] |dini = [[Şamanizm]], [[Tenqriçilik]], [[Buddizm]] (1240-1313)<br> [[İslam]], [[Hənəfi məzhəbi]]<ref>{{cite book|last= Raičius |first= Egdūnas |title= Muslims in Eastern Europe |publisher= Ediniburgh University Press |year= 2018|page= 25 | isbn = 1-4744-1579-8}}</ref> (1313-1502) }} '''Qızıl Ordu''' ({{dil-ru|Золотая Орда}}), '''Altun Ordu''' ({{dil-mn|Altan Ord}}, {{dil-tt|Altın Urda}}) ya da '''Cuçinin Ulusu''' ({{dil-mn|Cuçiyn Uls}}), bəzi mənbələrdə '''Ulu Ulus''' — bir türk-monqol dövləti. [[Çingiz xan]]ın nəvəsi [[Batı xan]] tərəfindən yaradılmış, [[Avropa]] və [[Asiya]] qitələrində yerləşən və təqribən 260 il ömür sürən Qızıl Ordu öz zamanında dünyanın ən böyük və ən qüdrətli dövlətlərindən biri olmuşdur. == Tarixi == [[Çingiz Xan]]ın nəvəsi Cucinin oğlu [[Batı xan]] [[1236]]-[[1255]] ci illərdə Şimali Qafqaz, [[Xarəzm]], [[Sibir]]in bir hissəsini, eləcədə [[Krım]] və [[Qıpçaq]] düzlərini zəbt edərək Qızıl Orda dövlətini yaratdı. Dövlətin paytaxtı [[Volqa çayı]]nın sahilində salınan Saray-Batı şəhəri idi. Şəhərin burada salınması o çayın və xüsusən onun cənub hissəsinin əhəmiyyətindən irəli gəlirdi. Bulqar dövlətindən və rus knyazlıqlarından Orta Asiyaya və Monqolustana gedən köhnə yol buradan keçirdi. Bundan əlavə, sürüləri otarmaq və və köç salmaq üçün əlverişli olan Aşağı Volqa eyni zamanda əkinçilik ərazilərinə yaxın idi. Taxıla həmişə ehtiyac hiss edən monqollar bu yerlərin əhəmiyyətini başa düşürdülər. Onlara taxılı bulqar və qismən də rus knyazlıqları verirdi. Qızıl Ordu ilk vaxtlar böyük monqol qanına tabe idi. XIII əsrin ortalarından etibarən isə müstəqil dövlətə çevrildi. Dövlətin rəsmi dili Çağatay türkcəsi idi. Batı xanın vəfatından sonra hakimiyyətə qardaşı Bərkə xan (1257-1266) keçdi. Bərkə xan Monqol dövləti daxilində baş verən çəkişmələrdən istifadə edərək dövlətin müstəqilliyini daha da möhkəmləndirdi. Qafqaz uğrunda digər qüdrətli monqol dövləti olan [[Hülakülər]]lə toqquşmalı oldu. Hülakülərlə münasibətlərin kəskinləşməsi Qızıl Orda ilə Misir məmlükləri arasında hərbi-siyası ittifaqın qırılmasına səbəb oldu. Bərkə xan 1265-ci ildə qardaşı oğlu Noqayın komandanlığı altında 20 minlik ordunu [[Bizans]] üzərinə göndərdi. Dunayın cənubunda olan bu döyüşdə bizanslılar məğlub olub Bulqar torpaqlarını tərk etməyə məcbur oldular. Bərkə xandan sonra hakimiyyətə növbə ilə Batı xanın nəvələri Məngi Teymur, Tuta Məngü və Teleboğa gəldi. Lakin əslində hakimiyyəti dövlətdə və ordu içərisində böyük nüfuzu olan Noqay xan idarə edirdi. 1291-ci ildə hakimiyyətə gələn Toqta xan uzun mübarizədən sonra 1300-cü ildə Noqay xana qalib gələrək onu öldürtdü. Bu vaxtdan etibarən Aşağı İdil, Yayik (Ural) və Əmbə çayları ətrafında yaşayan və Noqay xana tabe olan tayfalar [[Noqaylar]] adlanmağa başladı. Qızıl Orda xanları 1282-ci ilədək dövlətin uluslara ayrılması meyllərini boğa bilirdilər. XIII əsrin 80-ci illərindən etibarən başlayan daxili çəkişmələr və ziddiyyətlər dövləti zəiflədirdi. Lakin hakimiyyətə gələn Özbək xan (1313-1342) ara müharibələrinə son qoydu. Özbək xan hakimiyyətə gələn kimi [[İslam]] dinini qəbul etdi və bu dini dövlətin bütün təbəqələrinə yayılmasına çalışdı. Bundan başqa onun dövründə dövlətin türkləşməsi prosesi başa çatdı. O, Azərbaycanı işğal etdi, rus knyazlarından alınan vergi sistemində dəyişiklik etdi. Onun və oğlu Canı bəyin dövründə (1342-1357) dövlət hərbi cəhətdən də xeyli qüvvətlənmişdi. Canı bəyin öldürülməsindən sonra dövlətdə yenidən daxili çəkişmələr gücləndi. 1357-1380-ci illərdə Qızıl Ordada 25-dən artıq xan dəyişmişdi. [[XIV əsr]]in 60-cı illərində Xarəzm müstəqilləşdi, Həştərxan da Qızıl Ordadan ayırldı. Polşa və Litva Qızıl Ordaya məxsus Dneprboyu torpaqları işğal etdi. Qızıl Ordanın zəifləməsindən istifadə edən rus knyazları [[Dmitri Donskoy]]un başçılığı altında öz qüvvələrini birləşdirərək 1380-ci ildə [[Kulikovo döyüşü]]ndə Qızıl Orda xanı Mamayı ağır məğlubiyyətə uğratdılar. Bu zaman Qızıl Ordada hakimiyyəti ələ alan [[Toxtamış xan]] (1380-1395) mərkəzi hakimiyyəti gücləndirməyi bacardı. 1382-ci ildə Toxtamış Moskvanı tutaraq yandırdı. Sonra isə [[Əmir Teymur]]a qarşı mübarizəyə başladı. Türk dünyasının bu iki mahir sərkərdəsi arasında baş verən mənasız çarpışmalar 1395-ci ildə Toxtamışın Terek döyüşündə ağır məğlubiyyəti ilə nəticələndi. Bu məğlubiyyətdən sonra Qızıl Orda dövləti bir daha özünə gələ bilmədi. Güclənmiş Litva dövləti Qızıl Ordanı daim sıxışdırmağa başladı. [[XV əsr]]in 20-ci illərindən başlayaraq Qızıl Orda parçalandı. Qızıl Orda ərazisində Noqay Ordası dövləti, həmçinin [[Qazan xanlığı|Qazan]], [[Həştərxan xanlığı|Həştərxan]], Özbək, [[Sibir xanlığı|Sibir]] və digər xanlıqlar yaradıldı. == Coğrafiyası == Bu dövlət qərbdə [[Dunay]]dan [[Fin körfəzi]]nə, şərqdə İrtış hövzəsindən [[Ob çayı]]nın aşağı axınında, cənubda [[Qara dəniz]], [[Xəzər dənizi]], [[Aral dənizi]] və [[Balxaş|Balxaş gölü]]nə, şimalda Novqorod torpaqlarındək ərazinin əhatə edirdi. Lakin rus knyazlıqları coğrafi olara Qızıl Ordaya daxil deyildi, onlar vassal asılılğında idilər. Qızıl Ordanın paytaxtı əvvəl [[Saray-Batı]], [[XIV əsr]]in ortalarından etibarən isə [[Saray-Bərkə]] şəhəri olub. Rus mənbələrində bu dövlət Qızıl Orda, şərq qaynaqlarında isə "Cuci ulusu", "Dəsti-Qıpçaq" və ya "Göy Orda" adı ilə məlumdur. == Dövlət quruluşu == Dövlətin başında Xan dayanırdı. Dövləti Xan evi idarə edirdi (Yani Xan, Oğulları və digər aylə üzvləri). Xan evindən başqa Dövləti Qızıl ordanın varlı şəxsləri və Bəyləri (Noyonlar) idəri edirdilər.Hərbi işlərlə Bəylər-bəy məşğul idi, digər işlərlə isə Vəzirlər. Vergi yığan şəxs Baskak adı daşayırdılar. Ordunun başında "oğlanlar" idi == Ticarət == [[Şəkil:Tulabuga coin.jpg|250px|right|Qızıl Orda sikkələri]] Qızıl ordu ticarət karvanlarının yollarında yerləşirdi belə ki buraya [[Qafqaz]]dan, [[Misir]]dən, [[Hindistan]]dan, Qərbi avropadan alıcılar gəlirdilər. Qızıl orda Feodalları ticarətdən "Baxış" aldığlarına görə ticarətin inkişafını çox dəstəkləyirdi və inkişafında güc əsirgəmirdi, buna görədə [[XIII əsr]] və [[XIV əsr]]in birinci yarsında Kərvan yolları və kərvənlarla ticarət böyük inkişaf etmişdir.Kərvanların təhlükəsizliyi haqqında Peqolloti belə yazırdı "''Tandan [[Çin]]ə gedən yol alıcıların sözlərinə inansaq səhər və gecə tam təhlükəsizdir, yalnız alıcı yolda ölərsə onun malı və var dövləti öldüyü torpağın məmuruna verilir. Amma əgər həmin yerdə ölünün yaxın dostu və ya qardaşı varsa və ya kimsə ölünün qardaşı olduğunu deyərsə bütün mallar ona təhvil verilir''" Amma bu ticarətdə Qızıl Orda malları çox az idi belə ki malların çoxsu xarici idi.Dəşti-Qıpcağ köçərilərin ticarətdə iştirakı məhdudlarşdırılırdı. Belə ki Qıpcaq-ların satdığı yalnız mal-qara əsasən isə atlar idi. Ərəb səyahtçısi İbn-Batut atlarla ticarətdən bu sözləri yazıb "''bu diyarda (dəşt-i-qıpcağ) atlar həddindən artığ çoxdur. Əla atların qiyməti 50,60 dirxəm-dir bizim 1 dinər ''" == Həmçinin bax == *[[Qızıl Ordanın Azərbaycana yürüşləri]] == İstinadlar == <references/> == Mənbə == * http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/ZOLOTAYA_ORDA.html * http://russia.rin.ru/guides/11217.html * https://web.archive.org/web/20030425040302/http://legends.by.ru/legends/goldorda.htm * http://www.kalitva.ru/2007/11/10/torgovlja-v-zolotojj-orde.-socialno.html * http://www.tataroved.ru/obrazovanie/textbooks/1/r5/ {{Türk dövlətləri}} {{Tarix-qaralama}} [[Kateqoriya:Qızıl Orda| ]] [[Kateqoriya:Türk dövlətləri]] [[Kateqoriya:Türk tarixi]] [[Kateqoriya:Mərkəzi Asiya tarixi]] [[Kateqoriya:Qazaxıstan tarixi]] [[Kateqoriya:Qırğızıstan tarixi]] [[Kateqoriya:Özbəkistan tarixi]] [[Kateqoriya:Tacikistan tarixi]] [[Kateqoriya:Monqol dövlətləri]] [[Kateqoriya:Monqol imperiyası]] [[Kateqoriya:Rusiya orta əsrlərdə]] esqt89dew5i8du4dyqw44y8c35x4p81 0 53387 6557205 6474142 2022-07-31T22:15:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Muzey |Adı = Azərbaycan muzeyi |Orijinal = |Şəkil = Azerbaijan Museum, Tabriz, Iran, and stone lions in entrance.jpg |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |Əsası qoyulub = [[1958]] [[aprel]] |Açılış tarixi = |Bağlanıb = |Dağıdılıb = |Yenidən təşkil olunub = |Təsisçi = |Mövzu = [[Tarix]]<br/> [[İncəsənət]]<br/> [[Arxeologiya]] |Yerləşir = [[Şərqi Azərbaycan ostanı]], [[Təbriz şəhəri]] |Ünvan = [[Təbriz şəhəri]], İmam prospekti, [[Göy məscid]]in yaxınlığı |Kolleksiyası = |Ziyarətçilərin sayı = |Direktor = |Muzeyə yetişmək = |Telefon = (0098-411) 66343 & 65298 |İş rejimi = Hər gün 7:30-14:30 |Bilet = |Saytı = |Commons = }} '''Azərbaycan muzeyi''' — müasir [[İran]]ın şimal-qərbində ən böyük arxeologiya muzeyidir.<ref>{{cite web |url = http://www.caroun.com/Museums/IranMuseum/IranMRegion1/AzerbayjanMuseum.htm |archiveurl = |archivedate = 2019-01-09 |title = Azerbaijan Museum (Tabriz Museum) |author = caroun.com |date = [[2003]] |publisher = www.caroun.com |accessdate = 2019-01-09 |language = [[İngiliscə]] }}</ref> [[Muzey]] [[Təbriz]]dəki [[Xaqani parkı]] və [[Göy məscid]] yaxınlığında yerləşir. == Haqqında == [[1958]]-ci ilin [[aprel]] ayında yaradılmışdır.<ref>{{cite web |url = http://www.eachto.ir/farsi/content/view/647/368/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091124222501/http://www.eachto.ir/farsi/content/view/647/368/ |archivedate = 2009-11-24 |title = موزه آذربایجان |author = East Azarbayjan Cultural Heritage |date = [[2006]] |publisher = web.archive.org |accessdate = 2019-01-09 |language = [[Farsca]] |url-status = unfit }}</ref> [[Muzey]] 3 böyük zaldan, həyətyani ərazidən, ofis otaqlarından və [[kitabxana]]<nowiki/>dan ibarətdir. Muzeydə əsasən [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində aparılmış qazıntılardan aşkar edilmiş tapıntılar, incəsənət nümunələri və [[heykəl]]<nowiki/>lər nümayiş etdirilir. Muzeyin kitabxanasında əlyazma və çap formasında olmaqla 2500-dən çox kitab saxlanılır. Kitabların əksəriyyəti [[tarix]], [[arxeologiya]], incəsənət və [[İran mədəniyyəti]] haqqındadır. Azərbaycan muzeyində [[İran tarixi]]<nowiki/>nin müxtəlif dövrləri haqqında olan kitabların sayı təkcə [[İraq Milli Muzeyi|İran Milli Muzeyi]]<nowiki/>ndə qorunan kitabların sayından geri qalır. == Qalereyalar == Azərbaycan muzeyində 3 qalereya vardır: Həmçinin muzeyin həyətində daş insan fiqurları, heykəllər, qoç fiqurları və kitabələr saxlanılır. === I qalereya === Birinci qalereya [[E.ə. I minillik|e.ə. V minillik]]<nowiki/>dən etibarən [[Sasanilər İmperiyası|Sasani]] dövrünün sonuna ([[656]]) qədərki dövrə aid nümunələrdən ibarətdir. Buraya ilahə və tanriçalara həsr edilmiş [[heykəl]]<nowiki/>lər, [[riton]]<nowiki/>lar, iki insan [[skelet]]<nowiki/>i (qadın və kişi) və "Bismillah" daşı adlanan naxışlı mərmər lövhə daxildir. === II qalereya === II qalereya iki hissədən ibarətdir: *[[İslam]] arxeologiyası *[[Sikkə]]<nowiki/>lər və möhürlər Birinci hissəyə 10-19-cu əsrlərə aid olan [[dulusçuluq]] və digər sahələrə aid tapıntılar aiddir. Bu qalereyanın sikkələr aid olan ikinci hissəsinə daxil olan tapıntılar [[Əhəməni imperiyası]] dövründən başlayaraq [[Qacarlar]]<nowiki/>a qədərki dövrü əhatə edir. Həmçinin ikinci hissəyə daxil olan möhürlər hissəsində e.ə. III minillikdən etibarən [[İslam|İslam dövrü]]<nowiki/>nə aid olan tapıntılar nümayiş etdirilir. === III qalereya === III qalereyaya [[Əhəd Hüseyni]]<nowiki/>nin əsərlərinin bir hissəsi daxildir. Bu əsərlər gipsdən və tuncdan hazırlanmışdır və müəllifin [[XX əsr]]<nowiki/>də bəşəriyyətin taleyi haqqında şəxsi fikirlərini əks etdirir. [[Əhəd Hüseyni]] [[1972]]-ci ildə [[İtaliya]]<nowiki/>dakı İncəsənət Akademiyasında (Accademia di Belle Arti) təhsil almışdır. [[Təbriz]]ə geri döndükdən sonra mütəmadi şəkildə [[heykəltəraşlıq]]<nowiki/>la məşğul olan Əhəd Hüseyni bu dövrdə 12 [[heykəl]]<nowiki/>dən ibarət olan və "Səfalət zəncirləri" adlanan əsərini yaratmışdır. O, bu əsərini Azərbaycan muzeyinə hədiyyə etmişdir.<ref>[https://www.tripadvisor.com/ShowUserReviews-g303961-d8300190-r539539632-Azerbaijan_Museum-Tabriz_East_Azerbaijan_Province.html The Hosseini sculptures were the highlight for me!]</ref> O, bu əsərinə daxil olan heykəlləri [[tunc]]<nowiki/>dan və üzlərində insanın ağrı-acılarını göstərən şəkildə yaratmışdır. ==== Əhəd Hüseyninin qalereyası ==== {{Əsas|Əhəd Hüseyni}} <gallery> Fayl:Detail of Anxiety - Sculpture by Ahad Hosseini - Azerbaijan Museum - Tabriz - Iranian Azerbaijan - Iran (7421593886).jpg|"Təşviş və ömrün payızı" Fayl:Detail of War - Sculpture by Ahad Hosseini - Azerbaijan Museum - Tabriz - Iranian Azerbaijan - Iran (7421610584).jpg|"Müharibə" heykəli Fayl:Düşünən adam heykəli.jpg|"Düşünən adam" heykəli Fayl:Müharibə heykəli.jpg|"Müharibə" heykəli Fayl:Siyasi məhbuslar heykəli.jpg|"Siyasi məhbuslar" heykəli </gallery> == Oğurluq == [[2013]]-cü il [[7 may]] tarixində Azərbaycan muzeyindən [[Sasanilər İmperiyası|Sasani]] dövrünə aid 5 gümüş lövhə oğurlanmışdır.<ref>{{cite web |url = http://khabarfarsi.com/n/5186546 |archiveurl = |archivedate = 2019-01-09 |title = Azərbaycan muzeyindən oğurluq |author = khabarfarsi.com |date = 2013 |publisher = khabarfarsi.com |accessdate = 2019-01-09 |language = [[Farsca]] }}</ref> [[2013]]-cü ilin noyabr ayında oğrular həbs edilsə də, oğurlanmış əşyaları tapmaq münkün olmamışdır.<ref>{{cite web|url=http://anaj.ir/news/pages/68474|title=Archived copy|accessdate=2013-11-30|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131201015214/http://anaj.ir/news/pages/68474|archivedate=2013-12-01|df=}}</ref> == Qalereya == <gallery heights="90px" perrow="4"> Fayl:TabrizAzerbaijanMuseum 2.JPG| Muzeyin girişi Fayl:Azerbaijan Museum, Tabriz, Iran, and stone lions in entrance.jpg|Muzeyin yayda girişi Fayl:Azerbaijan-Museum.JPG| Muzeyin birinci mərtəbəsi Fayl:Zahhak castle stucco 2.JPG|Stukko, [[Parfiya|Parfiya sülaləsi]], Zahlaq qalası, Haştrud Fayl:Eternal Love.jpg|[[Dəmir dövrü]]nə aid tapıntı Fayl:Jiroft_tabriz_museum.JPG|e.ə. III minillikdəki [[Ciruft mədəniyyəti]]nə aid tapıntı Fayl:Jiroft_tabriz_museum_1.JPG| e.ə. III minillikdəki [[Ciruft mədəniyyəti]]nə aid tapıntı Fayl:Esmail_abad_pottery.JPG|Dülüsçuluq məmulatı, e.ə. V minilliyə aid. Fayl:Jewel_antiquity_tabriz.JPG| I minilliyə aid cəvahirat File:Eagle plate tabriz.JPG|selcuqlu qartali Fayl:Jewel_antiquity_tabriz_1.JPG|I minilliyə aid cəvahirat Fayl:Qajar_jewel_box_.JPG| Brilyant qutusu, [[Qacarlar|Qacarlar dövrü]] Jewel box, qajar era (19th century). Fayl:Safavid_chinaware_tabriz.JPG|[[Səfəvilər]] dövrünə aid farfor Fayl:Gorgan_ceramic.JPG|[[XIII əsr]]ə aid [[keramika]] Fayl:Qajar_jewel_tabriz.JPG|[[Qacarlar]] dövrünə aid brilyant Fayl:Tabriz Sasanian Plate 2 .jpg|[[Sasanilər]] dövrünə aid gümüşdən olan və qızıl suyuna çəkilmiş qab Fayl:Tabriz Museum Sasanid Glass 1.jpg|[[Sasani]] badəsi Fayl:Azerbaijan Museum, Tabriz, Iran, 1st. floor.jpg|Muzeyin əsas zalı Fayl:Azerbaijan Museum, Tabriz, Iran, 2nd. floor.jpg|[[Sikkə]]lər zalı Fayl:Sassanian agate stamp seal, Azerbaijan Museum.jpg|[[Sikkə]]lər zalında olan və üzərində [[Pəhləvi dili]]ndə yazılar olan möhürlər Fayl:Sassanian agate stamp seal 2, Azerbaijan Museum.jpg|[[Sasanilər]] dövrünə aid möhür Fayl:Bismillah daşı.jpg|"Bismillah" sütunu </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Cənubi Azərbaycan]] * [[Təbriz]] {{Təbrizin görməli yerləri}} {{Təbrizin abidələri}} [[Kateqoriya:Təbriz muzeyləri]] m5mvcocsldvy3emppd3xc6htzyfj835 0 53696 6557701 6554435 2022-08-01T09:37:09Z Atakhanli 223224 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Frensis Ford Koppola |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Francis Ford Coppola(CannesPhotoCall).jpg |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 7.4.1939 |doğum yeri = [[Detroyt]], [[Miçiqan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = |fəaliyyət illəri= |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Frensis Ford Koppola''' ({{DVTY}}) — [[ABŞ]] kinorejissoru, ssenarist, prodüser. == Həyatı == Koppolanın çəkdiyi filmlər ümumdünya şöhrəti qazanmışdır: [[Xaç atası (film, 1972)|"Xaç atası"]] (1972), [[Xaç atası 2 (film, 1974)|"Xaç atası 2"]] (1974) (hər iki film [[Oskar mükafatı]]na layiq görülüb). == Filmoqrafiya == #[[Xaç atası (film, 1972)|Xaç atası]] ([[Oskar mükafatı]]) #[[Xaç atası 2 (film, 1974)|Xaç atası 2]] ([[Oskar mükafatı]]) #[[Xaç atası 3 (film, 1990)|Xaç atası 3]] #[[Söhbət (film, 1974)|Söhbət]] ([[Qızıl Palma Budağı]]) #[[Apokalipsis bu gün (film, 1979)|Apokalipsis bu gün]] ([[Qızıl Qlobus]]) #[[Kotton klubu (film, 1984)|Kotton klubu]] #[[Brem Stokerin Drakulası (film, 1992)|Brem Stokerin Drakulası]] ([[Saturn mükafatı]]) == Xarici keçidlər == * [http://bizimasr.media-az.com/arxiv_2003/avgust/175/meden.html Dahi və dəhşətli Koppola]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.itv.az/28_09_2007/024.php Frensis Ford Koppolanın evi qarət olunub]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Vikilər | commons = Francis Ford Coppola | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q = | n = | m = }} {{rejissor-qaralama}} == İstinadlar == [[Kateqoriya:ABŞ film rejissorları]] [[Kateqoriya:ABŞ-da doğulanlar]] [[Kateqoriya:Oskar mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Hofstra Universitetinin məzunları]] icnj9go7txnuya90oow2ajo7vrhw6bp 6557706 6557701 2022-08-01T09:38:02Z Atakhanli 223224 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Frensis Ford Koppola |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Francis Ford Coppola(CannesPhotoCall).jpg |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 7.4.1939 |doğum yeri = [[Detroyt]], [[Miçiqan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = |fəaliyyət illəri= |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Frensis Ford Koppola''' ({{DVTY}}) — [[ABŞ]] kinorejissoru, ssenarist, prodüser. == Həyatı == Koppolanın çəkdiyi filmlər ümumdünya şöhrəti qazanmışdır: [[Xaç atası (film, 1972)|"Xaç atası"]] (1972), [[Xaç atası 2 (film, 1974)|"Xaç atası 2"]] (1974) (hər iki film [[Oskar mükafatı]]na layiq görülüb). == Filmoqrafiya == #[[Xaç atası (film, 1972)|Xaç atası]] ([[Oskar mükafatı]]) #[[Xaç atası 2 (film, 1974)|Xaç atası 2]] ([[Oskar mükafatı]]) #[[Xaç atası 3 (film, 1990)|Xaç atası 3]] #[[Söhbət (film, 1974)|Söhbət]] ([[Qızıl Palma Budağı]]) #[[Apokalipsis bu gün (film, 1979)|Apokalipsis bu gün]] ([[Qızıl Qlobus]]) #[[Kotton klubu (film, 1984)|Kotton klubu]] #[[Brem Stokerin Drakulası (film, 1992)|Brem Stokerin Drakulası]] ([[Saturn mükafatı]]) == Xarici keçidlər == * [http://bizimasr.media-az.com/arxiv_2003/avgust/175/meden.html Dahi və dəhşətli Koppola]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.itv.az/28_09_2007/024.php Frensis Ford Koppolanın evi qarət olunub]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Vikilər | commons = Francis Ford Coppola | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q = | n = | m = }} == İstinadlar == [[Kateqoriya:ABŞ film rejissorları]] [[Kateqoriya:ABŞ-da doğulanlar]] [[Kateqoriya:Oskar mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Hofstra Universitetinin məzunları]] <references />{{Xarici keçidlər}}{{rejissor-qaralama}} 7kwgpbcfjea1g4lqnzaa1bhgl5tu2wp 0 54682 6557663 6549205 2022-08-01T08:56:27Z Wikipediya M 110601 wikitext text/x-wiki {{Fəza-zaman}} [[Fayl:Newton apple tree hg clr.gif|thumb|200px]] [[Fayl:NewtonsLawOfUniversalGravitation.svg|thumb|200px]] '''Cazibə qüvvəsi''', '''qravitasiya qüvvəsi''' və ya sadəcə '''cazibə''' ([[Latınca|lat.]] ''gravitas—''"ağırlıq") — [[kütlə]]yə malik maddi obyektlərin bir-birini cəzb etməsini bildirən təbii fenomen<ref name="Does Gravity Travel at the Speed of Light?">[http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/GR/grav_speed.html Does Gravity Travel at the Speed of Light?], ''UCR Mathematics''. 1998. Retrieved 3 July 2008.</ref><ref>Словарь Иностранных Слов, Русский Язык, 1990, стр. 144, ISBN 5-200-01422-0</ref> və [[fizika]]da təbiətin dörd fundamental qüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır.<ref>Советский Энциклопедический Словарь, изд. Советская Энциклопедия, 1983, стр. 332</ref> Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər [[Yer]] tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa [[planet]]lərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır. Müasir fizika cazibəyə [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi]] çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir<ref name="How gravity works?">[ http://science.howstuffworks.com/environmental/earth/geophysics/question232.htm Layton, Julia, "HowStuffWorks.com" 01 April 2000 ]</ref> və [[Ümumdünya cazibə qanunu|Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu]] asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur. == Yaranmasına dair == Qədim hind müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş qüvvə ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. Fars [[astronom]]u [[Məhəmməd ibn Musa]] IX əsrdə [[fəza]] cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir. [[Əl-Biruni]] XI əsrdə hind dilində olan materialları ərəb dilinə çevirir. [[XII əsr]]də fars alimi Əl Xəzini yerin cazibə qüvvəsini cismlə yer arasında olan məsafədən, kütlələr arasındakı fərqdən asılı olduğunu söyləmişdir. XVİ əsrdə [[Qalileo Qaliley]] cismin sərbəst düşməsini bərabərsürətli hərəkət adlandırıb, kütlədən asılı olmadığını təsvir edir. İngilis alimi [[Robert Huk]] 1670-ci ildə cazibə qüvvəsini cismin xassələrindən və onlar arasındakı [[məsafə]]dən asılı olmasını sınaqlarla göstərmişdir. İlk dəfə yerin cazibə qüvvəsini riyazi şəkildə təsvir etməyə çalışan [[İsaak Nyuton]] olmuşdur. Onun təsvir etdiyi Nyuton qravitasiya nəzəriyyəsi astronomiyada tətbiq oluna biləcək ilk nəzəriyyə idi. [[XX əsr]]in əvvəlinə qədər bu sahədə bir çox nəzəriyyələr yaransada onlar sonradan yaranan Eynşteyn nəzəriyyəsi tərəfindən sıxışdırılmışdır. 1916-cı ildə [[Albert Eynşteyn]] tərəfindən işlənmiş Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsində qravitasiya [[Fəza-zaman|fəza-zamanın]] həndəsi xassələrindən asılı olaraq verilir və [[Eynşteyn sahə tənlikləri]]nin həllindən alınır. Tənliklər fəza-zamanın, verilmiş [[enerji]]yə uyğun olaraq necə əyildiyini ifadə edir. Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanununa isə bu nəzəriyyənin müəyyən limitlərində özünü doğruldan xüsusi hal kimi baxılır. == Nyuton qravitasiya qüvvəsi == Nyuton qravitasiya qanununa əsasən [[kütlə]]ləri <math>m</math> və <math>M</math> olan iki cism bir-birini onların kütlələri ilə düz və arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasib olan <math>\mathbf F(\mathbf r)</math> qüvvəsi ilə cəzb edirlər. Cazibə qüvvəsi bu halda belə hesablanır: : <math>\mathbf F(\mathbf r) = -\frac{G M m}{r^2}\frac{\mathbf r}{r}</math>, : <math>\Delta \Phi(\mathbf r)= 4 \pi G \rho(\mathbf r)</math> burada <math>G</math> qravitasiya sabitidir = <math> 6{,}673 \cdot 10^{-11}</math> m³/(kq•san²). Onu qravitasiya tərəzisi ilə təyin etmək olar. Puasson asılılığını həll etməklə istənilən paylanmış kütlə üçün <math>\rho(\mathbf r)</math>. qravitasiya potensialını <math>\Phi(\mathbf r)</math> tapmaq olur: : <math>\Delta \Phi(\mathbf r)= 4 \pi G \rho(\mathbf r)</math> nəticədə bu düsturla qravitasiya sahəsi təyin edilir: : <math>\mathbf F(\mathbf r)=-m \nabla\Phi(\mathbf r)</math> Elektrodinamikada elektrik sahəsi [[Karl Qauss|Qauss]] qanunu ilə təyin edilə bildiyi kimi, burada da bu üsulla verilmiş kütlə paylanması üçün qravitasiya təcilini <math>\mathbf g(\mathbf r) </math> tapmaq mümkündür: : <math>\oint_A \vec g(\vec r) \; \mathrm d \vec A= - 4 \pi G M</math>, və ya [[kütlə]] paylanmasının ümumi forması üçün [[differensial]]lamaqla: : <math>\nabla \cdot \mathbf g(\mathbf r) = -4 \pi G \rho(\mathbf r)</math>. Cazibə qüvvəsi yer və günəş arasında vakum vasitəsilə təsir edir. Klassik qravitasiya nəzəriyyəsində qəbul eidlir ki, sahənin dəyişməsi kütlələrin hərəkətinin təsirini nəzərə almadan paylanırlar. Kütlə cismi təşkil edən maddənin miqdarıdır və cismin ətalət ölçüsüdür.Kütlə hesabına cismin ətrafında qravitasiya sahəsi yaranır və bu sahəyə gətirilmiş istənilən cismə cazibə qüvvəsi təsir edir.Hər bir cismin ətrafında yaratdığı cazibə sahəsi qravitasiya sahəsinin intensivliyi adlanan fiziki kəmiyyətlə xarakterizə oolunur və o cismin kütləsi ilə mütənasibdir. Buna görə bəzən kütləni qravitasiya yükü də adlandırırlar. Məsələn Yer kürəsinin öz səthində yaratdığı sahənin intensivliyi g=G•M/R²=9.81N/kq-dır.Burada g-qravitasiya sahəsinin intensivliyi , G-qravitasiya sabiti,M-Yer kürəsinin kütləsi,R-Yerin radiusudur.Düsturdan göründüyü kimi qravitasiya sahəsini intensivliyi onu yaradan cismin kütləsi ilə düz cismin mərkəzindən olan məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir. {{vikiləşdirmək}} '''Ağırlıq qüvvəsi''' (A.q.) — Yer səthi yaxınlığında ixtiyari maddi nöqtəyə təsir edən yerin cazibə qüvvəsinin (F) öz oxu ətrafında fırlanması nəticəsində yaranan ətalət qüvvəsinin (I) həndəsi cəmidir. Yer səthinin hər bir nöqtəsində A.q. şaquli istiqamətlənir. Yer səthinin kiçik bir hissəsində (ölçüləri Yerin radiusundan çox az olan) A.q. hər bir maddi nöqtə üçün bərabər və bir-birinə paralel götürmək, yəni bu hissədə bircins qüvvə sahəsinin mövcudluğunu qəbul etmək olar. Ətalət qüvvəsi I cazibə qüvvəsinə, F-yə nisbətən çox kiçik olduğuna görə A.q. Yerin cazibə qüvvəsindən çox az fəqlənir, lakin Yer səthi boyunca yerdəyişmə zamanı Yerin qeyri-sferikliyinə görə I dəyişir və ekvatorda A.q.-i təxminə 0,5% qütbdəkindən azalır. Cismin çəkisi A.q.-ə bərabərdir. A.q.-nin təsiri ilə cisimlər A.q.-i təcili alır, bu təcilin istiqaməti A.q-nin istiqaməti ilə eynidir və coğrafi endən asılıdır. == Ağırlıq qüvvəsinin anomaliyası (Cazibə anomaliyası) == '''Ağırlıq qüvvəsinin anomaliyası'''- planet kütləsinin paylanmasının bu və ya digər modeli üçün ağırlıq qüvvəsinin ölçülmüş qiymətinin hesablanmış qiymətindən fərqidir. Qravimetriyada (Yer kürəsinin müxtəlif nöqtələrinə düşən ağırlıq qüvvəsini öyrənən elm) ölçü vahidi kimi (vahid kütlə üçün) 10–5m/s2yə bərabər olan milliqal (mqal) qəbul olunmuşdur. Ağırlıq qüvvəsi anomaliyası anomal kütlələrin (yəni elə kütlələtin ki, onlar planet quruluşunun qəbul olunmuş modelinə daxil deyil) təsirini əks etdirir. Ağırlıq qüvvəsi anomaliyası planetin quruluşunu, xüsusilə onun səthinə yaxın yerləşən qatları öyrənməyə imkan verir. Ağırlıq qüvvəsi müşahidə nöqtəsinin hündürlüyündən asılı olduğuna görə, eodeziya və eofizika məsələlərinin həllində qravimetrik ölçmələrin məlumları əvvəlcədən vahid səthə-geoidə gətirilir. Reduksiya üsulu ilə cazibə anomaliyası adında əks olunur. Fay (sərbəst havada), Buq, Hlen, izostatik və s. reduksiyalarda ağırlıq qüvvəsi mövcuddur. == Ağırlıq mərkəzi == '''Ağırlıq mərkəzi'''- bircinsli ağırlıq sahəsində yerləşən bərk cismin hisslərinə təsir edən ağırlıq qüvvələrinin əvəzləyicisində həndəsi nöqtənin ağırlıq mərkəzi cismin (məsələn: kütlənin) heç bir nöqtəsi ilə üst-üstə düşməyə bilər. Əgər cismi müxtəlif müxtəlif nöqtələrindən ipdən assaq, onda ipin istiqamətlərinin (əvəzləyicilərinin istiqamətləri) ağırlıq mərkəzində kəsişər. Simmetriya mərkəzinə malik bircinsli (düzbucaqlı və ya dairəvi lövhələr, kürə, kub, silindr və s.)cisimlərin ağırlıq mərkəzində elə simmetriya mərkəzində yerləşir. Bərk cisimlərin ağırlıq mərkəzi onların ətalət mərkəzi ilə üst-üstə düşür. Fərq ondadır ki, ağırlıq mərkəzi anlayışı bərk cisim üçün yalnız ağırlıq sahəsində məna kəsb edir, ətalət mərkəzi anlayışı isə heç bir güc sahəsi ilə əlaqəli deyil və ixtiyarı mexaniki sistemə aiddir. Cismin fəzadakı vəziyyətindən asılı olmayaraq, onun hisslərinə təsir edən ağırlıq qüvvələrinin əvəzləyicisinin tətbiq nöqtəsi, cismin hissələrinin çəki və forması dəyişdikdə, ağırlıq mərkəzinin vəziyyəti dəyişir. Məsələn: raketin yanacağı azaldıqda onun ağırlıq mərkəzi yerini dəyişir. Ağırlıq mərkəzinin vəziyyəti mühəndis hesablamalarında mühüm rol oynayır. == Həmçinin bax == * [[Qravitasiya sahəsi]] == Ədəbiyyat == * [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]] * Gülbəniz Qocayeva "Rus və Azərbaycan dilində texniki terminlərin izahlı lüğəti" * ФЭС == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Fizikanın bölmələri}} [[Kateqoriya:Qravitasiya]] [[Kateqoriya:Fundamental qarşılıqlı təsirlər]] 8u1in2k8xhmu77mbp1bcsu0szjc5x15 0 55152 6557429 6543658 2022-08-01T05:52:39Z Dancewithdevil 136647 Dancewithdevil [[Komik]] səhifəsinin adını yönləndirmənin əksinə dəyişərək [[Komediyaçı]] adlandırdı: söz daha çox bu formada işlənir, müzakirə səhifəsinı baxın wikitext text/x-wiki {{yanlış adlandırma}} [[Fayl:Ulduz1.jpg|thumb|160px|right|Azərbaycanın gülüş ustaları [[Bəşir Səfəroğlu]] və [[Hacıbaba Bağırov]] "[[Ulduz (film, 1964)|Ulduz]]" [[film]]ində]] '''Komik''', '''komediyaçı''', '''yumorist''', '''masqarabaz''' və ya '''gülüş ustası''' — insanları [[mimika]], hərəkətlərlə və danışıqla güldürən şəxslərdir. O bunu müxtəlif zarafatlarla, komik hallar və "axmaqlıqlarla" əldə edir. Buna oxşar olan ''yumorist'' anlayışı da mövcuddur. İkincisi daha çox [[ədəbiyyat]] janrına və yumoristik esselərə aid eidlir. Komediyaçı isə bundan fərqli olaraq kino janrına, [[film]]lərə, [[televiziya]]ya və [[dramaturgiya]]ya aiddir. [[Kateqoriya:İncəsənət]] [[Kateqoriya:Teatr terminləri]] {{incəsənət-qaralama}} {{teatr-qaralama}} gube9l7gy37nw8uwue74btezlqsdh50 6557434 6557429 2022-08-01T05:53:14Z Dancewithdevil 136647 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Ulduz1.jpg|thumb|160px|right|Azərbaycanın gülüş ustaları [[Bəşir Səfəroğlu]] və [[Hacıbaba Bağırov]] "[[Ulduz (film, 1964)|Ulduz]]" [[film]]ində]] '''Komediyaçı''', '''komik''', '''yumorist''', '''masqarabaz''' və ya '''gülüş ustası''' — insanları [[mimika]], hərəkətlərlə və danışıqla güldürən şəxslərdir. O bunu müxtəlif zarafatlarla, komik hallar və "axmaqlıqlarla" əldə edir. Buna oxşar olan ''yumorist'' anlayışı da mövcuddur. İkincisi daha çox [[ədəbiyyat]] janrına və yumoristik esselərə aid eidlir. Komediyaçı isə bundan fərqli olaraq kino janrına, [[film]]lərə, [[televiziya]]ya və [[dramaturgiya]]ya aiddir. [[Kateqoriya:İncəsənət]] [[Kateqoriya:Teatr terminləri]] {{incəsənət-qaralama}} {{teatr-qaralama}} 9x47e0ad3z5cx7komw7xscomv3ehru7 0 55284 6556693 6531811 2022-07-31T13:51:08Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{YM|icra başçısı=Məhəmməd Həzrətpur|növü=Şəhər|region=Qərbi Azərbaycan ostanı|tabesində=[[Urmiya şəhristanı]]|şəkli={{Fotomontaj | photo1a = شب ارومیه.jpg | photo1b = MenAre_02.JPG | photo2a = Hedayat Historic School - Urmia.jpg | photo2b = Jame Mosque of Urmia-5.JPG | photo3a = 3 Gonbad photo 2.jpg | photo3b = غروب پاییزی شهر چایی - ارومیه - آذربایجان غربی - panoramio.jpg | size = 266 }}}} '''Urmiya''' və ya '''Urmiyə''',<ref>{{ASE|1|179|Azərbaycan Şair və Ədiblər Cəmiyyəti}}</ref> yerli əhali arasında '''Urmu''' ({{lang-fa|ارومیه}}) — [[İran]]ın [[Qərbi Azərbaycan ostanı]] və [[Urmiya şəhristanı]]nın inzibati mərkəzi və ən böyük şəhəri, [[Azərbaycan (dəqiqləşdirmə)|Azərbaycan]]ın ən qədim və böyük şəhərlərindən biri, böyük mədəniyyət və dini mərkəzi. Urmiya şəhəri dəniz səviyyəsindən {{Convert|1330|m}} yüksəklikdə, [[Urmiya gölü]]ndən 18&nbsp;km qərbdə yerləşir. [[Urmiya gölü]] dünyanın ən duzlu göllərindən biridir və şəhərin şərq sərhəddi boyunca uzanır. Əyalətin dağları onu [[Türkiyə]] və [[İraq]]dan ayırır. Urmiyada hava qışda soyuq, yayda mülayim və sərindir. 2012-ci ildə həyata keçirilən siyahıyaalınmaya əsasən şəhər əhalisinin sayı 667.499 nəfər təşkil edir. Şəhərdə 197.749 ailə yaşayır. [[2006|2016]]-cı ildə aparılmış rəsmi siyahıyaalmanın yekunlarına əsasən əhalisinin sayı 736,224 nəfərlə [[İran]]da ən çox əhalinin yaşadığı 10-cu [[şəhər]]dir. Şəhər sakinləri əsasən Azərbaycan dilində danışan [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]]lardır.<ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=0KOSUrLPC6IC&pg=PA152&dq=majority+of+the+population+of+East+Azarbaijan+and+a+majority+of+West+Azarbaijan.#v=onepage&q=majority%20of%20the%20population%20of%20East%20Azarbaijan%20and%20a%20majority%20of%20West%20Azarbaijan.&f=false |title=Country Study Guide-Azerbaijanis |publisher=STRATEGIC INFORMATION AND DEVELOPMENTS-USA |date= |accessdate=13 avqust 2013 |archive-date=2019-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190416201118/https://books.google.com/books?id=0KOSUrLPC6IC&pg=PA152&dq=majority+of+the+population+of+East+Azarbaijan+and+a+majority+of+West+Azarbaijan.#v=onepage&q=majority%20of%20the%20population%20of%20East%20Azarbaijan%20and%20a%20majority%20of%20West%20Azarbaijan.&f=false |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+ir0052) |title=Iran-Azarbaijanis |publisher=Library of Congress Country Studies |date=Dekabr 1987 |accessdate=13 avqust 2013}}</ref><ref>{{cite web |url=http://looklex.com/e.o/orumiyeh.htm |title=Orumiyeh |publisher=Looklex Encyclopaedia |date= |accessdate=2013-08-13 |archive-date=2013-09-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130922191652/http://looklex.com/e.o/orumiyeh.htm |url-status=dead }}</ref> Bundan başqa Urmiyada [[Kürdlər|kürd]], [[Farslar|fars]], [[Aysorlar|aysor]] və [[Ermənilər|erməni]] azlıqlar da yaşayır.<ref>{{cite web |url = https://www.britannica.com/place/Orumiyeh |archiveurl = |archivedate = |title = Urmia |author = |date = |work = |publisher = Britannica |accessdate = |language = {{dil-en|}} }}</ref> Urmiya şəhəri ölkənin böyük kənd təsərrüfatı mərkəzlərindən biridir. Burada əsasən meyvə və tütün yetişdirilir. Şəhərin xristian irsi günümüzə qədər qorunub saxlanmışdır. Şəhərdə yerləşən bir çox kilsə və [[kafedral]]lar bunun əyani sübutudur. Hələ IX əsrdə şəhərdə müxtəlif dinlərə mənsub insanlar birlikdə yaşayırdılar. Əksər hissəsi müsəlmanlardan ibarət olan şəhər nüfuzu bundan başqa xristianlar, [[yəhudilər]], [[Bəhailik|bahailər]] və sufilərdən təşkil olunmuşdu. == Urmiya sözünün mənşəyi == Urmiya adının mənşəyi ilə bağlı müxtəlif fikirlər mövcuddur. Tarixçi, iranşünas [[Riçard Nelson Fray|Riçard Nelson]] Fraya görə Urmiya adı Urartu sözü ilə bağlıdır.<ref>{{kitab3 | müəllif = Richard Nelson Frye | başlıq = The history of ancient Iran | link = | cavabdeh = | yer = München | nəşriyyat = | il = (1984) | cild = | səhifə = | səhifələr = 48-49 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Digər bir tarixçi, hindoloq [[Tomas Burov]]a görə isə Urmiya hind-iran dillərində urmi- “dalğa” və ya urmya “dalğavari”<ref>{{kitab3 | müəllif = Thomas Burrow | başlıq = The Proto-Indoaryans | link = | cavabdeh = | yer = München | nəşriyyat = Cambridge University Press | il = (1973) | cild = | səhifə = | səhifələr = 123-140 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> mənasına gəlməkdədir. Yerli assurların dilində mia sözü “su” sözünün qarşılığıdır. Belə nəticəyə gəlmək olar ki, Urmiya qısaca “Su şəhəri” deməkdir. 1921-ci ildə şəhərin adı Urmiya ilə yanaşı həmçinin Urumiya və ya Urmi deyə bilinirdi. [[Pəhləvilər|Pəhləvi sülaləsi]]nin hakimiyyəti illərində, şəhər [[Rza şah Pəhləvi]]nin şərəfinə "Rezaiyeh"<ref name="Sykes">{{cite book|last=Sykes|first=Percy|title=A History of Persia|year=1921|publisher=Macmillan and Company|location=London|page=67|url=http://www.wdl.org/en/item/7307/view/1/67/}}</ref> adlandırılırdı. == Tarixi == === Qədim dövr === Urmiya şəhərinin tarixi çox qədim dövrlərdən bir çox yerli və xarici [[tarixçi]]lərin diqqətini cəlb etmişdir. Rus şərqşünas [[Vladimir Minorski]]yə görə hələ [[e.ə 2000]]-ci illərdə [[Urmiya düzlüyü]]ndə bir sıra yaşayış məskənləri yerləşirdi. Urmiya şəhərinin qədim tarixə malik olması faktını yazılı mənbələrdən əlavə şəhərin özü, habelə onun ətrafından əldə edilən maddi-mədəni abidələr də sübut edir. Urmiya və ona yaxın olan ərazilərdən arxeoloji tədqiqatlar zamanı tuncdan hazırlanmş uzun və gödək qılınclar, üstü naxışlı xəncərlər, ev əşyaları, zinət əşyaları və digər əşyalar əldə edilmişdir. Mütəxəssislərə görə buradan tapılan əşyalar eramızdan əvvəl [[VII əsr|VII]]-[[VI əsr]]lərə aiddir. Bundan başqa Urmiya ətrafındakı qədim xarabalıqlarda aparılan qazıntılar nəticəsində miladdan əvvəl XX əsrə aid əşyalar aşkar edilmişdir.<ref>{{cite book|last1=Gibb, Kramers, Lewis|first1=Hamilton Alexander Rosskeen, Johannes Hendrik, Bernard|title=The Encyclopaedia of Islam : New Edition Vol. 7 (Encyclopaedia of Islam New Edition)|date=1992|page=1032}}</ref><ref name="Skutsch2013">{{cite book|author=Carl Skutsch|title=Encyclopedia of the World's Minorities|url=https://books.google.com/books?id=yXYKAgAAQBAJ&pg=PA149|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-19388-1|page=149}}</ref> Urmiya ərazisindən tapılan qiymətli maddi-mədəniyyət nümunələrinin çoxu ABŞ, İngiltərə və Fransa muzeylərində saxlanılır. Bundan başqa bu ərazidən tapılan əşyalar İrane Bastan Muzeyində də özünəməxsus yer tutur. Qədim dövrlərdə Urmiya gölünün qərb sahili [[Gilzan]] adlandırılırdı. IX əsrdə burada müstəqil hakimiyyət bərqərar olmuşdu. Sonralar bu ərazi [[Urartu]] və [[Manna]] dövlətlərinin tərkibinə daxil edildi. E.ə VIII əsrdə, [[Midiya]] dövləti tərəfindən işğal edilənə qədər isə [[Assuriya|Assur krallığı]]nın vassalı oldu. [[Assuriya|Assur]] mənbələrində Armait (Urmeyate) qalasının adı Zibia (müasir [[Ziviyə]]) qalası ilə birgə çəkilir. Həmin mənbədə [[Manna]] dövlətinin paytaxtı olan [[İzirtu İzirtunun]] Zibia və Armait qalalarına yaxın yerləşməsi də göstərilmişdir. Assur hakimiyyətinin süqutundan sonra Urmiya şəhəri [[Parflar]] və [[Parsilər|Parslar]] tərəfindən idarə edilmiş, daha sonra [[Sasanilər İmperiyası|Sasani imperiyası]]nın ərazisinə daxil edilmişdir. 624-626-cı illərdə şəhər Bizans imperatoru İrakli tərəfindən zəbt edilərək qarət edilmişdir. VII əsrdə ərəblərin Azərbaycanı işğalı ilə Urmiya şəhəri də ərəb sərkərdəsi Sədəqə ibin Sədəqə tərəfindən işğal edildi.<ref>{{Kitab3|müəllif=əl-Bəlzarui|başlıq=Kitəb fütuh əl-buldən|link=|yer=|nəşriyyat=|il=|səhifə=477}}</ref> === Orta əsrlər dövrü === Artıq X əsrin ortalarında Urmiya Saları hökmdarı [[I Cüstan (Salari)|I Cüstan]] tərəfindən öz torpaqlarına daxil edilib idarəsi isə vəziri [[Cüstan ibn Şərmzan]]a tapşırıldı. Lakin tezliklə Cüstan ibn Şərmzan [[I Cüstan (Salari)|I Cüstan]]ın hakimiyyətini tanımadı (957). 960-cı ildə şəhəri möhkəmləndirib [[Deyləmilər|Deyləmli]]lərə qarşı mübarizəyə başlasa da bu mübarizə nəticəsiz qaldı və vəzir Urmiya şəhərinə çəkilməli oldu. Şəhər XI əsrin II yarısında [[Rəvvadilər]] dövlətinin tərkibinə qatıldı. Rəvvadi hökmdarı [[Əbülhica]]nın dayısı Təbriz hakimi Vəhsudan ər Rəvvadi tərəfindən 1040-cı ildə bir çox [[Oğuz türkləri|oğuz türkü]]nün qətl edilməsi nəticəsində [[oğuzlar]] Urmiyanı tərk edərək Hakkariyə yerləşdilər. Urmiya və ətrafı XI əsrin ortalarında [[Böyük Səlcuq İmperiyası|Səlcuq imperiyası]]nın tərkibinə daxil edildi. Səlcuq sultanı [[Toğrul bəy]] Abbasi Xəlifəsinin qızı ilə evlənmək üçün 1063-cü ilin yanvar ayında Urmiyadan [[Bağdad]]a yola düşmüşdü. Urmiyada Səlcuq hakimiyyətinin ən dəyərli örnəklərindən biri   Şəhər 1149-cu ildə [[Məhəmməd Təpər]]in hakimiyyətində olmuşdur. İraq Səlcuq sultanı II Toğrulun 1189-cu ildə Əmir İzzəddin Həsənin yardımı ilə Uşnu, Salmas, Xoy və Urmiyanı talan etməsi Atabəy Qızıl Arslanın qəzəbinə səbəb olmuş nəticə də tərəflər arasında münaqişə yaranmışdır.<ref>{{cite book|first=|last=|authorlink=|title=Azərbaycan Tarixi III cild|year=2005|location=Bakı|publisher=Elm nəşriyyatı|url=|ref=harv}}</ref><ref>{{cite book|first=Süleyman|last=Əliyarlı|authorlink=|title=Azərbaycan tarixi (Uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər|year=1996|location=Bakı|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=|ref=harv}}</ref> Artıq XII əsrin sonlarına doğru Səlcuqlu hakimiyyətinin zəifləməsi ilə Urmiya da daxil olmaqla bütün Azərbaycan Atabəylər dövlətinin hakimiyyətinə keçmişdir. Tarixçi İbnül-Əsir yazır ki, Atabəy hakimi [[Atabəy Əbu Bəkr|Əbu Bəkir]] 1205-1206-cı ildə [[Marağa şəhəri]]nə qarşılıq olaraq Uşnu və Urmiyanı [[Atabəy Əlaəddin]]ə vermişdir. 1220-ci ildə şəhəri ziyarət edən [[Yaqut Həməvi]] Urmiya şəhəri haqqında yazır: {{Sitat|...mən özüm şəhəri görmüşəm, çox gözəl və bolluq olan bu şəhər əlverişli iqlim şəraitinə, təbii gözəlliyinə, suyunun, meyvəsinin, habelə bostanlarının çox olmasına görə bu dövrdə olan digər şəhərlərdən fərqlənir.}} Urmiya bu tarixdən qısa müddət sonra monqollar tərəfindən təqib olunan [[Cəlaləddin Mənguberdi|Xarəzmşah Cəlaləddin]]in hakimiyyəti altına keçmişdir. Cəlaləddin [[Əhlat]]ı mühasirəyə aldığı bir zamandı Urmiya və [[Xoy]] ətrafında yaşayan Yıva türkmənlərinin Azərbaycanda bir sıra hadisələr törətdiyi xəbərini eşidir və 1226-cı ildə Urmiyaya qayıdaraq Türkmənləri bölgədən kənarlaşdırır. Qışı Urmiyada keçirən Cəlaləddin Urmiya, [[Salmas]] və Xoyu Səlcuq sülaləsindən olan xanımına bağışlamışdı. [[Elxanilər dövləti|Elxanilər]]in hakimiyyəti illərində Azərbaycanda iqtisadi və demoqrafik yüksəliş paralel formada baş vermişdir. Bu dövrdə şəhərin qalası [[Qazan xan]] tərəfindən təmir etdirilmiş, şəhərdə yeni zərbxana açılmışdı. 1340-cı ildə şəhərdə olmuş ərəb tarixçi [[Həmdullah Mustofi Qəzvini|Həmdullah əl-Müstəvfi]] yazır: {{Sitat|...bağları və meyvələrinin bolluğu ilə tanınan Urmiyan şəhərinin divani vergi gəlirləri 70 min dinardan çox idi.}} Elxanilər dövlətinin süqutu ilə şəhər ardıcıl olaraq [[Çobanilər]]in, [[Teymurilər]]in, [[Qaraqoyunlu]], [[Ağqoyunlular|Ağqoyunlu]]ların və [[Səfəvilər]]in hakimiyyətinə keçmişdir. Səfəvilərin hakimiyyəti dövründə şəhər dəfələrlə Osmanlı hücumlarına məruz qalmış, osmanlılar tərəfindən ələ keçirmişdi. I Şah Abbasın dövründə müdafiə məqsədi ilə şəhərin cənub-şərqində qala tikdirildi və Əfşar elindən iyirmi min nəfər buraya köçürüldü. XVII əsrin sonlarında bölgə Səfəvilər tərəfindən idarə edilirdi. 1622-ci ildə, Səfəvi şahı I Şah Abbas Qəşəm Sultan Afşarı Mosul valisi təyin etdi. O tezliklə vəba xəstəliyinə tutularaq vəzifəsindən imtina etmiş, Azərbaycanın qərbinə köçərək burada Urmiya cəmiyyəti yaratmışdır. Səfəvi dövrü səyyahları yazır ki, XVII əsrdə Urmiyada 10-15 min nəfər adam yaşayırdı. 1724-cü ildə Urmiya yenidən osmanlıların hakimiyyətinə keçdi. Nadir şah 1729-cu ildə bölgəni mühasirəyə alsa da, Həkimoğlu Əli Paşa və Rüstəm Paşa bir aylıq uzun müddətli mübarizədən sonra şəhəri tutmuşdular. Bu dövrdə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövləti]] tərəfindən hazırlanan torpaq qeydiyyatı dəftərində şəhərdə ümumilikdə 1391 ailənin yaşadığı və 77.920 akça vergi ödədikləri qeyd edilmişdir. Urmiya bu dövrdə Təbriz,  Ərdəbil və Marağadan sonra Azərbaycanın ən böyük 4-cü şəhəri hesab edilirdi. [[Nadir şah Əfşar|Nadir şah]]ın hakimiyyəti ələ almasından sonra Urmiya yenidən onun imperiyasına qatıldı. 1744-cü ildə [[Fətəli xan Əfşar]] Nadir şah tərəfindən Urmiya valisi təyin edildi.<ref>{{Kitab3 |müəllif=[[Ənvər Çingizoğlu]], [[Bəhram Məmmədli]] |başlıq=Urmiya xanlığı |link=https://ia601506.us.archive.org/31/items/UrmiyaXanligi/Urmiya%20xanligi.pdf |yer=Bakı |nəşriyyat=SDU nəşriyyatı |il=2013 |səhifə=188 }}</ref> ==== Urmiya xanlığı ==== {{Əsas|Urmiya xanlığı}} Xanlığın mərkəzi Urmiya şəhəri idi. Xanlıq Marağa, Xoy və Osmanlı imperiyası ilə sərhəd idi. Xanlığın əsasını [[Nadir şah Əfşar]]ın əmisi oğlu, [[Əfşarlar|Əfşar]] tayfasından olan [[Fətəli xan Əfşar]] qoymuşdu.O, hətta [[Nadir şah Əfşar|Nadir şah]]ın sərkərdəsi olan [[Azad xan Əfqan|Azad xanı]] da öz tərəfinə çəkə bilmişdi. Bundan sonra, o, mərkəzləşdirmə siyasətini həyata keçirməyə başladı. İlk olaraq [[Təbriz]]ə hücum etdi,[[Təbriz]] asılı hala salındı. Və [[Təbriz]] paytaxt oldu. Daha sonra [[Xoy xanlığı|Xoy xanı]] [[Şahbaz xan Dünbili|Şahbaz xan]] da Fətəli xanla ittifaq bağlamağa məcbur oldu. Bundan sonra isə [[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]], [[Marağa]] və [[Sərab xanlığı|Sərab]] xanlıqları Urmiya xanlığından asılı vəziyyətə salındı. O,1751-ci ildə [[Azad xan Əfqan|Azad xan]]ı onunla ittifaqdan imtina edən İrəvan xanlığı üzərinə göndərdi. İrəvan xanı Mir Mehdi Kartli çarı [[II İrakli]]dən kömək istədi. [[II İrakli]] [[Qazax sultanlığı|Qazax]] və [[Borçalı sultanlığı|Borçalı]] azərbaycanlılarından topladığı ordunu [[Mir Mehdi xan]]a köməyə göndərdi. [[Azad xan Əfqan|Azad xan]] geri oturduldu. Beləliklə, [[Fətəli xan Əfşar]] [[Maku xanlığı|Maku]] və [[Ərdəbil xanlığı|Ərdəbil]] xanlıqları istisna olmaqla, bütün Cənubi Azərbaycan xanlıqlarına öz hakimiyyətini yaya bilmişdi. Urmiya xanlığının hökmdarı [[Fətəli xan Əfşar]] [[Nadir şah Əfşar]]ın ən yaxın adamlarından biri idi və [[Əfşarlar|Əfşarlar tayfasına]] mənsub idi. Fətəli xan Əfşar [[Cənubi Qafqaz]]ın tutulması və [[İran]]da ali hakimiyyət uğrunda mübarizəyə də xüsusi əhəmiyyət verirdi. Bu məqsədlə müxtəlif xanlıqlara müttəfiqlik haqqında müraciətnamələr göndərildi. [[İrəvan xanlığı]]na hücum uğursuz olduqda hücum istiqaməti [[Gürcüstan]]a yönəldi. Çar [[II İrakli]] məğlub edildi. Fətəli xan [[İran]]da ali hakimiyyət uğrunda mübarizə aparan [[Kərim xan Zənd]]in üzərində qalib gəldikdən sonra hakimiyyətini Mərkəzi və Qərbi İrana yaya bildi (1752). İranın şimalında möhkəmlənən [[Məhəmmədhəsən xan Qacar]]la mübarizə çə­tin oldu. Məhəmmədhəsən xan onun Kərim xan Zəndlə müharibəsindən istifadə edərək [[Gilan]]ı tutan Fətəli xanı oranı tərk etməyə məcbur etdi. Bununla kifayətlənməyərək [[Təbriz]]i, sonra isə Urmiyanı tutdu (1757). Yalnız Məhəmmədhəsən xanın öldürülməsilə asılılıqdan qurtulmaq mümkün oldu (1759). Fətəli xan Təbrizə qayıtdı və hakimiyyətini möhkəmləndirdikdən sonra [[Qarabağ]]a hücum etdi və onu asılı vəziyyətə saldı (1759). Məhəmmədhəsən xandan sonra İranda başlıca qüvvəyə çevrilən Kərim xan Zənd Urmiyanı [[1763]]-cü ildə 9 ay mühasirədə saxlayır. Nəhayət Urmiya xanlığını tutan [[Kərim xan Zənd]] Fətəli xan Əfşarı Şiraz qonaqlığında edam etdirir. Kərim xan Zəndin ölümü ilə xanlıq yenidən müstəqil siyasət yeritməyə başladı. Bu zaman Məhəmmədhəsən xan Qacarın oğlu Ağa Məhəmməd xan Urmiyalı Əli xanı yanına çağırıb gözlərini çıxartdı. Ağa Məhəmməd xanın çəkilməsindən sonra İmamqulu xan hakim seçildi. O, Sərablı Əli xan Şəqaqi ilə Xoylu Əhməd xana qarşı ittifaq bağladı. Müttəfiqlər Təbriz yaxınlığındakı döyüşdə məğlub oldular. Əmiraslan xan Əfşar Urmiyaya hakim təyin edildi, lakin onun xanlığı uzun çəkmədi. Məhəmmədqulu xan yeni hakim təyin olundu. Ağa Məhəmməd xanın hücumundan sonra Uşnu qalasına çəkildi. Qacarın ölümü ilə müstəqilliyini bərpa edən xanlıq, [[İran]] taxtına çıxan Fətəli şaha tabe oldu.<ref>{{Cite web |title=Cənubi Azərbaycan Xanlıqları |url=http://turanci.azeriblog.com/2008/07/14/cenubi-azerbaycan-xanliqlari |access-date=2019-09-02 |archive-date=2009-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091027054105/http://turanci.azeriblog.com/2008/07/14/cenubi-azerbaycan-xanliqlari |url-status=dead }}</ref> === Sonrakı dövr === Urmiya şəhəri 1760-cı ildə [[Kərim xan Zənd]] tərəfindən tutulmuşdu. Daha sonra Urmiya ardıcıl olaraq Rüstəm Xan Qasımlı və Rza Qulu xan tərəfindən idarə edilmişdir. İlk Qacar şahı [[Ağa Məhəmməd şah Qacar]] 1795-ci ildə məhz Urmiyada taxta çıxmışdır.  Qısa müddətli [[Qacarlar|Qacar sülaləsi]]nin də hakimiyyətinə keçən şəhər 1906-cı ildə osmanlılar, 1911-ci ildə isə ruslar tərəfindən işğal edilmişdi. I Dünya müharibəsindən sonra osmanlı ordusu 1918-ci ilin dekabr ayında Urmiyanı tərk etməyə məcbur olmuş, şəhər İranın tərkibinə qatılmışdır. Urmiyanın adı [[Rza şah Pəhləvi]]nin şərəfinə Rızayeh adlandılırsa da 1979 [[İran İslam İnqilabı|İran İslam inqilabı]] ilə yenidən köhnə adı ilə əvəz edilmişdir. XVIII yüzilin sоnu və XIX yüzilin əvvələrində оna dəyən dağıdıcı zərbələrlə baxmayaraq, şəhər öz əzəmətini hələ də saxlamışdır. Оnun tərifi həmin dövrdə yaşayan qərb və rus səyyahlarının əsərlərində öz əksini tapmışdır. Rus səyyahı Nikоlay Zeydlits yazır: {{cquote|''Urmiya Azərbaycanın gözəl şəhəridir. О, özünün möhkəm qala divarları, gеniş, düz küçələri və çоxlu mеydanları ilə Təbrizdən fərqlənir.''}} XIX yüzilin əvvələrində Azərbaycan şəhərlərinə səyahət edən Hacı Zeynalabdin Şirvani həmin dövrdə Urmiyanın vəziyyəti haqqında geniş və maraqlı məlumat verir. О yazır: {{cquote|''Urmiya ruha qida vеrən, ürək açan, sağlam havaya və bоllu suya malik bir şəhərdir. Оnun həyətlərindən su axır... Çоx gözəl sahə və xеyir vеrən kəndlərlə əhatə еdilmişdi. Şəhərin rəngarəng mеyvələrlə dоlu səfalı bağları vardır.''}} Urmiya şəhəri və ətrafı mütamadi olaraq kürd basqınlarına dağıntılarına məruz qalmışdı. Bu basqınlar Qacarlar dönəmində sona çatdı. Tarixçi Əminə Pakrəvan yazır: {{cquote|''Urmu kəndlərini kürd qaçaqçılarının yağmalanmasından qurtaran Abbas mirzəyə Azərbaycanın bu bölgəsində ayrıca bir sеvgi var idi. Bu bölgələr həm də Əfşar sоyunun çоx оlduğu yеr idi. Çоx məğrur davranan avşarlara Abbas mirzənin еhtiyacı var idi. Süvariliyi bir kültür оlaraq ta qədimdən özləri ilə bərabər daşıyan Avşarlar Abbas mirzənin istəyinə müsbət cavab vеrib оrdunun süvarilər qisminə qatılırdılar. Abbas mirzənin çətin günlərində də bəlli оldu ki, Avşarlar ənənələrdən gələn еhtiraslarını öz içlərində bоğaraq şahzadənin islahatlarına qarşı çıxmamışlar.''}} === Urmiya soyqrımı === 1917-1918-ci illərdə [[Cənubi Azərbaycan]]ın qərb bölgəsində, əsasən Urmiya, [[Səlmas]], [[Xoy]] və digər ətraf ərazilərdə [[Azərbaycan türkləri]]nə qarşı böyük dövlətlərin təşkil etdikləri, başda ermənilər olmaqla xristian ordusunun həyata keçirdiyi soyqırımı cinayətini özündə əks etdirən xeyli farsdilli mənbə və ədəbiyyat mövcuddur. Lakin Türkiyə Cümhuriyyəti “Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi”ndən (bundan sonra – ATASE) əldə edilmiş sənədlər ilk dəfədir ki, elmi dövriyyəyə daxil edilir. 1917-ci ilin sonu, 1918-ci ilin əvvəllərində Urmiya bölgəsində həyata keçirilən erməni və aysorların qanlı cinayətlərini Osmanlı dövləti yaxından izləmiş və bu hadisələrin qarşısını almaq üçün görüləcək bütün tədbirləri VI ordu komandanı Xəlil paşaya həvalə etmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Nəcəfli Güntəkin Cəmil qızı | başlıq = Urmiya bölgəsində azərbaycanlılara qarşı soyqırımı: 1917-1918 | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = Elm | il = 2017 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = 978-9952-514-05-6 | doi = | ref = }}</ref> 1916-cı ildə [[Osmanlı dövləti]]nin Hakkari bölgəsində yaşayan assuriyalılar (aysorlar) Rusiyanın dəstəyinə arxalanaraq öz dövlətinə qarşı qiyam qaldırdılar. Lakin onlar Osmanlı qüvvələrinin qarşısında uzun müddət davam gətirə bilmədilər. Rusiyanın köməyi on minlərlə [[Aysorlar|aysor]] (yerli əhali onları “cilov” adlandırırdı) öz ailələri ilə birgə Cənubi Azərbaycanın Urmiya və Səlmas bölgəsinə köçürüldü.<ref>{{kitab3 | müəllif = Dilməqani T. | başlıq = Güney Azərbaycan Birinci Dünya müharibəsi illərində | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = AMEA Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu | il = 2011 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> [[Brest-Litovsk müqaviləsi]]ndən sonra rus qoşunlarının [[İran]]dan geri çəkilməsi [[Rusiya]] işğalı altında olan [[Cənubi Azərbaycan]]ın müxtəlif bölgələrində rus, ingilis, erməni və aysor təhlükəsini daha da artırdı. Rus qoşunlarının İrandan geri çəkilməsindən sonra ingilis hərbi hissələri [[Zəncan]] və [[Miyanə]]ni işğal etdilər. [[Xoy]] və Urmiyada ingilis zabitlərinin komandanlığı altında polis və qoşun dəstələri yerləşdirildi. Müttəfiqlər [[azərbaycanlılar]]a və osmanlılara qarşı erməniləri və aysorları silahlandıraraq onlardan 6 batalyon (4 batalyon aysor və 2 batalyon erməni) 4 batareya, 300 nəfərlik süvari dəstə və bir pulemyot rotası təşkil etdilər. ATASE arxivindən əldə olunan sənədlər içərisində [[Cənubi Azərbaycan]] bölgəsində baş verən soyqırımıların iri dövlətlərin dəstəyi ilə həyata keçirildiyini təsdiq edən məlumatlar öz əksini tapmışdır. Həmin dövrdə 6-cı firqə komandanlığına göndərilən bir teleqramda: “Urmiya və Səlmas ətrafına bir rus polkovnikinin komandanlığı altında 1-i erməni, 3-ü aysorlardan ibarət olan 4 piyada taburunun, ayrıca olaraq 5 minədək silahlı erməni və aysor birləşməsinin, 12 dağ batareyası və çox sayda odlu silahın olması” haqqında məlumat verilmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi | başlıq = | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = | cild = | səhifə = 105 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> [[Ermənilər]] ilə [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində yerləşdirilən aysorlarla ittifaqda idilər. Hətta, Anadolu bölgəsindən geri çəkilən rus qoşunlarının tərkibində olan ermənilər də Urmiya bölgəsinə gələrək buradakı erməni və aysorlarla birləşmişdilər. Onlar rus ordusuna məxsus silahları ələ keçirərək Urmiya, Səlmas, Xoy və Cənubi Azərbaycanın digər bölgələrində yerli əhaliyə hücum edərək onları məhv etməyə başladılar. [[Fayl:Urmiya soyqırımı.jpg|thumb|[[Ermənilər]]in [[aysorlar]]la birlikdə Urmiyaya hücumundan bir görüntü (1918)]] 1918-ci ilin fevral-mart aylarında erməni-aysor birləşmələrindən təşkil olunmuş xristian ordusu Savuçbulaq bölgəsində geri çəkilən rus qoşunlarının silahlarını ələ keçirdilər. Silahlanmış dəstələr əsasən Urmiya və Dilman bölgəsində toplanmağa başladılar. ATASE arxivindən əldə olunan sənədlər içərisində hətta ingilislərin Alaçatı ətrafında gizli yollarla qatır aldıqları və 5000-ə qədər erməni mühacirini Dilman ətrafındakı kəndlərə yerləşdirməsi haqqında da məlumat verilir. Rusiya və Amerika Birləşmiş Ştatları kimi iri dövlətlərin himayəsinə arxalanan erməni-aysor hərbi birləşmələri Urmiya şəhəri ətrafında hərbi mövqe tutaraq, yerli əhalini soyub-talayır, gündüz barışığa vəd versələr də, gecələr şəhərin ayrı-ayrı məhəllələrini yandırıb, viran qoyurdular. Hətta [[Van]] bölgəsindən, [[Osmanlı]] hərbi hissələrinin önündən geri çəkilən erməni və aysorlar da Urmiya gölü ətrafında birləşərək yerli türk-müsəlman əhaliyə və Osmanlı qüvvələrinə qarşı vuruşmaq üçün hazırlığa başlamışdılar. Bunun qarşısını almaq məqsədilə Osmanlı qüvvələri həm Van bölgəsindən Urmiyaya doğru, həm də Ərbil və Rəvandiz bölgəsindən Cənubi Azərbaycan və Cənubi Qafqaza doğru hərəkət edirdi.<ref>قتل عام مسلمانان در دو سوی ارس ، صمد سرداری نيا ، انتشارات اختر ، 1388 (اوچونجو باسقی)</ref> Erməni və aysorların Urmiya bölgəsində Azərbaycan türklərini qətlə yetirməsi Osmanlı dövlətinin VI və III ordusuna məxsus hərbi hissələrinin Urmiyaya doğru qərb istiqamətindən hərəkətə başlamasına səbəb oldu. Osmanlı Dövləti Urmiya bölgəsində günbəgün artan erməni və aysorların qanlı fəaliyyətlərini yaxından izləmiş və bu hadisələrin qarşısını almaq üçün həyata keçiriləcək bütün tədbirləri əsasən VI ordu komandanı Xəlil paşaya həvalə etmişdi. Xəlil paşanın 22 yanvar 1918-ci il tarixində Mosuldan Rəvandiz qrupu komandanlığına göndərdiyi teleqramında (ATASE, K. 3632, D.136, F. 003.) müxtəlif təhlükəsizlik mənbələrindən alınan məlumata görə Sakkız və Sovuçbulağın rus qoşunlarından təxliyə edilməsi və Urmiyanın da təxliyə olunacağı məlum olur. Bundan əlavə, sənəddə “Urmiya bölgəsinə təhlükəsizlik qüvvələrinin təyin edilməsi və göndərilməsi, [[erməni]] və [[Aysorlar|aysor]] qüvvələrinin hazırkı vəziyyəti haqqında alınan xəbərlərə ciddi əhəmiyyət verilməsi” tələb olunurdu. Xəlil paşanın yenə də 22 yanvar 1918-ci il tarixində ikinci ordu komandanlığına göndərdiyi digər şifrəli teleqramda Sakkız və Savuçbulağın [[rus]] qoşunları tərəfindən boşaldılmasına dair xəbərlər, bölgədəki erməni və aysorların fəaliyyətinə dair məlumatlar vermişdir. Sənəddə qeyd olunur ki, “15 dekabr 1917-ci il tarixində İttifaq dövlətləri ilə Rusiya arasında imzalanan sülhün maddəsinə uyğun olaraq ərzaq tədarük edən Şəmdinan ətrafında yerləşən kəndlərimiz [[ruslar]] tərəfindən xoş rəftar görsə də, erməni və aysorlar tərəfindən məhv edilmişdir. Canlarını qurtara bilənlərin ifadələrinə görə Urmiyanın cənub tərəfində iki minə qədər erməni və aysor qüvvələri vardır”. Rus qoşunlarının [[İran]]ı təxliyə etməsi uzun zaman həm [[Osmanlı]], həm də İran torpaqlarında müstəqil dövlət qurmaq məqsədi güdən erməni və aysorların xəyallarının boşa çıxmasına səbəb oldu. 1918-ci ilin əvvəlindən başlayaraq erməni və aysor silahlı birləşmələrinin Cənubi Azərbaycanda türk-müsəlman əhaliyə qarşı görünməmiş vəhşiliklə həyata keçirdikləri qətliamlar intensivləşdi. İlk kütləvi qətliamlar 1918-ci il fevralın əvvəllərində Urmiya şəhərində birləşmiş [[xristian]] ordusu tərəfindən azərbaycanlıların məhv edilməsi ilə başlandı. 22 fevral cümə günü Urmiya əhalisinin 3 günlük fasiləsiz qırğını başlandı. Qırğının 1-ci günü Urmiya şəhərinin Əsgərxan məhəlləsi məhv edildi. Qırğının 2-ci günü gecə yarısı Çalbaş və Dikəli məhəllələrində top səsləri eşidildi, …günahsız insanların çığırtısı qulaq batırırdı. Şəhərin mərkəzindəki Hacı Müstəşarın karvansarasına toplanan qatillər küçədən keçən hər kəsi öldürdülər.<ref>{{cite web |url = http://1905.az/cənubi-azərbaycanda-erməni-terroru/ |archiveurl = |archivedate = |title = Cənubi Azərbaycanda erməni terroru |author = Güntəkin Nəcəfli |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> Erməni və aysor silahlı birləşmələrinin bu soyqırımıları həyata keçirən zaman toplardan istifadə etmələri daha çox insanın məhvinə səbəb oldu. [[ABŞ]]-ın Urmiyadakı konsulu Şedin hiyləsi ilə tərk-silah olunmuş və heç bir yerdən kömək görməyən azərbaycanlılar ailələrini başqa yerə köçürüb, döyüşmək qərarına gəldilər. Soyqırımının baş verdiyi dövrdə yaşayan [[Seyid Əhməd Kəsrəvi]]nin yazdığına görə, şəhəri top atəşinə tutan [[ermənilər]] əhali arasında vahimədən istifadə edərək, şəhərə daxil olub dinc əhaliyə divan tutur, evləri yandırır, kütləvi qətl-qarət törədirlər. Həmin dəhşətli hadisələr zamanı yüzlərlə günahsız azərbaycanlı vəhşicəsinə qətliam edilmişdir. Ə.Kəsrəvi həmin hadisələrdə 130 mindən artıq insanın erməni və aysorlardan ibarət xristian qoşunu tərəfindən qətlə yetirildiyini yazır (Seyid Əhməd Kəsrəvi. “Tarix-e 18 sale Azərbaycan”. Tehran, 1350, s.919). Xəlil paşanın Mosuldan VI firqə komandanlığına 12 mart 1918-ci il tarixində göndərdiyi teleqramda Urmiya bölgəsində ermənilərin vəhşilikləri haqqında “….ermənilərin əhalini soyub-talayan, təhdid edən müxtəlif dəstələrinin birləşməsi ehtimalı vardır” şəklində qiymət verərək, görüləcək tədbirlə bağlı “Buna isə bizim süvarilərdən istifadə edərək Üşnünü ələ keçirib əhalini himayə etməklə mane ola bilərik” demişdir. Teleqramdan məlum olur ki, Üşnü bölgəsində ermənilər və aysorlar yerli türk-müsəlman əhalinin evlərini yandırmış və onları qətlə yetirmişlər.<ref>تهاجمات و جنایات ارامنه، اسماعیل سیمیتقو و سردار ماکو در آذربایجان ، میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی، تصحیح علی امیری تبار</ref> Erməni-Aysorlər [[Urmu]], [[Salmas]] və Köhnə-şəhər hakim olduqdan sonra, Şərəfxana limanında rusların qoyub getdiyi silahları Urmuya gətirmək üçün 12 Juni 1918-ci ildə (22 Tir 1297) seçilmiş və təcrübəli 180 nəfərlik bir silahlı dəstəiylə Şərəfxanaya hücuma geçirlər. Onlar Rusların Urmunun Gülmanxanasında olan Çernoziyev adında topli gəmi və bir yük daşıyan gəmilə birlikdə tamamən xəbərsiz hücum edirlər, lakin Azərbaycan Demokrat firqəsi bu işdən xəbər tutduqdan sonra Urmulu Həbibollah-Xan Ağazadənin başcılığı ilə Fədai və Mücahid dəstələri və 150 nəfərlik Osmanlı Türk əsir düşən Əsgərlərlə birlikdə düşmənə qarşı hücum edib, gəmilərə girərək onları öldürüb və orada olan bütün silahları öz əllərinə keçirmişlər. Bu uğursuz hücumdan xəbərdar olan düşman onun intiqamını [[Urmu]]dan alaraq, iki min nəfərdən çox Urmu şəhərində günahsız insanı 4 Juni 1918-ci ildə (24 Tir 1297) qətliam edir. Urmu çevrəsindəki Azərbaycan Türkləri altı aya yaxın dəhşətli anlar, qanl qadalı günlər geçirərək, əlaqələri bütün dünyadan qopmuş və umudları hər yerdən kəsilmişdir. Bütün bu müddət ərzində Osmanlı Türk ordusu Azərbaycanın Qərbində Ruslar və onun müttəfıqləri olan Asuri və Erməni daşnaklarına qarşı savaşır, gah dümanı məğlub edib bəzən də məğlub olub, nəhayət qəhrəman Türk ordusu düşmana qələbə çalaraq, Çərşənbə günü 11 Avgust 1918-ci ildə (8 Murdad 1297) Urmu şəhrinə girmişdir. [[Türk]] ordusunun zəfərlə Urmuya doğru gəlməsini eşidən düşman, şəhərlərimizi talıyıb qarət etdikləri qiymətli əşyalarla 45 min nəfər civarında Salmas və Urmu Erməni-Aysorləri, gəlmələrlə birlikdə şəhərləri tərk edib, Sulduz yolu ilə Sayın Qala və Tikan-təpəyə doğru qaçmaqa başlayırlar. [[Türk]] ordusunun ön qaravulları olan qeyrinizami kürd silahlı dəstələri, ilk şəhrə girənlərdən olmuşdur və onlar Türk ordusu şəhərə girmədən əvvəl çapılmış, qarət olunmuş əhalinin qalan əşyalarınıda talamış, lakin ordu gələndən sonra günahkar [[Kürdlər]]in bəzilərini yaxalanıb edam etməklə qayda qanun yaranmış və əmin-amanlığı yenidən bərpa etmişlər. Türk ordusu qaçmayan Erməni-Aysor başcılarını tutub və onlar xalq-məhkəməsində öz cəzalarına çatdırılmışlar.<ref>تاریخ 18 ساله آذربایجان یا سرگذشت گردان و دلیران، احمد کسروی ، 1388</ref> == Kütləvi informasiya vasitələri == === Televiziya === Urmiyadan yayımlanan yeganə kanal dövlət kanalı olan [[Urmiya TV]]-dir. Bu kanal həm [[azərbaycanca]], həm də [[farsca]] tele yayımlar həyata keçirir. Beynəlxalq İntelstat 902 peykindən yayımlanır.<ref name="urmia.irib.ir/">{{cite web|url=http://urmia.irib.ir/|title=پایگاه اطلاع رسانی صدا و سیمای مرکز آذربایجان غربی|publisher=}}</ref> === Radio === Urmiyadan yalnız bir [[radio]] kanalı fəaliyyət göstərir. Bu kanal [[azərbaycanca]], [[farsca]] və [[kürdcə]] yayımlar keçirən Çiçest kanalıdır.<ref>{{cite web |url = http://urmia.irib.ir/ |archiveurl = |archivedate = |title = "پایگاه اطلاع رسانی صدا و سیمای مرکز آذربایجان غربی |author = urmia.irib |date = |work = |publisher = urmia.irib.ir |accessdate = |language = [[Farsca]] }}</ref> === Mətbuat === Digərləri ilə birlikdə şəhərin [[Mətbuat|çap mətbuatı]] bunlardır: * ''Urmiya'' * ''Barış news'' * ''Sədaye Urmiya'' * ''Əmanət'' * ''Guşə'' * ''Araz'' == İnfrastruktur == === Nəqliyyat === Urmiya sakinlərinin əksəriyyəti nəqliyyatda maşınlardan istifadə edir. Bu zaman hərəkət yollar və magistr şəbəkələri vasitəsilə həyata keçirilir. Şəhərdə həmçinin taksilar və ictimai avtobuslar da fəaliyyət göstərir. Urmiya şəhəri üçün metro xətləri çəkilişinin nəzərdə tutulduğu bildirilir. Urmiya Sero sərhəd keçid məntəqəsi və [[Türkiyə]] yolları vasitəsilə [[Avropa]] ilə quru əlaqəsinə malikdir. Urmiyada [[hava limanı]] da vardır. 1964-cü ildə fəaliyyətə başlamış hava limanı [[Qərbi Azərbaycan ostanı]]nda ilk hava limanıdır. Bu hava limanından bir neçə şəhərə davamlı olaraq təyyarə uçuşları həyata keçirilir. Urmiya [[dəmiryolu]]na da sahibdir. Bu dəmiryolu [[İran]]ın dəmiryolları sistemi ilə birləşmiş vəziyyətdədir. === Səhiyyə sistemi === İran hakimiyyətinin Urmiyanın metropoliya bölgəsində ictimai xətstəxanaları vardır. Şəhərdə, həmçinin çox sayda özəl xəstəxanalar və tibbi mərkəzlər də fəaliyyət göstərir. Xəstəxanalar bunlardır: * 523 Arteş (Ordu) Xəstəxanası * Artefian Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=http://www.arefian.ir/|title=Arefian hospital|publisher=}}</ref> * Azərbaycan Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=http://azarbaijanhospital.com/|title=Azerbaijan Hospital|publisher=}}</ref> * Qulupur Uşaqları Xəstəxanası * İmam Xomeyni Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=https://imam.umsu.ac.ir/|title=Imam Khomeini Hospital|publisher=}}</ref> * İmam Rza xəstəxanası * Milad Beynəlxalq Tibbi Mərkəzi<ref>{{cite web|url=http://mimc.ir/|title=Milad hospital|publisher=|access-date=1 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203000620/http://mimc.ir/|archive-date=3 December 2013|dead-url=yes}}</ref> * Mütəhəri Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=https://motahari.umsu.ac.ir/|title=Motahari Hospital|publisher=}}</ref> * Ümid Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=http://www.omidcharity.com/|title=Omid Hospital|publisher=}}</ref> * Razi Psixoloji Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=https://razi.umsu.ac.ir/|title=Razi Hospital|publisher=}}</ref> * Taleqəni Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=https://taleghani.umsu.ac.ir/|title=Taleghani Hospital|publisher=}}</ref> * Seyidəşühəda Ürək Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=https://sshohada.umsu.ac.ir/|title=Seyedoshohada Hospital|publisher=}}</ref> * Şəfa Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=http://www.shafahospitalur.com/index.html/|title=Shafa Hospital|publisher=}}</ref> * Şəms Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=http://www.shamshospital.com/|title=Shams Hospital|publisher=|access-date=2019-08-21|archive-date=2019-08-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20190821231211/http://www.shamshospital.com/|url-status=dead}}</ref> * Solatı Xəstəxanası<ref>{{cite web|url=http://www.dr-soulatihosp.com/fa/|title=Solati Hospital|publisher=|access-date=2019-08-21|archive-date=2018-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20180723003712/http://www.dr-soulatihosp.com/fa|url-status=dead}}</ref> Klinikalar bunlardır: * Fatimiyyə Pro-Medikal Klinikası * Kosar Pro-Medikal Qadın Klinikası === Konsulluqlar === Urmiya şəhərində [[konsulluq|konsulluğ]]u olan yeganə [[dövlət]] [[Türkiyə Respublikası]]dır. [[Türkiyə]]nin konsulluğu Behişti prospektində yerləşir. == Parklar və turizm mərkəzləri == [[Şəkil:Ellar Baghi in Urmia.png|thumb|250px|Ellər Bağı]] Urmiyada xeyli sayda parklar və Urmiya gölü boyunca turistik sahil qəsəbələri mövcuddur. Urmiyanın ən qədim parkı Pəhləvi sülaləsinin hakimiyyəti zamanı tikilmiş "Park-e Saat"dır. Urmiyadakı ən böyük park isə "Ellər bağı" parkıdır. Bu bağ Şəhər çayının üzərində salınmışdır. '''Göllər və gölcüklər:''' * Urmiya Gölü Milli Parkı * Həsənli gölü * Marmişo gölü * Şəhrçay bəndi * Urmiya gölünün adaları * Həft Abad * Sule Dokel(Sulartökülər) * Danaboğan * Əli pəncəsi * İsti su '''Parklar:''' * Saat parkı * Cənəllik parkı * Ellər bağı * Şəhər parkı * Çaykənar parkı * Şağayeq parkı * Əlqədir parkı * Oval parkı * Qaem parkı '''Mənzərəli sahil kəndləri:''' * Çiçest * Bari * Fanus * Siyer * Bənd * Xoşako '''Landşaft məkanları:''' * Qasımlı çökəkliyi * Kazım Daşı adası * Kəştiban(Gəmiçi) kəndi * İmamzadə kəndi * Silvana bölgəsi * Daş Ağıl kəndi * Nazlı bölgəsi * Dalamper * Kəbudan (Qoyun dağı) adaları<ref>{{cite web |url = http://www.bari.ir/bari/en/tours/jazebeha/kaboodan/ |archiveurl = |archivedate = |title = kaboodan |author = Bari tours |date = |work = |publisher = www.bari.ir |accessdate = |language = }}</ref> == Mədəniyyət == [[Fayl:Ashiqs in Tabriz.jpg|thumb|Aşıq musiqi qrupu]] [[Fayl:Jame mosque-Urmia (2).JPG|thumb|[[Cümə məscidi (Urmiya)|Urmiya Cümə məscidi]]]] Urmiyada yaşayan [[Azərbaycan türkləri]]ni [[Novruz bayramı|Novruz]], [[Qurban bayramı|Qurban]] və s. kimi bayramlarda xüsusi festivallar və mərasimlər keçirirlər. [[Aşıq musiqisi]] bütün dünyadakı [[türk xalqları]]nın özəlliklərindən biridir. Bu musiqinin [[İran]]da və [[Azərbaycan Respublikası]] ərazisində müxtəlif versiyaları mövcuddur.<ref>{{Cite web |title=Moosighi Asheghi Azarbaijan Sahrghi |url=http://www.karoon.com/moosighi-asheghi-azarbaijan-sahrghi-asheq-rasul-qorbani |access-date=2019-08-29 |archive-date=2019-08-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190829122418/https://www.karoon.com/moosighi-asheghi-azarbaijan-sahrghi-asheq-rasul-qorbani |url-status=dead }}</ref> Bir çox ekspertlər düşünür ki, [[Urmiya aşıq musiqisi]] ən qədim və orijinal versiyaya ən yaxın aşıq musiqisidir. Bu aşıq məktəbi günümüzə qədər davam edir. Urmiya aşıq musiqisi məktəbi [[İran]]ın milli irsi siyahısına əlavə edilmişdir. === Muzeylər === * Təbiət Tarixi Muzeyi (Urmiya ətrafında yaşayan heyvan nümunələri sərgilənir) * Urmiya Muzeyi (Şəhid Behişti Universitetinin Arxeologiya fakültəsinin muzeyidir) * Urmiya Əl İşləri və Klassik İncəsənət Muzeyi * Urmiya Antropologiya Muzeyi ===Mətbəx=== Urmiyanın ən tanınmış ənənəvi şirniyyat və yeməkləri bunlardır: [[Fayl:Greek dolmades.jpg|thumb|250px|Urmiya Yarpaq dolması]] * Gözləmə * Urmiya (Ağ lobya) qarası * Qanqal qarası * Şorca * Yetimçə * Toyuq küftəsi * Qızartma * Yarpaq dolması * Keşniş kababı * Yeralma (Kartof) kababı * Kələm dolması * Mala soğanı qovurması * Yarma şorbası * Ayran aşı * Kələm (Yırtıqlı, Turşulu) aşı * Bastıq * Quymaq * Yerkökü halvası * Umac halvası * Sucuq * Nisar halvası * Noğul * Qoz (Cəviz) halvası * Ənənəvi araqlar , çörəklər, mürəbbələr və sairə.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/urmia-traditional-food Karnaval]</ref><ref>[https://jazebeha.com/1398/07/%D8%BA%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87/ Cazibələr]</ref><ref>[https://www.iranhotelonline.com/blog/post-2198/%D8%B7%D8%B9%D9%85-%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%DA%86%D8%B3%D8%A8-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-(%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87) Iranhotelonline]</ref> ===Əl işləri=== [[Fayl:Urmia Historical Bazaar 2019-12-09 07.jpg|thumb|250px|Urmiyada bıçaqçılıq]] [[Fayl:Urmia Historical Bazaar 2019-12-09 03.jpg|thumb|250px|Urmiyanın qapalı bazarında satılan mis qablar]] * Xalçaçılıq * Tikmə əl işləri * Kilim toxumaq * Cecim toxumaq * Oyma əl işləri * Heykəltəraşlıq * Dulusçuluq * Bıçaqçılıq * Misgərlik * Boyaqçılıq * [[Muncuqlu tikmə|Muncuq tikmə]] * Ağac əl işləri (sənayesi)<ref>[http://www.amajtrade.com/ndetail.php?id=26 Amactrade:Urmiya bölgəsinin əl işləri]</ref> == Təhsil == [[Fayl:Education in Iran 0003 Urmia.jpg|thumb|right|180px|Urmiyada bir məktəb (1910)]] İlk müasir üslubda məktəb [[1834]]-cü ildə Urmiya ildə yaradılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920609000540|title=معاون شهرسازی و معماری شهردار ارومیه خبر داد تخصیص بودجه 550 میلیارد تومانی شهرداری ارومیه|publisher=|access-date=2014-10-13|archive-date=2014-01-02|archive-url=https://www.webcitation.org/6MKTNKRTa?url=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920609000540|url-status=dead}}</ref> === Ali təhsil === Təxminən bir əsr əvvəl Urmiya [[ali təhsil]] mərkəzi kimi çox yüksək mövqeyə sahib idi. [[İran]]ın ilk müasir [[universitet]]i olan [[Urmiya Tibb Kolleci]] 1878-ci ildə burada doğulub-böyümüş presviterian missioneri olan [[İosif Cuçran]] tərəfindən Urmiya şəhərində yaradılmışdır. Lakin bu kollec İranın rəsmi ilk müasir universiteti olan [[Tehran Universiteti]]nin yaradılmasından belə əvvəl bağlanmışdır. Bugün Urmiya şəhəri müxtəlif dövlət və özəl universitetlər, inistitutlar ilə təhsil sahəsində çox mühim rola malikdir. [[Fayl:پارک علم و فناوری استان آذربایجان غربی.jpg|300px|thumb|Urmiya bilim və texnologiya mərkəzinin binası]] '''Şəhərdəki universitetlər:''' {| class="wikitable sortable" |+<!-- tarixlərinə görə yeniyə doğru sıralanır --> |- ! Universitetlər ! Veb saytlar |- | [[Urmiya Universiteti]] | [http://www.urmia.ac.ir] |- | [[Məlik Əştar Texnologiya Universiteti]]nin Urmiya filialı | [http://www.mut.ac.ir] |- | [[Tibbi Elmlər üzrə Urmiya Universiteti]] | [http://www.umsu.ac.ir/] |- | [[Urmiya Texnologiya Universiteti]] | [http://www.uut.ac.ir/] |- | [[Urmiya İslami Azad Universiteti]] | [http://www.iaurmia.ac.ir] |- | [[Urmiya Pəyame Nur Universiteti]] | [https://web.archive.org/web/20090318214126/http://umpnu.ac.ir/] |- | [[Urmiya Elmi Karburdi Universiteti]] | [https://web.archive.org/web/20110704233313/http://www.uast.ac.ir/azgharbi/default.aspx] |- | Səba Universitet Kolleci | [http://saba.ac.ir/] |- | Azərabadegan Universitet Kolleci | [http://uca.ac.ir/] |- | Elm O Fan Universitet Kolleci | [http://www.efc.ac.ir] |- | Kamal Universitet Kolleci | [http://www.kamal.ac.ir] |- | Şəhid Behişti Texniki Məktəbi | [https://web.archive.org/web/20120504101022/http://www.sbi.ac.ir/] |- | Qazi Təbatəbai Texniki Məktəbi | [http://www.afo.ac.ir/] |- | Urmiya Qızlar Texniki Məktəbi | [https://web.archive.org/web/20120616132615/http://www.wa.medu.ir/waafdu/index.php] |- | [[Nəcənd Ali Təhsil İnistitutu]] | [http://www.nazhand.ac.ir] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190819205956/http://www.nazhand.ac.ir/ |date=2019-08-19 }} |- | Afaq Universitet Kolleci | [https://web.archive.org/web/20120501030250/http://www.afagh-university.ir/] |} === Kitabxanalar === * Əllamə Təbatəbai kitabxanası * Urmiya Mərkəzi Kitabxanası * Qaem Kitabxanası * İran İslam Respublikasının Təhsil Nazirliyinin Kitabxanası * İmam Əli Kitabxanası * Qanun Pərvareş Fəkri Kitabxanası * Xanaye Cavan Kitabxanası * Şəhid Mürtəza Mütəhhəri Kitabxanası * Şəhid Məhəmməd Cavad Bahunar Kitabxanası * Urmiya Mədəniyyət və Rəssamlıq Mərkəzinin Kitabxanası == Əhali == {{bar box |title= 2000-ci ildə Urmiya şəhərində<br/>əhalinin etnik tərkibi<ref>م‍ع‍اون‍ت س‍ن‍ج‍ش از دور و ج‍غ‍راف‍ی‍ا، (اداره ک‍ل ج‍غ‍راف‍ی‍ای‍ی). ف‍ره‍ن‍گ ج‍غ‍راف‍ی‍ای‍ی ش‍ه‍رس‍ت‍ان‍ه‍ای ک‍ش‍ور: ش‍ه‍رس‍ت‍ان اروم‍ی‍ه. تهران: س‍ازم‍ان ج‍غ‍راف‍ی‍ای‍ی ن‍ی‍روه‍ای م‍س‍ل‍ح ، تهران ۱۳۷۹ ص۲۳۹. ISBN 964-6383-38-6</ref> |titlebar=#ddd |left1=etnik qrup |right1=nisbəti |float=right |bars= {{bar percent|[[Azərbaycanlılar]]|blue|90.70}} {{bar percent|[[Kürdlər]]|gold|5.50}} {{bar percent|[[Assuriyalılar]]|green|1.70}} {{bar percent|[[Farslar]]|gray|1.60}} {{bar percent|[[İran erməniləri|Ermənilər]]|red|0.50}} }} 2016-cı il siyahıyaalmasına görə Urmiya şəhərinin əhalisinin sayı 736,224 nəfərdir. Əhalinin artım göstəricisi ilə illik 2 faizdir. Hər evə düşən adam sayı isə 3.27 nəfərdir. Şəhər əahlisinin əksəriyyətini - təxminən 90 faizdən çoxunu - Azərbaycan türkləri təşkil edir.<ref>{{cite web |url = https://www.britannica.com/place/Orumiyeh |archiveurl = |archivedate = |title = Orūmīyeh |author = |date = |work = |publisher = /www.britannica.com |accessdate = |language = }}</ref><ref>http://countrystudies.us/iran/42.htm</ref><ref>دكتر م پناهايان، مجموعه اي در چهار جلد به نام " فرهنگ جغرافياي ملي تركان ايران زمين " سال 1351 /Dr. Mahmoud Panahiyan, in four volumes of a series called "Culture of National Geographic Iranian Turks" in 1351</ref><ref>سيري در تاريخ زبان ولهجه هاي تركي , دكتر جواد هئيت- چاپ سوم , سال1380,ص 307</ref> Əhalinin digər qismini isə ermənilər, kürdlər, assuriyalılar təşkil edir. Bu qrupların bir hissəsi isə nisbətən yaxın tarixdə bu şəhərə köçmüşdür.<ref>[http://canaz.tv/haber/739-musahibe-guney-az601rbaycanin-milli-t601rkibi-d601yisdirili.html?haber=739&puan=5&puan_submit=Puan+Ver Can Azərbaycan Televizyonu]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://looklex.com/e.o/orumiyeh.htm |access-date=2009-03-16 |archive-date=2013-09-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130922191652/http://looklex.com/e.o/orumiyeh.htm |url-status=dead }}</ref> == İqlimi == Urmiyanın iqlimi soyuq yarı-ariddir və soyuq qışlı, mülayim yazlı, isti, quru yaylı və isti payızlı kontinental iqlimlə qonşudur. Bölgəyə yağıntının çox hissəsi payızın sonlarında, qışda (əsasən, [[qar]] formasında) və yazda düşür. [[Yay]]da yağın nadir hallarda yağır. Urmiyada hava temperaturu dağlıq bölgədə yerləşməsinə görə [[İran]]ın digər bölgələri ilə nisbətdə daha soyuqdur. Ənənəvi kontinental iqlimə görə quru olsa da, kifayət qədər soyuq qışa malikdir. {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |hideİqlimə dair məlumatlar |- !Ay !Yanvar !Fevral !Mart !Aprel !May !İyun !İyul !Avqust !Sentyabr !Oktyabr !Noyabr !Dekabr !İl |- !Rekord yüksək dərəcə °C (°F) |16.4 (61.5) |18 (64) |26 (79) |26 (79) |30.6 (87.1) |36 (97) |38 (100) |38 (100) |35 (95) |30 (86) |22 (72) |17 (63) |38 (100) |- !Ortalama yüksək dərəcə °C (°F) |2.6 (36.7) |4.8 (40.6) |10.4 (50.7) |16.8 (62.2) |22.2 (72.0) |27.5 (81.5) |31.2 (88.2) |31.0 (87.8) |27.1 (80.8) |20.1 (68.2) |12.2 (54.0) |5.7 (42.3) |17.6 (63.7) |- !Günlük ortalama dərəcə °C (°F) |−3.3 (26.1) |−1.5 (29.3) |4.5 (40.1) |10.5 (50.9) |15.5 (59.9) |20.2 (68.4) |23.8 (74.8) |23.1 (73.6) |19.0 (66.2) |12.5 (54.5) |6.1 (43.0) |0.4 (32.7) |10.9 (51.6) |- !Ortalama aşağı dərəcə °C (°F) |−6.1 (21.0) |−4.8 (23.4) |−0.1 (31.8) |5.2 (41.4) |9.1 (48.4) |12.9 (55.2) |16.6 (61.9) |15.9 (60.6) |11.5 (52.7) |6.6 (43.9) |1.4 (34.5) |−3.2 (26.2) |5.4 (41.8) |- !Rekord aşağı dərəcə °C (°F) |−22.8 (−9.0) |−22 (−8) |−19 (−2) |−12 (10) |−1.6 (29.1) |4 (39) |10 (50) |8 (46) |3.4 (38.1) |−5 (23) |−13.4 (7.9) |−20 (−4) |−22.8 (−9.0) |- !Ortalama yağıntı mm (inç) |30.2 (1.19) |33.2 (1.31) |52.3 (2.06) |62.2 (2.45) |45.6 (1.80) |14.2 (0.56) |5.5 (0.22) |2.1 (0.08) |4.4 (0.17) |21.8 (0.86) |40.0 (1.57) |29.7 (1.17) |341.2 (13.43) |- !Günlük ortalama yağıntı |9.6 |9.4 |11.4 |12.7 |12.0 |5.0 |2.2 |1.7 |2.1 |7.1 |8.3 |8.5 |90 |- !Günlük ortalama qar yağıntısı<ref>{{cite web |url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/RA-II/IR/40712.TXT |archiveurl = |archivedate = |title = Oroomieh Climate Normals 1961–1990 |author = |date = |work = |publisher = National Oceanic and Atmospheric Administration |accessdate = |language = {{dil-en|}} }}</ref> |8.5 |7.5 |3.7 |0.8 |0.0 |0.0 |0.0 |0.0 |0.0 |0.3 |1.5 |5.5 |27.8 |- !Ortalama nisbi rütubət (%) |76 |74 |65 |60 |58 |51 |48 |48 |49 |60 |70 |74 |61 |- !Ay üzrə günəşli saatlar<ref>{{cite web |url = http://worldweather.wmo.int/en/city.html?cityId=1454 |archiveurl = |archivedate = |title = "World Weather Information Service – Orumiyeh |author = |date = |work = |publisher = worldweather.wmo.int |accessdate = |language = {{dil-en|}} }}</ref> |114.0 |132.9 |169.6 |197.9 |268.6 |344.3 |364.0 |341.2 |293.1 |222.3 |166.4 |118.7 |2,733 |} == Tanınmış sakinləri == Tarixi boyunca Urmiya [[İran]] miqyasında məşhur olan bir çox ziyalıya və müasirləşmə tərəfdarlarına, hərəkatlarına ev sahibliyi etmişdir. Bu şəhər bir çox siyasətçinin, inqilabçının, aktyor və aktrisanın, hərbi liderlərin anadan olduğu yer olmuşdur. Aşağıda göstərilən şəxslər yuxarıda saydığımız kateqoriyalarda olan insanların bir hissəsidir: <gallery class="center" perrow="10"> Fayl:Safiyeedin Urmavi.jpg|[[Səfiəddin Urməvi]], musiqiçi, məşhur musiqi nəzəriyyəçisi və [[xəttat]].<ref>{{cite book|first1=ed. by C.E. Bosworth|title=Ṣanʻaʼ - Ṣawtiyya|date=1995|publisher=Brill [u.a.]|location=Leiden [u.a.]|isbn=978-9004098343|page=805|edition=New|quote=He may have been of Persian descent (Kutb al-Din Shirazi [q.v.] calls him afdal-i Iran)}}</ref><ref>{{cite journal|last1=van Gelder|first1=Geert Jan|title=SING ME TO SLEEP: ṢAFĪ AL-DĪN AL-URMAWĪ, HÜLEGÜ, AND THE POWER OF MUSIC|journal=Quaderni di Studi Arabi|date=1 yanvar 2012|volume=7|pages=1–9|quote=His ethnic origin is uncertain; he may have been of Persian descent.}}</ref> Fayl:Amo-oghli.jpg|[[Heydər xan Əmioğlu]], [[Məşrutə hərəkatı]] zamanı aktiv olmuş solçu-inqilabçı, [[İran Kommunist Partiyası]]nın yaradıcılarından biri.<ref name=HaydarSheikholeslami>{{cite encyclopedia |last=Sheikholeslami |first=Alireza | title=HAYDAR KHAN ʿAMU-OḠLI| encyclopedia=Encyclopædia Iranica | accessdate=2011-10-30|url=http://www.iranicaonline.org/articles/haydar-khan-amu-ogli}}</ref> Fayl:Fatma Mukhtarova.jpg|[[Fatma Muxtarova]], [[Azərbaycan SSR Xalq Artisti]] (1940), Gürcüstan SSR Əməkdar Artisti (1936), Qırmızı Əmək Bayrağı və "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif edilmiş opera müğənnisi.<ref name="azcongress">[http://www.azcongress.ru/article.php?2252 Лучшая в мире Кармен]. Из воспоминаний внучки Фатьмы Мухтаровой, Светланы Курочкиной. «Азербайджанский конгресс». 16 noyabr 2009.</ref> Fayl:Oyan Nəzəriani.JPG| [[azərbaycanlı]] [[Yunan-Roma güləşi|yunan-roma güləşçisi]]. 2014-cü ildən etibarən güləş üzrə Azərbaycan yığma komandasında çıxış edir. 2016-cı ildə [[Bakı]]da keçirilən beynəlxalq "Qızıl Qran-Pri" turnirində qızıl, 2017-ci ildə İranın [[Abadan]] şəhərində keçirilən Yunan-Roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda gümüş medal qazanıb. Dördqat respublika çempionudur.<ref>{{cite web |url = https://unitedworldwrestling.org/sites/default/files/media/document/event/results/2017-gr-world-cup_final-book_0.pdf |archiveurl = |archivedate = |title = Greco-Roman World Cup |author = |date = Mart 2017 |work = |publisher = unitedworldwrestling.org |accessdate = |language = {{Dil-en|}} }}</ref> Fayl:GHassani20140405 (1).jpg|[[Qulamrza Həsəni]], Urmiya şəhərinin Cümə məscidinin keçmiş imam cüməsi.<ref name="kronos">[http://www.adnkronos.com/AKI/English/Religion/?id=1.0.1687095144 "Iran: Top cleric says women without veils must die"] | adnkronos.com | 19 December 2009</ref> Fayl:Saeid Marouf IRN WC 2014.jpg|[[Səid Maruf]], [[voleybol]] üzrə İran yığma komandasının əsas oyunçusu və kapitanı.<ref name=nations19>[https://www.volleyball.world/en/vnl/men/teams/iri-iran/players/mir-saeid-marouflakrani?id=72191 Mir Saeid Marouflakrani] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190803103945/http://www.volleyball.world/en/vnl/men/teams/iri-iran/players/mir-saeid-marouflakrani?id=72191 |date=2019-08-03 }}. FIVB Volleyball Nations League 2019</ref> Fayl:داوود آزاد- Davood Azad.jpg|[[Davud Azad]], [[müğənni]] və [[bəstəkar]], daha çox klassik [[Avropa]] musiqisi ilə [[İran]] musiqisinin sintezini özündə cəmləyən "Ruminin divanı və Bax" albomu ilə tanınıb.<ref>{{cite web|url=http://davodazad.com/en/index.php?option=com_content&view=article&id=39&Itemid=91from=davodazad|title=biography of David azad|publisher=|access-date=2019-08-28|archive-date=2018-04-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20180417025545/http://davodazad.com/en/index.php?option=com_content&view=article&id=39&Itemid=91from=davodazad|url-status=dead}}</ref> Fayl:Jam'iat e nesvan e vatan-khah01.jpg|[[Məsturə Avşar]] (oturanlardan IV şəxs), ziyalı və İran qadın hüquqları hərəkatının pionerlərindən biri.<ref>[https://books.google.com/books?id=2CP61Ke2cTQC&pg=PA102 Women and the political process in twentieth-century Iran]''. Cambridge University Press, 1997, {{ISBN|0-521-59572-X}}, {{ISBN|978-0-521-59572-8}}</ref> Fayl:Amir Aghaei at the Day 4 of 35th Fajr International Film Festival-11.jpg| [[Əmir Ağayi]], məşhur aktyor. Fayl:Iran libero.asmx.jpg| [[Əbdülrza Əlizadə]], voleybol üzrə İran yığma komandasının və Şəhrdari Urmiya VK-nın məşhur voleybolçusu Fayl:Joseph Plumb Cochran 1.jpg| [[Jozef Plamb Coçran]], İranda ilk müasir tibbi məktəbin banisi və presviteriyan missioneri Fayl:Sadegh Mahsooli 01.jpg| [[Sadiq Məhsuli]], 2008-2009-cu illərdə İranın Daxili İşlər Naziri olmuşdur. Fayl:Rza Müridi.jpg| [[Rza Müridi]], [[Kanada]]da yaşayan urmiyalı siyasətçi. Ontario Qanunverici Məclisinin üzvü və kabinet naziri vəzifələrində çalışmışdır. Hüma Natiq.jpg|[[Hüma Natiq]], tarixçi və [[Tehran Universiteti]]nin professoru olmuşdur. Fayl:Maryam Palizban.jpg| [[Məryəm Palizban]], məşhur aktyor, aktrisa və şair.<ref>{{cite web|url=http://www.lettersfromtentland.com/return/wir/textb-maryam-engl.html|title=(bio)|publisher=}}</ref> Fayl:Allen Uipl.jpg| [[Allen Uippl]], cərrah, ilk dəfə mədəaltı vəzin xərçənginin cərrahi yolla müalicə metodunu işləmişdir. Onun şərəfinə həmin əməliyyat Uippl proseduru adlandırılır<ref>.Haubrich, William S. (1999). "Whipple of Whipple's disease". Gastroenterology. 117 (3): 576</ref> Fayl:Hossein Zakeri (modifed).png|[[Hüseyn Zəkəri]], məşhur riyaziyyatçı və professor.<ref>{{cite journal|last=Bijan-Zadeh|first=Mohammad H.|title=Modules of generalized fractions and general local cohomology modules|journal=Archiv der Mathematik|year=1987|volume=48|issue=01|pages=58–62|doi=10.1007/bf01196355}}</ref><ref>{{cite journal|last=A. Amoli|first=Kh.|title=Local Cohomology, d-Sequences and Generalized Fractions|journal=Colloquium Mathematicum|year=1997|volume=74|issue=02|pages=261–265|url=http://matwbn.icm.edu.pl/ksiazki/cm/cm74/cm74210.pdf}}</ref> </gallery> == Görməli yerləri == [[Fayl:Shahr 101.jpg|thumb|250px|Əyalət meydanı və çevrəsindəki tarixi tikililərin gecə görünüşü]] Urmiya qədim tarixə sahib olduğuna görə ərazisində bir çox mədəniyyət abidələri mövcuddur. [[Memarlıq]] abidələrinə örnək olaraq Əski Cümə məscidini, Sərdar və Urmiya minarəsini, Əlaviyan minbərini, Mir Davud məzarını, Köhnə bazarı, Çaharbürc binasını, İsmayıl Ağa, Kazım xan, Bərdük, Damdaş və Baxışqala qalalarını, [[Burlaxatun türbəsi|Burlaxatun]] və [[Üç Günbəz türbəsi]]ni örnək göstərmək olar. Urmiya habelə, gözəl təbiətə malik olduğuna görə də, bir çox möhtəşəm təbiət abidələrinə də evsahibliyi etməkdədir. Bunlara örnək olaraq, İran hakimiyyəti tərəfindən məqsədli şəkildə məhv edilən Urmiya gölünü, [[Şahı adası]]nı, Osman Yumruğu adasını, [[Kazım Daşı |Kazım Daşı adası]]nı, Zənbil, Həfttəpə və Qaynaryer mineral və qaynar su mənbələrini göstərmək olar. Burlaxatun türbəsi İranın Urmiya şəhərində yerləşən [[Kitabi-Dədə Qorqud|“Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı]]nda adı keçən [[Burla xatun|Burlaxatun]]un adını daşıyan türbədir. <ref>{{cite web |url = http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/oktyabr/331294.htm |archiveurl = |archivedate = |title = Arazın o tayındakı abidə tariximiz |author = |date = |work = |publisher = www.anl.az |accessdate = |language = }}</ref> Burlaxatunun türbəsi Urmiya şəhərinin yaxınlığında yerləşən Urmiya qalasının içindədir. Məşhur səyyah [[Adam Oleari]] qalanın içində 30 fut (4-5 metr) hündürlüyündə başdaşı olduğunu qeyd edib. Son zamanlar azərbaycanlı ədəbiyyatşünas alimlər [[Məhərrəm Qasımlı]] və [[Asif Rüstəmli]] qala ərazisində axtarış apararaq həmin türbəni aşkara çıxarıblar. Onlar türbənin bir hissəsinin uçduğunun və 30 futluq başdaşının yalnız bir hissəsinin qaldığını qeyd ediblər. Tədqiqatçı alimlər bu məzarın tapılmasında Adam Olearinin verdiyi koordinatlardan istifadə ediblər.<ref name=":0" /> Abidə tam tədqiq edilib öyrənilməsə də, onun məşhur türk dastanının gözəl qəhrəmanı Burla xatunun adını daşıması xüsusi maraq doğurur. Tədqiqatların nəticəsində qalanın İslamdan öncəki dövrə aid olduğu qeyd olunur. Cümə məscidi [[İran]]ın Urmiya şəhərində yerləşən məsciddir. Urmiya Cümə məscidi [[Azərbaycan memarlığı]]nın [[Səlcuqlular|Səlcuqlu]] və [[Elxanilər|Elxani]] mərhələlərini öyrənmək baxımından mühüm abidədir. Urmiya şəhərinin ən mühüm abidələrindən olan Cümə məscidi geniş ərazini tutur. İç həyəti güneydən qapayan uzunsov tikili (uzunluğu 80 metrə yaxın) məscidin əski hissəsidir. Bu hissə də birbaşa tikilməmişdir. Onun kompozisiya mərkəzi tikintisi XII yüzilə aid edilən səlcuq məqsurəsidir. Plan məkan quruluşuna görə [[Cümə məscidi (Mərənd)|Mərənd məqsurəsinə]] oxşayan Urmiya cümə məscidinin məqsurəsinə sonradan şərq tərəfdən kiçik, qərb tərəfdən isə uzunsov üç nefli iri salon artırılmışdır. İndi məqsurənin kubvari gövdəsi ona bitişik salonların alçaq tutumundan xeyli yüksəyə qalxır. Urmiya Cümə məscidinin özəyi ilkin halında güney tərəfi bütöv,üç tərəfinin hər birində iki uca sivri tağ açırımı olan və günbəzlə (diametri 11,5) örtülən səciyyəvi səlcuq məqsurəsi olmuşdur. [[Günbəz]]ə keçid bölümü səkkizüzlü tutum şəklindədir. Urmiya Cümə məscidinin mehrabı Elxanilərin hakimiyyəti zamanında - hicri 676 – cı ildə (miladi [[1277]]) yenidən işlənmişdir. İri ölçüləri (7,82 m X 5,48 m) və yüksək bədii – texniki səviyyəsi ilə dəyərli gəctəraşlıq əsəri olan bu mehrabın müəllifi ''Nəqqaş Əbdülmömin Şərəfşah oğlu Təbrizi''dir. Uzunsov, üçnefli salon görünür həmin çağda tikilmişdir. Cümə məscidinin düzbucaqlı əyətinin qərb, şərq və şimal tərəflərini qapayan hücrələr, yerləşgələr və digər yardımçı binalar sonrakı dövrlərdə inşa edilmişdir. Gövərçinqala qəsri və ya Kazım daşı Urmiya gölündə yerləşən qəsrdir. Urmiya gölünün içində iki dağ kimi [[Kazım Daşı|ada]] var ki, adaların birində qəsr tikilib. 10 il əvvəl bu təbii qəsr hər tərəfdən su ilə əhatələnmişdi və oraya ancaq qayıqla çatmaq olardı. İndi isə Urmiya gölünün kəskin dayazlaşmasına görə adalara quru ilə getmək olar. İranın ən böyük duzlu gölü Urmiyanın 1/3 quruyub. Burada müharibə və ara çəkişmələri vaxtı ətrafda yaşayan əhalinin sığınacağı idi. Qəsrin adada olması düşmənlərin ona yaxınlaşmasını əngəlləyirdi. İndi Qala-qəsr pis, dağınıq vəziyətdədir. Urmiya qalası [[Güney Azərbaycan]]da Urmiya şəhərindən bir az aralıda yerləşir.Hündür ərazidə 2000-2500 metr yüksəklikdə yerləşən qala gildən və daşdan tikilib. Böyük bir hissəsi uçan qalanın bir hissəsi dövrümüzə çatıb. Tədqiqatçılar qalanı İslamaqədərki dövrə aid edirlər. [[Burlaxatun türbəsi]] də bu qaladadır. Kazım Daşı adası<ref name="Kazım Daşı">{{cite news |title= Kazım Daşı |url=http://mapcarta.com/25716282/Map |publisher=mapcarta.com |date=2016-12-21|accessdate=21-12-2016 |language={{az}} |archiveurl=https://web.mapcarta.com/web/25716282/http://mapcarta.com/25716282/Map |archivedate=2016-12-21}}</ref> Urmiya gölünün şimal-qərb sahillərinə yaxın ərazidə yerləşən ada. İnzibati cəhətdən isə [[İran]]nın [[Qərbi Azərbaycan ostanı]], [[Urmiya şəhristanı]], [[Ənzəl bəxşı]] ərazisinə daxildir. Ada məskunlaşma yoxdur. Dəniz səviyyəsindən 1,449 m yüksəklikdə qərarlaşır. Son on illiklər ərzində Urmiya gölünün quruması ilə əlaqədar tam olaraq quruya birləşmişdir. Adada tarixi [[Göyərçinqala qəsri]] yerləşir. Bu qala tarixən xalqın əsas pənah yerlərindən olmuş və xalq hücumlar zamanı burada yerləşmişdir. [[Çingiz xan]]ın (1206-1227) nəvəsi və [[Elxanilər dövləti]]nin qurucusu, Hülakü xan (1256-1265) 1255-ci ildə [[Orta Şərq]]də torpaqların fəthini bitirmək məqsədiylə qardaşı [[Mengü xan]] (1251-1259) tərəfindən bölgədəki ərazilərin hökmdarı təyin edildi. 1258-ci ildə [[Hülakü xan]] (1256-1265) [[Bağdad]]ı fəth edərək [[Abbasilər xilafəti]]nə son qoydu. O [[Bağdad]]ın fəthindən əldə edilən qənimətləri [[Azərbaycan]]a gətirdi. Qənimətlərin bir hissəsi [[Mengü xan]]a (1251-1259) göndərildi, digər hissəsi isə [[Salmas]] ilə Urmiya arasında yer alan Qırxlar adasında (Kazım Daşına) gizlədildi<ref>Dr. Tohid Məlikzadə_i_Dilməqani, Salmasın on min illik Tarixi (Farsca) (Nşr. Eldar Təbriz) s. 105</ref> Osman Yumruğu adası Urmiya gölünün şərq sahillərinə yaxın ərazidə yerləşən ada. İnzibati cəhətdən [[İran]]nın [[Şərqi Azərbaycan ostanı]] ərazisinə daxildir. Adada məskunlaşma yoxdur. Bitki örtüyündən belə məhrumdur. Ada göl səthindən 10 metr yüksəkliyə ucalır. Gölün sahəsi 0,1&nbsp;km² yaxındır. Gölün qurumasına qədər «Dünyanın ən kiçik» ikinci adası<ref>[http://samiye.ru/mesta/malenkie-ostrova.html Dünyanın ən kiçik adaları. Osman Yumruğu]</ref> statusuna malik idi. Son on illiklər ərzində Urmiya gölünün quruması ilə əlaqədar tam olaraq quruya birləşmişdir. Hazırda ada adi bir [[daş göbələklər|daş göbələyə]] çevrilmişdir. Adadan əvvəllər quşlar dayanacaq yeri kimi istifadə edirdilər. Şahı adası və ya İslami adası [[Urmiya gölü]]nün şərq hissəsində yerləşən ada. Ada [[Urmiya gölü]]ndə yerləşən yeganə məskunlaşmış adadır. Gölün quruması ilə əlaqədar tam olaraq quruya birləşmişdir. Adada ümumilikdə 7 kənd vardır:Saray, Ağ Qonbad, Gəmiçi, Buracalı, Qıyğac, [[Teymurlu (Üskü)|Teymurlu]] və Bəhramabad. Rəvayətə görə [[Hülaku xan]]ın qəbri adada yerləşir. Üç Günbəz Türbəsi və ya Üç Günbəd türbəsi Urmiya şəhərində yerləşən [[Səlcuqlular]] dövründə tikilmiş türbədir. [[Urmiya gölü]]nün sahilində yerləşir. Üç Günbəz türbəsinin adının müxtəlif yozumları olsa da onlardan elmi əsası olan yeganə fikir abidənin vaxtilə içində olduğu üç qülləvari türbə qrupundan yadigar qalması və təklikdə əsgi adı daşımasıdır. [[Həmdullah Mustovfi Qəzvini|H. Qəzvini]] "Zeyle tarixe qozide" əsərində ([[1330]]) Marağa vilayətində "Se günbəd" adını çəkməsi bu türbənin, ya da türbələr qrupunun o çağda böyük nüfuz daşıdığına və ellikcə tanındığına işarədir.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Cəfər Qiyasi]] | başlıq = [[Nizami dövrü memarlıq abidələri]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = İşıq nəşriyyatı | il = 1991 | cild = | səhifə = 94 | səhifələr = 264 | isbn = 5-89650-334-2 | doi = | ref = }}</ref> El rəvayətinə örə Üç Günbəz türbəsini [[Cəlaləddin Mənguberdi|Xarəzmşah Cəlaləddin]] ucaltdırmışdır. Ancaq türbənin kitabəsindən bəllidir ki, türbə Sultan Cəlaləddinin [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan]]a gəlişindən xeyli əvvəl – hicri 580 – ci ildə (miladi [[1184]]) tikilmişdir. Ola bilər ki, Üç Günbəzin yanında olan və dağılaraq dövrümüzə çatmayan bir türbə Sultan Cəlaləddin çağının əsəri imiş.<ref>{{kitab3 | müəllif = [[Cəfər Qiyasi]] | başlıq = [[Nizami dövrü memarlıq abidələri]] | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = İşıq nəşriyyatı | il = 1991 | cild = | səhifə = 93 | səhifələr = 264 | isbn = 5-89650-334-2 | doi = | ref = }}</ref> Türbənin kitabəsində abidəni ucaldan memar öz imzasını qoymuşdur. Türbənin memarı ''Əbumənsur Musa oğlu''dur. Üç Günbəz türbəsinin plan biçimi bayırda dairəvi, daxildə isə kvadratdır. Konusvari biçimi olmuş bayır günbəzi dağılmışdır. Onun yarızirzəmi xarakterli sərdabəsinin və üst qülləsinin qapı gözləri üst-üstədir. Abidənin silindrik tutumunun kürsülüyütutum, ya da tikinti materialı ilə ayrılmamışdır. Onun daşla hörülmüş alt hissəsi üst kameranın döşəməsindən xeyli yuxarı qalxır və bütün hündürlüyün üçdə birinə yaxındır.<ref name=":0">{{cite web |url = http://www.hamshahrionline.ir/news/92964/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%AC-%D8%B3%D9%87-%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190902125550/https://www.hamshahrionline.ir/news/92964/%25D8%25A2%25D8%25B4%25D9%2586%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25A8%25D8%25A7-%25D8%25A8%25D8%25B1%25D8%25AC-%25D8%25B3%25D9%2587-%25DA%25AF%25D9%2586%25D8%25A8%25D8%25AF-%25D8%25A2%25D8%25B0%25D8%25B1%25D8%25A8%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25AC%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25BA%25D8%25B1%25D8%25A8%25DB%258C |archivedate = 2019-09-02 |title = آشنایی با برج سه گنبد - آذربایجان‌غربی ({{dil-az|Üç günbəz türbəsi ilə tanışlıq - Qərbi Azərbaycan}}) |author = |date = 25 oktyabr 2009 |work = |publisher = hamshahrionline.ir |accessdate = |language = {{dil-fa|}} |url-status = dead }}</ref> Üç Günbəzin başqa bir özümlüyü inkişaf etmiş iri [[baştağ]]ının olmasıdır. İç kameranın bütün eni ölçüsündə bayıra çıxarlan və gövdəni tamamlamış yazı qurşağınacan qalxan böyük baştağ olduqca plastik biçimlərlə işlənmiş, incə naxışlar və kufi xəttli kitabələrlə bəzədilmişdir Silindrik tutuma birləşmə tərzi və ümumi biçimcə Dairəvi türbənin baştağına bənzəsə də Üç Günbəzin baştağı daha iri ölçülü və mürəkkəb profillidir. İri stalaktit yuvaları ilə tamamlanan və çevrəsi zəngin süslənən sivri tağça baştağın içəriyə giriş qaısına doğru dərinləşən səthlərini öz ətrafında birləşdirir. Baştağ hər cəhətdən türbənin kompozisiya dominantıdır. Urmiya gölü və ya Urmu gölü [[Şərqi Azərbaycan (ostan)|Şərqi Azərbaycan]] və [[Qərbi Azərbaycan (ostan)|Qərbi Azərbaycan]] əyalətləri arasında, [[Türkiyə]] ilə sərhəddən bir qədər aralıda yerləşən qapalı, duzlu göldür.<ref>Henry, Roger (2003) ''Synchronized chronology: Rethinking Middle East Antiquity: A Simple Correction to Egyptian Chronology Resolves the Major Problems in Biblical and Greek Archaeology'' Algora Publishing, New York, [https://books.google.com/books?id=OXk1dlWp-CUC&pg=PA138 p. 138], ISBN 0-87586-191-1</ref><ref>''E. J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936'', vol.&nbsp;7, [https://books.google.com/books?id=wpM3AAAAIAAJ&pg=PA1037 page 1037] citing Strabo and Ptolemy.</ref>. Əgər coğrafi ədəbiyyatda göl adlandırılan [[Xəzər dənizi]] nəzərə alınmazsa Urmiya gölü nəyinki İranın həm də [[Yaxın Şərq|Qərbi Asiya]]nın ən böyük gölü sayılır. Duzluluq dərəcəsinə görə isə dünyada üçüncü yeri tutur. Göl özünün əsrarəngiz gözəlliyi ilə seçilir. Köçəri quşların mühüm miqrasiya xətti üzərində qərarlaşdığından onun əhəmiyyəti artır. Burada xüsusi ilə köç mövsümündə quşların sayının artdığını müşahidə etmək olur. Gölün tarixi yatağı 6,000&nbsp;km² çatırdı. Hazırda isə fasiləsiz quraqlıq, gölə axan çayların üzərində su anbarlarının inşası ilə əlaqədar gölün qurumasına baş verir. Göl quruyaraq səviyyəsi azalır və yerində min tonlarla duzlaqlar meydana gəlir. Bu hal davam edəcəyi halda bitki və heyvanlarla yanaşı insanların həyatına böyük təhlükə törədə bilər. Ekoloji fəlakət nəticəsində bölgə əhalisi ərazini tərk etmək məcburiyyəti qarşısında qalacaqdır. Urmu gölü [[Şərqi Azərbaycan (ostan)|Şərqi Azərbaycan]] və [[Qərbi Azərbaycan (ostan)|Qərbi Azərbaycan]] əyalətləri arasında, [[Zaqros dağları]]ndan şərqdə 1275 metr dəniz səviyyəsindən yüksəkdə, tektonik çökəklik ərazisində yerləşir. Gölün meydana gəlməsi 30-40 min il öncəyə aid edilir. Səthinin sahəsi 5,822&nbsp;km²-dir.<ref>[http://www.oromieh.com/index.php?option=com_content&view=article&id=45&Itemid=33 oromieh.com]</ref> Gölün uzunluğu şimaldan cənuba 140, maksimal eni isə şərqdən qərbə 55 kilmoterdir. Ən dərin nöqtəsi 16 m,<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/619901/Lake-Urmia |title=Britanica |publisher=Britannica.com |date= |accessdate=4 Sentyabr 2011}}</ref> orta dərinlik isə 5 m təşkil edir. Göldə 100-dən çox [[ada]] vardır. [[Şahı adası|Şahı]] və [[Qoyundağı adası|Qoyundağ]] adalarında yaşayış mövcuddur. İri adalarında [[Püstə]] meşələri mövcuddur. Gölün su toplayıcı sahəsi 50 min km³-dir. Sahəsi əsasən gölə daxil olan sudan asılıdır. İl ərzində gölə daxil olan suyun miqdarı 5 min km³-dir. Üstəlik gölə daxil olan suyun 80% qış və yaz aylarına təsadüf edir. Ən iri qollarından biri olan [[Acıçay]] gölə şimal-şərq istiqamətdən tökülür. Axarsız göldür. Axarı olmadığınından suyu kəskin şordur. Yaz ayları suyunun duzluğu 80-150 ‰, payızda isə 260—280 ‰ qədər qalxır. Suyunun tərkibi [[xlor]], [[natrium]] və [[sulfatlar]]la zəngindir. [[Su nəqliyyatı|Naviqasiya]] üçün yararlıdır. Göldə suyun səviyyəsinin enməsi səbəbindən maksimal dərinlik hazırda 3 metr civarındadır. Üstəlik gölün dib sturukturundada dəyi.iklik müşahidə edilir.<ref>[https://www.animals-wild.ru/ozera/1310-ozero-urmiya.html Urmiya gölü animals-wild.ru saytındas]</ref> Urmiya gölünün sahil hissələri [[Təbriz]], Urmiya, [[Xoy]], [[Marağa]], [[Qoşaçay]], [[Soyuqbulaq]], [[Piranşəhr|Xana]], [[Salmas]], [[Üşnəviyyə|Uşnu]], və [[Sulduz]] kimi bölgələrin ərazisinə düşür. Adı çəkilən bölgə ümumilikdə Cənubi Azərbaycanın torpaqlarının beşdə birini yəni 20%-ini təşkil edir. Üstəlik bölgə ən münbit və əkin üçün yararlı bölgələrdən sayılır. Urmiya gölü zəngin mineral ehtiyatlara sahibdir. Burada 5 milyard ton potas, 60 milyon ton potasium sulfat, 240 milyon ton maqnezium, 28 ton bromid, 250 ton litiumun olduğu ehtimal edilir. Hazırda Marağanın [[Vərcövu kəndi]]ndə tikilmiş [[Kavə Soda zavodu]] şüşənin ən mühüm materialının ixracı ilə məşğuldur. Urmu gölü öz gözəl təbiəti və zığının müalicəvi özəlliyi ilə bir çox [[turist]]lərin bölgəyə gəlməsinə nədən olur. Sərnişin və yükdaşıma üçün gölün 6 limanı ("Gülmənxana", "Şərəfxana", "Heydərabad", "Rəhmanlı", "Xantaxtı", "Şahi") vardır. Urmiya gölü körpüsü Cənubi Azərbaycanda [[Urmiya gölü]] üzərində yerləşən bir körpüdür. Gölün iki sahilini [[Şərqi Azərbaycan ostanı]] ilə [[Qərbi Azərbaycan ostanı]]nı arasında yerləşən köprü 1.276 m. uzunluğundadır və 2008-ci ildə istifadəyə verilmişdir.<ref>{{cite web |url = http://www.payvand.com/ |archiveurl = |archivedate = |title = Iran's President Rohani Rules Out Bilateral Talks With U.S. |author = |date = |work = |publisher = www.payvand.com |accessdate = |language = }}</ref> Körpü Cənubi Azərbaycanın ən uzun körpüsüdür. {| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="width:100%;" |- ! scope="col" | Sıra nömrəsi ! scope="col" | Ad ! scope="col" | Şəkil ! scope="col" | Haqqında |- |1 |[[Burlaxatun türbəsi]] |[[Fayl:Urmiya qalası.jpg|200px]] |Urmiya şəhərində yerləşən “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanında adı keçən Burlaxatunun adını daşıyan türbə. |- |2 |[[Cümə məscidi (Urmiya)|Urmiya Cümə Məscidi]] |[[Fayl:Jame Mosque of Urmia-5.JPG|200px]] |İranın Urmiya şəhərində yerləşən məsciddir. Urmiya Cümə məscidi Azərbaycan memarlığının Səlcuqlu və Elxani mərhələlərini öyrənmək baxımından mühüm abidədir. |- |3 |[[Göyərçinqala qəsri]] |[[Fayl:Kazim Dashi 2.jpg|200px]] |Urmiya göllündə yerləşən qəsr XIV əsrdə tikilmişdir. |- |4 |[[Urmiya qalası]] |[[Fayl:Urmiya qalası.jpg|200px]] | Urmiya şəhərindən bir qədər aralıda yerləşir. 2000-2500 metr yüksəklikdədir. |- |5 |[[Kazım Daşı]] |[[Fayl:Kazim Dashi 2.jpg|200px]] | Urmiya gölündə yerləşən adadır. Gözəl təbiəti ilə seçilir. |- |6 |[[Osman Yumruğu|Osman Yumruğu adası]] |[[Fayl:Osman Yumruğu-Urmiya gölü adası.jpg|200px]] | Urmiya gölündə yerləşən adacıq. Gölün qurumasına qədər «Dünyanın ən kiçik» ikinci adası statusuna malik idi. |- |7 |[[Şahı adası]] |[[Fayl:Lake urmia 1984.jpg|200px]] |Şahı adası və ya İslami adası [[Urmiya gölü]]nün şərq hissəsində yerləşən adadır. Ada [[Urmiya gölü]]ndə yerləşən yeganə məskunlaşmış adadır. Gölün quruması ilə əlaqədar tam olaraq quruya birləşmişdir. |- |8 |[[Üç Günbəz türbəsi]] |[[Fayl:نمای کامل بیرونی.jpg|200px]] | Səlcuqlular dövründə tikilmiş türbədir. XII əsrdə tikilən türbənin memarı Əbumənsur Musa oğludur. |- |9 |[[Urmiya gölü]] |[[Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۴.jpg|200px]] |Urmiya gölü və ya Urmu gölü ({{lang-fa|دریاچه ارومیه}}, {{dil-az|اورمیه ﮔﺆﻟﻮ}}) - [[İran]]ın [[Şərqi Azərbaycan (ostan)|Şərqi Azərbaycan]] və [[Qərbi Azərbaycan (ostan)|Qərbi Azərbaycan]] əyalətləri arasında, [[Türkiyə]] ilə sərhəddən bir qədər aralıda yerləşən qapalı, duzlu göldür. Duzluluq dərəcəsinə görə isə dünyada üçüncü yeri tutur. |- |10 |[[Urmiya gölü körpüsü]] |[[Fayl:Urmiya gölü körpüsü.jpeg|200px]] |Gölün iki sahilini [[Şərqi Azərbaycan ostanı]] ilə [[Qərbi Azərbaycan ostanı]]nı arasında yerləşən köprü 1.276 m. uzunluğundadır. |- |11 |[[Sərdar məscidi (Urmiya)|Sərdar məscidi]] |[[Fayl:Sardar mosque.jpg|200px]] | Sərdar məscidi və ya Saatlı məscid Qacarlar dövründə tikilib. Kərpicdən tikilən məscidin əsas hissəsi böyük bir zaldan ibarətdir. Məscidin daxilində olan 22 metrlik şəbistanı 12 daş sütun saxlayır. Bu sütunlar müxtəlif naxışlarla bəzədilib. Məscid 1951-ci ildə təmir olunanda onun girişində böyük bir saat quraşdırılıb. Bundan sonra məscid el arasında Saatlı məscid adlandırılıb.Məscid daxildən və xaricdən müxtəlif rəngli və naxışlı kaşılarla bəzədilib. |} == İdman == [[Fayl:Urmia Stadium Under Construction.jpg|thumb|250px|Urmiya Futbol Stadionu]] [[İdman]] Urmiya mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir. Urmiyada ən məşhur idman növu voleyboldur. Urmiya [[İran]]ın voleybol paytaxtı hesab olunur. Bu ona görədir ki, Urmiyanın voleybol komandası olan [[Şəhrdari Urmiya VK]] [[İran]]ın [[voleybol]] üzrə Super Liqasının dəfələrlə qalibi olmuşdur. İranın kişilərdən ibarət voleybol yığmasının ən yaxşı oyunçuları və ən yaxşı məşqçiləri də bu komandanın yetirmələri olmuşdur. Məşhur voleybolçulara misal olaraq [[Səid Maruf]]u, [[Əbdülrza Əlizadə]]ni və [[Milad İbadipur]]u göstərmək olar. Urmiya şəhəri [[Beynəlxalq Voleybol Federasiyası]]nın rəsmi saytında "voleybol sevərlərin şəhəri" deyə qeyd olunmuşdur. 2010-cu il Kişilərin üzrə Asiya Voleybol çempionatı Urmiyanın Qədir arenasında keçirilmişdir. Həmçinin 2012-ci il Qərbi Asiya Futbol çempionatı və 2012-ci il azyaşlı kişilərin voleybol üzrə Asiya çempionatı da Urmiya şəhərində təşkil edilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.asianvolleyball.org/upfile/bulletin/files/201208/1243538902_1344319157.pdf |title=Results of Drawing of Lots for 16th Asian Jr. Men’s Volleyball Championship |publisher=Asian Volleyball Confederation |accessdate=19 sentyabr 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120907071443/http://www.asianvolleyball.org/upfile/bulletin/files/201208/1243538902_1344319157.pdf |archivedate=7 sentyabr 2012 |df= }}</ref> Bunlardan əlavə Urmiya şəhəri 2019-cu il kişilərin voleybol üzrə millətlər liqası çempionatı oyunlarının keçirilmə yerlərindən biridir.<ref>{{cite web |url=http://www.fivb.org/en/Volleyball/viewPressRelease.asp?No=79822&Language=en |title=VNL winners to face world champions in 2019 |date=23 oktyabr 2018 |publisher=[[Fédération Internationale de Volleyball|FIVB]] |accessdate=3 fevral 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.teamusa.org/USA-Volleyball/Features/2019/March/12/Chicago-to-Host-FIVB-Mens-VNL-Finals|title=Chicago to Host FIVB Men's VNL Finals|date=13 mart 2019 |publisher=USA Volleyball|accessdate=13 mart 2018}}</ref> == Qalereya == <gallery caption="" Mode="packed-hover" heights="130px"> Sadi Street in Urmia city , Azerbaijan region, Iran.jpg|Urmiyanın görünüşü Fayl:مسجد جامع شهر ارومیه.jpg|[[Cümə məscidi (Urmiya)]] Fayl:Urmia Historical Bazaar 2019-12-09 05.jpg|Üst örtülü bazar |Qoyun körpüsünün görünüşü gecədə Fayl:نمایی از شهر ارومیه.jpg|Oteldən Urmunun mənzərəsi Fayl:MenAre 01.JPG|Minarə məscidi Fayl:Sardar mosque.jpg|[[Sərdar məscidi (Urmiya)]] Fayl:Segonbad- Soheyl Habibimajd.jpg|[[Üç Günbəz türbəsi]] Fayl:نمای ساختمان شهرداری ارومیه.jpg|[[Urmu]]nun keçmişki bələdiyyə binası Fayl:Urmia, West Azerbaijan, Iran.jpg|Əyalət meydanının gecə görünüşü Fayl:1399010915025696320006914 تعطیلی مراکز خرید و گردشگری در ارومیه.jpg|Urmiya Fayl:2020-ci ildə Nima Zandi Raad - panoramio (7).jpg|Nəbüvvət bulvarı </gallery> == Qardaş şəhərlər == * {{Bayraq|Türkiyə}} [[Ərzurum]], [[Türkiyə]] (2015-ci ildən bəri<ref>[http://en.mehrnews.com/news/106532/Urmia-Erzurum-sign-sisterhood-agreement ''Urmia, Erzurum sign sisterhood agreement '', retrieved 24 May 2015]</ref>) == Həmçinin bax == * [[Cənubi Azərbaycan]] * [[Urmiya şəhristanı]] * [[Qərbi Azərbaycan ostanı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == * [http://www.geonames.org/121801/orumiyeh.html Kosmosdan Urmiyanın küçələri, yolları, binaları və s. görünüşü] * [http://www.ostan-ag.gov.ir/ Qərbi Azərbaycan Ostanın Rəsmi dövlət Saytı] - Farsca * [http://www.urmia-ag.ir/ Urmiya rəsmi dövlət saytı] - Farsca * [http://www.urmia.ir/ Urmiya bələdiyyəsinin saytı] - Farsca * [http://www.urmia.ac.ir/ Urmiya Dövlət Universiteti]- Farsca * [http://www.umsu.ac.ir/ Urmiya Dövlət Tibb Universiteti] - Farsca * [http://www.iaurmia.ac.ir/ Urmiya Azad Universiteti] - Farsca * [http://www.urmia.ac.ir/artemia Artemiya Mərkəzi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20051216183855/http://www.urmia.ac.ir/artemia/ |date=2005-12-16 }} - Farsca * [http://www.upciran.ir/ Urmiya Neft-Kimya Sənayesi] - Farsca * [http://www.urmiacity.com/ Urmiya şəhərinin məlumat saytı] – Farsca – Türkcə (Ərəb əlifbası) * [http://foto.ir/Gallery/ShowImage.aspx?ID=19626 Kazım daşı (Urmiya gölü)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070307010507/http://www.foto.ir/Gallery/ShowImage.aspx?ID=19626 |date=2007-03-07 }} {{Qərbi Azərbaycan ostanlığı}} {{Cənubi Azərbaycan}} {{İran ostanlarının inzibati mərkəzləri}} [[Kateqoriya:Urmiya| ]] [[Kateqoriya:İran ostanlarının mərkəzləri]] [[Kateqoriya:Cənubi Azərbaycan şəhərləri]] 4mr8y4p0eu7c5zaz9nfmuna6vt8q8om 0 56436 6557174 6310559 2022-07-31T21:04:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Azad proqram təminatı''' – istifadəçiyə müəyyən əməliyyatları yerinə yetirməyə icazə verən proqram təminatıdır. Bu əməliyyatlara proqramın yüklənməsi, yayılması və təkmilləşdirilməsi aiddir. Bir sıra ölkələrdə qanuna uyğun olaraq, proqram məhsulları və proqramların ilkin kodları müəllif hüquqlarına əsasən qorunurlar. Azad proqram təminatında isə proqram müəllifləri istifadəçiyə proqramların ilkin kodlarından istifadə etmək hüququnu verirlər. Bu da azad lisenziya əsasında yerinə yetirilir. Bu zaman proqramın müəllifi müəllif hüquqlarını özündə saxlayır. [[1998]]-ci ilin fevral ayında " '''Azad Proqram təminatı'''" termini " '''Açıq Mənbəli Proqram təminatı''' " olaraq dəyişdirildi.Terminologiya ilə bağlı bu mübahisə iki baxış arasında əsas fəlsəfi fərqləri əks etdirir, lakin proqram təminatı lisenziyaları üçün praktiki tələblər, eləcə də bu səhifədəki mətnin qalan hissəsi həm Azad Proqram təminatı, həm də Açıq Mənbəli Proqram təminatı üçün mahiyyətcə eynidir.Pulsuz proqram təminatı ilə hələ işləməmiş bir çox insan "Azad proqram təminatı" terminindəki "pulsuz" sözünün bir qədər fərqli məna daşıması ilə çaşqın olacaq. Onlar üçün “azad” sözü “azad” deməkdir. Lakin lüğətə müraciət etsək, “azad” sözünün on yeddi mənasını görərik və onlardan yalnız biri “azad” deməkdir. Qalan dəyərlər "Azadlıq" və "Zəif Məhdudiyyətli" mənalarına malikdir. Azad Proqram dedikdə biz proqram təminatının qiymətini deyil, azadlığını nəzərdə tuturuq.İstifadə etmək üçün pul ödəməli olduğunuz mənada pulsuz olan proqram təminatı çətin ki, pulsuzdur. Sizə onu başqalarına ötürmək və əlavə olaraq, demək olar ki, onu təkmilləşdirmək qadağan oluna bilər. Sıfır qiymətə lisenziyalı proqram təminatı adətən məhsulu tanıtmaq və ya rəqiblərlə mübarizə aparmaq məqsədi daşıyan marketinq kampaniyaları üçün silah rolunu oynayır. Gələcəkdə pulsuz qalacağına zəmanət yoxdur.<ref>{{cite web|url=https://www.debian.org/intro/free|title=What does free mean?|date=|accessdate=02.02.2022|language=az|archive-date=2022-02-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20220202160853/https://www.debian.org/intro/free|url-status=unfit}}</ref> == Həmçinin bax == * [[kompüter]] * [[Proqram təminatı]] * [[kompüter proqramları]] == Xarici keçidlər == * [http://www.webopedia.com/TERM/P/program.html Definition of "Program"] at Webopedia * [http://wombat.doc.ic.ac.uk/foldoc/foldoc.cgi?query=software Definition of "Software"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20050907153523/http://wombat.doc.ic.ac.uk/foldoc/foldoc.cgi?query=software |date=2005-09-07 }} at [[FOLDOC]] * [http://dictionary.reference.com/browse/computer%20program Definition of "Computer Program"] at dictionary.com {{İnformatika-qaralama}} *** [[Kateqoriya:Kompüter]] [[Kateqoriya:İnformatika]] [[Kateqoriya:Proqramlaşdırma dilləri]] [[Kateqoriya:Azad proqram təminatı]] 0rallpsc67y8oyl83xs6j9re95rl9kg 0 57495 6557888 6307167 2022-08-01T11:22:31Z 91.242.27.191 /* Təfəkkür anlayışı */ wikitext text/x-wiki '''Təfəkkür''' — cisim və hadisələr arasındakı qanunauyğun əlaqə va münasibətlərin ümumiləşmiş və vasitəli inikasından ibarət olan mürəkkəb idrak prosesidir. Təfəkkür başqa idrak proseslərindən fərqli olaraq cisim və hadisələrin daxili əlaqələrini, mahiyyətini əks etdirir. Bunsuz xarici aləmi dərk etmək, onun qanunauyğunluqlarından istifadə etmək mümkün olmazdı. Hiss və duyğular vasitəsi ilə toplanan məlumatın beyində cəmlənməsi və istehsalı ′′′təfəkkür′′′ adlanır. Təfəkkür cism və hadisələrin mahiyyətinin onlar arasında asılılıqların insan şüurunda ümumiləşmiş və vasitəli inkasından ibarət idrak prosesidir. [[Şüur]] onun özəyi, [[duyğu]] və [[qavrayış]] isə mənbəyidir. == Təfəkkür anlayışı == Təfəkkür ali psixi fəaliyyətin insana məxsus bir forması olub, ci­sim və hadisələrdən, onlar arasındakı əlaqə və qanunauyğunluqlardan əq­li nəticə çıxarmaq qabiliyyətinə deyilir. Təfəkkür prosesinin əsasını əqli (insana məxsus olan həyat təcrübəsi, bilik ehtiyatları) qabiliyyət təşkil edir. Başqa sözlə, təfəkkürə intellektin aktiv fəaliyyət forması da demək olar. Duyğu, qavrama, təsəwür proseslərindən fərqli olaraq təfəkkür za­manı insan faktları müqayisə və təhlil edir, onların arasındakı əlaqələri, qanunauyğunluqları və digər münasibətləri nəzərdən keçirir, bunların əsasında mühakimə yürüdür. Təfəkkür prosesi zamanı biz, subyektiv his­siyyata əsaslanan faktlara deyil, hadisələrin daxili varlığından, mücərrəd keyfiyyətlərdən yaranan və onların əsl mahiyyətini aşkar edəhn, başqa söz­lə, real varlıqdan yaranan faktlara əsaslanırıq. Məsələn, qanaxma ilə xəs­təxanaya daxil olan xəstəni müayinə edərkən həkim nəinki qanaxmanın xarakterini, hansı damarların zədələnməsini, eyni zamanda qanaxmanın nəyin təsirindən baş verməsini, itirilən qanın miqdarını, gələcəkdə nə ki­mi ağırlaşmaların ola biləcəyini təsəvvür edir və bunlara əsasən tədbir gö­rür. Təfəkkür assosiativ təsəvvürlərin oxşarlığı, uyğunluğu, ahəngdarlığı və eyni zamanda meydana çıxması kimi proseslərə əsaslanır. Lakin təfək­kür assosiasiyalardan keyfiyyətcə fərqlənən daha mürəkkəb prosesdir. Belə ki, təfəkkür məlum faktlar əsasında yeni fikir və məzmun yaradır. Təfəkkür prosesinə təsəvvür və anlayışların inteqrasiyası, təhlili əsa­sında müvəqqəti əlaqələrin yaranması kimi də baxmaq olar. Təfəkkürün dinamikası mərkəzi sinir sistemində optimal oyanmanın yaranması və in- duksiya qanununa əsasən lazımsız fikirlərin və assosiasiyaların ləngimə­sinə (tormazlanmasma) əsaslanır. Başqa sözlə, təfəkkür məqsədəuyğun şəkildə müəyyən istiqamətə yönəlmiş proseslərin ardıcıl, müntəzəm fəa­liyyəti və bu prosesə mane olan digər proseslərin ləngiməsi fonunda mey­dana çıxır. Təfəkkürün normal fəaliyyəti yalnız düşüncə aydın olduğu halda mümkündür. Düşüncənin bu və ya başqa dərəcədə pozulması təfəkkürün yeknəsəkliyinə, əlaqəsizliyinə, bəzən isə avtomatik fəaliyyət göstərməsi­nə səbəb olur. Təfəkkür insanın yaradıcı fəaliyyətinin əsasını təşkil edir. Ona əsasla­naraq biz maddi nemətlər istehsal edir, sənət əsərləri yaradır və fəaliyyə­timizi idarə edirik. Təfəkkür prosesi zamanı biz faktları təhlil edir, ümu­miləşdirir və yeni nəticələrə gəlirik: məsələn, həkimin xəstəni müayi­nəsi, diaqnoz və müalicə təyin etməsi. Təfəkkür idrak prosesinin yüksək bir forması olmaqla özü də bir neçə mərhələdən ibarətdir: # Təsəvvürlər- keçmişdə qavranılan və yaddaşımızda iz bu­raxmış hadisələrdir. Bunlar real varlığı əks etdirən faktlar olub konkret tə­fəkkürün əsasını təşkil edir. # Abstraksiya formasıdır. Bunun vasitəsilə abstrakt təfəkkür meydana çıxır. Təfəkkürün ifadə forması nitq və yazıdır Nitq insan cəmiyyətinin in­kişafının müəyyən mərhələsində meydana çıxmış və onu n tarixi inkişafı­nın başlıca cəhətini təşkil edən bir vasitə olmaqla, insanlar arasında ünsiy­yətin əsasmı təşkil edir. Görkəmli fizioloq I.P.Pavlov ikinci siqnal sisteminə aid olan tədqiqat­ları ilə təfəkkürün əsasında duran bioloji proseslərin mahiyyətini aydın­laşdırdı. Məlum oldu ki, ikinci siqnal sistemi təfəkkürün fizioloji əsası olub, düşüncəli fəaliyyətin ən ali prosesidir. Psixologiya təfəkkürü konkret subyektin real psixi fəaliyyəti kimi, təfəkkürün necə inkişaf etməsini, necə yaranmasını, onun strukturunu, digər fəaliyyət növləri ilə qarşılıqlı əlaqələrini öyrənir. Təfəkkürün təbiətini açan A.N.Leon­tyev qeyd edirdi ki, təfəkkürün quruluşu praktik fəaliyyətin quruluşuna yaxınlığı ilə prinsipial xarakter daşıyır. Təfəkkürün motivi tez-tez fəaliyyətin motivi ilə üst-üstə düşür. Fikri fəaliyyət praktik fəaliyyətdən fərqli olaraq özünün spesifik xüsusiyyətinə malikdir. O daxilidir, qısaldılmışdır və avtomatlaşmışdır. Təfəkkür insanın təlim, əmək,oyun fəaliyyətində və tinkişafında, şəxsiyyətə çevrilməsində xüsusi rol oynayır. Peşə fəaliyyətində əsas məzmun komponentini təfəkkür təşkil edir və o Bu iş tamamilə pedaqoji fəaliyyətə də aid edilir. == Təfəkkürün keyfiyyətləri == # Əqlin genişliyi # Əqlin konkretliyi # Əqlin dərinliyi # Əqlin çevikliyi # Əqlin itiliyi (fikrin sürəti) # Əqlin tələskənliyi # Fikrin məntiqliyi # Təfəkkürün müstəqilliyi # Təfəkkürün tənqidiliyi == Xarici keçidlər == # [https://md7.info/az/t-f-kkur-anlayisi Təfəkkür anlayışı]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} [[Kateqoriya:Təfəkkür| ]] ayii5mkje82ic722v7c2pbrejbf99n7 6557900 6557888 2022-08-01T11:25:41Z Qraf061 242998 [[User:91.242.27.191|91.242.27.191]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Burocan|Burocan]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki '''Təfəkkür''' — cisim və hadisələr arasındakı qanunauyğun əlaqə va münasibətlərin ümumiləşmiş və vasitəli inikasından ibarət olan mürəkkəb idrak prosesidir. Təfəkkür başqa idrak proseslərindən fərqli olaraq cisim və hadisələrin daxili əlaqələrini, mahiyyətini əks etdirir. Bunsuz xarici aləmi dərk etmək, onun qanunauyğunluqlarından istifadə etmək mümkün olmazdı. Hiss və duyğular vasitəsi ilə toplanan məlumatın beyində cəmlənməsi və istehsalı ′′′təfəkkür′′′ adlanır. Təfəkkür cism və hadisələrin mahiyyətinin onlar arasında asılılıqların insan şüurunda ümumiləşmiş və vasitəli inkasından ibarət idrak prosesidir. [[Şüur]] onun özəyi, [[duyğu]] və [[qavrayış]] isə mənbəyidir. == Təfəkkür anlayışı == Təfəkkür ali psixi fəaliyyətin insana məxsus bir forması olub, ci­sim və hadisələrdən, onlar arasındakı əlaqə və qanunauyğunluqlardan əq­li nəticə çıxarmaq qabiliyyətinə deyilir. Təfəkkür prosesinin əsasını əqli (insana məxsus olan həyat təcrübəsi, bilik ehtiyatları) qabiliyyət təşkil edir. Başqa sözlə, təfəkkürə intellektin aktiv fəaliyyət forması da demək olar. Duyğu, qavrama, təsəwür proseslərindən fərqli olaraq təfəkkür za­manı insan faktları müqayisə və təhlil edir, onların arasındakı əlaqələri, qanunauyğunluqları və digər münasibətləri nəzərdən keçirir, bunların əsasında mühakimə yürüdür. Təfəkkür prosesi zamanı biz, subyektiv his­siyyata əsaslanan faktlara deyil, hadisələrin daxili varlığından, mücərrəd keyfiyyətlərdən yaranan və onların əsl mahiyyətini aşkar edən, başqa söz­lə, real varlıqdan yaranan faktlara əsaslanırıq. Məsələn, qanaxma ilə xəs­təxanaya daxil olan xəstəni müayinə edərkən həkim nəinki qanaxmanın xarakterini, hansı damarların zədələnməsini, eyni zamanda qanaxmanın nəyin təsirindən baş verməsini, itirilən qanın miqdarını, gələcəkdə nə ki­mi ağırlaşmaların ola biləcəyini təsəvvür edir və bunlara əsasən tədbir gö­rür. Təfəkkür assosiativ təsəvvürlərin oxşarlığı, uyğunluğu, ahəngdarlığı və eyni zamanda meydana çıxması kimi proseslərə əsaslanır. Lakin təfək­kür assosiasiyalardan keyfiyyətcə fərqlənən daha mürəkkəb prosesdir. Belə ki, təfəkkür məlum faktlar əsasında yeni fikir və məzmun yaradır. Təfəkkür prosesinə təsəvvür və anlayışların inteqrasiyası, təhlili əsa­sında müvəqqəti əlaqələrin yaranması kimi də baxmaq olar. Təfəkkürün dinamikası mərkəzi sinir sistemində optimal oyanmanın yaranması və in- duksiya qanununa əsasən lazımsız fikirlərin və assosiasiyaların ləngimə­sinə (tormazlanmasma) əsaslanır. Başqa sözlə, təfəkkür məqsədəuyğun şəkildə müəyyən istiqamətə yönəlmiş proseslərin ardıcıl, müntəzəm fəa­liyyəti və bu prosesə mane olan digər proseslərin ləngiməsi fonunda mey­dana çıxır. Təfəkkürün normal fəaliyyəti yalnız düşüncə aydın olduğu halda mümkündür. Düşüncənin bu və ya başqa dərəcədə pozulması təfəkkürün yeknəsəkliyinə, əlaqəsizliyinə, bəzən isə avtomatik fəaliyyət göstərməsi­nə səbəb olur. Təfəkkür insanın yaradıcı fəaliyyətinin əsasını təşkil edir. Ona əsasla­naraq biz maddi nemətlər istehsal edir, sənət əsərləri yaradır və fəaliyyə­timizi idarə edirik. Təfəkkür prosesi zamanı biz faktları təhlil edir, ümu­miləşdirir və yeni nəticələrə gəlirik: məsələn, həkimin xəstəni müayi­nəsi, diaqnoz və müalicə təyin etməsi. Təfəkkür idrak prosesinin yüksək bir forması olmaqla özü də bir neçə mərhələdən ibarətdir: # Təsəvvürlər- keçmişdə qavranılan və yaddaşımızda iz bu­raxmış hadisələrdir. Bunlar real varlığı əks etdirən faktlar olub konkret tə­fəkkürün əsasını təşkil edir. # Abstraksiya formasıdır. Bunun vasitəsilə abstrakt təfəkkür meydana çıxır. Təfəkkürün ifadə forması nitq və yazıdır Nitq insan cəmiyyətinin in­kişafının müəyyən mərhələsində meydana çıxmış və onu n tarixi inkişafı­nın başlıca cəhətini təşkil edən bir vasitə olmaqla, insanlar arasında ünsiy­yətin əsasmı təşkil edir. Görkəmli fizioloq I.P.Pavlov ikinci siqnal sisteminə aid olan tədqiqat­ları ilə təfəkkürün əsasında duran bioloji proseslərin mahiyyətini aydın­laşdırdı. Məlum oldu ki, ikinci siqnal sistemi təfəkkürün fizioloji əsası olub, düşüncəli fəaliyyətin ən ali prosesidir. Psixologiya təfəkkürü konkret subyektin real psixi fəaliyyəti kimi, təfəkkürün necə inkişaf etməsini, necə yaranmasını, onun strukturunu, digər fəaliyyət növləri ilə qarşılıqlı əlaqələrini öyrənir. Təfəkkürün təbiətini açan A.N.Leon­tyev qeyd edirdi ki, təfəkkürün quruluşu praktik fəaliyyətin quruluşuna yaxınlığı ilə prinsipial xarakter daşıyır. Təfəkkürün motivi tez-tez fəaliyyətin motivi ilə üst-üstə düşür. Fikri fəaliyyət praktik fəaliyyətdən fərqli olaraq özünün spesifik xüsusiyyətinə malikdir. O daxilidir, qısaldılmışdır və avtomatlaşmışdır. Təfəkkür insanın təlim, əmək,oyun fəaliyyətində və tinkişafında, şəxsiyyətə çevrilməsində xüsusi rol oynayır. Peşə fəaliyyətində əsas məzmun komponentini təfəkkür təşkil edir və o Bu iş tamamilə pedaqoji fəaliyyətə də aid edilir. == Təfəkkürün keyfiyyətləri == # Əqlin genişliyi # Əqlin konkretliyi # Əqlin dərinliyi # Əqlin çevikliyi # Əqlin itiliyi (fikrin sürəti) # Əqlin tələskənliyi # Fikrin məntiqliyi # Təfəkkürün müstəqilliyi # Təfəkkürün tənqidiliyi == Xarici keçidlər == # [https://md7.info/az/t-f-kkur-anlayisi Təfəkkür anlayışı]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} [[Kateqoriya:Təfəkkür| ]] b1ihxvuxcq7zhq9umk90zu9yqxh6zdb 0 58075 6556782 5954736 2022-07-31T15:51:34Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{adaş|Spartak (ad)}} {{Şəxs}} '''Spartak''' ({{lang-la|Spartacus}}; {{DVTY}}) — [[Qədim Roma]]da qulların ən böyük üsyanının (e.ə. 73 və ya 74-71) başçısı. Mənşəcə [[frakiya]]lı idi. Romalılar Spartakı əsir almış və [[Qladiatorlar|qladiator]] məktəbinə vermişdilər. E.ə. 74 ildə [[Kapuya]] şəhərində qladiator məktəbində Spartakın rəhbərliyi ilə başlanmış üsyana bir çox qaçqın qullar, icarədar kəndlilər də qoşulmuşdu. == Spartak üsyanı == {{Əsas|Spartak üsyanı}} Üsyan haqqında onun iştirakçılarından alınan heç bir məlumat yoxdur. Buna görə də üsyançıların bir çox planları və onların həyat təfsilatları hələ də naməlum olaraq qalır. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə İtaliyaya qulların axını davam edirdi. Qulların vəziyyəti əvvələrdə olduğu kimi çox ağır idi. Bu, qulların öz zülmkarlarına qarşı mübarizəsinin daha da güclənməsinə gətirib çıxarırdı. Kapuya şəhərində qladiatorların böyük həbsxana məktəbi var idi. B.e.-dan əvvəl 74-cü ildə qullar gizlincə qaçmağa hazırlaşırdılar. Keşikçilər bundan xəbər tutdular. Buna baxmayaraq, onlarla qladiator həbsxanadan qaçmağa müvəffəq oldu. Onlar Vezuvi dağında gizləndilər. Üsyanın rəhbəri böyük qüvvə, ağıl və cəsarətilə seçilən Spartak idi. İlk vaxtlarda üsyançılar ucu itilənmiş ağaclarla və mətbəx bıçaqları ilə silahlanmışdılar, onlar özləri üçün üzüm tənəklərindən qalxan hörmüşdülər. Üsyançılar varlı malikanələrə və yoldan keçən arabalara hücum etməklə, düşmənin əlindən alınmış silahla silahlanırdılar. Ətraf malikanələrin qulları da Spartaka qoşulmağa başladılar. Üç min Roma döyüşçüsü qulların sığındığı yeri mühasirəyə aldı. Romalılar qayadan aşağı düşən yeganə cığırı tutdular. Onlar ümid edirdilər ki, aclıq üsyançıları təslim olmağa məcbur edəcək. Lakin qullar cır üzüm tənəklərindən uzun nərdivanlar hördülər və gecə ikən sıldırım qayadan aşağı endilər. Romalılar bu yerdə aşağı enməyi qeyri-mümkün hesab etdiklərindən burada keşikçi qoymamışdılar. Üsyançılar qəflətən Roma dəstəsi üzərinə hücum edərək onları darmadağın etdilər. Üsyançıların uğurları haqqında xəbər bütün ölkəyə yayıldı. İtalyanın hər yerində öz acı taleləri ilə barışmaq istəməyən qullar Spartakın yanına gəlirdilər. Müxtəlif dillərdə danışan, çox vaxt bir-birini başa düşməyən on minlərlə qul bir yerə toplaşdı. İstedadlı sərkərdə olan Spartak ciddi hərbi intizama malik güclü ordu (təqr. 70 min nəfər) yaratmışdı. Spartak onlardan Roma qoşunu qaydasında piyada və süvari qoşunları, eləcə də kəşfiyyat dəstəsi düzəltdi. Üsyançıların düşərgəsində dəmirçilər gecə-gündüz silah düzəldirdilər. Senat nəhayət, üsyançılar ordusunun çox zəhmli qüvvə olduğunu başa düşdü və E.ə. 72 ildə [[Roma senatı]] Spartaka qarşı [[Konsul (Qədim Roma)|konsullar]] Q. Lentulun və Q. Gellinin başçılığı altında iki ordu göndərdi. Spartak üsyançıları İtalyanın şimalına apardı. O, qoşunda möhkəm intizam yaratdı. Spartak qoyduğu qayda-qanunlar heç də bütün qulların xoşuna gəlmirdi. Üsyançıların bir hissəsi ondan ayrıldı və tezliklə də ağır cəzalandı, romalılar bu dəstənin üzərinə hücum edərək onu darmadağın etdilər. Konsullar üsyançıların əsas qüvvələrini mühasirəyə alıb məhv etmək istəyirdilər. Lakin Spartak konsulların bu planını başa düşürdü. Spartak bu orduları ayrı-ayrılıqda darmadağın etməyə müvəffəq oldu. Spartakın ordusu [[Adriatik dənizi]] sahili boyu irəliləyərək Mutina yaxınlığında Roma prokonsulu Kassinin qoşununu məğlub etdi. Spartak qulları İtaliyada çıxarmaq istəyirdi ki, onlar öz doğma yerlərinə qayıda bilsinlər. Üsyançılar vuruşa-vuruşa Po çayı vadisinə çatdılar. Azadlıq yolu artıq açıq idi. Lakin Spartak gözlənilmədən geri döndü. Görünür, qulların çoxu İtalyanı tərk etmək istəmirdi. Spartakın [[Siciliya]]ya keçmək təşəbbüsü baş tutmadıqdan sonra o, [[Yunanıstan]]a getmək istəyirdi. Lakin bu dəfə ona qarşı [[Qney Pompey]]in ordusu və M. Lukullun dəstəsi göndərildi. Bu qoşunların birləşməsindən ehtiyat edən Spartak [[Apuliya]] ilə [[Lukaniya]] vilayətinin sərhədində Krassa qarşı həlledici vuruşa girişməyə məcbur oldu və məğlubiyyətə uğradı. Spartak bu döyüşdə həlak oldu. Onun ölümündən sonra üsyan iştirakçılarına amansız divan tutulmuşdu. Spartaka ədəbi əsərlər (Covanyoli, V. Yan və b.) həsr olunmuş, haqqında [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da bədii film çəkilmiş, balet yaradılmışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == *[[Mistik şəkildə itkin düşmüş insanların siyahısı]] == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Spartacus|Spartacus}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Sərkərdələr]] [[Kateqoriya:Üsyan rəhbərləri]] [[Kateqoriya:Doğum tarixi bilinməyənlər]] [[Kateqoriya:E.ə. 71-ci ildə vəfat edənlər]] m16hih8tx6twsqwaty4l0gbegf7kjjm 0 58134 6556794 6111884 2022-07-31T16:00:19Z Karabakh-AZ 238025 wikitext text/x-wiki '''Qlobal Mövqe təyinetmə Sistemi''' (ingiliscə '''GPS''' — ''Global Positioning System'') dünya üzrə tətbiq olunan naviqasiya sistemdir. Bu ilk dəfə olaraq 1980-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] müdafiə nazirliyi tərəfindən (NAVSTAR-GPS) mövqe təyinetmə və vaxt ölçmə üçün yaradılıb inkişaf etdirilmişdir. Bu sistem peyk şəbəkələrindənibarət olmaqla, fasiləsiz rejimdə işləyərək Yerə elektromaqnit siqnalları göndərir. Bu siqnallar xüsusi qurğularla (qəbuledicilər) qəbul edilir. Bu qəbuledicilərlə peyklərə qədər olan məsafəni, yer səthindəki obyektin yerini yüksək dəqiqliklə müəyyən etmək olur. Qlobal Mövqe təyinetmə Sistemi xüsusi qəbuledicinin köməyilə dünyanın istənilən nöqtəsində koordinatların (dəqiqlik 1–100 metr aralığında dəyişə bilər), eləcə də Yer səthində və fəzada müxtəlif obyektlərin hərəkət sürətinin avtomatik olaraq tez təyin olunmasına imkan verən peyk sistemi. ABŞ hökumətinə məxsus 24 geostasionar peykdən ibarətdir. Mülki məqsədlər üçün 1575.42 MHs, hərbi məqsədlər üçün isə 1227.6 MHs tezliyindən istifadə edir. GPS qəbulediciləri avtomobillər üçün naviqasiya sistemləri, eləcə də cib kompüterləri və hücrəsəl telefonlarda quraşdırılan modullar şəklində istehsal olunur. NAVSTAR-GPS sisteminin tətbiqi ilə ABŞ [[dəniz]] donanması üçün təyin olunmuş köhnə ''NNSS'' (Tranzit) və [[atom bombası|atom bombalarının]] yerini təyinetmə sisitemi ''Velanı'' əvəz etdi. NAVSTAR-GPS (ingiliscə: ''Navigational Satellite Timing and Ranging — Global Positioning System'') rəsmi olaraq 17 iyul 1995-ci ildən istifadə olunmağa başlamışdır. Hal-hazırda [[mobil telefon]]ların işlənməsində də GPS sistemlərdən istifadə olunur. Bu sistemin işləmə prinsipi daimi olaraq mövqesini dəyişən və dəqiq vaxt verən [[peyk]]lərə əsaslanır. Bu peyklərin siqnalları əsasında GPS qəbuledici öz mövqeyini və sürətini təyinedə bilər. Nəzəri olaraq bunun üçün 3 peykdən qələn siqnal kifayət edir.Praktikada GPS qəbuledicilərin öz saatları olmur. Ona görə də burada dördüncü peykdən istifadə edilir ki, qəbuledici üçün dəqiq [[saat]]ı təyin etmək mümkün olsun. GPS sistemlərindən hərkət edən obyektin mövqeyi, sürəti və hətta hərəkət istiqamətini təyin etmək mümkündür. GPS-in iş prinsipi koordinatları dəqiq məlum olan və başlanğıc dayaq nöqtələrin funksiyasının yerinə yetirən yerin yüksəkorbital süni naviqasiya peyklərinin bir qrupuna qədər ölçülən məsafələrə görə obyektlər yerinin təyininə əsaslanır Sistemin əsas mahiyyəti hər hansı bir obyektin yerləşdiyi yeri, o cümlədən onun koordinatlarını, dəniz səviyyəsindən yüksəkliyini, hərəkət istiqamətini və sürətini dəqiqliklə müəyyən etməyə imkan verir. Bundan başqa, GPS-in köməyi ilə vaxtı 1 nanosaniyəyə qədər dəqiqliklə təyin etmək mümkündür. '''GPS nədən ibarətdir?''' GPS ümumi şəbəkədə birləşdirilmiş Yerin müəyyən miqdarda süni peyklərindən (NAVSTAR peyk sistemləri timsalında) və yerüstü izləmə stansiyalarından ibarətdir. Müasir peyklərin hər biri öz gövdəsində yüksək texnologiyalı avadanlıqlar daşıyır. Bunlardan ən əsasları aşağıdakılardır: · atom saatı; · batareya (kadium-nikelli); · günəş batareyası (gücü 1136 Vt); · peyklərin idarə olunması üçün kiçik dalğa diapazonlu anten; · istifadəçilərlə rabitə üçün uzundalğalı diapazona malik anten. Abonent avadanlığı kimi fərdi GPS-qəbuledicilərindən istifadə olunur. Bu qəbuledicilər peyklərdən siqnalları qəbul edərək onların hesablanmasını həyata keçirməklə özünün durduğu yeri müəyyən edir. Hal-hazırda istifadə olunan bəzi fərdi GPS-qəbuledicilərinin ölçüsü adi mobil telefonun ölçüsü kimi olmaqla, çəkisi 100 qramlarla ölçülür. '''NAVSTAR peyk sistemi nədir?''' NAVSTAR peyk sisteminə Yerin 24 süni peyki daxildir. Bu süni peyklər 6 müxtəlif dairəvi orbitdə hərəkət etməklə, bir-birinə nisbətdə 60° bucaq altında yerləşirlər. Hər bir dairəvi orbitdə 4 süni peyk hərəkət etdiyi üçün cəmi 24 peykin olması lazımdır. Hər bir peyk Yer ətrafında 20180 metr yüksəkliyində 12 saata dövr üdir. 24 peyk Yer kürəsinin istənilən nöqtəsində sistemin işləməsini təmin edir, lakin ehtiyat üçün peyklərin sayının çox olması lazım gəlir. Məhz bu sə- bəbdən, 2010-cu ildə peyklərin sayı 31-ə çatdırılmışdır. Peyklərin hər birinin çəkisi 787 kq, boyu isə günəş batareyası ilə birlikdə 5 metrdən artıqdır. Hər bir peykin gövdəsində 10 <sup>9 -</sup>saniyə dəqiqliyə malik olan atom saatları quraşdırılmışdır. Bundan başqa, peykdə hesablama kodlaşdırma qurğuları və 1575 MHs tezlikdə işləyən 50 Vt gücündə ötürücü yerləşdirilmişdir. '''''NAVSTAR''''' peyk sisteminin yaranma tarixini 1978-ci ilin fevral ayından hesablamaq olar, belə ki, məhz həmin gün bu sistemin ilk peyki orbitə çıxarılmışdır. Hər bir peykin xidmət müddəti təxminən 10 il nəzərdə tutulduğundan, yeni peyklərin istehsalı və istismar müddəti başa çatmış köhnə peykləri əvəz etmək üçün orbitə çıxarılması ümumi bir proqram kimi nəzərdə tutulmuşdur. Sistemə daxil olan 24 peykin düzəldilməsi və orbitə çıxarılması 12 milyard dollara başa gəlir. '''Peyklər Yerə hansı informasiyanı ötürür?''' Peyklər hər millisaniyədən bir Yerə aşağıdakı məlumatları ötürürlər: · Öz statusu (sistemin düzgün işləməsi və ya hər hansı çatışmazlığın olub olmaması haqqında); · Cari tarix (gün, ay, il); · Cari vaxt; · Almanax məlumatları; · Məlumatlar məcmusunun dəqiq göndərilmə vaxt '''Almanax nədir?''' Almanax bütün peyklərin orbital məlumatlarını özündə əks etdirir. Almanaxda olan informasiyalara əsasən bilmək olar ki, hər bir peyk, günün istənilən vaxtında səmanın harasında olmalıdır. Ümumiyyətlə, GPS peykləri iki cür məlumat (verilənlər) ötürürlər, bunlardan biri '''almanax,''' digəri isə '''efiıııeris''' adlanır. '''Almanax''' bütün peyklərin orbitləri haqqında informasiyını özündə birləşdirir. Hər bir peyk bütün peyklər üçün almanax ötürür. Almanaxın məlumatları yüksək dəqiqliyə malik olmurlar və bir neçə ay müddətində keçərli sayılırlar. '''Eflmeris''' məlumatları isə hər bir peyk üçün orbit və saat parametrləri üzrə çox dəqiq məlumatlara malik olurlar. Bu isə koordinatların dəqiq müəyyən edilməsi üçün zəruridir. Hər bir GPS peyki, almanaxdan fərqli olaraq, yalnız öz efımeris məlumatlarını ötürür ki, onlar da 30 dəqiqə ərzində keçərlidirlər. Peyklər hər 30 saniyədən bir öz efimerislərini ötürürlər. Əgər GPS 30 dəqiqədən artıq müddətə söndürülüb, sonra yenidən yandırılmışdırsa, onda həmin GPS ona məlum olan almanax əsasında peykləri axtarmağa başlayır. GPS-qəbuledici peyki tapan zaman, ekranda siqnalın gücünü əks etdirən sütun hələ boş olur. Bu zaman hələ efımeris məlumatlarının toplanma prosesi gedir. Hər bir peykin efımerisi qəbul olunduqdan sonra ona müvafıq siqnal gücü qara rəngə boyanır və peykdən alınmış məlumatlar naviqasiya üçün yararlı hesab olunur. Əgər GPS-qəbuledicinin enerji mənbəyi 30 dəqiqədən az müddət ərzində söndürülüb yenidən yandırılarsa, o zaman qəbuledici peykləri çox tez tapar, çünki belə olduqda efimeris məlumatlarını yenidən toplamaq lazım gəlmir. Bu proses "qaynar" start adlanır. '''GPS-qəbuledicinin əsas mahiyyəti nədən ibarətdir?''' GPS-qəbuledicilərinin tətbiq sahəsi çox genişdir. GPS sistemi quruda, suda və yerətrafı məkanda istənilən nöqtədə ınövqeyi müəyyən etməyə imkan verir. Geniş diapazona malik olan tətbiq sahəsindən, bir neçə yüz dollarla on min dollarlar arasında dəyişən qiymətindən asılı olaraq, müxtəlif GPS-qəbuledicilər mövcuddur. Ümumi şəkildə götürsək (GPS-qəbuledici modellərinin tam spektrini 4 böyük qrupa bölmək olar: Fərdi GPS-qəbulediciləri; Avtomobil GPS-qəbulediciləri; Dəniz GPS-qəbulediciləri; Aviasiya GPS-qəbulediciləri. '''''Fərdi GPS-qəbulediciləri''''' adından da göründüyü kimi fərdi istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu modelləri fərqləndirən əsas cəhətlər onların qabarit ölçülərinin kiçikliyindən, xidməti funksiyalarının genişliyindən ibarətdir. Xidmət fünksiyalarının genişliyi dedikdə, baza funksiyası olan və hərəkət marşrutunun hesablanması və formalaşdırılması da daxil olan naviqasiyadan başlayaraq, elektron poçtun qəbulu və ötürülməsi funksiyasına qədər imkanlar nəzərdə tutulur. '''''Avtomobil GPS-qəbulediciləri''''' istənilən yerüstü nəqliyyat vasitəsində qurula bilər və hərəkətin parametrlərini dispetçer məntəqəsinə avtomatlaşdırılmış şəkildə ötürmək üçün qəbuledici-ötürücü qurğuya qoşulur. '''''Dəniz GPS-qəbulediciləri''''' ultrasəs exolotları ilə təchiz olunur. Bu qəbuledicilər əlavə olaraq konkret sahil rayonları üçün kartoqrafıya və hidroqrafıya informasiyalı katriclərlə təhchiz olunurlar. Katricləri əvəzləmək mümkündür. '''''Aviasiya GPS-qəbulediciləri''''' aviasiyada uçuşun təmin olunması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Avtomobil, dəniz və aviasiya GPS-qəbuledicilərini ümumi şəkildə naviqasiya GPS-qəbulediciləri kimi birləşdirsək, onları yuxarıdakı şəkildəki kimi təsvir etmək olar (şək. 6.3): Kadastr, yerquruluşu, xəritələşdirmə və tikinti işlərinin koordinasiyasında təkcə qəbuledicilərdən deyil, həmçinin tam kompleks sistemlərdəh istifadə edilir. Belə ki, bu cür işlərdə ölçü dəqiqliyi millimetrlərlə ölçülə bilir. GPS və digər müvafiq texniki avadanlıqlardan birgə istifadə etməklə ölçü-informasiya sistemləri yaratmaq mümkündür. Hal-hazırda müxtəlif şirkətlərin istehsalı olan GPS qurğuları mövcuddur və onlardan istifadə geniş miqyas almışdır. Fərdi GPS qurğuları da geniş tətbiq olunmaqdadır. Onlardan ən geniş yayılanlardan Garmin, Magellan, Cobra və s. kimi şirkətlərin məhsullarını göstərmək olar.  '''Mövqe müəyyən etmək üçün digər sistemlər mövcuddurmu?''' Rusiyanın hərbi-kosmik sənayesi tərəfındən yuxarıda bəhs edilən sistemin alternativi kimi QLONASS peyk sistemi yaradılmışdır. Bu sistem mövqe müəyyən etməkdə yüksək dəqiqliyi təmin etsə də, onun etibarlılığı və istehlak xüsusiyyətləri NAVSTAR sistemindən zəif olduğu üçün, geniş tətbiq sahəsində uğurlar qazana bilməmişdir. == Ədəbiyyat == * İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s. == Ayrıca baxın == * [[Taxometr]] [[Kateqoriya:Telekommunikasiya]] [[Kateqoriya:İnformatika]] gx3ydc4q200v13usnogmgdmzv3ly0hp 0 58442 6557476 6555928 2022-08-01T06:18:18Z Hatselate 247044 /* Əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı}} '''Xorxe Luis Borxes''' <small>([[Fayl:Speaker Icon.svg|13px|]] [[Media:Jorge Luis Borges.ogg|audio]])</small> ({{DVTY}}) – [[argentina]]lı yazıçı, şair və publisist. "[[Uydurmalar|Uydurulmuş hekayələr]]", "[[Alef]]", [["Uydurma canlılar ensiklopediyası"]] və bir çox kitabların (novellalar toplusunun) müəllifidir. Öz əsərlərində güzgü, yuxu və labirint effektlərindən tez-tez istifadə etmişdir. == Həyatı == Xorxe Françisco İsidor Luis Borxes Akevedo 24 avqust 1899-cu ildə Buanes Ayresdə doğulmuşdur. Sehirli gerçəklik (Magic realism) axımının öncüllərindəndir və sürrealist yazıları ilə məşhurdur. Ən məşhur əsərləri Ficciones (1944) və Alef (1949) yuxular, labirintlər, kitabxanalar, güzgülər, heyvanlar, uydurulmuş yazıçılar, din və Allah haqqında mövzuların yer aldığı qısa hekayələrdən ibarətdir. Onun işləri 19-cu əsrin realist/naturalist ənənələrinə qarşı çıxan elmi-kütləvi və sehirli reallıq kimi axımlara öz töhfəsini vermişdir. Alimlər düşünürlər ki Borxesin korluğu ona yenilikçi ədəbi simvolları təsəvvürlləri vasitəsilə yaratmağa kömək etmişdi. 1914-cü ildə onun ailəsi Borxesin orta məktəbə getdiyi və Cenevrə Kollecindən bakalavr dərəcəsi aldığı İsveçrəyə köçür. Ailə İspanyada qalmaq daxil olmaqla Avropanı gəzir. 1921-ci ildə Argentinaya qayıtdıqdan sonra Borxes şeir və esselərini sürrealist ədəbiyyat jurnallarında çap etdirməyə başlayır. O, həmçinin kitabxanaçı və ictimai mühazirəçi kimi də çalışır.1955-ci ildə Milli İctimai Kitabxananın direktoru və Buanes Ayres Universitetinin professoru təyin olunur. O, 1961-ci ildə Samuel Bekketlə bölüşdüyü Beynəlxalq Mükafatdan sonra dünyanın diqqətini özünə cəkir. 1971-ci ildə isə Qüdsmükafatını qazanır. Əsərləri tərcümə edilərək Avropa və ABŞ-da geniş şəkildə çap olunmağa başlayır. Borxes sonuncu əsəri olan ''Sui-qəsdçiləri'' 1986-cı ildə vəfat etdiyi Cenevrəyə həsr etmişdi. == Əsərləri == * ''Fervor de Buenos Aires'' ('''Buenos Ayres Sevgisi'''), 1923, şeir. * ''Luna de enfrente'' ('''O Tərəfdə Ay'''), 1925, şeir. * ''El tamaño de mi esperanza'' ('''Ümidlərimin ölçüsü'''), 1925. * ''El idioma de los argentinos'' ('''Argentinalıların dili'''), 1928. * ''Cuaderno San Martin'' ('''San Martin Dəftəri'''),1929, şeir. * ''Evaristo Carriego'' ('''Evaristo Karrieqo'''), 1930. * ''Discusión'' ('''Müzakirə'''), 1932, Araşdırma və Tənqidlər. * ''Historia universal de la infamia'' ('''Alçaqlığın Universal Tarixi'''), 1935, hekayələr. * ''Historia de la eternidad'' ('''Sonsuzluğun Tarihi'''), 1936. * ''El jardín de senderos que se bifurcan'' ('''Yolları Çəngəllənmiş Bağça'''), 1941, hekayələr. * ''Seis problemas para don Isidro'' ('''Don İsidro İçin Altı Problem''') 1942, [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]]’lə yazılmış detektiv hekayələri. * ''Poemas : 1922–1943'' ('''Şeirlər:1922-1943'''). * ''[[Uydurmalar|Ficciones]]'' (''' Uydurmalar'''), 1944, qısa hekayələr. * ''Un modelo para la muerte'',('''Ölüm üçün bir model''') 1946, [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]]’lə yazılmış detektiv hekayələri. * ''Dos fantasías memorables'',('''Yaddaqalan fantaziyalardan''') 1946 [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]]’lə yazılmış fantastik hekayələr. * ''El Aleph'' ('''Alef''') 1949. * ''Aspectos de la poesía gauchesca'',(''' Solçu poeziyasının aspektləri''') 1950. * ''Antiguas literaturas germánicas'',('''Köhnə alman ədəbiyyatı''') 1951. * ''La muerte y la brújula'', ('''Ölüm və Kompas''') 1951, qısa hekayələr. * ''Otras inquisiciones 1937–1952'' ('''Öteki Soruşturmalar''') ,1952. * ''Historia de la Eternidad'' ('''Sonsuzluğun Tarixi'''), 1953. * ''El "Martín Fierro"'', 1953. * ''Poemas : 1923–1953'', 1954, şeir. * ''Los orilleros; El paraíso de los creyentes'', 1955, [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]] ilə iki ssenari. * ''Leopoldo Lugones'', 1955, Betina Edelborg’la bərabər. * ''La hermana de Eloísa'', 1955, qısa hekayələr. * ''Manual de zoología fantástica'' ('''Xəyali Varlıqlar Kitabı''')1957, Margarita Guerrero ilə yazılmış xəyali heyvan mətnləri. * ''Libro del cielo y del infierno'', 1960, Adolfo Bioy Casares ilə bərabər. * ''El Hacedor'', 1960, şeirler. * ''Antología Personal'', 1961, Denemeler, Şiir, Eleştiriler, * ''El lenguaje de Buenos Aires'', 1963 Uzun denemeler, José Edmundo Clemente ile beraber * ''Introducción a la literatura inglesa'', 1965, Eleştiri, María Esther Vázquez ile beraber . Türkçesi : İngiliz Edebiyatı Tarihi * ''Para las seis cuerdas'', 1965, Tango ve [[milonga]]lar için sözler * ''Literaturas germánicas medievales'' ('''Ortaçağ Alman Edebiyatı''') 1966, Eleştiri, María Esther Vázquez’le beraber * ''Crónicas de Bustos Domecq'', Denemeler, 1967, Adolfo Bioy Casares’le beraber. * ''Introducción a la literatura norteamericana'' (Amerikan Edebiyatına Giriş) (1967), Eleştiri, Esther Zemborain de Torres ile beraber. Türkçesi: ,. * ''Conversations with Jorge Luis Borges''(Borges'le Konuşmalar), 1968, Richard Burgin. * ''Nueva Antología Personal'', 1968, [[Deneme]]ler, şeirlər, tənqidlər. * ''Elogio de la Sombra''(Karanlığa Övgü), 1969, şeir * ''El otro, el mismo'', 1969, şeir * ''El informe de Brodie'' ('''Brodie Raporu'''), qısa hekayələr, 1970. * ''El congreso'', 1971, Sınaqlar. * ''Nuevos Cuentos de Bustos Domecq'', Adolfo Bioy Casares ilə bərabər. * ''El oro de los tigres'', 1972, şeir. * ''El libro de arena'' ('''Kum Kitabı'''), 1975, qısa hekayələr. * ''La Rosa Profunda'' ('''Sonsuz Gül'''), 1975, şeir * ''La moneda de hierro'', 1976, şeir. * ''Diálogos'', 1976 Borges ve [[Ernesto Sabato]] arasında danışıqlar. * ''¿Que es el Budismo?'', 1976, Dərslər * ''Historia de la Noche'', 1977, şeir. * ''Prólogos con un Prólogo de Prólogos'', 1977, Kitab önsözləri. * ''Borges El Memorioso'', 1977, Antonio Carrizo ilə danışıqlar * ''Rosa y Azul: La rosa de Paracelso; Tigres Azules'', 1977 * ''Borges, oral'', 1979, dərslər. * ''Siete noches'' ('''Yedi Gece''') 1980, dərslər * ''La cifra'', 1981, şeir. * ''Nueve ensayos dantescos'' ('''Dantevari Sınaqlar'''), 1982, [[Dante Aligyeri|Dante]] üzərinə. * ''Un argumento'', 1983. * ''Veinticinco Agosto 1983 y otros cuentos'', 1983, qısa hekayələr * ''Atlas'' ('''Atlas'''), 1984, María Kodama ilə bərabər. * ''Los conjurados'', 1985, şeir. * ''Textos cautivos'', 1986. * ''This Craft of Verse'', 2000, dərslər. == Xarici keçidlər == * [http://www.lib.ru/BORHES/ Yazıçının əsərləri] == İstinadlar == [[Kateqoriya:Xorxe Luis Borxes]] [[Kateqoriya:Argentina yazıçıları]] [[Kateqoriya:Argentina şairləri]] {{İstinad siyahısı}}{{Xarici keçidlər}} e5crkaj5nnhlsvdhrs66ljgj79fgwft 6557478 6557476 2022-08-01T06:22:18Z Hatselate 247044 /* Əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı}} '''Xorxe Luis Borxes''' <small>([[Fayl:Speaker Icon.svg|13px|]] [[Media:Jorge Luis Borges.ogg|audio]])</small> ({{DVTY}}) – [[argentina]]lı yazıçı, şair və publisist. "[[Uydurmalar|Uydurulmuş hekayələr]]", "[[Alef]]", [["Uydurma canlılar ensiklopediyası"]] və bir çox kitabların (novellalar toplusunun) müəllifidir. Öz əsərlərində güzgü, yuxu və labirint effektlərindən tez-tez istifadə etmişdir. == Həyatı == Xorxe Françisco İsidor Luis Borxes Akevedo 24 avqust 1899-cu ildə Buanes Ayresdə doğulmuşdur. Sehirli gerçəklik (Magic realism) axımının öncüllərindəndir və sürrealist yazıları ilə məşhurdur. Ən məşhur əsərləri Ficciones (1944) və Alef (1949) yuxular, labirintlər, kitabxanalar, güzgülər, heyvanlar, uydurulmuş yazıçılar, din və Allah haqqında mövzuların yer aldığı qısa hekayələrdən ibarətdir. Onun işləri 19-cu əsrin realist/naturalist ənənələrinə qarşı çıxan elmi-kütləvi və sehirli reallıq kimi axımlara öz töhfəsini vermişdir. Alimlər düşünürlər ki Borxesin korluğu ona yenilikçi ədəbi simvolları təsəvvürlləri vasitəsilə yaratmağa kömək etmişdi. 1914-cü ildə onun ailəsi Borxesin orta məktəbə getdiyi və Cenevrə Kollecindən bakalavr dərəcəsi aldığı İsveçrəyə köçür. Ailə İspanyada qalmaq daxil olmaqla Avropanı gəzir. 1921-ci ildə Argentinaya qayıtdıqdan sonra Borxes şeir və esselərini sürrealist ədəbiyyat jurnallarında çap etdirməyə başlayır. O, həmçinin kitabxanaçı və ictimai mühazirəçi kimi də çalışır.1955-ci ildə Milli İctimai Kitabxananın direktoru və Buanes Ayres Universitetinin professoru təyin olunur. O, 1961-ci ildə Samuel Bekketlə bölüşdüyü Beynəlxalq Mükafatdan sonra dünyanın diqqətini özünə cəkir. 1971-ci ildə isə Qüdsmükafatını qazanır. Əsərləri tərcümə edilərək Avropa və ABŞ-da geniş şəkildə çap olunmağa başlayır. Borxes sonuncu əsəri olan ''Sui-qəsdçiləri'' 1986-cı ildə vəfat etdiyi Cenevrəyə həsr etmişdi. == Əsərləri == * ''Fervor de Buenos Aires'' ('''Buenos Ayres Sevgisi'''), 1923, şeir. * ''Luna de enfrente'' ('''O Tərəfdə Ay'''), 1925, şeir. * ''El tamaño de mi esperanza'' ('''Ümidlərimin ölçüsü'''), 1925. * ''El idioma de los argentinos'' ('''Argentinalıların dili'''), 1928. * ''Cuaderno San Martin'' ('''San Martin Dəftəri'''),1929, şeir. * ''Evaristo Carriego'' ('''Evaristo Karrieqo'''),1930. * ''Discusión'' ('''Müzakirə'''), 1932, Araşdırma və Tənqidlər. * ''Historia universal de la infamia'' ('''Alçaqlığın Universal Tarixi'''), 1935, hekayələr. * ''Historia de la eternidad'' ('''Sonsuzluğun Tarihi'''), 1936. * ''El jardín de senderos que se bifurcan'' ('''Yolları Çəngəllənmiş Bağça'''), 1941, hekayələr. * ''Seis problemas para don Isidro'' ('''Don İsidro İçin Altı Problem''') 1942, [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]]’lə yazılmış detektiv hekayələri. * ''Poemas: 1922–1943'' ('''Şeirlər:1922-1943'''). * ''[[Uydurmalar|Ficciones]]'' (''' Uydurmalar'''), 1944, qısa hekayələr. * ''Un modelo para la muerte'' ('''Ölüm üçün bir model''') 1946, [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]]’lə yazılmış detektiv hekayələri. * ''Dos fantasías memorables'' ('''Yaddaqalan fantaziyalardan''') 1946 [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]]’lə yazılmış fantastik hekayələr. * ''[[Alef|El Aleph]]'' ('''Alef''') 1949. * ''Aspectos de la poesía gauchesca'' (''' Solçu poeziyasının aspektləri''') 1950. * ''Antiguas literaturas germánicas'' ('''Köhnə alman ədəbiyyatı''') 1951. * ''La muerte y la brújula'' ('''Ölüm və Kompas''') 1951, qısa hekayələr. * ''Otras inquisiciones 1937–1952'' ('''Öteki Soruşturmalar''') ,1952. * ''Historia de la Eternidad'' ('''Sonsuzluğun Tarixi'''), 1953. * ''El "Martín Fierro"'', 1953. * ''Poemas : 1923–1953'', 1954, şeir. * ''Los orilleros; El paraíso de los creyentes'', 1955, [[Adolfo Bioy Kasares|Adolfo Bioy Casares]] ilə iki ssenari. * ''Leopoldo Lugones'', 1955, Betina Edelborg’la bərabər. * ''La hermana de Eloísa'', 1955, qısa hekayələr. * ''Manual de zoología fantástica'' ('''Xəyali Varlıqlar Kitabı''')1957, Margarita Guerrero ilə yazılmış xəyali heyvan mətnləri. * ''Libro del cielo y del infierno'', 1960, Adolfo Bioy Casares ilə bərabər. * ''El Hacedor'', 1960, şeirler. * ''Antología Personal'', 1961, Denemeler, Şiir, Eleştiriler, * ''El lenguaje de Buenos Aires'', 1963 Uzun denemeler, José Edmundo Clemente ile beraber * ''Introducción a la literatura inglesa'', 1965, Eleştiri, María Esther Vázquez ile beraber . Türkçesi : İngiliz Edebiyatı Tarihi * ''Para las seis cuerdas'', 1965, Tango ve [[milonga]]lar için sözler * ''Literaturas germánicas medievales'' ('''Ortaçağ Alman Edebiyatı''') 1966, Eleştiri, María Esther Vázquez’le beraber * ''Crónicas de Bustos Domecq'', Denemeler, 1967, Adolfo Bioy Casares’le beraber. * ''Introducción a la literatura norteamericana'' (Amerikan Edebiyatına Giriş) (1967), Eleştiri, Esther Zemborain de Torres ile beraber. Türkçesi: ,. * ''Conversations with Jorge Luis Borges''(Borges'le Konuşmalar), 1968, Richard Burgin. * ''Nueva Antología Personal'', 1968, [[Deneme]]ler, şeirlər, tənqidlər. * ''Elogio de la Sombra''(Karanlığa Övgü), 1969, şeir * ''El otro, el mismo'', 1969, şeir * ''El informe de Brodie'' ('''Brodie Raporu'''), qısa hekayələr, 1970. * ''El congreso'', 1971, Sınaqlar. * ''Nuevos Cuentos de Bustos Domecq'', Adolfo Bioy Casares ilə bərabər. * ''El oro de los tigres'', 1972, şeir. * ''El libro de arena'' ('''Kum Kitabı'''), 1975, qısa hekayələr. * ''La Rosa Profunda'' ('''Sonsuz Gül'''), 1975, şeir * ''La moneda de hierro'', 1976, şeir. * ''Diálogos'', 1976 Borges ve [[Ernesto Sabato]] arasında danışıqlar. * ''¿Que es el Budismo?'', 1976, Dərslər * ''Historia de la Noche'', 1977, şeir. * ''Prólogos con un Prólogo de Prólogos'', 1977, Kitab önsözləri. * ''Borges El Memorioso'', 1977, Antonio Carrizo ilə danışıqlar * ''Rosa y Azul: La rosa de Paracelso; Tigres Azules'', 1977 * ''Borges, oral'', 1979, dərslər. * ''Siete noches'' ('''Yedi Gece''') 1980, dərslər * ''La cifra'', 1981, şeir. * ''Nueve ensayos dantescos'' ('''Dantevari Sınaqlar'''), 1982, [[Dante Aligyeri|Dante]] üzərinə. * ''Un argumento'', 1983. * ''Veinticinco Agosto 1983 y otros cuentos'', 1983, qısa hekayələr * ''Atlas'' ('''Atlas'''), 1984, María Kodama ilə bərabər. * ''Los conjurados'', 1985, şeir. * ''Textos cautivos'', 1986. * ''This Craft of Verse'', 2000, dərslər. == Xarici keçidlər == * [http://www.lib.ru/BORHES/ Yazıçının əsərləri] == İstinadlar == [[Kateqoriya:Xorxe Luis Borxes]] [[Kateqoriya:Argentina yazıçıları]] [[Kateqoriya:Argentina şairləri]] {{İstinad siyahısı}}{{Xarici keçidlər}} 0oq0yiwg2okw7jbhosna4xzuzozujnh 0 58488 6557620 6433759 2022-08-01T08:12:41Z Araz Yaquboglu 17991 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{digər məna}} '''Seyid''' ('''seyyid''') ([[ərəbcə]]: سيد) — [[Ərəbistan]]da [[islam]]iyyətə qədər tayfa rəhbərinə deyilirdi. Müsəlman dünyasında [[Məhəmməd]]in nəslindən olub onun nəvəsi [[İmam Hüseyn|Hüseynlə]] bağlı adamların fəxri təxəllüsüdür. Şəriflərlə birlikdə seyidlər müsəlman cəmiyyətinin sosial strukturunda möhtərəm təbəqələrdən birini təşkil etmiş, dindarlar arasında böyük nüfuza malik olmuşlar və indi də qismən belə bir nüfuz sahibidirlər. İranda Seyyid mənşəli ailələr Mir ya da Mirzə olaraq da xatırlanar. Şərqin bir çox ölkələrində seyid termini öz xüsusi mənasını itirmişdir və sadəcə olaraq "cənab" kimi işlədilir. Cənubi Asiyada milyonlarla insan Haşimi enişini iddia edir. 1901-ci ildə Seyyid sayı İngilis Hindistan 1,339,734 olaraq sayıldı. Son təxminlər Cənubi Asiyadakı çox on beş milyon Seyyidlər olduğunu göstərir; səkkiz milyon Pakistanda, yeddi milyon Hindistanda, bir milyondan çox Banqladeş və yetmiş min ətrafında Nepal == Mənbə == * İslam (qısa məlumat kitabı). [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]nın Baş Redaksiyası. Bakı: 1989, səh.101. == Həmçinin bax == * [[Mərəşi seyidləri]] * [[Seyid (dəqiqləşdirmə)]] == Xarici keçidlər == * {{cite web |url=http://www.islamazeri.az/medineden-baslanan-yol-azerbaycan-seyidleri-arasdirma--5160.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170112083550/http://www.islamazeri.az/medineden-baslanan-yol-azerbaycan-seyidleri-arasdirma--5160.html |archivedate=2017-01-12 |title=Mədinədən başlanan yol: Azərbaycan seyidləri - ARAŞDIRMA |author=Elxan Şükürlü |date=2016-12-24 |work= |publisher=[[islamazeri.az]] |accessdate=2017-01-12 |language=az }} {{İslam-qaralama}} [[Kateqoriya:İslam]] sxo5r3db34w60u4x4890lwzuv9vkapl 0 58617 6556817 6542616 2022-07-31T16:13:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{mənbə azlığı}} {{Şirkət | adı = Alfa Romeo Automobiles S.p.A. | loqotipi =Alfa romeo.jpg | tipi =[[Açıq Səhmdar Cəmiyyət]] | təsis edilib = [[24 iyun]] [[1910]], [[İtaliya]],[[Milan]] | təsisçiləri = Aleksandr Darrak, Uqo Stella, Nikola Romeo | yerləşməsi = {{Bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]]:[[Turin]] | hakim simaları = Con Elkan, Reyd Biqland | məhsulu = [[Minik avtomobili]] | ana şirkəti = FCA Italy, Fiat Chrysler Automobiles N.V. | veb-saytı = [http://www.alfaromeo.com/ alfaromeo.com] |şəkil=}} '''Alfa Romeo''' və ya qısaldılmış formada '''Alfa''' — [[İtaliya]] avtomobil istehsalçısı. Şirkət A.L.F.A. adı altında [[24 iyun]] [[1910]]-cu ildə [[Milan]]da yaradılıb.<ref name="autoweb.com">{{Cite web|url=http://www.autoweb.com.au/cms/A_52638/title_Alfa-Romeo-Celebrates-90-Years-Of-Success/newsarticle.html|title=Alfa Romeo Celebrates 90 Years Of Success|accessdate=2009-01-09|year=2000|work=autoweb.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090511014728/http://www.autoweb.com.au/cms/A_52638/title_Alfa-Romeo-Celebrates-90-Years-Of-Success/newsarticle.html|archivedate=2009-05-11}}</ref> A.L.F.A. 1911-ci ildə Targa Florio yarışında Pilot Franchini və Ronzoni ilə iki 24 HP modelləri ilə avtomobil yarışında dərhal iştirak edirdilər. Alfa Romeo yarandığı gündən avtomobil yarışında fəal iştirak edir və layiqli idman maşını adını qazanıb.<ref>{{Cite web|url=http://library.eb.co.uk/eb/article-9005652?query=Alfa%20Romeo&ct=|title=Alfa Romeo SpA --  Britannica Online Encyclopedia|publisher=library.eb.co.uk|accessdate=2010-09-12|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GDPRWvl4?url=http://library.eb.co.uk/failedlogin?target=%2Feb%2Farticle-9005652%3Fquery%3DAlfa%20Romeo&ct=|archivedate=2013-04-28|deadurl=yes}}</ref>. Şirkətin sahibi 1932-ci ildən 1986-cı ilədək Alfa Romeo şirkətinin sərmayəçisi İtalyan İRİ idi, daha sonra isə 2007-ci ildə artıq Fiat Group Automobiles S.p.A. oldu.<ref name="fundinguniverse.com">{{cite book |last1=Pederson |first1=Jay |title=Alfa Romeo History - International Directory of Company Histories |date=2001 |location=Detroit, Mich. |isbn=978-1558624412 |pages=739 |url=http://www.fundinguniverse.com/company-histories/alfa-romeo-history/}}</ref> Tarix boyunca, Alfa Romeo, Qrand Pri, [[Formula-1]], IndiKar və Ralli yarışları da daxil olmaqla müxtəlif əhəmiyyətli avtomobil yarışları turnirləri və çempionatlarında uğurla çıxış etmişdir. Alfa Romeo, Alfa Corse və ya Autodelta komandalarıyla müxtəlif kuboklarına qatıldı. Əlavə olaraq, Alfa Romeo müxtəlif yarış qrupları üçün digər markalar və mühərriklərlə təchiz olunmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, Alfa Romeo 1925-ci ildə ilk dünya çempionatının Qran-prisini qazandı. Enzo Ferrari 1939-cu ildə müstəqil olmağından əvvəl Alfa Romeo komandası olan yarış qrupu Skuderia Ferrarini qurdu. 1954-cü ildən şirkət 1995-ci ilədək istehsalatda qalan klassik Alfa Romeo Twin Cam mühərrikini hazırlamışdır. 1960 və 1970-ci illərdə, Alfa Romeo bir çox nümayiş etdi. İtalyan hökumətin möhkəm Finmeccanica (hazırda Leonardo) şirkətinin sahibi, 1986-ci ildə marka Fiatı satır. == Tarixi == === Əsaslar və ilk uğurlar (1945-ci ilə qədər) === [[Fayl:Alfa Romeo1906.jpg|thumb|Darracq 8/10 HP, 1908]] [[Fayl:ALFA-24-HP.jpg|thumb|A.L.F.A 24 HP]] İndi Alfa Romeo adını daşıyacaq şirkət, 1906-cı ildə italyan sərmayələrinin köməyi ilə Fransız avtomobil mühəndisi Aleksandr Darrak tərəfindən Società Anonima Italiana Darracq (SAID) kimi quruldu. Onlardan biri [[Milan]]dan nüfuzlu bir [[Aristokratiya|aristokrat]] olmuşdur - 1909-cu ildə SAID-in sədri vəzifəsini icra edən Uqo Stella. Əvvəlcə şirkət [[Neapol]]da idi, lakin 1906-cı ilin sonunda Darrak zavod qurmaq planlaşdırır və Milan bu zavod üçün daha rahat və uyğun qərar idi. Belə ki, Milan ətrafında yer alınmışdır - (indi - Zona 8) Portello. Yeni Alfa Romeo zavodu 6700 kvadrat metrlik bir sahədə inşa edilmişdir. 1909-cu ilin sonundan etibarən Darracq İtalyan modelləri çox yavaş satılmışdı və nəticədə Uqo Stella və digər tərəfdaşlar '''A.L.F.A.''' adı altında yeni bir şirkət qurmağı qərara aldılar (Anonima Lombarda Fabbrica Automobili). 1910-cu ildə şirkət tərəfindən istehsal edilən ilk qeyri-Darracq avtomobili İtaliya bazarına daha uyğun yeni avtomobillər inkişaf etdirmək üçün 1909-cu ildə işə götürülən İtalyan mühəndis Cuzeppe Merozi tərəfindən hazırlanmış 24 HP modeli idi. 1909-cu ildə İtalyan bazarına daha uyğun yeni avtomobillər inkişaf etdirdilər. Merozi yeni modelləri A.L.F.A. daha güclü mühərriklərlə idi - 40/60 HP. A.L.F.A. 1911-ci ildə Targa Florio yarışında Pilot Frankini və Ronzoni ilə avtomobil yarışında dərhal iştirak etdilər. Bununla belə, [[Birinci Dünya müharibəsi]]nin başlanğıcı ilə A.L.F.A. üç il istehsal olunmadı. 1915-ci il avqustda şirkət Napolitan iş adamı Nikola Romeo rəhbərliyində keçərək, bitkilərin İtaliyaya və Müttəfiq ordusuna hərbi texnika istehsalına keçdi. Hərbi texnika, təyyarə mühərrikləri və generatorları və kompressorları da daxil olmaqla, digər komponentlər müharibə zamanı artan zavodda şirkətin mövcud avtomobil mühərrikləri əsasında hazırlanmışdı. Müharibədən sonra Romeo, Saronno (Costucioni Meccaniche di Saronno), Roma (Officine Meccaniche Tabanelli) və Napoli (Officine Ferroviarie Meridionali) lokomotiv və dəmir yolları zavodlarının satın alınmasına hərbi qazancını qoydu. Sonradan onun nəzarətində A.L.F.A. yarandı. Avtomobil istehsalı ilk yerdə dayanmırdı, lakin 1919-cu ildə bərpa olundu. 1920-ci ildə şirkətin adı Alfa Romeo olaraq dəyişdirildi. Torpedo 20/30 HP-lə, yeni bir loqoyla ilk avtomobil idi. 1920-ci ildə Cuseppe Kampari Muqello yarışında qalib gəldi və ikinci uğur pilot [[Enzo Ferrari]] ilə Targa Florio yarışında ikincilik oldu. Cuseppe Merozi baş mühəndis olmağı davam etdirdi və şirkət uğurlu yarış modelləri (40/60 HP və RL Targa Florio daxil olmaqla) ilə yol avtomobilləri istehsal etməyə davam etdi. 1923-cü ildə Vittorio Yano, gənc yarışçı [[Enzo Ferrari]]nin inandırıcılığı səbəbiylə qismən [[Fiat]]dan alındı. Yanonun rəhbərliyi altında ilk avtomobil 1925-ci ildə Alfa Romeo üçün ilk dünya çempionatı Qran-pri qazanan P2 Grand Prix modelidir. Yol avtomobilləri üçün, Yano, P2-dən bazara çıxarılan kiçik orta orta sıra 4,6,8 silindrli mühərrikləri hazırlamışdır. Yanacaq yanma üçün yarımkeçirici başları, mərkəzi quraşdırılmış şamlar, iki yanacaqdoldurma başlığı olan mühərriklərinin əsasını və xüsusiyyətini yaratmışdır. Enzo Ferrari yarışçıdan daha müvəffəqiyyətli bir yarış meneceri oldu və zavod qrupu özəlləşdirildikdən sonra Skuderiya Ferrarini qurdu. Ferrari Alfa Romeodan ayrıldıqdan sonra, Enzo öz avtomobilini tərtib etməyə döndü. Tazio Nuvolari, İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl yarışlarda çox sayda yarış qazanan Alfa maşını ən çox idarə etdi. [[Fayl:Alfa Romeo 6C 1930 Italy.jpg|thumb|Alfa Romeo 6C]] 1925-ci ildə P2 modelinə əsasən, 6C1500-nin yol versiyası yaradılıb. [[Fayl:Alfa Romeo 8C 2900B 1937.jpg|thumb|Alfa Romeo 8C 2900B Touring Spider (1937)]] 1928-ci ildə Nikola Romeo şirkətdən ayrılaraq, müdafiə müqavilələri başa çatdıqdan sonra Alfanı iflas edib batırdı. 1932-ci ilin sonunda Alfa Romeo müəssisədə effektiv idarəetmə quran hökumət tərəfindən dirildi. Alfa Romeo İtaliya, Mussolini və milli emblemin aləti oldu. Bu müddət ərzində, Carrozzeria Touring və ya Pininfarina orqanları ilə zəngin insanlar üçün xüsusi hazırlanmış modellər tikilmişdir. Bu dəfə yarışda Alfa Romeo 2900B Type 35 üçün zirvə oldu. Ancaq real müvəffəqiyyət və populyarlıq 1929- cu ildə 6C modelinə gəldi. [[Fayl:Alfa Romeo 8C 2300 Scuderia Ferrari.jpg|thumb|Alfa Romeo 8C 2300 Scuderia Ferrari]] İqtisadi böhran bütün Avropanı narahat edən bir zamanda, şirkət yeni maşınların yaradılması üzərində sakitcə işləyirdi. 6C 1750 yaşlı ilk əlamətlərindən çox əvvəl, Yano yeni bir avtomobilin inkişafına başladı. Bu 8 litrlik silindrli mühərriki ilə təchiz olunmuş 8C 2300-ün digər məşhur modeli, 140 litrdən artıq işlənmiş kompressor ilə idi. 1930-cu il Alfa Romeo üçün, xüsusən biznes baxımından çox uğurlu olmuşdur. Motoridmana yönəldilməsi ilə yanaşı, şirkət adi alıcıları cəlb etmək üçün sıx bir mübarizəyə başlamışdır, çünki bütün keçmiş məhsulları çox zəngin müştərilər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Satış şöbəsi tamamilə yenidən təşkil edildi. Eyni zamanda, İngiltərə, Fransa, Belçika, Avstriya, İsveçrə, İspaniya, Macarıstan və Çexoslovakiyada nümayəndəlik açdılar. Onların məsuliyyətləri satış və avtomobilin saxlanılmasının təşkili, eləcə də Alfa Romeo şirkətinin faydaları və idman nailiyyətləri reklamını təşkil etmişdir. Avropanın magistral yollarında yeni Alman yarış avtomobillərinin görünüşü italyan firmasını öz avtomobillərini tələbatla yüksəltməyə məcbur etdi: 8 silindrli mühərriki ilə təkmilləşdirilmiş versiya 8C 2300V göstəricisini aldı və tezliklə yeni 8C 2900 yaradıldı. 1929-cu ildə Enzo Ferrari, [[Modena]]dakı bir mərkəz ilə bir idman cəmiyyəti [[Skuderiya Ferrari]]ni qurur. Onun əsas məqsədi peşəkar yarış komandası yaratmaq və motor yarışında iştirak etmək idi. 1933-cü ildən Skuderiya Alfa Romeonun rəsmi komandası idi. Onun gəlməsi ilə şirkət idman sahəsində öz mövqeyini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirmişdir. Alfa Romeo avtomobilləri 1931-dən 1934-cü ilə qədər Le Manda yarışdı, 1931-ci ildən 1935-ci ilə qədər Targa Florioya gəldi və 1931-dən 1934-cü, 1936 və 1937-ci ildə Mile Milya yarışlarını qazandı. Standart avtomobilin modernləşdirilməsinin birinci mərhələsindən keçərək, Ferrari komandası öz yarış avtomobillərinin yaradılmasına nail oldu. 30-cu illərin ortalarında, Alfa Romeo bir neçə model - 8 silindrli 8C, 12 silindrli 12C və hətta iki mühərrikli Bi-motore-ni qurdu. Bu avtomobillər fərqli bir müvəffəqiyyətə imza atdılar. Bu müharibədən sonra İtaliya avtomobil şirkətində fəaliyyət göstərən Vittorio Yanonun istefasının səbəbi idi. Baş texniki direktorun yeri İspaniyalı Vilfredo Rikart tərəfindən tutuldu. Alfa Romeo-da bütün qısa həyatı üçün o, yalnız gələcəyin şirkətləri haqqında uzun müzakirələr aparmaq qabiliyyəti ilə tanış oldu və bir irəliləyiş olaraq yarışlarda iştirak etməyən iki yarış avtomobili buraxdı. Bu V modelli 16 silindrli 3 litrlik mühərriki və mərkəzi yer motorlu 512 modeli və 162 modeli idi. Eyni zamanda, Enzo Ferrari, şirkətin CEOsundan 1.5 litrlik yeni bir yarış avtomobilini inkişaf etdirmək üçün istedadlı mühəndis Coakkino Kolombonu işə götürmək üçün icazə aldı. Birincisi, yaradılış uğursuz oldu, onlar üç yarış modelini buraxdılar: Tipo 308, 312, 316. Daha sonra Alfa Romeo 158 yarışdı. 1939-cu ildə 6C 2500 avtomobilinin inkişafı başlayır. Daha sonra aviasiya mühərrikləri istehsalı artır. Müharibə zamanı Alfa zavodu, Macchi C.202 Folgore döyüşçüsü üçün mühərrikləri istehsal etdi, bir sıra Daimler-Benz 600 mühərrikləri üçün lisenziya alındığında, bu təyyarə İkinci Dünya müharibəsi dövründə ən yaxşılardan biri idi və modifikasiyası müharibə başa çatdıqdan sonra verildi. Lüks avtomobillərin istehsalı tamamlandı. Orta ölçülü, kütləvi avtomobillər 1954-cü ildən model dizisindən başlayaraq, [[Alfa Romeo Giulietta (1954)|Giulietta]] seriyası cəsədlərdə: berlina, kupe və ikiqat kabrioletdə təqdim olunmağa başladı. Bütün üç variant üç silindrli Alfa Romeo Twin Cam ilə təchiz edilmişdi, əvvəlcə 1,3 litr həcmində idi. Bu mühərrik daha sonra 2.0 litrə qədər artırılmış və 1995-ci ilə qədər istehsalda qalmışdır. === Müharibədən sonrakı illər (1945-dən indiyədək) === [[Fayl:Alfa Romeo 6S 2500ss.jpg|thumb|Alfa Romeo 6C 2500SS]] Müharibədən sonra, Alfa Romeo şirkətinin prezidenti vəzifəsinə Paskal Qallo gətirilib, onun çiyinlərində istehsalın bərpa olunması ilə bağlı çətin vəzifə qoyulur. Vəzifə həqiqətən mürəkkəb idi, avadanlıqların 60% -i itirildi və zavod özü xarabalıqda qaldı. Buna baxmayaraq, yeni prezidentin və qalan işçilərin səyləri sayəsində zavod nisbətən qısa müddətdə canlanmağa başladı. Əsas yenilik aerodinamik orqanları olan yüksək dərəcəli avtomobil üçün 6C 2500 şassisi idi. Nəticədə, 1947-ci ildə sonuncu müharibə modeli Alfa Romeo 6C Golden Arrow istehsal olundu. Məşhur markanın keçmiş idman müvəffəqiyyətini müştərilərə xatırlatmaq üçün müsabiqələrdə iştirak etməyə qərar verildi. Alfa Romeo dərhal iştirak etmək arzusunu ifadə etdi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra yalnız bir növ avto yarış bərpa edildi. Alfa Romeo Tipo 158 Alfetta ilə seçilmiş ən yaxşı bir seçim olan təkərli yarış modelləri üçün yeni formula ([[Formula-1]]) yaradıldı. Alfa Romeo 158 əvvəldən natsistlərdən gizlədilən, müharibədən əvvəl hazırlanan yarış modelləri çıxarıldı və əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdi. Beləliklə, vaxtının ən sürətli avtomobillərindən biri, Alfetta adlanan 1,5 litrə qədər sinifdə doğuldu. Nəticədə, Cuseppe Farina 1950-ci ildə ilk Formula-1 Dünya Çempionatını qazandı. O Şirkətə daha çox idman mükafatını gətirdi və Formula-1 Dünya Çempionatında yarışmaq üçün ilk Alfa Romeo oldu. Daha sonra 1951-ci ildə Xuan Manuel Fanxio Formula-1-də Alfa Romeo üçün ikinci qələbəni qazandı. [[Fayl:Alfa Romeo 1900 SS Ghia.jpg|thumb|Alfa Romeo 1900]] 1950-ci ildə 1.9 litrlik 1.9 litr həcmli 90 at gücündə mühərriki olan Alfa Romeo 1900 modeli təqdim olundu və iki ildən sonra kupe və spider versiyaları çıxdı. Sonuncu dizaynı atelye Pininfarina tərəfindən hazırlanmışdır. 1954-cü ildə Alfa Romeoya yeni mühəndis - Avstriya Rudolf Hruska (Rudolf Hruska) dəvət olundu, o əvvəllər Porsche-də işləmişdir. Onun gəlişindən sonra [[Alfa Romeo Giulietta (1954)|Giulietta]] modeli sərbəst buraxıldı. Avtomobil tamamilə müstəqil dayandırılıb və mühərrik həcmi 1,3 litr aldı. Bu avtomobil sürətini artırmaq üçün kifayət idi. 1958-ci ildə Alfa Romeo 2000 sərbəst buraxıldı və 1961-ci ildə 2600 ilə dəyişdirildi. Mühərrikin həcmi 2600 sm3, gücü isə 130 at gücündədir. Bu avtomobili 175&nbsp;km / saat sürətlə sürdü. Alfa Romeo avtomobillərinə tələbatın artması ilə əlaqədar olaraq Pomigliano d'Arco-da yeni bir zavod tikilməsinə qərar verildi. 1961-ci ildə yeni model [[Alfa Romeo Giulietta (1954)|Alfa Romeo Giulietta]] əvəzinə Giulia oldu. Mühərrik həcmi 1570 sm3-ə, 90 at gücünə yüksəldi, bu da 165&nbsp;km / saat sürətinə çatmağa imkan verdi. 1958-ci ildə Alfa Romeo 2000 sərbəst buraxıldı və 1961-ci ildə 2600 ilə dəyişdirildi. Mühərrikin həcmi 2600 sm3, 130 at gücündədir. Alfa Romeo avtomobillərinə tələbatın artması ilə əlaqədar olaraq Pomigliano d'Arco-da yeni bir zavod tikilməsinə qərar verildi. 1961-ci ildə yeni model [[Alfa Romeo Giulietta (1954)|Alfa Romeo]] Giulietta əvəzinə Giulia oldu. Mühərrik həcmi 1570 sm3-ə, 90 at gücünə yüksəldi, bu da 165&nbsp;km / saat sürətinə çatmağa imkan verdi. 1960-cı illərdə, Alfa Romeo, GTA (Gran Turismo Allegerita üçün qısa), Bertone tərəfindən hazırlanmış alüminium bədən modeli və iki silindrli mühərrik daxil olmaqla, adi istehsala daxil olan avtomobilləri istifadə edərək yarışlarda iştirak etdi. Çox sayda qələbələr arasında, GTA 1966-cı ildə Amerika İdman Avtomobil Klubu (SCCA) himayəsi altında ilk Trans-Am çempionatını qazandı. 1970-ci illərdə, Alfa Romeo ilk növbədə 1971-ci ildə çıxan Tipo 33 modeli ilə idman idman prototiplərinə üstünlük vermişdi. Əsas qələbələr arasında 1975-ci ilin Alfa Romeo 33TT12 idman avtomobilləri üzrə dünya çempionatında və 1977-ci ildə Alfa Romeo 33SC12 üzrə dünya idman çempionatında mövsüm kimi turnirlər olmuşdur. [[Fayl:Alfasud orange.jpg|thumb|Alfa Romeo Alfasud]] 1971-ci ildə ölkənin cənubundakı yeni bir zavodun tikintisi başa çatdırıldı, Milan şöbəsi Arese şəhərinə köçdü. Eyni ildə yeni bir model Alfa Romeo Alfasud çıxdı. 1186 sm³ həcmli dörd silindrli mühərrik [[Porsche]] ilə birlikdə hazırlanmışdır. 63 at gücünə malikdir. 830 kq ağırlığında avtomobil 152&nbsp;km / saat maksimum sürətə çatdı. Kuzov məşhur italyan dizayner Corcetto Cucaro tərəfindən yaradılmışdır. [[Fayl:Alfa Romeo 75 Red Nurburgring.jpg|thumb|Alfa Romeo 75]] 70-ci illərdə Alfa Romeo üçün çətin günlər gəldi. Yeni modellərin hazırlanması və artıq verilmiş pulların modernləşdirilməsi kifayət deyildi. Markanın məşhurluğu azalmağa başladı. Daha sonra rəhbərlik digər avtomobillərlə əməkdaşlıq etməyə qərar verdi. 1981-ci ildə yeni birgə müəssisə A.R.N.A. yaradılmasına [[Nissan]] ilə müqavilə imzalandı (Alfa Romeo Nissan Automobili). Birgə səylərin ilk məhsulu Alfa Romeo Arna modelidir. Amma avtomobil çox məşhur deyildi. 1985-ci ildə yeni bir model [[Alfa Romeo 75]] markasının yubileyi şərəfinə bu ədədi aldı. Ən güclü versiyada 192 at güclü V6 mühərriki var idi. Maksimum sürəti 220&nbsp;km / saat təşkil edir. [[Fayl:Alfa Romeo 156 2.0 T. Spark.jpg|thumb|Alfa Romeo 156]] Alfa Romeo maşınlarının müvəffəqiyyətinə baxmayaraq bir dəfə daha maliyyə böhranını tutdu. Rudolf Xruşka şirkətin böhrandan özünə nə qədər cəlb etməyə çalışdığına baxmayaraq, bunu bacara bilmədi. Buna görə, böyük bir avtomaşınla iştirak etmək qərara alındı. [[Ford]] və [[BMW]] ilə danışıqlar aparıldı, ancaq razılaşma əldə edilə bilmədi. Nəticədə, 1986-cı ildə Alfa Romeo-nun tərkibinə [[Fiat]] ilə razılıq əldə olundu. Nəticədə şirkətin yeni inkişafı başladı. [[Fayl:Alfa Romeo MiTo 1.4 TB front.JPG|thumb|Alfa Romeo MiTo]] Köhnəlmiş model Alfa Romeo 75 əvəzlənərək istehsaldan çıxarılıb. Fiat modelləri ilə birlikdə 164 və 145 də çox müvəffəqiyyətli idi. 1993-cü ildə, 1963-cü ildə çıxarılan Alfa Romeo Spider modelinin buraxılması tamamlandı. Yeni Spider 1994-cü ildə Paris Motor Showda Alfa Romeo GTV modeli ilə birlikdə ictimaiyyətə təqdim edildi. Bu maşınların buraxılması bir il sonra başlamışdır. 1998-ci ildə Alfa Romeo 156 Avropa Avtomobili adına layiq görülmüşdür. 2001-ci ildə 147 Avropa Avtomobili mükafatına layiq görüldü. 2005-ci ildə [[Maserati]] tamamilə [[Ferrari]]dən Fiat tərəfindən satın alınmışdı. Fiat Group, Maserati və Alfa Romeonun idman və lüks diviziyalarını yaratmağı planlaşdırır. Bəzi bazarlarda mühərriklərin, platformaların və ümumi diler şəbəkəsinin inkişafında iki markanın strateji tərəfdaşlığı planlaşdırıldı. 2007-ci ilin əvvəlində, Fiat Auto S.p.A. dörd yeni avtomobil şirkətinə çevrildi: Fiat Automobiles S.p.A., Alfa Romeo Automobiles S.p.A., Lancia Automobiles S.P.A. və Fiat Light Ticarət Vasitələri S.p.A. Bütün dörd şirkətin sahibi Fiat Group Automobiles S.p.A. dır. 2007-ci ildə Alfa Romeo 8C Competizione idman modeli ictimaiyyətə təqdim edildi. 2003-cü ildə Frankfurt Motor Showda ilk dəfə bir konsept maşını olaraq göstərildi. 2008-ci ildə şəhər avtomobili Alfa Romeo MiTo başladıldı. 2010-cu ildə yeni kompakt sinifli Alfa Romeo Giulietta modeli buraxıldı. 2013-cü ildə tamamilə yeni bir model olan Alfa Romeo 4C təqdim edildi. [[Fayl:Nottingham Autokarna MMB 12 Alfa Romeo 159.jpg|thumb|'''Alfa Romeo 159''']] === Carabinieri və İtalyan hökuməti === 1960-cı illərdə Alfa Romeo İtalyan polisi və carabinieri üçün hazırlanmış kompakt avtomobillər və modelləri ilə məşhur oldu. Onların arasında "Giulia Super" və ya 2600 Sprint GT idi, o "Inseguimento" ləqəbini aldı. Polis tərəfindən istifadə edilən Alfa Romeo modellərinin rəngləri ağ və mavi idi və Alfa (xüsusilə də Giulia seriyasının) təcavüzkar görünüşünü artıran "Pantera" (Pantera) kimi tanınan yazı idi. Carabinieri üçün Alfa avtomobilləri "Pattuglie" məlumatlarının sürətli və çevikliyi mənasını verən "Gazzella" (Qazel) kimi tanınan ağ dam ilə qırmızı rəngli zolaqlar idi. [[Fayl:It police alfa giulia 2.jpg|thumb|«Panther» 1971 Alfa Giulia Super]] O vaxtdan etibarən, Alfa Romeo modelləri Carabinieri (vətəndaş polisi məqsədləri üçün istifadə edilən İtaliya Silahlı Qüvvələrinin bir hissəsi), Polizia Autostradale (Yol Polisi) və müntəzəm Polis Təşkilatının (Polizia) seçilməsində əsas avtomobil olaraq qalır. Nəticədə Alfa Romeo, İtaliya polisi və ictimai xidmətində müvəffəqiyyətlə tətbiq olundu. **Alfa Romeo Alfetta **Alfa Romeo Giulietta **Alfa Romeo 33 **Alfa Romeo 75 **Alfa Romeo 164 **Alfa Romeo 155 **Alfa Romeo 156 **Alfa Romeo 166 **Alfa Romeo 159. 1960-cı illərdən etibarən İtaliya Baş naziri Alfa Romeo, daha sonra isə yeni Maserati Quattroporte-ni hökumət limuzini kimi istifadə etmişdir. === Son inkişaf tendensiyaları === İndi Alfa Romeo avtomobillərinə tələbat azalır. Bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, avtomobil istehsalçısı 2000-ci ilin ortalarından bu zolağa düşüb, ildə 15% -dən 20% -dək və təxminən 300-500 milyon avro itirir. 2010-cu ildə yalnız 112.000 avtomobil satılıb ki, bu da Markonene şirkətinin CEO-nun illik 300 min avtomobil üçün qlobal qurğularında əhəmiyyətli dərəcədə azdır. Qeyd edək ki, 2011-ci ildə Alfa 170 min avtomobil, o cümlədən 100 000 Giulietta və 60 min MiTo, lakin 2012-ci ildə yalnız 130 min avtomobil satdı. Şirkətin 2014-ci ilədək hazırkı məqsədi Şimali Amerikanın bazarında 500 min avtomobil satmaqdır. === ABŞ-a qayıtmaq === [[Fayl:Alfa Romeo Giulietta Spider.jpg|thumb|Giulietta Spider]] Alfa Romeo, 1960-cı illərin ortalarından etibarən Maks Hoffmanın fəaliyyəti ilə ABŞ-a idxal edildi. Giulietta Spider modeli, Giuliettanın açıq versiyasını yaratmağı təklif edən Maks Hoffmanın tələbi sayəsində ortaya çıxdı. 1961-ci ildə Alfa Romeo avtomobilini ABŞ-a idxal etməyə başladı. 1995-ci ildə Alfa Romeo avtomobillərinin Amerika bazarına ixracını dayandırdı. ABŞ-da satılan son model 164-cü idi. Satışın tamamlanmasından sonra yeni bir başlanğıcın başlaması ilə bağlı şayiələr var idi, lakin Alfa Romeo ingilis saytının Suallar bölməsində "Alfa Romeo-nun ABŞ bazarına 2007-ci ildə yeni bir model aralığında reallaşacağı" bildirildi. Alfa Romeo-nun ABŞ-a qaytarılması Fiatın CEO-su Sercio Markionne tərəfindən 5 may 2006-cı ildə təsdiq olundu. ABŞ-da satış 2008-ci ilin oktyabrında 8C Competizione ilə sərbəst buraxılacaq. Əlavə olaraq, Alfa Romeo və Chrysler, Alfa Romeo'nun yararsızlığı səbəbiylə bağlanan Chrysler zavodlarundan istifadə edəcəyi mümkün olduğunu ifadə etdi. Qeyd etmək lazımdır ki, yeni Alfa Romeo Spider platformu mazda Miata platformasına əsaslanır. Avtomobilin istehsalı üçün əsas Mazdanın Xirosima şəhərində keçiriləcək. Alfa zavoduna arxa təkər texnologiyası veriləcək. Mazda, MX-5 modellərinin (Miata kimi tanınan) yeni nəsil qurmağı planlaşdırır. Avtomobil yaradıcıları, hər iki avtomobil üçün kuzovların fərqli olacağını söylədi. Modellər yalnız xaricdən fərqli olacaq, eyni zamanda fərqli bir mühərrik sistemi olacaq. Alfa Romeo 2013-cü ilin ikinci yarısında yeni məhsulu ABŞ bazarına təqdim etməyi planlaşdırır. Bu Alfa Romeo 4C, iki nəfərlik yeni idman maşını idi. Fiat Group Avtomobillər S.p.A. və Mazda Motor Corporation haqqında Spider / MX-5 2012-ci ilin sonunda başa çatacaq və yeni Spider istehsal 2015-ci ildə başlamalıdır. The Wall Street jurnalı 2009-cu il noyabrın 4-də Chryslerin Alfa Romeo və Fiat 500 modellərini ABŞ bazarına gətirmək üçün bir neçə Dodge və Jeep modellərinin tamamlanacağını elan etməsi barədə məlumat vermişdir. Lakin bu baş vermədi. Nəticədə Alfa Romeo 4C 2013-ci ildə ABŞ bazarına qayıdış ilk kütləvi avtomobil olacaq. Qeyd etmək lazımdır ki, cəhd 2012-ci ildə təxirə salınıb. Satışların başlanğıcı 2014-cü ilin əvvəlində planlaşdırılır. == Dizayn və texnologiya == === Texnologiyanın inkişafı === Alfa Romeo istehsalında bir çox texnoloji yeniliklər təqdim etdi, bununla yanaşı şirkət həmişə avtomobil sənayesində yeni texnologiyaların tətbiq olunmasında qabaqcıl oldu. Alfa Romeo markası [[qazpaylayıcı mexanizm]] - 1914-cü ildə Qran Pride istifadə edilmiş və bu mühərriklə ilk yol versiyası 1928-ci ildə 6C 1500 Sportda çıxmışdır. Alfa Romeo, Capmoni-Fuscaldodan Alfa Romeo 6C 2500-ə ilk 1940-cı ildə Mille Miglia yolunda Ala spessa kuzovunda ilk elektrik yanacaq injection sistemini test etdi. Mühərrik, yanacaq nasos sistemindən yarı- yüksək təzyiqlə bəslənən altı elektron nişan aldı. Adaptasiya mərhələlərinin mexaniki dəyişicisi 1980-ci ildə ABŞ-da satılan Alfa Romeo Spider-da təqdim edildi. Alfettada alovlanma fazalarının elektron variatoru təqdim edildi. Giulia 105 seriyası tezliklə aşağıdakı texnologiyalardan istifadə edərək qabaqcıl bir avtomobilə çevrildi: Bütün disk əyləcləri, plastik radiator genişləndirilməsi tankı və avtomobil sinifində aerodinamik sürükləmənin ən aşağı qatsayısına sahib idi. Alfetta 2000 və GTV avtomobillərində yeni tendensiyalar davam etdi, bu xüsusiyyət 50:50 nisbətində baltalarda asma olaraq istifadə edildi. Əlavə olaraq, yüngül lehimli disklər və Transaxle standart idi. Alfa Romeo Alfa Romeo 156-da sürüşdürmə lövhələri olan ümumi [[CAD]] dizaynı inkişaf sistemi kimi yeniliklər istifadə edilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, Twin Spark texnologiyalı mühərriklər - bir silindrdə 2 yanacaq bujisi, bu, yanacaq maksimum yanmasına nail olmaq üçün imkan verir ki, bu da mühərrik gücünü artırır. Ayrıca, 156 nömrəli bədən stansiyası avtomobili dizel mühərriklərində Common ray sistemi (dizel yanacaq sistemi) olan ilk sərnişin avtomobili idi. Multiair sistemi 2009-cu ildə MiTo-da tətbiq olunan yeni bir texnologiya olan elektro-hidravlik alovlanma mərhələsi sistemidir. === Kuzov Dizaynı === [[Fayl:Alfa Romeo 8c Spider - Flickr - The Car Spy (3).jpg|thumb|Alfa Romeo Style Center loqosu]] İtaliyada çox sayda avtomobil dizayn evləri Alfa Romeo üçün konsept avtomobil və avtomobil istehsalı üçün sifarişlər aldı. Bunlar arasında: *Bertone *Ital Design *Pininfarina *Zagato *Alfa Romeo Style Center Siyahının sonuncusu - Style Center əsərləri ilə məşhurlaşdı. Super kupe 8C Competizione, lyot MiTo və Giulietta - bu vahidin bütün işləridir. Qeyd etmək lazımdır ki, Alfa Romeo-da istifadə olunan bir çox avtomobil texnologiyası digər avtomobil istehsalçıları tərəfindən kopyalanmağa başlamışdır. Buna görə də, Alfa Romeo kuzov dizaynı həmişə bir trenddir. Digər avtomobillərdə təqlidlərin bəzi nümunələri: [[Fayl:Alfa 6C2500S.JPG|thumb|Alfa 6C 2500 S]] *1950-ci illər: Giulia-da monokokanın kuzov dizaynı: o zaman bir yenilik idi və indi bu texnologiya çox yayılıb və bu gün istifadə olunur. *1960-cı illər: Aerodinamik: aşağı aerodinamik müqavimət əmsalı olan 116 seriya Guilia. [[Toyota]] həmin dövrdə oxşar nisbəti olan öz avtomobil seriyasını istehsal etməyə çalışdı. *1970-ci illərdə: Bamper: Amerika standartlarını qəza testləri ilə təmin etmək üçün, Alfa bamperləri ümumi kuzov dizaynına daxil etmək üçün yeni bir dizayn texnologiyası hazırlamışdır. 1980-ci illərdə bu texnologiyanın kulminasiyası [[Alfa Romeo 75]] olmuşdur. Bu texnologiya xüsusilə Almaniya və Yaponiyada geniş yayılmışdır. *1980-ci illər: Alfa Romeo 164: Alfa avtomobillərinin demək olar ki, bütün əvvəlki nəsilləri avtomobilin inkişafına təsir etdi. Avtomobil tamamilə kompüterdə (CAD) mühərriklə təchiz edilmiş və ən az insan iştirakı (CAM) ilə avtomatik bir prosesdə yığılmışdır. Qeyd edək ki, 164-cü üslubun müasir Alfa Romeo-nun dizaynına günümüzə kimi təsir etmişdir. Bir çox istehsalçı öz dizaynlarını hazırlamaq üçün 164-cü sinif yaratmağı, kompüter dizaynına tam inam da daxil olmaqla, təcrübəsini tutdu. *1990-cı illər: Psevdo-kupe 156 və 147: Onlar ön qapılar və gizli arxa qapı tutacaqları görünən tutacaqları olan 4 qapı avtomobil idi. Daha sonra, [[Honda]] bu dizayn həllini bir hatchback [[Honda Civic]] avtomobillərində istifadə etməyə başladı və buna bənzər fikirlər müasir 4 yerlik [[Mazda RX-8]] kupe və bəzi [[Acura]] modellərində görünməyə başladı. '''1950-ci illər - B.A.T modelləri''' [[Fayl:BATcars.jpg|thumb|BAT 5, BAT 7, BAT 9]] Bertone tərəfindən hazırlanan Berlina Aerodinamica Tecnica konsepti avtomobilləri standart şassi üzərində məhsuldarlığı artırmaq üçün külək tunelindəki avtomobilin dizaynını inkişaf etdirmək cəhdi olaraq qəbul edildi. Bu cəhd, həmin avtomobillərin ictimaiyyət üçün məqbul olacağını göstərir. Nəticə 5, 7, 9 seriyalı BAT 1900 Sprint üçün əsas oldu. Qeyd edək ki, son BAT 11 təxminən 50 il sonra əcdadları tərəfindən buraxılmış və 8C Competizione platformasında qurulmuşdur. '''1960-cı və 1970-ci illər - Tipo 33 övladları''' Yüksək sürət 2.0 l ilə Tipo 33 yarış modelidir. V8 mühərriki 1960-cı illərdə və 1970-ci illərdə çox sayda konseptli avtomobil üçün əsas oldu. Nəhayət, iki model istehsala çıxdı. Bu konsepsiyaların əksəriyyəti Cenevrə avtosalonunda çıxdı. Aşağıdakı siyahı: *Gandini / Bertone Carabo (1968) - Marsello Qandini gələcəkdə Lamborghini Countach-da qəbul edilən ideyanı ortaya atdı. *Tipo 33.2 (1969) - Pininfarina tərəfindən hazırlanmışdır. Nəticədə, bu model 33 Stradale avtomobilinə çevrildi. *Gandini / Bertone Montreal konsept avtomobil (1967) - ilk olaraq 1967 Montreal Expo-da çıxdı. Konsepsiya Guilia modelinə əsaslanaraq, nəticədə Tipo 33-dən bir V8 mühərriki ilə Alfa Romeo Montreal avtomobil avtomobilinə çevrildi. *Bertone / Giugiaro Navajo (1976) - tamamilə fiberglasdan hazırlanmış bir avtomobil. Düzgün panellərlə Giugiaro dən Origami stilinin təcəssümü oldu. '''1980-ci illər və günlərimiz''' Alfa Romeonun demək olar ki, bütün konsepsiyası avtomobil istehsalına çıxır. Bununla yanaşı, konsepsiya hələ istehsal üçün hazır olmaq və sürücü və sərnişin üçün təhlükəsizlik standartlarını təmin etmək üçün əlavə modifikasiya edilir. Zagato SZ, GTV və Spider (və onlardan əldə olunan Proteo), Brera və 159, Alfa Romeo dizayn xüsusiyyətlərini kütləvi istehsalda təcəssüm etdirən nümunələrdir. '''Gələcək''' Alfa Romeo konsepsiyası avtomobilləri tarixi ənənələrlə birləşdirilən gücə daha çox diqqət yetirir. Nuvola konsepsiyası və müstəqil inkişaf etmiş Diva konsepsiyası, Alfa Romeo dizaynını tərtib etmək yolunda ictimaiyyətə xüsusi bir xarakter və ruh nümayiş etdirir. Bu Alfa-4C-dən müasir avtomobillərdə vurğulanır. === Emblem === [[Fayl:Alfa Romeo logo evolution.jpg|thumb|]] Alfa emblemi XV əsrdə yaranmış İtaliya emblemlərinin elementlərini birləşdirir. Emblem 1910-cu ildə italyan [[çertyoj]]çusu Romano Cattaneo tərəfindən hazırlanmışdır. O, ənənəvi olaraq Milan ilə [[heraldika]] iki əsas əsər elementini istifadə etmişdir: sağda, yaşıl ilan Biscione 14-cü əsrdə Milanda idarə olunan Visconti Evinin emblemi və qırmızı ağ cədvəl üzərində - Milan şəhərinin emblemi [[Sforçesko qəsri]]ndəki qapı. 1918-ci ildə, Nicola Romeo şirkəti devrildikden sonra, emblem Cuseppe Merozi köməyi ilə yenidən işlənmişdir. O [[İtaliya Krallığı]] şərəfinə [[Savoyya sülaləsi]]nin iki düyünləri ilə ayrılmış "ALFA-ROMEO" və "MILANO" yazısı olan tünd mavi metal üzük əlavə etdi. 1925-ci ilin ilk Beynəlxalq Avtomobil Çempionatında P2 qələbəsindən sonra, Alfa emblem ətrafında dəhşətli çələng əlavə etdi. 1946-cı ildə monarxiya ləğv edildikdən sonra Savoy knotaları iki əyri xəttlə əvəz edilmişdir. Alfa Romeo 1970-ci illərin əvvəllərində [[Neapol]] yaxınlığında Pomigliano d'Arcoda yeni fabrikasını açdıqda, "MILANO" adı, tire və xəttlər emblemdən çıxarıldı. Möhtəşəm ilan qaldı. Bu şəkil sənətdə də var, bu, III əsrin əvvəlindən başlayır. == Avtoidman == [[Fayl:Alfa Romeo 33 TT 12 - Redman 1974-05-19.jpg|thumb|Brayn Reydman və Alfa Romeo 33 TT 12]] Alfa Romeo 1911-ci ildən bu yana iki 24 HP modeli Targa Florio yarışında iştirak edir. 1920 və 30-cu illərdə, Alfa Romeo, Targa Florio, Mille Miglia və Le Mans kimi məşhur və nüfuzlu avtomobil yarışlarında çox sayda zəfər qazandı. [[Formula-1]], tur və super turnir turnirlərində, eləcə də prototip yarışlarında böyük müvəffəqiyyət davam etdi. Əlavə olaraq ralli yarışlarında xüsusi qruplar iştirak etdi. Alfa Romeo, avtomobil fabriki kimi alqı-satqı və avtomobil istehsalçısı olaraq, avtomobil fabriki qrupları Alfa Corse, Autodelta və digər şəxsi komandalar vasitəsilə yarışdı. Alfa Romeo-nun uğurlu yarış komandalarından biri, 1933-cü ildən 1938-ci ilə qədər Enzo Ferrari komandası - [[Skuderiya Ferrari]] idi. Ən əfsanəvi yarışçı Alfa Romeo, 1935-ci ildə Almaniyanın Qran Pri yarışında Nurburgring yarışında ən əfsanəvi qələbələrindən birini qazanan Tazio Nuvolaridir. == Quadrifoglio == Quadrifoglio emblemi 1923-cü ildən etibarən Alfa Romeo yarış avtomobillərinin simvoludur. II. Dünya Müharibəsi başa çatdıqdan sonra, simvolu marka avtomobillərinin üst səviyyəli modifikasiyalarını da ifadə etmək üçün istifadə edilmişdir. Quadrifoglio ümumiyyətlə avtomobilin yan panelində ön təkərlərdən bir qədər yaxud daha az uzaq idi. Simvolda ağ üçbucaqlı dörd yarpaqlı yaşıl və ya qızıl yonca var. === Simvolun tarixi === [[Fayl:Alfa-Romeo-P1-GP-byMerosi.jpg|thumb|Alfa Romeo P1]] Dörd yarpaq yonca 1923-cü ildə Hugo Sivoccinin ölümündən dərhal sonra Alfa Romeo-da istifadə edilmişdir. Dostu Enzo Ferrari kimi, Sivocci Alfa Romeoya 1920-ci ildə Alfa modelləri yarışlarında üç nəfərlik Alfa Corse komandası Antonio Askari, Enzo ilə birlikdə işləmək üçün dəvət olunmuşdu. Hugo Sivocchi çox təcrübəli çox istedadlı bir atlı idi, lakin tez-tez uğurlar, uğursuzluqla qarşısı alınıb, onu daimi olaraq ikinci yerə gətirdi. Avto yarışda qara zolağını dayandırmaq üçün, Targa Florio başlamazdan əvvəl avtomobilin aravasında ağ kölgədə (Quadrifoglio) yaşıl dörd yarpaqlı yonca düzəltdi. Nəticədə, Sivocchi bu yarışda birinci oldu. Sonradan, Dörd yarpaq yonca Targa Florio qalibiyyəti ilə Alfa Romeo yarış avtomobillərinin simvolu oldu. Əslində, bu simvolun yalnız bir sehrli təsiridir və buna baxmayaraq, Sivocchi [[Montsa]]dada Targa Florio qazandıqdan bir neçə ay sonra yeni P1 mühəndisi Merozinin testi zamanı öldü. Bundan əlavə, [[Salerno]]da P1-də bir pilot Quadrifoglio simvolu olmadan dik bir növbədə yola uçdu. Bir az sonra, 1923-cü ildən başlayaraq, Alfa Romeo yarış avtomobillərinin bütün orqanları uğurlu bir simvol kimi dörd yarpaqlı yonca ilə boyanmağa başladı. Ağ kvadrat Hugo Sivocchi xatirəsinə bir üçbucaq ilə əvəzləndi. == İstehsal və etiketləmə xüsusiyyətləri == 1980-ci illərə qədər, Alfasud istisna olmaqla, Alfa Romeo avtomobilləri arxa təkərli nəqliyyat vasitələri idi. Fiatın hazırkı icraçı direktoru Serxio Marcionne görə miqyasda qənaət etmək üçün bütün Alfa Romeo modelləri eyni platformada, yəni bir çərçivəyə sahib olacaq. Maserati kimi bəzi Alfa modellərindən komponentlər alacaq və ya əksinə olacaq. [[Fayl:Alfetta 159 steering wheel.jpg|thumb|Alfetta 159 üzərində yonca lövhəsi]] Dörd yarpaqlı yonca və ya Quadrifoglio Alfa Romeo avtomobillərinin modifikasiyası üçün rahatlıq və mühərriklər baxımından yüksək texnologiyanı nəzərdə tutan bir emblemdir, lakin bu loqotipin orijinal fikri İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl Alfa Romeo yarış avtomobillərinin nümayiş etdirilməsidir. Bəzi müasir Alfa Romeo, ağ köşkdə, məsələn Quadrifoglio Verde kimi dörd yarpaqlı bir forma şəklində [[yonca]] bir emblemə malikdir. Yaxın zamanda yeni Alfalarda mavi çiçəyin variantları da müşahidə edilir. 1980-ci illərin əvvəllərində Alfetta modelləri "Silver Leaf" və "Gold Leaf" adı altında xüsusi versiyalarda satılmışdı. Bu modellər üst modeli təyin etdi. Qızıl və gümüş rəngdə Alfa klassik yonca təyinatı modifikasiyanın "yuxarı" səviyyəsini simvollaşdırdı. Məsələn, Golden Leaf olan modellər də bəzi bazarlarda 159i kimi etiketlənmişdir, orijinal 159-cudur. Daxili trim və mövcud variantların səviyyəsi bu gün lusso ("lüks"), turismo (tour) və GTA (yüngül çəkili turizm) etiketləri daxil olmaqla aşağıdakı adlar və ya model xətləri ilə göstərilir. GTA modifikasiyası 147 və 156 üçün mövcuddur, V6 mühərriki daxildir. Keçmişdə, Alfa Romeo model xəttlərindən biri də Sprint modifikasiyası idi, məsələn, Giulia. Avtomobil istehsalına gəldikdə, 1990- cı illərdə Alfa Romeo İtaliyanın öz doğma Milandan başqa bölgələrinə çıxarmışdı. Pomigliano d'Arco fabriki 155, sonra isə 145 və 146, Arese Zavodu isə 164 və yeni Spider və GTV istehsal etdi. 1997-ci ildə 156 istehsal edilib və bu model Alfa Romeo üçün ən müvəffəqiyyətli oldu. 1998-ci ildə model "İlin Avtomobili" olaraq tanındı. Eyni ildə Turin yaxınlığında yerləşən Rivalte zavodunda istehsal olunan yeni bir flaqman 166 təqdim edildi. 2000-ci illərin əvvəllərində 147 istehsal edilib, bu da "2001-ci ilin avtomobili" adına layiq görülmüşdür. 2003-cü ildə Arese zavodu bağlanıldı. İndi Aresedeki zavod əsasən boşdur və tərk edilir. Yalnızca bir neçə ofis binası və gözəl Alfa Romeo Muzeyi qaldı. Qeyd etmək lazımdır ki, hazırda muzey bərpa olunur və buna görə də açılmayıb. 60-cı illərdə şirkətin əsas işi Milandan kənarda üç bələdiyyə torpaqlarında yerləşən Arese, Garbagnate-Milanese və Lainate ərazilərində yerləşən çox böyük bir əraziyə köçdü. Lakin, Alfa Romeo üçün əsas adı hələ də Arese idi, çünki zavodun ərazisinə giriş tam olaraq orada idi. 1960-cı illərin sonlarında Avropanın ən çox avtomobilləri Cənubi Afrikada zavodlarını sol tərəfli bazarlar üçün maşınlar yaratmaq üçün açdılar. [[Fiat]] və digər İtalyan istehsalçıları orada istehsalını başlatdılar. Alfa Romeo fabriki Britsada - Transvaal vilayətində [[Pretoriya]] yaxınlığında açılmışdır. 1970-80-ci illərdə Batı qüvvələr tərəfindən tətbiq edilən sanksiyaların tətbiqi ilə Cənubi Afrika özünü təmin etdi və avtomobil istehsalında dövlət yerli zavod istehsalına daha çox güvənməyə başladı. Bu, ölkədə avtomobillərin sürətlə artmasına gətirib çıxardı. 1972-ci ildən 1989-cu ilə qədər Cənubi Afrikada İtaliya xaricində ən çox Alfa Romeo avtomobilləri vardı. İngilislərdən olan Alfa Romeo zavodu, 1983-cü ilin martından 1985-ci ilədək Daihatsu Charade (yerli bazar) qurmaq və bu modelləri Cənubi Afrikada İtaliya idxalına qoyulan məhdudiyyətləri atlatmaq üçün İtaliyaya ixrac etmək üçün istifadə edilmişdir. 1985-ci ilin sonunda, Fiatın yaxınlaşan absorbsiyasından və Cənubi Afrikadakı [[aparteid]] siyasətinə qarşı beynəlxalq boykotdan əvvəl, Alfa Romeo Cənubi Afrikanın bazarını tərk edərək ölkədə istehsalını yıxdı. Zavodun bağlanmasından sonra, idxal vergisinin ödənilməməsi üçün bütün binalar, maşınlar yıxılaraq məhv edilmişdir. == Avtomobil == === Cari modellər === [[Fayl:Alfa mito 2011 andrea.jpg|thumb|Alfa Romeo MiTo]] '''MiTo''' — [[Milan]] şəhərindəki [[Sforçesko qəsri]]ndəki 2008-ci il 19 iyun tarixində rəsmən təqdim edilən üç qapılı idman supermini avtomobilidir. Beynəlxalq debüt 2008-ci ildə British Motor Showda keçirildi. [[Fayl:Alfa Romeo Giulietta front 20100704.jpg|thumb|Alfa Romeo Giulietta]] '''Giulietta''' — 2010-cu ildə Cenevrə Avtomobil Sərgisində beş qapılı kiçik ailə avtomobili rəsmi olaraq açıldı. Model 147-ni əvəz etdi. [[Fayl:2013-03-05 Geneva Motor Show 8286.JPG|thumb|Alfa Romeo 4C]] '''Alfa Romeo 4C''' — Alfa Romeo MiTo-a qədər kiçik, yüngül arxa təkərli bir kupe sinifinin iki nəfərlik idman maşını. 2011-ci ildə 81-ci [[Cenevrə avtosalonu]]nda konsept avtomobil olaraq təqdim edildi. Avtomobilin istehsalı 2013-cü ildə 83-cü Cenevrə avtosalonunun başlanğıcından etibarən Avropanın bazarında başlamışdır və Amerika bazarı Los-Ancelesdəki avtomobil dilerindən sonra 2013-cü ilin noyabr ayının sonunda başlayacaq. [[Fayl:NY15.AlfaRomeo15.jpg|thumb|Alfa Romeo 4C Spider]] '''Alfa Romeo 4C Spider''' - kiçik cüt kavriolet. [[Fayl:2017 Alfa Romeo Giulia V6 Biturbo Quadrifoglio 2.9.jpg|thumb|Alfa Romeo Giulia]] '''Alfa Romeo Giulia''' — sedan və orta sinif vaqonları, ultramodern dizaynı, ancaq şirkətin ənənəsinə görə ilk növbədə, 19 iyun 2016-cı il tarixindən etibarən, 18 iyun tarixindən etibarən montaj marşrutunu çıxardı, model Almaniyada və bir sıra başqa ölkələrdə satın alındı. 2015-ci ildə 510 at gücünə malik Ferrari mühərriki ilə bir versiya təqdim edilib. [[Fayl:2017 Alfa Romeo Stelvio Milano Edizione TD Automatic 2.1.jpg|thumb|Alfa Romeo Stelvio]] '''Alfa Romeo Stelvio''' — kompakt krossoverdir. 2016-cı ildə təqdim edildi. === Tarixi modellər === [[Fayl:MHV Alfa-Romeo 6C Gran Sport 1931 01.jpg|thumb|6C Gran Sport (1931)]] [[Fayl:Alfa Romeo - Spider 8C 2300.JPG|thumb|8C 2300 (1931)]] [[Fayl:Alfa 2600 Touring Spider.jpg|thumb|2600 Touring Spider (1961)]] [[Fayl:Alfa Romeo Junior GT.JPG|thumb|GT Junior (1965)]] [[Fayl:Alfa Romeo Montreal Hertfordshire.jpg|thumb|Montreal (1970)]] [[Fayl:MHV Alfa-Romeo GTV 01.jpg|thumb|GTV6 (1980)]] [[Fayl:Alfa romeo spider serie4 closed.jpg|thumb|Spider (1992)]] [[Fayl:Alfa Romeo 156 Selespeed.jpg|thumb|156 (1997)]] [[Fayl:AR8C-Competizione.jpg|thumb|8C Competizione (2008)]] [[Fayl:Alfa Romeo Autotutto F12.jpg|thumb|Alfa Romeo Autotutto F12]] === Yük maşınları və yüngül ticari vasitə === [[Fayl:AlfaRomeo2 LKW 1.jpg|thumb|Romeo 2]] Alfa Romeo ilk yük maşınları 1930-cu ildə təqdim edildi. Bunlar Büssing ([[MAN]]) bazasında qurulmuş yüngül yük maşınları və ağır ticarət yük modelləridir. İkinci dünya müharibəsi dövründə İtalyan ordusu üçün 35 tonluq yük maşını istehsalı davam etdirildi, sonra da [[Vermaxt]] üçün maşınlar istehsal edildi. Müharibədən sonra yük maşınları istehsalı davam etdi. 1960-cı illərdə [[Fiat]] və Saviem ilə işləyən bir sıra yüngül yük maşınları modelləri hazırlanmışdır. Ağır yük maşınlarının istehsalı 1967-ci ildə dayandı. [[Braziliya]]da ağır yük avtomobillərinin istehsalı FNM adı altında Alfa Romeo - Fábrica Nacional de Motores adlı törəmə şirkətdə bir neçə il davam etdi. Şirkətin son avtomobilləri sırasıyla Iveco Daily və Fiat Ducato kimi olan AR6 və AR8 idi. Bundan əlavə, Alfa Romeo İtaliya, Latın Amerikası, Yunanıstan, Almaniya, Türkiyə və Cənubi Afrika üçün [[trolleybus]] istehsalında ixtisaslaşmışdır. Sonradan, Alfa Romeo yalnız avtomobil istehsalına diqqət göstərdi. '''Yüngül ticari vasitə (LCV)''' [[Fayl:Alfa Romeo 430.jpg|thumb|Alfa Romeo 430]] *Alfa Romeo Romeo (1954—1958) *Alfa Romeo Romeo 2 (1966-ya kimi) *Alfa Romeo Romeo 3 (1966) *A11/F11 *A12/F12 (1983-ə kimi) *AR8 (ilk nəsil Iveco Daily əsasında) *AR6 (ilk nəsil Fiat Ducato əsasında) *Alfa Romeo F20 (Saviem lisenziyası altında) '''Yük maşınları''' *Alfa Romeo 50/Alfa Romeo 80 «Biscione» (Büssing-NAG 50)/ 80 (1931— 1934) *Alfa Romeo 85/110 (1934) *Alfa Romeo 350 (1935) *Alfa Romeo 430 (1942—1950) *Alfa Romeo 500 (1937) *Alfa Romeo 800 (1940—1943) *Alfa Romeo 900 *Alfa Romeo 950 *Alfa Romeo Mille (Alfa Romeo 1000) (1958— 1964) *Alfa Romeo A15 (Saviem lisenziyası altında) *Alfa Romeo A19 (Saviem lisenziyası altında) *Alfa Romeo A38 (Saviem lisenziyası altında) [[Fayl:Mk Neapel Trolleybus.jpg|thumb|Alfa Romeo 1000]] '''Avtobuslar''' *Alfa Romeo 40A *Alfa Romeo 80A *Alfa Romeo 85A *Alfa Romeo 110A *Alfa Romeo 140A *Alfa Romeo 150A *Alfa Romeo 430A *Alfa Romeo 500A *Alfa Romeo 800A *Alfa Romeo 900A *Alfa Romeo 902A *Alfa Romeo 950A *Alfa Romeo Mille (Alfa Romeo 1000) '''Trolleybus''' *Alfa Romeo 110AF (1938) *Alfa Romeo 140AF (1949) *Alfa Romeo 800AF *Alfa Romeo 900AF *Alfa Romeo Mille AF (Alfa Romeo 1000) === Konsepsiyalar === Dizayn həmişə Alfa Romeo tarixində böyük rol oynadı. Alfa Romeo əsasən dizaynerlər tərəfindən inkişaf etdirilən çox sayda konsept avtomobilini buraxmışdır. Məsələn, 1950-ci illərdən bəri İtaliyanın dizayn studiyası Bertone ilə birgə layihədə bir sıra BAT konsepsiyası hazırlanmışdır. Alfa Romeo tarixində Pininfarina, Bertone, Zagato və ItalDesign Giugiaro kimi tanınmış digər tuninq studiyaları və dizayn evləri mühüm rol oynamışdır. Hal-hazırda, bu dizaynerlərin Alfa Romeo həyatında rolu mövcud bir yerə malikdir. == Digər fəaliyyətlər == Alfa Romeo daha çox avtomobil istehsalçısı olaraq bilinsə də, müxtəlif ölçülü, dəmir yolu lokomotivləri, avtobusları, tramvayları, kompressorları, generatorları, elektrik plitələrindən, yaxtalardan və aviasiya mühərriklərindən müxtəlif ticarət vasitələrini istehsal etdi. === Avtomobil mühərrikləri === {|class="wiitable" !İl||Mühərrik||İş həcmi |- |1954-1994 ||[[Twin Cam]]|| 1290, 1567, 1750, 1779, 1962 sm³ |- |1992-2010 ||[[TwinSpark]]||1370, 1598, 1747, 1749, 1773, 1962, 1970, 1995 sm³ |- |1971-1995 ||[[Flat-4]]|| 1186, 1286, 1350, 1490, 1712 sm³ |- |1979-2006 ||[[V6]]||1997, 2492, 2959, 3179 sm³ |- |2006-h.h. ||[[GM based V6]]|| 3.2 |} === Təyyarə mühərrikləri === Alfa Romeo mühərriki ilk dəfə 1910-cu ildə təyyarədə quraşdırılmışdır. Bu bir Santoni-Franchini bidonunda edildi. 1932-ci ildə təyyarələr üçün ilk serial mühərrik inşa edilmişdir. D2 mühərriki (240&nbsp;hp) idi. Bu, Caproni 101 D2-də quraşdırılmışdır. 1930-cu illərdə Alfa Romeo mühərrikləri böyük miqyasda təyyarədə quraşdırılmışdır: Savoia-Marchetti SM.74, Savoia-Marchetti SM.75, Savoia-Marchetti SM.79 Sparviero, Savoia-Marchetti SM.81 və CANT Z.506 Airone. Bütün təyyarələrdə yalnız Alfa Romeo mühərrikləri var idi. 1931-ci ildə Tazio Nuvolarinin Alfa Romeo 8C 3000 Monza sürücüsü ilə Caproni Ca.100 ilə birlikdə yarışdığı bir müsabiqə keçirildi. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı şirkətin bəzi mühərrikləri İtalyan döyüşçülərinə qoyulmuşdu. Almaniyanın Daimler-Benz DB 601 lisenziyalı nüsxəsi olan ən məşhur RA.1000 R.C.41-I Monsonedir. Bu mühərriklər Macchi C.202 Folgore İtalyan Ordusu döyüş təyyarələri üçün ən təsirli hala gəldi. Müharibədən sonra, Alfa Romeo Fiat, Aerfer və Ambrosini mühərriklərini təchiz etdi. 1960-cı illərdə Alfa Romeo əsasən Curtiss-Wright, Pratt & Whitney, Rolls-Royce və General Electric mühərriklərinin təkmilləşdirilməsi və saxlanmasına yönəlib. Bundan əlavə, şirkət Beechcraft King Air-da quraşdırılmış İtaliyada ilk qaz turbinli mühərrikini qurdu. 1988-ci ildə Alfa Romeo Avio bölməsin Aeritaliaya satılır və 1996-cı ildən artıq Fiat Avionun bir hissəsidir. Alfa Avio həmçinin NH17 NH90 vertolyotunun yeni T700-T6E1 mühərriki üçün inkişaf qrupunun tərkib hissəsi idi. === Təyyarə mühərriklərinin siyahısı === *Alfa Romeo D2 *Alfa Romeo 110 *Alfa Romeo 115 *Alfa Romeo 121 *Alfa Romeo 125 *Alfa Romeo 126 *Alfa Romeo 128 *Alfa Romeo 135 *Alfa Romeo Lynx *Alfa Romeo Mercurius *Alfa Romeo RA.1000 *Alfa Romeo RA-1050 *Alfa Romeo R.C.10 *Alfa Romeo R.C.34 *Alfa Romeo R.C.35 *Alfa Romeo AR.318 == Qalereya == <gallery> MHV Alfa-Romeo 6C Gran Sport 1931 01.jpg Alfa Romeo 1900 SS Ghia.jpg Alfa Romeo 1900 berlina (front view).jpg Alfa Romeo Junior GT.JPG MHV Alfa-Romeo GTV 01.jpg Alfa Romeo 156 Selespeed.jpg Alfa romeo 8C.jpg Alfa Spider (2007.1.9. Japan).jpg AR-6C-2300B.png </gallery> == Mənbə == #http://carsalesbase.com/european-car-sales-data/alfa-romeo/ #http://www.autoweb.com.au/ #http://library.eb.co.uk/eb/article-9005652?query=Alfa%20Romeo&ct= #http://www.fundinguniverse.com/company-histories/alfa-romeo-history/ #http://www.enzociliberto.it/aisastoryauto/news/cronache/docs/16-03-06-Story_of_the_Alfa_Romeo_factory_revised.pdf {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071111205102/http://www.enzociliberto.it/aisastoryauto/news/cronache/docs/16-03-06-Story_of_the_Alfa_Romeo_factory_revised.pdf |date=2007-11-11 }} #http://www.enzociliberto.it/aisastoryauto/articolieriviste/galleryItaliano2006-2/Alfa_Romeo_factory_1933-45.pdf {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070929010114/http://www.enzociliberto.it/aisastoryauto/articolieriviste/galleryItaliano2006-2/Alfa_Romeo_factory_1933-45.pdf |date=2007-09-29 }} #http://www.alfaromeo.com/com/#/history/timeline{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130502034012/http://www.alfaromeo.com/com/#/history/timeline |date=2013-05-02 }} #http://oica.net/category/production-statistics/ #http://europe.autonews.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20130409/ANE/304099999/how-alfa-romeo-plans-to-triple-sales-in-3-years#axzz2Pz4j3QrA{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} #http://www.wspr-racing.com/wspr/results/wscc/tablemsmakes.html#1975- #http://www.wspr-racing.com/wspr/results/wscc/tablemsmakes.html#1977SP #http://www.italiaspeed.com/new_models/new_models_2003/156_restyling/156restyling_09.html #http://www.caroftheyear.org/previous-winners/2001_1/coty {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090308090337/http://caroftheyear.org/previous-winners/2001_1/coty |date=2009-03-08 }} #http://www.italiaspeed.com/2005/cars/maserati/07/future/1207.html #http://poliziadistato.it/articolo/1453-Le_Alfa_Romeo_con_il_Centauro {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110728094949/http://www.poliziadistato.it/articolo/1453-Le_Alfa_Romeo_con_il_Centauro/ |date=2011-07-28 }} #http://www.autonews.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20110410/ANE/110409883/1193#ixzz1J9hwA2j0 #https://automotivetraveler.com/index.php?option=com_content&view=article&id=991:alfa-romeo-the-first-100-years-part-two-mass-production&catid=196:guest-blogs&Itemid=362 {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180621170819/https://automotivetraveler.com/index.php?option=com_content&view=article&id=991:alfa-romeo-the-first-100-years-part-two-mass-production&catid=196:guest-blogs&Itemid=362 |date=2018-06-21 }} #http://www.autoviva.com/alfa_romeo_giulietta_spider-info/version/18944 #http://www.alfabb.com/?p=376 #https://www.nytimes.com/1995/01/25/business/us-sales-halt-by-alfa-romeo.html #http://wot.motortrend.com/6293659/auto-news/welcome-back-alfa-romeo-8c-competizione-launches-in-america/index.html #http://www.autoblog.com/2008/05/27/alfa-romeo-exec-in-talks-with-chrysler/ == Xarici keçidlər == *[http://www.alfaromeo.com/ Alfa Romeo International] *[https://web.archive.org/web/20140118201501/http://vodcast.alfaromeo.it/ Alfa Romeo Vodcast] *[http://www.alfaromeopress.com/index.php?lng=2/ Alfa Romeo Press] *[http://www.alfaromeoart.com/ Alfa Romeo Official Art] {{Vikianbar kateqoriyası|Alfa Romeo}} [[Kateqoriya:İtaliya avtomobilləri]] [[Kateqoriya:24 iyunda yarananlar]] [[Kateqoriya:1910-cu ildə yarananlar]] exxepcs3uxgo32hvf4pugve25tsp3zr 0 58619 6557851 6423834 2022-08-01T11:13:47Z 2001:8003:9434:4E00:4464:FC02:F5EF:EEBF wikitext text/x-wiki {{Şirkət | adı = Audi AG<ref name=artinc>{{cite web|url=http://www.audi.com/etc/medialib/ngw/company/investor_relations/pdf/corporate_governance.Par.0031.File.pdf/audi_ag_satzung_mai.pdf |title=Satzung und Statuten der AUDI AG |date=20 May 2010 |work=audi.com |publisher=AUDI AG |location=Ingolstadt, Germany |page=1 |language=German |trans-title=Articles of Incorporation and Bylaws of AUDI AG |format=PDF |archiveurl=https://www.webcitation.org/69wmn6sAX?url=http://www.audi.com/etc/medialib/ngw/company/investor_relations/pdf/corporate_governance.Par.0031.File.pdf/audi_ag_satzung_mai.pdf |archivedate=15 August 2012 |deadurl=no |accessdate=15 August 2012 |df=dmy }}</ref> | loqotipi = [[Fayl:Audi-Logo 2016.svg]] | tipi = [[Açıq Səhmdar Cəmiyyət]] | birjada listinqi = [[Frankfurt fond birjası|FWB]] : [http://www.boerse-frankfurt.de/en/equities/search/result?name_isin_wkn=DE0006757008/ DE0006757008] | fəaliyyəti = | şüarı = | təsis edilib = [[1909]] | təsisçiləri = [[Avqust Horx]] | ləğv edilib = | baş qərargah = | xidmət sahəsi = | yerləşməsi = {{GER}}: [[Inqolştadt]] | hakim simaları = Rupert Ştadler | sahəsi = | məhsulu = [[Minik avtomobili]] | gəliri = | əməliyyat mənfəəti = €5.4 mlrd.<ref name="Key figures worldwide">{{cite web|title=Key figures worldwide |url=http://www.audi.com/corporate/en/company/production-sites.html#fullwidthpar__ah_0}}</ref> | təmiz mənfəəti = €4.3 mlrd.<ref name="AUDIAG FY2015">{{cite web|title=Finances ar2015|url=http://www.audi-reports.com/ar2015/Finances.pdf|access-date=2018-09-02|archive-date=2016-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817205321/http://www.audi-reports.com/ar2015/Finances.pdf|url-status=dead}}</ref> | ümumi aktivlər = €16.8 mlrd. | ümumi kapital = €3.4 mlrd. | sahibkar = | əməkdaşların sayı = 88,453<ref name="Key figures worldwide">{{cite web|title=Key figures worldwide |url=http://www.audi.com/corporate/en/company/production-sites.html#fullwidthpar__ah_0}}</ref> | ana şirkəti = [[Volkswagen Group]]<ref name="Audi history">{{cite web|title=History of Audi AG|url=http://www.audi.com/com/brand/en/company/audi_history/personalities/august_horch.html|access-date=2018-09-02|archive-date=2013-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20130114004911/http://www.audi.com/com/brand/en/company/audi_history/personalities/august_horch.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite book|title=Four Rings: The Audi Story|date=1 August 2013|publisher=Audi AG|isbn=978-3768826730}}<!--|accessdate=14 January 2016--></ref> | budaq şirkətləri = [[Ducati]], [[Lamborghini]], [[Audi Hungaria Zrt.]]<ref name=founded>{{cite web |url=http://www.audiusa.com/us/brand/en/about/main/history/Chronicle/Chronicle_1899-1914.html |title=Chronicle 1899–1914 |publisher=Audi of America, LLC |work=audiusa.com |year=2012 |accessdate=9 August 2012 |archiveurl=https://www.webcitation.org/69nfweGpM?url=http://www.audiusa.com/us/brand/en/about/main/history/Chronicle/Chronicle_1899-1914.html |archivedate=10 August 2012 |ref={{SfnRef|AUDI AG|2012a}} |deadurl=yes |df=dmy }}</ref> 2011 Annual Financial Report<ref name=aafr2011>{{cite web |url=http://www.audi.com/etc/medialib/ngw/company/investor_relations/pdf/finanzberichte/geschaeftsberichte5.Par.0015.File.pdf/jahresfinanzbericht.pdf |title=Audi 2011 Annual Financial Report |publisher=AUDI AG |format=PDF |date=17 February 2012 |accessdate=9 August 2012 |ref={{SfnRef|AUDI AG|2012}} |archive-date=23 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923191233/http://www.audi.com/etc/medialib/ngw/company/investor_relations/pdf/finanzberichte/geschaeftsberichte5.Par.0015.File.pdf/jahresfinanzbericht.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="Total Number of Production Plant">{{cite web|last=AUDI|first=production plant|title=Production Plant Worldwide|url=http://www.audi.com/corporate/en/company/production-sites.html}}</ref> | audioturu = | veb-saytı = [http://www.audi.ru/ audi.ru] }} '''Audi AG''' ({{IPA|[ɑʊdɪ]}}) — [[avtomobil]]lər istehsalında ixtisaslaşan [[Volkswagen Group]] konsernində Audi markası altında [[Almaniya]] [[Minik avtomobili|avtomobil]] istehsalçısı. Baş ofis [[Inqolştadt]]da ([[Almaniya]]) yerləşir. Sloqanı [[Vorsprung durch Technik]]dir ("Texnologiya ilə tərəqqi"). [http://www.audi.com/corporate/en/investor-relations/financial-reports.html#fullwidthpar__ah_0/ 2016]-cı ildə istehsal həcmi 1,903,259 avtomobil təşkil edib. 2012-ci ildə Alman avtomobil mütəxəssisləri Audini ən yaxşı istifadə edilən avtomobil kimi qiymətləndirdi.<ref name="vw-holdings-2009">{{cite web|title=List of Shareholdings in accordance with sections 285 and 313 of the HGB of Volkswagen AG and the Volkswagen Group as of 31 December 2009|url=http://www.volkswagenag.com/vwag/vwcorp/info_center/en/publications/2010/03/Anteilsbesitz.-bin.acq/qual-BinaryStorageItem.Single.File/Anteilsbesitz_2009_e.pdf|work=www.volkswagenag.com|publisher=Volkswagen AG |accessdate=11 December 2010|date=31 December 2009}}</ref> == Tarixi == [[Fayl:DKW F5 Sport-Roadster, Bj. 1938 (2006-07-16 Sp).jpg|thumb|DKW F5 Roadster, 1935]] Audi [[DKW]], [[Horch]], Audi və [[Wanderer(şirkət)|Wanderer]] markaları altında avtomobil və motosiklet istehsal edən dörd şirkətin birləşməsi nəticəsində meydana gələn [[Auto Union]] birliyininin davamçısıdır.<ref>{{cite web|url=http://www.audiworld.com/articles/audi-launches-new-brand-campaign/|title=Audi Launches New Brand Campaign|website=AudiWorld|date=7 May 2007|accessdate=20 March 2015}}</ref><ref>{{cite web| url=https://www.carkeys.co.uk/news/mercedes-to-take-top-spot-as-best-selling-luxury-car-brand |title=Mercedes to take top spot as best-selling luxury car brand |publisher=Car Keys |accessdate=22 December 2016}}</ref> Dəyişikliklər nəticəsində yalnız Audi markası qalmışdır.<ref>{{cite web|url=http://gearheads.org/the-history-of-audi-auto-group/|title=The History of Audi Auto Group|last=Nazario|first=Uriah|website=GearHeads|accessdate=20 March 2015|archive-date=19 March 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319071651/http://gearheads.org/the-history-of-audi-auto-group/|url-status=dead}}</ref> İlk Wanderer avtomobili [[1913]]-cü ildə çıxdı, ilk öz müəssisəsi isə (Horch & Co.) 1899-da təşkil edilən və kreditorlar işdən çıxdıqdan sonra [[1909]]-cu ildə isə Audi ortaya çıxdı.<ref name="chronicle2">[http://www.audiusa.com/us/brand/en/about/main/history.html Audi History] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100209000116/http://www.audiusa.com/us/brand/en/about/main/history.html |date=9 February 2010 }} audiusa.com</ref> [[1910]]-cu ildə ilk avtomobil istehsal olundu.<ref>August Horch: "Ich baute Autos – Vom Schmiedelehrling zum Autoindustriellen", Schützen-Verlag Berlin 1937</ref> Almancadan tərcümədə Horx (Horch) "qulaq asmaq" deməkdir.<ref>{{cite book | title = A History of Progress&nbsp;– Chronicle of the Audi AG | publisher=Audi AG, Public Relations | year = 1996 | page = 30 | url = http://www.bentleypublishers.com/product.htm?code=gahp | isbn = 0-8376-0384-6}}</ref> Yeni marka adını seçdikləri zaman, Avqustun iş ortaqlarından birinin oğlu eyni sözü, yəni Audini təklif etdi. 1921-ci ildə şirkət bir növ atılım etdi. Bu il, soltərəfli ilk Alman avtomobili istehsal edildi. Bundan əvvəl şirkət yalnız mühərriklərdə və dayandırma sistemlərində işləmiş, lakin daha sonra idarəetmənin rahatlığına diqqət yetirmişdir.<ref name="chronicle1">{{cite web|title=Brand family tree|url=http://www.audiusa.com/us/brand/en/about/main/history/brand_family_tree/brand_family_tree.html|publisher=audiusa com|accessdate=15 August 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100825165725/http://www.audiusa.com/us/brand/en/about/main/history/brand_family_tree/brand_family_tree.html|archivedate=25 August 2010|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref> [[1928]]-ci ildə bu marka motor istehsalçısı [[DKW]] tərəfindən satın alındı və [[1931]]-ci ildə ön təkərli bir avtomobilin debütü olan [[DKW F1]] yarandı.<ref>{{cite book|last=Baldwin|first=Nick|title=The World guide to automobile manufacturers|year=1987|publisher=Facts on File Publications|isbn=978-0-8160-1844-4|first2=Brian|last2=Laban|page=43}}</ref> 1929-cu ildə başlayan [[böyük böhran]] Audiyə təsir etdi.<ref name="History of Audi">{{cite book|last=History|first=Audi|title=The Audi Story|year=2010|publisher=Audi AG|url=http://www.audi-journals.de/eJournals/mz3/default/index_4ringe_en.html#/14|archive-url=https://web.archive.org/web/20100706203938/http://www.audi-journals.de/eJournals/mz3/default/index_4ringe_en.html#/14|dead-url=yes|archive-date=2010-07-06}}</ref> Əslində, böyük bir mühərrik həcmi olan avtomobillər pulun ümumi çatışmazlığı səbəbindən artıq tələbatın olmadığını göstərir. Daha sonra Audi başı ön təkərli kompakt avtomobil hazırlamağı tapşırdı.<ref name="chronicle3">[https://web.archive.org/web/20090204194240/http://www.audi.com/audi/com/en2/about_audi_ag/history/chronicle/chronicle_1915_1929.html Audi chronicle 1915–1929]. audi.com</ref> Dörd avtomobilləri birləşdirmək üçün təkan Sakson Bələdiyyə Bankı - bütün bu şirkətlərin borcunu verən tərəfindən verilmişdir. O, avtomobil sənayesindəki investisiyalarından qorxdu. 29 iyun 1932-ci ildə 4 zavod - Audi, [[Horch]], [[Wanderer]] və [[DKW]] [[Auto Union AG]]-da birləşdi. Onun simvolu dörd üzük oldu. Belə birləşmədən sonra şirkət [[Almaniya]]da ikinci avtomobil istehsalçısı oldu. Audi, [[DKW]], [[Horch]] və [[Wanderer]] markaları bir-biri ilə rəqabət aparmadılar. Əslində, hər bir brendə ayrı bir bazar seqmenti verilmişdi: Audi - idman maşını, [[DKW]] - motosiklet, [[Horch]] - böyük və zəngin bəzəkli avtomobillər və [[Wanderer]] - lüksün orta hissəsi ilə məşğul olurdu. Həm də şirkət avtomobil yarışlarında iştirak edirdi. Auto Union modeli olan "Silver Arrow" dünyanın müxtəlif yarışlarında və çempionatlarında qalib gəldi. Eyni zamanda çox sayda dünya rekordları təyin edildi. 1940-cı ildə bütün vətəndaş mühərriklərinin sərbəst buraxılması məhdudlaşdırıldı, zavodlar [[Horch 901]] personal avtomobilinin istehsalına keçdi. [[Fayl:Bundesarchiv B 145 Bild-F038791-0035, Wolfsburg, VW Autowerk.jpg|thumb|Audi 80, Volfsburq, 1973]] [[İkinci Dünya müharibəsi]]nin sonunda bütün Sakson Avto İttifaqı zavodları müttəfiqlərin hava hücumları nəticəsində məhv edildi və rəhbərlik sovet işğalı zonasını tərk etdi. Sağ qalan bütün avadanlıq sökülüb çıxarıldı. Şirkət rəhbərliyi müharibənin bitməsindən bir qədər əvvəl [[Bavariya]] şəhərinə keçməyə nail olmuşdu. 1945-ci ilin sonunda Ingolştadt şəhərində hətta Auto Union ehtiyat hissələrinin anbarı da ortaya çıxdı. Amma tam miqyaslı çıxış hələ də uzaqda idi. Yalnız 3 sentyabr 1949-cu ildə motosiklet buraxılması bərpa edildi. Şirkət yenidən qeydiyyatdan keçdi və Auto Union [[Gesellschaft mit beschränkter Haftung|GmbH]] ortaya çıxdı. 1950-ci ildə konsernin müharibədən sonraki ilk sərnişin avtomobili çıxdı - DKW F89 P Master Class. [[Fayl:Audi Quattro - 2007 Rallye Deutschland (cropped).jpg|thumb|[[Audi Quattro S1]]]] 1958-ci ilin aprelində [[Daimler-Benz]] səhmdar cəmiyyəti Auto Unionun 88% səhmini satın aldı və bir il sonra tamamilə firmanı tamamilə satın aldı. Inqolştadt firması filial oldu. Lakin Volkswagen Käfer modelinin populyarlığı digər kiçik avtomobil satışları Auto Unionun maliyyə vəziyyətinə mənfi təsir göstərmişdi və 1964-cü ildə şirkət Volkswagen-in bir hissəsi oldu. 1965-ci ildə Audi markası altında müstəqilliyini itirmiş şirkətin bütün yeni modellərini sərbəst buraxmaq qərara alındı. Volkswagen, Audinin öz avtomobillərini inkişaf etdirməsini istəmədi. Onun müəssisələrində Volkswagen Beetle modeli istehsal edəcəkdi. Lakin dizayn departamentinin rəhbəri Ludvig Kraus hər kəsdən gizli bir model hazırlamağa qərar verdi. Onlar Volfsburqda bu barədə öyrəndilər, lakin müdaxilə etmirdilər. Bu fəaliyyətin məhsulu 1968-ci ildə yaranan orta sinif Audi 100 avtomobilidir. 1969-cu ildə Volkswagenwerk AG, Auto Union GmbH və [[NSU Motorenwerke]] şirkətini Nekkarzulmda birləşdirdi. Şirkət [[Nekkarzulm]]dakı baş ofisi ilə Audi NSU Auto Union AG olaraq adlandırıldı. 1974-cü ildə əhəmiyyətli hadisə baş verdi.<ref name="chronicle4">[https://web.archive.org/web/20090204030104/http://www.audi.com/audi/com/en2/about_audi_ag/history/chronicle/chronicle_1930_1944.html Audi chronicle 1930–1944]. Audi.com</ref> Dizayn bölməsinin rəhbəri [[Ferdinand Piex]] oldu. [[Fayl:Ferdinand Piech by Stuart Mentiply.jpg|thumb|[[Ferdinand Piex]]]] İndi, il sonra, bu dövr "Piex dövrü" adlanır. Onun rəhbərliyi dövründə şirkət olduqca yüksəkliklərə çatdı.<ref name="chronicle6">{{cite web|url=http://www.audi.com/audi/com/en2/about_audi_ag/history/chronicle/chronicle_1945_1959.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090204031240/http://www.audi.com/audi/com/en2/about_audi_ag/history/chronicle/chronicle_1945_1959.html|archivedate=4 February 2009 |title=Audi Worldwide: Home |publisher=Audi.com |date=15 April 2009 |accessdate=27 April 2009}}</ref> Bu illərdə [[beş silindrli mühərrik]] (1976) gəldi. [[Audi quattro]], bütün sürücünün ən son tarixini saymaq üçün adət olduğu bir avtomobil oldu. 1982-1987-ci illərdə bu model [[WRC]] çempionatının mərhələlərində 23 qalibiyyət qazandı. 1985-ci ildən etibarən şirkət texniki inkişafını davam etdirir.<ref name=Motor197107>{{cite journal| first=Charles | last=Bulmer (Ed)| title = The Audi-NSU Affair| journal=Motor| page =21|date = 24 July 1971}}</ref> 1993-cü ildə Audi Qrupu yaradılmış, nəticədə orada Macarıstan və Braziliyalı birlikləri, Britaniya [[Cosworth|Cosworth Technology]], İtalyan [[Lamborghini|Automobili Lamborghini]] və İspan [[SEAT]] iştirak etmişdir.<ref name=Motor19710724>{{cite journal| first=Philip |last=Turner| title = Turner's Travel [to Wolfsburg]| url=https://archive.org/details/turner0000turn | journal=Motor| pages = [https://archive.org/details/turner0000turn/page/28 28]–30|date = 24 July 1971}}</ref> == Marketinq == *2009-cu ildə Audi Moskvada keçirilən [[FIS]] çempionatının baş sponsoru oldu. *2011-ci ildə Audi [[Zenit Sankt-Peterburq FK]]-yə sponsorluq etdi və 2008-ci ilə qədər [[Bayern Münhen FK]]-nin sponsoru olub. == Rəqabət == [[Fayl:DTM 2012 cars.jpg|thumb|DTM 2012, Alman üçlüyü]] Hər kəs Audinin avtomobil bazarında əsas rəqiblərinin [[Mercedes-Benz]] və [[BMW]] olduğunu bilir. Hamı bunun 2006-cı ildə BMW Audini Cənubi Afrikada 2006-cı ildə "İlin maşını" müsabiqəsində qalib gəldiyi üçün təbrik etməsindən sonra olduğunu iddia edir. Amma xeyr əslində bu 80-ci illərdə, Audinin [[Audi 100|Audi 200]]-nin [[Mercedes-Benz E-Class]] (W124) və [[BMW 5]]-in (E28) ətrafında "səkkiz" yazmaqla çəkdiyi reklamdan sonra başladı. Bundan bir il sonra, BMW BMW 5-seriyasını (E34) nümayiş etdirərək cavab videonu yayımladı. [[Mercedes-Benz]] şirkəti Audi və [[BMW]] reklamlarını görməməyi qərara aldı və heç bir cavab vermədi. Audi ilə BMW arasındakı reklam müharibəsi bu günə qədər davam edir. Daha əvvəl [[Lexus]]da reklam müharibəsinə girdi. 2016-cı ilin yayında Audi A4 ULTRA-nın ön versiyası ilə 2017-ci ildə satışa çıxarılacaq iqtisadi versiyasını yaratdı. == Avtoidman == [[Fayl:Audi Sport Quattro (3561163376).jpg|thumb|[[Audi Sport quattro]]]] [[Fayl:1996AudiQuattroA4.jpg|thumb|[[Audi A4 (B5)]] [[BTCC]]]] [[Fayl:2009 Audi R8 LMS GT3 - Flickr - exfordy.jpg|thumb|[[Audi R8]] [[Le Mans Series|LMS]] [[GT3]]]] [[Fayl:Audi RS5 DTM (R17) of Abt Sportsline (10074810194).jpg|thumb|[[Audi A5]] [[DTM]]]] [[Fayl:Mattias Ekström (Audi S1 EKS RX quattro) (26862236195).jpg|thumb|Audi A1]] [[Fayl:2015-03-03 Geneva Motor Show 4119.JPG|thumb|[[Audi R8]]]] [[Fayl:2015 Audi R18 E-Tron Quattro (20423176112).jpg|thumb|[[Audi R18]]]] === Audi Sport === '''Audi Sport''' — Audinin ralli qrupudur. 1983 və 1984-cü ildə komanda iki çempionluq adını qazandı. *1991 Formula Junior — 1-ci yer *1992 Formula Junior — 1-ci yer, Alman Formula 3 — 1-ci yer *1995 Formula Junior — 3-cü yer *1996 Formula Junior — 1-ci yer, Alman Super Touring Cars Privateers — 1-ci yer, STW — 4-cü yer *1997 Alman Super Touring Cars Privateers — 1-ci yer, STW — 10-cu yer *1999 STW — 1-ci yer *2000 DTM *2001 DTM — 4-cü yer *2002 DTM — 2-ci yer *2003 DTM — 3-cü yer, 24 saat Nyurburqrinq — 2-ci yer *2004 DTM — 1-ci yer *2005 DTM — 2-ci yer *2006 DTM — 3-cü yer *2007 DTM — 1-ci yer *2008 DTM — 1-ci yer === Audi Sport Team Joest === '''Audi Sport Team Joest''' — [[24 saat Le Man]], [[Le Mans Series|LMS]] və [[ALMS]] kimi dayanıqlı yarışlar üçün bir qrupdur. Komanda LM P1 sinif prototiplərini qurur. == Modelləri == [[Fayl:Audi A1 Quattro.jpg|thumb|[[Audi A1]]]] [[Fayl:2017 Audi Q2 Sport TDi 1.6 Front.jpg|thumb|[[Audi Q2]]]] [[Fayl:Audi A3 SportBack 2017 (front).jpg|thumb|[[Audi A3]]]] [[Fayl:'16 Audi Q3 (MIAS '16).jpg|thumb|[[Audi Q3]]]] [[Fayl:Audi TT 8S 01 -- Geneva Motor Show -- 2014-03-09.jpg|thumb|[[Audi TT]]]] [[Fayl:2018 Audi A4 Sport TDi Quattro S-A 2.0.jpg|thumb|[[Audi A4]]]] [[Fayl:2018 Audi A4 Allroad Quattro Front.jpg|thumb|[[Audi A4 Allroad quattro]]]] [[Fayl:Audi A5 Seconda generazione.jpg|thumb|[[Audi A5]]]] [[Fayl:2021 Audi Q5 S Line 45 TFSi MHEV Quattro facelift 2.0 Front.jpg|thumb|[[Audi Q5]]]] [[Fayl:2017 Audi A6 2.0.jpg|thumb|[[Audi A6]]]] [[Fayl:Audi - A6 - Mondial de l'Automobile de Paris 2012 - 201.jpg|thumb|[[Audi A6 Allroad quattro]]]] [[Fayl:2014 Audi A7 Sportback Typ 4G Facelift 3.0 TDI competition quattro Biturbo clean diesel V6 tiptronic Vorderansicht Daytonagrau-Perleffekt.jpg|thumb|[[Audi A7]]]] [[Fayl:Audi Q7 - przód (MSP16).jpg|thumb|[[Audi Q7]]]] [[Fayl:Audi A8 2013 (11210012563).jpg|thumb|[[Audi A8]]]] [[Fayl:Audi Q8 Sport Concept (411).jpg|thumb|[[Audi Q8]]]] [[Fayl:Audi R8 V10 plus.jpg|thumb|[[Audi R8]]]] === Kiçik avtomobillər === *[[Audi 50]] (Tur 86) (1975—1978) *[[Audi A2]] (Tur 8Z) (1999—2005) *[[Audi A1]] (Tur 8X) (2010 — h.h.) === Orta sinif avtomobillər === *[[Audi 60]] (F103) (1965—1972) *[[Audi 80]] (B1/Tur 80) (1972—1976) *[[Audi 80]] (B1/Tur 82) (1976—1978) *[[Audi 80]] (B2/Tur 81/85) (1978—1984) *[[Audi 80]] (B2/Tur 81/85) (1984—1986) *[[Audi 90]] (B2/Tur 81/85) (1984—1986) *[[Audi 80]] (B3/Tur 89/8A) (1986—1991) *[[Audi 90]] (B3/Tur 89/8A) (1987—1991) *[[Audi 80/Audi 80 Avant]] (B4/Tur 8C) (1991—1995) *[[Audi A4/Audi A4 Avant]] (B5/Tur 8D) (1995—2000) *[[Audi A4/Audi A4 Avant]] (B6/Tur 8E) (2000—2004) *[[Audi A4/Audi A4 Avant]] (B7/Tur 8EC) (2004— 2007) *[[Audi A4/Audi A4 Avant]] (B8/Tur 8K) (2007—2015) *[[Audi A4/Audi A4 Avant]] (B9/Tur 8W) (2015—h.h.) === Biznes-klass avtomobillər === *[[Audi 100]] (C1/F104) (1968—1976) *[[Audi 100/100 Avant]] (C2/Tur 43) (1976—1984) *[[Audi 200]] (C2/Tur 43) (1979—1982) *[[Audi 100/100 Avant]] (C3/Tur 44) (1982—1991) *[[Audi 200/200 Avant]] (C3/Tur 44) (1983—1991) *[[Audi 100/100 Avant]] (C4/Tur 4A) (1991—1994) *[[Audi A6/A6 Avant]] (C4/Tur 4A) (1994—1997) *[[Audi A6/A6 Avant]] (C5/Tur 4B) (1997—2004) *[[Audi A6/A6 Avant]] (C6/Tur 4F) (2004—2011) *[[Audi A6/A6 Avant]] (C7/Tur 4G) (2011—h.h.) === İcra sinifi === *[[Audi V8]] (D1/Tur 4C) (1989—1994) *[[Audi A8]] (D2/Tur 4D) (1994—2002) *[[Audi A8]] (D3/Tur 4E) (2002—2010) *[[Audi A8]] (D4/Tur 4H) (2010—h.h.) *[[Audi A7]] (Tur 4G) (2010—h.h.) === Kupe === *[[Audi 100 Coupé S]] (C1/F104) (1969—1975) *[[Audi Coupe GL/GT]] (B2/Tur 85) (1980—1984) *[[Audi Coupe GT/quattro]] (B2/Tur 85) (1984—1987) *[[Audi Quattro]] (B2/Tur 85) (1980—1991) *[[Audi Sport Quattro]] (B2/Tur 85) (1984) *[[Audi Coupe]] (B3/Tur 8B) (1988—1991) *[[Audi Coupe]] (B4/Tur 8B) (1991—1995) *[[Audi TT]] (Tur 8N) (1998—2006) *[[Audi TT]] (Tur 8J) (2006—2014) *[[Audi TT]] (Tur 8S) (2014—h.h.) *[[Audi A5]] (Tur 8T) (2007—2016) *[[Audi A5]] (2016—h.h.) === [[Kabriolet]] === *[[Audi Quattro Cabriolet]] (Tur 85) Prototip *[[Audi Cabriolet]] (Tur 89/8G) (1991—2000) *[[Audi A4 Cabriolet]] (B6/Tur 8H) (2002—2006) *[[Audi A4 Cabriolet]] (B7/Tur 8H) (2006—2008) *[[Audi A5 Cabriolet]] (Tur 8F) (2007—h.h.) *[[Audi TT Roadster]] (Tur 8N) (1998—2006) *[[Audi TT Roadster]] (Tur 8J) (2006—2014) *[[Audi TT Roadster]] (Tur 8S) (2014—h.h.) *[[Audi A3 Cabriolet]] (Tur 8P) (2007—2013) *[[Audi A3 Cabriolet]] (Tur 8V) (2013—h.h.) === Krossover === *Audi Allroad (Tur 4B) (2000—2005) *[[Audi Allroad]] (Tur 4F) (2006—2011) *[[Audi Allroad]] (Tur 4G) (2011—h.h.) *[[Audi Q7]] (Tur 4L) (2005—2015) *[[Audi Q7]] (Tur 4M) (2015—h.h.) *[[Audi Q5]] (Typ 8R) (2008—h.h.) *[[Audi Q3]] (Tur 8U) (2011—h.h.) *[[Audi Q2]] (2016—h.h.) === «S», «RS», «R8» === *[[Audi S1]] (2014—h.h.) *[[Audi S3]] (1998—2003) *[[Audi S3]] (2006—2012) *[[Audi S3]] (2012—h.h.) *[[Audi S2]] (1991—1995) *[[Audi S4/ S4 Avant]] (1997—2001) *[[Audi S4/ S4 Avant]] (2003—2004) *[[Audi S4/ S4 Avant]] (2004—2008) *[[Audi S4/ S4 Avant]] (2009—2016) *[[Audi S4/ S4 Avant]] (2016—h.h.) *[[Audi S5]] (2007—2016) *[[Audi S5]] (2016—h.h.) *[[Audi 100 S4/100 S4 Avant]] (1992—1994) *[[Audi S6/ S6 Avant]] (1994—1997) *[[Audi S6/ S6 Avant]] (1998—2004) *[[Audi S6/ S6 Avant]] (2006—2011) *[[Audi S6/ S6 Avant]] (2012—h.h.) *[[Audi S7]] (2012—h.h.) *[[Audi S8]] (D2) (1996—2002) *[[Audi S8]] (D3) (2005—2011) *[[Audi S8]] (D4) (2012—h.h.) *[[Audi SQ5]] (2013—h.h.) *[[Audi SQ7]] (2016—h.h.) *[[Audi TTS]] (2008—2014) *[[Audi TT RS]] (2008—2014) *[[Audi TTS]] (2015—h.h.) *[[Audi TT RS]] (2016—h.h.) *[[Audi RS3]] (2011—2012) *[[Audi RS3]] (2015—h.h.) *[[Audi RS2 Avant]] (1994—1996) *[[Audi RS4 Avant]] (2000—2001) *[[Audi RS4/RS4 Avant/RS4 Cabrio]] (2005—2008) *[[Audi RS4 Avant]] (2012—h.h.) *[[Audi RS5]] (2010—h.h.) *[[Audi RS6/ RS6 Avant]] (2002—2004) *[[Audi RS6/ RS6 Avant]] (2008—2010) *[[Audi RS7]] (2013—h.h.) *[[Audi RS Q3]] (2013—h.h.) *[[Audi R8]] (Tur 42) (2007—2015) *[[Audi R8]] (Tur 4S) (2015—h.h.) == Konsept-kar == *2017: [[Audi Elaine]], [[Audi Aicon]] *2016: [[Audi Q8]], [[Audi Crosslane]] *2015: [[Audi Q6]] *2014: [[Audi Prologue]], [[Audi TT Sportback]] *2013: [[Audi TT Ultra Quattro]] *2010: [[Audi E-Tron Spyder]], [[Audi quattro]] *2009: [[Audi e-tron]], [[Audi Sportback]] *2008: [[Audi TT clubsport quattro]] *2007: [[Audi metroproject quattro]], [[Audi TT clubsport quattro]], [[Audi Cross Cabriolet quattro]], [[Audi Cross Coupe quattro]] *2006: [[Audi Roadjet]] *2005: [[Audi Shooting Brake]] *2004: [[Audi RSQ]] *2003: [[Audi Pikes Peake quattro]], [[Audi Nuvolari quattro]], [[Audi Le Mans quattro]] *2001: [[Audi Avantissimo]] *2000: [[Audi Steppenwolf]], [[Audi Rosemeyer]] *1991: [[Audi quattro Spyder]], [[Audi Avus quattro]] *1989: [[Audi Duo]] *1981: [[Audi Studie Auto 2000]], [[Audi Quartz]] *1973: [[Audi Karmann Asso di Picche]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Həmçinin bax == == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Audi}} * [https://www.audi.az/ Audi Bakı Mərkəzi] [[Kateqoriya:Almaniya avtomobilləri]] hq8qnjlmeevjduemuxc9u1f59pkos3a 0 59871 6556774 6525859 2022-07-31T15:46:54Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Digər məna}} [[Fayl:Iran Turan map 1843.jpg|400px|right|thumb|Turan coğrafiyası narıncı xətt ilə göstərilmişdir (1850). [[Aral gölü]]nün şərqində "Turan" adı görünür. Əfsanəyə görə Turan indiki [[Özbəkistan]], [[Qazaxıstan]], [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]]ın şimal bölgələrini əhatə edən coğrafiyaya deyilir. Bu ərazi bu gün Orta Asya termini ilə eyniləşməkdədir. Xəritədə Turan adlanan əraziyə daxil olan bölgələrin bir hissəsi: 1. [[Xarəzm]], 2. [[Buxara]] ilə Bəlx, 3. Şəhərsəbz (Buxara yaxınlığında), 4. Hisar, 5. [[Kokand]], 6. [[Dərvaz]], 7. Karategin, 8. [[Qunduz]], 9. Kafiristan, 10. Çitral, 11. [[Gilgit]], 12. İskardu, 13. Qazaxıstanın şimal stepləri.]] '''Turan''' ({{Dil-fa|توران}}) — [[Mərkəzi Asiya]]da tarixi bir ərazidir. Termin İran mənşəlidir.<ref>[https://dx.doi.org/10.1163/2214-871X_ei1_COM_0206 Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran.]</ref><ref>{{Cite book |name=Emeri |last name=van Donzel |title=Islamic Reference Desk |url=https://archive.org/details/islamicdeskrefer00donz_0 |publisher=Brill Academic |year=1994 |page=[https://archive.org/details/islamicdeskrefer00donz_0/page/461 461] |quotation=Iranian term applied to region lying to the northeast of Iran and ultimately indicating very vaguely the country of the Turkic peoples. }}</ref> Əsl turanlılar [[Tur xan|Turun]] nəslindən gələn [[Türk xalqları|Türk]] bir qəbilədir.<ref>{{Cite book |name=Edward A. |last name=Allworth |title=Central Asia: A Historical Overview |publisher=Duke University Press |year=1994 |page=86 |isbn=0-8223-1521-1 }}</ref><ref>{{Cite book |name=I. M. |last name=Diakonoff |title=The Paths of History |url=https://archive.org/details/pathshistory00diak_275 |publisher=Cambridge University Press |year=1999 |page=[https://archive.org/details/pathshistory00diak_275/page/n110 100] |isbn=0-521-64348-1 |quotation=Turan was one of the nomadic Iranian tribes mentioned in the ''Avesta''. However, in [[Firdousi]]’s poem, and in the later Iranian tradition generally, the term Turan is perceived as denoting 'lands inhabited by Turkic speaking tribes.' }}</ref><ref>{{Cite book |name=Gherardo |last name=Gnoli |quotation=Iranian tribes that also keep on recurring in the Yasht, Airyas, Tuiryas, Sairimas, Sainus and Dahis |title=Zoroaster's Time and Homeland |location=Naples |publisher=Instituto Univ. Orientale |year=1980 |isbn= |oclc=07307436 }}</ref> Turanın adı buranın ilk xaqanı olan [[Tur xan|Tur Kağan]]<nowiki/>ın adı ilə bağlı ola bilər (Tur xan-x=Turan) Turan adına [[Avesta]] və [[Firdovsi]]nin ''[[Şahnamə]]'' əsərində rast gəlmək olur. Tarixi İran-Turan müharibələrində [[Əfrasiyab]] ([[Alp Ər Tonqa|Alpərtonqa]]) Turan imperatoru (xaqanı) olaraq nəql edilir. Turan sözü XIX əsrdən etibarən ideoloji bir terminə çevrildi. Bu idealogiya [[Türk xalqları|Türk]] tarixində siyasi, hərbi və mədəni sahələrə öz təsirini göstərib. == İstinadlar == {{reflist}} == Mənbə == * "Qırğız tarixi. Ensiklоpediya" Bişkek 2003 * "Mаmlekettik til cаnа entsiklоpediya bоrbоru" * "İ.Аrаbаev аtındаğı Kırgız mаmlekettik Pedаgоgikаlık universiteti" * "Bаşkı red. Ü.А.Аsаnоv, cooptuu red. А.А. Аsаnkаnоv" * "Red keñeş: Ö.C.Оsmоnоv (törаgа) T.N Ömürbekоv" == Həmçinin bax == * [[Pantürkizm]] * [[İsmayıl Qaspiralı]] * [[Əli bəy Hüseynzadə]] [[Kateqoriya:Coğrafiya]] [[Kateqoriya:Turançılıq| ]] 9szjzqq0q0lomp284shxxmj56h8uyz7 0 61856 6557965 6553469 2022-08-01T11:44:36Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = Cəmil Quliyev (akademik).jpg |elmi dərəcəsi = Tarix elmləri doktoru |titul_5 = [[Bakı Dövlət Universiteti|S. M. Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin]] rektoru |bayraq_5 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_5 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_5 = [[1989]] |dövr son_5 = [[1990]] |sələfi_5 = [[Yəhya Məmmədov]] |xələfi_5 = [[Mirabbas Qasımov]] |titul_6 = [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]nın baş redaktoru |bayraq_6 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_6 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_6 = [[1975]] |dövr son_6 = [[1988]] |sələfi_6 = [[Rəsul Rza]] |xələfi_6 = [[Araz Dadaşzadə]] |titul_7 = Azərbaycan Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti |bayraq_7 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_7 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_7 = 1981 |dövr son_7 = 1990 |titul_8 = Azərbaycan EA Tarix İnstitutunun direktoru |bayraq_8 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_8 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_8 = 1972 |dövr son_8 = 1978 |fəaliyyəti = Professor, akademik (1980) |mükafatları = {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|1982}} {{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı}}<br>{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} |vikianbar = }} '''Quliyev Cəmil Bahadur oğlu''' ({{DVTY}}) — professor, 1972–1978-ci illərdə o [[Tarix İnstitutu|Azərbaycan EA Tarix İnstitutu]]nun direktoru, 1976–1990-cı illərdə Azərbaycan EA-nın vitse-prezidenti, 1975–1988-ci illərdə [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]nın Baş redaktoru, 1989–1990-cı illərdə [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin rektoru, 1976–1991-ci illərdə və 1997-ci ildən 2007-ci ilədək [[Azərbaycan MEA]] Rəyasət Heyətinin üzvü, 1972-ci ildə Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü, 1980-ci ildə həqiqi üzvü.<ref name=":0">{{Cite web |title=Cəmil Bahadur oğlu Quliyev |url=http://www.tarix.gov.az/about/vip/camil.php |access-date=2017-05-20 |archive-date=2017-05-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170518104026/http://www.tarix.gov.az/about/vip/camil.php |url-status=dead }}</ref>  == Həyatı == Cəmil Quliyev 16 dekabr 1927-ci ildə Ağdamda anadan olub. 1944-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) Tarix fakültəsinə daxil olmuş, 1946-cı ildən təhsilini M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində davam etdirmiş, 1949-cu ildə həmin universiteti bitirdikdən sonra aspiranturada saxlanılmışdır. C.B.Quliyev 1952-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək təyinatla Bakıya göndərilmişdir. 1952-ci ildən ADU-da müəllim, dosent 1958–1972-ci illərdə Azərbaycan KP MK yanında Partiya Tarixi İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini işləmişdir. 1971-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş və professor adını almışdır. Həmin ildən Azərbaycan EA-da fəaliyyətə başlamışdır. 1972–1978-ci illərdə o Azərbaycan EA Tarix İnstitutunun direktoru, 1981–1990-cı illərdə Azərbaycan EA-nın vitse-prezidenti, 1975–1988-ci illərdə Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının baş redaktoru, 1989–1990-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin rektoru olmuşdur. 1976–1991-ci illərdə və 1997-ci ildən 2001-ci ilədək AMEA-nın İctimai Elmlər Bölməsinin akademik-katibi, AMEA-nın Rəyasət Heyətinin üzvü (1997–2007) üzvü olub. 1972-ci ildə Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü, 1980-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir. O, bir neçə sanballı monoqrafiyanın, 300-dən çox məqalənin müəllifidir. C.B.Quliyev 7 cildlik "Azərbaycan tarixi"nin nəşrinə rəhbərlik etmiş, onun redaktorluğu ilə "Naxçıvan ensiklopediyası" (1999–2002) çapdan çıxmışdır.<ref name=":0" /> C.B.Quliyev beynəlxalq forumlarda Azərbaycan elmini dəfələrlə təmsil etmiş, bir sıra hökumət və ictimai təşkilatların rəhbər orqanlarının üzvü olmuşdur. Əməkdar elm xadimi və Dövlət mükafatı laureatıdır. 1997-ci ildə Prezident Heydər Əliyevin fərmanı ilə "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilmişdir. 27 dekabr 2010-cu ildə vəfat etmişdir. Tarix elmləri doktoru, professor idi.<ref name=":0" /><ref>[http://news.day.az/society/245567.html Скончался азербайджанский ученый Джамиль Гулиев]</ref> == Mükafatları == * [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimlərinin siyahısı|Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]] — 02.12.1982<ref name="02.12.1982">[http://www.anl.az/down/he_serencamlar.pdf Respublikanın elmi işçilərinə Azərbaycan SSR fəxri adları verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 2 dekаbr 1982-ci il tarixli '''Fərmanı'''] — '''anl.az''' saytı</ref> * Dövlət mükafatı laureatı (1974) * "Şöhrət" ordeni (2000) == Filmoqrafiya == # [[Qırmızıbayraqlı Azərbaycan (film, 1980)]] # [[Qara gölün cəngavərləri (film, 1984)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Ağdam şəhər 1 nömrəli orta məktəbin tarixi (1883–1993). I kitab. Bakı, 2016 {{Bakı Dövlət Universiteti}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı tarixçilər]] [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin rektorları]] [[Kateqoriya:AMEA Tarix İnstitutunun direktorları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 85f7gtaz2gq73lo4jklyc10l5n3n89i 0 63259 6557192 6483508 2022-07-31T21:36:22Z Imyntaniq 132850 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{digər məna|Arsak}} '''Arsak''' və ya '''Arşakaşen ''' – [[Azərbaycan]] ərazisində [[Türk xalqları|türk tayfaları]]na məxsus qədim [[toponim]]dir. “Arsak” sözü qədim türk tayfası olan sakların adı ilə bağlıdır və “igid sak”, “ər sak”, “sak kişisi” mənalarını verir. M.ö. II yüzildən etibarən indiki [[Qarabağ]] ərazisi və ondan cənubda olan bəzi ərazilər Arsak adlanırdı. Sonradan [[Qarabağ]] toponiminin işlədilməsi Arsak sözünü sıxışdırmışdır. Lakin, hələ də ''Qarabağ'' sözü ilə paralel olaraq işlədilməkdədir. [[Qafqaz Albaniyası|Alban dövləti]]nin süqutundan sonra patriarxlığın mərkəzi Arsaka keçir. Mənbələrdə Arsak "möhkəmləndirilmiş vilayət", "möhkəm ölkə" adlanırdı. İlk orta yüzilliklərdə erməni (hay) tarixçilərinin əsərlərində bu söz Artsax kimi verilib. Türkcə izah olunduğu halda, bu söz nə qədim, nə də müasir erməni dilində heç bir məna vermir.<ref>[http://www.azerimuslims.com/news.php?id=2322 Qarabağ: etimologiyasi, ərazisi və sərhədləri]</ref> Arsax (antik mənbələrdə Orxistana) vilayəti Ermənistanin (Hazırda Qarabağın dağlıq hissəsi və Mil düzü) əyalətlərindən biri idi. "Erməni coğrafiyası"na görə bu əyalət öz növbəsində 12 kiçik inzibati vahidə bölünürdü. Arsax əhalisini [[Qafqaz albanları|albanlar]], [[qarqarlar]], [[hunlar]], [[xəzərlər]], [[barsillər]] təşkil edirdi.<ref>Azərbaycan tarixi, Bakı, Elm, 2007, cild II</ref> == "Arsak" sözünün etimologiyası == Söz qədim [[Türk dili|türk]] sözüdür. [[Etimologiya]]sı "Ar" [[qədim türk dili]]ndə işlədilən bir kəlmədir ki, indi də [[Azərbaycan dili|Azərbaycan türkçəsi]] ilə yanaşı, digər [[türk dilləri]]ndə də "ər" formasında işlədilməkdədir. Sak isə qədim türk mənşəli tayfadır və bu tayfanın bir qolunun Azərbaycanda yaşadığı tarixdən məlumdur. Tarixi və müasir Arbun, Orkun, (Orxon çayı), Krun, Karun, Əsgəran, Şabran (Sabran) və s. yer-yurd adları as aklarla (sak) bağlı olmaqla yanaşı, Ərsak anlayışını da əks etdirir. Deyilənlərdən aydın olur ki, Ərsak sözü Ərsarı, Ərtoğrul, Ərdahan, Ərdəbil, Əraz (Araz), Ərzurum, Ərak (Ərax) və s. sözlərin əvvəlkindən ər ilə həm mənşə, həm də mənaca bir kökdən ibarət olmaqla yanaşı, sırf türkmənşəli sözdür. Aydındır ki, Qafqaza soxulmuş yadellilərin “Ər asak”dan yaranmış Ərsak (Arsak) - Ağ as ərlərin ([[Oğuz türkləri|oğuzlar]]ın) yeri Qarabağ torpağına və bu adla bağlı digər ünvanlara sahib olmağa nə tarixi, nə də mənəvi cəhətdən hüququ çatmır. Beləliklə, "Arsak" [[Qədim türk dili|qədim türkcə]]də ər saklarin vətəni anlamındadır. Hazırda erməni tarixçiləri qədim [[yunan dili]] vasitəsi ilə toponimi izah etməyə çalışsalar da, burada tarix boyu yunan mənşəli tayfaların yaşamadığı məlumdur və onların irəli sürdüyü fikir tamamilə yanlışdır.<ref>{{Cite web |title=Arsak” sözünün etimologiyası |url=http://garabagh.net/content_48_az.html |access-date=2013-03-07 |archive-date=2017-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170428052237/http://garabagh.net/content_48_az.html |url-status=dead }}</ref><ref>''Arsak — İndiki Qarabağın qədim adı Arsakdır. Arsak sözü bugünkü dilimizdə işlənmir və lüğət tərkibimizin hazırkı materialı ilə onu şərh etmək mümkün deyil. Etimoloji təhlil aşkar edir ki, bu yer adı (toponim), iki sözdən - hissədən ibarətdir: ar və sak. Sak qədim türk tayfalarının birinin adıdır. Ar isə ər sözünün fonetik cəhətdən dəyişməsinin, ahəng qanunun tələbi ilə sak sözünə uyğunlaşmasının nəticəsidir. Ər sözü qədim dilimizdə igid, cəngavər, qonaq mənalarında olub. Beləliklə, həmin ərazidə yerləşmiş sak tayfası öz cəngavərliyi ilə səciyyələndiyi üçün bu yer Ərsak-Arsak adlanmışdır. Maraqlıdır ki, yerin bugünkü adı Qarabağ da iki qədim sözdən ibarətdir: yenə bağ qədim türk tayfasıdır, qara isə dilimizin keçmişində “böyük” mənasında işlənib. Deməli, baqlar əəmiyyətcə çox və nüfuzca böyük olduğundan qara baqlar adlanmışlar. Görünür, bu ərazidə ərsaklarla qarabaqlar birləşmiş, qarabaqlar üstünlük təşkil etdiyi üçün yer onların adı ilə adlanmağa başlamışdır. Yəqin, burada o cəhətin də rolu olub ki, arsak sözü arxaikləşmiş, insanlar qarabaq sözünü bugünkü anlayışda mənalandırmış (qara - rəng və baq - bağ) və toponimi bildikləri məna ilə yaşatmışlar.<br/> Qeyd. Ermənilər bu gün Qarabağ mübaqisəsini öz xeyirləri üçün Arsak adı ilə izah etməyə çalışırlar: ilk orta əsrlərdə erməni tarixçilərinin əsərlərində bu söz Artsak kimi verilib. Türkcə izah olunduğu halda, bu söz nə qədim, nə də müasir erməni dilində heç bir məna vermir.''<br/> </ref> == Tarix == {{Dağlıq Qarabağ tarixi}} VIII əsrin əvvəllərindən etibarən Albaniya katalikosluğunun yerləşdiyi ərazi-Qarabağın dağlıq hissəsi knyazlıq, hökmranlıq mənasında "Arşax" və ya "Arsax" adlanmışdır. Bu isə təsadüfi deyil, çünki Albaniyada I əsrin ortalarında hakimiyyətə gəlmiş çar I Vaçaqanın nəslindən olan Arşakilər sülaləsinin hökmdarları "arşax", VI əsrdən VIII əsrin əvvəlinədək hakimiyyətdə olmuş Mehranilər sülaləsinin hökmdarları isə arşax "aranşax" adlanmışdır. 1261-ci ildə monqol-tatar işğalğıları tərəfindən İranın Qəzvin şəhərində qətlə yetirilmiş Həsən Cəlal Dövləni oğlu knyaz Atabəy gətirib Qandsazar monastrında dəfn etmişdir. Bu monastır 1511-ci ildən 1836-cı ilədək, yəni Rusiya Sinodunun rəsmi qərarı ilə Alban kilsəsi ləğv edilənədək diofizit alban xristianlarının iqamətgahı olmuşdur. Həsən Cəlalın nəslindən olan bir çox alban katalikosları bu monastır kompleksinin ərazisində dəfn olunmuşlar. Hündür qala divarları ilə əhatə olunmuş Qəncəsər kompleksinə alban xristian memarlığı üslubunda inşa edilmiş baş kilsə, ona bitişik dörd mailli dam örtüyündə rotonda yüksələn monastır binası və qala divarlarına içəri tərəfdən hörülmüş tikililər daxildir. Baş kilsənin xaçşəkilli günbəz kompozisiyası, 16 künclü günbəz barabanı və onun üzərində yüksələn çətir formalı piramidaşəkilli daş günbəz örtüyü alban katalikosluğunun son iqamətgahına xüsusi əzəmət və gözəllik verir. Şərq və qərb fasadlardan fərqli olaraq şimal və cənub fasadlarının memarlıq həlli, demək olan ki, eynidir. Onların hər biri beş tağla bəzənmiş, ortadakı ən hündür tağ isə profilli xaçla tamamlanır. Kilsənin daxilindəki tağların yuxarı hissələri müqəddəs hesab olunmuş öküz və qoyun başlarının barelyefləri ilə bəzədilmişdir. Monastır kompleksinin memarlıq planlaşdırma və kompozisiya həlli, heykəltaraşlıq nümunələri və diofizit xarakterli elementlər bu abidəni çoxəsrlik ənənələri olan Qafqaz Albaniyası memarlığına aid olduğunu təsdiq edir. Uzun müddət Alban xristianlarının iqamətgahı olmuş monastır dinin baş xəzinəsi mənasında Gəncəsər adlanmışdır. [[Qafqaz Albaniyası]]nın memarlıq abidələrini tədqiq etmiş alimlərin fikrincə, bu abidələr bir çox xarakterik xüsusiyyətlərinə və memarlıq planlaşdırma üslublarına görə erməni dini memarlıq abidələrindən təmamilə fərqlənir. == Mənbə == * [http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 Qarabağın ilkin adları və ermənilərin tarixi saxtalaşdırma cəhdləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070811100200/http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 |date=2007-08-11 }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == *[[Qafqaz Albaniyası]] *[[Dağlıq Qarabağ]] *[[Xankəndi]] *[[Şuşa]] == Xarici keçidlər == * {{cite web |url=http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070811100200/http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 |archivedate=2007-08-11 |title=Qarabağın ilkin adları və ermənilərin tarixi saxtalaşdırma cəhdləri |author=İsaq Əmənullayev |date= |publisher=[[Xalq qəzeti|xalqqazeti.com]] |accessdate=2017-08-04 |language=az |url-status=dead }} * {{cite web |url=http://www.anl.az/el/q/qarabag_6/q-37.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170806145954/http://www.anl.az/el/q/qarabag_6/q-37.htm |archivedate=2017-08-06 |title=Erməni iddialarının əsassızlığına dair |author=Qasım Hacıyev |date= |publisher=[[Azərbaycan Milli Kitabxanası|anl.az]] |accessdate=2017-08-06 |language=az }} * {{cite web |url=http://karabakhinfo.com/13750 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170806145307/http://karabakhinfo.com/13750 |archivedate=2017-08-06 |title=“ARSAK VƏ YA ARSAX” TOPONİMİ |author= |date=2012-05-09 |publisher=karabakhinfo.com |accessdate=2017-08-06 |language=az }} *[http://azerimuslims.com/news.php?id=2322 QARABAĞ: ETİMOLOGİYASI, ƏRAZİSİ VƏ SƏRHƏDLƏRİ] *[http://www.azadqarabag.azerall.info/ts_gen/azl/meqale/2002/q-9.htm Arsak sözünün etimologiyası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080720145355/http://azadqarabag.azerall.info/ts_gen/azl/meqale/2002/q-9.htm |date=2008-07-20 }} *[https://www.youtube.com/watch?v=BBwBQUCLbfk ARTSAK QARABAĞ sözü haqqında maarifləndirici video. ARSAK (ARTSAK) QARABAĞ - ARTSAKH (ARSAK) KARABAKH - АРЦАХ (АРСАК) КАРАБАХ] * [https://konkret.az/kamran-imanov-arsak-sozunun-hay-ermenilere-hec-bir-aidiyyeti-yoxdur/ Kamran İmanov: “Arsak” sözünün hay-ermənilərə heç bir aidiyyəti yoxdur] {{Qafqaz Albaniyasının vilayətləri}} {{Qafqaz Albaniyası}} [[Kateqoriya:Qədim coğrafi bölgələr]] [[Kateqoriya:Qafqaz Albaniyasının vilayətləri]] [[Kateqoriya:Qarabağ tarixi]] 831hqlj3axq90v3rjlf3kk74qxyfoii 6557367 6557192 2022-08-01T05:08:13Z Atakhanli 223224 [[User:Imyntaniq|Imyntaniq]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Burocan|Burocan]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{digər məna|Arsak}} '''Arsak''' və ya '''Arşakaşen ''' – [[Azərbaycan]] ərazisində [[Türk xalqları|türk tayfaları]]na məxsus qədim [[toponim]]dir. “Arsak” sözü qədim türk tayfası olan sakların adı ilə bağlıdır və “igid sak”, “ər sak”, “sak kişisi” mənalarını verir. M.ö. II yüzildən etibarən indiki [[Qarabağ]] ərazisi və ondan cənubda olan bəzi ərazilər Arsak adlanırdı. Sonradan [[Qarabağ]] toponiminin işlədilməsi Arsak sözünü sıxışdırmışdır. Lakin, hələ də ''Qarabağ'' sözü ilə paralel olaraq işlədilməkdədir. [[Qafqaz Albaniyası|Alban dövləti]]nin süqutundan sonra patriarxlığın mərkəzi Arsaka keçir. Mənbələrdə Arsak "möhkəmləndirilmiş vilayət", "möhkəm ölkə" adlanırdı. İlk orta yüzilliklərdə erməni (hay) tarixçilərinin əsərlərində bu söz Artsax kimi verilib. Türkcə izah olunduğu halda, bu söz nə qədim, nə də müasir erməni dilində heç bir məna vermir.<ref>[http://www.azerimuslims.com/news.php?id=2322 Qarabağ: etimologiyasi, ərazisi və sərhədləri]</ref> Arsax (antik mənbələrdə Orxistana) vilayəti sağ sahil [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]sının (Hazırda Qarabağın dağlıq hissəsi və Mil düzü) əyalətlərindən biri idi. "Erməni coğrafiyası"na görə bu əyalət öz növbəsində 12 kiçik inzibati vahidə bölünürdü. Arsax əhalisini [[Qafqaz albanları|albanlar]], [[qarqarlar]], [[hunlar]], [[xəzərlər]], [[barsillər]] təşkil edirdi.<ref>Azərbaycan tarixi, Bakı, Elm, 2007, cild II</ref> == "Arsak" sözünün etimologiyası == Söz qədim [[Türk dili|türk]] sözüdür. [[Etimologiya]]sı "Ar" [[qədim türk dili]]ndə işlədilən bir kəlmədir ki, indi də [[Azərbaycan dili|Azərbaycan türkçəsi]] ilə yanaşı, digər [[türk dilləri]]ndə də "ər" formasında işlədilməkdədir. Sak isə qədim türk mənşəli tayfadır və bu tayfanın bir qolunun Azərbaycanda yaşadığı tarixdən məlumdur. Tarixi və müasir Arbun, Orkun, (Orxon çayı), Krun, Karun, Əsgəran, Şabran (Sabran) və s. yer-yurd adları as aklarla (sak) bağlı olmaqla yanaşı, Ərsak anlayışını da əks etdirir. Deyilənlərdən aydın olur ki, Ərsak sözü Ərsarı, Ərtoğrul, Ərdahan, Ərdəbil, Əraz (Araz), Ərzurum, Ərak (Ərax) və s. sözlərin əvvəlkindən ər ilə həm mənşə, həm də mənaca bir kökdən ibarət olmaqla yanaşı, sırf türkmənşəli sözdür. Aydındır ki, Qafqaza soxulmuş yadellilərin “Ər asak”dan yaranmış Ərsak (Arsak) - Ağ as ərlərin ([[Oğuz türkləri|oğuzlar]]ın) yeri Qarabağ torpağına və bu adla bağlı digər ünvanlara sahib olmağa nə tarixi, nə də mənəvi cəhətdən hüququ çatmır. Beləliklə, "Arsak" [[Qədim türk dili|qədim türkcə]]də ər saklarin vətəni anlamındadır. Hazırda erməni tarixçiləri qədim [[yunan dili]] vasitəsi ilə toponimi izah etməyə çalışsalar da, burada tarix boyu yunan mənşəli tayfaların yaşamadığı məlumdur və onların irəli sürdüyü fikir tamamilə yanlışdır.<ref>{{Cite web |title=Arsak” sözünün etimologiyası |url=http://garabagh.net/content_48_az.html |access-date=2013-03-07 |archive-date=2017-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170428052237/http://garabagh.net/content_48_az.html |url-status=dead }}</ref><ref>''Arsak — İndiki Qarabağın qədim adı Arsakdır. Arsak sözü bugünkü dilimizdə işlənmir və lüğət tərkibimizin hazırkı materialı ilə onu şərh etmək mümkün deyil. Etimoloji təhlil aşkar edir ki, bu yer adı (toponim), iki sözdən - hissədən ibarətdir: ar və sak. Sak qədim türk tayfalarının birinin adıdır. Ar isə ər sözünün fonetik cəhətdən dəyişməsinin, ahəng qanunun tələbi ilə sak sözünə uyğunlaşmasının nəticəsidir. Ər sözü qədim dilimizdə igid, cəngavər, qonaq mənalarında olub. Beləliklə, həmin ərazidə yerləşmiş sak tayfası öz cəngavərliyi ilə səciyyələndiyi üçün bu yer Ərsak-Arsak adlanmışdır. Maraqlıdır ki, yerin bugünkü adı Qarabağ da iki qədim sözdən ibarətdir: yenə bağ qədim türk tayfasıdır, qara isə dilimizin keçmişində “böyük” mənasında işlənib. Deməli, baqlar əəmiyyətcə çox və nüfuzca böyük olduğundan qara baqlar adlanmışlar. Görünür, bu ərazidə ərsaklarla qarabaqlar birləşmiş, qarabaqlar üstünlük təşkil etdiyi üçün yer onların adı ilə adlanmağa başlamışdır. Yəqin, burada o cəhətin də rolu olub ki, arsak sözü arxaikləşmiş, insanlar qarabaq sözünü bugünkü anlayışda mənalandırmış (qara - rəng və baq - bağ) və toponimi bildikləri məna ilə yaşatmışlar.<br/> Qeyd. Ermənilər bu gün Qarabağ mübaqisəsini öz xeyirləri üçün Arsak adı ilə izah etməyə çalışırlar: ilk orta əsrlərdə erməni tarixçilərinin əsərlərində bu söz Artsak kimi verilib. Türkcə izah olunduğu halda, bu söz nə qədim, nə də müasir erməni dilində heç bir məna vermir.''<br/> </ref> == Tarix == {{Dağlıq Qarabağ tarixi}} VIII əsrin əvvəllərindən etibarən Albaniya katalikosluğunun yerləşdiyi ərazi-Qarabağın dağlıq hissəsi knyazlıq, hökmranlıq mənasında "Arşax" və ya "Arsax" adlanmışdır. Bu isə təsadüfi deyil, çünki Albaniyada I əsrin ortalarında hakimiyyətə gəlmiş çar I Vaçaqanın nəslindən olan Arşakilər sülaləsinin hökmdarları "arşax", VI əsrdən VIII əsrin əvvəlinədək hakimiyyətdə olmuş Mehranilər sülaləsinin hökmdarları isə arşax "aranşax" adlanmışdır. 1261-ci ildə monqol-tatar işğalğıları tərəfindən İranın Qəzvin şəhərində qətlə yetirilmiş Həsən Cəlal Dövləni oğlu knyaz Atabəy gətirib Qandsazar monastrında dəfn etmişdir. Bu monastır 1511-ci ildən 1836-cı ilədək, yəni Rusiya Sinodunun rəsmi qərarı ilə Alban kilsəsi ləğv edilənədək diofizit alban xristianlarının iqamətgahı olmuşdur. Həsən Cəlalın nəslindən olan bir çox alban katalikosları bu monastır kompleksinin ərazisində dəfn olunmuşlar. Hündür qala divarları ilə əhatə olunmuş Qəncəsər kompleksinə alban xristian memarlığı üslubunda inşa edilmiş baş kilsə, ona bitişik dörd mailli dam örtüyündə rotonda yüksələn monastır binası və qala divarlarına içəri tərəfdən hörülmüş tikililər daxildir. Baş kilsənin xaçşəkilli günbəz kompozisiyası, 16 künclü günbəz barabanı və onun üzərində yüksələn çətir formalı piramidaşəkilli daş günbəz örtüyü alban katalikosluğunun son iqamətgahına xüsusi əzəmət və gözəllik verir. Şərq və qərb fasadlardan fərqli olaraq şimal və cənub fasadlarının memarlıq həlli, demək olan ki, eynidir. Onların hər biri beş tağla bəzənmiş, ortadakı ən hündür tağ isə profilli xaçla tamamlanır. Kilsənin daxilindəki tağların yuxarı hissələri müqəddəs hesab olunmuş öküz və qoyun başlarının barelyefləri ilə bəzədilmişdir. Monastır kompleksinin memarlıq planlaşdırma və kompozisiya həlli, heykəltaraşlıq nümunələri və diofizit xarakterli elementlər bu abidəni çoxəsrlik ənənələri olan Qafqaz Albaniyası memarlığına aid olduğunu təsdiq edir. Uzun müddət Alban xristianlarının iqamətgahı olmuş monastır dinin baş xəzinəsi mənasında Gəncəsər adlanmışdır. [[Qafqaz Albaniyası]]nın memarlıq abidələrini tədqiq etmiş alimlərin fikrincə, bu abidələr bir çox xarakterik xüsusiyyətlərinə və memarlıq planlaşdırma üslublarına görə erməni dini memarlıq abidələrindən təmamilə fərqlənir. == Mənbə == * [http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 Qarabağın ilkin adları və ermənilərin tarixi saxtalaşdırma cəhdləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070811100200/http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 |date=2007-08-11 }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == *[[Qafqaz Albaniyası]] *[[Dağlıq Qarabağ]] *[[Xankəndi]] *[[Şuşa]] == Xarici keçidlər == * {{cite web |url=http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070811100200/http://www.xalqqazeti.com/public/print.php?lngs=aze&ids=6421 |archivedate=2007-08-11 |title=Qarabağın ilkin adları və ermənilərin tarixi saxtalaşdırma cəhdləri |author=İsaq Əmənullayev |date= |publisher=[[Xalq qəzeti|xalqqazeti.com]] |accessdate=2017-08-04 |language=az |url-status=dead }} * {{cite web |url=http://www.anl.az/el/q/qarabag_6/q-37.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170806145954/http://www.anl.az/el/q/qarabag_6/q-37.htm |archivedate=2017-08-06 |title=Erməni iddialarının əsassızlığına dair |author=Qasım Hacıyev |date= |publisher=[[Azərbaycan Milli Kitabxanası|anl.az]] |accessdate=2017-08-06 |language=az }} * {{cite web |url=http://karabakhinfo.com/13750 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170806145307/http://karabakhinfo.com/13750 |archivedate=2017-08-06 |title=“ARSAK VƏ YA ARSAX” TOPONİMİ |author= |date=2012-05-09 |publisher=karabakhinfo.com |accessdate=2017-08-06 |language=az }} *[http://azerimuslims.com/news.php?id=2322 QARABAĞ: ETİMOLOGİYASI, ƏRAZİSİ VƏ SƏRHƏDLƏRİ] *[http://www.azadqarabag.azerall.info/ts_gen/azl/meqale/2002/q-9.htm Arsak sözünün etimologiyası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080720145355/http://azadqarabag.azerall.info/ts_gen/azl/meqale/2002/q-9.htm |date=2008-07-20 }} *[https://www.youtube.com/watch?v=BBwBQUCLbfk ARTSAK QARABAĞ sözü haqqında maarifləndirici video. ARSAK (ARTSAK) QARABAĞ - ARTSAKH (ARSAK) KARABAKH - АРЦАХ (АРСАК) КАРАБАХ] * [https://konkret.az/kamran-imanov-arsak-sozunun-hay-ermenilere-hec-bir-aidiyyeti-yoxdur/ Kamran İmanov: “Arsak” sözünün hay-ermənilərə heç bir aidiyyəti yoxdur] {{Qafqaz Albaniyasının vilayətləri}} {{Qafqaz Albaniyası}} [[Kateqoriya:Qədim coğrafi bölgələr]] [[Kateqoriya:Qafqaz Albaniyasının vilayətləri]] [[Kateqoriya:Qarabağ tarixi]] ho618fdxgbicxla4vvdsieutcisj8x4 0 64200 6556634 6470960 2022-07-31T12:17:26Z Smorkach 24 250539 /* HDQ Arsenalı */ wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə|Ad=Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri|Şəkil=Azerbaijani Navy badge.svg|Şəklin ölçüsü=260|Şəklin izahı=Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin emblemi|ölkə={{AZE}}|tabeçilik=[[Fayl:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|25px]][[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]|daxildir=•[[Döyüş və yardımçı gəmilər briqadası]]<br/>•[[Xüsusi Təyinatlı Dəstə|Sualtı Hücüm və Sualtı Müdafiə xüsusi təyinatlı dəstələri]]<br/>•[[Dəniz piyadaları]]|növü=Dəniz Qüvvələri|vəzifəsi=Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dənizdən müdafiə|sayı=5.000|təchizatı=• 10 ədəd [[Gözətçi Gəmisi]]<br/> • 5 ədəd [[Desant Gəmisi]]<br/> • 6 ədəd [[Patrul Gəmisi]] • 1 ədəd [[Idarəetmə Gəmisi]]<br/> • 30 ədəd [[Müxtəlif tipli yardımçı Gəmi]]|illər=1919-1920, 1992-h.h|fərqlənmə nişanları=|məşhur komandirləri=[[Vitse-admiral]] [[Şahin Sultanov]] [[I dərəcəli kapitan]] [[Fuad Yusubov, I dərəcəli kapitan Şahin Məmmədov, I dərəcəli kapitan Hicran Rüstəmzadə, I dərəcəli kapitan Zaur Hümmətov ]] [[ kontr-admiral Sübhan Bəkirov]]|müharibələr=[[Ənzəli əməliyyatı (1920)]] [[Dəmir Yumruq Əməliyyatı 2020]] [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]|himayədarı=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|indiki komandiri=Kontr-admiral Sübhan Bəkirov}} [[Fayl:Azerbaijani Navy badge.svg|250px|thumb|right|Emblemi]] '''Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin xüsusi qoşun növü. == HDQ Arsenalı == {| class="wikitable" |+ !Texnika !Sayı !Şəkil |- |[[Freqat]] |1 |[[Fayl:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|100px]] |- |[[Mina|Mina Gəmisi]] |18 |[[Fayl:FNS Uusimaa Helsinki 1.jpg|100px]] |- |[[Gəmi|Patrul gəmisi]] |12<ref>https://azpolitika.info/?p=580936</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://ordu.az/az/news/161366/dsx-reisi--tufan-ve-sahdag-gemileri-serhedlerin-qorunmasi-imkanlarini-xeyli-genislendirib |access-date=2020-10-24 |archive-date=2020-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201026212818/https://ordu.az/az/news/161366/dsx-reisi--tufan-ve-sahdag-gemileri-serhedlerin-qorunmasi-imkanlarini-xeyli-genislendirib |url-status=dead }}</ref>|| [[Fayl:HPL-21 Ankaran.jpg||100px]] |- |[[Sualtı qayıq]] |4<ref>https://mod.gov.az/az/herbi-deniz-quvveleri-755/</ref><ref>https://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-donanmasina-sualti-qayiqlar-gelir_133711.html</ref>|| [[Fayl:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg||100px]] |- |[[Qayıq|Sahil mühafizə kateri]] |20+<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://azerforum.com/az/read/650672/abs-sirketi-azerbaycana-15-eded-kater-tedaruk-edecek-resmi |access-date=2020-10-24 |archive-date=2020-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027095427/https://azerforum.com/az/read/650672/abs-sirketi-azerbaycana-15-eded-kater-tedaruk-edecek-resmi |url-status=dead }}</ref>|| [[Fayl:Kater2020.jpg||100px]] |} ==Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrü== Azərbaycanın Hərbi Dəniz Qüvvələri 1919-cu ilin avqustunda ingilislər Azərbaycanı tərk etdikdən sonra formalaşmağa başlamışdır. Bu vaxta qədər [[Xəzər dənizi]]<nowiki/>nin qərb sahillərində müdafiəni ingilis hərbi gəmiləri təmin edirdi. Xəzər hərbi donanmasının gəmiləri isə Bakı azad olunarkən Port-Petrovsk limanına qaçırılmış və yalnız 1918-ci il noyabr ayında ingilislər Bakıya gəldikdən sonra geri qaytarılmışdır. Yeni yaranmış Azərbaycan hərbi donanmasında yüksək rütbəli zabitlərdən yalnız “Ərdahan” və “Astrabad” gəmilərində xidmət edən dəniz xidməti kapitanı Həsən Çilingərzadə və 1-ci dərəcəli kapitan Gitançızadə azərbaycanlı idi. Hərbi Nazirlikdə donanma ilə məğul olan bölmə olmadığından Xəzər hərbi donanması ilə bağlı məsələlərə Nəqliyyat Nazirliyində baxılırdı. 1919-cu ilin sonlarında Baş qərargahın nəzdində 6 ştat vahidindən ibarət xüsusi hərbi dəniz şöbəsi yaradıldı. Ümumilikdə Azərbaycan Xəzər hərbi donanmasının tərkibində 75, 100 və 120&nbsp;mm çaplı toplarla silahlanmış iki kanoner gəmisi – “Ərdahan” və “Kars”, “Astrabad”, “Göytəpə”, “Araz”, “Nargen” xidməti və köməkçi gəmiləri, “Oryol” nəqliyyat gəmisi, silahlı “Puşkin” paraxodu, həmçinin lazımi qədər kater var idi. Hərbi donanma üçün kadrların hazırlanması məqsədilə Bakı Dəniz Aviasiyası məktəbinin bazasında Xüsusi hərbi-dəniz aviasiyası məktəbi, 1919-cu ilin oktyabrın 14-də isə dəniz aviasiyası dəstəsi yaradıldı. Texniki təminatın yaxşılaşdırılması məqsədilə Paris sülh konfransına təqdim olunmuş memorandumda donanmanın [[sualtı qayıq]]<nowiki/>lar, lazımi qədər mərmi ehtiyatları və digər zəruri vəsaitlərlə təmin olunmasına köməklik olunması ilə bağlı müraciət olunmuş, 6 sualtı qayıq, müxtəlif tipli döyüş katerləri, dəniz artileriya silahları sifariş olunmuşdu. 1920-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutu ilə əlaqədar güclü hərbi donanmanın yaradılması mümkün olmadı. == Azərbaycan Respublikası dövrü == Yenidən müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Parlamentinin 9 oktyabr 1991-ci ildə qəbul etdiyi “Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri haqqında” qanuna əsasən Silahlı Qüvvələrin tərkib hissəsi kimi Hərbi Dəniz Qüvvələrinin yaranmasının hüquqi bazası müəyyən olundu. Sabiq SSRİ dövləti tərkibində olan müstəqilliyini əldə etmiş Rusiya, Qazaxıstan, Türkmənistan və Azərbaycan Xəzəryanı dövlətləri arasında əldə olunan razılığa görə Azərbaycan onun ərazisində yerləşən sabiq Xəzər hərbi donanmasının bütün bazalarına və 25% hərbi gəmilərinə sahib oldu. 26 iyul 1992-ci ildə “Bakılı” gözətçi gəmisində ilk dəfə olaraq müstəqil Azərbaycanın üçrəngli Dövlət bayrağı qaldırıldı və Azərbaycan öz Hərbi Dəniz Qüvvələrini yaratmağa başladı. İlk mərhələdə Hərbi Dəniz Qüvvələrinə müxtəlif tipli gəmilərlə komplektləşdirilmiş beş divizion və sahil bölmələri daxil oldu. Xəzər hövzəsində yerləşən müşahidə postları və mayakların fəaliyyəti bərpa olunmağa başlandı. Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmək üçün Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmi və sahil bölmələrinin heyətindən qısa müddətdə Dəniz Piyadası Taboru formalaşdırıldı. Ağdam-Tər-Tər istiqamətində düşmən hücumunun qarşısının alınması məqsədilə 19.04.1994-cü il tarixində cəbhə bölgəsinə göndərildi və 25 iyul 1994-cü il tarixində vəzifə borclarını yerinə yetirdikdən sonra hərbi hissəyə döndü. 4 noyabr 1997-ci il tarixli “Azərbaycan Respublikasının Hərbi Dəniz Bayraqları haqqında” qanuna əsasən hərbi və köməkçi gəmilərdə qaldırılan bayraqlar haqqında əsasnamə qəbul edildi. 7 avqust 2000-ci ildən etibarən Hərbi Dəniz Qüvvələrinin bütün gəmilərində Hərbi Dəniz Qüvvələrinin bayrağı qaldırıldı. Türkiyə və Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri arasındakı hərbi əməkdaşlıq müqaviləsinə əsasən P-223 kiçik artilleriya kateri Azərbaycana hədiyyə olunmuşdur. 22 iyul 2000-ci ildə İzmir şəhərindən səfərə başlamış, 3 dövlətin (Türkiyə, Ukrayna, Rusiya) ərazisindən 5 dəniz (Egey, Mərmərə, Qara, Azov, Xəzər), 3 boğaz (Çanaqqala, İstanbul, Kerç), 2 çay (Don, Volqa) və onları birləşdirən 18 hovuzu keçərək 2345 dəniz mili məsafəni qət etmiş, 7 avqust 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikası Hərbi Dəniz Qüvvələrinin zabitləri tərəfindən Hərbi Dəniz Qüvvələrinin əsas bazasına gətirilmişdir. Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Xüsusi təyinatlı mərkəzin şəxsi heyəti Türkiyə və ABŞ Dəniz Piyadaçıları ilə bir sıra birgə təlimlərdə iştirak etmişlər. Zabit kadrlarının ixtisas hazırlığının yüksəldilməsi məqsədilə bir sıra xarici ölkələrlə təcrübə mübadilələri aparılmış, zabit heyətinin beynəlxalq tədbirlərdə iştirakı təmin olunmuşdur. Döyüş hazırlığı planına əsasən Xəzər hövzəsinin cavabdehlik zonasında əlverişli əməliyyat rejiminin saxlanılması, sualtı ixrac neft-qaz boru kəmərlərinin və platformalarının mühafiəzsinin təmin edilməsi üzrə hər il Hərbi Dəniz Qüvvələrinin şəxsi heyətinin və hərbi gəmilərinin iştirakı ilə Hərbi Hava Qüvvələri və Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sahil Mühafizəsi ilə qarşılıqlı birgə təlimlər keçirilir. Şəxsi heyətin döyüş hazırlığının yüksəldilməsi istiqamətində davamlı iş aparılır. Hərbi Dəniz Qüvvələrinin şəxsi heyəti və gəmiləri Silahlı Qüvvələrin yaranmasının 90-cı və 95-ci ildönümünə həsr olunmuş hərbi paradlarda və gəmilərin təntənəli düzülüşündə və keçidində iştirak etmişdir. 2005-ci ildə Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin hərbi gəmilərinin Həştərxan şəhərinə dostluq səfəri çərçivəsində Rusiyanının Xəzər Dəniz Donanmasına ziyarətlər təşkil olunmuşdur. 2012-ci ilin oktyabr və 2013-cü ilin avqust ayında Xəzər Dəniz Donanmasının Bakıya yoldaşlıq səfəri, 2013-cü ilin sentyabr ayında isə Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmilərinin Rusiyanın Həştərxan vilayətinə səfəri təşkil olunmuşdur. Ziyarət proqramı çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyev və Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin Bakıda Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin G-121 Gözətçi gəmisini ziyarət etmişlər. Hazırda Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyevin göstərişinə əsasən Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün tikilən yeni bazada tikinti-tamamlanma işləri davam edir. Yeni bazada müasir standartlara cavab verən qərargah, körpülər, hərbi qulluqçuların mənzil və sosial-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün hərbi şəhərcik tikilir, kommunikasiya və digər infrastrukturla təmin olunur. Perspektivdə yeni gəmilərin inşası, müxtəlif tipli gəmi və katerlərin modernləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Avqustun 5-i Xəzər dənizində Rusiyadan sonra imkanlarına görə, ikinci hərbi donanma sayılan Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin (HDQ) yaranma günüdür. "Qars", "Ərdahan" qayıqları, "Astrabad", "Göytəpə" poçt gəmiləri, "Araz" hidroqrafik gəmisi və "Bayıl" liman daşıyıcı gəmisindən ibarət Azərbaycanın hərbi dəniz donanması 1918-ci ildə yaradılıb. Daha sonra Bakını tərk edən ingilis əsgərləri özlərinin döyüş gəmilərinin və yardımçı üzgüçü vasitələrinin bir hissəsini Azərbaycana verib. Demokratik cumhuriyyətin süqutundan sonra donanma Sovet Azərbaycanının Qırmızı donanması adlandırılıb və 1920-ci ilin yayında bu donanma Xəzər Dəniz Qüvvələrinin tərkibinə daxil olub. Keçmiş SSRİ-nin HDD-nin Qırmızı bayraqlı Xəzər Donanmasının Bakı və Moskva arasında bölünməsi 1992-ci ildə həyata keçirilib. Hərbi gəmiləri Azərbaycanın balansına qəbul edilməsində HDQ-nin keçmiş komandanı, kontr-admiral Rafik Əsgərov mühüm rol oynayıb. O vaxt Rusiya müəyən bəhanələrlə Bakı bazasında yerləşmiş müasir gəmiləri açıq dənizə çıxararaq Mahaçqalaya aparıb və geri qaytarmayıb. Hazırda Azərbaycanın HDQ-nin şəxsi heyətinin sayı 3,000 nəfər göstərilir. HDQ tərkibinə su rayonunun mühafizəsi divizionu, desant gəmiləri divizionu, tral divizionu, axtarış-xilasetmə gəmiləri divizionu, təlim gəmiləri divizonu daxil olan əsasən suüstü gəmilər briqadasından ibarətdir. Bundan başqa, yardımçı gəmilər dəstəsi mövcuddur. HDQ tərkibinə həmçinin Bakı ətrafındakı Zığ rayonunda yerləşən [[Azərbaycan Dəniz Piyadaları|dəniz piyada taburu]] və xüsusi təyinatlı diversiya – kəşfiyyat mərkəzi daxildir. Azərbaycan HDQ-nin ən nəhəng gəmisi 1040 tonluq 159A layihəli "Bakılı" keşikçi gəmisidir. Bundan başqa, HDQ-nin balansında 10410 layihəsi əsasında inşa olunmuş qayıqəleyhinə artilleriya kateri, qayıqəleyhinə "Araz" kateri (Türkiyədə 1969-cu ildə qurulub, keçmiş AV-34), 205U layihəli raket kateri (keçmiş R-173), 205P tipli 3 kater, 1388R (KRX-1) layihəli keşikçi gəmiləri, 1400M "sərhədçi" layihəli kater, HDQ-nin balansına 3 ədəd 12650 layihəli əsas tral (keçmiş BT-16, BT-103, BT-155) və 2 ədəd 1258 layihəli reyd gəmiləri (keçmiş RT-136 və RT-473), amfibiya qüvvələri qrupuna 3 ədəd Polşa istehsalı (771A-D-431 layihəli keçmiş MDK-107, 770T və 770MA layihəli keçmiş MDK-37 və MDK-687) və 2 ədəd 106 və 106L layihəli gəmi, 1785 layihəli desant kateri (keçmiş D-603) daxildir. Azərbaycan HDQ-nin yardımçı donanması 20-dən artıq müxtəlif gəmilərdən ibarətdir. Onlar arasında 10470 layihəli tanker, 1844 layihəli kiçik baza tankeri, 871 və 872 layihəli 2 ədəd kiçik hidroqrafik gəmi (Polşa istehsalı), 1893 layihəli 2 ədəd yanğınəleyhinə (PJS551 və PJS-552) gəmi də var. Yardımçı donanmaya 364 layihəli (keçmiş PJK-12 və PJK-179) 2 ədəd yanğınəleyhinə kater, 1172 layihəli kiçik kabel gəmisi (keçmiş "Emba", Finlandiya istehsalı) və SK-620 layihəli sanitar-hospital kateri (12 yerlik lazaret, Polşa layihəsi) də daxildir. Bundan başqa, Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sahil Mühafizə briqadası da mövcuddur. Bu briqadaya ABŞ-ın Sərhəd Mühafizəsi 2001-ci ildə S-201 patrul kateri ("S" seriyalı "Point Brower"), 48 futluq "Silver Shir" tipli 3 patrul kateri bağışlayıb. Bu gün Azərbaycan HDQ-nin kadr təminatını Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbi həyata keçirir. Bu sahədə Azərbaycana Türkiyənin HDQ və onun hərbi mütəxəssisləri kömək göstərirlər. Hazırda AAHDM Amerikanın Sahil Mühafizəsi Akademiyası ilə əməkdaşlıq edir. Dənizçi zabitlərin ixtisaslarının artırılması məqsədi ilə 2003-cü ildən AAHDM-nin nəzdində gəmi şturmanı, suüstü gəmilərin silahları, suüstü gəmilərin rabitə və radiotexniki vasitələri, gəmi-dizel və dizel elektrik enerji qurğuları ixtisasları üzrə 10 aylıq zabitlər kursu fəaliyyət göstərir. Azərbaycanla ABŞ arasında imzalanmış hərbi əməkdaşlıq üzrə İş Planı çərçivəsində də əsas yeri Azərbaycanın dəniz təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi tutur. İş Planı çərçivəsində Azərbaycan HDQ-nin xüsusi təyinatlılarına xüsusi hərbi dəniz əməliyyatları, dəniz enerji infrastrukturlarının təhlükəsizliyini təmin etmək, minadan təmizləmə əməliyyatları, HDQ xüsusi təyinatlılarının Xəzər dənizində istənilən şəraitdə gəminin yoxlanılması, gəmiyə daxil olma, axtarış və zəbt etmə əməliyyatlarına hazırlamaq, sualtı əməliyyatlar və sahilyanı kəşfiyyat həyata keçirmək imkanı və s. sahədə təlimlər keçirilir. Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinə [[kontr-admiral]] [[Sübhan Bəkirov]], rəhbərlik edir. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Navy of Azerbaijan}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri]] jmg0458uu1dqrqk7s1za9ryqhbmj2r4 0 66413 6557967 6490418 2022-08-01T11:45:53Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = |orijinal adı = |doğum tarixi = 16.09.1964 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vətəndaşlığı = <br>{{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |atası = |anası = |həyat yoldaşı = |uşağı = |mükafatları = + }} '''Elçin İsgəndərzadə''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan Milli Aerokosmik Agentliyi, Elmi-Tədqiqat Aerokosmik İnformatika İnstitutunun direktoru, texnika və filologiya elmləri doktoru, Azərbaycan Texniki Universitetinin professoru, Prezident təqaüdçüsü, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Müəllimi, [[Azərbaycan Respublikasının Fəxri Mədəniyyət İşçisi]] == Həyatı == {{vikiləşdirmək}}'''<u>TƏHSİLİ:</u>''' '''1971-1979''' – Ağdam rayon Əhmədavar kənd 8 illik məktə­b. '''1979-1981''' – Ağdam şəhər 6 saylı orta məktəb (məktəbi Qızıl medalla bitirib). '''1981-1986''' – Azərbaycan Politexnik İnstitutunun Mexanika fa­kül­təsi (İnstitutu fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Adlı təqaüdçü olub). 1989-1992 – «Maşın və mexanizmlər nəzəriyyəsi» ixtisası üzrə Azər­baycan Texniki Universitetinin aspiranturası. 1993 – Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən “Maşın və mexanizmlər nəzəriyyəsi” ixtisası üzrə tex­ni­ka elm­ləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb. (Uyğun ixtisas üz­rə keç­miş İttifaqın və Azərbaycanın ən gənc alimi olub) 1996 – Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən dosent elmi adına layiq görülüb. 2009 – Rusiya Federasiyası AAK tərəfindən filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsinə və professor elmi adına layiq görülüb. 2013 – Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən texnika elmləri doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülüb. 2017 – Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən professor elmi adına layiq görülüb.                                               '''<u>İŞTİRAK ETDİYİ KONFRANS VƏ SİMPOZİUMLAR</u>''' 1981-1986 – Azərbaycan Ali Məktəb tələbələrinin Ümum­res­publika Elmi Konfransı. (Beş dəfə Birinci Dərəcəli Diploma layiq görülüb) 1982 – Omsk şəhərində (Rusiya Federasiyası) ke­çiri­lən Ali riyaziyyat fənni üzrə Ümumittifaq Olimpiadası. (Fəxri fərmanla təltif olunub) 1983 – M. Bauman adına Moskva Ali Texniki Mək­təb­də ke­çiri­lən Ümumittifaq Tələbə Elmi Konfransı. (Fəxri diplomla təltif olunub) 1984 – Sank-Peterburq Texniki Universitetində “Maşın­qayır­ma­nın Texnologiyası” fənni üzrə keçirilən Ümumittifaq Tələ­bə El­mi Konfransı. (Fəxri diplomla təltif olunub) 1985 – A. Sneçkaus adına Vilnüs Politexnik İnstitu­tunda ke­çirilən Ümumittifaq Tələbə Elmi Konfransı. (Fəxri diplomla təltif olub və elmi əsəri kitabda çap olunub) – Tallin Politexnik İnstitutunda (Estoniya) keçirilən Ümum­ittifaq Tələbə Elmi Konfransı. (Fəxri diplomla təltif olub və elmi əsəri kitabda çap olunub) - Kaunas Politexnik İnstitutunda keçirilən Ümumittifaq Elmi-texniki konfransı. (Fəxri diplomla təltif olunub) 1986 – Minsk Politexnik İnstitutunda (Belorusiya) keçirilən Ümum­­ittifaq Tələbə Elmi Konfransı. (Fəxri diplomla təltif olunub) 1991 – Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek şəhərində keçirilən «Dəyişən quruluşlu mexanizmlər texnikada» Beynəlxalq el­mi konfransı. 1992 – Bakı Dövlət Universitetinin keçirdiyi Respublika Elmi Müsabiqəsi. (I dərəcəli diploma layiq görülüb) 1992-1996 – H. Zərdabi adına Gəncə Dövlət Pedaqoji İnstitutunun bütün elmi konfransları. 1992-1997 – Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının bütün elmi konfransları. 1997 – Azərbaycan Yazıçılarının X qurultayı. 2003 – I. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” simpoziumu. (Bakı), (Təşkilat komitəsi­nin həmsədri olub) 2005 – I. Uluslararası Nəsimi Simpoziumu. (Türkiyə) 2006 – KIBATEK Uluslararası Səyahət Ədəbiyyatı simpo­ziu­mu. (Nevşehir, Türkiyə) – III. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” sim­po­ziumu. (Türkiyə), (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) – KIBATEK XII. Uluslararası Ədəbiyyat Qurultayı. (Türkiyə) – Yunus Əmrə Uluslararası Kültür və Sənət Həftəsi. (Əskişəhər, Türkiyə) – VII. Millətlərarası Türk Xalq Kültürü Kongresi. (Ga­ziantep, Türkiyə) 2007 – IV. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” simpoziumu. (Antalya-Türkiyə), (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) – «Gelibolunun Türk Kültüründə  və  Turizmində  yeri» Beynəlxalq Simpoziumu. (Çanakkala, Gelibolu-Türkiyə) – Ərəb Ölkələri Yazarlar Birliyi Baş Assambleyasının Beynəlxalq toplantısı. (Qahirə, El-Ariş-Misir Ərəb Respublikası) - «Krımtatarların   Türk   kültüründə   yeri»   Beynəlxalq   Simpoziumu. (Ağməscid, Gözlev, Yalta, Baxçasaray) 2008 – I. Türkiyə-KKTC-Azərbaycan Tarih-Kültür ve Ekonomi Uluslararası Sempozyumu. (Ankara) – V. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” simpoziumu. (Bakı, Azərbaycan), (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) 2009 – III. Uluslararası BATTAM Kongresində (Münhen-Almaniya), (Şərəf qonağı olub) – Yazarlar Təşkilatlarının Beynəlxalq Birliyinin IX. Qurultayı. (Moskva, Rusiya), (İcraiyyə Komitəsinin üzvü seçilib) – VI. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” simpoziumu. (Naxçıvan, Azərbaycan), (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) 2010 – Milan, Roma (İtaliya), Paris (Fransa), Barselona (İspaniya), Moskva (Rusiya), Tbilisi (Gürcüstan) və Ankara, İstanbul, İzmir, Gaziantep (Türkiyə) şəhərlərində elmi və yaradıcılıq görüşlərində olub. – VII. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” simpoziumu. (Bursa, Türkiyə), (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) 2011 –  Moskva (Rusiya), İzmir (Türkiyə), Düsseldorf, Köln (Almaniya), Brüssel (Belçika) və Amsterdam (Hollandiya) şəhərlərində elmi və yaradıcılıq görüşlərində olub. – VIII. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” simpoziumu. (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) 2012 – IX. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə, Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” simpoziumu. (Karabük, Türkiyə), (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) – Avropa Akademiyasının Beynəlxalq Konqresi. (Berlin, Almaniya) - Beynəlxalq Somuncu Baba və Hulusi Efendi Simpozyumu. (İstanbul) 2013 – Avropa Akademiyasının Beynəlxalq Konqresi. (Brüssel, Belçika) 2014  – Azərbaycan yazıçılarının XII qurultayı. 2015 - Yaponiyanın JICO Beynəlxalq Təşkilatının (Tokiyo) Beynəlxalq Konfransı. - N.E.Bauman adına Moskva Dövlət Texniki Universitetində metrologiya üzrə Beynəlxalq konfrans. - Rostok Universiteti ilə Azərbaycan Texniki Universitetinin birgə keçirdikləri  “Thermophysical and mechanical properties of advanced materials” Beynəlxalq simpoziumu. (Bölmə sədri olub) - “Uluslararası Kerbela ve Hz. Hüseyin Sempozyumu”. (Ankara), (Bölmə sədri olub) - Metrologiya üzrə Dövlətlərarası Şuranın 41-ci Beynəlxalq iclası. (Tacikstan, Düşənbə). - Beynəlxalq Elmi və praktiki konfrans. (Çex Respublikası, Praqa) 2016 - “Maşınqayırmada intellektual texnologiyalar” mövzusunda Beynəlxalq elmi-texniki konfrans. ''-'' İsrail Dövlətinin Qüds və Yerusəlim şəhərlərində işgüzar səfərdə olub. - N. Bauman adına Moskva Dövlət Texniki Universitetində elmi ezamiyyətdə olub. 2017 - ABŞ-ın Massaçusets Texnologiya İnstitutu, Boston, Kembric və Harvard Universitetlərində elmi ezamiyyətdə olub. - “Metal emalı - 2017” Beynəlxalq sərgisi. (Moskva şəhəri, “Ekspocentre” mərkəzi) - Rusiya Federasiyası Metroloji Xidmət Elmi-Tədqiqat İnstitutunda elmi seminar. 2018 – Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Gənclər və İdman Nazirliyinin birgə keçirdikləri "İdeya var" Gənclərin II Ümumrespublika Elmi-Yaradıcılıq Müsabiqəsi. (Diplomla təltif edilib) - Rusiya Federasiyasının Metroloji Xidmət Elmi-Tədqiqat İnstitutu və Azərbaycan Texniki Universiteti tərəfindən ilk dəfə keçirilən “Ölçmə və keyfiyyət: problemlər, perspektivlər” mövzusunda Beynəlxalq Elmi-texniki konfransın təşəbbüsçüsü, təşkilatçısı və bölmə sədri olub. - K.İ.Satbayev adına Qazaxıstan Dövlət Texniki Universitetində elmi ezamiyyətdə olub. - TÜRKSOY, Qazaxıstan Mədəniyyət Nazirliyi və Qazaxıstan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə Alma-Ata şəhərində keçirilən Çingiz Aytmatovun 90 illik yubiley tədbirində iştirak və məruzə edib. - “Hexagon Metrology” şirkətində ali tədris treninqi. (Ankara, Türkiyə) - “Müstəqil Azərbaycan dövlətinin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və aqrar sahənin rəqabətqabiliyyətinin yüksəldilməsi problemləri” mövzusunda Beynəlxalq elmi-praktiki konfrans. (Bakı) - ABŞ-ın Las-Vegas şəhərində işgüzar səfərdə olub. 2019 - Moskva şəhərində Rusiya Federasiyası Metroloji Xidmət Elmi-Tədqiqat İnstitutunda, “Mitutoyo” və “Hexagon” şirkətlərinin rəsmi təmsilçiliklərində elmi ezamiyyətdə olub. - 20 may Dünya Metrologiya Gününə həsr olunmuş Respublika elmi-nəzəri seminarın təşkilatçısı və məruzəçisi olub. - Çex Respublikası, İtaliya və Avstriyada elmi əməkdaşlıqla bağlı işgüzar səfərlərdə olub. - Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 96-cı ildönümünə həsr edilmiş “Gənclər və elmi innovasiyalar” mövzusunda respublika elmi-texniki konfransı. (Bölmə sədri olub) - Almaniyanın Rostock Universiteti ilə elmi əməkdaşlıq çərçivəsində Rostok və Hamburq şəhərlərində elmi ezamiyyətdə olub. - III Azərbaycan Onkologiya və Nüvə Təbabəti Simpoziumu. (Bakı) - İstanbul Texniki Universitetinin "Neft və qaz mühəndisliyi" kafedrasının müdiri prof. Gürşat Altunun dəvəti ilə həmin kafedrada elmi ezamiyyətdə olub. 2020 – Portuqaliya, Türkiyə və Rusiyada işgüzar elmi səfərlərdə iştirak edib. - N.Bauman adına Moskva Dövlət Texniki Universitetinin keçirdiyi Beynəlxalq Simpozium. - Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının XI. Beynəlxalq  elmi simpoziumu. (Ankara), (Təşkilat komitəsinin həmsədri olub) <u>'''TƏLTİFLƏRİ:'''</u> 1984 – «Ən yaxşı tələbə elmi işi üçün» medalı. 1986 – ilk elmi ixtirası Bakı Məişət Kondisionerləri zavodunda is­tehsalata tətbiq olunaraq, ildə 1,2 milyon rubl iqtisadi səmərə verməklə Moskva şəhərində Ümumittifaq Xalq Təsər­rüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin Qızıl medalına layiq görülüb. 1995 – Beynəlxalq «Nizami Aydın» mükafatı. 1998 – «Akademik Yusif Məmmədəliyev» mükafatı və medalı. 2000 – «Qızıl Qələm» mükafatına. 2002 – «Hacı Zeynalabdin Tağıyev» mükafatı. 2004 – Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin «YADDAŞ» Milli Mükafatı. – Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin «Türk Dünyasına Xidmət» ödülü. – TÜSİAB (Türkiyə Sənayeçi və İş Adamları Beynəlxalq Cəmiyyəti) ödülü. – Beynəlxalq Rəsul Rza mükafatı. – Hüseyn Qazi Vakfı (Türkiyə) tərəfindən «Türk elminə və mədəniyyətinə xidmət» mükafatı. – «KIBATEK xidmət ödülü». – Ankarada çap olunmuş «Yüreğimin sevda türküleri» və Bakıda çap olunmuş «Çərçivəsiz rəsmlər» kitablarına görə Azərbaycanda İlin ŞAİRİ seçilib. – «Türk Dünyası Ədəbiyyatına xidmət» diplomu. – Təsisçisi və baş redaktoru olduğu «Bayatı» dərgisi Azərbaycanda İlin DƏRGİSİ seçilib. 2005 – Avrasiya Dostluq, Mədəniyyət, Sənət və Turizm Quru­munun (Türkiyə) «Türk dünyası elminə üstün xidmət» mükafatı. – «QARACAOĞLAN» Özəl Ödülü (Türkiyə). – Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek şəhərində çap edilmiş «Kraski vremen» kitabı Qır­ğızıs­tan Milli Yazarlar Birliyinin laureatı diplomuna layiq görülüb. – «Türk dünyasına xidmət» Qızıl medalı (Türkiyə). – Beynəlxalq Kadr Akademiyasının (Ukrayna) «Elm və təhsilin inkişafındakı xidmətlərə görə» Qızıl Ordeni. – İran İslam Respublikası Təbriz Dil və Mədəniyyət Akademiyasının Fəxri Diplomu. – Qırğızıstanda fəaliyyət göstərən «AZƏRİ» Cəmiyyətinin Fəxri Fərmanı. – Ankara Sincan Sağlık Qrupunun Fəxri diplomu. – Türkiyə Şəhid Ailələri və Qazilər dərnəyinin özəl ödülü. – Novosibrsk şəhərində fəaliyyət göstərən Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Azərbaycan Forumu tərəfindən Fəxri Fərman. 2006 – Bolqarıstan Türk Kültür Mərkəzinin «Türk Dünyasına xidmət» mükafatı. – Ömər Lütfi Dərnəyinin (Kırcaali, Bolqarıstan) «Türk Dün­yasına xidmət» mükafatı. – «Türkçem» dərgisinin (Prizren, Kosova) «İlin müka­fatı». –  İsparta Göllər Bölgəsi Yazarlar və Şairlər Dərnəyinin (Türkiyə) Şərəf Ödülü. 2007  – Burdur Qəzetəçilər Cəmiyyətinin (Türkiyə) xüsusi mükafatı. – «BAY» Kültür və Sənət dərgisinin (Kosova) Təşəkkür diplomu. - Süleyman Brina (Kosova) Balkan ədəbiyyatına xidmət Beynəlxalq mükafatı. – Uluslararası KIBATEK Ədəbiyyat Mükafatı (İzmir-Türkiyə). – Avropa Əməkdaşlıq və İnteqrasiya Beynəlxalq Assosiasiyası  tərəfindən «Avropa Şahini» Beynəlxalq Mükafatı (Malta). – Ərəb Ölkələri Yazarlar Birliyinin Fəxri Diplomu (Dəməşq, Suriya). - Aalen-Antakya  Kültür və   Sənət  Dərnəyi  tərəfindən  «Hatay  ədəbiyyatına xidmət» mükafatı (Antakya-Türkiyə). – «Türk dili və ədəbiyyatına xidmət» mükafatı (İzmir-Türkiyə) - Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi tərəfindən Hərbi Vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsində xidmətlərinə görə Fəxri Fərman. 2008 – Bursa   Böyükşehir   Bələdiyəsi   tərəfindən   «Türk   Kültürünə   və   Sənətinə   xidmət» mükafatı (Bursa-Türkiyə). – A.P.Çexov mükafatı və medalı (Moskva, Rusiya). – A.S.Puşkin Qızıl medalı (Moskva, Rusiya). – Avropa Akademiyası tərəfindən Avropa Şərəf Ordeni (Hanover-Almaniya). – Avropa Akademiyası tərəfindən elmi fəaliyyətlərinə görə Avropa Taclı Xidmət Ordeni  (Hanover-Almaniya). 2009 – Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən «Dünya Mədəniyyətinə xidmət» mükafatı (Ankara-Türkiyə). –  Leonardo Da Vinçi medalı (Roma, İtaliya). – İ.V.Göte medalı (Münhen, Almaniya). – F.M. Dostoyevski Ordeni (Moskva, Rusiya). – Kapadokya Kültür Dərnəyinin Xüsusi Diplomu (Köln, Almaniya). – «Batı-Trakya Türklərinə xidmət» Beynəlxalq mükafatı (Münhen-Almaniya). – «Türk Ədəbiyyatına xidmət» Qızıl medalı (Gaziantep-Türkiyə). –  «Türk Ədəbiyyatı Şeref Beratı» (Gaziantep-Türkiyə). – Sergey Yesenin Qızıl medalı (Moskva, Rusiya). – Yazarlar Təşkilatlarının Beynəlxalq Birliyinin Yubiley medalı (Moskva, Rusiya). – Rusiya Yazarlar Birliyi Moskva Şəhər Təşkilatının 55 illik Yubiley medalı (Moskva, Rusiya). – Afina şəhərin xatirə medalı. (Afina-Yunanıstan) –  İLESAM «Türk Dünyası ədəbiyyatına və elminə xidmət» Beynəlxalq mükafatı (Ankara-Türkiyə). – Çingiz Aytmatov adına Beynəlxalq Ədəbiyyat mükafatı (Ankara-Türkiyə). - I Bakı Beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında fəal iştiraka görə Mədəniyyət Nazirliyinin Diplomu. 2010 – Dünya Böyük Şeir Mükafatı (The World Grand Prize for Poetry), (Kurtea de Argeş, Buxarest-Rumıniya). – Rusiya Dövləti tərəfindən İvan Dolqorukiy Medalı və Beynəlxalq Ədəbiyyat Mükafatı. – «Roma şəhərinin Fəxri alimi» adına layiq görülüb və şəhərin xatirə medalı. – Beynəlxalq Mükafat Birliyinin «Mədəniyyətə xidmət» medalı (Cenevrə-İsveçrə). – Avropa Akademiyası tərəfindən «Böyük Gümüş Ulduz» Lider Ordeni (Hanover, Almaniya). – «Şərəf və vicdan» ordeni (Moskva). – Kapadokya Kültür Dərnəyinin “Türk Kültürüne Hizmet” Uluslararası ödülü. (Duisburq-Almaniya). 2011 – Avropanın Fəxri İxtiraçısı Fəxri adı və Qızıl Nişanı (Hanover, Almaniya). - YUNESKO-nun təsis etdiyi “Kəhrəba” Poeziya medalı (Varşava, Polşa). – Fridrix Şiller medalı (Almaniya). – Ahmet Tufan Şentürk adına “Türk şeirinə xidmət” beynəlxalq mükafatı (Türkiyə). - Polşa Respublikasının Səfirliyi tərəfindən “Çeslav Miloş ili” münasibəti ilə keçirilən müsabiqənin Fəxri Diplomu. - II Bakı Beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında fəal iştiraka görə Mədəniyyət Nazirliyinin Diplomu. 2012 – Avropa Akademiyası tərəfindən «Böyük Qızıl Lider Ulduzu» Ordeni (Hanover, Almaniya). – Avropanın “Fəxri Mədəniyyət Adamı” mükafatı (Almaniya). – Eyler medalı (Almaniya). 2013 – Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin “Qızıl Kəlmə” Dövlət Ədəbiyyat mükafatı. – Avropanın Fəxri Alimi diplomu və Q.V.Leybnis medalı (Almaniya). - III Bakı Beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında fəal iştiraka görə Mədəniyyət Nazirliyinin Diplomu. 2014  – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 6 avqust 2007-ci il tarixli 612 saylı Fərmanına əsasən Prezident təqaüdü. – Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi tərəfindən yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanması sahəsində səmərəli elmi-pedaqoji fəaliyyətinə görə və anadan olmasının 50 illiyi münasibətilə Fəxri Fərman. - Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin “Fəxri Mədəniyyət İşçisi“ Fəxri adı və medalı. - Dünya Söz Akademiyası tərəfindən 50 illik yubileyi münasibətilə “Şərəfli Ömür” Diplomu. - AMEA-nın Fəlsəfə və hüquq İnstitutunun Fəxri Fərmanı. - “Kümbet altında” (Türkiyə) dərgisi tərəfindən 50 illik yubileyi münasibətilə Şərəf diplomu. - Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Fəxri Fərman. - Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin Fəxri Diplomu. 2015 – Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin “Azərbaycan Respublikasının Qabaqcıl Təhsil İşçisi” fəxri adı və medalı. - Kosovanın “Türkçem” dərgisinin Fəxri Fərmanı. - Azərbaycan VI THE FIRST Beynəlxalq mükafatının “İlin Alimi” nominasiyası. - Türkiyə Elm və Ədəbiyyat Əsəri Sahibləri Məslək Birliyinin (İLESAM) Fəxri Diplomu. - IV Bakı Beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında fəal iştiraka görə Mədəniyyət Nazirliyinin Diplomu. 2016 – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 4 oktyabr 2016-cı il tarixli 2364 nömrəli Sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi” fəxri adı və medalı. - Avropa Təbiət Elmləri Akademiyası və Avropa Universiteti (Hanover, Almaniya) tərəfindən elmdə və təhsildə qazandığı uğurlara görə "Avropa Ali Xidmət Ordeni". - “International Journal of Engineering Research & Science” (Web of Science / Thomson Reuters / Impact Factor) adlı beynəlxalq jurnalın Fəxri Diplomu. - Ümumtürk mədəniyyəti qarşısında göstərdiyi böyük xidmətlərə görə “Mahmud Kaşqari-1000” medalı. - Rusiya Yazıçılar Birliyi tərəfindən “İvan Bunin” medalı. - Dünya metrologiyası Lideri “Hexagon Metrology” şirkətinin sertifikatı (Ankara). 2017 – Türk Dünyası Ədəbiyyatının inkişafındakı xidmətlərinə görə TÜRKSOYun “Yusuf Balasaqun” medalı. - Vatikanın Bonifasiana Akademiyasının "Şərəf Akademiki" Fəxri ünvanı. - Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı Türkistanda (Qazaxıstan) Molla Pənah Vaqifin anadan olmasının 300 illiyi münasibətilə keçirilmiş “Türk Dünyası Şairler Buluşması” Beynəlxalq festivalının Fəxri Diplomu. - Rusiya Yazıçılar Birliyi tərəfindən A.S. Puşkin medalı. - Hüseyn Cavidin 135 illik yubileyi münasibətilə keçirilmiş şeir müsabiqəsinin Xüsusi diplomu. - V Bakı Beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında fəal iştirakına görə Mədəniyyət Nazirliyinin Diplomu. 2018 – Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Gənclər və İdman Nazirliyinin Fəxri Diplomu. - Qazaxıstan Mədəniyyət Naziri A.Müxameduğlı tərəfindən Qazax-Azərbaycan ədəbi əlaqələrinin inkişafındakı xidmətlərə görə Fəxri Fərmanı. - Avrasiya Yazarlar Liqası və Rusiya Yazıçılar Birliyi tərəfindən Beynəlxalq “Ədəbiyyat Olimpi” mükafatı və medalı. 2019 - İstanbul şəhərində keçirilən Uluslararası 15. İpekyolu Yılın Altın Adamları Ödül Törenində “Türk Dünyası Hizmet Ödülü”. - Saratov şəhərində keçirilən Beynəlxalq Elmi Olimpiadada 1-ci dərəcəli diplom. - AMEA-nın Tarix İnstitutunun Fəxri Fərmanı. - VI Bakı Beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında fəal iştiraka görə Mədəniyyət Nazirliyinin Diplomu. - Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Fəxri Fərmanı. - Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Fəxri Fərmanı. 2020 – UNCOPA “Elm və Sülh Səfiri” Fəxri adı. (Cenevrə, İsveçrə) - Nazim Hikmət adına Beynəlxalq Ədəbiyyat Mükafatı. (Ankara, Türkiyə) - Avropa Akademiyası tərəfindən texniki elmlər üzrə “İlin Alimi” Beynəlxalq Diplomu. (Almaniya) '''<u>ÜZVÜ OLDUĞU TƏŞKİLATLAR:</u>''' 1997 – Azərbaycan Yazıçılar Birliyi. 1998 – Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi. 2003 – «Qafqaz xalqları» Beynəlxalq Elmlər Akade­mi­y­a­­sı (Tbilisi) - Həqiqi (akademik) üzv. – Türkiyə İLESAM (Elm və Ədəbiyyat Əsəri Sahibləri Məslək Birliyi). 2005 – Beynəlxalq Kadr Akademiyası – Kiyev - Həqiqi (aka­de­mik) üzv. – Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akade­miya­sı. (Ankara) - Həqiqi (akademik) üzv. – Qırğızıstan Milli Yazarlar Birliyi. – İran İslam Respublikası Təbriz Dil və Mədəniyyət Akademiyası. - Həqiqi (akademik) üzv. 2006 – Avropa Mədəniyyət Akademiyası (Sofiya, Bolqarıs­tan) - Həqiqi (akademik) üzv. – Bolqarıstan Yazarlar Birliyi. – Rumıniya Yazarlar Birliyi. –  Kosova Türk Yazarlar Birliyi. 2007 – Ukrayna Beynəlxalq Kitab Akademiyası (Kiyev) - Həqiqi (akademik) üzv. – Türkiyə Yazarlar Sendikası. - Qazaxstan Yazarlar Birliyi. - Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyası. (Moskva) - Həqiqi (akademik) üzv. 2008 – Avropa Təbiət Elmləri Akademiyası. (Almaniya) - Həqiqi (akademik) üzv. - Ukrayna Yazarlar Birliyi. 2009 - İtaliya Beynəlxalq Elmlər Akademiyası (Roma) - Həqiqi (akademik) üzv. – Rusiya Yazarlar Birliyi. 2010 – İtaliya Sosial və İqtisadi Elmlər Akademiyası (Roma, İtaliya) - Həqiqi (akademik) üzv. - Makedoniya Yazarlar Birliyi. 2012 - Vatikanın Bonifasiana Akademiyası - Həqiqi (akademik) üzv. - Yunanıstan Yazarlar Birliyi. - Gürcüstan Yazarlar Birliyi. 2014  - Dünya Söz Akademiyası (Ankara) - Həqiqi (akademik) üzv. 2017 - İlk Azərbaycanlı alim olaraq Rusiya Metrologiya Akademiyası (Sankt-Peterburq) Həqiqi Üzv - Fəxri Akademik. 2019 - Beynəlxalq Elmlər Akademiyası (Avstriya) - Həqiqi (akademik) üzv. '''<u>İŞTİRAK ETDİYİ FESTİVALLAR VƏ ŞÖLƏNLƏR:</u>''' 2003 – II «Yaşıl irmaq» Şeir Şöləni (Tokat, Türkiyə). – X «Xəzər» Beynəlxalq Şeir Şöləni (təşkilat komitə­sinin üzvü). – II Uluslararası Füzuli Şeir Yarışması çərçivəsində Türk Dünyası Şairlər Şöləni (Ankara, Türkiyə). – XI «Xəzər» Beynəlxalq Şeir Şöləni (Elazığ, Türkiyə). – IX KIBATEK Ədəbiyyat Şöləni. (Buxarest, Rumıniya) – III. Geleneksel Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamları. (Tarsus, Türkiyə) – X KIBATEK Ədəbiyyat Şöləni (Kiyev, Ukrayna). – XI KIBATEK Ədəbiyyat Şöləni (Lefkoşa, Quzey Kıbrıs). – IV. Geleneksel Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamları (Tarsus, Türkiyə). 2006 – KIBATEK XII. Uluslararası Ədəbiyyat Qurultayı (Baş koordinator). – Yunus Əmrə Uluslararası Kültür və Sənət Həftəsi (Əskişəhər, Türkiyə). – V. Geleneksel Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamları (Tarsus, Türkiyə). – KIBATEK XIII. Uluslararası Ədəbiyyat Şöləni (Tür­kiyə, Suriya). 2007  - I. Uluslararası İskele Şeir Şöləni (KKTC). - I. Uluslararası   Çukurova  Ədəbiyyat   Festivalı   (Antakya, Adana-Türkiyə). – KIBATEK XXIV. Beynəlxalq Şeir Festivalı (İzmir, Türkiyə), (Şərəf qonağı olub). – I. Uluslararası Datça Şeir Şöləni (Muğla-Türkiyə). – VI. Geleneksel Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamları (Tarsus, Türkiyə). 2008 – 47. Beynəlxalq  Struqa Poeziya Festivalı (Struqa, Ohrid, Skopye-Makedoniya). – III. Uluslararası Bursa Aşıklar ve Şairler Şöleni. (Münsiflər Heyətinin üzvü olub), (Bursa, Türkiyə). – II. Uluslararası Datça Şeir Şöləni (Muğla-Türkiyə) – I. Uluslararası Marmaris Şeir Şöləni (Marmaris-Türkiyə). – II. Uluslararası    Çukurova   Ədəbiyyat   Festivalı  (Antakya,  Adana-Türkiyə). – KIBATEK XXV. Beynəlxalq Şeir Festivalı (İzmir, Türkiyə) – VII. Geleneksel Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamları (Tarsus, Türkiyə). 2009 – 48. Beynəlxalq Struqa Poeziya Festivalı (Struqa, Ohrid,  Skopye-Makedoniya). – III.  Uluslararası    Çukurova   Ədəbiyyat   Festivalı (Antakya,   Adana-Türkiyə). –  IV. Uluslararası Bursa Aşıklar ve Şairler Şöleni. (Münsiflər Heyətinin üzvü olub), (Bursa, Türkiyə). – KIBATEK XXVI. Beynəlxalq Şeir Festivalı (İzmir, Türkiyə). – Ukrayna Milli Yazarlar Birliyinin Beynəlxalq Forumu (Kiyev-Ukrayna). – Beynəlxalq Turan Festivalı (Astana, Qazaxıstan). – VIII. Geleneksel Uluslararası Karacaoğlan Şelale Şiir Akşamları (Tarsus, Türkiyə). – XIX. Hazar Şiir Akşamları (Elazığ-Türkiyə). 2010 - Beynəlxalq Şeir Festivalı (Köln-Almaniya).   – 49. Beynəlxalq Struqa Poeziya Festivalı (Struqa, Ohrid,  Skopye-Makedoniya). – IV. Uluslararası    Çukurova  Ədəbiyyat  Festivalı (Antakya,  Adana-Türkiyə). –  V. Uluslararası Bursa Aşıklar ve Şairler Şöleni. (Münsiflər Heyətinin üzvü olub), (Bursa, Türkiyə). – I. Beynəlxalq Şeir Festivalı (Saloniki, Kamotini-Yunanıstan). – KIBATEK XXVII. Beynəlxalq Şeir Festivalı (İzmir, Türkiyə). – V. Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalı (Lvov, Ukrayna). 2011 – 50. Beynəlxalq Struqa Poeziya Festivalı (Struqa, Ohrid, Skopye-Makedoniya). – KIBATEK XXVIII. Beynəlxalq Şeir Festivalı (İzmir, Türkiyə). 2012 – 51. Beynəlxalq Struqa Poeziya Festivalı (Struqa, Ohrid, Skopye-Makedoniya). 2013 – Beynəlxalq Şeir Festivalı (Komotini, Yunanıstan). – V. Uluslararası Çukurova Ədəbiyyat Festivalı (Antakya, Adana-Türkiyə). 2017  - TÜRKSOY və Qırğızıstan Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən keçirilən İmadəddin Nəsiminin 650-ci ildönümünə həsr olunmuş "Türk Dünyası Şairlər Buluşması" beynəlxalq şeir festivalı. (Oş – Qırğızstan) 2018 - 14. Vezirköprü Kültür - Sanat - Doğa ve Turizm Uluslararası Festivalı. (Samsun-Türkiyə) '''<u>ƏLAVƏ MƏLUMATLAR:</u>''' <nowiki>*</nowiki> «VEKTOR» Beynəlxalq Elm Mərkəzini təsis edib. (1994) <nowiki>*</nowiki> «VEKTOR» Beynəlxalq Elm Mərkəzi tərəfindən Xudu Məmmədov adına Beynəlxalq Elm mükafatı və Şahmar Əkbərzadə adına Beynəlxalq Ədəbiyyat mükafatı təsis edib. (2003) <nowiki>*</nowiki> Şahmar ƏKBƏRZADƏ adına Beynəlxalq Mədəni Əlaqələr Vəqfini təsis edib. (2003) <nowiki>*</nowiki> «BAYATI» Beynəlxalq ədəbi-sənət dərgisini təsis edib və baş redaktoru seçilib. (2003) <nowiki>*</nowiki> «VEKTOR» Beynəlxalq elm dərgisini təsis edib və baş redaktoru seçilib. (2003) <nowiki>*</nowiki> «VEKTOR» Nəşrlər Evini təsis edib. (2003) <nowiki>*</nowiki> Avrasiya Dostluq, Mədəniyyət, Sənət və Turizm Qurumunun (Türkiyə) Asiya ölkələri üzrə Mədəniyyət Səfiri təyin edilib. (2003) <nowiki>*</nowiki> Rumıniya-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin İdarə Heyətinin üzvü seçilib. (2003) <nowiki>*</nowiki> Avrasiya Dostluq, Mədəniyyət, Sənət və Turizm Quru­munun (Türkiyə) Asiya ölkələri üzrə Fəxri Başkanı seçilib. (2005) <nowiki>*</nowiki> Beynəlxalq Mükafat Birliyinin (Cenevrə, İsveçrə) Türkiyə və Azərbaycan üzrə səlahiyyətli nümayəndəsi – Mədəniyyət səfiri təyin edilib. (2009) <nowiki>*</nowiki> Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının (Hanover-Almaniya) Türk Dünyası Bölməsinin sədri təyin edilib. (2009) <nowiki>*</nowiki>Afina şəhərinin Fəxri vətəndaşı seçilib (Afina, Yunanıstan). (2009) <nowiki>*</nowiki>Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Texniki elmlər üzrə Ekspert Şurasının üzvü seçilib. (2009) <nowiki>*</nowiki> Aalen-Antakya Kültür  və  Sənət  Dərnəyinin  (Almaniya-Türkiyə) Fəxri Başkanı seçilib. <nowiki>*</nowiki>Azərbaycan Texniki Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən D02.171 Dissertasiya Şurasının üzvü və həmin Şuranın Elmi Seminarının sədr müavini təyin edilib. (2015) <nowiki>*</nowiki>Azərbaycanda ilk dəfə ən müasir elm sahəsi olan Koordinat metrologiyası üzrə "Hexagon” laboratoriyası qurub. (2016) <nowiki>*</nowiki> Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının (Hannover, Almaniya) vitse-prezidenti seçilib və Fəxri Professoru adına layiq görülüb. (2020) <nowiki>*</nowiki> Dünyanın müxtəlif ölkələrində keçirilmiş 100-dək Beynəlxalq, regional və respublika miqyaslı elmi qurul­tay, konqres, simpozium və konfransların iştirakçısı və təşkilatçısı olub. <nowiki>*</nowiki> 300-dən çox elmi əsərin, 56 ixtiranın, 32 elmi monoqrafiya və dərs vəsaitinin (onlardan 6-sı xarici ölkələrdə yayınlanmaqla), 97 (onlardan 29-u xarici ölkələrdə yayınlanmaqla) bədii kitabın, 126 çevirmə kitabının müəllifidir. <nowiki>*</nowiki> 500-dək bədii və elmi kitabların elmi redaktoru olub. <nowiki>*</nowiki> «Ədəbiyyat» qəzetinin, «Müəllim sözü» qəzetinin «Mars» dərgisinin, «Alov» dərgisinin, «Yeni nəşrlər» dərgisinin, «Yazıçı» dərgisinin, «Doqquz iqlim» dərgisinin (Azərbaycan), «Kümbət» dərgisinin, «İhlamur» dərgisinin (Türkiyə), «Turnalar» dərgisinin (Quzey Kıbrıs), «Kaynak» dərgisinin (Bolqarıstan), «Türkçem» dərgisinin (Kosova), «Jalın» dərgisinin (Kazaxıstan), «Kərkük» dərgisinin (İraq) və digər nəşrlərin Redaksiya şurasının üzvüdür. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Hacılar]] [[Kateqoriya:"Qızıl qələm" mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:"Rəsul Rza" mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:"Qızıl Kəlmə" mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] jvz46x0l26wnmlcrpcrnw0l9cpbe0pd 0 66912 6556942 6389510 2022-07-31T18:04:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Anıtqəbir |orijinal adı = Anıtkabir |şəkil = Anıtkabir, Ankara.jpg |şəkil_izah = |ölkə = {{flaqifikasiya|Türkiyə}} |status = |şəhər = [[Çankaya]], [[Ankara]] |yerləşir = |aidiyyatı = [[Mustafa Kamal Atatürk]] |layihə_müəllifi = |heykəltəraş = |memar = Emin Xalid Onat və Əhməd Orxan Arda |tikilmə_tarixi = 9 oktyabr 1944 – 1 sentyabr 1953 |üslubu = |texnikası = |hündürlük = 27&nbsp;m (89 ft) |uzunluğu = 57.35 m (188.2 ft) |eni = 41.65 m (136.6 ft) |sahəsi = 750.000 m<sup>2</sup> |material = beton, travertin və mərmər |vəziyyəti = |Commons kateqoriyası = Anıtkabir |Xəritəsi = }} '''Anıtqəbir''' (hərfi təcümədə "''xatirə qəbir''") — [[Türkiyə Qurtuluş Savaşı]]nın öndəri, [[Türkiyə Respublikası]]nın banisi və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|ilk Prezidenti]] [[Mustafa Kamal Atatürk]]ün movzoleyidir. [[Ankara]]da yerləşən movzoley 1941-ci ildə Türkiyə Hökumətinin keçirdiyi layihə müsabiqəsi nəticəsində 48 layihə arasından seçilmiş memarlar Emin Onat və Əhməd Orxan Ardanın birgə layihəsi əsasında tilmişdir. Mavzoleydə həmçinin 1973-cü ildə vəfat etmiş Türkiyənin ikinci prezidenti [[İsmət İnönü]] dəfn edilmişdir. Onun məzarı Atatürkün türbəsi ilə üzbəüz, Mərasim meydanının digər tərəfində yerləşir. Mavzoley 1966–1987 və 1997–2009-cu illərdə müxtəlif [[Türk lirəsi|Türkiyə banknotları]] üzərində təsvir edilmişdir.<ref>Mavzoley aşağıdakı Türkiyə banknotlarında təsvir olunmuşdur: * 1966–1987-ci illər 20 Türkiyə lirəsi (6. Emission Group — İyirmi Türk Lirəsi — [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/210.htm I. Seriya] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090204092452/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/210.htm |date=2009-02-04 }}, [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/212.htm II. Seriya] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090204092458/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/212.htm |date=2009-02-04 }}, [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/214.htm III. Seriya] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090204092504/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/214.htm |date=2009-02-04 }} & [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/216.htm IV. Seriya] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090204092509/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E6/216.htm |date=2009-02-04 }}). * 1997–2005-ci illər 5 milyonluq Türkiyə lirəsi (7. Emission Group — Beş Milyon Türk Lirəsi — [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E7/323.htm I. Seriya] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081122023805/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E7/323.htm |date=2008-11-22 }}). * 2005–2009-cu illər 5 Türkiyə lirəsi (8. Emission Group — Beş Yeni Türkiyə Lirəsi — [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E8/10.htm I. Series] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090224222413/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E8/10.htm |date=2009-02-24 }}; [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/mevzuat/EMISYON/KARARTEBLIGVEGENELGELER/duyuruytl-ing.htm Announcement on the Withdrawal of E8 New Turkish Lira Banknotes from Circulation] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090422212451/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/mevzuat/EMISYON/KARARTEBLIGVEGENELGELER/duyuruytl-ing.htm |date=2009-04-22 }}, 8 May 2007.). [http://www.tcmb.gov.tr/yeni/eng/ Central Bank of the Republic of Turkey] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090615060512/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/eng/ |date=2009-06-15 }}. Banknote Museum. – Links Yoxlanılıb: 18 mart 2016</ref> == Tarixi == === Anıttəpə === Anıtqəbirin tikilməsindən öncə orada müşahidə məntəqəsi yerləşdiyinə görə hazırda abidənin yerləşdiyi Anıttəpənin adı Rasattəpə (Müşahidə təpəsi) idi. Dəniz səviyyəsindən 906 metr hündürlükdə yerləşən bu təpədə e.ə. XII əsrdə Anadoluda mövcud olmuş [[Frigiya]] dövləti dövrünə aid qəbirlər var idi. Ərazidə Anıtqəbirin inşa edilməsinə qərar verilməsindən sonra arxeoloji tədqiqat işlərinə başlanılmış və qəbirlər başqa əraziyə köçürülmüşdür. Qəbirlərdən aşkarlanmış artefaktlar isə [[Anadolu Sivilizasiyaları Muzeyi]]nə təqdim edilmişdir. === Layihə müsabiqəsi === [[Fayl:Anıtkabir Project Sketches (12968067914).jpg|200px|thumbnail|right|Pol Bonatz tərəfindən hazırlanmış Anıtqəbir layihəsinin qaralaması]] Anıtqəbir layihəsi üçün yer müəyyən edildikdən sonra, inşa ediləcək layihənin seçilməsi üçün müsabiqə elan edilməsi qərarına gəlindi. Əvvəlcə layihə yarışmasına yalnız Avropa memarlarının təklifləri qəbul edilsə də, mediyanın reaksiyasından sonra, yarışma türk memarları üçün də açıq elan edilərək beynəlxalq müsabiqə elan edilmişdir.<ref name="info3">[http://www.anitkabir.org/anitkabir/anitkabirinyapimi/anitkabir-proje-yarismasi.html Anıtkabir Proje Yarışması], anıtkabir.org, 24 aprel 2011, İstifadə tarixi:18 mart 2016</ref> Təklif edilən layihələrin dəyərləndirilməsi üçün hökumət tərəfindən prof. Pol Bonatz, prof. İvan Tenqhom, prof. Karoli Vikinger, prof. Arif Hikmət Holtay, memar Muammər Çavuşoğlu və memar Muhlis Serteldən ibarət münsiflər heyəti yaradılmışdı. Müsabiqəyə 27 xarici, 20 türk memarı qatılmış və sonda onlardan üçünün layihəsinə mükafat verilməsinə qərar verilmişdir. Bunlardan biri [[Tannenberq memorialı]]nın da müəllifi olan memar [[İohann Krüger]], digəri Arnoldo Foşini, üçüncüsü isə [[İstanbul Texniki Universiteti]]nin Memarlıq Fakultəsinin müəllimlərindən olan prof. Emin Xalid Onat və Əhməd Orxan Arda tərəfindən hazırlanmış layihələr idi. Hökumət türk memarlarının layihəsinin həyata keçirilməsinə qərar verir. Bu qərar belə izah edilirdi: ''"Müsabiqədə qalib gələn hər üç layihə bir çox baxımdan eyni dəyərə malikdir. Lakin, onların arasında iki türk tərəfindən hazırlanmış layihə bu beynəlxalq mövzunu daha müvəffəq şəkildə əks etdirmişdir. Bundan başqa, münsiflər heyətinin məlumatında bildirildiyi kimi, bu layihənin əraziyə uyğunluğu digər layihələrdən daha üstündür."''<ref name="info3" /> === Layihə və inşaat === Anıtqəbirin yerinin seçilməsi üçün yaradılmış komissiya 1 mart 1941-ci il tarixində beynəlxalq layihə yarışması haqqında elan verdi. Yarışmaya [[Türkiyə]], [[Almaniya]], [[İtaliya]], [[Avstriya]], [[İsveçrə]], [[Fransa]] və [[Çexslovakiya]]dan ümumilikdə 47 layihə göndırilmişdi. Onlardan üçü mükafata layiq görülsə də, o dövrün Türkiyə hakimiyyəti Milli mövzunu daha yaxşı ifadə etməsi və əraziyə daha çox uyğun olmasını əsas gətirərək türk memarlar Emin Onat və Əhməd Orxan Ardanın müəllifi olduğu layihəni gerçəkləşdirməyə qərar verir. 9 oktyabr 1944-cü ildə inşaat işlərinə start verildi. 9 il davam edən inşaat prosesindən sonra 1953-cü ildə Anıtqəbirin inşası tamamlandı. Tikinti prosesi dörd mərhələdə həyata keçirilmişdi. Aslanlı yolun istinad divarları və torpaq səviyyəsində işləri əhatə edən birinci mərhələ 9 oktyabr 1944-cü ildə başlanmış və 1945-ci ildə tamamlanmışdır. Mavzoley və mərasim meydanı ətrafındakı köməkçi binaların tikintisini əhatə edən ikinci mərhələdə tikinti işləri 29 sentyabr 1945-ci ildə başlanmış və 8 avqust 1950-ci ildə tamamlanmışdır. Bu mərhələdə daşyonma və dəmir-beton tikinti sisteminə görə təməl təzyiqinin azaldılması üçün abidə kütləsinin təməl layihəsinin hazırlanması qərarlaşdırılmışdır. 1947-ci ilin sonuna kimi mavzoleyin təməl qazıntı işləri və izolyasiyası tamamlanmış, istənilən çökmənin qarşısının alınması üçün 11 metr hündürlükdə dəmir-beton təməl sisteminin dəmir montajı işləri tamamlanma mərhələsinə gətirilmişdir. Həmçinin giriş qüllələri ilə yol düzəninin önəmli bir hissəsi, yaşıllaşdırma və suvarma sisteminin bir hissəsi tamamlanmışdır. Üçüncü mərhələdə abidəyə aparan yollar, aslanlı yol, mərasim meydanı, mavzoleyin üst döşəməsinin daş üzləməsi, pilləkənlərin inşası, sərdabə daşının yerləşdirilməsi və təsisat işləri həyata keçirilmişdir. Üçüncü mərhələ 1950-ci ildə tamamlanmışdır. Dördüncü mərhələdə şərəf zalının döşəməsi, sərdabə döşəməsi, şərəf zalı ətrafının daş profilləri ilə saçaq bəzəklərinin işlənməsi həyata keçirilmişdir. Bu mərhələ 20 noyabr 1950-ci ildən 1 sentyabr 1953-cü ilə kimi davam etdirilmişdir. == Memarlıq xüsusiyyətləri == [[Fayl:Anıtkabir - Günbatımı.JPG|250px|thumbnail|left|<center>Mavzoleyin əsas fasadının ümumi görünüşü</center>]] Anıtqəbir layihəsində mavzoleyin [[kollonada]] üzərində yüksələn sərdabə hissəsinin inşası nəzərdə tutulmuşdu. 4 avqust 1951-ci ildə o dövr Türkiyə hökuməti layihənin memarlarına müraciət edərək, "Şərəf zalı"nın 28 metr hündürlüyünün azaldılması halında inşaat işlərinin tez yekunlaşdırılmasının mümkün olub-olmamasını soruşur. Memarlar layihədə dəyişiklik edərək "Şərəf zalı"nın daş örtük ilə yox, beton tavan ilə örtülməsinin mümkünlüyünü bildirirlər. Beləcə daş qurğunun verəcəyi ağırlıq və texniki problemlər də aradan qalxmış olardı. Anıtqəbirin tikintisində beton hissələrin üzlənməsi üçün asan işlənən və müxtəlif rəng çalarları olan travertin, movzeleyin interyerlərinin işlənməsi üçün isə mərmər istifadə edilmişdir. Heykəl qrupları, şir heykəlləri və kollonadanın üzlənməsin istifadə edilmiş travertin Pınarbaşı, [[Kayseri]]dən, qüllənin interyerində istifadə edilmiş ağ travertinlər isə Poladlı və Malıköydən gətirilmişdir. Boğazköprü, Kayseridən gətirilmiş qara və qırmızı travertinlər mərasim meydanı və qüllələrin zəmin döşəmələrində, Karabük, Əskipazardan gətirilmiş sarı travertinlər isə zəfər qabartmaları, "Şərəf zalı"nın eksteryeri və mərasim meydanını əhatələyən sütunların üzlənməsində istifadə edilmişdir. Şərəf zalının zəminində istifadə edilmiş krem, qırmızı və qara mərmərlər [[Çanaqqala]], [[Hatay]] və [[Adana]]dan, zalın yan interyer divarlarında istifadə olunmuş mərmərlər [[Afyonqarahisar]]dan, yaşıl mərmərlər isə [[Biləcik]]dən gətirilmişdir. 40 ton ağırlıqda olan sarkofaq daşı [[Osmaniyə]]dən, sarkofaqın yan divarlarını üzləyən ağ mərmərlər isə Afyonqarahisardan gətirilmişdir. Ümumilikdə Anıtqəbirin memarlığı 1940–1950-ci illər Türkiyə memarlığının ''"İkinci Milli Memarlıq Hərəkatı"'' adlandırılan dövrünün xüsusiyyətlərini əks etdirir. Bu dövrdə daha çox monumental xüsusiyyət daşıyan, simmetrikliyə əhəmiyyət verən, kəsmə daş materialların istifadə edildiyi binalar yaradılmışdır. Anıtqəbir də bu xüsusiyyətləri özündə birləşdirir. İlkin layihədə mavzoleyin ikimərtəbəli olması planlaşdırılsa da, sonradan iqtisadi problemlər səbəbiylə ikinci mərtəbənin inşasından imtina edilmişdir. Dövrün memarlıq üslubu ilə yanaşı, Anıtqəbirdə [[Səlcuqlu memarlığı|Səlcuqlu]] və [[Osmanlı memarlığı|Osmanlı]] memarlıqlarının da bəzi xüsusiyyətləri əks etdirilmişdir. Məsələn, fasadlarda, divarların dam ilə birləşdiyi yerlərdə, qüllələri dörd yandan əhatə edən və Səlcuqlu memarlığında mişar dişi adlandırılan bordurlar vardır. Həmçinin Anıtqəbirin bəzi yerlərində (Mehmetcik qülləsi, Muzey müdruyyəti binası) istifadə edilmiş çərxifələk və rozet adlandırılan daş işləmələrinə Səlcuqlu və Osmanlı memarlığında da rast gəlinir. Tikiildiyi dövrün ən gözəl memarlıq nümunələrindən biri sayılan Anıtqəbir 750.000 m² ərazini əhatə etməklə, Sülh Parkı və Abidə bloku adlı iki hissəyə ayrılır. === Qabartmalar === '''''Sakarya müharibəsi mövzulu qabartma'''''nın sağında bir gənc, iki at, bir qadın və bir kişi təsvir olunub. Bunlar savaşın ilk dövründə düşmən hücumları qarşısında evlərini tərk edərək qaçqın halına düşmüş insanlardır. Sağdakı gənc arxaya dönmüş, sol əlini qaldırıb yumruğunu sıxaraq düşmənlərə "Bir gün dönəcək və sizdən qisasımızı alacağıq" deyir. Bu üçlü qrupun önündə palçığa batmış bir araba, çabalayan atlar, təkəri döndürməyə çalışan bir kişi və iki qadın ilə ayaq üstə durmuş bir igid və ona qılınc təqdim edən diz çökmüş bir qadın vardır. Bu qrup fiqurlar Sakarya müharibəsi başlamamışdan əvvəlki dövrü təmsil edir. Bu qrupun solunda yerdə oturmuş iki qadın və bir uşaq, düşmən istilası altında Türk ordusunu gözləyən xalqı simvolizə edir. Bu xalqın üzərindən uçaraq Başkomandir Mustafa Kamala çələng təqdim edən bir zəfər mələyi vardır. Kompozisiyanın sonunda yerdə oturan qadın "Ana Vətən"i, diz çökmüş gənc Sakarya müharibəsində qalib gəlmiş Türkiyə ordusunu, ağac budağı isə zəfəri simvolizə edir. Qabartmanın müəllifi İlhan Komandır. '''''Dumlupınar döyüşü təsvirli qabartma'''''nın solunda yer alan və bir kəndli qadın, bir oğlan uşağı və bir atdan ibarət qrup millət olaraq savaşa hazırlıq dövrünü təmsil edir. Sonrakı hissədə Atatürk bir əlini irəli uzatmış və "Ordular, ilk hədəfiniz Ağdənizdir, irəli!" deyərək Türkiyə Ordusuna hədəfi göstərməkdədir. Öndəki mələk Atatürkün əmrini borusu ilə uzaq üfüqlərə ötürür. Bundan sonrakı hissədə Atatürkün əmrini yerinə yetirən Türkiyə ordusunun fədakarlıqlarını və qəhrəmanlıqlarını təmsil edən qabartma yer alır. Öndə isə Türkiyə bayrağı ilə Türkiyə ordusunu çağıran zəfər mələyi yer alır. Qabartmanın müəllifi Zühtü Müridoğludur. <center> <gallery mode=packed heights="200px" widths="270px" > Fayl:Ankara Anitkabir1.JPG|<small>Dumlupınar döyüşü təsvirli qabartma</small> Fayl:Anıtkabir.JPG|<small>Sakarya müharibəsi mövzulu qabartma</small> </gallery> </center> == Mavzoley ərazisi == === Sülh parkı === Atatürkün ''"Vətəndə sülh, cahanda sülh"'' ({{Dil-tr|Yurtta Sulh, Cihanda Sulh}}) deyimindən ilhamlanaraq tikilən Anıtqəbir müxtəlif ölkələrdən və Türkiyənin müxtəlif bölgələrindən gətirilmiş tinglərdən yaradılmış yaşıl ərazinin mərkəzində yüksəlməkdədir. Buna görə də Anıtqəbiri əhatə edən parka Sülh parkı adı verilmişdir. Parkın salınması zamanı [[Əfqanıstan]], [[ABŞ]], [[Almaniya]], [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Çin]], [[Danimarka]], [[Finlandiya]], [[Fransa]], [[Hindistan]], [[İraq]], [[Böyük Britaniya]], [[İspaniya]], [[İsrail]], [[İsveç]], [[İtaliya]], [[Yaponiya]], [[Kanada]], [[Kipr]], [[Misir]], [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Yuqoslaviya]] və [[Yunanıstan]]dan müxtəlif ağaclar və tinglər gətirilmişdir. Hazırda Sülh parkında 104 müxtəlif ölkədən 48.500 müxtəlif dekorativ ağac vardır. === Abidə bloku === Ümumilikdə 120.000 m² ərazini əhatə edən Abidə bloku üç hissədən ibarətdir: Aslanlı yol, Mərasim meydanı və Mavzoley. Anıtqəbirə Tandoğan qapısından (Anadolu meydanı tərəf) girildiyi zaman, Sülh parkı içərisindən keçən yolla Aslanlı yol başındakı 26 pilləkənli nərdivana çatılır. Nərdivanın yuxarısında isə İstiqlal və Azadlıq qüllələri yerləşir. Anıtqəbir kompleksinə simmetrik uyğunluq gözlənilərək inşa edilmiş on qüllə daxildir. Bu qüllələrə türk millətinin və Türkiyə Respublikasının yaradılmasında böyük təsiri olmuş qavrayışların adı verilmişdir. Qüllələr plan və inşaat xüsusiyyəti baxımından bir-birinə oxşardır. Yerə yaxın 12 x14 x7,20 m ölçülü düzbucaqlı plan üzrə inşa edilmiş qüllələrin üzəri piramida formalı damlarla örtülmüşdür. Damların üzərində qədim türk çadırlarında olduğu kimi [[tunc]] nizə ucluqları vardır. Qədim türk xalça naxışlarından alınmış naxışlar freska texnikası ilə işlənmişdir. Qüllələrin interyeri onun adına aid kompozisiya və Atatürkün kəlamları ilə bəzədilmişdir. ==== Mavzoley ==== Anıtqəbirin ən mühüm hissəsi olan mavzoleyə aparan 42 pilləli pilləkənin ortasında "Xitab Kürsüsü" yerləşir. Həndəsi naxışlarla bəzədilmiş kürsünün ortasında Atatürkün ''"Hakimiyyət qeyd-şərtsiz millətindir"'' fikri yazılmışdır. Kürsünün müəllifi Kənan Yontuçdur. 72x52x17 ölçülərə malik olan mavzoley düzbucaqlı plan üzrə inşa edilmiş, ön və arxadan 8, yanlardan isə 14.40 m yüksəkliyində olan on dörd sütunla əhatələnmişdir. Mavzoleyin fasadında sol tərəfdə Atatürkün Türk gəncliyinə xitabı, sağda isə Respublika quruluşunun onuncu ildönümü münasibəti ilə söylədiyi Onuncu il nitqi yer alır. Hərflər daş qabartma üzərində qızılı zərlə yazılmışdır. ===== Şərəf zalı ===== [[Fayl:Tombe de Ataturk.JPG|230px|thumbnail|right|<center>Atatürkün sərdabəsi</center>]] [[Fayl:İsmet İnönü'nün kabri ve Anıtkabir.JPG|230px|thumbnail|right|<center>İsmət İnönünün sərdabəsi</center>]] Şərəf zalına bürünc qapılardan girilir. Girişin sağ tərəfində Atatürkün 29 oktyabr 1938-ci il tarixli Türkiyə ordusuna son mesajı, solda isə Atatürkün ölümündən sonra ikinci prezident [[İsmət İnönü]]nün Atatürkün ölümü münasibəti ilə yazdığı və 21 noyabr 1938-ci ildə yayımlanmış təziyyə yer almışdır. Bu iki kitabə 19 may 1981-ci ildə, Atatürkün 100 illik yubileyi münasibəti ilə yazılmışdır. Girişin tam qarşısında böyük pəncərənin yerləşdiyi nişin içində Atatürkün simvolik sərdabəsi yerləşir. [[Osmaniyə ili]]ndən gətirilmiş sərdabə daşı tək parça qırmızı mərmər olub 40 ton ağırlığa malikdir. Sərdabə daşının yerləşdiyi hissə isə ağ Afyon mərməri ilə işlənmişdir. Zərəf zalının zəmini [[Adana]] və [[Hatay]]dan, yan divarlar isə [[Afyonqarahisar]] və [[Biləcik]]dən gətirilən qırmızı, qara və boz mərmərlərlə üzlənmişdir. Şərəf zalının 27 tirdən əmələ gəlmiş tavanı ilə yan qalereya tavanları mozaika ilə bəzədilmişdir. Şərəf zalının yüksəkliyi 17 m olub, yan divarlarında 12 ədəd bürünc məşəl yerləşdirilmişdir. Mavzoleyin üstü düz qurşun çatı ilə örtülmüşdür. ===== Məzar otağı ===== Atatürkün nəşi mavzoleyin zəmin qatında torpaqda qazılmış məzarda dəfn edilmişdir. Mavzoleyin birinci mərtəbəsi olan Şərəf zalındakı simvolik sərdabə daşının tam altında yerləşən məzar otağı Səlcuqlu və Osmanlı memarlıq stilində səkkizguşəli planda inşa edilməklə piramidal tavana malikdir. Tavan həndəsi naxışlarla bəzədilmişdir. Zəmin və divarlar qara, ağ və qırmızı mərmərlərlə üzlənmişdir. Məzar otağının ortasında qiblə yönündə qırmızı mərmər sənduqə yerləşir. Mərmər sənduqənin çevrəsində Türkiyənin bütün illərindən, [[Şimali Kipr]]dən və [[Azərbaycan]]dan gətirilmiş torpaqlar vazalarda düzülmüşdür. ==== İsmət İnönünün məzarı ==== Sülh və Zəfər qüllələri arasında sütunların əmələ gətirdiyi yanları açıq qalereyanın ortasında 25 avqust 1973-cü ildə vəfat etmiş Atatürkün ən yaxın silahdaşı, Qurtuluş Savaşının Qərb cəbhəsinin komandiri və Türkiyə Respublikasının ikinci Prezidenti [[İsmət İnönü]]nün simvolik sərdabəsi yerləşir. Məzar otağı isə qalereyanın alt mərtəbəsindədir. İsmət İnönü Anıtqəbirdə 28 dekabr 1973-cü ildə Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə dəfn edilmişdir. ==== Qüllələr ==== ===== İstiqlal qülləsi ===== [[Fayl:Turkey-1680 (2215851457).jpg|200px|thumbnail|right|İstiqlal qülləsi qarşısındakı üç qadın heykəli]] Aslanlı yolun sağ tərəfində yerləşən istiqlal qülləsinin interyerini ayaq üzərində durmuş və iki əli ilə qılınc tutmuş bir gəncin yanında qaya üzərinə qonmuş qartal qabartması bəzəyir. Mifologiyada və Səlcuqlu incəsənətində [[qartal]] güc, istiqlal və müstəqillik simvolu kimi istifadə edilirdi. Qılınc tutmuş gənc isə istiqlalı qoruyan türk millətini təmsil edir. Qabartmanın müəllifi Zühtü Müridoğludur. Qüllə divarlarında Atatürkün istiqlalla bağlı aşağıdakı sözləri yer alır: * ''Millətimizin ən qorxunc yox olma ilə məhv edildiyi görünərək, həbs edilməsinə qarşı övladını ayağa qalxmağa dəvət edən ataların səsi, qəlblərimizin içində yüksəldi və bizi son Qurtuluş Savaşına çağırdı.'' (1921) * ''Həyat demək, çarpışmaq, savaşmaq deməkdir. Həyatda uğur, döyüşdə uğur qazanmaqla mümkündür.'' (1927) * ''Biz həyat və müstəqillik istəyən bir xalqıq və yalnız buna görə həyatımızı heç hesab edə bilərik.'' (1921) * ''İnsaf və mərhəmət gözləmək kimi bir prinspi yoxdur. Türk milləti, Türkiyənin gələcəkdəki övladları bunu bir an da olsa yaddan çıxarmamalıdırlar.''(1927) * ''Bu millət qeyri-müstəqil halda yaşamamışdır, yaşaya bilməz və yaşamayacaqdır, ya istiqlal ya ölüm!'' (1919) Qüllənin içində Anıtqəbirin maketi və abidə haqqında məlumat pannoları vardır. Qüllənin qarşısında müxtəlif xalqların geyimində olan üç qadın heykəlindən ibarət "Qadın heykəl qrupu" yerlşir. Bu qadınların ikisi yerə kimi uzanan qalın bir çələng tutur. Buğda sümbüllərindən hazırlanmış çələng Türkiyənin bərəkətini təmsil edir. Soldakı qadın irəli uzatdığı əlindəki qabla Atatürkə Tanrıdan rəhmət diləməkdə, ortadakı qadın isə əlləri ilə üzünü tutaraq ağlamaqdadır. Bu qadın heykəlləri türk qadınının Atatürkün ölümünün dərin acısı içində olduğu bir vaxtda belə əzmli olduğunu göstərir. Heykəllərin müəllifi Hüseyn Anka Özkandır. ===== Müstəqillik qülləsi ===== [[Fayl:Turkey-1638 (2216642744).jpg|200px|thumbnail|right|Müstəqillik qülləsi qarşısındakı üç kişi heykəli]] Aslanlı yolun sol tərəfində yerləşən Müstəqillik qülləsinin içindəki qabartmada əlində kağız tutmuş mələk fiquru ilə mələyin yanında şahə qalxmış at təsvir edilmişdir. Mələk fiquru müstəqilliyin müqəddəsliyini, əlindəki kağız "Müstəqillik bəyannaməsi"ni simvolizə edir. At fiquru isə hürriyyət və müstəqillik simvoludur. Qabartmanın müəllifi Zühtü Müridoğludur. Qüllənin divarlarında Atatürkün müstəqilliklə əlaqəli aşağıdakı sözləri əks olunub: * ''Əsas türk xalqının hörmətli və şərəfli bir xalq kimi yaşamasıdır. Bunu isə yalnız tam müstəqilliyə nail olmaqla əldə etmək mümkündür. Hər nə qədər zənginlik və bolluq içərisində olmasından asılı olmayaraq, müstəqilliyi olmayan bir xalq mədəni insanlıq qarşısında xidmətçi mövqeyindən yuxarı qalxa bilməz.'' (1927) * ''Məncə bir millətdə şərəf, qürur və insanlığın davamlı olaraq mövcud olması yalnız həmin millətin azadlıq və müstəqilliyinə sahib olması zamanı mümkündür.'' * ''Müstəqillik, bərabərlik və ədalətin istinadı milli suverenlikdir.'' * ''Bütün tarixi mövcudluğumuz ərzində azadlıq və müstəqilliyimizə simvol olmuş bir millətik.'' Qüllənin içərisində Anıtqəbirin inşaat prosesini göstərən foto sərgisi və istifadə edilmiş daşların nümunələri təqdim edilir. Qüllənin qabağında üç kişi heykəlindən təşkil olunmuş "Kişi heykəl qrupu" vardır. Sağdakı heykəl başındakı dəbilqə və qalın geyimi ilə türk əsgərini, onun yanındakı əlində kitab olan fiqur türk gəncliyini və ziyalısını, bir az geridəki üçüncü fiqur isə ənənəvi geyimi ilə türk kəndlisini təmsil edir. Heykəllərin müəllifi Hüseyin Özkandır. ===== Mehmetcik qülləsi ===== Aslanlı yolun qurtaracağında sağ tərəfdə [[Mehmetcik]] qülləsi yerləşir. Qüllənin fasadında yer almış qabartmada cəbhəyə yola düşən mehmetciyin evdən ayrılışı təsvir edilib. Kompozisiyanın əsas obrazı əlini əsgər oğlunun çiyninə qoyaraq, onu vətən uğrunda müharibəyə göndərən kədərli, lakin qürurlu ana təsviridir. Qabartmanın müəllifi Zühtü Müridoğludur. Qüllənin divarında Atatürkün mehmetcik və türk qadınları haqqında aşağıdakı kəlamları yer alıb: * ''Qəhrəman türk əri Anadolu savaşlarının anlamını qavramış, yeni bir ölkə ilə savaşmışdır.'' (1921) * ''Dünyanın heç bir yerində, heç bir xalqında Anadolu kənli qadınının üstündə qadın çalışmasından bəhs etmək imkanı yoxdur.'' (1923) * ''Bu xalqın övladlarının fədakarlığı, qəhrəmanlığı üçün ölçü meyarı yoxdur.'' Qüllənin içində 60 nəfərlik kinoteatr zalı vardır ki, burada da Atatürk və Anıtqəbirlə əlaqəli sənədli filmlər göstərilir. ===== Müdafiəyi-hüquq qülləsi ===== Aslanlı yolun qurtaracağında sol tərəfdə Müdafiəyi-hüquq qülləsi yerləşir. Qüllənin fasadındakı qabartma [[Türkiyə Qurtuluş Savaşı|Qurtuluş Savaşında]] milli birliyin təməli olmuş Müdafiəyi-hüquqa həsr edilmişdir. Qabartmada bir əlində qılınc tutaraq digər əlini ölkənin sərhədlərini keçməyə çalışan düşmənin qarşısına uzadaraq "Dur!" deyən kişi fiquru təsvir edilmişdir. İrəli uzadılmış əlin altındakı ulu ağac Türkiyəni, onu qoruyan kişi fiquru isə qurtuluş məqsədiylə birləşmiş milləti təmsil edir. Qabartmanın müəllifi Nüsrət Sumandır. Qüllənin divarlarında Atatürkün Müdafiəyi-hüquq mövzusunda söylədiyi aşağıdakı kəlamlar yer almışdır: * ''Milli gücün təsirli v milli iradənin azad olması əsasdır.'' (1919) * ''Xalq bundan sonra həyatına, müstəqilliyinə və bütün varlığına şəxsən özü sahib çıxacaqdır.'' (1923) * ''Tarix, bir xalqın qanını, varlığını və haqqını heç bir zaman inkar edə bilməz.'' (1919) * ''Türk xalqının qəlbindən, vicdanından doğan və onu ilhamlandıram ən əsaslı, ən aydın istək və iman bəlli olmuşdur: Qurtuluş.'' (1927) Qüllənin içində Atatürk və Anıtqəbirlə əlaqəli kitablar və suvenirlər satılır. ===== Zəfər qülləsi ===== Zəfər qülləsinin divarlarında Atatürkün ən vacib üç zəfərinin tarixi və zəfərlə əlaqəli sözləri əks etdirilmişdir. Qüllənin içində Atatürkün nəşini 19 noyabr 1938-ci ildə [[Dolmabağça sarayı]]ndan götürərək [[Sarayburnu]]nda donanmaya təslim edən topa maşını sərgilənir. ===== Sülh qülləsi ===== Qüllənin interyerini Atatürkün "Yurdda sülh, cahanda sülh" deyimini ifadə edən qabartma bəzəyir. Bu qabartmada əkinçi kəndlilər və onların yanında dayanaraq əlində qılınc tutmuş əsgər təsvir olunub. Bu əsgər sülhün sağlam və etibarlı qaynağı olan Türkiyə ordusunu simvolizə edir. Yəni vətəndaşlar [[Türkiyə ordusu]]nun təmin etdiyi sülh ortamında gündəlik həyatlarını yaşamaqdadırlar. Qabartmanın müəllifi Nüsrət Sumandır. Qüllə divarlarında Atatürkün sülhlə bağlı aşağıdakı deyimləri yer almışdır: * ''Dünya vətəndaşları qısqanclıq, acgözlük və kindən uzaqlaşacaq şəkildə tərbiyə edilməlidir.'' (1935) * ''Yurdda sülh, cahanda sülh.'' * ''Millətin həyatı təhlükə ilə qarşı-qarşıya qalmadıqca savaş bir cinayətdir.'' (1923) Qüllənin içində isə Atatürkün 1935–1938-ci illərdə istifadə etdiyi ''"Lincoln"'' markalı avtomobillər sərgilənməkdədir. ===== 23 Aprel qülləsi ===== Qüllənin interyerini 23 aprel 1920-ci ildə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nin açılışını təsvir edən qabartma bəzəyir. Bu qabartmada ayaq üstündə durmuş və əlində üzərində 23 aprel 1920 yazılmış kağız tutmuş qadın təsvir edilmişdir. Qadının digər əlində isə TBMM-in açılışını simvolizə edən açar vardır. Qabartmanın müəllifi Hakkı Atamuludur. Qüllə divarlarını Atatürkün aşağıdakı deyimləri bəzəyir: * ''Bir tək qərar vardı: O da milli suverenliyə istinadən, heç bir şərtə bağlı olmayan müstəqil, yeni bir Türk dövləti qurmaqdır.'' (1919) * ''Türkiyə dövlətinin tək və gerçək təmsilçisi yalnız və yalnız Türkiyə Böyük Millət Məclisidir.'' * ''Bizim baxış mövqeyimiz qüvvətin, gücün, suverenliyin və idarənin birbaşa xalqa verilməsidir.'' Qüllənin içində Atatürkün 1936–1938-ci illərdə istifadə etdiyi [[Cadillac]] markalı avtomobil sərgilənməkdədir. ===== Misaki-Milli qülləsi ===== [[Fayl:Anıtkabir rölyef 5.JPG|230px|thumbnail|right|Qüllənin interyerini bəzəyən qabartma]] Muzeyin girişindəki bu qüllənin interyerini bəzəyən qabartma xalqın tək vücud olaraq formalaşmasını simvolizə edir. Qabartmada bir qılınc qəbzəsi üzərinədə üst-üstə qoyulmuş dörd əl təsvir edilmişdir. Kompozisiya vətən xilas edilməsi üçün içilən türk andını ifadə edir. Qabartmanın müəllifi Nüsrət Sumandır. Qüllənin fasadında Atatürkün Misaki Milli haqqında aşağıdakı ifadələri yer almışdır: * ''Qurtuluşumuzun əsas qaydası olan milli andı tarix səhifəsinə yazan millətin dəmir əlidir.'' (1923) * ''Milli sərhədlərimiz içində azad və müstəqil yaşamaq istəyirik.'' (1921) * ''Milli kimliyini tapa bilməyən millətlər başqa millətlərin ovudur.'' (1923) Qüllənin içində Anıtqəbirdə keçirilən tədbirlər zamanı üzərində Anıtqəbir Xüsusi Dəftərinin yerləşdirildiyi kürsü yer almaqdadır. Eyni zamanda muzeyin girişi olan bu qüllədə Anıtqəbirdə keçirilmiş önəmli mərasimlər zamanı çəkilmiş şəkillər sərgilənir. ===== İnqlab qülləsi ===== Atatürk və Qurtuluş Savaşı Muzeyinin davamı olan bu qüllədə Atatürkün geyindiyi paltarlar nümayiş olunur. Qüllənin interyerini bəzəyən qabartmada zəif bir əl sönməkdə olan kiçik məşəli tutur ki, bu məşəl də çökməkdə olan [[Osmanlı imperiyası]]nı simvolizə edir. Güclü bir əlin göyə qaldırdığı ikinci məşəl isə [[Türkiyə Respublikası]]nı və Atatürkün türk xalqını çağdaş mədəniyyət səviyyəsinə çatdırmaq üçün həyata keçirdiyi [[Atatürkün reformasiyaları|inqlabları]] simvolizə edir. Qabartmanın müəllifi Nüsrət Sumandır. Qüllənin divarlarında Atatürkün inqlabla bağlı aşağıdakı deyimləri yer almışdır: * ''Bir xalqın qadınları və kişiləri eyni məqsədə doğru birgə irəliləməzsə, onun sivilləşməsinə texniki imkan və elmi ehtimal yoxdur.'' * ''Biz ilhamlarımızı göydən və bilinməyən aləmdən deyil, birbaşa həyatdan alırıq.'' Atatürkün geyimləri və ona verilmiş hədiyyələr də bu bölümdə yer alır. ===== Respublika qülləsi ===== Bu qüllədə [[Anadolu Universiteti]]nin keçmiş rektoru prof. Yılma Büyükşeren tərəfindən işlənmiş Atatürkün həyati ölçülərdə mum heykəli və iş masası sərgilənir. Qüllənin fasadında Atatürkün respublika ilə əlaqəli aşağıdakı ifadəsi yer alır: * ''Ən böyük gücümüz, ən güvənilən dayağımız, milli sverenliyimizi qavramış və onu əməli olaraq xalqın əlində saxlaya biləcəyimizi həqiqətən isbat etmiş olduğumuzdur.'' Qüllənin içində Atatürkün təhsil aldığı Manastır Əsgəri İdadisi, [[Sivas]] və [[Ərzurum]] konqreslərinin binaları, ilk TBMM binasının maketləri və o dövrlərə aid fotolar sərgilənir. ==== Digər tikililər ==== ===== Aslanlı yol ===== Ziyarətçiləri Atatürkün mavzoleyinə aparan 262 metr uzunluğunda yolun iki tərəfində oturmuş vəziyyətdə 24 şir heykəli yerləşdirilmişdir ki, onların da hər biri 24 oğuz boyunu təmsil edir. Heykəllər cüt-cüt düzülmüşdür ki, bu da türk millətinin birlik və bərabərliyini göstərir. Atatürk türk və Anadolu tarixinə dəyər verdiyi üçün, şir heykəlləri qədim dövrdə Anadoluda ən güclü sivilizasiyalardan birini qurmuş [[Hetlər]]in sənətkarlıq üslubunda işlənmişdir və qüvvət və sükunəti təmsil edir. Yol travertin daşları ilə döşənmişdir. Yolun sonunda [[Türkiyə bayrağı|türk bayrağı]] və [[Çankaya]] görünür. Heykəllərin müəllifi Hüseyin Anka Özkandır. ===== Mərasim meydanı ===== Aslanlı yolun sonunda yer alan Mərasim meydanı 129×84,25 m ölçüyə malikdir. 15.000 nəfərlik meydanın döşəməsi qara, qırmızı, sarı və ağ rəngli travertin daşlardan döşənmiş 373 xalça şəklində döşənmişdir. {{Panorama şəkil |Şəkil = Anıtkabir in Ankara Turkey by Mardetanha (67).JPG |hündürlük = 250 |izahı = Mərasim meydanının görünüşü }} ===== Bayraq dirəyi ===== Anıtqəbirin Çankaya tərəfdəki 28 pilləli Mərasim meydanına giriş nərdivanlarının ortasında tək parçalı yüksək dirək üzərində [[Türkiyə bayrağı]] dalğalanır. Avropada xüsusi olaraq Anıtqəbir üçün hazırlanmış 33.53 m hündürlüyü olan bu dirək Avropadakı ən hündür tək parça polad bayraq dirəyidir. Dirəyin 4 metri yerin altında qalmışdır. Dirək türk əsilli [[ABŞ]] vətəndaşı Nəzmi Camalın fabrikində istehdal olunmuş və 1946-cı ildə Anıtqəbirə hədiyyə edilmişdir. Bayraq dirəyinin postamentində təsvir edilmiş məşəl türk mədəniyyətini, qılınc hücum gücünü, dəbilqə müdafiə gücünü, ağac budağı zəfəri, zeytun budağı sülhü simvolizə edir. Türkiyə bayrağı xalqın yurdunu müdafiə etmə, zəfər qazanma, sülhü qoruma və mədəniyyət qurma kimi yüksək dəyərləri üzərində dalğalanmaqdadır. Qabartmanın müəllifi Kənan Yontuncdur. Bayraq dirəyi 29 oktyabr 2013-cü il tarixində yenilənmişdir. ==== Anıtqəbir Atatürk və Qurtuluş Savaşı Muzeyi ==== [[Fayl:Anıtkabir in Ankara Turkey by Mardetanha (14).JPG|200px|thumbnail|right|Anıtqəbir kitabxanası]] Anıtqəbir Layihə Müsabiqəsinin şərtlərinə uyğun olaraq Misaki-Milli və İnqlab qüllələri arasındakı hissə muzey olaraq müəyyən edilmişdir. Bu məqsədlə 21 iyun 1960-cı ildə Anıtqəbir Atatürk Muzeyi açılmışdır. Burada Atatürkün istifadə etdiyi əşyalar, ona hədiyyə edilmiş əşyalar və onun geyimləri sərgilənir. Bundan başqa, muzeydə Atatürkün medal və nişanları, mənəvi övladları [[Afət İnan|A. Afət İnan]], Ruqiyyə Erkin, [[Səbihə Göyçən]]in muzeyə hədiyyə etdikləri Atatürkə aid əşyalar da sərgilənir. Türk ordusu Baş Qərargahı tərəfindən yenilənən və yeni bölümlər əlavə edilən muzey Atatürk və Qurtuluş Savaşı Muzeyi adını almış və 26 avqust 2002-ci ildə ([[Dumlupınar döyüşü]]nün 80-ci ildönümü) yenidən ziyarətə açılmışdır. Yeni düzənləmədən sonra Atatürk mavzoleyinin altındakı 3000 kv 2-lik ərazi də muzeyə daxil edilmişdir. Prezidentlərin dəfni üçün ayrılmış, lakin istifadə edilməmiş hissə sərgi ərazisi kimi istifadə olunmuşdur. Yeni nölmələrin də əlavə edilməsindən sonra muzey təkcə Atatürkə aid əşyaların sərgiləndiyi deyil, həm də [[Çanaqqala döyüşü]] və [[Türkiyə Qurtuluş Savaşı|Qurtuluş Savaşının]] canlandırıldığı bir muzey halına gətirilmişdir. ===== Anıtqəbir kitabxanası ===== Kitabxana Atatürk və Qurtuluş Savaşı Muzeyinin tərkibində fəaliyyət göstərir. Atatürk, Milli mübarizə və inqlablar mövzulu türk və xarici dillərdə olan kitabların toplandığı ixtisas kitabxanası həftə içi 09:00–12:30/13:30–17:00 arasında fəaliyyət göstərir. Kitabxanada 3113 cild kitab vardır.<ref name="Türkiye Müzeleri">Önder, Mehmet (1999) (Türkçe). Türkiye Müzeleri. Ankara: Türkiye İş Bankası. s. 69. ISBN 975-458-044-8.</ref> == Ziyarətçilər == 10 noyabr 2007-ci ildə [[Atatürk]]ün ölümünün 69-cu il dönümü münasibəti ilə mavzoleyi 546,620 nəfər ziyarət etmiş, onlardan 2,420 nəfər xarici vətəndaşlar olmuş və bu göstərici gündəlik ziyarət sayında rekord rəqəm olmuşdur. 2007-ci ilin ilk on bir ayında Anıtqəbiri 11 milyondan çox insan ziyarət etmişdir ki, bu da ümumilikdə 2006-cı ilin ümumi ziyarətçi sayından çoxdur. 2006-cı ildə 8,150,000 nəfər, 2005-ci ildə isə 3,800,000 nəfər Anıtqəbiri ziyarət etmişdir.<ref name="Visits">{{cite web|url=http://www.hurriyet.com.tr/gundem/7665998.asp?gid=180&sz=53950|title=Milyonlar Ata'ya koştu|publisher=[[Hürriyet]]|accessdate=18 mart 2016}}</ref> 10 noyabr 2013-cü ildə Anıtqəbiri 1,089,615 nəfər ziyarət etmiş və bu yeni rekord göstərici olmuşdur. 29 oktyabr 2013-cü ildə Türkiyə Respublikasının əsasının qoyulması günündə 438,451 nəfər Anıtqəbiri ziyarət etmişdir. 10 noyabr 2012-ci ildə 413,568 nəfərin abidəni ziyarət etməsi elan edilmişdir.<ref name="Visits2">{{cite news|title=10 Kasım'da Anıtkabir'de ziyaret rekoru kırıldı|date=11 November 2013|language=Turkish|url=http://www.radikal.com.tr/turkiye/10_kasimda_anitkabirde_ziyaret_rekoru_kirildi-1160153|work=[[Radikal]]|accessdate=18 mart 2016}}</ref> == Türkiyənin 50 ən yaxşı mühəndislik əsərindən biri == Türkiyə Mülki Mühəndislər Palatasının yayımladığı Türkiyənin 50 mülki mühəndislik layihəsi siyahısında Anıtqəbir də yer almış və palatanın fəaliyyət göstərdiyi 50 il müddətində reallaşdırılmış ən mühüm layihələrdən biri olduğu qeyd edilmişdir.<ref>[{{Cite web |title=Siyahı {{tr icon}} |url=http://www.hhportal.com/mimarlik/649149-50-yilda-50-eser.html |access-date=2016-03-18 |archive-date=2013-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131031161007/http://www.hhportal.com/mimarlik/649149-50-yilda-50-eser.html |url-status=dead }} Siyahı {{tr icon}}]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.tsk.tr/ing/11_anitkabir/index.html Rəsmi veb saytı] * [http://www.360tr.com/anitkabir-mausoleum-virtual-tour_ce78e8512_en.html 360° virtual səyahət] * [http://www.anitkabirozeldefteri.com/ Anıtqəbir Ziyarətçilər Kitabı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200922152212/http://www.anitkabirozeldefteri.com/ |date=2020-09-22 }} {{tr}} {{Atatürk}} {{Türkiyə muzeyləri}} [[Kateqoriya:1953-cü ildə tamamlanmış tikililər]] [[Kateqoriya:Türkiyənin memarlıq abidələri]] [[Kateqoriya:Türkiyə mavzoleyləri]] [[Kateqoriya:Mustafa Kamal Atatürk abidə və memorialları]] [[Kateqoriya:Ankara muzeyləri]] [[Kateqoriya:Türkiyənin milli muzeyləri]] [[Kateqoriya:Milli meydanlar]] [[Kateqoriya:Ankaranın görməli yerləri]] [[Kateqoriya:Türkiyədəki bioqrafiya muzeyləri]] [[Kateqoriya:Atatürk muzeyləri]] [[Kateqoriya:Ankaradakı binalar və tikililər]] [[Kateqoriya:Mustafa Kamal Atatürk]] 0ts39k9jder6um4vylqa2v2p2x8rhre 0 67633 6557662 6484641 2022-08-01T08:56:02Z Wikipediya M 110601 wikitext text/x-wiki [[Fayl:orbit2.gif|thumb|200px|Dairəvi orbit.([[Pluton|Pluton və peyki]])]] '''Orbít''' ({{lang-la|orbita}} — yol, cığır) və ya '''Mədar''' — [[Səma cisimləri|səma cismi]]nin hərəkət trayektoriyası. Böyük [[Günəş sistemi|obyektlərin]] [[qravitasiya]] təsiri altında orbit fərqli formalarda ola bilər ([[dairə]]vi, [[ellips|elliptik]], [[hiperbola|hiperbolik]], [[parabola|parabolik]]). Bundan əlavə bir neçə obyektin [[qravitasiya]] təsiri nəticəsində mürəkkəb formalı orbitləri də mövcuddur. [[Fayl:Animation of C／2018 Y1 orbit 1600-2500.gif|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Animation_of_C%EF%BC%8F2018_Y1_orbit_1600-2500.gif|thumb|Aşağı ekssentriklik orbitləri (dairə, qırmızı) və yüksək ekssentriklik orbitlərini (ellips, bənövşəyi rəngdə) göstərən animasiya]] {{Qalaktika-qaralama}} [[Kateqoriya:Astronomiya]] 5oo9l9k7c1kv2f96b9yyv9toa5iroll 6557678 6557662 2022-08-01T09:21:54Z Atakhanli 223224 wikitext text/x-wiki [[Fayl:orbit2.gif|thumb|200px|Dairəvi orbit.([[Pluton|Pluton və peyki]])]] '''Orbít''' ({{lang-la|orbita}} — yol, cığır) və ya '''Mədar''' — [[Səma cisimləri|səma cismi]]nin hərəkət trayektoriyası. Böyük [[Günəş sistemi|obyektlərin]] [[qravitasiya]] təsiri altında orbit fərqli formalarda ola bilər ([[dairə]]vi, [[ellips|elliptik]], [[hiperbola|hiperbolik]], [[parabola|parabolik]]). Bundan əlavə bir neçə obyektin [[qravitasiya]] təsiri nəticəsində mürəkkəb formalı orbitləri də mövcuddur. [[Fayl:Animation of C／2018 Y1 orbit 1600-2500.gif|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Animation_of_C%EF%BC%8F2018_Y1_orbit_1600-2500.gif|thumb|Aşağı ekssentriklik orbitləri (dairə, qırmızı) və yüksək ekssentriklik orbitlərini (ellips, bənövşəyi rəngdə) göstərən animasiya]]{{Xarici keçidlər}}{{Qalaktika-qaralama}} [[Kateqoriya:Astronomiya]] qa6x5byoy108ckfzc56bow608ovq3nj 0 69597 6556846 6525286 2022-07-31T16:45:07Z 212.47.141.85 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Şəxs |şəklin ölçüsü = 220 }} '''Bill Geyts''' ({{dil-en|Bill Gates}}; {{DVTY}}) — [[Microsoft]] şirkətinin yaradıcısı ([[Pol Allen]] ilə birlikdə), milyarder, filantrofist. 2008-ci ilin iyun ayında şirkətin İdarə Heyəti sədrliyindən istefa vermişdir.Uilyam Henri Qeyts III (William Gates III (tam adı) dünyanın ən zəngin insanlarından biri, kompüter maqnatı, Microsoft korporasiyasının banisi və sahibidir.paxıl salam salam salam salam salam salam bu gün nə veribsə is the museum of the all famous and classic art books that you can hide from some az.wikipedia.org tarlan. Hattrick oynayır. Hesabını bilən var GM-SHAMİLİN == Həyatı == Billa Gates 1955-ci il oktyabr ayının 28-də Vaşinqton ştatının (ABŞ) Sietl şəhərində korporativ vəkil Uilyam Henri Qeyts II və First Interstate Bank, Pacific Northwest Bell və United Way milli şurasının direktorlar şurasının üzvü Meri Maksvelin ailəsində doğulub.Bill Qeyts ibtidai təhsilini bələdiyyə ibtidai məktəbində alıb, 12 yaşında isə onu Sietl şəhərinin ən imtiyazlı məktəbinə keçirirlər. O, orada məktəb minikompüterində öz proqramlaşdırma bacarıqlarını inkişaf etdirə bilir.Qeyts qrammatika, vətəndaşşünaslıq və digər elmlərdə uğur əldə edə bilmirdi, lakin riyaziyyatdan ən yüksək qiymətlər alırdı. Bu təvəzökar, hətta utancaq və azca yöndəmsiz uşaq riyaziyyat professoru olmağı arzu edirdi və atasına heç bənzəmirdi. Ona görə də riyaziyyatda və məntiqdə unikal qabiliyyətlərinə baxmayaraq, Bill Qeyts valideynlərinə xas olan lider qabiliyyətləri göstərmirdi.Artıq 1 il sonra Bill ilk kompüter proqramını yaradır. O, kollecdə Traf-O-Data şirkətini yaradır. Orda gələcək maqnatın sinif yoldaşları işləyirdilər. Onlar yerli hakimiyyət üçün kompüter proqramları hazırlayır, şəhər nəqliyyatının hərəkət qrafiklərini hesablayırdılar. Bill küçə hərəkətinin nizamlanması üçün proqram yazanda onun 15 yaşı var idi və o, bu layihədə 20000 dollar qazanır. 17 yaşında isə o, Bonnevil bəndinin enerji bölgüsü üzrə proqram paketinin yazılması təklifini alır.1973-cü ildə ailə ənənəsinə sadiq qalaraq Bill Qeyts atası kimi vəkil olmağa hazırlaşaraq Harvard universitetinin birinci kursuna daxil olur. Lakin o, həminki kimi qapalı və ünsiyyətsiz idi, bu isə seçilmiş peşə üçün qətiyyən yaramırdı. Bill Harvardda Stiv Balmerlə (Steve Ballmer) bir mərtəbədə yaşayırdı, sonradan onlar dost olurlar və hal-hazırda Stiv Balmer Microsoft korporasiyasına rəhbərlik edir.1974-cü ilin dekabr ayında Bill Qeyts 397 dollara satılan kompüter görür. Dostu Pol Allenin sözlərinə görə, onu istənilən şəxs yığa bilərdi. Maşında çatışmayan yeganə şey proqram təminatı idi. Bill Qeyts və Pol Allen M.I.T.S firmasının nümayəndələri ilə əlaqə saxlayaraq, onlara [[Altair 8800]] kompüteri üçün proqram təminatını (BASIC versiyasını) təklif edirlər. Bu variant menecerləri razı salır və onlar bu cavan oğlanlara proqramlaşdırma dilləri üzərində işləməyi təklif edirlər. Onlar Yeni-Mexikoya gedirlər və beləcə Micro-soft (tireni onlar sonralar götürüblər) tarixi başlanır.Fərdi kompüterin hər bir iş yerində və hər evdə əvəzedilməz olacağına qəti əmin olan Bill və Pol fərdi kompüterlər üçün proqram təminatı hazırlamağa başlayırlar. Bill Qeytsin fərdi kompüter inkişafının gələcəyini görmək qabiliyyəti Microsoft-un və proqram təminatı sənayesinin müvəffəqiyyətinin əsas amili olub (1986-cı ildə Microsoft açıq tipli səhmdar cəmiyyətinə çevrilir və həmin il Bill Qeyts milyarder olur. Qeyd edim ki, o zaman onun 31 yaş var idi).Microsoft-un ilk 5 sifarişçisi [[müflis]] olur, lakin gənclər ümidini itirmirlər və 1979-cu ildə Sietlə qayıdırlar. Həmin il Bill Qeyts dərslərdəki müvəffəqiyyətsizliyə görə universitetdən çıxarılır. Lakin bu, tələbəni elə də məyus etmir, belə ki Billə IBM-dən dünyada ilk fərdi kompüter üçün əməliyyat sistemi yaratmaq təklifi edilmişdi.Bill Qeyts 50.000 dollara QDOS (Quick and Dirty Operating System) sistemini əldə edir, adını MS-DOS-a dəyişir və IBM şirkətinə lisenziyasını satır. Qazanılmış pullar Microsoft-a bir neçə il ərzində işləməyə imkan yaradır. Microsoft-un proqram təminatı ilə IBM-in yeni kompüterinin təqdimatı bazarda əsl sensasiya yaradır. Bir çox çox şirkətlər lisenziya üçün Microsoft-a müraciət etməyə başlayırlar.Microsoft Word və Microsoft Excel proqram təminatlarını çıxararaq şirkət bazarda mövqeyini daha da möhkəmlədir. Microsoft korporasiyasına daxil olan Corbis şirkəti sayəsində Bill Qeyts Bettman və digər fotoqrafların böyük foto-kartotekasını əldə edir. Şəkillər elektron formada göndərilmə üçün istifadə olunur.Növbəti ilə Microsoft bazarda Windows əməliyyat sisteminin ilk versiyasını təqdim edir. Artıq 1993-cü ildə ay ərzində Windows satışlarının ümumi sayl 1 milyonu ötür. 1995-ci ildə Windows 95 əməliyyat sistemi çıxır və 2 həftə ərzində 7 milyon surət satılır.Microsoft-un proqram təminatı o qədər geniş istifadə edilməyə başladı ki, şirkət amerika antiinhisar komitəsinin nəzər nöqtəsinə tuş gəlir.1999-cu ildə dairə məhkəməsi Microsoft Corporation-ı inhisarçı kimi təsdiq etdikdə onun ABŞ-ın antiinhisar komitəsi ilə yenidən problemləri yaranır. 2000-ci ilin aprel ayında ABŞ-ın Ədliyyə Nazirliyi Microsoft-u 2 ayrı korporasiyaya bölməyi təklif edir: korporasiyalardan biri Microsoft Office və Internet Explorer, digəri isə yalnız Windows ilə məşğul olacaq. Bill Qeytsin etirazları ona əsaslanır ki, Windows əməliyyat sistemini texniki olaraq Microsoft-un digər proqramlarından ayırmaq mümkün deyil.1995-ci ildə Bill Qeyts "Gələcəyə olan yol" (ing. "The Road Ahead") kitabını yazır. O, kitabda cəmiyyətin informasiya texnologiyalarının inkişafı ilə əlaqədar hansı istiqamətdə hərəkət etməsi haqqında öz baxışlarını ifadə edir. 1996-cı ildə, Microsoft korporasiyası internet texnologiyalara doğru istiqamətləndikdə Qeyts kitaba əhəmiyyətli düzəlişlər edir. Kitab Microsoft-un vitse-prezidenti Natan Mirvold (Nathan Myhrvold) və jurnalist Piter Raynarson (Peter Rinearson) ilə şərikli müəlliflikdə yazılıb.1994-cü il yanvar ayının 1-də Bill Qeyts Microsoft-un meneceri Melinda Frenç ilə ailə həyatı qurur. Onların 3 uşağı var: 1996-cı ildə Cennifer Katarin, 1999-da Rori Con və Fibi Adel doğulublar.Ailə qurduqdan sonra Bill Qeyts xeyriyyəçiliyə daha çox diqqət ayırmağa başlayır. 1 milyard dollar təqaüdə qoyulub, hansı ki Microsoft istedadlı, lakin təmin edilməmiş tələbələrə (Gates Millennium Scholarship Program) verir, Bill Qeyts 750000 dollar vaksinləmənin (Global Alliance for Vaccines and Immunization) inkişafı proqramına qoyub. 1994-cü ildə Qeyts Codex Leicester — Leonarda da Vinçinin işlərinin toplusunu əldə edib. O, 2003-cü ildən Sietlin İncəsənət Muzeyində nümayiş etdirilir.Bill və Melinda Qeyts xeyriyyəçilik fondunun əsasını qoyublar, fonda səhiyyə və təhsil sahəsində filantrop (xeyriyyəçilik) təşəbbüslərin dəstəklənməsi üçün 17 milyarddan çox dollar əlavə ediblər. Hal-hazırda Bill və Melinda Qeytsin (Bill and Melinda Gates Foundation) fondu səhiyyə sahəsində işləyən təşkilatlara 300 milyondan çox dollar, maarifləndirici prosesin təkmilləşdirilməsinə, həmçinin kitabxana işi (Gates Library Initiative) sahəsində təşəbbüslərin inkişafına (ABŞ və Kanada əhalisinə kiçik gəlirlə ictimai kitabxanalarda fərdi kompüterlər və internetlə işləməyə imkan yaradacaq) 300 milyondan çox dollar verib. 54 milyondan çox dollar Sakit okeanın şimal-qərb sahili ölkələrində ictimai layihələrə və illik xeyriyyə kampaniyaları çərçivəsində 29 milyondan çox dollar digər xüsusi layihələrə qoyulub.2005-ci il mart ayının 2-də Böyük Britaniyanın xarici işlər kabineti elan edib ki, Qeyts Böyük Britaniya müəssisələrinə töhfəsi və dünyada yoxsulluğun azaldılması üzrə səylərinə görə Britaniya İmperiyası Ordeninin Cəngavər-Komandor titulunu alacaq. 2005-ci ilin nəticəsinə görə Bill Qeyts və onun həyat yoldaşı Melinda Qeyts amerikanın "Taym" jurnalı tərəfindən ilin adamları adlandırılıblar. 2007-ci ilin iyun ayının 7-dən Bill Qeyts Harvard universitetinin məzunu hesab edilməyə başlayıb. Qeytsə diplomu vermək qərarını universitet administrasiyası qəbul edib.1998-ci ildə Qeyts Microsoft korporasiyasının prezidenti vəzifəsindən istefa edib, 2000-ci ildə əsas icraçı direktor vəzifəsini tərk edib. Hər iki vəzifəni Stiv Balmer icra edir. 2008-ci il iyun ayının 15-də Bill Qeyts 2008-ci ilin iyul ayında Microsoft korporasiyasının Direktorlar şurasının sədri vəzifəsindən getmək niyyəti haqqında bildirib. Öz postundan gedişindən sonra o, özünü tamamilə Bill & Melinda Gates Foundation xeyriyyəçilik fondunu idarə edilməsinə həsr etmək niyyətindədir.2008-ci il iyun ayının 27-i tarixi Bill Qeytsin Microsoft rəhbəri kimi son günü olub. Buna baxmayaraq, o, şirkətlə əlaqələrini həmişəlik kəsmir və direktorlar şurasının sədri olaraq alır (lakin icraçı səlahiyyətləri yoxdur).Bill Qeyts çox oxuyur, həmçinin qolf və bric (İngiltərə və Amerikada geniş yayılmış qumar oyunu) oynamağı sevir. 2009-cu ildə "Forbes" jurnalında dünyanın ən varlı şəxslərinin siyahısında birinci yeri tutmuş Qeyts 2008-ci ildə "Microsoft" şirkətini tərk etmiş və bundan sonrakı həyatını xeyriyyəçiliyə həsr edəcəyini bildirmişdir. Hazırda Qeyts xanımı ilə birgə açdığı "Bill and Melinda Gates" xeyriyyə fonduna rəhbərlik edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Ədəbiyyat == * Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh. [[Kateqoriya:Böyük tarix]] [[Kateqoriya:ABŞ milyarderləri]] 02wli4e16898tcwtfokce5m7xp5d2cb 6556848 6556846 2022-07-31T16:46:04Z 212.47.141.85 [[Special:Contributions/212.47.141.85|212.47.141.85]] ([[User talk:212.47.141.85|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6556846 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Şəxs |şəklin ölçüsü = 220 }} '''Bill Geyts''' ({{dil-en|Bill Gates}}; {{DVTY}}) — [[Microsoft]] şirkətinin yaradıcısı ([[Pol Allen]] ilə birlikdə), milyarder, filantrofist. 2008-ci ilin iyun ayında şirkətin İdarə Heyəti sədrliyindən istefa vermişdir.Uilyam Henri Qeyts III (William Gates III (tam adı) dünyanın ən zəngin insanlarından biri, kompüter maqnatı, Microsoft korporasiyasının banisi və sahibidir. == Həyatı == Billa Gates 1955-ci il oktyabr ayının 28-də Vaşinqton ştatının (ABŞ) Sietl şəhərində korporativ vəkil Uilyam Henri Qeyts II və First Interstate Bank, Pacific Northwest Bell və United Way milli şurasının direktorlar şurasının üzvü Meri Maksvelin ailəsində doğulub.Bill Qeyts ibtidai təhsilini bələdiyyə ibtidai məktəbində alıb, 12 yaşında isə onu Sietl şəhərinin ən imtiyazlı məktəbinə keçirirlər. O, orada məktəb minikompüterində öz proqramlaşdırma bacarıqlarını inkişaf etdirə bilir.Qeyts qrammatika, vətəndaşşünaslıq və digər elmlərdə uğur əldə edə bilmirdi, lakin riyaziyyatdan ən yüksək qiymətlər alırdı. Bu təvəzökar, hətta utancaq və azca yöndəmsiz uşaq riyaziyyat professoru olmağı arzu edirdi və atasına heç bənzəmirdi. Ona görə də riyaziyyatda və məntiqdə unikal qabiliyyətlərinə baxmayaraq, Bill Qeyts valideynlərinə xas olan lider qabiliyyətləri göstərmirdi.Artıq 1 il sonra Bill ilk kompüter proqramını yaradır. O, kollecdə Traf-O-Data şirkətini yaradır. Orda gələcək maqnatın sinif yoldaşları işləyirdilər. Onlar yerli hakimiyyət üçün kompüter proqramları hazırlayır, şəhər nəqliyyatının hərəkət qrafiklərini hesablayırdılar. Bill küçə hərəkətinin nizamlanması üçün proqram yazanda onun 15 yaşı var idi və o, bu layihədə 20000 dollar qazanır. 17 yaşında isə o, Bonnevil bəndinin enerji bölgüsü üzrə proqram paketinin yazılması təklifini alır.1973-cü ildə ailə ənənəsinə sadiq qalaraq Bill Qeyts atası kimi vəkil olmağa hazırlaşaraq Harvard universitetinin birinci kursuna daxil olur. Lakin o, həminki kimi qapalı və ünsiyyətsiz idi, bu isə seçilmiş peşə üçün qətiyyən yaramırdı. Bill Harvardda Stiv Balmerlə (Steve Ballmer) bir mərtəbədə yaşayırdı, sonradan onlar dost olurlar və hal-hazırda Stiv Balmer Microsoft korporasiyasına rəhbərlik edir.1974-cü ilin dekabr ayında Bill Qeyts 397 dollara satılan kompüter görür. Dostu Pol Allenin sözlərinə görə, onu istənilən şəxs yığa bilərdi. Maşında çatışmayan yeganə şey proqram təminatı idi. Bill Qeyts və Pol Allen M.I.T.S firmasının nümayəndələri ilə əlaqə saxlayaraq, onlara [[Altair 8800]] kompüteri üçün proqram təminatını (BASIC versiyasını) təklif edirlər. Bu variant menecerləri razı salır və onlar bu cavan oğlanlara proqramlaşdırma dilləri üzərində işləməyi təklif edirlər. Onlar Yeni-Mexikoya gedirlər və beləcə Micro-soft (tireni onlar sonralar götürüblər) tarixi başlanır.Fərdi kompüterin hər bir iş yerində və hər evdə əvəzedilməz olacağına qəti əmin olan Bill və Pol fərdi kompüterlər üçün proqram təminatı hazırlamağa başlayırlar. Bill Qeytsin fərdi kompüter inkişafının gələcəyini görmək qabiliyyəti Microsoft-un və proqram təminatı sənayesinin müvəffəqiyyətinin əsas amili olub (1986-cı ildə Microsoft açıq tipli səhmdar cəmiyyətinə çevrilir və həmin il Bill Qeyts milyarder olur. Qeyd edim ki, o zaman onun 31 yaş var idi).Microsoft-un ilk 5 sifarişçisi [[müflis]] olur, lakin gənclər ümidini itirmirlər və 1979-cu ildə Sietlə qayıdırlar. Həmin il Bill Qeyts dərslərdəki müvəffəqiyyətsizliyə görə universitetdən çıxarılır. Lakin bu, tələbəni elə də məyus etmir, belə ki Billə IBM-dən dünyada ilk fərdi kompüter üçün əməliyyat sistemi yaratmaq təklifi edilmişdi.Bill Qeyts 50.000 dollara QDOS (Quick and Dirty Operating System) sistemini əldə edir, adını MS-DOS-a dəyişir və IBM şirkətinə lisenziyasını satır. Qazanılmış pullar Microsoft-a bir neçə il ərzində işləməyə imkan yaradır. Microsoft-un proqram təminatı ilə IBM-in yeni kompüterinin təqdimatı bazarda əsl sensasiya yaradır. Bir çox çox şirkətlər lisenziya üçün Microsoft-a müraciət etməyə başlayırlar.Microsoft Word və Microsoft Excel proqram təminatlarını çıxararaq şirkət bazarda mövqeyini daha da möhkəmlədir. Microsoft korporasiyasına daxil olan Corbis şirkəti sayəsində Bill Qeyts Bettman və digər fotoqrafların böyük foto-kartotekasını əldə edir. Şəkillər elektron formada göndərilmə üçün istifadə olunur.Növbəti ilə Microsoft bazarda Windows əməliyyat sisteminin ilk versiyasını təqdim edir. Artıq 1993-cü ildə ay ərzində Windows satışlarının ümumi sayl 1 milyonu ötür. 1995-ci ildə Windows 95 əməliyyat sistemi çıxır və 2 həftə ərzində 7 milyon surət satılır.Microsoft-un proqram təminatı o qədər geniş istifadə edilməyə başladı ki, şirkət amerika antiinhisar komitəsinin nəzər nöqtəsinə tuş gəlir.1999-cu ildə dairə məhkəməsi Microsoft Corporation-ı inhisarçı kimi təsdiq etdikdə onun ABŞ-ın antiinhisar komitəsi ilə yenidən problemləri yaranır. 2000-ci ilin aprel ayında ABŞ-ın Ədliyyə Nazirliyi Microsoft-u 2 ayrı korporasiyaya bölməyi təklif edir: korporasiyalardan biri Microsoft Office və Internet Explorer, digəri isə yalnız Windows ilə məşğul olacaq. Bill Qeytsin etirazları ona əsaslanır ki, Windows əməliyyat sistemini texniki olaraq Microsoft-un digər proqramlarından ayırmaq mümkün deyil.1995-ci ildə Bill Qeyts "Gələcəyə olan yol" (ing. "The Road Ahead") kitabını yazır. O, kitabda cəmiyyətin informasiya texnologiyalarının inkişafı ilə əlaqədar hansı istiqamətdə hərəkət etməsi haqqında öz baxışlarını ifadə edir. 1996-cı ildə, Microsoft korporasiyası internet texnologiyalara doğru istiqamətləndikdə Qeyts kitaba əhəmiyyətli düzəlişlər edir. Kitab Microsoft-un vitse-prezidenti Natan Mirvold (Nathan Myhrvold) və jurnalist Piter Raynarson (Peter Rinearson) ilə şərikli müəlliflikdə yazılıb.1994-cü il yanvar ayının 1-də Bill Qeyts Microsoft-un meneceri Melinda Frenç ilə ailə həyatı qurur. Onların 3 uşağı var: 1996-cı ildə Cennifer Katarin, 1999-da Rori Con və Fibi Adel doğulublar.Ailə qurduqdan sonra Bill Qeyts xeyriyyəçiliyə daha çox diqqət ayırmağa başlayır. 1 milyard dollar təqaüdə qoyulub, hansı ki Microsoft istedadlı, lakin təmin edilməmiş tələbələrə (Gates Millennium Scholarship Program) verir, Bill Qeyts 750000 dollar vaksinləmənin (Global Alliance for Vaccines and Immunization) inkişafı proqramına qoyub. 1994-cü ildə Qeyts Codex Leicester — Leonarda da Vinçinin işlərinin toplusunu əldə edib. O, 2003-cü ildən Sietlin İncəsənət Muzeyində nümayiş etdirilir.Bill və Melinda Qeyts xeyriyyəçilik fondunun əsasını qoyublar, fonda səhiyyə və təhsil sahəsində filantrop (xeyriyyəçilik) təşəbbüslərin dəstəklənməsi üçün 17 milyarddan çox dollar əlavə ediblər. Hal-hazırda Bill və Melinda Qeytsin (Bill and Melinda Gates Foundation) fondu səhiyyə sahəsində işləyən təşkilatlara 300 milyondan çox dollar, maarifləndirici prosesin təkmilləşdirilməsinə, həmçinin kitabxana işi (Gates Library Initiative) sahəsində təşəbbüslərin inkişafına (ABŞ və Kanada əhalisinə kiçik gəlirlə ictimai kitabxanalarda fərdi kompüterlər və internetlə işləməyə imkan yaradacaq) 300 milyondan çox dollar verib. 54 milyondan çox dollar Sakit okeanın şimal-qərb sahili ölkələrində ictimai layihələrə və illik xeyriyyə kampaniyaları çərçivəsində 29 milyondan çox dollar digər xüsusi layihələrə qoyulub.2005-ci il mart ayının 2-də Böyük Britaniyanın xarici işlər kabineti elan edib ki, Qeyts Böyük Britaniya müəssisələrinə töhfəsi və dünyada yoxsulluğun azaldılması üzrə səylərinə görə Britaniya İmperiyası Ordeninin Cəngavər-Komandor titulunu alacaq. 2005-ci ilin nəticəsinə görə Bill Qeyts və onun həyat yoldaşı Melinda Qeyts amerikanın "Taym" jurnalı tərəfindən ilin adamları adlandırılıblar. 2007-ci ilin iyun ayının 7-dən Bill Qeyts Harvard universitetinin məzunu hesab edilməyə başlayıb. Qeytsə diplomu vermək qərarını universitet administrasiyası qəbul edib.1998-ci ildə Qeyts Microsoft korporasiyasının prezidenti vəzifəsindən istefa edib, 2000-ci ildə əsas icraçı direktor vəzifəsini tərk edib. Hər iki vəzifəni Stiv Balmer icra edir. 2008-ci il iyun ayının 15-də Bill Qeyts 2008-ci ilin iyul ayında Microsoft korporasiyasının Direktorlar şurasının sədri vəzifəsindən getmək niyyəti haqqında bildirib. Öz postundan gedişindən sonra o, özünü tamamilə Bill & Melinda Gates Foundation xeyriyyəçilik fondunu idarə edilməsinə həsr etmək niyyətindədir.2008-ci il iyun ayının 27-i tarixi Bill Qeytsin Microsoft rəhbəri kimi son günü olub. Buna baxmayaraq, o, şirkətlə əlaqələrini həmişəlik kəsmir və direktorlar şurasının sədri olaraq alır (lakin icraçı səlahiyyətləri yoxdur).Bill Qeyts çox oxuyur, həmçinin qolf və bric (İngiltərə və Amerikada geniş yayılmış qumar oyunu) oynamağı sevir. 2009-cu ildə "Forbes" jurnalında dünyanın ən varlı şəxslərinin siyahısında birinci yeri tutmuş Qeyts 2008-ci ildə "Microsoft" şirkətini tərk etmiş və bundan sonrakı həyatını xeyriyyəçiliyə həsr edəcəyini bildirmişdir. Hazırda Qeyts xanımı ilə birgə açdığı "Bill and Melinda Gates" xeyriyyə fonduna rəhbərlik edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Ədəbiyyat == * Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh. [[Kateqoriya:Böyük tarix]] [[Kateqoriya:ABŞ milyarderləri]] akhevxlsl6vv5m5yjqnr3ao7zhtp2wc 6556850 6556848 2022-07-31T16:46:36Z 212.47.141.85 wikitext text/x-wiki {{adını dəyiş}} {{vikiləşdirmək}} {{Şəxs |şəklin ölçüsü = 220 }} '''Bill Geyts''' ({{dil-en|Bill Gates}}; {{DVTY}}) — [[Microsoft]] şirkətinin yaradıcısı ([[Pol Allen]] ilə birlikdə), milyarder, filantrofist. 2008-ci ilin iyun ayında şirkətin İdarə Heyəti sədrliyindən istefa vermişdir.Uilyam Henri Qeyts III (William Gates III (tam adı) dünyanın ən zəngin insanlarından biri, kompüter maqnatı, Microsoft korporasiyasının banisi və sahibidir. == Həyatı == Billa Gates 1955-ci il oktyabr ayının 28-də Vaşinqton ştatının (ABŞ) Sietl şəhərində korporativ vəkil Uilyam Henri Qeyts II və First Interstate Bank, Pacific Northwest Bell və United Way milli şurasının direktorlar şurasının üzvü Meri Maksvelin ailəsində doğulub.Bill Qeyts ibtidai təhsilini bələdiyyə ibtidai məktəbində alıb, 12 yaşında isə onu Sietl şəhərinin ən imtiyazlı məktəbinə keçirirlər. O, orada məktəb minikompüterində öz proqramlaşdırma bacarıqlarını inkişaf etdirə bilir.Qeyts qrammatika, vətəndaşşünaslıq və digər elmlərdə uğur əldə edə bilmirdi, lakin riyaziyyatdan ən yüksək qiymətlər alırdı. Bu təvəzökar, hətta utancaq və azca yöndəmsiz uşaq riyaziyyat professoru olmağı arzu edirdi və atasına heç bənzəmirdi. Ona görə də riyaziyyatda və məntiqdə unikal qabiliyyətlərinə baxmayaraq, Bill Qeyts valideynlərinə xas olan lider qabiliyyətləri göstərmirdi.Artıq 1 il sonra Bill ilk kompüter proqramını yaradır. O, kollecdə Traf-O-Data şirkətini yaradır. Orda gələcək maqnatın sinif yoldaşları işləyirdilər. Onlar yerli hakimiyyət üçün kompüter proqramları hazırlayır, şəhər nəqliyyatının hərəkət qrafiklərini hesablayırdılar. Bill küçə hərəkətinin nizamlanması üçün proqram yazanda onun 15 yaşı var idi və o, bu layihədə 20000 dollar qazanır. 17 yaşında isə o, Bonnevil bəndinin enerji bölgüsü üzrə proqram paketinin yazılması təklifini alır.1973-cü ildə ailə ənənəsinə sadiq qalaraq Bill Qeyts atası kimi vəkil olmağa hazırlaşaraq Harvard universitetinin birinci kursuna daxil olur. Lakin o, həminki kimi qapalı və ünsiyyətsiz idi, bu isə seçilmiş peşə üçün qətiyyən yaramırdı. Bill Harvardda Stiv Balmerlə (Steve Ballmer) bir mərtəbədə yaşayırdı, sonradan onlar dost olurlar və hal-hazırda Stiv Balmer Microsoft korporasiyasına rəhbərlik edir.1974-cü ilin dekabr ayında Bill Qeyts 397 dollara satılan kompüter görür. Dostu Pol Allenin sözlərinə görə, onu istənilən şəxs yığa bilərdi. Maşında çatışmayan yeganə şey proqram təminatı idi. Bill Qeyts və Pol Allen M.I.T.S firmasının nümayəndələri ilə əlaqə saxlayaraq, onlara [[Altair 8800]] kompüteri üçün proqram təminatını (BASIC versiyasını) təklif edirlər. Bu variant menecerləri razı salır və onlar bu cavan oğlanlara proqramlaşdırma dilləri üzərində işləməyi təklif edirlər. Onlar Yeni-Mexikoya gedirlər və beləcə Micro-soft (tireni onlar sonralar götürüblər) tarixi başlanır.Fərdi kompüterin hər bir iş yerində və hər evdə əvəzedilməz olacağına qəti əmin olan Bill və Pol fərdi kompüterlər üçün proqram təminatı hazırlamağa başlayırlar. Bill Qeytsin fərdi kompüter inkişafının gələcəyini görmək qabiliyyəti Microsoft-un və proqram təminatı sənayesinin müvəffəqiyyətinin əsas amili olub (1986-cı ildə Microsoft açıq tipli səhmdar cəmiyyətinə çevrilir və həmin il Bill Qeyts milyarder olur. Qeyd edim ki, o zaman onun 31 yaş var idi).Microsoft-un ilk 5 sifarişçisi [[müflis]] olur, lakin gənclər ümidini itirmirlər və 1979-cu ildə Sietlə qayıdırlar. Həmin il Bill Qeyts dərslərdəki müvəffəqiyyətsizliyə görə universitetdən çıxarılır. Lakin bu, tələbəni elə də məyus etmir, belə ki Billə IBM-dən dünyada ilk fərdi kompüter üçün əməliyyat sistemi yaratmaq təklifi edilmişdi.Bill Qeyts 50.000 dollara QDOS (Quick and Dirty Operating System) sistemini əldə edir, adını MS-DOS-a dəyişir və IBM şirkətinə lisenziyasını satır. Qazanılmış pullar Microsoft-a bir neçə il ərzində işləməyə imkan yaradır. Microsoft-un proqram təminatı ilə IBM-in yeni kompüterinin təqdimatı bazarda əsl sensasiya yaradır. Bir çox çox şirkətlər lisenziya üçün Microsoft-a müraciət etməyə başlayırlar.Microsoft Word və Microsoft Excel proqram təminatlarını çıxararaq şirkət bazarda mövqeyini daha da möhkəmlədir. Microsoft korporasiyasına daxil olan Corbis şirkəti sayəsində Bill Qeyts Bettman və digər fotoqrafların böyük foto-kartotekasını əldə edir. Şəkillər elektron formada göndərilmə üçün istifadə olunur.Növbəti ilə Microsoft bazarda Windows əməliyyat sisteminin ilk versiyasını təqdim edir. Artıq 1993-cü ildə ay ərzində Windows satışlarının ümumi sayl 1 milyonu ötür. 1995-ci ildə Windows 95 əməliyyat sistemi çıxır və 2 həftə ərzində 7 milyon surət satılır.Microsoft-un proqram təminatı o qədər geniş istifadə edilməyə başladı ki, şirkət amerika antiinhisar komitəsinin nəzər nöqtəsinə tuş gəlir.1999-cu ildə dairə məhkəməsi Microsoft Corporation-ı inhisarçı kimi təsdiq etdikdə onun ABŞ-ın antiinhisar komitəsi ilə yenidən problemləri yaranır. 2000-ci ilin aprel ayında ABŞ-ın Ədliyyə Nazirliyi Microsoft-u 2 ayrı korporasiyaya bölməyi təklif edir: korporasiyalardan biri Microsoft Office və Internet Explorer, digəri isə yalnız Windows ilə məşğul olacaq. Bill Qeytsin etirazları ona əsaslanır ki, Windows əməliyyat sistemini texniki olaraq Microsoft-un digər proqramlarından ayırmaq mümkün deyil.1995-ci ildə Bill Qeyts "Gələcəyə olan yol" (ing. "The Road Ahead") kitabını yazır. O, kitabda cəmiyyətin informasiya texnologiyalarının inkişafı ilə əlaqədar hansı istiqamətdə hərəkət etməsi haqqında öz baxışlarını ifadə edir. 1996-cı ildə, Microsoft korporasiyası internet texnologiyalara doğru istiqamətləndikdə Qeyts kitaba əhəmiyyətli düzəlişlər edir. Kitab Microsoft-un vitse-prezidenti Natan Mirvold (Nathan Myhrvold) və jurnalist Piter Raynarson (Peter Rinearson) ilə şərikli müəlliflikdə yazılıb.1994-cü il yanvar ayının 1-də Bill Qeyts Microsoft-un meneceri Melinda Frenç ilə ailə həyatı qurur. Onların 3 uşağı var: 1996-cı ildə Cennifer Katarin, 1999-da Rori Con və Fibi Adel doğulublar.Ailə qurduqdan sonra Bill Qeyts xeyriyyəçiliyə daha çox diqqət ayırmağa başlayır. 1 milyard dollar təqaüdə qoyulub, hansı ki Microsoft istedadlı, lakin təmin edilməmiş tələbələrə (Gates Millennium Scholarship Program) verir, Bill Qeyts 750000 dollar vaksinləmənin (Global Alliance for Vaccines and Immunization) inkişafı proqramına qoyub. 1994-cü ildə Qeyts Codex Leicester — Leonarda da Vinçinin işlərinin toplusunu əldə edib. O, 2003-cü ildən Sietlin İncəsənət Muzeyində nümayiş etdirilir.Bill və Melinda Qeyts xeyriyyəçilik fondunun əsasını qoyublar, fonda səhiyyə və təhsil sahəsində filantrop (xeyriyyəçilik) təşəbbüslərin dəstəklənməsi üçün 17 milyarddan çox dollar əlavə ediblər. Hal-hazırda Bill və Melinda Qeytsin (Bill and Melinda Gates Foundation) fondu səhiyyə sahəsində işləyən təşkilatlara 300 milyondan çox dollar, maarifləndirici prosesin təkmilləşdirilməsinə, həmçinin kitabxana işi (Gates Library Initiative) sahəsində təşəbbüslərin inkişafına (ABŞ və Kanada əhalisinə kiçik gəlirlə ictimai kitabxanalarda fərdi kompüterlər və internetlə işləməyə imkan yaradacaq) 300 milyondan çox dollar verib. 54 milyondan çox dollar Sakit okeanın şimal-qərb sahili ölkələrində ictimai layihələrə və illik xeyriyyə kampaniyaları çərçivəsində 29 milyondan çox dollar digər xüsusi layihələrə qoyulub.2005-ci il mart ayının 2-də Böyük Britaniyanın xarici işlər kabineti elan edib ki, Qeyts Böyük Britaniya müəssisələrinə töhfəsi və dünyada yoxsulluğun azaldılması üzrə səylərinə görə Britaniya İmperiyası Ordeninin Cəngavər-Komandor titulunu alacaq. 2005-ci ilin nəticəsinə görə Bill Qeyts və onun həyat yoldaşı Melinda Qeyts amerikanın "Taym" jurnalı tərəfindən ilin adamları adlandırılıblar. 2007-ci ilin iyun ayının 7-dən Bill Qeyts Harvard universitetinin məzunu hesab edilməyə başlayıb. Qeytsə diplomu vermək qərarını universitet administrasiyası qəbul edib.1998-ci ildə Qeyts Microsoft korporasiyasının prezidenti vəzifəsindən istefa edib, 2000-ci ildə əsas icraçı direktor vəzifəsini tərk edib. Hər iki vəzifəni Stiv Balmer icra edir. 2008-ci il iyun ayının 15-də Bill Qeyts 2008-ci ilin iyul ayında Microsoft korporasiyasının Direktorlar şurasının sədri vəzifəsindən getmək niyyəti haqqında bildirib. Öz postundan gedişindən sonra o, özünü tamamilə Bill & Melinda Gates Foundation xeyriyyəçilik fondunu idarə edilməsinə həsr etmək niyyətindədir.2008-ci il iyun ayının 27-i tarixi Bill Qeytsin Microsoft rəhbəri kimi son günü olub. Buna baxmayaraq, o, şirkətlə əlaqələrini həmişəlik kəsmir və direktorlar şurasının sədri olaraq alır (lakin icraçı səlahiyyətləri yoxdur).Bill Qeyts çox oxuyur, həmçinin qolf və bric (İngiltərə və Amerikada geniş yayılmış qumar oyunu) oynamağı sevir. 2009-cu ildə "Forbes" jurnalında dünyanın ən varlı şəxslərinin siyahısında birinci yeri tutmuş Qeyts 2008-ci ildə "Microsoft" şirkətini tərk etmiş və bundan sonrakı həyatını xeyriyyəçiliyə həsr edəcəyini bildirmişdir. Hazırda Qeyts xanımı ilə birgə açdığı "Bill and Melinda Gates" xeyriyyə fonduna rəhbərlik edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Ədəbiyyat == * Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh. [[Kateqoriya:Böyük tarix]] [[Kateqoriya:ABŞ milyarderləri]] l7y7akgt6udtes3izaw3vudoly0ms9l 6556851 6556850 2022-07-31T16:47:00Z Burocan 197349 [[User:212.47.141.85|212.47.141.85]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Elonizm|Elonizm]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Şəxs |şəklin ölçüsü = 220 }} '''Bill Geyts''' ({{dil-en|Bill Gates}}; {{DVTY}}) — [[Microsoft]] şirkətinin yaradıcısı ([[Pol Allen]] ilə birlikdə), milyarder, filantrofist. 2008-ci ilin iyun ayında şirkətin İdarə Heyəti sədrliyindən istefa vermişdir.Uilyam Henri Qeyts III (William Gates III (tam adı) dünyanın ən zəngin insanlarından biri, kompüter maqnatı, Microsoft korporasiyasının banisi və sahibidir. == Həyatı == Billa Gates 1955-ci il oktyabr ayının 28-də Vaşinqton ştatının (ABŞ) Sietl şəhərində korporativ vəkil Uilyam Henri Qeyts II və First Interstate Bank, Pacific Northwest Bell və United Way milli şurasının direktorlar şurasının üzvü Meri Maksvelin ailəsində doğulub.Bill Qeyts ibtidai təhsilini bələdiyyə ibtidai məktəbində alıb, 12 yaşında isə onu Sietl şəhərinin ən imtiyazlı məktəbinə keçirirlər. O, orada məktəb minikompüterində öz proqramlaşdırma bacarıqlarını inkişaf etdirə bilir.Qeyts qrammatika, vətəndaşşünaslıq və digər elmlərdə uğur əldə edə bilmirdi, lakin riyaziyyatdan ən yüksək qiymətlər alırdı. Bu təvəzökar, hətta utancaq və azca yöndəmsiz uşaq riyaziyyat professoru olmağı arzu edirdi və atasına heç bənzəmirdi. Ona görə də riyaziyyatda və məntiqdə unikal qabiliyyətlərinə baxmayaraq, Bill Qeyts valideynlərinə xas olan lider qabiliyyətləri göstərmirdi.Artıq 1 il sonra Bill ilk kompüter proqramını yaradır. O, kollecdə Traf-O-Data şirkətini yaradır. Orda gələcək maqnatın sinif yoldaşları işləyirdilər. Onlar yerli hakimiyyət üçün kompüter proqramları hazırlayır, şəhər nəqliyyatının hərəkət qrafiklərini hesablayırdılar. Bill küçə hərəkətinin nizamlanması üçün proqram yazanda onun 15 yaşı var idi və o, bu layihədə 20000 dollar qazanır. 17 yaşında isə o, Bonnevil bəndinin enerji bölgüsü üzrə proqram paketinin yazılması təklifini alır.1973-cü ildə ailə ənənəsinə sadiq qalaraq Bill Qeyts atası kimi vəkil olmağa hazırlaşaraq Harvard universitetinin birinci kursuna daxil olur. Lakin o, həminki kimi qapalı və ünsiyyətsiz idi, bu isə seçilmiş peşə üçün qətiyyən yaramırdı. Bill Harvardda Stiv Balmerlə (Steve Ballmer) bir mərtəbədə yaşayırdı, sonradan onlar dost olurlar və hal-hazırda Stiv Balmer Microsoft korporasiyasına rəhbərlik edir.1974-cü ilin dekabr ayında Bill Qeyts 397 dollara satılan kompüter görür. Dostu Pol Allenin sözlərinə görə, onu istənilən şəxs yığa bilərdi. Maşında çatışmayan yeganə şey proqram təminatı idi. Bill Qeyts və Pol Allen M.I.T.S firmasının nümayəndələri ilə əlaqə saxlayaraq, onlara [[Altair 8800]] kompüteri üçün proqram təminatını (BASIC versiyasını) təklif edirlər. Bu variant menecerləri razı salır və onlar bu cavan oğlanlara proqramlaşdırma dilləri üzərində işləməyi təklif edirlər. Onlar Yeni-Mexikoya gedirlər və beləcə Micro-soft (tireni onlar sonralar götürüblər) tarixi başlanır.Fərdi kompüterin hər bir iş yerində və hər evdə əvəzedilməz olacağına qəti əmin olan Bill və Pol fərdi kompüterlər üçün proqram təminatı hazırlamağa başlayırlar. Bill Qeytsin fərdi kompüter inkişafının gələcəyini görmək qabiliyyəti Microsoft-un və proqram təminatı sənayesinin müvəffəqiyyətinin əsas amili olub (1986-cı ildə Microsoft açıq tipli səhmdar cəmiyyətinə çevrilir və həmin il Bill Qeyts milyarder olur. Qeyd edim ki, o zaman onun 31 yaş var idi).Microsoft-un ilk 5 sifarişçisi [[müflis]] olur, lakin gənclər ümidini itirmirlər və 1979-cu ildə Sietlə qayıdırlar. Həmin il Bill Qeyts dərslərdəki müvəffəqiyyətsizliyə görə universitetdən çıxarılır. Lakin bu, tələbəni elə də məyus etmir, belə ki Billə IBM-dən dünyada ilk fərdi kompüter üçün əməliyyat sistemi yaratmaq təklifi edilmişdi.Bill Qeyts 50.000 dollara QDOS (Quick and Dirty Operating System) sistemini əldə edir, adını MS-DOS-a dəyişir və IBM şirkətinə lisenziyasını satır. Qazanılmış pullar Microsoft-a bir neçə il ərzində işləməyə imkan yaradır. Microsoft-un proqram təminatı ilə IBM-in yeni kompüterinin təqdimatı bazarda əsl sensasiya yaradır. Bir çox çox şirkətlər lisenziya üçün Microsoft-a müraciət etməyə başlayırlar.Microsoft Word və Microsoft Excel proqram təminatlarını çıxararaq şirkət bazarda mövqeyini daha da möhkəmlədir. Microsoft korporasiyasına daxil olan Corbis şirkəti sayəsində Bill Qeyts Bettman və digər fotoqrafların böyük foto-kartotekasını əldə edir. Şəkillər elektron formada göndərilmə üçün istifadə olunur.Növbəti ilə Microsoft bazarda Windows əməliyyat sisteminin ilk versiyasını təqdim edir. Artıq 1993-cü ildə ay ərzində Windows satışlarının ümumi sayl 1 milyonu ötür. 1995-ci ildə Windows 95 əməliyyat sistemi çıxır və 2 həftə ərzində 7 milyon surət satılır.Microsoft-un proqram təminatı o qədər geniş istifadə edilməyə başladı ki, şirkət amerika antiinhisar komitəsinin nəzər nöqtəsinə tuş gəlir.1999-cu ildə dairə məhkəməsi Microsoft Corporation-ı inhisarçı kimi təsdiq etdikdə onun ABŞ-ın antiinhisar komitəsi ilə yenidən problemləri yaranır. 2000-ci ilin aprel ayında ABŞ-ın Ədliyyə Nazirliyi Microsoft-u 2 ayrı korporasiyaya bölməyi təklif edir: korporasiyalardan biri Microsoft Office və Internet Explorer, digəri isə yalnız Windows ilə məşğul olacaq. Bill Qeytsin etirazları ona əsaslanır ki, Windows əməliyyat sistemini texniki olaraq Microsoft-un digər proqramlarından ayırmaq mümkün deyil.1995-ci ildə Bill Qeyts "Gələcəyə olan yol" (ing. "The Road Ahead") kitabını yazır. O, kitabda cəmiyyətin informasiya texnologiyalarının inkişafı ilə əlaqədar hansı istiqamətdə hərəkət etməsi haqqında öz baxışlarını ifadə edir. 1996-cı ildə, Microsoft korporasiyası internet texnologiyalara doğru istiqamətləndikdə Qeyts kitaba əhəmiyyətli düzəlişlər edir. Kitab Microsoft-un vitse-prezidenti Natan Mirvold (Nathan Myhrvold) və jurnalist Piter Raynarson (Peter Rinearson) ilə şərikli müəlliflikdə yazılıb.1994-cü il yanvar ayının 1-də Bill Qeyts Microsoft-un meneceri Melinda Frenç ilə ailə həyatı qurur. Onların 3 uşağı var: 1996-cı ildə Cennifer Katarin, 1999-da Rori Con və Fibi Adel doğulublar.Ailə qurduqdan sonra Bill Qeyts xeyriyyəçiliyə daha çox diqqət ayırmağa başlayır. 1 milyard dollar təqaüdə qoyulub, hansı ki Microsoft istedadlı, lakin təmin edilməmiş tələbələrə (Gates Millennium Scholarship Program) verir, Bill Qeyts 750000 dollar vaksinləmənin (Global Alliance for Vaccines and Immunization) inkişafı proqramına qoyub. 1994-cü ildə Qeyts Codex Leicester — Leonarda da Vinçinin işlərinin toplusunu əldə edib. O, 2003-cü ildən Sietlin İncəsənət Muzeyində nümayiş etdirilir.Bill və Melinda Qeyts xeyriyyəçilik fondunun əsasını qoyublar, fonda səhiyyə və təhsil sahəsində filantrop (xeyriyyəçilik) təşəbbüslərin dəstəklənməsi üçün 17 milyarddan çox dollar əlavə ediblər. Hal-hazırda Bill və Melinda Qeytsin (Bill and Melinda Gates Foundation) fondu səhiyyə sahəsində işləyən təşkilatlara 300 milyondan çox dollar, maarifləndirici prosesin təkmilləşdirilməsinə, həmçinin kitabxana işi (Gates Library Initiative) sahəsində təşəbbüslərin inkişafına (ABŞ və Kanada əhalisinə kiçik gəlirlə ictimai kitabxanalarda fərdi kompüterlər və internetlə işləməyə imkan yaradacaq) 300 milyondan çox dollar verib. 54 milyondan çox dollar Sakit okeanın şimal-qərb sahili ölkələrində ictimai layihələrə və illik xeyriyyə kampaniyaları çərçivəsində 29 milyondan çox dollar digər xüsusi layihələrə qoyulub.2005-ci il mart ayının 2-də Böyük Britaniyanın xarici işlər kabineti elan edib ki, Qeyts Böyük Britaniya müəssisələrinə töhfəsi və dünyada yoxsulluğun azaldılması üzrə səylərinə görə Britaniya İmperiyası Ordeninin Cəngavər-Komandor titulunu alacaq. 2005-ci ilin nəticəsinə görə Bill Qeyts və onun həyat yoldaşı Melinda Qeyts amerikanın "Taym" jurnalı tərəfindən ilin adamları adlandırılıblar. 2007-ci ilin iyun ayının 7-dən Bill Qeyts Harvard universitetinin məzunu hesab edilməyə başlayıb. Qeytsə diplomu vermək qərarını universitet administrasiyası qəbul edib.1998-ci ildə Qeyts Microsoft korporasiyasının prezidenti vəzifəsindən istefa edib, 2000-ci ildə əsas icraçı direktor vəzifəsini tərk edib. Hər iki vəzifəni Stiv Balmer icra edir. 2008-ci il iyun ayının 15-də Bill Qeyts 2008-ci ilin iyul ayında Microsoft korporasiyasının Direktorlar şurasının sədri vəzifəsindən getmək niyyəti haqqında bildirib. Öz postundan gedişindən sonra o, özünü tamamilə Bill & Melinda Gates Foundation xeyriyyəçilik fondunu idarə edilməsinə həsr etmək niyyətindədir.2008-ci il iyun ayının 27-i tarixi Bill Qeytsin Microsoft rəhbəri kimi son günü olub. Buna baxmayaraq, o, şirkətlə əlaqələrini həmişəlik kəsmir və direktorlar şurasının sədri olaraq alır (lakin icraçı səlahiyyətləri yoxdur).Bill Qeyts çox oxuyur, həmçinin qolf və bric (İngiltərə və Amerikada geniş yayılmış qumar oyunu) oynamağı sevir. 2009-cu ildə "Forbes" jurnalında dünyanın ən varlı şəxslərinin siyahısında birinci yeri tutmuş Qeyts 2008-ci ildə "Microsoft" şirkətini tərk etmiş və bundan sonrakı həyatını xeyriyyəçiliyə həsr edəcəyini bildirmişdir. Hazırda Qeyts xanımı ilə birgə açdığı "Bill and Melinda Gates" xeyriyyə fonduna rəhbərlik edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Ədəbiyyat == * Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh. [[Kateqoriya:Böyük tarix]] [[Kateqoriya:ABŞ milyarderləri]] akhevxlsl6vv5m5yjqnr3ao7zhtp2wc 0 70055 6557347 6520729 2022-08-01T04:32:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi dövlət |adı = Cavad xanlığı |orijinal_adı = جاواد خانلیغی |statusu = [[Xanlıq (dövlət)|Xanlıq]]<ref>{{cite book|author=Bournoutian George A.|title=The 1820 Russian Survey of the Khanate of Shirvan: A Primary Source on the Demography and Economy of an Iranian Province prior to its Annexation by Russia|date=2016|publisher=Gibb Memorial Trust|page=xvii|isbn=978-1909724808}}{{oq|en|"Serious historians and geographers agree that after the fall of the Safavids, and especially from the mid-eighteenth century, the territory of the South Caucasus was composed of the khanates of Ganja, Kuba, Shirvan, Baku, Talesh, Sheki, Karabagh, Nakhichivan and Yerevan, all of which were under Iranian suzerainty."}}</ref> |xəritəsi = Fayl:Javad khanate.png |xəritənin_izahı = ''Cavad xanlığı qonşu xanlıqlarla'' |s1 = Əfşarlar dövləti |s1_bayrağı = Nadir Shah Flag.svg |quruluş_ili = [[1747]] |süqut_ili = [[1805]] |x1 = Şirvan xanlığı |x1_bayrağı = Banner of Shirvan.svg |x2 = Rusiya imperiyası |x2_bayrağı = Flag of the Russian Empire (black-yellow-white).svg |paytaxtı = [[Cavad (Sabirabad)|Cavad]] |ən_böyük_şəhəri = [[Qalaqayın]]<ref>{{cite book |author = [[Mirzə Rəhim Fəna]] |title = Qarabağnamələr |publisher =Bakı,Şərq-Qərb |том = |year = 2006 |pages = 247 |isbn = 9952-34-070-2,978-9952-34-070-9 }}{{oq|az|HÜDUDİ ƏYALƏTİ QARABAĞ-Cənub tərəfdən mis mədənləri olan Qapan dağlarının imtidadilə bir yerdə sariyal ru be məşriq gedir Araz çayınadək. Oradan məcrayi-nəhri-Araz ilə bir yerdə şərqdən gedir ta haman suyun qərbdən şərqə dəryayi-Xəzərə tərəf cari Kür nəhrinin məcrasınadək ki, oradan hər iki nəhrin suyu bir yerə qarışıb axar dəryayə. Bu nöqtə Qalaqayın adlı qəsəbədir ki, sabiqi Mustafaxanlı pristavlığına daxildir. }}</ref><ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gegeichnet_von_I.C.M._Reinecke._Schirwan._1804.jpg?uselang=az Gegeichnet von I.C.M. Reinecke. Schirwan. 1804]</ref><br>[[Cavad (Sabirabad)|Cavad]]<ref>{{cite book |author = [[Dilavər Əzimli]]-AMEA-nın A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun “Azərbaycanın orta əsrlər tarixi” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru. |title = Beynəlxalq ticarət əlaqələrində Xəzər ticarətinin rolu |publisher =Bakı |том = |year = 2018 |pages = |isbn = }}{{oq|az|Moskva tacirləri Qərbi Avropaya xam ipək, ipək par­çalar, Hindistandan daxil olan ədviyyatı daşıyır, ölkədən Azərbaycan neftini də aparırdılar. XVI əsrə dair «Ticarət kitabları» nda bu barədə məlumatlar vardır. Hə­min kitablara əsasən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, neft Moskva tacirləri vasitə­ silə Şirvandan Qərbi Avropaya daşınırdı. Şamaxıya Xəzər dənizi vasitəsilə gələn Moskva tacirləri Muğan düzünü keçib Cavad şəhərinə daxil olur, oradan da Ərdəbilə gedirdilər. Onlar Ərdəbildən iki istiqamətdə hərəkət edirdilər. Bu yollardan biri Təbrizə yönəlirdi. Digər yol isə Cənub-Şərq istiqamətində - Qəzvinə və Kaşana gedirdi. Həmin dövrdə bu şəhərlərdə qızğın ticarət gedirdi}}</ref><ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cavad_(Tzawat)_və_Qalaqayın_(Cellan).png?uselang=az Cavad (Tzawat) və Qalaqayın (Cellan)]</ref> |rəsmi_dilləri = [[Azərbaycan dili]] (danışıq dili),<ref>{{Harvnb|Гербер И.Г. |1958|p=100}}</ref><ref>{{cite book |author = [[Əlisöhbət Sumbatzadə|Сумбатзаде А. С.]] |title =Азербайджанцы, этногенез и формирование народа |publisher ="Элм" |том = |year = 1990 |page = səh: 100 |isbn = 5-8066-0177-3 |isbn2 = 978-5-8066-0177-4 }}{{oq|ru|Во второй половине XVIII в. азербайджанский язык впервые становится языком государственных актов, официальных переписок в административных учреждениях, в частности, в канцелярии Северо-восточного объединения, созданного Фатали-ханом. Об этом свидетельствуют сохранившиеся в русских архивах тексты разных документов подобного характера. Так, например, в документе, направленном Кизлярскому коменданту русским чиновником, находившемся в то время в гор. Шемахе, очевидно, кумыком по национальности Темур-беком, в феврале 1768 г. на азербайджанском языке, было написано: («Кубинский Фатали-хан со внуком Аджи Челебиевым, Усейн-ханом, собрав войска свои, приняли движение... к новой и старой Шемахе, которыми без войны овладели». Сохранился текст соглашения, заключённого в апреле 1776 г.между южнодагестанскими феодалами и Фатали-ханом, об их примирении. В этом соглашении на чисто азербайджанском языке было написано следующее: («Между нами и дербентским, и кубинским Фатали-ханом в наши дела подводим черты и соглашаемся на примирение».}}</ref><ref name="bertsch297">{{cite book | last = Bertsch | first =Gary Kenneth | title =Crossroads and Conflict: Security and Foreign Policy in the Caucasus and Central Asia | publisher =Routledge |year=2000 | location = | pages =297: ''"Shusha became the capital of an independent "Azeri" khanate in 1752 (Azeri in the sense of Muslims who spoke a version of the Turkic language we call Azeri today)."'' | isbn =0415922739}}</ref><br>[[fars dili]] (rəsmi)<ref>{{cite book | author= Петрушевский И. П. | title= Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI — начале XIX вв| url= | edition= Восточный Научно-Исследовательский Институт| location= Ленинград| издательство= ЛГУ им. Жданова | year= 1949| page= 7| isbn= }}{{oq|ru|Языком официальных актов не только в Кызылбашском государстве, но и в полунезависимых закавказских ханствах вплоть до эпохи присоединения их к России и даже некоторое время после него был новоперсидский (фарси).}}</ref> |valyutası = [[Abbası]]<br/>[[Şahı]]<br /> [[Sahibqıran]] |ərazisi = 4.956 km² |təxmini_əhalisi = [[Azərbaycan türkləri]] - 9000<ref>Абдуллаев Г.Б. Азербайджан в ΧVΙΙΙ веке и его взаимоотношения с Россией. Баку: Изд-во Академии Наук Азербайджанской ССР, 1965, 621 с. </ref><ref>Серебров А.Г. Историко-этнографическое описание Дагестана 1796 г. История, география и этнография Дагестана ΧVΙΙΙ-ΧΙΧ вв. М.: Изд-во восточной литературы, 1958, с. 173- 197</ref><ref>Симонович Ф.Ф. Описание Южного Дагестана 1796 год. История, география и этнография Дагестана ΧVΙΙΙ-ΧΙΧ вв. М.: Изд-во восточной литературы, 1958, с. 138-157</ref><ref>Бутков П.Г. Сведения о Кубинском и Дербентском владениях - 1798 г. История, география и этнография Дагестана ΧVΙΙΙ-ΧΙΧ вв. М.: Изд-во восточной литературы, 1958, с. 209-212.</ref><ref>Обозрение Российских владений за Кавказомь въ статистическомъ, этнографическом, топографическом и финансовом отношениях. Ч.ΙΙΙ. СПб, типография департамента внешней торговли, 1836, 397 с. </ref><ref>Обозрение Российских владений за Кавказомъ, въ статистическомъ, этнографическом, типографическом и финансовом отношениях. Ч.ΙV. СПб, типографии департамента внешней торговли, 1836, 401 с</ref> |idarəetmə_forması = [[Mütləq monarxiya]] |rəhbər_titulu = [[Xan]] |rəhbər1 = [[Qiyas xan Şahsevən|Qiyas xan]] (ilk) |rəhbər_il1 = 1747-1750 |rəhbər2 = [[Səfi xan Muğanlı|Səfi xan]] (son) |rəhbər_il2 = 1794-1805 |dini = [[İslam]] ([[Cəfərilik|Şiə]]) |hadisə1 = |hadisə_tarixi1 = |hadisə2 = [[Quba xanlığı]]ndan asılılıq |hadisə_tarixi2 = [[1768]] |hadisə3 = [[Şamaxı xanlığı]]ndan asılılıq |hadisə_tarixi3 = [[1796]] }} {{Azərbaycan tarixi}} '''Cavad xanlığı''' ({{dil-az2|جواد خان‌لیغی}}, {{dil-fa|خانات جاواد}}) — bir çox [[Azərbaycan xanlıqları]] kimi [[Nadir şah Əfşar]]ın ölümündən sonra yaranmışdır. Xanlıq qərbdən [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ]] və [[Qaradağ xanlığı]], şərqdən [[Şirvan xanlığı]] və [[Salyan sultanlığı]], cənubdan [[Talış xanlığı]] ilə həmsərhəd idi. Cavad xanlığı [[1747]]-ci ildə yaradılmışdır. Mərkəzi Cavad qalası idi. == Coğrafi ərazisi == [[Şəkil:The confluence of the Kura and Araks rivers.jpg|thumb|right|<center>''Şirvan sərhədləri yaxınlığında ticarət kəsişməsi. Kür və Araz çaylarının birləşməsi. Cavad və Qalaqayın. (1714-cü il)''</center>]] Cavad xanlığının mərkəzi [[Araz çayı]]nın kəsişdiyi nöqtədə, [[Kür çayı]]nın sol sahilində və [[Şamaxı]]nın cənub-qərbində yerləşən [[Cavad (Sabirabad)|Cavad]] qala şəhəridir. Çulkova görə ''"Cavadın bu əsas ərazisi böyük yaşayış yeridir".''<ref>{{harvnb|Абдуллаев Г. Б. |1965|p=230}}</ref> Xanlıq qərbdə Qarabağ və [[Qaradağ xanlığı]],şimalda Şamaxı xanlığı,cənubda [[Talış xanlığı]],şərqdə isə [[Salyan sultanlığı]] ilə əhatə olunmuşdur.[[Muğan]] əsasən Cavad xanlığına aid idi.<ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/mogan-parent-i-ii|title=MOḠĀN|publisher=[[Encyclopædia Iranica]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DpGac4Ay?url=http://www.iranicaonline.org/articles/mogan-parent-i-ii|archivedate=2013-01-21}}''Moḡān was mostly under the khan of Javāt.''</ref> Q.B.Abdullayevin yazdığına görə ''"Cavad xanlığı nisbətən kiçik idi və əslində sultanlığın ölçüsünü aşmırdı".''<ref>{{cite book |author = Абдуллаев Г. Б. |title= Труды Института истории АН Азербайджанской ССР |publisher= Из истории Азербайджана во второй половине XVIII в. |place= Баку. |publishing outfit = Изд-во АН Азербайджанской ССР |year= 1960 |pages= 58 |isbn= }}</ref> [[Şəkil:Azerbaijan Khanates 01.png|250px|thumb|right|<center>Azərbaycan xanlıqları</center>]] == Tarixi == [[1768]]-ci ildə Cavad xanı Taleh Həsən xan könüllü surətdə [[Quba xanlığı]]ndan asılılığı qəbul etdi.<ref>{{cite book |author = А.С.Сумбатзаде |title = Азербайджанцы – этногенез и формирование народа, АН Азербайджанской ССР |publisher =Элм |том = Баку |year = 1990 |pages = 254 |isbn = 5806601773, 9785806601774 }}</ref><ref>{{harvnb|Абдуллаев Г.Б|1965|p=231}}</ref></blockquote> Lakin Cavadda xan hakimiyyəti saxlanıldı.<ref>{{cite book |author = T.Mustafayev |title = Azərbaycan xanlıqlarının qısa tarixi. |publisher = |том = Bakı |year = 2011 |pages = səh:270 |isbn = }}</ref> <center> <gallery mode="packed" heights="200px" widths="250px"> Şəkil:Hasan Khan Shahsavan.jpg|<small>Cavad xanlığı və [[Muğan mahalı|Muğan]]ın hakimi [[Həsən xan Muğanlı]]</small></gallery> </center> Bu hadisə Quba xanlığın ərazisinin genişlənməsi ilə yanaşı onun əhalisinin say dinamikasına da müəyyən təsir göstərdi. Tarixi qaynaqlar Cavad xanlığının könüllü olaraq Quba xanlığına birləşməsinin bu xanlığın əhalisinin kəmiyyət və keyfiyyətinə müsbət təsir göstərməsini qeyd edir. Muğan əhalisi XVIII əsrin 60-80-ci illərində stabil siyasi mühit şəraitində yaşamağa müvəffəq oldu. Cavad xanlığının tarixi qısa dövrü əhatə edir və hər hansı diqqəti cəlb edən hadisələrlə seçilmir, lakin, buna baxmayaraq XVIII əsrdə Azərbaycanda mövcud olmuş xanlıqlar sistemində onun mövcudluğunu inkar etmək mümkün deyildir. Cavad xanlığının tarixi mənzərəsini müəyyən etmək üçün tarix ədəbiyyatında və arxiv sənədlərində çox müxtəsər, məhdud və dağınıq məlumatlar saxlanılmışdır. Cavad xanlığının əhali tarixi haqqında qaynaqlar olduqca məhdud və epizodikdir. Buna baxmayaraq, əldə olan tarixi materiallar əsasında Cavad xanlığının Şimal-Şərqi Azərbaycan siyasi birliyində olan əhali payını müəyyən etməyə cəhd etmək olar. XVI əsrdə, hətta bir qədər ondan əvvəl siyasi vahid kimi tarix səhnəsinə çıxan Cavad XVIII əsrin ortalarında yarımmüstəqil xanlığa çevrilmişdi.Xanlığın mərkəzi Kür və Araz çaylarının qovuşduğu yerdə yerləşən Cavad şəhəri idi (Hal-hazırda həmin yerdə [[Sabirabad rayonu]]nun [[Cavad]] kəndi yerləşir). Cavad xanlığı şimaldan Şamaxı xanlığı, cənubdan Talış xanlığı, şərqdən Salyan hakimliyi, qərbdən isə Qarabağ xanlığı ilə həmsərhəd idi. Şahsevənlərin və digər türk elat tayfalarının daimi qışlaq yeri olan [[Muğan düzü|Muğan]] düzənliyinin Cavad xanlığının tərkibində olması bu xanlığa xüsusi mövqe qazandırırdı. Qeyd etmək lazımdır ki, mənbələrdə Cavad xanlığı bəzən Muğan xanlığı kimi də göstərilməkdədir. [[Şəkil:Кубинское ханство.jpg|250px|thumb|right|<center>Azərbaycan xanlıqları.<br/>Quba, Dərbənd, Şamaxı, Bakı və Cavad xanlıqları.</center>]] == Cavad xanlığının hərbi-siyasi vəziyyəti == Muğan düzündə və Cavad şəhərində yaşayan əhalinin demoqrafik vəziyyətinə əsaslı təsir göstərmiş tarixi hadisələrdən biri də [[Gilan xanlığı|Gilan]] xanı Hidayət xanın [[1778]]-ci ildə bu bölgəyə hücumu ilə bağlıdır. [[Butkov Pyotr Qriqoryeviç|P.Q.Butkov]] yazır ki, [[1768]]-ci ildə Şamaxının ardınca "''...Cavad xanı (Fətəli xan) da ondan asılı vəziyyətə düşdü''". Tarixi ədəbiyyatdan bəllidir ki, dinc yolla Quba xanlığına birləşdirilən Cavad xanlığının xanı Həsən xan tezliklə [[Fətəli xan (Quba xanı)|Fətəli xan]]ın ən yaxın adamlarından birinə çevrilir. Cavad xanı Fətəli xanın ən inanılmış adamlarından biri olub, onun gizli məşvərətlərində iştirak edirdi.<ref>{{cite book |author = Абдуллаев Г. Б. |title = Из истории Северо-Восточного Азербайджана в 60-80-х гг. XVIII в.. |publisher = Изд-во АН Азербайджанской ССР |том = Баку |year = 1958 |page = 52 |isbn = }}</ref> Cavad Quba xanlığın bir hissəsi olandan sonra Quba xanı Fətəli xan Taleh Həsən xanı şahsevənlərin başçısı təyin etdi. İstər yerləşməsi, istərsə də hərbi-strateji baxımdan əhəmiyyətli olan Muğanın xanlığa qatılması sonuncunun getdikcə güclənməsi demək idi.<ref>{{Harvnb|Prof.S.Əliyarlı |1996|p=527}}</ref> Xanlığı birləşdirməklə Quba xanı cənubi [[Azərbaycan xanlıqları]], döyüşkən elatları, həmçinin [[Şəki xanlığı|Şəki]], [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ]], [[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]] və [[Ərdəbil xanlığı|Ərdəbil]] könüllüləri ilə təmasda ola bilərdi. [[Muğan]] uzun illər müxtəlif xanlıqlar arasında mübarizə obyekti olmuşdu. [[1758]]-ci ildə Qarabağın və Şəkinin birləşmiş qoşunları Muğan uğrunda Astrabad və [[Mazandaran]] hakimi [[Məhəmmədhəsən xan Qovanlı-Qacar|Məhəmmədhəsən xan Qacar]] ilə döyüşmüşdülər. Muğanın Quba xanlığının himayəsinə daxil olaraq özü üçün xarici basqınlara qarşı etibarlı dayaq əldə etdi. Qubalı Fətəli xanın dövlətçilik mənafeyini üstün tutaraq böyük dövlətlər ([[Rusiya İmperiyası|Rusiya]], [[Qacarlar]], [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]) arasında diplomatik manevr siyasətini Quba xanının rəqibləri qəbul etmirdi. Fətəli xanın Muğan düzənliyini və Cavad xanlığını öz torpaqlarına birləşdirməsi bir sıra Cənubi Azərbaycan xanlıqlarının mənafeyinə uyğun gəlmirdi. Belə ki, yuxarıda göstərilən xanlıqların əhalisinin köçmə maldarlıqla məşğul olan tərəkəmə hissəsinin ənənəvi qışlaq yeri olan Muğançölün böyük bir hissəsinin Fətəli xanın nəzarəti altına düşməsi, eyni zamanda [[Ərdəbil]]dən və Muğandan şahsevənlərin müəyyən qisminin Quba xanlığına köçürülməsi Gilan, [[Ərdəbil xanlığı|Ərdəbil]],[[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]] və digər xanlıqların mənafeyinə uyğun gəlmirdi. Əvvəllər Quba xanlığına qarşı diplomatik fitnəkarlıqla məşğul olan bir sıra Cənub xanlıqları Fətəli xanın [[1774]]-cü ildə [[Gavduşan döyüşü|Gavduşan]] vuruşmasındakı məğlubiyyətindən bir qədər sonra açıq hərbi müdaxiləyə başladılar.<ref>{{cite web |url = http://anl.az/el/Kitab/2013/Azf-267639.pdf |archiveurl = |archivedate = |title = Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. |author = Şahin Fərzəliyev - tarix elmləri doktoru, professor. |date = 2012 |work = |publisher = Elm |accessdate = |language = az }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.aak.gov.az/avtoref_to_mudaf/pdf_to_mudaf/tar/tar_n_isa_23_05_07.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190123223250/http://www.aak.gov.az/avtoref_to_mudaf/pdf_to_mudaf/tar/tar_n_isa_23_05_07.pdf |archivedate = 2019-01-23 |title = Quba xanlığının əhalisi. |author = Salman Ərzuman oğlu İbişov. |date = 2007 |work = |publisher = Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu |accessdate = |language = az |url-status = dead }}</ref> === Gilanlı Hidayət xanın Cavad xanlığına hücumu === Bu işdə [[Gilan xanlığı|Gilanlı]] Hidayət xan xüsusilə canfəşanlıq edirdi. O, keçmiş Şamaxı xanı [[Ağası xan]] və Qaraqaytaq usmisi ilə ittifaq bağladı.<ref>{{harvnb|Абдуллаев Г. Б. |1965|p=565}}</ref> Hidayət xanın qoşunları [[1778]]-ci ilin əvvəllərində [[Talış xanlığı]]nı,sonra isə [[Salyan sultanlığı|Salyan]] hakimliyini qarət etdikdən sonra Muğanda onu gözləyən şamaxılı Ağası xanın qoşunlarıyla birləşərək aprelin 6-da Cavad xanlığının mərkəzi sayılan Cavad şəhərinə doğru irəlilədilər və qala divarlarını mühasirəyə aldılar. 1778-ci ilin aprel ayında Cavad şəhərinə əvvəlcə 7 bomba və toplarla atəş açandan sonra camaat böyük təşvişə düşdü. Cavad qalasının mühasirəsi aprelin 5-i (bəzi mənbələrdə 6 aprel) günorta başlamışdı.<ref>{{cite book |author = [[Əlisöhbət Sumbatzadə|Сумбатзаде А. С.]] |title = Азербайджанцы, этногенез и формирование народа |publisher =Элм |том = |year = 1990 |pages = 254 |isbn = 5806601773, 9785806601774 }}{{oq|ru|В апреле 1778 г. отряды гилянских войск внезапным нападением овладели Сальяном и разорили его, а затем вышли на Муган, где соединились с силами ожидавшего их шемахинского Агаси-хана. 6 апреля они осадили крепостные сооружения гор. Джавада. «Неприятели бросили в город 7 бомб, потом палили из пушек и от того в городе сделалось смятение», после чего город был взят. По одним сведениям, из гор. Джавада было вывезено 900 пленных, а по другим 7500.}}</ref> [[Şəkil:Attack Jawad.jpg|250px|thumb|right|<center> [[Gilan xanlığı|Gilanlı]] Hidayət xan və müttəfiqi şamaxılı [[Ağası xan]]ın Cavad xanlığına hücumu. 6 aprel 1778-ci il.</center>]] Həsən xan güclü rəqiblərinə qarşı dura bilməyəcəyini hiss edərək qardaşı və oğlunu götürərək "''hər birinin boynunda təslim olduğu mənasını daşıyan qılıncla bütün sakinlərin bağışlanması üçün''" Gilan xanı Hidayət xanın düşərgəsinə getdi.<ref>{{harvnb|Абдуллаев Г. Б. |1965|p=566}}</ref> Tale Həsən xanın özünün onun düşərgəsinə gəlməsini tələb etmişdi. Ertəsi gün Cavad xanının özü Hidayət xanın düşərgəsinə getmiş, lakin Hidayət xan onu həbs etdirmişdi. Hidayət xanın qoşunları Cavada daxil olaraq şəhəri qarət etmişdilər. Bu zaman şəhərdə sakinlərdən başqa 150 dağıstanlı döyüşçü, 1500 nəfər Ağası xanın təbəəsi, 600 şəkili və 300 qubalı vardı. Hidayət xan dağıstanlı döyüşçülərin hər birinə xələt və pul verərək onları usminin yanına göndərmişdi. Şamaxı xanı Cavadın alınmasında köməklik göstərdiyinə görə Hidayət xan qaçqın şamaxılıları da sərbəst buraxmışdı. Qalan 900 nəfəri, şəkililəri və qubalıları isə Rəştə göndərmək niyyətində idi. Hidayət xan buranın əhalisini [[Gilan]],[[Rəşt]] və [[Ənzəli]]yə köçürtdü. Bir məlumata görə şəhərdən 900 nəfər əhali köçürülmüşdü. Digər bir tarixi qaynağa görə isə şəhərdən 7500 nəfər əhali köçürülmüşdü. Onları ağır torpaq işlərində, qala tikintilərində və kənd təsərrüfatı işlərində istifadə üçün Rəşt və Ənzəli istiqamətində apardılar. Ənzəlidəki rus konsulluğunun tərcüməçisi Vanslov Həştərxan qubernatoru Yakobiyə göndərdiyi [[28 aprel]] [[1778]]-ci il tarixli məlumatında yazırdı ki, {{Sitat| həmin ilin fevral ayında gilanlı Hidayət xan Muğan çölünə daxil olub usmiyə qiymətli xəzinələr göndərərək Fətəli xana qarşı mübarizədə ondan yardım istəmişdir. Buna görə də Fətəli xan Hidayət xanın onun himayəsində olan muğanlı Tale Həsən xana basqın etmək niyyətindən xəbər tutub ona qarşı çıxmaq istədikdə usmi ona işarə vermişdi ki, əgər Fətəli xan onun dostu Hidayət xanın düşmənlərini müdafiə edəcəksə, usmi Dərbəndə həmlə edəcəkdir.}} Bu səbəbdən də Fətəli xan Dərbəndi tərk etməyə cəsarət etməmiş, Hidayət xan Cavad qalasını almış və qarət etmişdi.<ref name="Абдуллаев Г.Б. 1960 22">{{harvnb|Абдуллаев Г.Б.|1960|p=22}}</ref><ref>{{harvnb|Mustafazadə Tofiq|2005|p=132}}</ref> Hidayət xan Cavadı qarət edərkən eşitmişdi ki, Tale Həsən xan gilanlıların hücumu ərəfəsində öz əmlakını qarabağlı İbrahimxəlil xanın yanına göndərmişdir. Hidayət xan məktub göndərərək [[İbrahimxəlil xan]]dan Tale Həsən xanın əmlakını tələb etmiş, əks halda ona qarşı yürüş edəcəyini bəyan etmişdi. İbrahimxəlil xan cavab vermişdi ki, {{Sitat|Hidayət xanla aralarındakı dostluğa görə Tale Həsən xanın əmlakını ona xoşluqla verir.}}<ref>{{harvnb|Mustafazadə Tofiq|2005|pp=132-133}}</ref><ref>АВПРИ, f.77, siy.6,i ş481, v. 222</ref> <center> <gallery mode="packed" heights="200px" widths="250px"> Şəkil:Mohammad Khan Qajar.jpg|<small>[[Ağa Məhəmməd şah Qacar]]</small> Şəkil:Maomé Haçane Cã Cajar.jpg|<small>[[Məhəmmədhəsən xan Qovanlı-Qacar]]</small> Şəkil:Qubalı Fətəli xanın portreti.jpg|<small>[[Fətəli xan (Quba xanı)|Fətəli xan Qubalı]]</small> Şəkil:İbrahimxəlil xan Cavanşir.jpg|<small>[[İbrahimxəlil xan]]</small></gallery> </center> Bu hadisə Cavad xanlığı əhalisinin tarixi demoqrafik durumuna mənfi təsir göstərdi. Cavad şəhəri dağıdıldı və bir daha əvvəlki vəziyyətinə dönmədi. [[1781]]-ci ildə Həsən xanın qoşunu Azərbaycan xanlarının (Quba xanı, [[Dərbənd xanlığı|Dərbənd]] xanı, [[Bakı xanlığı|Bakı]] xanı, Şamaxı xanı, Cavad xanı, [[Şəki xanlığı|Şəki]] xanı, [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ]] xanı, Lənkəran xanı və Ərdəbil xanı) o zaman İranın taxt-tacına namizədlərdən biri olan [[Ağa Məhəmməd şah Qacar]]a qarşı birgə yürüşündə iştirak etdi. [[1783]]-cü ildə Həsən xan qubalı Fətəli хanın 13 min nəfərlik qоşunun tərkibində Qarabağa hücum еtmişdi. Qubalı Fətəli xan 1784-cü ilin mayında hücum edərək Ərdəbili və [[Meşkin]]i tutdu. [[Şəkil:Attack to Khanate of Karabakh.jpg|250px|thumb|right|<center> Qubalı Fətəli xanın müttəfiq və vassallarla Qarabağ xanlığına yürüşü. 1783-cü il.</center>]] [[Şəkil:Attack to Khanate of Ardebil.jpg|250px|thumb|right|<center> Qubalı Fətəli xanın Həsən xanla Ərdəbil xanlığına yürüşü. May 1784-cü il.</center>]] Şahsevən əmirləri ona tabe oldular. Yerli hakim [[Nəzərəli xan Şahsevən]]i qovaraq Həsən xanı Ərdəbilə hökmdar təyin etdi.<ref>{{cite book|author=Richard Tapper|title=Frontier Nomads of Iran: A Political and Social History of the Shahsevan.|url=https://archive.org/details/frontiernomadsof0000tapp|date=1997|publisher=Cambridge University Press|page=[https://archive.org/details/frontiernomadsof0000tapp/page/119 119]-120|isbn=0521583365, 9780521583367}}</ref><ref>РГВИА, f.52/1, iş 131, v.31</ref><ref>Butkov, II his., 140 – 141</ref><ref>Abdullayev (1958), 123</ref> == Mədəniyyət == {{Həmçinin bax|Baba Samid məqbərəsi|Qalaqayın məscidi}} [[Şəkil:Baba Samid minbəri.jpg|250px|thumb|right|Baba Samid məqbərəsinin müasir görünüşü. ([[Şıxlar (Sabirabad)|Şıxlar]] kəndi)]] Ən qədim tarixi memarlıq abidəsi ''Baba Samid'' türbəsidir. Türbə [[Şıxlar (Sabirabad)|Şıxlar]] kəndi ərazisində magistral yolun kənarında yerləşir. XVI əsr tarixi memarlıq abidəsi haqqında Azərbaycan Tarix İnstitutunun professoru, tarix elmləri doktoru xanım Nemətova araşdırmalar aparmış və türbənin kitabəsini oxuyaraq açıqlamalar vermişdir. Alim "Əsrlərin daş yaddaşı" və "Azərbaycanda pirlər" adlı kitabında maraqlı fikirlər irəli sürmüşdür.<ref name="files.preslib.az"/> [[Şəkil:Writing in mosque.png|250px|thumb|right|Qalaqayın məscidində daş kitabə. ([[Qalaqayın]])]] ''Qalaqayın məscidi''nin daş kitabəsi bu gün də qorunub saxlanılır. Kitabənin üstündə [[1657]]-ci tarixi məscidin inşa olunması qeyd olunmuşdur. Məscid isə özü müasir tiplidir.<ref name="files.preslib.az">[http://files.preslib.az/projects/azerbaijan/rus/gl2.pdf Управление делами Президента Азербайджанской Республики. Административно-территориальное деление. С. 120]</ref> === Sənətkarlıq === Cavad şəhərinin adı XVI əsr mənbələrində çəkilsə də arxeoloji tədqiqatlar təsdiq edir ki, kəndin əsası daha 500 il əvvəl XI əsrdə qoyulmuşdur. Buradan böyük ticarət və karvan yolları keçmişdir.XVII əsrdə Nadir şahın və onunla birgə farsların ağalığı tənəzzülə uğradıqdan sonra Kür, Araz çaylarının ərazisi və digər ərazilərdə böyük və kiçik xanlıqlar yarandı. Kiçik xanlıqların içərisində Cavad xanlığı diqqəti cəlb edir. Kür və Araz çaylarının sahillərində yaşayan əhalinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik olmuşdur. Cavad kəndi qəza kimi fəaliyyət göstərdiyi dövrdə maldar tayfalar qış aylarında bu yerlərə qışlağa gəlirdilər. Taxılçılıq, tütün, bostançılıq, heyvandarlıq da əhalinin əsas məşğuliyyəti idi. Oturaq əhali kustar əl əməyi ilə məşğul olur, saxsıdan, metaldan, şüşədən, müxtəlif məmulatlar düzəldir, həsir, xalça, palaz, çuval və s. əşyalar toxuyurdular. Muğan bölgəsində yaşayan əhalinin məşğuliyyətini əks etdirən materiallar bölgə tarix-diyarşünaslıq muzeyində qorunub saxlanılır. {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | şəkil1 = Muğan xalçası.jpg | alt1 = | izah1 = <center>''[[Qarabağ xalçaçılıq məktəbi]]nə xas [[Muğan xalçaları|Muğan xalçası]], XIX əsr, [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]''</center> | miqyas1 = 210 | şəkil2 = Horse cover, Shahsevan people, northwestern Iran or Caucasus, 1850-1900 AD, silk, metal-wrapped silk, view 1 - Textile Museum, George Washington University - DSC09941.JPG | alt2 = | izah2 = <center>[[Şahsevən eli|Şahsevənlər]]ə aid ipək və metal örtüklü at üçün örtük. 1850-1900-cu illər.</center> | miqyas2 = 210 }} [[Şəkil:Azeri teppich1.jpg|250px|thumb|right|<center>Palaz</center>]] Bu gün də bir çox sənətkarlıq növləri ilə bir qisim əhali məşğul olur. Taxta işi, dəmirçilik, qalayçılıq, papaqçılıq, pinəçilik, toxuculuq, tikişçilik və s. sahələr inkişaf etdirilir. === Milli geyimlər === Ötən əsrlərdə qadınlarımız əsasən qırçınlı və büzməli tuman, köynək, yundan əl ilə sırınmış sırıqlı geyinər, başlarına ağ, noxudu kəlağayı, qrebdişin və tirmə şallar örtər, zərbafta ilə işlənmiş yay və qış arxalıqları geyinərdilər. Kişilər və uşaqlar ətəkləri büzməli şalvarlar geyinər, qışda altdan dizlik, əyinlərinə gödəkçə, sırıqlı, ayaqlarına yun corab və başlarına isə papaq geyinərdilər.<ref>[http://www.sabirabad-ih.gov.az/page/16.html Mədəniyyət]</ref> == İqtisadiyyat == Xanlığın paytaxt şəhəri olmuş Cavad Avropa-Şərq ölkələri arasındakı ticarət yolunun üstündəki əsas məntəqələrdən biri sayılırdı. Yazıları bizə gəlib çatmış bir sıra Avropa və rus səyyah və diplomatları – ingilis [[Antoni Cenkinson]] (6 oktyabr 1561), rus Artemi Suxanov (1551-1552-ci illər), Fyodor Kotov (avqust, sentyabr 1623), alman [[Adam Oleari]] (31 mart 1637), hollandiyalı [[Yan Streys]] (1671-1672-ci illər), şotlandiyalı Bel (7 dekabr 1716) Cavadda olmuş, buradakı zəncirlərlə bir-birinə bağlanmış gəmilərin üstündən salınmış körpüdən keçərək İrana getmişlər. Onların bəziləri burada şəhəri xatırladan qəsəbə olduğunu, kərpicdən, qamışdan tikilib palçıqla suvanmış evlər, bağ-bağat, xalça və müxtəlif ipək parçalar istehsal edən çox məşhur sənətkarların yaşadığını, hətta toxucu dəzgahlarını da gördüklərini yazmışlar. "Moskva kompaniyası"nın agenti olan tacir-səyahətçi Antoni Cenkinson bildirir: "Yenə də həmin [[1562]]-ci il oktyabrın 6-da mən öz yoldaşlarımla Şamaxıdan çıxdım və 60 mil getdikdən sonra kralın (Şirvan bəylərbəyisi [[Abdulla xan Ustaclı]] nəzərdə tutulur) hər cür növlü meyvələrlə bol bağları olan gozəl sarayının yerləşdiyi CAVAD (Javate) şəhərinə çatdım". Səyyah [[Adam Oleari]]nin fikrinə görə "cavas" sözündən qaynaqlanır,keçid-bərə mənasını verir. O,[[1563]]-cü ildə İrandan geri qayıdarkən aprelin 6-da Cavadda Şirvan bəylərbəyisi Abdulla xan Ustaclı ilə Cavadda onun sarayında görüşür. O, bəylərbəyidən sərbəst ticarət icazə verən bir sənəd də alır. A. Cenkinsonun xatirələrində surəti saxlanılan bu sənəddə bəylərbəyi onun Cavad şəhərindəki sarayında yazıldığını, hakimiyyətdə olduğunun 12-ci ilində möhürlə təsdiq edildiyini bildirir və özünü “Şirvan və Girganın hakimiyyət başında olan padşahı” adlandırır. Cavad XVII—XVIII əsrlərdə də böyük qəsəbə olmuşdur. Səyyahlardan [[Övliya Çələbi]], İ. Lerx, İ.Qerberq Şirvanın başqa nahiyələri ilə yanaşı Cavadda da ipək parçalar, xalçalar və digər şeylər istehsal edən böyük feodal toxucu ustalarının birləşdikləri “fabrik və manifakturalar” olduğunu görmüş və bu barədə də öz fikirlərini yazmışdır.İ.Q.Qerberq Cavad yaşayış məntəqəsi haqqında 1726-cı ilə dair məlumatlarında qeyd edir ki, Cavad sərhəd zolağında, həm də Rusiyanın tərəfində yerləşir. Onun ətrafında çoxlu tut bağları var və iranlıların hakimiyyəti dövründə buradan ipək qurdu bəsləmək üçün çoxlu məhsul yığılırdı və eyni zamanda çoxlu ipək istehsal olunurdu. Cavad qəsəbəsində isə müxtəlif ipək parçalar istehsal etmək üçün manufaktura olmuşdur. Lakin həmin müəssisə qiyamçılar tərəfindən dağıdılmışdır və yaxın vaxtlarda bərpa olunana oxşamır. Əvvəllər buralarda yaşayan əhali isə dağılışmış, yeni hücumlardan çəkinərək yaşayış yerlərinə qayıtmaq istəmirlər. [[Surxay xan Qazıqumuxlu|Qazıqumuxlu Surxay xan]] və [[Hacı Davud Müşkürlü|Hacı Davudun]] başçılığı altında dağlı qiyamçılar [[1720]]-ci ildə tarixi Şirvan torpağının digər bölgələri kimi Cavadı və onun ətrafında olan kəndləri də dağıtmışdılar.[[1726]]-cı ilin payızında general - leytenant Ştof başda olmaqla rus qoşunları Kür çayı üzərindəki Cavad qəsəbəsinə daxil oldular. Qəsəbə Kür üzərində yerləşirdi və qiyamçılar tərəfindən həddindən artıq dağıdılmışdı.<ref>{{harvnb|Гербер И.Г. |1958|p=100}}</ref> Sərhəd Kür çayı ilə Araz çayları ətrafındakı tut bağlarından keçirdi. Kür çayı üzərində və Araz çayının Kürə töküldüyü yerlə üzbəüz yerləşən, əvvəllər böyük şəhər olan Cavad haqqında indi yalnız xatirələr yaşayır.Səfəvilər dövləti dağılmasından sonra adıyla eyni olan xanlığın mərkəz şəhəri olmuşdur.Azərbaycan xanlıqlarının işğalı prosesində çarizm gəmiçiliyin inkişafı üçün əlverişli yer : ayılan Cavadda [[gömrük]] məntəqəsinin yaradılmasını da yaddan çıxartmamışdı. [[Pavel Sisiyanov]]un Nikolay Rumyantsevə 29 avqust 1805-ci il tarixli 594 saylı təqdimatında sözügedən məsələ haqqında məlumat verilir.<ref>{{harvnb|АКАК Т.ΙΙ. Издание под редакцией председателя ко- миссии Ад. Берже. 69, c.II, sənəd 455 |1868|p=246}}</ref> Cavad bu dövrdə hətta XIX əsrin birinci yarısında da avropalıların da istifadə etdikləri dəniz və quru ticarət yolunun üstündə mühüm məntəqə olmuşdur. Həştərxan-Rəşt yolu adlanan bu xəttin bir qolu da “Şamaxı-Cavad” və “Cavad-Lənkəran” olmuşdur. Cavad yolu el arasında da çox şöhrətli olmuşdur. Nəhayət, bu da məlumdur ki, qraf [[Valerian Zubov]] çar qoşunları ilə Azərbaycana gələndə 1795-ci il noyabrın 21-də Cavad yaxınlığında düşərgə salmışdı. İki çayın qovuşduğu bu ərazidə o vaxt Yekaterinoserd adlı bir şəhər salmaq, orada iki minə yaxın çar əsgəri yerləşdirmək, onları bura gətiriləcək erməni və gürcü qızları ilə evləndirmək, torpaq və kənd təsərrüfatı alətləri ilə təmin edib məskunlaşdırmaq istəyirdilər.<ref>{{harvnb|Дубровин Н. cild 3. |1886|p=193}}</ref><ref>Зубов (1873), 889-890)</ref>{{sfn|Alexander|1989|page=321}}<ref>{{cite web |url = https://books.google.co.id/books?id=4r5jDwAAQBAJ&pg=PA384&lpg=PA384&dq=javad+khanates&source=bl&ots=BooqORfGMz&sig=TysIOkXp7hCPH7auFgh02inf2EY&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiDwuqC3Z7fAhWLsY8KHdNZAh0Q6AEwEXoECAoQAQ |archiveurl = |archivedate = |title = Ethnic and political history of Azerbaijan.From ancient times to the present day. |author = Ismail bey Zardabli |date = 2018 |work = |publisher = Published by Rossedale Books 3101 Hillsborough Street Suite 210 Raleigh,NC 27607-5436 United States of America |accessdate = |language = en |page = 570 |isbn = 978-0-244-99782-3 }}{{oq|en|By the coming of winter Russian troops moved to Mughan,Zubov prepared project about the strenghthening of the positions of Russian troops and providing economic conquer of the area.According to this project there should be build new city near Javad,which would be called by the name Ekaterina ll and there was planned to settle 2 thousand Russian soldiers who were married to georgian and armenian girls here }}</ref> [[Həştərxan]]dan gələn gəmilər yükünü burada boşaltmalı idi. Bu şəhərdən Gürcüstan, Gəncə, Bakı, Salyan, Şamaxı ilə əlaqə yaratmaq, İranla ticarətdə dayaq məntəqəsi kimi istifadə etmək niyyətində idilər. Bu ildə çoxdan düşünülmüş Cavad şəhərini yaratmaq üçün çiy kərpicdən ilk ikimərtəbəli bina və pravoslav kilsəsi tikilir. Lakin sonradan şəhər salmaq fikrindən əl çəkilir.<ref>{{harvnb|Левиатов|1948|p=188}}</ref> [[Şəkil:1724 De L'Isle Map of Persia (Iran, Iraq, Afghanistan) - Geographicus - Persia-delisle-1724. G.jpg|300px|thumb|right|<center>Cavad şəhəri. 1724-cü il.</center>]] Qalaqayında icarə haqqı [[150]] şirvan rublu olan boyaq evi var idi. İcarə haqqını əvvəllər (1820-ci ilə qədər - S.İ.) [[Mustafa xan]]a verirdilər. [[İran]]dan və digər yerlərdən Muğan mahalı ərazisindən keçən karvanın hər bir yükünə mahal bəyinin xeyrinə 6 abbası gömrük haqqı alınırdı. Qalaqayından 6 ağaclıqda 6 duz gölü var idi. Yerli əhali duz göllərindən vergi ödəmədən istifadə etdikləri halda, Şirvan əyalətinin digər yerlərindən duz aparmağa gələnlər hər yükə - taya 1 abbası verməli idilər. Kür arxasında yaşayan muğanlılardan çervondan (çervon [[10]]-luq qızıl pul) başqa, digər vergi və mükəlləfiyyətlərdən azad olunurdular. Bunun əvəzində muğanlılar İran tərəfdən, [[Rusiya]]ya qarşı Muğançöldən gələn hər hansı təhlükənin qarşısını almalı, gözətçilik etməli və hərbi xidmətə həmişə hazır olmalı idilər. Beləliklə, muğanlılar ildə xəzinəyə hər ailəyə təqribən 1 çevron vergi ödəyirdilər. == Əhali == Tarixin bir az dərin qatlarına nəzər salsaq, onda görərik ki, V-VII əsrlərdən X əsrə qədər Mil və Muğan düzlərində sıx oturaq əhali yaşamış və bu düzənliklərdə çoxlu suvarma kanalları qazılmış, böyük əkin sahələri və zəngin bağlar salınmışdı.<ref>{{harvnb|Левиатов В.Н.|1948|p=41}}</ref> Xanlıq dövründə isə Muğanda yerləşən yaşayış məskənləri bərbad vəziyyətdə idi. XVI-XVII əsrlərdə baş vermiş Osmanlı-Səfəvi müharibələri Muğan düzündə əkinçilik mədəniyyətinin dirçəlməsinə imkan vermirdi və Muğançöldən daha çox qışlaq yeri kimi istifadə olunurdu. Muğan düzünün böyük bir hissəsinə sahib olan Cavad xanlığı - [[Ərdəbil xanlığı|Ərdəbil]], [[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]], [[Gilan xanlığı|Gilan]] xanlıqları ərazisindən - Muğançöldə qışlamaq üçün axışan [[Şahsevən]] tayfaları qarşısında aciz idi. Tarixi məxəzlərdə Cavad xanlığını idarə etmiş iki xanın - [[Həsən xan Muğanlı|Həsən xan]]ın və Səfi xanın adı saxlanılmışdır. [[1780]]-ci ildə Bakıda olmuş konsul Tumanovski Cavadlı Həsən xanın Kür və Araz çaylan arasında olan əraziləri idarə etdiyini və Fətəli xandan asılı olduğunu təsdiq edir.<ref>{{harvnb|Г.Б. Абдуллаев |1965|p=231}}</ref> Həmin dövrdə Cavad xanı Muğanı da idarə edirdi. Bumaşevin [[1786]]-cı ilə dair tarixi məlumatında Muğançöldə yaşayan əhali haqqında qeydlər vardır. O, yazırdı ki, burada Həsən xanın başçılığı altında 1500 ailədən ibarət köçərilik edən tərəkəmə elləri yaşayır. [[Şəkil:Shahsevan girls from a rich family.jpg|250px|thumb|right|<center>Şahsevən tayfasına aid qızlar.</center>]] [[Şəkil:Shahsevan girl.jpg|250px|thumb|right|<center>Şahsevən qızı.</center>]] Onların özünəməxsus dili var və [[Məhəmməd Peyğəmbər|məhəmmədi]] dininə inanırlar.<ref>ARDTA,iş.581</ref> Həsən xan [[Fətəli xan]]dan asılıdır. Mənbələr Cavad xanlığı əhalisinin dilini [[tatar]]ca, qarışıq türk dili kimi göstərir. Beləliklə, XVIII əsrin 80-ci illərində Muğan xanlığında azəri türkcəsində danışan 1500 ailənin hər birini orta hesabla 6 nəfər götürsək, onda bu erazidə 8000 nəfər əhali yaşadığı məlum olar. Rus hərb tarixçisi P.Butkov isə [[1796]]-cı ilə dair məlumatlarında yazırdı ki, indi - 1796-cı ildə Cavad bölgəsində əksəriyyəti tərəkəmələrdən ibarət olan 470 ailə və ya 1410 nəfərdən ibarət kişi cinsli əhali yaşayır. Buranı Cavad qəsəbəsində əyləşən Səfi xan idarə edir.<ref name="Бутков П.Г. 1868 246">{{harvnb|Бутков П.Г.|1868|p=246}}</ref> Kişi əhalinin sayı qədər qadın olduğunu qəbul etsək, onda təqribən Cavadda həmin dövrdə 2820 nəfərin yaşadığı bəlli olar. P. Butkovun məlumatı Cavad xanlığı Muğan mahalı əhalisinin ümumi sayına uyğun gəlir. Xanlığın [[Rudbar mahalı]]na daxil olan kəndlərin əhalisinin sayı isə rus zabitinin tarixi qeydlərində göstərilmir. XVIII əsrin 80-ci illərində Cavadda əyləşən Səfi xan idarə edir. Kişi əhalinin sayı qədər qadın olduğunu qəbul etsək, onda təqribən Cavadda həmin dövrdə 2820 nəfərin yaşadığı bəlli olar. P. Butkovun məlumatı Cavad xanlığın Muğan mahalı əhalisinin ümumi sayına uyğun gəlir. Xanlığın Rudbari mahalına daxil olan kəndlərin əhalisinin sayı isə rus zabitinin tarixi qeydlərində göstərilmir. XVIII əsrin 80-ci illərində Azərbaycan xanlıqlarında əhalinin siyahıya alınması keçirilmədiyindən polkovnik Bumaşevin Muğan əhalisinin ümumi sayı haqqındakı məlumatları elmi baxımdan şübhə doğurmaya bilməz. Belə ki, Bumaşev digər Azərbaycan xanlıqlannda ([[Dərbənd]], [[Şəki]]) yaşayan [[xristian]] əhalinin sayım xeyli şişirdir və onun tarixi qeydləri digər statistik qaynaqlarla təsdiqlənmir. Beləliklə, yuxarıdakı rəqəmlər öyrənilən dövrün tarixi reallığım tam əks etdirmir, çünki qışda maldarlığın inkişafı üçün təbii otlaqlarla zəngin olan Muğan düzənliyinin və Cavad bölgəsinin əhalisi gəlmə əhali hesabına xeyli çoxalırdı. XIX əsrə dair tarixi qaynaqlann birində Şirvan əyalətinin tarixi coğrafiyası ilə bağlı qeydlərdə Muğançölün əhalisi haqqında ötəri məlumat verilir. Bu əyalətin əhalisinin sayı ciddi dəyişikliyə məruz qalmışdır. Deyilənlərə görə, təkcə Muğan düzü 40000-ə qədər ailənin məskunlaşdığı yer olmuşdur.<ref>{{harvnb|Обозрение Российских владений за Кавказомь въ статистическомъ, этнографическом, топографическом и финансовом отношениях,cild 3 |1836|p=37}}</ref> [[Şəkil:Şahsevənlər.jpeg|thumb|250px|right|<center>Şahsevənlər.</center>]] Doğrudan da Cavad bölgəsi, həmçinin Muğançöl Rusiya işğalına qədər Araz çayının (o taylı - bu taylı) həm şimalında, həm də cənubunda yerləşən Azərbaycan xanlıqlarının tərəkəmə əhalisinin təbii qışlaq yeri olmuşdur. Rusiya işğalından sonra isə bu ənənə pozulmuşdur. XVIII əsrdə Cavad xanlığında da əhalinin sayımı keçirilmədiyindən buraya gələn və gedən əhalinin miqdarındakı fərqi müəyyən etmək mümkün deyildir. Lakin, buna baxmayaraq, mənbələr Cavad xanlığında yerləşən kəndlərin əhalisinin tarixi-demoqrafik durumu haqqında müəyyən məlumat verməkdədir. Muğan bölgəsi əhalisinin tərkibinə mənfi təsir göstərmiş amillərə nəzər yetirək. Hələ Cavad xanlığı yaran mamışdan xeyli qabaq buranın əhalisi müəyyən demoqrafik dəyişikliyə məruz qalmışdı. Rusiya çarı və İran şahı [[II Təhmasib]] arasında [[1723]]-cü il Osmanlı Portası ilə [[1724]]-cü il müqavilə traktatlarına görə Cavad üç ölkənin sərhəd məntəqəsinə düşüb.<ref>{{harvnb|Броневский С.М.|1823|p=433}}</ref> 1724-cü il 24 iyun Osmanlı Türkiyəsi ilə Rusiya arasındakı [[İstanbul müqaviləsi (1724)|İstanbul müqaviləsi]]nə əsasən Azərbaycan torpaqları iki yerə parçalanmış Türkiyə və Rusiyaya keçən torpaqlar arasında üç sərhəd ayırıcı qoyulurdu. Üçüncü mərəz Kür ilə Arazın kəsişdiyi Suqovuşan adlı yerə düşürdü.<ref>{{harvnb|Prof.S.Əliyarlı|1996|p=484}}</ref> Əlbəttə, belə bir siyasi şəraitdə yerli əhalinin əvvəlki yaşayış yerlərinə qayıtması qeyri - mümkün idi. Göstərilən bölgədə sərhədçilər yerləşdirilirdi. Şəhərin dağıdılmasını digər qaynaqlar da təsdiq edir. Osmanlı Türkiyəsi, Səfəvi dövləti və Rusiya dövlətlərinin sərhədləri Cavadda kəsişirdi. Bölgüyə görə Cavad Rusiyanın payına düşürdü. Beləliklə, hələ Azərbaycan xanlıqlar yaranmamışdan xeyli qabaq Muğan və Cavad əhalisi ciddi demoqrafik dəyişikliyə məruz qalmışdılar.<ref>{{cite web |url = http://www.aak.gov.az/avtoref_to_mudaf/pdf_to_mudaf/tar/tar_n_isa_23_05_07.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190123223250/http://www.aak.gov.az/avtoref_to_mudaf/pdf_to_mudaf/tar/tar_n_isa_23_05_07.pdf |archivedate = 2019-01-23 |title = Quba xanlığının əhalisi. |author = Salman Ərzuman oğlu İbişov. |date = 2007 |work = |publisher = Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu |accessdate = |language = az |url-status = dead }}</ref> Muğan düzündə və Cavad şəhərində yaşayan əhalinin demoqrafik vəziyyətinə əsaslı təsir göstərmiş tarixi hadisələrdən biri də Gilan xanı Hidayət xanın 1778-ci ildə bu bölgəyə hücumu ilə bağlıdır. Tarixi ədəbiyyatdan bəllidir ki, dinc yolla Quba xanlığına birləşdirilən Cavad xanlığının xanı Həsən xan tezliklə Fətəli xanın ən yaxın adamlarından birinə çevrilir. Cavad xanı Fətəli xanın ən inanılmış adamlarından biri olub, onun gizli məşvərətlərində iştirak edirdi.<ref>{{harvnb|Г.Б. Абдуллаев|1965|p=233}}</ref> İstər yerləşməsi, istərsə də hərbi-strateji baxımdan əhəmiyyətli olan Muğanın xanlığa qatılması sonuncunun getdikcə güclənməsi demək idi.<ref>{{harvnb|Prof.S.Əliyarlı.|1996|p=527}}</ref> Qubalı Fətəli xanın dövlətçilik mənafeyini üstün tutaraq böyük dövlətlər (Rusiya, [[Qacarlar]], [[Osmanlı]]) arasında diplomatik manevr siyasətini Quba xanlığının rəqibləri qəbul etmirdi. Fətəli xanın Muğan düzənliyini və Cavad xanlığını öz torpaqlanna birləşdirməsi bir sıra Cənubi Azərbaycan xanlıqlarının marağına əks idi. Belə ki, yuxarıda göstərilən xanlıqların əhalisinin köçmə maldarlıqla məşğul olan tərəkəmə hissəsinin ənənəvi qışlaq yeri olan Muğançölün böyük bir hissəsinin Fətəli xanın nəzarəti altına düşməsi, eyni zamanda Ərdəbildən və Muğandan şahsevənlərin müəyyən qisminin Quba xanlığına köçürülməsi [[Gilan xanlığı|Gilan]], [[Ərdəbil xanlığı|Ərdəbil]],[[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]] və digər xanlıqların mənafeyinə uyğun gəlmirdi. Əvvəllər Quba xanlığına qarşı diplomatik fitnəkarlıqla məşğul olan bir sıra Cənub xanlıqları Fətəli xanın [[1774]]-cü ildə [[Gavduşan döyüşü|Gavduşan]] vuruşmasındakı məğlubiyyətindən bir qədər sonra açıq hərbi müdaxiləyə başladılar. Bu işdə Gilanlı Hidayət xan xüsusilə canfəşanlıq edirdi. O, keçmiş Şamaxı xanı [[Ağası xan]] və Qaraqaytaq usmisi ilə ittifaq bağladı. Hidayət xanın qoşunları [[1778]]-ci ilin əvvəllərində [[Talış xanlığı]]nı, sonra isə Salyan hakimliyini qarət etdikdən sonra Muğana çıxıb Cavad xanlığının mərkəzi sayılan Cavad şəhərinə doğru irəlilədilər.Əhalini əsir aldılar.Onları ağır torpaq işlərində, qala tikintilərində və kənd təsərrüfatı işlərində istifadə üçün Rəşt və Ənzəli istiqamətində apardılar.<ref name="Абдуллаев Г.Б. 1960 22"/> Bu hadisə Cavad xanlığı əhalisinin tarixi demoqrafik durumuna mənfi təsir göstərdi. Cavad şəhəri dağıdıldı və bir daha əvvəlki vəziyyətinə dönmədi. Fətəli xanın ölümündən sonrakı dövrdə (XVIII əsrin 90-cı illərində) keçmiş Cavad xanlığının ərazisi əvvəlcə Qarabağ xanlığının, [[1795]]-ci ildən sonra isə Şamaxı xanlığının tərkibinə qatılır. [[Şəkil:Gegeichnet von I.C.M. Reinecke. Schirwan. 1804.jpg|300px|thumb|right|<center>Cavad (Dschawat) və Qalaqayın (Kalagail).1804-cü il. </center>]] === Şirvan xanlığının inzibati ərazisi kimi === {{Əsas|Rudbar mahalı}} Şamaxı xanlığındakı 17 mahaldan ikisi - [[Muğan mahalı|Muğan]] və Rudbar mahallarının ərazisi Cavad xanlığının tarixi ərazisinə uyğun gəldiyindən, Şirvan əyalətinin Rudbar və Muğan mahalları əhalisinin kəndlər üzrə paylanmasına dair bir neçə tarixi sənəd tədqiqat işinə daxil edilmişdir. Belə ki, xanlıqlar dövrünə dair qaynaqlar sırasında Cavad xanlığında yaşayan əhalinin kəndlər üzrə yerləşməsi, təbii və mexaniki hərəkəti, eləcə də ümumi siyahıya alınması və tərkibinə aid tarixi material olmadığından Şirvan əyaləti əhalisinin [[1820]]-ci il təsviri və [[1831]]-ci il kameral təsvirinin materiallan Muğan və Rudbar mahallarında (tarixi Cavad xanlığı ərazisinin əksəriyyət hissəsini məhz bu mahallar təşkil etmişdir) əhalinin ailə hesabıyla kəndlər üzrə yerləşməsi, kişi cinsli əhalinin ümumi say miqdarına dair məlumat almaq baxımından mühüm elmi maraq kəsb edir.Aşağıdakı cədvəldən göründüyü kimi, Rudbar mahalında 18 kənd üzrə 422 ailə məskunlaşmışdı.<ref name="А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовы 1867 244-253">{{harvnb|А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовы |1867|p=244-253}}</ref> [[Şəkil:Rudbar mahalı.jpg|250px|thumb|right|<center> Sonradan [[Şirvan xanlığı]]na aid olan [[Rudbar mahalı]].</center>]] Kür çayı boyunca həm üzüaşağı, həm üzüyuxarı sahil boyunca yerləşən kəndlər Rudbar mahalı adı altında birləşmişdi. XIX əsrin əvvəllərinə dair qaynaqlardan məlum olur ki. Cavad qəsəbəsindən sonra Kür çayının aşağı axarı boyunca üç eyniadlı Rudbar kəndi - Aşağı, Orta və Yuxarı Rudbar kəndləri mövcud olmuşdur. Cavaddan sonra Kür çayından üzüyuxarı eyniadlı üç Kovlar kəndi - Aşağı, Orta, Yuxarı Kovlar yerləşir.Mənbədə həmin kəndlər əhalisi çox olan kəndlər kimi qeyd olunur.<ref>{{harvnb|Броневский С.М. |1823|p=433}}</ref> Mənbədə həmin kəndlər əhalisi çox olan kəndlər kimi qeyd olunur. [[1820]]-ci il təsvirində Rudbar mahalında 18 kəndin yerləşdiyi göstərildiyi halda, [[1831]]-ci il kameral təsvirinin yekun sənədlərində Rudbar mahalında [[15]] kəndin adı çəkilir.Mahalın naibi Darğa Məmmədxan idi. Nəticədə,tərəkəmə ellərinə başçılıq edən bəylərin siyahısı Rudbar mahalında 524 ailədə 1361 nəfər kişi cinsli əhalinin yaşadığı göstərilir.<ref>ARDTA, siy.2, iş.347, vər.5</ref><ref>{{cite web |url = http://anl.az/el/Kitab/2013/Azf-267639.pdf |archiveurl = |archivedate = |title = Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. |author = Şahin Fərzəliyev - tarix elmləri doktoru, professor. |date = 2012 |work = |publisher = Elm |accessdate = |language = az }}</ref> === Rudbar mahalı əhalisinin kəndlər üzrə yerləşməsi (1820-ci il) === {| class="sortable wikitable" width 100% |- bgcolor="#CCCCCC" ||Sıra sayı|| Kəndlər||Əhali/ailələrlə |- |1||CAVAD||92 |- |2||Bəlvan||10 |- |3||Davağlar||4 |- |4||Qoralar||15 |- |5||Yenikənd||39 |- |6||Qəzili||58 |- |7||Əhmədbəyli||4 |- |8||Quruzmanlı||22 |- |9||Abdulyan||49 |- |10||Yenicə||5 |- |11||Mustafalı||16 |- |12||Axtaçı||5 |- |13||Meyniman||9 |- |14||Həzrət||51 |- |15||Surra-Ağamoğlan||7 |- |16||Surra-Ağabədil||8 |- |17||Surra-Məmməd||5 |- |18||Surra-Abdulla bəy||23 |- |- bgcolor=gold |Cəmi||'''18'''||'''422'''|| |}<ref name="А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовы 1867 244-253"/><ref group=q>''Cədvəl general Mədətov tərəfindən 1820-cü ildə həyata keçirilmiş Şirvan əyalətinin (Rudbar mahalı) təsviri əsasında tərtib olunub.''</ref> === Rudbar mahalı əhalisinin kəndlər üzrə yerləşməsi (1831-ci il) === {| class="sortable wikitable" width 100% |- bgcolor="#CCCCCC" ||Sıra sayı|| Kəndlər||Həyətlərin sayı ||Kişi cinsli əhali (nəfərlə) |- |1||Kavratlı||93||256 |- |2||Meyneman||12||26 |- |3||Mustafalı||9||21 |- |4||Axtaçı||6||14 |- |5||Əli-Mədətli||6||18 |- |6||Yeni donlu||17||37 |- |7||Abdulyanlı||65||188 |- |8||Əhmədbəyli||2||6 |- |9||Qunızmanlı||33||87 |- |10||Qəzili||62||159 |- |11||Yenikənd||46||125 |- |12||Surra||52||110 |- |13||Qaralar||19||50 |- |14||Bəlvan-Dabaqlar||16||26 |- |15||CAVAD||86||238 |- |- bgcolor=gold |Cəmi||'''15'''||'''524'''||'''1361'''|| |}<ref>АRDТА, fond 24, siy.1, iş.347, vər.5</ref><ref group=q>''Cədvəl Ali Gürcüstan Hökumətinin Xəzinə Ekspedisiyasının kollegiya qeydiyyatçısı Suşko tərəfindən həyata keçirilmiş 1831-ci ildə Şirvan əyaləti əhalisinin (Rudbar mahalı) kameral təsviri əsasında tərtib olunub.''</ref> [[Şəkil:Qalaqayın.1823-cü il.png|300px|thumb|right|<center> Xəritədə [[Cavad (Sabirabad)|Cavad]] və [[Qalaqayın]].<br/>1823-cü il.</center>]] [[Şəkil:John Pinkerton. Map of Persia. 1818.E. Shirvan.jpg|300px|thumb|right|<center>Xəritədə [[Cavad (Sabirabad)|Cavad]] və [[Qalaqayın]].<br/>1818-ci il.</center>]] {{Əsas|Muğan mahalı}} Hələ [[1820]]-ci ildə keçmişdə Cavad xanlığına (mərkəzi indiki [[Cavad]] kəndi) bağlı olan istehkam qala vardı.1 istehkam-qala (Qalaqayın) və 44 obada (onların bir hissəsinin adı məlumdur: Bildik, Ulucalı-Xəlfəli, Məmişli, Kürkəndi, Cəngən, Birinci Rəncbərlər, Müridlər, İkinci Rəncbərlər, Qarağlı, Minbaşı, Molla Vaizli, Dəymədağıldı, Əli Sultanlı, Şahatlı, Quştan, Məlday, Mustafabəyli, Haşımxanlı, Potular) 500 ailə yaşayırdı.<ref name="Muğan">{{cite book |author=Bayramova Nailə |last= |authorlink= |title=Şamaxı xanlığı |year=2009 |location=Bakı |publisher="Təhsil" |url=http://ebooks.azlibnet.az/book/F1g5MD2i.pdf |ref=harv |pages=səh.44 |isbn= |access-date=2019-01-14 |archive-date=2016-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161228195639/http://ebooks.azlibnet.az/book/F1g5MD2i.pdf |url-status=unfit }}</ref> [[Şəkil:Mugan mahalı.jpg|250px|thumb|right|<center>Sonradan [[Şirvan xanlığı]]na aid olan [[Muğan mahalı]].</center>]] Muğan mahalını idarə edən mahalbəyi (naibi) Qalaqayında əyləşirdi.Muğan mahalının naibi Həsən xan,sonra əmisi oğlu Mustafa bəy olmuşdur. Mənbədə Qalaqayın qalasında 100-ə qədər ailənin, ümumilikdə Muğan mahalında isə 400-ə qədər tərəkəmə ailəsinin məskunlaşdığı qeyd olunurdu.300 ailə vergi verirdi.<ref>{{harvnb|А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовы|1867|p=252}}</ref> Ellərə başçılıq edən bəylərin siyahısı cədvəldə verilir.Kollegiya qeydiyyatçısı Suşko tərəfindən tərtib olunmuş Şirvan əyaləti əhalisinin kameral təsvirinə dair sənədlərdə Muğan mahalının 19 kəndində 468 ailənin olduğu, bu ailələrdə 1216 kişi cinsli əhalinin yaşadığı göstərilir.<ref>ARDTA 2, iş.347, vər.5</ref><ref>{{cite web |url = http://anl.az/el/Kitab/2013/Azf-267639.pdf |archiveurl = |archivedate = |title = Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. |author = Şahin Fərzəliyev - tarix elmləri doktoru, professor. |date = 2012 |work = |publisher = Elm |accessdate = |language = az }}</ref> ==== Muğan mahalı bəylərinin siyahısı (1820-ci il) ==== {| class="sortable wikitable" width 100% |- bgcolor="#CCCCCC" |- |1-2||Məmməd Rza bəy|||Məlik bəy |- |3-4||Məhəmməd Əli bəy|||Abdulla bəy |- |5-6||Yolçu bəy|||Səfi Mirzə bəy |- |7-8||Əhməd bəy|||Molla Abdulla |- |9-10||Cəmşid bəy|||Məhəmməd Hüseyn bəy |- |11-12||Ağa bəy|||Əsədulla bəy |- |13-14||Məhəmməd Xəlif bəy|||Şahmurad bəy |- |15-16||Kəlbəlai bəy|||Abdulla Hüseyn bəy |- |17-18||MəlikMəmməd bəy|||Əli xan |- |19-20||Əhməd Əli bəy|||Əli bəy |- |21-22||Talib bəy|||Şərif bəy |- |23-24||Məmməd Əli bəy|||Hüseyn bəy |- |25-26||Cəfər bəy|||Məşədi Həsən Əli bəy |- |27-28||Əhməd bəy|||Mehmed bəy |- |29-30||Qaynaqdan oxunmur|||Cosuz bəy |- |31-32||Əli Məmməd bəy|||Potu bəy |- |33-34||Əli Mirzə bəy|||Axund Qasım bəy |- |35-36||Ağa Rəhim bəy|||Seyid Qasım bəy |- |37-38||Allahverdi bəy|||İbrahim bəy |- |- bgcolor=gold |}<ref>{{harvnb|А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовы|1867|p=244-253}}</ref><ref group=q>''Cədvəl general Mədətov tərəfindən 1820-cü ildə həyata keçirilmiş Şirvan əyalətinin (Muğan mahalı) təsviri əsasında tərtib olunub.''</ref> 1820-ci ildə [[Şirvan xanlığı]]nın sonucu xanı [[Mustafa xan]]dan narazı olan Muğandan 50 ailə [[Talış xanlığı]]na, 60 ailə isə [[Qarabağ xanlığı]]na qaçmışdı. 1820-ci ildə Talış xanlığına qaçan ailələr geri qayıtsalar da Qarabağ xanlığına gedənləri [[Mehdiqulu xan]] hələ də geri qaytarmamışdı. ==== Muğan mahalı əhalisinin kəndlər üzrə yerləşməsi ==== {| class="sortable wikitable" width 100% |- bgcolor="#CCCCCC" ||Sıra sayı|| Kəndlər||Həyətlərin sayı ||Kişi cinsli əhali (nəfərlə) |- |1||Bəylik||31||79 |- |2||Mənbədən oxunulmur||13||39 |- |3||Məmişli||23||61 |- |4||Kürkəndi||13||47 |- |5||Çəngən||13||29 |- |6||Rəncbər-1||16||46 |- |7||Mənbədən oxunulmur||2||3 |- |8||Rəncbər-2||13||29 |- |9||Qırağlı||24||46 |- |10||Minbaşıh||18||52 |- |11||Potubəyli||28||67 |- |12||Molla-Vaizli||24||90 |- |13||Mənbədən oxunulmur||31||79 |- |14||Əli-Sultanlı||24||58 |- |15||Saatlı||28||67 |- |16||Quzman||24||65 |- |17||Molday||27||66 |- |18||Mustafa bəyli||20||60 |- |19||QALAQAYIN||96||233 |- |- bgcolor=gold |Cəmi||'''19'''||'''468'''||'''1216'''|| |}<ref>ARDTA, fond 24, siy.1, iş.347, vər.5</ref><ref group=q>''Cədvəl Ali Gürcüstan Hökumətinin Xəzinə Ekspedisiyasının kollegiya qeydiyyatçısı Suşko tərəfindən həyata keçirilmiş 1831-ci ildə Şirvan əyaləti əhalisinin (Muğan mahalı) kameral təsviri əsasında tərtib olunub.''</ref> == Hakimləri == {{Main|Azərbaycan xanlarının siyahısı}} {| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="width:100%;" |- ! scope="col" | Sıra ! scope="col" | Xan ! scope="col" | Hakimiyyət illəri ! scope="col" | Haqqında |- |<center>1</center> |<center>[[Qiyas xan Şahsevən]]</center> |<center>1747-1750</center> |<center>Cavad xanlığının qurucusu, xanlığın 1-ci xanı.</center> |- |<center>2</center> |<center>[[Həsən xan Muğanlı]]</center> |<center>1750-1789</center> |<center>[[Qiyas xan Şahsevən]]in oğlu, [[Fətəli xan (Quba xanı)|Fətəli xan Qubalı]]nın vassalı idi. May 1784 — fevral 1785-ci illər aralığında [[Ərdəbil xanlığı]]nın hakimi olmuşdur. Cavad xanlığının 2-ci xanı.</center> |- |<center>3</center> |<center>[[İbrahim xan Muğanlı]]</center> |<center>1789-1794</center> |<center>[[Qiyas xan Şahsevən]]in ikinci oğlu, [[Həsən xan Muğanlı]]nın qardaşı, Cavad xanlığının 3-cü xanı.</center> |- |<center>4</center> |<center>[[Səfi xan Muğanlı]]</center> |<center>1794-1805</center> |<center>[[İbrahim xan Muğanlı]]nın oğlu, Cavad xanlığının 4-cü xanı.</center> |- |} == Qeyd == <div class="references-small"> <references group=q /> </div> == Mənbə == {{Siyahı sütunlarla|2| *{{kitab3 |müəllif=Abbasqulu ağa Bakıxanov. |hissə= |hissənin linki= |başlıq=Gülüstani-İrəm (tərcümə edən: M.Əsgərli)|orijinal= |link=http://elibrary.bsu.az/kitablar/913.pdf |vikimənbə= |cavabdeh= Buraxılışa məsul Haçı Əli Dərkah oğlu İbrahimov |nəşr= Minarə |yer= Bakı|nəşriyyat=Minarə|il= 2000. Təkrar nəşr (düzəlişsiz)|cild= |səhifə= |sütunlar= |səhifələr= 224 |seriya= |isbn= B-47020600000 108M-00|tiraj=|ref= }} *{{kitab3 |müəllif=[[Şahin Fazil|ŞAHİN FƏRZƏLİYEV]]- tarix elmləri doktoru, professor.|hissə= |hissənin linki= |başlıq= Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |nəşr= |yer= Bakı|nəşriyyat="Elm"|il=2012|cild= |səhifə= |sütunlar= |səhifələr=336 |seriya= |isbn=978-9952-453-43-0 |tiraj=|ref= }} * {{kitab3|müəllif= Г.Б. Абдуллаев|başlıq= Азербайджан в XVIII веке и взаимоотношения его с Россией|yer= Баку|nəşriyyat= Изд-во Академии наук Азербайджанской ССР|il= 1965|səhifələr= 620|səhifə= |isbn= |ref= Абдуллаев Г. Б.}} *{{kitab3 |müəllif=Mustafazadə Tofiq.|hissə= |hissənin linki= |başlıq=Quba xanlığı |orijinal= |link= https://ebooks.azlibnet.az/download/UL7ShG0T.pdf?fbclid=IwAR16hvXy5WLqGq4b7RZIO1BBEhvzq6FJof9evvHn3bo1Dubef1HLtsrq3_w |vikimənbə= |cavabdeh= |nəşr="Elm"|yer=Bakı |nəşriyyat=A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu |il=2005|cild= |səhifə= |sütunlar= |səhifələr= 480|seriya= |isbn=5-8066-1747-5|tiraj=|ref= }} *{{kitab3|müəllif=Nailə Bayramova.|başlıq=Şamaxı xanlığı |yer=Bakı |nəşriyyat= Təhsil|il=2009|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |ref= Nailə Bayramova}} *{{kitab3|müəllif= Гербер И.Г.|başlıq= Описание стран и народов вдоль запад- ного берега Каспийского моря 1728 г. История, география и этнография Дагестана ΧVΙΙΙ-ΧΙΧ вв., М.: Изд-во восточной литературы,с. 60-119|yer= |nəşriyyat= |il= 1958|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |ref= Гербер И.Г.}} *{{kitab3|müəllif= Prof.S.Əliyarlı|başlıq= Azərbaycan tarixi|yer= Bakı:Azərbaycan|nəşriyyat= |il= 1996|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh=|səhifələr= 870|ref= Prof.S.Əliyarlı}} *{{kitab3|müəllif= Абдуллаев Г.Б. |başlıq=Иранские происки против кубин- ского ханства и Картли - Кахетинского царства в 1776 и 1778 гг |yer= |nəşriyyat= Известия АН Азербайджанской ССР (серия общественных наук) |il= 1960, №4|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh=|səhifələr= 13-25 |ref= Абдуллаев Г.Б.}} *{{kitab3|müəllif=|başlıq=Аzərbaycan Respublikası Dövlət Тarix Аrxivi (АRDТА) |yer=Bakı |nəşriyyat= |il=|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |ref= АRDТА}} *{{kitab3|müəllif= Бутков П.Г.|başlıq= Материалы для новой истории Кавказа с 1722 по 1803 г. Ч.1. СПб|yer= |nəşriyyat= Изд-во Императорской Академии Наук|il= 1868|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |səhifələr= 620|ref= Бутков П.Г.}} *{{kitab3|müəllif= |başlıq= АКАК Т.ΙΙ. Издание под редакцией председателя ко- миссии Ад. Берже. |yer= Тифлис|nəşriyyat= Главное Управление Наместника Кавказа |il=1868|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |səhifələr= 1238|ref= }} *{{kitab3|müəllif= Дубровин Н. |başlıq= История войны и владычества русских на Кавказе. |yer= |nəşriyyat= Т.ΙΙΙ, СПб, типография И.Н.Скороходова |il= 1886|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |səhifələr= 550|ref= Дубровин Н.}} *{{kitab3|müəllif= Левиатов Вадим Николаевич. |başlıq= ''Очерки из истории Азербайджана в XVIII веке''. |yer= Баку|nəşriyyat= "Изд-во Академии наук Азербайджанской ССР" |il= 1948|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |səhifələr= 227|ref= Левиатов Вадим Николаевич.}} * {{kitab3|müəllif= |başlıq= Описание Ширванской провинции, составленное въ 1820 году, по распоряжению главноуправляющего въ Грузии А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовымъ и действи- тельным статским советником Могилевским|yer= Тифлис |nəşriyyat= типо- графия Главного Управления наместника Кавказского |il= 1867|səhifələr= 287|səhifə= |isbn= |ref= }} *{{kitab3|müəllif=|başlıq=Аzərbaycan Respublikası Dövlət Тarix Аrxivi (АRDТА) |yer=Bakı |nəşriyyat= |il=|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |ref= АRDТА}} *{{kitab3|müəllif= |başlıq= Обозрение Российских владений за Кавказомь въ статистическомъ, этнографическом, топографическом и финансовом отношениях |yer= |nəşriyyat= Ч.ΙΙΙ. СПб, типография департамента внешней торговли|il= 1836|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |səhifələr= 397|ref= }} *{{kitab3|müəllif= Броневский С.М.|başlıq= Новейшие географические и исторические известия о Кавказе |yer= |nəşriyyat= Ч.2. М.: Типография С.Селивановского |il= 1823|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |səhifələr= 465|ref= Броневский С.М}} *{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/mogan-parent-i-ii|title=MOḠĀN|publisher=[[Encyclopædia Iranica]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DpGac4Ay?url=http://www.iranicaonline.org/articles/mogan-parent-i-ii|archivedate=2013-01-21}} }} == İstinadlar == <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|2}} </div> == Həmçinin bax == *[[Azərbaycan xanlıqları]] *[[Cavad qəzası]] *[[Muğan mahalı]] *[[Rudbar mahalı]] *[[Sabirabad rayonu]] == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons =Category:Javad Khanate | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q =Cavad xanlığı | n = | m = }} *{{cite web|url= http://www.rulers.org/rula2.html#azerbaijan |title= Countries An-Az |author= |date=|work=|publisher= rulers.org |accessdate=2018-12-23|language=en}} *{{cite web|url= http://sesqazeti.az/news/kivdf/316103.html |title= Azərbaycan xanlıqları |author= Vahid Ömərov-fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru|date= 2012-10-10|work=|publisher= sesqazeti.az|accessdate=2018-12-23|language=az}} *{{cite web|url= https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/7551/az%C9%99rbaycanda-xanl%C4%B1qlar.-quba-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html |title= Azərbaycanda xanlıqlar. |author= A.N.Abbasbəyli, S.Z.Yusifzadə |date= 2011-11-14|work=|publisher= kayzen.az|accessdate=2018-12-23|language=az}} {{Cavad xanlığı}} {{Azərbaycan xanlıqları}} {{Rusiya imperiyasının inzibati bölgüsü}} [[Kateqoriya:Cavad xanlığı]] [[Kateqoriya:Azərbaycan xanlıqları]] [[Kateqoriya:1747-ci ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:XVIII əsr tarixi]] [[Kateqoriya:1805-ci ildə ləğv olunanlar]] 7es86yg91mak50du1dooyt5cdjv081l 0 72637 6557931 6474580 2022-08-01T11:36:13Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Rəssam|Orijinal adı=Mir Möhsün Nəvvab Hacı Mir Əhməd oğlu Ağamirzadə|uşağı=Nəvəsi: Sadıqov Rəhim Nəticəsi: Sadıqov Elçin Kötücəsi: Sadıqov Afər}} '''Mir Möhsün Nəvvab''' (میر محسن نواب قره باغی) ({{DVTY}}) — [[Şuşa]] şəhərində yaşayıb-yaratmış şair, rəssam, astronom, ədəbiyyatşünas, nəqqaş, tarixçi, xəttat və musiqişünas [[azərbaycanlı]] alim. XIX əsrin ortalarında Azərbaycanın hər yerində kapitalist münasibətləri cücərən və yeni təfəkkür yaranan bir zamanda orta əsrlərə məxsus elmi biliklər sisteminə sahib ensiklopediyaçı alim Mir Möhsün Nəvvab bu şəhərdə yaşayıb-yaradır. Görkəmli musiqiçi, şair, rəssam, xəttat, münəccim, kimyaçı və riyaziyyatçı olan Mir Möhsünü əsərlərinin məzmunu, səviyyəsi və həcmi etibarilə həqiqətən də orta əsrlərin sonuncu ensiklopedist alimləri dəstəsindən hesab etmək mümkündür. Hərçənd ki, o, Şuşanın ictimai həyatında həmişə qabaqcıl, o dövr üçün mütərəqqi mövqelərdə durmuşdur. == Həyatı == [[Fayl:Mir Möhsun Nəvvabın evi (Şuşa).jpg|thumb|left|200px|[[Şuşa]]nın Mamay məhəlləsində Nəvvabın evi]] İndi Mir Möhsün Nəvvabı ilk öncə musiqişünas, [[Azərbaycan dili]]ndə yazılmış "Vüzuhül-ərqam" ("Rəqəmlərin izahı") risaləsinin müəllifi kimi tanıyırlar. Ən yaxşı klassik ənənələr ruhunda qələmə alınmış həmin əsər Şərqdə bu qəbildən yaradılmış son risalələrdən biridir. Azərbaycanda isə, Nəvvab sonuncu kimyagərlərdən, münəccimlərdən və köhnə məktəbə mənsub rəssamlardandır. O, 1833-cü ildə [[Şuşa]]da Hacı Seyid Əhmədin ailəsində doğulmuş və bütün ömrü boyu doğma şəhərindən kənara çıxmamışdır. İlk təhsilini ruhani məktəbində alan Nəvvab ərəb, fars, türk dillərini mükəmməl mənimsəmiş, sonra isə Abbas Sarıcalı mədrəsəsində astronomiya, kimya, riyaziyyat və digər elmlərin əsaslarına yiyələnmişdir. Uzun ömrü boyunca Nəvvab [[Şuşa]]nın mədəni və ictimai həyatında fəal iştirak edib. Şerlər yazmış, özünün açdığı mətbəədə kitablar nəşr etmiş, məktəblərdə dərs demiş, elm və incəsənətin müxtəlif sahələrinə həsr olunmuş iyirmidən artıq kitab yazmış, "[[Məclisi-fəramuşan]]" adlı ədəbi<ref name="huseyne">H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 192.</ref>, "[[Məclisi-xanəndə]]" adlı musiqi məclisləri qurmuşdur. Şairlərdən Abdulla bəy Asi, [[Fatma xanım Kəminə]], Məşədi Eyyub Baqi, Xan Qarabaği, Abdulla Həsən Şahid, ifaçı və müğənnilərdən Hacı Hüsü, Məşədi Cəmil Əmirov, İslam Abdullayev, Seyid Şuşinski və başqaları həmin məclislərin üzvləri idilər. Bu cəmiyyətlər [[Azərbaycan]]dakı digər eyni məqsədli məclislər [[Şuşa]]dakı "[[Məclisi-üns]]", [[Şamaxı]]dakı "[[Beytüs-Səfa]]", [[Bakı]]dakı "[[Məcməüş-şüəra]]" ilə sıx saxlayırdı. == Yaradıcılığı == [[Fayl:Kəşfül-həqiqəti-məsnəvi (Mir Möhsün Nəvvab).jpg|thumb|right|200px|"Kəşfül-həqiqəti-məsnəvi" ''(birinci səhifəsi)'']] Mir Möhsünün əsərləri içərisində "Təzkireyi-Nəvvab" toplusu daha artıq maraq doğurur. Burada XIX orta əsrlərdə [[Qarabağ]]dan çıxmış 100-dən artıq şairin həyatı və yaradıcılığı haqqında məlumatlar toplanmışdır. Təzkirə 1913-cü ildə [[Bakı]]da kitab şəklində nəşr olunmuşdur. Nəvvab [[riyaziyyat]], [[kimya]] və [[astronomiya]] ilə maraqlanırdı. O öz evində iki teleskop qoyaraq, kiçik bir rəsədxana və kimya laboratoriyası yaratmışdı. 1899-cu ildə dərslik kimi qələmə aldığı "Kifayətül-ətfal" kitabında o, göy cisimlərinin yerləşməsi və günəş tutulmaları haqda cədvəllər tərtib etmişdir. Alim kimya laboratoriyasında şagirdləri ilə sınaqlar keçirir və orta əsrlərdə yaşamış kimyagərlər tərəfindən verilən nüsxələri yoxlayırdı. "Nəsihətnamə" əsərində cavanlara verdiyi nəsihətlərin sayı 500-dən artıq idi.<ref name="huseyne"/> Tanınmış pedoqoq və alimin etik görüşləri müəyyən mənada onun Kifayətül-ətfal,Nurül-Ənvar" və Pəndnamə kimi kitablarında da öz əksini tapmışdı. [[Qarabağ]] və bütün [[Azərbaycan]] incəsənətinə ən böyük töhfəsini isə Nəvvab heç şübhəsiz, öz bədii yaradıcılığı ilə vermişdi. Bir çox akvarel rəsmləri, kitab miniatürləri və bir neçə bina və məscidə vurduğu naxışlər bizə yadigar qalmışdır. Mir Möhsün Nəvvabın məşhur musiqi traktatı Vüzuhül-ərqam ilk dəfə 1913-cü ildə [[Bakı]]da nəşr olunmuşdur (Onun musiqiyə həsr etdiyi Kəşfül-həqiqəti-məsnəvi əsəri də məlumdur)<ref name="huseyne"/>. Həmin risaləsində Mir Möhsün ayrı-ayrı muğamların, bəzi dəstgahların mənşəyi və onların adlarının kökü haqqında məsələləri araşdırır, muğamların şer mətnləri ilə əlaqəliliyi, ifaçı ilə dinləyicinin qarşılıqlı münasibətləri, akustika baxımından onların optimal yerləşməsi problemlərinə toxunur. Nəvvab ilk dəfə olaraq, dəstgah terminindən istifadə edir, o vaxt Qarabağda məlum olan altı dəstgahın adını çəkir: [[Rast]], [[Mahur]], [[Şahnaz]], Rahavi, yaxud [[Rahab]], [[Çahargah]] və [[Nəva]]. Nəvvabın sözlərinə əsasən, ifa olunan dəstgahın tərkibi bir çox hallarda ifaçının zövqündən və qabiliyyətindən asılı olur. Alim həmin əsərində [[Qarabağ]] musiqiçiləri tərəfindən ifa olunan 82 mahnı nə muğamın adını çəkir. Mir Möhsün bir neçə muğamın mənşəyini və onların adının etimologiyasını araşdırır. Belə ki, [[Azərbaycan]], [[Nişapur]], [[Zabuli]], [[Bağdadi]], [[Şirvani]], [[Qacarı]], [[Şah Xətai]] və başqa muğamların adlarını onların yaranmasında rol oynamış şəxslərlə və yer adları ilə əlaqələndirir. [[Rast]] muğamını bahar mehi, Rəhavini yağış damlaları, [[Çahargah]]ı ildırım çaxışı, [[Dügah]]ı fontan vuran bulaqlarla, [[Humayun]]u quşların uçuşu, [[Nəva]]nı bədbəxt sevgililərin ah-naləsi, [[Mahur]]u suların şırıltısı, [[Şahnaz]]ı bülbüllərin cəh-cəhi, [[Üşşaq]]ı quşların havada süzməsi,[[Üzzal]]ı meteoritlərin hərəkəti ilə əlaqələndirir. [[Muğam]]ların emosional təsiri haqqında Nəvvab yazır ki, Üşşaq, Busəlik və Nəva şücaət və hünər göstərməyə ruhlandırır, Bozarq, Rahavi, [[Zəngulə]], Zirəfkəndi, Hüseyni kədərli duyğular oyadır. Nəvvab musiqinin müalicəvi əhəmiyyəti barədə də bir sıra maraqlı fikirlər söyləyir. Əsər bu sözlərlə bitir: "Bu risalə Vətən elminin qüdrətini artırmaq məqsədilə yazılmışdır." Ömrünün bir neçə onilliyini Nəvvab yaradıcılığının tədqiqinə həsr etmiş musiqişünas [[Zemfira Səfərova]] yazır: "Vizuhül-ərqam keçən əsrdə yalnız [[Azərbaycan]]da deyil, bütün Şərq ölkələrində muğam ifaçılığının və musiqi incəsənətinin vacib məsələlərindən bəhs edən qiymətli bir musiqi əsəridir." Nəvvab 1918-ci ildə [[Şuşa]] şəhərində dünyasını dəyişəndə artıq [[Azərbaycan]]da və onun hüdudlarından qıraqlarda yaxşı tanınırdı. == Kitabları == * Nəvvab M.M. Nəsihətnamə, Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı, 2005, 56 s. * "Təvarixirəzm və şurişi tayifeyi-əraməniyeyi — Qafqaz ba firqeyi müsəlmanan" ("Qafqaz erməni tayfası ilə müsəlmanların vuruş və iğtişaş tarixləri") əsəri<ref>[https://el.b-ok2.org/book/2990895/aa7e07]{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * Nəvvab M.M. 1905–1906-cı illərdə erməni-müsəlman davası, Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı, 1993, 128 s. * Nəvvab M.M. Divan, Bakı, Şuşa, 1999, 192 s. * Nəvvab M.M. Təzkireyi-Nəvvab, Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı, 1998, 560 s. * Nəvvab M.M. Avropa ibtidai musiqi savadı dərsliyi. Bakı, 1995. * Nəvvab M.M. Vüzuh-ül-Ərqam, Bakı, Elm, 1989, 84 s. == Nəvvabın qəbirüstü abidəsi == 1957-ci ildə Tokay Məmmədov Mir Möhsün Nəvvabın qəbirüstü abidəsini hazırlayıb. 1960-cı ildə YUNESKO tərəfindən məzarda təmir işləri apalmışdı. 1992-ci ildə Şuşanın işğalından sonra başqa tarixi abidələrimiz kimi Nəvvabın qəbri də ermənilər tərəfindən dağıdılmışdır.<ref>{{cite web |url= https://www.azadshusha.com/shusha/1684/|title=M.M.Nəvvabın qəbri |author= |date= |website=www.azadshusha.com |publisher= |language= |access-date= 4 iyun 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref><ref>{{cite web |url=http://anl.az/down/meqale/unikal/2021/aprel/741618.htm |title=Şuşa qalasında qəbirüstü abidələr|author= |date= |website=anl.az |publisher= |language= |access-date= 4 iyun 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> "Cıdır düzündə ana babası Mir Fəseh ağanın adı ilə adlandırılan qəbiristanlıqda Molla Pənah Vaqifin məqbərəsinin yaxınlığında Mir Möhsün Nəvvab Qarabağının qəbirüstü abidəsi vardı. {{sitat2|müəllif='''''Mir Möhsün Nəvvabın oğlu Mir İbrahim Ağamirzadə qəbir daşı üzərində maddeyi-tarix yazmışdı:'''''|“Böyük Nəvvaba, heyiflər olsun! Öz dövrünün arif, kamil şəxsiyyəti olmuşdur. Seyidin nəsli, peyğəmbərin pak övladı bir çox kitablar yazmışdır ki, cahanda yadigar qalsın. Allah ona rəhmət eləsin hər vaxt gecə-gündüz. Nəvvab 1919-cu il rəbiləvvəl ayının 29-da vəfat etmişdir”.!}} 1960-cı ildə UNESKO-nun xətti ilə Mir Möhsüm Nəvvab Qarabağının qəbri üzərində qırmızı mərmərdən abidə-barelyef qoyulmuşdu. Onun müəllifləri heykəltəraş Tokay Məmmədov və memar Rasim Əbdürrəhmanov idi.<ref>{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/525/2021/aprel/741533.htm |title=uşa qalasındakı məşhur qəbirüstü abidələr |author= |date= |website=www.anl.az |publisher= |language= |access-date= 4 iyun 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> == Həmçinin bax == * [[Məclisi-fəramuşan]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * {{cite book |last1=Yusif Talıbov, Fərahim Sadıqov, Sərdar Quliyev. |first1= |last2= |first2= |date= |title= "M.T.Sidqi və M.M.Nəvvabın pedaqoji ideyaları".Azərbaycanda məktəb və pedaqoji fikir tarixi.|volume= |chapter= |page= |quote= |url= |language= |location= |publisher=Bakı:Ünsiyyət |isbn= |archive-url= |archive-date=2000. }} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Mir Mohsun Navvab}} * [http://memorial.aznet.org/centxix3.shtml QARABAQLI MİR MÖHSÜN NƏVVAB] * [http://qalaktika.com/old/index.php?option=com_content&task=view&id=32&Itemid=50 MUSİQİ SƏNƏTİNİN İNKİŞAFI TARIXI] * {{cite web |url=http://www.virtualkarabakh.az/read.php?lang=1&menu=17&id=31#.VD0JhFefB1I |title=Qarabağın görkəmli şəxsiyyətləri:Mir Möhsün Nəvvab (1833-1918) |author= |date=2013 |work="Virtual Qarabağ" İKT Mərkəzinin rəsmi portalı |publisher=virtualkarabakh.az |accessdate=2014-10-14 |language=az |archive-date=2017-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222220216/http://www.virtualkarabakh.az/read.php?lang=1&menu=17&id=31#.VD0JhFefB1I |url-status=dead }} * [https://report.az/qarabag/mir-mohsun-nevvabin-cidir-duzundeki-mezari-berpa-olunub/ Mir Möhsün Nəvvabın Cıdır düzündəki məzarı bərpa olunub] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan rəssamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan musiqişünasları]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Şuşada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Musəvilər]] [[Kateqoriya:Mir Möhsün Nəvvab]] [[Kateqoriya:Ağamirovlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan xəttatları]] [[Kateqoriya:Şuşalı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] s0qk1n0fk32zjujwifq1aojlzxk6wey 0 72822 6557210 6545275 2022-07-31T22:20:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Azərbaycan mədəniyyəti üfüqi}} '''Azərbaycan mədəniyyəti''' ({{Dil-az2|آذربایجان مدنیتی}} <ref group=qeyd>{{dil-az-Cyrl|Азәрбајҹан мәдәнијјәти}}</ref>) — [[azərbaycanlılar]]ın, [[Azərbaycan]]da [[Azərbaycan əhalisi|yaşayan xalqlar]]ın və [[Azərbaycan tarixi|tarixən mövcud olmuş dövlətlərin]] [[mədəniyyət]]i. Azərbaycanda mədəniyyətin inkişafına tarixən regionda baş verən siyasi və [[Azərbaycanın hərb tarixi|hərbi hadisələr]] və Azərbaycanın [[Şərq]]lə [[Qərb]]i birləşdirən ərazidə yerləşməsi təsir edib. Azərbaycan [[Şərqi Avropa]] və [[Qərbi Asiya]] sərhədindəki [[Cənubi Qafqaz]] regionundadır, [[Avropa Şurası]]nın üzvüdür. [[Şuşa]] şəhəri Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtıdır. XIV–XV əsrlərdə [[Azərbaycanlıların etnogenezi|Azərbaycan türk etnosunun formalaşmağa başlaması]] ilə Azərbaycan mədəniyyəti ortaya çıxır. İlk dövrlərdə stabil mərkəzləri olmayan bu mədəniyyəti [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı mədəniyyəti]]ndən fərqləndirmək çətin idi. XV əsrdə Azərbaycan mədəniyyətinin iki mərkəzi formalaşır: [[Cənubi Azərbaycan]] və [[Qarabağ|Aşağı Qarabağ]]. XVI–XVIII əsrlərdə bu mədəniyyət mərkəzlərinin formalaşması başa çatır. XIV–XV əsrlərdəki Azərbaycan mədəniyyətinin mənbəyindən danışılanda yadda saxlanmalıdır ki, [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]{{Bax|#Azərbaycan ədəbiyyatı|1}} və mədəniyyətin digər hissələri ayrılmaz surətdə [[Azərbaycan dili|dil]]{{Bax|#Dil|1}} ilə bağlıdır. Maddi mədəniyyət isə əhalinin [[azərbaycanlılaşma|türkləşməsi]]ndən sonra belə ənənəviliyini qorumuşdur. Müstəqil olduqdan sonra Azərbaycan mədəniyyətinin [[İran mədəniyyəti]] və [[Ərəblər|Ərəb mədəniyyəti]] ilə güclü əlaqələri saxlanmışdır. Onların ortaq dini və mədəni-tarixi ənənələri vardır.<ref name="merkez" /> Müxtəlif mənbələrdə Azərbaycan [[Qafqaz]] və İslam mədəniyyət mühitlərinin daxilində götürülür.<ref>David E. Hunter und Phillip Whitten (Hrsg.): Encyclopedia of Anthropology. Harper and Row, Publishers, New York u.a. 1976. ISBN 0-06-047094-1, S. 104–111.</ref><ref>Huntington's 1996 "Clash of Civilizations" (p. 26)</ref> Hal-hazırda, 6 müstəqil türk dövlətindən biri olaraq, Azərbaycan [[Türk Şurası]] və [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı]]nın aktiv üzvüdür. Arxeoloji tapıntılar və müasir dövrə qədər gəlib çatmış maddi abidələr Azərbaycan ərazisində qədim dövrdə ([[Qobustan petroqlifləri]]), həmçinin [[Qafqaz Albaniyası]] dövründə ([[Qum bazilikası]] və [[Ləkit məbədi]]) mədəniyyətin inkişaf etdiyini göstərir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=237}} [[Azərbaycanda İslam]]ın yayılmasıyla [[İslam mədəniyyəti]] inkişaf edir, [[Azərbaycandakı məscidlərin siyahısı|məscidlər]], [[mədrəsə]]lər, [[Azərbaycan türbələrinin siyahısı|türbələr]] tikilir, əsasən dekorativ incəsənətin ornamental forması inkişaf edir. XVI əsrdə Azərbaycan türkləri [[Səfəvilər imperiyası]]nı qurur.<ref name="iranica-iran-peoples"/> XIX əsrdə Azərbaycanın [[Rusiya imperiyası|Rusiya]]nın tərkibinə daxil olmasıyla burada yaşayan insanlar Rusiya mədəniyyəti ilə və onun vasitəsilə də dünya mədəniyyəti ilə tanış olurlar. XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəlləri [[Azərbaycan milli oyanışı|Azərbaycanda mədəni Renessans dövrü]] baş verir (milli oyanış, [[Azərbaycan əlifbası|latın əlifbası]] layihəsi, [[Azərbaycan mətbuatı|milli mətbuat]] və s.). [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Sovet Azərbaycanı]] dövründə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında əsaslı dəyişiklik baş verir.<ref name="Художественная энциклопедия" /> XXI əsrdə isə Azərbaycan mədəni baxımdan müasirləşir. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]ndə Azərbaycanın qələbəsindən sonra [[Dağlıq Qarabağın Azərbaycanlı İcması İctimai Birliyi|bölgənin azərbaycanlı əhalisi]]nin geri qayıtması ("[[Böyük Qayıdış]]") üçün işlər başladılmışdır.{{Bax|#Mədəniyyətin inkişaf tarixi|1}} Azərbaycan İslam dünyasında [[Azərbaycan teatrı|milli teatr]]ın, [[Azərbaycan operası|opera]]nın, [[Bakı Dövlət Universiteti|qərb tipli universitetin]] və [[Azərbaycanda balet|baletin]] əsasının qoyulduğu ilk ölkədir. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] İslam dünyasında ilk [[Sekulyarizm|dünyəvi]] demokratik dövlətlərdən biri, həmçinin İslam ölkələri arasında qadınlara səsvermə hüququ verən ilk dövlətdir.<ref>{{cite news | last1 = [[Svante Kornel]] | first1 = | title = The Politicization of Islam in Azerbaijan. | url = http://www.silkroadstudies.org/new/docs/Silkroadpapers/0610Azer.pdf | accessdate = 14 aprel 2016 | archive-date = 2013-04-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130418104957/http://www.silkroadstudies.org/new/docs/Silkroadpapers/0610Azer.pdf | url-status = dead }}</ref> Azərbaycanda [[UNESCO]] tərəfindən qeydə alınmış 3 [[Azərbaycanda YUNESKO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı|Ümumdünya irsi]], 15 [[Azərbaycanda YUNESKO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısı|qeyri-maddi mədəni irs]], 2 [[Azərbaycanda YUNESCO-nun "Dünyanın yaddaşı" obyektlərinin siyahısı|əlyazma toplusu]], 3 yaradıcı şəhər var.{{Bax|#Mədəni irsin qorunması|1}} {{Azərbaycan mədəniyyəti əhatə dairəsi}} == Mədəniyyətin inkişaf tarixi == {{əsas|Azərbaycan mədəniyyətinin xronologiyası}} {{Azərbaycan tarixi}} [[Azərbaycan (toponim)|"Azərbaycan" toponimi]] [[Parf dili|parf]] və ya [[pəhləvi dili|orta dövr fars dili]]ndə, [[Atropatena]] adlı qədim dövlətin adı olan Aturpatakandan (Āturpātakān) əmələ gəlmişdir. Atropatenanın banisi Midiya satrapı [[Atropat]]ın adı "atəş mühafizəçisi" deməkdir. [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan tarixi ərazisi]] birinci olaraq Arazdan cənubdakı ərazilər üçün, indiki [[İran Azərbaycanı]] üçün istifadə edilsə də, XIII əsrin əvvəllərində [[Yaqut əl-Həməvi]] tərəfindən verilən məlumat bu dövrdən bir qayda olaraq Azərbaycan anlayışının şimala qədər yayıldığını göstərir.<ref name="AZERBAIJAN">{{Məqalə |müəllif = [[:en:Xavier de Planhol|Riçard Tapper]] |başlıq = AZERBAIJAN i. Geography |orijinal=en |link =http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-i |nəşr = [[Encyclopædia Iranica]] |tip = |yer = |il =December 15, 1987 |tom =III |nömrə= |səhifə=205—215 }}</ref> Müasir Azərbaycan Respublikasının [[Muğan (tarixi ərazi)|Muğan ərazisi]] də tarixi Azərbaycana daxil idi.<ref>MOḠĀN — статья из Encyclopædia Iranica. Ричард Таппер</ref> Səfəvilər dövründə paytaxtı [[Təbriz]] olan [[Azərbaycan bəylərbəyliyi]]nə Şimal Azərbaycanın [[Talış xanlığı|Talış]] və [[Arazbar]] bölgələri daxil idi.<ref>Тәбриз бəjлəрбəjлиjи / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1986. — Т. IX. — С. 231–232.</ref> [[İranika ensiklopediyası]]na görə Səfəvilər dövründə Azərbaycan termini Arazdan şimaldakı bəzi ərazilər üçün istifadə edilib, hansı ki, idarəçilik baxımından Azərbaycan bəylərbəyliyinin canişininə tabe idi.<ref name="A History of Qarabagh">A History of Qarabagh: An Annotated Translation of Mirza Jamal Javanshir Qarabaghi’s Tarikh-e Qarabagh. Mazda Publishers, 1994, ISBN 1-56859-011-3 p. XV:{{oq|en|Although Azerbaijan was a geographical entity in the eighteenth and nineteenth centuries, the term was only used to identify the province in northwest Persia. The Safavids, at one time, for revenue purposes, included some of the lands north of the Arax river as part of the province of Azerbaijan. This practice gradually fell out of use after the fall of Safavids. To Mirza Jamal and Mirza Adigozal Beg, as well as other eighteen century and nineteenth-century authors, Azerbaijan referred to the region located south of the Arax river}}</ref> Səfəvilər dövründə Azərbaycan termini həm şimaldakı, həm cənubdakı Azərbaycan vilayətləri üçün istifadə edilirdi.<ref name="muriel">Muriel Atkin, Russia and Iran, 1780–1828. 2nd. ed. Minneapolis: University of Minnesota Press. 1980. ISBN 0-8166-0924-1, 9780816609246.</ref> "[[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan]]" adı ilk dəfə [[Zaqafqaziya seymi]]nin müsəlman fraksiyası tərəfindən 27 may 1918-ci ildə rəsmi olaraq istifadə edilmişdir. Fraksiya öz iclasında [[Azərbaycan]]ın [[Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi|müstəqilliyini elan edilməsi]] barədə qərar qəbul etdi.<ref>{{Cite web |title=Азербайджанская Народная Республика (Азербайджан Халг Джумхуриййети) — первая парламентская республика на Востоке (май 1918 г. — апрель 1920 г.) |url=http://www.azerbaijan.az/_History/_Middle/middle_03_r.html |access-date=2015-07-08 |archive-date=2011-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110523093953/http://www.azerbaijan.az/_History/_Middle/middle_03_r.html |url-status=dead }}</ref> [[Azərbaycanlılar]]ın tarixi topluluğu cənubda Qızılüzən çayından şimalda Böyük Qafqaz dağlarına, şərqdə Xəzərdən qərbdən Gürcüstan və Ermənistana qədər olan ərazidə ortaya çıxmışdır.<ref>История Азербайджана. — Баку: Изд-во АН Азербайджанской ССР, 1960. — Т. 2. — С. 272.</ref> [[Azərbaycanlıların etnogenezi]]ndə [[Qafqaz Albaniyası]] və [[Atropatena]] əhalisi ([[kaspilər]], [[qafqaz albanları]], [[udinlər]], [[midiyalılar]]<ref>С.А. Токарев. Этнография народов СССР: исторические основы быта и культуры. — Изд-во Московского университета, 1958. — С. 295–296.</ref>, [[talışlar]]<ref name="sakinet">Сакинат Шихамедовна Гаджиева. Дагестанские терекеменцы: XIX — начало XX в. — Наука, 1990. — С. 8–9. — ISBN 5020167614, 9785020167612.</ref>) ilə bu ərazilərə gələn işğalçılar ([[kimmerlər]], [[skiflər]], [[massagetlər]], [[hunlar]], [[xəzərlər]], [[bulqarlar]], [[oğuz türkləri]], [[qıpçaqlar]],<ref name="sakinet"/> [[peçeneqlər]]) iştirak etmişdir.<ref>Азербайджанцы — статья из Большой советской энциклопедии. : В этногенезе А. участвовало древнее коренное население Атропатены и Албании Кавказской, смешавшееся с вторгавшимися сюда в 1-м тыс. до н. э. и 1-м тыс. н. э. ирано- и тюркоязычными племенами (киммерийцы, скифы, гунны, булгары, хазары, огузы, печенеги и др.)</ref> Etnogenezdə dominant rolu türklər oynamışdır.<ref name="cultureazeri" /> Türk komponenti olan oğuz türkləri isə [[Kök türklər|qədim türklər]]in uqor və [[sarmatlar|sarmat]] mənşəli tayfalarla qarışması nəticəsində yaranmışdır.<ref>Михаил Илларионович Артамонов. История хазар. — Филологический факультет Санкт-Петербургского государственного университета, 2002. — С. 419. — ISBN 5846500323, 9785846500327. </ref> ХI-ХIII əsrlərdə Şərqi Zaqafqaziyaya türk oğuz tayfasının gəlişi yerli əhalinin böyük hissəsinin [[azərbaycanlılaşma|türkləşmə]]sinə səbəb oldu və bu da Azərbaycan xalqının formalaşmasının başlanğıcı idi.<ref name="merkez">{{cite news | title = История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века | author = | newspaper = | date = | url = http://www.kulichki.com/~gumilev/HE2/he2510.htm | accessdate = 2015-12-14}} {{oq|ru|Говоря о возникновении азербайджанской культуры именно в XIV-XV вв., следует иметь в виду прежде всего литературу и другие части культуры, органически связанные с языком. Что касается материальной культуры, то она оставалась традиционной и после тюркизации местного населения. Впрочем, наличие мощного пласта иранцев, принявших участие в формировании азербайджанского этноса, наложило свой отпечаток прежде всего на лексику азербайджанского языка, в котором огромное число иранских и арабских слов. Последние вошли и в азербайджанский, и в турецкий язык главным образом через иранское посредство. Став самостоятельной, азербайджанская культура сохранила тесные связи с иранской и арабской. Они скреплялись и общей религией, и общими культурно-историческими традициями}}</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html Field Listing :: Ethnic groups] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190106010801/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html |date=2019-01-06 }} (англ.). The World Factbook. ЦРУ. Проверено 23 мая 2012.</ref> Türkləşmə üçün münbit şəraitə səbəb bölgədə böyük etnik müxtəlifliyin olması idi.<ref>А.П. Новосельцев, В.Т. Пашуто, Л.В. Черепнин. Пути развития феодализма. — Наука, 1972. — С. 56–57.</ref> [[Səlcuqlar dövləti]] dövründə başlayan türk tayfalarının gəlişi<ref>Golden, Peter B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples. Otto Harrasowitz. pp. 385–386. ISBN 3–447–03274-X.</ref> monqolların dövründə də davam etmişdir. Beşinci monqol ulusu [[Elxanilər]]in ordusunun böyük bir hissəsini türklər təşkil edirdi.<ref name="Yarshater">Yarshater, E (18 August 2011). "The Iranian Language of Azerbaijan". Encyclopædia Iranica. Retrieved 25 January 2012.</ref> [[Qaraqoyunlu tayfaları|Qaraqoyunlu]] və [[Ağqoyunlular|Ağqoyunlu]] tayfaları İran Azərbaycanında və Qubadan cənubda azərbaycanlıların etnogenezində rol oynamışdır.<ref name="sakinet"/> XV əsrin sonlarında Azərbaycan əhalisinin türkləşməsi başa çatdı və müstəqil Azərbaycan türk xalqı ortaya çıxdı. Anadolu türkləri və Azərbaycan türkləri arasında etnik sərhəd isə XVI əsrdə yarandı.<ref name="merkez" /> XVI–XVII əsrlərdə bölgəyə [[padarlar|padar]] və [[şahsevənlər]]in gəlməsi ilə türk axınları davam etmişdir.<ref name="bolkov">Н. Г. Волкова. "Этнические процессы в Закавказье в XIX–XX веках", Кавказский Этнографический сборник, IV часть, Институт Этнографии им. Н. Н. Миклухо-Маклая АН СССР, Москва, Наука, 1969, стр. 4</ref> Şnirelmana görə, antik və erkən orta əsrlərdə Albaniya və Atropatena əhalisi arasında mədəni, sosial və liqvistik cəhətdən oxşarlıq yoxdur.<ref name="snirel">Шнирельман В. А. Войны памяти: мифы, идентичность и политика в Закавказье / Рецензент: Л. Б. Алаев. — М.: Академкнига, 2003. — С. 139. — 592 с. — 2000 экз. — ISBN 5-94628-118-6.</ref> Qrantovski eramızdan əvvəl I minilliyə aid İran Azərbaycanı abidələrini Şərqi Zaqafqaziya mədəniyyəti ilə əlaqələndirir.<ref>Э.А.Грантовский. Ранняя история иранских племён Передней Азии. — Восточная Литература, 2007. — С. 423–424.</ref> Trever isə eramızdan əvvəl VI–V əsrlərə aid arxeoloji tapıntılara əsasən qafqaz albanları və midiyalılar arasında mədəni yaxınlığın olduğunu qeyd edir.<ref name="trever" /> === Tarixdən əvvəlki dövr === {{Həmçinin bax|Azərbaycan arxeologiyası}} Daş dövrünə aid [[Azıx mağarası]]nda [[Quruçay mədəniyyəti]], [[Aşel mədəniyyəti]] və [[Mustye mədəniyyəti]] dövründə yaşayış olduğu müəyyən edilmişdir. Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin orta [[Aşel mədəniyyəti]]nə aid təbəqəsindən tapılmış ibtidai insana məxsus olan çənə fiziki tipinə görə sinantrop tipli insanla neandertal adamı arasında keçid mərhələsindədir. Azıx mağara düşərgəsinin Aşel mədəniyyətinə aid təbəqəsindən tapılmış ibtidai insan qalığına şərti olaraq [[Azıxantrop]], yəni Azıx adamı adı verilmişdir.<ref>Д. В. Гаджиев, М. М. Гусейнов — Первая для СССР находка ашельского человека (Азербайджан, Азыхская пещера)//Учен. зап. Азгосмединститута, 1970, т. 311</ref> [[Fayl:Petroglyphs in Gobustan 01.jpg|250px|thumb|left|İnsanların və qayığın təsvir edildiyi [[Qobustan petroqlifləri|Qobustan petroqlifi]]]] [[Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu]]nda [[Mezolit dövrü]]ndən orta əsrlərə qədər dövrü əhatə edən 6000 qayaüstü rəsm vardır. Ancaq burada primitiv incəsənətin çiçəklənmə dövrü [[Mis dövrü]] hesab edilir. Bu dövrdə qədim tayfaların yüzilliklərin əsəri olan həyat təcrübəsi dini və bədii görüşlər baxımından tam ifadə edilirdi.<ref>Вели Алиев, член-корреспондент НАНА, доктор исторических наук, профессор. Духовный мир конных и лодочных охотников эпохи бронза Азербайджана // Журнал "IRS".</ref> Təxminən eramızdan əvvəl 6000–4000-cü illərdə Zaqafqaziyada [[Şulaveri-Şomutəpə mədəniyyəti]] inkişaf etmişdir.<ref>Encyclopedic Dictionary of Archeology — Page 512 by Barbara Ann Kipfer</ref> Bu mədəniyyət adını Gürcüstanda yerləşən Şulaveridən və Azərbaycan yerləşən [[Şomutəpə]]dən alır. Şulaveri-Şomutəpə mədəniyyətinin mənsubları yerli obsidianı alətlər düzəltmək üçün istifadə edir, üzüm kimi mədəni bitkiləri yetişdirir, maldarlıqla məşğul olurdu.<ref>[http://www.metmuseum.org/toah/ht/02/waa/ht02waa.htm Anatolia and the Caucasus, 8000–2000 B.C.]</ref> Bir çox xarakteri mədəniyyətin Yaxın Şərqin neolit mədəniyyətlərindən törədiyini göstərir.<ref>Kiguradze, T. 2001. Caucasian Neolithic. In: Peregrine, P. N. and Ember, M. (eds.), Encyclopedia of Prehistory. Volume 4: Europe. New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow: Kluwer Academic / Plenum Publishers. Pp. 55–76.</ref> E.ə. IV minilliyin ortalarında Azərbaycanda (Ağdamda) [[Leylatəpə mədəniyyəti]] mövcud olmuşdur. Keramik qablarda dəfn bu mədəniyyət üçün xarakterikdir. Tipik Ön Asiya yaşayış məntəqəsi kimi Leylatəpə evlərin sıx yerləşdiyi məntəqədir. Bəzi rus alimlərinin fikrincə Leylatəpə mədəniyyətinin üzvləri [[Maykop mədəniyyəti]]nin yaradıcısı olub.<ref>[http://www.nasledie.org/v3/ru/?action=view&id=249227 Гуп "Наследие" В. Л. Ростунов]</ref> E.ə. IV–III minilliklərdə Azərbaycanın da daxil olduğu geniş bir ərazidə [[Kür-Araz mədəniyyəti]] mövcud olmuşdur. Bu mədəniyyət yerli filiz yataqlarının geniş istifadəsi və metalişləmə sənətinin yüksək inkişaf səviyyəsi ilə xarakterizə olunur.<ref>Bünyadov, Z. və Yusifov, Y. (1994) "Azərbaycan Tarixi (ən qədim zamanlardan XX əsrədək)", Azərnəşr, Bakı, I cild, səh. 59–60.</ref> Bu dövrdə həmçinin dulusçuluq,<ref>Edens, Christoper (Aug-Nov 1995). "Transcaucasia at the End of the Early Bronze Age". Bulletin of the American Schools of Oriental Research (The American Schools of Oriental Research). 299/300 (The Archaeology of Empire in Ancient Anatolia): 54.</ref> bağçılıq, Mesopotamiya və Kiçik Asiya ilə ticarət inkişaf etmişdir.<ref>Jaimoukha, Amjad. The Chechens. Pages 25–6</ref> Son tunc və erkən dəmir dövründə (e.ə. II minilliyin ikinci yarısı — e.ə. I minilliyin əvvəlləri) [[Muğan düzü]]ndə və [[Talış dağları]]nda [[Muğan mədəniyyəti]] mövcud olmuşdur.<ref>{{Cite news | title=Талиш-Муганская культура (Talish-Mugan Culture) | url=http://mapyourinfo.com/wiki/ru.wikipedia.org/%D0%9C%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/ | publisher=mapyourinfo.com | date= | accessdate= }}{{Dead link | date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite news | title = Талиш-Муганская культура (Talish-Mugan Culture) | url = http://oval.ru/enc/70417.html | publisher = Большая Советская Энциклопедия | date = | accessdate = }}</ref> Bu dövrdə əsas məşğuliyyət növləri maldarlıq və kənd təsərrüfatı idi.<ref>{{Cite news | title = МУГАНСКАЯ КУЛЬТУРА (Mugan Culture) | url = http://dic.academic.ru/dic.nsf/sie/11435/%D0%9C%D0%A3%D0%93%D0%90%D0%9D%D0%A1%D0%9A%D0%90%D0%AF | publisher = Академик | date = | accessdate = }}</ref> Qərbi Asiya tipində tunc və dəmir qılınclar bu dövr üçün xarakterikdir.<ref>{{Cite news | title = Муганская культура (Mugan Culture) | url = http://archaeotourism.az/index.php?lang=ru&sectionid=1&sect=15&action=full | publisher = archaeotourism | date = | accessdate = }}</ref> [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Naxçıvan MR]] ərazisində son tunc və erkən dəmir dövründə (e.ə. II minilliyin ikinci yarısı — e.ə. I minilliyin əvvəlləri) [[Boyalı Qablar mədəniyyəti]] mövcud olmuşdur.<ref name="Əliyev">V.H.Əliyev. Azərbaycanda tunc dövrü boyalı qablar mədəniyyəti. Bakı, 1977</ref><ref>А л и е в В.Г. Культура эпохи средный бронзы Азербайджана. Б., 1991</ref><ref>V.B. Bahşaliyev — Nahçıvan arkeolojisi // Archaeology of Nahchivan. I., 1997</ref><ref>O. Belli, V. Bahşaliyev — Nahçıvan bölgesinde Orta ve Son Tunc Çağı boya bezemeli çanak çömlek kültürü. I., 2001</ref> 1896, 1904 və 1926-cı illərdə [[Qızılvəng monastırı]] yaxınlığında Naxçıvan mədəniyyətinə aid daş qutu qəbir abidələri aşkar olunmuşdur. Naxçıvan mədəniyyətini səciyyələndirən əsas saxsı məmulatı həndəsi naxışlarla, insan, heyvan, quş rəsmləri, müxtəlif piktoqrafik işarələrlə bəzədilmiş və yüksək sənətkarlıqla hazırlanmış boyalı qablardır.<ref>Aidə Məmmədova — NAXÇIVANIN BOYALIQABLAR MƏDƏNlYYƏTlNlN ÖYRƏNİLMƏ TARiXİ, Azerbaijan Archeology Vol.: 4 Num. 3–4</ref> Eramızdan əvvəl XIII-VII-ci əsrlərdə Şərqi və Mərkəzi Zaqafqaziyada [[Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti]] mövcud olmuşdur.<ref>Ходжалы-кедабекская культура // БСЭ.</ref><ref>Ходжалы-кедабекская Культура // Советская историческая энциклопедия.</ref> Bu dövr əsasən qəbrlərdən öyrənilib. Xocalı kurqanında 1895-ci ildə E. Resler tərəfindən aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı Assuriya şahı II Adadnirarinin adı yazılmış muncuq tapılıb.<ref>Аскольд И. Иванчик. Киммерийцы и скифы. Культурно-исторические и хронологические проблемы археологии восточноевропейских степей и Кавказа пред- и раннескифского времени. — М.-Берлин: Палеограф, 2001. — Т. II. — С. 155. — 324 с. — (Степные народы Евразии). {{oq|ru|…Трудно предполагать также, что бусина старше остального комплекса погребения более чем на триста лет. Таким образом, наиболее вероятно, что речь в данном случае должна идти об Ададнирари II. Находка бусины с его именем в 11 кургане Xоджалы вместе с ассирийским глазурованым сосудом указывает, таким образом, на датировку как этого кургана, так и синхронных ему курганов Мингечаура, IX в. до н. э.}}</ref> [[İvan Meşaninov]]a görə bu tapıntı Zaqafqaziyanın İkiçayarası və Mesopotomiya ilə münasibətlərini aydınlaşdırmaq üçün geniş imkanlar açır.<ref>И. И. Мещанинов. Ассирийская вотивная бусина в Азербайджане // Известия ООИА. — Баку, 1926. — Т. II.</ref> === İşquz dövrü === {{Həmçinin bax|Skif incəsənəti}} [[Fayl:Gold scythian belt title from Mingachevir, Azerbaijan.JPG|thumb|right|Qızıl skif kəmər başlığı. [[Azərbaycan Tarix Muzeyi]]]] E.ə. VII əsrdə [[skiflər]] hal-hazırki Azərbaycan ərazisinə köç etmişdilər.<ref>V. Ömərov — Qədim Azərbaycan İşquz dövlətinin yaranması və süqutu, Səs qəzeti, 2012 2 avqust, səh. 14.</ref> Skiflərin Azərbaycanda qurduğu dövlət tarixi mənbələrdə [[İşquz]] adlandırılırdı.<ref>Погребова М. Н. Кавказ и Средняя Азия в древности и средневековье. // Памятники скифской культуры в Закавказье. — М., 1981. С. 42–58.</ref> Düşünülür ki, Skif çarlığının özəyinin midiya dilindəki adı Sakaşen (Azərbaycan Respublikasının qərbində, indiki [[Gəncə]]də) idi.<ref name="Дьяконов">Дьяконов И. М. История Мидии. — М.-Л.: Академия Наук СССР, 1956.</ref><ref>Дамдамаев М. А., Луконин В. Г. Культура и экономика древнего Ирана. — М.: Наука, 1980.</ref><ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/assyria- Encyclopædia Iranica. ASSYRIA]</ref><ref>The Cambridge History of Iran. — Cambridge University Press, 1985. — С. 103, 105, 125.</ref> [[Riçard Nelson Fray]] və Anataliya Xazanova görə Skif çarlığının mərkəzi [[Muğan düzü]] idi.<ref name="Дьяконов" /><ref>Хазанов А. М. Социальная история скифов. — М.: Наука, 1975. — С. 218–219.</ref> İşquz [[Midiya]], [[Manna]] və [[Urartu]] dövlətləri ilə sərhəd idi. Eramızdan əvvəl VI əsrin əvvəllərində skiflər Urartunun inzibati mərkəzi olan [[Teyşebaini qalası|Teyşebainini]] dağıtmışdılar. Şəhərin suvarma sisteminin də dağıdılması bizim eranın əvvəllərinə qədər şəhərdə həyatın yenilənməməsinə səbəb olmuşdur.<ref>Пиотровский Б. Б. По следам древних культур. Урарту.. — 1951. — С. 81–112.</ref> Skiflər yüksək oxçuluq bacarığına malik idi. Bunun sübutu skif abidələrində və onların istehsal etdikləri mallar üzərindəki şəkillərdə tapılan oxluqlardır. Skiflər mütəşəkkil xalq olmaqla bərabər tayfa şurası və hərbi başçılar tərəfindən idarə edilən tayfalar ittifaqına sahib idi.<ref>Артамонов М. И. Киммерийцы и скифы. — Издательство Ленинградского Университета, 1974. — С. 26.</ref><ref>Техов Б. В. Скифы и Центральный Кавказ в VII–VI вв. до н.э.. — М., 1980. — С. 11.</ref> Onlar hərbi iş sahəsində Azərbaycan ərazisindəki yerli əhalinin mədəniyyətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edirdilər. Skiflər aborigenlərə at belində ox atmaq taktikasını öyrədirdilər.<ref name="aztarixi">Azərbaycan Tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, I cild.</ref> 1946–1953-cü illərdə S.M.Qazıyevin rəhbərliyi ilə Mingəçevirdə aparılan ekspedisiya zamanı tapılmış ilk tunc dövründən orta əsrlərədək dövrü əhatə edən materiallar içərisində skif qəbirləri də olmuşdur. Ümumiyyətlə, kimmer-skif yürüşləriylə eyni dövrdə Cənub-şərqi Qafqazın müxtəlif rayonlarında yeni xalqa aid qəbir abidələri və dəfn adətləri ortaya çıxmışdır. Bu abidələrin skiflərə aid olması tapılmış üzük-möhürlərdəki təsvirlərlə sübut edilir. Həmçinin, skif qəbirlərində skif tipli ox ucluqları, əyri bıçaqlar, bülöv daşlar, qılınc və nizə ucluqları, bilərziklər, tunc güzgülər tapılmışdır.<ref name="aztarixi" /> === Qafqaz Albaniyası dövrü === {{Həmçinin bax|Qafqaz Albaniyasının incəsənəti}} [[Fayl:Kishchurchsideview.JPG|225px|thumbnail|left|<center>[[Kiş kilsəsi|Şəkinin Kiş kilsəsi]]</center>]] Azərbaycan ərazisində eramızdan əvvəl təqribən IV–III əsrlərdən eramızın VIII əsrinə qədər [[Qafqaz Albaniyası]] adlandırılan dövlət mövcud olmuşdur.<ref>Алиев К.Г. Античные источники по истории Азербайджана, Баку, 1986.</ref> Bu dövlətin paytaxtı əvvəlcə [[Kabalaka]] ([[Qəbələ]]), sonra isə [[Bərdə|Partav (Bərdə)]] şəhəri idi. Ellinizm dövründə hər biri ayrı dialekt və başçıya sahib alban tayfalarının birləşməsi nəticəsində Qafqaz Albaniyası yaranmışdır. Strabona görə Alban dinində üç tanrıya: Günəş, Zevs və Ay tanrısına ibadət var idi. İberiya sərhədinə yaxın yerləşən Ay məbədi böyük əraziyə sahib idi və bu məbədi idarə edən baş keşiş bütün krallıqda ikinci ən hörmətli adam sayılırdı. Albaniyadakı Ay kultunun ən spesifik cəhəti insan qurban verilməsi mərasimi idi.<ref name="M.L. Chaumont, Albania,">[http://www.iranicaonline.org/articles/albania-iranian-aran-arm M.L. Chaumont, "Albania,"] Encyclopædia Iranica, I/8, pp. 806–810 (accessed on 17 may 2014).</ref> E.ə. IV əsr — eramızın VIII əsrlərində [[Cənubi Qafqaz]]da, xüsusilə də [[Qafqaz Albaniyası]] ərazisində [[Küp qəbirləri mədəniyyəti]] yayılmışdır. Bu mədəniyyətdə ölülər bükülü vəziyyətdə sağ və ya sol böyrü üstə, əsasən, üfüqi şəkildə dəfn olunurdu. Qəbir invertarları metal (tunc və başlıca olaraq dəmir alət və silahlar, bürünc, gümüş və qızıl bəzək şeyləri), ağac, daş, gil, şüşə və pastalardan ibarət idi. Bu mədəniyyət əkinçilik, heyvandarlıq, ovçuluq, balıqçılıq və sənətkarlıqla məşğul olan oturaq əhaliyə aiddir.<ref>{{ASE|6|42-43}}{{oq|az| Kür və Araz çayları hövzəsində, həmçinin Gürcüstan və Ermənistan ərazisində yayılmış arxeoloji mədəniyyət (e.ə. 2 əsr. – eramışın əvvəlləri). K.q.m. üçün, əsasən, qırmızı və ya boz rəngli iri küplərdə (hünd. 1,4 – 2&nbsp;m) dəfn adəti xarakterikdir. Azərb.-da K.q.m.-nə aid qəbristanlıqlar Mincəçevir, Mil-Qarabağ, Şirvan, Naxçıvan və s. ərazilərdə aşkar edilmişdir. Ölülər bükülü vəziyyətdə sağ və ya sol börü üstə, əsasən üfiqi şəkildə dəfn olunmuşdur. Qəbirlərdən müxtəlif saxsı qablar, bəzək şeyləri, silahlar, əmək alətləri və s. aşkar edilmişdir. Tapıntılar, Qafqaz Albaniyasının [[Yaloylutəpə mədəniyyəti]] üçün də səciyyəvi olub forma və tərkib cəhətdən eyniyyət təşkil edir. K.q.m. Azərb.-nın düzən və dağətəyi r-ları üçün xarakterikdir. K.q.m.-nə mənsub əhali əkinçilik, maldarlıq, ovçuluq, balıqçılıq, sənətkarlıq və ticarətlə məşğul olmuşdur. Son dövrlərə aid qəbirlərdən Arşaki, Roma, Sasani pulları, şüşə qablar, qızıl və gümüşdən bəzəklər və s. tapılmışdır.}}</ref> E.ə. III–I əsrlərdə Qafqaz Albaniyası ərazisində Yaloylutəpə mədəniyyəti mövcud olmuşdur. Mədəniyyəti günümüzə çatan nümunələri torpaq qəbirlərdə və kurqanlarda tapılmış müxtəlif alətlər mədəniyyətin nümayəndələrinin əkinçiliklə və şərabçılıqla məşğul olduğunu göstərir.<ref>{{cite news | title = Ялойлутепинская культура | author = | newspaper = | date = | url = http://bse.sci-lib.com/article128284.html | accessdate = 2016-12-09 }}</ref> Eramızın IV əsrində [[Xristianlıq|xristian dinini]] rəsmi dövlət dini elan edən Alban dövləti mövcudluğunun sonuna qədər bu və ya digər dərəcədə xristian ideologiyasının təsir dairəsində olmuşdur.<ref>Кудрявцев О.В. Колхида, Иберия, Албания в III–I в. до н.э.//Всемирная история. М., 1956, т. 2</ref> Alban çarı [[Yesuagen]]in dövründə, V əsrin əvvəllərində Albaniyada məktəblər mövcud idi. Müxtəlif qruplardan toplanmış uşaqlar burada savad öyrənirdilər. Hətta onların qidalanması üçün də dövlət tərəfindən pul ayrılırdı. Yesuagenin oğlu [[III Vaçaqan]] xristian dinin yayılması üçün savadlı ruhanilər hazırlayırdı. Bu məqsədlə dini məktəblər açılırdı. O, cadugər, sehrbaz, bütpərəst kahinlərin övladlarının bu məktəblərdə xristian kimi yetişdirilməsini əmr etmişdi.<ref>Qafqaz Albaniyası ilk orta əsrlərdə, T.M.Məmmədov</ref> Albaniyada [[Nax-Dağıstan dilləri]]nin [[ləzgi dilləri]] qrupuna aid [[Qafqaz albanlarının dili|alban dili]] danışılırdı.<ref>Дьяконов И.М., Старостин С.А. Хуррито-урартские и восточнокавказские языки // Старостин С.А. Труды по языкознанию. Москва: Языки славянских культур, 2007. Стр. 360</ref><ref>J. Gippert, W. Schulze. Some Remarks on the Caucasian Albanian Palimpsests / Iran and the Caucasus 11 (2007) {{oq|en|Nevertheless, it can be safely stated that from both a phonological and a lexical perspective the Caucasian „Albanian“ (which may well be styled „Old Udi“ from now on) has preserved the original Lezgian character of the language (more precisely: Eastern Samur) much better than contemporary Udi has.}}</ref> Həmçinin Alban tarixçisi [[Moisey Kalankatuklu]] yazısı olan xalqlar içərisində albanları qeyd edir. X–XII əsrlərə qədər bu dil Kür çayının sol sahilində geniş yayılmışdı, daha sonra isə tədricən [[Azərbaycan dilinin dialektləri|türk dialektləri]] ilə əvəz edildi.<ref name="Коряков">Коряков Ю. Б. Атлас кавказских языков / РАН. Институт языкознания. М., 2006. С. 39; Карта № 15.</ref> Həqiqətən də alban dilinin qədim ədəbi abidələrinin mövcud olması sübut edilmişdir. Əşyalar və dini binalar üzərində həkk edilmiş bir çox alban epiqrafiya nümunələri tapılmışdır. Bu yazılar eramızın VI–VIII əsrlərinə aid edilir.<ref>Климов Г. А. Языки мира: Кавказские языки. Агванский язык. — М.: Академия, 1999. — С. 459–460. — ISBN 978-5-85759-085-0</ref> 1947–1952-ci illərdə Mingəçevirdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı [[Mingəçevir yazıları|alban yazısı həkk edilmiş nümunələr]] tapıldı.<ref>Philip L. Kohl, Mara Kozelsky, Nachman Ben-Yehuda. Selective Remembrances: Archaeology in the Construction, Commemoration, and Consecration of National Pasts. University of Chicago Press, 2007. ISBN 0-226-45058-9, ISBN 978-0-226-45058-2</ref> Misirin Santa Katerina şəhərində yerləşən ortodoks monastırı — [[Müqəddəs Yekaterina Monastırı]]nda Qafqaz albanlarının dilində yazılmış [[Sinay palimpsesti]] tapılmışdır. Yazının mətni [[Həvari Pavel]]in [[Korinflilərə ikinci məktub]]undan ibarətdir. Palimpsest Zaza Aleksidze tərəfindən deşifrə olunmuşdur.<ref>Zaza Aleksidze — "Qafqaz Albaniyası yazının kəşfi və deşifrə olunması", Gürcüstan Elmlər Akademiyası bülleteni, səh 161, 2007</ref> [[Fayl:Caucasian albanian stone azerbaijan mingechaur2.jpg|250px|thumbnail|right|[[Mingəçevir yazıları|Üzərində alban dilində yazı olan daş kapitel]]. [[Azərbaycan Tarixi Muzeyi]]<ref name="trever">К. В. Тревер. Очерки по истории и культуре Кавказской Албании (IV в. до н. э. — VII в. н. э.), М. — Л., 1959. С. 318.</ref><ref>Philip L. Kohl, Mara Kozelsky, Nachman Ben-Yehuda. Selective Remembrances: Archaeology in the Construction, Commemoration, and Consecration of National Pasts. University of Chicago Press, 2007. ISBN 0-226-45058-9, 9780226450582</ref>]] Qafqaz Albaniyası ədəbiyyatı ilə bağlı məlumatlar azdır.<ref name="xezerler">А. П. Новосельцев. Хазарское государство и его роль в истории Восточной Европы и Кавказа. — М.: Наука, 1990. — С. 31.</ref> Alban dilinə dini və digər mövzulu kitablar tərcümə edilsə də, alban ədəbiyyatının ömrü qısa olub.<ref>Азия на рубеже древности и средневековья. Закавказье в IV–XI вв. // "История Востока" (Восток в средние века).</ref> Bu tərcümələrə misal olaraq [[Əhdi-Ətiq]] və [[Əhdi-Cədid]]ə, həmçinin [[İncil]]ə əsaslanan alban mətnlərini — lektionarini göstərmək olar.<ref name="Murtuzali" /> Alban lektionarisinin VII əsrə aid [[Septuaginta]]dan daha qədim olması onu "dünya bibliya tədqiqatlarının incilərindən biri" edir.<ref>А. К. Аликберов Кавказская Албания и лезгинские народы: актуальные проблемы, новые дискурсы. — М.: ИВ РАН, 2015. — С. 16–27.</ref> Bibliya alban dilinə V əsrdə tərcümə edilib.<ref>Jean-Pierre Mahé L’historiographie arménienne de la conversion des Albaniens. — 2008.</ref> Erməni tarixçisi Qevonda əsasən, Əhdi-Cədid alban dilinə tərcümə edilib.<ref>А. П. Новосельцев. Генезис феодализма в странах Закавказья. — М.: Наука, 1980. — С. 31.</ref> Alban dili İncilin tərcümə edildiyi on ikinci dildir.<ref>Заза Алексидзе Обнаружена письменность Кавказской Албании</ref> Tədqiqatçılar Alban kilsəsi və alban çar hakimiyyəti tərəfindən yaradılmış III Mömin Vaçaqanın qanunlarının da əvvəl alban dilində yazıldığını, daha sonra erməni dilinə tərcümə edildiyini inkar etmirlər.<ref name="xezerler" /><ref>М. С. Гаджиев Обычное право в текстах и комментариях. Каноны царя Албании Вачагана Благочестивого, 488 г. // Институт Востоковедения, ДНЦ, Институт истории, археологии, этнографии РАН. — М., 2009. — С. 83</ref><ref>Hubert Kayfhold. The History of Byzantine and Eastern Canon Law to 1500 / Wilfried Hartmann, Kenneth Pennington. — The Catholic University of America Press, 2012. {{oq|en|The canons of synod of the Albanian Church, which was held at the beginning of the fifth century under King Vacagan is contained in the Canon Book as well as in the History of the Albanians of Moses of Dasxuranc'i, originally written in Albanian but surviving only in Armenian (book I, chapter 26). The canons deal with dues to the churches, commemoration of the dead, religious houses, marital law, fasts, suits against clerics, and the like. }}</ref> Murtuzəli Hacıyevin fikrincə alban dilində və yazısı ilə nəinki dini, həm də elmi ədəbiyyat yaradılıb.<ref name="Murtuzali">М. С. Гаджиев К интерпретации сведений о создании письменности Кавказской Албании. — М.: ИВ РАН, 2015. — С. 177–188.</ref> [[Mehranilər sülaləsi]]ndən [[Cavanşir]]in əmri ilə [[Moisey Kalankatlı]] alban tarixşünaslığı abidələrindən biri olan<ref name="xezerler" /> "[[Alban ölkəsinin tarixi]]" əsərini yazmışdır.<ref name="trever" /> VIII əsrdə Alban kilsəsinin müstəqilliyini itirməsindən sonra alban dili və yazısından istifadəyə son qoyulmuş, ibadət erməni dilində aparılmışdır.<ref>Майсак Т. А. К публикации кавказско-албанских палимпсестов из Синайского монастыря // Вопросы языкознания. — М., 2010. — № 6. — С. 88–107.</ref> Arxeoloji materialların öyrənilməsi, tədqiqatçılara Qafqaz Albaniyası incəsənətinin inkişaf mərhələləri haqqında fikir söyləməyə imkan vermişdir. Orta əsrlər alban incəsənəti qədim dövrdə Qafqaz Albaniyası sənətkarlarının yaratdıqları özüllər üzərində inkişaf etmişdi.<ref name="Trever">{{Cite book | title = Очерки по истории и культуре Кавказской Албании IV в. до н. э.-VII в. н. э. | author = [[Kamilla Trever]]. | url = | publisher = Издательство Академии наук СССР | location = Москва-Ленинград | year = 1959 | pages = 389 | isbn = | accessdate = }}</ref> Qafqaz Albaniyası incəsənəti erkən dövrdə təbiəti və xarakteri baxımından dini ideyalara əsaslansa da,<ref>Гаибов В.А. О некоторых проблемах культа Геракла на эллинистическом Востоке (скальный комплекс Керефто в Иране). //Второй Всесоюзн. симпозиум по пробл. эллинистич. культуры на Востоке. Тез. докладов, Ереван, 1987.</ref> birinci əsrdən yeni dövrün başlanması ilə dinin təsiri bir qədər zəifləyir və feodalizmin mənşəyi və inkişafı ilə bağlı yenilikçi ideyalar yayılırdı.<ref>Акопян А.М. Связи Армении и Кавказской Албании с Парфией. СА, 1979, № 4.</ref> Yüksək səviyyədə mənimsənilmiş humanist ideyaların istiqamət verdiyi ikinci mərhələ dini və məzhəbi tendensiyaların üstünlük təşkil etdiyi əvvəlki mərhələnin özülləri üzərində inkişaf etməkdə idi.<ref name="Н. И. Рзаев. 1976 138">{{Cite book | title = Искусство Кавказской Албании (IV в. до н. э. — VII в. н. э.). | author = Н. И. Рзаев. | url = | publisher = Элм | location = Баку | year = 1976 | pages = 138 | isbn = | accessdate = }}</ref> Qafqaz Albaniyası incəsənətinə [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Zərgərlik|zərgərlik]], [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Daşişləmə|daşişləmə]], [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Ağacişləmə|ağacişləmə]], [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Sümükişləmə|sümükişləmə]], [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Bədii şüşə|bədii şüşə]], [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Bədii metal|bədii metal]], [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Duluşçuluq|duluşçuluq]] və [[Qafqaz Albaniyasının incəsənəti#Monumental heykəltəraşlıq|monumental heykəltəraşlığı]] misal çəkmək olar. Qafqaz Albaniyasında xüsusi [[alban təqvimi]] var idi. Qafqaz albanları 352-ci ildən etibarən İsgəndəriyyə məktəbi təqvimini istifadə edirdilər. [[Ananiya Şiraklı]], Ovannes İmastaserin və başqalarının əsərlərinə əsasən alban təqvimi Misir sistemi təqvimi idi. Alban dilində ayların adı Navasardos, T'ule, Namos', Çil, Bokavon, Mare, Boceone, J'qul, Bontoke, Orili, Exna, Baxnadır.<ref>Абрамян А. Г. Албанский календарь // Материалы второй Закавказской конференции по историй науки. — Б.: Элм, 1967.</ref> === İslam dövrü === {{Həmçinin bax|İslam mədəniyyəti|Səfəvi dövrü incəsənəti|Qacar dövrü incəsənəti}} [[Fayl:Gates gelati.jpg|thumb|left|200px|Üzərində [[ərəb dili]]ndə yazılar olan [[Gəncə qapıları]] 1062-ci ildə [[Əbüləsvar Şavur]]un əmri ilə tikilib, hal-hazırda [[Gürcüstan]]dakı Gelati monastırındadır.]] VIII əsrdə [[Qafqaz Albaniyası]]nın [[Ərəb Xilafəti]]nin tərkibinə daxil olması ilə [[Azərbaycanda İslam]] dini yayılmağa başlamışdır. İslamın yayılması [[İslam mədəniyyəti]]nin inkişafına səbəb olmuşdur.<ref name="Художественная энциклопедия" /> Ərəb Xilafətinin zəifləməsi ilə Azərbaycan ərazisində [[Şirvanşahlar]], [[Sacilər]], [[Salarilər]], [[Rəvvadilər]], [[Şəddadilər]] kimi feodal dövlətləri yaranır. Şəddadi hökmdarı [[Fəzl bin Məhəmməd]] [[Xudafərin körpüsü|Araz çayı üzərində körpü]], [[Əbüləsvar Şavur]] isə paytaxt şəhəri [[Gəncə qapıları|Gəncənin ətrafında sədd və xəndək]] qurmuşdur.<ref>{{cite encyclopedia |last = Peacock |first = Andrew |title = SHADDADIDS |encyclopedia = Encyclopædia Iranica, Online Edition |year = 2011 |accessdate = 14 March 2015 |url = http://www.iranicaonline.org/articles/shaddadids |ref = harv |archive-date = 6 July 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150706175404/http://www.iranicaonline.org/articles/shaddadids |url-status = unfit }}</ref> Şirvanşahlar dövründə [[Bakı]]da çoxlu inşaat işləri həyata keçirilmiş və şəhər inkişaf etdirilmişdir. XII əsrdə qala divarları inşa edilmiş və şəhərin müdəfiə sistemi gücləndirilmişdir. XV əsrdə Şirvanşahların öz iqamətgahlarını Şamaxıdan Bakıya köçürməsindən sonra [[İçərişəhər|şəhərin "Qala" adlandırılan qədim hissəsinin]] həyatında "kristallaşma" dövrü başlamışdır.<ref name="iskustva" /> XI əsrdə Şirvanşahların sarayında əl-Qəzzi kimi ərəb dilində yazan şairlər var idi. XII əsrdə [[Əbülüla Gəncəvi]], [[Fələki Şirvani]], [[Xaqani Şirvani]] və [[Mücirəddin Beyləqani]] kimi bir çox şairlər [[III Mənuçöhr]] və onun oğlu [[I Axsitan]]ın sarayında toplaşmışdı. Azərbaycan tarixi boyu dünyaya bir çox filosof, şair və alim vermişdir. Orta əsrlər alim və filosofları arasında riyaziyyat və fəlsəfə üzrə bir çox əsərlərin müəllifi [[Bəhmənyar Azərbaycani]] və "Astronomiya" əsərinin müəllifi Əbülhəsən Şirvani qeyd edilməlidir.<ref name="cultureazeri" /> Digər bir önəmli şəxsiyyət isə humanist, dünyəvi poeziya üslubunda yazan [[Nizami Gəncəvi]]dir. Nizaminin yazdığı əsərlərə Ərzincan hakimi Bəhram şah ibn-Davuda həsr etdiyi "[[Sirlər xəzinəsi (poema)|Sirlər xəzinəsi]]", Atabəy Şəmsəddin Məhəmməd Cahan Pəhləvan Eldəgizə həsr etdiyi "[[Xosrov və Şirin (Nizami)|Xosrov və Şirin]]", I Axsitana həsr etdiyi "[[Leyli və Məcnun (Nizami)|Leyli və Məcnun]]", Marağa hakimi Əlaəddin Körpə Arslana həsr etdiyi "[[Yeddi gözəl (Nizami)|Yeddi gözəl]]", Nüsrətəddin Əbubəkr ibn Məhəmmədə və Mosul hakimi Məlik İzzəddinə həsr etdiyi "[[İsgəndərnamə]]" və [[Nizami Gəncəvinin divanı|fars dilində divanı]] daxildir.<ref>Sara Aşurbəyli, Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2006</ref> [[Azərbaycan dili|Azərbaycan türk dili]]nin bölgədə yayılması [[İran dilləri]]nə aid olan qədim [[azəri dili]]nin sıradan çıxmasına səbəb olmuşdur. Azəri dili [[Atropatena]] çarlığının dili idi,<ref>Пирейко Л. А. Эргативная конструкция в курдском и талышском языках // Краткие сообщения Института народов Азии. — Издательство Восточной литературы, 1961. — Т. 30. — С. 95.</ref> hansı ki [[İran Azərbaycanı]]nı və müasir [[Azərbaycan]]ın cənub-şərq bölgələrini əhatə edir.<ref>X. de Planhol (англ.)русск.. Azerbaijan i. Geography (англ.) // Ираника. — December 15, 1987. — Vol. III. — P. 205–215.</ref> Ehtimal ki, azəri dili XVII əsrə qədər mövcud olmuşdur.<ref name="Yarshater"/><ref>[http://www.azargoshnasp.net/languages/Azari/henningazari/henningazari.htm The Ancient Language of Azarbaijan, by B.W. Henning]</ref> XIII əsrdə [[Xaçın knyazlığı]]nda [[xaçkar]]ların ([[xaç daşları]]) ən gözəl nümunələri yaradılmışdır (məsələn, [[Ktişvəng monastırı]] xaçkarları).<ref>Пчелина Е. Г. Армянские памятники на территории Азербайджанской ССР // Труды отдела [истории культуры и искусства] Востока. — Л., 1940. — Т. III. — С. 243–254</ref> Orta əsrlərdə Xaçın knyazlığında erməni miniatür məktəbi inkişaf etmişdir (məsələn, 1224-cü il və təqribən 1264-cü ilə aid əlyazmalar).<ref>Cowe S. P. Medieval Armenian Literary and Cultural Trends (Twelfth-Seventeenth Centuries) // The Armenian People From Ancient to Modern Times: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century / Edited by Richard G. Hovannisian. — St. Martin’s Press, 1997. — Vol. I. — P. 293–327.</ref> Xaçın knyazı [[Vaxtanq Taqavorazn]]ın sarayında [[Mxitar Qoş]] "[[Qanunnamə (Qoş)|Qanunnamə]]" əsərini tamamlamışdır.<ref>Б. Улубабян. История Арцаха от начала до наших дней. — Ер., 1994. — С. 72.</ref> [[Fayl:QIZILBASH.jpg|200px|thumb|right|[[Qızılbaş]] döyüşçüsü]] XIV–XV əsrlərdə [[Azərbaycanlıların etnogenezi|Azərbaycan türk etnosunun formalaşmağa başlaması]] ilə Azərbaycan mədəniyyəti ortaya çıxır. İlk dövrlərdə stabil mərkəzləri olmayan bu mədəniyyəti [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı mədəniyyəti]]ndən fərqləndirmək çətin idi. XV əsrdə Azərbaycan mədəniyyətinin iki mərkəzi formalaşır: [[Cənubi Azərbaycan]] və [[Qarabağ|Aşağı Qarabağ]]. XVI–XVIII əsrlərdə bu mədəniyyət mərkəzlərinin formalaşması başa çatır. XIV–XV əsrlərdəki Azərbaycan mədəniyyətinin mənbəyindən danışılanda yadda saxlanmalıdır ki, [[Azərbaycan ədəbiyyatı]] və mədəniyyətin digər hissələri ayrılmaz surətdə [[Azərbaycan dili|dil]] ilə bağlıdır. Maddi mədəniyyət isə əhalinin [[azərbaycanlılaşma|türkləşməsi]]ndən sonra belə ənənəviliyini qorumuşdur. Müstəqil olduqdan sonra Azərbaycan mədəniyyətinin [[İran mədəniyyəti]] və [[Ərəblər|Ərəb mədəniyyəti]] ilə güclü əlaqələri saxlanmışdır. Onların ortaq dini və ortaq mədəni-tarixi ənənələri vardır.<ref name="merkez" /> XVI əsrdə Azərbaycan türkləri tərəfindən [[Səfəvilər imperiyası]] qurulmuşdur.<ref name="iranica-iran-peoples">[http://www.iranica.com/articles/iran-v1-peoples-survey Encyclopædia Iranica: Iran V. Peoples Of Iran. A General Survey]<blockquote>The Azeri Turks are Shiʿites and were founders of the Safavid dynasty.</blockquote></ref> Səfəvi şahı [[I İsmayıl]]ın dövlət dini olaraq şiəliyi seçməsi Azərbaycan türklərini etnik və linqvistik olaraq oxşar olduqları Osmanlı türklərindən fərqləndirməyə başladı.<ref>Shah Isma’il I (1500–24), the founder of the Safavid dynasty of Azeri origin, made the Shi’a branch of Islam the official religion of the kingdom of Persia, thus setting the Azéris firmly apart from the ethnically and linguistically similar Ottoman Turks, who were Sunni Muslims. Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003. Europa Publications Staff, Europa Publications, Eur, Imogen Bell, Europa Publications Limited. Taylor & Francis, 2002. ISBN 1-85743-137-5, 9781857431377. Azerbaijan. History by Prof. Tadeusz Swietochowski. p. 104</ref> Bu dövrdə [[Azərbaycan dili]], [[Azərbaycan ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]], [[Azərbaycan aşıq sənəti|aşıq musiqi sənəti]], [[Azərbaycan xalçaları|xalçaçılığı]] və s. mədəniyyət sahələri inkişaf etmişdir. Səfəvilərin əsas hərbi gücü olan türk tayfaları [[Səfəviyyə]] ordeninə uyğun olaraq qırmızı çalma geydiklərindən azərbaycan dilindəki [[qızılbaş]] ifadəsi ilə adlandırılır, saqqallların kəsib azərbaycanlılara xas bığlarını saxlayırdılar.<ref>Hafez F. Farmayan, "The Beginning of Modernization in Iran: The Policies and Reforms of Shah Abbas (1587–1629)", p. 6–7</ref><ref>Сергей Нефедов, "Война и общество. Факторный анализ исторического процесса. История Востока", с. 635</ref> XVIII əsrdə [[Azərbaycan xanlıqları|Azərbaycanda türk mənşəli sülalələrin idarə etdiyi xanlıqlar]] əmələ gəlmişdir.<ref name="Swietochowski">Tadeusz Swietochowski, Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition (New York: Columbia University Press), 1995, page 27–28</ref>{{sfn|Mostashari|2006|pp=13}} 1813-cü il [[Gülüstan müqaviləsi]] və 1828-ci il [[Türkmənçay müqaviləsi]] ilə müasir Azərbaycan Respublikasının ərazisi Rusiya hakimiyyətinə keçmiş, [[Cənubi Azərbaycan]] isə İranın tərkibində qalmışdır.<ref>C.E.Bosworth, "Azerbaijan", in Encyclopedia Iranica (London and New York: Routledge and Kegan Paul, 1989)p.224</ref><ref>[https://books.google.az/books?id=ff2zOZYaZx0C&printsec=frontcover&hl=ru&source=gbs_v2_summary_r&redir_esc=y#v=onepage&q=&f=false Small nations and great powers Автор: Svante E. Cornell.]</ref><ref>[https://books.google.az/books?id=FZ2_aYHMl4IC&q=Iran&hl=ru&source=gbs_word_cloud_r&redir_esc=y#v=snippet&q=azeri&f=false Peoples of Western Asia. Marshall Cavendish Corporation.]</ref><ref>[http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/iranian-azeris-a-giant-minority The Washington Institute for Near East Policy. Policy Watch #1111.]</ref> Beləliklə, Araz çayı sərhəd olmaqla azərbaycanlılar iki ayrı imperiyanın tərkibində qalmağa məcbur olmuş, İran və Rusiya mədəniyyətinin təsirində qalan azərbaycanlılar iki əsrlik sosial təkamül nəticəsində bir-birindən fərqlənməyə başlamışlar. 1822-ci ildə süqut etmiş [[Qarabağ xanlığı]]nın paytaxtı [[Şuşa]] şəhəri [[Azərbaycan musiqisi]] və [[Azərbaycan ədəbiyyatı|poeziya]]sının beşiyi, Azərbaycan mədəniyyətinin mərkəzlərindən biridir.<ref name="centerof">Mattew O'Brien. Uzeir Hajibeyov and His Role in the Development of Musical Life in Azerbaijan. — Routledge, 2004. — С. 211. — ISBN 0-415-30219-6, 9780415302197 {{oq|en|But later writers have preferred to emphasise the importance of Shusha, one of the leading centres of Azeri culture, as providing a 'creative cradle' for the young boy.|}}</ref> Bu şəhər müəyyən bir dövr ərzində bir çox Azərbaycan ziyalıları — şairlər, yazıçılar və xüsusən musiqiçilərin ([[Azərbaycan aşıq sənəti|Azərbaycan aşıqları]], Azərbaycan [[muğam]] ifaçıları, [[qopuz]] ifaçıları) evi olmuşdur.<ref name="cultureazeri" /><ref>Suny, Ronald (1996). Armenia, Azerbaijan, and Georgia. DIANE Publishing. p. 108. ISBN 0-7881-2813-2.</ref> [[Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu|Şuşa şəhərinin tarixi mərkəzind]]ə 549 qədim bina (bunlardan 72-si Azərbaycan tarixində iz qoymuş şəxslərin yaşayış evləri və ya ev muzeyləridir), 17 məhəllə bulağı, 17 məscid, 6 karvansara, 3 türbə, 2 mədrəsə, bir neçə kilsə və monastır, 2 qəsr və [[Şuşa qalası|qala divarları]] yerləşir. Bu abidələrin çoxu XIX əsrdə yaşamış Azərbaycan memarı [[Kərbəlayi Səfixan Qarabaği]] tərəfindən tikilmiş və həmin dövrün ən məşhur nəqqaşı Kərbəlayi Səfərəli tərəfindən bəzədilmişdir.<ref>[http://shusha.az/susa-rayonun-%C9%99razisi-v%C9%99-t%C9%99bii-ehtiyatlari/ Şuşa rayonunun ərazisi və təbii sərvətləri, tarixi və memarlıq abidələri] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20190517121728/http://shusha.az/susa-rayonun-%C9%99razisi-v%C9%99-t%C9%99bii-ehtiyatlari/ | date = 2019-05-17 }}, shusha.az, İstifadə tarixi:9 yanvar 2015</ref> === Müasir dövr === [[Fayl:I Yusifbəyli hökumətinin üzvləri.jpg|250px|thumb|left|[[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin 4-cü çağırış Nazirlər Kabineti.]] XIX əsrdə Azərbaycanın Rusiyanın tərkibinə daxil olmasıyla burada yaşayan insanlar Rusiya mədəniyyəti ilə və onun vasitəsilə də dünya mədəniyyəti ilə tanış olmuşlar. Bu dövrdə [[Tiflis]] şəhəri Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafı üçün önəmli mərkəzlərdən birinə çevrilir.<ref>{{cite news | title = Güntay Gəncalp: Tariximizdə sünni məscidlər ərəb, şiə məscidlər də fars dilini qoruyan səngərlər olmuşdur. | author = [[Güntay Gəncalp]], Hüseynov Nurlan | newspaper = kultura.az | date = 2016-04-22 | url = http://www.kultura.az/news/20160422051441095 | accessdate = 2016-12-09 }}</ref> XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəlləri [[Azərbaycan milli oyanışı|Azərbaycanda mədəni Renessans dövrü]] (milli oyanış, [[Azərbaycan əlifbası|latın əlifbası]] layihəsi, [[Azərbaycan mətbuatı|milli mətbuat]]ın və [[Azərbaycan teatrı|teatr]]ın yaranması, dünyəvi məktəblərin açılması<ref name="study">Curtis, Glenn E. (1995). Armenia, Azerbaijan, and Georgia : country studies (1st ed.). Washington, D.C.: Federal Research Division. pp. 99–101. ISBN 0-8444-0848-4. OCLC 31709972.</ref>) baş vermişdir.<ref name="snirel"/> Buna baxmayaraq, Bakı, Gəncə və Tiflisdə [[İran mədəniyyəti]], [[İran ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] və [[fars dili|dilin]]ə maraq XIX əsrin sonuna qədər davam etmişdir.<ref>Gasimov, Zaur (2021). "Observing Iran from Baku: Iranian Studies in Soviet and Post-Soviet Azerbaijan". Iranian Studies: 2. doi:10.1080/00210862.2020.1865136. S2CID 233889871.</ref> 28 may 1918-ci ildə Tiflisdə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası]] [[Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi|İstiqlal Bəyannaməsini]] qəbul edərək rəsmən [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin yaranmasını elan etmişdir. Sovet işğalına qədər 23 ay mövcud olan bu dövlət tarixə müsəlman Şərqindəki ilk demokratik və dünyəvi respublika (5 il sonra, 1923-cü ildə [[Türkiyə]] Cümhuriyyəti yaranıb) olaraq keçmiş və Azərbaycan qadınlara səs vermə hüququ verən ilk müsəlman xalqı olmuşdur.<ref name="Swietochowski" /><ref>Kazemzadeh, Firuz (1951). The Struggle for Transcaucasia: 1917–1921. The New York Philosophical Library. pp. 124, 222, 229, 269–270. ISBN 0-8305-0076-6.</ref> 19 noyabr 1918-ci ildə Milli Şuranın [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]nin sədrliyi ilə keçən iclasında Azərbaycan ərazisində yaşayan bütün millətlərin təmsil edildiyi [[Azərbaycan parlamenti]]nin yaradılması qərara alındı. Qərara görə 24 min nəfərdən bir nümayəndə hesabı ilə müsəlmanlar 80, ermənilər 21, ruslar 10, almanlar 1, yəhudilər 1 nümayəndə çıxarda bilərdi.<ref>{{cite news | title = Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti (1918-1920-ci illər) | author = | newspaper = | date = | url = http://www.meclis.gov.az/?/az/content/68 | accessdate = 2017-04-20 }}</ref> Bir çox millətlərin nümayəndələri kimi parlamentin erməni [[Daşnaksütun]] fraksiyasından olan [[Abram Dastakov]] və Xoren Amaspür da [[Azərbaycan Nazirlər Kabineti]]nə seçilmişdir.<ref>М. Волхонский, В. Муханов. Указ. раб., с. 227</ref> [[Fayl:Azad qadın heykəli.jpeg|200px|thumbnail|right|"[[Azad qadın (heykəl)|Azad qadın]]" heykəli. [[Fuad Əbdürəhmanov]]]] 1920–1930-cu illərdə [[Bakı]] şəhəri bütün [[türk xalqları]]nın mədəni həyatının mərkəzinə çevrilir. Burada [[Tatarıstan]], [[Özbəkistan]], türkdilli [[Krım]], Türkiyə və s. yerlərin görkəmli ziyalıları yaşayır və fəaliyyət göstərirdilər.<ref name="rep1">Ашнин Ф. Д., Алпатов В. М., Насилов Д. М. [https://www.avetruthbooks.com/2021/10/ashnin-f-d-alpatov-v-m-nasilov-d-m-repressirovannaja-tjurkologija-2002.html Репрессированная тюркология]. Москва: Издательская фирма "Восточная литература" РАН, 2002, 296 с. ISBN 5020183385</ref> Onların bir çoxu [[Böyük Təmizlik|Stalin repressiyasın]]ın qurbanları olmuşdur.<ref>Свентоховский Т. Русское правление, модернизаторские элиты и становление национальной идентичности в Азербайджане // Азербайджан и Россия: общества и государства / Редактор-составитель Д. Е. Фурман. — М.: Летний сад, 2001.</ref> [[Qazax ədəbiyyatı]] ilə müqayisədə [[Azərbaycan ədəbiyyatı]] nümayəndələri 1937–1938-ci illər repressiyalarından daha az əziyyət çəkib, ancaq Zaqafqaziyada ən çox repressiya qurbanı olanlar onlardır. Həmçinin Azərbaycanın bir çox elm və incəsənət xadimi Böyük Təmizliyin qurbanı olub.<ref name="rep1" /> 1920-ci ildə [[Əli Bayramov adına Qadın klubu]]nda 7 qadının öz çadrasını çıxartması ilə Azərbaycanda çadranın atılması kampaniyası başlamışdır.<ref>Вечно живые традиции. — Баку: Азернешр, 1968. — С. 167.</ref> Ümumiyyətlə, Azərbaycan qadını XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq ilklərə imza atmışdır. Təhsil sahəsində [[Nigar Şıxlinskaya]], [[Sona xanım Vəlixan]]<ref>{{cite web | title = Azad və cəsur TÜRK QADINIna ithaf | url = http://www.azadliq.info/102191.html | website = www.azadliq.info | publisher = www.azadliq.info | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://www.azadliq.info/102191.html | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref>, [[Adilə Şahtaxtinskaya]]<ref>{{cite web | title = Ilk “avropalı” azərbaycanlı | url = http://www.mediapost-az.com/?type=xebergoster຾r=yazar&id=1825 | website = www.mediapost-az.com | publisher = www.mediapost-az.com | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://www.mediapost-az.com/?type=xebergoster຾r=yazar&id=1825 | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref>, [[Validə Tutayuq]]<ref>{{cite web | title = «İlk»lərin müəllifi | url = http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2014/iyul/385354.htm | website = www.anl.az | publisher = www.anl.az | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2014/iyul/385354.htm | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref>, teatr və kinoda [[Gövhər Qazıyeva]]<ref>{{cite web | title = Azərbaycanın ilk aktrisası kimdir? | url = http://news.milli.az/culture/268287.html | website = news.milli.az | publisher = news.milli.az | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://news.milli.az/culture/268287.html | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref>, [[Şövkət Məmmədova]]<ref>{{cite web | title = Azərbaycanın ilk qadın opera müğənnisi... | url = http://anl.az/down/meqale/sherq/2011/may/el10.htm | website = anl.az | publisher = anl.az | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://anl.az/down/meqale/sherq/2011/may/el10.htm | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref>, [[İzzət Oruczadə]]<ref>{{cite web | title = İlk kinoaktrisamız, kimyaçı akademikin əzablı həyatı | url = http://modern.az/az/news/77217/#gsc.tab=0 | website = modern.az | publisher = modern.az | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://modern.az/az/news/77217/#gsc.tab=0 | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref>, [[Qəmər Salamzadə]]<ref>{{cite web | title = Azərbaycanın ilk qadın reiissorunun 100 illiyi qeyd olundu | url = http://anl.az/down/medeniyyet2008/mart/medeniyyet2008_mart_196.htm | website = anl.az | publisher = anl.az | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://anl.az/down/medeniyyet2008/mart/medeniyyet2008_mart_196.htm | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref> [[Qəmər Almaszadə]]<ref>{{cite web | title = My Life as Azerbaijan's First Ballerina | url = http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_almaszade.html | website = www.azer.com | publisher = www.azer.com | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_almaszade.html | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref>, siyasətdə [[Ayna Sultanova]]<ref>{{cite web |title = Ayna Sultanova kimdir? – ARAŞDIRMA |url = http://deyerler.org/145565-ayna-sultanova-kimdire-v-araedirma.html |website = deyerler.org |publisher = deyerler.org |accessdate = 15 noyabr 2016 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170904172631/http://deyerler.org/145565-ayna-sultanova-kimdire-v-araedirma.html |archivedate = 2017-09-04 |url-status = dead }}</ref>, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin Prezidiumunun Sədri seçilərək ilk azərbaycanlı qadın parlament başçısı olan Səkinə Əliyeva<ref>{{cite web | title = 20 Yanvar: qanlı Bakı faciəsinin pərdəarxası, yaxud Naxçıvanın işğalı ssenarisi | url = http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2013/yanvar/289735.htm | website = www.anl.az | publisher = www.anl.az | accessdate = 15 noyabr 2016 | archiveurl = http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2013/yanvar/289735.htm | archivedate = 15 noyabr 2016 }}</ref> misal göstərilə bilər. 1931-ci ildə ilk uçuşunu həyata keçirən [[Leyla Məmmədbəyova]] isə nəinki Azərbaycanda, həmçinin Qafqazda, Cənubi Avropada və Yaxın Şərqdə ilk qadın təyyarəçi olur.<ref>The Living Age… by Eliakim Littell and Robert S. Littell. Making of America Project. Littell, Son & Company, 1934; p. 226–27</ref> Sovet dövründə Bakının ruslaşması şəhərin azərbaycanlı, rus, erməni, yəhudi və digər millətlərdən olan əhalisini birləşdirən supra-etnik Bakı şəhər [[submədəniyyət]]inin yaranmasına gətirib çıxardı. [[Rus dili]]nin həddindən artıq yayılması rusdilli azərbaycanlıların (ana dili rusca olan azərbaycanlılar) ortaya çıxmasına səbəb oldu.<ref>Rumyantsev, Sergey. [http://demoscope.ru/weekly/2005/0217/analit04.php capital, a city or village.] Results of urbanization in a separate taken in the South Caucasus republic.</ref><ref>Mamardashvili, Merab. [http://dergachev.ru/book-geof/19.html "The solar plexus" of Eurasia.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220225061508/http://www.dergachev.ru/book-geof/19.html |date=2022-02-25 }}</ref><ref>Chertovskikh, Juliana and Lada Stativina . [http://www.bakupages.com/pubs/news-stall/10749_ru.php Azerbaijan lost Nasiba Zeynalova].</ref><ref>Yunusov, Arif. [http://chairs.stavsu.ru/geo/Conference/c1-67.htm Ethnic and migration processes in the post-Soviet Azerbaijan].</ref> 1939-cu ildə Moskvada Azərbaycan sovet memarları [[Sadıq Dadaşov]] və [[Mikayıl Hüseynov]]un proyekti əsasında [[Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin 14 nömrəli pavilyonu|Azərbaycan pavilyonu]] qurulmuşdur. Pavilyondakı ekspozisiya Azərbaycan SSR-in və onun mədəniyyətinin inkişafına həsr edilmişdir. 1930-cu idə [[Aleksandr Şirvanzadə]] [[Azərbaycan SSR xalq yazıçılarının siyahısı|Azərbaycan SSR-in ilk xalq yazıçısı]],<ref>[http://www.times.am/?p=18701&l=ru/В+Азербайджане+обсуждают+вопрос+лишения+звания+«народного+писателя»+классика+армянской+литературы+Ширванзаде В Азербайджане обсуждают вопрос лишения звания "народного писателя" классика армянской литературы Ширванзаде]</ref> 1931-ci ildə [[Qurban Pirimov]] [[Azərbaycan SSR xalq artistlərinin siyahısı|Azərbaycan SSR-in ilk xalq artisti]], 1956-cı ildə [[Səməd Vurğun]] [[Azərbaycan SSR xalq şairlərinin siyahısı|Azərbaycan SSR-in ilk xalq şairi]] olmuşdur. Azərbaycanda doğulmuş SSRİ xadimlərinə [[Mstislav Rostropoviç]], [[Larisa Dolina]], Vladimir Menşov, [[Yevgeni Petrosyan]], [[Harri Kasparov]] misal göstərilə bilər. 1953-cü ilin may ayında [[Azərbaycan SSR]]-in Mədəniyyət Nazirliyi yaradılmışdır. 1988-ci ildə müğənni və bəstəkar [[Polad Bülbüloğlu]] Mədəniyyət naziri olmuşdur.<ref>{{cite news | title = AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏDƏNİYYƏT NAZİRLİYİ | author = | newspaper = | date = | url = http://www.azerbaijan.az/_StatePower/_MinistersCabinet/ministersCabinet_10_a.html | accessdate = 2015-12-14 }}</ref> 14 fevral 2011-ci ildə "''zəngin Azərbaycan mədəniyyətinin bəşəri dəyərlərini dünyaya çatdırmaq, həmçinin dünya mədəniyyət incilərini ölkəmizdə təbliğ etmək, gənc nəslin bədii-estetik zövgünü formalaşdırmaq''" məqsədi daşıyan [[Mədəniyyət TV]] yayıma başlamışdır.<ref>[http://www.medeniyyettv.az/haggimizda.html#&slider1=1 MƏDƏNİYYƏT TELEVİZİYA KANALI HAQQINDA]</ref> 2001-ci ildə Azərbaycan [[Avropa Şurası]]na üzv olmuşdur. 2021-ci ildə Azərbaycanla Türkiyə arasında imzalanan [[Şuşa Bəyannaməsi]]ndə mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq, tarixi və mədəni irsin qorunması, [[Türk xalqları|Türk mədəni irsi]]nin beynəlxalq səviyyədə təbliğ və təşviq edilməsi nəzərdə tutulmuşdur.<ref>[https://report.az/xarici-siyaset/susa-beyannamesinin-tam-metni/ Şuşa Bəyannaməsinin TAM MƏTNİ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210616152003/https://report.az/xarici-siyaset/susa-beyannamesinin-tam-metni/ |date=2021-06-16 }} İstifadə tarixi: 16.06.2021</ref><ref>[https://haberglobal.com.tr/dunya/turkiye-ve-azerbaycan-arasinda-susa-beyannamesi-imzalandi-iste-beyannamenin-tam-metni-115805 Türkiye ve Azerbaycan arasında Şuşa Beyannamesi imzalandı! İşte beyannamenin tam metni] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210616152303/https://haberglobal.com.tr/dunya/turkiye-ve-azerbaycan-arasinda-susa-beyannamesi-imzalandi-iste-beyannamenin-tam-metni-115805 |date=2021-06-16 }}</ref> 2022-ci ildə Azərbaycanla Rusiya arasında imzalanan [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva Bəyannaməsi]]ndə mədəniyyət və incəsənət sahələrində əlaqələrin dərinləşdirilməsi məsələsi qeyd edilmişdir.<ref name="eurasianet">[https://russian.eurasianet.org/россия-и-азербайджан-укрепили-«союз»-перед-самым-вторжением-в-украину Россия и Азербайджан укрепили "союз" перед самым вторжением в Украину]</ref> 2020-ci ildə [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]ndə Azərbaycanın qələbəsindən sonra azad edilmiş şəhərlərin bərpası və bölgənin azərbaycanlı əhalisinin geri qaytarılması ("[[Böyük Qayıdış]]") üçün işlər başladılmışdır. 2021-ci ildə [[Şuşa]] şəhəri Azərbaycan mədəniyyətinin paytaxtı elan edilmiş, Qarabağ ətrafında azad edilmiş bölgələrin bir hissəsini əhatə edən "[[Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu|Şərqi Zəngəzur]]" ərazi vahidi yaradılmışdır.<ref name="cultural capital">{{Cite web | last = Aliyev | first = Jeyhun | date = 5 January 2021 | title = Azerbaijan declares city of Shusha 'cultural capital' | url = https://www.aa.com.tr/en/azerbaijan-front-line/azerbaijan-declares-city-of-shusha-cultural-capital/2099432 | url-status = live | archive-url = https://archive.today/20210105203952/https://www.aa.com.tr/en/azerbaijan-front-line/azerbaijan-declares-city-of-shusha-cultural-capital/2099432 | archive-date = 5 January 2021 | access-date = 5 January 2021 | work = [[Anadolu Agency]] }}</ref> == Memarlıq == {{Main|Azərbaycan memarlığı}} === Qədim və antik dövrlər memarlığı === {{Həmçinin bax|Qafqaz Albaniyasının memarlığı}} [[Fayl:Чираг-Гала.jpg|thumb|250px|<center>[[Çıraqqala]], [[Şabran]] şəhəri yaxınlığı, V əsr.</center>]] Tarix öncəsi dövrlərə aid yaşayış yerləri olan meqalitik və siklopik tikililərin qalıqları (xalq yaşayış yerləri olan ''"qaradam"''ların ilkin forması) [[Kiçik Qafqaz]]ın dağlıq hissələrində və [[Naxçıvan]] ərazisində aşkarlanmışdır. Bu cür tikililər Azərbaycanda [[Eneolit]] və [[Tunc dövrü|Erkən Tunc dövrünə]] aid edilir.<ref>[[Böyük Sovet Ensiklopediyası]]nda [https://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00001/17200.htm Азербайджанская ССР. Архитектура и изобразительное искусство Архитектура Азербайджана] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20071031020751/http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00001/17200.htm | date = 2007-10-31 }} məqaləsi</ref> Belə yaşayış yerlərinə nümunə olaraq [[Füzuli]] rayonu ərazisində [[Qaraköpəktəpə]], [[Sədərək]] rayonu ərazisində [[Sədərək qalası]], [[Ağdam]] rayonu ərazisində [[Üzərliktəpə]], [[Babək]] rayonu ərazisində [[Çalxanqala]], [[Ağstafa]] rayonu ərazisində [[Qarğalar təpəsi]], Babək rayonu ərazisində [[I Kültəpə]], [[Cəlilabad]] rayonu ərazisində Əliköməktəpəsi və [[Şərur]] rayonu ərazisindəki [[Oğlanqala (arxeoloji abidə)|Oğlanqala]] yaşayış yerlərini göstərmək olar. [[Manna]] dövrünün memarlığı [[İran]]ın [[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi]] və [[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]] ostanları ərazisindəki abidələr əsasında qismən öyrənilmişdir. Manna dövrü memarlığını özündə əks etdirən abidələrə nümunə olaraq [[Urmiya gölü]] ətrafında yerləşən [[Həsənlitəpə]], [[Dinhatəpə]], [[Göytəpə (Güney Azərbaycan)|Göytəpə]], [[Həftəvantəpə]] və [[Gilan ostanı]] ərazisindəki [[Rudbar]] şəhəri yaxınlığında yerləşən [[Marlıqtəpə]] yaşayış yerlərini göstərmək olar. Manna dövrü kimi, [[Atropatena]] dövrü memarlığını əks etdirən əsas abidələr də İran İslam Respublikası ərazisindədir. Bu cür abidələrə nümunə olaraq Atropatenanın paytaxtı olmuş [[Qazaka]] şəhərinin qalıqlarını əks etdirən [[Təxti Süleyman]] yaşayış yeri və [[Kürdüstan ostanı]] ərazisində [[Saqqız (şəhər)|Saqqız]] şəhəri yaxınlığında yerləşən [[Kerefto məbədi|Kerefto mağara-məbədini]] göstərmək olar. [[Azərbaycan Respublikası]] ərazisində Atropatena dövrü memarlığı qismən [[Sabirabad]] rayonu ərazisindəki [[Ultan qalası]] yaşayış yeri əsasında öyrənilmişdir. Qafqaz Albaniyasının memarlığı əsasən Azərbaycanın Şimal-Qərb və Qərb rayonlarında saxlanmış abidələr ([[Şəki]] rayonu ərazisindəki [[Kiş kilsəsi|Kiş]],<ref>[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai111_folder/111_articles/111_kish_church.html ''J. Bjornar Storfjell, Ph.D.'' The Church in Kish. Carbon Dating Reveals its True Age. Azerbaijan International, Spring 2003]</ref> [[Zəyzid kilsəsi|Zəyzid]], [[Bideyiz kilsəsi|Bideyiz]] kilsələri və [[Dairəvi məbəd]], [[Şabran]] rayonu ərazisində [[Çıraqqala]], [[Qəbələ]] rayonu ərazisindəki [[Kabalaka]] yaşayış yeri və [[Kilsədağ kilsəsi]], [[Qax]] rayonu ərazisindəki [[Qum bazilikası]], [[Ləkit kilsəsi]], [[Yeddi kilsə monastır kompleksi|Yeddi kilsə monastırı]], [[Mingəçevir kilsə kompleksi]], [[Qazax]] rayonu ərazisində [[Avey kilsəsi]], [[Xocavənd]] rayonu ərazisində [[Amaras monastırı]], [[Laçın]] rayonu ərazisindəki [[Sisərnəvəng monastırı]] və sair) əsasında öyrənilmişdir. Azərbaycan ərazisində orta əsrlər xristian feodal dövlətlərinin memarlığı isə əsasən Qərb rayonları və [[Qarabağ]] ərazisindəki abidələr ([[Kəlbəcər]] rayonu ərazisində [[Gəncəsər monastırı|Gəncəsər]] və [[Xudavəng monastır kompleksi|Xudavəng]] monastırları, [[Lex qalası]], [[Gədəbəy]] rayonu ərazisində [[Həmşivəng monastırı]], Ağdam rayonu ərazisində [[Müqəddəs Yelisey monastırı]], [[Tərtər]] rayonu ərazisində Üç körpə və Xatirəvəng monastırları, Craberd və [[Xoxanaberd]] qalaları, [[Xocalı]] rayonu ərazisində [[Qaxaç qalası]] və s.) əsasında qismən tədqiq edilmişdir. Azərbaycan ərazisində dövrümüzə çatmış ən qədim tikililər Qum bazilikası, Ləkit kilsəsi və [[Bakı]]dakı [[Qız qalası (Bakı)|Qız qalasın]]ın təməl hissəsi hesab edilir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=237}} === Orta əsrlər memarlığı === {{Həmçinin bax|Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi|Arran memarlıq məktəbi|Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi}} {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | miqyas = 250 | şəkil1 = Momina Khatun Tomb.jpg | izah1 = <center>[[Möminə Xatun türbəsi]], [[Naxçıvan]], XII əsr.</center> | şəkil2 = Şirvanşahlar saray kompleksi.jpg | izah2 = <center>[[Şirvanşahlar sarayı]], [[Bakı]], XIII-XVI əsrlər.</center> | arxafon rəng = }}Erkən feodal dövrü memarlığı Azərbaycanda nəhəng müdafiə qurğularının [[Beşbarmaq səddi|Beşbarmaq]], [[Gilgilçay səddi|Gilgilçay]] və Zaqatala sədlərinin inşası ilə xarakterikdir.<ref>А. В. Саламзаде. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Архитектура / Под редакцией Б.А.Гарданова, А.Н.Гулиева, С.Т.Еремяна, Л.И.Лаврова, Г.А.Нерсесова, Г.С.Читая. — Народы Кавказа: Этнографические очерки: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 175.</ref> Azərbaycan ərazisində ən qədim islami tikililər VII əsrdə [[Ağsu]]da inşa edilmiş məscid və [[Cümə məscidi (Şamaxı)|Şamaxı cümə məscididir]].{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=237}} VIII əsrdə Azərbaycanın ərəblər tərəfindən ələ keçirilməsindən sonra ölkə ərazisində [[İslam mədəniyyəti]]nin yayılmasına başlanılır, məscidlər, minarələr, mədrəsələr və türbələr inşa edilir.<ref name="Художественная энциклопедия">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_pictures/52/Азербайджанская "Популярная художественная энциклопедия." Под ред. Полевого В. М.; М.: Издательство "Советская энциклопедия", 1986.]</ref> IX–X əsrlərdə [[Ərəb Xilafəti]]ndə mərkəzi hakimiyyətin zəifləməsindən sonra [[Azərbaycan Ərəb Xilafətinin tərkibində|Azərbaycanda]] müxtəlif kiçik sülalələr qısa müddətli hakimiyyətlərini qurmağa müvəffəq olmuşlar. Həmin dövrdə əsas yaşayış məntəqələri olan [[Bərdə]], [[Şamaxı]], [[Örənqala|Beyləqan]], [[Gəncə]], [[Naxçıvan]], [[Marağa]], [[Təbriz]], [[Urmiya]] şəhərləri ətrafında spesifik xüsusiyyətlərə malik yerli memarlıq məktəbləri ([[Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi|Şirvan-Abşeron]], [[Arran memarlıq məktəbi|Arran]] və [[Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi|Naxçıvan-Marağa]]) formalaşır. Bu memarlıq məktəblərindən Naxçıvan-Marağa məktəbi mükəmməl keramik-kaşı fasad işləmələri, Şirvan-Abşeron məktəbi hamar divar səthi və memarlıq elementlərinin plastik işləmələrinin kontrastı, Arran memarlıq məktəbi isə kərpic işləmələri ilə fərqlənir.<ref name="Художественная энциклопедия" /> XII–XIII əsrlər [[Azərbaycan memarlığı]]nın ən gözəl nümunələri [[Möminə Xatun türbəsi|Möminəxatun]], [[Yusif Küseyir oğlu Türbəsi|Yusif Küseyir oğlu]], [[Gülüstan türbəsi|Gülüstan]] türbələri, [[İçərişəhər|Bakıdak]]ı [[Qız qalası (Bakı)|Qız qalası]], [[Qırmızı Günbəd türbəsi|Qırmızı]] və [[Göy Günbəd türbəsi|Göy Günbəd]] türbələri, [[Mərdəkan]]dakı [[Dairəvi Mərdəkan qalası|dairəvi]] və [[Dördkünc Mərdəkan qalası|dördkünc]] qəsrlər, [[Nardaran qalası|Nardaran]] və [[Bayıl qalası|Bayıl]] qəsrləri, həmçinin [[Pirsaatçay xanəgahı]]dır. XIV–XVI əsrlərdə şəhərlərin genişlənməsi ilə kərpic və daş inşaatı inkişaf edir ki, bunun da ən gözəl nümunəsi [[Şirvanşahlar sarayı]] hesab edilir. Yerli memarlıq məktəblərinin ənənələri bu dövrlərə aid bürc formalı türbələrdə ([[Bərdə türbəsi|Bərdə]], [[Qarabağlar türbəsi|Qarabağlar]] və [[Qutlu Musa türbəsi|Xaçındərbətli]] türbələri) və [[Ramana qalası]]nın, həmçinin ikiyaruslu və gümbəzli quruluşa malik<ref name="Художественная энциклопедия" /> olan [[Diribaba türbəsi]]nin, [[Təbriz]]də [[Göy məscid (Təbriz)|Göy məscid]], [[Sultaniyyə]]də [[Olcaytu Xudabəndə türbəsi]], [[Cümə məscidi (Gəncə)|Gəncə cümə məscidinin]] memarlığında davam etdirilir. XVII–XVIII əsrlərdə [[Səfəvi-Osmanlı müharibələri]]nin baş verməsi səbəbi ilə monumental memarlıq nümunələrinin inşası azalır; buna baxmayaraq həmin dövrdə [[İmamzadə türbəsi (Gəncə)|Gəncə imamzadə türbəsinin]] və [[Gəncə xan sarayı|Xan sarayının]], [[Şəki]]də divar rəsmləri ilə zəngin [[Şəki xan sarayı|Xan sarayının]],<ref name="Художественная энциклопедия" /> İrəvanda [[Sərdar sarayı]]nın və [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscidin]] inşası başa çatdırılır. === Müasir dövr memarlığı === {{Şəkillər sırası|Ismailiyye palace main façade, Baku, 2015.jpg|Ganja State Philharmonic Hall 1.jpg|e1 = 240 |e2 = 246 |mətn = Bakıda [[İsmailiyyə Sarayı]] (1908-1913) və [[Gəncə Dövlət Filarmoniyası]] (2012-2017) |color = black |üfüqi = left }} XIX əsrdə [[Abşeron yarımadası]]nda [[Azərbaycanda neft sənayesi|neft sənayesinin inkişafı]] ilə ictimai və mədəni həyatda da canlanma baş verir. XX əsrin əvvəllərində [[Bakı şəhərinin tarixi|Bakı]] [[Rusiya imperiyası]]nın əsas sənaye şəhərlərindən birinə çevrilir. Şəhərin iqtisadi baxımdan sürətli inkişafı aralarında Emanuel Nobel, [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]], [[Musa Nağıyev]], [[Murtuza Muxtarov]], [[Şəmsi Əsədullayev]], Aleksandr Mantaşev və s. milyonçuların şəhərə böyük sərmayələr yatırmasına şərait yaradır, çoxsaylı yeni binalar və komplekslər inşa edilir. Azərbaycan şəhərlərində messenatların sifarişi ilə çoxsaylı ictimai binalar, məktəb, xəstəxana və yaşayış binaları inşa edilir. Həmin dövrdə inşa edilmiş memarlıq abidələri arasında [[İsmailiyyə Sarayı|İsmailiyyə]], [[Səadət Sarayı|Səadət]], [[Hacı Zeynalabdin Tağıyevin sarayı|Tağıyevin]] sarayları, [[Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı|Opera və Balet Teatrının binası]], [[Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin binası|Şəhər Dumasının binası]], Sabunçu elektrik qatarı stansiyası binası, Bakı və Gəncədə dəmir yolu stansiyalarının binalarını qeyd etmək olar. 1920–1930-cu illərin [[Azərbaycan SSR|Sovet Azərbaycanı]] memarlığı üçün [[konstruktivizm]] ideyasının hakim olması xarakterikdir. Həmin dövr memarlar Aleksey Şusev, Vesnin qardaşları, S.S.Pen, Q.M.Ter-Mikelov, həmçinin memar [[Mikayıl Hüseynov]]un yaradıcılığının erkən dövrü ilə əlaqəlidir. 1934-cü ildə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi İcrayə konstruktivizm üslubunu tənqid edən və milli memarlıq ənənələrinə qayıtmağa çağıran qərar verdi.<ref name="Усейн">{{cite news | title = The Soviet Period of Architecture in Azerbaijan | author = ''Ilham Aliyev'' | publisher = Azerbaijan International | url = http://azer.com/aiweb/categories/magazine/64_folder/64_articles/64_useynov.html | date = Winter 1998 }}</ref> Konstruktiv stil Azərbaycanda oturuşmağa imkan tapmamış, 30–40-cı illərdə yaradıcılığında klassik memarlıq ənənələri və milli memarlığın elementlərini birləşdirən [[Sadıq Dadaşov|S.A.Dadaşov]], V.A.Munts və Mikayıl Hüseynovun təsiri Azərbaycan memarlığında hiss edilməyə başlayır. Bu sırada Mikayıl Hüseynovun yaradıcılığı xüsusilə fərqlənir. Həmin dövrün "klassik-milli memarlıq üslubu"nda inşa edilmiş əsərlər arasında [[Hökumət Evi]] (1934), [[Bakı Musiqi Akademiyası]] (1936), [[Azərbaycan Milli Kitabxanası]] (1947), [[Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi|Milli Ədəbiyyat Muzeyi]] (1940), [[AMEA]] binası (1948–1960) xüsusilə diqqəti cəlb edir. 1936-cı ildə [[Azərbaycan Memarlar İttifaqı]]nın əsası qoyulmuşdur. 1969–1982-ci illərdə ölkəni idarə etmiş [[Azərbaycan Kommunist Partiyası (1920)|Azərbaycan KP MK]]-nın birinci katibi [[Heydər Əliyev]] Azərbaycan memarlarını müasir və milli memarlıq elementlərini öz yaradıcılıqlarında birləşdirməyə çağırmışdı.<ref name="Усейн" /> Həmin dövrün memarlıq nümunələri arasında [[Bakı metropoliteni]]nin [[Nizami metrostansiyası|Nizami]] (1970) və [[Elmlər Akademiyası metrostansiyası|Elmlər Akademiyası]] (1976) stansiyaları, Zaqulba qonaq evi, [[Azadlıq prospekti (Bakı)|Azadlıq prospektindəki]] yaşayış binaları, Gəncədə Kəpəz oteli (1973), Bakıda [[JW Marriott Absheron|Abşeron oteli]] (1965) diqqət çəkir. Müasir Azərbaycan memarlığı əvvəlki dövrlərin memarlıq ənənələrini özündə əks etdirməklə [[İslam memarlığı|islam]], [[Qotik memarlıq|qotik]], [[Neoklassik memarlıq|klassik]], [[Barokko memarlığı|barokko]], [[Modern memarlıq|modern]] memarlıq stillərinin [[Azərbaycan memarlığı|milli memarlıq]] elementləri ilə vəhdətindən ibarət binalarda əks olunur. Son dövrlərdə inşa edilmiş binaların fasadlarının işlənməsində aqlay daşından geniş istifadə olunur. Bundan başqa [[mərmər]], [[qranit]], [[alüminium]] panellər də fasadların həllində tətbiq edilir. Müasir Azərbaycan memarlığının maraqlı nümunələri arasında [[Alov qüllələri]], [[SOFAZ Tower]], [[SOCAR Tower]], [[Baku Tower]], [[Trump Tower Baku]], [[Bakı Kristal Zalı]], [[Bakı Olimpiya Stadionu]], [[Gəncə Dövlət Filarmoniyası]]nın binası, [[Heydər Əliyev Mərkəzi]] və [[Bakı Konqres Mərkəzi|Konqres Mərkəzi]]nin binaları, [[Port Baku Towers|Port Baku]] və Azure kompleksləri, [[The Crescent Development Project]], [[Heydər məscidi]] və başqa memarlıq layihələrini göstərmək olar. == Təsviri incəsənət == {{Main|Azərbaycan təsviri incəsənəti}} {{Şəkillər sırası|Shah Abbas mosque in Ganja 2.png|Lahic (cropped).jpg|e1 = 154 |e2 = 163 |mətn = [[Şah Abbas məscidi (Gəncə)|Gəncənin Cümə məscidind]]ə [[Şəbəkə (memarlıq)|şəbəkə]] nümunəsi və [[Lahıc misgərlik sənəti]] nümunəsi |color = black |üfüqi = right }} [[BSE]]-yə görə əsərlər boyunca tarixi mövcudiyyətin lokal şərtləri unikal Azərbaycan incəsənətinin yaranmasına gətirib çıxartmışdır. Bu incəsənət Yaxın Şərqin bədii irsində öz yerini tapmışdır. Qonşular və ətraf ölkələrlə tale birliyi onların bədii irslərinin qarşılıq əlaqəsinə xidmət etmişdir.<ref name="iskustva" /> VIII əsrdə Azərbaycanda İslamın yayılması təsviri sənətin inkişafına səbəb olmuşdur. Bu dövrdə dini memarlıq abidələrinin tikilməsi zamanı müxtəlif naxış və ornamentlərdən, kalliqrafiya elementlərindən, kaşıdan və barelyefdən istifadə olunmuşdur. Xilafətin zəifləməsi ilə [[Bərdə]], [[Şamaxı]], [[Beyləqan]], [[Gəncə]], [[Naxçıvan]], [[Şabran]] kimi şəhərlərdə yerli incəsənət məktəbləri formalaşmışdır.<ref name="iskustva">Бретаницкий Л. С., Веймарн Б. В. Искусство Азербайджана IV–XVIII веков / Редактор И. А. Шкирич. — Москва: Искусство, 1976. — 272 с.</ref> İncəsənət ustalıq əsərləri arasında isə Məhəmməd Möminin hərbi yaraqları qeyd edilə bilər (XVI əsr, Hərbi palata, Moskva).<ref name="Художественная энциклопедия" /> [[Səfəvi-Osmanlı müharibələri]] və xanlıqlar arasındakı feodal çəkişmələri XVII–XVIII əsrlər incəsənətinin inkişafına ağır şəkildə təsir etmişdir.<ref name="iskustva" /> XVI–XVII əsrlərdə [[Şəbəkə (memarlıq)|şəbəkə]] bədii taxta tərtibatı üsulu kimi geniş yayılmışdır. Şəbəkənin əsas xüsusiyyəti taxta parçalarının birləşdirilməsində nə mismardan, nə də yapışqandan istifadə edilməsidir. [[Şeyx Cüneyd türbəsi]]ndəki sənduqə və [[Şah Abbas məscidi (Gəncə)|Gəncə Cümə məscidinin]] minbəri bu sənətin XVI–XVII əsrlərə aid nümunələrindəndir.<ref name="efendi">Əfəndi R. Azərbaycan incəsənəti. — Б.: Şərq-Qərb, 2007. — 160 с. — ISBN 978-9952-34-116-4.</ref> [[Lahıc (İsmayıllı)|Lahıc]] uzun müddət [[Lahıc misgərlik sənəti|misgərlik sənəti]] ilə məşhur olmuşdur.<ref>Ализаде А. Лагич, историко-культурный заповедник Азербайджана // журнал : İRS. — 2005. — № 4.</ref> Mis yaradıcılığının inkişafı qalayçılıq və dəmirçilik kimi əlavə sahələrin inkişafına gətirib çıxarmışdır. Mis qab-qacaqlarda istifadə edilən bəzəklərə buta, üçləçəkli yarpaq, üçbucaq və içi ornamentlərlə doldurulan ovallar daxildir.<ref name="geyim" /> === Kalliqrafiya === {{main|Azərbaycan mədəniyyətində xəttatlıq}} {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | miqyas = 200 | şəkil1 = Azərbaycan kalliqrafiya nümunəsi.jpg | izah1 = <center>Kalliqrafiya nümunəsi (Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi)</center> | şəkil2 = Bedii elyazma numunesi. Mirzə qədim irəvani.png | izah2 = <center>[[Mirzə Qədim İrəvani]]nin bədii əlyazma nümunəsi</center> | arxafon rəng = }} Azərbaycan əlyazma kitablarının yazılmasında [[Nəsx xətti|nəsx]], [[Nəstəliq xətti|nəstəliq]], təliq, şikəstə, [[Süls xətti|süls]], [[Reyhani xətti|reyhani]], [[Divani xətti|divani]], [[Ruqə xətti|ruqə]], mühəqqiq, [[Tuqi xətti|touqi]] və s. xətt nümunələrindən istifadə edilmişdir. Elmi əsərlər isə əsasən nəsx xətti ilə yazılmışdır.<ref name="calig"/> Bundan başqa məscid kitabələrində, misgərlik nümunələrində, döyüş əşyalarında, sufi dərvişlərinin istifadə etdiyi kəşkül və [[təbərzin]]də kalliqrafiya nümunələrinə rast gəlinir.<ref name="artmuslim">Telman İbrahimov. Xəttatlıq sənəti. Bakı, Şərq-Qərb, 2013.</ref> Orta əsrlərdə yaşamış xəttatlara Azərbaycan ədəbiyyatının nümayəndələri olan [[Əbdülqadir Marağai]], qəzvinli Kişvəri,<ref name="kopru"/> [[İsgəndər bəy Münşi]],<ref name="dil"/> [[Məhəmməd Tahir Vəhid Qəzvini]], [[Sadıq bəy Əfşar]] misal göstərilə bilər.<ref name="tekin">TEKİN, G. (1979). Timur Devrine ait iki Türkçe Şiir [Two Turkish Poems of the Timur Period]. Harvard Ukrainian Studies, 3/4, 850–867. Retrieved may 18, 2020, from www.jstor.org/stable/41035878</ref><ref name="dil"/> Orta əsr Azərbaycan əlyazmaları Xəlil bin Əhməd,<ref name="burhaneddin"/> Səfəvilər dövründə Şah Mahmud Nişapuri,<ref>Казиев, Адил (1964). Миниатюры рукописи "Хамсэ" Низами 1539–1543 гг. Баку: АН Азерб. ССР Ин-т Литературы и Исскусства. 82 səh.</ref> Məhəmməd ibn Hüseyn Katib Nişati, Mahmud Şirazı,<ref name="seyx">Şeyx Səfi təzkirəsi ("Səfvətüs-səfa"nın XVI əsr türk tərcüməsi). Nəşrə hazırlayan: M. Nağısoylu, S. Cabbarlı, R. Şeyxzamanlı. Kitabın redaktoru, izahların və lüğətin müəllifi: Möhsün Nağısoylu. Bakı: Nurlan, 2006, 932 səhifə (Təkrar nəşri: 2010).</ref> XVIII əsrdə Şamaxılı Osman ibn Mahmud Əfəndi,<ref>{{cite news | title = ANONİM “ŞEYX SƏNAN” MƏNZUM HEKAYƏTİ | author = MÖHSÜN NAĞISOYLU. ŞƏHLA ABDULLAYEVA | newspaper = Elm və təhsil | date = 2016 | url = | accessdate = 2020-09-09 }}</ref> Kazım Qaradonlu<ref name="conferense">Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi problemləri (AMEA-nın 70, Əlyazmalar İnstitutunun 65 illik yubileyinə həsr olunmuş) XIV Respublika elmi konfransının materialları. Bakı, 2015, 282 s</ref> və s. kimi katib və xəttatlar tərəfindən köçürülmüşdür. XVI əsrə aid [[Şah İsmayıl Xətai|Xətai]] divanının "gözəl qızıl işləmələri və xəttatlığı" onun [[Səfəvilər imperiyası|imperiya]] ilə əlaqəsini göstərir.<ref>{{cite news |title=Tomayto, Tomahto: Identifying Azerbaijani Manuscripts in the British Library Collections |author= |newspaper= |date= |url=https://blogs.bl.uk/asian-and-african/2021/03/tomayto-tomahto.html |url-status=dead |access-date=2021-09-09 |archive-date=2021-09-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210909170113/https://blogs.bl.uk/asian-and-african/2021/03/tomayto-tomahto.html }}</ref> Azərbaycanda xəttatlıqla usta Baba (XVIII əsr, [[Bakı]]), usta Abuzər Bədəlov (XVIII–XIX əsrlər, [[Şahbuz]]), [[Usta Zeynal Nəqqaş]] (XIX əsr, [[Ordubad]]),<ref>Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (2002). Naxçıvan ensiklopediyası. Bakı. səh. 566–567.</ref> usta Əhməd (XIX əsr, [[Lənkəran]]), usta Məhəmməd (XIX əsr, [[Gəncə]]) kimi sənətkarlar məşğul olmuşdular.<ref>{{cite news | title = Xəttatlıq. Yazı - elmin yarısıdır | author = | newspaper = Şərq | date = 2011 | url = http://anl.az/down/meqale/sherq/2011/may/178873.htm | accessdate = 2020-09-09 }}</ref> XIX əsr Azərbaycan mədəniyyət mərkəzlərindən biri olan [[Şuşa]]da<ref name="centerof"/> [[Mirzə Məhəmmədkərim bəy Kəbirli]], [[Hacı Mirzə Əliqulu Yusifzadə]], [[Molla Əli Qarabaği]], [[Mirzə İsmayıl Məhzun]], [[Mirzə Hüseyn bəy Salar]], [[Mir Möhsün Nəvvab]], [[Həsənəli xan Qaradaği]] kimi xəttatlar fəaliyyət göstərirdi. Molla Əlinin şagirdi Mirzə Kazım onun yazılarını "İnşai-Mirzə Kazım" adı ilə dərc etdirmiş və bu kitab mədrəsələrdə hüsnü-xətt örnəyi kimi istifadə edilmişdir.<ref name="marif">{{citation | title = Qarabağda maarif (1750-1950) | last = Çingizoğlu | first = Ənvər | year = 2013 | pages = 288 | publisher = “Zərdabi LTD” MMC | location = Bakı | ref = harv }}</ref> Həsənəli xan Qaradaği [[Mir Mehdi Xəzani]]nin "Kitabi-tarixi-Qarabağ" əsərini şikəstə-nəstəliq yazısı ilə köçürmüşdür. [[Mirzə Qədim İrəvani]] Ermitajda saxlanılan qovluqşəkilli hədiyyəsində nəsx xətti ilə [[Sədi Şirazi|Sədi]]dən şeir parçalarını yazmışdır.<ref name="artmuslim"/> Lənkəran qəza məhkəməsi katibi [[Mirzə İsmayıl Qasir]] isə nəsx, təliq və naxun xətlərinin ustadı idi.<ref name="ilah">{{citation | title = AZƏRBAYCAN’DA XƏT SƏNƏTİ VƏ ONUN ÇAĞDAŞ NUMAYƏNDƏLƏRİ | last = Süleymanova | first = Nailə | year = | pages = | publisher = Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsi | location = | ref = harv }}</ref> Gəncədə və Tiflisdə xəttatlıq dərsi verən [[Mirzə Şəfi Vazeh]]i alman şərqşünası [[Fridrix Bodenştedt]] belə təsvir edirdi: "Mirzə Şəfi çox gözəl yazırdı və eyni zamanda (yazıya) gözəllik və rəngarənglik gətirirdi: hərfləri mətnin məzmununa uyğunlaşdırırdı. Əgər o, adi şeylər barədə yazmalı olurdusa, onda o, onlara adi, qəşəng şeylərə bayramsayağı paltarlar geydirirdi, qadınlara göndərilən məktubları xüsusi nazik xətlə yazırdı."<ref>Ениколопов И. К. Поэт Мирза-Шафи. — Баку: Изд-во АзФАН СССР, 1938.</ref> XIX əsr ortalarında Azərbaycanda mədrəsələrində hüsnü-xətt dərsinə xüsusilə diqqət edilməyə başlanmışdı. Belə mədrəsələrdən biri [[Nuxa]]da "Məcməül-xoş xətt" əsərinin müəllifi [[Əbdülqəni Nuxəvi|Əbdülqəni Xalisəqarızadə Nuxəvi]]nin (1817–1879) mədrəsəsi idi. Nuxəvinin əsasən nəsx və nəstəliq xətlərindən istifadə edərək yazdığı əlyazma kitabları bədii estetik zövqlə tərtib edilmişdi.<ref name="calig">Mətnşünaslıq. Bakı, "Tural-Ə Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi", 2001, 15,7 ç.v.</ref> Qafqaz müsəlmanlarının V şeyxülislamı [[Əbdüssəlam Axundzadə]] 1894-cü ildə Tiflisdə "Xətti-təliq və nəstəliq" dərsliyini dərc etdirmişdir.<ref name="marif"/> Bakı şəhərinin ətraf kəndlərində isə xəttatlıq sənəti daha çox məscidlərin nəzdindəki məktəblərdə dini dərslərlə bərabər tədris edilmiş və bu sənətin mahir ustaları da belə yetişmişdir. [[Suraxanı]]dan Mirzə Əsədullah "[[İsmailiyyə Sarayı|İsmailiyyə]]" bina fasadının hədislərinin xəttatı olmuşdur. Onun şagirdi Əhməd Əlizadənin əl işləri [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu]]nda saxlanılır.<ref name="ilah"/> Sovet dövründə latın qrafikasına keçid və elmi-texniki tərəqqinin baş verməsi kalliqrafiya sənətinin tənəzzülünə səbəb olur. Müasir dövrdə Seyfəddin Mənsimoğlu, Hacı Eldar Mikayılzadə, Yavər Əsədov, Gülxan Baydəmir kimi rəssamlar əsərlərində xəttatlıqdan istifadə edirlər. Xəttatlığı ağacoyma sənəti ilə birləşdirən Seyfəddin Mənsimoğlu [[Məhəmməd Füzuli]], [[Şah İsmayıl Xətai]], Mövlana Cəlaləddin Rumi kimi şəxsiyyətlərə əsərlər həsr etmişdir. Hacı Eldar Mikayılzadə [[Təzəpir məscidi]]nin bərpasında nəbati və islami naxışlarla bədii xəttatlığın sintezini yaratmışdır.<ref name="artmuslim"/> === Miniatür === {{main|Azərbaycanda miniatür sənəti}} [[Fayl:Mir Mohsun Nevvab. Tekbetek doyus.jpg|thumb|Təkbətək döyüş. [[Mir Möhsün Nəvvab]]]] XV əsrin ortalarında [[Qaraqoyunlular dövləti|Qaraqoyunlu]] və sonra [[Ağqoyunlu dövləti|Ağqoyunlu]] dövlətləri ərazisində geniş yayılmış [[Təbriz miniatür məktəbi]]nin "türkmən" üslubu meydana gəldi. Bu üslubun bir çox miniatürləri nəinki [[Təbriz]]də, həm də müasir Azərbaycan ərazisində yerləşən bəzi orta əsr şəhərlərində, [[Şirvanşahlar dövləti]]nin paytaxtı [[Şamaxı]]da ortaya çıxdı (Şamaxı antologiya əlyazması, 1468, Britaniya muzeyi, London). XIV əsrin əvvəllərində [[Elxanilər dövləti|Elxani]] vəziri [[Fəzlullah Rəşidəddin|Rəşidəddin]]in emalatxanalarında işləyən rəssamların yaratdığı arxaik ənənələrin izləri XV əsr [[bakı]]lı rəssam [[Əbdul Baqi Bakuvi]]nin miniatürlərində də müşahidə olunur. Bakuvinin "At və sahibi" əsəri son dövr [[Yuan sülaləsi|Yuan]] və erkən [[Min sülaləsi]] dövründə [[Çin]]də çox məşhur olan döyüşçü təsvirinin İslami variantıdır.<ref name="Художественная энциклопедия" /><ref> Topqapi Sarayi Muzesi Islam Minyaturleri {{oq|tr|78. At ve sahibi H. 2160 nolu albümden, y. 366, 21,5 x 24,5 cm. Resim 30 Atının kuyruğunu düğünlemeğe hazırlanan bir savaşçı tasviridir. Peyzaj, yapraklı bir ağacın dalları ve çiçek kümeleriyle belirlenmiştir. Bu resmin desen halindeki kopyası «Abdal - Bakî al - Bâkûî » imzalıdır (Aslanapa, «Turkische Miniaturmalerei, Abb* 13») Eser, geç Yüan ve erken Ming devrinden Çin de çok popüler olan bir konunun İslam i kopyasıdır, XV. Yüzyıl. Yayın : Aslanapa, pl. 6, Abb. 12; Loehr, p, 87; İpşiroğlu, MM, fig. 47; Ipşiroğlu, 70. }}</ref> Orta əsrlərdə Azərbaycanda kitablara illüstrasiya çəkilməsi ənənəvi sənət idi. Bunlardan biri də XVIII əsrə aid Azərbaycan dilində yazılmış "[[Kəlilə və Dimnə]]" əlyazmasındakı sulu boya, lələk və mürəkkəblə çəkilmiş rəsmlərdir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=241}} Dövrün məşhur miniatüristləri Əvəzəli Muğani ("Kəlilə və Dimnə", 1809), Mirzə Əliqulu ("[[Şahnamə]]", 1850), Nəcəfqulu Şamaxılıdır ("[[Yusif və Züleyxa]]", 1887). Rəssam [[Mir Möhsün Nəvvab]]ın da kitab miniatürləri dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır. Onlardan ən məşhuru 1864-cü ildə "Bəhr ül-həzən" ("Qəm dəryası") əsərinə çəkdiyi 5 miniatürdür.<ref>[https://science.gov.az/az/news/open/9003 XIX əsrin ensiklopedist alimi Mir Möhsün Nəvvab]. science.gov.az</ref> [[Oqtay Sadıqzadə]]nin "Fitnə", "Nəsimi" kitablarına verdiyi tərtibat miniatür üslubundadır. Rəssam [[Altay Hacıyev]] "[[Koroğlu]]" dastanına, [[Nəsimi]] poeziyasına illüstrasiyalarında, "Odlar yurdu", "Bahar oyunları" rəsmlərində miniatür ənənələrindən faydalanmışdır. [[Arif Hüseynov (rəssam)|Arif Hüseynov]]un milli folklora, adət-ənənəyə, maddi-mədəniyyət nümunələrinə həsr etdiyi silsilə rəsmləri qədim miniatürlərimizə yeni və yaradıcı baxış hesab edilir.<ref>Sənətşünas Ziyadxan Əliyev. "Arif Hüseynov. Cizgilərin hikməti". Bakı. Aspoliqraf. 2013</ref> 70–80-ci illərdə [[Elçin Aslanov]], [[Sənan Qurbanov]], Nazim Babayev, [[Elçin Məmmədov (rəssam)|Elçin Məmmədov]] kimi rəssamlar miniatürlər yaradırlar. Müasir dövrdə bu sənəti davam etdirənlər [[Vəfa Allahyarova]], [[Ədalət Bayramoğlu]], Pəri Miniatürdür. Ədalət Bayramoğlu Şərq miniatürlərindən, xüsusilə [[Səlcuqlu Dövləti|Səlcuqlu]] miniatür tərzindən istifadə etmişdir. 2020-ci ildə miniatür sənəti Azərbaycan, Türkiyə, İran və Özbəkistanın ortaq qeyri-maddi mədəni irsi olaraq UNESCO-da qeydiyyata keçmişdir.<ref name="dergipark">[http://dergipark.gov.tr/download/article-file/192470 Ədalət Bayramoğlunun Atatürk mövzulu lövhələri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181015153312/http://dergipark.gov.tr/download/article-file/192470 |date=2018-10-15 }}{{Dil-tr|}}</ref> === Rəssamlıq === [[Fayl:Shakikhanpalace1.jpg|thumb|[[Şəki xan sarayı]]anda nəbati kompozisiya]] XVII əsrdən XIX əsrə qədər Azərbaycan rəssamları yağlı boyadan istifadə edərək yaşayış yerlərinin, sarayların, hamamların bəzədilməsində iştirak edirdi. Ancaq onlar yalnız dekorativ motivlər yox, həmçinin tarixi portretlər, ov və müharibə səhnələri çəkirdilər.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=241}} XVIII əsrdə feodallara aid evlərdə əsasən nəbati motivlərdən ibarət divar rəsmləri ortaya çıxır. Bu rəsmlərə bəzən quş, heyvan və insan şəkilləri də daxil olur. Bu dövrdən qalma [[Şəki xan sarayı]]nın yuxarı mərtəbəsinin tavanındakı rəsmlər Abbasqulu adlı rəssam tərəfindən çəkilib.<ref>Шәки Ханларынын Сарајы / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1987. — Т. 10. — С. 502–503.</ref> Azərbaycan ornamentalist rəssamı<ref>{{Cite web |title=Great Soviet Encyclopedia — Usta Gambar Garabaghi. |url=http://bse.chemport.ru/karabagi_usta_gambar.shtml |access-date=2015-10-16 |archive-date=2013-01-13 |archive-url=https://archive.is/20130113195901/http://bse.chemport.ru/karabagi_usta_gambar.shtml |url-status=dead }}</ref><ref>Под общ. ред. Б.В. Веймарна, Ю.Д. Колпинского (1964). General History of Art 5. М.: Искусство.</ref> [[Qənbər Qarabaği]] Şəki xan sarayının interierində,<ref>"Usta Gambar Garabaghi". Личности.</ref> həmçinin [[Şuşa]]dakı Rüstəmov və Mehmandarovun evlərindəki yumurta [[tempera]]sı ilə (bitki və zoomorfik motivlər) çəkilmiş dekorativ rəsmlərin müəllifidir.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_pictures/52/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F "Azerbaijan Soviet Socialist Republic".]</ref><ref>[http://enc-dic.com/enc_art/Karabagi-usta-gambar-335.html "Usta Gambar Garabaghi". Encyclopedias & Dictionaries.]</ref> Şəki xan sarayının aşağı zalının plafonunun stalaktitlərində Qarabağidən başqa onun qardaşı Səfər və oğlu Şükür (Şuşadan), həmçinin Əliqulu, Qurbanqulu və Cəfər (Şamaxıdan) işləmişdir.<ref name="iskustva" /> XIX əsrdə Azərbaycanda dəzgah rəssamlığı ağır-ağır inkişaf edirdi. Azərbaycan dəzgah rəssamlığının banisi [[Mirzə Qədim İrəvani]] idi. Bu dövrdə rəssamlar məkan kompozisiyası və həcm yaratma modelləşdirməsi kimi Avropa üslublarını rəsm və dekorativ rənglərlə birləşdirərək portret rəssamlığına keçirdilər. İrəvaninin "[[Gənc oğlanın portreti (İrəvani)|Gənc oğlanın portreti]]" və "[[Gənc qadının portreti (İrəvani)|Gənc qadının portreti]]" belə qəbildən olan rəsmlərdir. XIX əsrin 50-ci illərində o, İrəvandakı [[Sərdar sarayı]]nda yerləşən divar rəsmlərini bərpa etmişdi.<ref>Миклашевская Н. М. Художники XIX в. Мирза Кадым Эривани и Мир Мохсун Навваб / Под ред. Полевого В. М.. — Искусство Азербайджана. — Баку, 1954. — Т. IV.</ref> [[Fayl:S. Bəhlulzadə-Torpağın arzusu.JPG|thumb|left|[[Səttar Bəhlulzadə]] — ''[[Torpağın arzusu]]''. 1963-cü il]] XIX əsrdə dekorativ üslubda işləyən və heç bir təhsil almamış rəssamlar şöhrət qazanmağa başladı. Bunlardan biri olan [[Mir Möhsün Nəvvab]] akvarel rəsmləri, kitab miniatürləri və bina və məscidlər üzərində bəzəklər çəkirdi. Onun yaradıcılığı üçün müstəvi, dekorativ, ornamental divar rəsmləri, gül və quş təsvirli rəsmlər, onun şəxsi əlyazmalarındakı illustrasiyaları xarakterikdir.<ref>История Азербайджана. — Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1960. — Т. II. — С. 422.</ref> Bu sahədə həmçinin peyzajlar, çiçəklər və dekorativ tətbiqi incəsənət nümunələri müəllifi [[Xurşidbanu Natəvan]] qeyd edilməlidir. Azərbaycanın realist dəzgah rəssamlığının banislərindən biri olan [[Bəhruz Kəngərli]]nin çəkdiyi mənzərə rəsmlərində təbiət gözəllikləri, mədəniyyət abidələri, ilin fəsilləri əks olunmuşdur. O, [[Əzim Əzimzadə]] ilə birlikdə Sovet Azərbaycanının təsviri sənətinin təməllərini atmışdır.<ref name="Художественная энциклопедия" /> Əzim Əzimzadə Bakıda rəssamlıq məktəbi açan ilk peşəkar rəssamlardan biri idi. Müasir Azərbaycan yağlı boya rəsramlığının banisi isə "Bibi-Heybət məscidi" və "Şeyxülislamın portreti" kimi əsərlərin müəllifi [[Əli bəy Hüseynzadə]]dir. Təhsil almış ilk Azərbaycan rəssamı isə [[Qeysər Kaşıyeva]]dır.<ref>[http://www.gender-az.org/index_az.shtml?id_main=19&id_sub=70&id_sub_sub=61 Azerbaijan Gender Information Centre]</ref> Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulmasından sonra rəssamlığın yeni növü inkişaf etməyə başladı. 1920-ci ildə Bakıda ilk rəssamlıq məktəbi açıldı. 30-cu illərin məşhur rəssamları [[Qəzənfər Xalıqov]], [[İsmayıl Axundov]], [[Altay Hacıyev]], [[Kazım Kazımzadə]] idi. 1932-ci ildə [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı]] yaradıldı. 1940-cı ildə Azərbaycan rəssamlarının ilk qurultayı keçirildi. İkinci Dünya müharibəsi illərində isə əsasən siyasi plakatlar və satirik karikaturalar çəkilirdi. XX əsrin ikinci yarısının məşhur rəssamları [[Tahir Salahov]], [[Səttar Bəhlulzadə]], [[Mikayıl Abdullayev]], [[Vidadi Nərimanbəyov]], [[Rasim Babayev]], Sənan Qurbanov və [[Toğrul Nərimanbəyov]] idi. Azərbaycanda kitab illustrasiyası iki yolla inkişaf edirdi: əlyazma illustrasiyanın binövrələrini davam etdirənlər və qrafik üslub və ağ-qara rəng istifadə edənlər.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=241}} 1990-cı illərdən sonra uğur qazanan rəssamlardan [[Aydan Salahova]], [[Sabina Şıxlinskaya]] və [[Faiq Əhməd]]i qeyd etmək olar. === Xalçaçılıq === {{Main|Azərbaycan xalçaları}} [[Fayl:Azerbaijan modern carpet points.jpg|thumb|"Azərbaycan xalçaçılıq mərkəzi" xalçası. 1984-cü il. Lətif Kərimov adına xalça müzeyi. Bakı.]] Azərbaycan xalçaları dedikdə [[Abşeron xalçaçılıq məktəbi|Abşeron]], [[Gəncə xalçaçılıq məktəbi|Gəncə]], [[Qazax xalçaçılıq məktəbi|Qazax]], [[Şirvan xalçaçılıq məktəbi|Şirvan]], [[Qarabağ xalçaçılıq məktəbi|Qarabağ]], [[Quba xalçaçılıq məktəbi|Quba]], [[Təbriz xalçaçılıq məktəbi|Təbriz]] xalçaları nəzərdə tutulur.<ref>Лятиф Керимов. Азербайджанский ковёр. Том III. VI. Тебризский тип. А) Тебризская группа. Б.: "Гянджлик", 1983.</ref> İranika ensiklopediyasına görə xalçaçılıq əsasən Şərqi Zaqafqaziyada, indi azərbaycanlı adlandırılan türk əhalisinin yaşadığı ərazidə yayılmışdı. Digər xalqların xalçaçılığı az əhəmiyyət daşıyırdı.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/carpets-xv Encyclopaedia Iranica. Caucasian Carpets. Richard Wright]. {{oq|en|Russian imperial expansion in the late 13th/19th century opened the Caucasus to the West, and what had been a modest local weaving industry evolved into a major source of exports. The main weaving zone was in the eastern Transcaucasus south of the mountains that bisect the region diagonally (see Figure 1), the area now comprised in the Azerbaijan SSR; it is the homeland of a Turkic population known today as Azeri (see AZERBAIJAN vi. Population and its Occupations and Culture). Other ethnic groups also practiced weaving, some of them in other parts of the Caucasus, but they were of lesser importance.}}</ref> Azərbaycan Qafqaz xalçalarının əsas yaradılma mərkəzi idi və Azərbaycan toxucularının bacarıq və ideyaları bütün Qafqazda hiss edilirdi.<ref>Carpets are still made today in Daghestan, Georgia and Armenia, but the real home of Russian Caucasian carpets remains Azerbaijan and the skills and ideas of Azerbaijanian weavers are felt throughout the Caucasus. P. R. J. Ford. The oriental carpet: a history and guide to traditional motifs, patterns, and symbols. Abrams, 1981. ISBN 0-8109-1405-0, 9780810914056, стр. 225.</ref> XVI əsrdə [[Səfəvilər]]in hakimiyyətə gəlməsindən başlayaraq Azərbaycan xalçaçılıq sənəti misli görünməmiş mükəmməlliyə çatdı və sənaye əhəmiyyəti qazandı.<ref name="x1">[http://www.cmgbooksandart.com/?page=shop/flypage&product_id=14205&CLSN_253=12539271912536d0982bce4db142e804 Siawosh AZADI; Latif KERIMOV; Werner ZOLLINGER. Azerbaijani-Caucasian Rugs. — Switzerland Ulmke Collection, 2001. — p. 135. — ISBN 3-925813-10-1 / 9783925813108] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160731181053/http://www.cmgbooksandart.com/?page=shop%2Fflypage&product_id=14205&CLSN_253=12539271912536d0982bce4db142e804 |date=2016-07-31 }}{{oq|en|From the 15th century and especially from the second half of the 16th century, the Afshan, Lachak-turundj, Goelbendlik and other carpet compositions which were developed in southern Azerbaijan were adopted by the weavers in the towns of northern Azerbaijan (Garabagh, Baku, Shirvan). The floral pattern on which these designs were based were soon transformed into geometric patterns which reflected the local technical and artistic preferences.}} {{oq|en|According to historical sources, the six Caspian districts of Azerbaijan produced 18,000 rugs and carpet fabrics in 1843. Carpets from Shirvan and Guba were sold in Baku and those from Kazak and Ganja in Tabriz and Istanbul.}}</ref><ref name="x2">[http://www.britannica.com/place/Iran#ref=ref315870 Britannica Encyclopedia. Iran. Shah Abbas.]{{oq|en|«The silk trade, over which the government held a monopoly, was a primary source of revenue. Ismāʿīl’s successor, Ṭahmāsp I (reigned 1524–76), encouraged carpet weaving on the scale of a state industry. ʿAbbās I (reigned 1588–1629) established trade contacts directly with Europe, but Iran’s remoteness from Europe, behind the imposing Ottoman screen, made maintaining and promoting these contacts difficult and sporadic.»}}</ref> Dövrün miniatür rəssamları, xəttatları Azərbaycan ornamental incəsənət məktəbinin formalaşmasında mühim rol oynadı. Bu isə daha sonra Şərq incəsənətində və vahid Təbriz məktəbinin yaranmasında böyük təsirə səbəb oldu.<ref name="x3">[http://www.britannica.com/art/Tabriz-school Britannica Encyclopedia. Tabriz school.]{{oq|en|«The Tabrīz school reached its apogee just as the Il-Khans were being vanquished by the Timurids (1370–1506), the dynasty of the Islāmic conqueror Timur. The school continued to be active in this period, though it was overshadowed by the workshops in Shīrāz and Herāt (see Shīrāz school; Herāt school). When the Ṣafavids came to power at the beginning of the 16th century, however, the ruler Shāh Esmāʿīl brought the master of the Herāt school, Behzād, to Tabrīz, and the school was revived with a radical change in style. The figures were individuals rather than types, and the colours were graded in marvelously subtle shades. Following the removal of the Ṣafavid court from Tabrīz, the school began to decline, and the Kazvin and Eṣfahān schools (see Eṣfahān school) then became the centres of painting in Iran.»}}</ref><ref>Р. Тагиева — Азербайджанский ковёр, Баку, 2003, стр. 158–163</ref> XVI əsrin ikinci yarısından [[Cənubi Azərbaycan]]da inkişaf edən əfşan, ləçək-turunc, gülbəndlik kompozisiyaları [[Şimali Azərbaycan]] şəhərlərindəki toxucular tərəfindən mənimsənildi. Tarixi statistikalara görə 1843-cü ildə [[Azərbaycan]]ın 6 Xəzər əyalətində 18000 xalça toxunub. [[Şirvan]] və [[Quba]]dan olan xalçalar [[Bakı]]da, [[Qazax]] və [[Gəncə]]dən olanlar [[Təbriz]] və [[İstanbul]]da satılıb.<ref name="x1" /> 1850 və 1857-ci illərdə unikal məmulatların birinci beynəlxalq Tiflis sərgisində azərbaycanlı ustalar mükafat əldə etdilər. XIX əsrin sonunda kommersiya neftinin istehsalı əlaqədar iqtisadi inkişaf [[Bakı]]da və [[Azərbaycan]]ın digər ərazilərində xalça toxuçuluğunun inkişafına səbəb oldu.{{sfn|Altstadt|1992|pp=24}} [[Quba]], [[Şirvan]], [[Qazax]], [[Zəncan]] xalçaları mürəkkəb həndəsi naxışlarla xarakterizə olunur, buna çoxbucaqlı və ya ulduzşəkilli medalyonların mərkəzi sahəsindəki eyni ox üzərində yerləşən heyvan və insan sxematik fiqurları daxildir. Çiçək motivlərinin bol olduğu müxtəlif bitki ornamentləri isə [[Təbriz]] və [[Qarabağ]] xalçalarına xasdır.<ref>[https://books.google.az/books?lr=&cd=1&hl=ru&id=PpGZVbA9BmcC&dq=The+Official+Identification+and+Price+Guide+to+Oriental+Rugs&q=Azeri Joyce C. Ware. The Official Identification and Price Guide to Oriental Rugs. — House of Collectibles: 1992, p. 221. — ISBN 0-87637-882-3, 9780876378823.]</ref> Azərbaycan xalçalarında görünən həndəsi formalara tarixi politeizm inanclarına gedib çıxan [[svastika]]nı və romb və kvadratlarla əhatə edilən səkkizbucaqlı [[ulduz]]u göstərmək olar. Daha sonra [[Təbriz miniatür məktəbi|Təbriz mədəniyyəti]]nin təsiri ilə digər məktəblərdə bitki aləmi elementləri ortaya çıxır. [[Azərbaycan]] xalçalarında tapılan [[İslam mədəniyyəti|İslam simvolikası]]na misal olaraq [[Fatimə]]nin əlini, beşbarmağı misal göstərmək olar. Beşbarmaq İslamın 5 ehkamını və İslamda hörmət edilən 5 şəxsiyyəti — [[Məhəmməd]] peyğəmbər, [[Əli]], Fatimə, [[Həsən]] və [[Hüseyn]]i simvolizə edir.{{sfn|Мехди Зариф|2006|pp=19}} Bir çox Təbriz xalçalarının üzərində su bolluğunu təmsil edən "[[Həyat ağacı (Quran)|həyat ağacı]]"na rast gəlinir. Həmçinin xalçalarda çoxlu ağacın, bitkinin və quşun olduğu bağ təsvirlərinə rast gəlinir. Bu müsəlmanlar üçün uğur və müvəffəqiyyət deməkdir. Təbriz və Şamaxı xalçalarında rast gəlinən digər bir ikonoqrafik təsvir təbiətin möcüzəsini simvolizə edən [[nar]]dır. Nar Səfəvilər dövründə xalça və miniatürlərin bəzədilməsində geniş istifadə edilirdi.{{sfn|Мехди Зариф|2006|pp=18}} Azərbaycan xalçalarında quş şəkillərinə ([[qartal]] və [[tovuzquşu]]) tez-tez rast gəlinir. Bir çox hallarda texniki cəhətdən və xalçanın ölçüsünə görə heyvanları birbaşa əlavə etmək mümkün olmur. Məsələn, qoyun və qoçların yalnız "S" şəkilli şərti buynuzları xalçanın mərkəzində və qıraqlarında göstərilir. [[Əjdaha təsvirli xalçalar|Əjdaha təsviri]] də eyni şəkildə simvolikləşib. Talisman kimi istifadə edilən əjdaha təsviri XVII əsrdə Azərbaycanın saray manufakturalarında istehsal edilən dəbdəbəli xalçalarda ortaya çıxıb.{{sfn|Мехди Зариф|2006|pp=16-19}} === Bədii tikmə === [[Fayl:Silk embroidery, greater Azerbaijan, 17th-18th century.jpg|250px|thumb|left|<center>XVII-XVIII əsrlər ipək tikməsi. Vaşinqtonun Tekstil Muzeyi</center>]] Azərbaycanın yerli xammalla zənginliyi, pambıq, yun və ipək parçaların istehsalı tikmə sənətinin geniş yayılması üçün münbit şərait yaratmışdı. [[Şamaxı]], [[Gəncə]], [[Şəki]] və [[Basqal]]da istehsal olunan qanovuz, darayı, mahud və məxmər tikmələr üçün ən münasib material idi. Onların üzərində yerli təbii boyalarla rənglənmiş ipək və yun saplardan, piləklərdən istifadə etməklə ustalar müxtəlif tikmələr yaradırdılar. Qızılı və gümüşü saplar, pilək, toz muncuq, sim və s. xammallar isə xaricdən gətirilirdi.<ref name="tikme">Nərgiz Quliyeva, Ziyadxan Əliyev. Azərbaycan incəsənəti. I cild. Mənbələr. Bakı, 2006, səh.88–91.</ref> Onların ən geniş yayılanı [[təkəlduz tikmə]]dir. Onun yerliyi əsasən qara, qırmızı və tünd sürməyi mahuddan, yaxud da məxmərdən ibarət olur. Belə tikmələrin kompozisiyalarmı əsasən nəbatat və heyvanat aləmini əks etdirən süjetlər təşkil edir. Bu üsulla saxağa geydirilmiş parça üzərində naxışı kökləməklə onun üstünü sapla doldurardılar. Təkəlduza xas olan mürəkkəb naxışlar "qarmaq" deyilən iynə ilə yaradılırdı. Şəki, Şamaxı, [[Qarabağ]], Gəncə, [[Bakı]] və [[Təbriz]] şəhərləri təkəlduz ənənələrini yaşadan mərkəzlərdən sayılır. [[Güləbətin (tikmə)|Güləbətin tikmə]]lər adətən ağır-davamlı və bahalı parçalar üzərində yaradılır. Tikmə parçaların yerlik kimi istifadə olunduğu bu tikmə növündə əsasən qızıl və gümüş saplar tətbiq olunur. Güləbətin tikmələr [[arxalıq|arxalığ]]ın, [[çəpgən]]in, [[araqçın]]ın, saat və daraq qabının və digər məişət əşyalarının üzərində olur. Naxış ünsürü kimi əsasən stilizə edilmiş quş, at, insan, gül-çiçək və yarpaq təsvirlərindən istifadə edilir. [[Naxçıvan]], Bakı, Şamaxı, [[Quba]], [[Şuşa]], Təbriz şəhərlərinin ustaları güləbətin tikmələrindən istifadə edib. İcrasına görə daha çox güləbətinli tikməyə uyğun gələn "quş gözü" (ona [[Abşeron]]da "cinağı", Naxçıvanda "cülmə" də deyirlər) əsasən araxçınların və şəbkülahların bəzədilməsində istifadə edilirdi. [[Fayl:Təkəlduz 4.JPG|200px|thumb|right|<center>[[Təkəlduz tikmə]]</center>]] [[Pilək tikmə|Piləklə tikmə]]də müxtəlif dairəvi formalı metal parçalarından istifadə olunur. Mərkəzində kiçik deşiklər olan xırda düymə formalı piləkləri sapla rəngli ipək parçalara bərkidirlər. Sonda müəyyən süjet, həndəsi və nəbati naxış əsasında düzülmüş piləklər bütünlükdə bir mənzərə yaradır. Bu növdən daha çox taxça, pəncərə pərdəsi, örtük, yelpik və s. bəzədilməsində istifadə olunur. Şəki, [[Qazax]], Şamaxı və Şuşa bu tikmə növünün geniş yayıldığı yerlərdir. [[Muncuqlu tikmə]]lər rəngarəng xırda muncuqların köməyi ilə yaradılır. Pul kisəsinin, daraq qabının, kiçik torbaların, başmaqların və s. əşyaların üzəri muncuqlardan ibarət nəbati və həndəsi naxışlarla bəzədiləndə estetik təsirə malik olur. [[Qurama tikmə|Tikmənin qurama növü]] isə rəngarəng parça hissələrinin ən müxtəlif şəkildə yan-yana düzülərək tikilməsi yolu ilə yaranır. Taxça başı və örtüklərdə quramadan istifadə olunur. Əsasən həndəsi naxışla bu tikmələr daha çox Şəki, Abşeron, Qazax və Şamaxıda yayılmışdır. [[Oturtma tikmə|Həm "qondarma", həm də "oturtma" adlanan tikmə növü]] hər hansı parçanın ayrıca kəsilib, digər bir parça üzərinə qoyulub ətrafının tikişlə haşiyələnməsi ilə yaradılır. Çox vaxt naxış rolunu oynayan müxtəlif formalı parçanın altına pambıq və yaxud yun qoymaqla onun daha da qabarıqlığına nail olunurdu ki, bu da ayrıayrı örtüyün və pərdənin tərtibatını daha da keyfiyyətli edirdi. Bu növ daha çox Abşeron, Naxçıvan, [[Ermənistan|Qərbi Azərbaycan]], Gəncə və Qazaxda geniş yayılıb. Divar bəzəklərini, rübəndləri və pərdələri bəzəyən doldurma tikmə, şəbkülah, araxçın, canamaz, namazlıq və yorğanların bəzəyində istifadə olunan sırıma tikmə də milli bədii sənətkarlığımızın nümunələrindəndir.<ref name="tikme"/> === Bədii keramika === {{main|Azərbaycanda bədii keramika sənəti}} {{Şəkillər sırası|XVIII vase from Azerbaijan.jpg|Ceramic vase from Azerbaijan.jpg|e1 = 165 |e2 = 210 |mətn = XVIII əsr keramika nümunələri. [[Heydər Əliyev Mədəniyyət Mərkəzi]] |color = black |üfüqi = left }} XVI–XVII əsrlərdə Azərbaycanda saxsı qabların, həm də memarlıq abidələrində tətbiq edilən kaşı məmulatların istehsalının əsas mərkəzləri [[Şamaxı]], [[Bakı]], [[Naxçıvan]] və [[Gəncə]] şəhərləri olmuşdur. Bu əsrlərdə düzəldilmiş keramika sənəti nümunələri üzərində bədii üslub xüsusiyyəti ilə yanaşı, dövrün ən sevimli ornament motivi və süjetlərini, çoxlu gül-çiçək, quş, heyvan və bəzi məişət əşyalarının təsvirini görmək mümkündür. Bundan əlavə, saxsı məmulatları üzərində XVI–XVII əsrlərdə [[Azərbaycan xalçaları|bədii xalça]] və parçalarında təsadüf olunan [[Səfəvilər dövləti|Səfəvi]] zadəganlarının həyat və məişətindən götürülmüş səhnəciklər və digər süjetlərə rast gəlinir.<ref name="efendi"/> XVI–XVII əsrlərdə Azərbaycanda tikinti keramikası da yüksək inkişaf etməsilə əlaqədar Azərbaycanın ayrı-ayrı şəhərlərində, o cümlədən [[Qarabağ]] ərazisində sarayların, karvansaraların, hamamların tikintisi zamanı şirli üzlük materialdan və keramik mozaikadan geniş istifadə edilirdi. [[Qarabağ xanlığı]]nın mövcud olduğu XVIII əsrin ikinci yarısı — XIX əsrin əvvəlində dulusçuluq istehsalının aparıcı sahəsi kimi daha çox məişət keramikası qeyd edilə bilər.<ref>{{cite web | url = http://www.anl.az/down/meqale/sherq/2011/may/172376.htm | first = | last = | title = Azərbaycanda sənətkarlıq istehsalının ən qədim sahələrindən olub bu günə qədər öz əhəmiyyətini saxlayan peşə - Dulusçuluq | date = 3 may 2011 | publisher = www.anl.az | work = | archiveurl = | archivedate = }}</ref> XX əsrin ilk yarısında keramikanın inkişafı [[Lətif Kərimov]] ilə bağlı idi. Onun əsərlərinə medalyonda [[Azərbaycan gerbi|respublika gerbi]] (1939), pambıq güllər və gövdələr ilə bəzədilmiş vaza daxildir. Həmçinin 1962-ci ildə G.U.Hüseynovun tərtib etdiyi qəhvə dəsti kimi yeni qab formaları ortaya çıxmağa başladı. Ənənəvi formaların yeni tərtibatları da işlənməyə başladı.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=243}} Rəssam L.Ağamalovanın "Dekorativ vaza" əsərində onun əvvəllər sevdiyi, kütləvi qaydada buraxılan məhsullar üçün yaratdığı və istifadə etdiyi göy və qara şirdən uzaqlaşaraq, bütünlüklə ənənəvi xalq keramikasına müraciət etmişdir.<ref name="efendi"/> Buna əlavə olaraq keramikanın [[Azərbaycanda miniatür sənəti|miniatür]] rəsmləri ilə ([[Təbriz miniatür məktəbi]]) bəzədilməsinə başlandı. O.Y.Şıxəliyevin "[[Fərhad və Şirin]]" vazası (1958) bunun bir nümunəsidir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=243}} Sovet dövründə çini və saxsıdan hazırlanan heykəl fiqurlarının kütləvi istehsalına başlanır. Çini və saxsıdan düzəldilmiş xalq müdriki [[Molla Nəsrəddin]]in satirik hekayələrindən olan obrazlar, bəstəkar [[Üzeyir Hacıbəyov]]un "[[Arşın mal alan]]" operettasından personajlar, H.Abdullayevin "[[Yeddi gözəl]]" çini fiqurları bunlara misal göstərilə bilər.<ref name="efendi"/> 1970–1980-ci illərdə [[Moskva]], [[Sankt-Peterburq]], [[Tiflis]]də və başqa şəhərlərdə təhsil almış keramika üzrə mütəxəssis rəssamlara Zahid Hüseynovu, Ş.Abbasovu, [[Məzahir Avşar]]ı, Eldar Məmmədovu və başqalarını misal göstərmək olar. Məzahir Avşar "[[Xürrəmilər hərəkatı|Xürrəmilər]]" kompozisiyası, "Afşaran" vazası, "[[Nəsimi]]yə" həsr edilmiş bədii nimçələr, Türkiyədə keramikadan hazırlanmış "Totem" xatirə-abidəsi ilə məşhurdur.<ref name="efendi"/> 1950-ci illərdə bədii keramikanın maraqlı növlərindən biri sayılan mayolika da geniş inkişaf etməyə başlayır. Yerli istehsalat bazasında yaradılan mayolika bir çox ictimai və inzibati binaların dekorativ bəzədilməsində geniş tətbiq olunmağa başlandı.<ref name="efendi"/> 1980-ci illərin sonundan başlayaraq ictimai binaların, metro stansiyalarının interyer və eksteryerlərində dekorativ keramika kompozisiyalarından bol istifadə olunurdu. Bunlara misal olaraq, "[[Yaşıl Teatr]]"da, Kondisionerlər zavodunun fasadında, Uşaq stomatoloji klinikasının və "28 may" metro stansiyasının interyerində, Şamaxı şəhərinin girəcəyində şamotdan "Şamaxının inkişafının tarixi" adlı keramik panno (Nicat Qocamanlı, 1979-cu il), [[Bakı bulvarı|Dəniz kənarı bulvar]]da [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı|Kukla teatrı]]nın tərtibatını (Rasim Rzayev, 1986) misal göstərmək mümkündür.<ref name="dunya">[http://www.musigi-dunya.az/article/78/78_8.htm Emin ƏLƏKBƏROV. XX əsr Azərbaycan memarlıq abidələrində monumental bədii keramika nümunələri]. "Musiqi dünyası" № 2 (79) 2019.</ref> === Heykəltəraşlıq === {{main|Azərbaycanda heykəltəraşlıq}} {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | miqyas = 250 | şəkil1 = Near the horse-gravestone in Shusha.jpg | izah1 = <center><span style="color:black;">Azərbaycanlı{{ref+|Rəsmin adı: Tombeau tatar. Tatar deyildikdə azərbaycanlılar nəzərdə tutulur.<ref name="tatar">А. К. Лебедев. Василий Васильевич Верещагин: Жизнь и творчество. 1842–1904. Искусство, 1972. Стр. 42</ref>|şərh}} qəbiristanlığında [[At və qoyun daş heykəlləri|daş at heykəli]]<ref>Basile Vereschaguine. Voyage dans les provinces du Caucase. — Le Tour du Monde. — Leipzig, 1869. — С. 309.</ref></span></center> | arxafon rəng = }} Orta əsrlərdə Azərbaycanın müxtəlif məntəqələrində əcdadların [[Daş ata|baba]] adlandırılan [[balbal|daş heykəlləri]] düzəldilmişdir. Qəbirdaşları və divarlar çox vaxt relyef naxışları ilə bəzədilirdi. Bu növ heykəltəraşlıq Abşeron yarımadasında pik səviyyəyə çatmışdır. Bakıda Şirvanşahlar sarayı muzeyində saxlanılan XIII əsrə aid [[Bayıl qalası|Bayıl daşları]] insan və heyvan fiqurları ilə bəzədilmişdir. Bu antropomorfik yazının bir nümunəsidir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=240}} [[Azərbaycan Respublikası]]nın və [[Cənubi Azərbaycan]]ın müxtəlif yerlərində tapılan [[At və qoyun daş heykəlləri|qoyun və at formasındakı qəbirdaşları]] Azərbaycan orta əsrlər mədəniyyəti abidələrinin nümunəsi hesab edilir.<ref name="Казиев">А. Ю. Казиев. О видах народного бытового искусства // Искусство Азербайджана. — Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1954. — Т. IV. — С. 31. {{oq|ru|Каменные надгробия в виде фигур лошадей и баранов, встречающиеся в различных районах Северного и Южного Азербайджана, являются примерами памятников азербайджанской средневековой круглой скульптуры. Несмотря на запрет ислама изображать живые существа, особенно в круглой скульптуре, дающей тень, народные мастера все же создавали как в живописи и орнаментике, так и в скульптуре изображения человека, животных и птиц, придавая им декоративный характер.}}</ref> Müasir Azərbaycan ərazisində IX əsrin II yarısından etibarən ərəblər tərəfindən ərazisi işğal edilmiş xalqların yaradıcılığı [[şəriət]] qanunlarına üstün gəlməyə başladı. Bu zaman xalq incəsənətində yenidən canlı varlıqların təsvirləri ortaya çıxmağa başladı. Hesab edilir ki, XV əsrdən başlayaraq qəbirdaşları əsasən qoyun və ya at forması almağa başladı. Bu qəbrdaşları [[İslam]] ehkamlarının pozulmasının nümunəsi kimi təhlil edilir. At heykəllər həmişə yəhərlənmiş və tam təchizatlı şəkildə təsvir edilir.<ref>Народный комиссариат просвещения, Академия наук СССР, Институт этнографии имени Н. Н. Миклухо-Маклая. Советская этнография. Выпуски 4–6.. — Издательство Академии наук СССР, 1976.. — С. 40. {{oq|ru|Отметим также в качестве своеобразной параллели каменные надгробья с изваяниями коней или баранов, называемые в народе гон, которые служат еще одним примером нарушения догматики ислама…}}</ref> Yazılardan başqa belə abidələrdə ölmüş şəxsin silahları — yay, [[Ox (silah)|ox]], [[qılınc]], qalxan, oxluq və s. təsvir edilir. Daş qoyun heykəllərində, yazılardan başqa, vəhşi [[keçi]]lərin, [[maral]]ların təsvirləri, bəzi hallarda bu heyvanların ovlanması səhnələri və bəzən də məişət səhnələri təsvir olunur.<ref>И. М. и С. К. Джафарзаде. Азербайджанские намогильные камни. // журнал : Советская этнография. — Народный комиссариат просвещения, Академия наук СССР, Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая: Издательство Академии наук СССР, 1956. — С. 104–106. {{oq|ru|Одним из наиболее распространенных видов памятников материальной культуры азербайджанского народа являются художественно оформленные намогильные камни с высеченными надписями и орнаментом. Намогильные камни в большинстве случаев состоят из двух частей: стелы высотой от 2 до 2,5 м, шириной 30 — 60 см, толщиной 10—15 см (рис. 1) и «сундука» размером 120X40X50 и 150Х5ОХ60 см (рис. 2). В некоторых районах, вместо сундуков, встречаются плоские каменные плиты размером 120X60 и 150X75 см. Более распространенным памятником является стела без сундука, встречающаяся во всех районах Азербайджана. Памятники в виде стелы с сундуком (рис. 3) или одного сундука без стелы характерны для Ширвана, т. е. для районов, расположенных к северу от р. Куры, начинаяот Геокчайского района до Апшеронского полуострова включительно… <br> <br>Но со второй половины IX в., когда владычество арабов было сильно потрясено и ослаблено народно-освободительных движением хуррамитов и борьбой местных феодалов против халифата, народное творчество завоеванных арабами стран, в том числе и Азербайджана, постепенно стало преодолевать запреты шариата. В народном искусстве вновь появились изображения живых существ. <br> <br>Начиная с XV в., намогильным камням зачастую придавали форму барана или лошади. Лошадей всегда высекали в оседланном виде и в полном снаряжении. Кроме надписей, на таких памятниках изображали доспехи покойника — лук, стрелы, меч, щит, колчан и другие. На каменных баранах, помимо надписей, высекали изображения диких коз, оленей, в некоторых случаях сцены охоты на этих животных, а иногда и бытовые эпизоды (рис. 4). <br> Заботясь о наилучшем художественном оформлении намогильных камней, каждый мастер старался создать новый орнамент. Одновременно резчики широко использовали в украшении намогильных камней разнообразный орнамент, который был принят и на бытовых предметах. Особенно интересны стилизованные рисунки роз, цветков айвы, граната, листьев винограда, инжира и съедобной зелени, занимавшей важное место в пище населения. Оформляя надгробие, народные мастера-резчики на протяжении веков запечатлели в камне разнообразнейшие виды орнамента местного происхождения. В рисунках намогильных камней до некоторой степени отражены занятия и быт местного населения.}}</ref> XIX əsrin ikinci yarısında Bakının inkişafı ilə müxtəlif tarixi üslublarda tikilmiş yeni binaların heykəl dekorasiyasına ehtiyacı olduğundan daşla yonulmanın bərpası müşahidə edilir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=240}} XX əsrin əvvəllərindən heykəllərdə abidə kompozisiyası üstünlük təşkil edir. İlk azərbaycanlı peşəkar heykəltəraş Zeynal Abdin bəy Əliyevdir.<ref>Заур Ализаде. Первый азербайджанский профессиональный скульптор — Зейнал Абдин Алиев // газета. — "Зеркало", 4. iyul 2009.</ref> 1920-ci illərdə Bakıda bir çox rus heykəltəraş yaşamışdır. İlk heykəltəraşlıq emalatxanası S. Qorodeçki tərəfindən təşkil edilmişdir. 1923-cü ildə E. Tripolskaya 26 Bakı komissarının heykəlini yaratmışdır. 1920–1930-cu illərdə bir çox şəhər meydanları tarixi şəxsiyyətlərə həsr edilmiş heykəllər ilə bəzədilmişdir ([[Mirzə Fətəli Axundovun heykəli (Bakı)|Mirzə Fətəli Axundov]] ([[Pinxos Sabsay]], 1930)).{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=240}} 1940–50-ci illərdə Azərbaycanda heykəltəraşlığın rolu daha da artmışdır. Əhəmiyyətli işlər arasında [[Nizami Gəncəvinin heykəli (Bakı, 1949)|Nizami Gəncəviy]]ə ([[Fuad Əbdürəhmanov]], 1949), [[Hökumət Evi]]nin qarşısında [[Lenin]]ə ([[Cəlal Qaryağdı]], 1954), [[Xurşidbanu Natəvanın heykəli|Xurşidbanu Natəvana]] ([[Ömər Eldarov]], 1960), [[Üzeyir Hacıbəyovun heykəli|Üzeyir Hacıbəyova]] ([[Tokay Məmmədov]], 1960), [[Mikayıl Müşfiqin heykəli|Mikayıl Müşviq]]ə ([[Münəvvər Rzayeva]], 1968), [[Qara Qarayev]]ə ([[Fazil Nəcəfov]], 1968) qoyulan heykəllər göstərilə bilər. Əvvəllər heykəllər əmək və mədəniyyətin önəmli şəxsiyyətlərini, tarixi qəhrəmanları təsvir edərkən şəxsin əsas xüsusiyyətlərindən istifadə etsə də, getdikcə şəxsin iç dünyasına da yer verilmişdir ([[Səttar Bəhlulzadənin heykəli|Səttar Bəhlulzadə]] ([[Ömər Eldarov]], 1975)).{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=240}}<ref>Габибов Н. Д., Наджафов М. К. Искусство Советского Азербайджана. — М.: Искусство, 1960. — С. 132. — 198 с</ref> 1970-ci illərdə heykəltəraşlar ağac, mərmər və qranit üzərində kompleks tematik kompozisiyalar hazırlayırdılar. [[Fuad Salayev]]in yaradıcılığında klassik heykəltəraşlığın üsullarına rast gəlinir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=240}} [[Zivər Məmmədova]] ilk azərbaycanlı qadın heykəltəraşdır.<ref>Клюева И. В. Художественно-педагогическая деятельность Степана Эрьзи. — Саранск: Издательство Мордовского университета, 2007. — 202 с.</ref><ref>Мәммәдова (азерб.) // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Б.: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1982. — C. VI. — S. 508.</ref> == Azərbaycan dili == {{Main|Orta Azərbaycanca|Azərbaycan dili|Azərbaycan dilinin dialektləri}} {{Şəkillər sırası|Ismail's letter in azeri.jpg|Saksoniya şahzadəsi və Polşa kralı olan Frixdrix Avqusta yazılmış azərbaycanca məktub2.png|Обязательство, принятое Кубинским ханством перед Россией.jpg|e1 = 137 |e2 = 209 |e3 = 166 |mətn = ''Soldan sağa'': Səfəvi hökmdarlarının XVI və XVII əsrə aid diplomatik məktubları<ref>{{cite news | title = İran Şahlarının İki Türkçe Mektubu | url = http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuturkiyat/article/viewFile/1023000910/pdf | access-date = 2016-02-19 | archive-date = 2016-03-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160305175135/http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuturkiyat/article/viewFile/1023000910/pdf | url-status = dead }}</ref> və [[Quba xanlığı]]nın XVIII əsrə aid diplomatik sənədi |color = black |üfüqi = left }} Azərbaycan dili [[türk dilləri]]nin [[Oğuz dilləri|oğuz qoluna]] daxildir, [[Azərbaycan Respublikası]]nın və Rusiyanın [[Dağıstan Respublikası]]nın dövlət dilidir, həmçinin Sovet dövründən bəri Gürcüstanda azərbaycanlıların təhsil dili olaraq istifadə edilir.<ref>[http://new.smr.gov.ge/Uploads/1_e7beda71.pdf Second Opinion on Georgia] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20161220073324/http://new.smr.gov.ge/Uploads/1_e7beda71.pdf | date = 2016-12-20 }}. Advisory Committee on the Framework Convention for the Protection of National Minorities. Adopted on 17 June 2015.</ref> Azərbaycan dilinin dialekti [[Türkmanlar|İraq türkmancası]] [[İraq]]ın [[İraq Kürdüstanı|Kürdüstan]] muxtariyyətində dövlət tərəfindən tanınmış dildir.<ref name="constitution">{{cite web | title = Kurdistan: Constitution of the Iraqi Kurdistan Region | url = https://unpo.org/article/538?id=538 | accessdate = 30 August 2019 | date = 14 April 2004 }}</ref><ref>{{cite web | title = A Reading for the Law of Protecting Components in Kurdistan | url = https://www.iraqicivilsociety.org//wp-content/uploads/2015/08/A-Reading-for-the-Law-of-Protecting-Components-in-Kurdistan-english.pdf | accessdate = 15 September 2019 | date = July 2015 }}</ref> Digər azərbaycandilli bölgələr [[İran Azərbaycanı]] və Türkiyənin [[Qars]] və [[İğdır]] bölgələridir. Azərbaycan dili müasir Azərbaycan ərazisində oğuz və [[qıpçaq]] tayfa dillərinin əsasında yaranıb.<ref>Ширалиев М. Ш. О диалектной основе азербайджанского национального литературного языка // Вопросы языкознания. — М.: Изд-во АН СССР, 1958. — № 1. — С. 78–79.</ref> Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrinin formalaşması [[Azərbaycan xanlıqları]] və [[Azərbaycan sultanlıqları|sultanlıqların]]ın yarandığı XVIII əsrə gedib çıxır.<ref>Ширалиев М. Ш. Диалекты и говоры азербайджанского языка // Диалекты тюркских языков: очерки. — М.: "Восточная литература" РАН, 2010. — С. 36. — ISBN 978-5-02-036421-9.</ref> Ancaq [[Nuxa dialekti|Nuxa (Şəki) dialektinin]] Azərbaycan dilindən ayrılması [[Əmir Teymur]]un dövründə (1360-cı illər) baş vermişdir.<ref>Мудрак О. А. Об уточнении классификации тюркских языков с помощью морфологической лингвостатистики // Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции / Отв. ред. Э. Р. Тенишев. — М.: Наука, 2002. — С. 5–6, 729–730, 735. — ISBN 5-02-022638-6.</ref> Tarixi-coğrafi prinsip əsasında Azərbaycan dili [[Ləhcə|dialekt]] və şivələri 4 qrupda cəmləşdirilir: Şərq (Quba, Bakı, Şamaxı dialektləri, Muğan, Lənkəran şivələri), [[Azərbaycan dilinin qərb dialekti|Qərb]] ([[Qazax dialekti|Qazax]], Qarabağ, Gəncə dialektləri, Ayrım şivəsi), Şimal ([[Şəki dialekti]], Zaqatala-Qax şivəsi), Cənub (Naxçıvan, Ordubad, Təbriz dialektləri, İrəvan şivəsi).<ref name="Az-dia-əsas-2008-19">Azərbaycan dili dialekt və şivələrinin təsnifi, səh. 19 // Azərbaycan dialektologiyasının əsasları: Ali məktəblər üçün dərs vəsaiti. Müəllif: Məmmədağa Şirəliyev. Bakı: "Marif", 1967, 424 səh. — Təkrar nəşr. Buraxılışa məsul: Əziz Güləliyev. Bakı: "Şərq-Qərb", 2008, 416 səh. ISBN 9789952341836</ref><ref>Языки народов Советского Союза. — Алтайские языки. — Тюркские языки, стр. 79. // Сто тридцать равноправных: о языках народов СССР. Автор: М. И. Исаев. Ответственный редактор: член-корреспондент АН СССР Ф. П. Филин. Академии наук СССР. Институт языкознания. Научно-популярная серия. Москва: Издательство "Наука", 1970, 192 стр.{{oq|ru|Азербайджанский язык распадается на множество диалектных единиц, которые объединяются в четыре группы: восточная — кубинские, бакинские, шемахинские диалекты; западная — казахский, гянджинский, карабахский диалекты и айрумский говор; северная — нухинский диалект и закатало-кахский говор; южная — нахичеванский, ордубадский, таврический диалекты и ереванский говор. Существует также три переходных говора геокчайский, агдашский и джебраильский. <br>Литературный язык базируется на шемахинском и бакинском диалектах.}}</ref><ref>Глава III. Народы и языки Советского Союза. — 2. Алтайская семья. — Тюркские языки, стр. 118. // О языках народов СССР. Автор: М. И. Исаев. Ответственный редактор: член-корреспондент АН СССР Ф. П. Филин. Академии наук СССР. Научно-популярная серия. Москва: Издательство "Наука", 1978, 222 стр.{{oq|ru|Азербайджанский язык распадается на множество диалектных единиц, которые объединяются в четыре группы: восточная — кубинские, бакинские, шемахинские диалекты; западная — казахский, гянджинский, карабахский диалекты и айрумский говор; северная — нухинский диалект и закатало-кахский говор; южная — нахичеванский, ордубадский, таврический диалекты и ереванский говор. Существует также три переходных говора геокчайский, агдашский и джебраильский. <br>Литературный язык базируется на шемахинском и бакинском диалектах.}}</ref><ref>Introduction, page XIX. // [http://dl.lux.bookfi.org/genesis/611000/f7c839d4e27cb16c4c8450d34c5f967a/_as/%5BKurtulus_Oztopcu%5D_Elementary_Azerbaijani_(Turk_Di(BookFi.org).pdf Elementary Azerbaijani] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150919055853/http://dl.lux.bookfi.org/genesis/611000/f7c839d4e27cb16c4c8450d34c5f967a/_as/%5BKurtulus_Oztopcu%5D_Elementary_Azerbaijani_(Turk_Di(BookFi.org).pdf|date=2015-09-19}}. Author: Kurtuluş Öztopçu. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi. Santa Monica (State of California) — Istanbul: Sanat Kitabevi, 2003, XXIII+381 pages. ISBN 9789759377304 {{en}}{{oq|en|1.6. The most-widely accepted classification of Azerbaijani dialects developed by Shiraliyev, divides them into four categories: Eastern: Guba, Baku, Shamakhy, Mugan, Lankaran; Western: Gazakh, Garabagh, Ganja, Airym; Northern: Shaki, Zagatala-Gakh; Southern: Nakhchivan, Ordubad, Tabriz, Yerevan.}}</ref> Bundan başqa [[Səlcuq dili|səlcuq]], [[Qaşqay dili|qaşqay]], [[Əfşar dili|əfşar]], [[sonqur]] ([[Kirmanşah ostanı|Kirmanşahda]]), aynallu, gəlucah ([[Mazandaran ostanı|Mazandaranda]]), [[Diyarbəkir]] türkçəsi,<ref>Z. Gökalp, "Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri", s. 229–230</ref> İraq türkmancası, [[Əfqanıstan qızılbaşları]]nın şivəsi<ref name="adnanbey">Adnan Menderes Kaya. Avsar Turkmenleri. — 2004. — С. 242.</ref><ref>''Ahmad Hasan Dani, Vadim Mikhaĭlovich Masson, Unesco.'' History of Civilizations of Central Asia: Development in contrast : from the sixteenth to the mid-nineteenth century. — С. 724<blockquote>…Afshari (a variant of Azarbaijani still spoken by the Afshars in a village that is now part of northern suburb of Kabul)</blockquote></ref><ref>''Hasan Kawun Kakar.'' Government and Society in Afghanistan: The Reign of Amir ‘Abd al-Rahman Khan<blockquote>The main Turkic-Mongolian languages are Uzbeki spoken by Uzbeks;… and Afshari (a variant of Azerbaijani), in the Afshar quarter near Kabul</blockquote></ref> azərbaycan dilinin dialekti hesab edilir.<ref name="languageiranica"/> Gəlucah Azərbaycan linqvistik ərazisinin ən şərq nöqtəsi sayılsa da,<ref>Michael Knüppel. Turkic languages of Persia: An overview // Encyclopædia Iranica.</ref> Xorasanda da Azərbaycan anklavları tapılmışdır.<ref>Lars Johanson, Éva Ágnes Csató Johanson. The Turkic languages. — С. 274. </ref> [[Xorasan türkləri]]nin danışdığı [[Xorasan-türk dili|türkcə]] azərbaycan və türkmən dilləri arasında aralıq dili hesab edilir.<ref name="refSultantulu">{{Cite web |url=http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/taed/article/viewFile/2091/2090 |title=Sultan Tulu, "Horasan Türkçesi ile İlgili Folklor Çalışmaları", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 1, 1994, s. 48-51. |access-date=2016-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130316020438/http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/taed/article/viewFile/2091/2090 |archive-date=2013-03-16 |url-status=dead }}</ref> Ədəbi Azərbaycan dili bu dildəki poeziyanın yaranması ilə formalaşmağa və istifadə edilməyə başladı.<ref>Будагова З. И. Азербайджанский язык (краткий очерк). — Баку: Элм, 1982. — С. 7.</ref> Azərbaycan ədəbi dili XIII əsrdə formalaşmağa başlayıb, XIV–XV əsrlərdə isə yazılı Azərbaycan ədəbiyyatı ortaya çıxıb. Yazılı, klassik Azərbaycan türk ədəbiyyatının başlanğıcı monqol işğalından sonrakı dövrə təsadüf edir, ancaq XVI əsrdən başlayaraq İranın azərbaycan dilində danışan hökmdarlar və sərkərdələr tərəfindən idarə edilməsi dilin daha çox inkişaf etməsinə səbəb olur.<ref name="languageiranica">{{cite news | title = AZERBAIJAN viii. Azeri Turkish | author = G. Doerfer | newspaper = Iranica | date = December 15, 1988 | url = http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-viii | accessdate = 2017-07-20 }} {{oq|en|On the other hand, many Azeri words (about 1,200) entered Persian (still more in Kurdish), since Iran was governed mostly by Azeri-speaking rulers and soldiers since the 16th century (Doerfer, 1963–75); these loanwords refer mainly to administration, titles, and conduct of war. This long-lasting Iranian-Azeri symbiosis must be borne in mind if one is to understand the modern history of Iran and its language correctly.}}</ref><ref name="autogenerated1" /><ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83,_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4 Баку, губернский город] // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.</ref> XIV əsrin sonlarında yaranan [[Şəki hakimliyi]]ni idarə etmiş Orlat sülaləsi azərbaycanlılaşmış türkdilli monqol sülaləsi idi. Bu sülalənin ən azı iki nümayəndəsi elmə məlumdur ([[Seyid Əli Orlat]] və [[Seyid Əhməd Orlat]]).<ref name="БСЭ1"> Шеки (историч. область в Азербайджане) — статья из Большой советской энциклопедии. {{oq|ru|''Как независимое государственное образование упоминалось с конца 14 в. Владетелем Ш. был Сиди Ахмед Орлат (из тюркизированного монгольского племени орлатов)''.}}</ref><ref name="СИЭ2">[Советская историческая энциклопедия, статья: Под ред. Е. М. Жукова. Шеки // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. — 1973–1982 {{oq|ru|''В послемонг. время Ш. как независимое государственное образование упоминается с кон. 14 в. Владетелем Ш. был Сиди Ахмед Орлат (из тюркизированного монг. племени орлатов).''}}</ref><ref> Петрушевский И. П. Государства Азербайджана в XV веке. Шеки в XV веке // Сборник статей по истории Азербайджана. — Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1949. — С. 184. {{oq|ru|''Шеки, как было сказано, в конце XIV в. составляла отдельное независимое владение. Тогдашний владетель его Сиди Ахмед Орлат, по-видимому происходил из азербайджанизированного монгольского племени орлатов. Когда утвердились здесь эти владетели, — неизвестно…''}}</ref> [[Səfəvi imperiyası]]nda Azərbaycan dili hakimiyyətin, sarayın, [[qızılbaş]] hərbi təşkilatının və dini liderlərin dili, dövləti idarə edən sülalənin ana dili idi.<ref>Mazzaoui, Michel B; Canfield, Robert (2002). "Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period". Turko-Persia in Historical Perspective. Cambridge University Press. pp. 86–7. ISBN 978-0-521-52291-5. {{oq|en|Safavid power with its distinctive Persian-Shi'i culture, however, remained a middle ground between its two mighty Turkish neighbors. The Safavid state, which lasted at least until 1722, was essentially a "Turkish" dynasty, with Azeri Turkish (Azerbaijan being the family's home base) as the language of the rulers and the court as well as the Qizilbash military establishment. Shah Ismail wrote poetry in Turkish. The administration nevertheless was Persian, and the Persian language was the vehicle of diplomatic correspondence (insha'), of belles-lettres (adab), and of history (tarikh)}}</ref> Qızıbaşlar Səfəvi şahları kimi türk dilinin Azərbaycan növü ilə danışırdılar.<ref>Savory, Roger (2007). Iran Under the Safavids. Cambridge University Press. p. 213. ISBN 978-0-521-04251-2. {{oq|en|qizilbash normally spoke Azari brand of Turkish at court, as did the Safavid shahs themselves; lack of familiarity with the Persian language may have contributed to the decline from the pure classical standards of former times}}</ref> Bu dövrdə yalnızca farslar azərbaycanca öyrənmirdi, həmçinin azərbaycan dilində danışan [[Həsən bəy Rumlu]]nu və [[İsgəndər bəy Münşi]] ("[[Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi]]" əsərinin müəllifi) ölkənin bürokratik və ədəbi dili olan farscanı öyrənirdilər.<ref name="dil">The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran, Willem Floor and Hasan Javadi</ref> Şah [[I Abbas]] paytaxtı Qəzvindən İsfahana köçürəndən sonra isə əvvəl türk dilini işlədən saray fars dilini istifadə etməyə başlayır.<ref>Cyril Glassé (ed.), The New Encyclopedia of Islam, Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, revised ed., 2003, ISBN 0-7591-0190-6, p. 392 {{oq|en|Shah Abbas moved his capital from Qazvin to Isfahan. His reigned marked the peak of Safavid dynasty's achievement in art, diplomacy, and commerce. It was probably around this time that the court, which originally spoke a Turkic language, began to use Persian}}</ref> II Abbasdan sonra hakimiyyətə gələn [[Şah Süleyman Səfəvi]] saray hərəmində bağlı qaldığı üçün ana dili azərbaycanca idi, onun hansı səviyyədə farsca bilməsi hələ də tarixşünaslığa aydın deyil.<ref>{{cite news | title = SOLAYMĀN I | author = Rudi Matthee | newspaper = | date = | url = http://www.iranicaonline.org/articles/solayman-1 | accessdate = 2015-09-09 }}</ref> Azərbaycan dili Səfəvi sülaləsinin hakimiyyətinin son dövrlərinə qədər sarayın dili olaraq qalmışdı.<ref name="dil" /> [[Əfşarlar dövləti]]nin qurucusu [[Nadir şah]]ın doğma dilinin azərbaycan dili olması elm tərəfindən qəbul edilir. Akop Papazyana görə qızılbaş olduğu üçün Nadir Şah azərbaycan dilini doğma dili kimi istifadə edirdi.<ref>Reviewed Work(s): Nadir Shah by L. Lockhart, Review by: V. Minorsky, Source: Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London, Vol. 9, No. 4, p 1122. {{oq|en|Nadir’s native language could not be “ Turki or Eastern Turkish ”. As an Afshar he surely spoke a southern Turcoman dialect, similar to that of all the Afshars scattered throughout Persia, i.e. in usual parlance, “the Turkish of Azarbayjan.” The Afshars were certainly an Oghuz, and not a Mongol tribe.}}</ref><ref>Н.К. Корганян, А.П. Папазян. Абраам Кретаци, Повествование. — С. 290.</ref> Hətta Nadir şahın dövründə yaşamış erməni katalikosu Abraam Kretaçi "Təhkiyə" adlı əsərinə onun Azərbaycan dilindəki nitqini əlavə etmişdir.<ref>Tom Sinclair The Chronicle of Abraham of Crete (Patmut'iwn of Kat'oghikos Abraham Kretats'i). Annotated translation from the Critical Text with Introduction and Commentary by George A. Bournoutian. (Armenian Studies Series, 1.) 190 pp. Costa Mesa, CA: Mazda,1999. // Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 64, No. 3 (2001), pp. 413–414. — Cambridge University Press on behalf of School of Oriental and African Studies. — С. 414.</ref><ref>Н.К. Корганяна, А.Д. Папазян. Абраам Кретаци, Краткое повествование.</ref> XVIII əsrin ikinci yarısında azərbaycan dili ilk dəfə inzibati müəssisələrdə, xüsusilə [[Qubalı Fətəli xan]]ın yaratdığı [[Quba xanlığı|şimal-şərqi birliyin]] dəftərxanalarında dövlət sənədlərinin, rəsmi yazışmaların dili oldu. Azərbaycan dilində yazılmış sənədlərə 1768-ci ildə Qubalı Fətəli xanın köhnə və yeni Şamaxıya hücumunu xəbər verən sənədi və 1776-cı ildə Qubalı Fətəli xanın Cənubi Dağıstan feodalları ilə imzaladığı barış sazişini misal göstərmək olar.<ref>Сумбатзаде А. С. Азербайджанцы, этногенез и формирование народа. — "Элм", 1990. — 304 с. — ISBN 5-8066-0177-3. {{oq|ru|Во второй половине XVIII в. азербайджанский язык впервые становится языком государственных актов, официальной переписки в административных учреждениях, в частности, в канцелярии Северо-восточного объединения, созданного Фатали-ханом. Об этом свидетельствуют сохранившиеся в русских архивах тексты разных документов подобного характера. Так, например, в документе на азербайджанском языке, направленном в феврале 1768 г. Кизлярскому коменданту русским чиновником, находившимся в то время в гор. Шемахе, очевидно, кумыком по национальности Темур-беком, было написано: «Кубинский Фатали-хан со внуком Аджи Челебиевым, Усейн-ханом, собрав войска свои, приняли движение... к новой и старой Шемахе, которыми без войны овладели». Сохранился текст соглашения, заключённого в апреле 1776 г. между южнодагестанскими феодалами и Фатали-ханом, об их примирении. В этом соглашении на чисто азербайджанском языке было написано следующее: «Между нами и дербентским, и кубинским Фатали-ханом в наши дела подводим черты и соглашаемся на примирение».}}</ref> [[Qacarlar dövləti]] dövründə Azərbaycan dili sarayın və Azərbaycan tayfalarından təşkil edilmiş<ref name="muriel"/> ordunun dili idi,<ref>Law, Henry D.G. (1984) "Modern Persian Prose (1920s-1940s)" Ricks, Thomas M. Critical perspectives on modern Persian literature Washington, D.C.: Three Continents Press s. 132 ISBN 0-914478-95-8, 9780914478959 "cited in Babak, Vladimir; Vaisman, Demian; Wasserman, Aryeh. "Political Organization in Central Asia and Azerbaijan": {{oq|en|During most of the Qajar rule, Turkish was the principal language spoken at the court, while Persian was the predominantly literary language.}}</ref><ref name="qajarrule">Ch. E. Davies, "Qajar rule in Fars prior to 1849" "On the next day it became known at Shiraz that Muhammad Shāh’s army consisted of Āzarbaijanī Turks who did not know Persian and had a European general."</ref><ref>Denis Wright. The English Amongst the Persians: Imperial Lives in Nineteenth-Century Iran</ref><ref>Б. П. Балаян, "К вопросу об общности этногенеза шахсевен и кашкайцев"</ref> fars dili ilə birlikdə hər iki sarayda (Təbriz və Tehran) geniş yayılmışdı.<ref>Ardabil Becomes a Province: Center-Periphery Relations in Iran, H. E. Chehabi, International Journal of Middle East Studies, Vol. 29, No. 2 (May, 1997), 235 {{oq|en|Azeri Turkish was widely spoken at the two courts in addition to Persian, and Mozaffareddin Shah (r.1896-1907) spoke Persian with an Azeri Turkish accent....}}</ref> Qacar hökmdarları vəliəhd şahzadə olduqları zaman xidmət etdikləri Təbrizdə azərbaycanlıların əhatəsində türk dili, mədəniyyəti və adətlərinə daha çox bağlanır, taxta çıxdıqdan sonra özlərini Azərbaycan türkləri ilə əhatə edirdilər. Bunlardan biri olan [[Məhəmməd şah Qacar]] Fars və Şirazda "Əlahəzret Məhəmməd Şah-ı Türk-i Azərbaycan" adlandırılırdı. Bundan başqa Qacar sülaləsinin üzvləri xarici diplomatlarla da türk dilində danışırdılar.<ref name="namik">Prof. Dr. Namiq Musalı. Kaçarlar döneminde türk kimliği ve türkçenin konumu meseleleri üzerine (тур.) // Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. — 2018. — C. 2. — S. 131–171. — ISSN 2602–2567.</ref> {{Sitat qutusu | title = | width = 29em | fontsize = 120% | quote = Adərbaycanda ərazinin adı ilə adlandırılan türk dilinin dialekti hakimdir: bu dialekt bizdə Zaqafqaziyada çox istifadə edilir, həmçinin Tehran sarayında [[Qacarlar sülaləsi|hökmran sülalə]]{{ref+|[[Qacar dövləti]] (1796-1925) nəzərdə tutulur.|şərh}} üçün bu doğma dil kimidir. Bu dialektin öz kiçik ədəbiyyatı, xüsusilə Gilandakı keçmiş rus konsulu [[Aleksandr Xodzko|Xodzko]]nun ingilis dilinə tərcümə etdiyi adərbaycanlı süvari-aşıq [[Koroğlu]] mahnıları var; fars dili Adərbaycan əyalətinin əhalisinin böyük hissəsi üçün “mədrəsə” məktəblərində öyrədilən kitab dilidir: aşağı təbəqə Adərbaycan dili ilə məhduddur. | source = — [[İlya Berezin]], "Şimali İrana səyahət" əsəri | fontsize = | quoted = 1 | align = left }} [[Fayl:Sayat Nova writes in azeri turkish.jpg|200px|thumb|right|[[Sayat Nova]]nın azərbaycan dilində şeiri]] Əsrlər boyunca Azərbaycan dili [[linqva franka]] kimi ticarət və etniklər arası qarşılıqlı münasibətdə bütün Persiyada, Qafqazda və cənub-şərqi Dağıstanda istifadə edilirdi. Onun trans-regional təsiri ən azı XVIII əsrə qədər davam edib.<ref>Keith Brown, Sarah Ogilvie. [https://books.google.ge/books?id=F2SRqDzB50wC&pg=PA111&dq=An+Azerbaijanian+koine%C2%B4&hl=ru&sa=X&ei=v9oCVfzdHsnWPdqlgdgN&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=An%20Azerbaijanian%20koine%C2%B4&f=false Concise encyclopedia of languages of the world]. — Elsevier, 2009. — С. 110–113. — ISBN 978-0-08-087774-7.</ref> S.A. Raevski 1837-ci ildə öz məktubunda yazırdı: "Tatarca öyrənməyə başladım, dil, hansı ki, burada ümumiyyətlə bütün Asiyada, Avropada fransızcanın olduğu qədər lazımdır."<ref>М. Ю. Лермонтов. Собрание сочинений / Под общей редакцией И. Л. Андроникова, Д. Д. Благого, Ю.Г. Оксмана. — М.: Государственное издательство художественной литературы, 1958. — Т. 4. — С. 450–451. — 596 с.</ref> Azərbaycan dili Azərbaycan ədəbiyyatının nümayəndələri olan [[Sayat Nova]] və [[Molla Vəli Vidadi]]nin yaşadığı gürcü sarayında yaxşı başa düşülürdü.<ref name="sayat">Charles Dowsett. Sayatʻ-Nova: an 18th-century troubadour : a biographical and literary study. Peeters Publishers, 1997. ISBN 90-6831-795-4, 9789068317954. P.422 {{oq|en|In any case, early 1758 seems to have been a time of feverish activity on the part of Sayat-Nova in the Azeri field. Although one cannot be sure, since Azeri was the lingua franca of the Caucasus and well understood at the Georgian court, it is possible that Sayat-Nova performed his songs in this language in public, in and outside Tiflis and T'elavi}}</ref><ref>Видади, Молла Вели // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969–1978.</ref> Bundan başqa bəzən qonşu xalqlarda azərbaycan dili doğma dili ünsiyyətdən sıxışdırıb çıxarırdı. [[Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti]]nə görə "sonuncuyla yaxın qonşuluq və daimi münasibətə görə [[tabasaranlılar]] onların Azərbaycan dialektini mənimsədilər və tədricən öz doğma dillərini unutdular."<ref>Кавказские языки // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.</ref> "Böyük Pyotrun erməni xalqı ilə əlaqələri" kitabında erməni sənədlərini şərh edərkən Q.A. Ezov qeyd edir ki, "böyük hissəsi erməni danışıq dilində yazılanlar tatar (azərbaycanlı) sözləri ilə aşıb-daşırdı".<ref>Эзов Г. А. Сношения Петра Великого с армянским народом. — Типография Императорской Академии Наук, 1898.</ref> F.T. Markov qeyd edir ki, [[assuriyalılar]] öz aralarında [[Süryani dili|aysorsca]] danışır, "ancaq digər millətlərlə əlaqələrində tatarcanı (azərbaycanca) istifadə edirdilər", hansı ki [[İrəvan qəzası]]nda hamı tərəfindən qəbul edilirdi.<ref>Волкова Н. Г. Материалы экономических обследований Кавказа 1880-х годов как этнографический источник // Кавказский этнографический сборник. — М.: Наука, 1984. — Т. 8. — С. 222.</ref> Bundan başqa [[darginlər]], xristian-tatlar, yəhudi-tatlar və [[tuşlar|tuşetilər]]də də tarixən azərbaycan dili istifadə edilmişdir.<ref>Pieter Muysken. Studies in language companion series. From linguistic areas to areal linguistics. — John Benjamins Publishing Company, 2008. — Т. 90. — С. 74. — ISBN 90-272-3100-1, ISBN 978-90-272-3100-0.</ref><ref>Волкова Н. Г. Этнокультурный контакты народов Горного Кавказа в общественном быту (XIX — начало XX в.) // Кавказский этнографический сборник. — Изд-во Академии наук СССР, 1989. — Т. 9. — С. 169.</ref><ref>Балаев А. Г. Таты Азербайджана: особенности этнического развития и современного положения // Этнос и его подразделения. Ч. 1: Этнические и этнографические группы. — М., 1992. — С. 41.</ref><ref>Миллер Б. В. Таты, их расселение и говоры (материалы и вопросы). — Баку: Издание общества обследования и изучения Азербайджана, 1929.</ref> Ümumiyyətlə, [[azərbaycan mənşəli sözlər]] [[rus dili|rus]], [[gürcü dili|gürcü]], [[erməni dili|erməni]], [[Nax-Dağıstan dilləri|Nax-Dağıstan]] ([[ləzgi dili|ləzgi]], [[avar dili|avar]], [[lak dili|lak]], [[arçin dili|arçin]] və s.) və [[İran dilləri|İran]] ([[fars dili|fars]], [[tat dili|tat]], [[talış dili|talış]], [[kürd dili|kürd]], [[gilək dili|gilək]], [[osetin dili|osetin]]) dillərində yer alıb.<ref>''Əsgərova Q. İ.'' Dünya dillərində Azərbaycan mənşəli sözlər // Filologiya məsələləri. — Bakı, 2015. — No 4.</ref><ref>''Асланов Г. Н.'' Функционирование азербайджанских элементов в русском языке // Научные труды Азербайджанского педагогического института русского языка и литературы. — 1979. — № 1. — С. 19–27.</ref><ref>''Асланов А. М.'' Азербайджанский язык в орбите языкового взаимодействия: социально-лингвистическое исследование. — Б.: Элм, 1989. — 198 с.</ref><ref>''Джидалаев Н. С.'' Тюркизмы в дагестанских языках: опыт историко-этимологического анализа. — М.: Наука, 1990. — 251 с. — ISBN 5-02-011019-1.</ref><ref>''Исаев М. Г.'' Азербайджанские заимствования в Тлянандском говоре аварского языка // Материалы пятой региональной научной сессии по историко-сравнительному изучению иберийско-кавказских языков. — Орджоникидзе, 1977.</ref><ref>''Хатунцева Е. Б.'', Ахмедова Г. Н. Азербайджанские частицы в русской разговорной речи // Научные труды Азербайджанского педагогического института русского языка и литературы. — 1979. — № 3. — С. 11–17.</ref><ref>''Зәринәзадә Һ. Һ.'' Фарс дилиндә Азәрбајҹан сөзләри — Bakı, 1962.</ref> "Azərbaycan dili" terminini ilk dəfə Sankt-Peterburq Universitetinin Şərq dilləri fakültəsinin birinci dekanı və şərqşünas [[Mirzə Kazım bəy]] əsaslandırdı və istifadə etdi.{{sfn|Гусейнов|1949|pp=126}} 1918-ci ildə yaranmış [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] 27 iyunda türk dilini dövlət dili elan etdi.<ref name="snirel"/> İranda Qacarların [[Pəhləvilər]]lə əvəz edilməsilə təhsildə, mediyada və kargüzarlıqda Azərbaycan dilinin istifadə edilməsi qadağan edildi.<ref name="islamic">C. E. Bosworth. Azerbaijan — Islamic history to 1941. Iranica.</ref> 1941-ci ildə İranın şimalının SSRİ tərəfindən işğal edilməsindən sonra burada yaranan [[Azərbaycan Milli Hökuməti]] Azərbaycan dilini Cənubi Azərbaycanın dövlət dili elan etdi (6 yanvar 1946-cı il).<ref>Гасанлы Дж. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны (1941–1946 гг). — Герои Отечества, 2006. — С. 216. — ISBN 5-91017-012-0.</ref> Hökumətin süqutundan sonra azərbaycancanın ictimai istifadəsinə qoyulan qadağa davam etdi.<ref name="autogenerated1" /> 1979-cu il [[İran İslam İnqilabı]]ndan sonra yeni konstitusiyada qeyd edildi ki, "yerli milli dillər fars dili ilə yanaşı mediyada və digər kütləvi informasiya vasitələrində, həmçinin milli ədəbiyyatın tədrisi üçün məktəblərdə azad istifadə edilə bilər."<ref>Конституции государств Азии: в 3 т. — Институт законодательства и сравнительного правоведения при Правительстве РФ: Норма, 2010. — Т. 1: Западная Азия. — С. 244. — ISBN 978-5-91768-124-5, ISBN 978-5-91768-125-2.</ref> 1956-cı ildə Azərbaycanın 1937-ci ildə qəbul olunmuş Konstitusiyasına əlavə edilən maddə ilə Azərbaycan dili [[Azərbaycan SSR]]-in dövlət dili olur.<ref>Гасанлы Дж. П. Хрущёвская "оттепель" и национальный вопрос в Азербайджане (1954–1959). — Флинта, 2009. — С. 175–177. — ISBN 978-5-9765-0792-0, УДК 94(5) ББК 63.3(5Азе)-4 Г22.</ref> 1991-ci ildə yaranan [[Azərbaycan Respublikası]] isə Azərbaycan dilini dövlət dili elan edir. === Yazı sistemi === {{Main|Azərbaycan əlifbası}} [[Fayl:Qovsi Tabrizi's poem-3.JPG|200px|thumb|right|[[Qövsi Təbrizi]]nin şeiri. Ərəb yazı sistemi ilə Azərbaycan dilində yazılmışdır.]] Orta Türk dili dövründən (900–1500-cü illər) etibarən ərəb yazı sistemi İslam dünyasının bütün türkdilli ərazilərində istifadə edilirdi. Bu yazı sisteminin [[Xarəzm türkcəsi|Xarəzm]], Çağatay, Volqa, [[Osmanlı türkcəsi|Osmanlı]] və Azərbaycan türkçəsi üçün variantları ortaya çıxmışdır.<ref name="cambric">Johanson, L. (2021). Writing Systems. In Turkic (Cambridge Language Surveys, pp. 402–430). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/9781139016704.019</ref> [[Ərəb qrafikalı Azərbaycan əlifbası|Ərəb yazı sistemi]] ilə Azərbaycan dilində ilk yazılı mətnlər XIV–XV əsrlərə aiddir. Bu yazı sisteminə yalnız türk dili üçün xarakterik olan bəzi hərflər (ڭ گ ۋ ﭺ پ ژ) də daxil idi.<ref>Гиляревский Р. С., Гривнин В. С. Определитель языков мира по письменности. — М.: Наука, 1964. — С. 48.</ref> XVI əsr şairi [[Məhəmməd Füzuli]] kimi Azərbaycan mədəniyyətinin nümayəndələri tərəfindən ərəb yazı sistemi Azərbaycan dili üçün çox çətin bir sistem olaraq qeyd edilirdi.<ref>Советский Азербайджан: мифы и действительность. — Баку: Элм, 1987. — С. 293.</ref> [[Uppsala Universiteti]]ndə saxlanılan XVII əsr [[orta Azərbaycanca]] əlyazmaları nadir bir şəkildə latın yazı sistemi ilə yazılmışdır.<ref name="ursula"/> XVIII əsrdə erməni və gürcü aşıqları [[Azərbaycan aşıq sənəti|Azərbaycan aşıq şeirləri]] və [[Azərbaycan dastanları]]nı yaddan çıxartmamaq üçün onları [[erməni əlifbası|erməni]] və [[gürcü yazısı|gürcü yazı sistemi]] ilə qeydə alırdılar. Belə əlyazmaların bir çoxu hal-hazırda [[Matenadaran]]da və Kürdüstan Dövlət Muzeyində qorunur.<ref>Sayat Nova [Mətn] /tərt. ed. H. Araslı ; [tərc. ed. Ə. Cəmil [və b.]].</ref> XVIII əsrdə gürcü yazısı ilə yazılmış mətnlərə [[Sayat Nova]]nın Azərbaycan dilindəki əlyazmaları, Azərbaycan-Osmanlı qarışıq dilindəki [[İncil]] əlyazmaları misal göstərilə bilər.<ref name="qruz123"/><ref name="sayat"/> XX əsrin əvvəllərində [[Dərbənd]] aşığı Şaul Simendu isə [[ivrit əlifbası|ivrit yazı sistemi]] ilə azərbaycan dilində şeirlər yazırdı.<ref name="ivrit2"/> [[Türk xalqları]] arasında latın yazı sisteminə keçidə ilk cəhd azərbaycanlılar arasında, XIX əsrin ortalarında olmuşdur.<ref>М.З. Закиев. Тюрко-татарское письмо. История, состояние, перспективы. Москва, "Инсан", 2005</ref> Bu layihənin müəllifi [[Mirzə Fətəli Axundov]] idi. O, layihəsi [[İstanbul]]da qəbul edilmədikdən sonra latın və rus əlifbalarının əsasında 32 samit və 10 saitdən ibarət yeni əlifba yaratdı.<ref>Тагиев И. Мирза Фатали Ахундов и новый тюркский алфавит // Культура и письменность Востока. — Б., 1928. — С. 58–61.</ref> [[Fərhad Ağazadə]], [[Abdulla bəy Əfəndizadə]] və [[Süleyman Sani Axundov]]un 1907-ci ildə Bakıda keçirilən İkinci Müəllimlər Qurultayı üçün hazırladığı xüsusi əlifba layihəsi müzakirə edildi. [[AXC]] dövründə [[Xudadad bəy Məlikaslanov]]la birlikdə əlifba islahatı ilə bağlı xüsusi komissiyanın yaradılması xalq maarifi nazirinə həvalə edilir və bu qərara uyğun olaraq xalq maarifi naziri yanında xüsusi komissiya yaradılır. Ancaq [[Bakı əməliyyatı]] əlifba islahatının keçirilməsinə imkan vermir.<ref>FƏRHAD AĞAZADƏ VƏ LATIN ƏLIFBASINA KEÇiD, İsaxan İsaxanlı</ref> SSRİ-də [[Azərbaycanın əlifbası islahatı|latın yazı sisteminə keçid]]in öncüsü Azərbaycan idi. 1922-ci ildə [[Səməd ağa Ağamalıoğlu]]nun başçılıq etdiyi komissiya latın yazı sisteminə əsaslanan əlifba layihəsini təqdim etdi.<ref>История Азербайджана. — Баку: Изд-во АН Азербайджанской ССР, 1963. — Т. 3, часть 1. — С. 432.</ref><ref>Алпатов В. М. 150 языков и политика. 1917–2000. Социолингвистические проблемы СССР и постсоветского пространства. — М.: Крафт+, Институт востоковедения РАН, 2000. — С. 48.</ref> Bu əlifba Sovet Azərbaycanında tətbiq edildi. [[Atatürk islahatları]] çərçivəsində qəbul edilən [[türk əlifbası]] Azərbaycan əlifbasından təsirlənərək yaradılmışdı. 1920-ci illərdə Azərbaycan yazısının əsasında Sovet İttifaqının türk xalqları üçün Yanalif yazısı yaradılmışdır.<ref name="cambric"/> 1939-cu ildə isə latın əlifbası kiril əlifbası ilə dəyişdirildi. 1958-ci ildə Azərbaycan kiril əlifbası Azərbaycan dilinin foneminə uyğun gəlməsi üçün təkmilləşdirildi. Azərbaycan kiril əlifbası digər kiril əlifbalarından [[Ҝ]] və [[Ҹ]] hərfləri ilə fərqlənirdi.<ref>Гиляревский Р. С., Гривнин В. С. Определитель языков мира по письменности. — М.: Наука, 1964. — С. 47.</ref> 1991-ci ildə Azərbaycan yenidən [[latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası]]nı istifadə etməyə başladı. 1992-ci ildə [[rutul dili]] üçün kiril əlifbası yaradıldı. Buna qədər rəsmi sənədlər, dini mətnlər və poeziyada azərbaycanca istifadə edilirdi.<ref>Languages and Sociolinguistics of the Caucasus. Nina Dobrushina, Michael Daniel, and Yuri Koryakov. The Oxford Handbook of Languages of the Caucasus. Edited by Maria Polinsky. Print Publication Date: Feb 2021Subject: Linguistics, Languages by RegionOnline Publication Date: Jan 2021DOI: 10.1093/oxfordhb/9780190690694.013.30</ref> Hal-hazırda Azərbaycan Respublikasında yaşayan azərbaycanlılar yazı üçün latın yazı sistemini, [[Dağıstan azərbaycanlıları]] kiril yazı sistemini, [[İran azərbaycanlıları]] isə ərəb yazı sistemini istifadə edir. == Ədəbiyyat == {{Main|Azərbaycan ədəbiyyatı}} [[Oğuz dilləri|Oğuz dili]] XI–XII əsrlərdən başlayaraq Orta Asiyadan türkdilli tayfaların gəlişi ilə regionda yayılmışdır. Oğuzların İranda ortaya çıxmasından iki əsr sonra yalnız şifahi ədəbiyyatları var idi.<ref name="autogenerated1"/> Türkoloq və etnoqraf N.A. Baskakov Azərbaycan ədəbi dilinin inkişaf tarixini üç mərhələyə bölür: * XIV–XVI əsrlər — ədəbiyyatda fars dilinin istifadə edildiyi və ərəb və fars sözləri ilə zəngin olan qədim Azərbaycan dilinin inkişaf etdiyi dövr. * XIX əsrin ikinci yarısı—XX əsrin əvvəlləri — ədəbi Azərbaycan dilinin canlı danışıq dilinə çevrildiyi və milli ədəbi dil normalarını əldə etdiyi dövr. * [[Oktyabr inqilabı]]ndan sonra — Azərbaycan dilinin "Azərbaycan sosialist milləti"nin dilinə çevrildiyi dövr.<ref>Баскаков Н. А. Тюркские языки. — М.: Издательство восточной литературы, 1960. — С. 140.</ref> İranikaya görə Azərbaycan türkçəsi ədəbiyyatının tarixi dörd mərhələdən ibarətdir: * XIII əsrdən 1828-ci ildə Şimali Azərbaycan xanlıqlarının [[Rusiya-İran müharibəsi (1826-1828)|İranın Rusiya tərəfindən məğlub edilməsi]] nəticəsində Rusiyanın tərkibinə qatılmasına qədərki dövr. * 1828-ci ildən 1920-ci illərdə Sovet və Pəhləvilərin Rusiya və İranda hakimiyyətə gəlməsinə qədərki dövr ([[Məşrutə inqilabı (1905-1911)|Məşrutə dövrü (1905–1911)]] də buna daxildir). * Pəhləvi dövrü (1925–1979). SSRİ və Böyük Britaniya qoşunlarının Cənubi Azərbaycanda qaldığı 1941–1946-cı illər istisna olmaqla bu dövr Azərbaycan dilində nəşrlər qadağan edildi, bu dilin İranda rəsmi dil kimi istifadə edilməsi çətinləşdirildi. * [[İran İslam İnqilabı]]ndan indiyə qədərki dövr. Bu dövrdə Azərbaycan dilində nəşriyyat qadağan edilməsə də, [[İran azərbaycanlıları]]nın öz dillərində təhsil alma istəkləri qarşılanmadı.<ref name="autogenerated1" /> Qədim Anadolu türkçəsi adlandırılan dildə yazılmış mətnləri qədim Azərbaycan dilində hesab etmək, həmçinin ilkin azərbaycanca mətnləri erkən [[Osmanlı]] ədəbiyyatının bir hissəsi saymaq mümkündür.<ref name="languageiranica"/><ref>Lars Johanson, Éva Ágnes Csató Johanson, "The Turkic Languages", p. 248</ref> XV–XVIII əsrlərdə İran və Cənubi Qafqazda danışılan türk dili əsasən [[orta Azərbaycanca]] və ya əcəm türkcəsi adlandırılsa da,<ref>Stein, Heidi (2014). "Ajem-Turkic". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. ISSN 1873–9830.</ref><ref name="ursula"> Johanson, Lars. Restricted Access Isfahan – Moscow – Uppsala. On Some Middle Azeri Manuscripts and the Stations Along Their Journey to Uppsala // In Csató, Éva Á.; Gren-Eklund, Gunilla; Johanson, Lars; Karakoç, Birsel (eds.). Turcologica Upsaliensia: An Illustrated Collection of Essays. Brill. 2020. 167–179. ISBN 978–9004435704.</ref> linqvistika və ərazi baxımından sərhədləri bilinməyən bu dilin Azərbaycan-Osmanlı qarışıq dili olması da mümkündür.<ref name="qruz123">É. Á. Csató, B. Isaksson, C Jahani. Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic, Routledge, 2004, p. 228, ISBN 0-415-30804-6.</ref> === Şifahi xalq ədəbiyyatı === {{Main|Azərbaycan folkloru}} [[Fayl:Malikmammadd2.jpg|thumb|Azərbaycan nağıl qəhrəmanı [[Məlikməmməd]] qardaşı ilə döyüşdə]] Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına [[Azərbaycan xalq musiqisi|xalq mahnıları]], [[əfsanə]]lər, [[dastan|sevgi və tarixi-qəhrəmanlıq dastanlar]]ı, [[nağıl]]lar, [[lətifə]]lər, [[atalar sözləri]], [[holavar]], [[sayaçı sözlər]], [[oxşama]]lar, [[ağı]]lar, [[layla]]lar, [[tapmaca]]lar, [[bayatı]]lar və s. daxildir. [[Azərbaycan nağılları]] XIX əsrdən toplanmağa başlanmışdır. Yunan alimi Hann alman və yunan nağıllarına görə süjetlərini tərtib etmiş, A.Aarne isə oxşar nağıl süjetlərinin dünya nağılları əsasında kataloqunu yaratmışdır. 2000-ə yaxın süjet toplanmış və 3 qrupa bölünmüşdür: heyvanlardan bəhs edən nağıllar, əsl nağıllar və lətifələr. Əsl nağıllar isə sehrli nağıllar, nağıl-əfsanələr, nağıl-novellalar və cin haqqında nağıllar adlı dörd qrupa bölünmüşdür. Heyvanlar haqqında nağıllara "Çil madyan", "Armudanla tülkü", "Müqəddəs balıq", "Axmaq kişi", sehrli nağıllara "Fatma və öküz", "Fatmanın inəyi", "Göyçək Fatma", "Şahzadə Mütalib", "Şəms və Qəmər", "Qaraqaş", "Sehrli üzük", "Ax-vax", "[[Ovçu Pirim]]",<ref>[[Məmmədhüseyn Təhmasib]]. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə. I cild. Bakı: Mütərcim, 2010. — səh. 474.</ref> məişət nağıllarına "Dərzi şagirdi Əhməd", "Daşdəmirin nağılı", "Nuşapəri xanım", "Yeddi qardaş bir bacı", "Yetim İbrahim və Sövdəgər", "İbrahimin nağılı" nağıllarını misal çəkmək olar.<ref name="reliyev"/> Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına həmçinin [[Azərbaycan atalar sözləri və məsəlləri|atalar sözləri və məsəllər]] daxildir. Azərbaycanda atalar sözündən misal çəkmək spikerin fikrini möhkəmləndirir, bədii ifadəliliyi və qulaq asanlar üzərində nitqin emosional təsirini artırır. Sovet türkoloqu və filoloqu Əfrasiyab Vəkilov qeyd edir ki, Azərbaycan atalar sözləri və məsəllərin çoxu orta əsrlərdə feodalizm dövründə yaranıb. Ona görə də onların çoxu kəndlilərin icbari iş və hüquqsuzluğu və onların bu qəddarlığa qarşı etirazı ilə bağlıdır.<ref>А. П. Векилов. Народная поэзия Азербайджана / Под ред. Ф. Я. Прийма. — Л.: Советский писатель., 1978. — Т. 2. — С. 31–34. — 448 с.</ref> Azərbaycan atalar sözləri və məsəllərini ilk dəfə İrəvan müsəlman məktəbinin türk dili müəllimi [[Mirzə Məmmədvəli Qəmərlinski]] çap etdirmişdir.<ref>Газ. "Хаят", 1905, № 20</ref> "[[Kitabi Dədə Qorqud]]" dastanının mənşəyi Mərkəzi Asiya olsa da, oğuzların sıx məskunlaşdığı Azərbaycan ərazisində formalaşıb.<ref>Мелетинский Е. М. Огузский эпос "Китаб-и дэдэм Коркут" // История всемирной литературы: В 8 томах / АН СССР; Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1985. — Т. III. — С. 588–590.</ref> Buradakı hekayə və mahnılar XIII əsrin başlanğıcından gec olmamaqla formalaşmış, XV əsrdən gec olmamaqla yazıya alınmış olmalı idi.<ref>Michael E. Meeker. The Dede Korkut Ethic (англ.) // International Journal of Middle East Studies. — 1992. — August (vol. 24, no. 3). — P. 395–417.</ref> Dastanın günümüzə azərbaycan dilindəki Drezden və XVI əsr türkcəsinə yaxın Vatikan əlyazmaları gəlib çatıb.<ref>Китаби Деде Горгуд = Китаби-Дəдə Горгуд / Составители, транскрипция, упрощённый вариант и предисловие Фархада Зейналова и Самета Ализаде. — Б.: Язычы, 1988. — 265 с. — ISBN 5560002518. (азерб.)</ref> Dastan oğuzların işğal edilmiş Qafqaz torpaqlarında "kafirlərlə" mübarizəsində bəhs edir.<ref>Короглы Х. Китаби деде Коркуд // Большая советская энциклопедия. — М., 1973. — Т. XII. — С. 203.</ref><ref>Китаби-Дәдә Горгуд (азерб.) // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Б.: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1981. — C. V. — S. 408.</ref> [[Oğuz xan]]la bağlı "Tarix-i Oğuz" dastanının [[Nizami Gəncəvi]]nin "[[İsgəndərnamə]]"si ilə bənzər süjet xətlərinə malik olması bu dastanın da Azərbaycanda yaradılmasını sübut edir.<ref>{{cite news | title = OḠUZ KHAN NARRATIVES | author = İlker Evrım Bınbaş | newspaper = [[Encyclopædia Iranica]] | date = April 15, 2010 | url = http://www.iranicaonline.org/articles/oguz-khan-narratives | accessdate = 2016-12-09 }}</ref> Həmçinin Səfəvi dövründə [[Azərbaycan dastanları|Azərbaycan xalq dastanları]] — "[[Şah İsmayıl (dastan)|Şah İsmayıl]]", "[[Əsli və Kərəm]]", "[[Aşıq Qərib dastanı|Aşıq Qərib]]", "[[Koroğlu dastanı|Koroğlu]]" dastanları yarandı. Yerli dialektlər və klassik dil arasında körpü rolunu oynayan bu dastanlar zamanla Osmanlı, özbək və fars ədəbiyyatlarına nüfuz edir, hətta azərbaycan xalqı ilə əlaqələr nəticəsində "Aşıq Qərib" dastanı erməni və gürcülərə keçir.<ref>Даронян С. К. "Ашик-Кериб" Лермонтова и армянские записи сказания. — "Вестник общественных наук АН Армянской ССР", 1974. — № 4. — С. 79–92.</ref> Bu lirik və epik romansların türk ədəbiyyatının Osmanlı və Çağatay qolları ilə müqayisədə Azərbaycan ədəbiyyatının xarakterik bir xüsusiyyəti hesab edilə bilər.<ref>Sakina Berengian. Azeri and Persian literary works in twentieth century Iranian Azerbaijan. — Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 1988. — С. 20. — 238 с. — ISBN 978-3-922968-69-6. {{oq|en|It was also during the Safavid period that the famous Azeri folk romances — Shah Esmail, Asli-Karam, Ashiq Gharib, Koroghli, which are all considered bridges between local dialects and the classical language — were created and in time penetrated into Ottoman, Uzbek, and Persian literatures. The fact that some of these lyrical and epic romances are in prose may be regarded as another distinctive feature of Azeri compared to Ottoman and Chaghatay literatures.}}</ref> Digər məşhur Azərbaycan dastanları "[[Abbas və Gülgəz]]", "[[Abdulla və Cahan dastanı|Abdulla və Cahan]]", "[[Şikari dastanı|Şikari]]", [[Firdovsi]]nin "[[Şahnamə]]"sinə əsaslanan "[[Rüstəm və Söhrab dastanı|Rüstəm və Söhrab]]"dır. === Orta əsrlər ədəbiyyatı === {{həmçinin bax|Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının xronologiyası}} {{Şəkillər sırası|Portrait of Nasimi.jpg|Fuzûlî.jpg|e1 = 202 |e2 = 150 |mətn = [[Nəsimi]] və [[Füzuli]] |color = black |üfüqi = left }} XIII–XIV əsrlərdə Xorasanda yaşamış [[İzzəddin Həsənoğlu]] Azərbaycan ədəbiyyatının banisi hesab edilir. Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında mühüm rolu XIV–XV əsrlərdə yaşamış [[hürufizm]] tərəfdarı [[İmadəddin Nəsimi]] oynayıb. Nəsimi ədəbi dili zənginləşdirmək üçün danışıq dilində və şifahi xalq ədəbiyyatındakı [[bənzətmə]], [[kəlam]] və deyimlərdən istifadə edirdi. Nəsiminin müasirləri — [[Mustafa Zərir]], [[Qazi Bürhanəddin]], [[Şah Qasım Ənvar]] və [[Cəlairilər sultanlığı|Cəlairi sultanı]] [[Əhməd Cəlayır|Qiyasəddin Əhməd]] azərbaycan dilində yazırdılar. Qazı Bürhanəddinin divanı [[qəzəl]], [[rübai]] və [[tuyuq]]lardan ibarətdir.<ref name="burhaneddin">{{cite news | title = KADI BURHÂNEDDİN | author = ABDÜLKERİM ÖZAYDIN | newspaper = https://islamansiklopedisi.org.tr/ | date = 2020 | url = | accessdate = 2020-09-09 }}</ref><ref name=":1">[http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1332 AHMED İBN VEYS, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20170923145055/http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1332 | date = 2017-09-23 }}, PROF. DR. BEYHAN KESİK{{Oq|tr|Sultân Ahmed, Değirmençay’ın (2001: 6-7) verdiği bilgilere göre ilim, şiir ve edebiyatla dolu bir çevrede büyümüş ve kendisini çok iyi yetiştirmiş biridir. Farsça ve Türkçenin yanında Arapçayı da çok iyi bildiği Külliyât’ından anlaşılmaktadır. Şiirlerinde Rûdekî, Unsûrî, Enverî, Hâkânî, Nizâmî, Sa’dî, Pur Bahâî, Evhâdî, Kemâl-i Hucendî’den etkilenmiş, özellikle de çağdaşı Hâfız-ı Şirâzî’nin gazellerini örnek alarak yazmaya çalışmıştır. Azerî edebiyatının Hasanoğlu, Kâdı Burhâneddîn ve Nesîmî gibi ilk temsilcilerinden sayılmaktadır.}}</ref> Klassik türk ədəbiyyatına məxsus olan tuyuq adlı dördlüklərin meydana gəlməsi də başlanğıcda Azəri ərazisində xalq ədəbiyyatının təsiri altında olmuş və sonradan Cığatay və Osmanlı ədəbiyyatlarına keçmişdir.<ref name="kopru">M.F.Köprülü. Azəri. Bakı, "Elm", 2000, 115 səh.</ref> XV əsr [[Şirvanşahlar dövləti|Şirvanşahlar]] sarayında da bir neçə türk şairi yetişmişdir.<ref name="kopru"/> Mərkəzi Təbriz olan [[Qaraqoyunlular]] dövründə Azərbaycan dili ədəbi dil olaraq möhkəmlənmişdir.<ref name="autogenerated1"/> Qaraqoyunlu hökmdarı [[Cahanşah]]ın "Həqiqi" təxəllüsü ilə Azərbaycan və fars dilində şeirlər yazırdı.<ref>Minorsky V. Jihan-shah Qara-Qoyunlu and his poetry.— BSOAS, XVI/2, London, 1954, p. 283, цит. по: [http://vostlit.narod.ru/Texts/rus/Hunji/vved.htm]</ref> Bu dövrün digər bir hökmdar-şairi isə türk dilində bir divanı məlum olan hişni Kayfa Əyyubi hökmdarı Məlik əl-Kamil Xəlilidir.<ref name="kopru"/> Digər bir XV əsr şairi Xətai Təbrizinin özü də azərbaycan dilində<ref name="autogenerated1">{{cite news | title = AZERBAIJAN x. Azeri Turkish Literature | author = H. Javadi and K. Burrill | newspaper = iranicaonline.org | date = December 15, 1988 | url = http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-x | accessdate = 2017-01-10 }}</ref> şeirlər yazan Ağqoyunlu hökmdarı [[Sultan Yaqub]]a həsr etdiyi "Yusif və Züleyxa" poeması azərbaycan dilində yazılmış ilk poemalardan biri hesab edilir.<ref name="autogenerated1" /><ref>Хәтаи Тәбризи / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1987. — Т. X. — С. 80.</ref> Sultan Yaqubun sarayında həmçinin [[Əlişir Nəvai]] üslubu ilə azərbaycan dilində yazmış [[Kişvəri]] və [[Həbibi]] yaşamışdır. XVI əsrdə Səfəvi hökmdarları [[Şah İsmayıl Xətai|I İsmayıl]] və [[I Təhmasib]]in hakimiyyət dövrü inkişafın bu mərhələsində Azərbaycan türk dilinin və ədəbiyyatının tarixində ən parlaq dövr hesab edilir.<ref name="autogenerated1" /> Şah İsmayıl "Xətai" ləqəbilə əsasən doğma<ref name="Rizvi">Kishwar Rizvi. The Safavid Dynastic Shrine. — I.B.Tauris & Co Ltd, 2010. — С. 4. — ISBN 978-1-84885-354-6. {{oq|en|In masterfully composed poetry, written in his native Azeri Turkish, Isma’il roused the passions of his Qizilbash, using the language of charismatic leadership and millennialism.}}</ref> [[azərbaycan dili]]ndə,<ref>V. Minorsky, "The Poetry of Shah Ismail I," Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 10/4 (1942): 1006–53.</ref> qismən [[fars dili]]ndə yazmışdır. Şah İsmayıldan başlayaraq təqribən bir əsr boyunca Səfəvi imperiyasında azərbaycan dili sarayda, orduda və məhkəmədə istifadə edilib. Dövrün qızılbaş eliti linvistik ideologiya və Azərbaycan dilində ədəbiyyatın inkişafına öz töhfəsini verib.<ref name="popular">Ferenc Csirkés. Popular Religiosity and Vernacular Turkic: A Qezelbash Catechism from Safavid Iran // Safavid Persia in the Age of Empires. — Sabancı University, Istanbul, 2021. — P. 211–239.</ref> Bu dövrdə İraqda yaşamış [[azərbaycan dili|azərbaycanca]]<ref>Peter Rollberg. The modern encyclopedia of Russian and Soviet literature (including Non-Russian and Emigre literatures) / Edited by Harry B. Weber. — Academic International Press, 1987. — Т. 8. — С. 76. {{oq|en|In Mesopotamia Fuzuli was in intimate contact with three cultures — Turkic, Arabic, and Persian. Besides his native Azeri, he learned Arabic and Persian at an early age and acquired a through command of the literatures in all three languages, an accomplishment in wich the cosmopolitan literary and scholarly circles of Hilla played an important role.}}</ref><ref>Л. И. Климович. Литература народов СССР: хрестоматия для высших учебных заведений. — 3. — Просвещение, 1971. — Т. 1. — С. 89. {{oq|ru|Учился Физули сначала в Кербеле, а затем в [[Багдад]]е. Свободно владея тремя языками Ближнего Востока, он и стихи свои писал как по-[[азербайджанский язык|азербайджански]], так и по-[[фарси|персидски]] и по-[[арабский язык|арабски]]. На родном [[азербайджанский язык|азербайджанском языке]] им, в частности, написана романтическая поэма «Лейли и Меджнун», которая, как и другие произведения Физули, впервые в истории азербайджанской литературы с такой полнотой показала, что [[азербайджанский язык]] по своей выразительности, богатству и гибкости не уступает другим [[Ближний Восток|ближневосточным]] литературным языкам.}}</ref>, [[fars dili|farsca]]<ref>Bakir, Ziya Halil (2007) Türk literatürü dahileri toplamı. Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, s.239</ref>, [[ərəb dili|ərəbcə]] yazan [[Məhəmməd Füzuli]] Azərbaycan poeziyasının klassiki hesab edilir. Onun Azərbaycan dilində yazdığı əsərləri "[[Leyli və Məcnun (Füzuli)|Leyli və Məcnun]]", "[[Bəngü-Badə|Bəngü Badə]]", "[[Söhbətül əsmar]]", "Şah və dilənçi", "[[Tərcümət Hədisi-ərbəin|Hədisi-ərbəin]]", "[[Hədiqətüs-süəda]]" və "[[Şikayətnamə]]"dir. O, Azərbaycan poeziyasının inkişafında böyük rol oynayıb.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/295642/Islamic-arts/13747/Ottoman-Turkey Encyclopaedia Britannica, s.v. Islamic Art] Islāmic literatures. The period from 1500 to 1800. Ottoman Turkey Poetry of Fuzûlî</ref><ref>''Jonathan Dewald''. Europe 1450 to 1789: Encyclopedia of the Early Modern World. — Charles Scribner’s Sons, 2004 — p.83 — ISBN 0-684-31206-9, 978068431206 {{oq|en|The reach of Ottoman literature is attested to by the case of Fuzuli (d. 1556), an attendant of a shrine in Iraq.}}</ref> Füzulinin davamçısı [[Məhəmməd Əmani]] "Hətəm və Qərib", "Əli və Şir" kimi dini mövzularda əsərlər yaratmışdır.<ref name="autogenerated1" /> Bu dövrdə fars Kərkiya sülaləsinə mənsub, [[Gilan]] hökmdarı Əhməd xan şer və musiqi ilə maraqlandığından farsca ilə birlikdə azərbaycan dilində də yazırdı.<ref name="kopru"/> [[Azərbaycan aşıq sənəti|Azərbaycan mədəniyyətində aşıq ənənəsi]] [[Aşıq Qurbani]]nin dövründə, XV–XVI əsrlərdə inkişaf etməyə başladı.<ref>[http://mcm.bois.free.fr/booklet260135.pdf Anthology of Ashiq] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20131105215618/http://mcm.bois.free.fr/booklet260135.pdf | date = 2013-11-05 }} {{oq|en|The asiq tradition began to take root in Azerbaijani culture as of the 15th-16th century…}}</ref> Bu sənətin tarixi ümumilikdə daha qədimdir. Qurbaninin dövründə [[qopuz]] çalan [[ozan]]lar [[saz]] çalan aşıqlarla əvəz edildi.<ref>[http://oval.ru/enc/5601.html Ашуг в БСЭ]</ref> Aşıq incəsənətinin inkişaf etməsində Şah İsmayıl Xətainin də böyük təsiri var idi. Xətainin tərəfdarı olan qızılbaşların dövründə aşıqlar öz mahnılarını azərbaycanca yazırdılar.<ref>Ашыкская поэзия. Пир Султан Абдал // Литература Востока в средние века / Н.И.Конрад. — Издательство Московского Университета, 1970. — Т. 2. — С. 404–405. — 464 с.{{oq|ru|В начале XVI века активизируются кызылбаши - открытые приверженцы шиизма, сделавшие ставку на шаха Исмаила I Сефевида, обещавшего народу избавление от социального гнёта. С Исмаилом I, которого шииты почитали махди (мессией), они связывали осуществление своих надежд на возвращение к первоначальному, «чистому» исламу.<…>Во главе восстаний стояли дервишиские шейхи, непосредственно связанные с духовным центром шиитов, откуда еще с XIV в. велась усиленная ропаганда шиизма. В Анатолии организовывались тайные общества, где вынашивались планы восстаний. Кызылбаши решались на террористические акты. Среди грамотных распространялась еретическая литература, которая переходила из рук в руки (В.А.Гордлевский). Народные певцы разносили азербайджанские песни шаха Исмаила, которые пользовались большой популярностью в тяготевших к шиизму бекташийских и алевийских кругах.}}</ref> Orta əsrlərdə bu sənətin mahir icraçılarına [[Sarı Aşıq]], [[Aşıq Abbas Tufarqanlı]], [[Aşıq Valeh]], [[Aşıq Abdulla]], [[Aşıq Lələ]], Miskin Məhəmməd, [[Xəstə Qasım]], Şikəstə Şirin kimilərini misal çəkmək olar. XVII əsrdə Səfəvilərin paytaxtının İsfahana köçürülməsi fars dilinin mövqeyini gücləndirsə də, Məhəmməd Füzuli və Əlişir Nəvai üslubundakı Azərbaycan ədəbiyyatı çiçəklənməyə davam etdi.<ref name="autogenerated1" /> XVII–XVIII əsrlərin məşhur şairlərinə [[Saib Təbrizi]], [[Qövsi Təbrizi]], [[Məlik bəy Avcı]], [[Mirzə Saleh Təbrizi]], [[Kəlbəli xan Müsahib-Gəncəvi]], [[Mürtəzaqulu xan Şamlı]] və [[Mirzə Möhsün Təsir Təbrizi|Təsir Təbrizi]] daxildir. [[Rüknəddin Məsud Məsihi]]nin yazdığı "[[Vərqa və Gülşa]]" poeması orta əsrlər Azərbaycan poeziyasının ən gözəl romantik poemalarından biridir.<ref name="xy">[http://feb-web.ru/feb/ivl/vl4/vl4-4172.htm АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА, ФЭБ] "Русская литература и фольклор".</ref> Siyasi hadisələrə görə XVIII əsrdə İranın Azərbaycan vilayətində türk ədəbiyyatı geriləsə də, şimalda müasir Azərbaycan türk ədəbiyyatı inkişaf etmişdir. Cənubda ədəbiyyat həm Azərbaycan, həm də fars dilində olmağa davam edir, şimaldakı şəhər mərkəzlərində isə ədəbiyyat yalnızca Azərbaycan dilində idi. XVIII əsrdə Şirvan məktəbindən çıxmış Azərbaycan şairlərimə [[Şakir Şirvani]], [[Nişat Şirvani]], [[Məhcur Şirvani]] və [[Ağa Məsih Şirvani]] daxildir. Bu dövrdə ədəbiyyatda şifahi xalq ədəbiyyatının aşıq poeziyasının təsiri artır. Qarabağ xanlığının vəziri [[Molla Pənah Vaqif]] Azərbaycan ədəbiyyatında realizmin əsasını qoyur. Onun əsərlərinin əsas mövzusu sevi və insanın ruhi gözəlliyi idi.<ref name="xy" /> Vaqifin dostu, Azərbaycan şairi [[Molla Vəli Vidadi]] isə onun əksinə olaraq düzlüyü, cəsarəti, ağıl və dərrakənin gücünü tərifləyir. daxili müharibələri və feodal qəddarlığını tənqid edirdi. Vaqif və Vidadinin yaradıcılığı XVIII Azərbaycan ədəbiyyatının zirvəsidir.<ref>{{Cite web | title = Видади Молла Вели, БСЭ. | url = https://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/ | access-date = 2015-10-04 | archive-date = 2015-11-06 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151106145655/https://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/ | url-status = dead }}</ref> XVIII əsr ədəbiyyatının ən önəmli ədəbi abidəsi anonim müəllifin "Şəhriyar və Sənubər" xalq dastanı əsasında yazdığı "Şəhriyar" dastanıdır.<ref name="xy" /> Ədəbiyyatın zəif dövrü olmasına baxmayaraq şiə ədəbiyyatı elegiyyə və təziələr şəklində geniş yayılmışdı. Belə dəfn nəğmələrinin məşhur müəllifləri Nizəməldin Məhəmməd Dehqaraqani, Seyid Fəttah İsraq Maraği, Hacı Xudaverdi Taib Xoy idi.<ref name="autogenerated1" /> [[Dağıstan azərbaycanlıları]]ndan olan Azərbaycan ədəbiyyatının nümayəndələrinə XVI şairi Bayat Abbas, XVII əsr Dərbənd aşıqları Məhsumə Dərbəndi və Diləfruz Pəri, XVIII əsr şairləri Fətəli və [[Zərnigar Dərbəndli]] misal göstərilə bilər.<ref>Гаджиева С. Ш. Дагестанские азербайджанцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — М.: "Восточная литература" РАН, 1999.</ref><ref name="sakinet"/> Ümumiyyətlə, Dağıstan ədəbiyyatında türk dilinin vəziyyəti yerli dillərdən üstün idi.<ref>Вагабова Ф. И. Формирование лезгинской национальной литературы. — Махачкала, 1970. — С. 155.</ref> Şirvanda məşhur Azərbaycan aşıqları ilə görüşən ləzgi aşığı [[Küçxür Səid]] qoşma şəklində mahnılar yaza və ana dili ilə birlikdə azərbaycanca da şeirlər yaza bilirdi.<ref>Ихилов, М. М. Народности лезгинской группы: этнографическое исследование прошлого и настоящего лезгин, табасаранцев, рутулов, цахуров, агулов / ДФ АН СССР, ИИЯЛ им. Г. Цадасы. — Махачкала, 1967. — 370 с.</ref> Orta əsrlərdə azərbaycan dilində əsərlər yazmış erməni müəlliflərə [[Dəllək Murad]], [[Sayat Nova]], Qul Artun, Horomsime Akuletsi daxildir.<ref>Azerî (Türk) – Ermeni İlişkilerinin Tarihî ve Kültürel Boyutu Üzerine. Kâmil Veli Nerimanoğlu, Nazım Muradov.</ref> === Müasir dövr ədəbiyyatı === {{Şəkillər sırası|Mirzə Fətəli Axundov.jpg|Jalil Mammadguluzadeh, c. 1920.jpg|Samad Vurgun (1954).jpg|e1 = 160 |e2 = 180 |e3 = 150 |mətn = [[Mirzə Fətəli Axundzadə]], [[Cəlil Məmmədquluzadə]] və [[Səməd Vurğun]] |color = black |üfüqi = right }} Şimali Azərbaycan Rusiyanın tərkibinə daxil olduqdan sonra Azərbaycanın yerli əhalisi fars ənənəsindən rus-Avropa ənənəsinə doğru irəlilədi. Bu dövrdə [[Qasım bəy Zakir]], [[Seyid Əzim Şirvani]], [[Xurşidbanu Natəvan]], [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]], [[Mirzə Şəfi Vazeh]], [[İsmayıl bəy Qutqaşınlı]], [[Cəlil Məmmədquluzadə]] kimi şair və yazıçılar yetişdi. XIX əsr İran Azərbaycanı ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinə isə [[Əbülqasım Nəbati]] və [[Heyran xanım]]ı misal çəkmək olar. XIX əsrdə türk dili [[Qacarlar]]ın sarayında geniş istifadə edilirdi. Bu dövrün elegiya (mərsiyə) ədəbiyyatının ən vacib nümayəndələri Axund Molla Həsən Dəkil Marağayi, Mirzə Əbülhəsən Raci Təbrizi və Məhəmməd Əmin Dəlsuz Təbrizidir.<ref name="autogenerated1" /> Şimali Azərbaycan və Cənubi Dağıstan arasındakı tarixi-mədəni əlaqələrin artması XIX əsrdə Dağıstan müəlliflərinin Azərbaycan dilində yazılmış əsərlərinin artmasına səbəb oldu. Ləzgi yazılı ədəbiyyatının banisi [[Yetim Emin]] doğma ləzgi və ərəb dili ilə birlikdə azərbaycanca da yazırdı.<ref name="istocnik">Alekseĭ Leontʹevich Narochnit︠s︡kiĭ. [https://books.google.az/books?id=C1hpAAAAMAAJ&q=%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BC+%D1%8D%D0%BC%D0%B8%D0%BD+%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BB+%D0%BD%D0%B0+%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC&dq=%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BC+%D1%8D%D0%BC%D0%B8%D0%BD+%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BB+%D0%BD%D0%B0+%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC&ei=Qj3QStmGHo6CzASTudyVDg&hl=ru&output=html&redir_esc=y История народов Северного Кавказа, конец XVIII в.-1917 г.] — Наука, 1988. — С. 376. — ISBN 5020094080, 9785020094086.</ref> Azərbaycan və ləzgi dillərində yazan Həsən Əlkədərinin 1892-ci ildə azərbaycanca yazdığı "Əsəri-Dağıstan" kitabı onun öz şərhləri, müşahidələri və şeir əlavələri ilə Dağıstan tarixi ilə bağlı Şərq yazılı məlumatlarını ehtiva edirdi.<ref>[https://books.google.az/books?ei=697DTpL8CoegOvTWofoN&ct=result&hl=ru&id=dqoYAAAAIAAJ&dq=%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B8+%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9&q=.&redir_esc=y#search_anchor Большая советская энциклопедия.] — 1952. — С. 287. {{oq|ru|Связи с Азербайджаном способствовали возникновению в конце 19 в. у лезгин и светской письменной литературы. Виднейшим её представителем был Гасан-Алкадари (1834–1910) — автор широко распространённой книги „Асари-Дагестан“, написанной в 1892 на азербайджанском языке и представляющей собой свод восточных письменных сведений по истории Д. с многочисленными комментариями, замечаниями и стихотворными вставками самого Алкадарп.}}</ref> Azərbaycan dilinə üstünlük verən digər dağıstanlı müəlliflər isə Dağıstanın xalq şairi [[Süleyman Stalski]] və Dərbənd aşığı Şaul Simendu idi.<ref name="ivrit2">Илья Карпенко. [http://www.lechaim.ru/ARHIV/184/region.htm Ворота Востока], Журнал ЛЕХАИМ.</ref><ref>Люциан Ипполитович Климович. [http://books.google.ru/books?id=dMEzAAAAMAAJ&q=%22%D0%B2+%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2%D0%B5+%D0%BF%D0%BE%D1%8D%D1%82%D0%B0+%D1%81%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%8C+%D0%BD%D0%B0+%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B5+%D0%B4%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D1%86%D0%B0%D1%82%D1%8C+%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%85%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9%22&dq=%22%D0%B2+%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2%D0%B5+%D0%BF%D0%BE%D1%8D%D1%82%D0%B0+%D1%81%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%8C+%D0%BD%D0%B0+%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B5+%D0%B4%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D1%86%D0%B0%D1%82%D1%8C+%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%85%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9%22&hl=ru&sa=X&ei=8DveU-_WF4WhyAOy-YKgBQ&ved=0CBwQ6AEwAA Наследство и современность: очерки о нац. литературах]. — Сов. писатель, 1975. — С. 120.{{oq|ru|Сулейман Стальский, работая в Дербенте, Гяндже, Баку, Самарканде и других местах Средней Азии, освоил некоторые тюркские языки и позднее создавал произведения не только на родном, лезгинском, но и на азербайджанском языке. Так, на азербайджанском языке им сложено, в частности, стихотворение, прочитанное на Первом всесоюзном съезде советских писателей. В архиве поэта сохранилось на азербайджанском языке двенадцать стихотворений, всего насчитывающих около пятисот строк.}}</ref><ref>[https://books.google.ru/books?id=-HUrAAAAMAAJ&q=%22%D0%91%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B5+%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%BE,+%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%83+%D0%B2+%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%22&dq=%22%D0%91%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B5+%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%BE,+%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%83+%D0%B2+%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%22&hl=ru&sa=X&ei=MjjeU_zNNuP5yQP1_YLoCw&ved=0CBwQ6AEwAA Гамзатов Г. Г. Литература народов Дагестана дооктябрьского периода: типология и своеобразие художественного опыта]. — Наука, 1982. — С. 164. {{oq|ru|Более того, лезгинскую литературу в Дагестане отличает ещё такой специфический тип двуязычия, как отпочкование от национальной поэзии целого пласта произведений, созданных на азербайджанском языке. Такова значительная часть поэтического наследия Етима Эмина, X. Алкадари; С. Стальский как поэт начал со стихов на азербайджанском языке.}}</ref> XIX əsrin ortalarında [[Mirzə Fətəli Axundzadə]] yazdığı 6 komediya ("[[Hekayəti Molla İbrahim-Xəlil Kimyagər]]", "Hekayəti Müsyö Jordan Həkimi-Nəbatat", "Dərviş Məstəli Şah Cadükuni Məşhur", "[[Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran]]", "[[Hekayəti Xırsi-Quldurbasan]]", "[[Sərgüzəşti Mərdi-Xəsis]]" və "Mürafiə vəkillərinin hekayəti") ilə Azərbaycan ədəbiyyatında yeni janrın — dramaturgiyanın əsasını qoyur. O, həmçinin Azərbaycan ədəbi tənqidinin əsasını qoymuş, "müsəlman dünyasının [[Molyer]]i" adlandırılmışdır.<ref>Крымский А. Е. Тюркские литературы // Энциклопедический словарь Гранат. — М., 1927. — Т. 41, Ч.X. — С. 365.</ref> 1896-cı ildə [[Nəcəf bəy Vəzirov]] ilk Azərbaycan tragediyası olan "Müsibəti-Fəxrəddin"i yazmışdır.<ref name="Ахунд">{{cite news | title = АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА | publisher = ФЭБ "Русская литература и фольклор" | url = http://feb-web.ru/feb/ivl/vl7/vl7-2152.htm }}</ref> [[Nəriman Nərimanov]] ilk Azərbaycan tarixi tragediyası olan "Nadir şah"ın müəllifidir.<ref>Нариманов Нариман Кербалай Наджаф оглы // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969–1978.</ref> [[Səkinə Axundzadə]] Azərbaycan ədəbiyyatında ilk qadın dramatuqdur.<ref>[http://www.anl.az/el/r/Az_teatri_3_esr.pdf 130 Years of the Three Centuries] {{Az}} by Ilham Rahimli</ref> XX əsrin əvvəllərində [[Məhəmməd Hadi]], həmçinin [[Hüseyn Cavid]] və [[Abbas Səhhət]] Azərbaycan ədəbiyyatında romantizmin əsası qoyur. [[Mirzə Ələkbər Sabir]] isə Şərqdə Sabir ədəbi məktəbinin əsasını qoyur. Bu məktəbin nümayəndələri [[Mirzə Əli Möcüz]], [[Əli Nəzmi]], [[Əliqulu Qəmküsar]], [[Bayraməli Abbaszadə]] idi.<ref>[http://feb-web.ru/feb/ivl/vl8/Vl8-1812.HTM АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА], ФЭБ "Русская литература и фольклор".</ref> İranda Qacarların Pəhləvilərlər əvəz edilməsi ilə Azərbaycan dilinin istifadəsi məhdudiyyətlərlə üzləşdi.<ref name="islamic" /> Ancaq buna baxmayaraq [[Məhəmməd Hüseyn Şəhriyar]], [[Səməd Behrəngi]], [[Behzad Behzadi]] kimi [[İran azərbaycanlıları]] doğma dillərində yazmağa davam etdilər. Azərbaycanca yazdığı "[[Heydərbabaya salam]]" poeması ilə şöhrətlənən Şəhriyarın yaradıcılığı hər iki ölkədə yüksək qiymətləndirildi. Onun yaradıcılığınını mövzularına Azərbaycan dilinin və onun məktəbdə öyrədilməsilə bağlı problemlər, Azərbaycan xalqının iki ölkə arasında parçalanması, 1945–47-ci illərdəki Cənubi Azərbaycan azadlıq hərəkatı daxil idi.<ref>Алиш АВЕЗ. [http://azcongress.ru/2006/12/15/muhammedu_shahriyaru__100/ Мухаммеду Шахрияру — 100], Азербайджанский конгресс (15.12.06).</ref> Uşaq ədəbiyyatı yazarı Səməd Behrəngi isə fars şairlərinin əsərlərini tərcümə edərək Azərbaycan ədəbiyyatını zənginləşdirdi. Sovet dövründə Azərbaycan ədəbiyyatı yaradıcılıq azadlığını təhlükə hesab edən bir sistemlə idarə edilirdi. Azərbaycan yazıçıları və intellektuallarının fəaliyyətinə nəzarət edilir və onlar təqibə məruz qalırdı.<ref name="cultureazeri" /> Bu dövrdə bir çox Azərbaycan yazıçısı [[Stalin repressiyası]]na məruz qaldı. 1927-ci ildə Azərbaycan Proletar Yazıçıları Assosiasiyası yaradıldı, 1932-ci ildə isə ləğv edildi. Həmin il [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]] yaradıldı. Sovet dövrü Azərbaycanının yazıçılarına [[Rəsul Rza]], [[Məmməd Səid Ordubadi]], [[Süleyman Sani Axundov]], [[Mirzə İbrahimov]], [[Ənvər Məmmədxanlı]] daxildir. Bu dövrdə [[Səməd Vurğun]]un yığcam və diskrit üslubu Azərbaycan ədəbiyyatının müasir formasının formalaşmasına səbəb oldu, onu arxaizmlərdən təmizlədi.<ref>[http://samedvurgun.com/ru/index.php Самед Вургун — Жизнь и творчество,] Сайт Самеда Вургуна.</ref> XX əsrin sonlarına yaxın [[Bəxtiyar Vahabzadə]] 70 şeir məcmuəsi və 20 poeması ilə şöhrət qazandı. Onun [[Gülüstan (poema)|"Gülüstan" poeması]] Rusiya və İran arasında bölünən Azərbaycan xalqı və onun birləşmək arzusuna həsr edilib.<ref>{{Cite web |title=Анар, ТОФИК МЕЛИКЛИ. Умер Бахтияр Вагабзаде, NIRA Aksakal. |url=http://aksakal.info/pages+view+377.html |access-date=2015-10-22 |archive-date=2017-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035351/http://aksakal.info/pages+view+377.html |url-status=dead }}</ref> Müasir dövr Azərbaycan yazıçıları arasında ən məşhurları kinodramaturq [[Rüstəm İbrahimbəyov]] və dedektiv romanların müəllifi [[Çingiz Abdullayev]]dir. Ən məşhur Azərbaycan şairlərinə isə [[Nəriman Həsənzadə]], [[Xəlil Rza Ulutürk]], [[Nüsrət Kəsəmənli]], [[Ramiz Rövşən]], [[Baba Pünhan]] misal göstərilə bilər.<ref>Тельман ДЖАФАРОВ (ВЕЛИХАНЛЫ), Рустам КАМАЛ. [http://www.lgz.ru/article/7864/ Поставим многоточие], Сайт "Литературной газеты".</ref> == Mifologiya == {{main|Azərbaycan mifologiyası}} [[Fayl:Ağac kisi.JPG|200px|thumb|right|[[Ağac Ata]]/[[Ağac iyesi]]/Ağac kişi]] Azərbaycanlıların mif və əfsanələri xeyir və şərin daşıyıcı olan müxtəlif mifik və semi-mifik varlıqlara inancın əsasında qurulub.<ref name="mif6">Набиев А. (азерб.)русск.. Азербайджанские сказки, мифы, легенды (рус.) / Редактор Т. Рашевская. — Б.: Азербайджанское государственное издательство, 1988. — 303 с.</ref> Müxtəlif Azərbaycan mifləri öz mənşəyini "[[Oğuznamə]]"dən, özündə həm [[Türk mifologiyası|erkən türk]], həm də [[Qafqaz]]ın arxaik görüşlərini birləşdirən "[[Kitabi-Dədə Qorqud]]" dastanından götürür.<ref name="mif1"/> Azərbaycan mifoloji görüşləri [[fars]] folklorunun təsirinə məruz qalmasına baxmayaraq öz orijinallığı ilə seçilir. Fars mifologiya da Azərbaycan mifologiyasından bir sıra mifoloji süjetləri götürmüşdür.<ref name="mif5">Набиев А. (азерб.)русск.. Взаимосвязи азербайджанского и узбекского фольклора (рус.) / Научный редактор доктор филологических наук А. Дж. Гаджиев. — Б.: Язычы, 1986. — 286 с.</ref> [[Qumuqlar|Qumuq]] mifologiyası həm tipoloji, həm də genetik əlaqə inkişafında Azərbaycan mifologiyası ilə daxili əlaqəli olmuşdur.<ref>Халипаева И. А. Кумыкская мифология и ее турецко-азербайджанские параллели // Языки, духовная культура и история тюрков. Традиции и современность. — 1997. — Т. II. — С. 129.</ref> Qodu mifi günəş çağırmaqla, Yada tanrısı isə yağış yağdırmaqla əlaqələndirilir, onlara aid [[Azərbaycan günəş ayinləri|Günəş]] və [[Azərbaycan yağış ayinləri|yağış ayinləri]] keçirilir. [[Saya xan]] isə heyvandarlıqla məşğul olanları qoruyur, [[saya]] mərasimi və [[sayaçı sözlər]] onunla bağlıdır.<ref name="shaman">{{cite news | title = AZERBAYCAN ve ANADOLU FOLKLORUNDA SAKLANAN İKİ ŞAMAN TANRISI | author = А.Caferoğlu | publisher = | url = https://turuz.com/storage/Folklore/2018/0644-5-Azerbaycan_Ve_Anadolu_Folklorunda_Saklanan_Iki_Shaman_Tanrisi_(A.Ceferoghlu)-11s.pdf | lang = tr }}</ref> [[Umay]] tanrısı Azərbaycan inanclarındaa uşağının olması üçün Humay qayasına başını qoyub yatmaq adəti şəklində ortaya çıxır. [[Novruz bayramı]]nda torpağın iki tərəfdən qazılması və altından keçidin düzəldilməsi, sonra insanların oradan keçməsi yer kultunun bir qalığı olub, torpaq ruhu və [[Yer Tanrı|Yer Ana]] (Certenger) ruhundan yenidən canlanmağı ifadə edirdi. Digər [[türk xalqlarının mifologiyası|türk xalqları ilə ortaq]] örnəklər Al Dədə, [[Albasdı]], Alvız (Dağ Ana), [[Andar xan]], [[Qanım Xan]] və s.-dir. [[İyə]]lər adlandırılan, türk mifologiyasında qoruyucu rol oynayan ruhlara [[Çay nənəsi]], [[Ev iyəsi]], [[Ağac iyesi|Meşə iyəsi]], [[Od iyəsi]], [[Su iyəsi|Su sahibi]], [[Yel iyəsi]], [[Yer iyəsi]] daxildir.<ref name="beydili"/><ref>Eski Türk Dini İzleri, Yasar Kalafat, 1998, Ankara (türk.).</ref><ref>Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)</ref> Azərbaycan mifologiyasında ən aparıcı obrazlar [[div]], [[əjdaha]] və [[pəri]]dir. Nəhəng, qüvvətli, eybəcər və insanabənzər divlər quyuların dibindəki üç otaqlı mağaralarda yaşayırlar və şər qüvvələri təmsil edirlər. "İbrahimin nağılı"nda isə div xeyirxahlığı, insanlarla qan qohumluğu ilə təsvir edilir. Əjdahalar isə quraqlıq və xəstəliyin səbəbkarı kimi təsvir edilir, su mənbələrinin qabağını tutur.<ref name="mif1"/> Bəzi süjetlərdə əjdaha üç, yeddi və qırx başlı olur, öldürülməsi üçün bütün başları kəsilməlidir. Kəsilmiş başın dirilərək qəhrəmana hücum etməsi də mümkündür.<ref name="mif48">Әфәндијев П. (азерб.)русск.. Азәрбајҹан шифаһи халг әдәбијјаты (азерб.) / Научный редактор А. Набиев (азерб.)русск.. — Б.: Маариф, 1992. — 477 с.</ref> Pərilər div və əjdahalarla müqayisədə daha müsbət rol oynayır, ağ dəriləri və uzun saçları ilə gözəl bakirələr olaraq təsvir olunur. Pərilər gözəl bağlarda və saraylarda yaşayır, hovuzlarda üzürlər. Onlar göyərçinə çevrilib, başya yerlərə uça bilirlər.<ref name="mif48"/> Azərbaycan mifologiyasına suların sahibi olan su pəriləri də mövcuddur.<ref>Басилов В. Н. Пари // Мифы народов мира / Гл. ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1982. — Т. II. — С. 287.</ref> [[Damdabacalar]] köhnə evlərin, məscidlərin dəyirmanların xarabalıqlarında yaşayırlar. Axşamdan keçmiş həyətə isti su tökmək olmaz, çünki təsadüfən, damdabacaların uşaqlarını yandırmaq olar, belə olarsa, onlar bunun qarşılığında intiqam almağa başlarlar.<ref name="mif10">{{citation | title = SMOMPK: AZƏRBAYCAN FOLKLORU MATERİALLARI. 2-ci cild | last = | first = | year = 2019 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = | ref = harv }}</ref> Bundan başqa Azərbaycan mifologiyasına balaca adamlar ([[cin|əcinnə]], [[cırtdan]]), [[sikloplar]] ([[Təpəgöz]], kəlləgöz), dağ meşələrində yaşayan, tüklü varlıqlar formasındakı ruhlar ("[[Ağac Ata|Ağac kişi]]" və ya "Meşə adamı"), çöldə və ya qəbiristanlıqda yaşayıb, gecə yolçularını qorxudan [[qulyabanı]]lar daxildir. Qulyabanılar tutulduqdan sonra paltarına iynə sancılaraq sahiblənilə bilər, ancaq insanın hər dediyinin əksini edəcək.<ref>Каракашлы К. Т. (азерб.)русск.. Материальная культура азербайджанцев Северо-восточной и Центральной зон Малого Кавказа: историко-этнографическое исследование. — Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1964.</ref><ref>В. Б. Агач-Киши // Мифы народов мира / Гл. ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — Т. I. — С. 35.</ref><ref>Гюль-ябани // Мифы народов мира / Гл. ред. С. А. Токарев. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — Т. I. — С. 342.</ref> Azərbaycan rituallarında əsas obrazlardan biri olan [[Xızır]] üçün "''…unu teştə yığıb yükün altına qoyarlar. Guya gecə Xızır Nəbi gəlib əlini bu una çəkər, onu əfsunlar. Bu un müqəddəs və əfsunlanmış hesab edilər.''" Xızır bəzən möcüzəli doğuşa səbəb olan dərviş, bəzən də bir illik yolu bir göz qırpımında qət edən, korların gözünü açan peyğəmbər olur. Rituallarda istifadə edilən digər bir obraz isə keçmişdə taxıl sünbüldən çıxandan sonra buğdanı samandan çıxartmaq üçün çağrılan [[Yel Ata|Yel Baba]] idi: "''Taxılımız yerdə qaldı, yaxamız əldə qaldı. A Yel baba, Yel baba, Qurban sənə, gəl, baba!''"<ref name="mif1">{{citation | title = AZƏRBAYCAN TÜRKLƏRİNİN MİFOLOGİYASI | last = Qafarlı | first = Ramazan | year = 2010 | pages = | publisher = ADPU | location = | ref = harv }}</ref> Qırmızı paltar geyən [[Al Ana|Hal anası]] isə doğuş zamanı zahının başının üstündə dayanır. Gözəgörünməz olan Hal anası anaya və ya uşağa xətər yetirmək məqsədini güdür. Ondan qorunmanın müxtəlif üsulları vardır: tüfəngdən güllə atmaq, zahıya kişi paltarı geydirmək və ya adını Məryəm çağırmaq.<ref>{{citation | title = SMOMPK (“QAFQAZ ƏRAZİLƏRİ VƏ XALQLARININ TƏSVİRİNƏ DAİR MATERİALLAR TOPLUSU”) MƏCMUƏSİNDƏ KİÇİK JANRLAR | last = Ələkbərova | first = Lətafət | year = | pages = | publisher = Bakı Dövlət Universiteti | location = Bakı | ref = harv }}</ref> Azərbaycan mifologiyasında insanın bedheybətə və ya əksinə çevrilmə ilə bağlı, nadir hallarda ikiləşmə (qohumlara, hətta əkizlərə) ilə bağlı süjetlərə rast gəlinir. Buna misal olaraq [[İsa-Musa quşu (mif)|İsaq-Musaq quşu]]nu, insan-qurd çevrilmələrini, Əkil və Bəkil əkiz qardaşlarının mifik bir şəkildə birləşib, daha sonra bir sayılmaqlarını göstərmək olar. İnsan-qurd çevrilmələri insanları vəhşiliyə sövq edir. Qurd dərisinə girən qadınlar hətta öz körpələrini yeyir, nəslin kökünü kəsirlər.<ref name="mif1"/><ref name="mif5"/> === İnanclar === {{Həmçinin bax|Azərbaycanda mərasimlər|Azərbaycan ziyarətgahları|Azərbaycan təqvim inancları}} [[Fayl:Sitarə Rəhimova "Simurq quşu".jpeg|thumb|right|Mifik quş [[Simurq quşu|Simurq]]. [[Sitarə Rəhimova]]]] Azərbaycan xalqının inanclarında qurda, marala, inəyə, ağ quşa, ilana, aslana, qaba ağaca [[totemizm|totem]] kimi yanaşıldığı müşahidə olunur. "[[Asena (mifologiya)|Qurdun oğlu]]" mifində dişi qurd tərəfindən bəslənilən oğlan böyük güc əldə edir və öz xalqının xilaskarına çevrilir. "Xilaskar qurd" mifində müqəddəs qurd türkləri xilas edir, onlara qurtuluş yolunu göstərir. İlanlar isə bəzi mif və inanclarda insanlara heyvanların dilin öyrədir, xəzinələrin insanlarla paylaşır, digərlərində mənfi obraza sahibdir, zəhərli varlıqlar kimi tanınır.<ref name="mif48"/> Azərbaycan inanclarında təbiətdəki hər şeyin [[Animizm|ruha sahib olması]] görüşləri vardır. Məsələn, əncir ağacını kəsəndə "Ruhu səni tutacaq" qənaətinə gəlirlər. Yerə qaynar su atanda "Torpağın ruhunu incitdin" deyirlər. Quşa daş atanda "Onun ruhundan qorx!.." xəbərdarlığını edirlər.<ref name="mif1"/> Azərbaycan mifologiyasında insanın, xüsusilə ölünün ruhunun əbədilik mövcudluğu ön plana çəkilir və zənn edilir ki, cismən bədən fəaliyyətini dayandırsa da, ruh real dünyada yaşamaqda davam edir, təkcə məhsuldarlığını itirmiş olur. Azərbaycanda qəbir üstünə gedənlər özləri ilə ölünün ruhuna çalınmış [[halva]], [[Novruz bayramı]]nda isə [[səməni]] aparıb qəbirin üstünə qoyurlar. Qəbir qohum-əqrəba və ailə üzvləri tərəfindən ziyarət ediləndə onlar qəbirin üstünü yuyur, su çiləyirlər. Daşla 3 dəfə qəbirin aşağısını döyürlər. Bununla, ölüyə gəldiklərini xəbər verirlər. Qəbirin üzərinə onu ziyarətə gəldiklərini bildirmək üçün müəyyən işarələr qoyurlar.<ref>{{cite news | title = TÜRK XALQLARININ YAS MƏRASİMLƏRİ VƏ İNANCLARI | author = Ülkər ƏLƏKBƏROVA | newspaper = | date = 2018 | url = | accessdate = 2019-12-09 }}</ref> Həmçinin inanclarda insana xas xüsusiyyətlərin əşyalara, təbiət hadisələri və qüvvələrinə, cansız varlıqlara, göy cisimlərinə, heyvan və quşlara aidliyi mövcuddur. Daş beşikdən tutmuş, göy cisimlərinə — günəşə, aya, ulduzlaradək bütün canlı-cansız varlıqlar insanlar kimi düşünə, danışa, yarada, şüurlu fəaliyyətdə ola bilir.<ref name="mif1"/> [[Fayl:Goshqar Mountain, small Caucasus, Azerbaijan.jpg|thumb|left|Keçmişdə azərbaycanlılar tərəfindən müqəddəs hesab edilən [[Qoşqar dağı]]]] [[Magiya]], yəni fövqəltəbii qüvvələrin gücü ilə dünyaya (təbiət hadisələrinə, ruhlara, adamların əhval-ruhiyyəsinə, sağlamlığına) təsir etməyin yolunun tapılması əfsun, cadu, sehr, tilsim, fal və duaların toplusu şəklində anılır. Əski azərbaycanlılar qorxunu götürməkdən ötrü (bəzi kəndlərdə indi də icra olunur) cəftə suyu verirdilər. Onun çəkicini adi suya salır, alınan yaxalantını magik gücə malik hesab edirdilər. Keçi piyini bədəninə sürtməklə xəstənin sağalacağına ümid bəsləyirdilər. Şər işlərin baş tutması üçün isə qurd yağından və ilan qabığından istifadə edirdilər. Kolu, tikanlı ağacların budaqlarını və [[üzərlik]] bitkisini evlərin astanasından asırdılar ki, pis nəzərləri içəri buraxmasın. Bağbağata ziyan dəyməsin deyə itin kəllə sümüyünü çəpərin üstünə sancırdılar.<ref name="mif1"/> Azərbaycan inanclarında kiçik məişət əşyalarından tutmuş silahlara, bulaqlara, təpələrə, qayalara kimi hamısı ilahiləşdirilib tarixin müxtəlif dönəmlərində insanların [[Azərbaycan ziyarətgahları|ümid yerinə çevrilmişdir]]. Müxtəlif nağıl və dastan nümunələrində bir silsilə sehrli əşyalar və vasitələr təsvir edilir ki, qeyri-adi işləri yerinə yetirir, möcüzələr törədir. Bu inanclara müxtəlif yerlərin müqəddəsləşdirilməsində də qarşılaşılır. Məsələn, Azərbaycan [[bayatı]]larında [[Azərbaycan ziyarətgahları#Dağlar|dağlar]]dan böyüklər olaraq söz açılır.<ref name="mif1"/> [[Qoşqar dağı]] keçmişdə azərbaycanlılar tərəfindən müqəddəs olaraq görülürdü.<ref>И. М. Джафар-заде. Экспедиция по обследованию циклопических сооружений Азербайджана // Известия АзФАН СССР. — 1938. — № 3. — С. 38.</ref> Azərbaycan mifoloji sistemində və inanclarında ağac (ağac pirlərinə bu gün də paltarlarından bir hissə qoparıb asanlar var), dağ, qaya, su, bulaq, ilan (ilan pirləri), öküz, inək, at, ocaq, ata, ana, baba ([[Şəki]]də Babaratma piri, [[Ağdaş]]da Gündoğdu baba ziyarətgahı) kultlarının izlərinə rast gəlinir.<ref name="mif1"/> [[Azərbaycan ziyarətgahları#Ağaclar|Ağac kultu]] geniş yayılıb. Hətta müasir dövrdə də ip və ya parçaların ağaclara bağlanmasına rast gəlinir. [[İlisu]] kəndindəki "Qoz piri"ndə şəfa tapmaq üçün gələn xəstələr, övlad istəyən qadınlar bu piri ən müqəddəs bir qüvvə kimi qəbul edirlər. [[Qax]]la İlisu arasında Qarabulaq adlı yerdə "Zoğal pir" var. Ziyarətçilər zoğalın budaqlarına ip, sap, əsgi parçası, yun qırığı, kağız pul və s. bağlayırlar.<ref name="mif48"/> == Musiqi == {{Main|Azərbaycan musiqisi}} [[Fayl:Elmira Şahtaxtinskaya. Əbdülqədir Marağayinin portreti.jpg|200px|thumb|right|[[Cəlairilər]] dövrü musiqiçisi [[Əbdülqadir Marağai]]]] Azərbaycandakı musiqi formaları cənubda Kürdistan, şərqdə [[Zəncan]] və [[Qəzvin]]ə qədər uzanan ərazidə mövcuddur. Mərkəzi Asiya musiqisindən sürətli ritmi ilə fərqlənən Azərbaycan şəhər musiqisi [[Xivə]]yə (Xarəzm) qədər yayılmış, [[Buxara]] və [[Daşkənd]]ə qədərə çatmışdır.<ref name="grovemusic">During, J. Azerbaijan. Grove Music Online. Retrieved 28 Feb. 2022, from https://www-oxfordmusiconline-com.wikipedialibrary.idm.oclc.org/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000053092.</ref> [[Cəlairilər]] dövrü musiqiçisi [[Əbdülqadir Marağai]]nin azərbaycan dilində yazdığı şeirlər türk dilinin musiqi məclislərində əhəmiyyətini göstərir.<ref name="kopru"/> Marağai türk dilindəki{{ref+|[[Əbdülqadir Marağai]]nin ana dili azərbaycancadır.<ref name="tekin"/>|qeyd}} musiqi əsərini [[Teymurilər dövləti|Teymurilər]] hökmdarı [[Əmir Teymur]]a təqdim etmişdir, əsər əmir Teymur tərəfindən çox bəyənilmişdir.<ref>ÜNLÜ MÜZİSYEN ABDÜLKADİR MERAGİ HAKKINDA YENİ BULGULAR. Yrd. Doç. Dr. Recep USLU</ref> [[Şirvanşahlar dövləti|Şirvanşahlar]] şairi Hamidinin ədəbi baxımdan dövrünün siyasi və ictimai tarixini özündə əks etdirən divanı Şirvanşahlarda XV əsrdə türk xalq ədəbiyyatının və musiqisinin saraylarda da əhəmiyyətini itirmədiyini göstərir. [[Səfəvilər imperiyası|Səfəvi]] hökmdarı [[I Şah Abbas]]ın kitabxana müdiri Sadiqi "Məcmə əlhəvas" adlı təzkirəsində xalq musiqiləri ilə məşğul olan Məhəmməd bəy Şəmsidən bəhs edir.<ref name="kopru"/> Azərbaycanın [[Azərbaycan milli musiqi alətləri|simli musiqi alətləri]]nə [[qopuz]], [[çoğur]], [[çəqanə]], [[bərbət]], [[çəng]], [[rud]], [[səntur]], [[tar]], [[kamança]], [[Qanun (musiqi aləti)|qanun]], [[saz]], [[Şirvan tənburu]] daxildir. Azərbaycan mədəni kimliyinin formalaşmasında önəmli rol oynayan və Azərbaycan musiqisinin simvolu olan tar Azərbaycanda XVIII əsrdən məşhur olub.<ref name="səadət">Саадет Абдуллаева (доктор искусствоведения, профессор). [http://irs-az.com/new/pdf/201110/1318322511591959400.pdf Музыкальный инструмент мирового звучания] // İRS : журнал. — 2011. — № 1 (49).</ref> XIX əsrdə [[Mirzə Sadıq]] tərəfindən təkmilləşdirilən [[Azərbaycan tarı]] çox sürətli şəkildə İran Azərbaycanında, Ermənistanda, Gürcüstanda, bir müddət sonra isə Dağıstanda, Türkmənistanda, Özbəkistanda, Tacikistanda və Türkiyədə populyar olmuşdur.<ref>Ф. И. Челебиев [http://www.dissercat.com/content/morfologiya-dastgyakha Морфология дастгяха]. — С.-Петербург, 2009.</ref> [[Azərbaycan aşıq sənəti|Azərbaycan aşıqların]]ın öz ifalarında istifadə etdiyi saz isə qopuzun yerinə istifadə edilməyə başlayıb və Azərbaycan sazı son formasını [[Şah İsmayıl Xətai]]nin dövründə (XVI əsr) alıb.<ref>{{cite news | title = Меджнун Керимов. Атлас традиционной азербайджанской музыки. Саз. | author = | newspaper = | date = | url = http://atlas.musigi-dunya.az/ru/saz.html | accessdate = 2015-12-14 }}</ref> Azərbaycanın zərb musiqi alətlərinə [[nağara]], [[qaval]], [[dəf]], [[dümbək]], [[laqqutu]] daxildir. Nağaranın ölçülərinə görə fərqləndirilən növləri mövcuddur: [[qoşanağara]], [[böyük nağara]], [[qoltuq nağara]], [[cürə nağara]]. Qaval isə tar və kamança ilə birlikdə [[muğam üçlüyü]]ndə istifadə edilən alətlərdən biridir. Laqqutu Azərbaycanda [[Lerik rayonu|Lerik]], [[Astara rayonu|Astara]], [[Masallı rayonu|Masallı]], [[Lənkəran rayonu|Lənkəran]], [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] rayonlarında daha çox istifadə edilən, iki dördbucaq ağac qutudan ibarət zərb alətidir.<ref name="music">К. А. Касимов. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Азербайджанцы. Народное творчество / Под редакцией Б. А. Гарданова, А. Н. Гулиева, С. Т. Еремяна, Л. И. Лаврова, Г. А. Нерсесова, Г. С. Читая. — Народы Кавказа: Этнографические очерки: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 157–159 (Народная музыка). — 684 с. {{oq|ru|Азербайджанские духовые народные инструменты двух типов — флейтового и гобойного. Н числу первых относится тутек —— пастушеская свирель простейшей конструкции, к числу вторых — балабан(26), разновидность цилиндрического гобоя. Оба инструмента имеют двойной тростниковый мундштук и одинаковое количество пальцевых отверстий. Разницу в звуке создает различное устройство звуковых каналов. К числу гобойных инструментов относится и зурна, коничесая форма канала которой сообщает её звуку резкость. Поэтому балабан чаще употребляется в помещении, зурна — на воздухе. Своеобразный и сильный звук зтих инструментов делает их любимыми народными инструментами. Саз с балабаном и ударным инструментом составляли ашугский ансамбль, а тар с кеманчей и бубном сопровождали исполнение певцов мугамов — ханенде, духовым же народным ансамблем можно считать гоша зурна (две зурны) в сопровождении балабана. 26. На территории древнего поселения Мингечаур обнаружен духовой музыкальный инструмент, сделанный на кости, относящийся к I в. до н. э., который является прототипом современного балабана.}}</ref> Azərbaycanın nəfəsli musiqi alətlərinə [[tulum]], [[ney]], [[zurna]], [[balaban]], [[tütək]] daxildir. Azərbaycan xalqının milli musiqi aləti olan balaban həm İranın [[Şərqi Azərbaycan ostanı]]nda, həm də Azərbaycan Respublikasında düdük adlanır.<ref name="music" /><ref>{{cite news | title = Музыкальная энциклопедия. Баламан. Под ред. Ю. В. Келдыш. Т. 1. А — М.: Советская энциклопедия, 1973 | author = | newspaper = | date = | url = http://www.music-dic.ru/html-music-enc/b/822.html | accessdate = 2015-12-14 }}</ref><ref>{{cite news | title = Толковый словарь русского языка Кузнецова. 1 е изд е: СПб.: Норинт. С. А. Кузнецов. 1998 … | author = | newspaper = | date = | url = http://dic.academic.ru/404.html | accessdate = 2015-12-14 | archive-date = 2015-12-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151213061436/http://dic.academic.ru/404.html | url-status = dead }} БАЛАБА́Н -а; м. У азербайджанцев, узбеков и некоторых народов Северного Кавказа: народный духовой язычковый инструмент.</ref><ref>Сергей Александрович Токарев. Основы этнографии: Учеб. пособие для ист. специальностей вузов. — Высшая школа, 1968. — С. 311. — 359 с. {{oq|ru|Из других духовых инструментов у армян был парканзук (волынка), его предпочитали гусаны. У грузин — саламури (свирель), соинари (флейта), гудаствири (волынка), у азербайджанцев — тутек (свирель), балабан (гобой).}}</ref><ref>Глоссарий. Термины, встречающиеся в тексте. Народы Азербайджанской ССР / Под редакцией Б. А. Гарданова, А. Н. Гулиева, С. Т. Еремяна, Л. И. Лаврова, Г. А. Нерсесова, Г. С. Читая. — Народы Кавказа: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 637. {{oq|ru|Балабан (балабан) — духовой музыкальный инструмент типа гобоя…}}</ref><ref>{{cite news | title = BĀLĀBĀN | author = Ch. Albright) | newspaper = Iranica | date = | url = http://www.iranicaonline.org/articles/balaban-instrument | accessdate = 2015-12-14 }}{{oq|ru|BĀLĀBĀN, a cylindrical-bore, double-reed wind instrument about 35&nbsp;cm long with seven finger holes and one thumb hole, played in eastern Azerbaijan in Iran and Soviet Azerbaijan (where it is also called düdük).}}</ref> Azərbaycan elementləri [[İran musiqisi]]ndə, xüsusilə rəqs ritmlərində (rənglər) özünü göstərir. İranika ensiklopediyasına görə Azərbaycan musiqi sənəti Qafqazın digər regionlarında, xüsusilə muğam sistemini və tar və kamança kimi simli musiqi alətlərini mənimsəyən ermənilər arasında ifa edilirdi.<ref name="urmevi">[http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-xi Encyclopedia Iranica. Azerbaijan. Music of Azerbaijan] {{oq|en|The art music of Azerbaijan is connected with the Irano-Arabo-Turkish art of the maqām, of which the great theoreticians were notably Ṣafī-al-dīn Ormavī (d. 693/1294) and ʿAbd-al-Qāder b. Ḡaybī Marāḡī (d. 838/1435), who were originally from Urmia and Marāḡa in Azerbaijan.}} {{oq|en|Azeri art music is also played in other regions of the Caucasus, especially among the Armenians, who have adopted the system of maqām and the instruments kamāṇča and tār.}}</ref> === Xalq musiqisi === {{Main|Azərbaycan xalq musiqisi}} [[Fayl:Qurbani.png|thumb|200px|XVI əsr Azərbaycan aşığı [[Aşıq Qurbani|Qurbani]]]] Azərbaycan xalq nəğmələrinə əmək ("Zəhmətin işığı", "Biçinçi nəğməsu" və s), tarixi ("Qaçaq Nəbi", "Piyada Koroğlu" və s), lirik ("Bu gələn yara bənzər", "[[Ay bəri bax (mahnı)|Ay bəri bax]]", "[[Qalanın dibində]]", "Ay, Laçın", "[[Sarı Gəlin]]" və s), mərasim, məzhəkəli ("Yeri, yeri" və s) və s. daxilir. "Sarı Gəlin" mahnısınının Qarabağda yaranması və ya Şah İsmayıl Xətainin dövründə ortaya çıxması ilə bağlı fikirlər vardır. İkinci fikrə görə Şah İsmayıl mahnını sevdiyinə həsr edib.<ref>"Sarı gəlin" "Nəlbəki" rəqsimizlə eyni quruluşdadır (азерб.) // Üç nöqtə. — 2012. — 1 avqust. — S. 13.</ref><ref>Təhmiraz qızı S. (азерб.)русск.. Tariximizin səs yaddaşından silinməyən "Sarı gəlin" (азерб.) // Mədəniyyət (азерб.)русск.. — 2012. — 27 yanvar. — S. 4.</ref><ref>Ахмедова Г. "Сары гелин" — генеалогия песни // TrendLife. — 2007. — 25 июля.</ref> [[Azərbaycan aşıq sənəti|Aşıq sənəti]] Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin vacib tərkib hissəsidir. Aşıqlar İslamdan əvvəlki ozanların davamçıları kimi görülür.<ref>C. F. Albright. ʿĀŠEQ (англ.) // Encyclopædia Iranica. — 2011. — Vol. II. — P. 741–742</ref> Aşıqların repertuarı dastanlarla məhdudlaşmır. Janrlar fərqli olsa da, mövsu baxımından konkretdir, sosial mövzularda yazılır. Aşıqlar nağıl, sevgi mövzusunda lirik mahnılar, [[gözəlləmə]]lər, [[ustadnamə]]lər, satirik mahnılar bilirlər. Aşıqlar [[müxəmməs]] və dübeyt kimi poetik formalarda, həmçinin geniş surətdə [[dodaqdəyməz]] kimi şeir formalarında əsərlərini yaradırdılar. [[Göyçə]]li [[Aşıq Ələsgər]] kimi bir çox aşıqlar 50–60 dastanı, onlarca hekayə və nağılı yadda saxlaya bilirdilər.<ref name="music" /> Müasir Azərbaycanda peşəkar aşıqlar iki kateqoriyaya bölünür: ifaçı olan aşıqlar və şair-aşıqlar. İfaçı aşıqlar peşəkar nağıl danışanlar kimi bədii yaradıcılıqla məşhur olmurlar. Bacarıqlarına və doğma folkloru başa düşmə qabiliyyətlərinə görə onlar dastan və hekayətlərdə, xüsusilə onların nəsr hissələrində dəyişikliklər edirlər. Bədii yaradıcılıqla məşğul olan şair-aşıqlar isə Azərbaycanda ustad adlandırılır və şagirdlərinə aşıq olmağın əsaslarını öyrədirlər. Ustad aşıqlara [[Qurbani]], [[Aşıq Abbas Tufarqanlı]], [[Xəstə Qasım]], [[Aşıq Valeh]], Aşıq Ələsgər, [[Aşıq Hüseyn Bozalqanlı]] və başqaları daxildir. Onlar yalnız Azərbaycan aşıq sənətinə deyil, həmçinin Azərbaycan yazılı ədəbiyyatına böyük təsir ediblər.<ref>[http://www.tourism.az/index.php?menu=5&submenu=47&lang=rus Категории ашугов]</ref> Aşıq musiqisi Azərbaycan Respublikasının [[Gəncə]], [[Qarabağ]] və [[Naxçıvan]], həmçinin Salyan ərazilərində, Cənubi Azərbaycanın [[Təbriz]], [[Qaradağ]], [[Marağa]], [[Xoy]] və [[Urmiya]] ərazilərində yayılıb.<ref>Jean During. Azerbaijan 2. Musical categories. // Nеw Grоvе Ditiсtiоnаrу оf Мusiс аnd Мusiсiаns / Stanley Sadie, John Tyrrell. — 2. — Oxford University Press, 2001. — 2500 с. — ISBN 0-19-517067-9, 9780195170672. {{oq|en|The music of the ashyg is mainly to be found in the south, above all in the Kirovabad (north-east, Tauus, Kazakh), Karabakh and Nakhcivan (south-west) districts of the Republic of Azerbaijan as well as in Salyany (south-west) and in Azeri Iran in Tabriz, Karadagh, Maraghe, Khoy and as far as Orumïye (Rezaye). In certain regions such as Ganja both traditions exist alongside each other. Ashyg tend to perform in rural and provincial regions. Mugam, by contrast, has a largely urban audience. Apart from gatherings of experts, the festivities which are organized at weddings (toj) are preferred opportunities for performance in both genres.}}</ref> [[Tariyel Məmmədov]] isə 11 aşıq məktəbinin adını çəkirː [[Göyçə]], [[Tovuz]], [[Borçalı]], Gəncə-[[Şəmkir]], [[Şirvan]], Qarabağ, Qaradağ, Təbriz, Urmiya, Çıldır və [[Dərbənd]].<ref>[http://e-library.musigi-dunya.az/page11.html Tarıyel Məmmədov. Azərbaycan xalq-peşəkar musiqisi: Aşıq sənəti. Bakı, "Musiqi Dünyası" elektron nəşriyyatı, 2003.]</ref> Muğam Azərbaycan musiqi sənətinin əsas janrlarından biridir. Azərbaycanda muğam əsasən [[tar]], [[kamança]] və [[qaval]] ifaçılarından ibarət [[muğam üçlüyü]] müşayiətində ifa edilir. Çox vaxt qaval çalan həm də [[xanəndə]]lik edir.<ref>Inna Naroditskaya. Recording reviews, Ethnomusicology, Vol.44, No.3, (Autumn, 2000). — Univercity of Illinois Press on behalf of Society for Ethnomusicology, 2000. — С. 539–544. {{oq|en|The lyrics of the Rast are composed of several gazal(s) written by Azerbaijanian poets Vakhid and Füzuli, whose names woven into the last beit(s) of their poetry. The language of mugam has its own poetic vocabulary…Abdullayev's Zabul exposes a serious, reflective character and a clear structure. The khanande sings the poetry of Vahid, Shirvani and Nizami Ganjevi}}</ref> XIX əsrdə muğamın inkişafı bilavəsitə [[Şuşa]], [[Bakı]], [[Şamaxı]], [[Gəncə]] şəhərlərində mövcud olmuş ədəbi və musiqi məclisləri ilə bağlıdır.<ref>Всемирное наследие Содружества Независимых Государств. — М.: Новая Элита, 2013. — С. 480.</ref> Hazırda Azərbaycan muğamına 7 əsas muğam ([[Rast]], [[Şur]], [[Segah]], [[Çahargah]], [[Bayatı-Şiraz]], [[Şüştər]], [[Hümayun]], [[Kürd-Ovşarı]]), zərbi muğamlar ([[Heyratı]], [[Arazbarı (muğam)|Arazbarı]], [[Səmayi–Şəms]], [[Mənsuriyyə]], [[Mani]], [[Ovşarı]], [[Heydəri]], [[Qarabağ şikəstəsi]], [[Kəsmə şikəstə]]) və rast muğamları ([[Mahur–Hindi]], [[Orta Mahur]], [[Bayatı-Qacar]], [[Dügah]]) daxildir. Məşhur muğam ifaçılarına [[Səttar (xanəndə)|Səttar]], Mirzə Sadıq, [[Bülbülcan]], [[Keçəçioğlu Məhəmməd]], [[Cabbar Qaryağdıoğlu]], [[Qurban Primov]], [[Məcid Behbudov]], [[Seyid Şuşinski]], [[Xan Şuşinski]], [[Zülfü Adıgözəlov]], [[Şövkət Ələkbərova]], [[Alim Qasımov]] və başqaları daxildir.<ref>Азербайджанская ССР — статья из Большой советской энциклопедии</ref> [[Təsnif]] Azərbaycan milli musiqisinin kiçik janrıdır, muğamdan əvvəl və ya sonra ifa edilir. Təsniflər xanəndələr tərəfindən instrumental müşayiətlə oxunur və onların ifasında zərb alətindən istifadə edilir. Təsniflərin mətnlərini, əsasən [[qəzəl]]lər təşkil edir, bəzi hallarda heca vəznli şeirlərdən — [[bayatı]], [[gəraylı]], [[qoşma]] və s. istifadə olunur. Təsniflərin məzmununda sevgi lirikası ilə bərabər ictimai motivlər də əsas yer tutur. Xanəndələrin ifasında [[Azərbaycan təbiəti]]ni təsvir edən bir çox təsnif mətnlərinə də rast gəlmək mümkündür. Bəzi dəstgahlarda ifa olunan təsniflər həmin muğamın adı ilə adlanır. Məsələn, "Segah" muğamının bütün təsniflərinə şöbədən asılı olmayaraq Segah təsnifi deyilir. Müğənni [[Bülbül (müğənni)|Bülbül]] "Rast", "Segah" və "Şur" təsniflərini çox gözəl icra etdiyindən digər xanəndələr bu əsərlərdə "Bülbülün möhrü" olduğunu etiraf edirdilər.<ref>{{cite news | title = Təsniflər | author = | newspaper = AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ | date = | url = http://intangible.az/front/az/aboutExample/21701 | accessdate = 2020-12-14 }}</ref> [[Meyxana]] Azərbaycan xalq musiqili-poetik yaradıcılıq nümunəsidir, xüsusi reçitativ (vokal musiqi əsərinin tərkibinə daxil olan danışıq; mahnı arasındakı danışıq) improvizasiya və ritmik poeziyadır.<ref>Margaret Kaeter. Nations in Transition. The Caucasian Republics. — Infobase Publishing, 2004. — С. 93. — 166 с. — ISBN 978-0-8160-5268-4. {{oq|en|This did not stop jazz from developing, though. Vaqif Mustafazade (1940–79), a pianist, created a fusion of American jazz and traditional Azerbaijani improvisational music called “mugam jazz.” His music used improvised rhythms and scales with moody Muslim-style vocals based on traditional Azerbaijani meykhana, a rhythmic poetry similar to contemporary rap.}}</ref> Meyxanada iki və daha artıq meyxanaçı müşayiət şəklində bədahətən söyləyir. Meyxananın tarixi orta əsrlərə şairlər, musiqiçilər və [[dərviş]]lərin öz əsərlərini ritm tutaraq musiqi ilə oxuduqları dövrlərə gedib çıxır.<ref>[http://meyxana.net/forum/showthread.php?91-Мейхана-%E2%80%93-она-и-в-Израиле-мейхана! МЕЙХАНА — ОНА И В ИЗРАИЛЕ МЕЙХАНА] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20171201042608/http://meyxana.net/forum/showthread.php?91-%D0%9C%D0%B5%D0%B9%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%E2%80%93-%D0%BE%D0%BD%D0%B0-%D0%B8-%D0%B2-%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%B5-%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B0%21 | date = 2017-12-01 }} / Meyxana.Net</ref> SSRİ dövründə [[Əliağa Vahid]] meyxananı yazılı ədəbiyyata gətirir.<ref>{{cite web | title = Qəzəlxan Vahidin həyat hekayəsi | url = http://hafta.az/index2.php?m=yazi&id=148285 | website = hafta.az | publisher = hafta.az | accessdate = 11 may 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522102539/http://hafta.az/index2.php?m=yazi&id=148285 | archivedate = 22 May 2015 | url-status = dead }}</ref> === Müasir musiqi === [[Fayl:Qaya qrupu.jpg|thumb|[["Qaya" Vokal Kvarteti]]]] 1907-ci ildə [[Leyli və Məcnun (opera)|"Leyli və Məcnun"u]] bəstələyən [[Üzeyir Hacıbəyov]] [[Azərbaycan operası|Azərbaycan opera sənətinin]] əsasını qoydu. Bu opera nəinki Azərbaycanda, həmçinin İslam aləmində yazılan ilk opera idi.<ref name="centerof"/><ref>Charles van der Leeuw. Azerbaijan: A Quest for Identity. — Palgrave Macmillan, 2000. — С. 102. — 256 с. — ISBN 978-0-312-21903-1. (eng.)</ref> Onun ən məşhur operettası 1913-cü ildə yazdığı "[[Arşın mal alan (operetta)|Arşın mal alan]]" musiqili komediyasıdır. 40-cı illərdə "[[Xosrov və Şirin (opera)|Xosrov və Şirin]]" ([[Niyazi]]), "[[Vətən (opera)|Vətən]]" ([[Cövdət Hacıyev]]) və [[Qara Qarayev]]), "[[Nizami (opera)|Nizami]]" ([[Əfrasiyab Bədəlbəyli]]) və s. operalar yazıldı. 1972-ci ildə [[Şəfiqə Axundova]] [[Gəlin qayası (opera)|"Gəlin qayası" operasın]]ı yazaraq Azərbaycanda ilk opera yazan qadın bəstəkar oldu.<ref>Ахундова Шəфигə Гулам гызы / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1976. — Т. 1. — С. 501.</ref> Azərbaycan operasının müasir dövründə isə [[Süleyman Ələsgərov (bəstəkar)|Süleyman Ələsgərov]] ("[[Bahadır və Sona (opera)|Bahadır və Sona]]", "[[Solğun çiçəklər (opera)|Solğun çiçəklər]]"), [[Cahangir Cahangirov]] ("Xanəndənin taleyi", "[[Azad (opera)|Azad]]"), [[Vasif Adıgözəlov]] ("[[Ölülər (opera)|Ölülər]]", "[[Natəvan (opera)|Natəvan]]"), [[Ramiz Mustafayev]] ("[[Vaqif (opera)|Vaqif]]"), [[Zakir Bağırov]] ("Aygün"), [[Nazim Əliverdibəyov]] ("Cırtdan"), [[Məmməd Quliyev (bəstəkar)|Məmməd Quliyev]] [[Aldanmış ulduzlar (opera)|("Aldanmış ulduzlar)"]] və başqalarının yazdığı operalar səhnələndi. 1930-cu illərdə, bəstəkar [[Tofiq Quliyev]]lə drijor Niyazi Bakıda ilk caz orkestrını qurduğu dövrdə [[Azərbaycan cazı]] ortaya çıxdı. Buna baxmayaraq, Azərbaycan cazının banisi [[Vaqif Mustafazadə]]dir. O, Azərbaycan milli musiqisi ilə caz elementlərini sintez edərək yeni musiqi janrı — caz-muğamı yaratmışdır.<ref>[http://nashagazeta.ch/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B5-%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D1%8F-%D0%B2-%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D1%91 Ольга Юркина. Восточные удовольствия в Монтрё, Наша Газета (10. iyul 2009).]</ref> Bu stilin məşhurlaşmasında [[Rafiq Babayev]] və onun [["Qaya" Vokal Kvarteti]] də böyük rol oynamışdır.<ref>{{cite web | last1 = Esslemont | first1 = Tom | title = Azerbaijan mugham music makes revival | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8503897.stm | website = news.bbc.co.uk | accessdate = 29 June 2014 }}</ref><ref>{{cite web | last1 = Blair | first1 = Betty | title = Mugham Jazz: Vagif Mustafazade | url = http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai123_folder/123_articles/123_vagif_mustafazade_eng.html | website = www.azer.com | publisher = [[Azerbaijan International]] | accessdate = 29 June 2014 }}</ref> Müasir dövrün məşhur caz ifaçılarına [[Əzizə Mustafazadə]], [[Əminə Fiqarova]], [[İsfar Sarabski]], [[Şahin Növrəsli]] misal göstərilə bilər.<ref>{{Cite news | script-title = ru:Шаин Новрасли- звезда на небосклоне джазовой музыки | url = http://www.anl.az/down/medeniyyet2008/yanvar/medeniyyet2008_yanvar_452.htm | publisher = www.anl.az | date = | accessdate = 26 June 2014 | language = Russian }}</ref><ref>{{cite book | last1 = Noble | first1 = John | title = Georgia, Armenia & Azerbaijan. Ediz. Inglese | date = 2008 | publisher = [[Lonely Planet]] | pages = 233 | accessdate = 29 June 2014 }}</ref><ref>{{cite web | last1 = Fordham | first1 = John | title = Shahin Novrasli: Bayati – review | url = https://www.theguardian.com/music/2014/feb/06/shahin-novrasli-bayati-review | website = www.theguardian.com | accessdate = 29 June 2014 }}</ref> [[Asəf Zeynallı]]nın 1931-ci ilə aid "Fraqmentlər" süitası Azərbaycan simfonik musiqisinin ilk nümunəsi hesab edilir.<ref>[http://super-mp3.narod.ru/popular_people.html ВЫДАЮЩИЕСЯ МУЗЫКАЛЬНЫЕ ДЕЯТЕЛИ] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20110322080243/http://super-mp3.narod.ru/popular_people.html | date = 2011-03-22 }}, Азербайджанский Музыкальный Портал</ref> [[Qara Qarayev]] 1943-cü ildə dramatik və lirik təsvirlərin iti təzadlarıyla xarakterizə edilən "1-ci simfoniya"sını yazdı. Onun 1946-cı ilə aid, faşizm üzərində qələbə münasibətilə yazılmış "2-ci simfoniyası"nda isə Azərbaycan musiqi ənənələri klassik üslubla birləşmişdir. 1948-ci ildə [[Fikrət Əmirov]] [[simfonik muğam]] janrını yaratdı. O, 3 simfonik muğamın: "[[Şur (simfonik muğam)|Şur]]", "[[Kürd Ovşarı (Simfonik muğam)|Kürd-ovşarı]]" və "[[Gülüstan-Bayatı-Şiraz|Gülüstani Bayatı-Şiraz]]"ın müəllifidir. Bu janrda muğam dəstgaha xas olan bir çox xüsüsusiyyətlər istifadə olunur.<ref>[http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=11311 Азербайджанская музыка. Сайт "Герои Страны".]</ref> Fikrət Əmirovdan başqa simfonik muğam janrına [[Niyazi]], [[Süleyman Ələsgərov (bəstəkar)|Süleyman Ələsgərov]], [[Asəf Zeynallı]], [[Eldar Mansurov]], [[Arif Məlikov]], [[Aqşin Əlizadə]], [[Fərəc Qarayev]], [[Vasif Adıgözəlov]], [[Məmməd Quliyev (bəstəkar)|Məmməd Quliyev]], [[Tofiq Bakıxanov]] müraciət etmişdir. Qara Qarayevin "Leyli ilə Məcnun" simfonik poeması isə Azərbaycanda lirik-dramatik simfoniyanın başlanğıcı olmuşdur.<ref>А. Бретаницкая. [http://www.belcanto.ru/karaev.html КАРА (Абульфаз оглы) КАРАЕВ], Belcanto.ru.</ref> [[Fayl:ESC 2011 Winner Azerbaijan.JPG|thumb|right|[[2011 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]ndə qalib gələn [[Eldar & Nigar]] cütlüyü]] [[Azərbaycan pop musiqisi]]nin yaranması [[XX əsr]]in ortalarına təsadüf edir. 1956-cı ildə Azərbaycan Dövlət Estrada Orkestri, 1957-ci ildə [[Tofiq Əhmədov (musiqiçi)|Tofiq Əhmədovun]] rəhbərlik etdiyi "Biz Bakıdanıq" estrada ansamblı Azərbaycan estrada sənətinin inkişafında mühüm rol oynamışlar.<ref>{{cite web | last1 = Əliyeva | first1 = İradə | title = Azərbaycan estradasının yaradıcılarından biri | url = http://anl.az/down/meqale/azerbaycan/2014/may/372583.htm | website = anl.az | publisher = anl.az | accessdate = 12 January 2016 }}</ref><ref name=musiqi>{{cite web | title = AZƏRBAYCAN MUSİQİSİ | url = http://mct.gov.az/az-music | website = mct.gov.az | publisher = mct.gov.az | accessdate = 12 January 2016 }}</ref> Sonralar [[Natəvan Şeyxova]], [[İlhamə Quliyeva]], [[Rauf Adıgözəlov]], [[Mobil Əhmədov]], [[Yalçın Rzazadə]], [[Mübariz Tağıyev]], [[Akif İslamzadə]], [[Flora Kərimova]], [[Elmira Rəhimova]] Tofiq Əhmədovun rəhbərlik etdiyi estrada orkestrinə qədəm qoydular.<ref name=tofiq>{{cite web | last1 = Təhmirazqızı | first1 = Səadət | title = Görkəmli bəstəkar, ifaçı və musiqi təşkilatçısı | url = http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/2014/aprel/91.htm | website = www.anl.az | publisher = www.anl.az | accessdate = 12 January 2016 }}</ref> 1961-ci ildə "[[Qaya (qrup)|Qaya]]" kvarteti Azərbaycanda və [[SSRİ]]-də böyük uğurlara imza atmışdır.<ref>{{cite web | title = "Qaya" qrupu | url = http://kayzen.az/blog/musiqi-qruplar%C4%B1/11896/qaya-qrupu.html | website = kayzen.az | publisher = kayzen.az | accessdate = 12 January 2016 }}</ref> Bu dövrdə klassik pop-xalq musiqisi, o cümlədən [[Rəşid Behbudov]], [[Müslüm Maqomayev]], [[Polad Bülbüloğlu]], [[Anatollu Qəniyev]] və [[Şahlar Quliyev]]in yaradıcılığı estrada sənətini zənginləşdirmişdir.<ref>{{cite web | title = Azərbaycanlı gizirə Xalq artisti adı verildi | url = http://anspress.com/index.php?a=2&cid=17&lng=az&nid=279840 | website = anspress.com | accessdate = 28 June 2014 | language = Azerbaijani | archive-date = 27 June 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140627192157/http://anspress.com/index.php?a=2&cid=17&lng=az&nid=279840 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | last1 = Karimi | first1 = Siyavush | title = A Place for Mugham | url = http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/94_folder/94_articles/94_siyavush_karimi.html | website = www.azer.com | publisher = [[Azerbaijan International (jurnal)|Azerbaijan International]] | accessdate = 15 January 2016 }}</ref> 1970-ci illərdə [[Mirzə Babayev]], [[Flora Kərimova]], [[Şövkət Ələkbərova]], [[Oqtay Ağayev]] kimi klassik pop sənətçiləri böyük uğurlar əldə etmişdi.<ref>{{cite web | title = Oxumaq qarmon çalmaqdan çox-çox asandır... | url = http://www.anl.az/down/meqale/express/2013/yanvar/288755.htm | website = www.anl.az | accessdate = 26 June 2014 | language = Azerbaijani }}</ref><ref>{{cite web | title = Это мой мир, в котором я творю | url = http://vatan.etnosmi.ru/one_stat.php?id=28655 | website = vatan.etnosmi.ru | accessdate = 26 June 2014 | archive-date = 4 March 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304230429/http://vatan.etnosmi.ru/one_stat.php?id=28655 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | title = Дивный голос "Севгилим" из Южного Азербайджана | url = http://kultura.az/articles.php?item_id=20140513070854713&sec_id=23 | website = kultura.az | accessdate = 26 June 2014 | archive-date = 3 July 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140703203443/http://kultura.az/articles.php?item_id=20140513070854713&sec_id=23 | url-status = dead }}</ref> [[Tofiq Quliyev]] tərəfindən yaradılan və 1980-ci illərdə "[[Bakı payızı]]" Beynəlxalq festivalı Azərbaycan pop musiqisində yeni musiqi "dalğasının" yaranmasında böyük rol oynamışdır.<ref name=payiz>{{cite web | title = Faiq Ağayev – "Bakı payızı- 88 " haqqında.... | url = https://www.youtube.com/watch?v=ZeTtFkUYg3Q | website = www.youtube.com | publisher = [[Youtube]] | accessdate = 12 January 2016 }}</ref> Festival [[Almaz Ələsgərova]], [[Faiq Ağayev]], [[Aygün Kazımova]], [[Sərxan Sərxan (müğənni)|Sərxan Sərxan]], [[Samir Bağırov]], [[Zülfiyyə Xanbabayeva]], [[İlqar Xəyal]] kimi sənətçilərin erkən inkişafında mühüm rol oynamışdır.<ref>{{cite web | title = “Bakı payız”ı Azərbaycan estradasına kimləri bəxş edib? | url = http://publika.az/p/78337 | website = publika.az | publisher = publika.az | accessdate = 12 January 2016 }}</ref><ref>{{cite web | title = "Vokal" kafedrası | url = http://www.admiu.edu.az/az.php?go=aktyorvokal | website = www.admiu.edu.az | publisher = www.admiu.edu.az | accessdate = 12 January 2016 }}</ref> 2011-ci ildə [[Eldar Qasımov]] və [[Nigar Camal]]ın ifa etdiyi "[[Running Scared]]" adlı mahnı Azərbaycanın Avroviziyada ilk qalibiyyəti olaraq yarışmanın tarixinə düşmüşdür.<ref>{{cite news | title = Azerbaijan wins the Eurovision Song Contest | publisher = BBC | date = May 14, 2011 | url = http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-13387886 | accessdate = May 14, 2011 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110514035914/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-13387886 | archivedate = May 14, 2011 | deadurl = dead }}</ref> 2017-ci ildə [[Firəngiz Əlizadə]] və [[Alim Qasımov]]un ifa etdikləri albom [[Qremmi mükafatı]]na layiq görülmüşdür.<ref>[http://iranthisway.com/2017/02/14/irans-kalhor-wins-2017-grammy-award/ Yo Yo Ma's Silk Route Ensemble wins Grammy for 'Sing Me Home']</ref> [[Azərbaycan roku|Azərbaycanda rok]] 1960-cı illərdən yaranmağa başlamışdır. Azərbaycanın məşhur rok qruplarına "[[Eskulap (qrup)|Eskulap]]", "[[Xürrəmilər (qrup)|Xürrəmilər]]", "[[Üç alov]]", "[[Eksperiment OK]]", "[["Aşıqlar" qrupu|Aşıqlar]]", "[[Coldünya]]", "[[Unformal (musiqi qrupu)|Unformal]]" misal göstərilə bilər.<ref>{{cite web | first1 = Cavid Ağa | title = Azərbaycan roku, niyə bu vəziyyətə gəldik? | url = http://www.bbc.com/azeri/blogs/2015/12/151209_javid_aga_blog | website = www.bbc.com | publisher = [[BBC]] | accessdate = 13 January 2016 }}</ref><ref name=APA>{{cite web | title = Azərbaycanda rokun yaranması | url = http://bakuinfo.az/?p=9291 | website = bakuinfo.az | publisher = [[APA]] | accessdate = 13 January 2016 | archive-date = 14 January 2016 | archive-url = https://archive.today/20160114224514/http://bakuinfo.az/?p=9291 | url-status = dead }}</ref> Azərbaycanda metal musiqi 2000-ci illərdən fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. 2002-ci ildə yaranan [[3,14... (musiqi qrupu)|3,14…]], Azərbaycan rok arenasında ilk [[death metal]] və [[doom metal]] janrlarında ifa edən qrupdur.<ref>{{cite web | title = 3,14... | url = http://www.rockzone.az/?act=group&sub=history&id=93 | website = www.rockzone.az | publisher = www.rockzone.az | accessdate = 26 may 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130311234000/http://rockzone.az/?act=group&sub=history&id=93 | archivedate = 11 March 2013 | url-status = dead }}</ref> 1983-cü ildə [[Çingiz Mustafayev]] [[Azərbaycan dili]]ndə yazılmış ilk rep janrlı mahnını — "[[Dünənki keçdi]]"i səsləndirmişdir.<ref name=rap>[http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/73_folder/73_articles/73_chingiz.html Documenting the Horrors of Karabakh]</ref> 1993-cü ildə [[Anar Nağılbaz]]ın "Kasıbların mahnısı" adlı mahnısı və kütləyə təqdim olunan albomu Azərbaycanda repə marağı artırmışdır.<ref name=tarix>{{cite web | title = Rep musiqisi | url = http://azerbaijans.com/content_288_az.html | work = Azerbaijanis.com | accessdate = 29 December 2011 }}</ref> 2000-ci illərdə "Mən də varam" kimi televiziya verilişləri və kütləvi repçilərin ortaya çıxmasına baxmayaraq, yalnız [[Elşad Xose]], [[Uran (repçi)|Uran]] və [[Hüseyn Dərya]] kimi repçilər böyük uğur əldə etmişdir.<ref name="en.apa.az">{{cite web | title = Well-known Azerbaijani rapper Huseyn Darya dies | url = http://en.apa.az/xeber_azerbaijani_well-known_rapper_huseyn_dar_208681.html | work = en.apa.az | accessdate = 13 May 2014 | archive-date = 4 March 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304115021/http://en.apa.az/xeber_azerbaijani_well-known_rapper_huseyn_dar_208681.html | url-status = dead }}</ref><ref name="azxeber.com">{{cite web | title = ‘Yetenek sizsiniz Türkiyə’də hamını ayağa qaldıran azərbaycanlı: ‘Bizə heç kim kömək etmədi’ – MÜSAHİBƏ + VİDEO | url = http://azxeber.com/index.php?action=static_detail&static_id=55467 | work = azxeber.com | accessdate = 13 May 2014 }}</ref><ref name="news.mail.ru">{{cite web | title = Популярные азербайджанские реперы представят совместный проект | url = http://news.mail.ru/inworld/azerbaijan/culture/11648440/ | work = news.mail.ru | accessdate = 13 May 2014 | archive-date = 13 May 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140513233901/http://news.mail.ru/inworld/azerbaijan/culture/11648440/ | url-status = dead }}</ref><ref name="www.trend.az">{{cite web | title = Запрещенную песню азербайджанского рэппера Эльшада Хосе можно услышать в Интернете | url = http://www.trend.az/life/showbiz/1205359.html | work = www.trend.az | accessdate = 13 May 2014 }}</ref> == Rəqs == {{əsas|Azərbaycan rəqsləri}} [[Fayl:Folk dance Народный танец 02.jpg|thumb|Azərbaycan qadın rəqsi]] Azərbaycan ərazisində milli rəqs incəsənətinin ortaya çıxması və formalaşması uzun əsrlər boyu davam edib. "Qodu-qodu", "[[kos-kosa]]" və "[[Xızır Nəbi bayramı|Xızır Nəbi]]" kimi kütləvi icra edilən mərasimlərdəki rəqslərin tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. Orta əsrlər dövründə bu mərasim rəqslərindən milli rəqslərin müxtəlif şəkilləri formalaşıb. Azərbaycan ərazisində mövcud olmuş dövlətlərin saraylarında bacarıqlı rəqs ansamblları var idi. "[[Turacı]]" rəqsiylə bağlı əfsanəyə görə Qarabağ xanı Nəcəfqulunun rəqqası xanın oğlunun toyunda rəqs sənətinin çox incə, çox gözəl möcüzələrini nümayiş etdirərkən bu mənzərəyə heyran qalmış xan ucadan demişdir:"Sən lap turac kimi oynayırsan." O vaxtdan bəri həmin rəqqasın oynadığı rəqs "Turacı" adlandırılmışdır.<ref>{{cite news | title = Национальные танцы на официальном сайте Нахичеванской автономной республики | author = | newspaper = | date = | url = http://www.nakhchivan.az/portal-en/mil-reqs.htm | accessdate = 2015-12-14 }}{{oq|en|There is such a legend about the Turaji dancing. Once upon a time Najafgulukhan, the khan of the Garabagh khanate, had a very beautiful dancer and khan always valued her beauty and ability. One day in the wedding of the khan’s son this dancer demonstrates very mastery miracles of dancing. The khan admiring the view says loudly: -You are dancing as turaj (partridge).}}</ref> XIX əsr rus etnoqrafı [[İvan Şopen]] öz əsərində "[[Mirzəyi (rəqs)|mirzəyi]]" və güvəng kimi qadın rəqslərini təsvir edirdi.<ref>И. Шопен. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху его присоединения к Российской империи. — Санкт-Петербург: Императорская Академия наук, 1852. — С. 899–900. — 1232 с.</ref> XIX əsrin sonlarına qədər Şamaxıda əyləncə qruplarında işləyən rəqqasələr — [[Şamaxı rəqqasələri]] olmuşdur. Bu qruplar Hindistanda, xüsusilə [[Böyük Moğol İmperiyası]] dövründə Hindistan zadəganlarına xidmət etmiş təvaiflərə bənzər şəkildə işləyirdilər.<ref>[http://www.azeri.ru/az/cultur/359/ Ими восхищался Дюма] by Emil Karimov and Mehpara Aliyeva. Azeri.ru</ref> 1920-ci ildə respublikada Sovet hakimiyyətinin qurulmasından sonra milli rəqslər yeni insanın mənəvi dünyası, ideologiyası və əmək fəaliyyətini əks etdirən yeni mövzular əldə etdi. "Pambıqçıların rəqsi", "məhsul rəqsi", "balıqçıların rəqsi", "kosmik rəqs" kimi yeni rəqslər ortaya çıxdı. "Mirzəyi", "Uzundərə" kimi qədim qadın rəqslərini qorumaq istəyiylə yanaşı həmçinin yeni rəqslər ortaya çıxdı.<ref name="reqsbalet">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/61900/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F Азербайджанская Советская Социалистическая Республика. XVII. Танец. Балет] — статья из Большой советской энциклопедии (3-е издание)</ref> "Azərbaycan milli rəqsləri" məcmuəsinə görə Dağlıq Qarabağ ərazisindəki Uzundərə adlı ərazi ilə bağlı "[[Uzundərə]]" rəqsi azərbaycanlılarla sıx qonşuluqda yaşamağın nəticəsi olaraq Qarabağ erməniləri arasında da yayıldı.<ref>Составители: Гамэр Алмасзаде, И. Д. Кагарлицкая, Б. А. Мамедов, и А. В. Акопов. Азербайджанские народные танцы / под ред. Афрасияба Бадалбейли. — Б.: Объединённое издательство, 1959. — С. 6. {{oq|ru|Например, очень популярный в Азербайджане женский танец «Узундара» широко распространён и в Армении. Это объясняется тем, что, будучи танцем невесты, танец «Узундара» зародился в Карабахе. Узундара — название длинного ущелья в Карабахе. В своё время по этому ущелью провожали невесту. Известно, что в Карабахе вместе с азербайджанцами живёт много и армян. Естественно, что благодаря этому танец «Узундара» широко распространён и среди армянского народа.}}</ref> Bəzi Azərbaycan rəqslərinin adı Azərbaycanda mövcud olmuş tayfalar və ellərlər bağlıdır. Məsələn, "[[Tərəkəmə (rəqs)|tərəkəmə]]" rəqsi azərbaycanlıların etnoqrafik qrupu olan [[tərəkəmələr]]lə, "[[Xançobanı]]" rəqsi isə [[Şamaxı xanlığı]]nı idarə etmiş [[Xançobanlı eli]] ilə bağlıdır.<ref>{{Cite web | title = Ханчобаны в БСЭ | url = http://enciklopedia.jino-net.ru/1/154.html | access-date = 2016-01-07 | archive-date = 2009-06-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090616090224/http://enciklopedia.jino-net.ru/1/154.html | url-status = dead }}</ref> Mövzu baxımından Azərbaycan rəqsləri müxtəlifdir, əmək ("çobanı"), mərasim (dini mərasimlə bağlı, təqvimlə bağlı, toyla bağlı), məişət ("mirzəyi", "turacı"), qəhrəmanlıqla bağlı — hərbi ("[[Cəngi (rəqs)|cəngi]]"), xorovod-oyun ("[[yallı]]", "[[Yallı|halay]]") və s. növləri var. Ən məşhur rəqslər "tərəkəmə" (köçərilərin rəqsi), "[[qıtqılıda]]", toylarda və yalnız qadınların iştirak etdiyi məclislərdə icra edilən "[[innabı]]", "[[Ceyrani|ceyran balası]]", "yallı"dır. Azərbaycan xalq rəqsi, bir qayda olaraq, 3 hissədən ibarət olur. Birinci hissə sürətli, dairə üzrə olur. İkinci hissə lirikdir, rəqqas sanki yerində donub qalır ("süzür"), korpus qəti və vüqarlı tərzdə dik tutulur. Üçüncü hissədə yenə dairə üzrə rəqs, sürətli, təntənəli və böyük emosional coşğunluqla səciyyəvi olur. Rəqslər Azərbaycan milli musiqi alətlərinin müşayiətilə icra edilir: zurnaçılar triosu (iki zurna və bir nağara), sazandarlar triosu (tar, kamança, dəf) və s. Qadın və kişi rəqsləri bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənir.<ref name="reqsbalet" /><ref>[http://www.azerbaijans.com/content_1594_az.html Azərbaycan xalq rəqsləri]</ref> Qadınlar tərəfindən təqdim edilən rəqslər yavaş, lirik ("turacı", "uzundərə" və s.) və ya sevincli-qızğın ("tərəkəmə" və s.), kişilər tərəfindən təqdim edilən rəqslər isə təntənəli-əzəmətli ("mirzəyi" — müdriklik rəqsi, yaşlılar tərəfindən icra edilir, və s.), hərarətli-sürətli ("[[Qaytağı (rəqs)|qaytağı]]", "[[əsgərani]]" və s.) olur. Rəqs melodiyasının xarakterik musiqi həcmi (6/8) həm müxtəlifliyi, həm də ritmik fiqurların kəskinliyi ilə xarakterizə olunur (punktir ritmlər, sinkopalar).<ref>Э. А. Абасова. Азербайджанская музыка // Музыкальная энциклопедия / Под ред. Ю. В. Келдыша. — Москва: Советская энциклопедия, 1973–1982.</ref> Qadınların ifa etdiyi rəqsin inkişafı geyimdən çox asılıdır. Rəqqasənin yubkasının uzunluğu ayaz hərəkətlərinin rəvanlığını təyin edir, onun bütün diqqəti isə qolun və bədənin yuxarı hissəsinin (çiyinlər, baş, üz mimikası və s.) texnikasındadır. Kişilərin rəqsində isə ayaq texnikası önəmli rol oynayır. Çəkisi az olan rəqqas barmaqlarının üzərində dayana bilir ("[[qazağı]]" rəqsində olduğu kimi).<ref name="reqsbalet" /> == Balet == {{Main|Azərbaycanda balet}} [[Fayl:Leyli & Mejnun.jpg|thumb|"[[Leyli və Məcnun (balet)|Leyli və Məcnun]]" baleti. Məcnun rolunda [[Gülağası Mirzəyev]]]] Azərbaycanda müasir peşəkar balet sənətinin mənşəyi milli opera və operettanın inkişafı ilə əlaqədardır. XX əsrin əvvəllərində Bakı teatrlarında səhnəyə qoyulan milli operalarda və musiqili komediyalarda xoreoqrafik nömrələr icra edilirdi. Bu dövrdə həmçinin [[Qu gölü (balet)|Qu gölü]] və [[Jizel]] kimi klassik baletlərdən səhnələr ifa edilirdi.<ref name="reqsbalet" /> İlk Azərbaycan baleti 1940-cı ildə səhnələşdirilən [[Əfrasiyab Bədəlbəyli]]nin "[[Qız qalası (balet)|Qız qalası]]"dır. Süjet xətti məşhur "[[Qız qalası]]" əfsanəsinə əsaslanan balet üçün "[[Heyratı]]" və "[[Mənsuriyyə]]" muğamlarından istifadə edilmişdir.<ref name=balet2345>{{cite web | title = Balet haqqında | url = http://www.azerbaijans.com/content_333_az.html | website = www.azerbaijans.com | publisher = www.azerbaijans.com | accessdate = 14 January 2016 }}</ref> 1952-ci ildə isə [[Qara Qarayev]]in "[[Yeddi gözəl (balet)|Yeddi gözəl]]" baletinin səhnəyə qoyulması Azərbaycan balet sənətində yeni musiqi dramaturgiyasının əsası qoyulmuşdur. Bu əsərlə birlikdə Qara Qarayevin "[[İldırımlı yollarla (balet)|İldırımlı yollarla]]" baleti Azərbaycanın teatr sənətinin dünyada şöhrət tapması işinə xidmət etmişdir.<ref name=balet2345 /> Həmin ildə [[Soltan Hacıbəyov]] müasir insanların həyatından bəhs edən "[[Gülşən (balet)|Gülşən]]" baletini yazmışdır.<ref name=turizm2345>{{cite journal | title = Mədəniyyət və turizm | url = http://files.preslib.az/projects/azerbaijan/gl5.pdf | accessdate = 14 January 2016 }}</ref> [[Arif Məlikov]]un 1961-ci ildə yazdığı "[[Məhəbbət əfsanəsi (balet)|Məhəbbət əfsanəsi]]" baleti nəinki Azərbaycanın, eləcə də dünyanın bir çox ölkələrinin opera teatrlarının repertuarında möhkəm yer tutmuşdur.<ref name=balet2345 /> 1968-ci ildə [[Süleyman Sani Axundov]]un eyniadlı hekayəsi əsasında yazılmış "[[Qaraca qız (balet)|Qaraca qız]]" baleti [[Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı]]nın səhnəsində tamaşaya qoyulmuşdur.<ref name=child>{{cite web | title = Azərbaycanda ilk uşaq baletinin müəllifi | url = http://www.azadliq.info/29246.html | website = www.azadliq.info | publisher = www.azadliq.info | accessdate = 14 January 2016 }}</ref> Bu balet həm də uşaqlar üçün yazılmış ilk böyük səhnə əsəridir.<ref name=child /> 2000-ci illərdə balet janrı [[Xəyyam Mirzəzadə]]nin "[[Ağlar və qaralar (balet)|Ağlar və qaralar]]", [[Aqşin Əlizadə]]nin "[[Qafqaza səyahət (balet)|Qafqaza səyahət]]", [[Polad Bülbüloğlu]]nun "[[Eşq və ölüm (balet)|Eşq və ölüm]]" və s. yeni əsərlərlə zənginləşmişdir.<ref name=turizm2345 /> == Teatr == {{əsas|Azərbaycan teatrı}} [[Fayl:Kilimarası.jpg|thumb|left|Kilimarası]] Azərbaycan teatr incəsənətinin mənşəyi qədim xalq şənlikləri və oynamalarına gedib çıxır.<ref name="teatr" /><ref>[http://bse2.ru/book_view.jsp?idn=027954&page=479&format=html%20%D0%A2 Театр Азербайджана]{{oq|ru|Театр Азербайджана происходит от древних азербайджанских народных празднеств и плясок.}}</ref> [[Azərbaycan oyunlarının siyahısı|Azərbaycan xalq oyunlarında]] ([[Gizlən qaç]]), oyun mahnılarında (kəpənək, bənövşə), toy mərasimlərində (nişan, duvaq qapma, toy), bayramlarda ([[Novruz]] — yazın gəlməsi, [[kövsəc]] — qışa hazırlıq) teatr fəaliyyətinin müxtəlif formaları ortaya çıxır.<ref>БСЭ. Азерб. ССР. Театр и кино. стр. 479</ref> Məhərrəm ayında icra edilən [[Şəbih]] tamaşaları meydan tamaşalarının bir növü olmaqla birlikdə həm formaca, həm də mənaca dini xarakter daşıyır və bir misteriya tamaşası olaraq Yaxın və Orta Şərqdə, o cümlədən Azərbaycanda geniş yayılmışdır.<ref>[http://azteatr.musigi-dunya.az/file?id=143&dt=1871 Şəbih tamaşalarının dramaturgiyası və hazırlanma xüsusiyyətləri haqqında.]</ref> Kişilərin kollektiv şəkildə icra etdiyi [[yallı]] rəqsi, təlxəklərin, kəndirbazların, muxraduzd və muxrabazların performansı, dərvişlərin, ilan oynadanların tamaşası teatr tamaşalarının ilkin forması idi. "[[Kos-kosa]]", "[[Qaravəlli (tamaşa)|Qaravəlli]]", "Şah Səlim", "Keçəl Pəhləvan", "Ceyran xanım", "[[Maral oyunu]]", "Xan-xan", "Tapdıq çoban", "Tənbəl qardaş", "[[Kilimarası]]" kimi səhnələşdirilmiş epizodların da Azərbaycan teatrının formalaşmasında mühim əhəmiyyəti var. İran Azərbaycanında isə [[Novruz]] bayramının və yazın gəlməyini müjdələmək üçün oynanılan [[Təkə (oyun)|"təkə" oyunu]] məşhurdur. Milli Azərbaycan teatrı XIX əsrin ikinci yarısında ilk Azərbaycan dramaturqu [[Mirzə Fətəli Axundov]]un əsərləri əsasında yaranıb. İlk peşəkar teatr performansı 23 mart 1873-cü ildə göstərilib. Performansın təşəbbüsçüləri realnı məktəbi pedaqoqu [[Həsən bəy Zərdabi]] və həmin məktəbin şagirdi [[Nəcəf bəy Vəzirov]] idi. Məktəbin şagirdləri Axundovun 1851-ci ildə yazdığı<ref name="ilk">H. Algar. [http://www.iranicaonline.org/articles/akundzada-playwright Āḵūndzāda] (англ.). — Encyclopædia Iranica, 1984. — Vol. I. — P. 735–740.</ref> "[[Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran]]" pyesini oynayırdılar. 17 aprel 1873-cü ildə Axundovun digər komediyası — "Hacı Qara" nümayiş edildi.<ref>Азербайджанский театр за 100 лет. А. А. Алиева. Азербайджанское государственное издательство. 1974 г.</ref> 1892-ci ildən başlayaraq Şuşada Axundovun komediyalarının da daxil olduğu həvəskar tamaşalar göstərilirdi.<ref>Становление и развитие азербайджанского театра. Ингилаб Керимов 1991 г.</ref> [[Fayl:Sharifzade as Sheykh Sanan.jpg|thumbnail|right|[[Abbas Mirzə Şərifzadə]]nin ifasında [[Hüseyn Cavid]]in "[[Şeyx Sənan (dram)|Şeyx Sənan]]"ı]] 1892-ci ildə həmçinin [[Haşım bəy Vəzirov]]un "Evlənmək su içmək deyil" tamaşası da həvəskarlar tərəfindən ifa edildi. Ancaq bu tamaşa mövhumatçı düşüncədə olanlar tərəfindən dağıdıldı, aktyorlar arxa qapıdan qaçmalı oldular. Müsəlman ruhanilər ədəbiyyat və teatrı yaramaz iş hesab edir, keçirilən tamaşalara mane olmağa çalışırdılar.<ref>Газета "Новое обозрение" 16 августа 1894 г.</ref> 1896-cı ildə Şuşada [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in "[[Dağılan tifaq]]" tragediyası ifa edildi. 1904-cü ildə Vilyam Şekspirin "Otella" tamaşası həvəskarlar tərəfindən ifa edildi. Əsəri tərcümə edən və Otello rolunun ifaçısı Haşım bəy Vəzirov idi. XIX əsrin axırına qədər Nuxa, Gəncə, Şamaxı, Naxçıvan kimi şəhərlərdə azərbaycanca tamaşalar ifa edilirdi. Teatr tamaşalarını təşkil edənlər Axundov məktəbinin davamçısı olan Nəcəf bəy və Haşım bəy Vəzirovlar, [[Nəriman Nərimanov]], [[Əbdürrəhim bəy Vəzirov]], [[Cəlil Məmmədquluzadə]], [[Süleyman Sani Axundov]] idi. 1888-ci ildə Bakıda [[Sultan Məcid Qənizadə]] və [[Nəriman Nərimanov]]un iştirakı ilə teatr truppası quruldu. 1897-ci ildə ilk peşəkar kollektiv — "Müsəlman dramatik truppası" quruldu. Bu dövrdə Nəcəf bəy Vəzirovun "Yağışdan çıxdıq yağmura düşdük", "Müsibəti-Fəxrəddin", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyovun "Bəxtsiz cavan", "Ağa Məhəmməd şah Qacar", "Pəri-cadu", Nəriman Nərimanovun "Nadir şah" pyesləri feodal cəmiyyətinin adətlərini, mülkədar-kapitalist sistemin qəddarlığını, cəhalətpərəstliyi və dini fanatizmi ifşa edirdi.<ref name="Азербайджанский театр">{{Cite web | title = Азербайджанский театр | url = http://www.theatre-enc.ru/html/a/azerbaydjanskiy-teatr.html | access-date = 2015-10-08 | archive-date = 2011-03-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110309160146/http://www.theatre-enc.ru/html/a/azerbaydjanskiy-teatr.html | url-status = dead }}</ref> Teatrın insanlar arasında populyarlığı və [[Azərbaycan milli musiqi alətləri]]nin inkişafı teatr incəsənətinin yeni növünün — musiqili teatrın yaranmasına gətirib çıxartdı. 1897–1898-ci illərdə Şuşada və 1901–1902-ci illərdə Bakıda [[Məhəmməd Füzuli]]nin "[[Leyli və Məcnun (Füzuli)|Leyli və Məcnun]]" və [[Əlişir Nəvai]] "[[Fərhad və Şirin (Nəvai)|Fərhad və Şirin]]" poemalarının birpərdəli səhnə şəkilləri göstərilmişdir. [[Üzeyir Hacıbəyov]]un "[[Leyli və Məcnun (opera)|Leyli və Məcnun]]" operası ilə Azərbaycan peşəkar musiqi teatrının əsasını qoymuşdur. Üzeyir Hacıbəyov, [[Zülfüqar Hacıbəyov]], [[Müslüm Maqomayev (bəstəkar)|Müslüm Maqomayev]], [[Məşədi Cəmil Əmirov]], [[Mirmahmud Kazımovski]] kimi musiqiçilərin bəstələdiyi opera və musiqili komediyalar Azərbaycanın musiqili teatrının ilkin repertuarını təşkil etmişdir.<ref name="Азербайджанский театр" /> 1919-cu ildə Bakıda [[Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı]]<ref name="teatr">Театральная энциклопедия. Азербайджанский театр: {{oq|ru|Истоки театрального искусства азербайджанского народа связаны с древнейшими народными празднествами и плясками.}}</ref>, 1922-ci ildə [[Tiflis]]də [[Tiflis Azərbaycan Teatrı|Azərbaycan Teatrı]]<ref>[http://uzeyirbook.musigi-dunya.az/ru/data.pl?id=612&lang=RU Тифлисский азербайджанский театр]</ref>, 1928-ci ildə [[İrəvan]]da [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|Azərbaycan Teatrı]] yaradıldı.<ref>Б. Арутюнян. Армянский театр / Под ред. А. Анастасьева. — История советского драматического театра: 1926–1932: Наука, 1967. — Т. 3. — С. 343. — 616 с. {{oq|ru|Важным событием явилась организация в Ереване в 1928 году Азербайджанского театра — первого театра другого народа на территории Армении.}}</ref> Dövlət dram teatrından SSRİ xalq artistləri olan [[Mirzəağa Əliyev]], [[Sidqi Ruhulla]], [[Adil İsgəndərov]], [[Mərziyyə Davudova]], [[Hökumə Qurbanova]], Azərbaycan SSR-in xalq artistləri [[Fatma Qədri]], [[Nəsibə Zeynalova]], əməkdar artistlər [[Ülvi Rəcəb]], Konstantin Adamov, Aleksandr Alleqrov çıxdı. Həmçinin teatr dekorativ incəsənəti inkişaf etdi ([[Rüstəm Mustafayev|R. Mustafayev]], S. Şərifzadə, N. Fətullayev, K. Kazımzadə).<ref>[http://www.baku.ru/enc-show.php?cmm_id=0&id=466&c=938 Баку: Энциклопедия / Люди / Международное сообщество бакинцев]</ref> == Kinematoqraf == {{əsas|Azərbaycan kinosu}} [[Fayl:Azərbaycan filmləri.jpg|300px|thumb|Azərbaycan filmlərinin afişaları]] Azərbaycan kinemotoqrafiyasının əsası 2 avqust 1898-ci ildə qoyulmuşdur.<ref>Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 812.</ref> Rus əsilli fotoqraf [[Aleksandr Mişon|Aleksandr Mixayloviç Mişon]] Azərbaycanda "[[1898-ci il avqustun 4-də Balaxanıda neft fontanı (film, 1898)|1898-ci il avqustun 4-də Balaxanıda neft fontanı]]" və "[[Bibiheybətdə neft fontanı yanğını (film, 1898)|Bibiheybətdə neft fontanı yanğını]]" kimi qısametrajlı sənədli filmlər çəkmişdir. 1916-cı ildə [[İbrahim bəy Musabəyov]]un [[Neft və milyonlar səltənətində (film, 1916)|"Neft və milyonlar səltənətində" romanı əsasında eyniadlı tammetrajlı bədii filmi]], 1917-ci ildə [[Üzeyir Hacıbəyov]]un [[Arşın mal alan (operetta)|"Arşın mal alan" operettası]] əsasında [[Arşın mal alan (film, 1917)|kinokomediyası]] çəkilmişdir.<ref>Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 13.</ref> 1923-cü ildə təsis olunan Azərbaycan Dövlət Foto-Kino İdarəsi<ref>Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası. Memarlıq və İncəsənət İnstitutu. Nazim Sadıxov. Azərbaycan bədii kinosu (1920–1935-ci illər). Bakı: Elm, 1970.- səh. 19.</ref> müxtəlif adlar daşısa da, 1961-ci ildən etibarən [[Azərbaycanfilm|Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası]] adını alır.<ref>Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirinin 1958-ci il 22 avqust tarixli 268 nömrəli əmri</ref> 20-ci illərdə Azərbaycan kinosunun mövzuları cəhalətə qarşı mübarizə, inqilab, qadın azadlığı idi. 1929-cu il də Amo Bek-Nazarovun rejissorluğu ilə çəkilmiş "[[Sevil (film, 1929)|Sevil]]" filmi Azərbaycan qadınını real şəkildə təsvir edirdi. Bu dövrdə həmçinin Bakıdakı yaşayışı, neft sənayesini təsvir edən filmlər çəkilirdi. 30-cu illərin əvvəllərində məişət və tarixi-inqilabi mövzulu filmlər istehsal edilirdi.<ref name="azerifilm">{{cite news | title = AZƏRBAYCANDA KİNO SƏNƏTİNİN YARANMA TARİXİ. SƏSSİZ DÖVR (1920–1935), AZƏRBAYCAN KİNOSU 1935-1988-Cİ İLLƏRDƏ. SƏSLİ DÖVR, AZƏRBAYCAN KİNOSU MÜSTƏQİLLİK DÖVRÜNDƏ | author = azerbaijan.az | newspaper = | date = | url = http://www.azerbaijan.az/portal/Culture/Cinema/cinema_a.html | accessdate = 2015-12-14 | archive-date = 2018-07-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20180725153352/http://www.azerbaijan.az/portal/Culture/Cinema/cinema_a.html | url-status = dead }}</ref> 1935-ci ildə [[Boris Barnet]]in rejissorluğu ilə ilk Azərbaycan səsli filmi olan "[[Mavi dənizin sahilində (film, 1935)|Mavi dənizin sahilində]]" çəkilmişdir.<ref>Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12.</ref> [[Böyük Vətən müharibəsi]] dövründə (1941–1945) müharibə qəhrəmanlarına aid "[[Vətən oğlu (film, 1941)|Vətən oğlu]]" və "[[Bəxtiyar (film, 1942)|Bəxtiyar]]" qısametrajlı bədii filmləri, "[[Sualtı qayıq "T-9" (film, 1943)|Sualtı qayıq T-9]]" və "[[Bir ailə (film, 1943)|Bir ailə]]" tammetrajlı bədii filmləri çəkilmişdir. [[Arşın mal alan (operetta)|"Arşın mal alan" operettasınin]] [[Arşın mal alan (film, 1945)|1945-ci il ekranizasiyası]] 136 ölkədə göstərilir və 86 dilə tərcümə edilir.<ref>[http://www.trud.ru/article/25-12-2015/1332650_abdulatipov_u_menja_est_pravilo_ranshe_vystrela_ne_padat.html Мамедова М. Аршин Мал Алан, или как Сталин приказал "Голливуд переплюнуть" // Труд : газета. — 17 Апреля 2003.]</ref> Yalnız SSRİ-də 16 milyondan çox izləyici toplayan filmin yaradıcı kollektivi [[Stalin mükafatı]] ilə təltif edilir.<ref>[http://www.aif.ru/archive/1681369 Культура / Аршин мал алан (рус.).] Газета "Аргументы и Факты". Проверено 30 июня 2010.</ref> 40-cı illərin sonu—50-ci illərin əvvəllərində "[[Fətəli xan (film, 1947)|Fətəli xan]]" və "[[Bakının işıqları (film, 1950)|Bakının işıqları]]" kimi bədii-sənədli və publisistik filmlər çəkilmişdir.<ref name="azerifilm" /> 1951-ci ildə "[[Sovet Azərbaycanı (film, 1950)|Sovet Azərbaycanı]]" filmi [[Kann kinofestivalı]]nda "Qısa Film Münsiflər heyəti Xüsusi Mükafatı"nı qazanıb.<ref>{{cite news | title = AZERBAIDJAN SOVIETIQUE | author = | newspaper = | date = | url = http://www.festival-cannes.com/en/films/azerbaidjan-sovietique | accessdate = 2017-07-03 }}</ref> 1950-ci illərin sonu — 1960-cı illərin əvvəllərində "[[Qızmar günəş altında (film, 1957)|Qızmar günəş altında]]", "[[Onun böyük ürəyi (film, 1958)|Onun böyük ürəyi]]", "[[Ögey ana (film, 1958)|Ögey ana]]", "[[Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959)|Onu bağışlamaq olarmı?]]", "[[Böyük dayaq (film, 1962)|Böyük dayaq]]", "[[Telefonçu qız (film, 1962)|Telefonçu qız]]" kimi fərqli peşə sahiblərinin əməyini əks etdirən filmlər çoxluq təşkil etmişdir. 60-cı illərin əvvəllərində [[Koroğlu dastanı]]nın əsasında çəkilmiş [[Koroğlu (film, 1960)|eyniadlı film]] və [[Məhəmməd Füzuli]]nin [[Leyli və Məcnun (Füzuli)|Leyli və Məcnun]] əsəri əsasında çəkilmiş "[[Leyli və Məcnun (film, 1961)|Məhəbbət dastanı]]" filmi ilə Azərbaycan kimetoqrafında rəngli filmlərin istehsalı genişlənir.<ref name="azerifilm" /> Arşın mal alan filmindən sonra "[[Görüş (film, 1955)|Görüş]]", "[[O olmasın, bu olsun (film, 1956)|O olmasın, bu olsun]]", "[[Romeo mənim qonşumdur (film, 1963)|Romeo mənim qonşumdur]]", "[[Əhməd haradadır? (film, 1963)|Əhməd haradadır?]]", "[[Ulduz (film, 1964)|Ulduz]]", [[Arşın mal alan (film, 1965)|1965-ci il "Arşın mal alan" ekranizasiyası]], "[[Qayınana (film, 1978)|Qaynana]]" kimi filmlərlə musiqili komediya janrı Azərbaycan kinematoqrafında üstünlük təşkil etmişdir. 70-ci illərdə "[[Nəsimi (film, 1973)|Nəsimi]]", "[[Dədə Qorqud (film, 1975)|Dədə Qorqud]]", "[[Babək (film, 1979)|Babək]]" kimi tarixi mövzulu filmlər çəkilmişdir. 70-ci illərin sonu—80-ci illərdə İkinci Dünya müharibəsi ilə bağlı "[[Bizim Cəbiş müəllim (film, 1969)|Bizim Cəbiş müəllim]]", "[[Şərikli çörək (film, 1969)|Şərikli çörək]]" kimi filmlər çəkilmişdir. 80-ci illərdə Azərbaycan kinosunda mənəviyyat və əxlaq mövzusu önə çıxmışdır. Bu dövrdə "[[Park (film, 1983)|Park]]", "[[Özgə ömür (film, 1987)|Özgə ömür]]", "[[Ölsəm... bağışla (film, 1989)|Ölsəm, bağışla]]", "[[Gümüşü furqon (film, 1982)|Gümüşü furqon]]", "[[Babamızın babasının babası (film, 1981)|Babamızın babasının babası]]", "[[Bağ mövsümü (film, 1985)|Bağ mövsümü]]", "[[Gümüşgöl əfsanəsi (film, 1984)|Gümüşgöl əfsanəsi]]", "[[Burulğan (film, 1986)|Burulğan]]", "[[Təxribat (film, 1989)|Təxribat]]" kimi filmlər işıq üzü görmüşdür.<ref name="azerifilm" /> Azərbaycanın müstəqilliyini əldə etdikdən sonra, 1990-cı illərdə Azərbaycan filmlərinin sayı digər dövrlərlə müqayisədə azalır. Ancaq bu dövrdə "[[Yarasa (film, 1995)|Yarasa]]" və "[[Özgə vaxt (film, 1996)|Özgə vaxt]]" kimi önəmli mövzulara həsr edilmiş filmlər də çəkilmişdir. Müstəqillik dövründə Heydər Əliyevin həyatından bəhs edən sənədli filmlər çəkilmişdir. Bunlardan biri də [[Vaqif Mustafayev]]in çoxseriyalı "[[Heydər Əliyev (film, 1999-2013)|Heydər Əliyev]]" filmidir.<ref name="azerifilm" /> Bu dövrdə üstünlük verilən digər bir mövzu isə vətənpərvərlik olmuşdur. "[[Ağ atlı oğlan (film, 1995)|Ağ atlı oğlan]]", "[[Ümid (film, 1995)|Ümid]]", "[[Fəryad (film, 1993)|Fəryad]]", "[[Arxada qalmış gələcək (film, 2004)|Arxada qalmış gələcək]]", "[[Yalan (film, 2005)|Yalan]]" kimi filmlər bu mövzud çəkilmiş örnəklərdir.<ref>{{cite news | title = Azərbaycan kinosunun tarixi | author = | newspaper = | date = | url = http://azerbaijanfilmproduction.com/az/haqqimizda/azerbaycan-kinosu/ | accessdate = 2015-12-14 }}</ref> 2007-ci ildən başlayaraq "[[Qafqaz (film, 2007)|Qafqaz]]", "[[Qala (film, 2008)|Qala]]", "[[Sahə (film, 2010)|Sahə]]", "[[Buta (film, 2011)|Buta]]", "[[Çölçü (film, 2012)|Çölçü]]", "[[Nabat (film, 2014)|Nabat]]", "[[Nar bağı (film, 2017)|Nar bağı]]", "Daxildəki Ada" filmləri [[Ən yaxşı xarici film üzrə Oskar mükafatına təqdim edilən Azərbaycan filmləri|ən yaxşı xarici film üzrə]] [[Oskar]] mükafatına təqdim edilmişdir.<ref name="Rules">{{cite web |title = Rule Thirteen: Special Rules for the Foreign Language Film Award |work = Academy of Motion Picture Arts and Sciences |publisher = Academy of Motion Picture Arts and Sciences |url = http://www.oscars.org/awards/academyawards/rules/86/rule13.html |accessdate = 2013-08-26 |archive-date = 2013-07-30 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130730051948/http://www.oscars.org/awards/academyawards/rules/86/rule13.html |url-status = dead }}</ref><ref name="YahooMoviesSubmissions">{{cite web | url = http://oscars.movies.yahoo.com/news/iw/20071018/1355.html | title = A Record 63 Countries Vying For Best Foreign-Language Oscar Nod | publisher = Yahoo! Movies | date = 2007-10-17 | accessdate = 2008-08-22 | archive-date = 2008-09-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080926200107/http://oscars.movies.yahoo.com/news/iw/20071018/1355.html | url-status = dead }}</ref><ref name="VarietyShortlist">{{cite web | url = http://www.variety.com/awardcentral_article/VR1117979064.html?nav=news&categoryid=1982&cs=1 | title = Oscar's foreign film race heats up | publisher = Variety (magazine) | author = Gaydos, Steven | author2 = McCarthy, Libby | date = 2008-01-15 | accessdate = 2008-08-22 }}</ref><ref name="Oscar Shortlist">{{cite web | url = http://www.oscars.org/press/pressreleases/2011/20110119.html | title = 9 Foreign Language Films Continue to Oscar® Race | accessdate = 2011-01-19 | work = oscars.org }}</ref> 2011-ci ildə [[Rüstəm İbrahimbəyov]]un "[[Kabusun gözüylə (film, 2010)|Kabusun gözüylə]]" filmi "MDB və Baltik ölkələrinin ən yaxşı xarici filmi" üzrə [[Nika mükafatı]]nı qazanmışdır.<ref>{{cite news | title = Nika Awards. Awards for 2007 | author = | newspaper = | date = | url = http://www.imdb.com/event/ev0000495/2007 | accessdate = 2016-12-09 }}</ref><ref>{{cite news | title = Действующие лица | author = Сергей Савостьянов | newspaper = Российская газета | date = 01.04.2010 | url = https://rg.ru/2010/04/01/nika.html | accessdate = 2016-12-09 }}</ref><ref>{{cite news | title = Номинанты Национальной кинематографической премии «НИКА» за 2011 год. | author = | newspaper = | date = | url = http://kino-nika.com/page89337.html | accessdate = 2016-12-09 }}</ref><ref>{{cite news | title = Nika Awards. Awards for 2015 | author = | newspaper = | date = | url = http://www.imdb.com/event/ev0000495/2015 | accessdate = 2016-12-09 }}</ref><ref>{{cite news | title = Nika Awards. Awards for 2011 | author = | newspaper = | date = | url = http://www.imdb.com/event/ev0000495/2011 | accessdate = 2016-12-09 }}</ref><ref>{{cite news | title = Номинанты "НИКА-30" | author = | newspaper = | date = | url = http://kino-nika.com/page645987.html | accessdate = 2017-04-20 }}</ref> 2020-ci ildə [[Hilal Baydarov]]un "[[Səpələnmiş ölümlər arasında (film, 2020)|Səpələnmiş ölümlər arasında]]" filmi [[Venesiya Film Festivalı|77-ci Venesiya Film Festivalı]]nda nümayiş etdirilərək [[Qızıl Şir|Qızıl Şir mükafatı]]na namizəd olan ilk Azərbaycan istehsalı film olmuşdur.<ref name="deadline">{{cite web|url=https://deadline.com/video/in-between-watch-debut-trailer-venice-competition/|title=‘In Between Dying’: Watch Debut Trailer For Venice Competition Pic|last=Grater|first=Tom|work=Deadline|date=August 17, 2020|access-date=August 17, 2020}}</ref> === Animasiya === {{əsas|Azərbaycan animasiyası}} [[Fayl:Azərbaycan animasiya qəhrəmanları.jpg|250px|thumbnail|right|Azərbaycan animasiya qəhrəmanları]] 1933-cü ildə "Azərbaycanfilm" studiosu "[[Lökbatan (film, 1933)|Lökbatan]]" və "[[Neft simfoniyası (film, 1933)|Neft simfoniyası]]" filmlərində texniki animasiyadan istifadə etməsi ilə Azərbaycanda animasıyanın əsası qoyuldu. 1935-ci ildə "[[Abbasın bədbəxtliyi (film, 1935)|Abbasın bədbəxtliyi]]" adlı ilk Azərbaycan cizgi film çəkildi.<ref>Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 47–49.</ref> 28 fevral 1969-cu ildə eyniadlı Azərbaycan xalq nağılına əsaslanmış [[Cırtdan (film, 1969)|"Cırtdan" cizgi filmi]] istehsal edildi. 1970-ci illərdə "[[Ayı və siçan (film, 1970)|Ayı və siçan]]", "[[Tülkü həccə gedir (film, 1971)|Tülkü həccə gedir]]", "[[Bulud niyə ağlayır? (film, 1973)|Bulud niyə ağlayır?]]", "[[Göyçək Fatma (film, 1973)|Göyçək Fatma]]", "[[Pıspısa xanım və Siçan bəy (film, 1974)|Pıspısa xanım və Siçan bəy]]", "[[Kirpi balası və alma (film, 1977)|Kirpi balası və alma]]" kimi 20-dən çox animasiya filmi çəkildi.<ref name="cartoon">{{cite news | title = AZƏRBAYCANDA CİZGİ FİLMLƏRİNİN YARANMASININ QISA TARİXİ | author = azerbaijan.az | newspaper = | date = | url = http://www.azerbaijan.az/portal/Culture/Cartoons/cartoons_a.html | accessdate = 2016-01-15 }}</ref> 1980-ci ildə "[[Bahar əyləncələri (film, 1989)|Yaz oyunları]]", "[[Cücələrim (film, 1980)|Cücələrim]]", "[[Sən belə cımbılısan (film, 1982)|Sən belə cımbılısan]]", "[[Nar ağacının nağılı (film, 1989)|Nar ağacının nağılı]]", "[[Xrizantema yarpağı (cizgi filmi, 1989)|Xrizantema yarpağı]]", "[[Çətin məsələ (film, 1988)|Çətin məsələ]]" kimi animasiya filmləri istehsal edildi. Ancaq cizgi filmlərinin keyfiyyəti əvvəlki kimi deyildi. Şəxsi profesionallığın aşağı olması və texniki avadanlığın, xüsusi boyaların çatışmazlığı bunun əsas səbəblərindən idi.<ref name="cartoon" /> 90-cı illərdə "[[Bir dəfə (film, 1990)|Bir dəfə]]", "[[İthaf (film, 1990)|İthaf]]", "[[Oda (film, 1990)|Oda]]", "[[Kitabi Dədə Qorqud. Səkrəyin dastanı (film, 1990)|Kitabi Dədə Qorqud. Səkrəyin dastanı]]", "[[Karvan (film, 1995)|Karvan]]", "[[Dəniz səyahəti (film, 1992)|Dəniz səyahəti]]" kimi cizgi filmləri "Azanfilm" tərəfindən çəkilmişdir. 2008-ci ildə Azərbaycan animasiyasının 75 illiyi qeyd edilmişdir.<ref name="cartoon" /> == Yumor == [[Fayl:Nasreddin (17th-century miniature).jpg|thumb|left|[[Molla Nəsrəddin]]in miniatür rəsmi. [[Topqapı sarayı]]]] Səfəvilər dövründə yaşamış şair [[Tərzi Avşar|Tərzi Əfşar]] farsca və Azərbaycan türkcəsindəki yumoristik şeirlərdən ibarət kiçik divan müəlifi idi. Tərziçilik adlanan bu növ poeziya İsfahan sarayında məşhur idi.<ref name="autogenerated1" /> [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ xanı]] [[Pənahəli xan|Pənahəli]]nin təlxəyi, tarixən mövcudluğu sübut edilən şəxsiyyətlərdən biri olan Lotu Qulu Pənahəli xan tərəfindən insanları, hətta onun özünü yamsılamaq bacarığına görə bəyənilirdi.<ref name="poetik"/> Yumor [[Azərbaycan folkloru]]nun demək olar ki, bütün sahələrində özünü göstərir. [[Azərbaycan nağılları]]nda döyüşdən çox məzəli oyunlarla maraqlanan "sərkərdə" Kəlniyyət, axmaq ər-arvad "Hillilimnən Güllülüm" kimi komik xarakterlərə rast gəlinir.<ref name="poetik"/> Ayrı-ayrı tarixi şəxsiyyətlər, onların fəaliyyətləri, mübarizələri barədə söz açan Azərbaycan rəvayətləri bəzən şifahi gələnəkdə dolaşa-dolaşa satirik-yumoristik boyalara bürünmüş, beləliklə də qismən gülməcələrə doğru istiqamət götürmüşdülər.<ref name="reliyev"/> Azərbaycanda toy və məclislərdə sağlıq deyilərkən lətifələrdən və keçmişdə baş vermiş gülməli hadisələrdən geniş istifadə olunur.<ref>{{cite news | title = "Dostlar, badələri qaldırın içək!" | author = Rüstəm Kamal | newspaper = Ədəbiyyat qəzeti | date = 2019 | url = http://www.anl.az/down/meqale/edebiyyat/2019/mart/09.htm | accessdate = 2020-09-09 }}</ref> Azərbaycanda lətifə janrı çox geniş yayılmışdır. Lətifədə gülüşü yaradan əsas xüsusiyyətlər zarafat, məzəlilik, sadəlövhlük və mehribanlıqdır. Bu gülüşü yaradan əsas lətifə qəhrəmanları [[Bəhlul Danəndə]], [[Molla Nəsrəddin]] və regional xarakterli obrazlardır. Lətifələrin regionallıq xüsusiyyəti onların yayıldığı ərazilərlə bağlıdır. Regional lətifələr də özlüyündə bir neçə qrupa bölünür: [[Şəki]] lətifələri (qəhrəmanları [[Hacı dayı]], Məşədi Abdulcabbar, İsfəndiyar, Tühü Tahir və başqaları), [[Qarabağ]] lətifələri (qəhrəmanları Abdal Qasım, Tağı-Nağı qardaşları), [[Cəlilabad]]-[[Masallı]] lətifələri (qəhrəmanı Lotu Salman), [[ayrımlar|ayrım]] lətifələri, [[Şirvan]] lətifələri, [[ləzgilər|ləzgi]] lətifələri və digər müxtəlif məzmunlu lətifələr.<ref name="reliyev">Ramil ƏLİYEV. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı (Müasir aktual problemlər). — Bakı, 2014. — 350 s.</ref> Azərbaycan folklorşünaslığında lətifələr təsnif edilərkən, siyasi məzmunda olanlar, demək olar ki, nəzərə alınmamışdır, yalnız professor [[Azad Nəbiyev]] "xalq arasında sovet işçiləri, orta və yüksək çinli məmurlar, hökumət adamları" və s. ilə bağlı lətifələr olduğunu qeyd etmişdir.<ref>AZƏRBAYCAN MÜHACİRƏT FOLKLORŞÜNASLIĞINDA LƏTİFƏ. Almaz Hüseynova. Bakı Qızlar Universiteti.</ref> Azərbaycan qaravəlli tamaşalarında daha çox kiçik, məzəli, gülməli məişət əhvalatları, lətifələr, "Oğru molla", "Keçəl və şeyx", "Beş-on şahıya gedərəm", "Bəhlulun yuxusu", "Molla və cavan", "Yüz arşın uzunluğunda ağac" kimi qaravəllilər istifadə olunur. Meydan aktyorları gülüşlərlə, kinayəli kəlmələr, ibarəli ifadələr, eyni kəlməni müxtəlif məna çalarlarında deməklə öz fikirlərini hədəfə dəqiq çatdıra bilirlər.<ref>{{cite news | title = Qaravəlli tamaşaları | author = | newspaper = AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ | date = 2019 | url = http://intangible.az/front/az/aboutExample/21712 | accessdate = 2020-09-09 }}</ref> Digər bir növ olan məsxərə tamaşalarında isə məsxərəçi: "boyu bir çərək, saqqalı üç çərək; gözü donbalan, danışığı yalan, geydiyi palan", — tipli baməzə sözlərlə ayrı-ayrı adamları məsxərəyə qoyub camaatı güldürür. Masxarabazı (məsxərəçini) hədələmək, döymək qadağan idi. Bu o deməkdir ki, məsxərə tamaşalarında tənqid edənlə tənqid olunan bir-birinə qaynayıb-qarışmalı və onlar arasında düşmənçilik münasibəti olmamalı idi. Kəndirbaz oyunlarında yer alan təlxəyi isə [[Hüseynqulu Sarabski]] belə təsvir edirdi: "Keçə papaq (yalançı pəhləvan) meydan sulayaraq öz ustasının hərəkətlərini gülməli bir şəkildə təqlid edir və bununla da bəd gözləri kəndirbazdan uzaqlaşdırır… Təlxək hərdən yuxarıya xitabən deyərdi: can qardaş, hünər kimin üçündür? Hünər sənin üçündür. Əgər sən ip üstündə bir qaytağı oynasan, bura yığılan ağalar bizə cibxərcliyi verərlər. Usta, balabanı kök elə!"<ref name="poetik">Muxtar Kazımoğlu. Xalq gülüşünün poetikası (monoqrafiya). Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 2006. 268 s.</ref> XX əsrin əvvəllərindən etibarən Azərbaycan satirik jurnallar geniş populyarlıq qazanmışdır. Bunlardan ilki olan "[[Molla Nəsrəddin (jurnal)|Molla Nəsrəddin]]" jurnalının təsiri altında "[[Bəhlul (jurnal)|Bəhlul]]" (1907), "[[Zənbur (jurnal)|Zənbur]]" (1909–1910, 1919), "[[Mirat (jurnal)|Mirat]]" (1910), "[[Arı (jurnal)|Arı]]" (1910–1911), "[[Kəlniyyət (jurnal)|Kəlniyyət]]" (1912–1913), "[[Lək-lək (jurnal)|Lək-lək]]" (1914), "[[Tuti (jurnal)|Tuti]]" (1914–1917), "[[Məzəli (jurnal)|Məzəli]]" (1914–1915), "[[Babayi-Əmir (jurnal)|Babayi-Əmir]]" (1915–1916), "[[Tartan-partan (jurnal)|Tartan-Partan]]" (1918), "[[Şeypur (jurnal)|Şeypur]]" (1918–1919), "[[Məşəl (jurnal)|Məşəl]]" (1919–1920) kimi Azərbaycan dilində nəşr olunan satirik jurnallarla yanaşı, bu dövr Bakıda rus dilində "Cigit" (1907–1918), "Vay-vay" (1908), "Bakinskoe qore" (1908–1909), "Biç" (1909–1915), "Adskaya poçta" (1909–1910), "Bakinskiye strelı" (1910), "Baraban" (1912–1913) kimi satirik jurnallar da dərc olunurdu.<ref>{{cite news | title = Azərbaycanın satira jurnalları: dünəndən bu günə | author = | newspaper = Xalq Cəbhəsi | date = 2014 | url = http://anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2014/sentyabr/392335.htm | accessdate = 2020-09-09 }}</ref> Azərbaycan teatr və kinosunda [[Mirzəağa Əliyev]], [[Ələkbər Hüseynzadə]], [[Mustafa Mərdanov]], [[Əliağa Ağayev]], [[Lütfəli Abdullayev]], [[Nəsibə Zeynalova]], [[Bəşir Səfəroğlu]], [[Hacıbaba Bağırov]], [[Yaşar Nuri]], [[Səyavuş Aslan]], [[Münəvvər Kələntərli]], [[Eldəniz Zeynalov]] kimi görkəmli gülüş ustaları fəaliyyət göstərmişdir.<ref>{{cite news | title = 40 ildir hökm edən “Qayınana” | author = | newspaper = Kaspi | date = 2019 | url = http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2019/yanvar/627372.htm | accessdate = 2020-09-09 }}</ref> 1971-ci ildən buraxılışları yayımlanan [["Mozalan" Satirik Kinojurnalı]]nın məqsədi ölkədəki neqativ halları satira diliylə xalqa çatdırmaq idi.<ref name="anl92590349534">[http://www.anl.az/down/he_serencamlar.pdf Azərbaycan KP MK-da Azərbaycan KP MK "Mozalan" satirik kinojurnalının tənqidi çıxışlarına respublikanın bəzi nazirliklərinin və baş idarələrinin yanlış münasibəti haqqında qərar qəbul etmişdir.] — '''anl.az''' saytı</ref> Sovet dövründə [[Yuli Qusman]] "[[Parni iz Baku (1967-1971)|Parni iz Baku]]" ("Bakılı oğlanlar") adlı [[Şən və Hazırcavablar Klubu]] komandasını yaratmışdır. 1988-ci ildə yaradılmış [[Parni iz Baku (1988-2001)|eyniadlı Azərbaycan komandası]] 1992-ci il, 1993-cü il, 1995-ci illərdə MDB çempionu, 2000-ci ildə isə ən yaxşı 10 komanda arasından XX əsr çempionu olmuşdur.<ref>Валентин Крапива. Парни из Баку. В игре и вне игры. — С. 16. — 110 с.</ref> == Əyləncə == [[Fayl:Closing ceremony Gabala International Music Festival.JPG|thumb|[[Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalı]]]] Azərbaycanda musiqi ([[Qızıl payız-69|Qızıl Payız]], [[Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı]], [[Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalı]]) və film ([[DokuBaku Beynəlxalq Sənədli Film Festivalı]], [[Animafilm Bakı Beynəlxalq Animasiya Festivalı]]) festivalları, [[Beynəlxalq Tərəkəmə Çərşənbəsi folklor festivalı]], [[“Qız qalası” Beynəlxalq İncəsənət Festivalı]] keçirilmişdir. Əlavə olaraq, [[Göyçay rayonu|Göyçay]] [[Nar bayramı]], [[Quba rayonu|Quba]] [[Alma bayramı]], [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı]], [[Gəncə]] Beynəlxalq Şərab Festivalı keçirilir. 1996-cı ildən etibarən [[Miss Azərbaycan]] Gözəllik yarışması, 2014-cü ildən [[AzeCON|anime konvensiyası]] keçirilir. Festivallar və bayramlar, həmçinin yerli və beynəlxalq tədbirlərdə mütəlif səhnəciklər, konsertlər, [[atəşfəşanlıq]] təşkil edilir. Azərbaycanda hərbi paradların keçirilməsi [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə başlamışdır. 1918-ci il sentyabrın 15-də [[Bakı döyüşü|Bakının işğaldan azad olunması]] münasibətilə keçirilən parada tam formalaşmamış [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordu birləşmələri]] ilə yanaşı [[Qafqaz İslam Ordusu]]nun əsgərləri qatılmışdır. Sovet dövründə hərbi məktəbin kursantlarının, ya da [[Qırmızı Ordu]]nun Bakı qarnizonundakı birləşmələrinin iştirakı ilə müntəzəm olaraq paradlar keçirilirdi. 1992-ci ilin 9 oktyabrında müstəqil Azərbaycan ordusunun ilk paradı keçirilmişdir. Daha sonrakı illərdə keçirilən paradlarda silahlı qüvvələrin müxtəlif texnikası təqdim edilmiş, hərbi təyyarələr uçuşlar həyata keçirmişdilər.<ref>{{cite news | title = Azərbaycanın hərbi paradları - XRONİKA | author = | newspaper = | date = | url = https://lent.az/news/68596 | accessdate = 2019-12-09 }}</ref> Azərbaycanda ilk peşəkar sirk-heyvanxana XIX əsrin 90-cı illərində məşhur Nikitin qardaşları tərəfindən tikilmişdir. 1905-ci ildə yeni, şəhərin başqa ərazisində sirk binası tikilərək istifadəyə verilmişdir. 1945-ci ildə ilk dəfə olaraq [[Bakı Dövlət Sirki|Azərbaycanın milli sirk truppası]] yaradılmışdır. Truppa yalnız sirk nömrələrindən ibarət olmayıb, tərkibinə estrada və balet artistlərinin çıxışları salınmışdı. Ənvər Quliyev, "Ulduz bacıları", kəndirbaz Əlixan və digər artistlərin nömrələrin çıxışlarından ibarət olan truppa fəaliyyəti dövründə "Zirvədən işıq" adlı proqramla keçmiş Sovet İttifaqının ərazisində və Afrika, Asiya, Amerika və Avropada daimi qastrollarda olmuşdur. Azərbaycan əsas konsert zalları [[Bakı Kristal Zalı]], [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]], [[Heydər Əliyev Sarayı]], [[Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyası]], [[Gəncə Dövlət Filarmoniyası]]dır. Azərbaycanın ən böyük futbol arenaları [[Bakı Olimpiya Stadionu]], [[Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionu]], [[Gəncə şəhər stadionu]]dur. Əyləncə mərkəzlərinə [[Bakı]] və [["Qəbələnd" əyləncə mərkəzi]] misal göstərilə bilər. Bundan başqa [[Bakı Zooloji Parkı]] və [[Şamaxı Safari Parkı]] fəaliyyət göstərir. Xizəkçilik üçün [[Qəbələ]]də [[Tufandağ (dağ-xizək kompleksi)|Tufandağ dağ-xizək kompleksi]] və [[Qusar]]da [[Şahdağ Turizm Mərkəzi]] fəaliyyət göstərir. [[Paraşüt]], [[paraplan]] və [[alpinizm]] kimi idman növləri [[Azərbaycan Hava və Ekstremal İdman Növləri Federasiyası]] tərəfindən inkişaf etdirilir.<ref name="zenzibar">[http://medeniyyet.az/page/news/7292/Azerbaycanda-dag-turizmi:-imkanlar-ve-perspektivler.html Azərbaycanda dağ turizmi: imkanlar və perspektivlər]</ref><ref name="zenzibar2">[https://azertag.az/xeber/Azerbaycanda_aktiv_turizm___parasut_paraplan_ve_xizekchilik-1182650 Azərbaycanda aktiv turizm — paraşüt, paraplan və xizəkçilik]</ref> == Adət-ənənə == === Ailə === [[Fayl:Cross cultural couple baku.jpg|120px|thumb|left|Azərbaycan ailəsi. XX əsrin əvvəlləri]] XX əsrin əvvəllərinə qədər azərbaycanlılar arasında patriarxal ailə quruluşu xarakterik idi. Ailənin başçısı arvadın cehizi istisna olmaqla ailənin bütün daşınar və daşınmaz əmlakının sahibi idi. Ailə başçısının vəziyyəti olmayanda mülk şəriətə uyğun bölünürdü. Məsələn, oğlan övladı qız övladına çatan mülkün iki qatını alırdı. Ailə başçısının dul arvadı bütün mülkün səkkizdə birini və şəxsi əşyalarını alırdı.<ref name="aile">И. М. Джафарзаде, Р. И. Бабаева, М. И. Атакишиева. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Азербайджанцы. Семья и семейный быт / Под редакцией Б.А.Гарданова, А.Н.Гулиева, С.Т.Еремяна, Л.И.Лаврова, Г.А.Нерсесова, Г.С.Читая. — Народы Кавказа: Этнографические очерки: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 131–142.</ref> [[Oktyabr inqilabı|İnqilabdan]] əvvəl Azərbaycanda ağsaqqallar kənd həyatında və ayrı-ayrı ailələrin həyatında məsləhətçi və vasitəçi kimi önəmli rol oynayırdı. Gənclərin və uşaqların, həmçinin qadınların (ağbirçəklər istisna olmaqla) bu və ya digər məsələnin müzakirəsində iştirak etmək hüququ yox idi. Ailə münasibətlərində kiçik həmişə böyüyə tabe olurdu. Hal-hazırda da yaşlılara hörmət azərbaycanlıların ailəvi və ictimai həyatının bir elementidir.<ref name="aile" /> İnqiliabdan əvvəl Azərbaycan ailəsində kişinin rolu qadınınkından daha üstün idi. Qız ata evində öz anasına və ya nənəsinə tabe idi. Gəlin isə evdəki yaşca daha böyük ev sahibəsinə (qayınana və ya böyük qayının arvadı) tabe idi. Təzə evlənəndə ərin ailəsinin evində yaşayanda gəlin ailədəki kişilərdən çəkinməli, ailənin yaşlı üzvlərinin oturduğu otağa daxil olmamalı idi. Ucadan danışmaq və ya gülmək ədəbsizlik sayılırdı.<ref name="aile" /> Uşaqlara baxmaq tamamilə ananın məsuliyyətində idi. Ailədə oğlan uşağının yeri qızınkından fərqli idi. 6–7 yaşına çatan oğlan uşağının tərbiyəsi ilə baba, ata və böyük qardaş məşğul olurdu. Uşaqların dini tərbiyəsi də eyni yaşdan başlayırdı.<ref name="aile" /> Sovet dövründə Azərbaycan ailəsində böyük dəyişiklər baş verdi. Yeni həyat şəraiti ailə həyatında dəyişikliklərə səbəb oldu. Patrixal qalıqlar demək olar ki, tamamilə yox edildi. Qadınlar kənd təsərrüfatında, sənayedə, inşaatda, mədəniyyət idarələrində və başqa yerlərdə kişilərlər bərəbər işləyirdilər. Uşaqların tərbiyəsi də bu dövrdə dəyişdi. Oğlan və qız uşaqları eyni şərtlərlə yetişdirilirdi. Uşaqların tərbiyəsində ailə ilə bərabər uşaq bağçaları, məktəblər və internatlar vasitəsilə cəmiyyət də iştirak edirdi.<ref name="aile" /> === Toy adətləri === {{əsas|Azərbaycanda toy adətləri}} [[Fayl:Xinayaxdi in Azerbaijan.jpg|thumb|right|[[Xınayaxdı]]]] Azərbaycanda nigah bağlanması aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir: 1) [[elçilik|ilkin razılıq]] — bəlgə, valideynlərin razılaşmasından sonra elçilərin ipək şal və şirni verməsi; 2) [[Nişan mərasimi|nişan]], bəyin ailəsinin gəlinə bəzək, geyim üçün parça, gəlinin ailəsinin isə şirniyyat verməsi; 3) [[toy]]un özü, evlilik hədiyyələrinin — [[xonça|toy xonçasın]]ın gətirilməsi. Adaxlanmağa yaxın oğlan qıza bahalı ipək parçalar, mərmər, qızıl döş və başa taxılan bəzək əşyaları verir. Bəyin qohumları hədiyyələri qırmızı örtüklə örtünmüş məcməyilərə yığırlar.<ref name="aile" /> Keçmişdə evlilik üçün cavanların fikri çox nadir hallarda soruşulurdu (hətta qız qaçırmaq adəti var idi). Oğlanın evlənəcəyi qızı anası və bacısı seçirdi: əgər ailənin digər üzvləri də razılaşsa, oğlanın qohumları əvvəl qızın anası ilə, daha sonra elçilər qızın atası ilə görüşürdü. Elçilər özləri ilə bir və ya iki hörmətli ağsaqqal gətirirdilər. Razılıq əldə ediləndən sonra gəlin üçün nə qədər mehr və başlıq ödəniləcəyi müzakirə edilirdi. Mehr və başlıq nişan günü gətirilirdi. Bundan başqa bəy toydan əvvəl gəlini görə bilməzdi. Ancaq daha sonra bu adət yoxa çıxdı.<ref name="aile" /> Toydan bir gün əvvəl [[kəbin]] kəsilir. Kəbinkəsdirmə mərasimində molla və hər iki tərəfdən bir şahid iştirak edir. Toyun ilk günündə bəyin evində toy qonaqlığı verilir. Toyun ikinci günündə qonaqlara [[bozbaş]] və [[plov]] verilir. Musiqi və şənlik günboyu davam edir. Üçüncü gün toy şənliyində demək olar ki, bütün kənd sakinləri iştirak edir. Eyni gün bəyi məşəllərlə, musiqi və atəş açmaqla gəlini gətirməyə yola salırlar. Gəlini bəy evinə gətirməzdən bir neçə saat əvvəl gəlinin qohumları [[cehiz]]in tamamlanmasında iştirak edir. Şənlik və rəqsdən sonra gəlin bəy evinə aparılır. Gəlinin cehizi də bəy evinə aparılır. Toydan bir neçə gün sonra bəyin ailəsi qonaqlıq keçirir. Bundan sonra gəlin öz otağından çıxa bilir.<ref name="aile" /> Toy şənliklərinin ənənələrinin bir çoxu bu gün də icra edilir: nişan, gəlinə münasibət, gəlinin geydirilməsi adəti. Toy geyimlərinin çoxu ənənələrdən kənara çıxır, toya hazırlıq müddəti qısalır, toy adətlərində yeni elementlər ortaya çıxır.<ref name="aile" /> === Milli geyim === {{əsas|Azərbaycan milli geyimləri}} {{Şəkillər sırası|Araxçınlar.png|Azərbaycan ipəyindən kəlağayılar 1.JPG|e1 = 105 |e2 = 235 |mətn = [[Araxçın]] və [[kəlağayı]] |color = black |üfüqi = left }} Azərbaycanda geyim ənənəsi təbii-coğrafi vəziyyətin müxtəlifliyi və sosial-iqtisadi həyat və mədəniyyətin inkişafında tarixi dövrlərlə bağlı qeyri-müntəzəmlik nəticəsində öz orijinallığını qoruyub saxlamışdır. Geyim ölkənin müəyyən ərazisindəki iqtisadi-mədəni inkişafın xüsusiyyətlərini əks etdirir.<ref name="geyim">З. А. Кильчевская, А. Г. Трофимова. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Азербайджанцы. Одежда и украшения / Под редакцией Б.А.Гарданова, А.Н.Гулиева, С.Т.Еремяна, Л.И.Лаврова, Г.А.Нерсесова, Г.С.Читая. — Народы Кавказа: Этнографические очерки: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 121–127.</ref> XX əsrdə iqtisadi-mədəni həyatda baş verən dəyişikliklərə görə Azərbaycanın milli qadın, kişi və uşaq geyimləri fabrik geyimləri ilə əvəz olunmuşdur. XIX əsrdə geniş yayılmış geyim üslubları, uşaq paltarları və bəzəklərilə əlaqədar inamlar da əhəmiyyətini itirmişdir.{{sfn|Azərbaycan etnoqrafiyası|2007|pp=172}} Azərbaycan kişi geyimləri altda köynək və dizlik, üstdə şalvar və [[arxalıq]]dır. Arxalıq kəmər və ya qurşaqla bağlanır. Arxalığın üzərindən [[çuxa]], soyuq dağətəyi rayonlarda isə qoyun dərisindən kürk və [[yapıncı]] geyilir. Gen şalvarlar evdə hazırlanmış yun materialdan tikilirdi. Arxalığın üzərindən cavanlar piləklərlə bəzənmiş, gümüşdən və ya dəridən düzəldilmiş kəmər geyirdi. Çuxanın üç növü var idi: büzmələrlə, büküşlərlə və büzmə və büküşlərin kombinasiyası ilə. Çuxanın sinəsi açıq idi; bəzən sinənin tərəflərində patronlar üçün yuvalar — vəznələr yerləşirdi. Kənd yerlərində çox uzun (yerə qədər), yalançı qolların sonuna doğru daralan kürklər geyilirdi. Sakinlər burun hissəsi yuxarı qalxan, dəridən tikilmiş başmaqlar — [[çarıq]]lar geyirdilər, boğaz hissəsi uzun və qısa olan çəkmələr — məst yayılmışdı. Demək olar ki, bütün kişilərin bığı və saqqalı var idi. Kişilər papağın altında ağ parçadan, naxışlı [[araxçın]] geyərdilər.<ref name="geyim" /> XIX əsrin sonu — XX əsrin əvvəlində Azərbaycan qadın paltarı alt və üst paltardan və həmçinin çadradan ibarət olurdu. Geyimdə ərazilərlə bağlı fərqlər ümumi milli geyim görünüşündə heç bir dəyişiklik olmadan ayrı-ayrı detallardan ibarət idi. Alt qadın paltarları dar köynəklər, müxtəlif fasonlu yubkalar (şəltə, cüt tuman) və tumanlar idi (darbalaq və cütbalaq). Üst qadın paltarları üst köynəklər, qısa paltarlar — əsasən Azərbaycanın cənub-qərbi rayonlarında yayılmış və qərb rayonlarında güləcə kimi bilinən [[arxalıq]], Abşeronda isə don idi.<ref name="geyim" /> Gəncəbasar, Şirvan, Bakı, Qərb bölgəsi və Şəki rayonu ərazilərində iki qabaq (döş), bir arxa (kürək) və iki qoldan ibarət [[ləbbadə]] tikilirdi.{{sfn|Azərbaycan etnoqrafiyası|2007|pp=124}} Arxalığının üzərində dəri və ya mərmərdən tikilmiş [[kəmər]] geyilirdi. Varlı ailədən olan qadınlar qızıl və ya gümüş kəmər geyirdilər. Ayağa üzərində xalça ornamentlərinə bənzər naxış ornamentləri olan, açıq müxtəlifrəngli [[corab]] geyilirdi. Evdən çıxanda corabın üzərindən [[çarıq]] geyilirdi. Varlı ailədən olan qadınların boynunda arpa formasında uzunsov muncuqlardan boyunbağı olurdu. Hörüklərin arxadakı ləçəklərini gizlətmək üçün qadınlar zərxaradan tikilmiş ensiz örtükdən — çutqudan istifadə edirdilər. Qadın baş geyimi dairəvi yastı hissədən və halqadan ibarət alçaq papaq idi. Papağın üzərindən kiçik ipəkdən düzəldilmiş yaylıq — [[kəlağayı]] bağlayırdılar. Saçlara, ovuclara və dırnaqlara [[xına]] çəkilirdi.<ref name="geyim" /> Azyaşlı qız uşaqlarının geyimi qadınların geyiminin təkrarı olsa da, oğlan uşaqlarının geyimi kişilərinkindən fərqlənirdi. Oğlan uşağı şalvarları "bağlı", "aşırmalı" və "finka" kimi üç növü var idi.{{sfn|Azərbaycan etnoqrafiyası|2007|pp=170}} Qız uşaqlarının geyimləri parlaq rəngli olurdu. Həmçinin uşaqları bədnəzərdən, şər qüvvələrdən, sehrbaz tilsimindən qorumaq üçün muncuqlar, üçkünc dualar, tısbağa kürəyi və dağadağan çiliyi kimi bəzəklərdən istifadə edilirdi.{{sfn|Azərbaycan etnoqrafiyası|2007|pp=171}} == Kulinariya == {{əsas|Azərbaycan kulinariyası}} [[Fayl:Balıq şorbası.jpg|thumb|[[Balıq şorbası]]]] Azərbaycan kulinariyası qonşu müsəlman və xristian sivilizasiyalarının təsirinə məruz qalıb. Burada vacib faktor [[İpək Yolu]] vasitəsilə müxtəlif kulinariya mədəniyyətləri ilə əlaqə olub. Sovet dövrünün təsiri ilə Avropa kulinariya stili daha geniş yayılıb.<ref>Serdar Oktay and Saide Sadıkoğlu, Gastronomic Cultural Impacts of Russian, Azerbaijani and Iranian Cuisines, International Journal of Gastronomy and Food Science, https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2018.03.003</ref> Əsas ingredientlərin süd, ət, un, tərəvəz olduğu Azərbaycan milli yeməkləri və onların hazırlanma və yeyilmə üsulları müxtəlifdir. Keçmişdə qida coğrafi şəraitə və sosial statusa görə də fərqlənirdi. Azərbaycanlıların qidasında [[çörək]] önəmli rol oynayır. Kənd ərazilərində dəmirdən düzəldilmiş, azca qabarıq olan [[sac]] üzərində bişirilir. Çörəyi təndirdə bişirmək rayonlarda, həmçinin Azərbaycanın mərkəzi şəhərlərində geniş yayılıb. Təndirlərdə çörəkdən başqa [[lavaş]] da pişirilir. Azərbaycanda lülə kabab lavaşla birlikdə təqdim edilir.<ref>[http://www.gastronom.ru/recipe/377/lyulya-kebab Люля-кебаб, второе блюдо. Пошаговые кулинарные рецепты с фото на Gastronom.ru]</ref> Həmçinin Azərbaycan plovu hazırlanarkan lavaşdan istifadə edilir.<ref>{{Cite web |title=Азербайджанская кулинарная книга |url=http://kulinarnayakniga.ru/world/azerb/ |access-date=2015-10-15 |archive-date=2016-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160106205138/http://kulinarnayakniga.ru/world/azerb/ |url-status=dead }}</ref> Sabirabad rayonunda toydan sonra gəlin evə gələndə qaynana gəlinin çiyninə lavaş atır: "Səninlə bu evə ruzu gəlin, ayağın düşərli olsun." Novxanıda yasdan sonra bəzən "külçə", içinə halva qoyulmuş lavaş verilir.<ref> Кулиева Н. М. Современная сельская семья и семейный быт в Азербайджане / Под ред. доктора исторических наук Т. Г. Мусаевой. — Б.: "Элм", 2011. — С. 97. — ISBN 9-8066-1721-1.</ref> Yaz və yay aylarında içərisinə ət və göyərti qoyularaq qatlanan xəmir xörəyi — [[qutab]] hazırlanır. Digər xəmir xörəklərinə [[xəşil]], [[xəngəl]], sülfüllü, [[əriştə]] aşı, börə, müərssə, umac, qovut, qındı, [[düşbərə]], [[Gürzə (xörək)|gürzə]], qaşıqxingəlini misal çəkmək olar.{{sfn|Azərbaycan etnoqrafiyası|2007|pp=206}}<ref name="kul">Р. И. Бабаева, М. И. Атакишиева. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Азербайджанцы. Пища / Под редакцией Б.А.Гарданова, А.Н.Гулиева, С.Т.Еремяна, Л.И.Лаврова, Г.А.Нерсесова, Г.С.Читая. — Народы Кавказа: Этнографические очерки: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 127–131.</ref> Azərbaycanda [[Mərci plov]], [[Paxla plov]], [[Südlü plov]], [[Kükü plov]] kimi 50-yə yaxın plov növü var. Quş ətindən hazırlanan ən çox yayılmış yemək çığırtmadır.<ref name="kul" /> Azərbaycan mətbəxində plovu dənə şəklində (plov, çəkmə, südlü sıyıq, şilə və s.) və kirkirədə üyüdərək işlədilir. Şorba, küftə, dovğa içərisinə də qatılan düyü Lənkəranda çörəyin yerinə istifadə edilirdi. Burada düyünün unundan və yarmasından "çanquru" və "lökü" adlı çörəklər hazırlanırdı.{{sfn|Azərbaycan etnoqrafiyası|2007|pp=199}} [[Fayl:Cuisine of Azerbaijan- Badambura.jpg|thumb|[[Badambura]]]] Ət yeməkləri müxtəlifdir. Ən çox sevilən ət qoyun ətidir. Təzə qoyun və mal ətindən basdırma, ondan isə [[tikə kabab]] hazırlanır. Ən çox yayılmış ət yeməkləri [[piti]] və [[bozbaş]]dır. İranika ensiklopediyasına görə bozbaş İran yeməyi abgustə səbzinin Azərbaycan türk dilindəki adıdır və bu türk mənşəli ad yemək bişiriləndə aldığı rəngə görə verilib.<ref>Encyclopaedia Iranica. [http://www.iranicaonline.org/articles/bozbas-azeri-turkish-name-for-an-iranian-dish-abgust-e-sabzi BOZBĀŠ.] {{oq|en|Azeri Turkish name for an Iranian dish usually called ābgūšt-e sabzī }}</ref> Düyü və ədviyyat əlavə edilmiş çəkilmiş ət kələmin ([[kələm dolması]]) və ya şor və təmiz üzüm yarpağının ([[yarpaq dolması]]) içərisində bükülür və ya badımcan, bibər və pomidorun içərisinə doldurulur ([[badımcan dolması]], [[pomidor dolması]], [[bibər dolması]]). Xırda doğranmış qoyun əti soğan və ədviyyatla qarışdırılaraq [[lülə kabab]] hazırlanır.<ref name="kul" /> Üzüm şirəsi, tut və qarpızdan doşab, zoğal, alça, gavalıdan turş kütlə — turşlavaş hazırlanır. Qızardılmış ət və balığın sousunda nar şirəsi — [[narşərab]] istifadə olunur. Şirniyyatlara 10 növü olan [[halva]], [[şəkərbura]], [[şorqoğalı]], [[paxlava]], [[şəkərçörəyi]], [[dürmək|dürmə]], [[külçə]], [[Quba tıxması|tıxma]], qurbiy, [[bamiyə]], nişasta-tərək, təndir çöçəsi, [[Şamaxı mütəkkəsi|mütəkkə]] və s. daxildir. [[Şəki halvası]], [[Şamaxı mütəkkəsi]], Zaqatala və [[Bakı qurabiyəsi]], Qarabağ kətəsi, Bakı, Gəncə, Naxçıvanın təndir çöçəsi, [[Lənkəran külçəsi]], Quba-Xaçmaz qozçörəyi, [[Qozlu Ordubad dürməyi|Ordubad qozlu dürməsi]], Lənkəran çanqurisi, Quba tıxması, Muğan qəliti kimi şirniyyatlar isə Azərbaycanın müxtəlif ərazilərinə aid şirniyyat növləridir.<ref name="kul" />{{sfn|Azərbaycan etnoqrafiyası|2007|pp=206}} === İçki mədəniyyəti === {{main|Azərbaycan mətbəxində içkilər}} [[Fayl:Чайная в Баку.jpg|thumb|left|Çayxana. Bakı, 1888]] [[Azərbaycan çayı|Azərbaycanda çay]] [[Azərbaycanda çay mədəniyyəti|içmək geniş yayılıb]]<ref>Г. А. Сергеева. Цахуры: этнокультурный облик в XX веке. — Расы и народы: Наука, 2001. — Т. 26. — С. 31.</ref> və çay qonaqpərvərliyin və qonağa göstərilən hörmətin rəmzi hesab edilir.<ref>Азербайджанская кухня. Шербеты. Чай. Сладости. Печенья. — DirectMEDIA. — ISBN 9785998937460.</ref> Əsas yeməkdən qabaq süfrəyə çayın gətirilməsi ənənədir. Azərbaycanda istifadə edilən çay uzun dövrlər boyunca [[Çin]]dən gəlib. Azərbaycanda istehsal edilən çay əsasən yaşıldır, ancaq qara çay (Çin klasifikasiyasına görə qırmızı çay) da kifayət qədər geniş yayılıb.<ref>Владимир Михайлович Семёнов. Азербайджанский чай // Чайные рецепты и чайные секреты / Под ред. Е. Н. Авадяева. — М.: Олма-Пресс, 2002. — С. 110. — 351 с. — ISBN 9785224038268.</ref> Azərbaycanda istənilən yaşayış yerində [[çayxana]] var. Ancaq Orta Asiyadan fərqli olaraq çayxanalarda nahar etmək olmur, çayın yanında yalnız konfet və şirniyyat verilir. Çayxanalar ancaq kişilər tərəfindən işlədilir. Burada onlar baş verən hadisələri müzakirə edir, qəzet oxuyur, nərd oynayırlar.<ref>Рустам Гаджиев. Отчаянные азербайджанцы // Коммерсант-Власть : журнал. — 2000. — № 35.</ref>{{sfn|Altstadt|1992|pp=244}} Tarixən Azərbaycan süfrəsində istifadə olunan digər alkoqolsuz içkilər [[səhləb]], [[qəhvə]], meyvə [[şərbət]]ləri, [[ayran]], [[atlama]], körəməz, ovduxdur. Vaxtilə Azərbaycanda olmuş rus hərbi tarixçilərindən biri yazırdı ki, azərbaycanlılar "içki məqsədi ilə, əsasən, su, ən isti vaxtlarda isə ayran (suda qarışdırılmış qatıq) qəbul edirlər, varlılar isə şərbət içirlər." Keçmişdə Azərbaycanda qəndab, xoşab, ovşala, heyva şərbəti, əzgil suyu, üzüm şirəsi, iskəncəbi, [[gülab]] şərbəti, araqnanə, bədmüşk və s. olmaqla, süfrəyə müxtəlif şərbət növləri qoyulurdu. [[Kakao]], qəhvə və s. kimi Şərq süfrəsinə məxsus içkilər keçmişdə kəndli ailələrinin məişətinə sirayət etməmişdir. İstisna kimi, şəhərin kübar ailələrində ziyafət süfrəsində qəhvə içilirdi.<ref>{{citation | title = AZƏRBAYCANIN MADDİ MƏDƏNİYYƏT TARİXİ (etnoqrafik materiallar əsasında tipoloji tədqiqat) | url = | last = MUSTAFAYEV | first = ARİF | year = 2009 | pages = | publisher = «Bakı Universiteti» nəşriyyatı | location = Bakı | isbn = | ref = harv }}</ref> Tarixən Azərbaycanın [[Qarabağ]] bölgəsində [[tut arağı]] istehsal edilmişdir.<ref>Похлёбкин В. Н. История водки. — М.: Центрполиграф, 2005. — 403 с. — ISBN 978-5-9524-1895-3.</ref> Azərbaycan Rusiyanın tərkibinə daxil olduqdan sonra da əhəmiyyətini saxlayan tut arağının müalicəvi əhəmiyyəti Azərbaycan əhalisi tərəfindən irəli sürülürdü.<ref>Кавказский календарь на 1854 год, изданный от канцелярии Наместника Кавказского. — Тифлис: Типография канцелярии Наместника Кавказского, 1853. — 776 с.</ref> Sovet dövründə Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasının Ali Soveti evdə spirtli içki düzəldilməsini qadağan etdi. XX əsrin sonu — XXI əsrin əvvəllərində tut arağının sənaye istehsalının artması ilə bu içki əvvəllər istehlak edildiyi ölkələrdən başqa yerlərə də ixrac edildi.<ref>Лебедева Е. С. Особенности уголовно-правового регулирования производства и оборота алкогольной продукции по Уголовному кодексу РСФСР 1961 г. // Вестник Волжского университета им. В. Н. Татищева. — 2009. — № 70. — С. 149–156.</ref> == İdman == {{əsas|Azərbaycanda idman|Azərbaycan xalq oyunları}} [[Fayl:2017-ci il Çövkən.jpg|thumb|left|Azərbaycan milli çövkən komandası. Şəki]] Azərbaycan idman ənənəsində atla oynanılan oyunlar xüsusilə populyardır. Bunlara papaq oyunu, [[qız-qov]], [[sür-papaq]] və [[çovqan]]ı misal çəkmək olar.<ref>Георгий Заплетин, Гюльнара Ширинзаде. Русские в истории Азербайджана. — Ганун, 2008. — 366 с.</ref> Qız-qov oyununda 400 metr məsafə boyunca atlı oğlan öz rəqibi ilə yarışır. Əgər oğlan qıza çata bilsə onu qucaqlamaq və öpmək şansı əldə edir. Geri qayıdanda isə qız oğlana çata bilsə, onu qamçının ağır zərbələrilə cəzalandırır. Papaq oyununun isə məzəli xarakteri var: biri qadın olan beş iştirakçı digər iştirakçıların başından papağı götürməyə çalışır. Ancaq qızın papağını götürməyə icazə verilmir. Sür-papaq oyunu isə basketbola oxşayır: iki komanda xəz papaqla oynayırlar və meydançanın uclarında halqası olan iki uzun ağac var. Oyunun məqsədi papağı rəqibin halqasından daha çox keçirməkdir. Yerə düşən papaq isə yalnız atdan düşmədən götürülməlidir.<ref name="idman123">В. Парфенов. [http://www.horse.ru/oloshadi/structure.php?&cur=3801 Кавказские национальные конные игры] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20190606132128/http://horse.ru/oloshadi/structure.php?&cur=3801 | date = 2019-06-06 }}. — HORSE.RU, 2004.</ref> Azərbaycanda geniş yayılmış oyunlardan biri olan [[çovqan]]da iki komanda atüstündə ağac vasitəsilə topu qarşı komandanın qapısından keçirməyə çalışır. Azərbaycanlı atlıların ağacı çobanların yarlığını xatırladır. Azərbaycan at oyunlarında [[Qarabağ atı]] və [[Dilbaz atı]] kimi yerli atlar xüsusilə istifadə olunub.<ref name="idman123" /> Azərbaycanda çovqan idmanın milli növü hesab edilir.<ref>David C. King. Cultures of the World. Azerbaijan. — Marshall Cavendish, 2006. — P. 108. — ISBN 0-7614-2011-8.</ref> [[Nərd]] də Azərbaycan mədəniyyətində önəmli rol oynayır. Oyun Azərbaycanda çox populyardır və yerli camaat tərəfindən oynanılır. Azərbaycan ekspertləri tərəfindən nərdin müxtəlif növləri yaradılmışdır.<ref>[http://news.milli.az/society/58143.html Azərbaycanda nərdin yeni növləri yaradıldı]</ref> [[Güləş]] Azərbaycanda qədim dövrlərdən yayılmış ənənəvi idman növü olmuşdur. Azərbaycan [[Milli Olimpiya Komitəsi]]nin üzvü olduğundan sonra, [[Olimpiya oyunları]]nda güləş üzrə 14 medal qazanmışdır. Azərbaycanın ən uğurlu güləşçiləri [[Namiq Abdullayev]], [[Toğrul Əsgərov]], [[Rövşən Bayramov]], [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]], [[Mariya Stadnik]], [[Cəbrayıl Həsənov]], [[Rəsul Çunayev]] və [[Fərid Mansurov]]dur. [[Futbol]] Azərbaycanda ən sevimli idman növüdür. [[Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası]] qeydiyyatından keçən 9122 nəfərlə ölkədəki ən böyük idman assosiasiyadır.<ref>[http://news.milli.az/sport/14802.html Azərbaycanda nə qədər futbolçu var?]</ref> [[Azərbaycan milli futbol yığması]] ölkə futbol klubları ilə müqayisədə beynəlxalq arenada nisbətən zəif cıxış nümayiş etdirir. Azərbaycanın ən uğurlu futbol klubları [[Neftçi PFK|Neftçi Bakı]], [[Qəbələ FK|Qəbələ]] və [[Qarabağ FK|Qarabağd]]ır. 2012-ci ildə Neftçi Azərbaycan futbolu tarixində avrokuboklarda qrup mərhələsinə vəsiqə qazanmış ilk klub oldu.<ref>[http://ru.uefa.com/uefaeuropaleague/news/newsid=1853379.html ЦСКА вылетел из еврокубков]</ref> 2014-cü ildə "Qarabağ" Azərbaycan futbolu tarixində avrokuboklarda qrup mərhələsinə ikinci vəsiqə qazanmış klub oldu.<ref>[http://www.sovsport.ru/news/text-item/739363 "Карабах" выбил "Твенте" из Лиги Европы]</ref> Bundan əlavə, "Qarabağ" yarışın əsas mərhələsində qələbə qazanan ilk Azərbaycan klubu kimi tarixə düşüb.<ref>[http://apasport.az/news/96752 Avrokuboklarda ilk dəftərimiz]</ref> [[Azərbaycanda voleybol]] həmişə ən böyük rəğbət bəslənilən idman növü olmuşdur və [[Voleybol üzrə Azərbaycan Superliqası]] dünyanın ən güclü qadın liqalarından biri sayılır.<ref>[http://www.fivb.org/viewPressRelease.asp?No=44180&Language=en#.VPPZivmsWg1 More than just Mammadova: Azerbaijan’s ladies cause World Championship upset]</ref> Son illərdə [[Rabitə Bakı]], [[Azərreyl Bakı QVK|Azərreyl Bakı]], "[[İqtisadçı QVK|İqtisadçı]]" və [[Lokomotiv Bakı QVK|Lokomotiv Bakı]] Avropa kuboklarında böyük uğur əldə etmişlər.<ref>[http://www.theguardian.com/sport/2014/dec/19/black-gold-sporting-glitter-azerbaijan-modern-sport Turning black gold into sporting glitter: what Azerbaijan tells us about modern sport]</ref> Azərbaycanın ən uğurlu voleybolçuları [[Valeriya Korotenko]], [[Oksana Parxomenko]], [[İnessa Qorxmaz]], [[Natalya Məmmədova]], Alla Həsənova və [[Polina Rəhimova]]dır. Azərbaycan dünya şahmatında güclü ölkələrdən biridir. Ölkədə bir çox beynəlxalq şahmat turnirləri və müsabiqələr keçirilib, 2009, 2013 və 2017-ci illərdə isə Azərbaycanın kişilərdən ibarət şahmat yığması [[Şahmat üzrə Milli Komandaların Avropa çempionatı|Avropa çempionu]] olmuşdur.<ref>[http://today.az/news/society/57078.html Azerbaijan’s chess team became European champion]</ref> Ölkənin şahmat məktəblərinin görkəmli şahmatçılarından olan [[Şəhriyar Məmmədyarov]], [[Teymur Rəcəbov]], [[Vüqar Həşimov]], [[Rauf Məmmədov (şahmatçı)|Rauf Məmmədov]], [[Vladimir Makoqonov]] və [[Harri Kasparov]] dünya şahmatına böyük təsir etmiş və böyük uğurlara nail olmuşlar. Digər tanınmış Azərbaycan idmançıları, cüdoçular [[Elnur Məmmədli]], [[Elmar Qasımov]], [[Rüstəm Orucov]], [[Mövlud Mirəliyev]], [[Elxan Məmmədov (cüdoçu)|Elxan Məmmədov]], karateçi [[Rəfael Ağayev]], ağırlıqqaldıran [[Nizami Paşayev]], boksçular [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]], [[Məhəmmədrəsul Məcidov]], [[Şahin İmranov]], [[Ağası Məmmədov]], paralimpiyaçı [[İlham Zəkiyev]], kikboksçular [[Eduard Məmmədov]], [[Zabit Səmədov]] və qaydasız döyüş üzrə güləşçi [[Azad Əsgərov]]dur. Ölkə [[bədii gimnastika üzrə 25-ci Avropa çempionatı]], [[42-ci Şahmat Olimpiyadası]], [[FİFA U-17 Qadınlararası Dünya Çempionatı 2012|FİFA U-17 Qadınlararası Dünya Çempionatı]] və [[2015 Avropa Oyunları]]nın ev sahibliyi etmişdir.<ref>{{cite news | title = 'European Olympics' to be held in 2015 | author = | newspaper = | date = | url = http://edition.cnn.com/2012/12/08/sport/european-olympics-baku-sport/ | accessdate = 2015-12-14 }}</ref> Azərbaycan [[Bakı Şəhər Halqası]]nda 2017-ci ildən bəri "[[Formula 1]]" [[Azərbaycan Qran-prisi]] keçirilir.<ref>[http://azertag.az/xeber/785967 Bakı 2016-cı ildə "Formula 1" yarışına ev sahibliyi edəcək]</ref> === Döyüş sənətləri === [[Fayl:Nowruz 2014 in Azerbaijan 5.jpg|280px|left|thumb|Azərbaycan pəhləvanları]] {{Şəkillər sırası|Maces in Museum of History of Azerbaijan.jpg|Bargirs in Museum of History of Azerbaijan.jpg|e1 = 140 |e2 = 140 |mətn = Zorxana oyunları alətləri: Mil və səng (sağda). Azərbaycan Tarix Muzeyi |color = black |üfüqi = right }} [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, qrupla oynanılan, dairənin içindəki oyunçuların kəməri qoruduğu dirədöymə, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Bayramlar və xüsusi günlər == {{əsas|Azərbaycanın dövlət bayramları və xüsusi günləri}} {{Şəkillər sırası|Stamps of Azerbaijan, 2019-1530.jpg|Stamps of Azerbaijan, 2019-1532.jpg|Stamps of Azerbaijan, 2019-1528.jpg|e1 = 140 |e2 = 140 |e3 = 140 |mətn = Azərbaycan Novruz bayramı qəhrəmanları: Keçəl, Kosa və Bahar qızı |color = black |üfüqi = right }} Azərbaycanda [[Yeni il bayramı]] (1 və 2 yanvar), [[Beynəlxalq Qadınlar Günü]] (8 mart), [[9 May Qələbə Günü|Qələbə Günü]] (9 may), [[Respublika Günü (Azərbaycan)|Respublika Günü]] (28 may), [[Azərbaycan xalqının milli qurtuluş günü]] (15 iyun), [[Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri günü]] (26 iyun), [[Milli müstəqillik günü]] (18 oktyabr), [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı Günü]] (9 noyabr), [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya günü|Konstitusiya Günü]] (12 noyabr), [[Milli Dirçəliş Günü]] (17 noyabr), [[Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü]] (31 dekabr), [[Novruz bayramı]] (beş gün), [[Qurban bayramı]] və [[Ramazan bayramı]] (iki gün) qeyd edilir. Müstəqillik günü, Milli Dirçəliş Günü və Konstitusiya Günü istisna olmaqla bayram günləri iş günü hesab edilmir. 2006-cı ildən bəri bayram günləri həftə sonuna düşəndə növbəti gün iş günü hesab edilmir.<ref name="bayram">{{cite news | title = Статья 105. Праздничные дни. Трудовой Кодекс Азербайджанской Республики. | author = | newspaper = | date = | url = http://ru.president.az/azerbaijan/holidays/ | accessdate = 2016-02-06 | archive-date = 2011-05-01 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110501103930/http://ru.president.az/azerbaijan/holidays/ | url-status = dead }}</ref> [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]ndən sonra [[Anım Günü (Azərbaycan)|Anım Günü]] (27 sentyabr) və [[Zəfər Günü (Azərbaycan)|Zəfər Günü]] (8 noyabr) təsis edilmişdir. Azərbaycanda ən çox sevilən bayramlardan biri [[Novruz bayramı Azərbaycanda|Novruzdur]]. Bayram təqribən bir həftə çəkir. İnsanlar təbiətin oyanmasını simvolizə edən [[gecə-gündüzün bərabərliyi]]ni qeyd edirlər. Novruz bayramı qeyd edilməzdən əvvəl [[Çərşənbə (mifologiya)|çərşənbələr]] keçirilir. Bayram günlərində keçirilən şənliklərdə kəndirbazlar öz hünərlərini göstərir, müxtəlif tamaşalar göstərilir. Axşamlar isə insanlar küçələrdə od qalayır və üzərindən tullanıb deyirlər: "Ağırlığım, uğurluğum tökülsün oda, odda yansın."<ref>{{cite news | title = Новруз в Азербайджане | author = | newspaper = | date = | url = http://ru.euronews.com/2011/03/23/fire-in-the-heart-azerbaijan-celebrates-novruz/ | accessdate = 2016-02-06 }}</ref> Novruz bayramının son çərşənbə axşamında uşaqlar qonşu qapılarını döyür, papaqlarının qapının qarşısına qoyub gizlənirlər; ev sahibi isə bu papaqları bayram şirniyyatlarıyla doldurmalıdır. Bayram günləri evlərdə [[plov]], [[şəkərbura]], [[paxlava]], [[qoğal]] hazırlayırlar. Bayramda həmçinin yumurta döyüşdürür və səməni cücərdirlər. Süfrəyə isə şamlarla bəzədilmiş bayram xonçası qoyulur. Hər kəs bayramı mütləq öz evində, ailəsi ilə birlikdə keçirməlidir.<ref>Рафаэль Гусейнов. Азербайджанский Новруз. — журнал "İRS", 2004. — № 3. — С. 16.</ref> Azərbaycanda dövlət səviyyəsində qeyd edilən dini bayramlar [[Qurban bayramı]] və otuz günlük orucdan sonra qeyd edilən [[Ramazan bayramı]]dır. Ramazan bayramı 1993-cü ildən dövlət səviyyəsində qeyd edilir.<ref name="bayram" /> Azərbaycanda ölkə əhalisinin böyük hissəsini təşkil edən şiə müsəlmanları tərəfindən qeyri-rəsmi olaraq [[İmam Hüseyn]]in 680-ci ildə Kərbəlada şəhid edildiyi [[Aşura günü]] qeyd edilir. Bu zaman hüzn mərasimləri keçirilir. 20 yanvar tarixi Azərbaycanda "Ümumxalq hüzn günü" kimi qeyd edilir. Bu gündə insanlar 1990-cı il, 19 yanvardan 20-ə keçən gecədə baş vermiş [[Qara Yanvar]] faciəsində [[Meydan hərəkatı|Azərbaycan Azadlıq mübarizəsini]] yatırtmaq üçün sovet ordusu hissələri tərəfindən öldürülən insanların xatirəsini qeyd edirlər. Bu hadisəni qeyd etmək üçün minlərlə insan qurbanların dəfn edildiyi [[Şəhidlər Xiyabanı]]na gedir, qəbrlərin üzərinə qərənfil qoyurlar. Azərbaycana rəsmi səfərə gələn şəxslər həmçinin Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edirlər. Azərbaycan Milli Məclisi 26 fevral tarixini Azərbaycanda [[Xocalı soyqırımı]] günü olaraq elan edib. Hər 26 fevral, saat 17.00-da bir dəqiqəlik sükutla Azərbaycanda bu soyqırımın qurbanlarının xatirəsi qeyd edilir.<ref>{{cite news | title = Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 24 fevral 1994-cü il tarixli, 791 saylı qərarı | author = | newspaper = | date = | url = http://www.e-qanun.az/framework/8796 | accessdate = 2016-05-13 }}</ref> 1998-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda 31 mart tarixi dövlət səviyyəsində [[Azərbaycanlıların soyqırımı günü]] olaraq qeyd edilir. 1918-ci ilin bu tarixində [[Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü|Bakı və Bakı quberniyasında baş verən qanlı hadisələri]] nəticəsində bir çox azərbaycanlı həyatını itirmişdir. == Elm == {{əsas|Azərbaycanda elm|Azərbaycan ixtiraları və kəşfləri}} [[Fayl:Asrar al-Malakut.png|thumb|left|[[Abbasqulu ağa Bakıxanov]]un "Göylərin sirri" (1840) əsəri]] Xoca ibn Ədili İbarinin XV əsrə aid əlyazması astronomiya, astrologiya, coğrafi, fəlsəfi və etik anlayışların ifadə edilməsi üçün istifadə olunan orjinal Azərbaycan terminlərini izah edir.<ref name="ibari">[http://anl.az/down/meqale/azerizv/2010/aprel/113380.htm Здесь каждый экспонат дышит историей]. Галия ЗИСКИНД. Азербайджанские известия. – 2010. – 3 апреля. – С. 3.</ref> Alim [[Mahmud Şirvani]] 1562-ci ildə [[ərəb dili]]ndən "''Möcüzələr mirvarisi və qəribəliklər incisi''" əsərini [[Orta əsrlər Azərbaycan tərcümə sənəti|tərcümə etmişdir]]. On yeddi fəsildən ibarət olan tərcümədə dünyanın müxtəlif ölkələrinin, ayrı-ayrı dəniz və okeanlarının flora və faunasından bəhs edilir.<ref name="nagisoy">Nağısoylu, Möhsün (2011), XVI ƏSR AZƏRBAYCAN TƏRCÜMƏ ƏSƏRİ "KƏVAMİLÜT-TƏBİR", Bakı</ref> XVI əsrdə Osmanlı tarixçisi Şükri Bitlisi azərbaycan dilində, [[I Səlim]]in hakimiyyət dövrü ilə bağlı "Səlimnamə" əsərini yazmışdır.<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/771/9818.pdf '''ŞüKRİ-I BİTLİsİ VE SELİMNAMESI. Doç. Dr. Ahmet UGUR:'''] {{oq|tr|Eseri olan SELIM-NAME nin bir adı da FVTVHATV'S-SELIMIYYEdir. '''Çokuzun bir şekilde mesnevi terzinde Azeri lehçesiyle yazılmıştır'''. Şehsüvar.oğlu Ali Bey'in isteği üzerine Ahmedi'nin ıskender-namesi şeklinde yazılmıştır. Fakat daha sonra'HaliI-oğlu Koçi Bey, eserde birçok yalnışlar olduğunu söylemişve bunun üzerine yazar, eseritekrar, Koçi Bey'in verdiği bilgiler üzerine, yazmıştır. Eser bir geniş girişten sonra, Selim'in Trabzon da valiliği ile başlar ve Kanuni'nin tahta çıkması ile son bulur.}}</ref> Səfəvi hökmdarı [[I Təhmasib]]in əmri ilə "Şühədanamə" və "[[Səfvət əs-səfa]]" fars dilindən azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdir.<ref name="seyx"/> XVIII əsrdə meydan çıxan tarixi əsərlər "Xudabəndi oğlu Şah Abbasın dövrünün tarixi", "Səfəviyyə padşahları", [[Ağa Məsih Şirvani]]nin "Müxəmməs"i, [[Şakir Şirvani]]nin "Şirvan hadisələri" əsəri, [[Molla Vəli Vidadi]]nin "Müsibətnamə"sidir.<ref>Сумбатзаде А. Азербайджанская историография XIX–XX вв.. — Б., 1987. — С. 18–20:.</ref> 1815–1816-cı illərdə [[Dağıstan]] və [[Şirvan]] tarixi haqqında "[[Dərbəndnamə]]" əsəri azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdir.<ref>Оразаев Г-М. Р. Дербенд-наме // Дагестанские исторические сочинения. — М.: Наука, 1993. — С. 11.</ref> 1841-ci ildə [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]]un yazdığı "[[Gülüstani-İrəm]]" əsəri ilə Azərbaycan tarixşünaslıq elminin əsası qoyulmuşdur.{{sfn|Гусейнов|1949|pp=168}}<ref>Ахмедов Э. М. А. К. Бакиханов: эпоха, жизнь, деятельность. — Б.: Элм, 1989.</ref> XIX əsrdə tarixlə bağlı yazılmış digər əsərlərə "[[Qarabağnamələr]]", [[İsgəndər bəy Hacınski]]nin "Qubalı Fətəli xanın həyatı", [[Hacı Seyid Əbdülhəmid]], [[Kərim ağa Fateh]] və [[Mustafa ağa Şuxi]]nin Şəki xanlığı tarixinə aid əsərlərini misal çəkmək olar.{{sfn|Azərbaycan Milli Ensiklopediyası|2007|pp=547}} Orta əsrlərin sonlarında yaşamış Məhəmməd Bərgüşadın "Tibbi Nəbivi" əsəri azərbaycanca yazılmış ilk təbabət kitabıdır.<ref name="Эфендиев">Эфендиев И. К. История медицины в Азербайджане с древнейших времён до наших дней / Под ред. проф. Э. М. Эфендиева и М. С. Султанова. — Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1964. — 280 с.</ref> 1712-ci ildə isə [[Məhəmməd Yusif Şirvani]] azərbaycan dilində "Tibbnamə" əsərini yazır.<ref>Акиф Фарзалиев, Фарид Алекперов. Средневековые азербайджанские трактаты по медицине. Мухаммед Юсиф Ширвани Тиббнаме (Медицинская книга); Мухаммед Мумин. Тухфат аль-Му‘минин (Дары Мумина). — СПб.: Издательство Санкт-Петербургского университета, 2002. — С. 6. — 210 с.</ref> XVII–XVIII əsrlərdə tibb və farmakologiya ilə bağlı digər Azərbaycan alimlərinə misal olaraq [[Murtuza Qulu Şamlu]], [[Əbülhəsən Marağayi]], [[Həsən İbn Rza Şirvani]], [[Hacı Sülеyman İrəvani]] misal göstərilə bilər.<ref name="Эфендиев" /> XIX əsrdə Şuşada yaşamış [[Mirzə Məmmədqulu Təbib]] Azərbaycanda cərrahlıq elminin əsasını qoymuşdur.<ref>Геюшев Н. Документальная память истории // Литературный Азербайджан. — 1989. — С. 116.</ref> [[Aleksey Çernyayevski]] və [[Səfərəli bəy Vəlibəyov]] tərəfindən hazırlanmış "[[Vətən dili]]" kitabı 1882–1920-ci illər ərzində Azərbaycan uşaqlarının baş dərs vəsaiti olmuşdur. İvan Krılovun [[Həsənəli xan Qaradaği]] tərəfindən tərcümə edilmiş şeirləri də bu kitaba daxil olmuşdur. 1901-ci ildə Bakıda Azərbaycanda və Qafqazda, həmçinin Rusiya imperiyasında və müsəlman Şərqində ilk dünyəvi qız məktəbi olan olan [[Aleksandra imperator rus-müsəlman qız məktəbi]] [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]]in təşəbbüsü və dəstəyi ilə açılmışdır.<ref>[http://www.azeribook.com/history/manaf_suleymanov/dni_minuvshie.html The Past Days] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20070322195153/http://www.azeribook.com/history/manaf_suleymanov/dni_minuvshie.html | date = 2007-03-22 }} by [[Manaf Suleymanov]]. 1990</ref> [[Mövsüm bəy Xanlarov]] 1880–1890-cı illərdə Almaniyanın Strasburq Universitetində oxuyur və Avropa təhsilinə sahib ilk azərbaycanlı kimyaçı olur.<ref>Ханларов (азерб.) // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Б.: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1986. — C. IX. — S. 50.</ref> 1920-ci illərin əvvəllərində AXC hökuməti təqribən [[Cümhuriyyət tələbələri|100 nəfər tələbəni]] Qərbi Avropa, Türkiyə və Rusiya universitetlərində təhsil almağa göndərmişdir.<ref>Джафаров М. Г. Возвращение на Родину // "Зеркало" : газета. — 1998. — № 20. — С. 26–28.</ref>{{sfn|Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты|1998|pp=145}} AXC-in digər bir önəmli fəaliyyəti 1919-cu ildə Azərbaycanda müasir üslublu ilk universitetin, [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin qurulması idi.{{sfn|Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты|1998|pp=101-103}} [[Fayl:Shamakhi observatory.jpg|thumb|right|[[Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası]]]] [[SSRİ]] Xalq Komissarları Sovetinin 1945-ci il 23 yanvar tarixli qərarı ilə SSRİ Elmlər Akademiyasının Azərbaycandakı filialının nəzdində [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]na çevrilmışdır. Bu vaxt akademiyanın 4 bölməsi, 16 elmi-tədqiqat institutu, elmi-tədqiqat şöbəsi, 3 muzeyi, mərkəzi elmi kitabxanası, [[Naxçıvan]], [[Gəncə]], [[Xankəndi]] və [[Quba]]da elmi bazaları var idi. Həmin il Azərbaycan EA-na 15 həqiqi üzv seçilmişdir. Onun ilk heyətinə [[Üzeyir Hacıbəyov]], [[Səməd Vurğun]], [[Mirzə İbrahimov]], [[Yusif Məmmədəliyev]], [[Mirəli Qaşqay]], [[Aleksandr Qrossheym]], [[Sadıq Dadaşov]], [[İosif Yesman]], [[Mirəsədulla Mirqasımov]], [[Şamil Əzizbəyov]], [[Ələşrəf Əlizadə]], [[Mustafa Topçubaşov]], [[Mikayıl Hüseynov]], [[Heydər Hüseynov]] və [[İvan Şirokoqorov]] daxil idi. 1945-ci il martın 31-də akademiyanın həqiqi üzvlərinin ilk ümumi iclasında [[Mir Əsədulla Mirqasımov]] prezident seçilmişdir. Sonrakı illərdə Yusif Məmmədəliyev (1947–1950, 1958–1961), [[Musa Əliyev]] (1950–1958), [[Zahid Xəlilov]] (1961–1967), [[Rüstəm İsmayılov]] (1967–1970), [[Həsən Abdullayev]] (1970–1983), [[Eldar Salayev]] (1983–1997), [[Fəraməz Maqsudov]] (1997–2000), [[Mahmud Kərimov]] (2001–2013) Akademiyanın prezidenti olmuşdur. 1960-cı ildə [[Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası]] qurulmuşdur. Rəsədxanın işçilərinin yaşaması üçün qurulan yaşayış məntəqəsi rəsədxananın qurulmasında önəmli rol oynayan Yusif Məmmədəliyevin şərəfinə adlandırılmışdır.<ref>Атаи А. А., Зейналов Р. А. Академическая биография Н. Б. Ибрагимова // Астрономический журнал Азербайджана — Национальная академия наук Азербайджана, 2008. — Т. 3, вып. 1–2. — С. 32–35.</ref> 7 fevral 2013-cü ildə Azərbaycanın ilk rabitə peyki olan [[Azerspace-1]] Fransız Qvineyasında (Cənubi Amerika) yerləşən Kuru kosmodromundan Fransanın Arianespace şirkəti tərəfindən "Ariane-5" daşıyıcı raketi ilə buraxılmışdır.<ref>{{cite web | title = Arianespace signs deal to launch Azerbaijani satellite | url = http://www.news.az/articles/tech/26038 | publisher = news.az | accessdate = 5 November 2010 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20101108155851/http://www.news.az/articles/tech/26038 | archivedate = 8 November 2010 | deadurl = dead }}</ref><ref>{{cite web | title = Azerbaijan signs deal with Arianespace to launch satellite | url = http://www.space-travel.com/reports/Azerbaijan_signs_deal_with_Arianespace_to_launch_satellite_999.html | publisher = Space-Travel.com | accessdate = 5 November 2010 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20101106142156/http://www.space-travel.com/reports/Azerbaijan_signs_deal_with_Arianespace_to_launch_satellite_999.html | archivedate = 6 November 2010 | deadurl = dead }}</ref><ref>[http://www.satellitetoday.com/st/headlines/Orbital-Contracted-to-Build-Azerbaijans-First-Satellite_34220.html Orbital Contracted to Build Azerbaijan’s First Satellite]</ref> Peykin əhatə dairəsinə Asiya və Afrikanın önəmli bir hissəsi və Avropa daxildir.<ref>{{Cite web |title=Baku developing satellite to kick off national space program |url=http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=baku-developing-satellite-to-kick-off-national-space-program-2009-12-03 |access-date=2016-04-13 |archive-date=2011-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111007035924/http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=baku-developing-satellite-to-kick-off-national-space-program-2009-12-03 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web | last = Mohney | first = Doug | title = New Oil Money Fueling Modest Space Dreams and Political Heartburn | url = http://satellite.tmcnet.com/topics/satellite/articles/181505-new-oil-money-fueling-modest-space-dreams-political.htm | accessdate = 3 June 2011 }}</ref> == Fəlsəfə == {{Main|Azərbaycan fəlsəfəsi}} [[Fayl:Kəmalüddövlə məktubları.png|thumb|[[Mirzə Fətəli Axundov]]un "''[[Kəmalüddövlə məktubları]]''" (1865)]] XIX əsrdə Azərbaycanın Rusiyanın tərkibinə qatılması ilə ölkənin qərbləşməsini istəyən maarifpərvərlik ideologiyası yarandı. [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] Azərbaycan maarifçiliyinə aid fəlsəfi görüşlərini "Əxlaqın tərbiyələnməsi", "Nəsihətlər kitabı", "İşıqların yerləşdiyi yer" , "Camalın aynası" və s. əsərlərində təqdim edirdi. Bakıxanovun "Nəsihətlər kitabı" əsəri mesaj baxımından [[Qaraxanlılar dövləti|Qaraxanlılar]] dövrünə aid "[[Qutadqu-bilik]]" əsəri ilə bir çox oxşarlıq daşıyır.<ref>NASIHATLAR OF ABBAS KULU AGHA BAKIKHANLI. Audrey L. ALTSTADT. University of Massachusetts, Amherst, USA.</ref> Azərbaycan maarifçiliyində fəlsəfi fikirlərin yayılmasına töhfə verən digər şəxslər isə [[Mirzə Şəfi Vazeh]] və [[Seyid Əzim Şirvani]]dir.{{sfn|Azərbaycan Milli Ensiklopediyası|2007|pp=529}} Maarifpərvərlər ölkənin Avropadan geri qalmasını və dini cəhalətpərəstliyi tənqid edirdi. Bunlardan biri olan [[Mirzə Fətəli Axundov]] öz fəlsəfi fikirlərini "[[Kəmalüddövlə məktubları]]", "Mollayi-Ruminin və onun təsnifinin babında", "Həkimi-ingilis Yuma cavab", "Yek kəlmə haqqında" kimi əsərlərində bəyan edirdi.{{sfn|Azərbaycan Milli Ensiklopediyası|2007|pp=530}} O, "Kəmalüddövlə məktubları" əsərində İslamın əsaslarını, despotik feodal dövləti, İranda hökm sürən aristokratik təbəqəni tənqid edir.<ref>М. Рафили. [http://feb-web.ru/feb/pushkin/serial/v36/v36-240-.htm Пушкин и Мирза-Фатали Ахундов]. — "Пушкинский временник": Издательство Академии наук СССР, 1936. — С. 240–256.</ref> XIX əsrdə Azərbaycanda ictimai və fəlsəfi fikrində İslam ideoloqu [[Cəmaləddin Əfqani]]nin irsi önəmli rol oynamışdır.{{sfn|Azərbaycan Milli Ensiklopediyası|2007|pp=530}} 1918–1920-ci illərdə mövcud olmuş [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin fəlsəfəsinin yaradıcılarından biri olan [[Əli bəy Hüseynzadə]] "Milli Azərbaycan", "İslam bölgəsi miqyasında intibah" və "Turan" konsepsiyalarına görə təqiblərə məruz qalmışdır. O, türk xalqlarının inkişafında Şərq və Qərb mədəniyyətinin sintezini vacib hesab edir, türkçülüyün, islamçılığın və avropalaşmanın labüdlüyünü irəli sürürdü. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından olan [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] milli müstəqil Azərbaycan ideyası və dövlət konsepsiyasının banilərindən biridir.{{sfn|Azərbaycan Milli Ensiklopediyası|2007|pp=531}} [[Bakı əməliyyatı|1920-ci ildə Azərbaycanın Qırmızı Ordu tərəfindən işğalından sonra]] [[marksizm]]in tədqiqinin və tədrisinin aparıldığı dialektik və tarixi materializm kafedrası açıldı. Bu dövrdə fəlsəfənin [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]nın himayəsində institualizasiyası baş verdi, [[Qərb fəlsəfəsi]]nə aid əsərlərin azərbaycan dilinə tərcüməsi və Azərbaycan fəlsəfəsinin tədqiqi və sistemləşdirilməsi təmin edildi və [[Rene Dekart]], [[Benedikt Spinoza]], [[Tomas Hobbs]], [[Con Lokk]] və [[Georq Vilhelm Fridrix Hegel]]in fəlsəfi görüşləri tədqiq edildi. Əddin Şakirzadənin Qədim Yunanıstan filosofu [[Epikür]]ə həsr edilmiş əsəri məşhur idi. Bu dövrdə Azərbaycanın [[İmadəddin Nəsimi]], [[Məhəmməd Füzuli]] kimi görkəmli mütəfəkkirlərinin fəlsəfi görüşləri ilə bağlı tədqiqatlar aparıldı. SSRİ-in son dövlərində paniranizmlə rəqabət aparan [[türkçülük]] ideologiyası populyarlıq qazandı. Bundan başqa [[Zakir Məmmədov (alim)|Zakir Məmmədovun]] (1936–2008) Azərbaycan fəlsəfəsinin sistemləşdirilməsi və tədqiq edilməsində böyük rolu olmuşdur. == Mətbuat, radio və televiziya == {{Əsas|Azərbaycan mətbuatı|Azərbaycan radio kanallarının siyahısı|Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı}} [[Fayl:Ekinci.jpg|thumb|[[Əkinçi (qəzet)|"Əkinçi" qəzeti]]]] Azərbaycan dilində çap edilmiş ilk kitab 1780-ci ildə Rusiya imperatriçəsi [[II Yekaterina]]nın himayəsində [[Sankt-Peterburq]]da çap edilmiş "Qanun-i Cədid"dir. İkinci Azərbaycan çapı isə [[Kəlkətə]] şəhərində çap edilmiş [[Nizami Gəncəvi]]nin "[[İsgəndərnamə]]" əsərinə şərhlərdir. 1817-ci ildə Təbrizə çap maşını gətirilsə də azərbaycan dilində çap edilən kitabların sayı məhdud idi. Müasir Azərbaycanda ilk kitab 1834-cü ildə [[Şuşa]]da çap edilmişdir.<ref>Hasan Javadi. Azeri publications in Iran // Critical Middle Eastern Studies. — 1996. — P. 79–88.</ref> 1828-ci ildən Tiflisdə çap edilməyə başlanılan, rus dilindəki "Tiflisskiy vedomosti" qəzetinin 1832-ci ildə Azərbaycan dilində, "Tiflis əxbarı" adlı əlavəsi çıxmışdır. 1841-ci ildə işıq üzü görən "Zaqafqazskiy vestnik" qəzetinin Azərbaycan dilindəki əlavəsinin adı "Qafqazın bu tərəfinin xəbəri" idi. Bu iki qəzetlərlə [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] və [[Mirzə Fətəli Axundov]]un əlaqəsi olsa da, onları Azərbaycan mətbuatının bönövrəsi hesab etmək olmaz. Azərbaycan dilində çap edilən ilk qəzet və bütün Rusiya imperiyasında türkcə çap edilən ilk qəzet [[Əkinçi (qəzet)|"Əkinçi" qəzetidir]], 22 iyul 1875-ci ildə [[Həsən bəy Zərdabi]]nin baş redaktorluğuyla işıq üzü görmüşdür.<ref>Тадеуш Свентоховский, Brian C. Collins. Historical dictionary of Azerbaijan. — USA: Scarecrow Press, 1999. — С. 13–14. — 145 с. — ISBN 0-8108-3550-9.</ref><ref>"Литературная энциклопедия." В 11 т.; М.: 1929–1939. {{oq|ru|…В 1875 основал первую тюркскую газету «Экинчи» (Земледелец).}}</ref> "Əkinçi" qəzetinin bağlanmasından iki il sonra [[Səid Ünsizadə]]nin redaktorluğuyla [[Ziya (Ziyayi-Qafqaziyyə)|"Ziya" qəzeti]] çıxmışdır. [[Firudin bəy Köçərli]] 1906-cı ildə yazdığı məqaləsində bu qəzetin dini motivli olduğunu qeyd edirdi. 1883-cü ildə [[Cəlal Ünsizadə]]nin təsis etdiyi [[Kəşkül (qəzet)|"Kəşkül" qəzeti]] İslamda fanatizmi tənqid edirdi. "Ziya" və "Kəşkül" qəzetləri Azəri şivəsini İstanbul türkçəsinə yaxınlaşdırmaq istədikləri üçün çar hökuməti tərəfindən təqiblərə məruz qalırdılar.<ref name="ekinci1875">Azərbaycan mətbuatı tarixi, Akif Aşırlı</ref> Kəşkül qəzeti bağlandıqdan sonra 14 il ərzində Azərbaycan dilində heç bir qəzet çıxarılmasına icazə verilmədi. Bu dövrdə bir çox Azərbaycan ziyalısı Azərbaycan dilində qəzet çıxartmağa cəhd göstərmiş, ancaq nailiyyət edə bilməmişdilər. [[Nəriman Nərimanov]] və [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] kimi şəxsləri özündə toplayan "[[Hümmət]]" təşkilatı nəşriyyatla məşğul olmuş, 1904-cü ilin oktyabrında Azərbaycan dilində gizli şəkildə "Hümmət" qəzetini nəşr etdirmişdir. Bu Azərbaycan mətbuatında ilk sosial-demokrat qəzet idi. 1906-cı ilin noyabrından [[Əli bəy Hüseynzadə]]nin baş redaktorluğuyla çıxmağa başlayan "[[Füyuzat (jurnal)|Füyuzat]]" isə turançılıq ideologiyasının daşıyıcısı idi.<ref name="ekinci1875" /> 1906-cı ilin aprelin 7-də [[Cəlil Məmmədquluzadə]]nin baş redaktorluğuyla "[[Molla Nəsrəddin (jurnal)|Molla Nəsrəddin]]" jurnalı çıxmışdır. Cəhalətə və fanatizmə qarşı mübarizə aparan bu jurnal öz fikrini oxuyucuya sadə danışıq tərzində təqdim edirdi. Müxtəlif dövrlərdə Tiflisdə, Təbrizdə və Bakıda çıxarılan jurnalda [[Ömər Faiq Nemanzadə]], [[Mirzə Ələkbər Sabir]], [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]], [[Əli Nəzmi]], [[Əliqulu Qəmküsar]], [[Məmməd Səid Ordubadi]], [[Mirzəli Möcüz Şəbüstəri]] və başqa şair, yazıçı və jurnalistlər, o cümlədən, [[Oskar Şmerlinq]], [[İosif Rotter]], [[Əzim Əzimzadə]] kimi rəssamlar fəaliyyət göstərirdilər.<ref name="ekinci1875" /> [[Fayl:First TV diktor.jpg|thumb|left|[[Gültəkin Cabbarlı]] [[Azərbaycan Televiziyası]] efirində. 1956-cı il]] AXC hökuməti dövründə gizli şəkildə çıxardılan [[Xalq qəzeti|"Kommunist" qəzeti]] Azərbaycanda sovet hökuməti qurulandan sonra leqal şəkildə fəaliyyətini davam etdirmişdir. 1923-cü ildən [[Ayna Sultanova]]nın redaktorluğu ilə fəaliyyət göstərən [[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalın]]ın məqsədi Azərbaycan qadınlarının ictimai-siyasi həyata alışdırmaq idi.<ref>{{cite news | title = Mətbuat tarixi | url = http://azerbaijans.com/content_742_az.html | accessdate = 21 aprel 2016 | publisher = http://azerbaijans.com }}</ref> Daha sonra adı "Azərbaycan qadını" olaraq dəyişdirilən bu jurnal "[[Literaturnıy Azerbaydjan]]" və "Azərbaycan neft sənayesi" jurnalları ilə birlikdə Azərbaycanda yüksək tirajla buraxılan jurnallardandır.<ref name="cultureazeri">"[http://www.britannica.com/place/Azerbaijan/Administration-and-social-conditions Azerbaijan]". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc., 2016. Web. 24 Apr. 2016. {{oq|en|In the course of its long history, Azerbaijan has given the world a number of outstanding thinkers, poets, and scientists. Among the medieval scientists and philosophers, Abul Hasan Bakhmanyar (11th century), the author of numerous works on mathematics and philosophy, and Abul Hasan Shirvani (11th–12th centuries), the author of Astronomy, may be noted. The poet and philosopher Nẹzāmī, called Ganjavī after his place of birth, Ganja, was the author of Khamseh (“The Quintuplet”), composed of five romantic poems, including “The Treasure of Mysteries,” “Khosrow and Shīrīn,” and “Leyli and Mejnūn.” The people of Azerbaijan have retained their ancient musical tradition. For example, the art of ashugs, who improvise songs to their own accompaniment on a stringed instrument called a kobuz, remains extremely popular. Mugams, vocal and instrumental compositions, are also widely known, the town of Shusha being particularly renowned for this art. Azerbaijan’s cultural institutions, including museums, theatres, and public libraries, are located in Baku. Many of them were established after World War II. The city has museums devoted to the art, history, and literature of Azerbaijan. In Nagorno-Karabakh there is a museum with material on the history and archaeology of the Armenian people of the region. The opera and ballet are widely attended. Some of Azerbaijan’s composers, notably Uzeir Hajjibekov (the operas Ker-Ogly and Leyli and Mejnūn and the operetta Arshin Mal ʾAlan) and Kara Karayev (the ballets Seven Beauties and The Path of Thunder), have international reputations. The latter’s symphonic music is also well known abroad. Throughout the Soviet period Azerbaijani literature was controlled by a system that saw mortal danger in even a modicum of creative freedom. Azerbaijani writers and other intellectuals were closely supervised and subjected to varying degrees of persecution. Azerbaijan has no private publishing; several government firms publish scientific books and magazines as well as books and magazines about art and literature in Azerbaijani, Russian, and other languages. In 1992 the Azerbaijani government switched from the Cyrillic to the Roman alphabet. The magazines Literaturny Azerbaydzhan (in Russian), Azerbaijan Gadïnï (“Azerbaijan Woman,” in Azerbaijani), and Azerbaydzhanskoye neftyanoye khozyaystvo (“Azerbaijan Petroleum Economy,” in Russian) have the highest circulation. Baku has several radio stations, a television studio, and a film studio.}}</ref> [[Azərbaycan radiosu]] 6 noyabr 1926-cı ildə yaradılmışdır. İlk azərbaycanlı diktorlar [[İsmayıl Əlibəyov]] və Raya İmanzadə idi. 1931-ci ildə Azərbaycan Radiosunda [[Mustafa Mərdanov]]un rejissorluq etdiyi "Radioteatr" yaradılır. 1932-ci ildə Bakı radiosunun musiqi rəhbəri təyin edilən [[Müslüm Maqomayev (bəstəkar)|Müslim Maqomayev]] [[Üzeyir Hacıbəyov]]la birlikdə Radio Komitəsində ilk notlu Şərq alətləri orkestrinin yaradılmasına nail olur. Azərbaycan radiosunda [[azərbaycan dili]] ilə birlikdə [[türk dili|türk]], [[fars dili|fars]], [[ərəb dili|ərəb]] və digər dillərdə verilişlər yayımlanırdı. İlk dəfə 1956-cı ildə futbol oyunu radionun diktoru Sabutay Quliyev tərəfindən azərbaycan dilində şərh olunur.<ref name="aztvradio">{{cite web | url = http://www.aztv.az/viewabout.php?lang=az&id=3 | title = Azərbaycan Radiosunun fəaliyyəti | author = | date = | work = | publisher = aztv.az | accessdate = 2014-05-15 | language = az | archive-date = 2011-02-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110207191756/http://www.aztv.az/viewabout.php?lang=az&id=3 | url-status = dead }}</ref> 1994-cü ildə fəaliyyətə başlayan [[ANS ÇM]] radiostansiyası Azərbaycanda ilk özəl radiodur.<ref>{{cite web |url = http://www.ansradio.ws/site/about |title = HAQQIMIZDA |author = |date = |work = |publisher = ansradio.ws |accessdate = 2014-09-04 |language = az |archive-date = 2014-08-31 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140831231207/http://www.ansradio.ws/site/about |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.ntrc.gov.az/az/content/news/70.html | title = «ANS ÇM» Radiosu | publisher = ntrc.gov.az | accessdate = 2014-09-04 | language = az | archive-date = 2015-03-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150316015144/http://ntrc.gov.az/az/content/news/70.html | url-status = dead }}</ref> [[Azərbaycan Televiziyası]] 14 fevral 1956-cı ildə yaradılmışdır. İlk veriliş günü ekrana [[Nəcibə Məlikova]] çıxmış və "[[Bəxtiyar (film, 1955)|Bəxtiyar]]" filmi göstərilmişdir. İlk diktorlar [[Tamara Gözəlova]], [[Nailə Mehdibəyova]], Sevda Qənizadə, Sara Manafova, Rəna Nəsirova, Rəxşan Aslanova, Sima Xasıyeva, [[Nizami Məmmədov (jurnalist)|Nizami Məmmədov]] idi. Televiziya tamaşalarına misal olaraq "[[Ötən ilin son gecəsi (film, 1978)|Ötən ilin son gecəsi]]", "[[Qatarda (film, 1981)|Qatarda]]", [[Səni axtarıram (film, 1981)|Səni axtarıram]]", "[[Kökdən düşmüş piano (film, 1982)|Kökdən düşmüş piano]]", "[[Evləri köndələn yar (film, 1982)|Evləri köndələn yar]]", "[[Ordan-burdan (film, 1987)|Ordan-burdan]]", "[[Yaşıl eynəkli adam (film, 1987)|Yaşıl eynəkli adam]]", "[[Sən həmişə mənimləsən (film, 1987)|Sən həmişə mənimləsən]]", "[[Bala-başa bəla! (film, 1995)|Bala-başa bəla!]]", "[[Yarımştat (film, 1996)|Yarımştat]]" göstərilə bilər.<ref name="aztvv">{{cite web | url = http://www.aztv.az/viewabout.php?lang=az&id=2 | title = Azərbaycan Televiziyasının fəaliyyəti | author = | date = | work = | publisher = aztv.az | accessdate = 2014-05-15 | language = az | archive-date = 2017-07-22 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170722222513/http://www.aztv.az/viewabout.php?lang=az&id=2 | url-status = dead }}</ref> 1991-ci ildə [[Vahid Mustafayev]], [[Seyfulla Mustafayev]] və [[Mir Şahin]] tərəfindən yaradılan [[ANS TV]] nəinki Azərbaycanda, bütün SSRİ-də isə ilk özəl televiziya kanalı idi.<ref name="ansbiz">{{cite web | url = http://www.ansgroup.ws/index.php?id=52 | title = Biz kimik ? | author = | date = | work = | publisher = ansgroup.ws | accessdate = 2014-08-26 | language = az }}</ref> == Simvollar == [[Fayl:Azerbaijani soldiers in Iraq 30.jpg|thumb|right|[[Azərbaycan Sülhməramlı Qüvvələri]] İraqda]] [[Azərbaycan bayrağı]] üç rəng və ağ rəngli aypara ilə səkkizguşəli ulduzdan ibarətdir. Bayraqda göy rəng [[Türk xalqları|türkçülüyü]], qırmızı [[Çağdaşlaşma|müasir azadlıq ideologiyasını]], yaşıl rəng isə [[İslam]]çılığı tərənnüm edir. Aypara islamı simvolizə edir. [[Fətəli xan Xoyski]]yə görə, ulduzun guşələrinin sayı [[Ərəb əlifbası|əski əlifba]] ilə yazılan Azərbaycan sözünə işarədir.<ref name="remz">İ. Əliyev, E. Məhərrəmov. Azərbaycan Respublikasınn Dövlət Rəmzləri. — Баку: Nurlan, 2008. — 500 экз.</ref> Bir başqa versiyaya görə, 8 [[Oğuz türkləri|oğuz]] tayfasının birləşməsi ([[azərbaycanlılar]], [[Anadolu türkləri|osmanlılar]], çağataylar, [[tatarlar]], [[qazaxlar]], [[qıpçaqlar]], [[səlcuqlular]] və [[türkmənlər]]) ulduzun 8 guşəsində əks edilib.<ref>[http://www.britannica.com/topic/flag-of-Azerbaijan Flag of Azerbaijan], Encyclopædia Britannica Online. {{oq|en|The star points were said to stand for eight traditional Turkic peoples—the Azerbaijanis (Azeris), Ottomans, Jagatais, Tatars, Kazakhs, Kipchaks, Seljuqs (Seljuks), and Turkmen. }}</ref> ABŞ [[Veksillologiya|veksilloloqu]] Vitni Smitə görə bayrağın müəllifi [[Əli bəy Hüseynzadə]]dir.<ref name="Vitni">Whitney Smith. Flag Lore Of All Nations. — Millbrook Press, 2001. — С. 13. — 112 с. — ISBN 978-0-7613-1753-1.</ref> 7 dekabr 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin açılışı zamanı Azərbaycan bayrağı [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu|Parlament binası]] üzərində qaldırılmışdır.<ref>Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti. — Баку: Парламент (стенографический доклад), 1998. — Т. I. — С. 76.</ref> 1991-ci il fevralın 5-də Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti "Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı haqqında" Qanun qəbul edərək onu Dövlət bayrağı elan etmişdir.<ref name="Vitni" /> [[Azərbaycan gerbi]] palıd budaqlarından və sünbüllərdən ibarət qövsün üzərində yerləşən şərq qalxanının təsvirindən ibarətdir. Qalxanın üstündə Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağının rəngləri fonunda səkkizguşəli ulduz, ulduzun mərkəzində [[Odlar Yurdu (konsept)|Odlar Yurdunu]] simvolizə edən alov təsviri vardır.<ref>{{Cite web | title = ГОСУДАРСТВЕНЫЙ ГЕРБ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ | url = http://www.azeri.ws/info/blazon.shtml | access-date = 2016-01-22 | archive-date = 2015-02-04 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150204110600/http://www.azeri.ws/info/blazon.shtml | url-status = dead }}</ref> 30 yanvar 1920-ci ildə AXC gerb proyektlərinin təqdim edilməsi üçün konkurs haqqında qərar qəbul etmişdir. Azərbaycan gerbi Qızıl Ordu işğalına görə təyin oluna bilməsə də, Bakıda yaşayan gürcü knyazı Şerşavidzenin layihəsi saxlanmışdır. 1991-ci ildə müstəqilliyin qazanılmasından sonra yenidən konkurs elan edilmiş, ancaq heç bir layihə bəyənilmədiyindən orijinal proyektə düzəlişlər edilərək qəbul edilmişdir.{{sfn|Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты|1998|pp=399-400}}<ref name="remz" /> 1919-cu ildə [[Üzeyir Hacıbəyov]] [[Əhməd Cavad]]ın sözlərinə [[Azərbaycan himni]]ni yazmış, himn 27 may 1992-ci ildə rəsmən qəbul edilmişdir. Bəstələndiyi dövrdə "Azərbaycan marşı" adlandırılan bu himn [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin hərbi məktəblərində ifa edilirdi.<ref name="remz" /><ref>Etem Üngör. Türk marşları. — Анкара: Türk Kültürünü Aras̆tırma Enstitüsü, 1965. — С. 325. — 332 с.</ref><ref>Üzeyir bəy Hacıbəyov ensiklopediyası. — Bakı, 1996. — С. 21.</ref> 28 may günü Azərbaycanın müstəqilliyinin elan edildiyi gündür. 1918-ci ilin həmin günü [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası]] Tiflisdə Qafqaz Canişin sarayının ikinci mərtəbəsindəki böyük salonda keçirilən ilk iclasında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması elan edilmiş və Azərbaycanın 6 bənddən ibarət [[Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi|İstiqlal Bəyannaməsini]] imzalanmışdır.{{sfn|Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты|1998|pp=316}} 1990-cı ildən etibarən 28 may tarixi "[[Respublika Günü (Azərbaycan)|Respublika günü]]" adı ilə dövlət bayramı kimi qeyd edilir.<ref>{{cite web |url = http://ru.president.az/azerbaijan/holidays |title = Трудовой Кодекс Азербайджанской Республики. Статья 105. Праздничные дни. |publisher = Официальный интернет сайт Президента Азербайджанской Республики |accessdate = 2014-07-31 }}</ref> [["Qızıl Ulduz" medalı (Azərbaycan)|"Qızıl Ulduz" medalı]] [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]]nın xüsusi fərqlənmə nişanıdır. Medal üz tərəfində ikiüzlü hamar şüalar olan, səkkizguşəli ulduzdan ibarətdir, sarı qızıldan hazırlanmışdır. Arxa tərəfi hamar səthlidir, ortasında "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" sözləri yazılmışdır. 6 fevral 1998-ci il tarixində "Qızıl Ulduz" medalı 7 iyul 1992-ci ildən Azərbaycanın Milli Qəhrəmanının xüsusi fərqlənmə nişanı olan [["Ay-Ulduz" medalı]]nı əvəz etmişdir.<ref name="429-IQD">[http://e-qanun.az/framework/4605 ''"Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarında dəyişikliklər edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikasının 6 fevral 1998-ci il tarixli, 429-IQD nömrəli Qanunu] {{az}}</ref> Bu mükafat Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyi və ərazi bütövlüyünün müdafiəsində göstərilən qəhrəmanlıq və cəsarətə görə verilir. [["Heydər Əliyev" ordeni]] 28 aprel 2005-ci il tarixindən Azərbaycan Respublikasının ən yüksək dövlət təltifidir.<ref name="ARQ-370">[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=7898&doctype=0 ''"Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikasının 10 noyabr 1992-ci il tarixli, 370 nömrəli Qanunu. e-qanun.az] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20120330111428/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=7898&doctype=0 | date = 2012-03-30 }} {{az}}</ref> Təsis edildiyi vaxt "Heydər Əliyev" ordeni ulduzdan, orden zəncirindən və nişandan ibarət olmuşdur.<ref name="ARQ-2005" /> 3 fevral 2014-cü il tarixli dəyişikliklərdən sonra ordenə döş nişanı da əlavə edilmişdir.<ref name="ARQ-2014">[http://president.az/articles/11149 "Heydər Əliyev" ordeninin təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 2005-ci il 22 aprel tarixli 896-IIQ nömrəli Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının 3 fevral 2014-cü il tarixli, 896-IVQD nömrəli Qanunu] president.az {{az}}</ref> Ordenin döşə taxılmaq üçün nəzərdə tutulan ulduzu səkkizguşəli olub gümüşdən hazırlanmışdır. Ulduzun guşələri gül ləçəkləri şəklində işlənmişdir. Qılınclı ulduzun guşələrindən dördünün üzərindən keçən iki qılınc gümüşdən hazırlanıb qızıl suyuna çəkilmişdir. Qılıncların hər birinin dəstəyinə brilyant daş bərkidilmişdir. Dalğavari çevrəli lövhənin ortasında dairəvi medalyondakı cilalanmış lövhə üzərində Heydər Əliyevin barelyefı verilmişdir. "Heydər Əliyev" ordeni Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarına Azərbaycanın tərəqqisinə, əzəmətinin və şöhrətinin artmasına töhfə verən müstəsna xidmətlərinə görə və vətənin müdafiəsində, Azərbaycanın dövlət mənafelərinin qorunmasında göstərilmiş mərdlik və şücaətə görə, Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə onun statusuna görə, əcnəbilərə isə Azərbaycan Respublikası qarşısında görkəmli xidmətlərinə görə, Azərbaycançılıq ideyasının həyata keçirilməsində, dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinin möhkəmləndirilməsində və Azərbaycan Respublikası ilə digər dövlətlər arasında siyasi, iqtisadi, elmi və mədəni əlaqələrin qurulmasında və inkişaf etdirilməsində xüsusi xidmətlərinə görə verilir.<ref name="ARQ-2005">[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=9507&doctype=0 ''""Heydər Əliyev" ordeninin təsis edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikasının 22 aprel 2005-ci il tarixli, 896-IIQ nömrəli Qanunu. e-qanun.az] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20120111170930/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=9507&doctype=0 | date = 2012-01-11 }} {{az}}</ref> [["Şah İsmayıl" ordeni]] Azərbaycan Respublikasının ali hərbi ordenidir, 6 dekabr 1993-cü ildə təsis edilmişdir. Orden düzgün səkkizguşəli ulduz şəklindədir, gümüşdəndir. Ulduzun mərkəzində, üzü qızıl suyuna çəkilmiş və minalanmış, səkkiz bərabər küncü olan lövhə fonunda Şah İsmayılın əksi profildən təsvir edilmişdir. "Şah İsmayıl" ordeni Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin təşkilində və möhkəmləndirilməsində xüsusi xidmətlərə, Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün və təhlükəsizliyinin təmin edilməsində xüsusi xidmətlərə, görkəmli sərkərdəlik fəaliyyətinə, respublikada fövqəladə halların nəticələrinin araddan qaldırılmasında xüsusi xidmətlərə görə verilir.<ref name="ARQ-370" /> == Azərbaycanda yaşayan xalqların mədəniyyəti == === Türk tayfaları === {{main|Azərbaycan tayfaları}} {{Şəkillər albomu | alt yazı = | align = left | istiqamət = üfüqi | şəkil1 = Bayat.svg | miqyas1 = 150 | izah1 = <center>[[Bayat tayfası]]</center> | link1 = Mule | şəkil2 = Avsar.svg | miqyas2 = 150 | izah2 = <center>[[Əfşar boyu]]</center> | link2 = | şəkil3 = Eymur.svg | miqyas3 = 150 | izah3 = <center>[[Ayrımlar|Eymür boyu (Ayrımlar)]]</center> }}{{Şəkillər albomu | alt yazı = | align = left | istiqamət = üfüqi | şəkil1 = Alayuntlu.svg | miqyas1 = 150 | izah1 = <center>[[Alayuntlu boyu]]</center> | link1 = Mule | şəkil2 = Begdili.svg | miqyas2 = 150 | izah2 = <center>[[Bəydili boyu]]</center> | link2 = | şəkil3 = Cepni.jpg | miqyas3 = 150 | izah3 = <center>[[Çəpni boyu]]</center> }} Azərbaycan [[el]]lərində daxili bölgü bir düstura əsaslanırdı: eldən-evə. Bu düstura görə el oymaqlara, oymaq tayfalara, tayfa tirələrə, tirə törəklərə, törək evlərə bölünürdü. Azərbaycan tarixində [[Qaraqoyunlu tayfaları]] və [[qızılbaşlar]] ([[Rumlu tayfası|rumlu]], [[Zülqədər eli|zülqədər]], türkmən [[Varsaq eli|Varsaq]], [[Qaramanlı eli|Qaramanlı]], Ərəşli, Qazaxlı və s.) önəmli rol oynamışdır. Azərbaycanda hal-hazırda yaşayan, assimilyasiyaya uğrayıb azərbaycanlılaşan və ya toponimlərdə adları qalan qruplar aşağıdakılardır: * Aynular (Abdallar). [[Laçın]] şəhərinin əvvəlki adı olan Abdalyar bu tayfadan götürülmüşdür.<ref name="Karapetian">[[Samvel Karapetian|Karapetian, Samvel]]. ''Armenian Cultural Monuments in the Region of Karabagh''. Yerevan: Gitutiun Publishing House, 2001, p. 169.</ref><ref>''Map of Armenia and Adjacent Countries'' by [[H. F. B. Lynch]] and F. Oswald in ''Armenia, Travels and Studies''. London: Longmans, 1901.</ref> * [[Bayat tayfası]]. Tarixi oğuz tayfalarından biridir. Azərbaycanlıların subetnik qrupu sayılır.<ref>Российский этнографический музей. Глоссарий. [http://www.ethnomuseum.ru/glossary/?%C1%E0%FF%F2%FB%201 Баяты] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131021054612/http://www.ethnomuseum.ru/glossary/?%C1%E0%FF%F2%FB%201 |date=2013-10-21 }}</ref> [[Qacarlar]] və [[Marağa xanlığı]] hökmdarları olan [[Müqəddəm eli]] bu tayfadan çıxmışdır. * [[Əfşar boyu]]. Tarixi oğuz tayfalarından biridir. Bu tayfanın müasir təmsilçiləri Azərbaycan etnoqrafik qrupu hesab olunur<ref>Richard V. Weekes. Muslim peoples: a world ethnographic survey. AZERI. Стр. 56</ref><ref name="ethnomuseum" >Российский этнографический музей. [http://www.ethnomuseum.ru/glossary/?афшары Афшары] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120524222954/http://www.ethnomuseum.ru/glossary/?%D0%B0%D1%84%D1%88%D0%B0%D1%80%D1%8B |date=2012-05-24 }}.</ref> və onlar həm də İranın hər yerində məskundurlar. Əfşarlardan [[Cavanşir eli]], [[Kəbirli eli]], [[Şadlı eli]], [[Şamlı (tayfa)|Şamlı tayfası]] çıxmışdır. [[Avşar xalçaları]] əfşarlara məxsusdur. * [[Ayrımlar|Eymür boyu (Ayrımlar)]]. [[Ağdaş rayonu]]nda [[Eymur]] kəndi vardır. Ermənistan ərazisində Ayrım — Noyemberyan və Tumanyan rayonlarında kənd adları, Böyük Ayrım — Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında (indi Ermənistanın Tumanyan rayonunda) kənd adıdır. Kiçik Qafqazda və Qazax qəzasında səpələnmiş ayrımlar Ağsaq Ayrum, Quşçu Ayrum, Baqanis Ayrum, Dadanis Ayrum, Polad Ayrum və başqa qollara bölünmüşlər.<ref>Bünyadov Z., Məmmədov H. Irəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1997</ref> * [[Alayuntlu boyu]]. [[Azərbaycanlıların etnogenezi]]ndə iştirak etmişdir. Cənubi Qafqazda azərbaycanlıların evlərində tamğaları tapılmışdır. Ermənistan və Azərbaycanda müxtəlif kəndlər onların adı ilə adlandırılmışdır.<ref name="ibrahim">Ibrahimov, T. (2019) Traces of the Oghuz Tribe Ulayundlug/Ala Yundlu (Ala Atly — with pinto horses) in Azerbaijan</ref> * [[Bəydili boyu]]. [[Ustaclı]] Bəydilidən çıxmışdır. Ustaclıya daxil olan [[Kəngərli eli]] [[Naxçıvan xanlığı]]nı idarə etmişdir. Azərbaycanda Bəydili adında yerlər vardır. * [[Çəpni boyu]]. Çəpni etnonimin izləri Azərbaycanın bir çox bölgələrində qorunub saxlana bilmişdir: Cabanı ([[Şamaxı]]), Çəpni ([[Göyçay]]), Çepni ([[Quba qəzası]]nın Şabran mahalında), Çəpli ([[Kəlbəcər]]). [[Kürdəmir rayonu]]nun Karrar kəndinin hissələrindən biri Çəpni adlandırılır. * [[Bayandur eli]]. Bu elə daxil olan [[Mosullu oymağı]]nın bir hissəsi [[Muğan]]da və [[Qarabağ]]da məskunlaşmışdı.<ref>Ənvər Çingizoğlu. Mosullu oymağı. "Soy" dərgisi, 7 (15), 2008. səh.47–56.</ref> Azərbaycanda və Ermənistanda Bayandur kəndləri vardır. * [[Yıva boyu]]. Bu boyun bir hissəsi azərbaycanlılara assimilyasiya olmuşdur.<ref> Ataniyazov, S. Dictionary of the Turkmen ethnonyms. Ylym; Ashgabat. 1988.</ref> [[Vladimir Minorski]]yə görə Azərbaycanlıların etnoqrafik qrupu olan<ref name="baskakov">Н. А. Баскаков, "Введение в изучение тюркских языков", с. 265</ref> [[Baharlı oymağı|baharlılar]] bu boya daxildir. Qarabağda Baharlı adı ilə toponimlər mövcuddur.<ref>The History of Persia, London, 1829, I, s. 237.</ref> * [[Qınıq boyu]]. Azərbaycan toponimikasında izləri qalmışdır.<ref>Мухамедова, З. Б. — Исследования по истории туркменского языка XI–XIV вв. по данным арабоязычных филологических сочинений [Текст : Автореферат дис. на соискание ученой степени кандидата филологических наук. (665) — Search RSL]. search.rsl.ru. Дата обращения: 24 июля 2021.</ref> * Təkə boyu. [[Təkəli tayfası]] bu boya daxildir. Azərbaycanın [[Xızı]] rayonunda Təkəli kəndi, Gürcüstanın [[Marneuli]] rayonunda Təkəli kəndi və Ermənistanın [[Dərəçiçək]] bölgəsində Təkəli kəndi buna misal ola bilər.<ref name="nobleblood"/><ref>F. Zarinebaf-Shahr, "Tabriz under Ottoman Rule (1725–1731)", p. 19</ref> * [[Döyər boyu]]. Azərbaycanda iki [[Düyərli]] kəndi var. * [[Peçeneqlər]]. Azərbaycanda [[Biçənək (Şahbuz)|Biçənək]] kəndi var. * [[Şahsevənlər]]. Əsasən İranda<ref name="Советская энциклопедия">{{cite news | title = Азербайджанцы | publisher = Большая советская энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. 1969—1978. | url = http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/61914/Азербайджанцы | lang = ru }}</ref> və Arazdan cənubda, Cəbrayıl düzündə məskunlaşıblar.<ref name="Институт">{{cite web |url = http://www.history.az/pdf.php?item_id=20100816020426434&ext=pdf |title = Кавказский этнографический сборник |publisher = www.history.az |author = Институт этнологии и антропологии им. Н.Н. Миклухо-Маклая |archiveurl = https://www.webcitation.org/61CUXHXYU?url=http://www.history.az/pdf.php?item_id=20100816020426434 |archivedate = 2011-08-25 |access-date = 2020-07-17 |url-status = live }}{{oq|ru|Когда же Давид Строитель в начале XII в., усиливая военную мощь Грузии, поселяет в стране 45 тыс. кипчакских семей, то тем самым образуется значительный массивы тюркоязычного населения. Период наступления персидских шахов на Грузию оставляет след поселением в 1480-х гг. азербайджанцев по южным рубежам страны — по р. Акстафе, Дебет и др. (казахская, памбакская и шурагельская группы)...}}</ref> ''İnanlı'', ''bağdadi'', ''usanlu'' və başqa tayfalara bölünürlər.<ref>{{Kitab3 |müəllif = Савина В. И. |hissə = Этнонимы и топонимии Ирана |başlıq = Ономастика Востока |yer = М. |nəşriyyat = Наука |il = 1980 |страницы = 151 |isbn = }}</ref> {{link-interwiki | az = Aleksandr Yerisyan | az_mətn = Aleksandr Yerisyanın | başqa_dil = ru | başqa_dildə_başlıq = Ерицян, Александр Давидович }} yazdığına görə, [[Qazax qəzası]]nın (indiki [[Qazax rayonu|Qazax]], [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonları) yaşayış yerlərinin adlarında — Qədirli və [[Qaralar (Tovuz)|Qaralal]] toponimlərində, adları qalmaqda olan ''qədirli'' və ''qaralal'' tayfaları da şahsevənlərin qolları hesab olunmuşlar.<ref name="Имя и этнос">Волкова Н. Г. Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — М.: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 24–30. — ISBN 5-201-00825-9.</ref> [[Şahsevən xalçası]] onlara məxsusdur. * [[Qaradağlılar]]. İranın şimal-qərbindəki Qaradağ yaylasında məskunlaşıblar. Yarımköçəri həyat tərzi keçirirlər. Mədəni cəhətdən qonşuları olan şahsevənlərə yaxındırlar.<ref name="Советская энциклопедия"/> Yeddi tayfaya bölünürlər.<ref name="ayrum34"/> * [[Qarapapaqlar]]. Əsasən Azərbaycanın qərbində, qismən Gürcüstanda yaşayırlar. ''Tərkəbün'' (digər adı "''borçalı''"dır ki, bu da "xan tayfası" mənasını daşıyır), ''saral'', ''ərəbli'', ''canəhmədli'', ''çaxarlı'', ''ulaclı'' tayfalarına bölünürlər.<ref name="ayrum34">{{Kitab3 |müəllif = |başlıq = Народы Передней Азии |hissə = Азербайджанцы, армяне, айсоры |nəşriyyat = Изд-во Академии наук СССР |yer = М. |il = 1957 |страницы = 286 |isbn = }}</ref> * [[Padarlar]]. Oğuz tayfalarından biridir. Elxanilərin dövründə Türküstandan Azərbaycana (Arazdan cənuba) köçüblər. Müasir Azərbaycan Respublikasının ərazisində isə XVI əsrdə məskunlaşmışlar.<ref name="bolkov"/> Onlar təsərrüfat və məişətlərində, xüsusilə, gündəlik yarımköçəri maldarlıq işlərində adət-ənənələrini digər azərbaycan etnoqrafik qruplarından daha uzun müddət saxlaya biliblər.<ref name="Советская энциклопедия"/> * [[Tərəkəmə camaatı|Tərəkəmələr]]. Azərbaycanlıların ayrıca etnoqrafik qrupudur, Dağıstanda və Azərbaycanın cənub sərhədi boyu rayonlarda yaşayırlar. "Tərəkəmə" termini ilk olaraq etnik, tayfa adı kimi işlədilmişdi. Amma XIX əsr — XX əsrin əvvəllərində bu termin daha çox Azərbaycanda köçəri maldarlıqla məşğul olan əhali üçün, "köçərilər" sözünün qarşılığı olaraq istifadə edildi.<ref name="sakinet"/> * [[Qaragözlülər]]. Azərbaycanlıların Həmədan ostanında yaşayan etnoqrafik qrupudur.<ref name="baskakov"/> Azərbaycanın [[Zəngilan]] və [[Şabran]] rayonlarında Qaragözlü kəndləri vardır.<ref>Гараҝөзлүләр // Азербайджанская советская энциклопедия/ Под ред. Дж. Кулиева. — 1979. — Т. III. — С. 62.</ref> * Aynallu. Azərbaycan dilinin [[Aynallu dialekti]]ni danışırlar.<ref>{{cite web|url=https://globalrecordings.net/en/language/7453|archiveurl =https://web.archive.org/web/20160407012341/https://globalrecordings.net/en/language/7453|archivedate =7 aprel 2017|title=Azerbaijani, South: Aynallu language|publisher =globalrecordings.net|accessdate=6 mart 2020|language={{dil-en|}}}}</ref> * [[Alpavut oymağı]]. Azərbaycanda bir çox Alpaut kəndi var. === Yerli xalqlar === XVII–XVII əslərdə axvaxlar hal-hazırkı [[Zaqatala rayonu]]nda yerləşmişdilər.<ref>Лугуев С. А. Ахвахцы // Народы Дагестана / Отв. ред. С. А. Арутюнов, А. И. Османов, Г. А. Сергеева. — М.: "Наука", 2002. — С. 159. — ISBN 5-02-008808-0.</ref> Azərbaycandakı axvaxlar şimal axvax ləhcəsi ilə danışırlar. Avar dili ilə birlikdə, rus, azərbaycan və qumuq dilləri də danışılır, yazıda isə avar dili istifadə edilir.<ref>Коряков Ю. Б. Атлас кавказских языков. — М.: Пилигрим, 2006. — С. 29.</ref> [[Avarlar (qafqazdilli)|Avarlar]] [[avar dili|öz dillərind]]ən başqa azərbaycan dilini də doğma dil səviyyəsində danışırlar. Bakıdakı Avar mədəniyyət mərkəzi avar və azərbaycan dillərində "Avar" qəzetini çap edir.<ref name="dagistan" /> Məşhur Azərbaycan avarlarına [[Əli Ansuxski]] və [[Rəsul Çunayev]] misal göstərilə bilər. Dağıstan və ya Azərbaycanda yaşamasından asılı olmayaraq [[saxurlar]] [[saxur dili|öz dillərind]]ən başqa azərbaycan dilini də bilirlər.<ref>[http://books.google.com/books?id=LZFdppTjTiMC&pg=PA566&dq=%D1%86%D0%B0%D1%85%D1%83%D1%80%D1%8B&hl=ru&ei=TVtqTvjEPM3BtAaSksTfBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDsQ6AEwAw#v=onepage&q=%D1%86%D0%B0%D1%85%D1%83%D1%80%D1%8B&f=false Народы мира : энциклопедия]. — Olma Media Group, 2007. — С. 566. — ISBN 537301057X, 9785373010573.</ref> Azərbaycanlıların mədəniyyəti saxurların musiqi mədəniyyətinə təsir edib.<ref>Исламмагомедов А. И. Цахуры // Народы Дагестана / Отв. ред. С. А. Арутюнов, А. И. Османов, Г. А. Сергеева. — М.: "Наука", 2002. — С. 459. — ISBN 5-02-008808-0.</ref> Hal-hazırda Zaqatalada Saxur Mədəniyyət Mərkəzi fəaliyyət göstərir.<ref name="dagistan" /> Saxurların ən məşhur nümayəndələri arasında [[Abdulla Muxtarov]], [[Abdulla Qarayev]], [[Əhməd İsayev]] və digərlərinin adları vardır. [[İngiloylar]] [[gürcü dili]]nin xüsusi dialektini danışırlar. [[Əlibəyli (Qax)|Əlibəyli]] kəndində [[Qax Dövlət Gürcü Dram Teatrı]] fəaliyyət göstərir. Həmçinin gürcü dilində "Şəlalə" qəzeti nəşr edilir.<ref>{{cite web | url = http://medialaw.ru/publications/zip/national/tbil03.html | title = Международный ежемесячный бюллетень | publisher = Центр "Право и средства массовой информации" | date = апрель 1996 г. }}</ref> Məşhur nümayəndələri rus və sovet ordusunda xidmət etmiş Anatoli Muradov və [[Mose Canaşvili]]dir.<ref>Коллектив авторов. Великая Отечественная: Комдивы. Военный биографический словарь. — М.: Кучково поле, 2015. — Т. 4. — С. 913–915–330 экз. — ISBN 978-5-9950-0602-2</ref><ref>Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая. Труды Института этнографии им. Н.Н. Миклухо-Маклая: Новая серия. — Изд-во Академии наук СССР, 1962. — С. 197.</ref> [[Azərbaycan kürdləri]] üçün [[kurmanc dili]]nin şimal-qərbi ləhcəsi spesifikdir<ref>Касимова Р. М. Антропологические исследования современного населения Азербайджанской ССР. — Баку: Элм, 1975. — С. 9.</ref>, ancaq ailə içində belə azərbaycan dilində danışırdılar. Azərbaycanlı qadın ilə evlənən kişilər kürd dilini unudur və uşaqlar da həmişə bu dili öyrənə bilmirdi. Azərbaycanda kürdlərə məxsus məscidlər olmadığından azərbaycanlılara aid məscidlər istifadə edilirdi. 1930-cu illərdə [[Ağcakənd (Kəlbəcər)|Ağcakənd]] kəndində kukla xalq teatrı (kilim arası) fəaliyyət göstərirdi.<ref>Аристова Т. Ф. Курды Закавказья (историко-этнографический очерк). — М.: Наука, 1966.</ref> Hal-hazırda Azərbaycanda "Ronahi" Kürd Mədəniyyət Mərkəzi və "Kürdün səsi" qəzeti fəaliyyət göstərir.<ref name="Мусабеков">{{cite web |url = http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_012.htm |title = Становление независимого азербайджанского государства и этнические меньшинства |author = Расим МУСАБЕКОВ |publisher = sakharov-center.ru |archiveurl = https://www.webcitation.org/65BOFA09w?url=http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_012.htm |archivedate = 2012-02-03 |access-date = 2017-07-16 |url-status = dead }}</ref> Məşhur Azərbaycan kürdlərinə [[Müseyib Axundov]] və [[Şamil Əsgərov]] misal göstərilə bilər.<ref>Goltz, Thomas (1999). Azerbaijan Diary, p.322. M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-0244-2.</ref> [[Azərbaycan qaraçıları]] XIX əsr rus tədqiqatçısı Kerovbe Patkanovun verdiyi məlumatlara görə öz dilləri ilə birlikdə azərbaycan və [[tat dili|tat dillərini]] də danışırdılar. Əsas fəaliyyətləri kişilər tərəfindən düzəldilən və qadınlar tərəfindən satılan səbət, ələk və saqqızdır. Həmçinin Patkanov digər gəlir yerləri olaraq fala baxma və mal-qara oğurluğunu göstərir. Keçmişdə qaraçılar heyvanlarının əhliləşdirilməsi və onlarla birlikdə kütlə qarşısında çıxış etməklə məşğul olurdular. Hal-hazırda onlar rəqs və musiqi fəaliyyətlərini davam etdirirlər.<ref>{{ru icon}} [http://advocat-ua-ru-md.pisem.net/Gipsys.htm Gypsies and Crime] by Oleg Kucheriavy</ref> Azərbaycan [[ləzgilər]]i [[ləzgi dili]]nin [[Quba]] ləhcəsini danışırlar.<ref>Мейланова У. А. Лезгинский язык // Языки Российской Федерации и соседних государств. Энциклопедия в 3-х томах. — М: Наука, 2001. — Т. 2. — С. 228. — ISBN 5-02-011267-4, 5-02-011268-2 (Т.2).</ref> Azərbaycanda Ləzgi dili və mədəniyyətinin inkişafının əlaqələndirilməsi üçün "Samur" Ləzgi Milli Mərkəzi yaradılıb.<ref>{{cite web | url = http://www.azeri.ru/az/etno/etnicheskie_i_nac_gruppi/ | title = Этнические и национальные группы | publisher = Azeri.ru | archiveurl = https://www.webcitation.org/6AU4tEoI3?url=http://www.azeri.ru/az/etno/etnicheskie_i_nac_gruppi/ | archivedate = 2012-09-06 | access-date = 2017-07-16 | url-status = live }}</ref> Sovet dövründə "[[Qusar (qəzet)|Qızıl Qusar]]" qəzetinin yalnız bir səhifəsi ləzgi dilində çıxarılsa da, indiki dövrdə ləzgi dilində bir neçə qəzet fəaliyyət göstərir.<ref name="dagistan">Алексеев М., Казенин К. И., Сулейманов М. [http://knigosite.ru/library/read/10061 Дагестанские народы Азербайджана: политика, история, культур]. — М.: Европа, 2006. — ISBN 5-9739-0070-3.</ref><ref name="aslanov">Асланов А. М. Азербайджанский язык в орбите языкового взаимодействия (Социально-лингвистическое исследование). — Баку: Элм, 1989.</ref><ref name="balayev">Балаев А. [http://irs-az.com/pdf/1277200062474086227.pdf Лезгины Азербайджана] // Международный Азербайджанский Журнал IRS-Наследие. — 2010. — № 2 (44). — С. 40–43.</ref> 1998-ci ildə Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrı yaradılıb.<ref name="Мусабеков" /> Ləzgilərin etnoqrafik həyatı Azərbaycan mühitinin təsirinə məruz qalıb. Ləzgilər müəyyən dərəcəyə qədər [[Azərbaycan milli geyimləri]]ni və [[Azərbaycan mətbəxi]]nə aid yeməkləri mənimsəyiblər.<ref>Ихилов, М. М. Народности лезгинской группы: этнографическое исследование прошлого и настоящего лезгин, табасаранцев, рутулов, цахуров, агулов. — Махачкала: ДФ АН СССР, ИИЯЛ им. Г. Цадасы, 1967. — 370 с.</ref> Azərbaycanda ləzgi ədəbiyyatının nümayəndələrinə [[Ləzgi Nemət]], [[Müzəffər Məlikməmmədov]], [[Sədaqət Kərimova]] misal göstərilə bilər.<ref name="dagistan" /><ref name="aslanov" /><ref name="balayev" /> [[Rutullar]] [[Rutul dili|öz dilləri]] də daxil olmaqla iki dil danışırlar. Rutulların çoxu üç və ya daha çox dil bilir. Bunların arasında azərbaycan dili xüsusilə qeyd edilməlidir.<ref>Сергеева Г. А. Межэтнические связи народов Дагестана во второй половине XIX–XX вв. (этноязыковые аспекты) // Кавказский этнографический сборник. — Изд-во Академии наук СССР, 1989. — Т. 9. — С. 128.</ref> [[Şahdağ xalqları]] öz dilləri ilə yanaşı azərbaycan dilini də danışırlar.<ref>{{Cite web |title=John M. Clifton, Janfer Mak, Gabriela Deckinga, Laura Lucht, and Calvin Tiessen — The Sociolinguistic Situation of the Kryz in Azerbaijan (SIL International 2005) |url=http://www.sil.org/silesr/2005/silesr2005-006.pdf |access-date=2017-07-19 |archive-date=2012-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121013053429/http://www.sil.org/silesr/2005/silesr2005-006.pdf |url-status=dead }}</ref> Hal-hazırda Azərbaycanda Buduq Mədəni Mərkəzi və Xınalıq Mədəni Mərkəzi fəaliyyət göstərir.<ref name="multikulti" /> [[Fayl:Nənələr folklor və rəqs ansamblı.jpg|thumb|right|"[[Nənələr]]" ansamblı]] [[Talışlar]] [[talış dili|öz dilləri]] ilə birlikdə azərbaycan dilini də danışırlar.<ref>{{cite web | url = https://joshuaproject.net/languages/azj | title = Azerbaijani, North | accessdate = 2016-06-17 | archiveurl = https://archive.today/20160617031913/https://joshuaproject.net/languages/azj | archivedate = 2016-06-17 | url-status = live }}</ref> Azərbaycanda talış dilinin [[Lənkəran]], [[Astara]], [[Lerik]] və [[Masallı]] dialektləri mövcuddur.<ref>Пирейко Л. А. Талышский язык // Языки народов СССР: в 5-ти томах. Индоевропейские языки. — М: Наука, 1966. — Т. 1. — С. 302.</ref> Talışların mədəniyyəti və məişət həyatı azərbaycanlılara çox yaxındır.<ref>Талыши // Народы Кавказа. — М.: Изд-во Академии наук СССР, 1962. — С. 187.</ref> Sovet dövründə azərbaycan və talış dillərində "Qırmızı Talış"<ref>Миллер Б. В. Талышский язык. — Изд-во Академии наук СССР, 1953. — С. 11.</ref>, indi isə "Talışın səsi" çıxarılır.<ref name="Мусабеков" /> 1970-ci illərdən fəaliyyət göstərən "[[Nənələr]]" ansamblı azərbaycan və talış dillərindən 70-ə yaxın xalq mahnısı və bayatı ifaçısıdır.<ref>{{cite web |url=http://newsru.com/cinema/28mar2012/babushki.html |title="Евровидение" становится конкурсом пожилых: азербайджанские "Бабушки" хотят перенять эстафету "Бурановских" в 2013 году |date=28 марта 2012 г. |publisher=NEWSru.com |archiveurl=https://www.webcitation.org/69i3Gr3Av?url=http://newsru.com/cinema/28mar2012/babushki.html |archivedate=2012-08-06 |access-date=2017-07-16 |url-status=live }}</ref> 1990-cı ildə yaradılan Respublika Talış Mədəniyyət Mərkəzinin məqsədi talış tarixi, mədəniyyəti, adət və ənənələrinin tədqiqi, inkişafı və intibahına töhfə verməkdir.<ref>Комарова Г. А. [http://books.google.com/books?ei=s3krTciQHszIswaChbDeAg&ct=result&hl=ru&id=sFUqAAAAMAAJ&dq=%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0&q=%D0%9F%D1%80%D0%B8+%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B5+%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B+ Хроника жизни национальностей в СССР]. — УОП Ин-та этнологии и антропологии РАН, 1996. — Т. 1. — С. 229. — ISBN 5224036607, 9785224036608.</ref> Məşhur Azərbaycan talışları 168 il yaşadığı iddia edilən [[Şirəli Müslümov]] və [[Zülfüqar Əhmədzadə]]dir.<ref name="Иманов">[http://www.moscowuniversityclub.ru/home.asp?artId=11666 Вугар Иманов (Молочный секрет долголетия 140-летнего азербайджанца Меднида Агаева).]</ref><ref name="Аббасов, Гамидов">[http://www.azcongress.ru/article.php?5967 Азербайджанский конгресс (Земля долгожителей)]</ref><ref>Аллахверди Агарзазаде. Talış poeziyasının günəşi — Zülfüqr Əhmədzadə (Pensəj) (азерб.) // Tolışi sədo : газета. — Январь 2010. — No 2(110). — S. 7.</ref> [[Tatlar]] [[tat dili|öz dillərind]]ən başqa azərbaycan və [[rus dili|rus dillərini]] də bilirlər.<ref>[http://www.helsinki.fi/~tasalmin/chris.html Salminen T. Europe and North Asia // Encyclopedia of the world’s endangered languages. Edited by Christopher Moseley. London & New York: Routledge, 2007. P. 211–280]; [Clifton J. M. Do the Talysh and Tat Languages Have a Future in Azerbaijan?]</ref> Tarixən bir yerdə yaşayan tatların və azərbaycanlıların mədəniyyətində, təsərrüfat və mədəniyyət həyatında bir çox oxşar cəhətlər nəzərə çarpır.<ref>[http://www.box.net/shared/hsn5oaykql Грюнберг А. Л. Язык североазербайджанских татов. М.-Л., 1958 г.] ''''.</ref> [[Udinlər]] [[udin dili|öz dillərind]]ən başqa azərbaycan, rus və gürcü dillərini də bilirlər. Udin dilinin [[Nic]] və [[Oğuz]] (Vartaşen) dialektləri mövcuddur. Azərbaycanda məşhur udinlər [[Voroşil Qukasyan]], azərbaycan yazıçısı Georgi Avetisoviç Kеçari və sovet ordusunda xidmət etmiş Nikolay Paçkovdur.<ref>Коллектив авторов. Великая Отечественная: Комдивы. Военный биографический словарь. — М.: Кучково поле, 2015. — Т. 4. — С. 1133–1136–330 экз. — ISBN 978-5-9950-0602-2</ref> XIX əsrin sonlarında Bakı Rusiya imperiyasında [[sionizm]]in mərkəzlərindən birinə çevrilmişdi.<ref name="eleven-az" /> [[Azərbaycan yəhudiləri]]nin sionizm və ya mədəniyyətlə bağlı fəaliyyətlərinə AXC dövründə icazə verilsə də, sovet dövründə qadağan edildi.<ref>[https://eleven.co.il/article/10098 The Electronic Jewish Encyclopædia: Azerbaijan]</ref> Hal-hazırda Azərbaycanda yeddi sinaqoq və bir yəhudi məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>{{cite web | title = Sinaqoqlar | url = http://scwra.gov.az/structures/62/1/0/? | website = scwra.gov.az | accessdate = 6 March 2017 | language = en }}</ref> === Etnik azlıqlar === [[Fayl:Church of Saviour in Baku 1.jpg|thumb|120px|left|[[Xilaskar kilsəsi (Bakı)|Xilaskar kilsəsi]]]] [[Azərbaycan almanları|Azərbaycanda almanlar]]ın 8 koloniyası mövcud olmuşdur: [[Yelenendorf]], [[Annenfeld]], [[Çinarlı (Şəmkir)|Georqsfeld]], [[Həsənsu|Qrünfeld]], [[İrmaşlı|Ayxenfeld]], [[Tovuz|Traubenfeld]] və [[Ağstafa|Yelizavetinka]].<ref>{{cite news | url = http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai122_folder/122_articles/122_helenendorf_khanlar.html | title = Wine and Wagons. Helenendorf: Azerbaijan's First German Settlement | publisher = [[Azerbaijan International]] | author = Jacqueline Grewlich-Suchet | date = Summer 2004 | accessdate = 2010-12-27 }}</ref> Yelenendorf səkkiz koloniyanın mənəvi mərkəzi idi.<ref>{{Ru icon}} [http://www.azerbaijan-irs.com/irs/viewer.php?id=000220 Pages of History: German Settlers in Azerbaijan] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20070927222956/http://www.azerbaijan-irs.com/irs/viewer.php?id=000220 | date = 2007-09-27 }} by Jeyla Ibrahimova. ''Azerbaijan-IRS''</ref> Almanlar Azərbaycanda fəal və yaxşı integrasiya olunmuş cəmiyyət idi. Alman cəmiyyətinin bütü üzvləri [[azərbaycan dili]]ndə səlis danışırdılar. [[Dolma]] yeməyi [[Qafqaz almanları]] üçün ənənəvi yeməyə çevrilmişdi. Sovet dövründə almanlar da deportasiya siyasəti ilə üzləşdilər. Hal-hazırda Azərbaycanda Almanların Milli-mədəni Cəmiyyəti fəaliyyət göstərir.<ref name="multikulti">{{cite news | title = Mədəni müxtəliflik | author = [[Prezident Kitabxanası (Azərbaycan)|Prezident Kitabxanası]] | newspaper = | date = | url = http://multiculturalism.preslib.az/az_a5.html | accessdate = 2017-07-20 }}</ref> Məşhur Azərbaycan almanlarına [[Lorens Kun]] və [[Rixard Zorge]]ni misal göstərmək olar.<ref>''Рауф А. ГУСЕЙН-ЗАДЕ'' [http://irs-az.com/new/pdf/090621155934.pdf Немцы Азербайджана] : журнал. — IRS Наследие, 2007. — № 25. — ISSN1992–4836.</ref> Azərbaycanda [[erməni dili]]ndə nəşrlərə "Erməni dünyası" və "Sosial-Demokrat" jurnallarını, "Şəfəqdə" antologiyasını misal göstərmək olar.<ref>For a full list of Armenian periodicals published in Baku, see {{cite book |last = Petrosyan |first = Hovhannes |title = Հայ պարբերական մամուլի բիբլիոգրաֆիա (Bibliography of the Armenian Periodical Press) |year = 1954–1957 |publisher = Literary Palace of the Armenian SSR |location = Yerevan |url = http://hpj.asj-oa.am/322/1/61%2D3%2D4%28307%29.pdf | |pages = 319–327 | |format = 3 Volumes |language = hy }}.</ref> 1863–1864-cü illərdə Bakıda Erməni Xeyriyyə Cəmiyyəti fəaliyyətə başlamışdır.<ref name=Wilson>{{cite journal | last = Wilson | first = Samuel Graham | title = Armenian Church and the Russian Government | journal = The North American Review | year = 1905 | volume = 180 | page = 94 | url = https://books.google.com/books?id=sF0CAAAAIAAJ&dq | accessdate = 13 March 2013 | publisher = University of Northern Iowa }}</ref> Məşhur [[Azərbaycan erməniləri]] [[Aleksandr Şirvanzadə]], [[Ovanes Abelyan]], [[Savmel Qriqoryan]]dır.<ref>[http://www.ourbaku.com/index.php5/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D0%B4%D0%B5_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_-_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%B8_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8 Ширванзаде Александр Минасович — народный писатель Азербайджана и Армении.]{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }} Страница на сайте "Наш Баку"</ref><ref>Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 1. А — Анкетирование. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт.</ref><ref>Васильков В., "Суровые подробности эпохи…", "Литературный Азербайджан", 1972, № 12.</ref> [[Azərbaycan polyakları|Polyaklar]] tərəfindən qurulan "Polyak Xeyriyyə Cəmiyyəti" 1903-cü ildə Azərbaycanda kitabxana və məktəb açıb.<ref>{{Cite web | title = Historical roots of public unions in Azerbaijan (up to 1870s) | url = http://www.cssn.gov.az/en/book/hesabat%201.pdf | access-date = 2017-07-16 | archive-date = 2012-04-24 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120424073254/http://www.cssn.gov.az/en/book/hesabat%201.pdf | url-status = dead }}</ref> 1909-cu ildə polyakların mədəni inkişafını təmin etmək məqsədilə "Bakı Polşa Evi" cəmiyyəti açılıb.<ref>[http://www.ourbaku.com/index.php5/Баку_и_поляки Баку и Поляки]</ref> Stalin dövründə polyakların böyük bir qismi ölkəni tərk etməyə məcbur olub. 1991-ci ildə Polyak mədəniyyət mərkəzi "Polonia" yaradılıb. Məşhur Azərbaycan polyakları [[Vitold Zqlenitski]], [[Stefan Skşıvan]], [[Mstislav Rostropoviç]], [[Mixail Abramoviç]], [[Süleyman bəy Sulkeviç]], [[İosif Qoslavski]], [[İosif Ploşko]], [[Aleksandr Makovelski]], [[Mstislav Rostropoviç]]dir.<ref>[http://www.polonia-baku.org/ Polonia Baku organization]</ref> [[Azərbaycan rusları]] öz dillərində fonetika, vurğulu və vurğusuz, uzun və qısa hecaların tələffüz üsulu və leksika baxımından azərbaycan dilinin təsirlərini daşıyırlar. Orta Asiya respublikalarından fərqli olaraq Azərbaycan rusları azərbaycan dilinin öyrənilməsində daha çox maraqlıdır.<ref>{{Cite web | title = Новосибирская Государственная Областная Научная Библиотека | url = http://www.ngonb.ru/topics/id/120 | access-date = 2017-07-16 | archive-date = 2012-04-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120425121506/http://www.ngonb.ru/topics/id/120 | url-status = dead }}</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4664.. Би-би-си | Аналитика | Глава 7. Баку. Богатая событиями история]{{Dead link | date = June 2021 | bot = InternetArchiveBot }}</ref> Bakıda [[Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı]] və Rusiya İnformasiya-Mədəniyyət Mərkəzi fəaliyyət göstərir.<ref>Бакинский русский театр // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969–1978.</ref> Azərbaycanda hələ [[Fevral inqilabı|inqilabdan]] əvvəl [[tatar dili]]ndə qəzet və jurnallar çap edilirdi. Hal-hazırda isə "Tuqan tel" Respublika Tatar Mədəniyyəti Cəmiyyəti fəaliyyət göstərir. Məşhur Azərbaycan [[tatarlar]]ına misal olaraq [[Xədicə Qayıbova]], [[Mərziyyə Davudova]], [[Zemfira Meftahətdinova]]nı göstərmək olar.<ref>{{cite web | url = http://nailtimler.com/tatars_abroad/tatars_abroad_english/tatars_in_azerbaijan_of_azerbaiyan_english.html | title = Tatars of Azerbaijan | accessdate = 2017-07-19 | archiveurl = | archivedate = }}</ref> Azərbaycan [[ukraynalılar]]ının yalnız kiçik bir hissəsi [[ukrayna dili]], ənənələri və milli kimliyinə sahib çıxır.<ref name="Свитовид">{{Cite web | title = УКРАЇНСЬКА ГРОМАДА АЗЕРБАЙДЖАНУ. ДІЯЛЬНІСТЬ, ПРОБЛЕМИ, ПЕРСПЕКТИВИ… ОКСАНА ГАБРУСЬКА | url = http://svitovyd.info/2014/%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D0%B0/%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0-%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%83-%D0%B4%D1%96%D1%8F/ | access-date = 2017-07-19 | archive-date = 2017-07-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170719055948/http://svitovyd.info/2014/%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D0%B0/%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0-%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%83-%D0%B4%D1%96%D1%8F/ | url-status = dead }}</ref> 1907-ci ildə [[Taras Şevçenko|T. Şevçenko]] adına "Prasvita" Ukrayna cəmiyyəti yaradılıb. Cəmiyyət Azərbaycanda Ukrayna ədəbiyyatı və musiqinin yayılmasında böyük rol oynamışdır.<ref name="Этапы">[http://ethnoglobus.az/index.php/narody/clavyane/item/848-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F-%D0%B8-%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%BF%D1%8B-%D0%BF%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F-%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%B2-%D0%B2-%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B5 ИСТОРИЯ И ЭТАПЫ ПОЯВЛЕНИЯ УКРАИНЦЕВ В АЗЕРБАЙДЖАНЕ Александр Заречный]</ref> Hal-hazırda isə Azərbaycanda T. Şevçenko adına Ukrayna cəmiyyəti və Azərbaycan Ukrayna Konqresi fəaliyyət göstərir.<ref name="Посольство">{{Cite web | url = http://azerbaijan.mfa.gov.ua/ua/ukraine-az/ukrainians-in-az | title = Українці в Азербайджані - Посольство України в Азербайджанській Республіці | publisher = azerbaijan.mfa.gov.ua | lang = ua | accessdate = 2017-03-08 }}</ref> [[Azərbaycan yunanları]] XIX əsrdə tikinti sahəsində, xüsusilə kilsə tikintisində aktiv idilər. Sovet dövründə Bakıda yunan filantrop cəmiyyətinin səyləri nəticəsində yunan teatrı, kilsəsi, kitabxanası və məktəbi açılmışdı, həmçinin "Embros" futbol klubu fəaliyyət göstərirdi. Ancaq sovet siyasətinin dəyişməsi nəticəsində məşhur aktrisa [[Panfiliya Tanailidi]]nin də daxil olduğu yunanların böyük bir hissəsi həbs, güllələnmə və sürgünə məruz qalıb. 1994-cü ildə açılan Yunan mədəniyyət mərkəzi [[yunan dili]], musiqi və rəqs kursları, Yunanıstan haqqında səs yazıları arxivi və kitabxana, yunan radio və televiziya verilişlərinin təşkili kimi işlərlər məşğuldur. Azərbaycan yunanlarının böyük bir hissəsi [[yunan dili|pont dilini]] unudub.<ref name="pilijov">{{cite web | url = http://www.greeks-su.com/ru/press/news/1889.html | title = Греки в Азербайджане | subtitle = | author = Иван Пилиджев | authorlink = | coauthors = | quote = | date = | format = | work = | publisher = Совет греков зарубежья | accessdate = 2016-03-28 | lang = ru | description = | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150127081311/http://www.greeks-su.com/ru/press/news/1889.html | archivedate = 2015-01-27 | url-status = dead }}</ref> == Din == {{əsas|Azərbaycanda din}} [[Fayl:Müqəddəs Mürdaşıyan Zənənlər Kafedralında Müqəddəs Varfolomeyin nəşinin qalıqları saxlanan sənduqə.jpg|thumb|right|Müqəddəs Varfolomeyin nəşinin qalıqlarının saxlandığı sənduqə. [[Müqəddəs Mürdaşıyan Zənənlər Kafedralı]]]] [[Xristianlıq]]dan əvvəlki dövrlərdə [[Qafqaz albanları|alban tayfalari]] arasında müxtəlif səma cisimlərinə, [[yunan mifologiyası|yunan tanrı və tanrıçalarına]], həmçinin oda sitayiş olmuşdur.<ref>Карахмедова А.А. О некоторых памятниках митраизма на территории Кавказской Албании.//ИАН АзССР, серия истории, философии и права, 1975, № 1</ref> [[Strabon]]un verdiyi məlumata görə [[Qafqaz Albaniyası]]nda [[Zevs]], [[Helios]] və [[Selena]]yla eyniləşdirilən tanrılara ibadət edilirdi.<ref>Юсифов Ю.Б., Бабаев И.А. Кавказская Албания в эллинистическую эпоху. В кн.: Причерноморье в эпоху эллинизма.//Мат-лы III Все-союзн. симпозиума по древней истории Причерноморья. Цхалтубо, 1982, Тбилиси, 1985.</ref> Azərbaycan ərazisindəki köhnə paqan məbədlərinə misal olaraq İberiya sərhədinə yaxın yerləşən Ay məbədini<ref name="M.L. Chaumont, Albania," />, [[İçərişəhər]]dəki [[Bazar meydanı (İçərişəhər)|Bazar meydanın]]ı, islamdan əvvəlki adətlərin icra edildiyi [[Divanxana (Şirvanşahlar sarayı)|Divanxanan]]ı göstərmək olar.<ref>Ашурбейли С. Б. История города Баку. Период средневековья. — Б.: Азернешр, 1992. — 408 с. — ISBN 5-552-00479-5.</ref> [[Azərbaycanda zərdüştilik|Azərbaycan ərazisində zərdüştlük]] eramızdan əvvəl birinci minillikdə yayılmağa başlamışdır.{{sfn|Mostashari|2006|pp=149}} Hal-hazırda zərdüştlük dini, mədəniyyəti və ənənələri Azərbaycanda hörmətlə qarşılanır. Azərbaycanda zərdüşlüyün izlərinə [[Azərbaycan (ekzonim)|Azərbaycanın adın]]ı, [[Novruz bayramı]]nın [[Novruz bayramı Azərbaycanda|qeyd edilməsini]] və tarixən Qafqazda zərdüştlüyün mərkəzi olmuş [[Atəşgah]] məbədini<ref>James R.Russell. Zoroastrianism in Armenia. — Harvard University, 1987. — P. 524.</ref> misal göstərmək olar.<ref>The Indian diaspora in Central Asia and its trade, 1550–1900 {{oq|en|… George Forster … On the 31st of March, I visited the Atashghah, or place of fire; and on making myself known to the Hindoo mendicants, who resided there, I was received among these sons of Brihma as a brother; an appellation they used on perceiving that I had acquired some knowledge of their mythology, and had visited their most sacred places of worship …}}</ref><ref>Alakbarov, Farid (Summer 2003), "Observations from the Ancients", Azerbaijan International 11 (2) {{oq|en|„according to historical sources, before the construction of the Indian Temple of Fire (Atashgah) in Surakhani at the end of the 17th century, the local people also worshiped at this site because of the 'seven holes with burning flame'.“}}</ref><ref>R. Khanam. Encyclopaedic ethnography of Middle-East and Central Asia: A-I, том 1. стр. 78{{oq|en|A cult of fire, which is regarded by the Azeri, is the holiest and purest element in nature (from the influence of Zoroastrianism)… The Persian influence is reflected in the continued celebration of the festival of Nuauroz, marking the beginning of the Zoroastrian New Year on 21 March.}}</ref><ref>Mary Boyce, M. Festivals. I. Zoroastrian. Encyclopaedia Iranica {{oq|en|It seems a reasonable surmise that Nowruz, the holiest of them all, with deep doctrinal significance, was founded by Zoroaster himself}}</ref> [[Azərbaycanda xristianlıq|Yerli xristian əhalisin]]ə görə Həvari Varfolomey [[Bakı]] şəhərində, [[Qız qalası]] yaxınlığında [[Müqəddəs Varfolomey kilsəsi (Bakı)|yerləşən ərazid]]ə b.e. 71-ci ildə çarmıxa çəkilmişdir.<ref>[http://baku.eparhia.ru/leaflet/calendar/apostle_varfolomei_24june/ История одного праздника], Rus Pravoslav Kilsəsi Bakı yeparxiyasının rəsmi saytı, İstifadə tarixi: 26 iyun 2015</ref><ref>[http://www.sedmitza.ru/text/414458.html Житие и страдания святого апостола Варфоломея], Церковный научный центр "Православная Энциклопедия", 13 мая 2008, İstifadə tarixi: 26 iyun 2015</ref><ref>[http://udi.az/hystory/0002-2 Проповедь Святого Апостола Варфоломея], Alban-Udin Cəmiyyətinin rəsmi saytı, İstifadə tarixi: 26 iyun 2015</ref> V əsrdən 1830-cu ilə qədər Cənubi Qafqaz ərazisində [[Alban Həvari Kilsəsi]] mövcud olmuşdur, hal-hazırda isə alban-udin xristian icması mövcuddur.<ref>{{Cite web | title = Председатель Албано-Удинской христианской религиозной общины: "Сотни албанских храмов были либо разрушены, либо присвоены армянами" | url = http://ru.apa.az/news/237650 | access-date = 2017-07-06 | archive-date = 2013-03-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130329153250/http://ru.apa.az/news/237650 | url-status = dead }}</ref> [[Sasanilər dövləti|Sasanilər dövründ]]ən başlayaraq Azərbaycan ərazisində Nestorian kilsəsinin [[Arran yepiskopluğu|Arran]], [[Beyləqan yepiskopluğu|Beyləqan]] və [[Azərbaycan yepiskopluğu|Azərbaycan]] yepiskopluqları fəaliyyət göstərmişdir.<ref>Marqalı Foma, Wallis Budge redaktəsi, Hakimlər kitabı, səh. 315–16</ref><ref>A CONCISE HISTORY OF NESTORIAN CHRISTIANITY IN ASIA FROM THE PERSIAN SCHISM TO THE MODERN ASSYRIANS — AUBREY R. VINE, [http://ir.nmu.org.ua/bitstream/handle/123456789/125461/fba7f204f8a822be9705084ab0c2cf60.pdf?sequence=1&isAllowed=y səh. 118]{{Dead link | date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}</ref><ref>Jean Maurice Fiey, Pour un Oriens Christianus novus; répertoire des diocèses Syriaques orientaux et occidentaux, səh 119.</ref> [[Atropatena]] ərazisində [[Süryani Pravoslav Kilsəsi]]nin [[Azərbaycan yepiskopluğu (Suriya Ortodoks Kilsəsi)|Azərbaycan yepiskopluğu]] da mövcud olmuşdur.<ref>Judith Pfeiffer, ''Politics, [https://www.academia.edu/1892538/Civitas_Thauris._The_significance_of_Tabrīz_in_the_spatial_frameworks_of_Christian_merchants_and_ecclesiastics_in_the_13th_and_14th_century Patronage and theTransmission of Knowledge in 13th-15th Century Tabriz], ISBN 978-90-04-25539-5''</ref> [[Səfəvilər dövləti|Səfəvilər dövründən]] başlayaraq [[Naxçıvan]]da [[Roma-Katolik Kilsəsi]]nin [[Naxçıvan arxiyepiskopluğu|arxiyepiskopluğu]] var idi<ref>[http://www.catholic-hierarchy.org/diocese/dn531.html Archdiocese of Nachitschewan (Naxivan, Nakhtchevan, Nakhchivan)]</ref>, indi isə Bakıda [[Azərbaycan Həvari Prefekti]] fəaliyyət göstərir.<ref>{{cite web | author = | date = September 13, 2005 | title = Foundation-laying Ceremony of Catholic Church Held in Baku | work = Today.az | url = http://www.today.az/news/society/20674.html | accessdate = 2006-08-19 }}</ref> Azərbaycanda protestantlığın yayılması XIX əsrdə [[Azərbaycan almanları|alman koloniyaların]]ın yaranması ilə başlamışdır.<ref>Виктор Дизендорф. [http://wolgadeutsche.net/diesendorf/Ist_demograf.pdf Историческая демография немецкого населения России и СССР (XVIII в. — начало XXI в.)]. — Роттенбург, 2010. — С. 42. — 241 с.</ref> Hal-hazırda Azərbaycandakı xristianların böyük bir hissəsi [[Rus Pravoslav Kilsəsi|rus ortodoks]] ([[Bakı yeparxiyası]]), [[Gürcü pravoslav kilsəsi|gürcü ortodoks]] ([[Qax və Kürmük yeparxiyası]]) və [[Erməni Həvari kilsəsi|erməni qriqorian]]dır ([[Erməni Qriqorian Kilsəsinin Qarabağ yeparxiyası|Qarabağ yeparxiyası]]).<ref name="cia">{{cite web | title = Azerbaijan | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html | work = World Factbook | publisher = CIA | year = 2009 | accessdate = 4 June 2009 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090610081951/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/AJ.html | archivedate = 10 June 2009 | deadurl = no | df = dmy }}</ref> [[Fayl:Усыпальница1.jpg|thumb|left|İmam [[Musa əl-Kazım]]ın qızı Həkimə xanımın basdırıldığı [[Bibiheybət məscidi]]]] Arxeoloji qazıntılar nəticəsində Bakı yaxınlığında tapılmış yaşayış məskəni iudaizmin hələ VII əsrdən Azərbaycanda yayıldığını göstərir. [[Hülakülər dövləti|Hülakülərin dövründ]]ə güclənən dini tolerantlıq nəticəsində Azərbaycan yəhudilərin köçməsi üçün cəzbedici yerə çevrilmişdi.<ref name="eleven-az">{{ru icon}} [https://eleven.co.il/article/10098 The Electronic Jewish Encyclopædia: Azerbaijan]</ref> 1896-cı ildə Bakıda ilk sinaqoq təşkil edilmişdir.<ref name="eleven-b">{{ru icon}} [https://eleven.co.il/article/10381 The Electronic Jewish Encyclopædia: Baku]</ref> Hal-hazırda Bakıda [[Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu (Bakı)|Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu]] və [[Dağ yəhudilərinin sinaqoqu (Bakı)|Dağ yəhudilərinin sinaqoqları]] fəaliyyət göstərir.<ref name="isrz">{{cite web | url = http://scwra.gov.az/structure/19/?%E2%80%9CAvropa%20v%C9%99%20G%C3%BCc%C3%BCstan%20y%C9%99hudil%C9%99ri%E2%80%9Dnin%20sinaqoqu | title = “Avropa və Gücüstan yəhudiləri”nin sinaqoqu | work = [[Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] }}</ref><ref name="isr ">{{cite web | url = http://scwra.gov.az/structure/18/?%E2%80%9CDa%C4%9F%20y%C9%99hudil%C9%99ri%E2%80%9Dnin%20sinaqoqu | title = “Dağ yəhudiləri”nin sinaqoqu | work = [[Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] }}</ref> VII–VIII əsrlərdə [[Azərbaycanda İslam]]ın yayılmasıyla [[İslam mədəniyyəti]] inkişaf edir, məscidlər, mədrəsələr, türbələr tikilir. Bunlara misal olaraq Qafqazda ən qədim məscidlərdən biri olan [[Şamaxı cümə məscidi]]ni və yeddinci şiə imamı [[Musa əl-Kazım]]ın qızı Həkimə xanımın məzarı üzərində tikilmiş [[Bibiheybət məscidi]] misal göstərilə bilər.<ref>Шахла Нуризаде, кандидат исторических наук.. "Биби-Эйбат. Здесь возносят молитвы, здесь обретают исцеление". irs-az.com.</ref> XVI əsrdə Səfəvilər hakimiyyətə gəlməsi ilə Azərbaycan əhalisinin böyük bir hissəsi sünnilikdən şiəliyə keçməyə məcbur edilir.<ref>[http://www.i-u.ru/biblio/archive/pigulevskaja_istorija/06.aspx История Ирана с древнейших времен до конца XVIII века] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20101227001903/http://www.i-u.ru/biblio/archive/pigulevskaja_istorija/06.aspx | date = 2010-12-27 }}. — Л.: Издательство Ленинградского университета, 1958. — 390 с.</ref> [[XIX əsr]]in əvvəllərində [[Zaqafqaziya]]nın [[Rusiya imperiyası]]na qatılmasından sonra bölgədəki şiələrə başçılıq etmək üçün [[şeyxülislam]] vəzifəsi təsis edilmişdir.<ref>[http://www.qafqazislam.com/az/muftilerimiz.php Müfti Tacuddin Mustafin] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20160319125424/http://qafqazislam.com/az/muftilerimiz.php | date = 2016-03-19 }}. qafqazislam.com {{az}}</ref> Hal-hazırda [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi]]nin səlahiyyət dairəsi [[Azərbaycan]], [[Gürcüstan]] və [[Rusiya Federasiyası]]nın [[Şimali Qafqaz]]dakı bəzi subyektlərinin ərazilərini əhatə edir.<ref name="qmi_sedri">[http://qafqazislam.com/az/qmi_sedri.php Qafqaz Müsəlmanlari İdarəsinin Sədri.] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20140701165230/http://qafqazislam.com/az/qmi_sedri.php | date = 2014-07-01 }} qafqazislam.com {{az}}</ref> [[Azərbaycanda Bəhailik|Babizm tərəfdarları]] hələ 1850-ci ildən əvvəl Naxçıvanda formalaşmağa başlamışdır.<ref name="fde">{{cite news | title = Balci, Bayram; Jafarov, Azer (2007-02-21), "The Baha’is of the Caucasus: From Russian Tolerance to Soviet Repression {2/3}", Caucaz.com, archived from the original on May 24, 2011 | author = | newspaper = | date = | url = http://web.archive.org/web/20110524000119/http://www.caucaz.com/home_eng/breve_contenu.php?id=300 | accessdate = 2016-02-06 }}</ref> XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda mərkəzi Bakı olan bəhailiyin tərəfdarları getdikcə artmış, bir neçə Bəhai Yerli Ruhani Şuraları yaradılmışdır.<ref name="fssrg">{{cite news | title = "Baha'i Faith History in Azerbaijan". National Spiritual Assembly of the Bahá'ís of Azerbaijan. Retrieved 2008-12-22. | author = | newspaper = | date = | url = http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml | accessdate = 2016-02-06 | archive-date = 2012-02-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120219032306/http://www.bahai.az/lib/articles/histofaz/history_en.shtml | url-status = dead }}</ref> [[Musa Nağıyev]] kimi bir çox tanınmış azərbaycanlı bu icmanın üzv olmuşdur.<ref name="fde" /><ref name="fssrg" /> Naxçıvani ailəsi, xüsusilə [[Əli Əkbər Naxçıvani]] bəhailiyin Azərbaycanda yayılmasında böyük rol oynamışdır.<ref name="fssrg" /> Sovet dövründə müxtəlif dinin nümayəndələri bu və ya digər şəkildə təzyiqlərə məruz qalmışdır. Dini etiqad azadlığı haqqında Azərbaycan Respublikasının qanununa görə hər kəsin [[Azərbaycanda dini etiqad azadlığı|öz dinini seçmək və ona etiqad etmək hüququ]] var.<ref>{{cite news | title = Dini etiqad azadlığı haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU | author = | newspaper = | date = | url = http://www.e-qanun.az/framework/7649 | accessdate = 2016-02-06 }}</ref> [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası]]na görə din dövlətdən ayrıdır.<ref>{{Cite web | url = http://files.preslib.az/projects/remz/pdf_en/atr_din.pdf | title = Religion in Azerbaijan | last = | first = | date = | website = | archive-url = | archive-date = | dead-url = | access-date = | quote = }} {{oq|en|Azerbaijan is a secular country, in article 48 of its Constitution ensures the liberty of worship to everyone. Everyone has a right to choose any faith, to adopt any religion or to not practice any religion, to express one's view on the religion and to spread it. According to paragraphs 1-3 of Article 18 of the Constitution the religion acts separately from the government, each religion is equal before the law and the propaganda of religions, abating human personality and contradicting to the principles of humanism is prohibited. At the same time the state system of education is also secular. The law of the Republic of Azerbaijan (1992) "On freedom of faith" ensures the right of any human being to determine and express his view on religion and to execute this right.}}</ref> Azərbaycan ən az dindar olan ölkələr arasında [[Azərbaycanda dinsizlik|13-cü yerdədir]].<ref>{{cite news | title = Mapped: The world's most (and least) religious countries | author = | newspaper = | date = | url = http://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/most-religious-countries-in-the-world/ | accessdate = 2017-07-03 }}</ref> == Tarixi titullar == [[Fayl:Bek.jpg|thumb|Qarabağ bəyi. Rəssam [[Qriqori Qaqarin]]]] İranda uzun müddət Azərbaycan dilli sülalələrin hakimiyyətdə olması fars dilinə idarəçilik, titul adları və hərbi terminologiyada bir çox [[Azərbaycan mənşəli sözlər|azərbaycanizmlər]]in daxil olmasına gətirib çıxarmışdır.<ref name="languageiranica"/> İdarəçilik sahəsində Azərbaycan mənşəli sözlərə yüzbaşı, minbaşı, [[bəylərbəyi]] misal göstərilə bilər.<ref>Зәринәзадә Һ. Һ. Фарс дилиндә Азәрбајҹан сөзләри / Под ред. А. Азери. — Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1962. (азерб.)</ref> * [[Xan]]. Orta əsrlərdə feodal hakimlərin tituludur. XVIII əsrdə [[Azərbaycan xanlıqları|Azərbaycanda türk mənşəli sülalələrin idarə etdiyi xanlıqlar]] mövcud olmuşdur.<ref name="Swietochowski"/>{{sfn|Mostashari|2006|pp=13}} Məs: [[Adil xan Ziyadxanov]]. ** Xanım. Əsilzadə qadınların tituludur. Xan titulundan törəmişdir. Məs: [[Sara xanım Talışinskaya (Xürrəmoviç)]]. * [[Sultan]]. Orta əsrlərdə hökmdarların tituludur. XVIII əsrdə [[Azərbaycan sultanlıqları|Azərbaycanda sultanlıqlar]] mövcud olmuşdur. Şahlar tərəfindən [[İlisu sultanlığı|İlisu hökmdarları]]na verilmiş sultan titulu Azərbaycan iyerarxiyasında xanla bəyin arasında yerləşirdi.<ref>И. П. Перушевский. Джаро-белоканские вольные общества в первой половине XIX века. — Махачкала, 1993. — С. 76–77.</ref> Məs: [[Hüseyn sultan Kəngərlinski]]. * [[Bəy]]. Tarixən Qafqazın müsəlman əhalisi arasında zadəgan təbəqəsinə mənsub olan, varlı şəxsin tituludur. Məs: [[İsa bəy Aşurbəyov]]. ** [[Bəyim]]. Əsilzadə qadınların tituludur. Bəy titulundan törəmişdir. Məs: [[Qəmər bəyim Şeyda]]. ** [[Bəyzadə]]. Sovet hakimiyyəti qurulana qədər Azərbaycanda hakim sinfə mənsub adamların oğlan uşaqlarına bəyzadə deyilirdi.<ref>Бәјзадә // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. II ҹилд: Балзам—Гајдар. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1978. С. 140.</ref> * [[Məlik]]. Monqollor, Səfəvilər və xanlıqlar dövründə Azərbaycan və Ermənistan ərazisində yerli qədim müsəlman və xristian zadəgan ailələrinin törümələri olan feodalların titulu idi.<ref> Под ред. Е. М. Жукова. Малик // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. — 1973–1982.: "В некоторых завоеванных монголами странах (13–14вв.) Мелик — владетельный феодал местного происхождения. На территории Армении и Азербайджана при монголах, Сефевидах и в период существования полунезависимых княжеств мелик — владетельный феодал, потомок старинной местной мусульманской и христианской знати."</ref> XVIII əsrdə [[Dizaq mahalı]]nı idarə etmiş Məlik-Avanyanlar daha sonra İslamı qəbul etmiş və [[azərbaycanlılaşma|azərbaycanlılaş]]mışdır.<ref>Раффи. Меликства Хамсы, 1600–1827: материалы для новой армянской истории / Перевод с армянского Л. М. Казаряна, отв. ред. Б. А. Улубабян. — Ер.: Наири, 1991.</ref> XIX əsrin sonlarında bu nəsil xəttindən azərbaycanlılaşmış sülalələr — [[Məlikyeqanovlar]], [[Məlikaslanovlar]], Məlikabbasovlar gəlmişdir.<ref>Məlikaslanovların soyağacı haqqında, N.A. Cavanşir Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri, İkinci Buraxılış, Səda, Bakı, 2001, səh: 25 ISBN 5-86871-204-4</ref> * [[Ağa (titul)|Ağa]]. Hakim, istismarçı siniflərə mənsub adamın (mülkədar, bəy, zadəgan) tituludur. Məs: [[Gövhər ağa]]. ** Ağalar. [[Səfəvilər]] dövründə tayfa başçılarının və feodalların cəm şəklində adlandırılması fars dilində ağayan, azərbaycan dilində ağalar idi.<ref name="nobleblood"/> * Ağsaqqal. Köçəri zadəganları arasında tayfanın ayrı-ayrı hissələrinin böyükləri belə adlandırılırdı. Fars dilində sinonimi riş-i səfiddir.<ref name="nobleblood"/> * Ata/Baba. Azərbaycanda müqəddəsin adına ata və baba sözlərinin əlavə edilməsi əcdad kultu ilə əlaqələndirilir. Bu yolla qohumluq ifadə edən sözlər müqəddəslərə ehtiram göstərilməsində istifadə edilmişdir.<ref>Басилов Б.Н. Культ святых в исламе. Москва: Мысль, 1970, 142 с</ref> * [[Seyid]]/Mir. [[Məhəmməd peyğəmbər]]in nəslindən olan müsəlmanların fəxri tituludur. Məs: [[Seyid Əzim Şirvani]], [[Mir Həsən bəy Vəzirov]]. * [[Şeyxülislam]]. İslamda ən yüksək rütbədir. Məs: [[Fazil İrəvani|Şeyxülislam Fazil İrəvani]]. * Axund. İslamda dini rütbədir. Məs: [[Axund Cavad Nardarani]]. * [[Molla]]. Rütbəcə axunddan kiçik müsəlman ruhanisidir. Məs: [[Molla Vəli Vidadi]]. * [[Hacı]]. Həcc ziyarətini yerinə yetirən müsəlmana verilir. Məs: [[Hacı Kərim Sanılı]]. * Kərbəlayi. Kərbəla ziyarətini yerinə yetirən müsəlmana verilir. Məs: [[Kərbəlayi Lətif Hüseyn oğlu]]. == Xaricdə Azərbaycan mədəniyyəti == {{Həmçinin bax|Azərbaycan diasporu|Azərbaycanofobiya}} [[Fayl:Əcəm.jpg|thumb|"[[Qaragöz və Xacivat]]" oyunlarında Əcəm obrazı]] [[Fayl:Aşağı Qatrux ləhcəsində şeir.ogg|thumb|Dağıstanda Azərbaycan dilinin Aşağı Qatrux ləhcəsində şeir]] [[İran azərbaycanlıları|İranda azərbaycanlılar]] farslardan sonra ikinci ən böyük etnik qrupdur. XVI əsrdən azərbaycanlılar İranın siyasi həyatında, XX əsrin əvvəllərində isə İran milliyətçiliyinin formalaşmasında vacib rol oynayıblar.<ref>Touraj Atabaki, "Recasting Oneself, Rejecting the Other: Pan-Turkism and Iranian Nationalism" in Van Schendel, Willem(Editor). Identity Politics in Central Asia and the Muslim World: Nationalism, Ethnicity and Labour in the Twentieth Century. London, GBR: I. B. Tauris & Company, Limited, 2001. p.66.</ref> [[Məşrutə inqilabı (1905-1911)|Məşrutə inqilabı]] dövründə İran azərbaycanlıları öz doğma dillərinin və mədəniyyətlərinin inkişafı üçün mübarizə aparacaq səviyyəyə qalxır, İranda konstitusiyanın qəbulu üçün mübarizə aparırdı.<ref>Алиев С. М. К национальному вопросу в современном Иране // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 77. — М.: Наука, 1964. — С. 49.</ref> Pəhləvi dövründə isə azərbaycanlılar digər xalqlar kimi mədəni dikriminasiyaya məruz qaldılar.<ref name="iran" /> [[Məhəmməd Rza Pəhləvi]]nin dövründə çıxarılan "Azərbaycan" qəzeti sayəsində ümumi dil, hislər, ənənələr və əraziyə malik xalq kimi İran azərbaycanlıları, onların müstəqillik və milli hərəkat istəyi ifadə edilmişdir.<ref>Мустафаев В. К. Некоторые аспекты концепции нации в общественной мысли Ирана (конец XIX–I половина XX в.) // Известия АН Азербайджанской ССР. Серия истории, философии и права. — 1989. — № 2. — С. 18–23.</ref> 1995-ci ildə [[Güney Azərbaycan Milli Oyanış Hərəkatı]] yaradılmışdır.<ref name="iran">Brenda Shaffer. Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity. — MIT Press, 2002. — С. 15–16, 49. — ISBN 0-262-19477-5, 0-262-69277-5.</ref> İran Azərbaycanından [[Təbriz miniatür məktəbi]] və [[Təbriz xalçaçılıq məktəbi]] çıxmışdır. Təbrizdə yerləşən [[Şüəra məqbərəsi]]ndə [[Şirvanşahlar dövləti|Şirvanşahlar]]ın və İran Azərbaycanının görkəmli xadimlərinin məzarları yerləşir. [[Türkiyə azərbaycanlıları|Türkiyə ərazisində azərbaycanlılar]] böyük ehtimalla Səfəvilər dövründə yayılıblar. Türkiyənin tarixi "[[Qaragöz və Xacivat]]" oyunlarında Əcəm obrazı — Azeri aksenti ilə danışan iranlı xarakteri mövcuddur.<ref>Ersin Alok, "Karagöz-Hacivat: The Turkish Shadow Play", Skylife — Şubat (Turkish Airlines inflight magazine), February 1996, p. 66–69.</ref> Anadolu türkcəsinin [[Ərzurum]] dialekti, həmçinin [[Elazığ ili]] və [[Ərciş]] ilçəsindəki türk dialektləri azərbaycan dilinin təsirinə məruz qalıb.<ref>Ali Ertuğrul Gürtekin, Hasan Şahmaranoğlu. Necip Asım Yazıksız (Balhasanoğlu) ve Kilis ağzı üzerine incelemeler. Kilis Kültür Derneği, 1995; p. 97</ref><ref>Muhan Bâli.Erciş'li Emrah ile Selvi Han hikâyesi varyantların tesbiti ve halk hikâyeciliği bakımından önemi. Baylan Matbaası, 1973; p. 25</ref> XIX əsrin əvvəllərində Şirvandan Amasyaya köçmüş azərbaycanlılar hələ də Azərbaycan mədəni kimliyini və mədəniyyətini saxlayırlar. Azərbaycanlıların həm şimaldan, həm cənubdan Türkiyəyə axını XX əsrdə də davam edib. Azərbaycanlılar mədəniyyət və linqvistik cəhətdən yaxınlığa görə türk cəmiyyətinə yaxşı adaptasiya olsalar da, din, dialekt, tarixi yaddaş və milli şüur baxımından özünüdərk məsələlərinə görə fərqlər hələ də qalır.<ref>[http://meria.idc.ac.il/journal/2007/issue4/jv11no4a2.asp Azerbaijan and the Challenge of Multiple Identities] [https://web.archive.org/web/20080506123408/http://meria.idc.ac.il/journal/2007/issue4/jv11no4a2.asp Archived] may 6, 2008, at the Wayback Machine. by Alireza Asgharzadeh. The Middle East Review of International Affairs</ref> XV əsrin axırlarında artıq [[Dağıstan]]ın [[Dərbənd]] şəhərində [[Dağıstan azərbaycanlıları|Azərbaycan əhalisi formalaşmışdır]].<ref>Криштопа А. Е. Сведения западноевропейских путешественников XV века о Дагестане // Вопросы истории и этнографии Дагестана. Вып. 1. — 1970. — С. 119.</ref> Tarixən, Cənubi Dağıstanın əhalisi Azərbaycanın mədəni və davranış normalarına yönlənib, Azərbaycan [[Azərbaycan mənşəli sözlər|linqvistik]] və mədəni mühiti ilə əhatələnib.<ref name="dagestani">Magomedkhan Magomedkhanov. Building of the Tower of Babel: Ethnolinguistic Processes in Dagestan. Russian Academy of Sciences, Dagestan Science Centre.</ref> Dağıstan antropoloqu Maqomedxan Maqomedxanovun fikrincə Azərbaycan dili bölgənin insanlarına maddi qazanc, mədəni ehtiyacların ödənilməsi, həmçinin kreativ və mənəvi ilham verib.<ref>Magomedkhan Magomedkhanov. The Dagestanis:: Ethnolingustic Diversity and Cultural Identity (dissertation).</ref> [[Ləzgilər|Ləzgi]], [[tabasaranlılar|tabasaran]], [[rutullar|rutul]], and [[ağullar|ağul]] şairləri artıq XVII əsrdə azərbaycan dilindən ədəbiyyatda istifadə edirdilər. Tabasaran aşıqları [[Azərbaycan dastanları]]nı həm azərbaycan, həm də [[tabasaran dili]]ndə ifa edirdilər.<ref>Гасанов М. Р. Очерки истории Табасарана. — Махачкала: Дагучпедгиз, 1994.</ref> Bundan başqa Azərbaycan musiqisi Cənubi Dağıstan xalqlarının mədəni inteqrasiyasında böyük rol oynayıb.<ref name="dagestani" /> Musiqi Azərbaycan musiqi alətləri, tar və kamança vasitəsilə ifa edilirdi və muğam Cənubi Dağıstan xalqları arasında məşhurlaşmışdı.<ref>S. Maharamov. Dagestan and Shirvan from the Sixth to Sixteenth Century: Economic, Political and Cultural Relations; Russian Academy of Sciences Dagestan Science Centre: Institute of History, Archaealogy and Ethnography, 2009; p. 164</ref> Hal-hazırda Dağıstanın dövlət dillərindən biri olan Azərbaycan dilində jurnal və qəzetlər çap edilir, televiziya və radio yayımı aparılır.<ref name="ReferenceA">Ибрагимов М.-Р. А. Азербайджанцы // Народы Дагестана / Отв. ред. С. А. Арутюнов, А. И. Османов, Г. А. Сергеева. — М.: "Наука", 2002. — ISBN 5-02-008808-0.</ref> Dərbənddə Dərbənd azərbaycanlılarının milli-mədəni muxtariyyəti və [[Azərbaycan Dövlət Dram Teatrı (Dərbənd)|Azərbaycan Dövlət Dram Teatrı]] fəaliyyət göstərir. 1480-ci illərdə [[Ağqoyunlular]]ın, eləcə də XVII əsrin əvvəllərində [[I Abbas]]ın hücumları [[Gürcüstan azərbaycanlıları|Gürcüstanda azərbaycanlı əhali]]nin formalaşmasına gətirib çıxarmışdır. [[Borçalı]]dan başqa Tiflisdə də tarixi Azərbaycan icması vardır.<ref name="2002 census">{{cite web | title = Ethnic Groups by Major Administrative-territorial Units | url = http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/census/2002/03%20Ethnic%20Composition.pdf | publisher = National Statistics Office of Georgia | access-date = 11 November 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140407043855/http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/census/2002/03%20Ethnic%20Composition.pdf | archive-date = 7 April 2014 | url-status = dead }}</ref><ref>"Грузинская советская энциклопедия", ст. "Борчало". Тбилиси, 1965</ref> Müasir [[Tsalka]] [[urumlar|urumcasın]]ın fonetik olaraq [[Osmanlı dili|Osmanlı türkcəsi]]ndən daha çox azərbaycan dilinə yaxın olması, onun linqvistlər tərəfindən azərbaycan dili dialekti olaraq fikirləşilməsinə gətirib çıxarır.<ref>[http://www.geogen.ge/indexen.php?lang=en&id_menu=22&id_menu_up=4&abc=0&fr=&srch= Azerbaijanis in Georgia]. Retrieved 2 October 2006</ref> Linqvistik və dini cəhətdən öz kimliklərini saxlayan azərbaycanlılar qismən [[Gürcüstan mədəniyyəti]]nin təsirinə məruz qalmışdır.<ref name="divhc">{{Cite web | url = https://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/ | title = mapping-the-global-muslim-population | date = 7 October 2009 | access-date = 2021-05-14 | archive-date = 2021-05-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210514224734/https://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/ | url-status = bot: unknown }}</ref> 1989-cu ildə azərbaycanlıların paytaxtı [[Rustavi]] olan Borçalı muxtariyyəti yaradılması tələbi toqquşmalara səbəb olmuşdur.<ref name="Меньшинство">{{cite web | url = http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/178_georgia_s_armenian_and_azeri_minorities_rus.ashx | title = АРМЯНСКОЕ И АЗЕРБАЙДЖАНСКОЕ МЕНЬШИНСТВА ГРУЗИИ | publisher = Доклад № 178 Европа | date = 22 ноября 2006 | archiveurl = https://www.webcitation.org/61CUZJpLe?url=http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/178_georgia_s_armenian_and_azeri_minorities_rus.ashx | archivedate = 2011-08-25 }}</ref><ref name="Этносы">{{cite news | title = Национальные меньшинства Восточной и Южной Грузии | author = А.КУХИАНИДЗЕ | publisher = Мемориал | url = http://www.memo.ru/hr/referats/selfdet/Chapter16.htm | lang = ru | access-date = 2020-02-16 | archive-date = 2011-07-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110716080901/http://www.memo.ru/hr/referats/selfdet/Chapter16.htm | url-status = dead }}</ref> 2010-cu ildə Gürcüstan prezidenti [[Mixeil Saakaşvili]] tərəfindən azərbaycanlıların qeyd etdiyi [[Novruz bayramı|Novruz]] dövlət bayramı elan edilmişdir.<ref>{{cite news | title = Саакашвили объявил Навруз общенациональным праздником Грузии | publisher = РИА Новости | url = http://www.rian.ru/world/20100321/215601071.html | author = Елена Парцвания | date = 21/03/2010 | lang = ru }}</ref> Bundan başqa 2009-cu ildən bəri [[Dmanisi]] azərbaycanlıları təsərrüfatçıların arandan yaylağa qayıtması münasibətilə [[Elat bayramı (Gürcüstan)|Elat bayramı]] keçirir.<ref>[http://newsgeorgia.ru/society/20140805/216850258.html Azeris of Georgia Marked Elat]. News Georgia. 5 August 2014. Retrieved 5 January 2015.</ref> Hal-hazırda Gürcüstanda [[Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu]], [[Tbilisi Azərbaycan Teatrı]], [[Sarvan (folklor rəqs qrupu)|Sarvan rəqs qrupu]] mövcuddur. Gürcüstan azərbaycanlıları [[Borçalı xalçaları]]nı istehsal edir. XVI əsrdə [[qızılbaş]] tayfaları ([[ustaclı]], [[Alpavut oymağı|alpavut]], [[Bayat tayfası|bayat]]), I Abbasın dövründə [[Qacarlar (xalq)|qacar]], İrəvan xanı [[Hüseynqulu xan Sərdar]]ın dövründə [[qarapapaq]] tayfası [[Ermənistan]]da [[Ermənistan azərbaycanlıları|yerləşmişdir]].<ref name="nobleblood">Петрушевский И. П. Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI — начале XIX вв. — Л., 1949.</ref><ref>И. Шопен. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху его присоединения к Российской империи. — Санкт-Петербург: Императорская Академия наук, 1852. — С. 446.</ref> 1921-ci ildə [[Zəngəzur]]u işğal edən daşnak [[Qaregin Njde]] buradan azərbaycanlıları çıxararaq erməni müəllifi Mutafyanın sözlərinə görə ərazinin yenidən erməniləşməsinə nail olmuşdur.<ref>Claude Mutafian. Karabakh in the twentieth century // Caucasian Cnot. — 1994. — С. 134. — ISBN 1856492877.</ref> [[Dağlıq Qarabağ münaqişəsi]] nəticəsində [[Ermənistan azərbaycanlıları|azərbaycanlılar]] Ermənistandan köçməyə məcbur edilmişdir.<ref>Lowell Barrington (ed.) After Independence: Making and Protecting the Nation in Postcolonial and Postcommunist States. University of Michigan Press, 2006. ISBN 0472025082; p. 230</ref> Azərbaycan Folklor İnstitutu tərəfindən [[Göyçə mahalı|Göyçə]], [[Qaraqoyunlu mahalı|Qaraqoyunlu]], [[Ağbaba mahalı|Ağbaba]], [[İrəvan]], [[Zəngəzur]], [[Loru mahalı|Loru]], [[Pəmbək mahalı|Pəmbək]] folklarları araşdırılmışdır.<ref>{{citation | title = [http://folklor.az/azerb_folkloru_antologiyasi.htm AZƏRBAYCAN FOLKLORU ANTOLOGİYASI] | last = | first = | year = | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = | ref = harv }}</ref> Hal-hazırda Bakıda [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı]] fəaliyyət göstərir. Macar linqvisti L.Ligeti 1936–1937-ci illərdə Əfqanıstanda Kabul şəhəri yaxınlığında yaşayan [[Əfqanıstan qızılbaşları|əfşarlar]]ın dilinin xüsusiyyətlərini tədqiq etmiş və bu dili Azərbaycan dialektlərindən biri adlandırmışdır.<ref name="layos">Louis Ligeti. Sur la langue des Afchars d'Afghanistan (фр.) // Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. — 1957. — Vol. 7, no 2/3. — P. 109–156.</ref> Alman türkoloqu [[Gerhard Dörfer|G.Dörfer]]ə görə, Kabul əfşarlarının dili mütləq şəkildə olmasa da Azərbaycan (və ya "azəroid") dialekti sayıla bilər.<ref name="languageiranica"/> Əfqanıstan əfşarları özünü türk və ya azəri adlandırır.<ref name="layos"/><ref>Дебец Г. Ф. Антропологические исследования в Афганистане // Советская этнография. — М.: Наука, 1967. — № 4. — С. 87.</ref><ref>Брук С. И. Население мира. Этнодемографический справочник. — М.: Наука, 1981. — С. 381–382.</ref> == Mədəni irsin qorunması == {{Həmçinin bax|Azərbaycan irsinin qorunması}} {{Şəkillər sırası|Tiles from Irevan Sardar Palace (2).jpg|Tiles from Irevan Sardar Palace.jpg|e1 = 150 |e2 = 150 |mətn = [[İrəvan]] [[Sərdar sarayı]] mərmər daşları. [[Heydər Əliyev Mədəniyyət Mərkəzi]] |color = black |üfüqi = right }} Azərbaycanda hal-hazırda 29 [[Azərbaycanın tarixi qoruqlarının siyahısı|tarixi qoruq]] var. Bunlara tarixi-mədəniyyət, tarixi-memarlıq, tarixi-etnoqrafiya və s. tipli qoruqlar daxildir. Azərbaycandakı tarixi-memarlıq, arxeoloji, bağ-park, monumental, xatirə abidələri və dekorativ-tətbiqi sənət nümunələri dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli olmaqla [[Azərbaycandakı tarixi abidələrin milli qeydiyyatı|klassifikasiya]] edilir.<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarına 1 nömrəli əlavə], [[Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi]], İstifadə tarixi:9 yanvar 2015</ref> 2000-ci ildə [[Şirvanşahlar sarayı]] və [[Qız qalası]] ilə birlikdə [[İçərişəhər]], 2007-ci ildə [[Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu|Qobustan qaya rəsmləri]], 2019-cu ildə [[Şəki xan sarayı|Xan Sarayı]] ilə birlikdə [[Şəki]]nin [[Yuxarı Baş|tarixi mərkəzi]] [[Azərbaycanda YUNESKO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı|Ümumdünya irsi]] olmuşdur.<ref>{{cite web |url = http://whc.unesco.org/en/list/958 |title = Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower |author = |date = 2000 |work = |publisher = [[UNESCO]] rəsmi saytı. |accessdate = |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66LOy9fX7?url=http://whc.unesco.org/en/list/958 |archivedate = 2012-03-22 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://whc.unesco.org/en/list/1076 |title = Gobustan Rock Art Cultural Landscape |author = |date = 2007 |work = |publisher = [[UNESCO]] rəsmi saytı. |accessdate = |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66LOy9fX7?url=http://whc.unesco.org/en/list/958 |archivedate = 2012-03-22 |url-status = live }}</ref><ref name="unesco57777777777777777">{{cite web |url = https://whc.unesco.org/en/list/1549 |title = Historic Centre of Sheki with the Khan’s Palace |date = 2019 |publisher = [[UNESCO]]-nun rəsmi saytı. |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67gCtOQJ9?url=http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1576/ |archivedate = 2012-05-15 }}</ref> Müstəqillik qazandıqdan sonra Azərbaycan bir çox tarixi abidələrin [[Azərbaycanda restavrasiya edilmiş tarixi abidələr|restavrasiya]]nı həyata keçirmiş, həm "[[Daşnaksütyun]]" tərəfindən dağıdılmış [[Cümə məscidi (Şamaxı)|Şamaxı Cümə məscidi]], həm sovet hakimiyyəti tərəfindən dağıdılmış [[Bibiheybət məscidi]] bərpa edilmişdir. Bununla birlikdə dağıntılar da olmuş ([[Cuğa nekropolu]], [[Sovetski]] və s.), sovet dövrünə aid [[Azərbaycanda dağılmış mədəni irs nümunələrinin siyahısı#Bakıda götürülmüş heykəllər|heykəllər götürülmüşdür]]. 2020-ci ildən etibarən [[Birinci və İkinci Qarabağ müharibələri zamanı dağıdılmış tarix-memarlıq abidələri və muzeylərin siyahısı|Birinci və İkinci Qarabağ müharibələri zamanı dağıdılmış tarix-memarlıq abidələri]]nin [[Böyük Qayıdış|bərpası]] başlanmışdır.<ref>[https://medeniyyet.az/page/news/54708/Isgaldan-azad-edilen-torpaqlardaki-tarixmedeniyyet-abideleri-berpa-olunacaq.html İşğaldan azad edilən torpaqlardakı tarix-mədəniyyət abidələri bərpa olunacaq]</ref> Ermənistanda isə əvvəllər azərbaycanlıların yaşadığı yerlərdəki [[Ermənistan ərazisindəki Azərbaycan mədəni irsinə aid abidələrin siyahısı|türk və islam abidələri]]nin çoxu ([[İrəvan qalası]], [[Sərdar sarayı]], [[Abbas Mirzə məscidi]] və s.) dağıdılmış, [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]] və [[Pir Hüseyin türbəsi (İrəvan)|Pir Hüseyin türbəsi]] günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Hazırda Azərbaycanda 201 [[Azərbaycan muzeyləri|muzey]] və 30-dan çox [[Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyaları|rəsm qalareyası]] fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|Milli Elmlər Akademiyası]] sistemində, digər nazirlik və təşkilatların nəzdində müxtəlif profilli və şəxsi muzeylər fəaliyyət göstərir.<ref name="medeniyyet.az">[http://medeniyyet.az/site/?name=content&content=1976 18 may — Beynəlxalq Muzeylər Günüdür]{{Dead link | date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}</ref> Azərbaycana aid tarixi eksponatların ölkədən çıxarılması faktları mövcuddur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]ndən sonra [[Sisərnəvəng monastırı]] və [[Həmzə Sultan sarayı]] kimi abidələrdən bədii tərtibatlı və oyma naxışlı qəbir daşları,<ref name="SisərnəvəngHəmzəSultan">{{cite news | last = Baghirova | first = Nazrin | title = ❗️Покидая Карабах, армянская сторона разгромила и разграбила множество древних албанских памятников христианской истории, а также вывезла древние надгробные камни. | url = https://twitter.com/NazrinBaghirova/status/1347501956567281666 | accessdate = 5 fevral 2021 | date = 3:14 PM · 8 янв. 2021 }}</ref> [[Xudavəng monastırı]]nda saxlanılan [[xaçkar]]lar ([[xaç daşları]]) və xristian incəsənət nümunələri, ellinizm dövrü [[Şahbulaq Qıfılı saray kompleksi|Tiqranakert şəhəri]]nin bəzi eksponatları<ref name=":0">{{Cite web | title = Azerbaijani leader hails handover of region ceded by Armenia | url = https://apnews.com/article/azerbaijan-handover-region-armenia-2d0d88c012fdd16732cecd35d134cabf | access-date = 2021-07-04 | website = AP NEWS | language = en }}</ref> Ermənistana aparılmışdır.<ref>{{Cite web | url = https://news.am/eng/news/612601.html | title = Father Hovhannes of Artsakh's Dadivank Monastery to bring bells and cross to Armenia | date = 10 November 2020 | access-date = 12 November 2020 | work = News.am | archive-date = 16 November 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20201116165617/https://news.am/eng/news/612601.html | url-status = live }}</ref> [[Azərbaycanda kitabxanalar|Əsas kitabxanalar]]a misal olaraq [[Azərbaycan Milli Kitabxanası]], [[AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana]], [[Prezident Kitabxanası (Azərbaycan)|Prezident Kitabxanası]], [[Azərbaycan arxivlərinin siyahısı|arxivlər]]ə isə [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi|Dövlət Arxivi]], [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi|Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi]], [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Səs Yazıları Arxivi|Səs Yazıları Arxivi]], [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Kino-Foto Sənədləri Arxivi|Kino-Foto Sənədləri Arxivi]] göstərilə bilər. Müasir dövrdə köhnə [[Tapılmış və bərpa edilmiş Azərbaycan filmlərinin siyahısı|Azərbaycan filmlərinin tapılması]] ([[Əvəz-əvəzə (film, 1925)|Əvəz-əvəzə]], [[Vulkan üzərində ev (film, 1929)|Vulkan üzərində ev]] və s.) və bərpası ([[Əzablı yollar (film, 1982)|Əzablı yollar]], [[Gümüşgöl əfsanəsi (film, 1984)|Gümüşgöl əfsanəsi]] və s.) işi həyata keçirilir.<ref name="qüpjix">{{cite news | title = Kino tariximizi qoruyan və yaşadan məkan | author = | newspaper = | date = 18-02-2011 | url = http://medeniyyet.az/page/news/3883/Dovlet-Film-Fondu.html | accessdate = 2018-08-17 }}</ref> Ərəb, fars və müxtəlif türk dillərində əlyazmaların qorunduğu [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu]]nda Azərbaycan mədəniyyət və elm xadimlərinin əlyazmaları, [[Səfəvilər imperiyası|Səfəvi]] və [[Qacar dövləti|Qacar]] şahlarının fərmanları, [[Nizami Gəncəvi]]nin "[[Xəmsə]]"sinin 20-dən çox əlyazması saxlanılır. Ən qədim əlyazma 861-ci ilə aid [[Quran]],<ref>Султанлы М. Республиканский рукописный фонд // Труды Республиканского рукописного фонда. — Б., 1961. — Т. I.</ref> azərbaycan dilində ən qədim əlyazmalardan biri isə XIV əsrə aid "Vərqa və Gülşa" nümunəsidir.<ref>Каграманов Дж. В. Республиканский рукописный фонд АН Азерб. ССР // В сокровищнице рукописей. — Б., 1983. — Т. VI.</ref> İnstitutda saxlanılan [[Təbabət və əczaçılıq işi üzrə orta əsr əlyazmaları (AMEA Əlyazmalar İnstitutu)|təbabət və əczaçılıq işi üzrə orta əsr əlyazmaları]] 2005-ci ildə, [[Füzulinin Azərbaycan dilində divanı]] isə 2017-ci ildə [[Azərbaycanda YUNESCO-nun "Dünyanın yaddaşı" obyektlərinin siyahısı|UNESCO-un Dünya Sənəd İrsi "Dünyanın yaddaşı" siyahısına]] daxil edilib.<ref>{{cite news | title = Ancient medical manuscripts of Azerbaijan in UNESCO’s World Memory Register | author = | newspaper = | date = | url = http://www.azdelunesco.org/?options=content&id=21 | accessdate = 2015-06-22 }}{{Dead link | date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web | datepublished = 2006 | url = http://www.unesco.org/new/ru/moscow/about-this-office/single-view/news/medieval_manuscripts_on_medicine_and_pharmacy/#.VTJxBtysVue | title = Средневековые рукописи по медицине и аптечному делу. | publisher = unesco.org }}</ref><ref>{{cite web | datepublished = 2018 | url = http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-2/the-copy-of-the-manuscript-of-mahammad-fuzulis-divan/ | title = The copy of the manuscript of Mahammad Fuzuli’s “divan” | publisher = unesco.org }}</ref> Hal-hazırda AMEA Əlyazmalar İnstitutu tərəfindən dünyanın bir çox muzey və kitabxanalarından Azərbaycan əlyazmalarının nüsxələrinin alınması ilə bağlı işlər aparılır.<ref>[https://ona.az/az/medeniyyet/akademik-teymur-kerimli-azerbaycana-aid-elyazmalari-almaq-ucun-kulli-miqdarda-vesait-odeyirik-6977 Akademik Teymur Kərimli: "Azərbaycana aid əlyazmaları almaq üçün külli miqdarda vəsait ödəyirik" — MÜSAHİBƏ]</ref> Azərbaycan əlyazmalarının qorunması ilə bir yerdə məhv edilməsi ilə bağlı da faktlar vardır. 1937-ci ildə bir çox Azərbaycan ədəbiyyat əlyazmalarını ("[[Kitabi-Dədə Qorqud]]" eposu, [[Məhəmməd Füzuli]]nin əsərləri, [[Şah İsmayıl Xətai]]nin "[[Dəhnamə (Xətai)|Dəhnamə]]" və "Nəsihətnamə"si və s.) elmə qazandıran [[Salman Mümtaz]]ın kitabxanası Azərbaycan SSR NKVD tərəfindən yandırılmışdır.<ref>{{cite book | first = Ədalət | last = Tahirzadə | author-link = Ədalət Tahirzadə | year = 2002 | location = Bakı | publisher = "Kür" nəşriyyatı | pages = 16 səh. | title = Salman Mümtaz (tərcümeyi-hal oçerki). | url = http://anl.az/el/t/te_sm.pdf | ref = harv | language = az }}</ref> [[Fayl:Iravan with turkic toponims.jpg|250px|thumb|left|[[İrəvan quberniyası]]nın türk toponimləri ilə zəngin şərq hissəsi. 1896-cı il]] Azərbaycanda toponim adları dəyişdirilərək tarixi adların bərpasına ([[Gəncə]] (1989), [[Şabran]] (2010)) və ya adların türkləşdirilməsinə ([[Oğuz]] (1991), [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] (2020)) nail olunmuşdur. Əks proses isə işğal edilmiş [[Dağlıq Qarabağ]], Ermənistan, Gürcüstan və İranda baş vermişdir. Dağlıq Qarabağ hökümətinin 2009-cu ildə açıqladığı məlumata görə 151 yer adından 84-ü yenidən adlandırılmışdır.<ref>Saparov, Arsène (2017). "Contested spaces: the use of place-names and symbolic landscape in the politics of identity and legitimacy in Azerbaijan". Central Asian Survey. 36 (4): 534–554. doi:10.1080/02634937.2017.1350139.</ref> XX–XXI əsrlərdə Ermənistan hökuməti Ermənistandakı [[Ermənistanda türk toponimləri|türk toponimləri]]ni dəyişdirmə siyasəti aparmışdır.<ref name= "saparov">[http://www.cairn.info/article.php?ID_REVUE=CMR&ID_NUMPUBLIE=CMR_441&ID_ARTICLE=CMR_441_0179#no23 The alteration of place names and construction of national identity in Soviet Armenia. Arseny SAPAROV]</ref> Bunun sübutu da XX əsrin əvvəllərində Ermənistanda 2310 coğrafi addan 2000-inin türk mənşəli olmasıdır.<ref>[http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm Джафар Гияси и Ибрагим Бозйель. ARMENIAN ACTS OF CULTURAL TERRORISM. [[Анкара]] 1997] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20100119180939/http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm | date = 2010-01-19 }} {{oq|en|In his Population of Soviet Armenia, published in 1932, Z. Korkodyan reports that in the 19th and early 20th centuries, about 2000 cites of the total 2310 were of Turkish origin.}}</ref> Həmçinin XX–XXI əsrlərdə Ermənistanda 107 hidronimdən 71-i, 315 [[oronim]]dən 164-ü adını dəyişib.<ref>[http://www.cairn.info/article.php?ID_REVUE=CMR&ID_NUMPUBLIE=CMR_441&ID_ARTICLE=CMR_441_0179#Cairn_no29 Arseny Saparov, International Relations Department, London School of Economics, Houghton Street, London WC2A 2AE, A.Saparov@lse.ac.uk]</ref> Azərbaycan tərəfi Ermənistanda türk toponimlərinin dəyişdirilməsini "mədəniyyət terorizmi" və "linqvistik soyqırım" adlandırır.<ref>[http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm Джафар Гияси, Ибрагим Бозйель. Армянские акты культурного геноцида. [[Анкара]], 1997] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20100119180939/http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm | date = 2010-01-19 }}{{ref-en}}</ref> Gürcüstanda isə ilk olaraq azərbaycan mənşəli rayon mərkəzlərinin adları dəyişdirilmiş, 1989–1992-ci illərdə isə əsasən [[Bolnisi]] rayonunu əhatə edən kənd, dağ və çay adları gürcüləşdirilmişdir.<ref>{{Cite web | title = Borcalı tarixinin qısa xülasəsi | url = http://www.istoriya.az/borchali.php | access-date = 2017-02-04 | archive-date = 2016-03-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160305100754/http://www.istoriya.az/borchali.php | url-status = dead }}</ref> İrandakı hallara nümunə olaraq Qoşaçay şəhərinin [[Miyandoab]], şəhərin arasında yerləşdiyi [[Cığatu|Cığatı]] və Tatavu çaylarının Zərrinərud və Siminərud, XVII əsr azərbaycanlı aşıq [[Abbas Tufarqanlı]]nın vətəninin [[Azərşəhr]] adlandırılması göstərilə bilər.<ref>{{cite news | title = İran azərbaycanlıları: "Türkcə olan qədim adlar farslaşdırılır" | author = BBC | newspaper = | date = 25 Yanvar 2019 ​ | url = hhttps://www.bbc.com/azeri/region-47000338 | accessdate = 2017-06-22 }}</ref> [[Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi]] tərəfindən yaradılmış "[[Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri|Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri]]"ndə nümunələr diyarşünaslıq (adət-ənənə, bayram-mərasim, rəmz-bilik), folklor (musiqi-rəqs, oyun-tamaşa, şifahi xalq yaradıcılığı) və sənətkarlıq (dekorativ, təsviri və tətbiqi sənət) olmaqla üç kateqoriyada toplanır. [[Azərbaycanda YUNESKO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısı|UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısı]]na isə Azərbaycandan 15 nümunə salınmışdır, bunlardan ikisi ([[çovqan]] və Naxçıvanın qrup rəqsləri olan [[yallı]], [[köçəri]] və [[tənzərə]]) təcili qorunmağa ehtiyacı olan qeyri-maddi mədəni irs nümunələri sayılır.<ref>[https://ich.unesco.org/en/state/azerbaijan-AZ?info=elements-on-the-lists Intangible list of Azerbaijan]</ref> Buna əlavə olaraq, UNESCO-nun yaradıcı şəhərlərinə 3 Azərbaycan şəhəri — Şəki ("Sənətkarlıq və Xalq yaradıcılığı" şəhəri), Bakı ("Dizayn" şəhəri) və [[Lənkəran]] ("Mətbəx mədəniyyəti" şəhəri) daxil edilmişdir.<ref>[https://en.unesco.org/creative-cities/baku Baku]. en.unesco.org</ref><ref>[https://en.unesco.org/creative-cities/sheki Sheki]. en.unesco.org</ref> Azərbaycanın bir çox siyasi və mədəni xadiminin qəbirləri Azərbaycandan kənarda ([[Şüəra məqbərəsi]], [[Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu]] və s.) yerləşir. Onların [[Azərbaycan siyasi və mədəni xadimlərinin qəbirlərinin Azərbaycana gətirilməsi|bəziləri]]nin Azərbaycana gətirilməsi üçün təkliflər edilmişdir. Azərbaycan höküməti [[Azərbaycan irsinin qorunması#Yubiley layihələri|bir çox mədəni xadim]]in yubileylərinin UNESCO səviyyəsində keçirilməsinə nail olmuşdur. Türkiyə Azərbaycanla birlikdə [[əxilik|əxi təşkilatı]]nın qurucusu [[Əxi Evrən]]in ilinin UNESCO səviyyəsində keçirilməsi üçün müraciət etmişdir.<ref>{{Cite web | url = https://report.az/incesenet-xeberleri/turkiye-prezidenti-senedleri-azerbaycan-ve-iranla-birlikde-hazirlayib-unesco-ya-teqdim-etdik/ | title = Ərdoğan: "Azərbaycan və İranla birlikdə UNESCO-ya müraciət etmişik" | date = 16 September 2020 | access-date = 17 September 2020 | work = report.az/ }}</ref> Azərbaycan müstəqil olduqdan sonra [[soyadların azərbaycan dilinə uyğunlaşdırılması]] siyasəti irəli sürülmüşdür. 1993-cü ildə Milli Məclisin qəbul etdiyi qərara görə "-ov" "-yev", sonluqlu soyadlarını "-lı" (sözün kökündən asılı olaraq "-li", "-lu", "-lü"), "-zadə", "-oğlu", "-qızı" sonluqlu və ya sonluqsuz ifadə formaları ilə əvəz edə bilərlər.<ref name="qanun">{{cite news | title = Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının soyadlarının dövlət dilinə uyğunlaşdırılması haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN QƏRARI | author = | publisher = | url = http://www.e-qanun.az/framework/8078 | lang = }}</ref> [[Gürcüstan azərbaycanlıları|Gürcüstanın azərbaycanlı]] aktivistləri də rus soyadlarından imtina etmək üçün kampaniya başlatmışdır.<ref name="qruz">{{cite news | title = Azerbaijani activists in Georgia want family names ‘liberated from occupation’ | author = Shota Kincha | publisher = OC media | url = https://oc-media.org/features/azerbaijani-activists-in-georgia-want-family-names-liberated-from-occupation/ | lang = en }}</ref> YUNESCO-nun təhlükə altındakı dillər atlasında qeyd edilən [[Azərbaycan dilləri]] [[Ləzgi dili|ləzgi]], [[Talış dili|talış]], [[Dağ yəhudiləri dili|cuhuri]], [[Rutul dili|rutul]], [[Saxur dili|saxur]], [[Buduq dili|buduq]], [[Xınalıq dili|xınalıq]], [[Qrız dili|qrız]], [[Tat dili|tat]], [[Udin dili|udin]], [[Kilit dili|kilitdir]]. Talış dilinə yaxın [[kilit dili]] [[Ordubad]]ın [[Kilit]] kəndində 1950-ci illərdə ikinci dil olaraq istifadə edilsə də, artıq ölü dildir.<ref>{{cite news | title = UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger. INTERACTIVE ATLAS | author = unesco.org | newspaper = | date = | url = http://www.unesco.org/languages-atlas/index.php | accessdate = 2017-06-22 }}</ref> == Xəritə == <gallery mode="packed" heights="240"> Fayl:Azerbaijan ethnic 2003.png|Azərbaycanın etnosiyasi xəritəsi. İkinci Qarabağ müharibəsində əvvəlki dövrə aiddir. Fayl:Map of Azeri dialects.png|[[Azərbaycan dilinin dialektləri]] Fayl:Azerbaijan modern carpet points.jpg|Müasir [[Azərbaycan xalçaları|Azərbaycan xalçaçılıq mərkəzləri]] </gallery> == Qalereya == <gallery mode="packed" heights="140"> Fayl:Прекрасная Фатма.jpg|Nağıl qəhrəmanı Göyçək Fatma Fayl:Mezquita del Viernes, Baku, Azerbaiyán, 2016-09-28, DD 36-38 HDR.jpg|İçərişəhər Cümə Məscidi Fayl:Azerbaijan national dance in Ismayıllı.jpg|Azərbaycan milli rəqsi. [[İsmayıllı]] Fayl:Picture of Azimzade.jpg|[[Kos-kosa]] oyunu. [[Əzim Əzimzadə]] Fayl:Nowruz 2014 in Azerbaijan 4 (cropped).jpg|[[Maral oyunu]] Fayl:Emallı qadın bilərziyi.JPG|XVIII əsrə aid bilərzik Fayl:Azeri music.jpg|Azərbaycan musiqiçiləri Fayl:Piti 24.11.2013-01.jpg|Piti. [[Şəki]] Fayl:Xurcun Gala.JPG|Xurcun. Qala muzeyi Fayl:İskəndər Rüstəmovun Şuşadakı evində otaqlar arası divarda rəsm.jpg|İskəndər Rüstəmovun evində otaqlar arası divarda rəsm. [[Şuşa]] Fayl:Azerbaijani girl in national costume.jpg|Azərbaycan qadın milli geyimi Fayl:Əşdahalı xalçasının detalı.jpg|Əjdahalı xalçasının detalı Fayl:Köhnə Bakı küçəsi.jpeg|Köhnə Bakı küçəsi. [[Reyhan Topçubaşova]] Fayl:Banyavshemakha.jpeg|[[Şamaxı|Şamaxıda]] [[hamam]]. [[Qriqori Qaqarin]] </gallery> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan tarixi]] * [[Azərbaycan ixtiraları və kəşfləri]] * [[Azərbaycanşünaslıq]] * [[Azərbaycanpərəstlik]] * [[Azərbaycanofobiya]] * [[Azərbaycan irsinin qorunması]] == Mənbələr == '''Şərhlər''' {{İstinad siyahısı|group=şərh}} '''Qeydlər''' {{İstinad siyahısı|group=qeyd}} '''İstinadlar''' {{İstinad siyahısı|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px;" >{{İstinad siyahısı|3}}</div> '''Ədəbiyyat''' * {{citation | title = [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan|Azərbaycan]] | last = Azərbaycan Milli Ensiklopediyası | first = | year = 2007 | pages = | publisher = Azərbaycan Milli Ensiklopediyası NPB | location = | ref = harv }} * {{citation | title = Azerbaijan | last = The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture | first = Jonathan M. Bloom and Sheila Blair | year = 2009 | pages = | publisher = Oxford University Press | location = | ref = harv }} * {{citation | title = Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu | url = | last = Azərbaycan etnoqrafiyası | first = Üç cilddə II cild. | year = 2007 | pages = | publisher = Şərq-Qərb | location = Bakı | isbn = ISBN 5-17-033764-7 | ref = harv }} * {{citation | title = Ковры | url = | last = Мехди Зариф | first = Перевод с итал. И. Замойской | year = 2006 | pages = | publisher = | location = | isbn = | ref = harv }} * {{citation | title = Исследования по археологии и этнографии Азербайджана | url = | last = Алекперов | first = А. К. | year = 1960 | pages = | publisher = | location = | isbn = | ref = harv }} * {{citation | title = On the religious frontier: Tsarist Russia and Islam in the Caucasus | url = | last = Mostashari | first = Firouzeh | year = 2006 | pages = | publisher = | location = New York | isbn = | ref = harv }} * {{citation | title = Сборник документов | url = | last = Азербайджанская Демократическая Республика (1918―1920). Законодательные акты | first = | year = 1998 | pages = | publisher = | location = Баку | isbn = | ref = harv }} * {{citation | title = Из истории общественной и философской мысли в Азербайджане XIX века | url = | last = Гусейнов | first = Н. | year = 1949 | pages = | publisher = | location = Баку | isbn = | ref = harv }} * {{citation | title = The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule | url = https://www.avetruthbooks.com/2017/11/audrey-l-altstadt-azerbaijani-turks-1992.html | last = Altstadt | first = Audrey L. | year = 1992 | pages = 331 | publisher = Hoover Press | location = | isbn = 0817991824 | ref = harv }} * [http://books.google.com/books?id=B9RV5UFtPNMC&pg=PA80&dq=Azerbaijani+culture&cd=3#v=onepage&q=Azerbaijani%20culture&f=false The World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Europe. Don Rubin] * Мамедов З. История Азербайджанской философии. Баку, 1994. * История азербайджанской философии. T.1. Баку, 2002. * История азербайджанской философии. Т.2. Баку, 2008. * Амин-заде А. А. Из истории философской и общественно-политической мысли в Азербайджане. Баку, 1972. * Гасанов Г. И. Из истории философской мысли Азербайджана начала XX в. Баку,1972. == Xarici keçidlər == * {{citation | title = [http://files.preslib.az/projects/azerbaijan/gl5.pdf Azərbaycan. Mədəniyyət və turizm] | last = | first = | year = | pages = | publisher = Prezident Kitabxanası | location = | ref = harv }} * {{citation | title = [http://intangible.az/front/az AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ] | last = | first = | year = | pages = | publisher = Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi | location = | ref = harv }} * {{citation | title = [https://books.google.az/books?id=fWkFAQAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Azerbaijan - Culture Smart!: The Essential Guide to Customs & Culture] | last = Kazimova | first = Nikki | year = 2011 | pages = | publisher = Kuperard. | location = | ref = harv }} {{commonscat-inline|Culture of Azerbaijan|Azərbaycan mədəniyyəti}} {{Azərbaycan mövzularda}} {{Azərbaycan mədəniyyəti}} {{Azərbaycanlılar}} {{Asiya mövzularda|mədəniyyəti}} {{Avropa mövzularda|mədəniyyəti}} [[Kateqoriya:Azərbaycan mədəniyyəti| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixi]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Asiya mədəniyyəti]] [[Kateqoriya:Avropa mədəniyyəti]] 72x5lmft2sle1czrh3w12wc3lu3cb80 4 73763 6557176 6556421 2022-07-31T21:07:37Z Solavirum 95249 /* Photo request */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! I was in fact looking for free-use images of Hazi Aslanov recently. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) q689p4cn6n6866eefv8h1qd4xzwyhro 6557179 6557176 2022-07-31T21:09:34Z Solavirum 95249 /* Photo request */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! I would go on and upload them to the Commons. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) 9ih9krw405vdad8jv3e4xx6jwjlydyk 6557187 6557179 2022-07-31T21:25:20Z Solavirum 95249 /* Photo request */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) qv6uy530bsuxd1g8fx9vpxqp9otxbne 6557188 6557187 2022-07-31T21:25:56Z Solavirum 95249 /* Photo request */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) dnzl6iiew2v767rm24wj34nqj8g4nui 6557193 6557188 2022-07-31T21:39:30Z PlanespotterA320 126848 /* Photo request */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) 47ctr1dicih6nhipb5iguzzqc1by10u 6557225 6557193 2022-07-31T22:58:53Z Solavirum 95249 /* Alimlərlə bağlı qısa məlumat */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) hq3x8jxlkwgkedc1khdritfptf5p005 6557407 6557225 2022-08-01T05:40:10Z Dancewithdevil 136647 /* Alimlərlə bağlı qısa məlumat */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) g75xrklp87ruz9a6vmnp0bmo70fxk8g 6557413 6557407 2022-08-01T05:44:48Z Dancewithdevil 136647 /* Kateqoriyalar */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) c6okgayjc7ry4avkvv05bv8x7bz2wb7 6557506 6557413 2022-08-01T06:47:43Z Dr.Wiki54 88744 /* Photo request */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) b83g3n3nm9y1w2kkxggni3b69db7y2u 6557526 6557506 2022-08-01T07:00:43Z Toghrul R 147643 /* Photo request */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) klruzw09rmd3yviuddmy2dl0yzoervn 6557594 6557526 2022-08-01T07:48:38Z Dr.Wiki54 88744 /* Alimlərlə bağlı qısa məlumat */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], mən elə bir şey yazmışam? Mənim sözüm onadır ki, gəlib SNS-də elmlər doktorudur, fəlsəfə doktorudur yazıb avtomatik ensiklopedik hesab edənlər bu faktoru nəzərə alsın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:48, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) sjn3ljjjz77vwpdr34dowoqw71k0xjk 0 74663 6557670 6028810 2022-08-01T09:03:29Z Turan Etibaroğlu 97281 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = SƏRİYYƏ CƏFƏROVA |orijinal adı = Səriyyə Müslüm qızı Cəfərova |şəkil = Səriyyə Cəfərova.jpg |şəklin ölçüsü = 200px |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 1960 |doğum yeri = [[Xocalı]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Səriyyə Cəfərova''' — yazıçı, publisist, müstəqil jurnalist. [[Erməni Təcavüzünün Tanıdılması İctimai Birliyi]]nin sədri. [[Qarabağ müharibəsi]] veteranı - hərbi repartyor. == Həyatı == Səriyyə Müslüm qızı Cəfərova [[1960]]-cı ildə [[Xocalı]] şəhərində anadan olmuşdur. [[Xocalı soyqırımı]]nın canlı şahididir. Soyqırım zamanı anasını, yaxın qohumlarını itiribdir. [[1992]]-ci ildə [[Xankəndi]]ndəki Pedoqoji Universitetini bitirmişdir. [[1991]]-ci ildə Jurnalist Sənətkarlığı İnstitutunu bitirmişdir. == Yaradıcılığı == 1991-ci ildə "Xocalının səsi" qəzetində xüsusi müxbir, həm də "Səhər" qəzetinin bölgə müxbiri işləmişdir. [[Xocalı soyqirımı]]ndan bəhs edən ilk kitabı "Qan üstünə qan yağırdı" adı altında 1992-ci ildə nəşr olunmuşdur. Kitab və məqalələri əsasən [[Dağlıq Qarabağ]], Ermənilərin Qarabağda törətdikləri vəhşiliklərə və [[Xocalı soyqırımı]]na həsr edilmişdir. Birlik sədri kimi Türkiyədə, Almaniyada Azərbaycan həqiqətlərinin dünyada yayılması ilə əlaqədar tədbirlər keçirmişdir. 2012-ci ildə Macarıstanda kütləvi qırğınların qarşısının alınması mövzusunda beynəlxalq tədbirdə [[Elmira Süleymanova]] ilə birgə iştirak etmişdir. Dəfələrlə ölkə daxilində Qarabağın işğalına qarşı tədbirlər keçirmiş, mövzu ilə əlaqədar ölkədə keçirilən beynəlxalq konfranslarda iştirak etmişdir. Qarabağ həqiqətlərinin dünyada yayılması ilə bağlı yazı müsabiqələrində 1-ci və 2-ci yerlərin qalibi olmuşdur. Bir çox əsərləri Azərbaycanın teatr səhnələrində oynanılır. == Əsərləri == Səriyyə Müslüm qızı 12 kitab müəllifidir. [[Fayl:Xojali_33.jpg|thumb|300px|[[Xocalı]] şəhərində, [[28 may]], [[1991]]-ci ildə keçirilən tədbirdə Səriyyə Cəfərova və Xocalı sakinləri.]] * "Qan üstünə qan yağırdı", "Azərnəşr", Bakı, 1992-ci il. * "Vaciyəyə gedən yol", Azərbaycan Universiteti, 2000-ci il. * "Xocalı yaşayır", ingilis dilində, Azərbaycan Universiteti, 2001-ci il. * "Onlar heç vaxt böyüməyəcəklər", ensiklopediya, ingilis, rus, azərbaycan dillərində, "Çaşıoğlu" nəşriyyatı, Bakı, 2006-cı il. * "Xocalı ölməyib", "Çaşıoğlu" nəşriyyatı, Bakı, 2007-ci il. * "Ölümdən o yandakı Xojalı", "Şəms" nəşriyyatı, 2006-cı il. * "Xocalıdan gələn var", ingilis, azərbaycan dillərində, "YEK Production" reklam mətbəə şirkəti, 2008-ci il. * "Xocalı uşaqları, qan içində qar çiçəyi", üç dildə, Bakı, 2013. Malaziya səfirliyi tərəfindən 2014-cü ildə yenidən malay və ingilis dilində çap olunmuşdur. * "Dünya susmasın gərək" kitabı iki dildə 2014-cü ildə nəşr olunmuşdur. == Filmoqrafiya == * "Onlar heç vaxt böyüməyəcəklər", sənədli film, [[Türkiyə]]nin TRT1 kanalında. == Mükafatları == * "Dan ulduzu" mükafatı (1994) * "Vətən" (1995) * "Xan qızı Natavan" mükafatı (1998) * "Tərəqqi" medalı (2013) == Həmçinin bax == * [[Azərbaycanlıların soyqırımı (1988-1989)]] * [[Azərbaycanlıların soyqırımı günü]] {{VikiMənbə|Kateqoriya:Səriyyə Cəfərova}} [[Kateqoriya:Azərbaycanlı jurnalistlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Xocalıda doğulanlar]] iyqoch3q97su4n0x255gefbfp0hxkue 0 74955 6557105 5942556 2022-07-31T20:30:31Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası]] 8bjlru5d0goqq73s5vv1h2ujzmf9gjm 0 75688 6557783 6544654 2022-08-01T11:03:35Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Nehrəm''' — [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu]]nun Nehrəm qəsəbə inzibati ərazi dairəsində qəsəbə.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 106.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 12 iyun 2020-ci il tarixli, 128-VIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Nehrəm kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Nehrəm kəndinə qəsəbə statusu verilmiş, Nehrəm kənd inzibati ərazi dairəsi Nehrəm qəsəbə inzibati ərazi dairəsi hesab edilmişdir.<ref>[https://e-qanun.az/framework/45208 Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 12 iyun 2020-ci il tarixli, 128-VIQ saylı Qərarı]</ref> == Toponimikası == <ref>{{ATEL|XX|XXXX}}</ref> == Tarixi == Qədim tarixə malik olan qəsəbə yazılı mənbələrdə bəzən Nehrəm, Nehrem və ya Nehram kimi göstərilmişdir. Maarif xadimi Kərim bəy İsmayılov "Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа" toplusunda dərc olunmuş yazısında Nehrəmin ərazisi, coğrafi şəraiti, iqlimi, fauna və florası, adının etimologiyası, tikililəri, suvarma sistemi, əhalisinin məşğuliyyəti, adət-ənənələri, dini ayinləri, bayramları və s. haqqında məlumat vermişdir. === Tarixi abidələri === Nehrəm qəsəbəsində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |1830 |[[İmamzadə türbəsi (Nehrəm)|İmamzadə]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 58.]</ref> |X-XVII əsrlər |Nehrəm qəsəbəsi |Arxeoloji |Ölkə |- |1831 |[[Nehrəm yaşayış yeri]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 58.]</ref> |V-XVII əsrlər |Nehrəm qəsəbəsi |Arxeoloji |Ölkə |- |1877 |İmamzadə (Pir)<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 58.]</ref> |Qeyd olunmayıb |Nehrəm qəsəbəsi |Arxeoloji |Ölkə |- |5308 |Çaylaq məscidi<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XIX əsr |Nehrəm qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |5309 |Xəndək məscidi<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XIX əsr |Nehrəm qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |5310 |Güllü məscidi<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XIX əsr |Nehrəm qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |5311 |Hasar məscidi<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XIX əsr |Nehrəm qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |5312 |Hamam<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XIX əsr |Nehrəm qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |5313 |Hamam<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XIX əsr |Nehrəm qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |5314 |Məscid<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XVIII əsr |Nehrəm qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |5711 |C.Məmmədquluzadənin xatirə muzeyi<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 146.]</ref> |Qeyd olunmayıb |Nehrəm qəsəbəsi |Monumental və xatirə |Yerli |- |6066 |Qoç heykəli<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 155.]</ref> |Orta əsrlər |Nehrəm qəsəbəsi |Arxeoloji |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Nehrəm Naxçıvan MR-in ən böyük yaşayış məskənlərindən biridir. Qəsəbə Araz çayının sol sahilində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 37.]</ref> |11583 |5785 |5798 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=20 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 37.]</ref> |↗13752 |↗6858 |↗6894 |- |} === Tanınmış şəxsləri === * [[Heydər Vəzirov]] — Azərbaycan SSR Xalq Torpaq Komissarı və Göyçay Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədri. Repressiya qurbanı. * [[Münəvvər Məmmədquluzadə]] * [[İbrahim İbrahimov (iş adamı)]] * [[Səfər Mehdiyev]] — AR Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri, gömrük xidməti general-polkovniki<ref>http://customs.gov.az/az/komite/rehberlik/man/2_mehdiyev-sefer-memmed-oglu</ref> * [[Əsgər Abdullayev (general-leytenant)|Əsgər Abdullayev]] — AR DGK sədrinin müavini, gömrük xidməti general-leytenantı.<ref>http://customs.gov.az/az/komite/rehberlik/man/4_abdullayev-esger-hesen-oglu1</ref> * [[Qulu Novruzov]] — Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin Akademiyasının rəisi. * [[Həbib Rzayev]] — ədliyyə general-mayoru. * [[Qambay Vəzirov]] — general-mayor. * [[Süleyman İsmayılov]] — 1-ci dərəcəli dövlət müşaviri. * [[Əli Əlirzayev]] — millət vəkili. * [[Nazim İbrahimov (siyasətçi)|Nazim İbrahimov]] — AR Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin keçmiş sədri. * [[Elçin İbrahimov (türkoloq)]] - alim — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, şöbəsinin müdiri. * [[Bünyamin Qəmbərli]] - Keçmiş Millət Vəkili, Siyasətçi * [[Əli Səbri Qasımov]] - (1892-1983), Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasının məzunu, pedaqoq, yazıçı, jurnalist, tərcüməçi. * [[Əli Nuriyev (kimyaçı)|Əli Nuriyev]] – Azərbaycan alimi, kimya elmləri doktoru (1972), AMEA-nın müxbir üzvü (2007). * [[İsmayıl Məmmədov (cərrah)|İsmayıl Məmmədov]] — Azərbaycan sovet cərrahı, Azərbaycanda tibb təhsili və səhiyyəsində xidmətləri olan , Azərbaycan Respublikasının "əməkdar elm xadimi" (2000), Azərb. SSR Tibb institutunun ümumi cərrahiyə kafedrasının professoru Azərb, SSR səhiyyə nazirliyinin 4-cü xəstəxanasının cərrahiyyə şöbəsinin müdiri(1974), Tibb institutunun elmi işlər üzrə prorektoru (1975) * [[Vəli Əliyev]] — əməkdar həkim === Şəhidləri === * [[Zamin Məmmədov (leytenant)]] (1985-2011) — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin cəbhənin Ağdam rayonunun Cəvahirli kəndi istiqamətində açdığı atəş nəticəsində şəhid olub. * [[Elvin Teymurov]] (1999-2020) — İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. * [[Malik Əliyev]] (1986-2020) — Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sərhəd Qoşunlarının mayoru, Vətən müharibəsinin şəhidi. * [[Ümid Məmmədov]] (1999-2020) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin leytenantı, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Ümüd Niftəliyev]] (1998-2021) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin leytenantı, Vətən müharibəsi iştirakçısı. Kəlbəcər rayonunun təmas xəttində düşmən təxribatının qarşısı alarkən qəhrəmancasına şəhid olub. == İqtisadiyyatı == Əhali taxılçılıq, üzümçülük, heyvandarlıq, bostançılıq və tərəvəzçiliklə məşğuldur. C.Məmmədquluzadə yerli əkinçilərin əməyini yüngülləşdirmək məqsədilə 1893-cu ildə Tiflisdəki "Ekker" firmasından kəndə ilk dəmir kotan gətirməyə nail olmuşdur. 2014-cü ildə otuz bir min nəfər əhalinin yaşadığı 7 yaşayış məntəqəsini birləşdirən Şəkərabad-Babək-Nehrəm-Arazkənd dairəvi avtomobil yolunun yenidən qurulması məqsədi ilə [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin ehtiyat fondundan Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabinetinə ilkin olaraq 5,0 (beş) milyon manat ayrılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.president.az/articles/12703 |title=Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunda Şəkərabad - Babək qəsəbə - Nehrəm - Arazkənd dairəvi avtomobil yolunun yenidən qurulması ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |author= |date=27 avqust 2014, 18:15 |work=[[president.az]] |publisher=president.az |accessdate=2014-09-10 |language=az}}</ref> 4.3&nbsp;km məsafədən qəsəbəyə içməli su kəməri çəkilmişdir. Yaxınlığında gəc sexləri var. == Mədəniyyəti == Nehrəm qəsəbəsində dörd kitabxana, klub, mədəniyyət evi, poçt, rabitə şöbəsi var. C.Məmmədquluzadə "Kişmiş oyunu" (1892), "Danabaş kəndinin əhvalatları" (1894), "Danabaş kəndinin məktəbi" (1896) əsərlərini burda yazmış, mahalda ilk dəfə olaraq qızları təhsilə cəlb etmiş və məktəb-tarix diyarşünaslıq muzeyi yaratmışdır. O, 1896-cı ildə bu kənddən olan Həlimə Nağı qızı ilə ailə həyatı qurmuşdur. Bu nikahdan yazıçının birinci övladı [[Münəvvər Məmmədquluzadə]] dünyaya gəlmişdir. == Təhsil == Qəsəbədə Nehrəm qəsəbə 1 nömrəli, 2 nömrəli və 3 nömrəli tam orta məktəblər fəaliyyət göstərir.<ref>[http://tehsil.nmr.az/tehsil-muessise/babk-rt/muessise.html Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi. Babək rayon Təhsil Şöbəsinin əhatə etdiyi ümumtəhsil məktəbləri haqqında MƏLUMAT (tehsil.nmr.az)]</ref> 1885-ci ildə Nehrəmdə ilk dünyəvi məktəb açılmışdir. [[Cəlil Məmmədquluzadə]] yeddi ildən çox (15 yanvar 1890 – 10 iyul 1897) Nehrəm məktəbində müəllim və nəzarətçi işləmişdir. Nehrəm qəsəbəsində üç orta, bir əsas, bir texniki peşə məktəbi,bir musiqi məktəbi və bir uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. == Din == Qəsəbədə Nehrəm qəsəbə Birinci Hüseyniyyə məscidi, 1892-ci ildə inşa edilmiş Nehrəm qəsəbə Cümə məscidi, 1894-cü ildə inşa edilmiş Nehrəm qəsəbə Güllü məscidi, 1994-cü ildə inşa edilmiş Nehrəm qəsəbə İkinci Hüseyniyyə məscidi yerləşir.<ref>[http://anl.az/el/a/248998.pdf Seyyid Əliəsgər Behburlu (tərtibçi). Azərbaycan Respublikası məscidlərinin ensiklopediyası. İran İslam Respublikasının Azərbaycandakı Səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzi. Bakı: Beynəlxalq Əlhuda Nəşriyyatı, 2001, səh. 215-216.]</ref> == Səhiyyə == Qəsəbədə qəsəbə sahə xəstəxanası, doğum evi fəaliyyət göstərir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Babək rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Nehrəm| ]] 2g9w0k8wy4hg6rytprnlhbtxtol903o 0 77174 6557445 5529961 2022-08-01T05:59:58Z Hatselate 247044 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = ANDRE BRETON |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = AndreBreton.jpg |şəklin ölçüsü = 240px |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 19.2.1896 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 28.9.1966 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} == Həyatı == Tibb təhsili alarkən I Dünya Müharibəsinin başlamasıyla hərbi xidmətə alındı. Öz istəyiylə II.Ordunun ruh və sinir xəstəlikləri mərkəzinə təyin edildi. O vaxt çox az tanınan [[Ziqmund Freyd]]in üsullarını klinik olaraq istifadə etmə imkanını tapdı. Bu aralıq tanıdığı nihilist Jak Vachedən çox təsirləndi. [[Gilyom Apolliner]] ilə tanış oldu. Parisə qayıtdıqdan sonra, 1919-cu ildə [[Lui Araqon|Luis Araqon]], Filipp və Şoupolt ilə "Littérature" adlı jurnalı qurdu və ilk kitabı Mont da Piéte' ye (Pieta Təpəsi) işıq üzü gördü. Şoupolt ilə birlikdə écriture automatique (avtomatik yayı) üsuluyla Les champs magnetiques (Maqnit Sahələr) adlı xüsusi mətni bu jurnalda yayimladı. Bu üsulun məqsədi şüuraltı bütün xarici təsirlərdən xilas olub, özünü azadca ifadə etmə imkanı yaratmaqdı. 1921-də Vyanaya gedib Freydlə tanış oldu. 1921-də Simone Kan ilə evləndi. 1924-də Manifeste du surréalisme'i (Sürrealistlik Manifesti) nəşr olundu. Bu mətndə sürrealizimin, düşüncənin bütün idarəetmələrdən uzaq bir şəkildə özünü ortaya çıxarması olaraq təqdim olunurdu. Dualizmə(İkililik) qarşı çıxan Breton qadağan kimi görünən şeyləri sürrealizmdə birləşdirməyə çalışırdı. Breton sənətin siyasətdən ayrılmayacağına inanardı. 1925-də Fransa-Mərakeş müharibəsində, Luis Araqon və Pol Eluardla birlikdə Kommunist Partiyasının ideyalarını müdafiə etdi. Sonra 1927-də birlikdə partiyaya girdilər. 1935-də, sürrealizmin azad bir inqilabçı hərəkət olmasına inanan Breton partiyadan uzaqlaşdı. 1938-də getdiyi [[Meksika]]da [[Lev Trotski]]lə birlikdə Azad İnqilabçı Sənət Federasiyasını qurdu. 1930-da "İkinci Sürrealizm Manifesti"ni nəşr edərək hərəkətin nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi. Və [[Antonin Artoud]], [[Robert Desnos]] və Filippe Şopoltu hərəkətdən çıxardığını açıqladı. Onlar, Çilarda nəşr etdikləri Un Cadavre (Bir Cəsəd) adlı praşurada Bretonu ciddi olaraq tənqid etdilər. 1938-də, Parisdə təşkil edilən və 14 ölkədən 70 sənətçinin iştirak etdiyi Beynəlxalq Sürrealizim Sərgisi, axımın ən yüksək nöqtəsi oldu. Fransanın işğalından sonra 1941-də Nyu-yorka getdi. Orada [[Maks Ernst]], [[Marcel Duşam]] və [[David Hare]] ilə birlikdə VVV adlı bir jurnal nəşr etdi. Bir silsilə konfrans verdi. 1942-də "Üçüncü Manifestə Giriş"i nəşr olundu. 1946-da Parisə qayıtdı. II Dünya Müharibəsindən sonra ekstentializmin yayılmasiyla sürrealizm təsirini itirdi. Amma Breton ölənə qədər sürrealizmi müdafiə etdi. == Xarici keçidlər == {{Yazıçı-qaralama}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Fransa yazıçıları]] [[Kateqoriya:Fransız yazıçılar]] [[Kateqoriya:1896-cı ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:1966-cı ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Dadaizm]] tuzbmzzl20cy490kkjvdwbxlbrxqrdc 6557447 6557445 2022-08-01T06:00:31Z Hatselate 247044 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = ANDRE BRETON |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = AndreBreton.jpg |şəklin ölçüsü = 240px |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 19.2.1896 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 28.9.1966 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} == Həyatı == Tibb təhsili alarkən I Dünya Müharibəsinin başlamasıyla hərbi xidmətə alındı. Öz istəyiylə II.Ordunun ruh və sinir xəstəlikləri mərkəzinə təyin edildi. O vaxt çox az tanınan [[Ziqmund Freyd]]in üsullarını klinik olaraq istifadə etmə imkanını tapdı. Bu aralıq tanıdığı nihilist Jak Vachedən çox təsirləndi. [[Giyom Apolliner]] ilə tanış oldu. Parisə qayıtdıqdan sonra, 1919-cu ildə [[Lui Araqon]], Filipp və Şoupolt ilə "Littérature" adlı jurnalı qurdu və ilk kitabı Mont da Piéte' ye (Pieta Təpəsi) işıq üzü gördü. Şoupolt ilə birlikdə écriture automatique (avtomatik yayı) üsuluyla Les champs magnetiques (Maqnit Sahələr) adlı xüsusi mətni bu jurnalda yayimladı. Bu üsulun məqsədi şüuraltı bütün xarici təsirlərdən xilas olub, özünü azadca ifadə etmə imkanı yaratmaqdı. 1921-də Vyanaya gedib Freydlə tanış oldu. 1921-də Simone Kan ilə evləndi. 1924-də Manifeste du surréalisme'i (Sürrealistlik Manifesti) nəşr olundu. Bu mətndə sürrealizimin, düşüncənin bütün idarəetmələrdən uzaq bir şəkildə özünü ortaya çıxarması olaraq təqdim olunurdu. Dualizmə(İkililik) qarşı çıxan Breton qadağan kimi görünən şeyləri sürrealizmdə birləşdirməyə çalışırdı. Breton sənətin siyasətdən ayrılmayacağına inanardı. 1925-də Fransa-Mərakeş müharibəsində, Luis Araqon və Pol Eluardla birlikdə Kommunist Partiyasının ideyalarını müdafiə etdi. Sonra 1927-də birlikdə partiyaya girdilər. 1935-də, sürrealizmin azad bir inqilabçı hərəkət olmasına inanan Breton partiyadan uzaqlaşdı. 1938-də getdiyi [[Meksika]]da [[Lev Trotski]]lə birlikdə Azad İnqilabçı Sənət Federasiyasını qurdu. 1930-da "İkinci Sürrealizm Manifesti"ni nəşr edərək hərəkətin nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi. Və [[Antonin Artoud]], [[Robert Desnos]] və Filippe Şopoltu hərəkətdən çıxardığını açıqladı. Onlar, Çilarda nəşr etdikləri Un Cadavre (Bir Cəsəd) adlı praşurada Bretonu ciddi olaraq tənqid etdilər. 1938-də, Parisdə təşkil edilən və 14 ölkədən 70 sənətçinin iştirak etdiyi Beynəlxalq Sürrealizim Sərgisi, axımın ən yüksək nöqtəsi oldu. Fransanın işğalından sonra 1941-də Nyu-yorka getdi. Orada [[Maks Ernst]], [[Marcel Duşam]] və [[David Hare]] ilə birlikdə VVV adlı bir jurnal nəşr etdi. Bir silsilə konfrans verdi. 1942-də "Üçüncü Manifestə Giriş"i nəşr olundu. 1946-da Parisə qayıtdı. II Dünya Müharibəsindən sonra ekstentializmin yayılmasiyla sürrealizm təsirini itirdi. Amma Breton ölənə qədər sürrealizmi müdafiə etdi. == Xarici keçidlər == {{Yazıçı-qaralama}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Fransa yazıçıları]] [[Kateqoriya:Fransız yazıçılar]] [[Kateqoriya:1896-cı ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:1966-cı ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Dadaizm]] 40yrvj2csuajzqhzeeqpmxmmsyh6r07 3 77392 6557377 6542202 2022-08-01T05:19:42Z Dancewithdevil 136647 Bildiriş: [[:Alfa Şirazi]] səhifəsi [[VP:Silinməyə namizəd səhifələr]]də [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|namizəd göstərilib]]. wikitext text/x-wiki {{xg}}--[[İstifadəçi:Axan.bulut|Axan.bulut]] 21:03, 8 Aprel 2009 (UTC) {| class="infobox plainlinks" style="width: {{{box-width|100px}}}" |<div style="padding-top: 1px; text-align: center">{{{image|[[Image:Replacement filing cabinet.svg|{{{image-width|40px}}}|Arxiv]]}}}'''<br/>ARXIV''' </div> ---- {{#if:{{{auto|}}}|{{#ifeq:{{{auto}}}|long|{{Archive list long}}|<div style="text-align: center">{{archive list}}</div>}}{{#if:{{{1|}}}|<br/>}}}}{{{1|* [[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62/Arxiv]]}}} |} ==Bürünc medal== Sizi 10000-dən çox töhfəniz müqabilində AzVikinin bürünc medalına sahib olmanız münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edirəm. Fəaliyyətiniz alqışa layiqdir. Sizə yeni-yeni nailiyyətlər arzulayıram. Səsiniz daha uca zirvələrdən gəlsin. Səmimiyyətlə: --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 12:33, 5 fevral 2011 (UTC) Təşəkkürrlər. Fəaliyyətinizdə uğurlar.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 12:45, 5 fevral 2011 (UTC)Enver62 Minnətdaram. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 12:48, 5 fevral 2011 (UTC) ==Çin Ordeni== Hörmətli Ənvər müəllim, Çin dövləti ilə bağlı yaratdığınız məqalələrə, eləcə də AzVikidə 2000-dən çox məqalə yaratmanıza və 10000-dən çox töhfə vermənizə görə Sizə təşəkkür edirəm. Müvəffəqiyyətlər arzusu ilə, --[[İstifadəçi:Vago|Vago]] 13:26, 5 fevral 2011 (UTC) == Dil şablonları == Salam. Zəhmət olmasa məqalə yaradarkən dil şablonlarından istifadə edin. Məsələn Qaraxitaylar dövlətinin adını çincə göstərmək üçün belə "([[Çin dili|çincə]] 西遼 )" yox bu cür "{{lang-zh|西遼}}" edin. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Azeri Warrior|JameS RamireZ]] 20:46, 10 fevral 2011 (UTC) == Səsvermə == Salam. VikiMənbədə yeni idarəçi seçkiləri keçirilir. [[:s:VikiMənbə:İdarəçilər|Bu səhifədə]] səs verə bilərsiniz.--[[İstifadəçi:Eminn|'''<font color="1ZF7A7" face="Comic Sans MS">Eмϊn</font>''']] [[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|<font color="1EF7A7" face="Comic Sans MS">>></font>]] 15:45, 16 fevral 2011 (UTC) == Sülalə == Salamlar, Sizə tez-tez müraciət etdiyim üçün bağışlayın. Sülalə ilə bağlı giriş şablonu yoxdur. Sizə bəri başdan minnətdarlıq edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 14:23, 17 fevral 2011 (UTC)Enver62 :Salam Ənvər müəllim. İnşallah şablon hazır olan kimi Sizə xəbər edərəm. Hörmətlə, →<small><span style="border: #FF6600 solid 1px; padding:1px;">[[İstifadəçi:Vago|<font style="color:white;background:#FF6600;">'''Vago'''</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Vago|<font style="color:#FF6600;">'''Müzakirə'''</font>]]</span></small> 07:16, 18 fevral 2011 (UTC) ::Ənvər müəllim, {{tl|Sülalə}} şablonunu [[Romanovlar sülaləsi]] məqaləsinə əlavə etmişəm, bir şey dəyişmək lazım olsa bildirmənizi xahiş edirəm. →<small><span style="border: #FF6600 solid 1px; padding:1px;">[[İstifadəçi:Vago|<font style="color:white;background:#FF6600;">'''Vago'''</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Vago|<font style="color:#FF6600;">'''Müzakirə'''</font>]]</span></small> 08:42, 18 fevral 2011 (UTC) Müzakirəyə müdaxilə etdiyim üçün üzr istəyirəm. Yəqin siz {{tl|Nəsil ağacı}} şablonunu deyirsiniz.--<small><span style="border:1px solid black;padding:1px;">[[User:PPerviz|<font style="color:red;background:black;font-family:sans-serif;">'''&nbsp;Pərviz&nbsp;'''</font>]][[File:Flag of Azerbaijan.svg|23px|link=User talk:PPerviz]]</span></small> 07:22, 18 fevral 2011 (UTC) ==Təklif== Vikipediya bir ensiklopediyadır. Burada yalnız dəqiq faktlara əsaslanmış, elmi bazası olan məqalələr yerləşdirilməlidir, hekayələr, bədii bənzətmələr deyil. Sonuncular üçün Vikimənbə və s var. Seyid Mirbabayevin bənzər əhvalatı olub, amma onu elmi mənbələrə əsasən. mənbələri göstərməklə elmi dildə yazmaq lazımdır! Bu məsələni həll edin, ya bu məqaləni silin və ya mənbələrə əsaslanan məqalə yazın (qısa da olsa).--[[İstifadəçi:Monakhfirst|Monakhfirst]] 21:57, 20 fevral 2011 (UTC) == Düzgünlük == Salamlar, Füzulidəki kəndin adı [[Divanlılar]] yox, Divanalılardır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 10:47, 23 mart 2011 (UTC)Enver62 Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Səhvləri düzəltdim. Diqqətinizə görə sizə təşəkkür edirəm. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 11:11, 23 mart 2011 (UTC) == Şirvan vilayəti== Salam. [[Şirvan vilayəti]] və [[Şirvan (tarixi ərazi)]] məqalələri birləşdirilməlidir. Təklif edirəm [[Şirvan vilayəti]] məqaləsinin “Tarix” bölməsi [[Şirvan (tarixi ərazi)]] məqaləsinə köçürülsün, yerdə qalan hissə isə [[Şirvan bəylərbəyliyi]] məqaləsi yaradılsın və orada verilsin. Şirvan vilayəti başlığı da Şirvan (tarixi ərazi) məqaləsinə yönləndirilsin. Fikrinizi bilmək istərdim--[[User_talk:Melikov Memmed|Melikov Memmed]]<sup>&rArr;[[Special:Emailuser/Melikov Memmed|email]]</sup> 05:02, 31 mart 2011 (UTC) :Salamlar, bir məqalə yaradanda yoxlayın oxşarı varmı? Şirvan vilayəti tarixi ərazi adıdır. Qədim mənbələrdə bu cür yazılır. Şirvan bəylərbəyiliyi isə Səfəvilər dönəmində tarixi Şirvan vilayətinin ərazisində yaranıb. Şirvan (tarixi ərazi) adı qondarma bir addır. Gəlin hər şeyi öz adı ilə adlandıraq. Yaratdığınız məqalədən Şirvan vilayətinə aid mə varsa, ora köçürüb, Şirvan (tarixi ərazi) yazısını sil sözü ilə əvəzləyin. Fəaliyyətinzdə uğurlar. Hörmətlə:--Enver62 18:46, 31 mart 2011 (UTC) Enver62 ::Salam. [[Şirvan (tarixi ərazi)]] məqaləsi 27 mart 2008 tarixdə Hasan az tərəfindən yaradılıb, yəni bunu mən yaratmamışam, Siz isə [[Şirvan vilayəti]] məqaləsini 6 mart 2011 tarixdə yaratmışınız. Şirvan (tarixi ərazi) adı qondarma bir ad deyil, çünki Vikipediyada bu yazılış sadəcə “Şirvan” deməkdir, sözün mənası çox olduqda mötərizədə əlavə bir şey yazılır. Bu səbəbdən “Şirvan” və “Şirvan vilayəti” adları eynidir və mütləq birləşdirilməlidir. Bir daha bildirmək istəyirəm ki, “Şirvan (tarixi ərazi)” yazılışı “Şirvan tarixi ərazisi” mənasında deyil, sadəcə “Şirvan” sözünün bir yazılış formasıdır və bu mənada “Şirvan vilayəti”, “Şirvan ölkəsi”, “Şirvan dövləti” bidirmək üçün “Şirvan” adlı məqaləsinin olması çox təbiidir. Şirvan bəylərbəyiliyi isə müstəqil bir məqalə kimi verilməsi daha yaxşı olardı.--[[User_talk:Melikov Memmed|Melikov Memmed]]<sup>&rArr;[[Special:Emailuser/Melikov Memmed|email]]</sup> 09:24, 2 aprel 2011 (UTC) == Fayl statusu == Salam Ənvər müəllim. Aşağıda adları qeyd edilən şəkillərə imkan daxilində mənbə əlavə edəsiniz. Yükləyəcəyiniz hər şəkilə mənbə əlavə etmənizi artıq dərəcədə xahiş edirəm(məqalələdə olduğu kimi). İşlərinizdə sizə yeni-yeni uğurlar. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == Fayl statusu [[:Şəkil:Mirzə Mahmud xan Həkimi.jpg]] == [[Şəkil:Ambox warning pn.svg|32px|left|Image Copyright problem|alt=|link=]] Hörmətli istifadəçi! Sizin yüklədiyiniz faylın '''[[:Şəkil:Mirzə Mahmud xan Həkimi.jpg]]''' yoxlanılması zamanı bəzi problemlər aşkarlanmışdır. Diqqət edin ki, hər bir faylın təsviri onun müəllifi, mənbə və lisenziya şablonunu da həmçinin əhatə etməlidir (ətraflı bax: «[[Vikipediya:Şəklin istifadə qaydası]]»). Əgər Siz bunu necə etməyi bilmirsinizsə, bununla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı|Kənd Meydanında]] sual verə bilərsiniz. Əgər göstərilən faylın statusu ''7 sutka'' ərzində göstərilməsə, [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilər]] onu '''silməyə''' məcbur olacaqlar. O üzdən fatlın statusunun aydınlaşdırılması üçün vaxt itirməyin. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == Fayl statusu [[:Şəkil:Məhəmməd xan Naxçıvani.jpg]] == [[Şəkil:Ambox warning pn.svg|32px|left|Image Copyright problem|alt=|link=]] Hörmətli istifadəçi! Sizin yüklədiyiniz faylın '''[[:Şəkil:Məhəmməd xan Naxçıvani.jpg]]''' yoxlanılması zamanı bəzi problemlər aşkarlanmışdır. Diqqət edin ki, hər bir faylın təsviri onun müəllifi, mənbə və lisenziya şablonunu da həmçinin əhatə etməlidir (ətraflı bax: «[[Vikipediya:Şəklin istifadə qaydası]]»). Əgər Siz bunu necə etməyi bilmirsinizsə, bununla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı|Kənd Meydanında]] sual verə bilərsiniz. Əgər göstərilən faylın statusu ''7 sutka'' ərzində göstərilməsə, [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilər]] onu '''silməyə''' məcbur olacaqlar. O üzdən fatlın statusunun aydınlaşdırılması üçün vaxt itirməyin. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == Fayl statusu [[:Şəkil:Nasir Müqəddəm.jpg]] == [[Şəkil:Ambox warning pn.svg|32px|left|Image Copyright problem|alt=|link=]] Hörmətli istifadəçi! Sizin yüklədiyiniz faylın '''[[:Şəkil:Nasir Müqəddəm.jpg]]''' yoxlanılması zamanı bəzi problemlər aşkarlanmışdır. Diqqət edin ki, hər bir faylın təsviri onun müəllifi, mənbə və lisenziya şablonunu da həmçinin əhatə etməlidir (ətraflı bax: «[[Vikipediya:Şəklin istifadə qaydası]]»). Əgər Siz bunu necə etməyi bilmirsinizsə, bununla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı|Kənd Meydanında]] sual verə bilərsiniz. Əgər göstərilən faylın statusu ''7 sutka'' ərzində göstərilməsə, [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilər]] onu '''silməyə''' məcbur olacaqlar. O üzdən fatlın statusunun aydınlaşdırılması üçün vaxt itirməyin. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == 1 gün sonra == Ənvər müəllim, gec də olsa ad gününüz mübarək! --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="Raceway"><font color="blue">Cek</font> <font color="red">Li</font> <font color="green">Taran</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 07:06, 11 may 2011 (UTC) : Qoşuluram. Təbrik edirəm. [[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''Müzakirə'''</font>]]</sup> 07:09, 11 may 2011 (UTC) == Silinmə məsələsi == Hörmətli Ənvər müəllim. Sizin azərbaycan Vikipediyası üçün zəhmətiniz göz qarşısındadır və həmişə istifadəçilər tərəfindən xüsusi olaraq qeyd edilir. Yurdumuzun keçmişi ilə bağlı məqalələriniz isə böyük maraq döğurur. Dörd nəsil ilə bağlı məqalənin yaracısının Siz olduğunun fərqinə varmamışdım. Ancaq F.İ. tərəfindən qeyri-peşəkarlıq edildiyinə gğrə dəyişiklikləri görən kimi geri qaytardım və onun fəaliyyəti mənim tərəfimdən nəzarətə götürüldü. Təcrübəsiz istifadəçilərə qarşı hesab edirəm ki, həm diqqətli olmalı, həm də nəzarətdə saxlamalıyıq. Dediyiniz məqalə ilə bağlı isə etiraz etməsəniz saxlayardıq. Məqalə bəhs edən şəxsin qaçqın olması əlimizi bir qədər saxlayır. İnanıram ki, səbrimiz və mehribançılığımız bizlərə hələ çox uğurlar gətirəcəkdir. Fəaliyyətinizi maraqla izləyən --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] 17:51, 22 may 2011 (UTC) == Təkrar məqalələr == Salamlar, istifadəçi Çapay məqalələri süni surətdə çoxaldır. Baxır ki, eyni familyadan var, o dəqiqə zadə və yaxud Əliməmmədi Alıməmməd əlavə edir. Xahiş edirəm, nəzarətdə saxlayın. İşlək şəxs olduğu üçün xoşagələndir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:21, 10 iyun 2011 (UTC) Salam. Oldu, nəzarət edərəm. Elədir, son dövrlər ən fəal istifadəçilərimizdəndir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] 19:27, 10 iyun 2011 (UTC) Salam Ənvər qardaş siz Sortilegus‎ e yazıbsınız ki Salamlar, istifadəçi Çapay məqalələri süni surətdə çoxaldır. Baxır ki, eyni familyadan var, o dəqiqə zadə və yaxud Əliməmmədi Alıməmməd əlavə edir. Xahiş edirəm, nəzarətdə saxlayın. İşlək şəxs olduğu üçün xoşagələndir. Hörmətlə:--Enver62 19:21, 10 iyun 2011 (UTC) Qardaş mən Əliməmmədi adlı bir məqalə yaratdığınızı bilmirdim bağışlayın siz həmin şəxsi google də Alıməmməd adıyla axtarın çıxacaqdır http://www.anl.az/down/medeniyyet2007/may/medeniyyet2007_may_434.htm baxa bilərsiz --[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 09:21, 11 iyun 2011 (UTC) salam Enver qardaş mənim hazırladığım [[Yusif Məhəmmədbəyov]] səhifəsini siz qabaqcadan hazırlayıbsınızmış və sizin məqaləniz daha gözəldir. mənim hazırladığım məqaləni silə bilərsizi amma istərdim ki siz öz məqalənizin adını [[Mirzə Yusif Məhəmmədbəyov]] yox [[Yusif Məhəmmədbəyov]] qoyasınız çünkü mirzə titul mənasındadır bu mirzə adını digər adı bölməsinə qoyasanız daha gözəl olar--[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 05:30, 26 iyun 2011 (UTC) Salam enver qardaş maşallah yaratdığınız məqalələr çox gözəldir Azərbaycan ziyalılarını tanıtmaq üçün çox yaxşı olur. Ən çoxda Bu ziyalıların şəkillərini qoyursunuz. Allah davamlı eləsin Birdə qardaşım merak etdim bu şəkilləri hardan tapırsan ? --[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 08:42, 30 iyun 2011 (UTC) == Mustafa Vəkilov == Salam. Bu şəxslərin eyni ya da fərqli adamlar olduğunu necə dəqiqləşdirmək olar? Hər ikisi də Mustafa Vəkilovdur və şəkilləri birbirinə çox oxşayır. *[[Mustafa ağa Vəkilov]] *[[Mustafa bəy Vəkilov]] --[[İstifadəçi:Bakuemil|Bakuemil]] 05:57, 2 iyul 2011 (UTC) == Salam == Salam, məqalələri Azərbaycan dilində salsanız, daha məqsədəuyğun olar.--[[İstifadəçi:Fuad Sultan|Fuad Sultan]] 13:33, 14 iytul 2011 (UTC) Məlumat üçün çox sağolun--[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 18:15, 18 iyul 2011 (UTC) == Sorğu == Salam Ənvər Çingizoğlu. Sizin Soy jurnalınız çap olunurmu. və o jurnalda mən öz soyumuzla bağlı məqalə çap etdirə bilərəmmi? --İmza. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] == Təşəkkür == Çox sağ olun, təşəkkür edirəm. Dərin hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:16, 3 avqust 2011 (UTC) : Təşəkkürə dəyməz. Bu sizin əməyinizə verilən kiçicik bir qiymətdir. Səmimiyyətlə: --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 20:29, 3 avqust 2011 (UTC) == Salam== Salam.İrandaki Pazukilər ki Simnan və Tehran əyalətlərində yaşayırlar Azərbaycanli və Azərbaycan Türkcəsinə danışırlar.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:05, 9 avqust 2011 (UTC) Hörmətli Enver62 bəy siz Kormancmı sınız? Bu sayta baxın:http://www.garmsar.com/index1.html --[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:27, 9 avqust 2011 (UTC) Hörmətli yazıçı,pis mənzurum yoxudur,üzr istəyirəm(Qaradağlı İranda bir çox Kürdün soyadı) vəli Pazukilər, İranda Azərbaycan dilində danışırlar.İranda çoxlu şiə Kürd elləri Azərbaycan dilində danışırlar.--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:49, 9 avqust 2011 (UTC) Bu arada sevindim ki bir dəyərli yazıçı ilə tanışdım.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:55, 9 avqust 2011 (UTC) == Keyxatu xan == * Salam. İlk öncə qeyd etmək istərdim ki, mənə (vebsəhifələrdə) oğlum deyəndə xoşuma gəlmir (xətrinizə dəyməsin). Bir də məncə məqaləni tərcümə edib, sonra salmağınız daha məqsədəuyğun olar. Həmçinin Orartu kişi deyil, qadın istifadəçidir. Səbirli və təmkinli insanam. Fəaliyyətinizdə uğurlar. --[[İstifadəçi:Fuad Sultan|Fuad Sultan]] 16:56, 9 avqust 2011 (UTC) * Sizə hörmətim var, lakin bir insan kimi vebsəhifələrdə mənə bu müraciətləri sevmirəm (bir daha təkrar eirəm ki, xətrinizə dəyməsin). Məncə tərcümə halında salmaq daha məqsədəuyğundur. Öz məqalələrinizdə qərar sizindir. Əsas, nəticə Azərbaycana və Azərbaycan Vikipediyasına fayda gətirsin. Uğurlar. --[[İstifadəçi:Fuad Sultan|Fuad Sultan]] 17:09, 9 avqust 2011 (UTC) == Yenə Salam == Enver62 bəy siz Qarabağın Qaradağlı elindənsiniz.Mən [[Ümranlı]] (İmranli) məqləsində qaynaq ilə yazmışam ki Umranlu eli Qarabağdan İranın Mazandaran əyalətindəki [[Gəluqah]] şəhərinə köçürülüblər.İndisə bu eldən Qarabağlıların içində var mı?--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 12:54, 9 avqust 2011 (UTC) Mersi izahınıza görə.Onda Ümranlı eli indisə Qarabağlı hesab oluna bilərmi?--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 13:23, 9 avqust 2011 (UTC) Vəli bizim böyük və milli şairimiz [[Bulud Qaraçorlu]] bu ellərə mənsubdur.İranda dil soydan daha önəmlidir.--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 13:37, 9 avqust 2011 (UTC) Kürd qədim zamanlarda el anlamında iydi.Çoxlu əşirətlər ki Şərəf xan Bidlisi kürd adlandırıb özlərini kürd xalqından bilmirlər.Məsələn İranda Lurlar və Ləklər ki Şərəf xan onlari Kürd tayfalarından bilib,əslən özlərini kürd xalqından bilmirlər.--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 13:54, 9 avqust 2011 (UTC) == Salam == Salam Enver62 bəy.[[Qaraçorlu]] , [[Pazuki]] və [[Şəqaqi]] məqalələrində "[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan xalqı]]nın etnogenezində duran qurumlardan biri [[]]elidir" i -[[Azərbaycan]] ellərindən biri dir ə dəyişdim.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 08:54, 10 avqust 2011 (UTC) == Cəfərqulu xan haqqında == Ənvər bəy! Əhməd xan Cəfərqulu xanın atası yox qardaşıdır! Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 17:54, 19 avqust 2011 (UTC) === Heç nə başa düşmürəm Ənvər bəy? === Ənvər bəy, bəs mənimlə mübahisə edirdiniz ki Cəfərqulu xanın atası Əhməd xandır, özünüz isə rus dilində yazmısınız ki [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5 '''Cəfərqulu xanın atası Şahbaz xandır''']'''?!''' Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 01:54, 8 sentyabr 2011 (UTC) == Bağışlayın... == Başa düşürəm ki, bu vikipediya ilə bağlı deyil, amma xahiş edirəm, [http://1001golos.ru/21988/%D1%87%D1%82%D0%BE-%D0%BA%D1%80%D1%83%D1%87%D0%B5-%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD-%D0%B8%D0%BB%D0%B8-%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F#] və [http://1001golos.ru/26640#] saytlarda öz səslərini qoyun. --[[İstifadəçi:Мурад 97|Мурад 97]] 00:39, 28 avqust 2011 (UTC) == Salam == Salam Ənvər müəllim. Necəsiniz? Mən [[Eduard Qranvil Braun]] məqaləsində bəzi redaktələr etdim. Hər zaman fəaliyyətinizi maraqla izləyən, --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] 10:42, 2 sentyabr 2011 (UTC) == [[Benjamin Dizraeli ]] == Salam Ənvər müəllim. sizin yaratdığınız [[Benjamin Dizraeli]] maqələsi [http://www.diplomatiya.az/index.php?option=com_content&view=article&id=188:benjamin-dizraeli-&catid=55:siyasi-portretlr&Itemid=101 diplomatiya.az] saytında müəllif hüquqları ilə qorunduğuna görə tərəfimdən təmizlənmişdir. Lütfən nəzərə alın. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORUM'''</font>]]</sup> 09:00, 5 sentyabr 2011 (UTC) : [[Corc Piyer Sera]] məqaləsində də analoji hal müşahidə edilimişdir. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORUM'''</font>]]</sup> 09:25, 5 sentyabr 2011 (UTC) :: [[Nənə Xatun]] məqaləsində də eynidir. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORUM'''</font>]]</sup> 09:59, 5 sentyabr 2011 (UTC) Salam Enver62 qardaşım Sizdən bir şey soruşum Soy dərgisini indidə buraxırlar birdə Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyətinin xəbərlərinin buraxılışlarını hardan tapmaq olar? --[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 18:12, 5 sentyabr 2011 (UTC) == Salam == Salam Enver bəy, sizin bu Kürd ellərinə barə mənbəiniz var mı? Piran,Shakak,Zafaranlu,Mosulanlu Feyzollah beygi,Mamesh, Geverk və Manqur Xüsusən mənşələri olan yer? Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 15:04, 12 sentyabr 2011 (UTC) == E-mailiniz == Vikipediya idarəçilərindən və bir neçə aktiv üzdən müsahibə almaq və dərc etmək fikrindəyik, mənə e-mail ünvanınızı yaza bilərsinizmi? Mənim e-mailim: rashad@mehbaliyev.az == Ləyaqət və nəciblik nişanınız mübarək == Hörmətli Enver62. Siz Azərbaycanca Vikipediyanın zənginləşdirilməsində göstərdiyiniz fəallığa və vikipediyada nümayiş etdirdiyiniz müsbət şəxsi keyfiyyətlərinizə görə "''Ləyaqət və nəciblik nişanı''" ilə təltif edilirsiniz. Təbrik edirəm. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] 18:23, 18 sentyabr 2011 (UTC) == [[İsmayıl xan Bahaduri]] == Salamlar, bu məqalənin xarici keçidində fars dilində zəngin məlumat var. Bu şəxsin doğum və vəfat tarixini, bəzi faktları zənginləşdirməyə yardım əlinizi uzadın. Əvvəlcədən təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 15:30, 27 sentyabr 2011 (UTC) :Salam.Bu sayt [http://www.tabrizinfo.com/tabriz/shahrdaran/bahdor-esmael.htm] İranda filterdi əgər siz bu səhifədən mətni versəz, mən tərcümə edərəm.Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 15:54, 27 sentyabr 2011 (UTC) ==Bir məsələ== Salam hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Sizin tərəfdən yaradılan məqalələr çox gözəldir.Sadəcə mən bilmək istərdim ki, siz məqalələrin yaradılmasında tərcümə proqramlarından istifadə edirsinizmi? Mən [[Kevin Kostner]] məqaləsində bunu yəni tərcümə proqramından istifadə olunmağı hiss etmişəm.Dərin Hörmətlə.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 19:29, 27 sentyabr 2011 (UTC) Vikipediyada fəaliyyət göstərmək mənə xoşdur.Sadəcə bəzi məqalələrnizdə sanki, ensiklopedik üslüb pozulmuşdur.Bu ciddi problem olmasada, mütləq həlli vacib məsələdir.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 19:42, 27 sentyabr 2011 (UTC) Bir daha salam Hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Mən sizin tərfdən yaradılan [[İohann Ştraus]] məqaləsini bir az zənginləşdirdim. Əgər tərəfimdən edilən əlavələri bəyənsəniz, sizin yaradığınız bəzi məqalələridə zənginləşdirmək istərdim.Hörmətlə.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 13:48, 29 sentyabr 2011 (UTC) Xoş sözlərə görə sizə təşəkkür edirəm. Artıq Azərbaycan dilində olan Vikipediyada fəaliyyət göstərməyi gündəlik həyatın bir parçası hesab edirəm. Siz çox maraqlı məqalələr yaradırsız, sizin tərəfdən yaradılan məqalələri zamanla zənginləşdirəcəm.Dərin Hörmətlə.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 14:36, 29 sentyabr 2011 (UTC) == Mükafat == Salamlar, zəhmət olmazsa, istifadəçi Baskervulə redaktə ulduzu mükafatı verin. Mən texniki qaydanı bacarmıram. Həqiqətən layiqdir. Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 13:08, 5 oktyabr 2011 (UTC) :{{N}} Hazırda ona hər hansısa bir ulduzu təqdim etmək planımda yoxdur. Mümkünsə başqa istifadəçilərə müraciət edin. Dərin hörmətlə, --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="AzPresident"><font color="blue">Safir</font> <font color="red">yüzüklü</font> <font color="green">Cekli</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 13:13, 5 oktyabr 2011 (UTC) Hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] bəy. Mənə olan xoş sözlərə görə dərin təşəkkür. Siz mənim haqqımda belə düşünmənizlə mükafat vermiş kimi oldunuz. Ceklinin bu məsələdən imtina etməsi, bir daha onun ümumi vikipediya mənafeyni deyil şəxsi mənafeyni düşündüynü göstərir. Hər şeyi özünüz görürsünüz. Mən sizin tərəfdən yaradılan məqalələrə şablon əlavə etməyə davam edəcəm.)) Hörmətlə--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 13:24, 5 oktyabr 2011 (UTC) Vikipediya icbari deyil, tamamilə könüllü istifadəçilərin səyləri ilə yaradılan ensiklopediyadır. Cekli829 istərsə imtina edər, istərsə də imtina etməz. --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="AzPresident"><font color="blue">Safir</font> <font color="red">yüzüklü</font> <font color="green">Cekli</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 04:53, 6 oktyabr 2011 (UTC) Mən özümə söz vermişəm ki, sizinlə mübahisə etməyəcəm. Sizinlə mənfi əhvalda yazışmaq mənim fəaliyyətimə mənfi yöndə təsir edir. Mən günün bir iki saatını bura məqalə yaratmaqa və ya zənginləşdirməyə sərf etmək istəyirəm. Digər tərəfdən biz [[Vikipediya:Günün seçilmiş məqaləsi/İşçi qrupu]]nda birgə fəaliyyət göstəririk. Vikipediyada kiminləsə mübahisə etmək mənasızdır. Xüsusəndə idarəcilərə qarşı, əgər sonda səni səhv cıxardıb bloqlayacaqlarsa, o zaman heç danışmaram. Hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] sizin müzahirə səhifənizə aid olmayan bu şərhi buraya yazdığıma görə üzr istəyirəm. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 08:54, 17 oktyabr 2011 (UTC) ==BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR TARİXİ== Salam Ənvər müəllim, son yaratdığınız məqalə deyəsən "BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR TARİXİ" kitabından götürülüb. Bu cür məlumatları yerləşdirərkən onu eynilə köçürmək qadağandır (bunu öz fikrinizlə ifadə edə də bilərsiniz), o üzdən müəllif hüququnun pozulmasının qarşısını almaq üçün, xahiş edirəm nəzərə alasınız. Hörmətlə, →<small>[[İstifadəçi:Vago|<font style="color:white;background:#FF6600;">''Vago''</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Vago|<font style="color:#FF6600;"><sup>&nbsp;ms</sup></font>]]</small> 13:58, 13 oktyabr 2011 (UTC) == İdarəçi namizədi == Salam Enver62. Sizin Azvikidə qeydiyyatdan keçdiyiniz ilk gündən fəaliyyətinizi maraqla izləyirəm. Azərbaycan dilində olan vikipediyanın inkişafı üçün bu müddət ərzində böyük işlər görmüsünüz. Bütün bu fəaliyyətinizi nəzərə alaraq mən sizin Azviki idarəçiliyinə namizədliyinizi irəli sürmək istərdim. Xahiş edirəm bu təklifimlə bağlı yaxın 1-2 gün ərzində mənə [[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə səhifəmdə]] öz fikrinizi bildirəsiniz. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] 17:27, 13 oktyabr 2011 (UTC) :Salamlar. Mənə göstərdiyiniz etimada görə təşəkkür edirəm. Mən istifadəçi kimi də AZVİKİ-yə xidmət etməyi şərəf bilirəm. Bu təyinat kimisə qıcıqlandırıdsa, mən bəri başdan razı deyiləm. Mən əmin-amanlıq tərəfdarıyam. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 17:53, 13 oktyabr 2011 (UTC) ::O etimadı siz Azvikinin inkişafı üçün sərf etdiyiniz vaxtınızla - dəqiqələrlə, saatlarla, günlərlə, aylarla qazanmısınız. O etimadı siz yaratdığınız dəyərli məqalələrlə, məqalələrdəki dəyərli redaktələrinizlə qazanmısınız. Burda təyinatdan da söhbət getmir - mən Azvikinin inkişafı üçün etdikləriniz qarşılığında sizin namizədliyinizi idarəçiliyə irəli sürmək istəyirəm. Ona da əminəm ki, necə ki, bu günə qədər bizim vikipediyamızın inkişafı üçün çalışıbsızsa, idarəçi seçiləndən sonra da bu templə davam edəcəksiniz. Kim qıcıqlanırsa seçkidə "əleyhinə" bölməsi onların ixtiyarındadır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] 18:12, 13 oktyabr 2011 (UTC) == Krım Xanları == Salam! [[Müzakirə:II Qazi Gəray|Burada]] ve [[Müzakirə:I Məngli Gəray|burada]]ki sorularıma cevap verirseniz, çok memnun olurdum. Буду весьма признателен, если вы ответите на мои вопросы [[Müzakirə:II Qazi Gəray|здесь]] и [[Müzakirə:I Məngli Gəray|здесь]]. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Don Alessandro|Don Alessandro]] 21:49, 26 oktyabr 2011 (UTC) == Hüseyn Fərdust == Salam Enver bəy,Hüseyn Fərdust barəsində Farsca və İngiliscə mənbələrdən məlumat tərcümə etdim[http://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Orartu], bu məqaləni hazırlıya bilərsiniz.Enver bəy, İnşallah ki azvikinin idarəçisi olmağıda qəbul edəcəksiniz.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 14:21, 28 oktyabr 2011 (UTC) == [[Muxtar Əfəndizadə]] == Salamlar, mənim yaratdığım məqalə daha köhnə, daha dolğun idi. Siz niyə onu pozub, məlikovMəmmədinkimi saxladınız? İnsaf yaxşı şeydi... Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:27, 28 oktyabr 2011 (UTC) Salam, [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Doğrusu məqalələrin yaranma tarixinə nəzər salıb hansının əvvəl yaradılmasına əsaslanıb bunu etdim. Əgər etirazınız varsa redaktəmi geri qaytara bilərəm. Hörmətlə: --[[User:Sultan11|<font color="green">''' ■ Sultan'''</font>]] <sup>[[User_talk:Sultan|''mesaj'']]</sup> 20:33, 28 oktyabr 2011 (UTC) Qətiyyən etirazım yoxdur. Mən hansının daha köhnə olduğunu bilmək istərirdim. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:36, 28 oktyabr 2011 (UTC) [http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Muxtar_%C9%99f%C9%99ndi_%C6%8Ff%C9%99ndizad%C9%99&action=historysubmit&diff=692233&oldid=621215 Bu] və [http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Muxtar_%C6%8Ff%C9%99ndizad%C9%99&action=historysubmit&diff=569673&oldid=569269 digər] səhifəyə nəzər sallın. Sizə uğurlar arzusu ilə --[[User:Sultan11|<font color="green">''' ■ Sultan'''</font>]] <sup>[[User_talk:Sultan|''mesaj'']]</sup> 20:46, 28 oktyabr 2011 (UTC) == Qurban Bayramı münasibəti ilə təbrik edirəm! == Salam, Ənvər müəllim. Necəsiniz? Sizi dünyanın ən gözəl və düzgün bayramlarından olan [[Qurban Bayramı]] münasibəti ilə təbrik edirəm. Allahın rəhmi üstünüzdən əskik olmasın! Hörmətlə, --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] 16:10, 6 noyabr 2011 (UTC) Salamlar! Çox sağ olun, İradə xanım. Sizi də bu gözəl bayram münasibətilə təbrik edir, uzun ömür, cansağlığı və ailə xoşbəxtliyi arzulayıram! Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 16:18, 6 noyabr 2011 (UTC) Çox təşəkkür edirəm! :) --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] 16:21, 6 noyabr 2011 (UTC) Salamlar, bununla artıq bir neçə dəfədir ki, etdiyim redaktələri pozursunuz. İmkan verin, redaktə edim, sonra məqaləni işləyin. Qadasın alım. incimə. Macal ver. hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 21:24, 7 noyabr 2011 (UTC) Necə məsləhətdir.--[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] 21:31, 7 noyabr 2011 (UTC) == Kitap == * Selamlar. Ben Türkiye'li bir kullanıcıyım. Asıl hesabım [[:tr:Kullanıcı:Gökçe Yörük|burada]], Türkçe Vikipedi'de. Ben Qaradağ Xanlığı hakkında ayrıntılı çalışma yapıyorum. Bunun için Richard Tapper'in "İran'ın Sınır Boylarında Göçebeler" isimli kitabını aldım. Ansiklopedilerden araştırma yaptım. Sizin yazdığınız "Qaradağlılar" isimli kitap ve Mahal Qacar ile yazdığınız "Qaradağ xanlığı" adlı kitap bu konuda ayrıntılı bilgi içeriyormuş. Ben bu kitaplara sahip olmak istiyorum. Ama Türkiye'nin Azerbaycan'a çok uzak bir bölgesinde ikamet ediyorum. Azerbaycan'a gelip bu kitapları almam mümkün değil. Acaba bu kitaplara ulaşmam konusunda bana yardımcı olabilir misiniz? Kitapların ücretini öderim. Ücret sorun olmaz. Cevaplarınızı bekliyorum. Saygılarımla... [[İstifadəçi:Gökçe Yörük|Gökçe Yörük]] 20:44, 10 dekabr 2011 (UTC) * Teşekkür ederim. Saygılar... [[İstifadəçi:Gökçe Yörük|Gökçe Yörük]] 00:36, 11 dekabr 2011 (UTC) :Selamlar [[:Şəkil:Aşağı Yağləvənd.JPG|bu]] olmadı eksik lisans ve kaynak. [[Vikipediya:Şəkil etiketləri]] sayfası yardımcı olabilir.--[[İstifadəçi:Reality006|Reality]] 14:33, 17 dekabr 2011 (UTC) == Mükafat == {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | [[Image:Goldenwiki 2.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Viki Qızıl Mükafatı''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |Hörmətli Ənvər Müəllim!Azərbaycan Vikipediyasındakı '''yüksək xidmətlərəinizə görə''' və '''dəyərli fəaliyyətləriniz üçün''' təqdim edilir.Uğurlar--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 20:32, 24 dekabr 2011 (UTC) |} == Diqqət == Salamlar, ElVikipedia istifadəçi həftədə bir kukla ilə vikipediyaya girib pozuculuqla məşğuldur. Qarabağ xanlarını, bir çox məşhur şəxsləri Xankəndli eləməyə çalışır. Xahiş edirəm onu nəzarətdə saxlayın. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 17:06, 28 dekabr 2011 (UTC) Onun etdiyi dəyişkliklərin böyük bir hissəsi mənbələrə əsaslanmadığına görə geri qaytarıldı. Vandalizm etmədiyinə görə hələ ki, sərt yol seçmək olmur. Bununla belə son dördə Qarabağla, xüsusi ilə də Xankəndi ilə bağlı əsaslanmamış informasiyaları yerləşdirmək cəhdləri hiss edilir. Məsələni nəzarətdə saxayırıq. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] 17:55, 28 dekabr 2011 (UTC) == Murtuza xan == مرتضی خان ممتاز الملکSalamlar, yeni iliniz mübarək. Gün olsun siz də miladi ilini qeyd edəsiniz! Zəhmət olmazsa, [[Murtuza xan Mümtazülmülk]] haqqında məqalə hazırlayın. İranın elm naziri və diplomat olub. Əslən Xoyludur. onun haqqında farsca material çoxdur. Əvvəlcədən təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 15:35, 5 yanvar 2012 (UTC) : Salamlar Ənvər müəllim.Sizində yeni iliniz mübarək olsun.[[Murtuza xan Mümtazülmülk]] haqqında material üçün, farsca internetə baxaram.Dərin hörmətlə,--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 17:57, 5 yanvar 2012 (UTC) == Dəyməz == ənvər müəllim sizin işlərə dayaq olmağa çalışıram. çünki sizin məqalələr kimi yazılar ələ düşməz. bir şey də soruşum. Cənubi Azərbaycan deyəndə biz nəyi başa düşməliyik. yəni hansı şəhərləri. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] 17:11, 18 yanvar 2012 (UTC) Ənvər müəllim siz vikipediyaçıların heç toplantısı və ya nəsə olurmu. olanda məni də dəvət edin xais edirəm.[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] 15:18, 20 yanvar 2012 (UTC) == Yenilik == Ənvər müəllim sizə bir məlumat verim. Rusiyanın ( www.obd-memorial.ru ) bu saytında 1941/45-ci illərdə gedib gəlməyən azərbaycanlılar haqqında məlumatlar var. bu sizin araşdırmalarınıza kömək ola bilər. orada rəsmi sənədlər də var. məsələn mən orada ( курбанов исай ) yazdım və kəndçim şair [[İsoy Qurbanov]]u tapdım hətta dəfn olunduğu kəndə kimi. bizə isə o indiyə kimi itkin kimi sayılırdı. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] 17:29, 22 yanvar 2012 (UTC) == Seyid Məhəmmədsəid Həkimi == ::Salam, üstdəki səhifənin istiqamətini niyə qaytardınız? bilməyim yaxşı olar. sağol.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 18:17, 6 fevral 2012 (UTC) Dostum, səndən bəiddir!!! vikidə məqalə yaratmaqla onu hər kimsənin redaktə etməsinə icazə verirsiniz. mənim məqalələrimin adı və içindəkilər düz olmasa dəyişin və mənədə deməyin! mən məqalə sahibi deyiləm. inşaallah ki məndən inciməzsiniz.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:45, 6 fevral 2012 (UTC) :Salamlar, əzizim və iki gözüm! Redaktə edəndə məqaləni bütövlükdə köçürüb, ayrıca ad yaratmırlar. Ad düzldəndə elə məqalənin üstündə düzəldirlər. Çox hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:50, 6 fevral 2012 (UTC) Sağol, amma dediklərinizi açıqlayın bəlkə bir şeylər daha çox öyrəndim.istəsəz yaratdığınız məqaləyə görə bir şey daha demək istəyirəm. amma gorxuram. çünki bizim vikidə heç kimə bir söz demək olmur! YAŞA--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:11, 6 fevral 2012 (UTC) :Qadasın alaram, inciyib, eləmə. Redaktə etmək hər kəsin haqqıdır. Viki ümumi maldır. Amma gərək redaktəni düzgün eləyəsən. Ad dəyişmək gərək olanda, elə həmin məqalənin üstündə düzəltmək olur. Nəyə gərək köçürüb, ayrıca ad yaradasan. Nə istəsən de, mən incimirəm. Sən bizim canımız, qanımızsan. Nə ürəyin istəyir de. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:17, 6 fevral 2012 (UTC) ::Qadamı alanmasan, inciməmişəm, eliyəcəyəm.:->. keçdik. bir dənəsin deyirəm qalanın bilirsən amma işlətmək lazımdır.inşaallah mənim iradlarımı da sən deyərsən ki məndə öyrənim. vikidə birinin şəxsiyyətindən yazanda onu tərifli sözlərlə yazma, yazsan başqa birinin diliilə və qaynaqla yaz ki məqalə tərəfli olmaq qoxusunu verməsin.|:-< məndə əlimdən gəldiyicə belə edirəm. hə birdə Təbatəbai onun əsli soy adı deyil özünki bilirsən.daha başın ağrıtmıram.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 21:38, 6 fevral 2012 (UTC) == Ləqəblər == Salamlar Ənvər müəllim.Axşamınız xeyir.Buyurduqunuz düzgündür, amma eləbil ki vikipediya qaydalarına görə ləqəblər (Şeyx,Molla,İmam və s...) başlıqda yazılmamalıdır amma mətnidə qeyd ola bilər. Dərin Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 17:41, 7 fevral 2012 (UTC) == Şəkil == Salamlar, lisensiyasız şəkillərə silinmə... şablonunu artırmaq istəyirəm. sizin şəkilləriniz lisenziyası ola bilər. sizinkilərə bunu artırmadım niyə ki bilirəm yadınızdan çıxıb.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 08:47, 27 fevral 2012 (UTC) == Yekanlılar == Salam Enver bəy, yorulma, sən yekanlılar və kuhkəmərlilər barəsində bu yazıları hardan yazırsan!!! yaman oğlansan! bunların qaynağı hardadır? mənim canım çıxdı kitablara və internetə baxmaqdan! mənədə de!--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 22:29, 27 fevral 2012 (UTC) ::Salamlar, mən yekanlılar haqqında kitab yazıram. Xeyli məlumat toplamışam. Şəcərələrini hazırlamışam. Çoxunu verə bilmirəm. Kitab hələ çıxmadığından oğurlayırlar. Sizə uğurlar! Nə kömək lazımdısa, hazıram. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 22:33, 27 fevral 2012 (UTC) Məni çox maraqlandırdınız! yəni belə bir şeyi gözləmirdim. mənim istifadəçi səhifəmdəki şəcərənamə sizdə varmı? birdə Mir Qılınc babaya görə bir şeylər toplaya bilibsinizmi? nə zamandan bu işə başlayıbsiniz?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 22:40, 27 fevral 2012 (UTC) ::Sizin şəcərənaməni tapa bilmədim. Mərənd tarixi kitabımda böyük bölümü Yekanlılar haqqınbdadı. Səfəvilər dövründən bəri Mərənd üstündə Dümbili əşirəti ilə Yekan seyidlərinin mübarizəsi gedib. XVIII əsrdən bəri yekanlılar başçılıq ediblər. Özüm haqqında: [[Ənvər Çingizoğlu]]. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 22:47, 27 fevral 2012 (UTC) Şəcərənaməni gizlətmişəm! səhifəmdə oynayan ulduzun üstündəki göstər düyməsinə basın açılar. siz yekanlısınız?, seyidsiniz? --[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 22:54, 27 fevral 2012 (UTC) ::Xeyr! Nə yekanlıyam, nə də seyid. Atam qarabağlıdı, anam qaradağlı. Sadəcə Cənubi Azərbaycan tarixi haqqında silsilə kitablar hazırlayıram.Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 23:01, 27 fevral 2012 (UTC) Sizin kitablarınız cənubdada var ya yox? onlara necə çata bilərəm? demədiniz ki Mir Qılınca görə bir tarixiniz var ya yox. yaşasın Ənvər bəy. bizim şəcərənamədə bir qism adamları yazıb ki SSRİ-yə köçüblər. mənim şəcərəm sizdə varidi?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 23:08, 27 fevral 2012 (UTC) :Kömək elə:[[Nəzərəli xan Mərəndi]]. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 23:12, 27 fevral 2012 (UTC) Seyid Nəzərəli xan yüzbaşının adı bizim şəcərədə var eyni o adda! şəcərəmdədə yazmışam. o, məqalədə necə kömək edə bilərəm? vikiləşdirim?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 23:19, 27 fevral 2012 (UTC) :Əgər zəhmət deyilsə, öz babandır.Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 23:23, 27 fevral 2012 (UTC) ::Salam, mənim şəcərəmdə onun babasının adı Nəzərəli deyil Məhəmməd Təqidir! bu necə olub? sizin bunu daha yaxşı bilərsiniz.YAŞA.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 11:52, 28 fevral 2012 (UTC) Yox, tapdım düzdür. Nəzər əli Nəzərəli nəvəsidir.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 18:23, 28 fevral 2012 (UTC) == Nəzərəli xan == Salamlar, yaxşı axtar, hələ çox məlumatlar tapacaqsan. [[Məhəmmədhəşim bəy Mərəndi]]yə bax. Rusiyaya gələn qollardan biridir. Sonra bir sual verim: Zunuzun Hüseyni seyidləri də həmin qola aiddir? Mən hələlik bir mötəbər mənbə tapa bilməmişəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 18:46, 28 fevral 2012 (UTC) ::Qoldan mənzur Mir Qılıncdır ya Seyid Həsən Baba? kimdən? baxım deyim. --[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 18:52, 28 fevral 2012 (UTC) [[Seyid Həsən Baba]]nın məqaləsində buna görə yazmışam bax. amma bilmirəm hançılarını deyirsən! adlarından de bəlkə şəcərədə var?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:20, 28 fevral 2012 (UTC) ::Xeyr, şəcərədə yoxdur. Məsələn:[[Mirzə Əbdürrəsul Zunuzi]], [[Mirzə Həsən Zunuzi]] və başqaları. Onlar Hüseyni seyidlərindəndir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:24, 28 fevral 2012 (UTC) Hüseyni bir soyaddır və onların hançı qola bağlı olduqlarını bəlləndirmir. seyid həsən babanın adında fatimi əlhüseyni var. onu iki arvadının olduğuna baxdın? şayəd zunuzdakı ƏSVAD seyidlərindəndirlər. birdə deyirdim, Nəzərəli xanın soy ağacı sizdə kimədək var. onlardan bizim şəcərədə olanların adını aparsam onlara görə bir yazın ola bilər?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:40, 28 fevral 2012 (UTC) ::Məndə Nəzərəli xanın yüksələn şəcərəsinə aid material azdır. Əsasən nəsli haqqında məlumat var. Mərənd xanlığı miladi tarixi ilə 1747-ci ildən başladığından, o dövrdən Məhəmməd şah Qacarın dövrünədəkdir. Sonra müstəqil xanlıq ləğv olunub. Qacarlar dövlətindən asılı olub. [[Əlirza xan Yekani]] də həmin nəsildəndir. Mən əlimdə olan bilgilərlə yardım edəcəyəm. sən də (bağışla sən deyirəm) zənginləşdirməkdə yardımçı ol. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:50, 28 fevral 2012 (UTC) :Seyid İskəndə xan, Seyid Səlim xan, Seyid Məhəmməd xan, Seyid Məhəmməd Əzim xan, dediyim şəxslərə görə bir yazı var? birdə Mir Qılınc oranın xanlarından olmalıdır! belə deyilmi? ona görə heç bir mənbə və yazın yoxdur? mənə sizin kimi aydının sən deməyi iftixardır.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:59, 28 fevral 2012 (UTC) :: Mir Qılınc Baba xan adı ilə məşhur idi. Səfəvi dövründə yaşayıb. Bilgi yığıram, artıran kimi daha geniş hazırlayacağam. Zəhmət olmazsa, əlində [[Hacı Musa xan Mərəndi]] aid bilgi yoxdur ki? XX əsrin önlərində yaşayıb, şahpərəst olub. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:22, 28 fevral 2012 (UTC) Frsca bilirsiniz? bir şeylər tapdım amma mötəbər qaynaqları yoxdur.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:38, 28 fevral 2012 (UTC) ::Bəli, bilirəm. Nə tapmısız, göndərin.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:42, 28 fevral 2012 (UTC) {{Sitatın əvvəli}} {{Rtl}} هوجقان یکی از روستاهای تاریخی و بزرگ شهرستان مرند است که به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی ، اقتصادی و تاریخی ، بویژه وجود تپه های باستانی موجود در اطراف این روستا که حاکی از وجود یک تمدن دیرین دراین منطقه است. مورد توجه می باشد. البته وجه تسمیه هوجقان به احتمال قوی امکان دارد از ترکیب دو کلمه « هوجا» (استاد) و «قان» یا « کان: »به مفهوم محل استاد يا فرهنگ بوده باشد . اما نام هوجقان بیشتر درتاریخ معاصر و به ویژه به دلیل نقش خوانین قدرتمند آن (حاج علی خان و حاج موسی خان) در طی دوران مشروطه و بعد از آن مطرح می شود. این خوانین که بعنوان نماینده حکومت دراین روستا و 10 روستای دیگر بودند درطول دوران مشروطیت بعنوان عاملین حکومتی درکنار حاکم مرند با مشروطه خواهان تبریز جنگیدند که درنهایت با کشته شدن حاج علی خان به همراه حاکم مرند ، حاج موسی خان تغییر موضع می دهد ودر کنار حکومت مشروطه قرار می گیرد . و در مراحل مختلف با اکراد و ارامنه درگیر می شود. نام حاج موسی خان بیشتر بعنوان یکی از خیرین بزرگ درتاریخ مرند مطرح است که ساخت چندین مدرسه ، حمام ، مسجد، نانوایی ، آسیاب و کمک مالی به مردم مستمند مرند و روستاهای اطراف ، گوشه ای ازکارهای این مرد خیر می باشد. لازم به ذکر است که در نهایت حاج موسی خان دراثر توطئه ای که گفته می شود توسط امیر ارشد طراحی شده بود کشته می شود و با مرگ او دوران خوانین قدرتمند هوجقان به پایان می رسد... {{Sitatın sonu}} Ondan sonra [http://pnu-club.com/pnu.thread15911-4.html bunada baxın]. Mir Qılınc, Baba xan adı ilə!!! yeni eşitdim!--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:50, 28 fevral 2012 (UTC) ::[http://www.noormags.com/view/fa/ArticlePage/13759/248/text buda var].--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:54, 28 fevral 2012 (UTC) == Mir Qılınc == Salam, yorulma, bir söz soruşmaq istəyirdim, o, da bu ki Mir Qılınc rütə və məqamı nə deməkdir? belə düşünürəm ki bu ad türklər arasında bir ordu ləqəbi olmalıdır. belədir ya yox? mir qılınc ləqəbi olan tarixdə kimlər var. cavab versəniz sevinərəm.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Turk oğlan|talk]]) 15:47, 2 mart 2012 (UTC) Salamlar, işiniz avand olsun! Sizə bildirim ki, Səfəvilər dövründə Mir Qılınc adlı rütbə yox idi. [[Qılınc qorçusu]] adlı ünvan vardı ki, [[qorçubaşı]]ya tebe idi. Faydalı faktlar tapsam əlavə edəcəyəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 21:51, 3 mart 2012 (UTC) ::Salamlar, zəhmət olmazsa, bir buna baxın:[[en:Qamar-ud-din Khan, Asaf Jah I]]. Bu adam seyid əsillidir və Çin Qılınc ləqəbi daşıyırdı. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 21:28, 4 mart 2012 (UTC) Salam, Əllər var, Mir Qılınca görə məqaləsində kaşğəri kitabından mənasını tapdım. amma bilmirəm niyə sizin dediyiniz kimi səfəviyyə dövründə bu ləqəb verilib! o məqalədə yazdıqlarımı təsdiq edir. işiniz olsa deyin. YAŞA.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Turk oğlan|talk]]) 21:52, 4 mart 2012 (UTC) == Mükafat == Salam Hörmətli Ənvər bəy. Sizə Azvikidə məhsuldar fəaliyyətinizə görə Vikirazılıq nişanı təqdim etdim. Fəaliyyətinizdə bir uğurlar arzu edirəm. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 09:49, 15 mart 2012 (UTC) == Əfşar tayfasının adını təhrif etmək == Salam Enver62. Sizin Əfşar tayfasının adını nə üçün Avşar yazmanızı başa düşmürəm. Mən özüm Əfşar tayfasındanam və sizin yazılarınızdan məlum olur ki, siz Qacar tayfasındansınız. Bizim atalarımızın taxt-tac üstündə bir-birilərini qırdıqlarını hamı yaxşı bilir. Sizdən xahiş edirəm ki, keçmişdə baş vermiş Əfşar və Qacar tayfaları arasındakı düşmənçiliyi unudasınız. Axı məhz atalarımızın bu düşmənçiliyi ucbatından hazırda İran adlanan fars dövləti mövcuddur. Sonda isə xahiş edərdim ki, Əfşar tayfasının adını təhrif edib Avşar qoymayasınız. --[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:53, 22 mart 2012 (UTC) == Təkəlilər == Salam Ənvər bəy. Mən Təkəli tayfasındanam. Təkəli tayfasının murtu və boşçalı tirələi haqda mənə məlumat lazımdı. Oruc bəy Bayatin kitabindan və bəzi toponimiya haqda kitablardan çox az məlumat toplaya bilmişəm, internetdə isə məlumatlar məhduddur. Qarabağ xanlığı ərazisində köçərilik etdiklərini bilirəm. Ancaq mümkünsə bu iki tirə haqda daha çox detallar mənə göndərə bilsəniz sevinərəm. Əsasən Qarabağ xanlığındakı və Rusiya imperiyası zamanındakı məlumatlar daha önəmlidir mənim üçün. Əgər bu tirələr haqda məlumatınız yoxdursa Təklə(Təkəli) tayfasının Qarabağ xanlığı ərazisindəki fəaliyyətləri haqda məlumat da göndərə bilərsiniz. Önəcdən təşəkkürlərimi bildirirəm. Uğurlar.--[[İstifadəçi:Consul|Consul]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Consul|talk]]) 11:24, 24 mart 2012 (UTC) == Təşəkkür == Məsələyə ədalətli və çevik yanaşdığınıza görə təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 07:43, 11 aprel 2012 (UTC) :Dəyməz. Mən Sizi kifayət qədər obyektiv müəllif və etibarlı mənbə kimi qəbul edirəm. Tədqiqatlarınız Azərbaycan elmi və Vikipediya üçün çox dəyərlidir. Dərin hörmətlə, --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="AzPresident"><font color="blue">Safir</font> <font color="red">yüzüklü</font> <font color="green">Cekli</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 07:47, 11 aprel 2012 (UTC) == Əfşar --- Avşar == İstifadəçi Enver62 axı mən sizdən xahiş etmişdim ki, Əfşar tayfasının adını təhrif etməyəsiniz. Niyə Əfşar adını təhrif edib Avşar qoyursuz? Qacar adı təhrif edilib Qaçar qoyulsa xoşunuza gələr?--[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:10, 21 aprel 2012 (UTC) :İstifadəçi Enver62 bəs niyə bizim tarix kitablarında Əfşar yazılır? Bəlkə biz də farsıq? Siz Əfşar adının davasını eləmək əvəzinə [[Qacar eli]] adlanan məqalə yaratsanız yaxşı olar. Siz qacar tayfasından ola-ola Az.Vikipediyada [[Qacar eli]] məqaləsinin olmaması sizə təhqirdir.--[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:08, 24 aprel 2012 (UTC) == Normal müzakirə aparmaq == {{Tyv|keçid= http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=http://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Qara_xan&diff=2080835&oldid=2080829}} Bu dəfəlik sizin yaşınıza və Az.Vikipediyaya verdiyiniz töhfələrə görə həmin təhqirinizə görə sizi şikayət etmirəm. Sadəcə həmin sözləri silirəm. Əgər öz hisslərinizi cilovlaya bilmirsinizsə ya psixoloqa yada psixiatra müraciət edin.--[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:57, 24 aprel 2012 (UTC) ::Salam. Zəhmət olmasa burada keçirilən ("Vikipediya:Seçilmiş şəkil namizədləri") səsvermədə iştirak edin. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|<font face="Trebuchet MS, verdana, sans serif" color="#4C787E">'''Baskervill'''</font>]] 18:31, 24 aprel 2012 (UTC) == Sorğu == Salam Ənvər Çingizoğlu. Necəsiz. Sizdən bir xaiş edim. Bizim bir kəndçimiz olan [[Məşədi Qasım]] 1918/20-ci illərdə Sultan bəyin silahdaşı olub. Onu Şuşada yaxın dostu olub onunla bərabər. Yəni Dəmirçi Məmmədqulu. Bəlkə sizdə o adam haqqında məlumat ola? Tanınmış şəxs olub. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 14:24, 26 aprel 2012 (UTC) == Qaramanlı eli == Salam hörmətli Ənvər bəy . Lütfən bura nəzər yetirin - [http://az.wikipedia.org/wiki/Müzakirə:Qaramanlı_eli orada] məqaləni yaradan olaraq sizə yönəldilmiş iradlar var. Hörmətlə !--[[İstifadəçi:Asparux Xan Bulqar|Asparux Xan Bulqar]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Asparux Xan Bulqar|talk]]) 14:06, 12 iyun 2012 (UTC) == [[Kəlbəli xan Cəfərqulu oğlu Naxçıvanski]] == Salam Ənvər müəllim. Sizdə bu şəxs haqında geniş məlumat varmı? Onun İranda yaşadığı zaman üsyançı kürdlərlə çarpışmada həlak olduğu fikri həqiqətdirmi? Kürd vikisindəki [http://ku.wikipedia.org/wiki/Kelb_El%C3%AExan_Nex%C5%9F%C3%AEwan bu məqalə] onun haqqındadırmı? Təşəkkürlər. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORVM'''</font>]]</sup> 12:43, 22 iyun 2012 (UTC) == Mahmud ağa == [http://az.wikipedia.org/wiki/Mahmud_a%C4%9Fa Bu] məqalənin axırındaki şeirdə "Getdilər" sözü yəqin ki "Gətdilər" ("gətirdilər" sözünün təhrif edilmiş şəkli) oxunmalıdır. [[İstifadəçi:Azadagaoglu|Azadagaoglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azadagaoglu|talk]]) 14:58, 26 iyul 2012 (UTC) == Balo bəy Vəkilov == Salam, Ənvər müəllim. Necəsiniz? Vaxt;n;z olsa bu [http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Yunis_Novruz&diff=2314371&oldid=2307759] müzakirəyə baxın. İstifadəçi [[Balo bəy Vəkilov]] məqaləsindəki şəklin düzgün olmadığını iddia edir. Bu məsələdə Siz daha çox məlumatlısınız. Hörmətlə, --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:İrada|talk]]) 05:16, 11 sentyabr 2012 (UTC) salam Ənvər müəllim. [[Balo_bəy_Vəkilov]] vikipediyanın şəxsi bölməsində qarşımıza çıxan şəxsi şəkil Vəkilov Tofiq Balo Bəy Vəkilovun oğludur. mən 3-4 il əvvəl həmin şəxsi bölmədə 2 şəkil görmüşdüm. stulda oturmuş Balo bəy Vəkilov və bəyin yanında balaca oğlan Tofiq Vəkilov idi. ümidvarami şəkli silərsiz. --[[İstifadəçi:Yunis Novruz|Yunis Novruz]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Yunis Novruz|talk]]) 19:59, 12 sentyabr 2012 ==Hapıtlılar Saracıqda== Salam Ənvər müəllim. [[Saracıq]] məqaləsində Sizin əlavə etdiyiniz dəyərli məlumatlarda Hapıtlılardan bəhs olunur. Mənim üçün çox maraqlıdır, onlar [[Şahdağ xalqları]]na aid olan [[haputlular]]dır, yoxsa başqa etnosdur. Dərin hörmətlə, --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma"><font color="black">Şahdağlı</font></font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma"><font color="black">Cekli</font></font>]]''' 06:24, 18 sentyabr 2012 (UTC) == [[Cəlali eli]] == Salam Ənvər müəllim.[[İranika Ensiklopediyası]] [http://www.iranicaonline.org/articles/jalali Cəlali eli]n kürdləşmiş ermənilər adlandırır.Sizin bu el və tarixçəsi barədə məlumatınız varmı?Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orartu|talk]]) 15:01, 21 sentyabr 2012 (UTC) == [[Xanlar ağa Sarıcalı-Cavanşir | Xanlar ağa]] == Hörmətli Ənvər bəy, bu [[Xanlar ağa Sarıcalı-Cavanşir | Xanlar ağa]] Şəki xanı Məhəmmədhüseyn xanın oğlu, Qarabağ xanı İbrahim xanın isə oğulluğu Xanlar ağadır, ya 2-ci bir Xanlar ağa da var? Lütfən, mənə fikrinizi bildirin, ola bilər mən nəyisə qarışdırıram. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 19:57, 26 oktyabr 2012 (UTC) :: İndi bizim üçün aydınlaşdı ki 2 Xanlar ağa varmış. Qarabağnamələrdə göstərilir ki, İbrahim xanın ölümündən az sonra onun oğlu polkovnik Xanlar ağa da dünyasını dəyişib. Sizin redaktə etdiyiniz [[Xanlar ağa Sarıcalı-Cavanşir]] məqaləsində Xanlar ağanın 1831-ci ildə vəfat etməsi göstətilir. Mənə elə gəlir ki, bu tarix əslində şəkili Xanlar ağanın ölüm tarixi ola bilər. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 22:57, 26 oktyabr 2012 (UTC) == [[Qanqlılar]] == Salam Ənvər Müəllim.Azvikidə [[Qanqlılar]]ın en intervikisi [[:en:Kangju]] məqaləsi qoyulub.Amma İngiliscə vikidə [[Qanqlılar]] barədə olan məqalə [[:en:Kankalis]]dir.Kangjular ilə Kankalilər eyni tayfadırlar və ya ayrı tayfadırlar?Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orartu|talk]]) 09:45, 26 oktyabr 2012 (UTC) == Yeni namizəd şəkillər == Salam. Sizi "Vikipediya:Seçilmiş şəkil namizədləri" bölməsində keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. Həmin şəkillərin status alıb - almaması, sizlərin verəcəyi səslərdən aslıdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|talk]]) 13:01, 25 noyabr 2012 (UTC) == Sünik sülaləsi== ::Salamlar! Bu yazıda bəzi səhvlər mövcuddur. Azərbaycan dilində Vayats-Zor Vayzurdur. Hakimi də əl-Vayzuri olub. Dərəlyəzdə yerləşirmiş. Geqarkuni isə Göyçədir. və ilaxır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 00:23, 12 dekabr 2012 (UTC) :::Salam. Vayzuri Vayots-Zor toponiminin ərəb mənbələrində işlənən formasıdır. Necə ki, Arran toponimi ərəb mənbələrində ər-Ran formasında işlənir. Tarixi Qeqarqunik nahanqının isə sonrakı tarixi dövrdə formalaşmış Göyçə mahalı ilə eyniləşdirilməsini düzgün hesab etmirəm. Göyçə mahalı gölün hər iki sahilini əhatə etməklə daha geniş əraziyə malik olmuşdur. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer]] 04:35, 12 dekabr 2012 (UTC) ::::P.S.''"Vayots-Zor ərəb tələffüzündə "Vayzur" kimi işlənirdi. İlkin dövrlərdə ərəblərdən, daha sonra isə ermənilərdən təyin olunan Vayzur hakimləri Ərməniyyə əmirinə tabe olurdular."'' Robert H. Hewsen - Armenia: A Historical Atlas,University of Chicago Press, 2001 səh 342. Buyurub baxa bilərsiz. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer]] 05:07, 12 dekabr 2012 (UTC) {{Rtl}} == چاغری == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFFE3E;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Incubator-notext.svg|60px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="green">'''سیزی تورکجه ویکی‌پئدیاسینا چاغیریریق!'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | سلام!<br> سیزی '''[[:incubator:Wp/azb/آنا_صحیفه|تورکجه تئست ویکی‌پئدیاسینا]]''' چاغیریریق. اولسون کی سیزین اوردا چالیشمالاریز بو ویکی‌نین زنگین‌لشمه‌سینده بؤیوک بیر آددیم اولسون.<br/>یؤلوزو گؤزلوروک. --[[İstifadəçi:Arjanizary|Arjanizary]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Arjanizary|talk]]) 19:19, 12 dekabr 2012 (UTC) |} {{-Rtl}} == Yeni namizəd şəkillər == Salam. Sizi "Vikipediya:Seçilmiş şəkil namizədləri" bölməsində keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. Həmin şəkillərin status alıb - almaması, sizlərin verəcəyi səslərdən aslıdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|talk]]) 20:23, 12 dekabr 2012 (UTC) == Ermənistan IP nömrələri siyahısı – Vikipediya istifadəçilərin diqqətinə təqdim edirəm == Bilindiyi kimi, Ermənistan mənşəli IP istifadəçilər vandalizm məqsədiylə məqalələrə ziyan verir. Erməni IP istifadəçilərin vandalizmi, sözdə neytral görünən ancaq erməni tərəfdarı olan dəyişiklikləri də əhatə edir. Keçmişdə Azərbaycanda yaşamış olan ermənilər bu məqalələri səlis və düzgün Azərbaycan dilində yazırlar. Beləliklə ermənilər, Vikipediyada Azərbaycan xalqı, Azərbaycan və onun tarixi haqda saxta məlumat daxil edərək növbəti dəfə dezinformasiya yaradırlar. Mənbə: http://www.programva.com/en/ip-addresses-world-countries?u0=%20Armenia&uA=IP%20address&id_r=7&opEvent=country Bu imkandan istifadə edib IP istifadəçilərin yerini daha sürətli və asan tapa bilərsiniz və daha sürətli müdaxilə edə bilərsiniz. Erməni IP istifadəçiləri tərəfindən tələyə düşməyin! Hörmətlə --[[User talk:Menikure|Menikure]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Menikure|talk]]) 03:29, 6 yanvar 2013 (UTC) == Qarabağ mahalları == Salam Enver62. Qarabağ mahalları şablonunu siz yaratdığınıza görə sizdən bir məlumatı dəqiqləşdirmək istəyirəm. Qarabağ mahalları arasında adları keçən Dizaq mahalı, Xaçın mahalı və Dizaq məlikliyi, Xaçın məlikliyi arasında hansı fərqlər var? Bildiyim qədəriylə mahal və məliklik eyni dövrdə eyni kiçik dövlət quruluşunu təmsil edib. Bu kitabın [http://elibrary.bsu.az/kitablar/932.pdf] 44-cü səhifəsində həmin məlikliklər haqqında məlumat verilib. --[[İstifadəçi:Verman1|Thunder Storm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Verman1|talk]]) 11:34, 8 yanvar 2013 (UTC) :Kitabda səhv məlumat verilib? Başqa mənbələrdə də Qarabağ xanlığının tərkibində Xəmsə (beşlik) məlikliklərinin olduğu göstərilib. --[[İstifadəçi:Verman1|Thunder Storm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Verman1|talk]]) 05:51, 9 yanvar 2013 (UTC) == Yardım edin! == Salam xahiş edirem [[Şablon:Futbol Klubu]] baxın ve [[Kilimli Belediyespor]] baxın.Neyi yalnış etdiyimi söyleyin.--[[İstifadəçi:Sohaha_Rusamako|<font color="LightSeaGreen" face="Trebuchet MS, verdana, sans serif">'''Şeyx Şamil'''</font>]] [[İstifadəçi_müzakirəsi:Sohaha_Rusamako|<font color="DarkKhaki" face="Courier">'''Danış!'''</font>]] 20:38, 23 yanvar 2013 (UTC) == Yardım edin! == Salam xahiş edirem [[Şablon:Futbol klubu]] baxın ve [[Kilimli Belediyespor]] baxın.Neyi yalnış etdiyimi söyleyin.--[[İstifadəçi:Sohaha_Rusamako|<font color="LightSeaGreen" face="Trebuchet MS, verdana, sans serif">'''Şeyx Şamil'''</font>]] [[İstifadəçi_müzakirəsi:Sohaha_Rusamako|<font color="DarkKhaki" face="Courier">'''Danış!'''</font>]] 20:40, 23 yanvar 2013 (UTC) == Şiraklar == Salam. [[Şiraklar]] (Siraklar və ya Sirəklər) haqqında məqalə yaratdığınızı gördüm [http://az.wikipedia.org/wiki/Siraklar]. 2009-cu ildə bu tayfa haqqında qaralama şəklində bir məqalə yaratmışdım. Məncə eyni mövzu haqqında yeni məqalə yaratmaqdansa, həmin məqaləni redaktə edib zənginləşdirməniz daha düzgün olardı. İşlərinizdə uğurlar diləyiylə.--[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer]] 02:25, 13 mart 2013 (UTC) == [[Rəhməti Təbrizi]] == Salam, bu şairin maddəsini siz açmısınız. Şair haqqında hansı qaynaqlar olduğunu (20 cildlik xaric) deyə bilərsinizmi? Qabaqcadan təşəkkür edirəm. == CEFERQULUXAN XOYSKI -DYNBYLI HAQDA YAZMAQ ISTERDIM. == CEFERQULUXAN XOYSKININ NEVESI ATAXANIN OQLU MEHEMMED AQANIN SEKLI BIZDE VAR.TEK VE AILESI ILE BIRLIKDE.ATAXAN MENIM ATAM MESHUR MUQAM USTADI WUWALI HESENOV ILDIRIM HESENBEY OQLUNUN BABASIDIR-ANA TEREFDEN.LAZIM OLSA TARIXIMIZCYN WEKILLERI SIZE TEQDIM EDE BILERIK.ELAQE 050/070-3142572. == CEFERQULUXAN XOYSKI -DYNBYLI HAQDA YAZMAQ ISTERDIM. == CEFERQULUXAN XOYSKININ NEVESI ATAXANIN OQLU MEHEMMED AQANIN SEKLI BIZDE VAR.TEK VE AILESI ILE BIRLIKDE.ATAXAN MENIM ATAM MESHUR MUQAM USTADI WUWALI HESENOV ILDIRIM HESENBEY OQLUNUN BABASIDIR-ANA TEREFDEN.LAZIM OLSA TARIXIMIZCYN WEKILLERI SIZE TEQDIM EDE BILERIK.ELAQE 050/070-3142572.ABRAXANOVLAR NESLIDE BIZE QOHUMDURLAR.LAKIN BIZ MECLISDEN MECLISE GORYSYRYK. XOY SEHERINDE OLAN UZAQ QOHUMLRLA DA YNSIYYET YARATMAQ ISTERDIM.ENVER MYELLIM ,QABAQGADAN SIZE OZ MINNETDARLIQIMIZI..BILDIRIRIK. == Cəfərqulu xan Dünbili == Salamlar! [[Cəfərqulu xan Dünbili]]nin atasının adı [[Əhməd xan Dünbili]]dir. İstifadəçi Aydinsalis bu adı pozaraq özü bildiyi və mötəbər olmayan mənbəyə əsasən Şahbaz xan yazır. Mən 3-4 mənbə göstərdiyim halda, yenə pozur. Əsaslandığı şəxs nə tədqiqatçı, nə də mütəxəssis deyil. Bütün İran mənbələrində və mənim bildiyim iki Azərbaycan dilində olan kitabda Cəfərqulu xanın atasının adı Əhməd xandır. Nə əsasla mənim variantımı pozub öz bildiyini və qeyri-dəqiqi yazır. Xahiş edirəm, əncam çəkin.Farsca adı bu cür yazılır: جعفرقلی خان دنبلی Zəhmət olmazsa, internetdə yoxlayın. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 19:42, 25 iyul 2013 (UTC) :Salam. Bu gün baxıb mənbələri təftiş edərəm. Məlumat üçün təşəkkürlər. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|talk]]) 19:57, 25 iyul 2013 (UTC) == Translation requests into Azerbaijani == Hello Enver62, I saw you are very active on this Wikipedia. I am a member of the international team of [[Commons:Commons:Wiki Loves Monuments 2013|Wiki Loves Monuments]] who takes care of the upload campaigns used with the picture contest Wiki Loves Monuments next month. For these upload campaigns we need to translate some templates into various languages so that as much as possible people can participate in their own language. My question is if you can have a look at [[Vikipediya:Kənd_meydanı#Translation_requests_into_Azerbaijani]] where I posted a message with specific lines to translate into Azerbaijani. Maybe I didn't wrote it on the right place but can you have a look at it for me and translate it? Thanks! [[İstifadəçi:Romaine|Romaine]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Romaine|talk]]) 17:16, 4 avqust 2013 (UTC) ==Şəkil müzakirəsi== Salam Ənvər müəllim. [[Şəkil müzakirəsi:Fətəli xan.jpg|Bu müzakirəni]] diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. Hörmətlə, --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">829</font>]]''' 04:52, 17 fevral 2014 (UTC) == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Salam Aleykum<br>''' [[Neftçi Bakı PFK]] məqaləsinin "Yaxşı məqalə" statusu alması üçün''' '''[[Vikipediya:Yaxşı məqalə namizədləri/Neftçi Bakı PFK]]''' səhifəsində, keçirilən səsvermədə Sizin də iştirak etməyinizi xahiş edirəm. Məsələn "Dəstək" bölümündə səsinizi qeyd edə bilərsiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər! |}--☜❶☞[[İstifadəçi:Cavid Süleymanlı|Cavid]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid Süleymanlı|(talk)]]☜❶☞ 17:29, 22 fevral 2014 (UTC) == Şəkil == *Salamlar! Zəhmət olmazsa, [[Ənvər Çingizoğlu]]nun şəklini Wikimedia Commonsa yükləyin. Rus və türk vikisinə də qoya bilək. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 20:57, 1 mart 2014 (UTC) :Salam həmkar. Yükləyərəm, amma gələcəkdə silə bilərlər. Səbəb onu göstərəcəklər ki, şəkil birbaşa rəqəmsal fotoaparatdan götürülməyib, skan olunub. Siz istəyirsiniz rəqəmsal fotoaparata çəkilmiş bir şəkli ya bura yükləyin, ya mənim emeylimə göndərin o şəkli yükləyək. Belə şəkillərin həcmi 3-4 [[meqabayt]] olur. Bu şəklin həcmi isə 380 [[kilobayt]]dır. Birbaşa rəqəmsal fotoaparatdan yüklədiyimiz şəkli artıq silə bilməyəcəklər. Tam arxayançılıq üçün təklif etdim, yox əgər bu şəklin yüklənməsini təkid edirsinizsə yükləyim. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|talk]]) 21:06, 1 mart 2014 (UTC) == Sənai == Salamlar! Biz də ingilislər kimi yazmalıyıq? Şərqin bütün şairləri nisbəsi ilə yazılır. Örnək: [[Nizami Gəncəvi]], [[Xaqani Şirvani]], [[Qətran Təbrizi]] və başqaları. Fars Vikisində də o cür yazılıb və yazılmalıdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 22:25, 8 mart 2014 (UTC) :Salam, Ənvər müəllim. Bəzi şairlər daha çox nisbələri, bəziləri isə yalnız adları ilə tanınırlar. Nizami Gəncəvi elə Nizami Gəncəvi olaraq tanınır, Sənai haqqında danışarkən isə, nadir hallarda Sənai Qəznəvi şəklində işlədilir onun adı. Bu məsələlər ingilis vikisində də müzakirə olunmuşdu. Bir də, Nizaminin "[[Sirlər Xəzinəsi (poema)|Sirlər Xəzinəsi]]"ni "Hədiqət-ül-həqaiq"ə nəzirə kimi yazması məsələsi çoxdan alimlər tərəfindən inkar edilmiş fikirdir.Hörmətlə --[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer azeri]] 22:32, 8 mart 2014 (UTC) == Kəşmir hakimləri == Salam, Ənvər bəy. Kəşmir hakimləri haqda yaratdığınız məqalələrdə bəzən sövbədar, bəzən söbədar şəklində yazdığınız vəzifələrin adlarının azərbaycanca məhz bu şəkildə olduğundan əminsinizmi? Hakimləri ifadə edən bu söz haqda en-vikidə "[[:en:subahdar|subahdar]]", buna bənzəyən amma hərbi rütbənin adı olan başqa bir söz haqda isə "[[:en:subedar|subedar]]" məqaləsi var. Birinci sözün həm də "nazim" adı ilə də tanındığı qeyd edilir və ru-vikidə də məqalə bu cür adlandırılıb. İkinci söz də ru-vikidə "subedar" adlanır. Əgər azərbaycanca bu söz ədəbiyyatlarda istifadə edilməyibsə, onda kateqoriya adlarında və məqalələrdə "hakim" sözündən istifadə etməyi təklif edirəm. [[İstifadəçi:Wertuose|Wertuose]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wertuose|talk]]) 13:15, 21 mart 2014 (UTC) :Salam, Moğollarla bağlı kitablarda bəzən sövbədar, bəzən subədar yazılır. Mən şəxsən '''[[Sövbədar]]''' ()[[en:Subedar]] yazılmasının tərəfdarıyam. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 13:21, 21 mart 2014 (UTC) ::Amma nəzərə almaq lazımdır ki, yerli hakimləri bildirən "subahdar" və Britaniya Hindistan ordusundakı "subedar" rütbəsi fərqli sözlərdir. Ona görə də hər biri üçün ayrı yazılış şəkli olmalıdır. Siz qeyd etdiyiniz söz isə məhz hərbi rütbəni bildirən sözdür, məqalələrdə isə söhbət yerli hakimlərin vəzifəsindən gedir. Əgər bizim milli elmi ədəbiyyatda konkret yazılış şəkli yoxdursa, o zaman yaxşı olar ki, elə ingiliscə olduğu kimi "subahdar" və "subedar" yazılışlarından istifadə edək. [[İstifadəçi:Wertuose|Wertuose]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wertuose|talk]]) 13:31, 21 mart 2014 (UTC) :[[Məhəmmədəli Tərbiyət]] və digər Hindistandan yazan şəxslər hakimi sövbədar yazırlar. Sövbədar tam mənada hakim deyil. Bir növ bölgənin kənd təsərrüfatına, ərzaqa baxan məsul şəxsdir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 13:44, 21 mart 2014 (UTC) == Təbrik edirəm == Hörmətli Enver62. Siz Vikipediyanın inkişafında göstərdiyiniz aktiv fəaliyyətə və Azərbaycan vikipediyasının 100 min məqalə səviyyəsinə çatması üçün çəkdiyiniz gərgin zəhmətinizə görə [[Şablon:Vikipediyada xidmətlərə görə III dərəcəli mükafat|Vikipediyada xidmətlərə görə III dərəcəli mükafat]]la təltif edilirsiniz. Təbrik edirəm.--[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Acategory|talk]]) 04:46, 28 mart 2014 (UTC) == Dil keçidləri ilə problem == Cənab Enver, Siz məqalə yaradarkən, onun sonunda bu cür -"[[en:Muisca people]]" digər xarici dillərdə olan həmin məqaləyə keçid qoyursuz. Bu düzgün deyil. Çünki Sizin məqalənizə girib baxan insan elə bilir ki, həmin mövzuda Azərbaycan dilindən başqa təkcə ingilis dilində var (bunu mən məsələ olaraq Sizin yaratdığınız [[Çibça (sivilizasiya)]] məqaləsinə hazırda istinad edirəm). Halbuki, bu mövzu ilə əlaqədar 23 dildə məqalə mövcuddur. Məsələn həmin məqalənin alman versiyasına baxın - [[:de:Chibcha]] - solda dil kateqoriyası olan hissədə azərbaycan dilinə məqər keçid var? Xeyr, yoxdur, deməli Siz burada səhvə yol vermisiniz. Dil keçidi yaradarkən yaratdığınız mövzunun sol küncündə "başqa dillərdə" kateqoriyası var, Siz oraya daxil olub, keçid əlavə edirsiz (yəni məsələn əqər siz alman dilindən bunu götürmüsünüzsə, o zaman dil blokunda alman dilini, aşağıdakı "səhifə (Page)" hissəsində isə onun alman dilindəki adını yazırsınız). Və sonda "Link with page" düyməsini basaraq, onun yadanında saxladırsız. Məhz bu təqdirdə, Sizin məqalənizin sol küncündə mövzu ilə bağlı bütün dillərə keçid yaranacaq. Qeyd edim ki, Sizin yaratdığınız bütün məqalələrdə bu problem var və bunun həll edilməsi çox vacibdir. --[[İstifadəçi:Keete 37|Keete 37 (Farid Aliev)]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|talk]]) 14:01, 1 aprel 2014 (UTC) == Hüseynqulu xan Nuri == :Salamlar! Zəhmət olmazsa, [[Hüseynqulu xan Nəvvab]]ın intervikisini [[Hüseynqulu xan Nuri]]yə köçür. Mən səhv eləmişəm. Əvvəlcədən təşəkkürlər! hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 15:27, 2 sentyabr 2014 (UTC) ::Ənvər müəllim bir də baxın deyəsən düzəldilib. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:33, 2 sentyabr 2014 (UTC) :::Məncə düzəldi. Zəhmət olmasa baxardız. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:48, 2 sentyabr 2014 (UTC) == Şəxs şablonu == Salam Ənvər bəy. Vaxtınızı aldığım üçün üzürlü hesab edin. Bir məsələni sizə demək istəyirdim. [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eablon:%C5%9E%C9%99xs Şəxs şablonu] yeniləndiyindən sizin yaratdığınız yeni məqalələrdə istifadə etdiyiniz şablon köhnə versiyadır və tam deyil. Mən sizin [[Məhəmmədhüsеyn mirzə Firuz]] adlı məqalənizdə yeni şablonu tətbiq etdim. Yeni yaradacağınız məqalələrdə bundan istifadə etməyiniz yaxşı olardı. [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eablon:%C5%9E%C9%99xs Burada] hətta digər: '''Alim''', '''Yazıçı''', '''Filosof''', '''Musiqiçi''', '''Dövlət xadimi''', '''Kino sənətçisi''', '''Rəssam''' və digər şablonlara da keçid var. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 05:55, 9 sentyabr 2014 (UTC) == İbrahimxəlil xan == Salam Ənvər bəy. Səhv etmirəmsə sizin AzVikiyə yüklədiyiniz İbrahimxəlil xanın Rizvan Qarabağlıya aid portretini commonsa yükləyib burdan sildirmişdim. Lakin sonradan müəllif hüquqları pozuntusu əsas gətirilərək şəkil commonsdan da silindi. Sizdən xahişim odur ki, o şəkli yenidən AzVikiyə yükləyə bilərsiz?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 13:47, 20 sentyabr 2014 (UTC) :{{Y}} [[İstifadəçi:Samral|samral]], səhv etmirəmsə həmin şəkil budur: [[:Şəkil:İbrahimxəlil xan Cavanşir.jpg]]. Onu bərpa etdim. --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">829</font>]]''' 13:55, 20 sentyabr 2014 (UTC) Bəli bəli. Odur. Çox sağol Tərxan. Allah razı olsun. :) --<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 13:59, 20 sentyabr 2014 (UTC) == [[Vikipediya:Mövzulu ay/Ədəbiyyat ayı]] == Salam Ənvər müəllim. Hər halda xəbəriniz var ki, AzVikidə [[Vikipediya:Mövzulu ay/Ədəbiyyat ayı]] keçirilir. Ədəbiyyatla bağlı ay ərzində yaradılan məqalələr ora təqdim edilir. Bu könüllüdür. Sizin ədəbiyyata (onsuz da bütün sahələrə marağınız böyükdür) olan böyük marağınızı nəzərə alıb sizə müraciət etdim. Məsələn yeni yaratdığınız [[Cəlal Ale-Əhməd]] adlı məqaləni ora təqdim edə bilərsiniz. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:42, 3 noyabr 2014 (UTC) == [[Əbdürrəşid İbrahimov]] == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikisini düzəldin. Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 15:35, 3 noyabr 2014 (UTC) :{{y}}Hazırdır. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:45, 3 noyabr 2014 (UTC) :::Salam Ənvər müəllim. [[Məhəmməd bəy Aşiq]]in Vikimənbədə redaktələrini edərkən [https://az.wikisource.org/wiki/%C3%96n_s%C3%B6z_%28M%C9%99h%C9%99mm%C9%99d_b%C9%99y_A%C5%9Fiq%29 belə bir ön sözə] rast gəldim. Müəllif qeyd olunmayıb. Siz deyilsiz ön sözün müəllifi. Və ya bilirsizsə kömək edin. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 09:03, 23 noyabr 2014 (UTC) :{{y}}Hazırdır. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 16:08, 1 dekabr 2014 (UTC) == [[Hacı Rəhim xan Çələbiyanlı]] == Salamlar! Araz bəy, zəhmət olmazsa, bu məqalənin intervikisini nizamlayın. Bizimki onlarda yoxdur. Mən həqiqətən bacarmıram. Əvvəlcədən təşəkkürlər. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 15:00, 8 dekabr 2014 (UTC) ::Heç bir zəhməti yoxdur. Həll etdim. [https://az.wikisource.org/wiki/Kateqoriya:%C6%8Fnv%C9%99r_%C3%87ingizo%C4%9Flu Vikimənbədə sizin kateqoriyanı] xeyli düzəltdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:51, 8 dekabr 2014 (UTC) == Kitabi-Diyarbəkriyyə == Salamlar! Məqalədə farsca kitabın adı tam əks etdirmir: Kitab Diyarbəkr yazılıb. Zəhmət olmazsa, ya siz düzəldin, ya icazə verin, mən düzəldim. Əvvəlcədən təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 08:07, 6 fevral 2015 (UTC) :Salam Ənvər bəy. Buyurun düzəldin.--[[İstifadəçi:Asparux Xan Bulqar|Asparux Xan Bulqar]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Asparux Xan Bulqar|talk]]) 08:16, 6 fevral 2015 (UTC) == [[Müqəddəs Ərdəbili]] == Salam Aleykum. Ənvər bəy [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:M%C3%BCq%C9%99dd%C9%99s_%C6%8Frd%C9%99bili.jpg bu şəkli] vikiyə siz yükləmisiz. Gözəl şəkildi. Lakin mənə elə gəldi ki, şəkil rəsm yox fotodur. Müqəddəs Ərdəbili də yaşayıb XVI əsrdə (vəfatı hicri 993). Və mən biləni o vaxt foto olmayıb. İndi mənə maraqlıdır ki, belə bir şəkil necə ola bilər ?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 19:18, 18 aprel 2015 (UTC) == Translating the interface in your language, we need your help == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello Enver62, thanks for working on this wiki in your language. [http://laxstrom.name/blag/2015/02/19/prioritizing-mediawikis-translation-strings/ We updated the list of priority translations] and I write you to let you know. The language used by this wiki (or by you in your preferences) needs [[translatewiki:Translating:Group_statistics|about 100 translations or less]] in the priority list. You're almost done! [[Image:Translatewiki.net logo.svg|frame|link=translatewiki:|{{int:translateinterface}}]] Please [[translatewiki:Special:MainPage|register on translatewiki.net]] if you didn't yet and then '''[[translatewiki:Special:Translate/core-0-mostused|help complete priority translations]]''' (make sure to select your language in the language selector). With a couple hours' work or less, you can make sure that nearly all visitors see the wiki interface fully translated. [[User:Nemo_bis|Nemo]] 14:06, 26 aprel 2015 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nemo bis@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Meta:Sandbox&oldid=12031713 --> == Salamlar == Salamlar! [[Ənvər Çingizoğlu]] məqaləsinin Əsərləribölməsində cilddən əvvəl bir Nömrə № vermək olarmı? Kömək edə bilsəniz çox sevinərəm. Bəri başdan təşəkkürlər!...--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 18:05, 7 may 2015 (UTC) :{{y}} [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C6%8Fnv%C9%99r_%C3%87ingizo%C4%9Flu&type=revision&diff=3273905&oldid=3273658 Hazırdır]. Hörmətlə, --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">829</font>]]''' 03:42, 8 may 2015 (UTC) == Kateqoriya adı ilə bağlı == Hörmətli Enver62. 2011-ci ildə Siz "Qədim Alman xalqları" adlı kateqoriya yaratmısınız. Digər dillərdə bu kateqoriyanın adı " Qədim german tayfaları"dır. Almanlar german tayfalarının bir qoludur, ona görə də mən kateqoriyanın adını dəyişmək istəyirəm. Onu birinci Siz yaratdığnıza görə etirazınız olmazsa, mən onu "Kateqoriya:Qədim german tayfaları" adlandırardım. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Acategory|müzakirə]]) 16:13, 26 may 2015 (UTC) == Vikikitab == Salam həmkar. [https://az.wikibooks.org/wiki/%C6%8Fnv%C9%99r_%C3%87ingizo%C4%9Flu/Biblioqrafiya Burada yaradılan Biblioqrafik kitaba] töhfələrinizi verməyi rica edərdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:58, 10 sentyabr 2015 (UTC) == Zirilər sülaləsi == Salam həmkar. Ya [[Zirilər sülaləsi|bu cür məqalələri]] redaktə edək, ya da silək getsin. Türk dilindən tərümə etmək elə də asan deyil. Bu cür bərbad səviyyədə Azərbaycan dilinə çevirdiyiniz məqalələrin hamısını siləcəm.--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 16:54, 11 sentyabr 2015 (UTC) == [[İskəndər Novruzlu]] == Salamlar! Bu məqaləni mən hazırlamışam və mənbədə öz məqaləmi qoymuşdum. Görəsən niyə pozurlar?--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 16:21, 1 oktyabr 2015 (UTC) ::Baxdım tarixçəyə. Görünür unutmusuz. Siz məqaləni yaradarkən və daha sonralar da dediyiniz mənbəni qoymamısız. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 16:29, 1 oktyabr 2015 (UTC) == {{tl|Məscid}} == Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Xahiş edirəm qeyd olunan şablondan istifadə etməyin. {{tl|Məbədlər}} və ya {{tl|Tarixi abidə}} şablonundan istifadə edin. Hörmətlə:--[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 15:47, 4 oktyabr 2015 (UTC) == Dəvət == Salam həmkar. [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri/QULAQ Burada] keçirilən səsvermədə iştirak etməyinizi istərdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 11:35, 22 oktyabr 2015 (UTC) == Şablon == Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Xahiş edirəm {{tl|Şəhər}} şablonundan istifadə etməyin. {{tl|YM}} və ya {{tl|İnzibati vahid}} şablonlarından istifadə edin. Hörmətlə:--[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 21:06, 4 noyabr 2015 (UTC) == Yəmən tarixi == Salamlar! İndi [[Yəmən tarixi]] yazısına baxa bilərsiniz. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:48, 5 noyabr 2015 (UTC) :{{y}} [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipediya%3AAsiya_ayı%2FEnver62&type=revision&diff=3413285&oldid=3413260 Lazımı düzəliş edildi.]--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="blue">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="#ffff33">l@nd</font>]]''' 17:51, 5 noyabr 2015 (UTC) == Təşəkkür == Salamlar! Yardımınıza və gördüyünüz işlərə görə təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:24, 6 noyabr 2015 (UTC) :Salam. Bacardığım köməyi etməyə hazıram, xoşdur. Hörmətlə:--[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 17:27, 6 noyabr 2015 (UTC) == Bədəxşan == Salamlar. Zəhmət olmazsa, Bədəxşanı Bədəxşan vilayətindən aralayın. Birinci tarixi vilayətdir. Bax:[[en:Badakhshan]]. Əvvəlcədən təşəkkürlər. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 15:55, 10 noyabr 2015 (UTC) :Salam, [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. İradınız həll edildi. Bədəxşan səhifəsi silindi. Yönləndirmə ləğv olunub. Tarixi vilayət haqqında yaratmaq istəsəniz bunu silinən məqalənin yeni səhifəsini açaraq edə bilərsiniz. Uğurlar! --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 16:04, 10 noyabr 2015 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid ; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Admin Puzzle Icon.png|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İDARƏÇİ SEÇKİSİ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam!</font><br><font color=black>Sizi mənim '''idarəçi''' seçilməyim ilə bağlı '''[[Vikipediya:İdarəçilər#Serkanland_.28m.C3.BCzakir.C9.99_s.C9.99hif.C9.99si_.E2.80.A2_f.C9.99aliyy.C9.99tl.C9.99ri.29_.C3.BC.C3.A7.C3.BCn_idar.C9.99.C3.A7i_statusunun_verilm.C9.99si_il.C9.99_ba.C4.9Fl.C4.B1_s.C9.99sverm.C9.99|İdarəçilər səhifəsində]]''' keçirilən səsverməyə dəvət edirəm.</font>--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="blue">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="#ffff33">l@nd</font>]]''' 11:27, 12 noyabr 2015 (UTC) |} == Sanjar== Salamlar! 2 dəfə nə ilədimsə hamısını dağıtdın. Mən daha yaxşısını hazırlamışdım. Nəsə canın sağ olsun!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 16:05, 19 noyabr 2015 (UTC) :Bağışla həmkar. Bəzən hövsələsizlik edirəm. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 16:07, 19 noyabr 2015 (UTC) == Vikipediya Asiya Ayının son həftəsi == Salam {{PAGENAME}}! Ümumilikdə layihədə iştirak 1000-ə yaxın vikipediyaçıdan biri kimi layihəyə qoşulduğunuza görə təşəkkür edirəm! Layihə iştirakçılarının çoxu indiyə qədər böyük işlər görüblər. Sizə layihə ilə bağlı bir neçə yeniliyi bildirmək istəyirəm: # Əgər siz "Asiya Ayı Səfiri" fəxri adını qazanmaq istəyirsinizsə, məsləhət görürəm ki, layihənin Ana Səhifəsində digər istifadəçilərin də töhfələrinə baxasız. Biz həmçinin hər Vikipediya üçün əlavə "Vikipediya Asiya Səfiri" adını təsis etmək qərarına gəldik. Ən çox məqalə yaradıb "Vikipediya Asiya Səfiri" adını qazanan istifadəçidən əlavə, təsdiq edilmiş məqalə sayı '''30'''-dan çox olmaq şərti ilə, ikinci ən çox məqalə yaradacaq istifadəçi də "Vikipediya Asiya Səfiri" adına layiq görülə bilər. # Artıq layihənin başa çatmasına 1 həftə vaxt qalıb. Layihə çərçivəsindəki töhfələrinizi qeyd etmək üçün son gün '''3 dekabr'''dır. Ancaq noyabr ayında verilən töhfələr qeydə alınacaqdır. # Əgər siz 5 məqalə yazmısınızsa, amma kiçik səbəblərə görə (məsələn, ola bilər ki, məqalələrdən birində 250 sözə çatmaq üçün sadəcə 4-5 söz kifayət etmir və s.) bir və ya bir neçəsi təsdiq olunmayıbsa, narahat olmayın, sizə də açıqca göndəriləcəkdir. # Əgər siz hədəfinizə çatmasaz belə, layihə iştirakçısı olduğunuza və Asiya mövzusundakı töhfələrinizə görə təşəkkürümüzü bildiririk. Əgər hər hansı sualınız varsa mənimlə əlaqə saxlayın: --'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 18:31, 25 noyabr 2015 (UTC) == Səsvermə == Salam. Sizi bu [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99_statusunun_geri_al%C4%B1nmas%C4%B1], [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri] səhifələrdə keçirilən səsvermələrdə iştiraka dəvət edirəm.--[[İstifadəçi:Eminn|'''<font face="Cursive"><font color="DodgerBlue">Emin</font></font>''']] <font color="Turquoise">•</font> [[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|<font face="Cursive"><font color="DarkTurquoise">'''ismarış'''</font></font>]] 14:02, 28 noyabr 2015 (UTC) == Vikipediya Asiya Ayında 3-cü yer! == {| style="background-color: white; border: 4px solid #CC9966;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 2px;" | [[File:WAM bronze.png|211px]] |style="font-size: x-large; padding: 2px 2px 0 2px; height: 1.5em;" | '''<font color="#CC9966">[[Vikipediya:Asiya ayı/Köməkçi|Asiya ayı üçüncüsü!]]</font>''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ---- '''Hörmətli {{PAGENAME}}! Bu mükafata 1 noyabr - 30 noyabr 2015-ci il tarixləri arasında keçirilmiş [[Vikipediya:Asiya ayı|Asiya ayı]] layihəsinə görə layiq görülürsüz. Layihə çərçivəsində təqdim etdiyiniz məqalələrin [[Vikipediya:Asiya ayı/{{PAGENAME}}|107]]-si təsdiq olunmuş və sonda 3-cü yeri tutmuşsunuz! Sizi təbrik edir və uğurlar arzulayıram.<br> Hörmətlə, layihə təşkilatçısı--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 10:49, 4 dekabr 2015 (UTC) |} P.S. Mükafatı istifadəçi səhifənizə yerləşdirə bilərsiz.--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 10:49, 4 dekabr 2015 (UTC) == Keçidlər == Salam Enver62. Zəhmət olmasa, yaratdığınız məqalələrə keçid əlavə edin. Əgər keçidlərin redaktəsi bölməsinə daxil olduqda keçid əlavə etmək üçün olan hissə açılmırsa, bu zaman login və parolu wikidata.org saytında da daxil edin. Bundan sonra həmin problem yaranmayacaq. Hörmətlə: --[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 15:18, 6 yanvar 2016 (UTC) == Alfred Kreber == Salamlar, zəhmət olmazsa, baxın görün [[Alfred Kreber]]in fotosu bizdə niyə işləmir? Bütün vikilərə bu foto qoyulub. Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 19:15, 9 yanvar 2016 (UTC) :{{y}} Həll edildi [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfred_Kreber&type=revision&diff=3472519&oldid=3472515]--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 19:20, 9 yanvar 2016 (UTC) == [[Vikipediya:Asiya ayı|Asiya ayı açıqcası]] == [[Şəkil:WikipediaAsianMonth-az.png|right|100px]] Salam, hörmətli {{PAGENAME}}! Vikipediya Asiya ayının təşkilatçısı kimi sizə bir məlumatı bildirmək istəyirəm: Nəzərinizə çatdıraram ki, 1 noyabr - 30 noyabr 2015-ci il tarixləri arasında keçirilmiş Asiya ayı layihəsi çərçivəsində 5 və ya daha çox məqalə yaratdığınıza görə bir Asiya ölkəsindən göndəriləcək açıqca qazandınız. Açıqcanı əldə etmək üçün yaradılmış '''[https://docs.google.com/forms/d/1IcS3s8e052z17ITvPH-sQG_J5us9XYo8ULEQ2wBBvWA/viewform bu anketi]''' mütləq doldurmalısız. Anket ingiliscə olduğuna görə '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Asian_Month/WAM_survey#Azerbaijani_.2F_Az.C9.99rbaycanca burada]''' tərcüməsinə baxa bilərsiz. Anketi doldurarkən və ünvanı qeyd edərkən diqqətli olun, əks halda açıqca ünvanınıza çatdırılmaya bilər. Hörmətlə, layihə təşkilatçısı --'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serka@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 17:45, 13 yanvar 2016 (UTC) == Cəfərqulu xan == Salam Ənvər bəy. [[Cəfərqulu xan Sarıcalı-Cavanşir (kitab)|Bu kitabın]] üzərindəki şəkil ayrıca sizdə varmı? Varsa commonsa yükləyib Cəfərqulu xan Nəva məqaləsinə yerləşdirsəniz çox gözəl olar. Çünki o məqalədəki [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:C%C9%99f%C9%99rqulu_xan_N%C9%99va.jpg hal-hazırki şəkil] çox keyfiyyətsizdir.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 21:08, 20 yanvar 2016 (UTC) == Dəvət == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Salam!<br>''' [[Dəniz inəyi]] məqaləsinin "Seçilmiş məqalə" statusunu əldə etməsi ilə əlaqədar, Sizi '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Dəniz inəyi]]''' səhifəsində keçirilən səsvermələrə dəvət edirəm. |} --[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 17:19, 7 fevral 2016 (UTC) == Xeyrənnisə bəyim == Salamlar, [[İstifadəçi:Farah Sadiqi|Farah Sadiqi]]nin fəaliyyətinə nəzarət edin. Hazır yazıları[[Xeyrənnisə bəyim]] pozub, özü hazırladığı [[Heyrannisə Sultan]] yazısına yönəldir. Mənbəyi bilinməyən şəkillər əlavə edir. Azərbaycan dilinin qayda-qanunlarını bilmir. Türk üslubu ilə yazı hazırlayır.Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 11:04, 28 fevral 2016 (UTC) :{{y}} İki günlük blokladım. Daha əvvəl Sefer tərəfindən də 23 dekabrda 3 saatlıq bloklanmışdı.--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serka@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 12:51, 28 fevral 2016 (UTC) ==Vikilüğətdə səsvermə== Salam. Vikilüğətdə fəza adının dəyişdirilməsi ilə əlaqədar [[wikt:/wiki/Wiktionary:K%C9%99nd_meydan%C4%B1#Vikil.C3.BC.C4.9F.C9.99t_ad_f.C9.99zas.C4.B1|səsvermə]] keçirilir. Xahiş edirəm öz dəyərli vaxtınızı ayırıb fikrinizi bildirəsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Aabdullayev851|Aabdullayev851]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aabdullayev851|müzakirə]]) 16:57, 28 fevral 2016 (UTC) == Address Collection Notice == Hi there, thank you for contributing to Wikipedia Asian Month in November 2015. You are qualified to receive (a) postcard(s) but we did not [[:m:Wikipedia Asian Month/2015 Qualified Editors/No Response|hear your back]] in past two months, or it could be an error on Google's server or a mistake. If you still willing to receive one, please use [https://docs.google.com/forms/d/1--lxwpExIYg35hcd7Wq-i8EdtqEEeCS5JkIhVTh6-TE/viewform this new survey]to submit your mailing address. The deadline will be March 20th. --[[User:AddisWang|AddisWang]] ([[User talk:AddisWang|talk]]) 14:40, 9 March 2016 (UTC) <!-- Message sent by User:AddisWang@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Asian_Month/2015_Qualified_Editors/No_Response&oldid=15425406 --> ==[[Qarabağ bəyləri]]== Salam Aleykum. Mənin soy köküm də Qarabağ bölgəsindəndir. Yaşlıların dediyinə görə bəy nəslindənik (və ya Qolçomaq). Sadəcə sizdən öyrənmək istədiyim bu məlumatların haradan əldə etməyinizi bilməkdir. Hörmətlə-[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 07:36, 11 mart 2016 (UTC) :İnşallah ətraflı məlumat toplayıb sizə yazacağam. Hörmətlə-[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 17:45, 11 mart 2016 (UTC) ::Salam Aleykum. Mən sizi Qarabağ bəyləri (AzWikipediya) ilə bağlı narahat edirəm. Bizim əslimiz Qubadlı rayonunun Məlikəhmədli kəndindəndir. Yaşlıların dediyinə görə soyumuz bəy və ya qolcomaqdır. Soyadımız Orucovdur. Nəslin adı Allahqulu adlanır. Babamın atasının adı Al Paşa (və ya sadəcə Paşa) olmuşdur. Onların kənd ərazisində böyük mülklərinin olması deyilir. (Açığı kənd dağlıqdır. Mülk deyəndə kənd təsərrüfatı heyvanları nəzərdə tutulur.). Dağ arası düzənlikdə yerləşən bağlarının olmasını bildirirlər. Hətta Al Paşanın ermənilərə qarşı vuruşan dəstələrdə olması bildirilir. Dəqiq bilirəm ki, onun Səlim adında bir qardaşı vardı. Digərləri haqqında məlumatım yoxdur. Atasının adı Ata adlanmışdır (Ehtimal). Al Paşa 1923-cü ildə Qundanlı kəndində öldürülmüşdür (deyilənə görə qaçaqlar öldürmüşlər). O zaman babam hələ doğulmamışdı. Bu səbəbdən (babam Əvəz) babamın məlumatı olmamışdır. Babamı əmisi Səlim böyütmüşdür. Babamın xatirələrində deyirdi ki, əmisi (təbii ki, sovet dönəmində gizli şəkildə bildirirdi) kəndin dağ arasında yerləşən geniş ərazilərin onlara mənsub olduğunu bildirirdi. Bildiyim məlumatlar bu qədərdir... Əvvəlcədən sizə öz təşəkkürümü bildirirəm. Hörmətlə AzViki həmkarınız--[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 06:48, 15 mart 2016 (UTC). == Anvar Chingizoglu == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu yazını gözdən keçir və intervikisini düzəlt. Bəri başdan təşəkkürlər! [[en:Anvar Chingizoglu]]--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 19:11, 11 mart 2016 (UTC) :{{y}} Baş üstə! --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Asiya səfiri</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]]''' 19:17, 11 mart 2016 (UTC) == İslam mükafatı == {{Ulduz|şəkil=Dcp7323-Edirne-Eski Camii Allah green3.svg |şəklin eni=100px|mövzu=İslam mükafatı|mətn=Salam aleykum ! Sizi yaratdığınız və təkmilləşdirdiyiniz bir çox İslam məmləkətlərinə, şəxsiyyətlərinə və s. aid məqalə və şəkillərə görə İslam mükafatı ilə təltif edirəm. Fəaliyyətinizdə uğurlar. Hörmətlə.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 00:07, 24 mart 2016 (UTC)}} == Hindistan sultanlıqları == {{Hindistan sultanlıqları}}--[[İstifadəçi:Shahrux|Shahrux]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Shahrux|müzakirə]]) 19:45, 16 aprel 2016 (UTC) == [[Ukraynalılar]] == :Добрый день [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]! Если вы имеете статус патрулирующего, прошу вас отпатрулировать статью [[Ukraynalılar]]. С уважением.--[[İstifadəçi:Yasnodark|Yasnodark]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Yasnodark|müzakirə]]) 15:23, 23 iyun 2016 (UTC) == İstifadəçi:Alemirozan == Salamlar. Zəhmət olmasa,Alemirozanın işlərini nəzarətə götürün. Düzəlişilərini təftiş edin. Məqalələrə lazımsız, səy-səy düzəlişlər edir. Görünür uşaqdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 10:20, 6 iyul 2016 (UTC) :{{y}} Aydın oldu.--'''[[İstifadəçi:White Demon|<font face="Segoe Print" color="black">White DemΩn</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">(müzakirə)</font>]]''' 10:34, 6 iyul 2016 (UTC) == Həmçinin bax == Salam həmkar. [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1#M.C3.BCcr.C3.BCm_K.C9.99rim_v.C9.99_M.C3.BCcrim_K.C9.99rim_Vardani Burada] fikriniz maraqlı olardı. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 14:17, 21 avqust 2016 (UTC) == Vikipediya Asiya Ayı 2016: Dəvət == <div style="width: 99%; color: #111; {{box-shadow|0|0|6px|rgba(0, 0, 0, 0.55)}} {{border-radius|2px}}"> <div style="overflow:hidden; height:auto; background: #fff; width: 100%; padding-bottom:18px;"> <div style="font-size: 36px; margin-top: 24px;margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height: 1.2em;">[[Vikipediya:Asiya ayı|Vikipediya Asiya Ayı]]<div style="margin-right:1em; float:right;">[[Şəkil:WAM_2016_Banner.png|450px|center|link=]]</div></div> <div style="font-size: 24px; padding-top: 0px; margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height:1.2em; color: #666; "> Keçən il Vikipediya Asiya Ayında iştirak etdiyinizə görə təşəkkür edirəm və ümid edirəm ki, müsabiqədən zövq almısınız. Keçən il bu layihə çərçivəsində Vikipediyanın 43 dil bölməsində 7000-dən çox məqalə yaradılmışdır və nəticədə, Asiya ayı Vikipediyadakı ən böyük tədbirlərdən biri olmuşdur. Biz noyabr ayında bu müsabiqəni yenidən təşkil edirik və sizi yenə iştirak etməyə dəvət edirik. Bu il açıqca (yeni dizaynda) əldə etmək üçün minimum 5 yox, 4 məqalə yaratmaq lazımdır. Məqalənin ölçüsü azı 3000 baytdan və 250 sözdən ibarət olmalıdır. Həmçinin açıqca göndərmək prosesində yeniliklər var: açıqcalar indidən hazırlanır və digər dillər gözlənilmədən ünvanlar toplanılır. Vikipediyanın hər bir dil bölməsində layihə çərçivəsində ən çox məqalə yaratmış istifadəçi "Vikipediya Asiya Səfiri" adına layiq görüləcək. Layihə qalibinə səfir sertifikatı göndəriləcək. <div style="text-align:center;"> <!-- Please edit the "URL" accordingly, especially the "section" number; thanks --> {{Clickable button 2|İndi qoşul!|url={{fullurl:{{{link|Vikipediya:Asiya ayı 2016/İştirakçılar}}}|action=edit}} |class=mw-ui-progressive}} </div> Diqqətinizə aldığınıza görə təşəkkürlər!--'''[[İstifadəçi:White Demon|<font face="Tahoma" color="black">White DemΩn</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font face="Tahoma" color="#e6005c">(el psy congroo)</font>]]''' 14:44, 31 oktyabr 2016 (UTC)</small> </div> </div> </div> == Fətəli şah Qacar == Salam. Necəsiz? [[Fətəli şah Qacar]]ın atası [[Murtuzaqulu xan Qovanlı-Qacar]]dı, yoxsa [[Hüseynqulu xan Qovanlı-Qacar]]?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:58, 8 noyabr 2016 (UTC) == Dəvət == {| style="border: 1px solid Lavender; background-color:GhostWhiteh;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[Şəkil:Symbol list class.svg|160px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.1em;" |'''Dəvət''' |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid blue;" | Salam, sizi [[İstifadəçi:By erdo can/Categories categorized in red-linked categories|şu siyahıdaki]] kateqoriyalara konulmuş kırmızılı kateqoriyaları yaradmaya və ya tənzimləməyə ''Dəvət'' ediyorum. Saygılar.--<span style="background:#73fff4;color:Cyan;padding:1px 4px;">[[User:By erdo can|<span style="color:White;font-variant:Small-caps;">''By erdo can''</span>]]&nbsp;&bull;&#32;[[User talk:By erdo can|<span style="color:Lime;font-size:80%;">müz</span>]]</span> 19:10, 15 dekabr 2016 (UTC) |} == [[Əhməd xan Müqəddəm]] == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikilərini çıxara bilərsinizmi. Çünki ona aid deyil. Kimsə səhv eləyib. Mən onu rusca hazırlamaq istəyirəm. Bəri başdan təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 18:55, 21 dekabr 2016 (UTC) :{{y}} Çıxarıldı. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 18:58, 21 dekabr 2016 (UTC) == İP-redaktələrinin patrullanması == Salam, hörmətli həmkar. Sizi Azviki üçün aktual problemlərdən biri olan İP-redaktələrinin patrulanması ilə bağlə kənd meydanında [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Kənd_meydanı#.C4.B0P-redakt.C9.99l.C9.99rin_patrullanmas.C4.B1 keçirilən müzakirədə] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Baskervill|<font face="Trebuchet MS, verdana, sans serif" color="#657383">'''Baskervill'''</font>]]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#657383"> '''müzakirə'''</font>]]</sup> 13:50, 22 dekabr 2016 (UTC) == Anvar Gengisoglu == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu məqalə fransız vikisindədi. intervikisini düzəldin. Bəri başdan təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 01:19, 6 yanvar 2017 (UTC) * Salam Ənvər müəllim. Təəssüf ki, məqaləni bu gün siliblər. Bir müddət sonra onların tələblərinə uyğun şəkildə bir də yaradıb o dəqiqə də intervikiləri əlavə etmək lazımdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 10:03, 6 yanvar 2017 (UTC) == [[Əmir Ərşad]] == Salamlar, Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikisini düzəldin. Bəri başdan təşəkkürlər. Mümkünsə məni də öyrədin. --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:42, 15 yanvar 2017 (UTC) :{{y}} --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli səkkiz yüz</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">iyirmi doqquz</font>]]''' 17:47, 15 yanvar 2017 (UTC) == Səsvermə == Salam. Sizi mənim [[Vikipediya:İdarəçilər#Aabdullayev851|idarəçilik statusumla]] bağlı keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. --[[İstifadəçi:Aabdullayev851|Aabdullayev851]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aabdullayev851|müzakirə]]) 08:45, 27 yanvar 2017 (UTC) == [[Şəcərə]] == :Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] Bağışlayın sizi narahat edirəm ancaq sizə bir neçə sualım olacaq.[[İstifadəçi:Huseyn200021|Huseyn200021]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Huseyn200021|müzakirə]]) 14:05, 28 yanvar 2017 (UTC) :Mən şəcərəm haqqında haradan melumat ala bilərəm. [[İstifadəçi:Huseyn200021|Huseyn200021]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Huseyn200021|müzakirə]]) 01:09, 29 yanvar 2017 (UTC) :[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] Sizə bildiklərim haqqında WhatsApp-da yazdım. [[İstifadəçi:Huseyn200021|Huseyn200021]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Huseyn200021|müzakirə]]) 00:59, 31 yanvar 2017 (UTC) == Нужен совет == Сәләм, Әнүәр Сыңғыҙулы! Правила азербайджанского языка не очень совпадают с правилами башкирского языка. У нас по традиции принято написание - фамилия, имя и отчество человека. Например, Фараджев Әнүәр Сыңғыҙ улы йәки Әнүәр Сыңғыҙ улы Фараджев. Этого же правописания придерживается и Башкирская Википедия. Исходя из этого, название вашей статьи в БашВики придется поменять на Фараджев Әнүәр Сыңғыҙ улы с созданием перенаправлений на написание Ф.И.О. в раном сочетании, а также на Әнүәр Сыңғыҙулы. Тем более я не нашел подтверждение тому, что «Әнүәр Сыңғыҙулы» Ваш творческий псевдоним. Ваше мнение? --Айсар (әңгәмә) 16:55, 7 февраль 2017 (UTC) == Hüseyn Vaiz Kaşifi == Salamlar, zəhmət olmazsa, fars və ərəb vikisini də düzəldin. Təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 22:41, 15 fevral 2017 (UTC) :{{y}} Əlavə etdim. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 23:06, 15 fevral 2017 (UTC) == Elxanilər == Salamlar! Siz addəyişmədə bəzi yanlışlıqlara yol verirsiniz. Elxanilər artıq dövlət yox, sülalə adı oldu. Bu ikisi fərqli termindir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 20:50, 19 fevral 2017 (UTC) :Aleykum salam. Bu məsələ haqqında dəfələrlə yazmışam. Dövlət və xanədanlıq fərqli anlayışlardır. Məsələn İran dövlətdir. Ölkədir. Məmləkətdir. Amma Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səfəvi, Əfşar, Qacar və Pəhləvi kimi sülalələr bu ərazidə hökm sürmüş xanədanlıqlardır. Buna ingiliscə deyirlər '''dynasty'''. Dynasty yəni '''hakimiyyət sürmüş-sürən sülalə'''. Adını sadaladığım Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səfəvi, Əfşar, Qacar və Pəhləvi kimi sülalələrin xanədanlıqlarına, yəni hökmranlıqlarına dövlət adını verən bizim və bəzi rus tarixçilərin böyük səhvidi. Belə şey yoxdur. Nə adını çəkdiklərim dövlətdir, nə də Saci, Salari, Rəvvadi, Şəddadi, Eldəniz, Cəlairi, Çobani və s. Heç biri '''dövlət deyil'''. Bunlar xanədanlıqdır. Müəyyən vaxtda müəyyən ərazidə hökm sürüblər. İran İslam Respublikası 1979-da yaranıb. Bu o deməkdir ki, İran 1979-da yaranıb? Yox. Bəs yaxşı biz onda niyə 1925-1979-cu illər İranına Pəhləvilər dövləti demirik? Axı o müddətdə orada Pəhləvilər sülaləsi hakimiyyətdə idi. Niyə 1796-1925-ci illər İranına Qacarlar dövləti demirik? Axı o dövrdə orada bu sülalə hakimiyyətdə idi. Çünki dövlət demək, sülalə demək deyil. Dövlət ingiliscə state-di, hakim sülalə isə dynasty, yəni xanədanlıq. Xanədanlığa dövlət demək isə savadsızlıq və hansısa bir ərazinin dövlətçilik tarixini təhqirdir. Başqa heç nə.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 06:20, 20 fevral 2017 (UTC) ::[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]]--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 05:35, 21 fevral 2017 (UTC) :::[[İstifadəçi:Samral|Samral bəy]], siz tərklif edirsiniz ki, elxanilər dövlətinin, qaraqoyunlular dövlətini, ağqoyunlular dövlətinin, səfəvilər dövlətinin mövcud olmasını rədd edək. Yaxşı, siz deyən kimi, hülakülər dövləti olmayıb. Bəs nə olub? Təklif edirsiniz ki, xanədanlıq olub və "müəyyən vaxtda müəyyən ərazidə hökm sürüblər". Hansı ərazidə? İndiki İraq, İran, Azərbaycan və s. Bəs o vaxt onların hakimiyyətdə olduğu ərazi necə adlanıb? Hülükülər dövləti adlanıb, Samral bəy. Sual verirsiniz ki, Bəs yaxşı biz onda niyə 1925-1979-cu illər İranına Pəhləvilər dövləti demirik? Axı o müddətdə orada Pəhləvilər sülaləsi hakimiyyətdə idi. Niyə 1796-1925-ci illər İranına Qacarlar dövləti demirik? Axı o dövrdə orada bu sülalə hakimiyyətdə idi. Qacarlar dövlətinin adı rəsmən "Dövləti Qacariyyə" olub. Biz ona görə pəhləviləri, İran islam Respublikasını ayrıca dövlət hesab etmirik ki, rəsmən onlar bunu istəmirlər. İlk dəfə olaraq 20-ci əsrin 30-cu illərində iran şahı bütün dünyaya bəyan edib ki, İranı Persiya kimi yox, İran adlandırsınlar. Yəni istəsəydi, yazardı ki, bu yeni dövlətdir bizim adımız Persiya, ya iran deyil, Pəhləvilər dövlətidir. İran islam respublikası da o cümlədən. İstəsəydi dünyaya bəyan edə bilərdi ki, biz İran dövləti deyilik, biz Dövləri İslamıq. Necə ki SSRİ Rusiya adından imtina etdiyi kimi, İran da belə edə bilərdi. Odur ki, Səfəvilər məqaləsinin Səfəvilər dövləti şəklinə qaytarılması vacibdir. Azərbaycanlı oxucu səfəvilər deyiləndə dövlət yox. sülalə başa düşür. Qacarlar dövləti məqaləsinin adını isə ayrıca müzakirə etmək lazım olacaq. [[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aydinsalis|müzakirə]]) 06:31, 21 fevral 2017 (UTC) :İndi İngiltərədə Vindzorlar sülaləsi hakimiyyətdədi. Düzdü? II Yelizaveta. İndi biz ora Vindzorlar dövləti deməliyik? Yox. İngiltərə, Böyük Britaniya, Britaniya və ya Birləşmiş Krallıq deyirik. Vindzorlara da xanədanlıq, yəni hökm sürmüş-sürən sülalə. Səfəvilər də İran taxt tacında Ağqoyunluları əvəz etmiş xanədanlıqdı. Uzun Həsən də İran şahənşahı idi, Şah İsmayıl da. Necə ki, Viktoriya da İngiltərə kraliçası idi, indi də II Yelizaveta.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 06:41, 21 fevral 2017 (UTC) == Şeyx Məhəmmədəli Həzin == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikisini düzəldin. Bəri başdan təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:31, 28 fevral 2017 (UTC) :{{y}} Əlavə etdim. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 17:42, 28 fevral 2017 (UTC) == Vikipediyaçıların növbəti görüşü == 10 mart 18:30 tarixində vikipediyaçıların növbəti görüşü planlaşdırılıb. Belə ki, [[AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana]]sında aktiv vikipediyaçıların və mövzulu ayın qaliblərinin görüşü və mükafatlandırılması tədbiri keçiriləcək. Görüşdə vikipediya ilə bağlı olan problemlər, istifadəçilərin təklifləri və digər zəruri məsələlər müzakirə olunacaq. Görüşün təşkilində əsas məsələlərdən biri də [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]]nın elektron formatda vikipediyaçılara təqdim olunmasıdır. Yəni arzu edən şəxslərə həmin ensiklopediya göndəriləcəkdir. İştirak etmək istəyən şəxslər 18:00-da [[AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana]]sına dəvət olunur. Giriş sərbəstdir. Ünvan: Elmlər Akademiyası metrosunun BDU tərəfdən olan çıxışı.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 08:51, 9 mart 2017 (UTC) == Authority control == Salamlar! Əksər vikilərdə Beynəlxalq kitabxanaların normativ nəzarəti (Authority control) var. Bunu bizdə hazırlamaq mümkündürmü? Düzəldə bilsəniz minnətdar olaram. Çox hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 20:39, 10 aprel 2017 (UTC) :Salam Ənvər müəllim. Bu haqda heç bilgim yoxdu. İngilis, rus və ya türk vikipediyalarında varsa belə bir şey, onlara istinadı burada mənə yazsanız baxıb düzəltməyə çalışaram. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 20:44, 10 aprel 2017 (UTC) == [[Fazil İrəvani]] == Salam. Bəlkə sizdə [[Fazil İrəvani|bu alimin]] şəkli olar?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 11:55, 16 may 2017 (UTC) == Mənbə == Salam Ənvər mm. [[Makinskilər]] adlı məqalədə 2-ci mənbəni canlı etdim. Nümunə üçün baxa bilər və digər məqalələrdə də o üsuldan istifadə edə bilərsiniz. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 17:40, 25 may 2017 (UTC) :Salam Ənvər mm. Dediyinizi etdim və [[Urmiya xanlığı]] məqaləsinin mənbəsində qeyd etdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:20, 18 iyun 2017 (UTC) == Səsvermə == Salam. Sizi mənim [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilik statusum]] ilə bağlı keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm.--[[İstifadəçi:Anar kerimxanov|Anar kerimxanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Anar kerimxanov|müzakirə]]) 19:54, 21 iyun 2017 (UTC) == Valeh Həsənov == Salam, Vüsal bəy! Siz nədən Valeh Həsənov yazısındakı son dəyişiklikləri sildiniz? Mən əlavə etmişdim. Bu şəxs mənim iş yoldaşımdır. Həmin filmlərin direktoru olub. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 16:27, 6 iyul 2017 (UTC) Salam. Silməmişəm Odlu məmləkət sənədli serialını birləşdirdim. Texniki hamısı silinib. Serialın linkini bərpa etdim. Ancaq xatırladım ki,film direktoru ensiklopedik şəxs deyil. Həyatını genişləndirin.--[[İstifadəçi:Vusal1981|Vüsal Ağayev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusal1981|müzakirə]]) 16:36, 6 iyul 2017 (UTC) : Salam. Zəhmət olmasa burada keçiriləsn '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Bitch I'm Madonna|səsvermədə]]''' iştirak edərdiz.--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|müzakirə]]) 13:54, 12 iyul 2017 (UTC) == Əlaqə == Salam. Sizinlə necə əlaqə saxlamaq olar. Mailiniz var?--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/131.117.142.115|131.117.142.115]] 11:15, 7 avqust 2017 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Orijinal ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Salam Ənvər Məllim ! bu yazi hərkəs tərəfindən oxunur? [[İstifadəçi:Mösüməhərrəmov|Mösü Məhərrəmov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Mösüməhərrəmov|müzakirə]]) 04:45, 3 dekabr 2017 (UTC) |} == Xahiş == ::Salam həmkar. Necəsiniz? Mən Basketbol ayı layihəsinə qoşulmaq istəyirəm lakin tapa bilmirəm. Linkini atsanız sevinərəm. -- [[İstifadəçi:AnarHuseyinWS|AnarHuseyinWS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:AnarHuseyinWS|müzakirə]]) 9 dekabr, 2017 (UTC) == Qarabağ xanlarının mənşəyi == Salam Ənvər bəy. Qarabağ xanlarının mənşəyi haqqında fikrinizi bilmək istərdim. Bəzi mənbələrə görə əfşar boyundan, bəzilərinə görə Arqun ağa nəslindəndirlər hətta qacar olduqlarını söyləyənlər də var. Bu haqda sizin və {{u|Sefer azeri}}, {{u|Yusif Sərrac}} kimi istifadəçilərimizin də dəyərli fikrini bilmək istərdim.--<strong>[[User:Rufet Turkmen|<span style="font-family:Script MT;color:#36648B">Rufet Turkmen</span>]]</strong>&nbsp;&#124;&nbsp;[[User_talk:Rufet Turkmen|<sup><span style="font-family:Verdana;color:gray">''müzakirə''</span></sup>]] 16:55, 21 yanvar 2018 (UTC) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=5&prjedc=me5 Take the survey now!]'''</big> You can find more information about this survey [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|on the project page]] and see how your feedback helps the Wikimedia Foundation support editors like you. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]] (in English). Please visit our [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through the EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]] to remove you from the list. Thank you! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 18:33, 29 mart 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me5&oldid=17881390 --> == Reminder: Share your feedback in this Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Every response for this survey can help the Wikimedia Foundation improve your experience on the Wikimedia projects. So far, we have heard from just 29% of Wikimedia contributors. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes to be completed. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=5&prjedc=me5 Take the survey now.]''' If you have already taken the survey, we are sorry you've received this reminder. We have design the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. If you wish to opt-out of the next reminder or any other survey, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Thanks! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 01:31, 13 aprel 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me5&oldid=17881390 --> == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''23 April, 2018 (07:00 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=5&prjedc=me5 Take the survey now.]''' '''If you already took the survey - thank you! We will not bother you again.''' We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. To opt-out of future surveys, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 00:40, 20 aprel 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me5&oldid=17881390 --> ==[[Yerəhmədlilər]], [[İsmayıllılar ]], [[Qarayusublular ]]== Salam həmkar. Sizi silinməyə namizəd səhifəsində bu məqalələr haqda fikirlərinizi qeyd etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə: --'''[[İstifadəçi:Masalli qasimli|<font face="Tahoma" color="black">Mehdi Fəyyazlı</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Masalli qasimli|<font face="Tahoma" color="#e6005c">(Fikrini de)</font>]]''' 11:03, 6 may 2018 (UTC) == Sual == Salam. Siz [[Sənan Sultanov]]u tanıyırsız?--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|<span style="font-family:Segoe print; color:red; text-shadow:#666362 0.2em 0.2em 0.4em;">'''Anar'''</span>]] &nbsp; [[İstifadəçi müzakirəsi:Anar Məmmədov|<span style="color:#000000"><sup>⋠''müzakirə''⋡</sup></span>]] 14:19, 14 may 2018 (UTC) == Dəvət == {| class="wikitable" | rowspan="2" |[[Şəkil:Parade of the Army of Azerbaijan in Baku.jpg|150x150px]] |bgcolor="grean"|<center>'''Qafqaz İslam ordusu AXC mətbuatında'''</center> |- |'''Salam {{PAGENAME}}. Sizi [[Vikipediya:Yaxşı məqalə namizədləri/Qafqaz İslam ordusu AXC mətbuatında|burada]]''' <br/> ''' keçirilən səsvermədə <br/> iştirak etməyə dəvət edirəm. |}--[[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wikipediya M|müzakirə]]) 06:16, 7 iyun 2018 (UTC) == Kitab == Salam {{u|Enver62|Ənvər bəy}}. Sizin "Abbasqulu xan Kəngərli" kitabınızı hardan tapa bilərəm? İnternetdə PDF format yoxdur. Sizdə varsa ata bilərsiniz? Xahiş edirəm cavablandırasınız.--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|'''<font color="#008000">An</font><font color="#006000">ar</font> <font color="#004000">Məm</font><font color="#002000">məd</font><font color="#000000">ov</font>''']] 19:02, 13 iyul 2018 (UTC) {{U|Enver62}} nömrəm birtərəflidir. Sosial hesabınızı deyin. Messengerinizə yazım?--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|'''<font color="#008000">An</font><font color="#006000">ar</font> <font color="#004000">Məm</font><font color="#002000">məd</font><font color="#000000">ov</font>''']] 19:06, 13 iyul 2018 (UTC) {{U|Enver62}} yazdım messengerinizə. Baxardınız bir zəhmət.--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|'''<font color="#008000">An</font><font color="#006000">ar</font> <font color="#004000">Məm</font><font color="#002000">məd</font><font color="#000000">ov</font>''']] 19:18, 13 iyul 2018 (UTC) Salam {{u|Enver62}}. Kitab mənə təcili surətdə lazımdır.--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|<span style="font-family:Segoe print; color:#800517; text-shadow:#666362 0.2em 0.2em 0.4em;">'''Anar'''</span>]] 19:29, 20 iyul 2018 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Toghrul_Rahimli_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)-yə_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,--[[İstifadəçi:Toghrul Rahimli|Toghrul Rahimli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul Rahimli|<span style="cursor:help">müzakirə</span>]]) 16:50, 1 mart 2019 (UTC) |} == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi '''[https://az.wikipedia.org/wiki/%22Az%C9%99rbaycan_Nar%C4%B1%22_d%C3%B6%C5%9F_ni%C5%9Fan%C4%B1 "Azərbaycan Narı" döş nişanı]''' məqaləsinə '''[https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinm%C9%99y%C9%99_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#%22Az%C9%99rbaycan_Nar%C4%B1%22_d%C3%B6%C5%9F_ni%C5%9Fan%C4%B1 Silinməyə namizəd səhifələr]''' səhifəsində keçirilən müzakirəyə dəvət edirəm. |} Hörmətlə--[[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|Elshad Iman (Elşad İman)]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elshad Iman (Elşad İman)|müzakirə]]) 21:40, 20 may 2019 (UTC) == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 00:47, 7 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act3)&oldid=19353451 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 18:55, 20 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act3)&oldid=19397733 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, There are only a few weeks left to take the Community Insights Survey! We are 30% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! With this poll, the Wikimedia Foundation gathers feedback on how well we support your work on wiki. It only takes 15-25 minutes to complete, and it has a direct impact on the support we provide. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 15:11, 4 oktyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act3)&oldid=19430538 --> == On il cəmiyyətinə üzvlük dəvətnaməsi == {| style="border: 1px solid {{{çərçivə|{{{border|gray}}}}}}; line-height: 1.2; background-color: {{{rəng|{{{color|#fdffe7}}}}}};" |rowspan="2" valign="top" | [[Şəkil:On il cəmiyyəti.png|135px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.1em;" | '''[[Vikipediya:On il cəmiyyəti|On il cəmiyyəti]]nə üzvlük dəvətnaməsi''' |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray; width:100%;" | Salam, hörmətli Enver62! [[Vikipediya:On il cəmiyyəti|On il cəmiyyəti]] istifadəçilərin 10 illik fəaliyyətini qeyd etmək, uzun müddətdir ki, fəaliyyət göstərən istifadəçiləri tanımaq, təcrübələrini və biliklərini bölüşmək üçün qurulmuşdur. 10 ildən çoxdur ki, fəaliyyət göstərdiyiniz üçün siz də bu cəmiyyətə üzv olmaq hüququ qazandınız. Üzvlüyünüzü təsdiqləmək üçün [[Vikipediya:On il cəmiyyəti#Üzvlər|Üzvlər]] bölməsində imza qoymağınız bəsdir. Ondan sonra isə istifadəçi səhifənizdə {{tl|İstifadəçi On il cəmiyyəti}} və ya {{tl|On il cəmiyyəti ikonası}} şablonlarından istifadə edə bilərsiz. Hörmətlə,— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:20, 30 avqust 2021 (UTC) |} == [[:Yusif Musabəyov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Yusif Musabəyov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Yusif Musabəyov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 05:10, 6 fevral 2022 (UTC) == [[:Qəhrəman mirzə Salur]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Qəhrəman mirzə Salur]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Qəhrəman mirzə Salur]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 00:19, 26 aprel 2022 (UTC) == [[:Seyid Saleh Xalxali]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Seyid Saleh Xalxali]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Seyid Saleh Xalxali]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 23:14, 18 iyun 2022 (UTC) == Mühafizə == Ənvər bəyin vəfat etməsi səbəbilə, xatirəsinə hörmət olaraq onun istifadəçi səhifəsini müddətsiz mühafizəyə almaq qərarına gəlmişəm. Ruhu şad olsun! --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:19, 10 iyul 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Alfa Şirazi]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bölüşə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, eləcə də müzakirə zamanı bildirilən problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilərlər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Şablon:Sns bildirişi --></div> Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) mh2vo400gfkgicgpzote3r64x7an1nq 6557379 6557377 2022-08-01T05:20:37Z Dancewithdevil 136647 [[User:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Solavirum|Solavirum]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{xg}}--[[İstifadəçi:Axan.bulut|Axan.bulut]] 21:03, 8 Aprel 2009 (UTC) {| class="infobox plainlinks" style="width: {{{box-width|100px}}}" |<div style="padding-top: 1px; text-align: center">{{{image|[[Image:Replacement filing cabinet.svg|{{{image-width|40px}}}|Arxiv]]}}}'''<br/>ARXIV''' </div> ---- {{#if:{{{auto|}}}|{{#ifeq:{{{auto}}}|long|{{Archive list long}}|<div style="text-align: center">{{archive list}}</div>}}{{#if:{{{1|}}}|<br/>}}}}{{{1|* [[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62/Arxiv]]}}} |} ==Bürünc medal== Sizi 10000-dən çox töhfəniz müqabilində AzVikinin bürünc medalına sahib olmanız münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edirəm. Fəaliyyətiniz alqışa layiqdir. Sizə yeni-yeni nailiyyətlər arzulayıram. Səsiniz daha uca zirvələrdən gəlsin. Səmimiyyətlə: --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 12:33, 5 fevral 2011 (UTC) Təşəkkürrlər. Fəaliyyətinizdə uğurlar.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 12:45, 5 fevral 2011 (UTC)Enver62 Minnətdaram. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 12:48, 5 fevral 2011 (UTC) ==Çin Ordeni== Hörmətli Ənvər müəllim, Çin dövləti ilə bağlı yaratdığınız məqalələrə, eləcə də AzVikidə 2000-dən çox məqalə yaratmanıza və 10000-dən çox töhfə vermənizə görə Sizə təşəkkür edirəm. Müvəffəqiyyətlər arzusu ilə, --[[İstifadəçi:Vago|Vago]] 13:26, 5 fevral 2011 (UTC) == Dil şablonları == Salam. Zəhmət olmasa məqalə yaradarkən dil şablonlarından istifadə edin. Məsələn Qaraxitaylar dövlətinin adını çincə göstərmək üçün belə "([[Çin dili|çincə]] 西遼 )" yox bu cür "{{lang-zh|西遼}}" edin. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Azeri Warrior|JameS RamireZ]] 20:46, 10 fevral 2011 (UTC) == Səsvermə == Salam. VikiMənbədə yeni idarəçi seçkiləri keçirilir. [[:s:VikiMənbə:İdarəçilər|Bu səhifədə]] səs verə bilərsiniz.--[[İstifadəçi:Eminn|'''<font color="1ZF7A7" face="Comic Sans MS">Eмϊn</font>''']] [[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|<font color="1EF7A7" face="Comic Sans MS">>></font>]] 15:45, 16 fevral 2011 (UTC) == Sülalə == Salamlar, Sizə tez-tez müraciət etdiyim üçün bağışlayın. Sülalə ilə bağlı giriş şablonu yoxdur. Sizə bəri başdan minnətdarlıq edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 14:23, 17 fevral 2011 (UTC)Enver62 :Salam Ənvər müəllim. İnşallah şablon hazır olan kimi Sizə xəbər edərəm. Hörmətlə, →<small><span style="border: #FF6600 solid 1px; padding:1px;">[[İstifadəçi:Vago|<font style="color:white;background:#FF6600;">'''Vago'''</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Vago|<font style="color:#FF6600;">'''Müzakirə'''</font>]]</span></small> 07:16, 18 fevral 2011 (UTC) ::Ənvər müəllim, {{tl|Sülalə}} şablonunu [[Romanovlar sülaləsi]] məqaləsinə əlavə etmişəm, bir şey dəyişmək lazım olsa bildirmənizi xahiş edirəm. →<small><span style="border: #FF6600 solid 1px; padding:1px;">[[İstifadəçi:Vago|<font style="color:white;background:#FF6600;">'''Vago'''</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Vago|<font style="color:#FF6600;">'''Müzakirə'''</font>]]</span></small> 08:42, 18 fevral 2011 (UTC) Müzakirəyə müdaxilə etdiyim üçün üzr istəyirəm. Yəqin siz {{tl|Nəsil ağacı}} şablonunu deyirsiniz.--<small><span style="border:1px solid black;padding:1px;">[[User:PPerviz|<font style="color:red;background:black;font-family:sans-serif;">'''&nbsp;Pərviz&nbsp;'''</font>]][[File:Flag of Azerbaijan.svg|23px|link=User talk:PPerviz]]</span></small> 07:22, 18 fevral 2011 (UTC) ==Təklif== Vikipediya bir ensiklopediyadır. Burada yalnız dəqiq faktlara əsaslanmış, elmi bazası olan məqalələr yerləşdirilməlidir, hekayələr, bədii bənzətmələr deyil. Sonuncular üçün Vikimənbə və s var. Seyid Mirbabayevin bənzər əhvalatı olub, amma onu elmi mənbələrə əsasən. mənbələri göstərməklə elmi dildə yazmaq lazımdır! Bu məsələni həll edin, ya bu məqaləni silin və ya mənbələrə əsaslanan məqalə yazın (qısa da olsa).--[[İstifadəçi:Monakhfirst|Monakhfirst]] 21:57, 20 fevral 2011 (UTC) == Düzgünlük == Salamlar, Füzulidəki kəndin adı [[Divanlılar]] yox, Divanalılardır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 10:47, 23 mart 2011 (UTC)Enver62 Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Səhvləri düzəltdim. Diqqətinizə görə sizə təşəkkür edirəm. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 11:11, 23 mart 2011 (UTC) == Şirvan vilayəti== Salam. [[Şirvan vilayəti]] və [[Şirvan (tarixi ərazi)]] məqalələri birləşdirilməlidir. Təklif edirəm [[Şirvan vilayəti]] məqaləsinin “Tarix” bölməsi [[Şirvan (tarixi ərazi)]] məqaləsinə köçürülsün, yerdə qalan hissə isə [[Şirvan bəylərbəyliyi]] məqaləsi yaradılsın və orada verilsin. Şirvan vilayəti başlığı da Şirvan (tarixi ərazi) məqaləsinə yönləndirilsin. Fikrinizi bilmək istərdim--[[User_talk:Melikov Memmed|Melikov Memmed]]<sup>&rArr;[[Special:Emailuser/Melikov Memmed|email]]</sup> 05:02, 31 mart 2011 (UTC) :Salamlar, bir məqalə yaradanda yoxlayın oxşarı varmı? Şirvan vilayəti tarixi ərazi adıdır. Qədim mənbələrdə bu cür yazılır. Şirvan bəylərbəyiliyi isə Səfəvilər dönəmində tarixi Şirvan vilayətinin ərazisində yaranıb. Şirvan (tarixi ərazi) adı qondarma bir addır. Gəlin hər şeyi öz adı ilə adlandıraq. Yaratdığınız məqalədən Şirvan vilayətinə aid mə varsa, ora köçürüb, Şirvan (tarixi ərazi) yazısını sil sözü ilə əvəzləyin. Fəaliyyətinzdə uğurlar. Hörmətlə:--Enver62 18:46, 31 mart 2011 (UTC) Enver62 ::Salam. [[Şirvan (tarixi ərazi)]] məqaləsi 27 mart 2008 tarixdə Hasan az tərəfindən yaradılıb, yəni bunu mən yaratmamışam, Siz isə [[Şirvan vilayəti]] məqaləsini 6 mart 2011 tarixdə yaratmışınız. Şirvan (tarixi ərazi) adı qondarma bir ad deyil, çünki Vikipediyada bu yazılış sadəcə “Şirvan” deməkdir, sözün mənası çox olduqda mötərizədə əlavə bir şey yazılır. Bu səbəbdən “Şirvan” və “Şirvan vilayəti” adları eynidir və mütləq birləşdirilməlidir. Bir daha bildirmək istəyirəm ki, “Şirvan (tarixi ərazi)” yazılışı “Şirvan tarixi ərazisi” mənasında deyil, sadəcə “Şirvan” sözünün bir yazılış formasıdır və bu mənada “Şirvan vilayəti”, “Şirvan ölkəsi”, “Şirvan dövləti” bidirmək üçün “Şirvan” adlı məqaləsinin olması çox təbiidir. Şirvan bəylərbəyiliyi isə müstəqil bir məqalə kimi verilməsi daha yaxşı olardı.--[[User_talk:Melikov Memmed|Melikov Memmed]]<sup>&rArr;[[Special:Emailuser/Melikov Memmed|email]]</sup> 09:24, 2 aprel 2011 (UTC) == Fayl statusu == Salam Ənvər müəllim. Aşağıda adları qeyd edilən şəkillərə imkan daxilində mənbə əlavə edəsiniz. Yükləyəcəyiniz hər şəkilə mənbə əlavə etmənizi artıq dərəcədə xahiş edirəm(məqalələdə olduğu kimi). İşlərinizdə sizə yeni-yeni uğurlar. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == Fayl statusu [[:Şəkil:Mirzə Mahmud xan Həkimi.jpg]] == [[Şəkil:Ambox warning pn.svg|32px|left|Image Copyright problem|alt=|link=]] Hörmətli istifadəçi! Sizin yüklədiyiniz faylın '''[[:Şəkil:Mirzə Mahmud xan Həkimi.jpg]]''' yoxlanılması zamanı bəzi problemlər aşkarlanmışdır. Diqqət edin ki, hər bir faylın təsviri onun müəllifi, mənbə və lisenziya şablonunu da həmçinin əhatə etməlidir (ətraflı bax: «[[Vikipediya:Şəklin istifadə qaydası]]»). Əgər Siz bunu necə etməyi bilmirsinizsə, bununla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı|Kənd Meydanında]] sual verə bilərsiniz. Əgər göstərilən faylın statusu ''7 sutka'' ərzində göstərilməsə, [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilər]] onu '''silməyə''' məcbur olacaqlar. O üzdən fatlın statusunun aydınlaşdırılması üçün vaxt itirməyin. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == Fayl statusu [[:Şəkil:Məhəmməd xan Naxçıvani.jpg]] == [[Şəkil:Ambox warning pn.svg|32px|left|Image Copyright problem|alt=|link=]] Hörmətli istifadəçi! Sizin yüklədiyiniz faylın '''[[:Şəkil:Məhəmməd xan Naxçıvani.jpg]]''' yoxlanılması zamanı bəzi problemlər aşkarlanmışdır. Diqqət edin ki, hər bir faylın təsviri onun müəllifi, mənbə və lisenziya şablonunu da həmçinin əhatə etməlidir (ətraflı bax: «[[Vikipediya:Şəklin istifadə qaydası]]»). Əgər Siz bunu necə etməyi bilmirsinizsə, bununla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı|Kənd Meydanında]] sual verə bilərsiniz. Əgər göstərilən faylın statusu ''7 sutka'' ərzində göstərilməsə, [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilər]] onu '''silməyə''' məcbur olacaqlar. O üzdən fatlın statusunun aydınlaşdırılması üçün vaxt itirməyin. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == Fayl statusu [[:Şəkil:Nasir Müqəddəm.jpg]] == [[Şəkil:Ambox warning pn.svg|32px|left|Image Copyright problem|alt=|link=]] Hörmətli istifadəçi! Sizin yüklədiyiniz faylın '''[[:Şəkil:Nasir Müqəddəm.jpg]]''' yoxlanılması zamanı bəzi problemlər aşkarlanmışdır. Diqqət edin ki, hər bir faylın təsviri onun müəllifi, mənbə və lisenziya şablonunu da həmçinin əhatə etməlidir (ətraflı bax: «[[Vikipediya:Şəklin istifadə qaydası]]»). Əgər Siz bunu necə etməyi bilmirsinizsə, bununla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı|Kənd Meydanında]] sual verə bilərsiniz. Əgər göstərilən faylın statusu ''7 sutka'' ərzində göstərilməsə, [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilər]] onu '''silməyə''' məcbur olacaqlar. O üzdən fatlın statusunun aydınlaşdırılması üçün vaxt itirməyin. --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 22:16, 3 may 2011 (UTC) == 1 gün sonra == Ənvər müəllim, gec də olsa ad gününüz mübarək! --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="Raceway"><font color="blue">Cek</font> <font color="red">Li</font> <font color="green">Taran</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 07:06, 11 may 2011 (UTC) : Qoşuluram. Təbrik edirəm. [[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''Müzakirə'''</font>]]</sup> 07:09, 11 may 2011 (UTC) == Silinmə məsələsi == Hörmətli Ənvər müəllim. Sizin azərbaycan Vikipediyası üçün zəhmətiniz göz qarşısındadır və həmişə istifadəçilər tərəfindən xüsusi olaraq qeyd edilir. Yurdumuzun keçmişi ilə bağlı məqalələriniz isə böyük maraq döğurur. Dörd nəsil ilə bağlı məqalənin yaracısının Siz olduğunun fərqinə varmamışdım. Ancaq F.İ. tərəfindən qeyri-peşəkarlıq edildiyinə gğrə dəyişiklikləri görən kimi geri qaytardım və onun fəaliyyəti mənim tərəfimdən nəzarətə götürüldü. Təcrübəsiz istifadəçilərə qarşı hesab edirəm ki, həm diqqətli olmalı, həm də nəzarətdə saxlamalıyıq. Dediyiniz məqalə ilə bağlı isə etiraz etməsəniz saxlayardıq. Məqalə bəhs edən şəxsin qaçqın olması əlimizi bir qədər saxlayır. İnanıram ki, səbrimiz və mehribançılığımız bizlərə hələ çox uğurlar gətirəcəkdir. Fəaliyyətinizi maraqla izləyən --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] 17:51, 22 may 2011 (UTC) == Təkrar məqalələr == Salamlar, istifadəçi Çapay məqalələri süni surətdə çoxaldır. Baxır ki, eyni familyadan var, o dəqiqə zadə və yaxud Əliməmmədi Alıməmməd əlavə edir. Xahiş edirəm, nəzarətdə saxlayın. İşlək şəxs olduğu üçün xoşagələndir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:21, 10 iyun 2011 (UTC) Salam. Oldu, nəzarət edərəm. Elədir, son dövrlər ən fəal istifadəçilərimizdəndir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] 19:27, 10 iyun 2011 (UTC) Salam Ənvər qardaş siz Sortilegus‎ e yazıbsınız ki Salamlar, istifadəçi Çapay məqalələri süni surətdə çoxaldır. Baxır ki, eyni familyadan var, o dəqiqə zadə və yaxud Əliməmmədi Alıməmməd əlavə edir. Xahiş edirəm, nəzarətdə saxlayın. İşlək şəxs olduğu üçün xoşagələndir. Hörmətlə:--Enver62 19:21, 10 iyun 2011 (UTC) Qardaş mən Əliməmmədi adlı bir məqalə yaratdığınızı bilmirdim bağışlayın siz həmin şəxsi google də Alıməmməd adıyla axtarın çıxacaqdır http://www.anl.az/down/medeniyyet2007/may/medeniyyet2007_may_434.htm baxa bilərsiz --[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 09:21, 11 iyun 2011 (UTC) salam Enver qardaş mənim hazırladığım [[Yusif Məhəmmədbəyov]] səhifəsini siz qabaqcadan hazırlayıbsınızmış və sizin məqaləniz daha gözəldir. mənim hazırladığım məqaləni silə bilərsizi amma istərdim ki siz öz məqalənizin adını [[Mirzə Yusif Məhəmmədbəyov]] yox [[Yusif Məhəmmədbəyov]] qoyasınız çünkü mirzə titul mənasındadır bu mirzə adını digər adı bölməsinə qoyasanız daha gözəl olar--[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 05:30, 26 iyun 2011 (UTC) Salam enver qardaş maşallah yaratdığınız məqalələr çox gözəldir Azərbaycan ziyalılarını tanıtmaq üçün çox yaxşı olur. Ən çoxda Bu ziyalıların şəkillərini qoyursunuz. Allah davamlı eləsin Birdə qardaşım merak etdim bu şəkilləri hardan tapırsan ? --[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 08:42, 30 iyun 2011 (UTC) == Mustafa Vəkilov == Salam. Bu şəxslərin eyni ya da fərqli adamlar olduğunu necə dəqiqləşdirmək olar? Hər ikisi də Mustafa Vəkilovdur və şəkilləri birbirinə çox oxşayır. *[[Mustafa ağa Vəkilov]] *[[Mustafa bəy Vəkilov]] --[[İstifadəçi:Bakuemil|Bakuemil]] 05:57, 2 iyul 2011 (UTC) == Salam == Salam, məqalələri Azərbaycan dilində salsanız, daha məqsədəuyğun olar.--[[İstifadəçi:Fuad Sultan|Fuad Sultan]] 13:33, 14 iytul 2011 (UTC) Məlumat üçün çox sağolun--[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 18:15, 18 iyul 2011 (UTC) == Sorğu == Salam Ənvər Çingizoğlu. Sizin Soy jurnalınız çap olunurmu. və o jurnalda mən öz soyumuzla bağlı məqalə çap etdirə bilərəmmi? --İmza. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] == Təşəkkür == Çox sağ olun, təşəkkür edirəm. Dərin hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:16, 3 avqust 2011 (UTC) : Təşəkkürə dəyməz. Bu sizin əməyinizə verilən kiçicik bir qiymətdir. Səmimiyyətlə: --[[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] 20:29, 3 avqust 2011 (UTC) == Salam== Salam.İrandaki Pazukilər ki Simnan və Tehran əyalətlərində yaşayırlar Azərbaycanli və Azərbaycan Türkcəsinə danışırlar.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:05, 9 avqust 2011 (UTC) Hörmətli Enver62 bəy siz Kormancmı sınız? Bu sayta baxın:http://www.garmsar.com/index1.html --[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:27, 9 avqust 2011 (UTC) Hörmətli yazıçı,pis mənzurum yoxudur,üzr istəyirəm(Qaradağlı İranda bir çox Kürdün soyadı) vəli Pazukilər, İranda Azərbaycan dilində danışırlar.İranda çoxlu şiə Kürd elləri Azərbaycan dilində danışırlar.--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:49, 9 avqust 2011 (UTC) Bu arada sevindim ki bir dəyərli yazıçı ilə tanışdım.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 11:55, 9 avqust 2011 (UTC) == Keyxatu xan == * Salam. İlk öncə qeyd etmək istərdim ki, mənə (vebsəhifələrdə) oğlum deyəndə xoşuma gəlmir (xətrinizə dəyməsin). Bir də məncə məqaləni tərcümə edib, sonra salmağınız daha məqsədəuyğun olar. Həmçinin Orartu kişi deyil, qadın istifadəçidir. Səbirli və təmkinli insanam. Fəaliyyətinizdə uğurlar. --[[İstifadəçi:Fuad Sultan|Fuad Sultan]] 16:56, 9 avqust 2011 (UTC) * Sizə hörmətim var, lakin bir insan kimi vebsəhifələrdə mənə bu müraciətləri sevmirəm (bir daha təkrar eirəm ki, xətrinizə dəyməsin). Məncə tərcümə halında salmaq daha məqsədəuyğundur. Öz məqalələrinizdə qərar sizindir. Əsas, nəticə Azərbaycana və Azərbaycan Vikipediyasına fayda gətirsin. Uğurlar. --[[İstifadəçi:Fuad Sultan|Fuad Sultan]] 17:09, 9 avqust 2011 (UTC) == Yenə Salam == Enver62 bəy siz Qarabağın Qaradağlı elindənsiniz.Mən [[Ümranlı]] (İmranli) məqləsində qaynaq ilə yazmışam ki Umranlu eli Qarabağdan İranın Mazandaran əyalətindəki [[Gəluqah]] şəhərinə köçürülüblər.İndisə bu eldən Qarabağlıların içində var mı?--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 12:54, 9 avqust 2011 (UTC) Mersi izahınıza görə.Onda Ümranlı eli indisə Qarabağlı hesab oluna bilərmi?--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 13:23, 9 avqust 2011 (UTC) Vəli bizim böyük və milli şairimiz [[Bulud Qaraçorlu]] bu ellərə mənsubdur.İranda dil soydan daha önəmlidir.--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 13:37, 9 avqust 2011 (UTC) Kürd qədim zamanlarda el anlamında iydi.Çoxlu əşirətlər ki Şərəf xan Bidlisi kürd adlandırıb özlərini kürd xalqından bilmirlər.Məsələn İranda Lurlar və Ləklər ki Şərəf xan onlari Kürd tayfalarından bilib,əslən özlərini kürd xalqından bilmirlər.--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 13:54, 9 avqust 2011 (UTC) == Salam == Salam Enver62 bəy.[[Qaraçorlu]] , [[Pazuki]] və [[Şəqaqi]] məqalələrində "[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan xalqı]]nın etnogenezində duran qurumlardan biri [[]]elidir" i -[[Azərbaycan]] ellərindən biri dir ə dəyişdim.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 08:54, 10 avqust 2011 (UTC) == Cəfərqulu xan haqqında == Ənvər bəy! Əhməd xan Cəfərqulu xanın atası yox qardaşıdır! Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 17:54, 19 avqust 2011 (UTC) === Heç nə başa düşmürəm Ənvər bəy? === Ənvər bəy, bəs mənimlə mübahisə edirdiniz ki Cəfərqulu xanın atası Əhməd xandır, özünüz isə rus dilində yazmısınız ki [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5 '''Cəfərqulu xanın atası Şahbaz xandır''']'''?!''' Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 01:54, 8 sentyabr 2011 (UTC) == Bağışlayın... == Başa düşürəm ki, bu vikipediya ilə bağlı deyil, amma xahiş edirəm, [http://1001golos.ru/21988/%D1%87%D1%82%D0%BE-%D0%BA%D1%80%D1%83%D1%87%D0%B5-%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD-%D0%B8%D0%BB%D0%B8-%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F#] və [http://1001golos.ru/26640#] saytlarda öz səslərini qoyun. --[[İstifadəçi:Мурад 97|Мурад 97]] 00:39, 28 avqust 2011 (UTC) == Salam == Salam Ənvər müəllim. Necəsiniz? Mən [[Eduard Qranvil Braun]] məqaləsində bəzi redaktələr etdim. Hər zaman fəaliyyətinizi maraqla izləyən, --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] 10:42, 2 sentyabr 2011 (UTC) == [[Benjamin Dizraeli ]] == Salam Ənvər müəllim. sizin yaratdığınız [[Benjamin Dizraeli]] maqələsi [http://www.diplomatiya.az/index.php?option=com_content&view=article&id=188:benjamin-dizraeli-&catid=55:siyasi-portretlr&Itemid=101 diplomatiya.az] saytında müəllif hüquqları ilə qorunduğuna görə tərəfimdən təmizlənmişdir. Lütfən nəzərə alın. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORUM'''</font>]]</sup> 09:00, 5 sentyabr 2011 (UTC) : [[Corc Piyer Sera]] məqaləsində də analoji hal müşahidə edilimişdir. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORUM'''</font>]]</sup> 09:25, 5 sentyabr 2011 (UTC) :: [[Nənə Xatun]] məqaləsində də eynidir. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORUM'''</font>]]</sup> 09:59, 5 sentyabr 2011 (UTC) Salam Enver62 qardaşım Sizdən bir şey soruşum Soy dərgisini indidə buraxırlar birdə Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyətinin xəbərlərinin buraxılışlarını hardan tapmaq olar? --[[İstifadəçi:Capay|Capay]] 18:12, 5 sentyabr 2011 (UTC) == Salam == Salam Enver bəy, sizin bu Kürd ellərinə barə mənbəiniz var mı? Piran,Shakak,Zafaranlu,Mosulanlu Feyzollah beygi,Mamesh, Geverk və Manqur Xüsusən mənşələri olan yer? Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 15:04, 12 sentyabr 2011 (UTC) == E-mailiniz == Vikipediya idarəçilərindən və bir neçə aktiv üzdən müsahibə almaq və dərc etmək fikrindəyik, mənə e-mail ünvanınızı yaza bilərsinizmi? Mənim e-mailim: rashad@mehbaliyev.az == Ləyaqət və nəciblik nişanınız mübarək == Hörmətli Enver62. Siz Azərbaycanca Vikipediyanın zənginləşdirilməsində göstərdiyiniz fəallığa və vikipediyada nümayiş etdirdiyiniz müsbət şəxsi keyfiyyətlərinizə görə "''Ləyaqət və nəciblik nişanı''" ilə təltif edilirsiniz. Təbrik edirəm. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] 18:23, 18 sentyabr 2011 (UTC) == [[İsmayıl xan Bahaduri]] == Salamlar, bu məqalənin xarici keçidində fars dilində zəngin məlumat var. Bu şəxsin doğum və vəfat tarixini, bəzi faktları zənginləşdirməyə yardım əlinizi uzadın. Əvvəlcədən təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 15:30, 27 sentyabr 2011 (UTC) :Salam.Bu sayt [http://www.tabrizinfo.com/tabriz/shahrdaran/bahdor-esmael.htm] İranda filterdi əgər siz bu səhifədən mətni versəz, mən tərcümə edərəm.Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 15:54, 27 sentyabr 2011 (UTC) ==Bir məsələ== Salam hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Sizin tərəfdən yaradılan məqalələr çox gözəldir.Sadəcə mən bilmək istərdim ki, siz məqalələrin yaradılmasında tərcümə proqramlarından istifadə edirsinizmi? Mən [[Kevin Kostner]] məqaləsində bunu yəni tərcümə proqramından istifadə olunmağı hiss etmişəm.Dərin Hörmətlə.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 19:29, 27 sentyabr 2011 (UTC) Vikipediyada fəaliyyət göstərmək mənə xoşdur.Sadəcə bəzi məqalələrnizdə sanki, ensiklopedik üslüb pozulmuşdur.Bu ciddi problem olmasada, mütləq həlli vacib məsələdir.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 19:42, 27 sentyabr 2011 (UTC) Bir daha salam Hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Mən sizin tərfdən yaradılan [[İohann Ştraus]] məqaləsini bir az zənginləşdirdim. Əgər tərəfimdən edilən əlavələri bəyənsəniz, sizin yaradığınız bəzi məqalələridə zənginləşdirmək istərdim.Hörmətlə.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 13:48, 29 sentyabr 2011 (UTC) Xoş sözlərə görə sizə təşəkkür edirəm. Artıq Azərbaycan dilində olan Vikipediyada fəaliyyət göstərməyi gündəlik həyatın bir parçası hesab edirəm. Siz çox maraqlı məqalələr yaradırsız, sizin tərəfdən yaradılan məqalələri zamanla zənginləşdirəcəm.Dərin Hörmətlə.--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 14:36, 29 sentyabr 2011 (UTC) == Mükafat == Salamlar, zəhmət olmazsa, istifadəçi Baskervulə redaktə ulduzu mükafatı verin. Mən texniki qaydanı bacarmıram. Həqiqətən layiqdir. Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 13:08, 5 oktyabr 2011 (UTC) :{{N}} Hazırda ona hər hansısa bir ulduzu təqdim etmək planımda yoxdur. Mümkünsə başqa istifadəçilərə müraciət edin. Dərin hörmətlə, --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="AzPresident"><font color="blue">Safir</font> <font color="red">yüzüklü</font> <font color="green">Cekli</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 13:13, 5 oktyabr 2011 (UTC) Hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] bəy. Mənə olan xoş sözlərə görə dərin təşəkkür. Siz mənim haqqımda belə düşünmənizlə mükafat vermiş kimi oldunuz. Ceklinin bu məsələdən imtina etməsi, bir daha onun ümumi vikipediya mənafeyni deyil şəxsi mənafeyni düşündüynü göstərir. Hər şeyi özünüz görürsünüz. Mən sizin tərəfdən yaradılan məqalələrə şablon əlavə etməyə davam edəcəm.)) Hörmətlə--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 13:24, 5 oktyabr 2011 (UTC) Vikipediya icbari deyil, tamamilə könüllü istifadəçilərin səyləri ilə yaradılan ensiklopediyadır. Cekli829 istərsə imtina edər, istərsə də imtina etməz. --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="AzPresident"><font color="blue">Safir</font> <font color="red">yüzüklü</font> <font color="green">Cekli</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 04:53, 6 oktyabr 2011 (UTC) Mən özümə söz vermişəm ki, sizinlə mübahisə etməyəcəm. Sizinlə mənfi əhvalda yazışmaq mənim fəaliyyətimə mənfi yöndə təsir edir. Mən günün bir iki saatını bura məqalə yaratmaqa və ya zənginləşdirməyə sərf etmək istəyirəm. Digər tərəfdən biz [[Vikipediya:Günün seçilmiş məqaləsi/İşçi qrupu]]nda birgə fəaliyyət göstəririk. Vikipediyada kiminləsə mübahisə etmək mənasızdır. Xüsusəndə idarəcilərə qarşı, əgər sonda səni səhv cıxardıb bloqlayacaqlarsa, o zaman heç danışmaram. Hörmətli [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] sizin müzahirə səhifənizə aid olmayan bu şərhi buraya yazdığıma görə üzr istəyirəm. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 08:54, 17 oktyabr 2011 (UTC) ==BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR TARİXİ== Salam Ənvər müəllim, son yaratdığınız məqalə deyəsən "BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR TARİXİ" kitabından götürülüb. Bu cür məlumatları yerləşdirərkən onu eynilə köçürmək qadağandır (bunu öz fikrinizlə ifadə edə də bilərsiniz), o üzdən müəllif hüququnun pozulmasının qarşısını almaq üçün, xahiş edirəm nəzərə alasınız. Hörmətlə, →<small>[[İstifadəçi:Vago|<font style="color:white;background:#FF6600;">''Vago''</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Vago|<font style="color:#FF6600;"><sup>&nbsp;ms</sup></font>]]</small> 13:58, 13 oktyabr 2011 (UTC) == İdarəçi namizədi == Salam Enver62. Sizin Azvikidə qeydiyyatdan keçdiyiniz ilk gündən fəaliyyətinizi maraqla izləyirəm. Azərbaycan dilində olan vikipediyanın inkişafı üçün bu müddət ərzində böyük işlər görmüsünüz. Bütün bu fəaliyyətinizi nəzərə alaraq mən sizin Azviki idarəçiliyinə namizədliyinizi irəli sürmək istərdim. Xahiş edirəm bu təklifimlə bağlı yaxın 1-2 gün ərzində mənə [[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə səhifəmdə]] öz fikrinizi bildirəsiniz. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] 17:27, 13 oktyabr 2011 (UTC) :Salamlar. Mənə göstərdiyiniz etimada görə təşəkkür edirəm. Mən istifadəçi kimi də AZVİKİ-yə xidmət etməyi şərəf bilirəm. Bu təyinat kimisə qıcıqlandırıdsa, mən bəri başdan razı deyiləm. Mən əmin-amanlıq tərəfdarıyam. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 17:53, 13 oktyabr 2011 (UTC) ::O etimadı siz Azvikinin inkişafı üçün sərf etdiyiniz vaxtınızla - dəqiqələrlə, saatlarla, günlərlə, aylarla qazanmısınız. O etimadı siz yaratdığınız dəyərli məqalələrlə, məqalələrdəki dəyərli redaktələrinizlə qazanmısınız. Burda təyinatdan da söhbət getmir - mən Azvikinin inkişafı üçün etdikləriniz qarşılığında sizin namizədliyinizi idarəçiliyə irəli sürmək istəyirəm. Ona da əminəm ki, necə ki, bu günə qədər bizim vikipediyamızın inkişafı üçün çalışıbsızsa, idarəçi seçiləndən sonra da bu templə davam edəcəksiniz. Kim qıcıqlanırsa seçkidə "əleyhinə" bölməsi onların ixtiyarındadır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] 18:12, 13 oktyabr 2011 (UTC) == Krım Xanları == Salam! [[Müzakirə:II Qazi Gəray|Burada]] ve [[Müzakirə:I Məngli Gəray|burada]]ki sorularıma cevap verirseniz, çok memnun olurdum. Буду весьма признателен, если вы ответите на мои вопросы [[Müzakirə:II Qazi Gəray|здесь]] и [[Müzakirə:I Məngli Gəray|здесь]]. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Don Alessandro|Don Alessandro]] 21:49, 26 oktyabr 2011 (UTC) == Hüseyn Fərdust == Salam Enver bəy,Hüseyn Fərdust barəsində Farsca və İngiliscə mənbələrdən məlumat tərcümə etdim[http://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Orartu], bu məqaləni hazırlıya bilərsiniz.Enver bəy, İnşallah ki azvikinin idarəçisi olmağıda qəbul edəcəksiniz.Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 14:21, 28 oktyabr 2011 (UTC) == [[Muxtar Əfəndizadə]] == Salamlar, mənim yaratdığım məqalə daha köhnə, daha dolğun idi. Siz niyə onu pozub, məlikovMəmmədinkimi saxladınız? İnsaf yaxşı şeydi... Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:27, 28 oktyabr 2011 (UTC) Salam, [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Doğrusu məqalələrin yaranma tarixinə nəzər salıb hansının əvvəl yaradılmasına əsaslanıb bunu etdim. Əgər etirazınız varsa redaktəmi geri qaytara bilərəm. Hörmətlə: --[[User:Sultan11|<font color="green">''' ■ Sultan'''</font>]] <sup>[[User_talk:Sultan|''mesaj'']]</sup> 20:33, 28 oktyabr 2011 (UTC) Qətiyyən etirazım yoxdur. Mən hansının daha köhnə olduğunu bilmək istərirdim. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:36, 28 oktyabr 2011 (UTC) [http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Muxtar_%C9%99f%C9%99ndi_%C6%8Ff%C9%99ndizad%C9%99&action=historysubmit&diff=692233&oldid=621215 Bu] və [http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Muxtar_%C6%8Ff%C9%99ndizad%C9%99&action=historysubmit&diff=569673&oldid=569269 digər] səhifəyə nəzər sallın. Sizə uğurlar arzusu ilə --[[User:Sultan11|<font color="green">''' ■ Sultan'''</font>]] <sup>[[User_talk:Sultan|''mesaj'']]</sup> 20:46, 28 oktyabr 2011 (UTC) == Qurban Bayramı münasibəti ilə təbrik edirəm! == Salam, Ənvər müəllim. Necəsiniz? Sizi dünyanın ən gözəl və düzgün bayramlarından olan [[Qurban Bayramı]] münasibəti ilə təbrik edirəm. Allahın rəhmi üstünüzdən əskik olmasın! Hörmətlə, --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] 16:10, 6 noyabr 2011 (UTC) Salamlar! Çox sağ olun, İradə xanım. Sizi də bu gözəl bayram münasibətilə təbrik edir, uzun ömür, cansağlığı və ailə xoşbəxtliyi arzulayıram! Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 16:18, 6 noyabr 2011 (UTC) Çox təşəkkür edirəm! :) --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] 16:21, 6 noyabr 2011 (UTC) Salamlar, bununla artıq bir neçə dəfədir ki, etdiyim redaktələri pozursunuz. İmkan verin, redaktə edim, sonra məqaləni işləyin. Qadasın alım. incimə. Macal ver. hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 21:24, 7 noyabr 2011 (UTC) Necə məsləhətdir.--[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] 21:31, 7 noyabr 2011 (UTC) == Kitap == * Selamlar. Ben Türkiye'li bir kullanıcıyım. Asıl hesabım [[:tr:Kullanıcı:Gökçe Yörük|burada]], Türkçe Vikipedi'de. Ben Qaradağ Xanlığı hakkında ayrıntılı çalışma yapıyorum. Bunun için Richard Tapper'in "İran'ın Sınır Boylarında Göçebeler" isimli kitabını aldım. Ansiklopedilerden araştırma yaptım. Sizin yazdığınız "Qaradağlılar" isimli kitap ve Mahal Qacar ile yazdığınız "Qaradağ xanlığı" adlı kitap bu konuda ayrıntılı bilgi içeriyormuş. Ben bu kitaplara sahip olmak istiyorum. Ama Türkiye'nin Azerbaycan'a çok uzak bir bölgesinde ikamet ediyorum. Azerbaycan'a gelip bu kitapları almam mümkün değil. Acaba bu kitaplara ulaşmam konusunda bana yardımcı olabilir misiniz? Kitapların ücretini öderim. Ücret sorun olmaz. Cevaplarınızı bekliyorum. Saygılarımla... [[İstifadəçi:Gökçe Yörük|Gökçe Yörük]] 20:44, 10 dekabr 2011 (UTC) * Teşekkür ederim. Saygılar... [[İstifadəçi:Gökçe Yörük|Gökçe Yörük]] 00:36, 11 dekabr 2011 (UTC) :Selamlar [[:Şəkil:Aşağı Yağləvənd.JPG|bu]] olmadı eksik lisans ve kaynak. [[Vikipediya:Şəkil etiketləri]] sayfası yardımcı olabilir.--[[İstifadəçi:Reality006|Reality]] 14:33, 17 dekabr 2011 (UTC) == Mükafat == {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | [[Image:Goldenwiki 2.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Viki Qızıl Mükafatı''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |Hörmətli Ənvər Müəllim!Azərbaycan Vikipediyasındakı '''yüksək xidmətlərəinizə görə''' və '''dəyərli fəaliyyətləriniz üçün''' təqdim edilir.Uğurlar--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 20:32, 24 dekabr 2011 (UTC) |} == Diqqət == Salamlar, ElVikipedia istifadəçi həftədə bir kukla ilə vikipediyaya girib pozuculuqla məşğuldur. Qarabağ xanlarını, bir çox məşhur şəxsləri Xankəndli eləməyə çalışır. Xahiş edirəm onu nəzarətdə saxlayın. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 17:06, 28 dekabr 2011 (UTC) Onun etdiyi dəyişkliklərin böyük bir hissəsi mənbələrə əsaslanmadığına görə geri qaytarıldı. Vandalizm etmədiyinə görə hələ ki, sərt yol seçmək olmur. Bununla belə son dördə Qarabağla, xüsusi ilə də Xankəndi ilə bağlı əsaslanmamış informasiyaları yerləşdirmək cəhdləri hiss edilir. Məsələni nəzarətdə saxayırıq. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] 17:55, 28 dekabr 2011 (UTC) == Murtuza xan == مرتضی خان ممتاز الملکSalamlar, yeni iliniz mübarək. Gün olsun siz də miladi ilini qeyd edəsiniz! Zəhmət olmazsa, [[Murtuza xan Mümtazülmülk]] haqqında məqalə hazırlayın. İranın elm naziri və diplomat olub. Əslən Xoyludur. onun haqqında farsca material çoxdur. Əvvəlcədən təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 15:35, 5 yanvar 2012 (UTC) : Salamlar Ənvər müəllim.Sizində yeni iliniz mübarək olsun.[[Murtuza xan Mümtazülmülk]] haqqında material üçün, farsca internetə baxaram.Dərin hörmətlə,--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 17:57, 5 yanvar 2012 (UTC) == Dəyməz == ənvər müəllim sizin işlərə dayaq olmağa çalışıram. çünki sizin məqalələr kimi yazılar ələ düşməz. bir şey də soruşum. Cənubi Azərbaycan deyəndə biz nəyi başa düşməliyik. yəni hansı şəhərləri. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] 17:11, 18 yanvar 2012 (UTC) Ənvər müəllim siz vikipediyaçıların heç toplantısı və ya nəsə olurmu. olanda məni də dəvət edin xais edirəm.[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] 15:18, 20 yanvar 2012 (UTC) == Yenilik == Ənvər müəllim sizə bir məlumat verim. Rusiyanın ( www.obd-memorial.ru ) bu saytında 1941/45-ci illərdə gedib gəlməyən azərbaycanlılar haqqında məlumatlar var. bu sizin araşdırmalarınıza kömək ola bilər. orada rəsmi sənədlər də var. məsələn mən orada ( курбанов исай ) yazdım və kəndçim şair [[İsoy Qurbanov]]u tapdım hətta dəfn olunduğu kəndə kimi. bizə isə o indiyə kimi itkin kimi sayılırdı. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] 17:29, 22 yanvar 2012 (UTC) == Seyid Məhəmmədsəid Həkimi == ::Salam, üstdəki səhifənin istiqamətini niyə qaytardınız? bilməyim yaxşı olar. sağol.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 18:17, 6 fevral 2012 (UTC) Dostum, səndən bəiddir!!! vikidə məqalə yaratmaqla onu hər kimsənin redaktə etməsinə icazə verirsiniz. mənim məqalələrimin adı və içindəkilər düz olmasa dəyişin və mənədə deməyin! mən məqalə sahibi deyiləm. inşaallah ki məndən inciməzsiniz.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:45, 6 fevral 2012 (UTC) :Salamlar, əzizim və iki gözüm! Redaktə edəndə məqaləni bütövlükdə köçürüb, ayrıca ad yaratmırlar. Ad düzldəndə elə məqalənin üstündə düzəldirlər. Çox hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:50, 6 fevral 2012 (UTC) Sağol, amma dediklərinizi açıqlayın bəlkə bir şeylər daha çox öyrəndim.istəsəz yaratdığınız məqaləyə görə bir şey daha demək istəyirəm. amma gorxuram. çünki bizim vikidə heç kimə bir söz demək olmur! YAŞA--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:11, 6 fevral 2012 (UTC) :Qadasın alaram, inciyib, eləmə. Redaktə etmək hər kəsin haqqıdır. Viki ümumi maldır. Amma gərək redaktəni düzgün eləyəsən. Ad dəyişmək gərək olanda, elə həmin məqalənin üstündə düzəltmək olur. Nəyə gərək köçürüb, ayrıca ad yaradasan. Nə istəsən de, mən incimirəm. Sən bizim canımız, qanımızsan. Nə ürəyin istəyir de. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:17, 6 fevral 2012 (UTC) ::Qadamı alanmasan, inciməmişəm, eliyəcəyəm.:->. keçdik. bir dənəsin deyirəm qalanın bilirsən amma işlətmək lazımdır.inşaallah mənim iradlarımı da sən deyərsən ki məndə öyrənim. vikidə birinin şəxsiyyətindən yazanda onu tərifli sözlərlə yazma, yazsan başqa birinin diliilə və qaynaqla yaz ki məqalə tərəfli olmaq qoxusunu verməsin.|:-< məndə əlimdən gəldiyicə belə edirəm. hə birdə Təbatəbai onun əsli soy adı deyil özünki bilirsən.daha başın ağrıtmıram.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 21:38, 6 fevral 2012 (UTC) == Ləqəblər == Salamlar Ənvər müəllim.Axşamınız xeyir.Buyurduqunuz düzgündür, amma eləbil ki vikipediya qaydalarına görə ləqəblər (Şeyx,Molla,İmam və s...) başlıqda yazılmamalıdır amma mətnidə qeyd ola bilər. Dərin Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] 17:41, 7 fevral 2012 (UTC) == Şəkil == Salamlar, lisensiyasız şəkillərə silinmə... şablonunu artırmaq istəyirəm. sizin şəkilləriniz lisenziyası ola bilər. sizinkilərə bunu artırmadım niyə ki bilirəm yadınızdan çıxıb.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 08:47, 27 fevral 2012 (UTC) == Yekanlılar == Salam Enver bəy, yorulma, sən yekanlılar və kuhkəmərlilər barəsində bu yazıları hardan yazırsan!!! yaman oğlansan! bunların qaynağı hardadır? mənim canım çıxdı kitablara və internetə baxmaqdan! mənədə de!--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 22:29, 27 fevral 2012 (UTC) ::Salamlar, mən yekanlılar haqqında kitab yazıram. Xeyli məlumat toplamışam. Şəcərələrini hazırlamışam. Çoxunu verə bilmirəm. Kitab hələ çıxmadığından oğurlayırlar. Sizə uğurlar! Nə kömək lazımdısa, hazıram. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 22:33, 27 fevral 2012 (UTC) Məni çox maraqlandırdınız! yəni belə bir şeyi gözləmirdim. mənim istifadəçi səhifəmdəki şəcərənamə sizdə varmı? birdə Mir Qılınc babaya görə bir şeylər toplaya bilibsinizmi? nə zamandan bu işə başlayıbsiniz?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 22:40, 27 fevral 2012 (UTC) ::Sizin şəcərənaməni tapa bilmədim. Mərənd tarixi kitabımda böyük bölümü Yekanlılar haqqınbdadı. Səfəvilər dövründən bəri Mərənd üstündə Dümbili əşirəti ilə Yekan seyidlərinin mübarizəsi gedib. XVIII əsrdən bəri yekanlılar başçılıq ediblər. Özüm haqqında: [[Ənvər Çingizoğlu]]. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 22:47, 27 fevral 2012 (UTC) Şəcərənaməni gizlətmişəm! səhifəmdə oynayan ulduzun üstündəki göstər düyməsinə basın açılar. siz yekanlısınız?, seyidsiniz? --[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 22:54, 27 fevral 2012 (UTC) ::Xeyr! Nə yekanlıyam, nə də seyid. Atam qarabağlıdı, anam qaradağlı. Sadəcə Cənubi Azərbaycan tarixi haqqında silsilə kitablar hazırlayıram.Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 23:01, 27 fevral 2012 (UTC) Sizin kitablarınız cənubdada var ya yox? onlara necə çata bilərəm? demədiniz ki Mir Qılınca görə bir tarixiniz var ya yox. yaşasın Ənvər bəy. bizim şəcərənamədə bir qism adamları yazıb ki SSRİ-yə köçüblər. mənim şəcərəm sizdə varidi?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 23:08, 27 fevral 2012 (UTC) :Kömək elə:[[Nəzərəli xan Mərəndi]]. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 23:12, 27 fevral 2012 (UTC) Seyid Nəzərəli xan yüzbaşının adı bizim şəcərədə var eyni o adda! şəcərəmdədə yazmışam. o, məqalədə necə kömək edə bilərəm? vikiləşdirim?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 23:19, 27 fevral 2012 (UTC) :Əgər zəhmət deyilsə, öz babandır.Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 23:23, 27 fevral 2012 (UTC) ::Salam, mənim şəcərəmdə onun babasının adı Nəzərəli deyil Məhəmməd Təqidir! bu necə olub? sizin bunu daha yaxşı bilərsiniz.YAŞA.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 11:52, 28 fevral 2012 (UTC) Yox, tapdım düzdür. Nəzər əli Nəzərəli nəvəsidir.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 18:23, 28 fevral 2012 (UTC) == Nəzərəli xan == Salamlar, yaxşı axtar, hələ çox məlumatlar tapacaqsan. [[Məhəmmədhəşim bəy Mərəndi]]yə bax. Rusiyaya gələn qollardan biridir. Sonra bir sual verim: Zunuzun Hüseyni seyidləri də həmin qola aiddir? Mən hələlik bir mötəbər mənbə tapa bilməmişəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 18:46, 28 fevral 2012 (UTC) ::Qoldan mənzur Mir Qılıncdır ya Seyid Həsən Baba? kimdən? baxım deyim. --[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 18:52, 28 fevral 2012 (UTC) [[Seyid Həsən Baba]]nın məqaləsində buna görə yazmışam bax. amma bilmirəm hançılarını deyirsən! adlarından de bəlkə şəcərədə var?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:20, 28 fevral 2012 (UTC) ::Xeyr, şəcərədə yoxdur. Məsələn:[[Mirzə Əbdürrəsul Zunuzi]], [[Mirzə Həsən Zunuzi]] və başqaları. Onlar Hüseyni seyidlərindəndir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:24, 28 fevral 2012 (UTC) Hüseyni bir soyaddır və onların hançı qola bağlı olduqlarını bəlləndirmir. seyid həsən babanın adında fatimi əlhüseyni var. onu iki arvadının olduğuna baxdın? şayəd zunuzdakı ƏSVAD seyidlərindəndirlər. birdə deyirdim, Nəzərəli xanın soy ağacı sizdə kimədək var. onlardan bizim şəcərədə olanların adını aparsam onlara görə bir yazın ola bilər?--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:40, 28 fevral 2012 (UTC) ::Məndə Nəzərəli xanın yüksələn şəcərəsinə aid material azdır. Əsasən nəsli haqqında məlumat var. Mərənd xanlığı miladi tarixi ilə 1747-ci ildən başladığından, o dövrdən Məhəmməd şah Qacarın dövrünədəkdir. Sonra müstəqil xanlıq ləğv olunub. Qacarlar dövlətindən asılı olub. [[Əlirza xan Yekani]] də həmin nəsildəndir. Mən əlimdə olan bilgilərlə yardım edəcəyəm. sən də (bağışla sən deyirəm) zənginləşdirməkdə yardımçı ol. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 19:50, 28 fevral 2012 (UTC) :Seyid İskəndə xan, Seyid Səlim xan, Seyid Məhəmməd xan, Seyid Məhəmməd Əzim xan, dediyim şəxslərə görə bir yazı var? birdə Mir Qılınc oranın xanlarından olmalıdır! belə deyilmi? ona görə heç bir mənbə və yazın yoxdur? mənə sizin kimi aydının sən deməyi iftixardır.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 19:59, 28 fevral 2012 (UTC) :: Mir Qılınc Baba xan adı ilə məşhur idi. Səfəvi dövründə yaşayıb. Bilgi yığıram, artıran kimi daha geniş hazırlayacağam. Zəhmət olmazsa, əlində [[Hacı Musa xan Mərəndi]] aid bilgi yoxdur ki? XX əsrin önlərində yaşayıb, şahpərəst olub. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:22, 28 fevral 2012 (UTC) Frsca bilirsiniz? bir şeylər tapdım amma mötəbər qaynaqları yoxdur.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:38, 28 fevral 2012 (UTC) ::Bəli, bilirəm. Nə tapmısız, göndərin.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] 20:42, 28 fevral 2012 (UTC) {{Sitatın əvvəli}} {{Rtl}} هوجقان یکی از روستاهای تاریخی و بزرگ شهرستان مرند است که به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی ، اقتصادی و تاریخی ، بویژه وجود تپه های باستانی موجود در اطراف این روستا که حاکی از وجود یک تمدن دیرین دراین منطقه است. مورد توجه می باشد. البته وجه تسمیه هوجقان به احتمال قوی امکان دارد از ترکیب دو کلمه « هوجا» (استاد) و «قان» یا « کان: »به مفهوم محل استاد يا فرهنگ بوده باشد . اما نام هوجقان بیشتر درتاریخ معاصر و به ویژه به دلیل نقش خوانین قدرتمند آن (حاج علی خان و حاج موسی خان) در طی دوران مشروطه و بعد از آن مطرح می شود. این خوانین که بعنوان نماینده حکومت دراین روستا و 10 روستای دیگر بودند درطول دوران مشروطیت بعنوان عاملین حکومتی درکنار حاکم مرند با مشروطه خواهان تبریز جنگیدند که درنهایت با کشته شدن حاج علی خان به همراه حاکم مرند ، حاج موسی خان تغییر موضع می دهد ودر کنار حکومت مشروطه قرار می گیرد . و در مراحل مختلف با اکراد و ارامنه درگیر می شود. نام حاج موسی خان بیشتر بعنوان یکی از خیرین بزرگ درتاریخ مرند مطرح است که ساخت چندین مدرسه ، حمام ، مسجد، نانوایی ، آسیاب و کمک مالی به مردم مستمند مرند و روستاهای اطراف ، گوشه ای ازکارهای این مرد خیر می باشد. لازم به ذکر است که در نهایت حاج موسی خان دراثر توطئه ای که گفته می شود توسط امیر ارشد طراحی شده بود کشته می شود و با مرگ او دوران خوانین قدرتمند هوجقان به پایان می رسد... {{Sitatın sonu}} Ondan sonra [http://pnu-club.com/pnu.thread15911-4.html bunada baxın]. Mir Qılınc, Baba xan adı ilə!!! yeni eşitdim!--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:50, 28 fevral 2012 (UTC) ::[http://www.noormags.com/view/fa/ArticlePage/13759/248/text buda var].--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] 20:54, 28 fevral 2012 (UTC) == Mir Qılınc == Salam, yorulma, bir söz soruşmaq istəyirdim, o, da bu ki Mir Qılınc rütə və məqamı nə deməkdir? belə düşünürəm ki bu ad türklər arasında bir ordu ləqəbi olmalıdır. belədir ya yox? mir qılınc ləqəbi olan tarixdə kimlər var. cavab versəniz sevinərəm.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Turk oğlan|talk]]) 15:47, 2 mart 2012 (UTC) Salamlar, işiniz avand olsun! Sizə bildirim ki, Səfəvilər dövründə Mir Qılınc adlı rütbə yox idi. [[Qılınc qorçusu]] adlı ünvan vardı ki, [[qorçubaşı]]ya tebe idi. Faydalı faktlar tapsam əlavə edəcəyəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 21:51, 3 mart 2012 (UTC) ::Salamlar, zəhmət olmazsa, bir buna baxın:[[en:Qamar-ud-din Khan, Asaf Jah I]]. Bu adam seyid əsillidir və Çin Qılınc ləqəbi daşıyırdı. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 21:28, 4 mart 2012 (UTC) Salam, Əllər var, Mir Qılınca görə məqaləsində kaşğəri kitabından mənasını tapdım. amma bilmirəm niyə sizin dediyiniz kimi səfəviyyə dövründə bu ləqəb verilib! o məqalədə yazdıqlarımı təsdiq edir. işiniz olsa deyin. YAŞA.--[[İstifadəçi:Turk oğlan|TÜRK OĞLAN]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Turk oğlan|talk]]) 21:52, 4 mart 2012 (UTC) == Mükafat == Salam Hörmətli Ənvər bəy. Sizə Azvikidə məhsuldar fəaliyyətinizə görə Vikirazılıq nişanı təqdim etdim. Fəaliyyətinizdə bir uğurlar arzu edirəm. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Baskervill|<span style="background:#ccc;border:1px solid #000;color:#000;font-family:serif;font-variant:small-caps;letter-spacing:2px;padding:0 2px 0 4px;text-shadow:#fff 0 1px">Baskervill</span>]] 09:49, 15 mart 2012 (UTC) == Əfşar tayfasının adını təhrif etmək == Salam Enver62. Sizin Əfşar tayfasının adını nə üçün Avşar yazmanızı başa düşmürəm. Mən özüm Əfşar tayfasındanam və sizin yazılarınızdan məlum olur ki, siz Qacar tayfasındansınız. Bizim atalarımızın taxt-tac üstündə bir-birilərini qırdıqlarını hamı yaxşı bilir. Sizdən xahiş edirəm ki, keçmişdə baş vermiş Əfşar və Qacar tayfaları arasındakı düşmənçiliyi unudasınız. Axı məhz atalarımızın bu düşmənçiliyi ucbatından hazırda İran adlanan fars dövləti mövcuddur. Sonda isə xahiş edərdim ki, Əfşar tayfasının adını təhrif edib Avşar qoymayasınız. --[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:53, 22 mart 2012 (UTC) == Təkəlilər == Salam Ənvər bəy. Mən Təkəli tayfasındanam. Təkəli tayfasının murtu və boşçalı tirələi haqda mənə məlumat lazımdı. Oruc bəy Bayatin kitabindan və bəzi toponimiya haqda kitablardan çox az məlumat toplaya bilmişəm, internetdə isə məlumatlar məhduddur. Qarabağ xanlığı ərazisində köçərilik etdiklərini bilirəm. Ancaq mümkünsə bu iki tirə haqda daha çox detallar mənə göndərə bilsəniz sevinərəm. Əsasən Qarabağ xanlığındakı və Rusiya imperiyası zamanındakı məlumatlar daha önəmlidir mənim üçün. Əgər bu tirələr haqda məlumatınız yoxdursa Təklə(Təkəli) tayfasının Qarabağ xanlığı ərazisindəki fəaliyyətləri haqda məlumat da göndərə bilərsiniz. Önəcdən təşəkkürlərimi bildirirəm. Uğurlar.--[[İstifadəçi:Consul|Consul]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Consul|talk]]) 11:24, 24 mart 2012 (UTC) == Təşəkkür == Məsələyə ədalətli və çevik yanaşdığınıza görə təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 07:43, 11 aprel 2012 (UTC) :Dəyməz. Mən Sizi kifayət qədər obyektiv müəllif və etibarlı mənbə kimi qəbul edirəm. Tədqiqatlarınız Azərbaycan elmi və Vikipediya üçün çox dəyərlidir. Dərin hörmətlə, --►[[İstifadəçi:Cekli829|'''<font face="AzPresident"><font color="blue">Safir</font> <font color="red">yüzüklü</font> <font color="green">Cekli</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|mesaj]]</sup> 07:47, 11 aprel 2012 (UTC) == Əfşar --- Avşar == İstifadəçi Enver62 axı mən sizdən xahiş etmişdim ki, Əfşar tayfasının adını təhrif etməyəsiniz. Niyə Əfşar adını təhrif edib Avşar qoyursuz? Qacar adı təhrif edilib Qaçar qoyulsa xoşunuza gələr?--[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:10, 21 aprel 2012 (UTC) :İstifadəçi Enver62 bəs niyə bizim tarix kitablarında Əfşar yazılır? Bəlkə biz də farsıq? Siz Əfşar adının davasını eləmək əvəzinə [[Qacar eli]] adlanan məqalə yaratsanız yaxşı olar. Siz qacar tayfasından ola-ola Az.Vikipediyada [[Qacar eli]] məqaləsinin olmaması sizə təhqirdir.--[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:08, 24 aprel 2012 (UTC) == Normal müzakirə aparmaq == {{Tyv|keçid= http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=http://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Qara_xan&diff=2080835&oldid=2080829}} Bu dəfəlik sizin yaşınıza və Az.Vikipediyaya verdiyiniz töhfələrə görə həmin təhqirinizə görə sizi şikayət etmirəm. Sadəcə həmin sözləri silirəm. Əgər öz hisslərinizi cilovlaya bilmirsinizsə ya psixoloqa yada psixiatra müraciət edin.--[[istifadəçi:Qara xan|Qara xan]] 16:57, 24 aprel 2012 (UTC) ::Salam. Zəhmət olmasa burada keçirilən ("Vikipediya:Seçilmiş şəkil namizədləri") səsvermədə iştirak edin. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|<font face="Trebuchet MS, verdana, sans serif" color="#4C787E">'''Baskervill'''</font>]] 18:31, 24 aprel 2012 (UTC) == Sorğu == Salam Ənvər Çingizoğlu. Necəsiz. Sizdən bir xaiş edim. Bizim bir kəndçimiz olan [[Məşədi Qasım]] 1918/20-ci illərdə Sultan bəyin silahdaşı olub. Onu Şuşada yaxın dostu olub onunla bərabər. Yəni Dəmirçi Məmmədqulu. Bəlkə sizdə o adam haqqında məlumat ola? Tanınmış şəxs olub. [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 14:24, 26 aprel 2012 (UTC) == Qaramanlı eli == Salam hörmətli Ənvər bəy . Lütfən bura nəzər yetirin - [http://az.wikipedia.org/wiki/Müzakirə:Qaramanlı_eli orada] məqaləni yaradan olaraq sizə yönəldilmiş iradlar var. Hörmətlə !--[[İstifadəçi:Asparux Xan Bulqar|Asparux Xan Bulqar]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Asparux Xan Bulqar|talk]]) 14:06, 12 iyun 2012 (UTC) == [[Kəlbəli xan Cəfərqulu oğlu Naxçıvanski]] == Salam Ənvər müəllim. Sizdə bu şəxs haqında geniş məlumat varmı? Onun İranda yaşadığı zaman üsyançı kürdlərlə çarpışmada həlak olduğu fikri həqiqətdirmi? Kürd vikisindəki [http://ku.wikipedia.org/wiki/Kelb_El%C3%AExan_Nex%C5%9F%C3%AEwan bu məqalə] onun haqqındadırmı? Təşəkkürlər. --[[İstifadəçi:Vugar_1981|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">N KOzi</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: Vugar_1981|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''FORVM'''</font>]]</sup> 12:43, 22 iyun 2012 (UTC) == Mahmud ağa == [http://az.wikipedia.org/wiki/Mahmud_a%C4%9Fa Bu] məqalənin axırındaki şeirdə "Getdilər" sözü yəqin ki "Gətdilər" ("gətirdilər" sözünün təhrif edilmiş şəkli) oxunmalıdır. [[İstifadəçi:Azadagaoglu|Azadagaoglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azadagaoglu|talk]]) 14:58, 26 iyul 2012 (UTC) == Balo bəy Vəkilov == Salam, Ənvər müəllim. Necəsiniz? Vaxt;n;z olsa bu [http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Yunis_Novruz&diff=2314371&oldid=2307759] müzakirəyə baxın. İstifadəçi [[Balo bəy Vəkilov]] məqaləsindəki şəklin düzgün olmadığını iddia edir. Bu məsələdə Siz daha çox məlumatlısınız. Hörmətlə, --[[İstifadəçi:İrada|Irada]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:İrada|talk]]) 05:16, 11 sentyabr 2012 (UTC) salam Ənvər müəllim. [[Balo_bəy_Vəkilov]] vikipediyanın şəxsi bölməsində qarşımıza çıxan şəxsi şəkil Vəkilov Tofiq Balo Bəy Vəkilovun oğludur. mən 3-4 il əvvəl həmin şəxsi bölmədə 2 şəkil görmüşdüm. stulda oturmuş Balo bəy Vəkilov və bəyin yanında balaca oğlan Tofiq Vəkilov idi. ümidvarami şəkli silərsiz. --[[İstifadəçi:Yunis Novruz|Yunis Novruz]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Yunis Novruz|talk]]) 19:59, 12 sentyabr 2012 ==Hapıtlılar Saracıqda== Salam Ənvər müəllim. [[Saracıq]] məqaləsində Sizin əlavə etdiyiniz dəyərli məlumatlarda Hapıtlılardan bəhs olunur. Mənim üçün çox maraqlıdır, onlar [[Şahdağ xalqları]]na aid olan [[haputlular]]dır, yoxsa başqa etnosdur. Dərin hörmətlə, --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma"><font color="black">Şahdağlı</font></font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma"><font color="black">Cekli</font></font>]]''' 06:24, 18 sentyabr 2012 (UTC) == [[Cəlali eli]] == Salam Ənvər müəllim.[[İranika Ensiklopediyası]] [http://www.iranicaonline.org/articles/jalali Cəlali eli]n kürdləşmiş ermənilər adlandırır.Sizin bu el və tarixçəsi barədə məlumatınız varmı?Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orartu|talk]]) 15:01, 21 sentyabr 2012 (UTC) == [[Xanlar ağa Sarıcalı-Cavanşir | Xanlar ağa]] == Hörmətli Ənvər bəy, bu [[Xanlar ağa Sarıcalı-Cavanşir | Xanlar ağa]] Şəki xanı Məhəmmədhüseyn xanın oğlu, Qarabağ xanı İbrahim xanın isə oğulluğu Xanlar ağadır, ya 2-ci bir Xanlar ağa da var? Lütfən, mənə fikrinizi bildirin, ola bilər mən nəyisə qarışdırıram. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 19:57, 26 oktyabr 2012 (UTC) :: İndi bizim üçün aydınlaşdı ki 2 Xanlar ağa varmış. Qarabağnamələrdə göstərilir ki, İbrahim xanın ölümündən az sonra onun oğlu polkovnik Xanlar ağa da dünyasını dəyişib. Sizin redaktə etdiyiniz [[Xanlar ağa Sarıcalı-Cavanşir]] məqaləsində Xanlar ağanın 1831-ci ildə vəfat etməsi göstətilir. Mənə elə gəlir ki, bu tarix əslində şəkili Xanlar ağanın ölüm tarixi ola bilər. Hörmətlə--[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] 22:57, 26 oktyabr 2012 (UTC) == [[Qanqlılar]] == Salam Ənvər Müəllim.Azvikidə [[Qanqlılar]]ın en intervikisi [[:en:Kangju]] məqaləsi qoyulub.Amma İngiliscə vikidə [[Qanqlılar]] barədə olan məqalə [[:en:Kankalis]]dir.Kangjular ilə Kankalilər eyni tayfadırlar və ya ayrı tayfadırlar?Hörmətlə--[[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orartu|talk]]) 09:45, 26 oktyabr 2012 (UTC) == Yeni namizəd şəkillər == Salam. Sizi "Vikipediya:Seçilmiş şəkil namizədləri" bölməsində keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. Həmin şəkillərin status alıb - almaması, sizlərin verəcəyi səslərdən aslıdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|talk]]) 13:01, 25 noyabr 2012 (UTC) == Sünik sülaləsi== ::Salamlar! Bu yazıda bəzi səhvlər mövcuddur. Azərbaycan dilində Vayats-Zor Vayzurdur. Hakimi də əl-Vayzuri olub. Dərəlyəzdə yerləşirmiş. Geqarkuni isə Göyçədir. və ilaxır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 00:23, 12 dekabr 2012 (UTC) :::Salam. Vayzuri Vayots-Zor toponiminin ərəb mənbələrində işlənən formasıdır. Necə ki, Arran toponimi ərəb mənbələrində ər-Ran formasında işlənir. Tarixi Qeqarqunik nahanqının isə sonrakı tarixi dövrdə formalaşmış Göyçə mahalı ilə eyniləşdirilməsini düzgün hesab etmirəm. Göyçə mahalı gölün hər iki sahilini əhatə etməklə daha geniş əraziyə malik olmuşdur. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer]] 04:35, 12 dekabr 2012 (UTC) ::::P.S.''"Vayots-Zor ərəb tələffüzündə "Vayzur" kimi işlənirdi. İlkin dövrlərdə ərəblərdən, daha sonra isə ermənilərdən təyin olunan Vayzur hakimləri Ərməniyyə əmirinə tabe olurdular."'' Robert H. Hewsen - Armenia: A Historical Atlas,University of Chicago Press, 2001 səh 342. Buyurub baxa bilərsiz. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer]] 05:07, 12 dekabr 2012 (UTC) {{Rtl}} == چاغری == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFFE3E;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Incubator-notext.svg|60px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="green">'''سیزی تورکجه ویکی‌پئدیاسینا چاغیریریق!'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | سلام!<br> سیزی '''[[:incubator:Wp/azb/آنا_صحیفه|تورکجه تئست ویکی‌پئدیاسینا]]''' چاغیریریق. اولسون کی سیزین اوردا چالیشمالاریز بو ویکی‌نین زنگین‌لشمه‌سینده بؤیوک بیر آددیم اولسون.<br/>یؤلوزو گؤزلوروک. --[[İstifadəçi:Arjanizary|Arjanizary]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Arjanizary|talk]]) 19:19, 12 dekabr 2012 (UTC) |} {{-Rtl}} == Yeni namizəd şəkillər == Salam. Sizi "Vikipediya:Seçilmiş şəkil namizədləri" bölməsində keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. Həmin şəkillərin status alıb - almaması, sizlərin verəcəyi səslərdən aslıdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|talk]]) 20:23, 12 dekabr 2012 (UTC) == Ermənistan IP nömrələri siyahısı – Vikipediya istifadəçilərin diqqətinə təqdim edirəm == Bilindiyi kimi, Ermənistan mənşəli IP istifadəçilər vandalizm məqsədiylə məqalələrə ziyan verir. Erməni IP istifadəçilərin vandalizmi, sözdə neytral görünən ancaq erməni tərəfdarı olan dəyişiklikləri də əhatə edir. Keçmişdə Azərbaycanda yaşamış olan ermənilər bu məqalələri səlis və düzgün Azərbaycan dilində yazırlar. Beləliklə ermənilər, Vikipediyada Azərbaycan xalqı, Azərbaycan və onun tarixi haqda saxta məlumat daxil edərək növbəti dəfə dezinformasiya yaradırlar. Mənbə: http://www.programva.com/en/ip-addresses-world-countries?u0=%20Armenia&uA=IP%20address&id_r=7&opEvent=country Bu imkandan istifadə edib IP istifadəçilərin yerini daha sürətli və asan tapa bilərsiniz və daha sürətli müdaxilə edə bilərsiniz. Erməni IP istifadəçiləri tərəfindən tələyə düşməyin! Hörmətlə --[[User talk:Menikure|Menikure]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Menikure|talk]]) 03:29, 6 yanvar 2013 (UTC) == Qarabağ mahalları == Salam Enver62. Qarabağ mahalları şablonunu siz yaratdığınıza görə sizdən bir məlumatı dəqiqləşdirmək istəyirəm. Qarabağ mahalları arasında adları keçən Dizaq mahalı, Xaçın mahalı və Dizaq məlikliyi, Xaçın məlikliyi arasında hansı fərqlər var? Bildiyim qədəriylə mahal və məliklik eyni dövrdə eyni kiçik dövlət quruluşunu təmsil edib. Bu kitabın [http://elibrary.bsu.az/kitablar/932.pdf] 44-cü səhifəsində həmin məlikliklər haqqında məlumat verilib. --[[İstifadəçi:Verman1|Thunder Storm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Verman1|talk]]) 11:34, 8 yanvar 2013 (UTC) :Kitabda səhv məlumat verilib? Başqa mənbələrdə də Qarabağ xanlığının tərkibində Xəmsə (beşlik) məlikliklərinin olduğu göstərilib. --[[İstifadəçi:Verman1|Thunder Storm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Verman1|talk]]) 05:51, 9 yanvar 2013 (UTC) == Yardım edin! == Salam xahiş edirem [[Şablon:Futbol Klubu]] baxın ve [[Kilimli Belediyespor]] baxın.Neyi yalnış etdiyimi söyleyin.--[[İstifadəçi:Sohaha_Rusamako|<font color="LightSeaGreen" face="Trebuchet MS, verdana, sans serif">'''Şeyx Şamil'''</font>]] [[İstifadəçi_müzakirəsi:Sohaha_Rusamako|<font color="DarkKhaki" face="Courier">'''Danış!'''</font>]] 20:38, 23 yanvar 2013 (UTC) == Yardım edin! == Salam xahiş edirem [[Şablon:Futbol klubu]] baxın ve [[Kilimli Belediyespor]] baxın.Neyi yalnış etdiyimi söyleyin.--[[İstifadəçi:Sohaha_Rusamako|<font color="LightSeaGreen" face="Trebuchet MS, verdana, sans serif">'''Şeyx Şamil'''</font>]] [[İstifadəçi_müzakirəsi:Sohaha_Rusamako|<font color="DarkKhaki" face="Courier">'''Danış!'''</font>]] 20:40, 23 yanvar 2013 (UTC) == Şiraklar == Salam. [[Şiraklar]] (Siraklar və ya Sirəklər) haqqında məqalə yaratdığınızı gördüm [http://az.wikipedia.org/wiki/Siraklar]. 2009-cu ildə bu tayfa haqqında qaralama şəklində bir məqalə yaratmışdım. Məncə eyni mövzu haqqında yeni məqalə yaratmaqdansa, həmin məqaləni redaktə edib zənginləşdirməniz daha düzgün olardı. İşlərinizdə uğurlar diləyiylə.--[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer]] 02:25, 13 mart 2013 (UTC) == [[Rəhməti Təbrizi]] == Salam, bu şairin maddəsini siz açmısınız. Şair haqqında hansı qaynaqlar olduğunu (20 cildlik xaric) deyə bilərsinizmi? Qabaqcadan təşəkkür edirəm. == CEFERQULUXAN XOYSKI -DYNBYLI HAQDA YAZMAQ ISTERDIM. == CEFERQULUXAN XOYSKININ NEVESI ATAXANIN OQLU MEHEMMED AQANIN SEKLI BIZDE VAR.TEK VE AILESI ILE BIRLIKDE.ATAXAN MENIM ATAM MESHUR MUQAM USTADI WUWALI HESENOV ILDIRIM HESENBEY OQLUNUN BABASIDIR-ANA TEREFDEN.LAZIM OLSA TARIXIMIZCYN WEKILLERI SIZE TEQDIM EDE BILERIK.ELAQE 050/070-3142572. == CEFERQULUXAN XOYSKI -DYNBYLI HAQDA YAZMAQ ISTERDIM. == CEFERQULUXAN XOYSKININ NEVESI ATAXANIN OQLU MEHEMMED AQANIN SEKLI BIZDE VAR.TEK VE AILESI ILE BIRLIKDE.ATAXAN MENIM ATAM MESHUR MUQAM USTADI WUWALI HESENOV ILDIRIM HESENBEY OQLUNUN BABASIDIR-ANA TEREFDEN.LAZIM OLSA TARIXIMIZCYN WEKILLERI SIZE TEQDIM EDE BILERIK.ELAQE 050/070-3142572.ABRAXANOVLAR NESLIDE BIZE QOHUMDURLAR.LAKIN BIZ MECLISDEN MECLISE GORYSYRYK. XOY SEHERINDE OLAN UZAQ QOHUMLRLA DA YNSIYYET YARATMAQ ISTERDIM.ENVER MYELLIM ,QABAQGADAN SIZE OZ MINNETDARLIQIMIZI..BILDIRIRIK. == Cəfərqulu xan Dünbili == Salamlar! [[Cəfərqulu xan Dünbili]]nin atasının adı [[Əhməd xan Dünbili]]dir. İstifadəçi Aydinsalis bu adı pozaraq özü bildiyi və mötəbər olmayan mənbəyə əsasən Şahbaz xan yazır. Mən 3-4 mənbə göstərdiyim halda, yenə pozur. Əsaslandığı şəxs nə tədqiqatçı, nə də mütəxəssis deyil. Bütün İran mənbələrində və mənim bildiyim iki Azərbaycan dilində olan kitabda Cəfərqulu xanın atasının adı Əhməd xandır. Nə əsasla mənim variantımı pozub öz bildiyini və qeyri-dəqiqi yazır. Xahiş edirəm, əncam çəkin.Farsca adı bu cür yazılır: جعفرقلی خان دنبلی Zəhmət olmazsa, internetdə yoxlayın. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 19:42, 25 iyul 2013 (UTC) :Salam. Bu gün baxıb mənbələri təftiş edərəm. Məlumat üçün təşəkkürlər. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|talk]]) 19:57, 25 iyul 2013 (UTC) == Translation requests into Azerbaijani == Hello Enver62, I saw you are very active on this Wikipedia. I am a member of the international team of [[Commons:Commons:Wiki Loves Monuments 2013|Wiki Loves Monuments]] who takes care of the upload campaigns used with the picture contest Wiki Loves Monuments next month. For these upload campaigns we need to translate some templates into various languages so that as much as possible people can participate in their own language. My question is if you can have a look at [[Vikipediya:Kənd_meydanı#Translation_requests_into_Azerbaijani]] where I posted a message with specific lines to translate into Azerbaijani. Maybe I didn't wrote it on the right place but can you have a look at it for me and translate it? Thanks! [[İstifadəçi:Romaine|Romaine]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Romaine|talk]]) 17:16, 4 avqust 2013 (UTC) ==Şəkil müzakirəsi== Salam Ənvər müəllim. [[Şəkil müzakirəsi:Fətəli xan.jpg|Bu müzakirəni]] diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. Hörmətlə, --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">829</font>]]''' 04:52, 17 fevral 2014 (UTC) == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Salam Aleykum<br>''' [[Neftçi Bakı PFK]] məqaləsinin "Yaxşı məqalə" statusu alması üçün''' '''[[Vikipediya:Yaxşı məqalə namizədləri/Neftçi Bakı PFK]]''' səhifəsində, keçirilən səsvermədə Sizin də iştirak etməyinizi xahiş edirəm. Məsələn "Dəstək" bölümündə səsinizi qeyd edə bilərsiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər! |}--☜❶☞[[İstifadəçi:Cavid Süleymanlı|Cavid]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid Süleymanlı|(talk)]]☜❶☞ 17:29, 22 fevral 2014 (UTC) == Şəkil == *Salamlar! Zəhmət olmazsa, [[Ənvər Çingizoğlu]]nun şəklini Wikimedia Commonsa yükləyin. Rus və türk vikisinə də qoya bilək. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 20:57, 1 mart 2014 (UTC) :Salam həmkar. Yükləyərəm, amma gələcəkdə silə bilərlər. Səbəb onu göstərəcəklər ki, şəkil birbaşa rəqəmsal fotoaparatdan götürülməyib, skan olunub. Siz istəyirsiniz rəqəmsal fotoaparata çəkilmiş bir şəkli ya bura yükləyin, ya mənim emeylimə göndərin o şəkli yükləyək. Belə şəkillərin həcmi 3-4 [[meqabayt]] olur. Bu şəklin həcmi isə 380 [[kilobayt]]dır. Birbaşa rəqəmsal fotoaparatdan yüklədiyimiz şəkli artıq silə bilməyəcəklər. Tam arxayançılıq üçün təklif etdim, yox əgər bu şəklin yüklənməsini təkid edirsinizsə yükləyim. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|talk]]) 21:06, 1 mart 2014 (UTC) == Sənai == Salamlar! Biz də ingilislər kimi yazmalıyıq? Şərqin bütün şairləri nisbəsi ilə yazılır. Örnək: [[Nizami Gəncəvi]], [[Xaqani Şirvani]], [[Qətran Təbrizi]] və başqaları. Fars Vikisində də o cür yazılıb və yazılmalıdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 22:25, 8 mart 2014 (UTC) :Salam, Ənvər müəllim. Bəzi şairlər daha çox nisbələri, bəziləri isə yalnız adları ilə tanınırlar. Nizami Gəncəvi elə Nizami Gəncəvi olaraq tanınır, Sənai haqqında danışarkən isə, nadir hallarda Sənai Qəznəvi şəklində işlədilir onun adı. Bu məsələlər ingilis vikisində də müzakirə olunmuşdu. Bir də, Nizaminin "[[Sirlər Xəzinəsi (poema)|Sirlər Xəzinəsi]]"ni "Hədiqət-ül-həqaiq"ə nəzirə kimi yazması məsələsi çoxdan alimlər tərəfindən inkar edilmiş fikirdir.Hörmətlə --[[İstifadəçi:Sefer azeri|sefer azeri]] 22:32, 8 mart 2014 (UTC) == Kəşmir hakimləri == Salam, Ənvər bəy. Kəşmir hakimləri haqda yaratdığınız məqalələrdə bəzən sövbədar, bəzən söbədar şəklində yazdığınız vəzifələrin adlarının azərbaycanca məhz bu şəkildə olduğundan əminsinizmi? Hakimləri ifadə edən bu söz haqda en-vikidə "[[:en:subahdar|subahdar]]", buna bənzəyən amma hərbi rütbənin adı olan başqa bir söz haqda isə "[[:en:subedar|subedar]]" məqaləsi var. Birinci sözün həm də "nazim" adı ilə də tanındığı qeyd edilir və ru-vikidə də məqalə bu cür adlandırılıb. İkinci söz də ru-vikidə "subedar" adlanır. Əgər azərbaycanca bu söz ədəbiyyatlarda istifadə edilməyibsə, onda kateqoriya adlarında və məqalələrdə "hakim" sözündən istifadə etməyi təklif edirəm. [[İstifadəçi:Wertuose|Wertuose]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wertuose|talk]]) 13:15, 21 mart 2014 (UTC) :Salam, Moğollarla bağlı kitablarda bəzən sövbədar, bəzən subədar yazılır. Mən şəxsən '''[[Sövbədar]]''' ()[[en:Subedar]] yazılmasının tərəfdarıyam. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 13:21, 21 mart 2014 (UTC) ::Amma nəzərə almaq lazımdır ki, yerli hakimləri bildirən "subahdar" və Britaniya Hindistan ordusundakı "subedar" rütbəsi fərqli sözlərdir. Ona görə də hər biri üçün ayrı yazılış şəkli olmalıdır. Siz qeyd etdiyiniz söz isə məhz hərbi rütbəni bildirən sözdür, məqalələrdə isə söhbət yerli hakimlərin vəzifəsindən gedir. Əgər bizim milli elmi ədəbiyyatda konkret yazılış şəkli yoxdursa, o zaman yaxşı olar ki, elə ingiliscə olduğu kimi "subahdar" və "subedar" yazılışlarından istifadə edək. [[İstifadəçi:Wertuose|Wertuose]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wertuose|talk]]) 13:31, 21 mart 2014 (UTC) :[[Məhəmmədəli Tərbiyət]] və digər Hindistandan yazan şəxslər hakimi sövbədar yazırlar. Sövbədar tam mənada hakim deyil. Bir növ bölgənin kənd təsərrüfatına, ərzaqa baxan məsul şəxsdir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 13:44, 21 mart 2014 (UTC) == Təbrik edirəm == Hörmətli Enver62. Siz Vikipediyanın inkişafında göstərdiyiniz aktiv fəaliyyətə və Azərbaycan vikipediyasının 100 min məqalə səviyyəsinə çatması üçün çəkdiyiniz gərgin zəhmətinizə görə [[Şablon:Vikipediyada xidmətlərə görə III dərəcəli mükafat|Vikipediyada xidmətlərə görə III dərəcəli mükafat]]la təltif edilirsiniz. Təbrik edirəm.--[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Acategory|talk]]) 04:46, 28 mart 2014 (UTC) == Dil keçidləri ilə problem == Cənab Enver, Siz məqalə yaradarkən, onun sonunda bu cür -"[[en:Muisca people]]" digər xarici dillərdə olan həmin məqaləyə keçid qoyursuz. Bu düzgün deyil. Çünki Sizin məqalənizə girib baxan insan elə bilir ki, həmin mövzuda Azərbaycan dilindən başqa təkcə ingilis dilində var (bunu mən məsələ olaraq Sizin yaratdığınız [[Çibça (sivilizasiya)]] məqaləsinə hazırda istinad edirəm). Halbuki, bu mövzu ilə əlaqədar 23 dildə məqalə mövcuddur. Məsələn həmin məqalənin alman versiyasına baxın - [[:de:Chibcha]] - solda dil kateqoriyası olan hissədə azərbaycan dilinə məqər keçid var? Xeyr, yoxdur, deməli Siz burada səhvə yol vermisiniz. Dil keçidi yaradarkən yaratdığınız mövzunun sol küncündə "başqa dillərdə" kateqoriyası var, Siz oraya daxil olub, keçid əlavə edirsiz (yəni məsələn əqər siz alman dilindən bunu götürmüsünüzsə, o zaman dil blokunda alman dilini, aşağıdakı "səhifə (Page)" hissəsində isə onun alman dilindəki adını yazırsınız). Və sonda "Link with page" düyməsini basaraq, onun yadanında saxladırsız. Məhz bu təqdirdə, Sizin məqalənizin sol küncündə mövzu ilə bağlı bütün dillərə keçid yaranacaq. Qeyd edim ki, Sizin yaratdığınız bütün məqalələrdə bu problem var və bunun həll edilməsi çox vacibdir. --[[İstifadəçi:Keete 37|Keete 37 (Farid Aliev)]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|talk]]) 14:01, 1 aprel 2014 (UTC) == Hüseynqulu xan Nuri == :Salamlar! Zəhmət olmazsa, [[Hüseynqulu xan Nəvvab]]ın intervikisini [[Hüseynqulu xan Nuri]]yə köçür. Mən səhv eləmişəm. Əvvəlcədən təşəkkürlər! hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 15:27, 2 sentyabr 2014 (UTC) ::Ənvər müəllim bir də baxın deyəsən düzəldilib. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:33, 2 sentyabr 2014 (UTC) :::Məncə düzəldi. Zəhmət olmasa baxardız. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:48, 2 sentyabr 2014 (UTC) == Şəxs şablonu == Salam Ənvər bəy. Vaxtınızı aldığım üçün üzürlü hesab edin. Bir məsələni sizə demək istəyirdim. [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eablon:%C5%9E%C9%99xs Şəxs şablonu] yeniləndiyindən sizin yaratdığınız yeni məqalələrdə istifadə etdiyiniz şablon köhnə versiyadır və tam deyil. Mən sizin [[Məhəmmədhüsеyn mirzə Firuz]] adlı məqalənizdə yeni şablonu tətbiq etdim. Yeni yaradacağınız məqalələrdə bundan istifadə etməyiniz yaxşı olardı. [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eablon:%C5%9E%C9%99xs Burada] hətta digər: '''Alim''', '''Yazıçı''', '''Filosof''', '''Musiqiçi''', '''Dövlət xadimi''', '''Kino sənətçisi''', '''Rəssam''' və digər şablonlara da keçid var. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 05:55, 9 sentyabr 2014 (UTC) == İbrahimxəlil xan == Salam Ənvər bəy. Səhv etmirəmsə sizin AzVikiyə yüklədiyiniz İbrahimxəlil xanın Rizvan Qarabağlıya aid portretini commonsa yükləyib burdan sildirmişdim. Lakin sonradan müəllif hüquqları pozuntusu əsas gətirilərək şəkil commonsdan da silindi. Sizdən xahişim odur ki, o şəkli yenidən AzVikiyə yükləyə bilərsiz?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 13:47, 20 sentyabr 2014 (UTC) :{{Y}} [[İstifadəçi:Samral|samral]], səhv etmirəmsə həmin şəkil budur: [[:Şəkil:İbrahimxəlil xan Cavanşir.jpg]]. Onu bərpa etdim. --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">829</font>]]''' 13:55, 20 sentyabr 2014 (UTC) Bəli bəli. Odur. Çox sağol Tərxan. Allah razı olsun. :) --<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 13:59, 20 sentyabr 2014 (UTC) == [[Vikipediya:Mövzulu ay/Ədəbiyyat ayı]] == Salam Ənvər müəllim. Hər halda xəbəriniz var ki, AzVikidə [[Vikipediya:Mövzulu ay/Ədəbiyyat ayı]] keçirilir. Ədəbiyyatla bağlı ay ərzində yaradılan məqalələr ora təqdim edilir. Bu könüllüdür. Sizin ədəbiyyata (onsuz da bütün sahələrə marağınız böyükdür) olan böyük marağınızı nəzərə alıb sizə müraciət etdim. Məsələn yeni yaratdığınız [[Cəlal Ale-Əhməd]] adlı məqaləni ora təqdim edə bilərsiniz. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:42, 3 noyabr 2014 (UTC) == [[Əbdürrəşid İbrahimov]] == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikisini düzəldin. Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 15:35, 3 noyabr 2014 (UTC) :{{y}}Hazırdır. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:45, 3 noyabr 2014 (UTC) :::Salam Ənvər müəllim. [[Məhəmməd bəy Aşiq]]in Vikimənbədə redaktələrini edərkən [https://az.wikisource.org/wiki/%C3%96n_s%C3%B6z_%28M%C9%99h%C9%99mm%C9%99d_b%C9%99y_A%C5%9Fiq%29 belə bir ön sözə] rast gəldim. Müəllif qeyd olunmayıb. Siz deyilsiz ön sözün müəllifi. Və ya bilirsizsə kömək edin. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 09:03, 23 noyabr 2014 (UTC) :{{y}}Hazırdır. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 16:08, 1 dekabr 2014 (UTC) == [[Hacı Rəhim xan Çələbiyanlı]] == Salamlar! Araz bəy, zəhmət olmazsa, bu məqalənin intervikisini nizamlayın. Bizimki onlarda yoxdur. Mən həqiqətən bacarmıram. Əvvəlcədən təşəkkürlər. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 15:00, 8 dekabr 2014 (UTC) ::Heç bir zəhməti yoxdur. Həll etdim. [https://az.wikisource.org/wiki/Kateqoriya:%C6%8Fnv%C9%99r_%C3%87ingizo%C4%9Flu Vikimənbədə sizin kateqoriyanı] xeyli düzəltdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|talk]]) 15:51, 8 dekabr 2014 (UTC) == Kitabi-Diyarbəkriyyə == Salamlar! Məqalədə farsca kitabın adı tam əks etdirmir: Kitab Diyarbəkr yazılıb. Zəhmət olmazsa, ya siz düzəldin, ya icazə verin, mən düzəldim. Əvvəlcədən təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|talk]]) 08:07, 6 fevral 2015 (UTC) :Salam Ənvər bəy. Buyurun düzəldin.--[[İstifadəçi:Asparux Xan Bulqar|Asparux Xan Bulqar]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Asparux Xan Bulqar|talk]]) 08:16, 6 fevral 2015 (UTC) == [[Müqəddəs Ərdəbili]] == Salam Aleykum. Ənvər bəy [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:M%C3%BCq%C9%99dd%C9%99s_%C6%8Frd%C9%99bili.jpg bu şəkli] vikiyə siz yükləmisiz. Gözəl şəkildi. Lakin mənə elə gəldi ki, şəkil rəsm yox fotodur. Müqəddəs Ərdəbili də yaşayıb XVI əsrdə (vəfatı hicri 993). Və mən biləni o vaxt foto olmayıb. İndi mənə maraqlıdır ki, belə bir şəkil necə ola bilər ?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 19:18, 18 aprel 2015 (UTC) == Translating the interface in your language, we need your help == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello Enver62, thanks for working on this wiki in your language. [http://laxstrom.name/blag/2015/02/19/prioritizing-mediawikis-translation-strings/ We updated the list of priority translations] and I write you to let you know. The language used by this wiki (or by you in your preferences) needs [[translatewiki:Translating:Group_statistics|about 100 translations or less]] in the priority list. You're almost done! [[Image:Translatewiki.net logo.svg|frame|link=translatewiki:|{{int:translateinterface}}]] Please [[translatewiki:Special:MainPage|register on translatewiki.net]] if you didn't yet and then '''[[translatewiki:Special:Translate/core-0-mostused|help complete priority translations]]''' (make sure to select your language in the language selector). With a couple hours' work or less, you can make sure that nearly all visitors see the wiki interface fully translated. [[User:Nemo_bis|Nemo]] 14:06, 26 aprel 2015 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nemo bis@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Meta:Sandbox&oldid=12031713 --> == Salamlar == Salamlar! [[Ənvər Çingizoğlu]] məqaləsinin Əsərləribölməsində cilddən əvvəl bir Nömrə № vermək olarmı? Kömək edə bilsəniz çox sevinərəm. Bəri başdan təşəkkürlər!...--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 18:05, 7 may 2015 (UTC) :{{y}} [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C6%8Fnv%C9%99r_%C3%87ingizo%C4%9Flu&type=revision&diff=3273905&oldid=3273658 Hazırdır]. Hörmətlə, --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">829</font>]]''' 03:42, 8 may 2015 (UTC) == Kateqoriya adı ilə bağlı == Hörmətli Enver62. 2011-ci ildə Siz "Qədim Alman xalqları" adlı kateqoriya yaratmısınız. Digər dillərdə bu kateqoriyanın adı " Qədim german tayfaları"dır. Almanlar german tayfalarının bir qoludur, ona görə də mən kateqoriyanın adını dəyişmək istəyirəm. Onu birinci Siz yaratdığnıza görə etirazınız olmazsa, mən onu "Kateqoriya:Qədim german tayfaları" adlandırardım. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Acategory|müzakirə]]) 16:13, 26 may 2015 (UTC) == Vikikitab == Salam həmkar. [https://az.wikibooks.org/wiki/%C6%8Fnv%C9%99r_%C3%87ingizo%C4%9Flu/Biblioqrafiya Burada yaradılan Biblioqrafik kitaba] töhfələrinizi verməyi rica edərdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:58, 10 sentyabr 2015 (UTC) == Zirilər sülaləsi == Salam həmkar. Ya [[Zirilər sülaləsi|bu cür məqalələri]] redaktə edək, ya da silək getsin. Türk dilindən tərümə etmək elə də asan deyil. Bu cür bərbad səviyyədə Azərbaycan dilinə çevirdiyiniz məqalələrin hamısını siləcəm.--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 16:54, 11 sentyabr 2015 (UTC) == [[İskəndər Novruzlu]] == Salamlar! Bu məqaləni mən hazırlamışam və mənbədə öz məqaləmi qoymuşdum. Görəsən niyə pozurlar?--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 16:21, 1 oktyabr 2015 (UTC) ::Baxdım tarixçəyə. Görünür unutmusuz. Siz məqaləni yaradarkən və daha sonralar da dediyiniz mənbəni qoymamısız. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 16:29, 1 oktyabr 2015 (UTC) == {{tl|Məscid}} == Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Xahiş edirəm qeyd olunan şablondan istifadə etməyin. {{tl|Məbədlər}} və ya {{tl|Tarixi abidə}} şablonundan istifadə edin. Hörmətlə:--[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 15:47, 4 oktyabr 2015 (UTC) == Dəvət == Salam həmkar. [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri/QULAQ Burada] keçirilən səsvermədə iştirak etməyinizi istərdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 11:35, 22 oktyabr 2015 (UTC) == Şablon == Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. Xahiş edirəm {{tl|Şəhər}} şablonundan istifadə etməyin. {{tl|YM}} və ya {{tl|İnzibati vahid}} şablonlarından istifadə edin. Hörmətlə:--[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 21:06, 4 noyabr 2015 (UTC) == Yəmən tarixi == Salamlar! İndi [[Yəmən tarixi]] yazısına baxa bilərsiniz. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:48, 5 noyabr 2015 (UTC) :{{y}} [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipediya%3AAsiya_ayı%2FEnver62&type=revision&diff=3413285&oldid=3413260 Lazımı düzəliş edildi.]--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="blue">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="#ffff33">l@nd</font>]]''' 17:51, 5 noyabr 2015 (UTC) == Təşəkkür == Salamlar! Yardımınıza və gördüyünüz işlərə görə təşəkkür edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:24, 6 noyabr 2015 (UTC) :Salam. Bacardığım köməyi etməyə hazıram, xoşdur. Hörmətlə:--[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 17:27, 6 noyabr 2015 (UTC) == Bədəxşan == Salamlar. Zəhmət olmazsa, Bədəxşanı Bədəxşan vilayətindən aralayın. Birinci tarixi vilayətdir. Bax:[[en:Badakhshan]]. Əvvəlcədən təşəkkürlər. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 15:55, 10 noyabr 2015 (UTC) :Salam, [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]. İradınız həll edildi. Bədəxşan səhifəsi silindi. Yönləndirmə ləğv olunub. Tarixi vilayət haqqında yaratmaq istəsəniz bunu silinən məqalənin yeni səhifəsini açaraq edə bilərsiniz. Uğurlar! --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 16:04, 10 noyabr 2015 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid ; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Admin Puzzle Icon.png|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İDARƏÇİ SEÇKİSİ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam!</font><br><font color=black>Sizi mənim '''idarəçi''' seçilməyim ilə bağlı '''[[Vikipediya:İdarəçilər#Serkanland_.28m.C3.BCzakir.C9.99_s.C9.99hif.C9.99si_.E2.80.A2_f.C9.99aliyy.C9.99tl.C9.99ri.29_.C3.BC.C3.A7.C3.BCn_idar.C9.99.C3.A7i_statusunun_verilm.C9.99si_il.C9.99_ba.C4.9Fl.C4.B1_s.C9.99sverm.C9.99|İdarəçilər səhifəsində]]''' keçirilən səsverməyə dəvət edirəm.</font>--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="blue">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="#ffff33">l@nd</font>]]''' 11:27, 12 noyabr 2015 (UTC) |} == Sanjar== Salamlar! 2 dəfə nə ilədimsə hamısını dağıtdın. Mən daha yaxşısını hazırlamışdım. Nəsə canın sağ olsun!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 16:05, 19 noyabr 2015 (UTC) :Bağışla həmkar. Bəzən hövsələsizlik edirəm. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 16:07, 19 noyabr 2015 (UTC) == Vikipediya Asiya Ayının son həftəsi == Salam {{PAGENAME}}! Ümumilikdə layihədə iştirak 1000-ə yaxın vikipediyaçıdan biri kimi layihəyə qoşulduğunuza görə təşəkkür edirəm! Layihə iştirakçılarının çoxu indiyə qədər böyük işlər görüblər. Sizə layihə ilə bağlı bir neçə yeniliyi bildirmək istəyirəm: # Əgər siz "Asiya Ayı Səfiri" fəxri adını qazanmaq istəyirsinizsə, məsləhət görürəm ki, layihənin Ana Səhifəsində digər istifadəçilərin də töhfələrinə baxasız. Biz həmçinin hər Vikipediya üçün əlavə "Vikipediya Asiya Səfiri" adını təsis etmək qərarına gəldik. Ən çox məqalə yaradıb "Vikipediya Asiya Səfiri" adını qazanan istifadəçidən əlavə, təsdiq edilmiş məqalə sayı '''30'''-dan çox olmaq şərti ilə, ikinci ən çox məqalə yaradacaq istifadəçi də "Vikipediya Asiya Səfiri" adına layiq görülə bilər. # Artıq layihənin başa çatmasına 1 həftə vaxt qalıb. Layihə çərçivəsindəki töhfələrinizi qeyd etmək üçün son gün '''3 dekabr'''dır. Ancaq noyabr ayında verilən töhfələr qeydə alınacaqdır. # Əgər siz 5 məqalə yazmısınızsa, amma kiçik səbəblərə görə (məsələn, ola bilər ki, məqalələrdən birində 250 sözə çatmaq üçün sadəcə 4-5 söz kifayət etmir və s.) bir və ya bir neçəsi təsdiq olunmayıbsa, narahat olmayın, sizə də açıqca göndəriləcəkdir. # Əgər siz hədəfinizə çatmasaz belə, layihə iştirakçısı olduğunuza və Asiya mövzusundakı töhfələrinizə görə təşəkkürümüzü bildiririk. Əgər hər hansı sualınız varsa mənimlə əlaqə saxlayın: --'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 18:31, 25 noyabr 2015 (UTC) == Səsvermə == Salam. Sizi bu [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99_statusunun_geri_al%C4%B1nmas%C4%B1], [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri] səhifələrdə keçirilən səsvermələrdə iştiraka dəvət edirəm.--[[İstifadəçi:Eminn|'''<font face="Cursive"><font color="DodgerBlue">Emin</font></font>''']] <font color="Turquoise">•</font> [[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|<font face="Cursive"><font color="DarkTurquoise">'''ismarış'''</font></font>]] 14:02, 28 noyabr 2015 (UTC) == Vikipediya Asiya Ayında 3-cü yer! == {| style="background-color: white; border: 4px solid #CC9966;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 2px;" | [[File:WAM bronze.png|211px]] |style="font-size: x-large; padding: 2px 2px 0 2px; height: 1.5em;" | '''<font color="#CC9966">[[Vikipediya:Asiya ayı/Köməkçi|Asiya ayı üçüncüsü!]]</font>''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ---- '''Hörmətli {{PAGENAME}}! Bu mükafata 1 noyabr - 30 noyabr 2015-ci il tarixləri arasında keçirilmiş [[Vikipediya:Asiya ayı|Asiya ayı]] layihəsinə görə layiq görülürsüz. Layihə çərçivəsində təqdim etdiyiniz məqalələrin [[Vikipediya:Asiya ayı/{{PAGENAME}}|107]]-si təsdiq olunmuş və sonda 3-cü yeri tutmuşsunuz! Sizi təbrik edir və uğurlar arzulayıram.<br> Hörmətlə, layihə təşkilatçısı--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 10:49, 4 dekabr 2015 (UTC) |} P.S. Mükafatı istifadəçi səhifənizə yerləşdirə bilərsiz.--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 10:49, 4 dekabr 2015 (UTC) == Keçidlər == Salam Enver62. Zəhmət olmasa, yaratdığınız məqalələrə keçid əlavə edin. Əgər keçidlərin redaktəsi bölməsinə daxil olduqda keçid əlavə etmək üçün olan hissə açılmırsa, bu zaman login və parolu wikidata.org saytında da daxil edin. Bundan sonra həmin problem yaranmayacaq. Hörmətlə: --[[İstifadəçi: Zaur Turan(1994)|'''<span style="color:blue;">Zaur</span><span style="color:red;"> Turan</span><span style="color:green;"> (1994) </span>''']] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Zaur Turan(1994)#top|<small>Müzakirə</small>]]) 15:18, 6 yanvar 2016 (UTC) == Alfred Kreber == Salamlar, zəhmət olmazsa, baxın görün [[Alfred Kreber]]in fotosu bizdə niyə işləmir? Bütün vikilərə bu foto qoyulub. Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 19:15, 9 yanvar 2016 (UTC) :{{y}} Həll edildi [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfred_Kreber&type=revision&diff=3472519&oldid=3472515]--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 19:20, 9 yanvar 2016 (UTC) == [[Vikipediya:Asiya ayı|Asiya ayı açıqcası]] == [[Şəkil:WikipediaAsianMonth-az.png|right|100px]] Salam, hörmətli {{PAGENAME}}! Vikipediya Asiya ayının təşkilatçısı kimi sizə bir məlumatı bildirmək istəyirəm: Nəzərinizə çatdıraram ki, 1 noyabr - 30 noyabr 2015-ci il tarixləri arasında keçirilmiş Asiya ayı layihəsi çərçivəsində 5 və ya daha çox məqalə yaratdığınıza görə bir Asiya ölkəsindən göndəriləcək açıqca qazandınız. Açıqcanı əldə etmək üçün yaradılmış '''[https://docs.google.com/forms/d/1IcS3s8e052z17ITvPH-sQG_J5us9XYo8ULEQ2wBBvWA/viewform bu anketi]''' mütləq doldurmalısız. Anket ingiliscə olduğuna görə '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Asian_Month/WAM_survey#Azerbaijani_.2F_Az.C9.99rbaycanca burada]''' tərcüməsinə baxa bilərsiz. Anketi doldurarkən və ünvanı qeyd edərkən diqqətli olun, əks halda açıqca ünvanınıza çatdırılmaya bilər. Hörmətlə, layihə təşkilatçısı --'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serka@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 17:45, 13 yanvar 2016 (UTC) == Cəfərqulu xan == Salam Ənvər bəy. [[Cəfərqulu xan Sarıcalı-Cavanşir (kitab)|Bu kitabın]] üzərindəki şəkil ayrıca sizdə varmı? Varsa commonsa yükləyib Cəfərqulu xan Nəva məqaləsinə yerləşdirsəniz çox gözəl olar. Çünki o məqalədəki [https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:C%C9%99f%C9%99rqulu_xan_N%C9%99va.jpg hal-hazırki şəkil] çox keyfiyyətsizdir.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 21:08, 20 yanvar 2016 (UTC) == Dəvət == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Salam!<br>''' [[Dəniz inəyi]] məqaləsinin "Seçilmiş məqalə" statusunu əldə etməsi ilə əlaqədar, Sizi '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Dəniz inəyi]]''' səhifəsində keçirilən səsvermələrə dəvət edirəm. |} --[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 17:19, 7 fevral 2016 (UTC) == Xeyrənnisə bəyim == Salamlar, [[İstifadəçi:Farah Sadiqi|Farah Sadiqi]]nin fəaliyyətinə nəzarət edin. Hazır yazıları[[Xeyrənnisə bəyim]] pozub, özü hazırladığı [[Heyrannisə Sultan]] yazısına yönəldir. Mənbəyi bilinməyən şəkillər əlavə edir. Azərbaycan dilinin qayda-qanunlarını bilmir. Türk üslubu ilə yazı hazırlayır.Əvvəlcədən təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 11:04, 28 fevral 2016 (UTC) :{{y}} İki günlük blokladım. Daha əvvəl Sefer tərəfindən də 23 dekabrda 3 saatlıq bloklanmışdı.--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serka@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 12:51, 28 fevral 2016 (UTC) ==Vikilüğətdə səsvermə== Salam. Vikilüğətdə fəza adının dəyişdirilməsi ilə əlaqədar [[wikt:/wiki/Wiktionary:K%C9%99nd_meydan%C4%B1#Vikil.C3.BC.C4.9F.C9.99t_ad_f.C9.99zas.C4.B1|səsvermə]] keçirilir. Xahiş edirəm öz dəyərli vaxtınızı ayırıb fikrinizi bildirəsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Aabdullayev851|Aabdullayev851]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aabdullayev851|müzakirə]]) 16:57, 28 fevral 2016 (UTC) == Address Collection Notice == Hi there, thank you for contributing to Wikipedia Asian Month in November 2015. You are qualified to receive (a) postcard(s) but we did not [[:m:Wikipedia Asian Month/2015 Qualified Editors/No Response|hear your back]] in past two months, or it could be an error on Google's server or a mistake. If you still willing to receive one, please use [https://docs.google.com/forms/d/1--lxwpExIYg35hcd7Wq-i8EdtqEEeCS5JkIhVTh6-TE/viewform this new survey]to submit your mailing address. The deadline will be March 20th. --[[User:AddisWang|AddisWang]] ([[User talk:AddisWang|talk]]) 14:40, 9 March 2016 (UTC) <!-- Message sent by User:AddisWang@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Asian_Month/2015_Qualified_Editors/No_Response&oldid=15425406 --> ==[[Qarabağ bəyləri]]== Salam Aleykum. Mənin soy köküm də Qarabağ bölgəsindəndir. Yaşlıların dediyinə görə bəy nəslindənik (və ya Qolçomaq). Sadəcə sizdən öyrənmək istədiyim bu məlumatların haradan əldə etməyinizi bilməkdir. Hörmətlə-[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 07:36, 11 mart 2016 (UTC) :İnşallah ətraflı məlumat toplayıb sizə yazacağam. Hörmətlə-[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 17:45, 11 mart 2016 (UTC) ::Salam Aleykum. Mən sizi Qarabağ bəyləri (AzWikipediya) ilə bağlı narahat edirəm. Bizim əslimiz Qubadlı rayonunun Məlikəhmədli kəndindəndir. Yaşlıların dediyinə görə soyumuz bəy və ya qolcomaqdır. Soyadımız Orucovdur. Nəslin adı Allahqulu adlanır. Babamın atasının adı Al Paşa (və ya sadəcə Paşa) olmuşdur. Onların kənd ərazisində böyük mülklərinin olması deyilir. (Açığı kənd dağlıqdır. Mülk deyəndə kənd təsərrüfatı heyvanları nəzərdə tutulur.). Dağ arası düzənlikdə yerləşən bağlarının olmasını bildirirlər. Hətta Al Paşanın ermənilərə qarşı vuruşan dəstələrdə olması bildirilir. Dəqiq bilirəm ki, onun Səlim adında bir qardaşı vardı. Digərləri haqqında məlumatım yoxdur. Atasının adı Ata adlanmışdır (Ehtimal). Al Paşa 1923-cü ildə Qundanlı kəndində öldürülmüşdür (deyilənə görə qaçaqlar öldürmüşlər). O zaman babam hələ doğulmamışdı. Bu səbəbdən (babam Əvəz) babamın məlumatı olmamışdır. Babamı əmisi Səlim böyütmüşdür. Babamın xatirələrində deyirdi ki, əmisi (təbii ki, sovet dönəmində gizli şəkildə bildirirdi) kəndin dağ arasında yerləşən geniş ərazilərin onlara mənsub olduğunu bildirirdi. Bildiyim məlumatlar bu qədərdir... Əvvəlcədən sizə öz təşəkkürümü bildirirəm. Hörmətlə AzViki həmkarınız--[[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolçomaq]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq|müzakirə]]) 06:48, 15 mart 2016 (UTC). == Anvar Chingizoglu == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu yazını gözdən keçir və intervikisini düzəlt. Bəri başdan təşəkkürlər! [[en:Anvar Chingizoglu]]--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 19:11, 11 mart 2016 (UTC) :{{y}} Baş üstə! --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Asiya səfiri</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli</font>]]''' 19:17, 11 mart 2016 (UTC) == İslam mükafatı == {{Ulduz|şəkil=Dcp7323-Edirne-Eski Camii Allah green3.svg |şəklin eni=100px|mövzu=İslam mükafatı|mətn=Salam aleykum ! Sizi yaratdığınız və təkmilləşdirdiyiniz bir çox İslam məmləkətlərinə, şəxsiyyətlərinə və s. aid məqalə və şəkillərə görə İslam mükafatı ilə təltif edirəm. Fəaliyyətinizdə uğurlar. Hörmətlə.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 00:07, 24 mart 2016 (UTC)}} == Hindistan sultanlıqları == {{Hindistan sultanlıqları}}--[[İstifadəçi:Shahrux|Shahrux]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Shahrux|müzakirə]]) 19:45, 16 aprel 2016 (UTC) == [[Ukraynalılar]] == :Добрый день [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]]! Если вы имеете статус патрулирующего, прошу вас отпатрулировать статью [[Ukraynalılar]]. С уважением.--[[İstifadəçi:Yasnodark|Yasnodark]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Yasnodark|müzakirə]]) 15:23, 23 iyun 2016 (UTC) == İstifadəçi:Alemirozan == Salamlar. Zəhmət olmasa,Alemirozanın işlərini nəzarətə götürün. Düzəlişilərini təftiş edin. Məqalələrə lazımsız, səy-səy düzəlişlər edir. Görünür uşaqdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 10:20, 6 iyul 2016 (UTC) :{{y}} Aydın oldu.--'''[[İstifadəçi:White Demon|<font face="Segoe Print" color="black">White DemΩn</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">(müzakirə)</font>]]''' 10:34, 6 iyul 2016 (UTC) == Həmçinin bax == Salam həmkar. [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1#M.C3.BCcr.C3.BCm_K.C9.99rim_v.C9.99_M.C3.BCcrim_K.C9.99rim_Vardani Burada] fikriniz maraqlı olardı. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 14:17, 21 avqust 2016 (UTC) == Vikipediya Asiya Ayı 2016: Dəvət == <div style="width: 99%; color: #111; {{box-shadow|0|0|6px|rgba(0, 0, 0, 0.55)}} {{border-radius|2px}}"> <div style="overflow:hidden; height:auto; background: #fff; width: 100%; padding-bottom:18px;"> <div style="font-size: 36px; margin-top: 24px;margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height: 1.2em;">[[Vikipediya:Asiya ayı|Vikipediya Asiya Ayı]]<div style="margin-right:1em; float:right;">[[Şəkil:WAM_2016_Banner.png|450px|center|link=]]</div></div> <div style="font-size: 24px; padding-top: 0px; margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height:1.2em; color: #666; "> Keçən il Vikipediya Asiya Ayında iştirak etdiyinizə görə təşəkkür edirəm və ümid edirəm ki, müsabiqədən zövq almısınız. Keçən il bu layihə çərçivəsində Vikipediyanın 43 dil bölməsində 7000-dən çox məqalə yaradılmışdır və nəticədə, Asiya ayı Vikipediyadakı ən böyük tədbirlərdən biri olmuşdur. Biz noyabr ayında bu müsabiqəni yenidən təşkil edirik və sizi yenə iştirak etməyə dəvət edirik. Bu il açıqca (yeni dizaynda) əldə etmək üçün minimum 5 yox, 4 məqalə yaratmaq lazımdır. Məqalənin ölçüsü azı 3000 baytdan və 250 sözdən ibarət olmalıdır. Həmçinin açıqca göndərmək prosesində yeniliklər var: açıqcalar indidən hazırlanır və digər dillər gözlənilmədən ünvanlar toplanılır. Vikipediyanın hər bir dil bölməsində layihə çərçivəsində ən çox məqalə yaratmış istifadəçi "Vikipediya Asiya Səfiri" adına layiq görüləcək. Layihə qalibinə səfir sertifikatı göndəriləcək. <div style="text-align:center;"> <!-- Please edit the "URL" accordingly, especially the "section" number; thanks --> {{Clickable button 2|İndi qoşul!|url={{fullurl:{{{link|Vikipediya:Asiya ayı 2016/İştirakçılar}}}|action=edit}} |class=mw-ui-progressive}} </div> Diqqətinizə aldığınıza görə təşəkkürlər!--'''[[İstifadəçi:White Demon|<font face="Tahoma" color="black">White DemΩn</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font face="Tahoma" color="#e6005c">(el psy congroo)</font>]]''' 14:44, 31 oktyabr 2016 (UTC)</small> </div> </div> </div> == Fətəli şah Qacar == Salam. Necəsiz? [[Fətəli şah Qacar]]ın atası [[Murtuzaqulu xan Qovanlı-Qacar]]dı, yoxsa [[Hüseynqulu xan Qovanlı-Qacar]]?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:58, 8 noyabr 2016 (UTC) == Dəvət == {| style="border: 1px solid Lavender; background-color:GhostWhiteh;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[Şəkil:Symbol list class.svg|160px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.1em;" |'''Dəvət''' |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid blue;" | Salam, sizi [[İstifadəçi:By erdo can/Categories categorized in red-linked categories|şu siyahıdaki]] kateqoriyalara konulmuş kırmızılı kateqoriyaları yaradmaya və ya tənzimləməyə ''Dəvət'' ediyorum. Saygılar.--<span style="background:#73fff4;color:Cyan;padding:1px 4px;">[[User:By erdo can|<span style="color:White;font-variant:Small-caps;">''By erdo can''</span>]]&nbsp;&bull;&#32;[[User talk:By erdo can|<span style="color:Lime;font-size:80%;">müz</span>]]</span> 19:10, 15 dekabr 2016 (UTC) |} == [[Əhməd xan Müqəddəm]] == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikilərini çıxara bilərsinizmi. Çünki ona aid deyil. Kimsə səhv eləyib. Mən onu rusca hazırlamaq istəyirəm. Bəri başdan təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 18:55, 21 dekabr 2016 (UTC) :{{y}} Çıxarıldı. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 18:58, 21 dekabr 2016 (UTC) == İP-redaktələrinin patrullanması == Salam, hörmətli həmkar. Sizi Azviki üçün aktual problemlərdən biri olan İP-redaktələrinin patrulanması ilə bağlə kənd meydanında [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Kənd_meydanı#.C4.B0P-redakt.C9.99l.C9.99rin_patrullanmas.C4.B1 keçirilən müzakirədə] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Baskervill|<font face="Trebuchet MS, verdana, sans serif" color="#657383">'''Baskervill'''</font>]]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#657383"> '''müzakirə'''</font>]]</sup> 13:50, 22 dekabr 2016 (UTC) == Anvar Gengisoglu == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu məqalə fransız vikisindədi. intervikisini düzəldin. Bəri başdan təşəkkürlər.--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 01:19, 6 yanvar 2017 (UTC) * Salam Ənvər müəllim. Təəssüf ki, məqaləni bu gün siliblər. Bir müddət sonra onların tələblərinə uyğun şəkildə bir də yaradıb o dəqiqə də intervikiləri əlavə etmək lazımdır. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 10:03, 6 yanvar 2017 (UTC) == [[Əmir Ərşad]] == Salamlar, Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikisini düzəldin. Bəri başdan təşəkkürlər. Mümkünsə məni də öyrədin. --[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:42, 15 yanvar 2017 (UTC) :{{y}} --►'''[[İstifadəçi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">Cekli səkkiz yüz</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Cekli829|<font face="Tahoma" color="red">iyirmi doqquz</font>]]''' 17:47, 15 yanvar 2017 (UTC) == Səsvermə == Salam. Sizi mənim [[Vikipediya:İdarəçilər#Aabdullayev851|idarəçilik statusumla]] bağlı keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. --[[İstifadəçi:Aabdullayev851|Aabdullayev851]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aabdullayev851|müzakirə]]) 08:45, 27 yanvar 2017 (UTC) == [[Şəcərə]] == :Salam [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] Bağışlayın sizi narahat edirəm ancaq sizə bir neçə sualım olacaq.[[İstifadəçi:Huseyn200021|Huseyn200021]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Huseyn200021|müzakirə]]) 14:05, 28 yanvar 2017 (UTC) :Mən şəcərəm haqqında haradan melumat ala bilərəm. [[İstifadəçi:Huseyn200021|Huseyn200021]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Huseyn200021|müzakirə]]) 01:09, 29 yanvar 2017 (UTC) :[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] Sizə bildiklərim haqqında WhatsApp-da yazdım. [[İstifadəçi:Huseyn200021|Huseyn200021]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Huseyn200021|müzakirə]]) 00:59, 31 yanvar 2017 (UTC) == Нужен совет == Сәләм, Әнүәр Сыңғыҙулы! Правила азербайджанского языка не очень совпадают с правилами башкирского языка. У нас по традиции принято написание - фамилия, имя и отчество человека. Например, Фараджев Әнүәр Сыңғыҙ улы йәки Әнүәр Сыңғыҙ улы Фараджев. Этого же правописания придерживается и Башкирская Википедия. Исходя из этого, название вашей статьи в БашВики придется поменять на Фараджев Әнүәр Сыңғыҙ улы с созданием перенаправлений на написание Ф.И.О. в раном сочетании, а также на Әнүәр Сыңғыҙулы. Тем более я не нашел подтверждение тому, что «Әнүәр Сыңғыҙулы» Ваш творческий псевдоним. Ваше мнение? --Айсар (әңгәмә) 16:55, 7 февраль 2017 (UTC) == Hüseyn Vaiz Kaşifi == Salamlar, zəhmət olmazsa, fars və ərəb vikisini də düzəldin. Təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 22:41, 15 fevral 2017 (UTC) :{{y}} Əlavə etdim. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 23:06, 15 fevral 2017 (UTC) == Elxanilər == Salamlar! Siz addəyişmədə bəzi yanlışlıqlara yol verirsiniz. Elxanilər artıq dövlət yox, sülalə adı oldu. Bu ikisi fərqli termindir. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 20:50, 19 fevral 2017 (UTC) :Aleykum salam. Bu məsələ haqqında dəfələrlə yazmışam. Dövlət və xanədanlıq fərqli anlayışlardır. Məsələn İran dövlətdir. Ölkədir. Məmləkətdir. Amma Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səfəvi, Əfşar, Qacar və Pəhləvi kimi sülalələr bu ərazidə hökm sürmüş xanədanlıqlardır. Buna ingiliscə deyirlər '''dynasty'''. Dynasty yəni '''hakimiyyət sürmüş-sürən sülalə'''. Adını sadaladığım Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səfəvi, Əfşar, Qacar və Pəhləvi kimi sülalələrin xanədanlıqlarına, yəni hökmranlıqlarına dövlət adını verən bizim və bəzi rus tarixçilərin böyük səhvidi. Belə şey yoxdur. Nə adını çəkdiklərim dövlətdir, nə də Saci, Salari, Rəvvadi, Şəddadi, Eldəniz, Cəlairi, Çobani və s. Heç biri '''dövlət deyil'''. Bunlar xanədanlıqdır. Müəyyən vaxtda müəyyən ərazidə hökm sürüblər. İran İslam Respublikası 1979-da yaranıb. Bu o deməkdir ki, İran 1979-da yaranıb? Yox. Bəs yaxşı biz onda niyə 1925-1979-cu illər İranına Pəhləvilər dövləti demirik? Axı o müddətdə orada Pəhləvilər sülaləsi hakimiyyətdə idi. Niyə 1796-1925-ci illər İranına Qacarlar dövləti demirik? Axı o dövrdə orada bu sülalə hakimiyyətdə idi. Çünki dövlət demək, sülalə demək deyil. Dövlət ingiliscə state-di, hakim sülalə isə dynasty, yəni xanədanlıq. Xanədanlığa dövlət demək isə savadsızlıq və hansısa bir ərazinin dövlətçilik tarixini təhqirdir. Başqa heç nə.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 06:20, 20 fevral 2017 (UTC) ::[[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]]--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 05:35, 21 fevral 2017 (UTC) :::[[İstifadəçi:Samral|Samral bəy]], siz tərklif edirsiniz ki, elxanilər dövlətinin, qaraqoyunlular dövlətini, ağqoyunlular dövlətinin, səfəvilər dövlətinin mövcud olmasını rədd edək. Yaxşı, siz deyən kimi, hülakülər dövləti olmayıb. Bəs nə olub? Təklif edirsiniz ki, xanədanlıq olub və "müəyyən vaxtda müəyyən ərazidə hökm sürüblər". Hansı ərazidə? İndiki İraq, İran, Azərbaycan və s. Bəs o vaxt onların hakimiyyətdə olduğu ərazi necə adlanıb? Hülükülər dövləti adlanıb, Samral bəy. Sual verirsiniz ki, Bəs yaxşı biz onda niyə 1925-1979-cu illər İranına Pəhləvilər dövləti demirik? Axı o müddətdə orada Pəhləvilər sülaləsi hakimiyyətdə idi. Niyə 1796-1925-ci illər İranına Qacarlar dövləti demirik? Axı o dövrdə orada bu sülalə hakimiyyətdə idi. Qacarlar dövlətinin adı rəsmən "Dövləti Qacariyyə" olub. Biz ona görə pəhləviləri, İran islam Respublikasını ayrıca dövlət hesab etmirik ki, rəsmən onlar bunu istəmirlər. İlk dəfə olaraq 20-ci əsrin 30-cu illərində iran şahı bütün dünyaya bəyan edib ki, İranı Persiya kimi yox, İran adlandırsınlar. Yəni istəsəydi, yazardı ki, bu yeni dövlətdir bizim adımız Persiya, ya iran deyil, Pəhləvilər dövlətidir. İran islam respublikası da o cümlədən. İstəsəydi dünyaya bəyan edə bilərdi ki, biz İran dövləti deyilik, biz Dövləri İslamıq. Necə ki SSRİ Rusiya adından imtina etdiyi kimi, İran da belə edə bilərdi. Odur ki, Səfəvilər məqaləsinin Səfəvilər dövləti şəklinə qaytarılması vacibdir. Azərbaycanlı oxucu səfəvilər deyiləndə dövlət yox. sülalə başa düşür. Qacarlar dövləti məqaləsinin adını isə ayrıca müzakirə etmək lazım olacaq. [[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydın Məmmədov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aydinsalis|müzakirə]]) 06:31, 21 fevral 2017 (UTC) :İndi İngiltərədə Vindzorlar sülaləsi hakimiyyətdədi. Düzdü? II Yelizaveta. İndi biz ora Vindzorlar dövləti deməliyik? Yox. İngiltərə, Böyük Britaniya, Britaniya və ya Birləşmiş Krallıq deyirik. Vindzorlara da xanədanlıq, yəni hökm sürmüş-sürən sülalə. Səfəvilər də İran taxt tacında Ağqoyunluları əvəz etmiş xanədanlıqdı. Uzun Həsən də İran şahənşahı idi, Şah İsmayıl da. Necə ki, Viktoriya da İngiltərə kraliçası idi, indi də II Yelizaveta.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 06:41, 21 fevral 2017 (UTC) == Şeyx Məhəmmədəli Həzin == Salamlar! Zəhmət olmazsa, bu şəxsin intervikisini düzəldin. Bəri başdan təşəkkürlər!--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 17:31, 28 fevral 2017 (UTC) :{{y}} Əlavə etdim. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 17:42, 28 fevral 2017 (UTC) == Vikipediyaçıların növbəti görüşü == 10 mart 18:30 tarixində vikipediyaçıların növbəti görüşü planlaşdırılıb. Belə ki, [[AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana]]sında aktiv vikipediyaçıların və mövzulu ayın qaliblərinin görüşü və mükafatlandırılması tədbiri keçiriləcək. Görüşdə vikipediya ilə bağlı olan problemlər, istifadəçilərin təklifləri və digər zəruri məsələlər müzakirə olunacaq. Görüşün təşkilində əsas məsələlərdən biri də [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]]nın elektron formatda vikipediyaçılara təqdim olunmasıdır. Yəni arzu edən şəxslərə həmin ensiklopediya göndəriləcəkdir. İştirak etmək istəyən şəxslər 18:00-da [[AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana]]sına dəvət olunur. Giriş sərbəstdir. Ünvan: Elmlər Akademiyası metrosunun BDU tərəfdən olan çıxışı.--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 08:51, 9 mart 2017 (UTC) == Authority control == Salamlar! Əksər vikilərdə Beynəlxalq kitabxanaların normativ nəzarəti (Authority control) var. Bunu bizdə hazırlamaq mümkündürmü? Düzəldə bilsəniz minnətdar olaram. Çox hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 20:39, 10 aprel 2017 (UTC) :Salam Ənvər müəllim. Bu haqda heç bilgim yoxdu. İngilis, rus və ya türk vikipediyalarında varsa belə bir şey, onlara istinadı burada mənə yazsanız baxıb düzəltməyə çalışaram. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 20:44, 10 aprel 2017 (UTC) == [[Fazil İrəvani]] == Salam. Bəlkə sizdə [[Fazil İrəvani|bu alimin]] şəkli olar?--<font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 11:55, 16 may 2017 (UTC) == Mənbə == Salam Ənvər mm. [[Makinskilər]] adlı məqalədə 2-ci mənbəni canlı etdim. Nümunə üçün baxa bilər və digər məqalələrdə də o üsuldan istifadə edə bilərsiniz. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 17:40, 25 may 2017 (UTC) :Salam Ənvər mm. Dediyinizi etdim və [[Urmiya xanlığı]] məqaləsinin mənbəsində qeyd etdim. --[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:20, 18 iyun 2017 (UTC) == Səsvermə == Salam. Sizi mənim [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilik statusum]] ilə bağlı keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm.--[[İstifadəçi:Anar kerimxanov|Anar kerimxanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Anar kerimxanov|müzakirə]]) 19:54, 21 iyun 2017 (UTC) == Valeh Həsənov == Salam, Vüsal bəy! Siz nədən Valeh Həsənov yazısındakı son dəyişiklikləri sildiniz? Mən əlavə etmişdim. Bu şəxs mənim iş yoldaşımdır. Həmin filmlərin direktoru olub. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Enver62|müzakirə]]) 16:27, 6 iyul 2017 (UTC) Salam. Silməmişəm Odlu məmləkət sənədli serialını birləşdirdim. Texniki hamısı silinib. Serialın linkini bərpa etdim. Ancaq xatırladım ki,film direktoru ensiklopedik şəxs deyil. Həyatını genişləndirin.--[[İstifadəçi:Vusal1981|Vüsal Ağayev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusal1981|müzakirə]]) 16:36, 6 iyul 2017 (UTC) : Salam. Zəhmət olmasa burada keçiriləsn '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Bitch I'm Madonna|səsvermədə]]''' iştirak edərdiz.--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|müzakirə]]) 13:54, 12 iyul 2017 (UTC) == Əlaqə == Salam. Sizinlə necə əlaqə saxlamaq olar. Mailiniz var?--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/131.117.142.115|131.117.142.115]] 11:15, 7 avqust 2017 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Orijinal ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Salam Ənvər Məllim ! bu yazi hərkəs tərəfindən oxunur? [[İstifadəçi:Mösüməhərrəmov|Mösü Məhərrəmov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Mösüməhərrəmov|müzakirə]]) 04:45, 3 dekabr 2017 (UTC) |} == Xahiş == ::Salam həmkar. Necəsiniz? Mən Basketbol ayı layihəsinə qoşulmaq istəyirəm lakin tapa bilmirəm. Linkini atsanız sevinərəm. -- [[İstifadəçi:AnarHuseyinWS|AnarHuseyinWS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:AnarHuseyinWS|müzakirə]]) 9 dekabr, 2017 (UTC) == Qarabağ xanlarının mənşəyi == Salam Ənvər bəy. Qarabağ xanlarının mənşəyi haqqında fikrinizi bilmək istərdim. Bəzi mənbələrə görə əfşar boyundan, bəzilərinə görə Arqun ağa nəslindəndirlər hətta qacar olduqlarını söyləyənlər də var. Bu haqda sizin və {{u|Sefer azeri}}, {{u|Yusif Sərrac}} kimi istifadəçilərimizin də dəyərli fikrini bilmək istərdim.--<strong>[[User:Rufet Turkmen|<span style="font-family:Script MT;color:#36648B">Rufet Turkmen</span>]]</strong>&nbsp;&#124;&nbsp;[[User_talk:Rufet Turkmen|<sup><span style="font-family:Verdana;color:gray">''müzakirə''</span></sup>]] 16:55, 21 yanvar 2018 (UTC) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=5&prjedc=me5 Take the survey now!]'''</big> You can find more information about this survey [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|on the project page]] and see how your feedback helps the Wikimedia Foundation support editors like you. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]] (in English). Please visit our [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through the EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]] to remove you from the list. Thank you! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 18:33, 29 mart 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me5&oldid=17881390 --> == Reminder: Share your feedback in this Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Every response for this survey can help the Wikimedia Foundation improve your experience on the Wikimedia projects. So far, we have heard from just 29% of Wikimedia contributors. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes to be completed. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=5&prjedc=me5 Take the survey now.]''' If you have already taken the survey, we are sorry you've received this reminder. We have design the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. If you wish to opt-out of the next reminder or any other survey, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Thanks! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 01:31, 13 aprel 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me5&oldid=17881390 --> == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''23 April, 2018 (07:00 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=5&prjedc=me5 Take the survey now.]''' '''If you already took the survey - thank you! We will not bother you again.''' We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. To opt-out of future surveys, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 00:40, 20 aprel 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me5&oldid=17881390 --> ==[[Yerəhmədlilər]], [[İsmayıllılar ]], [[Qarayusublular ]]== Salam həmkar. Sizi silinməyə namizəd səhifəsində bu məqalələr haqda fikirlərinizi qeyd etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə: --'''[[İstifadəçi:Masalli qasimli|<font face="Tahoma" color="black">Mehdi Fəyyazlı</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Masalli qasimli|<font face="Tahoma" color="#e6005c">(Fikrini de)</font>]]''' 11:03, 6 may 2018 (UTC) == Sual == Salam. Siz [[Sənan Sultanov]]u tanıyırsız?--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|<span style="font-family:Segoe print; color:red; text-shadow:#666362 0.2em 0.2em 0.4em;">'''Anar'''</span>]] &nbsp; [[İstifadəçi müzakirəsi:Anar Məmmədov|<span style="color:#000000"><sup>⋠''müzakirə''⋡</sup></span>]] 14:19, 14 may 2018 (UTC) == Dəvət == {| class="wikitable" | rowspan="2" |[[Şəkil:Parade of the Army of Azerbaijan in Baku.jpg|150x150px]] |bgcolor="grean"|<center>'''Qafqaz İslam ordusu AXC mətbuatında'''</center> |- |'''Salam {{PAGENAME}}. Sizi [[Vikipediya:Yaxşı məqalə namizədləri/Qafqaz İslam ordusu AXC mətbuatında|burada]]''' <br/> ''' keçirilən səsvermədə <br/> iştirak etməyə dəvət edirəm. |}--[[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wikipediya M|müzakirə]]) 06:16, 7 iyun 2018 (UTC) == Kitab == Salam {{u|Enver62|Ənvər bəy}}. Sizin "Abbasqulu xan Kəngərli" kitabınızı hardan tapa bilərəm? İnternetdə PDF format yoxdur. Sizdə varsa ata bilərsiniz? Xahiş edirəm cavablandırasınız.--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|'''<font color="#008000">An</font><font color="#006000">ar</font> <font color="#004000">Məm</font><font color="#002000">məd</font><font color="#000000">ov</font>''']] 19:02, 13 iyul 2018 (UTC) {{U|Enver62}} nömrəm birtərəflidir. Sosial hesabınızı deyin. Messengerinizə yazım?--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|'''<font color="#008000">An</font><font color="#006000">ar</font> <font color="#004000">Məm</font><font color="#002000">məd</font><font color="#000000">ov</font>''']] 19:06, 13 iyul 2018 (UTC) {{U|Enver62}} yazdım messengerinizə. Baxardınız bir zəhmət.--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|'''<font color="#008000">An</font><font color="#006000">ar</font> <font color="#004000">Məm</font><font color="#002000">məd</font><font color="#000000">ov</font>''']] 19:18, 13 iyul 2018 (UTC) Salam {{u|Enver62}}. Kitab mənə təcili surətdə lazımdır.--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|<span style="font-family:Segoe print; color:#800517; text-shadow:#666362 0.2em 0.2em 0.4em;">'''Anar'''</span>]] 19:29, 20 iyul 2018 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Toghrul_Rahimli_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)-yə_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,--[[İstifadəçi:Toghrul Rahimli|Toghrul Rahimli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul Rahimli|<span style="cursor:help">müzakirə</span>]]) 16:50, 1 mart 2019 (UTC) |} == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi '''[https://az.wikipedia.org/wiki/%22Az%C9%99rbaycan_Nar%C4%B1%22_d%C3%B6%C5%9F_ni%C5%9Fan%C4%B1 "Azərbaycan Narı" döş nişanı]''' məqaləsinə '''[https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinm%C9%99y%C9%99_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#%22Az%C9%99rbaycan_Nar%C4%B1%22_d%C3%B6%C5%9F_ni%C5%9Fan%C4%B1 Silinməyə namizəd səhifələr]''' səhifəsində keçirilən müzakirəyə dəvət edirəm. |} Hörmətlə--[[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|Elshad Iman (Elşad İman)]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elshad Iman (Elşad İman)|müzakirə]]) 21:40, 20 may 2019 (UTC) == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 00:47, 7 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act3)&oldid=19353451 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 18:55, 20 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act3)&oldid=19397733 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, There are only a few weeks left to take the Community Insights Survey! We are 30% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! With this poll, the Wikimedia Foundation gathers feedback on how well we support your work on wiki. It only takes 15-25 minutes to complete, and it has a direct impact on the support we provide. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 15:11, 4 oktyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act3)&oldid=19430538 --> == On il cəmiyyətinə üzvlük dəvətnaməsi == {| style="border: 1px solid {{{çərçivə|{{{border|gray}}}}}}; line-height: 1.2; background-color: {{{rəng|{{{color|#fdffe7}}}}}};" |rowspan="2" valign="top" | [[Şəkil:On il cəmiyyəti.png|135px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.1em;" | '''[[Vikipediya:On il cəmiyyəti|On il cəmiyyəti]]nə üzvlük dəvətnaməsi''' |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray; width:100%;" | Salam, hörmətli Enver62! [[Vikipediya:On il cəmiyyəti|On il cəmiyyəti]] istifadəçilərin 10 illik fəaliyyətini qeyd etmək, uzun müddətdir ki, fəaliyyət göstərən istifadəçiləri tanımaq, təcrübələrini və biliklərini bölüşmək üçün qurulmuşdur. 10 ildən çoxdur ki, fəaliyyət göstərdiyiniz üçün siz də bu cəmiyyətə üzv olmaq hüququ qazandınız. Üzvlüyünüzü təsdiqləmək üçün [[Vikipediya:On il cəmiyyəti#Üzvlər|Üzvlər]] bölməsində imza qoymağınız bəsdir. Ondan sonra isə istifadəçi səhifənizdə {{tl|İstifadəçi On il cəmiyyəti}} və ya {{tl|On il cəmiyyəti ikonası}} şablonlarından istifadə edə bilərsiz. Hörmətlə,— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:20, 30 avqust 2021 (UTC) |} == [[:Yusif Musabəyov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Yusif Musabəyov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Yusif Musabəyov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 05:10, 6 fevral 2022 (UTC) == [[:Qəhrəman mirzə Salur]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Qəhrəman mirzə Salur]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Qəhrəman mirzə Salur]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 00:19, 26 aprel 2022 (UTC) == [[:Seyid Saleh Xalxali]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Seyid Saleh Xalxali]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Seyid Saleh Xalxali]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 23:14, 18 iyun 2022 (UTC) == Mühafizə == Ənvər bəyin vəfat etməsi səbəbilə, xatirəsinə hörmət olaraq onun istifadəçi səhifəsini müddətsiz mühafizəyə almaq qərarına gəlmişəm. Ruhu şad olsun! --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:19, 10 iyul 2022 (UTC) b26vdv1ov6h60ebrjr6jvb5pt6tsdmu 0 78316 6557976 6549255 2022-08-01T11:48:31Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi |adı = Əşrəf Abbasov |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Əşrəf Cəlal oğlu Abbasov.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |fon rəngi = bəstəkar |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 23.3.1920 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]] [[Azərbaycan Demokratik Respublikası]] |vəfat tarixi = 8.2.1992 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |fəaliyyəti = [[bəstəkar]] |janr = |musiqi aləti = |səs tembri = |fəaliyyət illəri= |albom şirkəti = |əlaqələri = |təhsili = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan SSR xalq artisti|1990}} {{Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi|1963}}<br>{{"Şərəf nişanı" ordeni|1959}} {{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni|1985}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Əşrəf Cəlal oğlu Abbasov''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan bəstəkarı, musiqişünas və pedaqoq, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1963), [[Azərbaycan SSR xalq artisti]] (1990), professor (1968), [[Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası]]nın rektoru (1953–1957). == Həyatı == [[Fayl:Poets House.jpg|220px|thumb|left|Bəstəkarın [[Bakı]]da yaşadığı məkan]] Əşrəf Abbasov 1920-ci ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olmuşdur.Orta məktəbi tar ixtisası üzrə Şuşada bitirmişdir.1948-ci ildə Azərbaycan Konservatoriyasını,1952-ci ildə isə Moskva Dövlət Konservatoriyasının aspiranturasını bitirmişdir.Əşrəf Abbasovun fəaliyyətinin bir sahəsi də musiqi elmi ilə bağlı olmuşdur. Azərbaycan musiqisinin nəzəri problemlərini araşdıran tədqiqatçı-alim 1952-ci ildə Moskvada "Üzeyir Hacıbəyov və onun "Koroğlu" operası" mövzusunda dissertasiya işini müdafiə edərək sənətşünaslıq namizədi alimlik dərəcəsinə layiq görülmüşdür. 1953–1957-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının rektoru olmuşdur. 1957–1972-ci illərdə Bəstəkarlıq kafedrasının müdiri vəzifəsində çalışmışdır<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=4WNis90qMpQ |title=“Qarabağın məşhur müəllimləri” - Əşrəf Abbasov |author=Mədəniyyət TV |date= 20.12.2020|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2020-12-20 |language=az }}</ref>. Əşrəf Abbasov 1965-ci ildə ilk Azərbaycan uşaq [[balet]]i "[[Qaraca qız (balet)|Qaraca qız]]"ı yazmışdır. O, fortepiano və orkestr üçün konsertin (1946), simfonik orkestr üçün "Konsertino"nun (1948), "Şuşa" (1945), "Gələcək gün" (1952), "Dramatik" (1953) simfonik poemalarının, "Səndən mənə yar olmaz" (1963), "Dağlar qoynunda" (1970) operettalarının, bir çox instrumental əsərin xor mahnı, romansın müəllifidir. Musiqi sahəsindəki xidmətlərinə görə 1963-ci ildə bəstəkara "[[Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimlərinin siyahısı|Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi]]" fəxri adı verilmişdir. 1968-ci ildə Əşrəf Abbasova professor elmi rütbəsi verilmişdir. Əşrəf Abbasov 1992-ci ildə [[Bakı]]da vəfat etmişdir. == Mükafatları == * "[[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi]]" fəxri adı — 18 may 1963 * "[[Azərbaycan SSR xalq artisti]]" fəxri adı — 14 iyun 1990 * [["Şərəf nişanı" ordeni]] — 9 iyun 1959 * [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] — 11 mart 1985 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2011/fevral/156414.htm İlk uşaq baletinin müəllifi] * [http://www.azerbaijans.com/content_334_az.html Azərbaycan balet tamaşaları xronologiyası] [[Kateqoriya:Əşrəf Abbasov| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan bəstəkarları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı bəstəkarlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan balet bəstəkarları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan musiqişünasları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan pedaqoqları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı pedaqoqlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR xalq artistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimləri]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı musiqiçilər]] [[Kateqoriya:Şuşa şəhər məktəbinin məzunları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 4n1gzku8zpxt68640qtvrtnqmh429jk 0 78861 6557930 6132219 2022-08-01T11:36:02Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |orijinal adı = Məhəmmədhəsən bəy Nəcəfqulu bəy oğlu Vəliyev |şəkil = Məhəmmədhəsən bəy Vəlili-Baharlı.jpg |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}}→<br>{{ADR}}→<br>{{USSR}} }} '''Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev-Baharlı''' (tam adı: ''Məhəmmədhəsən bəy Nəcəfqulu bəy oğlu Vəliyev''; {{DVTY}}) — Azərbaycan Dövlət Bankının ilk müdiri, iqtisadçı, etnoqraf, siyasi repressiya qurbanı. == Həyatı == Məhəmmədhəsən bəy Nəcəfqulu bəy oğlu 1896-cı ildə [[Şuşa]] şəhərində dünyaya gəlmişdir. [[Bakı]] gimnaziyasını bitirdikdən sonra təhsilini Kiyеv univеrsitеtinin iqtisadi-coğrafiya fakultəsində davam еtdirmiş və 1915-ci ildə oranı bitirmişdir. Baharlı Azərbaycan Dеmokratik Cumhuriyyəti hökumətinin fəaliyyəti dövründə təsis еdilmiş Bakı Dövlət Univеrsitеtində dərs dеmiş, həmin dövrdə, 1919-cu ilin sеntyabrın 30-unda yaradılmış Azərbaycan Dövlət Bankının müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Sovеt dövründə isə əmək fəaliyyətini Azərbaycan SSR Dövlət Plan Komitəsində davam еtdirmişdir. O, 1923–1929-cu illər arasında fəaliyyət göstərən Azərbaycanı Tədqiq və Təbliğ Cəmiyyətinin üzvü olmuş, həmçinin 1937-ci ilə qədər gizli surətdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan İstiqlal Təşkilatının katiblərindən biri olmuşdur. M.Baharlı 1926-cı ildə Solovko əsir düşərgəsindən sürgündən qayıtdıqdan sonra, ikinci dəfə 1937-ci ildə həbs еdilmişdi. M.Vəliyev (Baharlı) 27 iyul 1937-ci ildə güllələnmişdir.<ref>Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001</ref> === Ölümündən sonra === Məhəmmədhəsən bəy Baharlının anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə [[AMEA]]-nın müxbir üzvü, fəlsəfə elmləri doktoru, professor [[Zakir Məmmədov]] (Baharlı) dövri mətbuatda onun yaradıcılığının müxtəlif aspektlərini işıqlandıran 17 məqalə dərc etdirmişdir. [[Zakir Məmmədov (alim)|Zakir Məmmədovun]] təşəbbüsü ilə 25 may 1998-ci ildə [[AMEA]]-nın [[Fəlsəfə və Hüquq İnstitutu]]nda yubiley tədbiri keçirilmişdir.<ref>Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Unudulmaz Azərbaycanşünas alim — Məhəmmədhəsən Baharlı. "525-ci qəzet", 17 fevral 2006-cı il</ref> Məhəmmədhəsən bəy Baharlının anadan olmasının 110 illiyi münasibətilə Orxan Zakiroğlu (Baharlı) "İlk Azərbaycanşünas alim" ("Azərbaycan müəllimi" qəzeti, 10 fevral 2006-cı iı), "Unudulmaz Azərbaycanşünas alim — Məhəmmədhəsən Baharlı" ("525-ci qəzet", 17 fevral 2006-cı il) və [http://azerbaycanli.org/az/page834.html "Görkəmli Azərbaycanşünas alim"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160603180300/http://azerbaycanli.org/az/page834.html |date=2016-06-03 }} ("Xalq qəzeti", 20 iyul 2006-cı il) məqalələrini çap etdirmişdir. == Ailəsi == <center><gallery> Fayl:Nəcəfqulu bəy Şeyda.jpg|Nəcəfqulu bəy Şeyda Fayl:Züleyxa xanım Vəliyeva.jpg|Züleyxa xanım Vəliyeva Fayl:Səltənət xanım Vəliyeva.jpg|Səltənət xanım Vəliyeva </gallery></center> * Atası ''[[Nəcəfqulu bəy Şeyda]]'' — azərbaycanlı şair. * Anası ''İmarət xanım Vəliyeva (Məlikova)'' — [[Həsən bəy Zərdabi]]nin bacısı Şirinxanım Məlikovanın qızı. * Bacısı ''Səltənət xanım Həsənova-Vəliyeva'' — [[Azərbaycan]] pedaqoqu. Səltənət xanım Həsənova-Vəliyeva 4 fevral 1893-cü ildə anadan olmuşdur. O, 1901–1905 illərdə [[Həsən bəy Zərdabi]]nin həyat yoldaşı [[Hənifə Məlikova|Hənifə xanım Məlikovanın]] müdiri olduğu [[Tağıyevin qızlar məktəbi|Tağıyev Qızlar Gimnaziyasında]] oxumuş, rus dilində təhsil almışdır. Tağıyev Qızlar Gimnaziyasının ilk məzunlarından biridir.<ref name="Orxan Zakiroğlu 20132">Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar.(I kitab. Bakı, 2013)</ref> Səltənət xanım Həsənova-Vəliyeva uzun illər pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur.<ref name="Orxan Zakiroğlu 20132" /> Səltənət xanım Həsənova-Vəliyeva Bakı milyonçusu Mir Əbdüləhəd Seyid Qəhrəman oğlu Seyidhəsənzadə ilə 1917-ci ildə ailə həyatı qurmuşdur. Səltənət xanım Həsənova-Vəliyeva 1976-cı ildə, 83 yaşında [[Bakı]]da vəfat etmişdir.<ref name="Orxan Zakiroğlu 20132" /> * Bacısı ''Züleyxa xanım Nəcəfqulu bəy qızı Vəliyeva'' — [[Tağıyevin qızlar məktəbi|Tağıyev Qızlar Gimnaziyasının]] ilk məzunlarından biri, Züleyxa xanım Vəliyeva 22 fevral 1890-cı ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Əslən Şuşalıdır. O, 1901–1905-ci illərdə [[Həsən bəy Zərdabi]]nin həyat yoldaşı [[Hənifə Məlikova|Hənifə xanım Məlikovanın]] müdiri olduğu [[Tağıyevin qızlar məktəbi|Tağıyev Qızlar Gimnaziyasında]] oxumuş, rus dilində təhsil almışdır. Tağıyev Qızlar Gimnaziyasının ilk məzunlarından biridir<ref name="I kitab2">Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar.(I kitab. Bakı, 2013)</ref>. Züleyxa xanım Vəliyeva qısa ömür yaşamışdır. O, toyu ərəfəsində, 1908-ci ildə, 18 yaşında vəfat etmişdir<ref name="I kitab2" />. == Əsərləri == * [[Fayl:Orxan Zakiroğlu.Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev (Baharli).jpg|150px|thumbnail|Zakir Məmmədov , Orxan Zakiroğlu .Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev (Baharlı). Bakı, 2015]]Vəlili (Baharlı) M. Azərbaycan (coğrafi-təbii, etrioqrafik və iqtisadi mülahizat), Bakı, Azərnəşr, 1993. 208 səh. == Mənbə == * [[Zakir Məmmədov (alim)|Zakir Məmmədov (Baharlı)]], Orxan Zakiroğlu (Baharlı).Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev (Baharlı) (soykökü, həyatı, yaradıcılığı). Bakı, 2015 * Ənvər Çingizoğlu, Baharlı oymağı,"Soy" dərgisi, 6(14) Bakı, 2008, səh. 22–79 * Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001 * Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar. I kitab. Bakı, 2013 * Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar (Ensiklopedik məlumat kitabı).II kitab. Bakı, 2013 * Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Mirzə Vəli bəy ocağı (sələfləri, xələfləri). Bakı, 2015 * Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Xanlar xanı Bayram xan (sələfləri, xələfləri). Bakı, 2015 * Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Əlişəkər bəy nəslinin tarixi şəxsiyyətləri. Bakı, 2015 * Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Mirzə Vəli bəy və onun nəslinin tanınmış övladları. "Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri" (Doqquzuncu buraxılış). Bakı, 2014. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Baharlı oymağı]] * [[Vəliyevlər]] * [[Əlişəkər bəy Baharlı]] * [[Bayram xan Baharlı]] * [[Əbdürrəhim xan Baharlı]] * [[Bayramxan bəy Baharlı]] * [[Mirzə Vəli bəy Baharlı]] * [[Nəcəfqulu bəy Şeyda|Nəcəfqulu bəy Vəliyev (Şeyda)]] * [[Dadaş Həsənov]] [[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]] [[Kateqoriya:Vəliyevlər]] [[Kateqoriya:Baharlılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Kiyevdə təhsil almış azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan etnoqrafları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] sba3vk865dm0ftip1c7qaj7nvqx7cg8 0 79580 6556692 6492659 2022-07-31T13:50:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Seal of the United States Department of State.svg|thumbnail|[[ABŞ Dövlət Departamenti]]nin emblemi]] '''Dövlət katibi''' — [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın xarici siyasət idarəsi sayılan [[Dövlət Departamenti]]nin rəhbər vəzifəsi. Dövlət katibi [[ABŞ Prezidenti]]nin Kabinetinə daxildir.<ref>[http://www.un.int/protocol/documents/Hspmfm.pdf "Heads of State, Heads of Government, Ministers for Foreign Affairs"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120927014351/http://www.un.int/protocol/documents/Hspmfm.pdf |date=2012-09-27 }}, Protocol and Liaison Service, [[BMT|United Nations]]. Retrieved November 2, 2012.</ref><ref>[http://www.nato.int/cps/en/SID-C0FDE451-36F2483B/natolive/nato_countries.htm NATO Member Countries], [[NATO]]. Retrieved November 2, 2012.</ref> == Tarixi == [[1781]]-ci il [[10 yanvar|yanvarın 10-da]] [[İkinci Kontinental konqres]] Xarici Əlaqələr Departamentini təsis etdi. [[1789]]-cu il [[15 sentyabr|sentyabrın 15-də]] bu qurumun adı dəyişdirilərək [[Dövlət Departamenti]], onun rəhbər vəzifəsi isə Dövlət katibi adlandırıldı. ABŞ-ın ilk Dövlət katibi vəzifəsini [[Tomas Cefferson]] tutmuşdur. [[1997]]-ci ilədək bu vəzifəni yalnız ağdərili kişilər tutmuş, həmin il bu vəzifəyə [[Madlen Olbrayt]]ın, [[Corc Buş]] administrasiyası dövründə isə qaradərili [[Kolin Pauell]] və [[Kondoliza Rays]]ın təyin olunması ilə həmin ənənə pozulmuşdur. Hazırkı dövlət katibi [[Mayk Pompeo]], 1789-cu ildən bu yana bu vəzifəni tutan 70-ci şəxsdir. ==Vəzifə öhdəlikləri== *[[ABŞ Dövlət Departamenti]]nin və xarici siyasi əlaqələrin idarə edilməsini təmin edir. *ABŞ-ın xarici siyasəti və başqa ölkələrə diplomatik nümayəndələrin təyin olunması, həmçinin xarici ölkələrin diplomatik nümayəndələrinin qəbul edilməsi və ya qovulması ilə bağlı [[ABŞ Prezidenti]]nə tövsiyələr verir. *Xarici ölkələrlə yüksək səviyyəli görüşlərdə danışıqlar aparır və ya bunu etmək üçün nümayəndələr təyin edir. Bura beynəlxalq sazişlər və digər razılaşmalar üzrə danışıqlar daxildir. *ABŞ-ın başqa ölkələrdəki fəaliyyətlərinin qurumlararası ümumi idarəetməsini, əlaqələndirilməsi və nəzarətini həyata keçirir. *Xaricdə yaşayan və ya səyahətdə olan ABŞ vətəndaşlarını məlumat və xidmətlərlə, həmçinin pasport və vizalarla təmin edir. *Xarici ölkələrdə ABŞ-ın [[immiqrasiya]] siyasətinə rəhbərlik edir. *ABŞ-ın xarici siyasəti ilə bağlı [[ABŞ Konqresi|Konqresi]] və ABŞ vətəndaşlarını məlumatlandırır. Dövlət katibinin vəzifəsi xarici əlaqələrin təmin edilməsi olduğu üçün, o daim müxtəlif ölkələrdə səfərdə olur. Qurumun tarixində ən çox ölkəyə səyahət edən dövlət katibi 112 səfərlə [[Hillari Klinton]]<ref name="nyt-amplified">{{cite news | url=http://www.nytimes.com/2013/01/05/us/politics/scare-amplifies-fears-that-clintons-work-has-taken-heavy-toll.html&pagewanted=all&_r=0 | title=Scare Adds to Fears That Clinton’s Work Has Taken Toll | author=Mark Landler | newspaper=[[The New York Times]] | date=January 4, 2013}}</ref>, ikinci isə 96 səfərlə [[Madlen Olbrayt]] olmuşdur.<ref>{{cite news |url=http://www.freep.com/article/20120628/NEWS07/120628011/Frequent-flier-Clinton-hits-100-country-mark |title=Frequent flier Hillary Clinton hits 100-country mark |author=Lee, Matthew |agency=[[Associated Press]] |newspaper=Detroit Free Press |date=June 28, 2012}}</ref> Ən çox məsafə qət edən dövlət katibi isə {{nowrap|1 696 849,6}} km-lə [[Kondoliza Rays]]<ref>{{cite news | url=http://content.usatoday.com/communities/theoval/post/2012/06/clinton-rice-vie-for-most-traveled-secretary-of-state/1#.T_1ccPVSTT0 | title=Clinton, Rice vie for most traveled secretary of State | author=Jackson, David | newspaper=[[USA Today]] | date=June 18, 2012}}</ref>, ikinci isə ‪{{nowrap|1 539 575,0}}‬ km-lə Hillari Klintondur.<ref name="nyt-amplified"/> == Həmçinin bax == *[[ABŞ Dövlət Departamenti]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.state.gov/r/pa/ei/rls/dos/436.htm Dövlət Departamentinin strukturu ([[İngilis dili|ing.]])]. * [https://web.archive.org/web/20020616014938/http://www.state.gov/r/pa/ho/po/1682.htm Dövlət Departamenti Katiblərinin siyahısı ([[İngilis dili|ing.]])] [[Kateqoriya:ABŞ dövlət katibləri]] [[Kateqoriya:1781-ci ildə yarananlar]] sw42ylv5mnlx3qw56p72bz3ywxz9re8 14 79658 6556727 2688098 2022-07-31T14:59:43Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{catmore}} [[Kateqoriya:İranın inzibati bölgüsü|şəhristanları]] f987dfwm997ipvyv3p78pihucqmui2q 0 80181 6557986 5505665 2022-08-01T11:52:49Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = HÜSEYN BƏY MAMAYEV |orijinal adı = Hüseyn bəy Məşədi Məhəmməd bəy oğlu Mamayev |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 1894 |doğum yeri = [[Şuşa]] |vəfat tarixi = 1963 |vəfat yeri = [[Bakı]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = |elmi dərəcəsi = Kənd təsərrüfatı elmləri namizədi |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Mamayev Hüseyn bəy Məşədi Məhəmməd bəy oğlu''' - Kənd təsərrüfatı elmləri namizədi, aktyor == Həyatı == Hüseyn bəy Məşədi Məhəmməd oğlu [[17 dekabr]] [[1894]]-cü ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olmuşdu. Şuşa real məktəbini, İrəvan gimnaziyasını bitirmişdi. [[Moskva]]da ali məktəb qurtarmışdı. Kənd təsərrüfatı elmləri namizədi elmi adını almışdı. Hüseyn bəy həvəskar aktyor idi. [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in əsərlərinin ilk tamaşalarında oynamışdı. O, [[1963]]-cü ildə vəfat edib. *Şair [[Məmo bəy Məmai]]nin oğludur. *Yazıçı [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in dayısı oğludur. == Həmçinin bax == {{Alim-qaralama}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:1894-cü ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:1963-cü ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] la57o2cmhvtu3040uwoyq6yr8zb9x9s 0 82301 6557824 6533909 2022-08-01T11:10:34Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Azerbaijani students in Paris 1920.jpg|thumb|450px|Parisdəki bir qrup azərbaycanlı tələbə. 1920-ci ilin əvvəlləri.<ref group="qeyd 1">Fotoşəkil Ramiz Abutalıbov tərəfindən Paris Sülh Konfransındakı Azərbaycan nümayəndə heyətinin keçmiş müşaviri, vaxtilə gənc tələbələrin Avropada yerləşməsinə kömək edən Məhəmməd Məhərrəmovdan hədiyyə olaraq alındı.</ref><ref name="Микеладзе">{{məqalə |müəllif = Mikeladze. Q. |başlıq = Беседы с Рамизом Абуталыбовым: Первые азербайджанские студенты в Европе и Джейхун бек Гаджибейли |link = http://www.1news.az/authors/54/20100308065131359.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100413231354/http://1news.az/authors/54/20100308065131359.html |archivedate=2010-04-13 }}</ref>]] '''Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri''' — 1920-ci ildə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin [[Qərbi Avropa]], [[Rusiya]] və [[Türkiyə]]də ali təhsil almaq üçün seçilmiş və böyük hissəsi xarici universitetlərdə təhsil almış bir qrup tələbə. Cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən təxminən 100 tələbə xaricə göndərilmiş, Təhsil Nazirliyinə isə buna görə 7 milyon rubl təsis edilmişdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan sonra, [[Qırmızı Ordu]]nun ölkəyə girişi nəticəsində ölkənin sovetləşməsi ilə tələbələr əsasən, 1922-ci ildən etibarən maddi problemlərlə üzləşmiş, təhsil haqqını ödəyə bilmədiyi üçün ağır işlərdə çalışmağa məcbur qalanlar, həbsxanaya düşənlər olmuşdur.<ref>{{cite web |url=https://azedu.az/az/news/29834-ac-qalib-intihar-eden-terrora-qurban-geden-cumhuriyyet-telebeleri-axc-102 |title=Ac qalıb intihar edən, terrora qurban gedən Cümhuriyyət tələbələri –AXC-102 |author= |date=28 may 2020 |website=azedu.az |publisher= |language=az |access-date= 6 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> Tələbələrin bir hissəsi təhsilini davam etdirməyə müyəssər olmuş, ardınca Azərbaycana dönmüş, zavod rəhbərləri və neft yataqlarının idarəçiləri kimi əhəmiyyətli uğurlar əldə etmişlər. Onların arasında hətta [[Lenin ordeni]] kimi dövlət mükafatları ilə təltif edilənlər olmuşdur. Buna baxmayaraq, Azərbaycana dönmüş tələbələr ardıcıl surətdə təqib olunmuş, hətta 1930-cu illərdə onların bir qismi, Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpa edilməsi və [[Almaniya]] üçün casusluq ittihamı ilə [[NKVD]] tərəfindən repressiyaya uğramışdır.<ref>{{cite web |url=https://azedu.az/az/news/560-almaniyada-tehsil-aldiqlari-ucun-repressiyaya-meruz-qalan-cumhuriyyet-telebeleri-foto |title=Almaniyada təhsil aldıqları üçün repressiyaya məruz qalan Cümhuriyyət tələbələri - FOTO |author= |date=12 mart 2018 |website=azedu.az |publisher= |language=az |access-date= 6 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> == Haqqında == 1919-cu ilin sonunda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti təhsil sahəsində bir sıra islahatlar həyata keçirirdi. İbtidai və orta məktəblər üçün dərslik nəşr edilmişdi, ölkənin müxtəlif bölgələrində seminariyalar açılmışdı, [[Bakı Dövlət Universiteti]] təsis edilmişdi və [[Kənd Təsərrüfatı İnstitutu]]nun yaradılması haqqında qanun qəbul olunmuşdu. Universitetin açılması məhdudlaşdırmadan, Ölkədə elm və təhsilin inkişafına xüsusi diqqət yetirən Cümhuriyyət hökuməti, milli kadrlar hazırlamaq üçün yollar axtarırdı. Çətin hərbi-siyasi vəziyyətə baxmayaraq, azərbaycanlı gənclərin dövlət hesabına təhsil almaq üçün xarici ölkələrə göndərilməsi barədə qərar verilmişdi. [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] Azərbaycanın nailiyyətlər siyahısını sayanda, qeyd edirdi: {{cquote|müəllif=|''Müxtəlif sahələrdə ali təhsil üçün — memarlıq və etnologiyadan tutmuş təyyarə və gəmiqayırmaçılığa qədər dövlət hesabına 100-ə yaxın azərbaycanlı tələbə Avropanın ən yaxşı məktəblərə göndərilib.''}} Azərbaycan Parlamenti hökumətin təklifinə əsasən 100 nəfər azərbaycanlı gəncin dövlət hesabına təhsil almaq üçün xarici ölkələrə göndərilməsi barədə qanun qəbul etmişdi. Parlament xaricə göndəriləcək gəncləri müəyyən etmək üçün [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]nin başçılığı ilə beş nəfərdən ([[Mehdi bəy Hacınski]], [[Əhməd bəy Pepinov]], [[Qara bəy Qarabəyov]], [[Abdulla bəy Əfəndizadə]]) ibarət xüsusi müsabiqə komissiyası yaratmışdı. Komissiyanın qərarına əsasən, ali təhsil almaq üçün 45 nəfər [[Fransa]], 23 nəfər [[İtaliya]], 10 nəfər [[İngiltərə]], 9 nəfər [[Osmanlı]] ali məktəblərinə göndərilmişdi. [[Rusiya]]da oxumaq üçün seçilmiş 13 nəfər gənc orada Vətəndaş müharibəsi başlandığı üçün təhsil almağa gedə bilməmişdi. 1919-cu il [[23 iyul|iyulun 23-də]] qəzet oxuculara bildirir ki, [[Bakı]]da Vəkilllər şurasının qərarı ilə korlar məktəbi açılacaqdır. "Tələbələr haqqında" sərlövhəli xəbərdə isə oxuyuruq: "Maarif nəzarəti 100 nəfər tələbəni xaricə göndərəcək. Hər tələbəyə 36.000 manat xərcləmək və 5.000 manat yol pulu hesablanıb. Cəmi 4.100.000 manat edir". Qəzetin 31 iyul tarixli sayında "Tələbələrin nəzərinə" elanından bəlli olur ki, [[İsveçrə]]yə 51 nəfər, [[Fransa]]ya 13 nəfər, [[Osmanlı]]ya 4 nəfər, [[İtaliya]]ya 1 nəfər, [[Rusiya]]ya 17 nəfər, [[İngiltərə]]yə 3 nəfər, [[Almaniya]]ya 2 nəfər gənc göndəriləcəkdir. "Azərbaycan" qəzeti səhifələrindəki materiallar və eləcə də arxiv sənədləri göstərir ki, əcnəbi ölkələrə təhsil almağa göndəriləcək tələbələrin qəbul etdiyi şərtlər H.Z.Tağıyev tərəfindən təsdiq olunmuş maddələrin əsasında hazırlanmışdır. Böyük xeyriyyəçi – milyonçunun şərtləri belə idi: [[Fayl: Fransada təhsil alan tələbələrdən bir qrup.jpg|thumb|right|360px|Fransada təhsil alan tələbələrdən bir qrup]] #Hər tələbəyə təhsil müddəti ərzində 50 manat veriləcəkdir. Yay tətillərində Qafqaza gəliş-gediş xərcləri də ayrıca ödəniləcəkdir. #Tələbə ali təhsilini bitirdikdən sonra mütləq vətəninə dönərək öz ölkəsinə xidmət edəcəkdir. #Tələbə qeyri-türklə evlənməyəcəkdir. #Tələbə təhsilini bitirib həyata atıldıqdan sonra təhsil müddəti ərzində Hacı Zeynalabdindən aldığı pulları Xeyriyyə Cəmiyyətinə birdəfəlik və yaxud da hissə-hissə ödəyəcəkdir. Azərbaycan parlamentinin xüsusi dövlət komissiyası H.Z.Tağıyevin maddələrini redaktə etmiş, 3-cü maddəni isə ixtisara salmışdır. Yeri gəlmişkən, H.Z.Tağıyevin hər bir tələbəyə ayırdığı vəsait öz zamanına görə çox idi. Nəriman Nərimanovun "Borc iltizamı"nda oxuyuruq: <blockquote>"1902-ci il iyunun 27-də mən, aşağıda imza edən kollec katibi [[Nəriman Nərimanov]] bu iltizamı fəxri vətəndaş [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]]ə verirəm, ondan ötrü ki, o – Tağıyev ali məktəbdə təhsilimi davam etdirmək üçün mənə beş il ərzində, birinci iki ilin hərəsində 360 manat verir, bu da cəmi iki min iki yüz səksən (2280) manat edir və mən elmlər kursunu başa çatdırandan sonra bu məbləği tamamilə ona, Tağıyevə qaytaracağıma söz verirəm. Bu barədə imza atıram. İmza: Nəriman Nərimanov".</blockquote> Dövlət xadimi [[Əziz Əliyev (dövlət xadimi)|Əziz Əliyev]] 1951-ci ildə [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] sədrinin müavini vəzifəsində işləyərkən H.Z.Tağıyevin yaxşılığından dəst-xəttilə yazdığı tərcümeyi-halında bunları xatırlayırdı: "1917-ci ildə bütün fənnlərdən "5" qiymət almaqla gimnaziyanı qızıl medalla bitirdim. Təhsili davam etdirmək üçün vəsaitin olmadığına görə, maddi yardım üçün o vaxt Bakı milyonçusu Tağıyevə müraciət etdim. O, mənə 300 manat miqdarında pul göndərdi. Bu pulun bir hissəsinə anam üçün ərzaq aldım. Qalan hissəsini isə özümlə götürüb Petroqrada getdim. Attestat müsabiqəsi yolu ilə Hərbi-Tibb Akademiyasına daxil oldum". "Azərbaycan" qəzetinin 1919-cu il 9 dekabr tarixli sayındakı "Müsəlman tələbələrin xarici ölkələrə göndərilməsi" yazısından bəlli olur ki, hökumət bu tədbiri mütəşəkkil həyata keçirmək məqsədilə tələbələrin nümayəndələrindən ibarət təşkilat yaratmışdır. Təşkilat bürosunun sədri [[Teymur bəy Aslanov]] maarif nazirliyinin nümayəndəsi Şaxtaxtinski ilə birlikdə lazımi yol vəsiqələri almaq üçün Tiflis və Batum şəhərlərində olmuşlar. Qəzetin 1919-cu il 12 dekabr sayındakı "Tələbələrin yığıncağı" sərlövhəli xəbərdə tələbə bürosunun qərarı ilə xaricə yola düşən gənclərin bəzi ərzaq və digər ləvazimatla təmin olunması məsələləri həll edildiyi yazılmışdır. Ticarət və sənaye nazirlikləri hər bir tələbəyə 40 arşın parça, 2 cüt döşəkağı, 2 ədəd əl-üz dəsmalı, 6 ədəd yaylıq və s. vermişlər.. 1919-cu ildə xaricdə tələbələrin təhsili ilə məşğul olan doktor [[Bəhram bəy Axundov]] İstanbuldan Parisə Ceyhun Hacıbəyliyə təşviş dolu bir məktub göndərir. <blockquote>"Əziz Ceyhun! Tələbələrdən çox nigaranam. İki aydan da bir az artıq müddətdə Bakıda çox çalışdım. Öz əllərimlə 200 brilyant seçib tələbələrlə yola saldım. Sata bildilər, ya yox, məlumatım yoxdu. Nərimanov bu barədə Berlin nümayəndəliyinə sorğu göndərmişdi. Nərimanın Moskvaya gedişi ilə hər şey alt-üst olub. Sabah nə olacaq deyə bilmərəm. Məchulluqla üz-üzə dayanmışıq. Mən onları unutmuram, unutmayacağam da. Bakıya qayıdan kimi yenə onlara yardım etməyə çalışacam. Təki oxusunlar, bizim bu uşaqlara ehtiyacımız var". İmza: Bəhram Axundov </blockquote> == Təhsil başa çatdıqdan sonra == Tələbələrin əksəriyyəti təhsilini bitirdikdən sonra Azərbaycana dönmüş və vətən uğrunda çalışmışlar. Azərbaycanda məzunlar görüşlərini davam etdirmiş, sevinclərini və uğursuzluqlar bölüşürdülər. Tədqiqatçı [[Məmməd Cəfərov (professor)|Məmməd Cəfərov]] qeyd edir ki, zamanla, bu insanlar müstəqil Azərbaycanı tərk edib, Avropada 5–10 il yaşadılar və kapitalist idarə üsullarını sovet ilə müqayisə edirdilər. Məzunlar mövcud sistemə passiv və ya aktiv mübarizə ehtiyacının fikirinə gəlmişdilər. == Siyahı == {| class="wikitable" style="font-size: 96%;" |- ! Foto ! Adı və soyadı ! Təhsil müəssisəsi ! Qeydlər |- ! colspan="4" |Almaniya |- |[[Fayl:Abbas bəy Əliyev.jpg|75px]] |align="left"|[[Abbas bəy Əliyev]] |align="left"|Berlin Kommersiya İnstitutu | |- |[[Fayl:Abdulla Əfəndiyev.jpg|75px]] |[[Abdulla Əfəndiyev]] |Berlin Kommersiya İnstitutu | |- |[[Fayl:Abdulla Rəhimzadə.jpg|75px]] |[[Abdulla Rəhimzadə]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Adil bəy Ağabababəyov-Muğanlinski.jpg|75px]] |[[Adil bəy Ağabababəyov-Muğanlinski]] |[[Leypsiq Universiteti]] | |- |[[Fayl:Ağacəfər Əbdürrəhmanov.jpg|75px]] |[[Ağacəfər Əbdürrəhmanov]] |Berlin Universiteti | |- |[[Fayl:Ağahəsən Mustafayev.jpg|75px]] |[[Ağahəsən Mustafayev]] |Berlin Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:Ağalar İsgəndərov.jpg|75px]] |[[Ağalar İskəndərov]] |Berlin Universiteti | |- |[[Fayl:Behbudəli Zeynalov.jpg|75px]] |[[Behbudəli Zeynalov]] |Berlin Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbi | |- |[[Fayl:Bəhram Abdinov.jpg|75px]] |[[Bəhram Abdinov]] |[[Bonn Universiteti]] | |- |[[Fayl:Bəhram Hüseynov.jpg|75px]] |[[Bəhram Hüseynov (tələbə)|Bəhram Hüseynov]] |Darmştadt Ali Texniki Məktəbi | |- |[[Fayl:Cavad bəy Almuradov.jpg|75px]] |[[Cavad bəy Almuradov]] |[[Frayberq Texniki Universiteti|Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası]] | |- |[[Fayl:Cəfər Kazımov.jpg|75px]] |[[Cəfər Kazımov]] |[[Frayberq Texniki Universiteti|Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası]] | |- |[[Fayl:Əbdülhəmid ağa Cavanşir.jpg|75px]] |[[Əbdülhəmid ağa Cavanşir]] |Bonn Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbi | |- | |[[Əbdürrəhman Tağıyev]] |Bonn Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbi | |- |[[Fayl:Ələkbər bəy Əliyev.jpg|75px]] |[[Ələkbər bəy Əliyev]] |Berlin Kənd Təsərrüfatı İnstitutu | |- |[[Fayl:Əlibala Xudaverdiyev.jpg|75px]] |[[Əlibala Xudaverdiyev]] |Bonn Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbi | |- |[[Fayl:Əlihüseyn Hüseynov (I).jpg|75px]] |[[Əlihüseyn Hüseynov]] |[[Rostok Universiteti]] | |- |[[Fayl:Əliyusif Cəfərov.jpg|75px]] |[[Əliyusif Cəfərov]] |Bonn Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbi | |- |[[Fayl:Əsildar bəy Ağabababəyov-Muğanlinski.jpg|75px]] |[[Əsildar bəy Ağabababəyov-Muğanlinski]] |[[Leypsiq Universiteti]] | |- |[[Fayl:Əşrəf Əliyev (mühəndis).jpg|75px]] |[[Əşrəf Əliyev (mühəndis)|Əşrəf Əliyev]] |[[Frayberq Texniki Universiteti|Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası]] | |- |[[Fayl:Firudin Əliyev.jpg|75px]] |[[Firudin Əliyev]] |Karispuye Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:Həmid Məmmədxəlil.jpg|75px]] |[[Həmid Məmmədxəlil]] |Münhen Universiteti | |- |[[Fayl:Hənifə Pirverdiyev.jpg|75px]] |[[Hənifə Pirverdiyev]] |Berlin Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:Hilal Münşizadə.jpg|75px]] |[[Hilal Münşizadə]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Hüseyn Nağıyev.jpg|75px]] |[[Hüseyn Nağıyev]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Hüseyn Şıxıyev.jpg|75px]] |[[Hüseyn Şıxıyev]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Hüseynbala Məmmədov.jpg|75px]] |[[Hüseynbala Məmmədov]] |Bonn Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbi | |- |[[Fayl:Isgandar Rzazade.jpg|frameless|75px]] |[[İskəndər Rzazadə]] |Darmştad Ali Texniki Məktəbi | |- |[[Fayl:İskəndər bəy Sultanov (II).jpg|75px]] |[[İskəndər bəy Sultanov]] |Berlin Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:İsmayıl Axundov (I).jpg|75px]] |[[İsmayıl Axundov (epidemioloq)|İsmayıl Axundov]] |Berlin Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:Qəhrəman Məmmədov.jpg|75px]] |[[Qəhrəman Məmmədov]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Lətif Qədimi.jpg|75px]] |[[Lətif Qədimi]] |Almaniya Ali Texniki Məktəbi | |- |[[Fayl:Məhiş bəy Səfərov.jpg|75px]] |[[Məhiş bəy Səfərov]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Mir İsmayıl Seyidzadə.jpg|75px]] |[[Mir İsmayıl Seyidzadə]] |[[Berlin Universiteti]] | |- | |[[Mir Məmmədrza Seyidəliyev]] |[[Berlin Universiteti]] | |- | |[[Mir Sadıq Sadıqov]] |[[Frayberq Texniki Universiteti|Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası]] | |- |[[Fayl:Mirzə Hacızadə.jpg|75px]] |[[Mirzə Hacızadə]] |Berlin Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:Mirzahuseyn Guliyev.jpg|frameless|75px]] |[[Mirzəhüseyn Quliyev]] |[[Berlin Universiteti]] | |- | |[[Məhəmməd Ağarəhimov]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Məmməd bəy Hacıyev.jpg|75px]] |[[Məmməd bəy Hacıyev]] |[[Berlin Universiteti]] | |- |[[Fayl:Məmmədəli Rəhimli.jpg|75px]] |[[Məmmədəli Rəhimli]] |Darmştadt Ali Texniki Məktəbi | |- |[[Fayl:Mammadamin Afandiyev.jpg|75px]] |[[Məmmədəmin Əfəndiyev]] |Darmştadt Ali Texniki Məktəbi | |- |[[Fayl:Murad Teymurkhanov.jpg|frameless|75px]] |[[Murad Teymurxanov]] |Karlsruhe Universiteti | |- |[[Fayl:Mürsəl bəy Şahsuvarov.jpg|75px]] |[[Mürsəl bəy Şahsuvarov]] |Münhen Universiteti | |- |[[Fayl:Nusret Rzayev.jpg|75px]] |[[Nüsrət Rzayev]] |[[Berlin Universiteti]] |Tibb |- |[[Fayl:Rzaqulu Həsənov.jpg|75px]] |[[Rzaqulu Həsənov]] |[[Frayberq Texniki Universiteti|Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası]] | |- |[[Fayl:Salman Hüseynov.jpg|75px]] |[[Salman Hüseynov]] |Firtsburq İnstitutu | |- |[[Fayl:Səməndər Axundzadə.jpg|75px]] |[[Səməndər Axundzadə]] |[[Frayberq Texniki Universiteti|Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası]] | |- |[[Fayl:Surxay bəy Şahsuvarov.jpg|75px]] |[[Surxay bəy Şahsuvarov]] |[[Frayberq Texniki Universiteti|Frayberq Dağ-Mədən Akademiyası]] | |- |[[Fayl:Yusif bəy Ağasıbəyli.jpg|75px]] |[[Yusif bəy Ağasıbəyli]] |Drezden Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:Yusif Salahov.jpg|75px]] |[[Yusif Salahov]] |Münhen Universiteti | |- |[[Fayl:Zal Məmmədov.jpg|75px]] |[[Zal Məmmədov]] |Drezden Politexnik İnstitutu | |- |[[Fayl:Zəkəriyyə Xiromanov.jpg|75px]] |[[Zəkəriyyə Xiromanov]] |Firtsburq İnstitutu | |- ! colspan="4" |Fransa |- |[[Fayl:Abbas Atamalıbəyov.jpg|75px]] |[[Abbas Atamalıbəyov]] |[[Paris Universiteti]] |Gəmiqayırma |- |[[Fayl:Abbas bey Muradov.jpg|frameless|75px]] |[[Abbas bəy Muradov]] |[[Paris Universiteti]] |Tibb |- | rowspan="2" |[[Fayl:Aslan bey Vazirzade 2.jpg|75px]] | rowspan="2" |[[Aslan bəy Vəzirov]] |[[Paris Universiteti]] | Fizika-kimya |- |Nansi Universiteti |Geologiya |- |[[Fayl:Balağa Ağayev.jpg|75px]] |[[Balağa Ağayev]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Bayram Hacıyev.jpg|75px]] |[[Bayram Hacıyev]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Jabrayil Rahimov.jpg|frameless|75px]] |[[Cəbrayıl Rəhimov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Ələkbər Cabbarov.jpg|75px]] |[[Ələkbər Cabbarov]] |Nansi Universiteti | |- |[[Fayl:Ali Yusifzade.jpg|frameless|75px]] |[[Əli Yusif]] |Paris Ali Siyasi Elmlər Akademiyası |Diplomatiya |- | |[[Əliyar Əmircan]] |Nansi Universiteti | |- |[[Fayl:Əhməd Şahnəzərov.jpg|75px]] |[[Əhməd Şahnəzərov]] |Nansi Ali Toxuculuq məktəbi | |- |[[Fayl:Ajdar bey Akhundov.jpg|frameless|75px]] |[[Əjdər bəy Axundov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Farman bey Narimanbeyli.jpg|frameless|75px]] |[[Fərman bəy Nərimanbəyli]] |Haisi Politexnik institutu | |- |[[Fayl:Xaspolad bəy Hacıyev.jpg|75px]] |[[Xaspolad bəy Hacıyev]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Israfil Ashrafov.jpg|frameless|83x83px]] |[[İsrafil Əşrəfov]] |[[Paris Universiteti]] | |- | |[[Məmmədrəşid Bosnalızadə]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Miri bəy Vəzirov.jpg|75px]] |[[Miri bəy Vəzirov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Mirzə Mənsur Umudov.jpg|75px]] |[[Mirzə Mənsur Umudov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Mirzeynalabdin Mirgasimzade.jpg|frameless|75px]] |[[Mirzeynalabdin Mirqasımzadə]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Mustafa Mustafayev (student).jpg|75px]] |[[Mustafa Mustafayev (mühəndis)|Mustafa Mustafayev]] |Tuluza Ali Texniki Məktəbi | |- |[[Fayl:Mustafa ağa Vəkilov.jpg|75px]] |[[Mustafa ağa Vəkilov (II)|Mustafa ağa Vəkilov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Rashid.png|75px]] |[[Rəşid bəy Topçubaşov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Süleyman Muxarski.jpg|75px]] |[[Süleyman Muxarski]] |Lion Universiteti | |- |[[Fayl:Taghi Rzayev.jpg|frameless|75px]] |[[Tağı Rzayev]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Teymur bey Aslanov.jpg|frameless|75px]] |[[Teymur bəy Aslanov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Zaur bəy Daqirov.jpg|75px]] |[[Zaur bəy Daqirov]] |[[Paris Universiteti]] | |- |[[Fayl:Zeynalabdin Huseynov.jpg|frameless|75px]] |[[Zeynalabdin Hüseynov]] |[[Paris Universiteti]] | |- ! colspan="4" |İngiltərə |- |[[Fayl:Ağa Abdulla Dadaşov.jpg|75px]] |[[Ağa Abdulla Dadaşov]] | | |- ! colspan="4" |İtaliya |- |[[Fayl:Ağaəli Abdullayev.jpg|75px]] |[[Ağaəli Abdullayev]] | | |- |[[Fayl:Əhməd Rəcəbli.jpg|75px]] |[[Əhməd Rəcəbli]] |Roma Ali Eksperimental Aqrar Kral İnstitutu | |- | |[[İskəndər Vəliyev]] |Peruça Universiteti | |- |[[Fayl:Məmməd bəy Muradov.jpg|75px]] |[[Məmməd bəy Muradov]] |Roma Universiteti | |- |[[Fayl:Zeynal bəy Əlizadə.jpg|75px]] |[[Zeynal bəy Əlizadə]] |Roma Kral Rəssamlıq Akademiyası | |- | |[[Zeynalabdin Əliyev]] |Roma Krallıq Rəsm Akademiyası | |- ! colspan="4" |Rusiya |- | |[[Ağasəfər Mustafayev]] |Novoçerkask Universiteti | |- | |[[Baxşəli bəy Sultanov]] |Novoçerkassk Politexnik İnstitutu | |- ! colspan="4" |Türkiyə |- |[[Fayl:Abdulla Tahirzadə.jpg|75px]] |[[Abdulla Tahirzadə]] |[[İstanbul Universiteti]] |Riyaziyyat |- |[[Fayl:Cəmil bəy Musayev.jpg|75px]] |[[Cəmil bəy Musayev]] |[[İstanbul Universiteti]] | |- | |[[Əbdül Əbdülzadə]] |[[İstanbul Universiteti]] |Hüquq |- |[[Fayl:Əlimuxtar Həsənov.jpg|75px]] |[[Əlimuxtar Həsənov]] |[[İstanbul Universiteti]] | |- | |[[Hacı Səədi]] |[[İstanbul Universiteti]] | |- |[[Fayl:Məmməd bəy Xələfbəyov.jpg|75px]] |[[Məmməd bəy Xələfbəyov]] |[[İstanbul Universiteti]] | |- |[[Fayl:Məmmədzəki Dursunzadə.jpg|75px]] |[[Məmmədzəki Dursunzadə]] |[[İstanbul Universiteti]] | |- ! colspan="4" |Ukrayna |- |[[Fayl:Abbas Bağırlı.jpg|75px]] |[[Abdulla Bağırlı]] |Kiyev Kommersiya İnstitutu | |- |[[Fayl:Ağabala Məmmədov.jpg|75px]] |[[Ağabala Məmmədov]] |Xarkov Texnologiya İnstitutu |Mexanika |- | |[[Əbdülsəməd Məmmədyarov]] |Xarkov Texnologiya institutu | |- |[[Fayl:Hüseynqulu Səlimov.jpg|75px]] |[[Hüseynqulu Səlimov]] |Xarkov Texnologiya İnstitutu |Kimya |- | |[[İsmayıl Yüzbaşov]] |Xarkov Universiteti | |- | |[[Mahmud Nəbiyev]] |Xarkov Universiteti | |- | |[[Məcid bəy Qaracaəmirli]] |Xarkov Universiteti | |- | |[[Nəbi Məmmədov (tələbə)|Nəbi Məmmədov]] |Kiyev Dövlət Kommersiya İnstitutu | |- |[[Fayl:Teymur bəy Vəkilov.jpg|75px]] |[[Teymur bəy Vəkilov]] |Xarkov Tibb İnstitutu | |- |[[Fayl:Umbay Əmirov.jpg|75px]] |[[Umbay Əmirov]] |Xarkov Tibb İnstitutu | |- ! colspan="4" |Bilinmir |- | |[[Əli Kərimov (repressiya qurbanı)|Əli Kərimov]] |? |Tarix-filologiya |- | |[[Məhəmməd Ağaoğlu]] |? | |- |} == Qeydlər == <references group="qeyd 1"/> == Mənbə == *Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001; *Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920). *Parlament (stenoqrafik hesabatlar), B., 1998; *Paşayev A., Açılmamış səhifələrin izi ilə, B., 2001; *Азербайджанская Демократическая Республика (1918–1920). Законадательные акты (сборник документов) Б.,1998; *[[Ramiz Abutalıbov|Абуталыбов Р.]], Азербайджанские студенты в Западной Европе, газ. "Панорама", 1996, 15-е марта. *[[Ədalət Tahirzadə]]. Tahirli Oğuztoğrul. Azərbaycan Cümhuriyyəti tələbələri. (Tarixi arayış, bəlgələr, yaşamlar). Bakı: "TEAS Press", 2016. *[[Ədalət Tahirzadə]]. Cəfər Kazımov – Sovet uranını tapanlardan biri. Bakı: "Kür", 2001.28 səh. *[[Ədalət Tahirzadə]]. İsgəndər Rzazadə – Azərbaycanın ilk energetiki. Bakı, "Kür" nəşriyyatı, 2000, 36 səh. *[[Ədalət Tahirzadə|Адалет Тагирзаде]]. Искендер Риза-заде – первый энергетик Азербайджана. Баку. Изд-во "Кюр", 2000, 64 стр. *[[Ədalət Tahirzadə]], Əliyev Ələkbər Məşədi Qəhrəman oğlu. – "[[525-ci qəzet]]", 28 sentyabr, 4, 11 oktyabr 2008, №180, 182, 187 *[[Ənvər Çingizoğlu]], Nərimanbəylilər, "Soy" dərgisi, 8 (28), 2009. *[[Ənvər Çingizoğlu]], Səfərovlar, "Soy" dərgisi, 2 (7), 2007. səh.52–59. *[[Ənvər Çingizoğlu]], Hacıyevlər, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2009, №5, səh.30–33 === İstinadlar === {{Vikianbar kateqoriyası|Students from Azerbaijan Democratic Republic abroad}} {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri}} {{Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti}} [[Kateqoriya:Azərbaycan diasporu]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində təhsil]] fzaps3x5v0azcnj6bz96tnorn298jui 0 82384 6556654 6425463 2022-07-31T12:43:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Beynəlxalq futbol turniri | tam adı = 2014 FİFA Dünya Kuboku | il = [[12 iyun]] — [[13 iyul]] 2014 | digər_adları = | şəkil = Futbol üzrə dünya çempionatı 2014.svg.png | ölçü = 150 px | alt = | imza = | şəhər = | ölkə = {{BRA}} | tarix = | komanda_sayı = 32 | konfederasiyalar = | alt-konfederasiyalar = | assosiasiyalar = | stadionlar = 12 | şəhərlər = 12 | çempion = | digər_çempion = {{fb|Almaniya}} | count = | ikinci = | digər_ikinci = {{fb|Argentina}} | üçüncü = | digər_üçüncü = {{fb|Niderland}} | dördüncü = | digər_dördüncü = {{fb|Braziliya}} | oyun = 64 | qol = 171 | tamaşaçı = 3429873 | bombardir = {{fbicon|Kolumbiya}} [[Xames Rodriqes]]<br/>(6 qol) | oyunçu = {{fbicon|Argentina}} [[Lionel Messi]] | gənc oyunçu = {{fbicon|Fransa}} [[Pol Poqba]] | qapıçı = {{fbicon|Almaniya}} [[Manuel Noyer]] | fair play mükafatı = {{fb|Kolumbiya}} | əvvəlkisezon = [[2010 FİFA Dünya Kuboku|2010]] | sonrakısezon = [[2018 FİFA Dünya Kuboku|2018]] }} '''2014 FİFA Dünya Kuboku''' ({{Dil-en|2014 FIFA World Cup}}) — 2014-cü ildə [[Braziliya]]da kişilər arasında təşkil olunmuş sayca 20-ci [[FİFA Dünya Kuboku]] turniri. Turnirin [[Cənubi Amerika]]da təşkil olunmasına qərar verildikdən sonra, [[30 oktyabr]] [[2007]]-ci ildə Braziliyanın ev sahibliyi etməsi [[FİFA]] tərəfindən təsdiq edilmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2007/m=10/news=brazil-confirmed-2014-hosts-625695.html|title=Brazil confirmed as 2014 hosts|author=|date=30 oktyabr 207|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2018-04-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180429114054/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2007/m=10/news=brazil-confirmed-2014-hosts-625695.html|url-status=dead}}</ref>. Bu, Braziliyada [[1950 FİFA Dünya Kuboku|1950-ci ildə keçirilmiş]] Dünya kuboku yarışmasından sonra sayca ikinci, [[1978 FİFA Dünya Kuboku|1978-ci ildən]] sonra isə [[Cənubi Amerika]]da təşkil edilmiş ilk mundial olmuşdur. 31 ölkənin milli komandaları Dünya Kubokuna vəsiqə qazanmaq üçün 2011-ci ilin iyun ayında başlayan təsnifat mərhələsində mübarizəyə qoşulmuşdular. 20 noyabr 2013-cü ildə isə seçmə qrupları tamamlanmış və qrup mərhələsinə qatılan ölkələr müəyyən olunmuşdur. Oyunlar yeni inşa edilmiş və yeniləşdirilmiş 12 fərqli şəhərdə olan [[#Stadionlar|12 stadionda]] oynadılmışdır. Ev sahibi ölkə ilə yanaşı 1930-cu ildə keçirilən ilk Dünya Kubokundan bəri Dünya çempionu titulunu qazanmış bütün ölkələr ([[Uruqvay milli futbol komandası|Uruqvay]], [[İtaliya milli futbol komandası|İtaliya]], [[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya]], [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə]], [[Argentina milli futbol komandası|Argentina]], [[Fransa milli futbol komandası|Fransa]] və [[İspaniya milli futbol komandası|İspaniya]]) turnirdə mübarizə etmə hüququ qazanmışdılar. Dünya Kubokunun tarixində ilk dəfə “goal-line” texnologiyası tətbiq olunmuşdur. Həmin texnologiya mübahisəli məqamlarda topun qapı xəttini keçib-keçməməsini müəyyən edir<ref>{{cite web|url=http://fifa.com/aboutfifa/organisation/marketing/qualityprogramme/news/newsid=2014983/index.html|title=FIFA launch GLT tender for Brazil 2013/14|author=|date=19 fevral 2013|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140708194203/http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/marketing/qualityprogramme/news/newsid=2014983/index.html|url-status=dead}}</ref>. Final görüşü Braziliyanın [[Rio de Janeyro]] şəhərində yerləşən [[Marakana stadionu|Marakana]] stadionunda keçirilmişdir. Həmin oyunda [[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya millisi]] əlavə vaxtda [[Mario Götze|Mario Qötzenin]] vurduğu yeganə qol sayəsində [[Argentina milli futbol komandası|Argentina millisini]] məğlub edərək, tarixində dördüncü dəfə dünya çempionatının qalibi titulunu qazandı. Bir oyunda vurulmuş qolların sayına görə, çempionatın ən böyük nəticəsi yarımfinal mərhələsində keçirilmiş Braziliya - Almaniya oyununda qeydə alınmışdır. Həmin qarşılaşmada Almaniya Braziliyanı 7 : 1 hesabı ilə məğlub edərək, tarixdə ən böyuk hesablı qələbərdən birinə nail olmuşdur. Ev sahibinin əvvəlcədən bu turnirdə uğurla çıxış edərək, çempionatın favoritlər sırasına daxil olmasına baxmayaraq<ref>{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/2014/05/16/us-brazil-worldcup-poll-idUSKBN0DW1JU20140516|title=Brazil clear favorite to win World Cup, financial analysts say|author=|date=16 may 2014|work=|publisher=Reuters|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=7 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150607084803/http://www.reuters.com/article/2014/05/16/us-brazil-worldcup-poll-idUSKBN0DW1JU20140516|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/football/2014/may/28/brazil-to-win-world-cup-goldman-sachs-2014|title=Brazil to win 2014 World Cup, says Goldman Sachs|author=|date=28 may 2014|work=|publisher=The Guardian|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/sport/0/football/28067841|title=World Cup 2014: Brazil favourites but Netherlands the ones to watch|author=Phil McNulty|date=27 iyun 2014|work=|publisher=BBC.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=7/news=ronaldo-brazil-are-still-the-favourites-2401111.html|title=Ronaldo: Brazil are still the favourites|author=|date=6 iyul 2014|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2015-09-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20150921221225/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=7/news=ronaldo-brazil-are-still-the-favourites-2401111.html|url-status=dead}}</ref>, [[Braziliya milli futbol komandası|Braziliya yığma komandasının]] baş məşqçısi [[Luis Felipe Skolari]] istefa üçün müraciət etmış və bu istefa Braziliya - Niderland oyunundan sonra qəbul edilmişdir<ref>{{cite web|url=http://anspress.com/index.php?a=2&cid=11&lng=az&nid=283383|title=Skolari istefa verdi|author=|date=14 iyul 2014|work=|publisher=ANSPRESS|accessdate=2 sentyabr 2015|language=az|archive-date=2014-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715195225/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&cid=11&nid=283383|url-status=dead}}</ref>. == İlkin hazırlıq == === Turnirin təşkilatçısı === [[Fayl:Joseph Blatter - World Cup 2014.jpg|right|thumb|250px|FİFA prezidenti [[Yozef Blatter]] çempionatın ev sahibini elan edir]] Dünya Çempionatının keçiriləcəyi ölkənin şeçilməsində kontinentlərin rotasiya prinsipi nəzərə alındığına görə, 2014-cü ildə futbol üzrə Dünya Kuboku Cənubi Amerikada keçirilməli idi. Braziliya isə yeganə favorit namizəd idi. 2003-cü ildə Cənubi Amerikanın digər ölkələri Braziliyanın namizədliyini dəstəkləməyə razılıq verdilər. Buna baxmayaraq, Dünya çempionatının keçirilməsinə Braziliya ilə yanaşı bir neçə dövlət iddialı idi. Belə ki, çempionatın keçirilməsi üçün [[Kolumbiya]] da öz iddiasını irəli sürmüşdü. Lakin, [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1986|1986-ci ildə dünya çempionatının]] keçirilməsi məqsədi ilə Kolumbiyanın üzərinə düşən öhtəlikləri yerinə yetirməməsini nəzərə alaraq, onun namizədliyi “qeyri ciddi” kimi qəbul edilmişdi. Bu səbəbdən 1986-cı ildə turnir ikinci dəfə Meksikada müvəffəqiyyətlə keçirilmişdir. 2003-cü ilin mart ayında FIFA bəyan etmişdir ki, 1978-ci ildən sonra turnir ilk dəfə Cənubi Amerikada keçiriləcək<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/news/y=2003/m=3/news=2014-fifa-world-cup-held-south-america-85909.html|title=2014 FIFA World Cup TM to be held in South America|author=|date=7 mart 2003|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2016-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20160107145130/http://www.fifa.com/news/y=2003/m=3/news=2014-fifa-world-cup-held-south-america-85909.html|url-status=dead}}</ref>. Həmin il 3 iyun tarixində [[CONMEBOL]] [[Argentina]], Braziliya və Kolumbiya 2014-cü ilin Dünya Kubokuna sahiblik etmək üçün öz ərizələrini təqdim edəcəklərini bildirmişlər<ref>{{cite web|url=http://en.people.cn/200301/19/eng20030119_110398.shtml|title=Argentina, Brazil and Colombia Want 2014 World Cup|author=|date=|work=|publisher=People's Daily Online|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. Braziliya öz ərizəsini rəsmən 2006-cı ilin dekabr ayında təqdim etmişdir. 11 aprel 2007-ci ildə keçirilmiş səsvermənin nəticəsinə görə, Braziliya çempionatda ev sahibliyi etmək hüququnu qazandı<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/world-match-centre/news/newsid/123/706/index.html|title=razil confirms bid - Colombia withdraws|author=|date=13 aprel 2007|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305084333/http://www.fifa.com/world-match-centre/news/newsid/123/706/index.html|url-status=dead}}</ref>. Beləliklə, [[Meksika]], [[İtaliya]], [[Fransa]] və [[Almaniya]]dan sonra Braziliya da ikinci dəfə Dünya Kubokuna ev sahibliyi etmişdir. === Rəsmi top === [[Fayl:Brazil and Colombia match at the FIFA World Cup 2014-07-04 (15).jpg|left|thumb|250px|Adidas Brazuca topu]] {{əsas|Adidas Brazuca}} 2014-cü ilin Dünya çempionatın rəsmi topun adını təyin etmək məqsədi ilə, [[Adidas]] şirkəti tərəfindən tarixdə ilk dəfə olaraq internet vasitəsi ilə GloboEspote.com saytında səsvermə prosesi keçirilmişdir<ref>{{cite web|url=http://globoesporte.globo.com/nome-da-bola-2014/noticia/2012/08/bossa-nova-brazuca-ou-carnavalesca-escolha-o-nome-da-bola-de-2014.html|title=Bossa Nova, Brazuca ou Carnavalesca? Escolha o nome da bola de 2014!|author=|date=29 avqust 2012|work=|publisher=globo.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>. Səsvermədə topun adı məhz azarkeşlərin sayəsində şeçilmişdir. 2012-ci ilin 2 sentyabr tarixində FİFA-nın baş katibi Jerom Valk bəyan etmişdir ki, səsvermənin nəticəsinə görə, Dünya Çempionatının rəsmi topu olaraq Adidas şirkətinin Brazuca adlı topu seçilmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/worldcup/news/newsid=1693277/index.html|title=adidas Brazuca – Name of Official Match Ball decided by Brazilian fans|author=|date=12 sentyabr 2012|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-08-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20140814013343/http://www.fifa.com/worldcup/news/newsid=1693277/index.html|url-status=}}</ref>. 4 dekabr 2013-cü ildə isə Brazuca Rio de Janeyro şəhərində rəsmi olaraq təqdim edilmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.goal.com/br/news/227/copa-do-mundo-2014/2013/12/03/4452974/brazuca-a-bola-da-copa-do-mundo-%C3%A9-a-apresentada-oficialmente|title=Brazuca, a bola da Copa do Mundo, é apresentada oficialmente|author=|date=3 dekabr 2013|work=|publisher=goal.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>. FİFA-nın məlumatına görə, Brazuca braziliyalıların milli fəxrini, onların həyat tərzini, emosiyalarını, habelə insanlara xeyrixahlıqını təsvir edir<ref>{{cite web|url=http://pt.fifa.com/worldcup/news/newsid=1693282/|title=adidas Brazuca” – nome da Bola Oficial escolhido por torcedores brasileiros|author=|date=2 sentyabr 2012|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por|archive-date=2013-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203193346/http://pt.fifa.com/worldcup/news/newsid=1693282/|url-status=dead}}</ref>. === Rəmzlər === [[Fayl:The opening ceremony of the FIFA World Cup 2014 13.jpg|right|thumb|250px|Klaudiya Leytte, [[Pitbull (musiqiçi)|Pitbull]] və [[Cennifer Lopes]] açılış mərasimində "We are one(Ole Ola)" mahnısını ifadə edirlər]] ==== Emblem ==== 2010-cü ilin Dünya Çempionatı ərzində [[Yohannesburq]] şəhərində keçirilən mərasimdə turnirin rəsmi emblemi təqdim edilmişdi. Emblemin seçilməsi üzrə komitəyə memar Oskar Nimeyer, tərtibatçı Hans Donner, modelçi [[Jizel Bündhen]], yazıçı [[Paulo Koelyo]], müğənni [[İveti Sanqalu]], 2014-cü ilin Dünya Çempionatı təşkilat komitəsinin sədri Rikardo Teyşeyra və FİFA-nın baş katib Jerom Valk daxil idilər. Komitə üzvləri tərəfindən seçilmiş emblem "Ruhlanma" ([[Portuqal dili|''port.'']] ''Inspiração'') adını daşıyır. Həmin emblem Braziliyanın "Afrika" agentliyi tərəfindən tətbiq edilib<ref>{{cite web|url=http://designtaxi.com/news/32341/Brazil-Unveils-2014-World-Cup-Logo/?page=3|title=Brazil Unveils 2014 World Cup Logo|author=|date=9 iyul 2010|work=|publisher=designtaxi.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305044317/http://designtaxi.com/news/32341/Brazil-Unveils-2014-World-Cup-Logo/?page=3|url-status=dead}}</ref>. ==== Talisman ==== Talismanın seçimi FİFA-nın qərarı ilə 2012-ci ilin mart ayında keçirilmişdir. Qalib uğrunda Arara, Saci, Fuleco Yaquar və Armadilo mübarizəyə qoşulmuşdur. 16 sentyabr 2012-ci ildə turnirin rəsmi talismanı ictimaiyyətə təqdim edilmiş və müsabiqənin nəticələrinə görə, qalibiyyət Fuleko adını daşıyan armadil tərəfindən əldə olunmuşdur<ref>{{cite web|url=http://esportes.estadao.com.br/noticias/futebol,fifa-registra-tatu-bola-como-mascote-da-copa-de-2014-e-fara-anuncio-domingo,929042|title=Fifa registra tatu-bola como-mascote da Copa de 2014 e fara anuncio domingo|author=|date=11 sentyabr 2012|work=|publisher=EsportesFutebol|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>. Onun visual siması Braziliya bayrağına daxil olan rənglərdən (göy, yaşıl və sarı) ibarət olan üç diapasonları, ağ rəngli koynəyi və yaşıl rəngli şortiki ifadə edir. Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyinə müvafiq olaraq, armadillərin Braziliyada məhv olma təhlükəsi var. Buna görə də FİFA-nın təşkilat komitəsi, heyvanların və ətraf mühitin qayğısına qalaraq, talisman qismində məhz bu heyvanı seçmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.iucnredlist.org/details/21975/0|title=aTolypeutes tricinctus|author=|date=|work=|publisher=iucnredlist.org|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>. Talismanin prezentasiya zamanı FİFA-nın baş katibi Jerom Valk bəyan etmişdir ki, üç diapasonlardan ibarət olan armadil talisman kimi çox mükəmməldir. Onun sözlərinə görə, çempionatın əsas məqsədlərdən biri ətraf mühitin və ekologiyanın qorunması məsələlərində diqqət ayırılmasında olmasıdır. {{sitat|müəllif=Jerom Valk|Hamı tutuquşa ümid edirdi, amma armadil ondan daxa vacibdir. O sadəcə talisman kimi yox, irsini və təbiətin qorunmasını ifadə edir<ref>{{cite web|url=http://copadomundo.uol.com.br/noticias/redacao/2014/06/17/por-que-o-fuleco-anda-sumido-da-copa-a-fifa-tem-os-seus-motivos.html|title=Por que o Fuleco anda sumido dos estádios? A Fifa tem os seus motivos|author=|date=17 iyun 2014|work=|publisher=Uol.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>.}} ==== Rəmsi mahnı ==== 23 yanvar 2013-cü ildə FİFA və [[Sony Music]] tərəfindən turnirin rəsmi mahnısı təqdim edildi. Bu mahnı amerikalı musiqiçi [[Pitbull (musiqiçi)|Pitbull]], braziliyalı Klaudiya Leytte və pop-estrada müğənnisi [[Cennifer Lopes]]in ifa etdiyi "We are one(Ole Ola)" kompozisiyası oldu<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=1/news=brazilian-star-claudia-leitte-perform-with-pitbull-and-jennifer-lopez-th-2264459.html|title=Brazilian star Claudia Leitte to perform with Pitbull and Jennifer Lopez on the official song for the 2014 FIFA World Cup™|author=|date=23 yanvar 2014|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2018-04-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20180424021931/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=1/news=brazilian-star-claudia-leitte-perform-with-pitbull-and-jennifer-lopez-th-2264459.html|url-status=dead}}</ref>. === Seçmə mərhələsi === Dünya Çempionatının seçmə mərhələsi 15 iyun 2011-ci il 20 noyabr 2013-cü ilə qədər keçirilmişdir. 2011-ci ilin 3 mart tarixində FİFA final mərhələsində regional konfederasiyalar üzrə yerləri bölüşdürmüşdür. Bölüşdürmə əvvəlki iki dünya çempionatdaki kimi qalmışdır. Həmin yerlərdən biri ev sahibi, 29 final mərhələsində təmin olumnuş yerlər konfederasiyalar, daha 2 yerlər isə kontinental pley-off mərhələsinin qalibləri arasında bölüşdürülmüşdür. İştirakçı cütliklərin tərkibi 29 iyul 2011-ci ildə keçirilmiş püşk atma mərasimində müəyyən olunmuşdur. == Turnirin iştirakçıları == === Milli komandalar === [[Fayl:2014 world cup qualification.PNG|right|thumb|410px| {| |- | style="background-color:blue; border:1px solid #aaaaaa; width:2em;" | | Vəsiqə qazanmış ölkələr |- | style="background-color:orange; border:1px solid #aaaaaa; width:2em;" | | Final mərhələsinə addımlamayan ölkələr |- | style="background-color:black; border:1px solid #aaaaaa; width:2em;" | | Ərizəni təqdim etməyən ölkələr |- | style="background-color:gray; border:1px solid #aaaaaa; width:2em;" | | FİFA üzvü deyil |} ]] Final mərhələsində turnirin ev sahibi Braziliya ilə birlikdə 32 komanda iştirak edib. İştirakçılar seçmə mərhələləri çərçivəsində final mərhələsinə vəsiqə qazanmaq uğrunda mübarizə aparmışdılar (bundan başqa iki iştirakçı kontinentlərarası pley-off məhlələlərində oynayıblar). Onların arasında vaxtıilə çempion titulunu qazanmış bütün 8 komanda iştirak edib. [[Bosniya və Herseqovina milli futbol komandası|Bosniya və Herseqovina]] dünya çempionatlarının final mərhələsində debut edən yeqanə ölkə idi. ==== Heyətlər ==== Rəsmi ərizəni təqdim etməkdən əvvəl, 13 may 2014-cü ilə qədər milli komandalar 30 oyunçudan ibarət olan ilkin heyətləri açıqlamalı idilər. Sonuncu təqdim edilmiş ərizəyə əsasən, hər milli komandanın heyətinə 3 qapıçı ilə birlildə 23 oyunçu qatılmalı idi. Ərizə 2 iyun 2014-cü ilə qədər təqdim edilməlii idi<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/47/38/17/regulationsfwcbrazil2014_update_e_neutral.pdf|title=Regulations - 2014 FIFA World Cup - Brazil|author=|date=Oktyabr 2013|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-03-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140308044032/http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/47/38/17/regulationsfwcbrazil2014_update_e_neutral.pdf|url-status=dead}}</ref>. {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- !width=110|Konfederasiya !width=160|Yığma !width=180|Təsnifat mərhələsində !width=160|Fifa Dünya Kubokuna çıxış tarixi !width=70|Final mərhələsində iştirak edib !width=70|Dalbadal !width=60|Axirinci dəfə iştirak edib !width=230|Ən yaxşı nailiyyət !width=60|FIFA reytinqində (turnir başlayan zamanı) |- |rowspan=6|[[CONMEBOL]] |style="text-align:left;"|{{fb|Braziliya}}||Təşkilatçı||30 oktyabr 2007 |20||20|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1958|1958]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1962|1962]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1970|1970]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1994|1994]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|2002]])||3 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Argentina}}||Çənubi Amerika, 1-ci yer||10 sentyabr 2013 |16||11|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1978|1978]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1986|1986]])||5 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Kolumbiya}}||Çənubi Amerika, 2-ci yer||11 oktyabr 2013 |5||1|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1998|1998]]||1/8 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1990|1990]])||8 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Çili}}||Çənubi Amerika, 1-ci yer||15 oktyabr 2013 |9||2||[[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||3-cü yer ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1966|1962]])||14 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Ekvador}}||Çənubi Amerika, 4-cü yer||15 oktyabr 2013 |3||1|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]]||1/8 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]]) ||26 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Uruqvay}}||Cənubi Amerika, pley-off mərhələsi||20 noyabr 2013 |12||2|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1930|1930]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1950|1950]])||7 |- |rowspan=4|AFC |style="text-align:left;"|{{fb|İran}}||Аsiya, A qrupu, 1-ci yer||18 iyun 2013 |4||1|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]]||Qrup mərhələsi ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1978|1978]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1998|1998]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]])||43 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Cənubi Koreya}}||Аsiya, A qrupu, 2-ci yer||18 iyun 2013 |9||8|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||4-cü yer ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|2002]])||57 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Yaponiya}}||Аsiya, B qrupu, 1-ci yer||4 iyun 2013 |5||5|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||1/8 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|2002]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||46 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Avstraliya}}||Аsiya, B qrupu, 2-ci yer||18 iyun 2013 |4||3|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||1/8 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]])||62 |- |rowspan=5|CAF |style="text-align:left;"|{{fb|Kot-d'İvuar}}||Afrika, pley-off mərhələsi||16 noyabr 2013 |3||3|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||Qrup mərhələsi ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||23 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Nigeriya}}||Afrika, pley-off mərhələsi||16 noyabr 2013 |5||2|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||1/8 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1994|1994]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1998|1998]])||44 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Kamerun}}||Afrika, pley-off mərhələsi||17 noyabr 2013 |7||2|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||1/4 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1990|1990]])||56 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Qana}}||Afrika, pley-off mərhələsi||19 noyabr 2013 |3||3|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||1/4 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||37 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Əlcəzair}}||Afrika, pley-off mərhələsi||19 noyabr 2013 |4||2|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||Qrup mərhələsi ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1982|1982]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1986|1986]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||22 |- |rowspan=4|CONCACAF |style="text-align:left;"|{{fb|ABŞ}}||Şimali Amerika, 1-ci yer||10 sentyabr 2013 |10||7|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||3-cü yer ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1930|1930]])||13 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Kosta-Rika}}||Şimali Amerika, 2-ci yer||10 sentyabr 2013 |4||1|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]]||1/8 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1990|1990]])||28 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Honduras}}||Şimali Amerika, 3-cü yer||15 oktyabr 2013 |3||2|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||Qrup mərhələsi ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1982|1982]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||33 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Meksika}}||Şimali Amerika, pley-off mərhələsi||20 noyabr 2013 |15||6|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||1/4 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1970|1970]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1986|1986]])||20 |- |rowspan=13|[[UEFA]] |style="text-align:left;"|{{fb|Belçika}}||Avropa, A qrupu, 1-ci yer||10 sentyabr 2013 |12||1|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|2002]]||4-cü yer ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1986|1986]])||11 |- |style="text-align:left;"|{{fb|İtaliya}}||Avropa, D qrupu, 1-ci yer||10 sentyabr 2013 |18||14|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1934|1934]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1938|1938]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1982|1982]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]])||9 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Almaniya}}||Avropa, C qrupu, 1-ci yer||11 oktyabr 2013 |18||16|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1954|1954]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1974|1974]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1990|1990]])||2 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Niderland}}||Avropa, D qrupu, 1-ci yer||10 sentyabr 2013 |10||3|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||2-ci yer ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1974|1974]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1978|1978]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||15 |- |style="text-align:left;"|{{fb|İsveçrə}}||Avropa, E qrupu, 1-ci yer||11 oktyabr 2013 |10||3|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||1/4 final ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1934|1934]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1938|1938]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1954|1954]])||6 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Rusiya}}||Avropa, F qrupu, 1-ci yer||15 oktyabr 2013 |3||1|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|2002]]||Qrup mərhələsi ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1994|1994]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|2002]])||19 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Bosniya və Herseqovina}}||Avropa, G qrupu, 1-ci yer||15 oktyabr 2013 |1||1||—||—||21 |- |style="text-align:left;"|{{fb|İngiltərə}}||Avropa, H qrupu, 1-ci yer||15 oktyabr 2013 |14||5|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1966|1966]])||10 |- |style="text-align:left;"|{{fb|İspaniya}}||Avropa, I qrupu, 1-ci yer||15 oktyabr 2013 |14||10|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||1 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Portuqaliya}}||Avropa, pley-off mərhələsi||19 noyabr 2013 |6||4|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||3-cü yer ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1966|1966]])||4 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Fransa}}||Avropa, pley-off mərhələsi||19 noyabr 2013 |14||5|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||'''Çempion''' ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1998|1998]])||17 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Yunanıstan}}||Avropa, pley-off mərhələsi||19 noyabr 2013 |3||2|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]]||Qrup mərhələsi ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1994|1994]], [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|2010]])||12 |- |style="text-align:left;"|{{fb|Xorvatiya}}||Avropa, pley-off mərhələsi||19 noyabr 2013 |4||1|| [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2006|2006]]||3-cü yer ([[Futbol üzrə dünya çempionatı 1998|1998]])||18 |} === Hakimlər === 2013-cü ilin mart ayında FIFA futbol konfederasiyalardan olan 52 potensial hakimlərin və onların köməkçiləri adlarından ibarət olan siyahını dərc etdirmişdi<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/02/04/76/97/open_list_prospective_referees__assistants_2014fwcrefereesproject2012_march2013.pdf|title=Open list of prospective referees & assistant referees for the 2014 FIFA World CupTM|author=|date=Oktyabr 2013|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=Mart 2013|language=en|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121011/http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/02/04/76/97/open_list_prospective_referees__assistants_2014fwcrefereesproject2012_march2013.pdf|url-status=dead}}</ref>. Yekun siyahı 14 yanvar 2014-cü ildə dərc edilmişdi<ref>{{cite web|url=http://fifa.com/mm/document/tournament/competition/02/26/13/55/2014fwcrefereesselected_neutral.pdf|title=Referees & Assistant referees for the 2014 FIFA World CupTM|author=|date=14 yanvar 2014|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140708213245/http://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/02/26/13/55/2014fwcrefereesselected_neutral.pdf|url-status=dead}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align: left;" |- !Konfederasiya !Baş hakimlər !colspan=2|Yan xətt hakimləri !Köməkçilər |- |rowspan="4"|AFC |{{Bayraq|Özbəkistan}} Ravşan İmratov |{{Bayraq|Özbəkistan}} Abdulhamidullo Rasulov||{{Bayraq|Qırğızıstan}} Bahadyr Kochkarov |rowspan="4"|{{Bayraq|İran}} Əlirza Faqhani<br/>{{Bayraq|İran}} Həsən Kamranifar |- |{{Bayraq|Yaponiya}} Yuiti Nisimura |{{Bayraq|Yaponiya}} Toru Saqara||{{Bayraq|Yaponiya}} Toşiyuki Naqara |- |{{Bayraq|Bəhreyn}} Abdulla Şukrulla |{{Bayraq|Bəhreyn}} Yaser Tulafat||{{Bayraq|Bəhreyn}} Ebrahim Saleh |- |{{Bayraq|Avstraliya}} Benjamin Uilymas |{{Bayraq|Avstraliya}} Matteu Kream|||{{Bayraq|Avstraliya}} Hakan Anaz |- |rowspan="3"|CAF |{{Bayraq|Kot-d'İvuar}} Numandez Due |{{Bayraq|Kot-d'İvuar}} Songuifolo Yeo||{{Bayraq|Burundi}} Jan-Klod Birumuşahu |rowspan="3"|{{Bayraq|Kamerun}} Nenat Alioum<br/>{{Bayraq|Seneqal}} Cibril Kamara<br/>{{Bayraq|Keniya}} Aden Marva<br/>{{Bayraq|CAR}} Daniel Bennett |- |{{Bayraq|Qambiya}} Bakari Papa Qassana |{{Bayraq|Kamerun}} Evarist Mankouande||{{Bayraq|Ruanda}} Felicien Kabanda |- |{{Bayraq|Əlcəzair}} Camel Aymudi |{{Bayraq|Əlcəzair}} Abelhalk||{{Bayraq|Mərakeş}} Redouane Achik |- |rowspan="3"|CONCACAF |{{Bayraq|Salvador}} Xoel Antonio Aqilyar Çikas |{{Bayraq|Salvador}} Villiam Torres||{{Bayraq|Salvador}} Juan Xuymba |rowspan="3"|{{Bayraq|Panama}} Roberto Moreno<br/>{{Bayraq|ABŞ}} Erik Boria<br/>{{Bayraq|Qvatemala}} Valter Lopez<br/>{{Bayraq|Kosta-Rika}} Leonel Leal |- |{{Bayraq|ABŞ}} Mark Qeyqer |{{Bayraq|ABŞ}} Mark Hurd||{{Bayraq|Kanada}} Joe Fletçer |- |{{Bayraq|Meksika}} Marko Antonio Rodriges Moreno |{{Bayraq|Meksika}} Marvin Terrentera||{{Bayraq|Meksika}} Markos Quintero |- |rowspan="5"|[[CONMEBOL]] |{{Bayraq|Argentina}} Nestor Pitana |{{Bayraq|Argentina}} Hernan Maldana||{{Bayraq|Argentina}} Juan Pablo Belatti |rowspan="5"|{{Bayraq|Peru}} Viktor Hüqo Karrilo<br/>{{Bayraq|Paraqvay}} Rodney Aquino |- |{{Bayraq|Braziliya}} Sandro Meyra Rissi |{{Bayraq|Braziliya}} Emerson de Karvalyo||{{Bayraq|Braziliya}} Marselo Van Qasse |- |{{Bayraq|Çili}} Enrike Osses |{{Bayraq|Çili}} Karlos Astroza||{{Bayraq|Çili}} Serjio Roman |- |{{Bayraq|Kolumbiya}} Vilmar Roldan |{{Bayraq|Kolumbiya}} Humberto Klavijo||{{Bayraq|Kolumbiya}} Eduardo Diaz |- |{{Bayraq|Ekvador}} Karlos Vera |{{Bayraq|Ekvador}} Kristian Leskano||{{Bayraq|Ekvador}} Byron Romero |- |rowspan="1"|OFC |{{Bayraq|Yeni Zelandiya}} Piter О’Liri |{{Bayraq|Yeni Zelandiya}} Jan Hendrik Hintz||{{Bayraq|Yeni Zelandiya}} Mark Rule |rowspan="1"|{{Bayraq|Fransa Polineziyası}} Norbert Hauata |- |rowspan="9"|[[UEFA]] |{{Bayraq|Almaniya}} Feliks Brix |{{Bayraq|Almaniya}} Stefan Lupp||{{Bayraq|Almaniya}} Mark Borş |rowspan="9"|{{Bayraq|Norveç}} Svein Oddvar Moen<br/>{{Bayraq|Norveç}} Kim Haqlund |- |{{Bayraq|Türkiyə}} Cüneyt Çakır |{{Bayraq|Türkiyə}} Bahattin Duran||{{Bayraq|Türkiyə}} Tarik Ongün |- |{{Bayraq|İsveç}} Yunas Eriksson |{{Bayraq|İsveç}} Matias Klasenius||{{Bayraq|İsveç}} Daniel Vernmark |- |{{Bayraq|Niderland}} Born Kuypers |{{Bayraq|Niderland}} Sander van Roekel||{{Bayraq|Niderland}} Ervin Zeinstra |- |{{Bayraq|Serbiya}} Milorad Majiç |{{Bayraq|Serbiya}} Milovan Ristiç||{{Bayraq|Serbiya}} Dalibor Curceviç |- |{{Bayraq|Portuqaliya}} Pedru Proensa |{{Bayraq|Portuqaliya}} Bertino Miranda||{{Bayraq|Portuqaliya}} Tiaqo Triqo |- |{{Bayraq|İtaliya}} Nikola Ritsoli |{{Bayraq|İtaliya}} Renato Faverani||{{Bayraq|İtaliya}} Andrea Stefani |- |{{Bayraq|İspaniya}} Karlos Velasko Karbalyo |{{Bayraq|İspaniya}} Roberto Alonso Fernandes||{{Bayraq|İspaniya}} Juan Karlos Yuste Jimenez |- |{{Bayraq|İngiltərə}} [[Hovard Uebb]] |{{Bayraq|İngiltərə}} Mike Mullarkey||{{Bayraq|İngiltərə}} Darren Kann |} == Stadionlar == 31 may 2009-cu ildə dünya çempionatın final mərhələsinin oyunları üçün 12 stadion seçilmişdi<ref>{{cite web|url=http://fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=214/index.html|title=The list of stadiums for FIFA World Cup 2014|author=|date=|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-06-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20140601232622/http://www.fifa.com/worldcup/destination/stadiums/stadium=214/index.html|url-status=dead}}</ref>. 16 iyun 2010-cu ildə FIFA bəyan etmişdir ki, [[San Paulo]] şəhərinin hakimiyyəti təyinolunmuş müddətə maliyyə zəmanətlərini təmin etməyib; ona görə də "Morumbi" stadionu siyahıdan çıxarılıb. Buna baxmayaraq, danışıqlar San Pauluda davam etdirilmişdir. Bir müddət öncə Braziliya Futbol Federasiyası bəyan edib ki, San Paulu şəhərində "Korintias" futbol klubu üçün və xüsüsi ilə dünya kuboku turnirin qarşılaşmalarını üçün yeni stadion inşa ediləcək<ref>{{cite web|url=http://ria.ru/soccer/20110713/401301771.html|title=Стадион "Коринтианса" примет матч открытия ЧМ-2014 по футболу|author=|date=13 iyul 2011|work=|publisher=RIA.ru|accessdate=2 sentyabr 2015|language=ru}}</ref>. <center> {| class="wikitable" style="width:950px; text-align:center;" |- ! style="width:25%" | [[Rio de Janeyro]] ! style="width:25%" | [[Brazilia]] ! style="width:25%" | [[San Paulo]] ! style="width:25%" | Fortaleza |- |[[Marakana]] |National Arena |Korintians Arena |Kastelao Arena |- |Tutumu: '''74 738'''<br/><small>(Böyüdüldü)</small> |Tutumu: '''69 349'''<br/><small>(Yeni stadion)</small> |Tutumu: '''62 601'''<br/><small>(Yeni stadion)<br/>İnşa irəliləməsi: '''94%'''<ref name="Esportes Futebol">{{cite web|url=http://www.estadao.com.br/noticias/esportes,a-seis-meses-da-copa-do-mundo-atrasos-marcam-obras-dos-estadios,1108253,0.html|title=A seis meses da Copa do Mundo, atrasos marcam obras dos estádios|author=|date=13 dekabr 2013|work=|publisher=Esportes Futebol|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref></small> |Tutumu: '''60 342'''<br/><small>(Böyüdüldü)</small> |- | [[Fayl:Aerea2 maracana.jpg|200px]] | [[Fayl:Brasilia aerea estadio nacional.jpg|200px]] | [[Fayl:Arena_Corinthians_West_Building.jpg|200px]] | [[Fayl:Fortaleza Arena.jpg|200px]] |- !Belo Horizonte |bgcolor=white rowspan=8 colspan=2|[[Fayl:Cup2014 candidate cities.jpg|470px]] !Porto Alegre |- |The Mineyrao stadionu |Beyra-Rio |- |Tutumu: '''58 170'''<br/><small>(Böyüdüldü)</small> |Tutumu: '''43 394'''<br/><small>(Böyüdüldü)</small> |- | |[[Fayl:Portoalegre aerea arenabeirario.jpg|200px]] |- !Salvador !Rekife |- |Fonte Nova Arena |Pernambuko Arena |- |Tutumu: '''51 900'''<br/><small>(Yeni stadion)</small> |Tutumu: '''42 610'''<br/><small>(Yeni stadion)</small> |- | [[Fayl:Itaipava Arena - March 2013.jpg|200px]] | [[Fayl:Recife aerea arenapernambuco.jpg|200px]] |- !Kuyaba !Manaus !Natal !Kuritaba |- |Pantanal Arena |Amazonia Arena |Dunas Arena |Bayksada Arena |- |Tutumu: '''41 112'''<br/><small>(Yeni stadion)</small> |Tutumu: '''40 549'''<br/><small>(Yeni stadion)</small> |Tutumu: '''39 971'''<br/><small>(Yeni stadion)</small> |Tutumu: '''39 631'''<br/><small>(Böyüdüldü)<br/>İnşa irəliləməsi: '''85%'''<ref name="Esportes Futebol"/></small> |- |[[Fayl:Cuiaba_Arena.jpg|200px]] |[[Fayl:Manaus aerea arenaamazonia.jpg|200px]] |[[Fayl:Natal, Brazil - Arena das Dunas.jpg|200px]] |[[Fayl:Arenadabaixada2.jpg|200px]] |} </center> == Final Mərhələsi == === Püşk atma === [[Fayl:FinalDrawWC2014.jpg|right|thumb|280px|Püşk atma mərasimi]] Püşk atma mərasimi 6 dekabr 2013-cü ildə yerli vaxt ilə saat 13:00-da Braziliyanın Mara-di-San-Juan şəhərində keçirilmişdir<ref>{{cite web|url=http://euro-football.ru/article/158913/1003045978_rezultatyi_jerebevki_chempionata_mira-2014|title=Результаты жеребьёвки чемпионата мира-2014|author=|date=6 dekabr 2013|work=|publisher=euro-football.ru|accessdate=2 sentyabr 2015|language=ru}}</ref>. Mərasim CAR prezidenti Nelson Mandelanın xatirəsi və onun barəsində qısa videomaterial və fotoşəkillər ilə başlanmışdir<ref>{{cite web|url=http://globoesporte.globo.com/futebol/copa-do-mundo/noticia/2013/12/sorteio-final-da-copa-do-mundo-comeca-com-homenagem-mandela.html|title=Sorteio Final da Copa do Mundo começa com homenagem a Mandela|author=|date=6 dekabr 2013|work=|publisher=globo.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>. Mərasimdə çıxış etmiş Braziliya prezidenti Dilma Rusef öz çixışında braziliya futbolunun ənənələri qeyd etdi. O bildirmişdir ki, Braziliya bütün Dünya çempionatlarında iştikar etmiş və 5 titulu qazanmış yeqanə ölkədir: {{sitat|müəllif=Dilma Rusef|Bu, kuboklar kubokludur. Tamaşaçıların multimədəniyyətli Braziliya ölkəsinin səfət etməyinə şərait olacaq. Bu, cox möhtəşəm Dünya kuboku olacaqdır. Bizim ölkəmizdə kifayət qədər ulduz oyunçularımız vardır. Optimizm üçün mənim kifayət qədər səbəblərim var<ref>{{cite web|url=http://globoesporte.globo.com/futebol/copa-do-mundo/noticia/2013/12/dilma-pede-silencio-por-mandela-e-se-engana-em-discurso-de-abertura.html|title=Dilma pede silêncio por Mandela e afirma: ‘Será a Copa das Copas’|author=|date=6 dekabr 2013|work=|publisher=globo.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>.}} 32 ölkənin milli komandalanın adı olan şarlar 4 səbətdə yerləşdirilmişdi. Birinci səbətə ev sahibi [[Braziliya milli futbol komandası|Braziliya]] ilə yanaşı 2013-cü ilin oktyabr ayı üçün FİFA reytinqinə daxil olan 7 ən yaxşı komandalar müəyyən edilmişdir - [[İspaniya milli futbol komandası|İspaniya]] (1), [[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya]] (2), [[Argentina milli futbol komandası|Argentina]] (3), [[Kolumbiya milli futbol komandası|Kolumbiya]] (4), [[Belçika milli futbol komandası|Belçika]] (5), [[Uruqvay milli futbol komandası|Uruqvay]] (6) və [[İsveçrə milli futbol komandası|İsveçrə]] (7)<ref>{{cite web|url=http://fifa.com/worldranking/news/newsid=2197884/index.html|title=Pot 1 seeds set for Brazil 2014 draws|author=|date=6 dekabr 2013|work=|publisher=globo.com|accessdate=17 oktyabr 2013|language=en|archive-date=2014-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140708194230/http://www.fifa.com/worldranking/news/newsid=2197884/index.html|url-status=dead}}</ref>. Qalan ölkələr o biri səbətlərə coğrafi və idman kriteriyalarına uyğun olaraq yerləşdirilmişlər: ikinci səbətə Asiya və Şimali Amerika ölkələri, üçüncü səbətə - Afrika və Cənubi Amerika ölkələri, dördüncü səbətə isə Avropa ölkələri yerləşdirilmişdir. {| class="wikitable" width="100%" |- !width="25%"|1-ci səbət !width="25%"|2-ci səbət !width="25%"|3-cü səbət !width="25%"|4-cü səbət |- align=center |<small>Təşkilatçı & FIFA reytingində ən yaxşı 7 komanda</small> |<small>Şimali Amerika & Asiya & Okeaniya</small> |<small>Afrika & Cənubi Amerika</small> |<small>Avropa</small> |- style="vertical-align: top;" | * {{fb|Braziliya}} * {{fb|İspaniya}} * {{fb|Almaniya}} * {{fb|Argentina}} * {{fb|Kolumbiya}} * {{fb|Belçika}} * {{fb|Uruqvay}} * {{fb|İsveçrə}} | * * {{fb|Əlcəzair}} * {{fb|Kamerun}} * {{fb|Kot-d'İvuar}} * {{fb|Qana}} * {{fb|Nigeriya}} * {{fb|Çili}} * {{fb|Ekvador}} * {{fb|İtaliya}} | * {{fb|Avstraliya}} * {{fb|İran}} * {{fb|Yaponiya}} * {{fb|Cənubi Koreya}} * {{fb|Kosta-Rika}} * {{fb|Honduras}} * {{fb|Meksika}} * {{fb|ABŞ}} | * {{fb|Bosniya və Herseqovina}} * {{fb|Xorvatiya}} * {{fb|İngiltərə}} * {{fb|Fransa}} * {{fb|Yunanıstan}} * {{fb|Portuqaliya}} * {{fb|Niderland}} * {{fb|Rusiya}} |} '''Püşk atmanın nəticələri''' {| class="wikitable" width="90%" |- style="text-align:center" | width="25%" | [[#A qrupu|A qrupu]] | width="25%" | [[#B qrupu|B qrupu]] | width="25%" | [[#C qrupu|C qrupu]] | width="25%" | [[#D qrupu|D qrupu]] |- | : {{fb|Braziliya}} : {{fb|Xorvatiya}} : {{fb|Meksika}} : {{fb|Kamerun}} | : {{fb|İspaniya}} : {{fb|Niderland}} : {{fb|Çili}} : {{fb|Avstraliya}} | : {{fb|Kolumbiya}} : {{fb|Yunanıstan}} : {{fb|Kot-d'İvuar}} : {{fb|Yaponiya}} | : {{fb|Uruqvay}} : {{fb|Kosta-Rika}} : {{fb|İngiltərə}} : {{fb|İtaliya}} |- style="text-align:center" | [[#E qrupu|E qrupu]] | [[#F qrupu|F qrupu]] | [[#G qrupu|G qrupu]] | [[#H qrupu|H qrupu]] |- | : {{fb|İsveçrə}} : {{fb|Ekvador}} : {{fb|Fransa}} : {{fb|Honduras}} | : {{fb|Argentina}} : {{fb|Bosniya və Herseqovina}} : {{fb|İran}} : {{fb|Nigeriya}} | : {{fb|Almaniya}} : {{fb|Portuqaliya}} : {{fb|Qana}} : {{fb|ABŞ}} | : {{fb|Belçika}} : {{fb|Əlcəzair}} : {{fb|Rusiya}} : {{fb|Cənubi Koreya}} |} == Qrup mərhələsi == {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !colspan=2|İşarə edilmiş rənglər |- |style="background:#cfc;width:20px"| |align=left|[[#1/8 final oyunları|1/8 final oyunlarina]] adlayan ölkələr |- |style="background:#fcc;width:20px"| |align=left|Növbəti mərhələyə addımlamayan ölkələr |} '''Xal Sistemi''' Komandalara qrup mərhələsindəki hər qələbəyə görə 3 xal, heç-heçə nəticəsinə 1 xal, məğlubiyyətə görə isə 0 xal verilir. Qup mərhələsi iyunun 12-dən 26-na gədər Braziliyada baş tutmuşdur: qrupun hər komandası 3 oyun keçirmişdir. Qrup mərhələsi qol və heç-heçə oyunların çatışmazlığı ilə diqqətəlayiq idi. İlk heç-heçə oyunu məhz sayca 13-cü qarşılaşmada (İran və Nigeriya arasında) qeyd olunub. Mərhələdə vurulmuş qolların sayı 136-ya bərabərdir (2.83 qol oyun başına). Hazırki Dünya Çempionatı kubokun sahibi İspaniya millsi 2 dalbadal qarşılaşmalardan sonra mərhədən kənarlaşdırılmışdır. === A qrupu === [[Fayl:Brazil and Croatia match at the FIFA World Cup 2014-06-12 (19).jpg|right|thumb|250px|Braziliya - Xorvatiya qarşılaşması]] {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=150|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Braziliya}} |3||2||1||0||7||2||+5||'''7''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Meksika}} |3||2||1||0||4||1||+3||'''7''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Xorvatiya}} |3||1||0||2||6||6||0||'''3''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Kamerun}} |3||0||0||3||1||9||−8||'''0''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 13 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Braziliya}} |komanda2 = {{fb|Xorvatiya}} |hesab = 3 : 1 (1 : 1) |qollar1 = [[Neymar]] {{qol|29||71|pen.}}<br/>Oskar {{qol|90+1}} |qollar2 = Marselo {{qol|11|avt.}} |stadion = Korintians Arena, [[San Paulo]] |tamaşaçı = 62 103 |hakim = {{Bayraq|Yaponiya}} Yuiti Nisimura |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186456/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 13 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Meksika}} |komanda2 = {{fb|Kamerun}} |hesab = 1 : 0 (0 : 0) |qollar1 = Peralta {{qol|61}} |qollar2 = |stadion = Dunas Arena, Natal |tamaşaçı = 39 216 |hakim = {{Bayraq|Kolumbiya}} Vilmar Roldan |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186492/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 18 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Braziliya}} |komanda2 = {{fb|Meksika}} |hesab = 0 : 0 |qollar1 = |qollar2 = |stadion = Kastelao Arena, Fortaleza |tamaşaçı = 60 342 |hakim = {{Bayraq|Türkiyə}} Cüneyt Çakır |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186509/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 19 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>18:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|Kamerun}} |komanda2 = {{fb|Xorvatiya}} |hesab = 0 : 4 (0 : 1) |qollar1 = |qollar2 = Oliç {{qol|11}}<br/>Perişiç {{qol|48}}<br/>Mandzukiç {{qol|61||73}} |stadion = Amazonia Arena, Manaus |tamaşaçı = 39 982 |hakim = {{Bayraq|Portuqaliya}} Pedru Proenza |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186453/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 24 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Kamerun}} |komanda2 = {{fb|Braziliya}} |hesab = 1 : 4 (1 : 2) |qollar1 = Matip {{qol|26}} |qollar2 = [[Neymar]] {{qol|17||35}}<br/>Fred {{qol|50}}<br/>Fernandinyo {{qol|84}} |stadion = National Arena, [[Brazilia]] |tamaşaçı = 69 112 |hakim = {{Bayraq|İsveç}} Yunas Eriksson |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186472/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 24 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Xorvatiya}} |komanda2 = {{fb|Meksika}} |hesab = 1 : 3 (0 : 0) |qollar1 = Perişiç {{qol|87}} |qollar2 = Markes {{qol|72}}<br/>Quardado {{qol|75}}<br/>Hernandes {{qol|82}} |stadion = Pernambuko Arena, Rekife |tamaşaçı = 41 212 |hakim = {{Bayraq|Özbəkistan}} Ravşan İrmatov |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186452/index.html Ətraflı] }} === B qrupu === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=150|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Niderland}} |3||3||0||0||10||3||+7||'''9''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Çili}} |3||2||0||1||5||3||+2||'''6''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|İspaniya}} |3||1||0||2||4||7||-3||'''3''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Avstraliya}} |3||0||0||3||3||9||−6||'''0''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 14 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|İspaniya}} |komanda2 = {{fb|Niderland}} |hesab = 1 : 5 (1 : 1) |qollar1 = [[Xabi Alonso|X.Alonso]] {{qol|27|pen.}} |qollar2 = Van Persi {{qol|44||72}}<br/>Robben {{qol|53||80}}<br/>De Vriy {{qol|65}} |stadion = Fonte Nova Arena, Salvador |tamaşaçı = 48 173 |hakim = {{Bayraq|İtaliya}} Nikola Ritsoli |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186510/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 14 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>18:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|Çili}} |komanda2 = {{fb|Avstraliya}} |hesab = 3 : 1 (2 : 1) |qollar1 = Sançes {{qol|12}}<br/>Valdiviya {{qol|14}}<br/>Bosejur {{qol|90+2}} |qollar2 = Kehill {{qol|36}} |stadion = Pantanal Arena, Kuyaba |tamaşaçı = 40 275 |hakim = {{Bayraq|Kot-d'İvuar}} Numandez Due |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186473/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 18 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Avstraliya}} |komanda2 = {{fb|Niderland}} |hesab = 2 : 3 (1 : 1) |qollar1 = Kehill {{qol|21}}<br/>Yedinak {{qol|54|pen.}} |qollar2 = Robben {{qol|20}}<br/>Van Persi {{qol|58}}<br/>Depay {{qol|68}} |stadion = Beyra-Rio stadionu, Porto Alegre |tamaşaçı = 42 877 |hakim = {{Bayraq|Əlcəzair}} Camel Aymudi |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186478/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 19 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|İspaniya}} |komanda2 = {{fb|Çili}} |hesab = 0 : 2 (0 : 2) |qollar1 = |qollar2 = Varqas {{qol|20}}<br/>Aranqis {{qol|44}} |stadion = [[Marakana]], [[Rio de Janeyro]] |tamaşaçı = 74 101 |hakim = {{Bayraq|ABŞ}} Mark Qeyqer |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186498/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 23 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Avstraliya}} |komanda2 = {{fb|İspaniya}} |hesab = 0 : 3 (0 : 1) |qollar1 = |qollar2 = [[David Vilya|Vilya]] {{qol|36}}<br/>[[Fernando Torres|Torres]] {{qol|69}}<br/>Mata {{qol|82}} |stadion = Bayksada Arena, Koritiba |tamaşaçı = 39 375 |hakim = {{Bayraq|Bəhreyn}} Abdulla Şukrulla |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186467/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 23 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Niderland}} |komanda2 = {{fb|Çili}} |hesab = 2 : 0 (0 : 0) |qollar1 = Fer {{qol|77}}<br/>Depay {{qol|90+2}} |qollar2 = |stadion = Korintians Arena, [[San Paulo]] |tamaşaçı = 62 996 |hakim = {{Bayraq|Qambiya}} Bakari Papa Qassana |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186470/index.html Ətraflı] }} === C qrupu === [[Fayl:Colombia and Ivory Coast match at the FIFA World Cup 2014-06-19 (16).jpg|right|thumb|230px|Kolumbiya - Kot-d'İvuar qarşılaşması]] {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=150|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Kolumbiya}} |3||3||0||0||9||2||+7||'''9''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Yunanıstan}} |3||1||1||1||2||4||-2||'''4''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Kot-d'İvuar}} |3||1||0||2||4||5||-1||'''3''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Yaponiya}} |3||0||1||2||2||6||−4||'''1''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 14 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Kolumbiya}} |komanda2 = {{fb|Yunanıstan}} |hesab = 3 : 0 (1 : 0) |qollar1 = Armero {{qol|5}}<br/>Quterres {{qol|58}}<br/>[[Xames Rodriqes|Rodriqes]] {{qol|90+3}} |qollar2 = |stadion = The Mineyrao stadionu, Belo Horizonte |tamaşaçı = 57 174 |hakim = {{Bayraq|ABŞ}} Mark Qeyqer |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186471/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 15 iyun 2014<br/>06:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>22:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Kot-d'İvuar}} |komanda2 = {{fb|Yaponiya}} |hesab = 2 : 1 (0 : 1) |qollar1 = Boni {{qol|64}}<br/>Jervinyo {{qol|66}} |qollar2 = Honda {{qol|16}} |stadion = Pernambuko Arena, Rekife |tamaşaçı = 40 267 |hakim = {{Bayraq|Çili}} Enrike Osses |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186507/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 19 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Kolumbiya}} |komanda2 = {{fb|Kot-d'İvuar}} |hesab = 2 : 1 (0 : 0) |qollar1 = [[Xames Rodriqes|Rodriqes]] {{qol|64}}<br/>Kintero {{qol|70}} |qollar2 = Jervinyo {{qol|73}} |stadion = National Arena, [[Brazilia]] |tamaşaçı = 68 748 |hakim = {{Bayraq|İngiltərə}} [[Hovard Uebb]] |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186468/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 20 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>19:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Yaponiya}} |komanda2 = {{fb|Yunanıstan}} |hesab = 0 : 0 |qollar1 = |qollar2 = |stadion = Dunas Arena, Natal |tamaşaçı = 39 485 |hakim = {{Bayraq|Salvador}} Xoel Antonio Aqilyar |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186454/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 25 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|Yaponiya}} |komanda2 = {{fb|Kolumbiya}} |hesab = 1 : 4 (1 : 1) |qollar1 = Okazaki {{qol|45+1}} |qollar2 = Kuadrado {{qol|17|pen.}}<br/>Martinoes {{qol|55||82}}<br/>[[Xames Rodriqes|Rodriqes]] {{qol|89}} |stadion = Pantanal Arena, Kuyaba |tamaşaçı = 40 340 |hakim = {{Bayraq|Portuqaliya}} Pedru Proenza |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186457/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 25 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Yunanıstan}} |komanda2 = {{fb|Kot-d'İvuar}} |hesab = 2 : 1 (1 : 0) |qollar1 = Samaris {{qol|42}}<br/>Samaras {{qol|90+3}} |qollar2 = Boni {{qol|74}} |stadion = Kastelao Arena, Fortaleza |tamaşaçı = 59 095 |hakim = {{Bayraq|Ekvador}} Karlos Vera |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186455/index.html Ətraflı] }} === D qrupu === [[Fayl:Uruguay - Costa Rica FIFA World Cup 2014 (5).jpg|right|thumb|250px|Uruqvay - Kosta-Rika qarşılaşması]] {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=150|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Kosta-Rika}} |3||2||1||0||4||1||+3||'''7''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Uruqvay}} |3||2||0||1||4||4||0||'''6''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|İtaliya}} |3||1||0||2||2||3||-1||'''3''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|İngiltərə}} |3||0||1||2||2||4||−2||'''1''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 15 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Uruqvay}} |komanda2 = {{fb|Kosta-Rika}} |hesab = 1 : 3 (1 : 0) |qollar1 = Kavani {{qol|24|pen.}} |qollar2 = Kembl {{qol|54}}<br/>Duarte {{qol|57}}<br/>Urena {{qol|84}} |stadion = Kastelao Arena, Fortaleza |tamaşaçı = 58 679 |hakim = {{Bayraq|Almaniya}} Feliks Brix |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186489/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 15 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>18:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|İngiltərə}} |komanda2 = {{fb|İtaliya}} |hesab = 1 : 2 (1 : 1) |qollar1 = Staric {{qol|37}} |qollar2 = Markisio {{qol|35}}<br/>Balotelli {{qol|50}} |stadion = Amazonia Arena, Manaus |tamaşaçı = 39 800 |hakim = {{Bayraq|Niderland}} Born Kuypers |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186513/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 20 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Uruqvay}} |komanda2 = {{fb|İngiltərə}} |hesab = 2 : 1 (1 : 0) |qollar1 = Suares {{qol|39||85}} |qollar2 = [[Ueyn Runi|Runi]] {{qol|75}} |stadion = Korintias Arena, [[San Paulo]] |tamaşaçı = 62 575 |hakim = {{Bayraq|İspaniya}} Karlos Velasko Karbalyo |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186486/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 20 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|İtaliya}} |komanda2 = {{fb|Kosta-Rika}} |hesab = 0 : 1 (0 : 1) |qollar1 = |qollar2 = Ruiz {{qol|44}} |stadion = Pernambuko Arena, Rekife |tamaşaçı = 40 285 |hakim = {{Bayraq|Çili}} Enrike Osses |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186500/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 24 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|İtaliya}} |komanda2 = {{fb|Uruqvay}} |hesab = 0 : 1 (0 : 0) |qollar1 = |qollar2 = Qodin {{qol|81}} |stadion = Dunas Arena, Natal |tamaşaçı = 39 706 |hakim = {{Bayraq|İtaliya}} Marko Antonio Rodriges Moreno |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186465/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 24 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Kosta-Rika}} |komanda2 = {{fb|İngiltərə}} |hesab = 0 : 0 |qollar1 = |qollar2 = |stadion = The Mineyrao stadionu, Belo Horizonte |tamaşaçı = 57 823 |hakim = {{Bayraq|Əlcəzair}} Camel Aymudi |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186484/index.html Ətraflı] }} ---- === E qrupu === [[Fayl:Free Kick - Switzerland and Ecuador match at the FIFA World Cup 2014-06-15.gif|right|thumb|200px|İsveçrə - Ekvador oyununda vurulmuş cərmə zərbəsi]] {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=150|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Fransa}} |3||2||1||0||8||2||+6||'''7''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|İsveçrə}} |3||2||0||1||7||6||+1||'''6''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Ekvador}} |3||1||1||1||3||3||0||'''4''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Honduras}} |3||0||0||3||1||8||−7||'''0''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 15 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|İsveçrə}} |komanda2 = {{fb|Ekvador}} |hesab = 2 : 1 (0 : 1) |qollar1 = Mehmedi {{qol|48}}<br/>Seferoviç {{qol|90+3}} |qollar2 = Valensiya {{qol|22}} |stadion = National Arena, [[Brazilia]] |tamaşaçı = 68 351 |hakim = {{Bayraq|Özbəkistan}} Ravşan İrmatov |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186494/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 16 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Fransa}} |komanda2 = {{fb|Honduras}} |hesab = 3 : 0 (1 : 0) |qollar1 = Benzema {{qol|45|pen.|72}}<br/>Valladares {{qol|48|avt.}} |qollar2 = |stadion = Beyra-Rio, Porto Alegre |tamaşaçı = 43 012 |hakim = {{Bayraq|Braziliya}} Sandro Meyra Rissi |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186496/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 21 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|İsveçrə}} |komanda2 = {{fb|Fransa}} |hesab = 2 : 5 (0 : 3) |qollar1 = Dzemaili {{qol|81|}}<br/>Xaka {{qol|87}} |qollar2 = Jiru {{qol|17}}<br/>Matyuidi {{qol|18}}<br/>Valbuena {{qol|40}}<br/>Benzema {{qol|67}}<br/>Sissoko {{qol|73}} |stadion = Fonte Nova Arena, Salvador |tamaşaçı = 51 003 |hakim = {{Bayraq|Niderland}} Born Kuypers |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186514/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 21 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>19:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Honduras}} |komanda2 = {{fb|Ekvador}} |hesab = 1 : 2 (1 : 1) |qollar1 = Kostli {{qol|31|}} |qollar2 = Valensiya {{qol|34||65}} |stadion = Bayksada Arena, Koritiba |tamaşaçı = 39 224 |hakim = {{Bayraq|Avstraliya}} Benjamin Uilymas |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186463/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 26 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|Honduras}} |komanda2 = {{fb|İsveçrə}} |hesab = 0 : 3 (0 : 2) |qollar1 = |qollar2 = Şaqiri {{qol|6||31||71|}} |stadion = Amazonia Arena, Manaus |tamaşaçı = 40 322 |hakim = {{Bayraq|Argentina}} Nestor Pitana |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186482/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 26 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Ekvador}} |komanda2 = {{fb|Fransa}} |hesab = 0 : 0 |qollar1 = |qollar2 = |stadion = [[Marakana]], [[Rio de Janeyro]] |tamaşaçı = 73 749 |hakim = {{Bayraq|Kot-d'İvuar}} Numandez Due |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186515/index.html Ətraflı] }} === F qrupu === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=190|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Argentina}} |3||3||0||0||6||3||+3||'''9''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Nigeriya}} |3||1||1||1||3||3||0||'''4''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Bosniya və Herseqovina}} |3||1||0||2||4||4||0||'''3''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|İran}} |3||0||1||2||1||4||−3||'''1''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 16 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>19:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Argentina}} |komanda2 = {{fb|Bosniya və Herseqovina}} |hesab = 2 : 1 (1 : 0) |qollar1 = Kolaşinaç {{qol|3|avt.}}<br/>[[Lionel Messi|Messi]] {{qol|65}} |qollar2 = İbişeviç {{qol|84}} |stadion = [[Marakana]], [[Rio de Janeyro]] |tamaşaçı = 74 689 |hakim = {{Bayraq|Salvador}} Xoel Antonio Aqilyar |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186477/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 17 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|İran}} |komanda2 = {{fb|Nigeriya}} |hesab = 0 : 0 |qollar1 = |qollar2 = |stadion = Bayksada Arena, Koritaba |tamaşaçı = 38 533 |hakim = {{Bayraq|Kolumbiya}} Karlos Vera |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186505/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 21 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Argentina}} |komanda2 = {{fb|İran}} |hesab = 1 : 0 (0 : 0) |qollar1 = [[Lionel Messi|Messi]] {{qol|90+1}} |qollar2 = |stadion = The Mineyrao stadionu, Belo Horizonte |tamaşaçı = 57 698 |hakim = {{Bayraq|Serbiya}} Milorad Majiç |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186466/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 22 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>18:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|Nigeriya}} |komanda2 = {{fb|Bosniya və Herseqovina}} |hesab = 1 : 0 (1 : 0) |qollar1 = Odemvinqie {{qol|29}} |qollar2 = |stadion = Pantanal Arena, Kuyaba |tamaşaçı = 40 499 |hakim = {{Bayraq|Yeni Zelandiya}} Piter О’Liri |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186511/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 25 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Nigeriya}} |komanda2 = {{fb|Argentina}} |hesab = 2 : 3 (1 : 1) |qollar1 = Musa {{qol|4||47}} |qollar2 = [[Lionel Messi|Messi]] {{qol|3||45+1}}<br/>Roxo {{qol|50}} |stadion = Beyra-Rio stadionu, Porto Alegre |tamaşaçı = 43 285 |hakim = {{Bayraq|İtaliya}} Nikola Ritsoli |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186458/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 25 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Bosniya və Herseqovina}} |komanda2 = {{fb|İran}} |hesab = 3 : 1 (1 : 0) |qollar1 = Dzeko {{qol|23}}<br/>Pyaniç {{qol|59}}<br/>Vrşaeviç {{qol|83}} |qollar2 = Qhooçannecad {{qol|82}} |stadion = Fonte Nova Arena, Salvador |tamaşaçı = 48 011 |hakim = {{Bayraq|İspaniya}} Karlos Velasko Karbalyo |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186464/index.html Ətraflı] }} === G qrupu === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=150|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Almaniya}} |3||2||1||0||7||2||+5||'''7''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|ABŞ}} |3||1||1||1||4||4||0||'''4''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Portuqaliya}} |3||1||1||1||4||7||-3||'''4''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Qana}} |3||0||1||2||4||6||−2||'''1''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 16 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Almaniya}} |komanda2 = {{fb|Portuqaliya}} |hesab = 4 : 0 (3 : 0) |qollar1 = [[Tomas Müller|Müller]] {{qol|11|pen.|45+1||78}}<br/>[[Mats Hummels|Hummels]] {{qol|32}} |qollar2 = |stadion = Fonte Nova Arena, Salvador |tamaşaçı = 51 081 |hakim = {{Bayraq|Serbiya}} Milorad Majiç |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186475/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 17 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>19:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Qana}} |komanda2 = {{fb|ABŞ}} |hesab = 1 : 2 (0 : 1) |qollar1 = Ayyu {{qol|82}} |qollar2 = Dempsi {{qol|1}}<br/>Brooks {{qol|86}} |stadion = Dunas Arena, Natal |tamaşaçı = 39 760 |hakim = {{Bayraq|İsveç}} Yunas Erikson |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186512/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 22 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Almaniya}} |komanda2 = {{fb|Qana}} |hesab = 2 : 2 (0 : 0) |qollar1 = [[Mario Götze|Götze]] {{qol|51}}<br/>[[Miroslav Kloze|Kloze]] {{qol|71}} |qollar2 = Ayyu {{qol|54}}<br/>[[Asamoa Qyan|Qyan]] {{qol|63}} |stadion = Kastelao Arena, Fortaleza |tamaşaçı = 59 621 |hakim = {{Bayraq|Braziliya}} Sandro Meyra Rissi |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186493/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 23 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>18:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|ABŞ}} |komanda2 = {{fb|Portuqaliya}} |hesab = 2 : 2 (0 : 1) |qollar1 = Jons {{qol|64}}<br/>Dempsi {{qol|81}} |qollar2 = Nani {{qol|5}}<br/>Varela {{qol|90+5}} |stadion = Amazonia Arena, Manaus |tamaşaçı = 40 123 |hakim = {{Bayraq|Argentina}} Nestor Pitana |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186483/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 26 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|ABŞ}} |komanda2 = {{fb|Almaniya}} |hesab = 0 : 1 (0 : 0) |qollar1 = |qollar2 = [[Tomas Müller|Müller]] {{qol|55}} |stadion = Pernambuko Arena, Rekife |tamaşaçı = 41 876 |hakim = {{Bayraq|Özbəkistan}} Ravşan İrmatov |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186469/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 26 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Portuqaliya}} |komanda2 = {{fb|Qana}} |hesab = 2 : 1 (1 : 0) |qollar1 = Boye {{qol|31|avt.}}<br/>[[Kriştiano Ronaldo|K.Ronaldo]] {{qol|80}} |qollar2 = [[Asamoa Qyan|Qyan]] {{qol|57}} |stadion = National Arena, [[Brazilia]] |tamaşaçı = 67 540 |hakim = {{Bayraq|Bəhreyn}} Abdulla Şukrulla |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186476/index.html Ətraflı] }} === H qrupu === [[Fayl:Match Algérie vs Belgique, Coupe du Monde 2014, Brésil.jpg|right|thumb|250px|Belçika - Əlcəzair qarşılaşması]] {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=150|Komanda !width=25|{{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25|{{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25|{{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25|{{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25|{{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25|{{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25|{{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |-bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Belçika}} |3||3||0||0||4||1||+3||'''9''' |-style="border-bottom:3px solid green;" bgcolor=#CCFFCC |align="left"|{{fb|Əlcəzair}} |3||1||1||1||6||5||+1||'''4''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Rusiya}} |3||0||2||1||2||3||-1||'''2''' |-bgcolor=#FFCCCC |align="left"|{{fb|Cənubi Koreya}} |3||0||1||2||3||6||−3||'''1''' |} {{Oyunun hesabatı |tarix = 17 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Belçika}} |komanda2 = {{fb|Əlcəzair}} |hesab = 2 : 1 (0 : 1) |qollar1 = Fellayni {{qol|70}}<br/>Mertens {{qol|80}} |qollar2 = Feqhouli {{qol|25|pen.}} |stadion = The Mineyrao stadionu, Belo Horizonte |tamaşaçı = 56 800 |hakim = {{Bayraq|Meksika}} Marko Antonio Rodriges Moreno |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186479/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 18 iyun 2014<br/>03:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>18:00 [[UTC−04:00|UTC-4]] |komanda1 = {{fb-rt|Rusiya}} |komanda2 = {{fb|Cənubi Koreya}} |hesab = 1 : 1 (0 : 0) |qollar1 = Kerjakov {{qol|74}} |qollar2 = Li Keun-Ho {{qol|68}} |stadion = Pantanal Arena, Kuyaba |tamaşaçı = 37 603 |hakim = {{Bayraq|Argentina}} Nestor Pitana |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186499/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 22 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Belçika}} |komanda2 = {{fb|Rusiya}} |hesab = 1 : 0 (0 : 0) |qollar1 = Oriqi {{qol|88}} |qollar2 = |stadion = [[Marakana]], [[Rio de Janeyro]] |tamaşaçı = 73 819 |hakim = {{Bayraq|Almaniya}} Feliks Brix |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186481/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 23 iyun 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Cənubi Koreya}} |komanda2 = {{fb|Əlcəzair}} |hesab = 2 : 4 (0 : 3) |qollar1 = Son Heunq-Min {{qol|50}}<br/>Ko Ja-Çeol {{qol|72}} |qollar2 = Slimani {{qol|26}}<br/>Halliçe {{qol|28}}<br/>Djabou {{qol|38}}<br/>Brahimi {{qol|62}} |stadion = Beyra-Rio stadionu, Porto Alegre |tamaşaçı = 42 732 |hakim = {{Bayraq|Kolumbiya}} Vilmar Roldan |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186495/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 27 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Cənubi Koreya}} |komanda2 = {{fb|Belçika}} |hesab = 0 : 1 (0 : 0) |qollar1 = |qollar2 = Vertonqen {{qol|77}} |stadion = Korintians Arena, [[San Puolo]] |tamaşaçı = 61 397 |hakim = {{Bayraq|Özbəkistan}} Ravşan İrmatov |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186480/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 27 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Əlcəzair}} |komanda2 = {{fb|Rusiya}} |hesab = 1 : 1 (0 : 1) |qollar1 = Slimani {{qol|60}} |qollar2 = Kokorin {{qol|6}} |stadion = Bayksada Arena, Koritiba |tamaşaçı = 39 311 |hakim = {{Bayraq|Türkiyə}} Cüneyt Çakır |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186506/index.html Ətraflı] }} == Pley-off mərhələsi == {| border=0 cellpadding=0 cellspacing=0 style="font-size: 90%; margin:1em 2em 1em 1em;" | height=5| | align="center" colspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f2f2f2"|{{{nameround|1/8 final oyunları}}} | colspan="2"| | align="center" colspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f2f2f2"|1/4 final oyunları | colspan="2"| | align="center" colspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f2f2f2"|Yarımfinal oyunları | colspan="2"| | align="center" colspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="gold"|Final |- | height=5| | style="width:{{{81|15em}}};"|&nbsp; | width=30|&nbsp; | width=15|&nbsp; | width=20|&nbsp; | style="width:{{{81|15em}}};"|&nbsp; | width=30|&nbsp; | width=15|&nbsp; | width=20|&nbsp; | style="width:{{{81|15em}}};"|&nbsp; | width=30|&nbsp; | width=15|&nbsp; | width=20|&nbsp; | style="width:{{{81|15em}}};"|&nbsp; | width=30|&nbsp; |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|28 iyun - Belo Horizonte | rowspan="4" style="border-width:0 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="7" style="border-width:0 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | colspan="2" rowspan="3"| | rowspan="7" style="border-width:0 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="13" style="border-width:0 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | colspan="2" rowspan="9"| | rowspan="13" style="border-width:0 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="25" style="border-width:0 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | colspan="2" rowspan="21"| |- | height=5| |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Braziliya}} (pen.)''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''1(3)''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|4 iyul - Fortaleza |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Çili}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|1(2) | rowspan="6" style="border-width:2px 3px 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Braziliya}}''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''2''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|29 iyun - [[Rio de Janeyro]] |- | height=5| | rowspan="12" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Kolumbiya}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|1 | rowspan="12" style="border-width:2px 3px 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Kolumbiya}}''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''2''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="6"| | colspan="2" rowspan="2"|9 iyul - Belo Horizonte |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Uruqvay}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0 | rowspan="6" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Braziliya}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|1 |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|30 iyun - [[Brazilia]] |- | height=5| | rowspan="24" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Almaniya}}''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''7''' | rowspan="24" style="border-width:2px 3px 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Fransa}}''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''2''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|5 iyul - [[Rio de Janeyro]] | colspan="2" rowspan="18"| |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Nigeriya}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0 | rowspan="6" style="border-width:2px 3px 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Fransa}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0 |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|31 iyun - Porto Alegre |- | height=5| | rowspan="12" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Almaniya}} ''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''1''' | rowspan="12" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Almaniya}} (ə.v.)''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''2''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="6"| | colspan="2" rowspan="2"|14 iyul - [[Rio de Janeyro]] |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Əlcəzair}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|1 | rowspan="6" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Almaniya}} (ə.v.) ''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''1''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|29 iyun - Fortaleza |- | height=5| | rowspan="23" style="border-width:2px 0 0 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Argentina}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0 |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Niderland}}''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''2''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|5 iyul - Salvador | colspan="2" rowspan="10"| |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Meksika}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|1 | rowspan="6" style="border-width:2px 3px 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Niderland}} (pen.)''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''0(4)''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|30 iyun - Rekife |- | height=5| | rowspan="12" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Kosta-Rika}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0(3) | rowspan="12" style="border-width:2px 3px 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Kosta-Rika}} (pen.)''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''1(5)''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="6"| | colspan="2" rowspan="2"|10 iyul - [[San Paulo]] |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Yunanıstan}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;1(3) | rowspan="6" style="border-width:2px 0 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Niderland}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0(2) |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|1 iyul - [[San Paulo]] |- | height=5| | rowspan="11" style="border-width:2px 0 0 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Argentina}} (pen.)''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''0(4)''' | rowspan="11" style="border-width:2px 0 0 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | colspan="2" rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#CC9966"|Üçüncülük oyunu |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Argentina}} (ə.v.)''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''1''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|6 iyul - [[Brazilia]] | colspan="2" rowspan="9"| | colspan="2" rowspan="2"|13 iyul - [[Brazilia]] |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|İsveçrə}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0 | rowspan="6" style="border-width:2px 3px 1px 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Argentina}}''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''1''' | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Braziliya}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0 |- | height=5| | colspan="2" rowspan="2"|2 iyul - Salvador |- | height=5| | rowspan="5" style="border-width:2px 0 0 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|Belçika}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|0 | rowspan="5" style="border-width:2px 0 0 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Niderland}}''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''3''' |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;'''{{fb|Belçika}} (ə.v.)''' | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|'''2''' |- | height=5| | colspan="2" rowspan="3"| | colspan="2" rowspan="3"| |- | height=5| | rowspan="2" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|&nbsp;{{fb|ABŞ}} | rowspan="2" align="center" style="border:1px solid #aaa;" bgcolor="#f9f9f9"|1 | rowspan="2" style="border-width:2px 0 0 0; border-style: solid;border-color:black;"|&nbsp; |- | height=5| |}<noinclude> === 1/8 final oyunları === [[Fayl:1 James Rodríguez.jpg|right|thumb|250px|Xames Rodriqesin Kolumbiya - Uruqvay qarşılaşmasında vurduğu qol]] [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1986|1986-cı ildə]] pley-off mərhələsinin daxil olması anından ilk dəfə olaraq bütün öz qrupların qalibləri 1/8 final mərhələsinə addımlayıblar. Onlardan dörd ölkə [[UEFA]], üçü [[CONMEBOL]] və biri CONCACAF-a daxildir. Mərhələdə səkkiz qarşılaşmaların beşində əlavə vaxt, iki qarşılaşmada isə penalti seriyası təyin edilmişdir. Dünya çempionatı tarixində ilk dəfə pley-off mərhələsində penalti seriyası bir oyundan çox qarşılaşmalarda təyin edilmişdir. Hər oyuna orta hesabla 2,25 qol vurulmuşdur (qrup mərhələsində - 0,58 qol). 1/8 final mərhələsinə addımlayan komandalardan dördü Kubokun çempionları (Braziliya, Almaniya, Argentina və Fransa), üçqat finalçı (Niderland) və iki komanda ilk dəfə (Kolumbiya və Kosta-Rika) növbəti raunda keçiblər. Belçika [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1986|1986-cı ildə]] ilk dəfə 1/8 final mərhələsinə vəsiqə qazanıb. {{Oyunun hesabatı |tarix = 28 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Braziliya}} |komanda2 = {{fb|Çili}} |hesab = 1 : 1 (1 : 1) |əlavə vaxt = |qollar1 = Luiz {{qol|18}} |qollar2 = Sançes {{qol|32}} |stadion = The Mineyrao stadionu, Belo Horizonte |tamaşaçı = 57 714 |hakim = {{Bayraq|İngiltərə}} [[Hovard Uebb]] |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186487/index.html Ətraflı] |11 metrlik1 = David Luiz {{penqol}}<br/>Vilian {{qaçan penalti}}<br/>Marselo {{penqol}}<br/>Halk {{qaçan penalti}}<br/>[[Neymar]] {{penqol}} |11 metrlik = 3 : 2 |11 metrlik2 = {{qaçan penalti}} Maurisio Pinilya<br/>{{qaçan penalti}} Aleksis Sançes<br/>{{penqol}} Karles Aranqis<br/>{{penqol}} Marselo Dias<br/>{{qaçan penalti}} Qonzalo Xara }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 28 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Kolumbiya}} |komanda2 = {{fb|Uruqvay}} |hesab = 2 : 0 (1 : 0) |qollar1 = [[Xames Rodriqes|Rodriqes]] {{qol|28||50}} |qollar2 = |stadion = [[Marakana]], [[Rio de Janeyro]] |tamaşaçı = 73 804 |hakim = {{Bayraq|Niderland}} Born Kuypers |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186491/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 29 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Niderland}} |komanda2 = {{fb|Meksika}} |hesab = 2 : 1 (1 : 1) |qollar1 = [[Uesli Sneyder|Sneyder]] {{qol|88}}<br/>Huntelar {{qol|90+4|pen.}} |qollar2 = Dos Santos {{qol|48}} |stadion = Kastelao Arena, Fortaleza |tamaşaçı = 58 817 |hakim = {{Bayraq|Portuqaliya}} Pedru Proensa |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186508/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 29 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Kosta-Rika}} |komanda2 = {{fb|Yunanıstan}} |hesab = 1 : 1 (0 : 0) |əlavə vaxt = |qollar1 = Ruiz {{qol|52}} |qollar2 = Papastatopoulos {{qol|90+1}} |stadion = Pernambuko Arena, Rekife |tamaşaçı = 41 242 |hakim = {{Bayraq|Avstraliya}} Benjamin Vilyams |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186459/index.html Ətraflı] |11 metrlik1 = Kelso Borqes {{penqol}}<br/>Bryan Ruiz {{penqol}}<br/>Qiankarlo Qonzalez {{penqol}}<br/>Joel Kembl {{penqol}}<br/>Maykl Umana {{penqol}} |11 metrlik = 5-3 |11 metrlik2 = {{penqol}} Kostas Mitroğlu<br/>{{penqol}} Lazaros Kristodoulopoulos<br/>{{penqol}} Joze Holebas<br/>{{qaçan penalti}} Theofanis Gekas }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 30 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Fransa}} |komanda2 = {{fb|Nigeriya}} |hesab = 2 : 0 (0 : 0) |qollar1 = Poqba {{qol|79}}<br/>Yobo {{qol|90+4|avt.}} |qollar2 = |stadion = National Arena, [[Brazilia]] |tamaşaçı = 67 882 |hakim = {{Bayraq|ABŞ}} Mark Qeyqer |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186462/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 30 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Almaniya}} |komanda2 = {{fb|Əlcəzair}} |hesab = 2 : 1 (0 : 0) |əlavə vaxt = 2 |qollar1 = Şürrle {{qol|92}}<br/>[[Məsud Özil]] {{qol|120}} |qollar2 = Djabou {{qol|120+1}} |stadion = Beyra-Rio stadionu, Porto Alegre |tamaşaçı = 43 063 |hakim = {{Bayraq|Avstraliya}} Benjamin Uilymas |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186460/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 1 iyun 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Argentina}} |komanda2 = {{fb|İsveçrə}} |hesab = 1 : 0 |əlavə vaxt = 2 |qollar1 = Di Mariya {{qol|118}} |qollar2 = |stadion = Korintians Arena, [[San Paulo]] |tamaşaçı = 63 255 |hakim = {{Bayraq|İsveç}} Yunas Eriksson |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186503/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 1 iyun 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Belçika}} |komanda2 = {{fb|ABŞ}} |hesab = 2 : 1 (0 : 0) |əlavə vaxt = 2 |qollar1 = De Bruyne {{qol|93}}<br/>Lukaku {{qol|105}} |qollar2 = Qrin {{qol|107}} |stadion = Fonte Nova Arena, Salvador |tamaşaçı = 51 227 |hakim = {{Bayraq|Əlcəzair}} Camel Aymudi |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255951/match=300186497/report.html Ətraflı] }} === 1/4 final oyunları === [[Fayl:Brazil and Colombia match at the FIFA World Cup 2014-07-04 (9).jpg|right|thumb|250px|Braziliya - Kolumbiya qarşılaşması]] Almaniya milli yığması, Fransa milli yığmasını 1-0 hesabı ilə məğlub edərək və 1/2 final mərhələsinə 4-cü dəfə ardıcıl vəsiqə qazanaraq, dünya çempionatın rekordunu qurdu. Braziliya Kolumbiyanı 2-1 hesabı ilə məğlub edib. Braziliyalı oyunçu [[Neymar]] oyun zamanı ciddi zədə aldığına görə sonrakı oyunları buraxmağ məcburiyyətində idi. Argentina yığması Belçikanı məğlub edərək ilk dəfə [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1990|1990-cı ildən]] yarımfinal mərhələsinə addımlayıb. Niderland Kosta-Rikanı oyunsonrası penalti seriyasında qət edərək 2-ci dəfə ardıcıl yarımfinal mərhələsinə addımlayıb. {{Oyunun hesabatı |tarix = 4 iyul 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Braziliya}} |komanda2 = {{fb|Kolumbiya}} |hesab = 2 : 1 (1 : 0) |qollar1 = T.Silva {{qol|7}}<br/>Luiz {{qol|69}} |qollar2 = [[Xames Rodriqes|Rodriqes]] {{qol|80}} |stadion = Kastelao Arena, Fortaleza |tamaşaçı = 60 342 |hakim = {{Bayraq|İspaniya}} Karlos Velasko Karbalyo |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255953/match=300186461/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 5 iyul 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Fransa}} |komanda2 = {{fb|Almaniya}} |hesab = 0 : 1 (0 : 1) |qollar1 = |qollar2 = Hummels {{qol|13}} |stadion = [[Marakana]], [[Rio de Janeyro]] |tamaşaçı = 74 240 |hakim = {{Bayraq|Argentina}} Nestor Pitana |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255953/match=300186485/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 5 iyul 2014<br/>21:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>13:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Argentina}} |komanda2 = {{fb|Belçika}} |hesab = 1 : 0 (1 : 0) |qollar1 = Hiquain {{qol|8}} |qollar2 = |stadion = National Arena, [[Brazilia]] |tamaşaçı = 68 551 |hakim = {{Bayraq|İtaliya}} Nikola Ritsoli |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255953/match=300186504/index.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 6 iyul 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Niderland}} |komanda2 = {{fb|Kosta-Rika}} |hesab = 0 : 0 |əlavə vaxt = |qollar1 = |qollar2 = |stadion = Fonte Nova Arena, Salvador |tamaşaçı = 51 179 |hakim = {{Bayraq|Özbəkistan}} Ravşan İrmatov |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255953/match=300186488/report.html Ətraflı] |11 metrlik1 = Robin van Persi {{penqol}}<br/>Aryen Robben {{penqol}}<br/>[[Uesli Sneyder]] {{penqol}}<br/>[[Dirk Kuyt]] {{penqol}} |11 metrlik = 4 : 3 |11 metrlik2 = {{penqol}} Kelso Borqes<br/>{{qaçan penalti}} Bryan Ruiz<br/>{{penqol}} Qiankarlo Qonzalez<br/>{{penqol}} Kristian Bolanos<br/>{{qaçan penalti}} Maykl Umana }} === Yarımfinal oyunları === [[Fayl:Brazil vs Germany, in Belo Horizonte 07.jpg|right|thumb|250px|Braziliya - Almaniya qarşılaşması]] Yarımfinal mərhələsində Almaniya Braziliyanı 7-1 hesabı ilə sarsıdıcıllığla məğlub edib. Bu, 1920-ci ildən ilk dəfə Braziliya futbolunun ən böyük məğlubiyyətidir. Alman oyunçusu Miroslav Kloze turnirdə 16-cı qolu vuraraq braziliyalı [[Ronaldo]]nun rekordunu qırdı. Bundan başqa, Kloze daha da bir rekordu qurdu: o, dünya çempionatlarının yarımfinal mərhələsində 4-dü dəfə ardıcıl iştirak edən birinci oyunçudur. Argentina milli yığması 1990-ci ildən ilk dəfə finala vəsiqə qazanmışdır. {{Oyunun hesabatı |tarix = 9 iyul 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Braziliya}} |komanda2 = {{fb|Almaniya}} |hesab = 1 : 7 (0 : 5) |qollar1 = Oskar {{qol|90}} |qollar2 = Müller {{qol|11}}<br/>Kloze {{qol|23}}<br/>Kroos {{qol|24||26}}<br/>Xedira {{qol|29}}<br/>Şürrle {{qol|69||79}} |stadion = The Mineyrao stadionu, Belo Horizonte |tamaşaçı = 58 141 |hakim = {{Bayraq|Meksika}} Marko Antonio Rodriges Moreno |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255955/match=300186474/report.html Ətraflı] }} ---- {{Oyunun hesabatı |tarix = 10 iyul 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Niderland}} |komanda2 = {{fb|Argentina}} |hesab = 0 : 0 |əlavə vaxt =2 |qollar1 = |qollar2 = |stadion = Korintians Arena, [[San Paulo]] |tamaşaçı = 63 267 |hakim = {{Bayraq|Türkiyə}} Cüneyt Çakır |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255955/match=300186490/index.html Ətraflı] |11 metrlik1 = Ron Vlar {{qaçan penalti}}<br/>Aryen Robben {{penqol}}<br/>[[Uesli Sneyder]] {{qaçan penalti}}<br/>[[Dirk Kuyt]] {{penqol}} |11 metrlik = 2 : 4 |11 metrlik2 = {{penqol}} [[Lionel Messi]]<br/>{{penqol}} Esekiel Qaray<br/>{{penqol}} Serxio Aquero<br/>{{penqol}} [[Maksi Rodriges]] }} === Üçüncülük oyunu === Braziliyanı 3-0 hesabı ilə məğlub edərək, Niderland ilk dəfə olaraq dünya çempionatın bürünc medallarını qazanıb. Braziliya milli yığması isə mundialların sahibləri arasında buraxılmış qollar sayəsində antirekordu qurub (11 qol vurub və 14 qol buraxmışdır). Əvvəlki rekord 60 il saxlanılmışdır: həmin vaxt İsveçrə milli yığması 11 vurulmuş qol nəzdində 11 qol buraxmışdır. {{Oyunun hesabatı |tarix = 13 iyul 2014<br/>01:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>17:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Braziliya}} |komanda2 = {{fb|Niderland}} |hesab = 0 : 3 (0 : 2) |qollar1 = |qollar2 = Van Persi {{qol|3|pen.}}<br/>Blind {{qol|17}}<br/>Veynaldum {{qol|90+1}} |stadion = National Arena, [[Brazilia]] |tamaşaçı = 68 034 |hakim = {{Bayraq|Əlcəzair}} Camel Aymudi |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255957/match=300186502/index.html Ətraflı] }} === Final === [[Fayl:Götze_kicks_the_match_winning_goal.jpg|right|thumb|250px|Mario Götzenin Argentinanın qapısına vurduğu qol]] Almaniya və Argentina milli yığma komandaları bütövlükdə 20 dəfə qarşılaşmışdır. Həmin qarşılaşmalarda almanlar 6 dəfə, argentinalallar 9 dəfə qalib gəlmişdir; 5 dəfə isə nəticə heç-heçə hesabı ilə qurtarmışdır. Argentina finala ilk dəfə [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1990|1990-cı ildən]] addımlayıb. Dünya çempionatı çərçivəsində komandalar 6 dəfə görüşüb (2 dəfə final oyunlarında). Argentinanı alman hücumçusu Mario Götzenin vurduğu yeganə qol sayəsində qalib gələrək, Almaniya Amerikada keçirilmiş dünya çempionatı turnirində ilk qalib gələn avropa ölkəsi oldu. {{Oyunun hesabatı |tarix = 14 iyul 2014<br/>00:00 [[UTC+05:00|UTC+5]]<br/>16:00 [[UTC−03:00|UTC-3]] |komanda1 = {{fb-rt|Almaniya}} |komanda2 = {{fb|Argentina}} |hesab = 1 : 0 (0 : 0) |əlavə vaxt = |qollar1 = [[Mario Götze|Götze]] {{qol|113}} |qollar2 = |stadion = [[Marakana]], [[Rio de Janeyro]] |tamaşaçı = 74 738 |hakim = {{Bayraq|İtaliya}} Nikola Ritsoli |fon = #EBF5FF |protokol = [http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255959/match=300186501/index.html Ətraflı] }} [[Fayl:Germany_lifts_the_2014_FIFA_World_Cup.jpg|right|thumb|250px|Almaniya çempion!]] {| class="wikitable" style="margin: 0 auto; width: 240px;" |- !Çempion |- !align="center"|[[Fayl:Flag_of_Germany.svg|border|150px]] |- |align="center"|'''[[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya]]<br/><small>(4-cü titul)</small> |} == Statistika == === Bombardirlər === ;6 qol {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="width: 100%; max-width: 190em;" |- style="vertical-align: top;" | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Kolumbiya}} [[Xames Rodriqes]] ;5 qol * {{fbicon|Almaniya}} Tomas Müller ;4 qol {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="width: 100%; max-width: 190em;" |- style="vertical-align: top;" | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Argentina}} [[Lionel Messi]] | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Braziliya}} [[Neymar]] | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Niderland}} Robin van Persi |} ;3 qol {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="width: 100%; max-width: 190em;" |- style="vertical-align: top;" | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Almaniya}} Andre Şürrle * {{fbicon|Ekvador}} Enner Valensiya | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Fransa}} Kərim Benzema * {{fbicon|Niderland}} Aryen Robben | style="width: 24em;" | * {{fbicon|İsveçrə}} Xerdan Şaqiri |} ;2 qol {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="width: 100%; max-width: 190em;" |- style="vertical-align: top;" | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Əlcəzair}} Abdelmoumen Djabou * {{fbicon|Əlcəzair}} islam Slimani * {{fbicon|Avstraliya}} Tim Kehill * {{fbicon|Braziliya}} David Luiz * {{fbicon|Braziliya}} Oskar * {{fbicon|Çili}} Aleksis Sançes * {{fbicon|Kolumbiya}} Cekson Martines * {{fbicon|Kosta-Rika}} Bryan Ruiz | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Almaniya}} Mats Hummels * {{fbicon|Almaniya}} [[Mario Götze]] * {{fbicon|Almaniya}} Miroslav Kloze * {{fbicon|Almaniya}} Toni Kroos * {{fbicon|Qana}} Yordan Ayyu * {{fbicon|Qana}} [[Asamoa Qyan]] * {{fbicon|Kot-d'İvuar}} Vilfrid Boni | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Kot-d'İvuar}} Jervinyo * {{fbicon|Xorvatiya}} Mario Mandzukiç * {{fbicon|Xorvatiya}} İvan Perişiç * {{fbicon|Niderland}} Memfis Depay * {{fbicon|Nigeriya}} Əhməd Musa * {{fbicon|Uruqvay}} [[Luis Suarez]] * {{fbicon|ABŞ}} Klint Dempsi |} ;1 qol {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="width: 100%; max-width: 190em;" |- style="vertical-align: top;" | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Əlcəzair}} Yaçine Brahimi * {{fbicon|Əlcəzair}} Sofiane Feqhouli * {{fbicon|Əlcəzair}} Rafik Halliçe * {{fbicon|Argentina}} Anxel Di Mariya * {{fbicon|Argentina}} Qonzalo İquain * {{fbicon|Argentina}} Markos Royo * {{fbicon|Avstraliya}} Mil Yedinak * {{fbicon|Belçika}} Kevin de Bruyne * {{fbicon|Belçika}} Maruen Fellayni * {{fbicon|Belçika}} Romelu Lukaku * {{fbicon|Belçika}} Dris Mertens * {{fbicon|Belçika}} Divok Oriqi * {{fbicon|Belçika}} Yan Vertonqen * {{fbicon|Bosniya və Herseqovina}} Edin Dzeko * {{fbicon|Bosniya və Herseqovina}} Vedad İbişeviç * {{fbicon|Bosniya və Herseqovina}} Miralem Pyaniç * {{fbicon|Bosniya və Herseqovina}} Avdiya Vrşaeviç * {{fbicon|Braziliya}} Fernandinyo * {{fbicon|Braziliya}} Fred * {{fbicon|Braziliya}} Tiaqo Silva * {{fbicon|Çili}} Karles Aranqis * {{fbicon|Çili}} Jan Bosejur * {{fbicon|Çili}} Xorxo Valdiviya * {{fbicon|Çili}} Eduardo Varqas * {{fbicon|Kolumbiya}} Pablo Armero * {{fbicon|Kolumbiya}} Xuan Kuadrado * {{fbicon|Kolumbiya}} Teofilo Quterres * {{fbicon|Kolumbiya}} Xuan Kintero | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Kosta-Rika}} Joel Kembl * {{fbicon|Kosta-Rika}} Oskar Duarte * {{fbicon|Kosta-Rika}} Marko Urena * {{fbicon|Almaniya}} Sami Xedira * {{fbicon|Almaniya}} [[Məsud Özil]] * {{fbicon|İngiltərə}} [[Ueyn Runi]] * {{fbicon|İngiltərə}} Daniel Staric * {{fbicon|Fransa}} Oliver Jiru * {{fbicon|Fransa}} Blez Matyuidi * {{fbicon|Fransa}} Pol Poqba * {{fbicon|Fransa}} Mousa Sissoko * {{fbicon|Fransa}} Mateu Valbuena * {{fbicon|Yunanıstan}} Sokratis Papastatopoulos * {{fbicon|Yunanıstan}} Georgios Samaras * {{fbicon|Yunanıstan}} Andreas Samaris * {{fbicon|Honduras}} Karlo Kostli * {{fbicon|İran}} Rza Qhooçannecad * {{fbicon|İtaliya}} Mario Balotelli * {{fbicon|İtaliya}} Klaudio Markisio * {{fbicon|Yaponiya}} Keysuke Honda * {{fbicon|Yaponiya}} Şinji Okazaki * {{fbicon|Kamerun}} Joel Marip * {{fbicon|Xorvatiya}} İvisa Oliç * {{fbicon|Meksika}} Covani dos Santos * {{fbicon|Meksika}} Andres Quadado * {{fbicon|Meksika}} Xavyer Hernandes * {{fbicon|Meksika}} Rafael Markes * {{fbicon|Meksika}} Oribe Peralta | style="width: 24em;" | * {{fbicon|Niderland}} Daley Blind * {{fbicon|Niderland}} Leroy Fer * {{fbicon|Niderland}} Klas Yan Huntelar * {{fbicon|Niderland}} [[Uesli Sneyder]] * {{fbicon|Niderland}} Stefan de Vriy * {{fbicon|Niderland}} Georginyo Veynaldum * {{fbicon|Nigeriya}} Peter Odemvinqie * {{fbicon|Portuqaliya}} [[Nani]] * {{fbicon|Portuqaliya}} [[Kriştiano Ronaldo]] * {{fbicon|Portuqaliya}} Silvestre Varela * {{fbicon|Rusiya}} Aleksandr Kerjakov * {{fbicon|Rusiya}} Aleksandr Kokorin * {{fbicon|İspaniya}} [[Xabi Alonso]] * {{fbicon|İspaniya}} Xuan Mata * {{fbicon|İspaniya}} [[Fernando Torres]] * {{fbicon|İspaniya}} [[David Vilya]] * {{fbicon|Uruqvay}} Edinson Kavani * {{fbicon|Uruqvay}} Dieqo Qodin * {{fbicon|ABŞ}} Con Brooks * {{fbicon|ABŞ}} Julian Qrin * {{fbicon|ABŞ}} Jermen Jons * {{fbicon|Cənubi Koreya}} Ko Ja-Çeol * {{fbicon|Cənubi Koreya}} Li Keun-Ho * {{fbicon|Cənubi Koreya}} Son Heunq-Min * {{fbicon|İsveçrə}} Blerim Dzemaili * {{fbicon|İsveçrə}} Admir Mehmedi * {{fbicon|İsveçrə}} Haris Seferoviç * {{fbicon|İsveçrə}} Qranit Xaka |} === Turnir cədvəli === [[Fayl:2014 FIFA World Cup Map.svg|460px|thumb|Dünya Çempionatında iştikat etmiş ölkələrin nəticələri{{sütunlar}}{{sütun}}{{legend|#2b42a3|Çempion}}{{legend|#34c0be|2-ci yer}} {{sütun}}{{legend|#269c5a|3-cü yer}}{{legend|#81c846|4-cü yer}} {{sütun}}{{legend|#e4e454|1/4 final}}{{legend|#ff9f40|1/8 final}} {{sütun}}{{legend|#b94954|Qrup mərhələsi}} {{sütun/son}}]] {| class="wikitable" style="font-size: 97%; text-align: center;" |- !width=25| № !width=180| Komanda !width=25| Qrup !width=25| {{tooltip|O|Oynanmış oyunların sayı}} !width=25| {{tooltip|Q|Qələbələrin cəmi}} !width=25| {{tooltip|H|Heç-heçə oyunların cəmi}} !width=25| {{tooltip|M|Məğlubiyyətlərin cəmi}} !width=25| {{tooltip|VQ|Vurulmuş qolların sayı}} !width=25| {{tooltip|BQ|Buraxılmış qolların sayı}} !width=25| {{tooltip|QF|Qol fərqi}} !width=25| {{tooltip|Xal|Qazanılmış xalların cəmi}} |- | colspan="11"| '''Final''' |- style="background:gold;" | 1 || style="text-align:left;"|{{fb|Almaniya}} || [[#G qrupu|G]] || 7 || 6 || 1 || 0 || 18 || 4 || +14 || 19 |- style="background:silver;" | 2 || style="text-align:left;"|{{fb|Argentina}} || [[#F qrupu|F]] || 7 || 5 || 1 || 1 || 8 || 4 || +4 || 16 |- | colspan="11"| '''3-cü və 4-cü yerlər''' |- style="background:#c96;" | 3 || style="text-align:left;"|{{fb|Niderland}} || [[#B qrupu|B]] || 7 || 5 || 2 || 0 || 15 || 4 || +11 || 17 |- style="background:beige;" | 4 || style="text-align:left;"|{{fb|Braziliya}} || [[#A qrupu|A]] || 7 || 3 || 2 || 2 || 11 || 14 || -3 || 11 |- | colspan="11"| '''1/4 final mərhələsində uduzan ölkələr''' |- | 5 || style="text-align:left;"|{{fb|Kolumbiya}} || [[#C qrupu|C]] || 5 || 4 || 0 || 1 || 12 || 4 || +8 || 12 |- | 6 || style="text-align:left;"|{{fb|Belçika}} || [[#H qrupu|H]] || 5 || 4 || 0 || 1 || 6 || 3 || +3 || 12 |- | 7 || style="text-align:left;"|{{fb|Fransa}} || [[#E qrupu|E]] || 5 || 3 || 1 || 1 || 10 || 3 || +7 || 10 |- | 8 || style="text-align:left;"|{{fb|Kosta-Rika}} || [[#D qrupu|D]] || 5 || 2 || 3 || 0 || 5 || 2 || +3 || 9 |- | colspan="11"| '''1/8 final mərhələsində uduzan ölkələr''' |- | 9 || style="text-align:left;"|{{fb|Çili}} || [[#B qrupu|B]] || 4 || 2 || 1 || 1 || 6 || 4 || +2 || 7 |- | 10 || style="text-align:left;"|{{fb|Meksika}} || [[#A qrupu|A]] || 4 || 2 || 1 || 1 || 5 || 3 || +2 || 7 |- | 11 || style="text-align:left;"|{{fb|İsveçrə}} || [[#E qrupu|E]] || 4 || 2 || 0 || 2 || 7 || 7 || 0 || 6 |- | 12 || style="text-align:left;"|{{fb|Uruqvay}} || [[#D qrupu|D]] || 4 || 2 || 0 || 2 || 4 || 6 || –2 || 6 |- | 13 || style="text-align:left;"|{{fb|Yunanıstan}} || [[#C qrupu|C]] || 4 || 1 || 2 || 1 || 3 || 5 || −2 || 5 |- | 14 || style="text-align:left;"|{{fb|Əlcəzair}} || [[#H qrupu|H]] || 4 || 1 || 1 || 2 || 7 || 7 || 0 || 4 |- | 15 || style="text-align:left;"|{{fb|ABŞ}} || [[#G qrupu|G]] || 4 || 1 || 1 || 2 || 5 || 6 || −1 || 4 |- | 16 || style="text-align:left;"|{{fb|Nigeriya}} || [[#F qrupu|F]] || 4 || 1 || 1 || 2 || 3 || 5 || −2 || 4 |- | colspan="11"| '''Qrup mərhələsindən çıxmayan ölkələr''' |- | 17 || style="text-align:left;"|{{fb|Ekvador}} || [[#E qrupu|E]] || 3 || 1 || 1 || 1 || 3 || 3 || 0 || 4 |- | 18 || style="text-align:left;"|{{fb|Portuqaliya}} || [[#G qrupu|G]] || 3 || 1 || 1 || 1 || 4 || 7 || –3 || 4 |- | 19 || style="text-align:left;"|{{fb|Xorvatiya}} || [[#A qrupu|A]] || 3 || 1 || 0 || 2 || 6 || 6 || 0 || 3 |- | 20 || style="text-align:left;"|{{fb|Bosniya və Herseqovina}} || [[#F qrupu|F]] || 3 || 1 || 0 || 2 || 4 || 4 || 0 || 3 |- | 21 || style="text-align:left;"|{{fb|Kot-d'İvuar}} || [[#C qrupu|C]] || 3 || 1 || 0 || 2 || 4 || 5 || −1 || 3 |- | 22 || style="text-align:left;"|{{fb|İtaliya}} || [[#D qrupu|D]] || 3 || 1 || 0 || 2 || 2 || 3 || –1 || 3 |- | 23 || style="text-align:left;"|{{fb|İspaniya}} || [[#B qrupu|B]] || 3 || 1 || 0 || 2 || 4 || 7 || −3 || 3 |- | 24 || style="text-align:left;"|{{fb|Rusiya}} || [[#H qrupu|H]] || 3 || 0 || 2 || 1 || 2 || 3 || −1 || 2 |- | 25 || style="text-align:left;"|{{fb|Qana}} || [[#G qrupu|G]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 4 || 6 || −2 || 1 |- | 26 || style="text-align:left;"|{{fb|İngiltərə}} || [[#D qrupu|D]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 2 || 4 || −2 || 1 |- | 27 || style="text-align:left;"|{{fb|Cənubi Koreya}} || [[#H qrupu|H]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 3 || 6 || −3 || 1 |- | 28 || style="text-align:left;"|{{fb|İran}} || [[#F qrupu|F]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 1 || 4 || −3 || 1 |- | 29 || style="text-align:left;"|{{fb|Yaponiya}} || [[#C qrupu|C]] || 3 || 0 || 1 || 2 || 2 || 6 || −4 || 1 |- | 30 || style="text-align:left;"|{{fb|Avstraliya}} || [[#B qrupu|B]] || 3 || 0 || 0 || 3 || 3 || 9 || −6 || 0 |- | 31 || style="text-align:left;"|{{fb|Honduras}} || [[#E qrupu|E]] || 3 || 0 || 0 || 3 || 1 || 8 || −7 || 0 |- | 32 || style="text-align:left;"|{{fb|Kamerun}} || [[#A qrupu|A]] || 3 || 0 || 0 || 3 || 1 || 9 || −8 || 0 |} == Mükafatlar == === Mükafat fondu === [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2010|Əvvəlki Dünya Kuboku]] turniri ilə müqayisədə, bu ilki çempionatın mükafat fondu 37% artaraq 576 milyon [[ABŞ dolları|dollar]] təşkil etmişdir<ref>{{cite web|url=http://fifa.com/worldcup/news/y=2013/m=12/news=fifa-launches-2014-fifa-world-cup-legacy-trust-2239771.html|title=FIFA launches 2014 FIFA World Cup Legacy Trust|author=|date=5 dekabr 2013|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20140709162411/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2013/m=12/news=fifa-launches-2014-fifa-world-cup-legacy-trust-2239771.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://reuters.com/article/2013/12/05/us-soccer-world-prizemoney-idUSBRE9B40QG20131205|title=Soccer: World Cup money pot increased to $576m|author=|date=5 dekabr 2013|work=|publisher=Reuters|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20140709052925/http://www.reuters.com/article/2013/12/05/us-soccer-world-prizemoney-idUSBRE9B40QG20131205|url-status=dead}}</ref>. 2010-cu ildə isə bu rəqəm 420 milyon dollara bərabər idi. Çempionatın başlanmasından əvvəl qrup mərhələsinə vəsiqə qazanmış 32 ölkənin hər biri hazırlıq xərcləri üçün 1,5 milyon dollar əldə ediblər. * $8 milyon – 1/8 final oyunlarına addımlayan komandalar (16 komanda) * $9 milyon; – 1/4 final oyunlarına addımlayan komandalar (8 komanda) * $14 milyon; – Yarımfinal oyunlarına addımlayan komandalar (4 komanda) * $20 milyon; – 4-cü yeri tutan komanda * $22 milyon; – 3-cü yeri tutan komanda * $25 milyon; – 2-ci yeri tutan komanda * $35 milyon; - Çempion ''Mənbə:<ref>{{cite web|url=http://championat.com/football/_worldcup/news-1702059-pobeditel-chempionata-mira-2014-poluchit-35-mln-.html|title=Победитель чемпионата мира — 2014 получит $ 35 млн|author=|date=5 dekabr 2013|work=|publisher=Championat.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=ru|archive-date=2014-07-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20140730172841/http://www.championat.com/football/_worldcup/news-1702059-pobeditel-chempionata-mira-2014-poluchit-35-mln-.html|url-status=dead}}</ref> === İndividual mükafatlar === {| class="wikitable" style="margin: 0 auto; width: 83%;" |- !Qızıl buts (ən yaxşı bombardir) !Gümüş buts (2-ci bombardir) !3-cü bombardir |- |align=center|{{fbicon|Kolumbiya}} [[Xames Rodriqes]] |align=center|{{fbicon|Almaniya}} Tomas Müller |align=center|{{fbicon|Braziliya}} [[Neymar]] |- !Qızıl top (ən yaxşı oyunçu) !Gümüş top (2-ci yer) !3-cü yer |- |align=center|{{fbicon|Argentina}} [[Lionel Messi]] |align=center|{{fbicon|Almaniya}} Tomas Müller |align=center|{{fbicon|Niderland}} Aryen Robben |- !Qızıl əlcəklər (ən yaxşı qapıçı) !FIFA Fair Play Trophy !FIFA Hyundai (ən yaxşə gənc oyunçu) |- |align=center|{{fbicon|Almaniya}} [[Manuel Noyer]] |align=center|{{fbicon|Kolumbiya}} [[Kolumbiya milli futbol komandası|Kolumbiya]] |align=center|{{fbicon|Fransa}} Pol Poqba |} ''Mənbə:<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=7/news=messi-heralded-as-brazil-2014-s-best-2404615.html|title=Messi, Neuer heralded as Brazil 2014’s best|author=|date=13 iyul 2014|work=|publisher=Fifa.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2018-03-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330045100/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=7/news=messi-heralded-as-brazil-2014-s-best-2404615.html|url-status=dead}}</ref> === Çempionatın simvolik yığması === {| class="wikitable" style="margin: 0 auto; width: 85%;" |- !Qapıçı !Müdafiəçilər !Yarım müdafiəçilər !Hücümçular |- |align=left valign=top| {{fbicon|Almaniya}} [[Manuel Noyer]] |align=left valign=top| {{fbicon|Almaniya}} Mats Hummels {{fbicon|Braziliya}} Tiaqo Silva {{fbicon|Braziliya}} David Luiz {{fbicon|Braziliya}} Marselo |align=left valign=top| {{fbicon|Almaniya}} Toni Kroos {{fbicon|Argentina}} Anxel Di Mariya {{fbicon|Kolumbiya}} [[Xames Rodriqes]] |align=left valign=top| {{fbicon|Braziliya}} [[Neymar]] {{fbicon|Almaniya}} Tomas Müller {{fbicon|Argentina}} [[Lionel Messi]] |} ''Mənbə:<ref>{{cite web|url=http://globoesporte.globo.com/futebol/copa-do-mundo/noticia/2014/07/com-neymar-e-outros-tres-brasileiros-fifa-anuncia-selecao-da-copa.html|title=Com Neymar e outros três brasileiros, Fifa anuncia a seleção da Copa|author=|date=23 iyul 2014|work=|publisher=globoesporte.globo.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref> == İrs == [[Fayl:CRI ENG 24 06 2014 9519.JPG|right|thumb|250px|[[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə]] - Kosta Rika oyunu ərəfəsində The Mineyrao stadionun qabağında toplaşmış azarkeşlər]] Braziliyanın Turizm narizliyi təfəfindən harızlanmış məruzəyə əsasən, futbol üzrə dünya çempionatı 203 millətlədrən ibarət olan sayca bir milyondan çox harici turistləri cəlb etdi. Onlardan 61% ölkədə heç vaxt olmamışdılar. Narizliy tərəfindən 6660 nəfərdən keçirilmiş sorğuya əsasən, 92,3% dünya çempionatının keçirilməsi ilə əlaqədar ölkəyə səfər edib; 95% öz olkələrinə qayıtmaq niyyəti ilə barədə bildirib. Dünya kuboku zamanı xarici turistlərin orta qalma müddəti 13 gündən ibarət idi. Ən çox ziyarət olunan şəhərlər San Paulo (858 825), Rio de Janeyro (260 527) və Minas-Jerays şəhərləri idi<ref>{{cite web|url=http://www.istoe.com.br/reportagens/372785_BRASIL+RECEBEU+1+MILHAO+DE+TURISTAS+NA+COPA+E+95+QUEREM+VOLTAR|title=Brasil recebeu 1 milhão de turistas na Copa, e 95% querem voltar|author=|date=14 iyul 2014|work=|publisher=Istoe.com.br|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por|archive-date=2015-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20150920111856/http://www.istoe.com.br/reportagens/372785_BRASIL+RECEBEU+1+MILHAO+DE+TURISTAS+NA+COPA+E+95+QUEREM+VOLTAR|url-status=dead}}</ref>. Turizm narizliyi həmçinin bəyan etmişdir ki, qonaqpərvərliq və yemək məhsulları tamaşıçıların 93-98 faizi tərəfindən yaxşı qiymətləndirilmişdir. İqtisadiyyat üzrə Tədqiqat İnstitutu (FİFE) tərəfindən hazırlanmış tədqiqata əsasən, 2014-cü ilin Fubtol üzrə dünya çempionatı braziliya iqtisadiyyatına 30 milyard reala başa qəldi (2013-cü ilin Ümumi Daxili məhsulun 0,7%)<ref>{{cite web|url=http://g1.globo.com/economia/noticia/2014/07/copa-injetou-r-30-bi-na-economia-do-pais-estima-ministerio-do-turismo.html|title=Copa injetou R$ 30 bi na economia do país, estima Ministério do Turismo|author=|date=14 iyul 2014|work=|publisher=Globo.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>. Devid Rens, Kembric universiteti üzrə fəlsəfə doktoru və Fransanın biznes-məktəbi (ESSCA) üzrə professoru bildirmişdir ki, bu çempionatın təşkil etməsi Londonda keçirilmiş Yay olimpiya oyunlarından daxa yaxşı idi<ref>{{cite web|url=http://exame.abril.com.br/brasil/noticias/copa-esta-mais-bem-organizada-que-olimpiada-de-londres|title=Copa está mais bem organizada que Olimpíadas de Londres|author=|date=1 iyul 2014|work=|publisher=Exame.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=por}}</ref>. == Münaqişələr == [[Fayl:Protest against the World Cup in Copacabana (2014-06-12) 12.jpg|right|thumb|250px|Açılış mərasimi günündə Braziliyada keçirilmiş etiraz aksiyaları]] === Etiraz aksiyaları === 2013-cü ilin Braziliyada keçirilmiş FİFA Kondeferasiyalar Kubokun açılış mərasimindən əvvəl, çempionatın təşkilatından narazı olanlar etiraz aksiyaları keçiriblər. Onlar turnitin keçirilməsinə hərc olunmuş dövlət vəsaitlərə qeyri-məmnunluqu ifadə ediblər<ref>{{cite web|url=http://www.voanews.com/content/brazil-japan-confederations-cup/1682679.html|title=Brazil Beats Japan, Protests Spoil Confederations Cup Opening Day|author=|date=15 iyun 2013|work=|publisher=Voanews.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2015-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20150518101052/http://www.voanews.com/content/brazil-japan-confederations-cup/1682679.html|url-status=dead}}</ref>. Braziliya prezidenti Dilma Russeff və FİFA prezidenti Zepp Blatter açılış mərasimində çixiş etdikrən sonra həmin səbəblələ görə fışdırığa basılmışdı<ref>{{cite web|url=http://sports.yahoo.com/blogs/soccer-dirty-tackle/sepp-blatter-brazil-president-dilma-booed-confederations-cup-201019866.html|title=Sepp Blatter, Brazil president Dilma booed at Confederations Cup opening ceremony|author=|date=15 iyun 2013|work=|publisher=Sports.yahoo.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. Etiraz aksiyaları həmçinin dünya çempionatın vaxtında da keçirilmişdilər<ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2014/06/12/world/americas/brazil-world-cup-protests/|title=Brazilian police fire tear gas at World Cup protesters|author=|date=12 iyun 2014|work=|publisher=CNN|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2014/06/16/world-cup-2014-17-pictures-of-shocking-violence-police-open-live-fire-anti-fifa-protesters_n_5498351.html|title=World Cup 2014: 17 Pictures Of Shocking Violence As Police 'Open Live Fire' On Anti-Fifa Protesters|author=|date=16 iyun 2014|work=|publisher=The Huffington Post UK|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. === Tənqid === FİFA oyunlar zamanı oyunçuların kəllə-beyin travmaların keyfiyyətcə zəif yardımçılığa görə təndid olunmuşdur. Xüsusi ilə, qrup mərhələsin Uruqvay - İngiltərə qarşılaşmasında Uruqvay müdafiyəçisi Almaro Pereyra, beyin travmasını alaraq, huşunu itirmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.smh.com.au/fifa-world-cup-2014/world-cup-news-2014/alvaro-pereira-knocked-out-then-raring-to-go-20140620-zsfqt.html|title=Alvaro Pereira, knocked out then raring to go|author=|date=20 iyun 2014|work=|publisher=Smh.com.au|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. Uruqvaylı həkim oyunçunu dəyişdirməyə təklif edib, lakin Almaro öz çıxışını davam etdirmişdi. Həmin insident FİFPro-nun peşəkar oyunçular ittifaqı, FİFA-nın icraiyyə komitəsinin üzvü və tibbi komissiyasın sərdi d'Hooghe tərəfindən tənqidə səbəb olub<ref>{{cite web|url=http://www.si.com/soccer/2014/07/13/ap-soc-wcup-final-concussion|title=Kramer head injury revives concussion concern|author=|date=13 iyul 2014|work=|publisher=Sports Illustrated|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. === Hakimlik === 20 iyun 2014-cü ildə FİFA baş hakimin köməkçisini, kolumbiyalı Umberto Klavixonu, çempionatda hakimlik vəzifəsindən kənar edib<ref>{{cite web|url=http://uk.reuters.com/article/2014/06/20/uk-soccer-world-linesman-idUKKBN0EV1TI20140620|title=FIFA drops linesman who ruled out Mexico 'goals'|author=|date=20 iyun 2014|work=|publisher=Reuters|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20140720202441/http://uk.reuters.com/article/2014/06/20/uk-soccer-world-linesman-idUKKBN0EV1TI20140620|url-status=dead}}</ref>. A qrupunun [[Meksika milli futbol komandası|Meksika]] - [[Kamerun milli futbol komandası|Kamerun]] matçında Klavixo mübahisəli məqamlarda Kamerun komandasının qapısına Meksıkanın 2 qolunu hesab etməyib. Ona görə də onun hakimliyi tənqidə səbəb olmuşdu<ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/football/blog/2014/jun/13/mexico-cameroon-disallowed-goals-referees-controversy-world-cup|title=Mexico’s disallowed goals add to World Cup’s incompetent officiating|author=|date=13 iyun 2014|work=|publisher=The Guardian|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. === Hadisələr === 18 iyun "[[Marakana]]" stadionunda B qrupun [[Çili milli futbol komandası|Çili]] və [[İspaniya milli futbol komandası|İspaniya]] qarşılaşmasından əvvəl yüzə yaxın çili azarkeşləri mətbuat xidmətində qapıları və arakəsmələri sındıraraq mühafizə xidməti və jurnanistlər üçün qiriş vasitəsi ilə tribunalara keçməyə cəhd göstəriblər. Onlardan 85-i hərbi polis tərəfindən yaxalanmışdı. Analojı situasiyanı 20-ə yaxın argentinalı azarkeşlər F qrupun [[Argentina milli futbol komandası|Argentina]] - [[Bosniya və Herseqovina milli futbol komandası|Bosniya və Herseqovina]] oyunundan əvvəl həyata keçirmişdi<ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/football/2014/jun/18/world-cup-2014-chile-fans-maracana-spain|title=Chile fans invade Maracanã before Spain game|author=|date=18 iyun 2014|work=|publisher=The Guardian|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. 3 iyul tarixində Belu-Horizontedə Mineyran stadionun qarşısında magistral yoluna estakada uçurtmuşdur. Dəmir-beton konstruksiyasın söküntü altında iki nəfər ölüb, iyirmi iki nəfər yaralanmışdır. Hadisə həmin şəhərdə yarımfinal oyunun keçirilməsindən bir neçə gün əvvəl baş vermişdir. Estakada uçqun zamanı hələ də bitirmə dövründə dünya çempionatın infrastrukturun hissəsi idi. Belu-Horizonte şəhərinin meri hadisə ilə əlaqədar üçgünlük matəm elan edib<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-latin-america-28155216|title=Flyover collapses in Brazil World Cup host city|author=|date=3 iyul 2014|work=|publisher=BBC news|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2014-07-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704040306/http://www.bbc.com/news/world-latin-america-28155216|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ntv.ru/novosti/1099016/|title=В Белу-Оризонти объявлен трехдневный траур по жертвам обрушения эстакады|author=|date=4 iyul 2014|work=|publisher=НТВ|accessdate=2 sentyabr 2015|language=ru}}</ref>. == Yeniliklər == * Dünya Çempionatları tarixində ilk dəfə qolun avtomatik müəyyən olunması sistemi tətbiq olunub. O, alman firması GoalControl tərəfindən hazırlanmış GoalControl-4D adlandırılır<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/sport/0/football/22002733|title=GoalControl to provide goal-line system at World Cup in Brazil|author=|date=2 aprel 2013|work=|publisher=bbc.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. 14 yüksəksürətli, topa yönəldilən kameraların tətbiqində əsaslanan həmin sistem topun qapı həttini keçib-keçməməsi barədə informasiyanı əvvəlcə kompyuterə, sonra isə baş hakimin saatına göndərir<ref>{{cite web|url=http://www.ftbl.ru/issues/slovar-chempionata-mira-v-brazilii-z-o/|title=Словарь чемпионата мира в Бразилии. З – О|author=|date=9 iyun 2014|work=|publisher=Ftbl.ru|accessdate=2 sentyabr 2015|language=ru|archive-date=2015-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20150715013734/http://www.ftbl.ru/issues/slovar-chempionata-mira-v-brazilii-z-o/|url-status=dead}}</ref>. Sistem Braziliyanın bütün Dünya Çempionatı üçün hazırlanmış stadionlarda qurulmuşdur və ilk dəfə [[Fransa milli futbol komandası|Fransa]] - [[Honduras milli futbol komandası|Honduras]] oyununda hakimin ikinci mübahisəli qolun sayıb-saymamağ qərarıra təsir etmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.ftbl.ru/issues/na-puti-v-rio-tri-po-tsene-dvukh/|title=На пути в Рио. Три по цене двух|author=|date=16 iyun 2014|work=|publisher=Ftbl.ru|accessdate=2 sentyabr 2015|language=ru|archive-date=2015-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20150715030508/http://www.ftbl.ru/issues/na-puti-v-rio-tri-po-tsene-dvukh/|url-status=dead}}</ref>. * Dünya Çempionatları tarixində ilk dəfə hakimlər meydanda topun cərmə zərbəsi zamanı yerləşdiyi ərazidə işarə qoymaq vasitəsi ilə sprey buraxan balonları istifadə etmişdi<ref>{{cite web|url=http://www.sovsport.ru/gazeta/article-item/718254|title=Валентин Иванов: Сказал сборной, что революций в судействе на ЧМ не будет|author=|date=10 iyun 2014|work=|publisher=Sovsport.ru|accessdate=2 sentyabr 2015|language=ru}}</ref>. * Dünya Çempionatları tarixində ilk dəfə oyunlar zamanı fasilələr daxil edilmişdir. Məqsəd oyunçuların su içməsi və soyudulmaqdan ibarətdir. Əgər WBGT istilikdəyişmə indeksi qarşılaşma zamanı dərəcə normasını təzələndirirsə, fasilələr hər taymın 30-cu dəqiqəsindən sonra hakimin mülahizəsindən aslı olaraq təyin edilir. Fasilələr 3 dəqiqədən çox davam edir<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=6/news=keeping-the-players-cool-at-brazil-2014-2369525.html|title=Keeping the players cool at Brazil 2014|author=|date=13 iyun 2014|work=|publisher=FIFA.com|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en|archive-date=2015-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20150401041352/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2014/m=6/news=keeping-the-players-cool-at-brazil-2014-2369525.html|url-status=dead}}</ref>. İlk dəfə fasilə G qrupun [[ABŞ milli futbol komandası|ABŞ]] - [[Portuqaliya milli futbol komandası|Portuqaliya]] qarşılaşmasında əlavə olunub<ref>{{cite web|url=http://www.cbsnews.com/news/team-usa-and-portugal-in-2-2-tie-at-world-cup/|title=Team USA and Portugal in 2-2 tie at World Cup|author=|date=22 iyun 2014|work=|publisher=CBC news|accessdate=2 sentyabr 2015|language=en}}</ref>. Həmin qarşılaşmanın birinci hissəsində iki, ikinci hissəsində isə beş dəqidə verilib. Bundan başqa 1/8 final mərhələsinin [[Niderland milli futbol komandası|Niderland]] - [[Meksika milli futbol komandası|Meksika]] oyunu zamanı fasiləyə 7 dəqiqə verilmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|FIFA World Cup 2014}} * [http://www.fifa.com/worldcup/archive/brazil2014/index.html/ FİFA Dünya Kuboku 2014] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150905054255/http://www.fifa.com/worldcup/archive/brazil2014/index.html |date=2015-09-05 }} [[FİFA]].com-da * [http://www.uefa.com/worldcup/season=2014/matches/all/index.html/ FİFA Dünya Kuboku 2014] [[UEFA]].com-da * [[FİFA Konfederasiyalar Kuboku 2013]] {{Futbol üzrə dünya çempionatları}} [[Kateqoriya:2014 FİFA Dünya Kuboku| ]] pywee1k433jhxcjg5ezsk5nm7wwnchh 0 82430 6556867 6485913 2022-07-31T17:02:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 125 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{seçilmiş siyahı}} {{ABŞ siyasəti}} '''[[ABŞ prezidenti|Amerika Birləşmiş Ştatlarının prezidenti]]''' — [[ABŞ]] [[icraedici hakimiyyət]]inin başçısı. Vəzifə Konstitusiya konventinin (məclis) [[1787-ci il]]də qəbul etdiyi ABŞ Konstitusiyası tərəfindən təsis edilib<ref>[[wikisource:Constitution of the United States of America|Constitution of the United States of America]]</ref>. [[1789-cu il|1789-cu ildə ]][[Corc Vaşinqton]] ABŞ-ın ilk prezidenti oldu. Onun bu vəzifə başına keçməsindən öncə, "prezident" sözü "[[İkinci Kontinental konqres|Kontinental konqresinin]] prezidenti"{{ref+|Müstəmləkələr nümayəndələrinin iştirak etdiyi və [[müstəqillik haqqında bəyannamə]]nin qəbul olunduğu qurultayın sədri|K}} birləşməsində istifadə olunurdu. Amerika Birləşmiş Ştatlarında prezidentlər [[1789-cu il]]dən seçilirlər. Ardıcıl seçilmələr eyni hakimiyyət dövrü kimi qəbul olunur (məsələn, 2 dəfə ardıcıl olaraq seçilən [[Corc Vaşinqton]] 1-ci və 2-ci deyil, yalnız 1-ci prezident hesab olunur), hazırda [[ABŞ tarixi]]ndə fasilə ilə prezident vəzifəsini tutmuş yeganə şəxs [[Qrover Klivlend]] olmuşdur və o, 22-ci və 24-cü prezident hesab olunur. [[Franklin Delano Ruzvelt|Franklin Ruzvelt]] 4 dəfə ABŞ Prezidenti seçilmiş yeganə şəxsdir, həmçinin o, bu vəzifəni 12 il (1933-cü ildən 1945-ci ilə qədər) tutaraq prezident postunda ən uzun müddətdə qalan şəxs sayılır. Ən qısamüddətli prezidentlik dövrü isə [[Uilyam Henri Harrison|Uilyam Harrison]]a məxsusdur (1841-ci ilin mart — aprel ayları). Amerika prezidentlərinin səkkizi vəzifədə olarkən vəfat etmişdir. Onlardan dördü səlahiyyətlərinin icrası zamanı təbii səbəblərdən ([[Uilyam Henri Harrison]]<ref>''Cleaves Freeman.'' Old Tippecanoe: William Henry Harrison and His Time. — C. Scribner's Sons, 1939. — P. 152.</ref>, [[Zakari Teylor]]<ref>''Ingersoll, Jared'' [http://millercenter.org/academic/americanpresident/taylor/essays/biography/6 Death of the President]. University of Virginia's Miller Center of Public Affairs. 21 iyun 2013-cü il tarixində.</ref>, [[Uorren Hardinq]]<ref>''Russell Francis.'' The Shadow of Blooming Grove – Warren G. Harding in His Times. — Easton Press, 1962. — P. 591. — <nowiki>ISBN 0070543380</nowiki>.</ref> və [[Franklin Delano Ruzvelt|Franklin D. Ruzvelt]]) vəfat etmişdir, dördü isə qətlə yetirilmişdir: [[Avraam Linkoln|Linkoln]] (1865-ci ildə teatrda [[Konfederativ Ştatlar]]ının tərəfdarı tərəfindən), [[Ceyms Qarfild|Qarfild]] (1881-ci ildə vağzalda ruhi xəstə tərəfindən), [[Uilyam Mak-Kinli|Mak-Kinli]] (1901-ci ildə sərgidə anarxist tərəfindən)<ref>[http://www.math.buffalo.edu/~sww/0history/parker_and_mckinley.html Big Ben Parker and President McKinley's Assassination]. Math.buffalo.edu. 21 iyun 2013-cü ildə..</ref> və [[Kennedi]] (1963-cü ildə [[Li Harvi Osvald]] tərəfindən). [[Riçard Nikson]] vəzifədən istefa vermiş ilk və yeganə prezidentdi.<ref>[https://www.washingtonpost.com/wp-srv/politics/special/watergate/part3.html Nixon Resigns], ''The Washington Post''</ref> ABŞ-ın ilk prezidenti Corc Vaşinqton seçicilərin 100% səsini alan yeganə prezident olub. [[Cerald Ford]]un xeyrinə heç bir seçici səs verilməmişdir, ilk öncə [[Riçard Nikson]] onu [[Spiro Aqnyu]]nun istefasından sonra vitse-prezident təyin etdi (təyinatı [[ABŞ Konqresi|Konqresin]] hər iki palatası təsdiqlədi), [[Riçard Nikson|Niksonun]] istefasından sonra isə [[Cerald Ford|Ford]] avtomatik olaraq 38-ci prezident oldu. 1824-cü il seçkilərində seçicilərin mütləq səs çoxluğunu yığa bilməyən qalib [[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatasının]] səsverməsindən sonra prezidenti postunu uduzdu. İkinci və altıncı prezidentlərin olduğu kimi qırx birinci və qırx üçüncü prezidentlər də ata və oğul olmuşdular, iyirmi altıncı və otuz ikinci isə bir-birilərinin uzaq qohumlar idilər. [[Martin Van Buren|Martin van Buren]] ingilis müstəmləkələrin deyil müstəqil Ştatların ərazisində doğulmuş ilk prezident idi və həmdə doğma dili ingilis olmayan yeganə prezident idi. Vəzifə başında olduğu zaman öldürülən iki prezidenti Conson soyadlı vitse-prezidentlər əvəz etdilər. [[Barak Obama]] ilk [[Afroamerikalılar|afroamerika]] mənşəli prezident olmuşdur. [[ABŞ Vətəndaş müharibəsi|Vətəndaş müharibəsi]] zamanı cənub ştatları müstəqillik elan etdikdən və özünü ABŞ-ın tərkibindən çıxartdıqdan sonra, 1861-ci ildən 1865-ci ilədək [[Amerika Konfederativ Ştatları]]nın [[Amerika Konfederativ Ştatlarının prezidenti|prezidenti]] vəzifəsi mövcud olmuşdur. AKŞ-ın ilk və yeganə prezidenti [[Cefferson Devis]] olmuşdur, o, bu vəzifəni 18 fevral 1861-ci ildən 10 may 1865-ci ilədək (bu dövrlərdə [[Amerika Konfederativ Ştatlarının vitse-prezidenti|vitse-prezident]] [[Aleksandr Hamilton Stivens|Aleksandr Stivens]] idi) tuturdu. == Prezidentlərin siyahısı == {| class="wikitable" style="float:left" |'''Partiyalar:''' {{legenda2|#cccccc|Partiyasız|border=1px solid #AAAAAA}} {{legenda2|#E6E6AA|[[Federalist Partiyası (ABŞ)|Federalist]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legenda2|#AACC99|[[Demokratik-respublikaçı partiya (ABŞ)|Demokratik-respublikaçı]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legenda2|#CCEFFF|[[ABŞ Demokratik partiyası|Demokrat]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legenda2|#FFFFCC|[[Viqlər Partiyası (ABŞ)|Viq]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legenda2|#FFB6B6|[[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]]|border=1px solid #AAAAAA}} |} {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" |- style="background:#cccccc" ! № ! Şəkil ! Prezident ! Vəzifəyə gəlib ! Vəzifədən gedib ! Partiya ! [[ABŞ vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] |- | '''1''' | [[Fayl:Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg|100px|Corc Vaşinqton]] | [[Corc Vaşinqton]]<ref>''The White House.'' [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/georgewashington/ Biography of George Washington]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).21 iyun 2013-cü ildə</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/washington George Washington – no Political Party – 1st President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130611194507/http://www.history.com/topics/george-washington Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013-cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/gwashington.asp George Washington (February 22, 1732 – December 14, 1799)]. ''American Presidents: Life Portraits''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[30 aprel]] [[1789]] | [[4 mart]] [[1797]] | Partiyasız | [[Con Adams]] |- bgcolor = #E6E6AA | '''2''' | [[Fayl:Adamstrumbull.jpg|100px|Con Adams]] | [[Con Adams]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/johnadams/ Biography of John Adams]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).21 iyun 2013-cü ildə. </ref><ref>[http://www.history.com/presidents/adams John Adams – Federalist Party – 2nd President – American Presidents]. History. 21 iyun 2013-cü ildə [https://web.archive.org/web/20130723151456/http://www.history.com/topics/john-adams Arxivləşdirilib] </ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=2 John Adams (October 30, 1735 – July 4, 1826)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013-cü ildə.</ref> | [[4 mart]] [[1797]] | [[4 mart]] [[1801]] | [[Federalist Partiyası (ABŞ)|Federalist]] | bgcolor = #AACC99 | [[Tomas Cefferson]] |- bgcolor = #AACC99 | '''3''' | [[Fayl:Thomas_Jefferson_by_Rembrandt_Peale,_1800.jpg|100px|Tomas Cefferson]] | [[Tomas Cefferson]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/thomasjefferson/ Biography of Thomas Jefferson]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/jefferson Thomas Jefferson – Democratic-Republican Party – 3rd President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130723151440/http://www.history.com/topics/thomas-jefferson Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=3 Thomas Jefferson (April 13, 1743 – July 4, 1826)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1801]] | [[4 mart]] [[1809]] | [[Demokratik-respublikaçı partiya (ABŞ)|Demokratik-respublikaçı]] | [[Aaron Burr]] <br/>[[Corc Klinton]] |- bgcolor = #AACC99 | '''4''' | [[Fayl:James Madison.jpg|100px|Ceyms Medison]] | [[Ceyms Medison]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/jamesmadison/ Biography of James Madison]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/madison James Madison – Democratic-Republican Party – 4th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130511134603/http://www.history.com/topics/james-madison Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=4 James Madison (March 16, 1751 – June 28, 1836)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1809]] | [[4 mart]] [[1817]] | [[Demokratik-respublikaçı partiya (ABŞ)|Demokratik-respublikaçı]] | [[Corc Klinton]]<br/>''olmayıb''<br/>[[Elbric Cerri]] |- bgcolor = #AACC99 | '''5''' | [[Fayl:jm5.gif|100px|Ceyms Monro]] | [[Ceyms Monro]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/jamesmonroe/ Biography of James Madison]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/monroe James Monroe – Democratic-Republican Party – 5th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130511132935/http://www.history.com/topics/james-monroe Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=5 James Monroe (April 28, 1758 – July 4, 1831)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1817]] | [[4 mart]] [[1825]] | [[Demokratik-respublikaçı partiya (ABŞ)|Demokratik-respublikaçı]] | [[Daniel Tompkins]] |- bgcolor = #AACC99 | '''6''' | [[Fayl:John_Quincy_Adams.jpg|100px|Con Kuinsi Adams]] | [[Con Kuinsi Adams]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/johnquincyadams/ Biography of John Quincy Adams]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/johnqadams John Quincy Adams – Federalist, Democratic-Republican, National Republican, WHIG Party – 6th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130518224945/http://www.history.com/topics/john-quincy-adams Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=6 John Quincy Adams (July 11, 1767 – February 23, 1848)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1825]] | [[4 mart]] [[1829]] | [[Demokratik-respublikaçı partiya (ABŞ)|Demokratik-respublikaçı]]<br/>[[Milli respublikaçı partiya (ABŞ)|Milli respublikaçı]] | [[Con Kelhun]] |- bgcolor = #CCEFFF |- bgcolor = #CCEFFF | '''7''' | [[Fayl:Andrew jackson head.jpg|100px|Endrü Cekson]] | [[Endrü Cekson]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/andrewjackson/ Biography of Andrew Jackson]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/jackson Andrew Jackson – Democratic-Republican Party – 7th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130502204808/http://www.history.com/topics/andrew-jackson Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=7 Andrew Jackson (March 15, 1767 – June 8, 1845)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1829]] | [[4 mart]] [[1837]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Con Kelhun]] <br/>''olmayıb'' <br/>[[Martin Van Buren]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''8''' | [[Fayl:MartinVanBuren.png|100px|Martin Van Buren]] | [[Martin Van Buren]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/martinvanburen/ Biography of Martin Van Buren]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/vanburen Martin Van Buren – Democratic-Republican, Democratic, and Free Soil Party – 8th President – American Presidents]. History.[https://web.archive.org/web/20130617032548/http://www.history.com/topics/martin-van-buren Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=8 Martin Van Buren (December 5, 1782 – July 24, 1862)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1837]] | [[4 mart]] [[1841]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Riçard Conson]] |- bgcolor = #FFFFCC | '''9''' | [[Fayl:William_Henry_Harrison_by_James_Reid_Lambdin,_1835.jpg|100px|Uilyam Harrison]] | [[Uilyam Harrison]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/williamhenryharrison/ Biography of William Henry Harrison]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/williamhenryharrison William Henry Harrison – WHIG Party – 9th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130518210028/http://www.history.com/topics/william-henry-harrison Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=9 William Henry Harrison (February 9, 1773 – April 4, 1841)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1841]] | [[4 aprel]] [[1841]]<ref name=":0">Prezident postunda öz əcəli ilə vəfat etmişdir.</ref> | [[Viqlər Partiyası (ABŞ)|Viq]] | [[Con Tayler]] |- bgcolor = #FFFFCC | rowspan="2"|'''10''' | rowspan="2"|[[Fayl:Johntyler.jpg|100px|Con Tayler]] | rowspan="2"|[[Con Tayler]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/johntyler/ Biography of John Tyler]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/tyler John Tyler – No Party – 10th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130521023042/http://www.history.com/topics/john-tyler Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=10 John Tyler (March 29, 1790 – January 18, 1862)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | rowspan="2"|[[4 aprel]] [[1841]] | rowspan="2"|[[4 mart]] [[1845]] | [[Viqlər Partiyası (ABŞ)|Viq]] | rowspan="2"|''olmayıb'' |- | Partiyasız<ref name="tayler">[[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokratlar partiyasının]] keçmiş üzvü, [[Viqlər Partiyası (ABŞ)|Viqlər partiyasından]] [[ABŞ vitse-prezidenti|vitse-prezident]] seçilmişdir. [[ABŞ Konqresi|Konqresdə]] viqlər fraksiyasını dəstəkləməkdən imtina etdiyi üçün [[1841]]-ci ildə [[Viqlər Partiyası (ABŞ)|partiyadan]] xaric edilmişdir.</ref> |- bgcolor = #CCEFFF | '''11''' | [[Fayl:JamesKnoxPolk.png|100px|Ceyms Noks Polk]] | [[Ceyms Noks Polk]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/jamespolk/ Biography of James Polk]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/polk James Polk – Democratic Party – 11th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130502171428/http://www.history.com/topics/james-polk Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=11 James K. Polk (November 2, 1795 – June 15, 1849)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1845]] | [[4 mart]] [[1849]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Corc Dallas]] |- bgcolor = #FFFFCC | '''12''' | [[Fayl:Zachary Taylor 2.jpg|100px|Zakari Teylor]] | [[Zakari Teylor]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/zacharytaylor/ Biography of Zachary Taylor]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/taylor Zachary Taylor – WHIG Party – 12th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130520092525/http://www.history.com/topics/zachary-taylor Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=12 Zachary Taylor (November 24, 1784 – July 9, 1850)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1849]] | [[9 iyul]] [[1850]]<ref name=":0" /> | [[Viqlər Partiyası (ABŞ)|Viq]] | [[Millard Filmor]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/millardfillmore/ Biography of Millard Fillmore]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/fillmore Millard Filmore – WHIG Party – 13th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130502204950/http://www.history.com/topics/millard-fillmore Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=13 Millard Fillmore (January 7, 1800 – March 8, 1874)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> |- bgcolor = #FFFFCC | '''13''' | [[Fayl:MillardFillmore1857.png|100px|Millard Filmor]] | [[Millard Filmor]] | [[9 iyul]] [[1850]] | [[4 mart]] [[1853]] | [[Viqlər Partiyası (ABŞ)|Viq]] | ''olmayıb'' |- bgcolor = #CCEFFF | '''14''' | [[Fayl:George_Peter_Alexander_Healy_-_Franklin_Pierce_-_Google_Art_Project.jpg|100px|Franklin Pirs]] | [[Franklin Pirs]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/franklinpierce/ Biography of Franklin Pierce]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/pierce Franklin Pierce – Democratic Party – 14th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130502184716/http://www.history.com/topics/franklin-pierce Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=14 Franklin Pierce (November 23, 1804 – October 8, 1869)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1853]] | [[4 mart]] [[1857]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Uilyam Kinq]] <br/>''olmayıb'' |- bgcolor = #CCEFFF | '''15''' | [[Fayl:Jb15.gif|100px|Ceyms Byukenen]] | [[Ceyms Byukenen]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/jamesbuchanan/ Biography of James Buchanan]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/buchanan James Buchanan – Democratic Party – 15th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130423211932/http://www.history.com/topics/james-buchanan Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=15 James Buchanan (April 23, 1791 – June 1, 1868)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1857]] | [[4 mart]] [[1861]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Con Brekinric]] |- bgcolor = #FFB6B6 | rowspan="2"|'''16''' | rowspan="2"|[[Fayl:Abraham_Lincoln_O-77_matte_collodion_print.jpg|100px|Avraam Linkoln]] | rowspan="2"|[[Avraam Linkoln]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/abrahamlincoln/ Biography of Abraham Lincoln]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/lincoln Abraham Lincoln – Republic, National Union Party – 16th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130502221304/http://www.history.com/topics/abraham-lincoln Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=16 Abraham Lincoln (February 12, 1809 – April 15, 1865)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | rowspan="2"|[[4 mart]] [[1861]] | rowspan="2"|[[15 aprel]] [[1865]]<ref name="qətlə yetirilib">Qətlə yetirilib</ref> | rowspan="2"|[[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]]<ref name="Milli ittifaq">[[Avraam Linkoln]] və [[Endrü Conson]] [[1864]]-cü il seçkilərində [[Milli İttifaq (ABŞ)|Milli ittifaq]] partiyasından seçilmişdilər.</ref> | [[Hannibal Hamlin]] |- bgcolor = #CCEFFF | [[Endrü Conson]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''17''' | [[Fayl:aj17.gif|100px|Endrü Conson]] | [[Endrü Conson]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/andrewjohnson/ Biography of Andrew Johnson]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/andrewjohnson Andrew Johnson – National Union Party – 17th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130508165908/http://www.history.com/topics/andrew-johnson Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=17 Andrew Johnson (December 29, 1808 – July 31, 1875)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[15 aprel]] [[1865]] | [[4 mart]] [[1869]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]]<br/>[[Milli İttifaq (ABŞ)|Milli ittifaq]]<ref name="Milli ittifaq"/> | ''olmayıb'' |- bgcolor = #FFB6B6 | '''18''' | [[Fayl:Ulysses_S._Grant_1870-1880.jpg|100px|Uliss Qrant]] | [[Uliss Qrant]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/ulyssessgrant/ Biography of Ulysses S. Grant]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/grant Ulysses S. Grant – National Union Party – 18th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130617000141/http://www.history.com/topics/ulysses-s-grant Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=18 Ulysses S. Grant (April 27, 1822 – July 23, 1885)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1869]] | [[4 mart]] [[1877]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Şayler Kolfaks]] <br/>[[Henri Uilson]] <br/>''olmayıb'' |- bgcolor = #FFB6B6 | '''19''' | [[Fayl:President_Rutherford_Hayes_1870_-_1880_Restored.jpg|100px|Raterford Heys]] | [[Raterford Heys]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/rutherfordbhayes/ Biography of Rutherford B. Hayes]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/hayes Rutherford B. Hayes – Republican Party – 19th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130520070736/http://www.history.com/topics/rutherford-b-hayes Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=19 Rutherford B. Hayes (October 4, 1822 – January 17, 1893)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1877]] | [[4 mart]] [[1881]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Uilyam Uayler]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''20''' | [[Fayl:James_Abram_Garfield,_photo_portrait_seated.jpg|100px|Ceyms Qarfild]] | [[Ceyms Qarfild]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/jamesgarfield/ Biography of James Garfield]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/garfield James Garfield – Republican Party – 20th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130616180807/http://www.history.com/topics/james-a-garfield Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=20 James A. Garfield (November 19, 1831 – September 19, 1881)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1881]] | [[19 sentyabr]] [[1881]]<ref name="qətlə yetirilib"/> | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Çester Artur]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''21''' | [[Fayl:Chester_Alan_Arthur.jpg|100px|Çester Artur]] | [[Çester Artur]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/chesterarthur/ Biography of Chester Arthur]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/arthur Chester A. Arthur – Republican Party – 21st President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130615231956/http://www.history.com/topics/chester-a-arthur Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=21 Chester A. Arthur (October 5, 1829 – November 18, 1886)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[19 sentyabr]] [[1881]] | [[4 mart]] [[1885]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | ''olmayıb'' |- bgcolor = #CCEFFF | '''22''' | [[Fayl:Grover_Cleveland_-_NARA_-_518139_(cropped).jpg|100px|Qrover Klivlend]] | [[Qrover Klivlend]]<ref name=":1">[http://www.history.com/presidents/cleveland Grover Cleveland – Democratic Party – 22nd and 24th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130520204651/http://www.history.com/topics/grover-cleveland Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=22 Grover Cleveland (March 18, 1837 – June 24, 1908)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1885]] | [[4 mart]] [[1889]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Tomas Hendriks]] <br/>''olmayıb'' |- bgcolor = #FFB6B6 | '''23''' | [[Fayl:President_Benjamin_Harrison_1897.jpg|100px|Bencamin Harrison]] | [[Bencamin Harrison]]<ref> [http://www.whitehouse.gov/about/presidents/benjaminharrison/ Biography of Benjamin Harrison]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/benjaminharrison William Henry Harrison – Whig Party – 23rd President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130520204418/http://www.history.com/topics/benjamin-harrison Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=23 Benjamin Harrison (August 20, 1833 – March 13, 1901)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1889]] | [[4 mart]] [[1893]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Levi Morton]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''24''' | [[Fayl:Grover_Cleveland_-_NARA_-_518139_(cropped).jpg|100px|Qrover Klivlend]] | [[Qrover Klivlend]]<br/><small>''(2-ci dəfə)''</small><ref name=":1" /> | [[4 mart]] [[1893]] | [[4 mart]] [[1897]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Adlay Stivenson]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''25''' | [[Fayl:Mckinley.jpg|100px|Uilyam Mak-Kinli]] | [[Uilyam Mak-Kinli]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/williammckinley/ Biography of William McKinley]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/mckinley William McKinley – Republican Party – 25th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130520211807/http://www.history.com/topics/william-mckinley Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=24 William McKinley (January 29, 1843 – September 14, 1901)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1897]] | [[14 sentyabr]] [[1901]]<ref name="qətlə yetirilib"/> | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Qarret Hobart]] <br/>''olmayıb''<br/>[[Teodor Ruzvelt]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''26''' | [[Fayl:President_Roosevelt_-_Pach_Bros.tif|100px|Teodor Ruzvelt]] | [[Teodor Ruzvelt]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/theodoreroosevelt/ Biography of Theodore Roosevelt]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/teddyroosevelt Theodore Roosevelt – Republican, Bull Moose Party – 26th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130616184206/http://www.history.com/topics/theodore-roosevelt Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=25 Theodore Roosevelt (October 27, 1858 – January 6, 1919)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[14 sentyabr]] [[1901]] | [[4 mart]] [[1909]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | ''olmayıb'' <br/>[[Çarlz Ferbenks]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''27''' | [[Fayl:William_Howard_Taft.jpg|100px|Uilyam Taft]] | [[Uilyam Taft]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/williamhowardtaft/ Biography of William Howard Taft]. Whitehouse.gov (13 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/taft William Howard Taft – Republican Party – 27th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130617005109/http://www.history.com/topics/william-howard-taft Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=26 William Howard Taft (September 15, 1857 – March 8, 1930)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1909]] | [[4 mart]] [[1913]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Ceyms Şerman]] <br/>''olmayıb'' |- bgcolor = #CCEFFF | '''28''' | [[Fayl:President_Woodrow_Wilson_portrait_December_2_1912.jpg|100px|Vudro Vilson]] | [[Vudro Vilson]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/woodrowwilson/ Biography of Woodrow Wilson]. Whitehouse.gov (13 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/wilson Woodrow Wilson – Democratic Party – 28th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130616024224/http://www.history.com/topics/woodrow-wilson Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=27 Woodrow Wilson (December 28, 1856 – February 3, 1924)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1913]] | [[4 mart]] [[1921]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Tomas Marşal]] |- bgcolor = #CCEFFF |- bgcolor = #FFB6B6 | '''29''' | [[Fayl:Warren_G_Harding-Harris_%26_Ewing.jpg|100px|Uorren Hardinq]] | [[Uorren Hardinq]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/warrenharding/ Biography of Warren G. Harding]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/wilson Warren Harding – Republican Party – 29th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130616024224/http://www.history.com/topics/woodrow-wilson Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=28 Warren G. Harding (November 2, 1865 – August 2, 1923)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1921]] | [[2 avqust]] [[1923]]<ref name="vəfat edib">Prezident vəzifəsində vəfat edib.</ref> | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Kalvin Kulic]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''30''' | [[Fayl:Calvin_Coolidge-by_Garo-1923.jpg|100px|Kalvin Kulic]] | [[Kalvin Kulic]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/calvincoolidge/ Biography of Calvin Coolidge]. Whitehouse.gov (13 mart 2007)..  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=29 Calvin Coolidge (July 4, 1872 – January 5, 1933)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/herberthoover/ Biography of Herbert Hoover]. Whitehouse.gov (13 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[2 avqust]] [[1923]] | [[4 mart]] [[1929]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | ''olmayıb'' <br/>[[Çarlz Daues]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''31''' | [[Fayl:President Hoover portrait.jpg|100px|Herbert Huver]] | [[Herbert Huver]]<ref> [http://www.history.com/presidents/wilson Herbert Hoover – Republican Party – 31st President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130616024224/http://www.history.com/topics/woodrow-wilson Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=30 Herbert Hoover (August 10, 1874 – October 20, 1964)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/franklindroosevelt/ iography of Franklin D. Roosevelt]. Whitehouse.gov (20 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[4 mart]] [[1929]] | [[4 mart]] [[1933]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Çarlz Körtis]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''32''' | [[Fayl:FDR in 1933.jpg|100px|Franklin Delano Ruzvelt]] | [[Franklin Delano Ruzvelt]]<ref>[http://www.history.com/presidents/fdr Franklin D. Roosevelt – Democratic Party – 32nd President – American Presidents].History.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=31 Franklin D. Roosevelt (January 30, 1882 – April 12, 1945)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 год</ref> | [[4 mart]] [[1933]] | [[12 aprel]] [[1945]]<ref name=":0" /> | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Con Qarner]] <br/>[[Henri Uolles]] <br/>[[Harri Trumen]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''33''' | [[Fayl:Harry_S._Truman.jpg|100px|Harri Trumen]] | [[Harri Trumen]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/harrystruman/ Biography of Harry S Truman]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/fdr Harry S Truman – Democratic Party – 33rd President – American Presidents]. History.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=32 Harry S Truman (May 8, 1884 – December 26, 1972)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN. 21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[12 aprel]] [[1945]] | [[20 yanvar]] [[1953]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | ''olmayıb'' <br/>[[Olben Barkli]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''34''' | [[Fayl:Dwight_D._Eisenhower,_official_photo_portrait,_May_29,_1959.jpg|100px|Dvayt Eyzenhaver]] | [[Dvayt Eyzenhaver]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/dwightdeisenhower/ Biography of Dwight D. Eisenhower]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/eisenhower Dwight D. Eisenhower – Democratic Party – 34th President – American Presidents].History.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=33 Dwight D. Eisenhower (October 14, 1890 – March 28, 1969)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il</ref> | [[20 yanvar]] [[1953]] | [[20 yanvar]] [[1961]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Riçard Nikson]] |- bgcolor = #FFB6B6 |- bgcolor = #CCEFFF | '''35''' | [[Fayl:John_F._Kennedy,_White_House_color_photo_portrait.jpg|100px|Con Kennedi]] | [[Con Kennedi]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/johnfkennedy/ Biography of John F. Kennedy]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/kennedy John F. Kennedy – Democratic Party – 35th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130518210101/http://www.history.com/topics/john-f-kennedy Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=34 John F. Kennedy (May 29, 1917 – November 22, 1963)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[20 yanvar]] [[1961]] | [[22 noyabr]] [[1963]]<ref name="qətlə yetirilib"/> | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Lindon Conson]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''36''' | [[Fayl:37 Lyndon Johnson 3x4.jpg|100px|Lindon Conson]] | [[Lindon Conson]]<ref>[http://www.history.com/presidents/kennedy Lyndon B. Johnson – Democratic Party – 36th President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130518210101/http://www.history.com/topics/john-f-kennedy Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=35 Lyndon B. Johnson (August 27, 1908 – January 22, 1973)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[22 noyabr]] [[1963]] | [[20 yanvar]] [[1969]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | ''olmayıb'' <br/>[[Hyubert Hamfri]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''37''' | [[Fayl:Richard_M._Nixon,_ca._1935_-_1982_-_NARA_-_530679.jpg|100px|Riçard Nikson]] | [[Riçard Nikson]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/richardnixon/ Richard M. Nixon]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://www.history.com/presidents/nixon Richard Nixon – Republican Party – 37th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130616184039/http://www.history.com/topics/richard-m-nixon Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=36 Richard M. Nixon (January 9, 1913 – April 22, 1994)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[20 yanvar]] [[1969]] | [[9 avqust]] [[1974]]<ref name="istefa">İstefa vermişdir</ref> | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Spiro Aqnyu]] <br/>''olmayıb'' <br/>[[Cerald Ford]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''38''' | [[Fayl:Gerald_Ford.jpg|100px|Cerald Ford]] | [[Cerald Ford]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/geraldford/ Biography of Gerald R. Ford]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/ford Gerald Ford – Republican Party – 38th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130521022911/http://www.history.com/topics/gerald-r-ford Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=37 Gerald R. Ford (July 14, 1913 – December 26, 2006)]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[9 avqust]] [[1974]] | [[20 yanvar]] [[1977]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | ''olmayıb'' <br/>[[Nelson Rokfeller]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''39''' | [[Fayl:JimmyCarterPortrait.jpg|100px|Ceyms Karter]] | [[Cimmi Karter]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/jimmycarter Biography of Jimmy Carter]. Whitehouse.gov (12 mart 2007). 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/ford Jimmy Carter – Democratic Party – 39th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130521022911/http://www.history.com/topics/gerald-r-ford Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=38 Jimmy Carter (October 1, 1924 – )]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[20 yanvar]] [[1977]] | [[20 yanvar]] [[1981]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Volter Mondeyl]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''40''' | [[Fayl:Official Portrait of President Reagan 1981.jpg|100px|Ronald Reyqan]] | [[Ronald Reyqan]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/ronaldreagan/ Biography of Ronald Reagan]. Whitehouse.gov (25 iyun 2008).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/ford Ronald Reagan – Republican Party – 40th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130521022911/http://www.history.com/topics/gerald-r-ford Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=39 Ronald Reagan (February 6, 1911 – June 5, 2004)]. ''American Presidents: Life Portrait''.C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[20 yanvar]] [[1981]] | [[20 yanvar]] [[1989]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Corc Herbert Uoker Buş]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''41''' | [[Fayl:George_H._W._Bush,_President_of_the_United_States,_1989_official_portrait.jpg|100px|Corc Herbert Uoker Buş]] | [[Corc Herbert Uoker Buş]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/georgehwbush/ Biography of George Herbert Walker Bush]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/georgebush George H. W. Bush – Republican Party – 41st President – American Presidents].History. [https://web.archive.org/web/20130615214108/http://www.history.com/topics/george-bush Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=40 George Bush (June 12, 1924 – )]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[20 yanvar]] [[1989]] | [[20 yanvar]] [[1993]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Den Kueyl]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''42''' | [[Fayl:Bill_Clinton.jpg|100px|Bill Klinton]] | [[Bill Klinton]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/williamjclinton/ Biography of William J. Clinton]. Whitehouse.gov (12 mart 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/billclinton Bill Clinton – Democratic Party – 42nd President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130726212211/http://www.history.com/topics/bill-clinton Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=41 Bill Clinton (August 19, 1946 – )]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il</ref> | [[20 yanvar]] [[1993]] | [[20 yanvar]] [[2001]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Albert Qor]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''43''' | [[Fayl:George-W-Bush.jpeg|100px|Corc Uoker Buş]] | [[Corc Uoker Buş]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/georgewbush/ Biography of President George W. Bush]. Whitehouse.gov (25 fevral 2007).  21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/georgewbush George W. Bush – Republican Party – 43rd President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130616164142/http://www.history.com/topics/george-w-bush Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=42 George W. Bush (July 6, 1946 – )]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[20 yanvar]] [[2001]] | [[20 yanvar]] [[2009]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Riçard Çeyni]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''44''' | [[Fayl:President Barack Obama.jpg|100px|Barak Obama]] | [[Barak Obama]]<ref>[http://www.whitehouse.gov/administration/president_obama/ President Barack Obama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090122102439/http://www.whitehouse.gov/administration/president_obama/ |date=2009-01-22 }}. Whitehouse.gov (20 yanvar 2009).[https://web.archive.org/web/20130621233700/http://www.whitehouse.gov/administration/president-obama Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref>[http://www.history.com/presidents/obama Barack Obama – Democratic Party – 44th President – American Presidents]. History. [https://web.archive.org/web/20130520072419/http://www.history.com/topics/barack-obama Arxivləşdirilib] 21 iyun 2013 -cü il.</ref><ref> [http://americanpresidents.org/presidents/president.asp?PresidentNumber=43 Barack Obama (August 4, 1961 – )]. ''American Presidents: Life Portrait''. C-SPAN.  21 iyun 2013 -cü il.</ref> | [[20 yanvar]] [[2009]] | [[20 yanvar]] [[2017]] | [[Demokrat Partiyası (ABŞ)|Demokrat]] | [[Co Bayden]] |- bgcolor = #FFB6B6 | '''45''' | [[Fayl:Donald Trump official portrait.jpg|100px|Donald Con Trump]] | [[Donald Tramp]] | [[20 yanvar]] [[2017]] | [[20 yanvar]] [[2021]] | [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]] | [[Mayk Pens]] |- bgcolor = #CCEFFF | '''46''' | [[Fayl:Joe Biden presidential portrait.jpg|100px|Co Bayden]] | [[Co Bayden]] | [[20 yanvar]] [[2021]] | ''TBT'' | [[ABŞ Demokrat Partiyası|Demokrat]] | [[Kamala Harris]] |} == Hazırda yaşayan sabiq prezidentlər == [[2022]]-ci ilin [[İyun]] ayına olan vəziyyətə görə keçmiş ABŞ prezidentlərinin 5-i sağdır: {| class="wikitable" !Prezident !Prezidentlik dövrü !Doğum tarixi |- |[[Cimmi Karter]] | align="center" |20.01.1977 - 20.01.1981 |[[1 oktyabr]] [[1924]] |- |[[Bill Klinton]] | align="center" |20.01.1993 - 20.01.2001 |[[19 avqust]] [[1946]] |- |[[Corc Uoker Buş]] | align="center" |20.01.2001 - 20.01.2009 |[[6 iyul]] [[1946]] |- |[[Barak Obama]] | align="center" |20.01.2009 - 20.01.2017 |[[6 avqust]] [[1961]] |- |[[Donald Tramp]] |20.01.2017 - 20.01.2021 |[[14 iyun]] [[1946]] |} Prezidentlərdən sonuncu dəfə 30 noyabr 2018-ci ildə 94 yaşında [[Corc Herbert Uoker Buş]] vəfat etmişdir (Prezidentlik dövrü 1989-cu ildən 1993-cü ilədək olmuşdur). == Həmçinin bax == *[[ABŞ-ın birinci xanımlarının siyahısı]] *[[Tekumse lənəti]] == Qeydlər == {{istinad siyahısı|group=K}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == *[http://www.whitehouse.gov/about/presidents/ Prezidentlərin siyahısı] [[Ağ Ev]]in saytında {{ABŞ prezidentləri}} [[Kateqoriya:ABŞ prezidentləri| ]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə prezidentlərin siyahıları]] re71xlawb3akxyt8v0dij0ucia1eqng 0 83161 6557255 6542840 2022-08-01T00:18:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = məscid |digər mövzu = Digər mənalar |digər mövzu səhifəsi = Bibiheybət (dəqiqləşdirmə) }} {{Tarixi abidə |adı = Bibiheybət məscidi |orijinal adı = |şəkil = Baku Bibi-EybatMosque 004 8705.jpg |şəkil_izah = Bibiheybət məscidi |şəkil2 = |şəkil2_izah = |ölkə = {{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg =|lon_min = |lon_sec = |status = |şəhər = {{gerbifikasiya|Bakı}} |yerləşir = <small>[[Bibiheybət]], [[Səbail]]</small> |aidiyyatı = [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi]] |layihə_müəllifi = |heykəltəraş = |memar = [[Mahmud ibn Səd]] |sifarişçi = [[Şirvanşah]] [[II Fərruxzad]] |tikilmə_tarixi = [[1281]]—[[1282]] |kəşf_tarixi = |üslubu = [[Şirvan-Abşeron memarlığı]] <ref name="bibieybat" /> |texnikası = |hündürlük = |uzunluğu = |eni = |sahəsi = |zəngləri = |qüllələri = |aşırımları = |bürcləri = |minarələri = 2 |günbəzləri = |xeyirduası = |material = |vəziyyəti = Restavrasiya olunub ([[12 iyul]], [[2008]]) |sayt = |nişanlama1 = |nişanlama1_rəsmiadı = |nişanlama1_vaxtı = |nişanlama1_tipi = |nişanlama1_kriteriya = |nişanlama1_nömrəsi = |nişanlama1_hissəsi = |nişanlama1_sərbəst1ad = |nişanlama1_sərbəst1dəyər = |nişanlama1_sərbəst2ad = |nişanlama1_sərbəst2dəyər = |nişanlama1_sərbəst3ad = |nişanlama1_sərbəst3dəyər = |Xəritəsi = |plan = |plan_izah = |Commons kateqoriyası = Bibi-Eybat mosque }} '''Bibiheybət məscidi''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Bakı buxtası]] sahilində yerləşən [[məscid]]. [[1990-cı il]]lərdə tikilən məscid [[Şirvanşahlar dövləti]]nin iyirmi səkkizinci hökmdarı [[II Fərruxzad|Əbü-l-Fəth Fərruxzad ibn Axsitan ibn Fəribürz]]<ref name="Бретаницкий" /> tərəfindən [[XIII əsr]]in II yarısında Azərbaycan [[Elxanilər dövləti]]nin tərkibində olduğu zaman tikilən eyniadlı məscidin bərpa edilmiş variantıdır. [[Mahmud ibn Səd]] tərəfindən tikilən məscid bütün [[SSRİ]] ərazisində dinə qarşı mübarizə zamanı [[1936-cı il]]də bolşeviklər tərəfindən tamamilə dağıdılmışdır. Bibiheybət kompleksində məsciddən başqa seyid nəslindən gələn Həkimə xanım kimi möhtərəm şəxslərə aid sərdabələr və qəbirlər var. Bu abidə Azərbaycandakı İslam memarlığı abidələrinin ən əhəmiyyətli nümunəsidir. Azərbaycan şairi [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]], məşhur [[fransızlar|fransız]] yazıçısı [[Aleksandr Düma]] və [[Qarabağ xanlığı]]ın son hakimi [[Mehdiqulu xan Cavanşir]]in qızı [[Xurşidbanu Natəvan]] kimi şəxslər bu məscidi ziyarət ediblər. Hal-hazırda da Azərbaycana gələn xarici ölkələrin nümayədənləri məscidi ziyarət edir.<ref>{{cite news |title=Yaponiyalı nazirin arvadı Bibiheybət məscidini ziyarət etdi |author= |newspaper= |date= |url=http://modern.az/articles/76795/1/ |accessdate=}}</ref><ref>{{cite news |title=İranın vitse-prezidenti Bakıda Bibiheybət məscidini ziyarət edib |author= |newspaper= |date= |url=http://az.trend.az/azerbaijan/society/2324884.html |accessdate= |archive-date=2016-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161116055644/http://az.trend.az/azerbaijan/society/2324884.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |title=Baş Nazirin xanımı Bibiheybət məscidində oldu |author= |newspaper= |date= |url=http://www.interpress.az/5804-ba-nazirin-xanm-bibiheybt-mscidind-oldu.html#.VXrgQka3Dew |accessdate= |archive-date=2014-09-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140922114555/http://www.interpress.az/5804-ba-nazirin-xanm-bibiheybt-mscidind-oldu.html#.VXrgQka3Dew |url-status=dead }}</ref> ==Tarixi== === Tikilmə tarixinin müəyyənləşdirilməsi === [[Fayl:Усыпальница1.jpg|300px|thumb|right|Bibiheybət məscidindəki məzar]] Məscid yeddinci şiə imamı [[Musa əl-Kazım]]ın qızı Həkimə xanımın məzarı üzərində tikilib. Həkimə xanım İmam [[Əli]] və [[Fatimə]]nin nəslindən idi.<ref name="bibieybat" /> Həkimə xanım onu incidən [[xəlifə]]lərin əlindən [[Bakı]]ya qaçmışdı. Məzarda daşa yonulmuş yazı təyin edir ki, Həkimə xanım müqəddəs nəsilə məxsus olub: {{Sitat|Burada [[Məhəmməd]]in nəslindən olan, altıncı imam [[Cəfər Sadiq]]in nəvəsi, yeddinci imam Musa əl-Kazımın qızı, səkkizinci imam [[Rza|Əli ər-Rza]]nın bacısı dəfn olunub.<ref name="bibieybat" />}} Həkimə xanımın Heybət adlandırılan qulluqçusu türbənin mərkəzindəki kvadrat şəkilli ağacdan qəfəsin mərkəzində dəfn olunub. Məscidin adı — "Heybətin bibisi" də belə meydana çıxmışdır.<ref name="sadigi" /> Məscidin cənub divarındakı yazıya əsaslanaraq tarixçilər məscidin tikilmə tarixinin XIII əsrin sonu olduğunu fikirləşirlər. Məscidin divarındakı ərəbcə yazıda deyilirː "[[Mahmud ibn Səd]]in əməlidir."<ref name="bibieybat" /><ref name="Бретаницкий" >Л. С. Бретаницкий. Зодчество Азербайджана XII-XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. — М.: Наука, 1966. — С. 158. — 556 с. <blockquote> {{oq|ru|Мечеть в пос. Ханлар (б. сел. Шихово, б. Биби-Эйбат) близ Баку была построена в конце XIII в. Разрушена она сравнительно недавно и известна по краткому описанию и нескольким фотографиям. Вытянутый, прямоугольный зал мечети перекрывался стрельчатым сводом и был разделен стрельчатой подпружной аркой. На южной стене находился богато декорированный михраб с расположенным около него мимбаром. Мечеть соединялась с пристроенной позднее небольшой усыпальницей. Зал слабо освещало небольшое окно в южной стене, где находилась и арабоязычная надпись с именем зодчего — Махмуда, сына Са'да, строителя замка в сел. Нардаран. В описании глухо говорится о применеии керамики с голубой глазурью и убранстве интерьера мечети. Строительная надпись на восточном фасаде, упоминаемая Б. Дорном и И. Березиным, сообщала, что мечеть построена Фаррухзадом II, сыном Ахситана II, позволяя датировать её временем его правления, т. е. 660-665 гг. х. (1264-65 - 1266-67).}}</blockquote></ref> Mahmud ibn Səd həmçinin [[Nardaran qalası]]nı və [[Molla Əhməd məscidi]]ni tikmişdir.<ref name="Бретаницкий" /><ref name="mctgovaz">Министерство культуры и туризма Азербайджанской Республики. [http://www.mct.gov.az/?/ru/azculture/view/91/&PHPSESSID=689fc58770347ee67d54ba2ebe6d3a7d Развитие архитектуры в средние века.]mct.gov.az.</ref> [[Şərqşünas]] [[İlya Berezin]] [[1841-ci il]]də [[Bibiheybət]]də tapdığı başqa bir ərəb yazısında deyilir: {{Sitat|Bu məscidi tikməyi əzəmətli məlik, böyük sultan, dövlətin və dinin qoruyucusu, möminlər əmirinin köməkçisi [[II Fərruxzad|Əbü-l-Fəth Fərruxzad ibn Axsitan, ibn Fəribürz]], Allah onun hakimiyyətini ucaltsın... səksəninci il tarixdə (1281/2-ci il) əmr etdi.}} [[Fayl:Stamps of Azerbaijan, 2016-1248.jpg|250px|thumb|left|[[Mahmud ibn Səd]]ə həsr edilmiş Azərbaycan poçt markası]] Sovet sənətşünası Leonid Bretanitski tikilmə ili ilə bağlı fərqli fikirdədir: {{Sitat|Bakının yaxınlığındakı... məscid XIII əsrin sonlarında inşa edilmişdir. Nisbətən yaxın bir zamanda dağıdılıb və qısa təsvir və bir neçə fotolardan məlumdur... Boris Dorn və İlyaz Berezin tərəfindən adı çəkilən şərq fasadındakı inşaat dövrünə aid yazının məscidin II Axsitanın oğlu II Fərruxzadın dövründə tikilməsini bildirməsi məscidi onun dövrünə, hicri ilə 660-665-ci illərə (1264-65 — 1266-67) aid etməyə imkan verir.<ref name="Бретаницкий" />}} [[Sara Aşurbəyli]]yə görə Fərruxzad adı məscidin [[Şirvanşahlar]] tərəfindən bərpa edildiyini göstərə bilər və məscidin özü Şirvanşahlardan daha qədim ola bilər.{{sfn|Aşurbəyli|2006|pp=79}} [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] "[[Gülüstani-İrəm]]" əsərində qeyd edir: {{Sitat|Hicri 180-ci (797) ildə, xəzərlər hücum edib bütün Dağıstanı, Dərbəndi və Şirvanı istila etdilər... Hər guşədə bir əmir və hər nöqtədə bir şərir meydana gələrək, fitnə-fəsad törətməyə başladılar. Bu zaman Şirvan vilayətində Fərruxzad Əxşican oğlu hökmran idi. Bakıda Bibiheybət kəndində onun ləqəbi: " [[Fayl:Bibiheybet mosque.png|125px|frameless]] — əmirülmömininin yardımçısı böyük sultan" deyə yazılmışdır. Bundan məlum olur ki, o, müsəlman olub abbasi xəlifəsinə tabe imiş.<ref>A. Bakıxanov, Gülüstani-Irəm, Bakı, 2001.</ref>}} === Səfəvilər === Yüz ildən çox bir müddət ərzində məscid şeyxlərin dörd nəsli tərəfindən idarə edilib. Bu dövrdə məscid vergi imtiyazlarından yaralanıb. Səfəvi hökmdarları [[I Təhmasib]], [[I Abbas]] (1606—1607), [[II Abbas]] (1650; 1655—1656; 1667—1668), [[Sultan Hüseyn|Hüseyn]] (1700—1701) fərmanlarında deyiblər ki, hökumət qulluqçularının, [[soyurqal]] sahiblərinin bu kompleksin [[vəqf]] ərazilərindən vergi yığmaq hüququ yoxdur. I Təhmasib və I Abbasın fərmanlarında Bibiheybət məscidi və ətrafının qurulması və bərpa edilməsindən bəhs edilir.<ref name="bibieybat" /> 1547-ci ilə aid I Təhmasib Zığ kəndinin Bibiheybət məqbərəsinə vəqf olunmasını təsdiq edən fərman vermişdir: {{Sitat|Mübarək fərman verildi o haqda ki, Şirvan Badkuyəsindəki Bibiheybətin mübarək məzarının mütəvəlliliyi qədim zamanlardan Şeyx Bünyada aid edilmişdi. Ərzə çatdırıldı ki, o, vəfat etmişdir. Onun oğlu Qulaməlinin isə ləyaqət və qabiliyyəti var ki, həmin iş qayda üzrə ona tapşırılsın. Buna görə qərara aldıq ki, toşqan ilin əvvəlindən etibarən onun atasının göstərişi əsasında qeyd olunan asitanənin mütəvəllisi tanısınlar. Oranın dərvişləri və işçiləri onu həmin yerin mütəvəllisi bilərək, sözü və məsləhətindən kənara çıxmasınlar. Buyruqdan boyun qaçırmasınlar və hər hansı adam hasil etdiyini [mütəvəlliyə] verdikdə qəbz alsın. Hər il yeni hökm tələb etməsinlər.}} [[Fayl:Salman khan's visit to Bibihetbet mauseleum.png|250px|thumb|right|Salman xanın Bibiheybət türbəsini ziyarəti. Əsəfi Dal Mehmed Çələbi. 1583]] 1555-ci ildə I Təhmasib Zığ kəndinin Bibiheybət məqbərəsinin mütəvəlliliyi haqqında fərman vermişdir: {{Sitat|Badkuyə ətrafında yerləşən Zığ kəndi bütün sərvət və əmlakı ilə birlikdə haqq imam övladı Bibiheybətin - onun babalarına və özünə salavat və salam olsun – müqəddəs asitanəsinə vəqf edildiyinə və bu haqda heç bir dəyişiklik olmadığına görə Badkuyənin amillə-indən, divan işlərinə baxanlarından, kələntərləri və kətxudalarından heç biri, heç bir adla qeyd olunan kəndin ətrafında dolanmayaraq hər hansı tələb etməsinlər. Qeyd olunan ölkənin hakimləri, tiyuldarları və daruqələri yazılmış qayda üzrə qərar verildiyini bilsinlər. Ondan kənara çıxmasınlar. Qeyd olunan kəndin rəiyyətlərinin, habelə mübarək asitanənin dərvişləri və xidmətçilərinin gözlənilməsini vacib bilərək yazılı göstəriş verməsinlər və məmur göndərməsinlər. Heç bir yaranmış ixracat adı ilə, habelə ələfə, ulufə, ulağ, bigar, şikar və sair şeltaqat və əhalini aclığa məruz qoyan hər hansı ad və qayda ilə olursa-olsun təcavüz etməsinlər. Qeyd olunan ölkənin bəniçəsi daxilindən çıxarılmış və kənar olunmuş bilsin[lər]. Bu barədə göstəriş verilməsini lazım bilərək ona hərtərəfli riayət etsinlər.}} Daha sonra məscidin ətrafında nüfuzlu ilahiyyatçılar hesab edilən şeyxlər məskunlaşdılar. Vaxt keçdikcə bu yer Şıxlar adlandırılmağa başlandı (Şeyx sözündən). Buna görə və ya bununla əlaqədar olaraq Bibiheybət məscidinin yerləşdiyi Bakının şəhərətrafı qəsəbəsi Şıxlar adlanır. Məscid yaxınlığında basdırılmalarını vəsiyyət edən bir çox müsəlmanın arasında Hacı Şeyx Şərif də var. Hacı Şeyx Şərif vaxtilə [[sufizm]]i yaymaq üçün Bakıya gəlmişdi. O, həyatının qalan hissəsini basdırıldığı bu ibadətxanada keçirmişdi.<ref name="bibieybat"/> [[Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1578-1590)|1578-1590-cı illər Səfəvi-Osmanlı müharibəsi]] zamanı Bakını osmanlılardan geri almaq üçün hücum edən Salman xanın yuxusunda Bibi Heybət adlı qadın övliyanı (əzizəni) yuxusunda görməsi ilə bağlı məlumat Osmanlı tarixçisi Əsəfi Dal Mehmed Çələbinin Şücaətnamə adlı əsərində nəql edilir. Əsəfinin verdiyi məlumata görə Salman xan belə qərara gəlir ki, yuxu şəhəri ala bilməyəcəklərinə işarədir. O, şəhərin mühasirəsini dayandırır və Bibiheybət türbəsini ziyarətə gedir. Şücaətnamə əsərində Bibiheybət türbəsinin miniatürü verilmişdir. Miniatürdə türbə bağça ilə əhatə edilib, altıbucaq formada, qübbəlidir. Ön hissədə görülən Bibi Heybətin məzarı Səfəvilər üçün vacib dini abidə haqqında məlumat verir. Əsəfi ola bilər ki, yuxu ilə bağlı məlumatı əsarətdə olduğu müddətdə iranlılardan və ya Bakı şəhərində olduğu müddətdə şəhərin sakinlərindən öyrənmişdir.<ref>KAYA Gönül, Resimli bir Osmanlı tarihi: Âsafî Paşa'nın Şecâatnâme'si, Uludağ Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, 2006.</ref> Əsəfi Bibi Heybətin Salman xana yuxuda dediyi sözləri belə çatdırır: <center><poem> Döndü hışmile verdi ana cevab Gerçi destim kildir, ettim çok savab, Siz yıkarsız Badkuye kalasın, Ben yaparım emr ile her kullesin...<ref>AZERBAYCAN TARİHİ İÇİN KAYNAK BİR ESER: ŞECAATNAME VE XVI. ASIRDA BAKÜ. Mehmet RIHTIM</ref> </poem></center> === Rusiya imperiyası === [[Fayl:Gravestone of Fatali Khan of Guba.jpg|200px|thumb|left|[[Qubalı Fətəli xan]]ın məzar daşı. [[Azərbaycan Tarix Muzeyi]]]] Bacısını ([[Bakı xanlığı|Bakı xanı]] Məlik Məhəmmədin arvadı) ziyarət etmək üçün Bakıya gələn [[Qubalı Fətəli xan]] 1789-cu ilin mart ayında vəfat etmiş və Bibiheybət məscidi qəbiristanlığında basdırılmışdır.<ref>В. Н. Левиатов. Очерки из истории Азербайджана в XVIII веке. — Изд-во АН Азербайджанской ССР, 1948. — 227 с.</ref> Onun məzar daşı hal-hazırda [[Azərbaycan Tarix Muzeyi]]ndə saxlanılır.<ref>Эпиграфические памятники Северного Кавказа на арабском, персидском и турецком языках. Надписи X — XVII вв. Тексты, переводы, комментарий, вступительная статья и приложения Л. И. Лаврова. — М.: Наука, 1968. — Т. 2, часть 2. — С. 146.</ref> Bibiheybət məscidinə dini ziyarətlər edilib və bura uzun müddət möcüzəvi xüsusiyyətlərinə görə məşhur olub<ref name="bibieybat">{{cite web |author = Шахла Нуризаде, кандидат исторических наук. |authorlink = |datepublished = 2007 |url = http://irs-az.com/new/pdf/1275844048892042186.pdf |title = Биби-Эйбат. Здесь возносят молитвы, здесь обретают исцеление |publisher = irs-az.com |accessdate = |archiveurl = https://www.webcitation.org/68IVbcZtA?url=http://irs-az.com/new/pdf/1275844048892042186.pdf |archivedate = 2012-06-09 |url-status = live }}</ref>. XIX əsrin 50-ci illərində məscidi ziyarət edən məşhur fransız yazıçısı [[Aleksandr Düma]] "Qafqaz" kitabında yazırdı<ref name="Дюма">Александр Дюма. Глава XXIII // Кавказ / Под. ред. профессора Т. П. Буачидзе. — Тбилиси: Мерани, 1988. — С. 118.</ref>: {{Sitat|''Məscid — uşağı olmayan qadınlar üçün sitayişgahdır, onlar bura piyada gəlirlər, dua edirlər və bir il ərzində uşaq sahibi olmaq qabiliyyəti əldə edirlər...''}} Dümaya görə məşhur azərbaycan şairi [[Xurşidbanu Natəvan]] (Dümada — [[Xasay xan Usmiyev]]in Knyaginyası) da məbədi ziyarət edib, bir ildən az bir müddətdə oğlu olub. Daha sonra Natəvanın verdiyi ianə ilə Bakıdan Bibiheybət məscidinə yol çəkilib. Məscidin adına yerli və avropalı tədqiqatçıların və səyyahların əsərlərində rast gəlinir. Bunlara misal olaraq [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]], [[İlya Berezin]], [[Boris Dorn]], [[Nikolay Xanıkov]], [[Yevgeni Paxomov]]<nowiki/>u göstərmək olar. 1925-ci ildə məscid haqqında kiçik məqalə yazmış Azərbaycan tarixçisi Q.Sadiqi aşağıdakı təsviri verirdi: {{Sitat|''Bakının 5 mil cənub-qərbində Bayıl burnunda, dağ qolunun yamacında və kiçik sahil zolağında olan Şıxov kəndi yerləşir. Diqqətələyaiq odur ki, orada qədim, gözəl bir məscid yerləşir. Dənizdən məscidə yarım millik məsafədir; dəniz sahəsindən şərqə pilləkən var, dənizin cənub və şimal tərəfindən qapı var. Məscidin yanında hündür minarə və həmçinin türbələr — məqbərələr, zirzəmilər və qəbirlər var.''<ref name="sadigi">Г. Садиги. Деревня Шихово (Биби-Эйбат). Изв. Азербайджанского археологического комитета. — вып.I. — Баку, 1925. — С. 30</ref>}} 1911-ci ildə türbənin şimal hissəsində xeyriyyəçi Ələsgər ağa Dadaşovun vəsaiti ilə memar Hacı Nəcəf məscidin yeni binasını tikdi. Həmçinin yenidən bərpa edilən türbə və qədim məscid kubik forması aldı. ===Məscidin dağıdılması=== [[Fayl:Bibi Eybat Mosque destruction.jpg|right|thumb|240px|1936-cı ildə məscidin dağıdılması]] 1920-ci ildə Azərbaycanda sovet rejimi qurulduqdan sonra bolşeviklərin dinə qarşı mübarizəsi başladı. Mömin müsəlmanlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Bibiheybət məscidi [[Aleksandr Nevski kafedralı (Bakı)|Bakıdakı provoslav Aleksandr Nevski kafedralı]] və polyak katolik kilsəsi — [[Müqəddəs Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi (Bakı, katolik)|Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi]] ilə birlikdə yeni hökumətin hədəfi oldu. 1935-ci ilin sentyabrında Az. Mərkəzi İcra Komitəsi və Bakı Sovetinin Rəyasət Heyəti “zəhmətkeşlərin şikayətlərinə əsaslanaraq” qətnamə qəbul edib məscidlərdəki dini mərasimləri qadağan etdi: "''Удовлетворить ходатайство 300 рабочих нефтепромысла им. Сталина о закрытии в сел. Шихово молитвенного дома „Биби“.''" 1936-cı ildə məscid dağıdıldı.<ref name="bibieybat" /> Kompleksin bir çox tikililəri birinci partlayışdan sonra dağıldı, minarə yalnız üçüncü partlayışdan sonra dağıldı.<ref name="bibieybat2">Ризван Байрамов, архитектор. [http://irs-az.com/pdf/1275844110659459865.pdf Утерянная реликвия. Архитектурный комплекс «Биби-Эйбат».]irs-az.com (2007).</ref>. Məscidin dağıdılmasından sonra ele eyni ildə Moskvada tarixi əhəmiyyəti olan memarlıq abidələrinin saxlanmasına qərar verildi. Məscidin dağıdılmasına görə sədr Azkomstarisa Salamov 20 il üçün Sibirə sürgün edildi. Daha sonra məscidin yerində şose tikildi<ref name="mirtv">[http://mirtv.ru/content/view/37300/11/ В Баку закончилась реконструкция средневековой мечети Биби-Эйбат.] {{Vebarxiv|url=https://archive.is/20120718125947/http://mirtv.ru/content/view/37300/11/ |date=2012-07-18 }}(недоступная ссылка — [https://web.archive.org/web/*/http://mirtv.ru/content/view/37300/11/ история]). Межгосударственная телерадиокомпания «Мир» (23.07.2008).</ref>. [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının III prezidenti]] [[Heydər Əliyev]] 12 iyul 1998-ci ildə bərpa edilmiş yeni məscidin açılış mərasimində nitqlə çıxış edərək demişdir: {{Sitat|''Burada, bu müqəddəs yerdə vaxtilə ucaldılmış məscid 60 il bundan öncə vəhşicəsinə partladılmışdır, dağıdılmışdır. Bizim mənəviyyatımıza, mənəvi dəyərlərimizə, islam dininə böyük zərbə vurulmuşdur. Xalqımız, millətimiz bu zərbəni almış, yaralanmış, əzilmiş, ancaq məhv, məğlub olmamış, bu zərbələrə, yaralara, əziyyətlərə dözməyə məcbur olmuşdur.''<ref name="heydaraliyev" />}} ===Məscidin bərpası=== {{Şəkillər sırası|Bibi Eybat Mosque minaret.jpg|Azerbaijan Bibi Eibat mosque Baku.jpg|e1=150|e2=180|mətn=Bibiheybət məscidi XX əsrin əvvəllərində və indi|color=black|üfüqi=left}} Azərbaycanın müstəqilliyi bərpa edildikdən sonra dağıdılmış məscidlər bərpa edilməyə başladı. 1994-cü ildə Heydər Əliyev 1936-cı ildə qədim məscidin dağıdıldığı yerdə yeni məscidin tikilməsi barədə sərəncam imzaladı. Kompleksin plan və ölçüləri 1980-ci ildə partlayışdan az müddət əvvəl çəkilmiş şəkillər əsasında bərpa edilmişdi. Q.Sadiqinin 1925-ci ildə yazılmış kiçik məqaləsi daxil olmaqla məşhur səyyahların qeydləri məscidin bərpa edilməsində önəmli rol oynadı. Q.Sadiqin məqaləsi 1920-ci illərin ortalarında məscidin vəziyyətini təsvir edirdi. 1998-ci ildə Bibiyeybətdə yeni binanın bərpa edilməsi işi başlandı. 12 iyul 1998-ci il tarixində keçirilən açılış mərasimində Heydər Əliyev demişdirː {{Sitat|''Bu gün gördüyünüz məscid, bu böyük abidə bizi sevindirir. Ancaq hesab edirəm ki, bu, işin birinci mərhələsidir. Bu tikinti layihə üzrə tamamilə başa çatmalıdır. Bu gün bəyan edirəm ki, bu məscid kompleksinin layihə üzrə tam sona çatmasını mən öz himayəmə götürürəm və onun həyata keçirilməsi üçün bütün imkanları yaradacağam, lazım olan yardımları edəcəyəm.''<ref name="heydaraliyev">{{cite web |author = |authorlink = |datepublished = 12 июля 1998 года |url = http://library.aliyev-heritage.org/ru/1006552.html |title = Речь Президента Азербайджанской Республики Гейдара Алиева на церемонии открытия комплекса Биби-Эйбатской мечети-святилища |publisher = aliyev-heritage.org |accessdate = |archiveurl = https://www.webcitation.org/60vYsh5Xn?url=http://library.aliyev-heritage.org/ru/1006552.html |archivedate = 2011-08-14 |url-status = dead }}</ref>}} Yeni məscidin təntənəli açılışı 1999-cu ilin may ayında olmuşdur. Bərpaçılar qorunub saxlanmış köhnə eskizlər üzərində işləmişdilər. Məscidin arxitekturasında [[Şəki]]dəki [[Şəki xan sarayı]] və [[Gəncə]]dəki [[Şah Abbas məscidi (Gəncə)|Şah Abbas məscidi]]ndə də istifadə edilmiş Azərbaycan texnologiyası — şəbəkə istifadə edilmişdir. Bərpaçı-zolotnik Həsən Mustafayev demişdir: {{Sitat|''Bu abidənin bərpası hər nüansa incə yanaşma tələb edir, ona görə ki, bu münasibətin fərqli olduğu məscid-ziyarətgahdır.''}} Burada həmçinin Şirvanşah II Fərruxzad və Heydər Əliyevə həsr edilmiş abidə var<ref name="mirtv"/>. Yeni kompleks köhnəyə nisbətən daha çox ərazi tutur. Məscidin həyətində bir neçə min möminin birlikdə dua etməsi üçün meydança qurulması nəzərdə tutulur.<ref name="bibieybat" /> 14 iyul 2008-ci ildə rekonstruksiyadan sonra məscidin açılış mərasimi baş tutdu. Mərasimə [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının IV prezidenti]] [[İlham Əliyev]] başçılıq edirdi. Mərasimdə həmçinin [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi]]nin sədri, şeyxulislam [[Allahşükür Paşazadə]], [[Bakı yeparxiyası|Bakı və Xəzəryanı bölgə yeparxiyası]]nın yepiskopu [[Aleksandr İşein]], [[Dağ yəhudiləri|Dağ Yəhudiləri]] İcmasının sədri Semyon İxiilov, Bakıdakı Roma katolik kilsəsinin başçısı Yan Çapla iştirak edib.<ref name="interfax">{{cite web |author = |authorlink = |datepublished = 14 июля 2008 года |url = http://religion.customers.ru/islam/?act=news&div=25441 |title = Ильхам Алиев открыл только что восстановленную знаменитую мечеть. |publisher = ИНТЕРФАКС |accessdate = |archiveurl = https://www.webcitation.org/60vYtelAa?url=http://religion.customers.ru/islam/?act=news |archivedate = 2011-08-14 |url-status = dead }}</ref> == Planı == ===<center>1920-ci illərin ortalarında məscidin planı</center>=== [[Fayl:Plan of Bibi Heybat mosque until destruction.jpg|600px|thumb|center|Bibiheybət məscidinin planı. Şəkildəki planda abidələr rəqəmlərlə göstərilmiş abidələr: 1-Qədim məscid. 2-Sərdaba. 3-Arkada. 4-Minarə. 5-Yeni məscid. 6-Çıxış hissəsi. 7-Şimal qapısı. 8-Cənub qapısı. 9-Xidmət otağı. 10, 11, 12 və 13- Qəbirlər.]] == Memarlığı == === Köhnə məscid === {{Fotomontaj | photo1a = Bibi Eybat Mosque.jpg | photo2a = Bibi Eybat Mosque 2.jpg | size = 300 | position = right | spacing = 1 | color = black | border = 1 | color_border = black | text = Bibiheybət məscidi | text_background = #F8F8FF }} Bibiheybət məscidi kompleksinin inkişafını altı inşaat mərhələsinə bölmək mümkündür. Hər bir mərhələ yeni bir binanın kompleksə əlavə edilməsi ilə bağlıdır. İnkişaf mərhələləri XIII əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər yayıldığından müxtəlif memarlar kompleksin binalarının tikintisində iştirak etmişdir.<ref name="bibieybat2"/> Ən qədim hissə 1305-1313-cü illərdə inşa edilmiş türbənin cənub hissəsindəki kubik formalı məscid və qərbdən ona qoşulan minarədir. Məscidin bu hissəsinin memarı [[Mahmud ibn Səd]]dir.<ref name="mctgovaz"/> Minarə memarlıq quruluşuna görə [[Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi]]nə uyğun gəlir və Şirvan ərazisindəki analoji tikililərin inkişafının tədqiqi üçün çox vacibdir.<ref name="bibieybat2"/> Minarənin yuxarı hissəsi naxışlar və "stalaktitlər" ilə bəzədilib. Onun yuxarısında qövşəkilli günbəzlə taclandırılmış kiçik sütün yerləşir. Balkonun məhəccərinin daşdan hörməsi var idi.<ref name="sadigi"/> Qrafik tədqiqat göstərir ki, minarə təqribən 22 metr uzunluğunda idi. Memarlıq-planlaşdırılması xarakterinə görə Bibiheybət məscidi [[Bakı şəhərinin tarixi#Orta əsrlər|orta əsrlər dövrü Bakısında]] geniş yayılmış məscid tipinə aid idi. Məscid iç tərəfi çatma tağlı uzun dördbucaqlı otaqdan ibarətdir. Döşəməyə çatmayan çatma yarımtağ məscidi ortada ikiyə bölür. Cənub divarındakı mehrabın yarımdairəvi günbəzi stalaktitlər ilə, oymalarla bəzədilib. === Yeni məscid === ==Məscidin cəmiyyətin mənəvi həyatında rolu== {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = üfüqi | şəkil1=Bibi Eybat.jpg | alt1=Məscid Viqqo Peter Olafın «Şıxovda məscid» rəsmində, 1911-ci il | miqyas1=150 | şəkil2=Bibi-Eybat mosque by Huseinzade.jpg | alt2="Bibiheybət məscidi", ''[[Əli bəy Hüseynzadə]]nin rəsmi'' | miqyas2=155 | alt yazı=1. Məscid Viqqo Peter Olafın «Şıxovda məscid» şəklində, 1911-ci il<br /> 2. "Bibiheybət məscidi", ''[[Əli bəy Hüseynzadə]]nin rəsmi'' | alt_yazı_arxafon= | arxafon rəng= | alt_yazı_yer=center }} Məscid səkkizinci İmam və doqquzuncu məsum olan [[imam|İmam Musər-Riza (ə)]] - nın bacısının məzarı üzərində tikilib. Məscid tikilməzdən əvvəl bu məkan, Həkimə xanımın [[Məhəmməd|Məhəmməd (s)]] peyğəmbərin nəslinə aid olmasına görə müqəddəs sayılırdı. Daha sonra Məscidin tikilməsiylə insanların ziyarətgah və ibadətgahına çevrildi. Həmin dövrdə cəmiyyətin hörmət edilən ilahiyyatçıları — şeyxlər məscidə yaxına ərazidə məskunlaşır və onlardan çoxu öldükdən sonra bu yerdə dəfn edilir<ref name="bibieybat" />. Məscid [[SSRİ]] dövründə mənəvi əhəmiyyətinə görə bolşeviklərin “düşməni” oldu<ref name="bibieybat" />. 1936-cı ildə məscid partladıldı, Həkimə xanımın qəbri ziyan gördü. Ancaq bu hadisədən sonra məscidin dindarlar tərəfindən müqəddəs hesab edilməsi bitmədi. İnsanlar hələ də bu yerdən mənəvi dəstək əldə etməyə davam edirlər. Müsəlmanlar bu müqəddəs yerdə məscidi bərpa etməyi arzulayırdılar. SSRİ-in dağıdılmasından sonra insanlar dini azadlıq əldə edəndə məscid bərpa edildi. Bu gün peyğəmbər nəslindən gələn dörd nəfərin qəbrinin olduğu Bibiheybət məscidi İslam dünyasında müqəddəs qəbirlərin sayına görə üçüncü yerdədir<ref name="mirtv" />. == Populyar mədəniyyətdə == == Fotoqalereya == <gallery> Потолок-купол.jpg|Günbəz altının bəzəkləri Северная сторона мечети.jpg Bibi Heybat mosque 1.jpg </gallery> == Mənbələr == ===İstinadlar=== {{İstinad siyahısı|2}} ===Ədəbiyyat=== {{Vikimənbə səhifəsi|I Şah Təhmasibin Zığ kəndinin Bibiheybət məqbərəsinə vəqf olunmasını təsdiq edən fərmanı}} {{Vikimənbə səhifəsi|Bibiheybət məqbərəsinin mütəvilliliyi haqqında I Şah Təhmasibin fərmanı}} #Садиги Г. Шихова деревня (Биби-Эйбат). — вып.1. — ИААК (Известия Азербайджанского археологического комитета), 1925. #Бретаницкий Л. С. Зодчество Азербайджана XII–XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. — М., 1966. #Ашурбейли С. Государство Ширваншахов (VI - XVI вв.). — Баку, 1983. #Мусеви Т. М. Средневековые документы по истории Баку. — Баку, 1967. #Sara Aşurbəyli. Şirvanşahlar dövləti. — Bakı, 2006. == Həmçinin bax == {{Portal qutusu|Bakı|Memarlıq|Şirvanşahlar dövləti|rəng=1}} * [[Şirvanşahlar dövləti]] * [[Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi]] == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Bibi-Eybat mosque}} *'''HD Video:''' [http://www.youtube.com/watch?v=IMjG0DQJzvk Bibiheybət məscidi 25.11.2009] *Bibiheybət ziyarətgahı haqqında veriliş [https://www.youtube.com/watch?v=HD-J1jePnbM 1-ci hissə] [https://www.youtube.com/watch?v=5Rb9eMqTfAw 2-ci hissə] {{az}} * [http://irs-az.com/new/pdf/1275844048892042186.pdf Шахла Нурузаде, кандидат исторических наук. Биби-Эйбат. Здесь возносят молитвы, здесь обретают исцеление] * ''Ламия Везирова''. [http://xn--24-vlcpv.xn--p1ai/news/society/4564885 В предновогодние дни мусульмане Азербайджана отправились на паломничество к могилам святых]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}. МТРК Мир. * [http://majestad.wordpress.com/2009/11/30/bibi-heybat-mosque-baku-baku-azerbaijan/ Bibi-heybat mosque, фотографии] {{ref-en}} * [http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=416657&pno=104] {{Şirvanşahlar}} {{Azərbaycan məscidləri}} {{Bakı şəhərinin görməli yerləri}} {{Azərbaycanda Stalin repressiyaları}} [[Kateqoriya:Bakı məscidləri]] [[Kateqoriya:XIII əsrə aid məscidlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycandakı şiə məscidləri]] [[Kateqoriya:Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın dağıdılmış abidələri]] 9h6xr9rbdnlwil61363ox0zbmolpbz6 0 83785 6557959 6466129 2022-08-01T11:43:38Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Teatr xadimi |adı = Cəlil Bağdadbəyov |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Cəlil bəy Bağdadbəyov.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |doğum adı = |doğum tarixi = 1887 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 21.4.1951 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}}→<br>{{ADR}}→<br>{{USSR}} |milliyyəti = |fəaliyyəti = |təhsili = |fəaliyyət illəri = 1907–1948 |amplua = |teatr = |rolları = |mükafatları = {{Azərbaycan SSR əməkdar artisti|1943}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Cəlil bəy Əmrah bəy oğlu Bağdadbəyov''' ({{DVTY}}) — Azərbaycanın ilk sənətşünas və etnoqraflarından biri, teatr aktyoru, rejissoru və təşkilatçısı, tərcüməçi, Azərbaycan SSR əməkdar artisti (1943). == Həyatı == Cəlil Bağdadbəyov 1887-ci ildə [[Şuşa]]da anadan olmuşdur. O, ilk təhsilini buradakı mütərəqqi məktəbdə almış, daha sonra isə Sankt-Peterburq gimnaziyasında oxumuşdur. 1904-cü ildə [[Bakı]]ya qayıdıqdan sonra müxtəlif neft mədənlərində dəftərxana işlərində çalışmışdır.<ref name="teatr"/> O, sonralar Azərbaycan Dövlət Teatr Texnikumunda da təhsil almış, buranı bitirdikdən sonra [[Moskva]]da teatr təhsilini davam etdirmişdir. Cəlil Bağdadbəyov peşəkar teatr təhsili almış, Moskvada Yevgeni Vaxtanqovun tələbəsi olmuş, [[Konstantin Stanislavski]]dən teatr biliklərini mənimsəmişdir. Bununla yanaşı o, [[ərəb dili|ərəb]], [[fars dili|fars]], [[fransız dili|fransız]], [[rus dili|rus]], habelə [[Orta Asiya]] xalqlarının dillərini öyrənmişdi.<ref name="turk">{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2017/iyul/551489.htm |title=Türkmənistan və Tacikistan teatrlarının bünövrəsini qoyan azərbaycanlı|last=Xəlilzadə|first=F. |author-link=Flora Xəlilzadə|date=18 iyul 2017 |website= |publisher=[[Kaspi (qəzet)|"Kaspi" qəzeti]] |page=7 |access-date=6 mart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200306105137/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2017/iyul/551489.htm |archive-date=2020-03-06 |url-status=live }}</ref> Teatr sənətini təşkil və inkişaf etdirmək məqsədilə [[Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti]]nin qərarı ilə 1920-ci illərin ikinci yarısından 1930-cu ilin ortalarına qədər Mərkəzi Asiyaya ezam olunmuşdur.<ref name="unud"/> Bakıya qayıtdıqdan sonra o, Azərbaycan Dövlət Teatr Texnikumunda müəllim kimi fəaliyyətə başlamışdır.<ref name="gork"/> Cəlil Bağdadbəyov [[Böyük Vətən müharibəsi]] illərində mədəniyyət xadimləri ilə birgə [[İran]]dakı [[Qızıl Ordu]]nun tərkibində olmuşdur. Müharibədən sonrakı illərdə o, quruluşçu rejissor kimi müxtəlif teatrlarda öz fəaliyyətini davam etdirmiş, Bakıda Konsert Birliyinin, Cəfər Cabbarlı adına Teatrın direktoru vəzifələrində çalışmış, Teatr İnstitutunda "Müxtəlif dövrlərdə xalqların incəsənət tarixi" mövzusunda mühazirələr oxumuşdur.<ref name="turk"/> Cəlil Bağdadbəyov 21 aprel 1951-ci ildə, 64 yaşında Bakı şəhərində vəfat etmişdir.<ref name="teatr">{{ATE|1|269|Cəlil Bağdadbəyov}}</ref> Azərbaycan SSR xalq yazıçısı [[İlyas Əfəndiyev]]in dayısıdır.<ref name="ily">{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/440448.htm |title=İlyas Əfəndiyev və ədəbiyyatımızın bədii "Qarabağnamələr"i |last=Xəlilzadə|first=F. |author-link=Flora Xəlilzadə|date=28 may 2015 |website= |publisher=[[Xalq qəzeti]] |page=12 |access-date=6 mart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200306102107/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/440448.htm |archive-date=6 March 2020 |url-status=live }}</ref> == Yaradıcılığı == Cəlil Bağdadbəyov 1907-ci ildə [[Nicat cəmiyyəti|"Nicat" cəmiyyətinin]] teatr truppasına aktyor götürülmüş, burada, həmçinin "Səfa" teatr truppalarında, [[Hüseynqulu Sarabski]]nin rəhbərlik etdiyi "Müsəlman opera artistləri" dəstəsində, "Zülfüqar bəy və Üzeyir bəy Hacıbəyli qardaşlarının müdiriyyəti"ndə aktyorluq fəaliyyəti göstərmişdir.<ref name="unud">{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/edebiyyat/2018/fevral/578376.htm|title=Unudulmayanlar — IV yazı|last=Rəhimli|first=İ. |author-link=İlham Rəhimli|date=17 fevral 2018 |website= |publisher=[[Ədəbiyyat (qəzet, Azərbaycan)|"Ədəbiyyat" qəzeti]] |page=27 |access-date=6 mart 2020 |archive-url =https://web.archive.org/web/20200306093642/http://www.anl.az/down/meqale/edebiyyat/2018/fevral/578376.htm |archive-date = 6 mart 2020}}</ref> C.Bağdadbəyov rejissorluq fəaliyyətinə 1920-ci ildə Bibiheybət və Balaxanı teatr klublarında başlamışdır. O, eyni zamanda [[Ağdaş]], [[Lənkəran]], [[Şəki|Nuxa]] və [[Şuşa]]da fəaliyyət göstərən teatrlarda rejissor kimi çalışmışdır.<ref name="gork"/> 1920-ci ildə Milli Dram Teatrının truppasına götürülən aktyor 1922-ci ilin sentyabrından 1924-cü ilin axırlarına qədər Bakı Türk Azad Tənqid və Təbliğ Teatrında da işləmişdir.<ref name="unud"/> O, 1929-cu ildə [[Aşqabad]]da musiqi texnikumunda dram kurslarına rəhbərlik etmiş, türkmən dram truppasını yaratmış, Aşqabad teatrı üçün "Aulda radio" pyesini yazmışdır.<ref name="gork">{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/mart/300168.htm |title=Görkəmli teatr xadimi Cəlil bəy Bağdadbəyov |author= |date=31 mart 2013 |website= |publisher=[[Azadlıq (qəzet)|"Azadlıq" qəzeti]] |page=14 |access-date=6 mart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200306094200/http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/mart/300168.htm |archive-date=2020-03-06 |url-status=live }}</ref> Tacik dilində təbliğat xarakterli "Tacik qızı", "Komsomol və nişan" dramlarını qələmə almışdır.<ref name="teatr"/> 1938–1948-ci illərdə [[Şamaxı]], [[Şuşa]], [[Salyan]], [[Ağdaş]], [[Zaqatala]], [[Füzuli|Qaryagin]], [[Ağdam]], [[Şəmkir|Şamxor]], [[Naxçıvan]], [[Ordubad]] şəhərlərinin dram dərnəklərinə və dövlət teatrlarına yaradıcılıq fəaliyyəti göstərmişdir. O, oralarda həm aktyor, həm də rejissor kimi çıxış etmiş, tamaşalar hazırlamış, rollar oynamışdır.<ref name="unud"/> Cəlil Bağdadbəyov bir sıra pyeslərin müəllifi olmuşdur. Onun "Buxaranın əmiri", "Parlayan ulduzlar" və başqa pyesləri [[Düşənbə]], [[Səmərqənd]], [[Daşkənd]], [[Kokand]], Aşqabad və digər şəhərlərdəki teatrlarda səhnəyə qoyulmuşdur. "Xanlar" pyesi üzərində işləyən Cəlil bəy bu pyes əsasında film çəkməyi planlaşdırsa da, bu, [[Böyük Vətən müharibəsi]]nin başlaması səbəbilə baş tutmamışdır.<ref name="gork"/> Cəlil Bağdadbəyov etnoqraf kimi də fəaliyyət göstərmişdir. Onun "Nişan", "Paltarbiçmə", "Toy", "Duvaqqapma", "Kənd toyları" kimi yazılarında [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan xalqı]]nın adət-ənənələrindən bəhs olunur. Cəlil Bağdadbəyov eyni zamanda Azərbaycan muğamlarının tarixini də ilk dəfə yazan şəxsdir. O, [[Hacı Hüsü]], [[Məşədi İsi]], Dəli İsmayıl bəy, [[Mir Möhsün Nəvvab]], Bağban Əkbər, [[Məcid Behbudov]] və başqaları haqqında ilk yazılı məlumatların müəllifidir.<ref name="turk"/> == Təltif və mükafatları == * "[[Azərbaycan SSR əməkdar artisti]]" fəxri adı — 17 iyun 1943 == İfa etdiyi əsas rollar == ;Müxtəlif truppalarda və dövlət teatrında oynadığı əsas rollar: {{refbegin}} * "Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük", [[Nəcəf bəy Vəzirov]] — ''Hacı Qənbər * "Keçmişdə qaçaqlar", Nəcəf bəy Vəzirov — ''Camal bəy * "[[Pəri cadu]]", [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]] — ''Dərviş * "Dağılan tifaq", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev — ''Nəcəf bəy * "Zorən təbib", [[Jan Batist Molyer]] — ''Təbib * "Qaçaqlar", [[Fridrix Şiller]] — ''Rotsman * "Vətən", [[Namiq Kamal]] — ''Çavuş Abdulla * "Otello", [[Vilyam Şekspir]] — ''Rodriqo * "Kral Lir", Vilyam Şekspir — ''Qraf Kent * "Əl Mənsur", [[Henrix Heyne]] — ''Don Dieqo * "Dəmirçi Gavə", [[Şəmsəddin Sami]] — ''Təhmas * "Nel qülləsinin sirri", [[Aleksandr Düma]] — ''Kral Lüdoviq * "İki yetimə", Adolf D'Enneri və Kermon — '' Qraf * "Dəhşətli röya", [[Gerhart Hauptman|Herhart Hauptman]] — ''Rıtsar {{refend}} ; Opera və operetta tamaşalarında oynadığı rollar: {{refbegin}} * "[[Əsli və Kərəm (opera)|Əsli və Kərəm]]", [[Üzeyir Hacıbəyov]] — ''Əsli və Şeyx Nuran * "[[Şah Abbas və Xurşid Banu (opera)|Şah Abbas və Xurşid Banu]]", Üzeyir Hacıbəyov — ''Xurşid banu * "[[O olmasın, bu olsun (operetta)|Məşədi İbad]]", Üzeyir Hacıbəyov — ''Sərvər * "[[Arşın mal alan (operetta)|Arşın mal alan]]", Üzeyir Hacıbəyov — ''Süleyman və Əsgər {{refend}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan aktyorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı aktyorlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tərcüməçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan etnoqrafları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan sənətşünasları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] fuhg59wa728v0q26xw4w7n0xmsy9xnz 0 83786 6557943 6445721 2022-08-01T11:39:45Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Azad bəy Əmirov |orijinal adı = Azad bəy Abbas oğlu Əmirov |şəkil = Azad Amirov.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 1883 |doğum yeri = [[Şuşa]] |vəfat tarixi = 1939 |vəfat yeri = [[Bakı]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Moskva Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Əmirov Azad bəy Abbas oğlu''' ({{DVTY}}) — həkim, pedaqoq, Azərbaycanda ilk fizioloqlardan biri. Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasının məzunu == Həyatı == Əmirov Azad bəy Abbas oğlu 1904-cü ildə Qori seminariyasını, Odessa universitetinin hüquq və tibb fakültələrini bitirmişdir.<ref>[https://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2012/05/31.htm "Ali təhsil tariximizdən"]. 3 fevral 2012 — № 5. Muallim.edu.az</ref> 1926-cı ildən ADU-da dərs demişdir. Üzeyir Hacıbəyovun uşaqlıq dostu olmuş, Qori seminariyasında onunla birgə təhsil almışdır. Musiqi istedadına və gözəl səsə malik olan Azad bəy Əmirov 1912-ci ildə Şuşada "O olmasın, bu olsun" musiqili komediyasını tamaşaya qoymuşdu. Ü.Hacıbəyov öz xatirələrində Məşədi İbad rolunun A.Əmirovun ifasında əvəzsiz olduğunu söyləmişdi. 1918-ci ildə "Leyli və Məcnun" operasının 10 illiyi münasibətilə Ü.Hacıbəyova yazdığı məktubda A.Əmirov onun Azərbaycan tarixindəki mühüm rolunu çox böyük uzaqgörənliklə göstərmişdi: "Vaxt gələcək, tarix, yalnız ədalətli tarix özünün ehtiyatlı əli ilə öz səhifələrində müsəlman həyatındakı bu misilsiz müstəsna hadisəni qızıl hərflərlə yazacaq və sənin, əziz Üzeyir, əzabkeş millətinin fərəhsiz həyatına çox zəngin xəzinə, nadir inci kimi bəxş etdiyin gözəl, ilahiləşdirilmiş cərəyanı xüsusi qeyd edəcəkdir". == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Əmirovlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı həkimlər]] [[Kateqoriya:Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasının məzunları]] [[Kateqoriya:Moskvada təhsil almış azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:İttihad Partiyasının üzvləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 1lxtq5efxqxka1dmsk25ghldcnvhxal 0 84292 6556686 6472561 2022-07-31T13:49:19Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = [[Qəsəbə]] |rəsmi_adı = Ərkivan |orijinal_adı = |tabesində = |ölkə = Azərbaycan |şəkli = Ərkivan_dairəsi.jpeg |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = 60 |lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 00|lat_sec = 39 |lon_dir = E|lon_deg = 48|lon_min = 38|lon_sec = 46 |CoordAddon = source:yandexmaps_type:city_region:RU-DA |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = 300 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |regionun növü = Azərbaycanın iqtisadi rayonları{{!}}İqtisadi rayon |region = Lənkəran-Astara iqtisadi rayonu |cədvəldə region = |rayonun növü = Rayon |rayon = Masallı rayonu |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü =13 məhəllə |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 22.94 |quru sahəsi = |su sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 14 |iqlimi =Subtropik |rəsmi dili =Azərbaycan |əhalisi = 17 500<ref name="2013-cü ilin əvvəlinə iqtisadi və inzibati rayonlar, eləcə də şəhər yaşayış məntəqələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı">[http://www.stat.gov.az Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]: [http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/2_6.xls 2017-cı ilin əvvəlinə şəhər və rayonlar, eləcə də şəhər yaşayış məntəqələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı] (min nəfər)</ref> |siyahıyaalma ili = 2017 |sıxlığı = 762.86 |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkibi = |etnoxronim = |saat qurşağı = +04:00 |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = AZ4415<ref>{{cite web |url=http://www.azerpost.az/?options=content&id=188 |archiveurl=https://archive.today/20160419064256/http://www.azerpost.az/?options=content&id=188 |archivedate=2016-04-19 |title=İndekslər |author=[[Azərpoçt]] |date= |work= |publisher=www.azerpost.az |accessdate=2016-04-19 |language=az |url-status=live }}</ref> |nəqliyyat_kodu =44 |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = Ərkivan |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Ərkivan''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Masallı rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində qəsəbə. [[5 mart]] [[2013]]-cü ildə Allahyarlı kəndi Yeyənkənd kənd inzibati ərazi dairəsinin tərkibindən ayrılaraq, Ərkivan qəsəbə inzibati ərazi dairəsi tərkibinə verilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.president.az/articles/7627|title=Masallı rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının 5 mart 2013-cü il tarixli '''Qanunu'''|author=|date=15 mart 2013, 21:40|work=|publisher=president.az|accessdate=2014-05-06|language=az}}</ref> == Tarixi == Azərbaycan Respublikası Masallı rayonunun '''Ərkivan''' qəsəbəsi respublikanın qədim yaşayış məntəqələrindəndir. Burada aşkar edilmiş tunc və dəmir dövrünə aid tapıntılar da bunu sübut edir.1985-ci ildə AMEA Tarix instutunun Paleolit arxeoloji ekspedisiyası professor Əsədulla Cəfərovun rəhbərliyi altında ilk dəfə viləş çayının sağ sahilində yerləşən Ərkivan ərazisində arxeoloji kəşfiyyat işləri aparmışdır. Bu tədqiqat zamanı Ərkivan ərazisində üst paleolit dövrünə aid daş məmulatı tapılmışdır. Bu tapıntı bizə Ərkivan ərazisində qədim insanların məskən salmasını söyləməyə imkan verir. Ərkivan qəsəbəsi [[Masallı]] şəhərindən 2 km qərbdə, [[Viləşçay|Viləş]] çayının sağ sahilində, [[Talış dağları]]nın ətəyində, [[Lənkəran ovalığı]]nda yerləşir. [[Lənkəran ovalığı]] isə Talış sıra dağları ilə [[Xəzər dənizi]] arasında qərar tutub.<ref>ASE, IV cild, Bakı, 1982</ref> Ərkivan qəsəbəsi [[Talış xanlığı]]nın 8 mahalından biri olan [[Dəştvənd]] mahalına daxil olmuşdur. Bu mahal qərbdən [[Talış dağları]], şərqdən [[Xəzər dənizi]] və [[Muğan düzü]], cənubdan bugünkü Boradigahın, şimaldan Göytəpənin ərazisini əhatə edən çox sərvətli bir məkan olub. Ərkivan isə bu mahalın mərkəzi, sanki üzük qaşı sayılıb. Bir sıra tədqiqatçılar isə ümumiyyətlə Dəştvənd və Ərkivanın eyni yer olduğunu bildirirlәr. S. Kazımbəyoğlunun fikrincə, ''"[[Talış xanlığı]]nın ən böyük mahallarından biri olan Ərkivan, xanlığın şimalında yerləşib, qərb hissəsi dağlıq, şərqi isə düzənlik olan bir mahal olmuşdur. Şimaldan və şimal-şərqdən Şirvan vilayəti, şərqdən [[Xəzər dənizi]], cənubdan [[Lənkəran]] və dağlıq mahalları, qərbdən Səfidəşt mahalı və İranla sərhəd olmuşdur."'' [[Dəştvənd]] mahalının adına görə bir çox tədqiqatçılar Ərkivanı çöl kənarı, dəniz kənarı olan yer adlandırır. Sоn illərə qədər kənddə bir neçə yerdə tapılmış lövbər qalıqları buranın dəniz kənarında yerləşən bir yaşayış məntəqəsi olması ehtimallarını daha da gücləndirir. Xəzərin səviyyəsinin son minilliklərdə 6-7 dəfə kəskin şəkildə yüksəlməsi, [[Lənkəran]] şəhəri özü də daxil оlmаqlа, bir sıra yerlərin su altında qalması bu fikri bir daha təsdiq edir. Bir sıra tarixçi alimlər [[Şeyx Səfi]]nin (1252-1334) Ərkivanda olduğunu iddia edirlər. Rus dilində çap edilmiş "Azərbaycanın tarixi coğrafiyası" kitabında XVI əsrə aid tərtib edilmiş xəritədə Ərkivan toponiminə də rast gəlinir. Rus çarı [[I Pyotr]] ([[1672]]-[[1725]]) Ərkivan məntəqəsini Rusiya xadimlərindən "Kerç" ləqəbi ilə tanınan Bernard Aleksandroviçə hədiyyə etmişdi. Bu vaxta qədər Ərkivan paleotoponiminin mənşəyinə dair müxtəlif mülahizələr,rəvayətlər və xalq etimologiyası mövcuddur. Rəvayətlərin birində söylənilir ki,guya bu kəndin ilkin sakinləri çox ərkyana danışdıqlarına görə kəndə də Ərkivan deyilmişdir. "Ərkivan" - ərkyana,ərklilər,ərk edib söz danışanlar mənasındadır. Bir qrup dilçi alimlər Ərkivan toponimini "ağac", "kol bitkisi" adı ilə əlaqədar yaranmasını qeyd edirlər. Guya bu ərazidə "ərki" adlı ağac növü bitdiyindən kənd həmin ərazidə salınmasına görə Ərkivan adlandırılmışdır. "Ərk" [[Fars dili]]ndə "qala", "istinadgah", "i" birləşdirici səs, "van" isə yer deməkdir. Ərkivanın mənası qalanın yaxınlığında, istinadgah yerində salınmış kənd deməkdir.<ref>"Kənd həyatı" jurnalı. 17-ci sayı, 1977</ref> Ərkivan qalalı yer, qala yeri deməkdir. "Ərk" qala, "van" yer deməkdir.<ref>Ağamusa Axundov. "Torpağın köksündə tarixin işləri" Bakı, 1983.</ref> Başqa bir mənbədə – Vaqif Yusiflinin "Ərkivan və ərkivanlılar" kitabında isə göstərilir: Ərkivan, Ərkəvan, Ardjuvan və Akon kimi göstərilir. "Akon" [[Talış dili]]ndə "əkon" sözündəndir. "Ə" o, "kə" ev, "on" cəm şəkilçisidir. Bu toponimin talışca daha inandırıcı variantı "Arkon"dur, yəni ərklilər deməkdir. [[Fayl:Ərkivan Gecələri.jpeg|thumb|380x380px|'''Ərkivan Gecələri. Qala təsviri Masall- Yardımlı şossesi.''' ]]Dilçi alim, professor [[Ağamusa Axundov]]a görə "Ərkivan" qala yeri deməkdir. Məlum olduğu kimi, tariximizdə mühüm və əhəmiyyətli yer tutan [[Səfəvilər]] sülaləsi dünyəvi və ruhani hakimiyyəti birləşdirmişdilər. Ərkivanın Səfəvilərlə bağlılığı artıq təsdiq olunmuş həqiqətlərdəndir. Tarixçi alimlər [[Şeyx Səfi]]nin Ərkivan kəndində (7 il) yaşadığını ([[1274]]-[[1281]]) qeyd edirlər. Tarixi mənbələrin verdiyi məlumata görə, [[1501]]-ci ildə [[Təbriz]]dən qayıdarkən [[Şah İsmayıl Xətai]] yolüstü Ərkivanda dayanаrаq bir müddәt dincəlmiş və Şeyx Sәfi bulağından su içmişdir. V-VI əsrlərdə tikilən Ərkivan qalası həmişə hərbi strateji əhəmiyyətə malik olmuşdur. Aparılan elmi tədqiqatlar Ərkivan qalasının müdafiə məqsədilə tikildiyini və düşmənə qarşı mərdliklə döyüşmüş Ərkivan əhalisinin qəhrəmanlıq simvolu olduğunu göstәrir. Nadir şahın vəfatından sonra İranda mərkəzi hakimiyyət zəifləyir və Azərbaycanda ayrı-ayrı xanlıqlar, o cümlədən XVIII əsrin sonlarında [[Talış xanlığı]] meydana çıxır. Ərkivan qalası [[Talış xanlığı]]nın iqtisadi cəhətdən ən inkişaf etmiş ərazilərindən biri olmuşdur. XVIII əsrin əvvəllərindən başlayaraq Ərkivan Rusiya dövlətinin diqqətini cəlb etməyə başlamışdır. XIX əsrin əvvəllərində Rusiya və İran arasında gеdәn müharibə dövründə (1904-1913) Ərkivan hər iki tərəf üçün mühüm əhəmiyyətə malik idi. Təsadüfi deyil ki, general [[Pyotr Kotlyarevski]]nin rəhbərliyi ilə Rus qoşunları [[Talış xanlığı]]na gələrkən ilk növbədə Ərkivanı ələ keçirməyi daha vacib hesab edirdi. Bu zаmаn Ərkivanı Sadiq xanın rəhbərliyi ilə İran qoşunları qoruyurdu. O, Kotlyarevskiyə müqavimət göstərməyib cənuba doğru geri çəkildi. Rus qoşunları Ərkivanı ələ keçirdilәr. [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] yazır: "[[Pyotr Kotlyarevski]] Muğana gedib burada Qarabağ elatını və Ərkivanı aldı."<ref>"Gülüstani-İrəm" əsərindən.</ref> "Rus və Talış qoşunlarının qələbəsi nəticəsində Ərkivan vuruşunda düşmənin 2 topu və çoxlu silahı ələ keçirildi."<ref>F. Əsədov, "Dar gündə yaxşı arxa" kitabından.</ref> "Cəvahirnameyi-Lənkəran" kitabında Ərkivan qalası barədə yazılıb: "Bu qala Mir Mustafa xanın səadət ulduzu çıxmamışdan Mir Əhməd xanın və onun əmisi uşaqlarının məskəni olmuşdur. Hazırda onlardan bir dəstəsi, o cümlədən, Mir Əhməd xanın övladlarının tikdirdiyi imarətin binası dağıdılmışdır." Аmmа [[1747]]-[[1750]]-ci illərdə [[Ərkivan qalası]]nın içində həmin imarəti tikmək üçün Mir Həsən xana vəsait verilmişdir. Həmin kitabda həmçinin qeyd olunmuşdur ki, bu imarət bir-birinin içində yerləşən üçqat divardan hörülmüş qala içərisində olmuşdur. [[1812]]-ci il dekabrın 31-də [[1813]]-ci ilin yanvarına keçən gecə [[Lənkəran]] şəhəri və Ərkivan tamamilə rusların əlinə keçir. [[Gülüstan müqaviləsi]]ndən sonra Ərkivan qalasında imarəti olan Mir Həsən xan burada hakimiyyət başına gəlir. Uzun illər indiki [[Masallı rayonu]]nun mərkəzi, paytaxtı olmuş Dəştvənd-Ərkivan, [[1930]]-cu ildə [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]]nda rayonlaşma aparılarkən mərkəz funksiyasını indiki [[Masallı]] şəhərinə vermişdir. Həmin vaxt kənddəki məşhur [[Qala bazarı]] da [[Masallı]]ya köçürülmüşdür.<ref>Zahir Əmənov, "Ərkivan" kitabı.</ref> == Ərkivan qalası == Ar­xe­o­lo­ji qa­zın­tı­lar za­ma­nı ta­pı­lan (mad­di mə­də­niyy­ət) nümu­nə­lə­ri­nin el­mi təh­li­li Ər­ki­van qa­la­sı­nın V-VI əsir­lər­də ti­kil­mə­si­ni müəyy­ən et­mi­ş­lər. Ulu babaların deməsinə görə 2000 il bundan əvvəl Ərkivan yaşayış məntəqəsi və Ərkivan qalası mövcud olmuşdur. Ərkivan qalası məmləkətimizin çoxəsrlik mədəniyyətinin ulu yurdunun qüdrətinin hazırda dünyada təsdiqləyən antik dövr mədəniyyətinin bir yadigarıdır. Ərkivan qalasının yaxınlığında antik şəhər yerinin xarabalıqları mövcuddur. Ərazidən aşkar olunmuş maddi-mədəniyyət abidələri qalıqları və qalanın müdafiə məqsədi daşıması burada qədim şəhərlərdən birinin ərazisində olmasına dəlalət edir (çox güman ki, həmin şəhər xarabalığı yerində Ərkivan şəhəri olmuşdur) . Antik şəhər xarabalığı ərazisi təqribən Ərkivan qəsəbəsinin qərb hissəsində relyef xüsusiyyətlərinə görə hündürlükləri əhatə edir. Çox ehtimal ki, bu şəhər xarabalığı keçmişdə mövcüd olmuş Ərkivan şəhəri adlanırmış. Ərkivan şəhərinin maddi mədəniyyət nümunələri torpağın altında qalmışdır. Bizə elə gəlir ki, şəhər xarabalığı ərazisində gələcəkdə xüsusi arxeoloji tədqiqatlar aparılacaq, bu şəhər yerində tapılan maddi mədəniyyət abidələrinə dair zəngin məlumatlar əldə etməyə imkan verəcəkdir. Ər­ki­va­n qa­la­sın­da olan möh­tə­şəm qa­la qa­pı­sı çar Ru­siy­a­sı tə­rə­fin­dən 1880-90-cı il­lər­də Dər­bənd şə­hə­ri­nə apa­rıl­mış, şə­hə­rin dar­va­za­sı ki­mi is­ti­fa­də edil­miş­dir. Dey­i­lən­lə­rə gö­rə qa­pı xüsu­si də­və ara­ba­sı ilə Dər­bən­də apa­rıl­mış­dır. Hə­min vaxt­dan el ara­sın­da Dər­bənd şə­hə­ri "Də­mir qa­pı Dər­bənd" ad­lan­dı­rı­lır. Bu gün [[Ərkivan qalası]]nın taleyi necədir? Ərkivanın Cəbili məhəlləsində yerləşən bu abidə qızıl həvəskarlarının və həvəskar arxeoloqların kortəbii qazıntıları nəticəsində insafsızcasına dağıdılıb. Yaşlı adamların bildirdiyinə görə, bəziləri dərin quyulardan qiymətli zinət əşyaları tapmışlar. == Mədəniyyəti == Ər­ki­van əra­zi­sin­də apa­rıl­mış ar­xe­o­lo­ji təd­qi­qat nə­tic­ə­sin­də ib­ti­dai ic­ma dövrünə aid zə­ng­in mad­di mə­də­niyy­ət nümu­nə­lə­ri aş­kar edil­miş­dir. Ər­ki­van qə­sə­bə­si Ma­sal­lı şə­hə­rin­dən 2 km qərb­də, Vi­ləş çay­ı­nın sağ sa­hi­lin­də, Lən­kə­ran ova­lığ­ın­da və Ta­lış dağ­la­rı­nın ətək­lə­rin­də yer­lə­şir Lən­kə­ran ova­lığı Xə­zər də­ni­zi ilə Ta­lış dağ­la­rı ara­sın­da yer­lə­şir. Cə­nub­da As­ta­ra çay­ı­na­dək uza­nır. Şi­mal­da isə Saly­an və Mil düzən­liy­i­nə qo­vu­şur. Lən­kə­ran ova­lığ­ı­nın uzun­luğu 110 km, eni şi­mal­da 25-30 km, cə­nub­da 7 km-ə ça­tır. Vi­ləş çay­ı­nın sağ sa­hi­lin­də yer­lə­şən Ər­ki­van əra­zi­si­nin yu­xa­rı his­sə­sin­də ar­xe­o­lo­ji kəş­fiyy­at iş­lə­ri bir neçə illər əvvəl apa­rıl­mış­dır. Kəş­fiyy­at iş­lə­ri za­ma­nı Ər­ki­van əra­zi­sin­dən üst pa­le­o­lit dövrünə aid Daş mə­mu­la­tı əl­də edil­miş­dir. Bu, Ər­ki­van əra­zi­sin­də qə­dim in­san­la­rın 15-20 min il un­dan əv­vəl ya­şa­mağa ba­ş­la­dığ­ı­nı söy­lə­məyə im­kan ver­miş­dir. Xüsu­si­lə Ərkivan əra­zi­sin­in Vi­ləş çayı ter­ras­la­rın­dan ta­pıl­mış əmək alət­lə­rin­dən tex­ni­ki və ti­po­lo­ji xüsu­siyy­ət­lə­ri­nə əsa­sən hə­min alət­lə­rin üst pa­le­o­lit mə­də­niyy­ə­ti dövründə ha­zır­lan­dığ­ı­nı söy­lə­mək mümkün ol­muş­dur. Məlumat üçün bildirək ki, Üst pa­le­o­lit mə­də­niyy­ə­ti Azər­bayc­an­da 35 min il bun­dan əv­vəl ba­ş­lan­mış və 12 min il əv­vəl so­na çat­mış­dır. Ər­ki­van­da apa­rı­lan təd­qi­qat­lar za­ma­nı tunc dövrünə aid mad­di-mə­də­niyy­ət nümu­nə­lə­ri qey­də alın­mış­dır. Tunc dövrü bə­şə­riyy­ə­tin in­ki­şa­fın­da mə­də­ni, ta­ri­xi bir dövrdür. Bu dövr Azər­bayc­an əra­zi­sin­də V mi­nil­lik­dən ene­o­lit dövrünü əvəz et­miş və era­mız­dan əv­vəl I mi­nil­liy­in əv­vəl­lə­ri­nə­dək da­vam et­miş­dir. Tunc­un alın­ma­sı və on­dan əmək alət­lə­ri is­teh­sa­lın­da əsas ma­te­ri­al ki­mi is­ti­fa­də olun­ma­sı dövrün əsas xüsu­siyy­ət­lə­rin­dən bi­ri­dir. Bu dövr­də mi­sə nis­bə­tən üstün key­fiyy­ət­lə­ri olan tunc­un is­teh­sa­lı­nın kəş­fi tək­mil­ləş­miş, da­ha möh­kəm əmək alət­lə­ri­nin mey­da­na çıx­ma­sı­na zə­min ya­ran­mış­dır. Bu isə otu­raq əkin­çi-mal­dar tay­fa­la­rı­nın mə­də­ni-ta­ri­xi in­ki­şa­fın­da əhə­miyy­ət­li rol oy­na­mış­dır. Ərkivan tuc dövründə Ər­ki­va­nın tunc dövrünə aid ya­şay­ış mə­s­kən­lə­rin­də mad­di-mə­də­niyy­ət nümu­nə­lə­ri­nin aş­kar olun­ma­sı bu­ra­da ya­şay­an sa­kin­lə­rin əkin­çi­lik­lə mə­şğ­ul ol­duq­la­rı­nı gö­s­tə­rir. Tunc dövrünün əv­vəl­lə­rin­də du­luz­çu­luq özünün yüksək in­ki­şaf mər­hə­lə­si­nə ça­tır. Ar­tıq bu dövr­də qab­la­rın əl ilə, la­kin sim­me­t­rik for­ma­da ha­zır­lan­mış nümu­nə­lə­ri­nə tə­sadüf olu­nur. Ey­ni za­man­da qulp­lu qab­la­rın sayı art­mağa ba­ş­lay­ır. Apa­rı­lan el­mi-təd­qi­qat­lar za­ma­nı ilk ne­hrə­lə­rin mey­da­na çıx­ma­sı müəyy­ən ol­muş­dur. Ma­raq­lı­dır ki, ne­o­lit dövründən, yə­ni IX mi­nil­lik­dən Ər­ki­van­da ba­ş­la­mış gil qab­lar is­teh­sa­lı bu gün də da­vam et­di­ri­lir. Gil qab­lar is­teh­sa­lın­da mühüm ye­ni­lik du­luz çar­xı­nın mey­da­na çıx­ma­sı­dır. Du­luz çar­xı va­si­tə­si ilə da­ha mükəm­məl qab­lar ha­zır­lan­mağa ba­ş­lan­mış­dır. Du­luz çar­xı­nın mey­da­na çıx­ma­sı gi­lin yax­şı yoğ­rul­ma­sı­na sə­bəb ol­muş­dur. Bu da qab­la­rın key­fiyy­ə­tin­də və for­ma­sın­da dəy­i­şik­lik əmə­lə gə­tir­miş­dir. Xüsu­sən mə­i­şət­də iş­lə­nən qab­la­rın is­teh­sal olun­ma­sı kütlə­vi xa­rak­ter al­mış­dır. Bu gün də Ər­ki­va­nın Bağlakücə mə­həl­lə­sin­də du­luz çarx­la­rın­da qab­la­rın ha­zır­lan­ma­sı da­vam et­di­ri­lir. Apa­rı­lan ar­xe­o­lo­ji təd­qi­qat­lar nə­tic­ə­sin­də Azər­bayc­an əra­zi­sin­də və Ər­ki­van­da tunc dövrünü üç in­ki­şaf mər­hə­lə­si müəyy­ən olun­muş­dur. Azər­bayc­an­da III mi­nil­liy­in so­nun­da ib­ti­dai ic­ma qu­ru­lu­şu dağ­ıl­mış, döv­lət­lər mey­da­na çıx­mış­dır. Apa­rı­lan ar­xe­o­lo­ji təd­qi­qat­lar və ya­zı­lı mən­bə­lər gö­s­tə­rir ki, Ər­ki­van əra­zi­si qə­dim Man­na və At­ro­pe­ten döv­lət­lə­ri­nin ən mühüm əra­zi­lə­rin­dən bi­ri ol­muş­dur. Man­na döv­lə­ti e.ə IX əs­rin ikinci ya­rı­sın­da ta­rix səh­nə­si­nə çıx­mış­dır. Man­na döv­lə­ti özünün çi­çək­lən­mə dövrünü e.ə VI­II əs­rin ikinci ya­rı­sın­da gö­s­tər­miş­dir. Bu dövr­də döv­lə­ti İran­zu ida­rə et­miş­dir. İran­zu özünün ha­ki­miyy­ə­ti il­lə­rin­də öl­kə­nin əra­zi­si­ni ge­ni­ş­lən­dir­mək üçün ya­ran­mış əl­ve­ri­ş­li şə­ra­i­tin­dən bac­a­rıq­la is­ti­fa­də et­miş­dir. Ərkivanda heyvandarlıq, eləc də atçılıq Man­na­nın vi­lay­ət­lə­rin­də hey­van­dar­lığ­ın, xüsu­sən at­çı­lığ­ın in­ki­şa­fı haq­qın­da As­su­riya Mİ­Xİ ya­zı­la­rı mə­lu­mat ve­rir. Ər­ki­van­da da I mi­nil­liy­in or­ta­la­rın­da və xüsu­sən dəmir dövründə özünün yüksək mər­hə­lə­si­nə çat­mış­dır. Apa­rı­lan el­mi-təd­qi­qat­lar za­ma­nı atın in­san­la­rın fə­a­liyy­ə­tin­də mühüm yer tut­ma­sı müəyy­ən olun­muş­dur. Uzun müddət at in­san­la­rın tə­sərrüfa­tın­da və mə­i­şə­tin­də apa­rıcı möv­qe tut­muş­dur. Bu gün də Ər­ki­van­da at­dan tə­sərrüfat iş­lə­ri za­ma­nı is­ti­fa­də olu­nmaq­da­dır. == Coğrafiyası == Ərikivan qəsəbəsi coğrafi mövqeyinə görə cənub şərqdən Lürən kəndi, cənubdan Qızılavar və Kolatan kəndləri, şimal qərbdən Kosakül kəndi, Bambaşı və Yeyənkənd kəndləri, şərqdən İskəndərli kəndi, Masallı şəhəri, qərbdən Qəriblər kəndi və Qodman kəndləri ilə həmsərhəddir. Ərazisi 2294 kvm-dir. Ərkivan qəsəbəsi Masallı şəhərindən 2 km qərbdə, Viləş çayının sağ sahilində, Lənkəran ovalığında və Talış dağlarının ətəklərində yerləşir Ərazidə rəsmi qeydiyyatda olan təsərrüfatların miqdarı 3802, əhalinin sayı isə 19.000 nəfərə yaxındır. Ərkivan qəsəbəsində ümumi torpaq sahəsi 2200 hektardır. Bunun 1263 hektarı əkinə yararlı torpaqlardir. Coğrafiyaşünas alim Mirnuh İsmayılovun dediklərinə istinad edərək, bilologiya elmləri doktoru, görkəmli filoloq tənqidçi alim Vaqif Yusifli "Ərkivan və ərkivanlılar" kitabında yazır: - "Zəngin və rəngarən təbiətə malik Ərkivan Azərbaycanın cənub bölgəsində ən böyük kəndlərdən biridir. Azərbaycanın digər əraziləri ilə müqayisədə Ərkivanın təbiəti təkraredilməzdir. Bura yarımrütubətli subtropik iqlimlərin olduqca əlverişli şəkildə görüşdüyü ərazidir" Qəsəbənin relyefi yarğan və çay dərələri ilə parçalanmış maili düzənlikdir. Viləş çayının min illər boyu səbrlə topladığı çöküntülərin əmələ gətirdiyi klassik formalı gətirmə konsunun üzərində formalışmışdır. Maili düzənlik şərqə doğru 10-12 m hündürlüyü olan terrasla birdənbirə dəniz çöküntülərindən ibarət olan hamar ovalığa keçir. Qəsəbənin özü birbaşa terrasın qaş hissəsindən formalaşmağa başlamışdır. Bura həm təbii şəraitinə, həm də ətraf ərazilərdən seçilən mənzərəsinə görə fərqlənir. Ərkivan qəsəbəsinin yerləşdiyi terrasın mütləq hündürlüyü dünya okeanının səviyyəsinə uyğun gəlir. Yəni, müasir deyimdə Ərkivan qəsəbəsi Xəzər dənizinin səviyyəsindən indiki halda 26,8 m hündürlükdə yerləşir. == Əhalisi == 1859-1864-cü ilə olan məlumata əsasən Bakı quberniyasının Lənkəran qəzasının Ərkivan kəndində 155 evdə 572 nəfəri kişilər, 478 nəfəri isə qadınlar olmaqla 1.050 nəfər şiə təriqətli müsəlman [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan tatarı]] yaşayırdı.<ref name="стр. 37">Списки населенных мест Российской Империи. По Кавказскому краю составленные и издаваемые Кавказским статистическим комитетом при Главном управлении Наместника Кавказского. LXV. Бакинская губерния. Списокь населенных мест по сведениямь 1859 по 1864 годь. Кавказскимь стататистическимь комитетомь при Главном управлении наместника кавказского. Составлен главным редактором Комитета Н. Зейдлицем. Тифлись. В Типографии главного управления наместника кавказского. 26 ноября 1870 г./Содержание: Спискок населённых мест Бакинской губернии. [http://leb.nlr.ru/edoc/314516/Списки-населенных-мест-Российской-империи-составленные-и-издаваемые-Центральным-статистическим-комитетом-Министерства стр. 37]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> 1886-cı ildə ailələr üzrə aparılmış siyahıyaalmaya əsasən Bakı quberniyası, Lənkəran qəzası, Ərkivan şöbəsi, Ərkivan kənd cəmiyyəti tərkibinə daxil olan Ərkivan kəndində 183 evdə [[şiə]] etiqadlı müsəlman tatarlardan (azərbaycanlılardan) ibarət 1.507 nəfər (940 nəfəri kişilər, 567 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı. Kəndin ərazisi 2.294 hektardan artıq olmaqla 13 məhəlləni, 3.765 ev təsərrüfatını əhatə edir. Əhalisinin sayı 19.000 nəfərdən artıq, torpağı məhsuldar və bərəkətlidir. Ərazidə 4 orta, 1 əsas məktəb, mədəniyyət evi, 4 kitabxana, sağlamlıq mərkəzi, 2 feldşer-mama məntəqəsi, poçt, uşaq bağçası, yanacaq və qaz doldurma məntəqələri, qaz paylayıcı stansiya, 4 kərpic, 5 çörəkbişirmə, 2 makaron, 1 şəkər, 1 mineral su qablaşdırma sexi, 2 un dəyirmanı, Seyid Sadıq ziyarətgahı, 9 məscid, 3 stadion, idman meydançaları, istirahət mərkəzləri, bir sözlə, qəsəbə statusunun verilməsi üçün bütün infrastruktur vardır. Kəndin əmək qabiliyyətli əhalisi kənd təsərrüfatının bütün sahələrində, habelə sənaye, ticarət, istehsal xidmətləri sahəsində, dövlət qurumlarında və təhsil ocaqlarında çalışırlar. == Din == Ərkivan yüksək ruhani təhsilə malik din xadimlərinin yurdu, respublika və dünya şöhrətli alimlər, ziyalılar məskənidir. Burada ruhaniyyətin ən yüksək zirvəsini fəth edən 5 nəfər müctəhid və 20 nəfərə yaxın, 25-30 il ruhani təhsilli Nəcəfil Əşrəf alimləri olmuşdur. Molla Hacı Məhəmmədəli Axund Məhəmməd oğlu, Molla Ağarza Axund Molla Fətəli oğlu, Şeyx Bəşir Axund Molla Hüseynəli oğlu, Seyid Qüdrət Axund Mikayıl oğlu, Ayətulla Şeyx Fazil Hacı Bəşir oğlu, Ayətulla Usman Şeyx Hacı Məhəmməd Fazil Lənkərani, Hacı Molla Əlihəsən Şeyx Bəşir oğlu və başqalarını misal göstərmək olar. Molla Hacı Məhəmmədəli Axund Məhəmməd oğlu Ərkivanın ilk məsçidinin mollası olmuşdur. Ər­ki­va­nın ilk mə­sci­di olan Bağlakücə­də­ki mə­sci­din baş mol­la­sı ki­mi fə­a­liyy­ət gö­s­tər­miş, öz he­sa­bı­na mə­d­rə­sə açıb, bu­ra­da çox­lu tə­lə­bə­lər ye­tiş­dir­miş­dir. Hə­min mə­scid Ər­ki­vanın Bağlakücə, Qı­zı­laküçə və Pə­lənküştə mə­həl­lə­lə­ri sa­kin­lə­ri­nə məx­sus ol­muş­dur. Şeyx Fazil Lənkərani Müçtəhidlik adını qazanmış ilk ərkivanlılardan biri 1884-cü il­də Ma­sal­lı ray­o­nu­nun Ər­ki­van kən­din­də dünyaya göz aç­mış­dır. O, ru­ha­niyy­ət el­mi­nin ən yüksək pil­lə­si­nə yüksə­lə­rək 1940-cı il­də 56 ya­şın­da müctə­hid­lik də­rəc­ə­si­nə çat­mış, 1971-ci il­də 87 ya­şın­da İra­nın Qum şə­hə­rin­də və­fat et­miş­dir. Mə­za­rı Qum şə­hə­rin­də­dir. Ru­ha­niyy­ət el­mi­nin ən yüksək də­rəc­ə­si­nə yüksə­lən ər­ki­van­lı, 1987-ci il­də 21 ya­şın­da müctə­hid­lik də­rəc­ə­si­nə na­il ol­muş Mə­həm­məd Ca­vid Fa­zil Lən­kə­ra­ni Qum şə­hə­rin­də Ay­ə­tul­la-Uz­ma Fa­zil Lən­kə­ra­ni­nin dəf­tər­xa­na­sı­nın rə­i­si, "Mə­sum İmam"lar adı­na Bey­nəl­xalq fiq­hi mər­kə­zi­nin müdi­ri­dir. Ər­ki­van­lı müctə­hid­lər­dən so­nra ənə­nə ola­raq müxtə­lif öl­kə­lər­də ali ru­ha­ni təh­sil alan­la­rın sayı da­ha da art­mış­dır. Xüsu­si­lə So­vet­lər qur­lu­şu­nun süqu­tun­dan so­nra di­ni-mə­nə­vi dəy­ər­lə­rə qay­ı­dış ye­ni vüsət al­mış­dır. Azər­bayc­a­nın müstə­qil­liyi dövründə ziy­a­lı­lar mə­ka­nı say­ı­lan Ər­ki­van qəsəbəsindən bir ne­çə gənc ümu­mi or­ta mək­tə­bi uğ­ur­la ba­şa vur­muş, so­nra isə ali ru­ha­ni müəs­si­sə­lə­rdə təh­sil­lə­ri­ni da­vam et­di­rir­lər. Bu gün ali mək­təb­lər­də tə­lə­bə ki­mi di­ni bi­lik­lə­rə yiy­ə­lə­nən­lər yə­qin ki, Ər­ki­va­nın ke­ç­miş nüfuz­lu alim­lə­ri­nin, şə­ri­ət təb­liğ­at­çı­la­rı­nın, müctə­hid­lə­ri­nin şə­rə­f­li işi­ni da­vam et­di­rəc­ək, xal­qın mə­nə­vi dəy­ər­lə­ri­ni qo­ruy­ac­aq­lar. Qəsəbədə 9 məscid vardır. "Göllü" məscidi,<ref>[http://scwra.gov.az/upload/editor/files/Dini%20qurumlar/2011.pdf MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2011-ci ildə qeydiyyatdan keçənlər]. scwra.gov.az {{az}}</ref> "Zeynoba" məscidi,<ref>[http://scwra.gov.az/upload/editor/files/Dini%20qurumlar/2016.pdf MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2016-cı ildə qeydiyyatdan keçənlər]. scwra.gov.az {{az}}</ref> "Şeyx Səfi" məscidi,<ref>[http://scwra.gov.az/upload/editor/files/Dini%20qurumlar/2017.pdf MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2017-ci ildə qeydiyyatdan keçənlər]. scwra.gov.az {{az}}</ref> "Qızlaküçə" məscidi<ref>[http://scwra.gov.az/upload/editor/files/Dini%20qurumlar/2018(1).pdf MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2018-ci ildə qeydiyyatdan keçənlər]. scwra.gov.az {{az}}</ref> və "Ramazanlı" məscidi dini icmaları fəaliyyət göstərir. == Təhsil == [[Fayl:Ağ məktəb.jpeg|thumb|287x287px|1920-ci ildə tikilən kəndin ilk məktəbi. "Ağ məktəb"]] Deyilənlərə görə, 19-cu əsrin sonlarında qəsəbədə yalnız bir nəfər Mirzə olmuşdur. 20-ci əsrin birinci onilliyində isə qəsəbənin Göllü məhəlləsindən Abasəli Baxış oğlu və Həsənəküçədən Qurbanəli Əliməmməd oğlu kənddə ana dilində məktəb açmağa cəhd etmişlər. 1920-ci ildə Əkbərxan Talışinskinin yaxından köməyi ilə Ərkivan kəndində ilk ibtidai məktəb açılmış, o zaman kənddə ictimai bina olmadığından ilk dəfə Abbaslı məhəlləsində, Molla Səfər İbrahim oğlunun evində fəaliyyətə başlamış və türk əlifbası ilə keçirilmişdir. Kənddə ilk Ali təhsilli şəxs Əkbərxan Mirqasım oğlu Talışinski olmuşdur. Kəndin ilk qadın müəllimi Qayda müəllimə olmuşdur. 1923-1926-cı il­lər­də Ər­ki­van kən­din­də gənc­lər oxu­mağa cid­di meyl gö­s­tə­rir­di­lər. Bu­nu nə­zə­rə ala­raq döv­lət tə­rə­fin­dən Ər­ki­van kən­din­də 1927-ci ild böyük bir mək­tə­bin bünö­v­rə­si qoy­ul­muş, mək­tə­bin ti­kin­ti­si 1928-ci il­də ba­şa çat­dı­rıl­mış­dır. Hə­min mək­tə­b xa­rici görünüşünə görə "Ağ mək­təb" ad­lan­dı­rıl­mış­dır. "Ağ Mək­təb" əv­vəl 7-il­lik, so­nra isə 1937-ci il­dən or­ta mək­təb ki­mi fə­a­liyy­ət gö­s­tər­miş­dir.   1931-1932-ci il­lər­də da­ha 3 mə­həl­lə­də -Bə­dir­li, Hə­sə­nəkücə və Bağ­lakücə mə­həl­lə­lə­rin­də ib­ti­dai mək­təb­lər ya­ra­dıl­dı. Bun­lar 1933-cü ilə ki­mi Ər­ki­van 7 il­lik mək­tə­bi­nin nəz­din­də ol­muş, so­nra isə müstə­qil ola­raq 7 il­lik mək­təb ki­mi fə­a­liyy­ət gö­s­tər­mi­ş­lər. Bu mək­təb­lər­də ilk də­fə Və­kil Əbdülə­li oğ­lu Bay­ra­mov (Pə­lənküştə) və Nüsrət Mir­zəy­ev (Bə­dir­li mə­həl­lə­si) müəl­lim iş­lə­mi­ş­lər. Ər­ki­van kən­din­də 1978-ci il­də 624 yer­lik (Abbaslı) ye­ni bir mək­təb ti­kil­məyə ba­ş­lan­dı və 1980-cı ilin senty­a­b­rın­da is­ti­fa­dəyə ve­ri­lə­rək C.Cab­bar­lı adı­na or­ta mək­təb ki­mi fə­a­liyy­ət gö­s­tə­rir. Bu­nun­la ya­na­şı Bə­dir­li, Hə­sə­nəkücə və Bağ­lakücə 7 il­lik mək­təb­lər də so­nra­kı il­lər­də or­ta mək­tə­bə çe­v­ril­miş­dir. Ha­zır­da Ər­ki­van kən­din­də ilk or­ta mək­təb olan "Ağ mək­təb­dən" baş­qa (Bu məktəb indi əsas məktəb kimi fəaliyyətdədir) da­ha 4 or­ta mək­təb fə­a­liyy­ət gö­s­tər­mək­də­dir. Bun­lar '''C.Cab­bar­lı adı­na''' Ər­ki­van, '''Və­kil Bay­ra­mov''' '''adı­na''' Bağ­lakücə, '''Şə­hid Əl­van Bağ­ı­rov adı­na''' Hə­sə­nəkücə və '''Şə­hid Za­hir Nəc­ə­fov''' adı­na Bə­dir­li or­ta mək­təb­lə­ri­dir. Bundan əlavə, 2013-cü ildən '''Allahyarlı''' kəndi Ərkivan qəsəbəsinə qatıldığından buradakı ibtidai məktəb də Ərkivan məktəblərindən sayılır. Hal-hazırda qəsəbənin AMEA-da (Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası) 11 elmlər doktoru, 30 fəlsəfə doktoru vardır. Onu da xatırladaq ki, elmlər doktorları və fəlsəfə doktorlarının 7 nəfəri Cəbili məhəlləsindən (2-si elmlər doktoru), 12 nəfəri Bədirli məhəlləsindən (4-ü elmlər doktoru), 5 nəfəri Ramazanlı məhəlləsində (2-si elmlər doktoru), 5 nəfəri Həsənəküçə məhəlləsində (2 elmlər doktoru), 5 nəfər Qızılaküçə məhəlləsində , 3 nəfəri Bağlaküçə məhəlləsinə (1-i elmlər doktoru), 2 nəfər Miyondi məhəlləsində, 1 nəfəri Abbaslı məhəlləsindəndir. Bu alimlərdən 5 nəfəri tibb, 3 nəfəri filologiya, 12 nəfəri fizika-riyaziyyat, 7 nəfəri iqtisadiyyat, 5 nəfəri geologiya-minerologiya və coğrafiya üzrə və başqa sahələrdə ailmlik adı qazanıblar. == Məhəllələri == Ərkivan qəsəbəsi əhalisinin sayına görə müstəqil Azərbaycan Respublikasında ən böyük qəsəbələrindən biridir. Toponimik hesablamalara görə Ərkivandakı coğrafi adların sayı 3 mindən artıqdır. Qəsəbədə aşağıdakı məhəllələr vardır. * Abbaslı məhəlləsi Məhəlləyə ad orada məskunlaşan ilkin sakinlərin nəsil mənsubiyyətinə görə verilmişdir. Bu məhəllədə Abbas kişinin nəsli yaşayır. * Bağlaküçə məhəlləsi Bu yaşayış məntəqəsinin adının düzgün yazılışı Bağılarküçə məhəlləsi olmalıdır. Coğrafi adın tərkibindəki ”bağla” komponenti "kücə” isə Talış dilində "kənd”, "məhəllə”, "yaşayış yeri”, "yaşayış məskəni”mənasındadır. Məhəllədə Bağılar nəsli ilk dəfə məskən salmasına görə o, belə adlandırılırmışdır. Bağlakücə - bağılar nəsli yaşayan məhəllə deməkdir. * Bədirli məhəlləsi Yaşayış məntəqəsinin ilkin sakinlərinin Bədir nəslinin adını daşımasına görə belə adlandırılmışdır. * Qızılaküçə məhəlləsi Yaşayış məntəqəsinin ilk sakinlərinin Qızılavar kəndindən köçüb gəlməsi ehtimalı etmək mümkühdür. Çox ehtimal ki, "Qızla” komponenti "Qızıl-vo” sözündən təhrifdir. "Qızılvo” adındaki "vo” sözü talışca külək mənasındadır. Qızlakücə Qızılavar kəndindən köçüb gəlmiş əhalinin saldığı məhəllə deməkdi. * Zeynoba məhəlləsi Zeynoba toponimi Zeyni oba adından təhrifdir. Yaşayış məntəqəsi Zeyni obası adlı yerdə salınmasına görə belə adlandırılmışdır. Coğrafi adın düzgün yazılışı Zeynioba məhəlləsi olmalıdır. * İsoba məhəlləsi Yaşayış məntəqəsi adının İsoba yazılışı təhrifdir. Mənbələri araşdırdıqda aydın olur ki, coğrafi adın ilkin yazılış variantı İsa oba olmuşdur. Yerli əhalinin tələffüzü və elziya (səsdüşümü) nəticəsində "a” səsi düşmüş və coğrafi ad İsoba şəkilində yazılmışdır. Bu məhəllənin ilkin sakinləri İsa obasında mıskunlaşmasına görə məhəllə belə adlandırılmışdır. * Göllü məhəlləsi Məhəllənin ilkin sakinləri çoxlu kiçik göl olan ərazidə məskunlaşmasına görə yaşayış məntəqəsi belə adlandırılmışdır. * Miyondi məhəlləsi Coğrafi adın tərkibindəki komponentlərdən olan "miyon” ("miyona”) talışca dairəvi, orta, mərkəz, "di” isə kənd deməkdir. Burada məskunlaşmış əhalinin əksəriyyətinin milliyyətcə talışlardan olması da fikrimizi təsdiq edir.   * Pələnküştə məhəlləsi Respublikamızda bir qrup yaşayış məntəqələri yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi baş vermiş müəyyən hadisəni əks etdirir. Belə coğrafi adlardan biri də Pələnküştə məhəlləsi adıdır. Toponimin tərkibindəki pələng – heyvan adıdır, küştə isə talışca öldürülən deməkdir. Məhəllə pələng öldürülən ərazidə salınmasına görə yaşayış məntəqəsi belə adlandırılmışdır. Deməli, Pələnküştə pələng öldürülən yer mənasındadır. * Ramazanlı məhəlləsi Yaşayış məntəqəsinə ad ilkin sakinlərinin nəsil mənsubiyyətinə (Ramazanlı nəslinin orada məskən salmasına) görə verilmişdir. * Həsənəküçə məhəlləsi Yaşayış məntəqəsi ilkin sakinlərinin başçısının (Həsənin) adını daşıyır. Həsənəküçə coğrafi adında "Həsən” şəxs adı, "ə” birləşdirici səs, "küçə” yaşayış yeri, kənd, məhəllə deməkdir. * Cəbili məhəlləsi Məhəlləyə ad ilkin sakinlərinin nəsil mənsubiyyətinə (Cəbili nəslinin orada məskunlaşmasına) görə verilmişdir. Bu məhəllədə sırf Məşədi Cəbinin övladları yaşayır. 2013- cü ildən Allahyarlı kəndi də Ərkivanın məhəllələrindən biri hesab edilir. == Memarlıq abidələri == * Ərkivan qalası – IX-X əsrlər * Şahsəfi bulağı – XIII əsr * Mehti bulağı – XIX əsr * Göllü məscidi – XIX əsr (Göllü məhəlləsi) * Məscidlər və bir neçə tikililər – XX əsr * Mir Seyid Sadıq Ağa məqbərəsi – XXI əsr * Şəhidlər bulağı - XXI əsr * Şəhidlər parkı - 9 may 2007-ci il == İqlimi == [[Fayl:Masallı.Ərkivan- buludlu səma.jpg|thumbnail|Ərkivanda buludlu səma]] Ərkivanın iqlimi rütubətli subtropikdən quru subtropikə keçiddir Yayı quraq, qışı mülayim və yağıntılıdır. Yay aylarında havanın hərarəti 36-38 dərəcəyə çatır. İl ərzində atmosfer yağıntısının yalnız 8-10 faizi yaya düşür. Buna görə də yayda əkin sahələrinin suvarılması lazım gəlir. Yayın istisini axşamlar Talış dağlarından axıb gələn xəfif meh yumşaldır. Qışda havanın orta temperaturu müsbət 3 dərəcədən yuxarı müşahidə edilir. İl ərzində atmosfer yağıntılarının miqdarı 700-800 mm-ə çatır. Bunun da əsas hissəsi ilin soyuq dövründə düşür. Bəzi illər qış ayları kəskin soyuqlaşmalarla qeyd edilir. Belə hallarda havanın temperaturu mənfi 18 dərəcəyə qədər aşağı düşür. Mülayim qış şəraitinə uyğunlaşmış subtropik bağlar və plantasiyalar kəskin şaxtalı illərdə adətən xeyli ziyan çəkir. Təqribən 812 ildən bir Ərkivanda kəskin şaxtalı illər qeydə alınmışdır. Qış aylarında ara-sıra Talış dağlarının zirvələrini aşıb keçən isti tropik hava axınları temperatura xeyli yumşaldıcı təsir göstərir və kəskin şaxtaların əkinlərə vuracağı ziyanın qarşısını alır. Belə isti küləklərə coğrafi ədəbiyyatlarda "Fyon", Ərkivanın yerli coğrafi terminologiyasında isə "Gərmic" deyirlər. Bu küləklə bağlı Ərkivanda belə bir məsəl də dolaşmaqdadır: Ərkivan təbiətinin ən mühüm sərvətlərindən biri də onun yeraltı və yerüstü sularıdır. Yerüstü su hövzələrindən ən böyüyü Viləşçaydır. Talış dağlarından süzülüb gələn şirəli suları Viləş çayı Ərkivan qəsəbəsi yaxınlığnda düzənliyə çatdırır. Hazırda suvarma məqsədilə çayın düzənliyə qovuşduğu yerdə Talış bölgəsində ən böyük "Viləş çay" su anbarı yaradılmışdır. Bundan əlavə kəndin özündə bir neçə su anbarları vardır. == Görkəmli şəxsləri == * Axundov Çingiz Qəni oğlu. Bakı Dövlət Universiteti, Fizika problemləri elmi tədqiqat inistitutu, fizika riyaziyyat elmləri namizədi dosent fizik. (Ramazanlı məhəlləsi), (Axundoba) * Abdurrəhman Səmədov Qubad oğlu – Baytarlıq üzrə fəlsəfə doktoru, "Ərkivan salnaməsi ” kitabının müəllifi. Vəfat edib. (Qızılaküçə məhəlləsi) * [[Bağır Bağırov]] – Geologiya-minerologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü. (Bədirli məhəlləsi) * [[Cavanşir Yusifli]] – Tənqidçi, ədəbiyyatşünas və tərcüməçi. (Həsənəkücə məhəlləsi) * Cəbrayıl Cəbrayılov – Ağır atletika üzrə SSRİ çempionu. Beynəlxalq dərəcəli hakim. Azərbaycan Tibb Universitetinin müəllimi. (İsoba məhəlləsi) * [[Əliməmməd Nuriyev]] – Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin II çağırış deputatı, “Konstitusiya” Araşdırmalar Fondunun prezidenti. (Bağlakücə məhəlləsi) * Əsədulla Cəfərov Qüdrət oğlu – Tarix elmləri doktoru, professor, AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya institutunda şöbə müdiri, beynəlxalq İNTAS-2000 proqramının qrant lauretı. (Bağlaküçə məhəlləsi) * [[Əvəz Cəbiyev (professor)|Əvəz Cəbiyev Abdulhəsən oğlu]] – Tibb elmləri doktoru, Azərbaycan Tibb Universititinin professoru. Masallı Rayon Mərkəzi Xəstəxanası onun adını daşıyır. Vəfat edib. (Cəbili məhəlləsi) * Fərqanə Səmədova Vasif qızı – Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru. ABŞ-da yaşayır. (Qızılaküçə məhəlləsi) * Firudin Şiriyev Ağaxan oğlu – Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru. (Pələnküçtə məhəlləsi) * [[Gülağa Tənha|Gülağa Qəmbərov]] – Gülağa Tənha adı ilə tanınan Azərbaycanlı şair və iş adamı. (Miyondi məhəlləsi) * Gülağa Salayev Azadxan oğlu – Hüquq üzrə fəlsəfə doktoru. Hazırda Belorusiya Respublikasında Arbitraj Məhkəməsinin hakimidir. (Həsənəküçə məhəlləsi) * Həsənağa Qənbərov Məmi oğlu – Tibb üzrə fəlsəfə doktoru. Bakı xəstəxanalarında həkim işləyir. (Miyondi məhəlləsi) * Qorxmaz Mikayılov Eyvaz oğlu – Fizika-riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru, ABŞ-da işləyir. (Bağlaküçə məhəlləsi) * Qoşqar Şiriyev Ağaxan oğlu – İqtisadiyyat və tibb üzrə fəlsəfə doktoru. (Pələnküçtə məhəlləsi) * Qubad Cəbrayılov - Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının Dosenti. Əməkdar müəllim. (İsoba məhəlləsi ) * [[Maarif Teymur]] – Ədəbiyyatşünas, publisist, mətnşünas, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Teatr Xadimləri Birliyinin üzvü, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü. * Məhərrəməli Niftullayev Zülfüqar oğlu – Tibb elmləri doktoru. Azərbaycan Tibb Universitetində dərs deyir. (Bədirli məhəlləsi) * Nadir Ağayev – Güləşçi, SSRİ çempionu SSRİ idman ustası, əməkdar məşqçi. (Bağlakücə məhəlləsi) * Nadir Məmmədov – 1982-ci ildən BDU-da çalışır. Xarici ölkələrin iqtisadi–siyasi coğrafiyası və turizm kafedrasının professoru. * Rəsmiyyə Sabir – İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, Azərbaycan, Rus, Türk, İngilis dillərində nəşr olunan 100 elmi əsərin müəllifi. (Miyondi məhəlləsi) * [[Sabir Mirzəyev (professor)|Sabir Mirzəyev]] – Fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor. (Bədirli məhəlləsi) * Samirə Bağırova – Fizika-riyaziyyat elmləri üzrə fəlsəfə doktoru. ABŞ-da işləyir. (Bədirli məhəlləsi) * [[Məhəmməd Fazil Lənkərani|Şeyx Məhəmməd Fazil Lənkərani]] (ata, Ərkivan kəndi) – İslam dünyasının və Şiə məzhəbinin böyük alimi, İranda din xadimi, ayətullah, müctəhid və mərcəyi-təqlid. (atası - Göllü məhəlləsi) * Tağı Cəbiyev – Fizika-riyaziyyat elmləri üzrə fəlsəfə doktoru. (Cəbili məhəlləsi) * [[Vaqif Yusifli]] – Filologiya elmləri doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Əməkdar incəsənət işçisi, "Azərbaycan" jurnalının baş redaktor müavini. * Babayev Taleh Əkbər oglu—Karate üzre dünya ve avropa çempionu , prezident mükafatçısı (Bağlakücə məhəlləsi) * [[Ələddin Məlikov]] — Fəlsəfə üzrə [[elmlər doktoru]]. [[AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutu]]. (Ramazanlı məhəlləsi) * Yaqub Məmmədov – Güləşçi, SSRİ çempionu. * [[Fateh Fətullayev]] — Azərbaycan teatr və kino aktyoru, Azərbaycan SSRİ əməkdar artisti. * Əli Əliyev – Güləş üzrə Avropa çempionu, idman ustası. * Niyam Salami – müğənni * Nadir Rəsulov – AR Prezidentininin Sərəncamına əsasən "Tərəqqi” medalı ilə təltif edilib. (Bağlakücə məhəlləsi) === Şəhidlər === *Ağayev Ələddin Bahaddin oğlu *Bağırov Əlvan Ramazan oğlu *Bədəlov Qalib Kitabəli oğlu *Bədəlov Vüsal Həmdulla oğlu *Binyatov Mahir Yadulla oğlu *Cəfərov Əfruz Mahmud oğlu [[Fayl:Əlvan Bağırov.jpeg|alt=Şəhid Əlvan Bağırov.|thumb|'''Ağdam uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuş, Şəhid Əlvan Bağırov.''']] *Əhmədov Yavər Məmmədağa oğlu *Əliyev Mircəlil Seyidağa oğlu *Gözəlov Güləsgər Qafur oğlu * İbrahimov Şirvan Oruc oğlu *Qənbərov Səyyad Yavər oğlu *Mirzəyev Əhməd Qədir oğlu *Nəcəfov Rafiq Zabil oğlu *Nəcəfov Zahir Zülfi oğlu *Səfərov Elnur Şahbaz oğlu *Talıbov Şaiq Tahir oğlu *Teymurov Yavər Nəbi oğlu *Novruzov Anar Gülverdi oğlu *Əlizadə Famil Habil oğlu == Fotoqalereya == <gallery> Fayl:Göllü məscidi..jpg|Göllü məscidi Fayl:Tourism_albom_05_11_b.jpg|Dəştvənd Hotel Fayl:Limon_bağı.jpeg|Limon bağı Fayl:Yollar.jpeg|Ferma istili su hövzəsi Fayl:Masalli-Erkivan-Gulaqa Tenha-Qemberov - (5)(1).jpg|Ərkivan Mərasim evi Fayl:28 metr yüksəklik.jpeg|Həsənəkücə məhəlləsi Fayl:Kəndimiz.jpeg|Ərkivandan keçən yollar Fayl:Büllur bulaq.jpeg|Bulaq Fayl:Gözəl Mənzərə.jpeg|Viləş çayı və Talış dağları Fayl:Ərkivan. Qış fəsli. Həsənəkücə məhəlləsi..jpg|Həsənəkücə məhəlləsi qış fəslində Fayl:Şəhidlər bulağı.jpeg|Şəhidlər bulağı Fayl:Masallı-Ərkivan-tut_bağı.jpg|Ərkivanda tut bağı </gallery> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== {{Vikianbar kateqoriyası|Ərkivan}} *[http://www.anl.az/down/medeniyyet2008/aprel/medeniyyet2008_aprel_310.htm 13 məhəlləsi, 14 min nəfər əhalisi olan min illərin Ərkivanı] {{Masallı rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Masallı rayonunun qəsəbələri]] [[Kateqoriya:Ərkivan]] qz8fdntxlytsguk2wwx9zhl1jv58d9g 0 84594 6556653 6534661 2022-07-31T12:38:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Mülki münaqişə | adı = 2009-cu il Urumçi qarşıdurması | şəkil = Harmony in Urumqi -3 (4068813422).jpg | izah = | tarixi = 5 iyul 2009 | yeri = [[Urumçi]], [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu]], [[Çin Xalq Respublikası]] | səbəbi = Şaoquan hadisəsindən sonra yaranmış qəzəb | nəticəsi = İğtişaşlar yatırıldı | tərəf1 = [[Uyğurlar]] | tərəf2 = [[Han xalqı|Hanlar]] və [[Huey xalqı|hueylər]] | tərəf3 = [[Xalq Silahlı Polisi]] | qüvvə1 = 3.000+<ref>{{cite web |url = https://www.thetimes.co.uk/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191213114759/https://www.thetimes.co.uk/ |archivedate = 2019-12-13 |title = China in deadly crackdown after Uighurs go on rampage |author = Macartney, Jane |date = 13 dekabr 2019 |work = |publisher = www.thetimes.co.uk |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> | qüvvə2 = 1.000+<ref>{{cite web |url = https://time.com/time/magazine/article/0,9171,1909460-1,00.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121105163538/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1909460-1,00.html |archivedate = 2012-11-05 |title = China's War in the West |author = Elegant, Simon; Ramzy, Austin |date = |work = |publisher = time.com |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> | qüvvə3 = 1.000+<ref>{{cite web |url = https://www.smh.com.au/world/three-die-during-riots-in-chinas-xinjiang-region-state-media-20090706-d9dz.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191213114448/https://www.smh.com.au/world/three-die-during-riots-in-chinas-xinjiang-region-state-media-20090706-d9dz.html |archivedate = 2019-12-13 |title = Three die during riots in China's Xinjiang region: state media |author = Barriaux, Marianne |date = |work = |publisher = Sydney Morning Herald |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web|url = https://www.theguardian.com/world/2009/jul/05/china-uighur-riots-xianjing|archiveurl = https://web.archive.org/web/20191213124207/https://www.theguardian.com/world/2009/jul/05/china-uighur-riots-xianjing|archivedate = 2019-12-13|title = Muslim Uighurs riot as ethnic tensions rise in China|author = Branigan, Tania; Watts, Jonathan|date = |work = |publisher = The Guardian|accessdate = |language = |url-status = dead}}</ref><ref>{{cite web|url = https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2009/07/200975175832600179.html|archiveurl = https://web.archive.org/web/20191213124312/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2009/07/200975175832600179.html|archivedate = 2019-12-13|title = Civilians die in China riots|author = |date = |work = |publisher = www.aljazeera.com|accessdate = |language = |url-status = dead}}</ref> | qüvvə4 = | itkilər1 = '''Ölümlər:''' 197+<ref>{{cite web |url =http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/18/content_8444365.htm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20090922202553/http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/18/content_8444365.htm |archivedate =2009-09-22 |title =Urumqi riot handled 'decisively, properly |author =Hu Yinan, Lei Xiaoxun |date = |work = |publisher =China Daily |accessdate = |language = |url-status = }}</ref><ref>{{cite web|url = http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/18/content_11727782.htm|archiveurl = https://web.archive.org/web/20091005041212/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/18/content_11727782.htm|archivedate = 2009-10-05|title = Xinjiang riot hits regional anti-terror nerve|author = Yan Hao, Geng Ruibin və Yuan Ye|date = |work = |publisher = Chinaview.cn.|accessdate = |language = |url-status = }}</ref><br/>'''Yaralılar:''' 1.721<ref>{{cite news |title = Associated Press |author = |url = |publisher = South China Morning Post |date = |accessdate = 17 iyul 2009 |language = |archiveurl = |archivedate= }}</ref><ref>{{cite web|url = https://www.nytimes.com/2009/08/26/world/asia/26china.html|archiveurl = https://web.archive.org/web/20191014021947/https://www.nytimes.com/2009/08/26/world/asia/26china.html|archivedate = 2019-10-14|title = Chinese President Visits Volatile Xinjiang . The New York Times. Retrieved 4 sentyabr 2009.|author = Wong, Edward|date = |work = |publisher = |accessdate = |language = |url-status = dead}}</ref><br/>'''Həbs olunanlar:'''1.500+<ref>{{cite web |url =http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8181563.stm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20191213125348/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8181563.stm |archivedate =2019-12-13 |title =Xinjiang arrests 'now over 1,500 |author = |date = |work = |publisher =BBC News. |accessdate = |language = |url-status =dead }}</ref><br/>'''Məhkum edilənlər:'''400+<ref>{{cite web |url =http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2009-12/05/content_9122992.htm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20091215142557/http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2009-12/05/content_9122992.htm |archivedate =2009-12-15 |title =Riot woman sentenced to death for killing |author =Cui Jia |date = |work = |publisher =China Daily |accessdate = |language = |url-status = }}</ref> }} '''2009-cu il iyul Urumçi iğtişaşları və ya Urumçi qarşıdurması''' — [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in şimal-qərbində yerləşən [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu]]nda başlayan və qarşıdurmalarla, iğtişaşlarla müşayiət olunaraq bir müddət davam edən hadisələr zənciri. İğtişaşlara səbəb Quanqdonqda yayılmış əsassız şayiələrdən sonra etnik hanlar tərəfindən iki uyğurun öldürülməsi və qatillərin həbs edilməməsi oldu. İğtişaşlar təxminən 1000 nəfər [[Uyğurlar|uyğur]]un etirazları ilə başladı.<ref name="bbc">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8135203.stm|title=Scores killed in China protests|publisher=BBC News|date=6 iyul 2009|accessdate=6 iyul 2009}}</ref> Lakin hadisələr tədricən başqa məcraya doğru inkişaf etdi və [[Han xalqı|hanlar]]ı hədəfləyən hücumlar həyata keçirildi. [[Çin Xalqının Silahlı Polisi]] hazır vəziyyətə gətirildi və 2 gün sonra yüzlərlə han həm polislərlə, həm də uyğurlarla döyüşməyə başladı. [[Çin Xalq Respublikası]] rəsmilərinin açıqladığı rəqəmə görə əksəriyyəti hanlardan olmaqla, ümumilik 197 nəfər həyatını itirmiş, 1721 nəfər yaralanmış, xeyli sayda maşın və bina dağıdılmışdı.<ref name="Xinhua197">{{cite news|url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/18/content_11727782.htm|agency=Xinhua|publisher=Chinaview.cn|date=18 iyul 2009|accessdate=21 iyul 2009|title=Xinjiang riot hits regional anti-terror nerve|author=Yan Hao, Geng Ruibin and Yuan Ye|archiveurl=https://www.webcitation.org/5p3pHXm0l?url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/18/content_11727782.htm|archivedate=17 aprel 2010}}</ref><ref name="scmp20090717">{{cite news|agency=Associated Press|title=Initial probe completed and arrest warrants to be issued soon, Xinjiang prosecutor says|work=South China Morning Post|page=A7|date=17 iyul 2009}}</ref> İğtişaş günlərindəki polis axtarışları zamanı yoxlanılan bir çox uyğur yoxa çıxdı. [[Human Rights Watch]]-un bildirdiyi məlumata görə, belə halların sayı 43 nəfərdir.<ref name="upitt">{{cite news|last=Riley|first=Ann|date=21 oktyabr 2009|url=http://jurist.org/paperchase/2009/10/china-officials-disappeared-uighurs.php|title=China officials 'disappeared' Uighurs after Xinjiang riots: HRW|work=Paper Chase Newsburst|publisher=University of Pittsburgh School of Law|accessdate=13 oktyabr 2014}}</ref> Real rəqəmlərin isə daha yüksək olması ehtimal edilir.<ref name="BBC8317644">{{cite news|last=Bristow|first=Michael|date=21 oktyabr 2009|accessdate=25 fevral 2010|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8317644.stm|title=Many 'missing' after China riots|publisher=BBC News}}</ref> Etirazlar [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in cənubunda yerləşən [[Şaoquan]]da baş vermiş hadisəyə etiraz üçün başlanmışdı.<ref name="nyt090705">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2009/07/06/world/asia/06china.html?ref=global-home|title=Riots in Western China Amid Ethnic Tension|work=The New York Times|date=5 iyul 2009|accessdate=5 iyul 2009|last=Wong|first=Edward}}</ref> Həmin hadisə zamanı iki uyğur qətlə yetirilmişdi. [[Polis]] isə məsələ barədə araşdırma başlatmışdı. Hər halda, müşahidəçilər etirazların iğtişaşlara çevrilməsinin səbəbi məsələsində qəti fikrə sahib deyillər. Mərkəzi Çin hakimiyyəti iddia edir ki, iğtişaşlar xaricdən, daha dəqiq desək [[Dünya Uyğur Qurultayı|Dünya Uyğur Konqresi]] və onun rəhbəri [[Rəbiyyə Qədir]] tərəfindən təşkil edilmişdir.<ref name="timesonline">{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article6644574.ece|title=China in deadly crackdown after Uighurs go on rampage|work=The Times|date=5 iyul 2009|accessdate=5 iyul 2009|last=Macartney|first=Jane|location=London}}</ref> Rəbiyyə Qədir iddiaları rədd edərək bildirmişdir ki, o, Çin uyğurlarının [[Öz müqəddəratını təyin etmə|öz müqəddaratını təyin etmə]] yolunda şiddətə müraciəti qəbul etmir.<ref name="profile050317">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4357607.stm|work=BBC News|title=Profile: Rebiya Kadeer|date=17 mart 2005|accessdate=4 yanvar 2010}}</ref> Çin mətbuatı hadisələri geniş şəkildə işıqlandırmış və [[2008]]-ci ildə baş vermiş [[Tibet hadisələri (2008)|Tibet hadisələri]] ilə müqayisə etmişdi. İğtişaşlar başlayan zaman [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]]da telefon və internet əlaqəsi kəsildi. Qarşıdakı bir neçə həftə ərzində isə mindən çox uyğur həbs edildi. [[Uyğurlar|Uyğur]] [[məscid]]ləri müvəqqəti olaraq bağlanıldı. Kommunikasiyanın məhdudlaşdırılması və güclü polis nəzarəti [[2010]]-cu ilin [[yanvar]] ayına qədər davam etdi.<ref name="internetreopen">{{cite news|work=China Tech News|date=31 dekabr 2009|accessdate=3 yanvar 2010|title=Internet Service In China's Xinjiang Will Soon Recover|url=http://www.chinatechnews.com/2009/12/31/11294-internet-service-in-chinas-xinjiang-will-soon-recover|archiveurl=https://www.webcitation.org/5p3pQwkdp?url=http://www.chinatechnews.com/2009/12/31/11294-internet-service-in-chinas-xinjiang-will-soon-recover|archivedate=17 aprel 2010}}</ref> [[2009]]-cu ilin [[noyabr]]ından etibarən 400 nəfər iğtişaşlar zamanı törətdikləri əməllərə görə həbs edildi. Həmçinin, eyni vaxtda 9 nəfərə ölüm hökmü oxundu və 2010-cu ilin [[fevral]]ında daha 26 nəfərə də ölüm hökmü oxundu. == Arxa plan == [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]] [[Çin Xalq Respublikası]]na daxil olan və [[Mərkəzi Asiya]]da yerləşən böyük regiondur. Əyalətdə müxtəlif etnik qruplar yaşayır. Əhalinin 45 faizi [[Uyğurlar|uyğur]], 40 faizi isə handır.<ref name="2000census">{{cite book|script-title=zh:2000年人口普查中国民族人口资料，民族出版社|trans-title=Year 2000 China census materials: Ethnic groups population|publisher=Minzu Publishing House|date= sentyabr 2003|isbn=7-105-05425-5}}</ref> Yüksək şəkildə sənayeləşdirilmiş paytaxt [[Urumçi]]də 2.3 milyondan çox insan yaşayır. Paytaxt sakinlərinin 75 faizi hanlar, 12.8 faizi uyğurlar, 10 faizi isə digər etnik qruplardır. Ümumilikdə, uyğurlarla han hökuməti arasında Sintszyan bölgəsinə tarixi haqq iddiası baxımından mübahisələr mövcuddur. Uyğurlar inanırlar ki, onlar bu bölgənin yerli sakinləridirlər. Hökumət siyasətinə görə isə, Sintszyan ən azı e.ə. 200-ci ildən hanlara aiddir. [[Çin Xalq Respublikası|ÇXR]] uyğurları yerli əhalidən daha çox milli azlıq kimi sinifləndirmişdi və hanlar onlardan daha üstün və daha yerli əhali hesab edilirdi. [[Çin Xalq Respublikası|ÇXR]] milyonlarla hanın Sintszyana miqrasiyasını təşkil etmiş, onların siyasi və iqtisadi olaraq hakim olmalarına şərait yaratmışdı.<ref>{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/news/opinions/new-frontier-same-old-problems/article1208363/|first=Wenran|last=Jiang|date=6 iyul 2009|accessdate=18 yanvar 2010|work=The Globe and Mail|title=New Frontier, same problems|page=parag. 10|quote=But just as in Tibet, the local population has viewed the increasing unequal distribution of wealth and income between China's coastal and inland regions, and between urban and rural areas, with an additional ethnic dimension. Most are not separatists, but they perceive that most of the economic opportunities in their homeland are taken by the Han Chinese, who are often better educated, better connected, and more resourceful. The Uyghurs also resent discrimination against their people by the Han, both in Xinjiang and elsewhere.|archive-date=2009-07-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20090710011823/http://www.theglobeandmail.com/news/opinions/new-frontier-same-old-problems/article1208363/|url-status=dead}}</ref><ref name="Timeboom">{{cite news|title=Why the Uighurs feel left out of China's boom|last=Ramzy|first=Austin|url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1910302,00.html?iid=sphere-inline-sidebar|work=Time|date=14 iyul 2009|accessdate=5 sentyabr 2009|archive-date=2012-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20121105163552/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1910302,00.html?iid=sphere-inline-sidebar|url-status=dead}}</ref><ref name="winsandloses">{{cite web|title=How China Wins and Loses Xinjiang|date=9 iyul 2009|accessdate=5 sentyabr 2009|last=Larson|first=Christina|url=http://www.foreignpolicy.com/articles/2009/07/09/how_china_wins_and_loses_xinjiang?page=0,0&obref=obinsite|work=Foreign Policy|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110608155032/http://www.foreignpolicy.com/articles/2009/07/09/how_china_wins_and_loses_xinjiang?page=0,0&obref=obinsite|archivedate=8 iyun 2011|df=dmy-all}}</ref> [[XIX əsr]]in başlanğıcında – [[Tzin sülaləsi]]nin bölgəni yenidən ələ keçirməsindən 40 il sonra Sintszyanın şimalında [[han]] və [[Huey xalqı|huey]]lərin sayı 155.000 min idi. Bu bölgənin cənubunda yaşayan [[uyğurlar]]ın sayından təxminən 2 dəfə çox idi.<ref>Millward, James A. (2007). ''Eurasian crossroads: A history of Xinjiang''. {{ISBN|978-0-231-13924-3}}. p. 306</ref> [[Tzin sülaləsi]] zamanı [[XIX əsr]]də həyata keçirilən əhalinin siyahıyaalınması zamanı bölgənin etnik göstəriciləri də əks etdirilmişdi. Bu dövrdə bölgədə yaşayanların 30 faizi han, 60 faizi isə [[türk]] kimi göstərilmişdi. 1953-cü ildə isə göstəricilər dramatik formada dəyişmişdi. Əhalinin 6 faizi han, 75 faizi uyğur idi. 2000-ci ildə də əhalinin faiz nisbəti yenidən kəskin dəyişmişdi – 40.57 faiz han və 45.21 faiz uyğur.<ref name="ddx">{{cite journal |url=http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/EWCWwp001.pdf |title=Demographics and Development in Xinjiang after 1949 |first=Stanley |last=Toops |date=may 2004 |page=1 |issue=1 |periodical=East-West Center Washington Working Papers |publisher=East–West Center |access-date=2019-12-13 |archive-date=2007-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070716193518/http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/EWCWwp001.pdf |url-status=dead }}</ref> Professor Stenli V. Tups bildirir ki, [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]]ın bu günki demoqrafik göstəriciləri [[Tzin sülaləsi|Tzin]] hakimiyyətinin erkən dövrü ilə bənzərdir. Tzinlər [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]]ın şimalındakı monqolları (çunqar-oyratları) köçürdükdən sonra onların yerinə hueyləri, hanları, uyğurları, xibeləri və qazaxları köçürdülər. Bu zaman Sintszyanın 1/3-ni təşkil edən şimalı hueylərdən və hanlardan, 2/3-i təşkil edən və [[Tarim Basin]] adlanan cənub hissəsi isə uyğurlardan ibarət idi.<ref>[https://books.google.com/books?id=GXj4a3gss8wC&pg=PA243#v=onepage&q&f=false ed. Starr 2004], p. 243.</ref> ÇXR-nin etnik azlıq siyasətinin han əhalisindən ayrı olaraq uyğur etnik kimliyini gücləndirməsinə baxmayaraq, bəzi alimlər iddia edir ki, rəsmi [[Pekin]] qeyri-rəsmi formada çalışır ki, monolinqual, monokültürəl və əhalinin əksəriyyətini təşkil edən kimliyə əsaslanan modeli dəstəkləyir.<ref name=bovingdon4>{{Cite book | last=Bovingdon | first=Gardner | title=Autonomy in Xinjiang: Han nationalist imperatives and Uyghur discontent | publisher=East-West Center | series=Political Studies 15 | url=http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/PS011.pdf | location=Washington | year=2005 | isbn=1-932728-20-1 | page=4 | postscript=<!--None-->}}</ref><ref name="Gladney">{{Cite book | chapter=The Chinese Program of Development and Control, 1978–2001 | last=Gladney | first=Dru C. | year=2004<!--Book published in 2004, but this particular chapter was written in 2001--> | title=Xinjiang: China's Muslim borderland | url=https://archive.org/details/xinjiangchinasmu00star | editor=S. Frederick Starr | publisher=M.E. Sharpe | isbn=978-0-7656-1318-9 | pages=[https://archive.org/details/xinjiangchinasmu00star/page/n66 112]–114 | postscript=<!--None-->}}</ref><ref name=Dwyer>{{Cite book | title=The Xinjiang Conflict: Uyghur Identity, Language Policy, and Political Discourse | last=Dwyer | first=Arienne | series=Political Studies 15 | publisher=East-West Center | location=Washington | year=2005 | isbn=1-932728-29-5 | url=http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/PS015.pdf | page=2 | postscript=<!--None--> | access-date=2019-12-13 | archive-date=2010-05-24 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100524134646/http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/PS015.pdf | url-status=dead }}</ref> Eyni zamanda, rəsmi dairələr hər hansısa separatizm hallarının meydana çıxmaması üçün də əllərindən gələni edirlər.<ref name=dillon51>{{Cite book | title=Xinjiang – China's Muslim Far Northwest | last=Dillon | first=Michael | year=2004 | publisher=RoutledgeCurzon | isbn=0-415-32051-8 | page=51 | postscript=<!--None-->}}</ref><ref name=bovingdon19>{{Cite book | last=Bovingdon | first=Gardner | title=Autonomy in Xinjiang: Han nationalist imperatives and Uyghur discontent | publisher=East-West Center | series=Political Studies 15 | url=http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/PS011.pdf | location=Washington | year=2005 | isbn=1-932728-20-1 | page=19 | postscript=<!--None-->}}</ref> Mədəni fərqliliklərə əlavə olaraq, hökumətin bu siyasəti zaman-zaman uyğurlarla hanlar arasında toqquşmalara səbəb olmuşdur.<ref name=cecChina>{{cite web | url=http://www.cecc.gov/pages/annualRpt/annualRpt05/2005_3a_minorities.php | publisher=Congressional-Executive Commission on China | date=1 oktyabr 2005 | accessdate=6 may 2010 | title=China's Minorities and Government Implementation of the Regional Ethnic Autonomy Law | quote=[Uyghurs] live in cohesive communities largely separated from Han Chinese, practice major world religions, have their own written scripts, and have supporters outside of China. Relations between these minorities and Han Chinese have been strained for centuries. | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100407172630/http://www.cecc.gov/pages/annualRpt/annualRpt05/2005_3a_minorities.php | archivedate=7 aprel 2010 | df=dmy-all }}</ref><ref name=sautman35>{{Cite journal | url = http://repository.ust.hk/dspace/bitstream/1783.1/1152/1/sosc32.pdf| last=Sautman | first=Barry | year=1997 | title=Preferential policies for ethnic minorities in China: The case of Xinjiang | publisher=Hong Kong University of Science and Technology | journal=Working Papers in the Social Sciences | issue=32 | accessdate = 6 may 2010 | page=35 | postscript = <!--None-->}}</ref> Digər tərəfdən, miqrasiyanın nəticəsi və hökumətin siyasəti uyğurların dini azadlıqlarının və hərəkət etmə sərbəstliyinin məhdudlaşması ilə nəticələnmişdir.<ref name=mooreblog>{{cite news | url=http://blogs.telegraph.co.uk/news/malcolmmoore/100002509/urumqi-riots-signal-dark-days-ahead/ | title=Urumqi riots signal dark days ahead | work=The Daily Telegraph | date=7 iyul 2009 | accessdate=7 iyul 2009 | last=Moore | first=Malcolm | location=London | archive-date=2012-10-04 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121004092133/http://blogs.telegraph.co.uk/news/malcolmmoore/100002509/urumqi-riots-signal-dark-days-ahead/ | url-status=dead }}</ref><ref name=bovingdon34_35>{{Cite book | last=Bovingdon | first=Gardner | title=Autonomy in Xinjiang: Han nationalist imperatives and Uyghur discontent | publisher=East-West Center | series=Political Studies 15 | url=http://www.eastwestcenter.org/fileadmin/stored/pdfs/PS011.pdf | location=Washington | year=2005 | isbn=1-932728-20-1 | pages=34–5 | postscript=<!--None-->}}</ref> Bir çox uyğur iddia edir ki, hökumət onların tarixlərini və ənənəvi mədəniyyətlərini məhv etmək istəyir. Digər tərəfdən bəzi hanlar uyğurların "bir uşaq siyasəti"ndən azad olmalarını, universitetlərə daha rahat qəbul olmalarını və separatizmə daha meylli olmalarına vurğu edirlər.<ref name=sautman29>{{Cite journal | url = http://repository.ust.hk/dspace/bitstream/1783.1/1152/1/sosc32.pdf| last=Sautman | first=Barry | year=1997 | title=Preferential policies for ethnic minorities in China: The case of Xinjiang | publisher=Hong Kong University of Science and Technology | journal=Working Papers in the Social Sciences | issue=32 | accessdate = 6 may 2010 | pages=29–31 | postscript = <!--None-->}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.ft.com/cms/s/0/608f0f80-6cac-11de-af56-00144feabdc0.html |work=Financial Times |title=Uighur riots show need for rethink by Beijing |first=Minxin |last=Pei |date=9 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | quote=Han Chinese view the Uighurs as harbouring separatist aspirations and being disloyal and ungrateful, in spite of preferential policies for ethnic minority groups.}}</ref> Hanlarla uyğurlar arasındakı bu gərginliklər son illərdə müxtəlif etiraz dalğalarına səbəb olmuşdur.<ref name=Hierman>{{cite journal | doi=10.2753/PPC1075-8216540304 | last=Hierman | first=Brent | title=The Pacification of Xinjiang: Uighur Protest and the Chinese State, 1988–2002 | journal=Problems of Post-Communism | year=2007 | volume=54 | issue=3 | pages=48–62}}</ref> Sintszyanda baş vermiş etnik və kültürəl toqquşmalara misal olaraq 1997-ci il Gülcə hadisələrini, 2008-ci il Qaşqar hücumunu, 2008 Yay Olimpiya Oyunlarından əvvəlki narahatlıqları və digər içik həcmli hücumları göstərmək olar.<ref name=CACI>{{cite web|publisher=Central Asia-Caucasus Institute Analyst |url=http://www.cacianalyst.org/newsite/newsite/?q=node/364 |date=16 fevral 2000 |accessdate=29 yanvar 2010 |last=Rudelson |first=Justin Ben-Adam |title=Uyghur "separatism": China's policies in Xinjiang fuel dissent |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120229150459/http://www.cacianalyst.org/newsite/newsite/?q=node%2F364 |archivedate=29 fevral 2012 }}</ref><ref name=Gunaratna>{{cite journal|last=Gunaratna |first=Rohan |authorlink= |page=59 |last2=Pereire |first2=Kenneth George |year=2006 |title=An al-Qaeda associate group operating in China? |volume=4 |issue=2 |journal=China and Eurasia Forum Quarterly |url=http://www.silkroadstudies.org/new/docs/CEF/Quarterly/May_2006/GunaratnaPereire.pdf |quote=Since [the Ghulja incident], numerous attacks including attacks on buses, clashes between ETIM militants and Chinese security forces, assassination attempts, attempts to attack Chinese key installations and government buildings have taken place, though many cases go unreported. |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110106144335/http://www.silkroadstudies.org/new/docs/CEF/Quarterly/May_2006/GunaratnaPereire.pdf |archivedate=6 yanvar}}</ref> === Bilavasitə səbəblər === İğtişaşlar [[Quanqdonq]] əyalətinin Şaoquan şəhərində baş vermiş şiddət hadisələrindən günlər sonra baş verdi. Burada xeyli sayda miqrant işçi qıtlığını ortadan qaldırmaq üçün işə götürülmüşdü. Dövlət mətbuatına görə, bundan narazı qalan keçmiş işçi 6 uyğur kişi tərəfindən 2 han qadına təcavüz edildiyi barədə şayiələr yaymışdı.<ref>{{cite news |url=http://www.rfa.org/english/news/uyghur/ethnic-clash-06292009102144.html |title='No Rapes' in Riot Town |publisher=Radio Free Asia |date=29 iyun |accessdate=18 yanvar}}</ref> Rəsmi dairələrin bildirdiyinə görə, sonradan bu iddianı doğrulayacaq heç bir sübut tapılmamışdır.<ref>{{cite news |url=http://www1.voanews.com/english/news/a-13-2009-07-07-voa6-68790522.html |title=Violence in Xinjiang Nothing New Says China Analyst |publisher=VOA news |first=Victor |last=Beattie |date=8 iyul 2009 |accessdate=18 yanvararchiveurl=https://web.archive.org/web/20091218094720/http://www1.voanews.com/english/news/a-13-2009-07-07-voa6-68790522.html |archivedate=2009-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091218094720/http://www1.voanews.com/english/news/a-13-2009-07-07-voa6-68790522.html |url-status=dead }}</ref> Bu şayiələr Quanqdonq zavodunda etnik əsaslı toqquşmalara səbəb oldu və 25-26 iyun tarixində baş vermiş hadisələr zamanı iki [[Uyğurlar|uyğur]] qətlə yetirildi.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8125693.stm |publisher=BBC News |title=Man held over China ethnic clash |date=30 iyun 2009 | accessdate=18 yanvar}}</ref> Sürgündə olan uyğur liderləri öldürülənlərin sayının çox olduğunu bildirmişdilər. Rəsmi dövlət agentliyi olan [[Xinhua Xəbər Agentliyi]] isə şayiəni yayan şəxsin həbs edildiyi barədə məlumat yaydı.<ref name=bloomberg>{{cite news |url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aBWP2E9DJPlU |title=China Says 140 Die in Riot, Uighur Separatists Blamed (Update2) |date=5 iyul 2009 |publisher=Bloomberg News |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924143852/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aBWP2E9DJPlU |archivedate=24 sentyabr 2015 |df=dmy-all }}</ref> Uyğurlarsa hakimiyyətin uyğur işçiləri müdafiə etmədiyini və uyğurların qətlə yetirilməsinə görə heç bir hanın həbs edilmədiyini iddia edirdilər.<ref name="reut090705">{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/2009/07/06/us-china-xinjiang-idUSTRE56500R20090706 |title=China calls Xinjiang riot a plot against its rule |agency=Reuters |date=5 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2009 |archive-date=2012-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120910175157/http://www.reuters.com/article/2009/07/06/us-china-xinjiang-idUSTRE56500R20090706 |url-status=dead }}</ref> Buna etiraz etmək üçün 5 iyulda [[Urumçi]]də etiraz yürüşü təşkil edildi. Etirazçıların məqsədi hadisələri ətraflı araşdırmaq üçün hökuməti təşviq etmək idi.<ref name=GladneyInterview>Interview with Dru Gladney. {{cite podcast | title=Uighurs and China's Social Justice Problem | url=http://www.cfr.org/china/uighurs-chinas-social-justice-problem/p19760 | host=[[Council on Foreign Relations]] | date=9 iyul 2009 | accessdate=17 yanvar 2010 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20110622095008/http://www.cfr.org/china/uighurs-chinas-social-justice-problem/p19760 | archivedate=22 iyun 2011 | df=dmy-all }}</ref> Bir anda nümayiş zorakılığa çevrildi. Hökumət bəyanatında iğtişaşları "əvvəlcədən qurulmuş, mütəşəkkil zorakılıq... xaricdən təhrik edilmiş və qanunsuz olaraq həyata keçirilmiş" adlandırdı. Sintszyan regional hökumətinin katibi Nur Bəkri 6 iyulda Şaoquan hadisələrindən separatçıların istifadə etdiyini, bazar günü hadisələrinin xarici qüvvələr tərəfindən etnik və sosial stabilliyi pozmaq üçün təşkil edildiyini bildirdi.<ref name=chinad090706>{{cite news | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/06/content_8379985.htm | title=Civilians, officer killed in Ürümqi unrest | agency=Xinhua | work=China Daily | date= 6 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar| archiveurl=https://www.webcitation.org/5p5OchhRX?url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/06/content_8379985.htm | archivedate=18 aprel 2010}}</ref> Hökumət sürgündə olan azadlıq qrupunu [[Dünya Uyğur Konqresi]]ni (DUK) iğtişaşları internet üzərindən qızışdırmaqda və təhrik etməkdə günahlandırdı. Hökumət mənbələri, Tibetdəki iğtişaşlardan sonra etdiyi nitqlərə və Urumçidə bir şey olacağını söylədiyi telefon yazılarına istinadən xüsusilə Rəbiyyə Qədiri günahlandırdı.<ref name=WUCbehind>{{cite news | work=China Daily | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/07/content_8389647.htm | title=World Uyghur Congress behind violence: expert | date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar| agency=Xinhua | archiveurl=https://www.webcitation.org/5p5Og6Hvj?url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/07/content_8389647.htm | archivedate=18 aprel 2010}}</ref> Çinli dövlət məmurları DUK-i üzvü olduğu iddia edilən və video yaymaqla etnik münaqişəni qızışdırmaqda ittiham olunan bir şəxsi həbs etdi.<ref name=Mukadaisi>{{cite news |url=http://english.cri.cn/6909/2009/07/29/1221s504925.htm |title=Violence Video about Urumqi Riot is Fake |publisher=China Radio International | agency=Xinhua | date=29 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar archiveurl=https://www.webcitation.org/5p5Olncg2?url=http://english.cri.cn/6909/2009/07/29/1221s504925.htm | archivedate=18 aprel 2010}}</ref> Həmin şəxs uyğurları hanlara qarşı vuruşmağa çağırırdı. [[Urumçi]] şəhərinin bələdiyyə sədri Cirla İsaməddin isə etirazçıların QQ qrupları üzərindən onlayn formada təşkilatlandığını bildirmişdi.<ref name=cctv2>{{cite news | publisher=China Central Television | script-title=zh:视频-乌鲁木齐"７·５"打砸抢烧严重暴力犯罪事件新闻发布会 | url =http://news.cctv.com/china/20090707/105812.shtml | date =7 iyul 2009 | accessdate =7 iyul | format=video | archiveurl=https://www.webcitation.org/5p5Op5Evk?url=http://news.cctv.com/china/20090707/105812.shtml | archivedate=18 aprel 2010| language =Chinese }}</ref> "Gündəlik Çin" qəzeti hadisələr zamanı etirazların [[Orta Şərq]]in terrorçu təşkilatlarına yardım etmək və [[separatizm]]i dəstəkləmək üçün təşkil edildiyini yazmışdı.<ref name=plantohelp>{{cite news | work=China Daily | date=16 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | title=Urumqi riots part of plan to help Al-Qaeda | url=http://www.chinadaily.com.cn/opinion/2009-07/16/content_8434355.htm | author=Wu Chaofan | archiveurl=https://www.webcitation.org/5p5PCiEuQ?url=http://www.chinadaily.com.cn/opinion/2009-07/16/content_8434355.htm | archivedate=18 aprel 2010}}</ref><ref name=nerve>{{cite news | work=China Daily | date=18 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/18/content_8445811.htm | title=Xinjiang riot hits regional anti-terror nerve | agency=Xinhua}}</ref> [[Rəbiyyə Qədir]] bu iddiaları rədd edirdi və etirazlarla əlaqəsinin olduğunu rədd edərək, əsas səbəb kimi ağır polis zülmünü, Şaoquan hadisələri zamanı meydana çıxan narahatlığı və uzun illərdir davam edən Çin zülmünü göstərirdi. O, həmçinin etirazların heç bir terrorçu və separatçı təşkilatla əlaqəsinin olmadığını da bildirirdi.<ref>{{cite news | url=https://www.wsj.com/articles/SB124698273174806523 |title=The Real Uighur Story |work=Wall Street Journal|last=Kadeer |first=Rebiya |date=8 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> DUK üzvləri hadisələrin belə gərginləşməsinə səbəb kimi isə polisin kütləni dağıdarkən sərt gücdən istifadə etməsini göstərirdilər. Zamanla bütün partiyalar etirazların əvvəlcədən planlanlaşdırıldığı firkində həmfikir oldu, əsas müzakirə məsələsi isə şiddətin əvvəlcədən planlaşdırıldığımı yoxsa spontan formada ortaya çıxdığı məsələsi idi. Digər müzakirə edilən məsələ isə etirazların sepraratçı arzularla ya sosial ədalətsizliklə bağlı olduğu idi.<ref name=shadows_quote>{{cite news | title=The violence has ended in Urumqi but shadows remain in hearts and minds | url=http://www.theaustralian.com.au/news/world/the-violence-has-ended-in-urumqi-but-shadows-remain-in-hearts-and-minds/story-e6frg6so-1225815346008 | last=Sainsbury | first=Michael | work=The Australian | date=2 yanvar 2010 | accessdate=2 yanvar 2010 | quote=There is little doubt [the WUC] helped promote protests, but there is no evidence they fomented violence.}}</ref> == Hadisələr == === İlk nümayişlər === Nümayişlər 5 iyulda əsas turist küçəsi olan Böyük Bazarda başladı və insanlar tədricən Xalq Meydanında toplandı.<ref>{{cite news |url=http://nation.ittefaq.com/issues/2009/07/09/news0324.htm |title=China for unequivocal stand against ethnic separation |work=The New Nation |date=9 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar |archive-date=2009-10-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091016081238/http://nation.ittefaq.com/issues/2009/07/09/news0324.htm |url-status=dead }}</ref> Nümayişlər dinc formada başlamışdı və rəsmi dairələrin, şahidlərin bildirdiyinə görə, iştirakçıların sayı təxminən 1000 idi. Lakin DUK iştirakçıların sayının 10.000 olduğunu bildirib.<ref name=aljazeera/><ref name=Forbes>{{cite news | url=https://www.forbes.com/2009/07/05/china-riots-xinjiang-opinions-beijing-dispatch.html | work=[[Forbes]] | title=Uighur Unrest | accessdate=5 iyul 2009 | date=5 iyul 2009 | last=Epstein | first=Gady |archiveurl=https://www.webcitation.org/6RIoFftrp?url=http://www.forbes.com/2009/07/05/china-riots-xinjiang-opinions-beijing-dispatch.html|archivedate=24 iyul 2014 }}</ref> 6 iyul tarixində Nur Bəkri ötən günün rəsmi vaxt göstəricilərini elan etdi. Bu hesabata görə, təxminən yerli vaxtla 17:00-da 200 etirazçı Xalq Meydanın toplanmış və onlrın 70 nəfəri həbs edilmişdir. Bundan sonra kütlə əsasən [[uyğurlar]]ın yaşadığı Cənubi Ciefanq yolu üzərində, Erdaoqiaoda və Şanxi keçidində toplaşmışdır. Təxminən 19:40-da min nəfərdən çox etirazçı Şanxi keçidindəki xəstəxananın qarşısına toplaşmış və 300 nəfərdən çox şəxs Renmin yolunu və Nanmen bölgəsini bloklamışdır. Bəkrinin bildirdiyinə görə, etirazçılar polisin 20:18-də kütləyə müdaxilə etməsindən sonra ərazidəki avtobusları yandırmağa başlamışdır.<ref name="中新网">{{cite news |url=http://www.chinanews.com/gn/news/2009/07-06/1762907.shtml | script-title=zh:新疆披露打砸抢烧杀暴力犯罪事件当日发展始末 |publisher=中新网 Chinanews.com.cn |date=6 iyul 2009|language=zh}}</ref> Nümayişlər necə nəzarətdən çıxması dəqiq bilinmir.<ref name=ai>{{cite journal | title = "Justice, justice": The July 2009 Protests in Xinjiang, China | url = https://www.amnesty.org/en/documents/asa17/027/2010/en/ | publisher = [[Amnesty International]] | date = 2 iyul 2010 | accessdate = 2 iyul 2010 | df = dmy-all }}</ref><ref name=afraidtoevenlook/><ref name=buqingchu>{{cite web | url=http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4511658,00.html | date=23 iyul 2009 | accessdate=5 sentyabr 2009 |script-title=zh:美新疆问题专家鲍文德访谈 |trans-title=Interview with American "Xinjiang problem" expert Gardiner Bovingdon | publisher=[[Deutsche Welle]]|quote=<br />Interviewer: {{lang|zh-hans|您认为事件的过程已经非常清楚了吗？}} ''(Do you think the process of the riots has become clear?)''<br />Bovingdon: {{lang|zh-hans|不清楚，而且我觉得可以说很不清楚。}} ''(No, it's not clear, and I think you can say it's much unclear.)''}}</ref> Bəziləri buna səbəb kimi polisin davranışlarını göstərir.<ref name=lat090706>{{cite news |url=http://articles.latimes.com/2009/jul/06/world/fg-china-protest6 |title=140 slain as Chinese riot police, Muslims clash in north-western city |first=Barbara |last=Demick |date=6 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar| work=Los Angeles Times}}</ref> Polisin kütləyə qarşı sərt gücdən istifadə etməsi əsas gətirilir. Dünya Uyğur Konqresi hadisələr başlayan zaman cəld formada bəyanat yayımladı və etirazlar zamanı polisin etirazçılara qarşı ölümcül müdaxilə göstərdiyini, çox sayıda şəxsin həyatını itirdiyini bildirdi.<ref name=WUCpressrelease1>{{cite web | accessdate=5 sentyabr 2009 | publisher=World Uyghur Congress | date=6 iyul 2009 | url=http://www.uyghurcongress.org/en/?p=966 | title=WUC Condemns China's Brutal Crackdown of a Peaceful Protest in Urumchi City}}</ref><ref name=WUCpressrelease2>{{cite web | accessdate=5 sentyabr 2009 | publisher=World Uyghur Congress | date=7 iyul 2009 | url=http://www.uyghurcongress.org/en/?p=975 | title=World Uyghur Congress' Statement on July&nbsp;5th Urumqi Incident}}</ref> [[Rəbiyyə Qədir]] etirazçılar arasında provakatorların olduğunu iddia edirdi.<ref name=nottelling>{{cite web | publisher=Uyghur American Association | url=http://www.uyghuramerican.org//articles/3304/1/Unrest-in-East-Turkestan-What-China-is-Not-Telling-the-Media/index.html | last=Kadeer | first=Rebiya | authorlink= | title=Unrest in East Turkestan: What China is not telling the media | date=20 iyul 2009 | accessdate=29 sentyabr 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090724093826/http://www.uyghuramerican.org/articles/3304/1/Unrest-in-East-Turkestan-What-China-is-Not-Telling-the-Media/index.html | archivedate=24 iyul 2009 | df=dmy-all }}</ref><ref name=csm>{{cite news |url=http://www.csmonitor.com/2009/0712/p06s07-wogn.html |title=Q&A with Uighur spiritual leader Rebiya Kadeer |date= 12 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 |first=Robert |last=Marquand |work=Christian Science Monitor |quote=[Kadeer:] I was quite surprised by the loss of so many lives. Initially the protest was peaceful. You could even see Uighurs in the crowd holding Chinese flags. There were women and children, and that seemed at first like a good thing. But the Uighurs were provoked by Chinese security forces – dogs, armoured cars. What has not been noted are the plain clothes police who went in and provoked the Uighurs. My view is that the Chinese wanted a riot in order to justify a larger crackdown; it's an attempt to create solidarity between the Han and the government at a time when there is insecurity. Provoking the crowd justifies that this was a Uighur mob.}}</ref> Bəziləri isə şiddətdən ilk dəfə etirazçıların istifadə etdiyini bildirmişdir. Hökumətin rəsmi mövqeyi bu zorakılığın yalnız etirazçıların təşəbbüsü ilə başlamaması, xaricdəki Uyğur separatçıları tərəfindən əvvəlcədən düşünülmüş və əlaqələndirilmiş olması idi. Yerli ictimai təhlükəsizlik bürolarının bildirdiyinə görə, xeyli sayda uyğur iğtişaşlarda iştirak etmək üçün başqa şəhərlərdən [[Urumçi]]yə gəlmiş və 2-3 gün əvvəldən silahlar hazırlamağa başlamışlar. Lakin bu iddialar heç vaxt sübut olunmadı.<ref name=xhweapons>{{cite news | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | title=Urumqi riots: Weapons prepared beforehand, division of tasks clear | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/21/content_11744210.htm | accessdate=15 dekabr 2009 | date=21 iyul 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20121106161532/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/21/content_11744210.htm | archivedate=6 noyabr 2012 | df=dmy-all }}</ref> === Eskalasiya və yayılma === Polislə qarşıdurmadan sonra etirazlar daha da şiddətləndi. Etirazçılar polisə daş atmağa, maşınları yandırmağa və dükanlara daxil olmağa başladı. Başlanğıcda iğtişaşlarda 1.000 [[Uyğurlar|uyğur]] iştirak edirdisə, sonradan bu say 3.000-ə çatdı. Xarici jurnalistlər isə hər iki dindən və etnosdan olan qrupların bir-birilərinə hücum edə biləcəklərini bildirmişdilər. Hər halda, iğtişaşlar zamanı hər iki etnosun bir-birinə hücumları reallaşmışdı. Etirazçıların əksəriyyətinin [[uyğurlar]]dan ibarət olmasına baxmayaraq, şiddət göstərənlərin hamısı heç də uyğurlar deyildi.<ref name=shadows>{{cite news | title=The violence has ended in Urumqi but shadows remain in hearts and minds | url=http://www.theaustralian.com.au/news/world/the-violence-has-ended-in-urumqi-but-shadows-remain-in-hearts-and-minds/story-e6frg6so-1225815346008 | last=Sainsbury | first=Michael | work=The Australian | date=2 yanvar 2010 | accessdate=2 yanvar}}</ref> Etirazlar zamanı bir çox [[Han xalqı|han]]ın və uyğurun bir-birilərinə kömək etdiyi, canını xilas etdiyi müşahidə edilmişdi.<ref name=kindness>{{cite news | work=Shanghai Daily | title=Kindness found amid the violence &#124; | date=9 iyul 2009}}</ref> Şəhərə 1.000 polis yeridildi. Polislər göz yaşardıcı qazlardan, su sırnaqlarından, dəyənəklərdən və s.-dən istifadə edirdi. Şəhərdəki barrikadalar təmizlənildi və şəhərə zirehli texnika yeridildi.<ref name=aljazeera>{{cite news|author=Agencies|title=Civilians die in China riots|url=http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2009/07/200975175832600179.html|publisher=Al Jazeera |date=5 iyul 2009|accessdate=5 iyul 2009}}</ref><ref name="afp090706">{{cite news |url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/three-die-during-riots-in-chinas-xinjiang-region-state-media-20090706-d9dz.html | agency=Agence France-Presse | publisher=Sydney Morning Herald | title=Three die during riots in China's Xinjiang region: state media | date=5 iyul 2009 | accessdate=5 sentyabr 2009 | first=Marianne | last=Barriaux}}</ref><ref name=guardian>{{cite news | url=https://www.theguardian.com/world/2009/jul/05/china-uighur-riots-xianjing | title=Muslim Uighurs riot as ethnic tensions rise in China | last=Branigan | first=Tania | last2=Watts | first2=Jonathan | work=The Guardian | date=5 iyul 2009 | accessdate=5 iyul 2009 | location=London}}</ref> Mətbuat konfransı zamanı bələdiyyə sədri Cirla İsaməddin bildirdi ki, 20:15-dən etibarən etirazçılar döyüşməyə və dağıtdılar törətməyə başlamış, polis maşınlarını devirmiş və yandırmışdırlar. 20:30-dan isə Cənubi Ciefanq yolunda toqquşmalar daha da gərginləşmiş və etirazçılar hücumlarını daha da kəskinləşdi. Tezliklə 700–800 etirazçı Xalq Meydanından Dximen və Xiaoximen bölgəsinə getmiş və burada polislə toqquşmağa başladı. Hadisələr zamanı 6 nəfər həyatını itirmiş, 6-ı polis olmaqla, 26 nəfər yaralandı. Qaynar nöqtəlrə olan Renmin yoluna, Nanmenı, Tuanjie yoluna, Yanan yoluna və Cənubi Xinhua yoluna əlavə polis qüvvələri göndərildi. Polis 22:00-da kommersiya küçələrində və yollarda nəzarəti ələ ala bildi. Lakin uyğurların çinlilərlə toqquşması və etirazları digər küçələrdə davam edirdi.<ref name=HuG8>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8139065.stm | title=Troops flood into China Riot City | publisher=BBC News | date=8 iyul 2009 | accessdate=6 iyul 2009}}</ref> Bələdiyyə sədrinin bildirdiyinə görə, bundan sonra polis kiçik qruplara bölünmüş və küçələri təmizləməyə başladı. Həmçinin, küçələrdə maın sıxlığının və xaosun qarşısını almaq üçün təxminən 12 saatlıq nəqliyyata məhdudiyyət gətirildi.<ref>{{cite news |url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009xinjiangriot/2009-07/09/content_8407294.htm |title=Traffic curfew lifted, tension remains in Urumqi |agency=Xinhua |work=China Daily |date=9 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> Rəsmi xəbər agentliyi olan Xinhua agentliyi hökumətin digər yerlərdə də iğtişaşlar təşkil edilməsinə inandığını yazmışdı. Bu yerlərə misal olaraq isə, Ağsu və Yili prefekturaları göstərilirdi.<ref name=BBC090707>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8137432.stm |date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 |title=Mass arrests over China violence |publisher=BBC News}}</ref> Etiraz nümayişləri Sintszyanın cənubunda yerləşən Qaşqara da sıçramışdı.<ref name=npr>{{cite news | url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=106318388 | title=China Ethnic Unrest kills 156 | publisher=National Public Radio | date=6 iyul 2009 | accessdate=6 iyul 2009 | work=All Things Considered | first=Anthony | last=Kuhn | first2=Melissa | last2=Block}}</ref> Cənubi Çin Səhər Postası qəzeti [[Qaşqar]]da dükanların bağlı olmasını, əsas məscidin [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ordusu tərəfindən mühasirəyə alınıb qapadıldığını yazırdı. Yerli uyğurlar polis qüvvələrini sərtgüc tətbiq etməkdə ittiham edirdilər. Onların bildirdiyinə görə, polis dinc nümayişə müdaxilə edib, güc tətbiq edərək 50 uyğuru həbs etmişdi.<ref name=SCMPeerie>{{cite news |title=An eerie silence after lockdown in Kashgar |work=South China Morning Post |date=8 iyul 2009 |first=Will |last=Clem |page= A4}}</ref> Bir digər toqquşma xəbəri 7 iyulda gəldi. Məscidin yaxınlığında 50-dən çox uyöur həbs edilmişdi. Qaşqar Müəllimlər İnistitutunda 12.000-dən çox tələbə universitet şəhərciyinə qapadılmışdı. Gümanki, onlardan bəziləri etiraz nümayişlərində iştirak etmək üçün Urumçiyə getmişdi.<ref name=SCMPcollege>{{cite news |title=Thousands of students detained at college |work=South China Morning Post |date=9 iyul 2009 |first=Will |last=Clem |page= A3}}</ref> === Yaralananlar və dəymiş ziyan === İğtişaşların ilk saatlarında dövlət mətbuatı ölənlərin sayınnı 3 olduğunu elan etmişdi,<ref>{{cite news | date=5 iyul 2009 | accessdate=5 iyul 2009 | url=http://uk.reuters.com/article/2009/07/05/uk-china-xinjiang-unrest-idUKTRE5641D720090705 | title=Three killed in riot in China's Xinjiang region | last=Buckley | first=Chris | work=Reuters | archive-date=2014-12-20 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141220124841/http://uk.reuters.com/article/2009/07/05/uk-china-xinjiang-unrest-idUKTRE5641D720090705 | url-status=dead }}</ref> lakin ilk gecəki toqquşmalardan sonra ölənlərin sayı sürətli formada yüksəldi. 6 iyulda Xinhua agentliyi 129 nəfərin öldüyünü elan etdi.<ref>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/06/content_11661240.htm |title=129 killed, 816 injured in China's Xinjiang violence |date=6 iyun 2009 |accessdate=18 yanvar publisher=Chinaview.cn |agency=Xinhua |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090709082604/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/06/content_11661240.htm |archivedate=9 iyul 2009 |df=dmy-all }}</ref> Növbəti günlərdə də həm dövlət mətbuatı, həm də partiya mənsubları ölü sayı barədə müxtəlif rəqəmləri dilə gətirdilər. Nəhayət, 18 iyul tarixində ölü sayının 197, yaralı sayının isə 1.721 olduğu elan edildi.<ref name=Xinhua197/><ref name=CD197>{{cite news | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/18/content_8444365.htm | title=Urumqi riot handled 'decisively, properly' | author=Hu Yinan, Lei Xiaoxun | date=18 iyul 2009 | accessdate=18 iyul 2009 | work=China Daily | archiveurl=https://www.webcitation.org/5p3p65NtT?url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/18/content_8444365.htm | archivedate=17 aprel 2010}}</ref> 1,721 injured.<ref name=scmp20090717/><ref name=NYTtrials>{{cite news | work=The New York Times | date=25 avqust 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=https://www.nytimes.com/2009/08/26/world/asia/26china.html | title=Chinese President Visits Volatile Xinjiang | last=Wong | first=Edward}}</ref> [[Dünya Uyğur Konqresi]] isə ölülərin sayının 600 cıvarında olduğunu idda edirdi. Xinhua ölənlərin və yaralananların etnik göstəricilərini verməkdə tələsmirdi.<ref>{{cite news |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article6656359.ece |title=Chinese Han mob marches for revenge against Uighurs after rampage | work=The Times | date=7 iyul 2009 | accessdate=7 iyul 2009 | first=Jane | last=Macartney | location=London}}</ref> Lakin [[The Times]] və [[The Daily Telegraph]] kimi qəzetlərin bildirdiyən görə həyatını itirənlərin əksəri han idi. 10 iyul tarixində Xinhua nəhayətki, ölülərin etnik mənsubiyyətini elan etdi. Həyatını itirən 184 şəxsdən 137-i han, 46-ı uyğur və 1-i huey idi.<ref name=XH184dead>{{cite news | url=http://www.newsday.com/news/death-toll-from-china-s-ethnic-riots-hits-184-1.1306298 |title=Death toll from China's ethnic riots hits 184 | publisher=Newsday | agency=Associated Press |date=10 iyul 2009}}</ref> Şahidlərin bildirdiyinə görə, 12 nəfərlik uyğur etirazçı qrupu polis tərəfindən güllələnmişdi.<ref>{{cite news | last=Duncan | first=Max | date=18 iyul 2009 | accessdate=18 iyul 2009 | url=https://www.reuters.com/article/2009/07/19/idUSLI462648 | title=China says police shot dead 12 Uighurs this month | publisher=Reuters | archive-date=2013-10-19 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131019095800/http://www.reuters.com/article/2009/07/19/idUSLI462648 | url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news | url=http://www.timesfreepress.com/news/2009/jul/18/china-says-police-killed-12-urumqi-rioting/?breakingnews | title=China says police killed 12 in Urumqi rioting | agency=Associated Press | date=18 iyul 2009 | accessdate=5 sentyabr 2009 | last=Wong | first=Gillian | publisher=Times Free Press}}</ref> Yaralananların da sayı təxminən buna uyğun idi. Xəstəxanaların verdiyi məlumata əsasən yaralıların 2/3-ü hanlar təşkil edirdi.<ref name=Timewestwar>{{cite news | work=Time | date=20 iyul 2009 | accessdate=5 sentyabr 2009 | title=China's War in the West | url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1909460-1,00.html | last=Elegant | first=Simon | last2=Ramzy | first2=Austin | archive-date=2009-07-17 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090717075647/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1909460-1,00.html | url-status=dead }}</ref> Dünya Uyğur Təşkilatı isə qətlə yetirilən əksər uyğurun hesabatlarda yer almadığını bildirirdi.<ref name=BBC1500>{{cite news | date=3 avqust 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8181563.stm | publisher=BBC News | title=Xinjiang arrests 'now over 1,500'}}</ref> 2009-cu ilin avqustunda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] hökuməti tərəfindən bəyan edilmiş hesabata görə, həyatını itirmiş 156 mülki şəxsdən 123-ü han, 10-u uyğur və 1-i mancurdur.<ref name=XHaugustbreakdown>{{cite news | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | date=5 August 2009 | accessdate=13 dekabr 2009 | title=Innocent civilians make up 156 in Urumqi riot death toll | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-08/05/content_11831350.htm | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090808151504/http://news.xinhuanet.com/english/2009-08/05/content_11831350.htm | archivedate=8 avqust 2009 | df=dmy-all }}</ref> Uyğurlar isə bunu qəbul etmir və rəqəmlərin həqiqəti əks etdirmədiyini bildirirlər.<ref name=afraidtoevenlook>{{cite journal | url=https://www.hrw.org/en/node/86103/section/6 | publisher=[[Human Rights Watch]] | title=We Are Afraid to Even Look for Them: Enforced Disappearances in the Wake of Xinjiang's Protests | date=20 oktyabr 2009 | accessdate=18 yanvar}}</ref> Xinhua həmçinin, 627 maşının yandırıdığını və 633 konstruksiyanın ziyan gördüyünü də bildirmişdi.<ref name=xhinjured>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/12/content_11696865.htm |title= Number of injured in Urumqi riot increases to 1,680 |agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | accessdate=18 yanvar 2010|date=12 iyul 2009}}</ref> [[Urumçi]] bələdiyyə sədri hər ölən günahsız şəxsin ailəsinə ¥200.000, dəfn xərclərinə görə isə, ¥10.00 verildiyini bildirdi.<ref>{{cite news | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/21/content_11741337.htm | title=Xinjiang doubles compensation for bereaved families in Urumqi riot | date=21 iyul 2009 | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | accessdate=18 yanvar 2010 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090826004420/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/21/content_11741337.htm | archivedate=26 avqust 2009 | df=dmy-all }}</ref> Bu rəqəmlər sonradan iki qat artırıldı. Bəldiyyə sədri kompensasiya xərclərinin ümumilikdə ¥100 milyon tutacağını təxmin etdiyini bildirmişdi.<ref name=caijing>{{cite news | url=http://www.caijing.com.cn/2009-07-10/110196178.html | script-title=zh:"７·５"事件遇害者家属将获补偿21万元 | work=Caijing | date=10 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | language=zh | archive-date=2012-07-23 | archive-url=https://archive.is/20120723201703/http://www.caijing.com.cn/2009-07-10/110196178.html | url-status=dead }}</ref> === 5 iyuldan sonra === Şəhərdəki vəziyyət hələ gərgin olarkən, xarici jurnalistlər şəhərə dəvət edildilər. Onlar şəhərdə olarkən Çin ordusu mənsubları ilə uyğur ailələri arasında aqressiv mübahisələrin şahidi olmuşdular. Ailələr övladlarının heç bir əsas olmadan həbs edildiyini bildirirdilər.<ref name=times-escalates>{{cite news |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/china/article6655225.ece |title=Riot police battle protesters as China's Uighur crisis escalates |first=Jane |last=Macartney |work=The Times |date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar| location=London}}</ref> Uyğur qadın [[The Daily Telegraph]] jurnalistinə bildirmişdi ki, 6 iyul gecəsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ordusu onlar yaşayan məhəlləyə daxil olmuş, qapılarını qırmış və heç bir əsas olmadan bütün kişiləri həbs etmişdir.<ref name="dt5769839">{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/5769839/Eyewtiness-tensions-high-on-the-streets-of-Urumqi.html |title=Eyewitness: tensions high on the streets of Urumqi |first=Peter |last=Foster |work=The Daily Telegraph |date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | location=London}}</ref> 7 iyul tarixində rəsmi dairələr 1.434 nəfərin həbs edildiyini bildirdi. 200-300 nəfərlik uyğur qadın qrupu əsassız həbs edilənlərin azad edilməsi üçün etirazlara başladılar.<ref>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/07/content_11664739.htm |title=Police arrests 1,434 suspects in connection with Xinjiang riot |agency=Xinhua |publisher=Chinaview.cn |date=7 iyul 2009 |accessdate=12 iyul 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090710013745/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/07/content_11664739.htm |archivedate=10 iyul 2009 |df=dmy-all }}</ref> Nümayiş zamanı vəziyyət gərginləşsə də, polislə toqquşma baş tutmadı.<ref name=womensprotest>{{cite news | work=The Daily Telegraph | date=7 iyul 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/5764906/China-riots-300-Uighurs-stage-fresh-protest-in-Urumqi.html | title=China riots: 300 Uighurs stage fresh protest in Urumqi | last=Foster | first=Peter | location=London}}</ref><ref name=Fosterpolice>{{cite news | work=The Daily Telegraph | last=Foster | first=Peter | date=9 iyul 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | title=Urumqi: criticism and credit for the Chinese police | url=http://blogs.telegraph.co.uk/news/peterfoster/100002643/urumqi-criticism-and-credit-for-the-chinese-police/ | location=London | archive-date=2011-10-26 | archive-url=https://web.archive.org/web/20111026013753/http://blogs.telegraph.co.uk/news/peterfoster/100002643/urumqi-criticism-and-credit-for-the-chinese-police/ | url-status=dead }}</ref> [[Rəbiyyə Qədir]] 10.000-ə yaxın şəxsin bir gecədə yoxa çıxdığını bildirmişdir.<ref name=Reut20090729>{{cite news | last=Fujioka | first=Chisa | date=29 iyul 2009 | url=https://www.reuters.com/article/2009/07/29/us-china-xinjiang-idUSTRE56S1O020090729 | title=Uighur leader says 10,000 went missing in one night | publisher=Reuters | accessdate=24 aprel 2011 | archive-date=2013-02-16 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130216090634/http://www.reuters.com/article/2009/07/29/us-china-xinjiang-idUSTRE56S1O020090729 | url-status=dead }}</ref> [[Human Rights Watch]] isə, 6-7 iyul tarixlərində 43 uyğur kişinin Çin təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən aparıldığını bildirmişdir. Onlar həmçinin, bunun ayzberqin sadəcə görünən tərəfi olduğunu da əlavə etmişdirlər. Human Rights Watch idda edir ki, 20-i yaşlarında olan və polis tərəfindən aparılan uyğurlardan 20 oktyabr 2009-cu il tarixindən etibarən heç bir xəbər alınmamışdır. 7 iyul tarixində [[Urumçi]]də hanların silahlarla müşayiət olunan böyük ölçülü nümayişləri başladı.<ref name=bno>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8137824.stm | title=Riots engulf Chinese Uighur city| publisher=BBC News| date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> İştirakçıların sayı barədə qərb mətbuatında müxtəlif iddialar var idi. Göstərilnə say yüzlərlədən 10.000-ə qədər dəyişirdi.<ref name=Reut20090729/><ref name=telegraphmob>{{cite news | url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/5766327/Han-Chinese-mob-takes-to-the-streets-in-Urumqi-in-hunt-for-Uighur-Muslims.html |title=Han Chinese mob takes to the streets in Urumqi in hunt for Uighur Muslims |work=The Daily Telegraph | last=Foster | first=Peter |date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar| location=London}}</ref> [[The Times]] uyğurlarla hanlar arasında toqquşmaların olduğunu və hanların uyğurlardan intiqam almaq üçün silahlandığını yazmışdı. Nümayişi dağıtmaq üçün polis gözyaşardıcı qazdan istifadə etdi.<ref name=rte>{{cite news |url=http://www.rte.ie/news/2009/0707/china.html |title=Curfew in Chinese city of Urumqi |publisher=RTÉ |date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> Meqafonla ıhaliyə müraciət edilərək evlərinə getmələri istənilirdi. Urumçinin partiya təşkilatının sədri Li Zhi maşının damından meqafonla insanları dağılışmağa səsləyirdi. Kütləvi etirazlar 8 iyulda tamamilə başa çatdı.<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8147657.stm |title=Chinese police kill two Uighurs |publisher=BBC News | date=13 iyul 2009 |accessdate=13 iyul 2009}}</ref><ref>{{cite news| url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/13/content_8423095.htm |title=Police shoot dead two suspects, injure another in Urumqi |work=China Daily | date=13 iyul 2009 |accessdate=13 iyul 2009}}</ref><ref name=SCMPconflict>{{cite news |title=Conflicting stories emerge after police shoot dead Uyghur pair |work=South China Morning Post |date=14 iyul 2009 |first=Will |last=Clem |author2=Choi, Chi-yuk|page= A1}}</ref> Şəhər boyunca tək-tük hadisələr baş versə də, ümumi olaraq hadisələr normal axarına geri dönürdü. İğtişaşlardan sonrakı günlərdə minlərlə insan şəhəri tərk etməyə başladı və avtobus qiymətləri 5 dəfə bahalaşdı.<ref name=bbcJ10/><ref>{{cite news | url=http://www.france24.com/en/20090711-exodus-urumqi-authorities-death-toll-uighur-xinjiang-han-china | title=Exodus from Urumqi as authorities up death toll | work=France24 | date=11 iyul 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090712135415/http://www.france24.com/en/20090711-exodus-urumqi-authorities-death-toll-uighur-xinjiang-han-china | archivedate=12 iyul 2009 | df=dmy-all }}</ref> 10 iyulda çəhər rəhbərliyi "ictimai təhlükəsizliyə" görə şəhər məscidlərinin ibadət üçün qapadıldığını elan etdi. Həmçinin, çox sayda insanların bir yerə toplanmasının, ənənəvi cümə ibadəti olan cümə namazlarının toplu formada qılınmasının təhlükəli olduğu deyildi.<ref name=bbcJ10>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8143554.stm | title=Some Urumqi mosques defy shutdown | publisher=BBC News | date=10 iyul 2009 | accessdate=12 iyul 2009}}</ref><ref name=euronewsJume>{{cite news | url=http://www.euronews.net/2009/07/10/urumqi-mosques-closed-for-friday-prayers/ | title=Urumqi mosques closed for Friday prayers | date=9 avqust 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | publisher=[[Euronews]] | archive-date=2012-01-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120114092823/http://www.euronews.net/2009/07/10/urumqi-mosques-closed-for-friday-prayers/ | url-status=dead }}</ref> Lakin uyğurlar kütlələr halında toplanaraq, cümə namazlarını qılırdılar. Hər hansısa hadisəyə səbəb olmamaq üçün rəhbərlik iki məscidin ibadətə açılmasına icazə verdi.<ref name=rtrj10/><ref>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8144146.stm | title=China reimposes curfew in Urumqi | publisher=BBC News | date=10 iyul 2009 | accessdate=12 iyul 2009}}</ref> [[Cümə namazı]]ndan sonra insanlar hələ də həbsdə saxlanılanların azadlığa buraxılması üçün etiraz etmələrinə baxmayaraq, nümayiş dağıdıldı və 5-6 nəfər həbs edildi.<ref name=rtrj10>{{cite news | last=Buckley | first=Chris | date=10 iyul 2009 | accessdate=12 iyul 2009 | url=https://www.reuters.com/article/2009/07/10/us-china-xinjiang-demonstration-sb-idUSTRE5691HI20090710 | title=Chinese police break up Uighur protest after prayers | publisher=Reuters | archive-date=2013-02-16 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130216071705/http://www.reuters.com/article/2009/07/10/us-china-xinjiang-demonstration-sb-idUSTRE5691HI20090710 | url-status=dead }}</ref> Avqust ayının əvvəllərində 300 nəfərdən çox insan həbs edildi. [[BBC]]-ə görə, iğtişaşlar səbəbi ilə həbs edilənlərin ümumilikdə sayı 1.500 nəfərdən çox idi. The Financial Times isə həbs edilənlərin sayının təxminən 4.000 nəfər olduğunu təxmin edirdi. Qeyd etmək lazımdır ki, bu zaman Urumçi həbsxanaları artıq dolmuşdu. Buna görə də, məhbusların ordunun anbarlarında saxlanılmasına başlanmışdı.<ref name=FT5aa932ee>{{cite news | first=Kathrin | last=Hille | date=19 iyul 2009 | url=http://www.ft.com/cms/s/0/5aa932ee-747c-11de-8ad5-00144feabdc0.html?nclick_check=1 | title=Xinjiang widens crackdown on Uighurs | work=The Financial Times}}</ref> Uyğur-Amerikan Assosiasiyası görə, xeyli sayda uyğur jurnalist və bloqqer də iğtişaşlardan sonra həbs edilmişdir. Onlardan biri olan jurnalist Qeyrət Niyaz xarici mətbuata müsahibə verdiyi üçün 15 il həbsə məhkum edilmişdi.<ref name=Niyaz>Reuters.com. "[https://af.reuters.com/article/worldNews/idAFTRE66M1OX20100723 Reuters.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200806131435/https://af.reuters.com/article/worldNews/idAFTRE66M1OX20100723 |date=2020-08-06 }}." ''China jails Uighur journalist for 15 years – employer.'' Retrieved on 4 sentyabr 2010.</ref> Digər səs-küylü həbs isə İlham Tohti ilə baş verdi. [[Minzu Universiteti]]ndə iqtisadiyyat müəllimi olan Tohti də Sintszyan hakimiyyətini tənqid etdiyi üçün iğtişaşlardan iki gün sonra həbs edilmişdi.<ref name=rfajul082009>{{cite news | publisher=Radio Free Asia | url=http://www.rfa.org/english/news/uyghur/Tohti-07082009151608.html | title=Outspoken Economist Presumed Detained | accessdate= 12 iyul 2009 | date=8 iyul 2009}}</ref><ref name=rfa0824en>{{cite web | publisher=Radio Free Asia | year= 2009 | url=http://www.rfa.org/english/news/uyghur/tohtifreed-08242009163817.html?searchterm=None | title=Uyghur Economist Freed, Warned | accessdate=31 August 2009}}</ref><ref name=release>{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/08/24/world/asia/24china.html?_r=1&emc=eta1 | work=The New York Times | title=Without Explanation, China Releases 3 Activists | last=Wines | first=Michael | date=23 avqust 2009 | accessdate=25 avqust 2009}}</ref> == Reaksiyalar və cavablar == === Daxili reaksiya === ==== Kommunikasiya kəsintiləri ==== Mobil telefon və internet xidmətləri iğtişaşlar zamanı və ondan sonra bir müddət məhdudlaşdırılmışdı. [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] mobil telefon xidməti "hadisələrin daha da böyüməməsi" üçün mobil zəngləri kəsdiyini bildirmişdi.<ref name=ChinaMobilecut>{{cite news |date=6 iyul 2009 |accessdate=5 sentyabr 2009 |url=http://www.indianexpress.com/news/minority-riots-erupt-in-chinas-west-media-reports-140-deaths/485614/0 |agency=Associated Press |work=The Indian Express |title=Minority riots erupt in China's west, media reports 140 deaths}}</ref> Həmçinin, Sintszyana edilən və ya buradan edilən beynəlxalq zənglər da bloklanmışdı.<ref name=SCMPoverseas>{{cite news |title=Overseas media given freedom to cover unrest, but some areas still out of bounds |work=South China Morning Post |date=8 iyul 2009 |first=Chi-yuk |last=Choi |author2=Wu, Vivian |page=A2}}</ref> Regiona internet verilişi ya tamamilə dayandırılmış, ya da bəzi yerli saytlar qapadılmışdı.<ref name=reuters1>{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/2009/07/06/us-china-xinjiang-internet-sb-idUSTRE56513820090706 |title=China tightens Web screws after Xinjiang riot |first=Emma |last=Graham-Harrison and Yu Le |agency=Reuters |date=6 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |archive-date=2011-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110221084150/http://www.reuters.com/article/2009/07/06/us-china-xinjiang-internet-sb-idUSTRE56513820090706 |url-status=dead }}</ref><ref name=comm_cut>{{cite news |url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jgCunmDsXkld2DigXwP4Lel290og |title=Internet cut in Urumqi to contain violence: media |agency=Agence France-Presse |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> 9 iyul tarixində [[Urumçi]]nin Hot Tak otelində qalan [[Əl-Cəzirə]] jurnalisti bildirmişdi ki, onların oteli şəhərdə internetə giriş mümkün olan yeganə yer idi, lakin onlar öz mesajlarını və ya beynəlxalq zənglərini reallaşdıra bilmirdilər. Yerli saytların əksəriyyəti və google senzuraya məruz qaldı. Tez bir zamanda etirazlardan çəkilmiş görüntülər [[Twitter]]də, [[YouTube]]da və [[Flickr]]də yayımlandı.<ref>{{cite news|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jlMPMzVRIgHQFdLL_ShBYw_af3Vw|title=Savvy Internet users defy China's censors on riot|last=Doran|first=D'Arcy|date=5 iyul 2009|agency=Agence France-Presse}}<!--copy at The Age: http://news.theage.com.au/breaking-news-technology/savvy-internet-users-defy-chinas-censors-on-riot-20090706-daby.html--></ref> Əksər dünyanın digər yerlərindən Sintszyan saytlarına giriş qadağan edildi. 14 may 2010-cu il tarixinə qədər, yəni təxminən bir il [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]]da internet məhdud şərtlər altına verildi.<ref name=InternetRestored>{{cite news |script-title=zh:新疆今日起全面恢复互联网业务 |trans-title=Starting today, Internet service completely restored in Xinjiang |date=14 may 2010 |accessdate=14 may 2010 |url=http://news.china.com.cn/txt/2010-05/14/content_20038848.htm |publisher=news.china.com.cn |language=zh |archive-date=17 May 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100517023849/http://news.china.com.cn/txt/2010-05/14/content_20038848.htm |url-status=dead }}</ref> ==== Hökumət ==== [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in dövlət tərəfindən idarə olunan televiziyaları etirazçıların maşınları yandırması videolarını durmadan yayımlayırdılar.<ref>{{cite news |url = http://www.adelaidenow.com.au/news/world/killed-new-protest-put-down-china/story-e6frea8l-1225746704543?from=public_rss |title = 156 killed, new protest put down – China |agency = Agence France-Presse |first = Dan |last = Martin |date = 7 iyul 2009 |accessdate = 18 yanvar 2010 |work = Adelaide Now |archive-date = 2012-02-03 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120203155105/http://www.adelaidenow.com.au/news/world/killed-new-protest-put-down-china/story-e6frea8l-1225746704543?from=public_rss |url-status = dead }}</ref> Rəsmilər isə partiyanın verdiyi reaksiyanı təkrarlayırdılar. Bələdiyyə sədri Nur Bəkri verdiyi müsahibəsində Şaoquan hadisəsini barədə danışmış və Quanqdonq, Sintszyan hadisələrinin hökumət tərəfindən ədalətli və ətraflı formada araşdırıldığını bildirmişdi. Bəkri hadisələrinin əvvəlcədən planlanmış və düşünülmüş olduğunu bildirmişdi.<ref>{{cite news | url=http://news.qq.com/a/20090706/000460.htm |script-title=zh:视频:新疆自治区主席就打砸抢烧事件发表讲话 |trans-title=Xinjiang chairman delivers message to citizens | format=video |date=6 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | publisher=QQ News|language=zh}}</ref> Sintszyan Regional Xalq Konqresinin Daimi Komitəsinin katibi Eligen İmibaxi 5 iyul iğtişaşlarını "ekstremizm, separatizm və terrorizm" nümunəsi adlandırmışdı.<ref name="netease1">{{cite news | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/20/content_11734279.htm | title=Xinjiang to speed up legislation against separatism, regional top lawmaker | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | date=20 iyul 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090722131006/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/20/content_11734279.htm | archivedate=22 iyul 2009 | df=dmy-all }}</ref><ref name="abcnews1">{{cite news|url=http://www.thejakartapost.com/news/2009/07/20/after-riots-china-promote-antiseparatist-laws.html |title=After Riots, China to Promote Anti-Separatist Laws |work=The Jakarta Post |date=20 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |agency=Associated Press |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090819051121/http://www.thejakartapost.com/news/2009/07/20/after-riots-china-promote-antiseparatist-laws.html |archivedate=19 August 2009 }}</ref> [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] mətbuatı öz fəaliyyətində iğtişaşları ətraflı formada əks etdirmişdi.<ref name=ft00144>{{cite news |url=http://www.ft.com/cms/s/0/8083cb12-6af1-11de-861d-00144feabdc0.html |title=Beijing handles political management of riots |first= Richard |last=McGregor |work=Financial Times |date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> İğtişaşlar və qarşıdurmalar sakitləşdirildikdən sonra, Çin dövləti xarici jurnalistləri bölgəyə dəvət etdi. Bu hadisə əvvəllər görülməmişdi. Təxminən 100 mətbu orqandan olan jurnalistlər tez bir zamanda Sintszyana gəldilər. Hoy Tak otelində yerləşdirilən jurnalistlərlə 30 internet əlaqəsi paylaşılmmışdı.<ref name=DemocracyNowvideo>{{cite news | date=9 iyul 2009 | accessdate=5 sentyabr 2009 | title=Report from Urumqi: Thousands of Chinese Troops Enter City Torn by Ethnic Clashes | format=video | publisher=Democracy Now! | url=http://www.democracynow.org/2009/7/9/report_from_urumqi_thousands_of_chinese}} Discussion of media coverage starting at 26:49, hotel and internet blackout at 29:00.</ref> The Financial Times Çinin bu siyasətini 2008-ci il Tibet hadisələri zamanı baş vermiş "ictimai münasibətlər fəlakəti"ndən sonra alınmış qərar olaraq qiymətləndirmişdi.<ref name=pfteleg090707>{{cite news |url=http://blogs.telegraph.co.uk/news/peterfoster/100002368/uighur-unrest-not-another-tiananmen/ |title=Uighur unrest: not another Tiananmen |work=The Daily Telegraph |first=Peter |last=Foster |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |location=London |archive-date=2012-07-07 |archive-url=https://archive.today/20120707024531/http://blogs.telegraph.co.uk/news/peterfoster/100002368/uighur-unrest-not-another-tiananmen/ |url-status=dead }}</ref> İğtişaşlar yatırıldıqdan sonra Çin mətbuatı geniş həcmli propaqandaya başladı. Propaqandada Sintszyandakı etnik harmoniya təbliğ edilirdi. Yerli televiziyalarda uyğur və han musiqiçilərdən təşkil edilmiş xor "Biz eyni ailənin üzvləriyik" mahnısını oxuyurdu. İğtişaşlar zamanı "qəhrəmancasına hərəkət edən" uyğurlar barədəproqramlar çəkilirdi. Yük maşınları küçələrdə gəzərək şüarlar səsləndirirdi. Əsas şüar insanları "3 qüvvəyə – terrorizmə, separatizmə və ekstremizmə" qarşı xəbərdar etmək idi.<ref name=SCMPpropaganda>{{cite news |title=Propaganda shows of Han-Uygur unity fall flat in Silk Road oasis town |work=South China Morning Post |date=17 iyul 2009 |agency=Associated Press |page= A7}}</ref> Çin prezidenti və Kommunist Partiyasının baş katibi Hu Cintao [[İtaliya]]dakı [[Böyük Səkkizlər]] görüşlərimi yarımcıq qoyaraq, ölkəsinə geri döndü.<ref name=HuG8/><ref>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/09/content_11681173.htm |title=Hu holds key meeting on Xinjiang riot, vowing severe punishment on culprits |agency=Xinhua |publisher=Chinaview.cn |last=Guo |first=Likun |author2=Li, Huizi |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090831093008/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/09/content_11681173.htm |archivedate=31 avqust 2009 |df=dmy-all }}</ref> Təcili Siyasi Büronu iclasa çağıran Cintao, Daimi Komitənin üzvü Zhou Yonqkanqı təhlükəsizliyi və nizami təmin etmək üçün Sintszyana göndərdi.<ref>{{cite news |title=Hu Jin-tao sends Zhou Yong-kang to Xinjiang to direct safety work |work=China News Wrap |date=10 iyul 2009}}</ref> Cənubi Çin Gündəlik Postası qəzeti hökumətdəki mənbəsinə istinadən bildirirdi ki, Urumçi hadisələri hakimiyyətin inqilabın 60 illiyi ilə bağlı planladığı tədbirlər planına da təsir etmişdir.<ref name=SCMPcaughtout>{{cite news |title=Hu's return seen as sign Beijing was caught out |work=South China Morning Post |date=9 iyul 2009 |first=Kristine |last=Kwok |page= A4}}</ref> Quanqdonq Əyalət Komitəsinin katibi Vanq Yanq hökumətin etnik azlıqlara olan siyasətində dəyişikliklərə getməsinin vacib olduğunu bildirmiş, əks halda müəyyən problemlərlə qarşılaşa biləcəyini demişdi.<ref>{{cite news |last=Pomfret |first=James |date=30 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url=https://www.reuters.com/article/2009/07/30/us-china-xinjiang-idUSTRE56T1XJ20090730 |title=China needs new policies after Xinjiang: official |agency=Reuters |archive-date=2013-12-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131212113409/http://www.reuters.com/article/2009/07/30/us-china-xinjiang-idUSTRE56T1XJ20090730 |url-status=dead }}</ref> Bir təhlükəsizlik planlayıcısı inqilabın 60 illiyi münasibətilə Sintszyana qonşu bölgələrdən də qoşun göndəriləcəyini, bölgədəki ümumi təhlükəsizlik qüvvələri sayının 130.000-ə çatdırılacağını demişdi. İğtişaşlardan sonra [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] hökuməti [[Rəbiyyə Qədir]]in səfər etdiyi ölkələrə diplomatik təzyiqlər etməyə başladı. İyulun sonlarında Hindistan "Çinin məsləhəti" ilə Rəbiyyə Qədirin viza müraciətini rədd etdi.<ref>{{cite news | last=Jacob | first=Jayanth | date=26 iyul 2009 | url=http://www.telegraphindia.com/1090726/jsp/frontpage/story_11283909.jsp | title=Delhi shuts out Uighur matriarch | work=The Telegraph | accessdate=29 yanvar 2010}}</ref> Rəbiyyə Qədirin [[Yaponiya]] səfərindən sonra Çindəki [[Yaponlar|yapon]] səfiri XİN-ə çağırıldı və ona bu bməsələ barədə Çinin narazılığı bildirildi.<ref>{{cite news | date=28 iyul 2009 | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8171791.stm | title=Uighur Kadeer arrives in Tokyo | publisher=BBC News | accessdate=29 yanvar 2010}}</ref> Rəbiyyə Qədirin öz həyatı barədə çəkilmiş filmin təqdimatı üçün [[Avstraliya]]ya getməsindən sonra Çin [[Avstraliya]]ya da etiraz etmiş və filmin təqdim edilməməsini istəmişdi.<ref name=Teleg5943780>{{cite news | url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/australiaandthepacific/australia/5943780/Australia-defies-China-to-host-Uighur-leader-Rebiya-Kadeer.html | title=Australia defies China to host Uighur leader Rebiya Kadeer | work=The Daily Telegraph | date=31 iyul 2009 | accessdate=29 yanvar 2010 | location=London}}</ref> ==== İnternetdəki münasibət ==== [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] internetində qarşıdurmalara münasibət rəsmi dövlət münasibətindən fərqli oldu. İnternetdəki bloklamalara və senzuraya baxmayaraq, internet istifadəçiləri qarşıdurmalar barədə öz fikirlərini yazmağa davam etdilər. Müzakirəçilər arasında hökumət tərəfindən çıxış edənlər olsa da, uyğurların niyə bunu etdiklərini öyrənməyə çalışanlar da az deyildi.<ref name=onlineventire>{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/2009/07/07/us-china-xinjiang-internet-idUSTRE5651K420090707 |title=Chinese go online to vent ire at Xinjiang unrest |agency=Reuters |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |archive-date=2011-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110210034344/http://www.reuters.com/article/2009/07/07/us-china-xinjiang-internet-idUSTRE5651K420090707 |url-status=dead }}</ref> Hökumət nümayəndələri tez bir zamanda müxtəlif şərhləri və yazıları silsələr də, günahkarların tapılıb cəzalandırılması ümumi tələb idi. Bəzi postlarda həm hanlar, həm də zlıqlar tərəfindən sevilən general Vanq Zhenə həsr edilirdi.<ref>{{cite news |url=http://www1.voanews.com/english/news/a-13-2009-07-08-voa13-68819437.html |publisher=VOA News |title=Chinese Authorities Blame Internet for Fanning Uighur Anger |date=8 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091220234358/http://www1.voanews.com/english/news/a-13-2009-07-08-voa13-68819437.html|archivedate=20 dekabr 2009}}</ref> Bir çox uyğur Sintszyanda kommunist hakimiyyətinin yenidən möhkəmlənməsindən sonra repressiyaya məruz qalacaqlarından qorxurdu. === Beynəlxalq reaksiyalar === ==== Hökumətlərarası təşkilatlar ==== * [[BMT]]: Baş katib Pan Gi Mun bütün tərəfləri təmkinli olmağa çağırdı və Çini mülki əhalini, vətəndaşlarını qorumağa çağırdı.<ref name=jg>{{cite news |last=Martin |first=Dan |url=http://thejakartaglobe.com/afp/china-says-over-1400-arrested-for-xinjiang-riots/316662 |title=China says over 1,400 arrested for Xinjiang riots |work=Jakarta Globe|date=6 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090710021534/http://thejakartaglobe.com/afp/china-says-over-1400-arrested-for-xinjiang-riots/316662 |archivedate=10 iyul 2009 |df=dmy-all }}</ref> Həmçinin, o, Çini insanların sərbəst toplaşma, söz azadlıqlarına hörmət etməyə çağırdı.<ref>{{cite news |url=http://www.bt.com.bn/asia_news/2009/07/07/xinjiang_unrest_un_urges_china_to_respect_freedoms |title=Xinjiang unrest: UN urges China to respect freedoms |work=The Brunei Times |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120113053330/http://www.bt.com.bn/asia_news/2009/07/07/xinjiang_unrest_un_urges_china_to_respect_freedoms |archivedate=13 yanvar 2012 |df=dmy-all }}</ref> İnsan hüquqları aktivisti [[Navi Pilley]] ölənlərin sayından təşvişə düşdüyünü və iğtişaşların yalnız bir gün olduğunu nəzərə alsaq, ölü sayının həddindən artıq çox olduğunu bildirdi.<ref>{{cite news | url=http://www.thejakartapost.com/news/2009/07/07/un-rights-chief-alarmed-death-toll-china.html | title=UN rights chief alarmed by death toll in China | work=Jakarta Post | agency=Associated Press | accessdate=18 yanvar 2010 | date=7 iyul 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090708002438/http://www.thejakartapost.com/news/2009/07/07/un-rights-chief-alarmed-death-toll-china.html | archivedate=8 iyul 2009 | df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=31381&Cr=Pillay&Cr1= |title=UN human rights chief alarmed by 'major tragedy' in western China |publisher=UN News Centre |date=7 iyul 2009}}</ref> O, həmçinin bildirmişdi ki, Çin məhbuslarla beynəlxalq normalara uyğun formada davranmalıdır.<ref>{{cite news |url=http://www.khaleejtimes.ae/DisplayArticleNew.asp?col=&section=international&xfile=data/international/2009/July/international_July567.xml |title=UN urges China, ethnic groups to halt violence |work=Khaleej Times |agency=Reuters |accessdate=18 yanvar 2010 |date=7 iyul 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725152650/http://www.khaleejtimes.ae/DisplayArticleNew.asp?col=&section=international&xfile=data%2Finternational%2F2009%2FJuly%2Finternational_July567.xml |archivedate=25 iyul 2011 |df=dmy-all }}</ref> * [[Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı]]: Bu təşkilat rəsmi bəyanat yayımlayaraq hadisələr zamanı həyatını itirən günahsız şəxslərin ailələrinə başsağlığı verdiklərini bildirdi. Həmçinin, təşkilat [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]]ın Çinin ayrılmaz hissəsi olduğunu, buna görə də, hadisələri [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in daxili işi olduğununa inandıqlarını əlavə etdi.<ref>{{cite news | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/11/content_11693625.htm | title=SCO expresses condolence to families of victims in Xinjiang riot | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | accessdate=18 yanvar 2010 | date=11 iyul 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090717034941/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/11/content_11693625.htm | archivedate=17 iyul 2009 | df=dmy-all }}</ref> [[Rusiya]] XİN rəhbəri Sergey Lavrov etirazçıları etnik dözümsüzlük yayan şüarlar səsləndirdiklərinə görə qınadı.<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/2009/07/08/us-china-xinjiang-russia-sb-idUSTRE5671SM20090708 |title=Russia says China Xinjiang riots internal affair |agency=Reuters |date=8 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |first=Guy |last=Faulconbridge |archive-date=2011-08-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110830044325/http://www.reuters.com/article/2009/07/08/us-china-xinjiang-russia-sb-idUSTRE5671SM20090708 |url-status=dead }}</ref> Çinin qonşuları olan Qazaxıstan və Qırğızıstan qaçqın axınları üçün hazırlaşdıqlarını və sərhəddə nəzarətin gücləndirildiyini bildirdilər.<ref>[http://en.ca-news.org/news/76911 Kazakh Foreign Ministry: Above 1,000 Kazakh citizens leave Xinjiang due to riots]. Central Asian News. 9 iyul 2009</ref> Qazaxıstan dövlətinin Çini dəstəkləməsinə baxmayaraq, paytaxt Almatıda 5 min uyğur Sintiszyanda uyğurlara qarşı sərt güc tədbiq edilməsinə etiraz etdi.<ref>{{cite news |url=http://www.abs-cbnnews.com/world/07/08/09/central-asia-uighurs-look-fury-bloodshed |title=Central Asia Uighurs look on with fury at bloodshed |publisher=ABS CBN News |agency=Agence France-Presse | accessdate=18 yanvar 2010 | date=7 iyul 2009}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.rferl.org/content/Kyrgyz_Tighten_Controls_On_Chinese_Border/1772486.html |title=Kyrgyz Tighten Controls On Chinese Border |author=Radio Free Europe/Radio Liberty |date=8 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://seattletimes.nwsource.com/html/nationworld/2009499738_apaskazakhstanuighurprotest.html |title=Seattle Times | publisher=ABC News | agency=Associated Press | last=Leonard | first=Peter |date=19 iyul 2009 |accessdate=19 iyul 2009}}</ref> *[[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı]]: Çini sərt və lazım olandan daha çox güc tətbiq etdiyinə görə qınayan təşkilat Çini məsuliyyət daşıyanların tapmağa çağırdı. Həmçinin, Çin etirazlara səbəb olan məsələləri həll etməyə çağırılırdı.<ref>{{cite news |url=http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/441067/1/.html |title=World powers call for restraint amid China unrest |publisher=Channel News Asia |date=8 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |archive-date=2009-09-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090913121426/http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/441067/1/.html |url-status=dead }}</ref> *[[Avropa İttifaqı]]: liderlər narahatlıqlarını dilə gətirdilər və Çini etirazçılarla ortaq məxrəcə gəlməyə səslədilər. Almaniyanın kansleri Angela Merkel etnik azlıqların hüquqlarına hörmətlə yanaşılmasının lazım olduğunu vurğuladı.<ref name=ra>{{cite news |url=http://www.radioaustralia.net.au/connectasia/stories/200907/s2618918.htm | title=International reaction to Uyghur protest violence |publisher=Radio Australia | format=audio | accessdate=18 yanvar 2010 | date=7 iyul 2009}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.sinodaily.com/2006/090707135555.gaex23r3.html |title=France concerned over Xinjiang riots |work=Sino Daily |date=7 iyul 2009 | accessdate=19 dekabr 2014 | agency=Agence France-Presse}}</ref> [[İtaliya]] Prezidenti [[Giorgio Napolitano]], Hu Cintao ilə keçirdiyi mətbuat konfransında insan haqları mövzusunda xüsusilə dayandı və dedi ki, "Çində əldə olunan iqtisadi və sosial tərəqqi insan hüquqları baxımından yeni tələblər qoyur."<ref name=rfe>{{cite news |url=http://www.rferl.org/content/Kyrgyz_Uyghur_Sees_Roots_Of_China_Unrest_In_Beijing_Policies/1770623.html | title=Uyghurs Abroad Blame China Policies For Unrest | author=Radio Free Europe/Radio Liberty | date=7 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.norwaypost.no/news/norway-concerned-about-violence-in-xinjiang.html |title=Norway concerned about violence in Xinjiang |work=Norway Post |publisher=Norwegian Broadcasting Corporation |date=9 iyul 2009 |accessdate=5 sentyabr 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118071128/http://www.norwaypost.no/news/norway-concerned-about-violence-in-xinjiang.html |archivedate=18 yanvar 2012 |df=dmy-all }}</ref> ==== Ölkələr ==== Uyğurlarında yaşadığı və əsas əhalisi [[türk]] mənşəli olan [[Türkiyə]] rəsmi formada "dərin təssüf " hissi keçirdiyini bildirmiş və Çini günahkarları ələ keçirməyə çağırmışdı.<ref>{{cite news |url=http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=180125&bolum=100 |title=Tension runs high as China cracks down on Uighur riot |publisher=Today's Zaman |date=7 iyul 2009 |accessdate=5 aprel 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120308124949/http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=180125&bolum=100 |archivedate=8 mart 2012 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.etaiwannews.com/etn/news_content.php?id=997938&lang=eng_news |title=Turkish FM calls on China to end violence |work=Taiwan News |agency=Associated Press |accessdate=18 yanvar 2010 |date=8 iyul 2009}}</ref> Baş nazir [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] hadisəni "soyqırım kimi" adlandırmışdı.<ref>{{cite news |title=Turkish PM compares violence in China to genocide |url=http://www.wsvn.com/news/articles/world/MI125641/ |agency=Associated Press |date=10 iyul 2009 |accessdate=5 sentyabr 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090713190636/http://www.wsvn.com/news/articles/world/MI125641/ |archivedate=13 iyul 2009 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news |date=10 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |title=Turkey attacks China 'genocide' |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8145451.stm |publisher=BBC News}}</ref> Ticarət və sənaye naziri [[Nihat Ərgün]] [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] mallarını boykot etməyə çağırmışdı, lakin onun bu çağırışı uğursuz oldu.<ref>{{cite news |url=http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=180534 |title=Turkey calls for boycott of Chinese goods |date=9 iyul 2009 |work=Today's Zaman |accessdate=18 yanvar 2010 |agency=Associated Press |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120308123508/http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=180534 |archivedate=8 mart 2012 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.france24.com/en/20090710-turkish-pm-erdogan-xinjiang-violence-genocide-turkey-uighurs-han-trade-beijing-china |title=Turkish PM Erdogan likens Xinjiang violence to 'genocide' |date=10 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |agency=Agence France-Presse |work=France 24}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/10/turkey-kuwait-ambassador-traffic-brawl-army-pilot.html|title=Will Kuwaiti diplomat's road rage hurt Turkish economy?|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150922233732/http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/10/turkey-kuwait-ambassador-traffic-brawl-army-pilot.html|archivedate=22 sentyabr 2015|accessdate=2015-10-25|df=dmy-all}}</ref> Çində [[Uyğurlar|uyğur]] əhaliyə qarşı təzyiqlərə etiraz olaraq xeyli sayda türk vətəndaş ölkədəki Çin səfirlikləri və konsulluqları qarşısında etiraz nümayişləri keçirdilər.<ref>{{cite news |url=http://www.ft.com/cms/s/0/b2fe933a-70d5-11de-9717-00144feabdc0.html |work=Financial Times |title=China fury at Turkey's 'genocide' comments |first=Kathrin |last=Hille |first2=Delphine |last2=Strauss |date=15 iyul 2009 |accessdate=15 iyul 2009}}</ref><ref>{{cite news |work=The Malaysian Insider |title=Turkey PM told to retract Xinjiang 'genocide' claim |date=14 iyul 2009}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/2009/07/14/us-china-xinjiang-idUSTRE56D0QJ20090714?feedType=RSS&feedName=worldNews |title=China dismisses accusation of Xinjiang genocide |publisher=Reuters |date=14 iyul 2009 |accessdate=15 iyul 2009 |archive-date=2014-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141111072947/http://www.reuters.com/article/2009/07/14/us-china-xinjiang-idUSTRE56D0QJ20090714?feedType=RSS&feedName=worldNews |url-status=dead }}</ref> [[Türkiyə]]də belə bir münasibətin göstərilməsi Çin mətbuatında da geniş formada əks etdirildi. Rəbiyyə Qədir isə [[Türkiyə]]nin uyğurlarla bağlı məsələdə məhdudiyyətlərlə qarşılaşdığını bildirdi, çünki Türkiyənin uyğur məsələsinə müdaxiləsi Çinin də Türkiyənin problemi olan kürd məsələsinə müdaxiləsi ilə nəticələnə bilərdi.<ref>{{cite book |last=Kadeer |first=Rebiya |title=Dragon Fighter One Woman's Epic Struggle for Peace with China |year=2009 |publisher=Kales Press |isbn=978-0-9798456-1-1 |page=273 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/dragonfighterone0000kade }}</ref> [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı]]ndakı ərəb ölkələri siyasi olaraq Çini dəstəkləyirdilər. [[Səudiyyə Ərəbistanı|Səudiyyə Ərəbistan]]ı və [[Misir]] bu işdə xüsusilə fərqlənirdilər. Onlar təşkilatda anti-Çin hərəkatın böyüməməsi üçün əllərindən gələni etdilər. Misir Çinin problemini özünün məzhəbçi problemi ilə oxşarlıq təşkil etdiyinə görə bu cür addım atırdı. [[Sudan]] da Çinə qarşı çıxmaqla öz daxili probleminə xarici müdaxilənin olmasına zəmin yarada biləcəyindən çəkinirdi.<ref name="wikileaks">{{cite web|url=https://wikileaks.org/plusd/cables/09BEIJING2041_a.html|title=Cable: 09BEIJING2041_a|publisher=wikileaks.org|accessdate=21 oktyabr 2015}}</ref> [[İndoneziya]] isə öz daxilində olan islamçı qruplaşmaları sakitləşdirmək üçün ictiamiyyətə Sintszyan hadisələrinin dini yox, etnik əsaslı olduğunu bildirdi. Pakistan, Səudiyyə ərəbistanı və Misir Çinin təşkilatda hadisələrlə bağlı məlumat verməsinə şərait yaratdı. [[Ərəb Dövlətləri Liqası|Ərəb Liqası]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]] və [[İran]] məsələ ilə bağlı heç bir mövqe sərgiləmədilər.<ref name="wikileaks2">{{cite web|url=https://www.wikileaks.org/plusd/cables/09BEIJING2185_a.html|title=Cable: 09BEIJING2185_a|publisher=wikileaks.org|accessdate=21 oktyabr 2015}}</ref> Sonradan Çin [[İran]] və [[Səudiyyə Ərəbistanı|Səudiyyə Ərəbistan]]la münasibətlərini daha da inkişaf etdirdi. Onun bunda məqsədi bu ölkələr vasitəsiylə [[İslam]] dünyasına daha çox təsir edə bilmək istəyi idi.<ref name="Al-Tamimi2013">{{cite book|author=Naser M. Al-Tamimi|title=China-Saudi Arabia Relations, 1990-2012: Marriage of Convenience Or Strategic Alliance?|url=https://books.google.com/books?id=tYuwAAAAQBAJ&pg=PA92&dq=uyghur+pressure+marriage&hl=en&sa=X&ved=0CDcQ6AEwA2oVChMIqbfH4ZPLyAIVDHM-Ch2zgwgG#v=onepage&q=uyghur%20pressure%20marriage&f=false|date=5 sentyabr 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-46153-0|pages=92–}}</ref> [[Əfqanıstan]], [[Kamboca]] və [[Vyetnam]] çinin "lazımı tədbirləri gördüyünə inandıqlarını" və Çinin "ərazi bütövlüyünü və suverenliyini dəstəklədiklərini" bildirdilər.<ref name=afghan>{{cite news |url=http://en.trend.az/news/world/afghanistan/1501282.html |title=Afghanistan supports China's territorial integrity |work=Trend News |date=8 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref name=cambod>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/11/content_11693729.htm |title=China taking appropriate measures in Xinjiang: Cambodian gov't |agency=Xinhua |publisher=Chinaview.cn |accessdate=18 yanvar 2010 |date=11 iyul 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090715064958/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/11/content_11693729.htm |archivedate=15 iyul 2009 |df=dmy-all}}</ref><ref name=viet>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/08/content_11673383.htm |title=Vietnam expresses support for China's handling of Xinjiang unrest |agency=Xinhua |publisher=Chinaview.cn |accessdate=18 yanvar 2010 |date=8 iyul 2009}}</ref> Mikroneziyanı vite-prezidenti Alik Alik isə hadisələri "terror hərəkəti" adlandırdı.<ref>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/09/content_11681728.htm |title=Micronesia vice president condemns Xinjiang riot |date=9 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |publisher=Chinaview.cn |agency=Xinhua |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090829152109/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/09/content_11681728.htm |archivedate=29 avqust 2009 |df=dmy-all}}</ref> [[İran]] isə [[Türkiyə]] və [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]]-nın narahatlığını paylaşdıqlarını və Çinin [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]]da yaşayan müsəlmanların hüquqlarına hörmətlə yanaşmasının vacibliyi vurğuladı.<ref>{{cite news |url=http://www.aa.com.tr/en/news/38906--turkey-and-iran-concerned-over-developments-in-xinjiang- |title=Turkey and Iran concerned over developments in Xinjiang |work=Anadolu Ajansi |accessdate=18 yanvar 2010 |date=9 iyul 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141220121949/http://www.aa.com.tr/en/news/38906--turkey-and-iran-concerned-over-developments-in-xinjiang- |archivedate=20 dekabr 2014 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.presstv.ir/detail.aspx?id=100250&sectionid=351020101 |title=Iran voices 'concern' over China unrest |publisher=Press TV |date=9 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090714162229/http://www.presstv.ir/detail.aspx?id=100250&sectionid=351020101 |archivedate=14 iyul 2009 |df=dmy-all}}</ref> [[Yaponlar|Yapon]] hökuməti hadisələri narahatlıqla izlədiklərini bildirdi.<ref>{{cite news |url=http://www.ndtv.com/news/world/1400_people_detained_in_china_riots.php |title=Riots in China: 1400 people detained |author=New Delhi Television |agency=Associated Press |accessdate=18 yanvar 2010 |date=7 iyul 2009}}</ref><ref>{{cite news |last=Saad |first=Imelda |date=9 iyul 2009 |accessdate=12 iyul 2009 |url=http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/441419/1/.html |title=Singapore urges restraint in Xinjiang, China |publisher=Channel News Asia |archive-date=2009-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090712031827/http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/441419/1/.html |url-status=dead }}</ref> [[Sinqapur]] hökuməti isə tərəfləri diaoloqa çağırdı. [[Tayvan]] hökuməti isə toqquşmaları şiddətləndirilənlərin məsuliyyətə cəlb edilməsinə səslədi. Baş nazir Liu Çiao-şiuan tərəfləri təmkinli olmağa çağırmaqla, Çinin gələcəkdə etnik azlıqların hüquqları məsələsinə daha həssas yanaşaçağına inandığını bildirdi.<ref>{{cite news |url=http://www.etaiwannews.com/etn/news_content.php?id=998686&lang=eng_news&cate_img=83.jpg&cate_rss=news_Politics_TAIWAN |title=Taiwan condemns riots in Xinjiang, urges China to be tolerant |work=Taiwan News |agency=Central News Agency |accessdate=18 yanvar 2010 |date=9 iyul 2009}}</ref> Tayvan 2009-cu ilin sentyabr ayında Rəbiyyə Qədirə viza verməkdən imtina etdi. [[Tayvan]] bu hərəkətini Rəbiyyə Qədirin BMT tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınan Şərqi Türküstan İslami Hərəkatı ilə əlaqələrinin olması iddiaları ilə əsaslandırmışdı.<ref>{{cite news |url=http://www.chinapost.com.tw/taiwan/national/national-news/2009/09/26/226198/Uighur-activist.htm |title=Uighur activist Rebiya Kadeer denied entry visa to Taiwan |work=The China Post |date=26 sentyabr 2009 |accessdate=29 yanvar 2010}}</ref> İsveçrə təmkinli olmağa çağırış etdi və həyatını itirənlərin ailələrinə başsağlığı bildirdikdən sonra çinin mətbuat və ifadə azadlığına hörmət etməyə çağırdı.<ref>{{cite news |url=http://www.swissinfo.ch/eng/news_digest/Violence_in_Xinjiang_worries_foreign_ministry.html?cid=7499024 |title=violence in Xinjiang worries foreign ministry |publisher=Swissinfo |date=8 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> Avstraliyanın baş naziri Kevin Rudd "çətinliklərin sülh yolu ilə həllinə inandığını" bildirdi.<ref name=et>{{cite news |url=http://www.monstersandcritics.com/news/asiapacific/news/article_1488318.php/Germany_Australia_urge_restraint_in_China_unrest |archive-url=https://archive.today/20130129093945/http://www.monstersandcritics.com/news/asiapacific/news/article_1488318.php/Germany_Australia_urge_restraint_in_China_unrest |url-status=dead |archive-date=29 yanvar 2013 |title=Germany, Australia urge restraint in China unrest |publisher=Monsters and Critics |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 }}</ref> Serbiya separatizmə qarşı olduğunu və bütün "problemlərin sülh yolu ilə həll ediləcəyinə inandığını" bildirdi.<ref>{{cite news |url=http://glassrbije.org/E/index.php?option=com_content&task=view&id=7853&Itemid=26 |title=Belgrade reactions to events in Xinjiang |publisher=Radio Serbia |date=9 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090805094051/http://glassrbije.org/E/index.php?option=com_content&task=view&id=7853&Itemid=26 |archivedate=5 August 2009 |df=dmy-all }}</ref> Belarus ölmüş insan sayına və regiona dəymiş ziyana görə təəssüf hiss keçirdiyini və vəziyyətin yaxın vaxtda normala dönəcəyinə ümid etdiyini bildirdi.<ref>{{cite web |url=http://www.mfa.gov.by/en/press/news_mfa/df0d82eacc0bde9b.html |title=Press Secretary Andrei Popov responds to a media question over the events in Urumqi in Xinjiang Uyghur Autonomous Region of the People's Republic of China |publisher=Belarus Foreign Ministry |accessdate=18 yanvar 2010 |date=9 iyul 2009}}</ref> Norveç və Niderlandda vəziyyət fərqli oldu. Niderlanddakı Çin səfirliyinə uyğur aktivistlər tərəfindən hücum oldu. Aktivistlər səfirliyin şüşələrini, pəncərələrini sındırdı və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] bayrağını yandırdı.<ref>{{cite news |url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-07/07/content_8388406.htm |title=FM: China strongly condemns attacks on its foreign missions |work= China Daily |accessdate=18 yanvar 2010 |date=7 iyul 2009}}</ref> 142 nəfər həbs edildi və Çin bir günlük səfirliyini bağladı.<ref>{{cite news |url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aVSP2kYBZ4hs |title=Dutch Police Hold 39 Detained After Protests at China Embassy |agency=Bloomberg |accessdate=18 yanvar 2010 |date=7 iyul 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121105055611/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aVSP2kYBZ4hs |archivedate=5 noyabr 2012 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.hindustantimes.com/China-shuts-Hague-embassy-after-Xinjiang-protest/Article1-429595.aspx |archive-url=https://archive.today/20130125064433/http://www.hindustantimes.com/China-shuts-Hague-embassy-after-Xinjiang-protest/Article1-429595.aspx |url-status=dead |archive-date=25 yanvar 2013 |title=China shuts Hague embassy after Xinjiang protest |work=Hindustan Times |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> Norveç səfirliyi qarşısında təxminən 100 nəfər uyğur nümayiş təşkil etdi. Onlardan 11 nəhər həbs edilsə də, sonradan azadlığa buraxıldılar.<ref name=ap>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/id/31781735 |title=Uighurs protest in Turkey, Norway |agency=Associated Press |last=Fraser |first=Suzan |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> [[İndoneziya]]nın islamçı qruplarından olan etirazçı koalisiya [[Cakarta]]dakı Çin səfirliyinin mühafizəçilərinə hücum edib, Çin əleyhinə cihad elan etdilər.<ref>{{Cite news|url=http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/442075/1/.html|title=Indonesians protest at Chinese embassy|date=13 iyul 2009|accessdate=23 iyul 2011|publisher=Channel News Asia|archive-date=2012-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023064621/http://www.channelnewsasia.com/stories/afp_asiapacific/view/442075/1/.html|url-status=dead}}</ref> [[Pakistan]] ortada [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]-[[Pakistan]] əlaqələrinin pozulmasına rəvac verəcək heç bir problemin olmadığını bildirdi.<ref>{{cite news |url=http://www.nation.com.pk/pakistan-news-newspaper-daily-english-online/Politics/10-Jul-2009/Some-elements-out-to-harm-SinoPak-ties |title=Some 'elements' out to harm Sino-Pak ties |work=The Nation |date=9 iyul 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090713175919/http://www.nation.com.pk/pakistan-news-newspaper-daily-english-online/Politics/10-Jul-2009/Some-elements-out-to-harm-SinoPak-ties |archivedate=13 iyul 2009 |df=dmy-all}}</ref> [[Şri-Lanka]] iğtişaşların [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in daxili problemi olduğunu və Çinin hərəkətləri sayəsində tez bir zamanda vəziyyətin normala qayıdacağına inandığını bildirdi.<ref>{{cite web |url=http://firstlanka.com/english/news/recent-riots-in-xinjiang-region-china/ |title=Recent riots in Xinjiang region, China |publisher=Sri Lankan News |date=10 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110816103228/http://firstlanka.com/english/news/recent-riots-in-xinjiang-region-china/ |archivedate=16 August 2011 |df=dmy-all}}</ref> [[Kanada]]nın baş naziri Laurens Kannon hadisələrin daha da pis məcraya getməməsi üçün "diaoloqun və xoş niyyətin" lazımlı olduğunu bildirdi.<ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/world/story/2009/07/06/china-protests.html |title=Chinese protests spread as deaths mount |publisher=CBC News |accessdate=18 yanvar 2010 |date=7 iyul 2009}}</ref> Obama admisntrasiyanın sözçüsü [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın Sintszyandakı insan itkisinə görə dərin təssüf keçirdiyini və bütün tərəfləri təhdidləri dayandırmağa, uyğun yol tapmağa səslədiyini bildirdi. ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü İan Kelli "Çin rəsmi dairələrinin vəziyyəti düzəltmək və daha çox güc tədbiqinin qarşısını almaq üçün işə başlamarının vacibliyini" vurğuladı.<ref>{{cite news |last=Buckley |first=Chris |url=https://www.reuters.com/article/2009/07/08/us-china-xinjiang-idUSTRE5650SW20090708 |title=China's Hu Abandons G8 as Ethnic Unrest Continues |agency=Reuters |date=8 iyul 2009 |accessdate=17 yanvar 2009 |archive-date=2013-02-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130216070520/http://www.reuters.com/article/2009/07/08/us-china-xinjiang-idUSTRE5650SW20090708 |url-status=dead }}</ref> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın Beynəlxalq Dini Azadlıqlar Komissiyası dərin naahatlığını ifadə etdi və Çini repressiyanı dayandırmağa çağırdı. Komissiya həmçinin, qarşıdurmanı araşdırmaq üçün müstəqil tədqiqat komitənin qurulmasının və Çinə sansksiya tədbiqinin vacibliyini vurğuladı.<ref name=SCMPsanct>{{cite news |title=US commission urges sanctions |work=South China Morning Post |date=16 iyul 2009 |agency=Agence France-Presse |page=A4}}</ref> ==== Qeyri-hökumət təşkilatları ==== * [[Amnesty International]]: hadisələrin tərəfsiz və müstəqil araşdıra biləcək qrupun yaradılmasının vacibliyini bildirdi. Həmçinin, həbs edilənlərin ifadə, sərbəst toplaşma azadlığı əsas gətirilərək azadlığa buraxılmalı olduğunu bildirdi. Həmçinin, digər həbsdə olanların da ədalətli mühakimə edilməsini tələb etdi.<ref>{{cite news |url=https://www.amnesty.org/en/news-and-updates/news/china-must-investigate-156-deaths-during-protests-in-urumqi-20090707 |title=China must investigate 156 deaths during protests in Urumqi |publisher=Amnesty International |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |archive-date=2010-01-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100127103141/http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/news/china-must-investigate-156-deaths-during-protests-in-urumqi-20090707 |url-status=dead }}</ref> * [[Human Rights Watch]]: Çini təmkinli olmağa və bölgədəki siyasətlə əlaqəli olaraq uyğur problemlərini həll etməyi özündə ehtiva edən hadisələrlə əlaqədar müstəqil araşdırma aparmağa çağırdı. Bundan əlavə Çinin etirazlara cavab verərkən beynəlxalq normalara hörmət etməli və yalnız mütənasib olaraq güc tətbiq etməli olduğu da vurğulandı.<ref>{{cite news |url=https://www.hrw.org/en/news/2009/07/06/china-exercise-restraint-xinjiang |title=China: Exercise Restraint in Xinjiang – Government Should Allow Independent United Nations Probe |publisher=Human Rights Watch |date=6 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> * [[Məğrib əl-Qaidəsi]]: [[London]]da fəaliyyət göstərən "Stirling Assynt" risk analizi firmasına görə, [[Əlcəzair]]də fəaliyyət göstərən Məğrib əl-Qaidəsi, [[Şimali Afrika]]dakı [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] işçilərinə hücum çağırışı etmişdir.<ref name=BBC-AQIM>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8149379.stm | title=China demands Turkish retraction | date=14 iyul 2009 | accessdate=14 iyul 2009 | publisher=BBC News}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.csmonitor.com/World/terrorism-security/2009/0715/p99s01-duts.html |title=China warns citizens in Algeria of Al Qaeda threat |last=Stack | first=Liam |work=The Christian Science Monitor |date=15 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/china/5822791/Al-Qaeda-vows-revenge-on-China-over-Uighur-deaths.html |author=Moore, Malcolm |work=The Daily Telegraph |title=Al-Qaeda vows revenge on China over Uighur deaths |date=14 iyul 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | location=London}}</ref> === Mətbuatda işıqlandırma === BBC World Service-nin Çin üzrə əməkdaşı Çen Şironq Xinhuanın onun yaxşı mənada təəccüblənməsinə səbəb olduğunu bildirdi: {{cquote|''Daha çox güvənilir olsun deyə videolar 2 həftə sonra yox, bir neçə saat sonra yayımlandlı.<ref name=bbc090706>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8136944.stm |title=China clampdown on tech in Urumqi |first=Mark |last=Ward |publisher=BBC News |date=6 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> ''}} [[Daily Telegraph]]-dan Peter Fosteri çinli jurnalistlərin işləmə sürəti yaxşı mənada təəccübləndirmişdi: {{cquote|''Uzun müddətdir dayanan çinli jurnalistlərin hadisəni işıqlandırma göstərdikləri sürət məni yaxşı mənada təəccübləndirdi...Çinin gizlədəsi elə də bir şeyi yoxdur.}} [[Berkli Kaliforniya Universiteti|Kaliforniya Berkli Universiteti]]ndən olan alimlər razılaşırlar ki, Çin rəsmi dairələri xeyli təcrübəli davranmışdır.<ref name=nyt090708>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2009/07/08/world/asia/08beijing.html |title=In Latest Upheaval, China Applies New Strategies to Control Flow of Information |work=The New York Times |first=Michael |last=Wines|date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> [[The New York Times]] və AFP Çinin "siyasi etirazlar barədəki dərsini yaxşı hazırladığını aşkarlamışdır." Onlar [[Ukrayna]]da, [[Gürcüstan]]da baş verən rəngli inqilablar və 2009-cu il İrandakı seçki etirazlarını ətraflı araşdırmış, etirazçıların təşkilatlanması, dünyaya səslərini eşitdirmə məsələsindəki metodlarını öyrənmiş və buna qarşı xüsusi üsullar işləmişdirlər. Lakin Ceymstaun Fondunun alimi Villi Lam Çinin sadəcə sosial olaraq test keçirdiyini bildirmişdir. O, inanırdı ki, bu açıqlığın nəticəsi zəif olarsa, 2008-ci ildəki Siçuan zəlzələsindən sonra etdikləri kimi "əyləcləri" basacaqdılar. Bir müddət sonra xarici jurnalistlərin polis tərəfindən nəzarətə alınması halları oldu, lakin qısa müddət sonra sərbəst buraxıldılar. 10 iyulda dövlət rəsmiləri xarici jurnalistlərdən "öz can təhlükəsizlikləri" üçün şəhəri tərk etmələrini istədilər.<ref>{{cite news |url=http://www.newssafety.org/index.php?option=com_content&view=article&id=14481:foreign-reporters-ordered-out-of-kashgar&catid=422:china-media-safety&Itemid=100414 |title= Foreign reporters ordered out of Kashgar |publisher=International News Safety Institute |agency=Agence France-Presse |date=10 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> Xinhuanın yuxarı vəzifəli şəxslərindən olan Xia Lin daha sonra qarşıdurma zamanı hər iki tərəfin itkilərini və baş vermiş hadisələri açıqladı. Bunu etirazların digər şəhərlərə yayılacağı qorxusu altında etmişdilər.<ref name=nyt20100603>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/06/04/world/asia/04china.html?_r=2 |title = In Leaked Lecture, Details of China's News Cleanups |work=The New York Times |first=Andrew |last=Jacobs |date=3 iyun 2010 |accessdate=2 iyul 2010}}</ref> Xalq Gündəliyi qəzeti qərb mətbuatını "ikili standart tətbiq etməkdə, tərəfli şərh və fikir" səsləndirməkdə ittiham etdi. Qəzet yazırdı ki, müəyyən xarici siyasətinə görə Çin əməyinin qarşılığını almaqda uğursuzluğa uğramışdır. Xarici fiqurlar və mətbuat orqanları onnu açıqlılığını və əməkdaşlıq etmək istəyini görməzdən gəlmişdir. Onların yazdığına görə əksər qərb mətbuatı üzvləri hələ də, bilərəkdən ya bilməyərəkdən etirazçıların etdiklərini azaldır və ortada irqi konflikt olduğu fikrinə köklənir.<ref name=cnw20090710>{{cite news |url=http://world.people.com.cn/GB/9628529.html |script-title=zh:国际观察：西方怎么不对恐怖袭击"保持克制"？！ |trans-title=People's Daily criticises double standards in Western media attitudes to 7.5 incident |work=People's Daily |date=10 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |language=zh |archive-date=2010-02-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100214061852/http://world.people.com.cn/GB/9628529.html |url-status=dead }} [http://chinanewswrap.com/2009/07/10/peoples-daily-criticises-double-standards-in-western-media-attitudes-to-75-incident/ English translation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111008011148/http://chinanewswrap.com/2009/07/10/peoples-daily-criticises-double-standards-in-western-media-attitudes-to-75-incident/ |date=8 oktyabr 2011 }} on China News Wrap. Retrieved 18 yanvar 2010.</ref> Hər halda, Frans Pressdən Darci Doran açıqlılığına görə Çin hökumətindən razı qaldığını bildirirdi, lakin onun hadisələr barədə düşündüyü Çininkindən xeyli fərqlənirdi. Çin mətbuatı əsasən ziyan görmüş hanlara köklənmişdi, "uyğur hekayəsi"ni, münaqişəyə gətirib çıxaran səbəblər isə işıqlandırılmırdı.<ref name=AFP1>{{cite news |url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5g4MmchS_uUQHaTfLOvi9Vm9XDHig|title=China extends hand to foreign media, but tightens grip elsewhere |first=D'Arcy |last=Doran |date=9 iyul 2009 |accessdate=5 aprel 2011 |publisher=Google|agency=Agence France Presse}}</ref> İğtışaşlar hələ təzə başlayarkən Reutersdən bir jurnalis ötən günki qarşidurmanı əks etdirmək üçün bir şəkildən istifadə etdi.<ref name=SCMPphotogaffe>{{cite news |url=https://www.scmp.com/article/686136/posted-photos-source-western-media-gaffes |title=Posted photos source of western media gaffes |work=South China Morning Post |date=8 iyul 2009 |author=staff reporter |page=A4}}</ref> Şəkildə Xalq Meydanında xeyli sayda Çin ordusu əks olunmuşdu. Lakin sonradan məlum oldu ki, bu şəkil 2009-cu il Şişou hadisələrinə aiddir və orijinalı 26 iyunda Həftəlik Cənubi Metropoliya tərəfindən paylaşılmışdır.<ref>{{cite news |url=http://www.nbweekly.com/magazine/cont.aspx?artiID=8848 |script-title=zh:石首"抢尸"拉锯战 |publisher=南都周刊网 [Southern Metropolis Weekly] |language=zh-hans |date=26 iyun 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714161604/http://www.nbweekly.com/magazine/cont.aspx?artiID=8848 |archivedate=14 iyul 2011 |df=dmy-all }}</ref> Bu şəkil səhvliklə digər agentliklər tərəfindən də istifadə edildi.<ref name=jaz090713>{{cite news |url=http://english.aljazeera.net/news/asia-pacific/2009/07/200971052926395491.html |title=Uighur group 'regrets' photo error |date=10 iyul 2009 |accessdate=13 iyul 2009 |publisher=Al Jazeera}}</ref> Lakin sonra bu agentliklər öz nöqsanlarını düzəltdilər.<ref>{{cite news |url=http://english.aljazeera.net/news/asia-pacific/2009/07/20097784613273384.html |title=Exiled Uighur leader denies stirring unrest |publisher=Al Jazeera |date=7 iyul 2009 |accessdate=18 yanvar 2010 |format=video |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091210062137/http://english.aljazeera.net/news/asia-pacific/2009/07/20097784613273384.html |archivedate=10 dekabr 2009|url-status=dead}}</ref> 7 iyulda Əl-Cəzirəyə müsahibəsi zamanı Dünya Uyğur Konsresi sədri Rəbiyyə Qədir də Urumçi hadisələrindən bəhs edərkən bu fotonu göstərdi. Lakin DÜK üzvləri sonradan bu nöqsana görə üzr istədilər və bu şəklin yüzlərlə şəkil içərisindən sadəcə keyfiyyətinə görə seçildiyini bildirdilər. 3 avqustda Xinhua Rəbiyyə Qədirin uşaqlarına aid olduğunu iddia etdiyi yazı dərc etdirdi.<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/world/2009/aug/03/xinjiang-kadeer-uighur-urumqi |title =China says Uighur leader's family condemn her |work=The Guardian |date=3 August 2009 |accessdate=3 August 2009 |location=London |first=Tania |last=Branigan}}</ref> Yazıya görə Rəbiyyə Qədirin uşaqları onu iğtişaşları təşkil etməkdə ittiham edirdi. Almaniya mərkəzli DUK bu iddanı rədd etdi. Human Rights Watch araşdırmaçısı isə mətni analiz etdikdən sonra verdiyi bəyanatda bəzi şübhəli məqamların olduğunu bildirdi. Ona görə mətndə iğtişaşların təsviri və qiymətləndirilməsi Çin rəsmi dairələrinin etdiyi ilə çox oxşar idi. Bu da uşaqların bunu yazacağına dair şübhələri artırır.<ref>{{cite news |agency=Agence France-Presse |date= 3 August 2009 |title =Uighur leader's family 'blame her' for unrest: report}}</ref> == Nəticə və uzunmüddətli təsiri == === Həbslər və məhkəmələr === Avqustun əvvəllərində [[Urumçi]] hökuməti iğtişaşlarla əlaqəsi olan 83 şəxsin rəsmi olaraq həbs edildiyini elan etdi.<ref name=BBC83willbecharged>{{cite news | title=China 'to charge 83 over riots' | date=4 avqust 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8184229.stm | work=BBC News}}</ref><ref name=GTtrial>{{cite news | title=No trial date yet for Urumqi rioters | work=Global Times | date=25 avqust 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=http://china.globaltimes.cn/chinanews/2009-08/460770.html | author=Qiu Yongzheng | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20091216200440/http://china.globaltimes.cn/chinanews/2009-08/460770.html | archivedate=16 dekabr 2009 | df=dmy-all }}</ref> Gündəlik Çin qəzeti avqustun sonlarında yazırdı ki, 200 nəfər həbs edilmişdir və yaxın müddətdə onların məhkəməsi başlayacaqdır.<ref name=BBCtrials>{{cite news | title=Trials due over Xinjiang riots | date=24 August 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8217427.stm | publisher=BBC News}}</ref><ref name=CNNtrials>{{cite news | title=Report: More than 200 face trial over China ethnic riots | date=24 avqust 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=http://edition.cnn.com/2009/WORLD/asiapcf/08/24/china.urumqi.riots/ | publisher=CNN News}}</ref> Lakin bu iddia yerli partiya orqanı və əyalət rəhbərliyi tərəfindən inkar edildi. Sintszyan rəhbərliyi sonradan elan etdi ki, 196 nəfər həbs edilmiş, onların 51 nəfəri barədə isə artıq həbs qərarı çıxmışdır. Gündəlik Çin qəzeti həmçinin, polisin prokurorluğu daha 239 nəfəri həbs etmək və 825 nəfəri nəzarətə götürmək üçün razı salmağa çalışırdığını da yazmışdı. Dekabrın əvvəllərində 94 "qaçaq" həbs edildi.<ref>{{cite news | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-09/04/content_8653710.htm| title=Nearly 200 arrest warrants issued| work=China Daily | date=4 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009}}</ref> In early December, 94 "fugitives" were arrested.<ref name=bbcfugitives>{{cite news | publisher=BBC News | date=9 dekabr 2009 | accessdate=13 dekabr 2009 | title=New arrests over China's Xinjiang ethnic riots | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8404245.stm}}</ref> Dövlət ilk dəfə sentyabr ayının sonlarında həbs edilənlərə qarşı ittihamlar irəli sürdüyünü və 21 nəfərin qətlə, soyğuna və başqasının şəxsi əmlakına ziyan verməsinə görə həbs etdiyini elan etdi.<ref name=21charged>{{cite news | url=https://www.reuters.com/article/2009/09/26/us-china-xinjiang-idUSTRE58P0HR20090926 | title=China lays first charges over Xinjiang riots | date=26 sentyabr 2009 | accessdate=28 sentyabr 2009 | publisher=Reuters | last=Stanway | first=David | archive-date=2013-02-16 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130216110730/http://www.reuters.com/article/2009/09/26/us-china-xinjiang-idUSTRE58P0HR20090926 | url-status=dead }}</ref> 11 oktyabrda 14.000 təhlükəsizlik qüvvəsi Urumçiyə gətirildi və növbəti gün Sintszyan məhkəməsinin qərarı ilə iğtişaşlardakı rollarına görə 6 nəfər ölümə və 1 nəfər isə ömürlük həbsə məhkum edildi.<ref name=XHsixdeath>{{cite news | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-10/12/content_12217174.htm | title=Six sentenced to death over Xinjiang riot | date=10 oktyabr 2009 | accessdate=3 dekabr 2009 | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100115024341/http://news.xinhuanet.com/english/2009-10/12/content_12217174.htm | archivedate=15 yanvar 2010 | df=dmy-all }}</ref> Ölümə məhkum edilənlərin hamısı uyğur idi və onlar adam öldürmədə, soyğun törətməkdə və talanda ittiham edilirdilər.<ref name=guardian20091012>{{cite news |title=China sentences six men to death over ethnic riots|first=Jonathan | url=https://www.theguardian.com/world/2009/oct/12/china-uighur-riot-sentencing |last=Watts |work=The Guardian |date=12 oktyabr 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 | location=London}}</ref><ref>{{cite news |title=China court sentences 6 to death in Xinjiang riots |first=Christopher |last=Bodeen |agency=Associated Press | work=USA Today | url=https://www.usatoday.com/news/world/2009-10-12-china-riots-execution_N.htm |date=12 oktyabr 2009 | accessdate=18 yanvar 2010}}</ref> Xarici mətbuat bu məhkəmə qərarları ilə Çin hakimiyyətinin incik hanların könülünü almağı hədəflədiyini yazırdı.<ref name=HRW20091015>{{cite web |url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/15/china-xinjiang-trials-deny-justice |title=China: Xinjiang Trials Deny Justice – Proceedings Failed Minimum Fair Trial Standards |date=15 oktyabr 2009 | accessdate=18 yanvar 2010 |publisher=Human Rights Watch}}</ref> DUK isə bu qərarları qınamış və ədalətsiz adlandırmışdı. [[Human Rights Watch]] iyul etirazları ilə əlaqədar 21 müttəhimin məhkəməsində "ciddi qanun pozuntularının" olduğunu, məhkəmələrin "lazımi prosedurların və ədalətli məhkəmə araşdırmalarının minimum beynəlxalq standartlarına cavab vermədiyini" –konkret olaraq, məhkəmələrin əvvəlcədən xəbərdarlıq edilmədən bir gündə edildiyini, müttəhimlərin vəkil seçiminin məhdudlaşdırıldığını və buna görə də məhkəmələr tərəfindən məhkəmə proseslərinin ədalətsiz keçirildiyini bildirdi. Digər tərəfdən Xinhua agentliyi məhkəmə proseslərinin həm Çin, həm də [[Uyğur dili|uyğur dilləri]]ndə aparıldığını, hər hansı bir qərar verilmədən əvvəl dəlilin diqqətlə toplanaraq yoxlanıldığını qeyd etmişdi. 2010-cu ilin fevral ayına qədər edam hökmü verilmiş şəxslərdən ən az 26 nəfər edam edildi.<ref name=26sentences>{{cite news | url=http://uk.reuters.com/article/2010/01/26/uk-china-xinjiang-idUKTRE60P3HM20100126 | accessdate=11 aprel 2010 | date=26 yanvar 2010 | agency=Reuters | title=China sentences four more to death for Urumqi riot | first=Yu | last=Le | archive-date=2011-05-21 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110521124607/http://uk.reuters.com/article/2010/01/26/uk-china-xinjiang-idUKTRE60P3HM20100126 | url-status=dead }}</ref> 26 nəfərin biri han olmaqla, digərləri uyğur idi. Həmçinin edam edilənlərin sırasına bir uyğur qadın da daxil idi.<ref name=riotwoman>{{cite news | author=Cui Jia | work=China Daily | url=http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2009-12/05/content_9122992.htm | date=5 dekabr 2009 | accessdate=13 dekabr 2009 | title=Riot woman sentenced to death for killing | archiveurl=https://www.webcitation.org/5p3pUQAVM?url=http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2009-12/05/content_9122992.htm | archivedate=17 aprel 2010}}</ref><ref name=AP3sentence>{{cite news | last=MacDonald | first=Scott | agency=Associated Press | title=China sentences 3 more to death over ethnic riots | date=4 dekabr 2009}}</ref> 2009-cu ilin noyabr ayında edama məhkum edilən 9 nəfərin isə 8-i uyğur və 1-i han idi.<ref name=bbcnov>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8350360.stm |title=Nine executed over Xinjiang riots |publisher=BBC|date=9 noyabr 2009 |accessdate=1 iyul 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5i86FMEClVmUn3KnSfvPjP7JuhHQA |title=China executes nine over Xinjiang unrest |publisher= Agence France Press|author=Barriaux, Marianne | date=9 noyabr 2009 |accessdate=1 iyul 2010 }}</ref> === Sonrakı narahatlıqlar və təhlükəsizlik tədbirləri === Avqustun ortalarından başlayaraq, 476 nəfərin hipoderma iynələri ilə bıçaqlandığı bir hücum baş verdi.<ref name=needlesquietsdown>{{cite news | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/04/content_11992622.htm | title=Urumqi quiets down after protest about syringe attacks | agency=Xinhua | date=4 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090905200708/http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/04/content_11992622.htm | archivedate=5 sentyabr 2009 | df=dmy-all }}</ref><ref name=Bodeenneedles>{{cite news | publisher=Express India | agency=Associated Press | last=Bodeen | first=Christopher | title=Chinese city quiet after protests left 5 dead | url=http://www.expressindia.com/story.php?storyId=513227 | date=4 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120311141534/http://www.expressindia.com/story.php?storyId=513227 | archivedate=11 mart 2012 | df=dmy-all }}</ref> Rəsmilər hücumların Han vətəndaşlarını hədəf aldıqlarına və Uyğur separatçıları tərəfindən edildiyinə inanırdılar.<ref name=BBCneedles>{{cite news | publisher=BBC News | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8237259.stm | title=Chinese break up 'needle' riots | date=4 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009}}</ref> In response to both concern over the attacks<ref name=RFAnewriots>{{cite news | publisher=Radio Free Asia | date=3 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | title=New Protests in Urumqi | url=http://www.rfa.org/english/news/uyghur/newprotests-09032009122558.html}}</ref> Həm hücumlara görə yaranmış narahatlığa, həm də digər problemlərin həll edilməsində hökumətin xeyli ləng davranması hanların kütləvi formada etirazlara başlamasına səbəb oldu.<ref name=APneedles>{{cite news | work=The Guardian | agency=Associated Press | last=Bodeen | first=Christopher | date=4 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=https://www.theguardian.com/world/feedarticle/8692201 | title=China official: 5 killed during Urumqi protests | location=London}}</ref> 3 sentyabrda 5 etirazçı nümayişlər zamanı həyatını itirdi, 14 nəfər isə yaralandı.<ref name=tensionshighafter>{{cite news | publisher=Al Jazeera | title=Tensions high after Urumqi unrest | url=http://english.aljazeera.net/news/asia-pacific/2009/09/2009954184928330.html | date=5 sentyabr 2009 | accessdate=6 sentyabr 2009}}</ref><ref name=BBC5die>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8238768.stm | publisher=BBC News | date=4 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | title='Five die' in China ethnic unrest}}</ref> Növəti gün Kommunist Partiyasının Urumçi üzrə rəhbəri Li Zhi polis rəisi Liu Yaohua ilə birlikdə vəzifələrindən göndərildilər.<ref>{{cite news | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/05/content_12001223.htm | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | date=5 sentyabr 2009 | accessdate=5 sentyabr 2009 | title=Urumqi party chief, Xinjiang police chief sacked | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090906225114/http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/05/content_12001223.htm | archivedate=6 sentyabr 2009 | df=dmy-all }}</ref> 2010-cu ilin aprelində isə [[Çin Kommunist Partiyası|Kommunist partiyası]]nın əyalət üzrə rəhbəri olan [[Vanq Lequan]] da öz vəzifəsindən azad edilir.<ref name=Wang_replaced>{{cite news | publisher=BBC News | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8641443.stm | title=China replaces top Communist boss in Xinjiang region | date=24 sentyabr 2010 | accessdate=25 sentyabr 2010}}</ref> Şəhərdə həyatın normala dönməsini insanlara göstərmək üçün əlindən gələni edirdi, amma şəhərə gətirilmiş hərbçilər hələ də saxlanılırdı. Verilən məlumata görə, 2010-cu ilin yanvar ayından etibarən hər gün 5-6 dəfə patrul təşkil edilirmiş və bu patrulların sayı gecə vaxtları daha da artırılırmış. İğtişaşın birinci ildönümünə az qalmış hakimiyyət orqanları "əsas ictimai yerlərdə təhlükəsizliyi təmin etmək" üçün Ürümqi ətrafında 40 mindən çox müşahidə kamerası quraşdırmışdı.<ref name=apfcamera>{{cite news | publisher = Agence France-Presse | title = 40,000 cameras keep watch on China's Urumqi | url = https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5ga3_wHMXBlX0nMPacpMjq8geGW8g | date = 2 iyul 2010 | accessdate = 3 iyul 2010}}</ref> === Qanunvericilik və təhqiqat === Avqust ayının sonlarında mərkəzi hökumət "üsyan, iğtişaşlar, geniş miqyaslı ciddi cinayət zorakılığı, terror hücumları və digər sosial təhlükəsizlik hadisələri zamanı silahlı polisin yerləşdirilməsinə dair standartları açıqlayan bir qanun qəbul etdi.<ref name=NYTnewlaw>{{cite news |work=The New York Times |date=27 August 2009 |accessdate=28 August 2009 |title=China Approves New Law Governing Armed Police Force |url=https://www.nytimes.com/2009/08/28/world/asia/28china.html?ref=world |last=Wines |first=Michael}}</ref><ref name=SecurityManagement>{{cite news |work=Security Management |date=28 avqust 2009 |accessdate=4 sentyabr 2009 |last=Harwood |first=Matthew |url=http://www.securitymanagement.com/news/china-legislature-outlines-police-powers-curbs-local-security-powers-006110 |title=China: Legislature Outlines Police Powers, Curbs Local Security Powers |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716034324/http://www.securitymanagement.com/news/china-legislature-outlines-police-powers-curbs-local-security-powers-006110 |archivedate=16 iyul 2011 |df=dmy-all}}</ref> Sentyabrın əvvəlindəki etirazlardan sonra hökumət bütün "icazəsiz yürüşləri, nümayişləri və kütləvi etiraz aksiyalarını" qadağan edildiyini elan etdi.<ref name=banunlicensed>{{cite news |url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/04/content_11996758.htm |date=4 sentyabr 2009 |accessdate=4 sentyabr 2009 |title=Urumqi imposes rules to ban unlicensed demonstrations |agency=Xinhua |publisher=Chinaview.cn |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090910021554/http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/04/content_11996758.htm |archivedate=10 sentyabr 2009 |df=dmy-all}}</ref> Vilayət hökuməti, həmçinin etnik separatizmi qızışdırmaq üçün internetdən istifadəni qadağan edən qanun qəbul etdi. Noyabrda mərkəzi Çin hökuməti 400 dövlət rəsmisini [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan]]a göndərdi. Göndərilənlər arasında rəhbər şəxslərdən Dövlət Şurasının katibi Ma Kay, propaqanda departamentinin rəhbəri Liu Yunşan, Birləşmiş Cəbhənin rəhbəri Du Qinqlin var idi. Bu şəxslər Sintszyan hadisələrini araşdırmaq üçün komitə qurmalı idilər. Məqsəd isə etirazlardan sonra bu bölgədə yeridilməsi planlanan siyasətin müəyyən olunması idi.<ref name="Liyuhui">{{cite journal|last=Li|first=Yuhui|year=2009|title=Notes on the Chinese Government's Handling of the Urumqi Riot in Xinjiang|journal=China and Eurasia Forum Quarterly|publisher=Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies Program|volume=7|issue=4|pages=11–15|issn=1653-4212|url=http://www.asia-studies.com/asia/SilkRoad/CEF/200912/cefq7.4yhl11-15.pdf|accessdate=16 fevral 2010|url-access=subscription}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> 2010-cu ilin aprel ayında sərt insan olan Vanq Lequan partiya daha uzlaşdırıcı şəxs olan Zhanq Çunxianla əvəzləndi. Hökumət, əyalətin iqtisadi inkişafına kömək etmək üçün şərq əyalətlərindən Sintszyan bölgəsinə təxminən 15 milyard [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] dolları məbləğində pul köçürmələrini təsdiq etdi və [[Qaşqar]]da xüsusi bir iqtisadi bölgə qurmağı planladığını bildirdi.<ref name=nytaj>{{cite news|last=Jacobs|first=Andrew|title=Aid Fuels Change of Fortunes on Silk Road|url=https://www.nytimes.com/2010/11/15/world/asia/15kashgar.html?pagewanted=all|accessdate=6 noyabr 2011|newspaper=New York Times|date=14 noyabr 2010}}</ref> Çin şimal-qərb sərhədi olan və əsasən müsəlmanlar tərəfindən məskunlaşdırılan Sintszyanda sosial riskləri həll etmək və iğtişaşların erkən əlamətlərini aşkar etmək üçün əhalinin köçürülmə siyasətini tətbiq etdi. Yüzlərlə kadr geridəqalmış cənub torpaqlarından Urumçinin qeyri-sabit bölgələrinə köçürüldü. Həmçinin, yeni sosial layihə ilə əgər ailədə hamı işsiz idisə, onlardan birinə dövlət iş tapmalı idi. Tələbələr də bu proqrama üzv ola bilərdilər. Şəhərin ətrafındakı gecəqondu məhəlləri yenidən işlənilir və yeni evlər tikilirdi.<ref>Hills, Kathrin (3 iyul 2010). "China deploys hundreds of social workers to ease plight of Uighurs", pg 1, ''Financial Times''</ref> Bunda məqsəd bölgədəki sosial riski azaltmaq idi. Ancaq müstəqil müşahidəçilər hesab edirlər ki, uğur qazanmaq üçün fundamental bərabərsizliklər aradan qaldırılmalı və düşüncə tərzi dəyişməlidir; İlham Tohti yeni siyasətin daha çox han mühacirətini cəlb edə biləcəyini və uyğur əhalisini daha da uzaqlaşdıracağını güman etdiyini bildirmişdir.<ref>Hills, Kathrin (3 iyul 2010). "Development unlikely to drown out disharmony", pg 4, ''Financial Times''</ref> === İctimai xidmətlər və internetə giriş === Şəhərdəki nəqliyyat sistemi demək olar ki, avqust ayının əvvəllərinə qədər bərpa edildi. Xinhua agentliyinin bildirdiyinə görə, 267 avtobus iğtişaşlar zamanı ziyan görmüşdü, bu avtobusların çoxu 12 avqustda yenidən xidmətə başladı.<ref name=Xinhuabuscomp>{{cite news | title=Public transportation companies receive 5 mln yuan Urumqi riot damage compensation | date=26 August 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-08/26/content_11947636.htm | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090829210417/http://news.xinhuanet.com/english/2009-08/26/content_11947636.htm | archivedate=29 avqust 2009 | df=dmy-all }}</ref> Dövlət avtobus şirkətlərinə ümumilikdə ¥5.2 milyon kompensasiya ödədi.<ref name=Xinhuabuses>{{cite news | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-08/12/content_11871249.htm | title=Public transport resumes full operation after Urumqi riot | date=12 avqust 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | agency=Xinhua | publisher=Chinaview.cn | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090823021208/http://news.xinhuanet.com/english/2009-08/12/content_11871249.htm | archivedate=23 August 2009 | df=dmy-all }}</ref> Nəqliyyat xidmətlərinin bərpa edilməsinə və hökumətin bölgəyə gələnləri təşviq etmək səylərinə baxmayaraq, iğtişaşlardan sonra turizm kəskin şəkildə aşağı düşdü; oktyabrda Milli Gün tətilində Sintizsyana 2008-ci ildəki ilə müqayisədə 25% daha az turist gəldi.<ref name=tourismslump>{{cite web | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-10/11/content_12210185.htm | title=Xinjiang receives fewer tourists after riot | publisher=Chinaview.cn | date=11 oktyabr 2009 | accessdate=3 dekabr 2009 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20121106162535/http://news.xinhuanet.com/english/2009-10/11/content_12210185.htm | archivedate=6 noyabr 2012 | df=dmy-all }}</ref> [[Urumçi]] ictimai məktəbləri sentyabr ayında cədvəl üzrə payız semestri üçün açıldı. Lakin bu açılışlar silahlı qüvvələrin nəzarəti altında baş verdi. Bir çox məktəblərdə ilk dərs günləri vətənpərvərliyə həsr edilmişdi.<ref name=schoolopening>{{cite news | agency=Xinhua | date=1 sentyabr 2009 | accessdate=4 sentyabr 2009 | title=Hope the keynote as Chinese students begin new semester | url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/01/content_11980940.htm | publisher=Chinaview.cn | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20121106162607/http://news.xinhuanet.com/english/2009-09/01/content_11980940.htm | archivedate=6 noyabr 2012 | df=dmy-all }}</ref> Digər tərəfdən Urumçidə internet və beynəlxalq telefon zəngləri hələ də məhdud səviyyədə saxlanılırdı. Bu iğtişaşlardan sonra təxminən 1 il belə davam etdi. Noyabr ayında internet məzmunlarının əksəriyyətinə girmək olmurdu və beynəlxalq telefon zəngləri isə qeyri-mümkün idi. Dekabr ayının sonuna qədər muxtar bölgədən kənarda yerləşdirilən əksər veb məzmuna bir neçə jurnalistdən başqa heç kim girə bilmirdi.<ref name=TeaguevideoInternet>{{cite web | last=Teague | first=Matthew | format=video | url=http://worldblog.msnbc.msn.com/_news/2009/11/25/4376537-could-the-uighur-unrest-spread | title=World Blog: Could the Uighur unrest spread? | publisher=NBC News online | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20110809143839/http://worldblog.msnbc.msn.com/_news/2009/11/25/4376537-could-the-uighur-unrest-spread | archivedate=9 avqust 2011 | df=dmy-all }} 1:41–2:15.</ref> Sakinlər normal formada internetə girmək üçün 14 saatlıq məsafədə olan Dunhuanqa getməli idilər. Şəhərdə yalnız 100 yerli internet saytı fəaliyyətini davam etdirirdi. Bu saytlar isə bankların yerli filiallarının saytı, dövlət orqanlarının saytları idi.<ref name=MissingLink>{{cite news | author=Cui Jia | title=The Missing Link | work=China Daily | date=5 noyabr 2009}}</ref> Xaricə zəng etmək və ya xaricdən gələn zəngi qəbul etmək qeyri-mümkün idi. Sakinlər xariclə yalnız Çinin digər şəhərlərində yaşayan vasitəçilər vasitəsiylə əlaqə saxlaya bilirdilər. Kommunikasiya vasitələrinin bloklanması Çinin özündə belə mübahisələrə səbəb oldu. Zhejianq Universitetindən Yu Xiaofenq hökuməti bu addımına görə tənqid etdi. Bir çox Urumçu sakini bu bloklamaların onların bizneslərinə külli miqdarda ziyan vurduğunu və iğtişaşlardan sonra özlərini bərpa edə bilməmələrinə səbəb olduğunu bildirirdi. Avro-Çin formunun rəhbəri David Qosset isə sosial stabilliyə görə bütün bunlara dözülməli olduğunu bildirmişdi. Bəzi sakinlər isə internetin bloklanması ilə daha keyfiyyətli həyat yaşadıqlarını bildirirdilər. Dekabrın sonlarında hökumət xidmətləri yavaş-yavaş bərpa etməyə başladı. İki dövlət tərəfindən nəzarət edilən Xinhua və Gündəlik Xalq saytları bloklanmadan xaric edildi. 28 dekabrda Sina.com və 10 yanvar 2010-cu ildə isə Sohu.com bloklanmadan çıxarıldı.<ref name=XHtexting>{{cite news | agency=Xinhua | date=17 yanvar 2010 | title=Text messaging services resume in Xinjiang six months after riot | accessdate=11 fevral 2010 | publisher=English.news.cn | url=http://news.xinhuanet.com/english2010/china/2010-01/18/c_13140684.htm | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20121106162617/http://news.xinhuanet.com/english2010/china/2010-01/18/c_13140684.htm | archivedate=6 noyabr 2012 | df=dmy-all }}</ref> 6 fevral tarixində isə daha 27 sayt da çıxarıldı,<ref name=CuiJiawebsites>{{cite news | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2010-02/08/content_9440855.htm | title=More websites back online in Urumqi | author=Cui Jia | date=8 fevral 2010 | accessdate=11 fevral 2010 | work=China Daily}}</ref><ref name=CDmorwebsites>{{cite web | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2010-02/10/content_9454925.htm | title=Across China: Xinjiang | date=10 fevral 2010 | accessdate=11 fevral 2010 | work=China Daily}}</ref> lakin bu saytlarda fəaliyyət hələ də məhdudlaşdırılmış formada saxlanılırdı. Məsələn, istifadəçilər portallarda yazılanları oxuya bilər, fəqət nəsə yaza bilməzdi.<ref name=CuiJiawebsites/><ref name=trekking>{{cite news | publisher=BBC News | date=11 fevral 2010 | accessdate=11 fevral 2010 | title=Trekking 1,000&nbsp;km in China for e-mail | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8506601.stm | last=Grammaticas | first=Damian}}</ref> Gündəlik Çin qəzeti e-mail xidmətinin 8 fevraldan artıq işlədiyini elan etsə də, [[BBC]]-nin müxbirinin bildiyi məlumata görə, bu yalan xəbər idi. Telefon mesajlaşmaları limitlər qoyulsa da, 17 yanvarda bloklanmadan çıxarıldı. Hər bir insana göndərilən gündəlik mesaj sayına görə limit qoyulmuşdu. 2010-cu ilin may ayında internet tamamilə insanların istifadəsinə verildi.<ref name=XHtextrestored>{{cite news | agency=Xinhua | date=18 yanvar 2010 | url=http://news.xinhuanet.com/english2010/china/2010-01/19/c_13141696.htm | title=Xinjiang to continue lifting communication restrictions: spokesperson | publisher=English.news.cn | accessdate=11 fevral 2010 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100506084341/http://news.xinhuanet.com/english2010/china/2010-01/19/c_13141696.htm | archivedate=6 may 2010 | df=dmy-all }}</ref><ref name=BBCtextrestored>{{cite news | publisher=BBC News | accessdate=11 fevral 2010 | date=18 yanvar 2010 | last=Bristow | first=Michael | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8464881.stm | title=China allows texting in Xinjiang six months after riots}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == ;Hadisə barədə xəbərlər * [http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/07/content_11668075.htm Xinhua News Agency coverage] *[http://news.cctv.com/special/wlmq/gundong/ CCTV special coverage] {{zh icon}} * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8138866.stm Timeline: Xinjiang unrest], ''BBC'' ;Fotolar * [http://www.life.com/gallery/30032/image/ugc1004872#index/18 Outrage in China After Riot Deaths] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110807113534/http://www.life.com/gallery/30032/image/ugc1004872#index/18 |date=2011-08-07 }}, ''Life'' * [http://www.time.com/time/photogallery/0,29307,1908981_1906701,00.html Race Riots Continue in China's Far West] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121105163559/http://www.time.com/time/photogallery/0,29307,1908981_1906701,00.html |date=2012-11-05 }}, ''Time'' * [http://www.boston.com/bigpicture/2009/07/ethnic_clashes_in_urumqi_china.html Ethnic clashes in Urumqi, China], ''The Boston Globe'' [[Kateqoriya:2009-cu ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:2009-cu ildə Çin]] [[Kateqoriya:Çində etiraz aksiyaları]] [[Kateqoriya:Uyğur münaqişəsi]] rg5ssvgtjj2u0ke2n4g44ne0tmklwn0 0 85843 6557600 6546117 2022-08-01T07:51:15Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Sahil (dəqiqləşdirmə)}} {{Metro stansiyası |adı = Sahil metrostansiyası |orijinal adı = |şəkil = Sahil metro station 4.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |rəng = red |xətt = 1-ci xətt (Bakı metrosu) |metropoliten = Bakı metrosu |keçmiş adları = 26 Bakı Komissarı metrostansiyası |platformaların koordinatları = |lat_dir = |lat_deg=|lat_min=|lat_sec= |lon_dir = |lon_deg=|lon_min=|lon_sec= |region = |CoordScale = |rayon = [[Səbail rayonu|Səbail]] |yerləşməsi = |açılış tarixi = [[6 noyabr]] [[1967]] |bağlanma tarixi = |inşaat tipi = yeraltı |yerdən hündürlüyü = |platformaların sayı = 2 |platformaların tipi = |platformaların forması = |platformaların uzunluğu = |platformaların eni = |memarları = M. Tovmasyan,<br>A. Surkin |daxili memarları = |heykəltəraşlar = |rəssamlar = |dizayn mühəndisləri = |daxili dizayn mühəndisləri = |stansiyanı tikən şirkət = |stansiyadakı keçidlər = |çıxdığı küçələr = Üzeyir Hacıbəyov küçəsi, Bülbül prospekti |nəqliyyat = 5, 18, 88, 125 nömrəli avtobuslar |açılma saatı = 06:00 |bağlanma saatı = 00:00 |nəqliyyat zonası = |stansiyanın kodu = |metropoliten xətti = |qonşu stansiyalar = [[28 May metrostansiyası|28 May]], [[İçərişəhər metrostansiyası|İçərişəhər]], |qeydlər = {{Bakı metropoliteninin interaktiv sxemi}} }} {{1-ci qırmızı xətt (Bakı metrosu)}} '''Sahil metrostansiyası''' — [[Bakı Metropoliteni]]ndə stansiya. == Tarixi == 6 noyabr 1967-ci ildə istismara verilmişdir. "Bakı Soveti-Nərimanov" yol mənzili sahəsində açılmış ilk 5 stansiyadan biridir. İlk adı "26 Bakı komissarı" olduğundan, stansiyanın inşaatında bu mövzu əsas götürülmüşdü. Stansiyanın pilonları metalla büllur şüşənin xəlitəsindən hazırlanmış mozaika ilə örtülmüşdü. Bu xüsusda orta zalın soffit işıqlandırılması da xüsusi təsir bağışlayırdı. Stansiya yollarında lüminesent işıqlandırma armaturları pilonların üstündə dalğavari pərvaz konstruksiyanın içində yerləşdirilərək, xəfif dalğa effektini də verir. 1993-cü ildə orta yarımdairə tikili üzərində zalda smaltadan "Dəniz lövhələri" adlı mozaik panno quraşdırılıb. Onun mövzusunda dəniz üzərində qürub edən günəş təsvir olunub. Günbəzin yuxarı vestibülü yerüstü tikilinin birinci mərtəbisinə yerləşdirilmiş iki stansiyadan biridir. Bu, üzərində ticarət mərkəzi inşa olunmuş ilk stansiyadır. Stansiyada LT-3 tipli eskalatorlar istismar olunur. Maili gedişin tavanı 2003-cü ildə rekonstruksiya olunub. Stansiyaya daxil olan qatarlarda [[Adil Nəsib]]in sözlərinə [[Rəşid Nəsiboğlu]]nun bəstələdiyi "Liman" mahnısından fraqment səslənir.<ref> {{cite web |url = http://metro.gov.az/az/history |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180607073143/http://metro.gov.az/az/history |archivedate = 2018-06-07 |title = "Sahil" metrostansiyasının tarixi |author = |date = |publisher = |accessdate = 2018-05-23 |language = az }}</ref> Metronun "[[Sahil]]" stansiyası 20 avqust 2017-ci il tarixində, [[Azərbaycan Respublikası]] Prezidentinin 18 mart 2011-ci il, 1408 saylı sərəncamına əsasən, [[Bakı Metropoliteni]]nin inkişafına dair Dövlət Proqramında stansiyaların yenidən qurulması, əsaslı təmiri və müasir avadanlıqlarla təchiz olunması məqsədilə bağlanmışdır.<ref> {{cite web |url = http://www.metro.gov.az/news/article/357 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180607073502/http://www.metro.gov.az/news/article/357 |archivedate = 2018-06-07 |title = Yenidənqurma tədbirləri planlaşdırılmış qaydada davam etdirilir |author = |date = |publisher = |accessdate = 2018-06-07 |language = az }}</ref> Stansiya 7 iyun 2018-ci il tarixində əsaslı təmir və yenidənqurma işlərindən sonra istifadəyə verilib.<ref>{{cite web |url = https://www.president.az/articles/28996 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180607073625/https://www.president.az/articles/28996 |archivedate = 2018-06-07 |title = İlham Əliyev “Bakı Metropoliteni”nin “Sahil” stansiyasında görülən işlərlə tanış olub |author = |date = |publisher = |accessdate = 2018-06-07 |language = az }}</ref> Təmir müddətində, stansiyanın platforması əsaslı təmir edilmiş, döşəmə tavası sökülərək yenidən qurulmuş, pilonlararası keçidlərdə döşəmə örtüyünün tavası dəyişdırılmiş, "LT-3" tipli 3 eskalator sökülmüş, yerində [[Almaniya|Almaniyanın]] "ThyssenKrupp Fahrtreppe" şirkətinin "Viktoriya" tipli 4 eskalatoru quraşdırılmışdır, stansiya yollarında plaftorma döşəməsinin qranit üzlüyü ilə yanaşı, alt tavası dəyişdirilmişdir. 7 iyun 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti [[İlham Əliyev]] stansiyanın açılışında iştirak etmiş, yenidənqurma işləri ilə tanış olmuşdur.<ref>{{cite web |url = http://metro.gov.az/news/article/406 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180607073737/http://metro.gov.az/news/article/406 |archivedate = 2018-06-07 |title = METRONUN “SAHİL” STANSİYASI ƏSASLI TƏMİR VƏ YENİDƏNQURMADAN SONRA İSTİFADƏYƏ VERİLİB |author = |date = |publisher = |accessdate = 2018-06-07 |language = az }}</ref> == Qalereya == <gallery> File:Sahil metro station.jpg File:Sahil metro station 1.jpg File:Sahil metro station 3.jpg File:Sahil metro station 2.jpg </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == [https://metro.gov.az metro.gov.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201031235415/http://metro.gov.az/ |date=2020-10-31 }} {{Bakı metrosu}} [[Kateqoriya:Bakı metrostansiyaları]] [[Kateqoriya:1967-ci ildə Azərbaycanda yarananlar]] a6if0qtyzb5oaltt1m9d3zum3f3kzhp 0 87008 6557628 6387565 2022-08-01T08:25:50Z Chem316 78745 wikitext text/x-wiki '''Vitaminlər''' ({{Dil-la|vita}} — həyat) — üzvi birləşmələr olub, [[insan]] və [[heyvanlar]]<nowiki/>ın [[qida]]<nowiki/>sının zəruri hissəsidir. Son vaxtlar 50-yə qədər vitamin aşkar edilmişdir. Maddələr mübadiləsinin tənzimində çox cüzi miqdarda vitaminlər lazımdır. Vitaminlərin əsas mənbəyi bitki mənşəli qidalardır. Lakin onlar, həmçinin balıq və ət məhsullarında, süddə, yumurtada da vardır. Müxtəlif kimyəvi tərkibə malik olmalarına baxmayaraq onların bir ümumi xüsusiyyəti vardır ki, bu da yalnız bitkilər tərəfindən sintez olunmalarıdır. Vitaminləri latın hərfləri ilə işarə etmək qəbul edilmişdir. Qidanın tərkibində vitaminlər olmadıqda orqanizmin funksiyası pozulur və müəyyən xəstəliklərə-avitaminoz (sinqa,raxit,qanaxma,boyartmanın ləngiməsi) səbəb olur. Bəzi vitaminlər işığın, temperaturun və oksigenin təsirindən dağıldığından qəbul olunmuş belə qidada vitaminlər çatışmır və orqanizm vitamin çatışmazlığından əziyyət çəkir. Vitaminlər iki qrupa bölünür: # suda həll olan (C vitamini və B qrupu vitaminlər), # yağda həll olan (A, D, E, K) vitaminləri aiddir. == C vitamini == [[Fayl:Crystals of vitamin C.jpg|left|thumb|274x274px|Askorbin turşusu və ya vitamin C kristalları.]] C vitamini-askorbin turşusu vitaminlərin ən geniş yayılmış forması olub, orqanizmin maddələr mübadiləsinin bir çox kimyəvi proseslərində iştirak edir. Askorbin turşusu oksidləşmə-reduksiya reaksiyalarında, amin turşularının mübadiləsində iştirak edir. O hormonların sintezində, sümük və qığırdaq toxumasının əmələ gəlməsində, yaraların sağalmasında zəruri maddədir. Askorbin turşusu qan yaranmasına təsir göstərir, zəhərlənmədən xilas olmaqda orqanizmə kömək edir. C vitamini bir çox bitkilərin tərkibində daha çox olur: [[itburnu]], [[kələm]], [[çiyələk]], [[firəng üzümü]], [[turp]], [[bibər]], [[pomidor]], [[Soğan|yaşıl soğan,]] [[yaşıl noxud]], [[portağal]], [[limon]], [[Naringi|mandarin]], [[Alma (meyvə)|alma]], [[moruq]] və.s. həmçinin [[dalaq]], [[qaraciyər]], [[böyrək]]<nowiki/>lərdə, [[beyin]]<nowiki/>də, [[at]] südündə C vitamini olur. Avitaminoz zamanı sinqa xəstəliyi əmələ gəlir. Sinqa zamanı nəfəs təngimə, fiziki zəiflik, tez yorğunluq, əsəbilik, yuxulama kimi hallar baş verir. Qan damarları kövrək olur və dəridə qanaxma başlayır, dişlərin dibi qanayır və tədricən tökülür. Xəstəlik, hətta, ölümlə nəticələnə bilir.Sinqa xəstəliyi C vitamini qəbul etməklə tezliklə müalicə olunur. Gündəlik tələbat 50-78 mq-dır. Yaşlı adamın isə C vitamininə gündəlik təlabatı: yüngül işdə 75-100 mq, ağır işdə 200-300 mq-dır. Bəzən C vitamininə "müqavimət vitamini" də adlandırırlar. O, böyrəküstü vəzin qabıq maddəsinin hormonlarının hidroksilləşməsində, hemoqlobinin aktivliyinin artmasında, bir çox zəruri maddələrin yaranmasında iştirak edir. Hipovitaminoz zamanı dişlərin tökülməsi, sümüklərin kövrəkləşməsi ilə müşahidə olunan [[skorbut]] və ya [[sinqa]] xəstəliyi baş verir. == B vitamini == B qrupu vitaminlərinə çoxlu vitaminlər (B1, B2, B6, B12) daxildir. Onlar [[Bitkilər|bitki]] və [[Heyvanlar|heyvan]] mənşəli bir çox məhsulların tərkibində olur. [[Maddələr mübadiləsi]]<nowiki/>nin bir sıra proseslərinə təsir göstərir. O, [[orqanizm]]<nowiki/>də [[Sinir sistemi|sinir fəaliyyəti]]<nowiki/>nin normallığı üçün zəruridir. == B1 vitamini == [[Fayl:La Boqueria.JPG|thumb|250px]]Tiamin, aneyrin, antinevrit vitamini. 1912-ci ildə [[K.Funk]] tərəfindən tapılmışdır. Tərkibi iki komponentdən – pirimidin nüvəsi ilə rabitəli olan 2-metil-5-hidroksimetil-6 aminopirimidindən və tiazol qalığından ibarətdir. Ona sutkalıq tələbat 3-4 mq-dır. Yalnız bitkilər və mikroorqanizmlər onu sintez edir. Maddələr mübadiləsinin bir sıra proseslərinə təsir göstərir. O, orqanizmdə sinir fəaliyyətinin normallığı üçün zəruridir.Orqanizimdə bu vitamin olmadıqda ağır avitaminoz [[beri-beri]] ([[yuxusuzluq]]) xəstəliyi yaranır. Su-duz mübadiləsi, [[Həzm sistemi|həzm]], [[sinir sistemi]], [[Ürək (insan)|həmçinin ürəy]]<nowiki/>in işi pozulur. Ətraflarda atrofiyalar yaranır. B1 vitamini almamış adamlarda 1-3 aydan sonra yüngül yorğunluq, arıqlama baş verir. B1 vitamini ən çox pivə mayasında, noxudda, buğdanın rüşeymində, arpada, paxlada, düyü və vələmir yarmasında, donuz ətində, qaraciyərdə, ürəkdə, beyində, əzələlərdə, yumurta sarısında olur. Tərkibində həm kükürd, həm də amin qrupu olduğu üçün tiamin də adlanır. Aşağıdakı qrupları mövcuddur. == B2 vitamini == Riboflavin, laktoflavin vitamini. Flavinlər qrupundan olan bu maddə sarı rəngli kristallik maddədir. Tərkibi iki komponentdən – izoalloksazinin metilləşmiş törəməsindən və onunla birləşmiş ribitol spirtindən ibarətdir. Gündəlik tələbat 2-4 mq-dır. Tərəvəzlərdə, süddə, yumurta sarısında, balıqda, qaraciyərdə, böyrəkdə olur. B2 vitamini ürək-damar sisteminin, tənəffüs və endokrin sisteminin fəaliyyətinə, sinir sisteminin işinə müsbət təsir göstərir. B2 avitaminozu zamanı ağız və gözün selikli qişası zədələnir, tüklər tökülür, ağız bucağında və dodaqlarda çatlar əmələ gəlir, qaraciyər zədələnir və s. B2 vitamini hemoqlobinin sintezində iştirak etdiyi üçün, onun çatışmazlığı nəticəsində anemiya xəstəliyi də törəyə bilər. == B3 vitamini == pantoten turşusu, antidermatid amili. Onun molekulu bir-birilə peptid rabitəsi ilə birləşmiş β-alanindən və α, γ–dihidroksi–β, β1–dimetil-yağ turşusundan ibarətdir. Gündəlik tələbat 10 mq-a bərabərdir. Zülalların biosintezində, qlükozanın mənimsənilməsində, üzvlərin fəaliyyətində mühüm rol oynayır. Onun təsirindən amin tutşuların və karbonihidratların qana sorulması sürətlənir. Bağırsaqların divarlarının dalğavari yığılması güclənir. O, asetilləşmə reaksiyalarında Koferment kimi iştirak edən koenzim A-nın tərkibinə daxildir. B3 vitamininin avitaminozu nəticəsində heyvanlarda boy artımı ləngiyir, qanda xolesterinin miqdarı azalır, yağ mübadiləsi pozulur, qaraciyərdə və böyrəklərdə degenerasiya baş verir və s. == B5 vitamini == Pantotenik turşusu vitamini. Təbiətdə bol miqdarda olduğu üçün B5 vitamini çatışmazlığına rast gəlinmir. Ayrıca bağırsaqlarda da bir miqdar B5 vitamini edilməkdədir. B5 vitamini əksikliyi qan şəkərində düşməyə, əllərdə titrəməyə səbəb ola bilər. Qaraciyər, ət, toyuq, yumurta və tərəvəzlər ən əhəmiyyətli qaynaqlarıdır. == B6 vitamini == Piridoksin, adermin, antidermatid vitamin. Piridin törəmələridir. Ağ kristallik maddədir. Gündəlik tələbat 2-3 mq-dır. Düyü kəpəyi, buğda, paxla, mayalar, qaraciyər, böyrək, əzələlər, beyin, yumurta sarısı B6 vitamini ilə zəngindir. B6 vitamini porfirinlərin sintezində, yağların nəqlində və mübadiləsində, hemoqlobin yaranmasında mühüm rol oynayır. Onun avitaminozu zamanı tüklər tökülür. Barmaqların qanqrenası baş verir, dermatit yaranır, qıcolmalar və sinir poğunluqları baş verir. == B11 vitamini == Fol turşusu vitamini. Qırmızı qan hüceyrələri və sinir toxumalarının meydana gəlməsində aktiv rol oynayır. Hüceyrə bölünməsi üçün lazımdır. B11 vitamini çatışmazlığı nəticəsində iştahasızlıq, kilo itkisi, ürək bulanma, qusma, ishal, baş ağrıları, unutqanlıq kimi bəzi ürək problemləri meydana gələ bilər. Qaraciyər, böyrək, ət, isbanaq, kahı, yumurta, çörək, portağal və banan ən əhəmiyyətli qaynaqlarıdır. == B12 vitamini == Siankobalamin, antianemin vitamini. Tünd qırmızı rəngli kristallik maddədir. Tərkibində kobalt (4.5%) və sian qrupu olduğu üçün siankobalamin adlanır. Gündəlik tələbat 1-3 mkq- dır. Süddə, yumurta sarısında, pendirdə, balıqda, böyrəkdə, ətdə xüsusən qaraciyərdə B12 vitamini çox olur.Daha çox istifadə edilir. Bu vitamin orqanizmə çox zəruri olan nuklein turşuları sintezində və zülalların istifadə olunmasında iştirak edir. Orqanizmdə çatışmazlığı qanazlığına səbəb olur. == A vitamini == [[Fayl:Vitamin A.gif|thumb|290x290px|A vitamini (retinol)]] Retinol, yaxud antikseroftalmik vitamin. A vitamini bir sıra [[Biokimyəvi korroziya|biokimyəvi]] proseslərdə iştirak edir. Tərkibi biratomlu doymamış tsiklik spirtdən ibarətdir, açıq sarı rəngli kristallik maddədir. Sutkalıq tələbat 1-2.5 mq-a bərabərdir. ən çox gözün görmə qabiliyyətinə təsir göstərir. Onun çatışmazlığı toyuq korluğu xəstəliyi, spermatogenezin pozğunluğu, dərinin buynuz təbəqəsinin və selikli qişaların zədələnməsi və quruması, arıqlama kimi mənfi hallara səbəb olur. A vitamini, həmçinin orqanizmdə normal boy atma üçün zəruridir.Lakin çoxlu A vitaminin qəbulu da zərərli təsir göstərir. ən çox qaraciyər, balıq yağı, kərə yağı, yer kökü, pomidor, qırmızı istiot, yonca və qozda olur. A vitamini ətdə və süd məhsullarında olduğu kimi A provitamini bitki mənşəli qidalarda olur. Bütün meyvə və tərəvəzlərdə (qırmızı, sarı, yaşıl və narıncı rəngli) karotin tapa bilərik ki, qida həzmi aparatında A vitamininə çevrilə bilər. Əhəmiyyətlidir ! Karotin güclü antioksidantdır, xərçəngin yaranmasında böyük rol oynayan sərbəst radikalların kənarlaşdırılmasına səbəb olur. Karotin dərini və əzələləri qoruyur, ağız boşluğu, mədə, yoğun bağırsaq və uşaqlıq boynu xərçənginin qarşısını alır. Təklif olunur ki, gündə 800-1000 mkq A vitamini (retinol ) istifadə edilsin. A vitamini artıqlığı (25 000 ME-dən çox) əlavə formasında qəbul edildikdə ağciyər xərçənginə səbəb ola bilər, xüsusən də siqaret çəkənlərdə. Karotin (A provitamini) mənbələri. Kök, ispanaq, cəfəri, qırmızı bibər,kələm, boranı, yemiş, ərik, pomidor, şaftalı, qarpız, naringi, portağal, gilas, manqold (çuğundur növü), brokkoli, vəzəri. A vitamininin miqdarı (mkq/100q): Turşəngdə-2100; kökdə-2000; cəfəridə-1160; ispanaqda-1000; şirin kartofda-670; mavi balıqda-450; pendirdə-240; tərəvəzlərdə-130. Karotinin miqdarı (mkq/100q): Kökdə-8; ispanaqda, cəfəridə-4, şirin kartofda-4; qırmızı bibərdə-3,5; kələmdə-3; boranıda-2,5; turşəngdə-2, yemişdə-1,8; ərikdə-1,6; brokkollidə-0,9; pomidorda-0,6. == E vitamini == Tokoferol, yaxud nəslitörətmə vitamini. "E" vitamini hormonların, xüsusən cinsiyyət hormonu sintezini gücləndirərək insan və heyvanın balavermə qabiliyyətini artırır, yaraların sağalmasını təmin edir.Bu vitamin ən çox pambıq yağı, kətan yağı, dana və donuz ətində, kərə yağında, noxud, qaraciyər, süd və yumurta sarısında olur.Gündəlik tələbat 25-30 mq-dır. 1936-cı ildə [[Evans]] tərəfindən tapılmışdır. Hipovitaminoz zamanı nəslitörətmə qabiliyyətinin pozulması, əzələ zəifliyi, iflic və.s müşahidə olunur. [[Fayl:Biotin structure.svg|thumb|H vitamini (Biotin)|290x290px]] E vitamini antioksidant olub çox əhəmiyyətli funksiyanı yerinə yetirir – sərbəst radikalları tutur. O, hüceyrə membranlarını qoruyur (sərbəst radikallardan xilas edərək). Qan dövranını və “yaxşı xolesterin” əmələ gəlməsini aktivləşdirir. İmmun sistemini stimullaşdırır. Selen ilə birlikdə süd vəzi xərçənginin qarşısını alır. Qidalarda E vitamininin miqdarı (mkq/100 q): Buğda cücərtisinin yağı – 135; Günəbaxan yağı – 50; Kətan – 50; Qarğıdalı yağı – 40; Fındıq –26; Badam – 25; Zeytun yağı – 12; Araxis – 8; Tunes (iri yırtıcı balıq) yağı – 6,3; Püstə – 5,2; Qoz – 4; Avokado – 3,2; Pomidor – 1,2 Əhəmiyyətlidir! Sağlam E vitamini mənbələri: buğda rüşeymləri, rafinə olunmamış günəbaxan və zeytun yağları, badam, qoz, Braziliya kokosu, şüyüt, şirin kartof, noxud, küncüt, fındıq, cəfəri, qurudulmuş qara gavalı, avokado, pomidor və s. Əlavə şəklində yüksək dozalarda E vitamini qəbulu prostat xərçəngi riski ilə əlaqədardır. Onun qidada istifadəsini məhdudlaşdırmaq lazımdır. H vitamini Antiseboreya vitamini və ya biotin vitamini. Hipovitaminoz nəticəsində [[dermatit]], sinir pozğunluqları, ürəkbulanma, yorğunluq və s. baş verir. Gündəlik tələbat 150-200 mkq-dır. Qaraciyər, yumurta sarısı, kartof, soğan, süd və s.-də biotin çoxdur. == K vitamini == Filloxinon, yaxud antihemorragik vitamini. 1929-cu ildə [[Dam]] tərəfindən tapılmışdır. İki vitamin bu aktivliyə malikdir: qarayoncadan alınmış K<sub>1</sub> və çürüyən balıq unundan hazırlanmış - K<sub>2</sub>. birinci vitamin ikinciyə nisbətən iki dəfə artıq bioloji aktivliyə malikdir. Menaxinonin törəmələridir. İnsanın bağırsağında yaşayan bağırsaq çöpləri bakteriyaları sintez etdiyi üçün avitaminozu olmur. Hipovitaminoz zamanı isə bağırsaqda, beyində, əzələlərdə, dərialtı piy qatında qansızmalar olur. K vitamini və onun sintetik əvəzedicisi olan ''vikasoldan'' avitaminozun və protrambinin çatışmazlığından irəli gələn daxili qansızmaların qarşısını almaq üçün istifadə olunur. Yaşıl yarpaqlar, qaraciyər - K vitamini ilə zəngindirlər. == D vitamini == [[Fayl:500 mg calcium supplements with vitamin D.jpg|thumb|191x191px|500 mɡ Kalsium tableti, vitamin D|left]] Kalsiferol, yaxud antiraxit vitamini-yağlarda həll olur. Tərkibi doymamış tsiklik spirtdən ibarətdir 1919-cu ildə polyak alimi [[Quldçinski]] bu vitaminin tərkibinin kristalik maddədən ibarət olmasını aşkar etmişdir.D vitaminin çatışmazlığı uşaqlarda raxit xəstəliyinə səbəb olur.Bu zaman uşaq gec boy atır,skelet düzgün formalaşmır, yəni orqanizmdə fosfor və kalsium duzları mübadiləsi pozulduğundan sümüklərin tərkibində duzlar çatışmır. Belə uşaqların qıçları əyri olur,başı çox boyüyür,döş qəfəsi düzgün inkişaf etmir, qarın normadan çox böyüyür.Həmin uşaqlar zəif olduqlarından digər xəstəliklərə də tez tutulur. Bu vitaminin orqanizmdə çoxluğu da qorxuludur.Belə ki, bu zaman müxtəlif orqanlarda çoxlu kalsium toplanır. D vitamini balıq yağında, qaraciyərdə, toyuq yumurtasının sarısında, süd, kərə yağında daha çox olur. Günəş şüasının təsiri altında da uşaqların orqanizmində D vitaminin əmələ gəlməsi güclənir.Gündəlik tələbat 13-15 mikroqram və bir qədər artıqdır. O, orqanizmdə kalsium və fosfor mübadiləsinə, onların bağırsaq divarlarından sorulmasına, bioloji oksidləşmə proseslərinə, limon turşusunun mübadiləsinə təsir edir. Hipovitaminozu nəticəsində orqanizmdə mineral maddələrin mübadiləsi pozulur, sümük əyilmələrinə səbəb olan raxit xəstəliyi baş verir. D vitamini dəri altında günəşin təsiri ilə əmələ gəlir: dəridə olan 7-dehidroxolesterol və ultrabənövşəyi şüalar D3vitaminini və ya xolekalsiferolu əmələ gətirir. Bu vitamin həmçinin qidada olan D2 vitaminindən və ya erqokalsiferoldan günəş şüasının köməyi olmadan da alına bilər. D vitamini çatışmazlığı yaşlılarda osteoporoz və uşaqlarda raxit yaradır. Orqanizm bu vitamini əsasən günəş vannaları qəbul edərkən alır. Lazımdır ki, hər gün minimum günəş altında olmaq lazımdır ki, kifayət miqdarda (8000-10 000) D vitamini əmələ gəlsin. Günəş yandırmayanda gün vannası qəbul etmək olar: səhər erkən və ya günün axırında. Eskimoslar gün vannası qəbul edə bilmirlər, onlar bu vitamini balıq yağından alırlar. Biz D vitamininin 90%-ni günəşdən, 10%-ni isə qidadan alırıq. Xərçəngdən əziyyət çəkənlərdə D3 vitamini adətən çalışmır. D3 vitamininin xassələri. 1) Xərçəng hüceyrələrinə makrofaqların təsirini artıraraq immun sistemini gücləndirir. 2) Sağlam toxumaların xəstə toxumalara çevrilməsinin qarşısını alaraq xərçəng əmələ gəlmənin qarşısını alır. Xərçəng əleyhinə effektinə görə iltihab əleyhinə və antiproliferativ xassələrinə borcludur. 3) Başlanğıc mərhələdə xərçəngdən azad olmağa kömək edir. 4) Orqanizmdən qurğuşunu xaric edir. 5) Maddələr mübadiləsində və kalsiumun mənimsənilməsində iştirak edir. Sümükləri və dişləri möhkəmlədir. Sümük sınmalarının və kariesin qarşısını alır. 6) Əsəb sistemini normal vəziyyətdə saxlayır, ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını alır. 7) Hormon əmələ gəlməni, emosiyaları, yuxunu, əhvali-ruhiyəni tənzimləyir. Əlavələr faydalı ola bilər, xüsusən də qışda və günəş işığı almayan xərçəng xəstələri üçün də. Əgər bütün bunlar belədirsə, günəşli günlər az olan regionların əhalisi arasında xərçəng halları çox olmalıdır. Belə də var: günəşli günlər az olan ölkələrdə prostat, süd vəzi, yoğun bağırsaq, yumurtalıq, qida borusu, mədə mədəaltı vəz xərçəngi halları daha çoxdur. Əhəmiyyətlidir! Heyvan zülallarına malik qidalar D vitaminin göstəricisinin azalmasına səbəb olur. Biz ət və ya ət məhsulları istifadə etdikdə qanda turş mühit yaranır ki, bu da D vitamininin əmələ gəlməsini bloklaşdırır. Əksər xərçəng növləri günəşdən əks asılılığa tabedir: çox günəş – az xərçəng. Yalnız dəri xərçəngi günəşdən düz asılılıqdadır. Dəri xərçənginin qarşısını almaq üçün günəş şüalarının birbaşa təsirindən qaçın, amma günəş şüası olmadıqda digər orqanların xərçəng riski artır. Bu dilemmanı həll etmək və xərçəngin qarşısını almaq üçün D vitamini əlavələrinin istifadəsi üzrə tədqiqatlar aparılır – dermatoloq Jan Tanın rəhbərliyi altında aparılan işlər göstərib ki, D vitamin əlavəsi melanomaya meyilli insanlarda melanoma riskini 57% azaldır. Yumurtalıq xərçəngindən ölüm halları günəşli günləri az olan ölkələrdə günəşli günləri çox olan ölkələrə nəzərən çoxdur. Əgər xərçəng qışda və ya payızda yox, yazda aşkar olunubsa sağ qalmaq imkanı böyükdür. Qışda D vitamininin bizim günəşdən aldığımız miqdarı 10-100% azalır (bizim yaşadığımız enlikdən asılı olaraq). Təsdiq olunub ki, diaqnoz qoyulan anda D vitamininin xərçəng xəstələrinin qanında miqdarı çatışmayan olur. Əgər biz bu vitamini günəş işığından alırıqsa, onda hər gün günəş vannası qəbul etmək kifayətdir və bizdə D vitamini göstəricisi əla olacaq. İspaniyada kifayət qədər günəş var, bizə günəş altında cəmi 20 dəqiqə durmaq yetərlidir, onda nə üçün onkoloji xəstələr bu vitaminin çatışmazlığından əziyyət çəkir? İldə günəşli günlərin sayı çox olan ölkədə yaşayanlar D vitamini çatışmazlığından əziyyət çəkir, bundan əlavə, əhalidə vitamin çatışmazlığı kifayət qədər tez-tez rast gəlinir. Paradoksaldır, şimal ölkələrinin əhalisində D vitamini çatışmazlığı ispanlarda olduğundan azdır. Bu fakt görünür onunla əlaqəlidir ki, şimalda mavi balıqları İspaniyada olduğundan çox istifadə edirlər, qışda isə əlavələr qəbul edirlər. Aralıq dənizi ölkələrində gənclərin 40%-ində və yaşlı adamların 57%-ində D vitamini çatışmazlığı müşahidə olunur.Onkoloji xəstələrə kalsium və D vitamini qəbulu lazımdırmı? D vitamini kalsium metobolizmini tənzimləyir, başqa sözlə, nə qədər kalsiumu sümük toxumasına göndərməyi və nə qədəri orqanizmdən çıxarmağı tənzimləyir. Əgər qida və ya əlavə ilə orqanizmə daxil olan kalsium həddən çoxdursa, D vitamini aktivliyini itirir. D vitamini əlavəsi xərçəng xəstələri üçün faydalı ola bilər, amma xərçəngin qarşısını almaq və müalicə etmək üçün effektiv dozalar hələ aşkar olunmayıb. Gündə 1000 ME istifadəsi xərçəng yaranma riskini xeyli azalda bilər. Amma bu əlavələrin nəticə verən olması üçün ət və süd məhsulları qəbulundan imtina etmək lazımdır, əks halda günəş şüasından və əlavələrdən alınan D vitamini öz funksiyasını adekvat yerinə yetirə bilmir.Bizə nə qədər D vitamini lazımdır Hesab edirəm ki, bizə gündə 1000-2000 ME vitamini lazımdır. Onkoloji xəstələrdə bu, gündə 1500 ME-ə çata bilər.Kanadanın xərçəng əleyhinə assosiasiyası təklif edir ki, xəstələr payızda və qışda 1000 ME D vitamini qəbul etsinlər, yaşlı adamlar və xəstəlik səbəbindən günəş çatışmazlığından əziyyət çəkənlər üçün bu dozanı il boyu qəbul etmək təklif olunur. Bu vitamin artıqlığı giperkalsiuziya yarada bilər, amma bu hal 2400 ME-dən artıq dozalarda yaranır.D vitamininin yaxşı dozasını necə almaq olar ? Hər gün günəş vannası qəbul etmək, amma yandıran gün altında yox. Biz hər gün 20 dəqiqə gün altında olmalıyıq, amma səhər 8-11 arasında və ya saat 18-20 arasında. Əgər biz günəşə qarşı krem istifadə etsək ki, dərini xərçəngdən qoruyaq, ən yaxşısı mineral müdafiəni seçməkdir. Kimyəvi kremlər dəriyə hopur və orqanizmə ziyan vurur. Hamını çağırıram ki, səhər və ya axşam gün vannası qəbul etsinlər.Ximoterapiya və şüa terapiyası bizim hərəkət etmək istəyimizi azaltsa da gündə olmaq çox əhəmiyyətlidir. Günəş bizə istilik və D vitamini verir ki, bu vitamin də xərçəng ilə mübarizədə bizə kömək edir, əhvali-ruhiyyəni yüksəldir, yuxunu yaxşılaşdırır. Bizdə D vitamin çatışmazlığı olduğunu necə bilək ?Qanda 25–hidroksivitamin D analizi etmək lazımdır. Bu, orqanizmdə D-nin səviyyəsini müəyyən etməyə imkan verir. Normal səviyyə 30-dan 74 nq/ml-ə qədərdir. == Hansı Vitamin nə vaxt tapılıb? == * [[A vitamini]] — [[1913]] * [[B1 vitamini]] — [[1910]] * B2 vitamini — [[1920]] * B3 vitamini — [[1936]] * B5 vitamini — [[1931]] * B6 vitamini — [[1934]] * B7 vitamini — [[1931]] * B9 vitamini — [[1941]] * [[B12 vitamini]] — [[1926]] * [[C vitamini]] — [[1920]] * [[D vitamini]] — [[1920]] Quldçinski tərəfindən * [[E vitamini]] — [[1936]] Evans tərəfindən * [[K vitamini]] — [[1929]] Dam tərəfindən == Həmçinin bax == * [[Beri-beri]] * [[A vitamini]] * [[C vitamini]] * [[Vitamin E (Tokoferol)]] * [[K vitamini]] * [[D vitamini]] == Mənbə == 1.Фернандес Одиле. Мои рецепты от рака. Откровения врача, победившего болезнь / Одиле Фернандес, – Москва, Эксмо, 2019, 512с. – Рак победим. 2.nkpi.az 2019-09-04 <br />__NOEDITSECTION__ [[Kateqoriya:Vitaminlər]] miatebg5n7267bzo30juzqf6gkfpw89 0 87227 6557394 6319977 2022-08-01T05:33:10Z 5.197.252.123 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Körpüqıran |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = 200px |xəritə2 məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali sıxlığı = |əhali_ref = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |ərazi kodu = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Bərdə rayonu |şəhər = |qəsəbə = |Kəndxuda = |rəsmi_saytı = }} '''Körpüqıran''' və ya '''Körpüsındıran''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Bərdə rayonu]]nun Kələntərli inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == Yaşayış məntəqəsi rayonun ərazisindən axan [[Tərtərçay|Tərtər]] və ya [[Xaçınçay|Xaçın çayı]]nın daşması nəticəsində sonradan islam dininə keçən albanlaın kəndin ərazisində dağıtdığı körpüyə görə belə ad verdikləri deyilir. <ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, səh. 415.{{az}}</ref> == Həmçinin bax == *[[Körpüsındıran bələdiyyəsi]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Bərdə rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Bərdə rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Bərdə rayonunun kəndləri]] 26wgb2hkug1bh1cgpznirbrwwfkay64 6557396 6557394 2022-08-01T05:33:48Z 5.197.252.123 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Körpüqıran |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = 200px |xəritə2 məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali sıxlığı = |əhali_ref = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |ərazi kodu = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Bərdə rayonu |şəhər = |qəsəbə = |Kəndxuda = |rəsmi_saytı = }} '''Körpüqıran''' və ya '''Körpüsındıran''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Bərdə rayonu]]nun Kələntərli inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == Yaşayış məntəqəsi rayonun ərazisindən axan [[Tərtərçay|Tərtər]] və ya [[Xaçınçay|Xaçın çayı]]nın daşması nəticəsində sonradan islam dininə keçən albanların kəndin ərazisində dağıtdığı körpüyə görə belə ad verdikləri deyilir. <ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, səh. 415.{{az}}</ref> == Həmçinin bax == *[[Körpüsındıran bələdiyyəsi]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Bərdə rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Bərdə rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Bərdə rayonunun kəndləri]] 74zjzvuc9osnqnfciso4ejezsdseac6 6557402 6557396 2022-08-01T05:35:18Z 5.197.252.123 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Körpüqıran |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = 200px |xəritə2 məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali sıxlığı = |əhali_ref = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |ərazi kodu = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Bərdə rayonu |şəhər = |qəsəbə = |Kəndxuda = |rəsmi_saytı = }} '''Körpüqıran''' və ya '''Körpüsındıran''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Bərdə rayonu]]nun Kələntərli inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == Yaşayış məntəqəsi rayonun ərazisindən axan [[Tərtərçay|Tərtər]] və ya [[Xaçınçay|Xaçın çayı]]nın daşması nəticəsində sonradan islam dinini qəbul edən yerli əhalinin kəndin ərazisində dağıtdığı körpüyə görə belə ad verdikləri deyilir. <ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, səh. 415.{{az}}</ref> == Həmçinin bax == *[[Körpüsındıran bələdiyyəsi]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Bərdə rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Bərdə rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Bərdə rayonunun kəndləri]] f9w8jzrn2qslj07qrxl534wvn1bfg90 6557405 6557402 2022-08-01T05:37:58Z 5.197.252.123 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Körpüqıran |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = 200px |xəritə2 məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali sıxlığı = |əhali_ref = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |ərazi kodu = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Bərdə rayonu |şəhər = |qəsəbə = |Kəndxuda = |rəsmi_saytı = }} '''Körpüqıran''' və ya '''Körpüsındıran''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Bərdə rayonu]]nun Kələntərli inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == Yaşayış məntəqəsi rayonun ərazisindən axan [[Tərtərçay|Tərtər]] və ya [[Xaçınçay|Xaçın çayı]]nın daşması nəticəsində və dağıtdığı körpüyə görə sonradan islam dinini qəbul edən yerli əhalinin belə ad verdikləri müəyyən edilir. <ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, səh. 415.{{az}}</ref> == Həmçinin bax == *[[Körpüsındıran bələdiyyəsi]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Bərdə rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Bərdə rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Bərdə rayonunun kəndləri]] syskf34oybdmhea0vm5np4iikcssls3 6557406 6557405 2022-08-01T05:38:37Z 5.197.252.123 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Körpüqıran |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = 200px |xəritə2 məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali sıxlığı = |əhali_ref = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |ərazi kodu = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Bərdə rayonu |şəhər = |qəsəbə = |Kəndxuda = |rəsmi_saytı = }} '''Körpüqıran''' və ya '''Körpüsındıran''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Bərdə rayonu]]nun Kələntərli inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == Yaşayış məntəqəsi rayonun ərazisindən axan [[Tərtərçay|Tərtər]] və ya [[Xaçınçay|Xaçın çayı]]nın daşması nəticəsində və dağıtdığı körpüyə görə sonradan islam dinini qəbul edən yerli əhalinin belə ad verdiyi müəyyən edilir. <ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, səh. 415.{{az}}</ref> == Həmçinin bax == *[[Körpüsındıran bələdiyyəsi]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Bərdə rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Bərdə rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Bərdə rayonunun kəndləri]] 17ldrl7fl8w3nsuwp7o1rahhczygau8 0 87984 6557846 6484728 2022-08-01T11:13:20Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Bayan}} {{YM}} '''Bayan''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Bayan kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 44.]</ref> 21 dekabr 2012-ci il tarixli "Gəncə şəhərinin və Daşkəsən, Goranboy, Göygöl, Samux rayonlarının sərhədlərində qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu"na görə Bayan kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Bayan kəndinin ərazisindən 11,57 ha (bundan dövlət mülkiyyətində olan 0,8 ha, bələdiyyə mülkiyyətində olan 2,57 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 8,2 ha) torpaq sahəsi Gəncə şəhər Nizami rayonunun inzibati ərazisinə verilmişdir.<ref>[https://president.az/articles/7252/print Gəncə şəhərinin və Daşkəsən, Goranboy, Göygöl, Samux rayonlarının sərhədlərində qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu]</ref> == Toponimikası == Toponimiyada bu söz çox vaxt türk dillərindəki ''bayan'' (qadın, xanım, varlı, dövlətli, zəngin) sözü ilə açıqlanılır. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, qədim abidələrin dilində ''baya'' (müasir Azərbaycan dilində "bayaq") sözü də işlənmişdir ki, bu da "əvvəlki, keçmiş, yaxın keçmiş" mənasını ifadə etmişdir. Bundan başqa, həmin sözün ''bayın'' variantı da işlənməkdədir. Qədim lüğətlərdə ''bayın'' "al qırmızı gül növü" kimi izah edilir. Tədqiqatçıların əksəriyyəti bu fikirdədir ki, bayan komponentli toponimlər qaraqalpaq, uyğur və qırğız xalqlarının tərkibindəki ''bayan'' adlanan türk qəbiləsinin adı ilə bağlıdır. [[Monqolustan]]da Bayan-Tümen, Bayan-Uleqey, Bayan-Xara, Bayan-Xonqor, Cənubi Azərbaycanda Bayan, Bayandaş, Buryat toponimiyasında Bayanqol və s. coğrafi adlar qeydə alınmışdır.<ref>{{ATEL|1|85}}</ref> == Tarixi == [[Fayl:Храм Чичравянг село Баян.jpg|right|thumb|200 px|Bayan kəndində XV əsrə aid məbəd — [[Çiçərvəng bazilikası]]]] [[XIX əsr]]də Bayan kəndi dəmir məmulatının güclü istehsal mərkəzləri sırasında yer alırdı.<ref>[http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/azetnog1.pdf Azərbaycanın Etnoqrafiyası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120725120140/http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/azetnog1.pdf |date=2012-07-25 }} 1-ci Cild, səh 391 – Prezident Kitabxanası</ref> === Tarixi abidələri === Bayan kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4181 |[[Çiçərvəng bazilikası|Məbəd]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 107.]</ref> |XV əsr |Bayan kəndi |Memarlıq |Yerli |- |4182 |Körpü<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 107.]</ref> |XV əsr |Bayan kəndi,<br>Quşqara çayının üzərində |Memarlıq |Yerli |- |4183 |Körpü<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 107.]</ref> |XIX əsr |Bayan kəndi,<br>Quşqara çayının üzərində |Memarlıq |Yerli |- |4184 |[[Bayan kilsəsi|Kilsə]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 107.]</ref> |1863-cü il |Bayan kəndinin<br>3 kilometrliyində |Memarlıq |Yerli |- |4185 |[[Bayan monastırı|Monastır]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 107.]</ref> |1823-cü il |Bayan kəndinin<br>3 kilometrliyində |Memarlıq |Yerli |- |} Azərbaycandakı tarixi abidələrin müəyyən bir qismi [[xristianlıq]]la bağlıdır. Təxminən 3-4-cü əsrlərdə ölkə ərazisində bu qəbildən inşa edilən kilsə və monastırlar ərəb yürüşləri nəticəsində dağıdılıb. Dağlara çəkilən xristian əhali 7-8-ci əsrlərdə burada yenidən tikinti işləri aparıb. Tarixçilərin fikrincə, [[Daşkəsən rayonu]]nun Bayan kəndi ərazisindəki 3 alban məbədi də ([[Bayan monastırı]], [[Çiçərvəng məbədi]], [[Bayan kilsəsi]]) məhz bu tarixdən günümüzə qədər gəlib çatan abidələrdir. Alban məbədləri maraqlı tikinti və arxitektura quruluşuna görə diqqəti cəlb edir. Qalınlığı təxminən 1 metr olan divarlar əvvəlki görkəmində qalsa da, bəzi hissələrdə sonradan təmir işlərinin aparılmasını istisna etmək olmaz. Məbədin indiyədək uçub dağılmayan və toxunulmayan hissələrində xristianlıqla bağlı dini işarələr bu gün də qamaqdadır. Hər 3 məbəd kəndin yüksək ərazilərində inşa olunub. Məbədlərin damından ətrafı aydın görmək mümkündür. Burada olan ocaq yerləri isə onu deməyə əsas verir ki, bu məbədlər həm də istehkam xarakteri daşıyıb. Yadelli işğalçılara qarşı birgə mübarizəni təşkil etmək üçün həmin məbədlərin damında ocaqlar qalanıb. Bununla da əhali düşmənə qarşı səfərbər olub. Bu abidələr böyük tarixi əhəmiyyətə malikdr. Abidələrin üzərində alban memarlığına məxsus naxışlar mövcuddur. Abidələr indiyədək öz görkəmini saxlaya bilib. Hər üç məbəd rayonun tarixi abidələri siyahısında qeydiyyatdadır. == Coğrafiyası və iqlimi == Çay [[Qoşqarçay]]ın sol sahilində, dağ ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 77.]</ref> |1982 |1007 |975 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=45 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 87.]</ref> |↗2086 |↗1066 |↗1020 |- |} === Tanınmış şəxsləri === * [[İsmixan Didərgin]] — şair, jurnalist, müəllim. * [[Haqverdi Talıboğlu]] — şair, aşıq, müəllim. === Şəhidləri === * [[Bəylər Məmmədov]] — şəhid. * [[Mikayıl Mustafayev]] — şəhid. * Abdullayev Şəhriyar — şəhid. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini [[əkinçilik]], [[maldarlıq]] və [[heyvandarlıq]] təşkil edir. Heyvanların cins tərkibinin yaxşılaşdırılması məqsədilə Bayan kəndində süni mayalanma məntəqəsi fəaliyyət göstərir.<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/xalqqazeti_sentyabr2009/89191.htm Hamlet Qasımov. Daşkəsən yeni görkəmdə. Xalq qəzeti. 2009, 3 sentyabr, səh.10]</ref> Sovet hakimiyyəti illərində kənddə [[mərmər]], müxtəlif filiz mədənləri fəaliyyət göstərirdi. Lakin hazırda bu mədənlərin bir çoxu istifadə olunmur. == Mədəniyyəti == Kənddə Almabağı və Bayan kənd kitabxana filialları, Bayan kənd Mədəniyyət Evi, Bayan kənd klubu fəaliyyət göstərir.<ref>[http://mct.gov.az/medias/media/other/305/nazkab-qerar-196-siyahi.pdf "Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı]</ref> [[Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası|Cəfər Cabbarlı adına Azərbaycanfilm Kinostudiyası]]nın istehsalı olan və [[Mən ki gözəl deyildim (film, 1968)|"Mən ki, gözəl deyildim"]] povesti əsasında ekranlaşdırılan eyniadlı filmin əksər kadrları 1968-ci ildə məhz bu kənddə çəkilib.<ref>[https://azertag.az/xeber/Daglara_siginan_Bayan_kendi___REPORTAJ_VIDEO-1227894 Dağlara sığınan Bayan kəndi - REPORTAJ VİDEO] ''azertag.az'', 25 dekabr 2018.</ref>Cəfər Cabbarlı adına Azərbaycanfilm Kinostudiyasının istehsalı olan [[Qocalar, qocalar... (film, 1982)|"Qocalar, qocalar..."]] filminin əksər kadrları da bu kənddə çəkilmişdir. == Təhsil == Kənddə Daşkəsən rayon Bayan kənd M.Mustafayev adına tam orta məktəb və Daşkəsən rayon Bayan kənd ümumi orta məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>[https://dashkasan.edu.gov.az/az/page/3580?page=2 Daşkəsən Rayon Təhsil Şöbəsi. Ümumtəhsil məktəbləri]</ref> == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə Bayan kənd həkim məntəqəsi yerləşir.<ref>[https://pediatriya.az/sehiyye-nazirliyinin-tabeliyinden-cixarilan-tibb-muessiselerinin-siyahisi-tesdiq-edilmisdir/ Səhiyyə Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılan tibb müəssisələrinin siyahısı təsdiq edilmişdir (pediatriya.az)]</ref> == Şəkillər == <center> <gallery> Daşkəsən rayonunun Bayan kəndində evlər.jpg|Daşkəsən rayonunun Bayan kəndində evlər Bayan 1 (Azerbaijan), e-citizen.jpg Bayan 2 (Azerbaijan), e-citizen.jpg Bayan (Azerbaijan), e-citizen.jpg Lombok - panoramio.jpg </gallery> </center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Daşkəsən rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Bayan (Daşkəsən) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] c2t3piuzdy88h8hgwcgr84uyawu12m8 0 87992 6557831 6482151 2022-08-01T11:11:24Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Daşkəsən (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Aşağı Daşkəsən''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Daşkəsən qəsəbə inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 44.]</ref> == Toponimikası == Oykonim "Daşkəsən yaşayış məntəqəsinin aşağı hissəsi" deməkdir. Daşkəsən filiz mədənlərinin istismarı ilə əlaqədar olaraq [[Böyük Vətən müharibəsi]]ndən sonra yaranmış yaşayış məntəqələrindəndir.<ref>{{ATEL|1|54}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd [[Qoşqarçay]]ın sahilində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 77.]</ref> |233 |116 |117 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=45 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 86.]</ref> |↗385 |↗183 |↗202 |- |} == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini [[əkinçilik]], [[maldarlıq]] və [[heyvandarlıq]] təşkil edir. == Mədəniyyəti == Kənddə Aşağı Daşkəsən kənd kitabxana filialı, Aşağı Daşkəsən kənd klubu,<ref>[http://mct.gov.az/medias/media/other/305/nazkab-qerar-196-siyahi.pdf "Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı]</ref> Aşağı Daşkəsən feldşer-mama məntəqəsi<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/xalqqazeti_sentyabr2009/89191.htm Hamlet Qasımov. Daşkəsən yeni görkəmdə. Xalq qəzeti. 2009, 3 sentyabr, səh.10]</ref> fəaliyyət göstərir. == Təhsil == Kənddə 80 şagird yerlik Daşkəsən rayon Aşağı Daşkəsən qəsəbə G.İsmayılov adına tam orta məktəb fəaliyyət göstərir.<ref>[https://dashkasan.edu.gov.az/az/page/3580 Daşkəsən Rayon Təhsil Şöbəsi. Ümumtəhsil məktəbləri]</ref><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/xalqqazeti_sentyabr2009/89191.htm Hamlet Qasımov. Daşkəsən yeni görkəmdə. Xalq qəzeti. 2009, 3 sentyabr, səh.10]</ref> == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə Aşağı Daşkəsən kənd tibb məntəqəsi yerləşir.<ref>[https://pediatriya.az/sehiyye-nazirliyinin-tabeliyinden-cixarilan-tibb-muessiselerinin-siyahisi-tesdiq-edilmisdir/ Səhiyyə Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılan tibb müəssisələrinin siyahısı təsdiq edilmişdir (pediatriya.az)]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Daşkəsən rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Daşkəsən (qəsəbə, Daşkəsən) qəsəbə inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] jo6j2gxwvhh7t9e4vbplv0wkl7kf4vx 0 88005 6557811 6482118 2022-08-01T11:09:03Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Almalı}} {{YM}} '''Almalı''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Zinzahal kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 44.]</ref> == Toponimikası == Kənd əvvəllər Almalı adlanan yamacda qonşu [[Zinzahal]] kəndindən köçmüş ailələr tərəfindən salınmışdır. Oykonim ''alma'' (meyvə ağacı) və ''-lı'' (varlıq, bolluq bildirən şəkilçi) komponentlərindən düzəlib, "alma bağı olan kənd" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|36-37}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd [[Murovdağ|Murovdağ silsiləsinin]] yamacında, [[Gəncəçay]]ın sahilində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 77.]</ref> |158 |79 |79 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=45 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 86.]</ref> |↘155 |=79 |↘76 |- |} == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini [[əkinçilik]], [[maldarlıq]] və [[heyvandarlıq]] təşkil edir. == Mədəniyyəti == Kənddə Almalı kənd kitabxana filialı, Almalı kənd klubu fəaliyyət göstərir.<ref>[http://mct.gov.az/medias/media/other/305/nazkab-qerar-196-siyahi.pdf "Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı]</ref> == Təhsil == Kənddə Daşkəsən rayon Almalı kənd ümumi orta məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>[https://dashkasan.edu.gov.az/az/page/3580 Daşkəsən Rayon Təhsil Şöbəsi. Ümumtəhsil məktəbləri]</ref> 56 şagird yerlik modul tipli ümumi orta məktəbin quraşdırılmasına 5 aprel 2018-ci il tarixli "Ağstafa, Daşkəsən, Gədəbəy, Göygöl, Tovuz və Şəmkir rayonlarında təhsil infrastrukturunun inkişafı ilə əlaqədar tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı"na əsasən 262 000 manat vəsait ayrılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/38437 Ağstafa, Daşkəsən, Gədəbəy, Göygöl, Tovuz və Şəmkir rayonlarında təhsil infrastrukturunun inkişafı ilə əlaqədar tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. (e-qanun.az)]</ref> == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Daşkəsən rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Zinzahal kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] mixbist76wid4zmbw6gikpshzfqw3np 0 89715 6557058 6425539 2022-07-31T20:22:14Z Rockmaker18 231332 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Türkiyə}} Trabzonspor | klubun tam adı = Trabzonspor Peşəkar Futbol Klubu | emblem = Trabzonspor loqo.png | rəngləri = {{rəng qutusu|#800000}}{{rəng qutusu|#00BFFF}} [[Tünd qırmızı]] - [[Mavi]]<ref name=u>{{Web kaynağı | url = http://www.trabzonspor.org.tr/default.asp?Sayfa=Tarihce | başlık = Tarihçe | erişimtarihi = 11 Aralık 2010 | yayımcı = trabzonspor.org.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151229032622/http://www.trabzonspor.org.tr/default.asp?Sayfa=Tarihce | arşivtarihi = 29 Aralık 2015 | ölüurl = evet }}</ref> | ləqəbi = ''Qaradəniz fırtınası'', ''Qaradəniz pələngləri'' | yaranma tarixi = 2 Avqust 1967 | stadionu = [[Medikal Park Stadionu]] | tutumu = 41.461 | prezidenti = {{Bayraq|Türkiyə}} [[Ahmet Ağaoğlu]] | baş məşqçisi = {{Bayraq|Türkiyə}} [[Abdullah Avcı]] | liqa = [[Türkiyə Super Liqası]] | mövsüm = 2021-2022 | sıra = 1. | sayt= http://www.trabzonspor.org.tr/ | pattern_la1 = _trabzonspor2122h | pattern_b1 = _trabzonspor2122h | pattern_ra1 = _trabzonspor2122h | pattern_sh1 = _trabzonspor2122a | pattern_so1 = | leftarm1 = 660000 | body1 = 660000 | rightarm1 = 660000 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _trabzonspor2122a | pattern_b2 = _trabzonspor2122a | pattern_ra2 = _trabzonspor2122a | pattern_sh2 = _trabzonspor2122a | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _trabzonspor2122t | pattern_b3 = _trabzonspor2122t | pattern_ra3 = _trabzonspor2122t | pattern_sh3 = _trabzonspor2122t | pattern_so3 = | leftarm3 = 0c1b32 | body3 = 0c1b32 | rightarm3 = 0c1b32 | shorts3 = 0c1b32 | socks3 = 0c1b32 |kısaad=TS}} '''Trabzonspor''' — [[Türkiyə]]nin [[Trabzon]] şəhərini təmsil edən futbol klubu. == Tarixi == Trabzonspor 1967-ci ildə yaranmışdır. Həmin ildən Trabzonspor Türkiyə 2-ci Futbol Liqasında (indiki adı 1-ci Liqa) oynadı. İlk ilində 20 komanda arasında bu liqada [[Boluspor|Boluspordan]] sonra Liqanı altıncı sırada tamamladı. Növbəti iki il ərzində Liqanı dördüncüsü oldu və sonrakı il Liqada 8-ci oldu. 1974-cü ildən [[Super Liqa (Türkiyə)|Türkiyə Super Liqasında]] mübarizə aparır. Klubun ilk prezidenti '''Əli Osman Ulusoy''' olmuşdur. [[Super Liqa (Türkiyə)|Türkiyə Super Liqasında]] çempion olmuş 6 klubdan biridir. == Prezidentləri == <table style="font-size:90%"><tr><td valign=top> * '''1967–68''' Əli Osman Ulusoy * '''1968–69''' Rüfət Dədəoğlu * '''1969–70''' Əli Osman Ulusoy * '''1970–71''' Rüfət Dədəoğlu * '''1971–72''' Suat Oyman </td><td valign=top> * '''1972–75''' Salih Ərdəm * '''1975–80''' Şamil Əkinçi * '''1980–81''' Cəlal Ataman * '''1981–82''' Mustafa Günaydın * '''1982–88''' M. Əli Yılmaz </td><td valign=top> * '''1988–89''' Mazhar Afacan * '''1989–92''' M. Əli Yılmaz * '''1992–94''' Sadri Şənər * '''1994–97''' Faruk Özak * '''1997–2000''' M. Ali Yılmaz </td><td valign=top> * '''2000–03''' Özkan Sümer * '''2003–06''' Atay Aktuğ * '''2006–08''' Nuri Albayraq * '''2008–13''' Sadri Şənər * '''2013–15''' İbrahim Hacıosmanoğlu * '''2015–18''' Muharrem Usta * '''2018-hal hazırda''' Əhməd Ağaoğlu </td></tr></table> == Avropa kuboklarında iştirak == Trabzonspor, 1975–1976 mövsümündə liqada çempion olaraq, növbəti mövsümdə UEFA ([[UEFA Çempionlar Kuboku]]) təşkilatında iştirak etmək hüququ qazanmışdı. Avropada ilk qarşılaşmasını İslandiyanın təmsilçisi İB Akraness ilə oynayan və bu komandanı məğlub edən Trabzonsporun Avropa arenasında ilk qolunu [[Nəcmi Perek]] vurdu. Trabzonspor ikinci turda [[Liverpul FK]] ilə qarşılaşdı. Trabzonspor, Trabzonda ilk matçını 1–0 qazanarkən, [[Böyük Britaniya]]da məğlub olmaqdan xilas ola bilmədi; Çempionlar Kubokunun qalibi Liverpul həmin il Avropa matçlarında yeganə məğlubiyyətini Trabzonda aldı. Trabzonsporun Avropa arenasında ən böyük uğuru [[UEFA Kuboku]] 3-cü mərhələsidir. Buna baxmayaraq tarixi boyu [[Olimpik Lion FK]] və [[Aston Villa FK]] kimi əhəmiyyətli Avropa klublarını yarışlardan kənarlaşdırıb. FC Internazionale Milan, Liverpul və FC Barcelona kimi Avropa çempionlarını məğlub etməyə müvəffəq oldu. Trabzonspor Avropada ən böyük hesablı qələbəsini 2007-ci ildə 6–0 ilə Vllazniya Shkoder qarşı qazanır, 1990–1991 mövsümündə isə FC Barcelonaya qarşı 2–7 nəticəsi ilə ən böyük hesablı məğlubiyyətini aldı. {| class="wikitable sortable" style="text-align: center" ! '''Turnir''' ! '''Çıxış etmə''' ! '''Oyun''' ! '''Qələbə''' ! '''Heç-heçə''' ! '''Məğlubiyyət''' ! '''Attığı qol''' ! '''Qapısında gördüyü qol''' |- | align=left|'''[[UEFA Çempionlar Liqası]]''' | '''3''' | '''14''' | '''4''' | '''6''' | '''4''' | '''12''' | '''15''' |- | align=left|'''[[UEFA Çempion Klublar Kuboku]]''' | '''6''' | '''14''' | '''6''' | '''1''' | '''7''' | '''12''' | '''19''' |- | align=left|'''[[UEFA Avropa Liqası]]''' | '''8''' | '''47''' | '''18''' | '''11''' | '''18''' | '''55''' | '''56''' |- | align=left|'''[[UEFA Konfrans Liqası]]''' | '''1''' | '''3''' | '''0''' | '''2''' | '''1''' | '''5''' | '''6''' |- | align=left|'''[[UEFA Kuboklar Kuboku]]''' | '''3''' | '''12''' | '''4''' | '''4''' | '''4''' | '''13''' | '''18''' |- | align=left|'''[[UEFA Kuboku]]''' | '''11''' | '''40''' | '''15''' | '''11''' | '''14''' | '''61''' | '''63''' |- | align=left|'''[[UEFA İntertoto Kuboku]]''' | '''2''' | '''8''' | '''3''' | '''1''' | '''4''' | '''19''' | '''12''' |- | '''Cəmi''' <ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2016/clubs/club=52731/history/index.html|title=Trabzonsporun UEFA məlumatları|publisher=www.uefa.com}}</ref> | '''34''' | '''138''' | '''50''' | '''34''' | '''52''' | '''177''' | '''189''' |} == Dost klublar == Trabzonspor [[Şanlıurfaspor]] və [[İrlandiya]]nın [[Droeda Yunayted FK|Droeda Yunayted]] klubu ilə dost klub sayılır. {{Şəkillər sırası|Droeda Yunayted FK loqo.png|Şanlıurfaspor loqo.png|e1=170|e2=170|m1=Trabzonspor ilə dost klub sayılan Droeda Yunaytedin loqotipi|m2= Digər dost klub kimi sayılan Şanlıurfasporun loqotipi}} == Rəngləri == Trabzonsporun rəngləri [[tünd qırmızı]] və [[mavi]]dir. [[Fayl:Ibrahima Yattara Top Sürerken.jpg|thumb|Trabzonspor azarkeşlərinin sevimlisi olan İbrahim Yattara]] == Azarkeşlər == Trabzonspor oyunlarını olduqca çox olan azarkeşləri qarşısında oynayır. Trabzonspor [[Türkiyə]]nin ən çox azarkeşi olan 4. klubudur. Trabzonspor'un yalnız [[Trabzon]] şəhərindən olan yox, digər şəhərlərdən olan azarkeşləri də var. Azarkeşlər üçün 61. dəqiqənin xüsusi önəmi var. == UEFA reytinqində == {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! Yer !! Ölkə !! Klub !! Xal |- |157||{{bayraq|İspaniya}}||[[Real Sosyedad FK|Real Sosyedad]]||27.442 |- |158||{{bayraq|TUR}}||Trabzonspor||27.340 |- |159||{{bayraq|Almaniya}}||[[Ştutqart FK|Ştutqart]]||26.399 |} == Çempionat mübarizəsi == * '''[[Türkiyə Super Liqası]]''': 47 1974 — hal-hazırda * '''Türkiyə 1. liqası''': 7 1967–1974 == Stadion və təsislər == === Hüseyin Avni Aker stadionu === [[Trabzon]]da yerləşən və Trabzonsporun 2017-ci ilə qədər oyunlarını oynadığı stadion. 1951-ci ildən 2017-ci ilin yanvar ayına qədər fəaliyyət göstərib. === Şənol Günəş stadionu === Trabzonsporun ev oyunlarını keçirdiyi stadion. 2017-ci ildə açılışı olub. === M. Əli Yılmaz təsisləri === Trabzonsporun oyunlara hazırlaşdığı təsislərdir. 2010-cu ildə yenilənmişdir. == Heyəti == {{Fs start}} {{Fs player|no= 1|nat=TUR|pos=GK|name=[[Uğurcan Çakır]]|other=[[Kapitan (futbol)|Kapitan]]}} {{Fs player|no= 4|nat=TUR|pos=DF|name=[[Hüseyin Türkmen]]}} {{Fs player|no= 5|nat=TUR|pos=MF|name=[[Berat Özdemir]]}} {{Fs player|no= 6|nat=GRE|pos=MF|name=[[Manolis Siopis]]}} {{Fs player|no= 7|nat=TUR|pos=MF|name=[[Yusuf Sari]]}} {{Fs player|no= 8|nat=TUR|pos=MF|name=[[Dorukhan Toköz]]}} {{Fs player|no= 9|nat=NGR|pos=FW|name=[[Anthony Nwakaeme]]}} {{Fs player|no=10|nat=TUR|pos=MF|name=[[Abdülkadir Ömür]]}} {{Fs player|no=11|nat=GRE|pos=FW|name=[[Anastasios Bakasetas|Tasos Bakasetas]]}} {{Fs player|no=13|nat=BRA|pos=DF|name=[[Vitor Hugo (footballer, born 1991)|Vitor Hugo]]}} {{Fs player|no=14|nat=DEN|pos=FW|name=[[Andreas Cornelius]]}} {{Fs player|no=15|nat=NOR|pos=MF|name=[[Anders Trondsen]]}} {{Fs player|no=16|nat=TUR|pos=GK|name=[[Erce Kardeşler]]}} {{Fs player|no=17|nat=SVK|pos=MF|name=[[Marek Hamšík]]}} {{Fs player|no=18|nat=BIH|pos=MF|name=[[Edin Višća]]}} {{Fs mid}} {{Fs player|no=19|nat=GUI|pos=FW|name=[[Bengali-Fodé Koita]]}} {{Fs player|no=21|nat=CPV|pos=FW|name=[[Djaniny]]}} {{Fs player|no=23|nat=TUR|pos=DF|name=[[İsmail Köybaşı]]}} {{Fs player|no=24|nat=NED|pos=DF|name=[[Stefano Denswil]]|}} {{Fs player|no=27|nat=CIV|pos=FW|name=[[Gervinho]]}} {{Fs player|no=28|nat=TUR|pos=FW|name=Salih Kavrazlı}} {{Fs player|no=29|nat=TUR|pos=MF|name=[[Yunus Mallı]]}} {{Fs player|no=33|nat=BRA|pos=DF|name=[[Bruno Peres]]}} {{Fs player|no=41|nat=AZE|pos=MF|name=[[Murat Akpınar]]}} {{Fs player|no=54|nat=TUR|pos=GK|name=Muhammet Taha Tepe}} {{Fs player|no=59|nat=TUR|pos=GK|name=[[Arda Akbulut]]}} {{Fs player|no=70|nat=TUR|pos=DF|name=[[Ahmetcan Kaplan]]}} {{Fs player|no=77|nat=CIV|pos=FW|name=[[Jean Evrard Kouassi]]}} {{Fs player|no=99|nat=TUR|pos=DF|name=[[Serkan Asan]]}} {{Fs end}} == Uğurları == * '''[[Super Liqa (Türkiyə)|Türkiyə Super Liqası]]''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (7)'': 1975-1976, 1976–1977, 1978–1979, 1979–1980, 1980–1981, 1983–1984, 2021-2022 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (9)'': 1977–1978, 1981–1982, 1982–1983, 1994–1995, 1995–1996, 2003–2004, 2004–2005, 2010–2011, 2019–2020 * '''[[Futbol üzrə Türkiyə Kuboku|Türkiyə Kuboku]]''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (9)'': 1976–1977, 1977–1978, 1983–1984, 1991–1992, 1994–1995, 2002–2003, 2003–2004, 2009–2010, 2019–2020 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (5)'': 1974–1975, 1984–1985, 1989–1990, 1996–1997, 2012–2013 * '''[[Türkiyə Super Kuboku]]''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (10)'': 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1983, 1995, 2010, 2020, 2022 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (3)'': 1981, 1984, 1992 * '''Baş nazirlik Kuboku''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (5)'': 1975–1976, 1977–1978, 1984–1985, 1993–1994, 1995–1996 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (6)'': 1976–1977, 1989–1990, 1990–1991, 1992–1993, 1996–1997, 1997–1998 * '''Türkiyə İkinci Liqası "Qırmızı qrup"''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (1)'': 1973–1974 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Trabzonspor| ]] [[Kateqoriya:1967-ci ildə yaradılmış futbol klubları]] nuewbibucgsgru2vkhwzjkza9f68dby 0 90327 6557787 6495370 2022-08-01T11:05:41Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{digər məna|Ağcakənd}} '''Ağcakənd''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Köhnə Tağlar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 1993-cü ildən 20 oktyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Ağcakənd kəndi 20 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == <ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Ağcakənd kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4340 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 111.]</ref> |1698-ci il |Ağcakənd kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Köhnə Tağlar kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] l7omgz973o9edf1kuhf0msew5ssmx8h 6557788 6557787 2022-08-01T11:06:02Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Ağcakənd}} {{YM}} '''Ağcakənd''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Köhnə Tağlar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 1993-cü ildən 20 oktyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Ağcakənd kəndi 20 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == <ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Ağcakənd kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4340 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 111.]</ref> |1698-ci il |Ağcakənd kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Köhnə Tağlar kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 7nzit1gafbh3isvjm4ny7xlpxobr44u 0 90330 6557797 6483892 2022-08-01T11:07:19Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Ağkənd}} {{YM}} '''Ağkənd''' (əvvəlki adı: '''Spitakşen''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Ağkənd kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Ağkənd adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 1993-cü ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanata]] uyğun olaraq Ağkənd kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Toponimikası == 1828-ci ildə İranın Xoy əyalətindən gəlmə ermənilər burada məskunlaşdıqdan sonra kəndin adı erməni dilinə kalka edilərək Spitakşen (Ağkənd) adlandırılmış, 1992-ci ildən kəndin əvvəlki adı özünə qaytarılmışdır. 1917-ci ildə Gəncə və Şuşa qəzalarında da Ağkənd kəndləri qeydə alınmışdır. Keçən əsrdə Ermənistan ərazisində Ağkənd adlı 6 kənd olmuşdur.<ref>{{ATEL|1|XXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Ağkənd (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] c2sp6725yregg7olrulg2kvz53rhyvv 0 90331 6557792 6495749 2022-08-01T11:07:00Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Ağdam (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Ağdam''' (əvvəlki adı: '''Akaku''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Tuğ kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 59.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə Xocavənd rayonunun Akaku kəndi Ağdam kəndi adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 1993-cü ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Ağdam kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == XIX əsrdə buraya gələn ermənilər kəndin adını Akaku toponimi ilə əvəz etmişdilər. 1992-ci ildə kəndin əvvəlki adı özünə qaytarılmışdır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> Tədqiqatçıların əksəriyyəti bu oykonimi "mənası aydın olmayan" adlar sırasına daxil edir. 1933-cu ildə həmin kənd Ataqut inzibati ərazi vahidinin tərkibində verilmişdır. Türk dillərində "aka" sözü "baba, böyük qardaş, ata" mənalarını ifadə edir. Eyni zamanda həm "ku", həm də "ut" komponentlərinin hər ikisi "davamçı; vəliəhd, şahzadə; arxasınca gedən" mənalarında işlənmışdir. Əgər bu sinonimliyə Ağaoğlan oykonimini də əlavə etsək, görərik ki, eyni ərazidə yerləşən Ataqut (və ya Ataut), Akaku məntəqə adları "atanın oğlu, atanın davamçısı, kicik şahzadə" mənalarına uyğun gəlir. == Tarixi == 2020-ci il dekabrın 27-də saat 15.30 radələrində Ağdam (Akaku) kəndi istiqamətində qanunsuz erməni silahlı qrupu və ya ərazidə qalmış [[Ermənistan silahlı qüvvələri]]nin qalıqlarından ibarət 6 nəfərlik dəstə Azərbaycan Ordusunun bölmələrinə hücum edib. Nəticədə Azərbaycan Ordusunun bir nəfər hərbi qulluqçusu şəhid olub, daha bir əsgər isə yaralanıb. Görülən tədbirlər nəticəsində qanunsuz erməni hərbi dəstəsinin altı üzvü məhv edilib.<ref>[https://virtualaz.org/olke/175141 Müdafiə Nazirliyi: Düşmən Xocavənddə Azərbaycan Ordusuna hücum etdi]</ref> === Tarixi abidələri === Ağdam kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4339 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 111.]</ref> |Qeyd olunmayıb |Ağdam kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Tuğ (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] n5vrle6k2jhdl7mndhexv2y8w1qbnlc 0 90333 6557815 6490439 2022-08-01T11:09:19Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Arakül''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Arakül kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 15 avqust 1993-cü ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Arakül kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == Kəndin keçmiş adları Arakul, Hərəkül olmuş, hətta ermənilər tərəfindən Arakel də adlandırılmışdır. 1988-ci ildə Ermənistandan qovulmuş Azərbaycan ailələri kənddə məskunlaşdıqdan sonra əhalinin xahişi ilə yaşayış məntəqəsi Azərbaycan şairi və Səfəvilər dövlətinin görkəmli xadimi Şah İsmayıl Xətainin şərəfinə Xətai adlandırılmışdır<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> XIX əsrin ikinci yarısında [[Ərgünəş]] və ya [[Dolanlar]] kənd icmasında iki Arakel məntəqəsi vardı. Kənddə 1840-ci ildə [[Cənubi Azərbaycan]]ın [[Qaradağ mahalı]]ndakı Sevakar kəndindən və [[İrəvan əyaləti]]nin [[Qafan|Qafan mahalından]] köçüb gəlmə erməni ailələri məskunlaşmışdı. Kəndin adı onun əsasını qoymuş erməni Arakelin adındandır. Kəndin digər adı Xətaidir.<ref>B.Budaqov, Q.Qeybullayev. Yuxarı Qarabağın toponimləri. 2005</ref> Kəndin əvvəlki adı Qara Quzey olmuşdur. Arakel oykonimi türk dillərindəki arak və el sözlərindən ibarət olub, "su, çay kənarında yerləşən kənd, oba" mənasına uyğundur. Celyabinsk vilayətinin Silaceki kəndi 1968-ci ilədək Arakulski adlanırdı. 1917-ci ildə Cəbrayıl qəzasında Birinci və İkinci Arakul adlı iki yaşayış məntəqəsi qeydə alınmışdır. == Tarixi == İkinci Dünya müharibəsində bu kənddən 340 nəfər iştirak etmiş, onlardan 110 nəfəri geri qayıtmamışdır. Kəndin erməni əhalisi [[Çaykənd əməliyyatı]] çərçivəsində 1991-ci il 13-15 may tarixlərində Ermənistanın [[Xınzırək]] kəndinə yaxın yerdə, Azərbaycan ərazisində salınmış düşərgəyə köçürülmüşdür. Əhalinin bir hissəsi isə [[Hadrut]] şəhərinə köçmüşdür. Həmin ilin iyun ayında kənddə Ermənistandan deportasiya edilmiş azərbaycanlılar yerləşdirilmişdir. 1993-cü ilin 15 avqust tarixində Ermənistan ordusunun Qarabağda yay hücumu çərçivəsində Xətai kəndi işğal olunmuş, kəndin azərbaycanlı əhalisi qovulmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Qarabağ müharibəsinin xronikası Qarabağ münaqişəsi 1988-2006 |url=http://lib.knigi-x.ru/23istoriya/815458-1-hronika-karabahskoy-voyni-karabahskiy-konflikt-1988-2006-chast-pervaya-karabahskom-konflikte-napisano-mn.php |access-date=2019-09-27 |archive-date=2018-08-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180809184110/http://lib.knigi-x.ru/23istoriya/815458-1-hronika-karabahskoy-voyni-karabahskiy-konflikt-1988-2006-chast-pervaya-karabahskom-konflikte-napisano-mn.php |url-status=dead }}</ref> Onların yerinə kəndə yenidən ermənilər köçürülmüşdür. === Tarixi abidələri === Arakül kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4330 |Kilsə<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 110.]</ref> |XX əsr |Arakül kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd [[Çaylaqçay]]ın (Araz çayının qolu) sol sahilində, Qarabağ silsiləsinin cənub-şərq ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} 2005-ci ildə Dağlıq Qarabağda keçirilən əhalinin siyahıyaalmasına əsasən Xətai kəndinin əhalisinin faktiki sayı 107 nəfər, qeydiyyatdakı əhalinin sayı 106 nəfər təşkil edirdi<ref name="stat">[http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf İnzibati-ərazi bölgüsü və cinsinə görə hazırki və daimi əhali] - səh. 4</ref>. * 1897-ci ildə 873 nəfər. * 1912-ci ildə 1235 nəfər. * 1921-ci ildə 1091 nəfər. * 1970-ci ildə 307 nəfər. * 1976-cı ildə 195 nəfər. * 1979-cu ildə 330 nəfər. * 1991-ci ildə 257 nəfər. * 2005-ci ildə 107 nəfər. * 2015-ci ildə 134 nəfər. == İqtisadiyyatı == 1928-ci ildə kəndə elektrik enerjisi verililmişdir. == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Arakül kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] gm1c2u4k359wjcgg5ixk6znztfysm88 0 90389 6557840 6495699 2022-08-01T11:12:10Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Azıx}} {{YM}} '''Azıx''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Azıx kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 1993-cü ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Azıx kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == Kənd adını ərazidəki Azıx mağarasının adından almışdır. XIX əsrin I yarısında Cənubi Azərbaycanın Qaradağ mahalından gəlmiş erməni ailələri burada məskunlaşmış və yaşayış məntəqəsini Azox adlandırmışlar. Azıx mağarası və ya Azıx kahası Quruçayın sol sahilində, 900 m. hündürlükdədir. Azərbaycanda ən iri karst mağarası hesab olunur. Tədqiqatçıların fikrincə, azıx qədim türk dillərindəki "ayı" sözündəndir və mağara "ayı mağarası"dır. Mənbələrdəki Azuq variantına əsaslanan tədqiqatçılar isə bu toponimi "azuqə yeri", "tədarük yeri", "anbar" kimi izah edirlər. Lakin mağaradakı 6 salon və 2 giriş qapısının olması, ocaq yerinin varlığı burada insanların yaşadıqlarından xəbər verir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Azıx kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4348 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 111.]</ref> |XVII əsr |Azıx kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Quruçayın sol sahilindən bir qədər aralı, dağ ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} 2005-ci ildə Dağlıq Qarabağda keçirilən əhalinin siyahıyaalmasına əsasən Azıx kəndinin əhalisinin faktiki sayı 795 nəfər, qeydiyyatdakı əhalinin sayı 806 nəfər təşkil edirdi<ref name="stat">[http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf İnzibati-ərazi bölgüsü və cinsinə görə hazırki və daimi əhali] - səh. 2</ref>. == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == * [[Azıx mağarası]] {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Azıx (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] cedymzb07ikwu01soeqzt1j9g2765v9 0 90390 6557805 6483893 2022-08-01T11:08:14Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Axullu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Axullu kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 1993-cü ildən 16 oktyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Axullu kəndi 16 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == Bəzi tədqiqatçılar bu sözü haxıllı etnoniminin təhrif forması hesab edirlər. Etnotoponimdir. Akullar (Axsullar), daha dəqiq olaraq [[ağullar]], [[Dağıstan]]ın cənubunda ([[Ağul rayonu|Ağul]] və [[Qürah rayonu|Qürah]] rayonlarında) yaşayan xalqın adıdır. Etnoqrafik cəhətdən [[ləzgilər]]ə yaxındırlar. Ərazidə ''Ləzgisuyu'' adlı obyektin olması bunu bir daha sübut edir. Axu (axul) Qafqaz xalqlarının (abxaz) dilində "təpə, yüksəklik" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === * Alban kilsəsi (IV-V əsr) * Rzaqulubəy günbəzi (XIV əsr) * Ərgüşən qalası == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd [[Qarabağ silsiləsi]]nin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} === Şəhidləri === * Aslanov Elçin Gəray oğlu — ilk şəhid (01.07.1967-21.11.1991) * Quliyev İdris İsmayıl oğlu * Nəcəfov Səbuhi Qəhrəman oğlu (2/10/1972-8/30/1992) * Həsənov İsa İslam oğlu (12 sentyabr 1953-17 noyabr 1992) * Ağamalıyev Azər Ağamalı oğlu (25 avqust 1973-1993) * Hüseynov Əlövsət Məyiş oğlu (1956- 05 iyun 1992) * Qarayev İntiqam Yaqub oğlu (24.04.1976-1993) * Quliyev Cavanşir Teymur oğlu (1948-16 avqust 1990) * Nəcəfov Qəhraman Şadman oğlu (20 mart 1949-1992) == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Axullu kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] gw9g8ofw1twrujz4vh72osh7ww3i6yy 0 90401 6557820 6483931 2022-08-01T11:09:46Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Arpagədik''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Çaylaqqala kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 1993-cü ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Arpagədik kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == Arpagədik kəndi ilk dəfə adı Arpa şəklində XII əsrə aid mənbədə çəkilmışdır. Oykonim arpa (etn.) və gadik (dağın yastı yeri, dağarası yol) sözlərindən düzəlib. Kənd öz adını yaxınlığındakı yüksəkliyin adından almışdır. Mənbələrdə Qarabağ ərazisində Arpadöşü oroqrafik obyekti də qeydə alınmışdır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Çaylaqqala kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] emqe7qtba1cc3zf4i2guroirark213i 0 90404 6557833 6490428 2022-08-01T11:11:44Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Ataqut''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Tuğ kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 59.]</ref> 1993-cü ildən 7 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Ataqut kəndi 7 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == Kənd adını ərazidəki eyniadlı çaydan almışdır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Ataqut kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4316 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 110.]</ref> |Qeyd olunmayıb |Ataqut kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Tuğ (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 13bojc7qa0n8izy2owlx8iphtxy6p5a 0 90406 6557836 6486912 2022-08-01T11:11:50Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Avdur''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Mirikənd kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 59.]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanata]] uyğun olaraq Avdur kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Toponimikası == Kənd bəzi mənbələrdə Avdur Takır kimi qeydə alınmışdır. Yerli əhalinin verdiyi məlumata görə, kənd keçmiş Buğuz qalasının yerində salınmışdır. Ərazidə köhnə qəbiristanlıqların olması burada çox qədimdən insanların məskunlaşmasından xəbər verir. Kənd sonralar yerini dəyişərək bir qədər aşağıda salınmışdır. Toponimi fars dilindəki ab (su) və duru (təmiz, saf) sözləriylə "təmiz sulu yer" mənasında açıqlayırlar və ya qədim türk dillərindəki "adur" (təpəlik yer, sıldırım) sözləri ilə əlaqələndirirlər. Avdur Takır toponiminə gəlincə, ikinci komponent takır türk dillərində "gurultu", "uğultu" mənalarını ifadə edir. Məsələn, [[Moldova]]nın ərazisində Lunqa çayının sağ, Yalpuq çayının sol qolu Avdarma/Avdırma adlanır. Çayın kənarında [[qaqauzlar]] yaşayan eyniadlı yaşayış məntəqəsi də yerləşir. Qaqauz toponimikasında bu hidronim qıpçaq dilinin elementi kimi "bulanıq, çevrilmiş, qarışmış" mənalarında izah olunur. Xocavənd rayonu ərazisindəki Qaranlıq çayının adı da bu mənanı əks etdirir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağətəyi meşəlikdə yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Mirikənd (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] i9vmuh4wv3o293tgodga7rrmok8zbt1 0 90410 6557819 6483898 2022-08-01T11:09:36Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Arpadüzü''' (əvvəlki adı: '''Kolxozaşen''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Arpadüzü kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Arpadüzü adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanata]] uyğun olaraq Arpadüzü kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Toponimikası == 1828-ci ildə [[İran]]dan köçürülmüş ermənilər yerləşdirildikdən sonra kəndin adı "Arbaduz" şəklini almışdır. 1939-cu ildən Kolxozaşen (Kilxoz kəndi) adlandırılmış,<ref>B.Budaqov, Q.Qeybullayev. Yuxarı Qarabağın toponimləri. 2005</ref> 1992-ci ildə isə dəyişdirilərək Arpadüzü kimi rəsmiləşdirilmişdir. Kənd öz adını ərazidəki "arpa əkilən duz, col" mənalı eyniadlı sahədən almışdır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Arpadüzü kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] ie8qgb0cv7qn2i3slyjbth7wr0evcjp 0 90430 6556952 6534038 2022-07-31T18:25:57Z Parvinism 253045 Övladlarının analarının adı qeyd olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — [[Səfəvilər dövləti]]nin 2-ci şahı və [[Şah İsmayıl]]ın oğlu. == Həyatı == Şah Təhmasib [[3 mart]] [[1514]]-cü ildə [[İsfahan]]da doğulmuşdur. Şah I İsmayılın oğlu olan Təhmasib [[Çaldıran döyüşü]]ndən sonra [[Xorasan]]a göndərildi. Bir müddət Səbzivar və [[Herat]]da qaldı. Şiələrin və Səfəvilərin tanınmış alim və şeyxlərindən xüsusi təhsil gördü. == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # Əli mirzə Səfəvi (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 9vd4cft5ya14wo9u0e4j6nv4oqcjkrz 6556955 6556952 2022-07-31T18:28:31Z Parvinism 253045 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — [[Səfəvilər dövləti]]nin 2-ci şahı və [[Şah İsmayıl]]ın oğlu. == Həyatı == Şah Təhmasib [[3 mart]] [[1514]]-cü ildə [[İsfahan]]da doğulmuşdur. Şah I İsmayılın oğlu olan Təhmasib [[Çaldıran döyüşü]]ndən sonra [[Xorasan]]a göndərildi. Bir müddət Səbzivar və [[Herat]]da qaldı. Şiələrin və Səfəvilərin tanınmış alim və şeyxlərindən xüsusi təhsil gördü. == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # Əli mirzə Səfəvi (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 110urctfq6lq4s8ynvnwgldh652bjho 0 90591 6557853 6495754 2022-08-01T11:13:58Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Binədərəsi''' (əvvəlki adı: '''Banazur''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Binədərəsi kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə Xocavənd rayonunun Banazur kəndi Binədərəsi kəndi adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Binədərəsi kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == XIX əsrdə gəlmə ermənilər burada məskunlaşdıqdan sonra kəndin adı təhrif olunaraq Banazur adlandırılmışdır. Oykonim bana (alcaq tirə) və zur (ust, təpə) sözlərindən düzəlib, "tirənin üstü" deməkdir. Kəndin adı 1992-ci ildən Binədərəsi kimi rəsmiləşdirilmişdir. Keçən əsrin əvvəllərində Qubadlı qəzasında Binədərəsi kəndi qeydə alınmışdır. Oykonim "müvəqqəti yaşayış məntəqəsi olan dərə" mənasındadır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Binədərəsi kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4334 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 110.]</ref> |Qeyd olunmayıb |Binədərəsi kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağətəyi ərazidə, Qarabağ silsiləsinin cənub-şərq ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Binədərəsi kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 1i8us1s3uozdx3kvrxtvuy9koe2jjxk 0 90592 6557879 6495377 2022-08-01T11:20:44Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Bulutan''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Bulutan kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 14 oktyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Bulutan kəndi 14 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == 1823-cu ilin məlumatına görə, kənd cəmi bir ailədən ibarət məntəqə olmuşdur. Etnotoponimdir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> Bulutan 1828-ci ildə İrandan köçürülmüş ermənilər yerləşdikdən sonra ermənicə Plıtans adlandırılmışdır. Ermənistanda İrəvan xanlığının Karbibasar mahalında Aratan kənd adı ilə mənaca eynidir. Türk dillərində "tanq" "xaraba" sözündəndir. Azərbaycanda bir sıra yer adlarında "tan" sözü var. Məsələn, Xırxatan, Şəki rayonunda Xırxatala kəndinin digər adı.<ref>B.Budaqov, Q.Qeybullayev. Yuxarı Qarabağın toponimləri. 2015</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Bulutan kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4343 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 111.]</ref> |Qeyd olunmayıb |Bulutan kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Bulutan kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] d93ojyrm24ukzed9uzm6d7zflwkoozc 0 90594 6557877 6490417 2022-08-01T11:20:33Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Tağlar}} {{YM}} '''Böyük Tağlar''' (əvvəlki adı: '''Metstağlar''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Böyük Tağlar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Böyük Tağlar adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Böyük Tağlar kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == XIX əsrdə burada gəlmə ermənilər yerləşdirildikdən sonra kəndin adı tədricən erməniləşdirilərək Metstağlar (mets ermənicə "böyük" deməkdir) kimi rəsmiləşdirilmişdi. Toponimin əsasını təşkil edən taq/tağ sözü türk dillərində "sahə", "məhəllə", "yer" mənasındadır, -lar cəm şəkilçisi, böyük isə fərqləndirici sözdür. 1992-ci ildən kəndin adı özünə qaytarılmışdır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Böyük Tağlar kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |237 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 9.]</ref> |1241-ci il |Böyük Tağlar kəndi |Memarlıq |Ölkə |- |1118 |[[Tağlar mağarası]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 38.]</ref> |Daş dövrü |Böyük Tağlar kəndi |Arxeoloji |Ölkə |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağətəyi ərazidə yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} === Tanınmış şəxslər === * [[Sergey Xudyakov]] — Sovet İttifaqının aviasiya marşalı. == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Hadrut rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Hadrut rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Böyük Tağlar kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 1g584889x0c9xrwzswu1mn8kuvi8sd2 0 90599 6557886 6512639 2022-08-01T11:22:17Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Cəmiyyət}} {{YM}} '''Cəmiyyət''' (əvvəlki adı: '''Ninki''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Cəmiyyət kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Cəmiyyət adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanata]] uyğun olaraq Cəmiyyət kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Toponimikası == Vaxtilə gəlmə ermənilər burada məskunlaşdıqdan sonra kəndin adını da dəyişdirib Ninki adlandırmışdılar. 1992-ci ildən yaşayış məntəqəsinin keçmiş adı bərpa edildi. Cəmiyyət ərəb dilində "birlik", "camaat", "yığın" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Cəmiyyət kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |250 |Bağır xan məbədi<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 9.]</ref> |XII əsr |Cəmiyyət kəndi |Memarlıq |Ölkə |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağətəyi ərazidə yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Cəmiyyət (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] si6vx3cqb4erhd0rgu2999vxr30309k 0 90603 6557887 6483881 2022-08-01T11:22:27Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Cilən''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Arakül kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Cilən kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == Kəndi 1840-cı ildə Ermənistanın Qafan rayonunun Balx kəndindən və Cənubi Azərbaycanın Qaradağ mahalından köçüb gəlmiş erməni ailələri Cilan adlı yerdə salmışdılar. Cilan "bataqlıq, sucaq yer" deməkdir. Kənd öz adını salındığı yerin adından almışdır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Arakül kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] sakj2pi60cqjxrgy5id0wrlbkpj59v9 0 90695 6556886 5783116 2022-07-31T17:15:47Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} [[Şəkil:هلال رمضان.jpg|thumbnail|[[Ramazan]] ayında hilal.]] '''Hilal''' (ərəbcə هلال‎) - yeni doğulmuş [[Ay]]. Qəməri təqvimi ilə ayın 1-ci günü hilalın görünməsi ilə hesablanır. Hilalın görünməsi [[Günəş]]lə [[Ay]]ın [[Yer]]ə nəzərən yerləşməsindən aslıdır. Əhalisinin əksəriyyəti [[müsəlman]] olan bir çox ölkə kimi, [[Azərbaycan]] bayrağında da hilal simvolundan istifadə olunur. [[Kateqoriya:Din]] [[Kateqoriya:İslam]] [[Kateqoriya:Astronomiya]] [[tr:Hilal]] jzgpbyj24q7zabzbm39lk3xe0sfevsp 0 91086 6557020 6421277 2022-07-31T19:16:29Z Tunkats 184346 wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Hirkan |xəritə = |xəritə miqyas = 200px |xəritə məlumat = [[Lənkəran rayonu]] |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |Ərazisi = 5,3 km²(əhali sıxlığı km² 0.59 nəfər) |əhalisi = 3.126 |siyahıyaalma ili = 2020 |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |telefon_kodu =(025) - 25 - 57 - XXX |poçt_indeksi = AZ4217<ref>{{cite web |url=http://www.azerpost.az/?options=content&id=188 |archiveurl=https://archive.today/20160419064256/http://www.azerpost.az/?options=content&id=188 |archivedate=2016-04-19 |title=İndekslər |author=[[Azərpoçt]] |date= |work= |publisher=www.azerpost.az |accessdate=2016-04-19 |language=az talış |url-status=live }}</ref> |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Lənkəran rayonu |şəhər =Lənkəran |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Hirkan''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Lənkəran rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində [[şəhər tipli qəsəbə]]. == Tarixi == Əvvəlki adı '''Avrora''' olmuş və 5 oktyabr 1999-cu ildən dəyişdirilərək Hirkan adlandırılmışdır. [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dövründə bura [[Lənkəran rayonu|Lənkəranın]] ən çox [[Çay (bitki)|çay]] istehsal edən sovxozu olmuşdur. [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dövründə ''"Avrora Çay Sovxozu"'' adlandırılmışdır. 1934-cü ildə [[Baltik dənizi|Baltik]] donanmasının "Avrora" kreyserinin şərəfinə "Avrora" çayçılıq sovxozu əsasında Avrora adlandırılmışdır və beləliklə qəsəbənin əsası qoyulmuşdur. Dağatəyi düzənlikdədir. 1964-cü ildə Hirkana şəhər tipli qəsəbə statusu verilmişdir.<ref>Мельников С. А., Ибрагимов Ч. Г. (сост.). [http://elibrary.bsu.az/yenii/ebookspdf/az_ssri.pdf Azərbaycan SSR inzibati ərazi bölgüsü] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181127110409/http://elibrary.bsu.az/yenii/ebookspdf/az_ssri.pdf |date=2018-11-27 }}. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı, 1979.</ref> [[Xanbulançay su anbarı]] bu qəsəbədədir. Çayçılıq sahəsinin inkişafı 1970–1980-ci illərdə daha da sürətlənmiş, çay əkinlərinin suvarma suyuna tələbatının ödənilməsi məqsədi ilə 1976-cı ildə [[Lənkəran rayonu]]nda tutumu 52 milyon m³ (kubmetr) olan [[Xanbulançay su anbarı]] [[Bəşərü çayı|Bəşəru]] çayının üzərində inşa olunmuşdur, bu böyük bənd bu günə kimi hələ də öz möhkəmliyi ilə seçilir. Bəndin tikintisinə 1967-ci ildə başlanmış, 1977-ci ildə istifadəyə verilmişdir. Onun suyundan yayda süni suvarmada geniş istifadə olunur. Su anbarı tikilərkən böyük bir meşəlik ərazi su altında qalmışdır, burada bir kənd tamamilə suyun altında qalmışdır. Su ilə dolan dərədə böyük bir göl əmələ gəlmişdir, bu göldə balıqçılıq da inkişaf etmişdir. Suyun səviyyəsi enəndə buradakı evlərin və onların içindəki əşyaların olduğu kimi qaldığını görəcəksiniz, sadəcə evlərin içi palçıqla doludur. Həmçinin suyun altında qalan köhnə traktorlar və başqa texnikalarda vardır. Burada qəbirstanlıq da var, sadəcə bənd tikilərkən buradakı cəsədləri çıxarıb, başqa yerdə dəfn etmişlər. Yalnız qəbirlərin başdaşları qalmışdır. Minlərlə ağac suyun altında qalmış və qəribə görünüş almışdır. Qəsəbədə həmçinin [[ruslar]] da yaşamışlar, amma onların əksəriyyəti qəsəbəni tərk etmişdir. Bura [[Azərbaycan]]ın ən böyük [[çay]] sovxozlarından biri olub, indi isə həmin çay kollarının 99%-dən çoxunun yerində evlər tikilmiş və ya kolluqlar bitmişdir. Hal-hazırda qəsəbədə [[çayçılıq]] qismən inkişaf etmişdir. Qəsəbə caamatı daha çox [[sitrus bitkiləri]], [[əkinçilik]] və [[heyvandarlıq]]la məşğul olur.{{mənbəsiz}} == Haqqında == Burada məktəb, uşaq bağçası, xəstəxana, məscid, çay fabriki, icra nümayəndəliyi, poçt, ATS, otel, şadlıq sarayı, klub, kitabxana, marketlər və başqa obyektlər yerləşir. 1953-cü ildə burada ilk tam orta məktəb tikilmişdir. Bu məktəbdə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dağılana qədər [[Ruslar|rus]] sektoru da fəaliyyət göstərmişdir. 2012-ci ildə yeni məktəb binası inşa olunmuşdur. Bu məktəbdə 700-ə yaxın şagird təhsil alır. Dərslər çox yüksək səviyyədə keçirilir. Məktəbdə 70-dən çox müəllim və işçi heyəti çalışır. 1954-cü ildə burada ilk xəstəxana tikilmişdir. Bu xəstəxanada 50-dən çox həkim və işçi heyəti çalışır. Xəstəxana binası ildən-ilə yararsız hala düşür. Buna görə də yeni xəstəxananın tikilməsi haqqında layihə planlaşdırılır. 1999-cu ildə qəsəbədə ilk [[məscid]] tikilmişdir. Bu məsciddə [[dini icma]] fəaliyyət göstərir. Burada uşaq bağçasının binası olsa da, amma artıq fəaliyyətini dayandırmışdır (2004). İndiyə qədər bu bağça üç bina dəyişdirmişdir. Həmçinin [[kitabxana]] fəaliyyət göstərmişdir. Buradakı klub sakinlərin tez-tez [[kino]]lara baxmaları üçün xidmət göstərirmiş, indi isə bu bina Hirkan qəsəbə yaradıcılıq evi kimi fəaliyyət göstərir. Qəsəbənin üç böyük küçəsi var: * [[Ağaxan Quliyev|A.Quliyev]] küçəsi, [[Ələt -Astara|Ələt-Astara]] yolunun qəsəbə ərazisindən keçən hissəsində yerləşir. * [[Rusif Ağayev|R.Ağayev]] küçəsi, Hirkan-[[Mamusta]]-[[Siyavar]] yolunun qəsəbə ərazisindən keçən hissəsində yerləşir. Bu küçəyə Aprel Döyüşləri şəhidinin adı verilmişdir. Yerli əhali buranı "Qabaq küçə" adlandırır. * [[İqbal Bayramov]] küçəsi, bu küçəyə İkinci Qarabağ müharibəsinin şəhidinin adı verimişdir. Küçənin uzunluğu 1 kilometrdən çoxdur. Yerli əhali buraya "Arxa küçə" deyir. 700-dən çox evi var. İstifadə olunmayan bağça binasının bir hissəsində hal-hazırda Hirkan qəsəbə bələdiyyəsi fəaliyyət göstərir. Qəsəbədə hətta çörək zavodu da fəaliyyət göstərmişdir. İllərdir ki, bu bina istifadəsiz vəziyyətdə qalmaqdadır. Bu ərazidə böyük çay fabriki də fəaliyyət göstərmişdir. Hal-hazırda isə bu fabrikdə tikinti materialları satışı ilə məşğul olunur.{{mənbəsiz}} == Əhalisi və ərazisi == 2020-ci ildə olan məlumata görə qəsəbənin '''3.126''' nəfər əhalisi var. Əhalinin əksəriyyətini [[azərbaycanlılar]] təşkil edir. Ötən əsrin əvvəllərində burada demək olar ki, qəsəbənin yarısında [[talış dili]]ndə danışılırdı, amma indi isə talış dilindən çox az istifadə olunur. [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dövründə bura [[Lənkəran rayonu|Lənkəranın]] ən az [[Talışlar|talış]] [[Dil (anatomiya)|dilində]] danışılan ərazisi olub, hətta indi də elədir. Qəsəbənin ərazisi [[Lənkəran rayonu]]nun digər kənd və qəsəbələrinə nisbətən daha böyükdür. Ərazisinin bu qədər böyük olmasının səbəbi keçmişdə, [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dövründə burada çayçılığın inkişafı üçün geniş imkanların olduğu nəzərə alınaraq, buraya ətraf kəndlərin ərazilərindən verilmişdir. Hal-hazırda ərazisinin əksəriyyətini boş sahə və meşəliklər əhatə edir. Ərazisinin böyüklüyü 5,3 km²-dir. Əhali sıxlığı hər km²-ə 0,59 nəfər düşür, beləliklə [[Lənkəran rayonu|Lənkəran]]da dağlıq əraziləri çıxmaq şərti ilə bura rayonun ən seyrək məskunlaşmış ərazi vahidi sayılır.{{mənbəsiz}} == Təbiəti və təsərrüfatı == Ərazidə yayı quraq keçən mülayim isti iqlim tipi hakimdir. Payız mövsümündə yağan aramsız yağışlar rütubətin dərəcəsini artırır. Bu da əkinçiliyin, sitrus meyvəçiliyinin, çayçılığın və çəltikçiliyin yüksək inkişaf etməsinə əlverişli imkanlar yaradır. Qəsəbə [[Hirkan Milli Parkı]]na çox yaxındır. Qəsəbədə böyük bir sahəni əhatə edən meşə var. Bu meşəni yerli əhali "Moskva meşəsi" adlandırır. Meşənin sahəsi 1 km²-dir, burada [[palıd]] ağacları qorunur. Meşədə ağaclar sıx olduğuna görə insanlar orada yolunu aza bilir. Burada [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dövründə çay sahələri çox geniş olmuşdur, Çoxlu sayda suvarma üçün qazılmış göllər ([[rus]]. [[vodayom]]) indi təhlükə yaradan bataqlığa çevrilmiş və ya qurumuşdur. Bu göllərdə qoyulmuş böyük və qalın dəmirdən olan su çəkən motorların çəkisi ağır olduğuna görə nasaz vəziyyətdə hələ də göllərin çoxunda qalmaqdadır. Çəltikçilik bir müddət təzəcə inkişaf etmişdir. Sonralar maraq olmadığına görə əkini dayandırıldı. Çəltik bataqlıqları o ərazilərdə hələ də var və təhlükə yaratmaqdadır. Maldarlıq əkinçilik zəiflədikdən sonra yüksək inkişaf etmişdir. Amma bu sahəyə də maraq ildən-ilə azalır.{{mənbəsiz}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Lənkəran rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Lənkəran rayonunun qəsəbələri]] cgec6uouywoxu6vq0127srbnopah8y5 0 91691 6557073 5258223 2022-07-31T20:26:01Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] 6zejv37kfw6x1fanckexnc01dzj44fd 0 93062 6557745 6548747 2022-08-01T10:32:20Z Onyeddi 150749 wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi |adı = Namiq Qaraçuxurlu |orijinal adı = {{dil-az|Namiq Hilal oğlu Şükürov}} |digər adı = |şəkil = NamiQaraçuxurlu.jpeg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fon rəngi = |doğum adı = |ləqəbi = Qaraçuxurlu |doğum tarixi = 08.11.1978 |doğum yeri = [[Qaraçuxur]], [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |fəaliyyəti = [[meyxanaçı]]<br>[[müğənni]]<br>[[söz yazıçısı]]<br>[[bəstəkar]] |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |janr = [[pop]] |musiqi aləti = [[piano]] |səs tembri = |fəaliyyət illəri = 1993–h.h. |albom şirkəti = |əlaqələri = |təhsili = |üzvlüyü = |mükafatları = Şəhriyar adına mədəniyyət sarayında meyxana yarışması - 2-ci yer |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Namiq Qaraçuxurlu'''<ref>[https://az.trend.az/azerbaijan/culture/3626467.html - Meyxanaçı Namiq Qaraçuxurlu sabah konsert ilə çıxış edəcək]</ref> ({{DVTY}}) — [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] meyxanaçı, müğənni. == Həyatı == Namiq Qaraçuxurlu [[8 noyabr]] [[1978]]-ci ildə [[Bakı şəhəri]]ndə anadan olmuşdur.<ref>[https://1news.az/news/namik-garachuhurlu-i-uchastnica-shou-holostyak-tasha-turova-v-klipe-soyuqdur---foto-video - "Намик Гарачухурлу и участница шоу "Холостяк" Таша Турова в клипе "Soyuqdur" — ФОТО – ВИДЕО"]</ref><ref>[https://axsam.az/?name=xeber&news_id=63868 - "Namiq gecəyarısı bulvarda — fotolar"]</ref><ref>[https://big.az/4004-namiq-qaracuxurlu-ile-musahibe.html - Namiq Qaraçuxurlu ilə müsahibə]</ref> İlk meyxanasını 1993-cü ildə deyən [[meyxanaçı]] sonralar müəyyən səbəblərdən bir neçə il sənətinə fasilə vermişdir. 1997-ci ildə Şəhriyar adına mədəniyyət sarayında keçirilən meyxana müsabiqəsində ikinci yer tutub, laureat olmuşdur. Fəaliyyəti ilə o gündən mütəmadi məşğul olan meyxanaçının 1999-cu ildə ilk kaseti işıq üzü görüb. 2001-ci ildə "And içmişdik" adlı albomu çıxandan sonra meyxanaçının və meyxana sənətinin həyatında böyük rol oynayan "Rəvayət" klipi çəkilib. Klipinin təqdimatı bir vaxtlar meyxanaçının laureat olduğu Şəhriyar adına mədəniyyət sarayında konsert şəklində keçirilmişdir. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində konsert verən meyxanaçı 7400 nəfərlik tamaşaçı tutumu olan "[[Şəfa stadionu|Şəfa]]" stadionunda solo konsert vermişdir. Mütəmadi olaraq [[Hollandiya]], [[Almaniya]], [[İran]]<ref>[https://financialtribune.com/articles/art-and-culture/81839/ayhan-to-perform-with-3-azeri-singers - "Namiq Daha 3 Şarkıcıyla Sahne Alacak"]</ref><ref>[https://axsam.az/?name=xeber&news_id=86695 - "Müğənnilərimiz İranda konsert verdilər — fotolar+video"]</ref> və [[Rusiya|Rusiyanın]] bir çox şəhərlərində və o cümlədən paytaxt [[Moskva]]<nowiki/>da konsert vermişdir. Uzun müddət [[Aygün Kazımova]]<ref>[https://news.day.az/showbiz/263824.html - Namiq Qaraçuxurlu Aygün Kazımova ilə bağlı hansı xəbəri təsdiqlədi?]</ref><ref>[https://1news.az/mobile/news/aygyun-kyazimova-i-namik-garachuhurlu-vnov-vmeste---foto - "Айгюн Кязимова и Намик Гарачухурлу вновь вместе — ФОТО"]</ref> ilə duet<ref>[https://news.milli.az/showbiz/764054.html - Namiqle Aygün yeniden bir araya geldi]</ref> oxumuşdur. Sözləri Namiq Qaraçuxurluya aid olan "Yine Tek" mahnısını Türkiyənin məşhur sənətcisi Ajda Pekkan ifa etmişdir. Son illərdə populyar ifalarından olan "Bir arzu tut"<ref>[https://axsam.az/news/80055-bir-arzu-tut-namiq - "Bir arzu tut" - Namiq]</ref> adlı mahnısı bir çox sənətçi tərəfindəndə ifa olunmuşdur. Bununla yanaşı "Soyuqdur"<ref>[https://www.unikal.org/news/134068/namiq-qaracuxurlu-turkiye-mediasinda-foto - Namiq Qaraçuxurlu Türkiyə mediasında - FOTO]</ref> və "Ürəyimin oğrusudur"<ref>[https://axsam.az/news/96955-namiq-iki-seven-genci-birlesdirdi-video - Namiq iki sevən gənci birləşdirdi - Video]</ref> mahnıları bir çox ölkələrdə sevilmiş və youtube trendinə daxil olmuşdur. Son aylarda "Tez elə" adlı mahnısına Türkiyədə klip çəkdirmiş bir daha ölkə trendində birinci pilləni tutmuşdur.<ref>[https://news24.az/65009-namiq-qaracuxurludan-tez-el-.html - Namiq Qaraçuxurludan "Tez elə" - Klip]</ref> <ref>[https://axsam.az/news/133472-namiq-qaracuxurlu-bu-klip-ucun-turkiyeye-getdi - Namiq Qaraçuxurlu bu klip üçün Türkiyəyə getdi]</ref> === Şəxsi həyatı === Müğənni evliliyini<ref>[https://1news.az/mobile/news/zhenilsya-namik-garachuhurlu-foto---video - "Женился Намик Гарачухурлу – ФОТО — ВИДЕО"]</ref> 12 oktyabr 2015-ci ildə etmiş və bir qız<ref>[https://axsam.az/news/119248-usagima-tenqid-yazani-bogub-oldurerem - "Uşağıma tənqid yazanı boğub öldürərəm"]</ref> övladı dünyaya gelmişdir. == Diskoqrafiyası == === Sinqlları === # [https://www.youtube.com/watch?v=9O5WZbblNAU Toy] # [https://www.youtube.com/watch?v=btdkuzEn02Q Alınmadı] # [https://www.youtube.com/watch?v=1L1liozeOpg Onu bağışlamaq olarmı] # [https://www.youtube.com/watch?v=P-4iJNzKobU Möcüzə] # [https://www.youtube.com/watch?v=BqqFQ7dJhzc Vətən] # [https://www.youtube.com/watch?v=bYXxopZYA20 Bizim sevgimiz] # [https://www.youtube.com/watch?v=BRuPkI3ii5c Deyirlər qar yağacaq] # [https://www.youtube.com/watch?v=lMt7ceXrrJ4 Sən mənim nəfəsimsən] # [https://www.youtube.com/watch?v=Wvnsxg0Lxdk Getmək üçün gəlmisən] # [https://www.youtube.com/watch?v=ZoW7x_c4GWs Yaqut qızım] # [https://www.youtube.com/watch?v=KPpvB8q2_zA Olmur] # [https://www.youtube.com/watch?v=XsytzNH9YS8 Gözlərim (tək)] # [https://www.youtube.com/watch?v=ZiyLgyHUYnk İlk və Son] # [https://www.youtube.com/watch?v=jXm2AxvaZnI&t=2s Vətən (Natiq ritm qrupu)] # [https://www.youtube.com/watch?v=sjI0oz5Rpok Zəng Calınanda] # [https://www.youtube.com/watch?v=BbEC_GYQGtM Məryəm] # [https://www.youtube.com/watch?v=ZGTH6wXauqs Şirin Ana (tək)] # [https://www.youtube.com/watch?v=AoMc1rOD0gw Zaman Ötür] # [https://www.youtube.com/watch?v=Vz6Kt4FLgaw Şəkərim] # [https://www.youtube.com/watch?v=yInLeEHBJl8 Qəmli qadın (Remix)] # [https://www.youtube.com/watch?v=Tc1Rd0k2JNg Bu məhəbbət] # [https://www.youtube.com/watch?v=cA4WISDx9bw Ehtiyacım var] # [https://www.youtube.com/watch?v=vKYEIFC7HJY Yumuram gözlərimi] # [https://www.youtube.com/watch?v=4IpkNjST0M4 Söz vermişdin] # [https://www.youtube.com/watch?v=vW1hyjXETKI Dözmür ürək] # [https://www.youtube.com/watch?v=etoBhaMjcMI Dedim birdən] # [https://www.youtube.com/watch?v=B2E8wFcnuWc Ötən illər] # [https://www.youtube.com/watch?v=OjVduM4VzWY Mənim babam] # [https://www.youtube.com/watch?v=bzpc7t1E4Jo Nəcibə] # [https://www.youtube.com/watch?v=0NatsaLJBNA Niyə belə oldu] # [https://www.youtube.com/watch?v=DiOEucgTKSk Bağlanıram (ft. Sevil Sevinc)] # [https://www.youtube.com/watch?v=d9Zq283r1T4 Bu necə talehdir (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=zegFXR_V8_Q Bu gecə] # [https://www.youtube.com/watch?v=-T8eJC5kzB4 Öyrədə bilsəm] # [https://www.youtube.com/watch?v=JZC94oloFps Qəmli qadın] # [https://www.youtube.com/watch?v=FQNnpDhdmEM Bu necə talehdir (tək)] # [https://www.youtube.com/watch?v=cQi9C2pocn0 Gecələr] # [https://www.youtube.com/watch?v=T5ASkb1Lk04 Dedi-qodu (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=ttXOXfoZiQc Qocalıram] # [https://www.youtube.com/watch?v=LEQkmr4lWFg Şou biznes] # [https://www.youtube.com/watch?v=E0pnjT9C58o Zindan] # [https://www.youtube.com/watch?v=Bm1jsBXlq6U İki cavan] # [https://www.youtube.com/watch?v=-DA6PRkYDP4 Murad] # [https://www.youtube.com/watch?v=KKWeHwF5VmY&t=15s Rəvayət 1] # [https://m.youtube.com/watch?v=bZ_IAIkxlhY&feature=youtu.be Rəvayət 2] # [https://www.youtube.com/watch?v=me8MIPjYKIc Rəvayət 3] # [https://www.youtube.com/watch?v=ZStLKb_IbR8 Vəfasız yarım mənim] # [https://www.youtube.com/watch?v=aPehJK_hI1o Mənim deyil (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=bPZREi23ixs&feature=youtu.be Sevdi ürək (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=LwGmKdRQ4Uk&feature=youtu.be Dözmədi qəlbim (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=OiIr6RlvYaI Məzəli mahnı (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=RU51N0tGAF4&t=25s Bağlanıram (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=P_ka1SIjcKk Sevirəm (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=-eLzRTbyOi4 Bağlanıram (tək)] # [https://www.youtube.com/watch?v=XKWX7Sl8qOk Nazın məni yandırdı] # [https://www.youtube.com/watch?v=-Wo8MYEyOWU Vətən ovladları] # [https://www.youtube.com/watch?v=Op-idfdwFbg Hacı] # [https://www.youtube.com/watch?v=vw3OEh1bUBk Yeni il] # [https://www.youtube.com/watch?v=lX2OmzxLCAk Elmir balam] # [https://www.youtube.com/watch?v=FqUtLe-f9zg Xaliq] # [https://www.youtube.com/watch?v=bK2RUjQokkc Nura doğru] # [https://www.youtube.com/watch?v=Q3xFn-asIww Cavanlıq səhvi (ft. Könül Kərimova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=xDLvQ-RWPJo Papanın gül balası] # [https://www.youtube.com/watch?v=htggpHvnr7o Qalasan aglaya-aglaya] # [https://www.youtube.com/watch?v=PDau96RaIxw Kosa] # [https://www.youtube.com/watch?v=oLUg2-rCHac Sənə qurban olaram mən] # [https://www.youtube.com/watch?v=yhk2-ReRAXI Fəhlə baba] # [https://www.youtube.com/watch?v=w_MQI730cJE [[Soyuqdur (mahnı)]]] # [https://www.youtube.com/watch?v=j5-5zW3Z9-A Onu bağışlamaq olarmı (ft. Sevinc Sevil)] # [https://www.youtube.com/watch?v=I8ne9NJ_W4s Kərbəla (Mərsiyə)] # [https://www.youtube.com/watch?v=-5h7F-FLIB4 Yollarına güllər düzüm (ft. Xəyyam meyxanaçı)] # [https://www.youtube.com/watch?v=NBtdpjX0sU0 Bilmədin (muğam)] # [https://www.youtube.com/watch?v=2eJ59XqYgcg Gözlərim (ft. Rəhim Rəhimli)] # [https://www.youtube.com/watch?v=dB7oWVvZx9M Şirin Ana (ft. Əhməd Mustafayev)] # [https://www.youtube.com/watch?v=tl61Eavbhdg Gecələr (ft. Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=vM__ZN0Xjhk Səssiz səmirsiz] # [https://www.youtube.com/watch?v=SrRZ2pwm3No&feature=youtu.be Alınmadı (ft. Sevil Sevinc)] # [https://www.youtube.com/watch?v=xoIdCKhZuoI Yollarına güllər düzüm (tək)] # [https://www.youtube.com/watch?v=Y5FMBoTlI2k&feature=youtu.be Vidadi] # [https://www.youtube.com/watch?v=jsNWB3kPio0&feature=youtu.be Maşın şou (Birinci sürət)] # [https://www.youtube.com/watch?v=LIGknRV6GMk Ramazan xoş gəldin (Mehdi Dərbəndi, Hacı Səyyar)] # [https://m.youtube.com/watch?v=1m_yUjnzrKw Yeriniz Məlum] # [https://m.youtube.com/watch?t=1s&v=0GgiFb5jYIg Bir arzu tut] # [https://www.youtube.com/watch?v=tbU-eM_2J_o&feature=youtu.be Ürəyimin oğrusudur] # [https://m.youtube.com/watch?t=120s&v=hKRfkBEo9x4 Alınmaz (ft. Əhməd Mustafayev)] # [https://www.youtube.com/watch?v=Q20QyiW_XGQ&t=19s Nəfəs qədər] # [https://m.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=vv4gDHx0p5A Acı bibər] # [https://m.youtube.com/watch?v=kW2ZxcFw1kg Kədər] # [https://m.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=ALCONd1_TNQ Belə olmayaydı kaş] # [https://www.youtube.com/watch?v=RISsyYOmuFk&feature=youtu.be Səni sevmək] # [https://www.youtube.com/watch?v=bNKPREOpBJc Həsrətini çəkdiyim] # [https://www.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=PlbPcYDMds8 Nostalji] # [https://www.youtube.com/watch?v=PJ6y6Qoaqq0&feature=youtu.be Tez elə] # [https://www.youtube.com/watch?v=LB7s5ni9T5c&feature=youtu.be Oxşamıram (ft. Sevil Sevinc)] <ref>[https://vesti.az/%D0%A8%D0%BE%D1%83-%D0%B1%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D1%81/azerbaidzanskii-meixanshhik-predstavil-ocerednoi-proekt-video-456751 - Azərbaycanlı meyxanaçı növbəti layihəsini təqdim edib - VİDEO]</ref> # [https://www.youtube.com/watch?v=U3m27kER1ow&feature=youtu.be Apardılar] <ref>[https://olay.az/media/klip/6547-namiqden-apardilar.html - Namiqdən “Apardılar”...]</ref> <ref>[https://teleqraf.com/news/maqazin/335076.html - Namiq Qaraçuxurlu yaxtada: "Apardılar..." - Video]</ref> <ref>[https://axsam.az/news/147885-hec-kime-icaze-verilmeyen-cekilisi-namiq-etdi-video - Heç kimə icazə verilməyən çəkilişi Namiq etdi]</ref> === Kliplər === # [https://www.youtube.com/watch?v=fAOWNVbLwkc Rəvayət (2)] # [https://www.youtube.com/watch?v=l4Jz4dmXcyk Papanın gül balası] # [https://www.youtube.com/watch?v=Q3xFn-asIww&list=PL7wsb5cdUqGkeK4HhRI2gD72e6OmoCNL2&index=2 Cavanlıq səhvi] # [https://www.youtube.com/watch?v=kZHxJHMiY3c&t=27s Gecələr] # [https://www.youtube.com/watch?v=b052ICSDPoI Nura doğru] # [https://www.youtube.com/watch?v=3w5ZqS-AJSc Bu məhəbbət] # [https://www.youtube.com/watch?v=RU51N0tGAF4&list=PL7wsb5cdUqGkeK4HhRI2gD72e6OmoCNL2&index=5 Bağlanıram (Namiq Qaraçuxurlu + Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=BIBU2MHjU6o&list=PL7wsb5cdUqGkeK4HhRI2gD72e6OmoCNL2&index=4 Sevirəm (Namiq Qaraçuxurlu + Aygün Kazımova)] # [https://www.youtube.com/watch?v=xYJ3QoVgEpc Soyuqdur] # [https://m.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=vv4gDHx0p5A Acı bibər] # [https://www.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=ALCONd1_TNQ Belə olmayaydı kaş] # [https://www.youtube.com/watch?v=bNKPREOpBJc Həsrətini çəkdiyim] # [https://www.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=PlbPcYDMds8 Nostalji] # [https://www.youtube.com/watch?v=PJ6y6Qoaqq0&feature=youtu.be Tez elə] <ref>[https://www.hendekwebhaber.com/m/kultur-sanat/namiq-qaracuxurlu-nun-tez-ele-adli-sarkisinin-h2257.html - Namiq Qaraçuxurlu'nun 'Tez Ele' Adlı Şarkısının Klibi Yayınlandı!]</ref> # [https://www.youtube.com/watch?v=bjMHp46ABfk&feature=youtu.be Oxşamıram (ft. Sevil Sevinc)] # [https://www.youtube.com/watch?v=U3m27kER1ow&feature=youtu.be Apardılar] <ref>[https://baku.ws/show-business/157030 - Bunu Azərbaycanda ilk dəfə Namiq Qaraçuxurlu etdi - VİDEO]</ref> <ref>[https://news24.az/86626-namiqden-apardilar-.html - Namiqdən “Apardılar” - VİDEO]</ref> <ref>[https://azxeber.com/az/namiq-qaracuxurlu-yeni-klipini-teqdim-etdi-video/maqazin/ - Namiq Qaraçuxurlu yeni klipini təqdim etdi]</ref> === Duetlər === * [[Könül Kərimova]] * [[Aygün Kazımova]] * [[Rəhim Rəhimli]] * Sevil-Sevinc<ref>[https://axsam.az/?name=xeber&news_id=60725 - "Bu da Namiqlə əkizlərin dueti — audio"]</ref> * Xəyyam Quliyev (meyxanaçı) * Əhməd Mustafayev == Filmoqrafiya == # [[Toy gecəsi (serial, 2013)]]<ref>[http://www.anspress.com/medeniyyet/25-09-2013/namiq-qaracuxurlu-seriala-cekilir - Namiq Qaraçuxurlu seriala çəkilir]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == *{{youtube|c=UCK1hoTgxCUauqKDje0VmUAw}} [[Fayl:Verifiedicon.png|15x15px]] * {{instagram|namiqqaracuxurlu}} [[Fayl:Verifiedicon.png|15x15px]] * {{facebook|namiqqaracuxurluofficial}} [[Fayl:Verifiedicon.png|15x15px]] * {{twitter|namiqaracuxurlu}} * [https://www.tiktok.com/@namiqaracuxurlu Namiq Qaraçuxurlu] — [[TikTok]] səhifəsi * {{telegram|namiqaracuxurlu}} [[Fayl:Verifiedicon.png|15x15px]] == Həmçinin bax == * [[Soyuqdur (mahnı)]] {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Kişi müğənnilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan müğənniləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan pop müğənniləri]] [[Kateqoriya:Meyxanaçılar]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Milli Dalğa mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan müğənniləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın kişi müğənniləri]] c1mon5iz0lq7pkj2vrameyvy3oy2ocx 0 96215 6557078 5719222 2022-07-31T20:26:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Təşkilat}} '''Avropa İqtisadi Birliyi''' (qısaca: '''AİB''') — Təşkilata üzv olan ölkələr arasında iqtisadi inteqrasiyanı yaratmaq üçün qurulmuş regional təşkilat. == Tarixi == [[1957]]-ci ildə Roma Müqaviləsi və altı ölkənin iştirakı ilə ([[Almaniya]], [[İtaliya]], [[Hollandiya]], [[Belçika]], [[Lüksemburq]] və [[Fransa]]) Avropa İqtisadi Birliyi və yenə eyni ildə Avropa Atom Enerji Topluluğu quruldu. Bu üç topluluq qanunvericilik nöqtəsindən ayrı, siyasi cəhətdən isə vahid bir təşkilatdır. Üç topluluğun da ümumi iqtisadi hədəfi, iqtisadi fəaliyyətlərin müntəzəm inkişafı, daimi və nizamlı iqtisadi böyümə, yaşayış standartının artırılması, yüksək bir məşğulluq səviyyəsi, iqtisadi və valyuta istikrarı idi.<ref>Emine Bilgili, “Euro ve Ortak Pazar”, Dış Ticaret Dergisi, Temmuz-1999</ref> [[1960]]-cı illərin sonlarında Avropa İqtisadi Birliyi çərçivəsində vahid [[Gömrük İttifaqı]] yaradılmış, gömrük rüsumları ləğv olunmuş, qarşılıqlı ticarətdə kəmiyyət məhdudiyyətləri ləğv olunmuş, üçüncü tərəfə qarşı ümumi gömrük tarifləri müəyyənləşdirilmişdir. Avropa İqtisadi Birliyinin uğuru [[Böyük Britaniya]], [[Danimarka]] və [[İrlandiya]]nın Birlik üzvlüyünə müraciət etməsinə səbəb oldu. [[Fransa]]nın [[1961]]-ci ildə və [[1967]]-ci ildə iki dəfə [[veto]] hüququnu istifadə etdiyi çətin bir dövrdən sonra bu üç ölkə [[1972]]-ci ildə üzvlüyə qəbul edildilər. Üzv dövlət sayını altıdan doqquza yüksəldən ilk genişlənmə ilə birlikdə Birlik sosial və regional mövzularda üzərinə götürdüyü məsuliyyətlərlə yeni bir nüfuz qazandı. [[1973]] və [[1979]]-cu illərdəki iki neft böhranı dünya səviyyəsində pulun qeyri-sabitliyini daha da artırdı. [[1979]]-cu ildə [[Avropa Pul Sistemi]]nin dövriyyəyə girməsi valyuta məzənnələrinin sabitləşməsinə kömək etdi. Birlik [[1981]]-ci ildə [[Yunanıstan]]ın, [[1986]]-cı ildə də [[İspaniya]] və [[Portuqaliya]]nın qatılmaları ilə cənuba doğru genişləndi. Avropa İqtisadi Birliyində [[1992]]-ci ilədək vahid daxili bazarın formalaşdırılması prosesi başa çatdı. Avropa İqtisadi Birliyinin məqsədi, əvvəlcə [[Gömrük İttifaqı]] və müştərək bazar, daha sonra da bir çox milli siyasətin koordinasiyası və müştərək siyasətlər ilə iqtisadi birliyə nail olmaqdır. [[1993]]-cü ildə [[Maastrixt sazişi]] qüvvəyə minmiş və Avropa İqtisadi Birliyi rəsmən [[Avropa Birliyi]] adlandırılmışdır. == Üzv Dövlətlər == {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" | Bayraq ! Dövlət ! Üzvlük Tarixi ! class="unsortable" |Dil ! Valyuta ! Əhalisi<br />(1990)<ref>Данные [http://www.populstat.info/ Populstat.info] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180917030413/http://www.populstat.info/ |date=2018-09-17 }} {{ref-en}}.</ref> |- | {{Bayraq |Belgium}} | [[Belçika]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}} | [[Niderland dili|niderland]], [[Fransız dili|fransız]] və [[Alman dili|alman]] | Belçika frankı <ref name="Francs">Belçika və Lüksemburq frankları nisbəti 1 : 1 idi.</ref> | {{Nts|10016000}} |- | {{Bayraq |United Kingdom}} | [[Böyük Britaniya]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1973|1|1}} | [[İngilis dili|ingilis]] | Funt sterlinq | {{Nts|57681000}} |- | {{Bayraq|Greece}} | [[Yunanıstan]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1981|1|1}} | [[Yunan dili|yunan]] | Yunan dirhəmi | {{Nts|10120000}} |- | {{Bayraq|Denmark}} | [[Danimarka]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1973|1|1}} | [[Danimarka dili|danimarka]] | Danimarka kronu | {{Nts|5146500}} |- | {{Bayraq|Almaniya}} | [[Qərbi Almaniya]] <ref>1990-cu ildə Almaniyanın birləşməsi baş verib.</ref> | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}} | [[Alman dili|alman]] | Alman markası | {{Nts|63254000}}<ref> O Cümlədən Şərqi Almaniya — 80 274 200.</ref> |- | {{Bayraq|İrlandiya}} | [[İrlandiya]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1973|1|1}} | [[İrland dili|irland]] və [[İngilis dili|ingilis]] | İrlandiya funtu | {{Nts|3521000}} |- | {{Bayraq|İspaniya}} | [[İspaniya]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1986|1|1}} | [[İspan dili|ıspan]]<ref>Həmçinin mövcud olan regional dialektlər və dillər: [[Aran dili|aran]], [[Qali dili|qali]], [[Bask dili|bask]] və [[Katalan dili|katalan]].</ref> | ispan pezeti | {{Nts|38993800}} |- | {{Bayraq|İtaliya}} | [[İtaliya]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}} | [[İtalyan dili|italyan]] | İtaliya lirəsi | {{Nts|56762700}} |- | {{Bayraq|Lüksemburq}} | [[Lüksemburq]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}} | [[Fransız dili|fransız]], [[Alman dili|alman]] və [[Lüksemburq dili|Lüksemburq]] | Lüksemburq frankı | {{Nts|384400}} |- | {{Bayraq|Niderland}} | [[Hollandiya]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}} | [[Niderland dili|niderland]] | Niderland quldeni | {{Nts|14892300}} |- | {{Bayraq|Portuqaliya}} | [[Portuqaliya]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1986|1|1}} | [[Portuqal dili|portuqal]] | Portuqal eskudosu | {{Nts|9862500}} |- | {{Bayraq|Fransa}} | [[Fransa]] | style="text-align:right" | {{dts|link=off|format=dmy|1957|3|25}} | [[Fransız dili|fransız]] | Fransız frankı | {{Nts|56718000}} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == *Politologiya. İzahlı lüğət. Bakı,2007. səh.22 [[Kateqoriya:Təşkilatlar]] e4xw6lxc73crnr3o5rtdvb2x3zphspo 0 96264 6556971 6469361 2022-07-31T18:43:30Z 5.191.24.30 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{vikiləşdirmək}} {{Şəxs}} '''Vanqa''' ({{DVTY}}) — Ekstrasens. == Həyatı == 1911-ci ildə Makedoniya Respublikasında anadan olmuşdur. 1996-cı il 11 avqust tarixində vəfat etmişdir. == "Başıma kiminsə əli toxundu" == …Rəfiqələriylə gəzişən Vanqa birdən göy üzünü iri qara bir buludun aldığını görür. Havanın dəyişdiyini görüb, kəndə tərəf qaçan qızların arasından Vanqanı qasırğa ağuşuna alır. Sonradan görücü özü bu haqda deyirmiş: ''"Qasırğa məni sararkən elə bil başıma kiminsə əlinin toxunduğunu hiss elədim. Sonra heç nə xatırlamadım. Bir də gözümü açdım ki, yerdəyəm, başımda, gözümdə dəhşətli ağrılar var…"'' Kəndlilər qızı daş-çınqılın, ağac budaqlarının arasından tapıb evə gətirirlər. Axşama yaxın gözləri qanla dolur, bir neçə gün sonrasa bəbəkləri ağarmağa başlayır. Xəstənin gözlərində iki dəfə əməliyyat keçirilsə də, nəticəsi olmur. 1925-ci ildə onu korlar evinə göndərirlər. Burada Vanqa [[Brayl əlifbası]]nı, pianoda ifa eləməyi, dərziliyi öyrənir. Üç ildən sonra anası ölür, qız evə qayıdıb atasının və bacı-qardaşlarının qayğısını çəkməli olur. Vanqa özü zəhməti çox sevdiyindən, kiminsə boş yerə vaxt keçirməyini də xoşlamazdı. Korluğa, böyük ailənin yükünün ağırlığına, kasıblığa baxmayaraq, onların evlərində həmişə səliqə-sahman hökm sürürmüşdür. == Gümüşü paltarlı atlı == Bu gün Vanqanın ilk görücülüyünün nə vaxta təsadüf etməsini və nədən ibarət olmasını dəqiqləşdirmək çətindir. Ancaq ədəbiyyatlarda və xatirələrdə daha çox atasının itirdiyi qoyunların yerini deməsi haqqında danışılır. Deyilənlərə görə, bir dəfə atasının otardığı sürüdən bir neçə qoyun itir. Ailəsinin yeganə gəlir mənbəyindən də mərhum olacaqlarından qorxan, atasının narahatlığını görən Vanqa ona deyir: ''"Sənin qoyunların qonşu Monospitova kəndindəki Afanasın evindədir"''. Özünün də tanımadığı bu adamın adını harada eşitdiyini soruşan atasına Vanqa ''"yuxuda görmüşəm və eşitmişəm"'' cavabını verir. Ata qızının nişan verdiyi kəndə və həmin adamın evinə gedib, qoyunların həqiqətən burada olduğunu görür. Ətraf kənddəki insanların onun bacarığına inanmağa başlamaları Vanqanın ilk qlobal görücülüyü ilə baş tutub. Hələ yeniyetməlik vaxtlarından gözlərinə cəngavər geyimli atlının göründüyünü deyən Vanqa, 1941-ci ildə həmin atlını bir daha görür. Özünün dediyinə görə, ay işığı altında parıldayan gümüşü geyimli bu atlı onun qaranlıq otağına daxil olan kimi hər tərəf işığa bələnib. Atlı Vanqaya tərəf dönür və deyir: ''"Tezliklə dünya çalxanacaq və çoxlu xalqlar tələf olacaq. Sən burada qalacaq, ölənlər-qalanlar haqda görücülük edəcəksən. Qorxma! Mən sənə adamlara deyəcəklərini söyləyəcəyəm"''. Bu sözləri eşidən Vanqa bacısından soruşur: ''"Sən buradan bir atlının necə çıxdığını gördünmü?"'' ''"Nə atlı, yəqin yuxu görmüsən"'' deyə bacısı cavab verir. Ancaq bacısının yuxu hesab elədiyi bu olaydan təxminən iki ay sonra — aprel ayının 6-sı, 1941-ci ildə alman qoşunları Yuqoslaviya sərhəddini keçir… Hər şey məhz Vanqanın gözünə görünən atlının dediyi kimi olur. Müharibənin başlanmasıyla doğmalarının taleyindən narahatlıq keçirən insanlar onun yanına gəlirlər. Şahidlərdən biri yazır: ''"Balaca otaqda küncdə oturmuşdu. Səsi gur və güclü idi. Yamaqlı paltarı belə onun bədəninin gərginliyini gizlədə bilmirdi. Kor gözlərindən boşluq yağsa da, üzündən sanki nur tökülürdü"''. Beləcə, Vanqa kömək üçün yanına gələn insanlara səfərbərliyə cəlb olunmuş kişilərin vuruşduqları yerləri, başlarına gələn hadisələri dəqiqliklə söyləyir. Deyilənlərə görə, bu öngörümlər düz bir il davam edib və bu bir il ərzində Vanqa gün ərzində 2–3 saat yuxu yatıb. Onun görünüşü hamını heyrətə saldığından, yanına gələnlər görücünün qarşısında dizüstü oturmağa üstünlük verirmişlər. Qadının uzaqgörənliyi haqda xəbər ətraf kəndlərə yayıldıqca, yanına gələnlərin sayı xeyli artır. Az keçmir, müxtəlif xəstəliklərlə bağlı da ona müraciət etməyə başlayırlar. Adamlar onun barəsində artıq qorxu qarışıq hörmətlə danışırdılar. Ancaq birmənalı şəkildə Vanqanın görücülüyünü şər qüvvələrlə bağlayanlardan tutmuş, ilahi qüvvənin möcüzəsi hesab edənlərədək hamı onun görücülüyünün nə qədər dəqiqliklə yerinə yetdiyinə heyran qalırdılar. Beləcə, Vanqa haqqında yarıhəqiqət, yarıfantaziyadan ibarət bir mif formalaşırdı. == Sədaqətli Vanqa == Vanqanın qeyri-adi qabiliyyəti barədə xeyli ədəbiyyatlar olsa da, onun şəxsi həyatı çox vaxt ikinci plana keçir. Ancaq burada da xeyli maraqlı məqamlar mövcuddur. Bir dəfə onun yanına Dmitri Quşterov adında bir əsgər gəlir və quldurlar tərəfindən öldürülmüş qardaşının qatillərinin yerini soruşur. Elə evinin astanasındaca Vanqa Dmitriyə deyir: ''"Bilirəm, niyə gəlibsən. İstəyirsən, qardaşının qatillərinin yerini deyim. Ola bilsin, bunu sənə nə vaxtsa deyərəm, ancaq gərək mənə söz verəsən ki, qisas almayacaqsan. Çünki indi lazım deyil. Sən onların sonunu özün görəcəksən"''. Bu hadisədən bir müddət sonra — aprelin 20-də Vanqa bacısına Dmitrinin onunla evlənmək üçün kəndə gələcəyini bildirir. Həqiqətən, 1942-ci il may ayının 10-da Dmitri onunla evlənir və gənc ailə [[Petriç]] şəhərində məskən salır. Bir müddət sonra Dmitri səfərbərliyə alınaraq, Yunanıstana aparılır. Vanqanın səfərqabağı ərinə bircə məsləhəti olur: ''"Sudan özünü gözlə!"'' Həqiqətən, bir neçə il sonra Dmitri də daxil, Yunanıstandan salamat dönən döyüşçülərin hamısı döyüşlər vaxtı bataqlıq suyundan içdikləri üçün uzun illər yatalaqdan əziyyət çəkirlər. Dmitri 1962-ci ildə elə bu xəstəliklə də yatağa düşür. Şəfaverici Vanqa sevimli Dmitrisinin bu xəstəlikdən qalxmayacağını bildiyindən əlindən ancaq ağlamaq gəlir. Xəstənin başının üstünü bir an belə tərk eləməyən Vanqa ərinin ölümüylə dərin yuxuya gedir, bir də mərhumun dəfni zamanı ayılıb deyir: ''"Mən onu qalmalı olduğu yerə qədər ötürdüm"''. Həmin vaxtdan Vanqa həyatının sonuna qədər dul qadınlara xas qara rəngli yaylıqla gəzir… == "Xalq hakimiyyəti üçün faydalı insan" == Vanqanın həyatı xeyli keşməkeşli olub. Kommunistlərin hakimiyyətə gəlişindən sonra görücü həm dövlət məmurları, həm də din xadimləri tərəfindən təzyiqlərlə qarşılaşır. Birincilər hesab edirdilər ki, Vanqanın görücülüyü insanların sosializm quruculuğu yolunda işlərinə maneçilik törədir, ikincilərsə onu şeytanın elçisi hesab edirdilər. 1952-ci ildə Vanqa [[Stalin]]in 6 ay sonra öləcəyi barədə kiminsə yanında ağzından söz qaçırır. Bədxahlar tərəfindən görücünün bu sözü lazımi yerlərə çatdırıldıqdan sonra onu həbs edirlər. Təbii ki, öncəgörüm düz çıxmasaydı, yəni [[Stalin]] 1953-cü ildə ölməsəydi, görücünün nə vaxta qədər həbsxanada qalacağı da bilinməzdi. Sonda onu bu kimi problemlərdən təsadüfi bir hadisə xilas edir. Hansısa yüksək rütbəli dövlət məmurunun içində məxfi materiallar olan çantası itir. Bütün hüquq-mühafizə orqanları ayağa qaldırılsa da, itmiş çanta tapılmır. Axırda əli hər yerdən üzülmüş məmur Vanqanın yanına gəlir. Görücü ona gizlədilmiş çantanın yerini deyir. Bolqar hökuməti isə Vanqaya təşəkkür əlaməti olaraq "xalq hakimiyyəti üçün faydalı insan" xarakteristikası verir. Həmin olaydan sonra Bolqarıstan rəhbərliyi bu möcüzənin qarşısını almaqdansa, Vanqanın özünəməxsus seanslarını leqallaşdırmaq qərarına gəlir. Dövlət onun evinin yanında xəzinə qutusu qoyur və görücünün xidməti üçün məbləğ müəyyənləşdirir. Vanqanın yanına gələn hər bolqar 10 lev, əcnəbilər isə 50 dollar ödəməli idilər. Rəsmi statistikaya görə, bu qərar nəticəsində yalnız 1990-cı ildə dövlət xəzinəsinə 9 milyon levdən çox pul daxil olmuşdu. Vanqanın fəaliyyəti üçün ən böyük imkan sabiq bolqar rəhbəri Todor Jivkovun qızı tərəfindən yaradılıb. Lüdmila Jivkovanın qızı Jenya Jivkova bu haqda deyir: ''"Mənim anam Lüdmila Jivkova partiya rəhbərliyi arasında böyük nüfuz sahibi olmaqla yanaşı, həm də hərtərəfli dünyagörüşünə və təhsilə malik, Şərq təlimləriylə maraqlanan bir qadın idi. Məhz onun təşəbbüsü ilə professor Lozanovun başçılığı altında Vanqa fenomeninin elmi şəkildə araşdırılmasına başlandı. Vanqaya hətta dövlət qulluqçusu kimi 200 levlik təqaüd də təyin olunur"''. == Fırıldaqçı loğman qovuldu == Bu xeyirxah kəndli qadını insanların əllərindəki şəkər parçası ilə onlara talelərindən xəbər verir, əvəzindəsə sevgiylə verilən istənilən xırda hədiyyəni götürərək, onları tez-tez sığallamaqdan zövq alır, bircə-bircə bu hədiyyələrin kim tərəfindən verildiyini xatırlayırdı. Bacısı Lyübka Pandeva söyləyir: ''"Həyatının sonuna qədər südəmər uşaqlar kimi onun əmgəyi bitişmədi. Maraqlıdı ki, Vanqa da həmişə özünü 13 yaşında uşaq kimi hiss etdiyini deyirdi"''. Vanqa yalanı sevməzdi. Ekstrasens adı altında fırıldaqçılıq edənlərə qarşı isə lap amansız idi. Onun həmin dövrlər Sovetlər Birliyində ekstrasensliklə məşğul olan Çumakı və Kaşpirovskini qovduğu hamıya məlumdur. 70-ci illərdə "rentgen adam" kimi məşhur olan Qrabov soyadlı fırıldaqçı ilə görüş isə həmin dövrün mətbuatında əsl sensasiyaya çevrilmişdi. "Bütün xəstəlikləri otlarla müalicə edirəm" deyən bu adama Vanqa qapısı ağzında növbəyə durmuş istənilən bir adamı seçib diaqnoz qoymağı və müalicə yolunu göstərməyi xahiş edir. Qrabov bir oğlanın üstündə dayanaraq Vanqanı inandırmağa çalışır ki, bu uşağı çobanyastığı ilə müalicə edə bilər. Qrabov xəstənin atasına oğlunu müalicə edə biləcəyi haqda danışır. Bəlkə də fırıldaqçı loğman Vanqanın tezliklə uşağın xəstəliyini təyin edə bilməyəcəyinə ümid bəsləyirmiş. Ancaq çox az-az özündən çıxan görücünün cavabı sərt olur. ''"Səfeh, xərçəngi çobanyastığı ilə müalicə etmirlər, bu müalicə sənə yaraşır"'' deyən Vanqa Qrabovu evindən qovur. Deyilənə görə, bu hadisədən sonra Vanqa o qədər mütəəssir olur ki, özünün yazılmamış qanunlarını pozaraq, uşağın atasına ikinci oğlunu da bu xəstəliyin gözlədiyi haqda xəbər verir… Ümumiyyətlə, Vanqa mümkün olduğu qədər insanlara acı həqiqətləri deməz, onlara müəyyən ümid yeri qoyardı. Ancaq o, belə olaylardan sonra günlərlə özünə gəlməz, acıqlı-acıqlı gəzişərmiş… == Jurnalistin şoka düşəcəyi hadisə == 1969-cu ildə [[Rusiya]] qəzetlərindən birində işləyən Andrey Tigrov adlı jurnalist Vanqadan müsahibə almaq üçün [[Bolqarıstan]]a gedir.Vanqa ilə evində görüşür,ondan müsahibəsini alır.Vanqanın həyətində isə, bu zaman bir qadın işləyirmiş və Vanqanın otağındakı pəncərədən ona tərəf işıq düşürmüş.Vanqa həmin qadına dedi: "günün altında çox işləmə,yorularsan". Jurnalist şoka düşür.Çünki,Vanqa kor idi, o həmin qadını necə görə bilərdi?{{mənbəsiz}} == "Ştirlits"in unutduğu zəngli saat == Vanqayla görüşən elm-mədəniyyət adamlarının, məşhur aktyorların, dövlət xadimlərinin xatirələrində görücünün qabiliyyətlərinin müxtəlif yönləri haqda xeyli material var. Hamımızın "Baharın 17 anı" bədii filmindən daha çox tanıdığımız məşhur aktyor [[Vyaçeslav Tixonov]] 1979-cu ildə Vanqanı ziyarət etməyə gəlir. Aktyor içəri girən kimi Vanqanın sualı ilə qarşılaşır: ''"Sən nəyə görə dostun [[Yuri Qaqarin]]in arzusunu yerinə yetirmədin? Axı, son uçuşundan qabaq sənə zəngli saat almağı xahiş etmişdi"''. Deyilənə görə, aktyor bu sözlərdən sonra o qədər həyəcanlanıb ki, ürək dərmanı qəbul etməyə məcbur olub. Məsələ burasındaymış ki, vaxtilə bu söhbət yalnız onların ikisinin arasında olubmuş və Qaqarin ona özünə bir zəngli saat almağı məsləhət görübmüş. Ancaq ilk kosmonavtın ölümündən sonra aktyor bu haqda sadəcə unudur. Bunu Vanqaya söyləyəndə, görücü ona deyir: ''"Hamı bilməlidir ki, Qaqarin ölməyib, onu tutublar"''. Kim tərəfindən tutulmağını isə Vanqa demir… Uzun illər Vanqanın yanında işləmiş loğman Lüdmila Kim xatırlayır: "1990-cı ildə Vanqa xəstələnəndə, onu ziyarət etmək üçün Rupiteyə getdim. Petriç şəhərinin meri məndən görücünün nə qədər yaşaya biləcəyini soruşdu. Dedim ki, istərdim, 100 il yaşasın, ancaq məncə, 19 il yaşayar. Bundan sonra Vanqa yuxuma girdi və mənə dedi: ''"Lyüda, düşünürsən ki, 19 il yaşayacağam, ancaq mənim bundan sonra 6 il yer həyatım qalıb"''. Ümumiyyətlə, Vanqa çox vaxt mənim yuxuma girir və onun yuxuda dedikləri həyatda həqiqətən, baş verir". Vanqanın ölümündən sonra isə Lüdmila Kim şahidlərin hamısının təəccübünə səbəb olan hadisənin iştirakçısına çevrilib. Vanqanın yuxuda ona özünün illər əvvəl sağaltdığı xəstə oğlu ilə qəbrinin üstünə qırmızı parça salmaq tapşırığını yerinə yetirərkən, kənardan bu ayini lentə köçürənlər şoka düşürlər: baş daşının üstünə sərilmiş parça Vanqanın üz cizgilərini xatırladan forma alır… Görücünün məşhur gürcü ekstrasensi Cuna Davitaşvili ilə görüşü də çox maraqlı olub. Cuna deyir ki, onunla birinci dəfə görüşəndə 12 ildən sonra ona çox ağır olacağını deyib: ''"Həqiqətən, düz 12 ildən sonra oğlum avtomobil qəzasına düşərək həlak oldu. Mənim Vanqa ilə münasibətlərim çox yaxşı olub. Onun bir xüsusiyyəti vardı ki, çox zaman qəbul etdiyi xəstələrin sadəcə, əlindən tutar və xəstəliyini təyin etdikdən sonra onları digər həkimlərin yanına göndərərdi. Mənim yanıma da çoxlu belə xəstələr göndərib"''. Vanqanın xidmətlərindən bir sıra dövlət rəhbərlərinin faydalandığı haqda məlumatlar olsa da, belə görüşlər tam məxfi şəkildə keçirildiyindən, bu gün bunların həqiqətən baş verib-vermədiyini söyləmək çətindir. Ancaq Brejnevin onun yanına gəlməsi barədə 90-cı illərin əvvəllərində Bolqar mətbuatında materiallar gedib. Yazılanlara inansaq, məlum olur ki, Brejnev o dövrlər SSRİ-nin "16-cı respublikası" adlandırılan Bolqarıstana sonuncu səfərində Vanqanın yanına gəlir və içəri girən kimi ondan "bilirsənmi, mən kiməm" deyə soruşur. Vanqa isə ona ''"bilirəm, sən böyük rəissən"'' deyə cavab verir. Dünyanın ən böyük dövlətinin rəhbəriylə görücünün söhbəti 2 dəqiqədən də az çəkir. == Öngörümlər == Təbii ki, onun bütün öngörümləri haqda danışmaq mümkün deyil. Təsəvvür edin ki, Vanqa fenomenininin tədqiqatçısı professor Rozanov belə olaylardan 7 minini toplayıb. Ancaq hamıya tanış olan bir neçə məşhur öngörüm və bu deyimləri yozan tədqiqatçıların, həmçinin şahidlərin açıqlamalarından nümunələrlə Vanqanın qabiliyyəti barədə kifayət qədər təsəvvür oyatmaq mümkündür. 1942-ci ildə Vanqa Bolqar çarı [[III Boris]]ə deyir: ''"Sənin hakimiyyətin genişlənəcək. Ancaq özünü 28 avqust tarixli günə hazırla"''. 28 avqust 1943-cü ildə Bolqar çarı Boris vəfat etdi. 1968-i ilin yanvar ayında Vanqa deyir: ''"[[Praqa]]nı xatırlayın. [[Praqa]] tezliklə akvariuma dönəcək, sərsəmlər burada balıq tutacaqlar. Bəli, bəli, məhz belə də olacaq"''. 1968-ci ilin avqustunda Sovet qoşunları Çexoslovakiyaya girdi. 1989-cu ildə Vanqa xəbərdarlıq edir: ''"Qorxu, qorxu! Amerikalı əkiz qardaşlar onlara tuşlanmış dəmir quşların təsirindən yıxılacaqlar. Günahsız insan qanı axacaq"''. 2001-ci ildə terrorçuların təyyarələrlə hücumundan sonra Amerikada Dünya Ticarət Mərkəzinin "əkiz bina"sı dağılır, xeyli günahsız insan tələf olur. 90-cı ilin əvvəlində [[Rusiya]]da siyasi çəkişmələr dövründə Vanqa deyir: "Hamı elə bilir ki, onun [[Rusiya]]da mövqeləri hələ güclüdür. Ancaq hakimiyyətə ən az səs toplayanlardan biri gələcək". Həqiqətən, bir neçə aydan sonra heç kimin gözləmədiyi halda [[Rusiya]]da hakimiyyətə [[Boris Yeltsin]] gəlir. 1980-ci ildə Vanqa atom qorxusundan bəhs edir: ''"[[Kiyev]] yaxınlığında böyük bir partlayış olacaq. İnsanlar bu partlayışdan illərlə əziyyət çəkəcəklər"''. Bir neçə il sonra bütün dünyanı dəhşətə gətirən [[Çernobıl Atom Elektrik Stansiyası]]nda qəza baş verdi. Bu öngörümdən sonra isə çoxları qoca görücünün ağlını itirdiyini düşünürdülər: ''"Əsrin axırında, ya 1999, ya da 2000-ci ildə [[Kursk]] su altında qalacaq və bütün dünya ona matəm tutacaq"''. Bəli, insanlar [[Kursk]] kimi bir şəhərin su altında qalacağı barədə deyilənə bir az da istehza ilə yanaşmışdılar. Ancaq düz 20 il sonra [[Rusiya]]nın "Kursk" atom sualtı gəmisi həqiqətən su altında qaldı… == ''"Bizlərə qalan sevgi olacaq"'' == Vanqa həyatının son 20 ilini [[Petriç]]in 10 kilometrliyində yerləşən [[Rupite]] adlanan qəsəbədə keçirib. Yerli sakinlər deyirlər ki, Vanqanın gəlişinə qədər Rupiteyə aparan bu yolda ildə bir neçə dəfə ölümlə nəticələnən yol qəzaları olurmuş. Onlar Vanqanın yanına məsləhət üçün gəlirlər. Görücü yola şəkər tozu alıb səpməyi məsləhət görür. Bundan sonra həmin yolda bir dənə də qəza baş vermir. Vanqa məhz bu yerdə illərdən bəri arzusunda olduğu məbədin ucaldılması işinə başlayır. Müqəddəs Pyotrun adını daşıyan bu məbədin yerləşdiyi məkana gələn insanlar Vanqanın buranı əbəs yerə seçmədiyinə inanırlar. Həqiqətən, ətrafdakı sakitlik, həzinlik, relyefin qeyri-adi görünüşü qəbri burada yerləşən xeyirxah Vanqanın ruhu ilə bir uyğunluq təşkil edir. Görücünün bacısı qızı Krasimira Stoyanovanın sözlərinə görə, Vanqa həmişə bu yerlərdə yerdən kənar qüvvələrin təsirini hiss etdiyini deyərmiş. Arxitektura baxımından ənənədən xeyli uzaq olduğundan, əvvəlcə dini dairələrdə məbədin bu şəkildə tikilməsinə ciddi etiraz ediblər. Memarlar isə deyirmişlər ki, indi orta əsrlər yox, XX əsrin sonu olduğundan, belə kənaraçıxmalar dindən sapma sayılmamalıdır. Nəhayət, ali dini qurumdan mitropolit gəlir və məbədin kilsə qanunları ilə açılışını həyata keçirir. Görücünün bacısı qızı həmin günü belə xatırlayır: ''"Elə bil, Vanqaya ikinci həyat vermişdilər. Adamların arasında dayanıb, sakitcə, bir az da kədərlə açılışı gözləyirdi. Ətrafda baş verənlərə elə tez reaksiya verirdi, hərdən mənə elə gəlirdi ki, bütün baş verənləri gözləriylə görür. Zarafatla deyildi, düz 20 il həsrətində olduğu arzusu həyata keçirdi. Özünün uzun həyatı və ölümü, həmçinin insanların müqəddəs sayaraq gəldikləri bu məbədlə Vanqa bir daha sübut etdi ki, adamların qəzəbləri də, kinləri də, ötəridir, bizlərə qalan sevgi olacaq…"'' == "İnsanların faciələrini yaşayıram" == Onun ölüm yatağı düz iki ay çəkir. Sofiyanın dövlət xəstəxanasına gətirilən Vanqa "''hər şey Tanrının iradəsiylə olacaq"'' deyərək, tibbi yardımdan imtina edir. Həkimlər bu müddət ərzində görücünü yalnız venadaxili inyeksiyalarla saxlayırlar. 80 yaşlı qadın ölümündən qabaq komadan ayılır və öz qabiliyyətlərini Fransadan olan bir qıza ötürdüyünü deyir. 1996-cı il avqustun 11-də Vanqa vəfat edir. Şahidlər onun ölümqabağı son sözlərinin bütün bəşəriyyətə ünvanlandığı qənaətindədirlər: ''"Çəkişmələrə son verin, bir-birinizi sevin".'' Deyirlər, Vanqanın yorğun üzü qırışlarla doluymuş. Tədqiqatçılardan birinin hesablamasına görə, bütün həyatı boyu o, milyona yaxın insanın taleyini oxuyub, 7 mindən artıq uşağın xaç anası olub. Bu baxımdan, simasındakı yorğunluq və kədər təbii ki, başadüşüləndir. Böyük görücünün özü bunu belə etiraf edirdi: ''"Siz gecələr yatırsınız, mən isə bəşər varlığının səhifələrini vərəqləyir və insanların faciələrini yaşayıram…"'' == Vanqanın dəhşətli proqnozları<ref>{{Cite web |title=Görücü Vanqanın dəhşətli proqnozları açıqlandı! |url=http://lent.az/news.php?id=19431 |access-date=2009-12-18 |archive-date=2009-12-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091221081013/http://www.lent.az/news.php?id=19431 |url-status=dead }}</ref> == : : '''2011''' – Yerin şimal yarımkürəsində radioaktiv sızma olacaq. Heyvanlar və bitkilər sağ qalmayacaqlar. Müsəlmanlar sağ qalmış avropalılara qarşı kimyəvi silahlarla savaşa başlayacaqlar. : '''2014''' – Kimyəvi silahlarla aparılan müharibənin bitməsiylə dünyadakı insanların çoxu qan dərisi xərçənginə tutulacaqlar. : '''2016''' – Avropa faktiki boşalacaq, əhalinin sayı azalacaq. : '''2018''' – Çin dünyanın əsas dövləti olacaq. : '''2022''' – Fevralda Üçüncü Dünya Müharibəsi başlayacaq və 2025 oktyabrda bitəcək. Bundan başqa bu müharibə illər ərzində aclıq və böhran yaradacaq. Bu müharibədə nüvə və kimyəvi silahlardan istifadə olunacaq. : '''2025''' – Avropada az sayda da olsa, insan yaşayacaq. : '''2028''' – Yerin yeni enerji qaynağı olacaq. Böyük ehtimalla bu, termonüvə reaksiyalarının nəzarət altına alınmasıyla əldə ediləcək. Aclıq artıq problem olmayacaq. Veneraya pilotlarla kosmik gəmilərin uçuşu başlayacaq. : '''2033''' – Qütb buzları əriyəcək, dünya okeanının səviyyəsi yüksələcək. : '''2043''' – Müsəlman bir dövlət yenidən Avropanın yeganə hökmdarı olacaq. : '''2046''' – Süni insan orqanları yaradılacaq. : '''2066''' – Müsəlmanların əlində olan Romaya hücum zamanı ABŞ iqlim dəyişikliyinə gətirib çıxaran yeni silahdan istifadə edəcək. Bu, ani donma yaradacaq. : '''2076''' – İnsanlar arasında təbəqələşmə aradan qalxacaq. Bütün dünyada kommunizm hakim olacaq. : '''2084''' – Təbiət yenidən yaranacaq. : '''2088''' – Yeni xəstəlik yayılacaq, insanlar bir neçə saniyə içərisində yaşlanacaqlar. : '''2091''' – Xəstəliyin müalicəsi tapılacaq. : '''2100''' – İnsanın yaratdığı süni günəş Yer kürəsinin qaranlıq tərəfini də işıqlandırmağa başlayacaq. : '''2125''' – Macarıstanda kosmosdan siqnal alınacaq və insanlar təkrar Vanqanı xatırlayacaqlar. : '''2130''' – Yadplanetlilərin tövsiyəsilə su altında yaşayış koloniyaları salınacaq. : '''2154''' – Heyvanlar yarı insana çevriləcəklər. : '''2167''' – Yeni bir din ortaya çıxacaq. : '''2170''' – Yer kürəsində böyük quraqlıq və qıtlıq başlayacaq. : '''2183''' – Marsdakı nüvə koloniyasında xalq formalaşacaq və Yer kürəsindən müstəqillik istəyəcək. : '''2201''' – Günəşdəki termonüvə reaksiyaları zəifləyəcək. : '''2256''' – Kosmik səfərlər Yer kürəsinə yeni xəstəliklər gətirəcək. : '''2262''' – Planetlərin təbiəti ardıcıl dəyişməyə başlayacaq. Mars bir ulduzla toqquşmaq təhlükəsilə üzləşəcək. : '''2288''' – Zaman yolculuğu başlayacaq, yad planetlilərlə yeni təmaslar olacaq. : '''2299''' – Fransada islama qarşı üsyan başlayacaq. : '''2480''' – İnsanın süni yaratdığı iki günəş toqquşacaq. Dünya yenidən qaranlıqda qalacaq. : '''3005''' – Marsda savaş başlayacaq. : '''3797''' – Yer kürəsindəki bütün canlı həyat məhv olacaq. İnsanlar Günəş sistemində yeni yaşayış yerləri axtarmağa başlayacaqlar. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=qSas92I833Q Vanqanın xoşbəxtliklə bağlı 20 tövsiyəsi] [[Kateqoriya:Öncəgörənlər]] [[Kateqoriya:Bolqarıstanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bolqarıstanda vəfat edənlər]] s1iv70upq6sbf8kkt7q9il7tr0hqaj1 6556983 6556971 2022-07-31T18:53:40Z Nicat49 31470 /* Vanqanın dəhşətli proqnozları{{Cite web |title=Görücü Vanqanın dəhşətli proqnozları açıqlandı! |url=http://lent.az/news.php?id=19431 |access-date=2009-12-18 |archive-date=2009-12-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091221081013/http://www.lent.az/news.php?id=19431 |url-status=dead }} */ wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{vikiləşdirmək}} {{Şəxs}} '''Vanqa''' ({{DVTY}}) — Ekstrasens. == Həyatı == 1911-ci ildə Makedoniya Respublikasında anadan olmuşdur. 1996-cı il 11 avqust tarixində vəfat etmişdir. == "Başıma kiminsə əli toxundu" == …Rəfiqələriylə gəzişən Vanqa birdən göy üzünü iri qara bir buludun aldığını görür. Havanın dəyişdiyini görüb, kəndə tərəf qaçan qızların arasından Vanqanı qasırğa ağuşuna alır. Sonradan görücü özü bu haqda deyirmiş: ''"Qasırğa məni sararkən elə bil başıma kiminsə əlinin toxunduğunu hiss elədim. Sonra heç nə xatırlamadım. Bir də gözümü açdım ki, yerdəyəm, başımda, gözümdə dəhşətli ağrılar var…"'' Kəndlilər qızı daş-çınqılın, ağac budaqlarının arasından tapıb evə gətirirlər. Axşama yaxın gözləri qanla dolur, bir neçə gün sonrasa bəbəkləri ağarmağa başlayır. Xəstənin gözlərində iki dəfə əməliyyat keçirilsə də, nəticəsi olmur. 1925-ci ildə onu korlar evinə göndərirlər. Burada Vanqa [[Brayl əlifbası]]nı, pianoda ifa eləməyi, dərziliyi öyrənir. Üç ildən sonra anası ölür, qız evə qayıdıb atasının və bacı-qardaşlarının qayğısını çəkməli olur. Vanqa özü zəhməti çox sevdiyindən, kiminsə boş yerə vaxt keçirməyini də xoşlamazdı. Korluğa, böyük ailənin yükünün ağırlığına, kasıblığa baxmayaraq, onların evlərində həmişə səliqə-sahman hökm sürürmüşdür. == Gümüşü paltarlı atlı == Bu gün Vanqanın ilk görücülüyünün nə vaxta təsadüf etməsini və nədən ibarət olmasını dəqiqləşdirmək çətindir. Ancaq ədəbiyyatlarda və xatirələrdə daha çox atasının itirdiyi qoyunların yerini deməsi haqqında danışılır. Deyilənlərə görə, bir dəfə atasının otardığı sürüdən bir neçə qoyun itir. Ailəsinin yeganə gəlir mənbəyindən də mərhum olacaqlarından qorxan, atasının narahatlığını görən Vanqa ona deyir: ''"Sənin qoyunların qonşu Monospitova kəndindəki Afanasın evindədir"''. Özünün də tanımadığı bu adamın adını harada eşitdiyini soruşan atasına Vanqa ''"yuxuda görmüşəm və eşitmişəm"'' cavabını verir. Ata qızının nişan verdiyi kəndə və həmin adamın evinə gedib, qoyunların həqiqətən burada olduğunu görür. Ətraf kənddəki insanların onun bacarığına inanmağa başlamaları Vanqanın ilk qlobal görücülüyü ilə baş tutub. Hələ yeniyetməlik vaxtlarından gözlərinə cəngavər geyimli atlının göründüyünü deyən Vanqa, 1941-ci ildə həmin atlını bir daha görür. Özünün dediyinə görə, ay işığı altında parıldayan gümüşü geyimli bu atlı onun qaranlıq otağına daxil olan kimi hər tərəf işığa bələnib. Atlı Vanqaya tərəf dönür və deyir: ''"Tezliklə dünya çalxanacaq və çoxlu xalqlar tələf olacaq. Sən burada qalacaq, ölənlər-qalanlar haqda görücülük edəcəksən. Qorxma! Mən sənə adamlara deyəcəklərini söyləyəcəyəm"''. Bu sözləri eşidən Vanqa bacısından soruşur: ''"Sən buradan bir atlının necə çıxdığını gördünmü?"'' ''"Nə atlı, yəqin yuxu görmüsən"'' deyə bacısı cavab verir. Ancaq bacısının yuxu hesab elədiyi bu olaydan təxminən iki ay sonra — aprel ayının 6-sı, 1941-ci ildə alman qoşunları Yuqoslaviya sərhəddini keçir… Hər şey məhz Vanqanın gözünə görünən atlının dediyi kimi olur. Müharibənin başlanmasıyla doğmalarının taleyindən narahatlıq keçirən insanlar onun yanına gəlirlər. Şahidlərdən biri yazır: ''"Balaca otaqda küncdə oturmuşdu. Səsi gur və güclü idi. Yamaqlı paltarı belə onun bədəninin gərginliyini gizlədə bilmirdi. Kor gözlərindən boşluq yağsa da, üzündən sanki nur tökülürdü"''. Beləcə, Vanqa kömək üçün yanına gələn insanlara səfərbərliyə cəlb olunmuş kişilərin vuruşduqları yerləri, başlarına gələn hadisələri dəqiqliklə söyləyir. Deyilənlərə görə, bu öngörümlər düz bir il davam edib və bu bir il ərzində Vanqa gün ərzində 2–3 saat yuxu yatıb. Onun görünüşü hamını heyrətə saldığından, yanına gələnlər görücünün qarşısında dizüstü oturmağa üstünlük verirmişlər. Qadının uzaqgörənliyi haqda xəbər ətraf kəndlərə yayıldıqca, yanına gələnlərin sayı xeyli artır. Az keçmir, müxtəlif xəstəliklərlə bağlı da ona müraciət etməyə başlayırlar. Adamlar onun barəsində artıq qorxu qarışıq hörmətlə danışırdılar. Ancaq birmənalı şəkildə Vanqanın görücülüyünü şər qüvvələrlə bağlayanlardan tutmuş, ilahi qüvvənin möcüzəsi hesab edənlərədək hamı onun görücülüyünün nə qədər dəqiqliklə yerinə yetdiyinə heyran qalırdılar. Beləcə, Vanqa haqqında yarıhəqiqət, yarıfantaziyadan ibarət bir mif formalaşırdı. == Sədaqətli Vanqa == Vanqanın qeyri-adi qabiliyyəti barədə xeyli ədəbiyyatlar olsa da, onun şəxsi həyatı çox vaxt ikinci plana keçir. Ancaq burada da xeyli maraqlı məqamlar mövcuddur. Bir dəfə onun yanına Dmitri Quşterov adında bir əsgər gəlir və quldurlar tərəfindən öldürülmüş qardaşının qatillərinin yerini soruşur. Elə evinin astanasındaca Vanqa Dmitriyə deyir: ''"Bilirəm, niyə gəlibsən. İstəyirsən, qardaşının qatillərinin yerini deyim. Ola bilsin, bunu sənə nə vaxtsa deyərəm, ancaq gərək mənə söz verəsən ki, qisas almayacaqsan. Çünki indi lazım deyil. Sən onların sonunu özün görəcəksən"''. Bu hadisədən bir müddət sonra — aprelin 20-də Vanqa bacısına Dmitrinin onunla evlənmək üçün kəndə gələcəyini bildirir. Həqiqətən, 1942-ci il may ayının 10-da Dmitri onunla evlənir və gənc ailə [[Petriç]] şəhərində məskən salır. Bir müddət sonra Dmitri səfərbərliyə alınaraq, Yunanıstana aparılır. Vanqanın səfərqabağı ərinə bircə məsləhəti olur: ''"Sudan özünü gözlə!"'' Həqiqətən, bir neçə il sonra Dmitri də daxil, Yunanıstandan salamat dönən döyüşçülərin hamısı döyüşlər vaxtı bataqlıq suyundan içdikləri üçün uzun illər yatalaqdan əziyyət çəkirlər. Dmitri 1962-ci ildə elə bu xəstəliklə də yatağa düşür. Şəfaverici Vanqa sevimli Dmitrisinin bu xəstəlikdən qalxmayacağını bildiyindən əlindən ancaq ağlamaq gəlir. Xəstənin başının üstünü bir an belə tərk eləməyən Vanqa ərinin ölümüylə dərin yuxuya gedir, bir də mərhumun dəfni zamanı ayılıb deyir: ''"Mən onu qalmalı olduğu yerə qədər ötürdüm"''. Həmin vaxtdan Vanqa həyatının sonuna qədər dul qadınlara xas qara rəngli yaylıqla gəzir… == "Xalq hakimiyyəti üçün faydalı insan" == Vanqanın həyatı xeyli keşməkeşli olub. Kommunistlərin hakimiyyətə gəlişindən sonra görücü həm dövlət məmurları, həm də din xadimləri tərəfindən təzyiqlərlə qarşılaşır. Birincilər hesab edirdilər ki, Vanqanın görücülüyü insanların sosializm quruculuğu yolunda işlərinə maneçilik törədir, ikincilərsə onu şeytanın elçisi hesab edirdilər. 1952-ci ildə Vanqa [[Stalin]]in 6 ay sonra öləcəyi barədə kiminsə yanında ağzından söz qaçırır. Bədxahlar tərəfindən görücünün bu sözü lazımi yerlərə çatdırıldıqdan sonra onu həbs edirlər. Təbii ki, öncəgörüm düz çıxmasaydı, yəni [[Stalin]] 1953-cü ildə ölməsəydi, görücünün nə vaxta qədər həbsxanada qalacağı da bilinməzdi. Sonda onu bu kimi problemlərdən təsadüfi bir hadisə xilas edir. Hansısa yüksək rütbəli dövlət məmurunun içində məxfi materiallar olan çantası itir. Bütün hüquq-mühafizə orqanları ayağa qaldırılsa da, itmiş çanta tapılmır. Axırda əli hər yerdən üzülmüş məmur Vanqanın yanına gəlir. Görücü ona gizlədilmiş çantanın yerini deyir. Bolqar hökuməti isə Vanqaya təşəkkür əlaməti olaraq "xalq hakimiyyəti üçün faydalı insan" xarakteristikası verir. Həmin olaydan sonra Bolqarıstan rəhbərliyi bu möcüzənin qarşısını almaqdansa, Vanqanın özünəməxsus seanslarını leqallaşdırmaq qərarına gəlir. Dövlət onun evinin yanında xəzinə qutusu qoyur və görücünün xidməti üçün məbləğ müəyyənləşdirir. Vanqanın yanına gələn hər bolqar 10 lev, əcnəbilər isə 50 dollar ödəməli idilər. Rəsmi statistikaya görə, bu qərar nəticəsində yalnız 1990-cı ildə dövlət xəzinəsinə 9 milyon levdən çox pul daxil olmuşdu. Vanqanın fəaliyyəti üçün ən böyük imkan sabiq bolqar rəhbəri Todor Jivkovun qızı tərəfindən yaradılıb. Lüdmila Jivkovanın qızı Jenya Jivkova bu haqda deyir: ''"Mənim anam Lüdmila Jivkova partiya rəhbərliyi arasında böyük nüfuz sahibi olmaqla yanaşı, həm də hərtərəfli dünyagörüşünə və təhsilə malik, Şərq təlimləriylə maraqlanan bir qadın idi. Məhz onun təşəbbüsü ilə professor Lozanovun başçılığı altında Vanqa fenomeninin elmi şəkildə araşdırılmasına başlandı. Vanqaya hətta dövlət qulluqçusu kimi 200 levlik təqaüd də təyin olunur"''. == Fırıldaqçı loğman qovuldu == Bu xeyirxah kəndli qadını insanların əllərindəki şəkər parçası ilə onlara talelərindən xəbər verir, əvəzindəsə sevgiylə verilən istənilən xırda hədiyyəni götürərək, onları tez-tez sığallamaqdan zövq alır, bircə-bircə bu hədiyyələrin kim tərəfindən verildiyini xatırlayırdı. Bacısı Lyübka Pandeva söyləyir: ''"Həyatının sonuna qədər südəmər uşaqlar kimi onun əmgəyi bitişmədi. Maraqlıdı ki, Vanqa da həmişə özünü 13 yaşında uşaq kimi hiss etdiyini deyirdi"''. Vanqa yalanı sevməzdi. Ekstrasens adı altında fırıldaqçılıq edənlərə qarşı isə lap amansız idi. Onun həmin dövrlər Sovetlər Birliyində ekstrasensliklə məşğul olan Çumakı və Kaşpirovskini qovduğu hamıya məlumdur. 70-ci illərdə "rentgen adam" kimi məşhur olan Qrabov soyadlı fırıldaqçı ilə görüş isə həmin dövrün mətbuatında əsl sensasiyaya çevrilmişdi. "Bütün xəstəlikləri otlarla müalicə edirəm" deyən bu adama Vanqa qapısı ağzında növbəyə durmuş istənilən bir adamı seçib diaqnoz qoymağı və müalicə yolunu göstərməyi xahiş edir. Qrabov bir oğlanın üstündə dayanaraq Vanqanı inandırmağa çalışır ki, bu uşağı çobanyastığı ilə müalicə edə bilər. Qrabov xəstənin atasına oğlunu müalicə edə biləcəyi haqda danışır. Bəlkə də fırıldaqçı loğman Vanqanın tezliklə uşağın xəstəliyini təyin edə bilməyəcəyinə ümid bəsləyirmiş. Ancaq çox az-az özündən çıxan görücünün cavabı sərt olur. ''"Səfeh, xərçəngi çobanyastığı ilə müalicə etmirlər, bu müalicə sənə yaraşır"'' deyən Vanqa Qrabovu evindən qovur. Deyilənə görə, bu hadisədən sonra Vanqa o qədər mütəəssir olur ki, özünün yazılmamış qanunlarını pozaraq, uşağın atasına ikinci oğlunu da bu xəstəliyin gözlədiyi haqda xəbər verir… Ümumiyyətlə, Vanqa mümkün olduğu qədər insanlara acı həqiqətləri deməz, onlara müəyyən ümid yeri qoyardı. Ancaq o, belə olaylardan sonra günlərlə özünə gəlməz, acıqlı-acıqlı gəzişərmiş… == Jurnalistin şoka düşəcəyi hadisə == 1969-cu ildə [[Rusiya]] qəzetlərindən birində işləyən Andrey Tigrov adlı jurnalist Vanqadan müsahibə almaq üçün [[Bolqarıstan]]a gedir.Vanqa ilə evində görüşür,ondan müsahibəsini alır.Vanqanın həyətində isə, bu zaman bir qadın işləyirmiş və Vanqanın otağındakı pəncərədən ona tərəf işıq düşürmüş.Vanqa həmin qadına dedi: "günün altında çox işləmə,yorularsan". Jurnalist şoka düşür.Çünki,Vanqa kor idi, o həmin qadını necə görə bilərdi?{{mənbəsiz}} == "Ştirlits"in unutduğu zəngli saat == Vanqayla görüşən elm-mədəniyyət adamlarının, məşhur aktyorların, dövlət xadimlərinin xatirələrində görücünün qabiliyyətlərinin müxtəlif yönləri haqda xeyli material var. Hamımızın "Baharın 17 anı" bədii filmindən daha çox tanıdığımız məşhur aktyor [[Vyaçeslav Tixonov]] 1979-cu ildə Vanqanı ziyarət etməyə gəlir. Aktyor içəri girən kimi Vanqanın sualı ilə qarşılaşır: ''"Sən nəyə görə dostun [[Yuri Qaqarin]]in arzusunu yerinə yetirmədin? Axı, son uçuşundan qabaq sənə zəngli saat almağı xahiş etmişdi"''. Deyilənə görə, aktyor bu sözlərdən sonra o qədər həyəcanlanıb ki, ürək dərmanı qəbul etməyə məcbur olub. Məsələ burasındaymış ki, vaxtilə bu söhbət yalnız onların ikisinin arasında olubmuş və Qaqarin ona özünə bir zəngli saat almağı məsləhət görübmüş. Ancaq ilk kosmonavtın ölümündən sonra aktyor bu haqda sadəcə unudur. Bunu Vanqaya söyləyəndə, görücü ona deyir: ''"Hamı bilməlidir ki, Qaqarin ölməyib, onu tutublar"''. Kim tərəfindən tutulmağını isə Vanqa demir… Uzun illər Vanqanın yanında işləmiş loğman Lüdmila Kim xatırlayır: "1990-cı ildə Vanqa xəstələnəndə, onu ziyarət etmək üçün Rupiteyə getdim. Petriç şəhərinin meri məndən görücünün nə qədər yaşaya biləcəyini soruşdu. Dedim ki, istərdim, 100 il yaşasın, ancaq məncə, 19 il yaşayar. Bundan sonra Vanqa yuxuma girdi və mənə dedi: ''"Lyüda, düşünürsən ki, 19 il yaşayacağam, ancaq mənim bundan sonra 6 il yer həyatım qalıb"''. Ümumiyyətlə, Vanqa çox vaxt mənim yuxuma girir və onun yuxuda dedikləri həyatda həqiqətən, baş verir". Vanqanın ölümündən sonra isə Lüdmila Kim şahidlərin hamısının təəccübünə səbəb olan hadisənin iştirakçısına çevrilib. Vanqanın yuxuda ona özünün illər əvvəl sağaltdığı xəstə oğlu ilə qəbrinin üstünə qırmızı parça salmaq tapşırığını yerinə yetirərkən, kənardan bu ayini lentə köçürənlər şoka düşürlər: baş daşının üstünə sərilmiş parça Vanqanın üz cizgilərini xatırladan forma alır… Görücünün məşhur gürcü ekstrasensi Cuna Davitaşvili ilə görüşü də çox maraqlı olub. Cuna deyir ki, onunla birinci dəfə görüşəndə 12 ildən sonra ona çox ağır olacağını deyib: ''"Həqiqətən, düz 12 ildən sonra oğlum avtomobil qəzasına düşərək həlak oldu. Mənim Vanqa ilə münasibətlərim çox yaxşı olub. Onun bir xüsusiyyəti vardı ki, çox zaman qəbul etdiyi xəstələrin sadəcə, əlindən tutar və xəstəliyini təyin etdikdən sonra onları digər həkimlərin yanına göndərərdi. Mənim yanıma da çoxlu belə xəstələr göndərib"''. Vanqanın xidmətlərindən bir sıra dövlət rəhbərlərinin faydalandığı haqda məlumatlar olsa da, belə görüşlər tam məxfi şəkildə keçirildiyindən, bu gün bunların həqiqətən baş verib-vermədiyini söyləmək çətindir. Ancaq Brejnevin onun yanına gəlməsi barədə 90-cı illərin əvvəllərində Bolqar mətbuatında materiallar gedib. Yazılanlara inansaq, məlum olur ki, Brejnev o dövrlər SSRİ-nin "16-cı respublikası" adlandırılan Bolqarıstana sonuncu səfərində Vanqanın yanına gəlir və içəri girən kimi ondan "bilirsənmi, mən kiməm" deyə soruşur. Vanqa isə ona ''"bilirəm, sən böyük rəissən"'' deyə cavab verir. Dünyanın ən böyük dövlətinin rəhbəriylə görücünün söhbəti 2 dəqiqədən də az çəkir. == Öngörümlər == Təbii ki, onun bütün öngörümləri haqda danışmaq mümkün deyil. Təsəvvür edin ki, Vanqa fenomenininin tədqiqatçısı professor Rozanov belə olaylardan 7 minini toplayıb. Ancaq hamıya tanış olan bir neçə məşhur öngörüm və bu deyimləri yozan tədqiqatçıların, həmçinin şahidlərin açıqlamalarından nümunələrlə Vanqanın qabiliyyəti barədə kifayət qədər təsəvvür oyatmaq mümkündür. 1942-ci ildə Vanqa Bolqar çarı [[III Boris]]ə deyir: ''"Sənin hakimiyyətin genişlənəcək. Ancaq özünü 28 avqust tarixli günə hazırla"''. 28 avqust 1943-cü ildə Bolqar çarı Boris vəfat etdi. 1968-i ilin yanvar ayında Vanqa deyir: ''"[[Praqa]]nı xatırlayın. [[Praqa]] tezliklə akvariuma dönəcək, sərsəmlər burada balıq tutacaqlar. Bəli, bəli, məhz belə də olacaq"''. 1968-ci ilin avqustunda Sovet qoşunları Çexoslovakiyaya girdi. 1989-cu ildə Vanqa xəbərdarlıq edir: ''"Qorxu, qorxu! Amerikalı əkiz qardaşlar onlara tuşlanmış dəmir quşların təsirindən yıxılacaqlar. Günahsız insan qanı axacaq"''. 2001-ci ildə terrorçuların təyyarələrlə hücumundan sonra Amerikada Dünya Ticarət Mərkəzinin "əkiz bina"sı dağılır, xeyli günahsız insan tələf olur. 90-cı ilin əvvəlində [[Rusiya]]da siyasi çəkişmələr dövründə Vanqa deyir: "Hamı elə bilir ki, onun [[Rusiya]]da mövqeləri hələ güclüdür. Ancaq hakimiyyətə ən az səs toplayanlardan biri gələcək". Həqiqətən, bir neçə aydan sonra heç kimin gözləmədiyi halda [[Rusiya]]da hakimiyyətə [[Boris Yeltsin]] gəlir. 1980-ci ildə Vanqa atom qorxusundan bəhs edir: ''"[[Kiyev]] yaxınlığında böyük bir partlayış olacaq. İnsanlar bu partlayışdan illərlə əziyyət çəkəcəklər"''. Bir neçə il sonra bütün dünyanı dəhşətə gətirən [[Çernobıl Atom Elektrik Stansiyası]]nda qəza baş verdi. Bu öngörümdən sonra isə çoxları qoca görücünün ağlını itirdiyini düşünürdülər: ''"Əsrin axırında, ya 1999, ya da 2000-ci ildə [[Kursk]] su altında qalacaq və bütün dünya ona matəm tutacaq"''. Bəli, insanlar [[Kursk]] kimi bir şəhərin su altında qalacağı barədə deyilənə bir az da istehza ilə yanaşmışdılar. Ancaq düz 20 il sonra [[Rusiya]]nın "Kursk" atom sualtı gəmisi həqiqətən su altında qaldı… == ''"Bizlərə qalan sevgi olacaq"'' == Vanqa həyatının son 20 ilini [[Petriç]]in 10 kilometrliyində yerləşən [[Rupite]] adlanan qəsəbədə keçirib. Yerli sakinlər deyirlər ki, Vanqanın gəlişinə qədər Rupiteyə aparan bu yolda ildə bir neçə dəfə ölümlə nəticələnən yol qəzaları olurmuş. Onlar Vanqanın yanına məsləhət üçün gəlirlər. Görücü yola şəkər tozu alıb səpməyi məsləhət görür. Bundan sonra həmin yolda bir dənə də qəza baş vermir. Vanqa məhz bu yerdə illərdən bəri arzusunda olduğu məbədin ucaldılması işinə başlayır. Müqəddəs Pyotrun adını daşıyan bu məbədin yerləşdiyi məkana gələn insanlar Vanqanın buranı əbəs yerə seçmədiyinə inanırlar. Həqiqətən, ətrafdakı sakitlik, həzinlik, relyefin qeyri-adi görünüşü qəbri burada yerləşən xeyirxah Vanqanın ruhu ilə bir uyğunluq təşkil edir. Görücünün bacısı qızı Krasimira Stoyanovanın sözlərinə görə, Vanqa həmişə bu yerlərdə yerdən kənar qüvvələrin təsirini hiss etdiyini deyərmiş. Arxitektura baxımından ənənədən xeyli uzaq olduğundan, əvvəlcə dini dairələrdə məbədin bu şəkildə tikilməsinə ciddi etiraz ediblər. Memarlar isə deyirmişlər ki, indi orta əsrlər yox, XX əsrin sonu olduğundan, belə kənaraçıxmalar dindən sapma sayılmamalıdır. Nəhayət, ali dini qurumdan mitropolit gəlir və məbədin kilsə qanunları ilə açılışını həyata keçirir. Görücünün bacısı qızı həmin günü belə xatırlayır: ''"Elə bil, Vanqaya ikinci həyat vermişdilər. Adamların arasında dayanıb, sakitcə, bir az da kədərlə açılışı gözləyirdi. Ətrafda baş verənlərə elə tez reaksiya verirdi, hərdən mənə elə gəlirdi ki, bütün baş verənləri gözləriylə görür. Zarafatla deyildi, düz 20 il həsrətində olduğu arzusu həyata keçirdi. Özünün uzun həyatı və ölümü, həmçinin insanların müqəddəs sayaraq gəldikləri bu məbədlə Vanqa bir daha sübut etdi ki, adamların qəzəbləri də, kinləri də, ötəridir, bizlərə qalan sevgi olacaq…"'' == "İnsanların faciələrini yaşayıram" == Onun ölüm yatağı düz iki ay çəkir. Sofiyanın dövlət xəstəxanasına gətirilən Vanqa "''hər şey Tanrının iradəsiylə olacaq"'' deyərək, tibbi yardımdan imtina edir. Həkimlər bu müddət ərzində görücünü yalnız venadaxili inyeksiyalarla saxlayırlar. 80 yaşlı qadın ölümündən qabaq komadan ayılır və öz qabiliyyətlərini Fransadan olan bir qıza ötürdüyünü deyir. 1996-cı il avqustun 11-də Vanqa vəfat edir. Şahidlər onun ölümqabağı son sözlərinin bütün bəşəriyyətə ünvanlandığı qənaətindədirlər: ''"Çəkişmələrə son verin, bir-birinizi sevin".'' Deyirlər, Vanqanın yorğun üzü qırışlarla doluymuş. Tədqiqatçılardan birinin hesablamasına görə, bütün həyatı boyu o, milyona yaxın insanın taleyini oxuyub, 7 mindən artıq uşağın xaç anası olub. Bu baxımdan, simasındakı yorğunluq və kədər təbii ki, başadüşüləndir. Böyük görücünün özü bunu belə etiraf edirdi: ''"Siz gecələr yatırsınız, mən isə bəşər varlığının səhifələrini vərəqləyir və insanların faciələrini yaşayıram…"'' == Vanqanın dəhşətli proqnozları<ref>{{Cite web |title=Görücü Vanqanın dəhşətli proqnozları açıqlandı! |url=http://lent.az/news.php?id=19431 |access-date=2009-12-18 |archive-date=2009-12-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091221081013/http://www.lent.az/news.php?id=19431 |url-status=dead }}</ref> == : : '''2011''' – Yerin şimal yarımkürəsində radioaktiv sızma olacaq. Heyvanlar və bitkilər sağ qalmayacaqlar. Müsəlmanlar sağ qalmış avropalılara qarşı kimyəvi silahlarla savaşa başlayacaqlar. : '''2014''' – Kimyəvi silahlarla aparılan müharibənin bitməsiylə dünyadakı insanların çoxu qan dərisi xərçənginə tutulacaqlar. : '''2016''' – Avropa faktiki boşalacaq, əhalinin sayı azalacaq. : '''2018''' – Çin dünyanın əsas dövləti olacaq. : '''2025''' – Avropada az sayda da olsa, insan yaşayacaq. : '''2028''' – Yerin yeni enerji qaynağı olacaq. Böyük ehtimalla bu, termonüvə reaksiyalarının nəzarət altına alınmasıyla əldə ediləcək. Aclıq artıq problem olmayacaq. Veneraya pilotlarla kosmik gəmilərin uçuşu başlayacaq. : '''2033''' – Qütb buzları əriyəcək, dünya okeanının səviyyəsi yüksələcək. : '''2043''' – Müsəlman bir dövlət yenidən Avropanın yeganə hökmdarı olacaq. : '''2046''' – Süni insan orqanları yaradılacaq. : '''2066''' – Müsəlmanların əlində olan Romaya hücum zamanı ABŞ iqlim dəyişikliyinə gətirib çıxaran yeni silahdan istifadə edəcək. Bu, ani donma yaradacaq. : '''2076''' – İnsanlar arasında təbəqələşmə aradan qalxacaq. Bütün dünyada kommunizm hakim olacaq. : '''2084''' – Təbiət yenidən yaranacaq. : '''2088''' – Yeni xəstəlik yayılacaq, insanlar bir neçə saniyə içərisində yaşlanacaqlar. : '''2091''' – Xəstəliyin müalicəsi tapılacaq. : '''2100''' – İnsanın yaratdığı süni günəş Yer kürəsinin qaranlıq tərəfini də işıqlandırmağa başlayacaq. : '''2125''' – Macarıstanda kosmosdan siqnal alınacaq və insanlar təkrar Vanqanı xatırlayacaqlar. : '''2130''' – Yadplanetlilərin tövsiyəsilə su altında yaşayış koloniyaları salınacaq. : '''2154''' – Heyvanlar yarı insana çevriləcəklər. : '''2167''' – Yeni bir din ortaya çıxacaq. : '''2170''' – Yer kürəsində böyük quraqlıq və qıtlıq başlayacaq. : '''2183''' – Marsdakı nüvə koloniyasında xalq formalaşacaq və Yer kürəsindən müstəqillik istəyəcək. : '''2201''' – Günəşdəki termonüvə reaksiyaları zəifləyəcək. : '''2256''' – Kosmik səfərlər Yer kürəsinə yeni xəstəliklər gətirəcək. : '''2262''' – Planetlərin təbiəti ardıcıl dəyişməyə başlayacaq. Mars bir ulduzla toqquşmaq təhlükəsilə üzləşəcək. : '''2288''' – Zaman yolculuğu başlayacaq, yad planetlilərlə yeni təmaslar olacaq. : '''2299''' – Fransada islama qarşı üsyan başlayacaq. : '''2480''' – İnsanın süni yaratdığı iki günəş toqquşacaq. Dünya yenidən qaranlıqda qalacaq. : '''3005''' – Marsda savaş başlayacaq. : '''3797''' – Yer kürəsindəki bütün canlı həyat məhv olacaq. İnsanlar Günəş sistemində yeni yaşayış yerləri axtarmağa başlayacaqlar. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=qSas92I833Q Vanqanın xoşbəxtliklə bağlı 20 tövsiyəsi] [[Kateqoriya:Öncəgörənlər]] [[Kateqoriya:Bolqarıstanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bolqarıstanda vəfat edənlər]] i4jwbo4rhk3b1lrl8k19ljg7z0kmko4 0 98426 6557826 6482139 2022-08-01T11:10:54Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Astaf''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Qabaqtəpə kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 44.]</ref> == Toponimikası == Oykonim ''ast'' (aşağı, çökək) və ''af'' (a/ab/ob) sözlərindən düzəlib, "dərə çay" və ya "çay dərəsi" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|51}}</ref> Bundan başqa Astaf toponimini ''Ağstafa'' (yaxınlıqda yerləşən rayon) toponimi və onun daha qədim variantı olan, orta əsr qaynaqlarında qeyd edilən ''Axıstabad'' toponimi ilə də müqayisə etmək və əlaqələndirmək olar. == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qaflanqala silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 78.]</ref> |397 |212 |185 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=45 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 87.]</ref> |↗415 |↗234 |↘181 |- |} == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini [[əkinçilik]], [[maldarlıq]] və [[heyvandarlıq]] təşkil edir. == Mədəniyyəti == Kənddə Astaf kənd kitabxana filialı, Astaf kənd klubu fəaliyyət göstərir.<ref>[http://mct.gov.az/medias/media/other/305/nazkab-qerar-196-siyahi.pdf "Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı]</ref> == Təhsil == Kənddə Daşkəsən rayon Astaf kənd tam orta məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>[https://dashkasan.edu.gov.az/az/page/3580 Daşkəsən Rayon Təhsil Şöbəsi. Ümumtəhsil məktəbləri]</ref> == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə Astaf kənd tibb məntəqəsi yerləşir.<ref>[https://pediatriya.az/sehiyye-nazirliyinin-tabeliyinden-cixarilan-tibb-muessiselerinin-siyahisi-tesdiq-edilmisdir/ Səhiyyə Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılan tibb müəssisələrinin siyahısı təsdiq edilmişdir (pediatriya.az)]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Daşkəsən rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Qabaqtəpə (Daşkəsən) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] qj108nt24a5xy77tvjdig91g8w3ex4w 0 98433 6557808 6482113 2022-08-01T11:08:30Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Alaxançallı''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Qaraqullar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 44.]</ref> == Toponimikası == Yaşayış məntəqəsi XIX əsrin ortalarında yaranmışdır. Tədqiqatçıların bir hissəsi toponimi ayrımların alaxançallı nəslinin adı ilə, digər hissəsi isə "xəncər gəzdirən Alı" yozumu ilə bağlayırlar. Bu oykonim 1917-ci ildə Alıxançalı şəklində qeydə alınmışdır. Oykonimin düzgün variantı da elə budur. Kəndin adı ''Alıxan'' (antr., alıxanlı nəslinin banisi), ''çal'' (bozqır, geniş düzən, meşəsiz sahə) və ''-ı'' (mənsubiyyət şəkilçisi) komponentlərindən düzəlib, "Alıxana və ya alıxanlı nəslinə aid düzənlik yer" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|31}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd [[Gəncəçay]]ın sahilində, Qoşqar dağının ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar ! Qeyd |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 78.]</ref> |537 |280 |257 |Kitabda əhali sayı göstəricisi [[Şahkərəm (Daşkəsən)|Şahkərəm]]<br>kəndinin əhali sayı göstəricisi ilə qarışdırılmışdır. |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=45 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 87.]</ref> |↗622 |↗317 |↗305 | |- |} == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini [[əkinçilik]], [[maldarlıq]] və [[heyvandarlıq]] təşkil edir. == Mədəniyyəti == Kənddə Alaxançallı kənd kitabxana filialı, Alaxançallı kənd klubu fəaliyyət göstərir.<ref>[http://mct.gov.az/medias/media/other/305/nazkab-qerar-196-siyahi.pdf "Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı]</ref> == Təhsil == Kənddə 112 şagird yerlik Daşkəsən rayon Alaxançallı kənd tam orta məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>[https://dashkasan.edu.gov.az/az/page/3580 Daşkəsən Rayon Təhsil Şöbəsi. Ümumtəhsil məktəbləri]</ref><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/xalqqazeti_sentyabr2009/89191.htm Hamlet Qasımov. Daşkəsən yeni görkəmdə. Xalq qəzeti. 2009, 3 sentyabr, səh.10]</ref> == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə Alaxançallı kənd tibb məntəqəsi yerləşir.<ref>[https://pediatriya.az/sehiyye-nazirliyinin-tabeliyinden-cixarilan-tibb-muessiselerinin-siyahisi-tesdiq-edilmisdir/ Səhiyyə Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılan tibb müəssisələrinin siyahısı təsdiq edilmişdir (pediatriya.az)]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Daşkəsən rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Qaraqullar kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 6megh4ezd2zaxnvt6othoha1q60wnmt 0 98650 6556993 6262072 2022-07-31T18:59:01Z Tunkats 184346 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = [[İqtisadi rayon]] |Adı = Lənkəran-Astara iqtisadi rayonu |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |Xəritə = Lankaran-Astara Economic Region.png |Xəritənin izahı = Lənkəran-Astara iqtisadi rayonu |Daxildir = |Paytaxt = |Sahəsi = 6140 |Əhali = 855700 |Əhali sıxlığı = |Tərkibi = |Vəzifəli şəxs = |Vəzifənin adı = }} '''Lənkəran-Astara iqtisadi rayonu''' — və ya [[Cənub]] [[rayon]]u [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] iqtisadi rayonlarından biri. Lənkəran-Astara iqtisadi-coğrafi rayonunun [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]], [[Astara rayonu|Astara]], [[Lerik rayonu|Lerik]], [[Lənkəran rayonu|Lənkəran]], [[Masallı rayonu|Masallı]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] inzibati rayonları daxildir. Lənkəran iqtisadi rayonunun ən inkişaf etmiş və önəmli şəhəri [[Lənkəran]]dır. İqtisadi rayon [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] cənubunda, [[İran]] və [[Türkiyə|Türkiyəyə]] gedən yollar üzərində yerləşir. Şərqdə Xəzər dənizi, qərbdə və cənubda İran ilə həmsərhəddir. Sahəsi 6,14 min km² –dır, bu da ölkə ərazisinin 7,1%-nə bərabərdir. [[Lənkəran ovalığı]] və [[Talış dağları]] əsas oroqrafik vahidlərdir. İqtisadi rayonun ərazisinin 26%-i meşələrlə örtülmüşdür. Region rütubətli subtropik iqlimə malik olmaqla təbii şəraitinə görə ölkənin digər iqtisadi rayonlarından fərqlənir. Əhalinin sayı 855,7 min nəfər, o cümlədən şəhər əhalisi 212,0 min nəfərdir. Ölkə əhalisinin 9,3%-i burada yaşayır. Əhalinin orta sıxlığı hər km² -ə 141 nəfər, urbanizasiya səviyyəsi 24,8%-dir (2012). Kənd təsərrüfatında faraş tərəvəzçilik, kartofçuluq, üzümçülük, taxılçılıq üstünlük təşkil edir. İqtisadi rayon mühüm sitrus meyvəçiliyi rayonudur. Sənaye sahələri kənd təsərrüfatı xammallarının emalı əsasında inkişaf etmişdir, bitkiçilik və balıqçılıq məhsullarının emalına əsaslanır. Yeyinti sənayesində balıq emalı, çay, meyvə-tərəvəz konservi və şərab istehsalı mühüm yer tutur, ət, süd, pendir, çörəkbişirmə müəssisələri fəaliyyət göstərir. Bakı-[[Astara Dəmiryol Stansiyası|Astara dəmir yolu]] və Ələt-Astara avtomobil yolu yük və sərnişinlərin daşınmasında, həmçinin Azərbaycanın İran və Türkiyə ilə iqtisadi əlaqələrinin genişlənməsində mühüm rol oynayır. Lənkəranda müasir tələblərə uyğun hava limanı fəaliyyət göstərir. Gözəl landşaft, isti və soyuq mineral sular, əlverişli iqlim şəraiti və inkişaf etmiş nəqliyyat şəbəkəsi rayonda kurort və turizm təsərrüfatının inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. == Təbii sərvətləri == Regionda faydalı qazıntılar azdır, qeyri-filizlərdən tikinti qumu, gil, çaydaşı, gips ehtiyatları vardır, zəngin termal və mineral sulara malikdir. İqtisadi rayonda rütubətli subtropik iqlim, məhsuldar torpaqlar, su və əmək ehtiyatları kənd təsərrüfatının inkişafı üçün böyük imkanlar yaradır. Sahilboyu balıq ovlanır. == İqtisadiyyatı == Lənkəran istisadi rayonunun iqtisadiyyatının əsasını aqrar-sənaye kompleksi təşkil edir. Kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək üçün burada çox əlverişli təbii-iqtisadi şərait var. Rütubətli subtropik iqlim, məhsuldar torpaqlar, su və kifayət qədər əmək ehtiyatları kənd təsərrüfatının intensiv inkişafı üçün böyük imkanlar yaradır. Kənd təsərrüfatının strukturunda faraş tərəvəzçilik, çayçılıq, üzümçülük, taxılçılıq üstünlük təşkil edir. Azərbaycanda istehsal olunan çayın 99%-ə qədəri, tərəvəz-bostan məhsullarının yarıdan çoxu bu iqtisadi rayonun payına düşür. == Nəqliyyat şəbəkəsi == Lənkəran-Astara iqtisadi-coğrafi rayonu özünün coğrafi və geosiyasi mövqeyi ilə respublikamızın iqtisadi və siyasi əlaqələrində çox böyük rol oynayır. === Dəmir yolu və avtomobil nəqliyyatı === İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş qonşumuz [[İran İslam Respublikası]] ilə əlaqələrimiz əsasən tranzit ərazi kimi bu region vasitəsilə həyata keçirilir. Azərbaycanda İran sərhədinə qədər Bakı-Astara dəmir yolu xətti 1941-ci ildə çəkilmişdir[[Dəmiryolu nəqliyyatı|.Dəmir yolu]]na paralel olaraq beynəlxalq əhəmiyyətli [[avtomobil]] yolu da fəaliyyət göstərir. [[Lənkəran-Astara kadastr rayonu|Lənkəran-Astara]] iqtisadi-coğrafi rayonu ərazisindən keçən (tranzit yollar) bu yollar vasitəsilə [[Rusiya]]-[[İran]] iqtisadi əlaqələri də yaranmışdır. === Su nəqliyyatı === [[İqtisadiyyat|İqtisadi]]-coğrafi rayonun nəqliyyat şəraitini daha da yaxşılaşdırmaq məqsədilə gələcəkdə Xəzər dənizinin ucuz və qısa su yolundan istifadə olunmalıdır [İmrani Z.T.2008]. Elmi-texniki tərəqqinin surətlə inkişaf etdiyi bir zamanda Bakı ilə [[Lənkəran]] və [[Astara]] şəhərləri arasında [[sərnişin]] və [[yük]] daşınması üçün sürətli və hər cür şəraitə malik gəmilərdən istifadə edilməlidir. Bu məqsədlə Lənkəran və Astarada [[dəniz]] [[liman]] kompleksləri yaradılmalıdır[[Hava yolları|. Hava yollarını]] inkişaf etdirmək üçün [[Lənkəran]] şəhərində beynəlxalq əhəmiyyətli [[təyyarə]] limanı tikilmişdir. Cədvəl 9.8. '''İqtisadi-coğrafi rayonda respublika və yerli əhəmiyyətli yolların quruluşu, km''' '''[Z.S.Məmmədova (2002) görə]''' {| class="wikitable" |İnzibati rayonlar |Cəmi avtomo bil yolları, km |Xüsusi cəkisi, %-lə |Respublika əhəmiyyətli, yol, km |Xüsusi cəkisi, %-lə |Yerli əhə- miyyətli yol, km |Xüsusi cəkisi, %-lə |- |Lənkəran |426 |17,0 |152 |21,2 |274 |15,3 |- |Masallı |355 |14,2 |144 |20.2 |211 |11,8 |- |Lerik |706 |28,2 |97 |13,5 |609 |34,2 |- |Yardımlı |385 |15.4 |88 |12,2 |297 |16,6 |- |Cəlilabad |360 |14,4 |183 |25,5 |177 |9,9 |- |Astara |270 |10,8 |53 |7,4 |217 |12,2 |- |'''Cəmi''' |'''2502''' |'''100''' |'''717''' |'''100''' |'''1785''' |'''100''' |} İqtisadi-coğrafi rayonda avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 2502&nbsp;km-dir ki, bunun da 717&nbsp;km-i (29%) respublika, 1785&nbsp;km-i (71%) isə yerli əhəmiyyətli yolların payına düşür. 2011-ci ildə iqtisadi-coğrafi rayonda avtomobil nəqliyyatı ilə 6,1 mln. ton yük və 53,6 mln. sərnişin daşınmışdır ki, bu da 2000-ci ilə görə uyğun olaraq 3,4 mln ton və 23,0 mln nəfər artım deməkdir. Göstərilən dövrdə yük dövriyyəsi 876,4 mln ton/km, sərnişin dövriyyəsi 463,5 mln sərnişin/km olmuşdur. [[Qəzvin]]-[[Rəşt]] (İran) dəmir yolunun [[Astara]] ilə birləşdirilməsi layihəsi mövcuddur. [[Lənkəran-Astara kadastr rayonu|Lənkəran-Astara]] iqtisadi-coğrafi rayonunun [[avtomobil]] yollarının quruluşunda [[Asfalt|asfalt yoll]]ar 12%, qara örtüklü 17%, çınqıl örtüklü 39%, qrunt yollar isə 32% təşkil edir (cədvəl 9.9.).<ref>Azərbaycan Respublikasının Coğrafiyası, III cild, Regional Coğrafiya, Bakı, 2015. səh 400 (Paşayev N.Ə., Ağakişiyeva G.R.)</ref> '''İqtisadi-coğrafi rayon üzrə avtomobil yollarının texniki vəziyyəti''' '''[Z.S.Məmmədova (2002) görə]''' {| class="wikitable" | rowspan="2" |İnzibati rayonlar | rowspan="2" |Avtomobil yollarının uzunluğu (km) | colspan="4" |O cümlədən |- |Asfalt örtüklü (km) |Qara örtüklü (km) |Çınqıl örtüklü (km) |Qrunt yollar (km) |- |Lənkəran |426 |64 |111 |184 |47 |- |Masallı |355 |86 |44 |108 |117 |- |Lerik |706 |20 |43 |475 |168 |- |Yardımlı |385 |15 |33 |56 |281 |- |Cəlilabad |360 |62 |129 |81 |88 |- |Astara |270 |28 |70 |60 |112 |- |'''Cəmi''' |'''2502''' |'''295''' |'''430''' |'''964''' |'''813''' |} == Sosial infrastrukturu == [[Lənkəran Dövlət Universiteti]], orta məktəblər, Dram teatrı, Diyarşünaslıq muzeyi və s. regiondakı əsas sosial infrastrukturlardır. == Mənbə == *[http://medgis.org/demo/aran/index.php İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin Regionların inkişafı və dövlət proqramları şöbəsi]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *http://gsaz.az/articles/view/117/LankaranAstara-iqtisadicografi-rayonu *https://metinmehdi.wordpress.com/2016/04/21/l%C9%99nk%C9%99ran-astara-iqtisadi-cografi-rayonu/ [[Kateqoriya:Azərbaycan iqtisadi rayonları]] br9anfxf74o1pp14c9kt1w3xbngr24i 0 98875 6557214 6481356 2022-07-31T22:39:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} [[Fayl:Oil_pump_in_Baku.jpg|thumb|300px|Bakıda dərin nasosla neft hasilatı]] '''Azərbaycanda neft sənayesi''' — [[Azərbaycan]]da [[XX əsr]]in əvvəllərindən başlayaraq inkişaf edən və [[Azərbaycan Respublikası]]nın iqtisadiyyatında əhəmiyyətli rolu olan sahə. Neft sənayesi əsas etibarilə [[Bakı]] ətrafında cəmləşib. Ölkədə əsl neft bumu [[XIX əsr]]in sonu – XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Həmin dövrdə [[Rotşildlər|Rotşild]] və [[Nobel qardaşları]], eləcə də [[Rusiya imperiyası]]nın neft sənayeçiləri Bakı nefti sayəsində inkişaf edirdi. Sonra isə neft yataqlarının işlənməsi və hasilatı məsələlərinə [[Moskva]]da oturan Partiya funksionerləri rəhbərlik edirdilər. Yalnız [[1990]]-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra azərbaycanlılar öz təbii ehtiyatlarına sahib çıxa bildilər. == Tarixi == === Erkən tarixi === Azərbaycanda neft hasilatı haqqında məlumatlar erkən orta əsr alim və səyyahlarının əsərlərində dəfələrlə qeyd olunmuş və bu qeyri-adi məhsulun böyük gəlirlər gətirdiyi bildirilmişdir.<ref name=polo>{{cite web|title=Azərbaycanda neft qazçıxarmanın tarixi|url=http://www.socar.az/socar/az/company/about-socar/oil-history-in-azerbaijan|website=www.socar.az|publisher=[[SOCAR]]|accessdate=8 December 2015}}</ref> Lakin o dövrlər neft ancaq məişətdə yanacaq kimi, tibbi və hərbi məqsədlər üçün istifadə olunurdu.<ref name=polo/> [[XIV əsr]] səyyahı [[Marko Polo]] bu bölgədə neftdən xəstəliklərin müalicəsi üçün istifadə edilməsi və yaxın ölkələrə neftin daşınması barədə yazmışdır.<ref name=polo/> [[1594]]-cü ildə Balaxanıdakı neft quyularının birində aşkar edilmiş daş üzərindəki yazıda 35 metr dərinliyində quyunun usta Allahyar Məmmədnur oğlu tərəfindən qazılıb istifadəyə verildiyi göstərilir.<ref name=polo/> [[XVI əsr]]in əvvələrində tarixçi Əmin Əhməd ər-Razinin məlumatına görə, Bakı ətrafında 500-ə qədər neft çalası və quyu mövcud olmuş və onlardan ağ və qara neft hasil edilmişdir.<ref name=gasgoal>{{cite journal|title=Interesting facts from Azerbaijan oil and gas history|date=2012|pages=2-28|url=http://www.socarplus.az/pub/book/spextra_autumn_2012/files/publication.pdf|accessdate=8 December 2015|archive-date=1 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035250/http://www.socarplus.az/pub/book/spextra_autumn_2012/files/publication.pdf|url-status=dead}}</ref> [[1647]]-ci ildə Türk səyyahı [[Övliya Çələbi]] Bakıda olmuş, buradakı neft mədənləri, çıxarılan neftin müxtəlif rənglərdə olması, neftin [[İran]]a, [[Orta Asiya]]ya, [[Türkiyə]]yə və [[Hindistan]]a aparılması və gətirdiyi illik gəlir haqqında məlumat vermiş, Bakıda fəaliyyət göstərən neft şirkətlərini müfəssəl təsvir etmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1729]]-cu ildə [[Rusiya]]nın İrandakı səfirliyinin əməkdaşı və həkimi İoann Lerkx Bakıya gəlmiş və [[Abşeron]]dakı neft yataqları haqqında ətraflı məlumat verərək burada əsrlər boyu neftin hasil edildiyini, məişətdə və sənayedə yanacaq kimi geniş istifadə olunduğunu təsdiqləmişdir.<ref name=gasgoal/> === XIX əsr === [[Fayl:Azerbaijani film 1898.jpg|thumb|[[1898-ci il avqustun 4-də Balaxanıda neft fontanı (film, 1898)|"Balaxanıda neft fontanı"]] filmindən kadr.]] [[1803]]-ci ildə dünyada ilk dəfə olaraq bakılı Hacı Qasımbəy Mənsurbəyov [[Bibiheybət]] körfəzində, sahildən 18 və 30 metr aralıda ikiquyudan neft çıxarmağa başlamışdır.<ref name=gasgoal/> Lakin birinci dəniz mədəninin ömrü çox qısa olmuşdur – [[1825]]-ci ilin güclü dəniz fırtınası quyuları məhv etmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1846]]-cı ildə Bibiheybətdə Zaqafqaziya diyarı Baş İdarəsinin üzvü olan Vasili Semyonovun təklifi ilə Bakı neft mədənlərinin direktoru mayor Alekseyevin rəhbərliyi altında sənaye üsulu ilə 21 metr dərinlikdə kəşfiyyat quyusu qazılmış və müsbət nəticə vermişdir.<ref name=gasgoal/><ref>[http://www.president.az/articles/23441 İlham Əliyev Bibiheybət mədəninin ərazisində dünyada sənaye üsulu ilə qazılmış ilk quyunun bərpadan sonrakı vəziyyəti ilə tanış olub]</ref> Azərbaycanda neftin sənaye üsulu ilə hasilatı XIX əsrin ortalarından başlanmışdır.<ref name=oilstrat/> Dünyada ilk dəfə olaraq [[1847]]-ci ildə [[Bibiheybət]]də, sonra isə [[Balaxanı]]da texnikanın tətbiqi ilə ilk neft quyuları qazılmışdır.<ref name=oilstrat/> [[1859]]-cu ildə Bakıda Dubinin qardaşlarının iri neftayırma zavodu istifadəyə verilmişdir.<ref name=gasgoal/> Zavodda əsasən ağ neft istehsal olunurdu. 1872–1873-cü illərdə Xəzər dənizində taxta barjlarla neft nəql edilmişdir.<ref name=gasgoal/> XIX əsrin 70-ci illərindən etibarən Azərbaycan neft sənayesinə xarici kapitalın güclü axını başlanmışdır.<ref name=oilstrat/> Neft sənayesinin inkişafı yerli sahibkarların böyük bir nəslini yetişdirmişdir. [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]], [[Ağa Musa Nağıyev]], [[Şəmsi Əsədullayev]], [[Mirzə Əsədullayev]], [[Ağabala Quliyev]] və başqaları öz bacarığı, istedadı və əməksevərliyi sayəsində iri neft sənayeçilərinə çevrilmiş, xalqın, millətin rifahı üçün böyük işlər görmüşlər.<ref name=oilstrat/> Şəhərin neft baronları kimyaçı [[Dmitri Mendeleyev]] kimi tanınmış şəxslərdən məsləhətlər almağa can atırdılar və burma qazma və qazlift kimi yeni innovasiya texnologiyaları ilk dəfə olaraq Azərbaycanda sınaqdan keçirildi.<ref name=history>“[http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai102_folder/102_articles/102_oil_chronology.html Azerbaijan's Oil History: A Chronology Leading up to the Soviet Era] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180104184241/http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai102_folder/102_articles/102_oil_chronology.html |date=2018-01-04 }}” ''Azerbaijan International'', summer 2002.</ref> Lakin ilkin olaraq “aut zərbələr” Azərbaycanda ən çox neft hasilatının payına düşürdü, bu pay [[1887]]-ci ildəki 42%-dən [[1890]]-cu ildə 10,5%-dək azaldı. [[1872]]-ci ildə [[Nobel qardaşları]] Bakıda "[[Branobel]]" adlı ilk neft şirkətini təsis etdilər.<ref>{{cite web|title=“Qara qızıl” diyarı Azərbaycan|url=http://www.caspianoilgas.az/2013/?p=azerbaijan_country_of_black_gold&l=az|website=www.caspianoilgas.az|publisher=Caspian Oil & Gas Azerbaijan|accessdate=11 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121920/http://www.caspianoilgas.az/2013/?p=azerbaijan_country_of_black_gold&l=az|url-status=dead}}</ref> 1887-ci ildə Nobel qardaşları Xəzər dənizində ilk neft tankeri aldılar və bu da sonda bütöv bir donanmaya qədər genişləndi.<ref name=azinthistoryorig>“[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/22_folder/22_articles/22_historyofoil.html Azerbaijan's Oil History: A Chronology Leading up to the Soviet Era]” ''Azerbaijan International'', summer 2002.</ref> [[1877]]-ci ildə Qızdırma məqsədi ilə işlənən ağ neftin nəql edilməsi üçün ilk metal gövdəli “Zərdüşt” paroxodu tikilib istifadəyə verilmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1878]]-ci [[Nobel qardaşları]] şirkətinin maliyyə vəsaiti hesabına mədənlərlə neftayırma zavodlarını birləşdirən dəmir yolunun tikintisinə başlanılmış və inşaat işləri 1879-cu ilin aprelində başa çatmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1885]]-ci ildə Neft sənayesi tarixində ilk dəfə olaraq mühəndis Q.V. Alekseyev, Bakıda (S.M. Şibayevin zavodunda) yağlı qudronun krekinqi vasitəsilə benzin və ağ neft istehsal edən sənaye miqyaslı kub qurğusunu işləmiş və quraşdırmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1892]]-ci ildə alman mühəndis-konssioneri Y.İ.Eger ilk dəfə [[naftalan (maddə)|naftalan]] çıxarmaq üçün buruq quyuları qazdırmışdır.<ref name=naftalan/> Hətta o, Naftalan neftindən Naftalan mazı almaq üçün şəhərdə kiçik zavod tikdirmişdir.<ref name=naftalan/> Həmin zavodda "Naftalan" və "Kojelon" adlı preparatlar hazırlanırdı.<ref name=naftalan/> Hazırlanan dərman preparatları isə [[Almaniya]]nın vasitəçiliyi ilə [[Yaponiya]]ya, [[ABŞ]]-a, [[İngiltərə]]yə, [[Hollandiya]]ya və başqa kapitalist ölkələrinə satılırdı.<ref name=naftalan/> Eyni zamanda o illərdə Almaniyada Naftalanla bağlı 2 səhmdar cəmiyyət — "Maqdenbuq — Naftalan", "Drezden — Naftalan" cəmiyyətləri fəaliyyət göstərirdi ki, onlar da Naftalan neftindən dərman preparatları hazırlayırdı.<ref name=naftalan/> Naftalan neftinin reklamı ilə əlaqədar Alman dermotoloqu [[Pol Gerson Unna]] 1903-cü ildə demişdir: {{cquote|müəllif=|''Kimin Naftalanı varsa, onun hər şeyi var.<ref name=naftalan>{{cite web|title=Naftalanın tarixi|url=http://naftalan-tour.com/az_tarix.html|website=naftalan-tour.com|publisher=naftalan-tour.com|accessdate=11 December 2015|archive-date=1 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160201111627/http://naftalan-tour.com/az_tarix.html|url-status=dead}}</ref>''}} Artıq [[1899]]-cu ildə Azərbaycan neft hasilatı və emalı üzrə dünyada birinci yerə çıxmış, dünya neft hasilatının yarısını vermişdir.<ref name=oilstrat/> Neft atılmaları çox qeyri-qənaətli və ekoloji baxımdan zərərli proseslər kimi qəbul edildi.<ref name=history/> O vaxtlar neft hasil edən regionlar Bakı ətrafında Sabunçu, Suraxanı və Bibiheybətdə cəmləşmişdi.<ref name=history/> [[1990]]-cı ilin əvvəllərinə qədər [[Sabunçu]]da Bakı neftinin 35%-i, Bibiheybətdə isə 28%-i istehsal edilirdi.<ref name=history/> === XX əsr === [[Fayl:Баку. Предположительно конец 19-го века, начало 20-го - 28.jpg|thumb|XIX əsrdə Bakıda neft yataqları]] [[Rotşildlər]] və [[Nobel qardaşları]] kimi əsas investorların gəlişi ilə 20-ci əsrin əvvəllərində kapital axını Azərbaycanda neft hasilatının xeyli artırılmasına və xidmət sahəsində çevik artıma səbəb oldu.<ref name=history/> Bu artım dövrü Bakının memarlığında güclü izlər buraxdı, bunun sayəsində inzibati, sosial və bələdiyyə müəssisələri yaradıldı, neft baronları tərəfindən dəbdəbəli saraylar inşa edildi.<ref name=history/> [[1901]]-ci ildə Azərbaycan 11,5 mln ton neft hasil edərək dünyada birinci yerə sahib olmuşdu.<ref name=polo/> [[1920]]-ci ildə mayın 27-də dərc edilmiş dekret əsasında neft sənayesi milliləşdirildi.<ref name=elm/> Respublika xalq təsərrüfatının əsas sahəsi olan neft sənayesinin milliləşdirilmiş müəssisələrinin idarə olunması və milliləşdirmənin qaydasının müəyyən edilməsi Azərbaycan Neft Komitəsi tərəfindən həyata keçirilirdi.<ref name=elm/> Azərbaycan neftçiləri əzablı və gərgin əmək sayəsində əldə etdikləri 3 milyon tonadək nefti 1920-ci ilin sonunadək [[Rusiya SFSR]]-inə göndərmiş, beləliklə, onun iqtisadiyyatının dirçəlməsinə, müdafiəsinin təmin edilməsinə əsaslı zəmin yaratmışdır.<ref name=elm/> VIII Ümumrusiya Sovetlər qurultayı əmək hünərinə görə Azərbaycan neftçilərini ilk [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] ilə təltif etməyi qərara aldı.<ref name=elm/> [[1921]]-ci ildə respublikanın sənaye istehsalı 1913-cü ilin istehsal səviyyəsinin 43 faizini təşkil edirdi.<ref name=elm/> 1918-ci ildən 1921-ci ilə qədər Bakıda neftçi fəhlələrin sayı azalaraq 52 mindən 23 minə enmişdi.<ref name=elm/> Bakı neft sənayesi xüsusilə ağır vəziyyətdə idi. Neft istehsalı üç dəfə azalmışdı, 1913-cü ildə istehsal edilmiş 7,3 milyon tondan 1920/21-ci təsərrüfat ilində 2,4 milyon tona enmişdi ki, bu da müharibədən əvvəlki səviyyənin 33,4 faizini təşkil edirdi.<ref name=elm/> Yeni neft quyularının qazılması demək olar ki, tamamilə dayanmışdı.<ref name=elm/> 40 neft emalı zavodundan yalnız 18-i fəaliyyətdə idi, onlar da lazımi avadanlıq və xammal çatışmazlığı üzündən fasilə ilə iləyirdi.<ref name=elm/> Neft emalı 3,5 dəfəyə qədər azalmışdı.<ref name=elm/> Həmin ildə, Türkiyənin Bakıdakı səfiri Mahmud Şövkət bəy 1921-ci ilin aprelində Azərbaycan XİK-dən inqilabi Türkiyəyə iqtisadiyyat, neft sahəsində yardım göstərilməsini xahiş etdi.<ref name=elm>{{cite book|last1=Quliyev|first1=Cəmil|title=Azərbaycan tarixi|date=2008|publisher=Elm|location=Bakı|isbn=978-9952-448-44-03|pages=14-100|edition=VI|url=http://dgk.nmr.az/files/uploader/aztarix_preslib_06.pdf|accessdate=10 December 2015}}</ref> Tezliklə Azərbaycandan Türkiyəyə neft məhsulları göndərildi.<ref name=elm/> [[Fayl:Oldbaku2.jpg|thumbnail|[[Bibiheybət]]də ilk neft yatağları]] 1921-ci ilin əvvəllərində neft sənayesi ağır vəziyyətdə idi, vəsait çatışmazlığı üzündən, hətta Mərkəzi Sovet dövlətinin gücü ilə də onun yaxın zamanda bərpası mümkün olmadığından neft mədənlərini xarici kapitalistlərə konsessiyaya vermək məsələsi ortaya çıxdı.<ref name=elm/> Azərbaycan neftinin taleyi əsasən ''Mərkəzi hakimiyyətin'' əlində idi.<ref name=elm/> 1921-ci il fevralın 1-də RSFSR Xalq Komissarları Soveti qərar çıxardı: Bakının və [[Qroznı]]nın ayrı-ayrı neft rayonlarının, həmçinin başqa mədənlərin konsessiyaya verilməsi əsas etibarilə bəyənilsin.<ref name=elm/> Rusiya XKS-i Ümumrusiya Xalq Təsərrüfatı Şurasına tapşırdı ki, neft çıxarmağı təmin etmək və mədənlərin indiki istismarı zamanı yarana biləcək fəlakətlərin səbəblərini öyrənmək üçün Bakıya və Qroznıya komissiyalar göndərsin.<ref name=elm/> Lakin Bakı fəhlələri arasında belə bir inam var idi ki, onlar öz mədənlərini konsessiyaya vermədən özləri bərpa edə bilərlər.<ref name=elm/> Bu məsələ 1921-ci ilin ortalarında Moskvada keçirilmiş müşavirədə Bakı neftçilərinin nümayəndəsi – Mədən Fəhlələri Həmkarlar İttifaqı MK-nın sədr müavini M.E.Sapunovun məruzəsində qaldırılmışdı.<ref name=elm/> Bu fikirlə tanış olan [[Vladimir Lenin]] onu kifayət qədər inandırıcı hesab etməmişdi.<ref name=elm/> Buna görə Bakı neftçiləri öz nümayəndəsini — AHİŞ Rəyasət Heyətinin üzvü A.Nikişini Leninin görüşünə göndərərək, konsessiyalar haqqında müqavilənin bağlanmasını ləngitməyi xahiş etmiş və mədənləri öz qüvvələri ilə bərpa etməyə söz vermişdilər.<ref name=elm/> Onlar verdikləri sözə əməl etdilər. 1921-1922-ci illərdə Bakı fəhlələrinin istehsalat uğurları göstərdi ki, o zaman xarici kapitalın iştirakı olmadan da neft sənayesini dirçəltmək mümkündür. Bakı fəhlələrinin qəhrəmancasına əməyi nəticəsində [[1922]]-ci ildə neft hasilatı artmağa başladı.<ref name=elm/> [[1924]]-cü ildə Bakı mühəndisi Matvey Kapelyuşnikovun icad etdiyi turbobalta ilə [[Suraxanı]]da dünyada dərinliyi 600 metrə yaxın olan ilk neft quyusu qazılmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1924]]-cü ildə dünyada ilk dəfə Bibiheybət körfəzində ada tipli və svaylar üzərində qurulmuş dəniz quyusundan (№71) sənaye üsulu ilə neft alınmışdır.<ref name=gasgoal/> Azərbaycanda neft sənayesi 1920-ci ildə milliləşdirildikdən sonra Naftalan neftinin qazma yolla çıxarılmasına başlanmışdır.<ref name=naftalan/> Eyni zamanda [[1928]]-ci ildən etibarən Azərbaycanda Naftalan neftinin müalicəvi əhəmiyyətini öyrənmək üçün tədqiqat işləri aparılmışdır.<ref name=naftalan/> 1929–1934-cu illərdə Bakıda Vladimir Şuxov, Matvey Kapelyuşnikov və [[Fətulla bəy Rüstəmbəyov]] tərəfindən boruşəkilli krekinq qurğusu ixtira edilmişdir.<ref name=gasgoal/> Həmin qurğuda həyata keçirilən proses dünya neft tarixinə "sovet krekinqi" adı ilə düşmüşdür.<ref name=gasgoal/> [[1930]]-cu ildə Bakıda ilk dəfə olaraq elektrik karotaj və qazmada əyriliyin ölçülməsi tətbiq edilmiş, həmçinin qazmanın əyriliyini ölçmək üçün cihazların istifadəsinə başlanılmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1934]]-cü ildə [[Pirallahı adası]]nda ilk dəfə olaraq maili istiqamətli quyu qazılmışdır.<ref name=gasgoal/> [[Bayıl]]da [[Ağa Nemətulla]] tərəfindən icad edilmiş turbin üsulu ilə 2000 metr dərinlikdə maili quyu qazılıb istifadəyə verilmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1940]]-cı ildə Qala və Suraxanı sahələrində SSRİ-də ilk dəfə olaraq elektrik mühərriki ilə dərinliyi 2500 metr olan neft quyusu qazılmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1938]]-ci ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat tibbi bərpa və təbii amillərlə müalicə institutunda Naftalan eksperimental laboratoriyası yaradılmış və Naftalan neftinin bioloji və müalicəvi təsiri öyrənilməyə başlanmışdır.<ref name=naftalan/> ==== İkinci dünya müharibəsi ==== {{əsas|Bakı İkinci Dünya müharibəsində|Azərbaycan İkinci dünya müharibəsində}} [[Fayl:Hitler Bakı 3.jpg|thumbnail|Üstündə Bakı şəhəri təsvir edilmiş [[Hitler]]in yeməsi üçün kəsilən tort dilimi]] [[İkinci dünya müharibəsi]] Azərbaycandan uzaq şimali-qərb regionlarında başlansa da, [[Hitler]] neftlə zəngin olan Bakını zəbt etməyi özünün əsas məqsədlərindən biri hesab edirdi.<ref name=adolf>{{cite web|last1=Agayev|first1=Vagif|title=World War II and Azerbaijan|url=http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/32_folder/32_articles/32_ww22.html|website=www.azer.com|publisher=[[Azerbaijan International (jurnal)|Azerbaijan International]]|accessdate=8 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|last1=McLaughlin|first1=Daniel|title=Prized by Hitler, Azerbaijan is back in oil and gas boom|url=http://www.irishtimes.com/news/prized-by-hitler-azerbaijan-is-back-in-oil-and-gas-boom-1.503524|website=www.irishtimes.com|publisher=www.irishtimes.com|accessdate=8 December 2015}}</ref> [[1941]]-ci ildə Azərbaycanda 23,5 mln ton neft çıxarılmışdır ki, bu da bütün Sovet İttifaqında hasil olunan neftin 71,4%-ni təşkil etmişdir.<ref name=polo/><ref name=oilstrat/> Belə yüksək hasilat [[SSRİ]]-nin [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki qələbəsini təmin etmiş, xalq təsərrüfatının qarşısında duran bir çox məsələlərin həllində neftin xüsusi rolunu daha da artırmışdır.<ref name=polo/> Müharibə şəraiti ortaya yeni-yeni çətinliklər atırdı. [[1942]]-ci ildə [[Qafqaz]] ərazisində döyüşlər getdiyindən Bakıda neft quyularının fəaliyyəti müvəqqəti olaraq dayandırıldı.<ref name=fikr/> [[Abşeron yarımadası]]nda yeni yataqlar işə salınmadı.<ref name=fikr/> Bundan əlavə, istehsal olunmuş xammalı və neft məhsullarını Şimali Qafqaz və [[Volqa çayı]] ilə daşımaq mümkün deyildi.<ref name=fikr/> Çünki nəql infrastrukturu hərbi əməliyyatların getdiyi ərazilərdən keçirdi.<ref name=fikr/> Lakin tezliklə bu çətinlikdən də çıxış yolu tapıldı. Neft məhsullarını "yer anbarları"na və göllərə (Zığ, Masazır və s.) doldurmağa başladılar.<ref name=fikr/> Sonra onları Xəzər dənizi ilə nəql edirdilər.<ref name=fikr/> Müharibənin həlledici mərhələsi olan [[1942]]-ci ildə [[Xəzər dənizi]] ilə cəbhəyə 505 min ton, [[Həştərxan]] vasitəsilə 336 min ton neft məhsulları daşınmışdır.<ref name=fikr/> 1942-ci ilin iyulun 23-də Hitler Qafqazla bağlı “[[Edelveys əməliyyatı|Edelveys]]” kod adı altında strateji bir əməliyyatın həyata keçirilməsinə dair 45 nömrəli direktiv imzaladı. “Edelveys” planına görə, Qafqazın əsas neft rayonları (Bakı, Maykop, Qroznı) işğal edilməli, [[vermaxt]] həmin ərazilərin nefti hesabına şiddətli ehtiyac duyduğu yanacaq ilə təmin olunmalı idi<ref name=almaniya>{{cite web|url = https://aem.az/uploads/files/2022-01/1641576233_qedim-diyar-bek-oblojka.pdf|archiveurl = https://web.archive.org/web/20220110104043/https://aem.az/uploads/files/2022-01/1641576233_qedim-diyar-bek-oblojka.pdf|archivedate = 2022-01-10|title = İkinci dünya müharibəsi illərində Baki nefti Almaniyanin hərbi-strateji planlarında|author = ''[[Balamirzə Məmmədli]]''|date = |publisher = I Beynəlxalq Humanitar və İctimai Elmlərin Əsasları Konfransının Materialları (24 dekabr 2021). Bakı, 2021, 270 s. səh.87-88.|accessdate = |language = Azərbaycanca|url-status = unfit}}</ref>. Almanların son dərəcə strateji məqsədləri hədəfləyən “Edelveys” planına görə Bakı 25 sentyabr 1942-ci ildə işğal olunmalı idi. Alman hərbi komandanlığı sovet orqanlarının neft mədənlərini sıradan çıxarmağa macal tapmaması üçün Bakıya gözlənilmədən, qəfil desant ordusu çıxarmağı planlaşdırırdı<ref name=almaniya/>. Faşistlərin hərbi hissələrinin 1942-ci ilin avqust ayının sonunda [[Şimali Qafqaz]]a çatması və [[Qroznı]] neft rayonunun faşist ordusu tərəfindən zəbt edilməsi Bakı neftinin müharibənin gedişində əhəmiyyətini və rolunu daha da artırdı və onu ön plana çəkdi.<ref name=adolf/> İkinci dünya müharibəsi illərində Baltik dənizindən [[Qara dəniz]]ə qədər uzanmış cəbhənin tələb etdiyi bütün benzinin 80%-ni, sürtgü yağlarının 90%-ni Azərbaycan təmin edirdi.<ref name=adolf/> [[1943]]-cü ildə dəniz seysmik kəşfiyyat üsulu hazırlanmış, seysmik məlumatdan və tətbiqi tədqiqatların nəticələrindən istifadə olunmuşdur.<ref name=gasgoal/> İkinci dünya müharibəsində Azərbaycanın xidmətlərini yüksək qiymətləndirən [[Nikolay Baybakov]] demişdir: {{cquote|müəllif=|''Faşizm üzərində qələbə üçün Azərbaycanın etdiklərini bəlkə də heç bir respublika etməmişdir. 40-cı illərdə SSRİ-də çıxarılan 33 milyon ton neftin 23,5 milyon tonu Azərbaycanın payına düşürdü.<ref name=fikr>{{cite web|last1=Sadiqli|first1=Fikrat|title=Bakı nefti olmasaydı...|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2015/aprel/431835.htm|website=www.anl.az|accessdate=8 December 2015}}</ref>''}} O dövrdə SSRİ-nin yüksək oktanlı benzinə böyük ehtiyacı vardı.<ref name=fikr/> Bu cür benzin hava döyüşlərində üstünlük əldə etmək üçün vacib amil idi. Belə ki, belə benzin təyyarənin sürətini artırır, göyə qalxma müddətini azaldırdı. Kimyaçı [[Yusif Məmmədəliyev]]in tədqiqatları sayəsində qısa müddətdə belə yüksək oktanlı benzin alındı.<ref name=fikr/> Marşal [[Konstantin Rokossovski]] demişdi: {{cquote|müəllif=|''Hər bir təyyarəmizin, tank ekipajının düşmənə zərbəsində Bakı neftçilərinin payı vardır.<ref name=fikr/>''}} Müharibə illəri Bakının neft mədənləri əsl cəbhəyə çevrilmişdi.<ref name=fikr/> Azərbaycan neftçiləri gecə-gündüz işləyirdilər.<ref name=fikr/> "Pravda" qəzeti 28 iyul 1941-ci il tarixli nömrəsindəki "Azərbaycan bu gün" adlı məqaləsində Staxanov hərəkatının önündə gedən, iki növbə işləyən neftçilərin, kənd yerində çalışan kolxozçuların, iməciliklər keçirərək cəbhədəki əsgərlərə yardım göstərən insanların fədakarlığından bəhs edirdi.<ref name=fikr/> ==== Dəniz kəşfiyyatının başlanması ==== [[1946]]-cı ildə "Gürgan" yatağında açıq dənizdə qazma işləri aparılması üçün ilk iribloklu özül qurulmuşdur.<ref name=gasgoal/> [[1947]]-ci ildə metal estakadaların tikintisinə başlanılmışdır. [[1949]]-cu ildə Bakıda “Dənizneftqazlayihə” Elmi-Tədqiqat və Layihə İnstitutu açılmış, burada açıq dəniz şəraitində hidrotexniki qurğuların layihələndirilməsinə başlanılmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1951]]-ci ildə ilk dəfə olaraq açıq dənizdə hidrotexniki qurğular kompleksi tikilmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1955]]-ci ildə "Qum-dəniz" yatağının işlənilməsinə başlanmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1954]]-1959-cu illərdə "[[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti|Azərneft]]"in bazasında Azərbaycan SSR Neft Sənayesi Nazirliyi, [[1965]]-[[1970]]-ci illərdə isə Azərbaycan SSR Neftçıxarma Sənayesi Nazirliyi yaradılmışdır.<ref name=socar>{{cite web|title=SOCAR-ın tarixi|url=http://www.socar.az/socar/az/company/about-socar/history-of-socar|website=www.socar.az|publisher=[[SOCAR]]|accessdate=8 December 2015}}</ref> Qurum [[1970]]-ci ilin avqustunda yenidən "Azərneft" adlandırılmışdır.<ref name=socar/> ==== Neft Daşları ==== [[Fayl:Oil Rocks near Baku.jpg|thumbnail|[[Neft daşları]]]] [[1949]]-cu ildə açıq dənizdə, [[Bakı]] şəhərindən 100 kilometr məsafədə o zaman üçün nadir yataq sayılan [[Neft daşları]]nda vuran fontan dənizdə neftçıxarmanın yeni mərhələsinin başlanğıcını qoymuşdur və Azərbaycan dünyada ilk dəfə olaraq açıq dənizdə neft çıxarmağa başlamışdır.<ref name=oilstrat/> Neft Daşları [[Ginnesin Rekordlar Kitabı]]na adı ən birinci dəniz [[neft platforması]] kimi düşmüşdür.<ref>[http://www.guinnessworldrecords.com/records-9000/oldest-offshore-oil-platform-/ Ginnesin Rekordlar Kitabının rəsmi saytında ən birinci dəniz neft platforması haqqında.]</ref> Sonralar Xəzərin Azərbaycan sektorunda bir-birinin ardınca "Gürgan-dəniz", "Pirallahı", "Çilov adası" kimi yataqlar mənimsənilmişdir.<ref name=polo/> [[21 noyabr]] [[1957]]-ci ildə gecə vaxtı Neft Daşlarında saniyədə 44 metr sürətlə əsən güclü külək<ref name="socar tragic">[http://socar.az/azneftpu/news_more.php?news=205 "Neft Daşları" NQÇİ-də 1957-ci il faciəsinin 55-ci ildönümü qeyd edıldi.]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{az}}</ref> və 13 metr hündürlüyündə dalğa ilə müşayiət olunan qasırğa zamanı baş vermiş hadisə nəticəsində 21 nəfər faciəli şəkildə həlak olmuşdur.<ref name="lent">[http://news.lent.az/news/109709 “Neft Daşları”nda 13 metrlik dalğanın qurbanı olan 21 neftçinin xatirəsi anıldı.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151210032902/http://news.lent.az/news/109709 |date=2015-12-10 }} {{az}}</ref> Bu hadisə [[Neft Daşları]] tarixində baş vermiş ən faciəvi hadisədir.<ref name="socar tragic"/> ==== 1960 və 1980-ci illərdə offşor kəşfiyyatı ==== [[1965]]-ci ildə Naftalanda Elmi-Tədqiqat laboratoriyasi yaradılmışdır.<ref name=naftalan/> Azərbaycanda Naftalan neftinin tərkibinin öyrənilməsində akademik [[Yusif Məmmədəliyev]]in, professor T.H.Paşayevin, S.Ə.Quliyevanın və tibb elmləri doktoru [[Tofiq Hüseynov (alim)|Tofiq Hüseynovun]] böyük xidmətləri olmuşdur.<ref name=naftalan/> [[1966]]-cı ildə "Kürsəngi" yatağının işlənilməsinə başlanmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1970]]–[[1980]]-cı illərdə [[Heydər Əliyev|Heydər Əliyevin]] təşəbbüsü ilə "Şelf-2", "Şelf-3", "Şelf-4", "Şelf-5" qazma qurğuları, habelə onların işini təşkil etmək məqsədi ilə "Süleyman Vəzirov", "İsrafil Hüseynov" kimi borudüzən gəmilər, 2500 ton yük qaldıra bilən "Azərbaycan" kran gəmisi, geofiziki kəşfiyyat işləri aparan gəmilər və başqa texniki vasitələr respublikaya gətirilmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1970]]–[[1988]]-ci illərdə Azərbaycan neftçiləri ("Xəzərdənizneftqaz" İstehsalat Birliyi) tərəfindən Xəzər dənizinin bütün sektorlarında geoloji-kəşfiyyat işləri aparılmış, 350-yə qədər perspektivli struktur aşkar edilmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1971]]-ci ilin martın 28-də Azərbaycanda milyardıncı (1 milyard) ton neft çıxarılmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1975]]-ci ildə "Bulla-dəniz" yatağının işlənilməsinə başlanmışdır.<ref name=gasgoal/> [[1980]]-cı ildə «Günəşli» yatağının dayazsulu hissəsinin işlənilməsinə başlanmışdır.<ref name=polo/><ref name=oilstrat/> [[1984]]-cü ildə Bakıda Dərin Dəniz Özülləri Zavodu (indiki Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodu) tikilib istifadəyə verilmişdir.<ref name=gasgoal/> [[1985]]-ci ildə "Çıraq" yatağı kəşf edilmişdir.<ref name=polo/><ref name=oilstrat/> [[1987]]-ci ildə «Azəri» yatağı kəşf edilmişdir.<ref name=polo/><ref name=oilstrat/> [[1988]]-ci ildə «8 Mart» yatağının işlənilməsinə başlanmışdır və "Kəpəz" yatağı aşkar edilmişdir.<ref name=gasgoal/> ==== Erkən 1990-cu illər ==== [[1991]]-ci ildə Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, Azərbaycan Prezidentinin 3 dekabr 1991-ci il tarixdə imzaladığı Fərmanla "Azərineft" Dövlət Konserni yaradılmışdır.<ref name=socar/> Neft sərvətlərindən istifadəni vahid dövlət siyasəti əsasında həyata keçirmək, neft sənayesinin idarəetmə strukturunu təkmilləşdirmək, yanacaq-enerji kompleksinin inkişafını təmin etmək məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin [[13 sentyabr]] [[1992]]-ci il tarixli Fərmanı ilə "Azərineft" Dövlət Konserni və "Azərnefkimya" İstehsalat Birliyininin bazasında [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti]] yaradılmışdır.<ref name=socar/> [[1993]]-cü ildə “Azərneftyanacaq” Neft Emalı Zavodunda (indiki Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodu) “Katalitik krekinq" qurğusu istifadəyə verilmişdir.<ref name=gasgoal/> ==== Əsrin müqaviləsi ==== [[Fayl:Əsrin müqaviləsi.png|thumbnail|[[Əsrin müqaviləsi]] sazişinin imzalanması anı]] [[1994]]-cü il sentyabrın 20-də [[Bakı]]da [[Gülüstan Sarayı]]nda Qərbin neft şirkətləri ilə bağlanmış neft sazişi müstəqil Azərbaycan Respublikasının yeni tarixində böyük rol oynadı.<ref name=intel>{{cite web|last1=Sagheb|first1=Nasser|last2=Javadi|first2=Masoud|title=Azerbaijan's "Contract of the Century"|url=http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/24_folder/24_articles/24_aioc.html|website=www.azer.com|publisher=[[Azerbaijan International (jurnal)|Azerbaijan International]]|accessdate=8 December 2015}}</ref> "[[Əsrin müqaviləsi]]" adı ilə tanınmış bu müqavilə, Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda [[Azəri-Çıraq-Günəşli]] neft yatağının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənməsi və hasil olunan neftin dünyanın 11 ən iri neft şirkəti pay şəklində bölüşdürülməsinə səbəb oldu.<ref name=intel/><ref>Heydər Əliyev. [[Müstəqilliyimiz əbədidir]]: (Çoxcildliyin I-IX cildlərinin köməkçi aparatı).- Bakı, 2008.- 339 səh.</ref> Bu müqavilədə [[Böyük Britaniya]]nın "[[BP]]" (qoyulacaq investisiyanın 17,12 faizi) və "[[Ramco]]" (2,08 faizi), [[ABŞ]]-ın "[[Amoco]]" (17,01 faiz), "[[Unocal]]" (11,2 faiz), "[[Pennzoil]]" (9,81 faiz), "[[McDermott International]]" (2,45 faiz), [[Rusiya]]nın "[[Lukoyl]]" (10,0 faiz), [[Norveç]]in "[[Statoil]]" (8,56 faiz), [[Türkiyə]]nin "[[Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı]]nın" (1,75 faiz) və [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti]]nin (ARDNŞ) isə 20 faiz payı var idi.<ref name=intel/> Bu müqavilənin imzalanması və onun gerçəkləşməsi müstəqil Azərbaycanın iqtisadi inkişaf konsepsiyasını təşkil edən və siyasətçi [[Heydər Əliyev]] tərəfindən işlənib hazırlanmış [[Azərbaycanın neft strategiyası|neft strategiyasının]] həyata keçirilməsinin təzahürü idi.<ref>{{cite web|title=GENERAL CONCEPT OF HEYDAR ALIYEV'S OIL STRATEGY|url=http://www.azerbaijan.az/_Economy/_OilStrategy/oilStrategy_03_e.html|website=www.azerbaijan.az|accessdate=8 December 2015|archive-date=21 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151021005422/http://www.azerbaijan.az/_Economy/_OilStrategy/oilStrategy_03_e.html|url-status=dead}}</ref> Azərbaycanın "Əsrin müqaviləsi"ndən başlanan yolu haqqında Heydər Əliyev demişdir: {{cquote|müəllif=|''1994-cü ildən Azərbaycan dövləti özünün yeni neft strategiyasını həyata keçirir və bu strategiyasının da əsas mənası, əsas prinsipləri Azərbaycanın zəngin təbii sərvətlərindən, o cümlədən neft və qaz sərvətlərindən Azərbaycan xalqının rifahı naminə daha da səmərəli istifadə etməkdən ibarətdir.<ref name=oilstrat>{{cite web|title=AZƏRBAYCAN NEFTİ|url=http://www.azerbaijan.az/portal/Economy/OilStrategy/oilStrategy_a.html|website=www.azerbaijan.az|accessdate=8 December 2015|archive-date=27 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151027060619/http://www.azerbaijan.az/portal/Economy/OilStrategy/oilStrategy_a.html|url-status=dead}}</ref>''}} Əsrin müqaviləsi Azərbaycanda sabitliyi təmin etdi və milli birlik hissinin yaranmasına xidmət göstərdi.<ref name=esr>{{cite web|last1=Quliyev|first1=Farid|title=Əsrin müqaviləsi – 20 il sonra|url=http://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2014/09/140918_contract_century_analyis|website=www.bbc.com|publisher=[[BBC]]|accessdate=8 December 2015}}</ref> Bununla belə, Azərbaycan hökuməti yaranan nəhəng pul sərvətinin yönəltməsi, ölkəni neftdən daha asılı və demokratiyadan daha kasad vəziyyətə saldı.<ref name=esr/> [[1997]]-ci ildə Bakı–Novorossiysk Şimal ixrac boru kəməri, [[1999]]-cu ildə isə Bakı–Supsa Qərb ixrac boru kəməri istifadəyə verilmişdir.<ref name=az3>{{cite news | url = http://www.azerbaijan.az/_Economy/_OilStrategy/oilStrategy_05_e.html | title = Transport routes of Azerbaijani oil (Baku-Novorossiysk, Baku-Supsa) | publisher = Azerbaijan Portal | accessdate = 2008-06-08 | archive-date = 2009-02-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090219021350/http://azerbaijan.az/_Economy/_OilStrategy/oilStrategy_05_e.html | url-status = live }}</ref> 1999-cu il aprelin 17-də [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] Heydər Əliyev, Gürcüstan Prezidenti [[Eduard Şevardnadze]] və Ukrayna Prezidenti [[Leonid Kuçma]]nın iştirakı ilə [[Bakı-Supsa neft kəməri]] və Gürcüstanın [[Qara dəniz]] sahilindəki Supsa ixrac terminalı istismara verilmişdir.<ref name=oilstrat/> "Çıraq" yatağından hasil olunan neftin Supsa limanından dünya bazarlarına ixracına başlanmış və ilk dəfə olaraq Azərbaycan nefti şimala yox, qərbə istiqamət götürmüşdür.<ref name=oilstrat/> 1999-cu il noyabrın 18-də [[ATƏT]]-in İstanbul Zirvə görüşünün gendişində Heydər Əliyev, Eduard Şevardnadze və [[Süleyman Dəmirəl]] "Xam neftin Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan və Türkiyə Cümhuriyyətinin ərazilərilə [[Bakı-Tbilisi-Ceyhan]] əsas ixrac boru kəməri vasitəsilə nəql edilməsinə" dair saziş imzalamışlar.<ref name=oilstrat/> Eyni zamanda Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan, Türkiyə Cümhuriyyəti, Qazaxıstan Respublikası və Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidentləri bu layihəni dəstəkləyən "İstanbul Bəyannaməsini" imzalamışlar.<ref name=oilstrat/> Bununla da Azərbaycanın uzunmüddətli siyasi, iqtisadi mənafelərinin təmin edilməsi, genişmiqyaslı beynəlxalq əməkdaşlığın həyata keçirilməsi, eyni zamanda regionda sülhün, sabitliyin və təhlükəsizliyin bərqərar edilməsi üçün növbəti mühüm addım atılmışdır.<ref name=oilstrat/> [[1999]]-cu il [[29 dekabr]]da [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu]] Prezidenti Heydər Əliyevin 29 dekabr 1999-cu il tarixli 240 nömrəli Fərmanı ilə təsis edilmişdir.<ref>{{cite web|title=ARDNF: Xronologiya|url=http://www.oilfund.az/az_AZ/about_found/history/xronologiya.asp|website=www.oilfund.az|accessdate=8 December 2015}}</ref> === XXI əsr === ==== Mövcud vəziyyəti ==== [[Fayl:Baku pipelines-az.png|thumb|[[Bakı-Tbilisi-Ərzurum Boru Xətti]]nin xəritəsi]] [[2006]]-cı ilin payızında "[[Şahdəniz]]" yatağından ilk qaz alınmışdır.<ref name=gasgoal/> Həmin ilin mayın 28-də ilk neft [[Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri]] ilə [[Ceyhan]] limanına çatmışdır.<ref name=bp3>{{cite web | publisher= [[BP]] | title= BTC Celebrates Full Commissioning | url= http://www.bp.com/genericarticle.do?categoryId=9006615&contentId=7020655 | date= 2006-07-13 | accessdate= 2007-12-30 | archive-date= 2007-10-30 | archive-url= https://web.archive.org/web/20071030113814/http://www.bp.com/genericarticle.do?categoryId=9006615&contentId=7020655 | url-status= live }}</ref> İyulun 13-də Ceyhan limanında kəmərin rəsmi açılış mərasimi keçirilmişdir.<ref name=turkishweekly2>{{cite news | publisher= Turkish Weekly | title= Caspian Oil Reaches Turkey's Mediterranean Port Ceyhan | url= http://www.turkishweekly.net/news.php?id=32563 | date= 2006-05-29 | accessdate= 2007-03-01 | archive-date= 2006-10-09 | archive-url= https://web.archive.org/web/20061009131050/http://www.turkishweekly.net/news.php?id=32563 | url-status= live }}</ref> [[2007]]-ci ildə [[Bakı-Tbilisi-Ərzurum Boru Xətti]] istifadəyə verilmişdir.<ref name=gasgoal/> Azərbaycan Prezidentinin [[16 avqust]] [[2001]]-ci il tarixli fərmanı ilə [[20 sentyabr]] hər il Azərbaycanda "[[Neftçilər günü]]" peşə bayramı kimi qeyd edilməsi rəsmiləşdirilib.<ref>{{cite web|title=Azerbaijan marks Oil Workers’ Day|url=http://news.az/articles/society/82741|website=news.az|publisher=news.az|accessdate=9 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304002531/http://news.az/articles/society/82741|url-status=dead}}</ref> [[2012]]-ci ildə [[Bloomberg]] agentliyinin verdiyi məlumata görə, [[Azəri-Çıraq-Günəşli]]dən hasil olan resurslar ölkə istehsalının 78 faizini təşkil edirdi.<ref>{{cite web|title=Azərbaycan: neft və qaz hasilatı azalıb|url=http://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2012/11/121129_energy_acg|website=www.bbc.com|publisher=[[BBC]]|accessdate=8 December 2015|archive-date=6 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210206212608/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2012/11/121129_energy_acg|url-status=live}}</ref> Həmin ilin iyunun 26-da İstanbulda Prezident İlham Əliyev və Türkiyənin Baş naziri [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan|Rəcəb Tayyib Ərdoğanın]] iştirakı ilə [[Trans-Anadolu qaz boru kəməri]] (TANAP) layihəsi üzrə sənədlərin imzalanması mərasimi 2012 keçirilmişdir.<ref name=edm040412> {{cite news |url= http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Bswords%5D=8fd5893941d69d0be3f378576261ae3e&tx_ttnews%5Bany_of_the_words%5D=Nabucco&tx_ttnews%5Btt_news%5D=39244&tx_ttnews%5BbackPid%5D=7&cHash=fc61942e82f6a89b2d9474d9576513b5 |title= Interest Growing All-Round in Trans-Anatolia Pipeline Project |first = Vladimir | last = Socor | authorlink = Vladimir Socor |volume = 9 |issue = 70 |publisher =[[Jamestown Foundation]] | work = Eurasia Daily Monitor |date=2012-04-04 |accessdate=2012-05-24}} </ref> [[2015]]-ci ilin 4 dekabr tarixində [[Günəşli neft yatağında yanğın (2015)|"Günəşli" neft yatağında yanğın]] nəticəsində 63 nəfər zərər çəkmiş, onlardan 30 nəfər dünyasını dəyişmişdir.<ref name=ap061215>{{cite news | last = Aida | first = Sultanova | title = Azerbaijan: 29 still missing from burning oil platform | url = http://news.yahoo.com/azerbaijan-29-still-missing-burning-oil-platform-110954435.html;_ylt=AwrC0CN0X2RWNikA2FrQtDMD;_ylu=X3oDMTBybGY3bmpvBGNvbG8DYmYxBHBvcwMyBHZ0aWQDBHNlYwNzcg-- | agency = [[Associated Press]] | date = 6 December 2015 | accessdate = 6 December 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151206164643/http://news.yahoo.com/azerbaijan-29-still-missing-burning-oil-platform-110954435.html;_ylt=AwrC0CN0X2RWNikA2FrQtDMD;_ylu=X3oDMTBybGY3bmpvBGNvbG8DYmYxBHBvcwMyBHZ0aWQDBHNlYwNzcg-- | archive-date = 6 December 2015 | dead-url = dead }}</ref><ref name=reuters061215>{{cite news | last1 = Bagirova | first1 = Nailia | title = Azerbaijan says 29 missing after oil platform fire feared dead | url = http://www.reuters.com/article/us-azerbaijan-oil-fire-idUSKBN0TP0CL20151206 | agency = [[Reuters]] | date = 6 December 2015 | accessdate = 6 December 2015}}</ref><ref name=afp061215>{{cite news | last1 = Guliyev | first1 = Emil | title = Azerbaijan mourns 'many deaths' after oil rig fire | url = http://news.yahoo.com/azerbaijan-mourns-29-still-missing-oil-rig-fire-102440132.html;_ylt=AwrC0CN0X2RWNikA11rQtDMD;_ylu=X3oDMTByOHZyb21tBGNvbG8DYmYxBHBvcwMxBHZ0aWQDBHNlYwNzcg-- | agency = [[Agence France-Presse]] | date = 6 December 2015 | accessdate = 6 December 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151206162400/http://news.yahoo.com/azerbaijan-mourns-29-still-missing-oil-rig-fire-102440132.html;_ylt=AwrC0CN0X2RWNikA11rQtDMD;_ylu=X3oDMTByOHZyb21tBGNvbG8DYmYxBHBvcwMxBHZ0aWQDBHNlYwNzcg-- | archive-date = 6 December 2015 | dead-url = dead }}</ref><ref name=trend051215b>{{cite news | title = 22 injured in SOCAR platform accident sent home | url = http://en.trend.az/azerbaijan/society/2465777.html | agency = [[Trend News Agency]] | date = 5 December 2015 | accessdate = 5 December 2015 | archive-date = 8 December 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151208072434/http://en.trend.az/azerbaijan/society/2465777.html | url-status = dead }}</ref> Bu hadisə ilə əlaqədar olaraq Prezident [[İlham Əliyev]]in qərarı ilə Azərbaycanda 6 dekabr matəm günü elan olunmuşdur.<ref name=mat>{{cite web|title=Azərbaycanda matəm elan olunub|url=http://az.apa.az/news/407353|website=az.apa.az|accessdate=6 December 2015|archive-date=8 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208171641/http://az.apa.az/news/407353|url-status=dead}}</ref> 2016-cı ilin 15 dekabr tarixində aniyədə 41 metr sürətlə əsən güclü külək nəticəsində "Azneft" İB-nin N.Nərimanov adına Neft-Qaz Çıxarma İdarəsinin 3 saylı Neft Yığım Məntəqəsinin sağ və sol hissəsində yerləşən estakadanın uzunluğu təqribən 150 metr olan hissəsi dənizə uçması nəticəsində 10 nəfər nəfər dünyasını dəyişmişdir.<ref>{{cite web|title=SOCAR-da nə baş verir? Köhnələr tapılmamış, təzə neftçilər itkin düşdü...|url=http://www.azadliq.org/a/socar-itkin-neftciler/28178568.html|website=www.azadliq.org|publisher=www.azadliq.org|accessdate=17 dekabr 2016|archiveurl=http://www.azadliq.org/a/socar-itkin-neftciler/28178568.html|archivedate=17 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Xəzərdə itkin düşmüş neftçilərlə bağlı yeni xəbər|url=http://sputnik.az/life/20161215/408102647/xezerde-itkin-dushen-neftci-axtarish.html|website=sputnik.az|publisher=sputnik.az|accessdate=17 dekabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210206212609/https://sputnik.az/life/20161215/408102647/xezerde-itkin-dushen-neftci-axtarish.html|archivedate=2021-02-06|url-status=live}}</ref> 2017-ci ildə Bakıda Azəri-Çıraq-Günəşli blokunun 2050-ci ilədək işlənilməsinə dair müqavilə imzalanmışdır.<ref>{{cite web|title=Azərbaycanda neft yatağı ilə bağlı mühüm razılaşmanın imzalanma mərasimi olacaq|url=http://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-41253526|publisher=[[BBC]]|accessdate=13 sentyabr 2017}}</ref> İşlənmənin əvvəlindən (1997-ci il) 2019-cu il aprelin 1-dək Xəzərin Azərbaycan sektorunda yerləşən “Azəri-Çıraq-Günəşli” (AÇG) yataqlarından 481 mln.ton neft hasil edilib, həmçinin dünya bazarlarına Azərbaycanda istehsal olunan 506 mln.ton neft çıxarılıb ki,onun da 383 mln.tonu Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) kəməri ilə ixrac edilib.<ref>[https://report.az/energetika/azerbaycan-indiyedek-dunya-bazarina-506-mln-ton-neft-cixarib/ Azərbaycan indiyədək dünya bazarına 506 mln. ton neft çıxarıb]</ref> == Siyasətdə rolu == === Daxili siyasət === Siyasətşünas [[Oksan Bayulgen]]in sözlərinə görə, 1990-cı illərdə xarici neft şirkətləri Azərbaycanın sovet dövründən qalma kommunist elitalarına kənar dəstək və legitimlik gətirdilər.<ref name=esr/> Bəzi mütəxəsisslərin fikrinə görə, 1990-cı illərdən sonra neft bumu Azərbaycanda sosial və iqtisadi bərabərsizliyi artırıb.<ref name=esr/> Ölkə büdcəsində xərclər milyardlarla dollar olsa da, xərclərin çoxu [[təhsil]]ə, [[səhiyyə]] və sosial təminata deyil, infrastruktura, hərbi büdcəyə və hökumət xidmətlərinə investisiya olunub.<ref name=esr/> İqtisadçı [[Thorvaldur Gylfason]]un müşahidələrinə görə, "''təbii ehtiyatlarla zəngin olan və pul içində üzən Azərbaycan təhsilin uzunmüddətli perpektivdəki dəyərini lazımınca qiymətləndirmir''".<ref name=esr/> ABŞ yazıçısı [[Maykl L.Ross]] "Neft lənəti: Neft sərvəti millətlərin inkişafını necə formalaşdırır" kitabında, Azərbaycan hakimiyyətinin əhalini neft gəlirləri barədə məhdud məlumatlandırmağın unikal yolunu "''tapmasını iddea edib''".<ref name=ross>{{cite web|last1=Raufoğlu|first1=Ələkbər|title=Azərbaycan üçün “neft lənəti”|url=http://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2012/07/120730_oil_curse|website=www.bbc.com|publisher=[[BBC]]|accessdate=8 December 2015|archive-date=6 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210206212626/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2012/07/120730_oil_curse|url-status=live}}</ref> Yazıçının fikrincə, hər il parlamentdə büdcə müzakirəyə çıxarılır, əslində isə real gəlirlərin ən azı yarısı büdcədə əks olunmayıb, "''[[ARDNŞ]] vasitəsilə mənimsənilir''".<ref name=ross/> Bəzi iqtisadiyyatçıların rəylərinə görə, Azərbaycanda neft sektorundan başqa digər sektorların zəif inkişafı, [[Holland sindromu]] yaranması təhlükəsini yaradır.<ref>{{cite web|title=Reymond Konvey: «Azərbaycanda artıq «holland sindromu»nun əlamətləri görünməkdədir»|url=http://www.azadliq.org/content/Reymond_Konvey/136905.html|website=www.azadliq.org|accessdate=8 December 2015}}</ref> [[2015]]-ci ildə dünya bazarında neft qiymətlərinin kəskin azalmasından sonra [[Azərbaycan manatı]] iki dəfə devalvasiya uğrayıb.<ref>{{cite web|title=Don’t Try to Buy Dollars in Azerbaijan’s Capital|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-08-21/world-s-worst-currency-sends-azeris-scouring-for-dollars-in-vain|website=www.bloomberg.com|publisher=www.bloomberg.com|accessdate=24 dekabr 2016|archiveurl=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-08-21/world-s-worst-currency-sends-azeris-scouring-for-dollars-in-vain|archivedate=24 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Azerbaijan's Opportunity to Reboot, Diversify Economy|url=https://www.imf.org/en/News/Articles/2016/09/15/NA091516-Azerbaijan-Opportunity-to-Reboot-Diversify-Economy|website=www.imf.org|publisher=www.imf.org|accessdate=24 dekabr 2016|archiveurl=https://www.imf.org/en/News/Articles/2016/09/15/NA091516-Azerbaijan-Opportunity-to-Reboot-Diversify-Economy|archivedate=24 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite web|last1=Farchy|first1=Jack|title=Azerbaijan: Aiming to please|url=https://www.ft.com/content/d89d55ae-6b73-11e6-a0b1-d87a9fea034f|website=www.ft.com|publisher=www.ft.com|accessdate=24 dekabr 2016|archiveurl=https://www.ft.com/content/d89d55ae-6b73-11e6-a0b1-d87a9fea034f|archivedate=24 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite web|last1=de Vaal|first1=Tomas|title=Azerbaijan at Twenty-Five: A New Era of Change and Turbulence|url=http://carnegieeurope.eu/2016/09/23/azerbaijan-at-twenty-five-new-era-of-change-and-turbulence-pub-64671|website=carnegieeurope.eu|publisher=carnegieeurope.eu|accessdate=24 dekabr 2016|archiveurl=http://carnegieeurope.eu/2016/09/23/azerbaijan-at-twenty-five-new-era-of-change-and-turbulence-pub-64671|archivedate=24 dekabr 2016}}</ref> === Xarici siyasət === [[Fayl:Nabucco Gas Pipeline-en.svg|thumbnail|left|200px|[[Nabukko qaz kəməri|Nabukko]] layihəsi ]] [[1991]]-ci ildən [[Azərbaycan]]ın özəl ixrac boru kəmərinə sahib olması onun [[Rusiya]]dan asılılığını zəiflətmiş və onun regional enerji layihələrinə qoşulmasına şərait yaratmışdır. Nəticədə "[[Nabukko qaz kəməri|Nabukko]]" layihəsi çərçivəsində, ölkə [[Orta Asiya]] neftinin və qazının nəqli üçün tranzit ərazisi kimi istifadə oluna bilər.<ref name=iht2> {{cite news| url = http://www.nytimes.com/2008/06/11/business/worldbusiness/11iht-pipe.4.13640390.html?_r=1| first = Judy | last = Dempsey| title = EU natural gas pipeline project gets first order | newspaper = [[The New York Times]] | date = 11 June 2008 | accessdate = 15 July 2010}} </ref><ref name=reuters290109> {{cite news| url = http://uk.reuters.com/article/oilRpt/idUKWLA618820090129 | title = DAVOS-Azeri chief urges political, financial will for Nabucco | agency = [[Reuters]] | date = 29 January 2009 | accessdate = 31 January 2009}}</ref> Britaniyalı jurnalist [[Tomas de Vaal]] yazır ki, ''"neft gəlirləri Azərbaycana 2000-ci illərdə dünyanın ən böyük iqtisadi artımını təmin etmək, qısa müstəqillik dövründə yoxsulluğun kökünü kəsmək və qaçqınları evlə təmin etmək imkanı verib"''.<ref>{{cite web|title=Tom de Waal: "Azərbaycan Qərbli olmaq istəmir"|url=http://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2014/09/140929_tom_de_wall_azerbaijan|website=www.bbc.com|publisher=[[BBC]]|accessdate=8 December 2015|archive-date=6 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210206212608/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2014/09/140929_tom_de_wall_azerbaijan|url-status=live}}</ref> [[2015]]-ci ildə Avropanın bir sıra KİV-ləri Azərbaycan hakimiyyətini, işini "[[kürü diplomatiyası]]"-nın köməyilə görməyində ittiham edib. Müxtəlif KİV-lərin verdiyi məlumatlara görə, [[Avropa Şurası]]nın deputatları xərcləri ödənilməklə bahalı səfərlərə dəvət olunurlar və bahalı hədiyyələr alırlar.<ref>{{cite web|last1=Hale|first1=Jacquieline|title=Europe's caviar diplomacy with Azerbaijan must end|url=https://euobserver.com/opinion/118320|website=euobserver.com|publisher=euobserver.com|accessdate=9 December 2015}}</ref><ref>[http://www.tagesspiegel.de/politik/aserbaidschan-die-kaviar-diplomatie/7280930.html Aserbaidschan: Die Kaviar-Diplomatie] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170807153540/http://www.tagesspiegel.de/politik/aserbaidschan-die-kaviar-diplomatie/7280930.html |date=2017-08-07 }} (German). [[Der Tagesspiegel]]. Retrieved August 3, 2013</ref><ref>{{Cite web |title=ESI ''Caviar Diplomacy: How Azerbaijan silenced the Council of Europe'' Part 1 |url=http://www.esiweb.org/pdf/esi_document_id_131.pdf |access-date=2015-12-09 |archive-date=2014-03-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140320121403/http://www.esiweb.org/pdf/esi_document_id_131.pdf |url-status=live }}</ref> == Ətraf mühitin çirklənməsi == [[1929]]-cu ildə [[Keşlə]] kanalı vasitəsilə [[Böyükşor gölü]]nə neft-mədən suları axıdılmışdır.<ref name=frank>''[[Azerbaijan International]], Mir Yusif Mir-Babayev'' [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai102_folder/102_articles/102_oil_chronology.html Azerbaijan's Oil History: A Chronology Leading up to the Soviet Era] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091008005859/http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai102_folder/102_articles/102_oil_chronology.html |date=2009-10-08 }} ''Summer 2002, pp 34-40''</ref> Bu suların 60%-i bilavasitə qazma, qalanı isə mədənlərdə istifadə olunmuş, bilavasitə dənizdən su xətləri ilə götürülmüş sulardan ibarət olmuşdur. [[1970]]-ci illərdən başlayaraq gölə fekal, təsərrüfat-məişət və sənaye suları axıdılmışdır.<ref name=frank/> Təsərrüfat-fekal sular gölə təmizlənmə prosesi keçmədən, sistemsiz formada açıq kanal və çökəkliklər vasitəsilə axıdılmışdır ki, bu da ərazinin sanitariya vəziyyətini xeyli pisləşdirmiş, gölün dibi və sahil zolağı neft məhsullarının bitum qatı altında qalmışdır.<ref name=lahudi>{{cite web|url=http://www.today.az/view.php?id=28027|title=Lahudi Aliyev: "Dehydration of Lake Boyuk Shor may cause unknown diseases"|publisher=|accessdate=16 November 2014|archive-date=29 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120329032133/http://www.today.az/view.php?id=28027|url-status=dead}}</ref> İsti havalarda neft məhsullarının buxarlanması səbəbindən atmosferdə neftin yüngül konsentrasiyaları yayılaraq kəskin qoxu yaranmasına səbəb olmuşdur.<ref name=lahudi/> Böyükşor gölünün kompleks bərpası layihəsi prezidentin sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2014-2016-cı illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”na və “Böyükşor gölünün ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, mühafizəsi və istifadəsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” 26 dekabr 2013-cü il tarixli fərmana uyğun olaraq, həyata keçirilir.<ref>{{cite web|title=Tullantılardan təmizlənib, "cənnət"ə çevrilən Böyük şor gölü... - REPORTAJ, FOTOLAR|url=http://musavat.com/news/reportaj/tullantilardan-temizlenib-cennete-chevrilen-boyuk-shor-golu-reportaj-fotolar_290031.html|website=musavat.com|accessdate=11 December 2015}}</ref> [[4 noyabr]] [[2013]]-cü ildə [[Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi|Ekologiya və təbii sərvətlər naziri]] [[Hüseynqulu Bağırov]] bildirib ki, Azərbaycanda neft sənayesinin inkişafı nəticəsində 35 min hektar ərazinin neftlə çirklənməyə məruz qalıb.<ref name=chirk>{{cite web|title=Azərbaycanda neft hasilatı nəticəsində 35 min hektar ərazi çirklənib|url=http://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2013/11/131104_oil_polution|website=www.bbc.com|publisher=[[BBC]]|accessdate=8 December 2015|archive-date=6 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210206212610/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2013/11/131104_oil_polution|url-status=live}}</ref> Bunun nəticəsində, Bakıda və Sumqayıtda olan köhnə zavod və müəssisələr ləğv edilməsinə və Qaradağ ərazisində neft-qaz müəssisələrində müasir avadanlıqların qurulmasına səbəb oldu.<ref name=chirk/> Həmin ildə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi Xəzər Kompleks Ekoloji Monitorinq İdarəsinin rəis əvəzi Mirsalam Qəmbərov mətbuata müsahibəsində qeyd etmişdir ki, Azərbaycan sahillərində neft çıxarılması və daşınması üzündən Xəzərin çirklənməsi normadan 8-12 dəfə çoxdur.<ref name=ripfish>{{cite web|last1=Tahirqızı|first1=Ülviyyə|title=Xəzər ölü dənizə çevrilə bilər|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2013/aprel/304226.htm|website=www.anl.az|accessdate=9 December 2015}}</ref> Müxtəlif səbəblər nəticəsində Xəzərə tökülən neft məhsulları su səthini örtür və oksigenin suya daxil olmasının qarşısını alır.<ref name=ripfish/><ref>{{cite web|last1=Huseynov|first1=Said|title=Fate of the Caspian Sea|url=http://www.naturalhistorymag.com/features/112161/fate-of-the-caspian-sea|website=www.naturalhistorymag.com|accessdate=9 December 2015|archive-date=21 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160121193344/http://www.naturalhistorymag.com/features/112161/fate-of-the-caspian-sea|url-status=live}}</ref> Oksigen çatışmazlığına məruz qalan balıqlar tələf olur.<ref name=ripfish/> Suya daxil olan həll olmayan liflər, hissəciklər onu zibilləyərək fiziki-kimyəvi proseslərin getməsinə mane olur.<ref name=ripfish/> Ağac hissəcikləri oksidləşən zaman çoxlu miqdarda oksigen istifadə edir ki, bu da balıqlara və digər canlılara mənfi təsir edir.<ref name=ripfish/> Radioaktiv maddələr balıqlara, sonra isə digər heyvanların orqanizminə daxil olur.<ref name=ripfish/><ref>{{cite web|title=Pollution and overfishing plague the Caspian Sea|url=http://www.theguardian.com/world/iran-blog/2015/mar/11/iran-caspian-sea-pollution-overfishing|website=www.theguardian.com|publisher=[[Guardian]]|accessdate=9 December 2015|archive-date=7 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151207015447/http://www.theguardian.com/world/iran-blog/2015/mar/11/iran-caspian-sea-pollution-overfishing|url-status=live}}</ref> == Mədəniyyətdə == [[Fayl:1000 manat 2001, Azerbaijan (obverse).jpg|thumbnail|Azərbaycanda neft sənayesinə həsr olunmuş [[Azərbaycan manatı]], 2001-ci il]] Azərbaycanı dünyaya tanıdan "qara qızıl" iqtisadi güc və qüdrət olmaqla yanaşı, zaman-zaman müxtəlif səpkili incəsənət əsərlərinə mövzu olub, hətta bəzi sənət növlərinin təşəkkül tapmasına təkan verib. [[1921]]-ci ildə "Azərbaycan neft sənayesi" jurnalı nəşr olunmağa başlamışdır.<ref name=gasgoal/> Ölkənin neft sənayesi [[1994]]-[[2001]]-ci illərdə tədavülə buraxılan [[Azərbaycan manatı|manatlar]]da əks olunmuşdur. Neft sənayesinə və onun inkişafına həm də poçt markaları həsr olunmuşdur. <center> <gallery caption="Azərbaycanda neft sənayesi poçt markalarında" widths="250px" heights="180px"> Stamp of AzSSR1920s-Hammer and Sickle.jpg|<small>Azərbaycanda neft hasılatı. 1920-ci illər</small> Stamps of Azerbaijan, 2014-1170-souvenir sheet.jpg|<small>Neft hasılatı üzrə "[[Əsrin müqaviləsi]]"nin 20 illiyinə həsr edilmiş marka.</small> The Soviet Union 1971 CPA 4086 stamp (Oil Platforms on Causeway in Caspian Sea).jpg|<small>Bakı — Neft daşları. [[1971]]-cu il.</small> </gallery> </center> === Ədəbiyyatda === [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]nda ölkənin neftlə bağlılığına aid çoxlu tərifli və tənqidli ədəbi əsərlər həsr olunub. Tənqidli şeirlərdən [[Ramiz Rövşən]]in “Vətən”, [[Baba Pünhan]]ın "Pulun göstərir" şeirlərini qeyd etmək olar.<ref name=rovshan>{{cite web|title=AĞ QIZIL, QARA QIZIL...|url=http://musavat.com/news/yazarlar/ag-qizil-qara-qizil_92601.html|website=musavat.com|publisher=[[Yeni Müsavat (qəzet)|Yeni Müsavat]]|accessdate=9 December 2015|archive-date=29 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929174653/https://musavat.com/news/yazarlar/ag-qizil-qara-qizil_92601.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Baba Pünhan. Pulun göstərir|url=http://www.azadliq.org/content/article/24312169.html|website=www.azadliq.org|publisher=[[Azadlıq Radiosu]]|accessdate=9 December 2015|archive-date=6 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210206212609/https://www.azadliq.org/a/24312169.html|url-status=live}}</ref> [[Ramiz Heydər]]in ''"Mən Bakı neftçisiyəm"'' kitabı başdan-başa neftçiləri vəsf edir.<ref name=yusif>{{cite web|last1=Yusifli|first1=Vaqif|title=Sadəliyin şeriyyəti|url=www.anl.az/down/meqale/edebiyyat/2013/avqust/322807.htm|website=www.anl.az|publisher=www.anl.az|accessdate=2 January 2016}}</ref> Belə ki, o, ''"Qaradağ simfoniyası"'' poemasını yazmaq üçün bir neçə il [[Qaradağ]]da, dəniz sahilində yaşamış, dəniz neft buruqlarında olmuş, neftçilərlə ünsiyyət bağlamış, onların həyatı və məişəti ilə yaxından maraqlanmışdır.<ref name=yusif/> R.Heydərin ''"Dalğalar qoynunda ucalan məzar"'' poeması (əsər Bayıl neft mədənlərində çalışan polşalı mühəndis Pavel Pototskiyə həsr olunub), ''"Neft - Vətənin sabahı", "Sahil ayağa qalxıb", "Amerikaya axır neftim", "Qocaman neftçi", "Dalğalar qoynundayıq",'' ''"Bir batan buruğun dərdi, məlalı", "Mən Xəzərdə şəhər gördüm", "Növbədən qayıdır fəhlələr", "Bakı buruqları Sibirə gəlib", "Bakının ən böyük buruğu", "Sən neft havasıyla nəfəs alırsan"'' və s. şeirləri neftçilərin həyatına, onların romantik aləminə həsr olunub.<ref name=yusif/> === Kinoda === [[Fayl:PierceBMW99.jpg|thumbnail|Bakıda [[Pirs Brosnan]] [[BMW Z8]] ilə [[Dünya kifayət deyil (film, 1999)|Dünya kifayət deyil]] filminin çəkilişi zamanı]] Azərbaycanda neft sənayesinin [[Azərbaycan kinematoqrafı]]na güclü təsirini xüsusi qeyd etmək lazımdır. [[1898]]-ci ildə fotoqraf [[Aleksandr Mişon]]un tərəfindən çəkilmiş [[Bibiheybətdə neft fontanı yanğını (film, 1898)|Bibiheybətdə neft fontanı yanğını]] və [[1898-ci il avqustun 4-də Balaxanıda neft fontanı (film, 1898)|1898-ci il avqustun 4-də Balaxanıda neft fontanı]] adlı kinosüjetlər Bakının neft şəhəri kimi tanınmasına töhfə olmaqla bərabər, həm də Azərbaycan kinematoqrafının yaranmasına zəmin idi.<ref>{{Cite web |title=Aydin Kazimzade. "Cinema in Azerbaijan: Pre-Soviet Era", ''Azerbaijan International, 5(3)'', Autumn 1997 |url=http://azer.com/aiweb/categories/magazine/53_folder/53_articles/53_100years.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2013-07-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130725051833/http://azer.com/aiweb/categories/magazine/53_folder/53_articles/53_100years.html |url-status=live }}</ref> Sonrakı illərdə də Bakı nefti yeni ekran əsərlərinə mövzu olmaqda davam edirdi. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində fəhlələrin həmkarlar ittifaqlarının işindəki problemlər haqqında da filmlər çəkilirdi. 1924-cü ildə rejissor [[Aleksandr Litvinov]] bunu komediya janrında göstərdi. "[[Mədənçi-neftçi istirahətdə və müalicədə (film, 1924)|Mədənçi-neftçi istirahətdə və müalicədə]]" filmində neftçilərin sanatoriya və istirahət evlərindən söhbət açılır.<ref name=ekran>{{cite web|last1=Hacılı|first1=İntiqam|title=Qara qızıl ağ ekranda|url=http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/2010/oktyabr/136528.htm|website=www.anl.az|publisher=www.anl.az|accessdate=10 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305014444/http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/2010/oktyabr/136528.htm|url-status=live}}</ref> Artıq neft sənayesində olan konfliktlər kinematoqrafçılar üçün əsas mövzulardan biri idi. Litvinovun 1926-cı ildə çəkdiyi "[[Müxtəlif sahillərdə (film, 1926)|Müxtəlif sahillərdə]]" detektiv-dramının süjeti də neft mədənlərində gərgin əməklə məşğul olan işçilərə qarşı çıxan qüvvələrin konflikti ətrafında qurulub.<ref name=ekran/> O dövrdə Bakıda yerli və gəlmə mütəxəssislər arasında tez-tez münaqişələr yaranırdı. Məhz bu münaqişələr filmin əsasını təşkil edib.<ref name=ekran/> XX əsrin 30-cu illərinin sonlarından başlayaraq neft sənayesinə gənc mütəxəssislər cəlb olunmağa başlandı. Yeni nəsil mütəxəssisləri ilə yaşlı neft ustaları arasında münasibətlər isə rəvan deyildi.<ref name=ekran/> Elə rəhbər dairələrdə də qocaman neftçilərə münasibət belə idi. Bu proseslər 1940-cı ildə rejissorlar [[Ağarza Quliyev]] və [[Qriqori Braginski]]nin birgə çəkdiyi "[[Yeni horizont (film, 1940)|Yeni horizont]]" dramında canlanıb.<ref name=ekran/> Neft sənayesi qurudan dənizə daşındıqca filmlərin mövzuları da onları "təqib" edirdi. 1950-ci illərinin sonlarından başlayaraq neft mövzusunda çəkilən filmlər dənizdə qazma işlərindən bəhs edirdi.<ref name=ekran/> Rejissor [[Ağarza Quliyev]]in 1956-cı ildə çəkdiyi "[[Qara daşlar (film, 1956)|Qara daşlar]]" filmi neft kəşfiyyatçılarının dənizdə qazma işləri apardıqları zaman baş verən dramatik hadisələri əks etdirirdi.<ref name=ekran/> Bəzi filmlər isə Xəzərin ortasında salınmış Neft daşlarında yaşayıb işləyən neftçilərin əməyinə və məişətinə həsr olunurdu. “[[Möcüzələr adası (film, 1963)|Möcüzələr adasında]]" dramında ömürlərini bu "ada"da keçirən adamların qarşılıqlı münasibətləri haqqında söhbət gedir.<ref name=ekran/> 1977-ci ildə isə neft mövzusuna rejissor [[Eldar Quliyev (kinorejissor)|Eldar Quliyev]] müraciət edir. Dram janrında olan "[[Sevinc buxtası (film, 1977)|Sevinc buxtası]]" bədii film 1920-ci ildə Azərbaycanın sovetləşməsi zamanı neft maqnatlarının yeni hakimiyyətlə mübarizəsindən söz açır.<ref name=ekran/> 1980-ci ildə [[Mirzağa Mirmövsümov]] [[İbrahim bəy Musabəyov]]un "[[Neft və milyonlar səltənətində]]" povestinin ikinci ekran variantını yazır.<ref name=ekran/> "[[Qızıl uçurum (film, 1980)|Qızıl uçurum]]" adlı filmi [[Fikrət Əliyev (rejissor)|Fikrət Əliyev]] çəkir.<ref name=ekran/> Filmdə natura səhnələrinin çəkilişi üçün 16 buruq qurulmuş və tonlarla neftdən istifadə edilmişdi.<ref name=ekran/> "Qızıl uçurum" filmi 1983-cü ildə XIV Ümumittifaq Kino Festivalında rejissor Fikrət Əliyevə "Uğurlu debütə görə" mükafatı qazandırıb.<ref name=ekran/> Rejissor [[Murad İbrahimbəyov]]un çəkdiyi [[Neft (film, 2003)|Neft]] filmi [[2003]]-cü ildə [[Venesiya Film Festivalı]]nda ən yaxşı qısametrajlı film kimi görə film "Gümüş Şir" Mükafatını almışdır.<ref>{{cite web|title=Venice Film Festival winners|url=http://www.smh.com.au/articles/2003/09/07/1062901937644.html?from=storyrhs|website=www.smh.com.au|accessdate=8 December 2015}}</ref> [[1999]]-cu ildə dünya ekranlarına çıxan və [[Ceyms Bond]]un sərgüzəştləri silsiləsindən növbəti film olan [[Dünya kifayət deyil (film, 1999)|Dünya kifayət deyil]] ({{Dil-en|The World Is Not Enough}}) filminin bəzi kadrları Neft Daşlarında lentə alınmışdır.<ref name="imdb-loc">{{cite web | title = Filming locations for The World Is Not Enough (1999) | url = http://www.imdb.com/title/tt0143145/locations | publisher = Internet Movie Database | accessdate = 16 January 2008 | archive-date = 15 October 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121015085431/http://www.imdb.com/title/tt0143145/locations | url-status = live }}</ref> Azərbaycanın tarixində neftin rolu olan digər filmlərdən [[Qara qızılın qara üzü (film, 1990)|Qara qızılın qara üzü]], [[Neft kəşfiyyatçıları (film, 1950)|Neft kəşfiyyatçıları]], [[Neft və milyonlar səltənətində (film, 1916)|Neft və milyonlar səltənətində]], [[Altıncı hiss (film, 1935)|Altıncı hiss]], [[Hədəf Bakıdır (film, 2015)|Hədəf Bakıdır]], cizgi filmlərdən isə [[Şahzadə-qara qızıl (film, 1974)|Şahzadə-qara qızılı]] qeyd etmək olar. === Təsviri incəsənətdə === [[Fayl:Tahir Salahov. Növbədən qayıdanlar.jpg|thumb|300px|"[[Növbədən qayıdanlar]]", [[Tahir Salahov]], 1957-ci il]] Azərbaycan təsviri incəsənətində neftin təsvirini şərti olaraq bir neçə dövrə bölmək olar: inqilabdan əvvəlki dövr, sovet dövrü və müasir dövr.<ref name=senet>{{cite book|last1=Huseynova|first1=Azada|title=Neft və Təsviri Sənət|date=2012|publisher=Expo Org|pages=6-18|url=http://www.socarplus.az/pub/book/oilandart/files/oilandart.pdf|accessdate=8 December 2015}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Müvafiq olaraq müxtəlif dövrlərdə zamanın səciyyəvi xüsusiyyətlərini, habelə konkret zaman kəsiyində cəmiyyətdə mövcud olan tələbləri nəzərə alaraq bu mövzuya yanaşmaların da müxtəlif olduğunu müşahidə edə bilərik.<ref name=senet/> [[Tahir Salahov]] yaradıcılığında neft mövzusuna xüsusi yer verir.<ref name=tahir>{{cite web|title=Tahir Salahov yaradıcılığında neft|url=http://www.socarplus.az/az/article/399/tahir-salahov-yaradicili%C4%9Finda-neft|website=www.socarplus.az|publisher=[[SOCAR]]|accessdate=8 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304195127/http://www.socarplus.az/az/article/399/tahir-salahov-yaradicili%C4%9Finda-neft|url-status=dead}}</ref> O, dəfələrlə kətan üzərində Bakı neftçisinin obrazını yaratmışdır. Salahovun 1960-cı illərdə yaratdığı əsərlər “sərt üslub” epitetinin tənqidinə səbəb olmuşdur. Rəssam bu dövrdə ''“Neftçi”, “Estakada”, “Neft Daşları”, “Neftçi portreti”'' yaratmışdır.<ref name=tahir/> Onun [[1959]]-cu ildə yaradılmış ''“Neftçi”'' əsərində günəşdən dərisi mis rəngində olmuş qəhrəmanın ağzında al-qırmızı rəngli müştük modernist məzmunu üzə çıxarır.<ref name=tahir/> Tahir Salahov neftçilərə həsr etdiyi əsərlər barədə danışarkən: {{cquote|müəllif=|''Bakı – neftçi əməyinin romantikasıdır. Şəhər neft ilə, neft hasilatı ilə sıx bağlıdır. Bu mövzu həmişə məni cəlb edib. Buna görə də diplom işimi məhz bu mövzuya həsr etmişəm. Mən iki ay neftçilərin yataqxanasında yaşamışam, onlarla ailəvi dost olmuşam. Bakı – zəhmətkeş şəhərdir, əmək onun canına hopub. Onu başqa cür təsvir etmək də olmaz; məsələn, “Abşeron qadınları” əsəri ana və bacıların öz fəhlə oğullarına, qardaşlarına görə keçirdiyi həyəcanı ifadə edir. Neftçi ailəsi daim gözləyir, daim narahatdır, axı onların əməyi əsl qəhrəmanlıqdır.<ref name=tahir/>''}} [[Maral Rəhmanzadə]]nin ''“Neft daşları”'' seriyasından olan ''“Bizim qonaqlar”'' qrafik işində rəssamın qeyri-adi, ekzotik və diqqətəlayiq bir yer kimi Neft daşlarına baş çəkən xarici nümayəndə heyətini təsvir etdiyinin şahidi oluruq.<ref name=senet/> Yumşaqlıq çalarlarına gəlincə isə [[Səttar Bəhlulzadə]]nin ''“Xəzər üzərində axşam şəfəqləri”'' adlı rəsm əsəri — kətan üzərində qüllələr və estakadalar günün ala-toran vaxtında, günəşin artıq qürub etdiyi, lakin qaranlığın hələ tam çökmədiyi dəqiqələrdə təsvir olunmuşdur.<ref name=senet/> [[Tofiq Cavadov]]un neft mövzusunda çəkdiyi rəsmlər formaları mübaliğəli şişirdərək rəngləri daha cəsarətlə daxil edir və parlaq ləkələrə və qara kontura üstünlük verir.<ref name=senet/> Bu baxımdan onun işləri digər Azərbaycan rəssamlarının əsərlərindən daha çox [[Meksika]] monumentalistlərinin yaradıcılığı ilə uzlaşır.<ref name=senet/> Onun ''“Neftçinin portreti”'' adlı əsəri təsvir üçün bir qədər təvazökar obyekt olmasına baxmayaraq (bütün kətan üzərində yalnız fəhlənin başı təsvir edilib), monumental işi xatırladır.<ref name=senet/> === Memarlıqda === Azərbaycanda neft sənayesinin inkişafı ölkə memarlığına təsir etmişdir. Neft sənayesindən gəlirlər [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] zamanı [[Səadət Sarayı]], [[Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı]] kimi tikintisinə güclü təkan vermişdir. Müasir memarlıq nümunələrindən [[SOCAR Tower]] və [[Alov qüllələri]]ni qeyd etmək olar.<ref>{{cite web|title=Baku beyond, a sort of Dubai of the Caucasus|url=http://budapesttimes.hu/2015/04/05/baku-beyond-a-sort-of-dubai-of-the-caucasus/|website=budapesttimes.hu|accessdate=8 December 2015|archive-date=14 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814000003/http://budapesttimes.hu/2015/04/05/baku-beyond-a-sort-of-dubai-of-the-caucasus/|url-status=dead}}</ref> Ölkədə neftçilərin şərəfinə bir sıra yerlər adlandırılıb. Bakı şəhərinin [[Səbail]] rayonu ərazisində yerləşən, iki istiqamətli 5 zolaqlı küçə, [[Neftçilər prospekti (Bakı)|Neftçilər prospekti]] adını daşıyır. Bundan əlavə, [[Bakı metropoliteni]]ndə [[Neftçilər metrostansiyası]] mövcuddur. === İdmanda === Azərbaycanda neft sənayesinin inkişafı ölkə idmanına da təsir göstərmişdir. [[18 mart]] [[1937-ci il]]də neftçilər tərəfindən yaranan və [[Bakı]] şəhərini təmsil edən, [[Neftçi PFK]] Azərbaycanın ən məşhur və ən uğurlu peşəkar futbol klublarından biridir.<ref>{{cite web|url=http://int.soccerway.com/teams/azerbaijan/fk-neftchi/178/|title=Neftci PFC Baki|work=Soccerway|publisher=Global Sports Media|accessdate=28 December 2013}}</ref> Neftlə əlaqədar olan digər futbol klublarından [[Azneftyağ Bakı FK|Azneftyağ Bakı]] və [[Neftqaz Bakı FK|Neftqaz Bakını]] qeyd etmək olar. 2010-cu illərdə neftin ucuzlaşması, Azərbaycan futbolunda klubların azalmasına səbəb olmuşdur.<ref>{{cite web|last1=Muxtarlı|first1=Turan|title=Azərbaycanda futbol klubları niyə dağılır?|url=https://www.meydan.tv/az/site/news/15118/|website=www.meydan.tv|publisher=www.meydan.tv|accessdate=15 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210206212632/https://www.meydan.tv/az/article/azerbaycanda-futbol-klublari-niye-dagilir/?%2Fref=redirect|archivedate=2021-02-06|url-status=live}}</ref> === Musiqidə === Azərbaycanda neft sənayesi haqqında bir sıra mahnılar bəstələnmişdir. Bunlardan [[Rəşid Behbudov]]un repertuarında [[Tofiq Quliyev]]in ''"Neftçi mahnısı"'', [["Qaya" Vokal Kvarteti]]nin ''"Neft daşları"'' mahnılarını qeyd etmək olar.<ref>{{cite web|title=Rəşid Behbudov bütün konsertlərinə bu mahnı ilə başlayırdı|url=http://www.anl.az/down/meqale/sherq/2011/aprel/166028.htm|website=www.anl.az|accessdate=8 December 2015}}</ref> == Təhsildə == Azərbaycanda neft sənayesinin inkişafı [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]], [[AMEA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu]], [[Bakı Ali Neft Məktəbi]] kimi təhsil ocaqlarının yaranmasında rol oynamışdır. == İstinadlar == <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|3}} </div> == Ədəbiyyat == * Aysel Yaqubova. Azərbaycanın neft diplomatiyası: əfsanələr gerçəkləşir. Bakı: "Azərnəşr", 2004, səh. 2-162. * Steve LeVine. The Oil and the Glory: The Pursuit of Empire and Fortune on the Caspian Sea. "Random House", 2007, səh. 496. * Gulbrandsen, Lars H., and Arild Moe. “BP in Azerbaijan: A Test Case of the Potential and Limits of the CSR Agenda?”. Third World Quarterly 28.4 (2007): 813–830. * Kaldor, Mary et al., eds.. “Oil and Conflict: The Case of Nagorno Karabakh”. Oil Wars. Ed. Mary Kaldor et al.. Pluto Press, 2007. 157–182. * Ipek, Pinar. “Azerbaijan's Foreign Policy and Challenges for Energy Security”. Middle East Journal 63.2 (2009): 227–239. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Petroleum production in Azerbaijan}} * [http://www.sjgs.com/history.html Neft sənayesinin tarixi]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130402153507/http://www.sjgs.com/history.html |date=2013-04-02 }} ([[İngiliscə]]) * [http://azadliqciragi.org/node?page=8 Azərbaycanda neft gəlirlərinin idarə olunması] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110927152542/http://www.azadliqciragi.org/node?page=8 |date=2011-09-27 }} * [http://www.oilfund.az Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun rəsmi internet səhifəsi] {{Azərbaycanda energetika}} [[Kateqoriya:Azərbaycanda neft sənayesi| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan iqtisadiyyatı]] 679isuwjyj0m62wts7x2via1bn2mdb6 0 99154 6557185 6519864 2022-07-31T21:20:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 37 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında |idman oyunları = 2010 Qış |iştirakçılar = '''2''' idmançı |idman_növləri = '''1''' |bayraqdar = [[Fuad Quliyev]] (Açılış mərasimi)<br> [[Könül Nurullayeva]] (Bağlanış mərasimi) |kişi_iştirakçılar = '''1''' |qadın_iştirakçılar = '''1''' |qızıl = 0 |gümüş = 0 |bürünc = 0 }} '''Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında''' — [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] 12–28 fevral tarixlərində [[Kanada]]nın [[Vankuver]] şəhərində keçirilən [[2010 Qış Olimpiya Oyunları]]nda iştirakı. Komandada biri qadın və biri kişi olmaqla iki idmançı var idi. İkisi də dağ xizəyində slalom və nəhəng slalom yarışlarında iştirak etmişdir.<ref name=":CMEQ223">{{cite news|title=Azərbaycan 2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=16.12.2014|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2010/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2017-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20170611182516/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2010/}}</ref> Azərbaycan təmsilçiləri slalomu başa vurmadılar, yalnız nəhəng slalomda təsnif edildilər. Qadınlar arasında keçirilən yarışmada [[Qaya Bassani Antivari]] 66-cı yeri, kişilər arasında keçirilən yarışmada isə [[Sedrik Nots]] 79-cu yeri tutdu.<ref name=":CMEQ2232">{{cite news|title=Azərbaycan dağ xizəyi 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=05.12.2013|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2010/ASK/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2013-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20131205114536/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2010/ASK/}}</ref> Açılış mərasimində [[Azərbaycanın Olimpiya oyunlarındakı bayraqdarlarının siyahısı|Azərbaycan komandasının bayraqdarı]] olaraq iştirak edən Fuad Quliyev Qış İdmanı Federasiyasının vitse-prezidenti idi. Bağlanış mərasimində bayraqdar olan [[Könül Nurullayeva]] isə olimpiya missiyasının rəhbəri idi. Bu, Azərbaycan komandasının Qış-Yay Olimpiadası daxil olmaqla Olimpiadada səkkizinci iştirakı idi.<ref name=":CMEQ2233">{{cite news|title=Azərbaycan|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=03.10.2011|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2011-10-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003192045/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/}}</ref> Eyni zamanda, Azərbaycan komandasına [[fiqurlu konkisürmə]] üzrə heç bir təmsilçinin daxil edilmədiyi ilk Qış Olimpiadası idi.<ref name=":CMEQ2234">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi üçün əsas amal 2010 Qış Olimpiadasında iştirakdır|author=|newspaper=today.az|date=26.11.2011|url=http://today.az/news/sports/60508.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2012-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20121126143411/http://today.az/news/sports/60508.html}}</ref>[[Fayl:2010 Opening Ceremony - Azerbaijan entering.jpg|thumb|335x335px|[[Azərbaycan]] Komandası Açılış mərasimində]] == Olimpiadanın fonunda == === Azərbaycan 2010 Qış Olimpiadasına qədərki dövrdə === Azərbaycan komandasının Olimpiadada iştirakı 1992-ci ildən [[Milli Olimpiya Komitəsi|Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] tərəfindən təşkil olunur. Komitə qurulduqdan bir il sonra Beynəxalq Olimpiya Komitəsinə üzv oldu. 1952–1988-ci illərdə Azərbaycan idmançıları Olimpiya yarışlarına Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının, 1992-ci ildə isə Müstəqil Dövlətlər Birliyinin nümayəndəsi olaraq qatılmışdılar. Milli Komanda debütünü [[Atlanta]]da keçirilən [[1996 Yay Olimpiya Oyunları]]nda etdi.<ref name=":CMEQ22332">{{cite news|title=Azərbaycan|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=03.10.2011|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2011-10-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003192045/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/}}</ref> O vaxt komanda doqquz idman növü üzrə çıxış edən 23 idmançıdan (20 kişi və 3 qadın) ibarət idi.<ref name=":CMEQ2235">{{cite news|title=Azərbaycan 1996 Atlanta Yay Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=14.07.2011|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/summer/1996/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2011-07-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20110714235111/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/summer/1996/}}</ref> İlk [[Azərbaycan]] Olimpiya mükafatçısı 52 kq sərbəst güləşdə gümüş medal qazanan [[Namiq Abdullayev]] idi.<ref name=":CMEQ2236">{{cite news|title=Azərbaycan Güləşi 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=09.08.2010|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/summer/1996/WRE/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2010-08-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20100809093124/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/summer/1996/WRE/}}</ref><ref name=":CMEQ2237">{{cite news|title=Yüzillik Olimpiya Oyunlarının Rəsmi Hesabatı. III Cild. Müsabiqənin Nəticələri. Güləş|author=|newspaper=www.library.la84.org|date=04.11.2018|url=http://library.la84.org/6oic/OfficialReports/1996/1996v3.pdf|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2018-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20181104195755/http://library.la84.org/6oic/OfficialReports/1996/1996v3.pdf}}</ref> Azərbaycan komandasının Qış Olimpiadasındakı debütü [[Naqano]]da keçirilən [[1998 Qış Olimpiya Oyunları]]nda baş tutmuşdur.<ref name=":CMEQ22332" /> Komanda daha sonra üç yarışda iştirak edəcək dörd fiqurlu konkisürəndən ibarət idi.<ref name=":CMEQ2238">{{cite news|title=Azərbaycan 1998 Naqano Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=16.12.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/1998/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20121216153455/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/1998/}}</ref> Fiqurlu konkisürənlər Yuliya Vorobyova və İqor Paskeviç 16-cı yeri tutdular. Azərbaycanlı idman cütlüyü yarışlarda 18-ci oldu.<ref name=":CMEQ2239">{{cite news|title=Azərbaycan Fiqurlu Konkisürənləri 1998 Naqano Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=06.10.2013|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/1998/FSK/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2013-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20131006084720/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/1998/FSK/}}</ref> [[Solt-Leyk-Siti]]də keçirilən [[2002 Qış Olimpiya Oyunları]]nda Azərbaycanı üç fiqurlu konkisürən və dağ xizəkçisi təmsil edirdi.<ref name=":CMEQ22310">{{cite news|title=Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=25.04.2014|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2002/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2017-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20170701035709/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2002/}}</ref> Bu dəfə Azərbaycan komandasını fiqurlu konkisürmədə təmsil edən [[Kristin Freyzer]] və İqor Lukanin 17-ci yerdə qərarlaşmışdı.<ref name=":CMEQ22311">{{cite news|title=Azərbaycan fiqurlu konkisürənləri 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=20.04.2011|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2002/FSK/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2011-04-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20110420134132/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2002/FSK/}}</ref><ref name=":CMEQ22312">{{cite news|title=Azərbaycan dağ xizəkçiləri 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=05.12.2013|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2002/ASK/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2013-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20131205101727/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2002/ASK/}}</ref> Freyzer və Lukanin 2006-cı ildə [[Turin]]də keçirilən [[2006 Qış Olimpiya Oyunları]]nda da Azərbaycanı təmsil etdi. Bu oyunlarda onlar Azərbaycanı təmsil edən yeganə idmançılar idilər.<ref name=":CMEQ22313">{{cite news|title=Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=16.12.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2006/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2017-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170712103949/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2006/}}</ref> Konkisürənlər bu oyunda 19-cu mövqedə təsnif edildilər.<ref name=":CMEQ22314">{{cite news|title=Azərbaycan fiqurlu konkisürənləri 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=10.05.2013|url=http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2006/FSK/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2013-05-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20130510035742/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/AZE/winter/2006/FSK/}}</ref> === İdmançıların 2010 Olimpiadasına vəsiqə qazanması === 2009-cu ildə Val-d-İzer şəhərində Dağ Xizəyi Dünya Çempionatı keçirildi. [[Qaya Bassani Antivari]] və [[Sedrik Nots]] bu çempionatda iştirak etdi. Antivari nəhəng slalomda 51-ci yerdə qərarlaşdı, slalomda isə ilk qaçışı bitirə bilmədi.<ref name=":CMEQ22315">{{cite news|title=İdmançı: BASSANİ ANTİVARİ Qaya; Dünya Xizək Çempionatı|author=|newspaper=www.data.fis-ski.com|date=17.05.2018|url=https://data.fis-ski.com/dynamic/athlete-biography.html?sector=AL&competitorid=144228&type=result&category=WSC&season=ALL&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2018-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20180518130009/https://data.fis-ski.com/dynamic/athlete-biography.html?sector=AL&competitorid=144228&type=result&category=WSC&season=ALL&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50}}</ref> Öz növbəsində Nots slalomda 56-cı, nəhəng slalomda 78-ci oldu.<ref name=":CMEQ22316">{{cite news|title=NOTS, Sedrik: Dünya Xizək Çempionatı.|author=|newspaper=www.data.fis-ski.com|date=17.05.2018|url=https://data.fis-ski.com/dynamic/athlete-biography.html?sector=AL&competitorid=144227&type=result&category=WSC&season=ALL&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2018-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20180518055104/https://data.fis-ski.com/dynamic/athlete-biography.html?sector=AL&competitorid=144227&type=result&category=WSC&season=ALL&sort=&discipline=ALL&position=&place=&Submit=Search&limit=50}}</ref> Olimpiadadan əvvəlki mövsümdə Los Ancelesdə fiqurlu konkisürmə üzrə Dünya Çempionatı keçirildi.<ref name=":CMEQ22317">{{cite news|title=Dünya Fiqurlu Konkisürmə Çempionatı 2009|author=|newspaper=www.isuresults.com|date=24.05.2018|url=http://www.isuresults.com/results/wc2009/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2021-02-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20210211074139/http://www.isuresults.com/results/wc2009/}}</ref> Azərbaycanın üç nümayəndəsi vardı — Emma Hacıyeva (32-ci yer)<ref name=":CMEQ22318">{{cite news|title=Dünya Fiqurlu Konkisürmə Çempionatı 2009 – Xanımlar – Nəticə|author=|newspaper=www.isuresults.com|date=24.05.2018|url=http://www.isuresults.com/results/wc2009/CAT002RS.HTM|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2019-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191105161055/http://www.isuresults.com/results/wc2009/CAT002RS.HTM}}</ref>, Kristin Freyzer və İqor Lukanin (18-ci yer)<ref name=":CMEQ22319">{{cite news|title=Dünya Fiqurlu Konkisürmə Çempionatı 2009 – Buz Dansı – Nəticə|author=|newspaper=www.isuresults.com|date=24.05.2018|url=http://www.isuresults.com/results/wc2009/CAT004RS.HTM|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2017-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170727181809/http://www.isuresults.com/results/wc2009/CAT004RS.HTM}}</ref>. Onlar eyni ildə keçirilən Avropa Çempionatında da iştirak etdilər.<ref name=":CMEQ223202">{{cite news|title=Fiqurlu konkisürmə üzrə Avropa Çempionatı|author=|newspaper=www.isuresults.com|date=24.05.2018|url=http://www.isuresults.com/results/ec2009/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2020-11-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20201106041234/http://www.isuresults.com/results/ec2009/}}</ref> Hacıyeva iştirakçılar arasında 30-cu oldu.<ref name=":CMEQ223212">{{cite news|title=Fiqurlu konkisürmə üzrə Avropa Çempionatı 2009 – Xanımlar – Nəticə|author=|newspaper=www.isuresults.com|date=24.05.2018|url=http://www.isuresults.com/results/ec2009/CAT002RS.HTM|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2018-08-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180814212707/http://www.isuresults.com/results/ec2009/CAT002RS.HTM}}</ref> Cütlərlə fiqurlu konkisürmə yarışmasında Freyzer və Lukanin 9-cu, Nadin Əhməd və Brüs Porter 27-ci yeri tutdu.<ref name=":CMEQ223222">{{cite news|title=2009 Fiqurlu konkisürmə Çempionatı – Buz Rəqsi – Nəticə|author=|newspaper=www.isuresults.com|date=24.05.2018|url=http://www.isuresults.com/results/ec2009/CAT004RS.HTM|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2018-09-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20180901005130/http://www.isuresults.com/results/ec2009/CAT004RS.HTM}}</ref> Azərbaycanlı konkisürənlərdən heç biri Vankuver Oyunlarına vəsiqə qazana bilmədi. Əvvəlki iki Olimpiadaya<ref name=":CMEQ223232">{{cite news|title=FREYZER Kristin, LUKANİN İqor – Tərcümeyi-hal|author=|newspaper=www.isuresults.com|date=03.08.2017|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs00004927.htm|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2017-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20170803121648/http://www.isuresults.com/bios/isufs00004927.htm}}</ref> qatılan Freyzer və Lukanin idman karyeralarını sona çatdırdılar. Qalan oyunçular, vətəndaşlığın dəyişdirilməsi və xarici ölkəni təmsil etmək üçün yeni tətbiq olunan BKB (Beynəlxalq Konkisürmə Birliyi) tələbləri ilə bağlı problemlərlə üzləşdilər. Bütün bunlar, Azərbaycanın tarixdə heç bir fiqurlu konkisürmə nümayəndəsi olmadan ilk dəfə Qış Olimpiya Oyunlarına çıxmasına səbəb oldu.<ref name=":CMEQ2234" /> === Olimpiya təsnifatları === Dağ xizəkçiləri üçün Vankuver Olimpiadasına vəsiqə qazanma müddəti 2008-ci ilin iyulundan 25 yanvar 2010-cu ilə qədər idi. Slalom, nəhəng slalom və dağ xizəyi yarışlarında Olimpiya vəsiqəsi bu müddət ərzində ən az 500 bal toplayan dağ xizəkçilərinə verildi. Beynəlxalq Xizək Federasiyasının açıqladığı reytinq sıralamasında bu əks olundu. Öz növbələrində idmançılar super nəhəng və super kombinasiyaya vəsiqə qazanmaq üçün bu yarışlarda ən azı 120 xal toplamalı idilər.<ref name=":CMEQ223242">{{cite news|title=Vankuver Olimpiadası üçün təlim sistemləri. Dağ xizəkçiliyi.|author=|newspaper=wikiwix.com|date=17.05.2018|url=http://archive./cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.fis-ski.com%2Fdata%2Fdocument%2Fqual-criteria-may-09-fre.pdf|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live}}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Bu şərtlərin heç birini Azərbaycan<ref name=":CMEQ223262">{{cite news|title=7-ci Xal Siyahısı 2009/2010; Millət: AZE (AZƏRBAYCAN)|author=|newspaper=data.fis-ski.com|date=17.05.2018|url=https://data.fis-ski.com/dynamic/fis-points-details.html?sector=AL&listid=153&seasoncode=&lastname=&gender=&firstname=&nation=AZE&order=Lastname&fiscode=&birthyear=&Search=Search&limit=100|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2018-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20180518054835/https://data.fis-ski.com/dynamic/fis-points-details.html?sector=AL&listid=153&seasoncode=&lastname=&gender=&firstname=&nation=AZE&order=Lastname&fiscode=&birthyear=&Search=Search&limit=100}}</ref> idmançıları ödəyə bilmədilər, buna görə də, başqa şərtlərlə Olimpiya Oyunlarına vəsiqə qazanmaq üçün müraciət etdilər. Bununla, Dünya Xizək Çempionatında iştirak edən və ən az 140 xal qazanan yarışçılar Olimpiya slalomu və nəhəng slalom yarışlarına vəsiqə qazandılar. Bu şərtlər Azərbaycan nümayəndələri tərəfindən ödənmədi, çünki, hər iki idmançı bu qədər xal toplaya bilməmişdi. Azərbaycana əsas milli kvotanın ayrılması sayəsində Olimpiya slalomunda və nəhəng slalomda yarışmaq imkanı əldə edildi.<ref name=":CMEQ223242" /> === Yayım hüquqları === [[Avropa Yayım İttifaqı]]nın üzvü olan, Azərbaycan ictimai radio və televiziya yayımçısı [[İctimai Televiziya]] və Radio Yayımları Şirkəti Vankuverdəki Qış Olimpiya Oyunlarının yayım hüququna sahib idi. Bundan əlavə, kabel və peyk yayımları, habelə İnternet yayımları Eurosport tərəfindən yayımlanırdı.<ref name=":CMEQ22325">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunları – Yayım hüquqları|author=|newspaper=www.olympic.org|date=17.05.2018|url=http://www.olympic.org/Documents/Games_Vancouver_2010/Vancouver2010Broadcasters12thFeb.pdf|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2011-12-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20111210224859/http://www.olympic.org/Documents/Games_Vancouver_2010/Vancouver2010Broadcasters12thFeb.pdf}}</ref> === Olimpiya geyimləri === Azərbaycan komandasının olimpiyaçıları və nümayəndələrinin geyimləri ağ gödəkçədən, göy, qırmızı, yaşıl naxışlardan, rəngli şalvardan, ağ fonda [[Buta]] naxışının motivləri əks olunmuş ağ qapaqlardan ibarət idi. Şalvardakı rənglər [[Azərbaycan bayrağı]]nın rənglərini əks etdirirdi.<ref name=":CMEQ22327">{{cite news|title=Vankuverdə azərbaycanlı idmançıların "psixik" şalvarı|author=|newspaper=www.aze.az|date=20.05.2018|url=http://www.aze.az/news_psixodelicheskie_shtany_aze_32140.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2011-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20110706130903/http://www.aze.az/news_psixodelicheskie_shtany_aze_32140.html}}</ref> Geyimlərə cavabdeh "Kerri" şirkəti idi. Oyunların açılış mərasimindən sonra Azərbaycan nümayəndələrinin rəngarəng şalvarı xarici medianın diqqətini çəkdi.<ref name=":CMEQ22328">{{cite news|title=Azərbaycan şalvar savaşında qalib gəldi|author=|newspaper=www.extratime.az|date=06.07.2011|url=http://www.extratime.az/article.php?aid=11817|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2011-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20110706131010/http://www.extratime.az/article.php?aid=11817}}</ref> Həmçinin, "şərh dalğası"na səbəb oldu. Bəzi tənqidçilər mənfi rəylərinə bildirdilər, digərləri isə müsbət rəy bildirərək "yaradıcılığa heyranlıqlarını" ifadə etdilər.<ref name=":CMEQ22329">{{cite news|title=Konnor Mişalekin məzarı|author=Katerina Qustafson|newspaper=www.tonic.com|date=20.02.2010|url=http://www.tonic.com/article/vancouver-2010-the-olympics-of-the-silly-pants/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2010-02-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20100223030353/http://www.tonic.com/article/vancouver-2010-the-olympics-of-the-silly-pants/}}</ref> Dəb mütəxəssislərinin çoxu geyimi yaxşı qarşılamayaraq öz mənfi rəylərinə bildirdi.<ref name=":CMEQ22327" /> Azərbaycan Olimpiyaçılarının, eləcə də Çexiya Olimpiyaçılarının geyimlərinin xarakterik görünüşü ilə maraqlanan Skott Vudvort idman geyimləri istehsalçısı "Ludmut Qolf"-un sahibidir.<ref name=":CMEQ22330">{{cite news|title=Olimpiya – Fantastik dizayn edilmiş şalvar bazarda nəhəng addımlar ATIR|author=Mayls Evans|newspaper=www.reuters.com|date=20.02.2010|url=https://www.reuters.com/article/olympics-trousers/olympics-fancy-pants-designer-eyes-giant-strides-in-ski-market-idUSLDE61I29120100220|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2018-05-20|archive-url=https://archive.today/20180520141748/https://www.reuters.com/article/olympics-trousers/olympics-fancy-pants-designer-eyes-giant-strides-in-ski-market-idUSLDE61I29120100220}}</ref> == Oyunların açılış və bağlanış mərasimlərində iştirak == Azərbaycan Qış İdmanı Federasiyasının vitse-prezidenti Fuad Quliyev 12 fevral 2010-cu ildə keçirilən açılış mərasiminin bayraqdarı oldu.<ref name=":CMEQ22331">{{cite news|title=Azərbaycan xizəkçiləri Qış Olimpiadasında uğurla yarışırlar|author=|newspaper=www.news.az|date=11.02.2010|url=http://news.az/articles/8831|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2010-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20100213073343/http://news.az/articles/8831}}</ref> 28 fevral 2010-cu ildə keçirilən bağlanış mərasimində isə bayraqdar Olimpiya Missiyasının rəhbəri [[Könül Nurullayeva]] idi.<ref name=":CMEQ223322">{{cite news|title=Vankuver 2010 Bağlanış Mərasiminin bayraqları|author=|newspaper=www.olympic.org|date=28.02.2010|url=http://www.olympic.org/Documents/Games_Vancouver_2010/ClosingCeremonyFlagbearers-eng.pdf|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080721/http://www.olympic.org/Documents/Games_Vancouver_2010/ClosingCeremonyFlagbearers-eng.pdf}}</ref> Azərbaycan milli komandası Olimpiya stadionuna Avstriya və Belarus komandaları arasında, 9-cu sırada daxil oldu.<ref name=":CMEQ223322" /> == Təmsilçilərin tərkibi == === İdmançıların sayı === [[Fayl:Whistlercreekside.jpg|thumb|307x307px|alt=|"Vistler Kriksayd" — 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi yarışmaları burada keçirilirdi.|left]] {| class="wikitable" !Sıra !İdman !Kişilər !Qadınlar !Cəmi |- |1 |[[Fayl:Alpine skiing pictogram.svg|30x30px]]Dağ xizəyi |1 |1 |2 |- | - |'''Cəmi''' |'''1''' |'''1''' |'''2''' |} === [[Fayl:Alpine skiing pictogram.svg|link=|30x30px]]Dağ xizəyi === 2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi üzrə yarışmalar 15–27 fevral 2010-cu ildə<ref name=":CMEQ22334">{{cite news|title=Cədvəl və Nəticələr: 2010 Qış Olimpiya Oyunları – Dağ xizəyi|author=|newspaper=www.vancouver2010.com|date=17.05.2018|url=http://www.vancouver2010.com/olympic-alpine-skiing-schedule-results/|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2010-04-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20100408231012/http://www.vancouver2010.com/olympic-alpine-skiing-schedule-results/}}</ref> Vankuverdə yerləşən "Vistler Kriksayd" ərazisində baş tutdu.<ref name=":CMEQ22335">{{cite news|title="Vistler Kriksayd" haqqında|author=|newspaper=www.nytimes.com|date=17.05.2018|url=https://www.nytimes.com/interactive/projects/vancouver2010/venues/whistler-creekside.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2017-02-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20170202011356/https://www.nytimes.com/interactive/projects/vancouver2010/venues/whistler-creekside.html}}</ref> Azərbaycan nümayəndələri qadınlar və kişilər üçün slalom və nəhəng slalom olmaqla 4 yarışda iştirak etdilər.<ref name=":CMEQ2232" /> Təmsilçilərdən biri olan [[Qaya Bassani Antivari]],<ref name=":CMEQ22324">{{cite news|title=İdmançı: Qaya Bassani Antivari|author=|newspaper=www.sochi2014.com|date=19.05.2018|url=http://www.sochi2014.com/en/athlete-gaia-bassani-antivari|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2014-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20140205222635/http://www.sochi2014.com/en/athlete-gaia-bassani-antivari}}</ref> digəri İsveçrə əsilli [[Sedrik Nots]] idi.<ref name=":CMEQ22326">{{cite news|title=Azərbaycan bu gün Vankuverdə debüt edəcək|author=Elmir Əliyev|newspaper=www.news.az|date=23.02.2010|url=https://news.az/articles/sports/9792|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=unfit|archive-date=2018-05-19|archive-url=https://archive.is/20180519114011/https://news.az/articles/sports/9792}}</ref> Azərbaycan təmsilçisinin iştirak etdiyi ilk yarış kişilərin nəhəng slalomu idi.<ref name=":CMEQ2232" /> Müsabiqə fevralın 23-də baş tutdu. Sedrik Nots ilk qaçışda 79-cu,<ref name=":CMEQ22322">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiadasında dağ xizəyi: Kişilərin nəhəng slalomu|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-giant-slalom-run-1.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112065718/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-giant-slalom-run-1.html}}</ref> ikincisində isə 74-cü yerdə qərarlaşdı.<ref name=":CMEQ22323">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi: Kişilərin nəhəng slalomu 2|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-giant-slalom-run-2.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112065645/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-giant-slalom-run-2.html}}</ref> Ümumilikdə 81 təsnif edilmiş rəqib arasında 72-ci yeri tutdu. Yarışmanın qalibi Karlo Cankiyə<ref name=":CMEQ223210">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi: Kişilərin nəhəng slalomu|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-giant-slalom.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112065722/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-giant-slalom.html}}</ref> 28.15 saniyə fərqlə uduzdu. Növbəti iki gün ərzində bu yarış qadınlar arasında oynanıldı. İlk qaçışdan sonra [[Qaya Bassani Antivari]] 66-cı yeri tutdu.<ref name=":CMEQ223211">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi – Qadınların nəhəng slalomu|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-giant-slalom-run-1.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112215909/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-giant-slalom-run-1.html}}</ref> İkinci qaçışda 57-ci yeri əldə etdi.<ref name=":CMEQ223213">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi – Qadınların nəhəng slalomu 2|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-giant-slalom-run-2.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112215850/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-giant-slalom-run-2.html}}</ref> Nəticədə, ona 60 təsnif edilmiş rəqib arasında 57-ci yer verildi. Qadınların nəhəng slalom yarışı bitdikdən sonra qadınların slalom yarışları başladı.<ref name=":CMEQ223214">{{cite news|title=2010 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi – Qadınların slalomu|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-slalom.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112215814/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-slalom.html}}</ref> [[Qaya Bassani Antivari]] bu yarışda da iştirak etdi. Tamamlamadığı ilk yarışdan sonra iştirakını dayandırdı.<ref name=":CMEQ223215">{{cite news|title=2010 Vancover Qış Oyunlarında Dağ Xizəyi: Qadın Slalom Yarışı 1|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-slalom-run-1.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112215901/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-slalom-run-1.html}}</ref> Buna görə də, yer tutmadı.<ref name=":CMEQ223214" /> Eyni hadisə 27 fevral tarixində kişilərin slalomunda da baş verdi.<ref name=":CMEQ223216">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi – Kişilərin slalomu|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-slalom.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112065653/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-slalom.html}}</ref> Müsabiqəyə qatılan Sedrik Nots ilk qaçışı tamamlaya bilmədi<ref name=":CMEQ22320">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi – Kişilərin slalom qaçışı 1|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-slalom-run-1.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112065616/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-slalom-run-1.html}}</ref> və yer tutmadı.<ref name=":CMEQ223216" /> ==== Kişilər ==== {| class="wikitable" !İdmançı !Yarış !Gediş 1 !Gediş 2 !Final !Yer !Medal |- |[[Sedrik Nots]] |Nəhəng slalom<ref name=":CMEQ223217">{{cite news|title=Kişilər Nəhəng Slalom dağ xizəyi oyunları Çərşənbə axşamı 23.02.2010.|author=|newspaper=www.todor66.com|date=13.05.2018|url=http://todor66.com/olim/2010w/Men_Giant_Slalom.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2021-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803133726/http://todor66.com/olim/2010w/Men_Giant_Slalom.html}}</ref> |1.30.78 |1.35.20 |3.05.98 |72 | |- |[[Sedrik Nots]] |Slalom<ref name=":CMEQ223218">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi – Kişilər üzrə slalom qaçışı 2|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-slalom-run-2.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112065650/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/mens-slalom-run-2.html}}</ref><ref name=":CMEQ223219">{{cite news|title=Kişilər slalom qaçışı oyunları 23 fevral 2010, Vankuver|author=|newspaper=www.todor66.com|date=13.05.2018|url=http://todor66.com/olim/2010w/Men_Slalom.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2021-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803133729/http://todor66.com/olim/2010w/Men_Slalom.html}}</ref> | | |Bitirmədi | | |} ==== Qadınlar ==== {| class="wikitable" !İdmançı !Yarış !Gediş 1 !Gediş 2 !Final !Yer !Medal |- |[[Qaya Bassani Antivari]] |Nəhəng slalom<ref name=":CMEQ223220">{{cite news|title=Qadınların nəhəng slalomu 24.02.2010|author=|newspaper=www.todor66.com|date=13.05.2018|url=http://todor66.com/olim/2010w/Women_Giant_Slalom.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2021-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803133731/http://todor66.com/olim/2010w/Women_Giant_Slalom.html}}</ref> |1.30.82 |1.26.05 |2.56.87 |57 | |- |[[Qaya Bassani Antivari]] |Slalom<ref name=":CMEQ223221">{{cite news|title=2010 Qış Olimpiya Oyunları – Qadın Slalomu 26.02.2010|author=|newspaper=www.todor66.com|date=18.05.2013|url=http://todor66.com/olim/2010w/Women_Slalom.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=live|archive-date=2021-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803135254/http://todor66.com/olim/2010w/Women_Slalom.html}}</ref><ref name=":CMEQ223223">{{cite news|title=2010 Vankuver Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi – Qadınların slalomu|author=|newspaper=www.sports-reference.com|date=12.11.2012|url=http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-slalom-run-2.html|accessdate=03.08.2021|language=En|url-status=|archive-date=2012-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112215857/http://www.sports-reference.com/olympics/winter/2010/ASK/womens-slalom-run-2.html}}</ref> | | |Bitirmədi | | |} <gallery heights="230px" widths="230px" align="center" caption="Sedrik Nots və Qaya Bassani Antivari"> Şəkil:Jedrij Notz 2010.jpg| Şəkil:Gaia Bassani Antivari.jpg| </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (illər üzrə)}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Portal sətir|Azərbaycan|Azərbaycan idmanı|Olimpiya Oyunları}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Qış Olimpiya Oyunlarında|2010]] [[Kateqoriya:2010 Qış Olimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:2010-cu ildə Azərbaycanda idman]] nfehzfluy2axpvk89nv4hj1hveihb02 0 101268 6556764 6036629 2022-07-31T15:43:58Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{YM}} '''Turan''' — (əvvəlki adı: '''Orconikidze''') — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Şəki rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində [[şəhər tipli qəsəbə]]. ==Tarixi== Əvvəlki adı '''Orconikidze''' olmuş və [[5 oktyabr]] [[1999]]-cu ildən dəyişdirilərək '''Turan''' adlandırılmışdır<ref>[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=3052&doctype=0 ''"Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikasının 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ nömrəli '''Qanunu'''] {{Vebarxiv|url=https://archive.is/20130626163302/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=3052&doctype=0 |date=2013-06-26 }} {{az}}</ref>. == Əhalisi == Qəsəbənin əhalisi 2,150 nəfərdir == Din == Qəsəbədə Turan qəsəbə məscidi dini icması fəaliyyət göstərir<ref>[http://scwra.gov.az/upload/editor/files/Dini%20qurumlar/2016.pdf MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2016-cı ildə qeydiyyatdan keçənlər]. scwra.gov.az {{az}}</ref>. == Şəkillər == <gallery> Fayl:Babur İmperiyası (Pul a).JPG|2011-ci ildə Şəki rayonunun Turan qəsəbəsində tapılmış sikkələr, sikkələr hələ elmə məlum deyil, yazılarından aydın olur ki onların əksəriyyəti baburilərdən Məhəmməd şahın (1719-1748) adından kəsilmişdir. </gallery> ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Şəki rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Şəki rayonu-qaralama}} {{qəsəbə-qaralama}} [[Kateqoriya:Şəki rayonunun qəsəbələri]] elffrlt295fw5edjx0i1e9630nu73wk 0 101383 6556765 4403994 2022-07-31T15:44:25Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Turan (ad)]] səhifəsinin adını [[Turan (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki '''Turan''' — [[Azərbaycan]]da daha çox işlədilən [[ad]] və [[təxəllüs]]. '''Bu adı olan tanınmış insanlar''' * [[Turan Cavid]] — [[Hüseyn Cavid]]in qızı. * [[Turan Dursun]] — türk yazıçı, mütəfəkkir, daha əvvəlində imam və müfti. * [[Turan Həsənzadə]] — Azərbaycan alimi. * [[Arda Turan]] — türk futbolçu * [[Azər Turan]] — tənqidçi, publisist, Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru (2010), * [[Turan xanım Əmirsüleymani]] — Rza şahın xanımı. '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Turan (Şəki)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Şəki rayonu]]nda kənd. * [[Turan bələdiyyəsi]] — Azərbaycan Respublikasının Şəki rayonunda bələdiyyə. * [[Turan (şəhər)]] — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Tıva Respublikasınana daxildir '''Digər''' * [[Turan]] — Tarixi baxımdan Orta Asiya və Mavərünnəhir adlanan bölgənin adı. Geniş mənada isə türklərin yaşadığı bütün əraziləri bildirir. * [[Turan Tovuz PFK|Turan Tovuz]] — [[Azərbaycan]]ın [[Tovuz rayonu]]nun futbol klubu. * [[Turan informasiya agentliyi]] — informasiya agentliyi. * [[Turan Air]] — [[Azərbaycan]]da aviaşirkət * [[Turan (veriliş)]] — Silsilə televiziya verilişi * [[Turan sevgisi (film)]] — film * [[Uyuk Turan]] — abidə * [[Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] — intellektual oyunlar klubu. * [[Turan (tank)]] == Həmçinin bax == {{dəqiqləşdirmə}} [[Kateqoriya:Adlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] 3zqlwens7rwiyzhs9nri28u5lv3ffmf 6556769 6556765 2022-07-31T15:45:02Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Turan (Şəki)]] — [[Azərbaycan]]ın [[Şəki rayonu]]nda kənd. * [[Turan bələdiyyəsi]] — Azərbaycan Respublikasının Şəki rayonunda bələdiyyə. * [[Turan (şəhər)]] — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Tıva Respublikasınana daxildir '''Digər''' * [[Turan]] — Tarixi baxımdan Orta Asiya və Mavərünnəhir adlanan bölgənin adı. Geniş mənada isə türklərin yaşadığı bütün əraziləri bildirir. * [[Turan Tovuz PFK|Turan Tovuz]] — [[Azərbaycan]]ın [[Tovuz rayonu]]nun futbol klubu. * [[Turan informasiya agentliyi]] — informasiya agentliyi. * [[Turan Air]] — [[Azərbaycan]]da aviaşirkət * [[Turan (veriliş)]] — Silsilə televiziya verilişi * [[Turan sevgisi (film)]] — film * [[Uyuk Turan]] — abidə * [[Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] — intellektual oyunlar klubu. * [[Turan (tank)]] == Həmçinin bax == * [[Turan (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} 24fof86q777t2i4fje85tt94ab13tdc 0 101505 6557100 6492579 2022-07-31T20:29:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Universitet |ad = Avstraliya Milli Universiteti |rəsmi_adı = {{Dil-en|Australian National University}} |şəkil = |şəkil_adı = |şəkil_ölçüsü = |şəklin_izahı = |şüar = |yaranma = [[1946]] |tip = Dövlət universiteti |rektor = |prorektor = |tələbə_sayı = 16715 |şəhər = Kanberra şəhəri |ölkə = [[Avstraliya]] |koordinat = |ünvan = |kampus = |kampus_2 = |himn = |idman = |vebsayt = [http://www.anu.edu.au anu.edu.au] }} '''Avstraliya Mkjjjjkilli Universiteti''' ({{Dil-en|Australian National University}}) — [[Avstraliya]]nın ən nüfuzlu və tanınmış dövlət ali məktəbidir. [[Avstraliya]]nın paytaxtı [[Kanberra]] şəhərində yerləşir. ==Tarixi== [[II Dünya müharibəsi]]ndən sonra Avstraliya dövlətinin rəhbərliyi ölkənin həyatında əhəmiyyətli dəyişiklik etmək, dövlətin imicini formalaşdırmaq, qonşu dövlətlərlə əlaqələri və iqtisadi inkişafı gücləndirmək məqsədilə universitet yaratmaq qərarına gəlir. ölkənin baş naziri [[Bin Çifli]] və müharibədən sonra bərpa işləri üzrə nazir vəzifəsində çalışmış J.J. Dedman universitet yaradılması haqqında qanunu parlamentin müzakirəsinə verirlər. Beləliklə, [[1 avqust]] [[1946]]-cı ildə [[Avstraliya Federal Parlamenti]] Avstraliya Milli Universitetinin yaradılması haqqında akt qəbul edir və universitet Avstraliyada Federal Parlament tərəfindən yaradılan ilk və yeganə ali məktəb olur. Yarandığı gündən universitetdə Avstraliyanin dünyada tanınmış alimləri - radiolokasiya və nüvə fizikası üzrə layihələrilə lider olan [[Mark Olifant]], [[penisillin]]in yaradıcısı ser [[Hovard Flori]], tanınmış tarixçi [[Keyt Xenkoka]], iqtisadçı [[Herbert Kumbs]] və s. çalışmağa başlayır. [[1949]]-cu ildə universitetin əsas binası, Con Kertin Tibb Məktəbi və Fizika Elmləri Tədqiqatlar Məktəbi tikilir. [[Avstraliya Konstitusiyası]]nın yaradıcılarından olmuş [[Robert Garran]] [[1951]]-ci ildə Avstraliya Milli Universitetinin ilk fəxri doktorluq dərəcəsinə layiq görülür. [[1952]]-ci ildə [[Lord Bryus]] ali təhsil müəssisəsinin ilk kansleri təyin olunur. Avstraliya Milli Universitetinin inkişafında və möhkəmlənməsində də bir sıra şəxslərin xüsusi xidmətləri olub. Bunlardan 1960-1971-ci illərdə tarix fakültəsinə rəhbərlik etmiş, tarixçi professor [[Menninq Klark]]ı, [[su çiçəyi xəstəliyi]]nin müalicəsində, peyvəndin yaradılmasında aparıcı rol oynamış professor [[Frenk Fenner]]i, universitetin ilk qadın professoru [[Hanna Neyman]]ı qeyd etmək olar. 1960-cı ildə Avstraliya Milli Universitetindən öncə fəaliyyət göstərən Kanberra Universitet Kolleci bu ali məktəblə birləşdirilir və həmin ildən universitetə tələbə qəbulu genişləndirilir. 1960-cı ildə universitetin Sosial Elmlər və Sakit Okean Elmi-Tədqiqat məktəbləri, incəsənət, iqtisadiyyat, hüquq və elmlər fakültəsi açılır. Bir il sonra universitetin kampusunda ilk Bryus Holl tələbə yataqxanası tikilir, şərqşünaslıq fakültəsi (1970-ci ildən Asiya Elmləri Məktəbi adlanır), Yeni Qvineya Tədqiqat Bölməsi yaradılır. 1967-ci ildə Kimya və Biologiya Elmi-Tədqiqat məktəbləri, 1968-ci ildə Kompüter Mərkəzi, 1972-ci ildə Yer Haqqında Elmlər Məktəbi, Resurs və Ekoloji Tədqiqatlar Mərkəzi, 1973-cü ildə Şimali Avstraliya Tədqiqat Bölməsi, 1974-cü ildə Bəşəriyyət Tədqiqatı Mərkəzi, 1979-cu ildə isə ümumi Tədqiqatlar Məktəbi açılır. 1984-cü ildə Saydinq Sprinq rəsədxanasında 2,3 metrlik teleskop hazırlanır. 1987-ci ildə isə Avstraliya Milli Universiteti "Fujitsu FACOM VP50 vektor prosessoru" əldə edir və superkompüter yaradır. 1992-ci ildə Kanberra İncəsənət İnstitutu Avstraliya Milli Universiteti ilə birləşdirilir, 1993-cü ildə mühəndislik və informasiya texnologiyaları, 1998-ci ildə menecment, 1999-cu ildə ərəb və islam elmləri fakültələri açılır. 1996-cı ildə Avstraliya Milli Universiteti təntənəli surətdə 50 illik yubileyini qeyd edir. 2001-ci ilin iyununda Avstraliya hökuməti universitet rəhbərliyi ilə birgə 12 virtual milli institut - İncəsənət, Asiya və Sakit Okean Regionu, Biologiya, İqtisadiyyat, Biznes, Texnika və İnformatika, Ətraf Mühitin Mühafizəsi, İdarəetmə və Hüquq, Yerli Avstraliyalılar, Sağlamlıq və Bəşəriyyət, Humanitar, Fiziki və Sosial Elmlər institutları yaradılması haqqında qərar qəbul edir. 2004-cü ildə incəsənət fakültəsi universitetin Milli İncəsənət İnstitutuna birləşdirilir. 2006-cı ildə Avstraliya Milli Universitetində elmi məktəb, fakültə və mərkəzləri birləşdirən 7 kollec yaradılır. ==Müasir vəziyyəti== Avstraliya Milli Universitetinin əsas kampusu [[Kanberra]]nın şəhərətrafı qəsəbəsi olan [[Ekton]]da 1,45 hektar ərazidə yerləşir. Universitetin kampusu Dikson, Linneus, Deyli, Kinqsli, Baldessin, Elleri, Liversic, Garran hissələri daxil olmaqla səkkiz inzibati ərazidən ibarətdir. Kampusun ərazisində 200-dən çox bina, tədris müəssisələri, yataqxanalar müxtəlif tələbə mərkəzləri yerləşir. Avstraliya Milli Universitetində təhsil alan tələbələr üçün məşhur yataqxanalardan Bryus, Ursula, Fenner, Toad, Barton və Garran rezidensiyalarını qeyd etmək olar. Hazırda universitetin şəhərciyində 3126 tələbə yaşayır. Universitet Cəmiyyəti müəllimləri, tələbələri və buraya gələn hər bir insanı yüksək şəraitlə təmin edir. Kampusun ərazisində konsert zalları, teatrlar, mağazalar və bir sıra əyləncə mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Universitetin İdman Assosiasiyası idmanın bütün növləri üzrə xidmət göstərir. Kampusun daxilində hərəkət etmək üçün xüsusi avtobuslar mövcuddur. Şəhərcikdə ağaclar çox olduğundan buranı "Yaşıl Kampus" da adlandırırlar, hətta Avstraliya Milli Universiteti 2003-cü ildə məhz bu yaşıllığa görə Ekologiya Cəmiyyəti tərəfindən mükafatlandırılıb. ===Kolleclər=== Avstraliya Milli Universitetində 7 kollec fəaliyyət göstərir: ;İncəsənət və Sosial Elmlər Kolleci humanitar elmlər, bədii incəsənət və sosial elmlər üzrə ixtisaslaşıb. İncəsənət fakültəsi, Bəşəriyyətin Tədqiqatı Məktəbi, Sosial Elmi-Tədqiqat Məktəbi, Yerli Əhalinin (Aborigen) İqtisadi Siyasət Araşdırma Mərkəzi, Avstraliya Demokrafik və Sosial Tədqiqat İnstitutu, Avstraliya Milli İnternaturalar Proqramı, Maarifləndirici İnkişaf və Akademik Metodlar Mərkəzi də buraya daxildir. ;Asiya və Sakit okean Kolleci Avstraliya, Əfqanıstan və Sakit okean əraziləri üzrə mükəmməl tədqiqatlar aparıb. Kollec tərəfindən həmin ərazilərin iqtisadiyyatı, mədəniyyəti, tarixi, coğrafiyası, etnoqrafiyası geniş öyrənilib. Asiya və Sakit okean Kollecinə Asiya Elmləri Fakültəsi, Asiya və Sakit okean Elmləri Tədqiqatları, Kroford İqtisadiyyat və Hökumət məktəbləri daxildir. ;Biznes və İqtisadiyyat Kolleci bir çox ixtisaslar, sənaye, iqtisadiyyat, biznes, idarəetmə sahələri üzrə dünya standartlarına uyğun tədqiqatlar aparır, müxtəlif proqramlar həyata keçirir və elmi dərəcələr verir. ;Mühəndislik və Kompüter Elmləri Kolleci kompüter elmləri və mühəndislik sahələri üzrə qabaqcıl təcrübələrə malikdir. Kollecə Kompüter Elmləri, İnformasiya Texnologiyaları və Mühəndislik departamentləri daxildir. Kollecin bir çox əməkdaşları və tədqiqatçıları beynəlxalq informasiya texnologiyaları institutları ilə işbirliyi qurur. ;Hüquq Kolleci ictimaiyyət üçün faydalı tədqiqatlar həyata keçirir, məhkəmələrdə iştirak edərək ictimaiyyətlə sıx əlaqə yaradır, ödənişsiz hüquq məsləhətləri verir, qanunvericilikdə islahatlar aparır və cəmiyyətdə ədalətliliyin təminatçısı kimi çıxış edir. ;Tibb, Biologiya və Ətraf Mühitin Mühafizəsi Kolleci həyat, dəqiq, psixologiya və ekologiya elmləri, tibbin bütün sahələri, əhalinin sağlamlığı, kliniki təcrübə üzrə geniş tədqiqatlar aparır və ən müasir tələblərə cavab verən şəraitə malikdir. Kollecə Fenner Ətraf Mühit və Cəmiyyətin Tədqiqatı, Biologiya Tədqiqatları, Səhiyyə və Psixoloji Elmlər, Con Kartin Tibbi Tədqiqatlar məktəbləri daxildir. Biologiya Tədqiqatları məktəbində kənd təsərrüfatı, ətraf mühit, nevrologiya, vizual elmlər, neyroetologiya, səhiyyə və texnologiya sahələri üzrə tədqiqatlar aparırlar. ;Fizika Elmləri Kolleci dəqiq elmlər üzrə mükəmməl tədqiqatlar həyata keçirir. Kollecə Riyaziyyat Elmləri İnstitutu, Fizika və Mühəndislik Elmləri, Astronomiya və Astrofizika, Kimya, Yer Elmləri Tədqiqatı məktəbləri, İctimaiyyətin Elmi Məlumatlanması Mərkəzi daxildir. Astronomiya və Astrofizika Məktəbində Stromlo Rəsədxanası yerləşir. 2006-cı ildə burada dünyanın ən güclü teleskopu quraşdırılıb. Bu layihə dünyanın ən böyük elmi-tədqiqat mərkəzlərindən olan Arizona, Harvard universitetləri, Smitson Astrofizika Rəsədxanası ilə əməkdaşlıq nəticəsində həyata keçirilib. ===Digər təşkilatlar=== Avstraliya Milli Universitetinin nəzdində müxtəlif institutlar və elmi-tədqiqat mərkəzləri (Milli Avropa Mərkəzi, Riyaziyyat Elmləri İnstitutu, Milli Ali Menecment Məktəbi, Milli Epidemiologiya və Əhalinin Sağlamlığı Mərkəzi, Ekles Nevrologiya İnstitutu, Enerji Sistemlərinin Sabitliyi Mərkəzi və s.) fəaliyyət göstərir. 2008-ci ildə Avstraliya Milli Universiteti xərclərinin 80%-ni elmi-tədqiqat işlərinə ayırıb. Hazırda Avstraliya Milli Universitetinin işçi heyəti 3 874 nəfərdən ibarətdir. Onların 1578-ni akademik heyət təşkil edir. Universitetin Milli Akademiyasına 320 nəfər qəbul edilib, onlara tədqiqat qrantları və məsləhət xidmətləri üçün 1 milyon Avstraliya dolları vəsait verilib. Universitetə kansler Kim Bezli və vitse-kansler Yen çubb rəhbərlik edirlər. [[Fayl:Chifley library at anu.JPG|thumbnail|Kitabxana binası]] Avstraliya Milli Universiteti kitabxanası qitənin ən böyük və zəngin kitabxanasıdır. Kitabxana sisteminə 2 milyon cilddən çox kitab daxildir və bu say ildən-ilə artmaqdadır. Avstraliya Milli Universitetinin kitabxana kolleksiyasına bu universitetin Mətbəə Bazası, Asiya və Sakit okean, humanitar fənlər, hüquq, qəzetlər, rəsmi sənədlər, nadir kitablar və əlyazmalar, ehtiyat kolleksiya, elm və texnika, astronomiya, biologiya, kimya, yer elmləri, mühəndislik və informasiya texnologiyaları, riyaziyyat, tibb, fizika, psixologiya, sosial elmlər, tezislər və s. daxildir. Universitetin kitabxanasında "Compendex" adlı biblioqrafik məlumat və resurs mərkəzi fəaliyyət göstərir. "Compendex" kompüterləşmiş mühəndislik indeksi sözlərindən yaradılmış abbreviaturadır. "Compendex" 5 000 mühəndislik sahəsinə aid jurnalları, konfranslara dair biblioqrafik məlumat və resursları özündə birləşdirir. Bu istinad xarakterli sənədlərə Skopus adlanan məlumat və resurs mərkəzində də rast gəlmək olar. Skopus isə tədqiqat ədəbiyyatının geniş və abstrakt bazasını təşkil edir. Mühəndislik sahəsinə dair 190 fənn və əsas ixtisaslar üzrə təxminən 5 000 beynəlxalq mənbə və yeni elektron materiallar Skopusa əlavə edilib. 1969-cu ildən etibarən bu məlumat və resurs mərkəzinin əhatə dairəsi genişlənir və hər həftə yenilənir. Mühəndislik sahəsinə dair mövzular, əsasən, nüvə texnologiyası, biomühəndislik, transportasiya, kimyəvi və emal mühəndisliyi, yüngül və optik texnologiya, kənd təsərrüfatı mühəndisliyi və ərzaq texnologiyası, kompüter və verilənlər bazasının işlənilib hazırlanması, tətbiqi fizika, elektronika və kommunikasiya, nəzarət, mülki, mexaniki, materiallar, neft, aviakosmik və avtomatik mühəndislik sahəsini əhatə edir. ==Büdcəsi== 2008-ci ildə Avstraliya Milli Universitetinin gəlirlərinin ümumi məbləği 760873000 Avstraliya dolları (1 Avstraliya dolları, təxminən, 0,91 ABŞ dollarına bərabərdir) təşkil edib. Bu gəlirin 485924000 dollarını Avstraliya hökumətinin, 2284000 dollarını yerli Ştat hökumətinin qrant, ödəniş və yardımları təşkil edir. Tələbə ödənişlərindən gələn gəlir isə 10115 000 dollar olub. ==Təhsil haqqı== Universitetdə 1 illik təhsil haqqı 18000-51000 Avstraliya dolları arasında dəyişir. Ən bahalı fakültə tibb və cərrahlıq ixtisaslarıdır ki, onların 1 illik təhsil haqqı 51456 Avstraliya dollarıdır. Əksər ixtisaslar üzrə 1 illik orta təhsil haqqı 24768 Avstraliya dolları təşkil edir. Universitetdə təhsil xərcləri ildən-ilə dəyişir. Bütün ödənişlər yalnız Avstraliya dolları ilə qəbul olunur. Avstraliya Milli Universitetində hazırda 16715 tələbə təhsil alır. Onların 9603-nü bakalavrlar, qalanlarını isə magistratura, doktorantura və ixtisasartırma üzrə təhsil alanlar təşkil edir. 246 tələbə isə hələ də diplom ala bilməyənlər sırasındadır. Avstraliya Milli Universitetinin tələbələrinin 37%-i diplomdansonrakı təhsil pilləsi siyahısına daxil edilir. Universitetdə təhsil alan tələbələrin 31%-ni Avstraliyanın müxtəlif bölgələrindən gəlmiş tələbələr təşkil edir. ==Xarici əlaqələri== Avstraliya Milli Universiteti [[Avstraliya]]nın ən nüfuzlu 8 ali təhsil müəssisəsini cəmləşdirən [[Səkkizlik Qrupu (Avstraliya universitetləri)|"Səkkizlik qrupu"na]], "Sakit Okean Regionu Universitetləri", "Astronomiya Tədqiqat Universitetləri" assosiasiyalarına və [[Beynəlxalq Tədqiqat Universitetləri Alyansı]]na<ref>[http://www.iaruni.org/about-us/members Members] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120506060334/http://www.iaruni.org/about-us/members |date=2012-05-06 }}. iaruni.org {{en}}</ref> daxildir. ==Reytinqi== {| class="wikitable" border="1" |+ "[[QS World University Rankings]]"dəki yeri: |- !2015/16<ref name=QS2015>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2015#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2015)}}</ref> !2014/15<ref name=QS2014>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2014#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2014)}}</ref> !2013/14<ref name=QS2013>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2013#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2013)}}</ref> !2012/13<ref name=QS2012>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2012|title=QS World University Rankings (2012)}}</ref> !2011/12<ref name=QS2011>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2011|title=QS World University Rankings (2011)|access-date=2015-04-11|archive-date=2011-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20111001010736/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2011/|url-status=dead}}</ref> !2010/11<ref name=QS2010>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings (2010)|access-date=2015-04-11|archive-date=2011-04-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|url-status=dead}}</ref> |- |19||25||27||24||26||20 |} {| class="wikitable" border="1" |+ "[[Times Higher Education World University Rankings]]"dəki yeri: |- !2014/15<ref name=THE_W_2014-15>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2014-15/world-ranking|title=THE World University Rankings (2014-2015)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2013/14<ref name=THE_W_2013-14>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2013-14/world-ranking|title=THE World University Rankings (2013-2014)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2012/13<ref name=THE_W_2012-13>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2012-13/world-ranking|title=THE World University Rankings (2012-2013)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2011/12<ref name=THE_W_2011-12>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2011-12/world-ranking|title=THE World University Rankings (2011-2012)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2010/11<ref name=THE_W_2010-11>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-11/world-ranking|title=THE World University Rankings (2010-2011)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> |- |45||48||37||38||43 |} {| class="wikitable" border="1" |+ "[[Academic Ranking of World Universities]]"dəki yeri:<ref>{{cite web|url=http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/The-Australian-National-University.html|title=ARWU - The Australian National University|publisher=Shanghai Ranking Consultancy|date=2015|accessdate=16 sentyabr 2015|archive-date=2019-09-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190901165941/http://shanghairanking.com/World-University-Rankings/The-Australian-National-University.html|url-status=dead}}</ref> |- ! 2003<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2003.html |title=Academic Ranking of World Universities 2003 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430062238/http://www.shanghairanking.com/ARWU2003.html |url-status=dead }}</ref> !! 2004<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2004.html |title=Academic Ranking of World Universities 2004 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918171832/http://www.shanghairanking.com/ARWU2004.html |url-status=dead }}</ref> !! 2005<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2005.html |title=Academic Ranking of World Universities 2005 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150424213848/http://www.shanghairanking.com/ARWU2005.html |url-status=dead }}</ref> !! 2006<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2006.html |title=Academic Ranking of World Universities 2006 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918220030/http://www.shanghairanking.com/ARWU2006.html |url-status=dead }}</ref> !! 2007<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2007.html |title=Academic Ranking of World Universities 2007 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430103751/http://www.shanghairanking.com/ARWU2007.html |url-status=dead }}</ref> !! 2008<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2008.html |title=Academic Ranking of World Universities 2008 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918192133/http://www.shanghairanking.com/ARWU2008.html |url-status=dead }}</ref> !! 2009<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2009.html |title=Academic Ranking of World Universities 2009 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430103758/http://www.shanghairanking.com/ARWU2009.html |url-status=dead }}</ref> !! 2010<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2010.html |title=Academic Ranking of World Universities 2010 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151210095833/http://www.shanghairanking.com/ARWU2010.html |url-status=dead }}</ref> !! 2011<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2011.html |title=Academic Ranking of World Universities 2011 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2012-08-05 |archive-url=https://www.webcitation.org/69g9t22Jf?url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2011.html |url-status=dead }}</ref> !! 2012<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2012.html |title=Academic Ranking of World Universities 2012 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2013-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130425145648/http://www.shanghairanking.com/ARWU2012.html |url-status=dead }}</ref> !! 2013<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2013.html |title=Academic Ranking of World Universities 2013 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311085241/http://www.shanghairanking.com/ARWU2013.html |url-status=dead }}</ref> !! 2014<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |title=Academic Ranking of World Universities 2014 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119210953/http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |url-status=dead }}</ref> !! 2015<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2015.html |title=Academic Ranking of World Universities 2015 |access-date=2015-09-17 |archive-date=2015-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030134046/http://www.shanghairanking.com/ARWU2015.html |url-status=dead }}</ref> |- | 49||53||56||54||57||59||59||59||70||64||66||74||77 |} ==Məşhur məzunları== Avstraliya Milli Universitetinin çoxlu sayda məşhur məzunları var. Universiteti bitirən şəxslərin əksəriyyəti yüksək karyera əldə ediblər, onlar tanınmış elm və incəsənət xadimləridir. Universitetdə "Məzunlar cəmiyyəti" fəaliyyət göstərir. 65000 nəfərdən ibarət olan bu cəmiyyətin üzvlərinin sayı hər il 3000 nəfər artır. Buranın məzunu olan məşhurlardan misal olaraq aşağıdakıların adlarını çəkmək olar: *[[Kevin Radd]] - Avstraliyanın baş naziri; *[[Merti Nataleqava]] - İndoneziyanın xarici işlər naziri; *[[Barbara Spenser]] - Kanada İqtisadiyyat Assosiasiyasının prezidenti; *[[Riçard Batler]] - BMT-nin silahlandırma üzrə müfəttişi; *[[Ceraldin Çin]] - Avstraliya Fond Birjasının baş direktoru; *[[Şeril Lunı]] - Avstraliya İnformasiya Sənayesi Assosiasiyasının icraçı direktoru; *[[Katerina Holms]] - Avstraliya Ali Məhkəməsinin hakimi; *[[Cenifer Donohyu]] - Dünya Bankının yoxsulluqla mübarizə proqramının koordinatoru; *[[Martin Ayndik]] - ABŞ-ın İsraildəki sabiq səfiri; *[[Krispin Konroy]] - Avstraliyanın çilidəki səfiri; *[[Alan Gilbert]] - Mançester Universitetinin vitse-kansleri; *[[Qlin Devis]] - Melburn Universitetinin vitse-kansleri; *[[Rolf Zinkernagel]] - Tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Con Sokkroft]] - Nüvə fizikası üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Piter Doherti]] - İmmunologiya üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Con Ekles]] - Neyrobiologiya üzrə Nobel mükafatı laureatı. ==Qəbul qaydaları== Avstraliya Milli Universitetinə qəbul olmaq üçün ingilis dilini bilmək haqqında arayış, orta məktəbi və ya ali məktəbi bitirmək barədə sənədin notarial qaydada təsdiq edilmiş surəti, tövsiyə məktubu, universitet tərəfindən verilmiş xüsusi formanın doldurulması, İELTS, TOEFL üzrə yüksək nəticə tələb olunur. Onlayn ərizələrinin dəyəri 75 Avstraliya dolları, kağız şəklində təqdim olunan ərizələrin qiyməti isə 100 Avstraliya dolları təşkil edir. Avstraliya Milli Universitetində tədris ilinin I semestri fevral ayında, II semestri isə iyul ayında başlayır. Universitetə sənəd qəbulu yay aylarında aparılır və noyabrın ortalarına qədər davam edir. ==Mənbə== *{{cite web |url=http://www.muallim.edu.az/arxiv/2009/50/50-12.htm |title=Avstraliya Milli Universiteti |author=Lamiyə Əliyeva |work=[[Azərbaycan müəllimi (qəzet)|"Azərbaycan müəllimi"]], 25 dekabr 2009, № 50 |publisher=muallim.edu.az |accessdate=2015-02-15 |language=az |archive-date=2014-09-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140909034427/http://www.muallim.edu.az/arxiv/2009/50/50-12.htm |url-status=dead }} ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== {{Vikianbar kateqoriyası|Australian National University}} *{{rəsmi saytı|anu.edu.au}} [[Kateqoriya:Avstraliya Milli Universiteti| ]] [[Kateqoriya:Avstraliya universitetləri]] [[Kateqoriya:1946-cı ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:1 avqustda yarananlar]] a6dx24wsrews1tquxqa8rbbnsmfc6v3 0 101885 6556659 6158074 2022-07-31T13:00:27Z 212.47.138.9 wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Kamal Quliyev |orijinal adı = |tam adı = |ləqəbi = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 14.11.1976 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vətəndaşlığı = {{SSRİ}}→{{AZE}} |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |boyu = 176 |çəkisi = 74 |əsas ayağı = sağ |mövqeyi = [[Yarımmüdafiəçi (futbol)|yarımmüdafiəçi]] |indiki klubu = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı (əvəzedici)]] |vəzifəsi = [[Məşqçi]] |gənclər klubları = |klublar = {{futbol karyerası |1992-1997|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Xəzər Sumqayıt FK|Xəzər Sumqayıt]]|102 (11) |1997-2002|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı]]|109 (18) |2002-2004|{{bayraq|Ukrayna}} [[Volin (futbol klubu, Lutsk)|Volin]]|39 (1) |2004-2005|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Karvan FK|Karvan]]|29 (0) |2005-2006|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Xəzər-Lənkəran FK|Xəzər-Lənkəran]]|4 (0) |2007|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Karvan FK|Karvan]]|9 (0) |2007-2008|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Standard Sumqayıt FK|Standard Sumqayıt]]|22 (0) |2008-2009|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Karvan FK|Karvan]]|17 (0) |2009-2010|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Standard Sumqayıt FK|Standard Sumqayıt]]|10 (0) }} |milli yığma = {{futbol karyerası |1999-2005| {{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan milli futbol komandası|Azərbaycan]]|47 (0) }} |məşqçisi olduğu klublar = {{futbol karyerası |2011-2014|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı]] (məşqçi)| (məşqçi)| |2014-h.h.|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Neftçala (baş məşqçi)]] (məşqçi)| }} |vikianbar = }} '''Kamal Quliyev''' — Azərbaycan futbolçusu, məşqçi. Kamal Quliyev Sumqayıt futbol məktəbinin yetirməsidir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == *[http://www.national-football-teams.com/player/545/Kamal_Quliyev.html Kamal Quliyev - National Football Teams] == Həmçinin bax == {{futbolçu-qaralama}} [[Kateqoriya:Azərbaycan futbolçuları]] [[Kateqoriya:Sumqayıtda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Legioner Azərbaycan futbolçuları]] 8nilvgc4bd0ps4cjcmndqljgt2a2tkv 0 102345 6557981 6531949 2022-08-01T11:50:35Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Firudin Şuşinski |orijinal adı = Firidun Məhəmməd oğlu Həsənov |şəkil = Firudin Şuşinski.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 20.10.1925 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 25.10.1997 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = [[tarix]], [[musiqişünaslıq]] |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universiteti]] |fəaliyyəti = [[Musiqişünaslıq|Musiqişünas]] |fəaliyyət illəri = |tanınır = [[Şuşa]] şəhərinin və [[Azərbaycan xalq musiqisi |Azərbaycan xalq musiqiləri]]nin tədqiqatçısı kimi |mükafatları = {{sıra|{{Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi|1989}}}} {{sıra|{{"İgidliyə görə" medalı (SSRİ)}}}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Firudin Şuşinski''' (doğum adı: ''Firidun Məhəmməd oğlu Həsənov''; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] və sovet [[Musiqişünaslıq|musiqişünas]]ı və tədqiqatçı, [[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi]] (1989). 400-dən çox məqalə və oçerk müəllifidir.<ref name="Sadıqcan"/>. Alim əlli illik bir tədqiqat dövrü ərzində kitablarını, məqalələrini Həsənov, Şuşinski, Şuşalı təxəllüsü ilə imzalamışdır.<ref name="trend"/> == Həyatı == Firudin Mahmud oğlu Həsənov 20 oktyabr 1925-ci ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdur.<ref name="Çəmənli"/> Şuşinskinin atası [[Firudin bəy Köçərli]]nin dostu idi və oğluna onun adını qoymuşdu.<ref name="trend">{{cite web | url =http://www.trend.az/life/socium/2445859.html|title=Фирудин Шушинский – 90: Вехи славной жизни уникального ученого-исследователя|publisher=Trend News Agency|language=Russian| date=20 October 2015| accessdate =20 October 2015}}</ref> F.Şuşinski ilk təhsilini [[Şuşa]]da almışdır. 1931-ci ildə Şuşinski Şuşa musiqi məktəbində [[skripka]] dərsləri almağa başlamışdır.<ref name="trend"/> [[Şuşa Humanitar Kolleci|Şuşa pedaqoji məktəbi]]ni bitirdikdən sonra dörd ay boyunca dərs dediyi [[Malıbəyli]] kəndindəki məktəbə müəllim göndərilmişdir. 1942-ci ildə könüllü olaraq [[İkinci Dünya müharibəsi]]nə yollanmışdır. General Pavel Batovun komandanlığı altında [[Kursk döyüşü]]ndə iştirak etmişdir. Döyüşlərdə fərqləndiyinə görə [["İgidliyə görə" medalı (SSRİ)|"İgidliyə görə" medalı]] ilə təltif edilmişdir.<ref name="milli"/><ref>[https://news.day.az/culture/708616.html Фирудин Шушинский – 90: Вехи славной жизни — ФОТО<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Müharibədən qayıtdıqdan sonra bir müddət [[Ağdam]] şəhərində məktəbdə ədəbiyyat müəllimi işləmişdir. 1946-cı ildə ali təhsil almaq üçün Bakıya gəlir. Şuşinski [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin tarix fakültəsinə qəbul olur və oranı müvəffəqiyyətlə bitirir. Məzun olduqdan sonra Bakıdakı 45 və 61 nömrəli məktəblərdə tarix müəllimi kimi çalışmışdır.<ref name="milli">{{məqalə |заглавие = Unudulmaz Firidun Şuşinski |ссылка = http://news.milli.az/culture/131527.html |язык = az |издание = news.milli.az |год = 2012 |месяц = 8 |число = 9 }}</ref> Şuşinski musiqi tariximizin tədqiqatın da qiymətli əsərlərin müəllifidir. Firudin Şuşinski 1997-ci il oktyabrın 25-də vəfat etmişdir. Öz vəsiyyətinə uyğun olaraq [[Bərdə şəhəri]]ndəki [[Bərdə Şəhidlər Xiyabanı|Şəhidlər Xiyabanı]]nda dəfn olunmuşdur.<ref name="Çəmənli">{{məqalə |автор = Çəmənli M. |заглавие = Bu işıqlı dünyada… |ссылка = http://525.az/site/?name=xeber&news_id=13531 |язык = az |издание = 525-ci qəzet |год = 2013 |месяц = 11 |число = 25 }}</ref> == Elmi fəaliyyəti == Doğma [[Qarabağ]]ının tarixini ciddi şəkildə öyrənmək məqsədi ilə Firudin Şuşinski arxivlərdə çox vaxt keçirirdi. 1948-ci ildə [[Səməd Vurğun]] Şuşinskiyə "Vaqif və Qarabağ" mövzusunda material hazırlamağı tapşırdı. Bu məqalə Şuşinskinin ilk nəşr olunmuş əsəri idi.<ref name="milli"/> Şuşinski, o illərdə kəskin tənqid olunmasına baxmayaraq [[Nəriman Nərimanov]]un tərcümeyi-halı ilə də maraqlanırdı. 1968-ci ildə Firudin Şuşinskinin doğulduğu Şuşanın tarixinə və məşhur şəxsiyyətlərinə həsr olunmuş "Şuşa" kitabı nəşr olundu.<ref name="Çəmənli"/>. 70-ci illərdə Şuşinski [[Azərbaycan xalq musiqisi|Azərbaycan xalq musiqiçiləri]]nin tərcümeyi-hallarının öyrənilməsi ilə məşğul olurdu. Bir-birinin ardınca onun [[Cabbar Qaryağdı]] və [[Seyid Şuşinski]] haqqında kitabları nəşr olundu.<ref name="milli"/> 1979-cu ildə onun "Azərbaycanın xalq müğənniləri və musiqiçiləri" kitabı [[Moskva]]da işıq üzü gördü.<ref>{{kitab3 | автор = Шушинский Ф. | заглавие = Народные певцы и музыканты Азербайджана | место = М. | издательство = Советский композитор | год = 1979 | страниц = 200 }}</ref>. 2007-ci ildə [[Milli Arxiv İdarəsi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin təşəbbüsü ilə Şuşinskinin topladığı materiallar əsasında tarzən [[Mirzə Sadıq|Mirzə Sadıx]]ın həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş "Sadıxcan" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name="Sadıqcan">{{məqalə |заглавие = Firudin Şuşinskinin Sadıqcan haqqında tədqiqatları işıq üzü gördü |ссылка = http://anl.az/down/medeniyyet2008/may/medeniyyet2008_may_543.htm |язык = az |издание = Хalq qəzeti |год = 2008 |месяц = 5 |число = 24 }}</ref>. === "Şuşa" kitabı === Şuşinski 1968-ci ildə nəşr etdirdiyi "Şuşa" kitabında şəhərin tarixini araşdırmışdır. Əsər çox böyük səs-küyə səbəb olmuş, Şuşinski ermənilər tərəfindən millətçilikdə ittiham olunmuşdur. Çünki müəllif şəhər haqda erməni müəlliflər tərəfindən uydurulmayan, həqiqi tarixi açıb göstərmişdir. Şuşa kitabının rus dilində nəşrindən sonra Şuşinski xatirələrində yazırdı: {{Sitat|"Şuşa" kitabı üzündən nələri yaşamaq məcburiyyətində qalmadım?! Sonra [[ermənilər]]in mənə qarşı düşmən münasibəti üzündən bütöv üç il Şuşaya gedə bilmədim. Küçələrdə mənə hər tərəfdən daşlar atılırdı. Qapılarımı və pəncərələrimi neçə dəfə qırdılar, telefonun telini kəsdilər. Bir neçə dəfə mənim həyatıma qarşı sui-qəsdi cəhdi oldu. O dövrdə [[Ermənistan]]ın [[Zəngibasar]] bölgəsində yaşayan azərbaycanlılar mənə bir məktub yazdılar ki, "başımı kəsmək üçün 6 milyon rubl (indi təxminən 6 milyon dollar) mükafat qoyulmuşdu. Bütün erməni qəzet və jurnalları , "Pioner" qəzetindən başlayaraq "Kommunist" qəzeti ilə sona çatan bütün dövri nəşrlər mənə qarşı əsl hücum təşkil etdilər. Məni erməni xalqının and içmiş düşməni kimi təqdim edərək böhtan və şər ataraq mənə qarşı əsl təqiblər təşkil etdilər<ref name="trend"/>}} Şuşinskiyə hətta uzaq [[Beyrut]]dan da oxşar hücumlar təşkil edildi. Orada nəşr olunan "Hayastan" qəzeti kitabın müəllifini təhqir etmək üçün Ermənistandakı soydaşları ilə rəqabət aparmaq qərarına gəlmişdi. Kitab daşnakların və onların silahdaşlarının sərt reaksiyasına səbəb oldu, çünki müəllif, [[Andranik Ozanyan|Andranikin]] şərəf və ləyaqətini təhqir etdiyi və bununla da xalqların dostluğuna xələl gətirməkdə ittiham olunurdu. "Şuşa" kitabı səbəbindən bir müddət müəllifin əsərlərinin nəşrinə qadağa qoyuldu.<ref name="trend"/> Ancaq daha maraqlısı "Şuşa" kitabının Azərbaycanda da birmənalı qarşılanmamasıdır. [[Moskva]]nın təkidi ilə bu sual [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Mərkəzi Komitəsinin Bürounda qaldırıldı. Altı saatdan çox davam edən Büro iclasında çıxış edənlər, tərəddüd etmədən, gənc tədqiqatçını "burjua millətçisi", "xalqlar dostluğunun düşməni" və s. ittiham etmişdilər.<ref name="trend"/> == Şuşinski barədə xatirələr == Firidun bəyin yeganə oğlu Məhəmməd Həsənovun dediyinə görə, "Onun ulu babası Motal Alı [[Türkiyə]]nin [[Anadolu]] bölgəsinin Söyüdlü oymağından olmuşdur. Motal Alının bu ayama ilə çağrılmasının qəribə səbəbi varmış: o, qızıllarını motala yığar və evin bir küncünə atarmış ki, görənlər onun axtarma motal olduğunu zənn etsinlər. Bir gün Alı kişi [[Tiflis]]də Rəxşəndə adlı bir qıza vurulur. Anadoluda yaşadığına görə qızı ona vermək istəmirlər. Naəlac qalan Alı Rəxşəndəyə olan sevgisinə görə Anadoludan köçməyə məcbur olur. Alı kişinin Rəxşəndədən Cəfər, Qəfər və Səfər adında üç oğlu doğulur. Bunlardan biri [[Tiflis]]də, o biri Şuşada yurd salır. Digəri isə tərəkəməlik edir. Tədqiqatçının oğlu danışır ki, Cəfərin nəslindən olan babam Məhəmməd Firidun bəyin atasıdır: Məhəmməd kişi [[Qarabağ]]ın sayılıb – seçilən zəngin şəxslərindən olduğu üçün ona "Qızıllı Məhəmməd" deyərmişlər. Nənəm Səyyarə xanım isə [[Cavanşirlər]] ([[İbrahim xan]]) nəslindəndir. Firidun bəy məhz belə əsil – nəsilli ailədə böyüyüb tərbiyə almışdır. Şuşada ticarət və sənətkarlıq inkişaf etsə də, bu şəhər [[Zaqafqaziya]]da dini mərkəz kimi tanınsa da, o, daha çox musiqiçilərin vətəni kimi məşhur idi. Təsadüfi deyil ki, Şuşanı "Qafqazın konservatoriyası" adlandıranda bu şəhərdə doğulan məşhur bəstəkarlar, ifaçılar, xanəndələr nəzərdə tutulur. Körpəliyindən evlərində musiqi səsi eşidən, ustad sənətkarları böyük həvəslə dinləyən Firidun bəyin musiqiyə məhəbbəti daha da artırdı. Deyilənlərə görə, o, bəzi tay – tuşlarından ayrılıb özünü sakit bir yerə verər, ağac budağını sinəsinə sıxıb "dınqıldadar" və pəsdən Cabbar əminin oxuduğu muğamların sözlərini zümzümə edərdi. Görünür, həmin vaxtlardan da muğam ifaçılığının korifeyi [[Cabbar Qaryağdı]] oğluna hədsiz məhəbbəti qəlbinə hakim kəsilmişdi. Lakin o hələ bilmirdi ki, qəlbini fəth etmiş bu böyük sənətkarlar haqqında neçə – neçə məqalə və kitablar nəşr etdirəcək… Oğlunda musiqiyə hədsiz sevgi görən Məhəmməd kişi 1931-ci ildə Firidunu Şuşa musiqi məktəbində təhsil almağa qoyur. Üç il burada təhsil alandan sonra yüksək musiqi istedadına baxmayaraq orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirib, Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsinə daxil olur. Hələ universitetin II kurs tələbəsi olarkən SSRI Ali məktəb və elmi müəssisə işçiləri ittifaqının Azərbaycan Respublika komitəsi, Bakı şəhəri ali məktəb tələbələrinin II ümumşəhər elmi konfransında iştirak edir. Həmin konfransda Azərbaycan EA-nın akademikləri, professorları iştirak edirdilər. Konfrans qarşısında tələbələr bölmə rəhbərlərinin nəzarəti altında arxiv materiallarından, bədii ədəbiyyatdan və müxtəlif elmi məcmuələrdən istifadə edərək seçilən mövzular ətrafında mükəmməl məruzələr hazırlamışdılar. Konfransda 78 məruzə oxunur. Həmin mövzular arasında yalnız F.Şuşinskinin "Vaqif dövlət xadimi kimi" mövzusu I mükafata layiq görülür. Bu məqalə sonralar müəllifin ilk mətbu yazısı olur. Tələbəlik illərindən Firidun bəy öz fenomen yaddaşını ictimai elmlərin dərindən mənimsənilməsinə sərf edirdi. O hələ I kursdan tarix, fəlsəfə, ədəbiyyat xüsusilə klassik və aşıq ədəbiyyatını öyrənməklə yanaşı, … H.Heynenin təbirincə desək, "incəsənətin son sözü" olan muğamların yaranması, ifaçıları haqqında maraqlı məlumatlar toplayırdı. O, ölkəmizin şəhərlərini, obalarını qarış-qarış gəzib unudulmuş muğam ifacıları haqqında qələmə alacaq yazılarına yeni-yeni materiallar yığırdı. F.Şuşinski üçün aşkarlanması mümkün olmayan heç nə yox idi. O nəyin bahasına olur-olsun öz inadkarlığı nəticəsində günlərlə, aylarla, bəzən də illərlə axtarışlar aparmağa özündə güc tapırdı. F.Şuşinski çox zaman çətin və bəzən də həyatı bahasına başa gələcək məqsədinə nail olmaq üçün ağır maneələri keçməkdən belə ehtiyat etmirdi. Məhz bu cür "tərsliyin" nəticəsi idi ki, universitetdə oxuyan zaman onlara mühazirə deyən tarixçi-professordan Azərbaycanın Dövlət xadimi Nəriman Nərimanovun unudulmasının səbəbini soruşur. Nəriman Nərimanovun adının çəkilməsi qəti qadağan olunduğu vaxtda F.Şuşinskinin bu sualı professoru çıxılmaz vəziyyətə salır. Tələbənin verdiyi suala nəinki mühazirə deyən professor, hətta universitetdə müraciət olunan hər bir şəxs cavab verməkdən boyun qaçırırdı. Sualına cavab tapmayan 25 yaşlı tələbə 25 noyabr 1950-ci il tarixdə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi M.C.Bağırova məzmunda məktub yazmaq qərarına gəlir". == Əsərləri == * Певец любви. — Лит. Азербайджан 1966 № 6, с. 109–111. Об азерб. народном певце-ханенде XIX в. Саттарe. * Сеид Шушинский. Нар. артист Аз. ССР. — Баку, 1966. 111 с. с ил.: 1 л. портр. 3000 экз. 67 к. На азерб. яз. * Жемчужина нашей музыкальной культуры. Лит. Азербайджан, 1967, № 4, с. 119–123 с портр. К творческой биографии азерб. нар. певца Д. Карягды-оглы. * Родина талантов. — В кн.: Шушинский Ф. Шуша. — Баку, Азерб. гос. изд-во, 1968, с. 98–131 с портр. Об азербайджанских музыкантах, выходцах из г. Шуша. * Волшебное искусство. — "Лит. Азербайджан", 1968, № 6, с. 152–154 с портр. О таристе-виртуозе Курбане Примове (1880–1965). * Свечение таланта. К 80-летию со дня рождения А. Оганезашвили. — "Лит. Азербайджан", 1969, № 7, с. 153–156 * Народные музыканты Азербайджана. [Вступит. статья М. Ибрагимова]. — Баку, "Азернешр", 1970. 363 с. с ил. На азерб. яз. 35 000 экз. * Шушинский Ф. Народные певцы и музыканты Азербайджана. М.: Советский композитор. 1979, 200 c. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == *[http://azerbaijans.com/content_287_az.html Musiqişünaslar] — Azerbaijans.com *[http://www.youtube.com/watch?v=X5xsXE1ML0c Firudin Shushinski (1989)] — Youtube.com *[http://www.youtube.com/watch?v=KoPuRbOBdE4&feature=relmfu Firudin Shushinski (3 avqust 1989)] — Youtube.com [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:1925-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan musiqişünasları]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə alimlər]] [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:SSRİ tarixçiləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] dwiayl5c2iahn64psx5d4jlw0uqwgmb 0 102745 6557939 6396234 2022-08-01T11:38:39Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Aida Tağızadə |orijinal adı = Aida Zeynal qızı Tağızadə |şəkil = Aida Tağızadə.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 5.2.1934 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Azərbaycan SSR]], [[ZSFSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Tağızadə Aida Zeynal qızı''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan musiqişünası, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi (1987), sənətşünaslıq namizədi (1969), professor (1986). == Həyatı == Aida Zeynal qızı 1934-cü il fevralın 5-də [[Şuşa]] şəhərində anadan olmuşdur. Aida xanım ziyalı ailəsində dünyaya gəlib boya-başa çatdığı üçün çox gözəl təlim-tərbiyə və təhsil almış, sonralar sənətşünaslıq elmlər namizədi, professor və əməkdar incəsənət xadimi səviyyəsinə qədər yüksəlmişdir. Onun atası Zeynal Tağızadə dilşünas, filologiya elmləri doktoru olmuş, anası Hacıyeva Sayalı xanım isə pedaqoji və tibb institutlarını bitirmişdir. Aida xanımın sənətin bütün növlərinə olan məhəbbətinin təməli məhz ailədə qoyulmuşdur. Lakin o, musiqişünaslığı özünə peşə seçmişdir. O, Asəf Zeynallı adına Musiqi Kollecini bitirərək Ü.Hacıbəyli adına Konservatoriyada əvvəlcə fortepiano üzrə ifaçılıq şöbəsində oxumuş, iki ildən sonra isə musiqişünaslığa üstünlük verərək bu şöbədə də təhsilini başa vurmuşdur. Aida xanım 1958-ci ildən Bakı Musiqİ Akademiyasında (BMA-da) fəaliyyət göstərir. Azərbaycan simfonik musiqisinin təşəkkülü və inkişafında böyük səy göstərən, hərtərəfli inkişaf etmiş böyük nəzəriyyəçi, dövrümüzün görkəmli bəstəçisi Cövdət Hacıyevə həsr olunmuş monoqrafiyasında ("İşıq", 1979) müəllif Cövdət Hacıyevin Azərbaycan simfonik musiqisinin ümumi inkişafı fonunda özünəməxsus üslubunu araşdırmaq məqsədini izləyir. Kitabda onun beş simfoniyası, "Sülh uğrunda" simfonik poeması, kamera-instrumental musiqisi və fortepiano üçün "Musiqi lövhələri" yüksək peşəkar səviyyədə təhlil olunur. Aida xanımın 1985-ci ildə "Yazıçı" nəşriyyatında çap olunmuş növbəti kitabı bəstəkar [[Soltan Hacıbəyov]]un yaradıcılığına həsr edilmişdir. Maraqlıdır ki, 1969-cu ildə müdafiə etdiyi namizədlik dissertasiyası da istedadlı sənətkarımızın əsərlərinin təhlililə bağlıdır. Həmin monoqrafiyada bəstəkarın "Gülşən" baleti, simfonik canrda yazılan əsərləri, onun üslubu üçün səciyyəvi bir çox xüsusiyyətlər yüksək səviyyədə araşdırılmışdır. A.Tağızadə müxtəlif qəzet və jurnallarda çap olunmuş 100-ə yaxın məqalənin müəllifidir. Məqalələrin əsas mövzuları Üzeyir Hacıbəyli, Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Arif Məlikov və b. kimi böyük sənətçilərinin yaradıcılığı, bədii üslubun özəllikləri, yeni əsərlərin təhlilidir. Peşəkar ifaçılıq sənətinə diqqət yetirən və dəyər verən Aida Tağızadə yazılarında [[Müslüm Maqomayev]], F və X.Qasımova bacıları, [[Sərvər Qəniyev]],[[Elmira Səfərova]], [[Fəridə Quliyeva]], [[Aida Abdullayeva]] kimi sənətkarların yaradıcılıq portretlərində yer vermişdir. O, "XX əsr Azərbaycan musiqisi" məqalələr toplusunun tərtibçisi və elmi redaktoru olmuşdur. 1994-cü ildə çap olunan toplunun birinci cildində milli musiqi mədəniyyətinin tarixi mərhələləri bədii estetik planda araşdırılmış və Azərbaycan bəstəçilərinin üslub problemlərinin analitik izahı verilmişdir. Aida xanım 1996–2007-ci illərdə fəaliyyətini Türkiyənin Ankara Bilkənd universitetində davam etdirmişdir. Bu illərdə o, Azərbaycan və onun musiqi həyatı ilə əlaqələrini kəsməmiş, "XX əsr Azərbaycan musiqisi" məqalələr toplusunun II cildini hazırlamışdır. Üzeyir Hacıbəylinin 110 illiyinə həsr olunmuş həmin kitab 1997-ci ildə işıq üzü görmüşdür. Dahi bəstəkarın yaradıcılığını əhatə edən bu kitabda onun zəngin irsi, tarixi missiyası bədii-estetik, tarixi-mədəni kontekstdə işiqlandırılmışdır. Aida xanımın Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığına həsr olunmuş kitab və broşürləri Azərbaycan musiqişünaslığına bir töhfədir. Bu sırada dövrümüzün görkəmli bəstəkarları C.Hacıyevin, Hacıbəyovlar sülaləsinin nümayəndəsi Soltan Hacıbəyovun, müasir musiqi sənətinin görkəmli nümayəndəsi A.Əlizadənin yaradıcılıqlarına həsr olunmuş monoqrafiyalar parlaq nümunələrdir… == Ailəsi == Aida xanım iki övlad, üç nəvə və bir nəticə sahibidir. Oğlu Fuad Əliyev texniki elmlər doktorudur və uzun illər Almaniyada çalışıb, hazırda Ankarada Özəl universitetdə fəaliyyət göstərir. Qızı Nigar Əliyeva anasının yolunu davam etdirərək, sənətşünaslıq namizədidir. Hazırda Almaniyada məskunlaşaraq, orada öz fəaliyyətini davam etdirir. == Əsərləri == * Cövdət Hacıyev. Broşür. B., "Şur", 1992; * "История азербайджанской музыки" dərsliyində fəsillər: * "Музыкальная культура Азербайджана 2-ой половины XIX века", "Азербайджанское музыкальное искусство в годы Великой Отечественной войны". B., "Maarif", 1992; * "Musiqi ədəbiyyatı". Uşaq musiqi məktəblərinin VII sinfi üçün dərslik /həmmüəllif – F.Əliyeva/. B., "Şur", 1994; * "XX əsrin Azərbaycan musiqisi" e/m toplusu /tərtibçi və ön sözün müəllifi/. /I buraxılış/. B., ADK-nın nəşri, 1994; * "XX əsr Azərbaycan musiqisi" e/m toplusu /tərtibçi və ön sözün müəllifi/. /II buraxılış/. B., "Elm və həyat", 1997; * "Arşın mal alan" musiqili komediyasının val yazısı. "XX əsr Azərbaycan musiqisi" e/m toplusu /II buraxılış/. B., "Elm və həyat", 1997. == Həmçinin bax == * [[Tağızadələr]] == Xarici keçidlər == * [http://www.azyb.net/cgi-bin/jurn/main.cgi?id=1058] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160801221957/http://www.azyb.net/cgi-bin/jurn/main.cgi?id=1058 |date=2016-08-01 }} [[Kateqoriya:Azərbaycan musiqişünasları]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:1934-cü ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tağızadələr]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] hjcquzochmv7quvo37pqg2u49zwjk7d 0 104895 6557889 6490404 2022-08-01T11:22:34Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Cütcü}} {{YM}} '''Cütcü''' (əvvəlki adı: '''Maçkalaşen''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Sos kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 59.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Cütçü adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanata]] uyğun olaraq Cütçü kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Toponimikası == Keçmışdə kəndin ərazisi binə yeri və xırmanlıq olmuşdur. XIX əsrdə ermənilər burada məskunlaşdırıldıqdan sonra daimi yaşayış məntəqəsinə çevrilən binə Maçkalaşen (erm. "cutcu, əkinçi kəndi") adlandırıldı. 1992-ci ildən kəndin adı Cutcu kimi rəsmiləşdirilmişdir. Oykonim peşə adı ilə bağlı olub, "torpağı becərən, sürən" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Cütcü kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |246 |Amaras monastırı<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 9.]</ref> |IV əsr |Cütcü kəndi |Memarlıq |Ölkə |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağətəyi ərazidə yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Sos (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 4uxfbpl6c06dff05s13esvvelc2kqgo 0 107717 6557841 6495060 2022-08-01T11:12:18Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Badaşqan''' (əvvəlki adı: '''Bədəşxan''') — [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu]]nun Yarımca kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 106.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Yarımca kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Bədəşxan kəndi Badaşqan kəndi adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/2125 Naxçıvan Muxtar Respublikası şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı]</ref> == Toponimikası == Tədqiqatçıların mülahizəsinə görə, badaşqan "qəlbən bir olanlar, yaxın, qohum" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> Lakin həmçinin kəndin adının hazırkı [[Əfqanıstan]]ın şimal-şərqi və [[Tacikistan]]ın şərqindəki tarixi dağlıq [[Bədəxşan|Bədəxşan bölgəsi]] ilə də əlaqəli ola bilər. Bu adda Əfqanıstanda [[Bədəxşan vilayəti]], Tacikistanda isə [[Dağlıq Bədəxşan Muxtar Vilayəti|Dağlıq Bədəxşan (Kuhistoni Badaxşon) Muxtar Vilayəti]] mövcuddur. == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Naxçıvan düzündə yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 38.]</ref> |269 |135 |134 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=20 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 36.]</ref> |↗369 |↗181 |↗188 |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Babək rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Babək rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Yarımca (Babək) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] hn8hh4gpmvvt4y42q7zy773vho50b02 0 107732 6557828 6512522 2022-08-01T11:11:12Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Buzqov}} {{YM}} '''Aşağı Buzqov''' — [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu]]nun Aşağı Buzqov kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 106.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 30 sentyabr 2003-cü il tarixli, 500-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun mərkəzi Aşağı Buzqov kəndi olan Buzqov kənd inzibati ərazi dairəsi mərkəzinin adına uyğun olaraq Aşağı Buzqov kənd inzibati ərazi dairəsi adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/2339 Naxçıvan Muxtar Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 30 sentyabr 2003-cü il tarixli, 500-IIQ saylı Qərarı]</ref> == Toponimikası == Kənd Buzqovçayın aşağı hissəsində yerləşdiyinə görə belə adlandırılmışdır. Oykonim Yuxarı Buzqov adının qarşılığıdır. Ərazi adını eyniadlı çaydan almışdır.{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Buzqovçayın sahilində, Dərələyəz silsiləsinin cənub yamacında yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 37.]</ref> |801 |409 |392 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=20 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 36.]</ref> |↗1024 |↗517 |↗507 |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə Aşağı Buzqov kənd tam orta məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>[http://tehsil.nmr.az/tehsil-muessise/babk-rt/muessise.html Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi. Babək rayon Təhsil Şöbəsinin əhatə etdiyi ümumtəhsil məktəbləri haqqında MƏLUMAT (tehsil.nmr.az)]</ref> == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == * [[Aşağı Buzqov piri]] {{Babək rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Babək rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Aşağı Buzqov kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] olc77u7u2onjrauduqb8u2hf2e6tame 0 107739 6557885 6501166 2022-08-01T11:22:04Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Cəhri''' — [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu]]nun Cəhri qəsəbə inzibati ərazi dairəsində qəsəbə.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 106.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 12 iyun 2020-ci il tarixli, 128-VIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Cəhri kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Cəhri kəndinə qəsəbə statusu verilmiş, Cəhri kənd inzibati ərazi dairəsi Cəhri qəsəbə inzibati ərazi dairəsi hesab edilmişdir.<ref>[https://e-qanun.az/framework/45208 Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 12 iyun 2020-ci il tarixli, 128-VIQ saylı Qərarı]</ref> == Toponimikası == Oykonim xalq toponimik termini olan cəhir/cühür sözünün fonetik dəyişməsi olub, "çayın alçaq sahili" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == Cəhri qəsəbəsi çox qədim yaşayış məskəni olmuşdur. Bunu onun hazırda yerləşdiyi ərazidə aparılan qazıntılar nəticəsində aşkar olunmuş kurqanlar və 2-3 min ilə qədər yaşı olan küp qəbirlər və qəbirlərdən çıxan gildən hazırlanmış qablar və müxtəlif məişət əşyaları sübut edir. 1904-1905 ci illərdə erməni soyğunlarına məruz qalmış, Araz-Türk Cumhuriyyətinin yaradılmasında əsas dayaq nöqtələrindən və stratejik mərkəzlərindən biri olmuşdur. 1921-ci il inzibati ərazi bölgüsünə görə Cəhri Naxçıvan qəzasının rayonlarından biri olmuşdur. Bu rayonun mərkəzi Cəhri kəndi olmuş, onun tərkibində 1 qəsəbə 20 kənd olmuşdur. 1929-cu ildə Ermənistan SSR-ə verilən kəndlərdən (Sultanbəy, İtqıran, Almalı, Ağxaç) 1921-ci ildə bu rayonun tərkibində olmuşdur.<ref>http://www.elibrary.az/docs/jurnal/jrn2017_123.pdf</ref> 19 iyun 2020-ci ildə Cəhri kəndinə qəsəbə statusu verilib.<ref>[https://virtualaz.org/bugun/164120 Babək qəsəbəsinə şəhər, Nehrəmə qəsəbə statusu verildi]</ref> === Tarixi abidələri === Cəhri qəsəbəsində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |1846 |[[İşıqlar yaşayış yeri]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 59.]</ref> |III-XVIII əsrlər |Cəhri qəsəbəsi |Arxeoloji |Ölkə |- |1847 |Çalxanqala<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 59.]</ref> |e.ə. XVII əsr |Cəhri qəsəbəsi |Arxeoloji |Ölkə |- |1848 |[[Lizbirt yaşayış yeri]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 59.]</ref> |XIV-XVII əsrlər |Cəhri qəsəbəsi |Arxeoloji |Ölkə |- |5317 |Hamam<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 134.]</ref> |XIX əsr |Cəhri qəsəbəsi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Qəsəbə Babək rayonunun mərkəzindən 23&nbsp;km, Naxçıvan şəhərindən isə 15&nbsp;km şimalda, [[Cəhriçay]]ın sahilində, dağətəyi ərazidə yerləşir. Didivar, Nəzərəbad, Şıxmahmud, Payız, Vayxır, Xal-Xal və Şahbuz rayonunun Türkeş, Kəngərli rayonunun Xıncab və Təzəkənd kəndləri ilə qonşudur. Şərq tərəfdən Qızıl dağ, qərb tərəfdən isə Qaş dağları ilə əhatə olunmuşdur. Mineral və şirin sulu bulaqları vardır. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 37.]</ref> |7989 |3941 |4048 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=20 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 36.]</ref> |↗9115 |↗4560 |↗4555 |- |} Cəhri əhali sayına görə Nehrəmdən sonra Naxçıvan Muxtar Respublikasının ən böyük qəsəbəsidir. Əhalisi əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir. Salahlı, Qarahindi, Cilovxanlı, Dəlmə, Çaybasar kimi qədim, Navkeçən, Qızıldağ, Çimən kimi yeni məhəllələri mövcuddur. === Tanınmış şəxsləri === * [[Qəzənfər Əkbərov]] — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı. Naxçıvan Muxtar Respublikasının 3 Sovet İttifaqı Qəhrəmanından biridir. * [[Yusif Qasımov (döyüşçü)|Yusif Qasımov (Səfəralı oğlu)]]'''-''' Böyük Vətən müharibəsi Veteranı. * Şəhid Qulam Quliyev (1973-1992) * Şəhid [[Cəfər Cəfərov (baş leytenant)]] 1985- ci il dekabrın 26-da anadan olub. 2012-ci il 21 iyul tarixində Tovuz rayon Əlibəyli kəndi istiqamətində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid olub. * Şəhid [[Rasim Məmmədov (mayor)|Məmmədov Rasim Əbdül oğlu]] - Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin mayoru. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub, ölümündən sonra "Qüsursuz xidmətə görə" II dərəcəli medalı ilə təltif edilib. * [[Namiq Həsənov|Namiq Həsənov — Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri]] 1994-1995. Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi nazirinin müavini 1995-2000-ci illər. * [[Siyavuş Novruzov]] — Yeni Azərbaycan Partiyası icra katibinin müavini, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin İctimai Birliklər və dini qurumlarla iş Komitəsinin Sədri, Qarabağ və Əfqanıstan müharibəsi veteranı, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru. * [[Eldar İbrahimov]] — Azərbaycanın siyasi xadimi, Azərbaycan Respublikası I, II, III, IV, V çağırış Milli Məclisinin deputatı, Milli Məclisin Komitə sədri, iqtisadi elmlər üzrə elmlər doktoru. * [[Həsən Şirinov]] — Bakı Şəhər Baş Polis İdarəsinin rəis müavini, polis general-mayoru. * [[Hacı Fəxrəddin Səfərli]] —Tarix elmləri doktoru, Professor, AMEA-nın müxbir üzvü (2017), Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Elm Xadimi, AMEA Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun direktoru, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin deputatı. * [[Vaqif İbrahimov]] — AMEA-nın müxbir üzvü (2017), Fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, professor. * [[Hacı Qadir Qədirzadə]] — Tarix elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü. * [[Sərdar Cəlaloğlu]] — Azərbaycan Demokrat Partiyasının sədri. * [[Kərim Qasımov]] - Uzun müddət yüsək vəzifələrdə çalışmış, tanınmış ziyalımız. * [[Kəpənəkdoğan|Ziyad Quluzadə]] - Radio Kino Televiziya üzrə Fəlsəfə elmləri doktoru, Prezident təqaüdçüsü, gənc yazar. * [[Aydın Quliyev]] — 1993-1997-ci illərdə Naxçıvan MR Ali Məclisində şöbə müdiri, Ali Məclis sədrinin müşaviri, Bakı-Xəbər qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, siyasətçi. == İqtisadiyyatı == Əhali əsasən heyvandarlıq, taxılçılıq, tərəvəzçiliklə məşğul olur. Dəyirman, bir neçə çörək və mebel sexləri mövcuddur. == Mədəniyyəti == Qəsəbədə 1 kitabxana, 2 rabitə şöbəsi fəaliyyət göstərir. == Təhsil == Qəsəbədə Cəhri qəsəbə 1 nömrəli və 2 nömrəli tam orta məktəblər fəaliyyət göstərir.<ref>[http://tehsil.nmr.az/tehsil-muessise/babk-rt/muessise.html Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi. Babək rayon Təhsil Şöbəsinin əhatə etdiyi ümumtəhsil məktəbləri haqqında MƏLUMAT (tehsil.nmr.az)]</ref> Cəhridə ilk dünyəvi məktəb 1885-ci ildə təsis edilmişdir. 1970-ci ildən Cəhridəki 1 nömrəli tam orta məktəb cəhrili Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Qəzənfər Qulam oğlu Əkbərovun adını daşıyır. Bundan başqa qəsəbədə 1 uşaq musiqi məktəbi də fəaliyyətdədir. == Din == [[Fayl:Cilovxanlimescidi.jpg|thumb|250px|Cilovxanlı məscidi]] Qəsəbədə 3 məscidi, 2 mərasim evi var. Cəhri xəstəxanası 1892-ci ildə əsası qoyulmuş və 1904-cü ildə 6 çarpayılıq sahə xəstəxanasına çevrilmişdir.<ref>http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2014/fevral/353873.htm</ref> == Səhiyyə == Qəsəbədə xəstəxana mövcuddur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Babək rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Cəhri| ]] 1majqlttgkbacsp3upvm54pioh27rqe 0 107743 6557832 6495772 2022-08-01T11:11:36Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Uzunoba}} {{YM}} '''Aşağı Uzunoba''' — [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu]]nun Yuxarı Uzunoba kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 106.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 30 sentyabr 2003-cü il tarixli, 500-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Aşağı Uzunoba kəndi Şıxmahmud kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, Yuxarı Uzunoba kəndi mərkəz olmaqla, Yuxarı Uzunoba kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/2339 Naxçıvan Muxtar Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 30 sentyabr 2003-cü il tarixli, 500-IIQ saylı Qərarı]</ref> == Toponimikası == Oykonim "aşağıda yerləşən Uzunoba kəndi" deməkdir.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Aşağı Uzunoba kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |34 |[[II Kültəpə|II Kültəpə yaşayış yeri]]<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 2.]</ref> |Tunc dövrü |Aşağı Uzunoba kəndi |Axeoloji |Dünya |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Naxçıvançayın sahilində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 37.]</ref> |423 |206 |217 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=20 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 36.]</ref> |↗486 |↗239 |↗247 |- |} === Tanınmış şəxsləri === * [[Ziyafət Əsgərov]] — 2005-ci il dekabrın 2-dən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi Sədrinin birinci müavini, hüquq elmləri namizədi, professor. == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Babək rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Babək rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Yuxarı Uzunoba kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 0mvbxpttozy80mc4t0ahb2wae7g05i5 0 107784 6557803 6493284 2022-08-01T11:07:58Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Axtaçı}} {{YM}} '''Axtaçı''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Sabirabad rayonu]]nun Şəhriyar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 86.]</ref> == Toponimikası == <ref>{{ATEL|XXXX|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Sabirabad rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Sabirabad rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Şəhriyar (Sabirabad) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 4l8onn89ryz60p4muhtu7rmxb3i84oe 0 107786 6557838 6493293 2022-08-01T11:11:58Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Azadkənd}} {{YM}} '''Azadkənd''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Sabirabad rayonu]]nun Azadkənd kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 86.]</ref> == Toponimikası == Kənd Kür çayının sağ sahilində, Muğan düzündədir. Kür çayının daşması nəticəsində torpaqlar Şorlaşdığından Həşimxanlı kəndinin əhalisi indiki kəndin ərazisinə köçmüş, kənd 1938-ci ildən belə adlandırılmışdır. Oykonim azad (kicik, xırda; müstəqil) və kənd (yaşayış məntəqəsi termini) sözlərindən düzəlib, "kicik kənd; müstəqil kənd" deməkdir. 1933-cu ildə Lerik və Kürdəmir rayonlarında da Azadkənd yaşayış məntəqələri qeydə alınmışdır.<ref>{{ATEL|1|}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Sabirabad rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Sabirabad rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Azadkənd (Sabirabad) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 7um6fpez2xzmt44jfdudhsuzk2zqdef 0 107788 6556823 6183872 2022-07-31T16:17:58Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{YM |ad = Nizami |xəritə = |xəritə miqyas = 200px |xəritə məlumat = [[Sabirabad]] |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Sabirabad rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Nizami''' (əvvəlki adı: '''Vladimirovka''') — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Sabirabad rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində [[kənd]]. ==Tarixi== Əvvəlki adı '''Vladimirovka''' olmuş və [[1 sentyabr]] [[2004]]-cü ildən dəyişdirilərək '''Nizami''' adlandırılmışdır.<ref>[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=6324&doctype=0 ''"Azərbaycan Respublikasının bəzi şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikasının 1 sentyabr 2004-cü il tarixli, 727-IIQ nömrəli '''Qanunu''']{{Dead link|date=December 2020 |bot=InternetArchiveBot }} {{az}}</ref> Vasif kimi yaxşı oğlanların məskənidir ==Toponimikası== Kənd [[Muğan düzü]]ndədir. Keçmiş adı Qəhrəmanlı olmuşdur. 1891-ci ildə Rusiyanın Vladimir vilayətindən köçürülmüş rus ailələri məskunlaşdıqdan sonra belə adlanmışdır. 2004-cü ildən Nizami adı ilə rəsmiləşdirilmişdir.<ref>Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]. [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427</ref> ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} {{Sabirabad rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Sabirabad rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Sabirabad rayonunun kəndləri]] eod61xkf5mdpstx8lwenpvndgzpwomb 0 107916 6557804 6493291 2022-08-01T11:08:06Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Axtaçı}} {{YM}} '''Axtaçı Muğan''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Sabirabad rayonu]]nun Güdəcühür kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 86.]</ref> == Toponimikası == <ref>{{ATEL|XXXX|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Sabirabad rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Sabirabad rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Güdəcühür kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 68d22p33avgxu9vuhswxjoofb03f3ca 0 107917 6557799 6493290 2022-08-01T11:07:32Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Axısxa''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Sabirabad rayonu]]nun Axısxa kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 86.]</ref> == Toponimikası == <ref>{{ATEL|XXXX|XXXX}}</ref> == Tarixi == Kəndi 1944-cü ildə [[Gürcüstan]]ın Axısxa rayonundan [[Qazaxıstan]]a və Orta Asiyaya sürgün edilmiş, 1960-cı illərdə isə Azərbaycana köçmüş türk ailələri salmışdır. Buraya köçənlər köhnə yaşayış yerlərinin adını yeni məskənlərinə vermişlər.<ref>"Azərbaycan toponimləri". Ensiklopedik lüğət, 2000-ci il. Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi</ref> === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == [[Şirvan düzü]]ndədir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Sabirabad rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Sabirabad rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Axısxa kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] ikgbr01vww8bumr1ej1syyenm10k329 0 108166 6557844 6493294 2022-08-01T11:13:07Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Bala Həşimxanlı''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Sabirabad rayonu]]nun Moranlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 86.]</ref> == Toponimikası == <ref>{{ATEL|XXXX|XXXX}}</ref> == Tarixi == Əvvəlki adı '''Bala Haşımxanlı''' olmuş və [[1 sentyabr]] [[2004]]-cü ildən dəyişdirilərək '''Bala Həşimxanlı''' adlandırılmışdır.<ref>[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=6324&doctype=0 ''"Azərbaycan Respublikasının bəzi şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikasının 1 sentyabr 2004-cü il tarixli, 727-IIQ nömrəli '''Qanunu''']{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{az}}</ref> Bala Haşımxanlı kəndi Muğan düzündədir. Etnotoponimdir. "Kiçik Haşımxanlı kəndi" deməkdir. Yaşayış məntəqəsi XIX əsrin ortalarında Haşımxanlı (indiki Böyük Haşımxanlı) kəndindən çıxmış ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır.<ref>{{ATEL|1|}}</ref> === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Sabirabad rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Sabirabad rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Moranlı (Sabirabad) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] l0kackzi9eemxky9128ziz0dynnlbw4 3 108629 6557014 6556059 2022-07-31T19:09:11Z Orkhan Juvarli 212586 wikitext text/x-wiki {|class="standard" border="1" frame="box" align="right" |- |{{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} |- |{{Arxiv qutusu|Arxiv 2010|Arxiv 2011|Arxiv 2012|Arxiv 2013|Arxiv 2014|Arxiv 2015|Arxiv 2016|Arxiv 2017|Arxiv 2018|Arxiv 2019|Arxiv 2020|Arxiv 2021|Arxiv 2022}} |} == Qaralamalar == Salam, Araz müəllim. Necəsiniz? Üzrlü sayın narahat edirəm. Mənim istifadəçi hesabımın bir qaralama səhifəsi var. Digər qaralama səhifəsini necə yarada bilərəm? Öncədən təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 11:19, 1 may 2022 (UTC) : Salam {{u|Sevindiknesiboglu2008}}. Çox sağ olun. Məsələn belə: [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008/Qaralama-2]] — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 11:47, 1 may 2022 (UTC) : Var olun, Araz müəllim. Bayramınız mübarək olsun. [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 07:23, 2 may 2022 (UTC) == «Qızıl Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Goldenwiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Qızıl Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin aprel ayı ərzində 4.496 redaktə etmisiniz. Buna görə də Redaktə Liqasının «Qızıl Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 21:16, 2 may 2022 (UTC) |} :{{u|Xeyal}} təşəkkür edirəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 04:54, 3 may 2022 (UTC) == SNS == Salam, sizi [[Saybu Swag|bu]] məqalənin [https://az.m.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinm%C9%99y%C9%99_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#Saybu_Swag SNS]-nə dəvət edirəm. <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 18:22, 13 may 2022 (UTC) == Məqaləyə yüklənmiş faylın silinməsi ilə bağlı == Salam hörmətli [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz]] müəllim, Bugün gördüm ki, yaratdığım və YM statusu almış [[Geniş açılmış gözlərlə (film, 2009)|Geniş açılmış gözlərlə]] məqaləsini bəzəyən bu şəkil [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fayl:Geni%C5%9F_a%C3%A7%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_g%C3%B6zl%C9%99rl%C9%99_(film,_2009)_-_Zohar_Strauss.jpg&action=edit&redlink=1] tərəfinizdən silinmişdir. Bilmək istərdim, bunun səbəbi nədir və o şəkli bərpa edə bilərsinizmi? Hörmətlə, [[İstifadəçi:Keete 37|Farid Aliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|müzakirə]]) 11:51, 16 may 2022 (UTC) :Salam {{u|Keete 37}}. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon%3AXarici_media%2Fdoc&type=revision&diff=6444515&oldid=4053750 Buradakı] dəyişikliklə '''başlıq_şəkli''' bölümü ləğv edilib. Və həmin şablonda şəkil istifadə edilmədiyinə görə o [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:UnusedFiles sitifadəsiz fayllar] kateqoriyasına düşüb. Təmizləmə zamanı da şəkil silinib. Əgər siz həmin şəkli məqalənin digər bir yerində istifadə edəcəksizsə bərpa etmək olar. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:18, 16 may 2022 (UTC) :: [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz]] müəllim, mümkündürsə, həmin şəkli bərpa edin. Mən onu məqalənin başqa yerinə yerləşdirərəm. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Keete 37|Farid Aliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|müzakirə]]) 13:30, 16 may 2022 (UTC) ::: {{u|Keete 37}} bərpa edildi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 14:05, 16 may 2022 (UTC) == [[:Şahrəddin Əsgərov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Şahrəddin Əsgərov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Şahrəddin Əsgərov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:08, 16 may 2022 (UTC) == Hamidu Keyta == Salam [[Hamidu Keyta]] səhifəsindəki müəyyən məlumatları silmisiniz? Səbəb nədir? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 09:24, 17 may 2022 (UTC) : sALAM {{u|EVRRVE.}}. Əslində gördüm ki şablonu hələ doldurmasız onçu sildim. Şablonu {{tl|Futbolçu}} buradan kopi past etməklə istifadə edin. Siz hardan götürmüşdüzsə səliqəsiz idi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:38, 17 may 2022 (UTC) Anlaşıldı. Məqalənin üzərindəki şablonda kimi yazıldığı kimi səhifədə iş davam edir. Sizin yazdığınız mənbədən götürmüşdüm elə məqaləni. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 10:32, 17 may 2022 (UTC) == Dil keçidləri == Salam. Zəhmət olmasa bu 2 dil keçidlərini birləşdirərdiz: [https://en.wikipedia.org/wiki/Fantasia bu] və [https://az.wikipedia.org/wiki/Fantaziya bu].— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 08:33, 21 may 2022 (UTC) : {{u|Samral}} salam. Nə problem varsa sistem birləşdirmir. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:26, 21 may 2022 (UTC) == [[:Atin Abdullayev]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Atin Abdullayev]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Atin Abdullayev]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 10:35, 23 may 2022 (UTC) == Salam == * Salam Araz bəy hər vaxtınız xeyir. Müzakirə səhifəm arxivini düzəldən zaman məcbur ilk öncə əsas məqalə kimi yaratdım sonra deyişdim. Bəs bunu ilk başdan necə edə bilərəm ki, bir başa əsas məqalə kimi olmadan elə arxiv kimi vəya qaralama kimi yaradım? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 07:43, 26 may 2022 (UTC) :Salam {{u|Onyeddi}}. Məsələn axtarış xanasına və ya öz şəxsi səhifənizə bunu yazıb tıklayaraq işə başlaya bilərsiz. '''İstifadəçi:Onyeddi/Qaralama-1''' və ya ([[İstifadəçi:Onyeddi/Qaralama-1]]) — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:47, 26 may 2022 (UTC) :: Bu üsul fikrimdən çıxmışdı. Təşəkkür edirəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 08:01, 26 may 2022 (UTC) == Şəkil == Salam. [[69 (seks pozası)|Buraya]] əlavə etdiyim şəkil nə səbəbə göstərilmir bəlkə biləsiz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 10:11, 30 may 2022 (UTC) :{{u|Lavici}} salam. İlk baxışda problem yoxddur. Nəsə tapa bilmədim səhvi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:20, 30 may 2022 (UTC) ::Çox qəribədir. {{U|Toghrul R}} bilər bəlkə. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 10:25, 30 may 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] bəzi fotolar vikidaxili istifadə üçün qadağan edilmiş şəkillər siyahısındadır, bu da onlardan biridir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:06, 31 may 2022 (UTC) ::Salam Araz müəllim sizi mən narahat edirəm öz səhifəndəki şəkili silə bilmirəm mümkündüsə silin və birə Damla səhifəsindəki şəkili silində diqqətivizə görə təşəkkür edirəm [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 09:40, 30 iyul 2022 (UTC) ::: {{u|Vusalsuvarov1996}} salam. Hansı şəkli deyirsiz dəqiq bilmədim. Link qoyun silim. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:57, 30 iyul 2022 (UTC) ::::[[Damla (müğənni)]] və Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 14:03, 30 iyul 2022 (UTC) == İstifadəçiliyimlə bağlı == Salam, Araz müəllim. Necəsiniz, yaxşı olasınız İnşəAllah. Çox üzrlü sayın Sizi narahat edən Sevindik Nəsiboğludur. Araz müəllim, mən Windows kompüteri yeniləmişəm, ona görə də, kompüterin Vikipediya ilə bağlı bütün hafizəsi təmizlənib. Bir də Vikipediyada qeydiyyatdan keçmək üçün Vikipediya parol istəyir. Parolu unutmuşam. Bunun ayrı bir yolu yoxdurmu? Öncədən çox təşəkkürlər. : Salam həmkar. Siz '''Sevindiknesiboglu2008''' bu adı giriş yerinə yazın parol yerinin aşağısında ''parolu unutmuşam'' olmalıdı onu vur və sona çatdır. Yeni parol istəyəcək onu da yazarsan. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:06, 2 iyun 2022 (UTC) :: {{u|Dr.Wiki54}} salam. Siz də bu həmkara kömək edə bilərsizmi. Mən dediyim kimi hesab edirəm alınar. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:07, 2 iyun 2022 (UTC) :::Araz müəllim, Sizə necə təşəkkür edəcəyimi bilmirəm. Vikipediya ilə bağlı nə etmişəmsə, hamısı Sizin mənə olan güvəniniz və verdiyiniz stimul sayəsində olub. Allah razı olsun, Araz müəllim! — [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 09:54, 2 iyun 2022 (UTC) :Təbii, edərəm. Sizin dediyiniz versiya ilə yoxlasın. Email adresinə gələn məktubla rahat dəyişə bilər. Email adresinin kodunu bilmirsə orda da "şifrəmi unutdum" hissəsindən kömək alsın. Əgər yenə həll edə bilməsə fonda müraciət etsin. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:54, 2 iyun 2022 (UTC) ::Hər şey qaydasındadır, hörmətli həmkar. Allah razı olsun! [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|(müzakirə)]] 09:56, 2 iyun 2022 (UTC) == [[:Rza Bəşirov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Rza Bəşirov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Rza Bəşirov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 23:01, 2 iyun 2022 (UTC) == Qaralama == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[Mirmehdi Ağaoğlu]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 07:55, 11 iyun 2022 (UTC) :{{u|Orkhan Juvarli}} salam. Edərəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 08:06, 11 iyun 2022 (UTC) == Şəkər portağalı == Salam. Şəkər portağalı faylı niyə silindi, səbəbin bilmək olar? {{imzasız|Musa Səmədov}} : {{u|Musa Səmədov}} salam. Mən istifadəsiz faylları silirəm. Görünür ki məqalədən çıxarılıbmış, o üzdən silinib. Bərpa da etmək olar, əgər lazımdırsa. İstəsəz faylın adını olduğu kimi yazarsız. Məsələn: <code>Fayl:xxxxxx.jpg</code> — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:37, 15 iyun 2022 (UTC) == [[Xəzər gölü]] == Salam Araz müəllim. Bu məqalə "Xəzər gölü (Türkiyə)" adlandırmalı, hazırkı ad "Xəzər dənizi" məqaləsinə yönləndirməlidir fikrimcə. Lakin texniki məhdudiyyətlərə görə edə bilmədim. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 12:59, 17 iyun 2022 (UTC) == Müzakirə səhifəsinin silinməsi == salam Araz bəy, [[Müzakirə:Orxan Rəhimli (əsgər, 1992)]] səhifəsini niyə silmisiniz? müzakirə bitməmişdi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 14:41, 18 iyun 2022 (UTC) : {{u|Atakhanli}} salam. Görünür səhv salmışam. mənə sanki elə gəldiki məqalə oradada yazılıb. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:07, 18 iyun 2022 (UTC) ::artıq köçürmüsünüz, təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:14, 18 iyun 2022 (UTC) == Rasim Məmmədov (şəhid) == Salam həmkar mənim [[Rasim Məmmədov (şəhid)|bu məqalə]] də yerləşdirdiyim sil şablonun hansı səbəblərə görə çıxarmısınız? -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:54, 20 iyun 2022 (UTC) : {{u|Qraf061}} salam. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Rasim_M%C9%99mm%C9%99dov_(%C5%9F%C9%99hid)&action=history Səbəb]i qeyd etmişəm. Sil şablonu qoyarkən həmin səhifəyə keçidləri sıfırlamaq lazımdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:57, 20 iyun 2022 (UTC) ::Hörmətli @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] başa düşdüm təşəkkür edirəm -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:58, 20 iyun 2022 (UTC) == Qaralama 2 == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[Fərid Hüseyn]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 08:32, 21 iyun 2022 (UTC) : {{u|Orkhan Juvarli}} salam. Edərəm. O tanınmış yazardı. Əslində ensiklopedikdi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:05, 21 iyun 2022 (UTC) Elədir. Təəssüf ki, ensiklopedik şəxslərin yaxşı hazırlanmamış məqalələri silinir. Əslində onların zənginləşdirilməsi prioritet olmalıdır. Silmək asana qaçmaqdır. Sağlıq olsun. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 10:02, 21 iyun 2022 (UTC) :{{U|Orkhan Juvarli}}, bura könüllü layihədir. Heç kim hansısa məqaləni yazmağa məcbur deyil və edilməməlidir də. Ancaq sizinlə razıyam, ensiklopedik mövzuları silmək yerinə təkmilləşdirmək daha ideal seçim olardı, nəin ki, silmək. Məqalə qənaətbəxş halda deyilsə də, silmək yerinə müvafiq qaralama şablonlarını əlavə edib, saxlamaq lazımdır. Silmək bizə heç nə qazandırmayacaq. [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 10:09, 21 iyun 2022 (UTC) == VikiSitat == Salam. [[:az:q:Kateqoriya:Vikisitat:Sürətli silinəcək səhifələr|Sürətli silinəcək səhifələr]]ə baxa bilərsiz? [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:33, 26 iyun 2022 (UTC) == [[Röya]] == Salam, Araz bəy. Səhifəyə bəzi keçidlər var. Birdə ki, mən səhifəni "yuxugörmə" səhifəsinə yönləndirəcəkdim. "Röya (ad)" səhifəsində adaşları vermək olar. [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:00, 28 iyun 2022 (UTC) Araz bəy, əsas səhifənin adı elə "röya" olsa yaxşıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:12, 30 iyun 2022 (UTC) :{{u|dancewithdevil}} Hansı əsas səhifə? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:16, 30 iyun 2022 (UTC) ::"yuxugörmə" Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:28, 30 iyun 2022 (UTC) == «Gümüş Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Silverwiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Gümüş Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyun ayı ərzində 3.778 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Gümüş Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:13, 30 iyun 2022 (UTC) |} == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:25, 4 iyul 2022 (UTC) |} == Blok == salam həmkar, [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/188.253.238.3|bu ip-yə]] blok lazımdır, vandalizm edir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:14, 10 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya == Salam həmkar. Necəsiniz? Qurban bayramınız mübarək olsun. Bu [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] kateqoriyanı hansı kateqoriya ilə ([[:ru:Категория:Насилие над детьми]] və ya [[:ru:Категория:Преступления против детей]]) birləşdirmək uyğundur? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:45, 9 iyul 2022 (UTC) :Salam Araz müəllim. Təşəkkür edirəm, yaxşıyam. İnşallah ki, siz də yaxşısınız. Məntiqli olanı [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] → [[:ru:Категория:Насилие над детьми]] birləşdirməkdir. Hörmətlə: — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:15, 11 iyul 2022 (UTC) == [[Vikipediya:Seçilmiş siyahılar]] == Salam Araz bəy. Zəhmət olmasa [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının siyahısı|bu]] siyahını [[Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|buradakı]] Mükafatlar və adlar bölməsinə əlavə edəsiniz. Səhifə mühafizə olunduğu üçün edə bilmirəm. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 16:28, 12 iyul 2022 (UTC) == Kollec direktoru == Salam Hörmətli @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] məni maraqlandıran bir sual var Azvikipedyada Kolleclərin direktorları (rektor) ensklopetik sayılır? -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:12, 14 iyul 2022 (UTC) :hesab edirəm ki, universitet rektorlarının ensiklopedik olmasındakı səbəb onların universitetdə rektor olması deyil. onlar rektor olana qədər elmdə bir sıra xidmətləri olur, əksəriyyətinin (hamısının) mükafatları var. yəni sırf bunlara görə ensiklopedikdir. buna görə də universitet rektorları avtomatik bu tələblərə cavab verdiyi üçün ensiklopedikdir. kollec rektorlarına da sırf kollec rektoru kimi yox, fərdi olaraq yanaşılsa məncə daha doğru olar. məsələm alim kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:09, 14 iyul 2022 (UTC) ::Təşəkkür edirəm -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:20, 14 iyul 2022 (UTC) == [[Məhməd]] == Salam Araz müəllim. Yaratdığınız bu ad səhifəsini "Mehmet"ə birləşdirək. Belə ad yoxdur və bizdə də belə yazılış yoxdur (bir neçə səhifə istisna, onları da düzəltmək lazımdır). Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:51, 15 iyul 2022 (UTC) : {{u|dancewithdevil}} salam. Olar, edin. Mən də bir az tərəddüddə qalmışdım. Digər iki vikidə olduğundan etdimişdim. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:55, 15 iyul 2022 (UTC) ::@{{U|Araz Yaquboglu}}, {{y}} həll etdim, silə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:46, 22 iyul 2022 (UTC) == Mündəricatın götürülməsi == Salam, Araz bəy. [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Bu]] məqalədən mündəricatı necə götürə bilərəm ? '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 16:44, 29 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir orden! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Qraf.orden.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''"Qraf ordeni''''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Araz bəy! Azərbaycan Vikipediyasında əvəzolunmaz fəaliyyətiniz və öz töhvələriniz ilə Gənc istifadəcilərə örnək olduğunuz üçün sizə öz təşəkkürümü bildirirəm və yeni yaratdığım Qraf Ordenini sizə təqdim edirəm. Uğurlar! -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:15, 30 iyul 2022 (UTC) |} :{{u|Qraf061}} təşəkkürlər. Çox sağ olun dəyəriniz üçün. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 04:51, 30 iyul 2022 (UTC) == Qaralama == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[İlahə Səfərzadə]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! Hörmətlə: [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 19:09, 31 iyul 2022 (UTC) pe13b4qxmcgvlxzq6jvqvs85lyr3vi7 6557397 6557014 2022-08-01T05:34:01Z Araz Yaquboglu 17991 /* Qaralama */ wikitext text/x-wiki {|class="standard" border="1" frame="box" align="right" |- |{{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} |- |{{Arxiv qutusu|Arxiv 2010|Arxiv 2011|Arxiv 2012|Arxiv 2013|Arxiv 2014|Arxiv 2015|Arxiv 2016|Arxiv 2017|Arxiv 2018|Arxiv 2019|Arxiv 2020|Arxiv 2021|Arxiv 2022}} |} == Qaralamalar == Salam, Araz müəllim. Necəsiniz? Üzrlü sayın narahat edirəm. Mənim istifadəçi hesabımın bir qaralama səhifəsi var. Digər qaralama səhifəsini necə yarada bilərəm? Öncədən təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 11:19, 1 may 2022 (UTC) : Salam {{u|Sevindiknesiboglu2008}}. Çox sağ olun. Məsələn belə: [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008/Qaralama-2]] — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 11:47, 1 may 2022 (UTC) : Var olun, Araz müəllim. Bayramınız mübarək olsun. [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 07:23, 2 may 2022 (UTC) == «Qızıl Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Goldenwiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Qızıl Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin aprel ayı ərzində 4.496 redaktə etmisiniz. Buna görə də Redaktə Liqasının «Qızıl Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 21:16, 2 may 2022 (UTC) |} :{{u|Xeyal}} təşəkkür edirəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 04:54, 3 may 2022 (UTC) == SNS == Salam, sizi [[Saybu Swag|bu]] məqalənin [https://az.m.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinm%C9%99y%C9%99_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#Saybu_Swag SNS]-nə dəvət edirəm. <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 18:22, 13 may 2022 (UTC) == Məqaləyə yüklənmiş faylın silinməsi ilə bağlı == Salam hörmətli [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz]] müəllim, Bugün gördüm ki, yaratdığım və YM statusu almış [[Geniş açılmış gözlərlə (film, 2009)|Geniş açılmış gözlərlə]] məqaləsini bəzəyən bu şəkil [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fayl:Geni%C5%9F_a%C3%A7%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_g%C3%B6zl%C9%99rl%C9%99_(film,_2009)_-_Zohar_Strauss.jpg&action=edit&redlink=1] tərəfinizdən silinmişdir. Bilmək istərdim, bunun səbəbi nədir və o şəkli bərpa edə bilərsinizmi? Hörmətlə, [[İstifadəçi:Keete 37|Farid Aliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|müzakirə]]) 11:51, 16 may 2022 (UTC) :Salam {{u|Keete 37}}. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon%3AXarici_media%2Fdoc&type=revision&diff=6444515&oldid=4053750 Buradakı] dəyişikliklə '''başlıq_şəkli''' bölümü ləğv edilib. Və həmin şablonda şəkil istifadə edilmədiyinə görə o [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:UnusedFiles sitifadəsiz fayllar] kateqoriyasına düşüb. Təmizləmə zamanı da şəkil silinib. Əgər siz həmin şəkli məqalənin digər bir yerində istifadə edəcəksizsə bərpa etmək olar. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:18, 16 may 2022 (UTC) :: [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz]] müəllim, mümkündürsə, həmin şəkli bərpa edin. Mən onu məqalənin başqa yerinə yerləşdirərəm. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Keete 37|Farid Aliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|müzakirə]]) 13:30, 16 may 2022 (UTC) ::: {{u|Keete 37}} bərpa edildi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 14:05, 16 may 2022 (UTC) == [[:Şahrəddin Əsgərov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Şahrəddin Əsgərov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Şahrəddin Əsgərov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:08, 16 may 2022 (UTC) == Hamidu Keyta == Salam [[Hamidu Keyta]] səhifəsindəki müəyyən məlumatları silmisiniz? Səbəb nədir? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 09:24, 17 may 2022 (UTC) : sALAM {{u|EVRRVE.}}. Əslində gördüm ki şablonu hələ doldurmasız onçu sildim. Şablonu {{tl|Futbolçu}} buradan kopi past etməklə istifadə edin. Siz hardan götürmüşdüzsə səliqəsiz idi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:38, 17 may 2022 (UTC) Anlaşıldı. Məqalənin üzərindəki şablonda kimi yazıldığı kimi səhifədə iş davam edir. Sizin yazdığınız mənbədən götürmüşdüm elə məqaləni. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 10:32, 17 may 2022 (UTC) == Dil keçidləri == Salam. Zəhmət olmasa bu 2 dil keçidlərini birləşdirərdiz: [https://en.wikipedia.org/wiki/Fantasia bu] və [https://az.wikipedia.org/wiki/Fantaziya bu].— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 08:33, 21 may 2022 (UTC) : {{u|Samral}} salam. Nə problem varsa sistem birləşdirmir. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:26, 21 may 2022 (UTC) == [[:Atin Abdullayev]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Atin Abdullayev]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Atin Abdullayev]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 10:35, 23 may 2022 (UTC) == Salam == * Salam Araz bəy hər vaxtınız xeyir. Müzakirə səhifəm arxivini düzəldən zaman məcbur ilk öncə əsas məqalə kimi yaratdım sonra deyişdim. Bəs bunu ilk başdan necə edə bilərəm ki, bir başa əsas məqalə kimi olmadan elə arxiv kimi vəya qaralama kimi yaradım? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 07:43, 26 may 2022 (UTC) :Salam {{u|Onyeddi}}. Məsələn axtarış xanasına və ya öz şəxsi səhifənizə bunu yazıb tıklayaraq işə başlaya bilərsiz. '''İstifadəçi:Onyeddi/Qaralama-1''' və ya ([[İstifadəçi:Onyeddi/Qaralama-1]]) — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:47, 26 may 2022 (UTC) :: Bu üsul fikrimdən çıxmışdı. Təşəkkür edirəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 08:01, 26 may 2022 (UTC) == Şəkil == Salam. [[69 (seks pozası)|Buraya]] əlavə etdiyim şəkil nə səbəbə göstərilmir bəlkə biləsiz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 10:11, 30 may 2022 (UTC) :{{u|Lavici}} salam. İlk baxışda problem yoxddur. Nəsə tapa bilmədim səhvi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:20, 30 may 2022 (UTC) ::Çox qəribədir. {{U|Toghrul R}} bilər bəlkə. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 10:25, 30 may 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] bəzi fotolar vikidaxili istifadə üçün qadağan edilmiş şəkillər siyahısındadır, bu da onlardan biridir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:06, 31 may 2022 (UTC) ::Salam Araz müəllim sizi mən narahat edirəm öz səhifəndəki şəkili silə bilmirəm mümkündüsə silin və birə Damla səhifəsindəki şəkili silində diqqətivizə görə təşəkkür edirəm [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 09:40, 30 iyul 2022 (UTC) ::: {{u|Vusalsuvarov1996}} salam. Hansı şəkli deyirsiz dəqiq bilmədim. Link qoyun silim. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:57, 30 iyul 2022 (UTC) ::::[[Damla (müğənni)]] və Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 14:03, 30 iyul 2022 (UTC) == İstifadəçiliyimlə bağlı == Salam, Araz müəllim. Necəsiniz, yaxşı olasınız İnşəAllah. Çox üzrlü sayın Sizi narahat edən Sevindik Nəsiboğludur. Araz müəllim, mən Windows kompüteri yeniləmişəm, ona görə də, kompüterin Vikipediya ilə bağlı bütün hafizəsi təmizlənib. Bir də Vikipediyada qeydiyyatdan keçmək üçün Vikipediya parol istəyir. Parolu unutmuşam. Bunun ayrı bir yolu yoxdurmu? Öncədən çox təşəkkürlər. : Salam həmkar. Siz '''Sevindiknesiboglu2008''' bu adı giriş yerinə yazın parol yerinin aşağısında ''parolu unutmuşam'' olmalıdı onu vur və sona çatdır. Yeni parol istəyəcək onu da yazarsan. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:06, 2 iyun 2022 (UTC) :: {{u|Dr.Wiki54}} salam. Siz də bu həmkara kömək edə bilərsizmi. Mən dediyim kimi hesab edirəm alınar. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:07, 2 iyun 2022 (UTC) :::Araz müəllim, Sizə necə təşəkkür edəcəyimi bilmirəm. Vikipediya ilə bağlı nə etmişəmsə, hamısı Sizin mənə olan güvəniniz və verdiyiniz stimul sayəsində olub. Allah razı olsun, Araz müəllim! — [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 09:54, 2 iyun 2022 (UTC) :Təbii, edərəm. Sizin dediyiniz versiya ilə yoxlasın. Email adresinə gələn məktubla rahat dəyişə bilər. Email adresinin kodunu bilmirsə orda da "şifrəmi unutdum" hissəsindən kömək alsın. Əgər yenə həll edə bilməsə fonda müraciət etsin. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:54, 2 iyun 2022 (UTC) ::Hər şey qaydasındadır, hörmətli həmkar. Allah razı olsun! [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|(müzakirə)]] 09:56, 2 iyun 2022 (UTC) == [[:Rza Bəşirov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Rza Bəşirov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Rza Bəşirov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 23:01, 2 iyun 2022 (UTC) == Qaralama == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[Mirmehdi Ağaoğlu]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 07:55, 11 iyun 2022 (UTC) :{{u|Orkhan Juvarli}} salam. Edərəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 08:06, 11 iyun 2022 (UTC) == Şəkər portağalı == Salam. Şəkər portağalı faylı niyə silindi, səbəbin bilmək olar? {{imzasız|Musa Səmədov}} : {{u|Musa Səmədov}} salam. Mən istifadəsiz faylları silirəm. Görünür ki məqalədən çıxarılıbmış, o üzdən silinib. Bərpa da etmək olar, əgər lazımdırsa. İstəsəz faylın adını olduğu kimi yazarsız. Məsələn: <code>Fayl:xxxxxx.jpg</code> — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:37, 15 iyun 2022 (UTC) == [[Xəzər gölü]] == Salam Araz müəllim. Bu məqalə "Xəzər gölü (Türkiyə)" adlandırmalı, hazırkı ad "Xəzər dənizi" məqaləsinə yönləndirməlidir fikrimcə. Lakin texniki məhdudiyyətlərə görə edə bilmədim. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 12:59, 17 iyun 2022 (UTC) == Müzakirə səhifəsinin silinməsi == salam Araz bəy, [[Müzakirə:Orxan Rəhimli (əsgər, 1992)]] səhifəsini niyə silmisiniz? müzakirə bitməmişdi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 14:41, 18 iyun 2022 (UTC) : {{u|Atakhanli}} salam. Görünür səhv salmışam. mənə sanki elə gəldiki məqalə oradada yazılıb. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:07, 18 iyun 2022 (UTC) ::artıq köçürmüsünüz, təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:14, 18 iyun 2022 (UTC) == Rasim Məmmədov (şəhid) == Salam həmkar mənim [[Rasim Məmmədov (şəhid)|bu məqalə]] də yerləşdirdiyim sil şablonun hansı səbəblərə görə çıxarmısınız? -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:54, 20 iyun 2022 (UTC) : {{u|Qraf061}} salam. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Rasim_M%C9%99mm%C9%99dov_(%C5%9F%C9%99hid)&action=history Səbəb]i qeyd etmişəm. Sil şablonu qoyarkən həmin səhifəyə keçidləri sıfırlamaq lazımdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:57, 20 iyun 2022 (UTC) ::Hörmətli @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] başa düşdüm təşəkkür edirəm -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:58, 20 iyun 2022 (UTC) == Qaralama 2 == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[Fərid Hüseyn]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 08:32, 21 iyun 2022 (UTC) : {{u|Orkhan Juvarli}} salam. Edərəm. O tanınmış yazardı. Əslində ensiklopedikdi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:05, 21 iyun 2022 (UTC) Elədir. Təəssüf ki, ensiklopedik şəxslərin yaxşı hazırlanmamış məqalələri silinir. Əslində onların zənginləşdirilməsi prioritet olmalıdır. Silmək asana qaçmaqdır. Sağlıq olsun. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 10:02, 21 iyun 2022 (UTC) :{{U|Orkhan Juvarli}}, bura könüllü layihədir. Heç kim hansısa məqaləni yazmağa məcbur deyil və edilməməlidir də. Ancaq sizinlə razıyam, ensiklopedik mövzuları silmək yerinə təkmilləşdirmək daha ideal seçim olardı, nəin ki, silmək. Məqalə qənaətbəxş halda deyilsə də, silmək yerinə müvafiq qaralama şablonlarını əlavə edib, saxlamaq lazımdır. Silmək bizə heç nə qazandırmayacaq. [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 10:09, 21 iyun 2022 (UTC) == VikiSitat == Salam. [[:az:q:Kateqoriya:Vikisitat:Sürətli silinəcək səhifələr|Sürətli silinəcək səhifələr]]ə baxa bilərsiz? [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:33, 26 iyun 2022 (UTC) == [[Röya]] == Salam, Araz bəy. Səhifəyə bəzi keçidlər var. Birdə ki, mən səhifəni "yuxugörmə" səhifəsinə yönləndirəcəkdim. "Röya (ad)" səhifəsində adaşları vermək olar. [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:00, 28 iyun 2022 (UTC) Araz bəy, əsas səhifənin adı elə "röya" olsa yaxşıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:12, 30 iyun 2022 (UTC) :{{u|dancewithdevil}} Hansı əsas səhifə? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:16, 30 iyun 2022 (UTC) ::"yuxugörmə" Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:28, 30 iyun 2022 (UTC) == «Gümüş Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Silverwiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Gümüş Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyun ayı ərzində 3.778 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Gümüş Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:13, 30 iyun 2022 (UTC) |} == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:25, 4 iyul 2022 (UTC) |} == Blok == salam həmkar, [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/188.253.238.3|bu ip-yə]] blok lazımdır, vandalizm edir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:14, 10 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya == Salam həmkar. Necəsiniz? Qurban bayramınız mübarək olsun. Bu [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] kateqoriyanı hansı kateqoriya ilə ([[:ru:Категория:Насилие над детьми]] və ya [[:ru:Категория:Преступления против детей]]) birləşdirmək uyğundur? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:45, 9 iyul 2022 (UTC) :Salam Araz müəllim. Təşəkkür edirəm, yaxşıyam. İnşallah ki, siz də yaxşısınız. Məntiqli olanı [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] → [[:ru:Категория:Насилие над детьми]] birləşdirməkdir. Hörmətlə: — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:15, 11 iyul 2022 (UTC) == [[Vikipediya:Seçilmiş siyahılar]] == Salam Araz bəy. Zəhmət olmasa [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının siyahısı|bu]] siyahını [[Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|buradakı]] Mükafatlar və adlar bölməsinə əlavə edəsiniz. Səhifə mühafizə olunduğu üçün edə bilmirəm. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 16:28, 12 iyul 2022 (UTC) == Kollec direktoru == Salam Hörmətli @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] məni maraqlandıran bir sual var Azvikipedyada Kolleclərin direktorları (rektor) ensklopetik sayılır? -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:12, 14 iyul 2022 (UTC) :hesab edirəm ki, universitet rektorlarının ensiklopedik olmasındakı səbəb onların universitetdə rektor olması deyil. onlar rektor olana qədər elmdə bir sıra xidmətləri olur, əksəriyyətinin (hamısının) mükafatları var. yəni sırf bunlara görə ensiklopedikdir. buna görə də universitet rektorları avtomatik bu tələblərə cavab verdiyi üçün ensiklopedikdir. kollec rektorlarına da sırf kollec rektoru kimi yox, fərdi olaraq yanaşılsa məncə daha doğru olar. məsələm alim kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:09, 14 iyul 2022 (UTC) ::Təşəkkür edirəm -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:20, 14 iyul 2022 (UTC) == [[Məhməd]] == Salam Araz müəllim. Yaratdığınız bu ad səhifəsini "Mehmet"ə birləşdirək. Belə ad yoxdur və bizdə də belə yazılış yoxdur (bir neçə səhifə istisna, onları da düzəltmək lazımdır). Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:51, 15 iyul 2022 (UTC) : {{u|dancewithdevil}} salam. Olar, edin. Mən də bir az tərəddüddə qalmışdım. Digər iki vikidə olduğundan etdimişdim. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:55, 15 iyul 2022 (UTC) ::@{{U|Araz Yaquboglu}}, {{y}} həll etdim, silə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:46, 22 iyul 2022 (UTC) == Mündəricatın götürülməsi == Salam, Araz bəy. [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Bu]] məqalədən mündəricatı necə götürə bilərəm ? '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 16:44, 29 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir orden! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Qraf.orden.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''"Qraf ordeni''''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Araz bəy! Azərbaycan Vikipediyasında əvəzolunmaz fəaliyyətiniz və öz töhvələriniz ilə Gənc istifadəcilərə örnək olduğunuz üçün sizə öz təşəkkürümü bildirirəm və yeni yaratdığım Qraf Ordenini sizə təqdim edirəm. Uğurlar! -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:15, 30 iyul 2022 (UTC) |} :{{u|Qraf061}} təşəkkürlər. Çox sağ olun dəyəriniz üçün. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 04:51, 30 iyul 2022 (UTC) == Qaralama == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[İlahə Səfərzadə]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! Hörmətlə: [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 19:09, 31 iyul 2022 (UTC) : {{u|Orkhan Juvarli}} salam. Oldu, edərəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:34, 1 avqust 2022 (UTC) l8t58yix1266r4elaks0t7pq8tlrxh9 4 109619 6557346 6554993 2022-08-01T04:29:33Z Dancewithdevil 136647 /* İBAO */ + son. wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Şəhid məqalələri == Salam. Bu barədə qayda da [[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qəbul edildi]]. İcra ediləcəkmi? İnzibatçılar bu barədə məlumat versə yaxşı olar. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:56, 26 iyul 2022 (UTC) == İBAO == Hörmətli inzibatçılar! Bir məsələ ilə bağlı sizləri narahat edirəm, bağışlayın. Ancaq son bir neçə aydır müəyyən səbəblərə görə müraciət edib aldığım hüquqdan məhrum edilmişəm. Səbəb kimi də hüququn məndə uzun müddət olması göstərilib. Müəyyən problemlər və çətinliklər var deyə bu hüquqa ehtiyac duyuram. Əsaslı səbəblər təqdim edirəm, hüququ alan inzibatçı isə göstərdiyim səbəbləri əsaslı saymır və hüququ verməkdən imtina edir. Bu hüquqsuz fəaliyyətim çətinləşir sadəcə. Başqa heç nə. Mən hüquq sevdalısı falan deyiləm, bu yaxınlarda müəyyən hüquqlarımdan öz istəyimlə imtina etmişəm. Sizdən xahişim məni bu hüquqla müddətsiz təmin etməyinizdir ki, bu hal fəaliyyətimə mənfi təsir bağışlayır. Çünki bu hüquq olmadıqda ardıcıl olaraq problemlər yaşayıram. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:52, 26 iyul 2022 (UTC) :Mən tam olaraq anlaya bilmirəm bu mövzunu. İlk növbədə istifadəçi ilə bağlı şübhəli məqam kukla hesabla bağlı idi və checkauser iki dəfə bunu inkar etdi. İstifadəçi şübhəli olsa belə, İBAO hüququ niyə alınsın bu səbəbdən? Axı bu patrul hüququ deyil ki, zərər vursun vikiyə. Bu hüquq ilə necə zərər vura bilər azvikiyə? İstifadəçinin tərəfini tutmuram, amma neytral yanaşıb kənardan baxdıqda istifadəçi üçün iddia olunan heç bir fikir öz sübutunu tapmayıb. Bəs onda niyə bu mövzunu bu qədər uzadırıq? Yeni istifadəçiləri həvəsdən salırıq sadəcə. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:43, 26 iyul 2022 (UTC) :: <s>'''Yekunlaşdırma:'''</s> {{u|dancewithdevil}}, İP blokundan azad olma hüququ niyə sizə lazım olsun və müddətsiz, bunu da mən anlaya bilmirəm. Bu hüquq heç kəsə daimi verilmir. İstifadəçi VPN-lə fəaliyyət göstərdiyi üçün bu hüquq ona verilməlidir deyə bir şərt yoxdur. {{u|Sura Shukurlu}}, bu hüquqla vikiyə böyük zərər vurmaq mümkündür. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 13:33, 26 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Eldarado}}, mən də onu başa düşə bilmirəm ki, siz niyə fikir bildirib də müzakirələri bağlayırsınız? İcazə verin, digər inzibatçılar da öz fikirlərini bildirsinlər. Ümumiyyətlə, bu etdiyiniz doğru hərəkət deyil. Zəhmət olmasa, müzakirəni açın. Onların da fikirləri əhəmiyyətlidir. Xeyr, səhv bilirsiniz, bu hüquq praktika da ehtiyacı olan istifadəçilərə müddətsiz verilir. Digər vikilərlə yanaşı, bizdə də bu hüquq məndə və Samral-da müddətsizdir. Durduq yerə niyə alındı? Əsaslı səbəblər göstərilsin, deyim hə. Mən kefimdən istəmirəm, nə də başqa bir niyətlə. Müəyyən səbəblərə görə ehtiyacım var. VPN işlədirəm, bu hüquqsuz redaktə etmək olmur. İşim çətinləşir, hər dəfə VPN-ı bağlayıb redaktə etməliyəm? Bəlkə heç redaktə etməyim? Mən hansısa hüquqdan daha öncə sui-istifadəmi etmişəm ki, bunu da edim? Əgər etsəydim, onu səbəb göstərərək verməyə bilərdiniz. Bunu da anlayışla qarşılayardım. Ancaq etməmişəm axı. Niyə alınıb bu hüquq? Bu hüquq mənə lazımdır sadəcə. O qədər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:00, 26 iyul 2022 (UTC) ::::Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> zəhmət olmasa, fikirlərinizi bildirin. Bu hüququ ehtiyacım olduğu halda mənə vermək olar ya olmaz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:05, 26 iyul 2022 (UTC) :::::{{u|Dancewithdevil}}, açığı, soruşmaq istəmirdim, amma şəxsi məsələ deyilsə, sizdən soruşmaq istərdim ki, VPN-dən istifadə etmə səbəbiniz nədir? Vikipediya Azərbaycanda blokda deyil, keçmişdə Türkiyədə olduğu kimi. Yəni burda fəaliyyət göstərmək üçün VPN-ə ehtiyac yoxdur. O vaxtı Türkiyədə Vikipediyada bloklu vəziyyətdə olanda istifadəçilər məcbur olub VPN-lə girirdilər.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 15:01, 26 iyul 2022 (UTC) ::::::{{U|White Demon}}, zatən dəfələrlə qeyd etmişəm bu barədə. Aha, bilirəm. Məsələ vikipediya ilə əlaqəli deyil. İnternetimdə məhdudiyyətlər var. Bu səbəbdən də VPN istifadə edirəm, ancaq bu hüquq olmadığı halda da redaktə etmək mümkün olmur. İnzibatçılarda belə bir problem yoxdur. Çünki onlarda zatən bu hüquq var. Aylardır problem yox idi, hüquqa sahib idim. Mən bu qədər problem varkən, anlaya bilmirəm ki, bu hüquq məndən niyə alındı və niyə verilmir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:41, 26 iyul 2022 (UTC) :::::İstifadəçilər də fikir bildirə bilərlər. Əsaslı səbəblərimi qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:10, 26 iyul 2022 (UTC) :::{{u|Dancewithdevil}}, sizin internetinizdə hər hansısa bir sayta məhdudiyyət varsa ona görə VPN işlədirsinizsə bunun vikipediyaya aidiyyatı yoxdur. Vikipediyaya aid olan səbəbiniz varsa Nəzakət qaydakarını pozmadan və daha aqressiyasız şəkildə bildirin zəhmət olmasa. İstifadəçilərin fikir bildirməsi, hər kəsi bura tag etməyiniz nəyisə dəyişməyəcək. İP blokundan azad olma hüququ ona görə verilir ki, əksəriyyətimiz ev internet şəbəkəmizdən qlobal şəbəkəyə dəyişkən (dynamic) ip ilə çıxırıq. Bu ip-lər də bəzən blokda olan ip-lər ola bilir. İP-lər dəyişkən olduğu üçün bu hüquq qısa bir müddətlik istifadəçiyə kifayət edir. VPN dən fərqli məqsədlərlə istifadə etmək mümkündür və vikipediyaya VPN vasitəsi ilə daxil olmaq xoş qarşılanmır. Əksər VPN təşkil edən şirkətlərin İP ləri Vikipediyada global blokdadır. Buna görə də siz o vpn lərdən istifadə edərkən məhdudiyyətlərlə üzləşirsiniz. Bu da normaldır. VPN-siz daxil olsanız hamımız kimi normal istifadə edə bilərsiniz. Bunun üçün də bu hüquq sizə verilməyəcək. Başqa əlavələriniz yoxdursa mövzunu yekunlaşdıracağam. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:15, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Təkcə bir sayta yox, ümumi olaraq ardıcıl məhdudiyyətlər var. Normal IP adresləri də zaman-zaman blok da olur, ancaq mən VPN istifadə edirəm onsuz. Siz qərəzi və nəzakətsizliyi harda görmüsünüz bilmirəm, ancaq burda təkcə bircə nəfərə qarşı qərəz var, oda mənə qarşı. Bilmirəm səbəbini niyə (onu da qərəzi olanların özləri açıqlasınlar), amma açıq-aydın hiss olunur. Özü də bir neçə şəxslər tərəfindən, artıq buna tam əminəm. Müzakirəni niyə bağlayırsınız? O dəqiqə bağlayırsınız, niyə icazə vermirsiniz ki, müzakirə davam etsin və mane olursunuz sadəcə. Həm bu səsvermə falan deyil ki, bağlayasınız. Siz müzakirəni bağlamasanız, mən heç kimi işarələməyəcəkdim. Təkcə siz fikir bildirib, qərar verirsiniz verilib-verilməməyinə? Tək inzibatçı siz deyilsiniz axı. İcazə verin, digərləri də fikir bildirsinlər, onların da fikirləri önəmlidir. Bəlkə elə vermək olar deyəcək olanlar var? Bu hüquq üçün əsaslı səbəblər gətirsəm də, siz hüququ israrla mənə verməməyə çalışırsınız. Mən qeyd edirəm ki, fəaliyyətimdə lazımdır, siz isə aidiyyatsız olaraq deyirsiniz ki, bununla vikiyə zərbə vurmaq mümkündür. Nə demək istəyirsiniz? Mən içi bu hüquq qarışıq hansı hüququmdan sui-istifadə etmişəm ki, bu barədə narahat olursunuz? Yuxarıda da qeyd etmişəm, sui-istifadə etdiyim məqam var isə bunu səbəb göstərək verməyə bilərdiniz, amma siz isə bunu göstərə bilmirsiniz, çünki ortada belə bir hal yoxdur. Heç kimə bu hüququ verməyəcəksinizsə, bu hüquq niyə var? Ehtiyacı olan istifadəçilərə vermək üçün var. Mənim də ehtiyacım və əsaslı səbəblərim də var. Tr vikidə də müraciət edib almışam. Az vikidə də lazımdır. Odur ki, xahiş edirəm, fəalliyətimə mane olmayın, mənə bu hüquq lazımdır. Ya bu hüququ mənə verin, ya da digər daşıyan istifadəçilərdən də alın və bundan sonra heç kimə də verməyin. Dediyinizdən belə çıxır çünki. Nə yazsam da onsuz verməmək üçün əlavələr edəcəksiniz, ancaq bu hüququn olmaması fəaliyyətimə də mənfi təsir bağışlayacaq. Bu əlavələr də fikirlərinizi dəyişən deyil, qərarınız bəllidir. Zəhmət olmasa, müzakirənin davam etməsinə icazə verin heç olmasa. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> xahiş edirəm, bütün bu səbəbləri göz önünə alaraq, bu barədə müsbət ya da mənfi fikirlərinizi bildirin. Aylarla hüquq məndə var idi, hansısa problem yox idi, istifadə edirdim, indi niyə birdən-birə durduq yerə hüquq məndən alınmalıdır? Bəlkə də, dəstəkləyənlərə kukla deyəcəklər, elə bu üzdən də bəziləri fikir bildirməyə çəkinirlər, ola bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:27, 27 iyul 2022 (UTC) :::Hüququn hərhansı bir istifafəçiyə müddətsiz verilməsi düzgün deyil. İnternetinizdə problemin uzun müddətli olması bizim vikipediyanın günahı deyil. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:32, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Bəs mənim günahımdır? Bu nə yanaşma tərzidir ümumiyyətlə. Ehtiyac yaranıb ki, müraciət edirəm də. Uzun müddətli də verilir, lazım gəlsə müddətsiz də. Tr vikidə çalışırsınız özünüz də. Ancaq görünür ki, [https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1Listesi/ipblock-exempt bundan] xəbəriniz yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:44, 28 iyul 2022 (UTC) :Bəli. Vikinin edəcəyi bir şey deyil. Mən 1 ilə yaxındır trvikidə aktiv fəaliyyət göstərmirəm. Trviki nə edir trviki bilər, trviki icması bilər. Siz nə zaman öz tənqidlərinizə başqalarının fəaliyyətini təftiş edib "hücumla" cavab verməyəcəksinizsə sizə qarşı yanaşma tərzi onda dəyişəcək. Mənim prizmamdan isə sizə heç bir xüsusi yanaşma tərzim yoxdur. Dünən qeydiyyatdan keçən və ya 10 il əvvəl qeydiyyatdan keçən hərhansı bir istifadəçidən fərqiniz yoxdur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:52, 28 iyul 2022 (UTC) ::Necə yəni edə biləcəyi bir şey deyil? Bu hüququ elə məhz belə hallar üçün yaradıblar da. Söhbət təkcə tr vikidən getmir, 2-3 istifadəçi deməklə ki, "müddətsiz verilmir" belə olmur. Qayda-qayda deyirsiniz, bəs bu barədə qəbul edilmiş bir qərar varmı? Buna belə qarşı çıxmağınızdan bəllidir hər şey. Bəs onda qərəz yoxdursa, niyə məqalənin müzakirə mövzusu olaraq açdığım mövzunu şəxsimə yönəldirsiniz, hələ bir məni hər müzakirə də aqresiv də adlandırırsınız. Halbuki orda siz səhv edərək müzakirəsiz hərəkət etmişdiniz. Və səhvinizi də qəbullanmaq əvəzinə indi də məni təftişdə ittiham edirsiniz. Hələ mən kukla məsələsi və digər bir sıra halları demirəm. Həmişə üstümə şərh bildirirsiniz. Bu isə ciddi bir qayda pozuntusudur. Başqalarını da tənqid edin da? Başqa istifadəçi yoxdur? Məni niyə ardıcıl olaraq təqib edirsiniz? Dedikləriniz kimi deyil, hər şey kənardan açıq-aydın görünür onsuz da. Hücum yazmısınız, bilmirəm nə yazmısınız. Amma bir şey anlamadım. Kobudluq ya da başqa bir şey etmirəm. Ancaq sizi bu qənaətə gəlməyə nə vadar edir? Mən nə etsəm də, onsuz da sizə yaramayacaq. Ancaq səhv axtarırsınız və məni günahkar çıxarmağı bilirsiniz elə. Səbəbi özünüzə aydındırmı? Mənə deyəcəyinizə elə özünüz fəaliyyətinizə baxın. Aqresiv nəsə yazdım? Yazdımsa bağışlayın. Zarafat etmirəm, bəlkə elə yenə nəyisə aqresiv adlandırdınız. Ola bilər də. Sizə uğurlar! Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:21, 28 iyul 2022 (UTC) :::Siz azvikinin qəbul edilmiş rəsmi qaydasını göstərin, biz də deyək hə. Hər bir icma azaddır, öz daxili qaydaları var. Bir istifadəçinin də başqa icmaların qərarını göstərməklə dəyişiklik olmur. Siz sizin kimi düşünməyənlərə aqressiv davranırsınız. Bu əvvəlki müzakirələrdə də olub, indi də olur. Mən həmişə tənqidi münasibətim olan istifadəçilərə müzakirələrdə öz fikirlərimi bildirmişəm. Qeyd olunan müzakirədə heç bir qeyri-qanuni addım yoxdur. Vikidə hər dəyişiklik üçün müzakirə olacaq deyə bir şey yoxdur. Əgər narazılıq varsa, müzakirə etmək istəyirsinizsə, kimsə qabağınızı kəsmir. Buyurun edin. Kukla iddihamlarınızla bağlı mən checkuser-in cavabınadək və cavabından sonra şəxsinizə heç bir kuklalıq iddihamı etməmişəm. Arxivdə baxa bilərsiniz. Mənim tənqidim həmişə fərqli mövzularda olub. Mən o qədər işsiz və boş deyiləm ki, oturub hansısa istifafəçini davamlı izləyim. Aqressiya sözünün etimolojik mənası "aggredi"- "hücum" deməkdir. Siz öz "hücumlarınız"la gündəlik həyatımızdan vikiyə ayırdığımız azca zamanın böyük bir hissəsini işğal edirsiniz. Ən azı mən sizin aktivlik dövrünüzdən bu yana hər vikiyə girişimdə sizdən bildiriş alıram. Və əgər həmin müzakirələrdə sizin kimi düşünməyən istifadəçilər olursa, ardı kəsilmədən öz mövqeyinizi əsasən korkoranə olmaqla müdafiə edirsiniz və istifadəçiləri davamlı olaraq hansısa lazımsız müzakirələrlə məşğul edirsiniz. Sonra deyirsiniz ki, mən nə etdim? Bu qədər sizə qarşı olan tənqidləri, özü də kifayət qədər təcrübəli (özümü bu sıraya qatmıram) istifadəçilər tərəfindən olan tənqidləri inkar etmək əvəzinə qiymətləndirsəniz, hər şeyin daha yaxşı olacağına gümanım var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:43, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Digər vikilərin qaydasına əsaslanaq demirəm. İş orasıdırkı bizdə bu barədə dəqiq qayda yoxdur. Səhifəyə yazılıb ki, "hüququ əldə etmək istəyənlər müraciət edərək ala bilərlər" bu qədər. Məndə isə internet də problem var, ancaq siz hazırkı mövqeyinizə əsasən bunu göz önünə almırsınız, hətta qarşı çıxırsınız. Mən hər bir fikirə hörmətlə yanaşmışam hər daim. Bu belədir və belə də olacaq. İradları normal qarşılamayan dözümsüz istifadəçilərdən deyiləm. Amma siz etdikləriniz şəxsi hücumdur artıq. Hər müzakirə də mövzuyu şəxsiyə yönəlt, aidiyyatsız yerlərdə iradlar tut, lazımsız iradlar, söz vurmalar, günahlandırmalar və s. Bütün bunları edərkən də məni hələ bir kiberbullinq-də ittiham da etmək. Nə gözəldir, deyil mi? Belə formada hansısa istifadəçini tənqid etmisiniz məndən başqa? Əgər buna tənqid demək olarsa. Bura belə idarə olunur. Müzakirə şərtdir. O zaman kim nəyi istəyir "etirazı olan mənə yazsın, danışaq" deyərək etsin, dəyişsin. Bu vikipediyanın ümumi işini pozmaqdır sadəcə. Sizə deyən yoxdur ki, müzakirəsiz heç nə etmək olmaz. O məsələdə açıq-aşkar söhbəti başqa yerə çəkən və şəxsimə aqressiv şəkildə hücum edən sizsiniz. "Siz sizin kimi düşünməyənlərə aqressiv davranırsınız." bu düşüncənizə ən sadə sübut göstərin desəm? Göstərə bilməsəniz demək ki, düşüncələrə hücum edən sizsiniz. Məlum istifadəçi xaric məni bu cümlə ilə indiyə qədər başqa kim ittiham edib ki? Əgər belədirsə, indiyə qədər sizdən başqası niyə demiyib bunu? Olsa yəqin deyərdi də, hə? Bildiriş məsələsini niyə açdınız indi bax? O barədə haqlı iradları qəbul etmişəm və əməl də etmişəm. Bax görürsünüz, dediyimə gəldi çıxdı. Siz isə deyirsiniz ki, heç nə yox, hər şey normaldır. Burda lüğət açıb, dərs keçməyə ehtiyac yoxdur, kifayət qədər məlumatım var. Kukla məsələsində ittiham etmisiniz hara yazmışam? Xahiş edirəm, diqqətlə oxuyun. O məsələ də ortada ciddi dəlillər yox, siz mənə başqa məsələlərdə ciddi olmayan lazımsız iradlar tutursunuz və deyirsiniz ki, anonim olmayanların kukla olması məntiqsizdir. Nə aiddiyatı axı? İndiyə qədər o qədər kimliyi bilinən istifadəçilərin kukla hesab işlətdikləri aşkar olunub ki. Özünüz də bilərsiniz. Ona görə də o fikir yersiz idi. Sanki elə təsəvvür yaradır ki, mən guya kukla hesab istifadə edirəm. Həm də o müzakirənin ortasında bunu yazmağınız. Nə deyək buna? Dəfələrlə siz tərəfdən belə hallarla rastlaşmışam, amma yenə də mən ümid edirəm ki, mənə qarşı bu qatı və sərt mövqeyiniz gün gələr nə vaxtsa dəyişər, ümid edirəm hələ də. Hər halda yenə də uğurlar. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 08:27, 28 iyul 2022 (UTC) :::::Dəqiq yoxdursa iddiham etməyin, mübahisə yaratmağın da yeri yoxdur. Dəqiq qayda olmayan yerdə əvvəlki ənənələrə əsaslanır və ya digər istifadəçilərin fikri alınır. Mənim fikrim bəllidir və bildirmişəm. Heç bir qaydaya da zidd deyil. Mən burada sizə hesabat vermək məcburiyyətində deyiləm. Çox maraqlıdırsa oturun araşdırın indiyədək kimləri tənqid etmişəm, kimləri yox. Sizin şəxsinizə hücum dediyiniz halların səbəbi təkdir və yuxarıda qeyd etmişəm. Kinayəli sözlərdən dəm vurub hər mesajınızda ironiya və kinayədən istifadə edən məgər siz deyilsiniz mi? Ümumiyyətlə məlum ya naməlum kukla iddiası varsa buna chevkuser qərar verir. O müzakirədə, bu müzakirədə mən artıq sizdən gələn bildirişlərdən fəaliyyətimə vaxt ayıra bilmirəm. Adi bir şərhə görə 15 dəfə uzadıb etiketliyirsiniz. Heç bir mənası və nəticəsi olmayan müzakirələr. Bildiriş məsələsini guya bitirmisiniz ki? Davamlı olaraq öz adımı hansısa müzakirədə tapıram. Bildiriş qovluğu boş qalmır. Həmçinin hədsiz və yersiz müzakirələr vikipediyanın işini daha çox pozur. Mən reket deyiləm ki "mənə yazsın" yazım, öz ritorikanızla desək gedin yaxşı baxın. Özünüz öz iddialarınızı yazırsınız və sonra hansısa qənaətə gəlib çıxırsınız. Kifayət qədər məlumatınız olsa idi aqressiv tərzinizə son qoyardınız. Bu isə hələ davam edir. Siz əvvəl yazırsınız ki iradlara davamlıyam sonra deyirsiniz ki iradlarınız ciddi deyil? İrad tutanda da sizdən soruşacıq ki, ciddir ya yox, uyğundur ya yox? Mən kukla istifadəçilərə daim qarşı olmuşam bir neçə "şəbəkə"nin də çökdürülməsinə nail olmuşam. Özünüz öz yazınızda dəfələrlə fikirlərinizlə tərs düşürsünüz. Ümidləriniz ancaq ritorikanız dəyişəndə gerçəkləşə bilər. Uğurlar. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:30, 28 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli {{u|dancewithdevil}}, {{u|Dr.Wiki54}} məncə bu mövzuda bu qədər uzun müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Başlıq bəllidir, burada açılan müzakirənin səbəbi başqadır. Bircə hüquq səbəbindən günlərdir azvikidə müzakirə gedir. Bunun da iki səbəbi var: Qaydalardakı boşluq və müzakirəyə demək olar ki, heç kimin qoşulmaması. Mənim də inzibatçı kimi hal-hazırda tək məqsədim bu müzakirənin hər iki tərəfin qərarı və razılığı ilə yekunlaşmasıdır.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 14:22, 28 iyul 2022 (UTC) ::Bu hüquqla istifadəçi vikipediyaya ziyan verə bilməz və ya belə deyim - davamlı ziyan verə bilməz. Bir də ki, istifadəçinin aktiv redaktor olduğunu da nəzərə almaq lazımdır. Məncə, bu hüquq müzakirəni açan istifadəçiyə verilməlidir. Müddətsiz olmasa da 1 illik verilə bilər. Özü də qeyd edir ki, buna qədər bu hüquqa sahib olub. Əgər hüquqa sahib olduğu müddətdə hansısa sui-istifadə halı müəyyən edilmıyibsə hüququ vermək lazımdır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 15:12, 29 iyul 2022 (UTC) :::Əvvala hamıya salam. Mən çox təəssüf edirəm və üzr istəyirəm ki, mənə bağlı olmayan müəyyən səbəblərə və daha əhəmiyyətli məsələlər var ikən vikicəmiyyəti belə məsələlərlə narahat edirəm. Amma bu mənim günahım deyil, təfərrüfatı ilə açıqlayacağam. Uzun yazacam və bu, bu başlıqda bu barədə son mesajım olacaq. Bunu yazmasam olmazdı. Bəlkə yenə müəyyən şəxslər deyəcək ki, nəzakətsizlik edirəm, aqressiv davranıram ya da kinayəli-ironiyalı danışırsan falan. Ancaq xeyr, çalışacam həmişə olduğu kimi tam normal fikir bildirim. Bilmədən nəsə səhvə yol verərəmsə də öncədən hər kəsdən üzr istəyirəm. Sizdən mənimlə əks fikirdə olanlara qarşı aqressiv davrandığıma qarşı nümunə istədim, göstərə bilmədiniz. Deməkdir ki, bu iddianız sizin sözlərindən irəli getmir. Sualdan yayındız, başqa mövzulara girdiniz, daha doğrusu, cavab verə bilmədiniz, bu da gözlənilən idi, çünki elə bir hal ortada yoxdur. Olsa mənim də xəbərim olardı ən azından. Təkrar sormayacağam. Bütün fikirlərə hörmətlə yanaşıram. Siz gedin, o əsassız ittiham edənlərə deyin o cümlənizi. "Hamıya eyni davranan siz". Niyə demirsiz? Hanı o "ədalət", "tərəfsizlik"? Mənə qarşı olan qərəzindən danışmırsınız və hələ bir onu da dəstəkləyirsiniz? Niyə? Bəlkə birilərinə də deyəsiniz, təklif edəsiniz ki, iradları normal qarşılamaq lazımdır deyə. Amma həmin məsələdən sonra bunu deməyə uyğun deyilsiniz. Mən də irad tutub, tənqid edirsiz özü də, indi öz dediyinizə görə də. Siz nə deyirsiniz normal, mən irad tutanda "hücum" olur, "təftiş" olur? Belə də davam. {{smaylik}} Bu smaylik hələ çox olacaq. Bu səmimiyyətimi də başqa yerə yozmayasınız sonra ki, yaxşı olar. Siz mənim səmimiyyətimə də nəsə bir ad verərsiniz indi. Niyə bu hüquq məndə ikən müddətsiz verilməməsi lazım olduğunu dilə gətirmədiniz, belə bir hal ortaya çıxınca qeyd etdiniz? Xəbəriniz var ki, özü kukla hesablar işlədib? Gəldi yaxşı aranı qatdı və indi də heç nə olmamış kimi əlini-qolunu sallayaraq gəzir. Əsassız olaraq istifadəçilərdə mənə qarşı şübhə yaratdı və artıq hansısa istifadəçi məni hansısa məsələdə haqlı görsə də, deyə bilmir ki, sən haqlısan. Düşünürlər ki, bunu desək kuklan çıxarmazlar ki?) (və bu ironiya deyil). Bəlkə də bu məsələdə ona görə fikir bildirə bilmirlər. Vikipediyanın normal işini pozan bu şəxs bütün bu olanlara səbəbiyyət verib və buna görə də birmənalı olaraq məsuliyyət daşıyır və cavab verməlidir. İnzibatçı seçkimdə dəxlisiz olaraq tr vikidə bloklanmağımı (onda olan məlumata görə) göstərmiş (tək o göstərsə yaxşı idi, nəysə) və qərəzli bir şəkildə "bu istifadəçi inzibatçı olmamalıdır" eynən bu şəkildə bildirmişdir. Lehinə səs verən hər kəsi də metada kukla hesabım adlandırmışdır. Metadakı çekyuzerlərin dəfələrlə "kukla hesab yoxdur" deyə bildirməsinə baxmayaraq, israrla məni kuklacı adlandırmış və bunu əsassız sübutlarla sübut etməyə çalışmışdır. Guya ki, vikidə fəaliyyəti mənasız adlandırıb, fəaliyyətini dayandırmışdı da, nəysə. Belə də ki, km-da "əlvida", metada "məni qovurlar" və "məqalə mənim deyil" deyəndən nə gözləyəsən axı, təəccüblənməyəsən. Bu bir yana, Elonizm kimi bir istifadəçinin də bloklanmasına səbəb oldu. Hüquq isə müddətsiz verilirdi, məndə də müddətsiz idi, və hər hansısa bir problem də yox idi. Nə var, nə yox məndən alındı deyə biriləri müddətsiz verilmədiyini ortaya atdı. Neçə vaxtdı daşıyıram, yada düşmür, indi gəlib deyir ki, müddətsiz və əsassız verilməyəcək qədər vacib hüquqdur. Əsas var, sizin əsassız deməyiniz göstərdiyim əsasları əsassız etmir, siz deməklə edə də bilməz. İndi hüququn səbəbsiz alınması və səbəb göstərsəm də, mən də olmaması problemdir. Nə ki var çalışılır ki, bu hüquq məndə olmasın ki, fəaliyyətimə davam edə bilməyim. Enerjinizi mənə yox, vikipediyaya və başqa faydalı işlərə sərf etməyinizi məsləhət bilirəm. Belə heç bir yerə gələ bilməyəcəyik. Amma ki, dərdimi kimə deyim? İnzibatçılar belə, müzakirəyə qoşulmurlarsa neyləmək olar axı? Deyir, vikinin problemi deyil deyir və açdığım müzakirələri öz qərarları ilə yekunlaşdırır, nə gözəl. :) Sonra da reaksiya verəndə də mən kobud oluram. Bəs sizin bu etdiyinizə nə deməli? Mən hələ interfeys inzibatçısı hüququ məsələsini demirəm, əvvəl qərar alırsınız, sonra etiraz olsa müzakirə edək deyirsiniz. Əksinə olmalı deyil? Əgər belə qəti şəkildə qaydalarla iş görürsünüzsə, məqaləni niyə saxlamağa göz yumursunuz? Tapıb ortaya çıxaran da siz özünüzsünüz elə. Əsaslı səbəblər qeyd etmisiniz. Hamısı təkcə hüquq alınana qədər idi? Orda qeyd etmisiz ki, bu mənim işimdir və işimi görmüşəm. Bu barədə yəni hüququn verilməsi barədə qəbul edilmiş qayda olmasa da, ensiklopediklik şərtləri barədə var. Siz özünüzdə məqaləni qeyri-ensiklopedik hesab etmisiniz, ancaq icraat 0. "Niyə" dedikdə isə həmişə bu sualdan qaçmısınız. Hara qədər axı? Bəlkə bir aydınlıq gətirəsiniz artıq bu məsələyə? Əlimizdə belə bir imkan varkən, mənə fəaliyyətimdəki problemin gedərilməsi üçün bu hüquq verilmir.. Bəs nə üçündür bu hüquq? "Zərbə", "sui-istifadə", "nə bilim nə" kimi hallar ortada olmadığı halda bunları demək. Nəyə dayanaraq inanırsınız ki, əsassız saydığınız səbəblər gerçək deyil və mən bu hüququ başqa məqsədlər üçün tələb edirəm? Soruşuram sizə, belə oxşar hallar varmıdır fəaliyyətimdə? Varsa deyin bilək. Olar da, indi bəlkə nəsə aşkar etmisiniz, bizə demirsiniz. Var belə bir hal? Yoxdursa niyə? Əksinə sübut etməyə çalışırsınız ki, VPN belə məqsədlər (zəif internetə sahib isəniz, hər hansı məhduddiyyətlərə məruz qalarsanız) üçün istifadə edilmir. Həmkarlar da açıqladı belə hallarda VPN-dən istifadə etdiklərini. Niyə başa düşmək istəmirsiniz ki, bu hüquqsuz mənə çətindir, hətta alınmır belə deyə bilərik. Aktiv fəaliyyət göstərməmə mane olduğu üçün indi mən fəaliyyətimi dayandırmalıyam? Ya da nə etməli olduğumu açıq-aydın bir şəkildə yazın. Bəlkə bir həll yolu bilirsiniz elə. Problem azdır ki, bunu da problem edirsiniz? Hüququ da daha əvvəl bütün hüquqlarımı "tərəflilik" adı ilə alanda bu hüququ almaması hər şeyi çox da gözəl izah edir anlayana. Ümumiyyətlə, siz məni niyə "tərəfli" adlandırırsınız, bunu bilmək olarmı? Bütün bunlar nəyin göstəricisidir? Buna nə ad vermək olar "qərəz"dən başqa? Dünənə qədər vacib olmayan hüquq məndən alındı və anidən vacib oldu. Başqa hansısa hüquq da alınsa belə olacaqdı zatən. Ziddiyyətli məqam zad yoxdur. Hər şeyi açıqca qeyd eləmişəm. Faktla danışıram, nə dediyimin də, nə etdiyimin də çox gözəl fərqindəyəm. Mənim niyətim kimisə izləmək deyil. Mənim buna nə fikrim, nə də vaxtım yoxdu. Layihə ilə maraqlanıram sadəcə. Sizə də eynisini tövsiyə edirəm. Sizə necə xeyir edib, elə də yazmısınız. Qənaətə isə yazdıqlarımdan yox, "yazdıqlarınızdan" və son olanlardan gəlmişəm. Bəli, tənqid və iradlara hər zaman dözümlü və açığam, dəfələrlərlə demişəm, əməldə də kifayət qədər göstərdiyimi düşünürəm. Heç vaxt qulaq ardı etməmişəm. Məsələn, kütləvi işarələmələrə son vermişəm (istisna hallar yarana bilər). White Demon demiş, kimə maraqlıdırsa müzakirədə iştirak edəcək onsuz. İstifadəçilərdə davamlı olaraq şəxsi fikirlərinizə dayanaraq, səhv axtara və irad tuta və də bunu hər müzakirədə gözə gətirə bilməzsiniz. Robot zadıq bəyəm? Bu qədər yüklənmək olar? Hələ bir "aqressiv" cavablar verdiyimi də deyirsiniz. Dava zad axtaran, nə də çıxaran da yoxdur, bunu da başqa cürə adlandırmayın. Sadəcə özümü müdafiə etməyə çalışıram. Artıq burda məqsəd başqadır. Təqib bax budur. Arxivləşdirmədən narahatsınızsa, bunu hər dəfəsində dilə gətirmək doğru deyil, bir dəfə dediz, bildik. Nəyi gözləyirsiniz? Sizin istəyinizə görə arxivləşdirmə və texniki işlərdən əl çəkəcək deyiləm ki, hər halda ciddi-ciddi belə düşüncədə deyilsiniz? Bütün bu hallar [[VP:TYV]] prinsipinə ziddir. Normal, əsaslı hesab edilən irad və tənqidləri nəzərə alıram və əməl etməyə də çalışıram. Sizinki isə fərqlidir. Durun fikrinizi təxmin edim, qəbul etməməklə birlikdə, "Mən qaydalarla bağlı məlumatlıyam, qayda müəllifiyəm və bunu xatırlatmağınıza ehtiyac yoxdur" təxmini aşağı-yuxarı belə bir şey deyəcəksiniz çox güman ki. O qədər qayda işləyib, heç Solavirum demir ki, o qədər qayda müəllifiyəm, xatırlatmağa ehtiyac yoxdur deyə. Yəni belə çıxır, qayda müəllifi olanda ideal olursunuz? {{smaylik}} Niyə siz səhv edə bilməzsinizmi? Xatırlarmaqda həmişə fayda var. Yəqin ki, siz özünüzü ideal hesab edirsiniz. {{smaylik}} Və açıq-aşkar deyirsən ki, anonimlərin kukla olma ehtimalı daha çoxdur, (anonim olmayanlar da bu hal daha aşağıdır demisiniz və bu da eyni mənaya gəlir, özü də o müzakirədə) indi də yazırsan ki, checkuser qərar verir buna. {{smaylik}} Ziddiyət budur bax. Bir də ki, nə önyarğıdır axı bu? Bunu necə izah edə bilərik axı? Əgər checkuser qərar verirsə, bu fikrin nə yeri var? Necə deyərlər, "əsas yoxdursa, ittiham etməyin". {{smaylik}} Ritorikamda isə bir problem yoxdur, nə əcəb bunu tək siz görürsünüz. {{smaylik}} Daha betəri var və heç nə demirsiniz, mənimki sizə problem törədir sadəcə. {{smaylik}} Sizinlə necə danışmalıyıq ki? İnciyirsinizsə, dəqiqədə bir nəzakətsiz və s. qarşlayırsınızsa bu işi buraxın (sadəcə tövsiyə). Bir də mənə emosional deyirlərmiş. {{smaylik}} Siz heç bir fikrin sahibi də deyilsiniz. Gah deyirsiniz ki, məqalə adlandırmaları Azərbaycan dilinin qaydalarına, gah da mənbələrə əsaslanmalıdır deyirsiniz. Bu bir yana, digər bir istifadəçiyə də söyləmişəm, sizə yaramaq mümkünsüzdür, çünki bir neçə istifadəçi daxil, sizdə mənə qarşı qərəzli mövqe tutursunuz. Bunu mən demirəm, hər şey göz önündədir. Səbəbi mənə hələ də aydın deyil, sizləri bilmirəm. Çünki mən doğru nə desəm də, həmişə qarşı çıxmağı bilirlər və dirəşməyi seçirlər. Sizə artıq əlaqəniz olmayan məqamlarda bildiriş göndərmirəm, göndərilməyəcək, çox yox, bircə kəlimə məni işarələməyin demək çoxmu çətin idi yəni? Öncə öz hərəkətlərinizə, üslubunuza və ritorikatınıza diqqət edin, sonra başqalarından gözləyin. Başqa istifadəçilərə bildirişlər və bu 15 nəfərə gedən bildirişlər də sizi hesab edirəm ki, narahat etməməlidir. Edirsə problemi özünüzdə axtarın. Məsələnin həlli mənim üçün mühümdür, guya özünüz vacib bildiyiniz məqamlarda heç belə kütləvi işarələmə etməmisiniz kimi danışırsınız. Heç bir müzakirə mənasız deyil, müzakirələrdə fikir bildirib-bildirməmək azaddır. Sizi mütləq fikir bildir deyə məcbur edən yoxdur. Kukla, səs ovçuluğu və ödənişli redaktorluq (qayalara əsasən qadağa yoxdur) kimi məsələlərdə elə zənn edirəm ki, hər birimizin mövqeyi eynidir. Nəyi çökərtmisiniz bilmirəm, öz işinizdi, ancaq fəaliyyətim dövründə rast gəlməmişəm. Mənə müəllimlik etməyinizə, yol göstərməyinizə isə ehtiyac yoxdur, çox sağ olun. Ümidlərim isə yalnız o vaxt gerçəkləşə bilər ki, mənə qarşı bu arzuolunmaz, qərəzli və inadkar mövqeyinizdən əl çəkəsiniz. Ətraflı yazdığımı düşünürəm. Hamıya uğurlar və vikipediyanı genişləndirmək üçün burada olun. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:29, 1 avqust 2022 (UTC) == Hüquqların təhvili == Salam. Zəhmət olmasa "rolbaker" və "patrul" hüquqlarımı alın. Mənim üçün funksional deyil və əlavə olaraq fəaliyyətimi yüngülləşdirmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:30, 27 iyul 2022 (UTC) ::{{y}} — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 16:57, 27 iyul 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 17:02, 27 iyul 2022 (UTC) :::: Hüquqlarla bağlı müraciətlər "[[Vikipediya:İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər|İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər]]" səhifəsinə tədqim olunmalı və digər səhifələrdə olunan müraciətləri də həmin səhifəyə yönləndirməliyik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:30, 28 iyul 2022 (UTC) ::::: Hüqü verilməsi üçün müraciət nəzərdə tutulmamışdı. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:22, 28 iyul 2022 (UTC) c2l5kkd1wzv8suv8xxjed5koqtymcyu 6557353 6557346 2022-08-01T04:41:34Z Dancewithdevil 136647 /* İBAO */ orfoqrafiya wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Şəhid məqalələri == Salam. Bu barədə qayda da [[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qəbul edildi]]. İcra ediləcəkmi? İnzibatçılar bu barədə məlumat versə yaxşı olar. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:56, 26 iyul 2022 (UTC) == İBAO == Hörmətli inzibatçılar! Bir məsələ ilə bağlı sizləri narahat edirəm, bağışlayın. Ancaq son bir neçə aydır müəyyən səbəblərə görə müraciət edib aldığım hüquqdan məhrum edilmişəm. Səbəb kimi də hüququn məndə uzun müddət olması göstərilib. Müəyyən problemlər və çətinliklər var deyə bu hüquqa ehtiyac duyuram. Əsaslı səbəblər təqdim edirəm, hüququ alan inzibatçı isə göstərdiyim səbəbləri əsaslı saymır və hüququ verməkdən imtina edir. Bu hüquqsuz fəaliyyətim çətinləşir sadəcə. Başqa heç nə. Mən hüquq sevdalısı falan deyiləm, bu yaxınlarda müəyyən hüquqlarımdan öz istəyimlə imtina etmişəm. Sizdən xahişim məni bu hüquqla müddətsiz təmin etməyinizdir ki, bu hal fəaliyyətimə mənfi təsir bağışlayır. Çünki bu hüquq olmadıqda ardıcıl olaraq problemlər yaşayıram. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:52, 26 iyul 2022 (UTC) :Mən tam olaraq anlaya bilmirəm bu mövzunu. İlk növbədə istifadəçi ilə bağlı şübhəli məqam kukla hesabla bağlı idi və checkauser iki dəfə bunu inkar etdi. İstifadəçi şübhəli olsa belə, İBAO hüququ niyə alınsın bu səbəbdən? Axı bu patrul hüququ deyil ki, zərər vursun vikiyə. Bu hüquq ilə necə zərər vura bilər azvikiyə? İstifadəçinin tərəfini tutmuram, amma neytral yanaşıb kənardan baxdıqda istifadəçi üçün iddia olunan heç bir fikir öz sübutunu tapmayıb. Bəs onda niyə bu mövzunu bu qədər uzadırıq? Yeni istifadəçiləri həvəsdən salırıq sadəcə. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:43, 26 iyul 2022 (UTC) :: <s>'''Yekunlaşdırma:'''</s> {{u|dancewithdevil}}, İP blokundan azad olma hüququ niyə sizə lazım olsun və müddətsiz, bunu da mən anlaya bilmirəm. Bu hüquq heç kəsə daimi verilmir. İstifadəçi VPN-lə fəaliyyət göstərdiyi üçün bu hüquq ona verilməlidir deyə bir şərt yoxdur. {{u|Sura Shukurlu}}, bu hüquqla vikiyə böyük zərər vurmaq mümkündür. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 13:33, 26 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Eldarado}}, mən də onu başa düşə bilmirəm ki, siz niyə fikir bildirib də müzakirələri bağlayırsınız? İcazə verin, digər inzibatçılar da öz fikirlərini bildirsinlər. Ümumiyyətlə, bu etdiyiniz doğru hərəkət deyil. Zəhmət olmasa, müzakirəni açın. Onların da fikirləri əhəmiyyətlidir. Xeyr, səhv bilirsiniz, bu hüquq praktika da ehtiyacı olan istifadəçilərə müddətsiz verilir. Digər vikilərlə yanaşı, bizdə də bu hüquq məndə və Samral-da müddətsizdir. Durduq yerə niyə alındı? Əsaslı səbəblər göstərilsin, deyim hə. Mən kefimdən istəmirəm, nə də başqa bir niyətlə. Müəyyən səbəblərə görə ehtiyacım var. VPN işlədirəm, bu hüquqsuz redaktə etmək olmur. İşim çətinləşir, hər dəfə VPN-ı bağlayıb redaktə etməliyəm? Bəlkə heç redaktə etməyim? Mən hansısa hüquqdan daha öncə sui-istifadəmi etmişəm ki, bunu da edim? Əgər etsəydim, onu səbəb göstərərək verməyə bilərdiniz. Bunu da anlayışla qarşılayardım. Ancaq etməmişəm axı. Niyə alınıb bu hüquq? Bu hüquq mənə lazımdır sadəcə. O qədər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:00, 26 iyul 2022 (UTC) ::::Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> zəhmət olmasa, fikirlərinizi bildirin. Bu hüququ ehtiyacım olduğu halda mənə vermək olar ya olmaz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:05, 26 iyul 2022 (UTC) :::::{{u|Dancewithdevil}}, açığı, soruşmaq istəmirdim, amma şəxsi məsələ deyilsə, sizdən soruşmaq istərdim ki, VPN-dən istifadə etmə səbəbiniz nədir? Vikipediya Azərbaycanda blokda deyil, keçmişdə Türkiyədə olduğu kimi. Yəni burda fəaliyyət göstərmək üçün VPN-ə ehtiyac yoxdur. O vaxtı Türkiyədə Vikipediyada bloklu vəziyyətdə olanda istifadəçilər məcbur olub VPN-lə girirdilər.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 15:01, 26 iyul 2022 (UTC) ::::::{{U|White Demon}}, zatən dəfələrlə qeyd etmişəm bu barədə. Aha, bilirəm. Məsələ vikipediya ilə əlaqəli deyil. İnternetimdə məhdudiyyətlər var. Bu səbəbdən də VPN istifadə edirəm, ancaq bu hüquq olmadığı halda da redaktə etmək mümkün olmur. İnzibatçılarda belə bir problem yoxdur. Çünki onlarda zatən bu hüquq var. Aylardır problem yox idi, hüquqa sahib idim. Mən bu qədər problem varkən, anlaya bilmirəm ki, bu hüquq məndən niyə alındı və niyə verilmir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:41, 26 iyul 2022 (UTC) :::::İstifadəçilər də fikir bildirə bilərlər. Əsaslı səbəblərimi qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:10, 26 iyul 2022 (UTC) :::{{u|Dancewithdevil}}, sizin internetinizdə hər hansısa bir sayta məhdudiyyət varsa ona görə VPN işlədirsinizsə bunun vikipediyaya aidiyyatı yoxdur. Vikipediyaya aid olan səbəbiniz varsa Nəzakət qaydakarını pozmadan və daha aqressiyasız şəkildə bildirin zəhmət olmasa. İstifadəçilərin fikir bildirməsi, hər kəsi bura tag etməyiniz nəyisə dəyişməyəcək. İP blokundan azad olma hüququ ona görə verilir ki, əksəriyyətimiz ev internet şəbəkəmizdən qlobal şəbəkəyə dəyişkən (dynamic) ip ilə çıxırıq. Bu ip-lər də bəzən blokda olan ip-lər ola bilir. İP-lər dəyişkən olduğu üçün bu hüquq qısa bir müddətlik istifadəçiyə kifayət edir. VPN dən fərqli məqsədlərlə istifadə etmək mümkündür və vikipediyaya VPN vasitəsi ilə daxil olmaq xoş qarşılanmır. Əksər VPN təşkil edən şirkətlərin İP ləri Vikipediyada global blokdadır. Buna görə də siz o vpn lərdən istifadə edərkən məhdudiyyətlərlə üzləşirsiniz. Bu da normaldır. VPN-siz daxil olsanız hamımız kimi normal istifadə edə bilərsiniz. Bunun üçün də bu hüquq sizə verilməyəcək. Başqa əlavələriniz yoxdursa mövzunu yekunlaşdıracağam. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:15, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Təkcə bir sayta yox, ümumi olaraq ardıcıl məhdudiyyətlər var. Normal IP adresləri də zaman-zaman blok da olur, ancaq mən VPN istifadə edirəm onsuz. Siz qərəzi və nəzakətsizliyi harda görmüsünüz bilmirəm, ancaq burda təkcə bircə nəfərə qarşı qərəz var, oda mənə qarşı. Bilmirəm səbəbini niyə (onu da qərəzi olanların özləri açıqlasınlar), amma açıq-aydın hiss olunur. Özü də bir neçə şəxslər tərəfindən, artıq buna tam əminəm. Müzakirəni niyə bağlayırsınız? O dəqiqə bağlayırsınız, niyə icazə vermirsiniz ki, müzakirə davam etsin və mane olursunuz sadəcə. Həm bu səsvermə falan deyil ki, bağlayasınız. Siz müzakirəni bağlamasanız, mən heç kimi işarələməyəcəkdim. Təkcə siz fikir bildirib, qərar verirsiniz verilib-verilməməyinə? Tək inzibatçı siz deyilsiniz axı. İcazə verin, digərləri də fikir bildirsinlər, onların da fikirləri önəmlidir. Bəlkə elə vermək olar deyəcək olanlar var? Bu hüquq üçün əsaslı səbəblər gətirsəm də, siz hüququ israrla mənə verməməyə çalışırsınız. Mən qeyd edirəm ki, fəaliyyətimdə lazımdır, siz isə aidiyyatsız olaraq deyirsiniz ki, bununla vikiyə zərbə vurmaq mümkündür. Nə demək istəyirsiniz? Mən içi bu hüquq qarışıq hansı hüququmdan sui-istifadə etmişəm ki, bu barədə narahat olursunuz? Yuxarıda da qeyd etmişəm, sui-istifadə etdiyim məqam var isə bunu səbəb göstərək verməyə bilərdiniz, amma siz isə bunu göstərə bilmirsiniz, çünki ortada belə bir hal yoxdur. Heç kimə bu hüququ verməyəcəksinizsə, bu hüquq niyə var? Ehtiyacı olan istifadəçilərə vermək üçün var. Mənim də ehtiyacım və əsaslı səbəblərim də var. Tr vikidə də müraciət edib almışam. Az vikidə də lazımdır. Odur ki, xahiş edirəm, fəalliyətimə mane olmayın, mənə bu hüquq lazımdır. Ya bu hüququ mənə verin, ya da digər daşıyan istifadəçilərdən də alın və bundan sonra heç kimə də verməyin. Dediyinizdən belə çıxır çünki. Nə yazsam da onsuz verməmək üçün əlavələr edəcəksiniz, ancaq bu hüququn olmaması fəaliyyətimə də mənfi təsir bağışlayacaq. Bu əlavələr də fikirlərinizi dəyişən deyil, qərarınız bəllidir. Zəhmət olmasa, müzakirənin davam etməsinə icazə verin heç olmasa. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> xahiş edirəm, bütün bu səbəbləri göz önünə alaraq, bu barədə müsbət ya da mənfi fikirlərinizi bildirin. Aylarla hüquq məndə var idi, hansısa problem yox idi, istifadə edirdim, indi niyə birdən-birə durduq yerə hüquq məndən alınmalıdır? Bəlkə də, dəstəkləyənlərə kukla deyəcəklər, elə bu üzdən də bəziləri fikir bildirməyə çəkinirlər, ola bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:27, 27 iyul 2022 (UTC) :::Hüququn hərhansı bir istifafəçiyə müddətsiz verilməsi düzgün deyil. İnternetinizdə problemin uzun müddətli olması bizim vikipediyanın günahı deyil. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:32, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Bəs mənim günahımdır? Bu nə yanaşma tərzidir ümumiyyətlə. Ehtiyac yaranıb ki, müraciət edirəm də. Uzun müddətli də verilir, lazım gəlsə müddətsiz də. Tr vikidə çalışırsınız özünüz də. Ancaq görünür ki, [https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1Listesi/ipblock-exempt bundan] xəbəriniz yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:44, 28 iyul 2022 (UTC) :Bəli. Vikinin edəcəyi bir şey deyil. Mən 1 ilə yaxındır trvikidə aktiv fəaliyyət göstərmirəm. Trviki nə edir trviki bilər, trviki icması bilər. Siz nə zaman öz tənqidlərinizə başqalarının fəaliyyətini təftiş edib "hücumla" cavab verməyəcəksinizsə sizə qarşı yanaşma tərzi onda dəyişəcək. Mənim prizmamdan isə sizə heç bir xüsusi yanaşma tərzim yoxdur. Dünən qeydiyyatdan keçən və ya 10 il əvvəl qeydiyyatdan keçən hərhansı bir istifadəçidən fərqiniz yoxdur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:52, 28 iyul 2022 (UTC) ::Necə yəni edə biləcəyi bir şey deyil? Bu hüququ elə məhz belə hallar üçün yaradıblar da. Söhbət təkcə tr vikidən getmir, 2-3 istifadəçi deməklə ki, "müddətsiz verilmir" belə olmur. Qayda-qayda deyirsiniz, bəs bu barədə qəbul edilmiş bir qərar varmı? Buna belə qarşı çıxmağınızdan bəllidir hər şey. Bəs onda qərəz yoxdursa, niyə məqalənin müzakirə mövzusu olaraq açdığım mövzunu şəxsimə yönəldirsiniz, hələ bir məni hər müzakirə də aqresiv də adlandırırsınız. Halbuki orda siz səhv edərək müzakirəsiz hərəkət etmişdiniz. Və səhvinizi də qəbullanmaq əvəzinə indi də məni təftişdə ittiham edirsiniz. Hələ mən kukla məsələsi və digər bir sıra halları demirəm. Həmişə üstümə şərh bildirirsiniz. Bu isə ciddi bir qayda pozuntusudur. Başqalarını da tənqid edin da? Başqa istifadəçi yoxdur? Məni niyə ardıcıl olaraq təqib edirsiniz? Dedikləriniz kimi deyil, hər şey kənardan açıq-aydın görünür onsuz da. Hücum yazmısınız, bilmirəm nə yazmısınız. Amma bir şey anlamadım. Kobudluq ya da başqa bir şey etmirəm. Ancaq sizi bu qənaətə gəlməyə nə vadar edir? Mən nə etsəm də, onsuz da sizə yaramayacaq. Ancaq səhv axtarırsınız və məni günahkar çıxarmağı bilirsiniz elə. Səbəbi özünüzə aydındırmı? Mənə deyəcəyinizə elə özünüz fəaliyyətinizə baxın. Aqresiv nəsə yazdım? Yazdımsa bağışlayın. Zarafat etmirəm, bəlkə elə yenə nəyisə aqresiv adlandırdınız. Ola bilər də. Sizə uğurlar! Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:21, 28 iyul 2022 (UTC) :::Siz azvikinin qəbul edilmiş rəsmi qaydasını göstərin, biz də deyək hə. Hər bir icma azaddır, öz daxili qaydaları var. Bir istifadəçinin də başqa icmaların qərarını göstərməklə dəyişiklik olmur. Siz sizin kimi düşünməyənlərə aqressiv davranırsınız. Bu əvvəlki müzakirələrdə də olub, indi də olur. Mən həmişə tənqidi münasibətim olan istifadəçilərə müzakirələrdə öz fikirlərimi bildirmişəm. Qeyd olunan müzakirədə heç bir qeyri-qanuni addım yoxdur. Vikidə hər dəyişiklik üçün müzakirə olacaq deyə bir şey yoxdur. Əgər narazılıq varsa, müzakirə etmək istəyirsinizsə, kimsə qabağınızı kəsmir. Buyurun edin. Kukla iddihamlarınızla bağlı mən checkuser-in cavabınadək və cavabından sonra şəxsinizə heç bir kuklalıq iddihamı etməmişəm. Arxivdə baxa bilərsiniz. Mənim tənqidim həmişə fərqli mövzularda olub. Mən o qədər işsiz və boş deyiləm ki, oturub hansısa istifafəçini davamlı izləyim. Aqressiya sözünün etimolojik mənası "aggredi"- "hücum" deməkdir. Siz öz "hücumlarınız"la gündəlik həyatımızdan vikiyə ayırdığımız azca zamanın böyük bir hissəsini işğal edirsiniz. Ən azı mən sizin aktivlik dövrünüzdən bu yana hər vikiyə girişimdə sizdən bildiriş alıram. Və əgər həmin müzakirələrdə sizin kimi düşünməyən istifadəçilər olursa, ardı kəsilmədən öz mövqeyinizi əsasən korkoranə olmaqla müdafiə edirsiniz və istifadəçiləri davamlı olaraq hansısa lazımsız müzakirələrlə məşğul edirsiniz. Sonra deyirsiniz ki, mən nə etdim? Bu qədər sizə qarşı olan tənqidləri, özü də kifayət qədər təcrübəli (özümü bu sıraya qatmıram) istifadəçilər tərəfindən olan tənqidləri inkar etmək əvəzinə qiymətləndirsəniz, hər şeyin daha yaxşı olacağına gümanım var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:43, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Digər vikilərin qaydasına əsaslanaq demirəm. İş orasıdırkı bizdə bu barədə dəqiq qayda yoxdur. Səhifəyə yazılıb ki, "hüququ əldə etmək istəyənlər müraciət edərək ala bilərlər" bu qədər. Məndə isə internet də problem var, ancaq siz hazırkı mövqeyinizə əsasən bunu göz önünə almırsınız, hətta qarşı çıxırsınız. Mən hər bir fikirə hörmətlə yanaşmışam hər daim. Bu belədir və belə də olacaq. İradları normal qarşılamayan dözümsüz istifadəçilərdən deyiləm. Amma siz etdikləriniz şəxsi hücumdur artıq. Hər müzakirə də mövzuyu şəxsiyə yönəlt, aidiyyatsız yerlərdə iradlar tut, lazımsız iradlar, söz vurmalar, günahlandırmalar və s. Bütün bunları edərkən də məni hələ bir kiberbullinq-də ittiham da etmək. Nə gözəldir, deyil mi? Belə formada hansısa istifadəçini tənqid etmisiniz məndən başqa? Əgər buna tənqid demək olarsa. Bura belə idarə olunur. Müzakirə şərtdir. O zaman kim nəyi istəyir "etirazı olan mənə yazsın, danışaq" deyərək etsin, dəyişsin. Bu vikipediyanın ümumi işini pozmaqdır sadəcə. Sizə deyən yoxdur ki, müzakirəsiz heç nə etmək olmaz. O məsələdə açıq-aşkar söhbəti başqa yerə çəkən və şəxsimə aqressiv şəkildə hücum edən sizsiniz. "Siz sizin kimi düşünməyənlərə aqressiv davranırsınız." bu düşüncənizə ən sadə sübut göstərin desəm? Göstərə bilməsəniz demək ki, düşüncələrə hücum edən sizsiniz. Məlum istifadəçi xaric məni bu cümlə ilə indiyə qədər başqa kim ittiham edib ki? Əgər belədirsə, indiyə qədər sizdən başqası niyə demiyib bunu? Olsa yəqin deyərdi də, hə? Bildiriş məsələsini niyə açdınız indi bax? O barədə haqlı iradları qəbul etmişəm və əməl də etmişəm. Bax görürsünüz, dediyimə gəldi çıxdı. Siz isə deyirsiniz ki, heç nə yox, hər şey normaldır. Burda lüğət açıb, dərs keçməyə ehtiyac yoxdur, kifayət qədər məlumatım var. Kukla məsələsində ittiham etmisiniz hara yazmışam? Xahiş edirəm, diqqətlə oxuyun. O məsələ də ortada ciddi dəlillər yox, siz mənə başqa məsələlərdə ciddi olmayan lazımsız iradlar tutursunuz və deyirsiniz ki, anonim olmayanların kukla olması məntiqsizdir. Nə aiddiyatı axı? İndiyə qədər o qədər kimliyi bilinən istifadəçilərin kukla hesab işlətdikləri aşkar olunub ki. Özünüz də bilərsiniz. Ona görə də o fikir yersiz idi. Sanki elə təsəvvür yaradır ki, mən guya kukla hesab istifadə edirəm. Həm də o müzakirənin ortasında bunu yazmağınız. Nə deyək buna? Dəfələrlə siz tərəfdən belə hallarla rastlaşmışam, amma yenə də mən ümid edirəm ki, mənə qarşı bu qatı və sərt mövqeyiniz gün gələr nə vaxtsa dəyişər, ümid edirəm hələ də. Hər halda yenə də uğurlar. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 08:27, 28 iyul 2022 (UTC) :::::Dəqiq yoxdursa iddiham etməyin, mübahisə yaratmağın da yeri yoxdur. Dəqiq qayda olmayan yerdə əvvəlki ənənələrə əsaslanır və ya digər istifadəçilərin fikri alınır. Mənim fikrim bəllidir və bildirmişəm. Heç bir qaydaya da zidd deyil. Mən burada sizə hesabat vermək məcburiyyətində deyiləm. Çox maraqlıdırsa oturun araşdırın indiyədək kimləri tənqid etmişəm, kimləri yox. Sizin şəxsinizə hücum dediyiniz halların səbəbi təkdir və yuxarıda qeyd etmişəm. Kinayəli sözlərdən dəm vurub hər mesajınızda ironiya və kinayədən istifadə edən məgər siz deyilsiniz mi? Ümumiyyətlə məlum ya naməlum kukla iddiası varsa buna chevkuser qərar verir. O müzakirədə, bu müzakirədə mən artıq sizdən gələn bildirişlərdən fəaliyyətimə vaxt ayıra bilmirəm. Adi bir şərhə görə 15 dəfə uzadıb etiketliyirsiniz. Heç bir mənası və nəticəsi olmayan müzakirələr. Bildiriş məsələsini guya bitirmisiniz ki? Davamlı olaraq öz adımı hansısa müzakirədə tapıram. Bildiriş qovluğu boş qalmır. Həmçinin hədsiz və yersiz müzakirələr vikipediyanın işini daha çox pozur. Mən reket deyiləm ki "mənə yazsın" yazım, öz ritorikanızla desək gedin yaxşı baxın. Özünüz öz iddialarınızı yazırsınız və sonra hansısa qənaətə gəlib çıxırsınız. Kifayət qədər məlumatınız olsa idi aqressiv tərzinizə son qoyardınız. Bu isə hələ davam edir. Siz əvvəl yazırsınız ki iradlara davamlıyam sonra deyirsiniz ki iradlarınız ciddi deyil? İrad tutanda da sizdən soruşacıq ki, ciddir ya yox, uyğundur ya yox? Mən kukla istifadəçilərə daim qarşı olmuşam bir neçə "şəbəkə"nin də çökdürülməsinə nail olmuşam. Özünüz öz yazınızda dəfələrlə fikirlərinizlə tərs düşürsünüz. Ümidləriniz ancaq ritorikanız dəyişəndə gerçəkləşə bilər. Uğurlar. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:30, 28 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli {{u|dancewithdevil}}, {{u|Dr.Wiki54}} məncə bu mövzuda bu qədər uzun müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Başlıq bəllidir, burada açılan müzakirənin səbəbi başqadır. Bircə hüquq səbəbindən günlərdir azvikidə müzakirə gedir. Bunun da iki səbəbi var: Qaydalardakı boşluq və müzakirəyə demək olar ki, heç kimin qoşulmaması. Mənim də inzibatçı kimi hal-hazırda tək məqsədim bu müzakirənin hər iki tərəfin qərarı və razılığı ilə yekunlaşmasıdır.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 14:22, 28 iyul 2022 (UTC) ::Bu hüquqla istifadəçi vikipediyaya ziyan verə bilməz və ya belə deyim - davamlı ziyan verə bilməz. Bir də ki, istifadəçinin aktiv redaktor olduğunu da nəzərə almaq lazımdır. Məncə, bu hüquq müzakirəni açan istifadəçiyə verilməlidir. Müddətsiz olmasa da 1 illik verilə bilər. Özü də qeyd edir ki, buna qədər bu hüquqa sahib olub. Əgər hüquqa sahib olduğu müddətdə hansısa sui-istifadə halı müəyyən edilmıyibsə hüququ vermək lazımdır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 15:12, 29 iyul 2022 (UTC) :::Əvvala hamıya salam. Mən çox təəssüf edirəm və üzr istəyirəm ki, mənə bağlı olmayan müəyyən səbəblərə və daha əhəmiyyətli məsələlər var ikən vikicəmiyyəti belə məsələlərlə narahat edirəm. Amma bu mənim günahım deyil, təfərrüfatı ilə açıqlayacağam. Uzun yazacam və bu, bu başlıqda bu barədə son mesajım olacaq. Bunu yazmasam olmazdı. Bəlkə yenə müəyyən şəxslər deyəcək ki, nəzakətsizlik edirəm, aqressiv davranıram ya da kinayəli-ironiyalı danışırsan falan. Ancaq xeyr, çalışacam həmişə olduğu kimi tam normal fikir bildirim. Bilmədən nəsə səhvə yol verərəmsə də öncədən hər kəsdən üzr istəyirəm. Sizdən mənimlə əks fikirdə olanlara qarşı aqressiv davrandığıma qarşı nümunə istədim, göstərə bilmədiniz. Deməkdir ki, bu iddianız sizin sözlərindən irəli getmir. Sualdan yayındız, başqa mövzulara girdiniz, daha doğrusu, cavab verə bilmədiniz, bu da gözlənilən idi, çünki elə bir hal ortada yoxdur. Olsa mənim də xəbərim olardı ən azından. Təkrar sormayacağam. Bütün fikirlərə hörmətlə yanaşıram. Siz gedin, o əsassız ittiham edənlərə deyin o cümlənizi. "Hamıya eyni davranan siz". Niyə demirsiz? Hanı o "ədalət", "tərəfsizlik"? Mənə qarşı olan qərəzindən danışmırsınız və hələ bir onu da dəstəkləyirsiniz? Niyə? Bəlkə birilərinə də deyəsiniz, təklif edəsiniz ki, iradları normal qarşılamaq lazımdır deyə. Amma həmin məsələdən sonra bunu deməyə uyğun deyilsiniz. Mən də irad tutub, tənqid edirsiz özü də, indi öz dediyinizə görə də. Siz nə deyirsiniz normal, mən irad tutanda "hücum" olur, "təftiş" olur? Belə də davam. {{smaylik}} Bu smaylik hələ çox olacaq. Bu səmimiyyətimi də başqa yerə yozmayasınız sonra ki, yaxşı olar. Siz mənim səmimiyyətimə də nəsə bir ad verərsiniz indi. Niyə bu hüquq məndə ikən müddətsiz verilməməsi lazım olduğunu dilə gətirmədiniz, belə bir hal ortaya çıxınca qeyd etdiniz? Xəbəriniz var ki, özü kukla hesablar işlədib? Gəldi yaxşı aranı qatdı və indi də heç nə olmamış kimi əlini-qolunu sallayaraq gəzir. Əsassız olaraq istifadəçilərdə mənə qarşı şübhə yaratdı və artıq hansısa istifadəçi məni hansısa məsələdə haqlı görsə də, deyə bilmir ki, sən haqlısan. Düşünürlər ki, bunu desək kuklan çıxarmazlar ki?) (və bu ironiya deyil). Bəlkə də bu məsələdə ona görə fikir bildirə bilmirlər. Vikipediyanın normal işini pozan bu şəxs bütün bu olanlara səbəbiyyət verib və buna görə də birmənalı olaraq məsuliyyət daşıyır və cavab verməlidir. İnzibatçı seçkimdə dəxlisiz olaraq tr vikidə bloklanmağımı (onda olan məlumata görə) göstərmiş (tək o göstərsə yaxşı idi, nəysə) və qərəzli bir şəkildə "bu istifadəçi inzibatçı olmamalıdır" eynən bu şəkildə bildirmişdir. Lehinə səs verən hər kəsi də metada kukla hesabım adlandırmışdır. Metadakı çekyuzerlərin dəfələrlə "kukla hesab yoxdur" deyə bildirməsinə baxmayaraq, israrla məni kuklacı adlandırmış və bunu əsassız sübutlarla sübut etməyə çalışmışdır. Guya ki, vikidə fəaliyyəti mənasız adlandırıb, fəaliyyətini dayandırmışdı da, nəysə. Belə də ki, km-da "əlvida", metada "məni qovurlar" və "məqalə mənim deyil" deyəndən nə gözləyəsən axı, təəccüblənməyəsən. Bu bir yana, Elonizm kimi bir istifadəçinin də bloklanmasına səbəb oldu. Hüquq isə müddətsiz verilirdi, məndə də müddətsiz idi, və hər hansısa bir problem də yox idi. Nə var, nə yox məndən alındı deyə biriləri müddətsiz verilmədiyini ortaya atdı. Neçə vaxtdı daşıyıram, yada düşmür, indi gəlib deyir ki, müddətsiz və əsassız verilməyəcək qədər vacib hüquqdur. Əsas var, sizin əsassız deməyiniz göstərdiyim əsasları əsassız etmir, siz deməklə edə də bilməz. İndi hüququn səbəbsiz alınması və səbəb göstərsəm də, mən də olmaması problemdir. Nə ki var çalışılır ki, bu hüquq məndə olmasın ki, fəaliyyətimə davam edə bilməyim. Enerjinizi mənə yox, vikipediyaya və başqa faydalı işlərə sərf etməyinizi məsləhət bilirəm. Belə heç bir yerə gələ bilməyəcəyik. Amma ki, dərdimi kimə deyim? İnzibatçılar belə, müzakirəyə qoşulmurlarsa neyləmək olar axı? Deyir, vikinin problemi deyil deyir və açdığım müzakirələri öz qərarları ilə yekunlaşdırır, nə gözəl. :) Sonra da reaksiya verəndə də mən kobud oluram. Bəs sizin bu etdiyinizə nə deməli? Mən hələ interfeys inzibatçısı hüququ məsələsini demirəm, əvvəl qərar alırsınız, sonra etiraz olsa müzakirə edək deyirsiniz. Əksinə olmalı deyil? Əgər belə qəti şəkildə qaydalarla iş görürsünüzsə, məqaləni niyə saxlamağa göz yumursunuz? Tapıb ortaya çıxaran da siz özünüzsünüz elə. Əsaslı səbəblər qeyd etmisiniz. Hamısı təkcə hüquq alınana qədər idi? Orda qeyd etmisiz ki, bu mənim işimdir və işimi görmüşəm. Bu barədə yəni hüququn verilməsi barədə qəbul edilmiş qayda olmasa da, ensiklopediklik şərtləri barədə var. Siz özünüzdə məqaləni qeyri-ensiklopedik hesab etmisiniz, ancaq icraat 0. "Niyə" dedikdə isə həmişə bu sualdan qaçmısınız. Hara qədər axı? Bəlkə bir aydınlıq gətirəsiniz artıq bu məsələyə? Əlimizdə belə bir imkan varkən, mənə fəaliyyətimdəki problemin gedərilməsi üçün bu hüquq verilmir.. Bəs nə üçündür bu hüquq? "Zərbə", "sui-istifadə", "nə bilim nə" kimi hallar ortada olmadığı halda bunları demək. Nəyə dayanaraq inanırsınız ki, əsassız saydığınız səbəblər gerçək deyil və mən bu hüququ başqa məqsədlər üçün tələb edirəm? Soruşuram sizə, belə oxşar hallar varmıdır fəaliyyətimdə? Varsa deyin bilək. Olar da, indi bəlkə nəsə aşkar etmisiniz, bizə demirsiniz. Var belə bir hal? Yoxdursa niyə? Əksinə sübut etməyə çalışırsınız ki, VPN belə məqsədlər (zəif internetə sahib isəniz, hər hansı məhduddiyyətlərə məruz qalarsanız) üçün istifadə edilmir. Həmkarlar da açıqladı belə hallarda VPN-dən istifadə etdiklərini. Niyə başa düşmək istəmirsiniz ki, bu hüquqsuz mənə çətindir, hətta alınmır belə deyə bilərik. Aktiv fəaliyyət göstərməmə mane olduğu üçün indi mən fəaliyyətimi dayandırmalıyam? Ya da nə etməli olduğumu açıq-aydın bir şəkildə yazın. Bəlkə bir həll yolu bilirsiniz elə. Problem azdır ki, bunu da problem edirsiniz? Hüququ da daha əvvəl bütün hüquqlarımı "tərəflilik" adı ilə alanda bu hüququ almaması hər şeyi çox da gözəl izah edir anlayana. Ümumiyyətlə, siz məni niyə "tərəfli" adlandırırsınız, bunu bilmək olarmı? Bütün bunlar nəyin göstəricisidir? Buna nə ad vermək olar "qərəz"dən başqa? Dünənə qədər vacib olmayan hüquq məndən alındı və anidən vacib oldu. Başqa hansısa hüquq da alınsa belə olacaqdı zatən. Ziddiyyətli məqam zad yoxdur. Hər şeyi açıqca qeyd eləmişəm. Faktla danışıram, nə dediyimin də, nə etdiyimin də çox gözəl fərqindəyəm. Mənim niyətim kimisə izləmək deyil. Mənim buna nə fikrim, nə də vaxtım yoxdu. Layihə ilə maraqlanıram sadəcə. Sizə də eynisini tövsiyə edirəm. Sizə necə xeyir edib, elə də yazmısınız. Qənaətə isə yazdıqlarımdan yox, "yazdıqlarınızdan" və son olanlardan gəlmişəm. Bəli, tənqid və iradlara hər zaman dözümlü və açığam, dəfələrlərlə demişəm, əməldə də kifayət qədər göstərdiyimi düşünürəm. Heç vaxt qulaq ardı etməmişəm. Məsələn, kütləvi işarələmələrə son vermişəm (istisna hallar yarana bilər). White Demon demiş, kimə maraqlıdırsa müzakirədə iştirak edəcək onsuz. İstifadəçilərdə davamlı olaraq şəxsi fikirlərinizə dayanaraq, səhv axtara və irad tuta və də bunu hər müzakirədə gözə gətirə bilməzsiniz. Robot zadıq bəyəm? Bu qədər yüklənmək olar? Hələ bir "aqressiv" cavablar verdiyimi də deyirsiniz. Dava zad axtaran, nə də çıxaran da yoxdur, bunu da başqa cürə adlandırmayın. Sadəcə özümü müdafiə etməyə çalışıram. Artıq burda məqsəd başqadır. Təqib bax budur. Arxivləşdirmədən narahatsınızsa, bunu hər dəfəsində dilə gətirmək doğru deyil, bir dəfə dediz, bildik. Nəyi gözləyirsiniz? Sizin istəyinizə görə arxivləşdirmə və texniki işlərdən əl çəkəcək deyiləm ki, hər halda ciddi-ciddi belə düşüncədə deyilsiniz? Bütün bu hallar [[VP:TYV]] prinsipinə ziddir. Normal, əsaslı hesab edilən irad və tənqidləri nəzərə alıram və əməl etməyə də çalışıram. Sizinki isə fərqlidir. Durun fikrinizi təxmin edim, qəbul etməməklə birlikdə, "Mən qaydalarla bağlı məlumatlıyam, qayda müəllifiyəm və bunu xatırlatmağınıza ehtiyac yoxdur" təxmini aşağı-yuxarı belə bir şey deyəcəksiniz çox güman ki. O qədər qayda işləyib, heç Solavirum demir ki, o qədər qayda müəllifiyəm, xatırlatmağa ehtiyac yoxdur deyə. Yəni belə çıxır, qayda müəllifi olanda ideal olursunuz? {{smaylik}} Niyə siz səhv edə bilməzsinizmi? Xatırlatmaqda həmişə fayda var. Yəqin ki, siz özünüzü ideal hesab edirsiniz. {{smaylik}} Və açıq-aşkar deyirsən ki, anonimlərin kukla olma ehtimalı daha çoxdur, (anonim olmayanlar da bu hal daha aşağıdır demisiniz və bu da eyni mənaya gəlir, özü də o müzakirədə) indi də yazırsan ki, checkuser qərar verir buna. {{smaylik}} Ziddiyət budur bax. Bir də ki, nə önyarğıdır axı bu? Bunu necə izah edə bilərik axı? Əgər checkuser qərar verirsə, bu fikrin nə yeri var? Necə deyərlər, "əsas yoxdursa, ittiham etməyin". {{smaylik}} Ritorikamda isə bir problem yoxdur, nə əcəb bunu tək siz görürsünüz. {{smaylik}} Daha betəri var və heç nə demirsiniz, mənimki sizə problem törədir sadəcə. {{smaylik}} Sizinlə necə danışmalıyıq ki? İnciyirsinizsə, dəqiqədə bir nəzakətsiz və s. qarşlayırsınızsa bu işi buraxın (sadəcə tövsiyə). Bir də mənə emosional deyirlərmiş. {{smaylik}} Siz heç bir fikrin sahibi də deyilsiniz. Gah deyirsiniz ki, məqalə adlandırmaları Azərbaycan dilinin qaydalarına, gah da mənbələrə əsaslanmalıdır deyirsiniz. Bu bir yana, digər bir istifadəçiyə də söyləmişəm, sizə yaramaq mümkünsüzdür, çünki bir neçə istifadəçi daxil, sizdə mənə qarşı qərəzli mövqe tutursunuz. Bunu mən demirəm, hər şey göz önündədir. Səbəbi mənə hələ də aydın deyil, sizləri bilmirəm. Çünki mən doğru nə desəm də, həmişə qarşı çıxmağı bilirlər və dirəşməyi seçirlər. Sizə artıq əlaqəniz olmayan məqamlarda bildiriş göndərmirəm, göndərilməyəcək, çox yox, bircə kəlimə məni işarələməyin demək çoxmu çətin idi yəni? Öncə öz hərəkətlərinizə, üslubunuza və ritorikatınıza diqqət edin, sonra başqalarından gözləyin. Başqa istifadəçilərə bildirişlər və bu 15 nəfərə gedən bildirişlər də sizi hesab edirəm ki, narahat etməməlidir. Edirsə problemi özünüzdə axtarın. Məsələnin həlli mənim üçün mühümdür, guya özünüz vacib bildiyiniz məqamlarda heç belə kütləvi işarələmə etməmisiniz kimi danışırsınız. Heç bir müzakirə mənasız deyil, müzakirələrdə fikir bildirib-bildirməmək azaddır. Sizi mütləq fikir bildir deyə məcbur edən yoxdur. Kukla, səs ovçuluğu və ödənişli redaktorluq (qayalara əsasən qadağa yoxdur) kimi məsələlərdə elə zənn edirəm ki, hər birimizin mövqeyi eynidir. Nəyi çökərtmisiniz bilmirəm, öz işinizdi, ancaq fəaliyyətim dövründə rast gəlməmişəm. Mənə müəllimlik etməyinizə, yol göstərməyinizə isə ehtiyac yoxdur, çox sağ olun. Ümidlərim isə yalnız o vaxt gerçəkləşə bilər ki, mənə qarşı bu arzuolunmaz, qərəzli və inadkar mövqeyinizdən əl çəkəsiniz. Ətraflı yazdığımı düşünürəm. Hamıya uğurlar və vikipediyanı genişləndirmək üçün burada olun. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:29, 1 avqust 2022 (UTC) == Hüquqların təhvili == Salam. Zəhmət olmasa "rolbaker" və "patrul" hüquqlarımı alın. Mənim üçün funksional deyil və əlavə olaraq fəaliyyətimi yüngülləşdirmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:30, 27 iyul 2022 (UTC) ::{{y}} — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 16:57, 27 iyul 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 17:02, 27 iyul 2022 (UTC) :::: Hüquqlarla bağlı müraciətlər "[[Vikipediya:İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər|İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər]]" səhifəsinə tədqim olunmalı və digər səhifələrdə olunan müraciətləri də həmin səhifəyə yönləndirməliyik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:30, 28 iyul 2022 (UTC) ::::: Hüqü verilməsi üçün müraciət nəzərdə tutulmamışdı. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:22, 28 iyul 2022 (UTC) bngar0i20bgxf7muvz2y68b6l8625dl 0 110440 6557548 6427736 2022-08-01T07:07:48Z 37.26.8.47 Yergüc kəndinin ehalisi wikitext text/x-wiki {{digər məna|Yergüc}} {{YM |ad = Yergüc |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Xaçmaz rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Yergüc''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Xaçmaz rayonu]]nun Novruzlu Novruz ərazi vahidində [[kənd]]. == Tarixi == Yergüc kəndi, Quba rayonunda, Buduq İnzibati Ərazi Dairəsinin ərazisində yerləşib. Kənd əhalisi zaman-zaman buradan köçüb başqa kənd və şəhərlərdə məskunlaşdiğı üçün hazırda bu məkanda heç kim yaşamır. Digər şahdağ etnoslu kəndlər kimi Yergüc kəndi də xüsusi dilə malikdir. Bu dillə ilkin tanışlıq zamanı belə qənaətə gəlmək olar ki, Yergüc dili [[Xınalıq dili]]ndən başqa bütün digər Şahdağ dil ailəsinə məxsus dillərə bənzəyir. Lakin əksər sözlərdə ən azından bir və ya bir neçə hərf fərqi var. Bəzən isə söz tamamilə digər xalqların istifadə etdiyi sözlərdən fərqli olur, onların istifadə etdiyi sözlərə qətiyyən bənzəmir. Bundan başqa, Yergüc dilində [[Xınalıq dili]]ndəki sözlərə bənzər çox söz var və bu cəhət Yergüc dilini Buduq, Qrız, Əlik, Haput və [[Cek dili|Cek]] dillərindən bir az fərqləndirir. Yergüc, Qrız, Haput, Əlik, Cek və Buduqlular öz ana dillərində bir-birləri çox rahat ünsiyyət saxlaya bilirlər. Təəssüf ki, hazırda bu dil məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalıb. Belə ki, hazırda Yergüc dilini yalnız yaşlı yergüclülər bilir. Gənclərin əksəriyyətinin isə bu dil haqqında heç təsəvvürləri belə yoxdur. == Əhalisi == Yergüc kəndinin əhalisi Quba rayonunun Yergüc kəndindən köçüb gəlmiş [[yergüclülər]]dən ibarətdir. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== *azerbaijanphoto.com saytındakı [http://www.azerbaijanphoto.com/cgi-bin/site/main2.cgi?choice=thelast&l=0&id=29068&s=4311 şəkilləri]{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Xaçmaz rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Xaçmaz rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Xaçmaz rayonunun kəndləri]] 229ki2qioihblsc1tdeopatzh3mh9vy 6557551 6557548 2022-08-01T07:11:22Z 37.26.8.47 Əhalisi Yergüc wikitext text/x-wiki {{digər məna|Yergüc}} {{YM |ad = Yergüc |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Xaçmaz rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Yergüc''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Xaçmaz rayonu]]nun Novruzlu Novruz ərazi vahidində [[kənd]]. == Tarixi == Yergüc kəndi, Quba rayonunda, Buduq İnzibati Ərazi Dairəsinin ərazisində yerləşib. Kənd əhalisi zaman-zaman buradan köçüb başqa kənd və şəhərlərdə məskunlaşdiğı üçün hazırda bu məkanda heç kim yaşamır. Digər şahdağ etnoslu kəndlər kimi Yergüc kəndi də xüsusi dilə malikdir. Bu dillə ilkin tanışlıq zamanı belə qənaətə gəlmək olar ki, Yergüc dili [[Xınalıq dili]]ndən başqa bütün digər Şahdağ dil ailəsinə məxsus dillərə bənzəyir. Lakin əksər sözlərdə ən azından bir və ya bir neçə hərf fərqi var. Bəzən isə söz tamamilə digər xalqların istifadə etdiyi sözlərdən fərqli olur, onların istifadə etdiyi sözlərə qətiyyən bənzəmir. Bundan başqa, Yergüc dilində [[Xınalıq dili]]ndəki sözlərə bənzər çox söz var və bu cəhət Yergüc dilini Buduq, Qrız, Əlik, Haput və [[Cek dili|Cek]] dillərindən bir az fərqləndirir. Yergüc, Qrız, Haput, Əlik, Cek və Buduqlular öz ana dillərində bir-birləri çox rahat ünsiyyət saxlaya bilirlər. Təəssüf ki, hazırda bu dil məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalıb. Belə ki, hazırda Yergüc dilini yalnız yaşlı yergüclülər bilir. Gənclərin əksəriyyətinin isə bu dil haqqında heç təsəvvürləri belə yoxdur. == Ə == == hali 10 TZ 090si == ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== *azerbaijanphoto.com saytındakı [http://www.azerbaijanphoto.com/cgi-bin/site/main2.cgi?choice=thelast&l=0&id=29068&s=4311 şəkilləri]{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Xaçmaz rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Xaçmaz rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Xaçmaz rayonunun kəndləri]] 4ye9rqbht967617ifrf3ts1jjegrgie 0 110845 6557597 6430759 2022-08-01T07:50:07Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{YM |ad = Sahil |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhali = 23 600<ref name="2013-cü ilin əvvəlinə iqtisadi və inzibati rayonlar, eləcə də şəhər yaşayış məntəqələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı">[http://www.stat.gov.az Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]: [http://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/az/1_19-20.xls 2013-cü ilin əvvəlinə iqtisadi və inzibati rayonlar, eləcə də şəhər yaşayış məntəqələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı] (min nəfər)</ref> |əhali_il = 2013 |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = 40 |lat_min = 13 |lat_sec = 35 |lat_hem = N |lon_deg = 49 |lon_min = 34 |lon_sec = 32 |lon_hem = E |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Qaradağ rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Sahil''', '''Dənizkənarı''' — [[Azərbaycan]]ın [[Qaradağ rayonu]]nda şəhər tipli qəsəbə. [[Xəzər dənizi]] sahilindədir. Yaşayış məntəqəsi 1930-cu ildə [[Qaradağ Sement Zavodu]]nun tikintisi ilə əlaqədar salınmışdır. Qəsəbə dəniz sahilində yerləşdiyi üçün belə adlandırılmışdır.<ref>{{ATEL|1|}}</ref> == Tarixi == Qəsəbənin yaranma tarixi 1949-cu ildə Qaradağ Sement Zavodunun tikintisi ilə bağlıdır. Belə ki, həmin dovrdə Keşlə qəsəbəsində yerləşən sement zavodunun Bakı şəhərinin mərkəzindən Qaradağ Dəmir Yolu stansiyasının yaxınlığına kocurulməsi qərara alınmışdır. Zavodun tikintisi və gələcək fəaliyyəti ilə əlaqədar dənizin kənarında ilk yaşayış evləri tikilmiş, 1951-ci ildə zavodun I və II texnoloji xəttləri işə salınmış və 1952-ci ildə Sahil qəsəbəsi inzibati ərazi vahidliyi kimi təşkil olunmuşdur. == Mədəniyyət == Sahil qəsəbə incəsənət məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>Cavadov, Z. Sahil qəsəbə incəsənət məktəbi: [Qaradağ rayonunda fəaliyyət göstərən eyniadlı məktəb haqqında] //Respublika.- 2015.- 1 iyul.- S.7.</ref> == Əhalisi == 45000+ == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == {{Bakı-qaralama}} {{Qaradağ rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Qaradağ rayonunun qəsəbələri]] [[Kateqoriya:Bakının qəsəbələri]] [[Kateqoriya:Sahil]] k8ff2my47mckl58da0d585zy1z2vwtu 0 111036 6557813 6482128 2022-08-01T11:09:11Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Alunitdağ''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Daşkəsən şəhər inzibati ərazi dairəsində qəsəbə.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 44.]</ref> == Toponimikası == Qəsəbə bir müddət "85-ci sahə" adlanmışdır. 1958-ci ildən Alunitdağ mədəni yaxınlığında salındığı üçün belə adlandırılmışdır. Toponim elmi ədəbiyyatda "alunit" (mineral adı) və "dağ" sözlərinin birləşməsi kimi izah olunur. Bəzi türkdilli xalqların toponimiyasında ''alin/alun'' və ''it'' — dağın cənub tərəfi, cənub ətəyi deməkdir. Qəsəbənin coğrafi mövqeyi onun "dağın cənub ətəyi" mənasında olduğunu bir daha sübut edir.<ref>{{ATEL|1|39}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Qəsəbədə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Qəsəbə Qaflanqala silsiləsinin cənub ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 77.]</ref> |635 |331 |304 |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=45 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 86.]</ref> |↗684 |↗353 |↗331 |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Qəsəbədə Alunitdağ qəsəbə kitabxanası, Alunitdağ qəsəbə klubu fəaliyyət göstərir.<ref>[http://mct.gov.az/medias/media/other/305/nazkab-qerar-196-siyahi.pdf "Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı]</ref> == Təhsil == Qəsəbədə Daşkəsən rayon Alunitdağ qəsəbə R.Qafarov adına tam orta məktəb fəaliyyət göstərir.<ref>[https://dashkasan.edu.gov.az/az/page/3580 Daşkəsən Rayon Təhsil Şöbəsi. Ümumtəhsil məktəbləri]</ref> == Din == Qəsəbədə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Qəsəbədə Alunitdağ qəsəbə tibb məntəqəsi yerləşir.<ref>[https://pediatriya.az/sehiyye-nazirliyinin-tabeliyinden-cixarilan-tibb-muessiselerinin-siyahisi-tesdiq-edilmisdir/ Səhiyyə Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılan tibb müəssisələrinin siyahısı təsdiq edilmişdir (pediatriya.az)]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Daşkəsən rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun qəsəbələri]] [[Kateqoriya:Daşkəsən şəhər inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] cjfr503iypv22csbd09bptfiu5os7ky 3 113187 6556935 6525034 2022-07-31T17:45:59Z Vusalsuvarov1996 234003 /* Fayl statusu Şəkil:İlhamə Bədəlova.jpg */ Cavab wikitext text/x-wiki {| class="infobox plainlinks" style="width: {{{box-width|238px}}}" |<div style="padding-top: 4px; text-align: center">{{{image|[[Image:Replacement filing cabinet.svg|{{{image-width|40px}}}|Arxiv]]}}}'''<br/>ARXIV''' </div> ---- {{#if:{{{auto|}}}|{{#ifeq:{{{auto}}}|long|{{Archive list long}}|<div style="text-align: center">{{archive list}}</div>}}{{#if:{{{1|}}}|<br/>}}}}{{{1|* [[/Arxiv 2010|Arxiv 2010]] [[/Arxiv 2011|Arxiv 2011]] [[/Arxiv 2012|Arxiv 2012]] [[/Arxiv 2013|Arxiv 2013]] [[/Arxiv 2014|Arxiv 2014]] [[/Arxiv 2015|Arxiv 2015]] [[/Arxiv 2016|Arxiv 2016]] [[/Arxiv 2017|Arxiv 2017]] [[/Arxiv 2018|Arxiv 2018]]}}} |} == Animatorluq və Komiks fəaliyyəti üçün təhsil == Salam Babək Akifoğlu! Necəsiniz? Mən [[İstifadəçi:İnayət Süleymanlı|İnayət Süleymanlı]]. Sizdən [[Komiks|Komiks fəaliyyəti]] və [[Animasiya|Animatorluq]] üçün təhsil barəsində söhbət etmək istəyirəm. Bildiyiniz kimi [[kinematoqrafiya]]-nın əsas sahələrindən biri [[animasiya]]dır. Komiks isə, ayrı bir sahəyə – satirik yaradıcılığa aiddir, ancaq fikir versəniz [[ABŞ]]-ın [[DC Comics|DC]] və [[Marvel Comics]] kimi sənayelərinin nəşr etdiyi komiksləri [[Warner Bros.]] və digər məşhur kino şirkətləri filmlərində istifadə edirlər. Yəni demək istəyirəm ki, bu qədər böyük sahədən nə qədər gəlir əldə edib dünya ölkələri arasında (kino sahəsi üzrə) yer tutmaq olar. Bəs bunlar üçün necə təhsil almaq olar? Söhbət əlbəttə, animatorluq və komiks fəaliyyətindən gedir. İnternetdə axtarış edirəm lakin istədiyim nəticəni əldə edə bilmirəm. Əfsuslar olsun ki, [[Azərbaycan]]da animatorluq və ya komiks üzrə ali təhsil səviyyəsi yoxdur. Belə olduqda çarə, xarici təhsilə əl atmaq olur. Bir Vikipediyaçı kimi, hansı xarici universitetləri məsləhət görürsünüz və onlar dövlət yoxsa özəldirlərmi? Zəhmət olmasa bildirin. Gələcək planım üçün çox lazımdır. Diqqətinizə görə təşəkkürlər!!! [[İstifadəçi:İnayət Süleymanlı|İnayət Süleymanlı]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:İnayət Süleymanlı|müzakirə]]) 16:11, 14 iyun 2021 (UTC) == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi [[Hüseyn Azizoğlu]] məqaləsinin "Vikiləşdirmə" statusu alması üçün''' səhifəsində keçirilən səsverməyə dəvət edirəm. |} == Xahiş == Salam Babək müəllim yeni yaradılmış Qüdrət Paşayev səhifəsinə şəkil yükləmək üçün və tekimləşdirmek üçün çox xahiş edirəm bizə kömək edəsiniz və səhifədə düzləşlər aparasız [[İstifadəçi:Zahid.Rehim01|Zahid.Rehim01]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Zahid.Rehim01|müzakirə]]) 11:22, 5 yanvar 2019 (UTC) == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi [[Quba xanlığı]] məqaləsinin "Seçilmiş məqalə" statusu alması üçün''' '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Quba xanlığı]]''' səhifəsində keçirilən səsverməyə dəvət edirəm. |}--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|Anar Məmmədov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Anar Məmmədov|müzakirə]]) 19:10, 12 yanvar 2019 (UTC) == Bərpa == Salam. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Dilqəm_Ağamirzəyev&action=edit&redlink=1 Bu] məqaləni bərpa edə bilərsiniz? Vikiləşdirərək uyğun hala salacam.--[[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 08:07, 1 fevral 2019 (UTC) == Şimali Makedoniya == Salam. [[Şablon:Avroviziyada iştirak edən ölkələr|Burada]] Şimali Makedoniya üzərində düzəliş aparmaq istədim amma artıq bayraq göstərilmir. Zəhmət olmasa kömək edərdiniz. Hörmətlə: [[İstifadəçi:EuroFantasy|EuroFantasy]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EuroFantasy|müzakirə]]) 20:35, 13 fevral 2019 (UTC) == Dəvət və xahiş== Salam hörmətli {{PAGENAME}}! Sizi '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Bakının görməli yerlərinin siyahısı|burada]]''' keçirilən səsverməyə dəvət edirəm. '''Xahiş edirəm əziyyətə dəyər olaraq dəstək olun.'''--[[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wikipediya M|müzakirə]]) 04:58, 23 fevral 2019 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Toghrul_Rahimli_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)-yə_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,--[[İstifadəçi:Toghrul Rahimli|Toghrul Rahimli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul Rahimli|<span style="cursor:help">müzakirə</span>]]) 16:38, 1 mart 2019 (UTC) |} == Yanlış tərcümə == Salam, hörmətli istifadəçi {{u|Wikipediya M}}. [[Georgi Vitsin]] və [[Leonid Qayday]] səhifələrinin filmoqrafiyalarında ''Жених с того света'' filminin adını yanlış olaraq, ''Başqa dünyadan gələn gəlin'' kimi tərcümə etmisiniz. Məlumat üçün bildirmək istərdim ki, ''Жених'' kişi cinsinə aid ifadədir və sizin tərcümədə işlətdiyiniz ifadənin rus dilində qarşılığı ''невеста'' hesab olunur. Sizdən sözlərin başqa dillərdəki qarşılığını dəqiqliklə bilmədən öncəki tərcüməni kökündən dəyişməməyi, bu məsələlərdə diqqətli olmağı xahiş edir və gələcək fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirəm. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 23:29, 4 mart 2019 (UTC) :Salam hörmətli həmkarım {{u|Babək Akifoğlu}}, düzdü bu mənim səhfimdi ''жених'' Azərbaycan dilində nişanlı oğlan və ya adaxlı mənasını verir. Yeri gəlmişkən '''[[Vikipediya:Laboratoriya/İvan Mazepa|burada]]''' keçirilən səsvermədə iştirak etsəniz sevinərəm.--[[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wikipediya M|müzakirə]]) 02:46, 5 mart 2019 (UTC) == Diqqətli olmağa çağırıram == Salam, hörmətli istifadəçi {{u|Natəvan.R.}}. [[Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı]] səhifəsinə etdiyiniz əlavə və çıxarışlar oxucular üçün böyük anlaşılmazlıq və çaşqınlıq yaradır, Azərbaycan kinematoqrafiyası tarixini təhrif edir. Nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, etdiyiniz redaktələr [[Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı]] məqaləsinə yox, [[Azərbaycan Respublikası Kinematoqrafçılar İttifaqı]] məqaləsinə aid informasiyalardır. Həmçinin bunu bilməyiniz vacibdir ki, Azərbaycanda hal-hazırda kinematoqrafiya sahəsi üzrə 2 (iki) ittifaq fəaliyyət göstərir: 1963-cü ildə yaradılmış ''Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı'', və 2012-ci ildə yaradılmış ''Azərbaycan Respublikası Kinematoqrafçılar İttifaqı''. Hər iki ittifaqa aid informasiyaları qarışdırıb böyük təhriflərə yol vermisiniz. Gələcəkdə fəaliyyətinizdə belə hallara yol verdiyiniz təqdirdə, bloklanma qaydalarının müvafiq bəndinə (''Yalan məlumatların əlavə edilməsi'') uyğun olaraq, fəaliyyətiniz müddətli məhdudlaşdırıla bilər. Sizi bu məsələlərdə diqqətli olmağa və etibarlı mənbələrlə işləməyə çağırır, həmçinin gələcək fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirəm. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 18:23, 14 mart 2019 (UTC) :Hörmətli [[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]], yəqin siz də anlamısınız ki, məqalənin adı mənim tərəfimdən səhv anlaşılıb. Necə olubsa azvikidə belə adda iki məqalənin olduğu diqqətimdən yayınıb. Xəbərdarlıq etdiyiniz, səhvimi düzəltdiyiniz və etdiyim redaktələri digər məqaləyə köçürdüyünüz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə --[[İstifadəçi:Natəvan.R.|Natəvan.R.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Natəvan.R.|müzakirə]]) 08:40, 15 mart 2019 (UTC) == Dəvətnamə == {| class="wikitable" | rowspan="2" |[[Şəkil:Ivan Mazepa.jpg|100px]] |bgcolor="#224C98"|<big><center>'''[[İvan Mazepa|<font color=white>İvan Mazepa</font>]]'''</center></big> |- |Salam hörmətli həmkar! Sizi '''[[İvan Mazepa]]''' məqaləsinin SM statusu alması üçün '''[[Vikipediya:Seçilmiş məqalə namizədləri/İvan Mazepa]]''' səhifəsində keçirilən səsvermədə iştirak etməyə çağırıram. --[[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wikipediya M|müzakirə]]) 18:07, 17 mart 2019 (UTC) |} == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Hörmətli Babək Akifoğlu! Sizi '''[[Corc Koval]]''' məqaləsinin Seçilmiş məqalə statusu alması üçün [[Vikipediya:Laboratoriya/Corc Koval]] səhifəsində keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. -- [[İstifadəçi:Ayxan İsmayılov| Ayxan İsmayılov]]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Ayxan İsmayılov|<span style="color:red;">✉</span>]]</sup> 17:05, 13 may 2019 (UTC) |} == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Baskervill_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)-yə_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|müzakirə]]) 04:17, 16 may 2019 (UTC) |} == Dəvət == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi [[Rusiya imperatorlarının siyahısı]] məqaləsinin "Seçilmiş siyahı" statusu alması üçün''' '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Rusiya imperatorlarının siyahısı]]''' səhifəsində keçirilən səsverməyə dəvət edirəm. |} -- [[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wikipediya M|müzakirə]]) 04:34, 17 may 2019 (UTC) == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi '''[https://az.wikipedia.org/wiki/%22Az%C9%99rbaycan_Nar%C4%B1%22_d%C3%B6%C5%9F_ni%C5%9Fan%C4%B1 "Azərbaycan Narı" döş nişanı]''' məqaləsinə '''[https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinm%C9%99y%C9%99_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#%22Az%C9%99rbaycan_Nar%C4%B1%22_d%C3%B6%C5%9F_ni%C5%9Fan%C4%B1 Silinməyə namizəd səhifələr]''' səhifəsində keçirilən müzakirəyə dəvət edirəm. |} Hörmətlə--[[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|Elshad Iman (Elşad İman)]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elshad Iman (Elşad İman)|müzakirə]]) 21:19, 20 may 2019 (UTC) ==Dəvətnamə== Salam həmkar. Zəhmət olmasa, [https://az.wikipedia.org/wiki/N%C9%99sib_%C5%9E%C3%BCk%C3%BCrov Bu məqalə] ilə bağlı SNS-də fikrinizi bildirin. Əvvəlcədən sizə təşəkkür edirəm. Hörmətlə: --'''[[İstifadəçi:Masalli qasimli|<font face="Tahoma" color="black">Mehdi Fəyyazov</font>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Masalli qasimli|<font face="Tahoma" color="#e6005c">(Fikrini de)</font>]]''' 12:42, 7 iyun 2019 (UTC) == Bürokrat seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''Bürokrat seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim Bürokrat statusumla bağlı keçirilən '''[[Vikipediya:Bürokratlar#Turkmen_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)-a_bürokrat_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]]''' iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]</sup> 10:33, 3 avqust 2019 (UTC) |} == "Bir vaxtlar Hollivudda" ad dəyişikliyi xahişi == Salam, mən bu filmin adını tərcümədə '''"Bir vaxtlar Hollivudda"''' olaraq tərcümə etmişəm. Siz isə adı "Bir dəfə..." dəyişmisiniz. Məncə bu məntiqi olaraq səhvdir, çünki filmdə məhz 60-cı illərdəki Hollivuddan bəhs edilir. Bir dövrdən - o dövrdən ki, Çarlz Mensonun törətdiyi qətllərdən sonra Hollivudun həmin o "qızıl, qayğısız" adlandırılan dövrü bitdi. O dövrün şərhçiləri, kritikləri də Hollivudun 60-cı illərindən bəhs edərkən belə də deyirlər: Menson ailəsi üzvlərin in törətdiyi qətllərdən sonra Hollivud bir daha əvvəlki kimi olmadı." 60-cı illərin sonunu Menson ailəsi gətirdi. "Bir dəfə" isə uyğun gəlmir, fikrimi misallarla izah edim: Məs. Bir dəfə mən yolda gedərkən çoxdan görmədiyim dostumu gördüm. (Yəni, ''hadisə həmin an oldu və bitdi'') Bir vaxtlar bu villada çox məşhur iki Hollivud ulduzu yaşayırmış. (''Bu hadisə müəyyən müddət davam edib'') Yuxarıda misal gətirdiyim cümlələrdən də göründüyü kimi, filmin adını "Bir vaxtlar Hollivudda" olaraq dəyişdirməyiniz xahiş edirəm. P.S. Fikrimi əsaslandıra bilməkçün uzun-uzadə yazmalı oldum == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 00:49, 7 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act5)&oldid=19352813 --> == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 00:50, 7 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act5)&oldid=19352813 --> == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 00:56, 7 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act5)&oldid=19352813 --> == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid grey; border: 2px solid #0000FF; background-color:#E6E6FA;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:ContinentAntarctica.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="#DC143C">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi [[Antarktida]] məqaləsinin status alması üçün''' '''[[Vikipediya:Laboratoriya/Antarktida]]''' səhifəsində keçirilən səsverməyə dəvət edirəm. |} -- [[User:Sofy2004|<font face="Bookman Old Style" color="#99 32 cc "><big>''Sofy''</big></font>]] [[User talk:Sofy2004|<font face="Bookman old style" color="99 32 cc"><sup>''<big>₪</big>''</sup></font>]] 07:30, 14 sentyabr 2019 (UTC) == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 18:57, 20 sentyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act5)&oldid=19397738 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, There are only a few weeks left to take the Community Insights Survey! We are 30% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! With this poll, the Wikimedia Foundation gathers feedback on how well we support your work on wiki. It only takes 15-25 minutes to complete, and it has a direct impact on the support we provide. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 15:28, 4 oktyabr 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act5)&oldid=19432342 --> ==Qaynana filmi== Soruşmaq ayıb da olsa, 1) mənbə əlavə eləmisinizmi ki mənbəsiz şablonunu müzakirəsiz geri çəkirsiz? 2) mənbəsiz iddiaya mənbə tələb eləmək nə vaxtdan qərəz hesab olunub ki, idarəçi statusundan sui istifadə də hesab edilə biləcək hərəkətlə redaktəni məhdudlaşdırırsız?--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/94.20.74.251|94.20.74.251]] 21:39, 13 oktyabr 2019 (UTC) :Salam, hörmətli istifadəçi {{u|94.20.74.251}}. Sovet dövründə və müstəqillik dövründə çap olunmuş bütün orfoqrafiya mənbələri "qayınana" sözü ilə bağlı birmənalı mövqe nümayiş etdirir. Hörmətlə, --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 21:48, 13 oktyabr 2019 (UTC) ::birincisi birmənalı deyil, hər iki variant da var, ikincisi elədirsə mənbəsiz şablonunu silmək yerinə həmin dediyiniz mənbəni niyə göstərmirsiz, üçüncüsü də məsələ orfoqrafiya lüğətindəki söz deyil, filmin adıdır, filmin adının məhz Qayınana nzərdə tutulduğu amma səhvən Qaynana getdiyi barədə mənbə varmı? yoxdursa məqalədəki iddia mənbəsiz və etibarsızdır.--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/94.20.74.251|94.20.74.251]] 09:34, 14 oktyabr 2019 (UTC) :::''Məsələ orfoqrafiya lüğətindəki söz deyil, filmin adıdır'' iddianız əsassızdır. Film titrləri də daxil olmaqla, yazılan hər bir söz rəsmi qaydada orfoqrafiya lüğəti əsasında yazılır. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 21:02, 14 oktyabr 2019 (UTC) ::::Belə görsənir ki, haqqında danışdığınız şeydən məlumatınız yoxdur. Film adlarını nə ensiklopediya, nə də ədəbi normalar müəyyən eliyir. Bu sənətdir, hətta bilərəkdən səhv də yazıla bilər. Tarantino "Inglourious Basterds" sözününün hər ikisini səhv yazıb amma heç kim gedib onun filmimin adını düzəltmir, eləcədə də Vikipediyada filmin adı "səhv" variantda göstərilir. Hərçəndi ki, Qaynana sözü səhv variant da deyil. İstənilən halda orda mənbəsiz iddia verilib. Nəyə görə mənbə tələb edildiyi halda mənbə göstərmək yerinə şablonu silirsiz yaxud istəmədiyiniz varianta mane olmaq üçün administrativ resursdan istifadə edirsiniz?--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/94.20.74.251|94.20.74.251]] 07:08, 15 oktyabr 2019 (UTC) == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#FFD700;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Ambox_wikify.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="Red">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Salam. Mən sizi '''[[Əhalisinə görə meqapolislərin siyahısı]]''' məqaləsinin Seçilmiş siyahı statusu alması üçün [[Vikipediya:Seçilmiş siyahı namizədləri/Əhalisinə görə meqapolislərin siyahısı]] səhifəsində keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm! -- [[İstifadəçi:Rüfət Həsənli|Rüfət Həsənli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rüfət Həsənli|müzakirə]]) 11:58, 23 oktyabr 2019 (UTC) |} == Fayl statusu [[:Şəkil:İlhamə Bədəlova.jpg]] == [[Şəkil:Ambox warning pn.svg|32px|left|Image Copyright problem|alt=|link=]] Hörmətli istifadəçi! Sizin yüklədiyiniz faylın '''[[:Şəkil:İlhamə Bədəlova.jpg]]''' yoxlanılması zamanı bəzi problemlər aşkarlanmışdır. Diqqət edin ki, hər bir faylın təsviri onun müəllifi, [[Vikipediya:Etibarlı mənbələr|mənbə]] və [[Vikipediya:Şəkil etiketləri|lisenziya şablonunu]] da həmçinin əhatə etməlidir (ətraflı bax: "[[Vikipediya:Şəklin istifadə qaydası|Şəklin istifadə qaydası]]"). Əgər Siz bunu necə etməyi bilmirsinizsə, bununla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı|Kənd Meydanında]] sual verə bilərsiniz. Əgər göstərilən faylın statusu ''7 gün'' ərzində göstərilməsə, [[Vikipediya:İdarəçilər|idarəçilər]] onu '''silməyə''' məcbur olacaqlar. Buna görə də faylın statusunun aydınlaşdırılması üçün vaxt itirməyin.--''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 19:57, 3 dekabr 2019 (UTC)İlhamə Bədəlova.jpg :Salam necəsiz [[Damla (müğənni)|Damla müğənni]] şəkilini silində [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 17:45, 31 iyul 2022 (UTC) == Dəvətnamə == {| style="border: 1px solid grey; border: 2px solid #D2691E; background-color:#FFDEAD;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Everest North Face toward Base Camp Tibet Luca Galuzzi 2006 edit 1.jpg|150px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color="#FF0000">'''DƏVƏTNAMƏ'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | ''' Hörmətli {{PAGENAME}}!<br> Sizi [[Everest]] məqaləsinin Seçilmiş məqalə statusu alması üçün''' '''[[Vikipediya:Seçilmiş məqalə namizədləri/Everest]]''' səhifəsində keçirilən səsverməyə dəvət edirəm! |}--[[User:Sofy2004|<font face="Bookman Old Style" color="#99 32 cc "><big>''Sofy''</big></font>]] [[User talk:Sofy2004|<font face="Bookman old style" color="99 32 cc"><sup>''<big>₪</big>''</sup></font>]]'' 08:49, 22 dekabr 2019 (UTC) == Səsvermə == Salam, zəhmət olmasa bu mövzuda [[Vikipediya:İdarəçi müzakirəsi]] mənim idarəçiliyimə aid səsvermədə iştirak edərsiz.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 02:06, 17 may 2020 (UTC) == Xahiş == Salam hörmətli wikipedia idarəçisi, yeni yaradılmış [[Hüseyn Azizoğlu]] məqaləsinə stil kitabçasının pozulması şərti altında səhifə silinməsi üçün müraciət olunub. Amma heç bir stil kitabçası pozuntusu yoxdur. Sizdən xahiş edirəm qalması üçün yardım edəsiniz. Təşəkkürlər. {{İmzasız|Vikimediaze}} == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[İstifadəçi:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:MediaWiki message delivery|müzakirə]]) 18:46, 25 sentyabr 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 --> == Film şablonu == Salam həmkar. {{tl|Film}} şablonunu {{u|Vago}} standartlaşdırır. İndilik bu günə qədər o şablonda olan bütün parametrləri qeyd edib. Sənin vaxtın olanda bir baxarsan şablonun sənədləşdirmə səhifəsinə. Orada məsələn, "Geyim rəssamı", "səsləndirənlər" və s. belə ən azı 10-15 parametr var ki, onları şablondan çıxarmışdıq. Sən bax gör bəlkə eləsi var ki, qalması məsləhətdir. Yəni şablona son bir görünüş versən əla olar. Onu sonra Vago bütün səhifələrə köçürəcək. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 20:11, 26 sentyabr 2020 (UTC) :Salam, hörmətli {{u|Sortilegus}}. Müraciətiniz üçün təşəkkür edirəm və dəyərli istifadəçimiz {{u|Vago}}ya bu təşəbbüs üçün minnətdarlığımı bildirirəm. Şablona nəzər saldıqdan sonra bəzi qeydlərimi sizə ünvanlamaq istərdim. Şablondan quruluşçu operator hissəsinin çıxarılması tərəfdarıyam. "Quruluşçu" sırf sovet dövründən gələn kino terminidir. Əgər filmin rejissorunu quruluşçu olaraq deyil, məhz sadəcə rejissor kimi yazılmasını müvafiq görmüşüksə, eyni məqam operatora da aid edilməlidir. Yeri gəlmişkən, bəzən filmlərimizdə türklərin tendensiyasına uyğun olaraq operatoru "kameraman", yaxud "görüntü rejissoru" da adlandırırlar. Biz bunların hamısını şablonda əks etdirə bilmərik. Buna ehtiyac yoxdur. Məsələn, əgər "Fəryad" filminin operatoru (sovet kinosu təsirlərilə quruluşçu operatoru) Kənan Məmmədovdursa, ikinci operatoru (sovet kinosu təsirlərilə baş operator "quruluşçu" yazıldığına görə sadəcə operatoru) Tərlan Babayevdirsə, biz ümumi qaydalara əsasən, əsas (quruluşçu; baş) operatoru - operator kimi yazmalıyıq. Eyni tendensiyanı ruslar da həyata keçirir. Filmlərin titrlərində "quruluşçu" saxlasalar da, vikipediya şablonunda bu sözü istifadə etmirlər. Səs rejissoru və operatorunun bir-birinin ardınca yazılmasını təklif edirəm. "Geyim rəssamı" ifadəsində "rəssamı" kiçik hərflə yazılmalıdır. Şablonda "Filmin üzərində işləyənlər" kimi bir başlığın olmasına ehtiyac yoxdur. Onsuz da bu insanların hər biri filmin heyətinə daxildir. Bu başlıq qarşısında yazılacaq şəxslərin kim olacağı qeyri-müəyyəndir və ümumiyyətlə aydın deyil. "Montaj üzrə assistent"in də yazılmasına ehtiyac görmürəm. Necə ki, rejissorun, operatorun, rəssamın assistentləri şablonda göstərilmir, montajınkına da ehtiyac yoxdur. "Sezon sayı" ifadəsinin "Mövsüm sayı" olaraq dəyişdirilməsinin tərəfdarıyam. "Əvvəlki" və "Filmin davamı" - bunlar oxşar adlarla qeyd olunsa, daha uyğun olar. İkincinin "Sonrakı" kimi yazılmasını təklif edirəm. Şüar daha münasib və seçilən yerə qoyulsa (məsələn, posterin yuxarısı, yaxud aşağısına), daha yaxşı olar. Lakin burada - məhz şüarla bağlı digər vikipediyaların təcrübəsindən istifadə etməyin əhəmiyyətini qeyd etmək istərdim. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 21:40, 26 sentyabr 2020 (UTC) ::Salam {{u|Babək Akifoğlu}}. Zəhmət olmasa hansı parametrləri çıxarmaq, hansıları birləşdirmək, hansıların adında necə dəyişiklik etmək, hansı parametrin yerini dəyişmək və digər təklifləri nümunədə göstərilən qaydada göstərərdiniz. <pre> |Adı = |Orijinal adı = |Şəkil = |Miqyas = Şəklin ölçüsü |İzah = Şəklin izahı |Şəkil2 = |Miqyas2 = Şəklin ölçüsü2 |İzah2 = Şəklin izahı2 |Rejissor = |Ssenarist = |Əsərin müəllifi = |Prodüser = |İcraçı prodüser = |Səs rejissoru = |Bəstəkar = |Rollarda = |Operator = Operator + Qurluşçu operator |Səs operatoru = |Musiqi tərtibatı = |Rəssam = |Geyim Rəssamı = Geyim rəssamı |Səsləndirənlər = |İfaçı = |Mətni oxuyan = |Filmin üzərində işləyənlər = Çıxarılsın |Montaj rejissoru = |Montaj üzrə assistent = çıxarılsın |Montaj = |Redaktoru = |Çəkiliş yeri = |Şüar = yerini dəyişmək lazımdırsa, hara lazımdırsa, ora yerləşdirin. |Janr = |İlk baxış = |Digər adı = |Dil = |Ölkə = |İstehsalçı = |Studiya = |Distribüter = |Kanal = |Növü = |Rəng = |Vaxt = |Yaş həddi = |Sezon sayı = Mövsüm sayı |Bölüm sayı = |İl = |Büdcə = |Gəlir = |Əvvəlki = Filmin davamına uyğun olsun, məsələn, Filmin əvvəli |Filmin davamı = Əvvəlkinə uyğun olsun, məsələn, Sonrakı |Saytı = |Texniki məlumatlar = |Mükafatları = |Allmovie = |IMDB-no = |Vikianbar = </pre> Hörmətlə, →<small>[[İstifadəçi:Vago|<font style="color:white;background:#FF6600;">''Vago''</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Vago|<font style="color:#FF6600;"><sup>&nbsp;ms</sup></font>]]</small> 01:54, 27 sentyabr 2020 (UTC) == report == Hey, I want to report this user: [[User:Mony777700000099]], but I have no idea where to do so, so I thougt I would just write you, because you are an active admin. Regards --[[İstifadəçi:ZabeMath|ZabeMath]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:ZabeMath|müzakirə]]) 22:20, 11 fevral 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Xeyal_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,— ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span></sup>]]</small> 10:54, 18 may 2021 (UTC) |} == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu (müzakirə səhifəsi • fəaliyyətləri) idarəçi statusunun verilməsi ilə bağlı səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 10:48, 1 iyul 2021 (UTC) |} == Hacı Zeynalabdin Tağıyev == Salam, [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]], sənət kolleksiyası ilə də məşhurdur. Ən yaxşı nümunə [[Hacı Zeynalabdin Tağıyevin sarayı]]ndakı böyük sənət kolleksiyasıdır. [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]ndə onun kolleksiyası da var. O, eyni zamanda Rusiya İmperiyasında mühüm bir sənət kolleksiyacı idi. Onun haqqında məqalələrə və mənbələrə baxın. Hörmətlə, [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/31.200.16.94|31.200.16.94]] 05:16, 23 iyul 2021 (UTC) :Salam, hörmətli istifadəçi {{u|31.200.16.94}}. Tağıyevin sənət kolleksiyası toplaması haqqında məqalədə xüsusi bölməyə və bu bölmə ilə birlikdə istinadlara rast gəlinmir. Qeyd etdiyiniz və əlinizdə olan məqalə və mənbələr əsasında bu bölmənin işlənməsinə ehtiyac var. O zaman kateqoriya hansısa bölmə və mənbələrlə əsaslandırılmış olar. Uğurlar! — [[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 18:59, 23 iyul 2021 (UTC) == On il cəmiyyətinə üzvlük dəvətnaməsi == {| style="border: 1px solid {{{çərçivə|{{{border|gray}}}}}}; line-height: 1.2; background-color: {{{rəng|{{{color|#fdffe7}}}}}};" |rowspan="2" valign="top" | [[Şəkil:On il cəmiyyəti.png|135px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.1em;" | '''[[Vikipediya:On il cəmiyyəti|On il cəmiyyəti]]nə üzvlük dəvətnaməsi''' |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray; width:100%;" | Salam, hörmətli Babək Akifoğlu! [[Vikipediya:On il cəmiyyəti|On il cəmiyyəti]] istifadəçilərin 10 illik fəaliyyətini qeyd etmək, uzun müddətdir ki, fəaliyyət göstərən istifadəçiləri tanımaq, təcrübələrini və biliklərini bölüşmək üçün qurulmuşdur. 10 ildən çoxdur ki, fəaliyyət göstərdiyiniz üçün siz də bu cəmiyyətə üzv olmaq hüququ qazandınız. Üzvlüyünüzü təsdiqləmək üçün [[Vikipediya:On il cəmiyyəti#Üzvlər|Üzvlər]] bölməsində imza qoymağınız bəsdir. Ondan sonra isə istifadəçi səhifənizdə {{tl|İstifadəçi On il cəmiyyəti}} və ya {{tl|On il cəmiyyəti ikonası}} şablonlarından istifadə edə bilərsiz. Hörmətlə,— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:17, 30 avqust 2021 (UTC) |} Bu dəvətnamə hər istifadəçiyə göndərilmədiyi üçün mükafat kimi istifadəçi səhifəsində də nümayiş etdirilə bilər.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:51, 30 avqust 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 15:59, 20 dekabr 2021 (UTC) |} == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:10, 4 yanvar 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 --> == Dəvət == Salam, həmkar. Sizi [[Vikipediya:Səsvermə/Kütləvi mesaj göndəricilər|kütləvi mesaj göndəricilər ilə bağlı vikiqayda üçün keçirilən səsvermədə]] iştirak etməyə, fikir bildirməyə dəvət edirəm. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 12:50, 8 yanvar 2022 (UTC) == Just 2 minutes on my personal page == Hi, dearest Babək Akifoğlu, how are you? Me and my family are very well. From Feb. 11th, in Italy, we can go outdoors without mask, but the attention is still high!!! Please, I ask you 2 minutes only, to go on my personal page to watch if mr Goggle translated correct on my second picture. Thank you very muche and see you very soon. [[İstifadəçi:Rei Momo|Rei Momo]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rei Momo|müzakirə]]) 17:31, 13 fevral 2022 (UTC) : Thank youuuuu, and success for you too!!! [[İstifadəçi:Rei Momo|Rei Momo]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rei Momo|müzakirə]]) 22:36, 13 fevral 2022 (UTC) == Qaydalarda dəyişiklik barədə məlumat == Salam hörmətli Babək Akifoğlu. Vikipediyada yeni ad fəzasının tətbiqi ilə bağlı prinsiplər rəsmi olaraq qəbul edilib. Buradan : [[Vikipediya:Səsvermə/Qaralama ad fəzasının "Sürətli silmə kriteriyaları"na tətbiq edilməsi|1]], [[Vikipediya:Səsvermə/Qaralama ad fəzasının "Bərpa üçün namizəd səhifələr"də tətbiqi|2]] dəyişikliklər barədə xəbərdar olar bilərsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]</sup> 20:22, 25 fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Turkmen@azwiki using the list at //az.wikipedia.org/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:%C4%B0dar%C9%99%C3%A7il%C9%99r --> == Dəvət == Salam. Mənim idariçiliyimə aid [[Vikipediya:İdarəçilər|burada]] keçirilən səsvermədə sizi iştirak etməyə dəvət edirəm.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 20:11, 2 mart 2022 (UTC) == Qoruma == Salam. [[Qara Yanvar]] məqaləsini 4 həftəlik qorumaq lazımdır. Bütün ay vandalizm olunub.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 20:08, 28 mart 2022 (UTC) :{{y}} Müraciətiniz üçün təşəkkür edirəm. Səhifə mühafizə altına alındı. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 20:52, 28 mart 2022 (UTC) == [[Qeyrihökumət təşkilatları]] == Salam həmkar. Niyə sildiniz ki? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 17:31, 11 iyun 2022 (UTC) :Salam. Yaratdığınız keçid orfoqrafiya qaydalarına ziddir. Fəaliyyətinizdə uğurlar diləyirəm! --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 18:52, 11 iyun 2022 (UTC) ::Hörmətli {{U|Babək Akifoğlu}} bəy. Məqalənin əsas adı deyil ki, problem təşkil etsin. Orfoqrafiya səhvlərinin əsas ada yönləndirməsi normaldır. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 19:10, 11 iyun 2022 (UTC) :Düzgün yazılış qaydası istənilən halda qorunmalıdır. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 20:21, 11 iyun 2022 (UTC) ::{{U|Babək Akifoğlu}}, "hökümət" - "hökumət", "kompyüter" - "kompüter" və s. də səhifəsinə yönləndirir. Yəni, deyirsiniz ki, bu da doğru deyil? Bu axtarışı asanlaşdırır əksinə. Və səhifəni daha əlçatan edir. Səhifənin əsas adı yanlış olmadığı müddətçə problem yoxdur. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 20:29, 11 iyun 2022 (UTC) :::Qeyd etdiyiniz sözlərin yazılışı Dilçilik İnstitutu tərəfindən qərarsızcasına gah bir, gah da digər formada zaman-zaman dəyişdirildiyi üçün həmin dəqiqləşdirmə keçidlərinə müəyyən ehtiyac yaranıb. Hazırkı sözlə bağlı belə bir hal yoxdur və yazılış forması yalnız olduğu şəkildə qalmalıdır. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 09:41, 12 iyun 2022 (UTC) ::::Lavici düz qeyd edir. Əgər bir sözün səhv yazılışı geniş yayılıbsa, istiqamətləndirilməsi verilməlidir. EnVikidə belə qayda var. Amma "qeyrihökumət" sözü geniş yayılmış səhv yazılışdı ki? Onun istiqamətləndirməsi niyə olmalıdı? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 09:56, 12 iyun 2022 (UTC) :::::Hər qrammatik səhvə yönləndirmə açmaq ifratçılığa səbəb olar. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:05, 12 iyun 2022 (UTC) {{U|Babək Akifoğlu}}, düzdü, ancaq belə də axtarış asanlaşır, mövzu daha əlçatan olur, qeyd etdiyim kimi. Məsələn, orfoqrafiyada qeyri-hökumət kimi verilib, ancaq hərə bir cürə axtarış edir. {{U|White Demon}}, həmin qayda bizdə də olsa gözəl olardı. Fərq etmir. İstər geniş yayılmış olsun, istərsə də olmasın. Bütün orfoqrafiya səhvləri əsas ada yönləndirməlidir. {{U|Dr.Wiki54}}, lazım gələrsə, olması gərəkən qədər çox yönləndirmə olacaq. Heç bir problem yoxdur burada. Yetər ki, əlaqəsiz olmasın. Bu səhifənin ingilis versiyasındakı yönləndirmə səhifələrinə nəzər yetirin. ([https://en.wikipedia.org/wiki/Special:WhatLinksHere?target=Non-governmental+organization&namespace=&hidetrans=1&hidelinks=1 69 yönləndirmə səhifəsi]) :) <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 00:52, 16 iyun 2022 (UTC) ::::::"Qeyri-hökumət" yazılışı zamanı elə ilk hərflərdən əsas səhifənin adı çıxır. Keçid vermək istədiyiniz yazılışa heç bir ehtiyac yoxdur. Üstəlik, bu məntiqlə razılaşmağımız, saysız-hesabsız gərəksiz keçidlərin yaranmasına imkan verəcək. İnsanlar quqlda axtarışa "Reshid Behbudov" və ya "Shovket Elekberova" yazırlarsa, bu o demək deyil ki, bu cür keçidlər yaradılmalıdır. Keçidin verilməsi başqa hallar üçün nəzərdə tutulub, onun mahiyyətini dəyişmək mənasızdır. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 19:43, 17 iyun 2022 (UTC) == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:14, 4 iyul 2022 (UTC) |} == Just a minute on [[Benedikta Bokkoli]] == Salam, dearest Babək Akifoğlu, how are you? Here there's tooooo hot. The Covid seems to come back, the line of infected is going up.... Please, can you see my new line I put on ''Ailəsi'' of this page? Thanks a lot and see you soon. [[İstifadəçi:Rei Momo|Rei Momo]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rei Momo|müzakirə]]) 09:35, 7 iyul 2022 (UTC) :Hello Rei Momo! I wish you all health and success. Take care of yourself. I did some editing on the article. As for the family ''(Ailəsi)'' - everything is in right. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 17:40, 7 iyul 2022 (UTC) :: Thank you very much, have a nice day!!! [[İstifadəçi:Rei Momo|Rei Momo]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rei Momo|müzakirə]]) 10:17, 8 iyul 2022 (UTC) 5x8cdkpqc329faqh4jreky7f3xcpqjb 0 113668 6557876 3888858 2022-08-01T11:20:17Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Şərq mədəniyyəti''' — ən qədim və eyni zamanda ən canlı mədəniyyətdir. Bunu bir sıra faktlar təsdiq edir. Şərq ölkələrində çox qədim [[buddizm]] və [[induizm]] məbədləri bu gün də fəaliyyət göstərir, çoxsaylı mədəni abidələr tanınır və öyrənilir.<ref>[http://education.gender-az.org/Files/4.11.3.az.pdf Din – "insan–təbiət" qarşılıqlı münasibətlərində mədəniyyətin fundamental əsaslarından biridir]</ref> Eramızdan əvvəl birinci minillikdə yazılmış "Bhaqavat-Qita" əsəri xüsusilə qeyd olunmalıdır. Şərq mədəniyyəti daim zəka və biliyə müraciət etmişdir. O özü-özünü dərk etməyə, daxili etiqad zənginliyinə, intuitivizmə və irrasionalizmə istiqamətləndirilmişdir. Şərq mədəniyyətinin fenomenal sabitliyi dərinliy və daxili zənginliyi məhz bunlardan ibarətdir. Eyni zamanda, bu mədəniyyətdə təbiətə çox həssas münasibət formalaşmışdır: ruhların yenidən təzahür etməsi fikri bunun təsdiqidir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Sosiologiya]] [[Kateqoriya:Etnoqrafiya]] [[Kateqoriya:Şərqşünaslıq]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] kvwtz0tg2qquw2n9ag19nx418rxmu0n 10 115204 6557716 4820205 2022-08-01T09:45:49Z Toghrul R 147643 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Məlumat qutusu |adı = Yarımada |yuxarı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |yuxarı2 = {{məlumat qutusu/orijinal başlıq|{{dillər|{{{Yerli adı|}}}}}}} |yuxarı stili = background:#ffe4c4; |başlıqlar stili = background:#ffe4c4; |avtobaşlıqlar = true |şəkil = {{wikidata|P18|{{{Şəkil|{{{Təsvir|}}}}}}|size={{#if:{{{Şəklin ölçüsü|}}}|{{{Şəklin ölçüsü|}}}|280x400px}}|caption={{{Şəklin izahı|{{{Təsvirin izahı|}}}}}}}} |başlıq1 = Ümumi məlumatlar |nişan2 = Sahəsi |mətn2 = {{fiziki dəyər|{{{Sahəsi|}}}|km²}} |vikiverilənlər2 = P2046 |nişan3 = Ən yüksək nöqtəsi |mətn3 = {{{Ən yüksək nöqtəsi|}}} |başlıq4 = Yerləşməsi |mətn5 = {{wikidata-coords|coord|12345678 |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |type = area |region = {{ISO 3166|{{wikidata|p17|{{{ölkə|}}}|plain=true}}}} |scale = {{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}} |display = {{#if:{{{display|}}}|{{{display}}}|title,inline}} }} |mətnin stili5 = text-align: center; padding-bottom:0.25em; |nişan6 = Akvatoriya |mətn6 = {{{Akvatoriyası|}}} |vikiverilənlər6 = P206 |nişan7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|Ölkələr|Ölkə}} |mətn7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|{{unbulleted list | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 1|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 1|}}}}}|{{{Ölkə 1|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 2|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 2|}}}}}|{{{Ölkə 2|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 3|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 3|}}}}}|{{{Ölkə 3|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 4|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 4|}}}}}|{{{Ölkə 4|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 5|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 5|}}}}}|{{{Ölkə 5|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 6|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 6|}}}}}|{{{Ölkə 6|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 7|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 7|}}}}}|{{{Ölkə 7|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 8|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 8|}}}}}|{{{Ölkə 8|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 9|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 9|}}}}}|{{{Ölkə 9|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 10|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 10|}}}}}|{{{Ölkə 10|}}}}} }}|{{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}}}} |vikiverilənlər7 = P17 |mətn8 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi|}}}|0||{{#if:{{wikidata|p17|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|plain=true}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{#if:{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{simvola qədər|{{wikidata|p17|plain=true}}|,}}}} }}}}}} |mətnin stili8 = text-align: center |mətn9 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|0||{{#if:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{{Yer xəritəsi 1|}}} }}}}}} |mətnin stili9 = text-align: center |mətn10 = {{{Əlavələr|}}} |mətn11 = {{{Yer xəritəsi qeydləri|}}} |aşağı stili = background:#ffe4c4; |aşağı = {{məlumat qutusu/Vikianbar|{{{Vikianbar|}}}}} }}{{Kateqoriya yalnız məqalələrdə|Əlifba sırasına görə səhralar}}</includeonly><noinclude>{{doc}}</noinclude> 2jpaww4unqj2tn5vvkiv4n2mu7cecz8 6557717 6557716 2022-08-01T09:46:36Z Toghrul R 147643 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Məlumat qutusu |adı = Yarımada |yuxarı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |yuxarı2 = {{məlumat qutusu/orijinal başlıq|{{{Yerli adı|}}}}} |yuxarı stili = background:#ffe4c4; |başlıqlar stili = background:#ffe4c4; |avtobaşlıqlar = true |şəkil = {{wikidata|P18|{{{Şəkil|{{{Təsvir|}}}}}}|size={{#if:{{{Şəklin ölçüsü|}}}|{{{Şəklin ölçüsü|}}}|280x400px}}|caption={{{Şəklin izahı|{{{Təsvirin izahı|}}}}}}}} |başlıq1 = Ümumi məlumatlar |nişan2 = Sahəsi |mətn2 = {{fiziki dəyər|{{{Sahəsi|}}}|km²}} |vikiverilənlər2 = P2046 |nişan3 = Ən yüksək nöqtəsi |mətn3 = {{{Ən yüksək nöqtəsi|}}} |başlıq4 = Yerləşməsi |mətn5 = {{wikidata-coords|coord|12345678 |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |type = area |region = {{ISO 3166|{{wikidata|p17|{{{ölkə|}}}|plain=true}}}} |scale = {{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}} |display = {{#if:{{{display|}}}|{{{display}}}|title,inline}} }} |mətnin stili5 = text-align: center; padding-bottom:0.25em; |nişan6 = Akvatoriya |mətn6 = {{{Akvatoriyası|}}} |vikiverilənlər6 = P206 |nişan7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|Ölkələr|Ölkə}} |mətn7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|{{unbulleted list | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 1|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 1|}}}}}|{{{Ölkə 1|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 2|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 2|}}}}}|{{{Ölkə 2|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 3|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 3|}}}}}|{{{Ölkə 3|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 4|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 4|}}}}}|{{{Ölkə 4|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 5|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 5|}}}}}|{{{Ölkə 5|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 6|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 6|}}}}}|{{{Ölkə 6|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 7|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 7|}}}}}|{{{Ölkə 7|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 8|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 8|}}}}}|{{{Ölkə 8|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 9|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 9|}}}}}|{{{Ölkə 9|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 10|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 10|}}}}}|{{{Ölkə 10|}}}}} }}|{{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}}}} |vikiverilənlər7 = P17 |mətn8 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi|}}}|0||{{#if:{{wikidata|p17|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|plain=true}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{#if:{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{simvola qədər|{{wikidata|p17|plain=true}}|,}}}} }}}}}} |mətnin stili8 = text-align: center |mətn9 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|0||{{#if:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{{Yer xəritəsi 1|}}} }}}}}} |mətnin stili9 = text-align: center |mətn10 = {{{Əlavələr|}}} |mətn11 = {{{Yer xəritəsi qeydləri|}}} |aşağı stili = background:#ffe4c4; |aşağı = {{məlumat qutusu/Vikianbar|{{{Vikianbar|}}}}} }}{{Kateqoriya yalnız məqalələrdə|Əlifba sırasına görə səhralar}}</includeonly><noinclude>{{doc}}</noinclude> qmx7us7ilsgtwwb7n7hmuta6jwjxh3e 6557720 6557717 2022-08-01T09:51:36Z Toghrul R 147643 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Məlumat qutusu |adı = Yarımada |yuxarı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |yuxarı2 = {{məlumat qutusu/orijinal başlıq|{{{Yerli adı|}}}}} |yuxarı stili = background:#ffe4c4; |başlıqlar stili = background:#ffe4c4; |avtobaşlıqlar = true |şəkil = {{wikidata|P18|{{{Şəkil|{{{Təsvir|}}}}}}|size={{#if:{{{Şəklin ölçüsü|}}}|{{{Şəklin ölçüsü|}}}|280x400px}}|caption={{{Şəklin izahı|{{{Təsvirin izahı|}}}}}}}} |başlıq1 = Ümumi məlumatlar |nişan2 = Sahəsi |mətn2 = {{fiziki dəyər|{{{Sahəsi|}}}|km²}} |vikiverilənlər2 = P2046 |nişan3 = Ən yüksək nöqtəsi |mətn3 = {{{Ən yüksək nöqtəsi|}}} |başlıq4 = Yerləşməsi |mətn5 = {{wikidata-coords|coord|12345678 |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |type = area |region = {{ISO 3166|{{wikidata|p17|{{{ölkə|}}}|plain=true}}}} |scale = {{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}} |display = {{#if:{{{display|}}}|{{{display}}}|title,inline}} }} |mətnin stili5 = text-align: center; padding-bottom:0.25em; |nişan6 = Akvatoriya |mətn6 = {{{Akvatoriyası|}}} |vikiverilənlər6 = P206 |nişan7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|Ölkələr|Ölkə}} |mətn7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|{{unbulleted list | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 1|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 1|}}}}}|{{{Ölkə 1|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 2|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 2|}}}}}|{{{Ölkə 2|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 3|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 3|}}}}}|{{{Ölkə 3|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 4|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 4|}}}}}|{{{Ölkə 4|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 5|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 5|}}}}}|{{{Ölkə 5|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 6|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 6|}}}}}|{{{Ölkə 6|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 7|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 7|}}}}}|{{{Ölkə 7|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 8|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 8|}}}}}|{{{Ölkə 8|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 9|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 9|}}}}}|{{{Ölkə 9|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 10|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 10|}}}}}|{{{Ölkə 10|}}}}} }}|{{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}}}} |vikiverilənlər7 = P17 |mətn8 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi|}}}|0||{{#if:{{wikidata|p17|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|plain=true}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{#if:{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{simvola qədər|{{wikidata|p17|plain=true}}|,}}}} }}}}}} |mətnin stili8 = text-align: center |mətn9 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|0||{{#if:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{{Yer xəritəsi 1|}}} }}}}}} |mətnin stili9 = text-align: center |mətn10 = {{{Əlavələr|}}} |mətn11 = {{{Yer xəritəsi qeydləri|}}} |aşağı stili = background:#ffe4c4; |aşağı = {{məlumat qutusu/Vikianbar|{{{Vikianbar|}}}}} }}{{Kateqoriya yalnız məqalələrdə|Əlifba sırasına görə yarımadalar}}</includeonly><noinclude>{{doc}}</noinclude> ixxg91cho06ker53gai44xb98kw73im 6557729 6557720 2022-08-01T10:00:46Z Toghrul R 147643 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Məlumat qutusu |adı = Yarımada |yuxarı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |yuxarı2 = {{məlumat qutusu/orijinal başlıq|{{{Yerli adı|}}}}} |yuxarı stili = background:#ffe4c4; |başlıqlar stili = background:#ffe4c4; |avtobaşlıqlar = true |şəkil = {{wikidata|P18|{{{Şəkil|{{{Təsvir|}}}}}}|size={{#if:{{{Şəklin ölçüsü|}}}|{{{Şəklin ölçüsü|}}}|280x400px}}|caption={{{Şəklin izahı|{{{Təsvirin izahı|}}}}}}}} |başlıq1 = Ümumi məlumatlar |nişan2 = Sahəsi |mətn2 = {{fiziki dəyər|{{{Sahəsi|}}}|km²}} |vikiverilənlər2 = P2046 |nişan3 = Ən yüksək nöqtəsi |mətn3 = {{fiziki dəyər|{{{Ən yüksək nöqtəsi|}}}|m}} |başlıq4 = Yerləşməsi |mətn5 = {{wikidata-coords|coord|12345678 |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |type = area |region = {{ISO 3166|{{wikidata|p17|{{{ölkə|}}}|plain=true}}}} |scale = {{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}} |display = {{#if:{{{display|}}}|{{{display}}}|title,inline}} }} |mətnin stili5 = text-align: center; padding-bottom:0.25em; |nişan6 = Akvatoriya |mətn6 = {{{Akvatoriyası|}}} |vikiverilənlər6 = P206 |nişan7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|Ölkələr|Ölkə}} |mətn7 = {{#if:{{{Ölkə 1|}}}{{{Ölkə 2|}}}{{{Ölkə 3|}}}{{{Ölkə 4|}}}{{{Ölkə 5|}}}{{{Ölkə 6|}}}{{{Ölkə 7|}}}{{{Ölkə 8|}}}{{{Ölkə 9|}}}{{{Ölkə 10|}}}|{{unbulleted list | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 1|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 1|}}}}}|{{{Ölkə 1|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 2|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 2|}}}}}|{{{Ölkə 2|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 3|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 3|}}}}}|{{{Ölkə 3|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 4|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 4|}}}}}|{{{Ölkə 4|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 5|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 5|}}}}}|{{{Ölkə 5|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 6|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 6|}}}}}|{{{Ölkə 6|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 7|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 7|}}}}}|{{{Ölkə 7|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 8|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 8|}}}}}|{{{Ölkə 8|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 9|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 9|}}}}}|{{{Ölkə 9|}}}}} | {{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə 10|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə 10|}}}}}|{{{Ölkə 10|}}}}} }}|{{#ifexist:Şablon:Flaqifikasiya/{{{Ölkə|}}}|{{Flaqifikasiya|{{{Ölkə|}}}}}|{{{Ölkə|}}}}}}} |vikiverilənlər7 = P17 |mətn8 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi|}}}|0||{{#if:{{wikidata|p17|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|plain=true}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{#if:{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{#ifexist:{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Yer xəritəsi|}}}|{{{Ölkə|}}}}}|{{simvola qədər|{{wikidata|p17|plain=true}}|,}}}} }}}}}} |mətnin stili8 = text-align: center |mətn9 = {{#ifeq:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|0||{{#if:{{{Yer xəritəsi 1|}}}|{{wikidata-coords|YM/Yer xəritəsi |adı = {{məlumat qutusu/başlıq|{{{Adı|}}}}} |lat_deg = {{{lat_deg|}}} |lat_min = {{{lat_min|}}} |lat_sec = {{{lat_sec|}}} |lat_dir = {{{lat_dir|}}} |lon_deg = {{{lon_deg|}}} |lon_min = {{{lon_min|}}} |lon_sec = {{{lon_sec|}}} |lon_dir = {{{lon_dir|}}} |alt = physical |width = 280 |ölkə = {{{Yer xəritəsi 1|}}} }}}}}} |mətnin stili9 = text-align: center |mətn10 = {{{Əlavələr|}}} |mətn11 = {{{Yer xəritəsi qeydləri|}}} |aşağı stili = background:#ffe4c4; |aşağı = {{məlumat qutusu/Vikianbar|{{{Vikianbar|}}}}} }}{{Kateqoriya yalnız məqalələrdə|Əlifba sırasına görə yarımadalar}}</includeonly><noinclude>{{doc}}</noinclude> qytmnomi9sqj1ucdybkjom209evwntc 0 116595 6556669 6408835 2022-07-31T13:27:52Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Azərbaycanda yerləşən şəhər |digər mövzu = Digər mənalar |digər mövzu səhifəsi = Astara }} {{YM}} '''Astara''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın rayon tabeliyində olan şəhəri. [[Astara rayonu]]nun inzibati mərkəzi. 1945-ci ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır.<ref>Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. ''"Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года"''. Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр. 8</ref> Astara şəhəri [[Astara çayı]]nın sol sahilində yerləşir. [[Bakı]]dan 313&nbsp;km məsafədə yerləşir. Şəhərdən 3&nbsp;km aralıda Astara dəmiryolu stansiyası yerləşir.<ref name="Actosfer">{{cite web |url=https://avtosfer.az/az/avtoxeber/bakidan-bolgelere-qeder-olan-yol-mesafeleri-siyahi-18322 |title=Bakıdan bölgələrə qədər olan yol məsafələri |last= |first= |date= |website=avtosfer.az |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> == Etimologiya == Astara sözünün etimologiyasına aid bir neçə versiya və tarixi mənbələr var. Talış toponiminə əsasən "osto" ''({{dil-az|ahəstə, asta, asan}})'', "ru" ({{dil-az|yol}}), yəni "asan yol" deməkdir.{{mənbə göstər}} Başqa versiya, [[asterid]] ''({{lang-la|asteridae}})'' yarımsinifinə aid, xüsusən [[astraçiçəklilər]] ''({{lang-la|asterales}})'' bitki sırasına aid bəzi bitkilərin bu ərazilərdə bitməsi ilə əlaqələndirilir. [[Ptolemey]] 2-ci əsrə aid olan xəritəsində [[Xəzər dənizi]] və qədim Albaniya xəritəsində şəhərin adını "Astarata", bəzi mənbələrdə "Arsarata", bəzi mənbələrdə isə "Arfarata" kimi qeyd etmişdir.<ref name="Etimologiya.1">{{cite web |url=http://astara-ih.gov.az/page/10.html |title=Astara Rayon İcra Hakimiyyəti, Rayon haqqında |last= |first= |date= |website=astara-ih.gov.az |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> [[Strabon]] isə özünün "Tarixi hadisələr" barədəki qeydlərində "Astara" adının mövcudluğunu göstərərək ərazi haqqda "dənizin ləpələrinin dağların ətəklərini yuması və öpməsi" barədə fikirlər söyləmişdir.<ref name="Etimologiya.1"/> 17-ci əsrdə yaşamış görkəmli alman səyyahı [[Adam Oleari]]nin fikirincə: - "şəhər bölgəyə görə Astara adlandırılıb".<ref name="Pospelov">{{cite book |last=Pospelov |first=Yevgeni |author-link=Yevgeni Pospelov |date=1985 |title=Географические названия мира: Топонимический словарь |url=https://www.ozon.ru/product/geograficheskie-nazvaniya-mira-toponimicheskiy-slovar-34712776/?sh=ylIM35FSzg |location= |publisher= |page=21 |isbn=5-89216-029-7}}</ref> Adam Oleariyə görə yerli əhalinin dilindən "ast" ''({{dil-az|aşağı, çökək}})'', "ura/ara, ru" ''({{dil-az|yer, su, çay, bulaq, yol}})'' kimi tərcümə edilir.<ref name="Pospelov"/> Şəhər dəniz səviyyəsindən 22 metr aşağıda olduğuna görə bu versiya şəhərin coğrafi mövqeyi ilə uyğunlaşır. P.V. Jilo və A.N. Kosarevə görə "astara" fars dilindən tərcümədə "esterahət" yəni "istirahət" mənasını verir.<ref>Справочник по истории географических названий на побережье СССР. — М.: Министерство обороны Союза ССР, Глав. упр. навигации и океанографии, 1985. — С. 21.</ref> Ümumilikdə talış dilində və həmçinin digər iran dillərində sözün mənası "ulduz" kimi qəbul edilir. Talışlar eyni adlı rayonu və şəhəri "Ostoro" adlandırırlar. == Tarix == Şəhər haqqında ilk tarixi mənbələrə Ptolomeyin 2-ci əsrdə qələmə aldığı, ilk atlas kimi qəbul edilən "Coğrafiya" əsərində rast gəlinir. [[Azərbaycan]]ın [[İran]]la sərhəddində (bir hissəsi [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisindədir), [[Astaraçay]]ın mənsəbində, [[Xəzər dənizi]]nin sahilindədir, Lənkəran ovalığındadır. Astara sözü yerli talış dilində və həmçinin digər İran dillərində "ulduz" mənasını verir. XIII əsrə aid mənbələrdə Astara yaşayış məntəqəsi adı kimi xatırlanır. Astara çayının İran sahilində yerləşən şəhər və port da Astara adlanır. Bu şəhərin qədim adı Qum olmuşdur. Fars dilində "qum" sözü də "alçaq yer, aşağı yer" kimi izah edilir. Azərbaycanın [[Rusiya imperiyası]] tərəfindən işğal edildiyi dövrdə Astara qəsəbə kimi [[Bakı quberniyası]]nın [[Lənkəran qəzası]]na daxil olub. 1945-ci ildə Astara şəhər statusu alıb. == Coğrafiya == [[Fayl:Astara, Nizami küçəsində inzibati bina.jpg|thumb|250px|Astara, Nizami küçəsində inzibati bina]] Astara bir kiçik şəhər olaraq, [[Azərbaycan]]ın cənub-şərq hissəsi və [[İran]] ilə sərhəddə yerləşir.Şəhər şərqdən [[Xəzər dənizi]] və qərbdən [[Talış dağları]] vasitəsi ilə əhatə edilərək havası rütubətli və nisbətən isti keçir.Bura Azərbaycanın ən çox yağıntılı şəhəridə sayılır.<ref name="Məscidlər">[https://mycaucasus.com/en/azerbaijan/place/astara Mycaucasus]</ref> == Əhali == {{Wikidata/Population}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik<br/>qrup ! colspan="2" | 17-23 yanvar, 1939-cu il sa.<ref name="Астаринский район (перепись 1939 года)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/astara39.html Население Астаринского района (по переписи 1939 года)]</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı ! % |- | style="text-align:left;"| '''cəmi''' | 1 388 | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]]''' | 740 | 53.31% |- | style="text-align:left;"| '''[[Ruslar|rus]]''' | 423 | 30.48% |- | style="text-align:left;"| '''[[Talışlar|talış]]''' | 167 | 12.03% |- | style="text-align:left;"| '''[[Ukraynalılar|ukraynalı]]''' | 15 | 1.08% |- | style="text-align:left;"| '''[[Ermənilər|erməni]]''' | 11 | 0.79% |- | style="text-align:left;"| '''[[Almanlar|alman]]''' | 7 | 0.50% |- | style="text-align:left;"| '''[[Gürcülər|gürcü]]''' | 5 | 0.36% |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəhudilər|yəhudi]]''' | 3 | 0.22% |- | style="text-align:left;"| '''[[Ləzgilər|ləzgi]]''' | 2 | 0.14% |- | style="text-align:left;"| '''[[Avarlar|avar]]''' | 2 | 0.14% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 13 | 0.94% |- |} 1979-cu ildə 11,950<ref name="Astara a town and a district in the Ṭāleš region on the Caspian coast">Encyclopaedia İranica:[http://www.iranicaonline.org/articles/astara-tales-region-on-the-caspian-coast Astara a town and a district in the Ṭāleš region on the Caspian coast]</ref> nəfər əhalisi olan şəhər əhalisi 2009-cu il siyahıyaalmasına əsasən 16,515<ref name="Astara a town and a district in the Ṭāleš region on the Caspian coast"/> nəfərdir. Etnik quruluşuna görə azərbaycanlılardan(əsasən talış, qismən türklərdən)<ref name="Astara a town and a district in the Ṭāleš region on the Caspian coast"/> ibarətdir. == İqtisadiyyat == == Təhsil == === İbtidai və orta təhsil === Astara Rayon Təhsil Şöbəsi [[1930]]-cu ildə yaradılıb.<ref name="Təhsil.1">{{cite web |url=https://astara.edu.gov.az/az/page/2183 |title=Ümumi məlumat |last= |first= |date= |website=[https://astara.edu.gov.az astara.edu.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> Hazırda Astarada Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Astara Rayon Təhsil Şöbəsi tərəfindən idarə olunan, tam orta məktəblərin nəzdində olan 5 ədəd xüsusi sinif,<ref name="Təhsil.2">{{cite web |url=https://edu.gov.az/umumitehsil-muessiselerinin-siyahisi/xususi-sinif |title=Ümumi təhsil müəssisələrinin siyahısı / Xüsusi siniflər |last= |first= |date= |website=[https://edu.gov.az edu.gov.az] |publisher=[[Təhsil Nazirliyi]] |access-date= |quote=}}</ref> 7 ədəd tam orta məktəb fəaliyyət göstərir.<ref name="Təhsil.3">{{cite web |url=https://astara.edu.gov.az/az/page/2185?csrf=b13c6336c9fc3465e3ef28bbebc33b9b&filter=379&search_v= |title=Ümumtəhsil məktəbləri |last= |first= |date= |website=[https://astara.edu.gov.az astara.edu.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> 2 ədəd rayon təhsil şöbəsinin tabeliyində olan məktəbdənkənar təhsil müəssisəsi, Astara rayon Uşaq Gənclər İdman-Şahmat Məktəbi və Astara rayon Uşaq Gənclər İnkişaf Mərkəzi var.<ref name="Təhsil.4">{{cite web |url=https://astara.edu.gov.az/az/page/2187 |title=Məktəbdənkənar müəssisələr |last= |first= |date= |website=[https://astara.edu.gov.az astara.edu.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> === Tam orta və ali təhsil === Astara şəhərində Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan, Astara Pedaqoji Kolleci fəaliyyət göstərir.<ref name="Təhsil.5">{{cite web |url=https://edu.gov.az/secondary-special-education/tehsil-nazirliyinin-tabeliyinde-olan-orta-ixtisas-tehsil-muessiseleri |title=Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan orta ixtisas təhsil müəssisələri |last= |first= |date= |website=[https://edu.gov.az edu.gov.az] |publisher=[[Təhsil Nazirliyi]] |access-date= |quote=}}</ref> Şəhərə ən yaxın ali təhsil müəssisəsi Lənkəran şəhərində yerləşən [[Lənkəran Dövlət Universiteti]]dir. == Səhiyyə == Şəhərdə Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan 2 ədəd qurum, Məhkəmə Tibbi Ekspertiza və Patoloji Anatomiya Birliyinin Astara rayon şöbəsi və Astara Rayon Profilaktik Dezinfeksiya Şöbəsi fəaliyyət göstərir.<ref name="Səhiyyə.1">{{cite web |url=https://e-qanun.az/framework/22561 |title=Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların siyahısı |last= |first= |date= |website=[https://e-qanun.az e-qanun.az] |publisher=[[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] |access-date= |quote=}}</ref> == Mədəniyyət == == Ətraf mühit == == Hökumət və siyasət == === Hökümət === Şəhər Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına uyğun olaraq bələdiyyə yerli özünüidarəetmə forması ilə bələdiyyə sədri tərəfindən idarə olunur. Hazırda Astara bələdiyyəsinin sədri [[Anar İbadov]]dur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://belediyye.info/new/details/astara-belediyyesinin-yeni-secilmis-sedrini-taniyaq--6037.htm |access-date=2020-07-22 |archive-date=2020-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200722075404/http://belediyye.info/new/details/astara-belediyyesinin-yeni-secilmis-sedrini-taniyaq--6037.htm |url-status=live }}</ref><ref name="">{{cite web |url=https://exidmet.justice.gov.az:8284/Other/Municipalities |title=Bələdiyyələr barədə məlumatın əldə edilməsi |last= |first= |date= |website=[https://exidmet.justice.gov.az justice.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> Şəhər də daxil olmaqla ümumilikdə rayon ərazisində 1 ədəd məhkəmə, Astara Rayon Məhkəməsi fəaliyyət göstərir. Astara Rayon Məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsi kimi Astara rayonunun ərazisi çərçivəsində qanunla səlahiyyətlərinə aid edilmiş mülki, cinayət, inzibati xətalara dair və digər işlərə baxır. Hazırda məhkəmə sədri [[Zamin İbrahimov]]dur.<ref name="Hökümət.2">{{cite web |url=https://courts.gov.az/az/astara |title=Vahid məhkəmə portalı / Astara Rayon Məhkəməsi |last= |first= |date= |website=[https://courts.gov.az courts.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref><ref name="Hökümət.3">{{cite web |url=https://courts.gov.az/az/astara/judge/Ibrahimov-Zamin-Vliyddin-oglu_310 |title=Vahid məhkəmə portalı / Astara Rayon Məhkəməsinin sədri |last= |first= |date= |website=[https://courts.gov.az courts.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> === Siyasət === [[Fayl:Rəşad Mahmudov, 2020.jpg|thumb|[[Rəşad Mahmudov]]]] Şəhər rəhbərliyi bələdiyyə və icra hakimiyyəti çərçivəsindədir. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına uyğun olaraq bələdiyyə sədrləri seçkilər yolu ilə təyin olunur. İcra başçısı isə birbaşa Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən təyin olunur. Hazırda həm bələdiyyə sədri həm də icra başçısı [[YAP]]ı təmsil edir. Şəhərdə 1 ədəd 77 saylı seçki dairəsi fəaliyyət göstərir.<ref name="Siyasət.1">{{cite web |url=https://www.infocenter.gov.az/page/voters/?d=77 |title=77 saylı Astara seçki dairəsi |last= |first= |date= |website=[https://www.infocenter.gov.az www.infocenter.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> Bundan əlavə ümumilikdə şəhər və rayon əhalisi üçün fəaliyyət göstərən 76 saylı Lənkəran-Astara seçki dairəsi var.<ref name="Siyasət.2">{{cite web |url=https://www.infocenter.gov.az/page/voters/?d=77 |title=76 saylı Lənkəran-Astara seçki dairəsi |last= |first= |date= |website=[https://www.infocenter.gov.az www.infocenter.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> 77 saylı Astara seçki dairəsində 44 məntəqə, 39864 nəfər seçici var.<ref name="Siyasət.1"/> Milli Məclisdə, 2015 və 2020-ci il Azərbaycan Respublikası Milli Məclis seçkilərində Yeni Azərbaycan Partiyasından namizədliyini irəli sürərək, 57.6% səslə, 77 saylı Astara seçki dairəsindən millət vəkili seçilmiş ürək-damar cərrahı, tibb üzrə elmlər doktoru [[Rəşad Mahmudov]] tərəfindən təmsil olunur.<ref name="Siyasət.3">{{cite web |url=https://www.infocenter.gov.az/archive/millimeclis2020.aspx?i=1 |title=DAİRƏLƏR ÜZRƏ SEÇİLMİŞ NAMİZƏDLƏR |last= |first= |date= |website=[https://www.infocenter.gov.az www.infocenter.gov.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref> Astara şəhəri siyasi səs toplamalamalar üzrə ölkənin mühüm bögələrindən biri hesab olunur. Son siyasi səsverəmələrdə seçici fəallığı ortalama 22%-i təşkil edir.<ref name="Siyasət.4">{{cite web |url=http://ikisahil.com/post/45219-news-45219 |title=Cənub bölgəsində yüksək seçici fəallığı |last=Bağırov |first=Taleh |date=12 aprel 2018 |website=[http://ikisahil.com ikisahil.com] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref><ref name="Siyasət.5">{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/77_sayli_Astara_DSK_39864_sechici_44_sechki_menteqesinde_15_namizede_ses_verir-1408913 |title=77 saylı Astara DSK: 39864 seçici 44 seçki məntəqəsində 15 namizədə səs verir |last=Əliyev |first=Bağır |date=09.02.2020 |website=[https://azertag.az azertag.az] |publisher= |access-date= |quote=}}</ref>2020-ci il Milli Məclisə keçirilən seçkilərdə yaşı 100 və 100-dən yuxarı olan 4 nəfərin adı seçici siyahısına daxil edilib.<ref name="Siyasət.5"/> == Nəqliyyat == Astara şəhəri [[E119 Avropa marşrutu|"E-119" nömrəli Moskva-Mahaçqala-Bakı-Astara avtomobil yolu]]nun cənub dayanacağıdır.<ref name="Nəqliyyat.1">{{cite web |url=https://hyperleap.com/topic/European_route_E119 |title=European route E119 |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date= |quote= |language=en}}</ref> === Dəmir yolu === Şəhərdə 1 ədəd [[Astara Dəmiryol Stansiyası|dəmiryolu stansiyası]] var. Şəhərin ərazisindən beynəlxalq [[Astara-Rəşt-Qəzvin dəmiryolu]] keçir. Bu [[Rusiya]], Azərbaycan və İranın mövcud dəmir yollarını birləşdirən nəqliyyat dəhlizidir. Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi çərçivəsindədir. Xətt Rusiya, Azərbaycan, İran və Hindistanın nəqliyyat və informasiya marşrutlarını inteqrasiya edir. == Görkəmli şəxslər == {{Siyahı sütunlarla|3| '''A''' * [[Aydın Məmmədov (nazir)|Aydın Məmmədov]] (1939-2003) – [[General-mayor]], [[Azərbaycan SSR]] daxili işlər naziri '''Ə''' * [[Əjdər Qurbanov]] (1962) – [[hərbçi]] '''F''' * [[Fərman Eyvazov]] (1936-1996) – şərqşünas alim, [[filosof]] * [[Fərman Qulamov]] (1945-2016) – [[xalq rəssamı]] * [[Firudin Davudov]] (1926-1983) – kriminalist, hüquq elmləri doktoru '''N''' * [[Nurlan Rəhimov]] (1981-2020) – [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin [[kiçik çavuş]]u, [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] şəhidi '''O''' * [[Oqtay Kazımi]] (1932-2010) – [[bəstəkar]] '''S''' * [[Sudeyf İmamverdiyev]] (1938-) – tibb elmləri doktoru, professor '''V''' * [[Vaqif Axundov]] (1950-) – [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin general-polkovnik, [[Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti]]nin rəisi '''Z''' * [[Zakir Həsənov]] (1959-) – [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin [[general-polkovnik]]i, Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziri * [[Ziya Bünyadov]] (1921-1997) – şərqşünas [[alim]], [[tarixçi]] |}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Astara rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Azərbaycan şəhərləri siyahısı}} {{Xəzər dənizi limanları}} {{Azərbaycan-qaralama}} {{şəhər-qaralama}} [[Kateqoriya:Astara (Azərbaycan)| ]] jhnt0vqbjst41o2p3mv4jzv3s9op4cc 0 116601 6557222 6547557 2022-07-31T22:54:25Z 5.197.240.14 /* Tanınmış şəxslər */ wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Masallı şəhəri |digər mövzu = Masallı rayonu |digər mövzu səhifəsi = Masallı rayonu }} {{digər məna|Masallı (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Masallı''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Masallı rayonu]]nun inzibati mərkəzi. 1960-cı ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır.<ref>Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. ''"Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года"''. Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр.</ref> == Etimologiyası == Masallı adının mənşəyi haqqında bir neçə mülahizə var. Belə danışırlar ki, guya buranın camaatı söhbət əsnasında çox [[məsəl]] çəkərək danışdığına görə "məsəlli yer" adı verilib. Başqa bir fərziyyəyə görə, [[İraq]]ın şimalındakı [[Mosul]] şəhərinin əhalisinin köç edərək, buraya yerləşməsindən sonra "mosullu" adlandırıblar. Masallı adına ilk dəfə orta əsr Azərbaycan əsərlərində rast gəlinir. XVII əsrin əvvəllərində Səfəvi şahının (Sultan Hüseyn) verdiyi fərmanda Şixlar kəndi və Masallının adı çəkilir ("Əxbərnamə", Mirzə Əhməd Mirzə Xudaverdi oğlu, 1882). Əsərə əsasən, bu ərazi Masal bəy adlı şəxsə mənsub olub. İran İslam Respublikasının [[Gilan ostanı]]nda hal-hazırda Masal adlı kiçik bir şəhər vardır. Masallı yaşayış məntəqəsinin əhalisinin buradan gəlməsi də ehtimal edilə bilər. == Tarixi == 5 mart 2013-cü ildə Masallı şəhər inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Dadva, Digah, İsgəndərli, Seybətin kəndləri ləğv edilərək Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidlərinin Dövlət reyestrindən çıxarılmışdır.<ref name="president.az">{{cite web|url=http://www.president.az/articles/7627|title=Masallı rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının 5 mart 2013-cü il tarixli '''Qanunu'''|author=|date=15 mart 2013, 21:40|work=|publisher=president.az|accessdate=2014-05-06|language=az|archive-date=2013-05-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20130516115520/http://president.az/articles/7627|url-status=live}}</ref> === Ərazisi === 5 mart 2013-cü ildə Ərkivan qəsəbə inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Ərkivan qəsəbəsinin ərazisindən 245,72 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 5,72 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 240,0 ha), Şərəfə kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Ağakişibəyli kəndinin ərazisindən bələdiyyə mülkiyyətində olan 14,62 ha və Şərəfə kəndinin ərazisindən 248,0 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 5,0 ha və xüsusikiş mülkiyyətdə olan 243,0 ha), Banbaşı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Banbaşı kəndinin ərazisindən 44,20 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 1,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 43,20 ha), Sığdaş kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Babakücə kəndinin ərazisindən xüsusi mülkiyyətində olan 14,9 ha, Ninəlov kəndinin ərazisindən xüsusi mülkiyyətdə olan 9,2 ha və Sığdaş kəndinin ərazisindən 40,60 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 4,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 36,60 ha), Kalinovka kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Öncəqala kəndinin ərazisindən 29,49 ha (bundan dövlət mülkiyyətində olan 24,49 ha, bələdiyyə mülkiyyətində olan 3,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 2,0 ha), Qodman kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Qodman kəndinin ərazisindən 41,33 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 1,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 40,33 ha) torpaq sahələri, habelə ləğv edilərək Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidlərinin Dövlət reyestrindən çıxarılmış Dadva kəndinin 401,0 ha təşkil edən ərazisi, Digah kəndinin 438,0 ha təşkil edən ərazisi, İsgəndərli kəndinin 188,0 ha təşkil edən ərazisi, Seybətin kəndinin 312,0 ha təşkil edən ərazisi və Kosagül kəndinin 160,03 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 94,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 66,03 ha) təşkil edən ərazisi bütövlükdə bu Qanuna əlavə edilmiş xəritələrə uyğun olaraq, Masallı şəhər inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Masallı şəhərinin inzibati ərazisinə birləşdirilmişdir.<ref name="president.az" /> == Mədəniyyəti haqqında == == Coğrafiyası və iqlimi == Masallı rayonu Lənkəran ovalığında yerləşir. Yayı mülayim-isti və qışı isə hava mülayim və quraq keçir. Yayda bəzi dövrlərdə temperatur +40°-yə qalxır. Qışda ən soyuq temperatur −10°, ən isti temperatur isə +15° dərəcə olur. === İstisu === İstisu hidrogen-sulfidli müalicə ocağıdır. Yerlilər buna "möcüzə su" deyirlər. Isti su yerin altından təbii halda 69 dərəcə C temperaturla çıxır. Ona görə adı belə də qalıb: İstisu. Bu su ilə oynaq-əzələ, dəri-zöhrəvi və bir çox xəstəlikləri müalicə edirlər. Sanatoriyada müalicə mineral su vannalarında aparılır. İstisudakı qayaların arasından çıxan su isə buz kimi soyuqdur. Hidrogen-sulfidlə zəngin olan bulaq sularından kəskin lax yumurta qoxusu gəlir. Suyu dərman kimi stəkanlara doldurur və dadını hiss etməmək üçün birnəfəsə içirlər. Bulaqların üstündə "böyrək suyu" və "mədə suyu" sözlərini oxumaq olar. Bulaq sularının mədə yarası və böyrək ağrılarını sağaltdığı söylənilir. Istisuda suyun müalicəvi tərkibi XX əsrin 50-ci illərində aparılan araşdırma işləri zamanı məlum olub. Əslən Masallıdan olan geoloq–alim Mir Kazım Aslanlı 1955-ci ildə isti suyun müalicəvi əhəmiyyəti ilə bağlı dissertasiya müdafiə edib. Burada 60-cı illərdə yaradılan müalicə-istirahət zonası 2007-ci ildə sanatoriya statusu qazanıb. Subtropik iqlimə malik olduğundan, Masallıya düşən yağıntının miqdarı regionun digər yerlərinə görə daha çoxdur. Tez-tez yağan yağış Talış meşələrinə romantik çalar qatır. Rənglərin sıxlaşdığı İstisu meşələri rayon mərkəzindən 12 km aralıdır. İstisu ilin bütün fəsillərində gözəl olur. Payızda təbiətin bütün rənglərini Talış meşələrində görmək olur. Bu mövsümdə tək–tük otel çalışır. Istisunun bütün gözəlliyini yaşamaq üçün yaz, payız və qış aylarında getmək məsləhətdir. Həm adam az olur, həm də nisbətən sərin havada istisu vannasını qəbul etmək rahat olur. Əgər yayın qızmar istisində vannada 3 – 5 dəqiqədən artıq dayanmaq çətindirsə, sərin havada saatlarla hovuzda üzmək olur. İstisu vannasından sonra yüngüllük hiss edirsən. Bədəninizdə yara yaxud ağrı varsa, suyun yaratdığı möcüzənin şahidi olursunuz. Yay mövsümünün gəlməsi ilə meşədə mənzərə tamamilə dəyişir. Kurort mövsümünün qızışdığı iyul–avqust aylarında buraya müalicə olunanların axını baş verir. İstisu şəlalələri ilə də məşhurdur. Buranın gözəlliyini birə min qat artırır. Yay aylarında meşənin dərinliyində gizlənən şəlalələr ətrafı sərin tutduqlarına görə insanlar onlara yaxın yerlərdə istirahət edirlər. == Əhalisi == {| border=1 cellpadding=2 cellspacing=1 align=centerr |+'''Masallı şəhəri əhalisinin milli tərkibi''' |- ! Etnik qrup ! Sayı, 1939 sa.<ref name="Масаллинский район (1939 г.)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/masally39.html Масаллинский район (1939 г.)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120425040608/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/masally39.html |date=2012-04-25 }}</ref> ! Nisbəti, 1939 sa.<ref name="Масаллинский район (1939 г.)" /> |- | toplam||2 422||100 % |- | [[Azərbaycanlılar]]||2 187||90.3 % |- | [[Ruslar|rus]]||160||6.6 % |- | [[Ermənilər|erməni]]||7||0.3 % |- | digər||50||2.1 % |- |} {{Wikidata/Population}} == Tanınmış şəxslər == * [[Məmməd Kazım]] — [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin, şair, yazıçı, dramaturq, jurnalist, publisist, "Qızıl Qələm" mükafatı laureatı. * [[Qubad Nəsirov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. * [[Teymur bəy Bayraməlibəyov]] — Etnoqraf. * [[Ağaddin Niftiyev]] — Fransanın Nant Universiteti və BDU-nun professoru, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru. * [[Baloğlan Əşrəfov]] — Azərbaycanın əməkdar artisti. * [[Zəbi Quliyev]] — [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] dövlət xadimi. * [[Vaqif Yusifli]] — Filologiya elmləri doktoru. * [[Cavanşir Yusifli]] — Filologiya elmləri doktoru. * [[Ədalət Fərəcov]] — Professor. * [[Elşad Əhədov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Elşad Hüseynov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Səfa Axundov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Səfəralı Məmmədov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.Qəhrəmanı. * [[Sucəddin Mirzəyev]] — Lənkəran Dövlət Dram teatrının aktyoru, əməkdar artist. * [[Qulamhüseyn Əlibəyli]] — Aydınlar Partiyasının sədri. * [[Aliq Nağıoğlu]] — Yazıçı-jurnalist. * [[Adəm Seyfullayev]] (Qızılbaşlı) — Şair. * [[Rəhim Tağıyev]] — Hişkədərə kəndində yerləşən tarix — diyarşünaslıq muzeyinin yaradıcısı. * [[Ələddin Məlikov]] — AMEA Fəlsəfə və sosiologiya İnstitutu, [[Fəlsəfə]] üzrə [[elmlər doktoru]]. == Xarici keçidlər == * [http://news.mail.ru/inworld/azerbaijan/politics/12164898/?frommail=1 Территория города Масаллы будет увеличена в 7 раз]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://discoverazerbaijan.az/masalli/ Discovery Azerbaijan — Masallı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130424050908/http://discoverazerbaijan.az/masalli/ |date=2013-04-24 }} * [http://www.anl.az/down/meqale/movqe/2011/oktyabr/203944.htm Masallı füsunkar təbiəti, müasir görkəmilə zövq oxşayır] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}{{Azərbaycan-qaralama}} {{şəhər-qaralama}}{{Azərbaycan şəhərləri siyahısı}}{{Masallı rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Masallı| ]] l9abrhzjozqom8hye7m807ohtz12w99 6557223 6557222 2022-07-31T22:54:44Z 5.197.240.14 /* Tanınmış şəxslər */ wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Masallı şəhəri |digər mövzu = Masallı rayonu |digər mövzu səhifəsi = Masallı rayonu }} {{digər məna|Masallı (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Masallı''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Masallı rayonu]]nun inzibati mərkəzi. 1960-cı ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır.<ref>Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. ''"Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года"''. Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр.</ref> == Etimologiyası == Masallı adının mənşəyi haqqında bir neçə mülahizə var. Belə danışırlar ki, guya buranın camaatı söhbət əsnasında çox [[məsəl]] çəkərək danışdığına görə "məsəlli yer" adı verilib. Başqa bir fərziyyəyə görə, [[İraq]]ın şimalındakı [[Mosul]] şəhərinin əhalisinin köç edərək, buraya yerləşməsindən sonra "mosullu" adlandırıblar. Masallı adına ilk dəfə orta əsr Azərbaycan əsərlərində rast gəlinir. XVII əsrin əvvəllərində Səfəvi şahının (Sultan Hüseyn) verdiyi fərmanda Şixlar kəndi və Masallının adı çəkilir ("Əxbərnamə", Mirzə Əhməd Mirzə Xudaverdi oğlu, 1882). Əsərə əsasən, bu ərazi Masal bəy adlı şəxsə mənsub olub. İran İslam Respublikasının [[Gilan ostanı]]nda hal-hazırda Masal adlı kiçik bir şəhər vardır. Masallı yaşayış məntəqəsinin əhalisinin buradan gəlməsi də ehtimal edilə bilər. == Tarixi == 5 mart 2013-cü ildə Masallı şəhər inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Dadva, Digah, İsgəndərli, Seybətin kəndləri ləğv edilərək Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidlərinin Dövlət reyestrindən çıxarılmışdır.<ref name="president.az">{{cite web|url=http://www.president.az/articles/7627|title=Masallı rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının 5 mart 2013-cü il tarixli '''Qanunu'''|author=|date=15 mart 2013, 21:40|work=|publisher=president.az|accessdate=2014-05-06|language=az|archive-date=2013-05-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20130516115520/http://president.az/articles/7627|url-status=live}}</ref> === Ərazisi === 5 mart 2013-cü ildə Ərkivan qəsəbə inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Ərkivan qəsəbəsinin ərazisindən 245,72 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 5,72 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 240,0 ha), Şərəfə kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Ağakişibəyli kəndinin ərazisindən bələdiyyə mülkiyyətində olan 14,62 ha və Şərəfə kəndinin ərazisindən 248,0 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 5,0 ha və xüsusikiş mülkiyyətdə olan 243,0 ha), Banbaşı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Banbaşı kəndinin ərazisindən 44,20 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 1,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 43,20 ha), Sığdaş kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Babakücə kəndinin ərazisindən xüsusi mülkiyyətində olan 14,9 ha, Ninəlov kəndinin ərazisindən xüsusi mülkiyyətdə olan 9,2 ha və Sığdaş kəndinin ərazisindən 40,60 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 4,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 36,60 ha), Kalinovka kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Öncəqala kəndinin ərazisindən 29,49 ha (bundan dövlət mülkiyyətində olan 24,49 ha, bələdiyyə mülkiyyətində olan 3,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 2,0 ha), Qodman kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Qodman kəndinin ərazisindən 41,33 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 1,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 40,33 ha) torpaq sahələri, habelə ləğv edilərək Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidlərinin Dövlət reyestrindən çıxarılmış Dadva kəndinin 401,0 ha təşkil edən ərazisi, Digah kəndinin 438,0 ha təşkil edən ərazisi, İsgəndərli kəndinin 188,0 ha təşkil edən ərazisi, Seybətin kəndinin 312,0 ha təşkil edən ərazisi və Kosagül kəndinin 160,03 ha (bundan bələdiyyə mülkiyyətində olan 94,0 ha və xüsusi mülkiyyətdə olan 66,03 ha) təşkil edən ərazisi bütövlükdə bu Qanuna əlavə edilmiş xəritələrə uyğun olaraq, Masallı şəhər inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Masallı şəhərinin inzibati ərazisinə birləşdirilmişdir.<ref name="president.az" /> == Mədəniyyəti haqqında == == Coğrafiyası və iqlimi == Masallı rayonu Lənkəran ovalığında yerləşir. Yayı mülayim-isti və qışı isə hava mülayim və quraq keçir. Yayda bəzi dövrlərdə temperatur +40°-yə qalxır. Qışda ən soyuq temperatur −10°, ən isti temperatur isə +15° dərəcə olur. === İstisu === İstisu hidrogen-sulfidli müalicə ocağıdır. Yerlilər buna "möcüzə su" deyirlər. Isti su yerin altından təbii halda 69 dərəcə C temperaturla çıxır. Ona görə adı belə də qalıb: İstisu. Bu su ilə oynaq-əzələ, dəri-zöhrəvi və bir çox xəstəlikləri müalicə edirlər. Sanatoriyada müalicə mineral su vannalarında aparılır. İstisudakı qayaların arasından çıxan su isə buz kimi soyuqdur. Hidrogen-sulfidlə zəngin olan bulaq sularından kəskin lax yumurta qoxusu gəlir. Suyu dərman kimi stəkanlara doldurur və dadını hiss etməmək üçün birnəfəsə içirlər. Bulaqların üstündə "böyrək suyu" və "mədə suyu" sözlərini oxumaq olar. Bulaq sularının mədə yarası və böyrək ağrılarını sağaltdığı söylənilir. Istisuda suyun müalicəvi tərkibi XX əsrin 50-ci illərində aparılan araşdırma işləri zamanı məlum olub. Əslən Masallıdan olan geoloq–alim Mir Kazım Aslanlı 1955-ci ildə isti suyun müalicəvi əhəmiyyəti ilə bağlı dissertasiya müdafiə edib. Burada 60-cı illərdə yaradılan müalicə-istirahət zonası 2007-ci ildə sanatoriya statusu qazanıb. Subtropik iqlimə malik olduğundan, Masallıya düşən yağıntının miqdarı regionun digər yerlərinə görə daha çoxdur. Tez-tez yağan yağış Talış meşələrinə romantik çalar qatır. Rənglərin sıxlaşdığı İstisu meşələri rayon mərkəzindən 12 km aralıdır. İstisu ilin bütün fəsillərində gözəl olur. Payızda təbiətin bütün rənglərini Talış meşələrində görmək olur. Bu mövsümdə tək–tük otel çalışır. Istisunun bütün gözəlliyini yaşamaq üçün yaz, payız və qış aylarında getmək məsləhətdir. Həm adam az olur, həm də nisbətən sərin havada istisu vannasını qəbul etmək rahat olur. Əgər yayın qızmar istisində vannada 3 – 5 dəqiqədən artıq dayanmaq çətindirsə, sərin havada saatlarla hovuzda üzmək olur. İstisu vannasından sonra yüngüllük hiss edirsən. Bədəninizdə yara yaxud ağrı varsa, suyun yaratdığı möcüzənin şahidi olursunuz. Yay mövsümünün gəlməsi ilə meşədə mənzərə tamamilə dəyişir. Kurort mövsümünün qızışdığı iyul–avqust aylarında buraya müalicə olunanların axını baş verir. İstisu şəlalələri ilə də məşhurdur. Buranın gözəlliyini birə min qat artırır. Yay aylarında meşənin dərinliyində gizlənən şəlalələr ətrafı sərin tutduqlarına görə insanlar onlara yaxın yerlərdə istirahət edirlər. == Əhalisi == {| border=1 cellpadding=2 cellspacing=1 align=centerr |+'''Masallı şəhəri əhalisinin milli tərkibi''' |- ! Etnik qrup ! Sayı, 1939 sa.<ref name="Масаллинский район (1939 г.)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/masally39.html Масаллинский район (1939 г.)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120425040608/http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/masally39.html |date=2012-04-25 }}</ref> ! Nisbəti, 1939 sa.<ref name="Масаллинский район (1939 г.)" /> |- | toplam||2 422||100 % |- | [[Azərbaycanlılar]]||2 187||90.3 % |- | [[Ruslar|rus]]||160||6.6 % |- | [[Ermənilər|erməni]]||7||0.3 % |- | digər||50||2.1 % |- |} {{Wikidata/Population}} == Tanınmış şəxslər == * [[Məmməd Kazım]] — [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin, şair, yazıçı, dramaturq, jurnalist, publisist, "Qızıl Qələm" mükafatı laureatı. * [[Qubad Nəsirov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. * [[Teymur bəy Bayraməlibəyov]] — Etnoqraf. * [[Ağaddin Niftiyev]] — Fransanın Nant Universiteti və BDU-nun professoru, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru. * [[Baloğlan Əşrəfov]] — Azərbaycanın əməkdar artisti. * [[Zəbi Quliyev]] — [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] dövlət xadimi. * [[Vaqif Yusifli]] — Filologiya elmləri doktoru. * [[Cavanşir Yusifli]] — Filologiya elmləri doktoru. * [[Ədalət Fərəcov]] — Professor. * [[Elşad Əhədov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Elşad Hüseynov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Səfa Axundov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. * [[Səfəralı Məmmədov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.Qəhrəmanı. * [[Sucəddin Mirzəyev]] — Lənkəran Dövlət Dram teatrının aktyoru, əməkdar artist. * [[Qulamhüseyn Əlibəyli]] — Aydınlar Partiyasının sədri. * [[Aliq Nağıoğlu]] — Yazıçı-jurnalist. * [[Adəm Seyfullayev]] (Qızılbaşlı) — Şair. * [[Rəhim Tağıyev]] — Hişkədərə kəndində yerləşən tarix — diyarşünaslıq muzeyinin yaradıcısı. * [[Ələddin Məlikov]] — AMEA Fəlsəfə və sosiologiya İnstitutu, [[Fəlsəfə]] üzrə [[elmlər doktoru]]. == Xarici keçidlər == * [http://news.mail.ru/inworld/azerbaijan/politics/12164898/?frommail=1 Территория города Масаллы будет увеличена в 7 раз]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://discoverazerbaijan.az/masalli/ Discovery Azerbaijan — Masallı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130424050908/http://discoverazerbaijan.az/masalli/ |date=2013-04-24 }} * [http://www.anl.az/down/meqale/movqe/2011/oktyabr/203944.htm Masallı füsunkar təbiəti, müasir görkəmilə zövq oxşayır] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}{{Azərbaycan-qaralama}} {{şəhər-qaralama}}{{Azərbaycan şəhərləri siyahısı}}{{Masallı rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Masallı| ]] 82t6k27cd38q27e2loexwa49yaybrts 0 117169 6557163 6466450 2022-07-31T20:48:02Z 188.253.238.148 wikitext text/x-wiki {{digər məna |Tat}} {{Dil məlumat qutusu |rəng = HA |adı = Tat dili |orijinal adı = зуун тати, zuhun tati, zuban tati |ölkələr = [[Rusiya]], [[Azərbaycan]] |regionlar = [[Dağıstan]], [[Quba]], [[Şabran]], [[Xaçmaz]], [[Siyəzən]], [[Xızı]], [[Şamaxı]], [[İsmayıllı]], [[Lahıc]], [[Bakı]], [[Abşeron]], [[Hacıqabul]] |rəsmi dil = [[Dağıstan]] |tənzimləyən təşkilat = |danışanların sayı = |reytinq = |status = |ölü dil = |kateqoriya = [[Avrasiya dilləri]] |təsnifatı = [[Hind-Avropa dilləri]] :[[İran dil qrupu]] ::Qərbi yarımqrup |yazı = [[kiril əlifbası]], [[latın əlifbası]] ([[tat yazısı]]) |QOST 7.75–97 = тат 665 |ISO1 = |ISO2 = |ISO3 = ttt — tat dili <br/> jdt — dağ yəhudilərinin dialekti }} '''Tat dili''' — Qafqazda yaşayan [[tatlar]]ın dili. Tat dili Xəzəryanı ərazilərdə – [[İran]]da, [[Azərbaycan]]ın şimal-şərq rayonlarında, [[Abşeron yarımadası]]nda, [[Dağıstan]]ın cənub-şərqində, [[Dərbənd]] və [[Mahaçqala]] şəhərlərində, Azərbaycanda isə [[İsmayıllı rayonu|İsmayıllı]], [[Xızı rayonu|Xızı]], [[Şamaxı rayonu|Şamaxı]], [[Quba rayonu|Quba]], [[Şabran rayonu|Şabran]] və [[Abşeron rayonu|Abşeron]] ərazilərində danışılır.{{sfn|Hüseynova}} Azərbaycanda yaşayan tatların dili Azərbaycan dili ilə daimi qarşılıqlı əlaqədədir.{{sfn|Hüseynova}} Quba ləhcəsi tat dilinin Azərbaycanda ən geniş yayılmış ləhcəsidir.{{sfn|Hüseynova}} == Mənşəyi == İran alimlərinin bir qismi hesab edir ki, tat dili [[fars dili]]nə yaxın olan bir ləhcədir.{{sfn|Hüseynova}} Bu alimlərin bir qismi düşünür ki, Abşeron tatlarının dili [[Gilan dili|gilan]] və [[Mazandaran dili|mazandaran dilləri]] ilə Mərkəzi İran dialektləri arasında qərarlaşıb.{{sfn|Hüseynova}} Başqa sözlə, tat dilinin gilan, mazandaran, [[Talış dili|talış dilləri]] ilə yaxınlığı mövcuddur.{{sfn|Hüseynova}} [[Aleksandr Qrünberq]] hesab edir ki, tat dilinin [[tacik dili]]nə də genetik bağlılığı var.{{sfn|Hüseynova}} Tat dilinin mənsub olduğu Hind-İran kök dili e.ə. II minillikdə [[Hind-Avropa dilləri|Hind-Avropa dil ailəsi]]ndə təcrid olunmuşdur.{{sfn|Hüseynova}} Həmin minilliyin sonunda isə İran və hind dil qollarına parçalanmışdır.{{sfn|Hüseynova}} E.ə. I minilliyin birinci yarısında qədim irandilli tayfalar [[İran yaylası]]nın mərkəzində və cənubunda məskunlaşmışdırlar.{{sfn|Hüseynova}} Həmin dövrdə fars dilinin parçalanması nəticəsində bir sıra ləhcələr yaranmış və bəzi farsdilli etnoslar Azərbaycanın şərq və qərbinə doğru yayılmışdırlar.{{sfn|Hüseynova}} == Ləhcələr == Elmə iki tat dili məlumdur: məxsusi tat dili və [[dağ yəhudiləri]]nin istifadə etdiyi yəhudi-tat dili.{{sfn|Hüseynova}} Tat dili yəhudi-tat dilinə nisbətən fars dilinə daha yaxındır və müasir fars dilində olmayan arxaik xüsusiyyətləri qorumuşdur.{{sfn|Hüseynova}} Tat dili ilə yəhudi-tat dili arasında bir çox fərq mövcud olduğu üçün dilin danışanları bir-birini başa düşməyə də bilir.{{sfn|Hüseynova}} Çünki tat dilinin fonetika, qrammatika və leksikasına [[Azərbaycan dili]]nin, yəhudi-tat dilinin fonetika, qrammatik və leksikasına [[ivrit dili]]nin böyük təsiri olmuşdur.{{sfn|Hüseynova}} Azərbaycan müstəqilliyini qazanana qədər tat dilinin yazısı olmamışdır.{{sfn|Hüseynova}} Müstəqillik dövründə tat dilinin [[əlifba]]sı tərtib edilmiş, bu dildə kitab nəşrinə başlanmışdır.{{sfn|Hüseynova}} Yəhudi-tat dilinin də yazısı və ədəbi dili mövcuddur.{{sfn|Hüseynova}} Bu dildə yazılmış ədəbi əsərlər ümumdağıstan ədəbi sistemində yer almışdır.{{sfn|Hüseynova}} Aleksandr Qrünberq Azərbaycanda danışılan tat ləhcələrini belə təsnif etmişdir:{{sfn|Hüseynova}} # Şimal şivələri (Quba, Şabran rayonları və Xızı rayonunun [[Qızılqazma (Xızı)|Qızılqazma kəndi]]) # Mərkəz şivələri (Siyəzən rayonunun [[Ərziküş]] və [[Dağ Quşçu]] kəndləri) # Cənub şivələri (Xızı və Siyəzən rayonlarının digər bölgələri) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |last1=Hüseynova |first1=Gülsüm |title=Tat dilinin leksikası |date=2013 |publisher=Elm və təhsil |location=Bakı |url=http://www.anl.az/el/Kitab/2015/Azf-274397.pdf |accessdate=27 may 2022 |language=azərbaycanca|ref=harv}} {{Rusiyanın dövlət dilləri}} {{İran dil qrupu}} [[Kateqoriya:Tat dili| ]] [[Kateqoriya:Rusiya dilləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilləri]] {{dil-qaralama}} sojgxgrtiyy6kqqc5h0p4pndlngik5w 0 117323 6557122 6465833 2022-07-31T20:35:25Z CommonsDelinker 366 "Accuracy_International_AW.png" faylı silinir, çünki bu fayl [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] tərəfindən "per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Mikesonline2011|]]" səbəbi ilə silinmişdir wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |əvvəlki adı = [[Azərbaycan]] [[Jandarmeriya]]sı |adı = Azərbaycanın Daxili Qoşunları |emblem = {{Fotomontaj |photo1a = Azerbaijani Internal Troops emblem.svg |photo2a = Azerbaijan Internal Troops flag.png |color = transparent |size = 250 |spacing = 4 |position = center |border = 0 }} |emblemin izahı = yuxarıdakı Daxili Qoşunların emblemi, aşağıdakı isə Daxili Qoşunların bayrağıdır. |şəkil = Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının Baş İdarəsi.jpg |şəklin izahı = Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının Baş İdarəsi |illər = {{Start date and age|1992|03|12}} |ölkə = {{Flaqifikasiya|Azərbaycan}} |tabeçilik = [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] |daxildir = [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] |növü = [[Jandarmeriya]] |tərkibi = |vəzifəsi = |sayı = 7.000-10.000 nəfər |yerləşməsi = {{Gerbifikasiya|Bakı}} |şüarı = ''"Daxili Qoşunlarıda xidmətinlə <br> fəxr et!"'' |rəngləri = {{Rəng qutusu|#284CA6}}{{Rəng qutusu|#DA251E}} [[Göy]]-[[qırmızı]] |marşı = |müharibələr = [[Qarabağ müharibəsi|1-ci Qarabağ müharibəsi]] <br> [[İkinci Qarabağ müharibəsi|2-ci Qarabağ müharibəsi]] |döyüşlər = [[Qarabağ müharibəsi]] (1992–1994) <br>{{*}} Ağdərə döyüşləri <br>{{*}} Ağdam döyüşləri <br>{{*}} Füzuli döyüşləri <br> [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Qarabağ müharibəsi (2020)]] <br>{{*}} [[Murovdağ döyüşləri]] <br>{{*}} [[Cəbrayıl döyüşləri]] <br>{{*}} [[Hadrut döyüşləri]] <br>{{*}} [[Füzuli döyüşləri]] <br>{{*}} [[Şuşa döyüşləri]] |fərqlənmə nişanları = [[Fayl:Azerbaijan Internal Troops badge.png|80x80px]] |indiki komandiri = gen-ley. [[Şahin Məmmədov (general-leytenant)|Şahin Məmmədov]] |qərargah rəisi = gen-may. [[Tofiq Hüseynov (general)|Tofiq Hüseynov]] |ş/h üzrə idarənin rəisi = gen-may. [[İnqilab Muradov]] |mtt idarəsinin rəisi = gen-may. [[Fəxrəddin Səmədov]] |saytı = [https://dq.mia.gov.az dq.mia.gov.az] }} '''Azərbaycan Daxili Qoşunları''' — [[Azərbaycan]]ın [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinə]] tabe və [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə]] daxil olan hərbi birləşmədir. Azərbaycanın Daxili Qoşunları onlara həvalə olunmuş vəzifələri yerinə yetirən zaman şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin mənafeyini, vətəndaşların Konstitusiya hüquqlarını və azadlıqlarını cinayət və digər hüquqa zidd qəsdlərdən qoruyur Daxili Qoşunlarının hərbi qulluqçuları 1992–1994-cü illərdə baş verən [[Qarabağ müharibəsi|1-ci Qarabağ müharibəsind]]ə və 2020-ci ildə baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|2-ci Qarabağ müharibəsi]] savaşmışdılar. [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Ağdərə rayonu|Ağdərə]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarının yaşayış məntəqələri Daxili Qoşunların Ağdam alayınnın şəxsi heyəti tərəfindən azad edilmiş və müdafiə olunmuşdur. 1992–1994-cü illərdə ümumi olaraq [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının şəxsi heyətindən 680 nəfər şəhid olmuşdur, 5 nəfər itgin düşmüşdür, 1177 nəfər isə yaralanmışdır. 8-i ölümündən sonra olmaqla 9 nəfər [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı isə Daxili Qoşunların şəxsi heyəti [[Murovdağ döyüşləri|Murov zirvəsinin]], həmçinin [[Cəbrayılın azad edilməsi|Cəbrayılın]], [[Hadrutun azad edilməsi|Hadrut qəsəbəsinin]], [[Füzulinin azad edilməsi|Füzulinin]] və [[Şuşanın azad edilməsi|Şuşanın azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərdə]] vuruşmuşdur. 44 gün ərzində ümumi olaraq [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının şəxsi heyətindən 66 nəfər şəhid olmuşdur, 346 nəfər isə yaralanmışdır 1-i ölümündən sonra olmaqla isə 4 nəfər [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. Daxili Qoşunların hal-hazırda [[Azərbaycan]] ərazisində beş şəhərdə və doqquz rayonda hərbi hissələri mövcuddur. Həmçinin Daxili Qoşunların xüsusi təyinatlı hərbi qulluqçulardan (əsasən gizirlərdən və zabitlərdən) ibarət xüsusi təyinatlı dəstələri mövcuddur. Hal-hazırda ümumi olaraq Daxili Qoşunların 9 Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi mövcuddur. Daxili Qoşunların Komandanı 2013-cü il noyabrın 15-dən general-leytenant [[Şahin Məmmədov (general-leytenant)|Şahin İsgəndər oğlu Məmmədovdur]], Qərargah rəisi 2018-ci il fevralın 15-dən general-mayor [[Tofiq Hüseynov (general)|Tofiq Vaqif oğlu Hüseynovdur]], Şəxsi heyət üzrə İdarənin rəisi 2021-ci il dekabrın 29-dan general-mayor [[İnqilab Muradov|İnqilab Heydər oğlu Muradovdur]], MTT İdarəsinin rəisi isə 2007-ci il aprelin 12-dən general-mayor [[Fəxrəddin Səmədov|Fəxrəddin Cavanşir oğlu Səmədovdur]]. == Yaradılması == 1991-ci ilin sonlarında sabiq SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının [[Biləcəri|Biləcəri qəsəbəsi]] ərazisində yerləşən 5-ci diviziyası buraxılmışdır və heyəti ümumi olaraq 2 min 500 nəfərdən ibarət olan üç hərbi hissə [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin]] tabeliyinə verilmişdir. Həmin vaxtdan Daxili Qoşunlar [[Biləcəri|Biləcəri qəsəbəsi]]<nowiki/>ndə yerləşən hərbi hissəsinin əsasında yaradılmağa başlamışdır. === Daxili Qoşunların vəzifələri === {{Sitatın əvvəli}} <div style="font-family: Calibri"> * '''Maddə 1.''' Mühüm dövlət obyektlərini, kommunikasiya qurğularını, xüsusi yükləri mühafizə edirlər; * '''Maddə 2.''' Mühafizə olunan obyektlərdə və qurğularda qəzaların, yanğınların, təbii fəlakətlərin və buna bənzər başqa halların nəticələrinin ləğvində iştirak edirlər; * '''Maddə 3.''' Mühafizə olunan əraziyə soxulmuş şəxslərin axtarılmasında və tutulmasında iştirak edirlər; * '''Maddə 4.''' İslah-əmək müəssisələrində kütləvi iğtişaşların qarşısını almağa kömək göstərirlər; * '''Maddə 5.''' Mühafizədən qaçmış məhkumların və həbs edilmiş şəxslərin axtarılmasında və tutulmasında iştirak edirlər; * '''Maddə 6.''' Daxili İşlər Nazirliyinin maddi-texniki və hərbi təchizat idarələrinin anbarlarını və hərbi bazalarını mühafizə edirlər; * '''Maddə 7.''' Digər daxili işlər orqanları ilə birlikdə şəhərlərdə və digər yaşayış məntəqələrində patrul-post xidməti vasitəsi ilə ictimai asayişin qorunmasında, habelə kütləvi tədbirlər keçirilərkən ictimai təhlükəsizliyin təmin olunmasında iştirak edirlər; * '''Maddə 8.''' Qəzalar, bədbəxt hadisələr, yanğınlar, təbii fəlakətlər və başqa fövqəladə hallar zamanı, habelə fövqəladə vəziyyətin hüquqi rejimi təmin edilərkən adamların xilas edilməsi, sahibsiz qalmış əmlakın mühafizəsi, ictimai asayişin qorunması üçün təxirəsalınmaz tədbirlər görməkdə daxili işlər orqanlarına kömək göstərirlər; * '''Maddə 9.''' Yaşayış məntəqələrində kütləvi iğtişaşların qarşısının alınmasında iştirak edirlər; * '''Maddə 10.''' Zərurət olduqda Azərbaycan Respublikası ərazisinin müdafiəsində iştirak edirlər. </div> {{Sitatın sonu}} == Tarixi == === 1-ci Qarabağ müharibəsi (1992–1994) === [[Fayl:Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının hərbi qulluqçuları Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı.jpg|thumb|270x270px|alt=|Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının hərbi qulluqçuları [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı]] 12 mart 1992-ci ildə Daxili Qoşunların [[Biləcəri]] qəsəbəsində, [[Sumqayıt]] və [[Gəncə]] şəhərlərində yerləşən "N" saylı hərbi hissələri erməni işğalçıları ilə döyüşə başlamış, [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlü uğrunda əvvəlcə [[Ağdam rayonu]]nun [[Papravənd]], [[Qalayçılar]], [[Manikli|Manili]], [[Baş Güneypəyə]], [[Canyataq]] və [[Gülyataq]]da vuruşmuşlar. Bu döyüşlərə qatılan Daxili Qoşunların hərbi qulluqçularından çavuş Hatəmxan Babayev, leytenant Rafiq İsmayılov və baş leytenant Ruber Səfərəliyev Daxili Qoşunların birinci şəhidləri olmuşlar. [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Ağdərə rayonu|Ağdərə]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarının yaşayış məntəqələri Daxili Qoşunların Ağdam alayınnın şəxsi heyəti tərəfindən azad edilmiş və müdafiə olunmuşdur. Ümumi olaraq Birinci Qarabağ müharibəsində [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının şəxsi heyətindən 680 nəfər şəhid olmuşdur, 5 nəfər itgin düşmüşdür, 1177 nəfər isə yaralanmışdır. 8-i ölümündən sonra olmaqla 9 nəfər [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. === Daxili Qoşunların tərəqqi dövrü (1994–2000) === [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsind]]ən sonra Daxili Qoşunların müasir tələblərə cavab verən bir qüvvəyə çevrilməsi, hərbi qulluqçuların biliyinin və bacarıqlarının artırılması, təlim-tədris işinin müasir standartlara uyğunlaşdırılması, həmçinin beynəlxalq təcübənin öyrədilməsi məqsədilə bir çox xarici dövlətlərin müvafiq qurumları ilə münasibətlər qurulmuşdur. Daxili Qoşunlar Komandanlığı beynəlxalq əlaqələr çərçivəsində Türkiyə Jandarm Baş Komandanlığı ilə münasibətlərə daha çox önəm vermişdir. 1995-ci il iyunun 18-də Daxili Qoşunların Komandanı Ramiz Xosrov oğlu Məmmədov vəzifəsindən qovulmasından sonra Daxili Qoşuların Komandanlığına Elşən Lətif oğlu Kazımov gətirilmişdir. Onun rəhbərliyi altında 1997-ci il ohtyabrın 31-də "Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyi Daxili Qoşunlar Baş İdarəsinin şəxsi heyətinə Türkiyə Jandarm İdarəsi tərəfindən təlim-təhsil və təchizat yardımına aid Sənəd" imzalanmışdır və bununla da Daxili Qoşunlarla Jandarm Baş Komandanlığı arasında qarşılıqlı hərbi münasibətlərin hüquqi əsasın qoyulmuşdur. 1997–2013-cü illər ərzində Daxili Qoşunların 400 nəfərdən çox hərbi qulluqçusu Jandarm Baş Komandanlığının, eləcə də Silahlı Qüvvələrin TTM-də təhsil proqramlarında olublar. Bununla yanaşı, Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının Fransa Milli Jandarmeriyası, İtaliya Karabinerlər Korpusu, Rusiya Federasiyasının Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları, Belarus Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları, Çin Silahlı Milis Qüvvələri və digər dövlətlərin müvafiq qurumları ilə münasibətləri mövcuddur. === 2-ci Qarabağ müharibəsi (2020) === [[Fayl:Ilham Aliyev attended the parade 14.jpg|thumb|270x270px|alt=|Daxili Qoşunlarının xüsusi təyinatlıları 2018-ci ildə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] 100-cü ildönümü münasibətilə baş tutan hərbi paradda|left]] 2020-ci il sentyabrın 27-də səhər saat 06:00 radələrində [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]]nin bölmələri tərəfindən genişmiqyaslı təxribat törədilmişdir və cəbhəboyu zonada yerləşən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] mövqeləri və yaşayış məntəqələri iriçaplı silahlar, minaatnalar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğularından intensiv atəşə tutulmuşdur, nəticədə ölənlər və yaralananlar olmuşdur.<ref name=":VM1">{{cite news|title=Ermənistan Silahlı Qüvvələri bütün cəbhə boyu genişmiqyaslı təxribat törədib|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=27.09.2020|url=https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvveleri-butun-cebhe-boyu-genismiqyasli-texribat-toredib-32310.html|accessdate=27.09.2020|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20200927085251/https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvveleri-butun-cebhe-boyu-genismiqyasli-texribat-toredib-32310.html|archivedate=2020-09-27|url-status=live}}</ref> Bu barədə məlumat [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]ə bildiriləndən sonra günorta saatlarında [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]]nin döyüş fəaliyyətinin qarşısını almaq məqsədilə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin Komandanlığı tərəfindən cəbhəboyu zonada hücum əməliyyatlarının başlaması barədə qərar verilmişdir.<ref name=":VM2">{{cite news|title=Bütün cəbhə boyu qoşunlarımız hücum əməliyyatına başlayıb|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=27.09.2020|url=https://mod.gov.az/az/news/butun-cebhe-boyu-qosunlarimiz-eks-hucum-emeliyyatina-baslayib-32316.html|accessdate=27.09.2020|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20200927085409/https://mod.gov.az/az/news/butun-cebhe-boyu-qosunlarimiz-eks-hucum-emeliyyatina-baslayib-32316.html|archivedate=2020-09-27|url-status=live}}</ref> Hərbi əməliyyatlara [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]], [[Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri|Hərbi Hava Qüvvələri]], [[Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri|Hərbi Dəniz Qüvvələri]], [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidmətinin]] Sərhəd Qoşunları, o cümlədən [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının Xüsusi Təyinatlı Dəstələri qatılmışdır. [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsinin]] birinci saatlarında [[Murovdağ]] istiqamətində olan əlverişli nöqtələr, o cümlədən Murov zirvəsi işğaldan azad edilmişdir. [[Murovdağ döyüşləri]] zamanı "[["Pələng" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Pələng]]" və "[["Şahin" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Şahin]]" Xüsusi Təyinatlı Dəstələri savaşmışdır. Şəxsi heyətdən 7 hərbi qulluqçu [[Murovdağ döyüşləri]]ndə şəhid olmuşdur. Müharibənin birinci həftələri ərzində ən şiddətli döyüşlər [[Cəbrayıl]] və [[Füzuli]] istiqamətlərində olmuşdur. "[["Bəbir" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Bəbir]]", "[["Əqrəb" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Əqrəb]]" və "[["Kobra" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Kobra]]" Xüsusi Təyinatlı Dəstələri həm [[Cəbrayıl]], həm də [[Füzuli]] istiqamətlərində gedən döyüşlərdə, "[["Gürzə" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Gürzə]]" XTD yalnızca [[Füzuli]], "[["Pələng" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Pələng]]" XTD isə yalnızca [[Cəbrayıl]] istiqamətlərində gedən döyüşlərdə savaşmışdır. [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayılın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]] zamanı şəxsi heyətin 13 hərbi qulluqçusu, o cümlədən [["Əqrəb" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]nin Qrup Komandiri [[Türkay Hüseynli|Türay Hüseynli]] şəhid olmuşdur. [[Cəbrayıl]] şəhərinin işğaldan azad edilməsi əməliyyatının rəhbərlərindən olan [["Əqrəb" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|"Əqrəb" XTD]] Komandiri, mayor [[Ələsgər Muxtarov]] [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [["Qarabağ" ordeni]] ilə təltif edilmişdir. [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı ən şiddətli döyüşlərin olduğu [[Füzuli]] istiqamətində Daxili Qoşunların "[["Bəbir" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Bəbir]]", "[["Əqrəb" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Əqrəb]]", "[["Gürzə" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Gürzə]]" və "[["Kobra" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|Kobra]]" Xüsusi Təyinatlı Dəstələri savaşmışdır. [[Füzuli döyüşləri|Füzulinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]] zamanı şəxsi heyətin 13 hərbi qulluqçusu, o cümlədən [["Bəbir" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]nin Komandiri, mayor [[Şixamir Qaflanov]] şəhid olmuşdur. O, ölümündən sonra [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adı ilə təltif edilmişdir. Həmçinin [[Füzuli]] şəhərinin işğaldan azad edilməsində xidmətlərinə görə [["Gürzə" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]nin Komandiri [[Cavid Tağıyev (hərbçi)|Cavid Tağıyev]] [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [["Qarabağ" ordeni]] ilə təltif edilmişdir. == Rəmzləri == === Daxili Qoşunların Döyüş Bayrağı === [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Heydər Əliyev]]in 11 mart 2002-ci il tarixli 677 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir.<ref name=":DB1">{{cite news|title=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı haqqında Əsasnaməsinin və Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağının təsvirinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Prezidentinin 11 mart 2002-ci il tarixli 677 nömrəli Fərmanı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=20.04.2021|url=http://www.e-qanun.az/framework/1420|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210422203522/http://www.e-qanun.az/framework/1420|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Ali hərbi məktəbin açılışı zamanı.jpeg|thumb|300x300px|alt=|2008-ci il iyulun 4-də [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|daxili işlər naziri]] gen-pol. [[Ramil Usubov]] tərəfindən Daxili Qoşunların hərbi hissəsinə Döyüş Bayrağı təqdim olunan zaman]] [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı haqqında Əsasnamə:<ref name=":DB2">{{cite news|title=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı haqqında Əsasnaməsinin və Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağının təsvirinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Prezidentinin 11 mart 2002-ci il tarixli 677 nömrəli Fərmanı|author=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin rəsmi saytı|newspaper=www.mia.gov.az|date=20.04.2021|url=https://m.mia.gov.az/index.php?/az/content/222/|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210422203526/https://m.mia.gov.az/index.php?/az/content/222/|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> {{Sitatın əvvəli}} <div style="font-family: Calibri"> * '''Maddə 1.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı əsgəri şərəf, şücaət və şöhrət rəmzidir. O, Daxili Qoşunların hər bir hərbi qulluqçusuna Vətəninə sədaqətlə xidmət etməyi, öz qanını və canını belə əsirgəmədən ou mərd və bacarıqla müdafiə eləməyi, qoşunlara həvalə olunmuş xidməti-döyüş tapşırıqlarını əzmlə yerinə yetirməyi, doğma torpağın hər qarışını düşməndən qorumaq borcunu xatırmatmaq üçündür. * '''Maddə 2.''' Döyüş Bayrağı adı və nömrəsinin dəyişilməsindən asılı olmayaraq hərbi hissədə həmişə qalır. Hərbi hissənin adının və nömrəsinin dəyişdirilməsi Döyüş Bayrağı ilə birgə verilən Fərmana yazılır. * '''Maddə 3.''' Döyüş Bayrağı hər vaxt öz hissəsində, döyüş meydanında isə hissənin döyüş əməliyyatları bölgəsində olmalıdır. * '''Maddə 4.'''Hərbi hissənin bütün şəxsi heyəti Döyüş Bayrağını mərdcə qorumalı, onun düşmən tərəfindən götürülməsinə yol verməməlidir. Döyüş Bayrağı itiriləndə, Hərbi Hissənin Komandiri və məsul hərbi qulluqçular Azərbaycanın qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə cəlb olunmalı, hərbi hissə isə ləğv edilməlidir. </div> {{Sitatın sonu}} [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağının Təsviri:<ref name=":DB3">{{cite news|title=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı haqqında Əsasnaməsinin və Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağının təsvirinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Prezidentinin 11 mart 2002-ci il tarixli 677 nömrəli Fərmanı|author=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının rəsmi saytı|newspaper=www.dq.mia.gov.az|date=20.04.2021|url=http://m.dq.mia.gov.az/?/az/menu/37/|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210422203539/http://m.dq.mia.gov.az/?/az/menu/37/|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> {{Sitatın əvvəli}} <div style="font-family: Calibri"> * '''Maddə 1.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı qumaşdan, ağac dəstəyindən və qotazlı qaytandan ibarətdir. * '''Maddə 2.''' Bayrağın qumaşı düzbucaqlıdır, eni 114 sm, uzunluğu 145 sm-dir. Qıraqları üç tərəfdən qızılı rəngli ipəydən olan saçaqlarla höbələnmiş, üçrəngli (Azərbaycanın Dövlət Bayrağı rəngində) ipəydən olan faydan hazırlanmışdır. * '''Maddə 3.''' Qumaşın üz tərəfindən qırmızı zolağın ortasında ağ ipəydən 38 sm hündürlüyündə aypara və 20 sm hündürlüyündə səggizguşəlu ulduz vardır. Qumaşın üst tərəfi boyu mavi zolaqda qızılı ipəylə "AZƏRBAYCAN UĞRUNDA!" şüarı yazılıb. Yazıda hərflərin hündürlüyü 6.5 sm-dir. * '''Maddə 4.''' Qumaşın arxa tərəfində, qırmızı zolağın ortasında Daxili Qoşunların emblemi (hündürlüyü 55 sm) yerləşib. Emblem ağ ipəydən hazırlanıb. Qumaşın üst tərəfi boyu mavi zolaqda qızıl rənglər "DAXİLİ İŞLƏR NAZİRLİYİNİN DAXİLİ QOŞUNLARI" sözləri yazılıb. Yazıda hərflərin hündürlüyü 6.5 sm-dir. * '''Maddə 5.''' Qumaşın aşağı tərəfi boyu yaşıl zolaqda hərbi hissənin nömrəsi və adı əlavə olunub. Rəqəmlərin hündürlüyü ölçüsü 7.0 sm, yazının hərflərinin ölçüsü 4.5 sm-dir. Hərbi hissənin adında hərflərin sayından asılı olaraq rəqəmlərin ölçüsü 5.0 sm-ə, hərflərin ölçüsü 4.0 sm-ə qədər azaldıla bilər. * '''Maddə 6.''' Bayrağın dəstəyi diametri 4.0 sm, uzunluğu 2.5 m olan girdə ağacdandır. * '''Maddə 7.''' Ağac dəstəyi tünd qəhvəyi rəngdə rənglənib, aşağı ucunda metal halqa, yuxarı ucunda isə nisellənmiş firuqlu ucluq vardır. * '''Maddə 8.''' Bayrağın qaytanı eşmədir, qızılı rəngli ipəydən hazırlanıb, hər tərəfdən ucunda qotazlar var. Qaytanın uzunluğu 270–25 sm-dir. </div> {{Sitatın sonu}} === Daxili Qoşunların emblemi === [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının emblemi [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Heydər Əliyev]]in 11 mart 2002-ci il tarixli 676 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir.<ref name=":E1">{{cite news|title=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının emblemi haqqında Əsasnaməsinin və Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının embleminin təsvirinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Prezidentinin 11 mart 2002-ci il tarixli 676 nömrəli Fərmanı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=20.04.2021|url=http://www.e-qanun.az/framework/1419|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210422211010/http://www.e-qanun.az/framework/1419|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının emblemi haqqında Əsasnamə:<ref name=":E2">{{cite news|title=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının emblemi haqqında Əsasnaməsinin və Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının embleminin təsvirinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Prezidentinin 11 mart 2002-ci il tarixli 676 nömrəli Fərmanı|author=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin rəsmi saytı|newspaper=www.mia.gov.az|date=20.04.2021|url=https://m.mia.gov.az/index.php?/az/content/221/|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210422211032/https://m.mia.gov.az/index.php?/az/content/221/|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> {{Sitatın əvvəli}} <div style="font-family: Calibri"> * '''Maddə 1.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının emblemi hərbi qulluqçuların, həmçinin silahların, hərbi və digər vasitələrin Daxili Qoşunlara mənsubiyyətini bildirən nişandır. * '''Maddə 2.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının emblemi Daxili Qoşunların Komandanı və onun müavinlərinin əmr diretiv blanlarında, ştamplarında, Daxili Qoşunların Baş İdarəsinin, hərbi hissələrin, tədris müəssisələrinin ştamplı blanlarında yerləşdirilir. * '''Maddə 3.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının emblemi silahların və hərbi vasitələrin üzərində dövlət mənsubiyyətinin tanınma nişanı olaraq təsvir edilir. * '''Maddə 4.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının emblemi hərbi hissələrin və tədris müəssisələrinin Döyüş Bayrağında "Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının hərbi hissəsinin Döyüş Bayrağı haqqında" Əsasnaməsi ilə müəyyən edilmiş qaydada, fərqlənmə və hərbi qulluqçuların fərqləndirmə nişanlarında, hərbi geyim formasının predmetlərində "Azərbaycan Silahlı Qüvvələri hərbi qulluqçularının hərbi geyim forması və fərqləndirmə nişanları haqqında" Əsasnaməsinin tələblərinə uyğun olaraq yerləşdirilir. </div> {{Sitatın sonu}} Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının embleminin Təsviri:<ref name=":E3">{{cite news|title=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının emblemi haqqında Əsasnaməsinin və Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının embleminin təsvirinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Prezidentinin 11 mart 2002-ci il tarixli 676 nömrəli Fərmanı|author=Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının rəsmi saytı|newspaper=www.dq.mia.gov.az|date=20.04.2021|url=https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/37/|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210422211044/https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/37/|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> {{Sitatın əvvəli}} <div style="font-family: Calibri"> * '''Maddə 1.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının emblemi mətnliyin və dözümlüyün rəmzi olan palıd budaqları ilə hasiyələnmiş, tiyəsi aşağı baxan qılınc üzərində yuxarı yönəldilmiş iti ucları arasında səggizguşəli ulduz olan ayparadan ibarətdir. * '''Maddə 2.''' Palıd budaqlarının saplaqları qılıncın tiyəsinin aşağı hissəsində çarpazlaşır, ucları isə onun dəstəyinə birləşir. Səggizguşəli ulduz, aypara, qılınc və palıd budaqları qızılı (ağ) rəngdədir. * '''Maddə 3.''' Azərbaycan Daxili Qoşunlarının emblemi həmçinin ağ-qara təsvirdə hazırlana bilər. </div> {{Sitatın sonu}} == Hərbi hissələri == {{Yer xəritəsi+|Azərbaycan|width=500|float=right|caption=[[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının [[Azərbaycan]] ərazisində yerləşən hərbi hissələri: <br>{{*}} [[Fayl:Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg|20x20px]] — Daxili Qoşunların hərbi hissəsi <br>{{*}} [[Fayl:Azerbaijani Internal Troops emblem.svg|20x20px]] — Daxili Qoşunlaın Baş İdarəsi |places= {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=41|lat_min=07|lat_sec=08|lon_deg=45|lon_min=27|lon_sec=14|position=right|label='''Ağstafa'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=40|lat_min=22|lat_sec=00|lon_deg=47|lon_min=07|lon_sec=00|position=right|label='''Bərdə'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=39|lat_min=12|lat_sec=15|lon_deg=48|lon_min=29|lon_sec=45|position=right|label='''Cəlilabad'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=40|lat_min=02|lat_sec=17|lon_deg=48|lon_min=56|lon_sec=13|position=left|label='''Hacıqabul'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=38|lat_min=45|lat_sec=13|lon_deg=48|lon_min=51|lon_sec=04|position=right|label='''Lənkəran'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=40|lat_min=35|lat_sec=30|lon_deg=49|lon_min=38|lon_sec=23|position=right|label='''Sumqayıt'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=41|lat_min=11|lat_sec=31|lon_deg=47|lon_min=10|lon_sec=14|position=right|label='''Şəki'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=39|lat_min=55|lat_sec=55|lon_deg=48|lon_min=55|lon_sec=13|position=right|label='''Şirvan'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=40|lat_min=58|lat_sec=53|lon_deg=47|lon_min=50|lon_sec=45|position=right|label='''Qəbələ'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=41|lat_min=22|lat_sec=12|lon_deg=48|lon_min=30|lon_sec=00|position=right|label='''Quba'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=41|lat_min=38|lat_sec=01|lon_deg=46|lon_min=38|lon_sec=06|position=right|label='''Zaqatala'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=40|lat_min=25|lat_sec=|lon_deg=49|lon_min=53|lon_sec=13|position=left|label='''Nərimanov'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=40|lat_min=25|lat_sec=59|lon_deg=49|lon_min=57|lon_sec=00|position=right|label='''Sabunçu'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=20|lat_deg=39|lat_min=12|lat_sec=32|lon_deg=45|lon_min=24|lon_sec=44|position=right|label='''Naxçıvan'''|mark=Military Symbol - Friendly Unit (Solid Light 1.5x1 Frame)- Infantry (NATO APP-6).svg}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|marksize=12|lat_deg=40|lat_min=28|lat_sec=33|lon_deg=49|lon_min=49|lon_sec=20|position=left|label='''Binəqədi'''|mark=Azerbaijani Internal Troops emblem.svg}} }} Daxili Qoşunların [[Azərbaycan]] ərazisində 1 Qərargahı və 14 hərbi hissəsi mövcuddur. Hərbi hissələrin beşi şəhərlərdə və doqquzu isə rayonlarda yerləşir. * '''Abşeron zonası üzrə''' # [[Binəqədi rayonu]]nda Daxili Qoşunların Qərargahı # [[Sumqayıt]] şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissə<ref name=":HH01">{{cite news|title=Daxili işlər naziri Vilayət Eyvazov Sumqayıtda yerləşən hərbi hissədə olub|author=Ordu.az|newspaper=www.ordu.az|date=04.12.2019|url=https://ordu.az/az/news/158068/daxili-isler-naziri-sumqayitda-yerlesen-herbi-hissesinde-olub-|accessdate=04.12.2019|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210420181343/https://ordu.az/az/news/158068/daxili-isler-naziri-sumqayitda-yerlesen-herbi-hissesinde-olub-|archivedate=2021-04-20|url-status=live}}</ref><ref name=":HH01-">{{cite news|title=Daxili Qoşunların Sumqayıt şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissəsində yeni yaşayış binasının açılışı olub|author=[[Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi]] (AzərTAC)|newspaper=www.azertag.az|date=14.10.2015|url=https://azertag.az/xeber/Daxili_Qosunlarinin_Sumqayit_seherindeki_N_sayli_herbi_hissesinde_yeni_yasayis_kompleksinin_achilisi_olub-892678|accessdate=14.10.2015|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210420182128/https://azertag.az/xeber/Daxili_Qosunlarinin_Sumqayit_seherindeki_N_sayli_herbi_hissesinde_yeni_yasayis_kompleksinin_achilisi_olub-892678|archivedate=2021-04-20|url-status=live}}</ref> # [[Nərimanov rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə<ref name=":HH02">{{cite news|title=Nərimanov rayonunda yerləşən "N" saylı hərbi hissədə Daxili Qoşunların yaranmasının 22-ci ildönümü münasibətilə tədbir baş tutub|author=Nərimanov RİH|newspaper=www.narimanov-ih.gov.az|date=13.03.2014|url=http://narimanov-ih.gov.az/news/347.html|accessdate=13.03.2014|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210420182607/http://narimanov-ih.gov.az/news/347.html|archivedate=2021-04-20|url-status=live}}</ref><ref name=":HH02-">{{cite news|title=Daxili Qoşunların Nərimanov rayonunda yerləşən hərbi hissəsində zabitlər üçün yeni yaşayış binası istifadəyə verilib|author=Azəri Press Agentliyi|newspaper=www.apa.az|date=10.03.2010|url=https://apa.az/az/azerbaycan-ordusu/-180299|accessdate=10.03.2010|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210420182722/https://apa.az/az/azerbaycan-ordusu/-180299|archivedate=2021-04-20|url-status=live}}</ref> # [[Sabunçu rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə<ref name=":HH03">{{cite news|title=Azərbaycanın Prezidenti, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyev Daxili İşlər Nazirliyi Daxili Qoşunlarının yeni inşa olunan "N" saylı hərbi hissəsinin açılışına qatılıb|author=Sabunçu RİH|newspaper=www.sabunchu-ih.gov.az|date=12.03.2021|url=http://sabunchu-ih.gov.az/news/1253.html|accessdate=12.03.2021|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210420183354/http://sabunchu-ih.gov.az/news/1253.html|archivedate=2021-04-20|url-status=live}}</ref><ref name=":HH03-">{{cite news|title=Prezident İlham Əliyev hərbi hissəsinin açılışına qatılıb|author=Azəri Press Agentliyi|newspaper=www.apa.az|date=12.03.2021|url=https://apa.az/az/daxili_siyaset/Prezident-Ilham-liyev-Daxili-Qosunlarin-hrbi-hisssinin-acilisinda-istirak-edib-colorredYENILNIBcolor-633473|accessdate=12.03.2021|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210420183216/https://apa.az/az/daxili_siyaset/Prezident-Ilham-liyev-Daxili-Qosunlarin-hrbi-hisssinin-acilisinda-istirak-edib-colorredYENILNIBcolor-633473|archivedate=2021-04-20|url-status=live}}</ref> * '''Gəncə-Qazax zonası üzrə''' # [[Ağstafa rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə<ref name=":HH04">{{cite news|title=Azərbaycanın Prezidenti İlham Əliyev Daxili İşlər Nazirliyi Daxili Qoşunlarının yeni inşa olunan "N" saylı hərbi hissəsinin açılışına qatılıb|author=Ağstafa RİH|newspaper=www.agstafa-ih.gov.az|date=04.03.2020|url=http://www.agstafa-ih.gov.az/news/1866.html|accessdate=04.03.2020|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210421194952/http://www.agstafa-ih.gov.az/news/1866.html|archivedate=2021-04-21|url-status=live}}</ref><ref name=":HH04-">{{cite news|title=Ağstafada Daxili Qoşunların "N" saylı hərbi hissəsinin açılışına olub|author=Samirə Kişiyeva|newspaper=www.1news.az|date=04.03.2020|url=https://1news.az/az/news/20200304104712901-Agstafada-Daxili-Qoshunlarin-N-sayli-herbi-hissesinin-achilishi-olub-FOTO|accessdate=04.03.2020|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210421194937/https://1news.az/az/news/20200304104712901-Agstafada-Daxili-Qoshunlarin-N-sayli-herbi-hissesinin-achilishi-olub-FOTO|archivedate=2021-04-21|url-status=live}}</ref> * '''Şəki-Zaqatala zonası üzrə''' # [[Şəki]] şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissə<ref name=":HH05">{{cite news|title=Daxili Qoşunların əməliyyat taburunda mərasimi baş tutub|author=[[Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi]] (AzərTAC)|newspaper=www.azertag.az|date=12.03.2009|url=https://azertag.az/xeber/DAXILI_QOSUNLARIN_SAKIDA_YERLASAN_AMALIYYAT_TABURUNDA_MARASIM_KECHIRILMISDIR-435643|accessdate=12.03.2009|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210422090738/https://azertag.az/xeber/DAXILI_QOSUNLARIN_SAKIDA_YERLASAN_AMALIYYAT_TABURUNDA_MARASIM_KECHIRILMISDIR-435643|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref><ref name=":HH05-">{{cite news|title=Daxili Qoşunların Komandanı "N" saylı hərbi hissədə əsgər valideynləri ilə görüşüb|author=Azeridefence.com|newspaper=www.azeridefence.com|date=19.01.2014|url=https://azeridefence.com/daxili-qosunlarin-komandani-skid-sgr-valideynlri-il-gorusub/|accessdate=19.01.2014|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210422090735/https://azeridefence.com/daxili-qosunlarin-komandani-skid-sgr-valideynlri-il-gorusub/|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> # [[Qəbələ rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə, # [[Zaqatala rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə, * '''Lənkəran zonası üzrə''' # [[Lənkəran]] şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissə, # [[Cəlilabad rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə, * '''Quba-Xaçmaz zonası üzrə''' # [[Quba rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə, * '''Aran zonası üzrə''' # [[Şirvan şəhəri]]ndə yerləşən "N" saylı hərbi hissə, # [[Bərdə rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə, # [[Hacıqabul rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissə, * '''Naxçıvan MR üzrə''' # [[Naxçıvan]] şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissə. == Tibb müəssisələri == 1992–1993-cü illərdə [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsinin]] qızğın çağlarında Daxili Qoşunların hərbi qulluqçuları digər tibb müəssisələrində müalicə olunurdular. 1993-cü ildə [[Azərbaycan Nazirlər Kabineti|Nazirlər Kabinetinin]] 10 yanvar 1993-cü il tarixli Qərarına əsasən [[Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodu|"Dərin Özüllər" Zavoduna]] məxsus bina hospital üçün nəzərdə tutularaq Daxili Qoşunların balansına verilmişdir. Amma binanın istismara tam hazır olması üçün vaxt tələb olunurdu. Həmin bina o zaman hospitalda xidmət edən hərbi qulluqçuların, tibb qulluqçularının və tibb bacılarının səyi nəticəsində bir neçə ay ərzində yaralı hala gətirilmişdir və 1993-cü ilin sonlarından etibarən xəstələr hospitala qəbul olunmuşdur. Hospitalın döyüş yolu [[Zəngilan]], [[Füzuli]], [[Qubadlı]], [[Ağdam]] və [[Ağdərə]] rayonlarını əhatə eləmişdir. Bu rayonlarda döyüşlər gedən ərəfələrdə Daxili Qoşunların tibb şöbəsinin rəisinin və [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Nazirliyinin]] tibb idarəsi rəisinin qarşılıqlı razılıqları əsasında hərbi-səhra lazareti yaradılmışdır. Daxili Qoşunlar Komandanın 15 noyabr 1993-cü il tarixli əmri ilə 30 çarpayılıq hərbi-səhra lazaretinə ümumi rəhbərliyi Daxili Qoşunların tibb şöbəsinin rəisi, pol. Siyavuş Rüstəmov eləmişdir. Bu müddət ərzində lazaretdə xidmət edən tibb qulluqçuları qrupları tərəfindən mindən çox həm Daxili Qoşunların hərbi qulluqçusuna, həm də [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Nazirliyinin]] əsgər və zabitinə tibbi yardım göstərilmişdir. 1994-cü ilin yanvar ayının 24–25-də, 2 gün ərzində [[Füzuli rayonu]]nun [[Əhmədbəyli (Füzuli)|Əhmədbəyli]] qəsəbəsində yerləşən hərbi-səhra lazaretində 500 nəfərə yaxın yaralı hərbi qulluqçu qəbul olunmuşdur. == Tədris müəssisələri == [[Fayl:Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının müdavimləri.jpg|thumb|270x270px|alt=|Kursantların andiçmə mərasimi zamanı (2018-ci il)]] {{Əsas|Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının Ali Hərbi Məktəbi}} [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunları üçün zabit və mütəxəssislərin hazırlanması üçün hərbi təhsil müəssisəsi — [[Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının Ali Hərbi Məktəbi|Daxili Qoşunların Ali Hərbi Məktəbi (AHM)]] mövcuddur. Bu tədris müəssisəsi yarandığı günə qədər bir neçə mərhələni arxada qoymuşdur. Daxili Qoşunlar Komandanının 30 sentyabr 1994-cü il tarixli müvafiq əmrinə əsasən [[Xəzər rayonu]]nun [[Qala (Xəzər)|Qala qəsəbəsi]] ərazisində Tədris Taboru yaradılmışdır. 31.10.1997-ci il tarixində Daxili Qoşunların Baş İdarəsi və Baş Jandarm Komandanlığı arasında Daxili Qoşunların şəxsi heyətinə təlim-tədris və arxa cəbhə üzrə göstərilməli olan yardıma dairi sənədə uyğun olaraq, Daxili Qoşunlarda müasir tələblərə cavab verən tədris müəssisəsinin yaradılmasına başlanılmışdır. Daxili Qoşunlar Komandanının 2001-ci il iyulun 5-də imzaladığı müvafiq əmrinə əsasən Daxili Qoşunların Tədris Mərkəzi yaradılmışdır. [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili işlər naziri]] [[Ramil Usubov]]un 2003-cü il sentyabrın 20-də imzaladığı əmrə əsasən Daxili Qoşunların Tədris Mərkəzinin bazasında "N" saylı hərbi hissə yaradılmışdır və [[Azərbaycan Nazirlər Kabineti|Nazirlər Kabinetinin]] 17 aprel 2006-cı il tarixli qərarına əsasən, həmin hərbi hissənin nəzdində Daxili Qoşunların Orta İxtisas Həbi Məktəbi yaradılmışdır. 2011-ci il fevralın 25-də isə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən Daxili Qoşunların Orta İxtisas Hərbi Məktəbinin bazasında [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] [[Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının Ali Hərbi Məktəbi|Daxili Qoşunlarının Ali Hərbi Məktəbi]] yaradılmışdır. Tədris müəssisəsinin rəisi 2014-cü il fevralın 25-dən general-mayor [[İlqar Məmmədov (hərbçi)|İlqar Aydın oğlu Məmmədovdur]]. == Xüsusi Təyinatlı Dəstələri == [[Fayl:Members of the Azerbaijani Special Forces during a military parade in Baku 2011.png|thumb|270x270px|alt=|Daxili Qoşunlarının xüsusi təyinatlıları 2011-ci ildə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin 93-cü ildönümü münasibətilə baş tutan hərbi paradda]] Daxili Qoşunların xüsusi təyinatlı hərbi qulluqçulardan (əsasən gizirlərdən və zabitlərdən) ibarət xüsusi təyinatlı dəstələri mövcuddur. Həmin dəstərin hamısı vahid "Kommando" adı altında birləşiblər. Hal-hazırda Daxili Qoşunların 9 Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi mövcuddur. * '''[["Bəbir" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixlərində baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı "Bəbir" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsinin hərbi qulluqçuları [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayıl şəhərinin]], [[Hadrut döyüşləri|Hadrut qəsəbəsinin]] və [[Füzuli döyüşləri|Füzuli şəhərinin azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. Dəstə Komandiri [[Şixamir Qaflanov]] şəhid olmuşdur. Ölümündən sonra [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":VMQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48679|accessdate=08.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201209145030/https://president.az/articles/48679|archivedate=2020-12-09|url-status=live}}</ref> [[Qırmızı beret]] dərəsinə sahibdilər. Komandirlərinin adı gizli saxlanılır. * '''[["Əqrəb" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixlərində baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı "Əqrəb" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsinin hərbi qulluqçuları [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayıl şəhərinin]], [[Füzuli döyüşləri|Füzuli şəhərinin]] və [[Xocavənd döyüşləri|Xocavənd şəhərinin azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. Dəstənin şəxsi heyətindən 6 nəfər şəhid olmuşdur. [[Qırmızı beret]] dərəsinə sahibdilər. Komandirləri [["Qarabağ" ordeni|"Qarabağ" ordenli]] mayor [[Ələsgər Muxtarov]]dur.<ref name=":QZO">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48681|accessdate=09.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210124100455/https://president.az/articles/48681|archivedate=2021-01-24|url-status=live}}</ref> * '''[["Gürzə" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixlərində baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı "Gürzə" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsinin hərbi qulluqçuları [[Füzuli döyüşləri|Füzuli şəhərinin]] və [[Şuşa döyüşləri|Şuşa şəhərinin azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. Dəstənin şəxsi heyətindən 7 nəfər şəhid olmuşdur. [[Qırmızı beret]] dərəsinə sahibdilər. Komandirləri [["Zəfər" ordeni|"Zəfər" ordenli]] mayor [[Cavid Tağıyev (hərbçi)|Cavid Tağıyevdir]].<ref name=":QZO">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48681|accessdate=09.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.is/TpcXf|archivedate=2020-12-09|url-status=live}}</ref> * '''[["Kobra" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixlərində baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı "Kobra" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsinin hərbi qulluqçuları [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayıl şəhərinin]], [[Füzuli döyüşləri|Füzuli şəhərinin]] və [[Şuşa döyüşləri|Şuşa şəhərinin azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. Dəstənin şəxsi heyətindən 9 nəfər şəhid olmuşdur. [[Qırmızı beret]] dərəsinə sahibdilər. Komandirləri [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] [[Füzuli İmrəliyev]]dir.<ref name=":VMQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48679|accessdate=08.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201209145030/https://president.az/articles/48679|archivedate=2020-12-09|url-status=live}}</ref> * '''[["Pələng" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixlərində baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı "Pələng" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsinin hərbi qulluqçuları [[Murovdağ döyüşləri|Murovdağ istiqamətində gedən döyüşlərd]]ə, həmçinin [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayıl şəhərinin]] və [[Şuşa döyüşləri|Şuşa şəhərinin azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. Dəstənin şəxsi heyətindən 11 nəfər şəhid olmuşdur. Komandirləri [["Zəfər" ordeni|"Zəfər" ordenli]] mayor [[Zaur Rəhimov]]dur.<ref name=":QZO">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48681|accessdate=09.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.is/TpcXf|archivedate=2020-12-09|url-status=live}}</ref> * '''[["Qartal" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi (DİN)|"Yarasa" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. [[Qırmızı beret]] dərəsinə sahibdilər. Komandirlərinin adı gizli saxlanılır. * '''[["Şahin" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixlərində baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı "Şahin" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsinin hərbi qulluqçuları [[Murovdağ döyüşləri|Murovdağ istiqamətində gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. [[Qırmızı beret]] dərəsinə sahibdilər. Komandirləri [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] [[Zəfər Yusibov]]dur.<ref name=":VMQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48679|accessdate=08.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201209145030/https://president.az/articles/48679|archivedate=2020-12-09|url-status=live}}</ref> * '''[["Vaşaq" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi]]''' — gizirlərdən və zabitlərdən ibarət olan xüsusi təyinatlı dəstədir. [[Qırmızı beret]] dərəsinə sahibdilər. Komandirlərinin adı gizli saxlanılır. <gallery mode="packed-hover" heights="80"> Fayl:Vashag - Special Forces - Azerbijan Army.svg </gallery> == Arsenalı == === Silah arsenalı === [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunları müasir silahlarla təchiz olunmuşdur. Silah arsenalında 5 tipdə silahlar mövcuddur — avtomatlar, tapança-pulemyotlar, pulemyotlar, snayper tüfəngləri və qumbaraatanlar. Daxili Qoşunların hərbi qulluqçuları əsasən [[Rusiya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] istehsalı olan avtomatlardan istifadə edirlər. Bunlar [[Rusiya]] istehsalı olan "[[AK-74]]", "[[AKM]]", "[[AKS-74U]]", [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] istehsalı olan "[[M4]]" və [[M16]], [[Almaniya]] istehsalı olan "[[HK G3]]", [[İsrail]] istehsalı olan "[[IMI Tavor TAR-21|TAR-21]]" və [[Azərbaycan]] istehsalı olan "[[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]" avtomatlarıdır. Tapança-pulemyotlardan [[Almaniya]] istehsalı "[[MP5|HK MP5]]" və [[İsrail]] istehsalı "[[Uzi]]", pulemyotlardan isə [[Rusiya]] istehsalı "[[PK (silah)|PKM]]", [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] istehsalı "[[M240 pulemyot|M240]]" və [[İsrail]] istehsalı "[[Neqev pulemyot|Negev]]" Daxili Qoşunların silah arsenalında yer almışdır. Daxili Qoşunların silah arsenalında ən zəngin silah tipi snayper tüfəngləridir. Məhz yeddi dövlətin istehsalı olan snayper tüfəngləri qoşunların arsenalında yer almışdır. Bunlar [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallıq]] istehsalı olan "[[Accuracy International AW|Accuracy AW]]" və "[[RPA Rangemaster]]", [[Rusiya]] istehsalı olan "[[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov (SVD)]]" və "[[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov (SVU)]]", [[Türkiyə]] istehsalı olan "[[JNG-90]]" və "[[KNT-308]]", həmçinin [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] istehsalı olan "[[Remington Model 700|Remington 700]]", [[Almaniya]] istehsalı olan "[[HK PSG1]]", [[Finlandiya]] istehsalı olan "[[Sako TRG|TRG-42]]" və [[Serbiya]] istehsalı olan "[[Zastava M93]]" snayper tüfəngləridir. {{Sütunlar}} {{Sütun}} {| class="wikitable" !Silah !Foto !İstehsalçı !Tipi |- | colspan="4" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Avtomatlar'''</center> |- |<center>[[AK-74]]</center> |<center>[[Fayl:Ak74assault.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Avtomat |- |<center>[[AKM]]</center> |<center>[[Fayl:AKM automatkarbin Ryssland - 7,62x39mm - Armémuseum rightside noBG.png|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Avtomat |- |<center>[[AKS-74U]]</center> |<center>[[Fayl:Aks74u.png|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Avtomat |- |<center>[[HK G3]]</center> |<center>[[Fayl:Heckler & Koch G3 Swedish trial specimen 001.jpg|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Germany.svg|30x30px]] <hr> [[Almaniya]]</center> |Avtomat |- |<center>[[IMI Tavor TAR-21|TAR-21]]</center> |<center>[[Fayl:IWI-Tavor-TAR-flip.jpg|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Israel.svg|30x30px]] <hr> [[İsrail]]</center> |Avtomat |- |<center>[[M4]]</center> |<center>[[Fayl:M4A1 ACOG.png|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of USA.svg|30x30px]] <hr> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]</center> |Avtomat |- |<center>[[M16]]</center> |<center>[[Fayl:M16A1 brimob.jpg|148x148px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of USA.svg|30x30px]] <hr> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]</center> |Avtomat |- |<center>[[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]</center> |<center>—</center> |<center>[[Fayl:Flag of Azerbaijan.svg|30x30px]] <hr> [[Azərbaycan]]</center> |Avtomat |- | colspan="4" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Tapança-pulemyotlar'''</center> |- |<center>[[MP5|HK MP5]]</center> |<center>[[Fayl:MP5.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Germany.svg|30x30px]] <hr> [[Almaniya]]</center> |Avtomat |- |<center>[[Uzi]]</center> |<center>[[Fayl:Uzi of the israeli armed forces.jpg|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Israel.svg|30x30px]] <hr> [[İsrail]]</center> |Avtomat |- | colspan="4" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Pulemyotlar'''</center> |- |<center>[[PK (silah)|PKM]]</center> |<center>[[Fayl:PKM DD-ST-85-01257.JPEG|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Əl pulemyotu |- |<center>[[M240 pulemyot|M240]]</center> |<center>[[Fayl:PEO M240B Profile.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of USA.svg|30x30px]] <hr> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]</center> |Əl pulemyotu |- |<center>[[Neqev pulemyot|Negev]]</center> |<center>[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-white.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Israel.svg|30x30px]] <hr> [[İsrail]]</center> |Əl pulemyotu |} {{Sütun}} {| class="wikitable" !Silah !Foto !İstehsalçı !Tipi |- | colspan="4" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Snayper tüfəngləri'''</center> |- |<center>[[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov (SVD)]]</center> |<center>[[Fayl:SVD Dragunov.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov (SVU)]]</center> |<center>[[Fayl:СВУ-АС.jpg|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[Zastava M93]]</center> |<center>[[Fayl:ZastavaM93BLACKARROW.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Serbia.svg|30x30px]] <hr> [[Serbiya]]</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[Remington Model 700|Remington 700]]</center> |<center>[[Fayl:Remington Model 700.JPG|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of USA.svg|30x30px]] <hr> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[Accuracy International AW|Accuracy AW]]</center> |<center> </center> |<center>[[Fayl:Flag of United Kingdom.svg|30x30px]] <hr> Birləşmiş Krallıq</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[RPA Rangemaster]]</center> |<center>[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of United Kingdom.svg|30x30px]] <hr> Birləşmiş Krallıq</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[JNG-90]]</center> |<center>—</center> |<center>[[Fayl:Flag of Turkey.svg|30x30px]] <hr> [[Türkiyə]]</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[KNT-308]]</center> |<center>—</center> |<center>[[Fayl:Flag of Turkey.svg|30x30px]] <hr> [[Türkiyə]]</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[Sako TRG|TRG-42]]</center> |<center>[[Fayl:Sako TRG folding stock + Zeiss 3-12x56 SSG P.JPG|148x148px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Finland.svg|30x30px]] <hr> [[Finlandiya]]</center> |Snayper tüfəngi |- |<center>[[HK PSG1]]</center> |<center>[[Fayl:PSG-1--transparent.png|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Germany.svg|30x30px]] <hr> [[Almaniya]]</center> |Snayper tüfəngi |- | colspan="4" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Qumbaraatanlar'''</center> |- |<center>[[AGS-30]]</center> |<center>—</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Qumbaraatan |- |<center>[[RPG-7]]</center> |<center>[[Fayl:RPG-7 detached.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |Qumbaraatan |- |<center>[[M72 LAW]]</center> |<center>[[Fayl:M72 Light Anti-tank Weapon (7414626756).jpg|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of USA.svg|30x30px]] <hr> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]</center> |TƏİR |- |<center>[[9M133 Kornet]]</center> |<center>—</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |TƏİR |} {{Sütun/son}} === Nəqliyyat arsenalı === [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunları müasir nəqliyyat vasitələri ilə təchiz olunmuşdur. Nəqliyyat arsenalında 5 tipdə nəqliyyat vasitələri mövcuddur — zirehli döyüş maşınları, zirehli maşınlar, daşıma maşınları, daşıma avtobusları və vertolyotlar. Daxili Qoşunların arsenalında [[Azərbaycan]] və [[Kanada]]nın birgə istehsalı olan AzCan "Sentry" və AzCan "Huron" zirehli döyüş maşınları, həmçinin [[Türkiyə]] istehsalı [[Otokar Cobra|Otocar "Kobra"]] və [[Otokar Əqrəb|Otocar "Əqrəb"]] zirehli döyüş maşınları yer almışdır. Kütləvi iğtişaşların qarşısının alınması üçün [[Türkiyə]] istehsalı olan "[[TOMA]]" zirehli maşınından istifadə olunur. Kütləvi iğtişaşlar zamanı saxlanılanların daşınması üçün isə arsenalda [[Yaponiya]] istehsalı olan "[[Toyota Coaster]]" daşıma avtobusları yer almışdır. Daxili Qoşunların hərbi qulluqçularının, həmçinin silahların və təminatların daşınması əsasən [[Rusiya]] istehsalı olan [[ZİL-131]] və [[Ural-4320]] maşınlarında aparılır. {| class="wikitable" !Nəqliyyat vasitəsi !Foto !İstehsalçı !Tipi !Təyinatı |- | colspan="5" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Zirehli döyüş maşınları'''</center> |- |<center>AzCan "Sentry"</center> |<center>—</center> |<center>[[Fayl:Flag of Azerbaijan.svg|30x30px]] [[Fayl:Flag of Canada.svg|30x30px]] <hr> [[Azərbaycan]] və [[Kanada]]</center> |<center>Zirehli döyüş maşını</center> |Hərbi əməliyyatlar zamanı istifadə olunur |- |<center>AzCan "Huron"</center> |<center>—</center> |<center>[[Fayl:Flag of Azerbaijan.svg|30x30px]] [[Fayl:Flag of Canada.svg|30x30px]] <hr> [[Azərbaycan]] və [[Kanada]]</center> |<center>Zirehli döyüş maşını</center> |Hərbi əməliyyatlar zamanı istifadə olunur |- |<center>[[Otokar Cobra|Otocar "Kobra"]]</center> |<center>[[Fayl:Paradbaku98.jpg|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Turkey.svg|30x30px]] <hr> [[Türkiyə]]</center> |<center>Zirehli döyüş maşını</center> |Hərbi əməliyyatlar zamanı istifadə olunur |- |<center>[[Otokar Əqrəb|Otocar "Əqrəb"]]</center> |<center>[[Fayl:Military parade in Baku on an Army Day24.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Turkey.svg|30x30px]] <hr> [[Türkiyə]]</center> |Zirehli döyüş maşını</center> |Hərbi əməliyyatlar zamanı istifadə olunur |- | colspan="5" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Zirehli maşınlar'''</center> |- |<center>[[TOMA]]</center> |<center>[[Fayl:TOMA30 (3).jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Turkey.svg|30x30px]] <hr> [[Türkiyə]]</center> |<center>Zirehli maşın</center> |Kütləvi iğtişaşların qarşısının alınmasında |- | colspan="5" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Daşıma maşınları'''</center> |- |<center>[[ZİL-131]]</center> |<center>[[Fayl:Interpolitex 2011 (402-47).jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |<center>Daşıma maşını</center> |Hərbi qulluqçuların və təminatların daşınmasında |- |<center>[[Ural-4320]]</center> |<center>[[Fayl:Ural-4320 - ETIF-2010 (1).jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |<center>Daşıma maşını</center> |Hərbi qulluqçuların və təminatların daşınmasında |- | colspan="5" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Daşıma avtobusları'''</center> |- |<center>[[Toyota Coaster]]</center> |<center>[[Fayl:2001-2007 Toyota Coaster bus 01.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Japan.svg|30x30px]] <hr> [[Yaponiya]]</center> |<center>Daşıma avtobosu</center> |Kütləvi iğtişaşlar zamanı saxlanılanların daşınmasında |- | colspan="5" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Hava nəqliyyat vasitələri'''</center> |- |<center>[[Mil Mi-17]]</center> |<center>[[Fayl:Azərbayca Hərbi Hava Qüvvələrinin Mi-17 hücum vertolyotu.jpg|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:Flag of Russia.svg|30x30px]] <hr> [[Rusiya]]</center> |<center>Vertolyot</center> | |} == Hərbi rütbələri == [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının cəlb olunan zabitlər üçün yeddi rütbə, vəzifəli zabitlər üçün isə on rütbəsi mövcuddur.<ref name=":HR">{{cite news|title=Daxili Qoşunların statusu haqqında Azərbaycanın Qanunu|author=Daxili İşlər Nazirliyi|newspaper=www.mia.gov.az|date=20.04.2021|url=https://mia.gov.az/index.php?/az/content/255/|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210422201535/https://mia.gov.az/index.php?/az/content/255/|archivedate=2021-04-22|url-status=live}}</ref> Daxili Qoşunların rütbələri "Daxili qoşunların statusu" haqqında Azərbaycan Qanununun II fəslinə (Daxili qoşunların idarə olunması) əsasən təmzimlənir.<ref name=":HR" /> Qanuna əsasən [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|daxili işlər naziri]] ali zabit heyəinə aid hərbi rütbələrin verilməsi üçün zabitləri Azərbaycanın Prezidentinə təqdim edir.<ref name=":HR" /> "Mayor" hərbi rütbəsindən "polkovnik" hərbi rütbəsinə qədər isə rütbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|daxili işlər nazirinin]] əmrinə əsasən verilir.<ref name=":HR" /> {| class="wikitable" | colspan="13" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Daxili Qoşunların vəzifəli zabitlərinin rütbələrinin paqonları'''</center> |- !Nişan !OF-10 !OF-09 !OF-08 !OF-07 !OF-06 !OF-05 !OF-04 !OF-03 !OF-02 ! colspan="3" |OF-01 |- | rowspan="2" |<center>[[Fayl:Azerbaijan Internal Troops badge.png|64x64px]]</center> | rowspan="2" |<center>—</center> | rowspan="2" |<center>—</center> |<center>[[Fayl:18.AzLF-CG.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:17.AzLF-LG.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:16.AzLF-MG.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:15.AzLF-COL.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:14.AzLF-LTC.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:13.AzLF-MAJ.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:12.AzLF-CPT.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:11.AzLF-SLT.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:10.AzLF-LT.png|120x120px]]</center> |<center>[[Fayl:9.AzLF-JLT.png|120x120px]]</center> |- |<center>'''G/Polkovnik'''</center> |<center>'''G/Leytenant'''</center> |<center>'''G/Mayor'''</center> |<center>'''Polkovnik'''</center> |<center>'''P/Leytenant'''</center> |<center>'''Mayor'''</center> |<center>'''Kapitan'''</center> |<center>'''B/Leytenant'''</center> |<center>'''Leytenant'''</center> |<center>'''K/Leytenant'''</center> |- | colspan="13" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Daxili Qoşunların cəlb olunan zabitlərinin rütbələrinin şevronları'''</center> |- !Nişan ! colspan="3" |<center>—</center> !OR-09 !OR-08 !OR-07 !OR-06 !OR-05 !OR-04 !OR-03 !OR-02 !OR-01 |- | rowspan="2" |<center>[[Fayl:Azerbaijan Internal Troops badge.png|64x64px]]</center> | colspan="3" rowspan="2" |<center>—</center> |<center>[[Fayl:OR-9 AZE ARMY.svg|62x62px]]</center> |<center>[[Fayl:OR-8 AZE ARMY.svg|62x62px]]</center> |<center>[[Fayl:OR-7 AZE ARMY.svg|62x62px]]</center> |<center>[[Fayl:OR-6 AZE ARMY.svg|58x58px]]</center> |<center>[[Fayl:OR-5 AZE ARMY.svg|52x52px]]</center> |<center>[[Fayl:OR-4 AZE ARMY.svg|44x44px]]</center> | rowspan="2" |<center>—</center> |<center>[[Fayl:OR-2 AZE ARMY.svg|44x44px]]</center> |<center>yoxdur</center> |- |<center>'''Baş gizir'''</center> |<center>'''Gizir'''</center> |<center>'''Kiçik gizir'''</center> |<center>'''Baş çavuş'''</center> |<center>'''Çavuş'''</center> |<center>'''Kiçik çavuş'''</center> |<center>'''Baş əsgər'''</center> |<center>'''Əsgər'''</center> |} == Daxili Qoşunların Komandanlığı == [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının Komandanlığı dörd nəfərdən ibarətdir — Daxili Qoşunların Komandanından, Qərargah rəisindən, Şəxsi heyət üzrə İdarənin rəisindən və MTT İdarəsinin rəisindən. Qərargah rəisi Komandanın birinci müavini, Şəxsi heyət üzrə İdarənin rəisi və MTT İdarəsinin rəisi isə Komandanın müavinləri olurlar. Daxili Qoşunların Komandanı həmdə [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|daxili işlər nazirinin]] müavini hesab olunur. Daxili Qoşunların Komandanı, birinci müavini və müavinləri [[Azərbaycan Prezidenti]] tərəfindən vəzifəyə təyin edilir və azad olunur. {| class="wikitable" | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Vəzifə'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Komandan'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Təyin olunduğu tarix'''</center> |- |<center>Daxili Qoşunların Komandanı</center> |Gen-ley. [[Şahin Məmmədov (general-leytenant)|Şahin Məmmədov]] |<center>15 noyabr 2013<ref name=":DQK01">{{cite news|title=Daxili Qoşunların Komandanı general-leytenant Məmmədov Şahin İsgəndər oğlu|author=Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.dq.mia.gov.az|date=01.04.2020|url=https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/97/|accessdate=01.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210401180759/https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/97/|archivedate=2021-04-01|url-status=live}}</ref></center> |- |<center>Daxili Qoşunlar Komandanının birinci müavini — Qərargah rəisi</center> |Gen-may. [[Tofiq Hüseynov (general)|Tofiq Hüseynov]] |<center>15 fevral 2018<ref name=":DQK02">{{cite news|title=Daxili Qoşunların Komandanının birinci müavini – Qərargah rəisi general-mayor Hüseynov Tofiq Vaqif oğlu|author=Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.dq.mia.gov.az|date=01.04.2020|url=https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/98/|accessdate=01.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210401180802/https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/98/|archivedate=2021-04-01|url-status=live}}</ref></center> |- |<center>Daxili Qoşunlar Komandanının müavini — Şəxsi heyət üzrə İdarənin rəisi</center> |Gen-may. [[Vidadi Əliyev (general)|Vidadi Əliyev]] |<center>14 sentyabr 2014<ref name=":DQK03">{{cite news|title=Daxili Qoşunların Komandanının müavini – Şəxsi heyət üzrə İdarəsinin rəisi general-mayor Əliyev Vidadi Əli oğlu|author=Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.dq.mia.gov.az|date=01.04.2020|url=https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/99/|accessdate=01.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210401180809/https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/99/|archivedate=2021-04-01|url-status=live}}</ref></center> |- |<center>Daxili Qoşunlar Komandanının müavini — MTT İdarəsinin rəisi</center> |Gen-may. [[Fəxrəddin Səmədov]] |<center>12 aprel 2007<ref name=":DQK04">{{cite news|title=Daxili Qoşunların Komandanının müavini – MTT İdarəsinin rəisi general-mayor Səmədov Fəxrəddin Cavanşir oğlu|author=Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.dq.mia.gov.az|date=01.04.2020|url=https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/100/|accessdate=01.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210401181015/https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/100/|archivedate=2021-04-01|url-status=live}}</ref></center> |} == Komandanları və Qərargah rəisləri == 1992-ci ildən 6 nəfər Daxili Qoşunların Komandanı vəzifəsində olmuşdur. Qoşunların ən uzun müddətli Komandanı [[Zakir Həsənov|Zahir Əsgər oğlu Həsənovdur]]. O, on il doqquz ay Daxili Qoşunların Komandanı olmuşdur. Qoşunların ən qısa müddətli Komandanı isə [[Rafiq Ağayev|Rafiq Abbas oğlu Ağayevdir]]. O, cəmi bir ay Daxili Qoşunların Komandanı olmuşdur. {{Sütunlar}} {{Sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Daxili Qoşunların Komandanı'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Gəldiyi tarix'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Getdiyi tarix'''</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''1.'''</center> |Gen-may. [[Rafiq Ağayev|Rafiq Abbas oğlu Ağayev]] |<center>22. aprel 1992</center> |<center>22. may 1992</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''2.'''</center> |[[Fəhmin Hacıyev|Fəhmin Əhmədpaşa oğlu Hacıyev]] |<center>22. may 1992</center> |<center>16. iyun 1993</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''s. i.'''</center> |''Qərargah rəisi səlahiyyətləri icra edirdi'' |<center>16. iyun 1993</center> |<center>20. avqust 1993</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''3.'''</center> |Pol. [[Ramiz Məmmədov (hərbçi)|Ramiz Xosrov oğlu Məmmədov]] |<center>20. avqust 1993</center> |<center>18. iyun 1995</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''4.'''</center> |Pol. [[Elşən Kazımov|Elşən Lətif oğlu Kazımov]] |<center>18. iyun 1995</center> |<center>17. yanvar 2003</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''5.'''</center> |Pol. [[Zakir Həsənov|Zahir Əsgər oğlu Həsənov]] |<center>17. yanvar 2003</center> |<center>22. oktyabr 2013</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''s. i.'''</center> |Gen-may. [[Şirin Xəlilov|Şirin Heydər oğlu Xəlilov]] |<center>22. oktyabr 2013</center> |<center>15. noyabr 2013</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''6.'''</center> |Gen-may. [[Şahin Məmmədov (general-leytenant)|Şahin İsgəndər oğlu Məmmədov]] |<center>15. noyabr 2013</center> |<center>hal-hazırda</center> |} {{Sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Daxili Qoşunların Qərargah rəisi'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Gəldiyi tarix'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Getdiyi tarix'''</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''1.'''</center> |Gen-may. [[Şirin Xəlilov|Şirin Heydər oğlu Xəlilov]] |<center>25. dekabr 2003</center> |<center>20. fevral 2017</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''s. i.'''</center> |Gen-may. [[Vidadi Əliyev (general)|Vidadi Əli oğlu Əliyev]] |<center>20. fevral 2017</center> |<center>15. fevral 2018</center> |- | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''2.'''</center> |Gen-may. [[Tofiq Hüseynov (general)|Tofiq Vaqif oğlu Hüseynov]] |<center>15. fevral 2018</center> |<center>hal-hazırda</center> |} {{Sütun/son}} == Nişanları və təltifləri == [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunları Komandanı tərəfindən Daxili Qoşunların hərbi qulluqçularının [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı]], [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 2-ci dərəcəli medalı]] və [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 1-ci dərəcəli medalı]], həmçinin [["Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının 20 illiyi" yubiley döş nişanı|"Daxili Qoşunlarının 20 illiyi" yubiley döş nişanı]] ilə təltif edilməsi haqqında əmr imzalamaq hüququna sahibdir. [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının hərbi qulluqçularının hərbi geyimində fərqlənmə nişaları — döş nişanı (jeton) və qol nişanı (şevron) mövcuddur. {{Sütunlar}} {{Sütun}} {| class="wikitable" ! colspan="3" |[["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" medalı]] ! rowspan="2" | ![["Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının 20 illiyi" yubiley döş nişanı|"DİN DQ 20 illiyi" döş nişanı]] |- |<center>[[Fayl:For impeccable service medal 1st degree.png|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:For impeccable service medal 2nd degree.png|152x152px]]</center> |<center>[[Fayl:For impeccable service medal 3rd degree.png|150x150px]]</center> |<center>[[Fayl:DQ medal.jpg|148x148px]]</center> |} {{Sütun}} {| class="wikitable" !Döş nişanı (jeton) ! rowspan="2" | !Qol nişanı (şevron) |- |<center>[[Fayl:Azerbaijan Internal Troops badge.png|148x148px]]</center> |<center>--</center> |} {{Sütun/son}} == Mədəniyyətdə == [[Fayl:Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının Hərbi Orkestri.jpg|thumb|270x270px|alt=|Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının nümunəvi-göstərici Hərbi Orkestri]] Daxili Qoşunların nümunəvi-göstərici Hərbi Orkestri 1993-cü ilin noyabr ayında yaradılmışdır. Hal-hazırda Daxili Qoşunların nümunəvi-göstərici Hərbi Orkestri 115 nəfərdən ibarətdir. Bədii rəhbəri — baş hərbi dirijor [[İlqar Novruzov]]dur. [[Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası]]nın məzunu olan [[İlqar Novruzov]] hərbi orhestrin yarandığı birinci günlərdən xidmət edir. Daxili Qoşunların marşı, Alay marşları, [[Heydər Əliyev]]ə həsr olunan "Parlaq Günəş" mahnısı, "Əsgər Anası" mahısı və digər əsərlər [[İlqar Novruzov]]un əməyinin məhsuludur. 2011-ci ildə [[İlqar Novruzov]]a [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti|Azərbaycanın "Əməhdar artisti"]] fəxri adı verilmişdir. Daxili Qoşunların nümunəvi-göstərici Hərbi Orhestrinin rəisi Kapitan [[Hüseyn Əliyev (musiqiçi)|Hüseyn Əliyevdir]]. Hərbi dirijorlar gizir [[Mail Mailov]] və gizir [[Səbuhi Allahverdiyev]]dir. Nəfəsli və zərb alətləri ifaçıları gizir [[Valeri Xalidov]], gizir [[Mahmud Aslanov]], gizir [[Qədim Qənbərov]], gizir [[Ruslan Rüstəmov]], gizir [[Saşa Nəbiyev]] və gizir [[Seymur Cəfərov]]dur. Daxili Qoşunların nümunəvi-göstərici Hərbi Orhestrinin nəzdində mahnı və rəqs ansamblı da fəaliyyət göstərir. Ansamblın rəhbəri Kapitan [[Cahangir Qurbanov (müğənni)|Cahangir Qurbanov]], solistləri isə baş leytenant [[Zaur Əmiraslanov]], leytenant [[Fidan Hacıyeva]], gizir [[Vəsilə İbrahimova]], gizir [[Rəna Əliyeva]]dır. == Şəhidləri == [[Fayl:Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının şəhid hərbi qulluqçuları üçün olan abidə.jpg|thumb|300x300px|alt=|Daxili Qoşunların [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olan hərbi qulluqçularının xatirəsinə ucaldılan abidə]] 1992–1994-cü illərdə baş verən [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ümumi olaraq [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının şəxsi heyətindən 680 nəfər şəhid olmuşdur, 5 nəfər itgin düşmüşdür, 1177 nəfər isə yaralanmışdır. Bu qəhrəmanlıq nümunələrinə görə 8-i ölümündən sonra olmaqla 9 nəfər [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Sahil Məmmədov (milli qəhrəman)|Sahil Ələmdar oğlu Məmmədov]]''' — Hərbi Polis Alayının Komandiri idi. [[Zəngilan rayonu]]nun müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə savaşmışdır və ağır yaralanmışdır. 08.10.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Elşad Yəhyayev|Elşad Məmmədhənifə oğlu Yəhyayev]]''' — Taqım Komandiri idi. 1992-ci il iyunun 20-də [[Xocalı rayonu]]nun müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. 08.10.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Ənvər Arazov|Ənvər Talış oğlu Arazov]]''' — Tərtər Alayının Komandiri idi. 1992-ci il noyabrın 2-də [[Ağdərə rayonu]]nun [[Sırxavənd]] istiqamətində şəhid olmuşdur. 06.11.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":AMQ2">{{cite news|title=Azərbaycan daxili işlər orqanlarının qulluqçularına "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 6 noyabr 1992-ci il tarixli 290 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=24.04.2021|url=http://e-qanun.az/framework/7838|accessdate=24.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210424105208/http://e-qanun.az/framework/7838|archivedate=2021-04-24|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Fəxrəddin Nəcəfov|Fəxrəddin Vəliyyədin oğlu Nəcəfov]]''' — [[Ağdam rayonu]]nda Hərbi Hissə Komandiri idi. 1992-ci il sentyabrın 4-də [[Ağdərə rayonu]]nun [[Çıldıran (Kəlbəcər)|Çıldıran]] istiqamətində şəhid olmuşdur. 06.11.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":AMQ2" /> * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Mətləb Quliyev|Mətləb Kamran oğlu Quliyev]]''' — [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] baş leytenantı idi. 1992-ci il avqustun 31-də [[Ağdərə rayonu]]nun müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. 06.11.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":AMQ2" /> * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[İqor Makeyev|İqor Vladimir oğlu Maxeyev]]''' — [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] çavuşu idi. 1992-ci il avqustun 2-də [[Ağdərə rayonu]]nun müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. 06.11.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":AMQ2" /> * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Səxavət Məhərrəmov|Səxavət Ələmdar oğlu Məhərrəmov]]''' — [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] əsgəri idi. 1992-ci il iyunun 27-də [[Ağdərə rayonu]]nun müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. 06.11.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":AMQ2" /> * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Ruslan Muradov|Ruslan Həmid oğlu Muradov]]''' — [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] əsgəri idi. 1992-ci il avqustun 22-də [[Ağdərə rayonu]]nun müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. 06.11.1992-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Əbülfəz Elçibəy]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":AMQ2" /> * [[Fayl:Gold Star medal of Azerbaijan.png|22x22px]] '''[[Rövşən Abdullayev (milli qəhrəman)|Rövşən Abdulhüseyn oğlu Abdullayev]]''' — Taqım Komandiri idi. 1992-ci il sentyabrın 13-də [[Zəngilan rayonu]]nun müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. 15.11.1995-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Heydər Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. 2020-ci ilin 27 sentyabr-10 noyabr tarixlərin baş verən [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı isə ümumi olaraq [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyinin]] Daxili Qoşunlarının şəxsi heyətindən 66 nəfər şəhid olmuşdur, 346 nəfər isə yaralanmışdır. 1-i ölümündən sonra olmaqla 4 nəfər [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. * [[Fayl:Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı medalı.svg|28x28px]] '''[[Zəfər Yusibov|Zəfər Qəzənfər oğlu Yusibov]]''' — [["Şahin" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|"Şahin" XTD]] Komandiri idi. [[Murovdağ döyüşləri|Murov zirvəsinin azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. 09.12.2020-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":VMQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48679|accessdate=08.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201209145030/https://president.az/articles/48679|archivedate=2020-12-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı medalı.svg|28x28px]] '''[[Füzuli İmrəliyev|Füzuli Şiraslan oğlu İmrəliyev]]''' — [["Kobra" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|"Kobra" XTD]] Komandiri idi. [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayıl]]ın, [[Füzuli döyüşləri|Füzulinin]] və [[Şuşa döyüşləri|Şuşanın azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır və yaralanmışdır. 09.12.2020-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":VMQ" /> * [[Fayl:Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı medalı.svg|28x28px]] '''[[Şixamir Qaflanov|Şixamir Oruc oğlu Qaflanov]]''' — [["Bəbir" Xüsusi Təyinatlı Dəstəsi|"Bəbir" XTD]] Komandiri idi. [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayıl]]ın, [[Füzuli döyüşləri|Füzulinin]] və [[Hadrut döyüşləri|Hadrut qəsəbəsinin azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə şəhid olmuşdur. 09.12.2020-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":VMQ" /> * [[Fayl:Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı medalı.svg|28x28px]] '''[[Nicad Bədəlov|Nicad Mehman oğlu Bədəlov]]''' — [[Füzuli döyüşləri|Füzulinin]] və [[Şuşa döyüşləri|Şuşanın azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərd]]ə savaşmışdır. 09.12.2020-ci il tarixində [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in Sərəncamına əsasən [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür.<ref name=":VMQ" /> == Daxili Qoşunlar Günü == {{Əsas|Daxili Qoşunlar Günü}} 1995-ci il martın 9-da [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Heydər Əliyev]]in imzaladığı müvafiq Fərmanla Daxili Qoşunların [[Azərbaycan]]ın müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda erməni işğalçılarına qarşı döyüşə başladıqları gün — yəni 12 mart [[Daxili Qoşunlar Günü]] elan olunmuşdur.<ref name=":DQG">{{cite news|title=Azərbaycanın Daxili Qoşunlarının Gününün elan edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 9 mart 1995-ci il tarixli 297 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=20.04.2021|url=http://e-qanun.az/framework/9223|accessdate=20.04.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210421163259/http://e-qanun.az/framework/9223|archivedate=2021-04-21|url-status=live}}</ref> Hər il [[Daxili Qoşunlar Günü|12 mart — Daxili Qoşunlar Günü]] [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] və Daxili Qoşunlar səviyyəsində qeyd olunur. [[Azərbaycan Prezidenti]] tərəfindən isə [[Daxili Qoşunlar Günü]] ərəfəsində qoşunların hərbi qulluqçuları orden və medallarla təltif olunurlar. == Həmçinin bax == * [[Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsi (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsi]] == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|*]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] ssusz0e091qw3e3s8dhpygonp4622rn 0 120062 6557952 6397522 2022-08-01T11:42:07Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Bəhram Mirzəyev |orijinal adı = Bəhram Rüstəm bəy oğlu Mirzəyev |şəkil = Bəhram Mirzəyev.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 16.4.1891 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 1974 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |uşağı = Rüstəm bəy |atası = [[Rüstəm bəy Mirzəyev]] |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Peterburq Universiteti]] (1910)<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2012/fevral/233548.htm]</ref> |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Lenin" ordeni}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Mirzəyev Bəhram Rüstəm bəy oğlu''' (1891–1974) — professor (1960), pedaqoq, əməkdar elm xadimi. == Həyatı == Rüstəm bəyin dördüncü oğlu Bəhram bəy 16 aprel 1891-ci ildə [[Şuşa]] şəhərində dünyanı tanımışdı. Bəhram bəy haqqında tədqiqatçı-jurnalist [[Vasif Quliyev]] araşdırma aparıb. Həmin araşdırmanı yazımızda verməyi gərəkli bildik. Vasiq Quliyev yazır: "Bütün ziyalılar kimi rus ordusunun polkovniki [[Rüstəm bəy Mirzəyev]] də oğlu Bəhram bəyi orta təhsil almaq üçün Şuşada dövrün ən nüfuzlu təhsil müəssisələrindən sayılan real məktəbə qoymuşdu. O, oğlunu da özü kimi hərbçi görmək istəyirdi. Ona görə də tətillərdə, istirahət günlərində, xüsusi ilə də, yay aylarında Bəhram bəyi özü ilə [[Xankəndi]]ndə xidmət etdiyi qərargaha aparır, oğlunu hərbi işə alışdırmağa çalışırdı. Bəhram bəy hələ lap balacaykən artıq at minməyi, silahla davranmağı, güllə atmağı bacarırdı. Lakin sinifdən-sinifə keçdikcə onda dəqiq elmlərə, xüsusən də, fizika və riyaziyyat fənlərinə meyl daha da artırdı. Bu meylin də əsas səbəbi bir tərəfdən müəllimlərinin maraqlı dərs keçməsi, digər tərəfdən də məktəbdə müasir avadanlıqla və cihazlarla təchiz olunmuş fizika və riyaziyyat kabinetləri idi. Bəhram bəy dəqiq elmləri xoşlayan digər siiif yoldaşları ilə dərsdənkənar vaxtlarda bu kabinetlərdə müəllifmlərinin və yuxarı sinif şagirdlərinin birlikdə apardıqları təcrübələri, sınaqları diqqətlə izləyir, onlardan görüb-götürməyə, nəsə öyrənməyə çalışır, evdə fizikaya aid əlavə kitablar da oxuyurdu. Ona gör də o, hələ realnı məktəbin birinci sinifində oxuyarkən gələcəkdə tutacağf yolu müəyyənləşdirmişdi. Lakin 1905–1906-cı illərdə Şuşada baş verən erməni-müsəlman davası realnı məktəbdə oxuyan bütün azərbaycanlı uşaqlar kimi oranı bitirməyə Bəhram bəyə də imkan vermədi. Məktəb şəhərin ermənilər yaşayan hissəsində olduğu üçün azərbaycanlı ailələr öz övladlarını məktəbdən çıxarırdılar, çünki bilirdilər ki, çörəkləri dizləri üstündə olan murdar ermənilər onların uşaqlarına hər cür sədəmə toxuya bilirlər. Bəhram bəy də məktəbi yarımçıq qoydu və təhsilini davam etdirmək üçün bir çox həmyerliləri kimi Bakı Real Məktəbinə dəyişildi. Bəhram bəy Mirzəyev Bakıda da Şuşadakı kimi eyni həvəslə, eyni şövqlə oxudu, fizika fənnindən biliyini daha da zənginləşirdi, ümumiyyətlə, bütün fənlər üzrə uğur qazandı, adı əlaçı şagirdlər siyahısına yazıldı. Nəhayət, 1909-cu ildə o, Bakı Real Məktəbini başa vurub, ali təhsil dalınca getməyə hazırlaşdı. 1911-ci ildə Bəhram bəy Mirzəyev arzularının qanadında Rusiyanın paytaxtına yola düşdü. İmatahanlarını uğurla yola verib, Peterburq universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil oldu. Valideynlərinin varlı olmasına, vaxtlı-vaxtında pul göndərmələrinə baxmayaraq, onlara maddi zərər vurmaq istəmədi, oxuya-oxuya gah şəhər bələdiyyə idarəsində kömür qəbulçusu, gah kəndli bankında mühasib, gah da Fyodoranın məşhur qız gimnaziyasında müəllim işlədi. 1916-cı ildə ali təhsilini başa vuran Bəhram bəy gimnaziyada qalıb, pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmağa başladı. O vaxtlar Rusiyada siyasi çarpaşmalar artıq son həddə çatmışdı. Peterburqa artıq son həddə çatmışdı. Peterburqda aləm bir-birinə qarışmışdı, hərc-mərclik baş alıb-gedirdt. Bu çarpışmalar da oktyabr inqilabı ilə başa çatdı və nəticədə bir çox müəssisilər, o cümlədən də, Fyodoravanın qız gimnaziyası bağlandı. Bəhram bəy Mirzəyev də məktəbdəki fəaliyyətini dayandırdı, 1917-ci ilin oktyabr ayında Donetsk şəhərinə üz tutdu. Ukranyalı həmkarları bu azərbaycanlı mütəxəssisin savadına, bilik və bacarığına bələd olandan sonra onu Donetsk vilayətinin Drujovski şəhərindəki zavodların nəzarətində məktəb kombinatının təşkilatçı-müdir vəzifəsinə layiq bildilər. Bəhram bəy həmkarlarının etimadını doğrultmaq və özünün təşkilatçılıq qabiliyyətini göstərmək üçün necə deyərlər, əl-qolunu çırmalıyıb, işə başladı, tapşırılan vəzifəni qısa müddətdə uğurla yerinə yetirdi. Üç ayın içərisində, 1918-ci ilin yanvarında o, artıq üç məktəb açmağa nail oldu. Lakin Rusiyada başlanan vətəndaş müharibəsinin qara tüstülü alovu Ukranyanı da bürüdu. Yenə də hərc-mərclik, özbaşınalıq başladı. Bolşeviklər artıq müəllimləri də, mühəndisləri də, həkimləri də, ümumiyyətlə, sənətindənn asılı olmayaraq hamını səfərbərliyi alırdılar. 1919-cu ildə Bəhram bəy Mirzəyev də orduya çağrıldı, XIII Qızıl Ordu hissələri tərkibində xidmətə başladı, əlinə silah alıb, ağqvardiyaçıları qarşı döyüşdü. Və nəhayət, Vətəndaş müharibəsi başa çatandan sonra bu gəng azərbaycanlı müəllim-döyüşçü də ordudan buraxılaraq özünün əvvəl iş yerinə qayıtdı. [[Azərbaycan]]da Sovet hakimiyyətinin ikinci ili idi. Yenicə qurulmuş gənc respublikada universitetlə bərabər, müxtəlif institutlar, texnikumlar da fəaliyyətə başlamış və təhsil ocaqları öz qapılarını hamının üzünə taybatay açmışdı. Lakin xalq maarifinin yenidən qurulduğu bir dövrdə ali təhsilli mütəxəssislərə böyük ehtiyac duyulurdu. Milli kadrların çatışmazlığı üzündən elmlər rus dilində tədris olunur, mütəxəssizlər başqa yerlərdən dəvət edirdilər. Tədrisin Azərbaycan dilində aparılması isə qarşıda duran əsas vəzifələrdən idi. O vaxtlar isə ikicə nəfər ali təhsilli azərbaycanlı fizik vardı: Biri [[Rəhim bəy Məlikov]], o biri isə Bəhram bəy Mirzəyev, [[Kazan universiteti]]nin fizika-riyaziyyat fakültəsinin məzunu Rəhim bəy Məlikov Pyatiqorsk şəhərində birinci dərəcəli nümunəvi məktəbdə müəllim işləyirdi, Bəhram bəy Mirzəyev isə hələlik [[Ukranya]]da idi. Onların ikisini də Bakıya dəvət etmək lazım idi. Lakin Bəhram bəy özü 1921-ci ildə dəvətsiz-filansız Bakıya döndü. 1922-ci ilin yazında Bəhram Mirzəyev Bakı Xalq Maarif Şöbəsinin 2 nömrəli məktəbinə göndərildi. Bir il burda şagirdlərə fizika və riyaziyyat elmlərinin sirlərini öyrədən gənc müəllim eyni zamanda fəhlə fakültələrində və texnikumlarda da dərs deməyə başladı. Sonra isə Azərbaycan Dövlət Universitetinə göndərildi. Bu vaxt Rəhim bəy universitetinə göndərildi. Bu vaxt Rəhim bəy Məlikov da Respublikaya dəvət olundu. Bəhram bəy isə 1923-cü ildən başlayaraq Azərbaycan Ali pedaqoji Institutunda fizika və riyaziyyat elmlərinin tədrisi işinin təşkili və təkmilləşdirməsi ilə məşğul olmağa başladılar. Bəhram bəy Mirzəyev Azərbaycan Dövlət Universitetinin fizika kafedrasında tələbə labaratoriyaları təşkil elədi, fizika-riyaziyyat fakültəsində optikaya dair ilk dəfə olaraq Azərbaycan dilində mühazirələr oxumağa başladı. Məhz bu mühazirələrin nəticəsində də o, ana dilində təcrübi məşğələlər üzrə azərbaycanca tədris vəsaiti hazırlayıb, 1930-cu ildə nəşr elədi və bu işinə görə ona dosent vəzifəsi verildi. Bəhram bəy Mirzəyev elə həmin il N.Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb Instutuna göndərildi. Burda o, çoxlaboratoriyalı fikika kafedrası təşkil elədi. Eyni zamanda Azərbaycan Politexnik Institutu üçün molekulyar fizikaya, Azərbaycan Dövlət Universiteti üçün dalğalara və rəqslərə aid dərsliklər yazdı və bu dərsliklərdən digər ali məktəblərdə də istifadə olunmağa başladı. 1935-ci ildə Bəhram bəy Mirzəyev yenidən Azərbaycan Dövlət Universitetinə qayıtdı, 1936–1938-ci illər ərzində burda yeni labarotriyaların təşkili işinə başladı, böyük zəhmət bahasına xüsusi labarotoriyalar, nümayiş müzeyi, fiziya kabineti yaratdı. Bu barədə elmi məqalələri mətbuat səhifələrində və elmi jurnallarda dərc olundu, elmi ədəbiyyatda təcrübi işlərinin nəticələri vəfizika nəzəriyyəsinə aid üç dərs vəsaiti nəşr edildi. Elə həmin il elm sahəsində qazandığı uğurlara görəona fizika elmləri namizədi alimlik dərəcəsi verildi. Elə həmin il elm sahəsində qazandığı uğurlara görə ona fizika elmləri namizədi alimlik dərəcəsi verildi. 1941-ci ildə isə təcrübi fizika kafedrasına müdir vəzifəsinə irəli çəkildi. Gənc alim bundan sonra tədqiqatlarını daha da genişləndirməyə, yarımkeçiricilər sahəsində araşdırmalar aparmağa başladı. 1942–1946-cı illər arasında onun elmi-tədqiqat işlərinin həcmi daha da genişlədi. Kafedranın on beş nəfər üzvü Bəhram bəy Mirzəyevin rəhbərliyi altında namizədlik dissertasiyası müdafiə elədi. Qayğıkeş alimin səyi və köməyi nəticəsində yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanması məqsədilə neçə-neçə aspirant Moskva, Leninqrad, Kiyev və SSRI-nin digər böyük elmi mərkəzlərinə oxumağa göndərildi. Əlinci illərdə Bəhram bəy Mirzəyevin bilavasitə təşəbbüsü ilə təcrübi fizika kafedrasına yarımkeçiricilər fizikası üzrə elmi-tədqiqat işləri daha da genişləndi və 1960-cı ildə yarımkeçiricilər fizika kafedrası təşkil olundu və o, həmin kafedranın müdiri vəzifəsinə seçildi. Elə həmin vaxtdan da universitetin fizika fakültəsində zəhmətkeş alimin rəhbərliyi ilə yarımkeçiricilər fizikası problemləri elmi-tədqiqat laboratoriyası fəaliyyətə başladı. 1969-cu ildə Bəhram bəy Mirzəyevə professor vəzifəsi verildi. Əllidən çox elmi əsərin, iki ixtiranın, Böyük Vətən müharibəsi illərində iki hərbi təklifin müəllifi olan Bəhram bəy Mirzəyev Azərbaycan elmi qarşısında xüsusi xidmətlərinə görə 1954-cü ildə Lenin ordeninə layiq görülmüş, 1969-cu ildə ona əməkdar elm xadimi adı verilmiş, bir neçə medalla və Azərbaycan SSRI Ali Sovetinin Fəxri fərmanı ilə təltif edilmişdir. Onun ali təhsilli fiziki və fizika elmimizin yaradıcısı kimi daxil olmuşdur. Həyatı və yaradıcılığı hər bir adam üçün böyük bir məktəb olan Bəhram bəy Mirzəyevin xatirəsi həmkarları və onu tanıyanlar tərəfindən həmişə tutulur, daim yad edilir. 1991-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin fakültəsində görkəmli fizikin anadan olmasınının 100 illiyinin qeyd olunması onun adının yaddaşlarından silinmədiyinin, daim ürkələrdə yaşadığının bir daha əyani sübutdur. Bəhram bəyin Rüstəm bəy adlı oğlu vardı. == Mənbə == * Ənvər Çingizoğlu. Mirzəyevlər. "Soy" dərgisi, 8 (16), Bakı, 2008, səh.17–27. == Həmçinin bax == * [[Rüstəm bəy Mirzəyev]] [[Kateqoriya:Azərbaycan fizikləri]] [[Kateqoriya:Mirzəyevlər]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Sankt-Peterburqda təhsil almış azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] d0ak0iu0p2v0bzo8wkircxt08uuiy0j 0 120605 6556739 5796711 2022-07-31T15:23:32Z 85.132.117.7 O insanın haqqı yerə vurulur.O insan Şahbuzu bəzəyən insandır. wikitext text/x-wiki {{Su anbarı |Adı = Vayxır su anbarı |Orijinal adı = [[Heydər Əliyev]] adına (Vayxır) su anbarı |Şəkil = Vayxır su anbarı-1.JPG |Şəklin eni = 300px |Şəkilaltı yazı = |lat_dir = |lat_deg =39 |lat_min =22 |lat_sec =44 |lon_dir = |lon_deg =45 |lon_min =30 |lon_sec =05 |CoordRegion = |CoordScale = |Çay = |Ölkə = Azərbaycan |Yerləşməsi = [[Şahbuz]] |Dəniz səviyyəsindən hündürlüyü = |Uzunluğu = 0,55 |Eni = |Sahəsi = |Həcmi = 0,1 |Sahil xəttinin uzunluğu = |Ən dərin yeri = |Orta dərinliyi = |Şəffaflığı = |Su yığımının sahəsi = |Tökülən çaylar = |Axan çaylar = |Dolma ili = |Xəritə = |Xəritənin eni = |Xəritəaltı yazı = |Qeydlər = {{Yer xəritəsi |Azərbaycan |label=Vayxır su anbarı |label_size= |lat=39.40 |long=45.55 |mark=Blue pog.svg |marksize=7 |position=bottom |width=260|float=center |caption=}} |VikiAnbar = }} '''Heydər Əliyev adına (Vayxır) su anbarı''' - tikintisi 2005-ci ildə Vəli Əkbərov tərəfindən başa çatdırılmışdır. Onun ümumi sututumu 100 mln m³, bəndinin uzunluğu 550 m, hündürlüyü 70,5 m-dir. Su anbarı [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu|Babək]], [[Şahbuz]] və [[Culfa]] rayonlarında 6,9 min hektar yeni torpaqların suvarılması və 9,9 min hektar mövcud suvarılan torpaqların su təminatının yaxşılaşdırılması məqsədi ilə nəzərdə tutulmuşdur<ref>[http://mst.gov.az/MST/SA_2.html SU ANBARLARI]</ref>. Su anbarının layihəsi hələ [[1981]]-ci ildə hazırlanmışdır. [[1982]]-[[1983]]-cü illərdə inşaat işlərinə başlanıb. Lakin anbarın tikintisinə uzun illərdiki dayandırılmışdı. <ref>[http://library.aliyev-heritage.org/az/8675267.html Vayxır su anbarının tikintisinə həsr olunmuş müşavirə]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Vayxır su anbarı}} == Şəkillər == <gallery> Şəkil:Vayxır su anbarı-2.JPG|Vayxır su anbarının görünüşü Şəkil:Vayxır su anbarı-3.JPG|Vayxır su anbarının sutullayıcı qurğusu Şəkil:Heydər Əliyev Vayxır su anbarının tikintisində 2002-ci il.JPG|Heydər Əliyev Vayxır su anbarının tikintisində 2002-ci il </gallery> {{Azərbaycanın su hövzələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan su anbarları]] sd97iku9jb9jbxkwhliazjrvm2tab4v 6556820 6556739 2022-07-31T16:15:02Z EVRRVE. 219485 [[Special:Contributions/85.132.117.7|85.132.117.7]] ([[User talk:85.132.117.7|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6556739 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{Su anbarı |Adı = Vayxır su anbarı |Orijinal adı = [[Heydər Əliyev]] adına (Vayxır) su anbarı |Şəkil = Vayxır su anbarı-1.JPG |Şəklin eni = 300px |Şəkilaltı yazı = |lat_dir = |lat_deg =39 |lat_min =22 |lat_sec =44 |lon_dir = |lon_deg =45 |lon_min =30 |lon_sec =05 |CoordRegion = |CoordScale = |Çay = |Ölkə = Azərbaycan |Yerləşməsi = [[Şahbuz]] |Dəniz səviyyəsindən hündürlüyü = |Uzunluğu = 0,55 |Eni = |Sahəsi = |Həcmi = 0,1 |Sahil xəttinin uzunluğu = |Ən dərin yeri = |Orta dərinliyi = |Şəffaflığı = |Su yığımının sahəsi = |Tökülən çaylar = |Axan çaylar = |Dolma ili = |Xəritə = |Xəritənin eni = |Xəritəaltı yazı = |Qeydlər = {{Yer xəritəsi |Azərbaycan |label=Vayxır su anbarı |label_size= |lat=39.40 |long=45.55 |mark=Blue pog.svg |marksize=7 |position=bottom |width=260|float=center |caption=}} |VikiAnbar = }} '''Heydər Əliyev adına (Vayxır) su anbarı''' - tikintisi 2005-ci ildə başa çatdırılmışdır. Onun ümumi sututumu 100 mln m³, bəndinin uzunluğu 550 m, hündürlüyü 70,5 m-dir. Su anbarı [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu|Babək]], [[Şahbuz]] və [[Culfa]] rayonlarında 6,9 min hektar yeni torpaqların suvarılması və 9,9 min hektar mövcud suvarılan torpaqların su təminatının yaxşılaşdırılması məqsədi ilə nəzərdə tutulmuşdur<ref>[http://mst.gov.az/MST/SA_2.html SU ANBARLARI]</ref>. Su anbarının layihəsi hələ [[1981]]-ci ildə hazırlanmışdır. [[1982]]-[[1983]]-cü illərdə inşaat işlərinə başlanıb. Lakin anbarın tikintisinə uzun illərdiki dayandırılmışdı. <ref>[http://library.aliyev-heritage.org/az/8675267.html Vayxır su anbarının tikintisinə həsr olunmuş müşavirə]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Vayxır su anbarı}} == Şəkillər == <gallery> Şəkil:Vayxır su anbarı-2.JPG|Vayxır su anbarının görünüşü Şəkil:Vayxır su anbarı-3.JPG|Vayxır su anbarının sutullayıcı qurğusu Şəkil:Heydər Əliyev Vayxır su anbarının tikintisində 2002-ci il.JPG|Heydər Əliyev Vayxır su anbarının tikintisində 2002-ci il </gallery> {{Azərbaycanın su hövzələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan su anbarları]] t6qfzr40oq7dk4umjzk22qkl7ghp4yh 6556865 6556820 2022-07-31T17:01:50Z 77.244.124.9 O insan gözəl Şahbuzumuzu öz tikintiləri ilə bəzəyib və bu insanın adı heç harda adlandırılmayıb. wikitext text/x-wiki {{Su anbarı |Adı = Vayxır su anbarı |Orijinal adı = [[Heydər Əliyev]] adına (Vayxır) su anbarı |Şəkil = Vayxır su anbarı-1.JPG |Şəklin eni = 300px |Şəkilaltı yazı = |lat_dir = |lat_deg =39 |lat_min =22 |lat_sec =44 |lon_dir = |lon_deg =45 |lon_min =30 |lon_sec =05 |CoordRegion = |CoordScale = |Çay = |Ölkə = Azərbaycan |Yerləşməsi = [[Şahbuz]] |Dəniz səviyyəsindən hündürlüyü = |Uzunluğu = 0,55 |Eni = |Sahəsi = |Həcmi = 0,1 |Sahil xəttinin uzunluğu = |Ən dərin yeri = |Orta dərinliyi = |Şəffaflığı = |Su yığımının sahəsi = |Tökülən çaylar = |Axan çaylar = |Dolma ili = |Xəritə = |Xəritənin eni = |Xəritəaltı yazı = |Qeydlər = {{Yer xəritəsi |Azərbaycan |label=Vayxır su anbarı |label_size= |lat=39.40 |long=45.55 |mark=Blue pog.svg |marksize=7 |position=bottom |width=260|float=center |caption=}} |VikiAnbar = }} '''Heydər Əliyev adına (Vayxır) su anbarı''' - tikintisi 2005-ci ildə Vəli Əkbərov tərəfindən başa çatdırılmışdır. Onun ümumi sututumu 100 mln m³, bəndinin uzunluğu 550 m, hündürlüyü 70,5 m-dir. Su anbarı [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu|Babək]], [[Şahbuz]] və [[Culfa]] rayonlarında 6,9 min hektar yeni torpaqların suvarılması və 9,9 min hektar mövcud suvarılan torpaqların su təminatının yaxşılaşdırılması məqsədi ilə nəzərdə tutulmuşdur<ref>[http://mst.gov.az/MST/SA_2.html SU ANBARLARI]</ref>. Su anbarının layihəsi hələ [[1981]]-ci ildə hazırlanmışdır. [[1982]]-[[1983]]-cü illərdə inşaat işlərinə başlanıb. Lakin anbarın tikintisinə uzun illərdiki dayandırılmışdı. <ref>[http://library.aliyev-heritage.org/az/8675267.html Vayxır su anbarının tikintisinə həsr olunmuş müşavirə]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Vayxır su anbarı}} == Şəkillər == <gallery> Şəkil:Vayxır su anbarı-2.JPG|Vayxır su anbarının görünüşü Şəkil:Vayxır su anbarı-3.JPG|Vayxır su anbarının sutullayıcı qurğusu Şəkil:Heydər Əliyev Vayxır su anbarının tikintisində 2002-ci il.JPG|Heydər Əliyev Vayxır su anbarının tikintisində 2002-ci il </gallery> {{Azərbaycanın su hövzələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan su anbarları]] 126r0axwcm6kxtqeslgo17g2dbstfud 0 124042 6557113 5258220 2022-07-31T20:31:42Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] 6zejv37kfw6x1fanckexnc01dzj44fd 0 124417 6556793 6504004 2022-07-31T16:00:07Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Əfqanıstan əhalisi]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Afghan prisoner (cover of book).jpg|thumb|250px|Əfqan kişi bir kitabın üz qabığında]] [[Əfqanıstan İslam Respublikası]]nın Mərkəzi Statistika Təşkilatının məlumatlarına əsasən 2012 – ci ilin əvvəlinə ölkə əhalisinin cəmi sayının 25,500,100<ref name="Settled Population of Afghanistan by Civil Division, Urban, Rural and Sex 2012-13">Central Statistics Organization of Afghanistan ('''CSO''') :[http://cso.gov.af/Content/files/Settled%20Population%20by%20Civil%20Division,.pdf Settled Population of Afghanistan by Civil Division, Urban, Rural and Sex 2012-13] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120918003706/http://cso.gov.af/Content/files/Settled%20Population%20by%20Civil%20Division,.pdf |date=2012-09-18 }}</ref> (2011 – ci ilin əvvəlinə 24,485,600<ref>Islamic Republic of Afghanistan Central Statistics Organization - '''Afghanistan Statistical Yearbook 2010-11''' :[http://cso.gov.af/Content/files/2-2.pdf Settled Population by Province -2010-11] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160429231515/http://cso.gov.af/Content/files/2-2.pdf |date=2016-04-29 }}</ref>) nəfər olduğu ehtimal edilir . Ölkə əhalisinin milli tərkibini təşkil edən etnik qruplar : [[puştunlar]], [[taciklər]], [[həzaralar]], [[özbəklər]], [[türkmənlər]], [[aymaqlar]], [[bəluclar]], [[qızılbaşlar]], nuristanlılar, paşayilər və sairədir. == Etnik tərkib == [[Böyük Sovet Ensiklopediyası]]nın II nəşri, III cildinin <small>(1950-ci ildə çap edilib)</small>, 494-cü səhifəsində yazılıb: {{Sitatın əvvəli}}{{oq|ru|Население А. в основном сосредоточено в горных долинах и оазисах. Наиболее густо населена Кабульская провинция (135 чел. на 1 км.) и Каидагарская провинция (110 чел. на 1 кмг). В высокогорных с.-в. и пустынных ю.-з. районах население чрезвычайно редкое (2-3 чел. на 1 км2). Из 10 млн. чел. населения: афганцев - ок. 5 млн., таджиков - ок. 2100 тыс., узбеков - ок. 1 млн., туркменов - ок. 380 тыс., хезарейцев - ок. 1 млн. А.- многонациональное государство. На территории А. проживают более 20 различных народностей.<ref>[http://bse2.ru '''Большая Советская Энциклопедия'''. Второе издание.] Том третий. Аризона – Аяччо./Под ред. Б.А. Введенского (гл. ред.) и др. Москва: Государственное научное издательство "Большая советская энциклопедия", 1950-й год, [http://bse2.ru/book_view.jsp?idn=027956&page=494&format=djvu стр. 494]</ref>}}{{Sitatın sonu}} {| class="wikitable" style="text-align: right;"<br/> |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | Alfred Yanatanın 1981-ci ildə [[Qratz]]<br/>şəhərində alman dilində nəşr<br/>edilmiş "Əfqanıstanda zərgərlik"<br/>kitabında verilən məlumatlara əsasən<ref>'''Schmuck in Afghanistan''', by Alfred Janata. Graz, Akademische Druck- und Verlagsanstalt, 1981, 212 pages, ISBN 3201011509, ISBN 978-3201011501. /or look here: [http://www.iranicaonline.org/uploads/files/Nomadism_table_5.jpg Table 5. The principal ethnic groups of Afghanistan in 1978, estimates according to Janata, 1981]</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı, <small>1978-cı ilə olan qiymətləndirmə</small> ! Nisbəti, ≈ |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 12 000 000 | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Puştunlar]]''' | 4 800 000 | 40.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Taciklər]]''' | 3 600 000 | 30.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Özbəklər]]''' | 1 200 000 | 10.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Həzaralar]]''' | 1 000 000 | 8.30% |- | style="text-align:left;"| '''[[Aymaqlar]]''' | 500 000 | 4.20% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 400 000 | 3.30% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 200 000 | 1.70% |- | style="text-align:left;"| '''[[Nuristanlılar]]''' | 70 000 | 0.60% |- | style="text-align:left;"| '''[[Paşayilər]]''' | 60 000 | 0.50% |- | style="text-align:left;"| '''digərləri''' | 170 000 | 1.40% |} {| class="wikitable" style="text-align: right;"<br/> |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | ABŞ Konqres Kitabxanasının araşdırma və<br/>analiz vahidi olan Federal Araşdırmalar<br/>Şöbəsinin Əfqanıstana aid məlumatlarına əsasən<ref name="page 6">Library of Congress: Federal Research Division: Country Profile: '''Afghanistan''', August 2008, [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Afghanistan.pdf page 6]</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı, <small>2008-ci ilə olan qiymətləndirmə</small>, ≈ ! Nisbəti |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 32 700 000 | 100% |- | style="text-align:left;"| '''[[Puştunlar]]''' | 13 730 000 | 42% |- | style="text-align:left;"| '''[[Taciklər]]''' | 8 830 000 | 27% |- | style="text-align:left;"| '''[[Özbəklər]]''' | 2 940 000 | 9% |- | style="text-align:left;"| '''[[Həzaralar]]''' | 2 940 000 | 9% |- | style="text-align:left;"| '''[[Aymaqlar]]''' | 1 310 000 | 4% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 980 000 | 3% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 650 000 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''digərləri''' | 1 310 000 | 4% |} <center> {| border=1 cellpadding=2 cellspacing=1 align=centerr |+'''Library of Congress Country Studies – "Ethnic Groups of Afghanistan"''' |- ! Etnik qruplar ! Əhali içində payı (1996)<ref>[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0037) Library of Congress Country Studies]-"Ethnic Groups of Afghanistan"In 1996, approximately 40 percent of Afghans were Pashtun, 11.4 of whom are of the Durrani tribal group and 13.8 percent of the Ghilzai group. Tajiks make up the second largest ethnic group with 25.3 percent of the population, followed by Hazaras, 18 percent; Uzbeks, 6.3 percent; Turkmen, 2.5 percent; Qizilbash, 1.0 percent; 6.9 percent other .</ref> |- |[[Puştunlar]]||40% |- |[[Taciklər]]||25,3% |- |[[Həzaralar]]||18% |- |[[Özbəklər]]||6,3% |- |[[Türkmənlər]]||2,5% |- |[[Qızılbaşlar]]||1% |- |Digərləri||6,9% |- |} </center> <center> {| border=1 cellpadding=2 cellspacing=1 align=centerr |+'''The Asia Foundation : A Survey of the Afghan People – Afghanistan in 2006<ref>Project Design, Direction, and Editing : The Asia Foundation . Report Author : The Asia Foundation . Technical Assistance : AC Nielsen ORG-MARG, India and Sanjay Kumar, Centre for the Study of Developing Societies (CSDS), India . Fieldwork : Afghan Center for Socio-economic and Opinion Research (ACSOR), Kabul . Report Design and Printing AINA, Kabul</ref>''' |- ! Etnik qruplar ! Əhali içində payı<ref>[http://asiafoundation.org/pdf/AG-survey06.pdf The Asia Foundation : A Survey of the Afghan People – Afghanistan in 2006] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100713153009/http://www.asiafoundation.org/pdf/AG-survey06.pdf |date=2010-07-13 }} Appendix 1: Target Demographics : A total of 6226 respondents were surveyed in the study, out of which 4888 (78.5%) were from the rural areas and 1338 (22%) were from the urban areas. Almost equal percentages of male and females were interviewed. The following tables provide demographic and socio-economic details of the respondents with gender classification. They also provide the educational status, religion, and ethnicity of the respondents.Ethnicity : All nationals : Pashtun – 40,9% , Tajik – 37,1% , Uzbek – 9,2% , Hazara – 9,2% , Turkman – 1,7% , Baloch – 0,5% , Nuristani – 0,4% , Arab – 0,7% , Pashayi – 0,3% , Aimaq – 0,1% .</ref> |- |[[Puştunlar]]||40,9% |- |[[Taciklər]]||37,1% |- |[[Həzaralar]]||9,2% |- |[[Özbəklər]]||9,2% |- |[[Türkmənlər]]||1,7% |- |[[Ərəblər]]||0,7% |- |[[Bəluclar]]||0,5% |- |[[Nuristanlılar]]||0,4% |- |[[Paşayilər]]||0,3% |- |[[Aymaqlar]]||0,1% |- |} </center> <center> {| border=1 cellpadding=2 cellspacing=1 align=centerr |+'''Ethnologue: Languages of the World Fourteenth Edition (2000) : Languages of Afghanistan''' |- ! Dillər ! Əhali içində payları (%) |- |[[Puştunlar]]||35%<ref name="Etnologue 14 report for Pashto Southern">[http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=PBT Etnologue 14 report for Pashto Southern]</ref> |- |[[Taciklər]]||25%<ref name="Ethnologue 14 report for Farsi Eastern">[http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=PRS Ethnologue 14 report for Farsi Eastern]</ref> |- |[[Həzaralar]]||9%<ref>[http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=HAZ Ethnologue: Languages of the World Fourteenth Edition (2000)] Hazaragi : 1,403,000 in Afghanistan (1989), 9% of the population (1989).</ref> |- |[[Özbəklər]]||9%<ref>[http://www.ethnologue.com/14/show_language.asp?code=UZS Ethnologue: Languages of the World Fourteenth Edition (2000)] Uzbek , Southern :1,403,000 or 9% of population in Afghanistan (1991 WA)</ref> |- |Digərləri||22% |- |} </center> <center> {| border=1 cellpadding=2 cellspacing=1 align=centerr |+'''Joshua Project – Unreached Peoples of the World : Afghanistan (by 2010)''' |- ! Millətlər ! Sayları<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php Joshua Project – Unreached Peoples of the World : Afghanistan]</ref> ! Əhali içində payı |- | Toplam əhali||28,692,000||100% |- | [[Puştunlar]]||12,428,000||43,32% |- |[[Taciklər]]||7,625,000||26,58% |- |[[Özbəklər]]||2,750,000||9,58% |- |[[Həzaralar]]||2,510,000||8,75% |- |[[Aymaqlar]]||1,452,000<ref>507,000 Taimani Aimaq+256,000 Char Aimaq+253,000 Firozkohi Aimaq+197,000 Hazara Aimaq+127,000 Timuri Aimaq+112,000 Jamshidi Aimaq</ref>||5,06% |- |[[Türkmənlər]]||609,000||2,12% |- |[[Bəluclar]]||353,000||1,23% |- |[[Brahuilər]]||244,000||0,85% |- |[[Paşayilər]]||176,000||0,61% |- |[[Nuristanlılar]]||71,800||0,25% |- | Digərləri||473,200||1,65% |- |} </center> <center> {| border=1 cellpadding=2 cellspacing=1 align=centerr |+'''Afghanistan ...in Pictures (Visual Geography Series)---1989"''' |- ! Etnik qrup ! Sayı ! Nisbət |- |cəmi||14 500 000||100% |- |[[Puştunlar|puştun]]<ref>Bratvold, Gretchen (ed). Afghanistan ...in Pictures (Visual Geography Series). Minneapolis, Minnesota: Lerner Publications Co. (1989); pg. 40-41.</ref>||5 800 000||40% |- |[[Taciklər|tacik]]<ref name="Bratvold, Gretchen 1989 pg. 40, 42">Bratvold, Gretchen (ed). Afghanistan ...in Pictures (Visual Geography Series). Minneapolis, Minnesota: Lerner Publications Co. (1989); pg. 40, 42.</ref>||3 625 000||25% |- |[[Türkmənlər|türkmən]] və [[Özbəklər|özbək]]||1 450 000<ref>"About 14.5 million people live in Afghanistan... "; Pg. 42: "Turkomans and Uzbek [ethnic groups]--whose territories Afghanistan and the Soviet Union share--live in the north. The Turkic language they speak is not related to the Indo-European family, and these groups represent less than 10% of Afghanistan's population. Most of these Turkic-speakers are farmers, although some have moved to urban centers, where they can find better schools and higher-paying jobs. "</ref>||10%<ref name="Bratvold, Gretchen 1989 pg. 40, 42"/> |- |[[Həzaralar|həzara]]<ref>Bratvold, Gretchen (ed). Afghanistan ...in Pictures (Visual Geography Series). Minneapolis, Minnesota: Lerner Publications Co. (1989); pg. 40, 43.</ref>||1 000 000||6.9% |- |} </center> == Əfqanıstan Türkləri == Əfqanıstanda indiyə qədər bütün ölkəni əhatə edən və nəticələri şübhə doğurmayan siyahıya alma aparılmadığından onun əhalisinin etnik tərkibi haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur , bütün rəqəmlər müxtəlif mənbələrin qeyri-rəsmi təxmininə əsaslanır . Pan-İranizm ideyasını bəyənən və ona felən dəstək verən Avropanın "müstəqil sosial təşkilatları" İranda olduğu kimi Əfqanıstanda da Türk kökənli əhalinin sayını öz rəsmi məlumatlarında süni şəkildə azaldırlar . Əksər qərb mənbələrinə əsasən Əfqanıstanda Türk kökənli xalqlar ölkə əhalisinin təxminən 12%-ni təşkil edirlər (özbəklər-9% , türkmənlər-3%) . Ancaq Əfqanıstandakı Türk mənşəli etnik qrupların (əsasən Özbək və Türkmən) liderlərinin iddialarına əsasən [[həzaralar]] və çahar aymaqlar daxil edilmədən bütün Türk əsilli xalqlar Əfqanıstan əhalisi içində təxminən 35%-lik paya sahibdirlər (19% – özbəklər, 13% – türkmənlər , 3% – qızılbaşlar , qırğızlar , tatarlar , qaraqalpaqlar , qazaxlar) . Əfqanıstanda Türk toplumunu [[özbəklər]] , [[türkmənlər]] , [[qızılbaşlar]] , [[qırğızlar]] , [[qaraqalpaqlar]] , [[qazaxlar]] , [[tatarlar]] əmələ gətirirlər . *'''Özbəklər''' – Əfqanıstanda puştun və taciklərdən sonra üçüncü ən böyük etnik qrupdurlar . sayları '''4,000,000<ref name="Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları" />''' nəfərdən çoxdur . *'''Türkmənlər''' – sayları '''900,000<ref name="Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları" />''' nəfərdən çoxdur (bəzi təxminlərə görə 3,000,000<ref name="Afganistan Türkmenleri">Dünya Türkmenleri Eğitim Vakfı ('''DTEV''') :[http://www.dtev.org/v2/index.php?ms=sayfalar&sg=detay&bi=26 Afganistan Türkmenleri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191006152624/http://www.dtev.org/v2/index.php?ms=sayfalar&sg=detay&bi=26 |date=2019-10-06 }}</ref> nəfərdir) . *'''Qızılbaşlar''' – Azərbaycan Səfəvilər və Əfşarlar İmperiyası zamanı imperiyanın dayaqlarını möhkəmlətmək məqsədiylə tarixi Böyük Azərbaycanın ərazisindən Əfqanıstana köçürülmüş və ya siyasi yanaşmalarından dolayı sürgün edilmiş Azərbaycan türkcəsində danışan türk kökənli Əfşar , Bayat , Şahağası , Ansarlı , Otuzikilər , İyirmidörtlər tayfalarından ibarətdirlər . Qızılbaşlar əsasən şəhərlərdə kompakt halda Kabil , Herat, Lögər və Qəndahar şəhərlərində həmçinin Əfqanıstanın mərkəzində bəzi kəndlərdə yaşayılar . Onlar evdə , ailə içində Azərbaycan dilinin şimal ləhcələrində danışırlar ancaq digər millətlərin nümayəndələri ilə ünsiyyətdə fars dilinin şərq ləhcəsi olan Daricədən istifadə edirlər . Saylarına dair müxtəlif təxminlər mövcuddur . Buna əsas səbəb onların Avropa məbələrində Dari dilli Əfqanıstan Taciklərinin tərkibinə daxil edilmələridir . Sayları müəyyən təxminlərə əsasən '''60,000<ref name="Qizilbash people of Afghanistan" />-200,000<ref name="Qizilbash people of Afghanistan">Afganistan Turkic Press-[http://www.turkicpress.com/2010/10/26/qizilbash-people-of-afghanistan/ Qizilbash people of Afghanistan]:..Kizilbash are Azeri Turks tribes mainly from Anatolia and Azerbaijan. The main different of Qizilbash Oghuz tribes with other Turkic people is that they are Shia Turkic people.</ref>''' nəfər arası və ya '''30,000<ref name="Countries and Their Cultures : Qizilbash" />-1,000,000<ref name="Countries and Their Cultures : Qizilbash">[http://www.everyculture.com/Africa-Middle-East/Qizilbash.html Countries and Their Cultures : Qizilbash]:..Obtaining accurate population figures for the Shia Qizilbash in Afghanistan and Pakistan is virtually impossible because they claim to be Sunni, Tajik, Farsiwan, or Pashtun, or they identify themselves according to their place of origin in India. Population estimates for Afghanistan range from 30,000 to 200,000, but some suggest the figure is closer to one million. The story is similar in Pakistan. Few influential Qizilbash live in Iran, their original home...</ref>''' nəfər arasındadır . Receb Albayrakın 2004-cü ildə İstanbulda həşr etdirdiyi "Afganistan Türkleri" adlı kitabında 2004-cü il üçün qeyd etdiyi '''450,000'''<ref>[http://gunturkbetikevi.wordpress.com/2007/07/10/afganistan-turkleri/ Afganistan Türkleri]</ref><ref>[http://kitap.antoloji.com/afganistan-turkleri-kitabi/ Afganistan Türkleri]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}:...Afşar ve Kızılbaş Türklerinin ülkedeki umumî nüfusu 450 bindir. Nüfus cüzdanlarında 'Türk' yazmaktadır.</ref> nəfərlik sayı daha çox həqiqətə uyğun hesab oluna bilər . *'''Qaraqalpaqlar''' – özbəklərin çoxluq olduqları bölgələrdə məskunlaşıblar , mədəni həyatlarında , ənənələrində özbək mədəniyyətinin güclü təsiri hiss olunur . Əfqanıstanda sayları '''20,000''' nəfərdən çoxdur .<ref name="Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları" /> *'''Qırğızlar''' – Əfqanıstanın Bədəxşan vilayətinin Vahan rayonunda Pamir dağlarının ətəyində məskunlaşıblar . Əfqanıstanda sayları '''20,000''' nəfərdən çoxdur .<ref name="Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları">T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , Felsefe ve Din Bilimleri : [http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TS00350.pdf Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == Digər xalqlar == *'''Puştunlar''' – Əfqanıstan əhalisinin '''35%<ref name="Etnologue 14 report for Pashto Southern" />'''-ni təşkil edirlər . *'''Taciklər''' – Əfqanıstan əhalisinin təxminən '''25%<ref name="Ethnologue 14 report for Farsi Eastern" />''' təşkil edirlər . *'''Həzaralar'''<ref>[http://guneyturkistan.wordpress.com/2009/01/08/hazaralarin-tarihi-ve-etnolojik-yapisi/ Hazaralar’ın Tarihi ve Etnolojik Yapısı]</ref> *'''Bəluclar''' – sayları təxminən '''253,000<ref name="Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları" />''' nəfərdir . *'''Kürdlər''' – XVI əsrin sonu XVII əsrin əvvəlində I Şah Abbas tərəfindən Əfqanıstana sürgün ediliblər . Əsasən kürd , dari və türkmən dillərində danışırlar .<ref name="Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları" /> Sayları təxminən '''20,100<ref name="Afganistan Türklerinin dini , inanc ve yaşayışları" />''' nəfərdir . == Xarici keçidlər == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Əfqanıstan-qaralama}} [[Kateqoriya:Əfqanıstan əhalisi]] te2yooyv891uwq5ki5onsi0nrsag2qy 0 124926 6557189 6401504 2022-07-31T21:29:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Muzey |Adı = Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyi |Növü = [[din]] |Sahəsi = |Orijinal adı = <!-- Original adı--> |Şəkil = |Miqyası = 250 |İzahı = <!--Şəkilin izahı --> |Yaranma tarixi = [[17 sentyabr]] [[1990]] |Yeri = |Kolleksiyası = 4000 eksponat <ref>{{cite web |url=http://azerbaijan.tourism.az/?/az/objects/999/ |title=Azərbaycan Dövlət Dini Tarixi Muzeyi |author= |date= |website=http://azerbaijan.tourism.az |publisher= |language= |access-date=02.02.2021 |archive-url= |archive-date= }}{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |Müsafirlərin sayı =<!-- Muzeyə gələnlərin sayı--> |Direktoru = |Muzeyə yetışmək = |Telefon = (99412) 4939243 |İş vaxtı = 09:00 - 18:00, Bazar ertəsi, Çərşənbə, <br>Çərşənbə axşamı, Cümə axşamı, Cümə, Şənbə, Bazar günü |Bilet = <!-- Biletinin qiyməti--> |Rəsmi saytı = http://dintarixi.az }} '''Azərbaycan Dövlət Dini Tarixi Muzeyi''' — [[Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi]] tabeliyində olmuş muzey.<ref>{{cite web |url=http://www.tourism.az/?menu=5&submenu=41&museum=16&lang=aze |title=Azərbaycan Dövlət Dini Tarixi Muzeyi |author= |date= |website=www.tourism.az |publisher= |language= |access-date=02.02.2021 |archive-url = |archive-date = }}</ref> == Tarixi == [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]]nin [[1967]]-ci il tarixli 130 saylı sərəncamına əsasən yaradılmış Ateizm tarixi muzeyi Nazirlər Kabinetinin [[17 sentyabr]] [[1990]]-cı il tarixli 414 saylı qərarına müvafiq adı dəyişdirilərək Dövlət Din Tarixi Muzeyinə çevrilmişdir. [[1993]]-cü ilin iyun ayından etibarən muzey müvəqqəti olaraq, Muzey Mərkəzində yerləşdirilib.<ref>{{cite web |url=http://dintarixi.az/az/index.php?newsid=46 |title=Din Tarixi muzeyinin yaranma tarixi |author= |date= |website=http://dintarixi.az |publisher= |language= |access-date=02.02.2021 |archive-url= |archive-date= }}{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> [[2 oktyabr]] [[2018]]-ci ildə Nazirlər Kabineti tərəfindən Mədəniyyət Nazirliyinin təklifi nəzərə alınaraq, Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyi [[Azərbaycan İstiqlal Muzeyi]]nə birləşdirilib.<ref>[http://e-qanun.az/framework/40200 Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin qərarı]</ref><ref>[https://report.az/siyasi-xeberler/daxili-siyaset/azerbaycan-dovlet-din-tarixi-muzeyi-i-stiqlal-muzeyine-birlesdirilib/ Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyi İstiqlal Muzeyinə birləşdirilib]</ref><ref>[https://az.trend.az/azerbaijan/society/2959275.html Dövlət Din Tarixi Muzeyi İstiqlal Muzeyinə birləşdirilib]</ref> == Eksponatları == Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyinin elmi fondu qədim dövrlərdən başlayaraq ibtidai insanların dini təsəvvürlərini əks etdirən materiallardan, buddizm, iudaizm, xristianlıq və islam dinlərinə aid rəngkarlıq, heykəltəraşlıq, qrafika nümunələrindən, fotoşəkillərdən, kitab və əlyazmalardan, qəzet və jurnallardan, sənədlərdən və digər əşyalardan ibarətdir. [[Buddizm]] dininə aid muzey əşyaları içərisində tökmə üsulu ilə hazırlanmış və müxtəlif daşlarla bəzədilmiş Budda heykəlini, parça üzərində ikonaları göstərmək olar. [[İudaizm]]ə aid olan əşyalardan ötən əsrin əvvəllərində çap olunmuş “[[Talmud]]” nüsxələrini, [[sinaqoq]]ların interyerinin tərtibatında istifadə olunan müxtəlif dini əşyaları qeyd etmək olar. [[Xristianlıq|Xristianlığa]] aid “[[İncil]]” nüsxələri, metal və kətan üzərində işlənmiş [[ikona]]lar, [[kilsə]] xidmətçilərinə məxsus geyim nümunələri, rəssamların dini mövzuda çəkdikləri rəsm əsərləri və digər maraqlı materiallar var. Muzeyin [[İslam]] dininə aid bölməsində müxtəlif illərdə tərtib və nəşr olunmuş “[[Qurani-Kərim]]”in əlyazmaları və [[təfsir]]lərinin ayrı-ayrı nüsxələri, Azərbaycan rəssamlarının dini mövzuda işlədiyi rəsm əsərləri, dini ayinlərin yerinə yetirilməsi üçün lazım olan müxtəlif əşyalar, fotoşəkillər, qəzetlər, jurnallar və. s. toplanmışdır.<ref>{{cite web |url=http://dintarixi.az/az/index.php?newsid=4 |title=Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyi |author= |date= |website=dintarixi.az |publisher= |language= |access-date=02.02.2021 |archive-url= |archive-date= }}{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>, <ref>{{cite web |url=http://www.icom.azeurotel.com/az/history04az.html |title=Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyi |author= |date= |website=https://web.archive.org |publisher= |language= |access-date=02.02.2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171017061502/http://www.icom.azeurotel.com/az/history04az.html |archive-date=2017-10-17 |url-status=unfit }}</ref> == Həmçinin bax == * [[Bakı muzeylərinin siyahısı]] * [[Azərbaycan muzeyləri]] * [[Din]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://web.archive.org/web/20130601000000*/dintarixi.az/ Sabiq rəsmi saytı] * {{cite web |url=https://kataloq.gomap.az/az/all-poi/culture/museum/8fb99ef4d56611e0ad4900226424597d |title=Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyi |author= |date= |website=/kataloq.gomap.az |publisher= |language= |access-date=02.02.2021 |archive-url = |archive-date = }} [[Kateqoriya:Bakı muzeyləri]] [[Kateqoriya:1967-ci ildə Azərbaycanda yarananlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda din]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda din tarixi]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə muzeylər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan muzeyləri]] 8pl4lic2xkzip14cb0ct2afwc9lal27 0 125600 6557696 6553924 2022-08-01T09:32:37Z Yousiphh 175220 /* Mənbə */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Həmid bəy Şahtaxtinski |orijinal adı = Həmid bəy Xəlil ağa oğlu Şahtaxtinski |şəkil = Hamid bey Shahtakhtinski.jpg |titul = Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Maarif və Dini Etiqad naziri |bayraq = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = [[24 dekabr]] [[1919]] |dövr son = [[5 mart]] [[1920]] |sələfi = [[Rəşid xan Qaplanov]] |xələfi = [[Nurməmməd bəy Şahsuvarov]] |vikianbar = }} '''Şahtaxtinski Həmid bəy Xəlil ağa oğlu''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin dövlət xadimlərindən biri, parlamentin üzvü, maarifçi. == Həyatı == Həmid bəy Şahtaxtinski 1880-cı il martın 12-də Naxçıvan qəzasının Şahtaxtı kəndində anadan olmuşdur. İlk təhsilini mollaxanada almış, üçüncü dərəcəli şəhər məktəbində oxumuşdur. == Təhsili == 1899-cu il iyunun 5-də İrəvan müəllimlər seminariyasının tam kursunu bitirərək 379 nömrəli attestat almışdır. O, 1899-cu il sentyabrın 1-də İrəvan rus-tatar məktəbinə müəllim təyin edilmişdir. Qafqaz tədis dairəsi Təhsil idarəsinin (Popeçitel) 27 oktyabr 1901-ci il tarixli təklifi ilə Həmid bəy Şaxtaxtinskiyə İrəvan Müəllimlər Seminariyasında türk dili dərslərini tədris etməsinə icazə verilmiş, Təhsil idarəsinin 9 aprel 1902-ci il təklifi ilə o, tutduğu vəzifəyə təsdiq olunmuşdur. İrəvan müəllimlər seminariyasında 5 ildən artıq bir müddətdə pedaqoji fəaliyyət göstərdikdən sonra 1907-ci il oktyabrın 23-də öz xahişi ilə vəzifəsindən azad edilmişdir. 1907-ci ildə H.Şahtaxtinski [[Odessa]] Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil oldu<ref>[http://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2012/41/21.htm]</ref>, ikinci kursda oxuyarkən xəstələnib [[Bakı]]ya qayıtdı. O, bir il burada qalaraq Bakı Alekseyevsk ali hazırlıq məktəbində müəllim işlədi, bir il sonra yenidən Odessaya gedib təhsilini davam etdirdi, 1912-ci ildə universiteti bitirdi və 1913-cü il mayın 30-da ikinci dərəcəli diploma layiq görülmüşdür. == Pedaqoji fəaliyyəti == Həmid bəy Şahtaxtinski 1912-ci ildə ali təhsilini başa vurduqdan sonra Bakıya – burada yaşayan ailəsinin yanına qayıtdı. 1913-cü ildən Bakı quberniyası Xalq məktəbləri direktorunun icazəsi ilə müəllimləri hazırlamaq üçün şəxsi kurslar açdı və eyni zamanda əvvəl Ramanada, sonra isə 1916-cı ilə qədər Alekseyevsk peşə məktəbində müəllim olaraq çalışdı. H.Şahtaxtinski 1916-cı ilin əvvəlində Qafqaz Təhsil dairəsi müdiri Rudolfun əmri ilə [[Yelizavetpol]] şəhərindəki Yelizavetpol Müəllimlər Seminariyasına riyaziyyat müəllimi təyin olunaraq, bir il sonra isə keçmiş Yelizavetpol quberniyasının Qazax və Nuxa qəzaları üzrə Xalq məktəblərinin təlimatçısı işlədi. == Siyasi fəaliyyəti == Tanınmış tədqiqatçı M.Əliyev "Odlar Yurdu" qəzetində çap etdirdiyi "Həmid bəy Şahtaxtinski" məqaləsində onun ali təhsilini başa vurduqdan sonra Yelizavetpol dairə məhkəməsində andlı müvəkkil köməkçisi olaraq iki ilə yaxın çalışdığını, sonra Bakıya köçüb dairə məhkəməsində eyni vəzifədə işlədiyini qeyd edir<ref>M. Əliyev. Həmid bəy Şahtaxtinski. "Odlar Yurdu" qəzeti, № 16(447), avqust 1989.</ref>. Fevral inqilabından (1917) sonra siyasi fəaliyyətə başlamışdır. 1917-ci ildən "İttihad" partiyasının üzvü idi. 1917-ci ildə Rusiyada baş verən inqilabından sonra H.Şahtaxtinski Tiflisdə keçirilən Müəllimlər qurultayında Müvəqqəti Zaqafqaziya Hökuməti tərəfindən Qafqaz Təhsil dairəsi komissarlığının üzvlüyünə seçildi. H.Şahtaxtinski 1918-ci ildə [[Zaqafqaziya Seymi]] formalaşdıqdan sonra Zaqafqaziya Hökumətinin Xalq Təhsl naziri vəzifəsində çalışdı. 1919-cu ilin iyul ayından rəsmi olaraq [[İttihad Partiyası]]nin üzvü olmuşdur. == AXC qurucularından biri kimi == 1918-ci ildə [[AXC|Azərbaycan Cümhuriyyəti]] yaradıldıqdan sonra H.Şahtaxtinski Hökumətin Təhsil işləri üzrə səlahiyyətli nümayəndəsi kimi Qafqaz Tədris Arxivinin [[Gürcüstan]], [[Azərbaycan]], [[Ermənistan]] arasında bölünməsi ilə bağlı bir müddət orada qaldı. 1918-ci ilin iyunun 6-da [[Fətəli Xan Xoyski|F.X.Xoyskinin]] [[Gəncə]]də formalaşdırdığı ikinci Hökumət kabinetində H.Şahtaxtinski Xalq Maarifi və Dini Etiqad nazirinin (nazir [[Nəsib bəy Yusifbəyli|N. Yusifbəyli]] idi) müavini oldu<ref>Hüseyn Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. — səh. 337.</ref> və 1918-ci ilin oktyabrına qədər orada qalaraq xalq müəllimlərinin təkmilləşdirilməsi üzrə kurslara rəhbərlik etdi. O, bu işləri başa çatdırdıqdan sonra 1918-ci ilin noyabrında Bakıya gəldi. 1918-ci ilin dekabrın 26-da F.X.Xoyskinin formalaşdırdığı üçüncü Hökumət kabinetində də o, Maarif və Dini Etiqad nazirinin müavini olaraq çalışdı<ref>Azərbaycan Demokratik Respublikası. Azərbaycan hökuməti: 1918–1920. B., 1990, s. 86</ref>. 1919-cu ilin martın 14-də [[Nəsib bəy Yusifbəyli|N.Yusifbəylinin]] yaratdığı 1-ci (sayca 4-cü) Hökumət kabinetində H.Şahtaxtinski Maarif və Dini Etiqad nazirliyinin idarəedicisi kimi fəaliyyətə başladı. Lakin sonradan onun Baş Nazir N.Yusifbəyli ilə münasibətlərində fikir ayrılığı yarandığından özü və müavinləri (A. Əmirov və F. Rzayev/Rzabəyov) vəzifələrindən istefa verdilər, 7 ay yarım işsiz qaldı. 1919-cu ilin dekabrın 24-də N.Yusifbəylinin formalaşdırdığı ikinci (sayca 5-ci) Hökumət kabinetində H.Şahtaxtinski Maarif və Dini Etiqad naziri təyin olundu. O, bu vəzifəni 1920-ci ilin martın 5-nə qədər icra etdi.<ref>Quliyev Musa(Rəhimoğlu).Şahtaxtinskilər tariximizdə və taleyimizdə. Naxçıvan,"Əcəmi",104səh </ref> 1920-ci ilin martın 5-dən sonra isə bu vəzifə [[İttihad Partiyası]]nın üzvü Mirzəməhəmməd Şahsuvarova tapşırıldı. H.Şahtaxtinski Azərbaycan Cümhuriyyəti dövründə maarif sisteminin inkişafına böyük əmək sərf etdi. O, Azərbaycanın şəhər və kəndlərində ana dilində məktəb və seminariyaların açılmasında, [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin açılışının təşkilində önəmli rol oynamışdır, orada müəllim, prorektor (1919–25) kimi çalışmışdır. O, eyni zamanda Azərbaycan Cümhuriyyəti Hökumətinin tapşırığı ilə xalq təhslinin yaxşı mütəxəssisi kimi Ali Pedaqoji İnstitutun yaradılması layihəsini tərtib etməyə başlamış, bu işi Azərbaycan sovetləşəndən sonra axıra çatdıraraq, Xalq Komissarları Sovetinin Sədri [[Nəriman Nərimanov|N.Nərimanova]] təhvil vermişdir. Həmçinin Bakı Xalq Maarifi şöbəsi nəzdindəki ikiillik müəllimlər institutunda və Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunda (1930–1940) işləmişdir (1929-cu ildən professor). Tiflisdəki Zaqafqaziya Universitetinin tibb fakültəsini bitirmişdir (1928). H.Şahtaxtinski məktəb islahatlarının aparılması ilə bağlı müəyyən təkliflər hazırlayıb Hökumətə təqdim etmək üçün Nazirlər Şurasının qərarı ilə 1919-cu ilin avqustun 20-dən sentyabrın 1-dək Bakıda keçirilmiş Azərbaycan müəllimlərinin III qurultayına rəhbərlik etdi. Onun həmin qurultayda geniş məruzəsi dinlənildi. Qurultayın təklifl əri əsasında məktəb islahatlarının aparılması, ümumi təhsilin məzmunca milliləşdirilməsi ilə bağlı proqram, dərslik üzrə Dövlət Proqramı hazırlanması üçün 1919-cu ilin noyabrın 7-də Xalq Maarif Nazirliyi yanında H. Şahtaxtinskinin sədrliyi ilə Hökumət komissiyası yaradılmışdı<ref>"Azərbaycan müəllimi" qəzeti. 20 may 2011-ci il.</ref>. Azərbaycanın ümumtəhsil məktəbləri üçün dərsliklərin, Azərbaycan dilində elmi terminologiyanın tərtibi üzrə komissiyaların sədri olmuş, yeni Azərbaycan əlifbasının yaradılmasında iştirak etmişdir. Şahtaxtinski repressiyaya məruz qalmış, 1941-ci ildə həbs və sürgün edilmiş, 1944-cü il fevralın 3-də Arxangelsk vilayətində sürgündə həlak olmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001; * Əliyev M., Həmid bəy Şahtaxtinski "Azərbaycan Demokratik Respublikası. Azərbaycan hökuməti (1918–1920)". Bakı: 1990; * Məmmədov X., Bir ərizə. "Azərbaycan gəncləri" qəzeti, 1967, 4 yanvar. [[Kateqoriya:Azərbaycanın elm və təhsil nazirləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]] [[Kateqoriya:Kiyevdə təhsil almış azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin nazirləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının üzvləri]] [[Kateqoriya:Odessa Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Şahtaxtinskilər]] [[Kateqoriya:İttihad Partiyasının üzvləri]] [[Kateqoriya:İrəvan Müəllimlər Seminariyasının müəllimləri]] 0ks74yhc0wxp9ujb595jmkt76k9oj2y 0 128438 6557191 6539870 2022-07-31T21:35:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş siyahı}} {{Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırışı}} '''Azərbaycan Milli Məclisin III çağırış deputatları''' — 2005-ci il noyabrın 6-da baş tutan seçimlər əsasında formalaşdırıldı. Milli Məclisin 125 deputatından 63 nəfəri [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] (YAP) üzvü idi. III çağırış Milli Məclisdə [[Müsavat Partiyası|MÜSAVAT]] 5 nəfərlə, [[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası|VHP]] 3, [[Ana Vətən Partiyası (Azərbaycan)|AVP]] 2, [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|AXCP]], [[Azərbaycan Demokratik İslahatlar Partiyası|ADİSP]], [[Azərbaycan Liberal Partiyası|ALP]], [[Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası|ASRP]], [[Böyük Quruluş Partiyası|BQP]], [[Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|BAXCP]], [[Ədalət Partiyası (Azərbaycan)|ƏDALƏT]], [[Ümid Partiyası (Azərbaycan)|ÜMİD]] və [[Vətəndaş Birliyi Partiyası|VBP]] isə 1 nəfərlə təmsil olundu. 43 nəfər bitərəf idi. IIII çağırış Milli Məclisin sədri [[Oqtay Əsədov]], sədrin birinci müavini [[Ziyafət Əsgərov]], sədrin müavinləri isə [[Bahar Muradova]] və [[Valeh Ələsgərov]] idi. Milli Məclisin III çağırış deputatları sırasında ən yaşlısı 1928-ci il təvəllüdlü [[Murtuz Ələsgərov]], ən gənci isə 1980-cı il təvəllüdlü [[Fuad Muradov]] idi. == Milli Məclisdə təmsil olunan partiyalar == {| class="wikitable" | colspan="2" bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Siyasi partiya'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Sədri'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Seçilən'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''III çağırış Milli Məclis'''</center> | rowspan="16" bgcolor="#DCDCDC" | | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Əvvəl'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Sonra'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" |<center>'''Fərq'''</center> |- | bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]] |[[İlham Əliyev]] |<center>63</center> | rowspan="15" |<hr> [[Fayl:Logo of the National Assembly of Azerbaijan.svg|center|100x100px|alt=]] <hr> [[Fayl:Azerbaijan Milli Majlis Parliament 2005.svg|center|400x400px]] <hr> |<center>63</center> |<center>63</center> |<center>{{Sabit}} </center> |- | bgcolor="#DCDCDC" | |Bitərəf |<center>—</center> |<center>43</center> |<center>43</center> |<center>42</center> |<center>{{Azalma}} 1</center> |- | bgcolor="#0000FF" | |[[Müsavat Partiyası|MÜSAVAT]] |[[İsa Qəmbər]] |<center>5</center> |<center>5</center> |<center>4</center> |<center>{{Azalma}} 1</center> |- | bgcolor="#00BFFF" | |[[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası|VHP]] |[[Sabir Rüstəmxanlı]] |<center>3</center> |<center>3</center> |<center>3</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#FF7F27" | |[[Ana Vətən Partiyası|AVP]] |[[Fəzail Ağamalı]] |<center>2</center> |<center>2</center> |<center>2</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#003399" | |[[Azərbaycan Demokratik İslahatlar Partiyası|ADİSP]] |[[Asim Mollazadə]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#8B0000" | |[[Azərbaycan Liberal Partiyası|ALP]] |[[Əvəz Temirxan]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>0</center> |<center>{{Azalma}} 1</center> |- | bgcolor="#F4A460" | |[[Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası|ASRP]] |[[Xanhüseyn Kazımlı]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#EF3340" | |[[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|AXCP]] |[[Əli Kərimli]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>0</center> |<center>{{Azalma}} 1</center> |- | bgcolor="#ADD8E6" | |[[Böyük Quruluş Partiyası|BQP]] |[[Fazil Mustafa]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#32CD32" | |[[Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|BAXCP]] |[[Qüdrət Həsənquliyev]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#228B22" | |[[Ədalət Partiyası (Azərbaycan)|ƏDALƏT]] |[[İlyas İsmayılov]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#FFFF00" | |[[Ümid Partiyası (Azərbaycan)|ÜMİD]] |[[İqbal Ağazadə]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#DEB887" | |[[Vətəndaş Birliyi Partiyası|VBP]] |[[Sabir Hacıyev (siyasətçi)|Sabir Hacıyev]] |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |<center>{{Sabit}}</center> |- | bgcolor="#800000" | |AXP |[[Qiyas Sadıqov]] |<center>0</center> |<center>0</center> |<center>1</center> |<center>{{Artım}} 1</center> |- | colspan="9" |''Qeyd: [[Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2005)|2005-ci il Parlament Seçkilərində]] 3 seçki dairəsində liderlik əldə etdi. [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|AXCP]] sədri [[Əli Kərimli]] və [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|AXCP]] Ali Məclisinin sədri [[Qulamhüseyn Əlibəyli]] MSK tərəfindən rəsmi olaraq seçildikləri dairədən lider namizəd elan olunsa da, mandatlarından imtina etdilər. Daha sonra yekun qərarda Konstitusiya Məhkəməsi 2 dairədə seçki nəticələrini ləğv etdi və bu dairələr daxil olmaqla 10 seçki dairəsində 2006-cı ildə əlavə seçkilər keçirildi. |} == Milli Məclisin III çağırış deputatları == {| class="wikitable" | bgcolor="#DCDCDC" width=30% |<center>'''Deputat'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" width=8% |<center>'''Foto'''</center> | colspan="2" bgcolor="#DCDCDC" width=5% |<center>'''Partiya'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" width=22% |<center>'''Dairə'''</center> | bgcolor="#DCDCDC" width=25% |<center>'''Milli Məclisdə vəzifəsi'''</center> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Vasif Talıbov|Vasif Yusif oğlu Talıbov]]'''</big> <br> <small>(1960—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Vasif Talıbov, 2020.jpg|100x100px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>1 saylı Şərur-Sədərək dairəsi</center> |<center>—</center> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İsa Həbibbəyli|İsa Əkbər oğlu Həbibbəyli]]'''</big> <br> <small>(1950—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İsa Həbibbəyli.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>2 saylı Şərur dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 16-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11103|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821153148/http://www.e-qanun.az/framework/11103|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Səttar Möhbalıyev|Səttar Sulidin oğlu Möhbalıyev]]'''</big> <br> <small>(1955—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Səttar Mehbalıyev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>3 saylı Babək-Kəngərli dairəsi</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 11-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11098|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821145600/http://www.e-qanun.az/framework/11098|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Eldar İbrahimov|Eldar Rza oğlu İbrahimov]]'''</big> <br> <small>(1945—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Eldar İbrahimov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>4 saylı Naxçıvan dairəsi</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Siyavuş Novruzov|Siyavuş Dünyamalı oğlu Novruzov]]'''</big> <br> <small>(1970—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Siyavuş Novruzov, 2020.jpg|100x100px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>5 saylı Şahbuz-Babək dairəsi</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":2">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 10-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11097|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821145308/http://www.e-qanun.az/framework/11097|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İsmayıl Hacıyev (akademik)|İsmayıl Muxtar oğlu Hacıyev]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İsmayıl Hacıyev.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>6 saylı Culfa-Babək dairəsi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":10">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 18-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11105|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821153148/http://www.e-qanun.az/framework/11105|archivedate=2020-08-21|url-status=unfit}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əkrəm Əylisli|Əkrəm Nəcəf oğlu Naibov]]'''</big> <br> <small>(1938—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" | | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>7 saylı Ordubad-Culfa dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 19-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11106|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821153154/http://www.e-qanun.az/framework/11106|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Arzu Səmədbəyli|Arzu Həbib oğlu Səmədov]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Arzu Səmədbəyli01.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0000FF" | |<center>[[Fayl:Logo of Müsavat Party.svg|74x74px|alt=]] <br> '''"[[Müsavat Partiyası|MÜSAVAT]]"'''</center> |<center>8 saylı Binəqədi I dairəsi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":15"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rafael Cəbrayılov|Rafael Kamil oğlu Cəbrayılov]]'''</big> <br> <small>(1958-2021)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rafael Cəbrayılov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>9 saylı Binəqədi II dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 9-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11096|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821144905/http://www.e-qanun.az/framework/11096|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref><ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Madər Musayev|Madər Ələsgər oğlu Musayev]]'''</big> <br> <small>(1948—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Madər Musayev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>10 saylı Binəqədi III dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Murtuz Ələsgərov|Murtuz Nəcəf oğlu Ələsgərov]]'''</big> <br> <small>(1928–2012)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Murtuz Ələsgərov.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>11 saylı Qaradağ dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Mixail Zabelin|Mixail Yuri oğlu Zabelin]]'''</big> <br> <small>(1946—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Mixail Zabelin.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>12 saylı Qaradağ-Binəqədi-Yasamal dairəsi</center> | * Regional məsələlər Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":7">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Regional məsələlər Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 15-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11102|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821150644/http://www.e-qanun.az/framework/11102|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rauf Əliyev (siyasətçi)|Rauf Asif oğlu Əliyev]]'''</big> <br> <small>(1956—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rauf Əliyev (siyasətçi).jpg|112x112px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>13 saylı Əzizbəyov I dairəsi</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":6">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 14-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11101|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821150659/http://www.e-qanun.az/framework/11101|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Mehriban Əliyeva|Mehriban Arif qızı Əliyeva]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Mehriban Aliyeva07.JPG|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>14 saylı Əzizbəyov II dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Gülər Əhmədova|Gülər Mikayıl qızı Əhmədova]]'''</big> <br> <small>(1965—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Gülər Əhmədova.jpg|110x110px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>15 saylı Yasamal I dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Abel Məhərrəmov|Abel Məmmədəli oğlu Məhərrəmov]]'''</big> <br> <small>(1950—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Abel Maharramov in 2019.jpg|85x85px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>16 saylı Yasamal II dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8"/> |- | bgcolor="#FFC0CB" |<center><big>'''[[Lalə Şövkət|Lalə Şövkət qızı Hacıyeva]]'''</big>{{Efn|[[Lalə Şövkət|Lalə Şövkət qızı Hacıyeva]] 2005-ci il Parlament seçimlərinin nəticələrinə və noyabrın 26-da baş tutan mitinqi zor gücü ilə dağıdılmasına etiraz olaraq deputat mandatından imtina etdi}} <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Lalə Şövkət.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#8B0000" | |<center>[[Fayl:Emblem of Azerbaijan Liberal Party.svg|54x54px|alt=]] <br> '''[[Azərbaycan Liberal Partiyası|ALP]]'''</center> |<center>17 saylı Yasamal III dairəsi</center> |<center>—</center> |- | rowspan="2" bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Cəmil Həsənli|Cəmil Poladxan oğlu Həsənli]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | rowspan="2" bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Cəmil Həsənli (06.08.2014).jpg|90x90px|alt=]]<center> | bgcolor="#EF3340" | |<center>[[Fayl:Emblem of Azerbaijani Popular Front Party.svg|56x56px|alt=]] <br> '''[[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|AXCP]]'''</center> | rowspan="2" |<center>18 saylı Nərimanov-Nizami dairəsi</center> | rowspan="2" | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":15"/> |- | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əli Əhmədov (siyasətçi)|Əli Cavad oğlu Əhmədov]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ali Ahmadov - 2019 (cropped).jpg|118x118px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>19 saylı Nərimanov I dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Adil Əliyev (siyasətçi)|Adil Abış oğlu Əliyev]]'''</big> <br> <small>(1970—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center> <center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>20 saylı Nərimanov II dairəsi</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":2"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Ülvi Quliyev|Ülvi Zahid oğlu Quliyev]]'''</big> <br> <small>(1966—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ülvi Quliyev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>21 saylı Nəsimi I dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Asim Mollazadə|Asim Nazim oğlu Mollazadə]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Asim Mollazadə, 2020.jpg|100x100px|alt=]]<center> | bgcolor="#003399" | |<center>[[Fayl:Emblem of Azerbaijan Democratic Reforms Party.svg|54x54px|alt=]] <br> '''[[Azərbaycan Demokratik İslahatlar Partiyası|ADİSP]]'''</center> |<center>22 saylı Nəsimi II dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Ziyad Səmədzadə|Ziyad Əliabbas oğlu Səmədzadə]]'''</big> <br> <small>(1940—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ziyad Səmədzadə.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>23 saylı Nəsimi-Səbail dairəsi</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rövnəq Abdullayev|Rövnəq İbrahim oğlu Abdullayev]]'''</big> <br> <small>(1965—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rövnəq Abdullayev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>24 saylı Nizami I dairəsi</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 12-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11099|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821145825/http://www.e-qanun.az/framework/11099|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#FFC0CB" |<center><big>'''[[Hüseyn Abdullayev (siyasətçi)|Hüseyn Abbas oğlu Abdullayev]]'''</big>{{Efn|Azərbaycan Milli Məclisinin sədri Oqtay Əsədovun 19 mart 2007-ci il tarixli 263-IIIQR nömrəli Qərarına əsasən Azərbaycanın Milli Məclisi deputatı Hüseyn Abbas oğlu Abdullayevin Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin 221.2.2-ci və 132-ci maddələri ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsinə icazə verilməsi barədə təqdimata baxaraq, Azərbaycan Milli Məclisi İntizam Komissiyasının bu məsələyə dair rəyini nəzərə alaraq və Azərbaycan Konstitusiyasının 90-cı maddəsinin II hissəsinə "Azərbaycan Milli Məclisi deputatının statusu haqqında" Azərbaycan Qanununun 12-ci maddəsinin üçüncü hissəsinə, habelə Azərbaycan Milli Məclisi Daxili Nizamnaməsinin 22-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı Hüseyn Abbas oğlu Abdullayevin toxunulmazlığına xitam verildi və cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsinə icazə verildi.}} <br> <small>(1968—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" | | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>25 saylı Nizami II dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Fazil Mustafa|Fazil Qəzənfər oğlu Mustafayev]]'''</big> <br> <small>(1965—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Fazil Mustafa.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#ADD8E6" | |<center>[[Fayl:Emblem of Böyüк Quruluş Partiyası.svg|55x55px|alt=]] <br> '''[[Böyük Quruluş Partiyası|BQP]]'''</center> |<center>26 saylı Sabunçu I dairəsi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":10"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Fərrux Zeynalov|Fərrux Məmmədnəbi oğlu Zeynalov]]'''</big> <br> <small>(1942—2022)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Fərrux Zeynalov.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>27 saylı Sabunçu II dairəsi</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Eldar Quliyev (siyasətçi)|Eldar Allahyar oğlu Quliyev]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center><center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>28 saylı Sabunçu III dairəsi</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Fuad Muradov|Fuad Rauf oğlu Muradov]]'''</big> <br> <small>(1980—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Fuad Muradov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>29 saylı Səbail dairəsi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":10"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Anar Məmmədxanov|Anar Camal oğlu Məmmədxanov]]'''</big> <br> <small>(1970–2011)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Anar Məmmədxanov.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>30 saylı Suraxanı I dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əhməd Vəliyev|Əhməd Abdul Kərim oğlu Vəliyev]]'''</big> <br> <small>(1946—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ahmed veliyev.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>31 saylı Suraxanı II dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Ağacan Abıyev|Ağacan Qulam oğlu Abıyev]]'''</big> <br> <small>(1938—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ağacan Abiyev Polşa Senatında.JPG|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>32 saylı Suraxanı III dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Hüseynbala Mirələmov|Hüseynbala Fazil oğlu Mirələmov]]'''</big> <br> <small>(1945—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Hüseynbala Mirələmov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>33 saylı Xətai I dairəsi</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Nəsib Nəsibli|Nəsib Loğman oğlu Nəsibli]]'''</big> <br> <small>(1956—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Nəsib Nəsibli.jpg|96x96px|alt=]]<center> | bgcolor="#0000FF" | |<center>[[Fayl:Logo of Müsavat Party.svg|74x74px|alt=]] <br> '''"[[Müsavat Partiyası|MÜSAVAT]]"'''</center> |<center>34 saylı Xətai II dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":15"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İqbal Ağazadə|İqbal Fehruz oğlu Ağazadə]]'''</big> <br> <small>(1968—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İqbal Ağazadə.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#FFFF00" | |<center>[[Fayl:Emblem of Hope Party.svg|56x56px|alt=]] <br> '''[[Ümid Partiyası (Azərbaycan)|ÜMİD]]'''</center> |<center>35 saylı Xətai III dairəsi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":10"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Səməd Seyidov|Səməd İsmayıl oğlu Seyidov]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Səməd Seyidov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>36 saylı Xətai IV dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Aydın Abbasov|Aydın Abbas oğlu Abbasov]]'''</big> <br> <small>(1976—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Aydın Abbasov.JPG|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>37 saylı Gəncə şəh. Nizami I dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Asəf Hacıyev (akademik)|Asəf Hacı oğlu Hacıyev]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Asəf Hacıyev.JPG|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>38 saylı Gəncə şəh. Nizami II dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Vidadi Məmmədov (siyasətçi)|Vidadi Yunis oğlu Məmmədov]]'''</big> <br> <small>(1948—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Vidadi Məmmədov (siyasətçi).jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>39 saylı Gəncə şəh. Kəpəz I dairəsi</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 13-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11100|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821150640/http://www.e-qanun.az/framework/11100|archivedate=2020-08-21|url-status=live}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Musa Urud|Musa İsa oğlu Quliyev]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Musa Quliyev, 2020.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>40 saylı Gəncə şəh. Kəpəz II dairəsi</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İkram İsrafil|İkram İsrail oğlu İsrafilov]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İkram İsrafil.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0000FF" | |<center>[[Fayl:Logo of Müsavat Party.svg|74x74px|alt=]] <br> '''"[[Müsavat Partiyası|MÜSAVAT]]"'''</center> |<center>41 saylı Sumqayıt I dairəsi</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":15"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Məcid Kərimov|Məcid Zahid oğlu Kərimov]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Məcid Kərimov (portret).jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>42 saylı Sumqayıt II dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Nizami İsgəndərov|Nizami Zaman oğlu İsgəndərov]]'''</big> <br> <small>(1965—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Nizami İsgəndərov.jpg|96x96px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>43 saylı Sumqayıt III dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Baba Tağıyev|Baba Əli oğlu Tağıyev]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Baba Tağıyev.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>44 saylı Sumqayıt-Abşeron dairəsi</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Oqtay Əsədov|Oqtay Sabir oğlu Əsədov]]'''</big> <br> <small>(1955—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ogtay Asadov in 2015.jpg|102x102px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>45 saylı Abşeron dairəsi</center> | * Milli Məclisin sədri |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Azay Quliyev|Azay Əjdər oğlu Quliyev]]'''</big> <br> <small>(1972—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Azay Quliyev, 2020.jpg|105x105px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>46 saylı Əli-Bayramlı dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Aydın Mirzəzadə|Aydın Böyükkişi oğlu Mirzəzadə]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Aydın Mirzəzadə.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>47 saylı Mingəçevir dairəsi</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İlham Məmmədov (siyasətçi)|İlham Kazım oğlu Məmmədov]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İlham Məmmədov (portret).jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>48 saylı Yevlax dairəsi</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":6"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əli Hüseynli|Əli Məhəmməd oğlu Hüseynov]]'''</big> <br> <small>(1968—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Əli Hüseynov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>49 saylı Yevlax-Mingəçevir dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Zeynəb Xanlarova|Zeynəb Yəhya qızı Xanlarova]]'''</big> <br> <small>(1936—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center><center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>50 saylı Abşeron-Qobustan dairəsi</center> | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":9">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 17-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://www.e-qanun.az/framework/11104|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821153148/http://www.e-qanun.az/framework/11104|archivedate=2020-08-21|url-status=unfit}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Xəlilbəy Günəşov|Xəlilbəy Günəş oğlu Günəşov]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Xəlilbəy Günəşov.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>51 saylı Qusar dairəsi</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Vahid Əhmədov|Vahid Qazməmməd oğlu Əhmədov]]'''</big> <br> <small>(1948—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Vahid Əhmədov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>52 saylı Quba dairəsi</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Yevda Abramov|Yevda Sasun oğlu Abramov]]'''</big> <br> <small>(1948–2019)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Yevda Abramov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>53 saylı Quba-Qusar dairəsi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Tahir Süleymanov (siyasətçi)|Tahir Süleyman oğlu Süleymanov]]'''</big> <br> <small>(1948—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Tahir Süleymanov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>54 saylı Dəvəçi-Siyəzən dairəsi</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Lalə Abbasova|Lalə Gülbaba qızı Abbasova]]'''</big> <br> <small>(1955—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Lalə Abbasova.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>55 saylı Xaçmaz şəhər dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Nizami Xudiyev|Nizami Manaf oğlu Xudiyev]]'''</big> <br> <small>(1949–2021)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Nizami Xudiyev.jpg|96x96px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>56 saylı Xaçmaz qəsəbə dairəsi</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Fərhad Qəribov|Fərhad Həsən oğlu Qəribov]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Fərhad Qəribov.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>57 saylı Kürdəmir dairəsi</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rafael Hüseynov|Rafael Baba oğlu Hüseynov]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rafael Hüseynov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#00BFFF" | |<center>[[Fayl:Emblem of Civic Solidarity Party.svg|80x80px|alt=]] <br> '''[[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası|VHP]]'''</center> |<center>58 saylı Kürdəmir-Hacıqabul dairəsi</center> | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əkrəm Abdullayev|Əkrəm Kamal oğlu Abdullayev]]'''</big> <br> <small>(1975—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Əkrəm Abdullayev.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>59 saylı Salyan dairəsi</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":6"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Fəzail Ağamalı|Fəzail Rəhim oğlu Ağamalı]]'''</big> <br> <small>(1948—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Fəzail Ağamalı.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCA123" | |<center>[[Fayl:Emblem of Azerbaijani Motherland Party.svg|58x58px|alt=]] <br> '''[[Ana Vətən Partiyası (Azərbaycan)|AVP]]'''</center> |<center>60 saylı Salyan-Neftçala dairəsi</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Arif Rəhimzadə|Arif Qafar oğlu Rəhimzadə]]'''</big> <br> <small>(1942—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Arif Rəhimzadə.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>61 saylı Neftçala dairəsi</center> | * Regional məsələlər Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Cəlal Əliyev (akademik)|Cəlal Əlirza oğlu Əliyev]]'''</big> <br> <small>(1928–2016)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Cəlal Əliyev.JPG|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>62 saylı Saatlı dairəsi</center> |<center>—</center> |- | rowspan="2" bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Pənah Hüseyn|Pənah Çodar oğlu Hüseyn]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | rowspan="2" bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Panah Huseyn in 2014 (cropped).jpg|110x110px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> | rowspan="2" |<center>63 saylı Sabirabad I dairəsi</center> | rowspan="2" | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":15">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 01.03.2006-cı il tarixli 58-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=01.03.2006|url=http://e-qanun.az/framework/14707|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170702132720/http://e-qanun.az/framework/14707|archivedate=20.08.2020}}</ref> |- | bgcolor="#800000" | |<center>[[Fayl:Logo of Azerbaijani People's Party.svg|56x56px|alt=]] <br> '''AXP</center> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rüstəm Xəlilov|Rüstəm Gülabba oğlu Xəlilov]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rüstəm Xəlilov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>64 saylı Sabirabad II dairəsi</center> | * Regional məsələlər Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":7"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Gülhüseyn Əhmədov|Gülhüseyn Əliəhməd oğlu Əhmədov]]'''</big> <br> <small>(1955–2020)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Gülhüseyn Əhmədov.jpg|94x94px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>65 saylı Saatlı-Sabirabad-Kürdəmir dairəsi</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Xanhüseyn Kazımlı|Xanhüseyn Hüseynağa oğlu Kazımlı]]'''</big> <br> <small>(1942—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Xanhüseyn Kazımlı.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#F4A460" | |<center>[[Fayl:Emblem of Azerbaijan Social Prosperity Party.svg|65x65px|alt=]] <br> '''[[Azərbaycan Sosial Rifah Partiyası|ASRP]]'''</center> |<center>66 saylı Biləsuvar dairəsi</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Aydın Həsənov (siyasətçi)|Aydın Xanhüseyn oğlu Həsənov]]'''</big> <br> <small>(1942–2017)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Aydın Həsənov.jpg|94x94px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>67 saylı Cəlilabad şəhər dairəsi</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":2"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Mirkazım Kazımov|Mir Kazım Məhəmməd oğlu Kazımov]]'''</big> <br> <small>(1950—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Mirkazım Kazımov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>68 saylı Cəlilabad qəsəbə dairəsi</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Fəzail İbrahimli|Fəzail Feyruz oğlu İbrahimli]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Fəzail İbrahimli.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#00BFFF" | |<center>[[Fayl:Emblem of Civic Solidarity Party.svg|80x80px|alt=]] <br> '''[[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası|VHP]]'''</center> |<center>69 saylı Cəlilabad-Masallı-Biləsuvar dairəsi</center> | * Regional məsələlər Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əhəd Abıyev|Əhəd Mikayıl oğlu Abıyev]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Əhəd Abıyev.jpg|89x89px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>70 saylı Masallı şəhər dairəsi</center> | * Regional məsələlər Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":7"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Elmira Axundova (siyasətçi)|Elmira Hüseyn qızı Axundova]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Elmira Axundova.jpg|125x125px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>71 saylı Masallı qəsəbə dairəsi</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":6"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Sabir Rüstəmxanlı|Sabir Xudu oğlu Rüstəmxanlı]]'''</big> <br> <small>(1946—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Sabir Rüstəmxanlı (cropped).jpg|93x93px|alt=]]<center> | bgcolor="#00BFFF" | |<center>[[Fayl:Emblem of Civic Solidarity Party.svg|80x80px|alt=]] <br> '''[[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası|VHP]]'''</center> |<center>72 saylı Yardımlı-Masallı dairəsi</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rüfət Quliyev (deputat)|Rüfət Atakişi oğlu Quliyev]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rüfət Quliyev, 2020.jpg|100x100px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>73 saylı Lənkəran şəhər dairəsi</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Hadi Rəcəbli|Hadi Musa oğlu Rəcəbli]]'''</big> <br> <small>(1948—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Hadi Rəcəbli.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>74 saylı Lənkəran qəsəbə dairəsi</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Cavanşir Paşazadə|Cavanşir Hümmət oğlu Paşazadə]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Cavanşir Paşazadə.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>75 saylı Lənkəran-Masallı dairəsi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":10"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Ziyafət Əsgərov|Ziyafət Abbas oğlu Əsgərov]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ziyafət Əsgərov.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>76 saylı Lənkəran-Astara</center> | * Milli Məclis sədrinin birinci müavini * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Vasif Əliyev (siyasətçi)|Vasif İzzət oğlu Əliyev]]'''</big> <br> <small>(1942—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Vasif Əliyev.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>77 saylı Astara</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Miri Qənbərov|Miri Əhəd oğlu Qənbərov]]'''</big> <br> <small>(1935–2020)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Miri Qənbərov.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>78 saylı Lerik-Lənkəran</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İltizam Əkbərli|İltizam Nizam oğlu Əkbərli]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İltizam Əkbərli.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0000FF" | |<center>[[Fayl:Logo of Müsavat Party.svg|74x74px|alt=]] <br> '''"[[Müsavat Partiyası|MÜSAVAT]]"'''</center> |<center>79 saylı İmişli</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":15"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əhəd Əhmədov|Əhəd Abbas oğlu Əhmədov]]'''</big> <br> <small>(1968—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Əhəd Əhmədov.jpg|94x94px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>80 saylı İmişli-Beyləqan</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Səfər Məmmədov|Səfər Musa oğlu Məmmədov]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Səfər Məmmədov.jpg|94x94px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>81 saylı Beyləqan</center> | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":9"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Tahir Rzayev|Tahir Musa oğlu Rzayev]]'''</big> <br> <small>(1950—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Tahir Rzayev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>82 saylı Ağcabədi</center> | * Regional məsələlər Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":7"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Aqil Abbas|Aqil Məhəmməd oğlu Abbasov]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Aqil Abbas.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>83 saylı Ağcabədi-Füzuli</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":2"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Bahar Muradova|Bahar Əvəz qızı Muradova]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ms. Bahar A. Muradova (Azerbaijan) at Standing Committee, Berlin, 7 July 2018 (42539972384) (cropped).jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>84 saylı Füzuli</center> | * Milli Məclis sədrinin müavini |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Maqsud İbrahimbəyov|Maqsud Məmmədibrahim oğlu İbrahimbəyov]]'''</big> <br> <small>(1935–2016)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Maqsud İbrahimbəyov.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>85 saylı Şamaxı</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Novruzəli Aslanov|Novruzəli Davud oğlu Aslanov]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Novurzəli Aslanov, 2020.jpg|100x100px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>86 saylı İsmayıllı</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Ərəstun Cavadov|Ərəstun Nurəddin oğlu Cavadov]]'''</big> <br> <small>(1948—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Ərəstun Cavadov.jpg|105x105px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>87 saylı Ağsu-İsmayıllı</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Sabir Hacıyev (siyasətçi)|Sabir Kamal oğlu Hacıyev]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Sabir Hacıyev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DEB887" | |<center>'''[[Vətəndaş Birliyi Partiyası|VBP]]'''</center> |<center>88 saylı Göyçay</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Şəmsəddin Hacıyev|Şəmsəddin Hümmət oğlu Hacıyev]]'''</big> <br> <small>(1950—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Şəmsəddi Hacıyev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>89 saylı Göyçay-Ağsu</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Çingiz Əsədullayev|Çingiz Rauf oğlu Əsədullayev]]'''</big> <br> <small>(1960—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Çingiz Əsədullayev.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>90 saylı Ağdaş</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Elton Məmmədov (deputat)|Elton Arzuman oğlu Məmmədov]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Elton Məmmədov.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>91 saylı Ucar</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Jalə Əliyeva|Jalə Fazil qızı Əliyeva]]'''</big> <br> <small>(1966—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Jalə Əliyeva.jpg|118x118px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>92 saylı Zərdab-Ucar</center> | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":9"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Zahid Oruc|Zahid Məhərrəm oğlu Oruc]]'''</big> <br> <small>(1972—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Zahid Oruc, 2020.jpg|100x100px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCA123" | |<center>[[Fayl:Emblem of Azerbaijani Motherland Party.svg|58x58px|alt=]] <br> '''[[Ana Vətən Partiyası (Azərbaycan)|AVP]]'''</center> |<center>93 saylı Bərdə şəhər</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":2"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Gövhər Baxşəliyeva|Gövhər Baxşəli qızı Baxşəliyeva]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Gövhər Baxşəliyeva.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>94 saylı Bərdə qəsəbə</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8"/> |- | rowspan="2" bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Aynur Camalqızı|Aynur Camal qızı Quliyeva]]'''</big> <br> <small>(1975—)</small><center> | rowspan="2" bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Aynur Quliyeva.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0000FF" | |<center>[[Fayl:Logo of Müsavat Party.svg|74x74px|alt=]] <br> '''"[[Müsavat Partiyası|MÜSAVAT]]"'''</center> | rowspan="2" |<center>95 saylı Tərtər</center> | rowspan="2" | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":9"/> |- | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Gültəkin Hacıbəyli|Gültəkin Yunis qızı Hacıbəyli]]'''</big> <br> <small>(1974—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Gültəkin Hacıbəyli.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>96 saylı Goranboy-Naftalan</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Qüdrət Həsənquliyev|Qüdrət Müzəffər oğlu Həsənquliyev]]'''</big> <br> <small>(1965—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Qüdrət Həsənquliyev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#32CD32" | |<center>[[Fayl:Emblem of Whole Azerbaijani Popular Front Party.svg|56x56px|alt=]] <br> '''[[Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|BAXCP]]'''</center> |<center>97 saylı Goranboy-Ağdam-Tərtər</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#FFC0CB" |<center><big>'''[[Azər Əmiraslanov|Azər Kamal oğlu Əmiraslanov]]'''</big>{{Efn|[[Azər Əmiraslanov|Azər Kamal oğlu Əmiraslanov]] Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamı ilə Prezident Administrasiyasının Aqrar siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edildi.}} <br> <small>(1972—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" | | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>98 saylı Şəmkir şəhər</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Məlahət İbrahimqızı|Məlahət İbrahim qızı Həsənova]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Məlahət Həsənova.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>99 saylı Şəmkir qəsəbə</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":6"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Mübariz Qurbanlı|Mübariz Qəhrəman oğlu Qurbanlı]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:DQİDK sədri Mübariz Qurbanlının "Amerikanın Səsi"nə müsahibəsi - 3.2.jpg|96x96px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>100 saylı Şəmkir-Daşkəsən</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":1"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rövşən Rzayev (siyasətçi)|Rövşən Şükür oğlu Rzayev]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rövşən Rzayev (portret).jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>101 saylı Göygöl-Daşkəsən</center> | * Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu məsələləri Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Valeh Ələsgərov|Valeh Feyruz oğlu Ələsgərov]]'''</big> <br> <small>(1946—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Valeh Ələsgərov.jpg|100x100px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>102 saylı Samux-Şəmkir</center> | * Milli Məclis sədrinin müavini * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rafiq Məmmədhəsənov|Rafiq Musa oğlu Məmmədhəsənov]]'''</big> <br> <small>(1945—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rafiq Məmmədhəsənov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>103 saylı Gədəbəy</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Nazim Bəydəmirli|Nazim Hüseyn oğlu Məmmədov]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" | | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>104 saylı Gədəbəy-Tovuz</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Qənirə Paşayeva|Qənirə Ələsgər qızı Paşayeva]]'''</big> <br> <small>(1975—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Qənirə Paşayeva.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>105 saylı Tovuz</center> | * Beynəlxalq münasitəblər və parlamentlərarası əlaqələr Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":11"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İlyas İsmayılov|İlyas Abbas oğlu İsmayılov]]'''</big> <br> <small>(1938—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İlyas İsmayılov.jpg|104x104px|alt=]]<center> | bgcolor="#228B22" | |<center>[[Fayl:Logo of Justice Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Ədalət Partiyası (Azərbaycan)|ƏDALƏT]]'''</center> |<center>106 saylı Tovuz-Qazax-Ağstafa</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Vaqif Səmədoğlu|Vaqif Səməd oğlu Vəkilov]]'''</big> <br> <small>(1938–2015)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Vaqif Səmədoğlu.jpg|94x94px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>107 saylı Qazax</center> | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":9"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Nizami Cəfərov (akademik)|Nizami Qulu oğlu Cəfərov]]'''</big> <br> <small>(1960—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Nizami Cəfərov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>108 saylı Ağstafa</center> | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Rəbiyyət Aslanova|Rəbiyyət Nurullah qızı Aslanova]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Rabiyyat Aslanova milli meglis.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>109 saylı Balakən</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının sədri<ref name=":12">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Daimi Komissiyasının sədrlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 02.12.2005-ci il tarixli 6-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=02.12.2005|url=http://e-qanun.az/framework/11071|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200823124518/http://e-qanun.az/framework/11071|archivedate=20.08.2020}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Hikmət Atayev|Hikmət İsmayıl oğlu Atayev]]'''</big> <br> <small>(1954–2013)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Hikmət Atayev.jpg|105x105px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>110 saylı Zaqatala</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Daimi Komissiyasının üzvlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 02.10.2006-cı il tarixli 125-IIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=02.10.2006|url=http://e-qanun.az/framework/14715|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200823135725/http://e-qanun.az/framework/14715|archivedate=20.08.2020}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Dünyamin Xəlilov|Dünyamin Zakir oğlu Xəlilov]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Dünyamin Xəlilov.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>111 saylı Zaqatala-Balakən</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Azər Kərimli|Azər Şəmşid oğlu Kərimli]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Azər Kərimli.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>112 saylı Qax</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Əli Məsimli|Əli Əhməd oğlu Məsimli]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Əli Məsimli.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>113 saylı Şəki şəhər</center> | * İqtisadi siyasət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":3"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Yaqub Mahmudov|Yaqub Mikayıl oğlu Mahmudov]]'''</big> <br> <small>(1940—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Yaqub Mahmudov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>114 saylı Şəki kənd I</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":6"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Məjlum Şükürov|Məjlum Şükür oğlu Şükürov]]'''</big> <br> <small>(1954—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Məjlum Şükürov.jpg|96x96px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>115 saylı Şəki kənd II</center> | * Aqrar siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":5"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Fəttah Heydərov|Fəttah Səməd oğlu Heydərov]]'''</big> <br> <small>(1938–2020)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Fattah Heydarov in 2015 parliament (cropped a lot).png|99x99px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>116 saylı Qəbələ</center> | * Regional məsələlər Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Eyvaz Qurbanov|Eyvaz Daşdəmir oğlu Qurbanov]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Eyvaz Qurbanov (siyasətçi).jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>117 saylı Oğuz-Qəbələ</center> | * Sosial siyasət Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":6"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Bəxtiyar Əliyev (deputat)|Bəxtiyar Həmzə oğlu Əliyev]]'''</big> <br> <small>(1962—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Bəxtiyar Əliyev, 2020.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>118 saylı Ağdam şəhər</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının sədrinin müavini<ref name=":14">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Məclisinin Daimi Komissiyasının sədr müavinlərinin seçilməsi haqqında Azərbaycan Milli Məclisinin 14.12.2005-ci il tarixli 8-VIIQR nömrəli Qərarı|author=|newspaper=|date=14.12.2005|url=http://e-qanun.az/framework/11095|accessdate=20.08.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200823140420/http://e-qanun.az/framework/11095|archivedate=20.08.2020}}</ref> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Bəxtiyar Sadıqov|Bəxtiyar Yusif oğlu Sadıqov]]'''</big> <br> <small>(1952—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Bəxtiyar Sadıqov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>119 saylı Ağdam qəsəbə</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":13"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Astan Şahverdiyev|Astan Nuşrəvan oğlu Şahverdiyev]]'''</big> <br> <small>(1948–2018)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Astan Şahverdiyev.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>120 saylı Cəbrayıl-Qubadlı</center> | * Elm və təhsil məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":8"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Sevindik Hətəmov|Sevindik Hacıağa oğlu Hətəmov]]'''</big> <br> <small>(1964—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Sevindik Hətəmov 1.jpg|94x94px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>121 saylı Laçın</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Havva Məmmədova|Havva İsa qızı Məmmədova]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Havva Məmmədova.jpg|95x95px|alt=]]<center> | bgcolor="#DCDCDC" | |<center>'''Bitərəf'''</center> |<center>122 saylı Xankəndi</center> | * İnsan hüquqları Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":10"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Cavid Qurbanov|Cavid Qənbər oğlu Qurbanov]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Cavid Qurbanov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>123 saylı Kəlbəcər</center> | * Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":4"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[Elman Məmmədov (siyasətçi)|Elman Camal oğlu Məmmədov]]'''</big> <br> <small>(1950—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:Elman Məmmədov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>124 saylı Şuşa-Ağdam-Xocalı-Xocavənd</center> | * Təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":2"/> |- | bgcolor="#E6E6FA" |<center><big>'''[[İmamverdi İsmayılov (siyasətçi)|İmamverdi İbiş oğlu İsmayılov]]'''</big> <br> <small>(1958—)</small><center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>[[Fayl:İmamverdi İsmayılov.jpg|120x120px|alt=]]<center> | bgcolor="#0070C3" | |<center>[[Fayl:Emblem of New Azerbaijan Party.png|56x56px|alt=]] <br> '''[[Yeni Azərbaycan Partiyası|YAP]]'''</center> |<center>125 saylı Zəngilan-Qubadlı</center> | * Mədəniyyət məsələləri Daimi Komissiyasının üzvü<ref name=":9"/> |} == Qeydlər == {{Notelist|2}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{citation|title=Azərbaycanın Milli Məclisi: Üçüncü çağırış|last=[[Səfa Mirzəyev]]|publisher=Azərbaycan Milli Məclisinin mətbəəsi|year=2009|location=[[Azərbaycan]]}} {{Azərbaycan Parlamenti}} {{Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları|*]] [[Kateqoriya:2005-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2006-cı ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2007-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2008-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2009-cu ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2010-cu ildə Azərbaycan]] 6k538zwf3g2g1jh1oac0iu0ho6nj4gi 0 140355 6556788 6238202 2022-07-31T15:54:47Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Monarxiya}} '''Sultan''' ({{lang-ar|سلطان}}) — [[İslam]] dövlətlərində [[hökmdar]] titulu. == Mənası == [[Quran]]da "sultan" sözü [[hakimiyyət]]i izah edir. Sonradan termin dini hakimiyyətdən fərqli [[dünyəvi]] hakimiyyəti izah etmək üçün istifadə edildi. Hesab edilir ki, ilk dəfə bu söz [[Tabari]] tərəfindən [[xəlif]] əl-Mütamidin qardaşı Müvəffəq üçün işlədilib. == Müasir sultanatlar == * [[Bruney]] * [[Malayziya]] * [[Oman]] == İstinadlar == == Həmçinin bax == [[Kateqoriya:Titullar]] [[Kateqoriya:Osmanlı imperiyasında titullar]] a7cs2racrt3wsvgr2ks8qe67pl9x21z 0 140958 6557603 6546236 2022-08-01T07:52:04Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki * [[Sahil (qəsəbə)]] — Azərbaycanın Qaradağ rayonunda qəsəbə. * [[Sahil (coğrafiya)]] — quru ilə kəsişmə xətti. * [[Sahil (şərab)]] — Azərbaycan şərabı * [[Sahil metrostansiyası]] — [[Bakı metrosu|Bakı metrostansiyası]] == Həmçinin bax == * [[Sahil (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} 1ua21xj7p63bwkkrvlzvk97ltbevy0i 0 156938 6557103 5965955 2022-07-31T20:30:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Bayraqlar | ad = Avstraliya İttifaqının bayrağı | şəkil = Flag of Australia (converted).svg | izah = Avstraliya İttifaqının bayrağı | proporsiya = 1:2 | qəbul_edilib = [[19 dekabr]] [[1908]] | dizayn = | dizayner = }} '''[[Avstraliya]] bayrağı''' ({{Dil-en|Flag of Australia}}) — ölkənin dövlət rəmzlərindən biri. Bayraq 1:2 proporsiyalı [[göy rəng]]<nowiki/>li [[düzbucaqlı]] taydan ibarətdir. Sol üst rübündə [[Böyük Britaniya bayrağı|Britaniya bayrağı]] əks olunub. Bundan əlavə, Avstraliya bayrağında altı ağ [[ulduz]] təsvir olunub, onlardan beşi tayın sağ hissəsində [[Cənub Xaçı (bürc)|Cənub Xaçı]] bürcü şəklində əks olunub, bir böyük ulduz isə sol aşağı rübün mərkəzində yerləşdirilib. Bayraq 1901-ci il<nowiki/>də federasiya yaradılandan az sonra qəbul edilmişdir. O, bir çox ölkə nümayəndələrinin iştirak etdiyi müsabiqə nəticəsində seçilmişdir. Sonrakı illər ərzində o, Avstraliya və Britaniya hakimiyyətləri tərəfindən bəyənilmişdir, lakin bayrağın dəqiq xarakteristikaları bir neçə dəfə dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Müasir bayrağın xarakteristikaları 1934-cü il<nowiki/>də dərc edilmişdir, 1954-cü il<nowiki/>dən isə bayrağa qanunvericiliklə "''Avstraliya milli bayrağı''" statusu verilmişdir. Ölkədə [[Respublikanizm|respublikaçılar]]ın təsiri güclü olduğundan, 1990-cı illər<nowiki/>in ortalarından bayrağda Britaniya bayrağının təsvir olunması tez-tez tənqid edilir. Bayrağın qanunverici izahı [[1953|1953-cü il]] tarixli "''Bayraq haqqında''" qanunda ({{Dil-en|Flags Act 1953}}) verilib. == Təsviri == "''Yunion Cek''" kimi də tanınan [[Böyük Britaniya bayrağı|Böyük Britaniyanın bayrağı]], [[Birlik ulduzu]] (və ya ''Federasiya ulduzu'', yaxud [[B Sentavr|Hadar]]) və [[Cənub Xaçı (bürc)|Cənub Xaçı]] bürcü Avstraliya bayrağının üç əsas elementini təşkil edirlər<ref name=":0">''Department of the Prime Minister and Cabinet. Awards and Culture Branch.'' Australian Flags symbols. — Australian Government Publishing Service, 2006. — С. 2–3. — <nowiki>ISBN 0642471347</nowiki>.</ref>. Ən çox yayılmış fikirə görə, Böyük Britaniyanın bayrağı həm Avstraliya Federasiyasının yaradılma prinsiplərini, həmdə ölkənin keçmişini simvolizə edir, belə ki əvvəllər Avstraliya [[Britaniya]]<nowiki/>ya aid 6 koloniyadan biri idi<ref name=":0" /><ref>[http://www.flagsaustralia.com.au/NationalFlag.html Australian National Flag] (ing.). Flag Society of Australia Inc and Pennant Advisory Services Pty Limited. [https://www.webcitation.org/613xzSCxd Arxivləşdirilib] 20 avqust 2011-ci il.</ref>. Lakin, siyasi baxımından, Böyük Britaniya bayrağının Avstraliya bayrağının üstünə əlavə olunması Avstraliyanın o dövürdə dünyanın aparıcı ölkələrindən biri olan [[Britaniya İmperiyası]]<nowiki/>na sədaqətini nümayiş etdirməli idi<ref name=":1">''Evans, I.'' The history of the Australian flag. — Melbourne: Evan Evans, 1918.</ref>. Yeddiguşəli Birlik ulduzu əvvəlcə altıgüşəli idi, bu federasiyanı yaradan altı müstəmləkənin rəmzi idi<ref name=":1" />. Lakin 1905-ci il<nowiki/>də Avstraliyaya [[Papua Ərazisi]] birləşdirildi, ona görə də 1908-ci il<nowiki/>in yayında ölkə hökumətinə ulduzun yeddiguşəli edilməsinə dair təklif verildi. 19 dekabr 1908-ci il<nowiki/>də "''Avstraliya İttifaqının hökumət bülleteni''" bayrağa aid [[Britaniya Admirallığı]]<nowiki/>nın razılıq verdiyi düzəlişlər barədə xəbərləri yaydı, dəyişdirilmiş dizayn isə ilk dəfə bir neçə ay sonra, 22 may [[1909|1909-cu il]]<nowiki/>də, dərc olundu. Bununla belə dəyişikliklərin tam təsviri və yeni bayrağın xarakteristikası yalnız 23 mart 1934-cü il<nowiki/>də yayıldı<ref>''Carol A. Foley.'' The Australian flag: colonial relic or contemporary icon? — Federation Press, 1996. — С. 81–82. — <nowiki>ISBN 1862871884</nowiki>.</ref>. O vaxtdan, yeni ərazilərin birləşdirilməsi və yaranmasına baxmayraq, Birlik ulduzunun gülşə sayı dəyişməz qaldı, gülşə sayına [[Papua-Yeni Qvineya]]<nowiki/>nın 1975-ci il<nowiki/>də müstəqilliyini əldə etməsi belə təsir etmədi. [[Cənub yarımkürəsi]]<nowiki/>ndə ən parlaq bürclərdən biri olan [[Cənub Xaçı (bürc)|Cənub Xaçı]] qitədə hələ ilk Britaniya məskən salmaları dönəmindən Avstraliyanın rəmzi hesab edilir<ref name=":0" />. Bayrağın müəlliflərindən biri İvor Evansın fikrincə, Cənub Xaçı həmçinin [[Dante Aligyeri]]<nowiki/>nin bürcün dörd əsas ulduzuna aid etdiyi dörd xasiyyəti (müdriklik, ədalətlik, cəsarətlik və mülayimlik) əks etdirməli idi<ref>''Kwan, Elizabeth.'' Flag and Nation: Australians and their national flags since 1901. — UNSW Press, 2006. — С. 96–97. — <nowiki>ISBN 0868405671</nowiki>.</ref>. Müasir bayrağda Cənub Xaçı bürcünün ulduzlarının gülşə sayı ilkin variantdan fərqlənir, əvvəl onların sayı hər ulduzda 5 və 9 arasında idi ki, bu da onların gecə səmasında nisbi parlaqlığına işarə edirdi<ref name=":0" />. Lakin 1908-ci ildə Britaniya Admirallığı ən yaxşı simmetriyaya nail olmaq və bayraq hazırlanmasının xərclərinin azaldılması üçün bütün ulduzları standartlaşdırdı. O vaxtdan Cənub Xaçının dörd iri ulduzu yeddigülşəlidir, ən kiçik ulduz isə beşgülşəlidir (yenilənmiş dizayn rəsmi olaraq 1909-cu il [[22 may|mayın 22]]-də "Avstraliya İttifaqının hökumət bülleteni"ndə dərc olunmuşdur)<ref>''Carol A. Foley.'' The Australian flag: colonial relic or contemporary icon? — Federation Press, 1996. — С. 83. — <nowiki>ISBN 1862871884</nowiki>.</ref>, Avstraliya bayrağında Böyük Britaniya bayrağında istifadə olunan eyni rənglər istifadə olunub: [[Göy rəng|göy]], [[Qırmızı rəng|qırmızı]], [[ağ]] (sadəcə göy üstünlük təşkil edir). Hər üç rəng ölkə tarixini əks etdirir. 1901-ci ildə onlar həmçinin Britaniya İmperiyasına sadiqliyi təcəssüm edirdi. Bununla belə bayraq üzərindəki göy rəngin daha geniş açıqlaması var: o ehtimallardan birinə əsasən, o, Avstraliyanı eyni anda həm materik, həmdə ada olmasını təsvir edir, digər fikirə əsasən, bu rəng ilk sakinlərin buraya dənizi keçərək gəlməsi ilə bağlıdır<ref>''Carol A. Foley.'' The Australian flag: colonial relic or contemporary icon? — Federation Press, 1996. — С. 80. — <nowiki>ISBN 1862871884</nowiki>.</ref>. Bayrağın müasir dizaynın tam təsviri 1934-cü ildə "''Birliyin hökumət bülleteni''"ndə ({{Dil-en|Commonwealth Gazette}}) dərc edilmişdir<ref>''Commonwealth of Australia Gazette'' No. 18, 23 March 1934</ref>. == Həndəsi quruluşu == "Bayraq haqqında" qanuna əsasən, Avstraliyanın milli bayrağı aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir<ref>[http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/fa195361/ Flags Act 1953](ing.). Commonwealth Consolidated Acts. 20 avqust 2011-ci il.</ref> * Böyük Britaniya bayrağının təsviri bayrağın yuxarı sol rübündə yerləşir<ref name=":2">''Department of the Prime Minister and Cabinet. Awards and Culture Branch.'' Australian Flags symbols. — Australian Government Publishing Service, 2006. — С. 1. — ISBN 0642471347</ref>; * Avstraliyanın 6 ştatı və digər əraziləri simvolizə edən böyük ağ ulduzun təsviri sol aşağı rübün mərkəzində yerləşir və beləcə Böyük Britaniyanın bayrağının tərkibindəki müqqədəs Georqun bayrağının mərkəzinə işarə edir<ref name=":2" />; * [[Cənub Xaçı (bürc)|Cənub Xaçı]] bürcünün rəmzi olan beş ağ ulduz tayın sağ yarısında yerləşir<ref name=":2" />. Birlik ulduzun xarici diametri bayraq eninin 3/10 hissəsini tutur, Cənub Xaçının qalan ulduzlarının xarici diametri isə 1/7 hissəsini, lakin epsilon istisna olmaqla, hansının ki xarici diametri bayraq eninin 1/12 hissəsini təşkil edir. Hər bir ulduzun daxili diametri xarici diametrin 4/9 hissəsini təşkil edir<ref name=":2" />. == Rəngləri == Bayrağın rəngləri "''Bayraq haqqında''" qanunda təsbit edilməsə də, onun Pantone xarakteristikaları Baş Nazir və Kabinet Departamentinin Mükafat və Mədəniyyət Şöbəsi tərəfindən müəyyənləşdirilib<ref>''Department of the Prime Minister and Cabinet. Awards and National Symbols Branch.'' Australian Flags symbols. — Australian Government Publishing Service, 2000. — <nowiki>ISBN 0642471312</nowiki>.</ref>. Bundan başqa, [[CMYK]] və [[RGB]] xarakteristikaları [[Avstraliya hökuməti]] tərəfindən hazırlanmış "Style Manual for Authors, Editors and Printers" təlimatında yerləşdirilib<ref>''revised by Snooks & Co.'' Style Manual for Authors, Editors and Printers. — 6th. — Milton, Qld.: John Wiley & Sons, 2002. — <nowiki>ISBN 0 7016 3648 3</nowiki>.</ref>. {| class="wikitable" width="60%" style="text-align:center;" !Model ! style="background-color: #00008B; color: #FFFFFF" |Göy ! style="background-color: #FF0000; color: #FFFFFF" |Qırmızı ! style="background-color: #FFFFFF" |Ağ |- |[[Pantone]] |280C |185C |Safe |- |[[RGB]] ([[Web colors|Hex]]) |0–0-139 (#00008B) |255–0-0 (#FF0000) |255–255-255 (#FFFFFF) |- |[[CMYK]] |100 % — 80 % — 0 % — 0 % |0 % — 100 % — 100 % — 0 % |0 % — 0 % — 0 % — 0 % |} == 1901-ci il federal bayrağının tərtibi == [[1901-ci il|1901-ci ilə]] qədər Avstraliya altı İngilis koloniyası qrupundan ibarət idi. [[Yunion Cek]], [[Britaniya İmperiyası|Britaniya İmperiyasının]] bayrağı kimi<ref name=":0" />, tez-tez onların kollektiv təmsilçiliyi üçün istifadə olunurdu, eyni zamanda hər bir koloniyanın Yunion Cekin əks olunduğu bayraqları var idi.<ref name="af37">{{kitab3|автор=Department of the Prime Minister and Cabinet. Awards and Culture Branch.|заглавие=Australian Flags symbols|издательство=Australian Government Publishing Service|год=2006|страницы=37|isbn=0642471347}}</ref> XIX əsr boyu iki dəfə milli bayraq yaratmaq cəhdi görülmüşdür. Onlardan birincisi 1823–1824-cü illərə təsadüf edir ki, Con Nikolson və Con Binql [[Avstraliya milli müstəmləkə bayrağı|milli müstəmləkə bayrağını]] tərtib etmişdilər.<ref name="af37" /> O, üstündə Britaniya bayrağı, Müqəddəs Corc Xaçı ([[İngiltərə bayrağı|İngiltərənin rəmzi]]) və dörd ağ ulduzun təsvir olunduğu ağ taydan ibarət idi. Nikolsona görə, bu bayraq İngiltərə Admirallığı tərəfindən təsdiqlənmiş və [[1823-cü il|1823-cü ildə]] [[Yeni Cənubi Uels]] qubernatoru tərəfindən Avstraliya milli bayrağı olaraq qəbul edilmişdir, lakin bunun heç bir yazılı sübutu qalmamışdır.<ref name="Foley38">{{kitab3|автор=Carol A. Foley.|заглавие=The Australian flag: colonial relic or contemporary icon?|nodot=1|издательство=Federation Press|год=1996|страницы=38|isbn=1862871884}}</ref> Bununla birlikdə, milli müstəmləkə bayrağı ilk Avstraliya bayrağı hesab olunur, hansının ki üstündə [[Cənub Xaçı (bürc)|Cənubi Xaç]] təsvir olunmuşdur.<ref name="flagsaustralia1">{{cite web|url=http://www.flagsaustralia.com.au/HistoricalFlags.html|title=Some of the Significant Historical Flags of Australia|publisher=Flag Society of Australia Inc and Pennant Advisory Services Pty Limited|accessdate=2009-05-07|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/613y1LnXP?url=http://www.flagsaustralia.com.au/HistoricalFlags.html|archivedate=2011-08-19|url-status=live}}</ref> Ancaq "milli" bayraq qismində ən çox [[1831-ci il|1831-ci ildə]] Con Nikolson tərəfindən tərtib edilən Avstraliya federal bayrağı qəbul olunurdu. Bayrağın dizaynı əsasən 1823–1824-cü illərdəki milli müstəmləkə bayrağına çox bənzəyirdi, lakin eyni zamanda əhəmiyyətli fərqlər var idi: mərkəzi xaç mavi rəngdə idi və onun üstündə dörd deyil, beş ulduz təsvir olunmuşdur. "Bir xalq, bir tale, bir bayraq" ({{Dil-en|One People, One Destiny, One Flag}}) şüarı kimi, federal bayraq 1880–1890-cı illərdə xüsusi populyarlıq qazandı ki, Avstraliya federal hərəkatının simvoluna çevrilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.australianflag.org.au/federationflag.php|title=The Australian Federation Flag (1831—1900)|publisher=Australian National Flag Association|accessdate=2009-05-08|lang=en|deadlink=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060820085126/http://www.australianflag.org.au/federationflag.php|archivedate=2006-08-20}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Avstraliya mövzularda}} [[Kateqoriya:Ölkə bayraqları]] [[Kateqoriya:19 dekabrda yarananlar]] [[Kateqoriya:1908-ci ildə yarananlar]] 7yypx6tgwk2qiv07sglchbqa5rglzpo 0 157238 6557492 6257579 2022-08-01T06:34:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim}} '''Datis''' və ya '''Datus''' – [[I Dara]]nın hakimiyyəti dövründə Fars [[Əhəmənilər imperiyası|Əhəməni]] ordusunda xidmət etmiş Midiyalı sərkərdə. O, daha çox, [[Yunan-İran müharibələri]]nin birinci kompaniyasında Artaferlə birgə Fars ordusuna rəhbərlik etməsi ilə yadda qalmışdır. Datis [[Naksos adası]]nın mühasirəsinə cavabdeh olan ilk Əhəməni sərkərdəsi olmaqla yanaşı, e.ə. 490-cı ildə rəzil fars ordusuna rəhbərlik edərək Eretrianı fəth etmişdir. Həmin il yunanlara qarşı baş vermiş [[Marafon döyüşü]]ndə isə o, Əhəməni ordusunun hücumçu qüvvələrinə rəhbərlik etmişdir. Ktesi bildirir ki, Datis Marafon döyüşündə çətin hala düşərək afinalıların əlinə keçmişdir.<ref>[[I Foti]], ''Excerpts of Ctesias' "Persica",'' Paragraph 22, available online at http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica.html {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120716183252/http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica.html |date=2012-07-16 }}</ref> Ancaq Herodot onun bu döyüşdən sağ çıxdığını qeyd etmişdir.<ref>Herodot, Tarix,I. 6.119; VI.94.</ref> Əslində Datisin vəzifəsi [[Artafer]]lə birgə yunan ordusunun yürüşünün qarşısını almaq idi. Çünki, I Dara [[Trakiya]]ya hərbi səfər zamanı çox əziyyət çəkmiş Mardoniusun hərbi yükünü müvəqqəti olaraq bir az azaltmaq qərarına gəlmişdi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Midiya}} [[Kateqoriya:E.ə. VI əsrdə doğulanlar]] [[Kateqoriya:E.ə. 490-cı ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Yunan-İran müharibələrinin iştirakçıları]] nx22ef0t2y20y4jj58oesx1jxiuboep 0 161442 6557741 6269029 2022-08-01T10:26:17Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{Kommunizm}} '''Marksizm''' — [[Sosial sinif|sinif]] münasibətləri və sosial konflikti anlamaq üçün tarixi inkişafın [[Materializm|materialist]] interpretasiyasını istifadə edən [[Sosioiqtisadiyyat|sosioiqtisadi]] analiz metodudur, həmçinin sosial transformasiyanı təhlil etmək üçün [[Dialektika|dialektik]] perspektivdir. 19-cu əsr Alman filosofları [[Karl Marks]] və [[Fridrix Engels]]in əsərlərindən başlanğıcını götürür. Marksizm zaman keçdikcə müxtəlif qollara və düşüncə məktəblərinə çevrildiyinə görə hazırda qəti bir [[Marksist fəlsəfə|marksist nəzəriyyə]] yoxdur.<ref>{{cite book|last=Wolff, Richard, and Stephen Resnick|url=https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0|title=Economics: Marxian versus Neoclassical|date=August 1987|publisher=The Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-3480-6|page=[https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0/page/130 130]|quote=The German Marxists extended the theory to groups and issues Marx had barely touched. Marxian analyses of the legal system, of the social role of women, of foreign trade, of international rivalries among capitalist nations, and the role of parliamentary democracy in the transition to socialism drew animated debates&nbsp;... Marxian theory (singular) gave way to Marxian theories (plural).|url-access=registration}}</ref> Bəzi [[marksist düşüncə məktəbləri]] klassik marksizmin digər aspektlərini rədd edərkən və ya dəyişdirərkən müəyyən cəhətlərinə daha çox diqqət yetirir. Bəzi məktəblər ziddiyyətli nəticələrə gətirib çıxardan marksist anlayışları və qeyri-marksist anlayışları birləşdirməyə çalışdılar.<ref>{{cite book|last=O'Hara|first=Phillip|title=Encyclopedia of Political Economy, Volume 2|publisher=[[Routledge]]|date=September 2003|isbn=978-0-415-24187-8|page=107|quote=Marxist political economists differ over their definitions of capitalism, socialism and communism. These differences are so fundamental, the arguments among differently persuaded Marxist political economists have sometimes been as intense as their oppositions to political economies that celebrate capitalism.}}</ref> Tarixi və [[dialektik materializm]]in bütün marksist düşüncə məktəblərinin təməl konsepsiyaları kimi tanınmasına doğru bir hərəkətin olduğu iddia edilmişdir.<ref>{{cite book|title=Communism: The Great Misunderstanding|last=Ermak|first=Gennady|year=2019|isbn=978-1797957388}}</ref> Bu fikir tarixin yalnız [[istehsal üsulu]] ilə deyil, həm də şüur və iradə ilə müəyyənləşdiyini iddia edən [[Ernesto Laklau]] və Şantal Muf kimi bəzi [[Postmarksizm|postmarksistlər]] tərəfindən rədd edilir.<ref>{{cite book|title=Post-marxism: an intellectual history|last=Sim|first=Stuart|publisher=Routledge|year=2001|isbn=978-0415218146|pages=15}}</ref> Marksizm [[antropologiya]],<ref>{{cite journal |last1=O'Laughlin |first1=B |title=Marxist Approaches in Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=October 1975 |volume=4 |issue=1 |pages=341–370 |doi=10.1146/annurev.an.04.100175.002013 |s2cid=2730688 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |access-date=2021-03-18 |archive-date=2019-02-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190220090935/http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Roseberry |first1=William |title=Marx and Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=21 October 1997 |volume=26 |issue=1 |pages=25–46 |doi=10.1146/annurev.anthro.26.1.25 }}</ref> [[Marksist arxeologiya|arxeologiya]], [[Marksist estetika|sənət nəzəriyyəsi]], [[Marksist kriminologiyası|kriminologiya]], [[mədəniyyətşünaslıq]], [[Marksist məktəb|iqtisadiyyat]], [[təhsil]], [[Marksist etika|etika]], [[Marksist kino nəzəriyyəsi|kino nəzəriyyəsi]], [[Marksist coğrafiya|coğrafiya]], [[Marksist tarixşünaslıq|tarixşünaslıq]], [[Marksist ədəbiyyatşünaslıq|ədəbiyyatşünaslıq]], [[Marksist media tədqiqatları|media tədqiqatları]],<ref>{{cite journal |last1=Becker |first1=Samuel L. |title=Marxist approaches to media studies: The British experience |journal=Critical Studies in Mass Communication |date=18 May 2009 |volume=1 |issue=1 |pages=66–80 |doi=10.1080/15295038409360014 }}</ref><ref>[[Manuel Alvarado]], Robin Gutch, and Tana Wollen (1987). ''Learning the Media: Introduction to Media Teaching'', Palgrave Macmillan, pp. 62, 76.</ref> [[Marksist fəlsəfə|fəlsəfə]], [[siyasi elm]], elm, [[Freydo-Marksizm|psixologiya]], [[elm araşdırmaları]],<ref>{{cite journal |last1=Sheehan |first1=Helena |title=Marxism and Science Studies: A Sweep through the Decades |journal=International Studies in the Philosophy of Science |date=July 2007 |volume=21 |issue=2 |pages=197–210 |doi=10.1080/02698590701498126 |s2cid=143737257 |url=http://doras.dcu.ie/508/ |access-date=2021-03-18 |archive-date=2021-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224101154/http://doras.dcu.ie/508/ |url-status=dead }}</ref> [[Marksist sosiologiya|sosiologiya]], [[şəhərsalma]] və [[teatr]] da daxil olmaqla bir çox sahəyə nüfuz edərək qlobal akademiyalara böyük təsir göstərmişdir. == İcmal == [[Fayl:Karl Marx 001.jpg|thumb|[[Karl Marks]]]] Marksizm insanın maddi ehtiyaclarını ödəmək üçün tələb olunan maddi şərtləri və [[İqtisadiyyat|iqtisadi fəaliyyətləri]] təhlil edərək hər hansı bir cəmiyyət daxilindəki sosial fenomeni izah etməyə çalışır. Marksizm görə, iqtisadi təşkilat forması və ya [[istehsal üsulu]]nu daha geniş ictimai münasibətlər, siyasi qurumlar, hüquq sistemləri, mədəni sistemlər, estetik və ideologiyalar daxil olmaqla bütün digər sosial fenomonlərə təsir göstərir. Bu sosial münasibətlər iqtisadi sistemlə birlikdə altstruktur və üststruktur formalaşdırır. İstehsal qüvvələri inkişaf etdikcə mövcud istehsalın təşkili formaları köhnəlir və daha da irəliləməyə mane olur. [[Karl Marks]] müşahidə etdiyi kimi:<ref>[[Karl Marks]]. 1859. "Introduction." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''.</ref> <blockquote>İnkişafın müəyyən bir mərhələsində cəmiyyətin maddi istehsal gücləri mövcud istehsal münasibətləri ilə və ya indiyə qədər fəaliyyət göstərdikləri çərçivə daxilindəki mülkiyyət münasibətləri ilə ziddiyyətə girirlər. Məhsuldar qüvvələrin inkişaf formalarından bu münasibətlər onların qandallarına çevrilir. Məhz bundan sonra sosial inqilab dövrü başlayır.</blockquote> Bu səmərəsizliklər özlərini cəmiyyətdəki sosial ziddiyyətlər kimi göstərir ki, bu da öz növbəsində sinif mübarizəsinə gətirib çıxarır.<ref name="ComparingEconomic">Gregory, Paul R., and Robert C. Stuart. 2003. "Marx's Theory of Change." In ''Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century'' (7th ed.). {{ISBN|0-618-26181-8}}. p. 62.</ref> Kapitalist istehsal üsulu altında bu mübarizə [[istehsal vasitələri]]nə sahib olan azlıq ([[burjuaziya]]) ilə məhsul və xidmət istehsal edən əhalinin böyük əksəriyyəti ([[Proletariya|proletariat]]) arasında reallaşır. Sosialist dəyişikliyin cəmiyyət daxilindəki bir-birinə zidd olan müxtəlif siniflər arasındakı mübarizə nəticəsində meydana gələcəyi fərziyyəsindən irəli gələrək, bir marksist kapitalizmin proletariatı istismar və zülm etdiyi qənaətinə gələcəkdir, bu səbəblə [[kapitalizm]]in proletar inqilabına yol açması qaçınılmaz olacaqdır. [[Sosializm|Sosialist]] cəmiyyətdə [[şəxsi mülkiyyət]] kooperativ mülkiyyətlə əvəz olunacaqdır. [[Sosialist iqtisadiyyat]]ı istehsalını şəxsi mənfəətlərin yaradılmasına deyil, insan ehtiyaclarını ödəmək meyarlarına, yəni istifadə üçün istehsala söykənəcəkdir. [[Fridrix Engels]] belə izah edir:<ref>[[Fridrix Engels]] (1882). [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch03.htm "Historical Materialism"]. Part 3 in ''[[Socialism: Utopian and Scientific]]''.</ref> <blockquote>Sonra, məhsulun əvvəlcə istehsalçını, sonra da sahibini əsarət altına aldığı kapitalist sahiblənmə (mənimsəmə) rejimi müasir istehsal vasitələrinin təbiətinə əsaslanan məhsulların mənimsəmə rejimi ilə əvəz olunur; bir tərəfdən, istehsalın saxlanılması və genişləndirilməsi vasitəsi kimi birbaşa sosial mənimsəmə, digər tərəfdən, dolanışıq və əyləncə vasitəsi olaraq birbaşa fərdi mənimsəmə.</blockquote>[[Marksist məktəb|Marksist iqtisadiyyat]] və onun tərəfdarları [[kapitalizm]]i iqtisadi cəhətdən dayanıqsız və hərbi təcavüzlə məşğulkən, işçilərin əmək haqlarını və sosial müavinətləri azaltmaqla düşən mənfəət nisbətini kompensasiya etmək ehtiyacı səbəbiylə əhalinin [[həyat standartı]]nı yüksəltmək baxımından da aciz hesab edirlər. [[Sosialist istehsal üsulu]] fəhlələr tərəfindən inqilab yolu ilə bəşəriyyətin istehsal üsulu olaraq kapitalizmin yerini alacaqdır. [[Kapitalizmin böhranının subyektiv səbəbi|Marksist böhran nəzəriyyəsi]]nə görə, [[sosializm]] qaçınılmaz deyil, iqtisadi zərurətdir.<ref>''[[The Eighteenth Brumaire of Louis Napoleon]]'' (1852). [[Free will]], non-[[predestination]] and non-[[determinism]] are emphasized in Marx's famous quote "Men make their own history".</ref> == Etimologiyası == Marksizm termini Marksın ortodoks və revizionist davamçıları arasındakı mübahisə zamanı özünü ortodoksal marksist hesab edən Karl Kautski tərəfindən populyarlaşdırıldı.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19">[[Georges Haupt|Haupt, Georges]], Peter Fawcett, and [[Eric Hobsbawm]]. 2010. ''Aspects of International Socialism, 1871–1914: Essays by Georges Haupt'' (paperback ed.). Cambridge: [[Cambridge University Press]].</ref>{{rp|18–19}} Kautskinin revizionist rəqibi Eduard Berşteyn də sonra bu terminin istifadəsini mənimsədi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|18–19}} [[Fridrix Engels|Engels]] özünün və ya Marksın fikirlərini izah etmək üçün marksizm termininin istifadəsini dəstəkləməmişdir.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} O, bu terminin özlərini Marksın həqiqi davamçıları kimi qələmə verməyə çalışanlar tərəfindən təhqiranə şəkildə ritorik [[təyin]] kimi sui-istifadə edildiyini iddia edirdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} 1882-ci ildə Engels iddia etmişdi ki, Marks özünü marksist adlandıran Pol Lafarqı - "əgər Lafarqın görüşləri marksist hesab olunursa, onda bir şey dəqiqdir ki, mən marksist deyiləm" - deyərək tənqid etmişdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} == Tarixi materializm == Marksizm Marks və Engels tərəfindən tarixin materialist anlayışı olaraq adlandırılan və daha sonra tarixi materializm olaraq tanınan [[Materializm|materialist]] [[metodologiya]]dan cəmiyyətin inkişafı və dəyişməsinin əsas səbəblərini insanların dolanışıqlarını təmin etdikləri kollektiv yollar perspektivindən təhlil etmək üçün istifadə edir.<ref>Evans, p. 53.</ref> Marksın bu nəzəriyyə haqqındakı məlumatı onun "Alman İdeologiyası" (1845)<ref>Marx, Karl; Engels, Friedrich (1932) [1845]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''The German Ideology'']. ''Marx/Engels Collected Works''. '''5'''. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> əsərində və "Siyasi İqtisadiyyatın Tənqidinə Bir Töhfə" (1859)<ref>Marx, Karl (1993) [1859]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''A Contribution to the Critique of Political Economy'']. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> adlı əsərinin müqəddiməsində verilib. Cəmiyyətin bütün qurucu xüsusiyyətlərinin ([[sosial sinif]]lər, siyasi piramida və [[ideologiya]]lar) altstruktur və üststrukturu formalaşdıran iqtisadi fəaliyyətdən qaynaqlandığı hesab edilir. Altstruktur və üststruktur metaforası insanların öz sosial varlıqlarını istehsal və yenidən istehsal etdikləri ictimai münasibətlərin məcmusunu təsvir edir. Marksa görə, "insanların əldə edə biləcəyi istehsal qüvvələrinin cəmi cəmiyyətin vəziyyətini müəyyənləşdirir" və cəmiyyətin iqtisadi əsasını təşkil edir.<ref>Chambre, Henri; [[David McLellan (political scientist)|McLellan, David T.]] (2020) [1998]. "Marxism". [https://www.britannica.com/topic/Marxism#ref35144 "Historical materialism"]. ''[[Encyclopædia Britannica]]''. Retrieved 11 July 2020.</ref> Altsruktura əmək, [[istehsal vasitələri]] və [[istehsalat münasibətləri]], yəni istehsal və paylanmanı tənzimləyən ictimai və siyasi tənzimləmələr kimi maddi istehsal qüvvələri daxildir. Bu altstrukturdan həm cəmiyyətin üststrukturunu, həm də hakim ideologiyasını şərtləndirən iqtisadi təməldən törəyən hüquqi və siyasi "ictimai şüur formaları"nın üststrukturu yüksəlir (meydana gəlir). Maddi istehsal qüvvələrinin inkişafı ilə istehsal münasibətləri arasındakı ziddiyyətlər sosial inqilablara səbəb olur və bununla da iqtisadi bazadakı dəyişikliklər üststrukturun sosial transformasiyasına səbəb olur.<ref>Marx, Karl. [1859] 1977. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/preface.htm Preface]." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''. Moscow: [[Progress Publishers]].</ref><ref>[[Friedrich Engels|Engels, Friedrich]]. [1877] 1947. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/anti-duhring/introduction.htm Introduction]." In ''[[Anti-Dühring|Anti-Dühring: Herr Eugen Dühring’s Revolution in Science]]''. Moscow: Progress Publishers.</ref> Bu münasibət refleksivdir, çünki altstruktur əvvəlcə üststruktura səbəb olur və sosial təşkilat formasının təməli olaraq qalır. Bu yeni yaradılan sosial təşkilatlar statik deyil, dialektik olub, konflikt və ziddiyətlər tərəfindən ifadə və idarə edilən şəklində altstruktur və üststrukturun hər iki hissəsi üzərində təkrar hərəkət edə bilirlər. == Marksist fəlsəfə == Marks müasir Almaniyada geniş yayılmış Hegel fəlsəfəsinin “müalicəsinə” qarşı çıxdı və özünü onun tələbəsi elan etdi. Hegeli tənqid edən Marks onun idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi məsələsini qaldırır<ref>Маркс К., предисловие ко второму изданию «Капитала»</ref>. Marks ilk əsərlərində bir tərəfdən fəlsəfəni spekulyativ şüuruna görə pisləyir, digər tərəfdən isə fəlsəfənin reallığa çevrilməsinin zəruriliyini israrla vurğulayır. Beləliklə, Marksın L.Feyerbaxla bağlı 11-ci tezisi hamıya məlumdur: “Filosoflar dünyanı yalnız müxtəlif yollarla izah edirdilər, amma məsələ onu dəyişdirməkdədir”. Sonralar bu mövqe “Alman İdeologiyası”nda metafizik fəlsəfənin kəskin tənqidinə çevrilir. Marksist fəlsəfənin predmeti F.Engelsin nöqteyi-nəzərindən həm təbiətdə, həm də cəmiyyətdə baş verən ümumi dialektik prosesdir. Engels vurğulayır ki, dialektika istənilən hərəkatın ən ümumi qanunları haqqında elmdir.<ref name="Marx">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Марксистская философия |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref> === Dialektik materializm === {{main|Dialektik materializm}} Qeyd etmək lazımdır ki, nə Marks, nə də Engels öz təlimlərini dialektik materializm adlandırmayıblar. Onlar öz baxışlarını Fransız Maarifçiliyinin mexaniki materializmindən fərqləndirmək üçün “müasir” və ya “yeni” materializm terminlərindən istifadə edirdilər. Dialektik materializm termini rus marksist Georgi Valentinoviç Plexanov (1856-1918) tərəfindən təqdim edilmiş və sovet marksizm-leninizm sisteminin fəlsəfi komponentinin rəsmi adı kimi Lenin tərəfindən qoyulmuşdur. “Dialektik materializm” ifadəsi tez-tez marksist fəlsəfənin sinonimi kimi istifadə olunur. Lakin “materialist dialektikadan” bəhs edən Marks və Engelsdə buna rast gəlinmir. “Dialektik materializm” ifadəsi elmi dövriyyəyə İ.Ditzgen tərəfindən “Sosialistin bilik nəzəriyyəsi sahəsinə ekskursiyaları” əsərində daxil edilmişdir. Marksist fəlsəfənin dialektik xarakteri Hegelin idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi ilə yanaşı, metafizik materializmin də dialektik şəkildə yenidən işlənməsi ilə bağlıdır. K.Marks materialist dialektikaya konkret fəlsəfi yox, özünün, xüsusən də “Kapital”da tətbiq etdiyi ümumi elmi tədqiqat metodu kimi baxırdı<ref name = "Philosophy">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Диалектический материализм |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref>. Marksizm fəlsəfəsinin dialektik prosesin doktrinası kimi mərkəzi konsepsiyasını kəmiyyət dəyişikliklərinin keyfiyyət dəyişikliklərinə keçidi, inkar və vəhdətin inkarı və əksliklərin mübarizəsi qanunlarına əsaslanan inkişafın universallığı konsepsiyası təşkil edir. Engels “Anti-Dürinq”də dialektikanın düşüncə qanunlarını nəzərə alması fikrini ifadə edir, “Təbiət dialektikası”nda “dialektik qanunların təbiətin inkişafının real qanunlarıdır” fikri vurğulanır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Marxism }} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:Materializm]] [[Kateqoriya:Kommunizm]] [[Kateqoriya:Dinin tənqidi]] [[Kateqoriya:Solçuluq]] [[Kateqoriya:Fəlsəfi hərəkatlar]] [[Kateqoriya:Sosioloji nəzəriyyələr]] i7cf97qqbzhwwavytak7bs25zmfnjyc 6557742 6557741 2022-08-01T10:30:45Z Nuray95 150825 /* Marksist fəlsəfə */ wikitext text/x-wiki {{Kommunizm}} '''Marksizm''' — [[Sosial sinif|sinif]] münasibətləri və sosial konflikti anlamaq üçün tarixi inkişafın [[Materializm|materialist]] interpretasiyasını istifadə edən [[Sosioiqtisadiyyat|sosioiqtisadi]] analiz metodudur, həmçinin sosial transformasiyanı təhlil etmək üçün [[Dialektika|dialektik]] perspektivdir. 19-cu əsr Alman filosofları [[Karl Marks]] və [[Fridrix Engels]]in əsərlərindən başlanğıcını götürür. Marksizm zaman keçdikcə müxtəlif qollara və düşüncə məktəblərinə çevrildiyinə görə hazırda qəti bir [[Marksist fəlsəfə|marksist nəzəriyyə]] yoxdur.<ref>{{cite book|last=Wolff, Richard, and Stephen Resnick|url=https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0|title=Economics: Marxian versus Neoclassical|date=August 1987|publisher=The Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-3480-6|page=[https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0/page/130 130]|quote=The German Marxists extended the theory to groups and issues Marx had barely touched. Marxian analyses of the legal system, of the social role of women, of foreign trade, of international rivalries among capitalist nations, and the role of parliamentary democracy in the transition to socialism drew animated debates&nbsp;... Marxian theory (singular) gave way to Marxian theories (plural).|url-access=registration}}</ref> Bəzi [[marksist düşüncə məktəbləri]] klassik marksizmin digər aspektlərini rədd edərkən və ya dəyişdirərkən müəyyən cəhətlərinə daha çox diqqət yetirir. Bəzi məktəblər ziddiyyətli nəticələrə gətirib çıxardan marksist anlayışları və qeyri-marksist anlayışları birləşdirməyə çalışdılar.<ref>{{cite book|last=O'Hara|first=Phillip|title=Encyclopedia of Political Economy, Volume 2|publisher=[[Routledge]]|date=September 2003|isbn=978-0-415-24187-8|page=107|quote=Marxist political economists differ over their definitions of capitalism, socialism and communism. These differences are so fundamental, the arguments among differently persuaded Marxist political economists have sometimes been as intense as their oppositions to political economies that celebrate capitalism.}}</ref> Tarixi və [[dialektik materializm]]in bütün marksist düşüncə məktəblərinin təməl konsepsiyaları kimi tanınmasına doğru bir hərəkətin olduğu iddia edilmişdir.<ref>{{cite book|title=Communism: The Great Misunderstanding|last=Ermak|first=Gennady|year=2019|isbn=978-1797957388}}</ref> Bu fikir tarixin yalnız [[istehsal üsulu]] ilə deyil, həm də şüur və iradə ilə müəyyənləşdiyini iddia edən [[Ernesto Laklau]] və Şantal Muf kimi bəzi [[Postmarksizm|postmarksistlər]] tərəfindən rədd edilir.<ref>{{cite book|title=Post-marxism: an intellectual history|last=Sim|first=Stuart|publisher=Routledge|year=2001|isbn=978-0415218146|pages=15}}</ref> Marksizm [[antropologiya]],<ref>{{cite journal |last1=O'Laughlin |first1=B |title=Marxist Approaches in Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=October 1975 |volume=4 |issue=1 |pages=341–370 |doi=10.1146/annurev.an.04.100175.002013 |s2cid=2730688 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |access-date=2021-03-18 |archive-date=2019-02-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190220090935/http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Roseberry |first1=William |title=Marx and Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=21 October 1997 |volume=26 |issue=1 |pages=25–46 |doi=10.1146/annurev.anthro.26.1.25 }}</ref> [[Marksist arxeologiya|arxeologiya]], [[Marksist estetika|sənət nəzəriyyəsi]], [[Marksist kriminologiyası|kriminologiya]], [[mədəniyyətşünaslıq]], [[Marksist məktəb|iqtisadiyyat]], [[təhsil]], [[Marksist etika|etika]], [[Marksist kino nəzəriyyəsi|kino nəzəriyyəsi]], [[Marksist coğrafiya|coğrafiya]], [[Marksist tarixşünaslıq|tarixşünaslıq]], [[Marksist ədəbiyyatşünaslıq|ədəbiyyatşünaslıq]], [[Marksist media tədqiqatları|media tədqiqatları]],<ref>{{cite journal |last1=Becker |first1=Samuel L. |title=Marxist approaches to media studies: The British experience |journal=Critical Studies in Mass Communication |date=18 May 2009 |volume=1 |issue=1 |pages=66–80 |doi=10.1080/15295038409360014 }}</ref><ref>[[Manuel Alvarado]], Robin Gutch, and Tana Wollen (1987). ''Learning the Media: Introduction to Media Teaching'', Palgrave Macmillan, pp. 62, 76.</ref> [[Marksist fəlsəfə|fəlsəfə]], [[siyasi elm]], elm, [[Freydo-Marksizm|psixologiya]], [[elm araşdırmaları]],<ref>{{cite journal |last1=Sheehan |first1=Helena |title=Marxism and Science Studies: A Sweep through the Decades |journal=International Studies in the Philosophy of Science |date=July 2007 |volume=21 |issue=2 |pages=197–210 |doi=10.1080/02698590701498126 |s2cid=143737257 |url=http://doras.dcu.ie/508/ |access-date=2021-03-18 |archive-date=2021-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224101154/http://doras.dcu.ie/508/ |url-status=dead }}</ref> [[Marksist sosiologiya|sosiologiya]], [[şəhərsalma]] və [[teatr]] da daxil olmaqla bir çox sahəyə nüfuz edərək qlobal akademiyalara böyük təsir göstərmişdir. == İcmal == [[Fayl:Karl Marx 001.jpg|thumb|[[Karl Marks]]]] Marksizm insanın maddi ehtiyaclarını ödəmək üçün tələb olunan maddi şərtləri və [[İqtisadiyyat|iqtisadi fəaliyyətləri]] təhlil edərək hər hansı bir cəmiyyət daxilindəki sosial fenomeni izah etməyə çalışır. Marksizm görə, iqtisadi təşkilat forması və ya [[istehsal üsulu]]nu daha geniş ictimai münasibətlər, siyasi qurumlar, hüquq sistemləri, mədəni sistemlər, estetik və ideologiyalar daxil olmaqla bütün digər sosial fenomonlərə təsir göstərir. Bu sosial münasibətlər iqtisadi sistemlə birlikdə altstruktur və üststruktur formalaşdırır. İstehsal qüvvələri inkişaf etdikcə mövcud istehsalın təşkili formaları köhnəlir və daha da irəliləməyə mane olur. [[Karl Marks]] müşahidə etdiyi kimi:<ref>[[Karl Marks]]. 1859. "Introduction." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''.</ref> <blockquote>İnkişafın müəyyən bir mərhələsində cəmiyyətin maddi istehsal gücləri mövcud istehsal münasibətləri ilə və ya indiyə qədər fəaliyyət göstərdikləri çərçivə daxilindəki mülkiyyət münasibətləri ilə ziddiyyətə girirlər. Məhsuldar qüvvələrin inkişaf formalarından bu münasibətlər onların qandallarına çevrilir. Məhz bundan sonra sosial inqilab dövrü başlayır.</blockquote> Bu səmərəsizliklər özlərini cəmiyyətdəki sosial ziddiyyətlər kimi göstərir ki, bu da öz növbəsində sinif mübarizəsinə gətirib çıxarır.<ref name="ComparingEconomic">Gregory, Paul R., and Robert C. Stuart. 2003. "Marx's Theory of Change." In ''Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century'' (7th ed.). {{ISBN|0-618-26181-8}}. p. 62.</ref> Kapitalist istehsal üsulu altında bu mübarizə [[istehsal vasitələri]]nə sahib olan azlıq ([[burjuaziya]]) ilə məhsul və xidmət istehsal edən əhalinin böyük əksəriyyəti ([[Proletariya|proletariat]]) arasında reallaşır. Sosialist dəyişikliyin cəmiyyət daxilindəki bir-birinə zidd olan müxtəlif siniflər arasındakı mübarizə nəticəsində meydana gələcəyi fərziyyəsindən irəli gələrək, bir marksist kapitalizmin proletariatı istismar və zülm etdiyi qənaətinə gələcəkdir, bu səbəblə [[kapitalizm]]in proletar inqilabına yol açması qaçınılmaz olacaqdır. [[Sosializm|Sosialist]] cəmiyyətdə [[şəxsi mülkiyyət]] kooperativ mülkiyyətlə əvəz olunacaqdır. [[Sosialist iqtisadiyyat]]ı istehsalını şəxsi mənfəətlərin yaradılmasına deyil, insan ehtiyaclarını ödəmək meyarlarına, yəni istifadə üçün istehsala söykənəcəkdir. [[Fridrix Engels]] belə izah edir:<ref>[[Fridrix Engels]] (1882). [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch03.htm "Historical Materialism"]. Part 3 in ''[[Socialism: Utopian and Scientific]]''.</ref> <blockquote>Sonra, məhsulun əvvəlcə istehsalçını, sonra da sahibini əsarət altına aldığı kapitalist sahiblənmə (mənimsəmə) rejimi müasir istehsal vasitələrinin təbiətinə əsaslanan məhsulların mənimsəmə rejimi ilə əvəz olunur; bir tərəfdən, istehsalın saxlanılması və genişləndirilməsi vasitəsi kimi birbaşa sosial mənimsəmə, digər tərəfdən, dolanışıq və əyləncə vasitəsi olaraq birbaşa fərdi mənimsəmə.</blockquote>[[Marksist məktəb|Marksist iqtisadiyyat]] və onun tərəfdarları [[kapitalizm]]i iqtisadi cəhətdən dayanıqsız və hərbi təcavüzlə məşğulkən, işçilərin əmək haqlarını və sosial müavinətləri azaltmaqla düşən mənfəət nisbətini kompensasiya etmək ehtiyacı səbəbiylə əhalinin [[həyat standartı]]nı yüksəltmək baxımından da aciz hesab edirlər. [[Sosialist istehsal üsulu]] fəhlələr tərəfindən inqilab yolu ilə bəşəriyyətin istehsal üsulu olaraq kapitalizmin yerini alacaqdır. [[Kapitalizmin böhranının subyektiv səbəbi|Marksist böhran nəzəriyyəsi]]nə görə, [[sosializm]] qaçınılmaz deyil, iqtisadi zərurətdir.<ref>''[[The Eighteenth Brumaire of Louis Napoleon]]'' (1852). [[Free will]], non-[[predestination]] and non-[[determinism]] are emphasized in Marx's famous quote "Men make their own history".</ref> == Etimologiyası == Marksizm termini Marksın ortodoks və revizionist davamçıları arasındakı mübahisə zamanı özünü ortodoksal marksist hesab edən Karl Kautski tərəfindən populyarlaşdırıldı.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19">[[Georges Haupt|Haupt, Georges]], Peter Fawcett, and [[Eric Hobsbawm]]. 2010. ''Aspects of International Socialism, 1871–1914: Essays by Georges Haupt'' (paperback ed.). Cambridge: [[Cambridge University Press]].</ref>{{rp|18–19}} Kautskinin revizionist rəqibi Eduard Berşteyn də sonra bu terminin istifadəsini mənimsədi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|18–19}} [[Fridrix Engels|Engels]] özünün və ya Marksın fikirlərini izah etmək üçün marksizm termininin istifadəsini dəstəkləməmişdir.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} O, bu terminin özlərini Marksın həqiqi davamçıları kimi qələmə verməyə çalışanlar tərəfindən təhqiranə şəkildə ritorik [[təyin]] kimi sui-istifadə edildiyini iddia edirdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} 1882-ci ildə Engels iddia etmişdi ki, Marks özünü marksist adlandıran Pol Lafarqı - "əgər Lafarqın görüşləri marksist hesab olunursa, onda bir şey dəqiqdir ki, mən marksist deyiləm" - deyərək tənqid etmişdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} == Tarixi materializm == Marksizm Marks və Engels tərəfindən tarixin materialist anlayışı olaraq adlandırılan və daha sonra tarixi materializm olaraq tanınan [[Materializm|materialist]] [[metodologiya]]dan cəmiyyətin inkişafı və dəyişməsinin əsas səbəblərini insanların dolanışıqlarını təmin etdikləri kollektiv yollar perspektivindən təhlil etmək üçün istifadə edir.<ref>Evans, p. 53.</ref> Marksın bu nəzəriyyə haqqındakı məlumatı onun "Alman İdeologiyası" (1845)<ref>Marx, Karl; Engels, Friedrich (1932) [1845]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''The German Ideology'']. ''Marx/Engels Collected Works''. '''5'''. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> əsərində və "Siyasi İqtisadiyyatın Tənqidinə Bir Töhfə" (1859)<ref>Marx, Karl (1993) [1859]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''A Contribution to the Critique of Political Economy'']. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> adlı əsərinin müqəddiməsində verilib. Cəmiyyətin bütün qurucu xüsusiyyətlərinin ([[sosial sinif]]lər, siyasi piramida və [[ideologiya]]lar) altstruktur və üststrukturu formalaşdıran iqtisadi fəaliyyətdən qaynaqlandığı hesab edilir. Altstruktur və üststruktur metaforası insanların öz sosial varlıqlarını istehsal və yenidən istehsal etdikləri ictimai münasibətlərin məcmusunu təsvir edir. Marksa görə, "insanların əldə edə biləcəyi istehsal qüvvələrinin cəmi cəmiyyətin vəziyyətini müəyyənləşdirir" və cəmiyyətin iqtisadi əsasını təşkil edir.<ref>Chambre, Henri; [[David McLellan (political scientist)|McLellan, David T.]] (2020) [1998]. "Marxism". [https://www.britannica.com/topic/Marxism#ref35144 "Historical materialism"]. ''[[Encyclopædia Britannica]]''. Retrieved 11 July 2020.</ref> Altsruktura əmək, [[istehsal vasitələri]] və [[istehsalat münasibətləri]], yəni istehsal və paylanmanı tənzimləyən ictimai və siyasi tənzimləmələr kimi maddi istehsal qüvvələri daxildir. Bu altstrukturdan həm cəmiyyətin üststrukturunu, həm də hakim ideologiyasını şərtləndirən iqtisadi təməldən törəyən hüquqi və siyasi "ictimai şüur formaları"nın üststrukturu yüksəlir (meydana gəlir). Maddi istehsal qüvvələrinin inkişafı ilə istehsal münasibətləri arasındakı ziddiyyətlər sosial inqilablara səbəb olur və bununla da iqtisadi bazadakı dəyişikliklər üststrukturun sosial transformasiyasına səbəb olur.<ref>Marx, Karl. [1859] 1977. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/preface.htm Preface]." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''. Moscow: [[Progress Publishers]].</ref><ref>[[Friedrich Engels|Engels, Friedrich]]. [1877] 1947. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/anti-duhring/introduction.htm Introduction]." In ''[[Anti-Dühring|Anti-Dühring: Herr Eugen Dühring’s Revolution in Science]]''. Moscow: Progress Publishers.</ref> Bu münasibət refleksivdir, çünki altstruktur əvvəlcə üststruktura səbəb olur və sosial təşkilat formasının təməli olaraq qalır. Bu yeni yaradılan sosial təşkilatlar statik deyil, dialektik olub, konflikt və ziddiyətlər tərəfindən ifadə və idarə edilən şəklində altstruktur və üststrukturun hər iki hissəsi üzərində təkrar hərəkət edə bilirlər. == Marksist fəlsəfə == Marks müasir Almaniyada geniş yayılmış Hegel fəlsəfəsinin “müalicəsinə” qarşı çıxdı və özünü onun tələbəsi elan etdi. Hegeli tənqid edən Marks onun idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi məsələsini qaldırdı<ref>Маркс К., предисловие ко второму изданию «Капитала»</ref>. Marks ilk əsərlərində bir tərəfdən fəlsəfəni spekulyativ şüuruna görə pisləyir, digər tərəfdən isə fəlsəfənin reallığa çevrilməsinin zəruriliyini israrla vurğulayır. Beləliklə, Marksın L.Feyerbaxla bağlı 11-ci tezisi hamıya məlumdur: “Filosoflar dünyanı yalnız müxtəlif yollarla izah edirdilər, amma məsələ onu dəyişdirməkdədir”. Sonralar bu mövqe “Alman İdeologiyası”nda metafizik fəlsəfənin kəskin tənqidinə çevrilir. Marksist fəlsəfənin predmeti F.Engelsin nöqteyi-nəzərindən həm təbiətdə, həm də cəmiyyətdə baş verən ümumi dialektik prosesdir. Engels vurğulayır ki, dialektika istənilən hərəkatın ən ümumi qanunları haqqında elmdir.<ref name="Marx">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Марксистская философия |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref> === Dialektik materializm === {{main|Dialektik materializm}} Qeyd etmək lazımdır ki, nə Marks, nə də Engels öz təlimlərini dialektik materializm adlandırmayıblar. Onlar öz baxışlarını Fransız Maarifçiliyinin mexaniki materializmindən fərqləndirmək üçün “müasir” və ya “yeni” materializm terminlərindən istifadə edirdilər. Dialektik materializm termini rus marksist Georgi Valentinoviç Plexanov (1856-1918) tərəfindən təqdim edilmiş və sovet marksizm-leninizm sisteminin fəlsəfi komponentinin rəsmi adı kimi Lenin tərəfindən qoyulmuşdur. “Dialektik materializm” ifadəsi tez-tez marksist fəlsəfənin sinonimi kimi istifadə olunur. Lakin “materialist dialektikadan” bəhs edən Marks və Engelsdə buna rast gəlinmir. “Dialektik materializm” ifadəsi elmi dövriyyəyə İ.Ditzgen tərəfindən “Sosialistin bilik nəzəriyyəsi sahəsinə ekskursiyaları” əsərində daxil edilmişdir. Marksist fəlsəfənin dialektik xarakteri Hegelin idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi ilə yanaşı, metafizik materializmin də dialektik şəkildə yenidən işlənməsi ilə bağlıdır. K.Marks materialist dialektikaya konkret fəlsəfi yox, özünün, xüsusən də “Kapital”da tətbiq etdiyi ümumi elmi tədqiqat metodu kimi baxırdı<ref name = "Philosophy">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Диалектический материализм |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref>. Marksizm fəlsəfəsinin dialektik prosesin doktrinası kimi mərkəzi konsepsiyasını kəmiyyət dəyişikliklərinin keyfiyyət dəyişikliklərinə keçidi, inkar və vəhdətin inkarı və əksliklərin mübarizəsi qanunlarına əsaslanan inkişafın universallığı konsepsiyası təşkil edir. Engels “Anti-Dürinq”də dialektikanın düşüncə qanunlarını nəzərə alması fikrini ifadə edir, “Təbiət dialektikası”nda “dialektik qanunların təbiətin inkişafının real qanunlarıdır” fikri vurğulanır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Marxism }} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:Materializm]] [[Kateqoriya:Kommunizm]] [[Kateqoriya:Dinin tənqidi]] [[Kateqoriya:Solçuluq]] [[Kateqoriya:Fəlsəfi hərəkatlar]] [[Kateqoriya:Sosioloji nəzəriyyələr]] 242ym96josedn9x7cjx04dzgpsc1tio 6557744 6557742 2022-08-01T10:32:06Z Nuray95 150825 /* Dialektik materializm */ wikitext text/x-wiki {{Kommunizm}} '''Marksizm''' — [[Sosial sinif|sinif]] münasibətləri və sosial konflikti anlamaq üçün tarixi inkişafın [[Materializm|materialist]] interpretasiyasını istifadə edən [[Sosioiqtisadiyyat|sosioiqtisadi]] analiz metodudur, həmçinin sosial transformasiyanı təhlil etmək üçün [[Dialektika|dialektik]] perspektivdir. 19-cu əsr Alman filosofları [[Karl Marks]] və [[Fridrix Engels]]in əsərlərindən başlanğıcını götürür. Marksizm zaman keçdikcə müxtəlif qollara və düşüncə məktəblərinə çevrildiyinə görə hazırda qəti bir [[Marksist fəlsəfə|marksist nəzəriyyə]] yoxdur.<ref>{{cite book|last=Wolff, Richard, and Stephen Resnick|url=https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0|title=Economics: Marxian versus Neoclassical|date=August 1987|publisher=The Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-3480-6|page=[https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0/page/130 130]|quote=The German Marxists extended the theory to groups and issues Marx had barely touched. Marxian analyses of the legal system, of the social role of women, of foreign trade, of international rivalries among capitalist nations, and the role of parliamentary democracy in the transition to socialism drew animated debates&nbsp;... Marxian theory (singular) gave way to Marxian theories (plural).|url-access=registration}}</ref> Bəzi [[marksist düşüncə məktəbləri]] klassik marksizmin digər aspektlərini rədd edərkən və ya dəyişdirərkən müəyyən cəhətlərinə daha çox diqqət yetirir. Bəzi məktəblər ziddiyyətli nəticələrə gətirib çıxardan marksist anlayışları və qeyri-marksist anlayışları birləşdirməyə çalışdılar.<ref>{{cite book|last=O'Hara|first=Phillip|title=Encyclopedia of Political Economy, Volume 2|publisher=[[Routledge]]|date=September 2003|isbn=978-0-415-24187-8|page=107|quote=Marxist political economists differ over their definitions of capitalism, socialism and communism. These differences are so fundamental, the arguments among differently persuaded Marxist political economists have sometimes been as intense as their oppositions to political economies that celebrate capitalism.}}</ref> Tarixi və [[dialektik materializm]]in bütün marksist düşüncə məktəblərinin təməl konsepsiyaları kimi tanınmasına doğru bir hərəkətin olduğu iddia edilmişdir.<ref>{{cite book|title=Communism: The Great Misunderstanding|last=Ermak|first=Gennady|year=2019|isbn=978-1797957388}}</ref> Bu fikir tarixin yalnız [[istehsal üsulu]] ilə deyil, həm də şüur və iradə ilə müəyyənləşdiyini iddia edən [[Ernesto Laklau]] və Şantal Muf kimi bəzi [[Postmarksizm|postmarksistlər]] tərəfindən rədd edilir.<ref>{{cite book|title=Post-marxism: an intellectual history|last=Sim|first=Stuart|publisher=Routledge|year=2001|isbn=978-0415218146|pages=15}}</ref> Marksizm [[antropologiya]],<ref>{{cite journal |last1=O'Laughlin |first1=B |title=Marxist Approaches in Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=October 1975 |volume=4 |issue=1 |pages=341–370 |doi=10.1146/annurev.an.04.100175.002013 |s2cid=2730688 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |access-date=2021-03-18 |archive-date=2019-02-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190220090935/http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Roseberry |first1=William |title=Marx and Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=21 October 1997 |volume=26 |issue=1 |pages=25–46 |doi=10.1146/annurev.anthro.26.1.25 }}</ref> [[Marksist arxeologiya|arxeologiya]], [[Marksist estetika|sənət nəzəriyyəsi]], [[Marksist kriminologiyası|kriminologiya]], [[mədəniyyətşünaslıq]], [[Marksist məktəb|iqtisadiyyat]], [[təhsil]], [[Marksist etika|etika]], [[Marksist kino nəzəriyyəsi|kino nəzəriyyəsi]], [[Marksist coğrafiya|coğrafiya]], [[Marksist tarixşünaslıq|tarixşünaslıq]], [[Marksist ədəbiyyatşünaslıq|ədəbiyyatşünaslıq]], [[Marksist media tədqiqatları|media tədqiqatları]],<ref>{{cite journal |last1=Becker |first1=Samuel L. |title=Marxist approaches to media studies: The British experience |journal=Critical Studies in Mass Communication |date=18 May 2009 |volume=1 |issue=1 |pages=66–80 |doi=10.1080/15295038409360014 }}</ref><ref>[[Manuel Alvarado]], Robin Gutch, and Tana Wollen (1987). ''Learning the Media: Introduction to Media Teaching'', Palgrave Macmillan, pp. 62, 76.</ref> [[Marksist fəlsəfə|fəlsəfə]], [[siyasi elm]], elm, [[Freydo-Marksizm|psixologiya]], [[elm araşdırmaları]],<ref>{{cite journal |last1=Sheehan |first1=Helena |title=Marxism and Science Studies: A Sweep through the Decades |journal=International Studies in the Philosophy of Science |date=July 2007 |volume=21 |issue=2 |pages=197–210 |doi=10.1080/02698590701498126 |s2cid=143737257 |url=http://doras.dcu.ie/508/ |access-date=2021-03-18 |archive-date=2021-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224101154/http://doras.dcu.ie/508/ |url-status=dead }}</ref> [[Marksist sosiologiya|sosiologiya]], [[şəhərsalma]] və [[teatr]] da daxil olmaqla bir çox sahəyə nüfuz edərək qlobal akademiyalara böyük təsir göstərmişdir. == İcmal == [[Fayl:Karl Marx 001.jpg|thumb|[[Karl Marks]]]] Marksizm insanın maddi ehtiyaclarını ödəmək üçün tələb olunan maddi şərtləri və [[İqtisadiyyat|iqtisadi fəaliyyətləri]] təhlil edərək hər hansı bir cəmiyyət daxilindəki sosial fenomeni izah etməyə çalışır. Marksizm görə, iqtisadi təşkilat forması və ya [[istehsal üsulu]]nu daha geniş ictimai münasibətlər, siyasi qurumlar, hüquq sistemləri, mədəni sistemlər, estetik və ideologiyalar daxil olmaqla bütün digər sosial fenomonlərə təsir göstərir. Bu sosial münasibətlər iqtisadi sistemlə birlikdə altstruktur və üststruktur formalaşdırır. İstehsal qüvvələri inkişaf etdikcə mövcud istehsalın təşkili formaları köhnəlir və daha da irəliləməyə mane olur. [[Karl Marks]] müşahidə etdiyi kimi:<ref>[[Karl Marks]]. 1859. "Introduction." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''.</ref> <blockquote>İnkişafın müəyyən bir mərhələsində cəmiyyətin maddi istehsal gücləri mövcud istehsal münasibətləri ilə və ya indiyə qədər fəaliyyət göstərdikləri çərçivə daxilindəki mülkiyyət münasibətləri ilə ziddiyyətə girirlər. Məhsuldar qüvvələrin inkişaf formalarından bu münasibətlər onların qandallarına çevrilir. Məhz bundan sonra sosial inqilab dövrü başlayır.</blockquote> Bu səmərəsizliklər özlərini cəmiyyətdəki sosial ziddiyyətlər kimi göstərir ki, bu da öz növbəsində sinif mübarizəsinə gətirib çıxarır.<ref name="ComparingEconomic">Gregory, Paul R., and Robert C. Stuart. 2003. "Marx's Theory of Change." In ''Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century'' (7th ed.). {{ISBN|0-618-26181-8}}. p. 62.</ref> Kapitalist istehsal üsulu altında bu mübarizə [[istehsal vasitələri]]nə sahib olan azlıq ([[burjuaziya]]) ilə məhsul və xidmət istehsal edən əhalinin böyük əksəriyyəti ([[Proletariya|proletariat]]) arasında reallaşır. Sosialist dəyişikliyin cəmiyyət daxilindəki bir-birinə zidd olan müxtəlif siniflər arasındakı mübarizə nəticəsində meydana gələcəyi fərziyyəsindən irəli gələrək, bir marksist kapitalizmin proletariatı istismar və zülm etdiyi qənaətinə gələcəkdir, bu səbəblə [[kapitalizm]]in proletar inqilabına yol açması qaçınılmaz olacaqdır. [[Sosializm|Sosialist]] cəmiyyətdə [[şəxsi mülkiyyət]] kooperativ mülkiyyətlə əvəz olunacaqdır. [[Sosialist iqtisadiyyat]]ı istehsalını şəxsi mənfəətlərin yaradılmasına deyil, insan ehtiyaclarını ödəmək meyarlarına, yəni istifadə üçün istehsala söykənəcəkdir. [[Fridrix Engels]] belə izah edir:<ref>[[Fridrix Engels]] (1882). [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch03.htm "Historical Materialism"]. Part 3 in ''[[Socialism: Utopian and Scientific]]''.</ref> <blockquote>Sonra, məhsulun əvvəlcə istehsalçını, sonra da sahibini əsarət altına aldığı kapitalist sahiblənmə (mənimsəmə) rejimi müasir istehsal vasitələrinin təbiətinə əsaslanan məhsulların mənimsəmə rejimi ilə əvəz olunur; bir tərəfdən, istehsalın saxlanılması və genişləndirilməsi vasitəsi kimi birbaşa sosial mənimsəmə, digər tərəfdən, dolanışıq və əyləncə vasitəsi olaraq birbaşa fərdi mənimsəmə.</blockquote>[[Marksist məktəb|Marksist iqtisadiyyat]] və onun tərəfdarları [[kapitalizm]]i iqtisadi cəhətdən dayanıqsız və hərbi təcavüzlə məşğulkən, işçilərin əmək haqlarını və sosial müavinətləri azaltmaqla düşən mənfəət nisbətini kompensasiya etmək ehtiyacı səbəbiylə əhalinin [[həyat standartı]]nı yüksəltmək baxımından da aciz hesab edirlər. [[Sosialist istehsal üsulu]] fəhlələr tərəfindən inqilab yolu ilə bəşəriyyətin istehsal üsulu olaraq kapitalizmin yerini alacaqdır. [[Kapitalizmin böhranının subyektiv səbəbi|Marksist böhran nəzəriyyəsi]]nə görə, [[sosializm]] qaçınılmaz deyil, iqtisadi zərurətdir.<ref>''[[The Eighteenth Brumaire of Louis Napoleon]]'' (1852). [[Free will]], non-[[predestination]] and non-[[determinism]] are emphasized in Marx's famous quote "Men make their own history".</ref> == Etimologiyası == Marksizm termini Marksın ortodoks və revizionist davamçıları arasındakı mübahisə zamanı özünü ortodoksal marksist hesab edən Karl Kautski tərəfindən populyarlaşdırıldı.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19">[[Georges Haupt|Haupt, Georges]], Peter Fawcett, and [[Eric Hobsbawm]]. 2010. ''Aspects of International Socialism, 1871–1914: Essays by Georges Haupt'' (paperback ed.). Cambridge: [[Cambridge University Press]].</ref>{{rp|18–19}} Kautskinin revizionist rəqibi Eduard Berşteyn də sonra bu terminin istifadəsini mənimsədi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|18–19}} [[Fridrix Engels|Engels]] özünün və ya Marksın fikirlərini izah etmək üçün marksizm termininin istifadəsini dəstəkləməmişdir.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} O, bu terminin özlərini Marksın həqiqi davamçıları kimi qələmə verməyə çalışanlar tərəfindən təhqiranə şəkildə ritorik [[təyin]] kimi sui-istifadə edildiyini iddia edirdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} 1882-ci ildə Engels iddia etmişdi ki, Marks özünü marksist adlandıran Pol Lafarqı - "əgər Lafarqın görüşləri marksist hesab olunursa, onda bir şey dəqiqdir ki, mən marksist deyiləm" - deyərək tənqid etmişdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} == Tarixi materializm == Marksizm Marks və Engels tərəfindən tarixin materialist anlayışı olaraq adlandırılan və daha sonra tarixi materializm olaraq tanınan [[Materializm|materialist]] [[metodologiya]]dan cəmiyyətin inkişafı və dəyişməsinin əsas səbəblərini insanların dolanışıqlarını təmin etdikləri kollektiv yollar perspektivindən təhlil etmək üçün istifadə edir.<ref>Evans, p. 53.</ref> Marksın bu nəzəriyyə haqqındakı məlumatı onun "Alman İdeologiyası" (1845)<ref>Marx, Karl; Engels, Friedrich (1932) [1845]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''The German Ideology'']. ''Marx/Engels Collected Works''. '''5'''. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> əsərində və "Siyasi İqtisadiyyatın Tənqidinə Bir Töhfə" (1859)<ref>Marx, Karl (1993) [1859]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''A Contribution to the Critique of Political Economy'']. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> adlı əsərinin müqəddiməsində verilib. Cəmiyyətin bütün qurucu xüsusiyyətlərinin ([[sosial sinif]]lər, siyasi piramida və [[ideologiya]]lar) altstruktur və üststrukturu formalaşdıran iqtisadi fəaliyyətdən qaynaqlandığı hesab edilir. Altstruktur və üststruktur metaforası insanların öz sosial varlıqlarını istehsal və yenidən istehsal etdikləri ictimai münasibətlərin məcmusunu təsvir edir. Marksa görə, "insanların əldə edə biləcəyi istehsal qüvvələrinin cəmi cəmiyyətin vəziyyətini müəyyənləşdirir" və cəmiyyətin iqtisadi əsasını təşkil edir.<ref>Chambre, Henri; [[David McLellan (political scientist)|McLellan, David T.]] (2020) [1998]. "Marxism". [https://www.britannica.com/topic/Marxism#ref35144 "Historical materialism"]. ''[[Encyclopædia Britannica]]''. Retrieved 11 July 2020.</ref> Altsruktura əmək, [[istehsal vasitələri]] və [[istehsalat münasibətləri]], yəni istehsal və paylanmanı tənzimləyən ictimai və siyasi tənzimləmələr kimi maddi istehsal qüvvələri daxildir. Bu altstrukturdan həm cəmiyyətin üststrukturunu, həm də hakim ideologiyasını şərtləndirən iqtisadi təməldən törəyən hüquqi və siyasi "ictimai şüur formaları"nın üststrukturu yüksəlir (meydana gəlir). Maddi istehsal qüvvələrinin inkişafı ilə istehsal münasibətləri arasındakı ziddiyyətlər sosial inqilablara səbəb olur və bununla da iqtisadi bazadakı dəyişikliklər üststrukturun sosial transformasiyasına səbəb olur.<ref>Marx, Karl. [1859] 1977. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/preface.htm Preface]." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''. Moscow: [[Progress Publishers]].</ref><ref>[[Friedrich Engels|Engels, Friedrich]]. [1877] 1947. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/anti-duhring/introduction.htm Introduction]." In ''[[Anti-Dühring|Anti-Dühring: Herr Eugen Dühring’s Revolution in Science]]''. Moscow: Progress Publishers.</ref> Bu münasibət refleksivdir, çünki altstruktur əvvəlcə üststruktura səbəb olur və sosial təşkilat formasının təməli olaraq qalır. Bu yeni yaradılan sosial təşkilatlar statik deyil, dialektik olub, konflikt və ziddiyətlər tərəfindən ifadə və idarə edilən şəklində altstruktur və üststrukturun hər iki hissəsi üzərində təkrar hərəkət edə bilirlər. == Marksist fəlsəfə == Marks müasir Almaniyada geniş yayılmış Hegel fəlsəfəsinin “müalicəsinə” qarşı çıxdı və özünü onun tələbəsi elan etdi. Hegeli tənqid edən Marks onun idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi məsələsini qaldırdı<ref>Маркс К., предисловие ко второму изданию «Капитала»</ref>. Marks ilk əsərlərində bir tərəfdən fəlsəfəni spekulyativ şüuruna görə pisləyir, digər tərəfdən isə fəlsəfənin reallığa çevrilməsinin zəruriliyini israrla vurğulayır. Beləliklə, Marksın L.Feyerbaxla bağlı 11-ci tezisi hamıya məlumdur: “Filosoflar dünyanı yalnız müxtəlif yollarla izah edirdilər, amma məsələ onu dəyişdirməkdədir”. Sonralar bu mövqe “Alman İdeologiyası”nda metafizik fəlsəfənin kəskin tənqidinə çevrilir. Marksist fəlsəfənin predmeti F.Engelsin nöqteyi-nəzərindən həm təbiətdə, həm də cəmiyyətdə baş verən ümumi dialektik prosesdir. Engels vurğulayır ki, dialektika istənilən hərəkatın ən ümumi qanunları haqqında elmdir.<ref name="Marx">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Марксистская философия |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref> === Dialektik materializm === {{main|Dialektik materializm}} Qeyd etmək lazımdır ki, nə Marks, nə də Engels öz təlimlərini dialektik materializm adlandırmayıblar. Onlar öz baxışlarını Fransız Maarifçiliyinin mexaniki materializmindən fərqləndirmək üçün “müasir” və ya “yeni” materializm terminlərindən istifadə edirdilər. Dialektik materializm termini rus marksist Georgi Valentinoviç Plexanov (1856-1918) tərəfindən təqdim edilmiş və sovet marksizm-leninizm sisteminin fəlsəfi komponentinin rəsmi adı kimi Lenin tərəfindən qoyulmuşdur. “Dialektik materializm” ifadəsi tez-tez marksist fəlsəfənin sinonimi kimi istifadə olunur. Lakin “materialist dialektikadan” bəhs edən Marks və Engelsdə buna rast gəlinmir. “Dialektik materializm” ifadəsi elmi dövriyyəyə İ.Ditzgen tərəfindən “Sosialistin bilik nəzəriyyəsi sahəsinə ekskursiyaları” əsərində daxil edilmişdir. Marksist fəlsəfənin dialektik xarakteri Hegelin idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi ilə yanaşı, metafizik materializmin də dialektik şəkildə yenidən işlənməsi ilə bağlıdır. K.Marks materialist dialektikaya konkret fəlsəfi yox, özünün, xüsusən də “Kapital”da tətbiq etdiyi ümumi elmi tədqiqat metodu kimi baxırdı<ref name = "Philosophy">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Диалектический материализм |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref>. Marksizm fəlsəfəsinin dialektik prosesin doktrinası kimi mərkəzi konsepsiyasını kəmiyyət dəyişikliklərinin keyfiyyət dəyişikliklərinə keçidi, inkar və vəhdətin inkarı və əksliklərin mübarizəsi qanunlarına əsaslanan inkişafın universallığı konsepsiyası təşkil edir. Engels “Anti-Dürinq”də dialektikanın düşüncə qanunlarını nəzərə alması fikrini ifadə edir, “Təbiət dialektikası”nda “dialektik qanunların təbiətin inkişafının real qanunlarıdır” fikri vurğulanır. === Marksist tarix fəlsəfəsi === {{main|Tarixi materializm}} Marksizm fəlsəfəsi insanı yadlaşma vəziyyətində tapır və əsas vurğunu onun azadlığına yönəldir. Bununla belə, insana müstəqil fərd kimi deyil, “ictimai münasibətlər toplusu” kimi yanaşılır, ona görə də marksizmin fəlsəfəsi, ilk növbədə, onun tarixi inkişafında nəzərə alınan cəmiyyətin fəlsəfəsidir. Marks tarixin hərəkətverici qüvvəsini üst quruluşu müəyyən edən “maddi istehsal” (“əsas”) hesab edir<ref name = "nadstroika">{{Cite web |url=http://www.iph.ras.ru./elib/0342.html |title=Базис и Надстройка |access-date=2015-01-16 |archive-date=2015-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150331225615/http://www.iph.ras.ru/elib/0342.html |deadlink=no }}</ref>. Onun tərəfdaşı Engels iddia edir ki, “insanı yaradan əməkdir”. Antropogenezin ən mühüm faktı mənimsənici iqtisadiyyatdan istehsal edən iqtisadiyyata keçid idi. İstehsal cəmiyyətdə müəyyən iz buraxır, bunun nəticəsində ardıcıl olaraq bir-birini əvəz edən bir sıra formasiyalar və ya istehsal üsulları fərqlənir. Bütün məlum formasiyalarda ziddiyyətlər, o cümlədən müəyyən formasiya daxilində həll oluna bilməyən və həlli üçün daha yüksək ictimai inkişaf səviyyəsinə keçid tələb edən antaqonist ziddiyyətlər var. İstehsal vasitələrinə münasibətindən asılı olaraq cəmiyyət üzvləri siniflərə bölünür: qul sahibləri və quldarlar, feodallar və kəndlilər, burjuaziya və proletariat. Sinif mübarizəsinin gedişində ən qüdrətli sinif dövləti, eləcə də müxtəlif ideologiya formalarını (o cümlədən din, hüquq və incəsənət) yaradır ki, bu sinif cəmiyyətin digər siniflərinə hökmranlıq edə bilsin. Formasiyaların dəyişməsi istehsal münasibətlərini tədricən “böyüyən”, onlarla antaqonist münaqişəyə girən, inqilablara (sosial və siyasi) səbəb olan məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsi ilə müəyyən edilir. Kommunist inqilabı, marksizmin nümayəndələrinin fikrincə, kapitalizmin bütün antaqonist ziddiyyətlərini aradan qaldırmalı, nəhayət, insanı yadlaşmadan, muzdlu köləliyin bütün formalarından, insanın insan tərəfindən istismarından azad etməli, cəmiyyəti sinifsiz kommunist formasiyasına aparmalıdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Marxism }} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:Materializm]] [[Kateqoriya:Kommunizm]] [[Kateqoriya:Dinin tənqidi]] [[Kateqoriya:Solçuluq]] [[Kateqoriya:Fəlsəfi hərəkatlar]] [[Kateqoriya:Sosioloji nəzəriyyələr]] pnjtojlk68v9dwm2vk703inbfqdrch4 6557749 6557744 2022-08-01T10:34:10Z Nuray95 150825 /* Xarici keçidlər */ wikitext text/x-wiki {{Kommunizm}} '''Marksizm''' — [[Sosial sinif|sinif]] münasibətləri və sosial konflikti anlamaq üçün tarixi inkişafın [[Materializm|materialist]] interpretasiyasını istifadə edən [[Sosioiqtisadiyyat|sosioiqtisadi]] analiz metodudur, həmçinin sosial transformasiyanı təhlil etmək üçün [[Dialektika|dialektik]] perspektivdir. 19-cu əsr Alman filosofları [[Karl Marks]] və [[Fridrix Engels]]in əsərlərindən başlanğıcını götürür. Marksizm zaman keçdikcə müxtəlif qollara və düşüncə məktəblərinə çevrildiyinə görə hazırda qəti bir [[Marksist fəlsəfə|marksist nəzəriyyə]] yoxdur.<ref>{{cite book|last=Wolff, Richard, and Stephen Resnick|url=https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0|title=Economics: Marxian versus Neoclassical|date=August 1987|publisher=The Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-3480-6|page=[https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0/page/130 130]|quote=The German Marxists extended the theory to groups and issues Marx had barely touched. Marxian analyses of the legal system, of the social role of women, of foreign trade, of international rivalries among capitalist nations, and the role of parliamentary democracy in the transition to socialism drew animated debates&nbsp;... Marxian theory (singular) gave way to Marxian theories (plural).|url-access=registration}}</ref> Bəzi [[marksist düşüncə məktəbləri]] klassik marksizmin digər aspektlərini rədd edərkən və ya dəyişdirərkən müəyyən cəhətlərinə daha çox diqqət yetirir. Bəzi məktəblər ziddiyyətli nəticələrə gətirib çıxardan marksist anlayışları və qeyri-marksist anlayışları birləşdirməyə çalışdılar.<ref>{{cite book|last=O'Hara|first=Phillip|title=Encyclopedia of Political Economy, Volume 2|publisher=[[Routledge]]|date=September 2003|isbn=978-0-415-24187-8|page=107|quote=Marxist political economists differ over their definitions of capitalism, socialism and communism. These differences are so fundamental, the arguments among differently persuaded Marxist political economists have sometimes been as intense as their oppositions to political economies that celebrate capitalism.}}</ref> Tarixi və [[dialektik materializm]]in bütün marksist düşüncə məktəblərinin təməl konsepsiyaları kimi tanınmasına doğru bir hərəkətin olduğu iddia edilmişdir.<ref>{{cite book|title=Communism: The Great Misunderstanding|last=Ermak|first=Gennady|year=2019|isbn=978-1797957388}}</ref> Bu fikir tarixin yalnız [[istehsal üsulu]] ilə deyil, həm də şüur və iradə ilə müəyyənləşdiyini iddia edən [[Ernesto Laklau]] və Şantal Muf kimi bəzi [[Postmarksizm|postmarksistlər]] tərəfindən rədd edilir.<ref>{{cite book|title=Post-marxism: an intellectual history|last=Sim|first=Stuart|publisher=Routledge|year=2001|isbn=978-0415218146|pages=15}}</ref> Marksizm [[antropologiya]],<ref>{{cite journal |last1=O'Laughlin |first1=B |title=Marxist Approaches in Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=October 1975 |volume=4 |issue=1 |pages=341–370 |doi=10.1146/annurev.an.04.100175.002013 |s2cid=2730688 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |access-date=2021-03-18 |archive-date=2019-02-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190220090935/http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Roseberry |first1=William |title=Marx and Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=21 October 1997 |volume=26 |issue=1 |pages=25–46 |doi=10.1146/annurev.anthro.26.1.25 }}</ref> [[Marksist arxeologiya|arxeologiya]], [[Marksist estetika|sənət nəzəriyyəsi]], [[Marksist kriminologiyası|kriminologiya]], [[mədəniyyətşünaslıq]], [[Marksist məktəb|iqtisadiyyat]], [[təhsil]], [[Marksist etika|etika]], [[Marksist kino nəzəriyyəsi|kino nəzəriyyəsi]], [[Marksist coğrafiya|coğrafiya]], [[Marksist tarixşünaslıq|tarixşünaslıq]], [[Marksist ədəbiyyatşünaslıq|ədəbiyyatşünaslıq]], [[Marksist media tədqiqatları|media tədqiqatları]],<ref>{{cite journal |last1=Becker |first1=Samuel L. |title=Marxist approaches to media studies: The British experience |journal=Critical Studies in Mass Communication |date=18 May 2009 |volume=1 |issue=1 |pages=66–80 |doi=10.1080/15295038409360014 }}</ref><ref>[[Manuel Alvarado]], Robin Gutch, and Tana Wollen (1987). ''Learning the Media: Introduction to Media Teaching'', Palgrave Macmillan, pp. 62, 76.</ref> [[Marksist fəlsəfə|fəlsəfə]], [[siyasi elm]], elm, [[Freydo-Marksizm|psixologiya]], [[elm araşdırmaları]],<ref>{{cite journal |last1=Sheehan |first1=Helena |title=Marxism and Science Studies: A Sweep through the Decades |journal=International Studies in the Philosophy of Science |date=July 2007 |volume=21 |issue=2 |pages=197–210 |doi=10.1080/02698590701498126 |s2cid=143737257 |url=http://doras.dcu.ie/508/ |access-date=2021-03-18 |archive-date=2021-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224101154/http://doras.dcu.ie/508/ |url-status=dead }}</ref> [[Marksist sosiologiya|sosiologiya]], [[şəhərsalma]] və [[teatr]] da daxil olmaqla bir çox sahəyə nüfuz edərək qlobal akademiyalara böyük təsir göstərmişdir. == İcmal == [[Fayl:Karl Marx 001.jpg|thumb|[[Karl Marks]]]] Marksizm insanın maddi ehtiyaclarını ödəmək üçün tələb olunan maddi şərtləri və [[İqtisadiyyat|iqtisadi fəaliyyətləri]] təhlil edərək hər hansı bir cəmiyyət daxilindəki sosial fenomeni izah etməyə çalışır. Marksizm görə, iqtisadi təşkilat forması və ya [[istehsal üsulu]]nu daha geniş ictimai münasibətlər, siyasi qurumlar, hüquq sistemləri, mədəni sistemlər, estetik və ideologiyalar daxil olmaqla bütün digər sosial fenomonlərə təsir göstərir. Bu sosial münasibətlər iqtisadi sistemlə birlikdə altstruktur və üststruktur formalaşdırır. İstehsal qüvvələri inkişaf etdikcə mövcud istehsalın təşkili formaları köhnəlir və daha da irəliləməyə mane olur. [[Karl Marks]] müşahidə etdiyi kimi:<ref>[[Karl Marks]]. 1859. "Introduction." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''.</ref> <blockquote>İnkişafın müəyyən bir mərhələsində cəmiyyətin maddi istehsal gücləri mövcud istehsal münasibətləri ilə və ya indiyə qədər fəaliyyət göstərdikləri çərçivə daxilindəki mülkiyyət münasibətləri ilə ziddiyyətə girirlər. Məhsuldar qüvvələrin inkişaf formalarından bu münasibətlər onların qandallarına çevrilir. Məhz bundan sonra sosial inqilab dövrü başlayır.</blockquote> Bu səmərəsizliklər özlərini cəmiyyətdəki sosial ziddiyyətlər kimi göstərir ki, bu da öz növbəsində sinif mübarizəsinə gətirib çıxarır.<ref name="ComparingEconomic">Gregory, Paul R., and Robert C. Stuart. 2003. "Marx's Theory of Change." In ''Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century'' (7th ed.). {{ISBN|0-618-26181-8}}. p. 62.</ref> Kapitalist istehsal üsulu altında bu mübarizə [[istehsal vasitələri]]nə sahib olan azlıq ([[burjuaziya]]) ilə məhsul və xidmət istehsal edən əhalinin böyük əksəriyyəti ([[Proletariya|proletariat]]) arasında reallaşır. Sosialist dəyişikliyin cəmiyyət daxilindəki bir-birinə zidd olan müxtəlif siniflər arasındakı mübarizə nəticəsində meydana gələcəyi fərziyyəsindən irəli gələrək, bir marksist kapitalizmin proletariatı istismar və zülm etdiyi qənaətinə gələcəkdir, bu səbəblə [[kapitalizm]]in proletar inqilabına yol açması qaçınılmaz olacaqdır. [[Sosializm|Sosialist]] cəmiyyətdə [[şəxsi mülkiyyət]] kooperativ mülkiyyətlə əvəz olunacaqdır. [[Sosialist iqtisadiyyat]]ı istehsalını şəxsi mənfəətlərin yaradılmasına deyil, insan ehtiyaclarını ödəmək meyarlarına, yəni istifadə üçün istehsala söykənəcəkdir. [[Fridrix Engels]] belə izah edir:<ref>[[Fridrix Engels]] (1882). [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch03.htm "Historical Materialism"]. Part 3 in ''[[Socialism: Utopian and Scientific]]''.</ref> <blockquote>Sonra, məhsulun əvvəlcə istehsalçını, sonra da sahibini əsarət altına aldığı kapitalist sahiblənmə (mənimsəmə) rejimi müasir istehsal vasitələrinin təbiətinə əsaslanan məhsulların mənimsəmə rejimi ilə əvəz olunur; bir tərəfdən, istehsalın saxlanılması və genişləndirilməsi vasitəsi kimi birbaşa sosial mənimsəmə, digər tərəfdən, dolanışıq və əyləncə vasitəsi olaraq birbaşa fərdi mənimsəmə.</blockquote>[[Marksist məktəb|Marksist iqtisadiyyat]] və onun tərəfdarları [[kapitalizm]]i iqtisadi cəhətdən dayanıqsız və hərbi təcavüzlə məşğulkən, işçilərin əmək haqlarını və sosial müavinətləri azaltmaqla düşən mənfəət nisbətini kompensasiya etmək ehtiyacı səbəbiylə əhalinin [[həyat standartı]]nı yüksəltmək baxımından da aciz hesab edirlər. [[Sosialist istehsal üsulu]] fəhlələr tərəfindən inqilab yolu ilə bəşəriyyətin istehsal üsulu olaraq kapitalizmin yerini alacaqdır. [[Kapitalizmin böhranının subyektiv səbəbi|Marksist böhran nəzəriyyəsi]]nə görə, [[sosializm]] qaçınılmaz deyil, iqtisadi zərurətdir.<ref>''[[The Eighteenth Brumaire of Louis Napoleon]]'' (1852). [[Free will]], non-[[predestination]] and non-[[determinism]] are emphasized in Marx's famous quote "Men make their own history".</ref> == Etimologiyası == Marksizm termini Marksın ortodoks və revizionist davamçıları arasındakı mübahisə zamanı özünü ortodoksal marksist hesab edən Karl Kautski tərəfindən populyarlaşdırıldı.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19">[[Georges Haupt|Haupt, Georges]], Peter Fawcett, and [[Eric Hobsbawm]]. 2010. ''Aspects of International Socialism, 1871–1914: Essays by Georges Haupt'' (paperback ed.). Cambridge: [[Cambridge University Press]].</ref>{{rp|18–19}} Kautskinin revizionist rəqibi Eduard Berşteyn də sonra bu terminin istifadəsini mənimsədi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|18–19}} [[Fridrix Engels|Engels]] özünün və ya Marksın fikirlərini izah etmək üçün marksizm termininin istifadəsini dəstəkləməmişdir.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} O, bu terminin özlərini Marksın həqiqi davamçıları kimi qələmə verməyə çalışanlar tərəfindən təhqiranə şəkildə ritorik [[təyin]] kimi sui-istifadə edildiyini iddia edirdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} 1882-ci ildə Engels iddia etmişdi ki, Marks özünü marksist adlandıran Pol Lafarqı - "əgər Lafarqın görüşləri marksist hesab olunursa, onda bir şey dəqiqdir ki, mən marksist deyiləm" - deyərək tənqid etmişdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} == Tarixi materializm == Marksizm Marks və Engels tərəfindən tarixin materialist anlayışı olaraq adlandırılan və daha sonra tarixi materializm olaraq tanınan [[Materializm|materialist]] [[metodologiya]]dan cəmiyyətin inkişafı və dəyişməsinin əsas səbəblərini insanların dolanışıqlarını təmin etdikləri kollektiv yollar perspektivindən təhlil etmək üçün istifadə edir.<ref>Evans, p. 53.</ref> Marksın bu nəzəriyyə haqqındakı məlumatı onun "Alman İdeologiyası" (1845)<ref>Marx, Karl; Engels, Friedrich (1932) [1845]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''The German Ideology'']. ''Marx/Engels Collected Works''. '''5'''. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> əsərində və "Siyasi İqtisadiyyatın Tənqidinə Bir Töhfə" (1859)<ref>Marx, Karl (1993) [1859]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''A Contribution to the Critique of Political Economy'']. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> adlı əsərinin müqəddiməsində verilib. Cəmiyyətin bütün qurucu xüsusiyyətlərinin ([[sosial sinif]]lər, siyasi piramida və [[ideologiya]]lar) altstruktur və üststrukturu formalaşdıran iqtisadi fəaliyyətdən qaynaqlandığı hesab edilir. Altstruktur və üststruktur metaforası insanların öz sosial varlıqlarını istehsal və yenidən istehsal etdikləri ictimai münasibətlərin məcmusunu təsvir edir. Marksa görə, "insanların əldə edə biləcəyi istehsal qüvvələrinin cəmi cəmiyyətin vəziyyətini müəyyənləşdirir" və cəmiyyətin iqtisadi əsasını təşkil edir.<ref>Chambre, Henri; [[David McLellan (political scientist)|McLellan, David T.]] (2020) [1998]. "Marxism". [https://www.britannica.com/topic/Marxism#ref35144 "Historical materialism"]. ''[[Encyclopædia Britannica]]''. Retrieved 11 July 2020.</ref> Altsruktura əmək, [[istehsal vasitələri]] və [[istehsalat münasibətləri]], yəni istehsal və paylanmanı tənzimləyən ictimai və siyasi tənzimləmələr kimi maddi istehsal qüvvələri daxildir. Bu altstrukturdan həm cəmiyyətin üststrukturunu, həm də hakim ideologiyasını şərtləndirən iqtisadi təməldən törəyən hüquqi və siyasi "ictimai şüur formaları"nın üststrukturu yüksəlir (meydana gəlir). Maddi istehsal qüvvələrinin inkişafı ilə istehsal münasibətləri arasındakı ziddiyyətlər sosial inqilablara səbəb olur və bununla da iqtisadi bazadakı dəyişikliklər üststrukturun sosial transformasiyasına səbəb olur.<ref>Marx, Karl. [1859] 1977. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/preface.htm Preface]." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''. Moscow: [[Progress Publishers]].</ref><ref>[[Friedrich Engels|Engels, Friedrich]]. [1877] 1947. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/anti-duhring/introduction.htm Introduction]." In ''[[Anti-Dühring|Anti-Dühring: Herr Eugen Dühring’s Revolution in Science]]''. Moscow: Progress Publishers.</ref> Bu münasibət refleksivdir, çünki altstruktur əvvəlcə üststruktura səbəb olur və sosial təşkilat formasının təməli olaraq qalır. Bu yeni yaradılan sosial təşkilatlar statik deyil, dialektik olub, konflikt və ziddiyətlər tərəfindən ifadə və idarə edilən şəklində altstruktur və üststrukturun hər iki hissəsi üzərində təkrar hərəkət edə bilirlər. == Marksist fəlsəfə == Marks müasir Almaniyada geniş yayılmış Hegel fəlsəfəsinin “müalicəsinə” qarşı çıxdı və özünü onun tələbəsi elan etdi. Hegeli tənqid edən Marks onun idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi məsələsini qaldırdı<ref>Маркс К., предисловие ко второму изданию «Капитала»</ref>. Marks ilk əsərlərində bir tərəfdən fəlsəfəni spekulyativ şüuruna görə pisləyir, digər tərəfdən isə fəlsəfənin reallığa çevrilməsinin zəruriliyini israrla vurğulayır. Beləliklə, Marksın L.Feyerbaxla bağlı 11-ci tezisi hamıya məlumdur: “Filosoflar dünyanı yalnız müxtəlif yollarla izah edirdilər, amma məsələ onu dəyişdirməkdədir”. Sonralar bu mövqe “Alman İdeologiyası”nda metafizik fəlsəfənin kəskin tənqidinə çevrilir. Marksist fəlsəfənin predmeti F.Engelsin nöqteyi-nəzərindən həm təbiətdə, həm də cəmiyyətdə baş verən ümumi dialektik prosesdir. Engels vurğulayır ki, dialektika istənilən hərəkatın ən ümumi qanunları haqqında elmdir.<ref name="Marx">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Марксистская философия |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref> === Dialektik materializm === {{main|Dialektik materializm}} Qeyd etmək lazımdır ki, nə Marks, nə də Engels öz təlimlərini dialektik materializm adlandırmayıblar. Onlar öz baxışlarını Fransız Maarifçiliyinin mexaniki materializmindən fərqləndirmək üçün “müasir” və ya “yeni” materializm terminlərindən istifadə edirdilər. Dialektik materializm termini rus marksist Georgi Valentinoviç Plexanov (1856-1918) tərəfindən təqdim edilmiş və sovet marksizm-leninizm sisteminin fəlsəfi komponentinin rəsmi adı kimi Lenin tərəfindən qoyulmuşdur. “Dialektik materializm” ifadəsi tez-tez marksist fəlsəfənin sinonimi kimi istifadə olunur. Lakin “materialist dialektikadan” bəhs edən Marks və Engelsdə buna rast gəlinmir. “Dialektik materializm” ifadəsi elmi dövriyyəyə İ.Ditzgen tərəfindən “Sosialistin bilik nəzəriyyəsi sahəsinə ekskursiyaları” əsərində daxil edilmişdir. Marksist fəlsəfənin dialektik xarakteri Hegelin idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi ilə yanaşı, metafizik materializmin də dialektik şəkildə yenidən işlənməsi ilə bağlıdır. K.Marks materialist dialektikaya konkret fəlsəfi yox, özünün, xüsusən də “Kapital”da tətbiq etdiyi ümumi elmi tədqiqat metodu kimi baxırdı<ref name = "Philosophy">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Диалектический материализм |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref>. Marksizm fəlsəfəsinin dialektik prosesin doktrinası kimi mərkəzi konsepsiyasını kəmiyyət dəyişikliklərinin keyfiyyət dəyişikliklərinə keçidi, inkar və vəhdətin inkarı və əksliklərin mübarizəsi qanunlarına əsaslanan inkişafın universallığı konsepsiyası təşkil edir. Engels “Anti-Dürinq”də dialektikanın düşüncə qanunlarını nəzərə alması fikrini ifadə edir, “Təbiət dialektikası”nda “dialektik qanunların təbiətin inkişafının real qanunlarıdır” fikri vurğulanır. === Marksist tarix fəlsəfəsi === {{main|Tarixi materializm}} Marksizm fəlsəfəsi insanı yadlaşma vəziyyətində tapır və əsas vurğunu onun azadlığına yönəldir. Bununla belə, insana müstəqil fərd kimi deyil, “ictimai münasibətlər toplusu” kimi yanaşılır, ona görə də marksizmin fəlsəfəsi, ilk növbədə, onun tarixi inkişafında nəzərə alınan cəmiyyətin fəlsəfəsidir. Marks tarixin hərəkətverici qüvvəsini üst quruluşu müəyyən edən “maddi istehsal” (“əsas”) hesab edir<ref name = "nadstroika">{{Cite web |url=http://www.iph.ras.ru./elib/0342.html |title=Базис и Надстройка |access-date=2015-01-16 |archive-date=2015-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150331225615/http://www.iph.ras.ru/elib/0342.html |deadlink=no }}</ref>. Onun tərəfdaşı Engels iddia edir ki, “insanı yaradan əməkdir”. Antropogenezin ən mühüm faktı mənimsənici iqtisadiyyatdan istehsal edən iqtisadiyyata keçid idi. İstehsal cəmiyyətdə müəyyən iz buraxır, bunun nəticəsində ardıcıl olaraq bir-birini əvəz edən bir sıra formasiyalar və ya istehsal üsulları fərqlənir. Bütün məlum formasiyalarda ziddiyyətlər, o cümlədən müəyyən formasiya daxilində həll oluna bilməyən və həlli üçün daha yüksək ictimai inkişaf səviyyəsinə keçid tələb edən antaqonist ziddiyyətlər var. İstehsal vasitələrinə münasibətindən asılı olaraq cəmiyyət üzvləri siniflərə bölünür: qul sahibləri və quldarlar, feodallar və kəndlilər, burjuaziya və proletariat. Sinif mübarizəsinin gedişində ən qüdrətli sinif dövləti, eləcə də müxtəlif ideologiya formalarını (o cümlədən din, hüquq və incəsənət) yaradır ki, bu sinif cəmiyyətin digər siniflərinə hökmranlıq edə bilsin. Formasiyaların dəyişməsi istehsal münasibətlərini tədricən “böyüyən”, onlarla antaqonist münaqişəyə girən, inqilablara (sosial və siyasi) səbəb olan məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsi ilə müəyyən edilir. Kommunist inqilabı, marksizmin nümayəndələrinin fikrincə, kapitalizmin bütün antaqonist ziddiyyətlərini aradan qaldırmalı, nəhayət, insanı yadlaşmadan, muzdlu köləliyin bütün formalarından, insanın insan tərəfindən istismarından azad etməli, cəmiyyəti sinifsiz kommunist formasiyasına aparmalıdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Marxism }} * [http://scepsis.ru/tags/id_30.html Марксизм] (Статьи библиотеке журнала «Скепсис») * [http://www.marksizm.info/content/section/19/60 Первоисточники по марксизму на сайте «Марксист»] * [https://www.youtube.com/watch?v=mmeUYLntZx4&feature=relmfu 12. Marx’s Theory of History] // Iván Szelényi Sociology 151 — Foundations of Modern Social Theory. — Open Yale Courses{{ref-en}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:Materializm]] [[Kateqoriya:Kommunizm]] [[Kateqoriya:Dinin tənqidi]] [[Kateqoriya:Solçuluq]] [[Kateqoriya:Fəlsəfi hərəkatlar]] [[Kateqoriya:Sosioloji nəzəriyyələr]] 1uyic4nvkkq8y6t5nfq6w6c85bg7eg6 6557756 6557749 2022-08-01T10:40:57Z Nuray95 150825 /* Xarici keçidlər */ wikitext text/x-wiki {{Kommunizm}} '''Marksizm''' — [[Sosial sinif|sinif]] münasibətləri və sosial konflikti anlamaq üçün tarixi inkişafın [[Materializm|materialist]] interpretasiyasını istifadə edən [[Sosioiqtisadiyyat|sosioiqtisadi]] analiz metodudur, həmçinin sosial transformasiyanı təhlil etmək üçün [[Dialektika|dialektik]] perspektivdir. 19-cu əsr Alman filosofları [[Karl Marks]] və [[Fridrix Engels]]in əsərlərindən başlanğıcını götürür. Marksizm zaman keçdikcə müxtəlif qollara və düşüncə məktəblərinə çevrildiyinə görə hazırda qəti bir [[Marksist fəlsəfə|marksist nəzəriyyə]] yoxdur.<ref>{{cite book|last=Wolff, Richard, and Stephen Resnick|url=https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0|title=Economics: Marxian versus Neoclassical|date=August 1987|publisher=The Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-3480-6|page=[https://archive.org/details/economicsmarxian00wolf_0/page/130 130]|quote=The German Marxists extended the theory to groups and issues Marx had barely touched. Marxian analyses of the legal system, of the social role of women, of foreign trade, of international rivalries among capitalist nations, and the role of parliamentary democracy in the transition to socialism drew animated debates&nbsp;... Marxian theory (singular) gave way to Marxian theories (plural).|url-access=registration}}</ref> Bəzi [[marksist düşüncə məktəbləri]] klassik marksizmin digər aspektlərini rədd edərkən və ya dəyişdirərkən müəyyən cəhətlərinə daha çox diqqət yetirir. Bəzi məktəblər ziddiyyətli nəticələrə gətirib çıxardan marksist anlayışları və qeyri-marksist anlayışları birləşdirməyə çalışdılar.<ref>{{cite book|last=O'Hara|first=Phillip|title=Encyclopedia of Political Economy, Volume 2|publisher=[[Routledge]]|date=September 2003|isbn=978-0-415-24187-8|page=107|quote=Marxist political economists differ over their definitions of capitalism, socialism and communism. These differences are so fundamental, the arguments among differently persuaded Marxist political economists have sometimes been as intense as their oppositions to political economies that celebrate capitalism.}}</ref> Tarixi və [[dialektik materializm]]in bütün marksist düşüncə məktəblərinin təməl konsepsiyaları kimi tanınmasına doğru bir hərəkətin olduğu iddia edilmişdir.<ref>{{cite book|title=Communism: The Great Misunderstanding|last=Ermak|first=Gennady|year=2019|isbn=978-1797957388}}</ref> Bu fikir tarixin yalnız [[istehsal üsulu]] ilə deyil, həm də şüur və iradə ilə müəyyənləşdiyini iddia edən [[Ernesto Laklau]] və Şantal Muf kimi bəzi [[Postmarksizm|postmarksistlər]] tərəfindən rədd edilir.<ref>{{cite book|title=Post-marxism: an intellectual history|last=Sim|first=Stuart|publisher=Routledge|year=2001|isbn=978-0415218146|pages=15}}</ref> Marksizm [[antropologiya]],<ref>{{cite journal |last1=O'Laughlin |first1=B |title=Marxist Approaches in Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=October 1975 |volume=4 |issue=1 |pages=341–370 |doi=10.1146/annurev.an.04.100175.002013 |s2cid=2730688 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |access-date=2021-03-18 |archive-date=2019-02-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190220090935/http://pdfs.semanticscholar.org/2196/ac67cc57cb3e374850d2102c89e2a06bb975.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Roseberry |first1=William |title=Marx and Anthropology |journal=Annual Review of Anthropology |date=21 October 1997 |volume=26 |issue=1 |pages=25–46 |doi=10.1146/annurev.anthro.26.1.25 }}</ref> [[Marksist arxeologiya|arxeologiya]], [[Marksist estetika|sənət nəzəriyyəsi]], [[Marksist kriminologiyası|kriminologiya]], [[mədəniyyətşünaslıq]], [[Marksist məktəb|iqtisadiyyat]], [[təhsil]], [[Marksist etika|etika]], [[Marksist kino nəzəriyyəsi|kino nəzəriyyəsi]], [[Marksist coğrafiya|coğrafiya]], [[Marksist tarixşünaslıq|tarixşünaslıq]], [[Marksist ədəbiyyatşünaslıq|ədəbiyyatşünaslıq]], [[Marksist media tədqiqatları|media tədqiqatları]],<ref>{{cite journal |last1=Becker |first1=Samuel L. |title=Marxist approaches to media studies: The British experience |journal=Critical Studies in Mass Communication |date=18 May 2009 |volume=1 |issue=1 |pages=66–80 |doi=10.1080/15295038409360014 }}</ref><ref>[[Manuel Alvarado]], Robin Gutch, and Tana Wollen (1987). ''Learning the Media: Introduction to Media Teaching'', Palgrave Macmillan, pp. 62, 76.</ref> [[Marksist fəlsəfə|fəlsəfə]], [[siyasi elm]], elm, [[Freydo-Marksizm|psixologiya]], [[elm araşdırmaları]],<ref>{{cite journal |last1=Sheehan |first1=Helena |title=Marxism and Science Studies: A Sweep through the Decades |journal=International Studies in the Philosophy of Science |date=July 2007 |volume=21 |issue=2 |pages=197–210 |doi=10.1080/02698590701498126 |s2cid=143737257 |url=http://doras.dcu.ie/508/ |access-date=2021-03-18 |archive-date=2021-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210224101154/http://doras.dcu.ie/508/ |url-status=dead }}</ref> [[Marksist sosiologiya|sosiologiya]], [[şəhərsalma]] və [[teatr]] da daxil olmaqla bir çox sahəyə nüfuz edərək qlobal akademiyalara böyük təsir göstərmişdir. == İcmal == [[Fayl:Karl Marx 001.jpg|thumb|[[Karl Marks]]]] Marksizm insanın maddi ehtiyaclarını ödəmək üçün tələb olunan maddi şərtləri və [[İqtisadiyyat|iqtisadi fəaliyyətləri]] təhlil edərək hər hansı bir cəmiyyət daxilindəki sosial fenomeni izah etməyə çalışır. Marksizm görə, iqtisadi təşkilat forması və ya [[istehsal üsulu]]nu daha geniş ictimai münasibətlər, siyasi qurumlar, hüquq sistemləri, mədəni sistemlər, estetik və ideologiyalar daxil olmaqla bütün digər sosial fenomonlərə təsir göstərir. Bu sosial münasibətlər iqtisadi sistemlə birlikdə altstruktur və üststruktur formalaşdırır. İstehsal qüvvələri inkişaf etdikcə mövcud istehsalın təşkili formaları köhnəlir və daha da irəliləməyə mane olur. [[Karl Marks]] müşahidə etdiyi kimi:<ref>[[Karl Marks]]. 1859. "Introduction." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''.</ref> <blockquote>İnkişafın müəyyən bir mərhələsində cəmiyyətin maddi istehsal gücləri mövcud istehsal münasibətləri ilə və ya indiyə qədər fəaliyyət göstərdikləri çərçivə daxilindəki mülkiyyət münasibətləri ilə ziddiyyətə girirlər. Məhsuldar qüvvələrin inkişaf formalarından bu münasibətlər onların qandallarına çevrilir. Məhz bundan sonra sosial inqilab dövrü başlayır.</blockquote> Bu səmərəsizliklər özlərini cəmiyyətdəki sosial ziddiyyətlər kimi göstərir ki, bu da öz növbəsində sinif mübarizəsinə gətirib çıxarır.<ref name="ComparingEconomic">Gregory, Paul R., and Robert C. Stuart. 2003. "Marx's Theory of Change." In ''Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century'' (7th ed.). {{ISBN|0-618-26181-8}}. p. 62.</ref> Kapitalist istehsal üsulu altında bu mübarizə [[istehsal vasitələri]]nə sahib olan azlıq ([[burjuaziya]]) ilə məhsul və xidmət istehsal edən əhalinin böyük əksəriyyəti ([[Proletariya|proletariat]]) arasında reallaşır. Sosialist dəyişikliyin cəmiyyət daxilindəki bir-birinə zidd olan müxtəlif siniflər arasındakı mübarizə nəticəsində meydana gələcəyi fərziyyəsindən irəli gələrək, bir marksist kapitalizmin proletariatı istismar və zülm etdiyi qənaətinə gələcəkdir, bu səbəblə [[kapitalizm]]in proletar inqilabına yol açması qaçınılmaz olacaqdır. [[Sosializm|Sosialist]] cəmiyyətdə [[şəxsi mülkiyyət]] kooperativ mülkiyyətlə əvəz olunacaqdır. [[Sosialist iqtisadiyyat]]ı istehsalını şəxsi mənfəətlərin yaradılmasına deyil, insan ehtiyaclarını ödəmək meyarlarına, yəni istifadə üçün istehsala söykənəcəkdir. [[Fridrix Engels]] belə izah edir:<ref>[[Fridrix Engels]] (1882). [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch03.htm "Historical Materialism"]. Part 3 in ''[[Socialism: Utopian and Scientific]]''.</ref> <blockquote>Sonra, məhsulun əvvəlcə istehsalçını, sonra da sahibini əsarət altına aldığı kapitalist sahiblənmə (mənimsəmə) rejimi müasir istehsal vasitələrinin təbiətinə əsaslanan məhsulların mənimsəmə rejimi ilə əvəz olunur; bir tərəfdən, istehsalın saxlanılması və genişləndirilməsi vasitəsi kimi birbaşa sosial mənimsəmə, digər tərəfdən, dolanışıq və əyləncə vasitəsi olaraq birbaşa fərdi mənimsəmə.</blockquote>[[Marksist məktəb|Marksist iqtisadiyyat]] və onun tərəfdarları [[kapitalizm]]i iqtisadi cəhətdən dayanıqsız və hərbi təcavüzlə məşğulkən, işçilərin əmək haqlarını və sosial müavinətləri azaltmaqla düşən mənfəət nisbətini kompensasiya etmək ehtiyacı səbəbiylə əhalinin [[həyat standartı]]nı yüksəltmək baxımından da aciz hesab edirlər. [[Sosialist istehsal üsulu]] fəhlələr tərəfindən inqilab yolu ilə bəşəriyyətin istehsal üsulu olaraq kapitalizmin yerini alacaqdır. [[Kapitalizmin böhranının subyektiv səbəbi|Marksist böhran nəzəriyyəsi]]nə görə, [[sosializm]] qaçınılmaz deyil, iqtisadi zərurətdir.<ref>''[[The Eighteenth Brumaire of Louis Napoleon]]'' (1852). [[Free will]], non-[[predestination]] and non-[[determinism]] are emphasized in Marx's famous quote "Men make their own history".</ref> == Etimologiyası == Marksizm termini Marksın ortodoks və revizionist davamçıları arasındakı mübahisə zamanı özünü ortodoksal marksist hesab edən Karl Kautski tərəfindən populyarlaşdırıldı.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19">[[Georges Haupt|Haupt, Georges]], Peter Fawcett, and [[Eric Hobsbawm]]. 2010. ''Aspects of International Socialism, 1871–1914: Essays by Georges Haupt'' (paperback ed.). Cambridge: [[Cambridge University Press]].</ref>{{rp|18–19}} Kautskinin revizionist rəqibi Eduard Berşteyn də sonra bu terminin istifadəsini mənimsədi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|18–19}} [[Fridrix Engels|Engels]] özünün və ya Marksın fikirlərini izah etmək üçün marksizm termininin istifadəsini dəstəkləməmişdir.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} O, bu terminin özlərini Marksın həqiqi davamçıları kimi qələmə verməyə çalışanlar tərəfindən təhqiranə şəkildə ritorik [[təyin]] kimi sui-istifadə edildiyini iddia edirdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} 1882-ci ildə Engels iddia etmişdi ki, Marks özünü marksist adlandıran Pol Lafarqı - "əgər Lafarqın görüşləri marksist hesab olunursa, onda bir şey dəqiqdir ki, mən marksist deyiləm" - deyərək tənqid etmişdi.<ref name="Georges Haupt 2010. pp. 18–19"/>{{rp|12}} == Tarixi materializm == Marksizm Marks və Engels tərəfindən tarixin materialist anlayışı olaraq adlandırılan və daha sonra tarixi materializm olaraq tanınan [[Materializm|materialist]] [[metodologiya]]dan cəmiyyətin inkişafı və dəyişməsinin əsas səbəblərini insanların dolanışıqlarını təmin etdikləri kollektiv yollar perspektivindən təhlil etmək üçün istifadə edir.<ref>Evans, p. 53.</ref> Marksın bu nəzəriyyə haqqındakı məlumatı onun "Alman İdeologiyası" (1845)<ref>Marx, Karl; Engels, Friedrich (1932) [1845]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''The German Ideology'']. ''Marx/Engels Collected Works''. '''5'''. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> əsərində və "Siyasi İqtisadiyyatın Tənqidinə Bir Töhfə" (1859)<ref>Marx, Karl (1993) [1859]. [https://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/11/russia.htm ''A Contribution to the Critique of Political Economy'']. Moscow: Progress Publisher. Retrieved 11 July 2020 – via Marxists Internet Archive.</ref> adlı əsərinin müqəddiməsində verilib. Cəmiyyətin bütün qurucu xüsusiyyətlərinin ([[sosial sinif]]lər, siyasi piramida və [[ideologiya]]lar) altstruktur və üststrukturu formalaşdıran iqtisadi fəaliyyətdən qaynaqlandığı hesab edilir. Altstruktur və üststruktur metaforası insanların öz sosial varlıqlarını istehsal və yenidən istehsal etdikləri ictimai münasibətlərin məcmusunu təsvir edir. Marksa görə, "insanların əldə edə biləcəyi istehsal qüvvələrinin cəmi cəmiyyətin vəziyyətini müəyyənləşdirir" və cəmiyyətin iqtisadi əsasını təşkil edir.<ref>Chambre, Henri; [[David McLellan (political scientist)|McLellan, David T.]] (2020) [1998]. "Marxism". [https://www.britannica.com/topic/Marxism#ref35144 "Historical materialism"]. ''[[Encyclopædia Britannica]]''. Retrieved 11 July 2020.</ref> Altsruktura əmək, [[istehsal vasitələri]] və [[istehsalat münasibətləri]], yəni istehsal və paylanmanı tənzimləyən ictimai və siyasi tənzimləmələr kimi maddi istehsal qüvvələri daxildir. Bu altstrukturdan həm cəmiyyətin üststrukturunu, həm də hakim ideologiyasını şərtləndirən iqtisadi təməldən törəyən hüquqi və siyasi "ictimai şüur formaları"nın üststrukturu yüksəlir (meydana gəlir). Maddi istehsal qüvvələrinin inkişafı ilə istehsal münasibətləri arasındakı ziddiyyətlər sosial inqilablara səbəb olur və bununla da iqtisadi bazadakı dəyişikliklər üststrukturun sosial transformasiyasına səbəb olur.<ref>Marx, Karl. [1859] 1977. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/preface.htm Preface]." ''[[A Contribution to the Critique of Political Economy]]''. Moscow: [[Progress Publishers]].</ref><ref>[[Friedrich Engels|Engels, Friedrich]]. [1877] 1947. "[http://www.marxists.org/archive/marx/works/1877/anti-duhring/introduction.htm Introduction]." In ''[[Anti-Dühring|Anti-Dühring: Herr Eugen Dühring’s Revolution in Science]]''. Moscow: Progress Publishers.</ref> Bu münasibət refleksivdir, çünki altstruktur əvvəlcə üststruktura səbəb olur və sosial təşkilat formasının təməli olaraq qalır. Bu yeni yaradılan sosial təşkilatlar statik deyil, dialektik olub, konflikt və ziddiyətlər tərəfindən ifadə və idarə edilən şəklində altstruktur və üststrukturun hər iki hissəsi üzərində təkrar hərəkət edə bilirlər. == Marksist fəlsəfə == Marks müasir Almaniyada geniş yayılmış Hegel fəlsəfəsinin “müalicəsinə” qarşı çıxdı və özünü onun tələbəsi elan etdi. Hegeli tənqid edən Marks onun idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi məsələsini qaldırdı<ref>Маркс К., предисловие ко второму изданию «Капитала»</ref>. Marks ilk əsərlərində bir tərəfdən fəlsəfəni spekulyativ şüuruna görə pisləyir, digər tərəfdən isə fəlsəfənin reallığa çevrilməsinin zəruriliyini israrla vurğulayır. Beləliklə, Marksın L.Feyerbaxla bağlı 11-ci tezisi hamıya məlumdur: “Filosoflar dünyanı yalnız müxtəlif yollarla izah edirdilər, amma məsələ onu dəyişdirməkdədir”. Sonralar bu mövqe “Alman İdeologiyası”nda metafizik fəlsəfənin kəskin tənqidinə çevrilir. Marksist fəlsəfənin predmeti F.Engelsin nöqteyi-nəzərindən həm təbiətdə, həm də cəmiyyətdə baş verən ümumi dialektik prosesdir. Engels vurğulayır ki, dialektika istənilən hərəkatın ən ümumi qanunları haqqında elmdir.<ref name="Marx">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Марксистская философия |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref> === Dialektik materializm === {{main|Dialektik materializm}} Qeyd etmək lazımdır ki, nə Marks, nə də Engels öz təlimlərini dialektik materializm adlandırmayıblar. Onlar öz baxışlarını Fransız Maarifçiliyinin mexaniki materializmindən fərqləndirmək üçün “müasir” və ya “yeni” materializm terminlərindən istifadə edirdilər. Dialektik materializm termini rus marksist Georgi Valentinoviç Plexanov (1856-1918) tərəfindən təqdim edilmiş və sovet marksizm-leninizm sisteminin fəlsəfi komponentinin rəsmi adı kimi Lenin tərəfindən qoyulmuşdur. “Dialektik materializm” ifadəsi tez-tez marksist fəlsəfənin sinonimi kimi istifadə olunur. Lakin “materialist dialektikadan” bəhs edən Marks və Engelsdə buna rast gəlinmir. “Dialektik materializm” ifadəsi elmi dövriyyəyə İ.Ditzgen tərəfindən “Sosialistin bilik nəzəriyyəsi sahəsinə ekskursiyaları” əsərində daxil edilmişdir. Marksist fəlsəfənin dialektik xarakteri Hegelin idealist dialektikasının materialist şəkildə yenidən işlənməsi ilə yanaşı, metafizik materializmin də dialektik şəkildə yenidən işlənməsi ilə bağlıdır. K.Marks materialist dialektikaya konkret fəlsəfi yox, özünün, xüsusən də “Kapital”da tətbiq etdiyi ümumi elmi tədqiqat metodu kimi baxırdı<ref name = "Philosophy">{{Cite web |url=http://iph.ras.ru/elib/0957.html |title=Диалектический материализм |access-date=2015-01-16 |archive-date=2016-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160228160011/http://iph.ras.ru/elib/0957.html |deadlink=no }}</ref>. Marksizm fəlsəfəsinin dialektik prosesin doktrinası kimi mərkəzi konsepsiyasını kəmiyyət dəyişikliklərinin keyfiyyət dəyişikliklərinə keçidi, inkar və vəhdətin inkarı və əksliklərin mübarizəsi qanunlarına əsaslanan inkişafın universallığı konsepsiyası təşkil edir. Engels “Anti-Dürinq”də dialektikanın düşüncə qanunlarını nəzərə alması fikrini ifadə edir, “Təbiət dialektikası”nda “dialektik qanunların təbiətin inkişafının real qanunlarıdır” fikri vurğulanır. === Marksist tarix fəlsəfəsi === {{main|Tarixi materializm}} Marksizm fəlsəfəsi insanı yadlaşma vəziyyətində tapır və əsas vurğunu onun azadlığına yönəldir. Bununla belə, insana müstəqil fərd kimi deyil, “ictimai münasibətlər toplusu” kimi yanaşılır, ona görə də marksizmin fəlsəfəsi, ilk növbədə, onun tarixi inkişafında nəzərə alınan cəmiyyətin fəlsəfəsidir. Marks tarixin hərəkətverici qüvvəsini üst quruluşu müəyyən edən “maddi istehsal” (“əsas”) hesab edir<ref name = "nadstroika">{{Cite web |url=http://www.iph.ras.ru./elib/0342.html |title=Базис и Надстройка |access-date=2015-01-16 |archive-date=2015-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150331225615/http://www.iph.ras.ru/elib/0342.html |deadlink=no }}</ref>. Onun tərəfdaşı Engels iddia edir ki, “insanı yaradan əməkdir”. Antropogenezin ən mühüm faktı mənimsənici iqtisadiyyatdan istehsal edən iqtisadiyyata keçid idi. İstehsal cəmiyyətdə müəyyən iz buraxır, bunun nəticəsində ardıcıl olaraq bir-birini əvəz edən bir sıra formasiyalar və ya istehsal üsulları fərqlənir. Bütün məlum formasiyalarda ziddiyyətlər, o cümlədən müəyyən formasiya daxilində həll oluna bilməyən və həlli üçün daha yüksək ictimai inkişaf səviyyəsinə keçid tələb edən antaqonist ziddiyyətlər var. İstehsal vasitələrinə münasibətindən asılı olaraq cəmiyyət üzvləri siniflərə bölünür: qul sahibləri və quldarlar, feodallar və kəndlilər, burjuaziya və proletariat. Sinif mübarizəsinin gedişində ən qüdrətli sinif dövləti, eləcə də müxtəlif ideologiya formalarını (o cümlədən din, hüquq və incəsənət) yaradır ki, bu sinif cəmiyyətin digər siniflərinə hökmranlıq edə bilsin. Formasiyaların dəyişməsi istehsal münasibətlərini tədricən “böyüyən”, onlarla antaqonist münaqişəyə girən, inqilablara (sosial və siyasi) səbəb olan məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsi ilə müəyyən edilir. Kommunist inqilabı, marksizmin nümayəndələrinin fikrincə, kapitalizmin bütün antaqonist ziddiyyətlərini aradan qaldırmalı, nəhayət, insanı yadlaşmadan, muzdlu köləliyin bütün formalarından, insanın insan tərəfindən istismarından azad etməli, cəmiyyəti sinifsiz kommunist formasiyasına aparmalıdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{refbegin|2}} * {{BEEL|Марксизм|id=2187362|автор= Г. Д. Гловели|ref=БРЭ}} * ''[[Karl Marks|Маркс К.]]'', ''Энгельс Ф.'' [https://web.archive.org/web/20090505172328/http://soviet-history.com/library/marx_engels Собрание сочинений. Изд. 2.] — М.: [[Издательство политической литературы, 1955—1981 (pdf) * ''[[Андерсон, Перри|Андерсон П.]]'' [http://scepsis.ru/library/id_1818.html «Размышления о западном марксизме» (монография)] — М.: Интер-Версо, 1991. — 271 с. ISBN 5-85217-009-7 * {{kitab3|автор=Багатурия Г. А.|ссылка= http://conjuncture.ru/wp-content/uploads/2013/04/book_bagaturia_2013.pdf|заглавие= Размышления марксоведа|место= Пушкино|издательство= Центр стратегической конъюнктуры|год= 2013|страниц= 52|isbn= 978-5-906233-11-0|ref= Багатурия}} * {{kitab3|автор= [[Mark Blauq|Блауг М.]] |часть= Экономическая теория марксизма |ссылка часть=http://gallery.economicus.ru/cgi-bin/frame_rightn.pl?type=in&links=./in/marx/lectures/marx_l3.txt&name=marx&img=lectures_small.jpg |заглавие= Экономическая мысль в ретроспективе |оригинал= Economic Theory in Retrospect |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= {{М.}} |издательство= [[Дело]] |год= 1994 |том= |страницы= 207—274 |столбцы= |страниц= XVII, 627 |серия= |isbn= 5-86461-151-4 |тираж= |ref= Блауг}} * ''Герен Д.'' [https://web.archive.org/web/20091031204423/http://spb-anarchists.anho.org/guerin02.htm Анархизм и марксизм] (лекция, прочитанная Гереном в Нью-Йорке в 1973 году) * ''Гофман А. Б.'' [http://socioline.ru/pages/ab-gofman-sem-lektsij-po-istorii-sotsiologii Семь лекций по истории социологии: Учебное пособие для вузов.] — 5-е изд. — М.: Книжный дом «Университет», 2001. — 216 с., ил. ISBN 5-8013-0137-2 * ''Кагарлицкий Б. Ю.'' [https://web.archive.org/web/20081015224951/http://eusi.ru/lib/kagarlickij_marksizm_ne_recomendovano_dlya/index.shtml Марксизм: не рекомендовано для обучения] — М.: Алгоритм, Эксмо. — ISBN 5-699-13846-3 (Философский бестселлер) * ''Каутский К.'' [http://www.1917.com/Marxism/Kautsky/Marx-Economy/Main.html Экономическое учение Карла Маркса] [[1886]] * ''Каутский К.'' [http://www.esperanto.mv.ru/Download/antibernstein.djvu К критике теории и практики марксизма («Антибернштейн»)] [[1899]] ([[djvu]]) * ''[[Karl Korş|Корш К.]]'' [http://scepsis.ru/library/id_672.html «Марксизм и философия»] (1923) * ''Ленин В. И.'' Три источника и три составных части марксизма // ''Ленин В. И.'' ПСС, т.23 * ''Ленин В. И.'' Карл Маркс (Краткий биографический очерк с изложением марксизма). ПСС, т.26. — с. 43-81. * ''[[İştvan Mesaroş|Месарош И.]]'' По ту сторону капитала: к теории переходного периода * ''Ойзерман Т. И.'' Избранные труды. В 5 т. / Институт философии РАН. — М.: Наука, 2014. * {{kitab3|автор = Розенберг Д. И.|заглавие = Комментарии к «Капиталу» Маркса}} * ''Рюбель М.'' [https://web.archive.org/web/20150221122323/http://www.libfront.org/2013/marx-protiv-marksizma Маркс против марксизма]. — М.: НПЦ «Праксис», 2006. — ISBN 5-901606-08-6 * ''Семёнов Ю. И.'' [http://scepsis.ru/library/id_351.html «Марксизм и псевдомарксизм»] // ''Семёнов Ю. И.'' «Россия: что с ней случилось в XX веке». — М.: Российский этнограф. Вып.20., 1993. (Дополнено по: Семёнов Ю. И. Великая октябрьская рабоче-крестьянская Революция 1917 г. и возникновение неополитаризма в СССР (Россия: что с ней случилось в XX веке) // Политарный (азиатский) способ производства: сущность и место в истории человечества и России. М., 2008. С. 149—235. Все дополнения даны в примечаниях в квадратных скобках). * ''Семёнов Ю. И.'' [http://scepsis.ru/library/id_1065.html Философия истории. (Общая теория, основные проблемы, идеи и концепции от древности до наших дней).] — М.: Современные тетради, 2003. ISBN 5-88289-208-2 * ''Фромм Э.'' [http://scepsis.ru/library/id_642.html «Марксова концепция человека»] // ''Фромм Э.'' Душа человека. — М.: «Республика», 1992. — с. 375—414. ;Digər dillərdə * ''S. D. Shenfield.'' [https://web.archive.org/web/20081112101246/http://www.cdi.org/russia/johnson/2008-204.cfm VLADISLAV BUGERA: PORTRAIT OF A POST-MARXIST THINKER] * Standing., Guy, The Precariat: The New Dangereous Class, London, 2011. * {{kitab3 |автор =[[Yun Elster|Elster J.]] |заглавие = {{iw|Making Sense of Marx}} |место = Cambridge |год = 1985 }} * {{kitab3 |автор = Wolff, Jonathan. |часть = Karl Marx |ссылка часть= http://plato.stanford.edu/archives/sum2011/entries/marx |место = |заглавие =[[The Stanford Encyclopedia of Philosophy]] |издание = (Summer 2011 edition) |ответственный = Edward N. Zalta (ed.), |год =2011 }} ;Tənqid * ''Бакунин М. А.'' [https://web.archive.org/web/20101225095236/http://spb-anarchists.anho.org/bakunin.htm Государственность и анархия] // Философия. Социология. Политика. — М.: Правда, 1989. * {{kitab3|автор=Бём-Баверк, Ойген фон. |часть= |заглавие=Критика теории Маркса |ссылка=http://www.sotsium.ru/books/10/26/Boehm-Bawerk_Marx.html |место=Челябинск. |издательство=Социум |год=2002 |страницы= |страниц=283 |isbn=5-901901-08-8 |тираж=1000 |ref=Бём-Баверк}} * ''Бубнов В. А.'' [http://samlib.ru/b/bubnow_w_a/antimarksizm.shtml «Антимарксизм»]. — СПб., 2000 г. {{ISBN с опечаткой|номер_с_опечаткой=5-88977-030-7}}<!-- Контрольная сумма не совпадает --> ЛР № 064064 от 5 мая 95 года * ''Людвиг фон Мизес''. [http://www.libertarium.ru/libertarium/l_lib_socialism0 Социализм. Экономический и социологический анализ.] {{Wayback|url=http://www.libertarium.ru/libertarium/l_lib_socialism0 |date=20090123164724 }} — М.: «Catallaxy», 1994, — С. 416. — ISBN 5-86366-022-8 (русск.). * ''Поппер К.'' Открытое общество и его враги. Т. 1—2. — М., 1992. * ''Поппер К.'' Нищета историзма. — М., 1993. * ''Рассел Б.'' Практика и теория большевизма / [Авт. послесл. В. С. Марков; АН СССР, Науч. совет «История революций и социал. движений»]. — М.: Наука, 1991. * ''Хайек Ф. А. фон''. [http://www.libertarium.ru/libertarium/l_lib_road Дорога к рабству.] {{Wayback|url=http://www.libertarium.ru/libertarium/l_lib_road |date=20090226190316 }}: Пер. с англ. М. Б. Гнедовского / Предисл. Н. Я. Петракова. — М.: «Экономика», 1992. — 176 с. ISBN 5-282-01501-3 * ''Хайек Ф. А.'' [http://www.libertarium.ru/libertarium/l_lib_conceit0 Пагубная самонадеянность. Ошибки социализма.] {{Wayback|url=http://www.libertarium.ru/libertarium/l_lib_conceit0 |date=20090207195610 }} — М.: Новости, 1992. — ISBN 5-7020-0445-0. * ''Черкезов В. Н.'' Предтечи Интернационала. Доктрины марксизма. — Пб.-М.: Голос Труда, 1919 * {{kitab3|автор=Шафаревич И. Р.|заглавие=Социализм как явление мировой истории|ссылка = |викитека= |ответственный = |издание= |место= М. |издательство= Советский писатель|год= 1991 |страницы= |страниц= |isbn= 5-265-01-844-1 |тираж= |ref = Шафаревич}} {{refend}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Marxism }} * [http://scepsis.ru/tags/id_30.html Марксизм] (Статьи библиотеке журнала «Скепсис») * [http://www.marksizm.info/content/section/19/60 Первоисточники по марксизму на сайте «Марксист»] * [https://www.youtube.com/watch?v=mmeUYLntZx4&feature=relmfu 12. Marx’s Theory of History] // Iván Szelényi Sociology 151 — Foundations of Modern Social Theory. — Open Yale Courses{{ref-en}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:Materializm]] [[Kateqoriya:Kommunizm]] [[Kateqoriya:Dinin tənqidi]] [[Kateqoriya:Solçuluq]] [[Kateqoriya:Fəlsəfi hərəkatlar]] [[Kateqoriya:Sosioloji nəzəriyyələr]] odpb942gnwaayqe7w7wz27k47eu1c46 0 165832 6556798 6477104 2022-07-31T16:06:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Alim |şəklin ölçüsü = 220 }} '''Aleksandr Humbolt''' ({{Dil-de|Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt}}; {{DVTY}}) — alman alimi-ensiklopedisti, tədqiqatçısı, fizik, meteoroloq, coğrafiyaşünas, botanik, zooloq və səyyahı, digər alman alimi Vilhelm fon Humboldtun kiçik qardaşı, bitkilərin coğrafiyası təliminin banisi. == Həyatı == XVIII əsrin sonlarında kəşf olunmuş materiklərin sahəllərinin konturları kifayət qədər dəqiq verilmişdir. Naməlum qalan Antraktida, Şimali Amerikanın şimalı, Sakit və Atlantik okeanında bir sıra adalar idi. Materiklər sahil xətləri kifayət qədər dəqiq verilməsinə baxmayaraq onların daxili hissələri əsasən tədqiq olunmamış "ağ ləkələr" şəklində qalmaqda idi. Dünyanın ən uzun çayı olan Nilin mənbəyi Alp-Himalay və And-Kordilyer dağ sistemləri, Afrika, Cənubi Amerika, Hindistan, İndoneziyanın tropik meşələri, torpaq örtüyü, çayları, gölləri, həmçinin səhralar öyrənilməmiş qalırdı. Ölkələrdə mövcud olan vulkanlar, faydalı qazıntılar haqqında təsəvvürlər ibtidai ormada idi. Qarşıda duran bu məsələlərin öyrənilməsində alman alimi Aleksandr Humboltun özünəməxsus yeri olmşdur. Humbolt 1769-cu ildə Almaniyada mülkədar ailəsində anadan olmuşdur. Qardaşı Vilhelmlə birlikdə yüksək səviyyədə təhsil almış hümbolt bitkilərlə çox maraqlandığından uşaqlıqdan yoldaşları tərəfindən zarafatla olsa da alim deyə çağrılırdı. Humbolt 18 yaşında Frankfurt, Berlin universitetlərində mühazirələr dinləmiş, daha sonra Freyberq akademiyasında təhsilini davam etdirməklə geniş biliyə malik olmuşdur. 1789-cu ildə ilk səyahətini Qərbi Almaniyadan başlayan alim, sonradan ekspedisiyasını Reyn çayı hövzəsində davam etdirməklə Reyn hövzəsinin bazaltları haqqında birinci elmi işini yazmışdır. 1799-cu ildə Humbolt dostu Bonplanla Cənubi və Mərkəzi Amerikada tədqiqat işləri aparmaq məqsədilə ispan hakimiyyətindən icazə alırlar (şəkil 10). Hər ikisi "Pisarro" gəmisində Kanar adalarına üzməklə Teyde vulkanına qalxırlar. Daha sonra Cənubi Amerikanın şimalına Venesuelaya üzməklə Karakas şəhəri ətrafında olmaqla ölkəyə məxsus savannaları tədqiq edirlər. Botanik dostu Bonplanla birlikdə bu ərazilərin yağıntılı dövrü ilə quraq dövrünün dəqiq təsvirini verməklə əmələgəlmə xüsusiyyətlərinin izahını verməyə çalışırlar. Orinoka çayında üzərkən bu çaydan bir qolun ayrılaraq Amazonun qolunu təşkil etdiyini, yəni çayın bufirkasiyasını müəyyən edirlər. Venesueladan Kubaya Üzən tədqiqatçılar Peruya doğru istiqamət götürürlər. Ekvadora səyahətdən sonra And dağlarında Kotonaxi (Tüstülənən Daş) və Çimboraso (Qarlı dağ) vulkanlarında tədqiqatlarını davam etdirirlər. Dağlarda bitki örtüyünün şaquli zonallıq üzrə dəyişməsini ilk dəfə olaraq Humbolt Cənubi Amerikada müşahidə etmişdir. Səyahətin davamı yenidən Kuba Meksika ölkələri olur. Nəhayət ABŞ-ın Delavar körfəzindən Avropaya qayıdırlar. Humboltun 5 il çəkən birinci səyahətinin elmi əhəmiyyəti Amerikanın tədqiq olunmuş ərazilərinin təsviri, müxtəlif şəkillər, cədvəllər, xəritələrin çəkilməsi, şaquli zonallığın müəyyən edilməsi və s. olmuşdur. Ekspedisiyanın nəticələri 25 ildə 30 cilddə çap olunmuşdur. 1829-cu ildə rus hökumətinin dəvətilə Humbolt Rusiyaya gəlir. Dünya şöhrətli alimin artıq 60 yaşı tamam olmuşdur. Az əvvəl o, "Peterburq Elmlər Akademiyası"nın fəxri üzvü seçilmişdir. Humboltu Rusiyada əsasən Uralın zəngin faydalı qazıntıları maraqlandırırdı. Ona görə də marşrutu Peterburqdan, Moskva, Kazan, Mərkəzi Ural, Qərbi Sibir, Ob, Altay, Omsk, Cənubi Ural, Həştərxan, yenidən Moskva və Peterburq üzrə təşkil etməklə, 1829-cu ilin dekabrında vətəni Almaniyaya qayıdır. Ekspedisiya böyük ərazini əhatə etməklə qısa müddətli olduğundan nəticələri Amerikada aparılan tədqiqatlar qədər olmasa da, əldə olunmuş materiallara əsaslanaraq bir sıra məqalələr və iki kitabda toplanmış məlmatlar öz əksini tapmışdır. Sutkada cəmi beş satt yatmaqla kifayətlənən məşhur alman tədqiqatçısı müasir coğrafiyanın əsasını qoyan alimlərdən biri olmuşdur. Humbolt ilk dəfə meteoroloji stansiyalar şəbəkəsi yaratmış alimlərdən olmuş, izotermlərin verilməsini təklif etmişdir. Onun təklifi əsasında Peterburq yaxınlığında daimi meteoroloji müşahidə aparmaq və yer maqnetizmini öyrənmək məqsədilə ilk rəsədxana tikilmişdir. İlk dəfə olaraq Humbolt yer kürəsinin relyefini öyrənməklə dağ sistemlərinin orta hündürlüyünün hesablanma metodunu vermişdir. Yer qabığının quruluşu haqqında "Plutonislərin"bütün dağ süxurlarının vulkan mənşəli olmaları fikrini müdafiə və inkişaf etdirilməsində fəal rol oynayan alim fiziki-coğrafiyanın, həmçinin ölkəşünaslığın elmi əsasını qoymuşdur. Təbiətdə baş verən təbii hadisələr arasındakı əlaqələrin və qanunauyğunluqların öyrənilməsi onun beş cildlik "Kosmos" əsərində öz əksini tapmışdır. Humboltun adı Mərkəzi Asiyada dağ silsiləsi, Şimali Amerikada çay, göl və körfəz, Qrenlandiyada buzlaq, Avstraliyada dağ, Cənubi Amerikanın qərbində cərəyan, mineral, bir neçə bitki növü, Ayda krater və s. ilə əbədiləşdirilmişdir. == Ədəbiyyat == === Alman dilində === * ''Conrad Müller'' (Hrsg.): Alexander von Humboldt und das Preußische Königshaus. Leipzig 1928 * ''Gustav Biedermann'': Die spekulative Idee in Humboldts Kosmos, ein Beitrag zur Vermittlung der Philosophie und die Naturforschung. 1949 * ''Johannes Paul'': Alexander von Humboldt. Ansichten der Natur. In: Abenteuerliche Lebensreise. Sieben biographische Essays. Wilhelm Köhler Verlag, Minden 1954, S. 141—205 * ''Hanno Beck'' (Hrsg.): Gespräche Alexander von Humboldts. Berlin 1959 * ''Hanno Beck''. Alexander von Humboldt. 2 Bände. Wiesbaden 1959—1961 * ''Adolf Meyer-Abich'': Alexander von Humboldt. Rowohlt, Reinbek 1967 * ''Heinrich Pfeiffer'' (Hrg.): Alexander von Humboldt. Werk und Weltgeltung. München 1969 * ''Douglas Botting'': Alexander von Humboldt — Biographie eines großen Forschungsreisenden. München 1974 (6. Auflage 2001), ISBN 3-7913-0085-7 * ''Herbert Scurla'': Alexander von Humboldt. Sein Leben und Wirken. 9. Auflage. Berlin 1980 * ''Kurt-R. Biermann, Ilse Jahn, Fritz G. Lange'' (Bearb.): Alexander von Humboldt. Chronologische Übersicht über wichtige Daten seines Lebens. 2. Auflage. (= Beiträge zur Alexander-von-Humboldt-Forschung). Berlin 1983 * ''Herbert Kessler'' (Hrsg.): Die Dioskuren. Probleme in Leben und Werk der Brüder Humboldt. Mannheim 1986 * ''Werner Rübe'': Alexander von Humboldt. Anatomie eines Ruhms. München 1988 * ''Kurt Schleucher'': Alexander von Humboldt. Berlin 1988 * ''Kurt-Reinhard Biermann'': Alexander von Humboldt. 4. Auflage. Leipzig 1990 * ''Kurt-R. Biermann'': Miscellanea Humboldtiana. (Beiträge zur Alexander-von-Humboldt-Forschung). Berlin 1990 * ''Kurt-R. Biermann'': Beglückende Ermunterung durch die akademische Gemeinschaft. Alexander von Humboldt als Mitglied der Berliner Akademie der Wissenschaften. (Beiträge zur Alexander-von-Humboldt-Forschung). Berlin 1991, ISBN 978-3-05-001957-4 * ''Kurt-R. Biermann'': Beglückende Ermunterung durch die akademische Gemeinschaft. Alexander von Humboldt als Mitglied der Berliner Akademie der Wissenschaften. Akademie Verlag Berlin, 1992, ISBN 978-3-05-001957-4 * ''Alfred Dove'': Humboldt, Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander v.. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Bd. 13, S. 358—383 * Studia Fribergensia. Vorträge des Alexander-von-Humboldt-Kolloquiums in Freiberg 1991. (Beiträge zur Alexander-von-Humboldt-Forschung). Berlin 1994 * ''Otto Krätz'': Alexander von Humboldt — Wissenschaftler Weltbürger Revolutionär. Callwey, München 1997, ISBN 3-7667-1282-9 * ''Frank Holl'' (Konzeption): Alexander von Humboldt. Netzwerke des Wissens. Katalog zur Ausstellung im Haus der Kulturen der Welt Berlin und in der Kunst- und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland Bonn. Berlin und Bonn 1999 * ''Detlef Haberland, Wolfgang Hinrichs, Clemens Menze'' (Hrsg.): Die Dioskuren II. Annäherungen an Leben und Werk der Brüder Humboldt. Mannheim 2000 * ''Horst Fiedler, Ulrike Leitner'': Alexander von Humboldts Schriften. Bibliographie der selbständig erschienenen Werke. (= Beiträge zur Alexander-von-Humboldt-Forschung; 20). Berlin 2000 * ''Ottmar Ette'': Weltbewußtsein. Alexander von Humboldt und das unvollendete Projekt einer anderen Moderne. Weilerswist 2002 * ''Jürgen Hamel, Eberhard Knobloch, Herbert Pieper'' (Hrsg.): Alexander von Humboldt in Berlin. Sein Einfluß auf die Entwicklung der Wissenschaften. (= Algorismus. Studien zur Geschichte der Mathematik und der Naturwissenschaften; H. 41). Augsburg 2003 * ''Petra Werner'': Himmel und Erde. Alexander von Humboldt und sein Kosmos. (Beiträge zur Alexander-von-Humboldt-Forschung). Berlin 2004, ISBN 978-3-05-004025-7 * ''Krzysztof Zielnica'': Polonica bei Alexander von Humboldt. (Beiträge zur Alexander-von-Humboldt-Forschung). Berlin 2004, 445 S., 143 s.-w. Abb., ISBN 978-3-05-003867-4 * ''Ulrike Leitner, Ingo Schwarz'' (Begr.): Alexander von Humboldts unselbständige Schriften — Verzeichnis. (Online-Ausgabe) ==== Rus dilində ==== * ''Энгельгардт М. А''. Александр Гумбольдт, его жизнь, путешествия и научная деятельность. Биогр. очерк. — СПб.: Типография товарищества "Общественная польза", 1891 * ''Сафонов В. А''. Александр Гумбольдт. — М.: Мол. гвардия, 1959 * ''Есаков В. А''. Александр Гумбольдт в России. — М.: Издательство Академии наук СССР, 1960 * ''Скурла Г''. Александр Гумбольдт / сокр. пер. с нем. Г. Шевченко. — М.: Молодая гвардия ([[ЖЗЛ]]), 1985 ==== Başqa dillərdə ==== * ''Botting D''. Humboldt and the Cosmos. — L. : Joseph, 1973{{ref-en}} * ''Nicolaas A. Rupke'': Alexander von Humboldt. A Metabiography. Lang, Frankfurt am Main u. a. 2005{{ref-en}}, ISBN 3-631-53932-0 == Film == * "Giganten". Humboldt — Ruf der grünen Hölle. Der wahre Entdecker. Größter Forschungsreisender der Neuzeit. Doku-Drama, 60 Min., Buch und Regie: Gero von Boehm, mit Matthias Habich als Alexander von Humboldt, Produktion: ZDF, Erstsendung: 8. April 2007, Inhaltsangabe des ZDF * Alexander von Humboldt — aus seinem Leben — aus seinem Werk. Dokumentation, BR Deutschland, 1969, Regie: Martin Schließler * Kosmos — Erinnerungen an Alexander von Humboldt. Dokumentarfilm, 41 Min., DDR, 1960, Buch und Regie: Karl Gass, Produktion: DEFA == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://rgo.ru/enc/geo/slovarotkryt/gumbol1 Александр Фридрих Вильгельм Гумбольдт] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071026211401/http://rgo.ru/enc/geo/slovarotkryt/gumbol1 |date=2007-10-26 }} * [http://www.biogeografers.dvo.ru Кафанов А. И., Кудряшов В. А., 2005. Классики биогеографии: биобиблиографический указатель] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161113203313/http://biogeografers.dvo.ru/ |date=2016-11-13 }} * [http://www.humboldt-portal.de/sro.php?redid=10506 Гумбольдт-портал] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120315031533/http://www.humboldt-portal.de/sro.php?redid=10506 |date=2012-03-15 }} * [http://dispatch.opac.d-nb.de/DB=4.1/REL?PPN=118554700 Труды Гумбольдта и литература о нём в Deutschen Nationalbibliothek]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090107071704/http://dispatch.opac.d-nb.de/DB=4.1/REL?PPN=118554700 |date=2009-01-07 }} * [http://gutenberg.spiegel.de/autoren/humbolda.htm Работы Гумбольдта в Проекте Гутенберг-ДЕ] * [http://www.bibliotecayacucho.gob.ve/fba/index.php?id=97&no_cache=1&download=074.pdf&catalogUid=74&filetype=ayaDigit Alejandro de Humboldt. Cartas americanas]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141003154955/http://www.bibliotecayacucho.info/downloads/dscript.php?fname=074.pdf |date=2014-10-03 }} * [http://www.lablaa.org/blaavirtual/exhibiciones/humboldt/home.htm Гумбольт на сайте Biblioteca Luis Ángel Arango del Banco de la República] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070629123320/http://www.lablaa.org/blaavirtual/exhibiciones/humboldt/home.htm |date=2007-06-29 }} == Həmçinin bax == *[[Aleksandr fon Humboldt Fondu]] {{xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Berlində doğulanlar]] [[Kateqoriya:Berlində vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Tədqiqatçılar]] [[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]] [[Kateqoriya:Fransa Coğrafiya Cəmiyyətinin rəhbərləri]] [[Kateqoriya:London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvləri]] pdnndwzvjx9062rwnd6frb1x9itxd3y 0 166292 6556864 4649180 2022-07-31T17:01:11Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Marks (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Marks''' — [[Rusiya|Rusiya Federasiyasında]] yerləşən şəhər. [[Saratov vilayəti]]nə daxildir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Şəhər-qaralama}} {{Rusiya-qaralama}} {{Rusiya şəhərləri}} [[Kateqoriya:Saratov vilayətinin şəhərləri]] otbv4uz5ei9l2e4387fqyr8az885caq 0 166533 6556701 6487232 2022-07-31T13:55:14Z Babək Akifoğlu 18757 /* Məhşur sakinləri */ wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək|Murmansk=Etimiologiyası|nocat=}} {{YM |növü = Şəhər }} '''Murmansk''' ({{Dil-ru|'''Мурман ланнҍ'''}}) və ya ({{Dil-ru|'''Мурманск'''}}) — [[Rusiya|Rusiya Federasiyasının]] şimali-şərqində yerləşən [[şəhər]], [[Murmansk vilayəti]]nin inzibati mərkəzidir. [[1916|1916-]] [[1917]]-ci illərdə '''Romanov-na-Murmane''' adlanıb. Murmansk [[dünya]]da [[Şimal Qütb dairəsi]]ndən şimalda yerləşən [[Ən şimalda yerləşən yaşayış məntəqələri|ən böyük şəhərdir]]. Murmansk [[Barentsev dənizi]]nin [[Kola körfəzi]]nin şərq qayalıq sahilində yerləşir. Rusiyanın ən böyük limanlarından biridir. İsti [[Şimal-Atlantik axını]] ([[Qolfstrim cərəyanı|Qolfsrimin]] şimal-şərq davamı) hesabına Murmanskın qişda buz bağlamayan limanı Rusiyanın başqa şimal və şimal-qərb limanları arasında əhəmiyyətli dərəcədə seçilir. II Dünya Müharibəsi zamanı [[Lend-liz|Lend-Liz]] xətti ilə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-yə göndərilən yardımın (hərbi-sursat, qida, paltar, tibbi avadanlıq və dərman, texnika və avadanlıq, strateji xammal, neft məhsulları və s.) yariya qədərini məhz Murmansk limanı qəbul etmişdir. Bundan əlavə, [[Arktik Konvoy]] vasitəsilə Murmansk limanına [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Kanada]], [[Norveç]] yardım göndərmişlər. Bu konvoyların hərəkəti Britaniya və alman donammalarının gərgin döyüşləri ilə müşahidə edilmişdir. Müharibə illərində yardımların qəbulunun təşkilinə və Almaniya ordusundan müdafiəsinə görə [[6 may]] [[1985]]-ci ildə Murmanska [[Qəhrəman şəhər|Qəhrəman-şəhər]] adı verilmişdir. 1 yanvar 2021-ci ildən Bələdiyyə quruluşu səviyyəsində qəhrəman-şəhər Murmansk şəhər dairəsi adını almışdır. == Murmanskın Etimologiyası == == Şəhər tarixi == == Coğrafiyası == == Əhalisi == ==Elm, Təhsil, Mədəniyyət, Səhiyyə, İdman, KİV== Şəhərdə 4 mədəniyyət sarayı, filarmoniya və 5 klub müəssisəsi yerləşir. == Hakimiyyət və Siyasət == == İqtisadiyyatı == == Nəqliyyat == == Tarixi abidələri == Murmanskda, yaşına baxmayaraq, 30-a yaxın tarixi abidə və memorial lövhə vardır. == Məşhur sakinləri == '''Murmanskda anadan olmuşlar:''' * Nikita Alekseyev - peşəkar [[hokkey]]çi; * Vladimir Konstantinov - peşəkar hokkeyçi, 3-qat dünya çempionu, [[Stenli Kuboku]]nun sahibi; * Larisa Kruqlova - [[Yüngül atletika|yüngül atlet]], [[2004]]-cü il [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|Afina Olimpiadasının]] gümüş mükafatçısı; * İrina Malgina - [[biatlon]]ç<nowiki/>u, [[Dünya çempionu]]; * [[Zlata Oqneviç]] - [[2013]]-cü il [[Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]nidə [[Ukrayna]] təmsilçısı; * Sergey Rojkov - biatlonçu, çoxqat dünya, Avropa çempionu; * Tatyana Pavlovskaya - [[Opera]] müğənnisi, [[Maryinski Teatrı]]nın solisti; * Aleksandr Surikov - Rusiyanın [[Belarus]]dakı səfiri, [[1996]]-[[2004]]-cü illərdə [[Altay diyarı]]nın [[Qubernator|qubernatoru.]] '''Müxtəlif illərdə Murmanskda yaşamışlar:''' * [[Natalya Varley]] -aktrisa; * Vladimir Kamentsev - SSRİ balıq sənayesi naziri (1979-1986); * [[Vladimir Kuzmin]] - musiqiçi; * [[Mixail Puqovkin]] - kino və teatr aktyoru, SSRİ xalq artisti; * [[Villi Tokarev]] - musiqiçi, bəstəkar, müğənni. == Beynəlxalq əlaqələri == Murmanskda [[Finlandiya]] və [[Norveç]]in [[Konsulluq idarəsi|konsulluqları]] var. [[2014]]-cü ildən [[Alanya]] ([[Türkiyə]]) ilə [[Qardaşlaşmış şəhərlər|qardaşlaşmış şəhərdir]]. ==Şəkilləri== [[Fayl:Панорама города Мурманска.jpg|thumb]] [[Fayl:Fondation de Mourmansk.jpg|Murmansk şəhəri 4 Oktyabr, 1916-cı il]] [[Fayl:Английская эскадра на Мурманском рейде 1918 год.jpg|thumb|Murmansk şəhəri 1918-ci il]] ==Murmansk şəhəri haqqında== == Həmçinin bax == * [["Kursk" atom sualtı qayığı qəzası]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Murmansk vilayəti}} {{SSRİ-nin qəhrəman şəhərləri}} {{Şəhər-qaralama}} hsnxkmdjxksmsoalwbs [[Kateqoriya:Murmansk vilayətinin şəhərləri]] [[Kateqoriya:Qəhrəman şəhərlər]] oxkunec5r43hwpbgrrheyeh6vekb2nv 0 168025 6557725 6496861 2022-08-01T09:56:01Z Toghrul R 147643 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Yarımada}} '''Balkanlar''' və ya '''Balkan yarımadası''' ({{Dil-sl|Balkanski polotok}}, {{Dil-hr|Balkanski poluotok}}, {{Dil-bs|Balkansko poluostrvo}}, {{Dil-sr|Балканско полуострво}}, {{Dil-ro|Peninsula Balcanică}}, {{Dil-el|Βαλκανική χερσόνησος}}, {{Dil-tr|Balkan Yarımadası}}, {{Dil-la|Paeninsula Balcanica}}) — [[Avropa]]nın cənub şərq hissəsi. Balkanlara [[Albaniya]], [[Bolqarıstan]], [[Bosniya və Herseqovina]], [[Yunanıstan]], [[Makedoniya Respublikası]], [[Rumıniya]], [[Serbiya]], [[Sloveniya]], [[Türkiyə]], [[Xorvatiya]] və [[Monteneqro]] daxildir. Ərazi adını Qərbdən şərqə doğru uzanan və Bolqarıstanı iki bölən dağ silsiləsindən alınmışdır. Əvvəllər o ancaq sıra dağlarının ad olaraq istifadə olunan balkan, daha sonra bütün bölgənin adı istifadə olunmağa başlamışdır. Balkan yarımadasının bir hissəsinin çox geridə qalmış olması səbəbindən Avropanın ən problemli ərazisi hesab edilir. [[Osmanlı imperiyası]]nın ərazidəki hökmranlığın bitməsindən sonra Balkanların bölüşdürülməsinə aid olan problemlər indiyə kimi davam etmişdir. Bölgədə təxminən 49 milyon insan yaşayır. == Etimologiyası == Bölgənin adı olan "Balkan və ya Balkanlar" sözü türk dilindədir. Sözün kökündə olan Balkan sözünün "sıx meşəlik, bataqlıq və dağlıq ərazi" kimi mənası var. Balkan sözü dünyadakı digər dillərə də türk dilindən keçmişdir. == Coğrafiyası == Balkanlar cənubi qərbdə [[Adriatik dənizi]] və [[İon dənizi]], cənubda [[Aralıq dənizi]], cənub şərqdə [[Egey dənizi]], [[Mərmərə dənizi]] və şərqdə isə [[Qara dəniz]] ilə əhatə olunmuş bir yarımadadır. O şimal sərhədlərini [[Dunay]] savad və qrupa üzv çayları təşkil edir. Balkan yarımadasının ümumi ərazisi 504 884 kvadrat kilometrdir. Balkanların və ya coğrafi adla Balkan yarımadasının şərq, cənub və qərb sərhədləri haqqında mövcud fikir birliyinə baxmayaraq, şimal sərhədləri mübahisəlidir. Bəzi coğrafiyaçılar şimal sərhədini [[Dunay]] və [[Drava çayı|Drava]] çayları kimi qəbul edir, bəziləri də sərhədi [[Karpat]] dağlarının şərqindən keçirir. Balkan yarımadasının sahilləri Aralıq dəniz sisteminə daxil olan altı dənizə açılır. Bu vəziyyət, Balkanların, Aralıq dənizi strategiyasındakı çox mühüm yerini vurğuladığı kimi, Balkan ölkələrinin çoxunun dəniz nəqliyyatı və dənizçilik sahələrində inkişaf etmələrinə də yol açır. Balkanlarda coğrafi quruluşuna bağlı olaraq iqlimdə dəyişikliklər görülür. [[Adriatik dənizi|Adriatik]] və [[Egey dənizi]] sahillərində Aralıq dənizi iqlimi hakimdir. Qara dəniz sahillərində iqlim, rütubətli [[subtropik]] və mülayim okean növündədir. Daxili ərazilərdə isə rütubətli [[kontinental iqlim]] hakimdir. Yarımadanın şimalı ilə dağlıq sahələrdə qış soyuq və qarlı, yaylar isti və qurudur. Cənub ərazilərdə qışlarının iqlimi mülayimdir. Rütubətli kontinental iqlim [[Sloveniya]], Şimali Xorvatiya, [[Bosniya və Herseqovina]], Albaniyanın daxili, Şimali Monteneqro, [[Kosovo]], Makedoniya, [[Bolqarıstan]], [[Serbiya]] və [[Rumıniya]]da rast gəlinir. Geri qalan və geniş olmayan iqlim tipləri olan rütubətli subtropik iqlim və okean iqlimi, Bolqarıstanın Qara dəniz sahillərində və [[Türkiyə|Türkiy]]ədə görülür. Aralıq dənizi iqlimi, Sloveniya sahillərində, Cənubi Xorvatiya, [[Albaniya]] sahil hissəsində, Yunanıstanda, Cənubi Monteneqroda və Türkiyənin Egey Dənizi sahillərində görülər. === Dağlar və çaylar === Bölgə sahəsinin böyük qismi dağlarla örtülüdür. Bu dağlar əsasən şimaldan qərbə və ya cənubdan şərqə uzanır. Balkan ərazilərinin ən yüksək dağı 2925 metrə yüksələn və Bolqarıstanda yerləşən [[Rila dağı]]dır. Rila dağını 2917 metr ilə Yunanıstandakı [[Olimp dağı]] və 2914 metr ilə Bolqarıstanın [[Vihren dağı]] izləyir. Bu yüksək dağların yanaşı, ən böyük dağ silsilələri [[Dinar dağları]], [[Albaniya dağları]], [[Şar dağları]], [[Balkan dağları]], [[Rodop dağları]]dır. Bu dağ silsilələrindən başqa daha kiçik və yerli dağlar da vardır. Regionun bir çox hissəsində müxtəlif böyüklükdə axar sular yer alır. Regiondakı çaylar içində bəziləri bir çox ölkə boyunca axır və böyük bir hövzə yaradırlar. Bəziləri isə daha regional və ya lokal çaylardır. Regiondakı əhəmiyyətli çaylardan biri olan Dunay çayı Balkanların şərq hissəsində yerləşən ölkələri Qara dənizə bağlayır. Dunay çayına şimaldan axan [[Tisa çayı]] və şərqdən axan [[Morava çayı]] digər əhəmiyyətli çaylardır. 550 km uzunluğa malik Morava Çayı, Balkan bölgəsindəki ən uzun çay adına sahibdir. Qərbdən cənuba axan və Adriatik dənizə tökülən [[Neretva çayı]] də regionun önəmli su qaynaqlarından biridir. Digər əhəmiyyətli çaylardan Bolqarıstanda olan [[Maritsa çayı]], Albaniyada axan Drin çay və Makedoniyada anadan olan [[Vardar]] çayıdır.[[Fayl:Stielers Handatlas 1891 50.jpg|thumb|Balkan yarımadası, 1891]] == Tarix == Balkanların tarixi 44.000 il əvvəl ilk dəfə Yüksək Paleolitik dövrdə homo sapienslerin regionda ortaya çıxması ilə başlayır. Tarixdən qabaqkı dövrün sonu isə ilk dəfə yazılı mətnlərin [[Qədim Yunanıstan]]da ortaya çıxdığı E.Ə. 8-ci əsr olduğu qəbul edilir. Müxtəlif Yunan şəhər dövlətləri eradan əvvəlki əsrlərdə Balkanların Egey dənizi və Adriatik sahilləri ilə yaxın hökm sürmüşdür. E.Ə. 500-cü il sonrasında bu şəhər dövlətlərinə [[Afina]] və [[Sparta]] liderlik edirdi. Ancaq bu dövrdə şəhərlər şərqdən fəth və işğal məqsədilə gələn güclü Fars İmperiyasının təzyiqi ilə qarşılaşmışlar. Bu mübarizə şəhər dövlətlərinin mədəni olaraq zirvəyə çatacaqları, fəlsəfi inkişaf yaradan iki əsrin yaranmasına yol açmışdır. Bu mədəni inkişaf, Avropanın iki min illik inkişafına yol açmışdır. Şəhər dövlətlərindəki bu intibah dövrünü, Yunan şəhər dövlətlərinin başqa qüvvələr tərəfindən ələ keçirildiyi fasiləsiz müharibələr izlədi.<ref name="TimeMaps">[http://www.timemaps.com/history/ancient-greece-200bc Greece and the Balkans (200 BC)] TimeMaps{{En icon}}</ref> Balkanlar, eramızdan əvvəl III–II. əsrlərdə Romalıların suverenliyinə keçmişdir. Bununla yanaşı bölgə inzibati, mədəni və hərbi aspektlərdən Roma quruluşuna uyğun yaşamağa başlanmışdır. Roma hakimiyyətinin son illərində [[Romalılar]], [[Qotlar]], [[Hunlar]], regionda öz güc sahələri yaratmaq işinə girişib və öz ərazilərini qurmuşlar.[[Fayl:Balkans-political1.png|right|thumb|Balkan yarımadası, 2011]] == Əhali == Balkanlar bir çox millət və dinə aid insanların yaşadığı bir coğrafi bölgədir. Ərazisinin hamısı Balkanların sərhədləri içində olan Albaniya, Bosniya və Herseqovina, Bolqarıstan, Monteneqro, [[Kosovo əhalisi|Kosovo]], Makedoniya və Yunanıstan ölkələrində ümumi əhali 30.508.246 nəfərdir. Bu saya, torpaqlarının bir qismi Balkanlarda yer alan və Balkan ölkəsi sayılan Serbiya, [[Xorvatiya]], Sloveniya, Rumıniya, Türkiyə və yenə Balkanlarda bir parça torpağı olan, ancaq tarixi, mədəni, siyasi səbəblərlə Balkan ölkəsi sayılmayan İtaliyanın bəzi hissələrindəki əhali əlavə olunduqda, Balkanlarda yaşayan insanların ümumi əhali sayı 49.147.477 olur. Balkan torpaqlarında yaşayan millətlərin yayılma ilə dövlət sərhədləri uyğun deyil. Bu səbəbdən bir dil, vahid bir dövlət sərhədi içində danışılmır; Qonşu bir neçə dövlət içində eyni dilə rast gəlinir. Bu üzdən Balkanlarda yaşayan millətlərin ümumi saylarının müəyyən edilməsi asan deyil. Balkanlarda danışılan dillər danışanlarının sayı orta hesabla alınaraq bu cür ümumiləşdirilir: [[Yunan dili|Yunan]], [[Alban dili|Alban]], [[Türk dili|Türk]], [[Serb dili|Serb]], [[Monteneqro dili|Monteneqr]], [[Boşnak dili|Boşnak]], [[Xorvat dili|Xorvat]], [[Sloven dili|Sloven]], [[Makedon dili|Makedon]], [[Bolqar dili|Bolqar]], [[Rumın dili|Rumın]], [[İtalyan dili|İtalyan]], [[Roman dili|Roman]], [[Qaqauz dili|Qaqauz türkcəsi]]. Bölgənin əsas dinləri [[Xristianlıq]] ([[Pravoslavlıq|Pravoslav]] və [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik]]) və [[İslam]] dinidir.<ref>[http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/HistoryWorld/European/EasternEurope/?view=usa&ci=9780199213917 Robin Okey, Taming Balkan Nationalism, The Habsburg 'Civilizing Mission' in Bosnia 1878–1914, Oxford] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121120121704/http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/HistoryWorld/European/EasternEurope/?view=usa&ci=9780199213917 |date=2012-11-20 }}{{En icon}} ISBN13: 9780199213917 ISBN10: 0199213917</ref> Ən böyük din qrupunu [[Pravoslav]]lar təşkil edir. Yunanlar, serblər, bolqarlar, rumınlar, makedonlar və monteneqrolular Pravoslav kilsəsinə bağlıdırlar. Albanlar içində kiçik bir təbəqə də Pravoslav etiqadı içindədir. Balkanlarda ikinci böyük din qrupunu [[müsəlman]]lar təşkil edir. Türklər, albanlar (böyük qismi), boşnaklar regionda Müsəlman inancına sahib qruplardır. Üçüncü din qrupunu Katoliklər təşkil edir. Bu inanc qrupuna macarlar, slovenlər, xorvatlar daxildir. Albanlar arasında da katoliklər var.<ref name="IA27">İslam Ansiklopedisi (Türkiye Diyanet Vakfı), Cilt 5, s. 27.</ref> Adı çəkilən böyük və geniş yayılmış dinlərdən başqa, [[İudaizm]] ([[Yəhudilik]]), bölgədə bəzi kiçik təbəqə və ya yaşayış yerlərində tabeçilərə malikdir. == Yerləşən ölkələr == {| class="wikitable sortable" style="font-size:100%" |- ! Ölkə ! Balkanlardakı <br>Ərazisi və nisbəti ! Ərazisi (km²) ! Balkanlardakı əhali ! Ölkə əhalisi ! Paytaxt |- |{{ALB}} | 28.748 | 28.748<ref name="Albaniya Göstəriciləri">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html Albaniya Göstəriciləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181224211117/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html |date=2018-12-24 }} The World Factbook{{En icon}}</ref> | 2.831.741 | 2.831.741<ref name="ARnufusu">[http://www.instat.gov.al/media/155863/instat_paraprake.pdf Censusi i Popullsisë Dhe Banesave Në Shqipëri, Rezultatet Paraprake (2011)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150924035400/http://www.instat.gov.al/media/155863/instat_paraprake.pdf |date=2015-09-24 }} Albaniya Statistika İnstitutu {{Sq icon}}{{En icon}}</ref> |[[Tirana]] |- |{{BIH}} | 51.197 | 51.197<ref name="Bosna">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html Bosniya-Herseqovina Əhali və Ərazi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180315193211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html |date=2018-03-15 }} The World Factbook{{En icon}}</ref> | 4.613.414 | 4.613.414 |[[Sarayevo]] |- |{{BGR}} | 110.879 | 110.879<ref name="Bolqarıstan Ərazisi">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bu.html Bolqarıstan Ərazisi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161001195751/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bu.html |date=2016-10-01 }} The World Factbook {{İng.}}</ref> | 7.351.234 | 7.351.234<ref name="BUL">[http://www.nsi.bg/census2011/pagebg2.php?p2=36&sp2=37&SSPP2=39 Население по области към 01.03.2001 и към 01.02.2011 година "Bolqarıstan Əhalisi (1.2.2011)"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110714103411/http://www.nsi.bg/census2011/pagebg2.php?p2=36&sp2=37&SSPP2=39 |date=2011-07-14 }} Bolqarıstan Milli Statistika İnstitutu {{Bg}}</ref> |[[Sofiya]] |- |{{HRV}} | 31.009 (% 54,8) | 56.594<ref name="Hr">[http://www.dzs.hr/ Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011] Xorvatiya Dövlət Statistika İnstitutu {{Hr icon}}</ref> | 1.725.656 | 4.290.612<ref name="Hr" /> |[[Zaqreb]] |- |{{MNE}} | 13.812 | 13.812<ref name="Monteneqro ərazisi">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mj.html Monteneqro ərazisi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090912043835/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mj.html |date=2009-09-12 }} The World Factbook{{En icon}}</ref> | 620.145 | 620.145<ref name="KAR">[http://www.monstat.cg.yu/Publikacije/CG%20u%20brojkama2008/CrnaGora%20u%20brojkama-sr.rar Karadağ Nüfusu]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Monteneqro Statistika İnstitutu (''Zavod Za Statistiku Crne Gore'') 2008</ref> |[[Podqoritsa]] |- |{{KOS}} | 10.887 | 10.887<ref name="Kosovo Ərazisi Məlumatı">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html Kosovo Ərazisi Məlumatı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160701194718/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html |date=2016-07-01 }} The World Factbook{{En icon}}</ref> | 1.733.872 | 1.733.872<ref name="KS-Sayim">[http://esk.rks-gov.net/rekos2011/?cid=1,59 2011 Genel Nüfus Sayımı ''REKOS2011''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110812114114/http://esk.rks-gov.net/rekos2011/?cid=1,59 |date=2011-08-12 }} Kosova İstatistik Kurumu '''Not:''' 2011 əhali sayında Kosovonun şimal sektorundakı [[Zubin Potok]], [[Leposaviç]], [[Zveçan]] və [[Mitroviça]] bələdiyyələri sayıma qatılmayıb. Əhali sayında bu bələdiyyələr yoxdur.</ref> |[[Priştina]] |- |{{MKD}} | 25.713 | 25.713<ref name="mfa.gov.mk">[http://www.mfa.gov.mk/default1.aspx?ItemID=244 Makedoniya Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi] 2002 məlumatı (2,022,547) {{Mk}}</ref> | 2.052.722 | 2.052.722<ref name="MAK">[http://www.stat.gov.mk/OblastOpsto.aspx?id=2 Клучни показатели "Temel Göstergeler" (31.12.2009)] Makedoniya Dövlət Statistika İnstitutu {{Mk}}</ref> |[[Skopye]] |- |{{ROU}} | 15.570 (% 6,5) | 238.391<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ro.html Rumıniya Ərazisi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200515163205/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ro.html |date=2020-05-15 }} The World Factbook{{En icon}}</ref> | 971.643 | 21.498.616<ref name="ROM">[http://www.insse.ro/cms/rw/resource/populatia%20stabila%20la%201%20ianuarie%202009%20si%2018.xls?download=true Rumıniya Respublikası Əhali Məlumatları] {{Vebarxiv|url=https://www.webcitation.org/5iZ9sd9lJ?url=http://www.insse.ro/cms/rw/resource/populatia%20stabila%20la%201%20ianuarie%202009%20si%2018.xls?download=true |date=2009-07-26 }} 1 dekabr 2009 {{Ro}}</ref> |[[Buxarest]] |- |{{SRB}} | 55.965 (% 72,2) | 77.474<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ri.html Serbiya] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181224211224/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ri.html |date=2018-12-24 }} The World Factbook{{En icon}}</ref> | 5.207.777 | 7.120.666<ref name="SRnufusu">[http://media.popis2011.stat.rs/2011/prvi-rezultati.pdf Попис Становништва, Домаћинстава и Станова у Републици Србији 2011, Први Резултати, s. 15.] Serbiya Respublikasının Statistika Ofisi {{Sr}}</ref> |[[Belqrad]] |- |{{SVN}} | 5.421 (% 26,7) | 20.273<ref>[http://europa.eu/abc/european_countries/eu_members/slovenia/index_en.htm Sloveniyanın Ərazisi] Europa{{En icon}}</ref> | 299.644 | 2.056.262<ref name="SLOnufusu">[http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=5087 Population by groups and sex, Slovenia, 1 July 2012] Sloveniya Respublikası Statistika Ofisi{{En icon}}</ref> |[[Lyublyana]] |- |{{TUR}} | 23.726 (% 3) | 783.562<ref>[[Türkiyə]]</ref> | 10.434.511 | 74.724.269<ref name="TCnufusu">[http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_il_koy_sehir.RDF&p_kod=1&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı (2011)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120804061407/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_il_koy_sehir.RDF&p_kod=1&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html |date=2012-08-04 }} Türkiyə Statistika Qurumu</ref> |[[Ankara]] |- |{{GRC}} | 131.957 | 131.957<ref name="Yunanıstan Ərazisi Məlumatı">[http://www.interkriti.org/greece.htm Yunanıstan Ərazisi Məlumatı] Interkriti{{En icon}}</ref> | 11.305.118 | 11.305.118<ref name="YUN">[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1 Yunanıstan Əhali Məlumatı (1.1.2010)] Eurostat{{En icon}}</ref> |[[Afina]] |- |'''Cəmi''' |'''504.884''' | – |'''49.147.477''' | – | – |} İtaliya ərazisinin 0,1% (295,1 km²) ərazisi Balkan coğrafiyasında yerləşir, lakin İtaliya Balkan ölkəsi deyil.<ref>[https://mapuniversal.com/balkan-countries-what-are-the-balkan-countries/ Balkan Countries/What are the Balkan Countries?], Map Universal</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Yarımadalar}} [[Kateqoriya:Balkan yarımadası]] cjfl8xp57gnywr8tl4advdzbw6mpvl1 0 171924 6557072 5258249 2022-07-31T20:25:51Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] 6zejv37kfw6x1fanckexnc01dzj44fd 0 172411 6556979 6428235 2022-07-31T18:49:38Z Dr.Wiki54 88744 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] silindi; [[Kateqoriya:Səbail bələdiyyəsinin üzvləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |orijinal adı = Aliyə Mehdi qızı Təhmasib |şəkil = Aliyə Təhmasib1.jpg |şəklin ölçüsü = 200 }} '''Təhmasib Aliyə Mehdi qızı''' - Azərbaycanın Əməkdar müəllimi. == Həyatı == Aliyə Təhmasib 1947-ci il [[13 mart|martın 13]]-də [[Bakı]] şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb. 1954-cü ildə hazırda [[Hüseyn Cavid]]in adını daşıyan 132 nömrəli məktəbin I sinfinə gedib və 1965-ci ildə həmin təhsil ocağını "əla" qiymətlərlə bitirib. 1966–1973-cü illərdə [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin filologiya fakültəsinin qiyabi şöbəsində təhsil alıb. 1967-ci ildə 132 nömrəli məktəbdə əmək fəaliyyətinə qədəm qoyan Aliyə xanım burada kitabxanaçı, pioner baş dəstə rəhbəri işləyib və 1970-ci ildən həmin təhsil ocağında bir müəllim kimi Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənnini tədris etməyə başlayıb. Yaxşı işinə, qabaqcıl pedaqoji fəaliyyətinə görə 1985-ci ildə bu tədris müəssisəsinə direktor təyin edilib. Aliyə Təhmasib 1985, 1989-cu illərdə [[SSRİ Ali Soveti|SSRİ]] və [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetləri]]nin deputatı kimi respublikanın ictimai həyatında mühüm rol oynayıb, təhsilin inkişafı üçün xüsusi xidmətlər göstərib. 1989 və 1990-cı illərin məlum hadisələri ilə əlaqədar respublika Qadınlar Şurasının sədr müavini kimi [[Moskva]]da SSRİ Qadınlar Cəmiyyətinin geniş yığıncağında erməni qəsbkarlarının Azərbaycanda törətdikləri vəhşiliklər barədə məruzə edib, Ali Sovetin sessiyalarında cəsarətlə öz mövqeyini bildirib. 1992-ci ildə [[Türkiyə]]nin [[Ankara]] şəhərində keçirilən təhsil işçilərinin həmkarlar təşkilatının qurultayında [[Xocalı faciəsi]]ni törədən erməni vəhşiliklərini müxtəlif ölkələrdən gəlmiş nümayəndələrin diqqətinə çatdırıb, fotoşəkillər, sənədlər nümayiş etdirib. 1995-ci ildə [[İzmir]]də keçirilən türk xalqlarının Dostluq, Qardaşlıq qurultayının nümayəndəsi olub. O, həmçinin Azərbaycan müəllimlərinin və Azərbaycan qadınlarının qurultaylarına nümayəndə seçilib. 2010-cu il 15 sentyabr. 132-134 nömrəli təhsil kompleksinin Heydər Əliyev muzeyində.Uzun illər 132 nömrəli məktəbə ləyaqətlə rəhbərlik edən Aliyə Təhmasib yüksək dövlət mükafatları ilə yanaşı, bir sıra diplom və fəxri fərmanlara da layiq görülüb. 2007-ci ilin mart ayında Aliyə müəllim təhsilimizin inkişafındakı böyük xidmətlərinə görə və ömrünün 60, əmək fəaliyyətinin 40 ili tamam olması münasibətilə Prezidentin fəxri təqaüdünə layiq görülüb. Aliyə Təhmasib Respublika Təhsil Şurasının üzvüdür. Səbail rayonu YAP Qadınlar Məclisinin fəal üzvü kimi ictimai iş aparır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.muallim.edu.az/arxiv/2010/40/08.htm |access-date=2011-02-06 |archive-date=2013-09-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130905195109/http://muallim.edu.az/arxiv/2010/40/08.htm |url-status=dead }}</ref> 2010-cu il [[15 sentyabr|sentyabrın 15]]-də uzun müddətli təmirə dayanmış 132 saylı məktəbin aşılışından bir neçə gün sonra fəxri təqaüdə yola salınmışdır.<ref>{{Cite web |title=Lent.az |url=http://www.lent.az/news.php?id=46062 |access-date=2011-02-06 |archive-date=2012-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111124306/http://www.lent.az/news.php?id=46062 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://gundelik-baku.com/index.php?newsid=4020 Gündəlik Bakı]</ref> Aliyə Təhmasib dəfələrlə Azərbaycan və SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == *[http://www.sia.az/view.php?lang=&menu=90&id=64891 Səs İnformasiya Agentliyi]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *[http://www.yeniazerbaycan.com/Sosial/6885.html Yeni Azərbaycan qəzeti] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111019092637/http://www.yeniazerbaycan.com/Sosial/6885.html |date=2011-10-19 }} *[http://www.muallim.edu.az/arxiv/2010/40/04.htm "Azərbaycan müəllimi" qəzeti] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130905160719/http://muallim.edu.az/arxiv/2010/40/04.htm |date=2013-09-05 }} [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimləri]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:SSRİ Ali Sovetinin deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Ali Sovetinin XII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Səbail bələdiyyəsinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin XI çağırış deputatları]] c0eq5e9mew76ly6eersohhtahdhgzbr 0 175219 6557975 6310505 2022-08-01T11:48:24Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Əsəd bəy Rüstəmbəyov |orijinal adı = Əsəd bəy Fətulla bəy oğlu Rüstəmbəyov |şəkil = Əsəd bəy Rüstəmbəyov.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 2.9.1911 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 17.10.1982 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}}<br>{{ADR}}<br>{{USSR}} |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutu]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |atası = [[Fətulla bəy Rüstəmbəyov]] |anası = Turan xanım Kərim bəy qızı Mehmandarova }} '''Rüstəmbəyov Əsəd bəy Fətulla bəy oğlu''' (2 sentyabr 1911, [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]] - [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], 17 oktyabr 1982) — [[Mühəndislik|mühəndis]], [[Azərbaycan]] alimi, neft və qaz quyu qazıması sahəsində mütəxəssis. Texnika elmləri namizədi (1972), Azərbaycan SSR əməkdar mühəndisi (1960). SSRİ-nin fəxri neftçisi (1971).<ref name=":0">{{cite news |title = Rüstəmbəyovlar:Salyanlı, yoxsa Şuşalı? |author = [[Ənvər Çingizoğlu]] |url = |publisher = "Soy" dərgisi |date = 2009 |accessdate = |language = |archiveurl = |archivedate= }}</ref> == Həyatı == Əsəd bəy Fətulla bəy oğlu 2 sentyabr 1911-ci ildə [[Şuşa]]da anadan olmuşdur. Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu bitirmişdir (İNDİKİ Azərbaycan Neft Akademiyası). Rüstəmbəyov dərin və çox dərin qazımanın texnologiya məsələlərinə dair tədqiqat işləri aparmışdır. [[Azərbaycan]]<nowiki/>da, [[Başqırdıstan]]<nowiki/>da yüksək məhsuldar yeni yataqların kəşfində və işə salınmasında fəal iştirak etmişdir.<ref name=":0" /> Rüstəmbəyov [[Qazaxıstan|Qazaxıstanda]], [[Özbəkistan|Özbəkistanda]], [[Qırğızıstan|Qırğızıstanda]], həmçinin Azərbaycanın müxtəlif rayonlarındakı mütəxəsislərinin təkmilləşdirilməsi prosesində, yeni texnika və texnologiyanın tətbiqi işində iştirak etmişdir. Bir sıra elmi əsər və ixtiranın müəlifidir. 8 orden və medallarla təltif olunmuşdur. 17 oktyabr 1982-ci ildə [[Bakı]]da vəfat etmişdir.<ref name=":0" /> == Ailəsi == Atası Fətulla bəy Rüstəmbəyov [[Salyan]]<nowiki/>ın məşhur bəy nəsli olan Rüstəmbəyovlar nəslindəndir. [[Fətulla bəy Rüstəmbəyov|Fətulla Rüstəmbəyov]] ilk [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] mühəndis-texnoloq, [[Azərbaycan]]<nowiki/>da neft sənayesinin bərpası və texniki cəhətdən yenidən qurulmasının təşkilatçılarından biri olmuşdur. O, Azərneftin Dəniz Komitəsinə başçılıq edərək, sualtı neft sahələrinin işlənilməsində, dəniz neft mədənlərinin inkişafında böyük əmək sərf etmişdir.<ref name=":0" /> Bacısı [[Aliyə Rüstəmbəyova]] İkinci dünya müharibəsi qəhrəmanı, partizan hərəkatı iştirakçısı, həkim olmuşdur.<ref>{{cite web |url = https://medeniyyet.az/page/news/18779/Partizan-Aliye.html |archiveurl = |archivedate = |title = Partizan Aliyə |author = Savalan Fərəcov |date = 2010 |work = |publisher = medeniyyet.az |accessdate = 28 yanvar 2022 |language = }}</ref> Anası Turan xanım Mehmandarova Şuşanın məşhur [[Mehmandarovlar]] ailəsindən olan, həkim [[Kərim bəy Mehmandarov]]<nowiki/>un qızı olmuşdur. Turan xanımın anası Qacar şahzadələrindən olan [[Bəhmən mirzə Qovanlı-Qacar|Bəhmən Mirzə Qocanlı Qacar]]<nowiki/>ın qızı Zəri xanım idi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Rüstəmbəyovlar (Muğan)]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı mühəndislər]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:SSRİ-nin fəxri neftçiləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] nwgkbo1wy64u3rhk4cliefvde23cpw7 0 181575 6557341 6505647 2022-08-01T04:05:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |adı = Bəşər Əsəd |orijinal adı = {{lang-ar|بشار الأسد}} |şəkil = Bashar al-Assad (2018-05-17) 03.jpg |şəklin izahı = Bəşər Əsəd. 2018 |titul = [[Suriya Prezidenti]] |bayraq = Coat of arms of Syria.svg |bayraq2 = Standard of the President of Syria.svg |dövr əvvəl = 17 iyul 2000 |sələfi = [[Hafiz Əsəd]] |həyat yoldaşı = [[Əsma Əsəd]]<br/>(''e. 2000'') |uşağı = *Hafiz (d. 2001)<ref name="hafez-es">{{cite web |title=¿Quién es el presidente de Siria Bashar al Assad? |url=http://cnnespanol.cnn.com/2017/04/10/quien-es-el-presidente-de-siria-bashar-al-assad/ |website=CNN en Español |accessdate=13 November 2017 |language=Spanish |date=10 April 2017 |trans-title=Who is the Syrian President Bashar al-Assad? |archive-date=13 November 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171113113902/http://cnnespanol.cnn.com/2017/04/10/quien-es-el-presidente-de-siria-bashar-al-assad/ |url-status=live }}</ref> *Zeyn (d. 2003) *Kərim (d. 2004) |atası = [[Hafiz Əsəd]] |anası = Ənisə Məxluf |xidmət illəri = 1988-ci ildən indiyədək |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|Suriya}} |qoşun növü = Respublika Qvardiyası (2000-ci ilə qədər) |rütbəsi =[[Marşal]] |rəhbərlik edib = Suriya Silahlı Qüvvələri |döyüşlər = [[Suriyada vətəndaş müharibəsi]] |titul_2 = Ərəb Sosialist Baas Partiyası Suriya Bölgəsi Regional Komandanlığının regional katibi |dövr əvvəl_2 = [[24 iyun]] [[2000]] |sələfi_2 = [[Hafiz Əsəd]] |təhsili = Dəməşq Universiteti ([[1988]])<br/>[[Homs]] Hərbi Akademiyası |təltifləri = + }} '''Bəşər Əsəd'''<ref>{{Cite web |title=Bəşər Əsəd: "Bütün Suriyanı geri alacağıq" |url=http://www.bbc.com/azeri/international/2016/02/160212_syria_cessation_of_hostilities |access-date=2016-12-08 |archive-date=2016-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160319013155/http://www.bbc.com/azeri/international/2016/02/160212_syria_cessation_of_hostilities |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Əsədlər ailəsi: kimdir onlar? – PORTRET – |url=http://news.lent.az/news/99136 |access-date=2016-12-08 |archive-date=2017-09-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170907132428/http://news.lent.az/news/99136 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Bəşər Əsəd: "Ərdoğan manyakdır" |url=http://sputnik.az/world/20161117/407750383/besher-esed-erdogan-suriya-turkiye.html |access-date=2016-12-08 |archive-date=2020-09-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923063916/https://sputnik.az/world/20161117/407750383/besher-esed-erdogan-suriya-turkiye.html |url-status=live }}</ref> ({{lang-ar|بَشَّار الأسد}}, Bəşşar əl-Əsəd) və ya tam adı ilə '''Bəşər Hafiz Əsəd''' ({{lang-ar|بشار حافظ الأسد‎‎}}; ''Bəşşar Hafiz əl-Əsəd''; {{DVTY}}) — 17 iyul 2000-ci ildən Suriya Prezidenti. O eyni zamanda [[Suriya Silahlı Qüvvələri]]nin ali baş komandanı, [[Marşal]] və Ərəb Sosialist [[Bəəs Partiyası|Baas Partiyası]]<nowiki/>nın da lideridir. 1971-2000-ci illərdə Suriya Prezidenti olmuş [[Hafiz Əsəd]]in oğludur. İxtisasca cərrah-oftalmoloqdur. Adının azərbaycancası rəsmi sənədlərdə '''Bəşşar əl-Əsəd'''<ref>{{Cite web |title=Suriya Ərəb Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab Bəşşar əl-Əsədə |url=http://president.az/articles/1918 |access-date=2016-12-08 |archive-date=2017-05-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504170325/http://president.az/articles/1918 |url-status=live }}</ref><ref>[http://archive.president.az/articles.php?item_id=20100416084445334&sec_id=28 Suriya Ərəb Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab Bəşşar Əl-Əsədə]</ref><ref>{{Cite web |title=İlham Əliyev Suriyanın neft və mineral ehtiyatlar nazirini qəbul etmişdir |url=http://president.az/articles/313 |access-date=2016-12-08 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305012241/http://president.az/articles/313 |url-status=live }}</ref> kimi qeyd olunur. == Həyatı == Bəşər Əsəd 1965-ci il sentyabr ayının 11-də Suriyanın paytaxtı Dəməşq şəhərində anadan olub. Ölkənin nüfuzlu Kəlbiyyə qəbiləsindəndir. Atası 29 il ərzində Suriyanı idarə edən sabiq prezident və Baas partiyasının keçmiş sədri Hafiz Əsəddir. Dəməşqdəki fransız-ərəb təmayüllü "əl-Hürriyyə" liseyində orta təhsilini bitirən Əsəd, daha sonra Dəməşq Universitetinin Oftalmologiya fakültəsinə daxil olur. 1992-ci ildə o, oftalmologiya üzrə təcrübə keçmək və təhsilini davam etdirmək üçün İngiltərənin paytaxı Londona gedir və burada Qərb Göz Hospitalında təcrübə keçir. 1994-cü ildə atası Hafiz Əsəddən sonra prezidentlik postuna varis hesab edilən böyük qardaşı Basil Əsədin avtomobil qəzasında həyatını itirməsindən sonra, Əsəd Suriyaya çağırılır. Suriyaya qayıdan Əsəd elə həmin il (1994) Homs Hərbi Akademiyasına qəbul edilir. 1999-cu ildə isə o, artıq polkovnik rütbəsi almış hərbçi idi və diplomatik vəzifə tuturdu. 2000-ci ildə isə hakim Baas partiyasının sədri vəzifəsinə seçilir. 2000-ci ildə Hafiz Əsədin vəfat etməsindən sonra, prezident səlahiyyətlərini müvəqqəti olaraq Əbdülhəlim Xəddam icra edir. Hafiz Əsədin ölümündən sonra təcili toplanan parlamentin prezident seçiləcək şəxsə qoyulan 40 yaş məhdudiyyətini 34 yaş ilə dəyişməsindən sonra Bəşər Əsəd rəqibsiz keçirilən seçkilərdə 97% səslə ölkənin yeni prezidenti seçilir. 2006-cı il iyun ayının 11-də isə o Suriya Silahlı Qüvvələrinin ali baş komandanı vəzifəsini də icra etməyə başlayır. Prezident seçilənədək, onun Suriya ictimaiyyətindəki rolu Suriya Kompüter Cəmiyyətinin sədri olması və 2001-ci ildə ölkəyə interneti gətirməsidir. Daxili siyasətdə müəyyən "yumşaqlığı" ilə atasından fərqlənir. Prezident seçildikdən sonra demokratiyanı Suriyada həyatın daha da yaxşılaşdırılması üçün vasitə hesab etdiyini bildirir. Belə ki, Əsəd prezident vəzifələrini icra etməyə başladığı zaman dərhal Mezze həbsxanasını bağlayaraq, yüzlərlə siyasi məhbusu sərbəst buraxır. Əsədin iqtisadi islahatları çərçivəsində özəl sahibkarlığın, xüsusilə də bank sektorunun inkişafı istiqamətində müəyyən addımlar atılır, eləcə də Avropa İttifaqı ilə azad ticarət assosiasiyalarının qurulmasına dair razılıq əldə olunduqdan sonra neft sahəsinə xarici sərmayənin cəlbi sürətlənir. 2000-ci ildə İngiltərənin paytaxtı Londonda tanış olduğu Əsma Əsəd ilə evlənir. Cütlüyün 3 övladı var. Ölkəsinin İsraillə münasibətləri xüsusunda atasının izlədiyi siyasi kursu davam etdirən oğul Əsəd müxtəlif beynəlxalq konfranslardakı çıxışında İsrail və ABŞ əleyhinə çıxışları ilə diqqəti cəlb edir və bununla da digər ərəb ölkələrindən fərqli mövqe nümayiş etdirir. Suriya 2003-cü ildə İraqın işğalınadək BMT Təhlükəsizlik Şurasının Səddam Hüseyn rejimini silahla təchiz etməmək paktına qoşulan ölkələr arasında qalır. İraqın ABŞ və koalisiya qüvvələri tərəfindən işğalından bir qədər əvvəl isə beynəlxalq qurumlarda gedən danışıqlarda iştirak edən Əsəd qonşu ölkənin işğalının əleyhinə olduğunu bəyan edir. BMT TŞ-da çıxış edən Əsəd Qərbi İraqı işğal fikrindən daşındırmağa çalışsa da buna nail ola bilmir. İraqın işğal edilməsindən sonra ABŞ Əsədi müharibədən sonrakı İraqda terrora dəstək verməkdə ittiham edir. Bundan sonra ABŞ, Avropa İttifaqı, İsrail və Fransa Suriyanı Fələstinin HƏMAS və İslami Cihad hərəkatlarına, eləcə də Livanın [[Hizbullah]] hərəkatına maddi-texniki və hərbi dəstək göstərməkdə ittiham edir. ABŞ-da baş verən "11 sentyabr" hadisələrindən sonra ABŞ-Suriya münasibətləri gərginləşir və Birləşmiş Ştatlar Suriyanı terroru dəstəkləməkdə ittiham edir. İki ölkə arasındakı münasibətlər Livanın Baş naziri Rafiq Həririnin sui-qəs nəticəsində öldürülməsindən sonra daha da pisləşir. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1559 saylı qətnaməsindən sonra isə Suriya əsgərlərini Livandan çıxarılması tələbini müsbət cavablandırır. 2005-ci ildə Əsəd Suriya hərbi kontingentinin Livandan çıxarılmasına razılıq verərək, bu məsələdə hətta Livanın keçmiş Baş naziri Rəfiq Həririnin ölümündə Suriya kəşfiyyat orqanlarının əli olmasından şübhələnən BMT müşahidəçiləri ilə əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu bəyan edir. Ərəb dünyasında isə o, bir çox ərəb ölkələri ilə, xüsusilə Səudiyyə Ərəbistanı və Fələstin Azadlıq Təşkilatı ilə əlaqələrini davam etdirir. 2005-ci ildə Papa II İohan Pavelin dəfnində iştirak edən Əsəd burada İsrail prezidenti Moşe Katsavla görüşür. 2007-ci il may ayının 27-də Bəşşar Əsəd növbəti 7 il müddətində Suriyanın prezidenti seçilib. Başqa namizədlərin iştirak etmədiyi seçkilərdə o, səslərin 97,6%-ni toplayır. 2008-ci ildə Bəşşar Əsəd Türkiyənin vasitəçiliyi ilə Qolan təpələrinə dair İsraillə müzakirələrin aparılmasına razılıq verir. 2011-ci ildə özünü anti-İsrail və anti-Qərb siyasətçi kimi xarakterizə edən Əsəd bu siyasətinə görə Qərbin onu devirmək cəhdlərindən çəkinmədiyini bəyan edir. == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.tahahaber.com/haber/6558-esad-in-matcs-dergisi-ile-roportajinin-tamami|title=Matcs dergisinin Esad ile röportajının tamamı|author=|date=2014-12-04|work=|publisher=tahahaber.com|accessdate=2014-12-06|language={{tr}}|archive-date=2015-04-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20150403231704/http://www.tahahaber.com/haber/6558-esad-in-matcs-dergisi-ile-roportajinin-tamami|url-status=unfit}} * {{cite news |title=Esad’ın ölüm fermanı / Suriye savaşının arkasındaki gerçek neden nedir? |author=Mike Whitney |url=http://medyasafak.net/haber/2115/esad-in-olum-fermani--suriye-savasinin-arkasindaki-gercek-neden-nedir |publisher=medyasafak.net |date=2016-09-23 |accessdate=2016-12-09 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161217084530/http://medyasafak.net/haber/2115/esad-in-olum-fermani--suriye-savasinin-arkasindaki-gercek-neden-nedir |archivedate=2016-12-17 |url-status=live }} {{Xarici keçidlər}} {{Suriya prezidentləri}} [[Kateqoriya:Suriya prezidentləri]] [[Kateqoriya:Dövlət başçılarının övladları]] sse426xxwspkaeq62umfcolfgz1tg6s 0 190529 6556973 6464583 2022-07-31T18:44:07Z Dr.Wiki54 88744 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Azərbaycan bələdiyyələrinin üzvləri]] silindi; [[Kateqoriya:Səbail bələdiyyəsinin üzvləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Eyni ad-soyadlı|Mahir Quliyev}} {{Dövlət xadimi |adı = Mahir Quliyev |titul = Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı |bayraq = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = [[26 aprel]] [[2011]] |dövr son = [[30 aprel]] [[2020]] |sələfi = [[Adil Məmmədov (icra başçısı)|Adil Məmmədov]] |xələfi = [[Faiq Qürbətov (icra başçısı)|Faiq Qürbətov]] |doğum tarixi = 28.11.1958 |doğum yeri = [[Kəlbəcər rayonu]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |titul_2 = [[Astara|Astara Rayon]] İcra Hakimiyyətinin başçısı |bayraq_2 = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag_of_Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = [[8 sentyabr]] [[2006]] |dövr son_2 = [[26 aprel]] [[2011]] |sələfi_2 = Oqtay Abbasov |xələfi_2 = [[Taleh Qaraşov]] |mükafatları = {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni|2018}} |vikianbar = }} '''Mahir Quliyev''' — Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyətinin başçısı. == Həyatı == Mahir Hacı oğlu Quliyev 28 noyabr 1958-ci ildə [[Kəlbəcər rayonu]]nda anadan olmuşdur. Ali təhsillidir."Naxçıvan" universitetini bitirmişdir.1977–1979-cu illərdə ordu sıralarında həqiqi hərbi xidmətdə olmuşdur. Əmək fəaliyyətinə 1975–1977-ci illərdə Kəlbəcər rayon kolxoz tikinti idarəsində fəhlə olaraq başlamışdır.Hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra 1980–1981-ci illərdə "Azərnəqliyyat" tikinti trestində usta, 1981–2005-ci illərdə isə o zamankı "26 Bakı Komissarı" adına rayonun İctimai iaşə idarəsi nəzdində müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır.2005-ci ildə keçirilən bələdiyyə seçkilərində Səbail bələdiyyəsinin üzvü seçilmiş və 08.09.2006-cı il tarixədək bələdiyyə sədrinin müavini postunu tutmuşdur.08.09.2006–26.04.2011-ci illərdə isə Astara Rayon İcra Hakimiyyətinin Başçısı vəzifələrində işləmişdir<ref>[http://e-qanun.az/files/framework/data/11/f_11963.htm M. H. Quliyevin Astara Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. Bakı şəhəri, 8 sentyabr 2006-cı il]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 aprel 2011-ci il tarixli Sərəncamı ilə Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı vəzifəsinə təyin edilmişdir<ref>[http://e-qanun.az/files/framework/data/21/f_21602.htm M.H.Quliyevin Biləsuvar rayonu İcra hakimiyyətinin başçısı təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. Bakı şəhəri, 26 aprel 2011-ci il]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. 2020-ci il 29 apreldə [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti|Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti]]nin xüsusi təyinatlı dəstələrinin Biləsuvar rayonunun İcra Hakimiyyətinin binasında xüsusi əməliyyatı nəticəsində saxlanılaraq Bakıya gətirilib.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/dtx-bilesuvar-icra-hakimiyyetinin-binasina-girdi-yenilenir-285556 DTX Biləsuvar İcra Hakimiyyətinin binasına girdi]</ref> Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür. Ailəlidir, 3 övladı var. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == {{Astara rayonunun rəhbərləri}} {{Biləsuvar rayonunun rəhbərləri}} [[Kateqoriya:Astara Rayon İcra Hakimiyyətinin başçıları]] [[Kateqoriya:Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyətinin başçıları]] [[Kateqoriya:Səbail bələdiyyəsinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunda doğulanlar]] plgc0m9s0kbkimkahjpp2g84xc0nbcs 0 190786 6556740 5720675 2022-07-31T15:23:59Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} [[Şəkil:The Favorite by Georgios Iakovidis.jpg|thumb|''Vəfadar'', [[Georgios İakovidis]] (1890)]] '''Baba''' sözünün bir neçə mənası ola bilər <ref>{{Cite web |title=Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti |url=http://dict.obastan.com//word/2494/lng/AZ/BABA |access-date=2013-02-07 |archive-date=2013-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130701204208/http://dict.obastan.com/word/2494/lng/AZ/BABA |url-status=dead }}</ref>: #Atanın, ya ananın atası; nəvəsi olan kişi; #Bəzi yerlərdə ataya deyilir; #Yaşlı və hörmətli kişi, yaxud yaşlı kişiyə hörmətlə müraciət; ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Qohumluq münasibətləri}} {{Ailə-qaralama}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Qohumluq münasibətləri]] [[Kateqoriya:Ailə]] 3vuf3hjs4mna2hjlbsf6nm0ya7gwws2 0 194485 6557972 6459685 2022-08-01T11:47:16Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Əkbər Ağayev (Ağaoğlu)}} {{Yazıçı |adı = Əkbər Ağayev (Ağaoğlu) |orijinal adı = Əkbər Məmməd oğlu Ağayev |digər adları = |şəkil = Əkbər Ağayev.JPG |şəklin ölçüsü = 200 px |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 21.3.1915 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 2.3.1989 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |atası = Məmməd Ağayev |təhsili = [[ADPU]] |ixtisası = [[müəllim]] |fəaliyyəti = [[tənqid]]çi, [[ədəbiyyatşünaslıq|ədəbiyyatşünas]] |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Əkbər Ağayev''' ({{dil-az|Əkbər Məmməd oğlu Ağayev}};d. 21 mart 1915-ci il, Şuşa şəhəri – ö. 2 mart 1989-cu il, Bakı) — tənqidçi, ədəbiyyatşünas, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1939), Azərbaycanın Əməkdar ali məktəb işçisi (1981), filologiya elmləri doktoru (1972), professor.<ref>[http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-0243.htm АГА́ЕВ, Акпер Мамед оглы]</ref><ref name=":0">{{kitab3 | müəllif = Teymur Əhmədov | başlıq = "Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)" | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = "Nurlar" NPM | il = 2011 | cild = | səhifə = | səhifələr = 1056 | isbn = 978 9952 460 06 3 | doi = | ref = }}</ref> == Həyatı == Görkəmli tənqidçi, ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri doktoru, professor Əkbər Ağayev Şuşada anadan olmuşdur. Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat şöbəsini bitirmişdir. 1940-1941-ci illərdə Elmlər Akademiyası Azərbaycan filialının aspiranturasında təhsilini davam etdirmişdir. Həmçinin Moskvada Ali Diplomatiya Məktəbində təhsil almışdır.<ref name=":0" /> == Fəaliyyəti == === Əmək fəaliyyəti === Əkbər Ağayev Moskvada Ali Diplomatiya Məktəbində təhsilini başa vurduqdan sonra "İzvestiya" qəzeti və Sovet İttifaqı Teleqraf Agentliyi redaksiyalarında işləmişdir. Daha sonra Bakıda bir sıra mətbuat orqanlarında ədəbi işçi, məsul katib, şöbə müdiri və redaktor vəzifələrində çalışmışdır. Əkbər Ağayev eyni zamanda elmi-pedaqoji fəaliyyəti dövründə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində, Xarici Dillər İnstitutunda, Bakı Dövlət Universitetində müəllim. kafedra müdiri və fakültə dekanı, Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda inkişaf etmiş sosializm dövrü ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri vəzifələrində işləmişdir.<ref name=":0" /> === Ədəbi fəaliyyəti === ==== Əsərləri ==== Ədəbi fəaliyyətə hələ 1935-ci ildə başlamış Əkbər Ağayevin "Nizami və dünya ədəbiyyatı" (1964), "Şeirimizin yeni nəsli", "Lirikanın qüdrəti", "Dramaturgiyanın bəzi məsələləri", "Ədəbiyyat tarixi haqqında qeydlər" və s. kimi ədəbiyyatşünaslıq və ədəbi tənqidə həsr olunmuş xeyli məqaləsi məlumdur ki, onların arasında rus və dünya ədəbiyyatına həsr olunmuş "Anri Barbüs", "Höte Nizami haqqında", "Fransız xalqının böyük oğlu", "Humanist sənətkar", "Xalq nəğməkarı", "Səhər şəfəqləri" kimi əsərlər də vardır. "M.Y.Lermantov və Azərbaycan" (1941), "A.İ.Gertsen"(1962), "Sənətkarlıq məsələləri" (ədəbi-tənqidi məqalələr)(1962), "Nizami və dünya ədəbiyyatı" (1964), "Sənətkara töhfə" (1978), "Əsrin tərənnümü" və s. kitabları işıq üzü görmüşdür.<ref name=":0" /> ==== Tərcümələri ==== Əkbər Ağayev tərcümə sənəti ilə də yaxından məşğul olan müəllif dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin əsərlərini dilimizə tərcümə etmişdir. A.S.Puşkin, M.Y.Lermontov, A.A.Çexov, L.N.Tolsto, Belinski, Dobrolyubov, Qorki, Dikkens, Bualo və b. rus ədiblərindən tərcümələri vardır.<ref name=":0" /> {{columns-list|2| * D.Defo. "Dənizçi Robinzon Kruzonun həyatı və qəribə sərgüzəştləri", 1948 * A.Qaydar. "Seçilmiş hekayələr", 1949 * M.Qorki. "Nağıllar", 1949 * F.Lanker. "U.aqlar və xəncər", 1951 * "Bolqar xalq nağılları", 1952 * N.M.Karamzin."Zavallı Liza", 1958 * V.Korolenko. "Qəribə qız", 1960 * M.Kostyubinski. "Fata Morqana", 1961 * O.Sekora. "Qarışqalara təslim olmur", 1961 * N.Kalma. "Qara Salli (povest)", 1961 * A.Dode. "Taraskonlu Tartarenin qeyri-adi maceraları (roman)", 1962 * S.F.Antonov. "Kremldə görüş", 1964 * Ə.Q.Bikçentayev. "Səfirin qızı", 1964 * Y.Jemante. "Yonyalis hərfləri necə öyrəndi", 1964 * V.K.Jeleznikov. "Altıncı "B"-nin qəribə şagirdi" * Jül Vern. "Arxipelaq alovlanır", 1969 * Bualo. "Poeziya sənəti", 1969 * Ç.Dikkens. "Oliver Tvistin maceraları", 1977 * D.Defo. "Robnizon Kruzo", 1979 * V.Q.Belinski. "Seçilmiş məqalələri", 1979 }} == Həmçinin bax == *[[Azərbaycan ədəbiyyatı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Tənqidçilər]] [[Kateqoriya:Ədəbiyyatşünaslar]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 8dfln9w7mrim3vwghj0lcpvy2jh6czd 0 200462 6557974 6240591 2022-08-01T11:47:48Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Əmir bəy Aslanov |orijinal adı = Aslanov Əmir bəy Zəkəriyyə bəy oğlu |şəkil = |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 1892 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 10.6.1938 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = [[repressiya]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = [[Nigar xanım Vəlibəyova]] |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Bakı real məktəbi]] (1910), [[Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti]] (1916)<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2012/sentyabr/266043.htm]</ref> |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Əmir bəy Aslanov''' (1892, Şuşa-10.06.1942, Bakı) — həkim, tibb elmləri namizədi. ==Həyatı== 1896-1900-də Bakıda türk məktəbində oxuyub; 1910-da Bakı real məktəbini bitirib; 1916-da Kiyev Universitetinin tibb fakültəsini başa vurub, dəri-zöhrəvi həkimidir. AJ DİN Bakı qradonaçalnikliyinin həkimi (AR, 551); sovet dönəmində bir çox mühüm vəztfələrdə, o sıradan ASSR Səhiyyə Nazirliyi Klinik İnstitutunun direktoru (1930-1933) olub. 1938-dən ömrünün sonunadək ATİ-də dəri-zöhrəvi xəstəliklər kavedrasında assistent işləyib. Nigar xanım Aslanova-Vəlibəyovanın əridir. == Həmçinin bax == *[[Aslanovlar]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:1892-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:1942-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Pedaqoqlar]] [[Kateqoriya:Aslanovlar]] [[Kateqoriya:Kiyevdə təhsil almış azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Taras Şevçenko adına Kiyev Milli Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Bakı real məktəbinin məzunları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 3oupb05llbrkxzt3huzi4lb4p2z61ha 0 201544 6556906 6487104 2022-07-31T17:23:32Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Hümmət (dəqiqləşdirmə)}} {{Siyasi partiya |Partiyanın adı=Hümmət Partiyası |Orijinal adı=(Hümmət Sosial Demokrat Müsəlman Təşkilatı) |Loqo= |Loqonun eni= |İmza= |Qurucusu= |Sədri= |Quruluş tarixi=1904 |Qapanış tarixi=11-12 fevral 1920 <small>(bolşevik)</small> <br> 28 aprel 1920 <small>(menşevik)</small> |Qərargahı= |İdeologiyası= |İnternasional= |Müttəfiqləri= [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası (bolşeviklər)]] <small>(bolşevik)</small><br>[[Sosialistlər fraksiyası (AXC)|Sosialistlər fraksiyası]] <small>(menşevik)</small> |Gənclər təşkilatı= |Üzvlərinin sayı= |Şüarı= |Sələfi= Azərbaycanın Gənc İnqilabçıları Dərnəyi |Bölünmə = [[Müsavat Partiyası]] <small>(1911)</small> |Birləşmə=[[Ədalət Partiyası (Azərbaycan, 1916)|Ədalət Partiyası]] <small>(1920)</small><br>[[Əkinçi Partiyası]] <small>(1920)</small> |Xələfi= [[İctimaiyyun-Amiyyun]] <small>(1907)</small><br>[[Azərbaycan Kommunist Partiyası (1920)|Azərbaycan Kommunist Partiyası]] <small>(1920)</small> |Parlamentdə yerləri= {{Siyasi partiya/yerləri|7|120|#A9524C}} [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]] <small>(27 aprel 1920)</small><br>{{Siyasi partiya/yerləri|4|44|#A9524C}} [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurası]]<br>{{Siyasi partiya/yerləri|4|125|#A9524C}} [[Zaqafqaziya Seymi]]<br>{{Siyasi partiya/yerləri|1|767|#A9524C}} [[Ümumrusiya Müəssislər Məclisi]] |Yuxarı palatada yerləri= |Avropa Parlamentində yerləri= |Bölgələrdə=|Himni= |Mətbuat orqanı= [[Hümmət (qəzet)|Hümmət qəzeti]]<br>[[Al bayraq (qəzet)|Al bayraq]] <br>Probujdenie <small>(Tiflis)</small> |Üzvləri= |Rəsmi saytı= }} '''Hümmət Partiyası''' və ya '''Hümmət Sosial Demokrat Müsəlman Təşkilatı''' — [[Azərbaycan]]da və bütün İslam dünyasında ilk milli sosial demokrat təşkilatı.<ref>''И.С. Багирова.'' Политические партии и организации Азербайджана в начале ХХ века. — Баку, 1997, с.30</ref> == Tarixi == === Yaradılması === [[Fayl:Founders of the Hummet Party.jpg|thumb|323x323px|Hümmət Partiyasının yaradıcıları. Soldan sağa: [[Məşədi Əzizbəyov]], [[Əjdər Məlikov]], [[Əsədulla Axundov]] və [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]]] 1904-cü ilin axırlarında Bakı Komitəsi nəzdində Müsəlman Sosial Demokrat "Hümmət" təşkilatı yaradılmışdı.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Milli qurtuluş hərəkatının böyük ideoloqu |url=http://medeniyyet.az/new/?name=content&content=585 |access-date=2011-06-30 |archive-date=2011-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110714010045/http://medeniyyet.az/new/?name=content&content=585 |url-status=dead }}</ref> Təşkilat bir qrup azərbaycanlı demokrat ziyalının təşəbbüsü ilə yaradılmışdı. Onların arasında [[Nəriman Nərimanov]], [[Sultanməcid Əfəndiyev]], [[Əhməd bəy Ağaoğlu]], [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]], [[Məşədi Əzizbəyov]], [[Mirəsədulla Mirqasımov]], [[Məhəmməd Əli Rəsulzadə]] (Rəsuloğlu), [[İsa bəy Aşurbəyov]], [[Qara bəy Qarabəyov]], [[Məmmədbağır Axundov]], [[Məmmədhəsən Hacınski|Məmməd Həsən Hacınski]], [[Mir Həsən Mövsümov]], [[Əjdər Məlikov]] və başqaları var idi. Hümmət Partiyasının sədri əvvəl [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]], sonra isə [[Nəriman Nərimanov]] seçilmişdir. Rəsulzadənin rəhbərliyi ilə 1904–1905-ci illərdə ilk kommunist qəzeti olan qeyri-leqal "Hümmət" qəzeti çapdan çıxmışdır. "Hümmət" formal olaraq [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası]]nın Bakı Komitəsinin şöbəsi kimi yaransa da, əslində, müstəqil fəaliyyət göstərirdi. {{sitat|"Bu qrupun müstəqilliyini müsəlman fəhlələri ilə işin xüsusiyyətləri şərtləndirirdi. Təşkilatın məhz bu formada fəaliyyət göstərməsi çox uğurlu idi, çünki bizim işimizdə elə məqamlar var idi ki, "Hümmət" müstəqil şəkildə çıxış etməyə məcbur idi."|müəllif=S.M.Əfəndiyev}} Bəzi mənbələrə əsasən, hələ 1903-cü ildə [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] və onun həmfikirləri tərəfindən tələbə gənclərdən ibarət olan və sonradan Hümmətin əsasını təşkil edən "Azərbaycanın Gənc İnqilabçıları Dərnəyi" yaranmışdı. Hümmətin 1917-ci ilə qədərki fəaliyyətini iki aspektdə — bir tərəfdən bir çox siyasi məsələlərdə (tətil və nümayişlərdə iştirak etmək, beynəlmiləlçiliyin təbliği, dövlət dumasına seçkilər və s.) [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası]] (bolşeviklər) Bakı Komitəsi ilə birgə fəaliyyətə, digər tərəfdən isə Hümmətin üzvləri yerli mətbuat səhifələrində müsəlmanların milli ləyaqət və hüquqlarının tapdalanması barədə məqalə və çıxışlara görə nəzərdən keçirmək olar. Hümmət vərəqələrində çox vaxt özünü partiya adlandırırdı. Bolşeviklərin proqramındakı millətlərin öz müqəddəratını təyinetmə prinsipinin cəlbediciliyi və ümumiyyətlə, sosial demokratiyanın mövcud hakimiyyətə müxalifliyi öz xalqını milli əsarətdən qurtarmaq ümidi ilə yaşayan ziyalıları onun sıralarına cəlb edirdi. {{sitat|Bu cavan nəsil müxalif sosializmdə çarizmə qarşı ən sadiq olmasa da, ən əlverişli müttəfiqini görürdü.<ref name=":0"/>|müəllif=Məhəmməd Əmin Rəsulzadə}} === 1904–1917-ci illər === [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası]] Bakı Komitəsinin Hümmətin iclaslarında təmsilçisi [[Prokofi Caparidze]], Hümmətin isə [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası]]nda təmsilçisi [[Sultanməcid Əfəndiyev]] idi. Hümmətin [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası|RSDFP]] Bakı Komitəsi və "Balaxanı və Bibiheybət Fəhlələrinin İttifaqı" təşkilatı ilə birlikdə təşkil etdiyi ilk siyasi aksiyalardan biri 1904-cü ilin dekabr tətili olmuşdu. Bu tətil, Rusiyada ilk dəfə olaraq, fəhlələrlə mədən-zavod sahibləri arasında kollektiv müqavilənin ("[[Mazut Konstitusiyası|Mazut konstitusiyası]]"nın) imzalanması ilə nəticələndi. 1905-ci ilin fevral və avqust aylarında erməni-daşnakların azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımları zamanı Hümmət əhalinin sakitləşdirilməsində və qırğınların qarşısının alınmasında böyük rol oynadı. 1905-ci ilin fevralınadək çıxan [[Hümmət (qəzet)|"Hümmət" qəzeti]] 6-cı nömrəsindən sonra "zərərli istiqamətinə görə" bağlandı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sözlərinə görə, bu qəzet partiya orqanı olan ilk türk qəzeti idi. 1905-ci ildə [[Məşrutə inqilabı (1905-1911)|İran inqilabının]] başlanması ilə əlaqədar Hümmətin fəaliyyəti xüsusilə genişləndi. Cənubi Azərbaycanın azad edilməsinə olan ümidlərini İran inqilabının qələbəsinə bağlayan hümmətçilərin, demək olar, hamısı bu inqilabda iştirak etdilər. Hümmətin fəaliyyətində Azərbaycan dilində qəzetlərin nəşri əhəmiyyətli yer tuturdu. 1906–07 illərdə təşkilat "Dəvət-Qoç", "Təkamül" və "Yoldaş" qəzetlərini buraxırdı. Onların böyük hissəsi milli maariflənmənin ənənəvi problemlərinə, zəhmətkeşlərin ağır şəraitinə və ayrı-ayrı hallarda cahil ruhanilərin tənqidinə həsr olunmuşdu. 1907-ci ilin iyununda üzvlərinin əksəriyyətinin həbs edilməsi nəticəsində təşkilat xeyli zəiflədi. Hümmətin Bakı şöbəsinin həmin dövrdəki fəaliyyəti barədə son məlumatlar 1910-cu ilə aiddir, bundan sonra isə təşkilat 1917-ci ilə kimi, demək olar, fəaliyyət göstərməmişdir.<ref name=":0">{{AXCE|1|460-462}}</ref> === 1917-ci il === 1917-ci ilin martında, Rusiyada [[Fevral inqilabı]]ndan bir neçə gün sonra, Hümmətin bir çox keçmiş üzvü təcili olaraq konfrans keçirib, təşkilatn [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası|RSDF(b)P]]-nin Bakı Komitəsi ilə birləşməsi məsələsini müzakirə etdilər. Lakin təşkilatın öz ənənələri olduğu və müsəlman kütlələrinin psixologiyası nəzərə alınaraq, səs çoxluğu ilə, partiyanın [[Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası|RSDF(b)P]] ilə birləşməsi və Hümmət adının saxlanılması qərara alındı.<ref>http://presarchive.gov.az/ru-opennews/159.html</ref> Təşkilatın müvəqqəti komitəsi yaradıldı. 1917-ci il iyunun 16-da, [[Nəriman Nərimanov]] başda olmaqla, Hümmətin daimi şəhər komitəsi seçildi. Komitəyə 14 üzv, o cümlədən [[Sultanməcid Əfəndiyev]], [[Həmid Sultanov]], [[Əsədulla Axundov]], [[Məşədi Əzizbəyov]], [[Ağababa Yusifzadə]], [[Bünyad Sərdarov]], [[Möhsün İsrafilbəyov]], [[Tağı Şahbazi Simurğ|Tağı Şahbazi]] daxil idi. Bolşeviklərin proqramını təşkilatın əsas proqramı kimi qəbul etmək qərara alındı. İyulun 3-dən [[Nəriman Nərimanov]]<nowiki/>un redaktorluğu ilə "Hümmət" adlı qəzet çap olunmağa başladı. [[Bakı]]<nowiki/>nın [[Binəqədi rayonu|Binəqədi]], [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]], [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonlarında, [[Gəncə]], [[Lənkəran]], [[Şamaxı]] və [[Naxçıvan]]<nowiki/>da təşkilatın şöbələri yaradılmışdı. === Bölünmə === İyulun sonlarında isə Azərbaycan xalqının milli oyanışı və təşkilatlanmasından ehtiyat edən Bakı bolşeviklərinin təzyiqi nəticəsində Hümmət təşkilatında parçalanma baş verdi. Sol qanadı təşkil edən hümmətçilər bolşeviklərlə sıx əlaqədə işləyirdilər, sağ qanad isə menşevikyönlü hümmətçilərdən ibarət idi. Onlar sosial demokrat menşevik Tiflis Hümməti ilə və onun liderləri olan [[İbrahim Əbilov]], [[Səməd ağa Ağamalıoğlu]], [[Əhməd bəy Pepinov|Əhməd Pepinov]] və b. ilə əməkdaşlıq edirdilər. [[Tbilisi|Tiflis]] hümmətçiləri 1918-ci ilin ikinci yarısında [[Bakı]]<nowiki/>ya köçdükdən sonra [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti|Azərbaycan Parlamenti]]<nowiki/>nin Hümmət və Sosialistlər fraksiyasını təşkil etmişdilər. 1918-ci ilin aprel ayında Bakıda Hümmətin hər iki qanadının gərgin polemika şəraitində konfransı keçirildi. Əsas mübahisə mövzusu Hökumətə və Parlamentə münasibət idi. Mübahisələrə baxmayaraq, konfrans Hümmət təşkilatının 11 nəfərdən ibarət vahid Mərkəzi Komitəsini seçdi (onların 7-si — [[Mirzə Davud Hüseynov]], [[Əliheydər Qarayev]] və b. Hümmətin sol qanadını təmsil edirdilər). Lakin 1919-cu ilin yayında bolşeviklərin Bakı komitəsinin Hümməti [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Rusiya Kommunist Partiyasına (RK(b)P)]] birləşdirmək niyyəti məlum olduqdan sonra menşevik hümmətçilər təşkilatdan çıxdılar. Bolşevik hümmətçilər [[Ruhulla Axundov]]un rəhbərlik etdiyi azərbaycanlı sol eserlərlə birləşməyə də meyl göstərirdilər. Lakin bu cəhdlər uğursuzluqla nəticələndi. Bolşevik hümmətçilər [[RK(b)P]]-nin Qafqaz Diyar Komitəsinin və [[RK(b)P]] Bakı Komitəsinin təşəbbüsü ilə [[Azərbaycan Kommunist Partiyası (1920)|Azərbaycan Kommunist Partiyası]]nın yaradılması məsələsini dəstəklədilər. 1919-cu ilin yayından etibarən bu istiqamətdə fəal iş aparıldı. 1920-ci il fevralın 8-də bolşevik Hümmətin, [[Ədalət Partiyası (Azərbaycan, 1916)|Ədalət Partiyasının]] və [[RK(b)P]] Bakı Komitəsinin birgə iclasında Azərbaycan kommunist təşkilatlarının təsis qurultayının keçirilməsi haqqında qərar qəbul olundu. Azərbaycan kommunist təşkilatlarının ([[RK(b)P]] Bakı Komitəsi, sol Hümmət, [[Ədalət Partiyası (Azərbaycan, 1916)|Ədalət]] və [[Əkinçi Partiyası|Əkinçi]]) fevralın 11–12-də keçirilən 1-ci qurultayında bu təşkilatlar birləşərək, [[Mirzə Davud Hüseynov]]un sədrliyi ilə [[Azərbaycan Kommunist Partiyası (1920)|Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının (AK(b)P)]] yaradılması haqqında qərar qəbul etdilər. Bu vaxtdan etibarən bolşevik Hümmətin müstəqil fəaliyyətinə son qoyuldu. Parlamentdə yalnız [[Səməd ağa Ağamalıoğlu]]nun rəhbərlik etdiyi menşevik Hümmət üzvləri fəaliyyət göstərirdi.<ref name=":0" /> ==== Parlamentdə ==== Hümmət Partiyasını [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]]ndə əvvəl 6 deputat, daha sonra isə 7 deputat təmsil edirdi. Partiya adından [[Əkbər ağa Şeyxülislamov]] [[Paris Sülh Konfransı]]nda iştirak edən nümayəndə heyətinə daxil edilmişdi. Üzvləri Parlamentin maliyyə-büdcə, təsərrüfat, aqrar, sorğu komissiyalarının tərkibinə daxil edilmişdilər. Hümmətçi [[Qasım bəy Camalbəyov]] Müəssislər Məclisinin çağırılması üzrə Mərkəzi Komissiyanın üzvü idi. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]] açılarkən, Hümmət tərəfindən [[Əkbər ağa Şeyxülislamov]] çıxış edərək, Parlament üzvlərini partiyanın bəyannaməsi ilə tanış etmişdi. Bəyannamədə fəhlə hüququ, qadın azadlığı, torpaq məsələsi kəskin şəkildə qoyulurdu. Fraksiya rəhbəri [[Səməd ağa Ağamalıoğlu]]nun başçılıq etdiyi aqrar komissiyanın yaradılması da təsadüfi deyildi. Belə ki, kəndlilərin ağır vəziyyəti Parlamenti xüsusi komissiya yaratmağa məcbur etdi. Lakin aqrar komissiyanın işləri başa çatmadı, aqrar qanun layihələrinin heç biri qanun statusu almadı və bununla, [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin varlığı üçün zəruri olan ən mühüm məsələlərdən biri həll olunmamış qaldı. Hümmət Partiyasından olan deputatlar da sosialistlər fraksiyası tərkibində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin fəaliyyətinə münasibətdə kəskin müxalifətdə olmuş və Şimali Azərbaycanın yenidən Rusiyanın tərkibinə qatılmasında fəal rol oynamışlar.<ref>Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, I cild, "Lider nəşriyyat", Bakı-2004, səh. 433</ref> === Aprel işğalından sonra === [[AK(b)P]] 1920-ci il aprelin əvvəlindən etibarən [[RK(b)P]] [[Qafqaz Diyar Komitəsi]] ilə birgə Bakının [[XI Qırmızı Ordu|11-ci Qırmızı ordu]] tərəfindən işğalı və kommunist çevrilişi planını hazırlamağa başladılar. Aprelin 27-də Bakının işğalçı sovet qoşunları tərəfindən mühasirəyə alındığı şəraitdə, [[Həmid Sultanov]] [[AK(b)P]] MK, [[RK(b)P]] Qafqaz Diyar Komitəsinin Bakı bürosu və [[Mərkəzi Fəhlə Konfransı]] adından [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]]nə hakimiyyətin [[Nəriman Nərimanov]]un rəhbərliyi ilə sovet fəhlə-kəndli hökumətinə təhvil verilməsi haqqında ultimatum təqdim etdi. Parlament buraxılandan dərhal sonra, aprelin 28-də, [[Nəriman Nərimanov]]un sədrliyi ilə, [[Mirzə Davud Hüseynov]], [[Dadaş Bünyadzadə]], A.Əlimov, [[Əliheydər Qarayev]], [[Həmid Sultanov]] və [[Qəzənfər Musabəyov]]un daxil olduğu [[Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsi]] (AMİK) yaradıldı.<ref name=":0" /> == Bölgələrdə == 1907-ci il repressiyalarından sonra Hümmətin Bakıdakı fəaliyyəti məhdudlaşsa da, şəhərdən kənarda apardığı iş davam etməkdə idi. Təşkilatın şöbələri [[Gəncə]]<nowiki/>də, [[Şuşa]]<nowiki/>da, [[Naxçıvan]]<nowiki/>da, [[Culfa (Azərbaycan)|Culfa]]<nowiki/>da fəaliyyət göstərirdi. Lakin onların arasında həm üzvlərinin sayına, həm də siyasi fəallığına görə ən əhəmiyyətlisi Hümmətin 1905-ci ildə yaranmış [[Tbilisi|Tiflis]] şöbəsi idi === Tiflis şöbəsi === Hümmətin [[Tbilisi|Tiflis]] təşkilatı "Müsəlman sosial-demokrat (menşevik) Hümmət Partiyası" adlanmışdı. Təşkilat yerli sosial demokratlarla İran inqilabçılarını Bakı təşkilatına nisbətən daha çox birləşdirirdi. Tiflisdə "[[İctimaiyyun-Amiyyun]]" və ya "[[Ədalət Partiyası (Azərbaycan, 1916)|Mücahid Partiyası]]"nın şöbələri də fəaliyyət göstərirdi. 1906-cı ildə Bakıda və Tiflisdə İran inqilabçılarına yardım komitələri yaradılmışdı. Bakı komitəsinə [[Məşədi Əzizbəyov]], Tiflis komitəsinə isə [[Nəriman Nərimanov]] rəhbərlik edirdi. İran inqilabçılarına yardım göstərilməsi 1909-cu il [[Təbriz üsyanı (1908-1909)|Təbriz üsyanı]] zamanı daha da gücləndi. Təbriz üsyançılarına köməyə gedən və əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarət olan Cənubi Qafqaz könüllülərinin sayı 800 nəfərə çatırdı. Onlardan 50 nəfəri Təbrizin müdafiəsi zamanı həlak olmuşdu. 1911-ci ilin dekabrında inqilab yatırıldıqdan sonra Təbrizdə və Rəştdə hərbi-səhra məhkəmələri təşkil edilmişdi. 200-dək könüllü yayına bilsə də, çoxları həbs olunmuşdu. O zaman İranda olan [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] və [[Seyid Həsən Tağızadə]] təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün Türkiyəyə getməyə məcbur olmuşdular. İranda, eləcə də Rusiyada hümmətçilərin təqib edilməsi, həbs və sürgün olunması Tiflis Hümmətinə və onun Azərbaycanın müxtəlif bölgə və şəhərlərindəki şöbələrinə ağır zərbə vurdu. Tiflis təşkilatının Bakı Hümmətindən daha uzun müddət mövcud olmasına baxmayaraq, 1911-ci ildən sonra onun fəaliyyəti barədə də məlumat, demək olar ki, yoxdur. Bu təşkilat yalnız 1917-ci ilin martından bərpa olundu.<ref name=":0" /> == Mənbə == * Rəsulzadə M.Ə., Əsərləri, c.l, B., 1992 * Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001 * Azərbaycan tarixi, 3 cilddə, c.2, 3, B., 1964; 1973 * Azərbaycan Kommunist Partiyası tarixinin oçerkləri, B., 1964 * Очерки истории Коммунистической партии Азербайджана, т. 1, Баку, 1985 * Багирова И.С., Политические партии и организации Азербайджана в начале XX века , Б., 1997 * Отчет сенатора Кузминского, проделанный в Баку и Бакинской губернии в 19058 г., Баку, 1906 === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Hümmət (qəzet)]] {{1920-ci ilə qədər Azərbaycanda siyasi fəaliyyət}} [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə siyasi partiyalar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan siyasi partiyaları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində siyasi partiyalar]] [[Kateqoriya:1904-cü ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:1920-ci ildə ləğv olunanlar]] [[Kateqoriya:Hümmət Partiyası| ]] e4telqhtdatmlwy62odg396sogb1b6z 0 201738 6557987 6464727 2022-08-01T11:53:25Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Xanlar Hacıyev}} {{Şəxs |adı = Xanlar Hacıyev |orijinal adı = Xanlar Cavad oğlu Hacıyev |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 27.11.1903 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 2.1.1969 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}}<br>{{ADR}}<br>{{USSR}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = tibb |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Hacıyev Xanlar Cavad oğlu''' (27.11.1903, Şuşa – 02.01.1969, Bakı) — Azərbaycan cərrahı, tibb elmləri doktoru (1948), professor (1947). Əməkdar elm xadimi, Tibb xidməti general mayoru. [[İkinci Dünya müharibəsi]]nin iştirakçısı. == Həyatı == 1928 – ci ildə Daşkənddə Orta Asiya Dövlət Universitetinin tibb fakültəsini bitirmiş, Tacikistan SSR respublika xəstəxanasının cərrahlıq şöbəsinə ordinator göndərilmişdi. 1945 – 64 – ci illərdə Şimali Osetiya Dövlət Tibb İnstitutunun qospital cərrahlığı kafedrasına rəhbərlik etmişdir. 1964 – cü ildə Bakıya gəlmiş, Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun operativ cərrahlıq kafedrasının müdiri işləmiş, 1967 – ci ildən ömrünün axırınadək Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnsitutunun cərrahlıq kafedrasına rəhbərlik etmişdir. Tədqiqatı, əsasən yatalaq xolesistitləri nəticəsində öd peritonitləri, malyariya splenomeqaliyalarında müşahidə edilən perisplenitlərə, onların patogenezinə, ağciyər exinokokkozuna, endemik ur xəstəliyinə və s. həsr edilmişdir. Kadrlar hazırlanmasında xidməti olmuşdur. 2 Qırmızı Bayraq, Qırmızı Ulduz, 1 – ci və 2 – ci dərəcəli Vətən Müharibəsi ordenləri, "Şərəf nişanı" ordeni və medallarla təltif edilmişdir.<ref>https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie33994099/</ref> == Mənbə == * Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. Bakı, 1987, X cild, səh. 154 {{Şəxs-qaralama}} ==İstinadlar== [[Kateqoriya:Azərbaycan həkimləri]] [[Kateqoriya:Professorlar]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan cərrahları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı cərrahlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] kbq5eocibixzz0zkuja4epkg5tdlnhk 0 201746 6557433 6501936 2022-08-01T05:52:57Z 5.197.252.123 wikitext text/x-wiki {{Soy | Soy = Məlikaslanovlar | Gerb = | Gerbin izahı = | Şüar = | Titul = [[Bəy]] | Əcdadı = | Qohum soylar = [[Məlikyeqanovlar]], Məlikaslanovlar | Budaqları = | Dövr = | Mənşəsi = [[Şuşa]] | Təbəəliyi = [[Tuğ (Xocavənd)|Tuğ kəndi]], [[Şuşa qəzası]], [[Rusiya imperiyası]] | Torpaqları = | Sarayları = | Mülki fəaliyyəti = | Hərbi fəaliyyəti = | Dini fəaliyyəti = İslam | Mülki mükafatları = | Hərbi mükafatları = | Commons = }} '''Məlikaslanovlar''' - Azərbaycanda yaşayan alban əsilli<ref name=":0">[[Məlik Yeqan]]</ref> azərbaycanlılaşmış sülalə, Azərbaycanın tanınmış [[soylar]]ından biri. == Soyun yaranması == Məlikaslanovlar soyu [[Tuğ (Xocavənd)|Tuğ]] kəndindən olan [[Məlikyeqanovlar]], [[Məlikabbasovlar]] kimi [[Məlik Yeqan]]ın soyundan törəmişdir.<ref>Məlikaslanovların soyağacı haqqında, N.A. Cavanşir Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri, İkinci Buraxılış, Səda, Bakı, 2001, səh: 25 ISBN: 5-86871-204-4 </ref> 1836-cı ildə Çar Rusiyası tərəfindən alban kilsəsinin ləğv edilərək qriqoryan kilsəsinin tabeçiliyinə verilməsi ilə Azərbaycan ərazisində (əsasən, Dağlıq Qarabağda) yaşayan aborigen xalq - albanlar seçim qarşısında qaldılar; onlar ya dini mənsubiyyətlərini rəhbər tutaraq qriqoryan dəsti-xətti ilə erməniləşməli, ya da etnik mənsubiyyətlərini əsas tutaraq ətrafda yaşayan xalqlara qarışmalı idilər. Belə vəziyyətdə bəzi albanlar birinci yolla, bəziləri isə ikinci yolla hərəkət etdilər. Həmin dövrdə Qarabağda öz nüfuzu ilə seçilən alban kökənli Məlik Yeqan və onun ailəsi ikinci yolu seçənlərdən oldu. Beləcə onun sonrakı törəmələri də qafqaz mənşəli albanlar - Məlikyeqanovlar və Məlikabbasovlar kimi tanınmağa başladılar.<ref name=":0" /> <br /> {{Nəsil ağacı/baş|summary=Box 1 married to Box 2, with children Box 3 and Box 4}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | | | | LU | | |LU=Luka}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | | | | |:| | | |}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | | | | MY | | |MY=[[Məlik Yeqan|Məlik Yeqan]] (Dizaq Məliyi, 1744) <br/> (? - 1744)}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | |,|-|-|^|-|-|.| | }} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | Mİ | | | | | MA | |Mİ=Məlik İsay III Dizaq Məliyi (1746-1781) <br/> (1720-1781) |MA=Məlik Aram (II Dizaq Məliyi, 1744-46 <br/> (? - 1746))}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | |,|-|^|-|.| | | |,|-|^|-|.| |}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | SFR | | | BGD | | BXT | | BLN | |BGD='''Baqdad bəy'''|BLN=Bilinməyən 2 qardaşı|BXT=Məlik Bəxtam|SFR=Səfər bəy, <br/> Qarçıqay bəy <br/> (Bu qol xristyan Məlikyeqanovlar olaraq davam etmişdir)}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | | |!| | | |}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | |,|-|-|.| | |}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | |AHS | | MAS | | |MAS='''[[Məlik Aslan bəy Məlikyeqanlı|Məlik Aslan]]''' <br/> (Dizaq mahalının naibi)|AHS=Əlihüseyn bəy, <br/> Baba bəy <br/> (Bu qol müsəlman Məlikyeqanovlar olaraq davam etmişdir)}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | | | | |:| | | |}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | | | | MAT | | |MAT=Məlikaslanovlar davam edir}} {{Nəsil ağacı|border=0|boxstyle=background:#dfd;| | | | | | | | | | | | | | |,|-|-|:|-|-|.| | }} {{Nəsil ağacı/son}} == Soyun tanınmış nümayəndələri == *[[Fərhad bəy Məlikaslanov]] *[[Xudadad bəy Məlikaslanov]] - ADR-in Dəmir yol və Rabitə naziri, ictimai-siyasi xadim. *[[Firudin bəy Məlikaslanov]] — Qarabağ atlı alayının zabiti, mülkədar. *[[Abdulla bəy Məlikaslanov]] - Cəbrayıl qəza maarif şöbəsinin baş müfəttişi *[[Püstə Məlikaslanova]] - Tibb elmləri doktoru, professor. *[[Ramiz Məlikaslanov]] - dirijor. Azәrb. xalq art. (1991), prof. (1993). == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Həmçinin bax == *[[Tuğ (Xocavənd)|Tuğ kəndi]] *[[Məlik Yeqan]] *[[Məlikyeqanovlar]] == Xarici keçidlər == {{soy-qaralama}} [[Kateqoriya:Məlik-Aslanovlar| ]] ao374j00sfbaz2nofk1bp07v3kzp6js 0 215532 6557056 6410060 2022-07-31T20:20:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Film |adı = Avqustun 5 günü |orijinal adı = {{Dil-en|5 Days of August}} |digər adı = Qanlı avqust<br />Müharibənin 5 günü |şəkil = Avqustun 5 günü (film, 2011).jpg |şəklin ölçüsü = 230px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Renni Harlin]] |ssenarist = Mikko Alanne<br />David Battle |əsərin müəllifi = |prodüser = Renni Harlin<br />Corc Lasku<br />Mirza Davitaya<br />Koba Nakopiya |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = Trever Rebin |rollarda = [[Endi Qarsia]]<br />Val Kilmer<br />Riçard Koyl<br />Emmanuel Şriki<br />Rupert Friend<br />Johnathon Schaech<br />Dean Cain<br />Rade Šerbedžija<br />Antje Traue<br />Heather Graham |operator = Çekko Vareze |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Döyüş filmi|Döyüş]] |ilk baxış = [[5 iyun]], [[2011]] ([[Gürcüstan]]) |dil = [[İngilis dili|ingiliscə]], [[Gürcü dili|gürcücə]] |ölkə = {{USA}}<br />{{GEO}} |istehsalçı = Georgia International Films<br />Midnight Sun Pictures<br />Rex Media<br />ICF Production |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = Bədii film |rəng = |vaxt = 120 dəq |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2011]] |büdcə = 12 mln [[ABŞ dolları|$]]<ref>{{cite web| author= Luke Savage| url= http://www.denofgeek.com/movies/938756/renny_harlin_interview_5_days_of_war_the_long_kiss_goodnight_and_directing_lowbudget_war_films.html| title= Renny Harlin interview: 5 Days Of War, The Long Kiss Goodnight, and directing low-budget war films| date= | accessdate= 2011-06-17| archiveurl= https://web.archive.org/web/20110722200203/http://www.denofgeek.com/movies/938756/renny_harlin_interview_5_days_of_war_the_long_kiss_goodnight_and_directing_lowbudget_war_films.html| archivedate= 2011-07-22| deadurl= dead}}</ref> |gəlir = 316,944 [[ABŞ dolları|$]]<ref>{{cite web|title=5 DAYS OF WAR|url=http://boxofficemojo.com/movies/?page=intl&id=5daysofwar.htm|publisher=Box Office Mojo|accessdate=25 December 2012}}</ref> |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 1486193 |vikianbar = }} '''Avqustun 5 günü''' ({{Dil-en|5 Days of August}}, {{Dil-en|5 Days of War}}) — [[Gürcüstan]]-[[ABŞ]] birgə istehsalı olan 2008-ci ilin avqust ayında baş vermiş [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] haqqında çəkilmiş bədii film. Gürcüstanda film «Haqq yolunda mübarizə» adı altında nümayiş etdirilmişdi və demək olar ki, bütün KİV-də geniş şəkildə ictimaiyyətə təqdim olunmuşdu<ref name="FightForTruth">{{cite web |url = http://www.svobodanews.ru/content/article/24221333.html |title = «Пять дней августа» как борьба за грузинскую правду |author = Георгий Кобаладзе, Андрей Шарый |date = 2011-06-06 |work = |publisher = «Радио Свобода» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDJVeYK?url=http://www.svobodanews.ru/content/article/24221333.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Gürcüstanın Diaspora işləri üzrə Dövlət Naziri Mirza Davitayanın bildirdiyinə görə, «qısa zaman içərisində heç bir filmə izləyicilər tərəfindən belə geniş maraq hələ olmamışdı»<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1306951365.php |title = Фильм Ренни Харлина «5 дней в августе» вызывает большой интерес |author = |date = 2011-06-01 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDSSno0?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1306951365.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Onun sözlərinə görə, [[Google]] axtarış sisteminin verdiyi statistik məlumatlar onu göstərir ki, film, hələ Gürcüstan premyerasına 1 həftə qalmış artıq 134 min nəfəri maraqlandırmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.ng.ru/cis/2011-06-03/1_baiden.html |title = Байден не успел уговорить Саакашвили |author = Юрий Симонян |date = 2011-06-03 |work = |publisher = «[[Независимая газета]]» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDUnknw?url=http://www.ng.ru/cis/2011-06-03/1_baiden.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmə maraq əsasən Gürcüstan və Rusiya əhalisi göstərmişdi<ref name="RecordBeforePremiere">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1306997900.php |title = «5 дней августа» — рекорд ещё до премьеры |author = |date = 2011-06-01 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDYPf70?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1306997900.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Bundan başqa, Gürcüstanda filmə maraq elə yüksək idi ki, hətta [[2009-cu il]]də vizyona girmiş «[[Avatar (film, 2009)|Avatar]]» filminin reytinqini də ötmüşdü<ref name="RecordBeforePremiere" />. Demək olar ki, istehsal başladıqdan və nümayişinə qədər olan müddət ərzində, film həm Gürcüstan, həm də Rusiyada tənqidlərə məruz qalmışdı. Gürcüstan tənqidçiləri (ilk növbədə müxalifət nümayəndələri və jurnalistlər) film istehsalına tənasübsüz surətdə yüksək pul vəsaitlərinin xərclənməsini və onu müşaiət edən reklam kompaniyasına (o zaman üçün ən bahalı Gürcüstan film proyektlərdən biri idi<ref name="HollywoodStars" />) işarə edirdilər. Rusiyalı tənqidçilər və gürcüstanlı müxalifətçilər müharibə hadisələrin qərəzli canlandırdırılması iddiası ilə filmi tənqid etmişdilər. Onların fikrincə, belə bir film Gürcüstan hakimiyyətinin özünü beynəlxalq siyasi aləmdə reklam etmə kompaniyası üçün ehtiyac olduğundan ərsəyə gətirilmişdi<ref name="StoneIntroducedFilm">{{cite web |url = http://top.rbc.ru/society/06/06/2011/598925.shtml |title = В Тбилиси Шэрон Стоун представила фильм о войне в Южной Осетии |author = |date = 2011-06-06 |work = |publisher = «[[РосБизнесКонсалтинг]]» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDaqv8J?url=http://top.rbc.ru/society/06/06/2011/598925.shtml |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. == Məzmun == {{məzmun}} Film [[İraq müharibəsi|İraqda baş verən hadisələr]] zamanı, gürcü koalisiya qüvvələrinin kontingent dəstəsinin amerikalı müxbir Tomas Andersin həyatını xilas etməsi ilə başlayır. Həmkarlarının birinin ölümündən sonra, Anders [[Los-Anceles]]ə qayıdır, lakin onun [[Tbilisi]]də yaşayan köhnə dostları Gürcüstanın şimal sərhəddində gözlənilən böyük hərbi münaqişə ilə bağlı ona məlumat verirlər və bundan sonra Tomas operator yoldaşı Sebastian Qants ilə hadisə cərəyan edən yerə gəlir və [[Gürcüstan]]ın həyatına qərq olaraq, onların adət-ənənələri ilə dərindən tanış olurlar. Bu zaman bölgədə Rusiya və Gürcüstan arasında müharibə yetişməkdədir. Əvvəlcə [[osetinlər]], sonradan isə rus qoşunları Gürcüstan ərazisinə atəş açırlar. Gürcüstan sərhəddinə rus ordu və donanması hərəkət edir. Lakin prezident [[Mixail Saakaşvili|Saakaşvili]] ölkəni təxribatlara uymamağa çağırır. Bir bələdçi ilə görüşmək üçün Cənubi Osetiyaya istiqamət götürən Anders və Qants yerli toy mərasiminin necə raket hücumuna məruz qaldığına şahid olurlar. Təsirə məruz qalmış sakinləri yardım göstərərkən, baş qəhrəmanlar Tatiya adlı gürcü qızı və bir neçə yaralını [[Qori]]də yerləşən hərbi qospitala daşıyırlar. Lakin Tatiya jurnalistləri onun qohumlarını tapmaq üçün Cənubi Osetiyaya qayıtmağa razı salır. [[Avnevi]] şəhərinə gəldikdə, qəhrəmanlar oraya rus qoşunlarının daxil olmasını görürlər. Sakinləri küçələrə qovurlar, bir əsgər (Mikko Nousiyanen) polis rəisini və bələdiyyə başçısını tələb edir. Onun tələblərini heç kim qulaq asmadığını görən əsgər yaşlı bir qadının ayağını güllələyir. Sonradan tapılan bələdiyyə başçısı və polis rəisinin boğazını kəsirlər, cəsədlərini isə yandırırlar. Bundan sonra qarət və soyğun başlanır. Əsgərlər evləri qarət edirlər və kütləvi şəkildə dinc sakinləri öldürürlər. Rus vertolyotları əhali içərisində qarışıqlıq yaradaraq, atəş açırlar. Bütün bunları jurnalistlər çəkirlər. Bu qırğın zamanı bir neçə sakin istixanalarda gizlənir. Rus əsgərlərindən biri (Mixail Qomiaşvili) onları görür, lakin görməməzliyə vurur. Sonra, gizlənmiş sakinlər haqqda digər əsgərlər xəbər tuturlar və onları güllələməyə hazırlaşırlar; jurnalistlər onların diqqətini cəlb etməyi qərara alırlar. Əsgərlər onları əsir götürərək, [[Rusiya]] qərargahına aparırlar. Qərargahda qəhrəmanları bölürlər. Rus polkovniki Demidov (Rade Şerbeciya) şahmat oyunu zamanı Anders ilə söhbət edir. Qantsı isə kənddə qırğına rəhbərlik edən həmin döyüşçü dindirir. Məlum olur ki, o, Rusiya tərəfindən cəlb edilmiş, Daniel adında muzdlu kazak komandiridir. Gözlənilmədən qərargaha Rezo Avalianinin komandanlığı altında gürcü qoşun dəstələri daxil olur. Gürcülərin köməyi ilə qəhrəmanlar rus ordusunun hərəkətləri qeyd olunmuş fleş kartla birlikdə kənddən qaça bilirlər. Daniil özünün snayper tüfəngi ilə jurnalistləri vurmağa çalışır, amma atəş nəticəsində yerli qız həlak olur. Bu zaman, Saakaşvili ilə keçirilən görüşdə Gürcüstan hökuməti bu vəziyyətin ümidsiz olması qənaətinə gəlir: Gürcüstana 40 min rus işğalçı qrupu daxil olub, bütün qərb KİV-ləri Rusiya tərəfindədir, beynəlxalq ictimaiyyətsə münaqişənin birbaşa müdaxilə etməyərək, mənasız görüş və iclaslar təşkil etməyə üstünlük verəcək. [[Vladimir Putin|Putin]] şəxsən orduya başçılığı öz üzərinə götürərək «Saakaşvilini yumurtalarından asacağını» bildirir. Rusiya atəşkəsi pozmaqda davam etməsinə baxmayaraq, Saakaşvili lazımsız itkilərin qarşısını almaq üçün qoşunlarına müqavimət göstərməməyə əmr edir. Jurnalistlər və Avaliani dəstəsi Tbilisi ətrafında son müdafiə xətti yaratmaq üçün Qoridən çəkilən orduya qoşulurlar. Onlar Andersin xəbər agentliyinin ofisiylə əlaqə yarada bilirlər və peyk ötürücüsünü əldə edirlər. Ancaq bu vaxt şəhəri rus qoşunları atəşə tuturlar. Bu döyüşdə Hants yaralanır, Anders isə Daniil ilə əlaqə yarada bilir; o artıq Tatiyanı girov götürüb və mübadiləyə razıdır. Onlar Qorinin mərkəzindəki [[Stalin]] heykəlinin yanında görüşürlər. Daniil qızı buraxır və fleşi əldə edir. Lakin fleş kart boşdur, Anders onun içindəki məlumatları artıq Qərbə göndərməyi bacarıb. Birdən Daniil Andersi öpür, sonradan isə onu öldürməyə çalışır. Lakin onun özünü kənddə qırğın zamanı bir neçə mülkini gizlədən əsgər gülləliyir. Bu zaman şəhərə saysız-hesabsız rus tankları yaxınlaşır. Tankçılar sağ qalmış gürcü əsqərlərini dairəyə alırlar, lakin polkovnik Demidon «qətlləri sona çatdığını» bildirərək, əsqərləri sağ qoyaraq, onların getməsinə imkan yaradır. Tbilisiyə [[Polşa]], [[Ukrayna]], [[Litva]], [[Latviya]] və [[Estoniya]] prezidentləri gəlir. Gürcüstan Parlamenti önündə keçirilən mitinq vaxtı Saakaşvili çıxış edərək bildirir ki, «işğalçı güvvələr bizim qapımızın önündədirlər. Bu imperiya çox güclüdür, lakin bizim daha qiymətli bir şeyimiz var, bu da bizim azadlığa olan sevgimizdir». Prezidentlər birləşirlər, ətrafda yığılan insanlar isə əl çalırlar. Andersin reportajı «[[Human Rights Watch]]» -a çatdırılaraq məşhurlaşır. Lakin atəşkəs və ölkəni tərk etmə bəyanatlarına baxmayaraq, rus ordusu Qoridə qalmağa davam edir. Film Gürcüstanın bir neçə sakinin ölü və ya itkin yaxınları haqqında söylədikləri qısa məlumatları ilə sona çatır. '''Xəbərdarlığın sonu''' == Yaradıcılar == === Çəkiliş qrupu === * Rejissor — [[Renni Harlin]] * Prodüsserlər — [[Papuna (Mirzə) Davitaya]], [[Renni Harlin]], Liz Kern, Kristofer Lendri, [[Corc Lasku]], Avi Liani, Den Maskiarelli, Koba Nakopiya, Nikki Stangetti * İcraçı prodüsserlər — [[Maykl Flenniqan]], Giorgi Gelovani, David İmedaşvili, Sindi Kuypers * Ssenari müəllifləri — [[Mikko Alan]], Devid Bettl * Bəstəkar — [[Trevor Rebin]] * Operator — Çekko Vareze * Rəssam — Enni Sperlinq, Tea Teliya * Montaj — Brayan Berdan * Kostyum üzrə rəssam — Elvis Devis == Rollarda == {| class="wikitable sortable" |+Rollarda ! Aktyor ! Rol |- | [[Rupert Frend]] | ''Amerikalı reportyor Tomas Anders'' |- | [[Riçard Koyl]] | ''Amerikalı operator Sebastian Ganz'' |- | Vel Kilmer | ''hollandiyalı jurnalist'' |- | [[Endi Qarsiya]] | ''Gürcüstanın Prezidenti [[Mixeil Saakaşvili]]'' |- | Emmanuel Şriki | ''Tatia'' |- | Hizer Qrem | ''Miriam Eysner'' |- | Conaton Şek | ''Rezo Avaliani'' |} == Film adı == Çəkiliş üçün hələ hazırlıq dövründə filmin adı olmadığından, film haqqda ilk xəbər başlıqlarında onu sadəcə «Renni Harlin layihəsi» və ya «Rusiya-Gürcüstan müharibəsi haqqda film» ({{Dil-en|Untitled Renny Harlin/Georgia-Russia War Project}}) adlandırmışdılar. Sonralar ABŞ-da filmin işçi adı «Qanlı avqust» ({{Dil-en|Red August}}), Gürcüstanda isə — «Sakartvelo» ({{Dil-en|Sakartvelo}}) verilmişdi. Çəkiliş layihəsi mərhələsində film «Gürcüstan» ({{Dil-en|Georgia}}) adı ilə tanınmağa başlamışdı. (ilk promo plakat məhz bu ad altında çap olunmuşdu), bu ad ilə film 2010-ci ildə Kann kino festivalında nümayiş edilmişdi<ref name="5DaysOfAugust">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2010/soc/1285797765.php |title = Фильм Рени Харлина о войне в Грузии будет называться «5 дней августа» |author = |date = 2010-09-29 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDcsYst?url=http://www.apsny.ge/2010/soc/1285797765.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 2010-cu ilin sentyabr ayının sonunda filmin adı yenidən dəyişərək «Avqustda 5 gün» ({{Dil-en|5 Days of August}})<ref name="5DaysOfAugust" /> sonradan isə, «Avqustun 5 günü» ({{Dil-en|5 Days of War}}) formasına çevrilmişdi. Fransada film «Müharibə durumu» ({{Dil-fr|État de guerre}}) adı ilə yayımlanmışdır<ref name="Oreshki">{{cite web |url = http://www.ng.ru/cinematograph/2011-06-06/10_5days.html |title = Мы на орешках упражнялись. В Тбилиси прошла премьера фильма Ренни Харлина «Пять дней августа» |author = Виталий Нуриев |date = 2011-06-06 |work = |publisher = «[[Независимая газета]]» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDeW5i0?url=http://www.ng.ru/cinematograph/2011-06-06/10_5days.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Yaponiyada nümayiş etdirilməsi məqsədilə filmin adı qısaldırılaraq «5 gün» ({{dil-ja|５デイズ}}) adı altında seyircilərə təqdim olunmuşdu. Məhz bu ad bir sıra yapon saytlarında istehza obyektinə çevrilmişdi<ref name="CinematodayJP">{{cite web |url = http://www.cinematoday.jp/page/N0035775 |title = 「デイズ」つながりを勝手にお祝い!?『スリーデイズ』『4デイズ』鑑賞券提示で『5デイズ』が当日1,000円に！ |author = |date = 2011-09-29 |work = |publisher = Cinematoday |accessdate = 2012-01-21 |lang = ja |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDgm5f4?url=http://www.cinematoday.jp/page/N0035775 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 29 iyun 2011-ci ildə ABŞ premyerasından öncə internetdə filmin yeni posteri və 3-cü treyleri (artıq beynəlxalq «5 Days of War» adı altında) nümayiş edilmişdi<ref>{{cite web |url = http://www.fandango.com/movieblog/exclusive-5-days-of-war-poster-premiere-670153.html |title = Exclusive: '5 Days of War' Poster Premiere! |author = John Halecky |date = 2011-06-29 |work = |publisher = [[Fandango (служба заказа билетов)|Fandango]] |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEwd23v?url=http://www.fandango.com/movieblog/exclusive-5-days-of-war-poster-premiere-670153.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. == Filmin yaradılması == === İdeya və konsepsiyası === {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | başlıq = <center>[[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]]</center> | başlıq_yer = left | başlıq_arxafon = | miqyas = 200 | şəkil1 = Peacekeepers barracks Ossetia 2008.jpg | alt1 = Tsxinvali | izah1 = [[Tsxinvali]] [[Rusiya]] hücumundan sonra. | şəkil2 = US Navy 080825-N-0629H-010 A teddy bear lies amidst rubble in Gori after the recent conflict between Georgia and Russia.jpg | alt2 = Qori | izah2 = [[Qori]] [[Rusiya]] hücumundan sonra. | şəkil3 = Georgian demontration in Berlin 2008.jpg | alt3 = Etiraz | izah3 = [[Berlin]]də ''"Gürcüstanda müharibə əlehinə"'' aksiya. }} [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|2008-ci il Rusiya-Gürcüstan müharibəsindən]] sonra, həmin ilin payız aylarında o vaxt Gürcüstan Parlamentinin üzvü Mirzə Davitaya və filmin gələcək prodüsseri David İmedaşvili [[Santa Monika]] şəhərində keçirilən [[American Film Market]] kinobazarında iştirak etmək məqsədilə yola düşürlər. Onların məqsədi gürcü baxış nöqtəsini əks etdirə bilən bir rejissor tapmaq idi. Daha sonralar, Davitaya bu hadisələri yada salarkən etiraf edirdi ki, o Davidlə birgə səmimi şəkildə bu mövzu ilə maraqlanan və münaqişə barədə film çəkməyə razı olan çoxlu sayda müxtəlif insan tapılacağına inanırdılar. Lakin, vəziyyət kifayət qədər fərqli görünürdü, çünki Davitayanın da dediyinə görə onlar «bu industriyanın necə çalışdığını anlamırdılar». Elə orada onlar təsadüfən artıq [[Kommunizm|kommunistik]] [[Rumıniya]]da böyümüş və kifayət qədər təcrübəli film prodüseri sayılan Corc Lasku ilə görüşürlər. O, real hadisələrə əsaslanan bir ssenari əsasında çəkiləcək film layihəsində iştirak etmək barədə razılığa gəlir. Ssenari ilə az tanınan müəllif Devid Bettl məşğul olmağa qərar verdi. Bu layihə onun karyerasında ilk tam formatlı kommersiya filmi idi. Tezliklə Lasku layihədə iştirak etmək üçün o zaman yaradıcı böhranında olan məşhur rejissor Renni Harlinə təklif sürür, Harlin də çəkiləcək filmin rejissoru olmağa öz razılığını bildirir<ref name="SeekingDrama">{{cite web |url = http://www.nytimes.com/2011/08/14/movies/5-days-of-war-renny-harlin-on-russian-georgian-conflict.html?_r=1 |title = Seeking Drama In a Conflict That’s Still Raw |author = Eric Pape |date = 2011-08-12 |work = |publisher = [[The New York Times]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDj1Aw5?url=http://www.nytimes.com/2011/08/14/movies/5-days-of-war-renny-harlin-on-russian-georgian-conflict.html?_r=2 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmin çıxışından sonra, müsahibələrindən birində Harlin söyləyirdi ki, özünə uyğun layihələrin axtarışında olarkən, o tarixi film janrında çəkilişlərə başlamaq istəyir, lakin layihənin maliyyələşdirmə prossesi onu təmamilə qanə etmirdi (digər bir müsahibədə isə Mannerqeym filmi haqqda açıqlama verir). Bu layihənin həyata keçirilə bilinməyəcəyini anlayan Harlin dərin depressiyaya düşür <ref name="denofgeek">{{cite web |url = http://www.denofgeek.com/movies/938756/renny_harlin_interview_5_days_of_war_the_long_kiss_goodnight_and_directing_lowbudget_war_films.html |title = Renny Harlin interview: 5 Days Of War, The Long Kiss Goodnight, and directing low-budget war films |author = Luke Savage |date = 2011-06-13 |work = |publisher = Den of Geek |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDjkdz9?url=http://www.denofgeek.com/movies/17591/renny-harlin-interview-5-days-of-war-the-long-kiss-goodnight-and-directing-low-budget-war-films |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>, buna əsas bir səbəb də yenə maliyyə problemləri idi<ref name="WarMovieGetsARealityCheck" />. Və məhz bu ərəfədə Cənubi Osetiya münaqişəsi barədə öz aralarında söhbət edən prodüsserlə tanış olan Harlin, bu proektə cəlb olunma haqqda təklif alanda çox sevinir və tezliklə həmçinin onu da öyrənir ki, bu münaqişə bir çox insanlara qaranlıq mövzu sayılır<ref name="Heyuguys" />. Daha sonralar Harlin etiraf edir ki, ona o zaman bir neçə təklif irəli sürülmüşdü, lakin o həqiqətən «inandığını» seçir<ref name="WarMovieGetsARealityCheck" />. Bundan sonra, Harlin internetdə bu konflikt barədə lazımi məlumatlar yığaraq özü üçün daha bir izah tapır – dünyada yaşayan insanlar əslində bu münaqişə haqqında öyrənmək marağında deyillər, elə post-sovet ölkələri barədə olduğu kimi<ref name="Heyuguys" />. Onun sözlərinə görə, o Finlandiyalı ssenari müəllifi və özünün yaxın dostu Mikko Alanla birgə BMT, [[Avropa Birliyi]] və [[Human Rights Watch]]-un müstəqil ekspertlərin hesabatları tədqiq etmiş və Gürcüstan qaçqınlarının, siyasətçilərin və jurnalistlərin həyat hekayələrini dinləyir<ref name="denofgeek" /><ref name="HarlinTalksIndiewire">{{cite web |url = http://blogs.indiewire.com/theplaylist/Exclusive-Video-Renny-Harlin-Talks-5-Days-of-War# |title = Exclusive Video: Renny Harlin Talks '5 Days of War' |author = Gabe Toro |date = 2011-11-22 |work = |publisher = The Playlist |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDktR66?url=http://blogs.indiewire.com/theplaylist/Exclusive-Video-Renny-Harlin-Talks-5-Days-of-War |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Harlin ssenari müəllifi Devid Bettlin orjinal versiyası əsasında filmin ağ-qara variantını yaradır<ref name="WarMovieGetsARealityCheck" />. Araşdırmanın növbəti mərhələsi birbaşa ziddiyyət, konflikti müşahidə edən bir jurnalistlə danışmaq məqsədilə Harlinin Gürcüstana səfəri ilə başlayır. Orada da o müharibəni şəxsən görən gürcülərlə — «bədənində yaralar, gözlərində isə yaşlar olan insanlarla» söhbət etmək imkanı yarandı<ref name="WarMovieGetsARealityCheck" />. Yığılan məlumatlar Harlinin film çəkilişləri üçün artıq lazımi miqdarda idi<ref name="HarlinTalksMonstersandcritics.com">{{cite web |url = http://www.monstersandcritics.com/dvd/features/article_1678598.php/Director-Renny-Harlin-talks-5-Days-of-War |title = Director Renny Harlin talks 5 Days of War |author = Anne Brodie |date = 2011-12-02 |work = |publisher = Monsters and Critics |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDmPhMS?url=http://www.monstersandcritics.com/dvd/features/article_1678598.php/Director-Renny-Harlin-talks-5-Days-of-War |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Bundan başqa o sonralar dəfələrlə etiraf etdiyi kimi, bu filmin çəkilişləri razı olmağının bir səbəbi də onun bir vaxtlar Sovet İttifaqı ilə müharibə etmiş Finlyandiyada doğulması müəyyən burada bir rol oynamışdır<ref name="denofgeek" /><ref name="HarlinTalksMonstersandcritics.com" />. Lakin buna oxşar parallelərin olmasına baxmayaraq, Harlinin əsas istəyi müharibə haqqda universal bir film çəkmək idi. Yəni, onun anlatdığı kimi, [[Gürcüstan]] ilə [[Rusiya]] arasında yaşanan bu münaqişə real olaraq elə [[Ruanda]], [[Bosniya və Herseqovina]], [[Cənubi Amerika]], [[İraq]], [[Liviya]], [[Tunis]] və ya [[Misir]] kimi ölkələrdə də baş verə bilərdi. Beləliklə filmin əsas mövzusu bir tərəfdən ciddi problemləri siyasət ilə təmamilə maraqlanmayan yerli sakinlərin dilindən həqiqi hadisələri çatdırmaq, digər tərəfdən isə filmdə seyirci üçün ekşn və əyləncə hissi yaratmaq idi<ref name="Heyuguys">{{cite web |url = http://www.heyuguys.co.uk/2011/06/13/an-exclusive-interview-with-renny-harlin/ |title = An Exclusive Interview With Renny Harlin on 5 Days of War |author = Dave Roper |date = 2011-06-13 |work = |publisher = Heyuguys.co.uk |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDn8dON?url=http://www.heyuguys.co.uk/2011/06/13/an-exclusive-interview-with-renny-harlin/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. [[4 avqust]] [[2009]]-cu ildə Britaniyanın ''[[The Guardian]]'' qəzetinə müsahibəsinə Renni Harlin filmin çəkilişlərinə start verildiyi barədə rəsmi açıqlama verdi. Bununla belə o filminin əsas süjeti müharibəyə qarşı olacağını da anlatır (yəni film nə gürcü, nə rus, nə amerikan əleyhinə çəkilməyəcək, o məhz müharibəyə qarşı sloqan altında ekranlaşdırılacaq<ref>{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/conflict/20100929/213501162.html |title = Фильм Ренни Харлина «5 дней в августе» выйдет на экраны в марте 2011 года — IMBD |author = Циция Мамулашвили |work = |date = 2010-09-29 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDokytp?url=http://www.newsgeorgia.ru/conflict/20100929/213501162.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>). Filmin çəkilişləri və aktyor seçimləri artıq başlamışdı, baxmayaraq ki, rəsmi ssenarini Harlin yalnız 2 həftə bundan öncə əldə etmişdi. Çəkilişlər sentyabr ayının ortalarına planlaşdırılmışdı və çəkiliş münaqişə baş verən yerlər ətrafında getməli idi. Filmin büdcəsi o müddət üzrə çox az miqdarda hesaba alınmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.guardian.co.uk/film/2009/aug/04/renny-harlin-south-ossetia-film |title = Renny Harlin has film about South Ossetian conflict in his sights |author = Ben Child |date = 2009-08-04 |work = |publisher = [[The Guardian]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDsP707?url=http://www.guardian.co.uk/film/2009/aug/04/renny-harlin-south-ossetia-film |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://lenta.ru/news/2009/08/04/harlin/ |title = В Голливуде снимут кино о войне в Южной Осетии |author = |date = 2009-08-04 |work = |publisher = [[Lenta.ru]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDtCbdT?url=http://lenta.ru/news/2009/08/04/harlin/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmin icraçı prodüsserləri Sindi Kuypers və hələ o zamanlar Gürcüstan Parlamentində üzv olan Mirza Davitaya, prodüsserlər isə Harlinin özü və David İmedaşvili seçilmişdirlər<ref>{{cite web |url = http://georgica.net/media/?page=ge&id=16583 |title = Голливудский режиссер и грузинский депутат снимают фильм об августовской войне |author = Георгий Путкарадзе |date = 2009-08-06 |work = |publisher = Газета «Резонанси» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDuoVaI?url=http://georgica.net/media/?page=ge |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. {{Sitat qutusu |quote = «3 il bundan öncə Rusiya-Gürcüstan müharibəsi baş vermişdi və bir qrup insan bu münaqişə haqqında dünyaya məlumat verməyə qərar verdi. Mənim bəxtim gətirdi ki, bu insanlar mənim yanıma gəldilər. Təsadüfdən müharibə Pekində Yay Olimpiya oyunları keçirilən zamanı baş vermişdi. Müharibə cəmi 5 gün sürsə də, onun təsiri dəhşətli idi, bu münaqişə nəticəsində 5 jurnalist həlak olmuşdu. Mən bunları bildikdən sonra [[Gürcüstan]]a gedərək əmin oldum ki, bu tarixi hadisə ona görə lazım idi ki, onun haqqında dünyaya həqiqi məlumatı danışa bilim». |source = Renni Harlin Kann kinofestivalında olarkən verdiyi müsahibədən<ref name="Cannes">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1305915452.php |title = В Каннах был показан фильм Рени Харлина «Пять дней в августе» |author = |date = 2011-05-20 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDvElt4?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1305915452.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref> |width = 30% |align = right }} 2010-cu ilin oktyabr ayında, [[European Film Market|Avropa Kino bazarında]] filmin 15 dəqiqəlik treyler variantını təqdim edərkən, Harlin onu «karyerası ərzində ən şəxsi film» adlandırır. Onun sözlərinə görə, yaratdığı sonuncu filmlər olduqca darıxdırıcı idi və indi o öz rejissurasında dəyişiklik etməyə gərar vermişdir. 2009-cu ildə o bu məqsədlə başqa agentlik ilə müqavilə imzaladı və yeni heyət yığaraq, onlara dərhal yeni bir şey yaratmaları üçün göstəriş verdi<ref name="MostPersonalMovie">{{cite web |url = http://www.hollywoodreporter.com/news/renny-harlin-goes-war-love-20614 |title = Action helmer takes new direction for 'most personal movie' |author = Borys Kit |date = 2010-10-13 |work = |publisher = [[The Hollywood Reporter]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDxbbsd?url=http://www.hollywoodreporter.com/news/renny-harlin-goes-war-love-20614 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmin final mərhələsində Harlinin bloqunda ziyarətçilərin biri ''The Guardian'' istinadən qeyd etmişdir ki, müharibəni Rusiya deyil, Gürcüstan başlamışdı, rejissorun özünü isə satqınlıqda ittiham etmişdi. Buna cavab olaraq isə Harlin «ən gözəl şey odur ki, biz demokratiya dövründə yaşayırıq və hər kəs ifadə azadlığı hüququna malikdir» deyərək, öz bloqunda yazmışdı. Və bundan başqa o heç də şübhə etmir ki, Cənubi Osetiya problemi «olduqca çətindir» və o şəxsən bu mövzuya olan marağı dəstəkləyir<ref name="RennyHarlinsBlog">{{cite web |url = http://rennyharlin.wordpress.com/ |title = Renny Harlin's Blog |author = Renny Harlin |date = |work = |publisher = rennyharlin.wordpress.com |accessdate = 2011-09-23 |lang = en |archive-date = 2011-07-24 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110724235545/http://rennyharlin.wordpress.com/ |url-status = unfit }}</ref>, çünki onun fikrincə bu müharibə haqqında insanlarda az məlumat ona görədir ki, o Pekində keçirilən Yay Olimpiya oyunları zamanı baş verib<ref name="PremiereReport" />. Sonralar o filmin real hadisələr əsasında çəkildiyini də qeyd edirdi (baxmayaraq ki, filmdə bəzi uydurulma hadisələrin də yer alıb)<ref name="denofgeek" />. Əgər Harlin filmin ABŞ-da rəsmi premyerasına qədər öz gürcü yönümlüyünü gizlədirdisə, Hollivud aktyorları başqa mövqedən bu hadisəyə yanaşdılar. Belə ki, aktyor Din Keyn sonralar verdiyi müsahibədə bildirirdi ki, çəkiliş briqadası Gürcüstana gəldikdə, müharibə dəhşətləri haqqında onlar gürcü sakinlərinin özlərindən öyrəndilər (Saakaşvilidən də). Onun fikrincə, dünya bu münaqişə haqqda bilməli idi. Conatan Şek hələ çəkiliş zamanı öz bloqunda dəfələrlə filmin Gürcüstanın suverenliyinin qorunması məqsədilə çəkildiyini açıqlayırdı<ref>{{cite web |url = http://apps.johnathonschaech.net/Blog/?e=38992&d=10/22/2009&s=TACA%2E%20Filming%20and%20Life |title = TACA. Filming and Life |author = Johnathon Schaech |date = 2009-10-22 |work = |publisher = Johnathonschaech.net |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDybGDy?url=http://apps.johnathonschaech.net/Blog/?e=38992 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Oxşar mövqeyi [[Endi Qarsia]] da dəstəklədi. Belə ki, Gürcüstanda təşkil olunan film premyerasında iştirak edən Harlin və Qarsiya bildirdilər ki, Gürcüstan, insanların azadlıq və müstəqilliyi üçün mübarizə apardıqları ölkələri simvolizə edir. Bu konteksdə onlar həmçinin [[Liviya]]da baş vermiş vətəndaş müharibəsini və 2011-ci il Misir inqilabını da xatırlayaraq, filmin pasifist ruhda çəkildiyini də qeyd etdilər<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307321685.php |title = Ренни Харлин: Я снял фильм о маленькой стране, которая пытается сохранить независимость |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pDzSzBX?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307321685.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Sonralar Britaniyanın [[London]] şəhərində keçirilən premyerada Harlin söylədi ki, heç bir müharibədə qalib gəlmək olmaz, çünki ona girdikdə artıq itkilər verirsən<ref name="PremiereReport">{{cite web |url = http://video.uk.msn.com/watch/video/5-days-of-war-premiere-report/xdd629wp |title = 5 Days of War — Premiere Report on MSN Video |author = Upbeat |date = 2011-08-06 |work = |publisher = [[MSN]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |deadlink = 404 |archive-date = 2011-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110611042613/http://video.uk.msn.com/watch/video/5-days-of-war-premiere-report/xdd629wp |url-status = dead }}</ref>. === Aktyor seçimi === [[2009-cu il]]in oktyabr ayının əvvəlində, filmdə rol almaq üçün Hollivud aktyoru Endi Qarsiyanın çəkilişlərə dəvət olunması barədə şaiələr yayılmışdı. O zamanki qeyri-rəsmi məlumatlara görə ona Gürcüstan prezidenti rolu verilmişdi, baxmayaraq ki, o [[Mixail Saakaşvili]]dən 11 yaş kiçikdi<ref>{{cite web |url = http://lenta.ru/news/2009/10/08/andy/ |title = Энди Гарсиа назван исполнителем роли Саакашвили |author = |date = 2009-10-08 |work = |publisher = [[Lenta.ru]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pE2Gvjp?url=http://lenta.ru/news/2009/10/08/andy/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Çəkilişlərə hazırlıq məqsədilə Qarsiya Sakkaşvilinin [[Youtube]]-da çıxışlarını gözdən keçirərək xüsusi bir ləhcə ilə danışmaq üçün təlim almışdı<ref>{{cite web |url = http://www.theepochtimes.com/n2/arts-entertainment/andy-garcias-challenging-role-in-anti-war-movie-60840.html |title = Andy Garcia’s Challenging Role in Anti-War Movie |author = Kristina Skorbach |date = 2011-08-29 |work = |publisher = TheEpochTime |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pE3dNdH?url=http://www.theepochtimes.com/n2/arts-entertainment/andy-garcias-challenging-role-in-anti-war-movie-60840.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 2009-cu ilin noyabr ayında Mixail Saakaşvili [[Kiyev]] şəhərinə təşrif buyuraraq, yerli tok-şou olan "Cavab verməyə hazıram" (telekanal "Ukrayna") gələrək, Endi Qarsiyanı müzakirə etdi. O zarafat edərək, «o əlləri ilə heç də məndən az jestikulyasiya etmir. Düşünürəm ki, o bu rolu oynamağı bacaracaq» — deyə qeyd etmişdi<ref name="NotGovernment">{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/politics/20091120/151268022.html |title = Власти Грузии не финансировали фильм об августовской войне -Саакашвили |author = |work = |date = 2009-11-20 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pE4zzfN?url=http://www.newsgeorgia.ru/politics/20091120/151268022.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. 15 oktyabr 2009-cu ildə Conatan Şek öz bloqunda Gürcüstandakı çəkilişlər barədə yazdı. Onun sözlərinə görə, o [[Gürcüstan Silahlı Qüvvələri]]nin kapitan rolunu oynamalı idi, lakin onun nə hər hansı bir müvafiq təlimi, nə də [[gürcü dili]] biliyi yox idi. Gürcü dilini öyrədən peşəkar müəllim belə olmadığından, o elə çəkiliş prosesi zamanı gürcülərin köməyi ilə bəzi söz ifadələrini əzbərləməyə məcbur olmuşdu<ref name="FilmingUpdate">{{cite web |url = http://apps.johnathonschaech.net/Blog/?e=38569&d=10/15/2009&s=Filming%20Update |title = Filming Update |author = Johnathon Schaech |date = 2009-10-15 |work = |publisher = Johnathonschaech.net |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pE8CMuL?url=http://apps.johnathonschaech.net/Blog/?e=38569 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Kazak Daniel rolu üçün rejissor Harlin özünün yaxın dostu, finlandiyalı aktyor Mikko Nousiayneni çəkilişlərə dəvət etdi. Rolu daha real oynamaq üçün Mikko 2 ay ərzində trenajor zalında məşq edirdi. Daha sonra, artıq Gürcüstanda çəkilərkən təlimatçının başçılığı altında o rus söz və ifadələrini tələffüz etməyə çalışırdı. Aktyor birinci dəfə idi ki, [[rus dili]]ndə danışırdı və bəzi sözlərin mənasını o ümumiyyətlə anlamırdı. Həmçinin kazak obrazını yaratmaq üçün onun bədənində həbsxana döymələrini xatırladan müvəqqəti tatuirovkalar etmişdirlər<ref>{{cite web |url = http://metrolive.fi/jutut/artikkeli/6860/mikko-nousiainen-karvisteli-vuoden-tyottomana/ |title = Mikko Nousiainen kärvisteli vuoden työttömänä |author = Petri Voutilainen |date = 2011-12-21 |work = |publisher = metrolive.fi |accessdate = 2012-02-01 |lang = fi |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pE8xPBt?url=http://metrolive.fi/jutut/artikkeli/6860/mikko-nousiainen-karvisteli-vuoden-tyottomana/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Aktyor Rupert Frendin iştirakı haqqda məlumat hələ 2009-cu ilin oktyabr ayında Conaton Şeykin rəsmi bloq səhifəsində verilmişdi<ref name="FilmingUpdate" />. Artıq çəkilişlər bitdikdən sonra, 2009-cu ilin dekabr ayının əvvəlində [[Collider]] kinoportalı Frend ilə müsahibəsini internetdə yayımlamışdı. Müsahibədə Frend filmin süjeti və özünün rolu haqqda qısa məlumat verirdi<ref>{{cite web |url = http://collider.com/rupert-friend-on-renny-harlins-georgia/12030/ |title = Rupert Friend on Renny Harlin’s GEORGIA |author = Sara Wayland |date = 2009-12-04 |work = |publisher = [[Collider]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEB1yA8?url=http://collider.com/rupert-friend-on-renny-harlins-georgia/12030/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 2009-cu ilin dekabr ayının sonunda aktrisa Emmanuel Şrikinin də film çəkilişlərində iştirak etməsi barədə məlumatlar KİV-ə yayıldı. O zamanki məlumatlara əsasən, Kilmer Rusiya və Gürcüstan münaqişələri arasında qalmış jurnalisti, Şrik isə baş qadın rolunu oynamalı idi<ref>{{cite web |url = http://www.hollywoodreporter.com/news/entourage-actress-caught-georgia-90557 |title = 'Entourage' actress caught in 'Georgia'. Emmanuelle Chriqui joins Val Kilmer in Renny Harlin pic |author = Jay A. Fernandez |date = 2009-10-27 |work = |publisher = [[The Hollywood Reporter]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEBpnKc?url=http://www.hollywoodreporter.com/news/entourage-actress-caught-georgia-90557 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Sonralar Harlin Şrikini bu filmə dəvət etməsini, onun əsl gürcü qızlarına bənzəməsi ilə izah etmişdi. Onun sözlərinə görə, gürcü qızları gözəl üz cizgilərinə və güclü xarakterə malikdirlər. Şriki öz personajı haqqda danışdı; onun sözlərinə görə, qəhrəman qadın bütün film boyu dəyişir – ilk öncə o zorakılığın jurnalistlər tərəfindən çəkilişinə etiraz etsə də, sonda o bu yazıların nə qədər əhəmiyyətli olduğunu anlayır və öz ölkəsi uğrunda sona qədər vuruşmağa hazır olur<ref name="ChriquiTalksBluRay">{{cite web |url = http://www.movieweb.com/news/exclusive-emmanuelle-chriqui-talks-5-days-of-war-blu-ray |title = EXCLUSIVE: Emmanuelle Chriqui Talks 5 Days of War Blu-Ray |author = B. Alan Orange |date = 2011-11-28 |work = |publisher = MovieWeb |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pECUc3P?url=http://www.movieweb.com/news/exclusive-emmanuelle-chriqui-talks-5-days-of-war-blu-ray |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Həmçinin artıq o vaxta kimi layihədə Rada Şerbeciyanın və Antye Troenin də iştirakı məlum oldu<ref>{{cite web |url = http://www.filmstalker.co.uk/archives/2009/10/harlin_talks_georgia_and_cast.html |title = Harlin talks Georgia and cast |author = Richard Brunton |date = 2009-10-29 |work = |publisher = Filmstalker |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEGABag?url=http://www.filmstalker.co.uk/archives/2009/10/harlin_talks_georgia_and_cast.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. == Çəkiliş == Filmin çəkilişləri [[5 oktyabr]] [[2009-cu il]]də Gürcüstanın Tsalka rayonunda, [[Kvemo-Kartli]] bölgəsində və [[Gürcü-osetin münaqişəsi|gürcü-osetin konflikti]] yaxınlığında, [[Qori]] şəhərində yerləşən hərbi bazada (Şida-Kartli bölgəsi) start verilmişdi. Bu bölgələrdə Gürcüstan hökumətinin çəkiliş üçün verdiyi tank və digər ağır texnikaların çəlkilişi üçün istifadə olunurdu<ref name="MixedSenses" />, bu da kompüter qrafikası istifadəsini xeyli azaltmışdı<ref name="Heyuguys" />. Qarsiyanın iştirak etdiyi çəkilişlər Tbilisidə, Prezident Saakaşvilinin Avlabar iqamətgahında aparılmışdı. Həmin günün axşamı isə Rustaveli prospektində 10 min insanın "Rusiya ilə müharibə fonunda xalqın birləşməsi demonstrasiyası" səhnəsini çəkmişdilər. Təşkilatçılar Tbilisi sakinlərinə həmin gün masovkada iştirak etməyi xahiş etmişdilər. Hətta bu çəkiliş üçün Rustaveli prospektində avtonəqliyyatın hərəkəti bir müddət dayandırılmışdı<ref name="EndOfScene">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2009/soc/1256103453.php |title = У парламента завершилась съемка одной из сцен голливудского художественного фильма |author = |date = 2009-10-20 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEREuUZ?url=http://www.apsny.ge/2009/soc/1256103453.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Əlavə çəkilişlər İmereti bölgəsində yerləşən Vardzia kəndində və Tbilisinin yaxınlığında yerləşən Mtsxeta şəhərində keçirilməli idi<ref>{{cite web |url = http://apps.johnathonschaech.net/Blog/?e=39217&d=10/27/2009&s=Filming%20in%20Georgia |title = Filming in Georgia |author = Johnathon Schaech |date = 2009-10-27 |work = |publisher = Johnathonschaech.net |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEYBrBD?url=http://apps.johnathonschaech.net/Blog/?e=39217 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Elə o zaman, oktyabr ayının sonunda Gürcüstana bir həftəlik çəkiliş üçün aktyor Vel Kilmer təşrif buyurmuşdu. Ümumilikdə çəkiliş komandasında 17 ölkədən olan nümayəndə var idi, buna görə də əhəmiyyətli sayda tərcüməçi qismində insan cəlb edilmişdi<ref name="denofgeek" />. Məsələn xüsusi effektlərlə, vizual effektlərlə rus ekspertləri məşğul olurdular<ref>{{cite web |url = http://www.imdb.com/title/tt1486193/fullcredits#cast |title = Full cast and crew for 5 Days of August |author = |date = |work = |publisher = [[IMDb]] |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEIgCRD?url=http://www.imdb.com/title/tt1486193/fullcredits#cast |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Belə ki, tryuk və xüsusi effektləri Rusiyanın StuntART kaskadyor komandası işləyib hazırlayıdı<ref>{{cite web |url = http://www.stuntart.ru/orlov.html |title = Владимир Орлов — каскадеры StuntART |author = |date = |work = |publisher = StuntART |accessdate = 2012-01-21 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEJZ3b5?url=http://www.stuntart.ru/orlov.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Çəkilişlər bitdikdən sonra çəkiliş qrupunun bir hissəsi Tbilisini tərk etmişdi, qalan hissə isə bir həftə ərzində bütün texnikanı konteynerlərə doldurmalı idi<ref name="EndOfShooting">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2009/soc/1259018651.php |title = Рене Харлин завершил съемки фильма в Грузии |author = |date = 2009-11-23 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEYw7se?url=http://www.apsny.ge/2009/soc/1259018651.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. İlk olaraq film ingilis dilində çəkilmişdi. Gürcüstanda nümayiş olunmaq məqsədilə film gürcü dilinə tərcümə olunmuşdu. Filmin səsləndirilməsində gürcü aktyorları Şalva Dumbadze və Şota Kristesaşvili iştirak etmişdilər<ref name="regions" />. Bununla belə, Endi Qarsiyanın oynadığı personajı səsləndirmək üçün aktyoru 5 kandidat arasından seçmişdilər<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1305338316.php |title = На озвучивание Саакашвили в «5 дней в августе» рассматриваются 5 кандидатов |author = |date = 2011-05-13 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEaKN3I?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1305338316.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. == Büdcə və maliyyə == Filmin dəqiq büdcəsi haqqda olan məlumat son dərəcə ziddiyyətlidir: müxtəlif mənbələrdə filmin büdcəsi 12 milyondan<ref name="MixedSenses">{{cite web |url = http://russian.eurasianet.org/node/58711 |title = Грузия: Голливудская версия войны 2008 года вызвала смешанные чувства в Тбилиси |author = Георгий Ломсадзе |date = 2011-06-08 |work = |publisher = EurasiaNet |accessdate = 2012-01-23 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEck210?url=http://russian.eurasianet.org/node/58711 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref> 50 milyon dollara<ref name="Oreshki" /> kimi göstərilib. Filmin hələ yaradılma mərhələsində, onun rəsmi sponsoru naməlum idi<ref name="MixedSenses" />. Lakin artıq çəkiliş mərhələsində bu layihənin Gürcüstan hakimiyyəti tərəfindən maliyyələşdirilməsi fikri ortaya atılmışdı. Belə ki, Gürcüstanın leyborist partiyasının lideri Şalva Natelaşvili "Alia" qəzetinə verdiyi şərhdə, Saakaşvilinin şəxsən çəkiliş üçün 35 milyon dollar ayırdığını bildirmişdi və bu məlumatı hətta şəxsən keçmiş Dövlət Naziri Georgi Haindrava da təsdiqləmişdi. Gürcüstan Leyborist Partiyasının Baş katibi İosif Şatberaşvilinin isə iddia etdiyinə görə, Saakaşvili filmin yaradıcılarına şəxsən 100 milyon dollar ayırmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.svobodanews.ru/content/article/1859465.html |title = Саакашвили снимает кино? |author = Георгий Кобаладзе |date = 2009-10-23 |work = |publisher = «Радио Свобода» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEdTqdx?url=http://www.svobodanews.ru/content/article/1859465.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Daha sonra da gürcü müxalifətçiləri ölkə rəhbərliyini filmə sponsorluqda ittiham edirdi. [[2009-cu il]]in oktyabr ayında, Rusiya qəzetləri Endi Qarsiyanın 500 min dollar, Harlinin isə 450 min dollar qonorar almaları haqqında məlumat yaymışdılar<ref name="Finn&CubanForOsetianWar" />. [[2009-cu il]]in noyabr ayında Mixail Saakaşvili Kiyev şəhərinə gələrək, "Ukrayna" telekanalının tok-şou olan "Cavab verməyə hazıram"da seyircilərin suallarına cavab verərək, Gürcüstan hakimiyyətinin gürcü kinematoqrafına ayrılacaq vəsaitin olmaması səbəbindən, bu filmi maliyyələşdirilməsinin absurd hal olduğunu bildirmişdi<ref name="NotGovernment" />. Harlin də eyni baxımından bunu dəstəkləyərək, o, və onun komandasının Gürcüstan hakimiyyətindən heç bir pul almadıqlarını bəyan etmişdi<ref name="SeekingDrama" />. Ancaq 2009-cu ilin dekabr ayında ABŞ-ın [[Time (jurnal)|Time]] jurnalı layihənin müəllifi olan David İmedaşvilinin açıqlamalarını çap etmişdi. Onun sözlərinə görə, filmin ilkin maliyyəsi Gürcüstan hökuməti tərəfindən təmin edilmişdir. Saakaşvili partiyasının üzvü olan filmin prodüseri Mirzə Davitaya əksinə, bu ideyanı dəstəkləyərək, "bu bizim dünyaya əslində nə baş verdiyini göstərmək üçün bir şansımızdır" – deyərək filmin "tarixi faktlara əsaslandığını" vurğulamışdı<ref>{{cite web |url = http://www.time.com/time/arts/article/0,8599,1944601,00.html |title = Russia and Georgia Go to War Again — on Screen |author = Simon Shuster |date = 2009-12-04 |work = |publisher = [[Time (журнал)|Time]] |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEgFQZ0?url=http://www.time.com/time/arts/article/0,8599,1944601,00.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Bu məlumat müxalifət tərəfdaşlarının Saakaşvilini yalanda ihtiham etməsinə imkan yaratmışdı<ref>{{cite web |url = http://georgiamediacentre.com/content/time_report_shows_saakashvili_less_honest_about_renny_harlin_film |title = Time report shows Saakashvili less than honest about Renny Harlin film |author = |date = 2009-12-04 |work = |publisher = Georgian International Media Centre |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archive-date = 2009-12-08 |archive-url = https://web.archive.org/web/20091208110158/http://georgiamediacentre.com/content/time_report_shows_saakashvili_less_honest_about_renny_harlin_film |url-status = unfit }}</ref>. Saakaşvili öz növbəsində, 2009-cu ilin yekunlaşdırılması zamanı filmin çəkilişlərinin dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi ilə əlaqədar məlumatın yalan olduğunu təkrarlayaraq, filmin "idealist insanlar tərəfindən çəkilmiş və 10 dəfə artıq gəlir qazanacaq sadə kommersiya layihəsi" olduğunu açıqlamışdı<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2009/pol/1261811910.php |title = Если кому и должны мы ставить памятник в Грузии, так это Некрасов и его супруга — Саакашвили |author = |date = 2009-12-26 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEgtzQO?url=http://www.apsny.ge/2009/pol/1261811910.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 2011-ci ilin aprel ayında konferensiyada çıxış edən prodüsser köməkçisi Nika Avaliani ona büdcə haqqda verilmiş suala cavab verməkdən imtina edərək, bütün sualları prodüsserin özünə verilməsini məsləhət görmüşdü. Bundan az bir müddət sonra, "Kavkasia" telekompaniyasının sahibi David Akubardiya bildirir ki, onun məlumatlarına əsasən, filmin çəkilişinə 30 milyon dollar xərclənib<ref name="TengizesVsRennies" />. Bütün bu büdcə məsələsinə dair suallara, Tbilisi premyerası münasibətilə mətbuat konfransında çıxış edən Harlin, 5 iyun 2011-ci ildə son nöqtəni qoyaraq, filmin büdcəsi cəmi 12 milyon dollar təşkil etdiyini bildirmişdi<ref name="HollywoodStars" />, həmin ilin iyun ayında isə "İmedi" telekanalının efirində baş prodüser Koba Nakopia filmin büdcəsinin 20 milyon dollardan az olduğunu təsdiqləmişdi, lakin yenə də dəqiq miqdarını açıqlamamışdı. Elə aktyor Endi Qarsiyada müqavilənin şərtlərini istinad edərək, bu informasiyanın məxfi olduğunu söyləmişdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1309126372.php |title = Бюджет фильма «5 дней в августе» составил около 20 млн долларов |author = |date = 2011-06-26 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEiIEr6?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1309126372.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 2011-ci ilin iyun ayının ortalarında [[Gürcüstanın Mədəniyyət və Abidələrin Mühafizəsi Nazirliyi|Gürcüstanın Mədəniyyət və Abidələrin Mühafizəsi Naziri]] Nikolas Rurua "[[Exo Moskva]]" radiostansiyasına verdiyi müsahibədə öz fikirlərini söyləyərək, dövlətin filmi sifariş etmədiyini, çəkilişlərin isə Gürcüstan-Ukrayna özəl şirkətin maliyyələşdirdiyini demişdi<ref name="Rurua">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/pol/1311127043.php |title = Николоз Руруа: «5 дней в августе» — это не шедевр |author = |date = 2011-07-19 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEkfp8W?url=http://www.apsny.ge/2011/pol/1311127043.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. == Marketinq == Filmin çəkilişlərinin ilk foto və video yazıları 2009-cu ilin oktyabr ayında yayımlanmışdı<ref name="Finn&CubanForOsetianWar">{{cite web |url = http://novostivl.ru/msg/8955.htm |title = Грузия подрядила финна снимать кубинца в фильме про осетинский конфликт |author = Егор Лем |date = 2009-10-25 |work = |publisher = «Ежедневные Новости Владивостока» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEn4hDE?url=http://novostivl.ru/msg/8955.htm |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 2010-cu ilin fevral ayında internetdə filmin («Gürcüstan» adı ilə) ilk promorolik nümayiş edilmişdi<ref>{{cite web |url = http://kino-govno.com/comments/25339 |title = Промо-ролик фильма «Грузия» |author = Михаил Судаков |date = 2010-02-16 |work = |publisher = «Кино-Говно» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEqS4fW?url=http://kino-govno.com/comments/25339 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Bu şəkil və videoların əsasında filmin ilk treyleri çəkilmişdi və yalnız 2010-cu ilin iyun ayında çap edilmişdi. Treyler filmin neytral olmadığını bildirənlərin fikirlərinin təsdiqi idi<ref>{{cite web |url = http://novostivl.ru/msg/11343.htm |title = Грузия будет отстаивать независимость под флагами США, Украины и Литвы |author = |date = 2010-06-03 |work = |publisher = «Ежедневные Новости Владивостока» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEsZX1Z?url=http://novostivl.ru/msg/11343.htm |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. [[2010-cu il]]in oktyabr ayında Berlinin Avropa kinobazarında (EFM) hazırlanacaq filmin 15 dəqiqəlik qısa treyleri nümayiş olunmuşdu. Treyler özündə Gürcüstanın gözəl peyzajlarından başlayaraq, partlayan avtomobil və rus qoşunlarının işğalının aerofotoçəkilişlərini birləşdirirdi<ref name="MostPersonalMovie" />. [[2010-cu il]]in noyabr ayında filmin bu dəfə «Avqustda 5 gün» adlı 2-ci treyleri də seyircilərə təqdim olunmuşdu<ref>{{cite web |url = http://kino-govno.com/comments/2819 |title = Второй промо-ролик фильма «Пять дней августа» |author = Михаил Судаков |date = 2010-11-07 |work = |publisher = «Кино-Говно» |accessdate = 2012-01-24 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEuqaUl?url=http://kino-govno.com/comments/2819 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Treyler beynəlxalq film saytlarında böyük marağa səbəb olmuşdu; belə ki, bəzi jurnalistlər etiraf etmişdilər ki, əvvəllər bu film haqqında heç bir məlumata sahib deyildilər<ref>{{cite web |url = http://geektyrant.com/news/2011/7/5/trailer-for-5-days-of-war.html |title = Trailer for 5 Days Of War |author = Xavier Phoenix |date = 2011-07-05 |work = |publisher = Geektyrant |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |deadlink = 403 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110709223144/http://geektyrant.com/news/2011/7/5/trailer-for-5-days-of-war.html |archivedate = 2011-07-09 |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.28dayslateranalysis.com/2011/06/5-days-of-war-covers-georgian-conflict.html |title = 5 Days of War Covers the Georgian Conflict in this Official Poster and Trailer |author = Michael Allen |date = 2011-06-29 |work = |publisher = 28 Days Later Analysis |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pExUf3a?url=http://www.28dayslateranalysis.com/2011/06/5-days-of-war-covers-georgian-conflict.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>, amma onlar həmçinin filmin seyirciyə müəyyən bir maraq yaratdığını da qeyd edirdilər<ref>{{cite web |url = http://www.filmjunk.com/2011/07/06/renny-harlins-5-days-of-war-trailer/ |title = Renny Harlin’s 5 Days of War Trailer |author = Sean Dwyer |date = 2011-07-06 |work = |publisher = Film Junk |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pEyVKok?url=http://www.filmjunk.com/2011/07/06/renny-harlins-5-days-of-war-trailer/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.getthebigpicture.net/blog/2011/7/2/practically-see-the-whole-movie-in-new-trailer-for-five-days.html |title = Practically See the Whole Movie in New Trailer For 'Five Days of War' |author = Patrick Fancher |date = 2011-07-02 |work = |publisher = GetTheBigPicture.com |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pF08DLc?url=http://www.getthebigpicture.net/blog/2011/7/2/practically-see-the-whole-movie-in-new-trailer-for-five-days.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.slashfilm.com/five-days-war-trailer-renny-harlins-realworld-action-movie/ |title = ’5 Days of War’ Trailer: Renny Harlin’s Real-World Action Movie |author = Russ Fischer |date = 2011-07-01 |work = |publisher = [[/Film]] |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pF0xj22?url=http://www.slashfilm.com/five-days-war-trailer-renny-harlins-realworld-action-movie/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://twitchfilm.com/news/2011/07/us-trailer-for-renny-harlins-new-film-5-days-of-war-is-here.php |title = US Trailer for Renny Harlin’s New Film 5 Days Of War Is Here! |author = Hugo Ozman |date = 2011-07-01 |work = |publisher = [[Twitch Film]] |accessdate = 2012-01-24 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pF1ZIGM?url=http://twitchfilm.com/news/2011/07/us-trailer-for-renny-harlins-new-film-5-days-of-war-is-here.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. == Çıxış == === Film festivalları === Filmin çəkiliş mərhələsində, onun 2010-cu ilin may ayında ekranlara çıxmalı olduğu bildirilirdi<ref name="EndOfShooting" />, digər versiyaya görə isə — 8 avqust 2010-cu ildə film izləyicilərə təqdim edilməli idi. Lakin 2010-cu ilin may ayında Kann kinofestivalında filmin sadəcə olaraq ilkin versiyası seyircilərə göstərilmişdi (film «Georgia» adı altında nümayiş olunmuşdu)<ref name="5DaysOfAugust" /> (festivalın proqramından kənar<ref>{{cite web |url = http://www.festival-cannes.com/en/archives/2010/allSelections.html |title = Official Selection 2010 |author = |date = |work = |publisher = [[Kann Kinofestivalı|Festival de Cannes]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pF4qLOW?url=http://www.festival-cannes.com/en/archives/2010/allSelections.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>). 2010-cu ilin sentyabr ayında filmin rəsmi çıxışının 2011-ci ildə baş tutacağı elan edilmişdi. Versiyaların birinə əsasən, filmin dünya premyerası 2011-ci ilin mart ayında Almaniyanın "[[Berlinale]]" kinofestivalında keçirilə bilərdi<ref name="5DaysOfAugust" />. Filmin növbəti nümayişi yalnız 3 Noyabr 2010-cu ildə ABŞ-ın [[American Film Market]] kinobazarında keçirildi. Prodüsserlərindən biri Corc Laskunun dediyinə görə, film "çox yaxşı təəssürat yaratdı" və onun nümayişi dünyanın 50 ölkəsində planlaşdırılmışdı. Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya dərhal filmin yayım haqqlarını əldə edə bilmişdilər<ref>{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/culture/20101217/213651206.html |title = Фильм о грузино-российской войне увидят в 50 стран мира — Джордж Ласку |author = Циция Мамулашвили |work = |date = 2010-12-17 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pF5SIXs?url=http://www.newsgeorgia.ru/culture/20101217/213651206.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref> (film nümayiş edildikdən sonra, Harlin tərəfindən bu məlumat təkzib edilmişdi<ref name="Heyuguys" />). 14 aprel 2011-ci ildə film Valensiya şəhərində düzənlənən macəra janrında [[Mostra de Valencia]] beynəlxalq film festivalında nümayiş olunmuşdu<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1302811792.php |title = Мировая премьера «5 дней в августе» состоится сегодня на кинофестивале в Валенсии |author = |date = 2011-04-14 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pF9avXU?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1302811792.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref name="WaitingOfSharonStone">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307218201.php |title = Шерон Стоун и Энди Гарсиа ждут сегодня в Тбилиси |author = |date = 2011-06-04 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFCDTxx?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307218201.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Film müsabiqədənkənar olaraq festivalın bağlanışında göstərilmişdi, nümayiş zamanı orada diaspor üzrə Gürcüstanın dövlət naziri Papuna (Mirzə) Davitaya iştirak etmişdi<ref>{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/culture/20110404/213855622.html |title = Премьера фильма о войне Грузии и России состоится в Валенсии |author = Циция Мамулашвили |work = |date = 2011-04-04 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFEaUMH?url=http://www.newsgeorgia.ru/culture/20110404/213855622.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Nazirin özündən başqa, gürcü nümayəndə heyəti tərkibində həmçinin müğənni [[Sofo Nijaradze]], bəstəkar Nika Memanişvili və yaradıcı komanda nümayəndələri,<ref>{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/announce/20110413/213873969.html |title = Фильм о войне Грузии и России закроет фестиваль кино в Валенсии |author = Циция Мамулашвили |work = |date = 2011-04-13 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFIJoqY?url=http://www.newsgeorgia.ru/announce/20110413/213873969.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref> həmçinin film prodüsseri Koba Nakopia da iştirak etmişdilər<ref name="EndOfValensia">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1302896185.php |title = «Пять дней в августе» закрыли Валенсию |author = |date = 2011-04-15 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFLtxRn?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1302896185.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmin nümayişinə görə Harlinə kinofestivaldan xüsusi mükafat vermək planlaşdırılmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/video/20110415/213879286.html |title = Фильм «5 дней в августе» показали на кинофестивале в Валенсии — ВИДЕО |author = |work = |date = 2011-04-15 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFOdNzD?url=http://www.newsgeorgia.ru/video/20110415/213879286.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Festivalın bağlanış mərasimi əsnasında Renni Harlin, filmi [[Polşa]] prezidenti [[Lex Kaçinski]]yə həsr etdiyini bildirir<ref name="EndOfValensia" />. === Gürcüstan === ==== Premyeraya hazırlıq ==== [[Tbilisi]]də filmin premyerası [[5 iyun]] [[2011]]-ci ildə «Rustaveli» kinoteatrında təşkil olunmuşdu. Bu hadisə ölkənin həm siyasi, həm də mədəni həyatında böyük bir rezonansa səbəb olmuşdu. Filmin premyerası və ümumilikdə film haqqında olan məlumatlar Gürcüstan KİV-nin əsas başlığı idi. Ölkəyə gələn qonaqlar üçün xüsusi mədəni proqram tərtib edilmişdi, bəzi qonaqlar isə hətta Gürcüstan Prezidenti ilə qörüşə layiq olmuşdular. Filmin premyerasından bir neçə gün öncə [[Hollivud]]dan olan qonaqların və 8 amerikalı konqresmenin səfəri planlaşdırılırdı<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307037961.php |title = Шерон Стоун и 8 американских конгрессменов ждут в Тбилиси на премьере «5 дней в августе» |author = |date = 2011-06-02 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFYpPM8?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307037961.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Xüsusilə filmin təqdimat mərasiminə Hollivud ulduzları Endi Qarsiya, Renni Harlin, Rupert Frend, Vel Kilmer və filmin çəkilişlərində iştirak etməyən [[Şeron Stoun]] də gəlmişdi<ref name="SecondHomelandForHarlin">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307309582.php |title = Ренни Харлин: Грузия — моя вторая родина |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFbEtv6?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307309582.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Şeron Stoun Tbilisi şəhərinə digər Hollivud ulduzlarından daha tez, premyeradan öncə, 4 iyun tarixində (Şeron Moskva reysi ilə Tbilisidəki "Redisson" hotelinin nömrələrinin birində qaldı) gəlmişdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307234180.php |title = Звезда Голливуда Шерон Стоун уже в Тбилиси |author = |date = 2011-06-04 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFdakIh?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307234180.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Premyeradan öncə Mixail Saakaşvili Şeron Stoun ilə görüşdü, ona öz uşaqlarının və [[Batumi]] delfinlərinin fotoşəkillərini göstərdi<ref name="SecondHomelandForHarlin" />. Həmçinin qonaqlar üçün Saakaşvili Tbilisinin gecə görünüşünü öz Prezident sarayından kiçik təqdimat şəklində göstərdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/pol/1307309916.php |title = Михаил Саакашвили принял Шерон Стоун в президентском дворце |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFgD1ZP?url=http://www.apsny.ge/2011/pol/1307309916.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Daha sonra Şeron Tbilisinin mərkəzinə gəzməyə çıxaraq<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307319812.php |title = Шэрон Стоун осмотрела улицы старого Тбилиси |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFifBky?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307319812.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref> burada Bütün Gürcüstanın katolikosu, Patriarx II İlia ilə görüşdü<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307322075.php |title = Шэрон Стоун встретилась с Илией Вторым |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFl3rcQ?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307322075.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://news.az/articles/georgia/37809 |title = The actress, the patriarch and the president |author = |date = 2011-06-06 |work = |publisher = News.Az |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFqfXDE?url=http://news.az/articles/georgia/37809 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. "Kavkasiya" telekompaniyasının sahibi David Akubardiyanın məlumatına görə, bu iki günlük ziyarət üçün Şeron Stoun 5 milyon dollar qazanmışdı. Lakin "Maestro" telekompaniyasının reportyorları Koba Nakopia ilə əlaqə saxlayaraq bu məlumat barədə soruşurlar, cavabında isə Nakopia bütün məlumatları öyrənəcəyini söz verərək, telefon dəstəyini asır<ref name="TengizesVsRennies">{{cite web |url = http://novost.ge/2011/06/20/filmy-o-gruzii-budut-snimat-ne-tengizy-abuladze-a-renni-xarliny/ |title = Фильмы о Грузии будут снимать не Тенгизы Абуладзе, а Ренни Харлины… |author = Роман Андгуладзе |date = 2011-06-20 |work = |publisher = «Новость.ge» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFrdiYd?url=http://novost.ge/2011/06/20/filmy-o-gruzii-budut-snimat-ne-tengizy-abuladze-a-renni-xarliny/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. {{Sitat qutusu |quote = ''“Mən 50% gürcü, 50% finlandiyalı və yalnız 1% amerikalıyam.”'' |source="Rejisor Renni Harlinin Tbilisidə filmin premyerasından öncə müsahibəsindən."<ref>{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/society/20110606/213976990.html |title = В Тбилиси состоялась премьера фильма «Пять дней в августе» |author = Александр Имедашвили |work = |date = 2011-06-06 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFsgXSI?url=http://www.newsgeorgia.ru/society/20110606/213976990.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref> |width = 30% |align = right }} Rejissor Renni Harlin Tbilisiyə səhər tezdən, iyunun 5-də filmin bütün çəkiliş qrupu ilə təşrif buyurdu. Yerə endikdə o gürcü torpağını öpərək, Gürcüstanın artıq onun 2-ci vətəni olduğunu bildirdi<ref name="SecondHomelandForHarlin" /><ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307320567.php |title = Визит Ренни Харлина в Тбилиси начался с поцелуя грузинской земли |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFwskzv?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307320567.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmin seansından öncə «Redisson» mehmanxanasında kiçik bir mətbuat konfransı təşkil edildi. Konfransda Harlin filmdə iştirak etmiş aktyorları təqdim edərək, «sevimli Gürcüstana» geri qayıtdığı üçün çox xoşbəxt olduğunu bildirdi<ref name="TheShowBegin">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307326206.php |title = В Тбилиси начался показ фильма «5 дней в августе» |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pFzM2b1?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307326206.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref> və aktyor Endi Qarsiyanın Gürcüstan Prezidentinə bənzədiyini və Prezidentin qalstuku xardal ilə yeməyi çox sevdiyini deyərək zarafat etdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307321807.php |title = Ренни Харлин: Энди Гарсия любит галстук вместе с горчицей |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pG1qTQP?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307321807.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 5 iyun, filmin premyerası günü, Rustaveli prospektində mühafizəni təmin etmək məqsədilə geniş tədbirlər aparılmışdı. Premyera artıq başlanan zaman, kinoteatrın yerləşdiyi ətraf yollar tamamilə bağlanmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307308677.php |title = У кинотеатра «Руставели» ведется подготовка к премьере «5 дней в августе» |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pKhG9YN?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307308677.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Kinoteatrın foyesində 2008-ci ilin avqust hadisələrinə dair fotostendlər də qoyulmuşdu<ref name="ReadyForPremiere">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307245366.php |title = Кинотеатры Грузии готовятся к мировой премьере |author = |date = 2011-06-04 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pKjwCY6?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307245366.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. ==== Premyera ==== Ümumilikdə filmin təqdimatına 840 nəfər qonaq dəvət olunmuşdu<ref name="TheShowBegin" /> (əvvəl isə təqdimatda 1000 nəfər seyircinin olacağı açıqlanmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307131111.php |title = Звезды Голливуда остановятся в тбилисском «Редиссоне» |author = |date = 2011-06-03 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pKmNjT7?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307131111.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>). Hollivud ulduzlarından başqa, filmin premyerasına Gürcüstanın bütün siyasi spektri və 8 amerikan konqressmenindən 4-ü gəlmişdi<ref name="SecondHomelandForHarlin" /><ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/pol/1307410645.php |title = Американские конгрессмены опровергают связь их приезда с премьерой «5 дней августа» |author = |date = 2011-06-06 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pKohBeP?url=http://www.apsny.ge/2011/pol/1307410645.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>). Kinoteatrda biletlərin giymətləri 5—12 min dollara qədər yüksəlmişdidi. Məsələn, Şeron Stounun yanında əyləşməyə görə, Gürcüstan Parlamentinin deputatı Koba Nakopia (faktiki olaraq «Madneuli» qızıl yatağının sahibi və filmin prodüsseri) 20 min [[lari]] (12 min dollar) ödəmişdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307229715.php |title = Место рядом с Шерон Стоун продано за 12 тысяч долларов |author = |date = 2011-06-04 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pKr7OPm?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307229715.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Film gürcü dilinə dublyaj olunmuş versiyada nümayiş edilirdi, lakin «Rustaveli» zallarının birində film orjinalda – ingilis dilində göstərilmişdi<ref name="HollywoodStars">{{cite web |url = http://inosmi.ru/caucasus/20110606/170338705.html |title = Голливудские звезды на премьере фильма о грузино-российской войне |author = Мэтью Коллин |date = 2011-06-06 |work = |publisher = «[[ИноСМИ.ру]]» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pKtRxUi?url=http://inosmi.ru/caucasus/20110606/170338705.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref name="ShowForMonth" />. Gürcü KİV-nin sözlərinə görə, seyircilər filmin sonunda gözyaşları içərisində kinoteatrı tərk edirdilər. Hətta göz yaşı axıdanlar arasında Şeron Stoun da var idi, Renni Harlin isə «gürcülər və Gürcüstan haqqında belə film çəkdiyinə görə fəzr etdiyini» də bildirmişdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307342697.php |title = Зрители премьеры «5 дней в августе» покидали зал со слезами на глазах |author = |date = 2011-06-05 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pKz1lO1?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307342697.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Qonaqların şəkillərini filmin premyerasında Prezident mətbuat-xidmətinin rəsmi fotoqrafı, İrakli Gedenidze çəkirdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1310158343.php |title = Европейское фотоагентство удалило с сайта все фотографии касательно Грузии |author = |date = 2011-07-08 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pL1Qg4m?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1310158343.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. ==== Prokat ==== "Rustaveli" kinoteatrından başqa filmin birgə prodüsseri Niki Avalianinin dediyinə görə, film həmçinin Tblisinin "Amirani" və "Sakartvelo", həmçinin Gürcüstanın digər şəhərlərində ([[Rustavi]], [[Kutaisi]], [[Saçxere]], [[Zuqdidi]] və [[Poti]]) də nümayiş olunmuşdu<ref name="regions">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307235907.php |title = Премьера фильма «5 дней в августе» состоится и в регионах Грузии |author = |date = 2011-06-04 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLdYD5G?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307235907.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Film dublyaj şəklində gürcü dilində nümayiş olunurdu. 6 iyun tarixində "Rustaveli" və "Amirani" kinoteatrların piar-meneceri Eliso Kolosanidze filmə böyük marağın olduğunu açıqlamışdı. O həmçinin qeyd etmişdir ki, bu belə davam edərsə, filmin Tbilisi kinoteatrlarında prokat müddəti daha da artırıla bilər<ref name="ShowForMonth">{{cite web |url = http://www.newsgeorgia.ru/culture/20110606/213979325.html |title = Показ «5 дней в августе» в тбилисских кинотеатрах продлится около месяца |author = Циция Мамулашвили |work = |date = 2011-06-06 |publisher = «Новости-Грузия» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLfwp36?url=http://www.newsgeorgia.ru/culture/20110606/213979325.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. ==== Əlavə nümayişlər ==== 13 iyun 2011-ci ildə Tbilisinin "Amirani" kinoteatrında təntənəli qəbul keçirilərək diplomatlar, Gürcütanda akkreditə edilmiş rəsmi şəxslər və gürcü parlament üzvləri üçün xüsusi olaraq filmin nümayişi təşkil edilmişdir. Tədbirin təşkilatçıları Gürcüstanın mədəniyyət nazirliyi və M|group kompaniyası idi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/pol/1308074234.php |title = Грузинским депутатам и дипломатам показали фильм «5 дней в августе» |author = |date = 2011-06-14 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLicWTA?url=http://www.apsny.ge/2011/pol/1308074234.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 8 avqust 2011-ci ildə axşam saatlarında müharibənin ildönümü ilə bağlı olaraq film Qorinin mərkəzi meydanında nümayiş etdirilmişdi. Nümayişdən öncə "Şam aksiyası" keçirilmişdi. Buna paralel olaraq həmçinin müharibəyə həsr olunmuş fotosərgi də keçirilmişdi. Mərasimdə Prezidentin Şida-Kartli bölgəsi üzrə müvəkkili Zurab Arsoşvili, Arxiyepiskop Saba (Qaqiberia), filmin gürcü yaradıcıları və yerli sakinlər iştirak etmişdirlər<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1312907346.php |title = На центральной площади Гори состоялся показ фильма «5 дней в августе» |author = |date = 2011-08-09 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLl1Ooh?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1312907346.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. === Digər ölkələr === {| class="wikitable" |- bgcolor="#cccccc" ! width=10% |Çıxış tarixi/premyerası ! width=10% |Ölkə ! width=80% |Məlumat |- |align=center| [[7 iyun]] 2011-ci il |align=center| {{GBR}} |align=left| Filmin Britaniya premyerası Londonun [[BAFTA|Britaniya Akademiya Film mükafatı]] birliyində baş tutmuşdu. Premyerada demək olar ki, bütün çəkiliş qrupu, xüsusilə də Endi Qarsiya, Renni Harlin, Conaton Şek, Rade Şerbecia və Din Keyn iştirak etmişdi. Yaradıcılardan başqa, təqdimat mərasimini məşhur aktyor [[:en:Kenneth Cranham|Kennet Krenhem]] öz qızı Keytlin ilə ziyarət etmişdilər<ref>{{cite web |url = http://www.monstersandcritics.com/movies/features/article_1644637.php/5-Days-of-War-London-Premiere-Pictures?page=2 |title = 5 Days of War London Premiere Pictures |author = Michelle Wray |date = 2011-06-09 |work = |publisher = Monsters and Critics |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLnXs04?url=http://www.monstersandcritics.com/movies/features/article_1644637.php/5-Days-of-War-London-Premiere-Pictures?page=2 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmin nümayişindən sonra, rejissor və aktyorlar Britaniya mətbuatına müsahibə verərək, filmin çəkilişləri haqqında danışdılar<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1307588679.php |title = В Лондоне прошла премьера фильма «5 дней в августе» |author = |date = 2011-06-08 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLoSfXD?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1307588679.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Həmçinin filmin təqdimatından sonra Avqust müharibəsinin qurbanlarının hekayələrindən ibarət kitabın da təqdimatı təşkil olunmuşdu<ref>{{cite web |url = http://news.az/articles/armenia/38059 |title = Premiere of the 5 Days of August was held in London`s Film Academy on Wednesday |author = |date = 2011-06-08 |work = |publisher = News.Az |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLqpuUK?url=http://news.az/articles/armenia/38059 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Lakin filmin seyrçilərə təqdimatı qapalı keçdiyindən, Britaniyada geniş prokata verilməmişdi, bu da Harlini məyus etmişdi<ref name="Heyuguys" />. |- |align=center| [[21 iyul]] 2011-ci il |align=center| {{AUS}} |align=left| [[Avstraliya]]da film məhdud sayda prokata buraxılmışdı. Film zorakılıq və qeyri senzur söyüş səhnələrinə görə MA15+ reytinqi qazanmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.palacecinemas.com.au/movies/fivedaysofwar/ |title = 5 Days Of War at Palace Cinemas |author = |date = |work = |publisher = Palace Cinemas |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLrhMoK?url=http://www.palacecinemas.com.au/movies/fivedaysofwar/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref name="5DaysAtArtshub">{{cite web |url = http://www.artshub.com.au/au/news-article/reviews/film-tv-radio/5-days-of-war-184993 |title = 5 Days of War Review |author = Carol van Opstal |date = 2011-08-01 |work = |publisher = ArtsHub Australia |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archive-date = 2012-01-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120118153314/http://www.artshub.com.au/au/news-article/reviews/film-tv-radio/5-days-of-war-184993 |url-status = dead }}</ref>. |- |align=center| [[16 avqust]] 2011-ci il |align=center| {{USA}} |align=left| 16 avqust 2011-ci ildə [[Nyu-York]]un «Lendmark» kinoteatrında Harlinin, Endi Qarsiyanın, Frend və Kilmerin iştirakı ilə filmin qapalı nümayişi oldu. Filmin premyerasına kinotənqidçilər, jurnalistlər və gürcü diasporunun üzvləri dəvət olunmuşdu<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1313624958.php |title = В Нью-йорке состоялась премьера фильма «5 дней в августе» |author = |date = 2011-08-17 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLvCOjt?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1313624958.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Göstərişdən əvvəl prodüserlər onun biletlərinin «artıq tam olaraq satıldığını» açıqlamışdılar<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1313452878.php |title = В Нью-Йорке состоится закрытый просмотр фильма «5 дней в августе» |author = |date = 2011-08-15 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLxXorF?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1313452878.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. [[ABŞ]]-da filmin açıq prokatı [[19 avqust]] 2011-ci ildə iki kinoteatrda buraxılmışdı (onlardan biri Nyu York, digəri isə Vaşinqtonda yerləşirdi)<ref name="DeVaal">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/pol/1316576586.php |title = Томас де Ваал: Конфликт между Россией и Грузией обрастает мифами, как Троянская война |author = |date = 2011-09-20 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pLzxP8u?url=http://www.apsny.ge/2011/pol/1316576586.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Belə ki, filmin Nyu-Yorkda yeganə nümayiş edən kinoteatr Manhettenin cənubunda yerləşən «Ancelika» kinomərkəzi oldu. Artıq ikinci seansda məlumat agentliklərinin məlumatlarına görə, kinozalda filmi yalnız 10 nəfər seyr edirdi, onlardan birisi isə heç filmin finalını belə gözləmədən oranı tərk etmişdi<ref name="PremiereProvalilas">{{cite web |url = http://www.km.ru/v-mire/2011/08/20/kino-v-mire/v-ssha-provalilas-premera-gruzinskogo-filma-5-dnei-v-avguste |title = В США провалилась премьера грузинского фильма «5 дней в августе» |author = |date = 2011-08-20 |work = |publisher = «KM Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pM2Od5A?url=http://www.km.ru/v-mire/2011/08/20/kino-v-mire/v-ssha-provalilas-premera-gruzinskogo-filma-5-dnei-v-avguste |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref name="VZCriticsOfUSA" />. Filmin nümayişindən sonra, 3 tamaşaçıdan film barədə sorğu soruldu və onlardan yalnızca biri filmə müsbət rəy verdi<ref name="VZCriticsOfUSA">{{cite web |url = http://vz.ru/news/2011/8/20/516177.html |title = Фильм Грузии о войне с Россией раскритиковали в США |author = |date = 2011-08-20 |work = |publisher = «[[Взгляд.ру]]» |accessdate = 2012-01-21 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pM5kpU9?url=http://vz.ru/news/2011/8/20/516177.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Lakin həm rus, həm də gürcü KİV-ləri [[Rotten Tomatoes]] portalı tərəfindən çap edilən qiymətləndirilməyə istinadən bildirmişdilər ki, «amerikan kinotənqidçiləri filmə müsbət qiymət vermişdilər»<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/conf/1313802660.php |title = Американские кинокритики удовлетворительно оценили фильм «5 дней августа» |author = |date = 2011-08-19 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pM9NdQE?url=http://www.apsny.ge/2011/conf/1313802660.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://lenta.ru/news/2011/08/19/days/ |title = Американских критиков удовлетворил фильм о войне в Осетии |author = |date = 2011-08-19 |work = |publisher = [[Lenta.ru]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMBmBEN?url=http://lenta.ru/news/2011/08/19/days/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Bütün bunlara baxmayaraq, artıq bir neçə gündən sonra amerika KİV-ləri öz kinoreytinqlərində filmə aşağı qiymət verməyə başladılar<ref name="PremiereProvalilas" />. İlk bazar günləri film $6254, ABŞ-da bütün prokat müddətində isə (bir ay müddətində) — $17 479 yığmışdı<ref name="BoxOfficeMojo">{{cite web |url = http://boxofficemojo.com/movies/?id=5daysofwar.htm |title = 5 Days of War (2011) |author = |date = |work = |publisher = [[Box Office Mojo]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMDTzlB?url=http://boxofficemojo.com/movies/?id=5daysofwar.htm |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Elə həmin ilin sentyabr ayının 2-də film [[Çikaqo]]nun «Landmark Century Centre Cinema» kinoteatrında da demonstrasiya olunmuşdu<ref>{{cite web |url = http://www.hollywoodchicago.com/news/15408/hollywoodchicagocom-hookup-25-pairs-chicago-anytime-passes-5-days-of-war-val-kilmer |title = HollywoodChicago.com Hookup: 25 Pairs of Chicago Anytime Passes to ‘5 Days of War’ With Val Kilmer, Andy Garcia |author = Adam Fendelman |date = 2011-08-29 |work = |publisher = HollywoodChicago.com |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |deadlink = 403 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120118070008/http://www.hollywoodchicago.com/news/15408/hollywoodchicagocom-hookup-25-pairs-chicago-anytime-passes-5-days-of-war-val-kilmer |archivedate = 2012-01-18 |url-status = dead }}</ref>. [[8 yanvar]] [[2012-ci il]]də [[Los-Anceles]] şəhərində keçirilən 13-cü [[Scandinavian Film Festival]] çərçivəsində filmin xüsusi nümayişi təşkil olunmuşdu<ref>{{cite web |url = http://www.scandinavianfilmfestivalla.com/film-detail.php?film_id=323&date_id=57&year_id=23 |title = '5 Days of War' at Scandinavian Film Festival LA |author = |date = |work = |publisher = Scandinavian Film Festival L.A. |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMDzQ6v?url=http://www.scandinavianfilmfestivalla.com/film-detail.php?film_id=323 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Nümayiş Harlinə «Bridging the Borders Award» mükafatını təqdim edən amerikanın [[Cinema Without Borders]] portalı ilə birgə göstərilirdi<ref name="BridgingTheBordersAward">{{cite web |url = http://cinemawithoutborders.com/news-issues/2880-renny-halin-bridging-the-borders-award.html |title = Renny Harlin Slated to Receive CWB’s «Bridging the Borders Award» at Scandinavian Film Festival L.A. |author = CWB News Department |date = 2012-01-03 |work = |publisher = Cinema Without Borders |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMEVdL9?url=http://cinemawithoutborders.com/news-issues/2880-renny-halin-bridging-the-borders-award.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. |- |align=center| [[26 avqust]] 2011-ci il |align=center| {{CAN}} |align=left| Filmin Kanada premyerası [[26 avqust]] 2011-ci ildə [[Toronto]] şəhərinin [[:ru:Список кинотеатров в Торонто|AMC Yonge-Dundas]] kinoteatrında baş tutmuşdu([[:en:List of cinemas in Toronto|en]])<ref name="BlowedUpRealGood">{{cite web |url = http://www.toronto.com/article/696455--5-days-of-war-blowed-up-real-good |title = 5 Days of War: Blowed up real good |author = Linda Barnard |date = 2011-08-25 |work = |publisher = Toronto.com |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMFBegO?url=http://www.toronto.com/article/696455--5-days-of-war-blowed-up-real-good |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Kanada prokatında film zorakılıq səhnələrinə görə 14A reytinqi qazanmışdı<ref>{{cite web |url = http://www.toronto.com/movie/688037--5-days-of-war |title = 5 Days of War |author = |date = |work = |publisher = Toronto.com |accessdate = 2011-09-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMGKSpV?url=http://www.toronto.com/movie/688037--5-days-of-war |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. |- |align=center| [[27 sentyabr]] 2011-ci il |align=center| {{RUS}} |align=left| Rusiyada film Moskvanın «Pirogi na Sretenke» ({{Dil-ru|Пироги на Сретенке}}) kafe-klubunda «Avqust 2008: müharibənin 5 günü» adı altında nümayiş olunmuşdu. Filmin nümayişini «Frontlayn v Rossii» ([[:en:Frontline Club|en]]) jurnalist klubunun koordinatoru Yuri Burtsev təşkil etmişdi. Filmin nümayişindən sonra müzakirə üçün «İmperiya cavab verir...» adlı mövzu da seçilmişdi. Bu mövzu çərçivəsində hər bir şəxs öz mövqeyini ifadə edə bilərdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1317171978.php |title = В московском кафе-клубе «Пироги на Сретенке» состоится показ фильма «Август 2008: пять дней войны» |author = |date = 2011-09-27 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMH6KKc?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1317171978.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.polit.ru/news/2011/09/25/avgust2008/ |title = В «Пирогах на Сретенке» состоялся показ фильма «Август 2008» |author = |date = 2011-09-25 |work = |publisher = «[[Полит.ру]]» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMJZT5I?url=http://www.polit.ru/news/2011/09/25/avgust2008/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. |- |align=center| [[1 oktyabr]] 2011-ci il |align=center| {{JPN}} |align=left|Filmin Yaponiyadakı premyerası 1 oktyabr 2011-ci ildə, [[Tokio]]nun «Sibuya» kinoteatrında baş tutmuşdu. Yaponiyada filmin prokatını digər filmlərdən 3 dəfə aşağı xüsusi qiymətlə Yapon distribütor ilə əməkdaşlıq «Albatross» şirkəti təşkil etmişdi<ref name="CinematodayJP" />. |- |align=center| [[20 oktyabr]] 2011-ci il |align=center| {{BEL}} |align=left|Gürcüstan parlamentinin spikeri ([[:en:Speaker of the Parliament of Georgia|en]]) David Bakradzenin [[Belçika]]da Avroparlament nümayəndələri ilə düzənlənən görüş çərçivəsində, müdafiə və təhlükəsizlik üzrə sədr müavini Kşiştov Lizekin təşəbbüsü ilə Avroparlament deputatları üçün xüsusi nümayişi və onunla parallel olaraq nəfis gürcü şərabların dequstasiyası da təşkil olunmuşdu. Nümayişin sonunda [[Litva]]dan olan Avroparlament deputatı Vitautas Landsbergis filmin təqdirəlayiq olduğunu və buna görə də onu daha çox insana nümayiş olunmasının vacibliyini bildirdi<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/pol/1319143320.php |title = Евродепутаты посмотрели фильм «5 дней августа» |author = |date = 2011-10-20 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMM9VWF?url=http://www.apsny.ge/2011/pol/1319143320.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/pol/1319157828.php |title = Давид Бакрадзе провел встречи в Европарламенте |author = |date = 2011-10-20 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMOXet6?url=http://www.apsny.ge/2011/pol/1319157828.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. |- |align=center| [[23 noyabr]] 2011-ci il |align=center| {{EST}} |align=left|Estoniyada da tam və dolğun prokat olmasa da, 23 noyabr 2011-ci ildə Tallində keçirilən 15-ci «[[:ru:PÖFF|Qaranlıq Gecələr]]» ([[:en:Tallinn Black Nights Film Festival|en]]) adlı kinofestivalda nümayiş olunmuşdu<ref>{{cite web |url = http://2011.poff.ee/ru/festival-2011/screening-schedule |title = Программа киносеансов — Фестиваль 2011 — PÖFF |author = |date = |work = |publisher = «Тёмные ночи» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMQuONj?url=http://2011.poff.ee/ru/festival-2011/screening-schedule |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Film orjinalda (ingilis dilində) və ingilis dilli subtitrlarla seyircilərə göstərilmişdi<ref>{{cite web |url = http://2011.poff.ee/ru/films/programmid.p/panorama/5-days-of-august |title = 5 Days of August — Panorama — PÖFF |author = |date = |work = |publisher = «Тёмные ночи» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMRtXme?url=http://2011.poff.ee/ru/films/programmid.p/panorama/5-days-of-august |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Proqramın sonunda film artıq dekabr ayının əvvəllərində [[Estoniya]]nın digər şəhərlərində də nümayiş etdirilmişdi ([[Tartu]]dan başqa)<ref>{{cite web |url = http://2011.poff.ee/ru/other+cities |title = В городах Эстонии |author = |date = |work = |publisher = «Тёмные ночи» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMSkJTB?url=http://2011.poff.ee/ru/other+cities |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://2011.poff.ee/ru/poffi_press/news/po_estonii |title = PÖFF отправляется в путешествие по Эстонии |author = |date = |work = |publisher = «Тёмные ночи» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMTUqIL?url=http://2011.poff.ee/ru/poffi_press/news/po_estonii |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. |- |align=center| [[20 yanvar]] 2012-ci il |align=center| {{FIN}} |align=left|Harlinin doğma vətənində filmin premyerası 20 yanvar 2012-ci ildə baş tutmuşdu<ref>{{cite web |url = http://www.elokuva-opas.com/viiden-paivan-sota-elokuva.html |title = Viiden Päivän Sota Elokuva |author = |date = |work = |publisher = Elokuva Opas |accessdate = 2012-01-25 |lang = fi |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMUCIHz?url=http://www.elokuva-opas.com/viiden-paivan-sota-elokuva.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. |} == Filmin optik daşıyıcılarda çıxışı == [[13 iyun]] [[2011-ci il]]də<ref name="DVD-Review">{{cite web |url = http://www.heyuguys.co.uk/2011/06/13/5-days-of-war-dvd-review/ |title = 5 Days of War – DVD Review |author = Dave Roper |date = 2011-06-13 |work = |publisher = Heyuguys.co.uk |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNK0ISo?url=http://www.heyuguys.co.uk/2011/06/13/5-days-of-war-dvd-review/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref> (yəni filmin Gürcüstanda və ABŞ-da premyerasından bir həftə sonra) film [[DVD]] formatda [[:ru:Региональное кодирование оптических дисков|2-ci region üçün]]<ref name="DVDAtAmazonUK">{{cite web |url = http://www.amazon.co.uk/Five-Days-War-Rupert-Friend/dp/B004KKX1BQ/ |title = Five Days of War (DVD) |author = |date = |work = |publisher = [[Amazon.com|Amazon.co.uk]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNLr2Fd?url=http://www.amazon.co.uk/Five-Days-War-Rupert-Friend/dp/B004KKX1BQ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>, [[Blu-ray]]-də isə [[:ru:Региональное кодирование оптических дисков|B regionu]] üçün satışa buraxılmışdı<ref name="BluRayAtAmazonUK">{{cite web |url = http://www.amazon.co.uk/Five-Days-Blu-ray-Rupert-Friend/dp/B004KKX198/ |title = Five Days of War (Blu-ray) |author = |date = |work = |publisher = [[Amazon.com|Amazon.co.uk]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNMkrT2?url=http://www.amazon.co.uk/Five-Days-Blu-ray-Rupert-Friend/dp/B004KKX198 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. 29 noyabr 2011-ci ildə Şimali Amerikada nümayişindən sonra, film bölgələr üzrə daşıyıcılarda satışa çıxarılmışdı<ref name="NewRelease">{{cite web |url = http://www.discdish.com/index.php/2011/10/17/new-release-5-days-of-war-dvd-and-blu-ray/ |title = New Release: 5 Days of War DVD and Blu-ray |author = Laurence Lerman |date = 2011-10-17 |work = |publisher = DiscDish.com |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNNSr06?url=http://www.discdish.com/index.php/2011/10/17/new-release-5-days-of-war-dvd-and-blu-ray/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.amazon.com/gp/product/B005J4TLRU/ |title = 5 Days of War (DVD) |author = |date = |work = |publisher = [[Amazon.com]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNOXr5L?url=http://www.amazon.com/5-Days-War-Rupert-Friend/dp/B005J4TLRU |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.amazon.com/gp/product/B005J4TLP2/ |title = 5 Days of War (Blu-ray) |author = |date = |work = |publisher = [[Amazon.com]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNPF2BL?url=http://www.amazon.com/Days-War-Blu-ray-Rupert-Friend/dp/B005J4TLP2 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Əlavə olaraq reliz Renni Harlinin audioqeydlərini və filmdən silinmiş səhnələr daxil edilir<ref name="ChriquiTalksBluRay" />. == Tənqid == === Gürcü tənqidi === Filmin həm yaxşı cəhətləri, həm də onun ətrafında gedən söz-söhbət ilə bağlı gürcü tənqidçilər arasında rəddən başlayaraq təmamilə dəstək hissinə qədər tam bir mövqe spektri müşahidə olunurdu. {{Sitat qutusu |quote="Rusiyada bu premyeranı bütünlüklə gözardına vurdular. Rəsmi Kreml öz ölkəsinə kənardan Gürcüstana qarşı avqust aqressiyası barədə hər hansı bir məlumatın daxil ola biləcəyindən elə qorxur ki, hətta 2009-cu ildə "Rus dərsləri" adlı sənədli filmi yayımlayan "[[Rustavi 2]]" telekanalının saytını bloklamışdı". |source = Mürab Qaqua öz qeydlərində<ref name="MerabGagua" /> |width = 30% |align = right }} Belə ki, Georgi Lomsadze döyüş janrı üçün çəkilmiş bir filmin süjetinin həddindən artıq ştamplaşdırıldığını qeyd etmişdi. Onu sənətşünas Qoqi Kvaxaria da dəstəkləyərək, filmdə Saakaşvili obrazının karikatur üslubda olduğunu bildirmişdi. "Liberali" jurnalının tənqidçisi David Buxrikidze filmin "beynəlxalq arenada ölkə imicinin yaxşılaşdırılması və başqasının faciəsinə görə özünün milli maraqlarını təmin etdirilməsinə yönəlmiş cəhd" olduğunu bildirir<ref name="MixedSenses" />. Tənqidçi Nino Kakabadzenin açıqlamasına görə, hətta gürcü ekspertləri belə filmdə göstərilmiş faciənin doğruluğuna şübhə ilə yanaşırlar və filmi "propaqandist" adlandırırlar. Onun fikrincə, rejissor keçmiş hadisələri bütövlükdə nəzərə alaraq anlamalı idi ki, bu film nə qədər gürcülərə xoş gəlsə belə, o qədər də ruslar tərəfindən tənqid ediləcək, beynəlxalq seyircilər üçün sə sadəcə olaraq maraqsız görünəcək<ref>{{cite web |url = http://www.bbc.co.uk/ukrainian/news/2011/06/110606_georgia_movie_er.shtml |title = Голлівуд привіз у Тбілісі кіно про війну |author = Євгенія Руденко |date = 2011-06-06 |work = |publisher = [[Би-би-си]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = uk |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMjdvBc?url=http://www.bbc.co.uk/ukrainian/news/2011/06/110606_georgia_movie_er.shtml |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Jurnalist Roman Anquladze filmi nə tənqid, nə də tərifləyərək, süjetini daha neytral şəkildə danışır. Buna baxmayaraq, o daha skeptik nöqteyi-nəzərdən film ətrafında yayılan səs-küyə resenziya bildirdi. Və əksinə, Merab Qaqua, özünün prezident yönümlü «Gürcüstan Online» xəbər portalında filmin çıxışını görməməzliyə vurduğuna görə şiddətlə Rusiyanı tənqid edərək real hadisələri təhrif etməyə çalışdığına görə onu hətta ittiham belə edir<ref name="MerabGagua">{{cite web |url = http://www.apsny.ge/articles/1309543831.php |title = Догнать и перегнать Америку |author = |date = 2011-07-01 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMkMxCG?url=http://www.apsny.ge/articles/1309543831.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Oxşar mövqeyi Gürcüstanın mədəniyyət naziri Nikoloz Rurua da «Exo Moskva» radiostansiyasına verdiyi müsahibədə, filmin «şedevr olmamasına baxmayaraq, çox normal ekranlaşdığını» bildirir və filmin tanınmış rejissor tərəfindən ekranlaşdığını qeyd edərək bunun milyonlarca insanların konflikt barədə həqiqətləri öyrənməyə kömək edəcəyini açıqlamışdı<ref name="Rurua" />. === Rus tənqidi === {{Sitat qutusu |quote="Mən "Avqustun 5 günü" filminə baxmışam, və əgər əsl həqiqətlərdən xəbərsiz olsaydım, düşünərdim ki, filmdə çəkilənlər doğrudan da həqiqətə uyğundur. Gürcüstan isə burada özünü qoruyan bir tərəf kimi göstərilir. Lakin əslində bu belə deyil. Bu yalan və uydurmadır. Özü də bu Puşkinin "uydurmadan gözlərim yaşardı" ifadəsinə belə uyğun olmayan yalandır". |source = Akim Salbiyev telefon müsahibəsində<ref>{{cite web |url = http://osinform.ru/2011/06/06/akim-salbiev-5-dney-v-avguste-silnoe-krasivoe-i-lzhivoe-kino.html |title = Аким Салбиев: «5 дней в августе» — сильное, красивое и лживое кино |author = |date = 2011-06-06 |work = |publisher = ИА «Осинформ» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMlkjVX?url=http://osinform.ru/2011/06/06/akim-salbiev-5-dney-v-avguste-silnoe-krasivoe-i-lzhivoe-kino.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref> |width = 30% |align = right }} Filmin Londondakı premyerası barədə Şimali Osetiya «Alaniya» DTRŞ-si məlumat verdi ki, film 2008-ci ilin Avqust hadisələrinin gürcü versiyasını dəqiq çatdırır. Osetiyalı jurnalist Akim Salbiyev isə telefonla verdiyi müsahibədə filmi «yalan və uydurma» adlandırdı<ref>{{cite web |url = http://alaniatv.ru/home/6-accidents/6238-------q5--q |title = В Лондоне состоялась премьера грузинского фильма «5 дней августа» |author = |date = 2011-06-06 |work = |publisher = ГТРК «[[Алания (телерадиокомпания)|Алания]]» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMovCSO?url=http://alaniatv.ru/home/6-accidents/6238-------q5--q |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Ümumilikdə filmi Vitali Nuriyevdə tənqidi mövqelərlə qiymətləndirdi. O Harlinin bəyanatı ilə filmin ümumi süjetinin bir-birinə uyğun gəlmədiyini vurğuladı (məsələn filmin süjeti nəyəsə görə Cənubi Osetiyada deyil, Gürcüstanda cərəyan edir)<ref name="Oreshki" />. Film barədə «Afişa» jurnalı çox neqativ resenziya çap etdirir. Stanilav Zelvenski ironiya hissi ilə filmin süjetini danışaraq, arada hər hansı bir epizod barədə öz mövqeyini bildirir. Belə ki, o Saakaşvilini «hörmətçil karikatura», Vel Kilmeri isə «kök xala» adlandırır. Tənqidçi filmi «soyuq müharibə dövründən bu yana Rusiyaya qarşı çəkilmiş və hətta Rembo 3 filmini də keçmiş ən eybəcər film» adlandırmışdı. Bununla Zelvenski filmi propaqandist hesab edərək, onun Rusiya tərəfindən ekranlaşdırılan «Olimpus inferno» filminə bir cavab olduğunu açıqlamışdı<ref>{{cite web |url = http://www.afisha.ru/article/9563/ |title = «Пять дней в августе» Ренни Харлина. Война роз |author = [[Зельвенский, Станислав Игоревич|Станислав Зельвенский]] |date = 2011-06-15 |work = |publisher = «[[Афиша (журнал)|Афиша]]» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMqBssS?url=http://www.afisha.ru/article/9563/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Oxşar resenziyanı Denis Korsakov da «Komsomlskaya pravda» qəzetinin rəsmi saytında yerləşdirir. O başqalarından fərqli olaraq o dəqiqə bildirir ki, Harlin istəmədən bu filmin çəkilişləri ilə məşğul olub, sonradan isə Harlini tənqid edərək, onun əvvəlki filmlərini misal gətirərək, Avqustun gözəl agitasiya adlandırır <ref>{{cite web |url = http://kp.ru/daily/25711/911538/ |title = Проблема русской зондеркоманды в Грузии |author = Денис Корсаков |date = 2011-06-29 |work = |publisher = «[[Комсомольская правда]]» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMskFpn?url=http://kp.ru/daily/25711/911538/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Bundan başaqa güclü ironik üslubda «Literaturnaya qazeta» öz internet saytında resenziya bildirir. Aleksey Şoroxov filmi «[[Üzüklərin hökmdarı]]» ilə müqayisə edir. O filmin süjet xəttlərinə istehzalı parallellər gətirərək — «Rusiyanı — pis [[Mordor]]», «Gürcüstanı isə — möhtəşəm [[hobbit]]lər» adlandırır. O həmçinin, filmi [[CNN]] telekanalında Müəmmar Qəddafi barədə yayımlanan reportajlarla müqayisə edir<ref>{{cite web |url = http://www.lgz.ru/article/16863/ |title = Хоббит в тигровой шкуре |author = Алексей Шорохов |date = 2011-08-03 |work = |publisher = «[[Литературная газета]]» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pMwYL8z?url=http://www.lgz.ru/article/16863/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. === Beynəlxalq tənqid === {{Albomun reytinqi | mən1 = [[Rotten Tomatoes]] (tənqidçilər) | reyt1 = {{Reytinq-10|3.5}}<ref name="RottenTomatoes">{{cite web |url = http://www.rottentomatoes.com/m/5_days_of_war/ |title = 5 Days Of War at Rotten Tomatoes |author = |date = |work = |publisher = [[Rotten Tomatoes]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en }}</ref> | mən2 = [[Rotten Tomatoes]] (izləyicilər) | reyt2 = {{Reytinq-10|4.4}}<ref name="RottenTomatoes" /> | mən3 = [[IMDb]] | reyt3 = {{Reytinq-10|5.6}} | mən4 = [[Metacritic]] | reyt4 = {{Reytinq-10|3.1}}<ref>{{cite web |url = http://www.metacritic.com/movie/5-days-of-war |title = 5 Days Of War at Metacritic.com |author = |date = |work = |publisher = [[Metacritic]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pN0SxmN?url=http://www.metacritic.com/movie/5-days-of-war |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref> }} Film tam olaraq beynəlxalq prokatda olmadığından, peşəkar resenziyalar yalnız filmin DVD formatda satışa çıxarıldıqdan sonra görülməyə başladı. Belə ki, britaniyalı tənqidçi Deyv Rouper filmin DVD formatına baxışından sonra mübarizə səhnələrinin tərtibatını, aktyorların təbii şəkildə personajları oynamasını yüksək qeyd etmişdi. Buna baxmayaraq, o həmçinin bəzi süjet xəttlərinin sadələşdirildiyini bunun da filmin yaradıcılarının açıq siyasi simpatiyalardan doğurulduğunu da bildirmişdi. Rouper filmin əsas üstünlüklərini, onun xarici seyirciyə az məlum olan konflikt barədə yüksək tərtibatda çəkildiyini vurğulayaraq, filmə 5 maksimal balldan 4-nü vermişdi<ref name="DVD-Review" />. İbi Soumen də özünün gürcü yönümlü olduğunu açıq şəkildə göstərdi və «jurnalistin müharibənin dəhşətləri və muzdluların dinc əhaliyə qarşı vəhşiliklərini gördükdə necə usa bilər?» ifadəsi ilə özünə bəraət qazandı. Onun özlərinə görə, film Rusiya KİV-ləri tərəfindən qınaq, lakin keçmiş Sovet xalqları tərəfindən isə coşğuyla qarşılanmışdı. Filmin vizual görünüşünə qaldıqda isə, İbi onu «heyranedici», ssenarisini isə «mükəmməl yazı» adlandırmışdı. Bundan başqa, onun fikrincə film 5 balldan 5-ni qazanır<ref>{{cite web |url = http://factoidz.com/review-of-5-days-of-war-film/ |title = Review of 5 Days of War Film |author = Ebey Soman |date = 2011-06-19 |work = |publisher = Factoidz.com |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pN16dGP?url=http://tv-movie-reviews.knoji.com/review-of-5-days-of-war-film/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Daha sonraki resenziya partiyası filmin iyun ayında Avstraliyada premyerasından sonra başladı. Endryu Li filmi «maraqlı drama» adlandırır, digər tərəfdən isə filmdə çox sayda janr ştamplarının və lazımsız patetikanın olması, onun fikrincə seyircini lazımi Tənqidçi qeyd edir ki, film real hadisələr əsasında ekranlaşdırılıb və məhz bu səbəb də insanları filmə daha maraqla seyir etməyə sövq edən amilə çevrilir<ref>{{cite web |url = http://www.cinephilia.net.au/show_review.php?reviewid=4310&movieid=4907 |title = 5 Days Of War, Renny Harlin, Film Review |author = Andrew Lee |date = |work = |publisher = Cinephilia |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pN1qGhy?url=http://www.cinephilia.net.au/show_review.php?reviewid=4310 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Buna oxşar bir mövqeyi Maykl Boudi də filmdə «reallığın hiss ediləcək dərəcədə olduğunu» bildirir. Onun sözlərinə görə, bəzi xırda çatışamamazlıqlar ön plana almadıqda, ümumən film çox ciddi mövzuları özündə əks etdirir<ref name="WarMovieGetsARealityCheck">{{cite web |url = http://www.theaustralian.com.au/news/arts/war-movie-gets-a-reality-check/story-e6frg8n6-1226097810226 |title = War movie gets a reality check |author = Michel Bodey |date = 2011-07-20 |work = |publisher = The Australian |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67uyqkcnh?url=http://www.theaustralian.com.au/arts/war-movie-gets-a-reality-check/story-e6frg8n6-1226097810226 |archivedate = 2012-05-25 |url-status = live }}</ref>. Coşua Faust [[The Atlantic]] verdiyi resenziyada əksinə, bildirir ki, 1921-ci ilə qədər nə Abxaziya, nə də Cənubi Osetiya Gürcüstanın tərkibində olmayıb və onlar rəsmi olaraq öz dillərindən istifadə ediblər. Bundan başqa o filmdə neytrallığın, həqiqətin olmamasını da açıqlayır<ref>{{cite web |url = http://www.theatlantic.com/international/archive/2011/08/5-days-of-war-a-bitter-conflict-with-no-heroes/243220/ |title = '5 Days of War': A Bitter Conflict, With No Heroes |author = Joshua Foust |date = 2011-08-07 |work = |publisher = [[The Atlantic]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pN3Fmef?url=http://www.theatlantic.com/international/archive/2011/08/5-days-of-war-a-bitter-conflict-with-no-heroes/243220/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Təbii ki amerikan prokatından sonra yeni ingilisdilli resenziya dalğası meydana çıxdı və çoxluq sayda tənqidçilər öz resenziyalarında filmə skeptik baxışla yanaşdılar<ref name="PremiereProvalilas" /><ref name="VZCriticsOfUSA" />. Nyu Yorkda düzənlənən qapalı premyerada iştirak etmiş resenzent Coşua Kitinq filmin gürcü yönümlü və Rusiya əleyhinə olduğunu və buna görə də konflikt hadisələri barədə beynəlxalq içtimaiyyəti inandıra bilməyəcəyini bildirir. Gözəl gürcü peyzajlarından məftun olmasına baxmayaraq, tənqidçi ümumilikdə süjet məntiqsizliyinin və qeyri-peşəkar aktyor oyunlarının filmi bərbad hala saldığını açıqlayır<ref name="NewsRuForeignPolicy">{{cite web |url = http://www.newsru.com/cinema/17aug2011/5dw.html |title = Разгромная рецензия Foreign Policy: автор «Крепкого орешка — 2» снял «прогрузинский антироссийский фильм» (ВИДЕО) |author = |date = 2011-08-17 |work = |publisher = [[NEWSru.com]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pN4SyEl?url=http://www.newsru.com/cinema/17aug2011/5dw.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.kp.ru/daily/25737/2726547/ |title = Свет. Камера. Война в Грузии |author = Татьяна Безрукова |date = 2011-08-17 |work = |publisher = «[[Комсомольская правда]]» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pN6WzPG?url=http://www.kp.ru/daily/25737/2726547/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |url = http://passport.foreignpolicy.com/posts/2011/08/16/lights_camera_georgia |title = Lights, camera, Georgia |author = Joshua Keating |date = 2011-08-16 |work = |publisher = [[Foreign Policy]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNAECLI?url=http://passport.foreignpolicy.com/posts/2011/08/16/lights_camera_georgia |archivedate = 2012-05-21 |url-status = dead }}</ref>. Oxşar mövqeyi uzun illər Moskvanın [[CBS]] telekanalında reportyor olaraq çalışmış Connatan Sanders də bildirdi<ref name="VZCriticsOfUSA" />. Karneqi mərkəzinin Qavqaz üzrə analitiki Tomas de Vaal [[The National Interest]] qəzetinə veriyi məqalədə filmin «insanların onun haqqda eşitdiyi qədər pis olduğunu» açıqlamışdı. Rik Uorner [[Bloomberg]]-ə verdiyi resenziyada qeyd edirdi ki, ssenari müəlliflərin qeyri-adekvat peronajları yaratması anlaşılmamazlığa qətirib çıxarır. Uornerin fikrincə real konflikt filmdə əks olunandan daha gəliz və çətin idi. Tənidçi ümumilikdə filmə 4 ulduzdan yalnız birini verir, bu da filmin "pis" olduğu anlamını ifadə etdirir<ref>{{cite web |url = http://www.bloomberg.com/news/2011-08-19/renny-harlin-s-russian-baddies-john-sayles-s-amigo-movies.html |title = Renny Harlin’s Russian Baddies; John Sayles’s ‘Amigo’: Movies |author = Rick Warner |date = 2011-08-20 |work = |publisher = [[Bloomberg]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNBBAIT?url=http://www.bloomberg.com/news/2011-08-19/renny-harlin-s-russian-baddies-john-sayles-s-amigo-movies.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Con DeFor [[Washington Post]] saytında yazdığı resenziyada filmin çatışmamazlığını qeyd edərək, pafosun olmadığı bir yerdə onun tipik «hollivudlaşdırma» prosesini pisləyərək mümkün 4 ulduzdan yalnız birini təqdim edir<ref>{{cite web |url = http://www.washingtonpost.com/gog/movies/5-days-of-war,1209292/critic-review.html |title = Tanks, but no tanks |author = John DeFore |date = 2011-08-19 |work = |publisher = [[Washington Post]] |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNBswZ1?url=http://www.washingtonpost.com/gog/movies/5-days-of-war,1209292/critic-review.html |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Don Morton isə Yaponiyanın ingilisdilli Metropolis jurnalında daha da uzağa gedərək, filmi «bağışlanmaz dərəcədə ucuz klişe» adlandırır<ref>{{cite web |url = http://metropolis.co.jp/movies/movie-reviews/5-days-of-war/ |title = Can you withstand a volley of pulpy war clichés? |author = Don Morton |date = 2011-09-29 |work = |publisher = Metropolis |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pNIdKqj?url=http://metropolis.co.jp/movies/movie-reviews/5-days-of-war/ |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. == İnternet == 2011-ci ilin aprel ayında, filmin Valensiyada düzənlənən premyerasından bir neçə gün öncə, İnternetdə filmin pirat versiyaları çıxaraq, yuzerlərə DVD-formatda pulsuz download təklifi edirlər<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1302843924.php |title = w Пиратская версия посвященного августовской войне фильма превратилась в денежную ловушку |author = |date = 2011-04-14 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pS3QvI0?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1302843924.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Filmin optik daşıyıcılarda satışa çıxdıqdan dərhal sonra onlayn qeyri-leqal film kopiyaları da satışa çıxır. İyunun 15-də Gürcüstanın kommunikasiyalar üzrə Baş komitəsi bəyan edir ki, onlar gürcü müəllif hüquqları üzrə komitədən 10 gürcü saytında qeyri-leqal film kopiyalarını aşkar ediblər. İyunun 16-da qeyri-qanuni film kopiyalarının hamısı internetdən silinir. Veb saytların özləri isə pirat kontentli materialları yaymağa davam edirdi. İyunun 16-da film həmçinin qeyri-qanuni şəkildə Youtube portalınada yerləşdirilir və orada sorğu edildikdə yalnız birbaşa link ilə keçid oluna bilərdi<ref>{{cite web |url = http://www.civil.ge/eng/article.php?id=23631 |title = Cracking Down on Pirated August War Movie |author = |date = 2011-06-16 |work = |publisher = Civil Georgia |accessdate = 2012-01-25 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pS62eVK?url=http://www.civil.ge/eng/article.php?id=23631 |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. Bu presendent halı onlayn şəkildə internetdə videoların qanunsuz yerləşdirilməsi məsələsini ortalığa ataraq böyük bir diqqətə səbəb olmuşdu. Belə ki, Tbilisinin «Rustaveli» və «Amirani» kinoteatrları gürcü internet portallarından tələb etdilər ki, onlar tərəfdən dəymiş maddi ziyanı ödəsinlər<ref>{{cite web |url = http://www.apsny.ge/2011/soc/1319694653.php |title = Между тбилисскими кинотеатрами и грузинскими интернет-порталами достигнуто соглашение |author = |date = 2011-10-26 |work = |publisher = «Грузия Онлайн» |accessdate = 2012-01-25 |lang = |archiveurl = https://www.webcitation.org/67pS6fCYw?url=http://www.apsny.ge/2011/soc/1319694653.php |archivedate = 2012-05-21 |url-status = live }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{official website|www.fivedaysofwar.com/index.html}} * {{IMDb title|1486193|5 Days of War}} [[Kateqoriya:ABŞ filmləri]] [[Kateqoriya:Gürcüstan filmləri]] [[Kateqoriya:Bədii filmlər]] [[Kateqoriya:2011-ci ilin filmləri]] [[Kateqoriya:Gürcüstan–Rusiya münasibətləri]] [[Kateqoriya:Gürcüstan haqqında filmlər]] [[Kateqoriya:Tbilisi haqqında filmlər]] al5ez7eyebq5n4fhrj07voqj6du65t0 0 216862 6557942 6302522 2022-08-01T11:39:24Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |şəkil = Aqil Hacıyev.jpg |atası = [[Cəfər Xəndan]] |mükafatları = {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} }} '''Aqil Cəfər Xəndan oğlu Hacıyev''' ({{DVTY}}) — klassik rus ədəbiyyatı kafedrasının müdiri (1984), [[professor]] (1984). == Həyatı == Aqil Hacıyev 10 avqust 1947-ci ildə [[Şuşa]] şəhərində Azərbaycan ədəbiyyatşünası, tənqidçisi, şair və tərcüməçi, filologiya elmləri doktoru, professor Cəfər Xəndanın ailəsində anadan olmuşdur. Hacıyev 1954–1965-ci illərdə Bakı şəhərində 6 saylı orta məktəbi bitirmişdir. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 1965–1970-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsində təhsil almışdır.<ref name=":0">[http://genderi.org/redaksiya-heyeti-bas-redaktor.html?page=76 Aqil Hacıyev]</ref><ref name=":1">[http://static.bsu.az/w15/Aqil%20Hac%C4%B1yev%20-%20BDU.pdf Aqil Cəfər oğlu Hacıyev]</ref><ref name=":2">[http://philology.bsu.edu.az/az/content/klassik_rus_dbiyyat_kafedrasnn_mdiri_professor__457 Klassik rus ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, professor]</ref> == Elmi dərəcə və elmi adları == Aqil Hacıyev 1970–1973-cü illərdə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin aspirantı olmuşdur. Belə ki, MDU-nin Rus ədəbiyyatı tarixi kafedrasına məqsədli aspiranturaya göndərilmişdir. O, 1973-cü ildə "''A.S.Puşkinin "Ərzuruma səyahət əsəri''" və "''XIX əsrin 20–30-cu illərinin rus oçerki''" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi, 1981-ci ildə isə dosent elmi adını almışdır. Hacıyev 1982-ci ildə "Tiflisdə "''XX əsr rus ədəbiyatında Şərq''" mövzusunda [[dissertasiya]] müdafiə edərək filologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi almışdır.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> 1984-cü ildə professor elmi adını alıb.<ref name=":1" /><ref name=":2" /> == Əmək fəaliyyəti == Aqil Hacıyev 1973–1976-cı illərdə [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin Rus ədəbiyyatı tarixi kafedrasının çalışıb. Burada 1973–1976-cı illərdə müəllim, 1976–1981-ci illərdə baş müəllim, 1981–1984-cü illərdə klassik rus ədəbiyyatı kafedrasının [[dosent]]i vəzifələrində çalışıb. O, 1982–1984-cü illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Təbiət fakültələri üçün rus dili kafedrasının müdiri, 1984-cü ildən klassik rus ədəbiyyatı kafedrsının müdiri, 1990–1992-ci illərdə isə həmin universitetin Filologiya fakültəsinin dekanı vəzifələrində çalışıb.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /> == İştirak etdiyi konfranslar, kurslar, treninqlər == {{columns-list|2| * 1978 - II Kaptveloji simpozium (Gürcüstan, Tblisi) * 1989 - IV Türk xalq ədəbiyyatı və Yunus Emre seminarı (Türkiyə, Əskişəhər) * 1991 - Türk ədəbiyyatı seminarı (Türkiyə, Əskişəhər) * 1993 - III Türk kulturu konqresi (Türkiyə, Ankara) * 1995 - II Türk dünyası və kultur simpoziumu (Türkiyə, İznik) * 1999 - A.S.Puşkinin 200 illik yubileyinə həsr olunmuş konfrans (Azərbaycan, Bakı) * 2000 - VIII Türk xalq ədəbiyyatı seminarı (Türkiyə, Əskişəhər) * 2002 - IV kartveloji simpozium (Gürcüstan, Tblisi) * 2004 - II folkor konfransı (Azərbaycan, Bakı) * 2004 - I Müqaisəli ədəbiyyatşunaslıq konfransı (Azərbaycan, Bakı) * 2008 - Mir Cəlalın 100 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi konfrans (Azərbaycan, Bakı) * 2008 - Heydər Əliyevin 85 illiyi və Mir Cəlalın 100 illiyinə həsr olunmuş elmi konfrans (Qırğızısıstan, Bişkek) * 2010 - Müasir Azərbaycanda rus dili (Azərbaycan, Bakı) * 2015 - Elmi-nəzəri konfrans (Azərbaycan, Bakı) }} == Çap olunmuş əsərləri == === Kitabları === {{columns-list|2| * 1982 - "XIX əsrin 1-ci yarısı rus ədəbiyyatında Qafqaz". Bakı, (rus dilində) * 1984 - "Rus oçerkinin inkişaf tarixi". Bakı, (rus dilində) * 1986 - "Ədəbi qardaşlığın mərhələləri". Bakı, (rus dilində) * 1989 - "Puşkinin ətrafında". Bakı, (rus dilində) * 1992 - "A.A. Bestujev-Marlinski". Bakı, (rus dilində) * 1999 - "P.A. Katenin". Bakı, (rus dilində) * 2008 - "Rus adəbiyatında Qafqaz tematikası". Bişkek, (qırğız dilində) * 2010 - "Azərbaycan ədəbiyyatının səhifələri. Bakı. * 2011 - "Poeziyadan nəsrə ( Mir Cəlal nəsrinin poetic əsasları)". Bakı. * 2011 - "Rus ədəbiyyatında şərq". Dərslik (müştərək). Bakı. * 2012 - "Rus ədəbiyyatının səhifələri". Bakı. * 2014 - "Dünya ədəbiyyatının səhifələri". Bakı. * 2015 - "XIX əsrin I-ci yarısı rus ədəbiyyat". Dərslik. Bakı. * 2016 - "A. F. Veltman". Bakı. (rus dilində) }} === Metodik göstəriş və proqramlar === {{columns-list|2| * 2004 - Azərbaycan məktəbləri üçün rus dili proqramı V-XI sinif (müştərək) * 2004 - Azərbaycan rus dilli məktəblər üçün rus dili proqramı V-XI sinif (müştərək) * 2006 - Rus ədəbiyyatı proqramı V-XI sinif (müştərək) * 2006 - Bakalavrlar üçün XIX əsr rus ədəbiyyatı proqramı * 2006 - Bakalavrlar üçün ədəbi tənqid proqramı * 2006 - Ədəbiyyat. 5 sinif (müştərək) (rus dilində) * 2006 - Ədəbiyyat. 6 sinif (müştərək) (rus dilində) * 2006 - Rus ədəbiyyatı proqrammı V-XI sinif (müştərək) * 2007 - Ədəbiyyat. 9 sinif (müştərək) (rus dilində) * 2008 - Magistrantlar üçün XIX əsr rus ədəbiyyatı proqramı (müştərək) * 2008 - Magistrantlar üçün ədəbi tənqid proqramı }} === Məqalələri === * Aqil Hacıyev 1973–2018-ci illər ərzində çap olunmuş 350-dən artıq elmi məqalənin müəllifidir. == Mükafatları == * 30 oktyabr 2009-cu ildə Azərbaycanda təhsilin və elmin inkişafındakı xidmətlərinə görə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]].<ref>{{cite web|title=Bakı Dövlət Universitetinin əməkdaşlarının "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI|url=http://e-qanun.az/framework/18549|website=http://e-qanun.az|accessdate=27 fevral 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160227071120/http://e-qanun.az/framework/18549|archivedate=27 fevral 2016|language=azərb.|date=30 oktyabr 2009}}</ref> * 2006-cı ildə Azərbaycanın pilot məktəblərinin 5 və 6-cı sinifləri üçün rus dili və ədəbiyyatı proqramları və dərslikləri (Dünya bankının qrantı).<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Bakı şəhəri 6 nömrəli tam orta məktəbin məzunları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 4za58nze13gdz526jeti4vyfebm7bsl 0 216863 6557921 6522608 2022-08-01T11:34:38Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Lətif İmanov |orijinal adı = Lətif Muxtar oğlu İmanov |digər adları = |şəkil = Lətif İmanovun Bakıda xatirə lövhəsi.jpg |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = Lətif İmanovun [[Bakı]]da xatirə lövhəsi |piktoqram = fizika |doğum tarixi = 15.9.1922 |doğum yeri = {{AzSSR}}, [[Şuşa]] |vəfat tarixi = 12.3.1980 |vəfat yeri = [[SSRİ]], [[Azərbaycan SSR]], [[Bakı]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{SSRİ}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = Fizika |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|1979}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} ''' Lətif Muxtar oğlu İmanov''' ({{DVTY}}) — fizik, [[Azərbaycan Elmlər Akademiyası]]nın həqiqi üzvü (1976), pedaqoq, Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi (1979).<ref name=":0">{{cite web |url = https://science.gov.az/az/forms/skonchavshiesya-deystvitelnyie-chlenyi/3298 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20220301220741/https://science.gov.az/az/forms/skonchavshiesya-deystvitelnyie-chlenyi/3298 |archivedate = 16-09-2021 |title = İmanov Lətif Muxtar oğlu |author = |date = |work = |publisher = science.gov.az |accessdate = |language = Azərbaycan }}</ref> <ref name=":1">{{cite web |url = http://anl.az/down/meqale/elm/2012/sentyabr/269693.htm |archiveurl = |archivedate = |title = Böyük alim və pedaqoq |author = Abbas Cilovdarlı |date = |work = |publisher = anl.az |accessdate = |language = Azərbacan }}</ref> == Həyatı == Lətif İmanov 15 sentyabr 1922-ci ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olmuşdur. Orta təhsilini 4 saylı Şuşa şəhər məktəbində almışdır. 1944-cü ildə Bakı Dövlət Universitetinin Fizika-riyaziyyat fakültəsini Fizika ixtisası üzrə bitirmişdir.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Əmək fəaliyyəti == Lətif İmanov əmək fəaliyyətinə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutunda başlamışdır. O, əvvəlcə kiçik elmi içşi, 1944-cü ildən 1954-cü ilə qədər isə böyük elmi işçi kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1954–1980-ci illər ərzində laboratoriya rəhbəri vəzifəsini icra etmişdir.<ref name=":0" /> Lətif İmanov keçmiş SSRİ EA Spektroskopiya Elmi Şurasının üzvü olmuşdur. O, həmçinin Radiospektroskopiya problemi üzrə Respublika Elmi Şurasının sədri kimi fəaliyyət göstərmişdir.<ref name=":0" /> == Elmi fəaliyyəti == Lətif İmanov 1954-cü ildə fizika üzrə fəlsəfə doktoru, 1964-cü ildə fizika üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsini almışdır. O, həmçinin 1966-cı ildə professor elmi adına layiq görülmüşdür. 1968-ci ildə AEA-nın müxbir üzvü olan Lətif İmanov 1976-cı ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Radiospektroskopiya üzrə tanınmış alim olan Lətif İmanov elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətləri olan molekulyar qaz radiospektroskopiyası, dielektrik relaksasiya, elektron-paramaqnit rezonans və nüvə maqnit rezonans spektroskopiyası sahələri üzrə əsaslı elmi nəticələr əldə etmişdir. Alimin rəhbərliyi ilə mürəkkəb qaz readiospektrometr qurğuları yaradılmış, müxtəlif molekulların və onların izotop formalarının mikrodalğa spektrləri öyrənilmiş, spirt və merkaptan molekullarının yeni dönmə izomerləri aşkar edilmişdir.<ref name=":0" /> İmanovun yaratdığı ölçü qurğuları vasitəsilə üzvi maye və bərk maddələrin tədqiqi sahəsində uğurlar qazanmış, şüşələrin elektron-paramaqnit rezonans spektrini və elektrik xassələrini öyrənmişdir. Alim 150-dən çox məqalənin müəllifidir, onlardan 10-u müəlliflik şəhadətnaməsidir. Bu məqalələr xarici və respublika jurnallarında çap olunmuşdur. Lətif İmnanovun rəhbərliyi ilə 1 elmlər doktoru və 10 fəlsəfə doktoru yetişdirilmişdir.<ref name=":0" /> == Pedaqoji fəaliyyəti == Lətif İmanov elmi tədqiqat işi ilə paralel olaraq pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olmuşdur. O, Bakı Dövlət Universitetinin Fizika fakültəsinin tələbələrinə radiofizikadan və fiziki elektronikadan mühazirələr oxumuşdur.<ref name=":1" /> == Mükafatları == Lətif İmanov 1979-cu ildə "Əməkdar elm xadimi" fəxri adına layiq görülmüşdür.<ref name=":0" /> == Vəfatı == Lətif İmanov 12 mart 1980-ci ildə ürək xəstəliyindən vəfat etmişdir.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://azertag.az/xeber/Akademik_Letif_Imanovun_100_illik_yubileyine_hesr_olunan_beynelxalq_konfrans_kechirilecek-1996112 AkademikLətif İmanovun 100 illik yubileyinə həsr olunan beynəlxalq konfrans keçiriləcək] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:İmanovlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan fizikləri]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] kldpgkt3bemvczvdxsuo8e7kvpt86kw 0 248345 6557376 6554848 2022-08-01T05:19:40Z Dancewithdevil 136647 Səhifə silinməyə namizəd göstərilir. Ətraflı: [[:Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi]]. wikitext text/x-wiki {{Silinməyə namizəd}} '''Alfa Əli qızı Şirazi''' (1925-1943) — [[İkinci dünya müharibəsi]] iştirakçısı,azərbaycan əsilli partizan qadın. == Həyatı == Alfa Əli qızı Şirazinin (1925-1943) atası Əli Bağır oğlu Moskvada işləmiş və atası vəfat etdikdən (1927) sonra o, anası ilə Rostov şəhərinə köçmüşdür. ==Müharibədə iştirakı == Alman faşist ordusu Rostovu ikinci dəfə (1943-cü ilin əvvəlində) işğal etdiyi zaman Alfa partizan hərəkatına qoşulmuş və Ukraynanın Pavlovka kəndində olan Sovet partizan dəstəsində faşist işğalçılarına qarşı döyüşmüş və döyüşlərin birində (1943-cü il) həlak olmuşdur. Göstərdiyi hərbi şücaətə görə o, "Vətən müharibəsi" ordeni ilə təltif edilmişdir<ref> Mayıl Alıcanov. Azərbaycanlıların partizan hərəkatında iştirakı,Bakı,1975</ref>. == Başlıq mətni == ==Ölümü == Hitlerçilər tərəfindən əsir götürülmüş və amansızcasına edam edilmişdir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == [[Kateqoriya:Partizanlar]] [[Kateqoriya:1925-ci ildə doğulanlar]] r1cy51sy9kx151tg6debzw0y1zqhalc 0 255714 6556813 6408663 2022-07-31T16:11:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Aleksis Teksas |orijinal adı = {{Dil-en|Alexis Texas}} |digər adları = |şəkil = Alexis Texas 2011.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = Aleksis Teksas (2011) |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 25.5.1985 |doğum yeri = {{PAN}} |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USA}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = |fəaliyyət illəri= |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = 2686712 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = http://www.alexistexas.com/ |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Aleksis Teksas''' ({{Dil-en|Alexis Texas}}; {{d.}}[[25 may]] [[1985]], [[Panama]]) — əslən [[Panama]]lı olan [[ABŞ]] pornoaktrisasıdır. [[2012]]-ci ilin rəsmi məumatlarına görə 300-dən pornoqrafik filmdə iştirak etmişdir. Aleksis Teksasın şəkilləri "Hustler" və "Genesis" kimi jurnallarında dərc edilmişdir. Bəzi pornoaktrisalardan fərqli olaraq, bədənində şəkillər yoxdur.<ref name=PornValleyNews>{{cite web|url= http://pornvalleynews.com/home/archives/2009/03/alexis-texas-interview.html|title= Alexis Texas Interview|accessdate= April 15, 2015|author= Ray|date= March 28, 2009|publisher= ''Porn Valley News''|archive-date= June 13, 2015|archive-url= https://web.archive.org/web/20150613233036/http://pornvalleynews.com/home/archives/2009/03/alexis-texas-interview.html|url-status= dead}}</ref> == Həyatı == Aleksis Teksas [[25 may]] [[1985]]-ci il tarixində atasının çalışdığı [[Panama]] hərbi bazasında doğulmuşdur. Ancaq Teksasın uşaqlığı [[Texas]]ın [[San-Antonio]] şəhərində keçmişdir. Aleksis Teksasın valideynləri [[Puerto-Riko]], [[Alman]] və [[Norveç]] əsillidir.<ref name=Xcitement>{{cite web|url= http://www.xcitement.com/interview/?page_id=723|title= Alexis Texas|accessdate= April 15, 2015|author= Cindi Loftus|publisher= ''Xcitement''|archive-date= October 2, 2010|archive-url= https://web.archive.org/web/20101002222738/http://www.xcitement.com/interview/?page_id=723|url-status= unfit}}</ref> Yetkin filmlər çəkilişinə başlamamışdan əvvəl Teksas doğma [[Texas]] şəhərinin Kastrovil ərazisində bir barda, bar məsulu olaraq çalışmış və Stivens soyadını daşımışdır. [[2006]]-cı ildən başlayaraq pornoqrafik filmlərə çəkilmişdir. [[2009]]-cu ildə Starlet Əyləncə Qrup təsiri altında Teksas şəxsi "Alexis Texas Entertainment" adlı kinokompaniyasını qurmuşdur. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== {{Vikianbar kateqoriyası|Alexis Texas}} * [http://www.alexistexas.com/ Rəsmi sayt] {{ref-en}} * {{imdb name|id=2686712|name=Aleksis Teksas}} {{ref-en}} [[Kateqoriya:Panamada doğulanlar]] [[Kateqoriya:ABŞ pornoaktrisaları]] 41lt21of508d5ghqha22d15lhp1ib05 0 255838 6556698 6116827 2022-07-31T13:53:23Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Milli D'Abbraçço |orijinal adı = {{Dil-it|Milly d'Abbraccio}} |digər adları = |şəkil = Milly d'Abbraccio 001.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 3.11.1964 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{ITA}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = |fəaliyyət illəri= |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = 0194818 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Milli D'Abbraçço''' ({{Dil-it|Milly d'Abbraccio}}, [[3 noyabr]] [[1964]]) - İtalyan pornoaktrisasıdır. [[İtaliya]]nın erotik "Diva Futura" kanalında çalışmışdır. Milli D'Abbraçço [[2008]]-ci ildə "İtaliyanın Sosialist Partiyası"na namizədliyini irəli sürmüşdür. Lakin partiyaya seçilə bilməmişdir.<ref>{{cite web|title=Roma, Milly D'Abbraccio si candida|url=http://www.corriere.it/politica/08_marzo_15/milly_abbraccio_candidata_roma_grillini_41510446-f2a2-11dc-ae1f-0003ba99c667.shtml|accessdate=27 February 2012|newspaper=Corriere della Sera|date=15 March 2008}}</ref> [[2011]]-ci ildə isə İtaliyanın Montsa şəhərinin Meri vəzifəsinə namizədliyini vermişdir.<ref>{{cite web|last=Andrea Managò|title=Ilona-Milly, pornosfida in Brianza|url=http://espresso.repubblica.it/dettaglio/ilona-milly-pornosfida-in-brianza/2168262/8|accessdate=27 February 2012|newspaper=L'Espresso|date=9 December 2011}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Lakin yenə də qələbə qazana bilməmişdir. ==Həyatı== Milli D'Abbraçço [[1964]]-cü ildə [[İtaliya]]nın Avellino şəhərində anadan olmuşdur. Əsl adı Emiliya Sussiniellodur (Emilia Cucciniello). [[1978]]-ci ildə "Miss Teenager Italy" gözəllik müsabiqəsində qələbə qazandıqdan sonra [[1979]]-cu ildə "Milli Mou" (Milly Mou) ləqəbi ilə ifaçılıq edir. [[1982]]-ci ildə isə ilk dəfə olaraq porno karyerasına başlayır. [[1980]]-cı illərdə porno filmlərə çəkilməklə yanaşı "Diva Futura" agentliyində şalışmışdır. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== {{Vikianbar kateqoriyası|Milly D'Abbraccio}} * {{IMDb name|id=0194818|name=Milli D'Abbraçço}} * [http://www.egafd.com/actresses/details.php/id/m0182/ European Girls Adult Film Database saytında Milli D'Abbraççonun profili] [[Kateqoriya:İtaliya pornoaktrisaları]] 2hqo451kb4ehtshu8ku66ejw4ragak9 0 257271 6557299 6198328 2022-08-01T02:04:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Bricit Bardo |orijinal adı = {{Dil-fr|Brigitte Bardot}} |digər adları = |şəkil = Brigitte_Bardot_-_1962.jpg |şəklin ölçüsü = 220 |şəklin izahı = Brijitt Bardot (1962). |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 28.9.1934 |doğum yeri = [[Paris]], [[Fransa]] <ref>[http://bakupost.az/medeniyyet/20120922042342822.html 78 yaşlı italyan gözəli]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{FRA}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = Nikola Jak Şare |partnyoru = |atası = Lui Pilou Bardot |anası = Anna Mariya |peşəsi = [[aktrisa]] |fəaliyyət illəri= [[1952]]-[[1973|73]] |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = "[[David di Donatello]]" ([[1961]]) |imdb_id = 0000003 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Bricit Bardo''' və ya '''Brijitt Bardot''' ({{Dil-fr|Brigitte Bardot}}, {{DVTY}}) — “''[[BAFTA]]''” mükafatına namizəd göstərilmiş keçmiş [[fransız]] kino aktrisası, maniken, müğənni və heyvan haqları aktivisti. Ən çox 1950-60-cı illərin qadın fiquru kimi tanınır. Qadın müstəqilliyinin və cinsi azadlığının [[simvol]]u olan Brijitt Bardo karyerası ərzində bir çox uşaq-qadın və füsunkar qadın rolunu oynamışdır. Dövrünün ən böyük [[rejissor]]ları ilə işləmiş və zərif bir xəfifliyin yanında, şəhvət ehtiva edən rollarda oynaması onu tezliklə seks simvoluna çevirmişdir. 1969-cu ildən bəri Fransanın azadlığını əks etdirən “''Marianna''”nın rəsmi simasıdır. Brijittdən əvvəl Marianna anonim [[fenomen]] idi.<ref>Anne-Marie Sohn (teacher at the ENS-Lyon), [http://hist-geo.ac-rouen.fr/doc/bls/2004/marian.htm Marianne ou l'histoire de l'idée républicaine aux XIXe et XXe siècles à la lumière de ses représentations] (résumé of Maurice Agulhon's three books, ''Marianne au combat'', ''Marianne au pouvoir'' ve ''Les métamorphoses de Marianne'') (Fransızca)</ref> Bardo aktrisalıq kariyerasından əvvəl Paris Konservatoriyasında təhsil almış balerina idi. Aktrisalıq karyerasına isə [[1952]]-ci ildə başladı. On altı [[film]]də oynadıqdan sonra o dövrdə həyat yoldaşı olan Rocer Vadimin rejissoru olduğu “''Və tanrı qadını yaratdı''” ({{Dil-fr|Et Dieu... créa la femme}}) mübahisəli filmində oynadı və bu film Bardota beynəlxalq şöhrət qazandırdı. Daha sonra [[1963]]-cü ildə o, [[Jan-Lük Qodar]]ın “''Nifrət''” ({{Dil-fr|Le Mépris}}) filmində oynadığı rolu ilə də çox böyük uğura imza atdı. Bardo Lui Mallenin [[1965]]-ci ildə çəkdiyi filmi “''Viva, Mariya!''” dakı rolu ilə ən yaxşı baş rol qadın aktrisası kimi “''BAFTA''” mükafatına namizəd oldu və fransız intellektual təbəqənin də diqqətini çəkməyi bacardı. O, eyni zamanda [[Simona de Bovuar]]ın [[1959]]-cu ildəki “''Lolita sindromu''” adlı məqaləsinə mövzu oldu. Bu məqalədə Bovuar Bardonu “''qadın tarixinin lokomotivi''” kimi xarakterizə etdi və onu [[İkinci Dünya müharibəsi]] sonra Fransanın “''ilk və ən azad qadını''” elan etdi. Bardot əyləncə sənayesindən təqaüdə çıxdı. Onun [[1973]]-cü ildə çəkildiyi sonuncu film "''Don Juan 73''" olmuşdur və ondan sonra [[kino]]dan getdi. O, şou dünyasındakı karyerası ərzində 47 filmdə baş rol ifaçısı oldu və eyni zamanda 80 [[mahnı]] yazdırdı. [[1985]]-ci ildə "''[[Fəxri Legion ordeni|Fəxri Legion''" ordeni]] ilə mükafatlandırıldı, lakin Bardo bu mükafatı almaqdan imtina etdi.<ref>[http://www.independent.co.uk/news/world/europe/the-big-question-how-does-the-french-honours-system-work-and-why-has-kylie-been-decorated-822752.html The Big Question: How does the French honours system work, and why has Kylie been decorated?] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171116033810/http://www.independent.co.uk/news/world/europe/the-big-question-how-does-the-french-honours-system-work-and-why-has-kylie-been-decorated-822752.html |date=2017-11-16 }} The Independent. 8 Mayıs 2008</ref> Təqaüddən sonra o, özünü heyvan hüquqlarını qorumağa həsr etdi. Bardo [[1990]]-cı ildə [[miqrasiya]], Fransada müsəlmanlıq, [[irqçilik]] və homoseksualizm kimi mövzularda siyasi düşüncələri ilə sözünü deməyə çəkinməyən bir qadın kimi tanındı. == Həyatı == [[Fayl:BrigitteBardot.jpg|280px|right|thumb|B. Bardo, 2002-ci il]] B. Bardo [[1934]]-cü il sentyabrın 28-də [[Paris]]də burjuaziya sinfinə məxsus bir ailədə dünyaya gəlib. Atası Lui Pilou Bardot mühəndis idi, həmçinin atası Çarlz Bardotdan ona qalan Bardot [[fabrik]]lərinin sahibi idi.<ref>{{harv|Singer|2006|p=6}}</ref> Anası Anna Mariya isə evdar xanım idi və əri Lui Pilou Bardotdan 16 yaş balaca idi. Onlar [[1933]]-cü ildə evlənmişdilər. Bardot katolik ailəsində böyümüşdü.<ref>{{cite news|url=http://www.tribune.ie/article/2009/sep/27/profile-brigitte-bardot-and-god-created-bardot|title=Profile: Brigitte Bardot – And God created Bardot|publisher=[[Sunday Tribune]]|date=27 September 2009|accessdate=19 September 2010|first=Valerie|last=Shanley|archive-date=29 November 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141129015441/http://www.tribune.ie/article/2009/sep/27/profile-brigitte-bardot-and-god-created-bardot|url-status=dead}}</ref> Məşhurun anası Anna-Mariya onu və bacısı Mariya-Jannanı (doğum 5 may 1938-ci il) gənc yaşdan etibarən rəqsə yönləndirdi və onlar anasının istəyi ilə [[rəqs]]lə məşğul oldular. Aktrisanın bacısı bir müddət sonra rəqs dərslərindən imtina etdi və elmə daha çox vaxt sərf etməyə başladı. Ondan fərqli olaraq, Brijitt balet karyerasını qurmağı qərara aldı. [[1947]]-ci ildə Bardo Paris Ali Milli Musiqi və Rəqs Konservatoriyasına qəbul oldu və üç il ərzində rus [[xoreoqraf]]ı Boris Knyazevdən dərs aldı (Brijittin sinif yoldaşlarından biri olan Lesli Karon ona “''Balaca Dou''” ləqəbini qoymuşdu).<ref>Caron, Leslie, ''Thank Heaven'', Plume Publishing (2009)</ref> [[1949]]-cu ildə Bardo anasının bir tanışının təklif etdiyi moda festivalında iştirak etdi və ilk manikenlik təcrübəsini qazandı. Həmin il Bardo jurnalist Elen Lazarev tərəfindən nəşr olunan “''Jardin des Modes''” jurnalına da modellik etdi. On beş yaşında Bardo “''Elle''” jurnalının [[8 mart]] [[1950]]-ci il tarixli nəşrində [[jurnal]]ın üz qabığına çəkildi və bu şəkillər rejissor Rocer Vadimin diqqətini çəkdi.<ref>[https://web.archive.org/web/20090914064938/http://thebiographychannel.co.uk/biography_story/830:112/1/Brigitte_Bardot.htm "Brigitte Bardot Biography"]. The Biography Channel. 14 Eylül 2009 tarihinde [http://thebiographychannel.co.uk/biography_story/830:112/1/Brigitte_Bardot.htm kaynağından] arşivlendi. Erişim tarihi: 13 March 2010.</ref> Vadimin jurnalın bir nəşrini [[rejissor]] və [[ssenarist]] dostu Mark Alleqreyə göstərməsi nəticəsində Alleqre Bardoya “''Les lauriers sont coupés''” filminin sınaq çəkilişlərində iştirak etmək fürsəti yaratdı. Sınaq çəkilişləri uğurlu alındı. Bardotun həmin filmdə rol qazanmasına baxmayaraq, film ləğv edildi, lakin bu təcrübə ona bir [[aktrisa]] gözü ilə baxılmasına səbəb oldu. Həmçinin burada tanış olduğu Vadim ilə dostluğu gələcək karyerasına bir çox cəhətdən təsir etdi. Ardınca Bardonun kino karyerası başladı. Vadim Bardonun təkcə sənətində yox, həm də şəxsi həyatında böyük rol oynadı.<ref>Bardot, Brigitte (1996). Initiales B.B.. Grasset & Fasquelle. ISBN 2-246-52601-9</ref><ref>Robinson, Jeffrey (1994). Bardot — Two Lives. Simon & Schuster (London). ASIN: B000KK1LBM.</ref> === Ailə həyatı === Bardo 18 yaşında olarkən atası ona uzun müddət münasibətdə olduğu Rocer Vadim ilə evlənməsi üçün təzyiq göstərirdi. Bunun nəticəsində onlar [[1952]]-ci il dekabrın 21-i Passi kilsəsində evləndilər. Vadim mənşəyi etibarı ilə əslində rus [[pravoslav]]ı ikən, [[katolik]]liyi mənimsədiyi güman edilir, amma bu dəqiq deyil. Cütlük evliliklərinin beşinci ilində boşandı. Bundan sonra onlar iş və şəxsi həyatlarında dost olaraq qaldılar. Boşanmadan əvvəl Bardonun adı "''Və Allah qadını yaratdı''" filmindəki tərəf müqabili [[Jan-Lui Trentinyan]]la (həmin ərəfədə Stefan Odran ilə evlidir) hallandı.<ref name="InitialsBB">{{cite book|first=Brigitte|last=Bardot|title=Initiales B.B.|url=https://archive.org/details/initialesbbmemoi0000bard|publisher=[[Grasset & Fasquelle]]|year=1996|isbn=2-246-52601-9}}</ref> Onlar təxminən iki il birlikdə yaşadılar. Jan-Lui Trentinyan hərbi vəzifəsini davam etdirdiyi ərəfədə Bardo musiqiçi Jilber Beko ilə münasibətə başladı və bunun nəticəsində münasibətləri bitdi.<ref name="InitialsBB" /><ref name="twolives">{{cite book|author=[[Jeffrey Robinson|Robinson, Jeffrey]]|title=Bardot&nbsp;— Two Lives|publisher=[[Simon & Schuster]] (London)|First British Edition|year=1994|id=ASIN: B000KK1LBM}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/8503379/Gunter-Sachs.html|location=London|work=The Daily Telegraph|title=Gunter Sachs|date=9 May 2011}}</ref> Aktrisa [[1959]]-cu il iyunun 18-də aktyor Jak Şare ilə evləndi. [[1960]]-cı il yanvarın 11-də oğlu Nikola Jak Şare dünyaya gəlir. İkinci [[nigah]]ı da uğursuz olan Bardo Jakdan boşandıqdan sonra uşaq Nikola Şarenin ailəsi tərəfindən böyüdüldü və yetkinlik dövrünə qədər Bardo ilə görüşməsinə icazə verilmədi.<ref name="InitialsBB" /> Şarye ailəsinə verirlər. Bardotun digər həyat yoldaşları Alman milyoner Qunter Zaks (d. 14 iyul 1966 – ö. 1 oktyabr 1969) və Bernard Ormalya (d. 16 avqust 1992-ci il) dır.<ref name="InitialsBB" /><ref name="twolives" /> Əvvəlkilərdən fərqli olaraq, Bardo bu dəfə öz xoşbəxtliyini tapdığını deməkdən çəkinmir. === İntihar cəhdləri === [[19 fevral]] [[1958]]-ci ildə "''Los Angeles Times''" qəzeti Bardotun keçirdiyi əsəb gərginliyindən sonra [[İtaliya]]da müalicə aldığını açıqladı. [[Qəzet]]də yazılan məlumata əsasən, Bardo keçirdiyi əsəb gərginliyi nəticəsində yuxu həbləri içərək [[intihar]]a cəhd etmişdi. Bardonun beynəlxalq münasibətlər üzrə meneceri iki gün sonra bu xəbəri təkzib etdi.<ref name="latimesblog">{{cite news|url=http://latimesblogs.latimes.com/thedailymirror/files/1958_0209_cover.jpg|title=LA times 1958|date=|accessdate=21 August 2010|work=The Los Angeles Times}}</ref> BBC Radio 4-ün çıxış proqramı olan "''Yarımçıq iş''"in 20 oktyabr [[2012]]-ci il tarixində yayımlanan buraxılışında Honor Blekman müsahibəni alan Klayv Andersona Bardonun filmə çəkildiyi dövrdə onun tək buraxılmadığını, çünki daha əvvəl iki dəfə intihara təşəbbüs etdiyini söylədi. Blekman bunun nə vaxt olduğunu söyləmədi. (Blekman və Bardo “''Şalako''” filmində birlikdə oynamışdılar). == Karyerası == === Kinoda ilk çıxışları === [[Fayl:Brigitte Bardot - Sami Frey - Saint-Tropez - 1963.jpg|200px|thumb|right|B.Bardo və Sami Frey ilə 1863-cü ildə Sen-Trope qəsəbəsində]] “''Elle''”<ref>{{harv|Bardot|1996|p=78}}</ref> jurnalının üz qabığına çəkildikdən sonra Bardo Burvil ilə rejissor Jan Boyerin “''Le Trou Normand''” filmində kiçik bir obrazı oynamağı qəbul etdi. Başlanğıc üçün o qədər də yaxşı olmayan bu rolu qəbul etməsində J.Boyerin verəcəyi 200.000 frankın da rolu böyük olmuşdu.<ref name=Bardot81>{{harv|Bardot|1996|p=81}}</ref> Bardo [[1996]]-cı ildə yazdığı memuarda ilk çəkilişlə bağlı ağrılı xatirələrini qoruduğunu bildirmişdir. Bu film əsnasında Villi Roze “''Manina la fille sans voiles''” filmində oynamağı təkli etdi.<ref>{{harv|Bardot|1996|p=84}}</ref> Bundan sonrakı 4 il ərzində aktrisa 17 filmdə, xüsusilə də lirik [[melodram]]larda rol alır. Ona dünya şöhrətini isə "''Mən qadını gözləməkdən qorxuram''" filmi gətirir. Bu məşhur [[debüt]]dən sonra Bardo bir çox tanınmış rejissorlarla işləyir. Lui Mal, [[Jan-Lük Qodar]], Kristian Jak kimi kino nəhəngləri aktrisanı ardıcıl bir neçə ekran əsərinə çəkirlər. Maraqlıdır ki, Bardo bütün obrazlarını özünəməxsus tərzdə canlandırıb. Belə ki, "''Babetta döyüşə gedir''" filmində onun elədiyi saç düzümü hələ də kütləvi izləyicilər arasında danışılmaqdadır. [[Hollivud]]da ilk debütü isə rejissor Cimmi Stüartın "''Sevimli Bricit''" filmi olur. Beləcə, Bardo dünya şöhrətinə daha bir səhifə yazır. Özü də bəyaz pərdədə.. Bardo [[1953]]-cü ildə daha sonradan meneceri olacaq Olqa Horstiq ilə tanış olur.<ref name="Singer23">{{harv|Singer|2006|p=23}}</ref> [[Ukraynalı]] rejissor Anatol Litvak Bardoya “''Sevgi aktı''”( {{Dil-fr|Un acte d'amour}}) filmində Kirk Duqlas<ref name="Singer23"/> ilə oynayacağı kiçik bir rol təklif edir. Andre Barsak Atelye Teatrındakı [[Jan Anuyl]]un yazdığı “''Qəsrə dəvət''” (L'Invitation au château) tamaşasında olan Dani Robenin oynadığı xarakteri canlandırmağı təklif etdi.<ref name=Bardot92>{{harv|Bardot|1996|p=92}}</ref> Çox sonralar heç bir teatr təcrübəsi olmamasına baxmayaraq, Bardo buradakı oyunçuluğunu “''biabrçılıq''” olaraq xarakterzə etdi.<ref name=Bardot92/> Tamaşanın təqdimetmə mərasimində o dövrün ən böyük tənqidçiləri vardı.<ref name=Bardot93>{{harv|Bardot|1996|p=93}}</ref> Bardo səhnəyə çıxmamışdan əvvəl J.Anuyl ona gül dəstəsi və yanında zərf göndərir. Zərfdə belə yazılmışdı: “''Narahat olmayın, mən şanslıyam''”.<ref name=Bardot93/> Ertəsi gün Bardo Jan-Jak Qotedən təriflər eşidir və tənqidçilərin çoxu müsbət rəy yazır.<ref name=Bardot93/>. Saşa Qitri [[XV Lüdovik]]in bir gecəlik aşnası olan miss Rozili obrazını canlandıracaq “''bahalı olmayan''” qadın komediyaçı axtarırdı. Məhz bu rol [[Jan Mare]] tərəfindən oynanılmışdı. Bardonun meneceri ona “''Versal sirləri''” ndəki ({{Dil-fr|Si Versailles m'était conté}}) bu bir səhnəlik rolu təklif etdi və Bardo məmnuniyyətlə bu təklifi qəbul etdi.<ref name=Bardot93/>. Daha sonra gənc aktrisa rəfiqəsi Ursula Andressin vasitəsilə<ref name="Choulant_p173">{{harv|Choulant|2009|p=173}}</ref> aldığı iş təklifinə <ref name=Bardot101>{{harv|Bardot|1996|p=101}}</ref> görə [[Roma]]ya getdi. Andress bir neçə il sonra “''Həkim Nou''“ (James Bond 007 contre Dr. No) filmindəki rolu ilə şöhrət əldə etdi. Bardo İtalyada Robert Uayzın ekranlaşdırdığı [[Amerikan]] filmi olan “''Gözəl Helen-Troya müharibələri''” ({{Dil-fr|Hélène de Troie}}) filmində Rossana Podesta ilə qarşılıqlı oynayacağı bir rol əldə etdi. Bardo sonralar film haqqında öz fikirlərini bildirdi. {{cquote|müəllif= B.Bardo <ref name=Bardot101/>|İngilis dilim bərbad idi, dəhşətli dərəcədə səhnə qorxum var idi. Rolumu əzbərlədim, nə dediyim xatırlamıram, amma dediklərimi mənim bu rola seçilməyimin verdiyi böyük bir inamla söylədim.}} Bardot Romada olduğu müddətdə İtalyan isterhsalı olan “''Nifrət, sevgi və xəyanət''” ({{Dil-fr|Haine, Amour et Trahison}}) filmində baş rol oynamış, daha sonra bu filmi “''gülməli bir melodram''” olaraq səciyyələndirmişdir. [[Fransa]]ya qayıtdıqdan sonra meneceri Bardoya Rene Klerin rejissoru olduğu, Morqan Mişel və Jerar Filippin də iştirak etdiyi “''Böyük manevrlər''”({{Dil-fr|Les Grandes Manœuvres}}) filmində rol təklif etdi. Rolu çox əhəmiyyətli rol deyildi, amma Bardot “''çox yaxşı bir filmdəki kiçik bir rolu, pis bir filmdəki böyük rola''” əvəz eləməyi üstünlük verirdi.<ref>{{harv|Bardot|1996|p=103}}</ref> Mark Allerqenin ekranlaşdırdığı “''Qızçiçəyini qoparmaq''” ({{Dil-fr|En effeuillant la marguerite}}) adlı film isə uğursuzluqla nəticələndi.<ref name=Bardot104>{{harv|Bardot|1996|p=104}}</ref> Bundan sonra Bardo “''Neronun həftə sonu və ya Oğlum Nero''” (Les Week-ends de Néron) filmi üçün Romaya qayıtdı. Bardot daha sonra yazdığı xatirələrində filmin çəkilişləri zamanı baş verən qəribə bir [[hadisə]]ni danışmışdı; filmin hamam səhnəsində süd yerinə istifadə edilən matadon məhlulu proyeksiyanın istiliyi ilə qısa müddətdə qatığa çevrildi.<ref>{{harv|Bardot|1996|p=105}}</ref> === "''Və Allah qadını yaratdı''" filmindən sonra kariyerası === 1952-ci ildə Bardo “''Və Allah qadını yaratdı''” filmi ilə ilk böyük debütünü etdi. Avropanın film sənayesi inkişaf etməkdə davam edirdi, həmçinin Bardonun də bu sahədə məşhurluğu artmaqda davam edirdi, lakin [[ABŞ]] mediasının diqqətini bir neçə avropalı oyunçu hədsiz dərəcəcədə çəkdi və Bardo bu aktrisalardan biri idi. O, [[Merilin Monro]] ilə 1950-60-cı illərin filmlərində qadın seksualığının əsas nümunələrini nümayiş etdirib. Bardo əvvəlki filmlərində və [[Kann Film Festivalı]]ndakı nümayişlərində bikini geyinməsi ilə bikinini populyar edən şəxs kimi göstərilir. O, özünəməxsus tərzi ilə [[1960]]-ci illər modasının önəmli siması oldu. == Aktivizm == [[1973]]-cü ildə B. Bardo təqaüdə çıxdığını açıqladı. Bundan sonra o, özünü heyvan haqlarını qorumağa həsr etdi. [[1986]]-cı ildə Vəhşi və Ev Heyvanlarınının Qorunması üçün Brjitt Bardo Fondunu ({{Dil-fr|Fondation Brigitte Bardot pour la protection de l'animal sauvage et domestique}}) yaratdı.<ref name=":0">^'''''a''''' ^'''''b''''' [https://web.archive.org/web/20110930064240/http://www.fondationbrigittebardot.fr/site/fbb_a.php?IdPere=129&Id=129 "Brigitte Bardot foundation for the welfare and protection of animals"]. ''fondationbrigittebardot.fr''. 30 Eylül 2011 tarihinde [http://www.fondationbrigittebardot.fr/site/fbb_a.php?IdPere=129&Id=129 kaynağından] arşivlendi. Erişim tarihi: 21 August 2010.</ref> Ardınca vegetarian oldu.<ref name="follain (2006)">Follain, John (9 April 2006) [https://web.archive.org/web/20111126042547/http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article1072649.ece Brigitte Bardot]. [[The Times|The Times Online]], Life & Style. Retrieved 2 April 2009</ref> Fondu qura bilmək üçün auksionda zinət əşyalarını və bir sıra şəxsi əşyasını satdı.<ref name=":0" /> Cəmi 3 milyon frank topladı. Bardot bu gün güclü bir heyvan haqları aktivistidir və xüsusən at əti istehlakına müxalifdir.<ref>[http://www.haytap.org/index.php/200810121478/dunyadan-haberler/bardot-dan-palin-e-dilerim-4-kasim-da-siz-kaybedersiniz-de-dunya-kazanir?catid=0 Bardot'dan Palin'e: 'Dilerim 4 Kasım'da siz kaybedersiniz de dünya kazanır'], [[HAYTAP]], erişim 10 ocak 2013</ref> == Siyasət və hüquqi məsələlər == Bardo 1960-cı illərdə [[Şarl de Qoll]]un rəhbərliyini dəstəklədiyini bildirdi.<ref name="InitialsBB" /> Əri Fransanın Milli Cəbhə Partiyasının keçmiş məsləhətçisi idi. Bardo [[2003]]-cü ildə nəşr etdirdiyi "''Səssizlikdə qışqırtı''" ({{Dil-fr|Un cri dans le silence}}) adlı kitabında "''Fransanın islamlaşması''" məsələsində xəbərdarlıq almış və [[müsəlman]] köçü haqqında yazdığı cümlələrinə görə reaksiya almışdı.<ref>[http://vdare.com/misc/orland_silence.htm "Brigitte Bardot's Cry In The Silence"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110805063800/http://www.vdare.com/misc/orland_silence.htm |date=2011-08-05 }}. By David Orland. 2 September 2003. Erişim tarihi: 14 January 2008.</ref> Bəzi tənqidçilər Bardotun kitabında anti-müsəlman və homofobik düşüncələrin olduğunu yazmışdı. 2003-cü ilin mayında İrqçilik Əleyhinə Beynəlxalq Dostluq Hərəkatı (Mouvement contre le racisme et pour l'amitié entre les peuples) adlı fransız qrup Brijittin nəşr etdirdiyi kitabındakı fikirlərinə görə onu məhkəməyə verəcəklərini bildirdilər. Bardo nəşr etdirdiyi bu kitabdan sonra aldığı reaksiyalara görə LGBT jurnalına göndərdiyi məktubda bu ifadələri yazmışdı: "''Geylər neçə illərdir dəstəkçim, dostum, övladlıq uşağım və sirdaşım''" olublar.<ref name="Indep">{{cite news|title=Brigitte a Political Animal by David Usborne|date=24 March 2006|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_qn4158/is_20060324/ai_n16163852/pg_2|accessdate=9 January 2008|publisher=The Independent (London)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080424031103/http://findarticles.com/p/articles/mi_qn4158/is_20060324/ai_n16163852/pg_2|archivedate=24 April 2008|url-status=live}}</ref> 10 iyun 2004-cü ildə Bardot irqçi düşüncələrinə görə Fransa məhkəməsi tərəfindən təqsirkar hesab olundu və 5 min avro cərimə edildi.<ref>Larent, Shermy (12 May 2003). [https://web.archive.org/web/20080516225608/http://www.indybay.org/news/2003/05/1610376.php "Brigitte Bardot unleashes colourful diatribe against Muslims and modern France"]. Indybay. 16 Mayıs 2008 tarihinde [http://www.indybay.org/news/2003/05/1610376.php kaynağından] arşivlendi. Erişim tarihi: 13 March 2010.</ref> O, bu günahı qəbul etmədi, məhkəmədə üzr istəyərək bu sözləri söylədi: “''əsla kimisə bilərəkdən incitmək istəməmişəm. Bu mənim xarakterim deyil''”.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/3692965.stm "Bardot denies 'race hate' charge"]. BBC News. 7 May 2003. Erişim tarihi: 17 January 2008.</ref> == B. Bardonun təsiri == [[Fayl:Statue of Brigitte Bardot in Rio de Janeiro.jpg|200px|thumb|right|Braziliyanın Buzios kəndində B.Bardonun heykəli]] Bardo [[bikini]]ni və Sen-Tropeni populyar edən insan kimi tanınır. [[1964]]-cü ildə o dövrdəki sevgilisi ilə [[Braziliya]]nın Buzios kəndini ziyarət etdi. Onun şöhrəti Buziosu populyar etdi. Bardonun şəhəri popluyar etməsi xatirəsinə şəhərin mərkəzində Kristina Motta tərəfindən düzəldilmiş Brijitt Bardo heykəli qoyulmuşdur. O, ilk səfərindən sonra [[braziliyalı]] sevgilisi ilə tətillərdə daha bir neçə dəfə Buziosa getdi. === Bardotdan bəhs edən mahnılar === * Con Qalland "''Brigitte Bardot''" * Billi Coel "''We Didn't Start the Fire''" * Bob Dilan "''I Shall Be Free''" * Red Hot Chili Peppers "''Warlocks''" * The Bellamy Brothers "''You're My Favorite Star''" * Fish "''Big Wedge''" == Sərgi == "Bardo, qayğısız illər" adlanan nəhəng fotosərgi paytaxt Parisin ən məşhur sərgi mərkəzlərindən olan Bulon Biyankur şəhərciyində təşkil olunub. Beləcə, zaman bir daha təsdiq edib ki, Bardo imzası Fransız kinosunda əvəzsizdir. [[2009]]-cu ildə isə fransız sənətsevərləri məşhur aktrisa Bardonun 75 illik yubileyini qeyd etdi. Məşhur sənətçinin Sen-Tropa kurort şəhərinin yaxınlığında yerləşən villasına dünyanın hər yerindən minlərlə təbrik [[teleqram]]ları gəldi. Özünün kinokaryerasına hələ 1973-cü ildə son qoymasına baxmayaraq, onlarca kinofilmdə çağdaş fransız qadınının obrazını yaradan Bardo bu gün də fransız xalqının nəzərində böyük və əvəzsiz bir sənətçi olaraq qalmaqdadır. Dünyaşöhrətli aktrisanın pərəstişkarları sənətçinin 75 illiyinə hədiyyə olaraq Fransa tarixində ən böyük [[sərgi]] təşkil ediblər. Sahəsi 1000 kvadratmetrə çatan bu sərgidə B. Bardonun uşaqlıq illərindən tutmuş kino aləmində yaratdığı məşhur rollara kimi bütün həyat və yaradıcılığını əks etdirən minlərlə fotoşəkil sərgilənir. == Filmoqrafiya == * [[Böyük manevrlər (film, 1955)]] == Həmçinin bax == == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Brigitte Bardot|Брижит Бардо}} * [http://www.fondationbrigittebardot.fr/ Фонд Брижит Бардо] {{fr}} * {{imdb name|0000003|Брижит Бардо}} {{Xarici istinadlar}} == İstinadlar == <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|4}} </div> [[Kateqoriya:Fransa aktrisaları]] [[Kateqoriya:Parisdə doğulanlar]] 0trlyp0ajales8d4c2hkg3t6kp0jibp 0 258542 6556995 6475341 2022-07-31T18:59:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Rəssam |adı = Arxip Kuinci |orijinal adı = Kuinci Arxip İvanoviç |digər adları = |şəkil = Vasnetsov Kuindzhi.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |doğum tarixi = 1842 |doğum yeri = [[Mariupol]] |vəfat tarixi = 1910 |vəfat yeri = [[Sankt-Peterburq]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |fəaliyyəti = |təhsili = |janrı = [[peyzaj]] |stili = [[realizm]] |tanınmış işləri = [[Dneprdə aylı gecə]] |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = |təsir edib = |mükafatları = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Kuinci Arxip İvanoviç''' (1842-1910) — Rus mənzərə rəssamı. == Həyatı == Arxip Kuinci [[1842]]-ci ildə Azov (əsl adı Azak) dənizi sahillərində Kalçık çayı ağzında əsl adı Kalçık olan, sonra adı dəyişdirilərək Mariupol qoyulan, indiki [[Mariupol]] şəhərində doğulmuşdur. Kuincinin ailəsi burada Yemençilər ləqəbi ilə tanınırdı (26, 8). Atası çəkməçiliklə məşğul idi. Yemençi türkcə "çəkməçi" deməkdir. Gələcək rəssam 15 yaşına kimi doğum şəhadətnaməsində rəsmən Yemençi oğlu soyadı ilə göstərilirdi. Yemençilər ailəsi şəhərin Karasevka məhəlləsində yaşayırdılar. Yaşlılar hələ də öz məhəlləsinə Karasu deyirdilər. Onlar hələ 1738-ci ildə General Minixin fəth edib dağıtdığı Kırımın Karasu Bazar şəhərindən köçürülüb gətirilmişdilər. Karasu Bazar şəhərinin indiki adı Beloqorskdır. Kırımın minlərlə adı kimi o da dəyişdirilmişdir. Məşhur Azərbaycan alimi [[Bəkir Çobanzadə]] də bu şəhərdən çıxmadır. Mariupol şəhərində gəlmələr-yenicə xristianlaşdırılmış türklər hər biri öz keçmiş şəhərlərinin adını məhəllələrində saxlayırdılar. Feodosiyadan köçürülən Kafa kvartalında (Kafa "qafa, baş" yəni baş Ģəhər, mərkəz. Feodosiya şəhərinin əvvəlki adı), Yevpatoriyadan gələnlər Kozlev məhəlləsində (Kozlev Yevpatoriya şəhərinin əvvəlki türk adı: Gozlev) yaşayırdılar. Yemençilər ailəsi həm də bilirdilər ki, onların ata-babaları nəsillikcə qızıl ustaları (türkcə kuyumçu "qızıl ustası, zərgər" deməkdir) olmuşlar; kuyumçuluq onların qədim peşələridir. Ata-anasını 6 yaşında itirən gələcək rəssamı baba himayəsinə alır və öz ləqəbini, çox qürrələndiyi Kuyumçu adını ona verir. 1857-ci ildə yerli əhali siyahıya alınarkən Kuyumçu familiyasını qeyd etdirirlər. Kilsədə rəsmən xaçlanıb şəhadətnamə verilərkən kiçik rəssamın familiyası Kuyumçu yazılır. Bu vaxta kimi Yemençi kimi tanınan ailənin uşağı dədə-baba sənətini soyadı götürməli olur. Beləliklə, bu ailədə ilk rəsmi şəhadətnaməni Kuyumçu Arxip almış olur (26.11.). Arxipin böyük bacı-qardaşları isə özlərinin türk soyadından ürkərək öz familiyalarının ruscaya tərcümə variantını – Zolotaryov (qızıl ustası, qızılçı sözündən) rəsmiləşdirdilər. Kuinci ilk təhsilini xristianlaşmış türk olan Kostançıoğlunun Ģəhərdəki yunan məktəbində almıĢdır. Öz türk soyadını yunanlaşdırmaq arzusu da bu təhsil aldığı yunan məktəbində doğmuşdu. Onun şagirdlik illəri barədə sinif yoldaşı Karakaş xatirəsində göstərirdi ki, oxumağa çox laqeyd olan Arxip dərsdə müəllimə qulaq asmır, yalnız elə şəkil çəkirdi. Sonralar qazandığı böyük sənət şöhrətinin rüşeymləri idimi, bu? Yoxsa yetimçilik qəhri idi?! Daldığı gözəllikləri, şirin nağılları, xəyallarındakı cənnət mənzərələri – həsrətində olduğu şirin bir dünyanı şəklə köçürürdü. Kuinci yeni inanc, yeni din qazanmışdı, amma arxası yox idi, ata-anadan məhrum idi; işləməli idi, ona öz əlinin zəhmətilə yaşamaq, dolanmaq lazım idi. Başqa ailəyə boğazortağı və qabırğa olan oğlan 11 yaşının içində olsa da işləmək, öz əlinin çörəyini yemək zərurətini duyurdu. Odur ki, oxumağın daşını atır, təhsilini yarımçıq buraxır. Şəhərdə xristianlıq qələbə çalırdı; hər tərəfdə kilsələr tikilirdi, iş çox idi. Kuinci memar Cabanenkonun tikdiyi kilsədə usta əli altında şagird işləyir. Lakin əli işə yatmır, tezliklə hər şeyi atır. Kafaya, düz rəssam Ayvazovskinin yanına üz tutur rəssamlığı öyrənmək üçün, lakin şagirdlik baş tutmur. Çünki gözəl rəssam Ayvazovski, gözəl də müəllim ola bilməmişdi. Ayvazovski Kırımda Kafa altında ġah Mamay oymağında sultan saraylarını andıran villasında yaşayırdı (indi ġah Mamay kəndi onun adını daşıyır). Bu 60 yaşa girən qoca bir də görürdün nə zamandır əlinə fırça almır, əyanlarla, yüksək dairə adamları ilə oturub-durur, görürsən dənizə baxan eyvanında sarmaşıqlar altında odlu qartal gözlərini aludəsi olduğu özü kimi nadinc, dəli dənizə zilləyib dizləri üstə endirdiyi kamanda ahəstə-ahəstə zümzüməyə başlayır. Ən çoxu da "Qalanın dibində bir daş olaydım..." mahnısını dili ilə kamanı bir oxuyur. Bu səs həzin bir istək olub indi qaranlığa qovuĢan qorxunc dənizin narahat, xoflu köksünə tumar çəkir, yalvara-yalvara onu dincliyə, uyğuya səsləyir. ...Ayvazovskiyə şagird olmaq ona nəsib olmur. Əvəzində [[Qara dənizi]] qazanır, onu görür, ona bənd olur. Qədim türklərin həm Sudak dediyi, həm də böyüklüyünə, vahiməsinə görə Qara dəniz adı verdiyi dənizə. Əsl sənətlə və ilhamla artıq üz-üzədir. Sevgi də erkən gəlir onun ömrünə. Kuinci evlənir. Qız da onun özü kimi türk əsilli idi. Rəssamın evləndiyi tacir qızı Ketçerçi Vera Leontyevanın da ailəsi türk və sonrakı rus familiyasını bir müddət qoĢa iĢlətsələr də, sonra özlərinin türk soyadlarından tamam imtina edib özlərini tacir ġapovalov kimi yazdırmıĢdılar. Yerli əhalinin – türklərin bu yerlərdə xristianlaĢdırılması sürətlə gedirdi. Kuincidən çox yazılıb: onun özü də, müasirləri də, indi çox-çox sonralar dahi rəssamın həyat və yaradıcılığının araĢdırıcıları onu yunan əsilli rus kimi təqdim etmiĢlər və etməkdədirlər. Yazıçı Viktor Jukov "Kuinci iĢığı" adlı romanında onu yunan kimi göstərir, həmçinin romanda iĢlətdiyi yerli türk koloritini saxlayan türk sözlərini, bütöv cümlələri əsərin bədiiliyi və reallığını artıran bir çox vasitələr kimi istifadə olunmuĢ atalar sözlərini belə yunan sözləri kimi təqdim edir. Hətta romanda verdiyi türk mahnılarını, məsələn: <poem> Ay sevdiyim sən kiminsen, Yanağın gül, dilin bülbül. Xalatının gülü çoxdur, Senden kayrı kimsem yoxdur. </poem> ġərqisinin sözlərinin türkcə olmasını belə nəzərə almadan yunan mahnısı kimi göstərir və s. Kuincinin özü-özünü yunanlıdan dönmə deyə təqdim etdiyi kimi. Rus mənzərə rəssamı Arxip Kuinci öz xarici görünüĢü – qara qıvrım saçları, qapqara qaĢ-gözü, coĢqun temperamenti ilə də öz mənĢəyini büruzə verirdi. Müasirlərinin xatirələrindən aydın olur ki, rəssamın ailəsi tatarca danıĢırmıĢ. Yenə müasirlərinin qeyd etdiklərinə görə Kuinci Kırımda yerli adamlarla onların öz dilində – türkcə danıĢırdı. Özünün türk mənĢəyi, dünənki keçmiĢi haqqında isə susurdu. Lakin fırçasında yaratdığı mənzərələr dil olub danıĢırdı. Doğma Kırım mənzərəsi, Kalçıkın füsunkar gözəlliklərini aĢiqanə bir vəcdlə tutub saxlayan Ģəkillər – türk ruhula süslənən qapı-baca, qovaqlı, çinarlı bağlar, Kırımın cənnət sahilləri, dənizi, ilıq fəsilləri, gündüz qədər gözəl gecələr, səmanın iĢıqlı ənginlikləri, yerli xalqın – türklərin tanıĢ və doğma görünüĢləri, geyim-keçimi və məhrəm biçimləri, ġərq ətirli bağların hüsnü və s. təsvirlər, zəhmət adında bir fədakarlıq "əslini" dəyiĢən rəssamı bizim gecikmiĢ və əslində lüzumsuz məzəmmətlərimizdən aralı saxlayır. Kuincinin şəkilləri sadəcə adi təbiət lövhələri deyil, bunlar poetik duyğuları daĢıyan mənzərələrdir. Nahaq yerə ulu babaları nəsilbə nəsil qızılçı olmayıbdılar ki. Ġndi bu barmaqlar özü qızıldan idi. Bu sənət Turgenev, Dostayevski, Mendeleyev, Suvorin, PetruĢevski kimi Rusiyanın qabaqcıl Ģəxsiyyətlərini elə heyran qoymuĢdu ki, bu heyranlıq onları Kuinci sənətindən vəcdlə yazmağa sövq etmiĢdi. Sənəti kimi onun Ģəxsiyyəti də, həyatının hər bir anı sevgi ilə anılırdı. Bu həyat bu ürəyin özü kimi çox kövrək idi. Kuincinin Ģagirdi rəssam Rılov da öz kövrək xatirələrində yazırdı ki, müəllimin Kırımdakı bağında piramida Ģəkilli artıq qurumağa üz qoymuĢ qoca Ģam ağacları da gözə dəyirdi. Bu bağın füsnkar zümrüdü gözəllikləri ilə uyuĢmayan bu qart Ģamların biri lap qurumuĢdu. Yarpaqsız, lüt qalan bu ağacın acınacaqlı görünüĢü təəccüb yaradırdı. Lakin bağbanın dediyinə görə rəssam Kuinci bu qurumaqda olan və bağın gözəlliyinə xələl gətirən ağacın kəsilib yığıĢdırılmasına icazə verməyirdi. Ağacın yaĢına hörmət edirmiĢ... Budur gözəllik və mərhəmət; hər ikisi bir yerdə. Kuinci hələ sağlığında böyük Ģöhrətə çatmıĢdı. O, hələ lap erkən "Tatar kəndi ay iĢığında" Ģəkli ilə rəssam adını qazanmıĢdısa da "Dneprdə gecə" Ģəkli ilə ürəkləri fəth etdi. Bu aylı gecədə gümüĢü rəngin sözlə deyib bilinməyən sehri hətta böyük rəssam Kramskoyu belə heyrətləndirdi; o, bu tabloda dəhĢətli dərəcədə sehrkar olan rənglər gördüyünü etiraf etmiĢdi. Peterburqda Ģəkil nümayiĢi etdirilən sərgiyə baxmaq üçün küçə boyunca adamlar, ekipajlar növbəyə durmuĢdular. ġəkil hələ sərgiyə qoyulmamıĢdan əvvəl, söz-sənət adamlarının hamisi böyük knyaz Konstantin onu almıĢ, sərgidən sonra götürərək ondan ayrılmaq istəmədiyi üçün özü ilə dünya səyahətinə aparmıĢdı. Rus çarının qardaĢı, sənət aĢiqi böyük knyaz Konstantinin təzəlikcə "Moskva" jurnalında dərc olunmuĢ gündəlik xatirələrində bu görüĢün təəssüratları geniĢ təsvir olunmuĢdu. Belə ki, Ģahzadə Kuincinin emalatxanasına xəbərsiz gedir. ġəklin tərifini eĢitmiĢdi. Gündəliyindən bir parçanı veririk: "ġəkli gördükdə yerimdə donub qaldım. Öz qarĢımda enli çayın əks olunduğunu gördüm; bədirlənmiĢ ay bu çayı, deyim ki, otuz verstlik bir məsafədən iĢıqlandırmıĢdı. Mənə elə gəldi ki, özüm hündür bir təpənin üstündə dayanıb ayın iĢıqlandırdığı bu sehrli, nəhəng çaya baxıram. Ruhum vəcdə gəlmiĢdi; gözlərimi bu parlaq Ģəkildən çəkə bilmirdim. Ürəyim qısılırdı. ġəkli bir anda elə sevdim ki... Kuinci, bu Ģəkli alıram, ona nə istəsən ödəyəcəm, dedim. Bütün gün gözlərimi qapadıqda belə Ģəkil gözümün önündə dayanırdı" (17, 155). Bu Ģəkil hazırda Rus Muzeyində hifz olunur. Ümumiyyətlə, Kuincinin rəsmləri Tretyakov Qalereyasında, hətta bir Ģəkli isə "Volqa" tablosu adı ilə Azərbaycan Ġncəsənət Muzeyində saxlanılır. Bütün mədəni Rusiya Kuincini tanıyırdı. Hamı bilirdi ki, o, təmənnasız adamdır. Bu adam hər zaman yeniyetmə qədər xəyalpərvər, lakin qoca qədər müdrikdir; ən qatı düĢmənlərini bağıĢlamağa, onların günahlarını unutmağa qadirdir. Bilirdilər ki, o böyük var-dövlətə sahib olana kimi nə qədər məhrumiyyətlərə tablaĢmalı olmuĢdu. Allah onu övlad payı ilə sevindirməmiĢdi. Sanki xudbin hissləri, mal-dövlət hərisliyini bununla da ondan uzaq tutmuĢdu. Elə bil buna görə də övlad payından məhrum idi. Ona görə məhrum idi ki, neçə-neçə arxasıza arxa dursun, heç kimdə fərq qoymasın, nəyi var paylasın. Rəssamlar arteli təĢkil etmiĢdi, ehtiyacı olan hər kəsə istədiyi qədər pul verirdi və bu pulu saymırdı verərkən (niyə saymalı idi?! Geri ki alınmırdı bu yardımı, saymağa hacət var idimi?!). Kuinci ölüm ərəfəsində emalatxanasında olan Ģəkillərini, pul ehtiyatlarını və Kırımda malik olduğu torpaqlarını öz adını daĢıyan rəssamlar cəmiyyətinə vəsiyyət etmiĢdi. O ölərkən "...Dahi, böyük, doğrucul insan Kuinci öldü" – dedi müasirləri (31,62). Məzarının – son mənzilinin qurulmasında da elə bil bütün rus sənətkarları əl qoydu. Memar A.V.ġusevin layihəsi əsasında boz qranitdən hazırlanan bu abidə rəssamın ana vətəni Kırımın su quyuları Ģəklində idi. Bu ideyanı Ģagirdləri vermiĢdi: bu müəllimlərinin onlardan ötrü çeĢmə qədər həyati, əbədi olduğuna, ondan aldıqları böyüklük, gözəllik dərslərinə iĢarə idi. M.K.Rerixin budaqlarına quĢ qonmuĢ palıd ağacı rəsmini Frolov qranit divarda mozaika ilə əks etdi. Qranit sütunda (bu sanki ömür ağacı idi) Kuincinin büstünü V.A.BeklemiĢev iĢlədi. Bu birliyin nümayiĢi özü simvolik məna daĢımalıdır; bu bütün ürəklərdə Kuinci məhəbbətinin Ģölələnməsinə iĢarə edirdi. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == * [http://kuinje.ru Архип Иванович Куинджи]. Биография, картины, потомки * [http://www.artonline.ru/encyclopedia/306 Куинджи Архип Иванович]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130425170143/http://artonline.ru/encyclopedia/306 |date=2013-04-25 }}. Биография и творчество художника на Artonline.ru * [http://smallbay.ru/kuingi.html Архип Куинджи]. Картины и биография * [http://tikhvinskoe.ru/kuindji/ Могила Архипа Куинджи] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100511194135/http://tikhvinskoe.ru/kuindji/ |date=2010-05-11 }} * [http://www.tanais.info/art/kuindzhi.html Куинджи — художник света ] [[Kateqoriya:Rusiya rəssamları]] [[Kateqoriya:Mariupolda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Rus rəssamlar]] h8lxb633nf6w60khd9qqdvg232ur84x 0 261924 6557860 6525582 2022-08-01T11:16:50Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Tarix]] silindi wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Germaniae antiquae libri tres, Plate 17, Clüver.jpg|right|200px|thumb|Filipp Klüverin ''Germania Antiqua'' ([[1616]]) əsərindən ''"German döyüşçüləri"'' təsviri]] {{Roma tarixi}} '''Barbarlar''' ({{Dil-el|bάrbαroi}}, {{Dil-la|barbari}}, {{Dil-zh|華夷之辨}} – ''yadellilər'', ''əcnəbilər'') – qədim [[yunanlar]]ın, sonra isə [[romalılar]]ın, həmçinin [[hindlilər]]in, [[Uzaq Şərq]] xalqlarının, [[yaponlar|yapon]] və [[çinlilər]]in dil və mədəniyyətcə onlara yad olan başqa tayfa və xalqlara verdikləri addır. == Tarixi == Eramızın başlanğıcında ən çox german tayfalarını barbar adlandırırdılar. Yeni dövrün tarix ədəbiyyatında ''"Barbar"'' termini [[Roma imperiyası]]nı istila edib, onun ərazisində müstəqil krallıqlar (barbar krallıqlar) yaradan xalqları müəyyənləşdirmək üçün işlədilmişdir. [[Roma imperiyası]]nda [[quldarlıq quruluşu|quldarlığ]]ın ləğvi və [[feodalizm|feodal münasibətləri]]nin formalaşmasında barbar istilaları mühüm rol oynamışdır. Məcazi [[Şəkil:Routes of the barbarian invaders, 5th century AD.gif|left|331px|thumb|Barbarların [[V əsr|eramızın V əsr]]ində yürüş marşrutu]] mənada – imperialist müharibə qızışdırıcıları, irqi ayrı-seçkilik və apartheyd siyasəti yeridənlər, kobud, qəddar adamlar, mədəni sərvətləri dağıdanlar və b. da barbar adlandırılır<ref>Tarixi, ''Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27''</ref>. [[Şəkil:Dying gaul.jpg|right|thumb|''"Boyanmış Qaul"'' əsəri, Kapitoli muzaeyi, {{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]], [[Roma]]]] === Avropa [[dəmir dövrü]] === Antik dövrdə bu söz [[yunanlar]] tərəfindən yunan olmayan xalqlara qarşı istifadə olunurdu. [[Qədim Roma]]da (daha sonralar, imperiya dövründə) bu termin dövlətdən kənar yaşayan xalqlara aid edilib tətbiq olunurdu. Beləliklə, arxeoloji mənada ''"Barbar"'' termini antik dünya dövründə mövcud olmuş, amma o vaxtın sivilizasiyalarının dairəsinə daxil olmamış xalqlar üçün "dəmir əsri" termininə sinonim olmuşdur: {{Çərçivə}} * [[keltlər]] * [[germanlar]] (həmçinin daklar və getlər) * [[illiryalılar]] və messaplar * [[skiflər|skif]]-[[sarmatlar]] * slavyan əsirləri {{/çərçivə}} === Xalqların böyük köçü === {{əsas|Xalqların böyük köçü}} [[Şəkil:Hunnerkrigare.jpg|thumb|250px|left|Hunlar]] Xalqların böyük köçü [[II əsr]]də [[hunlar|hun tayfaları]] tərəfindən Altayda başlayıb və [[Avropa]]ya tərəf yayılaraq 300 ildən çox davam edən yürüş tarixdə ''"Xalqların böyük köçü"'' adı ilə formalaşmış və tarixdə mühüm iz qoymuşdur. Yürüşün son akkordları [[VII əsr]]də slavyanyaların [[Elba]]da, [[xorvatlar]] və [[serblər]]in müasir [[Bosniya və Herseqovina|Bosniya]] və [[Dalmasiya]]da məskunlaşması ilə nəticələnir.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Xalqların böyük köçü]</ref> Şimaldan, qərbdən və Baltikyanı ərazilərdən böyük qüvvə ilə cənuba və şərqə axışan qədim german tayfaları öz yollarında daha da güclü, köçəri türklərin axınına rast gəldilər. Bu iki cərəyan toqquşdu, qarışdı və güclü bir axının tərkibi oldu. Bu kütlə Avropanın içərilərinə daxil oldu və Roma imperiyasını məhv etməyə başladı, bir müddət sonra bu proseslərə slavyan tayfaları da cəlb olundular.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Yürüşün genişlənməsi]</ref> Qərbi qsiun-nu-nun nəsilləri olan tarixi hunlar Aral dənizinin şimalındakı çölləri tərk etdilər və Avropaya üz tutdular. Təqribən [[374-cü il]]də, Cordanesin də dediyi kimi, hunlar Bulamerin rəhbərliyi altında Don çayını keçdilər, [[Terek]] və Kuban ərazilərində yaşayan [[alanlar]]ı məğlub edərək özlərinə tabe etdilər. [[Dnepr çayı|Dnepr]]dən qərbdə hunlar ostqotlara hücum etdilər. Kral Qermanirix öz qoşununu hunlara qarşı apardı. [[Şəkil:Hunlar və avropalılar.jpeg|thumb|right|Hunlar və avropalılar]] Onların ordusu darmadağın edildi və kral döyüşdə həlak edildi. Ammian Marsellinin məlumatına görə isə o intihar etmişdir. [[Qara dəniz]] çöllərindəki hadisələr vestqotlardan da yan keçmədi. Vestqot hökmdarı Atanarix hunların hücumuna müqavimət göstərməyi qərara aldı və öz qoşununu [[Dnestr|Dnestr çayı]]nın qərb sahilində cəmləşdirdi. Xəbərdarlıq etmədən hunlar gecə ikən çayı keçib Atanarixin düşərgəsinə hücum etdilər. Vestqotlar hücumun qarşısını ala bilmədilər və Seretə çəkildilər. Xalqın böyük hissəsi imperiyada sığınacaq tapmağı qərara aldı; Atanarix və onun tərəfdaşları Olteriyanı keçib Kaukalanda getdilər. Patça görə Kaukaland Maros, Tissa və [[Dunay]] çayları arasında yerləşən Banatın dağlıq hissəsi [[Şəkil:Qərbi Hun İmperatorluğu.jpg|thumb|left|[[Qərbi Hun İmperiyası|Qərbi Hun İmperatorluğu]] ([[IV əsr]] - [[470-ci il]])]] idi. Təqribən [[376-cı il]]də cənubi [[Rusiya]]da böyük bir regionun hakimləri hunlar idi. [[384-cü il]]in yazında hun atlıları Norikum və Raetiyadan [[Qalliya]]ya keçdilər. [[395-ci il]]də hunların böyük orduları Don çayını keçərək cənub-şərqə döndülər, [[Qafqaz]]dan keçib [[Ermənistan]]ın cənub-qərbinə, [[Roma imperiyası|Roma]] əyalətlərinə və [[İran]]a hücum etdilər. Bir qrup hunlar Anti-Taurusdan cənuba və qərbə tərəf olan ölkələri qarət etdilər. Onlar [[Fərat|Fərat çayı]]nı keçəndə romalılar hücum edib onları məhv etdi. Digər qrup, Basiç və Kursixin rəhbərliyi ilə [[Dəclə]] və Fəratın vadiləri ilə Stesifona tərəf getdilər. [[Farslar|Fars]] ordusunun onlara tərəf gəldiyini eşitdikdə geri döndülər, lakin onlar məhv edildi, digər dəstə isə [[Azərbaycan]]a qaçdılar, Xəzər qapılarından keçərək cənubi rus çöllərinə üz tutdular. Üçüncü qrup Şərqi [[Kiçik Asiya]]nı və [[Suriya]]nı qarət etdi.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Gedişat]</ref> Erkən orta əsrlərdə Azərbaycana gəlmiş [[Türkdilli xalqlar|türkdilli etnoslar]] hun ittifaqında birləşmişdilər. Bu ittifaqa bir çox türk etnosları, o cümlədən [[kəngərlər|kəngər]], [[peçeneqlər|peçənəq]], [[bulqarlar|bulqar]], [[qıpçaqlar|qıpçaq]], [[sabirlər|sabir]], [[utiqurlar|utiqur]], [[onogurlar|onoqur]], [[xəzərlər|xəzər]], [[türklər|türk]], uz, heptal, [[barsillər|barsil]] tayfaları daxil idi. Hun ittifaqında adı çəkilən bir çox tayfalar qədim dövrdən Ön Qafqaz ölkələrinin sakinləri olmuşlar. Onların adı ilə bağlı bir çox toponimlər yaranmışdı.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Köçə daxil olan türk tayfaları]</ref> Beləliklə, qısa zamanda [[Ural dağları]]ndan Dunay çayınadək əraziləri ələ keçirən hunlar Avropada öz dövlətlərini qurdular. [[Pannoniya]] (müasir [[Macarıstan]]) bu dövlətin mərkəzinə çevrildi. ''"Xalqların böyük köçü"'' VI əsrdə slavyanların [[Bizans imperiyası]]nda məskunlaşması ilə başa çatdı. Yeni eranın başlanğıcında onlar digər tayfalarla birlikdə antik [[quldarlıq quruluşu|quldarlıq sistemi]]ni məhv etmiş, Avropa tarixinin yeni səhifəsinin yazılmasında mühüm rol oynamışdılar.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Nəticə]</ref> === Çinlilər və barbarlar === [[Şərqi Asiya]]nın klassik mədəniyyətində çinterizm ideologiyasının formalaşmasına təsir etmiş konseptual bir fərqdir. [[Şan sülaləsi|Şan]] (e.ə. 1700-1027-ci illər), Qərbi Çjou (e.ə. 1027-771-ci illər), Şərqi Çjou (e.ə. 770-221-ci illər), Sin və [[Xan sülaləsi|Xan]], Szin ([[265]]-[[420]]-ci [[Şəkil:Tianxia zh-hant.svg|left|thumb|142px|Mərkəzi hakimiyyət və barbar krallıqlar ({{bayraq|Çin}} [[Çin]])]] illər), [[Tsin sülaləsi|Tsin]] ([[1644]]-[[1912]]-ci ilər) dövrlərində barbarlar [[Çin]] ərazisində geniş yayılmışdılar. [[Çinlilər (tayfa)|Çinlilər]], əsasən, [[monqollar]]ı ''"[[tatarlar]]"'' (''Tar-tar'') adlandırıb barbar hesab edirdilər. == Barbar qanunnamələri == Barbar qanunnamələri ({{Dil-la|Leges barbarorum}}) [[Qərbi Roma İmperiyası|Qərbi Roma imperiyası]] ərazisində dövlətlərini yaratmış german tayfalarının adət hüquqları aktları [[V əsr|V]]-[[IX əsr]]lərdə tərtib olunmuşdur. Vestqot, Burqund, Saliça, Ripuar, Aleman, Bavar, Sakson, [[Anqlosakslar|Anqlosaks]] və s. qanunnamələri məlumdur. Barbar qanunnamələri (Anqlosaks qanunnaməsindən başqa) latınca yazılmış və onlara Roma hüququnun müəyyən təsiri olmuşdur. Barbar qanunnamələri kral və hersoqların təşəbbüsü ilə yazılmış, formalaşmaqda olan feodal sinfinin imtiyazlarını möhkəmləndirmişdi. Əsasən, prosessual, cinayət hüququnu tənzim edən Barbar qanunnamələrində xüsusi və bəzi ümumi hüquq normaları var. Barbar qanunnamələri [[Qərbi Avropa]]da meydana gələn ilk feodal dövlətlərinin ictimai quruluşunu öyrənmək üçün çox mühüm mənbədir. Onlarda tayfa qurluşundan [[feodalizm]]ə keçid dövrünün müxtəlif mərhələsi müşahidə olunur. Barbar qanunnamələri xarakterinə görə ''"Əkinçilik qanunu"na'', şəriət qanunlarına və s.-yə yaxındır. [[Feodalizm|Feodalizm quruluşu]]nun möhkəmlənməsi ilə Barbar qanunnamələri əhəmiyyətini itirmişdir<ref>Barbar qanunnamələri, ''Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27''</ref>. == Gündəlik nitqdə == Hal-hazırda bu söz çox dillərdə tamamilə nominaldır və tez-tez gündəlik həyatda istifadə edilir, ancaq nəzərdə tutmaq lazımdır ki, düzgün sözün işlənməsi, ''"vəhşi, vəhşilər"'' terminilə bu ifadəni qatışdırmağa icazə vermir. === Hindistanda === [[Hindistan]]da başqaların nümayəndələri, indo-[[ari]] mədəniyyətləri ''"mleççha"'' adlandırırdılar. === Çində === [[Çinlilər]] [[monqollar]]ı ''"tatarlar"'' (''tar-tar'') adlandırırdılar. Tarixin müxtəlif dövrlərində [[Çin]]də [[Avropa]] görünüşünün əcnəbiləri üçün müxtəlif müraciətlər və ya anlayışlar yerli sakinlər tərəfindən istifadə olunurdu, amma bugünkü [[Çin]]də əksər hallarda eşitmək olar: ''"Xellou, laovay!"''. === Yaponiyada === ''"Yad xalqlar"'' (həqiqət, gizli "vəhşiliklər" mənası ilə) anlayışı [[Yaponiya]]da da mövcuddur (nambandzin). == ''Barbarlıq'' termini == XVIII əsrin 60-cı illərində şotland filosofu A.Fergüsonun irəli sürdüyü və [[XVIII əsr|XVIII]]-[[XIX əsr]]lərdə Avropa elmində bəşəriyyət tarixinin keçdiyi üç dövrün (vəhşilik, barbarlıq, mədəniyyət) orta mərhələsini bildirmək üçün qəbul edilmiş termindir. [[Lüis Henri Morqan|L.Morqan]] bu bölgünü daha da əsaslandırmışdır. Onun fikrincə, barbarlıq [[dulusçuluq|dulusçuluğ]]un yaranması dövründən başlayıb, yazının meydana gəlməsi ilə qurtarır. [[Fridrix Engels|F.Engels]] ''"Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi"'' əsərində bu bölgünün şərtiliyini göstərməklə onu qəbul etmişdir. [[Fridrix Engels|F.Engels]]ə görə barbarlıq erkən [[maldarlıq]] və [[əkinçilik]] dövrüdür, barbarlığın aşağı pilləsi qəbilə quruluşunun inkişafı, yuxarı pilləsi isə [[İbtidai-icma quruluşu|ibtidai icma quruluşu]]nun dağılması və sinifli cəmiyyətin yaranması ilə xarakterizə edilir. Hazırda tədqiqatçıların əksəriyyəti [[Lüis Henri Morqan|L.Morqan]]ın cəmiyyətin inkişafı haqqındakı bölgüsündən istifadə etmirlər və müasir elmdə [[İbtidai-icma quruluşu|ibtidai icma tarixi]]nin yeni bölgüsü işlənib hazırlanır<ref>''Barbarlıq'' termini, ''Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27''</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[İbtidai-icma quruluşu|İbtidai icma quruluşu]] * [[Xalqların böyük köçü]] * [[Vandalizm]] * [[Roma imperiyası]] * [[Qədim Yunanıstan]] * [[Lüis Henri Morqan]] * [[Fridrix Engels]] [[Kateqoriya:Barbarlar]] [[Kateqoriya:Etnik qruplar]] [[Kateqoriya:Qədim Roma]] [[Kateqoriya:Qədim Yunanıstan]] [[Kateqoriya:Sosiologiya]] 4lwneu4unjtthxocl5rpfbt1dl8m2q2 6557862 6557860 2022-08-01T11:17:24Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Germaniae antiquae libri tres, Plate 17, Clüver.jpg|right|200px|thumb|Filipp Klüverin ''Germania Antiqua'' ([[1616]]) əsərindən ''"German döyüşçüləri"'' təsviri]] {{Roma tarixi}} '''Barbarlar''' ({{Dil-el|bάrbαroi}}, {{Dil-la|barbari}}, {{Dil-zh|華夷之辨}} – ''yadellilər'', ''əcnəbilər'') – qədim [[yunanlar]]ın, sonra isə [[romalılar]]ın, həmçinin [[hindlilər]]in, [[Uzaq Şərq]] xalqlarının, [[yaponlar|yapon]] və [[çinlilər]]in dil və mədəniyyətcə onlara yad olan başqa tayfa və xalqlara verdikləri addır. == Tarixi == Eramızın başlanğıcında ən çox german tayfalarını barbar adlandırırdılar. Yeni dövrün tarix ədəbiyyatında ''"Barbar"'' termini [[Roma imperiyası]]nı istila edib, onun ərazisində müstəqil krallıqlar (barbar krallıqlar) yaradan xalqları müəyyənləşdirmək üçün işlədilmişdir. [[Roma imperiyası]]nda [[quldarlıq quruluşu|quldarlığ]]ın ləğvi və [[feodalizm|feodal münasibətləri]]nin formalaşmasında barbar istilaları mühüm rol oynamışdır. Məcazi [[Şəkil:Routes of the barbarian invaders, 5th century AD.gif|left|331px|thumb|Barbarların [[V əsr|eramızın V əsr]]ində yürüş marşrutu]] mənada – imperialist müharibə qızışdırıcıları, irqi ayrı-seçkilik və apartheyd siyasəti yeridənlər, kobud, qəddar adamlar, mədəni sərvətləri dağıdanlar və b. da barbar adlandırılır<ref>Tarixi, ''Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27''</ref>. [[Şəkil:Dying gaul.jpg|right|thumb|''"Boyanmış Qaul"'' əsəri, Kapitoli muzaeyi, {{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]], [[Roma]]]] === Avropa [[dəmir dövrü]] === Antik dövrdə bu söz [[yunanlar]] tərəfindən yunan olmayan xalqlara qarşı istifadə olunurdu. [[Qədim Roma]]da (daha sonralar, imperiya dövründə) bu termin dövlətdən kənar yaşayan xalqlara aid edilib tətbiq olunurdu. Beləliklə, arxeoloji mənada ''"Barbar"'' termini antik dünya dövründə mövcud olmuş, amma o vaxtın sivilizasiyalarının dairəsinə daxil olmamış xalqlar üçün "dəmir əsri" termininə sinonim olmuşdur: {{Çərçivə}} * [[keltlər]] * [[germanlar]] (həmçinin daklar və getlər) * [[illiryalılar]] və messaplar * [[skiflər|skif]]-[[sarmatlar]] * slavyan əsirləri {{/çərçivə}} === Xalqların böyük köçü === {{əsas|Xalqların böyük köçü}} [[Şəkil:Hunnerkrigare.jpg|thumb|250px|left|Hunlar]] Xalqların böyük köçü [[II əsr]]də [[hunlar|hun tayfaları]] tərəfindən Altayda başlayıb və [[Avropa]]ya tərəf yayılaraq 300 ildən çox davam edən yürüş tarixdə ''"Xalqların böyük köçü"'' adı ilə formalaşmış və tarixdə mühüm iz qoymuşdur. Yürüşün son akkordları [[VII əsr]]də slavyanyaların [[Elba]]da, [[xorvatlar]] və [[serblər]]in müasir [[Bosniya və Herseqovina|Bosniya]] və [[Dalmasiya]]da məskunlaşması ilə nəticələnir.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Xalqların böyük köçü]</ref> Şimaldan, qərbdən və Baltikyanı ərazilərdən böyük qüvvə ilə cənuba və şərqə axışan qədim german tayfaları öz yollarında daha da güclü, köçəri türklərin axınına rast gəldilər. Bu iki cərəyan toqquşdu, qarışdı və güclü bir axının tərkibi oldu. Bu kütlə Avropanın içərilərinə daxil oldu və Roma imperiyasını məhv etməyə başladı, bir müddət sonra bu proseslərə slavyan tayfaları da cəlb olundular.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Yürüşün genişlənməsi]</ref> Qərbi qsiun-nu-nun nəsilləri olan tarixi hunlar Aral dənizinin şimalındakı çölləri tərk etdilər və Avropaya üz tutdular. Təqribən [[374-cü il]]də, Cordanesin də dediyi kimi, hunlar Bulamerin rəhbərliyi altında Don çayını keçdilər, [[Terek]] və Kuban ərazilərində yaşayan [[alanlar]]ı məğlub edərək özlərinə tabe etdilər. [[Dnepr çayı|Dnepr]]dən qərbdə hunlar ostqotlara hücum etdilər. Kral Qermanirix öz qoşununu hunlara qarşı apardı. [[Şəkil:Hunlar və avropalılar.jpeg|thumb|right|Hunlar və avropalılar]] Onların ordusu darmadağın edildi və kral döyüşdə həlak edildi. Ammian Marsellinin məlumatına görə isə o intihar etmişdir. [[Qara dəniz]] çöllərindəki hadisələr vestqotlardan da yan keçmədi. Vestqot hökmdarı Atanarix hunların hücumuna müqavimət göstərməyi qərara aldı və öz qoşununu [[Dnestr|Dnestr çayı]]nın qərb sahilində cəmləşdirdi. Xəbərdarlıq etmədən hunlar gecə ikən çayı keçib Atanarixin düşərgəsinə hücum etdilər. Vestqotlar hücumun qarşısını ala bilmədilər və Seretə çəkildilər. Xalqın böyük hissəsi imperiyada sığınacaq tapmağı qərara aldı; Atanarix və onun tərəfdaşları Olteriyanı keçib Kaukalanda getdilər. Patça görə Kaukaland Maros, Tissa və [[Dunay]] çayları arasında yerləşən Banatın dağlıq hissəsi [[Şəkil:Qərbi Hun İmperatorluğu.jpg|thumb|left|[[Qərbi Hun İmperiyası|Qərbi Hun İmperatorluğu]] ([[IV əsr]] - [[470-ci il]])]] idi. Təqribən [[376-cı il]]də cənubi [[Rusiya]]da böyük bir regionun hakimləri hunlar idi. [[384-cü il]]in yazında hun atlıları Norikum və Raetiyadan [[Qalliya]]ya keçdilər. [[395-ci il]]də hunların böyük orduları Don çayını keçərək cənub-şərqə döndülər, [[Qafqaz]]dan keçib [[Ermənistan]]ın cənub-qərbinə, [[Roma imperiyası|Roma]] əyalətlərinə və [[İran]]a hücum etdilər. Bir qrup hunlar Anti-Taurusdan cənuba və qərbə tərəf olan ölkələri qarət etdilər. Onlar [[Fərat|Fərat çayı]]nı keçəndə romalılar hücum edib onları məhv etdi. Digər qrup, Basiç və Kursixin rəhbərliyi ilə [[Dəclə]] və Fəratın vadiləri ilə Stesifona tərəf getdilər. [[Farslar|Fars]] ordusunun onlara tərəf gəldiyini eşitdikdə geri döndülər, lakin onlar məhv edildi, digər dəstə isə [[Azərbaycan]]a qaçdılar, Xəzər qapılarından keçərək cənubi rus çöllərinə üz tutdular. Üçüncü qrup Şərqi [[Kiçik Asiya]]nı və [[Suriya]]nı qarət etdi.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Gedişat]</ref> Erkən orta əsrlərdə Azərbaycana gəlmiş [[Türkdilli xalqlar|türkdilli etnoslar]] hun ittifaqında birləşmişdilər. Bu ittifaqa bir çox türk etnosları, o cümlədən [[kəngərlər|kəngər]], [[peçeneqlər|peçənəq]], [[bulqarlar|bulqar]], [[qıpçaqlar|qıpçaq]], [[sabirlər|sabir]], [[utiqurlar|utiqur]], [[onogurlar|onoqur]], [[xəzərlər|xəzər]], [[türklər|türk]], uz, heptal, [[barsillər|barsil]] tayfaları daxil idi. Hun ittifaqında adı çəkilən bir çox tayfalar qədim dövrdən Ön Qafqaz ölkələrinin sakinləri olmuşlar. Onların adı ilə bağlı bir çox toponimlər yaranmışdı.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Köçə daxil olan türk tayfaları]</ref> Beləliklə, qısa zamanda [[Ural dağları]]ndan Dunay çayınadək əraziləri ələ keçirən hunlar Avropada öz dövlətlərini qurdular. [[Pannoniya]] (müasir [[Macarıstan]]) bu dövlətin mərkəzinə çevrildi. ''"Xalqların böyük köçü"'' VI əsrdə slavyanların [[Bizans imperiyası]]nda məskunlaşması ilə başa çatdı. Yeni eranın başlanğıcında onlar digər tayfalarla birlikdə antik [[quldarlıq quruluşu|quldarlıq sistemi]]ni məhv etmiş, Avropa tarixinin yeni səhifəsinin yazılmasında mühüm rol oynamışdılar.<ref>[http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Nəticə]</ref> === Çinlilər və barbarlar === [[Şərqi Asiya]]nın klassik mədəniyyətində çinterizm ideologiyasının formalaşmasına təsir etmiş konseptual bir fərqdir. [[Şan sülaləsi|Şan]] (e.ə. 1700-1027-ci illər), Qərbi Çjou (e.ə. 1027-771-ci illər), Şərqi Çjou (e.ə. 770-221-ci illər), Sin və [[Xan sülaləsi|Xan]], Szin ([[265]]-[[420]]-ci [[Şəkil:Tianxia zh-hant.svg|left|thumb|142px|Mərkəzi hakimiyyət və barbar krallıqlar ({{bayraq|Çin}} [[Çin]])]] illər), [[Tsin sülaləsi|Tsin]] ([[1644]]-[[1912]]-ci ilər) dövrlərində barbarlar [[Çin]] ərazisində geniş yayılmışdılar. [[Çinlilər (tayfa)|Çinlilər]], əsasən, [[monqollar]]ı ''"[[tatarlar]]"'' (''Tar-tar'') adlandırıb barbar hesab edirdilər. == Barbar qanunnamələri == Barbar qanunnamələri ({{Dil-la|Leges barbarorum}}) [[Qərbi Roma İmperiyası|Qərbi Roma imperiyası]] ərazisində dövlətlərini yaratmış german tayfalarının adət hüquqları aktları [[V əsr|V]]-[[IX əsr]]lərdə tərtib olunmuşdur. Vestqot, Burqund, Saliça, Ripuar, Aleman, Bavar, Sakson, [[Anqlosakslar|Anqlosaks]] və s. qanunnamələri məlumdur. Barbar qanunnamələri (Anqlosaks qanunnaməsindən başqa) latınca yazılmış və onlara Roma hüququnun müəyyən təsiri olmuşdur. Barbar qanunnamələri kral və hersoqların təşəbbüsü ilə yazılmış, formalaşmaqda olan feodal sinfinin imtiyazlarını möhkəmləndirmişdi. Əsasən, prosessual, cinayət hüququnu tənzim edən Barbar qanunnamələrində xüsusi və bəzi ümumi hüquq normaları var. Barbar qanunnamələri [[Qərbi Avropa]]da meydana gələn ilk feodal dövlətlərinin ictimai quruluşunu öyrənmək üçün çox mühüm mənbədir. Onlarda tayfa qurluşundan [[feodalizm]]ə keçid dövrünün müxtəlif mərhələsi müşahidə olunur. Barbar qanunnamələri xarakterinə görə ''"Əkinçilik qanunu"na'', şəriət qanunlarına və s.-yə yaxındır. [[Feodalizm|Feodalizm quruluşu]]nun möhkəmlənməsi ilə Barbar qanunnamələri əhəmiyyətini itirmişdir<ref>Barbar qanunnamələri, ''Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27''</ref>. == Gündəlik nitqdə == Hal-hazırda bu söz çox dillərdə tamamilə nominaldır və tez-tez gündəlik həyatda istifadə edilir, ancaq nəzərdə tutmaq lazımdır ki, düzgün sözün işlənməsi, ''"vəhşi, vəhşilər"'' terminilə bu ifadəni qatışdırmağa icazə vermir. === Hindistanda === [[Hindistan]]da başqaların nümayəndələri, indo-[[ari]] mədəniyyətləri ''"mleççha"'' adlandırırdılar. === Çində === [[Çinlilər]] [[monqollar]]ı ''"tatarlar"'' (''tar-tar'') adlandırırdılar. Tarixin müxtəlif dövrlərində [[Çin]]də [[Avropa]] görünüşünün əcnəbiləri üçün müxtəlif müraciətlər və ya anlayışlar yerli sakinlər tərəfindən istifadə olunurdu, amma bugünkü [[Çin]]də əksər hallarda eşitmək olar: ''"Xellou, laovay!"''. === Yaponiyada === ''"Yad xalqlar"'' (həqiqət, gizli "vəhşiliklər" mənası ilə) anlayışı [[Yaponiya]]da da mövcuddur (nambandzin). == ''Barbarlıq'' termini == XVIII əsrin 60-cı illərində şotland filosofu A.Fergüsonun irəli sürdüyü və [[XVIII əsr|XVIII]]-[[XIX əsr]]lərdə Avropa elmində bəşəriyyət tarixinin keçdiyi üç dövrün (vəhşilik, barbarlıq, mədəniyyət) orta mərhələsini bildirmək üçün qəbul edilmiş termindir. [[Lüis Henri Morqan|L.Morqan]] bu bölgünü daha da əsaslandırmışdır. Onun fikrincə, barbarlıq [[dulusçuluq|dulusçuluğ]]un yaranması dövründən başlayıb, yazının meydana gəlməsi ilə qurtarır. [[Fridrix Engels|F.Engels]] ''"Ailənin, xüsusi mülkiyyətin və dövlətin mənşəyi"'' əsərində bu bölgünün şərtiliyini göstərməklə onu qəbul etmişdir. [[Fridrix Engels|F.Engels]]ə görə barbarlıq erkən [[maldarlıq]] və [[əkinçilik]] dövrüdür, barbarlığın aşağı pilləsi qəbilə quruluşunun inkişafı, yuxarı pilləsi isə [[İbtidai-icma quruluşu|ibtidai icma quruluşu]]nun dağılması və sinifli cəmiyyətin yaranması ilə xarakterizə edilir. Hazırda tədqiqatçıların əksəriyyəti [[Lüis Henri Morqan|L.Morqan]]ın cəmiyyətin inkişafı haqqındakı bölgüsündən istifadə etmirlər və müasir elmdə [[İbtidai-icma quruluşu|ibtidai icma tarixi]]nin yeni bölgüsü işlənib hazırlanır<ref>''Barbarlıq'' termini, ''Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, II cild, səh. 27''</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[İbtidai-icma quruluşu|İbtidai icma quruluşu]] * [[Xalqların böyük köçü]] * [[Vandalizm]] * [[Roma imperiyası]] * [[Qədim Yunanıstan]] * [[Lüis Henri Morqan]] * [[Fridrix Engels]] [[Kateqoriya:Barbarlar]] [[Kateqoriya:Etnik qruplar]] [[Kateqoriya:Qədim Roma]] [[Kateqoriya:Qədim Yunanıstan]] [[Kateqoriya:Sosiologiya]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] 76kojlqr6vj44btl6h82r8iibe9zhw8 14 261929 6557880 2474074 2022-08-01T11:20:50Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{catmore}} [[Kateqoriya:Qədim Yunanıstan]] [[Kateqoriya:Qədim Roma]] [[Kateqoriya:Sosiologiya]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] 14jdixiacdthar41flr2egs5eoy3qh4 0 266720 6557231 6240635 2022-07-31T23:14:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Ağaxan Ağabəyli |orijinal adı = Ağaxan Ələskər oğlu Ağabəyli |digər adları = |şəkil = Aghabeyli Aghakhan.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 22.12.1904 |doğum yeri = [[Kür Qaraqaşlı]], [[Cavad qəzası]],<br/> [[Bakı quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 20.8.1980 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}}→<br/>{{ADR}}→<br/>{{USSR}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = |elmi dərəcəsi = kənd təsərrüfat elmləri doktoru (1949) |elmi adı = Professor. Ümumittifaq Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının müxbir üzvü (1956). Azərbaycanın əməkdar elm xadimi (1964). |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = Camışçılıq elminin banisi. |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = SSRİ-nin "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni, üç medal, AzSSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanı |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Ağaxan Ələsgər oğlu Ağabəyli''' ({{DVTY}}) — kənd təssərrüfatı elmləri doktoru, professor, Ümumittifaq Kənd Təsərrüfatı Elmləri Akademiyasının (hal-hazırda Rusiya Kənd Təsərrüfatı Elmləri Akademiyası) müxbir üzvü (1956). AMEA-nın müxbir üzvü, Azərbaycanın Əməkdar elm hadimi (1964). Camışçılıq elminin banisi.<ref>{{cite web |url=http://www.cnshb.ru/AKDiL/akad/base/RA/000359.shtm |title=Агабейли Агахан Алескер оглы. Биографическая энциклопедия РАСХН, ВАСХНИЛ |accessdate=2015-08-24 |archive-date=2014-04-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140414214702/http://www.cnshb.ru/AKDiL/akad/base/RA/000359.shtm/ |url-status= }}</ref><ref> Российская академия сельскохозяйственных наук: Биографическая энциклопедия / Отв. сост. И. В. Боровских; Под ред. Г. А. Романенко. — Тула: Гриф и К, 2004. — 616 с. — (Материалы к биобиблиографии академического состава Россельхозакадемии). — ISBN 5-8125-0460-1.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai131_folder/131_articles/131_aghabeyli_aghakhan.html |title=Aghabeyli Aghakhan. AI, Spring 2005. (13.1). pp. 28-31 | accessdate=2014-04-13}}</ref> == Həyatı == Ağaxan Ağabəylinin atası Ələsgər Soltan oğlu Ağabəyli varlı, ziyalı, tacir və mülkədar olmuşdur. [[1923]]-cü ildə [[Salyan]]da orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Politexnik İnstitutunun kənd təsərrüfat fakültəsinə daxil olur və oranı bitirdikdən sonra göndərişlə Xalq Torpaq Komitəsinin Kolxoz mərkəzi sistemindəki salyan peşə məktəbinin direktoru (1927-1929) təyin olunur, daha sonra [[bakı]] və [[Şəki]]də aqronom – zootexnik (1929-1930) işləyir. Orta və ali məktəblərdə oxuduğu 1920-1927-ci illərdə təhsil almaqla paralel olaraq xalq məhkəməsinin istintaq şöbəsində kargüzar və Salyan şəhərinin sosial – təminat şöbəsində işaparıcı, [[Bakı]] və Salyan şəhərlərində müəllim vəzifələrində çalışmışdır. [[1925]]-[[1926]]-cı illərdə o, tələbə elmi xətti ilə ətlik ingilis qoyun cinslərinin yetişdirilməsi tarixini öyrənmək məqsədilə Ukraniyadaki Ümumittifaq Hibridləşdirmə və İqlimləşdirmə İnstitutuna , onların yunluq və ətlik məhsuldarlığını öyrənmək məqsədi ilə Askaniya-Nova Hibridləşdirmə İnstitutuna, habelə professor N.D.Potyomkinin rəhbərliyi altında elmi tədqiqatlarla məşğul olmaq üçün Moskva və Leninqrad şəhərlərinə göndərilmişdir. A.Ə. Ağabəyli [[1930]]-cu ildə "İri buynuzlu qaramalın genetika və seleksiyası" ixtisası üzrə Moskva ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Heyvandarlıq İnistitutunun aspiranturasına daxil olmuş və "Ləzgi cinsli qoyunlar və onların meronoslarla çarpazlaşdırılmasının nəticələri" mövzusunda tədqiqatlar aparmışdır. A.Ə. Ağabəylinin bir alim kimi formalaşmasında N.D.Potyomkin, E.N.Liskin,A.S.Serebrovski, M.A.Dyakov, N.İ.Kalugin, İ.V.Fiqurovski, V.T.Smirnov-Loginov və b. Görkəmli alimlərin böyük rolu olmuşdur. [[1932]]-ci ildə aspiranturanı müvəffəqiyyətlə bitirdikdən sonra ,36 il müddətinə AzKTİ-nin "Heyvanların yetişdirilməsi və genetikası"kafedrasına rəhbərlik etməklə yanaşı, "Zoologiya və darvinizm"kafedrasının müdiri,Azərbaycan Elmi Tədqiqat Heyvandarlıq İnistitutunda baş elmi işçi (1932-1946), AzKTİ-nun zootexnika fakultəsinin dekanı (1932-1996) işləmişdir. [[1966]]-cı ildən həyatının son günlərinədək A.Ə. Ağabəyli Azərbaycan EA Genetika və seleksiya İnistitutunda yeni yaradılmış "Heyvanların genetikası və seleksiyası" şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. O, [[1938]]-ci ildə namizədlik, [[1949]]-cu ildə doktorluq dissertasiyalarını müdafiə etmiş, [[1939]]-cu ildə dosent, [[1950]]-ci ildə professor adlarına layiq görülmüşdür. [[1956]]-cı ildə A.Ə. Ağabəylinin ÜİKT EA –nın müxbir üzvü seçilməsi isə onun genetika,seleksiya və zootexnika elmlərinə gətirdiyi yeniliklərin yüksək səviyyədə dəyərləndirilməsinə dəlalət edirdi. A.Ə.Ağabəyli apardığı elmi tədqiqatlar və əldə etdiyi elmi nəticələrə əsaslanaraq zootexniki tövsiyələr, camışların bonitirovkası üzrə təlimatlar hazırlamış və onların istehsalatda geniş tətbiqinə nail olmuşdur.. A.Ə.Ağabəylinin camışlığa aid 135-dən çox elmi əsəri, "Camışçılıq"(1948,1959,və 1964) dərs vəsaiti, "Camışlar"(1967) monoqrafiyası, camışların həm taksonomik vahid kimi, həm də ev heyvanı kimi öyrənilməsinin, ümumiyyətlə camışçılıq sahəsindəki apardığı çoxillik elmi tədqiqatların nəticəsidir. A.Ə.Ağabəyli heyvandarlıq sahəsindəki elmi tədqiqatlarını çox böyük məharətlə pedaqoji fəaliyyəti ilə uzaqlaşdıra bilirdi.Yarım əsrlik bir dövrü əhatə elmi fəaliyyəti müddətində o, 220-dən çox elmi əsər, o cümlədən bir neçə fundamental monoqrafiyya və dərs vəsaiti çap etdirmişdir. Onun "Camışçılıq " adlı dərs vəsaiti olan kitabı bir neçə dəfə "Azərnəşr " nəşriyyatında,fundamental əsər olan "Camışlar" monoqrafiyası və Moskvada ("Kolos"1967) rus dilində nəşr edilmiş və sonradan Vyetnam dilinə tərcümə edilmişdir; Azərnəşrdə [[1975]]-ci ildə "Kənd təsərrüfatı heyvanlarının yetişdirilməsi" dərsliyi,1980-cı ildə "Azərbaycan camışları monoqrafiyası", "Elm" nəşriyyatında isə [[1981]]-ci ildə "Azərbaycanda iri buynuzlu qaramalın zebu ilə hibridləşdirilməsi"əsəri çap edilmişdir. == Həmçinin bax == * [[Rəna Ağabəyli]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh.135-140 == Xarici keçidlər == * [http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai131_folder/131_articles/131_aghabeyli_aghakhan.html Aghakhan Aghabeyli: Azerbaijani Genetist] [[Kateqoriya:Salyan rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Ağabəyovlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Professorlar]] [[Kateqoriya:Akademiklər]] 28p5lmegpn0o634ejjqreo4lah2nhhv 0 266740 6557631 6530306 2022-08-01T08:29:32Z 158.181.45.108 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Şəxs|vətəndaşlığı={{Flagicon image|Flag of Umayyad.svg}}[[Əməvilər xilafəti]]}} '''Yezid bin Muaviyə''' ({{DVTY}}) — [[Əməvilər]] sülaləsindən olan ikinci ərəb xəlifəsi (680), [[I Müaviyə]]nin birinci oğludur. Üç il hakimiyyətdə olmuşdur. Hakimiyyətinin birinci ilində- 680-cı ildə baş vermiş [[Kərbəla döyüşü]]ndə I Yezidin göndərdiyi qoşunla [[İmam Əli]]nin oğlu, [[Məhəmməd peyğəmbər]]in nəvəsi [[İmam Hüseyn]]in qoşununu qətlə yetirmişlər. İkinci ilində Mədinəyə qoşun göndərmiş və şəhəri talan etmişdi.{{mənbəsiz}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{şəxs-qaralama}} {{Ərəb xəlifələri}} qetayvdhiup67z7j8rp2lc7afrle01f 0 266778 6556703 6111574 2022-07-31T13:56:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''ABŞ ştatları simvollarının siyahısı (mahnılar)''' - [[ABŞ]] [[ştat]]larının qanunverici orqanlarının və ya [[qubernator]]larının qərarı ilə ştatların simvolları seçilmiş [[mahnı]]lar (State songs, State anthem, State historical song, State cantata, Official ceremonial march, Official rock song, himnlər və s.). Bəzi ştatların rəsmi mahnıları yoxdur ([[Nyu-Cersi]]), bəzilərinin isə bir neçə mahnı [[simvol]]u vardır ([[Arkanzas]], [[Arizona]]).<ref name="RJo"> "Roger Johnson's Welcome to America", Welcome to America, 2009, web: [http://www.welcometoamerica.us/info/songs.html WelcomeToAmerica-songs].</ref><ref>[http://www.netstate.com/states/tables/state_songs.htm Official State Songs], ''NetState.com''. {{en}}{{Yoxlanılıb|12|01|2011}}</ref> == Siyahı == {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! width="15%"|Ştat !!width="45%"|Ştatın mahnısı ! width="30%"|Bəstəkar/Sözlərin müəllifi !! width="5%"|Qəbul ili |- ! [[Aydoho]] || ''[[Here We Have Idaho]]'' || [[:en:Sallie Hume Douglas]] || 1931<ref name=RJo/> |- ! [[Ayova]] || ''[[:en:The Song of Iowa|The Song of Iowa]][http://publications.iowa.gov/135/1/profile/8-1.html]'' || [[:en:S.H.M. Byers]]|| 1911<ref name=RJo/> |- ! [[Cənubi Dakota]] || ''[[:en:Hail, South Dakota!]]'' || || 1943<ref name=RJo/> |- ! rowspan=2 | [[Cənubi Karolina]] | ''[[:en:Carolina (song)|Carolina]]'' || || 1911<ref name=RJo/> |- | ''[[:en:South Carolina on My Mind]]'' || || 1984<ref name=RJo/> |- ! rowspan=2 | [[Yuta]] | '''State Song''' ''[[:en:Utah, This is the Place]]'' || Sam and Gary Francis || 2003<ref>[http://pioneer.utah.gov/research/utah_symbols/song.html Utah State Song - "Utah, This is the Place"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120725073734/http://pioneer.utah.gov/research/utah_symbols/song.html |date=2012-07-25 }} from pioneer.utah.gov "Pioneer: Utah's Online Library" page. Retrieved on 2008-09-08</ref> |- | '''State Hymn''' ''[[:en:Utah, We Love Thee]]''<br/>(State Song 1937-2003)<ref name=UtahHymn>[http://pioneer.utah.gov/research/utah_symbols/hymn.html Utah State Hymn - "Utah We Love Thee"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120728000017/http://pioneer.utah.gov/research/utah_symbols/hymn.html |date=2012-07-28 }} from pioneer.utah.gov "Pioneer: Utah's Online Library" page. Retrieved on 2008-09-08</ref> || [[Evan Stephens]] || 2003<ref name=RJo/> |} == Mənbə == * [http://www.netstate.com/states/tables/state_songs.htm Official State Songs], ''NetState.com''. {{en}}{{Yoxlanılıb|12|01|2011}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == {{ABŞ-qaralama}} [[Kateqoriya:ABŞ]] mhuv57rmp6uqo8ittm0ub23hbhipqwa 0 267011 6557614 6524713 2022-08-01T08:02:31Z Chem316 78745 /* Funksiyaları */ wikitext text/x-wiki ''Karbohidratlar'' - tərkibi C_n(H₂O)_m ümumi formulu ilə ifadə olunan üzvi maddələrdir (n və m≥4). [[Şəkil:Lactose.svg|thumb|right|310px|Südün tərkibində olan Laktozanın struktur formulu]] '''Karbohidrat''' - qlükoza, nişasta kimi mürəkkəb üzvi birləşmələrin ümumi adı. Karbohidratlar sadə və mürəkkəb olmaqla 2 cür olur. Sadə karbohidratlar [[Monosaxarid]], mürəkkəb karbohidratlar isə [[Polimer]]lərdir. İki karbohidrat [[Disaxarid]], daha çox karbohidratlar isə [[Polisaxarid]]lər adlanır. '''Monosaxaridlər''' - hidrolizə uğramayan karbohidratlardır. Monosaxaridlər suda asan həll olur və şirin dada malikdirlər.Təbiətdə ən çox yayılan monosaxaridlər qlükoza ,fruktoza ,qalaktoza, həmçinin nuklein turşuları və ATF-in tərkibinə daxil olan dezoksiriboza və ribozadır. Monosaxaridlərin ikisi birləşdikdə disaxaridlər əmələ gəlir. Disaxaridlər xassələrinə görə monosaxaridlərə oxşar olub suda asan həll olur və şirin dada malikdir.Disaxaridlərə çuğundur və ya qamış şəkəri(saxaroza) və süd şəkəri (laktoza),səməni şəkəri(maltoza),göbələk və yosunların şəkəri(treqaloza) aiddir. Polisaxaridlər çoxsaylı monosaxarid halqalarından təşkil olunmuşdur. Polisaxaridlərdə monomer halqaların sayı artdıqca onların suda həll olma qabiliyyəti azalır və şirin dadı itir.Polisaxaridlərə bitki hüceyrəsində üstünlük təşkil edən nişasta, sellüloza, heyvan hüceyrəsində olan qlükogen, həşəratların xarici skeletini təşkil edən xitin vardır. == Funksiyaları == '''Energetik -''' karbohidratlar orqanizm üçün əsas enerji mənbələrindən biridir (təqribən - 60%). Beynin, qan hüceyrələrinin, böyrək və böyrəküstü vəzinin beyin maddəsinin fəaliyyəti üçün tələb olunan bütün enerji qlükozanın oksidləşməsi nəticəsində təmin olunur. 1 q karbohidratın oksidləşməsi nəticəsində təqribən 16.9kC enerji ayrılır. '''Plastik -''' onlar hüceyrə və subhüceyrə törəmələrinin qılafının tərkibinə daxildirlər, orqanizm üçün mühüm olan bir çox maddələrin (nukleotidlər, lipidlər, fermentlər və s.) sintezində iştirak edirlər. '''Mühafizə-''' karbohidratlar bitki toxumlarının qılafının əsas komponentlərindəndir, cücülərin və xərçəngvarilərin xarici skeletlərinin qurulmasında, bakteriyaların hüceyrə divarlarının və bütün canlı orqanizmlərin hüceyrə membranlarının əmələ gəlməsində (xülallarla kompleks şəklində) iştirak edirdilər. '''Dayaq -''' sellüloza və bitki hüceyrələrinin qılafının digər polisaxaridləri hüceyrələri nəinki xarici təsirlərdən mühafizə edirlər, onlar həm də bitkinin möhkəm gövdəsini, onun mexaniki və dayaq toxumlarını yaradırlar. '''Ehtiyat qida maddələri-''' onlar orqanizmdə qlikogen (insanlarda və heyvanlarda), nişasta (bitkilərdə) şəklində toplanmağa qadirdirlər. == Karbohidratların növləri == * [[Monosaxarid]] - qlükoza, fruktoza, qalaktoza, dezoksiriboza, riboza və s. * [[Disaxarid]] - saxaroza, laktoza,maltoza və s. * [[Polisaxarid]] - qlikogen, nişasta, sellüloza, xitin, pektin və s. {{Biologiya}} [[Kateqoriya:Karbohidratlar]] b1oy9u9sfbca8iybnhv7v2ohq2yix2h 0 267489 6557850 6530751 2022-08-01T11:13:39Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Bəhram Əsgərov |orijinal adı = Bəhram Mehrəli oğlu Əsgərov |digər adları = |şəkil = Bəhram Əsgərov.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |piktoqram = fizika |doğum tarixi = 5.10.1933 |doğum yeri = [[Əhmədabad (Tovuz)|Əhmədabad]], [[Tovuz rayonu]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = 12.03.2014 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[fizika]] |elmi dərəcəsi = [[professor]] |elmi adı = |iş yeri = [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin kafedra müdiri |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2004}} {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi|2000}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Bəhram Mehrəli oğlu Əsgərov''' ({{DVTY}}) — fizika–riyaziyyat elmləri doktoru, [[professor]], [[Bakı Dövlət Universiteti]] bərk cisimlər fizikası kafedrasının müdiri, [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]nın akademiki. == Həyatı == Bəhram Əsgərov 5 oktyabr 1933-cü ildə [[Azərbaycan Respublikası|Azərbaycan Respublikasının]] [[Tovuz rayonu]]nun [[Əhmədabad]] kəndində anadan olmuşdur.<ref>{{Cite web|url=https://science.gov.az/az/forms/skonchavshiesya-deystvitelnyie-chlenyi/3275|title=Əsgərov Bəhram Mehralı oğlu|website=science.gov.az}}</ref> 1952 -1957-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universiteti fizika fakultəsində təhsil alır. 1962-ci ildə [[Sankt-Peterburq|Leninqrad]] şəhərində “Güclü maqnit sahəsində yarımkeçiricilər və yarımmetallarda termomaqnit effektlər” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir. 1968-ci ildə dosent elmi adı almışdır. [[1971]]-ci ildə [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin fizika fakültəsində "Bərk cisimlər fizikası” kafedrası yaratmış və ömrünün sonunadək onunun müdiri işləmişdir. 1960–1966–cı illər [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının]] Fizika İnstitutu elmi işçisi. 1966 – 1971-ci illər Bakı Dövlət Universiteti “Molekulyar fizika” kafedrasının dosenti işləmişdir. 1971-ci ildə yenidən [[Sankt-Peterburq|Leninqrad]] şəhərində “Yarımkeçiricilərdə kinetik effektlər” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edir. 1972-ci ildə [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universitetinin]] professoru seçilir. Bakalavr təhsil pilləsində “Termodinamika və statistik fizika” fənnindən, magistr təhsil pilləsində “Bərk cisimlərin kvant nəzəriyyəsi”, “Kvant statistikası” və “Metallar və yarımkeçiricilər” fənlərindən mühazirələr demişdir. Ailəli idi, üç övladı var idi. 12 mart 2014-cü ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir. == Tədqiqat sahəsi və elmi uğurları== Əsas tədqiqat sahəsi yarımkeçiricilər və aşağıölçülü sistemlərdə elektron köçürmə hadisələrinin kvant nəzəriyyəsidir. 1974-cü ildə Bəhram Əsgərov Leninqradda "Nauka" nəşriyyatında özünün 21 çap vərəqi həcmində olan "Yarımkeçiricilərdə kinetik effektlər" adlı monoqrafiyasına görə elm və texnika sahəsində Azərbaycan Dövlət mükafatına, 2000-ci ildə isə Azərbaycan Respublikası Əməkdar Elm xadimi fəxri adına layiq görülmüşdür. 2001-ci ildə "Fizika" ixtisası üzrə [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]nın müxbir üzvü, 2007-ci ildə isə həmin ixtisas üzrə həqiqi üzvü seçilmişdir. 140 elmi məqalə, 4 monoqrafiya, 7 kitab və 1 patentin müəllifidir.<ref>[http://news.milli.az/society/253238.html Bakı Dövlət Universitetinin alimi vəfat edib]</ref> [[2004]]-cü ildə Azərbaycanın "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib. [[2009]]-cu ildə prezident təqaüdünə layiq görülüb. [[12 mart]] [[2014-cü il]]də [[Bakı]] şəhərində vəfat etmişdir<ref>[http://qaynar.info/xeber-akademik-bhram-sgrov-vfat-edib-t27905.html Akademik Bəhram Əsgərov vəfat edib — '''qaynar.info''' saytı](yayımlanıb:12.03.2014 10:02, yoxlanılıb: 13.03.2014)</ref>. == Seçilmiş əsərləri == * Askerov B.M., Figarova S.R., Mahmudov M.M. Longitudinal magnetoresistance of layered crystals in a quantizing magnetic field taking into account the spin splitting. Physica E: Low-Dimensional Systems and Nanostructures, v.33, №6, p.&nbsp;303-307, 2006, (Amsterdam, Netherlands), * Askerov B.M., Figarova S.R., Guseynov G.I., Figarov V.R. Relaxation-time and electrical conductiviy anisotropy of layered crystal at the scattering of charge carriers of impurity ions. AIP Conference Proceedings, v.905, p.&nbsp;43-47, 2007 (USA), * Askerov B.M., Figarova S.R., Figarov V.R. Anisotropy of the Thermoelectrical Power in Superlattices, Nanotechnology, v.18, Special Issue, November, 2007, p.&nbsp;424024-424047 (USA), * Аскеров Б.М., Гусейнов Г.И., Фигаров В.Р., Фигарова С.Р. Анизотропия примесного рассеяния и электропроводности квазидвумерных электронных систем. Физика твердого тела (Санкт – Петербург, Россия), том 50, вып. 4, с. 746-750, 2008. * Askerov B.M., Figarova S.R., Makhmudov M.M., Figarov V.R.. Diamagnetism of an electron gas in superlattices, Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 464, p.&nbsp;3213–3218, 2008, (London, UK), * Askerov B.M., Figarova S.R., Kuliev B.I. Electron Transport Phenomena in Conductive Films. (article review). Physica Stat. Sol. (b) 121, 11-37, 1984, (Germany, Berlin). == Kitabları == * B.M. Askerov, S.R.Figarova. Thermodynamics, Gibbs Method and Statistical Physics of Electron Gases. Pub., Springer, 2010. * B.M.Askerov – Electron Transport Phenomena in Semiconductors. World Scientific, Singapore, New Jersey, London, 1994, 394 p. * Б.М.Аскеров – Электронные явления переноса в полупроводниках. Изд-во "Наука", Москва, 1985, 318 с. * Б.М.Аскеров – Кинетические эффекты в полупроводниках. Изд-во "Наука", Ленинград, 1970, 304 с. * B.M.Əsgərov – Bərk cisimlər nəzəriyyəsi. Bakı Dövlət Universitetinin nəşriyyatı, Bakı, 2001, 153 səh. * B.M.Əsgərov – [[Bərk cisimlərin nəzəriyyəsi]]. Bakı Dövlət Universitetinin nəşriyyatı, Bakı, 2013, 396 səh. == Mükafatları == * Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı laureatı, * Azərbaycan Respublikası Əməkdar Elm Xadimi * Azərbaycan Respublikası Prezident təqaüdçüsü * {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} "Şöhrət" ordeni (Azərbaycan) laureatı == Xatirəsi == 5 oktyabr 2015-ci ildə Bakı Dövlət Universitetində Bəhram Əsgərovun 1971-ci ildə yaratdığı və ömrünün sonuna qədər rəhbərlik etdiyi "Bərk cisimlər fizikası" kafedrasının önündə anadan olmasının 82-ci ildönümü münasibətilə barelyefinin açılışı olub<ref>http://www.qafqazinfo.az/sosial-3/akademik-behram-esgerovun-barelyefinin-acilisi-olub-124837</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan fizikləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı fiziklər]] [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin professorları]] [[Kateqoriya:Tovuz rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] 6300la9q0dnpsewh08cmpzigy8fydee 0 268836 6556730 6331957 2022-07-31T15:12:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Zəlzələ tipləri}} '''Afterşok''' ({{Dil-en|aftershock}}) — əsas seysmik zərbə ilə müqayisədə intensivliyi daha kiçik olan təkrar seysmik təkanlar.<ref name="pa">{{cite web |url = http://earthquake.usgs.gov/learning/kids/abc/parents/pa.html |title = A Parent's Guide to Earthquakes |author = Dr. Lucy Jones |lang = en |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090510144056/http://earthquake.usgs.gov/learning/kids/abc/parents/pa.html |archivedate = 2009-05-10 |access-date = 2011-12-28 |url-status = }}</ref>. Güclü [[zəlzələ]]lər həmişə çoxsaylı afterşoklar ilə müşayiət olunur. Onların sayı və intensivliyinin zaman keçdikcə azalmasına baxmayaraq, bu, aylarla davam edə bilər. Əsas təkandan sonrakı ilk saatda güclü afterşokların baş verməsi ehtimalı daha çoxdur. Çoxlu hallar məlumdur ki, əsas təkandan sonra zədələnən binalar məhz afterşoklar nəticəsində dağılıb. Afterşoklar xilasetmə işləri zamanı da təhlükə yaradır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Zəlzələ tipləri]] [[Kateqoriya:Seysmologiya]] 9zvcu4xieiv9krpskwb4uv7qeugl43y 0 272810 6557301 6284468 2022-08-01T02:08:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Sinql |Başlıq = Brother Louie |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |İfaçı = [[Tomas Anders]]<br/>[[Diter Bolen]] |Albom = [[Ready for Romance (Modern Talking albomu)|Ready for Romance]] |Format = [[sinql]] |Yayımlanıb = [[1985]] |Studiya = {{bayraq|Almaniya}} [[Ariola Records]]<br/>[[BMG]] |Janr = [[Sinti pop]] |Dil = [[İngilis dili]] |Müddət = 3:41 |Bəstəkar = |Sözlər = [[Diter Bolen]] |Prodüser = [[Diter Bolen]] |Mahnılar = |Əvvəlki = [[Cheri, Cheri Lady (Modern Talking)|Cheri, Cheri Lady]] |Əvvəlkinin ili = [[1985]] |Başlıq = "Brother Louie " |İl = [[1986]] |Sonrakı = "[[Atlantis Is Calling (S.O.S. for Love)]]" |Sonrakının ili = [[1986]] |Səslənməsi = |Səslənmənin izahı = }} '''Brother Louie''' ({{dil-az|Qardaş Lui}}) – [[Modern Talking]] qrupu tərəfindən ifa edilən sinqldır.<ref name="Top 100 Single Official Media Control (June 16, 1986)">{{cite web|url=http://www.charts.de/charts.asp?cat=s&country=de&year=1986&date=19860616&x=39&y=11|title=Top 100 Single Official Media Control (June 16, 1986)|publisher=charts.de|accessdate=2010-10-15|language=German|archive-date=2011-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20110724002335/http://www.charts.de/charts.asp?cat=s&country=de&year=1986&date=19860616&x=39&y=11|url-status=dead}}</ref> == Komplizasiyaların siyahısı == '''7" Single Hansa''' #Brother Louie 3:41 #Brother Louie (Instrumental) 4:06 '''12" Maxi Hansa 602157''' #Brother Louie (Special Long Version) 5:20 #Brother Louie (Instrumental) 4:06 == Hit-paradlarda tutduğu yerlər == {|class="wikitable sortable" !align="left"|Ölkə !align="center"|Tutduğu yer |- |align="left"|{{bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]]<ref name=a>[http://web.archive.org/web/*/http://www.geocities.com/Hollywood/Heights/8073/charts_2.html Notowania na listach przebojów] </ref> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Böyük Britaniya}} [[Böyük Britaniya]]<ref name=a/> |align="center"|4 |- |align="left"|{{bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]]<ref>[http://www.allmusic.com/album/r639121. Universe". Allmusic.] Yoxlanılıb 2009-11-21</ref> |align="center"|2 |- |align="left"|{{bayraq|Fransa}} [[Fransa]]<ref name=a/> |align="center"|6 |- |align="left"|{{bayraq|İsrail}} [[İsrail]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]]<ref>[http://www.hitparadeitalia.it/indici/per_interprete/am.htm Italian peak positions]</ref><ref>{{cite web |url=http://www.hitparadeitalia.it/indici/per_interprete/am.htm|title=Hit Parade Italia: Indice per Interprete: M|publisher=Hit Parade Italia|accessdate=2012-07-05|language=Italian}}</ref> |align="center"|32 |- |align="left"|{{bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]]<ref name=a/> |align="center"|2 |- |align="left"|{{bayraq|İsveç}} [[İsveç]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Belçika}} [[Belçika]]<ref>{{Cite web |title=Belgian peak |url=http://top30-2.radio2.be/#/search/Modern%20Talking |access-date=2014-07-24 |archive-date=2012-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120409063716/http://top30-2.radio2.be/#/search/Modern%20Talking |url-status=dead }}</ref> |align="center"|3 |- |align="left"|{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]]<ref name=a/> |align="center"|6 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == *[https://web.archive.org/web/20091020110018/http://geocities.com/Hollywood/Heights/8073/brother.html '86 version chart positions ] *[https://web.archive.org/web/20091020133132/http://geocities.com/Hollywood/Heights/8073/brother98.html '98 version chart positions] {{Modern Talking}} [[Kateqoriya:Modern Talking]] 84vjzzgjiyzm77v7y4y580gamd4ms34 0 274488 6556729 6519505 2022-07-31T15:11:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Official portrait of Barack Obama.jpg|150px|thumb|[[ABŞ]]-ın keçmiş prezidenti [[Barak Obama]]]] '''Afroamerikalılar''' ({{Dil-en|African American}}) — [[ABŞ]] zənciləri, ABŞ-da etnoirqi birlik, amerikalıların bir hissəsi. zənci irqinə tam və ya qismən aid olan ABŞ vətəndaşları. İfadə ingilis dilinə rəsmi dairələrdə ''[[zənci]]'' sözünün işlədilməsinin ({{Dil-es|Negro}}) qeyri-korrekt olması barəsində fikir möhkəmləndikdən sonra daxil olub. Həmçinin neytral söz olan "qaralar" (''Black people'') ifadəsi də geniş yayılıb.<ref>{{cite web |title=The Black Population: 2010 |url=https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-06.pdf |website=Census |accessdate=11 aprel 2020}}</ref> == Ümumi məlumat == Afroamerikalı ya da Qara Amerikalı, mənşəyi Afrikadakı hər hansı bir zənci əhaliyə söykənən Amerika Birləşmiş Ştatları vətəndaşları ya da sakinləridir.Termin, Birləşmiş Ştatlarda soyu ümumiyyətlə (heç olmasa qismi olaraq) Səhraaltı Afrikaya söykənən Amerikalılar üçün istifadə edilir. Afroamerikalıların çoxu Şimali Amerikaya gətirilmiş qaradərili qulların nəslindəndir. Lakin bəziləri, Afrikalı, Karibli, Orta Amerikalı ya da Cənubi Amerikalı xalqlardan könüllü olaraq köç etmişlər ya da kökləri bu bölgələrə söykənir. Afroamerikalılar Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı etnik azlıqların ən böyük hissəsini təşkil edir.1964-cü ildə [[Con Kennedi]] Mədəni Hüquqlar haqqında Qanun hazırlamışdır, ancaq bu qanunu imzalaya bilməmişdir, çünki sui-qəsdə məruz qalmışdır. Bu qanunu [[Lindon Conson]] 1964-cü ildə imzalamışdır. Qanunun şərtlərinə görə Afroamerikalılar (Qaradərililər) ilə ağdərililər arasında heç bir politik (siyasi) , ekonomik (iqtisadi) və hüquqi fərq qoyulmayacaqdır.<ref>{{cite web |title=Lewis Mumford Center Census 2000 Metropolitan Racial and Ethnic Change Series |url=https://mumford1.dyndns.org/cen2000/BlackWhite/BlackDiversityReport/black-diversity03.htm |website=web.archive.org |accessdate=11 aprel 2020 |date=12 oktyabr 2007 |archive-date=2007-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071012170004/https://mumford1.dyndns.org/cen2000/BlackWhite/BlackDiversityReport/black-diversity03.htm |url-status=unfit }}</ref> == Amerika zənciləri == Sayı 36,4 mln.-dur (2000). İngilis dilinin Amerika variantında və cənub zəncilərinin dialektində (Black English) danışırlar. Dindarlarının əksəriyyəti xristiandır, müsəlmanlar və iudaistlər də var. 17,19-cu əsrlərdə Şimali Amerikaya gətirilmiş afrikalı qulların nəsilləridir. Müstəmləkəçilik dövründə əvvəl mədəni, sonra isə ictimai assimilyasiya prosesi başlamışdır. Qadağalara baxmayaraq zəncilərin ağ amerikalılar və hindilərlə nikahları nəticəsində artıq 19-cu əsrin ortalarında azad zəncilərin 1/3-i, qulların isə 10 %-i mulat idi. 20-ci əsrin 30-cu illərində mulatlar amerikalıların 75%-ni təşkil edirdilər. Vətəndaş müharibəsindən (1861–1865) sonra quldarlığın ləğvi ABŞ-da əhali arasındakı bərabərsizliyə rəsmən son qoydu. Lakin 1890–1910 illərdə Amerikanın cənub ştatlarında qəbul olunmuş konstitusiyalar irqi ayrı-seçkiliyi qanuniləşdirdi. Birinci dünya müharibəsi (1914–1918) illərində Amerikanın şəhərlərə, cənubdan (Afroamerikalıların 90% burada yaşayırdı) şimala və qərbə köçməsi sürətləndi. Nəticədə Afroamerikalılar ölkənin ən çox urbanizasiyaya məruz qalmış etnoirqi birliyinə çevrildilər. 20-ci əsrin 60-cı illərində Afroamerikalılar irqi ayrı-seçkiliyi qadağan edən bir sıra qanunun qəbuluna nail oldular. Folklorda və musiqi mədəniyyətində Afrika ənənələrinin təsiri qalmaqdadır. == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Həmçinin bax == *[https://www.loc.gov/exhibits/civil-rights-act/segregation-era.html Afroamerikalıların haqqlarının qorunması haqqında qanun] {{ABŞ-qaralama}} [[Kateqoriya:ABŞ]] [[Kateqoriya:Afroamerikalılar]] [[Kateqoriya:Afrika əsilli şəxslər]] c3qxnnw3iu67h18nklybkizzmepf5y1 0 279608 6557977 6241366 2022-08-01T11:49:40Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Fatma Süleymanova |digər adları = |şəkil = Fatma Süleymanova.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 23 dekabr 1912 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 2 dekabr 1978 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = {{sıra|{{Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı|1970}}}} {{sıra|{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}} {{"Şərəf nişanı" ordeni}}}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Fatma Həmzə qızı Süleymanova''' ({{DVTY}}) — texnika elmləri doktoru (1964), professor (1967), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1970), SSRİ-nin əməkdar ixtiraçısı (1979). == Həyatı == Leninqrad Avtomobil Yolları İnstitutunu bitirdikdən (1934) sonra Azərbaycan Avtomobil Nəqliyyat Nazirliyi sistemində müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır. Azərbaycan EA Neft və Kimya Prosesləri (1952–1965) və Aşqarlar Kimyası İnstitutlarında (1965–1970) laboratoriya müdiri, 1970-ci ildən Azərbaycan Politexnik İnstitutunda avtomobil kafedrasının müdiri işləmişdir. Tədqiqatları, əsasən, motor yanacağı və yağlar sahəsinə aiddir. 15 müəlliflik səhadətnaməsi almışdır. [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf Nişanı"]] ordenləri ilə təltif edilmişdir. == İstinadlar == [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] tgsjwvfbrn4y695laka1hzzzzzko6ld 0 282905 6557718 6233784 2022-08-01T09:46:38Z Atakhanli 223224 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Sabit Orucov |şəkil = Sabit Orucov.jpg |şəklin ölçüsü = |titul = SSRİ qaz sənayesi naziri |bayraq = Flag_of_the_Soviet_Union.svg |bayraq2 = Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg |dövr əvvəl = 20 sentyabr 1972 |dövr son = 20 aprel 1981 |sələfi = Aleksey Kortunov |xələfi = Vasili Dinkov |titul_2 = Azərbaycan SSR Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri — Azərbaycan SSR naziri |bayraq_2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_2 = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |dövr əvvəl_2 = 30 avqust 1958 |dövr son_2 = 16 dekabr 1959 |sələfi_2 = |xələfi_2 = [[Süleyman Vəzirov]] |titul_3 = [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]]nin sədr müavini |bayraq_3 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_3 = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |dövr əvvəl_3 = 6 iyun 1957 |dövr son_3 = 30 avqust 1958 |titul_4 = [[SSRİ Nazirlər Soveti]] yanında [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]]nin daimi nümayəndəsi |bayraq_4 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_4 = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |dövr əvvəl_4 = 1960 |dövr son_4 = 1962 |sələfi_4 = |xələfi_4 = [[Cəmaləddin Maqomayev]] |təhsili = [[ADNA|Azərbaycan Neft Sənayesi İnstitutu]] |doğum tarixi = 31.5.1912 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 20.4.1981 |vəfat yeri = [[Moskva]], [[RSFSR]], [[SSRİ]] |mükafatları = {{Sosialist Əməyi Qəhrəmanı|1980}}<br>{{"Lenin" ordeni}} {{"Lenin" ordeni}} {{"Lenin" ordeni}} {{"Oktyabr inqilabı" ordeni}} {{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}} {{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}} {{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}} {{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}} {{"Əmək igidliyinə görə" medalı}} {{"Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı}} {{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı}}<br>{{Lenin mükafatı|1970}} {{Stalin mükafatı|1951}} {{Stalin mükafatı|1950}} {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi}} {{Azərbaycan SSR neft ustası|1940}} |vikianbar = }} '''Sabit Atababa oğlu Orucov''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan-sovet neft-qaz sənayesi təşkilatçısı, SSRİ qaz sənayesi naziri (1972–1981), [[Azərbaycan Elmlər Akademiyası]]nın müxbir üzvü (1967), [[Sosialist Əməyi Qəhrəmanı]]<ref>[http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=12429 Оруджев Сабит Атаевич]</ref> (1980), Lenin (1970) və [[Stalin mükafatı|Stalin]] mükafatları (1950, 1951) laureatı, texnika elmləri doktoru, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]]. [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası]] Mərkəzi Komitəsi üzvlüyünə namizəd (1976–1981), 1953–1954, 1958–1962-ci illərdə və 1974-cü ildən vəfatınadək [[SSRİ Ali Soveti]]nin deputatı. == Həyatı == Sabit Atababa oğlu Orucov 31 may 1912-ci ildə [[Bakı]]nın [[Novxanı]] kəndində anadan olmuşdur. Sabit Orucov 33N-li ikinci dərəcəli Sovet məktəbini bitirir və onu [[Ermənistan]]dakı Şirpazlı kəndinə əhalinin savadsızlığını ləğv etməyə göndərirlər. Sabit Orucov o illərdə çox çətin anlar yaşayıb. Ermənistandakı milli-şovinist əhvali-ruhiyyənin tüğyan etdiyi bir zamanda hətta şagirdlər öz müəllimlərini quyuda gizlədib həyatını xilas etmişlər. 1928–1930-cu illərdə o, Azərbaycanın Xızı kəndində kolxozçu gənclər məktəbində müəllimlik edir. Sabit Atababa oğlu Orucov erkən gənclik illərində özünü jurnalistikada sınamış, boksla da məşğul olmuşdur. 1930-cu ildə Sabit Orucov Azərbaycan Sənaye İnstitutuna (indiki ADNA) daxil olur. O, institutu ''Neft və qaz yataqlarının işlənməsi'' ixtisası üzrə əla qiymətlərlə (fərqlənmə diplomu ilə) bitirərək, ''dağ mühəndisi'' diplomunu alır. 1936–1939-cu illərdə Sabit Orucov ''Orce nikidzeneft'' trestində, kompressor stansiyasında mexanik, neft mədənində usta, baş mühəndis və müdir vəzifəsində işləmişdir. 1945-ci illərdə ''Orcenikidzeneft'', ''26 Bakı Komissarı'', ''Buzovnaneft'' trestlərinin müdiri işləmiş və onları geridə qalanlar sırasından qabaqcıllar sırasma çıxarmışdır. 1940-cı ilin dekabrında Sabit Orucov İ.V. Stalinin yanında keçirilən müşavirədə iştirak edir. Müşavirədə SSRİ-nin neft sənayesinin cari vəziyyəti müzakirə olunurdu. Moskvadan qayıdandan sonra Sabit Orucov yeni həvəslə və qüvvə ilə işə girişir, dərin neft quyularını mənimsəmək üçün orijinal aerasiya üsulu tətbiq edir ki, bu da sonralar onun namizədlik dissertasiyasının mövzusu olur. Həmin ilin yekunlarına görə 28 yaşlı Sabit Orucov ''Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif olunur.'' 1946–47-ci illərdə SSRİ Neft Sənayesi Nazirliyində şöbə müdiri, 1947–49-cu illərdə ''Krasnodarneft'' birliyində rəisin birinci müavini-baş mühəndis, 1949–53 və 1955–57-ci illərdə SSRİ Neft Sənayesi Nazirinin müavini, 1957–59-cu illərdə Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri, Nazirlər Soveti sədrinin müavini, 1959–62-ci illərdə Azərbaycan Nazirlər Sovetinin SSRİ Nazirlər Sovetindəki nümayəndəsi, 1962–65-ci illərdə SSRİ Dövlət Plan Komitəsində neft və qaz sənayesi məsələlərilə məşğul olmuş, 1965–72-ci illərdə SSRİ Neft sənayesi nazirinin birinci müavini, 1972–81-ci illərdə SSRİ Qaz sənayesi naziri olmuşdur. == Fəaliyyəti == 1945-ci illərdə ''Orcenikidzeneft'', ''26 Bakı Komissarı'', ''Buzovnaneft'' trestlərinin müdiri işləmiş və onları geridə qalanlar sırasından qabaqcıllar sırasma çıxarmışdır. 1940-cı ilin dekabrında Sabit Orucov İ.V. Stalinin yanında keçirilən müşavirədə iştirak edir. Müşavirədə SSRİ-nin neft sənayesinin cari vəziyyəti müzakirə olunurdu. Moskvadan qayıdandan sonra Sabit Orucov yeni həvəslə və qüvvə ilə işə girişir, dərin neft quyularını mənimsəmək üçün orijinal aerasiya üsulu tətbiq edir ki, bu da sonralar onun namizədlik dissertasiyasının mövzusu olur. Həmin ilin yekunlarına görə 28 yaşlı Sabit Orucov "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif olunur. Neft hasilatının artırılması, müdafiə üçün neft məhsulları və hərbi sursatların istehsalı üzrə dövlət tapşırıqlarının nümunəvi yerinə yetirilməsinə görə 30 illik yubileyində ona Lenin ordeni verilir. O dövrdə SSRİ Neft Nazirliyinin "narkomu" işləyən N.K.Baybakov Sabit Atababa oğlu Orucov ''Neft Bakısının en görkəmli şəxsiyyətlərindən biri'' adlandırır. Daha sonra narkom yazırdı: ''Mən onun imkanlarım bilirdim, onu ən çətin yerlərə göndərirdim. Əmin idim ki, o, öhdəsindən gələr və Sabit Atababa oğlu mə¬nim etimadımı doğruldurdu''. O, 1945–1947-ci illərdə ''Azneftkombinat''ın rəis müavini, ''Azneft'' və Krasnodarneft birliklərinin baş mühəndisi işləmişdir. 1947-ci ildə Azərbaycanın həm dənizdə, həm də quruda olan perspektivli sahələrində kəşfiyyat işlərinin cəmləşdirilməsi məqsədilə ''Azərmeftkəşfiyyat'' birliyi yaradılır və onun rəisi Sabit Orucov təyin edilir. Birliyin əsas məqsədi bütün qüvvələri yeni perspektivli neft və qaz yataqları aşkar etmək, açıq dənizə çıxmaq və oradakı iri strukturlarda neft və qaz axtarışına başlamaq idi. Bu baxımdan Neft Daşlan sahəsindəki dənizin səthinə çıxan və çoxdan geoloqların diqqətini cəlb edən təbii neft sızmaları olduqca maraqlı idi. Neft Daşlarına ilk dəfə xəritəalma ilə məşğul olan əfsanəvi geoloq A.Q.Əliyev, istedadlı qazma işləri təşkilatçısı Y.A, Səfərov, desant dəstəsinin rəhbəri Sabit Orucov və digər mütəxəssislər 14 noyabr 1948-ci ildə kiçik ''Pobeda'' gəmisində ''Qara Daşları'' fəth etməyə səy göstərdilər və böyük çətinliklə onlar kiçik adalardan birinə çıxmağa müvəffəq oldular. Burada 1 saylı ilk quyunun yeri təyin edilir və qazılır. Quyudan neft fontan vurur, gündəlik neft hasilatı 100 tondan artıq olur. Sabit Orucovun təklif və təkidi nəticəsində 1949-cu ildə dənizdə neft və qazçıxarmanın intensiv inkişafinı nəzərə alaraq, ''Dənizneft- qazlayihə'' DETLİ, Dəməgül metal-konstruksiya zavodu, Zığda stasionar özül və estakadalann quraşdırılması bazası, dənizdə tikinti və təchizat məsələlərinin təşkilinə kömək məqsədilə ''Xəzərdənizneftdonanma'' tresti yaradıldı. Onun göstərişi əsasında ''lzmayil'' neftdaşıyıcı kranquraşdırma gəmisi kimi istifadə edilməsi Neft Daşları rayonunda dənizin dərinliyi 10–20 m olan sahələrində estakada və özüllərin tikilməsini sürətləndirməyə imkan vermişdir. 1949-cu ildə Sabit Orucov mühəndis [[Yusif Səfərov]] ilə birlikdə dənizin 20 m dərinliyi üçün ''MOS'' sisteminin özlüyünü, dayaq blokunu layihələndirirlər, layihə dərhal tətbiq olunur. Sabit Orucovun bilavasitə rəhbərliyi altında dənizdə hidrotexniki işlərin uğurla aparılmasına kömək edən nəqliyyat və xüsusi neft- mədən donanması yaradılır. 1950-ci ildə "Azneft"in donanması artıq 32 ədəd üzən vasitələrindən ibarət idi. Neft Daşlarında zəruri bütün sənaye və yaşayış infrastrukturlu mədən tikintisi başlandı, Sabit Orucov və onun həmfikir həmkarlarının təklif etdikləri texniki yeniliklər o qədər orijinal və ölkəyə lazım idi ki, onlar görkəmli nailiyyətlər kimi qəbul edildilər, Dənizdə neftçıxarmanm pioneri olan Azərbaycanda bu sahənin infrastrukturunun inkişafına yönəldilmiş elmi-praktik ideyaların həyata keçirilməsinə geniş meydan açılmışdı. Bunun da ən yüksək zirvəsində Sabit Orucov dururdu. Lakin onun adı o zaman Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi M.C.Bağırovun ''qara siyahısında'' hallanır. O, hələ 1946-cı ildə "Azneft" birliyinin baş mühəndisi vəzifəsində işlədiyi zaman gözlənilmədən "xalq düşmənləri" sırasına düşür. Yalnız o vaxtlar SSRİ-nin cənub- qərb rayonlarının neft sənayesi "narkomu" olan N.N.Baybakovun işə qarışmasından sonra Sabit Orucov Moskvada "Baş cənub-qərb neft- çıxarma" şöbəsinə keçirilir və beləliklə, onun həyatı xilas edilir. İkinci dəfə O, M.C.Bağırovun hiddətinə 1949-cu ildə düçar olur. Dənizdə baş vermiş şiddətli firtma zamanı bir neçə özül dağılır. M.C.Bağırov baş vermiş hadisədə Sabit Oru¬covu günahlandırır. Moskvadan gəlmiş Neft Sənaye nazirinin müavini V.A. Kalamkarovun rəhbərlik etdiyi komissiya Sabit Orucovun günahsızlığını müəyyən edir. 1949-cu ilin dekabr ayında Xəzər dənizində neft və qaz yataqlarının kəşfiyyatı, neft-qaz çıxarılması və mədənlərin yaradılması məsələ¬lərinin həlli üçün Bakıda ''Azerdənizneft'' birliyi, Moskvada SSRİ Neft Sənayesi Nazirliyi nəzdində "Başdənizneft" İdarəsi yaradıldı və onun rəisi, eyni zamanda nazir müavini S.A.Orucov təyin edildi. Dörd il ərzində Xəzərdə neft hasilatı 1949-cu ildəki 797 min ton əvəzinə 2 mln. 984 min ton olur. Neft , Daşlan yatağının kəşf olunması və mənimsənilməsinə görə 1951-ci ildə böyük bir qrup mütəxəssislərlə birlikdə Sabit Orucova I dərəcəli Dövlət mükafatı verilmişdir. 1955–1957-ci illərdə Sabit Orucov SSRİ Neft Sənayesi nazirinin müavini işləyir. Bu illər ərzində o, neft və qaz yataqlarının işlənməsi sahəsində tədqiqat işləri aparmış, hava vurmaqla (aerasiya ilə) dərin neft quyularının mənimsənilməsi üsulunu işləyib hazırlamış, dəniz neft yataqlarının, o cümlədən Neft Daşlarındakı yataqların kəşfi və mənimsənilməsində bilavasitə iştirak etmiş və bir sıra iribloklu dəniz qazma əsaslanmn konstruksiyasını təklif etmişdir. Onun fəal iştirakı ile Qərbi Sibir, Orenburq vilayəti, Türkmənistan və Özbəkistanda bir sıra neft və qaz yataqlan istifadəyə verilmişdir. SSRİ-də qaz sənayesinin yeni texnika ilə təchiz olunmasında, qaz hasilatının sürətlə artmasında onun böyük xidməti olmuş¬dur. S.Orucovun rəhbərliyi altında ölkənin qaz ilə təmin edilməsində vahid sistemin inkişafı və yüksəlməsi üçün böyük işlər aparılmışdır. 1957–1959-cu illərdə S.Orucov Azərbay¬can SSR-nin Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri və Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini işləyir. O, iki il müddətində ağır maliyyə vəziyyətində olan, öz inkişafında geridə qalmış bəzi sənaye sahələrinin fəaliyyətini canlandırır, tikintisi başa çatdırılmamış və konservasiyada olan müəssisələrin istehsalı nizama salınır, Sumqayıt sənaye kompleksinə, xüsusən sintetik kauçuk və boru prokatı zavodlarına çox diqqət yetirirdi. 1959–1962-ci illərdə Sabit Orucov SSRİ Nazirlər Soveti nəzdində Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin daimi nümayəndəsi vəzifəsində işləyir. Mətbuat materiallarından məlumdur ki, hələ neft sənayesi nazirinin müavini olduğu dövrdə o, yanacaq-energetika kompleksinin tərkibinə dair dəqiq dövlət siyasətinin zəruriliyinə qəti əmin olmuşdu və hesab edirdi ki, neft sənayesinin "Sovnarxoz" mənzillərinə bölünməsi onun inkişafına böyük maneədir. Onun bu əsaslı fikri təsdiqləndi. Bütöv bir nəhəng sahə dağıdıldı. Onun yenidən bərpası üçün isə neftçi Sabit Orucovun biliyi və təcrübəsi, analitik düşüncəsi, perspektivi proqnozlaşdırma bacarığı lazım idi. 1965–1972-ci illər Sabit Orucov SSRİ-nin Neft Sənayesi nazirinin birinci müavini işləyir. O, bu illər ərzində öz ideyalarım geniş tətbiq etmək imkanı qazanır, neftçıxarma sənayesinin inkişafi üzrə elmi əsaslandırılmış proqram və layihələr işləyib hazırlayır. Onun tərəfindən neft və qaz yataqlarmm işlənməsi üzrə vahid Mərkəzi komissiya yaradılır. O, alimlərin və istehsalatçıların iştirakı ilə neftçıxarmanın problemləri üzrə vaxtaşırı ümumittifaq müşa¬virə təşkil olunmasının təşəbbüskarı idi. Onün rəhbərliyi altında kəşflər və layihələr olmuş, Şimali Qafqazda, Tatarıstanda, Başqırdıstanda, Volqa-Ural hövzəsi ərazisində, Qərbi Sibirdə neft laylarının işlənməsi təkmilləşdirilmişdir. Orucovun ideyaları indi də Azərbaycanda, Qazaxıstanda, Ukraynada, Belarusiyada, Qərbi Sibirdə həyata keçirilir. O, 1967-ci ildə neftçilərin VIII Ümumdünya Konqresində (Meksika) əsas məruzə ilə ''Dünyada neftçıxarma sahəsində inkişaf'' adlı mövzuda məruzə etmişdir. Sabit Orucov məruzəsində bütün kontinentlərdən 43 ölkədə neftçıxarmanın vəziyyətinin dərin analizini vermiş, dünya üzrə bütünlükdə ümumiləşdirilmiş göstəriciləri nümayiş etdirmişdir. Arxiv sənədləri, şəxsi yaradıcılıq irsi, onun elmi əsərlərinin müasirləri tərəfindən qiymətləndirilməsi belə nəticə çıxarmağa imkan verir ki, S.Orucov üçün hər bir əvvəlki nailiyyət onun təbiətinin novatorluğunu izah etməkdən ötrü start meydançası idi. Baxmayaraq ki, bu, bəzi hallarda risklə əlaqədar idi. Onun bilavasitə iştirakı və rəhbərliyi altında öz geoloji quruluşuna görə iki müxtəlif işləmədə olan neft-qaz yatağında müxtəlif vaxtlarda təcrübi-sənaye yeraltı nüvə partlayışı həyata keçirilmişdi. Bu eksperimentin nəticələri Sovet və dünya elmi üçün yeraltı nüvə partlayışlarının karbonatlı kollektorlara və onlarda olan karbohidrogenlərə, fəaliyyətdə olan mədənlərin qurğularına və komminikasiyalara təsirinin xarakteri haqqında qiymətli elmi-texniki informasiya almağa imkan verdi. 1972-ci ildə Sabit Orucov SSRİ Qaz Sənaye naziri təyin edilir və ömrünün axırma kimi bu vəzifədə işləyir. S.A.Orucov ölkənin bütün qaz təsərrüfatını öyrənərək, sahənin köhnə idarəetmə sistemini ''dağıdır'', nazirliyin bütün strukturlarında və bölmələrində inqilabi dəyişikliklər edir, beləliklə, ölkənin bütün qaz sənayesi əsaslı elmi-texniki yeniliklərə nail olur. Nəticədə təbii qazın çıxarılması, saxlanılması, emalı, nəqli və istehsalçıya etibarlı, itkisiz və keyfiyyətlə çatdırılması, dünya miqyasında analoqları olmayan vahid bir sistemdə birləşir. Qərbi Sibirin, Tümenin və Orenburqun nəhəng qaz yataqlarının istifadəyə verilməsilə, çox güclü magistral qaz xətlərinin çəkilməsilə, qazın emalı və saxlanılması müəssisələrinin inkişaf etmiş strukturunun, həmçinin mərkəzləşdirilmiş idarəetmə sisteminin yaradılması ilə öz miqyasına və istehsalat həcminə görə dünyada analoqu olmayan SSRİ-nin vahid qaz- təchizat şəbəkəsi yaradıldı. Bu nəhəng işlərin əsasını fədakar rəhbər, istedadlı təşkilatçı, görkəmli alim, mühəndis və qeyri-adi insan — Sabit Atababa oğlu Orucov qoymuşdur.<ref>Bayram Bayramov. Neft Daşları — tufanlar qoynunda həyat</ref> Sabit Orucov 1981-ci ildə vaxtsız vəfat etdi. O, Moskvada Novodeviçye qəbirstanlığında dəfn olunmuşdur. == Xatirəsi == Bakı şəhərində küçə, [[Urenqoy]]da yerləşən qaz hasilatı üzrə istehsalat birliyi, [[Nadım]] şəhərində sahilyanı küçə, "Kaspmorneftqazprom" birliyinə məxsus gəmi Sabit Orucovun adını daşıyır. Moskvada həyatının son illərini yaşadığı binanın fasadında xatirə lövhəsi vurulmuşdur (heykəltəraş: L. Petruşin, memar: M. Katkova). [[Özbəkistan]]ın [[Xarəzm vilayəti]]nin Xivə şəhərində S.Orucov adına rusdilli məktəb fəaliyyət göstərir. == Xarici keçidlər == * [http://slovari.yandex.ru/Оруджев,%20Сабит%20Атаевич/БСЭ/СССР.%20Биографические%20справки/ BSE-də "Sabit Orucov" məqaləsi]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://socar.az/azneftpu/info.php?section=1&subsection=5 Görkəmli Neftçilər — SOCAR.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131013024201/http://socar.az/azneftpu/info.php?section=1&subsection=5 |date=2013-10-13 }} * [http://az.salamnews.org/az/news/read/140237/moskvada-goumlrkemli-neftccedili-alim-sabit-orucovun-tenteneli-yubiley-merasimi-keccedilirilib-fotolent/ Moskvada görkəmli neftçi-alim Sabit Orucovun təntənəli yubiley mərasimi keçirilib — Salamnews] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120603191256/http://az.salamnews.org/az/news/read/140237/moskvada-goumlrkemli-neftccedili-alim-sabit-orucovun-tenteneli-yubiley-merasimi-keccedilirilib-fotolent/ |date=2012-06-03 }} * [http://www.pseudology.org/gazprom/Orudjev_SA.htm Сабит Атаевич Оруджев] * [http://www.trud.ru/issue/article.php?id=200205310920203 "Trud" qəzeti, № 092, 31.05.2002. "Земля Оруджева"] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Sosialist əməyi qəhrəmanları}} [[Kateqoriya:Sosialist əməyi qəhrəmanları]] [[Kateqoriya:SSRİ nazirləri]] [[Kateqoriya:SSRİ Ali Sovetinin X çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:SSRİ Ali Sovetinin deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimləri]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Moskvada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Novodeviçye qəbiristanlığında dəfn olunanlar]] 9kwazkvarcpbsaqhl1b65jp8n8bj74v 0 286458 6556708 5917438 2022-07-31T14:03:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Musiqi albomu |Başlıq = A Flower's Broken |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |Yayımlanıb = |Yazılıb = [[1999]] |Janr = [[Pop]] |Müddət = |Leybl = RTI Music |Prodüser = |Əvvəlki = [[Maschio Dove Sei]] |Əvvəlkinin ili = 1996 |İl = 1999 |Sonrakı = [[Erase/Rewind Official Remix]] |Sonrakının ili = 2008 }} '''A Flower's Broken''' – [[Sabrina Salerno]]nun çıxardığı albomdur.<ref>{{cite web |url=http://www.geocities.com/SunsetStrip/Mezzanine/2648/flower.htm |title=Sabrina Salerno Album Releases: A Flower`S Broken |publisher=Webcitation.org |date= |accessdate=2012-06-30 |archive-date=2005-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050210041251/http://www.geocities.com/SunsetStrip/Mezzanine/2648/flower.htm |url-status= }}</ref> == Mahnıları == # "Shallala"&nbsp;– 3:20 # "Jimmy"&nbsp;– 4:08 # "I Love You"&nbsp;– 4:32 # "Diamond in the Sand"&nbsp;– 3:54 # "I Want You"&nbsp;– 3:49 # "You Oughta Know"&nbsp;– 3:59 # "Flower's Broken"&nbsp;– 4:32 # "Love Is All There Is"&nbsp;– 3:23 # "Russian Lover" (with Dimitri Kusnitzof)&nbsp;– 3:50 # "Never Too Late"&nbsp;– 9:43 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Sabrina Salerno}} [[Kateqoriya:Sabrina Salerno albomları]] mycvce5m6bksksmo2rwx588hvpo05o6 0 286562 6557070 5258192 2022-07-31T20:25:41Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] 6zejv37kfw6x1fanckexnc01dzj44fd 0 286603 6557216 6486241 2022-07-31T22:45:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş siyahı}} Dünyada ilk [[azərbaycandilli]] [[televiziya kanalı]] 14 fevral 1956-cı ildə [[Azərbaycan SSR]]-in paytaxtı [[Bakı şəhəri]]ndə [[Azərbaycan Televiziyası]]nın yaradılması ilə yaranmışdır. 1963-cü ildə<ref name="ntrcnax">{{cite web|url=http://www.ntrc.gov.az/az/content/news/82.html|title=NMR Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsi (Naxçıvan Muxtar Respublikası)|publisher=ntrc.gov.az|accessdate=2014-09-04|language=az|archive-date=2015-03-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20150317075613/http://ntrc.gov.az/az/content/news/82.html|url-status=dead}}</ref><ref name="NaxTV" /> [[Naxçıvan şəhəri]]ndə [[Naxçıvan Televiziyası]]nın yaradılması ilə dünyada ilk [[azərbaycandilli]] regional TV kanal yaranmışdır. 9 mart 1991-ci ildə [[ANS TV]]-nin yaradılması ilə dünyada ilk azərbaycandilli özəl televiziya kanalı, [[SSRİ]]-də isə ilk özəl televiziya kanalı yaranmışdır.<ref name="ansbiz">{{cite web|title=MTRŞ sədri «ANS-in sifəti»dən söz açdı|url=http://www.azadliq.org/a/27292913.html|website=www.azadliq.org|publisher=www.azadliq.org|accessdate=23 avqust 2016|archiveurl=http://www.azadliq.org/a/27292913.html|archivedate=23 avqust 2016}}</ref> 1992-ci ildə [[İran]]da İran İslam Respublikası Teleradio Təşkilatının Sərhədaşırı Bölməsinin nəzdində fəaliyyət göstərən [[Səhər Televiziyası|Sahar Televiziyasının]] azərbaycanca xidmətinin fəaliyyətə başlaması<ref name="sahartv">{{cite web|url=http://azeri.sahartv.ir/haqqimizda-128|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=azeri.sahartv.ir|accessdate=2014-09-29|language={{az}}}}</ref> ilə dünyada ilk Azərbaycandan xaricdə fəaliyyət göstərən [[azərbaycandilli]] televiziya kanalı yaranmışdır. 5 oktyabr 2002-ci ildə [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının 3-cü Prezidenti]] [[Heydər Əliyev]]in 794 saylı fərmanı ilə [[televiziya]] və [[radio]] yayımı sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsini təmin etmək və bu fəaliyyəti tənzimləmək məqsədilə [[Azərbaycan Respublikası Milli Televiziya və Radio Şurası]] yaradılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.ntrc.gov.az/az/content/category/3.html|title=MİLLİ TELEVİZİYA VƏ RADİO ŞURASI HAQQINDA ÜMUMİ MƏLUMAT|3=|publisher=ntrc.gov.az|accessdate=2014-09-04|language=|archive-date=2014-08-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20140815124706/http://ntrc.gov.az/az/content/category/3.html|url-status=dead}}</ref> Şuranın əsas vəzifəsi televiziya və radio yayımçılarının fəaliyyətini tənzimləmək, yayım zamanı ictimaiyyətin maraqlarını qorumaq, televiziya və radio yayımı haqqında qanunvericiliyə əməl edilməsi üzərində nəzarəti həyata keçirməkdir. Yayımı [[Teleradio İstehsalat Birliyi]] həyata keçirir. Milli Televiziya və Radio Şurasının 2008-ci ildə verdiyi qərara əsasən 1 yanvar 2009-cu il tarixindən etibarən ölkənin "Teleradioyayım haqqında" qanununa uyğun olaraq Azərbaycan tezliklərində "[[Kanal D]]", [[Samanyolu TV|Samanyolu]] və [[ORT 1]] kimi xarici dillərdə yayımlanan qonşu ölkə kanallarının yayımı dayandırılmışdır. [[Fayl:AzerSat.jpg|thumb|[[Azərbaycan]]ın ilk [[süni peyk]]i olan [[Azerspace-1/Africasat-1a]]-nın maketi]] == Ümumrespublika == === Dövlət === Qeyd: xronoloji ardıcıllıqla sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="font-size: 96%; text-align: center;" |- ! Loqo ! Kanalın adı ! Peyk ! Dərəcə ! Tezlik ! Polarizasya ! Axın sürəti ! Fec ! Şifrlənmə ! İnternet səhifəsi ! Sahibi ! Yarandığı il ! Qeyd |- |[[Fayl:AzTV (2019-h.h.).png|center|frameless|50x50px]] |[[Azərbaycan Televiziyası|AzTV]] |[[Azerspace-1/Africasat-1a]]<br>ASTRA 5B | 46E<br>31.5E | 11135<br>11175<br>12266 | H<br>H<br>H | 27500<br>27500<br>27500 | 5/6<br>5/6<br>5/6 | DVB-S MPEG4 HD $ <br> DVB-S2/8PSK/MPEG4 |[http://www.aztv.az www.aztv.az] |[[Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri QSC]]<ref name="aztv" /> |14 fevral 1956<ref name="aztv">{{cite web|url=http://www.aztv.az/viewabout.php?lang=az&id=1|title=AzTV|3=Şirkət haqqında|author=|date=|work=|publisher=aztv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2014-08-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20140818185229/http://www.aztv.az/viewabout.php?lang=az&id=1|url-status=dead}}</ref> | Bəzi futbol maçlarında kanal <br>[[BİSS]] [[şifrləmə]] sistemi ilə bağlanır. |- |[[Fayl:İctimai TV (2021-h.h.).svg|center|frameless|50x50px]] |[[İctimai Televiziya (Azərbaycan)|İctimai TV]] |[[Azerspace-1/Africasat-1a]] | 46E | 11135<br>11175 | H<br>H | 27500<br>27500 | 5/6<br>5/6 | DVB-S MPEG4 HD $ |[http://www.itv.az www.itv.az] |[[İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkəti]]<ref name="itv" /> |29 avqust 2005<ref name="itv">{{cite web|url=http://itv.az/az/televiziya/bizim-tarix|title=BİZİM TARİX|author=|date=|work=|publisher=itv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2014-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20140306035030/http://itv.az/az/televiziya/bizim-tarix|url-status=dead}}</ref> | |- |[[Fayl:Xəzər TV loqosu.png|55x55px]] | [[Xəzər TV]] | [[Azerspace-1]] | 46E | 11175 | H | 27500 | 5/6 | DVB-S MPEG4 HD | [http://www.xazar.tv/ xazar.tv] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201125125740/http://xazar.tv/ |date=2020-11-25 }} | [[SOCAR Media İctimai Birliyi]]<ref>[https://www.unikal.org/news/236151/socar-media-xezer-tvni-aldi-resmen-tesdiqlendi SOCAR Media "Xəzər TV"ni aldı — Rəsmən TƏSDİQLƏNDİ]</ref> | 2 oktyabr 2007<ref>{{cite web|url=http://xazar.tv/family/|title=AİLƏNİZİN “XƏZƏR”İ|author=Hüseyn Dinləməz|date=|work=|publisher=xazar.tv|accessdate=2014-08-26|language=az|archive-date=2012-11-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119102108/http://xazar.tv/family/|url-status=dead}}</ref> | |- |[[Fayl:İdman Azərbaycan TV loqo (2019-h.h.).png|center|frameless|50x50px]] |[[İdman Azərbaycan TV|İdman TV]] |[[Azerspace-1/Africasat-1a]] | 46E | 11175 | H | 27500 | 5/6 | DVB-S MPEG4 HD $ |[http://www.idmantv.az www.idmantv.az] |[[Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri QSC]]<ref name="idman" /> |1 yanvar 2009<ref name="idman">{{cite web|url=http://www.idmantv.az/about.php|title=İdman Azərbaycan Televiziya Kanalı Haqqında|author=|date=|work=|publisher=idmantv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2011-04-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20110407041307/http://www.idmantv.az/about.php|url-status=dead}}</ref> | Bəzi futbol maçlarında və Formula 1 <br>yarışlarında kanal [[BİSS]] [[şifrləmə]] <br>sistemi ilə bağlanır |- |[[Fayl:Mədəniyyət TV loqo.png|center|frameless|50x50px]] |[[Mədəniyyət TV]] |[[Azerspace-1/Africasat-1a]] | 46E | 11175 | H | 27500 | 5/6<br>5/6 | DVB-S MPEG4 HD $ |[http://www.medeniyyettv.az www.medeniyyettv.az] |[[Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri QSC]] |14 fevral 2011 | |- |[[Fayl:CBC.jpeg|50px]] |[[CBC]] | Hot Bird<br>[[Azerspace-1/Africasat-1a]] | 13E<br>46E | 11296<br>11175 | H<br>H | 27500<br>27500 | 5/6<br>5/6 | Şifrəsiz |[http://cbc.az/ www.cbc.az] | SOCAR Media İctimai Birliyi |10 aprel 2013<ref name="atvintcbc" /> | |- |[[Fayl:CBC Sport TV loqo.png|center|50px]] |[[CBC Sport]] |[[Azerspace-1]] | 46E | 11175 | H | 27500 | 5/6 | DVB-S MPEG4 HD $ |[http://www.cbcsport.tv/ cbcs.tv] | SOCAR Media İctimai Birliyi |1 oktyabr 2015 | |} === Özəl === Qeyd: xronoloji ardıcıllıqla sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="font-size: 96%; text-align: center;" |- ! Loqo ! Kanalın adı ! Peyk ! Dərəcə ! Tezlik ! Polarizasya ! Axın sürəti ! Fec ! Şifrlənmə ! İnternet səhifəsi ! Sahibi ! Yarandığı tarix ! Qeyd |- | [[Fayl:Space TV (2021-h.h.).png|center|frameless|55x55px]] | [[Space Televiziyası|Space TV]] | [[Azerspace-1]] | 46E | 11135 | H | 27500 | 5/6 | DVB-S MPEG4 HD | [http://www.spacetv.az/ spacetv.az] | Space Müstəqil Televiziya və Radio Şirkəti<ref name="space" /> | 12 oktyabr 1997<ref name="space">{{cite web|url=http://www.spacetv.az/faq.php?lng=az|title=BARƏMİZDƏ, Müstəqil Teleradioşirkəti `SPACE`|author=|date=|work=|publisher=spacetv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2013-04-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20130403073242/http://spacetv.az/faq.php?lng=az|url-status=dead}}</ref> | |- |[[Fayl:ATV (2020-h.h.).png|center|frameless|51x51px]] | [[Azad Azərbaycan Televiziyası|ATV]] | [[Azerspace-1]] | 46E | 11175 | H | 27500 | 5/6 | DVB-S MPEG4 HD | [http://www.atv.az/ atv.az] | Azad Azərbaycan Müstəqil Teleradio Kompaniyası<ref name="atv">{{cite web|url=http://www.atv.az/about|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=atv.az|accessdate=2018-03-12|language=az}}</ref> | 25 dekabr 2000<ref name="atv" /> | |- | [[Fayl:ARB.png|center|50px]] | [[ARB]] | [[Azerspace-1/Africasat-1a]] | 46E | 11024 | V | 12698 | 5/6 | DVB-S MPEG4 HD | [http://www.arbtv.az/ arbtv.az] | [[ARB Media Qrup]] | 10 may 2014<ref name="regiontv">{{cite web|url=http://www.regiontv.az/about|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=regiontv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2014-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517220318/http://www.regiontv.az/about|url-status=dead}}</ref> | |- |[[Fayl:Real TV loqosu.png|53x53px]] |[[Real TV]] |[[Azerspace-1]] |46E |11135 |H |27500 |5/6 |DVB-S MPEG4 HD |[http://realtv.az realtv.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201101000136/https://www.realtv.az/ |date=2020-11-01 }} |"Real" Təhlil və İnformasiya Mərkəzi |15 mart 2018<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://tvreal.az/content/az/2 |access-date=2018-03-15 |archive-date=2019-01-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190120154650/http://www.tvreal.az/content/az/2 |url-status=dead }}</ref> | |- |[[Fayl:ARB 24 (2018-h.h.).png|frameless|50x50px]] |[[ARB 24]] |[[Azerspace-1]] |46E |11024 |V |12698 |5/6 |DVB-S MPEG4 HD |[http://24.arbtv.az arbtv.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201010204712/http://24.arbtv.az/ |date=2020-10-10 }} |[[ARB Media Qrup]] |27 noyabr 2018<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://24.arbtv.az/az/pages/arbmedia |access-date=2018-09-27 |archive-date=2020-09-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200919224529/https://24.arbtv.az/az/pages/arbmedia |url-status=dead }}</ref> |Ümumrespublika yayımına keçməsi məqsədilə Tovuzdan Bakıya köçürülüb. |- |[[Fayl:Kanal S (2022).png|frameless|62x62px]] |[[Kanal-S]] |[[Azerspace-1]] |46E |11024 |V |12698 |5/6 |DVB-S MPEG4 HD |[https://www.kanal-s.az/ kanal-s.az] |[[ARB Media Qrup]] |28 yanvar 2022 | |} == Regional == === Dövlət === Qeyd: xronoloji ardıcıllıqla sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="font-size: 96%; text-align: center;" |- ! Loqo ! Kanalın adı ! Peyk ! Dərəcə ! Tezlik ! Polarizasya ! Axın sürəti ! Fec ! İnternet səhifəsi ! Sahibi ! Yarandığı tarix ! Mərkəzi ! Qeyd |- | [[Fayl:Naxçıvan Televiziyası loqosu.png|center|50px]] | [[Naxçıvan TV]] | Peyk yayımı yoxdur | | | | | | [http://naxcivantv.az/ www.naxcivantv.az] | [[Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsi]]<ref name="NaxTV" /> | 1963<ref name="ntrcnax" /><ref name="NaxTV">{{cite web|url=http://musavat.com/news/media/NAXÇIVAN-TV-BÜTÜN-AZƏRBAYCANA-YAYIMLANSA_62226.html|title= NAXÇIVAN TV BÜTÜN AZƏRBAYCANA YAYIMLANSA...|author=Sevinc|date=2009-10-11|work=|publisher=musavatm.com|accessdate=2014-05-15|language=az}}</ref> | [[Naxçıvan (şəhər)|Naxçıvan]] | |- | [[Fayl:Kanal 35 loqosu.png|center|50px]] | [[Kanal 35]] | | [[Azerspace-1]] | 46E | [test card] | [test card] | [test card] | [test card] |[http://kanal35.az www.kanal35.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151017025515/http://kanal35.tv/ |date=2015-10-17 }} | Naxçıvan Muxtar Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi<br>Radio-Televiziya Ötürücü Mərkəzi | 14 iyul 2004 | [[Naxçıvan (şəhər)|Naxçıvan]] | |} === Özəl === Qeyd: xronoloji ardıcıllıqla sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="font-size: 96%; text-align: center;" |- ! Loqo ! Kanalın adı ! Peyk ! Dərəcə ! Tezlik ! Polarizasya ! Axın sürəti ! Fec ! İnternet səhifəsi ! Sahibi ! Yarandığı tarix ! Mərkəzi ! Qeyd |- |[[Fayl:Kəpəz TV (2019-h.h.).png|center|frameless|59x59px]] |[[Kəpəz TV]] | | | | | | |[http://www.kepeztv.az www.kepeztv.az] | [[ARB Media Qrup]] | 6 may 1994<ref name="regional" /> | [[Gəncə]] | |- | [[Fayl:Mingəçevir TV.jpeg|center|50px]] | [[Mingəçevir TV]] | | | | | | | [http://www.mtv.az/ www.mtv.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140513011355/http://www.mtv.az/ |date=2014-05-13 }} | Mingəçevir Televiziya və Radio Şirkəti | 4 may 1998<ref name="mtv">{{cite web|url=http://www.mtv.az/haqq305m305zda.html|title=HAQQIMIZDA|author=|date=|work=|publisher=mtv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2012-12-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20121206075259/http://www.mtv.az/haqq305m305zda.html|url-status=dead}}</ref> | [[Mingəçevir]] | |- |[[Fayl:Qafqaz TV (2017-h.h.).png|center|frameless|50x50px]] | [[Qafqaz TV]] | | | | | | | [http://qafqaztv.az/ www.qafqaztv.az] | Qafqaz Müstəqil Televiziya və Radio Şirkəti | 1 sentyabr 1998<ref name="regional" /> | [[Quba]] | |- |[[Fayl:Dünya TV (2019-h.h.).png|center|50px]] | [[Dünya TV]] | [[Azerspace-1]] | 46E | 11135 | H | 27500 | 5/6 | [http://www.dunyatv.az/ www.dunyatv.az] | "Dünya" Müstəqil Televiziya və Radio Şirkəti<ref name="dunya">{{cite web|url=http://dunyatv.az/dunyatv/5-haqqimizda.html|title=Haqqımızda|author=Asəf Qarayev|date=2013-10-04|work=|publisher=dunyatv.az|accessdate=2014-05-15|language=az}}</ref> | 15 oktyabr 1998<ref name="dunya" /> | [[Sumqayıt]] | |- | [[Fayl:ARB Şimal.png|center|50px]] | [[ARB Şimal]] | | | | | | | [http://www.arbtv.az/ arbtv.az] | [[ARB Media Qrup]] | 15 noyabr 2007<ref name="regionaltv">{{cite web|url=http://www.regionaltv.az/about|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=regionaltv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2012-06-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20120605200555/http://www.regionaltv.az/about|url-status=dead}}</ref> | [[Xaçmaz]] | |- | [[Fayl:ARB Cənub.png|center|50px]] | [[ARB Cənub]] | | | | | | | [http://www.arbtv.az/ arbtv.az] | [[ARB Media Qrup]] | 31 dekabr 2007<ref>{{cite web|url=http://ctv.az/about/|title=HAQQIMIZDA|author=|date=|work=|publisher=ctv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2013-02-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130215165124/http://ctv.az/about/|url-status=dead}}</ref> | [[Lənkəran]] | |- |[[Fayl:EL TV (2020-h.h.).png|center|frameless|50x50px]] |[[EL TV]] | | | | | | |[http://eltv.az www.eltv.az] | [[ARB Media Qrup]] | 17 iyul 2009<ref>{{cite web|url=http://eltv.az/haqqimizda.html|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=eltv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2012-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20120603014525/http://eltv.az/haqqimizda.html|url-status=dead}}</ref> | [[Yevlax]] | |- | [[Fayl:ARB Günəş.png|center|50px]] | [[ARB Günəş]] | [[Azerspace-1]] | 46E | 11024 | V | 12698 | 5/6 | [http://www.arbtv.az/ arbtv.az] | [[ARB Media Qrup]] | 1 aprel 2015<ref>http://gunesh.arbtv.az/az/pages/arbgunesh</ref> | [[Quba]] | |} == Peyk, internet, kabel == Qeyd: xronoloji ardıcıllıqla sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="font-size: 96%; text-align: center;" |- ! Loqo ! Kanalın adı ! Peyk ! Dərəcə ! Tezlik ! Polarizasya ! Axın sürəti ! Fec ! Şifrlənmə ! İnternet səhifəsi ! Sahibi ! Yarandığı tarix ! Qeyd |- | |[[Dəyərlər TV]] | {{n}} | | | | | | |[http://deyerler.org/new_deyerler-tv/ www.deyerler.org/new_deyerler-tv] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130903125339/http://deyerler.org/new_deyerler-tv/ |date=2013-09-03 }} |DEVAMM |2004 | |- | [[Fayl:Kanal 13 loqo.png|50px]] | [[Kanal 13]] | {{n}} | | | | | | | [http://www.kanal13.tv www.kanal13.tv] | | 10 oktyabr 2008<ref>{{cite web|url=http://www.kanal13.tv/az/static/page/106/Haqqımızda.htm|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=kanal13.tv|accessdate=2014-08-12|language=az}}</ref> | |- | [[Fayl:Səs TV.png|50px]] | [[Səs TV]] | {{n}} | | | | | | | [http://www.sestv.az www.sestv.az] | [[Səs İnformasiya Agentliyi]] | 2008 | |- |[[Fayl:MTV Azərbaycan (2022).png|center|frameless|62x62px]] | [[MTV Azerbaijan]] | [[Azerspace-1]] | 11175 | H | 27500 | 5/6 | DVB-S MPEG4 HD | | [http://www.muz-tv.az www.muz-tv.az] | | 11 may 2012<ref>{{cite web|url=http://muz-tv.az/haqqimizda.html|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=muz-tv.az|accessdate=2014-08-12|language=az}}</ref> | |- | [[Fayl:APA TV loqo.png|center|frameless|50x50px]] | [[APA TV]] | {{n}} | | | | | | | | [[APA Holdinq]] | 31 oktyabr 2012<ref>{{cite web|url=http://apa.tv/about|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=apa.tv|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-08-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811152301/http://apa.tv/about|url-status=dead}}</ref> | |- | [[Fayl:Meydan TV logo.jpg|center|50px]] | [[Meydan TV]] | {{n}}<ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.info/siyast/32870-azerbaycan-saati-nin-vurulmasi.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730215318/https://www.azadliq.info/32870.html |archivedate=2017-07-30 |title=“Azərbaycan saatı”nın vurulması beynəlxalq qalmaqala çevrilir|author=|date=2013-07-10|work=|publisher=azadliq.info|accessdate=2017-07-30 |language={{az}}}}</ref> | | | | | | | [http://www.meydan.tv/ www.meydan.tv] | | 15 may 2013<ref>{{cite web|url=http://www.meydan.tv/az/site/meydan_tv/142/Meydan-TV.htm|title=Meydan TV|author=|date=|work=|publisher=meydan.tv|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2014-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20140625053335/http://www.meydan.tv/az/site/meydan_tv/142/Meydan-TV.htm|url-status=dead}}</ref> | |- | [[Fayl:Vision tv loqo 2021.jpg|50px]] | [[Vision TV (Azərbaycan)|Vision TV]] | {{n}} | | | | | | | [http://www.visiontv.az www.visiontv.az] | [[Elvin Abbasov (iş adamı)|Elvin Abbasov]] | 1 may 2013 | |} == Xaricdə fəaliyyət göstərən == Qeyd: xronoloji ardıcıllıqla sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="font-size: 96%; text-align: center;" |- ! Loqo ! Kanalın adı ! Peyk ! Dərəcə ! Tezlik ! Polarizasya ! Axın sürəti ! Fec ! Şifrlənmə ! İnternet səhifəsi ! Sahibi ! Yarandığı tarix ! Ölkə ! Qeyd |- | [[Fayl:Sahar TV logo.jpg|center|50px]] | [[Sahar TV Azeri|Səhər TV]] | YAMAL300<br>Hotbird<br>Intelsat<br>Nilesat102<br>Badr-5 | 90E<br>13E<br>62E<br>7W<br>26E | 10972<br>12437<br>11555<br>12303<br>12303 | H<br>H<br>V<br>H<br>H | 11200<br>29800<br>30000<br>27500<br>27500 | 3/4<br>2/3<br>2/3<br>3/4<br>3/4 | Açıq | [http://azeri.sahartv.ir www.azeri.sahartv.ir] | [[İran İslam Respublikası]]nın Yayım Təşkilatı | 1992<ref name="sahartv" /> | [[İran]], [[Tehran]] | |- | [[Fayl:Azerbaijan_Province_TV_logo.png|center|50px]] | [[Azərbaycan TV]] | Badr-5 | 26E | 12303 | H | 32000 | 3/4 | Açıq | [http://urmia.irib.ir www.urmia.irib.ir] | [[İran İslam Respublikası]]nın Yayım Təşkilatı | 1968 | [[İran]], [[Urmiya]] | |- | [[Fayl:Sahand_TV_logo.svg|center|50px]] | [[Səhənd TV]] | Badr-5 | 26E | 12303 | H | 32000 | 3/4 | Açıq | [http://tabriz.irib.ir www.tabriz.irib.ir] | [[İran İslam Respublikası]]nın Yayım Təşkilatı | 1972 | [[İran]], [[Təbriz]] | |- | [[Fayl:Sabalan_TV_logo.png|center|50px]] | [[Savalan TV]] | Badr-5 | 26E | 12303 | H | 32000 | 3/4 | Açıq | [http://ardabil.irib.ir www.ardabil.irib.ir] | [[İran İslam Respublikası]]nın Yayım Təşkilatı | 1982 | [[İran]], [[Ərdəbil]] | |- | [[Fayl:Eshragh_TV_logo.png|center|50px]] | [[Eşraq TV]] | Badr-5 | 26E | 12303 | H | 32000 | 3/4 | Açıq | [http://zanjan.irib.ir www.zanjan.irib.ir] | [[İran İslam Respublikası]]nın Yayım Təşkilatı | 1993 | [[İran]], [[Zəncan]] | |- | [[Fayl:GünAz TV.png|center|50px]] | [[Günaz TV]] | Telstar12<br>Hotbird<br>EutelsatW3A | 15W<br>13E<br>7E | 12608<br>11200<br>10721 | H<br>V<br>H | 19279<br>27500<br>22000 | 2/3<br>5/6<br>3/4 | Açıq | [http://www.gunaz.tv/ www.gunaz.tv] | [[Əhməd Obalı]] | aprel 2005 | [[ABŞ]] | |- |[[Fayl:İnterAz loqosu.jpeg|center|50px]] | [[İnterAz]] | ABS-1<br>AzerSpace1A | 75E<br>46E | 11490<br>11175 | V<br>H | 7500<br>27500 | 2/3<br>5/6 | Açıq |[http://www.interaztv.com/ www.interaztv.com] | | 28 noyabr 2007<ref>{{cite web|url=http://www.interaztv.com/about-interaz/|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=interaztv.com|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2014-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517165255/http://interaztv.com/about-interaz/|url-status=dead}}</ref> | [[Rusiya]] | |- |- | [[Fayl:Voice of America Logo.svg|center|50px]] | [[Amerikanın səsi]] | Hotbird | | | | | | | [http://www.amerikaninsesi.org/ www.amerikaninsesi.org] | ABŞ Federal Hökuməti | 2008 | [[ABŞ]] | |- |[[Fayl:Azadlıq Radiosu loqo.png|center|50px]] |[[Azadlıq Radiosu|Azadlıq Radiosu TV]] | Eutelsat Hotbird 13D | 13E | 12226 | V | 27500 | 3/4 | Açıq | [http://www.azadliq.org/ www.azadliq.org] |[[ABŞ Konqresi]] | 2011 | [[Çexiya]] | |- | [[Fayl:Hadı TV 3 loqo.gif|center|50px]] |Hadi TV 3<ref>{{cite news |title=Hadi TV3 kanalının peyk ünvanı dəyişdi |author= |url=http://islamazeri.az/hadi-tv3-kanalinin-peyk-unvani-deyisdi--39506.html |publisher=[[islamazeri.az]] |date=2016-08-11 |accessdate=2016-07-17 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160811062936/http://islamazeri.az/hadi-tv3-kanalinin-peyk-unvani-deyisdi--39506.html |archivedate=2016-08-11 |url-status=live }}</ref> | Eutelsat | 7A | 11262 | H | 27500 | 3/4 | Açıq | [http://www.haditv.com www.haditv.com] | | 5 yanvar 2013 | [[Pakistan]] | |} == Fəaliyyətini dayandırmış == Qeyd: xronoloji ardıcıllıqla sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="font-size: 96%; text-align: center;" |- ! Loqo ! Kanalın adı ! Sahibi ! Yarandığı il ! Qapandığı il ! Tipi ! Mərkəzi ! Qeyd |- |[[Fayl:ANS TV loqosu (19 may 2012-günümüz).jpeg|center|50px]] |[[ANS TV|ANS]] |[[ANS Şirkətlər Qrupu]] |26 noyabr 1991 |18 iyul 2016 |Ümumrespublika |[[Bakı]] |[[Fətullah Gülən]]lə olan müsahibəyə görə fəaliyyəti dayandırıldı.<ref>{{Cite web |url=https://www.bbc.com/azeri/trending/2016/07/160719_ans-tv_trending |title=Azərbaycan və Türkiyə sosial mediası ANS-in bağlanması haqqında |author=bbc.com |date=19.07.2016 |website=bbc.com |publisher=bbc.com |language={{az}} |access-date= 28 dekabr 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210618043147/https://www.bbc.com/azeri/trending/2016/07/160719_ans-tv_trending |archive-date=28.12.2021 }}</ref> |- | [[Fayl:AZTV 2 (2004-2005).png|center|frameless|54x54px]] | AzTV 2 | [[Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti|Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri QSC]] | 1992 | 2005 | Ümumrespublika | [[Bakı]] | [[İctimai TV (Azərbaycan)|İctimai Televiziyanın]] yaradılmasıyla fəaliyyəti dayandırıldı. |- | | [[BMTİ]] | | avqust 1993 | may 1994 | Regional | [[Bakı]] | Maliyyə problemlərinə görə fəaliyyəti dayandırıldı. |- | | [[Qütb TV]] | Qütb Teleradio Şirkəti | 1995 | 31 mart 2015 | | [[Quba]] | |- | [[Fayl:Sara TV.png|center|30px]] | [[Sara TV]] | Rəsul Rauf | 16 iyun 1995 | 9 oktyabr 1999 | Regional | [[Bakı]] | Təsisçisi Rəsul Raufun xarici ölkə vətəndaşı olmasına görə fəaliyyəti dayandırıldı. |- | [[Fayl:Simurq M Televiziyası.jpg|center|20px]] | [[Simurq M Televiziyası|SM TV]] | SM TV Teleradio Kompaniyası | 26 iyul 1995 | 2010<ref name="bölgə">{{cite web|url=http://musavat.com/news/son-xəbər/BÖLGƏ-TELEKANALLARI-SAHİBLƏRİNDƏN-ALINIR_83812.html|title= BÖLGƏ TELEKANALLARI SAHİBLƏRİNDƏN ALINIR|author=Teymur Həsənli|date=2010-08-28|work=|publisher=musavat.com|accessdate=2014-05-15|language=az}}</ref> | Regional | [[Bakı]] | Sahibindən alınaraq əsasında [[ARB 24|Türkel TV]] fəaliyyətə başladı. |- | | [[Aygün TV]] | Rüstəm Abbasov | 25 yanvar 1996<ref name="regional">{{cite web|url=http://www.ajb.az/site/?sec=mdata&mid=56&lang=1|title= Regional Yayımçılar / Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən regional yayımçılar|author=|date=|work=|publisher=ajb.az|accessdate=2014-05-15|language=az}}</ref> | 14 fevral 2014<ref>{{cite web|url=http://az.trend.az/news/society/2242205.html|title=Azərbaycanda regional televiziya kanalının fəaliyyəti dayandırıldı (ƏLAVƏ OLUNUB)|author=|date=2014-02-14|work=|publisher=az.trend.az|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-03-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140302073017/http://az.trend.az/news/society/2242205.html|url-status=dead}}</ref> | Regional | [[Zaqatala]] | Lisenziya üçün tələb olunan sənədləri MTRŞ-na təqdim etmədiyinə görə lisenziyasına xitam verildi. |- | [[Fayl:ABA TV loqo.png|center|30px]] | [[ABA TV]] | Faiq Zülfüqarov | 19 iyul 1997 | 17 iyul 2001 | Regional | [[Bakı]] | Vergidən yayınma ilə əlaqədar cinayət işi başlanan telekanalın sahibi Faiq Zülfüqarov kanalı bağlayaraq [[ABŞ]]-a köçmüşdür. |- | [[Fayl:Lider TV loqosu (1 sentyabr 2010-günümüz).png|center|50px]] | [[Lider TV]] | Lider TV&Radio Azərbaycan MMC | 1 sentyabr 2000 | 1 iyun 2021 | Ümumrespublika | [[Bakı]] | Maliyyə problemlərinə görə fəaliyyəti dayandırıldı.<ref>{{cite web |title=“Lider TV” bağlanır - RƏSMİ |url=https://oxu.az/society/496825 |website=oxu.az |publisher=oxu.az |accessdate=24 may 2021}}</ref> |- | [[Fayl:ARB Ulduz loqo.png|center|frameless|50x50px]] | [[ARB Ulduz]] | [[ARB Media Qrup]] | 15 mart 2001 | 4 mart 2019 | Regional | [[Gəncə]] | |- | | [[Yevlax Televiziyası|Yevlax TV]] | Yevlax TV MMC | 14 iyul 2006<ref name="regional" /> | 2010<ref name="bölgə" /> | Regional | [[Yevlax]] | Sahibindən alınaraq əsasında [[EL TV]] fəaliyyətə başladı. |- | | [[AzCan TV]] | Kanada Azərbaycan Dərnəkləri Federasiyası<ref name="azcan">{{cite web|url=http://www.mediaforum.az/az/2007/09/17/AzCAN-TV-KANADADA-İLK-DƏFƏ-EFİRƏ-ÇIXIB-121755383c.html|title=«AzCAN» TV KANADADA İLK DƏFƏ EFİRƏ ÇIXIB|author=|date=2007-09-17|work=|publisher=mediaforum.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2014-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140707055945/http://www.mediaforum.az/az/2007/09/17/AzCAN-TV-KANADADA-%C4%B0LK-D%C6%8FF%C6%8F-EF%C4%B0R%C6%8F-%C3%87IXIB-121755383c.html|url-status=dead}}</ref> | 15 sentyabr 2007<ref name="azcan" /> | 201? | İnternet | [[Kanada]] | |- | [[Fayl:Logo (yeni).png|50px]] | Paytaxt Kanalı | Emil Səlimov | 1 sentyabr 2009 | 2018 | İnternet | | |- | | AN TV | | 2 oktyabr 2009 | 2 dekabr 2011 | İnternet | [[Bakı]] | |- | [[Fayl:ATV International (2011-2013).png|center|frameless|50x50px]] | [[ATV International]] | Azad Azərbaycan Müstəqil Teleradio Kompaniyası | 5 oktyabr 2009<ref>{{cite web|url=http://xeber.azeri.net/medeniyyet/azad-azerbaycan-international-atv-international-acilis-merasimi-kecirilib|title=“Azad Azərbaycan İnternational” (ATV İnternational) açılış mərasimi keçirilib|author=|date=2009-12-24|work=|publisher=xeber.azeri.net|accessdate=2014-05-15|language=az}}</ref> | 10 aprel 2013<ref name="atvintcbc">{{cite web|url=http://www.aztv.az/readnews.php?lang=az&id=9284|title=“ATV İnternational” televiziya kanalı “CBC” adı ilə fəaliyyətə başlayacaq|author=|date=|work=|publisher=aztv.az|accessdate=2014-05-15|language=az|archive-date=2016-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306055604/http://aztv.az/readnews.php?id=9284&lang=az|url-status=dead}}</ref> | Peyk və kabel | [[Bakı]] | Sahibindən alınaraq əsasında [[CBC]] fəaliyyətə başladı. |- | | [[CanAz TV]] | | 1 fevral 2010<ref>{{cite web|url=http://www.antenn.az/article6866.html|title=Türkiyədə “Can Azərbaycan Televiziyası” adlı telekanal fəaliyyətə başlayacaq|author=|date=2010-01-15|work=|publisher=antenn.az|accessdate=2014-05-15|language=az}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | 201? | İnternet | [[Türkiyə]] | |- | [[Fayl:Fərq TV loqo.jpg|40px]] | Fərq TV | | 18 oktyabr 2010 | 30 noyabr 2011 | İnternet | [[Bakı]] | |- | [[Fayl:Obyektiv TV loqo.jpg|30px]] | [[Obyektiv TV]] | [[Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu]] | may 2010<ref>{{cite web|url=http://obyektiv.tv/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=4&Itemid=11&lang=az|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=obyektiv.tv|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20140625082030/http://obyektiv.tv/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=4&Itemid=11&lang=az|url-status=unfit}}</ref> | 17 oktyabr 2014 | İnternet | [[Bakı]] | |- | [[Fayl:Yurd TV loqo.jpg|center|30px]] | [[Yurd TV]] | [[Rüstəm Əliyev]] | 1 mart 2011<ref name="yurd">{{cite web|url=http://www.meydan.tv/az/site/opinion/1320/“Yurd”-TV-bağlandı.htm|title=“Yurd” TV bağlandı|author=Meydan TV|date=2014-04-11|work=|publisher=meydan.tv|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-08-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20140805135158/http://www.meydan.tv/az/site/opinion/1320/%E2%80%9CYurd%E2%80%9D-TV-ba%C4%9Fland%C4%B1.htm|url-status=dead}}</ref> | 11 aprel 2014<ref name="yurd" /> | İnternet | [[Bakı]] | |- |[[Fayl:Az emblem.png|50px]] |[[AFFA|AFFA TV]] |[[Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası]] |5 mart 2011<ref>{{cite web|url=http://stadium.az/?cat=xeberler&id=1267|title=AFFA TV fəaliyyətə başladı|author=|date=2011-03-05|work=|publisher=stadium.az|accessdate=2014-08-12|language=az}}</ref> |2012 | İnternet |[[Bakı]] | |- | [[Fayl:TV Tibb loqo.png|50px]] | TV Tibb | | 23 sentyabr 2011 | 3 mart 2014 | İnternet | [[Bakı]] | |- | [[Fayl:Heydarbaba TV loqo.png|50px]] | Heydarbaba TV | Heydarbaba Media Group | 27 oktyabr 2011 | 13 oktyabr 2013 | İnternet | [[Bakı]] | |- | [[Fayl:Maarif TV loqo.jpg|center|30px]] | [[Maarif TV]] | | 14 noyabr 2012 | 17 may 2014 | İnternet | [[Bakı]] | |- | [[Fayl:Şahin TV loqo.png|50px]] | Şahin TV | | 12 dekabr 2012<ref>{{cite web|url=http://sahintv.com/?m=haqqimizda|title=Haqqımızda|author=|date=|work=|publisher=sahintv.com|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20140319073759/http://sahintv.com/?m=haqqimizda|url-status=dead}}</ref> | 2017 | İnternet | | |- | [[Fayl:Zuhur TV loqosu (23.02.2015).jpg|30px]] | [[Zuhur TV]] | Zuhur TV Production | 2013 | noyabr 2014 | İnternet, Peyk | [[Türkiyə]] | |- | | Aypara TV | | 30 avqust 2013 | 2017 | İnternet | | |- | [[Fayl:İrəli TV loqo.png|50px]] | İrəli TV | [[İrəli (ictimai birlik)|İrəli]] | 14 dekabr 2013<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/irelitv/photos/a.1376730855904998.1073741829.1375638336014250/1376730859238331/?type=1|title=Kanalın rəsmi facebook səhifəsində açılış elanı|author=|date=2013-12-14|work=|publisher=facebook.com/irelitv|accessdate=2014-08-12|language=az}}</ref> | 2016 | İnternet | | |- | [[Fayl:Qlobal TV loqo.jpg|50px]] | [[Qlobal TV]] | Emin Səmədov | 11 mart 2014 | 2018 | İnternet | [[Bakı]] | [http://www.qlobal.tv/ www.qlobal.tv] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140625035948/http://qlobal.tv/ |date=2014-06-25 }} |- | | EUROAZ TV | | 2015 | 201? | Peyk | [[İsveçrə]] | |- | [[Fayl:Azad TV loqo.png|50px]] | Azad TV | | | [[2015|noyabr 2015]] | İnternet | | |- | [[Fayl:FC Baku TV loqo.png|50px]] | FC Baku TV | [[Bakı FK|"Bakı" FK]] | | 2016 | İnternet | [[Bakı]] | |- | [[Fayl:XL TV loqo.png|50px]] | XL TV | [[Xəzər-Lənkəran FK|"Xəzər-Lənkəran" FK]] | | 2016 | İnternet | [[Lənkəran]] | |- | | Inter FC TV | [[İnter Bakı FK|"İnter" FK]] | | 2018 | İnternet | [[Bakı]] | |- |[[Fayl:Dalğa TV loqosu.png|center|frameless|50x50px]] |[[Dalğa TV]] |[[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti|SOCAR]] |4 dekabr 2017 |15 aprel 2021 |Peyk |[[Bakı]] |Texniki nasazlıqlar səbəbindən fəaliyyəti dayandırılmışdır. |} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı]] * [[Azərbaycandilli radio kanalların siyahısı]] * [[Azərbaycan radio kanallarının siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == * [http://www.ntrc.gov.az/ Azərbaycan Respublikası Milli Televiziya və Radio Şurasının rəsmi saytı] {{az}} * {{cite news|url=http://musavat.com/news/son-xəbər/BÖLGƏ-TELEKANALLARI-SAHİBLƏRİNDƏN-ALINIR_83812.html|title=Bölgə telekanalları sahiblərindən alınır|author=Teymur Həsənli|date=2010-08-28|work=|publisher=musavat.com|accessdate=2014-05-15|language=az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150528133756/http://musavat.com/news/son-x%C9%99b%C9%99r/B%C3%96LG%C6%8F-TELEKANALLARI-SAH%C4%B0BL%C6%8FR%C4%B0ND%C6%8FN-ALINIR_83812.html?welcome=2|archivedate=2015-05-28|url-status=live}} {{Azərbaycandilli televiziya kanalları}} {{Azərbaycan mətbuatı}} {{Azərbaycan mədəniyyəti}} [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində televiziya kanalları| ]] 717jjavjip0qs7tgzha65g1e3ge820g 0 288023 6557093 3648737 2022-07-31T20:29:01Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] piipae52e896lbmg2n1btzwrggv12gk 0 289285 6557195 6067275 2022-07-31T21:47:29Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:1994-cü ilin video oyunları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Video oyun | adı = Sonic the Hedgehog 3 | ad stili = | şəkil = [[Fayl:Sonic the Hedgehog 3 (video oyun, 1994).jpg|200px]] | şəklin izahı = "Sonic the Hedgehog 3" oyununun afişası | hazırlayan(lar) = Sonic Team<br />Sega Technical Institute | nəşr edən(lər) = [[Sega]] | distribüter(lər) = Riverdeep (Mac/Windows, via GameTap) | tərcümə edən(lər) = | dizayner(lər) = | ssenarist(lər) = | rəssam(lar) = | bəstəkar(lar) = Masato Nakamura | seriya = | anons tarixi = Sonic Team [[1994]] | buraxılış tarix(lər)i = [[2 fevral]] [[1994]] | platforma(lar) = Sega Mega Drive/Genesis<br/>PS2<br/>Arcade<br/>Nintendo GameCube<br/>Nintendo DS<br/>Xbox<br/>Mobile<br/>Mac OS X<br/>[[Microsoft Windows]]<br/>Virtual Console<br/>Xbox Live Arcade<br/>PlayStation Network<br/>iOS | mühərrik = | lisenziya = | versiya = | sonuncu versiya = | sonuncu versiyanın tarixi = | sonuncu beta-versiya = | sonuncu beta-versiyanın tarixi = | janr(lar) = Macəra | rejim(lər) = | reytinq(lər) = | daşıyıcı(lar) = | sistem tələbləri = | idarəetmə = | korpusun növü = | displey = | arkada sistemi = | prosessor = | səs = | sayt = http://www.themortalkombat.com }} '''Sonic the Hedgehog 3''' — [[Sega]] oyun şirkəti tərəfindən [[1994]]-cü ildə yaradılan macəra oyunudur. == Hekayə == {{Məzmun}} Sonik və dostu Teylz Həkim Robotçu üzərndə qələbə çaldıqda sonra kosmik stansiya olan "Ölüm Yumurtası" adlandırılan stansiya partladılır. Amma ortaya bir problem çıxır. Kosmik stansiyanın yerləşdiyi ada 7 Zümrüd hesabına uça bilər. Bu səbəbdən Həkim Robotçu ondan istifadə edərək yenidən "Ölüm Yumurtası" stansiyasını bərpa etmək istəyir. Onlar adada Həkim Robotçu tərəfindən aldadılan adanın başçısı Yexidna Naklz ilə qarşılaşırlar. Sonik və dostu Teylz səyahət zamanı müxtəlif macəralarla rastlaşırlar. Sonda onlar Həkim Robotçunun bazasına çatırlar. Onlar burada Həkim Robotçunu məğlub edir və "Ölüm Yumurtası" stansiyasını partladırlar. Həkim Robotçu yenə də əvvəlki kimi məğlub olur. {{Məzmun-son}} == Xarici keçidlər == * [http://www.theghz.com/sonic/son3/son3.html Sonic the Hedgehog 3 The Green Hill Zone theghz.com saytında] {{ref-en}} * [http://info.sonicretro.org/Sonic_the_Hedgehog_3 Sonic the Hedgehog 3 sonicretro.org saytında] {{ref-en}} * [http://sonic.wikia.com/wiki/Sonic_3 Sonic the Hedgehog 3 sonic.wikia.com saytında] {{ref-en}} * [http://www.soniczone0.com/games/sonic3/backgroundinfo/ Sonic the Hedgehog 3 soniczone0.com saytında] {{ref-en}} * [http://www.sega-16.com/feature_page.php?id=392&title=Sega%20Legends:%20Michael%20Jackson%20&%20Sonic%203 Sega Legends: Michael Jackson & Sonic 3] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090909062941/http://www.sega-16.com/feature_page.php?id=392 |date=2009-09-09 }} {{ref-en}} {{Sonic the Hedgehog}} [[Kateqoriya:Sonic the Hedgehog seriyasının oyunları]] [[Kateqoriya:1994-cü ilin video oyunları]] ow8j0cgx5rq49s4jrqp7iu36wqijd80 6557196 6557195 2022-07-31T21:48:00Z White Demon 75303 White Demon [[Sonic the Hedgehog 3 (video oyun, 1994)]] səhifəsinin adını [[Sonic the Hedgehog 3]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Video oyun | adı = Sonic the Hedgehog 3 | ad stili = | şəkil = [[Fayl:Sonic the Hedgehog 3 (video oyun, 1994).jpg|200px]] | şəklin izahı = "Sonic the Hedgehog 3" oyununun afişası | hazırlayan(lar) = Sonic Team<br />Sega Technical Institute | nəşr edən(lər) = [[Sega]] | distribüter(lər) = Riverdeep (Mac/Windows, via GameTap) | tərcümə edən(lər) = | dizayner(lər) = | ssenarist(lər) = | rəssam(lar) = | bəstəkar(lar) = Masato Nakamura | seriya = | anons tarixi = Sonic Team [[1994]] | buraxılış tarix(lər)i = [[2 fevral]] [[1994]] | platforma(lar) = Sega Mega Drive/Genesis<br/>PS2<br/>Arcade<br/>Nintendo GameCube<br/>Nintendo DS<br/>Xbox<br/>Mobile<br/>Mac OS X<br/>[[Microsoft Windows]]<br/>Virtual Console<br/>Xbox Live Arcade<br/>PlayStation Network<br/>iOS | mühərrik = | lisenziya = | versiya = | sonuncu versiya = | sonuncu versiyanın tarixi = | sonuncu beta-versiya = | sonuncu beta-versiyanın tarixi = | janr(lar) = Macəra | rejim(lər) = | reytinq(lər) = | daşıyıcı(lar) = | sistem tələbləri = | idarəetmə = | korpusun növü = | displey = | arkada sistemi = | prosessor = | səs = | sayt = http://www.themortalkombat.com }} '''Sonic the Hedgehog 3''' — [[Sega]] oyun şirkəti tərəfindən [[1994]]-cü ildə yaradılan macəra oyunudur. == Hekayə == {{Məzmun}} Sonik və dostu Teylz Həkim Robotçu üzərndə qələbə çaldıqda sonra kosmik stansiya olan "Ölüm Yumurtası" adlandırılan stansiya partladılır. Amma ortaya bir problem çıxır. Kosmik stansiyanın yerləşdiyi ada 7 Zümrüd hesabına uça bilər. Bu səbəbdən Həkim Robotçu ondan istifadə edərək yenidən "Ölüm Yumurtası" stansiyasını bərpa etmək istəyir. Onlar adada Həkim Robotçu tərəfindən aldadılan adanın başçısı Yexidna Naklz ilə qarşılaşırlar. Sonik və dostu Teylz səyahət zamanı müxtəlif macəralarla rastlaşırlar. Sonda onlar Həkim Robotçunun bazasına çatırlar. Onlar burada Həkim Robotçunu məğlub edir və "Ölüm Yumurtası" stansiyasını partladırlar. Həkim Robotçu yenə də əvvəlki kimi məğlub olur. {{Məzmun-son}} == Xarici keçidlər == * [http://www.theghz.com/sonic/son3/son3.html Sonic the Hedgehog 3 The Green Hill Zone theghz.com saytında] {{ref-en}} * [http://info.sonicretro.org/Sonic_the_Hedgehog_3 Sonic the Hedgehog 3 sonicretro.org saytında] {{ref-en}} * [http://sonic.wikia.com/wiki/Sonic_3 Sonic the Hedgehog 3 sonic.wikia.com saytında] {{ref-en}} * [http://www.soniczone0.com/games/sonic3/backgroundinfo/ Sonic the Hedgehog 3 soniczone0.com saytında] {{ref-en}} * [http://www.sega-16.com/feature_page.php?id=392&title=Sega%20Legends:%20Michael%20Jackson%20&%20Sonic%203 Sega Legends: Michael Jackson & Sonic 3] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090909062941/http://www.sega-16.com/feature_page.php?id=392 |date=2009-09-09 }} {{ref-en}} {{Sonic the Hedgehog}} [[Kateqoriya:Sonic the Hedgehog seriyasının oyunları]] [[Kateqoriya:1994-cü ilin video oyunları]] ow8j0cgx5rq49s4jrqp7iu36wqijd80 0 290327 6557955 6397526 2022-08-01T11:42:20Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Bəylər Məmmədov |orijinal adı = Bəylər Ağalar oğlu Məmmədov |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 1924 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 15.2.1991 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[filologiya]] |elmi dərəcəsi = filologiya elmləri namizədi |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = ali |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Bəylər Məmmədov''' — ({{DVTY}}) filoloq, pedaqoq.<ref name="ReferenceA">Mustafa Çəmənli. Redaktordan. Bəylər Məmmədov. Qarabağın baməzə adamları. Bakı, 1992</ref> == Həyat == Bəylər Ağalar oğlu Məmmədov 1924-cü ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olmuşdur. İxtisasca stomatoloqdur. [[Filologiya]] sahəsində dissertasiya müdafiə etdiyi üçün filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsini almışdır. Alim [[hekayə]] və [[şeir]]lər yazmışdır<ref name="ReferenceA"/> Bəylər Məmmədov 15 fevral 1991-ci ildə [[Bakı]]da vəfat etmiş, vəsiyyətinə görə [[Şuşa]]da dəfn edilmişdir.<ref name="ReferenceA"/> == Yaradıcılığı == Bəylər Məmmədov [[XIX əsr]] [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]nın görkəmli nümayəndələrindən [[Xurşidbanu Natəvan]]ın həyat və yaradıcılığının tədqiq etmişdir. Alim ilk dəfə olaraq Natəvanın şair qohumları haqqında da məlumat vermişdir. O, "Natəvanın şair qohumları" kitabında şairənin anası Bədircahan bəyimin, dayıları Kəlbəli xan Müsahibin, Fətəli bəy Halinin, bibiləri [[Ağabəyim ağa]] Ağabacının, [[Gövhər ağa]]nın, əmisi [[Əbülfət xan Tuti]]nin, əmisi oğlu [[Cəfərqulu xan Nəva]]nın, bibisi oğlu [[Qasım bəy Zakir]]in yaradıcılıqlarından bəhs etmiş, nümunələr göstərmişdir. Tədqiqatçı Natəvanın övladları [[Mehdiqulu xan Vəfa]]nın, [[Mir Həsən Ağa Mir]]in, [[Xanbikə xanım]]ın analarının poetik üslubunu davam etdirdiklərini, orijinal qəzəllər qələmə aldıqlarını yazmışdır. == Əsas elmi əsərləri == * Xurşid Banu Natəvan. Bakı, 1983 * Natəvanın şair qohumları. Bakı, 1989 * Qarabağın baməzə adamları. Bakı, 1992 == Ədəbiyyat == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Ədəbiyyatşünaslar]] [[Kateqoriya:Filologiya üzrə fəlsəfə doktorları]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 96fjeqxrnrys40ibjc3wy3td62c1ps9 0 290913 6556814 6490294 2022-07-31T16:11:27Z Wikipediya M 110601 wikitext text/x-wiki '''Melodram''' — ənənəvi dramaturgiya janrıdır. [[Kinematoqraf]]iyada xüsusilə geniş yayılmışdır. Kəskin intriqalar, xeyirlə şərin açıq şəkildə üz-üzə qarşılaşdırılması, ideal qəhrəman, iztirab çəkən qadın, məkrli cani, süjetin inkişafını müəyyənləşdirən təsadüfi və qəlbi sarsıdan hadisələr, tamaşaçıların hissləri ilə oynamaq, anlaşıqlı və nəsihətamiz əxlaq dərsləri melodramın xarekter əlamətləridir.<ref>Brooks, Peter (1995). The Melodramatic Imagination: Balzac, Henry James, Melodrama, and the Mode of Excess. Yale University Press. p. xv.</ref><ref>Costello, Robert B., ed. (1991). Random House Webster's College Dictionary. New York: Random House. p. 845. ISBN 978-0-679-40110-0.</ref> ==Mәnası== '''Melodram''' ({{dil-grc| '''δρᾶμα'''}}) mahnı və dram–hadisə. *1. Mövzusunda mübaliğəli dramatik gərginlik, zahiri effekt və həyəcanlı səhnələr olan dramatik janr, habelə bu janrda əsər. *2. Öz hiss və həyəcanlarını həddindən artıq faciəli və qeyri-təbii şəkildə ifadə etmə. *3. Musiqisi və mahnısı olan dram ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Film janrları]] [[Kateqoriya:Melodram filmləri]] 2k25hffazu3oaqbv1mt0lu3sa3bbv06 0 291035 6557698 6556473 2022-08-01T09:35:24Z Yousiphh 175220 /* Kitabları */ wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Yazıçı |şəkil = Dilqəm Əhməd.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = Dilqəm Əhməd [[AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxana]] təşkil olunmuş Cümhuriyyət sərgisi zamanı. ([[2018]]) |ilk adı = Dilqəm Əhmədov |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] |ixtisası = Politoloq |fəaliyyəti = |ilk əsəri = Bozqırdan uçuruma |tanınmış əsərləri = |mükafatları = {{"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} }} '''Dilqəm Əhməd''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] [[jurnalist|jurnalisti]], araşdırmaçı yazar və kolleksiyaçı. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] və mühacirəti tarixi bağlı araşdırmalarına və fəaliyyətinə görə [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]]nin 2019-cu il 27 may tarixli ''1205 nömrəli'' sərəncamına əsasən [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı]]na layiq görülmüşdür. == Həyatı == [[Fayl:Dilqəm Əhməd2.jpg|thumb|left|250x250px|Dilqəm Əhməd [[ADA Universiteti]]ndə keçirilən Cümhuriyyət sərgisi zamanı [[Azərbaycan Respublikası]] xarici işlər nazirinin müavini və rektor [[Hafiz Paşayev]]lə birlikdə. ([[Bakı]], 2019)]]Dilqəm Əhməd 3 dekabr 1985-ci ildə [[Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası]]nın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində anadan olmuşdur. Sumqayıt şəhər 33 saylı orta məktəbdə və Bakı şəhər Binəqədi rayon 246 saylı məktəb-liseydə orta təhsil alıb. 2003–2007-ci illərdə [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin Sosial Elmlər və Psixologiya fakultəsində politologiya ixtisası üzrə bakalavr, 2008–2010-cu illərdə isə [[sosial iş]] ixtisası üzrə magistr təhsili alıb. 2007–2008-ci illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti]]ndə hərbi xidmət keçib. Uşaq və Gənclərin Sosial Reabilitasiya Mərkəzi, Sosial Xidmətlər Təşəbbüsü" İctimai Birliyi, Sos Uşaq Kəndləri Azərbaycan Assosiasiyası kimi təşkilatlarda sosial işçi vəzifəsində çalışıb. 2014-cü ilin yayında Amerika Birləşmiş Ştatlarında ({{dil-en|International Visitor Leadership Program}}) təlimində iştirak edib. 2005-ci ildən mətbuatdadır. 2012–2013-cü illərdə Publika.Az, 2013–2016-cı illərdə Gündəlik Teleqraf qəzetində siyasət şöbəsinin redaktoru olub. == Fəaliyyəti == 2018-ci ilin dekabrından etibarən "[[Çapar (jurnal)|Çapar]]" aylıq tarix dərgisinin baş redaktorudur. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] və mühacirəti tarixi ilə bağlı arxiv materialları toplayır, sərgilər keçirir. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Cümhuriyyətinin]] yüz illiyində müxtəlif universitetlərdə və təşkilatlarda 23 Cümhuriyyət sərgisi təşkil edib. === Kitabları === '''Ədəbi:''' * Bozqırdan uçuruma (hekayələr və povest, 2011); * İmtina (roman, 2012); * Kabil'den Bakü'ye sevgi metaformozu (şeirlər, 2014, [[Türk dili|türkcəyə]] cevirəni: İmdat Avşar); * Muza (şeirlər, 2014); '''Elmi-populyar:''' * Tək dahi (məqalələr toplusu, 2014); * Fərqlilər (məqalələr toplusu, 2015); * [[Əlisa Nicat]]-80 (yazılar, müsahibələr, fikirlər, 2016, tərtib edəni və redaktor: D.Əhməd); * [[Mühacirlərin dönüşü]] (məqalələr toplusu, 2017); * [[Almas İldırım]] xatirələrdə (2017, tərtib edəni: D.Əhməd); * Bir ildən yüz ilə (məqalələr toplusu, 2018); * Fərqlilər (məqalələr toplusu, 2018, ikinci nəşri); * Mühacirlərin dönüşü (məqalələr toplusu, 2018, ikinci nəşri); * Milliyyəti: Türk (məqalələr toplusu, 2019); * [[Əhməd bəy Ağaoğlu]]. Şuşa, Peterburq və Paris xatirələri: Atatürkə iki məktub (2019, tərtib edəni: D.Əhməd); * Mühacirlərin mirası (məqalələr toplusu, 2020); * Azərbaycan Cümhuriyyəti (Prof.Dr. [[Ədalət Tahirzadə]] ilə birgə, 2020); * Ədalət Tahirzadə ərməğanı 70 (təbriklər, xatirələr, məqalələr, 2021, tərtib edəni: D.Əhməd); * [[Lavrenti Beriya|Beriya]] müəmması (Ruslan Rəhimovla birgə, 2022); * Sənin Abo. [[Əbdürrəhman bəy Fətəlibəyli|Əbdürrəhman Fətəlibəyli Düdənginskinin]] məktubları (2022); * Cümhuriyyət xatirələri (2022, hazırlayan: D.Əhməd). == Mükafatları == * [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin 2019-cu il 27 may tarixli ''1205 nömrəli'' Sərəncamı ilə [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan kolleksiyaçıları]] ovrfhrvk11eocjdws83x508t5gqzzku 0 292813 6557351 5510690 2022-08-01T04:39:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 30.5.1997 |doğum yeri = [[İndiana]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{ABŞ}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = [[Aktyor]] |fəaliyyət illəri= [[2007]] |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Cek Şort''' ([[30 may]] [[1997]]) — yeniyetmə [[ABŞ]] [[aktyor]]u.<ref>{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111106014636/http://www.bsckids.com/2011/09/jake-short-talks-a-n-t-farm-dexter-and-selena-gomez/ |date=November 6, 2011 }}BSC Kids. September 16, 2011. Archived from [http://www.bsckids.com/2011/09/jake-short-talks-a-n-t-farm-dexter-and-selena-gomez/ the original] on November 4, 2011.</ref> Onun ən məşhur rolu "[[Şortlar (film)|Şortlar]]" filmindəki Nous Nousvörtidir. O [[Disney Channel]]in komediya "[[Bacarıq Ferması]]" serialında Fleçer Kuimbi kimi [[Çayna Enn MakKlayn]] və [[Sierra MakKormik]] ilə birlikdə baş rola çəkilir. ==Filmoqrafiya== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! colspan="4" style="background: LightSteelblue;" | Film |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! İl ! Film ! Rol ! Qeydlər |- | [[2007]] | ''[[Anna Nikol Smit Hekayəsi]]'' | Daniel Wayne Smit, Uşaq | Film debiti |- | rowspan=2|[[2009]] | ''[[Şortlar (film)|Şortlar]]'' | Nous Nousvörti | Əsas rol |- |[[Cek və Canet Planeti Xilas edirlər]] | Muki | |- | rowspan=2|[[2011]] | ''[[Başqa Tərəf (film, 2011)|Başqa Tərəf]]'' | Taylr | rowspan=3|Qısa film |- |''[[Bu Burada Tünddür]]'' |Adam |- |[[2012]] |''[[Sizin kimi Oğul]]'' |Eli |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! colspan="4" style="background: LightSteelBlue;" | Televiziya |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! İl ! Proqram ! Rol ! Qeydlər |- | rowspan=2|[[2009]] | ''[[Zik və Lüter]]'' | Kenni Koffi | Seriya: "Qardaşlar Proya Gedir" |- | ''[[Dekster (serial)|Dekster]]'' | Skot Smit | Seriya : "Qaçış", "İtkin oğlanlar" və "Salam, Dekster Morqan" |- | [[2011]] |''[[Dynamite]]'' | Cek Şort | Musiqi Videosu filmi |- | rowspan=3|[[2011|2011 - günümüzədək]] | ''[[Bacarıq Ferması]]'' | [[Fleçer Kuimbi]] | Əsas rol |- |''[[$h*! Atam danışır]]'' |Timmi |Seriya: "Qudson dərinliyə gedir" |- |''[[KARtv]]'' |[[Bacarıq Ferması|Bacarıq Fermasının qonağı]] |2.epizod |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:ABŞ-da doğulanlar]] luvfl4mgawrs0du3hcpv0ma6l1mgrbi 0 294735 6556721 5721453 2022-07-31T14:56:25Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Başt şəhristanı]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid}} '''Başt şəhristanı'''- [[İran]]ın [[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı]]nın şəhristanlarından biridir. Şəhristanın inzibati mərkəzi [[Başt]] şəhəridir. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhristanın əhalisi 22,170 nəfər və 4,309 ailədən ibarət idi<ref>{{Cite web |title="Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)" |url=http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/13.xls |access-date=2012-08-30 |archive-date=2011-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111114233307/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/13.xls |url-status=dead }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı}} [[Kateqoriya:Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanının şəhristanları]] [[Kateqoriya:Başt şəhristanı]] m3m07hg67oh51zkn4qfglxi1cb0klq9 0 295566 6557221 6261941 2022-07-31T22:54:00Z A.Savin 33823 /* Şəkillər */ wikitext text/x-wiki {{coord|41|02|13|N|28|59|09|E|region:TR-34_type:landmark_source:dewiki|display=title}} [[Fayl:Taksim Square.jpg|thumb|right|300px|Taksim meydanı]] '''Taksim meydanı''' — İstanbulun Avropa hissəsində, "Bəyoğlu" məhəlləsində yerləşən meydan. Meydan İstanbul şəhərinin ən məşhur məkanlarından biri, eləcə də böyük alış-veriş, turizm və istirahət ərazisidir. Öz restoranları, mağaza və otelleri ilə məşhurdur. == Şəkillər == <gallery> Şəkil:TaksimSquareIstanbul.jpg| Şəkil:Istanbul asv2021-10 img07 Taksim Monument.jpg|[[Taksim Cümhuriyyət Abidəsi]] Şəkil:TaksimİstiklâlCaddesiGirişi.JPG| </gallery> == Xarici keçidlər == *[http://www.turkishclass.com/turkey_pictures_gallery_42 Taksim meydanının şəkilləri] *[http://www.videosofturkey.com/video_details.asp?id=174 2006 Taksim meydanında Yeni il şənliyi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060224135546/http://www.videosofturkey.com/video_details.asp?id=174 |date=2006-02-24 }} == Həmçinin bax == * [[İstanbulda bomba partlayışı (12 mart 2016)]] {{Vikianbar kateqoriyası}} [[Kateqoriya:Milli meydanlar]] [[Kateqoriya:İstanbul memarlığı]] [[Kateqoriya:Türkiyə meydanları]] 20tilu0ubaodo9ki9eu5ax83p96a1qo 0 295744 6557728 5685091 2022-08-01T09:59:37Z Toghrul R 147643 wikitext text/x-wiki {{Yarımada}} [[Şəkil:Sinai-peninsula-map.jpg|right|thumb|Sina Yarımadası]] '''Sina Yarımadası''' ({{lang-ar|سيناء}}) - [[Misir]]də yerləşən yarımada. Sina Yarımadası şimaldan [[Aralıq dənizi]] və cənubdan [[Qırmızı dəniz]] ilə əhatə olunmuşdur. Yarımada 60.000 km² əraziyə malikdir. == Mənbə == * [http://ancientneareast.tripod.com/Sinai_Peninsula.html The History of the Ancient Near East] * [http://www.geographia.com/egypt/sinai/ Geographia: Sinai] * [https://archive.is/20121209023944/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1116651677&men=gadm&lng=en&gln=xx&dat=32&srt=npan&col=aohdq&geo=-69 Egypt Governates] * [http://www.haubitz-zoche.de/pop_phot_f.html Sinai Hotels] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090126094900/http://www.haubitz-zoche.de/pop_phot_f.html |date=2009-01-26 }} by Haubitz, Zoche Publisher: Fotohof Editions, 2006{{ref-en}} ISBN 3-901756-64-7 ISBN 978-3-901756-64- [[Kateqoriya:Asiya yarımadaları]] ka56f8wqpq6340fo0sjwv18xtpdjd5x 0 299122 6557081 3260916 2022-07-31T20:27:11Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Coğrafiya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Coğrafiya İnstitutu (Azərbaycan)]] b3i4cyq56pvy3exiyvhb9j9ohtocu0s 2 300495 6556847 6459398 2022-07-31T16:45:49Z Hikmet Memmedli 48686 wikitext text/x-wiki [[Fayl:İstifadəçi Hikmet Memmedli.jpg|250 px|left]] == Həyatı == Məmmədov Hikmət İsmixan oğlu 17 dekabr 1973-cü ildə [[Göyçə]] mahalının [[Ağkilsə]] kəndində anadan olub. 1981-ci ildə [[Ağkilsə]] kənd orta məktəbində birinci sinifə qəbul edilib. 1988-ci ildə məlum hadisələrlə bağlı Ermənistamdan qaçqın düşərək [[Naftalan]] şəhərinə yerləşmişdir.1989-cu ilin iyul ayından ailələri ilə birlikdə [[Daşkəsən]] rayonunun[[ Bayan]] kəndində məskunlaşmışdır.1991-ci ildə [[Bayan]] kənd orta məktəbini bitirmişdir. Elə həmin ildə [[Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti]]nin [[İnşaat Texnologiyası]] fakultəsinə daxil olmuşdur. 1996-ci ildə həmin fakultəni bitirərək [[Meşəçilik ]]və [[Ağac emalı]] üzrə mühəndis-texnoloq ixtisasına yiyələnmişdir. 2002-2003-cü illərdə [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi]]nin [[Meşə Materiallarından İstifadənin Təşkili Müəssisəsi]]ndə Aparıcı Mütəxəssis vəzifəsində işləmişdir. 2003-2006-cı illərdə [[Daşkəsən Meşə Mühafizəsi və Bərpası Müəssisəsi]]ndə meşə əkini mühəndisi vəzifəsində işləmişdir. 2006-cı ildən 2016 ilə kimi Baş meşəbəyi vəzifəsində, 2017-ci ilin fevral ayından 2018-ci ilin sentyabr ayına kimi [[Daşkəsən Meşə Mühafizəsi və Bərpası Müəssisəsi|Daşkəsən Meşə Mühafizəsi və Bərpası Müəssisəsin]]<nowiki/>də direktor əvəzi, 2018-ci ilin sentyabr ayından [[Şəmkir Regional Meşə Təsərrüfatı Mərkəzi]]nin [[Daşkəsən Meşəbəylikəri]] üzrə baş mütəxəssis vəzifəsində işləyir. {| align="right" class="infobox" style="font-size: border: solid 1px #adaaad; width: 160px" |align=center |<big>'''Hikmet Memmedli'''</big> {{babel-4(az)|az|ru-1|tr-3|en-1}} {{İstifadəçiqutusuyuxarı}} {{Kişi}} {{Şablon:User ad|[[İstifadəçi:[[Hikmet Memmedli]]|Məmmədov Hikmət]]}} {{User Azərbaycanlı}} {{İstifadəçi Azərbaycan}} {{Vətənpərvər}} {{İstifadəçi müsəlman}} {{İstifadəçi Göyçəli}} {{User yaş|gün=17|ay=12|il=1973}} {{User Wikipedian For|il=2012|ay=10|gün=26}} {{Töhfə|60000|id-bg=#F3F3F3|info-bg=#DCDCDC|id-font=black|info-font=black|border=#C9CCCC}} {{Maraqlar:Kompyuter}} {{Vərdişlər:Siqaret çəkməyən}} {{Vərdişlər:Spirtli içki içməyən}} {{İstifadəçi Mövzulu ay}} {{İstifadəçi Xocalı}} {{İstifadəçi lağ əleyhdarı}} {{User Musiqi sevər}} {{İstifadəçi Azər Musiqi}} {{User Google}} {{Elektron poçt}} {{İstifadəçi Latın}} {{İstifadəçi Kiril}} {{Şablon:Bürclər:Oxatan}} {{İstifadəçi/Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti}} {{İstifadəçiqutusuaşağı}} |} 41ifduv19u4gsseyc7v868bb8b66i5f 0 300848 6556679 5038301 2022-07-31T13:42:55Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi}} '''Qustav Maler''' ({{lang-de|Gustav Mahler}} [‘ɡʊstaf’ mailɐ]; {{DVTY}}) — Romantizmin sonlarında Avstriyalı bəstəkar və dövrünün aparıcı dirijorlarından biri olmuşdur. Keçmiş Avstriya İmperiyasının ərazisi olan Bohemiyada Kalisçt kəndində (Çex Respublikasında indiki Kaliště) anadan olmuşdur. Sonralar ailəsi Malerin böyüdüyü İnglau (indikiJihlava) yaxınlığına köçmüşlər. Bəstəkar kimi, Maler 19-cu əsr Avstro-Alman ənənəsi ilə erkən 20-ci əsr modernizmi arasında körpü rolunu oynamışdır.Yaşadığı dövr ərzində drijor kimi şöhrət qazansa da, öz bəstələdiyi musiqilər bir müddət etinasız yanaşmadan sonra geniş şöhrət qazanmışdır. Nasizm zamanı onun musiqilərinə Avropanın bir çox yerlərində qadağa da qoyulmuşdur. 1945-ci ildən sonra musiqisi yeni dinləyici nəsli tərəfindən kəşf edildi. Maler o dövrdə bütün bəstəkarlar arasında ən çox dinlənən və ifa edilən bəstəkarlardan biri oldu və 21-ci əsr üçün bir mövqe qazandı. Çətin şəraitdə dünyaya göz açan Maler müsiqi istedadını erkən yaşlarında göstərməyə başladı. 1878-ci ildə Vyana Konservatoriyasını bitirdikdən sonra Avropa opera teatrlarında yüksək vəzifələr yerinə yetirməklə böyük uğur əldə etdi, 1897-ci ildə Vyana Saray Operasında (Hofoper) drijorluğu isə vəzifəsinin ən yüksək zirvəsi idi. Vyanadakı 10 ili ərzində Maler Antisemit mətbuatı ilə düşmənçilik və qarşıdurma yaşamışdır. Bu mövqeyini qorumaq üçün dinini yəhudilikdən katolikliyə dəyişmişdir. Baxmayaraq ki, onun yüksək səviyyəli fəaliyyətindəki yaradıcı əsərləri və inadkarlığı görkəmli opera drijorlarından biri kimi, xüsusəndə Vagner ve Mozartın səhnə əsərlərinin tərcüməçisi kimi fəaliyyəti şöhrətinə təminat verirdi. Ömrünün sonlarında Maler Nyu York Metropolitan Operası və Nyu York Filarmoniyasının qısa müddətlik direktoru olmuşdur. == Həyatı == == Ailə keçmişi == Maler ailəsi Bohemiyanın şərqindən gəlmiş və çətin vəziyyətdə yaşayan ailə olmuşlar. Bohemiya o zamanlar Avstriya İmperiyasının bir hissəsi idi; Maler ailəsi Bohemiyalılar arasında alman dilli azlığa aid olan yəhudu idilər. Satıcının oğlu və bəstəkarın atası olan Bernard Maler, faytonçu və daha sonra mehmanxana sahibi olmaqla özünü kiçik burjuaziyanın sıralarına qata bilmişdir. Bohamiyada Kalisçt kəndində - Praqa ilə bugünkü Çex Respublikasının coğrafi ərazisi olan Moravia, Brnoarasındakı yolun təxminən üstündə yerləşən kiçik bir ev aldı. Bernardın arvadı Mari körpəliyində dünyasın dəyişən, 14 uşağın ilki olan oğlu İsadoru dünyaya gətirdi. 2 il sonra, 7 iyul 1860-ci ildə ikinci oğlu Qustav dünyaya gəldi. === Uşaqlığı === 1860-ci ilin dekabrında Bernard Maler arvadı və körpə oğlu ilə birlikdə 25&nbsp;km cənub-şərqdə yerləşən İglau (Jihlava) şəhərinə köçdü. O burada şərabçılıq və meyxana işi ilə məşğul olmuşdur. Ailə surətlə böyüyürdü ancaq İglauya köçdükdən sonra ailənin 12 uşağından altısı dünyasını dəyişmişdir. Iglau o zaman 20,000 əhalisi olan inkişaf edən ticari şəhər idi. Burada Gustav öz musiqisini küçə mahnıları, rəqs melodiyaları, xalq mahnıları və yerli hərbi orkestranın marşları ilə ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Gustav 4 yaşında piano çalmağı öyrənmiş və tez bir zamanda incəliklərinə yiyələnmişdir. Baxmayaraqki, Qustav musiqi bəstələməyi sevirdi, İglau Gimnaziyasından gələn hesabatlar onun dərslərində müvəffəqiyyətli olmadığını göstərirdi. 1871-ci ildə daha yaxşı təhsil alması üçün atası onu Praqada Nyu Town Gimnaziyasına göndərdi, ancaq Qustav orada da uğurlu ola bilmədi və tezliklə İglauya qayıtdı. 1874-cü ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra gənc qardaşı Ernstin vəfatı ona ağır zərbə oldu. Maler hisslərini ifadə etməyi musiqidə axtarırdı, dostu Josef Steinerin koməyi ilə, qardaşının əziz xatirəsinə həsr etdiyi Herzog Ernst von Schwaben (Suabiya hersoqu Ernst) operasını yazmağa başladı. Ancaq operanın nə musiqisi, nədə liberettosu günümüzə gəlib çatmışdır. === Tələbəliyi === Gənc Maler məşhur pianoçu Julius Epsteinə imtahan verdi və 1875-1876-ci illərdə universitetə qəbul edildi. Epstein ilə piano dərslərində böyük uğurlar əldə etdi və ilk iki ilin sonunda mükafatlar qazandı. Son illərində, 1877-78-ci illərdə Robert Fuçs və Franz Krennin himayəsi altında bəstəkarlıq və hamoniya üzərində çalışmışdır. Konservatoriyada Malerin tələbə yoldaşları arasında yaxın dostluq etdiyi gələcək bəstəkar Hugo Volf da var idi. Volf Konservatoriyanın ciddi qayda-qanunlarına riayət etmədiyindən konservatoriyadan xaric edilmişdir. Maler də qayda-qanunlara o qədər də tabe olmamış, ancaq eyni taleyi yaşamamaq üçün Hellmesbergerə üzr məktubuyazmışdır. Onun tələbəsi olmamasına baxmayaraq Anton Bruknerin arabir mühazirələrində iştirak etmiş və ondan təsirlənmişdir. 1877-ci il, 16 dekabrda Bruknerin Üçüncü Simfoniyasının primyerasında iştirak etmişdir. Maler və başqa tələbələr sonralar simfoniyanın Bruknerə təqdim etdikləri piano versiyasını hazırlamışlar. 1878-ci ildə Maler Konservatoriyanı üstün nailiyyətlərə görə verilən gümüş medalsız olaraq bitirdi. Daha sonra Vyana Universitetinə qeydə alınmış və ədəbiyyat və fəlsəfə maraqlarını inkişaf etdirmək üçün bir neçə kurslarda iştirak etmişdir. 1879-cu ildə Universiteti bitirdikdən sonra Maler piano müəllimi kimi pul qazanmış, eləcə də bəstəkarlığa davam etmiş və 1880-ci ildə Das Klagende Lied (Musiqinin fəryadı) dramatik kantatasını bitirmişdir. ==Bəstəkarın uşaqlığı== 1860-cı ildə, Keçmiş Avstriya İmperiyasının ərazisi olan Bohemiyada Kalisçt kəndində almanca danışan çoxuşaqlı yəhudi ailənin oğlu dünyaya gəldi. İçki düşkünü olan atanın ailəsinin ikinci övladı idi. Qorxu və sıxıntılarla keçən uşaqlığının izləri həyatı boyunca davam edir. Ailəsi o hələ uşaq olan zaman Cihlavaya köçdü. Bəstəkarın atası Bernard Maler, faytonçu və daha sonra mehmanxana sahibi olub. Anası isə Mari adlı qadın idi.Ata Maler bir gün Cihlavada evlərinin yaxınlığında olan meşəyə gedərkən balaca Qustavı da özülə aparır. Amma vacib bir şeyi unutduğunu xatırlayıb oğlunu ağac kötüyünün üstündə oturdur, tez geri dönəcəyini deyib gedir. Evə gələndə çoxlu qonaqlarının gəldiyini görür. Evdə qonaqlara başı qarışan atası uşağı meşənin ortasında qoyduunu ancaq axşamüstü xatırlayr. Dərhal ora qaçır və Qustavı təbiətin gözəlliyinə heyran olmuş halda saatlardır eyni nöqtəyə baxan halda tapır. Qustav Maler hələ uşaqlıqdan duruşu və danışıq tərziylə yaşıdlarından fərqlənməyi bacarırdı. O, Bohemiyada keçən uşaqlığı dövründə xalq və sənət musiqisinin zəngin mühitində böyüyüb. Küçə mahnıları, salon musiqiləri, kafelərdə çalınan adi mahnılara qədər bir çox musiqi növləri ilə tanış olur. Bütün bunlar onun simfoniyalarına da öz təsirini göstərib. Musiqi dühası erkən yaşlarından diqqəti öz üzərinə çəkməyi bacardı. Altı yaşında piano çalmağı öyrəndi, 10 yaşında olanda isə ilk konsertini verdi. Ailənin on dörd uşağından səkkizi uşaq yaşlarında vəfat etdi. Bunlar içində Qustava ən pis təsir edəni 1874-cü ildə qardaşı Ernistin uzun xəstəlikdən sonra vəfatı oldu. Bu zaman o, duyğularını musiqi ilə ifadə etmək üçün bir dostunun köməkliyi ilə qardaşının xatirəsinə opera yazmağa başladı. Amma o əsərin nə musiqisi, nə də liberettosu günümüzə gəlib çata bildi. Məktəb həyatında uğurlu olmayan Maleri atası Vyana Konservatoriyasının imtahanlarına göndərdi. 1875-76-cı illərdə konservatoriyaya qəbul olunan Qustav burada uğurlu oldu. 1878-ci ildə konservatoriyadan məzun olan Maler daha sonra Vyana Universitetinə qəbul oldu. Universitetdə ədəbiyyat və fəlsəfə dərslərinə çox diqqətlə yanaşırdı. Artur Şopenhauer və Fredrik Nitze kimi filosofların düşüncələri onun musiqisinə tələbəlik həyatından sonra da təsir göstərirdi. 1879-cu ildə universitetdən ayrılaraq piano dərsləri verməyə başladı. Müxtəlif piano və kompazisiya mükafatları qazandıqdan və konservatoriyanı bitirdikdən sonra bir tərəfdən özünü bəstəkar kimi qəbul etdirməyə çalışırdı, bir tərəfdən də musiqi dərsləri verərək yaşamağa çalışırdı. Bu müddətdə o, ilk önəmli əsəri olan “Das Klagande Lied” kontatasını bəstələdi. Sonrakı il konservatoriyanın keçirdiyi yarışa bu əsərlə qatıldı, amma “Bethoven Kompazisiyası Mükafatı”nı qazana bilmədiyi zaman orkestrda drijorluğa başladı. Bu müddətdə o, əsər bəstələməyi uzun yay tətilinə saxladı. Ona görə Qustav “yay bəstəkarı” kimi tanınır. [[Orkestrin bədii rəhbəri]] Qustav Maler sonrakı 17 il müddətində orkestr rəhbərliyində addım-addım yüksəlməyə başladı. O, drijor olaraq “yazılan notların əməl edilməli olan müqəddəs mətinlər olmadığı” düşüncəsilə hərəkət edirdi. Leipziq, Praqa, Budapeşt kimi vacib opera mərkəzlərində çalışdı. 1891-1897-ci illərdə Hampurq opera mərkəzində vəzifəyə keçdi və drijor olaraq böyük şöhrət qazandı. Bu uğurları nəticəsində Qustav 37 yaşında olarkən Avropa üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Vyana Kral Operasında sənət rejissoru oldu. Maler Vyana Kral Operasının sənət rejissorluğuna 1897-ci ildə gətirildi. Daha əvvəl heç bir yəhudi bu vəzifəyə gətirilməmişdi. Maler də bu vəzifəni qəbul edə bilməsi üçün dinini dəyişdirərək katolik olmalı idi. Məşhur drijor qurumun bədii rəhbəri olduğu 10 il müddətində Vyana Kral Operasına bu gün də davam edən bir sıra qaydalar gətirdi. Məsələn, gec gələn tamaşaçıların səhnənin sonuna qədər salona girməsinin qarşısını almaq tətbiqini gətirən ilk odur. Opera səhnələrini simvollar vasitəsilə sadələşdirməyə çalışdı. Bu mövzuda səhnə dizaynçısı olaraq işləyən rəssam Alfred Roller onun köməkçisi oldu. Vyana qəzetlərində Malerə qarşı aparılan antisemit kompaniya 1907-ci ildə onu ayrılmaq məcburiyyətində buraxana qədər vəzifəsini davam etdirdi. O, bundan sonra duyğularını bu cür ifadə edib: "Həyatda üç qat vətənsizəm – Avstriyada bohemiyalı kimi, Almaniyada avstriyalı,, dünyada isə yəhudi kimi tanındım”. ==Bəstəkarlığının ilk dövrü== Maler Vyanada drijorluğa başladığı 1897-ci ilə qədər 3 simfoniya bəstələdi. “Titan” başlıqlı birinci simfoniya 1884-1888-ci illərdə bəstələndi. Əsər ilk dəfə 1899-cu il 20 noyabrda Budapeştdə səsləndirildi. 1897-1904-cü illərdə yazdığı ikinci simfoniyası “Ölümdən sonra diriliş simfoniyası” kimi tanınır. Əsər Bethovenin “Koral Simfoniyası”nın təsiri ilə yazılıb. 1893-1896-cı illərdə yazılan altı bölümdən ibarət, üçüncü simfoniyası isə bəlkə də bu günə qədər yazılan ən uzun simfoniyadır. Bəstəkar bu əsəri bəstələyərkən Bethovenin “Pastoral Simfoniyası” ilə Hektor Berliozun “Fantastik Simfoniya”sını örnək alıb. [[Bəstəkarlığının II dövrü.]] Maler Vyanada orkestrin bədii rəhbəri olduğu zaman ağır iş rejiminə baxmayaraq, 5 simfoniya bəstələdi. 1899-1901-ci illərdə yazdığı dördüncü simfoniya daha əvvəl bəstələdiyi “Das himmlische Leben” adlı mahnı əsasında yazıldı. Bu əsər onun ilk dövr bəstələrindən sayılır. 1901-1902-ci illərdə yazdığı beşinci simfoniyanın ilk səsləndirilməsi isə 1904-cü ildə Kölndə həyata keçdi. 1903-1904-cü illərdə, həyatının ən xoşbəxt dövründə yazdığı altıncı simfoniyasında “Həyatın zərbələri”ni ifadə etmək üçün səhnədə böyük çəkic saxladı. Bu əsər “Faciəvi Simfoniya” kimi tanınır. 1904-1905-ci illərdə bu ümidsizlikdən xilas olmaq üçün yazdığı yeddinci simfoniya “Gecənin mahnıları” kimi tanınır. Bu üç simfoniya instrumental əsərdir. Dini mövzuda yazılan səkkizinci simfoniyada isə çoxlu sayda instrumental və vokal səsə ehtiyac olduğu üçün “Minlər Simfoniyası” adlanır. ==Evliliyi və uşaqları== Rəssam Emil Yakob Şindlerin gözəlliyi dillər əzbəri olan qızı Alma kiçik yaşlarından ədəbiyyat və teatrla maraqlanırdı, amma ən böyük bağlılığı musiqiyə idi. Gənc vaxtlarında qatıldığı tədbirlərdə duruşu, cazibədar görünüşü, hərəkətlərilə diqqətləri üzərinə çəkməyi bacarırdı. Almaya hətta “Vyananın ən gözəl qızı” deyirdilər. Onun bir rəssamla və sonra musiqi dərsləri aldığı bəstəkar Zemlinski ilə yaşadığı gənclik eşqləri uzun sürmədi. Alma Şindlerin ən böyük istəyi bəstəkar olmaq idi. Qustav Maler ona ilk baxışdan heyranlıq duydu və çox keçmədən evlənmə təklif etdi. Ailəsi evliliyə qarşı çıxdı, bundan əlavə Maler yazdığı bir məktubda "eyni dam altında iki bəstəkar ola bilməz” yazanda dəhşətə gəldi. Hər şeyə rəğmən Maler Vyana orkestrində çalışdığı zaman, 1902-ci ildə özündən 20 yaş kiçik olan Alma Şindlerlə ailə həyatı qurdu. Cütlüyün dostları bu nikaha çox təəccüblənir və hətta bunun ağıllı bir hərəkət olmasına şübhə edirdi. Onu “başdan xarab əxlaqsız yəhudi” adlandıran Burçhard Malerin bu cür yaxşı ailənin gözəl qızına layiq olmadığını düşünürdü. Malerın ailəsi isə Almanı oynaq, etibarsız və kişilərin onun gözəlliyinə vurulduğunu görməyi sevən bir qadın hesab edirdilər. Alma tezliklə Malerin “ailədə bir bəstəkar olmalıdı” inadından bezir və musiqi təhsilini buraxır. Cütlüyün 1902-ci ilin noyabrında Mariya, 1904-cü ildə isə Anna adlı qızı dünyaya gəlir. Maler “Kindrtotenlieder” (“Uşaq ölümləri haqqında mahnı”) adlı əsərini həyat yoldaşı ilk uşağa hamilə olan zaman bəstələməyə başladı. Dostu şair Fredrik Rükertin vəfat edən övladlarına yazdığı şeirlərə mahnı bəstələyən musiqiçi böyük qızı Mariyanı 1907-ci ildə difteriya səbəbindən itirib. Kiçik qızı Anna isə bacısı ilə birlikdə bu xəstəliyə yaxalansa da xilas ola bilir və böyüyüb heykəltəraş olur. Acılarla dolu həyat yaşayan Maler xoşbəxt olmayan ailə problemlərinin üzərinə həm də qızını itirməyin acısını yaşayıb. 1907-ci ildə övladı vəfat etdikdən sonra həkim dostu sayəsində ürək xəstəsi olduğunu və həyatının az qaldığını bilən Maler həmin il Vyanadakı vəzifəsindən uzaqlaşmalı oldu. Bütün xatirələrini içində basdırıb göl kənarındankı evlərindən çıxır və drijorluq karyerasına ABŞ-da davam edir. Metropolitan Opera və Nyu-York Filarmoniyası Orkestrində konsertlər idarə edən sənətkar hər yay Avstriya çəmənliklərinə gedərək orada əsərlər bəstələməyə davam etdi. Qustav Malerin yaşadığı illərdə Vyana və ətrafı Siqmund Freyd, Frans Kafka, Arnold Skönberq kimi məşhurların yaşadığı mədəniyyət və sənət mərkəzi idi. Bu baxımdan bəstəkarın fikir və ruh dünyası bu zənginliklərlə bəslənib. Alma Qustavla evləndikdən sonra, alışdığı ictimai mühitlərdən uzaqlaşmaq məcburiyyətində qaldı. Möhtərəmliyini itirdiyini düşünməyə başladı, həyat yoldaşı deyil, az qala ev xidmətçisi halına gəlmişdi. İçindəki boşluğu iki uşağı və Malerin 8-ci simfoniyasını ona ithaf etməsi də doldura bilmədi. Almaya daha sonra bəstələrini yayınlamaq da təsəlli olmadı, çünki ən qiymətli illəri əlindən uçub getmişdi. Memar Qropiusla yaxınlaşmasının ardında da elə bu səbəblər var idi. Qustav həyat yoldaşı ilə Qropiusun eşqini təsadüf nəticəsində öyrənir. Almanın alkoqol içkilərə qarşı müalicə aldığı sanatoriyada tanış olduğu Qropius, sevgisini etiraf etdiyi məktubu yanlış ünvana göndərmişdi və bunun nəticəsində Qustavın bu məktubdan xəbəri olmuşdu. Bu hadisədən sonra onlar üçü görüşür, Maler həyat yoldaşına “ya o, ya mən” deyir. Alma həyat yoldaşını seçsə də Qropiusla olan münasibətini də gizli şəkildə davam etdirdi. Amma yenə də son günlərində həyat yoldaşının yanında oldu. Malerin ölümündən bir il sonra gənc rəssam Kokoşka ilə eşq yaşadı. Ancaq bu əlaqədə də ziyan gördükdən sonra Qropiusla evləndi Sonuncu həyat yoldaşı isə tanınmış yazıçı Verfel oldu. ==Bəstəkarlığının son dövrü== Qustav Malerin son dövrdə yazdığı əsərlərində həyat və ölüm mövzularına geniş yer verdi. Bu əsərlərdən "Das Lied von der Erde" (“Yer üzü mahnıları”) bəstəkarın doqquzuncu simfoniyasıdır. Amma Maler bu əsərin sonuncu simfoniyası olacağına inandığından ona “Yer üzü mahnısına doqquzuncu simfoniya” adını verib. ==Bəstəkarın ölümü== Nyu-Yorka gedən Maler “Carnegie Hall”da 1911-ci ilin fevralında verdiyi konsertdən sonra vəziyyəti daha da ağırlaşdığı üçün ona vətəninə geri dönmək tövsiyə edildi. Həyat yoldaşıyla etdiyi gəmi səfərindən sonra Parisdə klinikaya, sonra isə Vyanada bir sanatoriyaya göndərildi. Təbiət, ölüm, eşq və xəyal qırıqlığının vuruşduğu bu mübarizənin qəhrəmanı 18 may gecəsi son nəfəsini verdi. Bəstəkarın ölərkən son sözü “Motsart, Motsart” olub... Güclü yağışın altında Vyanada öz vəsiyyəti ilə Grinzinger qəbiristanlığında qızının yanında dəfn olunan Qustav Malerin cənazəsinə böyük kütlə qatılmışdı. Alma həkimlərin göstərişi ilə dəfndə iştirak etməsə də dəbdəbəli dəfn mərasimində iştirak edənlər arasında Arnol Şoenberg, Bruno Valter, Alfred Roller və separatçı rəssam Gustav Klimt və məşhur Avropa Opera Teatrlarının bir çox nümayəndələri var idi. Mərasimin sonunda üfüqdə meydana çıxan göy qurşağının gözəlliyi uzun müddət yaddaşlardan silinmədi. O, bu dünyaya və öz zamanına aid deyildi, əsərləri yaşadığı tarixlərdə anlaşılmırdı. Yüz il əvvəl kağıza yazdığı notlar, bu gün dinləyənlərin ruhunun ən sirli guşələrini işıqlandıran, gücünü heç itirməyən işıltı kimidir... <br /> == İlkin dirijorluq karyerası 1880-88 == === Ilk vəzifələri === 1880-ci ilin yayında Linzin cənubunda, Bad Hall şəhərində kiçik bir teatrda Maler ilk peşəkar işinə başladı. Repertuarı tamamilə operettadan ibarət olmuş və Karrın sözləri ilə desək “kiçik ağır iş” idi. 1883-cü ilin yanvarında Maler Olmützdəki (indiki Olomouc) teatrların birində drijor kimi işləməyə başladı. Orkestra ilə o qədərdə ürək açan əlaqələrinin olmamasına baxmayaraq, Maler Bizetin “Karmen” operasıda daxil olmaqla teatra yeni beş opera gətirdi. Kasselin Hessain şəhərində Kral Teatrında bir həftəlik təcrübəsindən sonra Maler 1883-cü ilin Avqustundan etibarən teatrın “Musiqi və Xor Drijoru” oldu. Xoşagəlməz mühitdə işləməsinə baxmayaraq, Malerin Kasseldə böyük uğurları oldu. Ən sevdiyi operası olan Veberin Der Freischütz tamaşasına rəhbərlik etmiş və 1884-cü il, İyunun 23-də Josef Viktor von Şeffelin Der Trompeter von Säkkingen (Sakkingenin Carçıları) pyesinə öz müsiqisini bəstələmişdir və bu Malerin ictimaiyət qarşısında ilk peşəkar işi idi. == Budapeşt, Hamburq 1888-97 == === Kral Operası === 1888-ci ilin Oktyabrında Budapeştə gələn zaman, Maler, Magirizatsiya siyasətinin tərəfdarları olan mühafizəkar Macar Millətçiləri ilə, Avstro-Alman mədəni ənənələrini inkişaf etdirmək vəqoruyub saxlamaq istəyən tərəqqipərvərlərin mədəni münaqişəsi ilə üzləşdi. Çətin vəziyyətdən xəbərdar olan Maler ehtiyatlı davranırdı. 1889-cu ilin Fevralında Bernard Maler vəfat etdi, daha sonra isə Malerın bacısı Leopoldin və anası dünyasın dəyişdi. Malerin özü isə hemorit, miqren və daimi olaraq səpkili boğaz ağrılarından əziyyət çəkirdi. Ailəsində və sağlamlığındakı problemlərdən sonra, 1889-cu il, Noyabrın 21-də Budapeştdə Birinci Simfobiyasının təqdimatı uğursuzluqla nəticələndi. Sonuncu Budapeşt zəfəri isə Don Giovanni tamaşası oldu. == Vyana 1897-1907 == Drektorluq vəzifəsinə başlamaq üçün imperatorun təsdiqini gözləyən Maler bir müddət Josef Hellmesberger (konservatoriyanın keçmiş drektorunun oğlu) və Hans Riçter kimi drijorlarla birlikdikdə çalışmalı oldu. 8 oktyabrda Maler Hofoper Konservatoriyasının drektor vəzifəsinə resmi olaraq təyin edildi. Yeni vəzifəsində ilk işi Smetanın Çex millətçisi operası Dalibor idi, opera sonda qəhrəman Daliborun sağ qalması hissəsi əlavə olunaraq yenidən işlənib hazırlanmışdır. Bu isə, Maleri “ Çex xalqını kiçildib anti-sülalə ilə qardaşlaşdırdığına” görə günahlandıran Vyana Alman millətçiləri arasında böyük qəzəbə səbəb oldu. Malerin vəzifədə olduğu dövrdə Hofoper teatrına 33 yeni opera təqdim edildi, qalan 55-i isə yenidən işlənib hazırlanmışdır. 1902-ci ilin əvvəllərində Vyana Separatizm hərəkatının tərəfdarı olan rəssam Alfred Roller ilə görüşmüşdür. 1 il sonra Maler onu Hofoperdə səhnə dizayneri vəzifəsinə təyin etdi. Burada Rollerin ilk işi Tristan və İsolda əsəri oldu. Maler və Rollerin əməkdaşlığı Bethovenin Fidelio, Gluckın İphagenia en Aulide və Mozartın Le nozee de Figaro kimi operalarından başqa 20 məşhur əsərin ərsəyə gəlməsiylə nəticələndi. 1907-ci ilin əvvəllərində Nyu York Metropoliton Operasının drektoru Henriç Conriedlə danışıqlara başlamış və əlverişli şərtlər çərçivəsində Nyu Yorkda 1 illik müqavilə imzalamışdır. Vyanadakı 10 ili ərzində Maler anti-Semit mətbuatindan müntəzəm olaraq müqavimət və qarşıdurma görmüş ancaq bu 10 il içərisində Maler opera teatrına yeni həyat qazandırdı və sanki onun bütün borclarını təmizlədi, ancaq buna baxmayaraq çox az dost qazanmışdı – deyilənə görə, o öz musiqiçiləri ilə aslan tərbiyəçisi öz heyvanları ilə davranan kimi davranırdı. === Evliliyi və Ailəsi === Vyanadakı ikinci dövründə, Maler Auenbruggerstrasse-də geniş müasir mənzil almış və Maierniggdəki yeni bəstəkarlıq sudiyasının yaxınlığında yay villası tikdirmişdir. 1901-ci ilin Noyabrında teatrın drektoru Maks Brukhardın da qatıldığı yığıncaqda rəssam Carl Mollun ögey qızı Alma Şindler ilə tanış olmuşdur.Maler və onunla operada oxumağa can atan gənc qadınlarla olan qalmaqallardan dolayı Almaonunla tanış olmağa o qədərdə həvəsli deyildi. Aleksandr Von Zemlisnkinin baleti ilə bağlı fikirlərdə razılığa gələ bilməyən bu ikili növbəti gün Hofoperdə görüşməyə razılaşırlar. Bu görüş tezliklə sevgiyə çevrilir. Maler və Alma 1902-ci ilin Martın 9-da kiçik bir mərasimlə evlənirlər. Alma nigaha qədər artıq 1902-ci il, Noyabrın 3-də dünyaya gələn ilk övladı, qızı Maria Annaya hamilə idi. Ikinci qızı Anna isə 1904-cü ildə dünyaya gəldi. Cütlüyün dostları bu nigahdan təəccüblənmiş və hətta bunun ağıllı bir hərəkət olduğuna da şübhə edirdilər. Onu “başdan xarab əxlaqsız yəhudi” adlandıran Burçhard Malerin bu cür yaxşı ailənin gözəl qızına layiq olmadığını düşünürdü. Digər tərəfdəndə Malerın ailəsi Almanı oynaq, etibarsız və kişilərin onun gözəlliyinə vurulduğunu görməyi sevən bir qadın hesab edirdilər. Alma tezliklə Malerin “ailədə bir bəstəkar olmalıdı” inadından bezir və musiqi təhsilini buraxır. 1907-ci ildə Maler Vyanada onun əleyhinə olan mübarizənin təsirindən bezərək ailəsi ilə birlikdə Maierniggə köçür. Gəlişlərindən qısa müddət sonra hər iki qızı skarlatin və difteriya xəstəliyinə tutulurlar. Anna sağalır, ancaq Maria 2 həftə dayanışdan sonra İyulun 12-də vəfat edir. Bu cür ağır itkilərdən qısa müddət sonra Maler ürəyinin qüsurlu olduğunu öyrənir və diaqnozlar Vyanada mütəxəssis tərəfindən təsdiq edilmişdir. Xəstəlik həmçinin depressiyanın göstəricisi idi; yayın sonunda Maierniggdəki villa bağlanmış və bir daha yenidən ziyarət edilməmişdir. == Son illəri, 1908-11 == === Nyu York === Maler Nyu Yorkda işini 1908-ci il, Yanvarın 1-də Metropolitan Operasında başladı və Nyu Yorkda hələdə qalmaqda olan Vagnerin Tristan və İsolda operasının ixtisar olunmuş versiyasına drijorluq etmişdir. 1908-ci ilin yayında Avstriyaya qayıtdıqdan sonra Maler burada üçüncü və sonuncu bəstəkarlıq studiyasını qurdu. Burada o, qədim Çin poemaları əsasında Hans Bethgenin mətnlərindən istifadə edərək Das Lied von der Erde (Yer kürəsinin mahnısı) əsərini bəstələmişdir. 1908-ci ilin sentyabrın 19-da Praqada Yeddinci Simponiyanın təqdimatı Alma Maler tərəfindən uğurdan çox tənqidlə qaşılandı. 1908-09-cu illərdə Metropolitan rəhbərliyi Malerlə əməkdaşlıq üçün italyan drijoru Arturo Toskanini Nyu Yorka gətirdi. Nyu Yorkdakı dövrünün erkən dönəmində Maler Nyu York Simponiyasi Orkestrası ilə birlikdə üç konsertə rəhbərlik etmişdir. 1909-cü ilin yayında Avropaya qayıdan Maler Doqquzuncu Simponiyası üzərində çalışmağa başladı və bu arada Niderlanda da səfər etmişdir. 1909-10-cu illər Nyu York Filarmoniyasındakı dövrü uzun və yorucu olmuşdur. Maler bu dövrdə 46 konsertə rəhbərlik etmişdir.Alma Malerlə birlikdə qalmağa razı oldu, baxmayaraqki Malerin Gropiusla münasibətləri hələdə gizli olaraq davam edirdi. Maler Səkkizinci Simfoniyasını Gropiusa həsr etmişdir. === Xəstəliyi və ölümü === 1910-cu ilin yayında Maler Onuncu Simfoniyası üzərində çalışmış və 1910-cu ilin Noyabrında Alma ilə birlikdə Nyu Yorka qayıtmışdır.1910-cu ilin Miladında daimi olaraq boğaz ağrısından əziyyət çəkməyə başladı. 1911-ci ilin Fevralın 21-də Maler 40&nbsp;°C hərarətin olmasına baxmayaraq,Carnegie Hall-da keçirilənVeberin Oberon Uverturası, Liszt-in Les Preludes, Mandelssohn-nın Violin Concerto və Bethovenin Yeddinci Simfoniyasından ibaret konsert proqramında təkidlə olsa da iştirak etdi vəbu konsert Malerin rehberlik etdiyi son konsert oldu. Bir neçə həftəni yataqda keçirdikdən sonra Malerə yoluxucu endokartid diaqnozu qoyuldu və ürək klapanları qüsurlu olan xəstələr bu xəstəliyə meyilli olduğundan Malerin sağ qalmaq şansı demək olarki yox idi. Ancaq Maler ümidini itirmədi. Aprelin 8-də Maler ailəsi və baxıcısı ilə birlikdə Avropaya gedən SS Amerika gəmisi ilə Nyu Yorku tərk etdilər. 10 gün sonra Parisə çatdılar və burada Maler Neuilly kiliniki xəstəxanasına yatırıldı, ancaq səhhətində heç bir irəliləyiş olmadı. Mayın 11-də qatarla Vyanadakı Loü Sanatoriyasına aparılmış və Mayın 18-də burada vəfat etmişdir. 1911-ci ilin Mayın 22-də Maler vəsiyyətinə görə Grinzing qəbirsanlığında dəfn olunmuşdur. Alma həkimlərin göstərişi ilə dəfndə iştirak etmədi, ancaq dəbdəbəli dəfn mərasimində iştirak edənlər arasında Arnol Şoenberg, Bruno Valter, Alfred Roller və Separatçı rəssam Gustav Klimt və məşhur Avropa Opera Teatrlarının bir çox nümayəndəri var idi. Alma Maler ərinin ölümündən sonra 50 il yaşadı, o, 1964-cü ildə vəfat etmişdir. 1915-ci ildə Walter Gropius ilə evlənmiş ancaq 5 il sonra ondan boşanmışdır. 1929-cü ildə isə yazıçı Franz Werfel ilə evlənmişdir. 1940-cı ildə Malerlə keçirdiyi illərin xatirələrinə həsr etdiyi Qustav Maler: Xatirələr və Məktublar adlı memuarını çap etdirmişdir. Ancaq sonralar bioqraflar tərəfindən Malerin həyatının natamam, seçiçi və özünü sevən bir tablosu yaratdığına görə tənqid edilmişdir. Bəstəkarın qızı Anna Maler məşhur heykəltəraş olmuş, 1988-ci ildə vəfat etmişdir. Beynəlxalq Qustav Maler Cəmiyyətinin əsası 1955-ci ildə Vyanada qoyulmuşdur. Ilk vitse-prezidenti Bruno Walter, fəxri üzvü isə Alma Maler idi. Cəmiyyətin məqsədi Malerin əsərlərinin bütöv bir nəşrini üzə çıxarmaq və bəstəkarın həyatının bütün dövrlərini əhatə etmək idi. == Musiqisi == Mahler böyük Alman simfonisti kimi tanınmışdır. Malerə görə Wagner,Bethovendən sonra onun musiqisinin inkişafında tesiri olan yeganə bəstəkardır. Malerin yaradıcılığı iki janrdan ibarətdir: simfoniya və mahnılardan. Bitirdiyi doqquz simfoniyasından başqa, onun başlıca əsərlərini Lieder eines fahrenden Gesellen (“Yolçunun mahnıları”), Kindertotenlieder (Uşaqların ölməsi haqqında mahnılar)mahnı silsilələri, simfoniyanın sintezi və Das Lied von der erde (Yer kürəsinin mahnısı) mahnı silsiləsi təşkil edir. == Simfonik yaradıcılığı == Malerin simfonik yaradıcılığı bir qayda olaraq üç dövrə bölünür. Birinci dövrdə Wunderhorn poemalarını oxuması üstünlük teşkil edir və ilk dörd simfoniyadan ibarətdir. Malerin yaradıcılığının ikinci dövrü 5-ci simdoniyadan 7-ci simfoniyaya qədər olan dövrdür. Burada Maler üçüncü simponiyasında da istifadə etdiyişeypur kimi qeyr-adi musiqi alətlərindən istifadə etmişdir. Malerin simfonik yaradıcılığının üçüncü dövrü tamamlaya bilmediyi 8, 9 və 10-cu simfoniyalarından, elecədə Das Lied ver don Erde mahnı silsiləsindən ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Avstriya bəstəkarları]] [[Kateqoriya:Bohemiyada doğulanlar]] h5aeeo7mwuorj9y2fvo035gplzyx97h 0 306995 6557991 6280459 2022-08-01T11:56:07Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Kamran Məmmədov |orijinal adı = Kamran Dadaş oğlu Məmmədov |digər adları = |şəkil = Kamran Mammadov.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 21.12.1922 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Azərbaycan SSR]], [[ZSFSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = 6.04.1989 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = filoloq |elmi dərəcəsi = filologiya elmləri doktoru |elmi adı = [[professor]] |iş yeri = AMEA Nİzami adına Ədəbiyyat İnstitutu |alma-mater = |təhsili = [[Azərbaycan Pedaqoji İnstitutu]] |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = əməkdar elm xadimi, qabaqcıl maarif xadimi |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Kamran Məmmədov''' — filologiya elmləri doktoru, professor.<ref>Flora Xəlilzadə. Ömrün izləri. "Azərbaycan" qəzeti, 1 sentyabr, 2012-ci il.</ref> == Həyatı == Kamran Dadaş oğlu Məmmədov [[21 dekabr]] [[1922]]-ci ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olmuşdur. Orta məktəbin yeddiillik sinfini bitirdikdən sonra, 1936-1938-ci illərdə Bakı Pedaqoji Texnikomunda təhsil almışdır. O, təhsilini Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun Dil və ədəbiyyat fakültəsində davam etdirmişdir. Kamran Məmmədov 1938-1941 illərdə bu ali məktəb ocağında oxumuşdur. O, 1941-1942 illərdə II Dünya Müharibəsində iştirak etdiyi üçün təhsilini yarımçıq qoymağa məcbur olmuş, 1943-cü ildə ağır yaralandıqdan sonra hərbi qospitalda müalicə almışdır. Daha sonra Kamran Məmmədov 1943-1945 illərdə ali təhsilini Azərbaycan Dövlət Universitetində (indiki [[Bakı Dövlət Universiteti]]) başa vurmuşdur. Kamran Məmmədov 1944-1945 illərdə Azərbaycan Dövlət Radio Verilişləri Komitəsində ədəbi redaktor, 1945-1947 illərdə Uşaqgəncnəşrdə şöbə müdiri, 1945-1951 illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının (indiki [[AMEA]] Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu) Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda aspirant, elmi işçi işləmişdir. Kamran Məmmədov eyni zamanda 1948-1952 illərdə Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunda baş müəllim işləmişdir. Kamran Məmmədov Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda (indiki AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu) bir müddət baş elmi işçi vəzifəsində çalışdıqdan sonra, 1961-1986 illərdə "XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı" şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1986-cı ildən ömrünün sonuna kimi Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda elmi məsləhətçi olmuşdur.<ref>Əmin Əfəndiyev. Klassik ədəbi irsimizi tədqiq edən nəsillərin estafeti. "Ədəbiyyat qəzeti" 28 dekabr 2012-ci il, №48.</ref> Kamran Məmmədov "Əməkdar elm xadimi" (1982), "Qabaqcıl maarif xadimi"(1982)fəxri adlarına layiq görülmüş, "Şərəf nişanı", 2-ci dərəcəli Vətən müharibəsi ordenləri və medallarla təltif olunmuşdur. O, Azərbaycan və Türkiyə Ensiklopediyalarının üzvüdür. Kamran Məmmədovun rəhbərliyi altında 12 namizədlik dissertasiyası müdafiə edilmiş, 70-ə qədər namizədlik və doktorluq dissertasiyalarına rəsmi opponent olmuşdur. Kamran Məmmədov 6 aprel 1989-cu ildə [[Bakı]]da vəfat etmişdir. == Elmi fəaliyyəti == Kamran Məmmədovun XIX-XX əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatına dair monoqrafik tədqiqatları, ədəbi-tənqidi məqalələri vardır. O, 1971-ci ildə Azərnəşrdə çap edilən ikicildlik [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in "Seçilmiş əsərləri"nin, 1984-cü ildə nəşr olunan [[Qasım bəy Zakir]]in "Seçilmiş əsərləri"nin tərtibçisidir. Kamran Məmmədov üçcildlik “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi”nin (1957-1960) müəlliflərindən biridir. Kamran Məmmədov eyni zamanda bədii nəsr, xatirə və publisistikaya aid əsərlərin də müəllifidir. == Əsərləri == * Ə.Haqverdiyev. Bakı, 1955 * Qasımbəy Zakir. Bakı, 1957. * Nəcəfbəy Vəzirov. Bakı, 1963 * Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev. Bakı, 1970 * XIX əsr Azərbaycan şeirində satira. Bakı, 1975 * Yusif Vəzir Çəmənzəminli. Bakı, 1981. * Qasım bəy Zakir. Bakı, 1984 * Yusif Vəzir Çəmənzəminli. Bakı, 1987. * XX əsr Azərbaycan gülüşü. Bakı, 1989. * Nəcəf bəy Vəzirov. (Əsəri çapa hazırlayan: filologiya elmləri namizədi Dilara Məmmədova). Bakı, 1995. * Yuxusuz illər. Bakı, 1969 * Ömrün izi. Bakı, 1976 * Dünyamız uşaq gözündə. Bakı, 1983 * Azərbaycan yazıçılarının həyatından dəqiqələr. Bakı, 1971 * Azərbaycan yazıçılarının həyatından dəqiqələr. Bakı, 1979 == Mənbə == * http://www.kataloq.net/v2/shexsler/KAMRAN-MƏMMƏDOV-223 {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305100918/http://www.kataloq.net/v2/shexsler/KAMRAN-M%C6%8FMM%C6%8FDOV-223 |date=2016-03-05 }} * [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]. X cild. Bakı, 1987 * [[Flora Xəlilzadə]]. Ömrün izləri. "Azərbaycan" qəzeti, 1 sentyabr, 2012-ci il. * Əmin Əfəndiyev. Klassik ədəbi irsimizi tədqiq edən nəsillərin estafeti. "Ədəbiyyat qəzeti" 28 dekabr 2012-ci il, №48. * Ehtiram Səfərov. Unudulmaz alim. "525-ci qəzet", 29 noyabr, 2012-ci il. == Ədəbiyyat == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] [[Kateqoriya:Ədəbiyyatşünaslar]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] mhr1s1ts3dbbnarl4ra8xiqx2pzzz0o 0 307242 6557317 6113746 2022-08-01T03:07:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Mahnı |Başlıq = Burn It Down |Şəkil = |İfaçı = [[Linkin Park]] |Albom = [[Living Things]] |Növü = sinql |Yayımlanıb = {{Start date|2012|04|16}} |Studiya = [[Warner Bros.]] |Janr = [[Elektronik rock]], [[rep rok]] |Dil = [[İngiliscə|İng]] |Müddət = 3:51 |Bəstəkar = [[Linkin Park]] |Sözlər = [[Linkin Park]] |Prodüser = [[Rik Rubin]], [[Mayk Şinoda]] |Əvvəlki = ''In My Remains'' |Nömrə1 = ''2'' |Nömrə2 = 3 |Sonrakı = ''Lies Greed Misery'' |Nömrə3 = ''4'' }} '''Burn It Down''' – [[Linkin Park]]ın ilk studiya albomu olan [[Living Things]]dan çıxan 1-ci sinqldır, 16 aprel 2012-cu il tarixində çıxmışdır. == Ümumi məlumat == 24 mart 2012 AllAccess Music Group elan etmişdilər ki, yeni single adı «Burn It Down» olacaqdır, və reliz 16 aprel 2012 olacaqdır.<ref>{{cite web|url=http://www.allaccess.com/triple-a/future-releases|title=Future Releases on Triple A (AAA) Radio Stations, Independent Artist Song Releases|publisher=allaccess.com|accessdate=2012-3-25|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/684l9OniH?url=http://www.allaccess.com/triple-a/future-releases|archivedate=2012-05-31|url-status=live}}</ref>. Məlumat sonra şirkətin saytından silinmişdir, Martın 28 rəsmi qrupun kanallarında [[YouTube]] və Viddy`də, [[Mayk Şinoda]] single adı və relizini təsdiq edən video qoyulmuşdur. 16 aprel qrupun rəsmi [[YouTube]] kanalinda pre-relizi keçirildi<ref>{{cite web |url=http://www.youtube.com/watch?v=zgEKLhvCCVA|title=Burn It Down — Linkin Park (Lyric Video) — [[YouTube]] |publisher=youtube.com |accessdate=2012-4-16}}</ref>. Həmçinin mahnını «Burn It Down» qrupun rəsmi saytinda dinləmək olar<ref>{{cite web|url=http://burnitdown.linkinpark.com/|title=Burn It Down.|publisher=burnitdown.linkinpark.com|accessdate=2012-4-12|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AjoZ7OWn?url=http://burnitdown.linkinpark.com/|archivedate=2012-09-17|url-status=live}}</ref>. == Klipi == Klip [[Co Han]] tərəfindən prodüserlik edilib çıxarılmışdır<ref>{{cite web|url=http://twitter.com/#!/linkinpark/status/187235182905008130|title=Director Joe Hahn|publisher=twitter.com|accessdate=2012-4-6|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231151034/https://twitter.com/#!/linkinpark/status/187235182905008130|archivedate=2015-12-31|url-status=}}</ref>, videonun çəkilişi, martin 27`dən 29`kimi keçirilmişdir. Klipin premyerası mayın 24 [[MTV]] kanalında təqdim edilmişdir, MTV First proqramminda<ref>{{cite web|url=http://mtv.com/videos/news/770605/sneak-peek-linkin-parks-burn-it-down.jhtml#id=1685446|title=Sneak Peek: Linkin Park's 'BURN IT DOWN'|accessdate=2012-5-23|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/6B8QBC3T9?url=http://www.mtv.com/videos/news/770605/sneak-peek-linkin-parks-burn-it-down.jhtml#id=1685446|archivedate=2012-10-03|url-status=live}}</ref>. == Tənqid == "Burn It Down" çox peşəkar tənqidçilər arasında müsbət rəylər almışdır. Nick Catucci ''[[Rolling Stone]]''<ref name=rollingstone>{{cite web |url=http://www.rollingstone.com/music/songreviews/burn-it-down-20120424 |title="Burn It Down" Song Review |author=Catucci, Nick |date=24 April 2012 |publisher=[[Rolling Stone]] |accessdate=12 May 2012 |archive-date=8 May 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120508021538/http://www.rollingstone.com/music/songreviews/burn-it-down-20120424 |url-status=dead }}</ref> jurnalından 5 ulduzdan mahnıya 3 ulduz vermişdir, onun dediklerine gore bu mahni qrupun ən yaxşı single biridir. Rick Florino 5 ulduzdan 5 ulduz vermişdir. Anne Erickson Loudwire jurnalından 5 ulduzdan 4 ulduz vermişdir. Andrew Unterberger Popdust jurnalindan 5 ulduzdan 3 ulduz vermişdir. ==Canlı çıxışları== 16 may 2012 qrup single təqdim etdi "Third Encore Rehearsal Studios", KROQ radio dən qalib edənlər üçün çıxış etmişdilər. == Sinqldakilər == '''Digital Download [[:en:iTunes|iTunes]]''' # «Burn It Down» - 3:50 '''CD single • Burn It Down EP • German iTunes EP''' # «Burn It Down» - 3:50 # «New Divide» (Live) - 4:29 # «In the End» (Live) - 3:39 # «What I've Done» (Live) - 4:04 '''Japanese single'''<ref>{{cite web|language=Japanese|url=http://www.cdjapan.co.jp/detailview.html?KEY=WPCR-14511|title=Burn It Down LINKIN PARK [CD&#93;|publisher=CDJapan.co.jp|accessdate=25 April 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6B9KXTC58?url=http://www.cdjapan.co.jp/detailview.html?KEY=WPCR-14511|archivedate=2012-10-03|url-status=live}}</ref> # «Burn It Down» - 3:51 # «New Divide» (Live) - 4:29 # «In the End» (Live) - 3:39 == Dünya üzrə nəticəsi == {| class="wikitable sortable" |- !Diaqram (2012) !Yüksək<br/>mövqe |- |[[Şəkil:Flag of Japan.svg|20px]] [[Japan Hot 100]] | style="text-align:center;"|34 |- |[[Şəkil:Flag of the Netherlands.svg|20px]] [[Mega Single Top 100]] | style="text-align:center;"|60 |- |[[Şəkil:Flag of Portugal.svg|20px]] [[Portugal Singles Top 50]]<ref>[http://acharts.us/portugal_singles_top_50 Portugal Singles Top 50]</ref> | style="text-align:center;"|40 |- |[[Şəkil:Flag of Russia.svg|20px]] [[Russian Top 10]]<ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/articles/2012/07/06/chart/|title=Lenta.ru: Музыка: Хочу перемен|publisher=[[lenta.ru]]|accessdate=2012-7-16|lang=ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AjoaepKT?url=http://lenta.ru/articles/2012/07/06/chart/|archivedate=2012-09-17|url-status=live}}</ref> |align="center"|10 |- |[[Şəkil:Flag of USA.svg|20px]] [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]<ref name="BB">{{cite web |url=http://www.billboard.com/news#/song/linkin-park/burn-it-down/29049337 |title=Burn It Down - Linkin Park|publisher=billboard.com |accessdate=2012-6-8 |lang=en}}</ref> | style="text-align:center;"|30 |- |[[Şəkil:Flag of USA.svg|20px]] [[Rock Songs]] (''[[Billboard]]'')<ref name="BB" /> | style="text-align:center;"|1 |- |[[Şəkil:Flag of USA.svg|20px]] [[Alternative Songs]] (''[[Billboard]]'')<ref name="BB" /> | style="text-align:center;"|1 |- |[[Şəkil:Flag of USA.svg|20px]] [[Hot Mainstream Rock Tracks]] (''[[Billboard]]'') | style="text-align:center;"|4 |- |[[Şəkil:Flag of USA.svg|20px]] [[Hot Digital Songs]] (''[[Billboard]]'')<ref name="BB" /> | style="text-align:center;"|11 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Musiqi albomları]] jgedlaxrgdbgbpkkel4u4b1yp8e69jn 0 307271 6557622 6404434 2022-08-01T08:16:56Z Chem316 78745 /* Sözün mənası */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Hipófisis-hormonas2.jpg|250px|thumb|right|Hipofiz hormonları]] '''Hormonlar''' ({{dil-grc|ὁρμάω}} — ehtiraslandırıram, oyadıram) — üzvi təbiətli bioloji aktiv [[maddə]]lər. == Sözün mənası == ″Hormon″ sözü – yunanca ″hərəkətə gətirmək″ deməkdir. Hormon termini 1905-ci ildə E. Starlinq tərəfindən elmə daxil edilmişdir. Xüsusi üzv və [[toxuma]]larda hazırlanaraq, qana və limfaya ifraz edilən, hazırlandığı yerdən kənarda orqanizmin müxtəlif üzvlərinin funksiyasına təsir göstərən spesifik bioloji fəal maddələrə hormon deyilir. Hormonlar maddələr mübadiləsini tənzim edir, hüceyrə və hüceyrə membranının keçiricilik qabiliyyətini artırır. Orqanizmin spesifik funksiyasına təsir göstərir. İndiyə qədər insan və heyvan mənşəli 40 hormon aşkar edilmişdir. Kimyəvi quruluşuna görə onları 3 qrupa bölmək olar: # Aminturşuların törəmələri; # Steroid tipli; # Peptid tipli 1-ci qrupa aid olan hormonlar: adrenalin, noradrenalin, izopropiladrenalin, trioksin. 2-ci qrupa aid olan hormonlar. Bu hormonların tərkibində tsiklopentanperhidrofenantren halqası olur. Karbon atomlarının sayına görə, steroid hormonlar 3 yerə bölünür: a) böyrəküstü vəzinin qabıq maddəsinin hormonları və proqesteronlar (C21 steroidlər). b) Kişi cinsi hormonlar. (C19 steroidlər). R=CH3 androgen; c) C18 steroidinə malik hormonlar. R=H estran. 3-cü qrup olan peptid hormonlarını şərti olaraq 4 əlavə qrupa bölmək olar: # Peptidlər (vazopressin, oksitosin); # Polipeptidlər (adrenokortikotrop, insulin, kalsitonin, qlükaqon); # Sadə zülallar (plasentar laktogeni, prolaktin, somatotropin); # Qlükoproteinlər (lüteinləşdirici, follikul stimuləedici və tireotrop hormonlar). Hormonların orqanlara və toxumalara təsiri bir sıra xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunur: - yüksək bioloji aktivliklə, - təsirin spesifikliyi ilə- hormonlar orqanların və toxumaların dəqiq spesifik cavab reaskiayalrına səbəb olur. - məsafədən təsirlə, - ömrünün nisbətən qısa olması- adətən, bir saatdan az, bunun üçün hormonların effektiv fəaliyyəti onların arasıkəsilməz sintezi və sekresiyası ilə mümkündür. == Mədəaltı vəzin hormonları == Bu vəzə xüsusi qrup hüceyrələr aid olub, Langerhans adacığı adlanır. Onlar daxili sekresiya vəzi hormonlarını qana buraxır. Langerhans adacığı üç cür hüceyrədən ibarətdir: α, β, γ. β-Hüceyrələr insulin hormonları hasil edir. α- Hüceyrələri qlükaqon hormonu ifraz edir. γ-Hüceyrələrinin funksiyası hələ indiyə qədər məlum deyildir. Ehtimal edilir ki, γ-hüceyrələri somatostatin hormonu ifraz edir. Bu isə boy əmələ gəlməsinə mane olur, bəzi həzmedici fermentlərdə iştirak edir. == İnsulin hormonu == İnsulin zülal təbiətli mədəaltı vəzin hormonu olub, orqanizmdə çatışmadıqda şəkərli diabet xəstəliyinin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Bu sadə cümləni yazmaq imkanına malik olmaq üçün çoxlu tədqiqatçıların çoxillik əməyi tələb olunmuşdur. İnsulin kimya, biokimya və tibb tarixində xüsusi yer tutur. O birinci hormon olaraq, zülal təbiətlidir. Birinci zülal kimi birincili quruluşu müəyyən edilmişdir. Ən nəhayət, birinci zülal kimi ilk dəfə sintetik yolla əldə edilmişdir. İnsulin haqqında çoxlu kitablar yazılmışdır. Nəzərinizə çatdırılan məlumatda insulinin ixtira tarixi, canlı orqanizmdə rolu və təsir mexanizmi haqqında qısa bəhs etməyə çalışacağıq. Bizə elə gəlir ki, hər şeydən əvvəl, ən vacib problem olan insulin ilə şəkərli diabet arasında olan əlaqəni nəzərdən keçirmək daha yerinə düşərdi. Hələ çox qədim zamanlarda diabet xəstəliyi yunan həkimlərinə məlum idi. Onlara görə diabetə tutulmuş xəstələr halsız, tez yorulan və əldən düşən, tez-tez su içən və çoxlu miqdarda sidik ifraz edən olur. Məhz axırıncı əlamətə görə diabet sözü də yunanca «sızma» və ya «damma» mənasını verir. Az bir vaxt keçəndən sonra müəyyən edildi ki, qanda qlükozanın miqdarı kəskin artdığına görə sidikdə onu miqarı artır. Bunun necə baş verməsini anlamaq üçün böyrəklərin iki mərhələdə işləməsini yada salaq. Birinci mərhələdə qan böyrək yumaqcıqlarına süzülür. Ayrılmış filtrat və ya başqa sözlə, birinci adlanan sidik və eləcə də onda həll olan maddələr, o cümlədən qlükoza qana keçir. İkinci mərhələdə birinci sidik böyrək kanalcıqlarından keçir və əks proses baş verir. Birinci sidiyin bütün komponentləri əks olaraq qana sorulur. Böyrək kanalcıqlarında qalan hissə isə böyrək ləyənlərində toplanır və sidik kisəsinə tökülür. Bu isə artıq son sidik adlanır. Qlükozanın qatılığı qanda 5.5&nbsp;mmol/l olan halda normal hal hesab edilir. Əgər qanda qlükozanın qatılığı 10-12&nbsp;mmol/l olduqda böyrək kanalcıqları artıq qlükozanın öhdəsindən gələ bilmir və qlükozanın miqdarı sidikdə artır. Diabetin ağır formalarında gündə sidikdə qlükozanın miqdarı onlarla qrama çatır. Alman alimləri İ.Merinq və O.Minkovsi diabet xəstəliyi ilə məşğul olmuşlar. Onlar sadəcə olaraq vəzin həzm sistemində rolunu tədqiq etmək məqsədi ilə heyvanların mədəaltı vəzinin kənar edilməsinin təsirini öyrənirdilər. Aparılan müşahidələrdə məlum olmuşdur ki, mədəaltı vəzi olmadan heyvan yaşaya bilmir. Məsələnin ikinci tərəfi tədqiqatçıların diqqətindən heç də yayınmamışdır. Laboratoriyanın təcrübəli xidmətçisi müşahidə etmişdir ki, cərrahiyyə əməliyyatından sonra itin cəsədi milçəklərlə örtülmüşdür. İt cəsədinin milçəkləri özünə cəlb etməsi bilavasitə onun qanında olan artıq miqdarda qlükozanın olması ilə əlaqədardır. Təcrübələr gösiərdi ki, mədəaltı vəzini kənar etdikdə şəkərli diabet xəstəliyinin əlamətləri inkişaf edir. Sonrakı təcrübələr gösiərdi ki, mədəaltı vəzini kənar etdikdə şəkərli diabetin əlamətləri inkişaf edir. O vaxta qədər belə ehtimal edirdilər ki, mədəaltı vəzi həzm prosesində qidanın parçalanması üçün xüsusi fermentlər buraxır. Lakin bunun diabet ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. 1869-cu ildə Paul Langerhans mədəaltı vəzində funksiyası məlum olmayan xüsusi qrup hüceyrələri müşahidə etmişdir. Həmin hüceyrələr sonralar həmin alimin şərəfinə Langerhans adacıqları adlandırılmışdır. 1916-cı ildə hələ ayrılmamış hormona latınca «insula» adacıq mənasını verən insulin adının verilməsi təklifini irəli sürmüşdür. Lakin mədəaltı vəzindən insulini ayırmaq üçün edilən çoxlu təcrübələr heç bir nəticə verməmişdir. Belə ehtimal edilirdi ki, mədəaltı vəzində olan proteolitik fermentlərin təsirindən zülal təbiətli insulin hormonu parçalanır və ona görə də onu ayırmaq mümkün olmur. Lakin təxmin edilirdi ki, nə vaxt isə onu ayırmaq günü gəlib çatacaqdır. Çünki təmiz halda insulinin alınması hər şeydən əvvəl, heç bir müalicəsi mümkün olmayan diabet xəstəliyi üçün ən səmərəli dərman vasitəsi ola bilərdi. Təmiz halda insulinin alınması kanadalı, Qərbi Ontarno Universitetinin assistenti 29 yaşlı Frederik Bantinqə nəsib olmuşdur. O, 1920-ci ildə mədəaltı vəzin axınını bağladıqda həzmetmə fermentlərindən fərqli olaraq, Langerhans adacıqları saxlanılır və beləliklə, şəkərli diabet xəstəliyi inkişaf etmir. Digər tərəfdən F.Bantinq normal mədəaltı vəzindən deyil, başqa şəklə salınmışından insulini ayırmaq ideyasını irəli sürmüşdür. Çünki belə insulinin fermentlər vasitəsilə parçalanması təhlükəsi aradan qalxır. Bu ideya ilə F. Bantinq Toronto Universitetinin «Fiziologiya» kafedrasının müdiri, professor Con Makleoda müraciət etdi. Yeri gəlmişkən, onu qeyd eimək lazımdır ki, disulfid körpülərinin A və B zəncirində yeni insulinin fəallığına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Çünki insulinin quruluşu F. Senger tərəfindən təyin edildikdən sonra, onun sintezi üzərində bir neçə laboratoriya məşğul olmuşdur. Məsələn, Almaniyanın Ahen şəhərindəki kimyaçıları 221 mərhələdə keçərək insulin sintez etmiş və oraya disulfid körpüsünü də məlum olmayan molekullar ilə birləşdirmişlər. Alınmış sintetik insulinin bioloji fəallığı təbii insulinə nisbətən 100 dəfə zəif olmuşdur. İnsulinin tərkibi C254H377N65O75S6 olub, molekul kütləsi 5727- ə bərabərdir. İri məməlilərdə insulin molekulu yalnız bir-biri ilə A zəncirindəki 8,9 və 10 vəziyyətindəki aminturşu qalığı ilə, B zəncirində isə 30 vəziyyətindəki ilə fərqlənir. Balıqlarda, quşlarda və sirçovullarda isə insulin hiss ediləcək dərəcədə fərqli olur. Bütün onurğalılarda insulinə rast gəlinir. Azca da olsa onlarda fərq vardır. Belə olan halda bir heyvanın insulini digəri üçün istifadə edilir. Ən başlıcası ondan ibarətdir ki, heyvanların mədəaltı vəzindən alınan insulinin köməyilə insanlarda şəkərli diabet müalicə edilir. Öz quruluşuna görə insan orqanizmində olan insulinə ən yaxını donuzun mədəaltı vəzindən alınan insulindir. Onlar arasında fərq yalnız B zəncirinin 30-cu vəziyyətində treonin əvəzinə alaninin yerləşməsidir. Müasir təsəvvürlərə görə insulinin biosintezi Langerhans (pank proinsulindən əmələ gəlir. Hazırda nəinki proinsulinin quruluşu müəyyən edilmiş, hətta onun kimyəvi sintezi həyata keçirilmişdir. Proinsulin 84 aminturşu qalığından təşkil olunmuş, bir polipeptid zəncirindən ibarət olan və hormonal fəallığı olmayan zülal təbiətli maddədir. Proinsulin xüsusi fermentin təsiri ilə S-peptid hissəsini ayırır. Hazır insulin hormonu və S- peptid ilə birlikdə hüceyrədən çıxır və qana daxil olur. İnsulin orqanizmdə əsasən iki formada mövcud olur – monomer və heksamer formasında. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, orqanizmdə insulinin təsiri çoxcəhətlidir. Lakin tarixi olaraq, insulin hər şedən əvvəl karbohidrat mübadiləsinə təsir ilə əlaqədar şəkərli diabet xəstəliyinin meydana gəlməsi problemi həkimlərin, bioloqların, kimyaçıların həmişə diqqət mərkəzində olaraq, onların daima marağına səbəb olmuşdur. Məlumdur ki, insulin çatışmadıqda qanda qlükozanın miqdarı kəskin sürətdə artır. Əgər orqanizmə insulin daxil edilsə, qanda qlükozanın miqdarı aşağı düşür. Hazırda bunun mexanizmi haqqında az-çox məlumat vardır. Ehtimal edilir ki, hüceyrə hədəfinin səthinə düşən insulin zülal reseptoru ilə birləşərək iki bir-birindən asılı olmayan prosesin getməsinə kömək edir. Birincisi – qlükoza asan və tezliklə qandan hüceyrəyə daxil olur. Bu onunla izah edilir ki, insulinin təsiri ilə qlükoza üçün hüceyrə membranının keçiriciliyi artır. İkincisi – qlükozanın hüceyrələrdə sərfi, xüsusilə onun qlikogenə çevrilməsi yaxşılaşır. Çünki bu halda heksakinaza fermentinin fəallığı artır və maddələr mübadiləsinə daxil ediləcək qlükozanın qlükozo-6-fosfata çevrilməsinə katalitik təsir göstərir. Orqanizmdə insulin çatışmadıqda və ya şəkərli diabet xəstələrində əks proses baş verir. Yəni qandan qaraciyər hüceyrələrinə, skelet əzələlərinə, yağ toxumalarına qlükoza yavaş keçir və bu zaman hüceyrələr onu çox az istifadə edir. Başqa sözlə, hüceyrələrdə aclıq baş verir. Orqanizm vəziyyəti düzəltməyə çalışır. Getdikcə qanda qlükozanın miqdarı artır və hüceyrələr doymağa başlayır. Lakin bu onlara kömək etmir. Elə şərait yaranır ki, onu «bolluq içərisində ölüm» adlandırmaq olar. Onu da əlavə etmək lazımdır ki, belə vəziyyət yalnız insulinin bilavasitə hücum etdiyi hədəf hüceyrələrində yaranır. Digər hüceyrələrdə isə məsələn, beyin, ürək əzələlərində qlükozanın sərfi hətta özünü daha çox göstərən diabetiklərdə yaxşı olur və qanda şəkərin artması buna təsir etmir. Lakin butünlüklə bunlar orqanizmi xilas edə bilmir. Orqanizmdə olan yağın, skelet əzələlərinin və qaraciyərin ümumi həcmi o qədər böyükdür ki, onlarda olan toxumalarda maddələr mübadiləsinin pozulması faciəyə gətirib çıxarır. Bu vəziyyətdən çıxmağın yeganə yolu insulinin orqanizmə daxil edilməsi ilə əldə edilmiş olur. == Qlükaqon hormonu == Qlükaqonun molekul kütləsi 3495-dir. 29 aminturşudan təşkil olunub. Əvvəlcə α-hüceyrələrində tərkibində 37 aminturşu qalığı olan proqlükaqon əmələ gəlir. Sonra isə hidrolizə uğrayaraq, aktiv qlükaqona çevrilir. Qlükaqon qanda kalsium kationunun və arginin aminturşusunun miqdarını yüksəldir və qlükoza, somatostatinin miqdarınıazaldır. Qlükaqon əzələlərdəki toxumaların membran reseptorları ilə birləşir. == Böyrəküstü vəzilərinin beyin maddəsinin hormonları == Daxili sekresiya vəziləri içərisində böyrəküstü vəzin beyin maddəsinin hormonları xüsusi yer tutur. Böyrəküstü vəzin beyin maddəsinin hormonları aşağıdakılardır: adrenalin, noradrenalin, izopropiladrenalin. Adrenalin və noradrenalin nəinki böyrəküstü vəzin beyin maddəsinin, həmçinin əsəb sisteminin hüceyrələrində də olur. Bu hormonlar orqanizmdə fenilalanin və triozin kimi aminturşuların feniloksidaza fermentinin təsirindən oksidləşərək əmələ gəlir. Adrenalin və noradrenalin əsəb sisteminin uclarına təsir edərək, ürək-damar sisteminin fəaliyyətini tənzim edir. Həmçinin karbohidratın dəyişməsinə təsir edir və orqanizmi xarici mühitə hazırlayır. Adrenalin həmçinin bağırsaq əzələlərini, bronxları boşaldır. Onlar təcrübədə az istifadə edilir. Hər ehtimala görə, qan təzyiqinin artması, ürək döyüntüsünü gücləndirir. == Böyrəküstü vəzilərin qabıq maddəsinin hormonları == Böyrəküstü vəzin qabıq maddəsi 50 müxtəlif hormon hazırlayır. Bunlardan səkkizi bioloji aktivliyə malik maddələri tənzim edir; Böyrəküstü vəzin qabıq maddəsi steroid tipli hormonlar hazırlayır. Bu hormonlara kortikosteroidlər deyilir. Kortikosteroidlər öz fiziki təsirinə görə, 3 qrupa bölünür: 1. Qlükokortikoidlər karbohidrat mübadiləsinə təsir edir; 2. Mineralokortikoidlər su mübadiləsi və mineral ma 3. Cinsiyyət hormonları: kişilərdə androgen, qadınlarda estrogenlərdir. Müalicə təcrübəsində kortikosteroidlərin aşağıdakı nümayəndələri geniş yer tutur. Kortikosteronlar mübadilə prosesinə fəal təsir edir. Ən başlıcası isə orqanizmin xarici mühitə uyğunlaşmasında mühüm rol oynayırlar. Qlükokortikoidlər qanın α-qlobulin plazması ilə birləşərək transportin əmələ gətirir. Bu isə ətraf toxumalara nəql olunur. Qlükokortikoidlər limfoid, qaraciyər, böyrək toxumasında olur. Limfoid toxumalara: limfa qovşaqları, dalaq, timus, limfositlər daxildir. Bağlayıcı toxuma – sümük, dərialtı birləşdirici toxuma, yağ toxuması. Qaraciyərdə və böyrəklərdə qlükokortikoidlər aminturşularının qlükogenaza keçməsinə kömək edir. Başqa sözlə, qlükogenaza fermentlərinin sintezində mühüm rol oynayır. Qlükogenaza fermentləri aşağıdakılardır: piruvatkarboksilaza, fosforpiruvatkarboksilaza, qlükozo–6–fosfataza, fruktobifosfataza. Hipokortizm və ya kortikosteroidlər çatışmadıqda [[Addison xəstəliyi|Addison]] və ya bronz (tunc) xəstəliyi baş verir. Qlükogenazanın təsiri ilə qaraciyərdə qlükogen əmələ gəlir. Aldosteron orqanizm üçün zəruri olan natrium, kalium və xlor ionlarının balansını nizamlayır. Ona görə də, aldosteron olmasa, orqanizmin normal fəaliyyəti mümkün deyildir. Qlükokortikoidlər və onların çoxsaylı analoqları bir sıra allergiya və autoimmun xəstəliklərində istifadə olunur. Revmatizm, dəri xəstəlikləri, bronx xəstəlikləri və s. tətbiq olunurlar. Tibbi təcrübədə kortikosteroidlərin sintetik analoqlarından da istifadə olunur. Böyrəküstü vəzin qabıq maddəsinin hormonları artıq olduqda (hiperfunksiya) İtsenko – Kuşinq xəstəliyi baş verir. == Qalxanabənzər vəzilərin hormonları == Qalxanabənzər vəzi iki qrup müxtəlif təsirə malik hormonlar hasil edir: 1) tiroksin; 2) triyodtironin. Bu hormonlar orqanizmin inkişafını təmin edir, enerji mübadiləsini tənzim edir, hüceyrə bölünməsinə təsir edir. Kalsitonin (M=3⋅104) fosfor–kalsium mübadiləsini tənzim edir. O, qalxanabənzər vəzinin hormonu olan parathormonlabirlikdə kalsium mübadiləsinin tənzimində iştirak edir. Yodtironin treoqlobulin zülalının tərkibinə daxil olub, qalxanabənzər vəzin kolloid follikullarında yerləşir. Yodtironin orqanizmdə olan bütün toxumalara təsir edir. Ona, xüsusilə, qaraciyər, ürək, böyrək əzələləri həssasdır. Əsəb toxuması və yağ toxumasına qarşı həssas deyildir. Yodtironin maddələr mübadiləsinə iki cür təsir göstərir: 1) Nüvədə olan xromosomların sitozol reseptorları vasitəsilə; 2) Tsiklik AMF. Tireodin hormonlarının əsas funksiyası hüceyrənin genetik aparatına göstərilən təsir ilə xarakterizə olunur. Bu hormonlar hüceyrənin nüvəsinə daxil olaraq xromatinlərdən olan zülallarla birləşir. Belə ehtimal edilir ki, bu hormonlar hüceyrə nüvəsində transkripsiya prosesinə təsir edərək zülalların əmələ gəlməsini sürətləndirir. Digər tərəfdən tireoidin hormonlarının təsiri ilə oksigenin toxumalar tərəfindən sərf olunması yüksəlir və hüceyrə bölünməsi baş verir. Heyvanlar üzərində aparılan təcrübələrdən müəyyən olunmuşdur ki, bu hormonlar orqanizmdə olan 100 fermentin aktivliyini yüksəldir. Tireoidin hormonları zülal, karbohidrat və yağ mübadiləsini tənzim edərək, orqanizmin boy- artma və inkişafını sürətləndirir. Tireoidin hormonları sinir sisteminin inkişafına təsir edir. Bu hormonların sintezinin azalması hipotireoizm, artması isə hipertireoidizm adlanır. Tireoidin hormonları kifayət qədər az olduqda cırtdanboyluluq, eybəcərlik və əqli inkişaf çatışmazlığı baş verir. Artıq miqdarda olduqda isə tireotoksikoz və ya Bazedov xəstəliyi əmələ gəlir. Belə xəstələrə bəzən mitoxondriya xəstəliyi də deyilir. Normal qalxanabənzər vəzi 30–35 qr. olur. Endemin ur xəstəliyinə tutulduqda isə çəkisi 200 – 300 q olur. Bəzən isə 2–3 kq-a çatır. Bazedov xəstəliyini müalicə etmək üçün cərrahiyyə və ya dərman preparatlarından istifadə edilir (diyodtirozin,betazin). Bu dərmanların köməyilə hipofizin treodinin aktivliyi və qalxanbənzər vəzin sekresiyası azalır. Xəstəliklərin müalicəsində, həmçinin tiokarbamid, merkazolil və metiltiourasildən istifadə edilir. Qeyd edilən dərmanlar təsir etmədikdə radioaktiv yoddan (J131) tətbiq edilir. == Cinsiyyət hormonları == Cinsiyyət hormonları qadın və kişi cinsiyyət vəzlərinin interstisial hüceyrələrində və qismən böyrəküstü vəzinin qabıq maddəsində sintez olunur. Aparılan tədqiqatlardan məlum olmuşdur ki, kişi cinsiyyət vəzində (cüzi miqdarda) qadın hormonları, yumurtalıqlarda isə az miqdarda kişi cinsiyyət hormonları vardır. Orqanizmin həyat fəaliyyətində iki hormon: kişilərdə testosteron, qadınlarda estradiol xüsusi rol oynayır. Cinsiyyət hormonları cinsiyyəti ayırır və nəslin artırılmasını təmin edir. Testosteron və estradiol hormonları təsir effektinə görə fərqlənir, lakin quruluş etibarı ilə bir-birinə oxşayırlar. Testosteron estradioldan bir karbon və dörd hidrogen atomunun artıq olması ilə fərqlənir. Qadınların orqanizmində olan testosteron estradiolun alınması üçün aralıq məhsul rolunu oynayır. Cinsiyyət hormonlarının sintezi və sekresiyası hipofizin qonadotrop hormonları vasitəsilə tənzimlənir. Qanda cinsiyyət hormonları xüsusi qlikoprotein zülalları ilə birləşmiş olur. Cinsiyyət hormonları digər steroid hormonları kimi maddələr mübadiləsinə təsir edir. Müəyyən genlərin transkripsiya sürətini dəyişir və müvafiq zülalların sintez sürətinə təsir edir. Hormonların katabolizmi (parçalanma) qaraciyərdə gedir. Məsələn, testosteron katabolizmdə androsterona çevrilir. Androgenlər (testosteron) kişi cinsiyyət vəzisinin inkişafına, boyartmaya, cinsi əlamətlərin və reflekslərin meydana çıxmasını tənzim edir. Orqanizmə androgen vəzilərinin daxil edilməsi maddələr mübadiləsini sürətləndirir, qanda eritrositlərin sayını artırır və skelet əzələlərinin inkişafını sürətləndirir. Bu hormonlar, həmçinin sinir sisteminin funksional vəziyyətinə və ali sinir fəaliyyətinə təsir göstərir. Kişi cinsi hormonlarının metabolizmindən alınan məhsullar sidiklə orqanizmdən xaric olunur. Qadın cinsiyyət hormonu olan estradiolun əsas hissəsi estron, estriol, proqesteron və preqnandiola çevrilir. Estradiol yumurtalıq follikullarında sintez olunur. Estron, estriol estradiolun toxuma daxili çevrilmələr zamanı əmələ gəlir. Estradiol öz fizioloji funksiyasına görə estrondan 10 dəfə, estrioldan 20–25 dəfə aktivliyə malikdir. Proqesteron isə sarı cisimdə sintez olunur. Estrogenlər (hamısı) qan və limfanın tərkibində sərbəst halda, ya da zülallarla birləşmiş halda olur. Estrogenlər qaraciyərdə bir sıra çevrilmələrə uğrayaraq, sonra qlükoron vəsulfat turşusu ilə birləşərək sidiklə xaric edilir. Hormonların təsir mexanizmi: # Hüceyrə membranlarında müəyyən maddələrin (qlükoza, aminturşular) keçməsini sürətləndirir. # Fermentlərin aktivliyini allosterik mexanizm üzrə dəyişdirir. # Genetik aparata təsir etməklə, fermentlərin sintezini tənzim edir. # Fermentlərin zülal hissələrinin, kofermentlərin əmələ gəlməsini və parçalanmasını tənzim edir. # Reseptorların xüsusiyyətinə görə hormonlar 2 yerə bölünür. # Hüceyrə içərisinə daxil olmayan və yalnız hüceyrə membranının xarici hissəsində yerləşən və onlara təsir göstərən hormonlar. Bunlara katexoaminlər (adrenalin, noradrenalin) və zülal təbiətli polipeptidlər aiddir. Hüceyrə membranından keçərək sitoplazmada yerləşən reseptorlara təsir edən hormonlardır. Bunlara steroid təbiətli və qalxanabənzər vəzi hormonları aiddir. Kişi cinsi hormonlarının əsas mənbəyi '''toxumluqdur.''' Spermatogenez qıvrım kanalcıqlarda gedir. Uşağın həyatmın ilk illərində qıvrım toxum kanalcıqları ipə bənzəyir, cinsi və epitel hüceyrələriııdən təşkil olunmuşdur. Cinsi hüceyrələrdən prespermatoqoni və spermatoqonilər əmələ gəlir. 10 yaşdan yuxarı toxum kanalcıqlarında sürətlə spermatoqonilər mitoz bölünür, epitel hüceyrələrindən Sertoli hüceyrələri əmələ gəlir. Spermatogenezin sonuncu mərhələsinin formalaşması 16 yaşda olur. Spermatogenez əsasən FSH ilə, testosteronun biosintezi isə LH ilə tənzim olunur. LH intersistial hüceyrələri stimullaşdıran hormon sayılır. Kişi cinsi hormonları – [[Androgenez|'''androgenlər'''.]] İnsanlarda toxumluqdan sintez olunan əsas hormonlar testosteron, androstendion, androsteron və dehidroepiandrosterondur. Kişi cinsi hormonları arasında ən aktivi testosterondur. Androstendion və androsteron 6-10 dəfə, dehidroepiandrosteron isə 25-50 dəfə testosterondan zəifdir. Testosteronun sekresiyası sutkalıq (sirkad) ritmə malikdir. Onun miqdarı qanda axşam saat 20-dən sonra azalır, yuxu vaxtı yüksəlir, səhər saat 4-8 arasında maksimal həddə çatır. Androgenlərin kişi orqanizmində əsas funksiyası spermatogenezi sürətləndirmək və ikincili cinsi əlamətlərin yaranmasına səbəb olmaqdır. Cinsi yetişkənlik dövründə androgenlərin təsirindən xayalar böyüyür, üzərində büküşlər əmələ gəlir, piqmentasiya yaranır, cinsiyyət üzvü, prostat vəzi, toxum qovucuqları inkişaf edir. Androgenlərin təsirindən qasıq nahiyəsində, qoltuq altında, sifətdə, qarında, döşdə, ətraflarda tük əmələ gəlir. Androgenlərin təsirindən qırtlaq inkişaf edir, səs telləri qalınlaşır, səsin tembri azalır. === Androgenlərin anabolik təsiri === Kişi cinsi hormonları güclü anabolik təsirə malikdir, onlar zülallann biosintezini artırır. Androgenlərin anabolik effekti əsasən skelet əzələlərinə olan güclü təsiri ilə bağlıdır, onun təsirindən kişi tipli skelet formalaşır, miokard və parenximatoz üzvlərdə olan əzələlər inkişaf edir. Cinsi yetişkənlik dövründə androgenlər oğlanların boyunun inkişafını təmin edir, sonralar isə epifızar qığırdağın inkişaf zonalarını bağlayır, nəticədə boyun artması dayanır. === Androgenlərin əmələ gəldiyi mənbələr === Androgenlər toxumluqda və böyrəküstü vəzin qabıq maddəsində sintez olunur. Reproduktiv yaşlarda kişi orqanizmində testosteron yalnız toxumluqdan sekresiya olunur, böyrəküstü vəz qana kifayət qədər  testosteron ifraz etmir. 25-40 yaşında olan kişilərdə sutka ərzində 4-7 mq testosteron sintez olunur. Androstendion toxumluqda və böyrəküstü vəzdə əmələ gəlir. Onun sutkalıq miqdarı 2 mq təşkil edir. Kişilərdə estradiolda testosteron kimi toxumluq da əmələ gəlir.  Estron isə böyrəküstü vəzlərdə sələflərindən sintez olunur. Kişilərdə estradiolun sutkalıq miqdarı 40 mkq qədər olur . ==Hormonların tətbiqi== Hormonlar əsasən endokrin xəstəliklərində tətbiq edilir. Məsələn, şəkərli diabetdə insulin hormonu istifadə edilir. Belə halda endogen hormonları çatmır, ya da heç olmur. Bəzi hallarda endokrin vəzilərin funksiyasını gücləndirir və ya zəiflədir. Hipofiz vəzin çatışmazlığında cırtdan boyluluq olur. Hormonlar ən çox ginekologiyada istifadə edilir. Məsə- lən, qonadotropin sonsuzluqda, oksitosin doğum fəaliyyətini qaydaya salmaq üçün, steroid cinsi hormonlar bir sıra xəstəliklərin müalicəsində işlədilir. Qadın cinsiyyət hormanlar prostat vəzin şişlərində, süd vəzisinin şişində isə kişi cinsi hormonlarından istifadə edilir. Hormonlar, həmçinin endokrin xəstəliyi olma- yanlarda da istifadə edilir. Məsələn, allergiya, nefrit, revmatizm, podaqra, qeyri-spesifik infeksion poliatrit və eləcə də bir sıra göz xəstəliklərinin müalicəsində tətbiq olunur. == Antihormonlar == Antihormonlar (anti... + hormon) – biosintezi, sekresiyanı və ya hormonların təsirini pozan təbii və sintetik [[maddələr]]. Antihormonlar çox vaxt hormonların [[struktur]] [[analoq]]ları olur və [[orqanizm]]ə yeritdikdə onların antimetabolitləri kimi təsir göstərir. Antihormonların təsiri onların yüksək hormonal spesifikliyi ilə səciyyələnir: antiestrogenlər estrogenlərin təsirini [[blokada]] edir, [[Androgenez|androgenlərin]] təsirini dəyişdirmir; antiandrogenlər isə əksinə, estrogenlərin təsirini dəyişdirmir, yəni bu hormonların reseptorları müxtəlifdir. Antihormonlar [[eksperiment]]al endokrinologiyada, klinik [[təcrübə]]də hormonal [[təbiət]]li şişlərdə, müxtəlif endokrin pozğunluqlarda (danazol, oktreotid preparatları və s.) tətbiq edilir.<ref>{{AME|1|539 - 540}}</ref> ,<ref>A.M. Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev. Həyat fəaliyyətinin kimyəvi əsasları, Ali məktəblər üçün dərslik, Bakı: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2009, 288 s.</ref> == Xarici keçidlər == * [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1352&Bilgi=hormon Hormon Nedir] * [https://md7.info/az/kisi-orqanizminin-hormonal-funksiyalari Kişi orqanizminin hormonal funksiyaları]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://androlog.by/osobennosti-reproduktivnogo-zdorov-ya-muzhchin Особенности репродуктивного здоровья мужчин] ==Ədəbiyyat== # Ə.S.Həsənov, N.A.Rzayev, F.Q.İslamzadə, A.M.Əfəndiyev. Bioloji kimya, Bakı, Maarif nəşriyyatı, 1989, 562 s. # S.F.Qarayev, P.Ş.Məmmədova, A.Q.Nəbiyeva. Biokimyanın əsasları, Bakı, Təfəkkür, 2000, 359 s. # A.Quliyev, T.Həsənov, S.Güləhmədov. Bioloji kimya (statika), BDU-nun nəşriyyatı, Bakı 2004. # A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev. Üzvi kimya, Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2007, 382 s. # А.Ленинджер, Биохимия. Пер.с англ. М.: Изд-во «Мир», в 3-х томах, 1985, 1023 с. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Tibb]] [[Kateqoriya:Endokrinologiya]] [[Kateqoriya:Tibb terminləri]] [[Kateqoriya:Müalicə]] [[Kateqoriya:Hormonlar]] exqdjce5mp6a2et24wzgeblnid1qve8 0 309521 6557654 6538200 2022-08-01T08:48:11Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] gflxpoabz1hp2pemva3pbz42ttm0p20 6557667 6557654 2022-08-01T09:01:40Z Sura Shukurlu 169201 /* Ədəbiyyat */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974 |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = Bakı |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1921-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]] |rəhbərlik edib = 586-cı qadın qırıcı aviasiya alayı |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] qbfknp8bclvi7u3gumex5ji1x8djhfy 6557671 6557667 2022-08-01T09:06:55Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974 |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = Bakı |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1921-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]]{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} |rəhbərlik edib = 586-cı qırıcı aviasiya alayı<ref name=":15"/> |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] 8hl3k4khe1t0bdqii4qei9lqo9ah2qz 6557673 6557671 2022-08-01T09:09:28Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = [[Bakı]] |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1921-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]] |rəhbərlik edib = 586-cı qadın qırıcı aviasiya alayı |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] 4529i0p23c82sliqb2ptk3cl96invb5 6557674 6557673 2022-08-01T09:10:28Z Sura Shukurlu 169201 [[Special:Contributions/Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] ([[User talk:Sura Shukurlu|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6557673 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974 |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = Bakı |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1921-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]]{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} |rəhbərlik edib = 586-cı qırıcı aviasiya alayı<ref name=":15"/> |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] 8hl3k4khe1t0bdqii4qei9lqo9ah2qz 6557743 6557674 2022-08-01T10:31:45Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974 |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = Bakı |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1921-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]]{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} |rəhbərlik edib = 586-cı qırıcı aviasiya alayı<ref name=":15"/> |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2021|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] kp6edcmv1lki1cwfo1sfgl6pletd1ev 6557747 6557743 2022-08-01T10:32:59Z Sura Shukurlu 169201 /* Ədəbiyyat */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974 |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = Bakı |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1921-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]]{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} |rəhbərlik edib = 586-cı qırıcı aviasiya alayı<ref name=":15"/> |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2021|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] 0btma6tkf5bfbf6e46c0blhc6zk7u7h 6557751 6557747 2022-08-01T10:35:31Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974 |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = Bakı |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1921-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]]{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} |rəhbərlik edib = 586-cı qırıcı aviasiya alayı<ref name=":15"/> |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2021|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı. Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.<ref>{{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|lang=en}}</ref> Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan pilotları]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] 0lw1k37dt71dbvn7t7f3erens03m91c 0 310219 6556819 6049399 2022-07-31T16:14:22Z Hatselate 247044 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Deniel Dey-Lyuis |orijinal adı = Daniel Day-Lewis |digər adları = |şəkil = Danieldaylewis.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = Daniel Maykıl Blek Dey-Lyuis |ləqəbi = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{GB}}<br/>{{IRL}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = Sesil Dey-Lyuis |anası = Cill Belkon |peşəsi = [[aktyor]] |fəaliyyət illəri= 1971-2017 |istiqaməti = Dram, Tarixi, Bioqrafik |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = "[[Oskar]]"(1990, 2008, 2013) "[[Qızıl qlobus]]"(2008, 2013) "[[BAFTA]]"(1990, 2008, 2013) |imdb_id = 0000358 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Deniel Day-Lyuis''' ({{Dil-en|Daniel Michael Blake Day-Lewis}}, {{DVTY}}) — ingilis aktyorudur. == Həyatı == Deniel D. Lyuis [[1957]]-ci il [[29 aprel|aprelin 29-da]] [[London]]da, şair Sesil Dey-Lyuis və aktrisa Cill Belkonun ailəsində dünyaya göz açmışdır. İrland əsilli atası iki yaşından etibarən İngiltərədə yaşayırdı. Anası yəhudi əsillidir. Lyuis uşaqlıq illərindən öz davranışına görə valideynlərinin hiddətinə səbəb oldu və onu Kent vilayətində yerləşən “Sevenoaks School”-a göndərdilər. Bu məktəbə nifrət etməsinə baxmayaraq, o, burada maraq göstərdiyi üç sahə ilə tanış oldu: ağacişləmə, aktyorluq və balıqçılıq. İki ildən sonra onu digər məktəbə, Hempşirdə yerləşən “Bedales”-ə köçürdülər. 14 yaşında Lyuis "Sunday Bloody Sunday" (az.Qanlı Bazar Günü) filmində çox kiçik rolda debüt etdi və buna görə 2 avro qazandı. O, həmin anları “cənnət” deyə təsvir edirdi. 1975-ci ildə etibarən o, artıq karyera qurmaq istəyində olduğunu anladı. O, mebel düzəldən olmaq üçün 5 illik kursa yazıldı, lakin təcrübəsizlik ona bu peşə ilə məşğul olmağa icazə vermədi. Lyuis “Bristol Old Vic Theatre School”-a qəbul oldu və 3 il burada oxudu 1980-ci illərin əvvəllərində o, teatr və televiziyada bir sıra rollar ifa etdi. 1982-ci ildə "Qandi" filmində Qandiyə daim ilişən "Kolin" obrazını canlandırdı. Lyuis “A Room with a View” (Mənzərəli Otaq) filmi ilə daha çox tanındı. Və nəhayət [[1989]]-cu ildə uğur onun üzünə güldü. Həmin il rejissor Cim Şeridanın "My Left Foot" (az.Sol Ayağım) filmində iflic olmuş yazıçı Kristi Brounun obrazını peşəkarcasına oynadı və onlarla mükafata, cümlədən “Ən Yaxşı Aktyor” kateqoriyasında Oskara sahib oldu. Filmin çəkilişləri zamanı Lyuis rolundan çıxmayaraq bütün çəkiliş müddəti ərzində əlil arabasında hərəkət etmişdi. [[1992]]-ci ildə “The Last of the Mohicans” (Sonuncu Mogikan) filmi işıq üzü gördü. O, filmin baş qəhrəmanını həqiqətən də “yaratmaq” üçün bir müddət meşədə yaşadı, ovçuluq, balıqçılığı öyrəndi. Növbəti il "In the Name of the Father" (az.Ata Uğrunda) filminə görə Oskar, BAFTA və Qızıl Qlobus nominasiyalarına layiq görüldü. Filmə görə böyük miqdarda çəki itirdi, bir müddət həbsxanada vaxt keçirdi. Martin Skorsezenin “The Age of Innocence” (Günahsızlıq Dövrü) filmində Vaynona Rayder və Mişel Pfayferlə birlikdə rola aldı. [[1997]]-ci ildən sonra Lyuis çəkilişlərə beş il fasilə verdi. [[2002]]-ci ildə Skorsezenin "Gangs of New York" (Nyu-York Bandaları) filmi ilə yenidən kinoya qayıtdı. Leonardo Di Kaprionun da rol aldığı filmdəki roluna görə Lyuis yenidən bir çox mükafatlara layiq görüldü, Oskara namizəd oldu. Lyuis yenə də öz xarakterinə uyğunlaşmaq üçün qəssab sənəti ilə maraqlandı, hətta çəkiliş zamanı pnevmaniyaya yoluxsa da, müalicədən imtina etdi. [[2007]]-ci ildə Pol Tomas Andersonun "There Will Be Blood" filmi ekranlara çıxdı. Film Apton Sinkleyrin “Neft” əsəri əsasında çəkilmişdi. Lyuis filmdəki roluna görə demək olar ki, bütün mümkün mükafatları qazandı. SAG (Aktyorlar Gildiyası) mükafatının təqdimetmə mərasimində Lyuis bir müddət öncə vəfat etmiş dostu Hit Leceri yad etdi. 2009-cu ildə “Nine” (9) myuzik filmindəki roluna görə Lyuis bir qədər tənqidlə üzləşdi. Lakin yenə də bəzi mükafatlara namizəd oldu. [[2010]]-cu ilin noyabrında Lyuis S.Spilberqin "Lincoln" filmində [[Avraam Linkoln]] rolunda çəkilmək üçün təsdiq edildi. Film [[2012]]-ci ilin dekabrında işıq üzü gördü. 2013-cü il Oskar təqdimetmə mərasimində yaratdığı Abraham Linkoln roluna görə üçüncü dəfə Oskara mükafatına sahib oldu. == Ailəsi == Lyuis 1996-cı ilə kimi fransız aktrisası İzabella Adyani ilə münasibətdə oldu. 1995-ci ildə onların oğlu dünyaya gəlimişdi. 1996-cı ildən etibarən isə Lyuis məşhur yazıçı Artur Millrin qızı, aktrisa Rebekka Miller ilə evlidir. Onların iki oğlu var. == Filmoqrafiya == *[[Linkoln (film, 2012)]] / Lincoln == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=C8DGQmlAZzE Stop-kadr: Deniel Dey-Luis] {{İlin ən yaxşı Britaniya aktyoru üçün London Film Tənqidçiləri Dairəsinin mükafatı}} [[Kateqoriya:Britaniya aktyorları]] [[Kateqoriya:Oskar mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Londonda doğulanlar]] pr4vsyxxwmrfr78gew9ivmr2s3tr15g 0 311759 6557249 6411765 2022-07-31T23:42:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Aşiqlər |orijinal adı = Mohabbatein |digər adı = |şəkil = Aşiqlər (2000).jpg |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Aditya Çopra]] |ssenarist = [[Aditya Çopra]] |əsərin müəllifi = |prodüser = [[Yaş Çopra]] |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = [[Amitabh Baççan]]<br />[[Şahrux Xan]]<br />[[Ayşvariya Ray]]<br />[[Uday Çopra]]<br />[[Cuqal Hansrac]]<br />[[Cimmi Şerqil]]<br />[[Şamita Şetti]]<br />[[Kim Şarma]]<br />[[Priti Canqiani]] |operator = |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = Çətin-Lalitt |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = V.V. Karnik<br />Singh Taranjeet |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = |ilk baxış = 27 oktyabr 2000 |dil = [[Hind dili]] |ölkə = {{IND}} |istehsalçı = [[Yash Raj Films]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = |vaxt = 216 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = |büdcə = 3.29 milyon $<ref>{{cite web|title=Mohabbatein|url=http://www.filme.ro.im/film.php?id=50|accessdate=26 December 2010|archive-date=1 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100701115236/http://www.filme.ro.im/film.php?id=50|url-status=dead}}</ref> |gəlir = 13.49 milyon $<ref>{{cite web|title="Top Lifetime Grossers"|url=http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=312&catName=TGlmZXRpbWU=|publisher=Boxofficeindia.com|accessdate=2010-12-26|archiveurl=https://archive.is/20120525223922/http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=312&catName=TGlmZXRpbWU=|archivedate=2012-05-25|url-status=live}}</ref> |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Aşiqlər''' (''Mohabbatein''-[[tərcümə]]: ''Sevgi hekayələri'' — Azərbaycanda ''Aşiqlər'' olaraq tanınır) — 2000-ci ildə Hindistanda istehsal olunan [[Məhəbbət (janr)|romantika]] janrında olan [[musiqili film]]in rejissoru [[Aditya Çopra]]dır. Bu film ''[[Cəsur ürək gəlini alar (film, 1995)|Cəsur ürək gəlini alar]]'' filmindən sonra Çopranın rejissorluq etdiyi ikinci layihədir. Filmin çəkilişləri Hindistan və İngiltərədə baş tutub. Altı gənc debütantın iştirak etdiyi filmin əsas rollarında [[Amitabh Baççan]] və [[Şahrux Xan]] yer almışdır. [[Ayşvariya Ray]] filmdə Xanın sevgilisi olaraq rol aldı. Musiqilərin müəllifi Çətin-Lalittə məxsusdur, sözləri isə Anand Baxşi tərəfindən qələmə alınıb. ''Aşiqlər'' filmi Baççan və Xanın birlikdə rol aldığı ilk film olduğundan bu filmə çox önəm verilirdi. Film tənqidi və kommersiya tərəfdən kifayət qədər uğur qazandı. Film həmçinin ilin ən çox gəlir əldə edən ikinci filmi oldu və superhit elan olundu.<ref name="Box office">{{cite web|url=http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=206&catName=MjAwMA==|title=Box Office 2000|publisher=BoxOfficeIndia.Com|accessdate=2010-05-14|archiveurl=https://archive.today/20120720153731/http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=206&catName=MjAwMA==|archivedate=2012-07-20|url-status=live}}</ref> Bir neçə mükafat daxil olmaqla [[Filmfare Ən Yaxşı Aktyor üzrə Tənqidçilər Mükafatı]] və [[Filmfare Ən Yaxşı Köməkçi Aktyor Mükafatı|Filmfare Ən Yaxşı Köməkçi Aktyor]] mükafatları müvafiq olaraq Şahrux Xan və Amitabh Baççana verildi. == Süjet == Qurukul Universitetini Narayan Şankar ([[Amitabh Baççan]]) adlı bir inadkar idarə edir. O, 25 il universitet idarə edib və romantikaya hər cür olaraq qadağa qoyub—kimsə aşiq olarsa dərhal xaric olunacaq. Filmin əsas diqqəti hər üçüdə aşiq olmuş tələbələrin üzərindədir: Samir ([[Cuqal Hansrac]]), Viki ([[Uday Çopra]]) və Karan ([[Cimmi Şerqil]]). Samir onun uşaqlıq dostu Sancananı ([[Kim Şarma]]) sevir. Viki universitet yaxınlığından olan İşika ([[Şamita Şetti]]) adlı bir qıza aşiq olur. Karan isə qatar stansiyasındakı gördüyü Kiran ([[Priti Canqiani]]) adlı bir qıza vurulur. Düzdü onlar sevirlər, ancaq onlar qovulmaqdan qorxduqları üçün sevgi etiraf etməyə cəhd etmək istəmirlər. Rac Aryan ([[Şahrux Xan]]) musiqi müəllimi kimi Qurukula qoşulur. O sevginin gücünə inanır—bu üç tələbənin aşiq olduğunu öyrənincə, onlara ürəklərini dinləməyə sövq edir. Bu da Qurukuldakı bir çox qaydalara öz təsirini göstərir. Narayan isə heç bir dəyişikliyi sevmir. Ancaq bu üç gənc hər şeyi gözə alaraq məhz sevgilərinə nail olmaq üçün cəhd edir. Samir Sancananın oğlan dostunun olduğunu öyrənir. İşika onu əldə etmək istəyən Vikini sevmir. Karan isə Kiranın öldüyü bilinən bir pilotla evli olduğunu öyrənir. Rac onlara xəyal qırıqlığına uğramamağı deyər və onları şanslı hesab edər. Çünki Racın sevdiyi Meqha ([[Ayşvariya Ray]]) artıq dünyadan köçmüşdür. Rac tez-tez Meqhanın onun yanında olduğunu xəyal edər. Rac tezliklə Qurukulda bir parti qurur və yaxınlıqdakı qızlar məktəbindən bir çox qız dəvət edir—Qurukulun hər tərəfinə sevgi yaymaq onun planının əsas hissəsidir. Bu dəyişiklik Narayan Şankarı qəzəbləndirir və dərhal Racın işdən qovulmasına qərar verir. Elə bu an Rac ona tam adının Rac Aryan Malhotra olduğunu söyləyir. Rac illər öncə bu universitetdə oxuduğunu və Meqhanı sevdiyi üçün burdan qovulduğunu deyir. O Meqha ki, Narayanın tək övladı idi. Rac xaric olunduğu üçün Meqha intihar edir. Rac bu hadisənin Narayan Şankarda dəyişiklik yaradacağına inanırdı, ancaq bu hadisə Narayanı daha da inadkar bir insana çevirdi. Rac ona bu Qurukula hətta Narayanın özünün belə uzaqlaşdıra bilməyəcəyi bir sevgi gətirəcəyini vəd edir. Bundan sonra sevgi (Rac) və qorxu (Narayan) arasında mübarizə başlayır. Ona görə də Narayan Racın Qurukulda qalmasına icazə verir. Samir, Viki və Karan tezliklə sevdikləri qızların könlünü almağı bacarır—Rac bu an üçün döyüşün qalibi olur. Narayan isə asanlıqla təslim olmur, kimlərinsə Qurukul qaydalarını pozduğunu görsə həmin şəxsləri sıxışdırır. Üç tələbə qaydaları pozmağa davam edir və hətta digər tələbələrə də bunu təşviq edir. Narayan həmin üç tələbəni qovmağa qərar verir. Ancaq Rac Narayanı razı salmağa çalışır, məhz özünə görə bu şəxslərin qovulmasını istəmir. Rac həmçinin Narayana onun döyüşü uduzduğunu deyir. Çünki onu əvvəl qızı tərk etmişdi, indi isə onu Rac (Narayanı bir böyük olaraq hesab edərək) tərk edir. Narayan məhz Racın bu sözlərilə səhv etdiyini anlayır. Və o hər kəsin qarşısında üzr istəyir və Raca hər şeyi yenidən ələ almağa icazə verir. Elə Racın sayəsində Qurukul içərisi sevgiylə dolan bir universitetə çevrilir. Sonunda Rac, Narayan və Meqha xoşbəxt şəkildə Qurukulun qapılarına doğru irəliləyir. == Rollarda == * [[Amitabh Baççan]] — Narayan Şankar * [[Şahrux Xan]] — Rac Aryan Malhotra * [[Ayşvariya Ray]] — Meqha Şankar * [[Uday Çopra]] — Vikram "Viki" Oberoy/Kapur * [[Cuqal Hansrac]] — Samir Şarma * [[Cimmi Şerqil]] — Karan Çaudri * [[Şamita Şetti]] — İşika Dhanracqir * [[Kim Şarma]] — Sancana * [[Priti Canqiani]] — Kiran * [[Amriş Puri]] — Maj. Gen. Xanna, Kiranın qayınatası * [[Şefali Şah]] — Nandini, Kiranın baldızı * [[Parzan Dastur]] — Ayuş, Nandinin oğlu * [[Saurab Şukla]] — Sancananın atası * [[Anupam Kxer]] — Kake * [[Arçana Puran Sinq]] — Prito * [[Helen]] — Miss Monika * [[Sindhu Tolani]] — İşikanın dostu == Filmin istehsalı == Filmin istehsalından əvvəl Amitabh Baççan karyerasında dirçəlişə cəhd etdi, ancaq bu az uğur idi. Həmçinin filmin istehsal şirkəti maliyyə tərəfdən iflasa uğramışdı. Bu vəziyyət onu pis vəziyyətə salmışdı ki, ortaya onun dostu rejissor/prodüser [[Yaş Çopra]] girir.<ref name=trib>{{cite web |url=http://www.tribuneindia.com/2001/20010304/spectrum/main1.htm |title=The Sunday Tribune — Spectrum — Lead Article |publisher=Tribuneindia.com |date=2001-03-04 |accessdate=2011-12-13}}</ref> Nəhayət ''Mohabbatein'' ilə o "qəhrəman" görüntü və yaşlı oyunçu olaraq daha gözəl rollar oynamağı bacarır.<ref name=trib/> Bu [[Amitabh Baççan]] və [[Şahrux Xan]]ın birlikdə rol aldığı ilk film olur. Birlikdə müxtəlif nəsillərdən iki boyük ulduz gətirdiyi kimi bu film üçün də böyük təsir yaratdı. Filmin çəkilişi Hindistan və İngiltərədə baş tutub.<ref>{{cite web |author=May 19, 2006 |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HE19Df01.html |title=Asia Times Online :: South Asia news, business and economy from India and Pakistan |publisher=Atimes.com |date=2006-05-19 |accessdate=2011-12-13 |archive-date=2011-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629021915/http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HE19Df01.html |url-status=dead }}</ref> [[Lonqlit]] Qurukul Universiteti üçün çəkiliş yeri olaraq seçilmişdir. [[Oksford Universiteti|Oksford]] və [[Kembric Universiteti|Kembric]] universitetləri də çəkiliş üçün istifadə olunmuşdur. Narayan Şankarın Rac Aryanla görüşməmişdən əvvəl gəzdiyi səhnəsi [[Kraliçanın Kolleci, Oksford]] yerləşən bölgədə çəkilmişdir. Dəmir yol səhnələri Hindistanda Panvel Maharaştrada olan Apta Dəmiryol Stansiyasında çəkilib. Karanın Kirandan dostluq xahişi etdiyi səhnənin çəkilişi Hindistanın Maharaştra bölgəsindəki Birla Mandir, Revdanda, Alibaq adlı yerlərində baş tutub. "Aankhein Khuli" musiqisinin çəkilişləri zamanı [[Cuqal Hansrac]]ın ayağı sınır və o bu səhnənin çəkilişlərinin qalan hissəsini tökmə bir geyimlə keçirməyə məcbur olur. [[Ayşvariya Ray]] qonaq oyunçu olaraq iştirak etməsinə baxmayaraq onun iştirakı kifayət qədər maraq yaradır və o öz rolu ilə müntəzəm xarakter canlandıraraq tərif qazanır.<ref>{{cite web |url=http://www.rediff.com/chat/trans/1129juga.htm |title=Transcript of the Jugal Hansraj Chat |publisher=rediff.com |date=2000-11-29 |accessdate=2011-12-13 |archive-date=2010-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101017051952/http://www.rediff.com/chat/trans/1129juga.htm |url-status=dead }}</ref> == Musiqi == {{Sinql |Başlıq = ''Aşiqlər'' |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |İfaçı = [[Çətin Lalit]] |Albom = |Format = [[Saundtrek albomu|Saundtrek]] |Yayımlanıb = 2000 |Studiya = [[Yash Raj Films|YRF Music]] |Janr = [[Saundtrek|Film saundtreki]] |Dil = |Müddət = 49:48 |Bəstəkar = |Sözlər = |Prodüser = [[Yaş Çopra]] |Mahnılar = |A tərəfi = |B tərəfi = |Əvvəlki = ''[[Sevgi haqqında bir neçə söz (film, 2000)|Sevgi haqqında bir neçə söz]]'' |Əvvəlkinin ili = 2000 |Başlıq = Aşiqlər |İl = 1983 |Sonrakı = ''[[Amma ürəyim hələ də Hindistanlıdır (film, 2000)|Amma ürəyim hələ də Hindistanlıdır]]'' |Sonrakının ili = 2000 |Səslənməsi = |Səslənmənin izahı = |Səslənməsi2 = |Səslənmənin izahı2 = }} {{Albomun reytinqi |mən1 = Planet Bollywood |reyt1 = {{Reytinq|9.5|10}}<ref name="Planet Bollywood">{{cite web|title=Mohabbatein Music Review|url=http://planetbollywood.com/Music/mohabbatein.html|accessdate=17 October 2011}}</ref> }} ''Aşiqlər'' filminin musiqiləri [[Çətin Lalit]] tərəfindən bəstələnib. Sözləri isə [[Anand Baxşi]]yə məxsusdur. Albom tamaşaçılar tərəfindən müsbət qarşılandı. Bu həmçinin 2000-ci illərin ən çox satılan Bollivud film musiqisi oldu.<ref>{{cite web |url=http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=286&catName=MjAwMC0yMDA5 |title=Internet Archive Wayback Machine |publisher=Web.archive.org |date=2009-01-22 |accessdate=2011-08-17 |archive-date=2009-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090122120910/http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=286&catName=MjAwMC0yMDA5 |url-status=unfit }}</ref> Planet Bollywood-dan Avinaş Ramçandani albomun reytinqini 9.5 olaraq qiymətləndirdi, əlavə olaraq: "''Aşiqlər'' bir neçə yeni müğənni ilə gözəl debüt edən, həbelə Çətin-Lalitin təqdirəlayiq işi və Anand Baxşinin parlaq sözləri ilə qurulmuş inanılmaz bir albomdur".<ref name="Planet Bollywood"/> {| class="wikitable" |- !# !Musiqi !Müğənni(lər) !Uzunluq |- | 1 |"Humko Humise Chura Lo" |[[Lata Mangeşkar]] & [[Udit Narayan]] | 07:52 |- | 2 |"Chalte Chalte" |[[Şveta Pandit]], Sonali Bhatawdekar, Pritha Mazumdar, Udhbav, Manohar Shetty & Ishaan | 07:38 |- | 3 |"Pairon Mein Bandhan Hai" |Shweta Pandit, Sonali Bhatawdekar, Pritha Mazumdar, Udhbav, Manohar Shetty & Ishaan | 07:01 |- | 4 |"Aankhein Khuli" |Lata Mangeshkar, Udit Narayan, Shweta Pandit, Sonali Bhatawdekar, Pritha Mazumdar, Udhbav,<br> Manohar Shetty, Şahrux Xan & Ishaan | 07:02 |- | 5 |"Soni Soni" |Udit Narayan, [[Caspinder Narula]], Shweta Pandit, Sonali Bhatawdekar, Pritha Mazumdar, Udhbav,<br> Manohar Shetty & Ishaan | 09:07 |- | 6 |"Chalte Chalte 2" |Shweta Pandit, Sonali Bhatawdekar, Pritha Mazumdar, Udhbav, Manohar Shetty | 02:49 |- | 7 |"Zinda Rehti Hain Unki Mohabbatein" |Lata Mangeshkar & Udit Narayan | 02:03 |- | 8 |"Mohabbatein Love Themes" |Instrumental | 02:20 |- | 9 |"Rhythms of Mohabbatein" |İnstrumental | 03:56 |} == Mükafatlar == === Filmfare Mükafatları === * [[Filmfare Ən Yaxşı Aktyor üzrə Tənqidçilər Mükafatı]] ([[Şahrux Xan]])<ref name=ff>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/368708.cms |access-date=2013-02-15 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225193855/http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/368708.cms |url-status=dead }}</ref> * [[Filmfare Ən Yaxşı Köməkçi Aktyor Mükafatı]] ([[Amitabh Baççan]])<ref name=ff/> * [[Filmfare Ən yaxşı Səs Dizayn Mükafatı|Ən Yaxşı Səsyazma]] Anuc Mathur * [[Filmfare İlin Ən Yaxşı Səhnəsi Mükafatı|İlin Ən Yaxşı Səhnəsi]] (Rac Aryan və Narayan Şankar arasındakı "Climax qarşıdurma" səhnəsinə görə təltif olunur) === Digər Mükafatlar === * IIFA Mükafatları — Ən Yaxşı Geyim Dizaynı ([[Karan Cohar]]) * IIFA Mükafatları — Ən Yaxşı Hekayə ([[Aditya Çopra]]) * Screen Mükafatı — Ən Yaxşı Musiqi Sözləri ([[Anand Baxşi]]) * Sansui Viewer Choice Movie Mükafatları — Ən Yaxşı Aktyor ([[Şahrux Xan]]) == Resepsiyon == === Kassa gəliri === ''Aşiqlər'' filminin kassa gəliri kifayət qədər uğurlu oldu. Filmin dünya üzrə kassa gəliri 74.11 kror ([[ABŞ dolları|US$]]13.49 milyon) təşkil edir.<ref name="Top Lifetime Grossers">{{cite web|title=Top Lifetime Grossers Worldwide|url=http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=312&catName=TGlmZXRpbWU=|publisher=Boxofficeindia.com|accessdate=26 December 2010|archiveurl=https://archive.is/20120525223922/http://www.boxofficeindia.com/showProd.php?itemCat=312&catName=TGlmZXRpbWU=|archivedate=25 May 2012|url-status=live}}</ref> Film həmçinin yerli kassalardan ən çox gəlir əldə edən ilin ikinci ən yüksək Hind filmi oldu və "Super Hit" elan olundu.<ref name="Box office"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{IMDb title|0213890}} [[Kateqoriya:Hindcə filmlər]] [[Kateqoriya:2000-ci ilin filmləri]] [[Kateqoriya:Hindistan filmləri]] q8qntlnl0zmqhjbcshqh0gj46dexjsw 0 313169 6557340 6462132 2022-08-01T04:03:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Film |adı = Bəziləri isti sevir |orijinal adı = Some Like It Hot |digər adı = |şəkil = Bəziləri isti sevir (film, 1959) poster.jpg |şəklin ölçüsü = 230 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Billi Uaylder]] |ssenarist = [[İ. A. L. Daymond]], Billi Uaylder<br />Robert Toeren, Mixael Loqan (tarixçə) |əsərin müəllifi = |prodüser = İ. A. L. Daymond, Billi Uaylder, Don Harrison |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Adolf Doyç]] |rollarda = [[Merilin Monro]]<br />[[Toni Körtis]]<br />[[Cek Lemmon]] |operator = [[Çarlz Lenq]] |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = Coan Soel |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Ekssentrik komediya]] |ilk baxış = [[29 mart]] [[1959]] |dil = [[ingilis dili]] |ölkə = {{USA}} |istehsalçı = |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = |vaxt = 119 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = 2009 |büdcə = {{nts|2883848}} [[dollar|ABŞ dolları]] |gəlir = $25 milyon |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 0053291 |vikianbar = }} '''Bəziləri isti sevir''' ({{Dil-en|Some Like It Hot}}) və ya '''Cazda yalnız qızlardır'''<ref name=tref1001 group=~/> ({{Dil-ru|В джазе только девушки}}) — rejissor və prodüser [[Billi Uaylder]]in musiqili komediya filmidir. Bundan başqa bu rejissorun əsas işlərindən birisi və ssenarist İzi Daymondla tandem nəticəsində işlənilmiş ikinci filmdir. Baş rolda [[Merilin Monro]], [[Toni Körtis]] və [[Cek Lemmon]] oynamışdırlar. Bu filmin ssenarisi [[Fransa]]da ekranlaşdırılmış "Sevgi fanfaraları" adlı filmin və [[1951-ci il]]də [[Almaniya]]da çəkilmiş eyniadlı remeykin motivləri əsasında yaradılmışdır. Filmdə təhlükəli qanqsterlərdən gizlənmək üçün məcburi şəkildə qadın paltarlarını geyinən iki musiqiçinin macəraları haqqında bəhs edilir<ref name=ref73/>. Həmçinin filmdə nümayiş olunan səhnələr ABŞ-da [[ABŞ-da spirtli içki qadağası|spirtli içkiyə qoyulan qadağa]] dövrünü əhatə edir. Film geniş ekranlara [[29 mart]] [[1959-cu il]]də, [[SSRİ]]-də isə artıq prokat şəklində [[22 avqust]] [[1966-cı il]]də çıxarılmışdır<ref>{{cite web | url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/686766/Some-Like-It-Hot | title=Some Like It Hot | publisher=[[:de:Encyclopædia Britannica|Encyclopædia Britannica]] | language=en | date=2013-07-20}}</ref>. "Bəziləri isti sevir" kinokomediyası uzun illər davam edən [[:ru:Студийная система|studiya sistemindən]] nəhayət müstəqil [[Prodüser|prodüsserləşdirmə]] sisteminə keçən zaman, mühüm bir mərhələyə çevrilmişdir. Filmin ssenarisində [[1950-ci il|50-ci illərin]] əxlaq normaları baxımından qəhrəmanların olduqca ədəbsiz atmacaları və süjet çevrilmələri mövcud idi. Seksual mənaları ifa edən səhnələrin nümayişi, senzura orqanları tərəfindən ənənəvi əxlaq normalarına zidd hərəkət kimi qiymətləndirilmişdir. Bununla belə, lent geniş prokata buraxılır və onun kinoteatrların ekranlarında nümayişi tədricən [[:en:Motion Picture Production Code|Hollivudun əxlaq kodeksindən]] imtinasına gətirib çıxarır. Tənqidçilər filmə əsasən müsbət rəy vermişdilər; mütəxəssislər tərəfindən isə, o, Amerika kino sənayesi tarixində ən yaxşı komediyalarından biri seçilmişdir. Janrların sərbəst qarışığı və müharibədən əvvəlki qanqster filmlərinə edilən parodiya mütəxəssislər tərəfindən yüksək dəyərləndirilmişdir<ref>{{cite web | publisher=[[:de:American Film Institute|American Film Institute]] | url=http://www.afi.com/100Years/laughs.aspx | title=AFI's 100 Years...100 Laughs, AFI's 100 Funniest American Movies Of All Time | date=2013-01-24 | language=en}}</ref>. Filmin ssenarisi, rejissor işi və aktyor oyunu həm seyirci, həm də jüri tərəfindən bəyənilmişdir. Çatışmazlıqlar arasında isə, tənqidçilər lazımsız [[epataj]]lığı və süjetin qeyri-təbiiliyini qeyd etmişdilər. Film üzərində işləyərkən, Merilin Monro ciddi psixoloji böhran yaşayır; o, intihar cəhdindən sonra bir müddət xəstəxanaya yerləşdirilir. Buna görə film üzərində işlərin tamamlanması təxminən 15-18 günə uzadılır, bu isə büdcədə artıq xərclərə səbəb olur. Bununla belə, filmdən alınan gəlir xərcləri qat-qat üstələyir: başlanğıcda 2,8 milyon dollar büdcəsi olan film, yalnız Şimali Amerikada təxminən 7 milyon dollar gəlir əldə edir. Məhz bu əsər ilə birlikdə Cek Lemmonun rejissor Billi Uaylderlə uzun illər davam edən uğurlu əməkdaşlığı başlayır. Film "[[Oskar mükafatı|Oskar]]" mükafatını və "[[Qızıl Qlobus mükafatı|Qızıl Qlobusun]]" daha 3 mükafatını qazanmışdır. Amerika Kinosənəti İnstitutu (AFI) onu bütün zamanların [[:ru:100 самых смешных американских фильмов за 100 лет по версии AFI|ən yaxşı komediyası]] elan etmişdir. Filmdə ifa olunan mahnılar, xüsusilə də "[[I Wanna Be Loved by You]]" böyük populyarlıq əldə etmişdir. Qəhrəmanların cümlələri sonralar ingilis dilinin danışıq versiyasına daxil edilmişdir. == Məzmunu == {{Məzmun}} [[Çikaqo]], [[1929-cu il]]in qış ayları, [[ABŞ-da spirtli içki qadağası|spirtli içki qadağasının]] qoyulduğu dövr. Xəfiyyə Malliqan informatorun (xəbər verənin) təkidi ilə, kriminal aləmdə "Ağ Getr" ləqəbi ilə tanınan Kolombonun gizli içki müssisəsini bağlayır. Bu müəssisədə çıxış edən iki musiqiçi — [[saksofon]]çu Co və [[kontrabas]]çı Cerri pulsuz və işsiz qalırlar. Bundan qəzəblənən Kolombo, polisin xəbərçisi "Dişqurdalayan" Çarlini benzindoldurma qarajında [[Müqəddəs Valentin günü qırğını|taparaq güllələyir]]. Təsadüfən həmin qaraja gəlmiş musiqiçilər lazımsız şahidə çevrilirlər. Möcüzəvi şəkildə gözdən itən Co və Cerri görkəmini dəyişməyi və qastrola çıxan qadın caz orkestrinə işə düzəlməyi qərara alırlar; onlar qadın paltarlarını geyinərək, özlərini Jozefina və Dafna adlı mövcud olmayan Şeboygen [[konservatoriya]]sının məzunları kimi qələmə verirlər<ref group="~">Sheboygan, — [[Viskonsin]] ştatında yerləşən və əhali sayı 50 min nəfər (2010-cu il) olan kiçik bir şəhərdir</ref>. "Gözəlçə Syunun kübar cazı" ({{Dil-en|Sweet Sue and Her Society Syncopators}}) qastrol çərçivəsində [[Florida]] ştatındakı "Seminole-Ritz" [[Mehmanxana|otelinə]] yollanır. Hələ qatarda Jozefina və Dafna ''Sugar'' (yəni Şəkər) ləqəbli orkestrin solisti Dana Kovalçik ilə tanış olurlar. Söhbətcil Dana [[Burbon (içki)|burbonu]] xeyli içdikdən sonra yeni tanışlarla ən yaxın planları ilə bölüşür — onun ən böyük arzusu, [[Quşların miqrasiyası|quşlar kimi]] qışda cənub sahillərə uçub gələn milyonçuların birisi ilə yeni həyat qurmaqdır. Co [[:en:Sexual attraction|seksual]] və eyni zamanda da yüngülxasiyyət Dana ilə [[Flirt|eşqbazlıq]] etməyi qərara alır. Orkestr oteldə yerləşdirilir; buranın kirayənişinləri olduqca yaşlı və varlıdır. Qızlar gündüz istirahət edir, publika önündə isə yalnız axşam çıxış edirlər. Orkestr inzibatçısının oğurlanmış əşyalarını istifadə edən Co, gözəlçə Dananın qarşısında "[[Royal Dutch Shell|Şell Oyl]]" neft imperiyasının varisi Cunior ({{Dil-en|Junior}} — kiçik) obrazında peyda olur və [[Keri Qrant]]ın tələffüz tərzini təqlid etməyə başlayır. Bütün bu yalanları həqiqət kimi qəbul edən sadə [[Bələdçi|dəmiryolu konduktorunun]] qızı Dana, özünü pisikdirməmək üçün Şeboygen konservatoriyasını bitirdiyini bildirərək, özünü əsl dünyəvi qadın kimi təqdim edir. Həmin vaxt Dafna-Cerriyə oteldə istirahət edən yaşlı və ekssentrik milyonçu Üçüncü Osqud Fildinq maraq göstərməyə başlayır. Sadəlövh Dananı aldadan Co-Cunior, onu Osqudun yaxtasına aparır. Heç bir şeydən şübhələnməyən gözəlçə Dana yaxtaya daxil olur və burada o, "neft maqnatının" qadınlarla ünsiyyətdə hiss etdiyi saxta soyuqluğu sağaltmağa çalışır. Bu zaman Osqud Dafnaya öz sevgisini etiraf edir və onunla evlənmək istədiyini bildirir; o, bunun üçün Dafnaya (yəni Cerriyə) brilyantlarla örtülmüş qiymətli qolbağı hədiyyə edir. Qız roluna tamamilə alışmış Dafna-Cerri tələsik boşanmaya və ömürlük [[aliment]]lərə ümid edərək, milyonçunun təklifini qəbul edir. Bu arada, [[Mafiya|italyan mafiyası]] "İtaliya Opera Həvəskarlarının Qurultayı" adlı yığıncağın qonaqları qismində maskalanaraq, otelə daxil olurlar. Co və Cerri yenidən xilas olmalıdırlar; Kolombo və burada iştirak edən digər mafiya üzvləri onları tanıyırlar. Musiqiçilər qaçarkən, təsadüfən başqa bir qanqster məclisinə daxil olurlar və artıq burada hər kəs Kolombonun namərd qətlinin şahidi olurlar. İndi onları bütün mafiya üzvləri axtarır. Co yola düşərkən, otel nömrəsindən gözəlçə Danaya zəng vurur və özünü yenə də milyonçu Cunior kimi təqdim edir. O, münasibətləri davam etdirməyin mümkünsüz olduğunu bildirərək, təcili yola düşmək barədə ona məlumat verir və vidalaşır. Musiqiçilər oteldən qaçaraq, Dafnanın həyat yoldaşının köməyinə əl atmağı qərara alırlar. Qarşısında ölüm təhlükəsi olduğunu anlayan Co, çarəsiz Danaya vida öpüşünü bağışlamağa yetişir və ona hər şeyi etiraf edir. Gözəlçə Dana sevdiyi şəxsin ardınca getməyi arzuladığını bildirərək, deyilən hər bir yalan sözü bağışlayır. Qaçaqlar Osqud Fildinqin motorlu qayığına minərək, mafiya üzvlərindən xilas olurlar. Sonda Cerri aşiq milyonçuya nigayın mümkünsüz olacağını izah etməyə çalışır. Bütün arqumentlərin tükəndiyini görən Cerri, başındakı pariki çıxarır və kişi olduğunu elan edir. Lakin Fildinq buna təmkinlə cavab verir: "Hərənin öz çatışmamazlığı vardır!" ({{Dil-en|Nobody's perfect! — Heç kəs kamil deyil!}}). {{məzmun-son}} <div style="float:left; width:48%;"> == Rollarda == * [[Merilin Monro]] — ''"Gözəlçə" (Dana Kovalçik)''<ref name=tref1002 group=~/> * [[Toni Körtis]] — ''Co / Jozefina'' (qadın səsini [[Pol Friz]] dublyaj etmişdir ([[:en:Paul Frees|en]])) * [[Cek Lemmon]] — ''Cerri / Dafna'' * [[Corc Raft]] — ''Kolombo "Ağ Getrlər"'' * [[Pet O'Brayen]] ([[:en:Pat O'Brien (actor)|en]]) — ''Malliqan, xəfiyyə'' * [[Co E. Braun]] ([[:en:Joe E. Brown (comedian)|en]]) — ''Üçüncü Osqud Fildinq'' * [[Nehemiya Persoff]] ([[:en:Nehemiah Persoff|en]]) — ''"Kiçik Bonapart", mafiyanın başçısı'' * [[Coan Şouli]] ([[:en:Joan Shawlee|en]]) — ''Gözəlçə Syu, orkestrin dirijoru'' * [[Billi Qrey]] ([[:en:Billy Gray (comedian)|en]]) — ''Siq Polyakoff, musiqi meneceri'' * [[Corc E. Stoun]] ([[:en:George E. Stone|en]]) — ''"Dişqurdalayan" Çarli, xəbərçi'' * [[Barri Deyv]] ([[:en:Dave Barry (actor)|en]]) — ''Baynstok, inzibatçı'' * [[Beverli Uills]] — ''Dolores, gözəlçə Dananın oteldəki qonşusu'' * [[Mayk Mazurki]] — ''Kolombonun dəstəsinə qoşulmuş qanqsterlərdən birisi'' </div><div style="float:right; width:48%;"> == Çəkiliş qrupu == * ssenari müəllifi — [[İ. A. L. Daymond]], [[Billi Uaylder]] * prodüsser — İ. A. L. Daymond, Billi Uaylder, Don Harrison ([[:en:Doane Harrison|en]]) * rejissor — Billi Uaylder * bəstəkar — [[Adolf Doyç]] ([[:en:Adolph Deutsch|en]]) * quruluşçu operator — [[Çarlz Lenq]] ([[:en:Charles Lang|en]]) * montajçı — [[Artur P. Şmidt]] ([[:en:Arthur P. Schmidt|en]]) * aktyor seçimi — Fil Bencamin * quruluşçu rəssam — [[Ted Heyvort]] ([[:en:Ted Haworth|en]]) * dekorçu — [[Edvard Ci Boyl]] ([[:en:Edward G. Boyle|en]]) * kostyumçu — [[Orri-Kelli]] ([[:en:Orry-Kelly|en]]) * qrimçi — Emili Lavin * xüsusi effektlərin quruluşçusu — Milt Rays, Deniel Xayes * səs operatoru — Fred Lau </div>{{clear}} ==İstehsal== ===İstehsaldan öncəki dövr=== {{Sitat qutusu |title = |width = 29em |fontsize = 120% |quote = ...Mənim əsərimdə sizin hər hansı bir mənanı aşkarlamağınızdan asılı olmayaraq, onların filmin süjetinə qaçaqmalçılıq yolu ilə, yəni sanki gizlincə gətirildiyini deyə bilərəm {{oq|en|Whatever meaning you will find in my pictures, it's all put in kind of contraband, you know — sort of smuggled in.}} |source = — Billi Uaylder{{sfn|Gemunden|2008|с=100}} |fontsize = |quoted = 1 |align = right |bgcolor = #c6dbf7 }} 1950-ci ilə kimi ABŞ kinematoqrafiyasında studiya sistemi (''house style'' {{ref-en}}) hakim mövqe tuturdu. Həmin studiyalara bütün istehsal gücləri (texnika, pavilyonlar, dekorasiyalar) məxsus idi və onların hər biri müxtəlif janrlarda ([[Vestern filmi|vestern]], [[qanqster filmi]], müzikl və s.) ixtisaslaşmışdılar{{sfn|Kerr|2010|с=121}}. Bu vertikal çərçivəsində, kino ulduzlar "[[:ru:Студийная система#Современная студийная система|Böyük altılıqla]]" sərt müqavilə öhdəlikləri ilə bağlı idilər. 1930—1950-ci illərin səciyyəvi xüsusiyyətlərindən birisi də, həmin dövrsə fəaliyyət göstərən rejissorların yol verilən ekran əxlaqının çərçivələrinə ciddi şəkildə nəzarət edən [[Heys kodeksi]]ndən asılı olmaları idi{{sfn|Kerr|2010|с=122}}. 1950-ci illərin ortalarında ABŞ kinoistehsalında qlobal dəyişikliklər baş verir. Studiya sisteminin yerinə müstəqil istehsal sistemi gəlməyə başladı (amerikalılar bu sistemi ''Package-unit system'' adlandırmışdılar). Konkret film yaradılarkən, ən münasib icraçı və mütəxəssislərdən ibarət "paket" formalaşırdı. Bu cür yanaşmanın ilk nümunələrindən biri "[[Gənc aslanlar (film, 1948)|Gənc aslanlar]]" filmi olur{{sfn|Kerr|2010|с=124}}. 1957-ci ildə yaradılmış [[Mirisch Brothers]] şirkəti ([[:en:Mirisch Company|en]]) yeni nəslin müstəqil prodüsserləşdirmə mərkəzinə çevrilir. Miriş qardaşları kinopavilyon və dekorasiyalara sahib deyildilər, onlar bütün avadanlıqları çəkiliş zamanı icarəyə götürürdülər. Onlar kinoulduzları, eləcə də bütün personalı hər yeni film üçün birdəfəlik [[frilanser]] (yəni ştatdankənar işçi) kimi işə götürürdülər. Ulduzlar artıq fiksajlanmış məbləği deyil, filmin nümayişlərdən əldə etdiyi gəlirin faizinə razılaşırdılar və beləliklə, onların gəlirləri kəskin artırdı{{sfn|Kerr|2010|с=122}}. 1958-ci ildə Billi Uaylder "azad agent" kimi ölkənin aparıcı rejissorlarından biri olur. Növbəti müqaviləni o və onun Ashton Productions adlı şirkəti məhz Mirisch Brothers-lə bağlayır. Uaylderin sonuncu filmləri dəyişkən uğura malik idi. Mirisch Brothers-in birgə prodüsserliyi ilə ekranlaşdırılmış "Sent-Luis ruhu" və "[[Günortadan sonra məhəbbət (film, 1957)|Günortadan sonra məhəbbət]]" filmləri tənqidçiləri tərəfindən yaxşı qəbul edilmişdir, lakin kifayət qədər gəlir əldə edə bilmir{{sfn|Eagan|2010|с=552}}<!--<ref name=ref2/>-->. 1957-ci ilin sonlarında çıxan "İttiham şahidi" filmi ([[:ru:Свидетель обвинения|ru]]) kifayət qədər pul qazanır və Uaylderin məhz kommersiya rejissoru olduğunu təsdiqləyir{{sfn|Phillips|2010|с=208}}. ===Ssenari=== [[Fayl:Gloria Swanson & Billy Wilder - ca. 1950.JPG|180px|thumb|left|Billi Uaylder və [[Qloriya Svenson]], 1950-ci illər]] Əslən Şərqi Avropadan olan Billi Uaylder və İzi Daymond 1955-ci ildə tanış olurlar. Onların ilk birgə işi sayılan "Günortadan sonra məhəbbət" filminin çəkilişləri nəhayət 1957-ci ildə bitdikdən sonra, növbəti layihənin icrasına start verilir{{sfn|Phillips|2010|с=211}}. Studiya sisteminin tədricən aradan qalxması film müəlliflərinin əhvalına təsir göstərir. Uaylder müsahibələrin birində bildirdiyinə görə, rəhbərliyi altında ekranlaşdırılan "Yeddinci il gicişməsi" filmində senzura ilə əlaqədar başlanğıcda düşünülmüş səhnələrin bir çoxu reallaşmamışdır və o, sonralar bir çox problemlərlə üzləşmişdir{{sfn|Horton|2001|с=124}}. Burada isə Miriş qardaşları və prodüsserlər tərəfindən rejissor Uayldera kart-blanş verilmişdir<ref>Cameron Crowe: ''Hat es Spaß gemacht, Mr. Wilder?'' engl. Originaltitel: ''Conversations with Wilder''. Diana Verlag, 2000, ISBN 3-8284-5031-8, S.&nbsp;161.</ref>. "Onlar məndən soruşdular ki, filmin adı nə olacaq, film nə haqqında olacaq və filmdə kimlər oynayacaq — daha böyük bir azadlıq haqqında heç fikirləşmək də olmazdı — deyə o qeyd edir, — lakin hər şeydən əvvəl mən [[Keri Qrant]] və ya [[Robert Hatton]] ([[:en:Robert Hutton (actor)|en]]) kimi ssenari yazmalı idim"<ref>Glenn Hopp: ''Billy Wilder, sämtliche Filme''. Taschen Verlag, Köln 2003, ISBN 3-8228-1685-X, S.&nbsp;122.</ref>. İndi cəmi bir məsələ qalırdı uyğun aktyor azaddırmı və təklif onu qane edəcəkmi{{sfn|Horton|2001|с=113}}{{sfn|Kerr|2010|с=118}}. Uaylder [[1957-ci il]]in yazında öz köhnə tanışı Robert Toeren ilə görüşür ([[:de:Robert Thoeren|de]]). O, Uaylderə öz köhnə filminin motivləri əsasında ssenari yaratmağı təklif edir. Söhbət müharibədən qabaq ekranlaşdırılmış "Sevgi fanfaraları" ("Fanfare damour") adlı fransız komediyasından və onun 1951 ilə aid alman adaptasiyasından gedirdi ([[:de:Fanfaren der Liebe|de]])<ref name=ref1/><ref name=ref5/>. Almaniyada kinoəsər o qədər məşhurdur idi ki, 1953-cü ildə onun "Fanfaren der Ehe" adlı davamı (yəni sikveli) buraxılmışdır{{sfn|Kerr|2010|с=125}}. Alman filminin süjeti, öz xarici görünüşünü dəyişən və öz geyimlərini tədricən qadın paltarları ilə əvəzləyən iki kişi haqqında bəhs edirdi{{sfn|Ginsberg&Mensch|2011|с=392}}<ref>[[Thomas Bräutigam]]: ''Stars und ihre deutschen Stimmen. Lexikon der Synchronsprecher'' (Daten-CD). Schüren-Verlag, Marburg 2009, ISBN 978-3-89472-627-0.</ref><ref>[http://www.synchrondatenbank.de/movie.php Synchronsprecher von ''Manche mögen’s heiß''.] In: ''Synchrondatenbank.'' private Website. Abgerufen am 27. Februar 2014.</ref><ref>[https://www.synchronkartei.de/index.php?action=show&type=film&id=2070 Synchronsprecher von ''Manche mögen’s heiß''.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140111103736/https://www.synchronkartei.de/index.php?action=show&type=film&id=2070 |date=2014-01-11 }} In: ''Deutsche Synchronkartei.'' private Webseite. Abgerufen am 19. Februar 2013. (Anmerkung: H. Hoffmann ist als Synchronsprecher von Mazurki nicht zu 100 % gesichert.)</ref>. Uaylder həmin filmlə yaxından tanış olmaq və müəllif hüquqları məsələsi ilə mümkün qədər tez həll etmək üçün 1951-ci ilin surətini sifariş edir. Sevgi fanfaralarını həmin janrın şedevrlərinə daxil etmək olduqca çətin idi{{sfn|Ginsberg&Mensch|2011|с=392}}. Uaylder filmi üçüncüdərəcəli və "təsviredilməz dərəcədə dəhşətli" adlandırır, lakin filmin məzmununda onun axtardığı mövzu var idi{{sfn|Phillips|2010|с=211}}. Uaylder bu mövzunu əhatə edəcək gələcək film ssenarisi üçün {{nts|27500}} dollara 10 illik opsionu əldə edir{{sfn|Gemunden|2008|с=24}}. Beləliklə gələcək amerikan komediya filminin titrlərinə tarix müəllifləri kimi Robert Toeren və Mixael Loqan düşür (1951-ci il filminin ssenaristləri kimi){{sfn|Ginsberg&Mensch|2011|с=392}}. 1957-ci ilin iyununda "Günortadan sonra məhəbbət" ekranlara buraxılır və komanda tam olaraq yeni ssenarinin yazılmasına qoşulur. Birinci variantda filmin süjeti müasir zamandan bəhs edir. Daymond və Uaylder seyirci auditoriyasının kişinin qadın obarıza çevrilməsini necə qəbul edəcəkləri barədə dərhal mübahisəyə başlayırlar. İzi Daymond "Çarleya xala" (1892) adlı məşhur ingilis ortaoyununun əsasında [[1941-ci il]]də çəkilmiş "Çarli xala" ([[:en:Charley's Aunt (1941 film)|en]])<ref name=tref1011 group=~/> komediyasını xatırlayır. 1941-ci ilin filmi tamaşaçıların səmimiyyəti ilə qəbul olunmuşdur, yaxşı prokata malik idi, deməli yeni layihə də tamaşaçını cəlb edə bilərdi{{sfn|Horton|2001|с=75}}. [[Fayl:Fanfares damour 1935.jpg|250px|thumb|right|<center>[[1935]]-ci ildə istehsal edilmiş ''"[[Sevgi fanfarı (film, 1935)|Sevgi fanfarı]]"'' adlı Fransa filmindən ikonik səhnə.{{sfn|Ginibre|2005|с=21}}</center>]] 1958-ci ilin yanvarında ssenarinin böyük hissəsi artıq yazılmışdır. Süjetin başlanğıcı heç bir şübhə doğurmurdu, lakin məntiqi sonluğu dərhal tapmaq müşkül işə çevrilir. İki musiqiçi-kişi iş axtarışında öz görkəmlərini dəyişərək, qızların ansamblına düşürlər. Onlardan birisi ansamblın solistinə aşiq olur və bir müddət ondan kişi olduğunu gizlədir. Ssenariçilər məzmunun necə inkişaf etməli olduğunu dərhal tapa bilmirlər, axı məntiqi düşünüldükdə o qıza dərhal kişi olduğunu etiraf etməli idi{{sfn|Horton|2001|с=123}}. Məhz elə o zaman da qanqsterlər tərəfindən təqib olunan musiqiçilərin macəraları ideyası yaranmışdır{{sfn|Phillips|2010|с=212}}. Həmçinin film süjetinin müasir dövrdən [[1920-ci il|20-ci illərə]] köçürmək qərara alınmışdır. Ssenaridə "spirtli içkilərə qoyulan qadağa" zamanı Müqəddəs Valentin Günü qırğını adı ilə məşhurlaşmış kədərli hadisələr öz əksini tapmışdır. Burada həmçinin 1930-cu illərə aid filmlərdən istinadlar əlavə edilmişdir. Məsələn, Kiçik Bonapart personajı — tarixdə ilk səsli qanqster filmi olan "Balaca Sezar"-ın allüziyasıdır{{sfn|Phillips|2010|с=214}}. Filmin ssenarisinə bəzi real hadisələr də təsir etmişdir. 1958-ci ilin fevralından iyuluna kimi Hollivudda baş vermiş musiqiçilərin tətili mətndə kasıb musiqiçilərin Polyakovun agentliyinə getməsi zamanı qeyd edilir. Ümumilikdə ssenari həmin dövr üçün kifayət qədər riskli və publikanın alışdığından fərqli alınmışdı, belə ki, [[Devid Selznik]] musiqili komediyada atışma və musiqiçilərin öldürülməsi səhnələrinin yer alacağını öyrəndikdə, filmin uğursuzluqla nəticələnəcəyini deyərək, kolleqlarını çəkilişlərdən yayındırmağa çalışmışdır. Buna baxmayaraq ssenaristlər məsləhətə qulaq asmadılar, və hər şeyi öz bildikləri kimi etdilər{{sfn|Horton|2001|с=123}}. Filmə müvəqqəti olaraq ''Not Tonight, Josephine!'' (Bu gün yox Jozefina!) adı verilir. Hazırki "Like Some It Hot" adını isə Daymond təklif edir; o, bu cümləni baş qəhrəmanın işlətdiyi replikadan götürür. 1920-ci illər — cazın çiçəklənmə dövrü idi və ''hot'' ifadəsi (yəni hərarətli, həyəcanlandırıcı melodiya mənasında) çox uğurla səslənirdi. 1939-cu ildə ABŞ prokatında həmin adda başqa bir musiqili film nümayiş olunurdu, ancaq ssenaristlər leqal xarakterli problemlərin olmayacağına əmin idilər{{sfn|Phillips|2010|с=212}}<ref name=ref4/>. Təxminən bir il davam edən gərgin işdən sonra, ssenarinin qaralama versiyası nəhayət 1958-ci ilin may ayında bitmişdir. Çəkilişlərin əvvəlinə film materialının üçdə ikisini ehtiva edən ikinci ssenari variantı artıq hazır idi{{sfn|Cousins|2002|с=48}}. Ssenarinin son üçdə biri artıq çəkilişlər gedişatı zamanı tamamlanmışdır; bu Uaylder üçün adi təcrübə idi. Ssenarinin yekun variantı 156 səhifə təşkil edirdi{{sfn|Heritage|2008|с=132}}. ===Aktyor seçimi=== {{Sitat qutusu |title = Qonorarlar |width = 29em |fontsize = 100% |quote = :Merilin Monro $300 min + prokat gəlirinin 10% :Cek Lemmon $100 min :Toni Körtis $100 min + prokat gəlirinin 5 % :Billi Uaylder $200 min + prokat gəlirinin 18 % :İzi Daymond $60 min{{sfn|Phillips|2010|с=213}}{{sfn|Gemunden|2008|с=100}} |source = |fontsize = |quoted = |align = left |bgcolor = #c6dbf7 }} 1958-ci ilin yazında, ssenari üzərində iş sona yaxınlaşırdı, həmin dövrdə aktyorların seçiminə başlanılır. Uaylder gələcək işlər barəsində artıq tamamilə aydın təsəvvürə malik idi. O, heç bir kompromiss olmadan ali dərəcəli bir əsər kimi düşünülürdü. Prodüsserlər filmin uğursuzluqdan tam sığortalanması üçün ən məşhur ulduzların layihəyə cəlb edilməsinə hazır idilər{{sfn|Maslon|2009|с=22}}. Ssenaristlər əsasən 1950-ci illərdə ABŞ-ın əsas komediya aktyorları olan [[Denni Key]] və [[Bob Houp]]un aktyor obrazları üzərində fikirlərini cəmləsələr də, sonradan Uaylder daha gənc aktyorlarla işləməyə qərar verdi. Uaylder öz seçimini daha gənc aktyorların xeyrinə verir. Onun diqqətinə ilk olaraq Hollivudda artıq məşhurlaşan Toni Körtis düşür. Uaylderin yadında o, "Uğurun şirin qoxusu" filmində oynadığı rol ilə qalmışdır. Birinci müqavilə Körtis ilə imzalanmışdır, özü də Uaylderin fikrincə, o, istənilən əsas kişi rolunu oynaya bilərdi. Miriş qardaşları isə əksinə, hesab edirdilər ki, Co-Jozefina roluna ancaq [[Frenk Sinatra]] uyğun gələ bilərdi. Uaylder təşəbbüslə razılaşmır (Sinatra özünün mürəkkəb xasiyyəti ilə tanınırdı), aktyorun özü də həmin təklifə cavab verməyi lazımsız hesab edir. Həmçinin [[Eddi Kantor]], [[Cek Benni]] və digər bu kimi aktyorlarla müqavilə bağlamaq müzakirə olunurdu{{sfn|Maslon|2009|с=126}}. Cek Lemmonu rejissor "Dəlisov əyləncə gecəsi" filmdə onun rolu üzrə gözaltı etmişdir. Rejissor əvvəlcədən xəbərdarlıq edir ki, filmin böyük hissəsində o, qadın paltarını geyinməyə məcbur olacaq, lakin Lemmon bu təklifi dərhal qəbul edir{{sfn|Horton|2001|с=124}}. Rejissor "United Artists" şirkətinin distribyutorlarından gələn müəyyən təzyiqlərə davam gətirməyə məcbur oldu. Lemmonu orada "o qədər məşhur olmayan bir ulduz" hesab edirdilər, lakin rejissor Cekin namizədliyini müdafiə etməyi bacarır{{sfn|Maslon|2009|с=25}}. {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | başlıq = ''1930-cu illərin ikonik qanqster filmi hesab edilən [[Çapıqlı üz (film, 1932)|"Çapıqlı üz"]] (aktyor [[Pol Muni]]) filmindən səhnə (solda) və [[Merlin Monro]] [[1954]]-cü ildə (sağda)'' | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon = | şəkil1 = Muni Scarface 2.JPG | alt1 = | miqyas1=188 | izah1 = | şəkil2 = Marilyn Monroe, Korea, 1954 (3).jpg | alt2 = | miqyas2=185 | izah2 = }} Əsas qadın rolu layihənin həm ən məsuliyyətli, həm də ən zəif nöqtəsi idi. Gözəlçə Dana rolu üçün əvvəlcə [[Mitsi Geyno]]r, [[Odri Hepbern]] və [[Elizabet Teylor]]un namizədliyinə baxılsa da, onlar vokal imkanlarım məhdudluğu və ya obraz çatışmazlığına görə təmin etməmişlər. Uaylder 1958-ci ilin aprelində [[Merilin Monro|Merlin Monrodan]] məktub alır. Aktrisa artıq iki ilə yaxın bir müddət idi ki, heç bir filmdə çəkilmirdi və buna görə də o, rejissorun yeni işində maraqlı olduğunu bildirir. Uaylderin bundan öncəki layihəsi hesab edilən "Yeddinci gün gicişməsi" filmində Merilin ilə çox uğursuz iş təcrübəsi olmuşdur. Aktrisanın şıltaqlığı o zaman çəkiliş qrafikinin pozulmasına gətirib çıxarmışdı, bununla belə rejissor filmin kommersiya uğurunun məhz Monro şəxsiyyəti ilə bağlı olacağını çox yaxşı anlayırdı{{sfn|Chandler|2002|с=201}}. Uaylder Monroya "gözəlçə Dana" rolunu təklif edir və ona həmin personaj barəsində ətraflı məlumat verən beş səhifəlik kitabçanı göndərir. İlk oxunuşdan sonra Monro çox narazı qalır. Aktrisaya [[20th Century Fox|Fox]] və [[Metro-Goldwyn-Mayer|MGM]] kimi kinoşirkətlərdən digər maraqlı təkliflər də gəlirdi və o, buna görə tərəddüd edirdi. Monronu ekranda nümayiş olunan amplua qane etmirdi, burada isə ona yenidən "küt sarışın gözəlçənin" rolu təklif olunurdu. Merilin oynayacağı personajı bu cür izah edirdi: "Bu qəhrəman qadını heç kişidən seçə bilmir". [[1955-ci il]]dən aktrisa "aktyor ustalığı" dərsləri ilə məşğul olurdu və buna görə də o, daha mürəkkəb rolları ifa etməyə tam hazır olduğunu düşünürdü. Nəhayət, aktrisanın seçiminə onun həyat yoldaşı [[Artur Miller]] təsir göstərir. Məşhur dramaturq ssenarini oxuyaraq, mətnin keyfiyyətini qiymətləndirir və həmçinin Merilini hər şeyin qaydasında olduğuna inandırır: filmdə çəkilən digər personajlar da qadın paltarlarını geyinmiş kişiləri tanıya bilməyəcəklər. Film çox uğurlu bir əsər ola bilərdi. Bundan başqa, həyat yoldaşlarına pul çox lazım idi, yeni müqavilə isə, təkcə təsbit edilmiş qonorara deyil, həmçinin prokatdan gələn faizləri əldə etməyə imkan yaradırdı. Bu sonuncu arqument idi. Monro [[28 aprel]] [[1958-ci il]]də filmdə iştirak etmək üçün müqaviləni imzalayır{{sfn|Phillips|2010|с=214}}{{sfn|Maslon|2009|с=19}}. Gələcək filmin cərəyan etdiyi zaman və yer ([[Çikaqo]], [[1929-cu il]]) ikincidərəcəli aktyorların seçiminə çox təsir etmişdir. Qanqster filmlərində rol almış Corc Raft və Pet O'Brayen, 1940-ci illərin məşhur aktyorları idilər. 1950-ci illərin sonlarında onların populyarlığı artıq yox dərəcəsində idi, lakin auditoriya onları yaxşı xatırlayırdı. Amerika tamaşaçısı üçün onlar demək olar ki, ümumi isim qəhrəmanları idilər: Raft (qanqster) və Pet O'Brayen (polis) və bu filmin parodiya başlanğıcı ilə müvəffəqiyyətlə uyğunlaşırdı{{sfn|Phillips|1998|с=199}}{{sfn|Armstrong|2004|с=89}}. Uaylder filmdə öz köhnə tanışı və kriminal avtoritet rollarının kanonik ifaçısı sayılan Edvard Q. Robinsonu görməyi çox istəyirdi, lakin onunla ortaq məxrəcə gələ bilməyir. Onun əvəzinə filmdə onun oğlu — Kiçik Robinson çəkilir. Napoleon rolu məşhur televiziya aktyoru Nehemiya Persoffa qismət olur{{sfn|Mirisch|2008|с=101}}. İkinci planın tipajları üçün Uaylder parlaq və xarizmatik aktyorları seçir. Qeyri-adi və ekssentrik Osqud Fildinq roluna 1930-cu illərdə ekranlaşdırılan məşhur "Böyük Elmer" ([[:en:Elmer, the Great|en]]) filmində baş rola çəkilmiş aktyor Coy İ. Braunu dəvət edirlər. "Sweet Sues Society Syncopators" qrupunun lideri isə məşhur aktrisa Coan Şoli olur{{sfn|Phillips|2010|с=215}}. Layihənin gələcəyi istedadların axtarışı üzrə ABŞ-ın ən nüfuzlu kinoşirkətlərindən biri olan, [[MCA Inc|MCA]] ([[:en:MCA Inc.|en]]) aktyor agentliyi ilə sıx bağlı idi. MCA şirkətini Mirisch Corporation ilə yaxşı tərəfdaşlıq münasibətləri bağlayırdı. Digər tərəfdən, hollivud ulduzlarının əksəriyyəti agentliyin müştəriləri idi{{sfn|Kerr|2010|с=121}}{{sfn|McDonald|2000|с=71}}. MCA hələ studiya sistemi şəraitində işləyirdi. Merilin Monronun həmin anda Fox, Cek Lemmonun isə [[Columbia Pictures]] ilə müqaviləsi var idi. Corc Raft və Oet O'Brayen qanqster saqaları üzrə ixtisaslaşmış [[Warner Bros.]] studiyasına "məxsus" idilər{{sfn|Curtis|2009|с=6}}. Yalnız Toni Körtis müstəqil agent kimi, həyat yoldaşı [[Canet Li]] ilə birlikdə artıq şəxsi şirkətin təşkili ilə məşğul idi. MCA-nın səyləri nəticəsində, "Bəziləri isti sevir" filmi Package-unit system-in ilk nümunələrindən biri oldu; şirkət nümayəndələri, musiqili-komediya və qanqster-döyüş janrlarını özündə birləşdirən müxtəlif planlı əsəri çəkməyə qadir bir komanda toplayırlar{{sfn|Kerr|2010|с=121}}{{sfn|McDonald|2000|с=71}}. ===Çəkilişlərə hazırlıq=== [[Fayl:Monroe and Curtis in Some Like it Hot.JPG|220px|thumbnail|left|Monro və Kurtisin iştirakı ilə film səhnəsi]] Merilin Monronun Fox studiyası ilə müqaviləsi, onun yalnız rəngli filmlərdə çəkilməsini tələb edirdi. Uaylder, Monronun tələbi ilə rəngli lent üçün bir neçə nümunə yaradır, lakin sonda o, [[Nuar filmi|nuar janrında]] (yəni ağ-qara) film çəkmək barəsində qərar qəbul edir. Ümumiyyətlə Uaylder rəngli filmləri sevmirdi, ssenarist Deymondla birlikdə, yeni filmi də müharibədən əvvəlki dövrə aid, ağ-qara qammanın daha uyğun göründüyü qanqster filmləri kimi çəkmək istəyirdi. Lakin, Monro rejissora dedi ki, qadın kimi qrimlənmiş iki kişi bu halda iki çox makiyajlı gey kimi görünəcək. Monro Uaylderin fikri ilə razılaşmaq məcburiyyətində qaldı{{sfn|Phillips|2010|с=217}}{{sfn|Eagan|2010|с=552}}. Çəkiliş startına təxminən bir ay öncə, yəni pre-prodakşn mərhələsində, aktyorlar qadın obrazına alışmağa çalışır və onlara qrim və geyimləri seçməyə başlayırlar. Aktyorlara dərs vermək üçün, kinokompaniya tanınmış qadın [[Draq kuin|impersanatoru]] Barbeti ([[:en:Barbette (performer)|en]]) çəkiliş meydançasına dəvət edir: Barbet onlara dikdabanla gəzməyi, təbii şəkildə qadın paltarlarını geyinməyi, qadın yerişini və jestlərə nail olmağı öyrədirdi. Toni Körtisdə dərslər uğurla gedirdi, hərçənd daxilən o, özünü çox tutqun hiss edirdi. Toni daha çox [[Qreys Kelli]] obrazına səmtləşirdi və buna görə də gülməli görünməyə çalışmırdı. Lemmon, ondan fərqli olaraq, qadın paltarları və makiyajından heç bir çaşqınlıq hiss etmirdi. O, kinostudiyanın çəkiliş zonası boyu bu qiyafələrdə tamamilə sərbəst gəzir və sanki ömrü boyu qadın geyimlərində olduğu kimi davranırdı. Lakin Lemmonun əsl qadın kimi görünmək cəhdləri nəticəsiz qalır — müəllim dərslərin mənasız olduğunu anlayıb, çəkilişləri üç gündən sonra tərk edir{{sfn|Chandler|2002|с=212}}. Rejissor güzəştə getməyə məcbur olur və o, Dafna obrazını bir qədər gülməli və ağırtərpənən yaradır. Digər tərəfdən, Körtis yüksək qadın səsini inandırıcı şəkildə təsvir edə bilmir və buna görə də onun oynadığı rolun qadın hissələrini Pol Friz dublyaj edirdi. Cek Lemmon səsləndirmə probleminin öhdəsindən sərbəst gəldi{{sfn|Phillips|2010|с=223}}. Gənclik illərində dəb atelyesində işləmiş Körtis kostyumçular tərəfindən seçilmiş qadın geyimlərindən tamamilə narazı qalır. Həmin paltarlar kişi fiquruna uyğun gəlmədiyindən, onları yenidən tikmək lazım idi. Körtis məsələ ilə əlaqədar Uaylderə müraciət edir: Monro üçün kim paltar tikir? Məlum olur ki, həmin məşhur modelyer [[Orri-Kelli]] ([[:en:Orry-Kelly|en]]) idi. Körtis modelyer Orri-Kellinin film çəkilişləri üçün yeni kostyumların hazırlamasını israr edir. Belsiz fasonu və uzun qolları olan yeni kostyumlar daha yaxşı görünürdü; yalnız bütün arzuları yerinə yetirildikdən sonra aktyor çəkilişlərə razı olur{{sfn|Curtis|2009|с=140}}. Uaylder kökündən dəyişilmənin nəticələrini şübhə ilə qiymətləndirirdi. Cek Lemmon qərara gəlir ki, kinostudiyadakı qadın tualetinə ziyarət, aktyorlar üçün yekun imtahan olacaq. Nəticələr elə də uğurlu deyildi — aktyorlar yeni görkəmdə çox seçilirdi, ancaq yoxlamadan sonra Körtis çəkilişlər üçün zəruri olan özünəinamlığı əldə edir. Aktyorlar Uaylderin qarşısına yeni görkəmdə çıxırlar və o nəticələrlə razılaşaraq deyir: "Yaxşı. Daha heç nəyi dəyişməyin"{{sfn|Phillips|2010|с=218}}{{sfn|Curtis|2009|с=60}}. Körtis və Lemmon qadın obrazını qeyri-ideal yaradırdılar, amma rejissor bunun məqbul hal olması ilə razılaşır. Yalandan özünü qadın kimi göstərən kişiləri təbii olaraq utanma hissi müşaiyət etməlidir, bu filmdə komik effekti daha da gücləndirir<ref name=ref20/>. {{sitat|Bir anda artıq qadın kimi düşünməyə başladığımı anladım. Billi, zənnimcə kökündən dəyişilərək, qadın obrazına keçməyin belə effektə malik olacağını bilirdi. Mən, oynadığım rollar üçün kifayət qədər həssas bir insanam. Mən gördüm ki, lap Dafna kimi təhlükəsizlik barəsində narahatçılıq hiss edirəm (Cek Lemmon){{sfn|Chandler|2002|с=210}}. {{oq|en|"I found myself thinking like a woman. I think Billy understood all that, that dressing like a woman would have that effect. I am particularly susceptible to parts I play. I found myself starting to worry about having security, just like Daphne }}}} Aktyorlar qadın personajlarını təsvir etmək və təxminən 10:00-dək çəkilişlərinə hazır olmaq üçün, hər çəkiliş günü saat 5:30 radələrində qrim studiyasına gəlirdilər. Bütün iş günü hündür dabanlı ayaqqabı geyinən və bu cür əziyyətə öyrəşməyən aktyorlar, fasilə zamanı dözülməz ağrıları bir az yüngülləşdirmək məqdsədilə ayaqlarını buzlu vedrəyə salırdılar<ref name=ref20/>{{sfn|Chandler|2002|с=212}}. Yeri gəlmişkən, aktyorlar digər sənətləri də öyrənməyə məcbur olurlar. Lemmon və Körtis həmçinin musiqi ilə də məşğul idilər; onlar filmin aranjımançısı və ifaçısı olan [[Metti Malnek]]in köməyi ilə kontrabas və saksofonda çalmağı öyrənirdilər. Gənclikdə peşəkar rəqqas olmuş Corc Raft restoranda görüş səhnəsi üçün, Lemmon və Corc İ. Brauna tanqo dərsləri verirdi{{sfn|Curtis|2009|с = 179}}. ===Çəkilişlər=== [[Fayl:Hotel-Del-Coronado-Beach-cropped.jpg|300px|thumbnail|right|Otel "[[Del Koronado (otel)|Del Koronado]]", 1990-cı il.]] Filmin çəkilişləri 1958-ci ilin avqust ayından noyabradək davam etmişdir. Çəkiliş üçün Mirish Corporation şirkəti "Samuel Goldwyn" ([[:en:Samuel Goldwyn Studio|en]]) studiyasını kirayələyir. İstehsalçılar filmin süjetinə uyğun peyzajları [[Kaliforniya]] ştatının tərkibində olan [[San Diyeqo|San Diyeqo dairəsində]] tapmışdılar. Mayami şəhərində yerləşən Seminole — Ritz oteli qismində "[[Del Koronado (otel)|Del Koronado]]" (Hotel del Coronado) mehmanxanası və onun çimərliyi istifadə olunmuşdur. Bununla belə, mehmanxananın daxilində baş verən hadisələr tam olaraq pavilyonda çəkilmişdir{{sfn|Maslon|2009|с=87}}. Filmin ən birinci səhnəsi [[4 avqust]] [[1958-ci il]]də çəkilmişdir; burada qatarların Çikaqo vağzalından yola düşmə epizodu təsvir olunmuşdur. Samuel Goldwyn uyğun dekorasiyalara malik deyildi, buna görə də onlar "vağzalın" hazır səhnə meydançasını MGM studiyasından icarəyə götürmüşdülər. Bu Hollivudda çox məşhur yer idi, burada məsələn, [[Ninoçka (film, 1939)|Ninoçka]], [[Saatlar (film, 1945)|Saatlar]] və digər filmlərin müəyyən səhnələri çəkilmişdir. Rejissorun fikrincə, Co və Cerrinin hansı yolla qadına çevrilməsi sirr olaraq qalmalı və vağzal səhnəsində qəflətən qadın paltarlarını geyinmiş kişləri görən seyirci yüngül şok hissi yaşamalı idi. Kamera hündür daban ayaqqabıları geyinmiş qadın ayaqlarından tədricən yuxarı qalxır və bu an tamaşaçı kişi simalarını görür. Filmdəki bu səhnə, 1951-ci ildə ekranlaşdırılmış "Sevgi fanfaralarının" kifayət qədər dəqiq təkrarı idi. Daha sonra tamaşaçıların diqqətini Gözəlçə Dana cəlb edir. Səhnə Monronun xoşuna gəlmədi, çünki o hesab edirdi ki, filmdə onun birinci görünüşü daha kəskin və parlaq olmalı idi{{sfn|Gemunden|2008|с=112}}. Uaylder aktrisanın fikirlərinə diqqətli olduğu nümayiş etdirmək məqsədilə epizodu yenidən çəkir, o, bu səhnəyə qəhrəmanı effektli şəkildə qorxudan buxar axınını əlavə edir{{sfn|Curtis|2009|с=80}}{{sfn|Phillips|2010|с=225}}. 175 nəfərdən ibarət filmin çəkiliş qrupu 6 sentyabr 1958-ci ildə "Del Koronado" otelinə gəlir və burada məskunlaşır. [[Viktorian stili|Viktorian üslubunda]] inşa olunan və xarici görünüşünü açılış vaxtdan bəri 70 il ərzində demək olar ki dəyişməmiş mehmanxana hazır dekorasiyaya uyğun gəlirdi<ref>Hellmuth Karasek: ''Billy Wilder – Eine Nahaufnahme''. Hoffmann und Campe, Hamburg 1992. (aktualisierte und erweiterte Neuauflage. 2006, ISBN 3-455-09553-4)</ref>. O, Los-Anceles şəhərinin nisbətən yaxınlığında yerləşir və personalın yaşaması üçün münasib şərait təklif edirdi. Otel öz adi iş qrafikini dayandırmır və filmin çəkilişləri zamanı qonaqları qəbul edirdi<ref name=ref20/>. "Coronado"da çəkilişlər Körtisin qəhrəmanının ilk dəfə milyonçu Cunior Şell kimi təqdim edildiyi çimərlik səhnəsindən başladı. Kertis gənc Keri Qrantın "[[Filadelfiya əhvalatı (film, 1940)|Filadelfiya əhvalatı]]" filmindəki [[İngilis dilinin Britaniya variantı|Britaniya danışıq manerasını]] parodiya edənə kimi bu rol aktyora verilməmişdi. Film üzərində işin əvvəlində Merilin Monro daha yaxşı formada idi. Demək olar ki, yüz sətrli mətndən ibarət kifayət qədər mürəkkəb səhnəni ilk dubldan çəkmək mümkün oldu və Monro tərəfindən heç bir problem yaşanmadı<ref name=ref11/>. Çəkiliş cədvəlin ikinci hissəsinə, yəni 24 oktyabr tarixinə düşən ən çətin səhnələrdən birisi — yaxtada görüş səhnəsi olur. Ssenarinin ilkin variantında özünü mister Cunior Şell kimi qələmə verən Co, sadəlövh Gözəlçə Dananı yoldan çıxartmalı idi. Lakin filmdə məhz Monronun çəkilməsini təsdiqləyən Uaylder məzmunda kiçik düzəlişlər etmişdir. Yeni variantda Dana neft maqnatını özünə aludə etməli idi<ref name=ref11/>{{sfn|Chandler|2002|с=209}}. Toni Körtis dözmək məcburiyyətində qalır; Monro düz 42 dublda səhv etmişdir. Ssenari müəlliflərinin fikrincə, Dana neft maqnatını yoldan çıxarmaq üçün onun üstünə uzanırdı. Dublların birində Körtisin [[Ereksiya|fizioloji reaksiyası]] baş verir; bu səbəbdən təkrar fokusa yığılmaq və iş yerində özünü nəzarət etmək ona böyük zəhmət bahasına başa gəlir. Burada söhbət yalnız aktyorlar arasında baş verən öpüşlərdən gedirdi, lakin buna baxmayaraq, məhz bu səhnə sonralar senzura tərəfindən ən riskli və əxlaqsız kimi qiymətləndirilmişdir{{sfn|Curtis|2009|с=181}}{{sfn|Curtis|2009|с=186}}. Cerri-Dafnanın milyonçu Osqud-Fildinqlə nişanlanmasını elan etdiyi səhnəni çəkmək heç cür mümkün olmurdu. Səhnəyə baxan bütün çəkiliş qrupu gülürdü, hətta Toni Körtis də özünü gülməkdən saxlaya bilmirdi. Bunu görən rejissor Lemmonun əlinə [[marakas]]ları qoyur və ondan replikalar arasında fasilə verməyi və paralel olaraq marakasları silkələməyi xahiş edir<ref>Donald Spoto: ''Marilyn Monroe. Die Biographie''. Wilhelm Heyne Verlag, München 1993, ISBN 3-453-06919-6, S.&nbsp;388.</ref>. O hesab edirdi ki, bu qərar tamaşaçılara təbii şəkildə bütün zarafatları eşitməyə imkan yaradacaq və onlar bundan daha çox zəvq alacaqlar{{sfn|Curtis|2009|с=132}}. Son montaj zamanı Uaylder vağzal səhnəsinə analoji dəyişiklikləri edir. O, qısa və ümumi planlar vasitəsilə səhnəni bir qədər genişləndirir və onu tamaşaçıların gülüş pauzalarına uyğunlaşdırır{{sfn|Sikov|1998|с=426}}. Noyabrın ilk günlərində çəkilişlər artıq sona yaxınlaşırdı, lakin filmin ssenarisi hələ də yarımçıq idi. Çəkiliş qrupu ikinci dərəcəli epizodlar üzərində işini başa çatdırırdı, Uaylder və Daymond isə kulminasiya və finalın necə olacağı barədə düşündülər. Qəhrəman dördlüyünün motorlu qayıqda qaçış səhnəsi eyni zamanda da çəkiliş xronologiyasının son səhnəsi olur. Osqud Fildinqin məşhur ''Nobody’s perfect'' cümləsi hələ çəkilişlərdən öncə düşünülmüşdür, amma başlanğıc ideyaya əsasən o final sloqanı olmamalı idi. Ssenarinin birinci variantında final səhnəsi bir-birinin ağuşunda olan Co və Dananın motorlu qayığın dibində itməsi ilə başa çatmalı idi. Bundan başqa sonluq üçün daha ekzotik versiyalar da nəzərdən keçirilirdi (məsələn, qəhrəmanların qayıqla [[Latın Amerikası]]na qaçışı)<ref>Billy Wilder, Alison Castle (Hrsg.), Dan Auiler: ''Billy Wilder’s Some like it hot''. Taschen, 2001, ISBN 3-8228-6056-5, S. 255 (Aussage von Barbara Diamond).</ref><ref>Cameron Crowe: ''Hat es Spaß gemacht, Mr. Wilder?'' engl. Originaltitel: ''Conversations with Wilder''. Diana Verlag, 2000, ISBN 3-8284-5031-8, S.&nbsp;42.</ref>. Merilin Monro artıq dözülməz və mürəkkəb psixoloji durumda idi və Uaylder aktrisanın problemləri ilə əlaqədar çəkilişi uzatmaq istəmirdi. Yalnız çəkilişlərin başa çatmasına bir həftə qalmış, bütün gecə müxtəlif variantları bir-bir gözdən keçirən həmmüəlliflər, nəhayət sonuncu replikanın məhz ''Nobody's perfect'' olacağına dair ümumi qərara gəlirlər. Bunun konkret olaraq kim — Uaylder və yaxud Daymond tərəfindən düşünüb tapıldığını həmmüəlliflər daha sonralar xatırlaya bilməyirlər və bir-birinə göstərirdilər. Belə variant son ana qədər Uaylderin xoşuna gəlmirdi. Yalnız həmin səhnə çəkildikdən və qaralama variantına baxıldıqdan sonra, rejissor nəhayət sakitləşir və son montaj işlərinə hazırlaşmağa başlayır{{sfn|Cousins|2002|с=48}}{{sfn|Eagan|2010|с=553}}{{sfn|Chandler|2002|с=16}}. ===Merilin Monro=== [[Fayl:Marilyn Monroe in Some Like it Hot trailer cropped.jpg|220px|thumbnail|right|Monro "Bəziləri isti sevir" filmində geniş [[dekolte]] ilə.]] Uzun fasilədən sonra Monronun yenidən çəkiliş meydançasına qayıtması mətbuatın diqqətini cəlb etdi. Müxbirlər və fanatlar daima Goldwyn Studios çəkiliş meydanı və Coronado otelinin ətrfında növbə gözləyirdilər. Publika ilə Monronun hər görüşü qeyri-sağlam ajiotaj yaradırdı<ref name=ref11/>. Çəkiliş prosesi və iş qrafiki aktrisa səbəbindən ciddi xəsarət almışdır. Şəxsi həyatındakı çətinliklər, baş tutmayan nigahlar və [[Çarəsizlik|depressiya]] onun davranışlarında dərin iz qoymuşdu. Çəkilişlər başlayan zaman məlum oldu ki, Merilin hamilədir. 1958-ci ilin əvvəlində Monroda artıq [[düşük]] baş vermişdi və o, çox ehtiyatlı olmağa çalışırdı<ref name=ref11/>. Onun həyat yoldaşı ilə mürəkkəb münasibətləri var idi. [[Artur Miller]] müntəzəm şəkildə çəkiliş meydançasında peyda olaraq bəzən Merilinlə qızğın mübahisələr yaradır, bu isə işgüzar mühitin yaranmasına mane olurdu<ref name=ref74/>. Aktrisa çəkilişlərin əvvəlində özünü yaxşı hiss etdiyini bildirirdi, ancaq ssenarinin Coronado otelində başlayan mərhələsində onun vəziyyəti pisləşir. Son həftələrdə, Monro heç kəsin təşrifatını gözləmədən düz kameranın yanında spirtli içkiləri qəbul edirdi{{sfn|Phillips|2010|с=221}}. Monronun həmçinin yuxu ilə ciddi problemləri var idi, buna görə də o, saat 4-dən tez yuxuya gedə bilmirdi<ref name=ref11/>. Bunun nəticəsində aktrisa daim çəkilişlərə gecikirdi. Uaylder xatırlayırdı ki, aktrisa kinostudiya ünvanının unutmasını əsas gətirərək, çəkilişlərə bir gün vaxtında gəlib çıxa bilməmişdi. O, çəkiliş meydançasında rejissorla öz rolu və ümumiyyətlə film ilə bağlı tez-tez mübahisə edir və onun fikrincə uğursuz səhnələrin yenidən çəkilməsini istəyirdi{{sfn|Phillips|2010|с=220}}. Uaylder özünün hələ əvvəlki əsərlərindən bilirdi ki, kamera qarşısına keçən Merilin konsentrasiya ola bilmir və heç olmasa öz mətnindən olan bir neçə cümləni belə yadda saxlamağa çox çətinlik çəkirdi<ref name=ref74/>. Rejissor vəziyyəti asanlaşdırmaq üçün onun oynayacağı səhnələri maksimum qısa hissələrə doğrayırdı, amma bu da kömək etmirdi{{sfn|Phillips|2010|с=218}}. O vəziyyətə çatmışdı ki, [[replika]]ları kağızlara yazıb rekvizitə yerləşdirirdilər, həm də lövhələrə yazıb kameranın aşağısında bərkidirdilər. Bəzi səhnələrdə (məsələn, filmin sonunda əsas qəhrəmanın öz otağında telefonla danışması səhnəsində) onun mətni necə oxumasını görmək mümkündür{{sfn|Curtis|2009|с=186}}. Monro çəkilişlər zamanı aktyor sənəti dərslərini götürməyə davam edirdi, bu isə rejissoru çox əsəbiləşdirirdi. Onun müəllimi [[Pola Strasberq]] ([[:en:Paula Strasberg|en]]) idi. Monro eyni zamanda yaxın dostu olmuş Poladan çəkilmiş səhnə ilə bağlı fikirləri soruşur və yalnız bundan sonra Uaylderin rəylərini öyrənirdi. Epizodların birində, "çəkilib" komandasından sonra, Uaylder hədsiz hiddət hissi ilə öz yerindən sıçradı və kinayə ilə "Hə Pola, səhnə necə idi?" deyərək, Strasberqə qışqırdı{{sfn|Phillips|2010|с=219}}. Sinir zəmində sevgilisi ilə daim baş verən incimələ görə, Uaylderin belində ağrılar başlayır və o, normal yata bilmirdi<ref name=ref74/>. Çəkilişlər bu zaman davam etdirilirdi və rejissor, aktrisanın vəziyyətini başa düşərək, özünü güclə saxlayırdı və onunla mümkün qədər nəzakətlə davranmağa çalışırdı. Filmin çəkilişləri üçün minimal sayda [[lokasiya]]lar şüurlu şəkildə seçilmişdir, çünki Uaylder daimi yol səfərləri ilə aktrisanı yormaq istəmirdi{{sfn|Chandler|2002|с=202}}. Pola Strasberq bir gün Monronu həyat yoldaşı ilə növbəti fikir ayrılığından sonra, mehmanxana nömrəsində ağır vəziyyətdə aşkarlayır. Monronu müayinə edən həkimlər, vəziyyətin bu qədər kəskin olmasına səbəb kimi, həddindən artıq dozada [[Yuxugətirici vasitələr|yuxu dərmanın]] [[şampan şərabı]] ilə birqə qəbulu nəticəsində baş verdiyini müəyyənləşdirirlər. Aktrisanı 15 sentyabr 1958-ci ildə (digər məlumatlara görə sentyabrın 12-də) təcili olaraq Cedars of Lebanon Hospital in Holliwood hospitalına yerləşdirmək məcburiyətində qalırlar{{sfn|Phillips|2010|с=220}}<ref name=ref11/>. Çəkilişlər 15 günə təxirə salınır<ref name=ref11/>. Çətinliklər aktrisanın tərəfdaşlarında da yaranırdı. Toni Körtisin dediyinə görə, filmin ən gəliz səhnəsi çəkilən gün (burada söhbət rəqs zalında "I wanna be in love" mahnısının ifasından gedirdi), komanda Monronu heç yerdə tapa bilmirdi. 200 statistdən ibarət həmin komanda onun demək olar ki, bütün günü gözləyirdi. Çəkiliş qrupunun üzvləri öz aralarnda aktrisanı zarafatla ''Missing Monroe'' (Gəlməyən Monro) adlandırırdılar. Film rəhbərləri tərəfindən ulduzun şıltaqlıqlarına göz yumulması, bütün bu hadisələrə susan çəkiliş qrupunun da mənəviyyatını pozurdu{{sfn|Curtis|2009|с=138}}. Bəzi aktyorların ödənişləri dövraşırı olduğundan, qrafikdəki bu cür gecikmələr onlar üçün çox sərfəli idi{{sfn|Curtis|2009|с=159}}. Körtisi qıcıqlandıran başlıca məsələ, partnyorun günahı üzündən, o, adi bir səhnə üçün onlarca dubl çəkmək məcburiyyətində idi və bu səbəbdən də bütün bacarığını göstərməyə imkan tapmırdı. Toni daim sakitləşdirici preparatları qəbul edirdi və növbəti epizodu o, yalnız Cek Lemmonun və Corc Raftın аmənəvi dəstəyi sayəsində öhdəsindən gəlirdi<!--<ref name=ref2/>-->. Lemmon meydançada sabitliyin bərqərar olduğunu və partnyorun problemlərini başa düşdüyünü nümayiş etdirirdi. Merilin haqqında o, bunları demişdi: "O, böyük aktrisa olmaya bilər, amma qoyulmuş vəzifəni həmişə artıqlaması ilə ödəyir. O, tam hazır vəziyyətdə olmayınca kamera qarşısına keçməyəcək". Uaylder Lemmon və Körtisdən yaranmış bu vəziyyətə məsuliyyətlə yanaşmağı xahiş edirdi. Merilinin sayca hansı dublda lazım olan nəticəni verəcəyi məlum deyildi, buna görə də digər aktyorlar bütün dubllarda yaxşı oynamalı idilər. Körtis xatırlayırdı ki, zəhlətökən fikirlər onu təqib edirdi: "birdən Merilinin oynadığı səhnə uğurlu alınsa, ancaq mənim kiçik səhvim nəticəsində hər şey bərbad olsa..." Montaj zamanı, saysız dubllar içərisindən yararlı materialların seçilməsi məsələsi ortalığa qoyuldu. İlk dubllarda Körtis əla alınırdı, lakin onun partnyoru gəmgin görünürdü. Onlarla dubldan sonra Monro effektli şəkildə görünürdü, onun partnyoru isə artıq yorğun idi<ref name=ref20/>. İddia olunurdu ki, "[[Adolf Hitler|Hitlerlə]] öpüşməyi ondan (yəni Merilindən) daha üstün tutardım" sözlərini, çəkilişlərdən bezən Toni demişdir<ref name=ref31/>. Replika mətbuatda ciddi əks-səda doğurmuşdur və çox illər sonra aktyor bu münasibətlə izah etməli olur<ref name=ref74/><ref name=ref30/><ref name=tref1003 group=~/>. Uaylder 1958-ci il oktyabrın sonunda çəkilişlərin vəziyyəti haqqında bunları demişdir: "Sanki uçuşun ortasındayıq, təyyarənin göyərtəsində isə psix əyləşib və onun əlində bomba var"{{sfn|Phillips|2010|с=221}}. Filmin çəkilişi üçün minimal israfçılıq, əsərin redakturası zamanı minimum dəyişikliklər və ssenarinin dəqiq əks edilməsi — bütün bunlar Uaylderin fəaliyyəti üçün xas cəhətlərdən idi{{sfn|Mirisch|2008|с=102}}. "Bəziləri isti sevir" filmində isə hər şey əksinə oldu. Qrafikdəki gecikmələr 18 gün (digər məlumata görə 29 gün<ref name=ref33/>) təşkil etdiyindən, filmin oyunlarına çəkilmiş xərc təxminən 500 min dollar təşkil etmişdir{{sfn|Phillips|2010|с=222}}. Filmin tam büdcəsi 2 883 848 dollar təşkil etmişdir{{sfn|Sikov|1998|с=426}}. ===Filmin montajı və prokatlara buraxılması=== 1959-ci ilin mart ayında filmin montajı başa çatır. Hazır filmin ilk nüsxəsi [[Amerika kinokompaniyalar assosiasiyası]]nın (MPAA) nümayəndəsi Ceffri Şurloka təqdim olunur. Burada heç bir anlaşılmamazlıq baş vermir və instansiya filmin prokata buraxılmasını təsdiqləyir. Çətinliklər [[Milli ədəb legionu]] adı ilə tanınan katolik təşkilatı tərəfindən filmin yoxlanılmasından sonra başlayır; yoxlama nəticəsində film "B" qiymətini alır — ''morally objectionable in part for all'' (hissələri [filmin] bütün əxlaq qaydalarına ziddir). Senzorların xüsusi basqılarına gəminin göyərtəsində çəkilmiş tamahsılandırmaq səhnəsi səbəb olur; onlar bu səhnəni nümayiş edən plyonkanın təxminən 30 metr hissəsini kəsib ayırmağı təklif edirlər. Legionun başçısı, əlahəzrət monsenyor Tomas Littl filmin qiymətləndirilməsində bunları yazmışdır: {{sitat|Filmin materialları xristian dininə, eləcə də ənənəvi əxlaqa və mənəviyyata qarşı edilən çox təhqiramiz bir addınm kimi qiymətləndirilir... Transvestizm mövzusu fəsadlara doğru aparır və bizə belə elə gəlir ki, filmdə homoseksuallıq və lezbiyanlığa aşkar işarələr var. Dialoqlar təkcə ikimənalı deyil, həmçinin açıqcasına vulqardılar. Paltar dəyişmələr [başqa genderin geyimi] ilə bağlı pozuntular göz qabağındadır{{sfn|Curtis|2009|с=207}}. {{oq|en| screen material elements that are judged to be seriously offensive to Christian and traditional standards of morality and decency. ... The subject matter of `transvestism' naturally leads to complications; in this film there seemed to us clear inference of homosexuality and lesbianism. The dialogue was not only `double entendre' but outright smut. The offense in costuming was obvious.}}}} Şurlok və Littlin yazışmalarında Şurlok sübut edir ki, film "Çarli xala" filmi ilə eyni kateqoriyaya aiddir və həm də, "Bu sizin xoşunuza gəlirmi" ([[:ru:Как вам это понравится|ru]]) və "On ikinci gecə" ([[:en:Twelfth Night|en]]) kimi klassik filmləri xatırladır. Filmi prokat qadağasından xilas etmək mümkün olsa da, kinoteatrlara o, MPAA tərəfindən sertifikatlaşdırılmadan təqdim edilir{{sfn|Barrios|2003|с=268}}. Bəzi şəhərlərdə problemlər yaranır, çünki ştatın komissiyaları kinoteatrlara filmin nümayişinə icazə vermir. [[Kanzas]]da filmin prokatı iki ay müddətinə gecikir, [[Memfis (Tennessi)|Memfisdə]] isə seanslara yalnız böyüklər buraxılırdı. [[Life (jurnal)|Life]] jurnalının redaktoru [[Uilyam Zinser]]in ([[:en:William Zinsser|en]]) bildirdiyinə görə, ssenaridəki çoxsaylı sətiraltı ifadələr olmasa idi, film geniş prokata çıxarıla bilməzdi{{sfn|Zinsser|1960|с=84}}. Senzura orqanlarının kino istehsalı prosesinə müdaxiləsi artıq həmin dövrlərdə anaxronizm kimi qəbul olunurdu, lakin buna baxmayaraq, onunla hesablaşmaq lazım gəlirdi. Belə ki, həmin 1959-cu ildə ekranlara çıxarılan "Şimal-qərb ərazisindən şimala" filmi [[Alfred Hiçkok|Hiçkokun]] nüfuzuna baxmayaraq, komissiyanın təzyiqi altında xeyli qısaldılmışdır{{sfn|Barrios|2003|с=265}}. [[Fayl:Somelikeithot poster bass.jpg|200px|thumb|right|Pol Bassın təsvirləri filmin reklam kompaniyasının tərkib hissəsi kimi istifadə olunmuşdur.{{sfn|Kerr|2010|с=129}}]] Rejissor 1958-ci ilin dekabr ayında Los-Anceles kinoteatrların birində filmin sınaq versiyasını nümayiş etdirir. Nəticə sarsıdıcı idi — kinoteatra təsadüfən gəlmiş teleaparıcı [[Stiv Allen]] ([[:en:Steve Allen|en]]){{sfn|Maslon|2009|с=118}}{{sfn|Sikov|1998|с=426}}, filmin səhnələrindən zövq alan yeganə şəxs idi. Seansdan sonra o, Uaylderi müvəffəqiyyətli filmə görə təbrik edir, ancaq nə məsələ olduğunu başa düşməyə çalışan rejissor çox məyus idi. Məlum olur ki, filmin əvvəlcədən hazırlanmış heç bir reklamı olmayıb, buna görə də kinoteatrda o triller-dram janrında ekranlaşdırılmış [[:de:Plötzlich im letzten Sommer|başqa bir filmlə]] [[Double bill|eyni seansda]] ([[:en:Double bill|en]]) nümayiş olunurdu<ref name=tref1012 group=~/>. Tamaşaçılar arasında orta yaşlarında ailə cütlükləri üstünlük təşkil edirdi. Auditoriya hansı filmə istiqamətlənməyi bilmədiyindən, ardıcıl olaraq iki dram filminin göstəriləcəyini düşünürlər. Bu seansda iştirak edən və Uaylderin yaxın tanışı olan Cozef Mankeviç filmdə hər şeyin qaydasında olduğu deyərək, dostunu sakitləşdirirdi. Miriş qardaşları ümumən narahat idilər; 122 dəqiqənin komediya filmi üçün həddindən artıq çox olduğunu hesab edərək, quraşdırılma üzərində bir dəfə də işləməyi tələb edirlər. Uaylder sevmədiyi və bir dəqiqə sürən səhnəni lentdən çıxarır, onsuzda bu cür kiçik səhnələr filmin mənimsənilməsinə ciddi təsir göstərə bilməzdi. Bir həftə sonra yenidən kiçik test baxışı keçirilir və bu dəfə hər şeyin qaydasında olduğu elan edilir{{sfn|Curtis|2009|с=126}}<ref name=tref1004 group=~/>. Tamaşaçılar, əsasən tələbə gənclər (onları bu dəfə komediya filminin nümayiş olunacağı barədə əvvəlcədən xəbərdarlıq edirlər) filmi çox gözəl qəbul edirlər və onların gülüşü bir dəqiqə də olsun susmurdu{{sfn|Kerr|2010|с=129}}. [[Qızıl Qlobus mükafatı|Qızıl qlobusun]] təqdimetmə mərasimində üç mükafat üzrə "dram" və "komediya" kimi müxtəlif çəki dərəcəsində "[[Ben-Hur (film, 1959)|Ben Hur]]" və "Bəziləri isti sevir" filmləri öz aralarında kəskin rəqabət aparırdılar. Həmin il rəqabət çox böyük idi; "[[Qətlin anatomiyası (film, 1959|Qətlin anatomiyası]]", "[[400 zərbə (film, 1959)|Dörd yüz zərbə]]" və "Şimal-qərb ərazisindən şimala" filmləri, əsasən kino akademiyasının təqdim etdiyi mükafatlar uğrunda mübarizə aparırdılar. "Oskar" mükafatlarının [[Oskar mükafatı (1960)|32-ci təqdimetmə mərasimində]] 12 nominasiya üzrə 11 heykəlcik qazanmış "Ben-Hur" filmi, eyni zamanda kinoakademiklərin favoritinə çevrilir. Bir çox mütəxəssislərin fikrincə, Uaylderin komediyası daha çox mükafat qazana bilərdi. 1960-ci ildə akademiklər [[Mənzil (film, 1960)|Mənzil]] filminə aparıcı nominasiyalar üzrə mükafatları təqdim edərək, Uaylderə öz "köhnə borclarını" qaytarırlar<ref name=ref20/><ref name=ref49/>. [[Corc Kyukor]] məsələ ilə bağlı mövqeyini bu cür bildirmişdi: ''"Mənzil" filminə Oskar mükafatının təqdim olunması, rejissor Uaylderin ekranlaşdırdığı əvvəlki əsərinə, yəni Bəziləri isti sevir filminə olan gecikmiş etirafı tam əks etdirir''{{sfn|Phillips|2010|с=245}}. ===Prokat və gəlirləri === Merilinin hamiləliyi səbəbindən, film çəkilişlərinin sonunda adi formatda poster və digər reklam materiallarının çəkilişi təxirə salınır. Fotoqraflar xeyli çalışmaq məcburiyyətində qalırlar. Merilinin fiqurunu, Emili filmində gözəlçə Syu orkestrində musiqiçi qızlardan birini canlandıran aktrisa [[Sandra Uorner]] ([[:en:Sandra Warner|en]]) əvəzləyir{{sfn|Maslon|2009|с=106}}. Poster üçün təsvir isə, aktrisanın köhnə fotoşəkillərinin montajı nəticəsində hazırlanmışdır{{sfn|Curtis|2009|с=174}}. ABŞ-da film ekranlara 1959-cu il martın 29-da çıxarılır. Filmin Nyu York premyerası Loew's State Theatre kinoteatrında ([[:en:Loew's State Theatre|en]]) baş tutur. Premyera günü Merilin Monronun saysız-hesabsız pərəstişkarı istənilən yolla [[Brodvey teatrı]]na daxil olmağa çalışırdı, buna görə də, polis küçə hərəkətini dayandırmaq məcburiyyətində qalır. Aktrisa həmin premyeraya yanğınsöndürmə maşınında gəlir. Hadisə mətbuatın böyük diqqətini cəlb edir<ref name=ref53/>. İlk iki həftə ərzində kino prokatı o qədər geniş olmasa da, üçüncü həftədən "sarafan radiosu" işləməyə başlamış, auditoriya tərəfindən filmə maraq xeyli artmış və prodüsserlər nəhayət rahat nəfəs almışdılar — filmin prokatlarda uğuruna şübhə qalmamışdı{{sfn|Curtis|2009|с=212}}. Filmin qazandığı gəlir haqqında verilən məlumatlar olduqca ziddiyyətli idi. Film Şimali Amerikada təxminən 7 milyon dollar gəlir toplayaraq, 1959-cu ildə keçirilən kassa mövsümündə 3-ci yerə layiq görülmüşdür. Həmin il tamaşaçılar əsasən komediya janrına üstünlük verirdilər: mövsümün lider filmi "Meym xala" ([[:en:Auntie Mame (film)|en]]) seçilir{{sfn|Kay|1990|с=85}}. Toni Körtis qələminin məhsulu olan memuarlarında yazırdı ki, film ABŞ-da 7,5 mln. dollar, xarici ölkələrdə isə təxminən 5,25 mln. dollar gəlir əldə etmişdir. [[Turner Classic Movies|Tcm]] ([[:en:Turner Classic Movies|en]]) portalının versiyasına görə, film yığımlarının ümumi məbləği 25 mln. dollar təşkil etmişdir<!--<ref name=ref2/>-->. Ulduz ansamblların xərcləri çox yüksək idi və kassa yığımlarından faiz ödənişlərini edən prodüsserlər filmin "ev prokatı" versiyasından cəmi 500 min dollar gəlir əldə edə bilmişdilər{{sfn|Sikov|1998|с=426}}. ===SSRİ-də=== Bəziləri isti sevir filmi Sovet İttifaqında daha "günahsız" ''Cazda yalnız qızlardır'' adı ilə məhdudlaşaraq, bir neçə kupürlərlə [[22 avqust]] [[1966-cı il]]də tamaşaçılara təqdim olunmuşdur. Anşlaqlar Yeni ildə başlandı<ref>[http://www.ntv.ru/novosti/183184/ «Погорячее любят все» (документальный репортаж о прокате в СССР) // НТВ]</ref>. Film çox böyük müvəffəqiyyət əldə etmişdi — cəmi 208 kopyası olan filmi 43,9 mln. tamaşaçı seyr etmişdi<ref>Сергей Кудрявцев. 3500. Книга кинорецензий. М., 2008</ref>. Film sovet kinoprokat liderlərinin iyirmiliyinə daxil olmur, lakin kino tənqidçisini Sergey Kudryavtsevin ([[:ru:Кудрявцев, Сергей Валентинович|ru]]) apardığı hesablamalar nəticəsində, "[[Anjelika, mələklər markizası (film, 1964)|Anjelika — mələklər markizası]]" və "[[Anjelika və kral (film, 1966)|Anjelika və kral]]" kimi məşhur xarici filmləri ötərək 32-ci yerdə qərarlaşır. Kinoşünas Maya Turovskaya ([[:ru:Туровская, Майя Иосифовна|ru]]) bildirirdi ki, bu film bütün ideoloji "düzgün" əsərlərin zəfərlərini aşıraraq, sovet kinoprokatının ifrat parlaq "ulduz" partlamalarının fenomeninə daxil olur. Onun fikrincə, Monronun belə uğuru, Sovet kinematoqrafiyasında buna bənzər erotik qadın imicinin kəskin defisitdə olması ilə izah edilirdi<ref>[http://www.kinozapiski.ru/ru/article/sendvalues/1214/ М. Туровская. Кинопроцесс: 1917—1985]</ref>. Bu Sovet prokatında nümayiş olunan Merilin Monronun yeganə filmi idi. Filmin alınması üzrə planlar daha tez, yəni 1963-cü ilin sonlarında da reallaşa bilərdi, belə ki, 7 dekabrda SSRİ [[Qoskino|Dövlət Kinematoqrafiyasının]] sədri Aleksey Romanov [[Sov.İKP MK|SOV.İKP MK]]-ya aşağıdakı məzmunda məktub yazır<ref>{{Cite web |title=Федор Раззаков. Гибель советского кино. Интриги и споры. 1918—1972. М., 2008 |url=http://userdocs.ru/literatura/132346/index.html?page=24 |access-date=2015-09-18 |archive-date=2014-09-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140902123806/http://userdocs.ru/literatura/132346/index.html?page=24 |url-status=dead }}</ref>.: {{sitat|Kinematoqrafiya üzrə SSRİ Nazirlər Şurasının dövlət komitəsi, ABŞ-ın "Yunayted Artists" kino şirkətinin istehsalı olan "Bəziləri bu tempə üstünlük verirlər" bədii filmini ABŞ-dan satın almağa icazə istəyir. Kinofilm tanınmış kinoartistlərin — Merilin Monro, Toni Körtis və Cek Lemmonun iştirakı ilə amerikalı rejissor Billi Uaylder tərəfindən ekranlaşdırılıb. Süjetin mərkəzində, iki avara musiqiçinin komik macəraları nümayiş olunur. ''Filmdə həmçinin qanqster dəstəsinin işgüzar dairələr ilə əlaqələri göstərilir'' (…) Dövlət komitəsi yazıçılar, kinematoqrafçılar və ictimai təşkilatların cəlb olunması ilə filmə baxış keçirdi. Film bütün izləyici iştirakçılar tərəfindən müsbət dəyərləndirilib və SSRİ-də nümayişi üçün tövsiyə olunub. Filmin dəyəri 54 min rubl təşkil edəcək. Filmin ödənişi SSRİ Nazirlər Şurası tərəfindən təsdiq edilmiş "Soveksportfilm" təşkilatının idxal planına uyğun olaraq 1963-ci il ərzində hayətə keçiriləcək. Məktuba SOV.İKP MK-nın qərar layihəsi də əlavə olunur.}} Lakin həmin il filmi almaq mümkün olmur. Yalnız 1964-cü ilin mayında SOV.İKP MK Katibliyinin növbəti iclasında [[Leonid Brejnev]] "Soveksportfilm" tərəfindən filmin alınmasına "razılıq" verir. Sənətşünas Fyodor Razzakov gecikmənin səbəbləri barədə mövqeyini bildirmişdir: Hesab edirəm ki, kuratorların kino üçün məbləği görüb qorxması (54 min rubl, yaxud 135 min dollar) ya da amerikan filmlərini sevməyən Mixail Suslovun ümumi iş prosesinə əngəl törtəməsi gecikmələrə səbəb ola bilərdi. Nəticədə süründürməçilik 1964-cü ilin may ayınadək davam etmişdir. Məhz həmin dövrdə Suslovun mövqeyi ciddi şəkildə sarsılır ([[Nikita Xruşşov|Xruşşov]] artıq onu istefaya göndərmək və onun əvəzinə Leonid İlyiçevi təyin etmək fikrində idi) və Merilin Monronun iştirakı ilə filmin taleyi uğurla nəticələnir. Film M. Qorki kinostudiyasında dublyaj olunub * Dublyaj rejissoru — İ.Şipanov * Səs operatoru — V.Dmitriyev ;Rolları səsləndirdilər<ref>[http://sovdub.ru/125-v-dzhaze-tolko-devushki-some-like-it-hot.html В джазе только девушки. Советский дубляж]</ref><ref>В джазе только девушки. Кинопоиск</ref>: * [[Merilin Monro]] — ''"Gözəlçə" (Dana Kovalçik)'' — Danuta Stolyarskaya ([[:ru:Столярская, Данута Альфредовна|ru]]) * [[Toni Körtis]] — ''Co / Jozefina'' — Feliks Yavorskiy ([[:ru:Яворский, Феликс Леонидович|ru]]) * [[Cek Lemmon]] — ''Cerri / Dafna'' — Boris İvanov ([[:ru:Иванов, Борис Владимирович|ru]]) * [[Corc Raft]] — ''Kolombo "Ağ Getrlər"'' — Mixail Qluzskiy ([[:ru:Глузский, Михаил Андреевич|ru]]) * [[Pet O'Brayen]] — ''Malliqan, xəfiyyə'' — Konstantin Karelskix ([[:ru:Константин Карельских|ru]]) * [[Co E. Braun]] — ''Üçüncü Osqud Fildinq'' — Sergey Seys [[:ru:Цейц, Сергей Сергеевич|ru]] * [[Nehemiya Persoff]] — ''"Kiçik Bonapart", mafiyanın başçısı'' — Yakov Belenkiy [[:ru:Яков Беленький|ru]]) * [[Coan Şouli]] ([[:en:Joan Shawlee|en]]) — ''Gözəlçə Syu, orkestrin dirijoru'' * [[Billi Qrey]] ([[:en:Billy Gray (comedian)|en]]) — ''Siq Polyakoff, musiqi meneceri'' — Viktor Faynleyb ([[:ru:Виктор Файнлейб|ru]]) * [[Corc E. Stoun]] — ''"Dişqurdalayan" Çarli, xəbərçi'' * [[Barri Deyv]] — ''Baynstok, inzibatçı'' — Vladimir Balaşov ([[:ru:Балашов, Владимир Павлович|ru]]) * [[Barbara Dryu]] — ''Nelli'' — Serafima Xolina ([[:ru:Холина, Серафима Васильевна|ru]]) * [[Tito Vuolo]] — ''Mozzarella'' — Yan Yanakiyev ([[:ru:Ян Янакиев|ru]]) [[8 mart]] [[1999-cu il]]də [[Pervıy Kanal|ORT telekanalı]] filmin Qorki kinostudiyası tərəfindən dublaj edilmiş versiyasını satışa çıxardı, bu versiyada filmin efirə verildiyi vaxt ixtisar edilmiş hissələr "[[Selena International|Selena İnterneşnl]]" şirkətinin dublajı ilə yenidən filmə əlavə edilmiş, əskinsalar isə animasiya vasiytəsiylə yaradılmış bıcaqla örtülmüşdü<ref>[http://www.1tv.ru/shed/ch1/08.03.1999 Телепрограммма ОРТ на 8 марта 1999 года]</ref>. Həmçinin filmin [[Aleksey Mixalyov|Mixalyov]] (2 versiyası), Y. Jivova və Vladislav Oqorodnikov tərəfindən tərtib edilmiş birsəsli və kadrarxalı tərcüməsi mövcuddur. Filmin çoxsəsli tərcümə versiyası isə "NTV +" və "Pozitiv" şirkətləri tərəfindən hazırlanmışdı. ==Xarakteristika== ===Quruluşu və simvolizmi=== [[Fayl:Billy Wilder - Kamerablick - Boulevard der Stars cropped.jpg|210px|thumbnail|right|Rejissor Billi Uaylder [[Berlin]]dəki "Ulduzlar bulvarı"nda öz ulduzu qarşısında.]] Süjetin zahiri absurdluğuna və məzhəkəli quruluşuna baxmayaraq, Uaylderin komediyası dəqiq sıraya düzülmüş daxili struktura malikdir. Hələ [[İntibah dövrü]]ndən zahiri görkəmin dəyişilməsi ilə bağlı populyar olan [[:ru:Комедия положений|müddəalı komediya]] janrı, cinslərin toqquşması və kostyumlu təlxəklik bu halda əsasən müharibədən qabaqkı kino estetikasına və tutuşdurmalar paradoksuna bir parodiya kimi təşkil edilmişdir. Filmdə dörd hissə sezilməkdədir{{sfn|Tueth|2012|с=86}}: # Çikaqo. # Qatarla səyahət. # Mayami, qanqsterlərin peyda olunmasından əvvəl. # Mayami, qanqsterlərin peyda olunmasından sonra. Hissələrinin sürəkliliyi təxminən 30 dəqiqədir və onların hər birinin öz dramaturgiyası və münaqişəsi vardır. Hissələrin hər birində əsas qəhrəmanlar ifşa edilmək qorxusu ilə fəaliyyət göstərirlər. Onların hər birində qəhrəmanların fərdiyyət dəyişikliyi, maraqların toqquşması və qəhrəmanların ifşa riski mövcuddur{{sfn|Tueth|2012|с=86}}. Vağzaldakı epizod, filmin ən mühüm sərhəd səhnələrindən sayılır. Qəhrəmanlar qaranlıq və soyuq Çikaqodan, artıq qadın obrazında günəşli Mayami şəhərinə yollanırlar. Qaçış simvolik olaraq "cinsin dəyişməsi" ilə bağlıdır, belə ki, burada kişilərin təhlükəli və soyuq dünyasından qadınların səmimi və isti dünyasına keçid təsvir olunub<ref name=ref33/>. Filmin ilk bir neçə dəqiqəsi səssiz kinonun və qanqster filminin özünəməxsus [[Tribyut-albom|tribyutu]] kimi əsaslandırılıb və [[Nuar filmi|nuar janrının]] bütün atributlarını ehtiva edir: soyuq qaranlıq küçələr, təqib və atışmalar{{sfn|Guilbert|2007|с=88}}{{sfn|Kerr|2010|с=128}}. Daha sonra baş verən hadisələrdə, tamaşaçılar tez-tez tanınmış kriminal simaları görürlər. Ağ getrli Kolombonun qanqsterin yolunu kəsərək qəpik tulladığı səhnədə Kolombo soruşur: "Bu axmaq tryuku hardan öyrənmisən?" (''Where’d you pick up that stupid trick?'')<ref name=tref1006 group=~/>. Bu, Uaylderin komediyasından düz 27 il öncə ekranlaşdırılmış "[[Çapıqlı sifətlər (film, 1932)|Çapıqlı sifətlər]]" filminin səhnəsinə olan açıq-aşkar işarədir. Onun ulduzu Corc Raft idi. Aktyor [[Edvard Q. Robinson]]un gənc qanqster rolunda oynaması, epizoda daha da çox komizm hissi bəxş edir; bundan başqa, Edvardın atası da bir zamanlar "Balaca Sezar" adlı digər klassik qanqster filmində baş rolu ifa etmişdir. Aktyor Nehemiya Persoffun ifasında "Kiçik Bonapart" personajı isə, [[1931-ci il]]də ekranlaşdırılmış həmin filmə istinad edir{{sfn|Cardullo|2010|с=63}}. Filmin müəllifləri tərəfindən köhnə film musiqilərindən və kompozisiyalarından istifadə edilmiş saundtrek komediya filminin retro-əhvalını tamamlayır. Filmin ikinci yarısı tamaşaçıları [[Marks qardaşları]]nın müharibədən əvvəlki komediya və onlar üçün xarakterik olan absurd və inanılmaz transformasiya dövrlərinə aparır<ref name=ref23/>. Film yaradıcıları tez-tez səhnənin bir vəziyyətindən başqa birisinə keçid etmək üçün çevik yerdəyişmə üsulundan istifadə edirdilər. Vağzal səhnəsində tamaşaçılar dərhal qadına necə çevrilidikləri naməlum olan, başqalaşmış Co və Cerrini görürlər{{sfn|King|2002|с=140}}. Həmin fənd gəminin göyərtəsində eşqbazlıqla məşğul olan qəhrəmanların səhnəsində də istifadə olunmuşdur; burada gəmi göyərtəsindən (dəniz mənzərəsindən) retoranda tanqo (yer mənzərəsinə) səhnəsinə keçid təşkil etmək üçün daim yerdəyişmələr baş verir<ref name=ref23/>. Filmin bütün hissələri birləşdirən digər bir rəmz və ya motiv — dağılmış maye səhnəciyidir. Birinci hissəsində bu dağılmış benzindir (qaraj səhnəsi), ikinci hissədə bu dağılmış spirtli içkidir (Dananın qatardaki mehtərəsi) və nəhayət sonuncu hissədə bu qanqster Kolombonun axan qanıdır. Hər dəfə dağılmış maye qəhrəmanın hər kəsdən gizlətdiyi sirrin ifşa olunacağını xəbərdarlıq edir, ancaq hər şey xoşbəxtliklə nəticələnir. Cerri-Dafna, gözəlçə Dananı qatarın yuxarı yataq yerində "təşkil olunan" əyləncə gecəsinə dəvət edərkən, ''spill'' sözünün müxtəlif mənalarını istifadə edir və bu [[metafora]]nın vacibliyini xüsusi bir şəkildə vurğulayır{{sfn|Tueth|2012|с=88}}<ref name=tref1005 group=~/>. ===Dil, yumor və sosial kontekst=== [[Fayl:Billy Wilders grave (978339409).jpg|250px|thumbnail|right|<center>Billi Uaylderin məzarı</center>]] Bir çox halda [[meynstrim]] ruhunda çəkilmiş ssenari sayəsində, bu komediya uzun illər öz aktuallığını itirmədən buna oxşar filmlərdən kəskin seçilir{{sfn|Barrios|2003|с=265}}. Kinotənqidçi [[Polin Keyl]] filmi "füsunkarcasına şən" adlandıraraq, onun "ikimənalılıq uçurumun kənarı boyunca keçdiyi" bildirmişdi{{sfn|Barrios|2003|с=265}}. Ssenari müəllifləri ədəbi və danışıq dilinə çox yüksək səviyyədə sahib olduqlarını nümayiş etdirmək məqsədilə, qəhrəmanların dialoqlarına hikmətli sözlərlə dolu replikaları və hazırcavab aforizmləri əlavə edirlər. Uaylder üçün bu qədər də səciyyəvi olan həyasızlıq ruhu və burjua [[Kütləvi mədəniyyət|kütlələrin mədəniyyətinə]] ünvanlanmış istehzalar filmdəki əhavalatları müşayiət edir. [[Nuar filmi|Nuar]], zorakılıq və ölüm mövzularının yumor və orijinal [[geg]]lər ilə birlikdə və eyni zamanda nümayiş olunması janr mənsubiyyətini müəyyən etməyi çətinləşdirir<ref name=ref27/>{{sfn|Eagan|2010|с=}}. Müxtəlif dövrlərdə filmi ya [[Musiqili film|musiqili komediya]] ya da məzhəkə-[[Qara yumor|qara komediya]] janrlarına aid edirdilər{{sfn|Phillips|1998|с=201}}. Tədqiqatçılar Klinger və Vudvordun fikrincə, filmin mətni janr sərhədlərini dağıdır və kino ideologiyasını daxildən sarsıdır<ref name=ref33/>. Məcazlar filmin adı ilə başlayır. "Kim isti sevir" ifadəsini (musiqini nəzərdə tutaraq) Monronun obrazı ilə tanışlığı səhnəsində neft maqnatı obrazını canlandıran Co səsləndirir: "Məncə, bəziləri isti sevir. Lakin, mən klassik musiqiyə üstünlük verirəm." (''Oh. Well, I guess some like it hot. But personally, I prefer classical music''). Filmin adlandırılması ilə səsləşən [[Polisemiya|çoxmənalı]] ''hot'' sözünün ingilis dilində bir neçə izahı vardır<ref name=ref21/>. Əsas mənası: Temperatur (qəhrəmanlar soyuqdan istiyə köçürlər). Məcazi mənası: Caz, qızğın seks, qaynar xəbəri, təhlükə. Filmi izləyən tamaşaçılarda müəyyən ovqat verən zəncirvari [[Semantika|semantik]] assosiasiyalar qurulur. Süjetin gedişatı ərzində filmin personajları daim temperatur ifratçılığın üzərinə gedirlər. Filmin əvvəlində baş qəhrəmanlar Çikaqoda donurlar. Filmin kulminasiya nöqtəsində, yəni gəminin göyərtəsindəki səhnədə gözəlçə Dana növbəti öpüşdən sonra qızışmış utancaq milyonçuya təklif edir: "Gəl odun üstünə bir dənə də odun ataq" (Lets throw another log on the fire). Filmin sonuncu cümləsi isə, elə filmin adı kimi, paradoksal və çoxmənalıdır. Personajdan tamam başqa reaksiyanı gözləyən tamaşaçını gözlənilməz replika gözləyir<ref name=ref61/><ref name=ref34/>. Mozarellanın müəssisəsində detektivə [[Viski|qəhvə]] içməyi təklif edən ofisiant kimi, Uaylder də bu ssenaridə oxşar fəndləri işlədirdi. Senzuradan keçmək zərurəti yaranarkən, film istehsalçıları [[ezop dili]]ndən və Xeyes kodeksindən istifadə etməli olurlar{{sfn|Guilbert|2007|с=71}}. O vaxtlar puritan tələblər çərçivəsində, filmin subay qəhrəmanları ekran qarşısında hətta çarpayıda birgə yata bilməzdilər. Buna görə də, filmdə həmin dövr üçün səciyyəvi olan məntiqi başa çatdırılmayan iddia və replikalardan istifadə olunurdu (qeyri-propozisional ifadələr){{sfn|Lancker|2004|с=11}}. Metafora və söz oyununlarını istifadə etməklə səsləndirilən cümlələr, qəhrəmanların replikalarının təxminən 25% təşkil edir{{sfn|Lancker|2004|с=12}}{{sfn|Tueth|2012|с=87}}. Qəhrəmanların bir çox ifadələri gizli kross-[[Cins (insan)|gender]] və seksual məna daşıyırlar. Vağzal səhnəsində Dafna özünü ''brand new girl'' adlandırır. Bu tərcümə edilməyən söz oyunu "yenicə dünyaya gözə açan" və onlar üçün yad olan qadın dünyasını anlamağa çalışan qızları (Dafna və Jozefinanı) xarakterizə edir{{sfn|Guilbert|2007|с=96}}. Gözəlçə Dananın ''I always get the fuzzy end of the lollipop''<ref name=tref1010 group=~/> ifadəsi ikili məna daşıyır və [[oral seks]]ə eyham verir<ref name=ref71/>. Vulqar ifadələrin birbaşa çatdırması mümkün olmayan zaman ironiya və ya kinayədən aktiv istifadə olunurdu. Müvəqqəti cinsin dəyişdirilməsi ilə əlaqədar qəhrəmanların gizli və söylənməmiş istəklərinin mümkünsüzlükdən reallığa çevrilməsi, gizlində qalmış filmin ən mühüm mövzulardan birisi idi. Qatar epizodunda Co, uşaqlıqda şirniyyat dükanına düşməyi arzuladığını bildirir — bu filmin süjeti üçün çox illüstrativ bir ifadədir{{sfn|Cardullo|2010|с=69}}. Qəhrəmanların replikaları təkcə özünün hazırcavablığı ilə seçilmirdi, onlar filmdə aktiv istifadə olunur və tamaşaçını bu replikaları yadda saxlamağa məcbur edirdi, çünki eyni cümlə filmin sonrakı epizodlarında bir neçə dəfə istifadə olunurdu. Yola düşməzdən əvvəl qatarın qarşısında duran gözəlçə Syu yeni qrupa daxil olmuş musiqiçilərdən aldıqları təhsil barədə soruşur, Jozefina bu suala cavab olaraq konkret konservatoriyanın adını çəkir (Sheboygan Conservatory of Music). Daha sonra isə, çimərlik səhnəsində Dana milyonçu Cunior Şell ilə tanış olur və Sheboygan konservatoriyasında oxuduğunu bildirərək, ona təsir göstərməyə çalışır. Operatorun tez-tez planları dəyişməsi kimi, ssenaristlər də tamaşaçılar üçün gözlənilməz təsir göstərmək üçün söz oyunlarından fəal istifadə edirdilər. Cerri milyonçu ilə nişanlanmağa razılıq verdikdən sonra narahatçılıq və qorxu hissi keçirir və Coya müraciət edir: {| |- |''Jerry: I'm engaged!'' | — |&nbsp;Cerri: Mən nişanlanmışam!<ref name=tref1009 group=~/>. |- |''Joe: Congratulations. Who's the lucky girl?'' | — |&nbsp;Co: Təbrik edirəm. Xoşbəxt qız kimdir? |- |''Jerry: I am'' | — |&nbsp;Cerri: Mən |- |''Joe: WHAT?!'' | — |&nbsp;Co: NƏ?! |- |''Jerry: Osgood proposed to me! We're planning a June wedding'' | — |&nbsp;Cerri: Osqud mənə evlənməyi təklif etdi, toy iyunda olacaq |- |''Joe: What are you talking about? You can't marry Osgood'' | — |&nbsp;Co: Sən nə danışırsan? Sən Osqudla evlənə bilmərsən |- |''Jerry: Why not? He keeps marrying girls all the time'' | — |&nbsp;Cerri: Niyə yox? Hesab edirsən ki, o, mənim üçün çox qocadır? |} Chicago Reader qəzetində çalışan tənqidçi [[Deyv Kerr]] qeyd edir ki, Komediya qapalı mövzular ilə həyasızcasına oynayır, lakin birbaşa onlara toxunmurdu. Daymond və Uaylderin yaradıcılığı amerika kinematoqrafının mədəniyyətinə və ssenari incəsənətinin stilistikasına böyük təsir göstərmişdir{{sfn|Cardullo|2010|с=70}}. Filmdən olan bir sıra cümlələr (nobody's perfect, fuzzy end of the lollipop) davamlı olaraq müasir ingilis dilinə daxil edilmişdir<ref name=ref59/>. ===Seksual mətnaltı=== [[Fayl:Bəzilər isti sevir, Monro, Körtis və Lemmon.jpg|250px|thumbnail|left|Monro, Körtis və Lemmonun iştirakı ilə filmdən olan bu səhnə sonradan film posterlərinin hazırlanmasında əsas material kimi istifadə olunmuşdur.]] ''You’ve never laughed more at sex — or a movie about it'' (Siz seks və ya "onun" barəsində olan filmə belə gülməmişdiniz) — bu, filmin treylerində səsləndirilən ən birinci cümlədir. "Bəziləri isti sevir" filmi amerika kinematoqrafiyasında cinsiyyət və onun standartlarından kənarlaşmalar mövzusunu bu qədər açıq istismar edən ilk nümunələrindən biri idi. Burada cinslərin kəsişməsi və toqquşması parlaq komediya tərzində təqdim edilib və cəmiyyətdə baş verən [[heteronormativlik]] problemi yenidən ifşa edilib. Məcazi mənalardan tez-tez istifadə edən film yaradıcıları, "fərdin öz cinsi mənsubiyyətindən kənarlaşması" kimi cəmiyyətdə [[tabu]]laşdırılmış mövzuya toxunmağa nail olurlar. Filmin süjetini və mövzusunu riskli 1920-ci illərin üzərinə qoyaraq (yəni Xeys kodeksindən öncəki dövrlərə), Uaylder əxlaq nəzarətçilərinin şübhələri qismən uzaqlaşdırdı<ref name=ref11/>. [[Orta əsrlər|Orta əsr]] maskarad və [[qrotesk]] üslubuna yaxın olan [[Mixail Baxtin|Baxtinin]] dil xüsusiyyətləri riskli mövzuda xeyli uzağa getməyə imkan verir. Saxta dəfnlərdən başlayaraq, filmdəki bir çox səhnələr riyakarlıq kimi görünür{{sfn|Mast|1979|с=276}}. Hətta qəhrəmanların nə qədər asan şəkildə kişidən qadın cinsinə transformasiya olunmaları belə bu hərəkətlərin oyun və karnaval başlanğıcını vurğulayır və tamaşaçılar tərəfindən mənimsəməni asanlaşdırır. Filmdə qəhrəmanlar arasında hətta "[[Homoseksuallıq|homoseksual]]" öpüş səhnəsi də nümayiş olunmuşdur, lakin həmin səhnə elə incə təqdim olunmuşdur ki, əxlaq keşikçiləri bəhanə axtarmağa çətinlik çəkmişdilər<ref name=ref33/>. Filmdə soyunma səhnəciyi dil, operator və kostyumçularının mahir işi vasitəsilə çatdırılmışdır{{sfn|Martilez|1998|с=150}}. {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | başlıq = | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon = #BBDD99 | miqyas = 250 | şəkil1 = somelikeithot Monroe spotlight.jpg | alt1 = | izah1 = Çılpaqlıq olmadan erotik səhnə nümunəsi — Merlin monro solo «I wanna be loved by you» ifa edərkən, tənqidçi Rocer Ebert qeyd edir ki, bu mahnı ekranda seksuallığın himnidir.{{sfn|Martilez|1998|с=150}} | şəkil2 = somelikeithot yacht.jpg | alt2 = | izah2 = Yaxtada görüş səhnəsi senzuraçıların ən çox qeyd etdikləri səhnələrdən biridir. }} Qəhrəmanlar başlanğıcda transvestit və ya draq kuin deyildilər; onlara qadın olmaq istəyini ağır həyat şəraiti məcbur etdi. Lakin süjetin inkişaf etdikcə, onlar bu qadın obrazına və uydurulmuş dünyaya o qədər alışırlar ki, oyun bir həyat tərzinə çevrilir. Klassik [[sevgi üçbucağı]] filmdə məntiqsizdir, rollar burada daim bir-birini əvəz edir. Co və Cerri cütlüyündə, birinci qəhrəman filmin başlanğıcında aşkar lider idi. "Cinsin dəyişdirilməsindən" sonra isə, əndazəsiz Dafna qəflətən potensial olaraq kişilər üçün cəlbedici şəxsə çevrilir; bunu görən Dafna dərhal təşəbbüsü ələ keçirir{{sfn|Mast|1979|с=276}}. Qəhrəmanları sona yaxın cinsin dəyişilməsindən qəflətən xeyirlənməyə başlayırlar{{sfn|Guilbert|2007|с=94}}. Daha bir paradoks ondadır ki, musiqiçilər kişilərin dünyasında işlə təmin ola bilmirlər. Onların yeni iş yeri, yəni qadın caz ansamblı, ekzotika və güclü cinsə çağırış kimi publika üçün çox cəlbedici idi. 1920-ci illərdə ABŞ-da əsasən kişi ansamblları fəaliyyət göstərirdi, gözəlçə Syu qrupunun artistləri isə, əslində kişi rollarını ifa edirdilər. Burada [[Uilyam Şekspir|Şekspir]] dövrünün teatrları parodiya olunur, o zamanlar kişilər qadın rolunu oynamağa məcbur idilər{{sfn|Hopp|2003|с=122}}{{sfn|McGee|2009|с=251}}. Filmin yaradıcıları izləyicilərin diqqətini əsas obrazlar və onların əyin dəyişmələrindən yayındırmaq üçün tryuklar silsiləsindən istifadə edirlər. Qəhrəmanlar qadın simasında özlərini çox rahat və komfortlu hiss etdiklərini vurğulayırlar. Cerri qadın roluna o qədər öyrəşir ki, dostu ona daim əslində kişi olduğu xatırlatmağa məcbur olur{{sfn|King|2002|с=136}}. Merilin Monro obrazı özünün [[Hiperseksuallıq|hiperseksuallığı]] ilə diqqəti cəlb edir və hətta qadın paltarlarını geyinmiş səhnə tərəfdaşlarını da bir qədər [[Feminizasiya (sosiologiya)|feminizasiya]] edir{{sfn|King|2002|с=140}}. Gözəlçə Dana fiqurunun paradoksallığı ondadır ki, o, "günahsız seksuallıq" ziddiyyətini formalaşdırır{{sfn|Chandler|2002|с=96}}. Onun qəhrəmanı sanki, kişilərə necə təsir göstəridiyini belə başa düşmür. Gəminin göyərtəsində gözəlçə Dana özünün "frigid" sevgilisi ilə görüşən zaman sanki təsadüfən soruşur: "Bəs Siz amerikalı qızların dadına baxmısınız?"{{sfn|Chandler|2002|с=96}}. Filmin sonluğu tamaşaçıya belə adi və zəruri olan [[Heteroseksuallıq|heteroseksual]] [[status-kvo]]nu bərpa edir və artıq yalnız kişiqadın münasibətlərini nümayiş etdirir. Lakin digər tərəfdən, filmin sonluğu şərh edilmək üçün sərbət saxlanılır və cazibə əlavə edir. Qəhrəmanlar nəhayət öz kişi təbiətinə qayıdırlar, onlar heteroseksual dünyasına geri qayıtmaq üçün bütün kartları açır və bir növ anti-[[kaminq-aut]] edirlər (Kaminq-aut — hər hansı bir şəxsin açıq və könüllü formada öz cinsi kimliyini uyğun gördüyü adamlara etiraf etməsidir)<ref name=ref33/>. Bu film [[Cudit Batler]]in "gender persormativi" ([[:en:Gender performativity|en]]) nəzəriyyəsini qabaqladı<ref name=ref34/>. Nəzəriyyəni təsdiqləmək üçün əyani olaraq Co və Dananın münasibətləri ilə bağlı romantik süjet xəttini misal çəkmək kifayət edir{{sfn|Fletcher|2008|с=81}}. Bu nəzəriyyəyə görə, cinsiyyət baxımından kişi ilə qadın arasındakı həqiqi identiklik, onların bədən və yaxud genetik fərqlərindən irəli gəlmir. O, əsasən, [[Performativ|performatizmlə]] müəyyən edilir: fəaliyyət ardıcıllığı və mədəniyyət kontekstinin irfanı{{sfn|Барчунова|2002}}. Fəlsəfi mənada, gender mənsubiyyəti insanın xarici tərəfi ilə müqayisə etməyin mümkün olduğu formaya malikdir, məsələn: makiyaj, geyim, yeriş tərzi və s. Cerri-Dafnanın davranışı süjetin inkişafı ilə paralel olaraq müəyyən edilir — əvvəlcə özünü kişi, sonradan isə qadın kimi hiss edən qəhrəman həmin [[diskurs]]u illüstrasiya edir. Batler öz memuarlarında, əhrəmanların öz heteroseksual başlamalarını heç də itirmədiklərini, əksinə, onu daha da möhkəmləndirdiklərini bildirərək, yeni mübahisəli nöqteyi-nəzərin əsasını qoyur{{sfn|Butler|2011|с=85}}. Filmin süjetində təsvir olunan qəhrəmanların hər kəsdən gizlənmək məqsədilə qadın paltarlarını geyinmək məcburiyyəti, şərti olaraq maskarad atributu kimi cinsin dəyişdirilməsi məsələsinə haqq qazandırır<ref name=ref33/><ref name=ref34/>. [[Terrel Karvel]] ([[:en:Terrell Carver|en]]) filmi "heteroseksual [[antiutopiya]]" adlandırırdı. Filmin semiotik sıralanmasında adi gender stereotipləri dağılır, seks anlayışı isə [[sürrealizm]]ə çevrilirdi{{sfn|Grant|2003|с=422}}. Qəhrəmanların bütün normal (yəni heteroseksual) münasibət qurmaq cəhdləri uğursuluğa düçar olur, icazəli əlaqələr sərhəddini keçdikdən sonra isə, onlarda nəsə alınmağa başlayır. Kişi cinsindən olan tamaşaçıları tədricən gizli qadın dünyası cəzb etməyə başlayır; onlar öz təfəkkürlərində real həyatda gerçəklənməyin mümkün olmadığı həmin dünyaya, elə bil şüşənin o tayına film qəhrəmanları ilə birlikdə daxil olmağı arzulayırlar{{sfn|Grant|2003|с=424}}<ref name=ref34/>. ===Musiqi=== {{Dinlə | adı = Cumparsita | faylınadı = La Cumparsita (tango).ogg | izahı = Cumparsita adlı tanqodan fraqment | tipi = }} Filmin bəstəkarı hələ müharibədən əvvəlki dövrdə məşhurluq əldə etmiş və Uaylderlə işləmək təcrübəsi olan Adolf Doyç olmuşdur. Təcrübəli mütəxəssis həmişə qarşısına filmlə təbii uyğunluq təşkil edən və diqqət cəlb etməyən musiqi bəstələmək tapşırığı qoyurdu. Filmin səs müşayiətinə təsiri nəzərə çarpan dərəcədə çox olan digər ekspert, dirijor və aranjımançı, caz üzrə ekspert və Uaylderin köhnə tanışı [[Metti Malnek]] ([[:en:Matty Malneck|en]]) idi{{sfn|Curtis|2009|с=179}}. Adolf Doyç xüsusi olaraq film üçün cəmi iki kompozisiya yazmışdır. 1920-ci illərdə diksilend üslubunda ifa edilən nostalji mövzular, film musiqisinin yaradılmasında çox yardımçı olmuşdur. 1959—1960-cı illərdə ən dəbli məşğuliyyət, caz köklərinə müraciət idi (məsələn [[Qətl anatomiyası (film, 1959)|Qətl anatomiyası]], "İntim söhbət" filmlərində istifadə olunan musiqilər məhz bu üslubda yaradılmışdır){{sfn|Spencer|2008|с=91}}. Bundan başqa, gözəlçə Syunun orkestri tərəfindən ifa olunan "Sweet Georgia Brown" və "the Sheltering Palms Among Down" mahnıları, film yaradıcısının həm caz kimi yeni cərəyanlara, həm də klassik musiqiyə diqqət ayırdığını göstərir. Bəstəkar xüsusi olaraq Monro üçün [[Runnin' Wild|"Runnin' Wild"]] ([[:en:Runnin' Wild (1922 song)|en]]), [[I Wanna Be Loved by You]] və "I’m through with love" kimi bir neçə caz vokal nömrələrini daxil etmişdir. Demək olar ki, heç bir musiqi nömrəsi filmə sadəcə bəzək üçün daxil edilməyib, onların hamısı süjetdə istifadə olunur və baş verən hadisələrə öncədən audio illüstrasiya verir. Qatarın yola düşməsi səhnəsində "Blues Sugar" kompozisiyasından olan surdinalı boru, perronda hərəkət edən Dana Kovalçiki müşayiət edir; bu [[burlesk]]də striptiz oynayan qızlar səhnəsinə bir istinaddır (buna bənzər səhnəni məsələn, "[[Neştər (film, 1973)|Neştər]]" filmində görmək olar). Musiqi nömrələri filmin süjetinə orqanik şəkildə daxil olur, məsələn gözəlçə Dana qatarda musiqi nömrəsini ifa edərkən spirtli içki ilə dolu mehtər təsadüfən yerə düşür və bu kazuslu moment müvafiq musiqi ilə müşayiət olunur{{sfn|Cardullo|2010|с=63}}. Filmin əsas hissəsi sayılan yaxtada görüş və restoranda rəqs səhnələrində, iki musiqi üslubu bir-birini növbə ilə əvəz edir. Gözəlçə Dananın və Cunior Şellin görüşü [[Simli musiqi alətləri|simli alətlərin]] ifasında Park Avenue Fantasy adlı sakit və lirik kompozisiya ilə müşayiət olunur. Kompozisiya hələ 1935-ci ildə Malnek və Sinyorelli tərəfindən yazılmışdı. Dafnanın milyonçu Osqud-Fildinqlə görüşü zamanı isə, restoranda təsirli və enerjili Cumparsita adlı tanqo musiqisi ifa olunur{{sfn|MacDonald|1998|с=169}}. Merilin Monronun ifa etdiyi "I wanna be loved by you" və "Im through with love" sinqlları başda olmaqla, film saundtreki "United Artists Records" şirkətinin maliyyə yardımı ilə 1959-ci ilin fevral ayında 3 LP-albom formatında satışa buraxılmışdı<ref name=ref14/>. {{tracklist |collapsed = |headline = Kompozisiyaların siyahısı<ref name=ref48/><ref name=ref81/> |extra_column = Səhnə<br> |lyrics_credits = yes |music_credits = yes<br> |title1 = Sugar Blues |note1 = 1920 |lyrics1 = |music1 = Clyde McCoy |extra1 = başlığın əvvəli |length1 = 1:30<br> |title2 = Runnin' Wild |note2 = 1922 |lyrics2 = Joe Grey and Leo Wood |music2 = A.H. Gibbs |extra2 = başlıq və qatarda məşq etmə |length2 = 1:03<br>|title3 = Liebesträume |note3 = 1850 |lyrics3 = |music3 = [[Ferens List]] |extra3 = dəfn mərasimində minor motivləri |length3 =<br>|title4 = Sweet Georgia Brown |note4 = 1925 |lyrics4 = |music4 = Ben Bernie and Maceo Pinkard |extra4 = dəfn mərasimində şən motivlər |length4 = 2:55<br>|title5 = Down Among the Sheltering Palms |note5 = 1914 |lyrics5 = James Brockman & Leo Wood |music5 = Abe Olman |extra5 = orkestrin otelə gəlməsi |length5 = 1:57<br>|title6 = By the Beautiful Sea |note6 = 1914 |lyrics6 = Harold Atteridge |music6 = Harry Carroll |extra6 = çimərlik və qızların üzməsi |length6 = 1:22<br>|title7 = Randolph Street Rag |note7 = 1958 |lyrics7 = |music7 = Adolph Deutsch |extra7 = |length7 =1:26<br>|title8 = I Wanna Be Loved by You |note8 = 1928 |lyrics8 = Bert Kalmar |music8 = Herbert Stothart and Harry Ruby |extra8 = gözəlçə Syu orkestrinin konserti |length8 = 2:56<br>|title9 = Sweet Sue, Just You |note9 = 1928 |lyrics9 = |music9 = Victor Young |extra9 = "I Wanna Be Loved by You" mahnısından sonra |length9 =<br>|title10 = Park Avenue Fantasy (Stairway to the Stars) |note10 = 1935 |lyrics10 = |music10 = Matty Malneck and Frank Signorelli |extra10 = gəmi göyərtisində gözəlçə Dananın və Şellin görüşü |length10 = 2:10<br>|title11 = [[Kumparsita|La Cumparsita]] |note11 = 1916 |lyrics11 = |music11 = Gerardo Matos Rodríguez |extra11 = Osqud və Dafnanın tanqosu |length11 = 2:17<br>|title12 = Some Like It Hot |note12 = 1958 |lyrics12 = |music12 = Matty Malneck and I.A.L. Diamond |extra12 = |length12 = 4:14<br>|title13 = For He's a Jolly Good Fellow |note13 = 1958 |lyrics13 = |music13 = xalq mahnısı |extra13 = qanqsterlərin görüşündə səslənir |length13 =<br>|title14 = I'm Thru with Love |note14 = 1931 |lyrics14 = Gus Kahn |music14 = Matty Malneck and Fud Livingston |extra14 = orkestrin son çıxışı |length14 = 2:32 }} ==Qiymətləndirilməsi== ===Tənqid=== Film izləyicilərə təqdim edildikdən sonra tənqidçilər tərəfindən də yüksək qiymətləndirilmiş, zamanın sınağından keçərək Uaylderin yaradıcılığının ən yüksək nöqtəsi, həmçinin ABŞ komediya janrının xüsusi mərhələsi kimi qiymətləndirilmişdir<ref name=ref29/>{{sfn|Mast|1979|с=275}}. Uaylder filmin istehsalından əvvəl və sonra İzi Daymondla birlikdə çalışsa da, onların birgə fəaliyyəti heç vaxt "Bəziləri isti sevir" filmi kimi nəticə verməmişdir. Əksər mütəxəssislərin fikrincə, filmin uğurunun sirri başlıca olaraq yaxşı ssenaridə, rejissorluq işində, standart olmayan janr ahəngdarlığında, aktyor seçimi və onların rollarını müşayiət edən gözəl musiqidə idi. [[Variety]] jurnalı bu filmi şübhəsiz rejissor əməyi kimi dəyərləndirmişdir — burada elə ilk kadrdan firma xəttini görmək olar<ref name=ref22/>. Uaylder bir zamanlar "Sent-Luis ruhunda" və "[[Sanset bulvarı (film, 1950)|Sanset bulvarı]]" filmlərində sınaqdan keçirilmiş özünün ən sevimli üsulundan istifadə edirdi — bu, "[[:en:Roaring Twenties|vəhşi 20-ci illərin]]" qanundankənar həyat və əxlaq azadlığının anturajında müasir bir əhvalatı ekranlaşdırmaq istəyi idi{{sfn|Gemunden|2008|с=102}}. Uaylderin [[Bertolt Brext]] üslubunu daim təqlid etməsi, eləcə də filmlərdə [[kapitalizm]]i tənqid və onun kriminal süjet xətlərini nümayiş etməsi, onun valideynlərinin avropa köklü olduğunu təsdiqlyirdi{{sfn|Gemunden|2008|с=121}} Bununla belə, rejissor işində adi olan sosial mövzular burada aydın səslənmir. Kasıb və varlı təbəqələr arasındakı münaqişələr personajların etdiyi hərəkətlərin arxasında durur (Monronun qəhrəmanı əvvəlki filmlərdə olduğu kimi, özünə yenə milyonçu-bəy axtarışındadır) və həlledici amilə çevrilmir. [[The New York Times]]'ın icmalçısı Veyler komediya filmində əsl komizmin necə heyrətamiz şəkildə kobud məzhəkə ilə vəhdət doğurduğunu qeyd etmişdir<ref name=ref24/>. Cinslərin toqquşması, həyasızlıq və satira, personajların gözəl dialoqları və replikaları ilə həmahəng səslənmişdir<ref name=ref23/><ref name=ref45/><ref name=ref26/>. {{sitat|Uaylderin komediyası — əbədi kino dəyərlərindən biridir, ilham və incə sənətkarlıq filmidir, zahirən cinayətkarlıq və acgözlük barəsində bir film təəssüratı yaratsa da, onun süjeti yalnız seks haqqındadır. O, Uaylderin şən abırsızlığı ilə işlənmişdir; burada heç kəs melodrama vaxt itirmir və özünü Darvinin ibtidai instinktlərinə müvafiq şəkildə aparır. Səmimi hisslər qəhrəmanları heyran edən zaman, bu, onların gözlərini qamaşdırır: Körtis yalnız seks istədiyini düşünür, Monro isə yalnız çoxlu pul olan yerdə xoşbəxt olacağını düşünür, ancaq günlərin birində onlar görüşürlər və yalnız həmin an onlar sevgiyə nə qədər möhtac olduqlarını anlayırlar (Rocer Ebert)<ref name=ref23/>. {{oq|en|Wilder's 1959 comedy is one of the enduring treasures of the movies, a film of inspiration and meticulous craft, a movie that's about nothing but sex and yet pretends it's about crime and greed. It is underwired with Wilder's cheerful cynicism, so that no time is lost to soppiness and everyone behaves according to basic Darwinian drives. When sincere emotion strikes these characters, it blindsides them: Curtis thinks he wants only sex, Monroe thinks she wants only money, and they are as astonished as delighted to find they want only each other.}}}} Film süjetinin əsasını təşkil edən paltar dəyişmə və transformasiya tryukları hələ antik dövrlərdən öz epatajlığı ilə məşhur idi. Tənqidçilərin mənfi rəyləri əsasən süjetin ikincidərəcəliyinə ünvanlanmışdı; həmin dövrün mənəviyyatına qarşı yönəlmiş fikir azadlığı da bir sıra jurnallar tərəfindən kəskin şəkildə pislənilirdi. [[Time (jurnal)|Time jurnalı]] özünün çox təmkinli resenziyasında filmin süjetini XX əsr kinematoqrafının ən pis ənənələrinə söykənən adi komediya ilə müqayisə etmişdir<ref name=ref70/>. Yazıçı [[Den Şnayder]] ([[:en:Dan Schneider (writer)|en]]) göz yumanın mümkün olmadığını çatışmamazlıqlar arasında süjetin həqiqətdən uzaq olmasını bildirmişdir. Tamaşaçılar qadın cildində olan kişiləri yalnız ssenariyə lazım olan məqamda müəyyən edə bilirdilər, bu isə təbii ki, filmin çatışmamazlığı idi və heç bir rejissor fəndi bu problemin həll edilməsinə yardımçı ola bilməzdi<ref name=ref68/>. [[Los Angeles Times]] qəzetinin əməkdaşı filmdəki qəhrəmanların mənəviyyat ilə problemləri olduğuna işarə edərək, tənqidlə dolu geniş resenziyasına "Bəziləri isti sevir, daha bu qədər də yox" adını verir və eyni zamanda filmdə nümayiş olunan yumorun "təmizliyinə və orijinallığına" şübhə ilə yanaşdığını bildirir. Filmin ekranlara çıxmasına baxmayaraq, əxlaq mühafizəkarları hələ uzun illər ona ayrı-ayrı hücumlar edirdilər{{sfn|Maslon|2009|с=123}}. Tənqidçi [[Cudit Krist]] ([[:en:Judith Crist|en]]) yazırdı: {{sitat|Məhz "Bəziləri isti sevir" filmi ilə, ABŞ kinematoqrafiyasında mənəvi palçıq özünü göstərməyə başladı... Siz dərhal diqqətinizi ona yönəldirsiz ki, hər kobud və/və ya bayağı maskarad zarafatının daxilində homoseksualizm, transvestizm və ya buna bənzər digər pozğunluqlar yerləşdirilibdir. Hazırki filmlərdə nümayiş olunan baş qəhrəmanların bütün şəhvət və seksual aludəçiliyi məhz bu cür "əsərlərdən" qaynaqlanmışdır{{sfn|Crist|Rine|с=96}}. {{oq|en|It is in Some Like It Hot, made in 1959, that the smut starts to show… you start to notice that for every raucous and/or ribald masquerade joke there is another that involves a transvestite leer, a homosexual ‘in’ joke or a perverse gag. Here is the prurience, the perversion, the sexual sickness that is obsessing the characters and plots of our films.}}}} Bununla belə, komediya filminin "böyüklər üçün" olmasına baxmayaraq hətta rəsmi senzorlar da onun xüsusi zövqlə yaradıldığını bildirərək, çox yüksək xallar vermişdilər. Uaylderin janrlarla oynamağına və əxlaqa sərbəst müraciət etməyinə baxmayaraq, o, son nəticədə meynstrim üslublu və tamaşaçı kütləsinə ünvanlanacaq filmi yaratmaq qərarına gəlir. Zövqlər müxtəlifliyi çox dəqiq daxili qurulma çərçivəsinə salınmış və tamaşaçı diqqətini dəqiq idarə edən bir mexanizm yaradılmışdı. Əslində film yaradıcıların əsas ideyasına uyğun olaraq, filmdəki "yüksək temperatur" finala kimi azalmırdı — qəhrəmanlar son ana kimi ifşa olunmaq qorxusu ilə yaşayırdılar. Təxminən iki saatlıq film elə çəkilib ki, burada keçid səhnələri ümumiyyətlə yoxdur{{sfn|Cardullo|2010|с=70}}<ref name=ref33/><ref name=ref27/>. Ağ-qara qamma və səssiz kino estetikasına uyğun gələn görüntü və yüngül stilizasiya, dialoq, musiqi və hərəkat vasitəsilə ön plana çıxarılır və izləyicilərə həddindən artıq qənaətlə vizual vasitələr bəxş edilir{{sfn|Ebert|2007|с=6}}<ref name=ref60/>. Daxildən baş verən intriqaları qəhrəmanların homo- və heteroseksual başlanğıcının tutuşdurulması ilə bağlı seksual mətnaltı idarə edir. Filmin gedişatı zamanı, kişi və qadın arasındakı uçurumun sən demə elə də böyük olmadığı məlum olur<ref name=ref26/>. Pərdə altı səhnə filmin dramaturgiyasına tamamlanmış səslənmə verərək, sanki izləyiciləri maskarad və məzhəkədən gerçəkliyə geri qaytarır. Uaylder uzun illərdən sonra film sonluğunu bu cür şərh etmişdir: {{sitat|İnsanlar məndən daim soruşurdular ki, aktyor Co İ. Braunun filmin sonunda səsləndirdiyi "Hərənin öz çatışmamazlığı vardır!" replikasından sonra nə baş verə bilərdi? Amerikalı tamaşaçılar 1959-cu ildə hələ buna hazır deyildilər. Mən bəzən Bəziləri isti sevir filminin ideyasını gələcək illər üçün saxlamadığım və onu xeyli müddət sonra reallaşdırmadığıma görə xəcalət çəkirəm. Qız paltarlarını geyinən iki kişi, o dövr üçün çox cəsarətli mövzu idi. On ildən sonra biz daha da cəsarətli ola bilərdik. Ancaq film təkrar ekranlaşdırmaq üçün çox uğurlu idi. Mən şadam ki, bu cür mövzuda film çəkmək məhz mənə qismət oldu{{sfn|Chandler|2002|с=221}}.}} {{oq|en| What happens after Joe E. Brown says, 'Nobody's perfect'?" Wilder said. "People ask me that. The American public wasn't ready for that in 1959. "Some Like It Hot" is a picture I sometimes wish I had saved and made later. It was a daring theme for its time, two boys dressing up as girls. Ten years later, we could have been bolder. But the picture was too successful for me to do the subject again. And I'm glad I did it, just the way I did.}} ===Aktyor oyunu=== [[Fayl:Cek Lemmon Bəziləri isti sevir.jpg|220px|thumbnail|left|Cek Lemmonun iştirakı ilə filmdən səhnə]] Tənqidçilərin əksəri əsas və ikinci dərəcəli rolları canlandıran aktyorların oyununu filmin uğurunun əsas səbəblərindən biri kimi qiymətləndirirlər<ref name=ref24/>. Filmin ekranlara çıxmasından bir qədər sonra filmin mənası və ssenarisi o qədər yaxşı alınıb ki, ulduzların filmdə yer almasına o qədər də ehtiyac qalmayıb{{sfn|Horton|2001|с=123}}. Lakin, dövrün əsas seks-simvolunun filmdə rol alması da öz işini görmüşdü. Tamaşaçıların əksəriyyəti Monroya baxmağa gəlirdilər{{sfn|Tueth|2012|с=85}}. "Bəziləri isti sevir" filmi ekranlara çıxdıqdan sonra, aktrisa, nəhayət, uzun illərdən sonra arzuladığına nail oldu — tənqidçilər onu tam dəyərli komediya aktrisası kimi qəbul edərək, onun oynadığı personaja müsbət rəylər verirlər{{sfn|Balio|2009|с=169}}. İfaçılıq məharəti, kökündən dəyişilmə və texnika heç vaxt Merilin Monronun güclü tərəfi deyildi<ref name=ref60/>. Onun əsas üstünlüyü özünə cəlb etmək qabiliyyətində idi, bu da onun anadangəlmə keyfiyyəti kimi baxılırdı. Filmdə nümayiş olunan cinslərin toqquşması və daha intim mətnaltı məsələləri məhz Merilin Monronun sayəsində gerçəklənmişdir. Müdafiəsizliyin və şəhvaniyyətin ələ alan əlaqələndirilməsi — rejissorlar yalnız buamilə görə, aktrisanı çox sevirdilər<ref name=ref26/>. Monronun səhnədə ifa etdiyi "I Wanna Be Loved by You" solo mahnısını, Rocer Ebert "ekranda şəhvaniyyətin himni" adlandırmışdı. [[Stenli Kaufman]] ([[:en:Stanley Kauffmann|en]]) qeyd edirdi ki, hollivud aktrisaları (məsələn, [[Ceyn Mensfild]]) öz cazibədarlığının saxlanılmasına çox ciddi yanaşırdılar. Bu arada isə, Monro onun üçün təbii və ayrılmaz xüsusiyyət idi<ref name=ref60/>. Bununla belə, Time jurnalı öz daha praqmatik yanaşması ilə seçildi; onlar Monronun erkən filmlərdə daha yaxşı fiziki formada olduğunu bildirirlər. Den Şnayder aktrisanın ifaçılıq məharəti haqqında kifayət qədər kəskin cavab verir, o, Monronu Avropanın məşhur aktrisası [[Bricit Bardo]] ilə müqayisə edərək, sonuncunun Uaylderin filmi üçün daha cazibədar variant olduğunu bildirmişdir<ref name=ref70/><ref name=ref68/>. Co — Cerri — Dana rejissor Uaylderin filmləri üçün tipik qəhrəmanların üçbucağını təşkil edir{{sfn|Mast|1979|с=276}}. Öz növbəsində, Lemmon və Körtis — [[Cerri Lyuis]] və [[Din Martin]] üslubunda klassik ekran komediya cütlüyüdürlər: qəhrəman-məşuq və komik kütbeyin{{sfn|Tueth|2012|с=86}}. Bu halda onlar obrazın ikinci tərəfini də işləməyə, həmçinin hər birinin qadına çevrilməsinin yolunu tapmağa məcbur idilər. Yöndəmsiz və qoçaq Dafna. Ciddi görünməyə çalışan eleqant Jozefina{{sfn|Armstrong|2004|с=}}. Hələ o dövrdə, tənqidçi Riçard Armstronq bütün performansların içərisində məhz Cek Lemmonun aktyorluq oyununu bəyənmişdi. Əgər bütün qalan personajlar [[1920-ci il]] filmlərindəki obrazların parodiyasını oynayırdılarsa, yalnız Lemmon əsas personajlar içərisində şəxsi və tamamilə orijinal yanaşmaya malik idi{{sfn|Armstrong|2004|с=89}}. Aktyorun əsas işi, dramatik və komediya istedadının uyğunlaşdırılması idi — bu, onun karyerasında ən müvəffəqiyyətli fəaliyyət idi<ref name=ref45/>. [[Polina Keyl]] Lemmonun oyununu "iblisanə gülməli" adlandırmışdı<ref name=ref71/>. Öz imkanlarına görə cütlükdə daha təvazökar görünən Körtis, məhz partnyorun sayəsində öz səviyyəsinin üzərinə yüksəldi<ref name=ref60/>. Filmdə ikincidərəcəli rolları oynayan aktyorlar dəqiq seçilmişdir, onlardan heç biri izləyici təəssüratını korlamır<ref name=ref23/>. Bununla belə, praktiki olaraq bütün əhəmiyyətli ikincidərəcəli personajlar — Raft, O'Brayen, Braun, Persoff və başqaları, filmdə demək olar ki, özlərinə ünvanmış parodiyaları oynayırdılar və buna görə rejissor tərəfindən onların qarşısına qoyulan tapşırıqlar o qədər də mürəkkəb deyildi{{sfn|Gemunden|2008|с=121}}. ===Əhəmiyyəti və tanınması=== {{Xarici media |align = right |image1 = [http://i.cdn.turner.com/v5cache/TCM/Images/Dynamic/i154/ampas_somelikeithot_1959_bts_07_1200_120920110243.jpg 1960-cı ildə Kinoakademiya mükafatlarının verilməsi. Sağdan ikinci — modelyer Orri-Kellidir] }} Dəyişikliklər dövründə çəkilmiş film bütovlükdə komediya kinosunun və kinematoqrafın estetikasına təsir etmiş hadisə və mədəni fenomen oldu{{sfn|Phillips|1998|с=201}}. Dəqiq hesablama nəticəsində yaradılmış komediyanın müvəffəqiyyəti təsadüfi deyildi. Filmin təsiri ilə müstəqil prodüsserləşdirmə şəraitində ABŞ kinomatoqrafiyası üçün standarta çevrilmiş yeni yanaşma formalaşmağa başladı{{sfn|Kerr|2010|с=124}}: * konkret layihə və ya ssenari üçün personalın seçimi * prokatdan gələn faizlə ulduzların ödənişi * gələcək film üçün yoxlanmış mövzunun seçimi (başqa dildə və ya başqa janrda) * çəkilişlər üçün istifadə olunacaq yerlərin minimal sayı ilə istehsal prosesinin optimallaşdırması * filmin müəyyən edilmiş məqsədli auditoriyaya oriyentasiyası * janrların qarışdırılması və qalmaqallı mövzuların toxunulması (homoseksualizm, transvestizm və s.) * filmə potensial franşiza kimi yanaşma [[Fayl:Sugar (Někdo to rád horké) 2.jpg|200px|thumbnail|right|[[Brno]] bələdiyyə teatrının səhnələşdirməsində "Bəziləri isti sevir" müzikli]] Hər şeydən əvvəl, yaradacılar yaxşı nəticə göstərən və Almaniya kinobazarında müsbət qarşılanan epataj mövzuya yönəlirdilər; təhlükəlilik həddində olan bu mövzu həmin dövrdə cəmiyyət tərəfindən qəbul olunmurdu. Uaylderin filmi Xeys Kodeksi çərçivəsində bəyənilməmişdir, ancaq buna baxmayaraq o, yenə də ekranlara buraxılmışdır (nümayiş zamanı titrlərdə [[MPAA]]-nın adi loqotipi yox idi və bu da kodeksin de-fakto köhnəldiyini sübut edirdi). "[[Qəflətən, keçən yay (film, 1959)|Qəflətən, keçən yay]]", "Şimal-qərbdən şimala" və "Bəziləri isti sevir" filmləri qadağan edilmiş mövzulara yeni baxışın öngörücüsü və 1960-cı illərin ortalarında senzura məhdudiyyətlərinin gələcək ləğvinin səbəbkarı oldular{{sfn|Barrios|2003|с=265}}. Xarici filmin ssenarisi sadəcə filmə uyğunlaşdırılmamışdı, həm də ABŞ auditoriyası üçün yaxın olan [[müzikl]] və [[qanqster filmi]] janrılarına uyğunlaşdırılmışdı{{sfn|Kerr|2010|с=128}}. [[1957-ci il]]in statistikasına görə 72 % ABŞ izləyiciləri 30 yaşa qədər olan insanlar idi, çəkiliş heyəti də məhz gənc auditoriyaya diqqət yönəltmişdi. Filmin əhəmiyyətli təşkili, onun bazara irəliləyişi oldu. Yaradıcılar filmin obrazına təkrarolunmazlığı və əvəzedilməzliyi verməyə çalışırdılar. Belə ki, filmin başlıq şəklinin dizaynı və posterlərin yaradılması üçün marketinq kampaniyası çərçivəsində qrafik dizayn üzrə məşhur mütəxəssis [[Sol Bass]] cəlb edilmişdir{{sfn|Kerr|2010|с=129}}. Prodüserlər qabaqcadan nəzərdə tuturdular ki, müvəffəqiyyət halında film mediafranşizanın başlanğıcını qoya bilər. 1959-cu ildə Monro və Lemmonun ifasında filmin saundtrek albomu satışa buraxılmışdır{{sfn|Kerr|2010|с=128}}. [[NBC]] telekanalı isə, filmi nümayiş etmək üçün spin-off hüquqlarını əldə etmişdir. 1961-ci ildə eyni adlı serialın çəkilişləri başlandı, buradakı pilot epizodunda kameo-rolları üçün Körtis və Lemmon dəvət edilmişdir. Gözəlçə Dana rolunu [[Tina Luiz]] oynamışdır. Amma pilot serial, izləyicilərdən çoxlu sayda mənfi rəy aldığından efirə tam olaraq buraxılmamışdır{{sfn|Mirisch|2008|с=104}}. "Bəziləri isti sevir" filminin çəkilişləri zamanı istifadə edilmiş yanaşma, gələcəkdə Miriş qardaşlarına məxsus şirkətin başqa məşhur filmlərində ("[[Mükəmməl yeddilik (film, 1960)|Mükəmməl yeddilik]]", "[[Vestsayd tarixi (film, 1961)|Vestsayd tarixi]]") və bütovlükdə bütün sənayedə müvəffəqiyyətlə istifadə edilmişdir. Lemmon və Körtis üçün film hollivud iyerarxiyasının lap yuxarı pilləsinə buraxılış oldu{{sfn|Curtis|2009|с=2}}. Komediya Uaylderin, Daymondun və Lemmonun birgə və müvəffəqiyyətli işlərinin tam başlanğıcı oldu: onların birgə səyi ilə "Mənzil", "[[Zərif İrma (film, 1963)|Zərif İrma]]" və "Uğurun şövqü" adlı filmlər ekranlaşdırılmışdır. Onların yaradıcılığı Hollivudun tarixində ən uzunsürən yaradıcılıq ittifaqlarından birinin nümunəsi oldu{{sfn|Phillips|1998|с=202}}. Merilin "Bəziləri isti sevir" filmini sevmirdi və burada işlədiyi dövrü yada salarkən kədərlənirdi. Çəkilişlər bitirdikdən sonra, 16 dekabr 1958-ci ildə Monroda qəflətən düşük baş verir və onun bir daha uşağı olmur<ref name=ref11/><ref name=ref74/>. [[Qrauço Marks]] və [[Pol Verhoven]] filmi öz sevimli komediyası adlandırırdılar{{sfn|Chandler|2002|с=206}}<ref name=ref69/>. Film dəfələrlə "Ən yaxşı əsər" siyahılarına daxil edilirdi. [[Riçard Korliss]] 2005-ci ildə "Bəziləri isti sevir" filmini Time jurnalının versiyasına görə (1923—2005) 100 ən yaxşı film siyahısına daxil etdi<ref name=ref83/>. [[2000-ci il]]də isə AFI-nin versiyasına görə [[:ru:100 самых смешных американских фильмов за 100 лет по версии AFI|yüzlərlə ən gülməli film]] içərisindən iki qalib yerə yalnız "Bəziləri isti sevir" və "[[Tutsi (film, 1982)|Tutsi]]" filmləri layiq görülmüşdür. Uaylerin komediyası xeyli (yetərincə) dərəcədə impersonasiya və paltar dəyişməklə ([[:en:Cross-dressing in film and television|cross-dressing]]) bağlı yaranmış film janrlarının ənənələrinə təsir göstərməyi bacarmışdır. Onların içərisində "[[Viktor/Viktoriya (film, 1982)|Viktor/Viktoriya]]" (həmçinin daha erkən alman filminin adaptasiyası), "[[Yentl (film, 1983)|Yentl]]", "[[Missis Dautfayr (film, 1993)|Missis Dautfayr]]", "[[Şouda yalnız qızlar (film, 2004)|Şouda yalnız qızlar]]" və başqa bu kimi işləri qeyd etmək olar<ref name=ref33/>{{sfn|Grant|2003|с=424}}{{sfn|Ebert|2007|с=55}}. [[Brodvey teatrı|Brodveydə]] 1972-ci ildə filmin motivləri əsasında "Sugar" ([[:en:Sugar (musical)|en]]) adlı müzikl səhnələşdirilmişdir (onun nümayişi 1973-cü ilin iyununa qədər davam etmişdir). 2001-ci ildə müzikl artıq eyni "Bəziləri isti sevir" adıyla səhnədə bərpa edilmiş, Toni Körtis isə burada Osquda Fildinq rolunu oynamışdır. Müzikl qısa zaman ərzində populyarlıq əldə etmiş və dünyanın bir çox ölkələrində nümayiş olunmuşdur<ref name=ref32/>. ===Mükafat və Nominasiyalar=== {| class="wikitable" |- ! style="text-align:center; width:210px;"|Mərasim vaxtı ! style="text-align:center; width:360px;"|Mükafar ! style="text-align:center; width:320px;"|Kateqoriya ! style="text-align:center; width:280px;"|Resipiyent və nominantlar ! style="text-align:center; width:040px;"|Nəticə |- | [[Venesiya Film Festivalı|23 avqust — 6 sentyabr 1959-cu il]]<ref>{{cite web |url=http://www.imdb.com/event/ev0000681/1959?ref_=ttawd_ev_12|title=Venice Film Festival: Awards for 1959|publisher=[[IMDb]] |accessdate=November 23, 2014}}</ref> | [[Venesiya Film Festivalı]] |style="text-align:center;"| [[Qızıl şir]] | style="text-align:center;"|''Bəziləri isti sevir'' || {{nom}} |- |[[:en:National Board of Review Awards 1959|dekabr 1959-cu il]]<ref>{{cite web |url=http://www.imdb.com/event/ev0000212/1960?ref_=ttawd_ev_5|title=Directors Guild of America, USA: Awards for 1960|publisher=[[IMDb]] |accessdate=November 23, 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nationalboardofreview.org/award-years/1959/|title=National Board of Review: 1959 Award Winners|publisher=nationalboardofreview.org |accessdate=November 23, 2014}}</ref> |[[:en:National Board of Review|ABŞ kinotənqidçilərinin Milli Şurası]] | style="text-align:center;"|[[:en:National Board of Review: Top Ten Films|On ən yaxşı film]] | style="text-align:center;"|''Bəziləri isti sevir'' || {{won}} |- | [[:en:Directors Guild of America Award|6 fevral 1960-cı il]]<ref>{{cite web |url=http://www.imdb.com/event/ev0000464/1959?ref_=ttawd_ev_8|title=National Board of Review, USA: Awards for 1959|publisher=[[IMDb]] |accessdate=November 23, 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.dga.org/Awards/History/1950s/1959.aspx|title=12th Annual DGA Awards: Honoring Outstanding Directorial Achievement For 1959|publisher=dga.org |accessdate=November 23, 2014}}</ref> | ABŞ rejissorlar gildiyasının mükfatı | style="text-align:center;"|Bədii filmdə rejissorların görkəmli nailiyyətləri | style="text-align:center;"|[[Billi Uaylder]] || {{Won}} |- | rowspan="2"|[[:en:13th British Academy Film Awards|1960-cı il]]<ref>{{cite web |url=http://awards.bafta.org/keyword-search?keywords=1960|title=BAFTA Awards Search: 1960|publisher=bafta.org |accessdate=November 23, 2014}}</ref> | rowspan="2"|[[Britaniya Akademiya Film mükafatı]] |style="text-align:center;"| Ən yaxşı film üzrə BAFTA mükafatı | style="text-align:center;"|''Bəziləri isti sevir''|| {{nom}} |- |style="text-align:center;"| Ən yaxşı xarici aktyor və ən yaxşı kişi rolu | style="text-align:center;"|[[Cek Lemmon]]|| {{won}} |- | rowspan="3"| [[:en:17th Golden Globe Awards|10 mart 1960-cı il]]<ref>{{cite web|url=http://theenvelope.latimes.com/extras/lostmind/year/1959/1959gg.htm|title=The Envelope: Past Winners Database — 1959 17th Golden Globe Awards|publisher=[[Los Angeles Times]]|accessdate=November 23, 2014|archive-date=May 17, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070517233114/http://theenvelope.latimes.com/extras/lostmind/year/1959/1959gg.htm|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hfpa.org/browse/?param=/year/1959|title=The 17th Annual Golden Globe Awards (1960)|publisher=hfpa.org|accessdate=November 23, 2014|archive-date=October 18, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018043017/http://www.hfpa.org/browse/?param=%2Fyear%2F1959|url-status=dead}}</ref> | rowspan="3"|[[Qızıl Qlobus mükafatı]] | style="text-align:center;"|Komediya və ya müzikl filmində ən yaxşı aktyor | style="text-align:center;"|Cek Lemmon || {{won}} |- | style="text-align:center;"|Komediya və ya müzikl filmində ən yaxşı aktrisa | style="text-align:center;"|[[Merilin Monro]]|| {{won}} |- | style="text-align:center;"|Komediya və ya müzikl filmində ən yaxşı əsər | style="text-align:center;"|''Bəziləri isti sevir'' || {{Won}} |- | rowspan="6"| [[:en:32nd Academy Awards|4 aprel 1960-cı il]]<ref>{{cite web|url=http://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1960|title=The 32nd Academy Awards — 1960: Winners & Nominees|publisher=[[oscars.org]]|accessdate=November 23, 2014}}</ref> | rowspan="6"| [[Oskar mükafatı]] |style="text-align:center;"|Ən yaxşı rejissor | style="text-align:center;"|Billi Uaylder || {{nom}} |- | style="text-align:center;"|Ən yaxşı aktyor | style="text-align:center;"|Cek Lemmon|| {{nom}} |- | style="text-align:center;"|Ən yaxşı kinematoqrafiya (ağ-qara filmdə) | style="text-align:center;"|Çarlz Lenq, Cr.|| {{nom}} |- | style="text-align:center;"|Ən yaxşı art-direktor (ağ-qara filmdə) | style="text-align:center;"|[[Ted Hevort]] <small>(Art-direktor)</small>, [[Edvard C. Boyl]] <small>(Dekorasiya qurucusu)</small>|| {{nom}} |- |style="text-align:center;"|Quruluşçu rəssamın ən yaxşı işi (ağ-qara filmdə) | style="text-align:center;"|[[Orri-Kelli]] || {{Won}} |- |Ən yaxşı adaptasiya olunan ssenari | Billy Wilder, [[İ. A. L. Daymond]] || {{nom}} |- |style="text-align:center;"|[[:en:Writers Guild of America Award|6 may 1960-cı il]]<ref>{{cite web |url=http://www.imdb.com/event/ev0000710/1960?ref_=ttawd_ev_13|title=Writers Guild of America, USA: Awards for 1960|publisher=[[IMDb]] |accessdate=November 23, 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.wga.org/wga-awards/previous-nominees-winners2.aspx|title=1960 Awards Winners|publisher=wga.org|accessdate=November 23, 2014|archive-date=February 24, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150224064308/http://www.wga.org/wga-awards/previous-nominees-winners2.aspx|url-status=dead}}</ref> |''ABŞ ssenariçilər gildiyasının mükafatı'' |style="text-align:center;"|Ən yaxşı komediya müəllifi | style="text-align:center;"|Billi Uaylder, İ.A.L. Daymond ||{{won}} |- | rowspan="3"|[[:en:Laurel Awards|28 sentyabr 1960-cı il]]<ref name="Laurel Awards: Awards for 1960">{{cite web |url=http://www.imdb.com/event/ev0000394/1960?ref_=ttawd_ev_7|title=Laurel Awards: Awards for 1960|publisher=[[IMDb]] |accessdate=November 23, 2014}}</ref> | rowspan="3"|[[Laurel mükafatı]] |style="text-align:center;"| Komediya filmində ən yaxşı qadın performansı | style="text-align:center;"|[[Merilin Monro]] (2-ci yer)|| {{won}} |- |style="text-align:center;"| Komediya filmində ən yaxşı kişi performansı | style="text-align:center;"|[[Cek Lemmon]] (2-ci yer)|| {{won}} |- |style="text-align:center;"| Ən yaxşı komediya filmi | style="text-align:center;"|''Bəziləri isti sevir'' (3-cü yer)|| {{won}} |- | [[:en:Bambi Awards|1960-cı il]]<ref name="Laurel Awards: Awards for 1960"/><ref>{{cite web|url=http://www.bambi-awards.com/the-bambi-award-goes-to|title=The BAMBI award goes to…: A selection of international BAMBI award winners since 1948|publisher=bambi-awards.com|accessdate=November 23, 2014|archive-date=July 1, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701051148/http://www.bambi-awards.com/the-bambi-award-goes-to|url-status=dead}}</ref> | [[Bembi mükafatı]] |style="text-align:center;"| Ən yaxşı beynəlxalq aktyor | style="text-align:center;"|[[Toni Körtis]] (2-ci yer)|| {{nom}} |- |} Mükafat və nominasiyalar üzrə daha geniş məlumat imdb.com saytında təqdim olunub<ref name=ref80/>. ===Yenidən yayımlanması=== Filmin [[VHS]]-də nəşri 1983-cü ildə, [[Lazerdisk|LaserDisc]] formatında isə, 1989-cu ildə həyata keçirilmişdir<ref name=ref26/><ref name=ref47/>. [[DVD]]-də birinci nəşr 2001-ci ildə MGM DVD şirkəti tərəfindən hazırlanmışdı. Burada rəqəmli emal olmadan ilkin formatın nazik plyonkaya daşınması həyata keçirilmişdir, bu da təsvirin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərmişdir<ref name=ref28/>. Filmin rəqəmli surətinin formatı — 1,66:1, prokatda nümayiş olunan versiyanın formatı isə 1,85:1 idi{{sfn|Eagan|2010|с=552}}. 2006-cı ildə daşıyıcıların BR-da nəşri həyata keçirilmişdir, bununla əlaqədar olaraq bütün materiallar [[Masterinq|remasterinqə]] məruz qalmışdır. Əlavə materialların dəsti 2001-ci ilin variantını praktiki olaraq köçürürdü. 1080p/AVC formatına təsvirin keyfiyyəti və rəqəmsal transferi bütovlükdə mütəxəssislər tərəfindən qənaət-bəxş olaraq qəbul edilmişdir; yalnız qarajda güllələmə səhnəsində keyfiyyətin bir qədər pisləşməsini qeyd etmək olar. Son montaj vaxtı filmdən kəsilmiş bir səhnə (qatarda epizod, 1 dəqiqə) günümüzə qədər saxlanılmamışdır, həmin səhnəni yalnız ayrıca olaraq kadrlar şəklində görmək olar<ref name=ref27/><ref name=ref12/>. Əlavə materialların diskində sənədli filmlərin geniş kolleksiyası, yaradıcıların müsahibələri, filmin istehsalı zamanı rəngli çəkilişlərin mwhafizə olunmuş fraqmentləri saxlanılır. Uaylder və Daymondun qısa müsahibələri filmin 25 illik yubileyi qeyd edilərkən (yəni 1984-cü ildə) yazılmışdır. Hollivudda baş vermiş apokrifik hekayələri məhz bu diskdə dinləmək olar<ref name=ref26/>. Materiallar içərisində Toni Körtisin kinotənqidçi [[Leonard Maltin]] "Nostalgic Look Back"-lə ("Nostalji baxış") 2001-ci ildə ''Formosa'' adlı restoranda baş tutmuş 30-dəqiqəlik söhbətini xüsusilə qeyd etmək olar; məhz bu restoranda bir zamanlar çəkiliş qrupunun üzvləri dincəlməyi sevirdilər. Əlavə materiallar sırasına dəfələrlə təkrarlanan informasiya, filmin çəkilişlərinə uzaqdan əlaqəyə malik olan insanların hekayələri və Cek Lemmonun və Billi Uaylderin iştirakı ilə çox az sayda kadrlar daxildir<ref name=ref28/>. == Şərhlər == {{İstinad siyahısı |group=~ |refs= <ref name=tref1001>"Cazda yalnız qızlardır" — Sovet prokatlarında, eləcə də Azərbaycanda film məhz bu adla 1966-cı ildə seyircilərə təqdim edilmişdir</ref> <ref name=tref1002>digər tərcümələrdə "İncə şəkər", "Şəkərcik" {{Dil-en|Sugar Cane}}</ref> <ref name=tref1003>2000-ci illərdə edilən müsahibədə, aktyor bir zamanlar səsləndirdiyi fikirlərindən imtina edir və iddia edir ki, çətinliklərə baxmayaraq, onun Merilinlə film üzərindəki birgə işi ona yalnız zövq verirdi.</ref> <ref name=tref1004>Filmdə başlanğıcda nümayiş olunan və daha sonra silinən epizod bu idi: Qatarın vaqonunda, yəni Dafnanın yuxarı yataq yerində "əyləncə gecəsi" başlayan zaman, Gözəlçə Dana və Jozefinə tualetə gedirlər. Orada Dana Jozefinaya şikayətlənir ki, onun yatdığı yer Binstokun yaxınlığında yerləşir, o isə bərk xoruldayır və yatmağa mane olur. Jozefina yataqları dəyişməyi təklif edir və Gözəlçə Dana razılaşır. Dafna bu razılaşmadan xəbərsiz olduğundan, səssiz Dananın (əslində isə Co-Jozefinanın) yatdığı yerə doğru irəliləyir. Dafna qaranlıqda pilləkənlərlə yuxarı qalxır, pəncərəni açır və yatan şəxsin Dana olduğunu düşünərək dostu Coya deyir: "Yadındadır, mən sənə sirr açmaq istəyirdim? Bax belə, mənim sirrim budur: Mən kişiyəm!". Co yuxudan oyanıb deyir: "Mən indi sənin dişlərini sındıracam!" Dafna isə ona cavab verir: "Axı sən yazıq qızı vurmayacaqsan!?".</ref> <ref name=tref1005>İngilis dilindən tərcümədə, "spill" — mayeni tökmək, başqasına özünü calamaq, yıxılmaq (məs. yataq yerindən) və ya ağızdan bir sirri qaçırtmaq mənasını verir</ref> <ref name=tref1006>Siz bu cür zövqsüz qərara necə gəldiniz?</ref> <ref name=tref1009>İngilis dilinin leksika xüsusiyyətlərinə görə, ilk cümlədə səsləndirilən "Mən nişanlanmışam" ifadəsində, nişanlanan şəxsin qadın və kişi olduğu naməlum qalır və məhz bu komik effekt yaradır</ref> <ref name=tref1010>Bəzilərinə nabat, bəzilərinə isə nabatın çubuğu</ref> <ref name=tref1011>"Çarleya xala" pyesinin motivləri daha sonralar "[[:ru:Здравствуйте, я ваша тётя!|Salam, mən sizin xalanızam!]]" adlı məşhur sovet filminin ssenarisinin əsasını təşkil edir.</ref> <ref name=tref1012>Double bill sistemində (bir bilet qiymətinə iki film) bir janrdan olan filmlər nümayiş olunur.</ref> }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2|refs= <!-- <ref name=ref2> {{cite web | author = | datepublished = | url = http://www.tcm.com/tcmdb/title/129/Doctor-Zhivago/articles.html | title = ‘Some Like It Hot’ review | publisher = [[Turner Classic Movies]] | accessdate = 30-Apr-2013 | lang = en | archiveurl = http://www.webcitation.org/6GWtQocx4 | archivedate = 2013-05-11 }} </ref>--> <ref name=ref73>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://books.google.kz/books?ei=A9VuUaOsA8aHtAa5_oFg&hl=ru&id=QgQ6AQAAIAAJ |title = Новинки кино |publisher = [[:ru:Искусство кино|Искусство кино]] |accessdate = 1966 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtQocx4?url=http://www.tcm.com/tcmdb/title/129/Doctor-Zhivago/articles.html |archivedate = 2013-05-11 |issn = 0130-6405 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref1>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.imdb.com/title/tt0191124/ |title = Fanfaren der Liebe |publisher = [[imdb]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtPvKUU?url=http://www.imdb.com/title/tt0191124/ |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref5>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.imdb.com/title/tt0043522/ |title = Fanfaren der Liebe (1951) |publisher = [[imdb]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtSUTYN?url=http://www.imdb.com/title/tt0043522/ |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref4>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.imdb.com/title/tt0031950/ |title = Some Like It Hot (1939) |publisher = [[imdb]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtRiDLp?url=http://www.imdb.com/title/tt0031950/ |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref20> Дополнительные материалы к DVD изданию MGM Studio </ref><ref name=ref11> {{cite web | author = Thomas Larson. | datepublished = | url = http://www.thomaslarson.com/publications/san-diego-reader/96-the-white-mask.html | title = The White Mask: Marilyn Monroe and ‘Some Like It Hot’ | publisher = [[San Diego Reader]] ([[:en:San Diego Reader|en]]) | accessdate = September, 4 2003 | lang = en | archiveurl = | archivedate = }} </ref><ref name=ref74>{{cite web |author = [[:ru:Мейлер, Норман|Норман Мейлер]] |datepublished = |url = http://kinoart.ru/archive/2004/06/n6-article23 |title = Мэрилин. Биография (журнальный вариант книги) |publisher = Marylin. пер. с англ. Николая Пальцева. Искусство кино |accessdate = 2004 |lang = ru |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtUaUDY?url=http://error.kinopoisk.ru/?ht=403 |archivedate = 2013-05-11 |issn = 0130-6405 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref31> {{cite web | author = Thomas Larson. | datepublished = | url = http://books.google.kz/books?id=JU4EAAAAMBAJ&pg=PA31 | title = Sometimes I feel I’m fooling somebody, maybe myself | publisher = [[:ru:Life (журнал)|Life]] | accessdate = 3 авг 1962 | lang = en | archiveurl = | archivedate = | issn = 0024-3019 }} </ref> <ref name=ref30>{{cite web |author = |authorlink = |datepublished = Oct 4, 2010 |url = http://quoteinvestigator.com/2010/10/04/kissing-marilyn/ |title = Kissing Marilyn Monroe is Like Kissing Hitler |publisher = |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtafYPR?url=http://quoteinvestigator.com/2010/10/04/kissing-marilyn/ |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref33>{{cite web |author = Suzanne Woodward. |datepublished = |url = http://refractory.unimelb.edu.au/2012/11/17/woodward/ |title = Disruptive Influence: The Enduring Appeal Of Some Like It Hot |publisher = Journal of Entertainment Media |accessdate = Nov 17, 2012 |lang = en |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130425115735/http://refractory.unimelb.edu.au/2012/11/17/woodward/ |archivedate = April 25, 2013 |issn = 1447-4905 |url-status = dead }}</ref><ref name=ref49>{{cite web | author = | datepublished = | url = http://nighthawknews.wordpress.com/2010/05/10/the-year-in-film-1959/ | title = The Year in Film: 1959. Academy Awards history | publisher = | accessdate = 30-Apr-2013 | lang = en | archive-date = 2010-09-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100913081817/http://nighthawknews.wordpress.com/2010/05/10/the-year-in-film-1959/ | url-status = unfit }}</ref> <ref name=ref53> {{cite web | author = Suzanne Woodward. | datepublished = | url = http://books.google.kz/books?id=peMCAAAAMBAJ&pg=PA22 | title = Rizing the palaces | publisher = New York Magazine | accessdate = 23 фев 1987 | lang = en | archiveurl = | archivedate = | issn = 0028-7369 }} </ref> <ref name=ref23>{{cite web |author = [[Эберт, Роджер|Роджер Эберт]]. |authorlink = |datepublished = Jan 9, 2000 |url = http://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-some-like-it-hot-1959 |title = Some Like It Hot (1959) |publisher = [[Chicago Sun]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtVjrD9?url=http://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-some-like-it-hot-1959 |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref27> {{cite web | author = Chris Cabin. | authorlink = | datepublished = May 29, 2011 | url = http://www.slantmagazine.com/dvd/review/some-like-it-hot/2021 | title = Some Like It Hot DVD/Blu-Ray Review | publisher = [[Slant Magazine]] | accessdate = 30-Apr-2013 | lang = en }} </ref> <ref name=ref21>{{cite web |author = [[Кудрявцев, Сергей Валентинович|Сергей Кудрявцев]]. |datepublished = |url = http://www.kinopoisk.ru/review/894035/ |title = В джазе только девушки. Рецензия |publisher = [[kinopoisk.ru]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = ru |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtUaUDY?url=http://error.kinopoisk.ru/?ht=403 |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref61> {{cite web | author = Madel Rosario Caballero. | datepublished = | url = http://dialnet.unirioja.es/servlet/dcfichero_articulo?codigo=203073 | title = What's in a Title? The strategic use of metaphor and metonymy in ‘Some Like It Hot’ | publisher = Journal Of English Studies | accessdate = 1999 | lang = en | archiveurl = | archivedate = |issn = 1989-6131 }} </ref> <ref name=ref34> {{cite web | author = [[:ru:Карвел, Террел|Террел Карвел]] ([[:en:Terrell Carver|en]]). | datepublished = | url = http://www.palgrave-journals.com/cpt/journal/v8/n2/abs/cpt200838a.html | title = Sex, gender and heteronormativity: Seeing ‘Some Like It Hot’ as a heterosexual dystopia | publisher = Contemporary Political Theory | accessdate = 2009 | lang = en | archiveurl = | archivedate = |doi = 10.1057 |issn = }} </ref> <ref name=ref71>{{cite web |author = Rob Nixon. |datepublished = |url = http://www.tcm.com/this-month/article/71637%7C0/Some-Like-It-Hot.html |title = Some Like it Hot notes |publisher = tcm.com |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtl37yZ?url=http://www.tcm.com/this-month/article/71637%7C0/Some-Like-It-Hot.html |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref59>{{cite web |author = John Curtas. |datepublished = March 28, 2013 |url = http://www.eatinglv.com/2013/03/james-beard-voting-the-fuzzy-end-of-the-lollipop/ |title = James Beard Awards – The Fuzzy End of the Lollipop |publisher = |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtfNLaW?url=http://www.eatinglv.com/2013/03/james-beard-voting-the-fuzzy-end-of-the-lollipop/ |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name= ref14> {{cite web | author = | datepublished = 23 фев 1959 | url = http://books.google.kz/books?id=BiAEAAAAMBAJ | title = Multilple Wax on Monroe Pic | publisher = [[Billboard]] | accessdate = | lang = en | archiveurl = | archivedate = |doi = |issn = 0006-2510 }} </ref> <ref name=ref48>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.imdb.com/title/tt0053291/soundtrack |title = Some like it hot — soundrack |publisher = [[imdb]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWteefgY?url=http://www.imdb.com/title/tt0053291/soundtrack |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref81>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.allmusic.com/album/some-like-it-hot-original-motion-picture-soundtrack-mw0000652193 |title = Some Like It Hot — Original Motion Picture Soundtrack |publisher = [[Allmusic]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtmbnDY?url=http://www.allmusic.com/album/some-like-it-hot-original-motion-picture-soundtrack-mw0000652193 |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref29>{{cite web |author = [[:ru:Кер, Дэйв|Дэйв Кер]]. |authorlink = |datepublished = May 29, 2011 |url = http://www.chicagoreader.com/chicago/some-like-it-hot/Film?oid=4169957 |title = Some Like It Hot |publisher = [[Chicago Reader]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtZknvQ?url=http://www.chicagoreader.com/chicago/some-like-it-hot/Film?oid=4169957 |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref22>{{cite web |author = |authorlink = |datepublished = Feb 24, 1959 |url = http://www.variety.com/review/VE1117795018?refCatId=31 |title = Some Like It Hot |format = |work = |publisher = [[Variety]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archive-date = September 28, 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110928113721/http://www.variety.com/review/VE1117795018?refCatId=31 |url-status = unfit }}</ref> <ref name=ref24>{{cite web |author = A. H. Weiler. |authorlink = |datepublished = March 30, 1959 |url = http://www.nytimes.com/books/98/12/27/specials/wilder-hot.html |title = 'Some Like It Hot': 2-Hour Comedy |publisher = [[New York Times]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtWlC4W?url=http://www.nytimes.com/books/98/12/27/specials/wilder-hot.html |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref45>{{cite web |author = Charles Taylor. |authorlink = |datepublished = Feb 12, 2002 |url = http://www.salon.com/2002/02/11/some_like_hot/ |title = Masterpiece: ‘Some Like It Hot’ |publisher = [[salon]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtc1gzD?url=http://www.salon.com/2002/02/11/some_like_hot/ |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref26>{{cite web |author = Glenn Erickson. |authorlink = |datepublished = May 20, 2011 |url = http://www.dvdtalk.com/dvdsavant/s3546some.html |title = Some Like it Hot Blu-ray Review |publisher = dvd savant |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtXHfPo?url=http://www.dvdtalk.com/dvdsavant/s3546some.html |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref70>{{cite web |author = |datepublished = Mar 23, 1959 |url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,892387,00.html |title = Some Like it Hot |publisher = [[Time (журнал)|Time]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archive-date = March 13, 2007 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070313231150/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,892387,00.html |url-status = }}</ref> <ref name=ref68>{{cite web |author = Dan Schneider. |datepublished = |url = http://www.thespinningimage.co.uk/cultfilms/displaycultfilm.asp?reviewid=6064&Comments=T |title = Some Like It Hot |publisher = thespinningimage.co.uk |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWti7Tor?url=http://www.thespinningimage.co.uk/cultfilms/displaycultfilm.asp?reviewid=6064 |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref60>{{cite web |author = Stanley Kauffmann. |datepublished = |url = http://www.newrepublic.com/article/film/101324/tnr-film-classics-some-it-hot-march-30-1959# |title = TNR Film Classics: ‘Some Like It Hot’ (March 30, 1959) |publisher = newrepublic.com |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtgs9u1?url=http://www.newrepublic.com/article/film/101324/tnr-film-classics-some-it-hot-march-30-1959 |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref69>{{cite web |author = Michael Wilmington. |datepublished = |url = http://filmcomment.com/article/paul-verhoeven-total-recall-interview |title = Interview with Paul Verhoeven |publisher = [[Film Comment]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtj09Xd?url=http://filmcomment.com/article/paul-verhoeven-total-recall-interview |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref83>{{cite web |author = [[:ru:Корлисс, Ричард|Ричард Корлисс]]. |datepublished = Feb. 12, 2005 |url = http://entertainment.time.com/2005/02/12/all-time-100-movies/slide/some-like-it-hot-1959/ |title = All-TIME 100 Movies |publisher = [[:ru:Time (журнал)|Time]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archive-date = 2013-03-28 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130328122036/http://entertainment.time.com/2005/02/12/all-time-100-movies/slide/some-like-it-hot-1959/ |url-status = unfit }}</ref> <ref name=ref32> {{cite web | author = Tom Prideaux. | datepublished = 12 май 1972 | url = http://books.google.kz/books?id=U1UEAAAAMBAJ&pg=PA28 | title = Some liked it better hot | publisher = [[:ru:Life (журнал)|Life]] | accessdate = 12 май 1972 | lang = en |page = 28/72 № 18 |doi = |issn = 0024-3019 }} </ref> <ref name=ref80>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.imdb.com/title/tt0053291/awards |title = Some like it Hot — awards |publisher = [[imdb]] |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtlmZzA?url=http://www.imdb.com/title/tt0053291/awards |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref47>{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.worldcat.org/title/some-like-it-hot/oclc/20713974 |title = Some like it hot |publisher = |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtdGbAN?url=http://www.worldcat.org/title/some-like-it-hot/oclc/20713974 |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref28>{{cite web |author = |authorlink = |datepublished = May 29, 2011 |url = http://www.dvdverdict.com/reviews/somelikeithot.php |title = Some Like It Hot: Collector's Edition |publisher = dvdverdict.com |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtYetlG?url=http://www.dvdverdict.com/reviews/somelikeithot.php |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> <ref name=ref12>{{cite web |author = Steven Cohen. |datepublished = May 19, 2011 |url = http://bluray.highdefdigest.com/4870/somelikeithot_59.html |title = Some Like It Hot (1959) (Blu-ray) |publisher = bluray.highdefdigest.com |accessdate = 30-Apr-2013 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6GWtTBulZ?url=http://bluray.highdefdigest.com/4870/somelikeithot_59.html |archivedate = 2013-05-11 |url-status = live }}</ref> }} == Ədəbiyyat == {{Siyahı sütunlarla|3| * {{cite book |last= K. Zinsser.|first= William |date=8 (29 Feb) 1960|title= The Bold and Risky world of ‘Adult’ movies|url= http://books.google.kz/books?id=ZFUEAAAAMBAJ|language= en|location= |publisher= [[Life (jurnal)|Life]]|page= 51/84|isbn= 0024-3019|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= Martilez|first= María Jesús|date= 1998|title= Some Like It Hot: The Blurring of Gender Limits in a Film of the Fifties|url= |dead-url= http://www.raco.cat/index.php/Bells/article/download/102872/149217|location= |language= en|publisher= Universidad de Zaragoza|page= 57|isbn= |archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= Lancker|first= Diana Van|date= 2004|title= When novel sentences spoken or heard for the first time in the history of the universe are not enough : toward a dual-process model of language|url= http://steinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/uploads/006/413/JLCDFFreview.pdf|dead-url= |location= |language= en|publisher= Int. J. Lang. Comm. Dis.|page= 64|isbn= |archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Gene D. Phillips.|date= 2010|title= Some Like It Wilder: The Life and Controversial Films of Billy WilderScreen Classics|url= http://books.google.kz/books?id=SMvpNEsuy1cC|dead-url= |location= |publisher= University Press of Kentucky|page= 3/464|isbn= 9780813139517|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Tony Curtis.|date= 2009|title= The Making of Some Like It Hot: My Memories of Marilyn Monroe and the Classic American Movie|url= http://books.google.kz/books?id=eiztNpobVN0C|page= 6/224|location= |publisher= John Wiley & Sons|isbn= 9780470561195|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Paul Kerr.|date= 2010|title= Billy Wilder, Movie-Maker: Critical Essays On the Films|url= http://books.google.kz/books?id=LAOzV2hJri8C|page= 7/255|location= |publisher= McFarland|isbn= 9780786485208|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Paul McDonald.|date= |title= The Star System: Hollywood's Production of Popular Identities|url= http://books.google.kz/books?id=cZjHTABEWTYC|page= 8/134|location= |publisher= Wallflower Press|isbn= 9781903364024|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first=Daniel Eagan. |date= 2010|title= America's Film Legacy: The Authoritative Guide to the Landmark Movies in the National Film Registry|url= http://books.google.kz/books?id=deq3xI8OmCkC|page= 9/818|location= |publisher= Continuum International Publishing Group|isbn= 9780826429773|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Tino Balio.|date= 2009|title= United Artists, 1951–1978: The Company That Changed the Film Industry|url= http://books.google.kz/books?id=9EeK5s3aw44C|dead-url= |location= |publisher= Univ of Wisconsin Press|page= 2/10/472|isbn= 9780299230135|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Laurence E. MacDonald.|date= 1998|title= The Invisible Art of Film Music: A Comprehensive History|url= http://books.google.kz/books?id=bQGbUd83MhYC|dead-url= |location= |publisher= Scarecrow Press|page= 15/431|isbn= 9781880157565|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Kristopher Spencer.|date= 2008|title= Film And Television Scores, 1950-1979: A Critical Survey by Genre|url= http://books.google.kz/books?id=Wz2dxDNaEDgC|dead-url= |location= |publisher= McFarland|page= 16/366|isbn= 9780786452286|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Robert Horton.|date= 2001|title= Billy Wilder: InterviewsConversations With Filmmakers Series|url= http://books.google.kz/books?id=OCAKjmrTZo8C|dead-url= |location= |publisher= Univ. Press of Mississippi|page= 17/200|isbn= 9781578064441|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= |date= 2008|title= Heritage Music and Entertainment Memorabilia Auction #696|url= http://books.google.kz/books?id=1ko8xoiFxZwC|dead-url= |location= |publisher= Heritage Capital Corporation|page= 18|isbn= 9781599672885|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Bert Cardullo.|date= 2010|title= Screen Writings: Genres, Classics, and Aesthetics|url= http://books.google.kz/books?id=DO3q6n8w-q8C|dead-url= |location= |publisher= Anthem Press|page= 2/25/210|isbn= 9781843318378|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Judith Butler.|date= 2011|title= Bodies That Matter: On the Discursive Limits of Sex|url= http://books.google.kz/books?id=UczySqq19AIC|dead-url= |location= |publisher= Taylor & Francis|page= 36/256|isbn= 9781136807183|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Charlotte Chandler.|date= 2002|title= Nobody's perfect: Billy Wilder, a personal biography|url= http://books.google.kz/books?ei=x7ddUcHXE8KVtQbJ8IFA&hl=ru&id=HpFZAAAAMAAJ|dead-url= |location= |publisher= Simon & Schuster|page= 37/352|isbn= 9780743217095|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Richard Armstrong.|date= 2004|title= Billy Wilder: American Film Realist|url= http://books.google.kz/books?id=DkxX8hbYpksC|dead-url= |location= |publisher= McFarland|page= 38/172|isbn= 9780786421190|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Walter Mirisch.|date= 2008|title= I Thought We Were Making Movies, Not History|url= http://books.google.kz/books?id=4ljOw7wso_MC|dead-url= |location= |publisher= Univ of Wisconsin Press|page= 40/476|isbn= 9780299226435|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Ginsberg&Mensch|date= 2011|title= A Companion to German Cinema|url= http://books.google.kz/books?id=WDZUiwsmAtsC|dead-url= |location= |publisher= John Wiley & Sons|page= 4/46/560|isbn= 9781444345582|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Gene D. Phillips.|date= 1998|title= Exiles in Hollywood: major European film directors in America|url= http://books.google.kz/books?id=OaKPjeJ3p3cC|dead-url= |location= |publisher= Lehigh University Press|page= 50/257|isbn= 9780934223492|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Eddie Dorman Kay.|date= 1990|title= Box office champs: the most popular movies of the last 50 years|url= http://books.google.kz/books?ei=Sr5lUY7ML4WTtAba5YHgCw&id=NAIhtd8UelYC |dead-url= |location= |publisher= Random House Value Publishing|page= 52/192|isbn= 9780517692127|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Lisa Fletcher.|date= 2008|title= Historical Romance Fiction: Heterosexuality and Performativity|url= http://books.google.kz/books?id=GK3m60_Q6WIC|dead-url= |location= |publisher= Ashgate Publishing|page=54/177 |isbn= 9780754683056|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Barry Keith Grant.|date= 2003|title= Film Genre Reader Three|url= http://books.google.kz/books?id=__gsiplqjFoC|dead-url= |location= |publisher= University of Texas Press|page= 3/55/636|isbn= 9780292701854|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= King.|date= 2002|title= Film comedy|url= http://books.google.kz/books?id=nUqCYbHIhCgC|dead-url= |location= |publisher= Wallflower Press|page= 56/230|isbn= 9781903364352|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Richard Barrios.|date= 2003|title= Screened Out: Playing Gay in Hollywood. From Edison To Stonewall|url= http://books.google.kz/books?id=zzPiI_Vtg7IC|dead-url= |location= |publisher= Routledge|page= 58/402|isbn= 9780415923293|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Mark Cousins.|date= 2002|title= Scene by scene: film actors and directors discuss their work|url= http://books.google.kz/books?id=dfCYZdLCVrQC|dead-url= |location= |publisher= Laurence King Publishing|page= 62/191|isbn= 9781856692878|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Michael Tueth.|date= 2012|title= Reeling With Laughter: American Film Comedies-From Anarchy to Mockumentary|url= http://books.google.kz/books?id=L2YgivlXooIC|dead-url= |location= |publisher= Scarecrow Press|page= 63/217|isbn= 9780810883673|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Gerald Mast.|date= 1979|title= The Comic Mind: Comedy and the Movies|url= http://books.google.kz/books?id=qVN2q13uHt0C|dead-url= |location= |publisher= [[University of Chicago Press]]|page= 2/65/369|isbn= 9780226509785|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Roger Ebert|date= 2007|title= Your Movie Sucks.|url= http://books.google.kz/books?id=eipZqzyaF0UC|dead-url= |location= |publisher= Andrews McMeel Publishing|page= 66/338|isbn= 9780740792151|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Georges-Claude Guilbert.|date= 2007|title= Literary readings of Billy Wilder|url= http://books.google.kz/books?ei=KPZrUeySAoiatAaDroG4AQ&hl=ru&id=1iErAQAAIAAJ|dead-url= |location= |publisher= Cambridge Scholars Publishing|page= 67/212|isbn= 9781847183156|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Ed Sikov.|date= 1998|title= On Sunset Boulevard: the life and times of Billy Wilder|url= http://books.google.kz/books?ei=gKFuUYHxCcnMtAbl-4CABQ&hl=ru&id=kItZAAAAMAAJ|dead-url= |location= |publisher= Hyperion|page= 72/675|isbn= |archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Laurence Maslon.|date= 2009|title= Some Like It Hot: The Official 50th Anniversary Companion|url= http://www.amazon.com/Some-Like-Hot-Laurence-Maslon/dp/0061761230|dead-url= |location= |publisher= HarperCollins|page= 75/191|isbn= 9780061761232|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Gerd Gemunden.|date= 2008|title= “A” Foreign Affair: Billy Wilder's American Films|url= http://books.google.kz/books?id=CgtNcfpHISEC|dead-url=|location= |language= en|publisher= Berghahn Books|page= 5/76/193|isbn= 9780857450661|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Judith Crist.|date= Rinehart, and Winston, 1968|title= The private eye, the cowboy, and the very naked girl: movies from Cleo to Clyde|url= http://books.google.kz/books?ei=tyZ4Uf6KFMij4gSz84DQAQ&hl=ru&id=cX9ZAAAAMAAJ|dead-url=|location= |language= |publisher= Holt|page= 77/292|isbn= |archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= |first= Glenn Hopp.|date= 2003|title= Billy Wilder: the cinema of wit 1906-2002 |url= http://books.google.kz/books?id=N8b9ar9yaAgC|dead-url=|location= |language= |publisher= Taschen|page= 78/191|isbn= 9783822815953|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book|last= |first= Kristin A. McGee.|date= 2009|title= Some Liked it Hot: Jazz Women in Film and Television, 1928-1959|url= http://books.google.kz/books?id=aQ_cjiR63yEC|dead-url= |location= |language= |publisher= Wesleyan University Press|page= 79/316|isbn= 9780819569080|archive-url= |archive-date= }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * {{cite book |last= |first= Jean-louis Ginibre.|date= 2005|title= Ladies Or Gentlemen: A Pictorical History of Male Cross-dressing in the Movies|url= http://books.google.kz/books?id=7hgQRVaWL-gC|language= en|location= |publisher= Filipacchi Publishing|page= 82/408|isbn= 9781933231044|archive-url= |archive-date=}} * {{cite book |last= Барчунова Т. В.|first= Под ред. А. А. Денисовой|date= 2002|title= Словарь гендерных терминов|url= http://www.owl.ru/gender/130.htm|language= ru|location= Москва|publisher= Перформативная концепция гендера, Информация XXI век|page= 256|isbn= 5863910224|archive-url= |archive-date=}} }} == Xarici keçidlər == * {{IMDb}} * [http://www.public.asu.edu/~srbeatty/394/SomeLikeItHot.pdf Filmin rəsmi ssenarisi] * {{Rotten Tomatoes}} * [http://www.cinema.de/film/manche-moegens-heiss,1302073.html ''Manche mögen’s heiß''] auf [[Cinema.de]] (mit Filmbildern) == Həmçinin bax == {{Ən yaxşı komediya və ya müzikl filminə görə Qızıl Qlobus mükafatı}} [[Kateqoriya:ABŞ-ın komediya filmləri]] [[Kateqoriya:İngiliscə filmlər]] [[Kateqoriya:1959-cu ilin filmləri]] [[Kateqoriya:Ağ-qara filmlər]] [[Kateqoriya:Billi Uaylderin filmləri]] [[Kateqoriya:ABŞ Milli Film Reestrının qeydiyyatına alınmış filmlər]] [[Kateqoriya:LGBT mövzulu ABŞ filmləri]] bhka61uj15y26wu7y5suxuahv13d77i 0 315546 6557985 6299361 2022-08-01T11:52:33Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Azərbaycanlı şair, publisist |digər mövzu = Teymuri sultanı və şair |digər mövzu səhifəsi = Sultan Hüseyn Bayqara }} {{Şəxs |adı = Qara Hüseynbəyli |orijinal adı = |şəkil = Hüseyn Baykara.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = Hüseyn Baykara |doğum tarixi = 1904 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 1.7.1984 |vəfat yeri = [[Türkiyə]], [[Kayseri]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = [[İstanbul]] |vətəndaşlığı = |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |uşağı = Orxan, Surxay Şirinbəyov, Mina, Gülqənd Şirinbəyova |atası = Nəsir bəy Şirinbəyov |anası = Mina Şirinbəyova |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = [[ədəbiyyat nəzəriyyəsi]] |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Hüseyn Baykara''' ({{dil-az|Qara Hüseynbəyli}}; d. 1904 Rusiya İmperiyası, Yelizavetpol quberniyası, Şuşa - ö. 1 iyul 1984, Türkiyə, Kayseri) — [[Azərbaycanlı]] araşdırmaçı-tədqiqatçı publisist,<ref name=":0">{{kitab3 | müəllif = [[Dilqəm Əhməd]] | başlıq = "Bir ildən yüz ilə" | link = | cavabdeh = | yer = Bakı | nəşriyyat = "TEAS Press" | il = 2018 | cild = | səhifə = 107-112 | səhifələr = 228 | isbn = 978 9952 310 47 4 | doi = | ref = }}</ref> şair. == Həyatı == Qаrа Hüseynbəyli 1904-cü ildə [[Şuşa]]da məşhur [[Şirinbəyovlar]]<ref>[[Ənvər Çingizoğlu]], Şirinbəyovlar, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2007, №3, səh. 26-37</ref> ailəsində anadan olub.<ref name=":1">{{cite web |url = http://anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2014/iyul/385385.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190417122346/http://anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2014/iyul/385385.htm |archivedate = 17 aprel 2019 |title = "Məni burda sanmayın, mən hər gün Qafqasdayam… Mühacir aydınlarımızdan biri də Hüseyn Baykaradır" |author = Ülviyyə Tahirqızı |date = 26 iyul 2014 |work = |publisher = anl.az |accessdate = |language = {{dil-az|}} }}</ref> Anası Mina xanım Həsən bəy Şirinbəyovun qızı, atası Hüseyn bəy Hüseynbəyovun oğlu olub. Ulu babası isə Şirin bəy Ənnağıoğlu olub. 1830-cu ildə rus mənbələrə əsasən, Şuşada 56 bəy ailəsi olub, bunlardan biri də Şirinbəyovlar və ya Kavalerli Şirinbəyovlar idi. Nəsir bəy Hüseynbəyovun 3 oğlu, 5 qızı olub. Böyük oğlu Bahadur 1918-ci ildə rus-türk müharibəsində türklər tərəfdə vuruşaraq həlak olub. İkinci oğlu Surxay filoloq olub, Qazax seminariyasında işləyib. Qızlarının adları Firəngiz, Uruh, Texu, Rəna, Sərəncam olub.<ref name=":0" /> === Təhsili === [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]nin baş redaktoru olduğu və İstanbulda yayımlanan "Odlar Yurdu" jurnalının 19-cu sayında "Bu il məzun olanlar" başlıqlı xəbər yayımlanıb. Xəbərdə 1930-cu ildə Türkiyədə təhsil alan tələbələr haqqında qısa məlumat verilib:<ref name=":0" /> {{cquote|müəllif=|Bu il azərbaycanlı gənclərdən Baykara Hüseyn bəy Ankara Hüquq fakültəsindən, Rüstəmbəyli Şükrü, Tofiq Rahim bəylər İstanbul oğlan liseyindən və Zeynalzadə Hakimə xanım İstanbul qız liseyindən məzun olublar. Məzunlardan Baykara bəy Diyarbəkir vilayəti Osmaniyyə qəzası prokurorluğuna təyin edilib. Şükrü bəy də yaxınlarda təhsil üçün [[Avropa]]ya gedəcək. Hakimə xanımın hökumət hesabına Avropaya göndərilicəyi söylənməkdədir. Məzun vətəndaşlarımızı bu münasibətlə təbrik edir, müvəffəqiyyətlər diləyirik.}} Hüseyn Baykara 1927-ci ildə mühacirətə getdiyi ildə [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin Tarix fakültəsində oxuyurdu. == Fəaliyyəti == === 1923-cü il === Hüseyn Baykara bolşeviklər əleyhinə mübarizəyə gənclik illərindən başlamışdır. O, 1923-cü ilin sonlarında həbs edilmiş və həbsxanada şair Əhməd Cavadla məhbəs yoldaşı olmuşdur:<ref name=":0" /> {{cquote|müəllif=|Şeirlərini oxuduğum və sevdiyim bu şairi "ÇeKa" tərəfindən tutulduğum 1923-cü ilin sonunda Bakının Staro-Politseyski küçəsində yerləşən həbsxanada tanıdım. O da həbs edilmişdi. Onuna bir neçə ay hücrə dostu oldum. Orada bizə kitab, dəftər, qələm vermirdilər. Necə oldusa, mənim əlimə üç sm. ölçüsündə bir karandaşın ucu keçdi. Bu qələmlə Ə.Cavadın "ÇeKa" şeirlərini divara yazır, əzbərləyirdim. Bir gün nəzarətçi Nikolay məni pəncərənin deşiyindən güdmüş, divara nəsə yazdığımı görmüşdü. Bir də gördük ki, qapını açdı, divara yazılan yazıları bir taxta parçasıyla sildi. Cavadın 4-5 şeiri beləcə unuduldu, itdi. Bu hadisədən sonra yazdığı iki şeirini əzbərlədim. Bu şeirlər "Ay ellər" və "Neyləyim" başlıqlı idi.}} Qara Hüseynbəylinin həbsi haqqında məlumat mühacirətdə çap olunan "Yeni Kafkasya" jurnalında da qeyd olunmuşdur. Jurnalın 45-ci sayında yayımlanan "Azərbaycan həbsləri haqqında yeni təfsilat" adlı xəbərdə həbs olunanlar siyahısında onun da adı var.<ref name=":0" /> Həbs hadisəsindən bir neçə il sonra Hüseyn Baykara dostlarına mühacirətə getməyi təklif etmiş, lakin bu təklif etrazla qarşılanmışdır. Bu hadisəylə bağlı o, kitabında yazır:<ref name=":0" /> {{cquote|müəllif=|Bu həbsdən sonra Əhməd Cavad Azərbaycan kommunistlərinin müdaxiləsi ilə, mən isə bir təsadüf nəticəsində qurtuldum. (Ə.Cavadın çıxarılmasına kömək edən kommunistlər sonradan Stalin tərəfindən güllələndi). Mən bəzən onu evində ziyarət edirdim. Bir gün təsadüfən Ə.Cavadla, gizli milli istiqlal komitəsinin rəhbəri Dadaş Həsənzadə və liderlərdən Rəhim bəy Vəkili ilə görüşdük. Uzun söhbətdən sonra mən gizli komitənin tanınmış üzvlərindən bir qisminin Azərbaycanın xaricinə çıxmasını təklif etdim. Azərbaycan istiqlal mücadiləsinin hər üç lideri də mənim bu təklifimə qarşı çıxdılar və dedilər: "Mən xarici ölkəyə gedim, sən get, o biri də getsin, bəs bu bədbəxt və talesiz günləri bu millətlə kim paylaşsın?}} === Mühacirətdə olduğu illər === Hüseyn Baykaranın tələbələr qarşısında tez-tez Azərbaycanın müstəqilliyi və azadlığı uğrunda çıxış etməsi bolşeviklərin xoşuna gəlməmiş və o, təqiblərə məruz qalmışdı. 1927-ci ildə dostlarından biri Hüseyn Baykaraya universitet tələbələrinin Novruz bayramı ilə keçiriləcək tədbirdə bolşevik casuslarının onu tutacaqlarını xəbər vermiş, H.Baykara da NKVD-çilərin əlinə keçməmək üçün 1927-ci ildə əvvəlcə İrana, sonra isə Türkiyəyə gеtmişdir.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Hüseyn Baykaranın qardaşı Surxay Şirinbəyov da fəal mübarizlərdən olmuşdur. Surxay Şirinbəyov o zamanki Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunu bitirmiş və Qazax gimnaziyasında dərs demişdir. Siyasi düşüncələrinə görə o, 10 illiyə "SLON"a (Slovetsk xüsusi təyinatlı düşərgəsi) göndərilir. Solovetsk düşərgəsindən dönəndən sonra Surxay Şirinbəyova Bakıda məskunlaşmağa icazə verilmədiyindən Qazaxıstana köçür. O, dəfələrlə qardaşını tapmağa cəhd etmiş, lakin alınmamışdır. Surxay Şirinbəyov 1956-cı ildə yük maşının altında qalaraq vəfat etmişdir. O, Almatıda dəfn edilmişdir.<ref name=":0" /> İstabula gələn Qara Hüseynbəyli burada Hüseyn Baykara adı ilə yaşamış və [[İstanbul Universiteti]]nin Hüquq fakültəsini bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra bir müddət Elazığda hakim işləmiş, İstanbula döndükdən sonra isə burada prokuror vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> ==== Ədəbi fəaliyyəti ==== Mühacirətdə olduğu illərdə hüquqşünaslıqla yanaşı, ədəbi fəaliyyətini də dayandırmamış, mətbuatda elmi, publisistik məqalələrlə çıxış etmişdir. Onun "Azərbaycanda erməni basqısı və Naxçıvan məsələsi", "Azərbaycan istiqlalının 50 illiyi dolayısı ilə", "Azərbaycan cümhuriyyətinin iki hərbi zəfəri", "Azərbaycan renessansını yapanlardan Abbasqulu Ağa Bakıxanov", "Azərbaycan istiqlal mücadiləsinin iqtisadi təməli", "Dədə Qorqud kitabı üzərinə notlar" və s. kimi yazılarında ölkə və xalqın vəziyyəti əks olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Hüseyn Baykara İstanbulda Rəsulzadənin çap etdiyi "Yeni Kafkasya" jurnalı ilə əməkdaşlıq etmişdir. Onun "Yeni Kafkasya"da "Ailə faciələri", "Doktor Dadaş Həsənzadə" adlı yazıları çap olunmuşdur. Baykara Dadaş Həsənzadə ilə bağlı yazdığı məqaləsində onun tərcümeyi-halını, onunla bağlı xatirələrini qeyd etmişdir. O, həmçinin "Azəri-Türk", "Odlu Yurd" və b. qəzet-jurnallarda Azərbaycan xalqının mədəniyyəti, ədəbiyyati və onun ziyalıları ilə bağlı elmi-publisistik məqalələr dərc etdirmişdir.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Hüseyn Baykaranın fikrincə, Qafqaz müsəlmanlarını "ümmətçilik"dən "millətçiliy"ə yönəldən, onları "türkçülük-millətçilik", "Azərbaycan" ideyası ətrafında birləşdirən və "Açıq söz" qəzetində bunu təbliğ edən "Müsavat"ın lideri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olmuşdur. O qeyd edir ki, ilk dövrlərdə sosial-demokratlarla eyni cəbhədə çalışmış Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1911-1913-cü illərdə Ş.C.Əfqaninin yazılarının təsiri altında türkçülük hərəkatına qoşulmuş və Azərbaycanda bu ideyanın əsas ideoloqu olmuşdur:<ref name=":1" /> {{cquote|müəllif=|Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Azərbaycan istiqlalının elanında və Azərbaycan dövlətinin yaradılmasında xidmətləri əvəzsizdir.}} Baykara mühacirətdə "Odlu yurd", "Azərbaycan", "Türk kültürü" jurnalları ilə əməkdaşlıq edib, Azərbaycanla bağlı müxtəlif yazılar yazmışdır. "Türk kültürü" jurnalının Azərbaycan həsr edilmiş xüsusi buraxılışında Baykaranın "Çar Rusiyasının Azərbaycanda apardığı istila savaşları" adlı yazısı dərc edilmişdir.<ref name=":0" /> == İrsi == Hüseyn Baykaranın mühacirətdə üç kitabı çap olunmuşdur. "[[Azərbaycanda Yeniləşmə Hərəkatı (kitab)|Azərbaycanda yeniləşmə hərəkatı. XIX əsr]]" Ankarada 1966-cı ildə, "[[Azәrbaycan istiqlal mübarizәsi tarixi (Baykara)|Azərbaycan istiqlal mübarizәsi tarixi]]" adlı kitabı İstanbulda 1975-ci ildə və üçünücü kitabı "[[İran inqilabı və azadlıq hərəkatları (Baykara)|İran inqilabı və azadlıq hərəkatları]]" adlı kitabı isə 1978-ci ildə İstanbulda nəşr edilmişdir. "İran inqilabı və azadlıq hərəkatları" kitabında Güney Azərbaycanda baş verən Səttarxan və Xiyabani inqilablarından bəhs olunur. Kitabın girişində yazılmışdır:<ref name=":0" /><ref name=":1" /> {{cquote|müəllif=|Bu kitabımı İran inqilabı və azadlıq hərəkatları uğrunda canlarını verən, adları bilinən və bilinməyən əziz şəhidlərə və indi İranda şahların şahı Məhəmməd Rzanın zindanlarında inləyən azadlıq savaşçılarına ithaf edirəm.}} Hüseyn Baykara yazılarında Azərbaycanın milli azadlıq hərəkatına xüsusi yer vermişdir. O, yazırdı ki, "Azərbaycan mədəniyyəti tarixi" ilə "Azərbaycan istiqlal mübarizəsi tarixi" kitabları Azərbaycanın azadlıq mübarizəsinin əlifbasıdır.<ref name=":1" /> == Ailəsi == Hüseyn Baykaranın dörd övladı olub: Orxan, Surxay, Mina, Gülqənd. Orxan jurnalist, Surxay inşaatçı-mühəndis, Mina uşaq həkimi, Gülqənd isə mühəndis olmuşdur. == Vəfatı == Hüseyn Baykara 1984-cü il iyulun 1-də Kayseridə vəfat etmiş, nəşi İstanbula gətirələrək iyulun 4-də Qaraca Əhməd məzarlığında dəfn edilmişdir.<ref name=":0" /> {{Vikianbar kateqoriyası|Hüseyn Baykara}} == Mənbə == * "Odlu yurt" jurnalı, 19-cu say, 1930 * {{Cite web|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2017/may/544761.htm|title=Он всем сердцем верил, что Азербайджан восстановит свою независимость|author=Салиха АЛИЕВА|website=Каспiй|date=2017|publisher=www.anl.az|accessdate=2019-09-19}} * Baykara H. "Azerbaycan istiklal mücadelesi tarihi". İstanbul, 1975, səh. 198-199 * "Yeni Kafkasya. 1924-1925", İstanbul, 2018, səh. 336 * "Yeni Kafkasya. 1924-1925", İstanbul, 2018, səh. 199-200 * Salmanlı R. Mühacir-yazar. "Azərbaycan" qəzeti, 21 iyul 2017 * "Yeni Kafkasya. 1924-1925", İstanbul, 2018, səh. 393 * "Türk kültürü" jurnalı, 19-cu say, səh. 17-25 * Milli istiqlal nәzәriyyәçisi Hüseyn Baykara: müqәddimә /[[İsa Həbibbəyli]] // Hüseyn Baykara. İran inqilabı vә azadlıq hәrәkatları.- Bakı: [[Bakı Kitab Klubu|Kitab Klubu]] MMC, 2018.- S.5-7. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycanda Yeniləşmə Hərəkatı (kitab)|Azərbaycanda Yeniləşmə Hərəkatı]] * [[Azәrbaycan istiqlal mübarizәsi tarixi (Baykara)|Azәrbaycan istiqlal mübarizәsi tarixi]] * [[İran inqilabı və azadlıq hərəkatları (Baykara)|İran inqilabı və azadlıq hərəkatları]] == Xarici keçidlər == * [http://edebiyyatqazeti.az/news/edebi-tenqid/2621-azerbaycan-istiqlal-savasinin-ideoloqu-ve-onun-azerbaycanda-yenilesme-herekati-eseri Azərbaycan istiqlal savaşının ideoloqu və onun "Azərbaycanda yeniləşmə hərəkatı" əsəri - Cavanşir YUSİFLİ yazır] * [https://azertag.az/ru/xeber/Vyshla_v_svet_kniga_Guseina_Baikary_Istoriya_borby_za_nezavisimost-1167140 Вышла в свет книга Гусейна Байкары "История борьбы за независимость"] * [http://www.xalqcebhesi.az/news/accident/14952.html Azərbaycan tarixində "Qaçaqçılıq" hərəkatı] * Салиха АЛИЕВА, [http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2018/may/593086.htm Азбука освободительной борьбы], Каспiй.-2018.- 25 мая.- С.12. [[Kateqoriya:Ədəbiyyatşünaslar]] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:İstanbulda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] esl0363bzj8suxjvb24win2tqrilvld 0 316268 6557423 6247499 2022-08-01T05:48:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Cəbrayıl Osmanov |orijinal adı = Cəbrayıl Ömər oğlu Osmanov |şəkil = Cəbrail Osmanov.jpg |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 28.4.1936 |doğum yeri = Koraoba, [[Astara rayonu]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |uşağı = 3 |atası = [[Ömər Əliyev]] |anası = Sevgül Əliyeva |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = Bakı şəhəri 8 saylı sənət məktəbi |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = 1954 - 2007 |tanınır = |mükafatları = {{"Lenin" ordeni}} {{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}} {{"Şərəf nişanı" ordeni}} {{"Əmək veteranı" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Cəbrail Osmanov''' — rabitə veteranı, əməkdar rabitə işçisi, prezident təqaudçüsü.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://haqqinda.az/Tariximiz+ve+rayonlarimiz/7874-Astara%C2%B1Az%C9%99rbaycan-.html |access-date=2022-08-01 |archive-date=2022-03-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220330015156/https://haqqinda.az/Tariximiz+ve+rayonlarimiz/7874-Astara%C2%B1Az%C9%99rbaycan-.html |url-status= }}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=_QLMTNPVN0M&t=15s Telefon Rabitəsi 140 - Cəbrayıl Osmanovun xatirələri]</ref> == Həyatı == Cəbrail Osmanov 1936-cı ildə Astara rayonunun Koraoba (indiki [[Tüləgüvan]]) kəndində anadan olub. 1954-cü ildən rabitəçi kimi çalışıb. [[Azərbaycan SSR]] rəhbərliyi tərfində müxtəlif medal və ordenlərlə təltif olunub. Müstəqillik dövründə də əmək fəaliyyətini davam etdirən Cəbrail Osmanov, [[İlham Əliyev]]in 2007-ci il sərəncamına əsasən "Prezident Təqaüdü" ilə mükafatlandırılıb.<ref name="aztelekom">{{cite web |url=https://aze.az/news_v_aztelekom_otmetili_57305.html |url-access=5 dekabr 2021 |title=В Aztelekom отметили юбилей заслуженного связиста Джабраила Османова |last= |first= |author= |author-link= |last2= |first2= |author2= |author-link2= |date= |year= |orig-year= |editor-last= |editor-first= |editor= |editor-link= |editor-last2= |editor-first2= |editor-link2= |editors= |department= |website= |series= |publisher=aze.az |agency= |location= |page= |pages= |at= |language=az |script-title= |trans-title= |type= |format= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= |issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |access-date=4 May 2011 |url-status= |archive-url=https://web.archive.org/web/20171220195420/https://aze.az/news_v_aztelekom_otmetili_57305.html |archive-date=5 dekabr 2021 |via= |quote= |ref= |postscript=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://azertag.az/xeber/AZARBAYCAN_RESPUBLIKASI_PREZIDENTININFARDI_TAQAUDLARININ_VERILMASI_HAQQINDAAZARBAYCAN_RESPUBLIKASI_PREZIDENTININ_SARANCAMI-362919|title=AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİNFƏRDİ TƏQAÜDLƏRİNİN VERİLMƏSİ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI|author=|date=2006-12-05|work=|publisher=[https://azertag.az/ azertag.az]|accessdate=|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20210620065817/https://azertag.az/xeber/AZARBAYCAN_RESPUBLIKASI_PREZIDENTININFARDI_TAQAUDLARININ_VERILMASI_HAQQINDAAZARBAYCAN_RESPUBLIKASI_PREZIDENTININ_SARANCAMI-362919|archive-date=2021-06-20}}</ref><ref name="Veteran rabitəçi Fəzail Əliyev">{{cite web |url=https://azpost.info/bir-cox-rayonlarda-ilk-telefon-ats-l%c9%99rini-qurmusam/ |url-access=5 dekabr 2021 |title=Bir çox rayonlarda ilk telefon ATS-lərini qurmuşam – Veteran rabitəçi Fəzail Əliyev |last= |first= |author=Nərmin Bəxtiyarqızı |author-link= |last2= |first2= |author2= |author-link2= |date= |year= |orig-year= |editor-last= |editor-first= |editor= |editor-link= |editor-last2= |editor-first2= |editor-link2= |editors= |department= |website= |series= |publisher=Azpost.info |agency= |location= |page= |pages= |at= |language=az |script-title= |trans-title= |type= |format= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= |issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |access-date=5 dekabr 2021 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211205170313/https://azpost.info/bir-cox-rayonlarda-ilk-telefon-ats-l%C9%99rini-qurmusam/ |archive-date=2021-12-05 |via= |quote= |ref= |postscript= }}</ref><ref name="Rabitənin daha çox inkişaf etməsi üçün təhsilə çox böyük önəm verilməlidir">{{cite web |url=https://avrasiya.net/musahibe/60838-rabitnin-daha-cox-inkiaf-etmsi-ucun-thsil-cox-boyuk-onm-verilmlidir.html |url-access=6 dekabr 2021 |title=Rabitənin daha çox inkişaf etməsi üçün təhsilə çox böyük önəm verilməlidir... - Fəzail Əliyev |last=Bəxtiyarqızı |first=Nərmin |author=Nərmin Bəxtiyarqızı |author-link= |last2= |first2= |author2= |author-link2= |date= |year= |orig-year= |editor-last= |editor-first= |editor= |editor-link= |editor-last2= |editor-first2= |editor-link2= |editors= |department= |website=avrasiya.net |series= |publisher= |agency= |location= |page= |pages= |at= |language=az |script-title= |trans-title= |type=Müsahibə |format= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= |issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |access-date=6 dekabr 2021 |url-status= |archive-url=https://web.archive.org/web/20211206132126/https://avrasiya.net/musahibe/60838-rabitnin-daha-cox-inkiaf-etmsi-ucun-thsil-cox-boyuk-onm-verilmlidir.html |archive-date=6 dekabr 2021 |via= |quote= |ref= |postscript=}}</ref> Uzunömürlü, ikinci dünya müharibəsi iştirakçısı, xeyriyyəçi [[Ömər Əliyev]]in oğludur.<ref name="Rabitənin daha çox inkişaf etməsi üçün təhsilə çox böyük önəm verilməlidir"></ref> == Mükafatları == * 1971. {{"Şərəf nişanı" ordeni}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1974. "Sosialist Yarışı Qalibi" nişanı * 1980. {{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] * 1985. " Staxanov hərəkatı 50 illiyi" ilə əlaqədar "Fəxri Fərman" * 1986. {{Lenin ordeni}} [[Lenin ordeni]] * 1987. {{"Əmək veteranı" medalı}} [["Əmək veteranı" medalı]] * 1988. "Rabitə Ustası" * 2006. "Prezident Təqaüdü"<ref>[http://e-qanun.az/framework/12628 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında]</ref><ref name="">{{cite web |url=https://turkustan.az/news.php?id=7157 |url-access=6 dekabr 2021 |title=“Rabitənin daha çox inkişaf etməsi üçün təhsilə çox böyük önəm verilməlidir...” |last=Bəxtiyarqızı |first=Nərmin |author=Nərmin Bəxtiyarqızı |author-link= |last2= |first2= |author2= |author-link2= |date= |year= |orig-year= |editor-last= |editor-first= |editor= |editor-link= |editor-last2= |editor-first2= |editor-link2= |editors= |department= |website= |series= |publisher= |agency= |location= |page= |pages= |at= |language=az |script-title= |trans-title= |type= |format= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= |issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |access-date=6 dekabr 2021 |url-status= |archive-url=https://web.archive.org/web/20211206144003/https://turkustan.az/news.php?id=7157 |archive-date=6 dekabr 2021 |via= |quote= |ref= |postscript=}}</ref> == Əlavə məlumatlar == * "Azərbaycan SSRİ Rabitə Nazirliyinin Fəxri kitabı" (1984) * "SSRİ Rabitə Nazirliyinin Fəxri" kitabı (1987) * Rabitə Nazirliyinin "Fəxri Rabitəçilər" kitabı (2003) * "Rabitəçilər Qarabağ Savaşında" (2006) [[Fayl:Cəbrail Osmanov və Əli Abbasov.jpg|350 px|thumb|right|<center>Cəbrail Osmanov və RİT naziri [[Əli Abbasov]]</center>]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == # [[Astara rayonu]] # [[Tüləküvan]] # [[Ömər Əliyev]] [[Kateqoriya:Astara rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüləri]] a9y4fg93xy4609n5e8txunvcjtdik4m 0 323698 6557267 6484685 2022-08-01T01:02:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi}} '''Jasmin van den Boqard''' ({{DVTY}}) — ''Birdy'' təxəllüsü ilə tanınan britaniyalı müğənni. == Bioqrafiya == Jasmin van den Boqard 15 may 1996-cı ildə, Layminqton şəhərində anadan olmuşdu. Anası pianoçu olduğundan, Jasmin artıq 7 yaşından pianoda ifa edə bilir, 8 yaşından isə artıq öz mahnılarını yazırdı. Birdy təxəllüsü — ({{Dil-en|quşcuğaz}}) valideynlərindən ona verilən addır. == Diskoqrafiya == === Albomlar === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! scope="col" rowspan="2"| Ad ! scope="col" rowspan="2"| Məlumat ! scope="col" colspan="12"| Chart ! scope="col" rowspan="2"| Sertifikasiya |- ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[UK Albums Chart|UK]]<br><ref name=uk>{{cite web|url=http://www.chartstats.com/artistinfo.php?id=12874|title=Chart Stats – Birdy|publisher=chartstats.com|accessdate=26 May 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRFIi31?url=http://www.chartstats.com/artistinfo.php?id=12874|archivedate=2013-01-19|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[ARIA Charts|AUS]]<br><ref name=aus>{{cite web|url=http://australian-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Discography Birdy|publisher=australian-charts.com/|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRGUZrY?url=http://australian-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Ö3 Austria Top 40|AUT]]<br><ref name=aut>{{cite web|url=http://austriancharts.at/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Discografie Birdy|publisher=austriancharts.at/|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRHodCl?url=http://austriancharts.at/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Ultratop 50|BEL (VL)]]<br><ref name="bel vl">{{cite web|url=http://www.ultratop.be/nl/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Discografie Birdy|language=Dutch|work=ultratop.be|publisher=Hung Medien|accessdate=17 October 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRIyn4l?url=http://www.ultratop.be/nl/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Ultratop 50|BEL (WA)]]<br><ref name="bel wal">{{cite web|url=http://www.ultratop.be/fr/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Discografie Birdy|language=French|work=ultratop.be|publisher=Hung Medien|accessdate=17 October 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRKvWf1?url=http://www.ultratop.be/fr/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Canadian Albums Chart|CAN]]<br><ref>[http://jam.canoe.ca/Music/Charts/ALBUMS.html CANOE — JAM! Music — SoundScan Charts<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[French Singles Chart|FRA]]<br><ref name=fra>{{cite web|url=http://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Discography Birdy|publisher=lescharts.com/|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRMQFme?url=http://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Irish Albums Chart|IRE]]<br><ref name=ire>{{cite web|url=http://irish-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Irish Charts > Birdy|work=irish-charts.com/|publisher=Hung Medien|accessdate=17 October 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRNCrJD?url=http://irish-charts.com/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"|[[MegaCharts|NL]]<br><ref name=nl>{{cite web|url=http://dutchcharts.nl/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Dutch Charts > Birdy|publisher=dutchcharts.nl/|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmROaCbD?url=http://dutchcharts.nl/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Scottish Singles and Albums Charts|SCO]]<br><ref>Peak positions for albums on the Scottish Albums Chart: * For ''Birdy'': {{cite web|url=http://www.theofficialcharts.com/archive-chart/_/23/2011-11-19/|title=Chart Archive > Scottish Albums > 19 November 2011|publisher=[[Official Charts Company]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRPsxyU?url=http://www.officialcharts.com/archive-chart/_/23/2011-11-19/|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"|[[Switzerland|SWI]]<br><ref name=swi>{{cite web|url=http://hitparade.ch/showinterpret.asp?interpret=Birdy|title=Discografie Birdy|publisher=hitparade.ch/|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRU9mEk?url=http://hitparade.ch/showinterpret.asp?interpret=Birdy|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Billboard 200|US]]<br><ref>[http://www.billboard.com/#/artist/birdy/chart-history/1752312 Billboard — Music Charts, Music News, Artist Photo Gallery & Free Video<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> |- ! scope="row" | '''''[[Birdy (albom)|Birdy]]''''' | * Birinci studialı albom * Издан: 7 ноября 2011<ref>{{cite web|author=30 Sep 2011, 01:40 BST|url=http://www.digitalspy.co.uk/music/news/a343061/birdy-to-cover-postal-service-phoenix-for-debut-album.html|title=Birdy to cover Postal Service, Phoenix for debut album – Music News|work=Digital Spy|date=30 September 2011|accessdate=2011-12-31|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DEST5lcX?url=http://www.digitalspy.co.uk/music/news/a343061/birdy-to-cover-postal-service-phoenix-for-debut-album.html|archivedate=2012-12-27|url-status=live}}</ref> * Leybl: [[Warner Music Group]] | 13 || 1 || 25 || 1 || 2 || 33 || 5 || 40 || 1 || 18 || 24 || 62 | * [[ARIA Charts|AUS]]: Platin<ref>{{Cite web |title=ARIA Australian Top 50 Albums {{!}} Australia's Official Top 50 Albums - ARIA Charts<!-- Заголовок добавлен ботом --> |url=http://www.ariacharts.com.au/chart/albums/153 |access-date=2013-06-28 |archive-date=2012-09-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120906021918/http://www.ariacharts.com.au/chart/albums/153 |url-status=dead }}</ref> * [[Belgian Entertainment Association|BEL]]: Qızıl<ref name="bel-c">{{cite web|url=http://www.ultratop.be/nl/certifications.asp?year=2011|title=Ultratop – Gold + Platinum Singles – 2011|publisher=ultratop|date=28 January 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/697kiwNHA?url=http://www.ultratop.be/nl/certifications.asp?year=2011|archivedate=2012-07-13|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> * [[British Phonographic Industry|UK]]: Qızıl<ref>[http://www.bpi.co.uk/certifiedawards/search.aspx Certified Awards Search] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171006162141/https://www.bpi.co.uk/certifiedawards/search.aspx |date=2017-10-06 }}. BPI</ref> * [[NVPI|NL]]: Qızıl<ref>[http://www.gooddayz.nl/music/nieuws/2705-birdy-ontvangt-goud-in-het-glazen-huis] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131017152338/http://www.gooddayz.nl/music/nieuws/2705-birdy-ontvangt-goud-in-het-glazen-huis |date=2013-10-17 }}. Gooddayz</ref> |} === Single'lar === {|class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! scope="col" rowspan="2"| İl ! scope="col" rowspan="2"| Single ! scope="col" colspan="10"| Chart ! scope="col" rowspan="2"| Sertifikasiya ! scope="col" rowspan="2"| Albom |- ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[UK Singles Chart|UK]]<br><ref name=uk/> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[ARIA Charts|AUS]]<br><ref>[http://www.ariacharts.com.au/pages/chartifacts.htm Chartifacts — ARIA Music News<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Ö3 Austria Top 40|AUT]]<br><ref name=aut/> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Ultratop 50|BEL (VL)]]<br><ref name="bel vl"/> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Ultratop 50|BEL (WA)]]<br><ref name="bel wal"/> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[French Singles Chart|FRA]]<br><ref name=fra/> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Irish Singles Chart|IRE]]<br><ref name=ire/> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[MegaCharts|NL]]<br><ref name=nl/> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Scottish Singles and Albums Charts|SCO]]<br><ref>Scottish Peak Positions: * For Skinny Love: {{cite web|url=http://www.theofficialcharts.com/archive-chart/_/22/2011-05-14|title=Chart Archive > Scottish Singles > 14 May 2011|publisher=[[Official Charts Company]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRVdtf2?url=http://www.officialcharts.com/archive-chart/_/22/2011-05-14|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}} * For People Help The People: {{cite web|url=http://www.theofficialcharts.com/archive-chart/_/22/2011-11-12|title=Chart Archive > Scottish Singles > 12 November 2011|publisher=[[Official Charts Company]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRXG3Uc?url=http://www.officialcharts.com/archive-chart/_/22/2011-11-12|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:85%;"| [[Switzerland|SWI]]<br><ref name=swi/> |- | rowspan="3"|2011 ! scope="row"| "[[Skinny Love]]" | 17 || 2 || 15 || 3 || 4 || 2 || 35 || 1 || 17 || 19 | * AUS: 3× Platin<ref name="aus-c">{{cite web|url=http://www.ariacharts.com.au/chart/singles/155|title=Australia Certifications|publisher=aria|date=10 September 2012|access-date=28 June 2013|archive-date=5 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120905003932/http://www.ariacharts.com.au/chart/singles/155|url-status=dead}}</ref> * [[Belgian Entertainment Association|BEL]]: Platin<ref name="bel-c" /> * [[International Federation of the Phonographic Industry|SWI]]: Qızıl<ref>{{cite web|url=http://hitparade.ch/search_certifications.asp?search=birdy|title=Swiss Certifications|publisher=hitparade|date=10 September 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DmRdtxcf?url=http://hitparade.ch/search_certifications.asp?search=birdy|archivedate=2013-01-19|access-date=2013-06-28|url-status=live}}</ref> | rowspan="4"|''Birdy'' |- ! scope="row"| "[[Shelter (mahnı)|Shelter]]" | 50 || — || — || — || — || — || — || — || — || — | |- ! scope="row"| "[[People Help the People]]" | 33 || 10 || 57 || 2 || 5 || 11 || — || 5 || 32 || 18 | * AUS: Platin<ref name="aus-c" /> * BEL: Qızıl<ref name="bel-c" /> |- | rowspan="1"|2012 ! scope="row"| "[[1901 (mahnı)|1901]]" | — || — || — || 12 || 11 || — || — || — || — || — | |- | style="text-align:center; font-size:90%;" colspan="16"|"—" ona işarə edir ki, musiqi chart'larda yer tutmayıb. |- |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Birdy (musician)|Birdy}} * [http://birdymusic.co.uk/ Offizielle Website] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120302183726/http://birdymusic.co.uk/ |date=2012-03-02 }} (englisch) * [http://www.bbc.co.uk/hampshire/content/articles/2008/12/06/birdy_ukidol_feature.shtml ''Twelve year-old 'Birdy' wins UK talent contest''] (englisch) * [http://www.bigtop40.com/gossip/new-teen-star-about-go-top-10/ ''A new teen star is about to go top 10''] (englisch) {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Britaniya müğənniləri]] [[Kateqoriya:Hempşirdə doğulanlar]] h4dmsy34pkkh97gh5pmtssf83nmhsg9 0 324316 6557055 6290492 2022-07-31T20:15:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Telemövsüm |mövsüm_adı =<br/>Kitab 1: Su |bgcolour = #5599DF |colour text = |şəkil = [[Fayl:Avatar- The Last Airbender Book 1 DVD.jpg|200px|DVD üz şəkli]] |izahı = DVD üz şəkli |ölkə = {{USA}} |seriya_sayı = 20 (fəsil) |kanal = [[Nickelodeon]] |ilk_efir = {{Start date|2005|2|21}}<ref name="Sneak Peak">{{cite web|url=http://www.nick.com/all_nick/tv_supersites/video.jhtml?show_id=ava&clip=16|title=Avatar Sneak Peak|publisher=Nickelodeon|accessdate=May 29, 2008}}</ref> |son_efir = {{End date|2005|12|2}}<ref name="IGN Review FinalePart2">{{cite web|url=http://uk.tv.ign.com/articles/876/876640p1.html|title=The Siege of the North&nbsp;— Part 2 Review|last=Mell|first=Tory Ireland|date=May 27, 2008|publisher=IGN Entertainment|accessdate=February 26, 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090223123052/http://uk.tv.ign.com/articles/876/876640p1.html|archivedate=February 23, 2009|deadurl=dead}}</ref> | region_1 = {{Start date|2006|9|12}} | region_2 = {{Start date|2009|1|26}} | region_4 = {{Start date|2009|6|4}} |əvvəlki_mövsüm = pilot seriyası |sonrakı_mövsüm = [[Avatar: Aanq haqqında əfsanə (Kitab 2)|Kitab 2: Torpaq]] |seriya_siyahısı = }} '''Kitab 1: Su''' ({{Dil-en|Book 1: Water}}) ''[[Avatar: Aanq haqqında əfsanə]]'' cizgi serialının birinci mövsümüdür. Bu mövsumda protaqonist [[Aanq]] və dostları, [[Katara]] və [[Sokka]] barədə və onların Şimalı Gütbə Aanq və Kataraya su maqiyanın müəllimi tapmaq məqsədi ilə başlayan səfəri haqqında bəhs edilir. Hər bir seriyanın ilk efiri milyondan çox izləyici baxıb. Birinci mövsum "Ən yaxşı televiziya serialı" və "Ən yaxşı cizgi televiziya serialı" kimi Pulcinella mükafatı almış.<ref name = "Pulcinella">{{cite web|url=http://www.animationmagazine.net/article.php?article_id=3902|title=Cartoons on the Bay Picks Winners|date=May 3, 2005|author=Ryan Ball|work=Animation Magazine|accessdate=December 8, 2007|publisher=Animation Magazine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071211072751/http://www.animationmagazine.net/article.php?article_id=3902|archivedate=December 11, 2007|deadurl=dead}}</ref> 2010-cu ildə onun əsasında M. Nayt Şyamalan çəkdiyi ''[[Sonuncu hava maqı (film, 2010)|Sonuncu hava maqı]]'' adlı film çıxıb.<ref name="VarietyReview"/><ref name=vietnam/> == İstehsalı == Şou [[Viacom]] kompaniyaya məxsus olan [[Nickelodeon]] kanalın tərəfindən prodüslanmış və yayımlanmış. Onun yaradıcıları və icreaedici prodüsserlər [[Maykl Dante DiMartino]] və [[Brayan Konietzko]] prodüsser Aaron Ehasz ilə birlikdə işləyirdilər. Səkkiz seriyanın rejissoru Deyv Filioni idi,<ref name="AnimationInsiderInterviewPage3">{{cite web|url=http://www.animationinsider.net/article.php?articleID=841&document=3|title=Interview with "Avatar" Program Creators&nbsp;— Page 3|last=Aaron H.|first=Bynum|program=Animation Insider|format=Transcript|date=August 29, 2005|accessdate=May 29, 2008|archive-date=August 4, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080804014517/http://www.animationinsider.net/article.php?articleID=841&document=3|url-status=dead}}</ref> Loren MakMillan və Giankarlo Volpe hərəsi beş seriyanın, Entoni Layoli isə iki seriyanın rejissyoru idilər.<ref name="VarietyReview1">{{cite web|url=http://www.variety.com/review/VE1117926289.html?categoryid=32&cs=1|title=Avatar: The Last Airbender Review|last=Fries|first=Laura|date=February 21, 2005|work=Variety TV|publisher=Reed-Elsevier Inc.|accessdate=May 30, 2008}}</ref> Seriyaların əsas yazıçı yığımı Nik Malis, Con O'Brayan, Metyu Habbard, Ceyms İqan, Yan Uilkoks, Tim Hedrik və Elizabet Uelç Ehaszdan ibarət idi.<ref name="Hollywood.com Info">{{cite web|url=http://www.hollywood.com/tv/Avatar_The_Last_Airbender/5205494|title=Avatar: The Last Airbender|work=[[Hollywood.com]]|publisher=Hollywood Media Corporation|accessdate=May 30, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080415123317/http://www.hollywood.com/tv/Avatar_The_Last_Airbender/5205494|archivedate=15 April 2008|deadurl=dead}}</ref> == Səsləndirmə == Əsas personajların böyük hissəsin debütu birinci seriyalarda olmuş. * Zak Tayler Eysen - Aanq * Mae Vitmen - Katara * Cek DeSina - Sokka * Dante Bako - Zuko * Mako - Ayro <ref name="VarietyReview1" /><ref name="The Siege of the North Part 2">{{cite episode|title=The Siege of the North, Part II|airdate=December 2, 2005|season=1|number=20|credits=Director: Dave Filoni; Writer: Aaron Ehasz|series=Avatar: The Last Airbender|serieslink=Avatar: The Last Airbender|network=Nickelodeon}}</ref> * Di Bredli Beyker - Appa və Momo * Ceyson Ayzaks - Admiral Cao <ref name="The Southern Air Temple">{{cite episode|title=The Southern Air Temple|airdate=February 25, 2005|season=1|number=3|credits=Director: [[Lauren MacMullan]]; Writer: Michael Dante DiMartino|series=Avatar: The Last Airbender|serieslink=Avatar: The Last Airbender|network=Nickelodeon}}</ref> * Krauford Vilson - Cet<ref name="Hollywood.com Info" /><ref name="Jet">{{cite episode|title=Jet|airdate=May 6, 2005|season=1|number=10|credits=Director: Dave Filoni; Writer: James Eagan|series=Avatar: The Last Airbender|serieslink=Avatar: The Last Airbender|network=Nickelodeon}}</ref> == Seriyalar == <onlyinclude>{| class="wikitable plainrowheaders" style="width:100%" |- style="color:white" ! style="background: #5599DF;" | serialda <br/>nömrə ! style="background: #5599DF;" | mövsumda <br/>nömrə ! style="background: #5599DF;"| Ad ! style="background: #5599DF;"| Rejissor ! style="background: #5599DF;"| Ssenari müəllifi ! style="background: #5599DF;"|İlk efir tarixi ! style="background: #5599DF;"| İstehsal<br />kodu ! style="background: #5599DF;"| İzləyicilər<br />(milyon) |- {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=0 |EpisodeNumber2=0 |Title=Pilot |DirectedBy=Deyv Filoni |WrittenBy=[[Maykl Dante DiMartino]] və [[Brayan Konietzko]] |OriginalAirDate= |ProdCode=100 |Aux4= |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=1 |EpisodeNumber2=1 |Title= Aysberqdəki Oğlan <br/>({{Dil-en|The Boy in the Iceberg}}) |DirectedBy=Deyv Filoni |WrittenBy=Maykl Dante DiMartino və Brayan Konietzko |OriginalAirDate={{Start date|2005|2|21}} |ProdCode=101 |Aux4=5.10<ref name="Temporada 3">''Animation Insider'', [http://www.animationinsider.net/article.php?articleID=1066 Temporada 3] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120205104834/http://www.animationinsider.net/article.php?articleID=1066 |date=2012-02-05 }} Consultado el 2009-09-20.(en inglés)</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=2 |EpisodeNumber2=2 |Title= Avatar Qayıdır <br/>({{Dil-en|The Avatar Returns}}) |DirectedBy=Deyv Filoni |WrittenBy=Maykl Dante DiMartino və Brayan Konietzko |OriginalAirDate={{Start date|2005|2|21}} |ProdCode=102 |Aux4=5.10<ref name="Temporada 3">''Animation Insider'', [http://www.animationinsider.net/article.php?articleID=1066 Temporada 3] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120205104834/http://www.animationinsider.net/article.php?articleID=1066 |date=2012-02-05 }} Consultado el 2009-09-20.(en inglés)</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=3 |EpisodeNumber2=3 |Title= Cənubi Hava Məbədi <br/>({{Dil-en|The Southern Air Temple}}) |DirectedBy=Loren MakMillan |WrittenBy=Maykl Dante DiMartino |OriginalAirDate={{Start date|2005|2|25}} |ProdCode=103 |Aux4=3.41<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04|archive-date=2016-01-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20160122130016/http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=4 |EpisodeNumber2=4 |Title= Kioşi Əsgərləri <br/>({{Dil-en|The Warriors of Kyoshi}}) |DirectedBy=Giankarlo Volpe |WrittenBy=Nik Malis |OriginalAirDate={{Start date|2005|3|4}} |ProdCode=104 |Aux4=3.47<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=5 |EpisodeNumber2=5 |Title= Omaşu Kralı <br/>({{Dil-en|The King of Omashu}}) |DirectedBy=Entoni Layoli |WrittenBy=Con O'Brayan |OriginalAirDate={{Start date|2005|3|18}} |ProdCode=105 |Aux4=3.54<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=6 |EpisodeNumber2=6 |Title= Məhbuslar <br/>({{Dil-en|Imprisoned}}) |DirectedBy=Deyv Filoni |WrittenBy=Metyu Habbard |OriginalAirDate={{Start date|2005|4|8}} |ProdCode=106 |Aux4=3.38<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=7 |EpisodeNumber2=7 |Title= Ruhlar Dünyası (Qış gündönümü, hissə 1) <br/>({{Dil-en|The Spirit World (Winter Solstice, Part 1)}}) |DirectedBy=Loren MakMillan |WrittenBy=Aaron Ehasz |OriginalAirDate={{Start date|2005|4|8}} |ProdCode=107 |Aux4=3.29<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=8 |EpisodeNumber2=8 |Title=Avatar Roku (Qış gündönümü, hissə 2) <br/>({{Dil-en|Avatar Roku (Winter Solstice, Part 2)}}) |DirectedBy=Giankarlo Volpe |WrittenBy=Maykl Dante DiMartino |OriginalAirDate={{Start date|2005|4|15}} |ProdCode=108 |Aux4=3.12<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=9 |EpisodeNumber2=9 |Title=Su Maqiyası Zənciri <br/>({{Dil-en|The Waterbending Scroll}}) |DirectedBy=Entoni Layoli |WrittenBy=Con O'Brayan |OriginalAirDate={{Start date|2005|4|29}} |ProdCode=109 |Aux4=3.15<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=10 |EpisodeNumber2=10 |Title= Cet <br/>({{Dil-en|Jet}}) |DirectedBy=Deyv Filioni |WrittenBy=Jeyms İqan |OriginalAirDate={{Start date|2010|5|6}} |ProdCode=110 |Aux4=3.40<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=11 |EpisodeNumber2=11 |Title= Böyük Uçurum <br/>({{Dil-en|The Great Divide}}) |DirectedBy=Giankarlo Volpe |WrittenBy=Con O'Brayan |OriginalAirDate={{Start date|2005|5|20}} |ProdCode=111 |Aux4=3.10<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=12 |EpisodeNumber2=12 |Title=Ştorm <br/>({{Dil-en|The Storm}}) |DirectedBy=Loren MakMillan |WrittenBy=Aaron Ehasz |OriginalAirDate={{Start date|2005|6|3}} |ProdCode=112 |Aux4=3.25<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=13 |EpisodeNumber2=13 |Title= Mavi ruh <br/>({{Dil-en|The Blue Spirit}}) |DirectedBy=Deyv Filioni |WrittenBy=Maykl Dante DiMartino və Brayan Konietzko |OriginalAirDate={{Start date|2005|6|17}} |ProdCode=113 |Aux4=3.19<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=14 |EpisodeNumber2=14 |Title= Baxıcı <br/>({{Dil-en|The Fortuneteller}}) |DirectedBy=Deyv Filioni |WrittenBy=Aaron Ehasz və Con O'Brayan |OriginalAirDate={{Start date|2005|9|23}} |ProdCode=114 |Aux4=4.42 |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=15 |EpisodeNumber2=15 |Title= Bato, Su Tafadan <br/>({{Dil-en|Bato of the Water Tribe}}) |DirectedBy=Giankarlo Volpe |WrittenBy=Yan Uilkoks |OriginalAirDate={{Start date|2005|10|7}} |ProdCode=115 |Aux4=3.37<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=16 |EpisodeNumber2=16 |Title= Dizertir <br/>({{Dil-en|The Deserter}}) |DirectedBy=Loren MakMillan |WrittenBy=Tim Hedrik |OriginalAirDate={{Start date|2005|10|21}} |ProdCode=116 |Aux4=3.17<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=17 |EpisodeNumber2=17 |Title= Şimalı Hava Məbədi <br/>({{Dil-en|The Northern Air Temple}}) |DirectedBy=Deyb Filioni |WrittenBy=Elizabet Uelç Ehazs |OriginalAirDate={{Start date|2005|11|4}} |ProdCode=117 |Aux4=3.68 |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=18 |EpisodeNumber2=18 |Title= Su magiyanın ustası <br/>({{Dil-en|The Waterbending Master}}) |DirectedBy=Giankarlo Volpe |WrittenBy=Maykl Dante DiMartino |OriginalAirDate={{Start date|2005|11|18}} |ProdCode=118 |Aux4=3.50<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=19 |EpisodeNumber2=19 |Title= Şimalın mühasirəsi, I hissə <br/>({{Dil-en|The Siege of the North, Part 1}}) |DirectedBy=Deyv Filioni |WrittenBy=Aaron Ehasz |OriginalAirDate={{Start date|2005|12|2}} |ProdCode=119 |Aux4=3.42<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} {{Episode list/sublist| |EpisodeNumber=20 |EpisodeNumber2=20 |Title=Şimalın mühasirəsi, II hissə <br/>({{Dil-en|The Siege of the North, Part 2}}) |DirectedBy=Deyv Filioni |WrittenBy=Aaron Ehasz |OriginalAirDate={{Start date|2005|12|2}} |ProdCode=120 |Aux4=3.42<ref name="dong">{{cite web|url=http://dongbufeng.net/site1/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=775|title=Avatar ratings|accessdate=2012-11-04}}</ref> |ShortSummary= |LineColor=5599DF }} |}</onlyinclude> == Film == {{əsas|Sonuncu hava maqı (film, 2010)}} Bu mövsumun əsasında M. Nayt Şyamalan çəkdiyi film 2010-cu ildə çıxıb.<ref name="VarietyReview">{{cite web|url=http://www.variety.com/article/VR1117956950.html?categoryid=13&cs=1|title=Shyamalan's 'Avatar' also to bigscreen|last=McClintock|first=Pamela|coauthors=Gabriel Snyder|date= January 8, 2007|publisher=Variety.com|accessdate= June 29, 2008}}</ref><ref name=vietnam>{{cite journal| last=Fernandez| first=Jay A.| url=http://www.hollywoodreporter.com/hr/content_display/news/e3i68061ff8eae6a637ce15f10f7be4da48| title=Four more land 'Airbender' roles| journal=[[The Hollywood Reporter]]| date=March&nbsp;15, 2009| accessdate=April&nbsp;3, 2009| archive-date=2009-04-05| archive-url=https://web.archive.org/web/20090405184407/http://www.hollywoodreporter.com/hr/content_display/news/e3i68061ff8eae6a637ce15f10f7be4da48| url-status=dead}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Avatarlar haqqında əfsanə}} [[Kateqoriya:Avatar: Aanq haqqında əfsanə]] 72775w0cula9osiz85a7dpwoetzx5pk 0 324885 6557173 6290590 2022-07-31T21:03:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Azad Talışoğlu<br/>{{dil-tly|Azad Toloşəzoə}} |orijinal adı = Azad Əkbər oğlu Quliyev |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = Talışoğlu |doğum tarixi = 21.1.1924 |doğum yeri = [[Qodman]], [[Masallı rayonu]]<br/>{{AzSSR}} |vəfat tarixi = 16.5.2008 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]] |ixtisası = [[Tarix]] fakültəsi |fəaliyyəti = 1950-2008 |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = [[Azərbaycanca]], [[talış dili|talışca]] |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = 1962. "Talış dağları" |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} {{Vikimənbə|Müəllif:Azad Talışoğlu|Azad Talışoğlu}} '''Azad Əkbər oğlu Quliyev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] [[şair]]i.<ref>{{cite book |last=Qulam Məmmədli |first= |date=1977 |title=İmzalar |url=http://azkurs.org/pdfview/i-m-z-a-l-a-r-m-f-ahundov-adina-azyarbajan-milli-kitabhanasi-a.html |location=Bakı: Azərnəşr |publisher=azkurs.org |page=110 |isbn= |author-link=Qulam Məmmədli |access-date=2020-03-10 |archive-date=2018-03-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180330111057/http://www.azkurs.org/pdfview/i-m-z-a-l-a-r-m-f-ahundov-adina-azyarbajan-milli-kitabhanasi-a.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://anl.az/down/meqale/adalet/2014/sentyabr/391579.htm|title="MASALLININ SÖZ ÇƏLƏNGİ"|author=Ədalət|date=17.09.2014|work=|publisher=anl.az|accessdate=|language=az}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2010/46/26.htm|title=Şeir müsabiqəsinə yekun vurulub|author=Bəhram Yaqubov|date=20.11.2010|work=|publisher=anl.az|accessdate=|language=az}}</ref><ref>{{cite web|url=http://zardab.cls.az/document/35076|title=Ağdaş Regional Mədəniyyət İdarəsi Zərdab rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi Mərkəzi kitabxananın Metodika və biblioqrafiya şöbəsi ƏLAMƏTDAR VƏ TARİXİ GÜNLƏR|author=Metodika və biblioqrafiya şöbəsinin müdiri – G. Qasımova|date=17.01.2019|work=|publisher=zardab.cls.az|accessdate=|language=az}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ataturk.az/wp-content/uploads/2018/02/edebiyyat_sohbetleri.pdf|title=Ədəbiyyat söhbətləri|author=Nizami Cəfərov|date=2008|work=|publisher=ataturk.az|accessdate=|language=az|archive-date=2019-07-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20190714093951/http://ataturk.az/wp-content/uploads/2018/02/edebiyyat_sohbetleri.pdf|url-status=dead}}</ref> [[Bakı Şəhər Daxili İşlər İdarəsi]]nin, [[Daxili İşlər Nazirliyi]]nin Pasport Qeydiyyat şöbəsinin rəisi işləyib.<ref>{{cite web|url=https://modern.az/az/news/41576|title=Kəmaləddin Heydərov - “Yaxşı adamların həsrətindəyik!” |author=Mahir Qabiloğlu|date=10.07.2013|work=|publisher=modern.az|accessdate=|language=az}}</ref> == Həyatı == Azad Talışoğlu [[1924]]-cü il [[21 yanvar]]da [[Masallı rayonu]]nun [[Qodman]] kəndində dünyaya gəlib.<ref name="Haqqında">{{cite web|url=http://azpress.az/index.php?lang=az&sectionid=news&id=39981|title=Azad Talışoğlunu xatırlayarkən...|author=Xodaşitin Cəbiyev|date=18.06.2015|work=|publisher=azpress.az|accessdate=|language=az}}</ref> [[1942]]-ci ildə, 18 yaşında [[Böyük Vətən Müharibəsi]]nə səfərbər olunub. [[1943]]-cü ildə döyüşlərin birində ağır yaralanıb.<ref name="Haqqında"/> Müharibədən sonra [[1945]]-ci ildən etibarən daxili işlər orqanlarında sıravi milis kimi işə başlayıb. Sonralar milis polkovniki rütbəsinə qədər yüksəlib. [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin tarix fakültəsini bitirəndən sonra [[SSRİ]] DİN-də bir çox məsul vəzifələrdə çalışıb. Bakı Şəhər Daxili İşlər İdarəsinin, DİN-in pasport qeydiyyatı şöbəsinin rəisi işləyib.<ref name="Haqqında"/><ref name="Kulis">{{cite web|url=https://kulis.az/news/12679|title=Şair Qabilin polkovniki içirdib silahını alması - "GİZLİ ƏDƏBİYYAT"|author=Ülfət Kürçaylı|date=29.05.2015|work=|publisher=kulis.az|accessdate=|language=az|archive-date=2020-03-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200310081124/https://kulis.az/news/12679|url-status=unfit}}</ref> Ədəbiyyatşünas [[Rüstəm Rüstəmzadə (folklorşünas)|Rüstəm Rüstəmzadə]] [[26 avqust]] [[1974]]-cü ildə "Vətən naminə" ("Kirovabad kommunisti") məqaləsində Azad Talışoğlunun yaradıcılığının əsasını "vətənpərvərlik, beynəlmiləlçilik, humanist ruhlu" şeirlərin təşkil etdiyini yazmışdı.<ref>{{cite web|url=http://gulxani.net/rustemzade_feal_tenqidcidir.htm|title=Rüstəm Rüstəmzadə fəal tənqidçidir|author=Gülxani Pənah|date=|work=|publisher=gulxani.net|accessdate=|language=az}}</ref> Azad Talışoğlu [[2008]]-ci ildə vəfat edib. === Ədəbi fəaliyyəti === Gənc yaşlarından bədii yaradıcılıqla məşğul olub. [[1950]]-ci illərdən başlayaraq dövrü mətbuatda lirik [[şeir]]ləri dərc edilib. İlk şeir nəşri isə [[1954]]-cü ilə təsadüf edir.<ref name="Azerbaycanedebiyati.com">{{cite web|url=http://azerbaycanedebiyati.com/index.php/sayfa/detay/azad_talisoglu|title=Azad Talışoğlu (1924 - )|author=Sedat Adıgüzel|date=|work=|publisher=azerbaycanedebiyati.com|accessdate=|language=tr|archive-date=2020-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200627041619/http://azerbaycanedebiyati.com/index.php/sayfa/detay/azad_talisoglu|url-status=dead}}</ref> "Talış dağları", "Çiçəkli diyar" , "Ana məhəbbəti", "Vətən eşqi" və başqa kitablarında xalqa, vətənə, anaya, həmçinin birlikdə çalışdığı asayiş keşikçilərinə həsr etdiyi şeirlər yer almışdır. Azad Talışoğlunun qələmə aldığı son kitablarından biri [[müğənni]] [[Ruzə İbişova]]nın həyat və yaradıcılığına həsr olunmuşdur ("Sən oxuyanda". 2004). [[2005]]-ci ilin yanvarında bu kitabın "Vahid" Poeziya Evində təqdimat mərasimi keçirilmişdir.<ref name="clb">{{cite web|url=http://www.clb.az/dosyalar/1725.pdf|title=2019-cu il üçün Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi|author=|date=|work=|publisher=Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi|accessdate=|language=az}}</ref> Azad Talışoğlu Azərbaycan dili ilə yanaşı Talış dilində də şeirlər yazırdı.<ref name="ucoz">{{cite web|url=https://talysh.ucoz.com/gb/1|title=VƏTƏN" Azad Talışoğlu|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=|language=tly}}</ref><ref name="SÖZÜN İŞIĞINDA">{{cite web|url=http://www.anl.az/down/meqale/adalet/2013/may/311676.htm|title=ƏDƏBİ HƏYAT|author=Vaqif Yusifli|date=25.05.2013|work=|publisher=anl.az|accessdate=|language=az}}</ref> Bəstəkar [[Oqtay Kazımi]] Azad Talışoğlunun, "Polis qardaşım" şeirinə mahnı bəstələyib.<ref>{{cite web|url=https://sozmusiqi.wordpress.com/az/composer/oqtay-kazimi/|title=Oqtay Kazımi (1932-2010)|author=sozmusiqi.wordpress.com|date=|work=Musiqi və Notları tap|publisher=sozmusiqi.wordpress.com|accessdate=|language=az}}</ref> == Əsərləri == * "Talış Dağları" (Bakı, 1962)<ref>{{cite web|url=http://e-kitab.nakhchivan.az/Az/KitabEtrafli.aspx?id=25657|title=Talış dağları|author= M.S. Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Kitabxanası|date=|work=|publisher=e-kitab.nakhchivan.az|accessdate=|language=az}}</ref> * "Çiçəkli diyar" (Bakı, 1964)<ref>{{cite web|url=http://e-kitab.nakhchivan.az/Az/KitabEtrafli.aspx?id=25651|title=Çiçəkli diyar|author= M.S. Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Kitabxanası|date=|work=|publisher=e-kitab.nakhchivan.az|accessdate=|language=az}}</ref> * "Ana məhəbbəti" (Bakı, 1967)<ref>{{cite web|url=http://e-kitab.nakhchivan.az/Az/KitabEtrafli.aspx?id=25643|title=Ana məhəbbəti|author= M.S. Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Kitabxanası|date=|work=|publisher=e-kitab.nakhchivan.az|accessdate=|language=az}}</ref> * "Könül nəğmələri" (Bakı, 1969)<ref name="Azerbaycanedebiyati.com"/><ref>{{cite web|url=http://e-kitab.nakhchivan.az/Az/KitabEtrafli.aspx?id=25654|title=Könül nəğmələri|author= M.S. Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Kitabxanası|date=|work=|publisher=e-kitab.nakhchivan.az|accessdate=|language=az}}</ref> * "Səni unuda bilmədim" (Bakı, 1970)<ref name="Azerbaycanedebiyati.com"/> * "Vətən eşqi" (Bakı, 1973)<ref name="Azerbaycanedebiyati.com"/><ref>{{cite web|url=http://e-kitab.nakhchivan.az/Az/KitabEtrafli.aspx?id=25655|title=Vətən eşqi|author= M.S. Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Kitabxanası|date=|work=|publisher=e-kitab.nakhchivan.az|accessdate=|language=az}}</ref> * "Mavi ulduzlar" (Bakı, 1976)<ref name="Azerbaycanedebiyati.com"/><ref name="Bioqrafiya.com">{{cite web|url=https://www.biyografya.com/biyografi/4258|title=Azad Talışoğlu|author=|date=|work=|publisher=awww.biyografya.com|accessdate=|language=tr}}</ref><ref>{{cite web|url=http://e-kitab.ameanb.nmr.az/az/KitabEtrafli.aspx?id=41080|title=Mavi ulduzlar|author=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi|date=|work=|publisher=e-kitab.ameanb.nmr.az|accessdate=|language=az|archive-date=2020-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200627122830/http://e-kitab.ameanb.nmr.az/az/KitabEtrafli.aspx?id=41080|url-status=dead}}</ref> * "Gəldim görüşünə" (Bakı, 1979)<ref name="Azerbaycanedebiyati.com"/> * "Şəlalə" (Bakı, 1980)<ref name="Azerbaycanedebiyati.com"/><ref name="Bioqrafiya.com"/> * "Salam Ana Yurdum" (Bakı, 1985)<ref name="Naxçıvan Bölməsi">{{cite web|url=http://e-kitab.ameanb.nmr.az/az/KitabEtrafli.aspx?id=40835|title=Salam, ana yurdum|author=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi|date=|work=|publisher=e-kitab.ameanb.nmr.az|accessdate=|language=az|archive-date=2020-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20200626093840/http://e-kitab.ameanb.nmr.az/az/KitabEtrafli.aspx?id=40835|url-status=dead}}</ref> * "Hünər" (Bakı, 1987)<ref>{{cite web|url=http://e-kitab.ameanb.nmr.az/az/KitabEtrafli.aspx?id=40835|title=Salam, ana yurdum|author=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi|date=|work=|publisher=e-kitab.ameanb.nmr.az|accessdate=|language=az|archive-date=2020-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20200626093840/http://e-kitab.ameanb.nmr.az/az/KitabEtrafli.aspx?id=40835|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://e-kitab.nakhchivan.az/Az/KitabEtrafli.aspx?id=25653|title=Hünər|author= M.S. Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Kitabxanası|date=|work=|publisher=e-kitab.nakhchivan.az|accessdate=|language=az}}</ref> * "Bizim Ellər" (Bakı, 1987)<ref name="Azerbaycanedebiyati.com"/> * "Bayatılar" (Bakı, 1991) * "Sən oxuyanda" (Bakı, 2004) == Haqqındakı xatirələr == {{sitat|müəllif=[[Qasım Qasımzadə]]nin oğlu [[Nəriman Qasımoğlu]]<ref>{{cite web|url=https://axar.az/news/yazarlar/96295.html|title=Generalın əmri ilə...|author= Nəriman Qasımoğlu|date=02.06.2016|work=|publisher=axar.az|accessdate=|language=az}}</ref>|Atam, [[Fətulla Hüseynov]]dan əvvəl də Azərbaycan QAİ-sinin rəisi Azad Quliyevlə (mərhum həm də şair idi, Azad Talışoğlu imzası ilə şeirlər yazırdı) yaxın münasibətdə olmuşdu. O qədər yaxın ki, cavanlığına salıb Bakı küçələrində sükan arxasında yol hərəkəti qaydalarını tez-tez pozar, müfəttişlər saxlayanda da yarızarafat ərklə deyərmiş ki, qaydaların pozulmasına icazəni şəxsən Azad Quliyevin özündən almışam. Yazıq müfəttişlər də çox zaman bir söz deməyib məcbur imişlər ki, bu "naruşitel"dən (yaxınları, dost-tanışları arasında bu ləqəbi özü qazanmışdı) əl çəksinlər. Müfəttişlərə çəkdirdiyi "zülmlərə" baxmayaraq, əslində, onlara xoş bir münasibəti də vardı, "İzlənən kölgə" adlı bir şeir də həsr etmişdi onlara. Süjetli şeirdə ərköyün sürücüləri qarabaqara izləyən fəlakət kölgəsini bir müfəttiş obrazı izləyir... Azad Quliyev həmin şeiri tabeçiliyindəki işçilərə tez-tez oxutdurarmış...}} ---- {{sitat|müəllif=[[Musa Yaqub]] Bakı qeydiyyatına düşməsi barəsində danışarkən<ref>{{cite web|url=https://525.az/site/?name=xeber&news_id=21751#gsc.tab=0|title=Dörd il əvvəlin söhbəti!|author= Qorxmaz Şıxalıoğlu|date=05-10.07.2014|work=|publisher=525.az|accessdate=|language=az}}</ref>|Demək ,səkkiz may günü işdən çıxmışam. Ondan bir ay əvvəl [[Fikrət Qoca]], [[Əkrəm Əylisli]], [[Mirzə İbrahimov]]a deyiblər ki, bəs [[Musa Yaqub]] Bakıya gəlir, ona bir iş vermək lazımdır. Gəldim Mirzə müəllimin yanına. Qayıtdı ki, a bala, gəl çıx da. Gəl çıx da, mənim abrımı töküblər. Sən kənddən gəlmisən, təmiz oğlansan, təmiz uşaqsan. Mənə o saat nəşriyyat şöbəsinin müdirliyi vəzifəsini verdi. Amma işim sənədləşəndə, Mirzə müəllimin katibəsi Kübra xanım dedi ki, şəhər qeydiyyatın yoxdu, səni işə götürmək olmaz. Mən də elə bilirəm ki, Mirzə müəllim deyibsə, qurtardı- getdi. Yox, gördüm qanun qanundur. Getdim Azad Talışoğlunun yanına. Şair idi, həm də DİN-in pasport- masa rəisi işləyirdi. Burda bir məqamı, yeri gəlmişkən, qeyd etməliyəm. Şair Azad Talışoğlu ədəbi aləmdən başqa, qəzet, radio və televiziyada çalışan bir çox jurnalist və rejissorların- hələ mən tanıdıqlarımdan danışıram- “şəhər qeydiyyatı” məsələsini həll edib. Özü də pulsuz və minnətsiz. Xatırladım ki, o vaxtlar şəhər qeydiyyatına düşmək zülm idi. Allah Azad müəllimə qəni –qəni rəhmət eləsin! Götürdü zəng elədi o vaxtkı Ordjenikidze rayon pasport şöbəsinə. O rayonda əmimoğlu yaşayırdı. Məni onun evinə qeydiyyata götürməliydilər. Azad müəllim dedi ki, Bakıya xuliqanı qeydiyyata götürmürəm, şairi qeydiyyata götürürəm. Bu iş on günə düzəldi.}} ---- {{sitat|müəllif=[[Qabil İmamverdiyev|Qabil]]in oğlu [[Mahir Qabiloğlu]]<ref>{{cite web|url=https://modern.az/az/news/41576|title=Kəmaləddin Heydərov - “Yaxşı adamların həsrətindəyik!” |author= Mahir Qabiloğlu|date=10.07.2013|work=|publisher=modern.az|accessdate=|language=az}}</ref>|Sovet dövründə Bakı şəhər Baş Polis İdarəsinin rəisi vardı – Azad Quliyev. Şair ruhlu adam idi. “Azad Talışoğlu” təxəllüsü ilə şeirlər də yazırdı. Şairlərə, yazıçılara böyük hörmətlə yanaşır, onların qayğısına qalırdı. Azad müəllim istefaya çıxdıqdan sonra doğulduğu Masallı rayonunda yaşayırdı. Günlərin bir günü atam dedi ki, “dayın Rafiqlə gedirik Masallıya. Azad Talışoğlunun 80 yaşıdır. Köhnə dostumuzu təbrik etmək lazımdır". 100 dollar da konvertə qoydu ki, xətri nə istəsə özü alar. Səhəri gün qayıtdılar. Atamın təəssüratı isə vəzifədə olan insanlara qiymət vermək baxımdan mənimçün bir etalona çevrildi: “Azad müəllim çox kövrəldi. Pulu almadı. Dedi ki, “sənin gəlişin mənimçün milyondur. Vəzifədə olduğum 30-40 il ərzində çox insana yaxşılıq etmişəm, türmədən qurtarmışam, düz yola qaytarmışam, çörək vermişəm, vəzifəyə qoymuşam... Onlardan heç biri bu gün məni yada salıb, təbrikimə gəlməyib. Bircə, Qabil, sən gəlmisən. Heç bir yaxşılığım keçməyən, təmənnasız, səmimi dost, şair Qabil””.}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |last=Əhmədov |first=T. |authorlink=Teymur Əhmədov |date=2011 |title=Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.S.102.}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Masallı rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Talış şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Talış dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan talışları]] ftuwxt7kstgewpck6i3bwqtcvzyzw4b 0 325530 6557279 6523338 2022-08-01T01:15:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 12 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kriptovalyuta|valyutanın adı=Bitcoin|şəkil1=Bitcoin_logo.svg|şəklin ölçüsü=250px|simvol=₿|ilkin buraxılış versiyası=0.1.0|sonuncu buraxılış versiyası=0.21.0|ilkin buraxılış tarixi=9 yanvar 2009|sonuncu buraxılış tarixi=15 yanvar 2021|vebsayt=bitcoin.org|müəllif=Satoşi Nakamota|Heş alqoritmi=SHA-26|İnkişaf vəziyyəti=aktiv|dövriyyədə=₿18,741,381 (24 iyun 2021)|İstehsal məhdudiyyəti=₿21,000,000<ref>{{Cite web|url=https://github.com/bitcoin/bitcoin/blob/08a7316c144f9f2516db8fa62400893f4358c5ae/src/amount.h|title=Bitcoin Core integration/staging tree|date=7 iyl 2022|via=GitHub}}</ref>}} '''Bitcoin''' — 2008-ci ildə [[Satoshi Nakamoto]] adlı naməlum şəxs və ya qrup tərəfindən ixtira olunmuş və 2009-cu ildə açıq-mənbəli proqram təminatı kimi istifadəyə verilmiş [[Kriptovalyuta|kriptovalyutadır]].<ref>{{Cite web|url=https://www.economist.com/the-economist-explains/2015/11/02/who-is-satoshi-nakamoto|title=Who is Satoshi Nakamoto?|via=The Economist}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.newyorker.com/magazine/2011/10/10/the-crypto-currency|title=The Crypto-Currency|first=Condé|last=Nast|date=3 okt 2011|website=The New Yorker}}</ref> Bu valyuta kriptoqrafik protokola əsaslanır və hər-hansı mərkəzdən aslı deyil. Bitcoin heç bir maliyyə qurumuna ehtiyac olmadan kompüter və ya smartfonlar vasitəsilə birbaşa köçürülə bilir. Bitcoin əməliyyatların təhlükəsizliyi bitcoin miner adlanan serverlər tərəfindən təmin edilir. Bitcoinləri almaq və ya başqa bir hesaba köçürmək üçün istifadəçinin bir və ya birdən çox bitcoin hesabı ola bilər. Bitcoin hesabı onlayn ola bilər və ya kompüterə, smartfona "rəqəmsal cüzdan" adlanan proqram yükləməklə əldə etmək olar. == Tarixi == Bitcoin-in Satoshi Nakamota adlı şəxs tərəfindən yaradıldığı düşünülür. Həmin şəxsin gizliliyi hələ də qorunur. Bitcoin 3 yanvar 2009-cu ildə qurulmuşdur. Məqalənin tərtibatçısı Satoshi Nakamotadır. Əsl adı tam olaraq məlum deyil. Bitcoin-in ən çox istehsal oluna biləcək sayı əvvəlcədən tərtib olunmuş və 21 milyon ədədlə məhdudlaşdırılmışdır. İlk Bitcoin transferi Satoshi Nakamota tərəfindən köməkçisi [[Hal Finney|Hal Finneyə]] köçürmə etməsi baş vermişdir. İlk alış-veriş 22 may 2010-cu ildə 10.000 Bitcoin müqabilində pizza almaqla gerçəkləşmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.binansal.com/bitcoin-nedir-nasil-ve-nereden-alinir/|title=Bitcoin Nedir, Nasıl ve Nereden Alınır? - Binansal|date=3 avq 2021|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2021-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803184511/https://www.binansal.com/bitcoin-nedir-nasil-ve-nereden-alinir/|url-status=unfit}}</ref> 22 iyul 2013-cü ildə dövriyyədəki Bitcoin-lərin ümumi dəyəri 1.2 milyard dollar olmuşdur.<ref name="auto3">{{Cite web|url=https://blockchain.info/charts/market-cap|title=Bitcoin Market Capitalization|date=18 sen 2015|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2015-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20150918220548/https://blockchain.info/charts/market-cap|url-status=unfit}}</ref> Bu rəqəm 26 iyul 2020-ci ildə 182.967.290-a çatmışdır.<ref name="auto3"/> Hal-hazırda istehsal olunmuş Bitcoin sayı 18.443.043-ə çatmışdır.<ref>{{Cite web|url=http://www.coinmarketcap.com/currencies/bitcoin/|title=Crypto-Currency Market Capitalizations|date=12 iyl 2014|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2014-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140712005118/http://www.coinmarketcap.com/currencies/bitcoin/|url-status=unfit}}</ref> Bu rəqəmin son saya — 21 milyona çatmağının mütəxəssislər tərəfindən qarşıdakı 80 il ərzində olması təxmin edilir.{{Mənbəsiz}} == İş prinsipi == Bitcoin yalnız təkrarlanan paylanmış blockchain verilənlər bazasında qeydlər şəklində mövcuddur ki, bütün əməliyyatlar ictimai, açıq (şifrələnməmiş) formada saxlanılır, göndəricilərin — alıcıların bitcoin ünvanlarını göstərir lakin bu ünvanların həqiqi sahibi haqqında məlumat yoxdur. Bazada hər hansı bir sahibdən bitcoinin cari miqdarı barədə ayrıca qeyd yoxdur. Yalnız əməliyyat zəncirləri əsasında müəyyən bir bitcoin ünvanı ilə əlaqəli bitcoinlərin cari sayı aydın olur. Yəni, 1 bitcoin ünvana gəldiyini, başqa bir əməliyyatla 2 bitcoinin eyni ünvana gəldiyini, üçüncü əməliyyatın bu ünvandan 1 bitcoin göndərdiyini görə bilərsiniz. Lakin verilənlər bazası hazırda bu ünvana neçə bitcoin verildiyi barədə ayrıca qeyd etmir — sadəcə istənilən vaxt asanlıqla hesablamaq imkanı verilir. Bu cür hesablamalar avtomatik olaraq müştəri proqramları tərəfindən aparılır, istifadəçi məlumatların parçalanmasını hiss edə bilməz. == Dizayn == Bitcoin və başqa kriptovalyutalar "mədənçilik" kimi tanınan proseslə yaradılır. Bu zaman çox güclü kompüterlər qəliz riyazi düsturları və tapmacaları çözmək üçün yarışırlar. Proses həm də nəhəng elektrik enerjisi sərfini tələb edir.<ref>{{Cite web|url=https://haqqin.az/|title=Haqqin|website=haqqin.az}}</ref> == İqtisadiyyat == === Ponzi sistemi narahatlığı === Jurnalistlər,<ref>{{Cite web|url=https://www.zdnet.com/article/bitcoin-confidence-game-is-a-ponzi-scheme-for-the-21st-century/|title=Bitcoin confidence game is a Ponzi scheme for the 21st century|website=ZDNet}}</ref> iqtisadiyyatçılar<ref>{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2014/03/10/nches-stinging-attack-on-bitcoin.html|title=Roubini launches stinging attack on bitcoin|first=Matt|last=Clinch|date=10 mar 2014|website=CNBC}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.dailydot.com/opinion/why-bitcoin-ponzi-scheme/|title=Bitcoins: The second biggest Ponzi scheme in history &#124; The Daily Dot|date=17 iyn 2016|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2016-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20160617002042/http://www.dailydot.com/opinion/why-bitcoin-ponzi-scheme/|url-status=unfit}}</ref> və [[Estoniya Mərkəzi Bankı]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-01-30/bitcoin-ponzi-scheme-worry-sparks-estonia-central-bank-caution|title=Bitcoin ‘Ponzi’ Concern Sparks Warning From Estonia Bank|date=31 yan 2014|via=www.bloomberg.com}}</ref> Bitcoin-in ponzi sistemi olduğuna inandıqlarını demişdirlər. [[Çikaqo Universiteti]]nin hüquq professoru Erik Posner 2013-cü ildə ''"Əsl ponzi sistemi saxtakarlıqdır. Bitcoin isə tam əksinə kollektiv aldatmaya oxşayır."'' demişdir.<ref>{{Cite web|url=https://slate.com/news-and-politics/2013/04/bitcoin-is-a-ponzi-scheme-the-internet-currency-will-collapse.html|title=Bitcoin Is a Ponzi Scheme: The Internet Currency Will Collapse|first=Eric|last=Posner|date=11 apr 2013|website=Slate Magazine}}</ref> 2014-cü ildə [[Dünya Bankı]] və İsveçrə Federal şurası qeydlər hazırlayaraq Bitcoin-in ponzi sisteminə əsaslanmadığı nəticəsinə gəldilər.<ref>http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2014/07/16/000112742_20140716115536/Rendered/PDF/WPS6967.pdf</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.news.admin.ch/NSBSubscriber/message/attachments/35355.pdf|title=Wayback Machine|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2016-03-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20160325181819/http://www.news.admin.ch/NSBSubscriber/message/attachments/35355.pdf|url-status=unfit}}</ref> === Qiymət təxminləri === Maliyyə jurnalistləri, iqtisadiyyatçılar, analizçilər və investorlar Bitcoin-in qarşıdakı illərdəki qiymətini təxmin edirlər. İqtisadiyyatçı Con Quiqqin 2013-cü ilin aprelində ''"Bitcoin ən sonda pik nöqtəyə çatacaq. Amma bunun vaxtını demək mümkün deyil."'' demişdir.{{Mənbəsiz}} Buna oxşar digər bir təxmin 2014-cü ildə iqtisadiyyatçı Kevin Daud tərəfindən edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.cityam.com/bitcoin-bust-why-investors-should-abandon-doomed-cryptocurrency/|title=Bitcoin is bust: Why investors should abandon the doomed cryptocurrency|date=5 noy 2014|website=CityAM}}</ref> Maliyyə professoru Mark Uilyam 2013-cü ilin dekabrında Bitcoin-in 2014-cü ildə 10$-dan aşağı düşəcəyini təxmin etdi.<ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.com/williams-bitcoin-meltdown-10-2013-12|title=FINANCE PROFESSOR: Bitcoin Will Crash To $10 By Mid-2014|first=Mark T.|last=Williams|website=Business Insider}}</ref> Amma 2014-cü ildə ən aşağı qiymət aprel ayında 344$, iyul ayında isə 609$ oldu.<ref>{{Cite web|url=https://www.huffpost.com/entry/bitcoin-charts_b_5838132|title=11 Charts That Illuminate the Past, Present and Future of Bitcoin|date=18 sen 2014|website=HuffPost}}</ref> Uilyam 2014-cü ilin dekabrında Bitcoin haqda ''"Uğurlu olmağı çox aşağı ehtimaldır. Əgər uğurlu olsa, çox böyük olacaq."'' dedi.<ref>{{Cite web|url=http://online.wsj.com/articles/how-mt-gox-debacle-won-over-a-bitcoin-convert-1417471759|title=How Mt. Gox Debacle Won Over a Bitcoin Convert|first=Robin|last=Sidel|date=1 dek 2014|via=www.wsj.com}}</ref> Nyu-York Universitetində maliyyə professoru olan David Yermak 2014-cü ilin noyabrında Bitcoin--in 2015-ci ilin noyabr ayında qiymətsiz olacağını dedi.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2014/11/13/tech/bitcoin-peak-price-future/index.html|title=Bitcoin: One year on from peak price, what does the future hold? &#124; CNN Business|first=Eoghan|last=Macguire|date=13 noy 2014|website=CNN}}</ref> Amma həmin ildə (2014-cü ildə) Bitcoin-in ən aşağı qiyməti yanvar ayında 176.7$, noyabr ayında isə 309.9$ oldu.{{Mənbəsiz}} 2013-cü ilin mayında [[Bank of America Center (Hyuston)|Bank of America]] FX və qiymət strateqi David Vu Bitcoin-in bir ədədinin maksimum 1.300$ olacağını təxmin etdilər.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/samanthasharf/2013/12/05/bitcoin-gets-valued-bank-of-america-puts-a-price-on-the-virtual-tender/|title=Bitcoin Gets Valued: Bank Of America Puts A Price Target On The Virtual Tender|first=Samantha|last=Sharf|website=Forbes}}</ref> Bitcoin investoru Kameron Uinklevoss isə 2013-cü ilin dekbarında Bitcoin-in qiymətinin 40.000$ ola biləcəyini demişdir.<ref>{{Cite web|url=https://mashable.com/archive/cameron-winklevoss-bitcoin|title=Cameron Winklevoss: Bitcoin Might Hit $40,000 Per Coin|first=Stan|last=Schroeder|date=16 dek 2013|website=Mashable}}</ref> === Qurtardı şayələri === Bitcoin-in qurtarması haqda bir çox xəbər mövcuddur.<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2015/01/14/bitcoin-falls-below-200-making-some-investors-worry-about-downward-spiral.html|title=Bitcoin keeps falling, and worries keep rising|first=Everett|last=Rosenfeld|date=14 yan 2015|website=CNBC}}</ref> 2015-ci ilin əvvəlində bir jurnalist Bitcoin-in qurtarmasına aid 29 xəbər hazırlamışdır.<ref name="auto"/> ''[[Forbes (jurnal)|Forbes]]'' jurnalı 2011-ci ilin iyununda,<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/timworstall/2011/06/20/so-thats-the-end-of-bitcoin-then/|title=So, That's the End of Bitcoin Then|first=Tim|last=Worstall|website=Forbes}}</ref> ''[[Gizmodo (jurnal)|Gizmodo]]'' jurnalı isə həmin ilin avqustunda Bitcoin-in qurtardığını demişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.gizmodo.com.au/2011/08/the-bitcoin-is-dying-whatever/|title=The Bitcoin Is Dying. Whatever.|date=8 avq 2011|website=Gizmodo Australia}}</ref> ''[[Wired]]'' jurnalı isə bu haqda xəbəri 2012-ci ilin dekabrında nəşr etmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.wired.com/2012/12/wired-tired-expired/|title=Wired, Tired, Expired for 2012: From Stellar to Suck|first=Michael|last=Calore|via=www.wired.com}}</ref> ''Ouishare'' jurnalı 2013 mayda,<ref>{{Cite web|url=http://magazine.ouishare.net/2013/05/bitcoin-human-based-digital-currency|title=Game over, Bitcoin ! À quand des monnaies virtuelles valorisant l'humain ?|date=19 yan 2015|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2015-01-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20150119204137/http://magazine.ouishare.net/2013/05/bitcoin-human-based-digital-currency|url-status=unfit}}</ref> ''New York Magazine'' 2013 iyunda,<ref>{{Cite web|url=https://nymag.com/intelligencer/2013/06/bitcoin-sees-the-grim-reaper.html|title=Bitcoin Sees the Grim Reaper|first=Kevin|last=Roose|date=20 iyn 2013|website=Intelligencer}}</ref> ''Reuters'' 2014 yanvarda,<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://blogs.reuters.com/edward-hadas/2014/01/08/an-early-obituary-for-bitcoin/ |access-date=2022-06-21 |archive-date=2015-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119071135/http://blogs.reuters.com/edward-hadas/2014/01/08/an-early-obituary-for-bitcoin/ |url-status=dead }}</ref> ''Street Insider'' 2014 fevralda,<ref>{{Cite web|url=https://www.streetinsider.com/Analyst+Comments/Bitcoin+is+Dead/9219338.html|title=Bitcoin is Dead|website=StreetInsider.com}}</ref> ''The Weekly Standart''<ref>http://www.weeklystandard.com/blogs/bitcoin-dead_784187.html</ref>, ''Salon''<ref>{{Cite web|url=https://www.salon.com/2014/03/07/sorry_libertarians_your_dream_of_a_bitcoin_paradise_is_officially_dead_and_gone/|title=Sorry, libertarians: Your dream of a Bitcoin paradise is officially dead and gone|first=Andrew|last=Leonard|date=7 mar 2014|website=Salon}}</ref> və ''Vice News'' 2014 martda,<ref>{{Cite web|url=https://www.vice.com/en/article/a38njp/bitcoin-is-dead-long-live-bitcoin|title=Bitcoin Is Dead — Long Live Bitcoin|website=www.vice.com}}</ref> ''[[Financial Times]]'' 2014 sentyabrda<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/aa105474-fa93-36e0-9aff-41d4ae8bcf44|title=Subscribe to read &#124; Financial Times|website=www.ft.com}}</ref> və ''[[USA Today]]'' isə 2015-ci ilin yanvar ayında Bitcoin-in qurtadığı haqda şayə xəbərlər nəşr etmişlərdir. Həmçinin keçmiş Bitcoin tərtibatçısı Mayk Hörn 2016-cı ilin yanvar ayında Bitcoin haqda ''"uğursuz layihə"'' ifadəsini istifadə etmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/technology-35343561|title=Bitcoin: Is the crypto-currency doomed?|date=19 yan 2016|via=www.bbc.com}}</ref> Piter Qrinhill bu xəbərlərə qarşı "Bitcoin-in qurtarması şayələri çox şişirdildi." demişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.co.uk/peter-greenhill/decline-of-bitcoin_b_6976474.html|title="Reports of Bitcoin's Death Have Been Greatly Exaggerated" (With Apologies to Mark Twain)|date=31 mar 2015|website=HuffPost UK}}</ref> === Rəylər === Bəzi iqtisadiyyatçılar Bitcoin-ə müsbət baxsalar da, bəziləri şübhə ilə baxırlar. Chicago Fed-in iqtisadiyyatçısı François Velde Bitcoin-i ''"rəqəmsal pul yaratmağın incə üsulu"'' olaraq adlandırmışdır.<ref>{{Cite web|url=http://www.chicagofed.org/digital_assets/publications/chicago_fed_letter/2013/cfldecember2013_317.pdf|title=Wayback Machine|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2014-10-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20141026065254/http://www.chicagofed.org/digital_assets/publications/chicago_fed_letter/2013/cfldecember2013_317.pdf|url-status=unfit}}</ref> Digər bir iqtisadiyyatçı Con Quiqqin isə Bitcoin-ə ''"effektiv bazar hipnozunun son qarşılığı"'' olaraq rəy bildirdi.{{Mənbəsiz}} Louis federal bankının müavini David Andolfatto Bitcoin-nin təşkilat üçün təhlükə oduğunu demişdir.<ref>http://www.stlouisfed.org/dialogue-with-the-fed/assets/Bitcoin-3-31-14.pdf</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.com/interview-with-david-andolfatto-2014-4|title=St. Louis Fed Economist: Bitcoin Could Be A Good Threat To Central Banks|first=Rob|last=Wile|website=Business Insider}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://andolfatto.blogspot.com/2013/12/in-gold-we-trust.html|title=MacroMania: In gold we trust?|first=David|last=Andolfatto|date=24 dek 2013|access-date=2022-06-21|archive-date=2017-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170412053554/http://andolfatto.blogspot.com/2013/12/in-gold-we-trust.html|url-status=unfit}}</ref> [[PayPal]]-ın müdürü [[David Markus]] Bitcoin-i ''"əmanətləri saxlamaq üçün mükəmməl yer"'' olaraq adlandırır. Amma qiymətinin davamlı olaraq artıb-azalması bitənə qədər pul vahidi olmayacağını da deyir.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnet.com/tech/services-and-software/paypal-president-david-marcus-bitcoin-is-good-nfc-is-bad/|title=PayPal president David Marcus: Bitcoin is good, NFC is bad|first=Stephen|last=Shankland|website=CNET}}</ref> [[Bill Geyts]] Bloomberg LP-ə verdiyi müsahibədə ''"Bitcoin həyacan vericidir. Çünkü nə qədər ucuz ola biləcəyini göstərir."'' demişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/video/bill-gates-bitcoin-is-exciting-because-it-s-cheap-dQ4qHV4~TLSnUIuIRfZBVA.html|title=Bloomberg - Are you a robot?}}</ref> [[Braziliya]],<ref>{{Cite web|url=https://thebrazilbusiness.com/article/taxation-on-bitcoin|title=Taxation on Bitcoin|website=The Brazil Business}}</ref> [[Men adası]],<ref>https://www.bloomberg.com/news/features/2015-09-07/isle-of-man-tax-haven-with-tailless-cats-becomes-bitcoin-hub</ref> [[Cersi]],<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-jersey-28247796|title=Jersey approves first regulated Bitcoin fund|date=10 iyl 2014|via=www.bbc.co.uk}}</ref> [[Birləşmiş Krallıq]]<ref>{{Cite web|url=https://www.cityam.com/pm-take-uk-fintech-leaders-asian-tour/|title=David Cameron to take UK fintech leaders on Asian tour|date=26 iyl 2015|website=CityAM}}</ref> və [[ABŞ]] kimi ölkələrin vəzifəli şəxsləri Bitcoin-in maliyyə xidmətləri verdiyini anladılar. Bitcoin doğru formada istifadə olunduqda fırıldaqçılığın qarşısını almaq və alış-verişi asanlaşdırmaq üçün siyasətçilərin və vəzifəlilərin də maraq dairəsi olur.<ref>{{Cite web|url=https://www.ibtimes.co.uk/barclays-transfer-value-age-distributed-ledger-technology-1508849|title=Barclays talks blockchain, bitcoin and distributed ledgers|first=Ian|last=Allison|date=1 iyl 2015|website=International Business Times UK}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gregoryferenstein/2015/07/29/former-obama-tech-advisor-explains-how-bitcoin-could-transform-government-in-5-quotes/|title=Former Obama Tech Advisor Explains How Bitcoin Could Transform Government (In 5 Quotes)|first=Gregory|last=Ferenstein|website=Forbes}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/kashmirhill/2014/03/05/congressman-calls-for-ban-on-u-s-dollar-in-response-to-senators-bitcoin-ban-request/|title=Pro-Bitcoin Congressman Calls For Ban On U.S. Dollar Bills|first=Kashmir|last=Hill|website=Forbes}}</ref> === Alış-verişdə istifadə === [[Fayl:De Waag Bitcoin.jpg|thumb|220x220px|[[Niderland|Niderlanddakı]] kafedə Bitcoin ilə ödəniş qəbul edilir (2013)]] [[Fayl:Bitcoin ATM in Vienna.jpg|thumb|267x267px|[[Vyana]]da Bitcoin ATM-si]] 2015-ci ildə Bitcoin ilə ödəniş qəbul edən KOM-ların (''kiçik və orta müəssisələr)'' sayı 100 mini keçmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.ibtimes.co.uk/bitcoin-now-accepted-by-100000-merchants-worldwide-1486613|title=Bitcoin now accepted by 100,000 merchants worldwide|first=Anthony|last=Cuthbertson|date=4 fev 2015|website=International Business Times UK}}</ref> 2014-cü ildən bəri isə bəzi şirkətlər belə Bitcoin ilə ödəniş qəbul edir: {| class="wikitable sortable" ![[Alexa Internet|Alexa]] sırası !Sayt |- |33 |[[PayPal]]<ref>{{Cite web|url=https://www.paypal-community.com/t5/PayPal-Community/ct-p/en|title=PayPal Community|website=www.paypal-community.com}}</ref> |- |41 |[[Microsoft]]<ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2014/12/11/7375771/microsoft-supports-bitcoin-payments|title=Microsoft now accepts Bitcoin to buy Xbox games and Windows apps|first=Tom|last=Warren|date=11 dek 2014|website=The Verge}}</ref> |- |328 |[[Dell]]<ref>{{Cite web|url=https://dealbook.nytimes.com/2014/07/18/dell-begins-accepting-bitcoin/|title=Dell Begins Accepting Bitcoin|first=Sydney|last=Ember|date=18 iyl 2014|website=DealBook}}</ref> |- |329 |[[Newegg]]<ref>{{Cite web|url=http://www.newegg.com/bitcoin|title=Newegg.com - Bitcoin|website=www.newegg.com}}</ref> |- |505 |[[Overstock.com]]<ref>{{Cite web|url=http://blogs.marketwatch.com/thetell/2014/01/09/bitcoin-now-accepted-on-overstock-com-through-vc-backed-coinbase/|title=Bitcoin now accepted on Overstock.com through VC-backed Coinbase - The Tell - MarketWatch|date=22 mar 2016|website=web.archive.org|access-date=21 June 2022|archive-date=22 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322120750/http://blogs.marketwatch.com/thetell/2014/01/09/bitcoin-now-accepted-on-overstock-com-through-vc-backed-coinbase/|url-status=unfit}}</ref> |- |512 |[[Expedia]]<ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/articles/BL-MBB-22432|title=Expedia Starts Accepting Bitcoin for Hotel Bookings|first=Paul|last=Vigna|date=11 iyn 2014|via=www.wsj.com}}</ref> |- |1,981 |[[TigerDirect]]<ref>{{Cite web|url=https://www.tomshardware.com/news/tigerdirect-bitcoin-bitpay-payments,25859.html|title=TigerDirect is Now Accepting Bitcoin As Payment|first=Jane McEntegart|last=published|date=27 yan 2014|website=Tom's Hardware}}</ref> |- |5,674 |[[Dish Network]]<ref>{{Cite web|url=http://online.wsj.com/articles/dish-network-to-accept-bitcoin-payments-1401363621|title=Dish Network to Accept Bitcoin Payments|first=Michael J.|last=Casey|date=29 may 2014|via=www.wsj.com}}</ref> |- |7,038 |[[Zynga]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-01-05/bitcoin-tops-1-000-again-on-adoption-by-zynga-amid-wider-usage|title=Bitcoin Tops $1,000 Again as Zynga Accepts Virtual Currency|date=6 yan 2014|via=www.bloomberg.com}}</ref> |- |30,565 |[[Time (şirkət)|Time]]<ref>{{Cite web|url=https://dealbook.nytimes.com/2014/12/16/time-inc-begins-accepting-bitcoin-payments/|title=Time Inc. Begins Accepting Bitcoin Payments|first=Sydney|last=Ember|date=16 dek 2014|website=DealBook}}</ref> |- |176,903 |[[PrivateFly]]<ref>{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/technology/news/10558191/Ten-places-where-you-can-spend-your-bitcoins-in-the-UK.html|title=Ten places where you can spend your bitcoins in the UK|website=www.telegraph.co.uk}}</ref> |- |253,983 |[[Virgin Galactic]]<ref>{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/technology/2013/nov/22/virgin-galactic-bitcoin-space-flights-payment|title=Virgin Galactic to accept Bitcoin for space flights|date=22 noy 2013|website=the Guardian}}</ref> |- |348,010 |[[Dynamite Entertainment]]<ref>{{Cite web|url=https://comicvine.gamespot.com/articles/dynamite-digital-adds-bitcoin-payment-option-and-o/1100-149863/|title=Dynamite Digital Adds Bitcoin Payment Option and Offers Discount Bundle|website=Comic Vine}}</ref> |- |1,145,668 |[[Clearly Canadian]]<ref>{{Cite web|url=http://finance.yahoo.com/news/clearly-canadian-joins-bitcoin-community-110000013.html|title=Clearly Canadian Joins Bitcoin Community|website=finance.yahoo.com}}</ref> |- | |[[Sacramento Kings]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2014-01-16/how-many-bitcoins-for-a-courtside-seat-|title=How Many Bitcoins for a Courtside Seat?|date=16 yan 2014|via=www.bloomberg.com}}</ref> |} Bunlardan başqa həmçinin [[Starbucks]], [[Tesla Motors|Tesla]], [[Amazon (şirkət)|Amazon]], [[Visa]], [[PayPal]], [[AirBaltic]], [[Koka-Kola]], [[LOT Polish Airlines]], [[Lush]] və digər bir çox şirkət və saytlar da, Bitcoin ilə ödəniş qəbul edirlər.<ref>{{Cite web|url=https://www.kisakisa.com/haber/kripto-para-ile-odeme-kabul-eden-buyuk-sirketler/3898|title=Kripto Para ile Ödeme Kabul Eden Büyük Şirketler|website=www.kisakisa.com}}</ref> === Qeyri-kommersiya təşkilatların rəyləri === Bitcoin ''The Electronic Frontier Foundation,''{{Mənbəsiz}} ''[[Qrinpis]],''<ref>{{Cite web|url=http://greenpeaceblogs.org/2014/09/22/greenpeace-now-accepting-bitcoin-donations/|title=Greenpeace now accepting Bitcoin donations Greenpeace Blogs|date=29 iyn 2015|website=web.archive.org|access-date=2022-06-21|archive-date=2015-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20150629002308/http://greenpeaceblogs.org/2014/09/22/greenpeace-now-accepting-bitcoin-donations/|url-status=unfit}}</ref> ''[[Mozilla fondu|Mozilla Fondu]],''<ref>{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2014/11/21/mozilla-releases-annual-report-for-2013-revenue-up-just-1-to-314m-and-again-90-came-from-google/|title=Mozilla’s 2013 annual report: Revenue up just 1% to $314M, and again 90% came from Google|date=21 noy 2014}}</ref> ''[[Vikimedia Fondu]]''<ref>{{Cite web|url=https://diff.wikimedia.org/2014/07/30/wikimedia-foundation-now-accepts-bitcoin/|title=Wikimedia Foundation Now Accepts Bitcoin|first=Lisa|last=Seitz-Gruwell|date=30 iyl 2014}}</ref> və ''Free Software Foundation'' tərəfindən qəbul edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.fsf.org/blogs/community/bitcoins-a-new-way-to-donate-to-the-fsf|title=Bitcoins: A new way to donate to the FSF — Free Software Foundation — working together for free software|date=28 mar 2017|website=web.archive.org|access-date=21 June 2022|archive-date=28 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170328105518/https://www.fsf.org/blogs/community/bitcoins-a-new-way-to-donate-to-the-fsf|url-status=unfit}}</ref> 2013-cü ilin sonunda [[Nikosiya Universiteti]] Bitcoin ilə ödəniş qəbul edən ilk universitet oldu.<ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/articles/BL-MBB-12194|title=The University of Bitcoin Rises in Cyprus|first=Paul|last=Vigna|date=22 noy 2013|via=www.wsj.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.geekwire.com/2013/cyprusbased-school-university-accept-bitcoin-tuition/|title=This university is the first in the world to accept Bitcoin for tuition|first=Taylor|last=Soper|date=21 noy 2013|website=GeekWire}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.unic.ac.cy/about-us/university-nicosia-digital-currency-initiative|title=University of Nicosia Digital Currency Initiative &#124; University of Nicosia - Official Website|date=27 mar 2017|website=web.archive.org|access-date=21 June 2022|archive-date=27 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170327075827/https://www.unic.ac.cy/about-us/university-nicosia-digital-currency-initiative|url-status=unfit}}</ref> === Ödəniş təminatçıları === Bitcoin-i qəbul edən Dish Network kimi müəssisələr BitPay və Coinbase kimi ödəniş təminatçılarından istifadə edirlər. Müştəri Bitcoin ilə ödəniş etdikdə ödəniş təminatçısı ödənişi müəssisənin adından qəbul edir və məbləği satıcının bank hesabına göndərir. Bu xidmət üçün isə məbləğin 1%-dən az komissiya tutur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.reuters.com/article/2014/08/28/us-usa-bitcoin-retailers-analysis-idUSKBN0GS0AG20140828 |access-date=2022-06-21 |archive-date=2014-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140828104451/http://www.reuters.com/article/2014/08/28/us-usa-bitcoin-retailers-analysis-idUSKBN0GS0AG20140828 |url-status=dead }}</ref> === Pərakəndə istifadə === Hon-Konqda yerləşən bir texnologiya şirkətinin müdürü Tim Suansona görə 2014-cü ildə Bitcoin ilə edilən gündəlik pərakəndə alış təxminən 2.3 milyon dollardır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.reuters.com/article/2014/12/11/us-markets-bitcoin-adoption-analysis-idUSKBN0JP2CZ20141211?utm_source=Triggermail&utm_medium=email&utm_term=BII%20List%20Payments%20ALL&utm_campaign=Post%20Blast%20%28bii-payments%29%3A%20Alibaba%20launches%20internet%20bank%20%E2%80%93%20JD.com%20offering%20installment%20loans%20%E2%80%93%20Millennials%20have%20mixed%20reactions%20about%20Bitcoin |access-date=2022-06-21 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924211424/http://www.reuters.com/article/2014/12/11/us-markets-bitcoin-adoption-analysis-idUSKBN0JP2CZ20141211?utm_source=Triggermail&utm_medium=email&utm_term=BII%20List%20Payments%20ALL&utm_campaign=Post%20Blast%20%28bii-payments%29%3A%20Alibaba%20launches%20internet%20bank%20%E2%80%93%20JD.com%20offering%20installment%20loans%20%E2%80%93%20Millennials%20have%20mixed%20reactions%20about%20Bitcoin |url-status=dead }}</ref> Tim Suansonun digər təxmininə görə isə, 2015-ci il ferval ayında gündəlik pərakəndə alış-verişdə istifadə olunan Bitcoin-in 5.000-dən az olduğunu demişdir. 2014-cü ildə isə Bitcoin-in pərakəndə alışının çoxalması ehtimalının çox az olduğunu demişdir.{{Mənbəsiz}} === Ümumi istifadə === [[Kembric Universiteti]]nin 2017-ci ildə etdiyi araşdırmada məlum olmuşdur ki, 2,9 milyon — 8 milyon aralığında istifadəçinin kriptovalyuta pul qabısı vardır.{{Mənbəsiz}} Ən çox istifadə olunan kriptovalyuta isə Bitcoin-dir.{{Mənbəsiz}} === Banklar === === İnvestisiya === === Sahibkarlıq === Piter Tiel kimi sahibkarlar Bitcoin-i almaq əvəzinə, onun infrastrukturunu müəssisələrə, birjalara, elektron pul qabı xidmətlərinə və başqa ödəniş təminatçılarına satırlar.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.technologyreview.com/news/515391/bitcoin-millionaires-become-investing-angels/ |access-date=2022-06-21 |archive-date=2013-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130614032358/http://www.technologyreview.com/news/515391/bitcoin-millionaires-become-investing-angels/ |url-status=dead }}</ref> Bitcoin investorları həmçinin mədənçiliyə də investisiya edirlər.<ref>{{Cite web|url=https://www.redherring.com/finance/coinseed-raises-7-5m-invests-5m-in-bitcoin-mining-hardware-investment-round-up/|title=CoinSeed raises $7.5m, invests $5m in Bitcoin mining hardware - Investment Round Up|date=24 yan 2014|website=Red Herring}}</ref> 2015-ci ildə Paolo Taskanın apardığı araşdırmadan məlum olmuşdur ki, Bitcoin şirkətləri üç il ərzində təxmini 1 milyard dollar qazanmışdırlar.<ref>{{Cite web|url=https://papers.ssrn.com/abstract=2657598|title=Digital Currencies: Principles, Trends, Opportunities, and Risks|first=Paolo|last=Tasca|date=7 sen 2015|via=papers.ssrn.com}}</ref> === Siyasi təsir === == Hüquqi status == == Cinayətlər == Cinayətkarlar tərəfindən Bitcoin-dən istifadə maliyyə tənzimləyicilərinin, qanunverici orqanların, hüquq-mühafizə orqanlarının və medianın diqqətini cəlb etmişdir.<ref name="auto1">{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/tosv2.html?vid=&uuid=2253df9e-fdf7-11ec-b6d1-664b73656758&url=L3ZpZXcvYXJ0aWNsZXMvMjAxMy0wOC0wOC9kaWQtdGhlLXNlYy1qdXN0LXZhbGlkYXRlLWJpdGNvaW4tbm8t|title=Bloomberg - Are you a robot?|website=www.bloomberg.com}}</ref> [[Federal Təhqiqat Bürosu|FTB]] bu məsələ ilə bağlı təhqiqat hesabatı hazırlayıb.<ref>https://www.wired.com/images_blogs/threatlevel/2012/05/Bitcoin-FBI.pdf</ref> SEC isə rəqəmsal pullara edilən investisiyalar haqqında xəbərdarlıq hazırlayıb.<ref name="auto1"/> Bir çox xəbərlərdə Bitcoin-in məşhur olmasının səbəbi olaraq cinayət işlərində istifadə edilə bilməsi bildirilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2012/09/29/monetarists-anonymous|title=Monetarists Anonymous|via=The Economist}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/world/2013/mar/22/silk-road-online-drug-marketplace|title=Silk Road: the online drug marketplace that officials seem powerless to stop|date=22 mar 2013|website=the Guardian}}</ref> 2014-cü ildə Kentukki Universitetinin tədqiqatçıları kompyuter mühəndislərinin və qanunsuz işlərlə məşğul olanların Bitcoin-ə maraqlarının olmasını və siyasi və investisiya baxımından məhdud dəstək olduğunu dedilər.<ref>{{Cite web|url=https://papers.ssrn.com/abstract=2518603|title=Characteristics of Bitcoin Users: An Analysis of Google Search Data|first1=Matthew|last1=Wilson|first2=Aaron|last2=Yelowitz|date=3 noy 2014|via=papers.ssrn.com}}</ref> === Qara birja === === Zərərli proqramlar === ==== Zərərli proqramlar vasitəsilə oğurluq ==== ==== Şantaj virusu ==== ==== İcazəsis mədənçilik ==== === Kirli pul təmizləmə === === Ponzi sistemi === Bitcoin istifadə edən bir şirkət investorlarına həftəlik 7% qazanc təklif etmişdir.<ref name="auto2">{{Cite web|url=https://www.sec.gov/news/press-release/2013-132|title=SEC.gov &#124; SEC Charges Texas Man With Running Bitcoin-Denominated Ponzi Scheme|website=www.sec.gov}}</ref> 2013-cü ilin iyul ayında [[ABŞ Qiymətli Kağızlar və Mübadilə Komissiyası]] həmin şirkəti və təsisçisini eyni ildə ''"investorları aldadan ponzi sistemi"'' adı altında günahlandırdı.<ref name="auto2"/> 2014-cü ilin sentyabr ayında məhkəmə tərəfindən şirkətə 40 milyon dollar pul cəzası verildi.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/jayadkisson/2014/09/25/bitcoin-savings-trust-comes-up-40-million-short-on-the-trust-part/|title=Bitcoin Savings &amp; Trust Comes Up $40 Million Short On The Trust Part|first=Jay|last=Adkisson|website=Forbes}}</ref> === Oğurluq === == Təhlükəsizlik == Bitcoin-dən ödəniş sistemi kimi istifadə edildiyinə görə, bitcoin şəbəkəsinə real və ya nəzəri hücumlar düşünülmüşdür. Bitcoin protokolu icazəsiz xərcləmələrdən, ikiqat xərcləmədən, təkrar hücumlardan və blokçeyn saxtakarlığı kimi bəzi hücumlardan qoruyan bir neçə funksiyanı özündə ehtiva edir.<ref>{{Cite web|url=https://blogs.cornell.edu/info4220/2013/03/29/bitcoin-and-the-double-spending-problem/|title=Bitcoin and the Double-Spending Problem : Networks II Course blog for INFO 4220}}</ref><ref>http://eprint.iacr.org/2012/248.pdf</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/articles/BL-MBB-22640|title=BitBeat: Mining Pool Rejects Short-Term Fixes To Avert ''51% Attack''|first=Michael J. Casey and Paul|last=Vigna|date=16 iyn 2014|via=www.wsj.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://orbilu.uni.lu/handle/10993/18679|title=Deanonymisation of clients in Bitcoin P2P network|first1=Alex|last1=Biryukov|first2=Dmitry|last2=Khovratovich|first3=Ivan|last3=Pustogarov|date=7 noy 2014|publisher=ACM|via=orbilu.uni.lu}}</ref><ref>https://www.researchgate.net/publication/51918209_An_Analysis_of_Anonymity_in_the_Bitcoin_System</ref> === İcazəsiz xərcləmə === Bitcoin-in açıq-qapalı şifrələmə istifadə etməsi icazəsiz xərcləmələri azaldır. Məsələn, Nuray Eminə bir Bitcoin göndərəndə Emin Bitcoin-in yeni sahibi olur. Bu əməliyyatı müşahidə edən Sevinc Eminin yeni sahib olduğu Bitcoin-i xərcləmək istəyə bilər. Amma Eminin özünəməxsus açarının məlumatı olmadan bunu etmək mümkün deyil. === İkiqat xərcləmə === İnternet ödəniş sisteminin həll etməli olduğu əsas problemlərdən biri ikiqat xərcləmədir. Bu halda hanısa bir istifadəçi eyni pulu iki və ya daha çox müxtəlif alıcıya ödəyə bilər. Məsələn, Nuray bir Bitcoin-i Eminə sonra isə, həmin Bitcoin-i Sevincə göndərə bilər. Bundan fərqli olaraq, Bitcoin şəbəkəsi bütün köçürmələri bütün istifadəçilərin görə biləcəyi blokçeyndə qeyd edir və beləcə bütün köçürmələri qeyd edərək daha əvvəl xərclənmiş Bitcoin-lərin ikinci dəfə xərclənməsinin qarşısını alır.{{Mənbəsiz}} === Yarış hücumu === === Tarix dəyişikliyi === === Müştəri gizliliyini ləğv etmə === == Blokçeyndəki datalar == Blokçeyndə hər hanısıa rəqəmsal faylları saxlmaq olur. Amma əməliyyatların həcmi artdıqca qiymət də ona uyğun olaraq artır.<ref>https://web.archive.org/web/20161002095420/http://bitcoinfees.com/</ref> Bitcoin kodlarına uşaq porno keçidləri, [[Ben Bernanke]]nin şəkilləri və digər fayllar da əlavə olunmuşdur.<ref>{{Cite web|url=https://money.cnn.com/2013/05/02/technology/security/bitcoin-porn/index.html|title=How porn links and Ben Bernanke snuck into Bitcoin's code|first=Steve Hargreaves and Stacy|last=Cowley|date=2 may 2013|website=CNNMoney}}</ref> == Əyləncə sənayesi == === Filmlər === ''"The Rise and Rise of Bitcoin"'' (2014) Bitcoin istifadə edən kompyuter mühəndisləri və narkotik satıcıları kimi insanlara edilən müsahiblərdən ibarət sənədli filmdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2014/10/03/movies/the-rise-and-rise-of-bitcoin-from-nicholas-mross.html|title=Financial Wild West|first=Ben|last=Kenigsberg|date=2 okt 2014|via=NYTimes.com}}</ref> 2016-cı ildə isə Bitcoin haqda digər sənədli film "''Banking on Bitcoin"'' yayımlanmışdır.<ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/what-the-hell-is-bitcoin-let-this-documentary-on-netflix-explain|title=What the Hell Is Bitcoin? Let This Documentary on Netflix Explain|first=Condé|last=Nast|date=16 dek 2017|website=GQ}}</ref> === Mahnılar === Bitcoin haqda bir çox mahnı yayımlanmışdır.<ref>{{Cite web|url=https://www.wsj.com/articles/BL-MBB-16577|title=BitBeat: Mt. Gox's Pyrrhic Victory|first=Paul|last=Vigna|date=18 fev 2014|via=www.wsj.com}}</ref> 2018-ci ildə ''Kasotsuka Shojo – Virtual Currency Girls'' adlı Yapon qrupu fəaliyyətə başladı. Səkkiz üzvün hər biri [[Bitcoin]], [[Ethereum]] və [[Cardano]] da daxil olmaqla kriptovalyutaları təmsil edirdilər.<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/01ad80d6-f77d-11e7-88f7-5465a6ce1a00|title=Japan girl band gives voice to cryptocurrencies|date=12 yan 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2018/1/12/16882378/japan-jpop-band-virtual-currency-girls-kasotsuka-shojo-cryptocurrency|title=Japan has a new cryptocurrency-themed J-pop band|first=Thuy|last=Ong|date=12 yan 2018|website=The Verge}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Kriptovalyuta]] * [[Kriptovalyutaların siyahısı]] * [[Ethereum]] == İstinadlar == {{columns-list|2| <references />}} == Xarici keçidlər == * {{Rəsmi saytı|bitcoin.org}} * [https://www.kriptoparayorumlari.com/bitcoin-btc-nedir/ Bitcoin haqqında məlumat] [[Kateqoriya:Kriptovalyutalar]] [[Kateqoriya:2009-cu ildə yarananlar]] dol6q4zqa8ufpusefxsctcrfrozrdeb 0 325757 6556666 6288126 2022-07-31T13:26:36Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Kitab | Adı = Yüz ilin tənhalığı | Orijinal adı = {{lang-es| Cien años de soledad}} | Şəkil = Qabriel Qarsiya Markes. Yüz ilin tənhalığı.jpg | Şəkil ölçüsü = | İmza = | Müəllif = [[Qabriel Qarsiya Markes]] | Janr = | Dil = [[İspanca]] | Orijinalın nəşri = [[1967]] | Tərcüməçi = [[Günel Mövlud]] | Rəssam = | Tərtibat = | Seriya = | Nəşriyyat = [[Qanun nəşriyyatı|Qanun]] | Nəşr = [[2011]] | Səhifə = 486 | Növ = [[roman]] | Tiraj = 1000 | Əvvəlki = | Sonrakı = | isbn = | Lib = }} '''Yüz ilin tənhalığı''' ({{lang-es|Cien años de soledad}}) — Kollumbiyalı yazıçı [[Qabriel Qarsiya Markes]]in [[1967]]-ci ildə nəşr olunmuş romanıdır. Romanda Buendia nəslinin yaran­ma­sı, yük­sə­lişi, qürubu və məhvi əks etdirilmişdir. Roman ədəbiyyatın ən yüksək nailiyyətlərindən biri olaraq göstərilir.<ref>{{cite web|url=https://oedb.org/ilibrarian/50_books_that_changed_the_world/|title=The 50 Most Influential Books of All Time|website=Open Education Database}}</ref><ref>{{cite web|url=https://thegreatestbooks.org/|title=The Greatest Books|website=thegreatestbooks.org}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/books/what-to-read/best-greatest-novels-of-all-time/|title=The 100 greatest novels of all time|website=The Telegraph}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.penguin.co.uk/articles/2018/100-must-read-classic-books/|title=100 must-read classic books, as chosen by our readers|website=Penguin}}</ref> [[Magik realizm|Sehrli realist]] üslubu və tematik mahiyyəti ilə ''Yüz ilin tənhalığı'' üslub baxımından [[modernizm]]<nowiki/>dən və Kuba avanqard ədəbi cərəyanlarından təsirlənən 1960-1970-ci illərin Latın Amerikası Bumunun mühüm təmsilçi romanıdır.<ref>[http://thewalrus.ca/2007-12-books-2/ "One Hundred Years at Forty"] (December 2007) ''The Walrus'', Canada</ref> İlk dəfə 1967-ci ilin may ayında Buenos Ayresdə "Editorial Sudamericana" nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunduğu gündən bəri əsər 37 dilə tərcümə edilmiş və 50 milyondan çox nüsxəsi satılmışdır.<ref>{{Cite web|url=https://www.economist.com/news/obituary/21601223-gabriel-garc-m-rquez-latin-americas-literary-colossus-died-april-17th-aged-87|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091425/https://www.economist.com/news/obituary/21601223-gabriel-garc-m-rquez-latin-americas-literary-colossus-died-april-17th-aged-87|url-status=dead|archive-date=2017-09-06|title=The magician in his labyrinth|date=2017-09-06|access-date=2020-04-16}}</ref><ref>[https://www.bbc.com/news/world-latin-america-27073911 "Author Gabriel Garcia Marquez dies" (17 April 2014) BBC]</ref><ref name="Bell">{{cite book |title=Gabriel García Márquez's One Hundred Years of Solitude: A Casebook |last=Bell-Villada |first=Gene H. |authorlink=Gene H. Bell-Villada |year=2002 |publisher=Oxford University Press |location= |isbn=0-19-514455-4 |page= |pages= |url= |accessdate=}}</ref><ref name = "PSinsights">''One Hundred years of Solitude'', by Gabriel García Márquez, 2003, Harper Collins: New York, {{ISBN|0-06-088328-6}}, post-script section entitled: 'P.S. Insights, Interviews & More' pp. 2–12</ref> Qarsiya Markesin şah əsəri sayılan roman həm İspan ədəbiyyatında,<ref>http://www.rae.es/obras-academicas/ediciones-conmemorativas</ref> həm də [[dünya ədəbiyyatı]]<nowiki/>nda ən yaxşı roman olaraq sayılır və öz populyarlığını saxlayır.<ref>{{cite web|url=https://oedb.org/ilibrarian/50_books_that_changed_the_world/|title=The 50 Most Influential Books of All Time|website=Open Education Database}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/books/what-to-read/best-greatest-novels-of-all-time/|title=The 100 greatest novels of all time|website=The Telegraph}}</ref> == Məzmunu == “Yüz ilin tənhalığı” romanında Buendia nəslinin yaran­ma­sı, yük­sə­lişi, qürubu və məhvi əks etdirilmişdir. Bu nəslin tarixi – hər bir Buendia üzvünün taleyində bu və ya digər şəkildə təzahür edən tən­halıq hekayətidir. Tənhalıq, ailə üzvlərinin bir-birindən aralı düş­­məsi, onların bir-birini anlaya bilməmələri romanda, hə­qi­qətən, mifik xarakter daşıyır. Buendia ailəsinin bir neçə nəs­li­nin ta­rix­çəsinin özü və bununla yanaşı onun xarakterik xüsu­siy­yətləri – insestə meyil və onun lənətlənməsi, qəhrəmanların tale­lə­rinin qabaq­cadan müəyyən edilməsi nəsil mifi xarakteri qazanır. Ro­manda o, Makon­do­nun və bütün Buendia üzvlərinin həlakına bir neçə dəqiqə qalmış bu nəs­lin sanskrit dilində yazılmış tarixçəsini açmış qaraçı Melkiades surətində təcəssüm edir. Eyni zamanda, romanda mif parodiyası da var. Qəsdən yaratdığı mifoloji qur­ma­larda, nəql etmənin adiliyində təzahür edən, hərdən cəfəng və aş­kar fan­tas­tik hadisələrdən danışan müəllifin xüsusi kinayəli gü­lüşü parodiya vasitəsidir. Latın Amerikası nəsrinin mifyaradıcı “mö­cü­zə­nin reallığı”, “magik realizm” romanda Amerikanın tək­rarsız sima­sının yaradılmasının va­cib vasitəsi və eyni zamanda özünə bir pa­ro­diya kimi çıxış edir. Kitabdan sitat: {{cquote|''Adamların özləri birinci dərəcəli vaqonlarda səfər eləyib, kitabları yük vaqonlarında daşımağa başladıqları gün dünyanın axırı olacaq.''}} == Tənqid == Çilili şair Pablo Neruda "Yüz ilin tənhalığı" romanını "Servantesin "Don Kixot"undan sonra yazılmış ən böyük vəhy" adlandırmışdı. Amerikalı yazıçı Uilyam Kennedi isə bu romanı İncildən sonra bəşəriyyətin oxuması üçün vacib olan birinci kitab hesab etmişdi<ref>[http://www.forbes.ru/forbeslife-photogallery/dosug/255287-pervyi-posle-biblii-5-pobed-gabrielya-garsii-markesa/photo/2/ Первый после Библии]</ref>. == Həmçinin bax == * [[XX əsrin 100 kitabı (Le Monde)]] == İstinadlar == <references/> == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=https://web.archive.org/web/20120526013052/http://www.qanun.az/?p=1542|title=Qabriel Qarsiya Markes / Yüz ilin tənhalığı|author=|date=2011-08-02|work=|publisher=qanun.az|accessdate=2014-06-02|language=az}} * {{cite web|url=http://www.qanun.az/product/qabriel-qarsia-markes-100-ilin-tənhaligi/|title=Qabriel Qarsia Markes 100 ilin tənhalığı|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2014-06-02|language=az|archive-date=2015-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20151105051647/http://www.qanun.az/product/qabriel-qarsia-markes-100-ilin-t%C9%99nhaligi/|url-status=dead}} [[Kateqoriya:Qabriel Qarsiya Markesin romanları]] [[Kateqoriya:1967-ci ilin romanları]] 9d3ayr6oi2bqijois4o37ci6xmlrpwu 0 326104 6556876 4898474 2022-07-31T17:10:42Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} '''Xatirə''' yaxud '''memuar''' — [[oçerk]] kimi faktiki həyat materialı və sənədlilik əsasında yazılır. Amma oçerkdən fərqli olaraq, xatirədə konkret bir şəxsdən bəhs etmək məhdudiyyəti yoxdur. Xatirədə əsas şərt müəllifin iştirak etdiyi, şahidi olduğu hadisələri təsvir etməkdir. Bundan əlavə, xatirədə həcm məhdudiyyəti də yoxdur. Xatirə həcmcə oçerkdən xeyli böyük də ola bilər. C.MəmmədquIuzadənin "Xatiratım", A.Şaiqin"Keçmiş günlər", Ö.F.Nemanzadənin "Xatirələrim", S.Rüstəmin "Unudulmaz müəllim", M.Hüseynin "Bir ay, bir gün", Anarın "Sizsiz" əsərləri xatirə nümunələridir. Dəqiqlik, tarixi həqiqətin gözlənilməsi memuar janrının mühüm xüsusiyyətləridir. Bu janrda yazılan əsərlərdə şəxsiyyətlərə, hadisələrə müəyyən fərqli yanaşmalar da ola bilər.<ref>[http://azerbaijans.com/content_582_az.html Xatirə haqqında]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Ədəbi janrlar}} [[Kateqoriya:Epik növün janrları]] [[Kateqoriya:Tarixi mənbələr]] [[Kateqoriya:Memuarlar]] 2uwh69ocf1q8qrengm29ko0ubnj967k 0 327091 6557992 6428717 2022-08-01T11:56:44Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Alim |adı = Kərrar Əbilov |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 28.4.1930 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[DQMV]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = 28.1.2016 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı ={{USSR}}<br>{{AZE}} |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Kərrar Əbilov''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan siyasətçisi, Vahid Azərbaycan Partiyasının sədri. Psixologiya elmləri namizədi == Həyatı == Kərrar Əbilov 1930-cu il aprel ayının 28-də Şuşa şəhərində anadan olub<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/baki_xeber/2010/may/117989.htm Kərrara yar qismət olmur, olmasın]</ref>. O, əmək fəaliyyətinə 1941-ci ildən, elmi-pedaqoji və bədii yaradıcılıq fəaliyyətinə isə 1950-ci ildən başlayıb. Onun "Odlu axın" adlı ilk hekayəsi 1950-ci ildə "Azərbaycan gəncləri" qəzetinin elan etdiyi müsabiqədə mükafata layiq görülüb, ilk məqaləsi isə 1951-ci ildə "Lenin tərbiyəsi uğrunda" qəzetində çap edilib<ref>"Bakı xəbər" qəzeti.- 2010.- 5 may.- S. 7.</ref>. Həmin vaxtdan başlayaraq o, "Molodyoj Azerbaydjana", "Azərbaycan gəncləri", "Ədəbiyyat və incəsənət", "Bakı", "İnşaatçı", "Bilik" qəzetlərində, "İnqilab və Mədəniyyət" jurnalında vaxtaşırı məqalələr, hekayələr, şeirlər çap etdirib və eyni zamanda təhsilini davam etdirərək 1954-cü ildə Leninqrad Universitetini fərqlənmə diplomu ilə, 1964-cü ildə isə aspiranturanı müəyyən olunmuş vaxtdan 11 ay əvvəl bitirərək psixologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb. 1952-ci ildən sırf pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan K.Əbilov təhsil sisteminin təkmilləşməsi, paklığı, sağlamlığı uğrunda həmişə mübarizə aparıb və təhsildə pərakəndəliyə qarşı, sistemin bütövlüyü, tamlığı uğrunda var qüvvə ilə çalışıb. K.Əbilov Azərbaycanın müstəqilliyi, azadlığı, vahidliyi uğrunda mübarizənin həmişə ön sıralarında olub, Vahid Azərbaycan ideyasının təşəkkül tapıb təkmilləşməsi, müxtəlif ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların mənəvi-psixoloji birliyinin yaradılması yolunda mümkün olan bütün vasitələrdən istifadə edib və etməkdədir. Vahid Azərbaycan Uğrunda Mübarizə İttifaqı, Vahid Azərbaycan Partiyası, "Vahid Azərbaycan" qəzetinin yaradılmasında aparıcı rol oynayan K.Əbilov həm də həmin qurumların rəhbəri olaraq qalır. Onun 1988-ci ildə yaratdığı Azərbaycan Milli Qurtuluş Cəbhəsi Ermənistanla sərhəddə və Dağlıq Qarabağda yerləşən, azərbaycanlılar yaşayan kəndlərin müdafiəsi yolunda çox tutarlı tədbirlər həyata keçirib və quduzlaşmış erməni millətçilərinin qarşısını ala biləcək özünümüdafiə dəstələri yaratmaqla azərbaycanlıların bu kəndlərdə kütləvi qırğınının qarşısını ala bilib. Uzun illər indiki Slavyan Universitetində pedaqoq kimi çalışıb. 28 yanvar 2016-cı ildə vəfat edib. ==Ailəsi== Bir oğlu, bir qızı var. == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkilərində prezidentliyə namizədlər}} [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan prezidentliyinə namizədlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan siyasi partiyalarının sədrləri]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] 31vy56sgchq9mzmia0a1l9tv48r5d7f 0 333585 6556763 6331258 2022-07-31T15:43:00Z 5.44.39.222 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Peyser Qasımov}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru |bayraq = BANM loqosu.svg |bayraq2 = BANM loqosu.svg |dövr əvvəl = 10 aprel 2012 |dövr son = |sələfi = ''Vəzifə təsis edildi.'' |xələfi = |mükafatları = + }} '''Elmar Eldar oğlu Qasımov''' ({{DVTY}}) — [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru (2012-ci ildən). == Həyatı == Elmar Qasımov 8 sentyabr 1973-cü ildə anadan olub. 1990-cu ildə orta məktəbi gümüş medalla, Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya və hüquq fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Coğrafiya elmləri namizədidir. 1995–1999-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tələbə Həmkarlar Komitəsinin sədri olaraq fəaliyyət göstərib. 1999–2016-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetində müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışıb. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == İctimai-siyasi fəaliyyəti == 1999-cu ildə, 26 yaşında təhsil nazirinin müavini təyin edilmişdir. 1999-2011-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin müavini vəzifəsində çalışıb. 2011–2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin vitse-prezidentinin müavini vəzifəsində çalışıb. 10 aprel, 2012 tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Ali Neft Məktəbinin rektoru təyin edilib. Yeni Azərbaycan Partiyasının VII qurultayında (5 mart 2021-ci il) YAP İdarə Heyətinin üzvü seçilib.<ref>http://yap.org.az/az/view/pages/7</ref> == Təltiflər == * 3 oktyabr 2008 — Tərəqqi medalı * 19 sentyabr, 2014 — Əməkdar müəllim * 27 may 2019 — "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Elmar Gasimov}} [[Kateqoriya:Azərbaycan universitetlərinin rektorları]] c35469aeftnjcrym7q4mnge7hckqjw8 6556770 6556763 2022-07-31T15:45:20Z 5.44.39.222 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Bu gijdulaha gore party’ya gedenmediy sikim bunun varyoxnu Qasımov}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru |bayraq = BANM loqosu.svg |bayraq2 = BANM loqosu.svg |dövr əvvəl = 10 aprel 2012 |dövr son = |sələfi = ''Vəzifə təsis edildi.'' |xələfi = |mükafatları = + }} '''Elmar Eldar oğlu Qasımov''' ({{DVTY}}) — [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru (2012-ci ildən). == Həyatı == Elmar Qasımov 8 sentyabr 1973-cü ildə anadan olub. 1990-cu ildə orta məktəbi gümüş medalla, Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya və hüquq fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Coğrafiya elmləri namizədidir. 1995–1999-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tələbə Həmkarlar Komitəsinin sədri olaraq fəaliyyət göstərib. 1999–2016-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetində müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışıb. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == İctimai-siyasi fəaliyyəti == 1999-cu ildə, 26 yaşında təhsil nazirinin müavini təyin edilmişdir. 1999-2011-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin müavini vəzifəsində çalışıb. 2011–2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin vitse-prezidentinin müavini vəzifəsində çalışıb. 10 aprel, 2012 tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Ali Neft Məktəbinin rektoru təyin edilib. Yeni Azərbaycan Partiyasının VII qurultayında (5 mart 2021-ci il) YAP İdarə Heyətinin üzvü seçilib.<ref>http://yap.org.az/az/view/pages/7</ref> == Təltiflər == * 3 oktyabr 2008 — Tərəqqi medalı * 19 sentyabr, 2014 — Əməkdar müəllim * 27 may 2019 — "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Elmar Gasimov}} [[Kateqoriya:Azərbaycan universitetlərinin rektorları]] smhwfk20upclvbxl9rr6cbotspte4fa 6556775 6556770 2022-07-31T15:47:08Z 5.44.39.222 wikitext text/x-wiki == Həyatı == Elmar Qasımov 8 sentyabr 1973-cü ildə anadan olub. 1990-cu ildə orta məktəbi gümüş medalla, Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya və hüquq fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Coğrafiya elmləri namizədidir. 1995–1999-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tələbə Həmkarlar Komitəsinin sədri olaraq fəaliyyət göstərib. 1999–2016-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetində müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışıb. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == İctimai-siyasi fəaliyyəti == 1999-cu ildə, 26 yaşında təhsil nazirinin müavini təyin edilmişdir. 1999-2011-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin müavini vəzifəsində çalışıb. 2011–2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin vitse-prezidentinin müavini vəzifəsində çalışıb. 10 aprel, 2012 tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Ali Neft Məktəbinin rektoru təyin edilib. Yeni Azərbaycan Partiyasının VII qurultayında (5 mart 2021-ci il) YAP İdarə Heyətinin üzvü seçilib.<ref>http://yap.org.az/az/view/pages/7</ref> == Təltiflər == * 3 oktyabr 2008 — Tərəqqi medalı * 19 sentyabr, 2014 — Əməkdar müəllim * 27 may 2019 — "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Elmar Gasimov}} [[Kateqoriya:Azərbaycan universitetlərinin rektorları]] p7sbwrbammonrbvsj7mdd962zvnmtqx 6556799 6556775 2022-07-31T16:07:28Z EVRRVE. 219485 [[Special:Contributions/5.44.39.222|5.44.39.222]] ([[User talk:5.44.39.222|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6556775 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Bu gijdulaha gore party’ya gedenmediy sikim bunun varyoxnu Qasımov}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru |bayraq = BANM loqosu.svg |bayraq2 = BANM loqosu.svg |dövr əvvəl = 10 aprel 2012 |dövr son = |sələfi = ''Vəzifə təsis edildi.'' |xələfi = |mükafatları = + }} '''Elmar Eldar oğlu Qasımov''' ({{DVTY}}) — [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru (2012-ci ildən). == Həyatı == Elmar Qasımov 8 sentyabr 1973-cü ildə anadan olub. 1990-cu ildə orta məktəbi gümüş medalla, Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya və hüquq fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Coğrafiya elmləri namizədidir. 1995–1999-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tələbə Həmkarlar Komitəsinin sədri olaraq fəaliyyət göstərib. 1999–2016-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetində müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışıb. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == İctimai-siyasi fəaliyyəti == 1999-cu ildə, 26 yaşında təhsil nazirinin müavini təyin edilmişdir. 1999-2011-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin müavini vəzifəsində çalışıb. 2011–2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin vitse-prezidentinin müavini vəzifəsində çalışıb. 10 aprel, 2012 tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Ali Neft Məktəbinin rektoru təyin edilib. Yeni Azərbaycan Partiyasının VII qurultayında (5 mart 2021-ci il) YAP İdarə Heyətinin üzvü seçilib.<ref>http://yap.org.az/az/view/pages/7</ref> == Təltiflər == * 3 oktyabr 2008 — Tərəqqi medalı * 19 sentyabr, 2014 — Əməkdar müəllim * 27 may 2019 — "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Elmar Gasimov}} [[Kateqoriya:Azərbaycan universitetlərinin rektorları]] smhwfk20upclvbxl9rr6cbotspte4fa 6556802 6556799 2022-07-31T16:08:14Z EVRRVE. 219485 [[Special:Contributions/5.44.39.222|5.44.39.222]] ([[User talk:5.44.39.222|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6556770 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Peyser Qasımov}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru |bayraq = BANM loqosu.svg |bayraq2 = BANM loqosu.svg |dövr əvvəl = 10 aprel 2012 |dövr son = |sələfi = ''Vəzifə təsis edildi.'' |xələfi = |mükafatları = + }} '''Elmar Eldar oğlu Qasımov''' ({{DVTY}}) — [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru (2012-ci ildən). == Həyatı == Elmar Qasımov 8 sentyabr 1973-cü ildə anadan olub. 1990-cu ildə orta məktəbi gümüş medalla, Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya və hüquq fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Coğrafiya elmləri namizədidir. 1995–1999-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tələbə Həmkarlar Komitəsinin sədri olaraq fəaliyyət göstərib. 1999–2016-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetində müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışıb. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == İctimai-siyasi fəaliyyəti == 1999-cu ildə, 26 yaşında təhsil nazirinin müavini təyin edilmişdir. 1999-2011-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin müavini vəzifəsində çalışıb. 2011–2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin vitse-prezidentinin müavini vəzifəsində çalışıb. 10 aprel, 2012 tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Ali Neft Məktəbinin rektoru təyin edilib. Yeni Azərbaycan Partiyasının VII qurultayında (5 mart 2021-ci il) YAP İdarə Heyətinin üzvü seçilib.<ref>http://yap.org.az/az/view/pages/7</ref> == Təltiflər == * 3 oktyabr 2008 — Tərəqqi medalı * 19 sentyabr, 2014 — Əməkdar müəllim * 27 may 2019 — "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Elmar Gasimov}} [[Kateqoriya:Azərbaycan universitetlərinin rektorları]] c35469aeftnjcrym7q4mnge7hckqjw8 6556806 6556802 2022-07-31T16:08:40Z EVRRVE. 219485 [[Special:Contributions/5.44.39.222|5.44.39.222]] ([[User talk:5.44.39.222|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6556763 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Elmar Qasımov}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru |bayraq = BANM loqosu.svg |bayraq2 = BANM loqosu.svg |dövr əvvəl = 10 aprel 2012 |dövr son = |sələfi = ''Vəzifə təsis edildi.'' |xələfi = |mükafatları = + }} '''Elmar Eldar oğlu Qasımov''' ({{DVTY}}) — [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin rektoru (2012-ci ildən). == Həyatı == Elmar Qasımov 8 sentyabr 1973-cü ildə anadan olub. 1990-cu ildə orta məktəbi gümüş medalla, Bakı Dövlət Universitetinin coğrafiya və hüquq fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Coğrafiya elmləri namizədidir. 1995–1999-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tələbə Həmkarlar Komitəsinin sədri olaraq fəaliyyət göstərib. 1999–2016-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetində müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışıb. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == İctimai-siyasi fəaliyyəti == 1999-cu ildə, 26 yaşında təhsil nazirinin müavini təyin edilmişdir. 1999-2011-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin müavini vəzifəsində çalışıb. 2011–2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin vitse-prezidentinin müavini vəzifəsində çalışıb. 10 aprel, 2012 tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Ali Neft Məktəbinin rektoru təyin edilib. Yeni Azərbaycan Partiyasının VII qurultayında (5 mart 2021-ci il) YAP İdarə Heyətinin üzvü seçilib.<ref>http://yap.org.az/az/view/pages/7</ref> == Təltiflər == * 3 oktyabr 2008 — Tərəqqi medalı * 19 sentyabr, 2014 — Əməkdar müəllim * 27 may 2019 — "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Vikianbar kateqoriyası|Elmar Gasimov}} [[Kateqoriya:Azərbaycan universitetlərinin rektorları]] a8ul833sub0rwynsbp65nlw9skdiezy 0 334636 6557302 6157837 2022-08-01T02:10:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Brüs Bötler {{Nobel medalı}} |orijinal adı = Bruce Alan Beutler |digər adları = |şəkil = Nobel Prize 2011-Press Conference KI-DSC 7512.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 29.12.1957 |doğum yeri = [[ABŞ]], [[Çikaqo]], [[İllinoys]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[ABŞ]] |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[immunologiya]], [[molekular biologiya]], [[fiziologiya]] |elmi dərəcəsi = PhD |elmi adı = [[professor]] |iş yeri = [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = [[Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı]] ([[2011]]) |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Brüs Bötler''' ({{Dil-en|Bruce Beutler}}) — [[yəhudi]] əsilli amerikan immunoloqu, 2011-ci ildə [[Jül Hofman]]la birgə anadangəlmə immunitetin aktivləşməsinə dair kəşflərinə görə [[Nobel mükafatı]]na layiq görülüb. == Həyatı == 1957-ci ildə [[Çikaqo]]da Almaniyadan [[Adolf Hitler]]in zülmündən Amerikaya qaçmış yəhudi ailəsində anadan olub. Daha sonra ailəsi Kaliforniyada yaşayır. 1976-cı ilədək [[Kaliforniya Universiteti]]ndə biologiya fakültəsində, daha sonra [[Çikaqo Universiteti]]ndə tibb fakültəsində oxuyur. 1981-ci ildə tibbi diplomunu alır. 1985-1986-cı illərdə Rokfeller Universitetində yardımçı dosent (''assistant professor'') kimi, ardından 2000-ci ilədək [[Texas Universiteti]]nin Dallas Cənub-Qərb Tibbi Mərkəzində və Howard Hughes Tibbi Institutunda müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. 2000-2007-ci illərdə Bötler La Hoyadakı ({{Dil-en|La Jolla}}, Kaliforniya) Scripps Tədqiqat Institutunda immunologiya bölməsində <ref>{{Cite web |title=Have you ever met Prof. Dr. Bruce A. Beutler? |url=http://www.infection-research.de/de/have_you_ever_met/detail/view/8/beutler/ |access-date=2013-11-06 |archive-date=2011-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111125181717/http://www.infection-research.de/de/have_you_ever_met/detail/view/8/beutler/ |url-status=dead }}</ref>, 2007-ci ildən bəri [[genetika]] bölməsində işləyir. 2011-ci ildən həm də [[Texas Universiteti]]ndə Sahib İmmuniteti Genetika Mərkəzinin direktorudur <ref>{{Cite web |title=UT Southwestern scientist shares 2011 Nobel Prize in Physiology or Medicine |url=http://www.utsouthwestern.edu/newsroom/news-releases/year-2011/nobel-prize-physiology-medicine.html |access-date=2013-11-06 |archive-date=2011-11-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111104205154/http://www.utsouthwestern.edu/newsroom/news-releases/year-2011/nobel-prize-physiology-medicine.html |url-status=dead }}</ref>. 3 oğlu var. == Məqalələri == * [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18757776 Blood, 12 Feb 2009. TLRs and innate immunity.] * [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19202056 Proc Natl Acad Sci U S A, 24 Feb 2009. Mice with mutations of Dock7 have generalized hypopigmentation and white-spotting but show normal neurological function.] * [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19574451 Proc Natl Acad Sci U S A, 21 Jul 2009. Endosomal TLR signaling is required for anti-nucleic acid and rheumatoid factor autoantibodies in lupus.] * [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20595514 Blood, 14 Oct 2010 . I787 provides signals for c-Kit receptor internalization and functionality that control mast cell survival and development] * [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23589617 The Journal of Immunology,15 May 2013. Role of nucleic acid-sensing TLRs in diverse autoantibody specificities and anti-nuclear antibody-producing B cells] == Ödüllər == : 1994 - Amerikan Kliniki Tədqiqat Federasiyasının Görkəmli Araşdırmacı Ödülü <ref>[http://www.afmr.org/awards_OIA_Recipients.cgi American Federation for Clinical Research - Outstanding Investigator Award Recipients]</ref> : 2004 - Robert Kox Ödülü <ref>{{Cite web |title=Wie Säugetiere Infektionen spüren: die zukunftsweisende genetische Analyse der angeborenen Immunität – Robert-Koch-Vorlesung von Prof. Dr. Bruce Alan Beutler anlässlich der Verleihung des Robert-Koch-Preises 2004 in Berlin |url=http://www.robert-koch-stiftung.de/arch_2004/vor_beutler.html |access-date=2013-11-06 |archive-date=2005-11-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20051104223221/http://www.robert-koch-stiftung.de/arch_2004/vor_beutler.html |url-status=dead }}</ref> : 2006 - Uilyam B. Koley Ödülü <ref>Cancer Research Institute: [http://www.cancerresearch.org/programs/annual-awards/william-coley.html William B. Coley Award Recipients] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101121054643/http://www.cancerresearch.org/programs/annual-awards/william-coley.html |date=2010-11-21 }}</ref> : 2006 - Çarlz-Leopold-Mayer Qran Prisi <ref name="Mayer">[http://www.academie-sciences.fr/activite/prix/laureat_mayer.pdf ''Prix Charles-Léopold Mayer.'' Liste der Preisträger] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141022022410/http://www.academie-sciences.fr/activite/prix/laureat_mayer.pdf |date=2014-10-22 }} (PDF, 2,9 MB, Stand 2011) bei academie-sciences.fr; abgerufen am 22. August 2012</ref> : 2007 - Balzan Ödülü <ref>{{Cite web |title=2007 Balzan Prize for Innate ImmunityBruce Beutler and Jules Hoffmann |url=http://www.balzan.org/en/prizewinners/jules-hoffmann-e-bruce-beutler/b-beutler-biography_1724_1747.html |access-date=2013-11-06 |archive-date=2011-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111005205020/http://www.balzan.org/en/prizewinners/jules-hoffmann-e-bruce-beutler/b-beutler-biography_1724_1747.html |url-status=dead }}</ref> : 2007 - Münxen Texniki Universitetinin fəxri doktoru <ref name="scripps">[http://www.scripps.edu/research/faculty/beutler Homepage Bruce Beutler, MD] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111005173328/http://www.scripps.edu/research/faculty/beutler |date=2011-10-05 }}, Scripps Research Institute</ref> : 2007 - Frederik B. Banq Ödülü <ref>[http://www.ieiis.org/uploads/docs/Vol%2017%20No%203%202008REV.pdf The F.B. Bang Award] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120207002822/http://www.ieiis.org/uploads/docs/Vol%2017%20No%203%202008REV.pdf |date=2012-02-07 }}, Endotoxin Newsletter, Band 17, Nummer 3, Herbst 2007 (pdf-Datei; 697&nbsp;kB).</ref> : 2008 - Amerikan Milli Elmlər Academiyasının üzvü <ref name="scripps" /> : 2009 - Albani Tibbi Mərkəzinnin Ödülü <ref>American Society of Hematology:[http://www.hematology.org/Publications/Hematologist/2009/2155.aspx Albany Medical Center Prize Awarded to Bruce Beutler and Ralph Steinman], 1. Juli 2009.</ref> : 2011 - Shaw Ödülü <ref>[http://www.shawprize.org/en/shaw.php?tmp=3&twoid=90&threeid=180&fourid=297 The Shaw Prize in Life Science and Medicine 2011] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111006065623/http://www.shawprize.org/en/shaw.php?tmp=3&twoid=90&threeid=180&fourid=297 |date=2011-10-06 }} bei shawprize.org; abgerufen am 8. Juni 2011</ref> : 2011 - Jül Hofmann und Ralf Ştaynmanla birgə Fiziologiya ya Tibb üzrə Nobel mükafatı : 2012 - Alman Təbii Elmlər Araşdırmacılarının Leopoldina Akademiyasının üzvü : 2013 - Stanli Korsmayr Ödülü : 2013 - Amerikan Humanitar və Təbii Elmlər Akademiyasının üzvü <ref>[http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2011/beutler-bio.html The official web site of the Nobel Prize. Bruce Beutler - Biographical]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Nobel mükafatı]] == Xarici keçidlər == * [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2011/beutler-lecture.html Brüs Bötlerin Nobel Mühzairəsi (ingiliscə)] * [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2011/beutler-docu.html Brüs Bötler haqqda sənədli film (ingiliscə)] {{FTSNML}} [[Kateqoriya:Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Tibb]] [[Kateqoriya:Fiziologiya]] [[Kateqoriya:San-Diyeqo Kaliforniya Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Yəhudilər]] 5poiojbb39nrx9qbapihd5mdsswimmr 0 334754 6557047 6276298 2022-07-31T20:03:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Musiqi qrupu | Ad = Athena | Şəkil = Athena Band(Gökhan Özoğuz).JPG | Şəkil başlığı = | Şəkil ölçüsü = 280 | Fəaliyyəti = qrup | Yarandığı yer = [[İstanbul]] <br/>{{TUR}} | Səs tembri = | Üslub = [[Ska]] [[Pank rok|punk]] | Fəaliyyət illəri = [[1987]] — bu günə qədər | Albom şirkəti = [[NR1]] (1998) <br /> [[Universal Müzik]] (2000-2004) <br /> [[Pasaj Müzik]] (2005-) | Veb saytı = | İndiki üzvlər = [[Gökhan Özoğuz]]<br /> [[Hakan Özoğuz]]<br /> [[Umut Arabacı]]<br /> [[Emre Ataker]]<br /> [[Alican Tezer]] | Əvvəlki üzvlər = [[Asrın Tuncer]]<br />[[FeritTunçer]]<br />[[Ozan Karaçuha]]<br /> [[Turgay Gülaydın]]<br /> [[Canay Cengen]]<br /> [[Burak Gürpınar]]<br /> [[Ozan Musluoğlu]]<br /> [[Doğaç Titiz]] }} '''Athena''' ({{Dil-en|Athena}}) — Türkiyənin [[ska]] və [[pank rok]] musiqi grupu. [[Gökhan Özoğuz]] və [[Hakan Özoğuz]] qrupun dəyişilməz üzvləridir. Türkiyəyə Ska və Pankı onlar gətirmişdilər. ''Holigan'' albomunun eyniadlı mahnısı futbol matçlarının dəyişməz sloganı oldu; eyni zamanda A Milli Basketbol komandası üçün yazıldığı "12 Dev Adam" mahnısı isə basketbol komandasının simvoludur. Bir çox rok musiqi dinləyicilərin fikrincə, Athena Türkiyənin ən yaxşı rok qruplarındandır<ref name="ref647">"[http://www.anatolianrock.com/Athena/ Anatolianrock.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170916052037/http://www.anatolianrock.com/Athena/ |date=2017-09-16 }}" Athena Biyografisi</ref>. == Tarix == ===Yaranma və One Last Breath (1987-1997)<ref name="ref647"/> === Hakan və Gökhan Özoğuz qardaşlarının musiqi sevdası 1987-ci ilin Afina macərası ilə başlanqıc nöqtəsi olaraq qəbul edilir. O vaxtlar hələ 11 yaşında olan və məktəb həyatı ilə maraqlanmayan Hakan və Gökhan keçmiş Pentaqram gitaristi Ümit Yılbardan gitara dərsləri almaq üçün hazırlaşmağa başladılar, sonradan isə Əkmər Pasajında elanlar asaraq, qrupu tamamlayacaq bas gitarist ve nağaraçı axtarışına çıxdılar. İşlərinin ilk mərhələsində Gökhan və Hakan və qrupa qatılan dostlarla birgə studia və musiqi alətlərini kirayə aldılar. O zamanlar D.R.I, S.O.D, Nuclear Assult, Slayer, Megadeth və Metallica kimi qruplardan ilhamlanan Athena, 4 mahnını özündə birləşdirən və hardcore thrash sound’lu ilk demolarını da yazmağa başladılar. Lakin bas gitarist və nağaraçı problemi hələ də mövcud idi. GBir neçə kadr dəyişikliyindən sonra, nəhayət 1990-cı ildə, Gökhan və Hakan, Turgay Gülaydın (nağara), Asrın Tuncer (bas gitara) və Ferit Tunçer (vokal) ilə nəhayət Athena tam formalaşmış bir qrupa çevrildi və böyük sürətlə musiqi aləminə ayaq basdı. 1993-cü ildə thrash sound’lu ilk albom One Last Breath satışa çıxarıldı. Albom satışa çıxmasından bir müddət öncə, bas gitarist Asrın Tuncer və vokal üzrə Ferit Tunçer qrupdan ayrılmışdı. === [[Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] (2003-2004) === TRT telekanalı, 2003-cü ildə Sertap Erenerin Avroviziyadaki uğrundan sonra Türkiyədə keçiriləcək 49-cu Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi üçün iddialı bir qrup axtarışına çıxdı. Athena qrupu ilə edilən görüşlər müsbət danışıqlarla birdikdən sonra, Türkiyəni məhz Athena təmsil edəcəyi açıqlandı. For Real adlı mahnı ilə yarışmaya qatılan Athena, 195 balla 4-cü yerə layiq görüldü. === Geri qayıdış (2009-cu ildən sonra) === Atalarının ölümü ilə dağılan qrup üzvləri Gökhan və Hakan qardaşları bir müddət İngiltərədə yaşayırdılar və bu 4 il ərzində mahnılar yazıb bəstələdilər və 2010-cu ildə yeni albom buraxdılar. 2010-cu ilin May ayında "Pis" adlı studiya albomu qrupun sayca 8-ci albomu oldu. == Tərkib == === İndiki üzvlər === * [[Gökhan Özoğuz]]-(vokal, gitara) * [[Hakan Özoğuz]]-(gitara, vokal) * [[Umut Arabacı]]-(bas gitara) * Sinan Tınar-(nağara) * [[Emre Ataker]] - (musiqili klaviatura) === Keçmiş üzvlər === * [[Asrın Tuncer]]-(bas gitara) (1990-1993) * [[Ferit Tunçer]]-(vocal) (1991-1993) * [[Ozan Karaçuha]]-(bas gitara) (1993-2002) * [[Canay Cengen]]-(bas gitara) (2002-2003) * [[Turgay Gülaydın]]-(nağara) (1990-2002) * [[Doğaç Titiz]]-(nağara) (2002-2004) * [[Burak Gürpınar]]-(nağara) (2004-2007) * [[Ozan Musluoğlu]]-(bas gitara) * Alican Tezer-(nağara) == Diskoqrafiya == === Albomlar === * One Last Breath (1993) * [[:tr:Holigan (albüm)|Holigan]] (1998) * Tam Zamanı Şimdi (2000) * [[Mehteran Seferi]] (EP) (2001) * [[:tr:Herşey Yolunda (Athena albümü)|Herşey Yolunda]] (2002) * [[:tr:US (albüm)|US]] (2004) * [[:tr:Athena (albüm)|Athena]] (2005) * İT (EP) (2006) * 100 Şerefli Yıl (EP) (2007) * Pis (2010) * Ben böyleyim (EP) (2011) === Chartlarda pozisiyaları === {| class="wikitable" style="background: #ffffff;" ! ! style="background: #f0f0f0;" rowspan="2" !align="center" | Albom ! style="background: #f0f0f0;" rowspan="2" !align="center" | Single ! style="background: #f0f0f0;" colspan="6" !align="center" | Ən yüksək pozisiya |- ! width="60" |<small>{{TUR}} [[:tr:Billboard Türkçe Top 20 Listesi|Türkiyə]]<ref>[http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_top20.aspx Billboard Türkiye Top 20] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090414180114/http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_top20.aspx/ |date=2009-04-14 }} [[9 Mayıs]] [[2011]] tarihinde erişilmiştir.</small></ref> ! width="60" |<small>{{TUR}} [[:tr:Billboard Türkçe Rock Top 20 Listesi|Türkiyə Roku]]<ref>[http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_rock_top20.aspx Billboard Türkçe Rock Top 20] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090126070629/http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_rock_top20.aspx |date=2009-01-26 }} Alındı 2 Şubat 2009</small></ref> ! width="60" |<small>[[Fayl:Flag of Europe.svg|30px]] [[Avropa]]<ref>{{Cite web |title=Euro Airplay Hot 100 |url=http://www.charly1300.com/euroairplay.htm |access-date=2013-11-07 |archive-date=2013-11-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131101013533/http://www.charly1300.com/euroairplay.htm |url-status=dead }}</ref></small> |- | rowspan="1" align="center" |Pis | align="left" |"Arsız Gönül" | align="center" |20<ref>[http://www.buzzjack.com/forums/index.php?s=f5f638eaf0828772f6274da8d28e5909&showtopic=114597&pid=3383764&mode=threaded&start=#entry3383764 Türkçe Nielsen Top 20 Listesi] [[9 Mayıs]] [[2011]] tarihinde erişilmiştir.</ref> | align="center" |3 | align="center" |— |- |} == Web links == * [https://web.archive.org/web/20091018200237/http://geocities.com/SunsetStrip/Disco/9839/index.html Fan site] * [http://turkpop.prettysenshi.com/artist/athena/ Paramparça : Athena]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Fan site == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə musiqi qrupları]] [[Kateqoriya:Musiqi qrupları]] [[Kateqoriya:1987-ci ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:Qızıl Kəpənək mükafatı laureatları]] g5jxi6y13gyol0uafo8agmc3eyazdgr 0 335613 6556940 6464665 2022-07-31T18:01:17Z Richardkiwi 107808 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Subcostal.gif]] → [[File:Subcostal view of heart.gif]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) wikitext text/x-wiki '''Exokardioqrafiya''' — ürəyin [[ultrasəs müayinə]]si. [[Elektrokardioqrafiya|EKQ]] ilə birlikdə [[kardiologiya]]nın önəmli qeyri-invaziv müayinə üsullarından biridir. == Növləri == === Transtorakal (Döşüstü) Exokardioqrafiya (TTE) === Transtorakal Exokardioqrafiya (TTE) zamanı [[ürək]] döşüstü, yəni bədənin xaricindən, müayinə olunur. Bu zaman əsasən 2 nöqtədən baxış keçirilir: * ''sol parasternal'' (döşsümüyü yanı) baxışda 2 müayinə kəsiyi var: ** qısa ox kəsiyi ** uzun ox kəsiyi * ''apikal'' (ürək zirvəsindən) baxışda 4 görünüş var: ** dörd boşluq görüntüsü (dördkameralı görünüş) ** beş boşluq görüntüsü (beşkameralı görünüş) ** üç boşluq görüntüsü (üçkameralı görünüş) ** iki boşluq görüntüsü (ikikameralı görünüş) Digər əlavə ölçmə nöqtəsi ''subcostal'' nöqtədir (qabırğaaltı görünüş, xəncərəbənzər çıxıntının altından). {{Şəkillər albomu | başlıq = Döşüstü exocardioqramda müxtəlif kəsiklərdə ürəyin görünüşü | yer = center | istiqamət = üfüqi | şəkil1 =Apical_4_chamber_view.png | miqyas1 = 100 | izah1 = Apikal dörd boşluq görüntüsü | şəkil2 = Subcostal view of heart.gif | miqyas2 = 100 | izah2 = Subkostal görünüş | şəkil3 = LeftParasternalLongAxis.gif | miqyas3 = 100 | izah3 = Sol parasternal uzun ox kəsiyində görünüşü | şəkil4 =Apical2Chamber.png | miqyas4 = 100 | izah4 = Apikal iki boşluq görüntüsü | şəkil5 = LeftVentricleShortAxis.gif | miqyas5 = 100 | izah5 = Sol mədəciyin qısa ox kəsiyində görünüşü | şəkil6 =Aortic_valve_sa.png | miqyas6 = 100 | izah6 = Aortal qapağın qısa ox kəsiyində görünüşü }} Müxtəlif yöntəmlərlə ürəyin fəaliyyətini aşağıdakı kimi müayinə etmək olar: * M-rejim ultrasəsin birölçülü müayinəsidir. Bu zaman sol parasternal yandan aortal və mitral qapaqlar, sol mədəcik müayinə olunur. <gallery> Fayl:PLAX Mmode.jpg|<small>Sol mədəciyin parasternal uzun ox kəsiyində M-rejimdə görüntüsü</small> </gallery> * 2-ölçülü B-rejimində ağ-qara görüntülərin sayəsində real zamanda qapaqların quruluşu, mədəciklərin yığılma fəaliyyəti və ölçüləri müayinə edilir. * PW- və CW-Doppler * Rəngli Doppler<ref>[http://akc.az/files/uploader/Exokardioqrafiya.pdf Azərbaycan Kardiologiya Cəmiyyəti — Exokardioqrafiya və onun kardiologiyada rolu]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> === Transezofageal (Yeməkborusudaxili) Exokardioqrafiya (TEE) === === Stress Exokardioqrafiyası === === 3D (Üçölçülü) Exokardioqrafiyası === === Kontrastlı Exokardioqrafiya === === Fetal (Döl) Exokardioqrafiya === == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * [http://www.escardio.org/communities/EACVI/publications/Documents/eae-lang-chamber-quantification.pdf European Journal of Echocardiography. Guidelines of European Society of Cardiology — Recommendations for chamber quantification. December, 2005.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130512002310/http://www.escardio.org/communities/EACVI/publications/Documents/eae-lang-chamber-quantification.pdf |date=2013-05-12 }} == Xarici keçidlər == * [http://sonoworld.com/Client/Lectures/LectureDetails.aspx?Id=850&Sequence=1 Bon Ku, MD, MPP — Focused Cardiac Ultrasound (ödənişsiz ultrasəs öyrədən sayt)]{{Dead link|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.escardio.org/communities/EACVI/education/echocardiography-course/Pages/welcome.aspx European Society of Cardiology — Basic Echocardiography Course] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130426202630/http://www.escardio.org/communities/EACVI/education/echocardiography-course/Pages/welcome.aspx |date=2013-04-26 }} * [http://www.asecho.org/clinical-information/guidelines-standards/ Guidelines & Standards of American Society of Echocardiography] [[Kateqoriya:Kardiologiya]] [[Kateqoriya:Tibb]] s6l10yt2ia38ye4jcp5onpwopu29289 0 350620 6556687 6456531 2022-07-31T13:50:03Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Şəxs }} Ayatollah '''Qulmriza Həsəni''' ({{lang-fa|غلامرضا حسنی}}; {{DVTY}}) — Şiə İslam teoloqu. Sərt İslamın nümayəndəsi hesab olunur. Daha çox [[Urmiya]] şəhərində apardığı namaz və şəriət prinsiplərinə görə şöhrəti qazanmışdır. == Həyatı == 1928-cı ilin avqust ayının 30-da [[Iran]]ın [[Urmiya]] şəhərində dünyaya gələn '''Qulmriza Həsəni''' hələ ondörd yaşında ikən atasını itirmiş və onun təhsili ilə anası məşğul olmuşdur. Balaca Həsəni hələ onbeş yaşına çatmamış [[Quran]]ı əzbərləmişdi. Urmiya'də İslam dini dərslərini 250 tələbə arasında ən yaxşı birinci şagird bitirmişdir. Qulmriza Həsəni həyatının ilk illərindən çoxlu çətinliklərin, siyasi təzyiqlərin şahidi olmuşdur. [[Cihadçı Alimləri Hərəkəti]]nin rəhbərlik etdiyi [[Ruhullah Musəvi Xomeyni]] təşkilatına üzv olması onun dəfələrlə həbsə düşməsinə səbəb oldu. Həsəni 1979-cu ildə Cümə namazı Imam oldu və bu vəzifədə 2014-nci ilə qədər qaldı. Həsəni eyni zamanda Urmiya'də Islam mərkəzinin müdiridir. 2013-cü il də "Iran birinci qəhrəmanlıq medalı" mükafatına layiq görüldü. Qulmriza Həsəni böyük alimlərdən sayılır və Anti-Sünni [[Fitva]]ları, siyasi çıxışları və Xilafətə toxunumaları [[müsəlman]]lar arasında şöhrətinə səbəb olub. Həsəniyə şöhrət gətirən digər bir səbəb də [[İraq]]a qarşı 1980-1988 [[cihad]]ı dəstəkləyən Həsəni [[Səddam Hüseyn]] işğalına qarşı bütün islami hərəkatların mübarizəsini də haqlı sayır. == Qulmriza Həsəni haqqında mülahizələr == İslam aləmində Həsəni haqqında müxtəlif mülahizələr mövcuddur. Bəziləri onun [[fiqh]]ə dair fikirlərinin Sünni İslam fiqhi kitabları ilə ziddiyyət təşkil etdiyini söyləyir. Həsəninin görüşlərinin İslam birlix hərəkətinə uyğun gəlmədiyini iddia edənlər onun bəlli bir siyasi metoddan çıxış etmədiyini də irəli sürərək onun dini mətnlərə və fiqhi əsaslara deyil, şəxsi rəyinə uyğun hərəkət etdiyini söyləyirlər. Həsəni ilə bağlı bu tip qiymətləndirmənin onun elm sferasından daha çox siyasi arenada ön plana çıxmasından qaynaqlandığı bildirilir. Belə ki, Şeyx öhdəsində çox mühüm bir məsuliyyəti olan imamlıxda, müsəlmanları iki qola ayrmışdı. Ancaq, Həsənini müdafi edənlər onu dəstəkləyir, alimin fiqhi görüşlərinin tam şəkildə islam tarixi və imamət ilə eyniyyət təşkil etdiyini bildirirlər. Bu səbəbdən onun islam tarixi və ictihad metodologiyası sferasındakı dərin biliyi ilə metodologiyaya uyğun fiqhi görüşlərə malik olduğu qeyd edilir. == Həsəniyə qarşı iddialar == [[Sünni]] və [[Kürd]] alimlərinə görə, Həsəni bəzi zəif hədislərdən [[dəlil]] kimi istifadə edir, [[Abu-Bakir]], [[Ömər]] və [[Osman]]nın müsəlman olduxlarını qəbul etmir. Icmaya qarşı çıxır. Bu iddiaya Türk şeyxləri də qoşulur və onun bazi qaydalar icad etdiyini irəli sürürlər. === [[Sufi]]lər === Onlar Sufilix məsələsində Həsəninin əşari qəbul etməyən fitvalarını tənqid edirlər. == Qulmriza Həsəni bu gün == * [[Dünyası əhli-beyt birliyi]]"nin üzvüdür. * Gərbi Azərbaycan'daki [[İmam Sadiq]]ın alimlər şurasının sədridir. == Heydər Əliyev münasibəti == Iran Azərbaycanı Alimləri Birliyi təşkilatının sədri Həsəni 1991'də Heydər Əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri'ile qörüşmuş və onun və Əbülfəz Elçibəyi iki tağut oldub və böyük günahları icra etdixləri, insanlığa qarşı və İslamla zərrə qədər də olsun bağlılıxları olmadığını deyib. Həsəni deyib ki, Azərbaycan inqilabı Allahın lütfü ilə 50 ildə müvəffəqiyətlə nəticələnəcəxdir. "Əbülfəz xəstədir. Böyüklük kompleksi ilə özünü filosof hesab edir. Allaha and içirəm ki, Bakı inqilabı zəfər qazanacaq. İnqilabçılar müqavimət göstərəcək və Azərbaycandakı rejimin sonu Irandaki rejimin sonu kimi olacaq". [[Kateqoriya:Urmiyada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Cənubi azərbaycanlı siyasətçilər]] [[Kateqoriya:Urmiyalılar]] b9l7u2ypbu8hqu7tm9m9qp9omqbmeqo 6556688 6556687 2022-07-31T13:50:22Z Babək Akifoğlu 18757 Babək Akifoğlu [[Qulmriza Həsəni]] səhifəsinin adını [[Qulamrza Həsəni]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Şəxs }} Ayatollah '''Qulmriza Həsəni''' ({{lang-fa|غلامرضا حسنی}}; {{DVTY}}) — Şiə İslam teoloqu. Sərt İslamın nümayəndəsi hesab olunur. Daha çox [[Urmiya]] şəhərində apardığı namaz və şəriət prinsiplərinə görə şöhrəti qazanmışdır. == Həyatı == 1928-cı ilin avqust ayının 30-da [[Iran]]ın [[Urmiya]] şəhərində dünyaya gələn '''Qulmriza Həsəni''' hələ ondörd yaşında ikən atasını itirmiş və onun təhsili ilə anası məşğul olmuşdur. Balaca Həsəni hələ onbeş yaşına çatmamış [[Quran]]ı əzbərləmişdi. Urmiya'də İslam dini dərslərini 250 tələbə arasında ən yaxşı birinci şagird bitirmişdir. Qulmriza Həsəni həyatının ilk illərindən çoxlu çətinliklərin, siyasi təzyiqlərin şahidi olmuşdur. [[Cihadçı Alimləri Hərəkəti]]nin rəhbərlik etdiyi [[Ruhullah Musəvi Xomeyni]] təşkilatına üzv olması onun dəfələrlə həbsə düşməsinə səbəb oldu. Həsəni 1979-cu ildə Cümə namazı Imam oldu və bu vəzifədə 2014-nci ilə qədər qaldı. Həsəni eyni zamanda Urmiya'də Islam mərkəzinin müdiridir. 2013-cü il də "Iran birinci qəhrəmanlıq medalı" mükafatına layiq görüldü. Qulmriza Həsəni böyük alimlərdən sayılır və Anti-Sünni [[Fitva]]ları, siyasi çıxışları və Xilafətə toxunumaları [[müsəlman]]lar arasında şöhrətinə səbəb olub. Həsəniyə şöhrət gətirən digər bir səbəb də [[İraq]]a qarşı 1980-1988 [[cihad]]ı dəstəkləyən Həsəni [[Səddam Hüseyn]] işğalına qarşı bütün islami hərəkatların mübarizəsini də haqlı sayır. == Qulmriza Həsəni haqqında mülahizələr == İslam aləmində Həsəni haqqında müxtəlif mülahizələr mövcuddur. Bəziləri onun [[fiqh]]ə dair fikirlərinin Sünni İslam fiqhi kitabları ilə ziddiyyət təşkil etdiyini söyləyir. Həsəninin görüşlərinin İslam birlix hərəkətinə uyğun gəlmədiyini iddia edənlər onun bəlli bir siyasi metoddan çıxış etmədiyini də irəli sürərək onun dini mətnlərə və fiqhi əsaslara deyil, şəxsi rəyinə uyğun hərəkət etdiyini söyləyirlər. Həsəni ilə bağlı bu tip qiymətləndirmənin onun elm sferasından daha çox siyasi arenada ön plana çıxmasından qaynaqlandığı bildirilir. Belə ki, Şeyx öhdəsində çox mühüm bir məsuliyyəti olan imamlıxda, müsəlmanları iki qola ayrmışdı. Ancaq, Həsənini müdafi edənlər onu dəstəkləyir, alimin fiqhi görüşlərinin tam şəkildə islam tarixi və imamət ilə eyniyyət təşkil etdiyini bildirirlər. Bu səbəbdən onun islam tarixi və ictihad metodologiyası sferasındakı dərin biliyi ilə metodologiyaya uyğun fiqhi görüşlərə malik olduğu qeyd edilir. == Həsəniyə qarşı iddialar == [[Sünni]] və [[Kürd]] alimlərinə görə, Həsəni bəzi zəif hədislərdən [[dəlil]] kimi istifadə edir, [[Abu-Bakir]], [[Ömər]] və [[Osman]]nın müsəlman olduxlarını qəbul etmir. Icmaya qarşı çıxır. Bu iddiaya Türk şeyxləri də qoşulur və onun bazi qaydalar icad etdiyini irəli sürürlər. === [[Sufi]]lər === Onlar Sufilix məsələsində Həsəninin əşari qəbul etməyən fitvalarını tənqid edirlər. == Qulmriza Həsəni bu gün == * [[Dünyası əhli-beyt birliyi]]"nin üzvüdür. * Gərbi Azərbaycan'daki [[İmam Sadiq]]ın alimlər şurasının sədridir. == Heydər Əliyev münasibəti == Iran Azərbaycanı Alimləri Birliyi təşkilatının sədri Həsəni 1991'də Heydər Əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri'ile qörüşmuş və onun və Əbülfəz Elçibəyi iki tağut oldub və böyük günahları icra etdixləri, insanlığa qarşı və İslamla zərrə qədər də olsun bağlılıxları olmadığını deyib. Həsəni deyib ki, Azərbaycan inqilabı Allahın lütfü ilə 50 ildə müvəffəqiyətlə nəticələnəcəxdir. "Əbülfəz xəstədir. Böyüklük kompleksi ilə özünü filosof hesab edir. Allaha and içirəm ki, Bakı inqilabı zəfər qazanacaq. İnqilabçılar müqavimət göstərəcək və Azərbaycandakı rejimin sonu Irandaki rejimin sonu kimi olacaq". [[Kateqoriya:Urmiyada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Cənubi azərbaycanlı siyasətçilər]] [[Kateqoriya:Urmiyalılar]] b9l7u2ypbu8hqu7tm9m9qp9omqbmeqo 6556695 6556688 2022-07-31T13:51:35Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Şəxs }} Ayatollah '''Qulamrza Həsəni''' ({{lang-fa|غلامرضا حسنی}}; {{DVTY}}) — Şiə İslam teoloqu. Sərt İslamın nümayəndəsi hesab olunur. Daha çox [[Urmiya]] şəhərində apardığı namaz və şəriət prinsiplərinə görə şöhrəti qazanmışdır. == Həyatı == 1928-cı ilin avqust ayının 30-da [[Iran]]ın [[Urmiya]] şəhərində dünyaya gələn '''Qulamrza Həsəni''' hələ ondörd yaşında ikən atasını itirmiş və onun təhsili ilə anası məşğul olmuşdur. Balaca Həsəni hələ onbeş yaşına çatmamış [[Quran]]ı əzbərləmişdi. Urmiya'də İslam dini dərslərini 250 tələbə arasında ən yaxşı birinci şagird bitirmişdir. Qulmriza Həsəni həyatının ilk illərindən çoxlu çətinliklərin, siyasi təzyiqlərin şahidi olmuşdur. [[Cihadçı Alimləri Hərəkəti]]nin rəhbərlik etdiyi [[Ruhullah Musəvi Xomeyni]] təşkilatına üzv olması onun dəfələrlə həbsə düşməsinə səbəb oldu. Həsəni 1979-cu ildə Cümə namazı Imam oldu və bu vəzifədə 2014-nci ilə qədər qaldı. Həsəni eyni zamanda Urmiya'də Islam mərkəzinin müdiridir. 2013-cü il də "Iran birinci qəhrəmanlıq medalı" mükafatına layiq görüldü. Qulmriza Həsəni böyük alimlərdən sayılır və Anti-Sünni [[Fitva]]ları, siyasi çıxışları və Xilafətə toxunumaları [[müsəlman]]lar arasında şöhrətinə səbəb olub. Həsəniyə şöhrət gətirən digər bir səbəb də [[İraq]]a qarşı 1980-1988 [[cihad]]ı dəstəkləyən Həsəni [[Səddam Hüseyn]] işğalına qarşı bütün islami hərəkatların mübarizəsini də haqlı sayır. == Qulmriza Həsəni haqqında mülahizələr == İslam aləmində Həsəni haqqında müxtəlif mülahizələr mövcuddur. Bəziləri onun [[fiqh]]ə dair fikirlərinin Sünni İslam fiqhi kitabları ilə ziddiyyət təşkil etdiyini söyləyir. Həsəninin görüşlərinin İslam birlix hərəkətinə uyğun gəlmədiyini iddia edənlər onun bəlli bir siyasi metoddan çıxış etmədiyini də irəli sürərək onun dini mətnlərə və fiqhi əsaslara deyil, şəxsi rəyinə uyğun hərəkət etdiyini söyləyirlər. Həsəni ilə bağlı bu tip qiymətləndirmənin onun elm sferasından daha çox siyasi arenada ön plana çıxmasından qaynaqlandığı bildirilir. Belə ki, Şeyx öhdəsində çox mühüm bir məsuliyyəti olan imamlıxda, müsəlmanları iki qola ayrmışdı. Ancaq, Həsənini müdafi edənlər onu dəstəkləyir, alimin fiqhi görüşlərinin tam şəkildə islam tarixi və imamət ilə eyniyyət təşkil etdiyini bildirirlər. Bu səbəbdən onun islam tarixi və ictihad metodologiyası sferasındakı dərin biliyi ilə metodologiyaya uyğun fiqhi görüşlərə malik olduğu qeyd edilir. == Həsəniyə qarşı iddialar == [[Sünni]] və [[Kürd]] alimlərinə görə, Həsəni bəzi zəif hədislərdən [[dəlil]] kimi istifadə edir, [[Abu-Bakir]], [[Ömər]] və [[Osman]]nın müsəlman olduxlarını qəbul etmir. Icmaya qarşı çıxır. Bu iddiaya Türk şeyxləri də qoşulur və onun bazi qaydalar icad etdiyini irəli sürürlər. === [[Sufi]]lər === Onlar Sufilix məsələsində Həsəninin əşari qəbul etməyən fitvalarını tənqid edirlər. == Qulmriza Həsəni bu gün == * [[Dünyası əhli-beyt birliyi]]"nin üzvüdür. * Gərbi Azərbaycan'daki [[İmam Sadiq]]ın alimlər şurasının sədridir. == Heydər Əliyev münasibəti == Iran Azərbaycanı Alimləri Birliyi təşkilatının sədri Həsəni 1991'də Heydər Əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri'ile qörüşmuş və onun və Əbülfəz Elçibəyi iki tağut oldub və böyük günahları icra etdixləri, insanlığa qarşı və İslamla zərrə qədər də olsun bağlılıxları olmadığını deyib. Həsəni deyib ki, Azərbaycan inqilabı Allahın lütfü ilə 50 ildə müvəffəqiyətlə nəticələnəcəxdir. "Əbülfəz xəstədir. Böyüklük kompleksi ilə özünü filosof hesab edir. Allaha and içirəm ki, Bakı inqilabı zəfər qazanacaq. İnqilabçılar müqavimət göstərəcək və Azərbaycandakı rejimin sonu Irandaki rejimin sonu kimi olacaq". [[Kateqoriya:Urmiyada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Cənubi azərbaycanlı siyasətçilər]] [[Kateqoriya:Urmiyalılar]] f5jbike5wlpr41nvdreqkizrjkbi13o 0 355175 6557215 6513728 2022-07-31T22:45:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki ==Böyük Qafqaz dağ sistemi== [[Şəkil:Bazarduzu detail.JPG|thumb|right|300px|[[Bazardüzü]] (4466 metr)]] [[Böyük Qafqaz]] dağ sistemi [[Baş Qafqaz silsiləsi|Baş Qafqaz]] (silsilənin yan hissəsi heç bir yerdə çay dərələri iləkəsilmir buna görə o, bəzən də Suayrıcı silsilə adlanır) və [[Yan silsilə]]lərinin Azərbaycan hissəsinə, [[Xəzər dənizi]]nə tərəf getdikcə alçalan və çay dərələri ilə bir-birindən ayrılan Gədi-Kürkeçidağ, [[Aladaş silsiləsi|Aladaş]], Kəmçi və s. silsilələrə, Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacına paralel uzanan Alazan-Əyriçay çökəkliyinə, Yan silsiləyə şimal-qərbdə paralel istiqamətdə Tələbi-Qaynarca tirəsinə, cənub-şərqdə Baş Qafqaz silsiləsindən Lahıc çökəkliyilə ayrılan Niyaldağ silsiləsinə bölünür:<ref name="Relyef">[http://azerbaijan.az/_Geography/_Landscape/_landscape_a.html Azərbaycan – Relyef] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160307075139/http://www.azerbaijan.az/_Geography/_Landscape/_landscape_a.html |date=2016-03-07 }} Azerbaijan.az</ref> {| class="wikitable" |- bgcolor="#BBBBBB" ! width="80" rowspan="1"| Yüksəkliyi (metr) ! width="150" rowspan="1"| Adı ! width="150" rowspan="1"| Silsilə ! width="150" rowspan="1"| Qeyd |- bgcolor="#CCCCCC" |- |align="center"| 4466<ref name="Tourism">[http://www.tourism.az/?menu=6&submenu=62&lang=aze Azərbaycan Dağ Zirvələri] Tourism.az</ref> |align="center"| [[Bazardüzü]] |align="center"| [[Baş Qafqaz]] |align="center"| Suayrıcı silsilə |- |align="center"| 4301 <ref>{{cite web|url=https://tehran.mfa.gov.az/az/news/3247/bazarduzu-zirvesinin-serqindeki-adsiz-yuksekliye-zefer-zirvesi-adi-verilib|title=Bazardüzü zirvəsinin şərqindəki adsız yüksəkliyə “Zəfər zirvəsi” adı verilib|date=|accessdate=8.01.2022|language=az|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108145420/https://tehran.mfa.gov.az/az/news/3247/bazarduzu-zirvesinin-serqindeki-adsiz-yuksekliye-zefer-zirvesi-adi-verilib|url-status=unfit}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://1news.az/news/20211116073355892-Israfil-Ashurly-o-voskhozhdenii-na-Zefer-zirvesi-Snezhnyi-sklon-pod-moimi-nogami-poekhal-vniz-uvlekaya-menya-za-soboi|title=Исрафил Ашурлы о восхождении на «Zəfər zirvəsi»: Снежный склон под моими ногами поехал вниз, увлекая меня за собой|date=|accessdate=8.01.2022|language=az|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108145909/https://1news.az/news/20211116073355892-Israfil-Ashurly-o-voskhozhdenii-na-Zefer-zirvesi-Snezhnyi-sklon-pod-moimi-nogami-poekhal-vniz-uvlekaya-menya-za-soboi|url-status=unfit}}</ref> |align="center"| [[Zəfər zirvəsi]] |align="center"| [[Baş Qafqaz]] |align="center"| Suayrıcı silsilə |- |align="center"| 4243 |align="center"| [[Şahdağ (zirvə)|Şahdağ]] |align="center"| [[Yan silsilə]] |align="center"| |- |align="center"| 4206 |align="center"| [[Tufandağ]] |align="center"| [[Baş Qafqaz]] |align="center"| Suayrıcı silsilə |- |align="center"| 4126<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Bazaryurd]] |align="center"| [[Baş Qafqaz]] |align="center"| Suayrıcı silsilə |- |align="center"| 4116<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Yarıdağ]] |align="center"| Yan silsilə |align="center"| Suayrıcı silsilə |- |align="center"| 4079<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Çarındağ]] |align="center"| [[Baş Qafqaz]] |align="center"| Suayrıcı silsilə |- |align="center"| 4062<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Çingiz Mustafayev zirvəsi]] |align="center"| [[Yan silsilə]] |align="center"| |- |align="center"| 4042<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[İlham zirvəsi]] |align="center"| [[Yan silsilə]] |align="center"| |- |align="center"| 4020<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Raqdan]] |align="center"| [[Baş Qafqaz]] |align="center"| Suayrıcı silsilə |} == Kiçik Qafqaz dağ sistemi == [[Şəkil:Kaputdzukh 1991.jpg|thumb|right|300px|[[Qapıcıq dağı]] (3906 metr)]] [[Kiçik Qafqaz]] dağ sistemi Azərbaycan Respublikasındakı hissəsi Murovdağ, [[Qarabağ silsiləsi|Qarabağ]], [[Mıxtökən silsiləsi|Mıxtökən silsilələri]], Şahdağ, Şərqi-Göyçə, Zəngəzur, Dərələyəz silsilələrinin bir hissəsi, vulkanik Qarabağ yaylasının çox hissəsi, Başkənd-Dəstəfur çökəkliyi və s. ibarətdir.<ref name="Relyef"/> {| class="wikitable" |- bgcolor="#BBBBBB" ! width="80" rowspan="1"| Yüksəkliyi (metr) ! width="150" rowspan="1"| Adı ! width="150" rowspan="1"| Silsilə ! width="150" rowspan="1"| Qeyd |- bgcolor="#CCCCCC" |- |align="center"| 3906<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Qapıcıq dağı]] |align="center"| [[Zəngəzur silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3865<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Alagöz]] |align="center"| [[Zəngəzur silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3827<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Yağlıdərə dağı]] |align="center"| [[Zəngəzur silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3814<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Qazangöldağ]] |align="center"| [[Zəngəzur silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3754<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Sarıdərə dağı]] |align="center"| [[Zəngəzur silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3724<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Gamışdağ]] |align="center"| [[Murovdağ|Murovdağ silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3613<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Dəlidağ]] |align="center"| [[Mıxtökən silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3560<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Dəvəboynu dağı]] |align="center"| [[Zəngəzur silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3549<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Qoşabulaq dağı]] |align="center"| [[Şahdağ silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3437<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Kəti dağı]] |align="center"| [[Şərqi Göyçə silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3367<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Hinaldağ]] |align="center"| [[Şahdağ silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 3364<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Əlincə dağı]] |align="center"| [[Zəngəzur silsiləsi]] |align="center"| |} == Talış dağ sistemi == [[Talış dağları|Talış]] dağ sistemi Aşağı Araz çökəkliyindən cənub-şərqdə yerləşir (bəzi tədqiqatçılar Talış dağlarını [[Əlburz dağları|Əlburz]] dağ sisteminin şimal-qərb davamı hesab edirlər). Əsasən, şimal-qərbdən cənub-şərqə təqribən paralel uzanan Talış, Peştəsər və Burovar silsilələrindən ibarətdir. Bunlardan ən uzunu (təqr. 100&nbsp;km) və hündürü (2500 m-dək) İranla dövlət sərhədi boyu uzanan Talış silsiləsidir. Talış dağ sisteminin ən hündür nöqtələri [[Gömürgöy]] (2493 m) və [[Qızyurdu]] (2433 m) zirvələridir. Talış dağları ilə Xəzər dənizi arasından [[Lənkəran ovalığı]] uzanır.<ref name="Relyef"/> {| class="wikitable" |- bgcolor="#BBBBBB" ! width="80" rowspan="1"| Yüksəkliyi (metr) ! width="150" rowspan="1"| Adı ! width="150" rowspan="1"| Silsilə ! width="150" rowspan="1"| Qeyd |- bgcolor="#CCCCCC" |- |align="center"| 2493<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Gömürgöy]] |align="center"| [[Talış silsiləsi]] |align="center"| |- |align="center"| 2433<ref name="Tourism"/> |align="center"| [[Qızyurdu]] |align="center"| [[Talış silsiləsi]] |align="center"| |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycanın dağ və zirvələri}} {{Azərbaycan coğrafiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dağları| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda dağ zirvələri| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan coğrafiya siyahıları|Dağlar]] 1hlkxmx4npk94uoibpkx9j4x7cu2iy8 0 356086 6557062 6220423 2022-07-31T20:24:21Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Bioresurslar İnstitutu (Naxçıvan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Bioresurslar İnstitutu (Naxçıvan)]] dy3465lhdmjxcj6sonu31wkqnud6fo3 0 356162 6557079 6220424 2022-07-31T20:26:51Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Bioresurslar İnstitutu (Naxçıvan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Bioresurslar İnstitutu (Naxçıvan)]] dy3465lhdmjxcj6sonu31wkqnud6fo3 0 356189 6557063 6296685 2022-07-31T20:24:31Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi]] ikvby97354cwyyxurnl1q5h5nac2uu7 0 358655 6556922 6077033 2022-07-31T17:33:19Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{adaş|Fərhad (ad)}} {{Ədəbi personaj |Adı = Fərhad |Əsər = [[Xosrov və Şirin (Nizami)|Xosrov və Şirin]] |İlk görünmə = |Orijinal adı = |Şəkil = Gəncədə Fərhad heykəli.JPG |Miqyası = 200px |İzahı = ''[[Gəncə]] şəhərində "''Fərhad''" heykəli'' |Cinsi = kişi |Milliyəti = |Doğum tarixi = |Ölüm tarixi = |Yaşayış yeri = |Prototip = yox |Aktyor = }} '''Fərhad''' - [[Nizami Gəncəvi]]nin "[[Xəmsə]]"sinin ikinci məsnəvisi olan "[[Xosrov və Şirin (Nizami)|Xosrov və Şirin]]" poemasının qəhrəmanlarından biridir. Poemada [[Şirin]]ə aşiq olan Fərhadın sevgisi cavabsız qalır və o, faciəvi şəkildə ölür. == Tarixi mənbələrdə == XII əsrin mötəbər tarixi sənədi, 520 ([[1126]])-ci ildə qələmə alınan “Kitabi-mücmələt-təvarix v-əl-qisəs” əsərində (müəllifi naməlumdur) Xosrovun cəh-cəlalından, Şirin haqqında verilən maraqlı məlumatdan əlavə, Xosrovun Bəhramdoxt adlanan digər bir məşuqəsinin də adı çəkilmiş, həmçinin Fərhad haqqında bəhs olunmuşdur. Fərhadın tarixi bir şəxsiyyət olduğuna işarə edən müəllif burada onu həm mühəndis-memar, həm də sepəhbod <ref>Sepəhbod, Sipəhbud – Sasanilər dövlətində hərbi vəzifə, ordu komandiri.</ref> adlandırır. Əli Əkbər Şəhabi isə qeyd edir [3] ki, bu məsələ ağlabatandır, çünki, keçmişdə Fərhad adını ancaq [[Arşakilər|Əşkanilərin]] şahları, şahzadələri, sərkərdələri və digər dövlət xadimləri daşıyarmış. [[Firdovsi]]nin “[[Şahnamə]]”sində də Xosrovun sərkərdələri arasında Fərhad adlı bir qoşun başçısı qeyd edilir. “Kitabi-mücmələt-təvarix v-əl-qisəs” əsərinin müəllifi bu haqqda öz fikrini belə ifadə edir: “...onun (Xosrovun) hərəmxanasında on iki min nəfər qadın yaşayırdı. Rum qeysərinin qızı Məryəm, Bəhramdoxt, Gurduyə və dünya gözəli olan Şirin onlardan idi. Sipəhbod Fərhad ona aşiq olur...Nəticədə, izləri indi də Bisütun dağında qalan işlər görməyə məcbur edilir.” [4] Q.Y.Əliyevə görə, Fərhad tarixi yox, əfsanəvi bir şəxsiyyətdir ki, Nizami onun obrazını sabitləşdirmişdir.<ref>Г. Ю. Алиев – Легенда о Хосрове и Ширин в литературах народов Востока, Москва, 1960, səh. 61</ref> == Nizaminin ''"Xosrov və Şirin"'' poemasında == Nizami Fərhadı kübar nəsildən yox, zəhmətkeş ailədən götürmüş, eşq aləmində şah ilə zəhmətkeşi qarşı-qarşıya qoymuş, bununla da “Xosrov və Şirin” poemasında maraqlı bir ziddiyyət yaratmışdır. Həm Şirinin Xosrovu sevməsi, həm də Fərhadın Şirinə vurulub, həyatının sonuna qədər aşiqi-sadiq olması eşq aləmi üçün yüksək bir nümunədir. Fərhad həm mühəndis, heykəltəraş-sənətkar, həm də Şirinə vurulmuş bir aşiqdir. Fərhad elə, eşq əsiri olduğu ilk gündən özünü tamamilə unudur, bütün qedrət və bacarığı ilə çalışır ki, Şirinin vüsalına yetişsin. Bu məqsəddən ötrü, daşları külüngünün zərbəsi ilə toza çevirir, arx qazıb, hovuz tikir, [[Bisütun]] dağını yarır, qdrətli və müstəbid hökmdar Xosrovun gözünün içinə baxaraq, sevgilisinə eşq elan etməkdən çəkinmir. Faciə burasındadır ki, [[Şirin]] Fərhadı sevmir, ona yalnız mahir bir sənətkar kimi hörmət bəsləyir. Gördüyü işləri şəxsən müşahidə etməkdən ötrü Bisütun dağına gedib, onu təşviq edir. Bu hadisə Fərhadın iradəsini, qolunun qüdrətini artırırsa, Xosrovda qısqanclıq və həsəd hissini gücləndirib şəkki-şübhəni, şahın kin və qəzəbini artırır. Hökmdar Fərhadı hüzuruna çağırıb onunla şəxsən söhbət edir. Bu söhbət zamanı Fərhad, Xosrov kimi möhtəşəm bir hökmdarı məğlub edir. Xosrov hiylə qurub, Fərhadın ölümünə şərait yaradır. Nizami Fərhadı o qədər saf və təmizdir ki, Şirinin onu sevib sevmədiyini bilmədən, eşq yolunda canını qurban verməyə razılaşır. Başlanğıcda Nizami Fərhadı bir mühəndis, sənətkar kimi təqdim edir. Şirin Qəsri-Şirinə süd çatdırmaq üçün arx çəkdirmək haqqında Şapurla məsləhətləşəndə şair Şapurun dili ilə Fərhadı Şirinə belə təqdim edir: {{cquote|''“Fərhad adlı bir cavan vardır,'' ''Usta mühəndisdir, bir sənətkardır.”'' <ref name="Bakı 1962">Nizami – Xosrov və Şirin, Bakı, 1962, səh.146</ref>}} Nizami Fərhadın mənşəyi, haralı olduğu haqqında heç bir məlumat vermir, Şapurun dili ilə Fərhadı Şirinə təqdim etdiyi zaman ancaq onunla [[Çin]]də eyni ustadın yanında birgə təhsil almalarına işarə edir: {{cquote|''“Biz Çində onunla yaşıd olmuşuq,'' ''Bir yerdə oxuyub yaşa dolmuşuq.”'' <ref name="Bakı 1962">Nizami – Xosrov və Şirin, Bakı, 1962, səh.146</ref>}} Nizami Fərhadı Məcəsti elminə yekun vuran, İğlidis həndəsəsinin sirlərini aça bilən bacarıqlı mühəndis, məharətli rəssam və ləyaqətli bir heykəltəraşdır. Hələ şair Fərhadı Şapur tərəfindən Şirinə təqdim edərkən onun sənətkarlığı haqqında aşağıdakı fikri ifadə edir: {{cquote|''“Qızıl bir rəng alır işindən güllər,'' ''Daşlara dəmirlə, Çin nəqşi çəkər.”'' <ref>Nizami – Xosrov və Şirin, Bakı, 1962, səh. 146</ref>}} Fərhad heç bir çətinlikdən qorxmur, Şirin ona daşdan arx çəkilməsi zərurətini söyləyəndə dağçapan dərhal bu təkliflə razılaşıb, tapşırığı yerinə yetirəcəyinə söz verir, arxı çəkib bitirməklə də vədinə əməl edir. [[Fayl:Fərhad fəvvarəsi.jpg|220px|thumbnail|left|Gəncədə "''Fərhad''" fəvvarəsi]] Fərhadla Şirinin macırasını eşidən Xosrov rəqibini aradan qaldırmaq məqsədi ilə Bisütun dağını yarmağa, geniş bir yol açmağa məcbur edəndə, Fərhad Şirinə çatmaq xətrinə bu imkan dairəsindən xaric olan tapşırığı qəbul edir. O, hələ Bisütun dağını yarmazdan əvvəl sıldırım bir qaya üzərində Şirinin, Xosrovun və Şəbdizin şəklini nəqş edir. Nizami Fərhadı həm də çox həyalı və utancaqdır. O, ilk dəfə Şirinlə üzbəüz gəlib görüşəndə Şirinin gözəl camalına o qədər aşiq olur ki, hətta başını qaldırıb onun üzünə belə baxa bilmir. Şirinlə danışmağa cəsarəti çatmır. Fərhad özünü o qədər itirir ki, Şirinin ona nə söylədiyini belə dərk edə bilmir. Şirininnbuyruğuna razılıq əlaməti olaraq ancaq barmaqlarını gözləri üzərinə qoyur, bayıra çıxıb cariyələrdən Şirinin nə deyib, nə istədiyini öyrənir.<ref>Nizami – Xosrov və Şirin, Bakı, 1962, səh. 148</ref> Həmin utancaq, Şirinin qarşısında dili tutulan Fərhadı Nizami yeri gələndə qüdrətli natiq, cəsarətli hazırcavab, odlu bir kəlam sahibi, sevgisi yolunda başından keçməyə hazır olan həqiqi aşiq və qorxmaz igid kimi təsvir edir. Fərhadla Xosrovun mübahisəsi başdan-ayağa kuhkənin cəsur, möhkəm məntiq və kamal sahibi olduğunu sübut edir. Xosrovun hər bir sualına tutarlı və cəsarətli cavab verib, sonda qüdrətli və möhtəşəm bir hökmdarı məğlub edib söz meydanından çıxarır.<ref>Nizami – Xosrov və Şirin, Bakı, 1962, səh. 156</ref> Ağıl və zəkasına, danışıq bacarığına, biliyinə, düşüncə və hazırcavablığına baxmayaraq, şair bəzən onu hər deyilənə inanan, hər kəsə etibar edən bir şəxs kimi verir. Elə illər boyu birgə təhsil aldığı Şapuru kifayət qədər tanımaması, onun bütün dediklərinə ürəkdən inanması, Xosrov kimi rəqib müqabilində Şirinə aşiq olmasının özü də onun bir növ Fərhadın sadəlövhlüyünə, hadisələri düzgün qiymətləndirmədiyinə sübutdur. Yaxud Bisütun dağını yarması şərti ilə [[II Xosrov|Xosrov]]un Şirini ona verməsi vədinə inanması da onun hər deyilən sözə inanmasından irəli gəlir. Həmçinin uydurma qara xəbəri alarkən, yoxlamadan, aramadan inanmaq, ağır dərd və kədərdən ölmək Fərhadın həddən artıq təmiz ürəkliliyinə, səmimiyyətinə, həssaslığına əsaslanır.<ref>Q. Beqdeli – Qədim Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mövzusu, Bakı, Elm, 1970, səh. 118</ref> == Vəhşinin ''"Fərhad və Şirin"'' poemasında == [[Fayl:Nizami məqbərəsi yanında Fərhad heykəli.jpg|300px|thumb|right|[[Nizami məqbərəsi]] yanında Fərhad heykəli]] [[Vəhşi Bafqi|Vəhşi]]nin “[[Fərhad və Şirin (Vəhşi)|Fərhad və Şirin]]” poemasının əsas qəhrəmanı Fərhaddır. Əsərin natamamlığına baxmayaraq, Vəhşi bu poemada Fərhad obrazını xeyli mükəmməl və hərtərəfli təsvir edə bilmişdir.<ref>Beqdeli, səh. 202</ref> Vəhşi, elə başlanğıcdan fərhadı polad iradəli daşyonan bir usta kimi təsvir edir. Şirin nəzərdə tutduğu qəsri tikdirmək üçün iki nəfər məharətli usta tapılıb gətirilməsinə göstəriş verəndə Vəhşi Şirinin dili ilə o sənətkarların səciyyəsini belə bəyan edir. <br/> Bənna haqqında: {{cquote|''“Birinci hünərli bir sənət sahibi ki,'' <br/>''Əlindən gözəl bir bina tikmək gəlsin.'' ''Layihələri həndəsə əsasında qurulub,'' <br/> ''Heç bir artıq-əksiyi olmasın.'' <ref name="vahshi">Vəhşi Bafqinin divanı, səh.545-558</ref>}} Daşyonan haqqında: {{cquote|''Sonra dəmir ürəkli, polad canlı olsun ki,'' <br/>''Zəhmət çəkməyə belini bağlasın.'' ''Canı bərklikdə daşı üzən olsun,''<br/> ''Çevik olub əl-ayaqdan da iti olsun.'' <ref name="vahshi"/>}} Bununla da Vəhşi əvvəlcədən Fərhadın nə kimi xüsusiyyətlərə malik olacağı haqqında fikir söyləyir. Vəhşinin Fərhadı həddindən artıq gözü-könlü tox, qızıl-gümüşə etinasızdır. [[Şirin]]in xidmətçiləri nəzərdə tutulan sənətkarı tapıb, onlarla görəcəkləri iş və alacaqları əmək haqqı barəsində danışıq aparanda bənna yerinə yetirəcəyi iş qarşılığında ancaq qızılla maraqlanır, ona istədiyi miqdarda qızıl veriləcəyi təqdirdə, tapşırığı qəbul edəcəyini sözyləyir. Fərhad isə görəcəyi iş qarşılığında qızıldan imtina edir. Vəhşinin Fərhadı hələ heç Şirinin üzünü görməmiş, onun adını eşitməmiş, kim olduğunu bilməmiş, heç bir fikir və məqsədə əsaslanmadan muzd almaqdan imtina edir. Əmək qarşılığında qızıl almağı özünə ayıb hesab edir. Lakin, həmin dövr üçün bu cür təfəkkür heç də təbii və adi deyildi.<ref>Beqdeli, 205</ref> Fərhad Şirinlə üzbəüz gəldikdə ilk baxışdan ona məftun olur. Dağçapan bütün varlığı, bütün vücudu ilə Şirinin hüsn camalına heyran olur. Nizamidə olduğu kimi, Vəhşinin Fərhadı da, o qədər sadəlövh, xəyalpərəst və məsumdur ki, özünün Şirinə tay olmadığını nəzərdə tutmayaraq, ona vurulur. Lakin, bu uğursuz eşqin nə ilə nəticələnəyini düşünmür. O, özünü pərvanə kimi şöləyə vurur, bu atəşin eşqin bərabərində heç nədən qorxmayaraq sevgi meydanına atılır. [[Vüsal Şirazi]] də nəzmə çəkdiyi hissədə Fərhadın obrazını sələfi kimi təsvir edir. Vüsalın Fərhadı da gözəl bir rəssam, bacarıqlı bir heykəltəraşdır. O, hələ əsas işə başlamazdan əvvəl Şirinin təsvirini [[Bisütun]] dağının sıldırım bir qayasında həkk edir. Vüsalın Fərhadı da polad əzmli və möhkəm iradəlidir. Şirin onunöhdəsinə qoyduğu işin çətinliyindən danışanda Fərhad öz saf eşqinin qüdrətinə əsaslanaraq ona cavab verir: {{cquote|''“Daş dağ yox ki, polad bir dağ olsa da,'' ''Eşqinin gücü ilə onu kökündən qazaram.”'' <ref name="vahshi"/>}} Vüsal Fərhadı çinli bir bütpərəst kimi təsvir edib, onun dilindən belə söyləyir: {{cquote|''“Mən çinliyəm, çinlilər də bütpərəstlikdə,'' ''Badədəki sərxoşluq kimi məşhurdurlar.”''<ref name="vahshi"/>}} Digər bir yerdə Şirin onun həqiqətən də bütpərəst olduğunu dəqiqləşdirmək istəyəndə, Fərhad gözəlin sualına belə cavab verir: {{cquote|''“Fərhad ona söylədi, bəli, belədir,'' ''Mən çinliyəm, çinlilər də bütpərəstdirlər.”'' <ref name="vahshi"/>}} Fərhad, bir neçə dəfə özünün [[Çin]]də, Bütxanədə, Brəhmən təlimi əsasında böyüyüb pərvəriş tapması, bütlərə pərəstiş etməsi haqqında fikir söyləyir. Şirinə bildirir ki, əgər bu vaxta kimi cansız-ürəksiz bütlərə pərəstiş etmişdirsə, bundan sonra, Şirini – canlı və ürəkli bütü öz məbudu bilib, ona sitayiş edəcəkdir. [[Sabir Şirazi]] nəzmə çəkdiyi hissədə əvvəlcə Fərhadı çox utancaq və həyalı biri kimi təsvir edir. Hətta, Şirin onu xəlvətə çağırıb müaşiqə etmək istərkən, Fərhad susur, utandığından qızarır, həyasından başını yuxarı qaldıra bilmir. Fərhadın utandığını görən Şirin, başqa tədbir görür, onu uzaq, səfalı bir çəmənə dəvət edir, orada hər cür şərait yaradır. Bütün gecəni onunla təklikdə qalır. Fərhada tam azadlıq, istədiyi kimi hərəkət etmək imkanı verir. Ancaq Sabirin Fərhadı özünü ilahi bir şeq, ruhani bir məhəbbət yolçusu kimi göstərərək, Şirinə yaxın durmur. == Nəvainin ''"Fərhad və Şirin"'' poemasında == [[Nəvai]] Fərhadı rəşadətli, cəngavər və igid kimi təsvir edir. Onun [[II Xosrov|Xosrov]]la görüşünü iki rəqibin üz-üzə gəlməsi kimi tərənnüm edir. Fərhad ilə Xosrovun mülakiməsini iki bərabər hüquqlu sərkərdənin danışığı kimi verir. Fərhad Xosrovun qarşısında əsir olsa da, öz mənliyini, vüqar və mətanətini itirmir. Xosrovun suallarına lazım bildiyi kimi cavablar verir.<ref>Beqdeli, 250</ref> [[Xosrov və Şirin (Nizami)|Nizaminin əsərindən]] fərqli olaraq, Nəvainin əsərində [[Şirin]] Fərhadı sevir və ona sadiqdir. Şapur məhbus Fərhadla görüşüb, əlaqə saxlayır. Onun ruhən və cismən çəkdiyi əzabları Məhinbanuya danışır. Banu isə Şirinin əzablarından bəhs edir. Nəvai Fərhadın simasında öz xalqının simvolunu, istək və arzularının rəmzi olan bir qəhrəmanı təcəssüm etdirir. Şair bütün arzularını bu cəsarətli insanın sarsılmaz mübarizəsində əks etdirib, bu ideal surətin nakam eşq və məhəbbət faciəsini göstərir. Şair, Fərhad obrazında bütün müsbət xüsusiyyətləri toplayır. Onu ilk gəncliyindən elmi sevən, cəsarətli, cəngavər, qələmlə yanaşı, balta və külünglə də çarpışan, daş yonub binalar tikən, maddi abidələr yaradan bir şəxs kimi oxucularına təqdim edir.<ref>Beqdeli, 254</ref> == Kövsərinin ''"Şirin və Fərhad"'' poemasında == [[Fayl:House of Shakikhanovs37 edited.jpg|left|thumb|230px|[[Şəkixanovların evi]]ndə Fərhad təsviri]] Fərhad, XVII əsr Azərbaycan şairi Kövsərinin "Şirin və Fərhad" poemasının da əsas qəhrəmanıdır. Kövsərinin Fərhadı [[Çin]] xaqanının nəslindəndir. O, mükəmməl təlim-tərbiyə görmüşdür, memarlıq və daşyonma işinə böyük həvəs göstərir. Fərhad eşq sevdasına giriftar olduqdan sonra, öz qüdrət və imkanlarından yox, şəxsi ləyaqət və bacarığından istifadə etməklə sevgilisinə çatmaq üçün şərqdən qərbə yola düşür. Burada bir müddət özünü sövdəkar kimi qələmə versə də, tezliklə xaqan nəslindən olduğu aşkara çıxır. Lakin, şərait yenidən onu adsız yaşamağa məcbur edir. Şirini özünə məftun edirsə də, bu, uzun sürmür, daha qüdrətli bir rəqib meydana çıxır, Fərhadın bütün arzularını puç edib, zorakılıq yolu ilə Şirini özü ilə Mədainə aparır. Fərhad da əldən çıxmış məşuqəsinin ardınca İran paytaxtına, Xosrovun sarayına yola düşür: {{cquote|''“Ürəyi qəm yükü daşıyaraq mənzilbəmənzil,'' ''Karvanın ardınca yola düşdü.”''}} Hələ [[Mədainə]] gedib çatmamışdan əvvəl Kövsəri Fərhadı birbaşa [[Bisütun]] dağına gedir. Fərhad bu sehrli dağın hər daşında, hər qayasında bir nakamın izini tapır. Hər addımında bir sevda şəhidinin məzarını görür, heyrətlə öz-özünə belə bir sual verir: {{cquote|''“Görəsən bu kədərlər yurdu,'' ''Hansı bir yorğunun yeri və məkanıdır.”''}} Sanki, Bisütunun hər daşı, hər qayası nakam bir məhəbbətin dili ilə Fərhada cavab verir: {{cquote|''“Məhəbbət cığırdı ki, bu eşq yoludur,'' ''Hər addımbaşı bir sevda şəhidinin yatağıdır.”'' }} Fərhad Bisütunu tərk edib, var qüvvəsi ilə çalışıb, Şapur və Şirinlə əlaqə yaratsa da, qüdrətli bir hökmdar, əyyaş bir despotun əlindən gözəl Şirini geriyə qaytarmaq cəhdi uğursuzluğa düçar olur. Lakin Fərhad bu haqqda əvvəlcədən düşünmür. O, canını əsirgəmədən Xosrovun meydanına atılır. Ciddi konfliktlər və çarpışmalar da bundan sonra başlayır. Lakin, Fərhad təhlükədən çəkinən və kimdənsə qorxan deyildir. Kövsəri öz qəhrəmanının şücaət və mərdliyini belə təsvir edir: {{cquote|''“Yaxşı adlanan nə ki var,''<br/>''O gözəl gəncin vücudunda toplanmış idi.''<br/> ''Fəhmi, idrakı, biliyi yüksək idi.''<br/>''Hər işdə onunümunə göstərirdilər.''<br/> ''Mərdlikdə, şücaətdə Rüstəm kimi idi.''<br/>''Mürvətdə, kərəmdə Hatəm kimi idi...''<br/> ''Qolunun qüvvəti ilə aslanı xatırladırdı.''<br/>''İgidlikdə və şücaətdə nəziri yox idi.”''}} Digər tərəfdən Fərhad çox sadədil və safürəklidir. Fərhadın məhz bu kimi xüsusiyyətlərindən istifadə edərək Xosrov onu Bisürunu yarmağa məcbur edir. Kövsəri Fərhadı o qədər təmiz və təmənnasızdır ki, Bisütunu yarmaq qarşılığında Şirinin vüsalına yetişmək şərtini də irəli sürmür. Xosrovun Bisütunu yarmaq təklifini şərtsiz qəbul edərək ancaq ağır, möhkəm bir balta istəyir və dağı yarmağa başlayır: {{cquote|''“Fərhad da baltanı əlinə alıb,'' ''Bisütunu yarmağa bel bağladı.”'' <ref>“Şirin və Fərhad” poemasının Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş hissələri Q. Beqdelinin 1970-ci ildə nəşr edilmiş “Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mövzusu” monoqrafiyasından götürülmüşdür.</ref> }} Kövsəri Fərhadı da ilk növbədə Şirinin misilsiz bir heykəlini yonur, onun qarşısında diz çöküb səcdə edir. O da Nizami Fərhadı kimi dağla-daşla danışır. Göylərə səs salır. Qart daşları əzib toza çevirəcəyinə and içir. Burada da Fərhad Şirini atı ilə birlikdə boynuna qaldırıb Bisütundan [[Qəsri Şirin]]ə qədər aparır. Bütün əsərlərdə təsvir olunan Fərhadlar kimi məşuqəsi xatirinə hər cür çətinliklərə sinə gərir. Fərhadın ölüm səhnəsini Kövsəri təxminən Nizamidə olduğu kimi təsvir etmişdir. Hökmdarı müstəqimən Fərhadın qətlindən çəkindirən Büzürgümid tədbir töküb saxta qara xəbəri Fərhada çatdırır. Saf ürəkli Fərhad yalan xəbərə inanıb dərhal öz canına qəsd edir. Bu səhnədə ancaq kiçik detallar dəyişmiş olsa da, əsas etibarilə Nizami səhnələri təkrar olunur. == Vurğunun ''"Fərhad və Şirin"'' dramında == [[Səməd Vurğun]]un “[[Fərhad və Şirin (Vurğun)|Fərhad və Şirin]]” dramının əsas qəhrəmanı olan Fərhad Azərbaycan xalqının bacarıqlı, vətənpərvər oğludur. O, mahir bir sənətkar, görkəmli bir sərkərdə və sədaqətli aşiqdir. S. vurğun Fərhadı bir insan kimi təsvir etmişdir, onu ideallıq, nöqsansızlıq göylərindən endirmiş, ona daha həyati, daha təbii bir xarakter vermişdir. A.Arşaruni yazır ki, Səməd Vurğun Fərhadı nə igid bir sərkərdə, nə fədakar bir aşiq nə də ardıcıl bir sənətkar kimi özünü göstərə bilmişdir.<ref>А. Аршаруни – Поетическая традииция и пьеса Самед Вургуна в сб. «Фархад и Ширин», М., изд-во ВТО, 1946, стр. 10</ref> Şair öz qəhrəmanını bu üç böyük sifət və səciyyənin heç birinin rəmzi və nümayəndəsi kimi təmsil etdirə bilməmişdir. Onun surəti nəinki mükəmməl və dolğun təsvir olunmuşdur, əksinə, hər üç sahədə Fərhad obrazı naqisdir.<ref>Q. Beqdeli – Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mövzusu, Bakı, Elm, 1970, səh. 346</ref> Əsərdə Fərhadın sərkərdəlik ləyaqəti və bacarığı da ciddi nəzərə çarpmır. Məhinbanu qoşunu gedib Mədain darvazalarına qədər çıxdığı zaman sərkərdə Fərhad bu qəəbədən nəinki istifadə edə bilmir, əksinə aldanır, silahı yerə qoyub rəqibi Xosrovun qarşısında təslim olur, onun buyruğu ilə təbiətlə mübarizəyə girişir, [[Bisütun]] dağını yarmağa başlayır. Səməd Vurğunun əsərində Fərhadın [[Şirin]]ə məhəbbəti də səmimi və dolğun verilməmişdir. Onun Fərhadı Şirinə bəslədiyi məhəbbəti qarşısında fədakarlıq yerinə qorxaqlıq göstərmiş, “töküləcək qanlar” haqqında düşünmüşdür. M. A. Dadaşzadə [[1941]]-ci ildə Fərhad surətinin bəzi nöqsanlarından bəhs edərək yazır ki, S. Vurğun Fərhad ilə Şirinin münasibətlərində, bu iki qəhrəmanın xarakterində dramatik cəhətdən əsaslandırılmayan hallara yol vermiş, xüsusən Fərhadı bütövlükdən, daxili ardıcıllıq və dramatizmdən mərhum etmişdir.<ref>M. Arif – Fərhad və Şirin haqqında bəzi qeydlər, “Vətən uğrunda”, 1941, N.7-8, səh. 43</ref> Səməd Vurğun Fərhadın rolunu nə qədər böyüdüb, onu gah sərkərdə, gah sənətkar, gah da fədakar bir aşiq kimi tərənnüm etsə də, Fərhad Xosrovun bərabərində Yenə də [[Nizami]] əsərindəki sadə, əməkçi bir insan kimi, tragik bir qəhrəman olaraq qalmışdır.<ref>M. Arif – Səməd Vurğunun dramaturgiyası, Bakı, 1964, səh. 126</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == {{Portal qutusu|Nizami Gəncəvi|Ədəbiyyat}} * Q. Beqdeli – Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mövzusu, Bakı, Elm, 1970 * Heshmat Moayyad - [http://www.iranicaonline.org/articles/farhad%20(1) FARHĀD], [[İranika Ensiklopediyası|Encyclopædia Iranica]], 15 dekabr 1999. == Həmçinin bax == * [[Nizami Gəncəvi]] * [[Azərbaycan ədəbiyyatı]] * [[Fars ədəbiyyatı]] * [[Türkiyə ədəbiyyatı]] {{Xosrov və Şirin}} [[Kateqoriya:Xosrov və Şirin]] [[Kateqoriya:Əfsanə qəhrəmanları]] sva2a86wy71zaykp3e57znhx5qjkh9t 0 360244 6557084 3145886 2022-07-31T20:27:41Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Fizika İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Fizika İnstitutu (Azərbaycan)]] r7y59x2uxnemjv4x8lznig2ujjqr4za 0 363399 6557094 3648738 2022-07-31T20:29:11Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] piipae52e896lbmg2n1btzwrggv12gk 0 363868 6557097 3260919 2022-07-31T20:29:31Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[İdarəetmə Sistemləri İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İdarəetmə Sistemləri İnstitutu (Azərbaycan)]] nymutqdb91wbtuevydb92k1lt4li1ua 0 363874 6557088 3260917 2022-07-31T20:28:21Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Geologiya və Geofizika İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Geologiya və Geofizika İnstitutu (Azərbaycan)]] anf9t3kp8aakxrapwlzmys690h2k7yo 0 366073 6557080 2968532 2022-07-31T20:27:01Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Botanika İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Botanika İnstitutu (Azərbaycan)]] o04tuubpmwc735dex6570rvdasp49n6 0 366761 6556822 6555746 2022-07-31T16:17:15Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{adaş|Nizami (ad)}} {{Musiqiçi |şəkil = Nizami Rəmzi.jpg |fon rəngi = solo ifaçı }} '''Nizami Rəmzi''' (tam adı: ''Nizami Rza oğlu Baxşıyev''; {{DVTY}}) — Azərbaycan meyxanaçısı və şairi. Nizami Rəmzi meyxananı [[televiziya]] ekranlarına çıxaran ilk şəxs olmuşdur. O, 1990-cı illərdə televiziyada meyxananı ilk dəfə "Dalğa" verilişində səsləndirib. O, həm də meyxana janrında ilk video klip çəkdirmiş, ilk dəfə qadın müğənnilərlə musiqisi və sözləri özünə aid olan duetləri ifa etmişdir. Meyxananın [[caz]] ilə sintezini də Nizami Rəmzi [[Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrı|Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrı]] ansamblının müşayiəti ilə lentə almış, Azərbaycanın xalq artisti [[Bilal Əliyev]] Nizami Rəmzi ilə birgə "Torpaqdan pay olmaz" adlı caz-meyxana oxumuş və bununla da caz-meyxana janrının təməlini qoymuşdu. == Həyatı == === Erkən illəri === Nizami Rəmzi 1947-ci il dekabrın 20-də [[Bakı]]nın [[Yasamal rayonu]]nun [[Sovetski]] məhəlləsindən anadan olub. Ailədə dörd qardaş, bir bacı olublar. O, [[Bakı]]dakı 176, 158, və 159 saylı [[məktəb]]lərdə [[orta təhsil]] almışdır. Atası Rza erkən vəfat etdikindən, o anası Böyükxanıma kömək etmək üçün, təhsilini yarımçıq qoyub, əmək fəaliyyətinə süd maşınında [[sürücü]] kimi başlamışdır.<ref name="rooster"/> Sürücü işləməsinə baxmyaraq, o, bəzən axşamlar, boş vaxtlarında, toyda və məclislərdə öz bibisi oğlu və bir ayağı şikəst olmuş meyxanaçı Ağasəlim ilə meyxana deyirdi.<ref name="rooster"/> 1967-ci ildə Ticarət texnikumunu birirmişdir. === Yaradıcılığı === [[Fayl:Nizami Rəmzi konsertdə.jpg|thumb|left|Nizami Rəmzi konsert zamanı]] Nizami Rəmzinin yaradıcılığında əsasən [[Azərbaycan ədəbiyyatı]], [[Bakı]], [[Qarabağ müharibəsi]], sevgi və siyasi-ictimai məsələlərə toxunmuşdur. Onun yaradıcılığına [[Əliağa Vahid]], [[Cəfər Cabbarlı]], [[Hüseyn Cavid]], [[Mikayıl Müşfiq]] və [[Süleyman Rüstəm]]in yaradıcılığı təsir etmişdir. O, 1988-ci ildə "Meyxana" folklor ansamblını yaratmışdır. 1989-cu ildə ilk dəfə [[Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası]]nda və [[Heydər Əliyev Sarayı]]nda meyxana janrını geniş auditoriya qarşısında nümayiş etdirib.<ref name="LENT.AZ">{{cite web |url=http://news.lent.az/news/114690 |title=Nizami Rəmzi işığına toplaşanlar |author=Jalə |date=26.01.2013 / 17:09 |work=LENT.AZ |publisher=news.lent.az |accessdate=2014-06-11 |language=az |archive-date=2013-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130128035048/http://news.lent.az/news/114690 |url-status=dead }}</ref> Nizami Rəmzi meyxananı [[televiziya]] ekranlarına çıxaran ilk şəxs olmuşdur.<ref name="great">{{cite web |title=Nizami Rəmzinin günümüzlə səsləşən məşhur meyxanası |url=https://kulis.az/news/4425 |website=kulis.az |publisher=kulis.az |accessdate=28 mart 2020}}</ref> O, 1990-cı illərdə televiziyada meyxananı ilk dəfə "Dalğa" verilişində səsləndirib.<ref name="great"/> O, həm də meyxana janrında ilk video klip çəkdirmiş, ilk dəfə də qadın müğənnilərlə musiqisi və sözləri özünə aid olan duetləri ifa etmişdir.<ref name="great"/> Meyxananın [[caz]] ilə sintezini də Nizami Rəmzi [[Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrı|Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrı]] ansamblının müşayiəti ilə lentə almış, Azərbaycanın xalq artisti [[Bilal Əliyev]] Nizami Rəmzi ilə birgə "Torpaqdan pay olmaz" adlı caz-meyxana oxumuş və bununla da caz-meyxana janrının təməlini qoymuşdu.<ref name="great"/> 1996-cı ilin [[Yeni il]] gecəsi televiziyada efirə gedən verilişdə, Nizami Rəmzinin ansamblı ilə çıxışından sonra Azərbaycanda bəzi KİV-lər Nizami Rəmzini siyasi meyxana dediyinə görə tənqid edirdi.<ref name=drunk/> === Ölümü === O, 1997-ci ilin yanvarın 19-da məclisə gedərkən dostu və meyxanaçı [[Kəbir Azəri]] ilə birgə [[Yol-nəqliyyat qəzası|yol qəzası]]nda həlak olub. Ekspertizaya görə, içkili olan Nizami Rəmzi maşını sürərkən şəhərdən çıxan [[İkarus]]la toqquşaraq həlak olmuşdu.<ref name=drunk>{{cite web |title=Ölümündən əvvəlki siyasi meyxanası… |url=https://www.azadliq.info/12524.html |website=www.azadliq.info |publisher=www.azadliq.info |accessdate=28 mart 2020}}</ref> === Şəxsi həyatı === O, üç dəfə ailə qurmuşdur. 1972-ci ildə Leyla adlı qadın ilə ailə qurmuşdur və bu cütlükdən iki qızı olmuşdur. Onun həyat yoldaşı Nizami ilə ayrılıb, digər bir şəxslə ailə qurmuşdu.<ref name="rooster"/> Daha sonra Hicran adlı qadınla qeyri-rəsmi nikahda olmuş və bu cütlükdən dörd uşağı olmuş, onlardan bir qızı və bir oğlu rəhmətə getmişdi.<ref name="rooster"/> 10 yaşlı qızı avtombili vurduqdan sonra həyatını itirmişdir. Oğlu Rəmzi isə körpə yaşlarında vəfat etmişdir. Nizami oğlunun vəfatından sonra onun adını özünə şair təxəllüsü götürmüşdü.<ref name="rooster">{{cite web |title=Nizami Rəmzi evli ola-ola evlənibmiş… |url=https://www.azadliq.info/12446.html |website=www.azadliq.info |publisher=www.azadliq.info}}</ref> Ancaq Nizami Hicrandan da ayrılır.<ref name="ladies"/> Ayrılığa səbəb isə qadın qısqanclığı olur.<ref name="ladies"/> Üçüncü evliliyi özündən 23 yaş kiçik və "Meyxana" ansamblında [[Qanun (musiqi aləti)|qanun]] çalan Sevda adlı qadınla olub.<ref name="ladies"/> Onun bu cütlükdən Seyla adlı bir qızı olub.<ref name="ladies"/> [[Xızı]]da qastrolda olanda Nizami Rəmzi Sevdaya evlilik təklif edib.<ref name="ladies"/> Ailəsinin bütün etirazlarına məhəl qoymayan Sevda Nizamiyə qoşularaq qaçıb.<ref name="ladies">{{cite web |title=İlk dəfə qadınla duet oxuyan, xanımların sevimlisi olan yaraşıqlı meyxanaçı - Nizami Rəmzidən maraqlı faktlar |url=https://kulis.az/news/27851 |website=kulis.az |publisher=kulis.az |accessdate=28 mart 2020}}</ref> Xeyriyyəçilik ilə məşqul olmuşdur. [[Qax rayonu]]ndan gətirilmiş [[qızılquş]] saxlayırdı.<ref name="rooster"/> == Musiqi repertuarı == {{columns-list|4| * "Acı taleyim" * "Ah, neçə illərdi yalan görmüşəm" * "Altıağac" * "Ana" * "Bakı" * "Biləsən Vahid" * "Bu işdə var çoxlu fayda, qərdeşim" * "Can necə tərk eyləsin, ey can səni" * "Cavid deyib, ölmək yaşamaqdır" * "Dağlı balasıyam" * "Dilbərim" * "Elza" * "Erməni" * "Ey, ilahi" * "Əlvida" * "Gəl Bakıya, tutaq təzə qafiyə" * "Gəlin daha danışmayaq yalandan" * "Gəlin təbrik edək dəyirmanmızı" * "Görəsən dünyaya nöş gəlib insan?" * "Gözəldir hər yanı Azərbaycanın" feat. [[Kəbir Azəri]] * "Həyat əlvan olsun" * "Xalqımın düşmənləri" * "Xızı dağları" * "İradə" * "Kim əkdi, kim becərdi?" * "Lalə" * "Lay-lay Azərbaycan" * "Leyli və Məcnun" * "Mikayıl Müşfiq" * "Nəcibə" * "Neyləmişəm?" * "Novruz bayramı baharı gətirdi" * "Roddom" * "Sevgilim" * "Sən nə qoymusan, nəyi axtarırsan?" feat. [[Kəbir Azəri]] * "Sənsiz dünya" * "Simuzərim" * "Təhlükədə qoymarıq vətənimizi" * "Tutdur, tutumdur, belə tutdur, tutum" * "Vahid, nə gözəl yerdə məkan eyləmisən" * "Ürəyim" * "Yeri ala" * "Yox-yox Cəmalə yaxşıdır" * "Vəfa" }} == İrsi == 2013-cü ildə [[Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrı]]nda Nizami Rəmzinin 65 illik yubileyi keçirilib.<ref>{{cite web |title=Nizami Rəmzi işığına toplaşanlar |url=https://lent.az/news/114690 |website=lent.az |publisher=lent.az |accessdate=28 mart 2020 |archive-date=2020-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200328042440/https://lent.az/news/114690 |url-status=dead }}</ref> == Filmoqrafiya == * [[Qəzəlxan (film, 1991)]] == Maraqlı faktlar == * [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] [[Albert Aqarunov]]la dost olub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == === Kitabları === * Mahnılar, qəzəllər. Bakı, El-ALliance, 2003 * Ustad Nizami Rəmzidən meyxana ərməğanı. Bakı, Ecoprint, 2017 * Nizami Rəmzinin siyasi meyxanaları. Bakı, 2017 === Haqqında === * Gülbala Xudaverdioğlu. Nizami Rəmzi xatirələrdə. Bakı, Nurlan, 2004 [[Kateqoriya:Meyxanaçılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] cjzvwzfgfrchttmrcdx6xd5eubytisv 0 366879 6556702 6511301 2022-07-31T13:55:52Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Tarixi dövlət+VD |adı = Şəki dövləti |özünüadlandlrma = |status = Çarlıq |himn = |bayraq =RANI_COA.png |bayraq_haqqında = Rani bayrağı<ref name=Q20 group=qeyd/> |gerb = Şəkinin gerbi.jpg |gerb_haqqında = [[Şəki xanlarının sarayı]]nın tavanında [[Sfinks (yunan)|Sfinks]] təsviri<ref name=Q21 group=qeyd/>. |xəritə = Shaddadid.gif |xəritə_haqqında = Birləşmiş Şəki-Kaxeti (Hereti-Kaxeti) ərazisi gürcü mənbələrinə əsasən. Xəritədə birləşməyə qədərki Şəki-Kaxeti sərhəddi də göstərilir. |p1 = Qafqaz Albaniyası |flag_p1 = |p2 = |flag_p2 = |p3 = |flag_p3 = |p4 = |flag_p4 = |yarandı = ən geci VII əsrin ortaları |ləğv oldu = [[1117]] |s1 = Gürcüstan çarlığı |flag_s1 = BagrationCOA.JPG |s2 = Şirvanşahlar dövləti |flag_s2 = Shirvan.png |s3 = Hülakülər dövləti |flag_s3 = Flag_of_the_Ilkhanate.svg |s4 = |flag_s4 = |paytaxt = Xayzan, [[Şəki (əski)|Şəki]], [[Telavi]] (XI əsrin ikinci yarısında), [[Kiş (Şəki)|Kiş]] (XII əsrin əvvəllərindən) |şəhərlər = |dil = |valyuta = |əlavə_parametr = |parametrin_məzmunu = |sahəsi = |əhali = |idarəetmə_forması = [[Monarxiya]] |sülalə = [[mehranilər]], [[arevmanelilər]] |rəhbərlərin_titulu = ranlar çarı, yaxud Şəki hökmdarı |rəhbər1 = [[#Atrnerseh|Atrnerseh]] |hakimiyyət_ili1 = |rəhbərlərin_titulu2 = |rəhbər2 =[[#İşxan Əbu Əbdülmalik|İşxan Əbu Əbdülmalik]] |hakimiyyət_ili2 = |rəhbərlərin_titulu3 = |rəhbər3 = [[#Çariça Dinar|Dinar]] |hakimiyyət_ili3 = |rəhbərlərin_titulu4 = ranlar və kaxlar çarı, yaxud Şəki-Kaxeti hökmdarı |rəhbər4 = [[#Böyük Kvirike|Böyük Kvirike]] |hakimiyyət_ili4 = |rəhbərlərin_titulu5 = |rəhbər5 = [[#Qaqik|Qaqik]] |hakimiyyət_ili5 = |rəhbərlərin_titulu6 = |rəhbər6 = [[#I Axsartan|I Axsartan]] |hakimiyyət_ili6 = |rəhbərlərin_titulu7 = |rəhbər7 = [[#II Kvirike|II Kvirike]] |hakimiyyət_ili7 = |rəhbərlərin_titulu8 = |rəhbər8 = [[#II Axsartan|II Axsartan]] |hakimiyyət_ili8 = |rəhbərlərin_titulu9 = Kiş qalasının rəhbərləri |rəhbər9 = [[#1117-ci ildə Şəkinin müstəqilliyinə son qoyulması və bundan sonra Qriqol oğullarının (qriqolisdzelərin) Gürcüstanın ictimai-siyasi həyatında yeri|Asat Qriqol oğlu və Şot Qriqol oğlu]] |hakimiyyət_ili9 = |rəhbərlərin_titulu10 = |rəhbər10 = |hakimiyyət_ili10 = |rəhbərlərin_titulu11 = |rəhbər11 = |hakimiyyət_ili11 = |din = [[xristianlıq]], [[islam]] |əlavə_parametr1 = İndiki dövlətlər |parametrin_məzmunu1 = {{AZE}}<br>{{GEO}}<br>{{RUS}} |əlavə_parametr2 = |parametrin_məzmunu2 = |Etap1 = Hökmdarlığın meydana çıxması |Tarix1 = ən geci VII əsrin ortaları |İl1 = |Etap2 = [[III Baqrat]] tərəfindən tutuldu |Tarix2 = 1008; 1010-1014/1015 |İl2 = |Etap3 = Kaxeti ilə birləşdi |Tarix3 = ən geci 1032/1038-ci ildən |İl3 = |Etap4 = Kaxeti IV David tərəfindən tutuldu |Tarix4 = |İl4 = 1104 |Etap5 = Kiş qalası IV David tərəfindən tutuldu |Tarix5 = |İl5 = 1117 |Etap6 = |Tarix6 = |İl6 = |Etap7 = |Tarix7 = |İl7 = 1490 |əvvəl = Qafqaz Albaniyası |ə1 = |ə2 = |ə3 = |ə4 = |ə5 = |ə6 = |ə7 = |sonra = Gürcüstan çarlığı |son1 = Şirvanşahlar dövləti |son2 = Hülakülər dövləti |son3 = |son4 = |son5 = |son6 = |son7 = |qeyd = }} '''Şəki dövləti'''{{sfn|Mahmudov Y. M.|2005|p=22}}{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=2, 6, 8, 82, 89, 100, 197}}; '''Şəki məlikliyi'''{{sfn|Fərzəlibəyli Ş. F.|2003|p=7}}{{sfn|Azərbaycan tarixi, II cild|2007|p=269}}; '''Şəki şahlığı'''{{sfn|Şərifli M. X.|2013|p=75}}{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=28, 29, 30}}; '''Şəki çarlığı'''{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=99, 107, 108, 120, 121, 122, 125, 127, 129, 130, 131,}}<ref name=Q1 group=qeyd/> daha sonra [[Şəki hakimliyi]] və sonra [[Şəki xanlığı]]— indiki [[Azərbaycan Respublikası]] ərazisinin şimal-qərbində, [[Gürcüstan Respublikası]] ərazisinin şərqində və [[Rusiya Federasiyası]]nın [[Dağıstan Respublikası]] ərazisinin cənubunda ən geci VII əsrin ortalarından 1117-ci ilə qədər mövcud olmuş dövlət. Mənbələrdə ilk olaraq ərəblərin VII əsrin ortalarında Cənubi Qafqaza etdikləri yürüşlərindən bəhs edilərkən adı çəkilir. Gürcü mənbələrinə əsasən Şəkidə [[VIII əsr]]in ortalarında knyazlıq formalaşmış, [[IX əsr]]in əvvəlləri üçün bu çarlığa çevrilmişdir. [[Alban ölkəsinin tarixi|“Albaniya tarixi”ndə]] isə Şəki hökmdarlığının mövcud olması ilk dəfə yalnız IХ əsrin ortaları üçün xatırlanır {{Bax|#Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər|green}}. IХ əvvəllərində Şəki hökmdarı [[Qriqor Hammam]]ın oğlu Atrnerseh, həmin əsrin ortalarında Atrnersehin oğlu İşxan Əbu Əbdülmalik olmuşdur. XI əsrin onuncu illərinin əvvəlləri üçün isə mənbələrdə çariça [[Dinar (çariça)|Dinar]]ın adı çəkilir. Dinar Atrnersehin arvadı və İşxan Əbu Əbdülmalikin anası idi, XI əsrin onuncu illərində onun 90-dan çox yaşı olmalı idi. XI əsrin birinci rübündə Şəki iki dəfə gürcü çarı [[III Baqrat]] (1008–1014/15) tərəfindən tutulmuş, onun ölümündən sonra (1014/15) isə müstəqilliyi bərpa olmuş, az sonra – XI əsrin otuzuncu illərinin əvvəllərindən geç olmayaraq [[Kaxeti]] ilə birləşmişdir. Bu gürcü mənbələrində “''Hereti-Kaxeti''”, yaxud “''Kaxeti''”, digər mənbələrdə isə əvvəlki kimi yenə də “''Şəki''” yaxud, “''Albaniya''”, adlanmış, hökmdarları isə artıq “''ranların və kaxların çarı''” titulunu daşımışdır<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=41}} {{oq|ru|Официальная титулатура правителя этого новообразованного царства, которого летопись обычно упоминает как «царя кахов» или «царя Кахети», была – «царь ранов и кахов» .}}</ref>. Birləşməyə qədər isə Şəki hökmdarlarının titulu “''ranların çarı''”<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=42}} {{oq|ru|Таким образом, официальным титулом царя Эрети, по древнегрузинским источникам был «царь ранов».}}</ref>, yəni “''albanların çarı''” olmuşdur. Birləşmə 1104-cü ilə qədər – gürcü çarı [[IV David]] tərəfindən Kaxetinin tutulmasına qədər davamlı olmuş, birləşmiş dövlətin birinci hökmdarı Böyük Kvirikedən sonra onun bacısının oğlu, nəvəsi, nəticəsi və ən nəhayətdə kötücəsi hakimiyyətdə bir-birlərini əvəz etmişlər. 1117-ci ildə isə IV David Şəkinin yerli knyazı Qriqolun Asat və Şot adlı iki oğlunun sığındığı Kiş qalasını da tutaraq Şəki dövlətinin müstəqilliyinə son qoydu. Bundan sonra gürcü çarlarının rəsmi, yaxud qeyri-rəsmi titulları sırasına “''ranların çarı''”, yaxud “''Şəki çarı''” titulu da əlavə olundu. 1117-ci ildə Şəkinin müstəqilliyi uğrunda Kiş qalasının müdafiəsinə başçılıq etmiş Asat Qriqol oğlunun oğlu Qriqol Asat oğlu isə 61 il sonra 1178-ci ildə Şəkidə mərkəzi hakimiyyətə qarşı baş vermiş üsyanın rəhbərlərindən biri olmuş, onun oğlu Asat [[Böyük Tamara|çariça Tamaranın]] (1184-1213) dövründə əvvəlcə Hereti eristavı, sonra ali orqanın üzvü olmuş, Asatın oğlu Qriqol isə atasından sonra Hereti eristavı vəzifəsini tutmuşdur. XIII əsrin birinci rübündə Şəki ərazisi [[Şirvanşahlar dövləti]]nin, daha sonra – XIV əsrin əvvəllərində isə ayrıca vilayət kimi [[Hülakülər dövləti]]nin Azərbaycan adlı bölgəsinin tərkibində idi<ref>{{Harvnb|Рашид ад-Дин.|1971|p=42}} {{oq|ru|Азербайджан — с вилайетами и со следующими наибствами — 1040 федданов: * З.нуз.ф (Зунуз?) — 30 федданов; * Меренд — 20 федданов; * Хой — 30 федданов; * Салмас — 20 федданов; * Михран-Руд — 20 федданов; * Хишт-Руд — 30 федданов; * Гарм-Руд — 20 федданов; * Мерага — 50 федданов; * Ардебиль — 50 федданов; * Ахар — 30 федданов; * Серав — 50 федданов; * Вилайет Пишкин — 50 федданов; * Нахичеван — 100 федданов; * Вилайеты Карабаг, Муган, Арран и '''Шеки''' — 300 федданов; * К.рби — 50 федданов; * Армения — 50 федданов; * Арунк Дул — 30 федданов; * Сард Руд — 30 федданов; * Уджан 20 федданов; * Халхал — 30 федданов; * Шахруд — 30 федданов.}}</ref>. XIV əsrin son rübündə isə Şəkinin müstəqilliyi bərpa olunmuş, 1117-ci ildə ləğv edilmiş Şəki dövlətinin yerində [[Şəki hökmdarlığı]] meydana çıxmışdır. ==Adlanması== Müasir gürcü tarixçilərindən [[David Musxeleşvili]] hesab edir ki, ərəb mənbələrində adı çəkilən Şəki çarlığı, gürcü mənbələrində Hereti, erməni və Bizans mənbələrində isə Albaniya çarlığı kimi göstərilir. David Musxeleşviliyə görə gürcülər bu dövləti ən yaxın qonşularının, qədim [[Qafqaz Albaniyası|alban]] tayfalarından biri olan herlərin adı ilə, ərəblər bu dövləti paytaxtı {{abbr|Şəki|XVIII əsrin ortalarına qədər Nuxa - indiki Şəki şəhərinin yaxınlığında mövcud olmuş şəhər|Şəki (əski)|3}} şəhərinin adı ilə, ermənilər və bizanslılar isə onu bu yerdə daha əvvəl mövcud olmuş Albaniya çarlığının adı ilə tanıyırmışlar<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=38}}{{oq|ru|Названия этого царства грузины производили от имени ближайших их соседей, древнеалванского племени эров, арабы − от имени столицы, г. Шаки. Армяне же и византийцы назвали его так потому, что оно возникло територии бывшаго Алванского царсва.}}</ref>. David Musxeleşvili bununla yanaşı olaraq həm də qeyd edir ki, nədənsə, “[[Kartlis tsxovreba]]”da da «''bəzən “Hereti” termininin əvəzinə “Şəki” termini işlədilir''»<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=37}}{{oq|ru|Интересно отметить, что грузинские источники также употребляют иногда термин Шаки (КЦ, I, 383) вместо термина Эрети (ЛЦ, I, 383).}}</ref>; ''«gürcü mənbələrində X əsrə qədər Hereti knyazlığı barədə heç bir məlumat yoxdur»''<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=36}}{{oq|ru|До Х века никаких сведений об Эретском княжестве в грузинских источниках мы не встречаем.}}</ref>. ===“Şəki” adı “Kartlis tsxovreba”da=== Şəki dövləti tarixinin öyrənilməsi üçün ən əhəmiyyətli ilkin mənbə rolunu oynayan və XIV əsrə qədərki tarixi hadisələrdən bəhs edən “Qədim Kartlis tsxovreba” müxtəlif dövrlərdə, ayrı-ayrı müəlliflər tərəfindən yazılmış, bir-birini tamamlayan 10 məqalədən ibarətdir; XV—XVII əsrlərə aid redaktə variantları var, son redaktəsi isə XVIII əsrdə edilib. “Qədim Kartlis tsxovreba”da yer adı kimi “Şəki” sözünə yalnız 1 dəfə – XI əsr müəllifi Cauanşer Cauanşerianinin qələmə aldığı “Vaxtanq Qorqasalın həyatı” adlı məqalədə, “''Şakix''” şəklində təsadüf edilir{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=112}}; 1 yerdə – XI əsr gürcü tarixçisi {{link-interwiki|az=Sumbat Davitisdze|az_mətn=Sumbat Davitisdzenin|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Sumbat Davitis Dze}} “Baqrationilərin tarixi və hekayəsi”ndə isə etnos adı kimi “şaklar” sözü işlədilir{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=229}}. Bunlar istisna olmaqla “Qədim Kartlis tsxovreba”da Şəki ərazisi “Hereti”, Şəki əhalisi isə “herlər” adı ilə təqdim olunur. ==Tarixi== ===Şəkinin adı çəkilən ilk tarixi hadisələr və Şəkidən çıxmış Albaniya katolikosları=== {{Şəkillər sırası|e1=400|Kishchurchsideview.JPG|mətn= ''Kiş kilsəsi. [[Alban ölkəsinin tarixi|“Albaniya tarixi”nə]] görə hələ I əsrdə həvari [[Müqəddəs Yelisey|Yelisey]] Giş kəndində [[kilsə]] tikmişdir. Bundan üç əsr sonra [[Mesrop Maştots]] (361/362 - 440) bir müddət bu kənddə [[missionerlik]] fəaliyyəti ilə məşğul olmuş, gedərkən, şagirdlərindən birinə müqəddəs xaçın zərrəciyini vermişdir. Mesropun getməsindən sonra onun şagirdləri basqına məruz qalmış və öldürülmüşlər. Kənd əhalisi isə öldürülənlərin qəbri üzərində dördbucaqlı sövmə tikir. Daha üç əsr keçəndən sonra [[Cavanşir]]in (616-681) qardaşı [[Varaz Peroz]] həmin sövməni təmir etmək istəyir, lakin günbəzini sökə bilmir. Varaz Perozdan sonra, əvvəl Şəki yepiskopu, 683-689-cu illərdə isə Albaniya katolikosu olmuş [[Katolikos Yeliazar|Yeliazar]] sövmənin günbəzini sökür və Mesropun gətirdiyi müqəddəs xaç zərrəciyini tapır.'' |align=left|color=#E0D0D0}} IX əsr ərəb tarixçisi [[əl-Bəlazuri]] VI əsrdə baş vermiş hadisələrdən bəhs edərkən, göstərir ki İran şahı [[I Xosrov Ənuşirəvan]] öz hakimiyyəti dövründə (531-579) «''Arran torpağında {{abbr|“'''Şəkkən'''”|Şəki|0}}, {{abbr|Kəmibəran|Kambisena|2}} qapılarını və Dudaniyyə qapılarını saldırdı''»{{sfn|əl-Bəlazuri|2005|p=106}}. Bu Şəkinin adı çəkilən ilk iki tarixi hadisələrdən biridir<ref name=Q2 group=qeyd/>. Şəkinin adı çəkilən ikinci ilk tarixi hadisə isə erməni katolikosu [[II İovannes]]in öz katolikosluğu dövründə – 557-574-ci illərdə, Albaniya katolikosu [[Katolikos Abbas|Abbasa]] (551-595) ünvanladığı məktubunda Şəki yepiskopu [[Ambakum]]un da adını çəkməsidir<ref>{{Harvnb|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=130}}{{oq|ru|Mənim xeyirxah, ədalətli, Allahsevər və sevimli qardaş və peşə yoldaşlarıma – Albaniya katolikosu cənab Abbasa, bahalat yepiskopu Moiseye, Qələbə yepiskopu Qriqora, Amaras yepiskopu Hromrika, Balasakan (Beyləqan) yepiskopu Trimoteye, '''Şəki yepiskopu Ambakuma''', Girdiman yepiskopu Yovhankaya Böyük Konqmank yepiskopu Qevonda – ermənilər katolikosu İovannes, Taron yepiskopu Abraham, çar iqamətgahının yepiskopu Qriqor, Tayk yepiskopu Stepannos, Orxorunik yepiskopu Maştos, Vənənd yepiskopu Givt, Assuriya yepiskopu Abdişo, Amatunilərin yepiskopu Rap, Rştunilərin yepiskopu Kristofor, Mokk yepiskopu Sekundos və bütün qalan erməni yepiskoplarından salam və ehtiram!...}}</ref>. Məktubdan aydın olur ki, artıq 557-574-cü illər arasında Alban kilsəsinin tabeliyində olan 8 yepiskopluqdan birinin adı Şəki imiş və Şəki yepiskopun adı isə Ambakum imiş. Bundan sonra “Albaniya tarixi”ndə daha bir Şəki yepiskopunun – [[Katolikos Yeliazar|Yeliazarın]]<ref name=Q3 group=qeyd/>, və bir də Şəkidə kiçik keşiş olmuş [[Katolikos Mikayıl|Mikayılın]] adları göstərilir. Bunlardan birincisi 683-689-cu illərdə, ikincisi isə 707-744-cü illərdə Albaniya katolikosu idi və hər ikisi katolikos kürsüsünə əyləşənə qədər Şəkidə dini fəaliyyətlə məşğul olmuşlar. Adları çəkilənlərdən sonra Albaniya katolikos kürsüsü hələ 1000 il mövcud olsa da bu kürsüdə Şəkidən bir nəfər belə oturmamışdır, o cümlədən, Albaniya katolikosuna tabe olan sonrakı Şəki yepiskop və keşişlərinin adları da məlum deyil. ===Şəkinin adının ilk dəfə vilayət kimi çəkilməsi=== “Albaniya tarixi”ndə Şəkinin vilayət, yaxud şəhər olması ilə bağlı heç bir qeyd yoxdur. Əvəzində isə VII əsr erməni müəllifi [[Ananiya Şiraklı]] “[[Aşxaratsuyts]]”da Şəkini [[Qafqaz Albaniyası]]nın bir vilayəti olaraq göstərir<ref>{{Harvnb|Армянская География|1877|p=}} {{oq|ru|Албания заключает в себе следующие провинции: 1. Иехни, 2. Бех, 3. Камбечан, 4. '''Шаке''', 5. Востани-Марцпан, 6. Дашти-Баласакан.}}</ref>. O cümlədən, VIII əsr erməni tarixçisi {{link-interwiki|az=Gevond|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Гевонд}} da Şəkinin adını vilayət adı kimi çəkir – o, VII əsrin sonlarında Cənubi Qafqazda xəzərlərin hücumuna məruz qalmış vilayətlərin adlarını sadalayarkən, Şəkinin adını da göstərir və bu vilayətin Albaniya vilayəti olduğunu qeyd edir<ref>{{Harvnb|Гевонд|1862|p=}}{{oq|ru|Собрав сильное войско, Хаган поручив его полководцу своему, Ражу-Тархану, из поколения Хатирлитбера, и отправил на страну нашу, находившуюся под управлением Езида. Рассыпавшись по северной стороне большой реки Куры, Хазары овладели многими областями: Хеджар, Kaгa, Остани, Марзпаньян, Габанд, Гегаву, '''Шаке''', Биес, Хени, Камбехчан, Хозмас — все области агванские.}}</ref>. === Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər === {{Azərbaycan tarixi}} Şəkinin Albaniyanın bir vilayətindən, müstəqil bir hökmdarlığa çevrilməsi mənbələrdə ilk olaraq VII əsrin ortalarında baş vermiş bəzi tarixi hadisələrin təsvirində göstərilir. Məsələn, Bəlazuri yazır ki, [[Osman ibn Əffan]]ın xəlifəliyi zamanı (644–656) [[Salman ibn Rəbiə]]nin komandanlığı altında Qafqaz Albaniyasına gələn ərəblər [[Kür çayı]]nı keçərək [[Çuxur Qəbələ|Qəbələ]]ni tutmuş, sonra isə {{abbr|“'''''Şəkkən'''''”|Şəki|0}} və {{abbr|“''Kəmibəran''”|Kambisena|0}} hökmdarları ilə vergi ödəmələri şərti ilə müqavilə bağlamışdırlar{{sfn|əl-Bəlazuri|2005|p=113}}. Gürcü mənbələrinə görə isə VIII əsrin ortalarında keçmiş gürcü eristavlığı Heretinin, yəni qədim alban kantonu Şəkinin yerində, Hereti knyazlığı formalaşmış, daha sonra bu çarlığa çevrilmişdir<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=66}}{{oq|ru|Второй этап иверо-алванских политических взаимоотношений заканчивается к средине VIII века, когда образовалось феодальное княжество (позднее – царство) Эрети, которое включало в себя, кроме территории бывшего эриставства Эрети, также древнеалванский кантон Шаки}}</ref>. Başqa sözlə, VI əsrdə Iberiya çarı [[I Vaxtanq|Vaxtanq Qorqasali]] (440–502) öz çarlığının ərazisinə qatdığı qədim alban çarlığının bəzi kantonlarından ibarət Hereti eristavlığını təsis etmiş{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=66}}, Kaxeti çarı {{link-interwiki|az=Müqəddəs Arçil|az_mətn=Arçilin|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Archil of Kakheti}} hakimiyyəti dövründə – 736–786-cı illərdə isə onun himayəsi altında {{link-interwiki|az=Taron|az_mətn=Tarondan|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Тарон}} Şəki vilayətinə köçmüş üç qardaş<ref>{{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=112}}{{oq|ru|Усилились сарацины на земле Рана. Завоевали Газир и Армению. А Маслама воевал с греками. Племянники же Адарнасе Слепого, трое братьев, что выжгли глаза брату отца своего, прибыли из Тарона в Шаких и обосновались там по велению Арчила, ибо все пределы Кавказа до Рана были обезлюдены. Эрети же и Кахети спаслись из-за обилия лесов. И утвердились трое братьев там до самой Гулгулы..}}</ref><ref name=Q4 group=qeyd/> Arçilin özünün (786) və oğlunun ölümündən (807) sonra vilayətin müstəqilliyinə nail olmuş və çar adlanmışdırlar{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=35, 36}}. Şəkiyə köçmüş üç qardaşın, yaxud onların nəslindən olması ehtimal edilən sonrakı Şəki hökmdarlarının genealogiyası bir qədər mübahisəlidir; bir sıra tədqiqatçılar onları Baqratilərdən, digərləri isə Mehranilərdən, yaxud Mehranilərin sələflərindən hesab edirlər<ref>{{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 2. Эрети|1988|p=}}{{oq|ru|Вопрос о генеалогии поселившихся в Шаки (Эрети) трех братьев и связях последующих эретских князей с ними вызывает разногласия между исследователями. Ряд исследователей относят их к Багратидам ( Минорский, Туманов, Бердзенишвили, Папуашвили, Мусхелишвили), другая – к Михранидам или их предшественникам (Броссе, Довсет, Буниятов и др.). Обзор источников и литературы по данному вопросу см.: Папуашвили Т. Г. Из политической истории Эрети, с. 64—68. }}</ref>. "Alban ölkəsinin tarixi"ndə isə Şəkidə hökmdarlığının mövcud olması faktı bir qədər də gec, yalnız IX əsrin ortaları üçün, özü də ötəri olaraq tanınır: təxminən, 820–853 arasında Albaniya katolikosu olan [[Katolikos IV Davud|Davudun]] həmdövrü olmuş hansısa Şəki hökmdarından bəhs edilir, amma adı çəkilmir<ref> {{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=37}}{{oq|ru|Мовсес Каланкатваци в первой четверти IХ века упоминает некоего “владителя Шаки”.}}</ref><ref>{{Harvnb|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=341}}{{oq|ru|Katolikos [[Katolikos III Moisey|Movses]] yarım il kürsüdə oturdu. [[Katolikos IV Davud|Katolikos Davud]] iyirmi səkkiz il kürsüdə oturdu. O, Qəbələ yepiskopluğundan seçilmişdi. O, '''Şəki hökmdarının''' qanunsuz nikahına xeyir-dua vermişdi.}}</ref>. ==== Ərəblərə qarşı üsyan ==== XI əsrin son rübünün əvvəlində naməlum müəllif tərəfindən yazılmış "Tarix-i əl-Bab"a görə xəlifə [[Məmun]] (813–833) [[Xalid ibn Yəzid əş-Şeybani]]ni Azərbaycan, Arran və Ermənistana vali göndərdiyi zaman Şəki əhalisi üsyan qaldırmış və onun nümayəndəsini (amilini) öldürmüşdür. {{sitat2|Xalid onlara qarşı hərəkət etdi, baxmayaraq ki onlar Xalidə gecə vaxtı hücum etdilər, Xalid onları məğlubiyyətə uğratdı və onlardan çoxunu öldürdü. Onlar sülh təklif etdilər, Xalid onlarla ildə 500 min dirhəm ödəmələri şərti ilə sülhə razılaşdı və girov adamlar götürüb getdi{{sfn|Минорский В. Ф.|1963|p=}}<ref name=Q5 group=qeyd/>.}} Hadisənin təsvirində Şəki hökmdarının adı çəkilməsə də, fəaliyyəti qabarıq şəkildə hiss edilir. Aydındır ki, Xalidlə sülh bağlayan və ona ildə 500 min dirhəm ödəməyə boyun olan Şəki ağsaqqalları yox, hansısa Şəki hökmdarı ola bilərdi. ==== Səhl ibn Sunbat, yaxud Müaviyə ibn Səhl (?) ==== "Alban ölkəsinin tarixi"ndə ({{Harvnb|Мовсес Каланкатуаци.|1985|p=}}) Səhl ibn Sunbat haqqında və ona aid ola biləcək yalnız aşağıdakı məlumatlar var: * Səhl ibn Sunbatın knyaz titulu daşıması; * Səhl ibn Sunbatın "böyük knyaz" və "igid" olması; * Səhl ibn Sunbatın Zərmihr padşah nəslindən olan knyaz Eranşahik Smbatın oğlu olması; * Səhl ibn Sunbatın qardaşlarının olması və döyüşə qardaşları ilə birlikdə getməsi; * Səhl ibn Sunbatın 821/22-ci ildə Bərdədən çıxıb Amaras vilayətini qarət edən, min nəfərə qədər əsir alıb Mets İranika yeparxiyasına aid Şikarkar məntəqəsində möhkəmlənən ərəblərə öz qardaşları və öz qoşunu ilə səhərçağı hücum edərək əsirləri azad etməsi, ərəblərdən çoxunu qılıncdan keçirərək qalanını qaçırtması; * 837/838-ci ildə Bağdaddan Albaniyaya gələn onikiminlik ərəb süvari qoşununu məğlub etməsi; * 837/838-ci ildə [[Babək|Babəyi]] tutub ərəblərə təslim etməsi, əvəzində isə xəlifə tərəfindən "Erməniyə, İberiya və Albaniya" üzərində ali hakimiyyətin ona verilməsi; * Qelam havarını zəbt etmiş Sünik hakıminin [[Hayk]] (Haykazuni<ref name=Q6 group=qeyd/>) nəslindən olması və onun da adının Səhl olması<ref name=Q7 group=qeyd/>; * Səhl ibn Sunbatın Babəyi ərəblərə təslim etməsindən cəmi 1 il sonra "Erməniyə, İberiya və Albaniya" hakiminin "hökmdarlar ağası" [[Hovannes]]in olması. Ərəb mənbələri Səhl ibn Sunbat haqqında "Alban ölkəsinin tarixi"ndəki məlumatları təsdiqlənməklə yanaşı, həm də Səhl haqqında daha ətraflı əlavə məlumatlar verir. Ən əhəmiyyətli məlumatlar aşağıdakılardır: * Səhlin iştirak etdiyi Babəkin tutulma səhnəsi daha geniş təsvir edilir; * Səhlin Kazac adlı şəhərin sahibi olması və Babəklə bu şəhərdə qarşılaşması; * 837-ci ildə Araz boyunca uzanan torpaqların Səhl ibn Sunbata məxsus olması; * Səhl ibn Sunbatın Babəyi təslim etməsi müqabilində xəlifədən "batriklərin başçısı" titulu və xeyli pul alması; * O cümlədən, Səhlin oğlu [[Müaviyə ibn Səhl|Müaviyə]]yə Babəkin qardaşını ərəblərə təslim etdiyi üçün də mükafat verilməsi; * Səhlin daha əvvəl – 835-ci ildə, həqiqətən də ərəblərə qarşı vuruşması və qalib gəlməsi; * "Alban ölkəsinin tarixi"ndən fərqli olaraq, Səhl ibn Sunbatın həm də "əl-Ərməni" kimi təqdim edilməsi. "Alban ölkəsinin tarixi"ndə Səhl ibn Sunbatın əcdadı kimi təqdim edilən Zərmihr bütün tədqiqatçılar tərəfindən vaxtilə, mehrani Vardanın arşak xanədanından 60 nəfəri nahara dəvət edərək, onlara "zəhərli çörək" verib hamısını məhv edərkən sağ buraxdığı yeganə nümayəndənin adı hesab edilir. Lakin unutmaq olmaz ki, "Alban ölkəsinin tarixi"ndə padşah nəslindən olan daha bir Zərmehrin də adı çəkilir: Deyləm hakiminin oğlu Zərmehr-e Varaz Kürdəkeyan, – o, qardaşı Məhəmməd-e Şiruyan ilə birlikdə Albaniyada Albaniya çarının bağışladığı torpaqlarda məskunlaşmışdı{{sfn|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=296, 300}}, 703–705-ci illər arasında baş tutmuş Bərdə kilsə qrultayında iştirak etmişdir. Səhl ibn Sunbata xəlifə tərəfindən "Erməniyyə, İberiya və Albaniya üzərində" ali hakimiyyətin verilməsini göstərən "Alban ölkəsinin tarixi"ndə, cəmi 1 il sonra adı çəkilən 3 ölkə hakiminin artıq "hökmdarlar ağası" Hovannesin olması qeyd edilir. Bundan sonra tarix səhnəsində uzun müddət Səhl ibn Sunbatın adına təsadüf olunmur. Yalnız X əsrin ikinci yarısı – X əvvəllərində yaşamış erməni tarixçisi [[Tovma Artsruni]], 980-ci ildə yazmağa başladığı əsərində Səhl ibn Smbatın 854-cü ildə [[Xaçın knyazlığı|Xaçın]] hakimi [[Atrnerseh]] və [[Artsak]]dakı [[Ktiş qalası|Ktiş]] hakimi [[Yesai Əbu Musa|Yesai əbu Musa]] ilə birlikdə ərəb sərkərdəsi [[Buğa əl-Kəbir]] tərəfindən tutularaq [[Xilafət]]in paytaxtına aparıldığını yazır<ref>{{Harvnb|Dowsett C.|1957|p=463}}{{oq|en|Among theprisoners captured by Boga al Kabir in 854 John Catalicos and Tovma Arcrunimention three Albanian princes: Atrnerseh, lord of Xacen, Sahl son of Smbat, lord of Sake, and Esay Abu Muse, lord of Ktis in Arcax..}}</ref>. Lakin eyni hadisə barədə məlumat verən ərəb mənbəsi Samirəyə göndərilənlərin adları arasında Səhlin yox, oğlunun – Arran patriki Müəvviyə İbn Səhl, ibn Sunbatın adını çəkir{{sfn|Ибн-ал-Асир|1940|p=}}. Mümkündüqr ki, Tovma Artsruni mətndə Müəvviyənin adını buraxmış, əvəzində mətndə yalnız Müəvviyənin atasının adı qalmışdır; əgər belədirsə, deməli, Tovma Artsruninin Şəki hakimi kimi təqdim etdiyi şəxs, [[İbn əl-Əsir]]də Arran batriki kimi göstərilir; Səhl ibn Sunbat isə Babəyi ərəblərə təslim edəndən 1 il sonra artıq həyatda olmamışdır. Tarixi mənbələrdə Səhl ibn Sunbat haqqında olan məlumatlar yalnız onun [[Araz çayı]] ətrafındaki fəaliyyəti ilə bağlı olmaqla məhdudlaşsa da, Tovma Artsruninin Səhl ibn Sunbatı birdən-birə Şəki hakimi kimi təqdim etməsi həqiqətən də mübahisə doğurur. Lakin bir çox tədqiqatçılar bunu ciddi qəbul edirlər. O cümlədən, [[Vladimir Minorski]] də Şəki vilayəti hüdudlarının Sunbatman adlı qalada qurtarmasının və bu qalanın adının da "Sunbat evi" mənasını daşımasının birbaşa Səhl ibn Sunbatla əlaqəli ola biləcəyini əsas götürərək, Tovma Artsruninin yazdığını – yəni Səhl ibn Sunbatın Şəki hakimi olmasını ciddi qəbul edir<ref>{{Harvnb|Minorsky V.|1953|p=506}}{{oq|en|The exact origin of Sahl 4 is not explicitly stated. Thomas Artsruni, III,_§ 11, calls him ruler of Shak'e,5 and we must remember that the Hudud al-'Alam, after having spoken of Shakkl, refers (§ 36, 32) to ' Sunbatman, a town at the farther end of Shakki, with a strong fortress '. The name Sunbat-mdn means' Sunbat's house ' and is likely to refer to the home of Sahl's ancestors.}}</ref>. {{əsas|Səhl ibn Sunbat}} {{əsas|Müaviyə ibn Səhl}} ==== Mehranilər sülaləsinin hakimiyyət dövrü ==== "Albaniya tarixi" görə isə 886-cı ildə "mömin knyaz Hammam" tənəzzül etmiş Albaniya çarlığını bərpa etmişdir. Qriqori Hammamın Mehranilər sülaləsinin davamçısı olması aşağıdakı nəsil şəcərəsindən aydın görünür: {{Bax|#Mehranilərin, o cümlədən, Qriqori Hammamın nəsil şəcərəsi|green}} Qriqor Hammamın bərpa etdiyi Albaniya çarlığına Kürün sol sahilindəki ərazilərin, o cümlədən, Şəkinin də daxil olub-olmaması barədə mənbələrdə konkret heç nə deyilmir<ref name=Q22 group=qeyd/>. Yalnız məlumdur ki, Hammamın əvvəlcə oğlu, sonra isə nəvəsi X əsrdə Şəkidə hakimiyyətdə olmuşdur. ===== Atrnerseh ===== '''906/907-ci il tarixli Tatev monastırının mülki haqqında sənəddə adının çəkilməsi.''' [[Stepanos Orbelyan]]ın "Sünik vilayətinin tarixi"ndə Atrnersehin Albaniya knyazları Saak və Qriqor Yesaye ilə birlikdə və Albaniya katolikosu [[Katolikos II Simeon|Simeonun]] (902–923) iştirakı ilə 906/907-ci ildə təsdiq etdiyi [[Tatev monastırı]]nın mülki haqqında sənəddən bəhs edilir{{sfn|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=378}}. {{Yer xəritəsi+|Gürcüstan|width=400|float=left||caption=Abxaz çarı III Konistantinin 906-cı il yürüşü ilə bağlı mənbələrdə adı çəkilən bəzi yerlər müasir Gürcüstan xəritəsində|places= {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan|lat_deg=41|lat_min=42|lon_deg=45|lon_min=49|mark=Bild.gif|marksize=18|label_size=120|label=Vecini<br>qalası}} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan|lat_deg=42|lat_min=03|lon_deg=45|lon_min=37|mark =Set01-church1.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Alaverdi monastırı|Alavedi]]}} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan|lat_deg=41|lat_min=50|lon_deg=44|lon_min=44|mark =Set01-church1.svg|marksize=22||label_size=100|label=Cvari}} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan|lat_deg=42|lat_min=08|lon_deg=44|lon_min=6|mark =|marksize=6||label_size=80|label=Bredza}} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan|lat_deg=42|lat_min=14|lon_deg=44|lon_min=02|mark =|marksize=6||label_size=80|label=Eredvi}} }} '''906-cı il hadisələrində "heretilərin çarı", yaxud "patrik Adarnerse".''' 906-cı ildə Abxaz çarı {{link-interwiki|az=III Konstantin, abxaz çarı|az_mətn=III Konstantin|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Constantine III of Abkhazia}} və Kaxeti xorepiskopu<ref name=Q8 group=qeyd/> {{link-interwiki|az=I Kvirike|az_mətn=|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Kvirike I of Kakheti}} Şəki ərazisinə daxil olaraq Vecini qalasını mühasirəyə aldılar. Vecini qalası Şəkinin Kaxeti ilə sərhəddəki ilk qalalarından biri hesab olunurdu; {{Bax|#Tarixi coğrafiyası|green}} Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsində göstərilir ki, 906-cı ilin yayında abxaz çarı III Konstantin {{sitat|Heretiyə daxil oldu, heretililərin çarını qaçmağa məcbur etdi, oradan sülhlə geri döndü, [[Alaverdi monastırı|Alavedidə]] ibadət etdi, {{link-interwiki|az=Bredza|az_mətn=Bredzada|başqa_dil=ce|başqa_dildə_başlıq=Бредза}} gecələdi, bir daha qalxdı və Vecini qalasını dağıtdı{{sfn|Гунба М. М. |2012|}}.}} Bu hadisə "Kartli salnaməsi"ndə ("Matiane kartlisay"da) aşağıdakı şəkildə təsvir edilir: {{sitat2|Xorepiskop Kvirike abxaz çarı Kostantini çağırdı; Heretiyə daxil oldular və Vecini qalasını mühasirə etdilər. Abxaz çarı yuxarı tərəfdən, Kvirike isə aşağıdan qalaya doğru hərəkət etdi. Az qalmışdı ki qalanı ələ keçirələr, onda patrik Adarnerse gəldi, cümə günü [[Cvari monastırı|Cvaridə]] sülh bağladılar; (Adarnerse) abxaz çarına Arişi və Qavazanini, Kvirikeyə isə Orçobini verdi. Barışıqdan sonra geri döndülər. Abxaz çarı Kostanti Alaverdiyə gedib {{link-interwiki|az=Müqəddəs Georgi|az_mətn=Müqəddəs Georgiyə|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Георгий Победоносец}} dua etdi və onun [[ikona]]sını qızıla tutdu{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=144}}.}} <center><gallery mode=packed heights= "250px" widths= "450px" > Fayl:JvariAugust2008.jpg|[[Cvari monastırı]] – 906-cı ildə burada Şəki hökmdarı Atrnerseh ilə abxaz çarı III Konistantin və Kaxeti xorepiskopu I Kvirike arasında barışıq əldə olunmuşdur. Vejini tower, Georgia.jpg|[[Vecini]] kəndinin yaxınlığında qüllə. Alaverdi (4).jpg|[[Alaverdi monastırı]] — ХI əsrdə [[Böyük Kvirike]] köhnə Müqəddəs Georgi kilsəsinin yerində tikdirmişdir. Hansı ki 906-cı ildə abxaz çarı III Konistantin Şəkidən sülhlə geri döndükdən sonra həmin Müqəddəs Georgi kilsəsində dini ayinləri icra etmiş, sabahı gün Vecini qalasını yola düşüb, Vecini qalasını dağıtdırmışdır. </gallery></center> '''909-cu il hadisələrində "Albaniya çarı Atrnerseh"'''. Erməni katolikosu və tarixçisi {{link-interwiki|az=Ovanes Drasxanakertli|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ованес Драсханакертци}} müəllifi olduğu "Ermənistan tarixi"ndə Albaniya çarı Atrnersehin adını çəkir; Ovanes Drasxanakertli 909-cu ilin yayında Ermənistandan baş götürüb "Qafqazın şimal-şərqinə" – Albaniya knyazı Saakın (Sevedanın) və Albaniya çarı Atrnersexin yanına qaçmışdır<ref>{{Harvnb|Иованнес Драсханакертци.|1986|p=}}{{oq|ru|И так как злые набежники коварных поработителей продолжали наводнять нашу страну, поэтому я, повелением господа скитаясь из города в город, прибыл в край Восточный – Алванк к великому ишхану Сааку и к царю их Атрнерсеху, что на северо-востоке Кавказа, ибо и они из нашего народа и паства пажити нашей. }}</ref>. '''Xayzan şəhərindəki "çar Adzarnarse". '''X əsr ərəb müəllifi [[İbn Rüstə]]nin yazılma tarixi ən geci 930-cu il hesab olunan əsərində göstərilir ki, {{Sitat2|({{link-interwiki|az=Sərir|az_mətn=Sərir|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Серир}}) hökmdarının qalasının sağından uca dağlar və sıx meşəliklər arasında yol uzanır. Bu yol ilə 12 mərhələyə Xayzan adlı şəhərə yetişmək olar. Bu şəhərdə Adzarnarse adlanan çar var, o, üç dinə sitayiş edir – cümə günü müsəlmanlarla, şənbə günü yəhudilərlə, bazar günü isə xristianlarla ibadət edir. Hər kimsə, kimə çar olmaq nəsib olsa, qərar verir: «Bu dinlərin bütün tərəfdarları başqalarını öz dininə dəvət edir və hər biri hesab edir ki, məhz, o haqq yolundadır, onun sitayiş etmədiyi din isə yalandır; mən isə bütün dinlərə sitayiş edirəm, deməli bütün dinləri doğru hesab edirəm<ref>{{Harvnb|Ибн Рустэ.|1903|p=}}{{oq|ru|По правую сторону крепости тянется дорога из этой крепости между высокими горами и многочисленными лесами. Путь по этой дороге в 12 остановок до города по имени Хайзан (a: Cod.: «Хайдан». Cf. Beladh: 204 ann., a; Istakhri 186 ann., Ibn-Khord. 125 seq.). В этом городе есть царь называемый Адзарнарсе (b: Konstant. 1.1. 199, 209, 218, Andranase Mas'oudi II, 68 таким именем (адернерсе) называет царя страны «Шакин» (Шекки)), исповедующий три религии: в пятницу он молится с мусульманами, в субботу с евреями, а в воскресенье с христианами. Всякий, кому придется быть царем, решает: «Все последователи этих религий призывают к своей вере, и каждый считает, что истина в руках его, а вне его религии ложь; а я исповедую все религии, так что и постигаю истину всех религий».}}</ref>.}} Mənbəni ruscaya tərcümə edən Karaulova Adzarnarseni Məsudidə adı çəkilən Şəki hökmdarı Adernerse olduğunu qeyd edir. IX əsr ərəb coğrafiyaşünası [[İbn Xordadbeh]] 846–886-cı illər arasında yazdığı "Yollar və ölkələr" əsərində Cənubi Qafqaz ərazisini təsvir edərkən Sanariyadan sonra qərbə doğru ardıcıllıqla əl-Baq, Kisal (Kasak), Абхаз, Qələ'ət əl-Cərdiman, Xayzan və Şəkkinin gəldiyini göstərir{{sfn|Ибн Хордадбех.|1986|p=165}}. Buradan da aydın olur ki, İbn Rüstədə adı çəkilən Xayzan Şəkidən bir qədər qərbdə yerləşirmiş. Şirinbəy Hacıəli mənbələrdə buna qədər hələ Şəki şəhərinin adının çəkilmədiyini əsas götürərək, Şəkinin ilk paytaxtının Xayzan şəhəri olması ehtimalını irəli sürür və hesab edir ki, Xayzan şəhəri ən azından Şəki dövlətinin yay iqamətgahı hesab edilə bilər{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=165}}. '''944-cü ildə "şəkililərin hökmdarı Atrnerseh" (adının mənbələrdə son dəfə çəkilməsi).''' X əsr ərəb tarıxçisi və coğrafiyaşünas-səyyahı [[Məsudi]] isə Şəki vilayətinin Sanariya ilə Qəbələ arasında yerləşdiyini, vilayət əhalisinin xristian olduğunu, lakin vilayətdə ticarət və s. işlərlə məşğul olan müsəlmanların da yaşadığını göstərməklə yanaşı həm də qeyd edir ki, onun kitabının yazıldığı vaxt – 944-cü ildə, şəkililərin hökmdarı Atrnerseh ibn Hamam idi<ref name=Q9 group=qeyd/>. Bununla da tarixi mənbələrin Atrnerseh haqqında 38 illik (906–944) dövrü əhatə edən məlumatları bitir, Məsudidən sonra mənbələrdə Atrnersehin 944-cü ildən sonrakı həyatı və fəaliyyəti barədə heç bir məlumat yoxdur. '''Adının "Albaniya tarixində" çəkilməməsi və bunun ehtimal olunan səbəbi.''' "Albaniya tarixi"nə görə Qriqor Hammamdan sonra hakimiyyətə oğlu Sahaq Sevada gəlmişdir: {{sitat2|Sevada adlanan Sahaq igid və bacarıqlı olduğu üçün Girdıman və [[Parisos]] vilayətlərini özünə tabe etdi və quldurları ram edərək {{link-interwiki|az=Corayget|az_mətn=Coraygetin|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Дзорапор}} ağası oldu. O, maarifin tərəfdarı idi və öz evində müəllim saxlayırdı. Erməni çarı Smbat dəfələrlə onunla döyüşürdü, lakin onu özünə tabe edə bilmədi{{sfn|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=336}}.}} Yuxarıda 906/907-ci il tarixli Tatev monastırının mülki haqqında sənəddə və 909-cu il hadisələrində Sahak Sevedanın adının çəkilməsi, ikincidə "Albaniyanın böyük knyazı" kimi təqdim edilməsi barədə məlumat verildi. Onun həqiqətən, Girdimana hakim olması, Coraygeti tutması, erməni çarı ilə mübarizə etməsi erməni mənbələri tərəfindən də təsdiqlənir. Bununla yanaşı, erməni mənbələrində Saak barədə daha dəqiq və daha ətraflı məlumatlar var. Məsələn, Ovanes Drasxanakertli Saakın erməni çarı {{link-interwiki|az=II Aşot|az_mətn=II Aşotun |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ашот II Железный}} (914–928/929) qayınatası və müttəfiqi olduğunu göstərir. Bununla yanaşı Ovanes Drasxanakertli məlumat verir ki, Saakın Coraygetdəki ([[Ağstafaçay]] ətrafı) qalaları tutması, bu mahalı öz knyazlığının ərazisinə qatması kürəkəninin xoşuna gəlməmiş, qayınatasının üzərinə qoşun yeritmiş, sonda təslim olan Saakın və Saakın oğlu Qriqorun gözlərini çıxartdırmışdır {{sfn|Иованнес Драсханакертци, ГЛАВА LI|1986|p=336}}. "Albaniya tarixi"ndə Qriqor Hammamın 5 oğlunun olması göstərilsə də, onlardan yalnız 3-nün adı çəkilir; böyük oğlu Əbu Əlinin digər oğlu Smbat tərəfindən öldürülməsi qeyd edildikdən sonra, yalnız bir oğlunun – Saak Sevadanın evladlarının, nəvə-nəticələrinin adları açıqlanır, Atrnersex və 5-ci oğlu barədə isə heç nə deyilmir, nəinki, onların övladları barədə. Buna diqqət yetirməyən bəzi tədqiqatçılar, çox vaxt Şəki hakimi Atrnersexi və onun oğlu İşxan Əbu Əbdülmaliki müvafiq olaraq, "Albaniya tarixi"ndə adları çəkilən Saak Sevedanın nəvələri Atrnersex və Seveda İşxanla eyniləşdirməyə cəhd edirlər, bəzən isə Moisey Kalankatuklunun "qeyri-dəqiqliyə" yol verməkdə günahlandırmağa çalışırlar<ref>{{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=85, 90}}{{oq|ru|Bəzi müasir tədqiqatçılar bu məlumatlara, habelə Məsudinin “şekinlər şahı Adarnerse ibn Hammam” haqqında məlumatına istinad edərək Adarnersehin I Qriqor Hammamın oğlu və varisi hesab etmişlər. Əslində isə A.Y.Krımskinin qeyd etdiyi (109, s. 376) və yuxarıda göstərdiyimiz kimi, Adarnerseh II Qriqor Hammamın oğlu, Sahaqın nəvəsi, I Qriqor Hammamın nəticəsi idi... M.Kalankatuklu isə öz konsepsiyasında qeyri-dəqiqliyə yol verərək “İşxan adlanan Sevadanı” Adarnersehin qardaşı, II Qriqor Hammamın oğlu olduğunu yazırdı (31, s. 203; , III, 19).}}</ref>. "Albaniya tarixi"ndə Qriqor Hammamın yalnız bir oğlunun – Saak Sevadanın, evlad və nəvə-nəticələrinin adlarının açıqlanmasının səbəbi isə bu ola bilər ki, kitabın son cildi yazılarkən, Saak Sevadanın nəticəsi İoan Senekerim hələ sağ idi{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=99}} və hansısa ərazinin<ref name=Q10 group=qeyd/> hakimi idi. Məhz bu amil "Albaniya tarixi"ndə onun nəsil şəcərəsinə daha çox diqqət yetirilməsinə, özünün isə padşah kimi təqdim edilməsinə səbəb ola bilərdi<ref>{{Harvnb|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=336}}{{oq|ru|Sevadanın iki oğlu var idi – Qriqor və Davud. Qriqor dünyaya İşxan adlanan Sevadanı və Adarnersehi gətirdi. İşxan dünyaya dörd oğul gətirdi: Yovhannesi, Qriqoru, Adarnersehi və Filippi. Allah – təala İşxanın böyük oğlu Senekərim adlanan Yovhannesi seçib onu çarlığa layiq gördü. Allah – təalanın buyruğu ilə Senekərimin vasitəsilə çoxdan yox olmuş çarlığı bərpa etdirdi. İran şahı onu təmtəraqlı və qiymətli hədiyyələrlə təltif etdi və ona öz atasının tacını və atını göndərdi. Elə həmin il Davud adlı Yunan magistir (A.Y.Krımski “Davud adlı Yunan magistri”ni gürcü mənbəsi “Kartlis tsxovreba”ya görə 966-cı ildə vəfat etmiş David Magistros ilə eyniləşdirir və buna sasən Senekərimin 960-965-ci illər arasında “çoxdan yox olmuş çarlığı” bərpa etdiyini müəyyənləşdirir, – {{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=93}} ) və allahsevər ərə gözəl tac və çar əbasını göndərib, ona hörmət göstərdi və katolikos onun çarlığına öz razılığını verdi.}}</ref>. {{əsas|Atrnerseh (Şəki hökmdarı)}} ===== İşxan Əbu Əbdülmalik ===== X əsr erməni tarixçisi, katolikos {{link-interwiki|az=Ananiya Mokasi|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Анания Мокаци}} yazır ki, Х əsrin 40-cı illərində Albaniyada [[Fayl:Ibn Xaykal.png|thumb|300px|right|X əsrin ikinci yarısında [[İbn Havqəl]] tərəfindən tərtib olunmuş bu xəritədə Şəki də göstərilir.]] {{sitat2|hökmdar Atrnersehin oğlu, mömin çar mübarək Hammamın nəvəsi İşxanik padşahlıq taxtına oturdu.}} İşxanniki Stepannos Orbelean da "Albaniya hökmdarı" kimi tanıyır{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=38}}. "Kartli salnaməsi"ə görə {{sitat2|Heretidə İşxanikin çarlığına qədər onun bütün sələfləri qeyri-pravoslav idilər. İşxanik isə eristavlar-eristavı {{link-interwiki|az=II Qurgen, eristavlar-eristavı|az_mətn=Qurgenin|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Gurgen II of Tao}} bacısının oğlu idi, onun anası [[Dinar, çariça|Dinar]], onu pravoslav etdi. Həmin vaxt Bərdə və Azərbaycan [[salarilər]] tərəfindən tutuldu{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=144}}.}} İşxanın həm də "Əbu Əbdülmalik" adı ilə tanındlğını göstərən digər mənbədən isə məlum olur ki, o, 941–957-cü illər arasında [[Salarilər dövləti]]nə ildə 1 milyon dirhəm bac verirmiş{{sfn|Ибн Рустэ.|1903|p=99,105}}. Müasir erməni tədqiqatçılardan Qriqor Qriqoryanın yazdığına görə 962-ci ildə yeni Albaniya katolikosunun seçilməsi münasibəti ilə təşkil olunmuş mərasimdə İşxan da iştirak etmiş və hətta pravoslav məzhəbindən imtina etmişdir{{sfn|Григорян Г. М.|1972|p=223}}. Bununla da tarixi mənbələrin və müasir tədqiqatçıların İşxan Əbu Əbdülmalik haqqında qısa bir dövrə – X əsrin ortalarına təsadüf edən məlumatları bitir. Lakin tarixi mənbələrdə İşxan Əbu Əbdülmalikdən sonra yalnız 1010-cu il üçün növbəti Şəki hökmdarının – onun anasının adı çəkilir. Bu nöqteyi-nəzərdən İşxan Əbu Əbdülmalikin hakimiyyət dövrü 1010-cu ilədək davam edə bilərdi. XI əsrin son rübünün əvvəlində naməlum müəllif tərəfindən yazılmış "Tarix-i əl-Bab"a görə 981/982-ci ildə şirvanşah [[Məhəmməd ibn Əhməd]] (881–991) Qəbələni ələ keçirmiş, Qəbələ hakimi Əbdülbar ibn Ənbası əsir götürmüşdür. Bu hadisədən düz 10 il sonra, 992-ci ildə – Məhəmməd ibn Əhmədin qardaşı [[Yəzid ibn Əhməd]]in hakimiyyəti dövründə (991–1027), Qəbələ mahalında şirvanlılarla şəkililər arasında böyük müharibə baş vermiş, döyüşlərdə şirvanşahın vəziri Həbəşi və Şirvanın adlı-sanlı sərkərdələrinin 400 süvarisi həlak olmuşdur{{sfn|Минорский В. Ф. (3)|1963|p=}}. {{əsas|İşxan Əbu Əbdülmalik}} ==== Çariça Dinar ==== [[Fayl:Saint_Queen_Dinar.jpg|thumb|300px|left|Dinar ağ atın belində – [[Kreml (Moskva)|Moskva kremlinin]] mərmər palatası, taxt-tac zalının şimal tərəfdəki divarında şəkil. Müasir gürcü ikonoqrafiyasında da analoji obraz təsvir olunur.]] "Kartli salnaməsi"nə görə gürcü çarı [[III Baqrat]] (1008–1014/15<ref name=Q11 group=qeyd/>) (abxaz çarı II Baqrat (975–1014/15)) atası Qurgenin ölümündən sonra (1008) Heretini tutmuş və bura Əbu Lalanı mtivar (knyaz) təyin etmişdir. Lakin Baqrat gedən kimi, heretililər Kaxeti xorepiskopu Davidin (976–1010) tərəfinə keçmiş və David Heretini tutmuşdur. Kaxeti xorepiskopu Davidin ölümündən sonra (1010) III Baqrat yenidən Heretini tutmuş və çariça Dinarı əsir götürürmüşdür{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=149}}. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, çariça Dinar Atrnersehin arvadı və İşxan Əbu Əbdülmalikin anası idi və o, oğlu İşxan Əbu Əbdülmalikə pravoslav məzhəbini qəbul etdirmişdi. Əsir götürüldüyü zaman isə onun 90-dan çox yaşı olmalı idi{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=97}}. XI əsr gürcü tarixçisi {{link-interwiki|az=Sumbat Davitisdze|az_mətn=|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Sumbat Davitis Dze}} yazır ki, III Baqratın ölümündən sonra (1014, yaxud 1015), oğlu {{sitat2|{{link-interwiki|az=I Georgi (Gürcüstan çarı)|az_mətn=I Georginin|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Георгий I (царь Грузии)}} hakimiyyəti dövründə Heret-Kaxeti ölkəsi müstəqillik əldə etdi, [[aznaur]]ların xəyanətinə görə eristavlar tutuldu və əvvəlki hakimlər öz ölkələrinə sahib oldular{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=228}}.}} Burada adları çəkilməsə də çariça Dinarın və Kaxeti xorepiskopu III Kvirikenin (sonralar [[Böyük Kvirike]] adlandı) 4–5 ildən sonra müvafiq olaraq Şəkidə və Kaxetidə yenidən hakimiyyətə qayıtmalarına işarə olunur. "Kartli salnaməsi"ə görə III Baqrat çariça Dinarı əsir götürdükdən 1 il sonra Kaxeti xorepiskopu III Kvirikeni də əsir götürmüş və özü ilə sarayına aparmışdı{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=149}}. Lakin bundan sonra tarixi mənbələrdə yalnız III Kvirikenin həyat və fəaliyyəti haqqında məlumatlar var, çariça Dinar haqqında isə heç bir məlumat yoxdur. Hesab edilir ki o, XV – XVI əsrin əvvəllərinə aid rus povestlərindən birinin – "İberiya çariçası Dinara haqqında povest"in baş qəhrəmanidir. Həmçinin iddia edilir ki, o, [[Qafan]] şəhəri yaxınlığında yerləşən [[Vahanvəng]] monastırında dəfn olunub və qəbri də indi orada durur{{sfn|Григорян Г. М.|1972|p=222, 223}}. {{əsas|Dinar, çariça}} ==== Şəkililər 1021/22-ci ildə Bizans-gürcü müharibəsində ==== 1014-cü ildə başlamış və 1023-cü ilə qədər davam etmiş [[Bizans-gürcü müharibəsi]]ndə Şəki ordusu 1021/22-ci ildə gürcü çarı I Georginin müttəfiqi kimi Bizans imperatoru II Vasiliyə qarşı iştirak etmişdir. Sumbat Davitisdzenin yazdığına görə {{sitat2|Georgi... [[Trialeti]]yə gəldi, Vasili də Trialetiyə yaxınlaşdı. Onlar qarşılaşan zaman, Georgi öz ordusunu yenidən gücləndirdi, belə ki sanarlar və şaklar (şəkililər) də gəldilər. Bunu görən Vasili Trialetidən geri döndü... {{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=229}}.}} {{Panorama şəkil |Şəkil = Skylitzes. Basil II vs Georgians cropped.jpg |hündürlük = 260 |izahı = Bizans-gürcü müharibəsinə aid miniatür; sol tərəfdə II Vasili, sağ tərəfdə isə təqib olunan I Georgi. }} {{əsas|Bizans-gürcü müharibəsi}} ==== Şəki ilə Kaxetinin birləşməsi və Arevmanel sülələsinin hakimiyyət dövrü ==== Şəkinin qərbində yerləşən Sanariya/Kaxetinin hakimləri XI əsrin birinci rübünün ortalarına qədər "xorepiskop" titulu daşıyırdılar. Belə ki ilk dövrlərdə Sanariya xorepiskopları dini hakimiyyətlə yanaşı, dünyəvi hakimiyyəti də əllərinə almış, bundan sonra sanarlara rəhbərlik edərək Kaxetinin birləşdirilməsinə və erkənfeodal gürcü dövlətinin – [[Kaxeti knyazlığı]]nın yaranmasına nail olmuşdular. Nəticədə bu dövlətin başında duran knyazlar ənənəvi qaydada xorepiskop titulu qəbul edirdilər. Xorepiskop titulu artıq teokratik funksiyasını itirmiş, feodal dövlətinin dünyəvi başçısının tituluna çevrilmişdir{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=167, qeyd 33}}. Yuxarıda məlumat verildi ki III Baqrat çariça Dinarı əsir götürdükdən 1 il sonra Kaxeti xorepiskopu III Kvirikeni də əsir almış və özü ilə sarayına aparmışdır; hər ikisi III Baqratın ölümündən sonra sərbəstlik əldə edərək yenidən öz ölkələrinə sahib olmuşlar. Bundan təxminən, 20 il sonrakı hadisələri təsvir edən tarixi mənbələrdə isə III Kvirike artıq xorepiskop kimi yox "ranları və kaxların çarı" kimi təqdim edilir. Nəzərə alsaq ki "rani" gürcü dilində Qafqaz Albaniyasına verilən adlardan biridir{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=42}} və Şəki dövləti həm də "Albaniya", Şəki hökmdarları isə "Albaniya çarları" kimi tanınırdı, o zaman məlum olur ki, III Kvirike dövründə Şəki ilə Kaxeti birləşmişdir. David Musxeleşvili hesab edir ki, Şəki ilə Kaxeti konkret olaraq 1008-ci ildə birləşmiş, lakin bu birləşmə elə həmin il III Baqratın Heretini, sonra isə Kaxetini tutması nəticəsində davamlı olmamış, lakin XI əsrin iyirminci illərində bərpa olunmuşdur{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=40, 41}}. Şirinbəy Hacıəli isə birləşmənin 1014-cü ildən sonra baş verdiyini ehtimal edir{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=80, 94}}. İlk mənbələrdə isə 1008-ci ildə III Baqratın Heretini tutmasından sonra ta XI əsrin otuzuncu illərinədək Şəki ilə Kaxetinin birləşməsi ilə bağlı heç bir məlumat yoxdur. Şəki ilə Kaxetinin birləşməsindən sonra meydana çıxan yeni dövlət gürcü mənbələri istisna olmaqla, digər mənbələrdə "Şəki", yaxud "Albaniya" adlanıb{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=42, 43}}. Bu birləşmə 1104-ci ilə qədər – gürcü çarı [[IV David]] tərəfindən Kaxetinin tutulmasına qədər davamlı olmuş, III Kvirikedən sonra onun bacısının oğlu, nəvəsi, nəticəsi və ən nəhayətdə kötücəsi hakimiyyətdə bir-birlərini əvəz etmişlər. {{Bax|#Arevmanelilərin nəsil şəcərəsi|green}} ===== Böyük Kvirike ===== Tarixi mənbələrdə ilk dəfə olaraq 1032 – 1037/38-ci illər arasında baş vermiş hadisənin təsvirində Kvirike "ranların və kaxların çarı" və "Böyük Kvirike" kimi təqdim olunur{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=154}}. Erməni tarixçisi Vardan Arevelsi (Böyük Vardan) Böyük Kvirikeni Albaniya çarı kimi tanıyır{{sfn|Вардан Аревелци.|1861|p=}}. 1037/38-ci il Tiflisin mühasirəsi zamanı Böyük Kvirike artıq həyatda yox idi. "Kartli salnaməsi"nə görə o, ov zamanı hansısa osetin qul tərəfindən qətlə yetirilmişdir, səbəbi də bu imiş ki, hansısa döyüşdə osetin çarını öldürmüşdür{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=154}}. Nümuzmatikada Böyük Kvirikenin adı olan 3 dənə sikkə məlumdur: {{Bax|#Nümuzmatika|green}} {{əsas|Böyük Kvirike}} ===== Qaqik ===== [[Fayl:Khirsa monastery.jpg|thumb|270px|right|[[Tibaani|Tibaani (Xirsa)]] kəndindəki [[Xirsa monastırı]]. {{Yer xəritəsi+|Gürcüstan Kaxeti|width=270|float=|caption=||places= {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=34|lon_deg=46|lon_min=00|mark =Set01-church1.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Xirsa monastırı|Xirsa <br>monastırı]] }}}} Müasir Kaxeti (Gürcüstan) xəritəsində Xirsa monastırının yeri ]] Böyük Kvirikenin övladı olmadığı üçün onun ölümündən sonra hakimiyyətə bacısı oğlu Qaqik keçdi. Böyük Kvirikenin başqa bacısının əri Aşot Marileli – Alazan çayının mənbəyi yaxınlığında yerləşən Marelisi qalasının sahibi də hakimiyyətə iddialı idi{{sfn|Мкртумян Г.|1981|p=96}}. Yuxarıda qeyd edilən Tiflisin 1037/38-ci il mühasirəsi isə "Kartli salnaməsi"nə görə Kürün sağ sahili tərəfdən gürcü çarı {{link-interwiki|az=IV Baqrat|az_mətn=IV Baqratın|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Баграт IV}} (1027–1072), solsahildən – İsani qalası tərəfdən, Kaxeti çarı Qaqikin "kaxetilərin və heretilərin" ordusu ilə şəhərə yaxınlaşması ilə başlamış və iki il davam etmişdir. Sonda IV Baqrat [[Tiflis əmirliyi|Tiflis hakimi]] Cəfər ibn Əli ilə sülh bağlamış, bundan sonra bəzi Kaxeti əyanlarını, o cümlədən hakimiyyətə iddialı olan Aşot Marilelini də öz tərəfinə çəkərək Kaxetiyə hücum etmişdir. Mikel və Qabriel dağında baş vermiş toqquşmada IV Baqrat qalib gəlir, [[Tianeti]]yə qədər irəliləyir, burada Böyük Kvirikenin tikdirdiyi məşhur Bodoci sarayını yandırır. Lakin öz ölkəsində [[Kldekari]] eristavı Liparitin (1021–1059) qiyamından ehtiyatlanaraq geri dönməyə məcbur olur{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=154, 155}}. Bundan sonra IV Baqrat Liparita qarşı illərlə mübarizə aparmış, Qaqik isə canlı qüvvə sarıdan Liparita köməyini əsirgəməmişdir. [[Fayl:Inscription of Khirsa2.jpg |thumb|300px|left| Xirsa monastırının divarındakı relyef xaçı; müasir erməni tarixçisi Hamlet Mkrtumyana görə relyef xaçının sol qanadında, iki sətirlik gürcü dilində yazının tərcüməsi belədir: "''Ya İsa, çar Qaqiki şöhrətləndir!''"{{sfn|Мкртумян Г.|1981|p=101}}.]] 1046-cı ildə Tiflis əmiri Cəfər ibn Əlinin ölümündən sonra sağsahil Tiflis əhalisi şəhərin bu hissəsini IV Baqrata döyüşsüz təslim etdi. Sol sahildəki İsani qalası müdafiəçiləri isə Kür çayı üzərindəki körpünü dağıdaraq IV Baqratı şəhərin bu hissəsinə buraxmadılar. Bu zaman Qaqik İsani qalasının müdafiəçilərinin köməyinə gəldi və IV Baqratla danışıqlara gedərək qalanın onun əlinə keçməsinə imkan vermədi{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=106}}. "Tarix-i əl-Bab"da 1049-cu il hadisələrindən bəhs edilərkən [[Şəddadilər dövləti]] ərazisində "kafirlərə" qarşı tikilmiş sərhəd qalalarının adları bir-bir sadalanır və onlardan üçünün – Tatiyan, Muckank və al-Baydau qalasının təyinatının məhz Şəki hakimlərindən gözlənilən təhlükənin qarşını almaq olduğu qeyd olunur. Daha sonra göstərilir ki, 1053-cü ildə Şəddadi hakimi [[Əbüləsvar Şavur]] (1022–1067) gürcülərin hansısa "Bəsrə" adlanan qalasını tutmuş, qalanı "adamlarla, ərzaqla və silahla gücləndirmişdir"{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}}. Eyni ildə Şirvanşah [[Salar ibn Yezid|Sallar ibn Yəzid]] (1050–1063) isə Şəki ilə Şirvan arasına yerləşən "Maluq", yaxud "Baluq" adlı qalanı silah gücünə tutmuş, orada qarnizon, silah və ərzaq yerləşdirərək qalanın müdafiə qabiliyyətini gücləndirmiş, əlavə olaraq qalanın yaxınlığında qala kimi bir şəhər də saldırmış və həmin şəhəri məskunlaşdıraraq orada Cümə məscidi tikdirmişdir{{sfn|Минорский В. Ф. (2)|1963|p=}}. Maluq qalası kimi Bəsrə qalasının da Şəki ərazisində olması ehtimal edilir və bu nöqteyi-nəzərdən 1053-cü ildə Şirvanşah Sallar ibn Yəzid ilə Şəddadi Əbüləsvar Şavurun eyni vaxtda Şəkiyə hücum etmələri inandırıcı görünür. Nümuzmatikada Qaqiqik adı olan sikkə məlumdur: {{Bax|#Nümuzmatika|green}} {{əsas|Qaqik (Şəki-Kaxeti hökmdarı)}} ===== I Axsartan ===== [[Fayl:Kvetera1.jpg|thumb|250px|right|[[Kvetera]] şəhər-qalasının içindəki Kvetera kilsəsi bu gün. ]] '''IV Baqratın Şəki-Kaxeti qalalarını tutması.''' IV Baqratın əbədi rəqibi, Şəki-Kaxetinin isə müttəfiqi olan Liparitin 1059-cu ildə [[Konstantinopol]]da ölməsindən sonra IV Baqrat Şəki-Kaxeti qalalarını bir-bir ələ keçirməyə başladı. Alp Arslanın birinci Gürcüstan yürüşünə (1064–1065) qədər IV Baqrat [[Kvetera]] və Naxçivani<ref name=Q18 group=qeyd/> qalaları istisna olmaqla, artıq bütün Hereti və Kaxeti qalalarını tutmuşdu{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=158}}. '''Tiflisi və açarlarını qəbul etməsi və satması.''' "Tarix-i əl-Bab"a görə 1062-ci ildə Tiflisin tanınmış adamlarından bir qrupu Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavurun yanına gedərək Tiflisin açarlarını ona təqdim edirlər və ondan xahiş edirlər ki, kim olur olsun, bir nəfəri göndərsin qalanı təslim edək. Çünki Tiflis hakimi Cəfər ibn Əli ölüb, özündən sonra iki oğlu qalıb – Mənsur və Əbul Xeyc; və onlar arasında qalada hakimiyyət üstündə dava gedir. Əhali onların hər ikisini qaladan qovub. Gələnlər Əbüləsvar Şavurdan Tiflisə adamlar, ərzaq və silah göndərməsini istəyirdilər. Əbüləsvar Şavur əvvəlcə onların təkliflərini qəbul etsə də onun vəziri onu bu fikrindən daşındırır. Bundan sonra Əbüləsvar Şavur Tiflisin açarlarını gələnlərə qaytarır. Tiflisdən gələnlər geri dönürlər və bu açarı və qalanı Şəki hökmdarı Axsartan ibn Qaqikə verirlər, Axsartan onları qəbul etmiş, onlara yaxşı hədiyyələr vermiş və yola salmişdir. Bundan sonra Axsartan onu Rum hökmdarına çoxlu pula satır və Rum hökmdarı ləngimədən ora mühafizəçilər göndərir, oranın adamlarını ərzaq və silahla təchiz edir{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}}. '''Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavurun Vecinini tutması və buna cavab reaksiyası.''' Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavur 1062-ci ildə Tiflisdən imtina etsə də elə 1063–1067-ci illər arasında [[Şirvanşahlar dövləti|Şirvana]] qarşı dəfələrlə qarətçi yürüşlər etmiş, yalnız birinci yürüşü zamanı 50 mindən çox adamı əsir götürmüşdür. "Tarix-i əl-Bab"a görə Əbüləsvar Şavur 1065-сi ildə isə alınmaz bir qala hesab edilən Vecinini mühasirəyə alır; qalanın yaxınlığında öz düşərgəsini salır və zor yolu ilə qalanı tutub ora öz adamlarını yerləşdirir. Bundan sonra [[Gəncə]]yə qayıdır və ordusunu evə buraxır. Bu zaman – 1065-ci ilin oktyabr ayında, alanlar böyük dəstələrlə Bab-Allandan çıxıb Şəki və Xazrana gəlirlər. {{Sitat2|Bundan sonra onlar “''dinsiz şəkililər''”lə birlikdə Arran ərazisinə hücum etdilər. Onlar Arranın hər yerində vurnuxur, müqavimətə rast gəlmədən onun dağlarında və düzlərində azğın basqınlar edərək qətl və qarətlər törədirdilər. Sərhəd vilayəti olan [[Şəmkir]]in girişində onlar 200 nəfərdən çox din yolunda könüllü-döyüşçünü öldürdülər. Onlar həmçinin Gəncə qapılarına basqın etdilər və ətraf kəndlərdə kimi tapdılarsa hamısını öldürdülər. Əbüləsvar hərbi rəisləri ilə birlikdə Gəncədə yerləşmişdi və onların gözünə görünməyə, döyüşməyə cəsarət etmədilər. Sonra lənətə gəlmiş düşmənlər Bərdəyə yollandılar və onun qapıları önündə üç gün qaldılar. Onlar vilayətə basqınlar etdilər və onun sərhədlərini keçərək Araz çayı yaxınlığındakı Xanakinə çatdılar. Arran ölkəsindən onlar çoxlu sayda - sayagəlməz miqdarda müsəlmanı və onların müttəfiqlərini əsir götürdülər”{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}}{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=110}}.}} '''Daskarat əl-Hüseyn qalasına sahib olması.''' "Tarix-i əl-Bab"a görə 1067-ci ilin aprel ayında "''C.rx.sri ibn Kurki''" şirvanşaha qarşı açıq-aşkar çıxış edərək, yaxud şirvanşaha qarşı üsyan edərək qoşun ilə Şəkiyə getmiş, Daskarat əl-Hüseyn qalasını ələ keçirmiş, öz qoşununu ilə birlikdə qardaşını və oğlunu ora yerləşdirmiş, lakin sonda qalanı Şəki hökmdarı Axsartan ibn Qağikə vermişdir. Şirvanşah qoşun toplayıb bu qalanı geri almağa getsə də uğur qazana bilməyərək kor-peşman Yəzidiyəyə qayıtmışdır{{sfn|Минорский В. Ф. (2)|1963|p=}}. '''Alp Arslanın yanına gedərək islamı qəbul etməsi.''' [[Sədrəddin əl Hüsayni]]nin "Əxbar əd-daylat əs-selcuqiyyə" əsərindəki 1067/1068-ci il hadisələrindən bəhs edilən bölmədə Şəki hökmdarı Axsartinlə bağlı aşağıdakı məlumatlar var: {{sitat2|460-cı (1067/1068-cı) ildə Abxazın Baqrat adlı çarı [[Bərdə]]yə hücum etdi<ref name=Q17 group=qeyd/>, bu isə müsəlman şəhərlərindən biri idi. Buna görə sultan ([[Alp Arslan]] (1063 — 1072)) Abxaz ölkəsinə yürüşə qərar verdi. Yürüşün ön dəstəsinə Say-Teqin [[sərkərdə]]lik edirdi. Rum əsgərlərindən ən igidləri franklar və Şəkidən olan piyadalar idilər. Şəki isə — bu bir dairə, hansı ki Axsitan knyazlıq edirdi. Şəki dairəsi meşələr və kolluqlarla zəngin idi, hansı ki Rum və Abxaz əsgərləri gizlənirdilər. Sultan neftatanlarla həmin kolluqları yandırmağı əmr etdi və onlar bunu etdilər. Bu zaman sultan bu kolluqların arasında iki qala gördü – mıxlarla bir-birinə bənd edilmiş dəmir lövhələrdən (atbak) tikilmişdilər. Amma ki ora atın üstündə qalxmaq mümkün deyildi və sultan bunu araşdırdıqdan sonra onları tutmaq fikrindən daşındı. Həmin iki qalanın sahibləri ilə Şəki məliyi arasında köhnə ədavət vardı. Buna görə qalaların sahibləri çıxıb sultanın yanına gəldilər, islamı qəbul etdilər və qalalarını təslim etdilər. Bundan sonra sultan başqa qalaları tutmaq üçün bu ölkənin içərisinə girdi və o vaxta qədər ölkəni qarət etdi ki, həmin vaxta qədər heç kim o qədər sərvət toplaya bilməmişdi, əgər bunların hamısı yazılarsa gözlər oxumaqdan yorular. Sultanın iqamətgahına frankların başçısı və bir dəstə süvari ilə Şəkinin sahibi Axsitan gəldi. O astanada dayandı və sultan dedi: «''Ona kömək edin gəlsin və ona xidmət edin, çünki o əsilli-nəsilli hökmdardır''». [[Fayl:AlpArslan.PNG|thumb|300px|left|Alp Arslan]] Bu zaman o, tələm-tələsik sultanın yanına gəldi, o, dedi: «''Təcrübəm mənə öyrətdi ki, öz adamlarımdan və yolumdan dönüm, amma sənin taxtının astanasına məni heç də bu gətirmədi, mənim məqsədim islam dinini qəbul etmək, həm də xristianlıqla bağlı əlaqələrimdən və düşüncələrimdən imtina etməkdir''». Sultan taxtından durdu, onun qabağına getdi, qucaqladı və başından öpdü. Axsitan sultanın ayağından öpdü, hər ikisi təsirlənərək ağladılar və onların ürəklərində mehribançılıq atəşi alovlandı. Və məlik Axsitan «Allahdan başqa tanrı yoxdur, [[Məhəmməd]] (Allahın ona rəhməti və salamı olsun) onun qulu və onun rəsuludur», - kəlmeyi-şəhadətini dedi. Sultan öz xəzinəsindən qiymətli daşları götürüb Axsitanın başından səpdi, bundan sonra isə ona fəxri və məxsusi hörmət göstərdi, onu öz atına otuzdurdu. Onların qarşısından atlarından enən əmirlər və xaciblər keçdilər, daha sonra onlar içi yaxşı şeylərlə dolu dəbdəbəli padşah çadırına girdilər. Sultan ona din alimi göndərdi ki islamın qanunlarını, namaz qılmağı və Quran surələrini öyrətsin. O, əmr etdi onu sünnət etsinlər və bu vilayətlərin idarəsini ona təhvil verdi<ref>{{Harvnb|Садр ад-Дин Али ал-Хусайни.|1980|p=185, 186}}{{oq|ru|'''Второй поход великого султана 'Адуд ад-Даула Абу Шуджа" Алп-Арслана в ар-Рум''' В 460 году1 а царь Абхаза по имени Бакрат совершил набег на ал-Барда'а, а это один из городов в стране мусульман. Тогда султан укрепился в своем намерении и устремился в страну Абхаз. Командующим авангардом был Сау-Тегин. Самыми храбрыми из воинов ар-Рума [были] франки (ал-фарандж) и пешие воины из Шаки. А Шаки — это округ, где княжил Ахситан. Округ Шаки богат лесами и чащами, в которых [и скрывались] разбойники ар-Рума и Абхаза. Султан приказал нефтеметателям поджечь эти чащи, и они сделали это. И увидел султан среди этих чащ две крепости, построенные из железных плит (атбак), (л. 26а) [скрепленных] медными гвоздями. Однако подобраться верхом на конях к этим крепостям было невозможно, и султан, осмотрев их, оставил надежду [завладеть ими]. Между владетелем этих двух крепостей и маликом Шаки была давняя вражда. [Поэтому] владетель крепостей вышел к султану, принял ислам и сдал обе крепости. После этого султан углубился в эту страну и прошел ее, захватывая [новые] крепости, и грабил страну до тех пор, пока не собрал здесь столько [добра], что глаза устали бы, если бы описать [все] это. К султанскому двору прибыли повелитель франков (малик ал-фарандж) и [владетель] Шаки Ахситан с некоторым числом всадников. Он остановился у порога, и султан сказал: «Помогите ему сойти и служите ему, ибо он владыка знатного происхождения». Когда он спешился и вошел к султану, он сказал [следующее]: «Опыт научил меня [оставить] заблуждение, [свойственное] людям, а к твоему трону меня привело не что иное, как представление о вере ислама, [возникшее] в моем воображении, а также твердая решимость порвать с христианством все мои связи и помыслы». Султан сошел с трона, встретил его, обнял и поцеловал в голову. Ахситан поцеловал ногу султана, и оба они не выдержали и заплакали, и в их сердцах загорелось пламя [чувств]. И малик Ахситан признал свидетельство «нет божества, кроме Аллаха, а Мухаммад, да благословит его Аллах и да приветствует,— раб Его и посланник Его». Султан осыпал Ахситана драгоценными камнями из своей сокровищницы, а после того как оказал ему почет и [знаки] уважения, посадил его на своего коня. Перед ними прошли сошедшие с коней эмиры и хаджибы, а потом они вошли в шатер, наполненный царской роскошью и разным добром. Султан послал к нему факиха, который обучил бы его канонам ислама, молитве и сурам Корана. Он приказал подвергнуть его обрезанию и вручил ему управление этими областями.}} .</ref>.}} {{Şəkillər sırası|e1=270|Khornabuji Fortress, Georgia.jpg|mətn= [[Xornabuci qalası]] {{Yer xəritəsi+|Gürcüstan Kaxeti|width=270|float=|caption=||places= {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=28|lon_deg=46|lon_min=05|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Xornabuci qalası|Xornabuci<br>qalası]] }} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=54|lon_deg=45|lon_min=07|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Boçorma]] }} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=47|lon_deg=45|lon_min=09|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Ucarma]] }} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=42|lat_min=03|lon_deg=45|lon_min=05|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=<br>[[Kvetera]] }} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=42.027722|lat_min=|lon_deg=45.418392|lon_min=|mark=Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=Naxçivani}} {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=42|lon_deg=45|lon_min=49|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=Vecini qalası}} }} Müasir Kaxeti ölkəsi (Gürcüstan) xəritəsində Kvetera, Naxçivani, Vecini, Boçorma, Ucarma və Xornabuci qalasının yeri |align=left|color=#E0D0D0}} '''Xornabuc və Aradeti qalalarını Şəddadilərdən, Boçorma və Ucarmanı isə IV Baqratdan döyüşsüz geri alması.''' "Kartli salnaməsi"nə görə Alp Arslanın bu yürüşü ərəfəsində Axsartan öz ölkəsinin ərazisinin çox yerinə nəzarəti itirmiş, əlində yalnız "''azacıq əmlak''" qalmışdır. Ölkənin didebulları IV Baqrataın tərəfində idilər və ölkəni ona təslim etmək istəyirdilər<ref name=Q16 group=qeyd/>. Hamısı qalalarını buraxıb Qafqaz dağlarına qaçmışdılar. Belə bir vəziyyətdə IV Baqrat Kaxetini tutmaq üçün yürüşə başladı. İlk olaraq Vecini eristavı Sirkvalelinin üzərinə qoşun göndərdi. Gedənlər sülhlə qayıtdılar və sultan Alp Arslanın yürüşə başlaması səbəbindən qalanı tuta bilmədiklərini, yaxud tutub əllərində saxlaya bilmədiklərini məruzə etdilər. Bunu eşidən IV Baqrat ləngimədən öz ölkəsinə geri döndü. Axsartan isə Alp Arslanın tərəfinə keçdi, ona çoxlu hədiyyələr apardı, dinindən döndü, sünnət etdirdi və xərac verməyi boynuna götürdü. Alp Arslan isə istər IV Baqrataın adamları tərəfindən, istərsə də Axsartanın öz adamları tərəfindən tərk edilmiş bütün qalaları ona qaytardı. Üç həftədən sonra Alp Arslan IV Baqrata qarşı yürüşə başlayır. Bu yürüşdə Axsartan Alp Arslanın tərəfində iştirak edir<ref>{{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=159}} {{oq|ru|А затем он выдал замуж дочь своей сестры за персидского султана. Через три года выступил султан неожиданно, обошел Ран и вступил в Эрети. А дидебулы страны той (Эрети) были сторонниками (царя) и преданными Баграту. В это время царь Кахети Ахсартан, сын Гагика, был с небольшим имуществом (или находился с небольшим имуществом). Все оставили крепости свои и бежали в Кавказские горы. В это время царь Баграт находился в походе, намереваясь взять Кахети, и войско свое он послал вперед к вежинскому эриставу Цирквалели. Вернулось (войско) с миром, и доложили (царю) о вступлении султана и (о том, как) бросили крепости. Вернулся (Баграт) немедля в страну свою Картли. А Ахсартан перешел на сторону султана. Преподнес ему большие дары, оставил (христианскую) веру (принял ислам), совершил обряд обрезания и обещал платить харадж, а султан передал ему все (те) крепости, которые были покинуты (их владетелями): как людьми царя абхазов, так и (людьми) самого Ахсартана. А через три недели направился он против царя абхазов. Примкнули к нему царь армян Квирике, тбилисский эмир и Ахсартан, вошли вместе с ним в Картли через Джачви. }}</ref>. Altı həftə davam etmiş bu yürüşdən sonra Sultan Alp Arslan Tiflis və ətrafındakı ərazilərin idarəsini Şəddadi hakimi Fəzl ibn Şavurun ixtiyarına buraxır. 1068-ci ilin avqustunda Fəzl ibn Şavur 33 minlik qoşunla Tiflisə gələrək həmsərhəd Kartli vilayətlərini qarət etməyə başlayır. Lakin IV Baqrat onu Silkan dağı yaxınlığında haqlayaraq ağır məğlubiyyətə uğradır. Mühasirədən və təqibdən çox çətinliklə canını qurtaran Fəzl ibn Şavur cəmi 15 süvari ilə Kaxetinin Erso vilayətinə keçə bilir. Burada qarşısına çıxan sakinə əvvəlcə özünü Fəzlin elçisi kimi təqdim edir, guya Fəzl ibn Şavur IV Baqrata qalıb gəlib və bu xəbəri Axsartana çatdırmaq üçün onu Axsartanın yanına göndərib. Lakin onu dərhal tanıyırlar və cavab verirlər ki, "''sən Fəzlin elçisi deyilsən, Fəzlin özüsən!''". Fəzl ibn Şavurun onu gizlətməsi müqabilində qızıl-gümüş, var-dövlət təklifini qəbul etməyən sakin, onu Jaletiyə – Mesx aznauru İsak Toloşelisdzenin yanına, İsak isə onu Telaviyə – Axsartanın yanına aparır. Axsartan Fəzli [[Xornabuci qalası|Xornabuci]] və Aradeti<ref name=Q15 group=qeyd/> müdafiəçilərinə göstərir və hər iki qalanı döyüşsüz geri alır. Sonra isə Fəzli IV Baqrata təhvil verir, əvəzində [[Boçorma]] və [[Ucarma]]nı IV Baqratdan döyüşsüz geri alır{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=160, 161}}. "Tarix-i əl-Bab"da Fəzl ibn Şavurun Şəki hökmdarı Axsarxana əsir düşməsi səhnəsi "Kartli salnaməsi"ndən bir qədər fərqlidir. "Tarix-i əl-Bab"a görə Fəzl ibn Şavur bütün adamları həlak olduqdan sonra azıb səhvən "''Şəki-Curzan''" batriklərindən biri olan İvan ibn Lifaritin (Liparitin) kəndinə gedib çıxıbmış. Fəzl ibn Şavur İvan ibn Lifaritin yanında bir saat qalır, sonra İvan ibn Lifarit onu "''lənətə gəlmiş Axsartan ibn Qaqiqin''" yanına aparır. Fəzl ibn Şavur Axsartanın yanında olanda, Axsartan "''xəyanət yolu''" seçir və onu həbs edib bir neçə gün saxlayır, sonra isə "''Apxaz hakiminə''" verir{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}}. '''Maluq qalasını tutması, lakin əlində saxlaya bilməməsi.''' "Tarix-i əl-Bab"a görə 1071-ci ilin payızında Axsartin Maluq qalasını şəxsən özü müsəlmanların əlindən almış, oraya öz "''müavinini''" rəhbər təyin etmişdir. Bundan sonra – Şirvanşah [[I Fəribürz]] (1063–1096) ilə Şəddadi hökmdarı Fəzl ibn Şavur qalanı birlikdə geri almaq üçün öz aralarında razılığa gələrək qalanı mühasirə edirlər və 1072-ci ilin iyun ayında qalanı ələ keçirib bünövrəsinə qədər sökürlər; orada olan bütün "''dinsizləri''" – qalanın bütün müdafiəçilərini isə qətlə yetirirlər{{sfn|Минорский В. Ф. (2)|1963|p=}}. Bu arada — hicri 464-cü ildə (1071/1072) Şirvanşah I Fəribürzun qardaşı Qucaxam ibn Sallar Şəkidə vəfat etmiş, onun nəşi Şəkidən Yəzidiyyətə aparılaraq orada dəfn edilmişdir. Qucaxam 1068-ci ildən qardaşına qarşı çıxırdı, sonra isə Dağıstana qaçmışdı{{sfn|Минорский В. Ф. (2)|1963|p=}}. '''Rustaviyə və Losobani qalasına sahib olması.''' Yuxarıda – Qaqik haqqında bölmədə ({{Bax|#Qaqik|green}}), IV Baqrat ilə Kldekar eristavı Liparit arasasında mövcud olmuş davamlı mübarizə haqqında məlumat verildi. IV Baqrat və Liparitin ölümlərindən sonra isə onların varisləri II Georgi (1072–1089) və İvane (1059–1074) bir-birləri ilə mübarizə edirdilər. Axsartin isə məhz, bu mübarizədən yararlana bilərək 1073-cü ildə isə Losobani qalasına sahib olur. Buna qədər isə o, [[Rustavi]]ni öz ərazisinə qata bilmişdir{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=162, 163}}{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=117}}. [[Fayl:Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah.jpg|thumb|270px|left|Məlikşah]] '''Məlikşahın yanına getməsi və ikinci dəfə islamı qəbul etməsi.''' Alp-Arslan vəfatından sonra (1072) Səlcuqilər dövlətində hakimiyyətə gələn oğlu [[I Məlikşah|Məlikşahın]] dövründə səlcuqilərin Gürcüstana yürüşləri xeyli intensivləşdi. "Çarlar-çarı Davidin həyatı" adlanan ХII əsr anonim gürcü mənbəsinə görə II Georgi 1082-ci ildə ölkəsindəki "''xristianları xilas etmək üçün''" [[İsfahan]]a – Məlikşahın yanına getməyə məcbur olur. Mənbəyə görə Məlikşah II Georgini sevimli oğlu kimi qarşılamış, Gürcüstana hücumları dayandırmağa söz vermiş, Kaxeti və Heretini ona vermiş və üstəlik, Kaxetini ələ keçirə bilməsi üçün ona böyük ordu da qoşmuşdur. Buna görə də II Georgi Kaxetiyə gəlir və Vecini qalasını mühasirə edir. Lakin qarın yağması ilə əlaqədar mühasirə baş tutmur. II Georgi ilə gələn türk ordusu isə Qabırrıçay ətrafındakı ərazilərdə qışlayır. Bu zaman Axsartan Məlikşahın yanına gedir və yenidən islam dinini qəbul edir. "''Bu yolla o, Kaxetini sultandan alır''" {{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=182, 183}}. {{əsas|I Axsartan}} ===== II Kvirike ===== [[Fayl:Zedazeni_church.jpg|thumb|300px|right|[[Zedazeni monastırı]]]] ХII əsr erməni tarixçisi {{link-interwiki|az=Samuel Anesi|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Самуел Анеци}} 1082-ci il üçün Şəki çarı Kverikenin adını çəkir{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=43}}. "Çarlar-çarı Davidin həyatı" adlanan ХII əsr anonim gürcü mənbəsinə görə {{sitat2|Kaxetidə Kviriki çarlıq edirdi, çarlıq etməyə layiq kişi, öz düşüncələrinə hakim, əsil xristian idi. Allah çar Davidə imkan verdi, o, Zeda-Zedeni qalasını Kvirikidən aldı{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=185}}.}} Zeda-Zedeni (Zedazeni) qalası Tiflisin şimalında idi və "Kartlis tsxovreba"nın XVI əsr redaktəsində ("Çariça Annanın siyahısı") çar Davidin həmin qalanı 1003-cü ildə ələ keçirməsi göstərilir{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=206, qeyd 54}}. {{əsas|II Kvirike (Şəki-Kaxeti hökmdarı)}} ===== II Axsartan ===== "Çarlar-çarı Davidin həyatı"na görə, Gürcü çarı IV David Zeda-Zedeni qalasını II Kvirikenin əlindən aldıqdan bir il sonra (1104) II Kvirike vəfat etdi; {{sitat2|Kaxlar ([[kaxetililər]]) taxta onun qardaşı oğlu II Axsartanı otutdurdular. Lakin əmisindən tam fərqli olaraq Axsartan çarlara məxsus əlamətlərə malik olmayan boşboğaz, qanunsuz bir insan idi... Bizim kaxlar çarı kimi qeyd etdiyimiz bu Axsartanı, Heretidən olan didebulilər<ref name=Q12 group=qeyd/> – Arişani və Baram qardaşları və onların dayıları Kavtar Baram oğlu, tutub çara (IV Davidə) təhvil verdi. Çar (IV David) Hereti və Kaxetini tutdu, Ersuxidə böyük döyüş oldu, hansı ki həmin döyüşdə o, (IV David) parlaq bir qələbə qazandı; o zaman kiçik ordu və azsaylı süvari ilə o sultanın saysız-hesabsız süvarilərin məhv etdi; bizi Gəncə atabəyi və düşmənlərlə birlikdə Kaxeti ölkəsindən olan əsgərlərin böyük hissəsi əhatəyə almışdı...{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=185, 186}}.}} ==== 1117-ci ildə Şəkinin müstəqilliyinə son qoyulması və bundan sonra Qriqol oğullarının (qriqolisdzelərin) Gürcüstanın ictimai-siyasi həyatında yeri ==== [[Fayl:David_IV_map_de.png|thumb|400px|right|Gürcü çarı IV Davidin işğal etdiyi ərazilər, ilbəil.]] [[Fayl:Davit_Agmashenebeli.jpg|thumb|200px|left|Gürcü çarı IV Davidin (Qurucu David) Gelati monastırında şəkli]] 1117-ci ildə IV David Şəkinin yerli knyazı Qriqolun Asat və Şot adlı iki oğlunun sığındığı Kiş qalasını da tutaraq Şəki dövlətinin müstəqilliyinə son qoyur. "Çarlar-çarı Davidin həyatı" adlanan ХII əsr anonim gürcü mənbəsinə görə 1117-ci ildə IV David {{sitat2|Qriqolun oğulları Asat və Şotu tutdu və Kiş qalasını ələ keçirdi{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=189}}.}} 1125–1223-cü illər arasında yazılmış "Hökmdarların tarixi və mədhi" adlı anonim gürcü mənbəsində 1178-ci ildə gürcü çarı III Georgiyə qarşı Heretidə baş vermiş üsyanın rəhbərlərindən biri kimi Qriqol Asat oğlunun da adı çəkilir; o, həlledici döyüşdə atının öldürülməsi səbəbindən yıxılaraq yaralanmışdır{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=252}}. "Hökmdarların tarixi və mədhi"nə görə [[Böyük Tamara|çariça Tamaranın]] (1184–1213) hakimiyyətə başladığı ilk illlərdə Hereti eristavı Asat Qriqol oğlu idi. Daha sonra o, ali orqanda vəzifə almış, oğlu Qriqolu isə öz yerinə Hereti eristavı qoymuşdur{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=257, 258}}. Beləliklə, məlum olur ki, 1117-ci ildə Şəkinin müstəqilliyi uğrunda Kiş qalasının müdafiəsinə başçılıq etmiş Asat Qriqol oğlunun oğlu Qriqol Asat oğlu 61 il sonra 1178-ci ildə Şəkidə mərkəzi hakimiyyətə qarşı baş vermiş üsyanın rəhbərlərindən biri olmuş, onun oğlu Asat isə çariça Tamaranın dövründə əvvəlcə Hereti eristavı, sonra ali orqanın üzvü, Asatın oğlu Qriqol isə atasından sonra Hereti eristavı olmuşdur. ==== Gürcü çarlarının rəsmi, yaxud qeyri-rəsmi titulları sırasına "ranların çarı", yaxud "Şəki çarı" titulunun əlavə edilməsi ==== 1117-ci ildə sonra gürcü çarlarının rəsmi, yaxud qeyri-rəsmi titulıarı sırasına "''ranların çarı''", yaxud "''Şəki çarı''" titulunu da əlavə olundu. Məsələn, IV David XII əsrin əvvəllərində verdiyi fərmanlarından birində özünü "''abxazların və kartvellərin, ranların və kaxların çarı''" adlandırır {{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=122}} [[Təbriz]]də aşkar edilmiş Gürcüstanın tanınmış adamlarının rəsmi məktub nümunələrindən ibarət 1219-cu ilə aid "Məktublar məcmuəsi"ndəki bir nümunədə David (IV David?) "''Abxaz, Şəki, Alan və Rus çarlar çarı''"; digərində hansısa (anonim) gürcü çarı "''Gürcü, Abxaz, Alan, Şəki və Xəzər çarlar çarı''"; üçüncündə isə çariça Tamaranın oğlu çar Georgi-Laşa "''Abxaz, Şəki və Alan çarlar çarı''" kimi göstərilir. XII əsr Şirvan şairi [[Fələki Şirvani]] gürcü çarı I Demetrenin ölümünə yazdığı qəsidəsində onu "Abxaz və Şəki şahlar şahı" adlandırırdı{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=59, 60}}. ==Nümuzmatika== [[Fayl:Coin of Kvirike III.jpg|alt=Coin of Kvirike III|thumb|Böyük Kvirikenin kəsdirdiyi sikkə.]] Nümuzmatikada Böyük Kvirikenin adı olan 3 dənə sikkə məlumdur. Bunlar 2012-2013-cü illərdə – ikisi [[Çuxur Qəbələ]]də, biri isə [[Sisian]]da ([[Ermənistan]]) tapılmışdır. İslam nümuzmatik ənənələrinə uyğun olaraq sikkələrdə [[kəlmeyi-şəhadət]], [[Abbasilər xilafəti|xəlifə]]nin adı da həkk olunub. Ermənistanda tapılan sikkənin metal təlkibi 60 % [[gümüş]], 40 %-i isə [[mis]]dən ibarətdir. Sikkələrin bir üzündə Kvirikenin adı, titulu, atasının adı ərəb hərfləri ilə ərəb dilində üç sətrdə belə həkk olunub: {{sitat2|əl məlik əl adil Abu-l Fadl K.rki bin Davud{{sfn|Акопян А.В., Варданян А.Р.|2013|p=43}}}} Böyük Kvirikenin xələfi olmuş Qaqikin sikkələrinin də bir üzündə ad və titulları ərəb dilində həkk olunmuşdur{{sfn|Акопян А.В.|2016|p=10}}. ==Tarixi coğrafiyası== {{Yer xəritəsi+|Azərbaycan Şəki-Kaxeti sərhədi IX-X əsrin əvvələrində|width=300|float=left||caption=David Musxeleşviliyə görə gürcü mənbələri IX əsr -X əsrin əvvəlləri üçün Şəki-Kaxeti sərhəddini bu şəkildə göstərir.|places= {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan Şəki-Kaxeti sərhədi IX-X əsrin əvvələrində|lat_deg=41|lat_min=42|lon_deg=45|lon_min=49|mark=|marksize=8|label_size=100|label=[[Vecini]]}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan Şəki-Kaxeti sərhədi IX-X əsrin əvvələrində|lat_deg=41|lat_min=51|lon_deg=45|lon_min=51|mark =|marksize=8||label_size=100|label=[[Qavazi]]}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan Şəki-Kaxeti sərhədi IX-X əsrin əvvələrində|lat_deg=41.447544|lat_min=|lon_deg=45.376357|lon_min=|mark =Set01-church1.svg|marksize=20||label_size=100|label=[[Keşikçidağ monastırı|Qareci<br/>monastır <br/>kompleksi]]}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan Şəki-Kaxeti sərhədi IX-X əsrin əvvələrində|lat_deg=41|lat_min=35|lon_deg=45|lon_min=55|mark =|marksize=8||label_size=80|label=<br/>Yuxarı Bodbe}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan Şəki-Kaxeti sərhədi IX-X əsrin əvvələrində|lat_deg=41|lat_min=33|lon_deg=45|lon_min=52|mark =|marksize=8||label_size=80|label=<br/><br/>Aşağı Bodbe}} {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan Şəki-Kaxeti sərhədi IX-X əsrin əvvələrində|lat_deg=41.6066|lat_min=|lon_deg=45.9334|lon_min=|mark =Set01-church1.svg|marksize=20||label_size=100|label=[[Bodbe monastırı]]}} }} David Musxelişvili Orta əsr gürcü mənbələrinə əsəsən Şəki çarlığının tarixi sərhədlərini aşağıdakı şəkildə göstərir: {{Sitat2|Qərb tərəfdən Şəki, necə ki biz artıq bilirik, Sanariya ilə, yəni Kaxeti knyazlığı ilə həmsərhəd idi. IX - X əsrin birinci yarısı üçün təxmini sərhəd xəttini gürcü tarixçilərinin göstərdiyi kimi qəbul edə bilərik: [[Alazan vadisi]]ndə [[Vecini]] və [[Qavazi]] (Axalsopeli) kəndlərindən bir qədər qərbdə; Qabırrıçay vadisində − [[Keşikçidağ monastırı|Qareci monastırından]] və Bodbe kəndindən bir qədər şərqdə. Şərq tərəfdən Şəki kiçik Qəbələ çarlığı ilə həmsərhəd idi. Əgər Qəbələnin – Albaniyanın qədim paytaxının, yerləşdiyi ərazi məlumdursa ([[Çuxur Qəbələ]] kəndi yaxınlığında...), onda, təxmini hesab edə bilərik ki, Şəki ilə Qəbələ sərhədi hardasa Əlciqan çayı zonasından (Gürca-dağ? - dağ silsiləsi) keçirdi... Şimalda sərhəd rolunu, əlbəttə ki, Qafqaz Sıra dağları oynayırdı, amma heç bir şübhə ola bilməz ki, Dağıstanın cənub-qərb rayonları çarlığın tərkibinə daxil idi. O ki qaldı cənub sərhədlərinə, [[İstəxri]] (933) və “[[Hüdud əl-aləm]]”dəki məlumatları nəzərə alaraq ehtimal etmək olar ki, Kür çayı Şəkinin cənub sərhədi olmuşdur<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=37}}{{oq|ru|C запада Шеки, как мы уже знаем, граничил с Санарией, т. е. Кахетским княжеством. Приблизительную линию границы в IХ – первой половине Х века можно представить по данным грузинских историков: в Алазанской долине она проходила немного западнее сел. Веджини и Гавази (Ахалсопели); на Иорском плато − немного восточное Гареджийского монастря и сел. Бодбе. С востока Шаки граничил с маленьким царством Кабалой. Так как местоположение Кабалы, древный столицы Алвании, известно (около сел. Чухур_Кабала Куткашенского р-на Аз. ССР), то приблизительно можно считат, что граница между Кабалой и Шаки проходила где-то в зоне р. Алджиган-чая (Гюрджа-даг? – хребет и гора)... На севере границей служил, конечно, Кавказский хребет, причем, нет сомнения, что и юго-западный район Дагестана входил в состав этого царства. Что касается южной границы, то, учитывая сведения Иcтахри (933 г.) и Худуд ал-алама (983 г.), можно было бы предположить, что она проходила по Куре.}}</ref>.}} [[Fayl:Cənubi Qafqaz XI əsdə.jpg|thumb|300px|right|Qafqaz XI əsrin əvvəllərində, Şəki dövləti "Albaniya çarlığı" adı ilə göstərilir, Travelgeorgia.ru]] Şirinbəy Hacıəliyə görə isə Orta əsr gürcü mənbələri Şəki/Heret çarlığının sabit sərhədlərini aşağıdakı şəkildə təsvir edir: {{Sitat2|Şərqdə İori çayı mənsəbi, Əyri çayın mənsəbinədək Alazan çayı, Əyri çay; qərbdə Debed çayının Xrami ilə birlikdə Kürə qovuşduğu mənsəbi (Ağstafa rayonu ərazisi), Xunanın qarşı tərəfindən Samebis-xevi çayının İoriyə qovuşduğu mənsəbinədək uzanan sərhəd xətti, Samebis-xevi çayı boyunca Şuamta dağlarınadək, dağın əks tərəfində Turdos-xevi çayı boyunca Qulqulayadək, Ştoris-xevi çayı; şimalda Dağıstan, Didoeti, Tuşeti boyunca Qafqaz dağları; cənubda Kür çayı{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=94}}.}} 982/983-cü ildə yazılmış anonim mənbədə – “[[Hüdud əl-aləm]]”də, Şəki 70 [[fərsəx]] uzunluğu olan bir vilayət kimi təqdim edilir. Mənbədə Şəki ilə Tiflis arasında uzunluğu 20 fərsəx olan {{abbr|Sanar|Kaxeti|2}} vilayətinin yerləşməsi, Qəbələnin isə Şəki-Şirvan-Bərdə arasında olması, Şəki vilayəti əhalisinin müsəlman olması, amma burada həm də “''kafir''”lərin yaşaması, vilayət hüdudlarının Arranın paytaxtı [[Bərdə]] şəhərinin qapısı qarşında yerləşən və nə vaxtsa rusların düşərgəsi olan<ref name=Q13 group=qeyd/> Mübarəki adlı böyük kəndən başlamaqla (“''əvvəli-həddi''”) Sunbatman adlı möhtəşəm qala-şəhərdə bitməsi (“axiri-həddi Şəki”), vilayət ərazisində Bərdədən çox da uzaqda olmayan Suq əl-Cəbəl adlı şəhərin olması da qeyd edilib{{sfn|Hudud al-'Alam|2015|p=144}}. [[Vladimir Minorski]] hesab edir ki, Sunbatman qala-şəhərinin adı “Sunbatın evi” mənasını daşıyır və birbaşa Səhl ibn Sunbatla bağlıdır<ref>{{Harvnb|Minorsky V.|1953|p=506}}{{oq|en|The name Sunbat-man means' Sunbat's house ' and is likely to refer to the home of Sahl's ancestors.}}</ref><ref>{{Harvnb|Hudud al-'Alam|2015|p=400}}{{oq|en|The name Sunbat-man may have the meaning of “the house of Sunbat”,...}}</ref>. ===İnzibati ərazi vahidləri – eristavlıqlar === Vaxuşti Baqrationi Böyük Kivirike dövründə Kaxetinin 3, Heretinin isə 4 eristavlıqdan ibarət olduğunu göstərir. Onun fikrincə, Şəki-Kaxeti ərazisində yerləşən *'''1-ci eristavlıq''' – inzibati mərkəzi Rustavi olmaqla bütün Kuxeti ərazisini (''Kaxeti''), *'''2-ci eristavlıq''' – inzibati mərkəzi Kvetera olmaqla Ucarmadan yuxarıdakı əraziləri (''Kaxeti''), *'''3-cü eristavlıq''' – inzibati mərkəzi Pankisi, yaxud Marili olmaqla Hereti sərhədlərindən başlayaraq Qafqaz dağlarınadək uzanan ərazləri əhatə edirdi (''Kaxeti''); *'''4-cü eristavlıq''' – inzibati mərkəzi Xornabuci, yəni Xoranta olmaqla Kisixlə birlikdə, Kuxeti hüdudlarına qədər Alazan ilə Kür çayı və Hereti dağları arasındakı Qaret-Kaxeti (Daxili Kaxeti) ərazisini (''Şəki/Hereti''), *'''5-ci eristavlıq''' – inzibati mərkəzi Vecini olmaqla Kisix hüdudlarından yuxarıdakı Turdo çayı ilə Kür çayı və Hereti dağları arasındakı ərazini (''Şəki/Hereti''), *'''6-cı eristavlıq''' – inzibati mərkəzi Maçsi olmaqla Maçis-tsxali (Mazımçay) çayından aşağıdakı və Şakixi ilə Xunzaxi daxil olmaqla Alazanın şərqindəki əraziləri (''Şəki/Hereti''), *'''7-ci eristavlıq''' – inzibati mərkəzi Ştori olmaqla, Ştori çayından Maçis-tsxaliyə qədər, Didoeti də daxil olmaqla Alazanın şimal-şərqindəki əraziləri əhatə edib (''Şəki/Hereti''). Gürcü tədqiqatçılarından [[Mariam Lordkipanidze]] hesab edir ki, görünür bu məsələdə Vaxuştinin mənbəsi “Kartli salnaməsi” olmuşdur. Məsələn, orada XI əsrin 40-cı illərində IV Baqratın Kaxetiyə (Kaxetiyə və Heretiyə) hücum etməsindən bəhs edilərkən, həmin vaxt onun Pankisi eristavı Varcanisdzeni, Xornabuci eristavı – Vaçeni (Qurgen Berinin oğlu), Ştori və Maçeli eristavı – Cedini (Qoderzinin bacısı oğlu) əsir götürməsi barədə məlumat verilir, Alp Arslanın dövrünə aid bəhsdə isə Vecini eristavı Sirkvalelinin adı çəkilir. Vaxuşti eristavlıqlarının adlarını sadalayarkən yalnız həmin mənbədə adları çəkilən eristavların idarə etdikləri eristavlıqların adlarını göstərmişdir. Amma ehtimal etmək olar ki, digər eristavlıqlar da mövcud olmuşdur; məsələn, *'''8-ci eristavlıq''' – Arişi eristavlığı (''Şəki/Hereti''), *'''9-cu eristavlıq''' – Kiş eristavlığı (''Şəki/Hereti'') və s<ref>{{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 2. Эрети|1988|p=}}{{oq|ru|Видимо, в качестве источника Вахушти пользовался «Матиане Картлиса», которое извещает, что в 40-х гг. XI в. царь Баграт IV вступил в Кахети (в Кахети и Эрети) и захватил Степаноза Варджанисдзе, эристава Панкиси, Ваче, сына Гургена Бери — эристава Хорнабуджи, Джеди, сына сестры Годердзи — эристава Штори и Мачели, Вахушти совершенно справедливо исключает из состава Эрети Панкисское эриставство и называет только те эриставства собственно Эрети, эриставов которых пленил царь Баграт. Во время нашествия султана Алп-Арслана упоминается вежинский эристав Цирквалели. Можно предположить, что в Эрети были и другие эриставства (напр., эристави Ариши, эристави Гиши и др.). Примечательно, что с эриставствами совпадают епархии — Хорнабуджи, Вежини, Гиши были в то же время епископскими центрами. Поэтому такое административное деление представляется вполне реальным, тем более, что и другие грузинские политические единицы также делятся на эриставства.}}</ref>. “Tarix-i əl-Bab”da [[Kldekari]] eristavı İvan ibn Lifaritin (Liparitin) “''Şəki-Curzan''” batriki kimi təqdim edilməsinə{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}} görə isə *'''10-cu eristavlıq''' – Kldekari eristavlığının (''Şəki/Hereti'', yaxud ''Kaxeti'') adını da bu siyahıya əlavə etmək olar. {{Yer xəritəsi+|Qafqaz 1060|width=450|float=left||caption=|places=Qafqazın 1060-cı il xəritəsində Şəki ilə Xunzaxın yeri. {{Yer xəritəsiR~ |Qafqaz 1060 |caption= |label= |lat_deg=42.45 |lon_deg=46.70 |width=450 |float=left |alt= |areas= |rama=2 |ramacolor=#ff0000 |ramawidth=60 |ramaheight=60 |radius=22 |caption= }} {{Yer xəritəsiR~ |Qafqaz 1060 |caption= |label= |lat_deg=41.40 |lon_deg=47.20 |width=450 |float=left |alt= |areas= |rama=2 |ramacolor=#ff0000 |ramawidth=60 |ramaheight=44 |radius=22 |caption= }}}} Şirinbəy Hacıəli isə Vaxuşti Baqrationinin Şəki ilə birlikdə Xunzaxı da Maçin eristavlığına aid etməsi ilə razılaşmır. Onun fikrincə, {{Sitat2|Avar Koysu çayının aşağı axarında yerləşən Xunzax heç bir halda Qafqaz dağlarının cənub yamacında yerləşən Şəki ilə birlikdə kiçik bir eristavlığa tabe etdirilə bilməzdi. Ən azı ona görə ki, müvafiq dövrdə Xunzax (Xumrac) Şimali Qafqazda ən güclü və nüfuzlu çarlıq olan Sahib əs-Sərir ölkəsinin paytaxtı idi. Digər tərəfdən, Xunzaxın Şəki və Maçin eristavlığından çox-çox uzaqda yerləşməsi, habelə bunların arasında dördüncü Ştori eristavına tabe etdirilmiş Didoetinin yerləşməsi Xunzaxın Maçin eristavlığı tərkibində olmasını mümkünsüz edir. Fikrimizcə, mətndəki “Xunzax” əvəzinə Şəki yaxınlığında yerləşən “Xayzan” oxunmalıdır{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=101, 102}}.}} ===Etnik tərkib === Tədqiqatçıların fikrincə, XI əsr gürcü tarixçisi Sumbat Davitisdze sanarlar ilə şakları eyni xalq kimi göstərir<ref>{{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 1. Кахети|1988|p=}} {{oq|ru|Грузинский историк XI в. Сумбат Давитисдзе считает цанаров идентичными шакам; А по Сумбату Давитисдзе, царь Георгий привел на помощь «цанаров и шаков». Следовательно, здесь «кахи» и «цанары» являются идентичными понятиями.}}</ref>. Lakin, əgər sanarların etnik mənşəyi mübahisəli hesab olunursa və bir sıra tədqiqatçılar onları Qafqaz xalqlarının [[Nax-Dağıstan dilləri|şərq qurupua]] aid edir, digər tədqiqatçılar isə onları gürcü hesab edirlərsə<ref>{{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 1. Кахети|1988|p=}} {{oq|ru|В специальной литературе является спорным вопрос об этническом происхождени племени цанар. Ряд авторов причисляет их к восточной группе кавказских народов, ряд — к грузинской. В пользу грузинского происхождения племени цанар, на наш взгляд, говорит как топонимика края, так и указания армянских и арабских первоисточников. При этом следует учесть то обстоятельство, что, в то время когда цанары активизируются на политической арене, они бесспорно являются составной частью грузинского историко-культурного мира. Арабские авторы, касаясь операции Хабиба ибн-Масламы в пределах Грузии, Санарию упоминают вместе с другими грузинскими административными единицами. Армянский историк Вардан цанаров считает грузиноязычным племенем, что вполне подтверждает грузинская эпиграфика края. Хеви (Цанарети) входила в паству Цилканской кафедры, существующей с VI в., где богослужение, как во всем Мцхетском католикосате, велось на грузинском языке, что и подтверждается грузинскими надписями Гарбанской церкви. Находясь во главе борьбы с арабами и организации земель Кахети в самостоятельное государство, цанары, грузины по языку, церкви, то есть историко-культурному облику, служили делу создания грузинского государства (княжества) Кахети.}}</ref>, Sumbat Davitisdzedə adı çəkilən şakların – yəni şəkililərin, alban tayfası olması üzərində heç bir mübahisə yoxdur. Gürcü tədqiqatçıları da hesab edirlər ki, {{sitat2|gürcü və xarici yazılı mənbələrində tarixi Hereti əyaləti “Ran”, “Albaniya”, “Şaki” adı ilə təqdim olunur. “Ranlar” Orta əsr gürcü mənbələrində bir alban tayfası adıdır. Alban tayfası həmin mənbələrdə həm də herlər kimi xatırlanır, buna görə də ranlar və herlər identik anlayışdır<ref>{{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 2. Эрети|1988|p=}} {{oq|ru|Историческая провинция Эрети в грузинских и иностранных письменных источниках встречается и под названием «Ран», «Алвания», «Шаки». Ранами в грузинских средневековых источниках называлось одно из алванских племен. Алванские племена в тех же источниках упоминались и как эры, поэтому раны и эры, согласно источникам, — идентичные понятия. При этом Д. Мусхелишвили заключает, что грузинское «царство Эрети» равнозначно «царству Шаки» арабских источников и «царству Алвания» армянских и византийских источников. Название этого царства грузины произвели от имени своих ближайших соседей, древнеалванского племени эров, арабы — от имени столицы — г. Шаки. Армяне и византийцы называли его Алванией потому, что оно возникло на территории бывшего Алванского царства.}}</ref>.}} David Musxeleşviliyə görə, {{sitat2| ...əgər V əsr üçün Hereti eristavlığı ərazisində əsasən alban-iber əhalinin yaşadığını, cənub hissəsində həm də ermənilərin məskunlaşdığını söyləmək mümkündürsə, X əsrin ortaları üçün, hansı ki bu vaxt herlərin xalkedonizmə keçməsi artıq başa çatmışdır, bu ərazinin bütün əhalisi, kiçik erməni icması ilə birlikdə tamamilə gürcüləşmişdir{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=367}}.}} Daha sonra David Musxeleşvili Şəkinin Şərqi Gürcüstanda adi bir gürcü vilayəti olmasının sübutu kimi erməni tarixçisi Vardanın “''Şəki quqarlar vilayətidir''” yazdığını əsas göstərərək monoqrafiyasını bitirir{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=367}}. Lakin, digər tədqiqatçı Quram Qumba, Vardanın “Aşxarasuys” əsərinin üç əlyazma nüsxəsində heç də “''Şəki quqarlar vilayətidir''” yox, əslində “''Şəki qarqarlar vilayətidir''” yazıldığını, erməni tarixi-ədəbiyyatında “qarqarlar” əvəzinə “quqarlar” yazılması ilə bağlı bunun yeganə fakt olmadığını, başqa belə faktlara da təsadüf edildiyini göstərir{{sfn|Гумба Г.||p=66}}, daha sonra qeyd edir ki, “Aşxarasuys”da “Albaniya” və “Qarqarasik” sözləri “Şəki” sözünün ekvivalentidir; David Musxeleşvilinin Vardandan iqtibas gətirdiyi cümlənin ən doğru tərcüməsi isə “''Şəki Qarqarsikdir''”, yəni “''Şəki Albaniyadır''” mənasındadır{{sfn|Гумба Г.||p=73}}. ==Şəki və Şəki-Kaxeti hökmdarları narrativ mənbələrdə necə təqdim edilirlər?== {| class="wikitable" |- ! Hökmdarın adı!! Hakimiyyətdə olduğu dövr!! “Şəki hökmdarı” kimi !! “Albaniya çarı” kimi göstərilir!! “Ereti çarı” kimi !!“Kaxeti çarı” kimi!!“ranların və kaxların çarı” kimi |- | Anonim || [[Osman ibn Əffan]]ın <br />xəlifəliyi dövründə (644-656)|| əl-Bəlazuri |||| || || |- | Anonim || Albaniya katolikosu [[Katolikos IV Davud|IV Davud]]un katolikosluğu dövründə (təxminən, 820-853-cü illər) ||“Alban ölkəsinin tarixi”|||| || || |- | [[Səhl ibn Sunbat]] <br /><br><small>([[Müaviyə ibn Səhl]]) ||822-854, yaxud 822-838/839<ref name=Q19 group=qeyd/> <br /> <br><small>(838/839-854)||Tovma Artsruni <br /><br />-||“Alban ölkəsinin tarixi”<br /> <br><small>(İbn əl-Əsir)|| || || |- | [[Qriqor Hammam]]|| IX əsrin 2-ci yarısı|| ||“Alban ölkəsinin tarixi”;<br />Stepanos Taronetsi; <br />Stepanos Orbelian || |||| |- | [[Atrnerseh (Şəki hökmdarı)|Atrnerseh]] ||ən geci 906-cı ildən — ən tezi 944-cü ilə qədər|| Məsudi || Hovanes Drasxaakertsi||Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsi; <br /> “Kartli salnaməsi” |||| |- | [[İşxan Əbu Əbdülmalik]]|| ən tezi 1044-cü ildən — ən tezi 944-dən ən geci 1110-cu ilə qədər|| İbn Həvqəl|| Stepanos Orbelian; <br /> Konstantin Porfiroqent; <br /> Ananiya Mokatsi ||“Kartli salnaməsi”|||| |- | [[Dinar (çariça)|Dinar]]|| ən geci 1010-cu ildən — ən tezi 1114/1015-ci ilə qədər|| || ||“Kartli salnaməsi”|||| |- | [[Böyük Kvirike]] ||ən geci 1032/1038-ci il — ən geci 1037/1038|| ||Vardan|| || “Kartli salnaməsi”|| “Kartli salnaməsi” |- | [[Qaqik (Şəki-Kaxeti hökmdarı)|Qaqik]] ||ən geci 1037/1038-ci il — 1058-ci il||“Tarix-i əl-Bab”|| || || “Kartli salnaməsi” || |- | [[I Axsartan]] ||1058-ci il – 1082-ci il||Sədrəddin Əli əl-Hüseyni; <br /> “Tarix-i əl-Bab”|| || ||“Kartli salnaməsi” || |- | [[II Kvirike (Şəki-Kaxeti hökmdarı)|II Kvirike]] ||1082-ci il — 1004-cü il||Samuel Anesi|| || ||“Çarlar-çarı Davidin həyatı”|| |- | [[II Axsartan]] ||1004|||| || ||“Çarlar-çarı Davidin həyatı”|| |- | Asat Qriqol oğlu və Şot Qriqol oğlu||?—1117|| || || || || |} ==Mehranilərin, o cümlədən, Qriqori Hammamın nəsil şəcərəsi== {{nəsil ağacı/baş|style=font-size:75%;}} {{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=Mehran|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | }} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=Armayel|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=Vard|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=Vardan|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=Vard|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |)|-|-|-|-|-|v|-|-|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | |112| | | |113| | | | | | | | | | | | | | | |111=[[Varaz Qriqor|Varaz-Qriqor]]|112=Şuşik|113=Varazman|boxstyle_111=background-color: #faa;|boxstyle_112=background-color: #faa;|boxstyle_113=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | || |)|-|-|-|-|-|v|-|-|-|-|-|v|-|-|-|-|.| | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | |112| | | |113| | |114| | | | | | | | | | | |111=[[Varaz Peroz|Varaz-Peroj]]|112=[[Cavanşir]]|113=Yezad-Xosrov|114=Varazman|boxstyle_111=background-color: #faa;|boxstyle_112=background-color: #faa;|boxstyle_113=background-color: #faa;|boxstyle_114=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | |112| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=[[Varaz Trdat|Varaz-Tiridat]]|112=Sparma|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |)|-|-|-|-|-|+|-|-|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | |112| | | |113| | | | | | | | | | | | | | | |111=[[II Vardan|Vardan]]|112=Qaqik|113=?|boxstyle_111=background-color: #faa;|boxstyle_112=background-color: #faa;|boxstyle_113=background-color: #faa; }} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=[[Narse]]|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=[[I Qaqik]]|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=[[I Stepanos]]|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | | | | | | | |112| | | | | | | | | | | | | | | |111=[[Varaz Trdat]]|112=Səhl ([[Saak Süni]]?)|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | |)|-|-|-|-|-|.| | | | | |!| | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | |111| | | |112| | | |113| | | | | | | | |114| | | | |111=Stepannos|112=Sparam|113=Adarnerseh<ref name=Q14 group=qeyd/>.|114={{link-interwiki|az=I Qurgen, iberiyalı|az_mətn=I Qurgen|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=Gourguen Ier d'Ibérie}} |boxstyle_111=background-color: #faa;|boxstyle_112=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | | | | | |,|-|^|-|-|v|-|-|'| | | | | | | | | | |!| | | | | | }} {{nəsil ağacı| | | | | | | | | |111| | |112| | | | | | | | | | | |113| | | |111=[[Qriqor Hammam]]|112=Abuset Qriqor|113={{link-interwiki|az=III Adarnase, Tao-Klarcetli|az_mətn=III Adərnerse|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Adarnase III of Tao}}|boxstyle_111=background-color: #afa;|boxstyle_112=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| | | | | | | | |,|-|^|-|v|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|.| | | | |)|-|-|-|.}} {{nəsil ağacı| | | | | | | |111| |112| |113| |114| |115| | |116| | |117| |111=[[Saak Sevada]]|112=Əbu Əli|113=Smbat|114=|115=[[Atrnerseh (Şəki hökmdarı)|Atrnerseh]]|116=[[Dinar (çariça)|Dinar]]|117={{link-interwiki|az=II Qurgen, eristavlar-eristavı|az_mətn=Qurgen|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Gurgen II of Tao}}|boxstyle_111=background-color: #afa;|boxstyle_112=background-color: #afa;|boxstyle_113=background-color: #afa;|boxstyle_114=background-color: #afa;|boxstyle_115=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| | | | | |,|-|-|^|v|-|-|-|v|-|-|-|-|-|-|-|v|-|-|.|`|-|-|-|^|-|-|-|-|.}} {{nəsil ağacı|119| |111| |112| |113| |114| |115| |116| |117| ||118| | | | | |111= Qriqor|112= Davud|113=I Şahanduxt|114={{link-interwiki|az=I Smbat Saakyan|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Смбат I Саакян}}|115=[[İoann Sənəkərim]]|116={{link-interwiki|az=Sahakanuş|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Саакануйш}} |117={{link-interwiki|az=II Aşot|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ашот II Железный}} |118=[[İşxan Əbu Əbdülmalik]]|119=Vatçaqan|boxstyle_111=background-color: #afa;|boxstyle_112=background-color: #afa;|boxstyle_113=background-color: #afa;|boxstyle_115=background-color: #afa;|boxstyle_116=background-color: #afa;|boxstyle_118=background-color: #afa;|boxstyle_119=background-color: #aff;}} {{nəsil ağacı| |!| | | | |)|-|-|-|.| | | |)|-|-|-|(| | | | | | | |`|-|-|-|'| | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|117| | |111| |112| |113| |114| | | | | | | |111=Atrnerseh|112=İşxan Sevada |113=Seveda|114={{link-interwiki|az=Vasaq|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Васак}}|117=Kousçaq|boxstyle_111=background-color: #afa;|boxstyle_112=background-color: #afa;|boxstyle_113=background-color: #afa;|boxstyle_114=background-color: #afa;|boxstyle_117=background-color: #aff;}} {{nəsil ağacı| |!| | | |,|-|-|-|v|^|-|-|v|-|-|-|.|`|-|-|.}} {{nəsil ağacı|117| |111| |112||113| |114| |115| |116| | | ||111=Sənəkərim|112=[[Böyük Qriqor|Qriqor]]|113=Atrnerseh|114=Filipp|115= II Katranida|116={{link-interwiki|az=I Qaqik (Ermənistan çarı)|az_mətn=I Qaqik|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Гагик I}}|117=Filipp|boxstyle_111=background-color: #afa;|boxstyle_112=background-color: #afa;|boxstyle_113=background-color: #afa;|boxstyle_114=background-color: #afa;|boxstyle_115=background-color: #afa;|boxstyle_117=background-color: #aff;}} {{nəsil ağacı| |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |)|-|-|-|+|-|-|-|.| | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | |112| | | | | | | | | | | |113| |114| |115| |116|111=Seveda|112=Sofya|113={{link-interwiki|az=Ovhanes Smbat|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ованес-Смбат}} |114={{link-interwiki|az=IV Aşot (Cəsur)|az_mətn=IV Aşot|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ашот IV Храбрый}}|115=|116={{link-interwiki|az=Senekerim Arsuni|az_mətn=Senekerim|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Сенекерим Арцруни}} |boxstyle_111=background-color: #aff;|boxstyle_112=background-color: #aff;|boxstyle_113=background-color: #afa;|boxstyle_114=background-color: #afa;|boxstyle_115=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| |)|-|-|-|-|-|(| | | | | | | | | | | | | |!| | | |!| | | |)|-|-|-|'| | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | |112| | | | | | | | | | | |113| |114| |115| |116|111=[[Sənəkərim]]|112=[[II Şahanduxt]]|113={{link-interwiki|az=I Ruben|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Рубен I}}|114={{link-interwiki|az=II Qaqik (Ermənistan çarı)|az_mətn=II Qaqik|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Гагик II}} |115={{link-interwiki|az=Məryəm, vaspurakanlı|az_mətn=Məryəm|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Mariam of Vaspurakan}} |116={{link-interwiki|az=I Georgi (Gürcüstan çarı)|az_mətn=I Georgi|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Георгий I (царь Грузии)}} |boxstyle_111=background-color: #aff;|boxstyle_112=background-color: #aff;|boxstyle_113=background-color: #afa;|boxstyle_114=background-color: #afa;|boxstyle_115=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| |)|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|.| | | |,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|(}} {{nəsil ağacı|111| |112| |113| |114| |115| |116| |117| |118| |119| | 111=[[II Qriqor]]|112=Smbat|113=Seveda|114=Kürike|115=Kata|116={{link-interwiki|az=IV Baqrat|az_mətn=|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Баграт IV}}| 117={{link-interwiki|az= Quranduxt|az_mətn=|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Gurandukht, daughter of George I of Georgia}} |118={{link-interwiki|az= Kata (I Georginin qızı)|az_mətn= Kata|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Kata, daughter of George I of Georgia}} |119=Marta|boxstyle_111=background-color: #aff;|boxstyle_112=background-color: #aff;|boxstyle_113=background-color: #aff; |boxstyle_114=background-color: #aff;|boxstyle_115=background-color: #aff;|boxstyle_116=background-color: #afa;|boxstyle_117=background-color: #afa;|boxstyle_118=background-color: #afa;|boxstyle_119=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| |)|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| |112| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=Şuşik|112=Kata|boxstyle_111=background-color: #aff;|boxstyle_112=background-color: #aff;}} {{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | }} {{nəsil ağacı/son}} ==Arevmanelilərin nəsil şəcərəsi== {{nəsil ağacı/baş|style=font-size:75%;}} {{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=I Fadl, xorepiskop|az_mətn=I Fadl|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Padla I of Kakheti}}|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=I Kvirike, xorepiskop|az_mətn=I Kvirike|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Kvirike I of Kakheti}}|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=II Fadl, xorepiskop|az_mətn=II Fadl|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Padla II of Kakheti}}|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=II Kvirike, xorepiskop|az_mətn=II Kvirike|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Kvirike II of Kakheti}}|boxstyle_111=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| |)|-|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | |112 | | | | | | | |113| | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=David, xorepiskop|az_mətn=David|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=David de Kakhétie}}|112=Fadl|113={{link-interwiki|az=I Qurgen, alban çarı|az_mətn=1 Qurgen|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=Gourgen Ier d'Aghbanie}}|boxstyle_111=background-color: #faa;|boxstyle_112=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| |)|-|-|-|-|-|-|-|-|-|.| | | | |!| | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | | | | | |112| | |113| | | | | | | | | | | | | | | |111=[[Böyük Kvirike]]|112=Zolakertel|113={{link-interwiki|az=David, Lori çarı|az_mətn=David|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=David Ier de Lorri}}|boxstyle_111=background-color: #faa;|boxstyle_112=background-color: #faa;}} {{nəsil ağacı| |,|-|-|-|v|-|-|-|v|-|^|-|v|-|-|'| | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| |112| |113| |114| | | | | | | | | | | | | |111=[[Qaqik (Şəki-Kaxeti hökmdarı)|Qaqik]]|112={{link-interwiki|az=II Qurgen, Lori çarı|az_mətn=II Qurgen|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=Gourgen II de Lorri}}|113=Smbat|114=Adarnaze |boxstyle_111=background-color: #afa;|boxstyle_112=background-color: #afa;|boxstyle_113=background-color: #afa;|boxstyle_114=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=[[I Axsartan]]|boxstyle_111=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| |)|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı|111| |112| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111=[[II Kvirike (Şəki-Kaxeti hökmdarı)|II Kvirike]]|112=|boxstyle_111=background-color: #afa;|boxstyle_112=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı| | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{nəsil ağacı| | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=II Axsartan|az_mətn=II Axsartan|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=Aghsartan II de Kakhétie}}|boxstyle_111=background-color: #afa;}} {{nəsil ağacı/son}} == Qeydlər == {{Siyahı sütunlarla|3| {{İstinad siyahısı |group=qeyd |refs= <ref name=Q1>Rusca mənbələrdə: *''Şəki knyazlığı'' ({{Harvnb|Усейнов М. А.|1951|p=162}}; {{Harvnb|Восканян С. С.|2002|p=26}}; {{Harvnb|Пономарев Б. Н.|1966|p=420}}; {{Harvnb|Минорский В. Ф.|1963|p=116}}; {{Harvnb|Шихсаидов А. Р.|2010|p=66}}; {{Harvnb|Маковельский А. О.|1967|p=237}}; {{Harvnb|Исмаил М. А.|1995|p=17}}), *''Şəki çarlığı'' ({{Harvnb|Алиев Ш.|2013|p=}}; {{Harvnb|Мамедова Ф. Дж.|2005|p=395, 397}}; {{Harvnb|Греков Б. Д.|1953|p= }}; {{Harvnb|Дружинин Н. М.|1956|p=649, 975}}; {{Harvnb|Историческая география Азербайджана|1987|p=64}}; {{Harvnb|Гумба Г.||p=72-73}}; {{Harvnb|Ольденбург С. Ф.|1934|p=302}}), *''Şəki əmirliyi'' ({{Harvnb|Исмаил М. А.|1995|p=23}}.)</ref> <ref name=Q2>[[Ziya Bünyadov]]un “Azərbaycan IIV-IX əsrlərdə” kitabında «''ilk dövrlərin ən yaxşı və mötəbər məxəzlərindən biri hesab olunan Bəlazuridən (əl-Bəlazuridən) götürül''»məsi göstərilməklə belə bir cümlə getmişdir: «''Bundan sonra I Qubad özü Arrana gəldi, burada Beyləqan, Bərdə, Qəbələ, Dərbənd və Şəki şəhərlərini salıb möhkəmləndirdi''» ({{Harvnb|Bünyadov Z. M.|2007|p=52}}). Bu Şəkinin adının bir qədər də əvvəlki tarixi hadisələrin təsvirində çəkilməsi kimi qəbul edilə bilərdi. Lakin müvafiq hissənin Hikmət Əkbərov tərəfindən edilmiş tam tərcüməsində Şəkinin adı yoxdur: «''Onun ardınca (Şah) Qubad buraya gəldi. Arranda Beyləqan şəhərini və ölkənin əsas şəhəri sayılan Bərdəni və Qəbələni- yəni Xəzər şəhərini saldırdı. Daha sonra o, Şarvan vilayəti ilə Alan qapısı arasında çiy kərpicdən sədd tikdirdi və həmin çiy kərpicdən tikilmiş səddin boyunca 360 şəhər saldırdı ki, bu şəhərlər də Bəbu-l-Əbvab salınandan sonra dağıdıldı.''» ({{Harvnb|əl-Bəlazuri|2005|p=105}})</ref> <ref name=Q3>Mixitar Qoş Yeliazarın arxiepiskop rütbəsindən katolikos seçildiyini göstərir ({{Harvnb|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=386}}.)</ref> <ref name=Q4>“Kartlis tsxovreba”da Arçilin iki çay arasında Nuxpati şəhər-qalasını tikdirməsi də qeyd olunur: {{oq|ru| И построил (Арчил) в междуречье город-крепость Нухпати. Нухпатийцы же были язычниками и природы хищной, но Глухой посек их множество. И силой крестил их Арчил, – {{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=112}}.}} Əlbəttə ki Nuxpatini mənbələrdə adı XVII əsrdən etibarən kiçik kənd kimi çəkilən və yalnız XVIII əsrin ortalanında şəhərə çevrilən Nuxa ilə eyniləşdirmək mümkün deyil. Şirinbəy Hacıəli də hesab edir ki, gürcü mənbəsində açıq-aydın şəkildə Nuxpatinin Şəkidə yox, Kaxetidə yerləşdiyi göstərilir ({{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=78}}).</ref> <ref name=Q5>Münəccimbaşı hadisənin tarixini 820-ci il göstərir və bütün tədqiqatçılar bunu ciddi qəbu ediblər. Lakin, məsələ burasındadır ki, Xalid Cənubi Qafqazda ən azı 4 dəfə qubernator olmuşdur (813/814-cü ildə, 828-832-ci illərdə, az müddət 841-ci ildə və bir daha xəlifə [[əl-Vasiq]]in (842-845) dövründə) ({{Harvnb|Ter-Ghewondyan|1976|p=28}}) və Xalidin 820-ci ildə Cənubi Qafqazda olması barədə heç bir məlumat yoxdur. Buna görə də, Şəki əhalisinin Xalidə qarşı üsyan etdiyi tarix 813/814-cü il üçün daha uyğun görünür.</ref> <ref name=Q6>“Haykazun” Qeqarkunikdə hakimiyyətdə olan knyaz sülaləsinin adı idi; onlar özlərini əfsanəvi Hayk nəslindən olduqlarını iddia edirdilər. ({{Harvnb|Иованнес Драсханакертци, XXI-XXX|1986|p=...(qeyd: 124)}}. Albaniya tarixində Qriqor Hamamın oğlu Əbu Əlinin də Haykazun olması göstərilir: {{oq|en| Спустя четыре года, когда Новый год совпал со святой Пасхой, был убит своим родичем Смбатом князь Алуанка Апу Али hАйказуни, – {{Harvnb|Мовсес Каланкатуаци.|1985|p=}} }}</ref> <ref name=Q7>821—831/832-ci illərdə Qelam-Qeqarkunik vilayətinin hakimi [[Saak Süni|Saak]] idi. O, Sünik knyazı Vasakın kiçik oğlu idi.</ref> <ref name=Q8>''Xorepiskop''— sanar hakimlərinin titulu. İlk dövrlərdə Sanariya xorepiskopları dini hakimiyyətlə yanaşı, dünyəvi hakimiyyəti də əllərinə almış, bundan sonra sanarlara rəhbərlik edərək Kaxetinin birləşdirilməsinə və erkənfeodal gürcü dövlətinin – [[Kaxeti knyazlığı]]nın yaranmasına nail olmuşlar. Nəticədə bu dövlətin başında duran knyazlar ənənəvi qaydada xorepiskop titulu qəbul edirdilər. Xorepiskop titulu artıq teokratik funksiyasını itirmiş, feodal dövlətinin dünyəvi başçısının tituluna çevrilmişdir. {{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=167, qeyd 33}}</ref> <ref name=Q9>Məsudidən azərbaycan dilinə edilən bir tərcümədə: Azər ibn Nəbih ibn Məhacir, — {{Harvnb|Vəlixanlı N. M.|1974|p=61}}</ref> <ref name=Q10>İbn Havqəl X əsrin ortaları üçün öz kitabında həm Əbu Əbdülməlik adı ilə tanınan Şəki hökmdarı Asxasın adını və həm də ətraf vilayətlərin Sanxarib adlı 3 hakiminin adını çəkir. Bunlardan birincisi Rab ərazisini idarə edən ibn Suvar adı ilə tanınan Sanxarib, ikincisi Xacin hakimi Sanxarib. 941-957-cü illər arasında Şəki hakimi [[Salarilər dövləti]]nə bac olaraq ildə 1 milyon dirhəm, Rab ərazisini idarə edən Sanxarib 300 min dirhəm və əlavə hədiyyələr, Xacın hakimi isə 100 min dirhəm və əlavə olaraq 50 min dirhəm dəyərində atlar və hədyyələr verirdi (səh.:105). Bunlar – Şəki hakimi Asxas və 2 Sanxarib eyni dövrdə yaşamışlar. 3-cü Sanxarib isə Sanariya hakimi kimi təqdim olunur (səh.: 99) ({{Harvnb|Ибн Рустэ.|1903|p=99,105}}) və bunun hakimiyyətdə olduğu dövr İbn Havqəlin kitabının yazıldığı illərə – X əsrin 70-ci illərinə, gedib çıxa bilər. Buna görə də Rub ərazilərinin hakimi Sanxaribi Sanariya çarı Sanxariblə eyniləşdirmək mümkündür. [[Aqafangel Krımski]] də İbn Həvqəldəki Rab ərazisini Sanariya ilə, Rab ərazisini idarə edən Sanxaribi, Sanariya çarı kimi təqdim edilən İbn Suvar Sanxarib ilə və “Albaniya tarixi”ndəki Sevadanın oğlu Sənəkərim ilə eyniləşdirir ({{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=94}}). Çatışmayan yalnız bir şey qalır, o da Sənəkərim adlı çarın Sanariyada hakimiyyətdə olmasını təsdiqləyən digər mənbələrdir.</ref> <ref name=Q11>234 год грузинского хроникона соответствует 1014 году. По сообщению Аристакэса Ластивертци, Баграт скончался в 464 году армянского летосчисления, что соответствует 1015 году (см . Э. Такаишвили, указ. русский перевод, с. 161, прим. 2; К. Н. Юзбашян, комментарии к указ. переводу Аристакэса, с. 114, прим. 22({{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=240, qeyd 129.}}).</ref> <ref name=Q12>ДИДЕБУЛИ (от груз, “диди” - большой, великий) - лицо, принадлежавшее к высшему слою феодального класса, который уже в VII-IX вв. образовали дид-диди азнауры. Когда в XV в. феодальная аристократия сложилась в отдельное сословие тавадов, среди них дидебули тавады или просто дидебулы, букв, вельможи, являлись обладателями наиболее обширных владений и высших должностей; в начале XVIII в. в Картли дидебулами почитались главы пяти-шести наиболее крупных феодальных домов.([http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVIII/1700-1720/Zakony_Wachtang_VI/glossar.htm ]).</ref> <ref name=Q13>Ruslar Bərdəni 943-cü ildə tutmuşdular.</ref> <ref name=Q14>[[Ziya Bünyadov]] “Albaniya tarixi” kitabında Adarnerseh barədə qeyd edir (III kitab, 118-ci qeyd): «''Adərnersə ibn İshaq əl Xaçinin adı Təbəridə (III, s. 1416) rast olunur''» ({{Harvnb|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=378}}).</ref> <ref name=Q15>Tarixçiliyə məlum olan {{link-interwiki|az=Aradeti qalası|az_mətn=“Aradeti” adlı qala|başqa_dil=ka|başqa_dildə_başlıq=არადეთის ციხე}} XVII əsrdə tikilib və indiki [[Gürcüstan|Gürcüstan respublikası]]nın [[Şida Kartli]] ölkəsinin [[Kareli bələdiyyəsi|Kareli bələdiyyə rayonu]] ərazisindəki {{link-interwiki|az=Aradeti|az_mətn=|başqa_dil=ka|başqa_dildə_başlıq=არადეთი}} kəndindədir. Bu yer həm Kaxeti hüdudlarından bir qədər kənardır və həm də Şəddədilər dövlətinin nüfuz dairəsindən. Ehtimal etmək olar ki “Kartli salnaməsi”ndə adı çəkilən Aradeti, onunla birlidə adı çəkilən və yeri məlum olan [[Xornabuci]]dən çox da uzaqda deyildir.</ref> <ref name=Q16>IV Baqratın söy kökü bir tərəfdən [[Qriqor Hammam]]a gedib çıxırdı və o, əvvəlki Şəki hökmdarları ilə – Atrnerseh və İşxan Əbu Əbdülmalik ilə uzaq qohumluq əlaqələrinə malik idi: {{Bax|#Mehranilərin, o cümlədən, Qriqori Hammamın nəsil şəcərəsi|green}}</ref> <ref name=Q17>Göstərilən ildə və göstərilən ilə yaxın illərdə IV Baqratın Bərdəyə hücum etməsi ilə bağlı digər mənbələrdə, o cümlədən gürcü mənbələrində heç bir məlumat yoxdur. Çox güman ki burada söhbət IV Baqratdan yox, əslində 1065-ci ilin oktyabr ayında Arrana yürüş etmiş, o cümlədən Bərdəni 3 gün mühasirədə saxlamış şəkililərlərlə allanların birgə yürüşündən gedir: {{Bax|#Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavurun Vecinini tutması və buna cavab reaksiyası|green}}</ref> <ref name=Q18>[[Vaxuşti Baqrationi]]yə görə Naxçivani qalası Ştoris-Xevi çayının Alazan çayına töküldüyü yerdə idi ({{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=177, qeyd 250.}})</ref> <ref name=Q19>Yuxarıda qeyd edildiyi kimi ({{Bax|#Səhl ibn Sunbat, yaxud Müaviyə ibn Səhl (?)|green}}) Səhl ibn Sunbata xəlifə tərəfindən “Erməniyyə, İberiya və Albaniya üzərində” ali hakimiyyətin verilməsini göstərən “Alban ölkəsinin tarixi”ndə, cəmi 1 il sonra adı çəkilən 3 ölkə hakiminin artıq “''hökmdarlar ağası''” Hovannesin olması qeyd edilir. Bundan sonra tarix səhnəsində uzun müddət Səhl ibn Sunbatın adına təsadüf olunmur. Yalnız X əsrin ikinci yarısı – X əvvəllərində yaşamış erməni tarixçisi [[Tovma Artsruni]], 980-cı ildə yazmağa başlıadığı əsərində Səhl ibn Smbatın 854-cü ildə [[Xaçın knyazlığı|Xaçın]] hakimi [[Atrnerseh]] və [[Artsak]]dakı [[Ktiş qalası|Ktiş]] hakimi [[Yesai Əbu Musa|Yesai əbu Musa]] ilə birlikdə ərəb sərkərdəsi [[Buğa əl-Kəbir]] tərəfindən tutularaq [[Xilafət]]in paytaxtına aparıldığını yazır ({{Harvnb|Dowsett C.|1957|p=463}}{{oq|en|Among theprisoners captured by Boga al Kabir in 854 John Catalicos and Tovma Arcrunimention three Albanian princes: Atrnerseh, lord of Xacen, Sahl son of Smbat, lord of Sake, and Esay Abu Muse, lord of Ktis in Arcax..}}). Lakin eyni hadisə barədə məlumat verən ərəb mənbəsi Samirəyə göndərilənlərin adları arasında Səhlin yox, oğlunun – Arran patriki Müəvviyə İbn Səhl, ibn Sunbatın adını çəkir( {{Harvnb|Ибн-ал-Асир|1940|p=}}). Mümkündüqr ki, Tovma Artsruni mətndə Müəvviyənin adını buraxmış, əvəzində mətndə yalnız Müəvviyənin atasının adı qalmışdır; əgər belədirsə, deməli, Tovma Artsruninin Şəki hakimi kimi təqdim etdiyi şəxs, [[İbn əl-Əsir]]də Arran batriki kimi göstərilir; Səhl ibn Sunbat isə Babəyi ərəblərə təslim edəndən 1 il sonra artıq həyatda olmamışdır.</ref> <ref name=Q20>Şəki hökmdarlarının “ranlar çarı” titulu daşıması səbəbindən bu bayrağın Şəki dövlətinə aid olması ehtimalı var.</ref> <ref name=Q21>19-cu əsrdə Şəki xanlığının gerbi olması ilə bağlı iddialar var, Sfinksin yunan mifologiyasına aid olması və 1010—1029-cu illər arasında tikilmiş [[Svetitsxoveli kafedralı|Svetitsxoveli]] kilsəsinin divar rəsmlərində də anoloji təsvirə təsadüf edilməsi, bu təsvirin xristianlıq dövründən Şəkinin gerbi olması ehtimalını doğurur. [[Fayl:Here_be_monsters.jpg|thumb|left|200px|1010—1029-cu illər arasında tikilmiş [[Svetitsxoveli kafedralı|Svetitsxoveli]] kilsəsinin divar rəsmlərində Sfinks təsviri.]]</ref> <ref name=Q22>Bəzi tədqiqatçılara görə Qriqor Hammam Hereti knyazlarından ilk olaraq – 893-cü ildə, çar titulu qəbul etmiş hökmdardır {{oq|ru|Из эретских князей титул царя в 893 г. принимает князь Амам (Папуашвили Т. Г. Из политической истории Эрети, с. 70—71) – {{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 2. Эрети|1988|p=}}.}}. Şirinbəy Hacıəli isə David Musxelişviliyə istinad edərək {{link-interwiki|az=Eredvi|az_mətn=Eredvi|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ередви}} kəndindəki kilsənin kitabəsində Hammamın adının çəkildiyini göstərir ({{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=82}}). Lakin David Musxelişvili Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsində Hammamın adının çəkildiyini yox, yalnız “''herlər çarının varisi''” ifadəsinin işləndiyini yazır və əlavə edir ki, herlər çarının varisi, yəni ki Hammamın varisi deməkdir ({{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=38}}). Yuxarıda Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsinin mətni iqtibas gətirilib və orada nə Şirinbəy Hacıəlinin yazdığı kimi Hammamın adı var, nə də David Musxelişvilinin yazdığı kimi “''herlər çarının varisi''” ifadəsi. İqtibas gətirilən mətndə heretililərin çarından, yəni Atrnersehdən söhbət gedir ({{Harvnb|Гунба М. М. |2012|}}): {{Bax|#Atrnerseh|green}}</ref>. }} }} == İstinadlar == {{İstinadlar|4}} ==Ədəbiyyat== {{Siyahı|3| #{{kitab3 | müəllif = [[Yaqub Mahmudov|Mahmudov Y. M.]] | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Azərbaycan: qısa dövlətçilik tarixi | orijinal = | link = http://www.tarix.gov.az/kitablar/Mahmudov-Y-Qisa_devletch-dovtar.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = Təhsil | il = 2005 | cild = | səhifə = | sütunlar = | səhiflər = | seriya = | isbn = | doi = | tiraj = 1000 | ref = Mahmudov Y. M. }} # {{kitab3 | müəllif = Мусхелишвили Д. Л. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена) | orijinal = | link = | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Тбилиси | nəşriyyat = Мацниереба | il = 1982 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Мусхелишвили Д. Л. }} # {{kitab3 | müəllif = Əliyev Ş. H. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Şimal-Qərbi Azərbaycan: ingiloylar (I kitab: Ən qədim zamanlardan XIII əsrin ortalarınadək) | orijinal = | link = http://history.az/pdf.php?item_id=20110817051503205&ext=pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = [[Təhsil nəşriyyatı|Təhsil]] | il = 2007 | cild = | səhifə = | sütunlar = | səhiflər = | seriya = | isbn = | doi = | tiraj = 1000 | ref = Əliyev Ş. H. }} #{{kitab3 | müəllif = Fərzəlibəyli Ş. F. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = XV əsr Azərbaycan dövlətlərinin quruluşu | orijinal = | link = http://www.history.az/pdf.php?item_id=20100722120332154.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = Təkmilləşdirilmiş II nəşri | yer = Bakı | nəşriyyat = "Elnur-P" mətbəəsi. | il = 2003 | cild = | səhifə = 7 | sütunlar = | səhiflər = | seriya = | isbn = | doi = | tiraj = 500 | ref = Fərzəlibəyli Ş. F. }} #{{kitab3 | müəllif = | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Azərbaycan tarixi | orijinal = | link = http://www.anl.az/el/Kitab/254549.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = Elm | il = 2007 | cild = II | səhifə = | sütunlar = | səhiflər = 608 | seriya = | isbn = 978-9952-448-34-4 | doi = | tiraj = | ref = Azərbaycan tarixi, II cild }} #{{kitab3 | müəllif =[[Məmmədəli Şərifli|Şərifli M. X.]] | hissə = | hissənin linki = | başlıq = IX əsrin II yarısı – XI əsrdə Azərbaycan feodal dövlətləri | orijinal = | link = http://elibrary.bsu.az/books_200/N_203.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = | il = 2013 | cild = | səhifə = | səhiflər = | seriya = | isbn = | doi = | tiraj = | ref = Şərifli M. X. }} #{{kitab3 | müəllif = Усейнов М. А. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Памятники азербайджанского зодчества | orijinal = | link = https://books.google.az/books?ei=5VyEU4WHBqeD4gSS8oGoBg&hl=ru&id=qW5YAAAAMAAJ&dq=%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&focus=searchwithinvolume&q=%22%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%22 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = | nəşriyyat = Гос. изд-во архитектуры и градостроительства | il = 1951 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Усейнов М. А. }} #{{kitab3 | müəllif = Восканян С. С. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Очерк истории армяно-азербайджанских этнополитических отношений | orijinal = | link = https://books.google.az/books?id=ZIcjAQAAMAAJ&q=%D0%92+X%E2%80%94+XI+%D0%B2%D0%B2.+%D1%81%D1%83%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%BE+%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B6%D0%B5+%D0%A8%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D1%81%D0%BE+%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B5%D0%B9+%D0%B2+%D0%A8%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B8+(%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8)&dq=%D0%92+X%E2%80%94+XI+%D0%B2%D0%B2.+%D1%81%D1%83%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%BE+%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B6%D0%B5+%D0%A8%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D1%81%D0%BE+%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B5%D0%B9+%D0%B2+%D0%A8%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B8+(%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8)&hl=ru&sa=X&ei=a12EU8SCCJLZ4QTmk4HQCg&ved=0CC4Q6AEwAA | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = | nəşriyyat = ВолГУ | il = 2002 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 409 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Восканян С. С. }} #{{kitab3 | müəllif = Пономарев Б. Н., и др. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История СССР с древнейших времен до наших дней | orijinal = | link = http://books.google.az/books?id=_Xq7AAAAIAAJ&q=%22%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%22&dq=%22%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ei=xKOHU6a7G-OH4gT064DACQ&ved=0CCoQ6AEwAA | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = | nəşriyyat = Наука | il = 1966 | том = 1 | страницы = 420 | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Пономарев Б. Н. }} #{{kitab3 | müəllif = Минорский В. Ф. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История Ширвана и Дербенда X-XI веков | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus13/Sirvan_Derbend/posl11.phtml?id=1894 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = Издательство восточной литературы | il = 1963 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 296 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Минорский В. Ф. }} #:{{kitab3 | müəllif = Минорский В. Ф. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История Ширвана и Дербенда X-XI веков | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus13/Sirvan_Derbend/text.phtml?id=1893 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = Издательство восточной литературы | il = 1963 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 296 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Минорский В. Ф. (2) }} #:{{kitab3 | müəllif = Минорский В. Ф. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История Ширвана и Дербенда X-XI веков | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus13/Sirvan_Derbend/text.phtml?id=1893 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = Издательство восточной литературы | il = 1963 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = 296 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Минорский В. Ф. (3) }} #{{kitab3 | müəllif = Шихсаидов А. Р., Аликберов А. К., Бобровников В. О. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Дагестан и мусульманский Восток: сборник статей | orijinal = | link = http://books.google.az/books?id=5iE5AQAAIAAJ&q=%22%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B8%22&dq=%22%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ei=s7WHU4vGJKev7Aa59oHQAQ&ved=0CC8Q6AEwAQ | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = | nəşriyyat = Издательский дом Марджани | il = 2010 | том = | страницы = 66 | столбцы = | страниц = 430 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Шихсаидов А. Р. }} #{{kitab3 | müəllif = Маковельский А. О. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История логики | orijinal = | link = http://books.google.az/books?id=wC1IAAAAMAAJ&q=%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&dq=%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&hl=ru&sa=X&ei=EsCJU6j1Guag7Abk2YGQCA&ved=0CCkQ6AEwADgK | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Москва | nəşriyyat = Наука | il = 1967 | том = | страницы = 237 | столбцы = | страниц = 501 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Маковельский А. О. }} #{{kitab3 | müəllif = [[Mahmud İsmayılov|Исмаил М. А.]] | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История Азербайджана (Краткий обзор с древней до 1920 г.) | orijinal = | link = http://axc.preslib.az/ebooks/pdf/76.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Баку | nəşriyyat = Азербайджанское государственное издательство | il = 1995 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = 5-552 01428-6 | doi = | тираж = | ref = Исмаил М. А. }} #{{məqalə |müəllif = Алиев Ш. |başlıq = Ингилойцы – кто они? |link = http://www.gumilev-center.az/ingilojcy-kto-oni-sh/ |dil = ru |nəşrin müəllifi = |nəşr = |tip = |yer = |nəşriyyat = |il = 2013 |том = |выпуск = |страницы = |isbn = |issn = |ref = Алиев Ш. |bibcode = |arxiv = |pmid = }} #{{kitab3 | müəllif = [[Fəridə Məmmədova (tarixçi)|Мамедова Ф. Дж.]] | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Кавказскии Албания и албаны | orijinal = | link = http://erevangala500.com/upload//kitab2/Kavkazskaya%20Albaniya2.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Баку | nəşriyyat = | il = 2005 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = 9952-8073-0-9 | doi = | тираж = 500 | ref = Мамедова Ф. Дж. }} #{{kitab3 | müəllif = Греков Б. Д. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Очерки истории СССР 9 - 13 вв. | orijinal = | link = http://history-library.com/index.php?id1=3&category=istoriya-rossii&author=grekov-bd&book=1953&page=286 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = Академии наук СССР | il = 1953 | том = 3 | страницы = | столбцы = | страниц = 998 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Греков Б. Д. }} #{{kitab3 | müəllif = Дружинин Н. М., Греков Б. Д. | hissə = 1 | hissənin linki = | başlıq = Очерки истории СССР | orijinal = | link = http://books.google.az/books?ei=pMWJU8L5OvGI7Aay0IDoBg&hl=ru&id=xx4KAQAAIAAJ&dq=%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5&focus=searchwithinvolume&q=%22%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%22 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = | il = 1956 | том = 3 | страницы = 649, 975 | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = }} #{{kitab3 | müəllif = | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Историческая география Азербайджана | orijinal = | link = https://books.google.az/books?id=DIhpAAAAMAAJ&q=%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&dq=%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&hl=ru&sa=X&ei=qLeJU5npDOyB7Qae8oCADg&ved=0CCoQ6AEwAA | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Баку | nəşriyyat = Ėлм | il = 1987 | том = | страницы = 64 | столбцы = | страниц = 146 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Историческая география Азербайджана }} #{{məqalə |müəllif = Гумба Г. |başlıq = Кавказская Албания по «Ашхарацуйцу» Вардана Вардапета (XIII в.) |link = http://lraber.asj-oa.am/4623/1/1986-9(64).pdf |dil = ru |nəşr = Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների |tip = |il = |ay = |число = |том = |nömrə = 9 |страницы = 72-73 |ref = Гумба Г. |issn = 0320-8117 }} #{{kitab3 | müəllif = Ольденбург С. Ф., Крачковский И. Ю. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Сергею Федоровичу Ольденбургу: к пятидесятилетию научно-общественной деятельности, 1882-1932 : сборник статей | orijinal = | link = http://books.google.az/books?id=7zsWAAAAMAAJ&q=%22%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D1%88%D0%B5%D0%BA%D0%B8%22&dq=%22%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D1%88%D0%B5%D0%BA%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ei=j8yEU-XHDpSQ4gSEk4GAAg&ved=0CCoQ6AEwAA | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = | nəşriyyat = Изд. Академии наук СССР | il = 1934 | том = | страницы = 302 | столбцы = | страниц = 642 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Ольденбург С. Ф. }} #{{kitab3 | müəllif = əl-Bəlazuri | hissə = Kitəb futuhi-l-buldən; Ərməniyyənin fəthi | hissənin linki = | başlıq = Orta əsr ərəb mənbələrindən Azərbaycan tarixinə aid materiallar | orijinal = | link = http://www.history.az/pdf.php?item_id=20100622043237741&ext=pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = Nurlan | il = 2005 | cild = | səhifə = 106 | sütunlar = | səhiflər = 336 | seriya = | isbn = | doi = | tiraj = 200 | ref = əl-Bəlazuri }} #{{kitab3 | müəllif = [[Ziya Bünyadov|Bünyadov Z. M.]] | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Azərbaycan VII-IX əsrlərdə | orijinal = | link = http://www.tarix.gov.az/kitablar/Bunyadov%20Z%20%20Azerbaycan%20VII-IX%20esrlerde.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = Şərq-Qərb | il = 2007 | cild = | səhifə = | sütunlar = | səhifələr = | seriya = | isbn = ISBN 978-9952-34-085-3 | doi = | tiraj = 25000 | ref = Bünyadov Z. M. }} #{{kitab3 | müəllif = Moisey Kalankatuklu. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Albaniya tarixi | orijinal = | link = http://www.history.az/pdf.php?item_id=20100102052006191&ext=pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = Avrasiya - Press | il = 2006 | cild = | səhifə = | sütunlar = | səhifələr = | seriya = | isbn = 9952-421-52-2 ISBN 978-9952-421-52-1 | doi = | tiraj = 10000 | ref = Moisey Kalankatuklu. }} #{{kitab3 | müəllif = | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Армянская География VII века по Р. Х (приписывавшаяся Моисею Хоренскому) | orijinal = | link = http://vehi.net/istoriya/armenia/geographiya/04.html#_ftnref50 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = СПб. | nəşriyyat = | il = 1877 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Армянская География }} #{{kitab3 | müəllif = Гевонд | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История халифов | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus11/Gewond/frametext2.htm | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = СПб. | nəşriyyat = | il = 1862 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Гевонд }} #{{citation | authorlink = | last = Ter-Ghewondyan | first = Aram | others = Transl. Nina G. Garsoïan | title = The Arab Emirates in Bagratid Armenia | publisher = Livraria Bertrand | location = Lisbon | year = 1976 | url = | oclc = 490638192|ref = harv}} #{{kitab3 | müəllif = Мовсес Каланкатуаци. | hissə = Книга третья | hissənin linki = http://www.vehi.net/istoriya/armenia/kagantv/aluank3.html | başlıq = История страны Алуанк | orijinal = | link = | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Ереван | nəşriyyat = | il = 1985 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Мовсес Каланкатуаци. }} #{{məqalə |müəllif = Dowsett C. |başlıq = A Neglected Passage in the "History of Albanians" |link = http://intersci.ss.uci.edu/wiki/eBooks/Articles/A%20Neglected%20Passage%20Dowsett.pdf |dil = en |nəşr = |tip = Bulletin of the School of Oriental and African Studies —University of London |il = 1957 |ay = |nömrə = 3 |page = 463 |ref = Dowsett C. |issn = }} #{{kitab3 | müəllif = Ибн-ал-Асир | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Тарих-ал-камиль (полного свода истории) | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus/Athir_2/text3.phtml?id=7968 | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Баку | nəşriyyat = АзФан | il = 1940 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Ибн-ал-Асир }} #{{kitab3 | müəllif = | hissə = § 36. Arminiya and Arran | hissənin linki = https://books.google.com.tr/books?id=0Ct1CQAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=hudud+al-alam.+the+regions+of+the+world+a+persian+geography&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjBqeLWgc_QAhVmDJoKHV-sA5wQuwUIIzAB#v=snippet&q=SHAKKI&f=false | başlıq = Hudud al-'Alam 'The Regions of the World' | orijinal = | link = | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = | nəşriyyat = | il = 2015 | volume = | pages = | columns = | allpages = | seriya = | isbn = 978-0-906094-03-7 | doi = | tiraj = | ref = Hudud al-'Alam }} #{{məqalə |müəllif = [[Vladimir Minorski|Minorsky V.]]. |başlıq = Caucasia IV |link = http://bnk.institutkurde.org/images/pdf/HLV4E3D9MY.pdf ||nəşr = Bulletin of the School of Oriental and African Studies |nəşriyyat = University of London |il = 1953 |pages = |нömrə= 3 |alpages = | ref =Minorsky V.}} #{{kitab3 | müəllif = Иованнес Драсханакертци. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История Армении | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus/Drash/frametext5.htm | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Ереван | nəşriyyat = | il = 1986 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Иованнес Драсханакертци. }} #:{{kitab3 | müəllif = Иованнес Драсханакертци. | hissə = XXI-XXX | hissənin linki = http://www.vostlit.info/Texts/rus/Drash/frametext3.htm | başlıq = История Армении | orijinal = | link = | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Ереван | nəşriyyat = | il = 1986 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Иованнес Драсханакертци, XXI-XXX }} #:{{kitab3 | müəllif = Иованнес Драсханакертци. | hissə = ГЛАВА LI | hissənin linki = http://www.vostlit.info/Texts/rus/Drash/text6.phtml | başlıq = История Армении | orijinal = | link = | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Ереван | nəşriyyat = | il = 1986 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Иованнес Драсханакертци, ГЛАВА LI }} #{{kitab3 | müəllif = [[İbn Rüstə|Ибн Рустэ.]] | hissə = Сведения арабских писателей о Кавказе, Армении и Адербейджане: V. Ибн Рустэ | hissənin linki = | başlıq = Книга драгоценных камней | orijinal = Китaб-ал-а'лaк-ан-нефuса | link = | vikimənbə = | cavabdeh = пер. Н. А. Караулова | nəşr = Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа | yer = Тифлис | nəşriyyat = | il = 1903 | том = 32 | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Ибн Рустэ. }} #{{kitab3 | müəllif = Ибн Хордадбех. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Книга путей и стран. | orijinal = Китаб ал-масалик ва-л-мамалик | link = | vikimənbə = | cavabdeh = пер. Н. М. Велихановой | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = | il = 1986 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Ибн Хордадбех. }} #{{kitab3 | müəllif = | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Картлис Цховреба | orijinal = | link = http://bagrationi.org/wp-content/uploads/2013/12/KartlisCxovreba.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = Главный редактор академик Роин Метревели | nəşr = | yer = Тбилиси | nəşriyyat = Артануджи | il = 2008 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Картлис Цховреба }} #{{məqalə |müəllif = Караулова П. А. |başlıq = Сведения арабских географов IX и X веков по Р.Х. о Кавказе, Армении и Адербейджане: VII, ал-Мукаддасий; VIII, Масуди; IX, Ибн Хаукал |link = |dil = ru |nəşrin müəllifi = |nəşr = |tip = СМОМПК |yer = Тифлис |nəşriyyat = |il = 1908 |том = |выпуск = 38 |страницы = |isbn = |issn = |ref = Караулова П. А. |bibcode = |arxiv = |pmid = }} #{{kitab3 | müəllif = Vəlixanlı N. M. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = IX-XII əsr ərəb coğrafiyaşünas-səyyahları Azərbaycan haqqında | orijinal = | link = | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = | il = 1974 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Vəlixanlı N. M. }} #{{kitab3 | müəllif = Вахушти Багратиони | hissə = | hissənin linki = | başlıq = История царства Грузинского | orijinal = | link = http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/3067/1/Istoria_Carstva_Gruzinskogo.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = Перевел, снабдил предисловием, словарями и указателем Н. Т. Накашидзе | nəşr = | yer = Тбилиси | nəşriyyat = Мецниереба | il = 1976 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Вахушти Багратиони }} #{{kitab3 | müəllif = Григорян Г. М. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Очерки истории Сюника. IX—XV вв. | orijinal = | link = http://havatamk.ru/wp-content/uploads/2015/03/Grigorsyun.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = Отв. ред. X. А. Торосян, Б. А. Улубабян | nəşr = | yer = Ереван | nəşriyyat = Издательство АН Армянской ССР | il = 1990 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = 5—8080—0042—4 | doi = | тираж = | ref = Григорян Г. М. }} #{{məqalə |müəllif = Гунба М. М. |başlıq = Ередвская надпись - О походе царя абхазов Константина в Эрети |link = http://www.abaza-duney.ru/files/abazgika/eredvskaya_nadpis.pdf |dil = ru |nəşrin müəllifi = |nəşr = |tip = |yer = М. |nəşriyyat = Аква-Абаза |il = 2012 |том = |выпуск = |страницы = |isbn = |issn = |ref = Гунба М. М. |bibcode = |arxiv = |pmid = }} #{{məqalə |müəllif = Григорян Г. М. |başlıq = Новонайденные надписи Ваанаванка |link = http://hpj.asj-oa.am/1790/1/1972-1(215).pdf |dil = ru |nəşrin müəllifi = |nəşr = Ист.-филол. журн. |tip = |yer = |nəşriyyat = |il = 1972 |том = |nömdə = 1 |выпуск = |страницы = 215-229 |isbn = |issn = |ref = Григорян Г. М. |bibcode = |arxiv = |pmid = }} #{{kitab3 | müəllif = Вардан Аревелци. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Всеобщая история Вардана Великого | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus11/Vardan/frametext3.htm | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = | il = 1861 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Вардан Аревелци. }} #{{məqalə |müəllif = Мкртумян Г. |başlıq = Царство Кахети-Эрети и армяно-грузинские отношения (XI в.—начало XII в.). |link = http://lraber.asj-oa.am/4218/1/1981-11(95).pdf |dil = ru |nəşrin müəllifi = |nəşr = Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների |tip = Ист.-филол. журн. |yer = Bakı |nəşriyyat = |il = 1981 |том = |nömdə = 11 |выпуск = |страницы = 95-105 |isbn = |issn = 0320-8117 |ref = Мкртумян Г. |bibcode = |arxiv = |pmid = }} #{{kitab3 | müəllif = Əhməd Zəki Vəlidi. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Azərbaycanın tarixi coğrafiyası | orijinal = | link = http://elibrary.bsu.az/books_rax/N_371.pdf | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = Bakı | nəşriyyat = Təhsil | il = 2009 | cild = | səhifə = | sütunlar = | səhiflər = | seriya = | isbn = | doi = | tiraj = 500 | ref = Əhməd Zəki Vəlidi. }} #{{məqalə |müəllif = |başlıq = Ахмед ибн Лютфуллах (Мунадджим-Баши) "Джами ад-Дувал"; Ибн ал-Азрака ал-Фарики из "Истории Майяфарикина" |link = http://www.vostlit.info/Texts/rus17/Achmed_Dede/text2.phtml?id=12780 |dil = ru |nəşrin müəllifi = Перевод с арабского Мамедова А. Дж. |nəşr = Труды института истории |tip = |yer = Баку |nəşriyyat = |il = 1957 |том = Том XII |nömdə = |выпуск = |страницы = |isbn = |issn = |ref = Мунадджим-Баши |bibcode = |arxiv = |pmid = }} #{{kitab3 | müəllif = Садр ад-Дин Али ал-Хусайни. | hissə = | hissənin linki = | başlıq = Ахбар ад-даулат ас-сельджукийа | orijinal = | link = http://www.vostlit.info/Texts/rus/Selguk/s3.phtml | vikimənbə = | cavabdeh = | nəşr = | yer = М. | nəşriyyat = Восточная Литература | il = 1980 | том = | страницы = | столбцы = | страниц = | seriya = | isbn = | doi = | тираж = | ref = Садр ад-Дин Али ал-Хусайни. }} #{{kitab3 |müəllif = Рашид ад-Дин. |başlıq = Переписка |link = http://www.vostlit.info/Texts/rus16/Rasidaddin_perepiska/frametext5.htm |nəşriyyat = Наука |yer = Москва |il = 1971 |страницы = | ref = Рашид ад-Дин. }} #{{kitab3 | müəllif = Лордкипанидзе М. Д. | hissə = Глава VI, Возникновение новых феодальных государств; § 1. Кахети | hissənin linki = http://www.nplg.nukri.org/work/Ocherki_istorii_gruzii/Ocherki_istorii_gruzii_II/6/1.htm | başlıq = Очерки истории Грузии | orijinal = | link = http://studydoc.ru/doc/3852837/ocherki-istorii-gruzii.-tom-2 | vikimənbə = | cavabdeh = АН ГССР, Ин-т ист., археол. и этнографии | nəşr = | yer = Тбилиси | nəşriyyat = Мецниереба | il = 1988 | том = 2 | страницы = | столбцы = | страниц = 580 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = 20 000 | ref = Лордкипанидзе М. Д., § 1. Кахети }} #:{{kitab3 | müəllif = Лордкипанидзе М. Д. | hissə = Глава VI, Возникновение новых феодальных государств; § 2. Эрети | hissənin linki = http://www.nplg.nukri.org/work/Ocherki_istorii_gruzii/Ocherki_istorii_gruzii_II/6/2.htm#_ftn9 | başlıq = Очерки истории Грузии | orijinal = | link = http://studydoc.ru/doc/3852837/ocherki-istorii-gruzii.-tom-2 | vikimənbə = | cavabdeh = АН ГССР, Ин-т ист., археол. и этнографии | nəşr = | yer = Тбилиси | nəşriyyat = Мецниереба | il = 1988 | том = 2 | страницы = | столбцы = | страниц = 580 | seriya = | isbn = | doi = | тираж = 20 000 | ref = Лордкипанидзе М. Д., § 2. Эрети }} #{{məqalə |müəllif = Акопян А.В. |başlıq = Язык и письмо монет христианско-мусульманского пограничья Кавказа IX-XIII вв. |link = https://www.academia.edu/26127611/%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D0%BA_%D0%B8_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE_%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%82_%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%BC%D1%83%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D1%8C%D1%8F_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0_IX-XIII_%D0%B2%D0%B2._Language_and_Script_of_the_Coins_From_the_Christian-Islamic_Frontiers_of_Caucasus_in_9th-13th_cc._in_Russian_ |dil = ru |nəşrin müəllifi = |nəşr = |tip = Материалы конференции |yer = Москва |nəşriyyat = |il = 2016 |том = |nömdə = |выпуск = |страницы = |isbn = |issn = |ref = Акопян А.В. |bibcode = |arxiv = |pmid = }} #{{məqalə |müəllif = Акопян А.В., Варданян А.Р. |başlıq = Монеты Квирике III, царя Кахети и Эрети |link = https://www.academia.edu/3931227/Coins_of_Kvirike_III_king_of_Kakheti_and_Hereti |dil = ru |nəşrin müəllifi = Государственный Исторический музей |nəşr = Семнадцатая Всероссийская нумизматическая конференция |tip = тезисы докладов и сообщений |yer = Москва, Пущино |nəşriyyat = |il = 2013 |том = |nömdə = |выпуск = |страницы = 43 |isbn = |issn = |ref = Акопян А.В., Варданян А.Р. |bibcode = |arxiv = |pmid = }} }} == Həmçinin bax == * [[Şəki (tarixi ərazi)]] * [[Hereti]] == Xarici keçidlər == *[http://www.iranicaonline.org/articles/sakki-district ENCYCLOPÆDIA IRANICA. ŠAKKI.] [[Kateqoriya:VII əsrdə yarananlar]] [[Kateqoriya:1117-ci ildə ləğv olunanlar]] [[Kateqoriya:Qafqaz tarixi]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixi]] [[Kateqoriya:Gürcüstan tarixi]] [[Kateqoriya:Rusiya tarixi]] fh2jx5eix2rilks4xf27hd50xlfqq7k 100 367816 6557001 6538907 2022-07-31T19:02:15Z Kwamikagami 23144 wikitext text/x-wiki {| id="mp-topbanner" style="width:100%; background:#20B2AA; margin-top:1.2em; border:solid 5px #20B2AA; color:#F8F8FF; " |-valign="top" | [[Fayl:РадужныйФлагКопия5.png|99999x175px]] | style="padding:1px" |<br><div style="font-size:170%;"><div style="text-align:right; padding:px;color:;font-family: book antiqua"><div style="font-size:170%;">[[Fayl:Double Venus symbol.svg|80px|]] LGBT portalına [[Fayl:Double Mars symbol.svg|80px|]]</div>''xoş gəlmisiniz!'' |}<noinclude> [[Kateqoriya:Portal:LGBT]] </noinclude> jhjxch6nggpolm88p39jutphmpnlned 0 368239 6556655 6425465 2022-07-31T12:43:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Avroviziya | Müsabiqə adı = 2013 Türkviziya Mahnı Müsabiqəsi | tema = | Müsabiqə afişası = |200px | I yarımfinal = 19 noyabr 2014 | Final = 21 noyabr 2014 | Direktor = | Aparıcı(lar) = | Kanal = [[Maydan TV]] (MTV) | Yer = [[TatNeft Arena]] <ref>{{cite web|last=|first=|title=Türkvizyon 2014 TatNeft Arena'da yapılacak|url=http://www.turesc.net/2014/07/turkvizyon-2014-tatneft-arena-da-yapilacak.html|work=Türkviziya|accessdate=|date=25 fevral 2015|archive-date=2014-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006083301/http://www.turesc.net/2014/07/turkvizyon-2014-tatneft-arena-da-yapilacak.html|url-status=unfit}}</ref> | Qalib mahnı = | Seçki sistemi = | 0 xal = | İştirakçıların sayı= 25 | İlk dəfə iştirak edən ölkələr = | Yenidən iştirak edən ölkələr = | İştirakdan imtina edən ölkələr =[[Şəkil:Flag of Altai Republic.svg|26px]] [[Altay Respublikası]]<br>{{bayraq|Belarus}} [[Belarus]]<br>{{bayraq|Şimali Kipr Türk Respublikası}} [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]<br>Şoriya,<br>Kosova | Ötən il = [[2013 Türkviziya Mahnı Müsabiqəsi|◄ 2013]] | map = | col1 = #22B14C | tag1 = | col2 = #FFC20E | tag2 = | col3 = #d40000 | tag3 = | Növbəti il = [[2015 Türkviziya Mahnı Müsabiqəsi|2015 ►]] }} '''2014 Türkviziya''' — əsasən Türkdilli ölkələrin qatıldığı mahnı müsabiqəsi.<ref>{{cite web|last=|first=|title=TATARSTAN: HOST OF TÜRKVIZYON 2014|url=http://eurovoix.com/2013/11/02/tatarstan-host-of-turkvizyon-2014/|work=Türkviziya|accessdate=|date=25 fevral 2015}}</ref> == Yer == "Türk Dünyasının Mədəniyyət paytaxtı" [[Tatarıstan]]ın paytaxtı [[Qazan]] seçildiyi üçün ev sahibliyi və keçirilmə yeri məhz bu şəhərdədir. == Format == Müsabiqə yarımfinaldan və finaldan ibarətdir. Yarımfinalda ilk 15 ölkə final müsabiqədə iştirak etmək haqqı qazanır. Müsabiqəni qazanan ölkənin müğənnisi qızıl heykəlcik, 2-ci və 3-cü yerləri tutan müğənnilərə pul mükafatı ilə mükafatlandırır. === Yarımfinal === Yarımfinal 19 noyabr 2014-cü ildə [[TatNeft Arena]]da keçirilmişdir. {| class="sortable wikitable" |- ! Sıra ! Ölkə<ref>{{cite web|last=|first=|title=TÜRKVIZYON’14: SEMI FINAL RUNNING ORDER ANNOUNCED|url=http://eurovoix.com/2014/11/17/turkvizyon14-semi-final-running-order-announced/|work=Türkviziya|accessdate=|date=25 fevral 2015}}</ref> ! Dil ! Müğənni ! Mahnı ! Yer ! Xal |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 01 | {{flagicon|Kazakhstan}} | [[Qazaxca]] | [[Zhanar Dugalova]] | "Izin korem" (Ізін көрем) | 3 | 198 |- | 02 | {{flagicon|Germany}} | [[Türkçə]] | [[Fahrettin Güneş]] | "Sevdiğim" | 21 | 149 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 03 | {{flagicon|Turkmenistan}} | [[Türkməncə]] | [[Züleyha Kakayeva]] | "Shikga-Shikga bilerzik" | 12 | 169 |- | 04 | {{flagicon|Georgia}} | [[Azərbaycanca]], [[Türkçə]] | [[Ayla Shiriyeva]] & [[Aysel Mammadova]] | "Tenhayam" | 25 | 141 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 05 | {{flagicon|Uzbekistan}} | [[Özbəkcə]] | [[Aziza Nizamova]] | "Dunyo bolsin omon" | 10 | 172 |- | 06 | {{flagicon|Albania}} | [[Türkçə]] | [[Xhoi Bejko]] | "Hava ve Ateş" | 19 | 154 |- | 07 | [[Şəkil:Flag of Gagauzia.svg|25px]] [[Qaqauziya]] | [[Qaqauzca]] | [[Maria Topal]] | "Aaladim" | 16 | 162 |- | 08 | {{flagicon|Ukraine}} | [[Qaqauzca]] | [[Natali Deniz]] | "Sän benim" | 22 | 148 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 09 | {{flagicon|Iran}} | [[Azərbaycanca]]-[[Türkçə]] | Barısh qrupu | "Heydar baba" | 8 | 178 |- | 10 |[[Şəkil:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|25px]] [[Kabardin-Balkariya]] | [[Qaraçay-balkar dili|Qaraçay-Balkarca]] | [[Eldar Zhanikaev]] | "Barama" (Барама) | 23 | 148 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 11 | {{flagicon|Tatarstan}} | [[Tatarca]] | [[Aydar Söläymanov]] | "Atlar Çaba" (Атлар Чаба) | 1 | 223 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 12 | [[File:Flag of Moscow oblast.svg|22px]] [[Moskva vilayəti]] | [[Tatarca]] | [[Kazan World]] | "Sine kotem" | 5 | 190 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 13 | {{flagicon|Kyrgyzstan}} | [[Qırğızca]] | [[Non-Stop (Kyrgyz band)|Non-Stop]] | "Seze bil" (Сезе бил) | 6 | 190 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 14 | [[Şəkil:Flag of Sakha.svg|26px]] [[Saxa]] | [[Saxa dili|Saxaca]] | [[Vladlena Ivanova Sakhaya]] | "Kyn" | 13 | 168 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 15 | {{flagicon|Turkey}} | [[Türkçə]] | [[Funda Kılıç]] | "Hoppa" | 2 | 199 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 16 | {{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} | [[Bosniya dili]] | [[Mensur Salkić]] | "Šutim" | 11 | 171 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 17 | [[File:Flag of Bashkortostan.svg|25px]] [[Başqırdıstan]] | [[Başqırdca]] | [[Zaman (group)|Zaman]] | "Kubair" (Кубаир) | 4 | 193 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 18 | {{flagicon|Bulgaria}} | [[Türkçə]] | [[İsmail Matev]] | "Yollara, taşlara" | 14 | 168 |- | 19 | [[File:Flag of Iraq Turkmen FrontVEC.svg|25px]] [[Türkmanlar]] | [[Azərbaycanca]], [[Türkçə]] | [[Ahmet Tuzlu]] | "Çal Kalbimi" | 18 | 155 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 20 | {{flagicon|Şimali Kipr Türk Respublikası}} | [[Türkçə]] | [[Darina Siniçkina]] | "Gider isen" | 9 | 178 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 21 | {{flagicon|Azerbaijan}} | [[Azərbaycanca]], [[Türkçə]] | [[Elvin Ordubadli]] | "Divlerin Yalqizliği" | 15 | 166 |- | 22 | {{flagicon|Romania}} | [[Türkçə]] | [[Cengiz Erhan]] & [[Alev Gafar]] | "Gençlik başa bir gelir" | 17 | 158 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 23 | {{flagicon|Macedonia}} | [[Türkçə]] | [[Kaan Mazhar]] | "Yolumu Bulurum" | 7 | 181 |- | 24 | {{flagicon|Xakasiya}} | [[Xakas dili]] | [[Sayana Saburova]] | "Alzhaas" | 24 | 148 |- | 25 | {{flagicon|Tıva}} | [[Tıva dili]] | [[Ayas Kuular]] | "Subedei" | 20 | 151 |} === Final === {| class="sortable wikitable" |- ! Sıra ! Ölkə ! Dil ! Müğənni ! Mahnı ! Yer ! Xal |- | 01 | {{flagicon|Turkey}} | [[Türkçə]] | [[Funda Kılıç]] | "Hoppa" | 15 | 128 |- | 02 | {{flagicon|Crimea}} | [[Kırım Tatarcası]] | [[Darina Siniçkina]] | "Gider isen" | 6 | 186 |- style="font-weight: bold; background: navajowhite;" | 03 | {{flagicon|Kazakhstan}} | [[Qazaxca]] | [[Zhanar Dugalova]] | "Izin korem" (Ізін көрем) | 1 | 225 |- | 04 | {{flagicon|Uzbekistan}} | [[Özbəkcə]] | [[Aziza Nizamova]] | "Dunyo bolsin omon" | 7 | 183 |- | 05 | {{flagicon|Iran}} | [[Azərbaycanca]] | [[Barısh Grubu]] | "Heydar baba" | 13 | 167 |- | 06 | [[File:Flag of Bashkortostan.svg|25px]] [[Başqırdıstan]] | [[Başqırdca]] | [[Zaman (group)|Zaman]] | "Kubair" (Кубаир) | 3 | 199 |- | 07 | {{flagicon|Kyrgyzstan}} | [[Qırğızca]] | [[Non-Stop (Kyrgyz band)|Non-Stop]] | "Seze bil" (Сезе бил) | 4 | 196 |- | 08 | {{flagicon|Turkmenistan}} | [[Türkməncə]] | [[Züleyha Kakayeva]] | "Shikga-Shikga bilerzik" | 5 | 192 |- | 09 | [[Şəkil:Flag of Sakha.svg|26px]] [[Saxa]] | [[Saxa dili|Saxaca]] | [[Vladlena Ivanova Sakhaya]] | "Kyn" | 7 | 183 |- | 10 | {{flagicon|Bulgaria}} | [[Türkçə]] | [[İsmail Matev]] | "Yollara, taşlara" | 11 | 172 |- | 11 | {{flagicon|Azerbaijan}} | [[Azərbaycanca]] | [[Elvin Ordubadlı]] | "Divlerin Yalqizliği" | 9 | 177 |- | 16 | {{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} | [[Bosniya dili]] | [[Mensur Salkić]] | "Šutim" | 10 | 176 |- | 13 | {{flagicon|Macedonia}} | [[Türkçə]] | [[Kaan Mazhar]] | "Yolumu Bulurum" | 14 | 166 |- | 14 | [[File:Flag of Moscow oblast.svg|22px]] [[Moskva vilayəti]] | [[Tatarca]] | [[Kazan World]] | "Sine kotem" | 12 | 170 |- | 15 | {{flagicon|Tatarstan}} | [[Tatarca]] | [[Aydar Söläymanov]] | "Atlar Çaba" (Атлар Чаба) | 2 | 201 |} == Müsabiqəni canlı yayımlayan ölkələr == * [[TMB TV]] * {{flagicon|Azerbaijan}} - [[Azad Azerbaycan TV]] (ATV) * {{flagicon|Turkey}} - [[TMB TV]] & [[360]] * {{flagicon|Turkmenistan}} - [[Altyn Asyr TV]] (AATV) * {{flagicon|Ukrayna}} - [[Odessa Radyo Televizyon Kurumu]] (ODRTK) * {{flagicon|Germany}} - [[TürkShow]] & [[Düğün TV]] * {{flagicon|Albania}} - [[Arnavutluk Devlet Radyo ve Televizyonu]] (RTSH) * {{flagicon|Başqırdıstan}} - Kuray TV (KTV) * {{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} - [[NTV Hayat]] * {{flagicon|Bulgaria}} - Alfa Media (AMTV) * {{flagicon|Qaqauziya}} - [[Gagavuz Radyo Televizyonu]] (GRT) * {{flagicon|Georgia}} - [[Kvemo Kartli TV]] (KKTV) * [[File:Flag of Iraq Turkmen FrontVEC.svg|25px]] [[Türkmanlar]] - [[Türkmeneli TV]] (TTV) * {{flagicon|Qazaxıstan}} - [[Khabar TV]] & [[MuzZone TV]] * {{flagicon|Kyrgyzstan}} - [[Kırgızistan Devlet Radyo Televizyon Kurumu]] (KTRK) * {{flagicon|Macedonia}} - [[Makedonya Radyo ve Televizyonu 2]] (MRT2) * {{flagicon|Şimali Kipr Türk Respublikası}} - [[Kıbrıs Genç TV]] (KGTV) * {{flagicon|Rumıniya}} - [[Alpha TV]] * [[File:Flag of Russia.svg|25px]] [[Rusiya]] - [[Tvoy Mir Vostok TV]] (TMB RU) * {{flagicon|Xakasiya}} - Gladiyator TV (GTV) * {{flagicon|Tatarstan}} [[Tataristan]] - [[Maydan TV]] (MTV) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Türkviziya Mahnı Müsabiqəsi]] isofbkfh9famhit7lf5qnty6r7juyp4 0 373778 6557817 6511206 2022-08-01T11:09:27Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Araz (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Araz''' — [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Babək rayonu]]nun Araz kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 106.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Nehrəm kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibində faktik mövcud olan ərazi vahidi Araz kəndi adlandırılmış və rayonun ərazi vahidləri uçot məlumatına daxil edilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Araz kəndi Nehrəm kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla, Araz kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/2125 Naxçıvan Muxtar Respublikası şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı]</ref> == Toponimikası == 1972-ci ildə Araz su qurğuları tikintisinin fəhlə qəsəbəsi kimi yaranmışdır. Adını ərazisindəki eyniadlı çaydan almışdır.<ref>{{ATEL|1|44}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=20 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 36.]</ref> |257 |133 |124 |- |} == İqtisadiyyatı == 2014-cü ildə otuz bir min nəfər əhalinin yaşadığı 7 yaşayış məntəqəsini birləşdirən Şəkərabad–Babək–Nehrəm–Araz dairəvi avtomobil yolunun yenidən qurulması məqsədi ilə [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin ehtiyat fondundan Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabinetinə ilkin olaraq 5,0 (beş) milyon manat ayrılmışdır<ref>{{cite web|url=http://www.president.az/articles/12703 |title=Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunda Şəkərabad-Babək qəsəbə-Nehrəm-Arazkənd dairəvi avtomobil yolunun yenidən qurulması ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |author= |date=27 avqust 2014, 18:15 |work=[[president.az]] |publisher=president.az |accessdate=2014-09-10 |language=az}}</ref>. == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə Araz kənd ümumi orta məktəbi fəaliyyət göstərir.<ref>[http://tehsil.nmr.az/tehsil-muessise/babk-rt/muessise.html Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi. Babək rayon Təhsil Şöbəsinin əhatə etdiyi ümumtəhsil məktəbləri haqqında MƏLUMAT (tehsil.nmr.az)]</ref> == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Babək rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Babək rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Araz (Babək) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] 333yzzsyttfdlu4c93pw7eihk2gtsj0 0 376026 6556880 6080947 2022-07-31T17:12:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Amyntor Fanfani |orijinal adı = {{Dil-it|Amintore Fanfani}} |şəkil = Amintore Fanfani crop.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Amyntor Fanfani |digər adı = |doğum tarixi = 6.2.1908 |doğum yeri = [[Pieve Santo Stefano]], {{ITA}} |vəfat tarixi = 20.11.1999 |vəfat yeri = [[Roma]], {{ITA}} |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{ITA}} |milliyyəti = [[İtalyan]] |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Amyntor Fanfani''' ({{Dil-it|Amintore Fanfani}}; d. 6 fevral 1908, [[Pieve Santo Stefano]], [[İtaliya]] – ö. 20 noyabr 1999, [[Roma]], [[İtaliya]]) — Xristian Demokratik Partiyasının rəhbərlərindən<ref>[http://www.senato.it/leg/05/BGT/Schede/Attsen/00000935.htm ''Senato della Repubblica - Senatore Amintore Fanfani'']</ref> biri və beş dəfə İtaliyanın baş naziri seçilmişdir. [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi]]nə də Fanfani sədrlik edib. Siyasi mandatı başa çatdıqdan sonra rəssam kimi fəaliiyyət göstərib.<ref>{{Cite web |title=''Amintore Fanfani - Il cavallo di razza della DC'' |url=http://cronologia.leonardo.it/storia/biografie/fanfani.htm |access-date=2014-09-10 |archive-date=2013-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927205730/http://cronologia.leonardo.it/storia/biografie/fanfani.htm |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Amintore Fanfani}} * [http://www.fondazionefanfani.it/ Fondazione Amyntor Fanfani]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120218153944/http://www.fondazionefanfani.it/ |date=2012-02-18 }} {{Siyasətçi-qaralama}} [[Kateqoriya:İtaliya baş nazirləri]] [[Kateqoriya:İtaliya siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:İtaliya rəssamları]] [[Kateqoriya:İtaliya uzunömürlüləri]] [[Kateqoriya:İtalyan siyasətçilər]] [[Kateqoriya:İtalyan rəssamlar]] [[Kateqoriya:İtalyan uzunömürlülər]] ai753cz7hsyrnjxnoahfefl55xsvh4n 0 376784 6557867 5453378 2022-08-01T11:18:02Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Battle Spanish Otomies Metztitlan.jpg|thumb|300px|Fəthçilərin tüfəng və atlarla qarşılaşması Aztekləri şoka saldı, buna görə avropalıları şərqdən gələn peyğəmbərlərlə qarışdırdılar.]] [[Şəkil:Acculturation curve and culture shock.svg|thumb|450px|Modelə görə, insanlar əvvəlcə (1) bal ayı, sonra (2) keçid dövrü, yəni mədəniyyət sarsıntısı keçirəcəklər. Ancaq sonradan insanlar uyğunlaşmağa başlayacaqlar (3) (nöqtəli xətt bəzi insanların yeni mədəniyyətə nifrət edəcəyini göstərir). (4), qədim mədəniyyətə uyğunlaşmaq üçün yerlərinə qayıdan bəzi insanlara aiddir.]] '''Mədəniyyət şoku''' ({{Dil-en|Culture shock}}) — insanın bir sosial mühitdən digərinə keçdikdə insanın heç vaxt tanış olmadığı şəraitə görə hiss etdiyi narahatlıqdır.<ref>Macionis, John, and Linda Gerber. "Chapter 3 - Culture." Sociology. 7th edition ed. Toronto, ON: Pearson Canada Inc., 2010. 54. Print.</ref> 4 fazası var: *Bal ayı fazası *Razılaşmağa çalışma fazası *Öyrəşmə fazası *Ustalıq fazası Mədəni şoku yaradan ümumi problemlər: informasiya artıqlığı, dil barieri, toplumlararası uçurumlar, informasiya uçurumları, müəyyən sferadakı asılılıqlar, öz mədəniyyətinə çox bağlılıq və buna bənzər hallar. Şəxslər müxtəlif cəmiyyətlərdə mədəni şoku özlərinəməxsus yaşadıqları üçün, bu vəziyyətdən yayınmağın konkret bir həlli mövcud deyildir. Mədəniyyət şokunda olan insanların sonrakı fəaliyyətlərini 3 hissəyə bölmək olar: *İnteqrasiya oluna bilməyənlər xarici ölkədə öz millətlərindən olanları axtarır və cəmiyyətə uyğunlaşmaqdan imtina edirlər. *Assimilyasiyaya məruz qalanlar öz ölkələrinin adət-ənənələrini unudur və yeni gəldikləri ölkəyə 100% adoptasiya olurlar. *Üçüncü qrup insanlar isə həm yeni ölkəyə adoptasiya olur, həm də vətənlərini unutmurlar. Belə insanlara kosmopolit deyilir. Mədəniyyət şokunun ən qəribə forması uzun müddət vətəndən kənarda yaşayan insanların geri qayıtdıqdan sonra öz doğma ölkələrində hiss etdikləri mədəniyyət şokudur. == Dörd mərhələ == '''Balayı''' Bu mərhələ ərzində, köhnə və yeni mədəniyyətlər arasındakı fərqliliklər şəxsə yüngül, asan görünür. Misal olaraq, yeni bir ölkəyə köçəndən sonra şəxs həmin əraziyə məxsus yeməkləri,oradakı həyat dövranını və yerli sakinlərin davranışlarını bəyənə bilər. İlk bir neçə həftə ərzində insanlar köçdükləri əraziyə heyranlıq duyurlar,yeni şeylər kəşf etməyə can atırlar. Onların dillərində danışan və ya onlara qarşı mədəni davranış sərgiləyən insanlarla münasibətlər yaratmağa çalışırlar. Nəticə olaraq isə bütün balayları kimi bu gedişat bir gün sona çatır. '''Razılaşma''' Bir müddətdən sonra ( bu zaman kəsiyi şəxsdən asılı olsa da, ortalama 3 ay hesab edilir), köhnə və yeni mədəniyyətlər arasındakı fərqlər daha gözəçarpan hal almağa başlayır və şəxsdə narahatlığa səbəb olur. Bu narahatlıq isə öz növbəsində xoşagəlməz hallara, məyusluğa və hətta əsəbə belə gətirib çıxarır, çünki şəxs alışdığı gedişata zidd olan davranışları və prosesləri yaşamağa davam edir və tam adaptasiya olmadığı üçün bu onda hiss olunacaq dərəcədə qıcığa səbəb olur. Dil barieri, tıxac mədəniyyəti, yemək alışqanlıqları və hətta cəmiyyətdəki gigiyena anlayışları belə bu müddətdə insanda ətraf mühitdən uzaqlaşma istəkləri yaradır. Fərqli mühitə keçən zaman sizin əlaqə yaratmaq bacarığınız bir növ təzyiq altında çalışmalı olur, bundan əlavə bir çox təcrübə edilmiş çətinlikləri var ki, onlarından öhdəsindən gəlməli olur şəxs. Buna aid edilə bilər: sirkadiyalı ritm pozuqluğu hansı ki, bir çox hallarda insomnia xəstəliyinə gətirib çıxarır, orqanizminizin və mədə-bağırsaq sisteminizin qidalara alışması prosesi, xəstələnən zaman dərman vasitələri ilə problemlər yarana bilər ad fərqliliklərinə görə. Yenə də qeyd olunması zəruri olan bir məsələ var ki, bu münasibətqurma bacarığıdır. Bu mərhələdə insanların ən çox yaşadığı hisslərdən biri yalnızlıq hissidir və ev, köhnə mühit üçün darıxma halları yaranır, çünki dogma olmayan insanlarla daim ünsiyyətdə olmağa hələ alışmamış olurlar. Xüsusən xaricdə təhsil alan tələbələrdə bu hallar depressivləşmə və yalnızlığın daha dərin hiss olunması ilə nəticələnir ki, bu onların həyat tərzinə də öz təsirlərini göstərir. Məntiq, yumor anlayışı, nitqlər, aksentlər və bu kimi şeylər onların dost və dərs mühitinə alışanacan öz təsirlərini verir. '''Tənzimləmə''' Bu mərhələdə artıq bir xeyli müddət ötmüş olur, ortalama olaraq 6-12 ay arası götürülür bu dövr. Yeni mədəniyyətə artıq alışmış olur şəxs və ya şərtlərin tələbi ilə özünü buna məcburi şəkildə alışdırır. Mühiti və davranışları analiz edib, hansı situasiyalarda necə davranılacağını müəyyənləşdirməyə başlayır. Şəxs artıq həyatını müəyyən bir qaydaya salmış olur və gedişat artıq əvvəlkindən daha normal, adi hal alır, nələrsə çox alışılmadıq vəziyyətdə olmur. Yeni mədəniyyətin müsbətləri qəbul edilir və problemli vəziyyətlərdən necə çıxılması ilə bağlı fikirlər yaranır. Şəxs artıq mədəniyyətə alışır və mənimsəməyə başlayır hətta özününkü imiş kimi, mənfi rekasiyalar və təəccüblər azalır və elə adından da göründüyü kimi, bu mərhələdə bir çox anlaşmazlıqlar tənzimlənir və qaydasına düşür. '''Uyğunlaşma''' Bu mərhələni mədəni şokun “master dərəcəsi” adlandıra bilərik. Fərdlər artıq yeni mədəniyyətin detallarını çoxluqla mənimsəmiş olurlar və hərşey onlar üçün adi və rahatdır. Lakin bu mədəniyyəti bütünlüklə qəbul etmək hesab olunmur, insanlar hər zaman öz köhnə mədəniyyətlərin parçalar saxlayırlar - ləhcələri, dilləri və müxtəlif alışqanlıqları. Bu şəxsləri “ikimədəniyyətli” adlandıra bilərik. == Əks mədəni şok == Əks mədəni şok dedikdə, fərdin köhnə mədəniyyətinə geridönüş etdikdə yaşadığı mədəni şoka deyilir. Yeni bir mədəniyyətə uyğunlaşdıqda insan beynində bir növ süzgəc prosesi baş verir və köhnə mədəniyyətin pis tərəfləri ələnərək, beyin yaxşı yanlarına kökləndirilir. Əks mədəni şok – şəxsin ilkin mədəniyyətinə özünü yenidən alışdırması prosesinin verdiyi psixosomatik və psixoloji nəticələrdir. Maraqlısı odur ki, fərd bu mərhələdə əsl mədəni şokdan daha çox çətinliklər yaşayır, çünki bir növ mədəni çöküş və təəssüf hissi yaşayır və çox vaxtyenidən bu mühitə alişa bilməyəcəkləri hisslərinə qapılırlar. Hətta bu mədəni şok və nəticələri ilə bağlı Thomas Wolfe tərəfindən yazılmış “Sən yenidən evə qayıda bilməzsən” (You Can’t Go Home Again) adlı kitab da mövcuddur. Əks mədəni şok adətən iki hissədən ibarət olur: mükəmməlləşdirmə və gözləntilər. Xaricdə bir dövr keçdikdən sonra, yuxarıda da qeyd olunduğu kimi, fərd ilkin mədəniyyətinin yaxşılarına fokuslanır və keçmişini beynində mükəmməlləşdirir. İkinci məsələ isə odur ki, biz ailəmizdən və mühitimizdən uzaqlaşdıqda, düşünürük ki, geridə qoyduğumuz şeylər əvvəlki kimi, yəni dəyişməz qalacaq. Geri döndükdə və hərşeyin gözlənilən kimi olduğunu görmədikdə, dünyanın bizsiz davam etdiyinin fərqinə vardıqda bu həmin fərdlərdə yenidən narahatlıq, diskomfort hissi yaradır ki, bu da onların həyatlarını burada yenidən tənzimləməsində çətinliklər yaradır. == Keçid şoku == Mədəni şok özlüyündə keçid şokunun subkateqoriyasıdır. Keçid şokunun bir çox simptomları mövcuddur: * Qəzəb * Cansıxılması * Davamlı yemək, içmək və çəki artımı * Ev və dostlar üçün darıxma * Həddindən artıq təmizlik * Köməksiz və çarəsiz hissetmə * Bir şeyə ilişib qalmaq * Qıcıqlıq * İmpulsivlik * Əhval dəyişkənlikləri * Fiziki cəhətdən stressi hiss etmək * Mədəni önyarğılar * İntihar və özünəzərərvermə düşüncələri ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} == Mənbələr == * [http://www.example.org/ Macionis, John, and Linda Gerber. "Chapter 3 - Culture." Sociology. 7th edition ed. Toronto, ON: Pearson Canada Inc., 2010. 54. Print.] * [http://www.example.org/ Pedersen, Paul. The Five Stages of Culture Shock: Critical Incidents Around the World. Contributions in psychology, no. 25. Westport, Conn: Greenwood Press, 1995.] * [http://www.example.org/ Barna, LaRay M. "HOW CULTURE SHOCK AFFECTS COMMUNICATION." Communication 5.1 (n.d.): 1-18. SocINDEX with Full Text. EBSCO.29 Sept.2009.web.] * [http://www.example.org/ Oberg, Dr. Kalervo. "Culture Shock and the problem of Adjustment to the new cultural environments". World Wide Classroom Consortium for International Education & Multicultural studies. 29 Sept 2009.] * [http://www.example.org/ Mavrides, Gregory PhD “Culture Shock and Clinical Depression.” Foreign Teachers Guide to Living and Working in China. Middle Kingdom Life, 2009. Web. 29 Sept. 2009.] [[Kateqoriya:Səyahət zamanı yaranan narahatçılıqlar]] [[Kateqoriya:Psixologiya]] [[Kateqoriya:Mədəni assimilyasiya]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları|Şok]] s5vyoa6u83m620rpiivobncyro9tb11 0 378273 6556706 6004936 2022-07-31T13:57:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil | adı = Storm MultiMission Vehicle | model = | foto = Sufa 3 (1).JPG | istehsalçı = [[Nazaret]], [[İsrail]] | başqa adı = Sufa | istehsal ili = 2006-cı ildən günümüzə | sələfi = | xələfi = | zavodlar = Automotive Industries Ltd. | platforma = TJ | sinfi = [[Off-road|Yolsuz yerlər üçün nəzərdə tutulmuş nəqliyyat vasitəsi]] | ban tipi = | banın modifikasiyası = 4 qapı və bir lyuk | quraşdırılma = F4 | təkər formulu = 4x4 | ötürücü = avtomatik - 4 ötrücü, mexanik-6 ötrücü | mühərrik = 3.983 L AMC petrol I6,2.5 L Volkswagen turbodiesel I4 | sürətlər qutusu = | təkər bazası = 2 931 mm | uzunluğu = 4 463 mm | eni = 1 750 mm | hündürlüyü = 1 942 mm | qabaq təkər çevrəsi = | arxa təkər çevrəsi = | klirens = | kütləsi = | tam kütləsi = 2 ton | yükqaldırma = | yanacaq sərfi = | bakın tutumu = | maksimal sürət = | sürətlənmə = | aerodinamik müqavimət əmsalı = | bənzəri = [[Jeep Wrangler]], [[AMC Jeep CJ]], [[AEV Brute]] | əlaqəli olan = | dizayner = | VikiAnbar = | modifikasiya = }} '''AIL Storm''' ({{Lang-he|סופה}}‎, Sufa) — İsrail təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən istifadə edilən [[İsrail]] istehsalı olan bir avtomobildir. Jeep Wrangler qovşaqları üzərində dayanır və Automotive Industries Ltd. tərəfindən tərtib edilir. [[1990]]-cı ildən [[Chrysler]] lisenziyası altında Nazaret şəhərində istehsal edilir. İkinci nəslin 4 qapılı modelinin istehsalı, [[İsrail Silahlı Qüvvələri]]nin bəzi ziddiyyətli təhlillərinə baxmayaraq [[2006]]-cı ildə başlamışdır. Jeep Wrangler JK bazasında üçüncü nəsil modelinin inkişafını tamamladı. == Storm I == {{Avtomobil | adı = M-240 Storm Mark I | foto = Sufa 200804.jpg | istehsalçı = Automotive Industries Ltd. | istehsal ili = [[1991]] - [[2001]] | platforma = YJ, CJ-6 | uzunluğu = 4,492 mm | eni = 1,676 mm | hündürlüyü = 2,020 mm | kütləsi = 1,760 kq }} M-240 Storm MultiMission Vehicle Stormun ilk nəsiliydi. 1991-ci ildə Jeep Wrangler YJ knotlarını köhnə CJ-6 / CJ-8 təkər bazası ilə birlikdə istifadə etdi və motorları istisna olmaqla, Automotive Industries Ltd tərəfindən tamamilə İsraildə toplandı. Storm əsasən İsrailin hərbi ehtiyacları üçün nəzərdə tutulmuşdu, ancaq vətəndaş bazarı üçün qısa və uzun təkər bazası modelləri də var idi. Digər [[Jeep]] modellərində olduğu kimi, əvvəlcədən quraşdırılmış 6-silindrli [[Chrysler]] mühərriki də 3.983 litr həcmli, 180 at gücünə malik yanacaqla təchiz edilmişdi. (130 kVt) 4700 rpm, 2 mərhələli Vortox hava təmizləyicisi və ya 4200 rpmdə 118&nbsp;hp (88&nbsp;kW) olan 4 silindrli 2.5 litr turbo dizel mühərriki var idi. Avtomobilin güclü çərçivəsi və bədəni var idi, yüksəklikdə 40 ° və 37 °, uzunluqda isə 40 ° və 26.5 ° idi. Çərçivələrin uzunluğu 4,15 və 4,5 metr idi; ikincisi həm hərbi, həm də mülki vasitələr üçün istifadə edilmişdir. İsrail bazarına əlavə olaraq, avtomobil [[Cənubi Amerika]], [[Asiya]] və [[Afrika]] ölkələrinə ixrac edilib. === Zirehli versiyası === Jeep Wrangler kimi, Storm ilk növbədə amfibi əməliyyatlar, off-road və krossover ərazilərdə kəşfiyyat, bir pulemyot və ya başqa bir silahla təchiz oluna bilər. Storm 106&nbsp;mm-lik M40 silahı ilə təchiz edilib. Çox daha yüksək bir bədənə malik olan "genişləndirilmiş" versiya səhrada sərhəd patrulları tərəfindən istifadə edilir, ağır bir pulemyotla təchiz edilə bilər və ya tez bir komanda vəzifəsinə çevrilə bilər. Çadırda və arxasında yanğın çuxurları ilə polikarbonat qoruyucu ekranları olan və polis məmurları tərəfindən istifadə edilən kondisionerlə təchiz edilmişdir. Zireh, geniş bir görünüş təmin edir və eyni zamanda molotof kokteyli v ədaşların atılmasını maneə törədir. === Ordu versiyası === İlk olaraq kəşfiyyat aparmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur, Storm tezliklə şəhər döyüşlərində [[zireh]]li vasitə kimi istifadə edilməyə başlayır. AIL-in mühəndislik şöbəsi İsrail ordusunun yüngül [[zireh]]li vasitə qorunması sistemi hazırlamışdır ki, bu da ölkə ərazisinə və digər üstünlüklərə təsir göstərməyəcəkdir. Bu məqsədlə avtomobilə 180 l / s (130 kVt) həcmli yeni bir mühərrik quraşdırılmışdır. Stormun üstünlüklərindən biri Orta Şərq şəhərlərinin dar küçələrində manevr yaratmağa imkan verən kiçik genişlikdir. Geniş arxa qapılar döyüş sahəsindəki mobil ünsiyyəti tez bir şəkildə yerləşdirməyə imkan verir. === Mülki versiyası === [[1992]]-ci ildən [[2001]]-ci ilədək ilk nəslin Mülki Stormu satışa təqdim edildi. Mülki şəxslər tərəfindən az sayda avtomobil alınıb. İstifadə edilən avtomobillərin əsas alıcıları hökumət xidmətləri idi - İsrail elektrik şirkəti, Mekorot şirkəti, polis və milli park administrasiyaları. == Storm II == {{Avtomobil | adı = M-242 Storm Mark II | foto = SUFA 666.JPG | istehsalçı = Automotive Industries Ltd. | istehsal ili = [[2006]] - [[2011]] | platforma = TJ | təkər bazası = 2,931 mm | uzunluğu = 4,463 mm | eni = 1,750 mm | hündürlüyü = 1,942 mm | kütləsi = 2,000 kq }} [[2006]]-cı ildən AIL İsrail ordusuna "Storm Commander" adı ilə tanınan '''M-242 Storm Mark II''' versiyasının təkmilləşdirilmiş versiyasını təqdim edir. Yeni avtomobil İsrail əsgərlərinin və texnologiya və loqistika rəhbərliyinin tələbi ilə dəyişdirildi. Avtomobil arxa sərnişinlər üçün iki yan qapı aldı. Digər irəliləyişlər arasında - 6 sürətli sürət qutusu, geniş aksların istifadəsi ilə bağlı sabitliyin artması idi. Dana körpüləri, hava yastıqları, kondisionerlər və CD çalarları ilə əlavə olundu. Storm II-nin [[zireh]]li modifikasiyası 2.8 litr turbodizel VM Motoru, avtomatik transmissiya, sağ tərəfdən sürücü və şinlərin inflyasiya sisteminə malikdir. AIL, gündə ona qədər avtomobil istehsal edə bilir. Yeni qanunvericiliklə əlaqəli olaraq, yeni model vətəndaş bazarında hələ mövcud deyil. === MDT David === [[Fayl:David-row.jpg|thumb|MDT David]] İsrail ordusunun rəhbərliyi MDT Davidin [[zireh]]li Storm II sınaqlarının sonuna qədər müvəqqəti olaraq satın aldı. == Storm III == Storm Mark III [[2008]]-ci ilin iyun ayında tətbiq olundu və [[2011]]-ci ilin əvvəlindən etibarən ordu 600 avtomobil aldı. Jeep Wrangler JK-a əsaslanan yeni Mark III, beş qapılı gövdə, gücləndirilmiş damperlər, standart 2.8 litrlik VM Motori turbo dizel və avtomatik ötürücüyə malikdir. Storm II olduğu kimi, Storm III yalnız polis və hərbi strukturlarına satılır. Mülki versiyası yalnız Vergi Məcəlləsi dəyişəndə satılacaq. Storm III-in [[zireh]]li versiyası artıq digər ölkələrə ixrac olunur. [[2009]]-cu ilin aprelində avtomobil İsrail Jeepolog.com jurnalının jurnalistləri tərəfindən test edilmiş və onlardan müsbət rəylər əldə etmişdir. === Komandir versiyası === Komandir versiyası sürücü və sərnişinlərin sökülməsinə və açılışına imkan verən 5 qapılı bir cəsədə malikdir. Böyük həcmli arxa hissəyə malik böyük bir yük və ya kommunikasiya aparatını daşıyır. Bu versiyada isti iqlimlərdə istifadə üçün kondisioner var. Rollover qorunması sistemi (ROPS) əlavə təhlükəsizlik təmin edir. === Zirehli versiyası === Yüngül silahlara qarşı qorunmaq üçün nəzərdə tutulmuş Storm III-in [[zireh]]li versiyası həm off-road həm də adi avtomobildir. === Təşviq və patrul versiyası === Bu versiyada yanacaq, su və digər avadanlıqlar üçün əlavə oturacaqlar var və arxa pulemyotun quraşdırılması üçün yararlıdır. == Mənbə == #http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/106201 #http://www.ael-group.co.il/AIL/Storm1.html {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070907232220/http://www.ael-group.co.il/AIL/Storm1.html |date=2007-09-07 }} #http://www.israeli-weapons.com/weapons/vehicles/unarmored_vehicles/storm/Storm.html #http://www.defense-update.com/products/d/david.htm{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120218211821/http://www.defense-update.com/products/d/david.htm |date=2012-02-18 }} #http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3183174,00.html #http://www.jeepolog.com/UserFiles/english_pages/storm_mk2.htm #http://www1.idf.il/dover/site/mainpage.asp?sl=HE&id=7&docid=47587.HE {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070311103431/http://www1.idf.il/dover/site/mainpage.asp?sl=HE&id=7&docid=47587.HE |date=2007-03-11 }} #http://www.jeepolog.com/178.html #http://www.winwin.co.il/Static/Articles/Art/art_CMHVALUE3267876.htm {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070930134927/http://www.winwin.co.il/Static/Articles/Art/art_CMHVALUE3267876.htm |date=2007-09-30 }} #http://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-3406023,00.html#n #http://www.jeepolog.com/UserFiles/english_pages/jeep%20j8%20road%20test.htm == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|AIL Storm}} *[http://www.jeepolog.com/UserFiles/english_pages/storm_mk2.htm/ Extensive road test of M240 Storm Mk2, 2006] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180710185344/http://www.jeepolog.com/UserFiles/english_pages/storm_mk2.htm |date=2018-07-10 }} *[https://web.archive.org/web/20070815183022/http://www.globalautoindex.com/maker.plt?no=2048&g=AIL%2F Automotive Industries Ltd. on Global Auto Index] *[https://web.archive.org/web/20070512184304/http://www.ael-group.co.il/AIL/Storm_Page.html/ Civilian Storm on Automotive Equipment & Vehicles] *[https://web.archive.org/web/20080602042002/http://www.ail.co.il/stormmain.htm/ Storm] *[http://www.israeli-weapons.com/weapons/vehicles/unarmored_vehicles/storm/Storm.html/ Storm on Israeli-Weapons.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200626132316/http://www.israeli-weapons.com/weapons/vehicles/unarmored_vehicles/storm/Storm.html |date=2020-06-26 }} *[http://www.jeepolog.com/UserFiles/english_pages/jeep%20j8%20road%20test.htm/ Extensive road test of Storm 3, April 2009] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180708052117/http://www.jeepolog.com/UserFiles/english_pages/jeep%20j8%20road%20test.htm |date=2018-07-08 }} [[Kateqoriya:İsrail avtomobilləri]] [[Kateqoriya:Zirehli avtomobillər]] [[Kateqoriya:Hərbi texnika]] h5mgmoemso2vf2xcuh7kx3dnkop27h7 0 379556 6557198 6416000 2022-07-31T21:55:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 17 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Təşkilat|tam adı=Azərbaycan Skautlar Assosiasiyası|originalın dilindəki adı=The Association of Scouts of Azerbaijan|abreviatura=ASA|emblemi=|şəkil=Azərbaycan Skautları Logo.png|növü=[[Qeyri-hökumət təşkilatı]]|yaranma tarixi=[[11 oktyabr]] [[1997]]|qeydiyyat tarixi=|dağılma tarixi=|dili=[[Azərbaycan dili]]|mərkəzi={{AZE}}|sədri=İlyas İsmayıllı|üzvləri=1750 nəfərdən çox ([[2022]])|rəsmi saytı=[https://www.scout.az www.scout.az] [[File:Azrbaycan_Skautlar_Assosiasiyasnn_Himni.wav|thumbnail|320x320px|centre|Azərbaycan Skautlar Assosiasiyasının Himni]]}} '''Azərbaycan Skautlar Assosiasiyası''' — Azərbaycan skautlarını birləşdirən assosiasiya. == Tarixi == Azərbaycan Skautlar Assosiasiyası (ASA) 1997-ci il 11 oktyabr tarixində təsis olunmuşdur və 2000-ci il 20 avqustda [[Ümumdünya Skaut Hərəkatı Təşkilatı]]na tam hüquqlu üzv qəbul edilmişdir.<ref>{{cite web |url=https://scout.az/haqqimizda/ |title=Azərbaycan Skautlar Assosiasiyası (ASA) |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311123301/https://scout.az/haqqimizda/ |url-status=unfit }}</ref>ASA öz fəaliyyətini [[Ümumdünya Skaut Hərəkatı Təşkilatı]]nın məqsədi, prinsipləri, qanunları və qaydalarına əsasən qurmuşdur. Onun başlıca məqsədi öz ölkəsinin gənclərinin tərbiyyə olunmasına, vətənpərvər, kamil və layiqli [[Azərbaycan]] vətəndaşlarının formalaşdırılmasına kömək göstərməkdir. Bundan başqa, skaut kamplar zamanı skautlar qeyri-adi vəziyyətlərdən çıxış üsullarını, [[dağçılıq]] və s. bu kimi idman sahələrinin müasir avadanlıqlarından istifadə və yaralıya [[ilk tibbi yardım]] göstərmək qaydalarını öyrənirlər. Eyni zamanda respublikada skautlar xarici ölkələrdə keçirilən beynəlxalq gənclər tədbirlərində, kamplarda, təlim kurslarında, konfranslarda, iclaslarda iştirak etmişdir. [[Böyük Britaniya]]da "Qilverd Park" təlim mərkəzində Skaut üzvləri üçün təlim kurslarını başa vurmuş, [[Meksika]]da keçirilən skaut liderlərinin XI Ümumdünya toplantısında iştirak etmiş, [[ABŞ]], [[İsveçrə]], [[Polşa]], [[Yunanıstan]], [[Macarıstan]], [[Fransa]], [[Rusiya]], [[Belarusiya]], [[Gürcüstan]], [[Almaniya]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]]ndə, [[Misir]]də, [[Türkiyə]]də və digər ölkələrdə gənclərin beynəlxalq düşərgələrində birgə tədbirlərə qatılmışlar. Assosiasiya üzvləri ənənəvi olaraq hər ilin payızında internetdə və radioda gənclərin ümumdünya toplantısında iştirak edir.<ref>{{cite web |url=https://scout.az/haqqimizda/ |title=Azərbaycan Skautlar Assosiasiyası (ASA) |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311123301/https://scout.az/haqqimizda/ |url-status=unfit }}</ref> == Tədbirlər == * '''Bakı 41-ci Dünya Skaut Konfransı'''<ref>{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/Bakida_41_ci_Dunya_Skaut_Konfransi_oz_isine_baslayib_VIDEO-1085523 |title=Bakıda 41-ci Dünya Skaut Konfransı öz işinə başlayıb VİDEO |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311155648/https://azertag.az/xeber/Bakida_41_ci_Dunya_Skaut_Konfransi_oz_isine_baslayib_VIDEO-1085523 |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=https://report.az/xarici-siyaset/bakida-41-ci-umumdunya-skaut-konfransi-baslayib/ |title=Bakıda 41-ci Ümumdünya Skaut konfransı başlayıb |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311161116/https://report.az/xarici-siyaset/bakida-41-ci-umumdunya-skaut-konfransi-baslayib/ |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=http://ideologiya.az/2014/08/umumdunya-skaut-konfransi-ilk-d%C9%99f%C9%99-az%C9%99rbaycanda/ |title=Ümumdünya Skaut Konfransı ilk dəfə Azərbaycanda |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311175726/http://ideologiya.az/2014/08/umumdunya-skaut-konfransi-ilk-d%C9%99f%C9%99-az%C9%99rbaycanda/ |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=https://news.day.az/azerinews/925026.html |title=Bakıda keçirilən 41-ci Dünya Skaut Konfransı işini yekunlaşdırdı |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311180204/https://news.day.az/azerinews/925026.html |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=https://web.archive.org/web/20220312134849/http://web.archive.org/screenshot/http://facemark.az/site/news/7419/bu-il-azerbaycan-41ci-umumdunya-skaut-konfransina-ev-sahibliyi-edir-7419.html|title=Bu il Azərbaycan 41-ci Ümumdünya Skaut konfransına ev sahibliyi edir|date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=11-03-2022 |archive-url=|url-status=dead }}</ref> * '''Bakı 13-cü Dünya Skaut Forumu'''<ref>{{cite web |url=https://lent.az/xeber/sosial/xeber_qebelede_13-cu_dunya_skaut_gencler_forumu_kecirilir_-280817 |title=13-cü Dünya Skaut Gənclər Forumu keçirilir |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311181017/https://lent.az/xeber/sosial/xeber_qebelede_13-cu_dunya_skaut_gencler_forumu_kecirilir_-280817 |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=https://az.trend.az/azerbaijan/sports/2784901.html |title=Azərbaycanda 13-cü Dünya Skaut Gənclər Forumu кeçirilir |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311182237/https://az.trend.az/azerbaijan/sports/2784901.html |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=https://news.milli.az/society/570718.html |title=Azərbaycanda 13-cü Dünya Skaut Gənclər Forumu кeçirilir |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311182606/https://news.milli.az/society/570718.html |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=https://qlobal.az/azerbaycan-13-cu-dunya-skaut-gencler-forumu-ve-41-ci-dunya-skaut-konfransina-ev-sahibliyi-edecek/ |title=Azərbaycan 13-cü Dünya Skaut Gənclər Forumu və 41-ci Dünya Skaut Konfransına ev sahibliyi edəcək |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311184252/https://qlobal.az/azerbaycan-13-cu-dunya-skaut-gencler-forumu-ve-41-ci-dunya-skaut-konfransina-ev-sahibliyi-edecek/ |url-status=unfit }}</ref> * '''Wood Badge Layihəsi''' – Azərbaycan Skautlarının Ustadlıq Proqramı.Bu proqram skautların ən yüksək dərəcəli təlim proqramıdır və Azərbaycan Skautlar Assosiasiyasının Milli Təlim Proqramının daxilində həyata keçirilir.<ref>{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycanda_ilk_defe_Wood_Badge_beynelxalq_proqram_heyata_kechirilir-2032211 |title=Azərbaycanda ilk dəfə “Wood Badge” beynəlxalq proqram həyata keçirilir |date= |accessdate=12-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220312135811/https://azertag.az/xeber/Azerbaycanda_ilk_defe_Wood_Badge_beynelxalq_proqram_heyata_kechirilir-2032211 |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.mys.gov.az/mtbuat/xbrlr/n/28065/azrbaycan-skautlarinin-milli-tlim-proqraminin-liderlik-kurslarina-start-verilib |title=Azərbaycan Skautlarının Milli Təlim Proqramının liderlik kurslarına start verilib |date= |accessdate=12-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220312140734/https://www.mys.gov.az/mtbuat/xbrlr/n/28065/azrbaycan-skautlarinin-milli-tlim-proqraminin-liderlik-kurslarina-start-verilib |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web|url=https://analoq.az/cemiyyet/25844/az%C9%99rbaycanda-ilk-d%C9%99f%C9%99-wood-badge-beyn%C9%99lxalq-t%C9%99dbiri-h%C9%99yata-kecirilir/|title=Azərbaycanda ilk dəfə “Wood Badge” beynəlxalq tədbiri həyata keçirilir|date=|accessdate=12-03-2022|language=az|archive-date=2022-03-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312141208/https://analoq.az/cemiyyet/25844/az%C9%99rbaycanda-ilk-d%C9%99f%C9%99-wood-badge-beyn%C9%99lxalq-t%C9%99dbiri-h%C9%99yata-kecirilir/|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web |url=https://scout.az/2022/02/24/wb-24-02/ |title=Azərbaycanda ilk dəfə “Wood Badge” beynəlxalq proqram həyata keçirilir |date= |accessdate=11-03-2022 |language=az |archive-date=2022-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220312141515/https://scout.az/2022/02/24/wb-24-02/ |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web|url=https://scout.az/2022/02/18/woodbadgeazerbaijan-ilkgun/|title=Azərbaycanda ilk dəfə “Wood Badge” beynəlxalq tədbiri həyata keçirilir|date=|accessdate=12-03-2022|language=az|archive-date=2022-03-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312170645/https://scout.az/2022/02/18/woodbadgeazerbaijan-ilkgun/|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web |url=Bu proqram skautların ən yüksək dərəcəli təlim proqramıdır və Azərbaycan Skautlar Assosiasiyasının Milli Təlim Proqramının daxilində həyata keçirilir.|title=Azərbaycanda ilk dəfə "Wood Badge" beynəlxalq proqram həyata keçirilir|date= |accessdate=12-03-2022 |language=az |archive-date=12-03-2022 |archive-url=|url-status=dead }}</ref> == Emblemi == Azərbaycan Skautlar Assosiasiyasının emblemi 1997-ci ildə təsdiq edilmişdir və [[Azərbaycan]] Respublikasının üç rəngli Dövlət Bayrağının rəmzi olaraq üç ləçəyi göy, yaşıl, qırmızı rənglər ilə boyanmış zanbaq gülüdür. Zanbaq gülünün üç ləçəyi skaut andının üç prinsipini, beşguşəli ulduz isə həqiqət, biliklərə doğru irəliləməyi və skaut hərəkatının 10 qanununu ifadə edir. Riflənmiş kəndirlə əhatə olunmuş zanbaq Skaut Hərəkatının beynəlxalq nişanının əsas elementi olaraq Milli Skaut Hərəkatının Beynəlxalq hərəkat ilə vəhdətini və Azərbaycan skautlarının bütün dünya skautları ilə qardaşlığını ifadə edir.<gallery> Fayl:Azərbaycan Skautlar Assosiasiyasının ilk loqosu.png|1997-2013 Fayl:Azərbaycan Skautlar Assosiasiyası loqo.jpg|alt=2|2013-2018 Fayl:Azərbaycan Skautları Logo.png|alt=2|2019-cu İldən etibarən yenilənmiş loqo </gallery> == Struktur == '''İdarə Heyəti (Milli Komitə)''' '''2022-2024''' * [[İlyas İsmayıllı]] (Sədr) * Sərxan Hacıyev * Emin Babayev * Ülkər Xanlarova * Zamin Məmmədov * Qoşqar Qurbanov * Orucəli Abbaszadə ''Ülvi Məmmədov (Baş Katib) (2022-h.h.)'' '''2018-2021 <ref>{{cite web|url=https://scout.az/struktur/|title=Struktur|date=|accessdate=11-03-2022|language=az|archive-date=2022-03-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20220311145723/https://scout.az/struktur/|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web|url=http://qerbinfo.az/xeber/17217-azrbaycan-skautlar-assosiasiyasna-yeni-sdr-seilib.html|title=Azərbaycan Skautlar Assosiasiyasına yeni sədr seçilib|date=|accessdate=11-03-2022|language=az|archive-date=2022-03-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312134206/http://qerbinfo.az/xeber/17217-azrbaycan-skautlar-assosiasiyasna-yeni-sdr-seilib.html|url-status=unfit}}</ref>''' * Emin Babayev (Sədr) * Zamin Məmmədov * Xəqani Məmmədov * Hüseyn Hüseynov * Rüfət Əsədzadə * Orxan Nuri * Ülkər Xanlarova ''Fəqan Hüseynov (Baş Katib) (2018-2019'' ''Ülvi Məmmədov (Baş Katib vəzifəsini müvəqqəti icra edən) (2019-2022)'' ==Qalereya== == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} [[Kateqoriya:Azərbaycan təşkilatları]] amwamml2i1spcrf0p9enwt13z2w6xvk 0 380173 6557852 6490441 2022-08-01T11:13:48Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Binə}} {{YM}} '''Binə''' (əvvəlki adı: '''Domı''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Binə kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Binə adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 2 oktyabr 1992-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Binə kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.<ref>[http://www.xocavend-ih.gov.az/az/page/160.html Xocavəndin işğaldan azad olunmuş yaşayış məntəqələri (https://xocavend-ih.gov.az/)]</ref> == Toponimikası == Kənd 1992-ci ilədək Domı adlandırılmışdır. Domı sözü də binə sözünə yaxın "oturmaq, ayağını qatlayıb aşağı çökmək" mənaları ilə bağlıdır. Ərazisindən axdığı eyniadlı çayın əyildiyi, burulduğu yerdə yerləşdiyi üçün yaşayış məntəqəsi bu adı almışdır.<ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Binə kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır: {|class="wikitable" style="" ! İnventar № ! Abidənin adı ! Tarixi ! Yerləşdiyi ünvan ! Növü ! Əhəmiyyət dərəcəsi |- |4331 |Məbəd<ref>[http://www.mct.gov.az/medias/media/other/13/tma.pdf Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 110.]</ref> |XVIII əsr |Binə kəndi |Memarlıq |Yerli |- |} == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağ ətəyində yerləşir. == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Binə (Xocavənd) kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] pg7bd0rd08mgkoqr3od3v0uzzbjhxxi 0 380343 6557890 6521669 2022-08-01T11:22:57Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''Dil təmizliyi''' — ədəbiyyat dilində başqa dillərdən alınma sözlərin milli sözlərlə əvəz edilmə prosesi. Dil təmizliyi və ya linqvistik purizm (lat. purus “saf”) - ədəbi dili toxunulmaz saxlamaq, xarici sözlərdən təmizləmə cəhdi, ümumiyyətlə, dili yeni sözlərdən – neologizmlərdən, təhriflərdən və s. dən təmizləmə cəhdində ifrata varma kimi başa düşülür . Ədəbi dilin qaydalarından kənara çıxmamaqla ifadə olunan nitq təmizdir. Kənar elementlərin təsiri dildə nə qədər güclü olsa da, daxili imkanlar həmişə aparıcı xarakter daşıyır. Dilin təmizliyi digər keyfiyyətlər kimi nitq sahibinin dil vahidlərindən istifadə bacarığı ilə düz mütənasibdir. Bir purist qrammatik səhvlər, jarqon, neologizmlər və xarici mənşəli sözlər daxil olmaqla, bir dildə olan bəzi arzuolunmaz xüsusiyyətləri aradan qaldırmaq arzusunu ifadə edən kimsədir. Dilçilik nöqteyi-nəzərindən dil təmizliyi, nitqin təmizliyi müasir ədəbi dilin normalarını bilməyi və ona möhkəm, həm də sərbəst yiyələnməyi nəzərdə tutur. O, nitqin üslubca gözəlliyini, yəni hazırda istifadə etdiyimiz üslublara əsaslanaraq, fikri ifadə edən dil vasitələrinin xüsusiyyətini nəzərə almalıdır. Dilin lüğət tərkibinin zənginləşmə yоllarından biri kimi dilçilikdə alınma sözlərin əhəmiyyətli rоlu hər zaman qeyd оlunmuşdur. Başqa dillərdən keçən sözlər keçdiyi dilin daxili inkişaf qanunlarına tabe olaraq işlədilir və bunun nəticəsində də çox zaman həmin sözlərin alınma söz olduğunu müəyyənləşdirmək çətin olur. Başqa dillərdən söz almaq müasir dillərin zənginləşməsi üçün zəruri proses hesab edilir. Hər bir dilin lüğət tərkibinin inkişafında və zənginləşməsində həmin dilin daxili imkanları ilə bərabər alınma sözlər də çox önəmli rol oynayır. Alınmaları dilə kor-koranə gətirmək olmaz, onlar dilə zərurət olduqda gətirilir, bu zaman isə onlardan yerli-yerində və dilimizin mövcud qayda-qanunlarına riayət etməklə tətbiq etmək lazımdır. Lakin alınma sözlərə istər elmi, istərsə də ictimai münasibət heç də həmişə birmənalı olmur. İctimai-siyasi, iqtisadi şəraitdən asılı olaraq alınmalar bəzən xüsusi dalğa ilə özünü göstərmiş, bəzən geri çəkilərək müəyyən zaman kəsiyində yaxşı mənada qısqanclıqla qarşılanmışdır. Dilin təmizliyini qoruyub saxlamaq üçün aşağıdakılara əməl olunmalıdır: # Nitqdə məhəlli dialektlərə, yerli şivələrə məxsus danışıq tərzinə yol verilməməlidir. # Əcnəbi sözlər lüzumsuz işlədilməməlidir. # Tüfeyli sözlərlə bağlı qüsurlar aradan qaldırılmalıdır. # Jarqon sözlərin və ifadələrin işlədilməsi nitqin təmizliyinə xələl gətirir, onun keyfiyyətini aşağı salır. # Mədəni danışıqda başqasını təhqir etmək, heysiyyətinə toxunmaq məqsədini daşıyan söyüş və qarğışlara, ədəbsiz, təhqiramiz, qeyri-etik sözlərə, ifadələrə yer verilməməlidir. Milli dilin tarixində purizm dəfələrlə təkrar oluna bilər. Dilin sonrakı inkişaf mərhələlərində milli oyanış impulsları təzələndikcə bunun dildə təzahürü kimi, milli sözlərin işlənməsinə meyil güclənir, hətta purizm səviyyəsinə qalxır. Purizm dillərin cəmiyyətdəki statusunun möhkəmləndirilməsində mühüm vasitə kimi istifadə olunur. Ana dilinin nəinki konkret milli materialla zənginləşməsi, hətta bu istiqamətdə xüsusi söz yaradıcılığı prinsiplərinin müəyyənləşdirilməsi baxımından purizmin əhəmiyyəti böyükdür. Keçən əsrin 20-ci illərində purizm Azərbaycan dili üçün müsbət rol oynamışdır,ictimai-siyasi, elmi-texniki və s. terminlər yaradılarkən purizmə yol verilmişdir. Bununla belə, puristlər dilimizdə olan hər cür alınma terminlərə qarşı çıxır, ehtiyac duyulan terminlərin hamısını Azərbaycan dilinin daxili imkanları əsasında yaratmağa çalışırdılar. Əgər xalq dilində nəzərdə tutulan anlayışların ifadəsi üçün terminlər yoxdursa, onları xalq dilinə məxsus söz kökləri əsasında süni yolla yaratmaq prinsiplərini əsas götürdüklərinə görə belə terminlər lüğətlərdə olsa da, dildə, terminologiyada özünə yer tapa bilmədi. Mədəni-tarixi prosesin inqilabi məzmunu, dil quruculuğunun sürətlənməsi purizm axtarışlarını, əslində, istiqamətləndirirdi və heç şübhəsiz, həmin hadisənin mütərəqqi rolu bir də bununla müəyyən olunurdu. Əlbəttə, söz yaradıcılığı axtarışlarında milli zəminə, milli dilin imkanlarına istinad olunması sonrakı dövrlərdə də başlıca uğurlu prinsip idi ki, həmin prinsipin də həyatilik qazanmasında purizmin təsiri göz qabağındadır. 1922-ci ildə yaradılan İstilah Komissiyası tərəfindən aparılmış “Purizm” (təmizləmə) hərəkatı adlanır. Ana dilinin öz milli dil fonduna müraciət tendensiyası yavaş-yavaş genişləndi və XX əsrin əvvəllərində bu proses purizm adı altında geniş vüsət aldı. ==İstinadlar== Abdullayev Nadir Əziz oğlu. Nitq mədəniyyətinin əsasları. Dərs vəsaiti. Bakı,2013 {{istinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Dilçilik]]Tofiq İsmayıl oğlu Hacıyev. Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi. I hissə. Bakı: “Elm”, 2012, 476 səh. [[Kateqoriya:Millətçilik]] gg8pt1v41junkuqvufg40p7cmu6wdfo 4 381696 6556882 6556548 2022-07-31T17:13:04Z Burocan 197349 /* Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) 8094u15pa9zkhsfeflweravu9cjs6lo 6556885 6556882 2022-07-31T17:15:28Z Burocan 197349 /* SAYAT İctimai Birliyi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) o95tw045jvmiuhddydqc26c970m4mcy 6556887 6556885 2022-07-31T17:15:52Z Burocan 197349 /* AYAFE */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) 8tr2bt890xtchutojy9xx49m5y8es7f 6556888 6556887 2022-07-31T17:16:02Z Burocan 197349 /* AYAPE */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) pw9qpuqprbd108fxcvos4nrp89q3s2c 6556889 6556888 2022-07-31T17:16:12Z Burocan 197349 /* Azərbaycan Avropa Hərəkatı */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) 3b1a5bponm1daf1ei46kvwfsoll2blk 6556890 6556889 2022-07-31T17:16:24Z Burocan 197349 /* Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) hzl2ehpzh3lzth013kdk2e1b11v7a6y 6556891 6556890 2022-07-31T17:16:33Z Burocan 197349 /* Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) 4dr4f676rlx698wm862t9k4ii42wsg9 6556893 6556891 2022-07-31T17:16:43Z Burocan 197349 /* Turan İntellektual Oyunlar Klubu */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) nzhohujp27232q0ljbhw9738socdcek 6556894 6556893 2022-07-31T17:16:56Z Burocan 197349 /* Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) 2efn2bnikszwykzqkkyh75d2w6xj15c 6556896 6556894 2022-07-31T17:17:40Z Burocan 197349 /* Odlar Yurdu (ictimai birlik) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqtey-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) b47o1733r9zsodkr0ukj4bfkieknqjj 6556898 6556896 2022-07-31T17:18:14Z Burocan 197349 /* Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) 2f83ibxutik64vug49zs1gvqzu1s80t 6556900 6556898 2022-07-31T17:19:36Z Burocan 197349 /* AMEA Təhsil Şöbəsi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) 93h2lmrrsmlr358phwkmdu1kir4mjjz 6556901 6556900 2022-07-31T17:19:49Z Burocan 197349 /* Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) h0y4mdhwm5bb5nr5v79r4rwd35mlyzz 6556926 6556901 2022-07-31T17:35:38Z Cavid994 245761 /* "İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) pj1yuip1t6pivlrxty36tzzc5w1hbir 6556928 6556926 2022-07-31T17:36:03Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 /* Əli Əliyev (iqtisadçı) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) iu9nznnzwaustus2c1z5ftz5xs9l8xt 6556930 6556928 2022-07-31T17:36:53Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 /* Əli Əliyev (filoloq) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) kk083pxcticcyajvpixiey9ts0zkzed 6556931 6556930 2022-07-31T17:37:38Z Cavid994 245761 /* "İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) dlsvjv8ccrtf131c3g7ift4gryeoj7b 6556959 6556931 2022-07-31T18:32:20Z Qraf061 242998 /* "İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) 4vhcnh36qaj815upx0f28123lh9knz5 6556966 6556959 2022-07-31T18:38:46Z White Demon 75303 /* Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) p9u4x7zswyv3d36d01qzevauwpqkbcj 6556968 6556966 2022-07-31T18:41:53Z White Demon 75303 /* Şahmar Ədəbi Məclisi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) 7wegu3frvpkyeobog9zwmg0srg5nztu 6556974 6556968 2022-07-31T18:44:57Z White Demon 75303 /* Turan İntellektual Oyunlar Klubu */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) qy5y0cq6620x0ikxc7n905po15roeoh 6556976 6556974 2022-07-31T18:46:44Z White Demon 75303 /* Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) hu8ykwzwn5ngzqp66c1v89814n39oko 6557035 6556976 2022-07-31T19:37:35Z Cavid994 245761 /* "İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) 0zafd348ith3czwnd7jv9qk5a7epauz 6557037 6557035 2022-07-31T19:48:07Z Qraf061 242998 /* "İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) d7nurc40f4laj8q8568wkxn0wjr1y86 6557041 6557037 2022-07-31T19:52:03Z Cavid994 245761 /* "İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) j1vq3s42a79zn3nmauox4hrk7r4slym 6557248 6557041 2022-07-31T23:42:53Z Atakhanli 223224 /* Əli Əliyev (iqtisadçı) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) 8uo8gj8kv6ndhokjjiaraaoodvmf132 6557250 6557248 2022-07-31T23:43:05Z Atakhanli 223224 /* Əli Əliyev (filoloq) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) r2ncxakzmnefbutmown22v6nftsqomk 6557251 6557250 2022-07-31T23:48:06Z Atakhanli 223224 /* Odlar Yurdu (ictimai birlik) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) 0xexxtd2sbln3yau6pnnhm45dounx3u 6557363 6557251 2022-08-01T04:59:51Z Dancewithdevil 136647 /* Alfa Şirazi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) 3mw9n397gawb81jnwyt680cm5j7vrvh 6557373 6557363 2022-08-01T05:18:27Z NKOzi 13339 /* İrəvanda 3 məscid */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ap78wiyx01rqwl4qtg3ydcowcnjg51m 6557378 6557373 2022-08-01T05:19:49Z Dancewithdevil 136647 [[:Alfa Şirazi]] səhifəsi əlavə edilir. wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) 49wfdaiybut9xdsslg94rvsdibsf4f0 6557385 6557378 2022-08-01T05:28:33Z Dancewithdevil 136647 /* Odlar Yurdu (ictimai birlik) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) 9z55tbiolclde54i68rqneh86o31oj1 6557669 6557385 2022-08-01T09:02:32Z Atakhanli 223224 /* Alfa Şirazi 2 */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) 9mo61x4ufgumg2f7yvznf041mo63gho 6557704 6557669 2022-08-01T09:37:37Z Atakhanli 223224 [[:Xalid Ağalıyev]] səhifəsi əlavə edilir. wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Vüsal Şərifov]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) 1tv4fbrar9gl0zwrhadps3suz3tsow1 0 388799 6557112 3144253 2022-07-31T20:31:32Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu (Azərbaycan)]] t6mx37eawy3jioti8jvo0ultkwig4s0 0 388941 6557021 6409733 2022-07-31T19:18:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Futbol klubu | başlıq = Aston Villa FK | emblem = Aston Villa FK loqo.png | klubun tam adı = Aston Villa Futbol Klubu | ölkə = {{ENG}} | rəngləri = {{Rəng qutusu|#970045}}{{Rəng qutusu|#88A7E0}} Bənövşəyi-göy | ləqəbi = Villi<br />Villianlar<br />Şirlər | yaranma tarixi = {{Start date and age|df=yes|1874}} <ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/sport/football/teams/aston-villa|title=Aston Villa club information|author=|date=2010-01-10|work=|publisher=BBC|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> | stadionu = Villa Park | tutumu = 42.749<ref>{{cite web |url=http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/handbooks/premier-league-handbook-2015-16.pdf |title=Premier League Handbook Season 2015/16 |format=PDF |accessdate=23 May 2016 |work=[[Premier League]] |archive-date=6 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906045556/http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/handbooks/premier-league-handbook-2015-16.pdf |url-status=dead }}</ref> | prezidenti = {{bayraq|Misir}} Nassef Saviris | baş məşqçisi = {{bayraq|İngiltərə}} [[Stiven Cerrard]] | liqa = [[İngiltərə Premyer Liqası]] | mövsüm = 2020/21 | sıra = 11 | sayt           = [http://www.avfc.co.uk/ www.avfc.co.uk] | pattern_la1 = _astonvilla2122h | pattern_b1 = _astonvilla2122h | pattern_ra1 = _astonvilla2122h | pattern_sh1 = _astonvilla2122h | pattern_so1 = _astonvilla2122hl | leftarm1 = A4CBFF | body1 = 850322 | rightarm1 = A4CBFF | shorts1 = FFFFFF | socks1 = A4CBFF | pattern_la2 = _astonvilla2122a | pattern_b2 = _astonvilla2122a | pattern_ra2 = _astonvilla2122a | pattern_sh2 = _astonvilla2122a | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = 850322 | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _astonvilla2122t | pattern_b3 = _astonvilla2122t | pattern_ra3 = _astonvilla2122t | pattern_sh3 = _astonvilla2122t | pattern_so3 = | leftarm3 = 000030 | body3 = 000030 | rightarm3 = 000030 | shorts3 = 000030 | socks3 = 000030 }} '''"Aston Villa" FK''' ({{Dil-en|Aston Villa FC}}) — [[İngiltərə]]nin [[Birminhem]] şəhərini təmsil edən peşəkar [[futbol klubu]]. [[1874]]-cü ildə qurulan klub, [[1897]]-ci ildən bəri oyunları "[[Villa Park]]"da oynamaqdadır. [[1888]]-ci ildə qurulan [[İngiltərə Premyer Liqası|İngiltərə çempionatın]]ın qurucularından biri olmaqla yanaşı [[İngiltərə Premyer Liqası]]nın qurucularından biridir. Keçmiş sahibi Duq Ellis tərəfindən [[2006]]-cı ildə satışa çıxarılan klub ABŞ iş adamı Rendi Lerner tərəfindən alınmışdır. 2016-cı ilin iyunundan isə klubun sahibi çinli biznesmen Sya Jiantondur. [[İngiltərə Premyer Liqası]]nı və İngiltərə kubokunu 7 dəfə qazanan "Aston Villa" [[İngiltərə]]nin ən uğurlu klublarından biridir.<ref>{{cite web|url=http://www.thefa.com/Competitions/FACompetitions/TheFACup/History/cupfinalresults|title=Competition statics|author=|date=2011-02-15|work=|publisher=The FA|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> 1982-ci ildə UEFA Çempionlar liqasını qazanaraq bu kuboku başı üzərinə qaldıran 5 ingilis klubundan biri olmuşdur.<ref>Hayes Dean sf.57</ref> 5 dəfə İngiltərə Liqa kubokunu və 1 dəfə İngiltərə Super kubokunu da qazanan "Aston Villa" kuboklar baxımından [[İngiltərə]]nin ən böyük 4-cü klubudur.<ref>{{cite web|url=http://www.krysstal.com/trophies.html|title=Bütün zamanların cədvəli|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> "Aston Villa" [[Birminhem]] şəhərinin bir digər təmsilçisi olan "Birmingem Siti" klubu ilə daimi rəqabət içərisindədir və [[1879]]-cu ildən bəri bu iki klub arasında oynananılan derbi "Birmingem derbisi" adlandırılır.<ref>{{cite web|url=http://www.footballderbies.com/honours/index.php?id=27|title=Footbal Derbies|author=|date=|work=|publisher=Foot Derbies|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> Klubun rəngləri bənövşəyi və göydür. Klubun emblemi isə açıq mavi fonda şahə qalxmış sarı rəngli şir və onun altına yazılan və klubun şüarı olan "Prepared" sözündən ibarətdir.<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/CrestTest/0,,10265,00.html|title=New Crest|author=|date=2007-05-02|work=|publisher=Aston Villa|accessdate=2015-01-25|language=en|archive-date=2007-10-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011024349/http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/CrestTest/0,,10265,00.html|url-status=unfit}}</ref> == Tarixçə == === Yaranma və ilk illər === [[Fayl:Aston Villa 1899 - 02.jpg|thumb|Aston Villanın [[1899]]-cu ildəki heyəti. Komandanın kapitanı Corc Remsi arxa sıranın ən solundadır.]] "Aston Villa" [[Birminhem]]dəki bir kriket klubunun üzvlərindən olan Cek Hays, Frederik Matteus, Valter Pris və Villiam Skattequd tərəfindən 1874-cü ilin martında qurulmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/classicfootball/clubs/club=33162/index.html|title=Classic Clubs|author=Nick McArty|date=2007-11-26|work=|publisher=|accessdate=2015-01-25|language=en|archive-date=2015-07-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20150702001854/http://www.fifa.com/classicfootball/clubs/club=33162/index.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.birminghammail.co.uk/news/local-news/cup-presented-to-aston-villa-founder-47077|title=Cup presented to Aston Villa founder member Jack Hughes is back with his family|author=|date=|work=|publisher=FİFA|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> İlk oyununu yerli reqbi klublarından olan "Aston Bruk" "Sent Meri"yə qarşı "Vilson Road" stadionunda oynamışdır. Rəqib reqbi klubu olduğundan oyunun ilk 45 dəqiqəsi reqbi, qalan 45 dəqiqəsi futbol qaydaları ilə oynanılmışdır.<ref name="Jack Highes">{{Cite web |title=Cup presented to Aston Villa founder member Jack Hughes is back with his family |url=http://www.fifa.com/classicfootball/clubs/club=33162/index.html |access-date=2014-12-27 |archive-date=2015-07-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150702001854/http://www.fifa.com/classicfootball/clubs/club=33162/index.html |url-status=dead }}</ref> Hər komandadan 15 nəfərin qatıldığı oyunun ilk hissəi 0:0 hesabı ilə bitmiş, ikinci hissədə Cek Haysın atdığı qolla "Aston Villa" tarixindəki ilk oyununda 1:0 qalib gəlmişdir.<ref>{{Cite web |title=John Lerwils Aston Villa |url=http://www.fifa.com/classicfootball/clubs/club=33162/index.html |access-date=2014-12-27 |archive-date=2015-07-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150702001854/http://www.fifa.com/classicfootball/clubs/club=33162/index.html |url-status=dead }}</ref> 1876-cı ildə klub ev oyunlarını Perri Barda oynamağa başlamışdır. Eyni ildə komandaya qatılan Corc Remisnin kapitanlığı ilə komanda 1880-ci ildə finalda Saltli Kollecini 3:1 məğlub edərək Birmingem Gənclik kubokunun qalibi olmuş və tarixində ilk kubokunu qazanmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/HallOfFame/0,,10265,00.html|title=Aston Villa Hallof Fame|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa|accessdate=2015-01-25|language=en|archive-date=2007-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20071015041500/http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/HallOfFame/0,,10265,00.html|url-status=unfit}}</ref> Uzun illər klubun şərəfini qoruyan Corc Remsi karyerasını bitirdikdən sonra klubun baş məşqçisi, dah sonra prezidenti olmuşdur. 1887-ci ildə finalda "Vest Bromviç" klubunu 2:0 məğlub edən "Aston Villa" tarixində ilk İngiltərə kubokunu qazanmışdır. 1880-cı ildə kapitanlığı alan Arçi Hanter kuboku qazanan ilk "Aston Villa" kapitanı olmuşdur. 1885-ci ilə qədər futbol həvəskar şəkildə oynanılmışdır. Klubun prezidenti Villiam Makqreqor İngiltərə kuboklarının oyunları ististna olmaqla oyunlara az sayıda azarkeşin gəlməsindən narahatlıq duyurdu.<ref>{{cite web|url=http://www.iea.org.uk/record.jsp?type=pressArticle&ID=217|title=The Old Fim|author=John Blundell|date=2006-03-02|work=|publisher=Aston Villa|accessdate=2015-01-25|language=en|archive-date=2009-10-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20091010014627/http://www.iea.org.uk/record.jsp?type=pressArticle&ID=217|url-status=dead}}</ref> Oyunlara olan marağı artırmaq üçün ölkənin ən tanınmış 12 klubu ilə birlikdə İngiltərə çempionatını qurmuşdur. İlk çempionat 1888-ci ildə keçirilmiş və Aston Villa da iştirak etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.11v11.com/index.php?pageID=478|title=International Football History and Statistics|author=John Blundell|date=|work=|publisher=Association of Staticians|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> Liqadaki ilk oyununu 8 sentyabr 1888-ci ildə Vulverhəmpton Uonderersə qarşı keçirmiş və oyun 1:1 hesabı ilə bitmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.birminghammail.co.uk/sport/football/football-news/the-day-that-aston-villa-and-wolves-kicked-68961|title=The day that Aston Villa and Wolves kicked off the Football League|author=Brian Halford|date=2008-09-08|work=|publisher=Birminghammail|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> Komandasının yeganə qoluna imza atan Tommi Qrin Aston Villanın peşəkar liqalardaki ilk qoluna imza atmışdır. İlk mövsümü Aston Villa çempion Prestonun 11 xal gerisində 2-ci yerdə tamamlamışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/engpaul/FLA/1888-89.html|title=England 1888–89|author=|date=|work=|publisher=RSSSF|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> === Viktoriya və Edvard dövrü === [[Fayl:Aston villa 1895 team.jpg|thumb|Aston Villanın 1894–95 mövsümündə İngiltərə kubokunu qazandığı heyət]] Orta sıralarda keçən mövsümlərdən sonra "Aston Villa" [[1892]]-ci ildə İngiltərə kubokunun finalına yüksəlmiş, amma "Vest Bromviç"ə 0:3 hesabı ilə uduzmuşdur. Nəhayət 1893/94 mövsümündə "Aston Villa" 30 oyuna 44 xal toplayaraq ilk çempionluğunu qazanmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/engpaul/FLA/1893-94.html|title=England 1893–94|author=|date=|work=|publisher=RSSF|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> Ertəsi mövsüm isə İngiltərə Kubokunu qazanmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.thefa.com/Competitions/FACompetitions/TheFACup/History/cupfinalresults|title=Cup Final resuts|author=|date=|work=|publisher=The FA|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> 1895–96 və 1896–97 ilə 1898–99 və 1899–1900 mövsümlərində ard-arda çempionluq qazanmışdır. [[1997]]-ci ildə indiki stadionu olan Aston Lovers Qraunda köçmüşdür. [[1900]]-cü illərdə azarkeşlər stadionu "Villa Park" adlandırmağa başladılar. Rəsmi açıqlama verilməməsinə baxmayaraq stadion bu adla qalmışdır. Bu uğurların qazanılmasında Con Devey ilə Hovard Spenser böyük rola sahib idilər. [[XX əsr]]in əvvəllərində futbolun inkişafı nəticəsində rəqabət də güclənirdi. 1900-01 mövsümündə ilk 4 oyununda qalib gəlməsinə baxmayaraq sonda "Aston Villa" 4-cü yeri tutmuşdur. Kristal Palas İdman Mərkəzində oynanılan İngiltərə kubokunun finalında "Aston Villa" "Nyukasl Yunayted"i Harri Hemptonun qolları ilə 2:0 məğlub etmişdir. 101.117 azarkeşin izlədiyi oyun İngiltərə kuboku tarixində ən çox azarkeşin gəldiyi final olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.fa-cupfinals.co.uk/1905.html|title=Cup Final resuts|author=|date=2008-06-03|work=|publisher=Cupfinals|accessdate=2015-01-25|language=en|archive-date=2008-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20080603151536/http://www.fa-cupfinals.co.uk/1905.html|url-status=unfit}}</ref> Bu zəfərdən sonra Aston Villa qısa düşüş yaşasa da 1910-cu ildə sayca 6-cı çempionluğunu qazanmışdır. [[Fayl:FACupFinal1905NewcastleVilla.jpg|thumb|left|1905 İngiltərə kubokunun finalında Harri Hemptonun atdığı qol]] Klub tarixinin ən əfsanəvi oyunçularından biri olan Klem Stefensonun transfer olunduğu 1910/11 mövsümündə böyük rəqabət yaşanmışdır. Çempionu isə son oyun müəyyən etmişdir. Sonuncu tura lider kimi girən Aston Villa Liverpula uduzmuşdur. İkinci yerdə olan Mançester Yunayted isə Sanderlendə qalib gələrək çempion olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/engpaul/fla/1910-11.html|title=England 1910-11|author=|date=|work=|publisher=RSSSF|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> [[1911]]-ci ildə isə nəhayət Villa Park satın alınmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.co.uk/page/HistoryTimeline|title=Aston Villa Timeline|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> [[1912]]-ci ildə əfsanəvi qapıçı Sam Hardi kluba qatılmışdır. [[1913]]-cü ildə 5-ci İngiltərə kubokunu qazanan Aston Villa İngiltərənin ən uğurlu klublarından biri olmuş və [[Birinci dünya müharibəsi]]nə qədər 6 çempionluq və 5 kubok qazanmış oldu. 1896–97 mövsümündə həm çempionluğu, həm kuboku qazanması 1960–61 mövsümündə Tottenhemə qədər təkrarlanmamışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.fa-cupfinals.co.uk/1897.html|title=Cup Final 1897|author=|date=2008-05-21|work=|publisher=Aston Villa|accessdate=2015-01-25|language=en|archive-date=2008-05-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20080521040351/http://www.fa-cupfinals.co.uk/1897.html|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/fa_cup/1321969.stm|title=1961-Spurs double year|author=|date=2001-05-10|work=|publisher=BBC|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> === Birinci dünya müharibəsindən sonra === [[Birinci dünya müharibəsi]]ndən sonra 1919–20 mövsümünü 8-ci bitirən Aston Villa həmin il 7-ci dəfə İngiltərə kubokunu qazanmışdır. Bu dövrdə forma geyən və İngiltərə millisinin kapitanı olmuş Frank Moss ilə 244 qolla klub tarixinin ən çox qol atmış oyuçusu olan Billi Valkerin rolu danılmazdır. Kubok çempionluğunun ardından klubda düşüş başladı. Klub bir çox transfer etdi. İşlər nəticəsində [[1927]]-ci ildə Erik Hoyton və Cimmi Qibson kluba gətirilmişdir. 1928-ci ildə gətirilən hücumçu Tom Varinq 1930–31 mövsümündə 49 qol ataraq bombardir olsa da Aston Villa mövsümü [[Arsenal FK|Arsenal]]ın 7 xal gerisində 2-ci yerdə tamamlamışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/tablese/engtops.html#1947-1|title=Divison 1 and 2 gola scores|author=|date=|work=|publisher=RSSSF|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> Ümumilikdə mövsümü 50 qolla bağlayan Varinq klub tarixində bir mövsümdə ən çox qol atan futbolçu olmuşdur. Hoyton isə həmin mövsüm 30 qol atmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.astonvillaplayerdatabase.com/661.html|title=Aston Villa Player Database|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> Növbəti mövsümlərdə uyğun olaraq 5, 2 və 13-cü yerlərdə bitirən klub Corc Kumminqsin forma geyməyə başladığı 1935–36 mövsümündə 42 oyuna 110 qol buraxaraq sondan ikinci yeri tutmuş və tarixində ilk dəfə aşağı divizyona düşmüşdür. Bu hadisələrdən sonra baş məşqçi postuna Cimmi Hoqan gətirilmişdir. Aşağı dəsətədə ilk mövsümünü 9-cu yerdə bitirən Aston Villa növbəti mövsüm çempion olaraq elitaya qayıtmışdır. Amma [[İkinci dünya müharibəsi]] başladığından klub düz 7 il oyun keçirməmişdir. === İkinci dünya müharibəsindən sonra === Müharibənin bitməsindən sonra yeni baş məşqçi Aleks Masinın öndərliyində klubda dəyişikliklər baş vermişdir. Suonsi Taundan 9.500 funt sterliqə transfer edilən 23 yaşlı Uelsli hücumçu Trevor Fordun [[1946]]-cu ildə komandaya qatılmasından sonra müharibəsən sonrakı il mövsüm olan 1946–47 mövsümünü klub 8-ci bitirmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/news/2003/may/31/guardianobituaries.football|title=Trevord Ford|author=|date=2003-05-31|work=|publisher=Guardian|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/engpaul/FLA/1946-47.html|title=England 1946–47|author=|date=|work=|publisher=RSSSF|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> 4 il komandaya xidmət verən Trevor 1950-ci ildə Sanderlendə 300.000 funt-sterlinqə transfer olaraq Britaniyanın ən bahalı transferi olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/internationals/wales/2948388.stm|title=Great Ford died|author=|date=2003-05-29|work=|publisher=BBC|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> [[1945]]-ci ildə kluba qoşulan Conni Dikson 430 oyuna çıxaraq klub tarixində ən əhəmiyyətli oyunçular arasında özünə yer tapmışdır. Orta sıralarda keçən mövsümlərin ardından Massi kluba yeni transferlər gətirməyə davam etmişdir. 1951-ci ildə Bernlidən 15.000 stelinq qarşılığında alınan Danni Blankflover bu transferlərin başında gəlməkdədir. Villa 1951–52 mövsümünə əla başlamış və ilk 8 oyundan sonra lider Mançester Yunayteddən geri qalmışdır. Mövsümə son 19 ilin ən yaxşı başlanğıcı ilə başlayan Aston Villa mövsümü 6-cı bitirmişdir. 1952–53 mövsümünü 11-ci bitirdikdən sonra isə Aleks Massi istefaya göndərilmişdir və [[1953]]-cü ilin sentyabrında klubun başına yenə Erik Hoyton gətirilmişdir. Onun ilk transferi Dundalk forması geyən 19 yaşlı hücumçu Peter Makparland olmuşdur. Uzun illər klubun şərəfini qoruyan Makparland 350 oyuna 120 qol atmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.astonvillaplayerdatabase.com/875.html|title=James MacParland|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa player Database|accessdate=2015-01-25|language=en}}</ref> Hoytonun ilk ilində Aston Villa mövsümü 13-cü yerdə bitirmişdir. Enişli-çıxışlı permormans göstərən Aston Villa [[1957]]-ci ildə finalda [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunaytedi]] 2:1 məğlub edərək 37 il sonra İngiltərə kubokunu qazanmışdır. Final oyununda hər iki qola Makparland imza atmışdır. Hoytonun uğurlu transferlərin biri də [[1956]]-cı ildə qapıçı Nigel Sims və 1957-ci ildə hücumçu Qerri Hitçens olmuşdur. === Enişli illər === 1958–59 mövsümündə baş məşqçi postuna Hoyton əvəzinə Co Merser gətirilsə də komanda sondan ikinci yeri tutaraq ikinci dəfə elita ilə vidalaşmışdır. Amma 1960–61 mövsümündə Aston Villa ikinci divizyonu çempion olaraq olaraq üst liqaya qayıtmışdır. Mövsümün sonunda Conni Diksonun karyerasını bitirməsi və Qerri Hitçensin komandadan ayrılması nəticəsində kluba Çarli Aitken, Alan Dikin, Con Sliuvenhoek və Harri Burrovs kimi gənclər cəlb olunmuşdur. Ertəsi mövsüm ilk dəfə təşkil olunan İngiltərə Liqa kubokunda Aston Villa çempion olmuşdur və kubokun ilk sahibi olmuşdur.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 93</ref> Kuboku qazanan heyət çox gəc olduğundan heyətə Merserin kiçikləri mənasını verən "Merser's Minors" ləqəbi verilmişdi.<ref>[http://www.lerwill-life.org.uk/astonvilla/a_villan2.htm Aston Villa's fan memories]</ref> 1961–62 mövsümünü 7-ci tamamladıqdan sonra 1962–63 mövsümündə 15, 1963–64 müvsümündə sondan 4-cü olan 19-cu yeri tutmuşdur. İyun [[1964]]-cü ildə baş məşqçi Co Merser aldığı pis nəticələr və səhhətindəki problemlərə görə klubdan ayrılmışdır.<ref>Ward, Adam; sf. 97</ref> Yerinə gələn Dik Taylor ancaq komandanın komandanın dalbadal iki mövsüm 16-cı yeri tutmasına şərait yarada bildi.<ref>Ward, Adam; sf. 96-97</ref> 1966–67 mövsümündə Aston Villa son oyunda Evertona 2:4 uduzaraq 3-cü dəfə 2-ci liqaya düşmüşdür. Baş məşçi kimi Tommi Kumminqs gətirilmişdir. Həmçinin idarə heyətindən də 5 nəfər istefaya göndərilmişdir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 98</ref> Həmin dövrdə klubun ən yaxşı oyunçuları olan Fil Vosman və Toni Hateli başqa komandaya göndərilmişdir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 96</ref> Növbəti mövsümü yenə 16-cı yerdə tamamladıqdan sonra azarkeşlər Kumminqsi istefaya çağırdılar.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 100</ref> [[1968]]-ci ilin [[noyabr]]ında — komanda sonuncu yerdə ikən Kumminqs göndərilmişdir. [[21 noyabr]] 1968-ci ildə isə idarə heyətinin üzvlərindən Corc Robinzon istefaya göndərilmişdir. Bir neçə həftə sonra isə idarə heyəti istefa etmişdir. Satışa çıxarılan klub London biznesmeni Pat Matteus tərəfindən satın alınmışdır. Matteus [[16 dekabr]] 1968-ci ildə yeni təşkil olunan idarə heyətinin başına Duq Ellisi gətirtmişdir. İki gün sonra yeni baş məşqçi postu üçün Tommi Dokerti ilə danışıqlar aparılmışdır. === Yenidən güclənmə === Yeni baş məşqçi Dokertinin başçılığı altında komandada özünə inam artmış və Aston Villa liqanın ilk 5 oyununda qalib gəlmişdir. Əvvəl az sayıda olan azarkeşlərin sayı artmağa başlamışdır. Dekabrda Çarlton Atletiklə oyunu 12.000 azarkeş izləmişdir. 1967–68 və 1968–69 mövsümlərini uyğun olaraq 16-cı və 17-ci tamamlanmışdır. [[1969]]-cu ilin yayında klubun hissələri 200.000 £ artmış və transferə ayrılan pulun 140.000 £ olduğu müəyyən olunmuşdur.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 102</ref> 1969-cu ilin sonlarında komanda 2-ci divizyonun sonlarında idi və nəticədə Dokerti komandadan göndərilmişdir. Əvəzinə isə Vik Krov gətirilmişdir. Komandanın çıxışında artış baş vermədi və Aston Villa 1969–70 mövsümündə tarixində ilk dəfə 3-cü divizyona yuvarlanmışdır. 3-cü divizyondaki ilk mövsümündə Aston Villa 4-cü yeri tutmuş və liqa kubokunun finalına çıxmışdır. Amma finalda Tottenhemə 0:2 uduzmuşdur.<ref>[http://www.soccerbase.com/matches/results.sd Tottenhem 2:0 Aston Villa]</ref> 1971–72 mövsümünü 70 kimi rekord xalla qurtaran Aston Villa təkrar 2-ci liqaya dönmüşdürlər.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 106</ref> 1972-ci ilin payızında klubda baş verən hadisələr nəticəsində klub idarə heyətinin 5 üzvündən 4-ü prezident Diq Ellisin istefa verməsini istəmişdirlər. 43 gün içərisində klubun sahibi Pat Matteusun başçılığı və azarkeşlərin dəstəyi ilə Ellisin işinə davam etməsi qərarlaşdırılmış və idarə heyətində dəyişiklik baş vermişdir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 107-108</ref> 1972–73 mövsümündə 3-cü yeri tutan Aston Villa elitaya yüksəlməyi qaçırmışdır. Növbəti mövsümüm 14-cü yerdə tamamladıqdan sonra Vik Krovun əvəzinə Ron Saunders gətirilmişdir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 108</ref> 1974–75 mövsümündə Aston Villa ikinci yeri tutaraq çempionata qayıtmış və liqa kubokunun finalında Norviçi 1:0 məğlub edərək kuboku qazanmışdır. Klubun 100 illiyində qazanılan bu uğurda futbolçular Frank Karrodus, Leyton Fillips, gənc oyunçulardan Con Qidman və Brayan Litlın payı vardı. 1975–76 mövsümünün sonunda Ellis istefa vermiş, amma idarə heyətində fəaliyyət göstərməyə davam etmişdir.<ref>[http://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/deadlys-legacy-will-have-lively-potential-323736.html Deadly's legacy will have lively potential]</ref> Həmin il klub liqa kubokunu qazandığı üçün tarixində ilk dəfə avrokuboklara qatılmışdır. [[Avropa]]daki ilk oyununda [[UEFA Kuboku]]nun 1-ci təsnifat mərhələsində [[Belçika]]nın Antverpen klubu ilə qarşılaşmış və 1:5 məğlub olmuşdur. 1975–76 mövsümündə Aston Villa 16-cı sıranı tutarkən, ertəsi mövsüm klub 4-cü yeri tutmuş və kubikda yarımfinala qədər irəliləmişdir. Həmin mövsüm liqa kubokunda 3 oyunun nəticəsinə görə finalda Evertonu 3:2 məlub edərək 3-cü dəfə İngiltərə liqa kubokunu qazanmışdır.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 110</ref> Bu dövrdə ən əhəmiyyətli oyunçular Qordon Kovans, Con Dihan, Qari Uillyams, Qari Şau, Endi Qrey və Dennis Mortimer olmuşdurlar. === Çempionat və Avropa zəfərləri === Aston Villa 1977–78 mövsümündə ikinci dəfə qatıldığı UEFA Kubokunda ¼ finala qədər gəmiş, amma bu mərhələdə [[Barselona FK|Barselonaya]] ümumilikdə 3:4 məğlub olmuşdur. Liqada əldə olunan səkkizincilikdən sonra komandada dəyişikliklər aparılmışdır. Bu dəyişikliklər idarə heyətində də öz əksini tapmış və Ellis bir neçə nəfərin göndərilməsini təklif etmişdir. Amma təklif uğurlu olmadı və Ellis tamamilə klubdan ayrılmalı olmuşdur. Yenilənmə işləri arasında keçmişdə klubda yaxşı çıxış etmiş oyunçuların yenə transfer edilməsi də vardı.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 118</ref> Müdafiəyə Allan Evans, Ken Maknaut, Kenni Svayn; yarımmüdafiəyə Des Bremner; hücuma isə Toni Morli və Qari Şau kluba gətirilmişdir. [[1980]]-ci ilin yayında isə Nyukasl Yunayteddən Peter Uit gətirilmişdir. Saunders növbəti illərdə böyük uğurlar qazanacaq heyət qurmuşdu. Yenilənmə işləri öz bəhrəsini 1980–81 mövsümündə vermişdir. Bu mövsümdə çempion olan Aston Villa 71 illik həsrətə son qoymuşdur.<ref>[http://www.theguardian.com/sport/2006/mar/05/features.sport7 Aston Villa 1981]</ref> [[22 avqust]] [[1981]]-ci ildə İngiltərə kubokunun qalibi [[Tottenhem Hotspur FK|Tottenhem]] ilə oynanan ilə oynanan Superkubok oyunu 2:2 bitmiş və kubokun qalibi hər iki komanda hesab edilmişdir.<ref>[http://www.rsssf.com/tablese/engsupcuphist.html İngiltərə superkuboku 1981]</ref> Növbəti mövsüm o qədər də uğurlu keçməmiş və orta sıralarda mövqe tutmuşdur. Həmin mövsüm Çempionlar Kubokunda da mübarizə aparan Aston Villa uğurlu nəticələr əldə etməkdə idi. [[1982]]-ci ilin [[fevral]]ında klubun 19-cu yerdə olmasından sonra Saundersin əvəzinə müvəqqəti olaraq köməkçisi Toni Barton gətirilmişdir. Çempionlar Kubokunun ¼ finalında komandaya rəhbərlik etməyə başlayan Toninin başçılığı altında Aston Villa əvvəl [[Dinamo Kiyev FK|Dinamo Kiyevi]], yarımfinalda isə Anderlexti mübarizədən kənarlaşdırmışdır. Finaldaki rəqib isə [[Bavariya FK|Bavariya]] olmuşdur. [[26 may]] 1982-ci ildə [[Rotterdam]]da oynanılan finalda Aston Villa rəqibini Peter Uitin qolu ilə 1:0 məğlub edərək ilk dəfə [[Avropa]]da kubok qazanmışdır. Aston Villa [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Kubokunu (Liqasını)]] qazanan 5 ingilis klubundan biridir. [[19 yanvar]] [[1983]]-cü ildə isə [[Barselona FK|Barselonan]]ı iki oyunun nəticəsinə görə 3:1 məğlub edərək Avropa Superkubokunu da qazanmışdır. Avropdaki bu uğurlarından sonra Barton işinə davam etmiş, amma 1983–84 mövsümündəki 10-culuqdan sonra göndərilmişdir. Yerinə gələn Qraham Turnerin başçılığı altında Aston Villa 16-cı yeri tutmuşdur.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 133</ref> 1986–87 mövsümünə pis başladığından [[1986]]-cı ilin [[sentyabr]]ında Tuner qovulmuş və komandanın başına Billi Maknil gəlmişdir. Amma komanda özünə gələ bilmədi. Avropa zəfərlərindən cəmi 4 mövsüm sonra Aston Villa yenə 2-ci divizyona yuvarlanmışdır.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 148</ref> Bundan sonra Uatfordda işləyən Qraham Taylor ilə müqavilə imzalanmışdır.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 149</ref> === Taylor, Venlos və Atkinson dövrü === Taylorun idarəsi altındaki ilk mövsüm olan 1987–88 mövsümünü Millolun ardından ikinci tamamlayan Aston Villa çempionata qayıtmışdır. Ertəsi mövsüm isə pis çıxış edən Aston Villa sonuncu turda qələbə qazanmaqla və o biri oyunun lehinə başa çatması sayəsində liqada qala bilmişdir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 149-152</ref> 1989–90 mövsümündə təəccüblü olsa da 3 həftə boyuca lider olsa da mövsümü [[Liverpul FK|Liverpulun]] 9 xal gerisində ikinci tamamlamışdır. Mövsümün sonunda İngiltərə milli komandasının başına keçən Taylorun əvəzinə slovak Cozef Venqlos gəlmişdir. Venqlos [[İngiltərə Premyer Liqası|İngiltərə çempionatları]] tarixində ilk əcnəbi baş məşqçi idi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/sport/football/134664.stm Celtic appoints new coach]</ref> 1990–91 mövsümü Venqlos üçün tək mövsüm olmuşdur. Keçən mövsüm 2-ci yer tutduğundan [[UEFA Kuboku]]na qatılmağa haqq qazanan Aston Villa Eyzel faciəsindən sonra avrokuboklara qatılan ilk ingilis klub olmuşdur.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 156</ref> Kubokun ilk mərhələsində Aston Villa Banik Ostravanı iki oyuna əsasən 5:2 məğlub etmişdir. İkinci turun ilk oyununda isə Aston Villa [[İtaliya]]nın [[İnter Milan FK|İnter]] klubunu evdə 2:0 məğlub etsə də səfərdə 0:3 uduzmuş və mübarizəni dayandırmışdır. Avropadaki uğursuzluq liqaya da sirayət etmişdir. Mövsüm sonunda komanda düşmə xəttinin 2 pillə yuxarısında tamamlamışdır. Venqlos istefa etmiş və klubun əsas oyunçusu David Plat 5,5 milyon £ qarşılığında Bariyə satılmışdır.<ref>[http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-1146782/Charles-Platt-Souness-Walker-Rush-Gascoigne--best-worst-British-footballers-whove-played-Italy.html Charles, Platt, Souness, Walker, Rush and Gascoigne – the best and worst British footballers who've played in Italy]</ref> Yeni baş məşqçi isə Vest Bromviç Albionu [[UEFA Kuboku]]nun ¼ finalına çıxaran Ron Atkinson olmuşdur. Onun başçılığı altında Aston Villa 1991–92 mövsümünü 6-cı bitirmişdir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 161</ref> === Premyer liqada === [[Fayl:Holte.jpg|thumb|Olte tribunasından görünüş, 2007-ci il|300px]] [[1992]]-ci ildə qurulan Premyer Liqanın ilk mövsümü olan 1992–93 mövsümünü [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunaytedd]]ən 10 xal geri qalaraq 2-ci tamamlamışdır. [[27 mart]] [[1994]]-cü ildə isə Liqa Kubokunun finalında Mançester Yunaytedi 3:1 məğlub edərək kuboku 4-cü dəfə qazanmışdır. Bu illərdə hücum xəttində Dalian Atkinson ilə Din Saunders vacib iki olarkən, qapıçı Mark Bosniç gözə çarpan oyunçular arasında idi. Yarımüdafiəçilər arasında isə Kevin Riçardson və Stiv Staunton diqqət çəkmişdilər. 1993–94 mövsümündəki onunculuqdan sonra növbəti mövsümdəki pis çıxış 1994-cü ilin noyabrında Atkinsonun istefası ilə nəticələnmişdir. Qısa müddət ərzində mətbuatda Lesterin baş məşqçisi Brayan Litlın gələcəyi haqqında xəbərlər yer almağa başlamışdır. Bu zaman [[1998]]-ci ilə qədər müqaviləsi olan Litl istefa vermişdir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 170</ref> İstefadan cəmi üç gün sonra keçmişdə bu komanda oynayan Brayan Litl baş məşqçi postuna gətirilmişdir. Kristal Palasın yarımmüdafiəçisi Qaret Soutqeyti transfer edən və komandanı müdafiədə oynadan Little idarəsi altında Aston Villa 1994–95 mövsümündə 18-ci yeri tutmuşdur. Soutqeyt isə [[2001]]-ilə qədər Aston Villada oynamış və bu müddət ərzində 42 milli oyuna çıxmışdır. Beləcə [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə millisind]]ə ən çox oyuna çıxan Aston Villalı ünvanını David Platdan almışdır. Ertəsi mövsüm isə klub yaşlılarla yollarını ayıraraq gənclərə üstünlük verməyə başlamışdır.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 171</ref> Alan Rayt, Yan Taylor və Qari Çarlz bu oyunçular arasında idi.<ref>[http://tur.worldfootball.net/transfers/eng-premier-league-1994-1995/ England » Premier League 1994/1995 » Transfers]</ref> Yeni heyətlə Aston Villa [[1996]]-cı ildə finalda Lids Yunaytedi 3:0 məğlub edərək liqa kubokunu qazanmış və İngiltərə kubokunda yarımfinala çıxmışdır. 1996–97 mövsümündəki 5-cilikdən və 1997–98 mövsümündəki 15-cilikdən sonra Litla olan güvən azalmışdır.<ref>{{Cite web |title=Football: Villa quick to put Gregory in command |url=http://www.independent.co.uk/sport/football-villa-quick-to-put-gregory-in-command-1147077.html |access-date=2015-01-06 |archive-date=2015-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208181448/http://www.independent.co.uk/sport/football-villa-quick-to-put-gregory-in-command-1147077.html |url-status=dead }}</ref> 1998-cı ilin fevralında Litl komandadan göndərilərək əvəzinə klubun keçmiş oyunçusu Con Qreqori gətirilmişdir. Yeni baş məşqçi ilə canlanan komanda mövsümü 7-ci yerdə tamamlayaraq [[UEFA Kuboku]]nda iştirak etməyə haqq qazanmışdır. İkinci mərhələyə yüksəlməsinə baxmayaraq Aston Villa Selta Viqoya uduzmuşdur. Qreqorinin dövründə kluba Lii Hendri, Qaret Barri və Darius Vassel komandada oynamağa başlamışdır. Bununla birlikdə Dion Dublin və Paul Merson kimi tanınmış oyunçular transfer edilmişdir. 1998-ci ilin avqustunda klubda 232 oyuna 73 qol atan [[Dvayt York]] [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]ə 12,6 milyon £ qarşılığında satılmasına baxmayaraq 1998–99 mövsümünün ortalarında turnir cədvəlinə Aston Villa başçılıq edirdi. [[2000]]-ci ildə Aston Villa 43 ildən sonra İngiltərə kubokunun finalına çıxmış, amma Çelsiyə 0:1 uduzmuşdur. 2000-01 mövsümünün qış fasiləsində River Pleytdən 9,5 milyon funt-sterlinqe transfer edilən Xuan Pablo Anhel klub tarixinin ən bahalı transferi olmuşdur.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/1105856.stm Villa to complete Angel deal]</ref> Qreqori dövründə isə müdafiəyə Corc Bolatenq və Olof Mellberq kimi oyunçular gətirilmişdir. 2001-ci ildə UEFA İntertoto Kubokunun qalibi olan Aston Villa UEFA Kubokunun 1-ci mərhələsində Xorvatiyanın Varazdin klubuna məğlub olmuşdur. 2001-ci ilin noyabrında Qriqori ilə Ellis arasında əlaqələr gərginləşməyə başlamışdır. [[24 yanvar]] [[2002]]-ci ildə isə Qiqori klubdan ayrılmışdır.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 184</ref> 2002-ci ilin yanvarında Qraham Taylor yenə baş məşqçi postuna gətirilmişdir. Əvvəlki mövsüm kimi 2001-02 mövsümü də 8-ciliklə bitirilmişdir. Əzəli rəqib Birmingem Sitiyə hər iki oyunda uduzulan 2002-03 mövsümündə Taylor istefa etmişdir. Əvəzinə isə Lids Yunaytedi [[UEFA Çempionlar Liqası]]nın yarımfinalına çıxaran David O'Liri gəlmişdir. O'Lirili komanda 2003-04 mövsümümün sonunda [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]ə 0:2 uduzaraq 6-cı yerdə dayanmış və avrokuboklara qatıla bilməmişdir.<ref name="O'Leary parts company with Villa">[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/irish/5196872.stm O'Leary parts company with Villa]</ref> 2005-06 mövsümünü isə Aston Villa 16-cı tamamlamışdır. [[14 iyul]] 2006-cı ildə yerli bir qəzet bunun günahını Ellisdə görmüşdür.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/5181952.stm Villa dismiss player unrest claim]</ref> Bir neçə gün sonra bəzi oyunçuların O'Lirinin komandada qaldığı zaman ayrılacağı məlum olmuşdur.<ref>[http://www.theguardian.com/football/2006/jul/19/newsstory.sport O'Leary on the brink as part in revolt revealed]</ref> Ertəsi mövsüm o ayrılaraq yerinə Roy Aitkin gəlmişdir.<ref name="O'Leary parts company with Villa" /><ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/5197898.stm Aitken at helm after O'Leary exit]</ref> [[4 avqust]] 2006-cı ildə isə Martin O'Nil klubu çalışdırmağa başlamışdır.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/5246190.stm O'Neill named Aston Villa manager]</ref> === Lerner dövrü === 2006-cı ildə klubda böyük dəyişiklik baş vermişdir. 23 il klubun prezidenti olan ve klub hissələrinin %38-ə sahib olan Ellis səhhətindəki problemlərə hissələrini satışa çıxarılmışdır.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/4078462.stm Ellis recovering after operation]</ref> Azarkeşlər illər boyunca onun istefa verməsi üçün təzyiq göstərirdilər.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/4772103.stm Villa fans urging Ellis to resign]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/1709493.stm Villa fans plan protest]</ref> 14 avqustda ABŞ biznesmeni Rendi Lerner klubun %59,69-liq hissələrini satın almışdır. 26 sentyabrda isə Lernerin hissəsi %90-a çıxmışdır.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/5356730.stm Lerner set to complete Villa deal]</ref> Yeni idarə heyəti və yeni baş məşqçi Martin O'Nill ilə [[2007]]-ci ilin yayında klubun loqosu, sponsoru və heyəti də dəyişdirilmişdir.<ref>[http://www.espnfc.com/story/407236 Villa secure new kit deal with Nike]</ref> Mövsüm əvvəlində Stiliyan Petrov, qış fasiləsində isə Con Karev və Eşli Yanq kimi oyunçular transfer olunmuşdur.<ref>[http://tur.worldfootball.net/transfers/eng-premier-league-2006-2007/ England » Premier League 2006/2007 » Transfers]</ref> Mövsümə yaxşı başlayan Aston Villa sonda 50 xal toplayaraq 11-ci yeri tutmuşdur.<ref>[http://www.espnfc.com/story/450956 O'Neill's reputation on the line]</ref> 2007-08 mövsümünü isə Aston Villa 6-cı tamamlayaraq [[UEFA İntertoto Kuboku]]na qatılmışdır. Kubokda finala qədər çıxaraq [[Danimarka]]nın Odense klubunu iki oyuna əsasən 3:2 məğlub edərək 7 il sonra [[UEFA Kuboku]]na qatılmışdır. Kubokda 1/32 finala çıxan komanda iki oyuna əsasən ÇSKA Moskva klubuna 1:3 uduzmuşdur. Sonraki iki mövsümü də 6-cı tamamlayan şirlərin ən çox qol vurmuş oyunçusu Qaret Barri 2009-cu ilin yayında Mançester Sitiyə satılmışdır. Villanın Lerner dövründə ən böyük uğuru 2010-cu ildə Liqa Kubokunun finalına yüksəlmək olmuşdur. Amma finalda Mançester Yunaytedə 1:2 məğlub olmuşdur.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/league_cup/8531179.stm Aston Villa 1 – 2 Man Utd]</ref> Həmin mövsüm kubokun yarımfinalına qədər də çatan Aston Villa [[Çelsi FK|Çelsiy]]ə 0:3 hesabı ilə boyun əymişdir. Klubun kapitanı Ceyms Milnerin ayrılması klub üçün itki oldu. 2010-11 mövsümünün başlamasına 5 gün qalmış O'Nil istefa vermiş, əvəzinə isə müvəqqəti olaraq Kevin MakDonald gəlmişdir.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/8903282.stm Randy Lerner explains Martin O'Neill exit from Villa]</ref> 8 sentyabr 2010-cu ildə isə fransız Jerard Houllierin gəldiyi açıqlanmışdır.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/8969268.stm Aston Villa appoint Gerard Houllier as new manager]</ref> 2010-11 mövsümündəki 9-culuqdan sonra 1 iyun 2011-ci ildə onun da işinə xitam verilmişdir.<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/13599979 Gerard Houllier leaves role as Aston Villa manager]</ref> [[17 iyun]] [[2011]]-ci ildə Birmingem Sitidən 5 gün öncə ayrılan şotland Aleks MakLeyş Aston Villanın başına gətirilmişdir. İlk dəfə idi ki, bir məşqçi həm Birmingem, həm də Aston Villa klubunda işləyiridi.<ref>[http://www1.skysports.com/football/news/11661/6993182/villa-appoint-mcleish McLeish]</ref> 11 ay işləyən MakLeyş komandanın 16-cı yeri tutmasının ardından getmiş Norviç Sitiyi çalışdırmış Paul Lambert gətirilmişdir.<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/18307066 Aston Villa appoint Paul Lambert from Norwich City as new boss]</ref> == Rənglər və forma == {| class="wikitable" align=right style="text-align: center" |- !İllər !Forma istehsalçısı |- |1975–1981 | '''Umbro''' |- |1981–1985 | '''Le Coq Sportif''' |- |1985–1987 | '''Henson''' |- |1987–1990 | '''Hummel''' |- |1990–1993 | '''Umbro''' |- |1993–1995 | '''ASICS''' |- |1995–2000 | '''Reebok''' |- |2000–2004 | '''Diadora''' |- |2004–2007 | '''Hummel''' |- |2007–2012 | '''Nike''' |- |[[2012]]-h.h. | '''Macron''' |} 1874-cü ildə qurulan klubun rəngləri [[bənövşəyi]] ilə kral [[göy]]ü müəyyən olunmuşdur.<ref>[http://www.historicalkits.co.uk/Aston_Villa/Aston_Villa.htm Kit History]</ref> Ertəsi mövsüm aə-qaraya keçən Aston Villa [[1878]]-ci ildə üstündə şaha qalxmış qırmızı rəngli şir təsviri olan qara forma geyməyə başlamışdır. Villiam MakQreqor tərəfindən alınan bu şir fiqurları klub katibinin bacısı tərəfindən formalara tikilmişdir. Bu forma düz 3 il ev forması kimi istifadə olunmuşdur. [[1881]]-ci ildə Hart of Midlotian klubu ilə oyuna Villa eninə göy-ağ zolaqlar olan formalarla çıxmışdır və forma [[1883]]-cü ilin aprelinə qədər istifadə olunmuşdur. [[1886]]-cı ilə qədər qara, ağ, qırmızı, yaşıl və göy kimi rənglərdən ibarət formalardan istifadə olunmuşdur. 1886-cı ilin [[noyabr]]ında klub rənglərinin şokolad rəngi ilə açıq [[göy]] olması qərarlaşdırılmışdır. Qərardan sonra ilk forma şokolad rəngi üzərində göy çubuqlardan ibarət idi. Ertəsi mövsüm şokolad rəngini bənövşəyi rəng əvəzləmşdir. [[Bənövşəyi]] və [[göy]] rənglərinin yer aldığı ilk forma 1887-ci ildə ortaya çıxmşdır. 1890-cı illərin əvvəllərində ikihissəli formalardan istifadə edilsə də, sonradan qolları göy, bədəni bənövşəyi olan formalar üstünlük verilməyə başlanmışdır.<ref>[http://www.avfc.co.uk/page/HistoryKits/ http://www.avfc.co.uk/page/HistoryKits/]</ref> 1894-cü ildən yundan hazırlanan formalar 1956-cı ildən pambıqdan istehsal edilməyə başlanmışdır. Ertəsi il isə 1878-ci ildən bəri ilk dəfə formaya klub loqosu əlavə edilmişdir. İlk səfər forması isə 1892-ci ildə hazırlanmışdır.<ref>[http://www.historicalkits.co.uk/Aston_Villa/Aston_Villa-change-kits.html Aston Villa Change Kits]</ref> Bu forma [[ağ]] rəngdən ibarət idi. Bu tarixdən sonra klubun 2-ci və 3-cü formaları üçün qara, göy, ağ, sarı, boz və bənövşəyi rəngdən və bir çox dizayndan istifadə olunmuşdur. [[2 iyun]] [[2008]]-ci ildə "Acorns Children's Hospice" ilə imzaladığı sponsorluk müqaviləsi ilə Aston Villa [[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqa]] tarixində xeyriyyə qurumu ilə müqavilə imzalayan ilk klub olmuşdur.<ref>[http://www.theguardian.com/football/2008/jun/03/astonvilla.premierleague Aston Villa to promote charity in place of shirt sponsor]</ref> Müqaviləyə əsasən pul qazanmayan klubun formasında 2008-[[2010]]-cu illərdə qurumun loqosu yer almışdır. 2012-ci ildən klubun formalarının Macron şirkəti istehsal edir. Komandanın hazırkı sponsoru isə Dafabetdir. == Emblem == Klubun ilk emblemi MakQreqor və Corc Remsi tərəfindən şaha qalxmış şir şəklində hazırlanmışdır. Bu emblem 1878–1880 illərində klubun formasında yer almışdır. [[1906]]-cı ilin sentyabrında bir oyundan qabaq [[bənövşəyi]] fonda şaha qalxmış şirdən və "prepared" sözündən ibarət yeni emblem təqdim olunmuşdur.<ref>[http://www.birminghammail.co.uk/sport/football/football-news/badge-of-honour-for-villa-40398 Badge of honour for Villa]</ref> 1956-cı ildə formaların müasirləşməsi ilə birlikdə emblemdə dəyişdirilmişdir. 1969–70 mövsümünün sonlarında baş məşqçi Tommi Doçerti klub üçün daha sadə və yeni emblem hazırlamışdır. Bu loqo göy rəngli şirdən və AV sözündən ibarət idi.<ref>[http://www.logoguru.co.uk/blog/history-epl-club-logos/ History of 20 EPL Club Logos of 2010]</ref> [[1973]]-cü ildə baş məşqçi Ron Saunders dövründəki yeni emblemdə isə bənövşəyi rəngli şir yuvarlaq çərçivənin içərisində idi və çərçivənin ətrafında klubun adı yazılmışdır. 1992-ci ildə [[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqan]]ın qurulmasından sonra hazırlanan emblem sarı şirdən və bənövşəyi-göy zolaqlardan ibarət idi. Növbəti illərdə bu emblemin bir az dəyişdirilmiş şəkli də istifadə olunmuşdur. [[2 may]] 2007-ci ildə yeni emlemin hazırlandığı açıqlanmışdır.<ref>[http://www.bbc.co.uk/birmingham/content/articles/2007/05/02/villa_crest_feature.shtml The Villa Crest – have your say!]</ref> Yeni emblemdə sarı şir və 1982-ci ildə [[UEFA Çempionlar Kuboku]] çempionluğunu təsvir edən ağ ulduz yerləşdirilmişdir. [[17 iyun]] 2007-ci bu emblem [[Birminhem]]də təqdim olunmuşdur. [[Fayl:Aston Villa FCkeçmişlogoları.gif|center|thumb|800px|Aston Villanın istifadə etdiyi emblemlər]] == Stadion və təsislər == {{əsas|Villa Park}} 1874–1876 illəri arasında Aston Park, 1876–1897 illəri arasında arasında isə Perri Barrın ev sahibliyi etdiyi Aston Villa 1897-ci ildən bəri ev oyunlarını [[UEFA]]-nın 4 ulduzlu stadionu Villa Parkda oynamaqdadır.<ref>{{Cite web |title=The Holte's Last Stand |url=http://freespace.virgin.net/heroes.villains1/hls/index.htm |access-date=2007-11-03 |archive-date=2007-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071103062812/http://freespace.virgin.net/heroes.villains1/hls/index.htm |url-status=dead }}</ref> 42.788 nəfərlik Villa Park İngiltərənin ən böyük səkkizinci stadionudur.<ref>{{Cite web |title=10 Biggest Football Stadiums in England |url=http://english-fa-betting.com/football-articles/10-biggest-football-stadiums-in-england/ |access-date=2015-01-09 |archive-date=2015-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150221103447/http://english-fa-betting.com/football-articles/10-biggest-football-stadiums-in-england/ |url-status=dead }}</ref> İlki 1899-cu ildə, sonuncusu isə [[2005]]-ci ildə olmaq üzrə 16 beynəlxalq oyuna ev sahibliyi edən stadion hər üç əsrdə - [[XIX əsr|XIX]], [[XX əsr|XX]] və [[XXI əsr]]lərdə [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə millisinin]] oyunlarına ev sahibliyi etmiş yeganə stadiondur.<ref>{{Cite web |title=Villa Park |url=http://www.thefa.com/England/SeniorTeam/NewsAndFeatures/Postings/2004/11/England_vHolland_VillaPark.htm |access-date=2004-12-11 |archive-date=2004-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20041211203124/http://www.thefa.com/England/SeniorTeam/NewsAndFeatures/Postings/2004/11/England_vHolland_VillaPark.htm |url-status=live }}</ref> [[2 mart]] 1946-cu ildə Derbi Kauinti ilə oynanan və Villanın 3:4 uduzduğu İngiltərə kubokunun yarıfinal oyunda stadion tarixində rekord qeydə alınmışdır: 76.588 tamaşaçı. Stadion 55 dəfə İngiltərə kubokunun yarımfinalına ev sahibliyi etmiş və bu göstəriciyə görə birincidir. Şimal tribunalarının genişlətdirilməsindən sonra tutumunun 51.000 nəfərə çatdırılması planlaşdırılır.<ref>[http://www.expressandstar.com/sport/2010/05/14/villas-plan-to-rebuild-north-stand/ Villa's plan to rebuild North Stand]</ref> Klub məşqlərini Uarvikşirin şimalında Bodimur Hit Məşq Sahəsində keçirir. [[1970]]-ci illərdə prezident Duq Elis tərəfindən bir əkinçidən alınan ərazidə məşq sahəsi tikilməsi qərarlaşdırılmışdır. 1970-ci illərin ən müasir məşq sahəsi olan Bodimur Hit [[1990]]-cı illərdən sonra köhnələşməyə başlamışdır.<ref>{{Cite web |title=Gregory plays down chairman row |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/1090109.stm |access-date=2015-01-09 |archive-date=2013-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131220184337/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/1090109.stm |url-status=dead }}</ref> 2005-ci ilin noyabrında klub təsislərin yeniləmək üçün 13 milyon funt-sterlinq ayırdığının açıqlamışdır.<ref>{{Cite web |title=Bodymoor Heath Opening |url=http://www.astonvilla.vitalfootball.co.uk/article.asp?a=64571 |access-date=2015-01-09 |archive-date=2015-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150914194940/http://www.astonvilla.vitalfootball.co.uk/article.asp?a=64571 |url-status=dead }}</ref> Amma yenidənqurma işləri maliyyə problemləri üzündən Ellis tərəfindən dayandırılmışdır. Klubun yeni sahibi Rendi Lerner onun işini davam etdirmişdir. Yenilənmiş olan təsislər [[6 may]] 2007-ci ildə Martin O'Nill, kapitan Qaret Barri və 1982 Çempionlar Kubokunun qalibi olmuş komandanın kapitanı Dennis Mortimer tərəfindən rəsmən açılmışdır.<ref>{{Cite web |title=These facilities are second to none. |url=http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/News/HeadlinesDetail/0,,10265~1021732,00.html |access-date=2007-08-25 |archive-date=2007-08-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070825003721/http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/News/HeadlinesDetail/0,,10265~1021732,00.html |url-status=dead }}</ref> [[Fayl:VillaPark PanoramaFromTrinityRoadStand.jpg|thumb|centre|800px|<center>Villa Parkın panoraması.</center>]] == Mülkiyyət == [[Fayl:Lerner, Randy.jpg|thumb|Klubun indiki sahibi Rendi Lerner]] Klubun mülkiyyəti ilə bağlı mübahisələr [[XIX əsr]]in sonlarında, peşəkar klubların sayının artmasından sonra sistemləşdirmə aparmağa cəhd edəndə başlamışdır. Federasiyaya bağlı klublar öz aralarındakı münasibətlərin federasiyaya bağlı olmadan aparılması üçün mülkiyyətlərinin müəyyən şəxslər arasında bölüşdürülməsini tələb etmişdirlər. [[1960]]-cı illərdə klubun hissələrini almağa başlayan və qısa zamanda klubun əhəmiyyətli pay sahibi olan Duq Ellis 1968–1975 və 1982–2006 illəri arasında klubun prezidenti də olmuşdur. 1996-cu ildə London birjasına çıxarılan klubun hissələrində dalğalanmalar görülmüşdür.<ref>{{cite web|url=http://www.fundinguniverse.com/company-histories/aston-villa-plc-history/|title="Financial history of Aston Villa". |author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> 2006-cı ildə klubun hissələri Duq Ellis tərəfindən səhhətinə görə satışa çıxarılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/4792189.stm|title="End of Ellis era".|author=|date=2006-09-19|work=|publisher=|accessdate=2015-01-04|language=}}</ref> [[14 avqust]] 2006-cı ildə Kleveland Brounsun sahibi və [[ABŞ]] biznesmeni Rendi Lerner ilə 62,6 milyon funt-sterlinq qarşılığında Aston Villayı satın alması haqqında anlaşdığı açıqlanmışdır. 25 avqustda London birjasına göndərilən bildirişdə Lernerin Villa hissələrinin %59,69-unu satın aldığı və klubun ən böyük hissədarı olduğu bildirilmişdir. Ellisin pezidentliyi dövründəki əvvəkli ildə vergilərdən 8,2 milyon funt-sterlinq zərər edən və ondan əvvəlki ildə əldə olunan 3 milyon funt-sterlinqliq gəlir ilə müqayisə edildiyində klubun illik gəliri 51,6 milyon funt-sterlinqdən 49 milyon funt-sterlinqə düşmüşdür. Lerner [[18 oktyabr]] tarixindən klubdakı hissələrini 89,69 %-a çıxarmışdır. [[19 oktyabr]] 2006-cı ildə Ellis və heyəti çəkilərək yerini Lernerə vermişdirlər. Lerner keçmiş ABŞ Dəniz Donanmasının generalı Çarlz Krulak, Bob Kayn və Maykl Martini idarə heyətinə salınmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/football/2006/sep/19/newsstory.sport11|title=Ellis replaced by Lerner|author=|date=2006-09-19|work=|publisher=guardion.co.uk|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> Ellisə isə şərəf prezidenti statusu verilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/insideout/westmidlands/series11/week1_aston_villa_ellis.shtml|title=Aston Villa – the Ellis years|author=|date=2007-01-12|work=|publisher=BBC|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> == Azarkeşlər və derbilər == Aston Villa bir çox azarkeşə sahibdir. Keçmiş idarəçilərdən Riçard Fitzgeraldın apardığı araşdırmaya görə azarkeşlərin 98 %-i ağlardır. Randy Lernerin klubu almasından sonra digər etnik qrupların da azarkeşləri dəstəkləməsi üçün işlər başladılmışdır. Bir çox yerli qurum açıldı.<ref>{{cite web|url=http://www.villatrust.org.uk/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=208|title=Q + A with Chief Executive|author=|date=2007-04-10|work=|publisher=|accessdate=2015-01-13|language=en|archive-date=2007-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20070929154352/http://www.villatrust.org.uk/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=208|url-status=unfit}}</ref> Bölgədəki yeniyetmələrin Aston Villa azarkeşi olması üçün işlər aparıldı.<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/CommunityDetail/0,,10265~90039,00.html|title=Villa In the Community|author=|date=2006-09-27|work=|publisher=|accessdate=2015-01-13|language=en|archive-date=2006-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20060927200236/http://www.avfc.premiumtv.co.uk/page/CommunityDetail/0,,10265~90039,00.html|url-status=unfit}}</ref> Yeni idarə azarkeşlərin də fikirlərini öyrənməyə çalışmağa başlamışdır. Hər 3 aydan bir keçirilən iclasa azarkeşlər öz fikirlərini bildirməkdədirlər.<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.eglobalpanel.com/index.php|title=Villa fans are invited|author=|date=2006|work=|publisher=|accessdate=2015-01-13|language=en|archive-date=2014-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20140110191419/http://www.avfc.eglobalpanel.com/index.php|url-status=dead}}</ref> İngiltərədə bir çox klub kimi Aston Villanın "Villa Youth", "Steamers", "Villa Hardcore" və "C-Crew" kimi fan klubları vardır.<ref>{{cite web|url=https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-1903854594|title=ISBN 978-1903854594|author=Danny Brown; Milo Brittle|date=2006|work=|publisher=|accessdate=2015-01-13|language=en}}</ref> [[2004]]-cü ildə [[Villa Park]]ın xaricində Aston Villa və KPR azarkeşləri arasında baş vermiş dava 1 təhlükəsizlik əməkdaşının ölümü ilə nəticələnmişdir.<ref>Brown, Danny; Brittle, Milo; sf. 1</ref> Hazırda klubun ana fan klubu Rəsmi Aston Villa Azarkeşləri Klubudur. Ellisin istefa verməsindən sonra bir çox fan klub dağılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/tone/blog|title="Doug Ellis rolls away from his nice earner|author=Danny Brown; Milo Brittle|date=2006-08-23|work=|publisher=|accessdate=2015-01-13|language=en}}</ref> Klubun bundan əlavə "Heroes and Villains", "The Holy Trinity", "Witton Wisdom" ve "The Villa Bugle" kimi kiçik fan jurnalları var.<ref>{{cite web|url=http://www.midlandsmemorabilia.com/aston_villa_fanzines.html|title=Aston Villa Fanzines|author=Danny Brown; Milo Brittle|date=|work=|publisher=Midlands Memorabilia|accessdate=2015-01-13|language=en|archive-date=2011-04-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20110403044406/http://www.midlandsmemorabilia.com/aston_villa_fanzines.html|url-status=dead}}</ref> Klubun azarkeşləri arasında [[Uels]] şahzadəsi Villiam<ref>{{cite web|url=http://www.princeofwales.gov.uk/news-and-diary|title=The Prince of Wales and The Duchess of Cornwall|author=|date=2009-05-11|work=|publisher=|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref>, [[İngiltərə]] baş naziri David Kameron<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.co.uk/page/FamousFansDetail/0,,10265~2093944,00.html|title=David Cameron|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa FC|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref>, [[ABŞ]] aktyoru Tom Hanks<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.co.uk/page/FamousFansDetail/0,,10265~2093940,00.html|title=Tom Hanks|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa FC|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref>, [[ingilis]] skripkaçı Nigel Kennedi<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.co.uk/page/FamousFansDetail/0,,10265~2098981,00.html|title=Nigel Kennedy|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa FC|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref>, ingilis musiqiçi Ozzi Osborn<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.co.uk/page/FamousFansDetail/0,,10265~2098497,00.html|title=And Other Fans More claret and blue celebrity supporters.|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa FC|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref>, ingilis aktyorlar Oliver Fels<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.co.uk/page/FamousFansDetail/0,,10265~2098486,00.html|title=Oliver Phelps|author=|date=|work=|publisher=Aston Villa FC|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref> və David Bradli var. Aston Villanın ən böyük rəqibi eyni şəhərin komandası olan Birmingem Sitidir. İki klub arasındakı oyunlar Birmingem derbisi adlandırılır. İlk dəfə [[27 sentyabr]] 1879-cu ildə qarşılaşan komandalar aralarında 120 oyun keçiriblər.<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/teams/head_to_head.sd?team_id=154&team2_id=291|title=Head to head Aston Villa vs. Birmingham|author=|date=|work=|publisher=Soccerbase|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref> Bu oyunların 51-ni Aston Villa, 38-ni Birmingem Siti qələbə ilə başa çatmış, 30 oyunda qalib müəyyənləməmişdir. Tarixdə Vest Bromviç ilə də böyük rəqabət yaşayasa da, [[2003]]-cü ildə azarkeşlər arasındakı sorğu bu rəqabətin valığını qorumadığını göstərmişdir.<ref>[http://www.footballfanscensus.com/issueresults/Club_Rivalries_Uncovered_Results.pdf PDF Fayl]</ref> Vulverhəmpton Uonderers ilə Koventri Siti də Aston Villanın əzəli rəqibləri arasındadır. 2005-06 mövsümündə Vest Bromviç və Birmingeminn divizyona düşməsiylə 2006-07 mövsümündə [[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqada]] oynayan tək Midlands klubu olmuşdur. Həmin mövsüm Aston Villanın qurulduğu yerə ən yaxın [[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqa]] klubu Şeffild Yunayted idi.<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/4968920.stm|title=Is West Midlands football in decline?|author=|date=2006-05-08|work=|publisher=|accessdate=2015-01-14|language=en}}</ref> 2008-09 mövsümündə Birmingem və Vulverhəmpton, 2010-11 mövsümündə Vest Bromviç yenidən elitaya qayıtmışdır. Beləliklə 1983–84 mövsümündən sonra ilk dəfə 4 böyük Midlands klubu eyni zamanda [[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqada]] oynamış oldu. == Statistika və rekordlar == Aston Villa [[İngiltərə]]nin ən yüksək liqasında 101 mövsüm keçirmişdir və mövzuda 107 mövsümlə olan Evertondan geri qalır.<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/teams/head_to_head.sd?team_id=154&team2_id=942|title=What are the highest and lowest championship-winning points totals ever? |author=|date=2005-01-24|work=|publisher=|accessdate=2015-01-12|language=en}}</ref> Aston Villa, [[Arsenal FK|Arsenal]], [[Çelsi FK|Çelsi]], [[Everton FK|Everton]], [[Liverpul FK|Liverpul]], [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]] və [[Tottenhem Hotspur FK|Tottenhem]] ilə birlikdə [[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqan]]ın bütün mövsümlərində iştirak etmiş futbol klubudur. Bütün zamanların [[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqa]] cədvəlində isə 5-ci yerdədir. İndiyə qədər 20 kubok qazanıb və ingilis klubları arasında 4-cü yerdədir. Aston Villa bir mövsümdə atdığı maksimum qol sayı 130-31 mövsümündə atdığı 128 qoldur.<ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/football/2005/jan/19/theknowledge.sport|title="All time results between Aston Villa and Everton". |author=|date=2008-09-15|work=|publisher=|accessdate=2015-01-12|language=en}}</ref> Aston Villa həmçinin İngiltərə kuboku tarixində evində ən uzun məğlubiyyətsizlik seriyasına malik klubdur (1888–1909, 19 oyun)<ref>Goodyear, David; Matthews, Tony; sf. 168</ref> Aston Villa [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]], [[Liverpul FK|Liverpul]], Nottingem Forest, [[Çelsi FK|Çelsi]] ilə birlikdə [[UEFA Çempionlar Liqası]]nı (Kuboku) qazanan 5 ingilis klubundan biridir.<ref>Ward, Adam; Griffin, Jeremy; sf. 130-135</ref> === Uğurları === Aston Villa tarixi ərzində bir çox daxili və beynəlxalq kubok qazanmışdır. Klubun qazandığı son kubok 1996-cı ildə qazandığı İngiltərə Liqa Kubokudur. ==== Avropa ==== [[Fayl:League Cup in AVFC colours.JPG|thumb|150px|Aston Villanın [[1961]]-ci ildə qazandığı Liqa Kuboku]] * '''[[UEFA Çempionlar Liqası]]''' ** ''qalib: 1982'' * '''[[UEFA Superkuboku]]''' ** ''qalib: 1982'' * '''[[UEFA İntertoto Kuboku]]''' ** ''qalib: 2002'' ==== İngiltərə ==== * '''[[İngiltərə Premyer Liqası|İngiltərə çempionatı]]''' ** ''7 qat çempion: 1893–94, 1895–96, 1896–97, 1898–99, 1899–1900, 1909-10, 1980–81.'' * '''İngiltərə 2-ci Divizyonu''' ** ''2 qat çempion: 1937–38, 1959–60'' * '''İngiltərə 3-cü Divizyonu''' ** ''çempion: 1971–72'' * '''İngiltərə Kuboku''' ** ''7 qat qalib: 1887, 1895, 1897, 1905, 1913, 1920, 1957'' * '''İngiltərə Liqa Kuboku''' ** ''5 qat qalib: 1961, 1975, 1977, 1994, 1996'' * '''İngiltərə Superkuboku''' ** ''qalib: 1981 (Tottenhemlə birlikdə)'' == Oyunçular == Aston Villa indiyə qədər İngiltərə milli futbol komandasına göndərdiyi 71 oyunçu ilə bu sahədə birincidir. 1998-ci ildə İngiltərə çempionatının 100 illiyi münasibətilə İngiltərədə oynamış ən yaxşı 100 oyunçunun sıralandığı bir siyahı tərtib olunmuşdur. Siyahıda Danni Blankfavuer, Trevor Ford, Arçi Hanter, Sam Hardi, Paul MakQart, Peter Şmeyhel və Klem Stefonson olmaqla 7 Aston Villa futbolçusu da düşmüşdür. İndiyə qədər Aston Villa forması geyən ancaq 3 futbolçu İngiltərədə İlin Futbolçusu seçilmişdir. 1977-ci ildə Endi Qray, 1990-cu ildə David Platt, 1993-cü ildə Paul MakQart bu uğuru qazanan oyunçulardır. 23 yaşından kiçik olan futbolçulara verilən İngiltərədə İlin Gənc Futbolçusu mükafatına isə Villa oyunçularından 1977-ci ildə Endi Qrey, 1981-ci ildə Qari Şau, 2009-cu ildə Eşli Yanq və son olaraq 2010-cu ildə Ceyms Milner qazanmışdır. === Heyət === [[Fayl:Gabriel Agbonlahor.jpg|Qabriel Aqballohor "Aston Villa" forması ilə.|thumb|200px]] [[İngiltərə Premyer Liqası]] 2015–16 üçün heyəti ([[11 sentyabr]] [[2015]]) {{Fs start}} {{Fs player|no= 1|nat=USA |pos=GK |name=Bred Quzan}} {{Fs player|no= 2|nat=Portuqaliya |pos=DF |name=Tyaqo İlori|other=[[Liverpul FK|Liverpul]] icarədə.}} {{fs player|no= 4|nat=ENG |pos=DF |name=Mika Riçards|other=komanda kapitanı}} {{Fs player|no= 5|nat=DNK |pos=DF |name=Cors Oroke}} {{Fs player|no= 6|nat=IRL |pos=DF |name=Kiaran Klark}} {{Fs player|no= 7|nat=Niderland |pos=MF |name=Leandro Bakuna}} {{fs player|no= 8|nat=SEN |pos=MF |name=İdrissa Queye}} {{Fs player|no= 9|nat=ENG |pos=MF |name=Skott Sinklayr}} {{Fs player|no=11|nat=ENG |pos=FW |name=Qabriel Aqbonlahor|other=klub kapitanı}} {{Fs player|no=12|nat=ENG |pos=MF |name=Co Koul}} {{Fs player|no=14|nat=İsveçrə |pos=DF |name=Filip Senderos}} {{Fs player|no=15|nat=ENG |pos=MF |name=Eşli Vestvud}} {{Fs player|no=16|nat=ENG |pos=DF |name=Colean Leskot}} {{fs player|no=17|nat=FRA |pos=MF |name=Cordan Veretout}} {{fs mid}} {{Fs player|no=18|nat=ENG |pos=DF |name=Kayrn Riçardson}} {{Fs player|no=19|nat=GHA |pos=FW |name=Cordan Ayu}} {{fs player|no=20|nat=İspaniya |pos=MF |name=Adama Traore}} {{fs player|no=21|nat=SCO|pos=DF |name=Alan Hutton}} {{Fs player|no=22|nat=ENG |pos=MF |name=Qeri Qardner}} {{Fs player|no=23|nat=FRA |pos=DF |name=Cordan Amavi}} {{Fs player|no=24|nat=COL |pos=MF |name=Karlos Sançez}} {{Fs player|no=25|nat=İspaniya |pos=MF |name=Karles Qil}} {{Fs player|no=27|nat=CZE |pos=FW |name=Libor Kozak}} {{fs player|no=28|nat=FRA |pos=MF |name=Çarlz N'Zoqbiya}} {{fs player|no=31|nat=ENG |pos=GK |name=Mark Bann}} {{fs player|no=33|nat=ESP |pos=DF |name=Xose Angel Krespo}} {{fs player|no=39|nat=BEN |pos=FW |name=Radi Qestede}} {{Fs player|no=40|nat=IRL |pos=MF |name=Cek Qrealiş}} {{fs end}} === Təqaüdə çıxan nömrələr === {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align: center;" |- ! style="width:30px;"| Nömrə ! style="width:125px;"| Oyunçu ! style="width:100px;"| Millət ! style="width:150px;"| Ampula ! style="width:120px;"| İlk oyunu ! style="width:120px;"| Son oyunu ! style="width:250px;"| Qeydlər ! style="width:25px;"| Mənbə |- | <big>'''19''' | align=left| Stiliyan Petrov | align=left| {{BUL}} | Yarımmüdafiəçi | {{dts|format=dmy|2006|9|10}} | {{dts|format=dmy|2012|3|24}} | Leykoz xəstəliyinə məruz qaldığı öyrənilənəndən 1 il sonra karyerasını bitirmişdir. | <ref>[https://web.archive.org/web/20131101053024/http://www.avfc.co.uk/page/NewsDetail/0,,10265~3326722,00.html Stiliyan Petrov]</ref> |} == Baş məşqçilər == 1874-ci ildən [[1934]]-cü ilə qədər komanda baş məşqçiyə bərabər olan katib tərəfindən seçilmişdir. Bu dövrdə Corc Remsi və V. Smit olmaq üzrə iki katib vardı. Klubun ən uğurlu baş məşqçisi 42 illik katiblik həyatında Aston Villaya 6 ingiltərə Kuboku və 6 İngiltərə çempionluğu qazandıran Corc Remsidir. Klubun ilk tam zamanlı baş məşqçisi 1934-cü ildə klubun başına keçən Cimmi MakMullan olmuşdur. 1990-cu ildə Jozef Vengloju gətirməklə Aston Villa Böyük Britaniya və İrlandiya xaricindən baş məşqçi gətirən ilk böyük ingilis klubu olmuşdur. İndiyə qədər 24 baş məşqçidən istifadə edən klub xüsusilə son 30 ildə bir çox dəfə baş məşqçi dəyişdirmişdir. Klubu 37 ildə idarə edən Duq Ellis bu 24 baş məşqçinin 13-nü alıb qovmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.br0wn.co.uk/Aston%20Villa%20Managers.htm|title=Managers of Aston Villa|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2015-01-04|language=en|archive-date=2011-06-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20110610082920/http://br0wn.co.uk/Aston%20Villa%20Managers.htm|url-status=dead}}</ref> 2006-cı ildən baş məşqçilik edən Martin O'Nillın 9 avqust 2010-cu ildə klubdan ayrılması ilə yerinə müvəqqəti olaraq köməkçisi Kevin MakDonald gətirilmişdir. 2010-cu ilin sentyabrında klub Jerard Houlierə verilmişdir. Hazırkı baş məşqçi Paul Lambertdir. Aşağıda Aston Villaya kubok qazandıran bütün baş məşqçilər sıralanmışdır. {| class="wikitable" style="text-align: left" |- !width="95"|Ad!!width="110"|Ölkə!!width="85"|Gəldiyi tarix!!width="85"|Getdiyi tarix!!Oyun!!Qalibiyyət!!Bərabərlik!!Məğlubiyyət!!Uğurları |- |align=left|Corc Remsi |{{SCO}} |align=left|Avqust [[1884]] |align=left|May [[1926]] |align=center|1327 |align=center|658 |align=center|414 |align=center|255 |align=left|6 İngiltərə Kuboku, 6 [[İngiltərə Premyer Liqası|İngiltərə çempionatı]] çempionluğu<ref>{{cite web|url=http://www.avfc.co.uk/page/Error/0,,10265,00.html?httpErrorCode=404&httpErrorReason=&httpErrorPath=%2Fpage%2FHallOfFame%2F0%2C%2C10265%2C00.html|title=Hall of fame|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=520|title=George Ramsey stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Cimmi Hoqan |{{ENG}} |align=left|Noyabr [[1936]] |align=left|Sentyabr [[1939]] |align=center|124 |align=center|57 |align=center|26 |align=center|41 |align=left|İngiltərə 2-ci Divizyon çempionluğu<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=726|title=Jimmi Hogan stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Erik Houton |{{ENG}} |align=left|Sentyabr 1953 |align=left|Noyabr [[1958]] |align=center|250 |align=center|88 |align=center|65 |align=center|97 |align=left|İngiltərə kuboku<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=416|title=Erik Houton stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Co Merser |{{ENG}} |align=left|Dekabr 1958 |align=left|İyul 1964 |align=center|282 |align=center|120 |align=center|63 |align=center|99 |align=left|İngiltərə 2-ci Divizyon çempionluğu, İngiltərə Liqa Kuboku<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=768|title=Joe Mercer stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Ron Saunders |{{ENG}} |align=left|İyun [[1974]] |align=left|Fevral 1982 |align=center|353 |align=center|157 |align=center|98 |align=center|98 |align=left|2 İngiltərə Liqa Kuboku, [[İngiltərə Premyer Liqası|İngiltərə çempionatı]] çempionluğu.<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=1090|title=Ron Saunders stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Toni Barton |{{ENG}} |align=left|Fevral 1982 |align=left|İyun [[1984]] |align=center|130 |align=center|58 |align=center|24 |align=center|48 |align=left|[[UEFA Çempionlar Kuboku]], [[UEFA Superkuboku]]<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=1240|title=Tony Barton stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Cozef Venglos |{{TCH}} |align=left|İyul 1990 |align=left|May [[1991]] |align=center|49 |align=center|16 |align=center|15 |align=center|18 |align-left| Böyük Britaniya və İrlandiya xaricində gətirilən ilk baş məşqçi<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=865|title=Jozef Venglos stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=865|title=Jozef Venglos stats|author=|date=1998-07-17|work=BBC|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Ron Atkinson |{{ENG}} |align=left|İyul 1991 |align=left|Noyabr 1994 |align=center|178 |align=center|77 |align=center|45 |align=center|56 |align=left|İngiltərə Liqa kuboku<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=1082|title=Ron Atkinson stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Brayan Litl |{{ENG}} |align=left|Noyabr 1994 |align=left|Fevral 1998 |align=center|164 |align=center|68 |align=center|45 |align=center|51 |align=left|İngiltərə Liqa Kuboku<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=252|title=Brian Little stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |align=left|Con Qreqori |{{ENG}} |align=left|Fevral 1998 |align=left|Yanvar 2002 |align=center|190 |align=center|82 |align=center|52 |align=center|56 |align=left|[[UEFA İntertoto Kuboku]]<ref>{{cite web|url=http://www.soccerbase.com/managers/manager.sd?manager_id=802|title=John Gregory stats|author=|date=2007-08-16|work=|publisher=|accessdate=2015-01-10|language=en}}</ref> |- |} == Avrokuboklarda və dünyada == {| class="wikitable" width =85% !width=11" ! style="background-color: #73B1DA"|Mövsüm !width=27% ! style="background-color: #73B1DA"|Turnir !width=9% ! style="background-color: #73B1DA"|Mərhələ !width=18% ! style="background-color: #73B1DA"|Ölkə !width=19% ! style="background-color: #73B1DA"|Klub !width=8% ! style="background-color: #73B1DA"|Ev !width=8% ! style="background-color: #73B1DA"|Səfər |- |1975–76 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Belçika}} [[Belçika]] |Royal Antverpen |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-4 |- |1977–78 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə]] |[[Fənərbaxça PFK|Fənərbaxça]] |align="center" ! style="background-color: #459032" |4-0 |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|Polşa}} [[Polşa]] |Qornik |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |align="center"|1-1 |- | | |align="center"|3. mərhələ |{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |Atletik Bilbao |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |align="center"|1-1 |- | | |align="center"|¼ final |{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |[[Barselona FK|Barselona]] |align="center"|2-2 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-2 |- |1981–82 |[[UEFA Çempionlar Liqası]] (Çempion) |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|İslandiya}} [[İslandiya]] |Valur |align="center" ! style="background-color: #459032"|5-0 |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|Almaniya}} [[ADR]] |Dinamo Berlin |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- | | |align="center"|¼ final |{{bayraq|SSRİ}} [[SSRİ]] |[[Dinamo Kiyev FK|Dinamo Kiyev]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |align="center"|0-0 |- | | |align="center"|½ final |{{bayraq|Belçika}} [[Belçika]] |Anderlext |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |align="center"|0-0 |- | | |align="center"|Final |{{bayraq|Almaniya}} [[AFR]] |[[Bavariya FK|Bavariya]] |colspan="2;" align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |- |1982 |[[UEFA Superkuboku]] (Çempion) |align="center"|Final ||{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |[[Barselona FK|Barselona]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|3-0 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- |1982 |[[Qitələrarası Kubok (futbol)|Qitələrarası Kubok]] |align="center"|Final |{{bayraq|Uruqvay}} [[Uruqvay]] |Penyoral |colspan="2;" align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-2 |- |1982–83 |[[UEFA Çempionlar Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ ||{{bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə]] |[[Beşiktaş PFK|Beşiktaş]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|3-1 |align="center"|0-0 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|Rumıniya}} [[Rumıniya]] |Dinamo Buxarest |align="center" ! style="background-color: #459032"|4-2 |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |- | | |align="center"|¼ final |{{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] |[[Yuventus FK|Yuventus]] |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-2 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-3 |- |1983–84 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |Qimaraynş |align="center" ! style="background-color: #459032"|5-0 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] |[[Spartak Moskva FK|Spartak Moskva]] |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-2 |align="center"|2-2 |- |1990–91 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Çexiya}} [[Çexiya]] |Banik |align="center" ! style="background-color: #459032"|3-1 |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] |[[İnter Milan FK|İnter Milan]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-3 |- |1993–94 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Slovakiya}} [[Slovakiya]] |Slovan Bratislava |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |align="center"|0-0 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |Deportivo |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |align="center"|1-1 |- |1994–95 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] |[[İnter Milan FK|İnter Milan]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə]] |[[Trabzonspor]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- |1996–97 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |Helsinqborq |align="center"|1-1 |align="center"|0-0 |- |1997–98 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |[[Bordo FK|Bordo]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |align="center"|0-0 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |Atletik Bilbao |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |align="center"|0-0 |- | | |align="center"|3. mərhələ |{{bayraq|Rumıniya}} [[Rumıniya]] |Styaua |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-2 |- | | |align="center"|¼ final |{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |[[Atletiko Madrid]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- |1998–99 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1. Tur |{{bayraq|Norveç}} [[Norveç]] |Stromsqodset |align="center" ! style="background-color: #459032"|3-2 |align="center" ! style="background-color: #459032"|3-0 |- | | |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |Selta |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-3 |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |- |2000 |[[UEFA İntertoto Kuboku]] |align="center"|3. mərhələ |{{bayraq|Çexiya}} [[Çexiya]] |Marila Pribram |align="center" ! style="background-color: #459032" |3-1 |align="center"|0-0 |- | | |align="center"|½ final |{{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |Selta |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-2 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- |2001 |[[UEFA İntertoto Kuboku]] (Çempion) |align="center"|3. mərhələ |{{bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] |Slaven Belupo |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-0 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-2 |- | | |align="center"|½ final |{{bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |Renn |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |- | | |align="center"|Final |{{bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] |Bazel |align="center" ! style="background-color: #459032"|4-1 |align="center"|1-1 |- |2001-02 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] |Varteks |align="center" ! style="background-color: #B22222"|2-3 |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |- |2002 |[[UEFA İntertoto Kuboku]] |align="center"|3. mərhələ |{{bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] |Sürix |align="center" ! style="background-color: #459032"|3-0 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-2 |- | | |align="center"|½ final |{{bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |Lill |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-2 |align="center"|1-1 |- |2008 |[[UEFA İntertoto Kuboku]] |align="center"|3. mərhələ |{{bayraq|Danimarka}} [[Danimarka]] |Odense |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |align="center"|2-2 |- |2008-09 |[[UEFA Kuboku]] |align="center"|2-ci mərhələ |{{bayraq|İslandiya}} [[İslandiya]] |Hafnarfyordur |align="center"|1-1 |align="center" ! style="background-color: #459032"|4-1 |- | | |align="center"|1-ci mərhələ |{{bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |Liteks |align="center"|1-1 |align="center" ! style="background-color: #459032"|3-1 |- | | |align="center"|qrup |{{bayraq|Hollandiya}} [[Hollandiya]] |[[Ayaks Amsterdam]] |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |align="center"| |- | | |align="center"|qrup |{{bayraq|Çexiya}} [[Çexiya]] |Slaviya Praqa |align="center"| |align="center" ! style="background-color: #459032"|1-0 |- | | |align="center"|qrup |{{bayraq|Slovakiya}} [[Slovakiya]] |Jilina |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-2 |align="center"| |- | | |align="center"|qrup |{{bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |Hamburq |align="center"| |align="center" ! style="background-color: #B22222"|1-3 |- | | |align="center"|1/32 final |{{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] |[[ÇSKA Moskva PFK|ÇSKA Moskva]] |align="center"|1-1 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-2 |- |2009-10 |[[UEFA Avropa Liqası]] |align="center"|Pley-off |{{bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |Rapid Vyana |align="center" ! style="background-color: #459032"|2-1 |align="center" ! style="background-color: #B22222"|0-1 |- |2010-11 |[[UEFA Avropa Liqası]] |align="center"|Pley-off |{{bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |Rapid Vyana |align="center" ! style="background-color: #B22222"|2-3 |align="center"|1-1 |} === Turnirlərə görə statistika === ''14 yanvar 2015'' {| class="wikitable sortable" style="width:75%; text-align:center;" |- !width=28%|Turnir!!width=12%|Oyun!!width=12%|Qalibiyyət!!width=12%|Bərabərlik!!width=12%|Məğlubiyyət !width=12%|Vurduğu qol!!width=12%|Buraxdığı qol |- |align=left|[[UEFA Çempionlar Liqası]]||15||9||3||3||24||10 |- |align=left|[[UEFA Kuboku]]||55||25||13||18||77||60 |- |align=left|[[UEFA Avropa Liqası]]||7||2||2||3||8||9 |- |align=left|[[UEFA İntertoto Kuboku]]||16||6||4||6||21||17 |- |align=left|[[UEFA Superkuboku]]||2||1||0||1||3||1 |- |align=left|[[Qitələrarası Kubok (futbol)|Qitələrarası Kubok]]||1||0||0||1||0||2 |-class="sortbottom" |align=left|'''Cəmi'''||'''95'''||'''43'''||'''21'''||'''32'''||'''133'''||'''98''' |} == Mədəniyyətdə == Keçmişdə bir çox film və serialda Aston Villa mövzusundan istifadə olunmuşdur. "Porric" adlı serialdakı Lenni Qudber obrazı Aston Villa azarkeşidir.<ref>{{cite web|url=https://login.thetimes.co.uk/?gotoUrl=http%3A%2F%2Fwww.thetimes.co.uk%2Ftto%2Fsport%2Ffootball%2Fclubs%2Fastonvilla%2F%3Ftoken%3Dnull%26offset%3D12%26page%3D2|title=. "The soul of Aston Villa in 50 moments, page 2|author=Whitehead, Richard|date=2008-09-01|work=|publisher=|accessdate=2015-01-12|language=en}}</ref> "Əmr et, nazirim" serialında isə Cim Halker Aston Villanın oyununu qaçırmamaq üçün tez qalxmalarını deyir.<ref>{{cite web|url=https://login.thetimes.co.uk/?gotoUrl=http%3A%2F%2Fwww.thetimes.co.uk%2Ftto%2Fsport%2Ffootball%2Fclubs%2Fastonvilla%2F%3Ftoken%3Dnull%26offset%3D96%26page%3D9|title=. "The soul of Aston Villa in 50 moments, page 9|author=Whitehead, Richard|date=2008-09-01|work=|publisher=|accessdate=2015-01-12|language=en}}</ref> Son bölümlərdə isə yerli klub olan "Aston Uonderers"i xilas edilməyə çalışılır. "Atanın ordusu" filminin çəkilişi zamanı Aston Villa azarkeşi Yan Lavender bənövşəyi-göy kostyum geymişdir. "Qavin & Staki"dəki obrazlardan Nessa [[10 dekabr]] [[2009]]-cu ildə yayınlanan üçüncü mövsümün üçüncü hissəsində Villa formasını geyinməkdədir.<ref>{{cite web|url=http://www.astonvilla.vitalfootball.co.uk/article.asp?a=7504448|title=Celebrity Aston Villa Fans !|author=|date=2009-08-24|work=|publisher=|accessdate=2015-01-12|language=en|archive-date=2015-09-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914195131/http://www.astonvilla.vitalfootball.co.uk/article.asp?a=7504448|url-status=dead}}</ref> Aston Villa mövzusu bir çox yazıda da istifadə olunub. Cozef Qallivanın kitabı "Oi, Ref" Villa azarkeşi olan bir hakimin İngiltərə kubokunun yarımfinalında komandasının lehinə qərar verməsindən bəhs edir. Aston Derek Robinzon'ın romanı "Atmaca Eskadra"dakı Stenli Volli obrazı isə keçmiş Aston Villa oyunçusudur.<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/Oi-Ref-Novel-About-Football/dp/0340708611|title=Oi,Ref!|author=|date=2009-08-24|work=|publisher=|accessdate=2015-01-12|language=en}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Aston Villa FC}} * [http://www.avfc.co.uk/ Rəsmi sayt] {{en icon}} * [http://www.avfp.co.uk/ Aston Villa azarkeşlərinin saytı] {{en icon}} * [http://www.skysports.com/football/teams/astonvilla Aston Villa xəbərləri – Sky Sports] {{en icon}} * [http://www.astonvillaplayerdatabase.com/ Aston Villa FK oyunçuları] {{en icon}} == Həmçinin bax == {{Aston Villa FK}} [[Kateqoriya:İngiltərə futbol klubları]] [[Kateqoriya:UEFA Çempionlar Liqasının qalib klubları]] syu5dlk9iyf9kkduz55i9qxzu3pswvw 0 389961 6557104 3260918 2022-07-31T20:30:21Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu (Azərbaycan)]] lz48h7vygr9w3rar5binacjup36ii7f 0 394866 6557573 6238969 2022-08-01T07:29:32Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{eynisoyad|Osmanlı (soyad)}} {{Yazıçı |adı = Natella Osmanlı |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Natella Osmanlı.jpg |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 16.03.1982 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = rusca |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Natella Osmanlı''' — [[Azərbaycan]] yazıçısı<ref>[http://www.1news.az/bomond/cult/20100712125050692.html Писательница Нателла Османлы презентовала "Лоллипоп"], 1news.az, 12.07.2010, İstifadə: 11 fevral 2015</ref>, bloger, jurnalist, "Nərgiz" jurnalının kontribyutoru, marketoloq və SMM məsləhətçidir. İlk kitabı 2004-cü ildə nəşr edilmiş ''"Qadın baxışı ilə"'' ({{Dil-ru|Женским взглядом}}) toplusudur. 2014-cü ildə yazıçının həmmüəllifliyi ilə yazılmış "''Lift''" pyesi [[Tiflis]] və [[Bakı]]da səhnələşdirilmiş, daha əvvəl isə [[Kişinyov]]da keçirilən Gənclərin Teatr Forumunun gündəliyinə salınmışdı (2012). == Həyatı və fəaliyyəti == Natella Osmanlı 1982-ci ildə [[Bakı]]da doğulub. İlk kitabı 2004-cü ildə nəşr edilmiş ''"Qadın baxışı ilə"'' ({{Dil-ru|Женским взглядом}}<ref>Нателла Османлы-"Женским взглядом" изд.Эльф ИПР, Москва, 2004</ref>) toplusudur. 2008-ci ildə yazıçının müəllifi olduğu "''Lollipop''" povesti [[rus dili]]ndə ən yaxşı nəşr əsərləri katoloquna daxil edilmiş<ref>[http://vesti.az/news/122644#ad-image-5 "Я никогда не посоветовала бы своей сестре, или подруге связать свою жизнь с писателем…"]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}, vesti.az, 02 Июля 2012, İstifadə: 11 fevral 2015</ref> və 2010-cu ildə Rusiya Federasiyasının Nəşr üzrə Federal Agentliyinin dəstəyi ilə "Sosial-İqtisadi və İntellektual Fondu" tərəfindən nəşr edilmişdir.<ref>[http://news.day.az/culture/266193.html Azərbaycan yazıçısı: "Qadın olmaq əladır!"], 7 мая 2011, day.az, İstifadə: 11 fevral 2015</ref> 2010-cu ildə "''Lollipop''" trilogiyasından nəşr edilmiş ilk kitaba yazıçının "''Arlekin''", "''Lollipop''" və "''Kukolniki tap''" povestləri daxildir. 2011-ci ildə yazıçının "''Mən zibiləm''" povesti Azərbaycan Milli Kitab Mükafatının qısa siyahısına salınmışdı.<ref>[http://www.kulis.az/news/685 Natella Osmanlı: "Mən son pionerlərdən biriyəm"], kulis.az, 01 İyun 2011, İstifadə: 11 fevral 2015</ref> 2012-ci ildə Natella Osmanlının "''Fudziama xokkey çubuğu ilə''" ({{Dil-ru|Фудзияма с клюшками}}) povesti "''Bakı və ətrafı 2''" ({{Dil-ru|"Баку и окрестности - 2"}}) toplusunda nəşr edilib. 2013-cü ildə yazıçının ikinci toplusu olan ''"Xar tut"'' kitabı nəşr edilib.<ref>[http://www.azadliq.org/content/article/24977947.html "Anna Karenina" və "Xar tut"…], [[Azadlıq Radiosu]], 06.05.2013, İstifadə: 11 fevral 2015</ref> Kitaba müəllifin ''"Mən zibiləm"'', "''Morus Niqra''" və "''Fudziama xokkey çubuğu ilə''" povestləri daxildir. 2014-cü ildə əvvəlcə [[Tiflis]]də, daha sonra isə [[Bakı]]da Natella Osmanlının İsmayıl İmanovun həmmüəllifliyi ilə yazdığı "''Lift''" pyesi səhnələşdirilmişdir. Həmin pyes 2012-ci ildə [[Kişinyov]]da ([[Moldova]]) keçirilən Gənclərin Teatr Forumunun gündəliyinə də salınmışdı. 2015-ci ildə yazıçının ''"Mən əclafam"'' ({{Dil-ru|Я-дрянь}}) adlı kitabı oxuyuculara təqdim edilmişdir.<ref>[http://1news.az/bomond/20150915031707281.html В Баку прошла презентация книги "Я-дрянь" писательницы Нателлы Османлы], 1news.az, 15.09.2015, İstifadə tarixi: 4 fevral 2016</ref><ref>[http://news.day.az/society/614766.html Нателла Османлы: Иногда я бываю абсолютной блондинкой], day.az, 23 сентября 2015, İstifadə tarixi: 4 fevral 2016</ref> 27 noyabr 2015-ci ildə Natella Osmanlı Rusiyada A.M. Qorki adına Ədəbiyyat institutunun keçirdiyi ədəbiyyat müsabiqəsində yeganə xarici diplomat olmuşdur.<ref>[http://litinstitut.ru/publications/%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81-%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%85%D0%B8-%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA-%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BF%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9-27-%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8F ЛИТконкурс. Стихи и проза. Короткий список (награждение победителей — 27 ноября)]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}, litinstitut.ru, 2015 Ноя, İstifadə tarixi: 4 fevral 2016</ref> "''#pureImpression''" adlı səyahət bloq layihəsinin müəllifi və iştirakçısıdır.<ref>{{cite news|last1=Александрова|first1=Натали|title=«Самые настоящие впечатления» Наты, Афет и Сабби: секрет успеха необычного блога о путешествиях|url=http://www.1news.az/interview/20161230105203943.html|accessdate=16 yanvar 2017|publisher=1news.az|date=30.12.2016}}</ref><ref>{{cite news|title=«#pureImpression»: Нью-Йорк глазами Нателлы Османлы|url=http://baku.ws/72637-pureimpression-nyu-york-glazami-natelly-osmanly-foto.html|accessdate=16 yanvar 2017|publisher=baku.ws|date=04-03-2016}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:1982-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı yazıçılar]] r878gc6ksgokce7ykqqrtpb7c4t67gs 0 398409 6557382 6358554 2022-08-01T05:28:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Cozef Kotten |orijinal adı = {{Dil-en|Joseph Cotten}} |digər adları = |şəkil = Joseph Cotten 1957.JPG |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = <small>[[1957-ci il]]in studiya fotosu</small> |fəaliyyəti = |ilk adı = Cozef Çeşir Kotten<ref>{{Cite web |title=Joseph Cotten Biography |url=http://themave.com/Cotten/bio.htm |access-date=2015-03-08 |archive-date=2015-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150217060130/http://themave.com/Cotten/bio.htm |url-status=dead }}</ref> |ləqəbi = |doğum tarixi = 15.5.1905 |doğum yeri = [[Pitersberq (Virciniya)|Pitersberq]], [[Virciniya]], [[ABŞ]] |vəfat tarixi = 6.2.1994 |vəfat yeri = Vestvud, [[Kaliforniya]], [[ABŞ]] |vəfat səbəbi = [[sətəlcəm]] xəstəliyi |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{ABŞ}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = Lenor Kipp ([[1931]]-[[1960]])<ref>[http://www.tcm.com/tcmdb/person/39836%7C89287/Joseph-Cotten/ Overview for Joseph Cotten - Turner Classic Movies]</ref><br />Patrisiya Medina ([[1960]]-[[1994]])<ref>[http://variety.com/2012/film/news/actress-patricia-medina-dies-at-92-1118053382/ "Actress Patricia Medina dies at 92 – Entertainment News, Film News, Media"]</ref> |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = [[aktyor]] |fəaliyyət illəri= [[1930]]-[[1981]] |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = "[[Venesiya Kino Festivalı|Volpi Kuboku]]" ([[1949]]) |imdb_id = 0001072 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Cozef Çeşir Kotten''' ({{Dil-en|Joseph Cheshire Cotten}}; [[15 may]] [[1905]], [[Virciniya]], [[ABŞ]] - [[6 fevral]] [[1994]], [[Kaliforniya]], [[ABŞ]]) — [[ABŞ]] [[aktyor]]u, Hollivud səviyyəsində ilk uğurlarını 1940-cı illərin əvvəllərində "[[Vətəndaş Keyn (film, 1941)|Vətəndaş Keyn]]", "Şübhə kölgəsi" və "Sevgi məktubları" filmlərilə əldə etmişdir. == Erkən həyatı == Cozef Çeşir Kotten [[15 may]] [[1905-ci il]]də [[Pitersberq]]də anadan olmuşdur. Kotten [[Vaşinqton]]dakı Hikman aktyorluq məktəbini bitirdikdən sonra bir müddət reklam agenti işləmişdir. Sonrakı işi [[teatr]] [[tənqidçi]]si olduğuna görə, Kotten tez-tez teatr quruluşlarında iştirak edirdi. Əvvəlcə [[Virciniya]]da, sonralar isə [[Nyu-York]]da ilk dəfə [[aktyor]] kimi özünü sınamışdır. == [[Orson Uells]]lə əməkdaşlıq == Cozef Kotten [[1930-cu il]]də [[Brodvey]]də debüt edərkən yaradıcılığa yeni başlamış aktyor və rejissor [[Orson Uells]]lə tanış olmuşdur. Sonradan bu tanışlıq onları ən yaxın dosta çevirmişdi. [[1937-ci il]]də Kotten Uellsin [[teatr]] şirkətinə gedir və orada "Başmaqçının bayramı" və "Yuli Sezar" tamaşalarında baş rolları ifa edir. Onların əməkdaşlığı teatrla məhdudlaşmırdı. [[1938-ci il]]də Kotten onun "Dünyaların müharibəsi" radio tamaşasında uğurlu rol ifa etmişdi. Bu işdə iştirakı ''"RKO Pictures"'' kinostudiyasının diqqətini cəlb edir və studiya elə həmin ildə aktyorla müqavilə imzalayır. [[Fayl:Citizen Kane-Joseph Cotten.JPG|thumb|left|240px|"[[Vətəndaş Keyn (film, 1941)|Vətəndaş Keyn]]" filmindən kadr. Cededay Liland rolunda]] Bir ildən sonra Kotten Orson Uellsin "Həddindən artıq Conson" filmində çəkilməklə böyük ekranda debüt etdi. Film Uilyam Jillettin eyniadlı komediyası əsasında çəkilmişdi. [[1939-cu il]]də aktyor yenidən Brodveyə qayıdır və orada Filip Barrinin "Filadelfiya əhvalatı" tamaşasında çıxış edir. [[1940-cı il]]də Orson Uells "[[Vətəndaş Keyn (film, 1941)|Vətəndaş Keyn]]" kult filminin çəkilişlərinə başlayır. Beləliklə, Cozef Kotten həmin filmə dəvət alır və orada Cededay Liland rolunu ifa edir. ABŞ kino tənqidçilərinin sərt mövqeyinə baxmayaraq, film 1940-cı illərin ən parlaq [[Dram filmi|dramlarından]] birinə çevrildi. Uzun illər Uellslə dostluq münasibətlərini qoruyub saxlayan Kotten [[1942-ci il]]də onun daha bir [[film]]ində göründü. Bu "Möhtəşəm Embersonlar" filmi idi. Bundan bir il əvvəl isə, onlar [[Riçard Kollins]] və [[Ben Hekt]]lə birlikdə "Qorxuya səyahət" filminin [[ssenari]]sini yazmışdılar. Həmin filmdə də Kotten əsas rollardan birini oynamışdı. Uells və Kotten əməkdaşlığının sonuncu böyük nümunəsi kimi [[1949-cu il]]də çəkilmiş “Üçüncü adam” nuar filmini misal göstərmək olar. == Hollivud fəaliyyəti == Cozef Kottenin kino yaradıcılığının əsas xətti onun təkcə Orson Uellslə əməkdaşlığı ilə məhdudlaşmır. Aktyor bundan başqa [[Alfred Hiçkok]]un "Şübhə kölgəsi" triller filmində ([[1943]]) [[qatil]] Çarli və [[Corc Kyukor]]un "[[Qaz işığı (film, 1944)|Qaz işığı]]" filmindəki ([[1944]]) Brayan Kameron kimi fərqli rolları ifa edərək [[Hollivud]]da özünü universal aktyor kimi təsdiq etmişdi. 1940-cı illərin ortalarında mütəmadi olaraq tanınmış aktrisa [[Cennifer Cons]] onunla filmlərdə tərəf-müqabil olurdu. Onlar "Siz gedəndən" (1944) hərbi dramında, "Sevgi məktubları" ([[1945]]) romantik dramında, "Günəş altında duel" ([[1946]]) vesternində və "Cenninin portreti" ([[1948]]) fantastik filmlərində birlikdə çəkilmişdilər. Həmin onilliyin sonunda aktyor yenidən Hiçkokdan dəvət alır və bu dəfə onun "Oğlaq nişanəsi altında" ([[1949]]) filmində şübhəli keçmişi olan [[Avstraliya]]lı mülkədar rolunda çəkilir. 1950-ci illərin gəlişi Cozef Kottenə "Sentyabr fırıldağı" ([[1950]]) filmindəki Devid Lourens, eləcə də [[Merilin Monro]] ilə tərəf-müqabil olduğu "[[Niaqara (film, 1953)|Niaqara]]" [[Nuar filmi|nuar]] filmindəki Corc Lumis rollarını qazandırır. Onilliyin ortalarında aktyor böyük ekranı [[televiziya]]ya dəyişdi. Orada Kottenin şəxsi şousu efirə çıxırdı. 1950-ci illərin sonunda o, "Şərin möhürü" filminə çəkilməklə yenidən böyük ekranda görünür. Beləliklə, bir daha [[Orson Uells]]in filmində rol alan aktyor bu dəfə epizodda iştirak edir. Ardınca isə [[Jül Vern]]in əsəri əsasında çəkilmiş "Aydan Yerə" filmində Viktor Barbiken rolunu ifa edir. [[1960-cı il]]in əvvəlində Cozef Kottenin ilk həyat yoldaşı Lenor Kipp [[leykemiya]]dan vəfat edir. Onlar hələ [[1931-ci il]]də ailə qurmuşdular. Elə həmin ildə aktyor ikinci dəfə aktrisa Patrisiya Medina ilə evlənir. [[1964-cü il]]də təxminən artıq [[10 (ədəd)|10]] illik ikinci plan aktyoru kimi çıxış edən aktyor Robert Oldricin "Sakit ol, sakit ol, mehriban Şarlotta" [[Triller filmi|triller]]ində aktrisalar [[Bett Deyvis]] və [[Oliviya de Hevillend]]lə yanaşı, baş rollardan birinə çəkilir. Artıq həmin onilliyin bir hissəsinə çevrilmiş aktyor kinoda çəkilişlərini davam etdirir. Bundan başqa həm də televiziyada "Ed Sallivanın şousu"nda xüsusi qonaq kimi iştirak edirdi.<ref>[http://www.rusc.com/old-time-radio/Joseph-Cotten.aspx?t=145 Joseph Cotten - RUSC Old Time Radio]</ref> == Sonuncu rollar == Cozef Kotten artıq 1970-ci illərdə tamamilə ikinci dərəcəli aktyora çevrilir və "Tora! Tora! Tora!" ([[1970]]), "Dəhşətli həkim Faybs" ([[1971]]), "Yaşıl soylent" ([[1973]]), eləcə də "Aeroport-77" ([[1977]]) filmlərinə çəkilir. "Aeroport-77" filmində onunla yanaşı, [[Cek Lemmon]], [[Ceyms Stüart]], [[Kristofer Li]] və [[Oliviya de Hevillend]] kimi bir sıra məşhur Hollivud ulduzları da iştirak edirdi. Aktyorun sonuncu yaddaqalan obrazı "Cənnətin darvazası" ([[1980]]) [[Vestern filmi|vesternində]] ifa etdiyi Reverand rolu olur. Lakin film tamaşaçıların və tənqidçilərin mənfi rəylərinə məruz qalır. Nəticədə cəmi bir həftədən sonra prokatdan çıxarılır. Buna baxmayaraq, film "[[Oskar mükafatı|Oskar]]" mükafatına namizəd oldu və [[Kann kinofestivalı]]nın [[Qızıl Palma Budağı]] da daxil olmaqla, bir neçə mükafata layiq görüldü. [[1981-ci il]]də [[75 (ədəd)|75]] yaşlı aktyor, peşə fəaliyyətini başa vurdu. Bundan sonra o, həyat yoldaşı Patrisiya ilə birlikdə [[Kaliforniya]] ştatının [[Vestvud]] şəhərciyindəki evində məskunlaşaraq hər kəsdən uzaqlaşdı. [[1987-ci il]]də aktyorun [[tərcümeyi hal]]ı dərc olunur. Bu cəmiyyət arasında böyük marağa səbəb olur və elə həmin an [[bestseller]]ə çevrilir. Cozef Kotten [[6 fevral]] 1994-cü ildə [[Xərçəng xəstəliyi|boğaz xərçənginin]] ağırlaşmış formasına çevrilən [[sətəlcəm]] xəstəliyindən vəfat etmişdir. Onun övladı yox idi, yalnız ikinci nikahından bir ögey qızı vardı. Aktyor Virciniya ştatının Pitersberq şəhərində dəfn olunmuşdur. == Maraqlı faktlar == Aktyorluq fəaliyyətinin geniş əhatə dairəsində olmasına və klassika hesab edilən bir çox kinofilmlərdə çəkilməsinə baxmayaraq, Cozef Kotten heç vaxt "[[Oskar mükafatı|Oskar]]"a və ya digər nüfuzlu kino mükafatlarına namizəd göstərilməmişdir. Uzun illər çalışdığı karyerası boyu, onun yeganə mükafatı Volpi Kuboku olmuşdu. Kotten bu mükafata "Cenninin portreti" filmində ifa etdiyi rola görə [[1949-cu il]] [[Venesiya Kino Festivalı]]nda layiq görülmüşdü. Cozef Kotten [[Hollivud]]un "Şöhrət xiyabanı"nda ulduza malikdir. [[2008-ci il]]də "Mən və Orson Uells" filmi ekranlara çıxmışdır. Bu filmdə Cozef Kottenin obrazını [[Kanada]] [[aktyor]]u [[Ceyms Tapper]] oynamışdı. == Filmoqrafiya == {|border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #ffffff; border: 1px #DCDCDC solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- !İl!! Azərbaycanca adı !! Orijinal adı !! Rol |- |'''[[1938]]''' || Həddindən artıq Conson || {{Dil-en|Too Much Johnson}} || ''Ohastes Billinqs'' |- |'''[[1941]]''' || [[Vətəndaş Keyn (film, 1941)|Vətəndaş Keyn]] || {{Dil-en|Citizen Kane}} || ''Cededay Liland'' |- |'''[[1941]]''' || Lidiya || {{Dil-en|Lydia}} || ''Maykl Fitspatrik'' |- |'''[[1942]]''' || Möhtəşəm Embersonlar || {{Dil-en|The Magnificent Ambersons}} || ''Yucin'' |- |'''[[1943]]''' || Şübhə kölgəsi || {{Dil-en|Shadow of a Doubt}} || ''Çarli'' |- |'''[[1943]]''' || Qorxuya səyahət || {{Dil-en|Journey Into Fear}} || ''Hovard Qrem'' |- |'''[[1943]]''' || Onun vermədiyi || {{Dil-en|Hers to Hold}} || ''Bill Morli'' |- |'''[[1944]]''' || [[Qaz işığı (film, 1944)|Qaz işığı]] || {{Dil-en|Gaslight}} || ''Brayan Kameron'' |- |'''[[1944]]''' || Siz gedəndən || {{Dil-en|Since You Went Away}} || ''leytenant Toni Uillett'' |- |'''[[1944]]''' || Görüşənədək || {{Dil-en|I'll Be Seeing You}} || ''Zaxari Morqan'' |- |'''[[1945]]''' || Sevgi məktubları || {{Dil-en|Love Letters}} || ''Allen Kuinton'' |- |'''[[1946]]''' || Günəş altında duel || {{Dil-en|Duel in the Sun}} || ''Cess Makkenls'' |- |'''[[1947]]''' || Fermerin qızı || {{Dil-en|The Farmer's Daughter}} || ''Qlenn Morli'' |- |'''[[1948]]''' || Cenninin portreti || {{Dil-en|Portrait of Jennie}} || ''İben Adams'' |- |'''[[1948]]-<br />[[1971]]''' || Ed Sallivanın şousu || {{Dil-en|The Ed Sullivan Show}} || ''qonaq'' |- |'''[[1949]]''' || Üçüncü adam || {{Dil-en|The Third Man}} || ''Holli Martins'' |- |'''[[1949]]''' || Oğlaq nişanəsi altında || {{Dil-en|Under Capricorn}} || ''Sem Flaski'' |- |'''[[1949]]''' || Meşə tərəfdə || {{Dil-en|Beyond the Forest}} || ''Lüis Molin'' |- |'''[[1950]]''' || Qərbin iki bayrağı || {{Dil-en|Two Flags West}} || ''Kley Taker'' |- |'''[[1950]]''' || İradəsiz, qərib gəzinti || {{Dil-en|Walk Softly, Stranger}} || ''Kris Heyl'' |- |'''[[1950]]''' || Sentyabr fırıldağı || {{Dil-en|September Affair}} || ''Devid Lourens'' |- |'''[[1950]]''' || Yerə gələn || {{Dil-en|Gone to Earth}} || ''hekayəçi'' |- |'''[[1951]]''' || Yarımələk || {{Dil-en|Half Angel}} || ''Con Reymond'' |- |'''[[1951]]''' || Pekin ekspressi || {{Dil-en|Peking Express}} || ''Maykl Baxlin'' |- |'''[[1951]]''' || Bəhanə edən adam || {{Dil-en|The Man with a Cloak}} || ''Düpin'' |- |'''[[1952]]''' || Otello || {{Dil-en|Othello}} || ''senator'' |- |'''[[1952]]''' || Hüdudsuz itaətsizlik || {{Dil-en|Untamed Frontier}} || ''Kirk Denbou'' |- |'''[[1952]]''' || Möhkəm tələ || {{Dil-en|The Steel Trap}} || ''Cim Osborn'' |- |'''[[1953]]''' || Misir || {{Dil-en|Egypt by Three}} || ''hekayəçi'' |- |'''[[1953]]''' || [[Niaqara (film, 1953)|Niaqara]] || {{Dil-en|Niagara}} || ''Corc Lumis'' |- |'''[[1953]]''' || Qatilin təsviri || {{Dil-en|A Blueprint for Murder}} || ''Vitni Kameron'' |- |'''[[1954]]''' || Brilyant yubileyin işıqları || {{Dil-en|Light's Diamond Jubilee}} || ''özü'' |- |'''[[1954]]-<br />[[1955]]''' || Brodveyin ən yaxşıları || {{Dil-en|The Best of Broadway}} || ''Den Makkorn'' |- |'''[[1955]]''' || Xüsusi çatdırma || {{Dil-en|Special Delivery}} || ''Con Adams'' |- |'''[[1955]]''' || Alfred Hiçkok təqdim edir || {{Dil-en|Alfred Hitchcock Presents}} || ''Uilyam Kalleu'' |- |'''[[1955]]-<br />[[1956]]''' || Ulduz səhnəsi || {{Dil-en|Star Stage}} || ''Aleksandr Holms'' |- |'''[[1956]]''' || Butulkanın dibi || {{Dil-en|The Bottom of the Bottle}} || ''P.M.'' |- |'''[[1956]]''' || Ford teatrı || {{Dil-en|Ford Theatre}} || ''Con Eşbörn'' |- |'''[[1956]]''' || Qatil sərbəstdir || {{Dil-en|The Killer Is Loose}} || ''Sem Vaqner'' |- |'''[[1957]]''' || Hellidey möhürü || {{Dil-en|The Halliday Brand}} || ''Deniel Hellidey'' |- |'''[[1957]]''' || Telefon zamanı || {{Dil-en|Telephone Time}} || ''Cozef P. Fiff'' |- |'''[[1958]]''' || Şübhə || {{Dil-en|Suspicion}} || ''Qreqq Keri'' |- |'''[[1958]]''' || Alfred Hiçkok təqdim edir || {{Dil-en|Alfred Hitchcock Presents}} || ''Toni Quld'' |- |'''[[1958]]''' || Şərin möhürü || {{Dil-en|Touch of Evil}} || ''detektiv'' |- |'''[[1958]]''' || Aydan Yerə || {{Dil-en|From the Earth to the Moon}} || ''Viktor Barbiken'' |- |'''[[1959]]''' || Alfred Hiçkok təqdim edir || {{Dil-en|Alfred Hitchcock Presents}} || ''Kurtni Masterson'' |- |'''[[1960]]''' || Qırmızı geyimli mələk || {{Dil-en|The Angel Wore Red}} || ''Havtorn'' |- |'''[[1960]]''' || Şah və mat || {{Dil-en|Checkmate}} || ''doktor Corc Mallinson'' |- |'''[[1961]]''' || Sonuncu qürub || {{Dil-en|The Last Sunset}} || ''Con Brekenric'' |- |'''[[1961]]''' || Avtobus dayanacağı || {{Dil-en|Bus Stop}} || ''professor Uilrayt'' |- |'''[[1962]]''' || Müqəddəslər və müqəssirlər || {{Dil-en|Saints and Sinners}} || ''Preston Kuper'' |- |'''[[1963]]''' || Böyük macəra || {{Dil-en|The Great Adventure}} || ''Mihan'' |- |'''[[1964]]''' || Sakit ol, sakit ol, mehriban Şarlotta || {{Dil-en|Hush… Hush Sweet Charlotte}} || ''Drü Beyliss'' |- |'''[[1965]]''' || Böyük Siu qırğını || {{Dil-en|The Great Sioux Massacre}} || ''Markus Rino'' |- |'''[[1965]]''' || Pul tələsi || {{Dil-en|The Money Trap}} || ''doktor Van Tilden'' |- |'''[[1965]]''' || Avaralar || {{Dil-it|Gli uomini dal passo pesante}} || ''Templ Kordin'' |- |'''[[1966]]''' || Oskar || {{Dil-en|The Oscar}} || ''Kennet H. Riqan'' |- |'''[[1966]]''' || Qəddarlar || {{Dil-it|I crudeli}} || ''Conas'' |- |'''[[1967]]''' || Böyük Kanyonun parıltısı || {{Dil-en|Brighty of the Grand Canyon}} || ''Cim Ouen'' |- |'''[[1967]]''' || Brilyantların Ceki || {{Dil-en|Jack of Diamonds}} || |- |'''[[1967]]''' || Bəziləri yaşaya bilər || {{Dil-en|Some May Live}} || ''Vudvard'' |- |'''[[1968]]''' || Böyük İsgəndər || {{Dil-en|Alexander the Great}} || ''Antiqonus'' |- |'''[[1968]]''' || Petuliya || {{Dil-en|Petulia}} || ''cənab Danner'' |- |'''[[1968]]''' || Ağ komanç || {{Dil-es|Comanche blanco}} || ''şerif Loqan'' |- |'''[[1969]]''' || Sıfırıncı en dairəsi || {{dil-ja|緯度0大作戦}}<br />{{Dil-en|Latitude Zero}} || ''Kreiq Makkenzi'' |- |'''[[1970]]''' || Cırcırama || {{Dil-en|The Grasshopper}} || ''Morqan'' |- |'''[[1970]]''' || Tora! Tora! Tora! || {{dil-ja|トラ・トラ・トラ!}}<br />{{Dil-en|Tora! Tora! Tora!}} || ''ABŞ hərbi naziri [[Henri Stimson]]'' |- |'''[[1971]]''' || Dəhşətli həkim Faybs || {{Dil-en|The Abominable Dr. Phibes}} || ''doktor Vesalius'' |- |'''[[1971]]''' || Qadın Frankenşteyn || {{Dil-it|La Figlia di Frankenstein}} || ''Baron Frankenşteyn'' |- |'''[[1972]]''' || Məhşər səyahəti || {{Dil-en|Doomsday Voyage}} || ''Ceyson'' |- |'''[[1972]]''' || Qan baronu || {{Dil-en|Baron Blood}} || ''Baron Otto fon Kleyist<br />Alfred Bekker'' |- |'''[[1972]]''' || Elmi qumarbaz || {{Dil-en|The Scientific Cardplayer}} || ''Corc'' |- |'''[[1973]]''' || İblisin qızı || {{Dil-en|The Devil's Daughter}} || ''Cadq Vezebay'' |- |'''[[1973]]''' || Yaşıl soylent || {{Dil-en|Soylent Green}} || ''Saymonson'' |- |'''[[1973]]''' || Zərif tarazlıq || {{Dil-en|A Delicate Balance}} || ''Harri'' |- |'''[[1974]]''' || Saxta F || {{Dil-fr|Vérités et mensonges}} || |- |'''[[1975]]''' || Sindikat sadistləri || {{Dil-it|Il giustiziere sfida la città}} || ''Paterno'' |- |'''[[1975]]''' || Ağac avaralar || {{Dil-en|Timber Tramps}} || ''xəsis'' |- |'''[[1976]]''' || Qaranlıqda pıçıltı || {{Dil-en|A Whisper in the Dark}} || ''professor'' |- |'''[[1977]]''' || Alatoranın son şüası || {{Dil-en|Twilight's Last Gleaming}} || ''katib'' |- |'''[[1977]]''' || Aeroport-77 || {{Dil-en|Airport '77}} || ''Nikolas'' |- |'''[[1978]]''' || Sakitlik və dünyanın təhlükəsizliyi || {{Dil-it|CIA contro KGB}}<br />{{Dil-fr|L'Ordre et la sécurité du monde}} || ''Foster Conson'' |- |'''[[1978]]''' || Karvan || {{Dil-en|Caravans}} || ''Krandall'' |- |'''[[1978]]''' || Mükəmməl cinayət || {{Dil-en|The Perfect Crime}} || ''Artur Dendi'' |- |'''[[1979]]''' || Bədheybətlər adası || {{Dil-it|L' Isola degli uomini pesce}} || ''professor Ernest Marvin'' |- |'''[[1979]]''' || Konkord məsələsi || {{Dil-it|Affare Concorde}} || ''Milland'' |- |'''[[1979]]''' || Qayana: əsrin cinayəti || {{Dil-en|Guyana: Crime of the Century}} || ''Riçard Qeybl'' |- |'''[[1980]]''' || Ölü arabası || {{Dil-en|The Hearse}} || ''Volter Pritçard'' |- |'''[[1980]]''' || Kazino || {{Dil-en|Casino}} || ''Ed Buker'' |- |'''[[1980]]''' || Cənnətin darvazası || {{Dil-en|Heaven's Gate}} || ''doktor Reverand'' |- |'''[[1980]]''' || Yanlış || {{Dil-en|Delusion}} || ''İvar Lanqrok'' |- |'''[[1981]]''' || Yaşayan || {{Dil-en|The Survivor}} || ''keşiş'' |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * {{cite book | author=Cotten, Joseph | title=Vanity Will Get You Somewhere | url=https://archive.org/details/vanitywillgetyou0000cott_l8h4 | publisher=Mercury House | year=1987 | isbn=0-86287-334-7}} * {{Wayback |date=20070618104131 |url=http://www.moviemaker.com/magazine/issues/04/cotten.html |title="Citizen Cotten" }}. New York: ''[[MovieMaker]]'', archived 2007-06-18 from the [http://www.moviemaker.com/issues/04/cotten.html original]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080517010939/http://www.moviemaker.com/issues/04/cotten.html |date=2008-05-17 }} at the [[Internet Archive]]. Retrieved 2013-08-29. * Kneebone, John T., et al., eds. ''[[Dictionary of Virginia Biography]]'' (Richmond: Library of Virginia, 1998– ), 3:478–481. ISBN 0-88490-206-4. == Xarici keçidlər == * {{IMDb name|id=0001072|name=Cozef Kotten}} * [http://themave.com/Cotten/index.htm The Joseph Cotten Pages] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150219205956/http://themave.com/Cotten/index.htm |date=2015-02-19 }} fan site * [http://jack_benny.podomatic.com/entry/eg/2009-08-02T10_02_15-07_00 1959-08-02 Joseph Cotten – Red Cloud Mesa] (Audio file, 20 mins) * [http://film.virtual-history.com/person.php?personid=1710 Photographs and literature] {{Vikianbar kateqoriyası|Joseph Cotten}} [[Kateqoriya:ABŞ aktyorları]] [[Kateqoriya:ABŞ ssenaristləri]] [[Kateqoriya:Virciniyada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Kaliforniyada vəfat edənlər]] oounf70ddhsihxt6akfxwq6n41i5ltz 0 403842 6557118 3260768 2022-07-31T20:32:32Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[İdarəetmə Sistemləri İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İdarəetmə Sistemləri İnstitutu (Azərbaycan)]] nymutqdb91wbtuevydb92k1lt4li1ua 0 403843 6557110 5978694 2022-07-31T20:31:12Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu (Azərbaycan)]] ga034h7p2ft3wv1ah7jsxvc18l85x7x 0 403844 6557108 3260772 2022-07-31T20:31:02Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Radiasiya Problemləri İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Radiasiya Problemləri İnstitutu (Azərbaycan)]] 9uuyeucbb439m0oj6wm2m78b3ow3n3c 0 403845 6557119 3260774 2022-07-31T20:32:42Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu (Azərbaycan)]] 6qrcclbtxh8nxh63qpxnuxfil7iw5h0 0 403846 6557115 3260776 2022-07-31T20:32:02Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu (Azərbaycan)]] lz48h7vygr9w3rar5binacjup36ii7f 0 403847 6557098 5148327 2022-07-31T20:29:41Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] 6oy41ocuo7hbzxwl7xdmchpvzbmtjm6 0 403848 6557075 3260780 2022-07-31T20:26:21Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Aşqarlar Kimyası İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Aşqarlar Kimyası İnstitutu (Azərbaycan)]] rebakwz2wjrnoc5w25wh5i0kn5yw4py 0 403849 6557106 3260782 2022-07-31T20:30:42Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Polimer Materialları İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Polimer Materialları İnstitutu (Azərbaycan)]] ii69t3m3vfxtm5qzz59cvyu3muhyd7r 0 403850 6557087 3260784 2022-07-31T20:28:11Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Geologiya və Geofizika İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Geologiya və Geofizika İnstitutu (Azərbaycan)]] anf9t3kp8aakxrapwlzmys690h2k7yo 0 403851 6557068 3260786 2022-07-31T20:25:21Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Coğrafiya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Coğrafiya İnstitutu (Azərbaycan)]] b3i4cyq56pvy3exiyvhb9j9ohtocu0s 0 403852 6557116 3260788 2022-07-31T20:32:12Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Zoologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Zoologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] fkqznwpikn6l96rqj86s499wugre03z 0 403853 6557086 3260790 2022-07-31T20:28:01Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Genetik Ehtiyatlar İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Genetik Ehtiyatlar İnstitutu (Azərbaycan)]] qkdccfn7mu8pvzftb5do2p5wv56l4xp 0 403854 6557085 3260792 2022-07-31T20:27:51Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Fiziologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Fiziologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] 80g214ecv1fmfjxhgnigz3dea9zidv7 0 403855 6557099 3260794 2022-07-31T20:29:51Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Mikrobiologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Mikrobiologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] okvvrvkewkzyhdr8ktv6xs2iwuqciex 0 403857 6557120 3260798 2022-07-31T20:32:52Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[İqtisadiyyat İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İqtisadiyyat İnstitutu (Azərbaycan)]] jxkgrjllxiwsf4vqv3q6dtqeiukwesv 0 405800 6557545 6432119 2022-08-01T07:06:18Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Futbolçu |adı = Dennis Berqkamp |orijinal adı = |tam adı = Dennis Nikolas Mariya Berqkamp{{sfn|Hugman|p=57}} |ləqəbi = Berqi, Uçabilməyən hollandiyalı |şəkil = Dennis Bergkamp 2014.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = <small>Berqkamp 22 fevral 2014-cü ildə [[Emirates (stadion)|Emirates stadionunun]] ətrafında heykəlinin açılışında olarkən.<ref>{{cite web |url=https://iamadesigooner.wordpress.com/2014/02/22/arsenal-legend-dennis-bergkamps-statue-unveiled/ |title=Arsenal legend Dennis Bergkamp’s statue unveiled!|accessdate=2014-12-22|work=iamadesigooner.wordpress.com}}</ref> |doğum tarixi = 10.5.1969 |doğum yeri = [[Amsterdam]], [[Niderland]] |vətəndaşlığı = {{NLD}} |boyu = 183 |çəkisi = 75 |əsas ayağı = |mövqeyi = [[Hücumçu (futbol)|Hücumçu]] |indiki klubu = {{bayraq|Niderland}} [[Ayaks AFK|Ayaks]] |vəzifəsi = Baş məşqçinin köməkçisi |nömrəsi = |gənclər klubları = {{futbol karyerası |1981–1988|{{bayraq|Niderland}} [[Ayaks AFK|Ayaks]]| }} |klublar = {{futbol karyerası |1986–1993|{{bayraq|Niderland}} [[Ayaks AFK|Ayaks]]|185 (103) |1993–1995|{{bayraq|İtaliya}} [[İnter Milan FK|İnter Milan]]|52 (11) |1995–2006|{{bayraq|İngiltərə}} [[Arsenal FK|Arsenal]]|315 (87) |'''Cəmi'''||'''549(201)''' }} |milli yığma = {{futbol karyerası |1990–1994|{{bayraq|Niderland}} [[Niderland milli futbol komandası (21 yaşlılar)|Niderland (21 yaşlılar)]]|2 (0) |1994–2006|{{bayraq|Niderland}} [[Niderland milli futbol komandası|Niderland]]|79 (37)}} |məşqçisi olduğu klublar = {{futbol karyerası |2011—h.h.|{{bayraq|Niderland}} [[Ayaks AFK|Ayaks]] (köməkçi)}} |medallar = {{turnir|[[UEFA Avropa Kuboku|Avropa çempionatları]]}} {{medal|Bürünc|[[UEFA Avro 1992|İsveç 1992]]}} {{medal|Bürünc|[[UEFA Avro 2000|Belçika/Niderland 2000]]}} |vikianbar = Dennis Bergkamp }} '''Dennis Nikolas Mariya Berqkamp''' ({{Dil-nl|Dennis Nicolaas Maria Bergkamp}}; {{DVTY}}) — niderlandlı keçmiş futbolçu, Niderlandın "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" futbol klubunun baş məşqçisi [[Peter Bos]]un köməkçisi. Berqkamp ilk dönəmlərdə yarımmüdafiəçi kimi çıxış etmiş, ancaq sonralar hücumcu kimi oynamağa başlamışdır. Keçmiş hollandiyalı futbolçu [[Yan Mulder]] bildirib ki, Berqkamp tarixdə "ən texnikalı hollandiyalıdır".<ref>{{cite news|title=No more walking in a 'Burgcamp' Wonderland|url=http://www.ft.com/cms/s/2/017c244e-d6da-11da-b64c-0000779e2340.html#axzz1tS5U1MZp|newspaper=[[Financial Times]]|date=28 aprel 2006|accessdate=29 aprel 2012|first=Simon|last=Kuper}}</ref> Onun keçmiş tərəfdaşı [[Tyerri Anri]] isə bildirib ki, Berqkamp "xəyalların hücumçusudur".<ref name="Indy">{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/there-was-only-one-dennis-bergkamp-408838.html|title=There was only one Dennis Bergkamp|date=22 iyul 2006|accessdate=13 dekabr 2011|first=Nick|last=Coleman|newspaper=The Independent|location=London|archive-date=2012-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20120306040120/http://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/there-was-only-one-dennis-bergkamp-408838.html|url-status=dead}}</ref> Berqkamp peşəkar karyerasına 1986-cı ildə yetirməsi olduğu "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"da başlayıb. 1993-cü ildə [[İtaliya]]nın "[[İnter Milan FK|İnter Milan]]" klubuna keçib. Burada o, çoxda uğurlu olmayan 2 mövsüm keçirib. 1995-ci ildə [[İngiltərə]]nin "[[Arsenal FK|Arsenal]]" komandasına transfer olunub. "Topçuların" heyətində üç dəfə [[İngiltərə Premyer Liqası|İngiltərə çempionatının]], dörd dəfə isə [[İngiltərə Federasiya Kuboku|Federasiya Kubokunun]] qalibi olub. Berqkamp eyni zamanda 2006-cı ildə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" klubu ilə [[UEFA Çempionlar Liqası 2005/2006|Çempionlar liqasının]] finalına vəsiqə qazanıb, bu oyun onun karyerasında sonuncu oyun kimi də yadda qalıb. Berqkamp "[[Arsenal FK|Arsenal]]" klubunun bütün tarixi ərzindəki ən yaxşı oyunçularının siyahısında yalnız [[Tyerri Anri]]dən geri qalaraq ikinci pillədə qərarlaşıb.<ref>{{cite web|url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/greatest-players-no-2.-dennis-bergkand|title=Gunners' Greatest Players 2. Dennis Bergkamp|date=2008-07-17|accessdate=2011-12-18|publisher=Arsenal.com|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HM5m3VAq?url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/greatest-players-no-2.-dennis-bergkand|archivedate=2013-06-13|url-status=dead}}</ref> 2014-cü ildə [[Emirates (stadion)|Emirates stadionunun]] ətrafında Berqkampın şərəfinə heykəl ucaldılıb.<ref>{{cite news|title=Arsenal to unveil Dennis Bergkamp statue|url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/arsenal-to-unveil-dennis-bergkamp-statue|publisher=Arsenal.com|location=London|date=27 fevral 2013|accessdate=18 dekabr 2011}}</ref> Berqkamp [[Niderland milli futbol komandası|əsas milli komandada]] 1990-cı ildə debüt edib və onun heyətində 10 il çıxış edib. Millinin heyətində [[UEFA Avro 1992|1992]], [[UEFA Avro 1996|1996]] və [[UEFA Avro 2000|2000]]-ci illərdə [[UEFA Avropa Çempionatı]]nda, [[1994 FİFA Dünya Kuboku|1994]] və [[1998 FİFA Dünya Kuboku|1998]]-ci illərdə isə [[FİFA Dünya Kuboku]] yarışlarında iştirak edib. 1998-ci ildə Berqkamp milli komanda tarixində ən çox qol vurmuş futbolçu tituluna sahib olub, daha sonra bu titul digər futbolçulara keçib. Hal-hazırda isə Berqkamp millidə vurulmuş qolların sayına görə dördüncü yerdədir, ondan öncə isə bu siyahıda [[Robin van Persi]], [[Patrik Klüvert]] və [[Klaas-Yan Huntelaar]] yer alıblar.<ref>{{cite news|title=Scorers Dutch team|url=http://www.voetbalstats.nl/topscnedxi.php}}</ref> Berqkamp iki dəfə, 1993 və 1997-ci illərdə [[FİFA Dünyada İlin Oyunçusu|Dünyada İlin Oyunçusu]] nominasiyasında üçüncü yeri tutub, həmçinin [[Pele]] tərəfindən yaradılmış [[FİFA 100]] siyahısında yer alıb. Berqkamp [[İngiltərə Premyer Liqası|İngiltərə çempionatı]] tarixinin ən yaxşı futbolçularından biri hesab olunur. 2007-ci ildə Berqkamp [[İngiltərə futbolunun şöhrət zalı]]na daxil olub, bununla da o, bu şərəfə nail olan ilk və hələlik tək [[niderland]]lı futbolçu kimi tarixə düşüb. Berqkampda [[aerofobiya]] olduğuna görə Arsenal tərəfdardarları tərəfindən ona "Uça bilməyən hollandiyalı" ləqəbi verilib.<ref>{{cite web |url=http://www.inoprosport.ru/neona/8574-desyatka-luchshih-futbolnyh-prozvisch.html |title=Десятка лучших футбольных прозвищ|accessdate=2015-05-01 |work=inoprosport.ru}}</ref> == Erkən illəri == Berqkamp 10 may 1963-cü ildə [[Amsterdam]]da doğulub. O ailədə dörd uşaqdan ən balacası olub.<ref>{{cite news|url=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache%3AQhutVgHm4SoJ%3Awww.geumid.nl%2Fthuis%2Fnieuws%2Fitem%2Fbrowse%2F2%2Ftitel%2Fop-een-mooie-zondagmorgen%2Fterug%2F2234|title=Op een mooie zondagmorgen|date=22 avqust 2006|accessdate=28 aprel 2012|work=Geuzenmiddenmeer|last=Maas|first=J.G.|lang=nl|archive-date=2012-12-01|archive-url=https://archive.is/20121201100438/webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:QhutVgHm4SoJ:www.geumid.nl/thuis/nieuws/item/browse/2/titel/op-een-mooie-zondagmorgen/terug/2234|url-status=unfit}}</ref><ref name="Times">{{cite news|url=http://www.thesundaytimes.co.uk/sto/sport/football/article92057.ece|title=The Big Interview: Dennis Bergkamp|date=14 noyabr 2004|accessdate=28 aprel 2012|newspaper=The Sunday Times|location=London|last=Lovejoy|first=Joe|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303200730/http://www.thesundaytimes.co.uk/sto/sport/football/article92057.ece|url-status=dead}}</ref> [[Amsterdam]]ın şəhər ətrafında, orta işçi sinifinin ailəsində böyüyüb.<ref name="Times" /> Atası elektrik olub, eləcə də futbolçu kimi həvəskər liqalarda çıxış edib.<ref name="highbeam.com">{{cite news|title=Dennis is worth wait in gold; The FA Cup quarter-finals: Bergkamp has not played too often, but he's still producing masterpieces|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-83592970.html|newspaper=Evening Standard|date=8 mart 2002|accessdate=28 aprel 2012|location=London}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Berqkamp [[şotlandlar|şotland]] futbolçu [[Denis Lou]]nun şərəfinə adlandırılıb.<ref name="highbeam.com" /> Adındakı əlavə "N" hərfinin yaranmasına səbəb, tələffüs edilərkən Denis adının qadın adı olan Denise ilə oxşar olması olub.<ref>{{cite web|title=Dennis Bergkamp factfile|url=http://www.sportinglife.com/football/premiership/arsenal/news/story_get.cgi?STORY_NAME=soccer/02/12/19/SOCCER_Bergkamp_Factfile.html&TEAMHD=arsenal|work=Sporting Life|date=2002-12-19|accessdate=2012-04-28|deadlink=404}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Berqkamp [[katolik]] kimi böyüyüb və uşaq olarkən ailəsi ilə tez-tez [[kilsə]]yə gedib.<ref name="religion">{{cite news|title=Dennis is worth wait in gold; The FA Cup quarter-finals: Bergkamp has not played too often, but he's still producing masterpieces|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-60704116.html|newspaper=The Mirror|location=London|date=2 yanvar 1998|accessdate=1 May 2012|first=Harry|last=Harris|archiveurl=https://archive.is/20130125082441/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60704116.html|archivedate=25 January 2013|deadlink=404|url-status=dead}}</ref> 12 yaşı olarkən onu "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" klubunun seleksionerləri görüb və o klubun akademiyasında məşq etməyə başlayıb,<ref>{{cite web|url=http://www.talkfootball.co.uk/guides/football_legends_dennis_bergkamp.html#b|title=Dennis Bergkamp|publisher=talkfootball.co.uk|lang=en|accessdate=2013-06-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HcOL70tO?url=http://www.talkfootball.co.uk/guides/football_legends_dennis_bergkamp.html#b|archivedate=2013-06-24|url-status=dead}}</ref> buna qədər o, "[[Vilskraht FK|Vilskraht]]" komandasında çıxış edib<ref>{{cite web|url=http://www.geumid.nl/historie/|title=Introductie.|publisher=''geumid.nl''|lang=nl|accessdate=2013-06-25|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HkRQ4RCn?url=http://www.geumid.nl/historie/|archivedate=2013-06-29|url-status=dead}}</ref> və hətta bu klubun heyətində özünün gələcək komandasına qarşıda oynayıb.<ref>{{cite web|url=http://www.coenverbraak.nl/bergkamp.html|title=DENNIS BERGKAMP "IK BESEF DAT IK MIJN TALENT GEKREGEN HEB".|publisher=''coenverbraak.nl''|lang=nl|accessdate=2013-06-25|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HkRSTHUK?url=http://www.coenverbraak.nl/bergkamp.html|archivedate=2013-06-29|url-status=dead}}</ref> == Klub karyerası == ==== Ayaks: 1986–1993 ==== [[Fayl:Dennis Bergkamp 1989, Bestanddeelnr 934-4782.jpg|thumb|right|175px|Berqkamp [[Ayaks AFK|Ayaks]]ın heyətində çıxış edərkən.]] Berqkamp "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" futbol məktəbində yetişib və 17 yaşından etibarən klubun heyətində çıxış etməyə başlayıb.<ref name="Times" /> Klubun baş məşqçisi [[Yohan Kroyff]] onu ilk dəfə heyətə 17 dekabr 1986-cı ildə "[[Roda FK|Roda]]" komandasına qarşı oynanılan matçda daxil edib. Oyun 2:0 hesabı ilə "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"ın xeyrinə başa çatıb.<ref>{{cite news|url=http://www.vi.nl/Wedstrijden/Wedstrijd.htm?dbid=59196&typeofpage=84140|title=Ajax 2–0 Roda JC|accessdate=28 aprel 2012|work=Voetbal International|lang=nl|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121015123407/http://www.vi.nl/Wedstrijden/Wedstrijd.htm?dbid=59196&typeofpage=84140|archivedate=2012-10-15|deadlink=404|url-status=live}}</ref> Berqkamp klubun heyətində ilk qolunu 22 fevral 1987-ci ildə "[[Harlem FK|Harlem]]"ə qarşı keçirilən oyunda vurub. Həmin oyunda "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" rəqibinə 6:0 hesabı ilə qalib gəlib.<ref>{{cite news|url=http://www.vi.nl/Wedstrijden/Wedstrijd.htm?dbid=59197&typeofpage=84140|title=Ajax 6–0 Haarlem|accessdate=3 May 2012|work=Voetbal International|lang=nl|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121015123343/http://www.vi.nl/Wedstrijden/Wedstrijd.htm?dbid=59197&typeofpage=84140|archivedate=15 October 2012|deadlink=404|url-status=live}}</ref> Berqkamp 1986–87 mövsümündə 23 çempionat oyununda meydançaya çıxıb və 2 qol vurub. Eyni zamanda o mövsüm ərzində [[UEFA Kuboklar Kuboku|Kuboklar kubokunda]] [[İsveç]]in "[[Malmö FF|Malmö]]"komandasına qarşı keçirilmiş oyunda beynəlxalq arenada debüt etmiş olub.<ref name="Times" /> "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" bu turnirin finalına vəsiqə qazanmağı bacarıb, final oyununda isə "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" [[Leypsiq]] şəhərinin "[[Lokomotiv Leypsiq FK|Lokomotiv]]" klubunu 1:0 hesabı ilə məğlub edərək turnirin qalibi olub, Berqkamp final oyununa əvəzetmədən sonra daxil olub.<ref>{{cite news|title=1986/87: Ajax revive their traditions|url=http://en.archive.uefa.com/competitions/ecwc/history/season=1986/intro.html|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|date=1 iyun 1987|accessdate=14 mart 2012|archive-date=2010-05-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503063433/http://en.archive.uefa.com/competitions/ecwc/history/season%3D1986/intro.html|url-status=dead}}</ref> Növbəti mövsümlərdə Berqkamp klubun əsas heyət oyunçusu kimi möhkəmlənməyi bacarıb. 1989-cu ildən 1992-ci ilə qədər "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" 4 titula sahib olub, 1990–91 mövsümündə Berqkamp 36 çempionat oyununda meydançaya çıxmış və 29 qol vurmuşdur. 1992-ci ildə "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" finalda [[İtaliya]]nın "[[Torino FK|Torino]]" klubunu məğlub etməklə [[UEFA Kuboku]]nun qalibi olub. Daha sonra ölkə kubokunun finalında "[[Herenven FK|Herenven]]" klubuna qalib gəlməklə ölkə kubokuna sahib olub.<ref>{{cite news|title=1991/92: Ajax complete clean sweep|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/history/season=1991/index.html|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|accessdate=11 May 2012}}</ref><ref>{{cite web|title=Ajax – sc Heerenveen|url=http://www.sc-heerenveen.nl/voetbal/wedstrijd/ajax-sc-heerenveen/?match=15523|work=sc-heerenveen.nl|publisher=SC Heerenveen|accessdate=2012-05-11|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GWz9ITTe?url=http://www.sc-heerenveen.nl/voetbal/wedstrijd/ajax-sc-heerenveen/?match=15523|archivedate=2013-05-11|url-status=dead}}</ref> Berqkamp 1991-ci ildən 1993-cü ilə qədər [[Erediviziya|Niderland çempionatının]] ən məhsular futbolçusu olub, həmçinin 1990-cı ildə [[Niderland]]da ilin futbol istedadı, 1991 və 1992-ci illərdə isə ilin ən yaxşı futbolçusu adına sahib olub.<ref>{{cite news|url=http://www.ajax.nl/Nieuws/Nieuwsarchief/Nieuws-artikel/Deze-week-17-jaar-geleden.htm|title=Deze week&nbsp;… 17 jaar geleden|work=Ajax.nl|date=11 fevral 2009|accessdate=11 May 2012|lang=nl}}</ref> "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"dakı bütün karyerası ərzində Berqkamp 239 oyunda meydançaya çıxmış və 122 qol vurmağı bacarmışdır. ==== İnter Milan 1993–1995 ==== Berqkamp "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"da keçirdiyi uğurlu mövsümlərdən sonra bir sıra Avropa nəhənglərinin diqqətini özünə çəkməyi bacarmışdı. "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"ın baş məşqçisi [[Yohan Kroyff]] ona, onunla maraqlanan klublardan biri olan [[Madrid]]in "[[Real Madrid FK|Real]]" komandasına keçməməyi məsləhət görüb.<ref>{{cite news|url=http://www.elpais.com/articulo/deportes/CRUYFF/_JOHAN_/FUTBOL/HOLANDA/BERGKAMP/_DENNIS_/FUTBOLISTA/HOLANDA/FUTBOL_CLUB_BARCELONA_/CLUB_DE_FUTBOL/elpepidep/19930102elpepidep_2/Tes|title=Cruyff: "¿Qué va a hacer Bergkamp en el Real Madrid?"|date=2 yanvar 1993|accessdate=12 dekabr 2011|newspaper=El País|last=Carbonell|first=Rafael|lang=es|location=Barcelona}}</ref> Berqkamp özü [[İtaliya]]da oynamaq istəyirdi.<ref name="FourFourTwo">{{cite web|url=http://fourfourtwo.com/interviews/one-on-one/371/article.aspx|title=Dennis Bergkamp – One-on-One – Interviews|accessdate=2011-12-12|work=FourFourTwo|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GWzARJay?url=http://fourfourtwo.com/interviews/one-on-one/371/article.aspx|archivedate=2013-05-11|url-status=live}}</ref> O, [[İtaliya A Seriyası]]nı dünyanın ən güclü çempionatı hesab edirdi və "[[Yuventus FK|Yuventus]]" yaxud "[[İnter Milan FK|İnter Milan]]" klublarından birinə keçmək istəyirdi. 16 fevral 1993-cü ildə "[[İnter Milan FK|İnter Milan]]" Berqkampı "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"dan 7,1 milyon [[Funt sterlinq|funta]] almağa razılaşdı.<ref name="Inter">{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football-bergkamp-joins-inter-for-71m-pounds-1473409.html|title=Football: Bergkamp joins Inter for 7.1m pounds|date=16 fevral 1993|accessdate=12 dekabr 2011|newspaper=The Independent|location=London|last=Haylett|first=Trever|archive-date=2020-11-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20201117072952/https://www.independent.co.uk/sport/football-bergkamp-joins-inter-for-71m-pounds-1473409.html|url-status=dead}}</ref> Transfer rəsmiləşdikdən sonra Berqkamp bildirmişdir ki, mənim üçün mühüm olan stadion, klubdakı adamlar və komandanın sərgilədiyi oyun üslubudur.<ref name="Inter" /> Berqkamp "[[İnter Milan FK|İnter]]"də debüt oyununa 29 avqust 1993-cü ildə [[San Siro]]da "[[Reccina FK|Reccina]]" ilə keçirilən oyunda çıxıb, bu oyunda "[[İnter Milan FK|İnter]]" rəqibinə 2:1 hesabı ilə qalib gəlib.<ref>{{cite news|url=http://archiviostorico.corriere.it/1993/agosto/30/Jonk_Toto_fanno_ridere_Inter_co_0_93083010915.shtml|title=Jonk e Toto' fanno ridere l' Inter|date=30 avqust 1993|accessdate=13 dekabr 2011|publisher=Corriere della Sera|last=Giancarlo|first=Padovan|lang=it|location=Milan}}</ref> O, klubda ilk qolunu 1993-cü ilin sentyabrında "[[Kremoneze FK|Kremoneze]]" komandasının qapısına vurub. Ancaq ona italyan müdafiəçilərə qarşı oynamaq çətin idi və bunun nəticəsi idiki o, ilk mövsümündə [[İtaliya A Seriyası]]-nda cəmi 8 qol vurmağı bacarmışdı. Bu həmçinin onunla əlaqədar idi ki, ona hücumda kömək edə biləcək yüksək səviyyəyə malik hücumcu tərəfdaşı yox idi. O hücumda [[Ruben Sosa]] və [[Salvatore Skilaççi]] ilə birgə çıxış edirdi.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football-wright-faces-charge-fa-awaits-linesmans-decision-1506224.html|title=Football: Wright faces charge: FA awaits linesman's decision|date=23 noyabr 1993|accessdate=14 dekabr 2011|newspaper=The Independent|last=Winter|first=Henry|location=London}}</ref> 1994-cü ilin fevralında klubun baş məşqçisi olan [[Osvaldo Banoli]]ni istefaya göndərildi. Onu [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1982|1982-ci il dünya çempionatında]] [[İtaliya milli futbol komandası|İtaliya millisinin]] heyətində dünya çempionu olmuş [[Campero Marini]] əvəz etdi.<ref>{{cite news|url=http://news.google.com/newspapers?nid=1309&dat=19940209&id=Fd9OAAAAIBAJ&sjid=5hMEAAAAIBAJ&pg=3282,3220664|title=Inter sack coach Bagnoli|date=9 fevral 1994|accessdate=14 dekabr 2011|work=New Straits Times|location=Milan}}</ref> "[[İnter Milan FK|İnter]]" 1993–94 mövsümündə çempionatı 13-cü sırada bitirdi, ancaq buna baxmayaraq həmin mövsümdə [[Avstriya]]nın "[[Red Bull Zalsburq|Zalsburq]]" klubunu həm evdə, həm də səfərdə 1:0 hesabı ilə məğlub edərək [[UEFA Kuboku]]nun qalibi oldu.<ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=1993/overview/index.html|title=1993/94: Inter reclaim UEFA Cup|work=UEFA.com|date=1994-06-01|accessdate=2011-12-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GWzC5P3c?url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=1993/overview/index.html|archivedate=2013-05-11|url-status=live}}</ref> Berqkamp 8 qol vurmaqla turnirin ən məhsuldar futbolçusu oldu, həmçinin [[Rumıniya]]nın "[[Rapid Buxarest FK|Rapid Buxarest]]" klubuna qarşı oynanılmış oyunda het-trik etməklə də yadda qaldı.<ref>{{cite news|url=http://archiviostorico.corriere.it/1993/settembre/17/Bergkamp_Baggio_magie_10_co_0_93091713338.shtml|title=Bergkamp Baggio, magie da 10|date=17 sentyabr 1993|accessdate=14 dekabr 2011|newspaper=Corriere della Sera|last=Gherarducci|first=Mario|lang=it|location=Milan}}</ref> "[[İnter Milan FK|İnter]]" 1994–95 mövsümünə yeni baş məşqçi ilə başlayıb. Klub rəhbərliyi komandanın sükanını [[Bianki Ottavio]]ya həvalə edib. Berqkamp mövsümü sönük keçirib, buna səbəb kimi onun [[1994 FİFA Dünya Kuboku|1994-cü il dünya çempionatında]] iştirak etməsi göstərilib. O, mövsüm ərzində 26 çempionat oyununa çıxmış və rəqib qapılarından cəmi 3 top keçirməyi bacarmışdı. Meydandan kənar dönəmdə isə onun [[İtaliya]] mətbuatı və klubun azarkeşləri ilə işləri qaydasında getmirdi.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/unravelling-the-enigma-that-is-dennis-bergkamp-1587595.html|title=Unravelling the enigma that is Dennis Bergkamp|date=21 iyun 1995|accessdate=14 dekabr 2011|newspaper=The Independent|last=Winner|first=David|location=London|archive-date=2020-11-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20201117100032/https://www.independent.co.uk/sport/unravelling-the-enigma-that-is-dennis-bergkamp-1587595.html|url-status=dead}}</ref> Bəzi [[italiya]]n qəzetləri onun oyununun pis olduğunu qeyd edirdilər. "[[İnter Milan FK|İnter]]" çempionatda mövsümü altıncı sırada bitirdi. Klub [[UEFA Kuboku]]nu özündə qoruya bilmədi, "[[İnter Milan FK|İnter]]" elə birinci mərhələdəcə oyunsonrası penaltilər seriyasında [[İngiltərə]]nin "[[Aston Villa FK|Aston Villa]]" klubuna uduzaraq turniri tərk etdi.<ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=1994/matches/round=651/match=51297/postmatch/lineups/index.html|title=Aston Villa FC Internazionale Milano|author=|date=|work=|publisher=UEFA.com|accessdate=9 may 2015|language=}}</ref> 1995-ci ilin fevralında "[[İnter Milan FK|İnter]]"i, klubun heyətini yeniləməyə qərar verən [[italiya]]lı biznesmen [[Massimo Moratti]] aldı.<ref>{{cite news|url=http://www.corrieredellosport.it/accaddeoggi/2011/02/18-156431/1995,+Moratti+compra+l%27Inter|title=1995, Moratti compra l'Inter|date=18 fevral 2011|accessdate=14 dekabr 2011|publisher=Corriere dello Sport|last=Marrese|first=Emilio|lang=it|archive-date=2016-03-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20160327195921/http://www.corrieredellosport.it/accaddeoggi/2011/02/18-156431/1995%2C+Moratti+compra+l%27Inter|url-status=dead}}</ref> Hücumçu mövqeyinə [[Maurisio Qanç]]ın transfer olunmasından sonra isə Berqkamp əsas heyətdəki yerini itirdi, və bundan sonra o klubu tərk etmək istədiyini bəyan etdi.<ref>{{cite news|url=http://archiviostorico.corriere.it/1995/marzo/29/Ganz_primo_colpo_Moratti_co_0_95032914360.shtml|title=Ganz, il primo colpo di Moratti|date=29 mart 1995|accessdate=14 dekabr 2011|newspaper=Corriere della Sera|agency=BBC|lang=it}}</ref> ==== Arsenal 1995–2006 ==== [[Massimo Moratti|Morattinin]] klubun heyətini yeniləmək fikirini qətiləşdirməsindən sonra Berqkamp klubu tərk etdi, və 1995-ci ilin iyununda 7,5 milyon [[Funt sterlinq|funta]] [[London]]un "[[Arsenal FK|Arsenal]]" klubuna transfer olundu.<ref name="arsenal">{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/rioch-signs-bergkamp-to-signal-new-era-1587607.html|title=Rioch signs Bergkamp to signal new era|date=21 iyun 1995|accessdate=9 dekabr 2011|newspaper=The Independent|last=Shaw|first=Phil|location=London}}</ref> O klubun baş məşqçisi [[Brüs Riok]] tərəfindən transfer olunan ilk oyunçu oldu.<ref name="arsenal" /> Berqkamp [[İngiltərə]]dəki debüt oyununa 1995–96 mövsümünün açılış günündə "[[Midlsbro FK|Midlsbro]]" klubuna qarşı oynanılan görüşdə çıxıb. Berqkampın [[İngiltərə]] futboluna uyğunlaşması uzun vaxt alıb, o klubun heyətində ilk qolunu yalnız 6 oyundan sonra vura bilib.<ref>{{cite web|url = http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=633&season_id=125|title = Games played by Dennis Bergkamp in 1995/1996|publisher = Soccerbase|accessdate = 2013-05-10|archiveurl = https://www.webcitation.org/6GaP2Fols?url=http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=633|archivedate = 2013-05-13|url-status = live}}</ref> Bu qol 1995-ci il [[23 sentyabr|sentyabrın 23]]-də "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın ev oyunlarını keçirdiyi [[Hayberi stadionu]]nda "[[Sauthempton FK|Sauthempton]]" komandasına qarşı keçirilən oyunda baş verib.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/dennis-finds-his-menace-1602734.html|title=Dennis finds his menace|date=24 sentyabr 1995|accessdate=9 dekabr 2011|work=The Independent|last=Houston|first=Bob|location=London|archive-date=2015-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20150708093414/http://www.independent.co.uk/sport/dennis-finds-his-menace-1602734.html|url-status=dead}}</ref> [[İngiltərə]]dəki ilk mövsümündə Berqkamp 33 çempionat oyununda iştirak edib, və 11 qol vurmağı bacarıb. "[[Arsenal FK|Arsenal]]" mövsümü beşinci yerdə bitirib və növbəti mövsüm [[UEFA Kuboku]]nda iştirak etmək hüququ əldə edib.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/74451.stm|title=Bergkamp honoured by PFA|date=6 aprel 1998|accessdate=11 dekabr 2011|work=BBC News|publisher=BBC}}</ref> 1996-cı ilin sentyabrında [[Arsen Venger]] klubun yeni baş məşqçisi təyin olundu. [[Arsen Venger|Vengerin]] kluba baş məşqçi təyin olunması Berqkampın karyerasında dönüş nöqtəsi oldu.<ref>{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/football/2004/apr/25/arsenal|title=On a higher plane|date=25 aprel 2004|accessdate=13 dekabr 2011|newspaper=The Guardian|last=Lawrence|first=Amy|location=London}}</ref> Venqer Berqkampı mərkəz hücumçusu mövqeyində istifadə edirdi.<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/columnists/alansmith/2321419/The-brilliance-of-Bergkamp.html|title=The brilliance of Bergkamp|date=18 sentyabr 2007|accessdate=24 May 2013|newspaper=The Telegraph|last=Smith|first=Alan|location=London}}</ref> 24 noyabrda "[[Tottenhem Hotspur FK|Tottenhem Hotspur]]"a qarşı oynanılan görüşün 90-cı dəqiqəsində Berqkamp qol vuraraq komandasına qələbə qazandırıb.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football-bergkamp-and-adams-break-spirited-spurs-1354105.html|title=Football: Bergkamp and Adams break spirited Spurs|date=25 noyabr 1996|accessdate=10 dekabr 2011|newspaper=The Independent|last=Haylett|first=Trever|location=London}}</ref> Mövsüm ərzində çox forma geyinmək şansı tapmasa da, Berqkamp 12 qol və 13 qol ötürməsi etməklə yadda qalıb. 11 yanvar 1997-ci ildə "[[Sanderlend FK|Sanderlend]]"lə keçirilən oyunun 26-cı dəqiqəsində rəqib komandanın yarımmüdafiəçisi [[Pol Breysuell]] ilə hava mübarizəsi zamanı qayda pozuntusu etdiyinə görə Berqkamp karyerasında ilk dəfə qırmızı vərəqə ilə cəzalandırılıb.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/grim-for-grizzly-adams-1282883.html|title=Grim for grizzly Adams|date=12 yanvar 1997|accessdate=10 dekabr 2011|work=The Independent|last=Turnbull|first=Simon|location=London|archive-date=2015-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20150708093346/http://www.independent.co.uk/sport/grim-for-grizzly-adams-1282883.html|url-status=dead}}</ref> "[[Arsenal FK|Arsenal]]" bu görüşdə 0:1 hesabı ilə məğlub olub. Ancaq klubun mövsümdəki son 16 oyunun səkkizindən qalib ayrılması onlara çempionatı üçüncü yerdə bitirməyə imkan verib. Klub yalnız qol hesabındakı fərqə görə [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqasında]] iştirak etmək hüququndan məhrum olub.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football-three-gunner-salute-for-baseball-ground-1261073.html|title=Football: Three Gunner salute for Baseball Ground|date=12 May 1997|accessdate=10 dekabr 2011|newspaper=The Independent|last=Shaw|first=Phil|location=London}}</ref> [[Fayl:Dennis Bergkamp.jpg|thumb|left|200px|Berqkamp 2001-ci ildə [[Arsenal FK|Arsenal]]ın heyətində çıxış edərkən.]] Baxmayaraq ki, bir çox mütəxəssislər növbəti mövsümdə favorit komanda kimi "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]" klubunu görürdülər,<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/77544.stm|title=Title run-in: United steel or Arsenal grit?|date=30 aprel 1998|accessdate=12 dekabr 2011|work=BBC News|publisher=BBC}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thisislondon.co.uk/sport/article-1013159-wengers-sandcastle-under-siege.do|title=Wenger's sandcastle under siege|date=5 noyabr 2001|accessdate=12 dekabr 2011|work=Evening Standard|last=Stammers|first=Steve|location=London|archive-date=2013-05-05|archive-url=https://archive.is/20130505152122/http://www.thisislondon.co.uk/sport/article-1013159-wengers-sandcastle-under-siege.do|url-status=dead}}</ref> ancaq "[[Arsenal FK|Arsenal]]" həm ölkə çempionluğunu, həm də ölkə kubokunu qazanmağı bacarıb. Komandanın bu uğurlarında Berqkampın böyük rolu olub, beləki o, 22 qol vurmaqla komandasının ən məhsuldar futbolçusu olub. 23 avqust 1997-ci ildə Berqkamp "[[Lester Siti FK|Lester Siti]]" ilə oynanılan görüşdə "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın heyətində ilk het-trikini edib.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football-wright-faces-more-fa-action-1247722.html|title=Football: Wright faces more FA action|date=28 avqust 1997|accessdate=10 dekabr 2011|newspaper=The Independent|last=Shaw|first=Phil|location=London}}</ref> O, bu oyunda vurduğu üçüncü qolunu "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın formasında vurduğu ən gözəl qolu olduğunu bildirib.<ref>{{cite web|url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/ggg4-bergkamp-v-leicester-city-1997|title=GGG4: Bergkamp v Leicester City, 1997|date=2009-07-28|accessdate=2011-12-11|work=Arsenal.com|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GsdfNRGG?url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/ggg4-bergkamp-v-leicester-city-1997|archivedate=2013-05-25|url-status=live}}</ref> Oyundan sonra Lesterin baş məşqçisi [[Martin О’Nil]] bu het-triki onun həyatında gördüyü ən yaxşı het-trik olduğunu söyləyib.<ref>Palmer (2008), p. 73.</ref> 1998-ci il martın 17-də "[[Vesthem Yunayted FK|Vesthem Yunayted]]"ə qarşı oynanılan ölkə kubokunun dörddəbir final mərhələsinin cavab qarşılaşması zamanı Berqkamp rəqib komandanın oyunçusu [[Stiv Lomas]]ı dirsəklə vurduğuna görə meydançadan qovulub, və üç oyunluq cəza alıb.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/66693.stm|title=Arsenal and Sheffield United through on penalties|date=18 mart 1998|accessdate=11 dekabr 2011|work=BBC News|publisher=BBC}}</ref> 29 aprel 1998-ci ildə "[[Derbi Kauntri FK|Derbi Kauntri]]" ilə oynanılan oyun zamanı Berqkamp zədə alıb və mövsümün sonunadək sıradan çıxıb. Zədə səbəbindən o həmçinin ölkə kubokunun final oyununu da buraxmalı olub.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/85823.stm |title=Arsenal near title |date=30 aprel 1998 |accessdate=11 dekabr 2011 |work=BBC News |publisher=BBC }}</ref> İlin yekunlarına görə Berqkamp [[Professional Futbol Assosassiyasına görə ilin oyunçusu|PFA]] və [[Futbol Jurnalistləri Assossasiyasına görə ilin futbolçusu|FJA]]-nın versiyalarına görə çempionatın ən yaxşı futbolçusu seçilib.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/74451.stm |title=Bergkamp honoured by PFA |date=6 aprel 1998 |accessdate=11 dekabr 2011 |work=BBC News |publisher=BBC}}</ref> [[Niderland milli futbol komandası|Niderland millisi]] ilə uğurlu keçən [[1998 FİFA Dünya Kuboku|1998-ci il dünya çempionatından]] sonra Berqkamp "[[Arsenal FK|Arsenal]]" ilə də uğurlu sayıla biləcək mövsüm keçirib. Baxmayaraq ki, klub ölkə çempionluğu titulunu özündə saxlaya bilməyib və sonuncu turda gələcək çempion "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]"ə məğlub olub.<ref name="FACup">{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/football/1999/apr/15/match.sport3?INTCMP=SRCH|title=Schmeichel takes flight as Giggs strips Arsenal bare|date=15 aprel 1999|accessdate=11 dekabr 2011|newspaper=The Guardian|last=Thorpe|first=Martin|location=London}}</ref> Berqkamp çempionat oyunlarında 12 qol vurub və komandasının [[Nikolas Anelka]]dan sonra ikinci ən məhsuldar futbolçusu olub. 14 aprel 1999-cu ildə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" ölkə kubokunun yarımfinal mərhələsində "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]" ilə qarşılaşıb. Bu oyunun 69-cu dəqiqəsində Berqkamp qol vuraraq hesabı bərabərləşdirib. Oyunun əsas vaxtı 1-1 yekunlaşdığından əlavə vaxt təyin olunub. Əlavə vaxt zamanı "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]"in müdafiəçisi [[Fil Nevill]] "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın yarımmüdafiəçisi [[Rey Parlour]]a qarşı cərimə meydançasında kobudluq etdiyinə görə 11 metrlik cərimə zərbəsi təyin olunub. Bu cərimə zərbəsini Berqkamp yerinə yetirib, ancaq onun zərbəsini rəqib qapıçı [[Peter Şmeyhel]] qaytara bilib. İkinci əlavə olunmuş hissədə isə "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]"in yarımmüdafiəçisi [[Rayan Qiqqs]] komandasının qələbə qolunu vurub. Ümumiyyətlə Qiqqsin bu qolunu çoxları kubokun tarixi ərzində vurulmuş ən möhtəşəm qol hesab edirlər.<ref name="FACup" /><ref>{{cite news|url=http://soccernet.espn.go.com/columns/story/_/id/891126/the-fa-cup%27s-greatest-goals?cc=5739|title=The FA Cup's Greatest Goals|date=11 mart 2011|accessdate=11 dekabr 2011|publisher=ESPN Soccernet|last=Carter|first=Jon|archive-date=2011-03-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20110318161502/http://soccernet.espn.go.com/columns/story/_/id/891126/the-fa-cup%27s-greatest-goals?cc=5739|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://menmedia.co.uk/manchestereveningnews/sport/football/manchester_united/s/58/58639_giggs_goal_is_greatest_fa_cup_moment.html|title=Giggs' goal is greatest FA Cup moment|date=15 May 2003|accessdate=11 dekabr 2011|newspaper=Manchester Evening News|archive-date=21 April 2013|archive-url=https://archive.is/20130421010917/http://menmedia.co.uk/manchestereveningnews/sport/football/manchester_united/s/58/58639_giggs_goal_is_greatest_fa_cup_moment.html|url-status=dead}}</ref> Bu qeyri dəqiq zərbədən sonra Berqkamp daha heç bir zaman karyerası ərzində 11 metrlik cərimə zərbəsi yerinə yetirməyib.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/mesut-ozil-could-be-like-dennis-bergkamp-and-never-take-a-penalty-again-says-arsene-wenger-9144082.html|title='Mesut Ozil could be like Dennis Bergkamp and never take a penalty again,' says Arsene Wenger|date=21 fevral 2014|work=The Independent}}</ref> 1999–2000 mövsümü həm "[[Arsenal FK|Arsenal]]", həm də Berqkamp üçün uğurlu olmayıb. Klub çempionatı ikinci yerdə bitirib, və cempion "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]"dən 18 xal geri qalıb. "[[Arsenal FK|Arsenal]]" həmçinin 2000-ci il [[UEFA Kuboku]]nun finalında [[Türkiyə]]nin "[[Qalatasaray PFK|Qalatasaray]]" klubuna oyunsonrası penaltilər seriyasında məğlub olub.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/752751.stm|title=Penalty heartbreak for Arsenal|date=17 May 2000|accessdate=11 dekabr 2011|work=BBC News|publisher=BBC}}</ref> Dövrələr arası fasilə zamanı həmyerlisi [[Mark Overmars]] və [[Fransa|fransız]] [[Emanuel Peti]]nin komandanı tərk etməsi Berqkampıda gələcəyi barəsində düşünməyə vadar edib.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/a/arsenal/936020.stm|title=Bergkamp future still uncertain|date=21 sentyabr 2000|accessdate=11 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Ancaq 2000-ci ilin dekabrında Berqkamp "[[Arsenal FK|Arsenal]]" ilə olan müqaviləsinin müddətini uzadıb.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/a/arsenal/1090298.stm|title=Bergkamp and Parlour agree deals|date=28 dekabr 2000|accessdate=11 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> 2000-01 mövsümdə komandaya yeni səviyyəli oyunçular transfer olunsa da, klub ardıcıl üçüncü dəfə olaraq mövsümü ikinci pillədə başa vurub.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1310320.stm|title=Arsenal outgun Leeds|date=5 May 2001|accessdate=11 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Komandanın baş məşqçisi [[Arsen Venger]]in hücum mövqeyində [[Tyerri Anri]] və [[Silven Viltord]]a üstünlük verməsindən sonra, Berqkamp əsas heyətdəki mövqeyini tədricən itirməyə başlayıb. "[[Arsenal FK|Arsenal]]" 2001-ci il ölkə kubokunun finalında "[[Liverpul FK|Liverpul]]"a 1-2 hesabı ilə məğlub olub. Berqkamp bu oyunun 90-cı dəqiqəsində meydançaya daxil olub.<ref>{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/football/2001/may/13/match.sport?INTCMP=SRCH|title=Owen spikes the Gunners|date=13 May 2001|accessdate=11 dekabr 2011|work=The Guardian|last=Wilson|first=Paul|location=London}}</ref> Komandaya uğur nəhayət 2001-02 mövsümündə gəlib. "[[Arsenal FK|Arsenal]]" çempionatda sonuncudan əvvəlki turda "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]"ə qalib gələrək ölkə çempionu olub. Ölkə kubokunun finalında isə "[[Çelsi FK|Çelsi]]"yə 2-0 hesabı ilə qalib gələrək qızıl dubl etmiş olub.<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/manchester-united/3027377/Simply-champion-Arsenal.html|title=Simply champion, Arsenal|date=8 May 2002|accessdate=12 dekabr 2011|newspaper=The Daily Telegraph|location=London|last=Winter|first=Henry}}</ref> Berqkamp çempionatda 33 oyun keçirib və bu oyunlar ərzində rəqib qapılarına 9 dəfə yol tapa bilib. 27 yanvar 2002-ci ildə "[[Liverpul FK|Liverpul]]"a qarşı oynanılan ölkə kubokunun dördüncü mərhələsi zamanı Berqkamp rəqib komandanın müdafiəçisi [[Ceymi Karrager]]ə qarşı kobud oynadığına görə qırmızı vərəqə ilə cəzalanıb, [[Ceymi Karrager|Karrager]] özüdə bu oyunda qırmızı vərəqə almalı olub, buna səbəb onun topu yan xəttdən oyuna daxil edərkən azarkeşlər tərəfindən ona atılmış kənar əşyanı kobud şəkildə onların üzərinə geri atması olub.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/fa_cup/1780997.stm|title=Sweet revenge for Arsenal|date=27 yanvar 2002|accessdate=11 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Bu kobud oyuna görə Berqkamp üç oyunluq diskvalikasiya alıb (ikisi çempionat biri isə kubok oyunu).<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/2429966/Arsenal-hit-by-Bergkamp-ban.html|title=Arsenal hit by Bergkamp ban|date=4 fevral 2002|accessdate=12 dekabr 2011|work=Daily Telegraph|last=Wallace|first=Sam}}</ref> Berqkampın bu qərarla bağlı apelyasiyaya müraciət etməsi heç bir nəticə verməyib.<ref>{{cite news|title=Bergkamp appeal turned down|url=http://www.the-fa.org/newscontent.asp?artid=2839|work=The Football Association|date=4 fevral 2002|accessdate=17 iyul 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20020222011434/http://www.the-fa.org/newscontent.asp?artid=2839|archivedate=2002-02-22|url-status=dead}}</ref> Berqkamp meydançaya yalnız 2002-ci il martın 3-də "[[Nyukasl Yunayted FK|Nyukasl Yunayted]]"ə qarşı oynanılan görüşdə qayıdıb. Bu görüşün əvvəlində o gözəl qol vurmaqla yadda qalıb. Klubun baş məşqçisi [[Arsen Venger]] bu qolun inanılmaz olduğunu bildirməklə,<ref name="Newcastle">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/2431805/Newcastle-laid-bare-by-Bergkamp.html|title=Newcastle laid bare by Bergkamp|date=3 mart 2002|accessdate=12 dekabr 2011|newspaper=The Daily Telegraph|location=London|last=Wallace|first=Sam}}</ref> əlavə edib ki: "Bu yalnız gözəl yox, eyni zamanda vacib qol idi."<ref name="Newcastle" /> Məşhur [[ingilis]] futbol məşqçisi olan [[Bobbi Robson]] Berqkampın "[[Nyukasl Yunayted FK|Nyukasl]]"ın qapısına vurduğu qol barəsində belə bildirib: "Bu qola görə siz nə müdafiəçiləri, nə də heç kimi günahlandıra bilməzsiniz. Siz sadəcə etiraf etməlisiniz ki, Berqkamp gözəl oynamışdı.<ref>{{cite news |url=http://www.telegraph.co.uk/sport/columnists/alansmith/2321419/The-brilliance-of-Bergkamp.html|title=The brilliance of Bergkamp |date=18 sentyabr 2007 |accessdate=10 dekabr 2011 |work=The Daily Telegraph |last=Smith |first=Alan }}</ref> "Mövsümün son on oyunun doqquzunda Berqkamp hücum xətttində [[isveç]]li [[Fredrik Lyunqberq]] ilə tandem təşkil edib.<ref name="Tele">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/arsenal/3027104/Ljungberg-has-will-to-win.html|title=Ljungberg has will to win|date=3 May 2002|accessdate=12 dekabr 2011|newspaper=The Daily Telegraph|location=London|last=Ley|first=John}}</ref> 2002-03 mövsümü Berqkamp üçün klubdakı göstəricilərini yeniləməyə imkan verib. 2003-cü il yanvarın 4-də "[[Oksford Yunayted FK|Oksford Yunayted]]"ə qarşı oynanılan ölkə kubokunun üçüncü mərhələsi zamanı, Berqkamp "[[Arsenal FK|Arsenal]]" forması ilə 100-cü qolunu vurmuş olub.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/fa_cup/2607165.stm|title=Arsenal end Oxford dream|date=4 yanvar 2003|accessdate=12 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/a/arsenal/2527171.stm|title=Bergkamp reaches milestone|date=4 yanvar 2003|accessdate=12 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Bu mövsümdə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" çempionluq titulunu özündə saxlaya bilməyib, baxmayaraq ki, mart ayında onlar ən yaxın rəqiblərindən 8 xal qabaqda idilər.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/2992107.stm|title=Ten weeks that turned the title|date=4 May 2003|accessdate=12 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Ancaq buna baxmayaraq onlar finalda "[[Sauthempton FK|Sauthempton]]" komandasına qalib gələrək ölkə kubokuna sahib çıxıblar.<ref>{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/football/2003/may/18/match.facup|title=Pires aim is true for muted Gunners|date=18 May 2003|accessdate=12 dekabr 2011|work=The Guardian|last=Wilson|first=Paul|location=London}}</ref> 20 iyul 2003-cü ildə Berqkamp klub ilə olan müqaviləsini bir illik uzadıb.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/a/arsenal/3081441.stm|title=Bergkamp signs new deal|date=20 iyul 2003|accessdate=12 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> [[Fayl:Dennis Bergkamp cropped.JPG|thumb|right|200px|Berqkamp 2003-cü ildə.]] 2003-04 mövsümü Berqkamp üçün uğurlu olub. "[[Arsenal FK|Arsenal]]" çempionluq titulunu özünə qaytarmağı bacarıb, eyni zamanda 100 ildən çox müddətdə mövsümün çempionat oyunlarını məğlubiyyətsiz bitirən ilk komanda kimi tarixə düşüb. 15 may 2004-cü ildə "[[Lester Siti FK|Lester Sitiyə]]"yə qarşı oynanılan mövsümün son oyunu zamanı hesab 1-1 olarkən Berqkamp komandanın [[Kapitan (futbol)|kapitan]]ı [[Patrik Vieyra]]ya qol ötürməsi verib, o isə qapıçını da keçərək komandasına qələbə gətirən qolu vurub,<ref name="Invincibles">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/2378953/Arsenal-join-the-Invincibles.html|title=Arsenal join the Invincibles|date=16 May 2004|accessdate=13 dekabr 2011|newspaper=The Daily Telegraph|location=London|last=Barclay|first=Patrick}}</ref> bu oyun "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın 2-1 hesablı qələbəsi ilə bitib. "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın bu mövsümdəki sərgilədiyi oyununa görə komandaya məğlubedilməzlər ləqəbini veriblər.<ref name="Invincibles" /> Ancaq Avropada komanda uğurlu seriyanı davam etdirə bilməyib. Arsenal [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqasın]]ın dörddəbir final mərhələsi zamanı iki oyunun nəticəsinə görə "[[Çelsi FK|Çelsi]]"yə məğlub olaraq turniri tərk edib,<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/champions_league/3593083.stm|title=Arsenal 1–2 Chelsea|date=6 aprel 2004|accessdate=13 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> baxmayaraq ki, buna qədər komandalar ölkədaxili oyunlar zamanı üç dəfə qarşılaşmış və hər üç görüşdən qalib tərəf kimi "[[Arsenal FK|Arsenal]]" ayrılmışdı. Mövsümün sonunda Berqkamp komanda ilə olan müqaviləsinin müddətini uzadıb.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/a/arsenal/3708777.stm|title=Bergkamp agrees new deal|date=12 May 2004|accessdate=13 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Berqkamp 2004-05 mövsümündə 29 çempionat oyununda meydançaya çıxıb. Komanda bu mövsümdə çempionluq titulunu özündə saxlaya bilməyib. "[[Arsenal FK|Arsenal]]" çempion "[[Çelsi FK|Çelsi]]"dən 12 xal geri qalaraq mövsümü ikinci pillədə başa vurub. 22 avqust 2004-cü ildə evdə "[[Midlsbro FK|Midlsbro]]"ya qarşı oynanılan çempionat oyunu zamanı Berqkamp zədəli [[Patrik Vieyra]]nın yoxluğunda meydançaya [[Kapitan (futbol)|kapitan]] sarğısı ilə çıxıb. Bu oyun zamanı "[[Arsenal FK|Arsenal]]" 1-3 hesabı ilə geridə olsa da, sonda oyundan 5-3 hesablı qələbə ilə ayrılıb. Bu nəticədən sonra "[[Arsenal FK|Arsenal]]" "[[Nottingem Forest FK|Nottingem Forest]]" komandasına məxsus 42 çempionat oyununda məğlubiyyətsizlik [[rekord]]una şərik çıxıb.<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/football/2004/aug/23/match.arsenal|title=Gunners have all the answers to biggest test |date=23 avqust 2004 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=The Guardian |last=McCarra |first=Kevin| location=London}}</ref> 19 fevral 2005-ci ildə "[[Şeffild Yunayted FK|Şeffild Yunayted]]"ə qarşı oynanılan ölkə kubokunun oyunu zamanı baş hakim Nil Barri "Şeffild Yunayted" komandasının futbolçusu [[Denni Kallip]]i itələdiyinə görə Berqkmapa birbaşa qırmızı vərəqə göstərib.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/fa_cup/4259689.stm |title=Arsenal 1–1 Sheff Utd|date=19 fevral 2005 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=BBC Sport |publisher=BBC }}</ref> Bu vərəqəyə görə Berqkamp növbəti üç oyunu buraxmalı olub, bütün şikayətlərə baxmayaraq qərar qüvvədə qalıb.<ref>{{cite news |url=http://www.thisislondon.co.uk/sport/article-16813823-bergkamp-loses-red-card-appeal.do |title=Bergkamp loses red card appeal |date=23 fevral 2005 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=Evening Standard |location=London |archive-date=2015-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150712163037/http://www.standard.co.uk/sport/bergkamp-loses-red-card-appeal-7218668.html |url-status=dead }}</ref> "[[Arsenal FK|Arsenal]]" mövsümün son ev oyununda "[[Everton FK|Everton]]"a 7-0 hesabı ilə qalib gəlib, bu oyunda Berqkamp bir qol və üç qol ötürməsi etməklə oyunun ən yaxşısı tituluna sahib çıxıb.<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/football/2005/may/12/match.sport|title=Rampant Gunners in seventh heaven |date=12 May 2005 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=The Guardian |last=Brodkin |first=Jon |location=London }}</ref> Komandanın azarkeşləri Berqkampın komandada qalmasını istəyirdilər. Azarkeşlər oyun zamanı Berqkampın ünvanına "daha bir il" şüarı səsləndirərək onun komandada qalmasına nail olmaq istəyirdilər.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/a/arsenal/4533683.stm |title=Bergkamp made to wait on new deal |date=12 May 2005 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=BBC Sport |publisher=BBC }}</ref> 2005-ci il ölkə kubokunun finalında "[[Arsenal FK|Arsenal]]" "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]" klubu ilə qarşılaşıb. Bu oyunun əsas və əlavə olunmuş hissələri ərzində komandalardan heç biri rəqib qapısına yol tapa bilməyib. Oyunsonrası 11 metrlik cərimə zərbələri zamanı isə "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın futbolçuları daha dəqiq oynayaraq kuboka sahib olublar. Bu oyundan sonra Berqkamp komandası ilə olan müqaviləsinin müddətini daha bir il müddətinə uzadıb.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/a/arsenal/4569757.stm |title=Bergkamp set to stay at Arsenal |date=21 May 2005 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=BBC Sport |publisher=BBC }}</ref> [[Fayl:Emirates Stadium Arsenal.jpg|thumb|left|200px|[[Emirates (stadion)|Emirates stadionu]] 22 iyul 2006-cı ildə [[Arsenal FK|Arsenal]] və [[Ayaks AFK|Ayaks]] komandaları arasında oynanılan Berqkampın vida oyunu zamanı.]] Berqkampın karyerasındakı sonuncu mövsümdə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" çempionatı 4-cü yerdə bitirib.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/4957444.stm |title=Arsenal 4–2 Wigan|date=7 May 2006 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=BBC Sport |publisher=BBC }}</ref> Berqkamp [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqasın]]ın birinci turu zamanı [[İsveçrə]]nin "[[Tun FK|Tun]]" komandasına qarşı oynanılan görüşün gedişi zamanı zədə almasına baxmayaraq, qol da vurmağı bacarıb, Berqkamp bu görüşün 72-ci dəqiqəsində meydançaya daxil olmuşdu.<ref>{{cite news |url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/2365306/Bergkamp-just-beats-clock.html|title=Bergkamp just beats clock |date=15 sentyabr 2005 |accessdate=13 dekabr 2011 |newspaper=The Daily Telegraph |location=London |last=Winter |first=Henry}}</ref> 15 aprel 2006-cı ildə [[Hayberi]]də "[[Vest Bromviç FK|Vest Bromviç]]"ə qarşı oynanılan görüş Berqkampa həsr olunub.<ref name="DB">{{cite web |url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/turn-highbury-orange-for-dennis-bergkand-day- |title=Turn Highbury orange for Dennis Bergkamp Day! |date=3 aprel 2006 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=Arsenal.com |archive-date=2013-06-08 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HDwKjwGz?url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/turn-highbury-orange-for-dennis-bergkand-day- |url-status=dead }}</ref> Həmin gün Hayberiyə gəlmiş azarkeşlərə xatirə olaraq üzərində Berqkampın milli komandasının rənglərində ''"DB10"'' yazılmış [[narıncı]] formalar hədiyyə olunub.<ref name="DB" /> Berqkamp bu oyunun ikinci hissəsində hesab 1-1 olarkən meydançaya daxil olub və 89-cu dəqiqədə qol vurmağı bacarıb. "[[Arsenal FK|Arsenal]]" bu görüşdən 3-1 hesablı qələbə ilə ayrılıb. Berqkampın bu oyunda vurduğu qol onun karyerası ərzində vurduğu sonuncu qol kimi tarixə düşüb.<ref name="Indy" /><ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/4890626.stm |title=Arsenal 3–1 West Brom |date=15 aprel 2006 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=BBC Sport |publisher=BBC }}</ref> "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın bu mövsümdə avrokuboklarda işləri yaxşı gedib, komanda [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqasın]]ın finalına vəsiqə qazanmağı bacarıb. 2006-cı il [[17 may|mayın 17]]-də [[Paris]]də [[Stad de Frans]] stadionunda oynanılan final görüşündə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" [[İspaniya]]nın "[[Barselona FK|Barselona]]" klubuna son 14 dəqiqədə buraxdığı iki qolla məğlub olub. Berqkamp bu oyunda ehtiyatda qalıb.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/4773353.stm |title=Barcelona 2–1 Arsenal|date=17 May 2006 |accessdate=13 dekabr 2011 |work=BBC Sport |publisher=BBC }}</ref> Bu oyun Berqkampın karyerasında sonuncu rəsmi oyun olub. 22 iyul 2006-cı ildə [[Emirates (stadion)|Emirates stadionunda]] Berqkampın vida görüşü keçirilib. Bu görüşdə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" Berqkampın sabiq komandası "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"la qarşılaşıb. Matçın start fitindən sonra mərkəz xəttindən topa ilk zərbəni Berqkamp, atası və oğlu endiriblər. Görüşün birinci hissəsində klubların heyətində həmin vaxt çıxış edən futbolçular ("[[Ayaks AFK|Ayaks]]"ın heyətində gələcəkdə "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın kapitanı olacaq [[Tomas Vermaelen]] iştirak edib), ikinci hissəsində isə komandaların əfsanəvi oyunçuları çıxış ediblər. "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın heyətində iştirak edən əfsanəvi futbolçulara misal olaraq: [[Yan Rayt]], [[Patrik Vieyra]], [[Mark Overmars]], [[Emanuel Peti]] və [[Devid Simen]]i göstərmək olar, "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"ın heyətində isə: [[Marko van Basten]], [[Danni Blind]], [[Yohan Kroyff]], [[Roanld de Bur|Ronald]] və [[Frank de Bur]] qardaşlarını misal göstərmək olar. Bu görüşdə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" rəqibinə [[Tyerri Anri]] və [[Nvanku Kanu]]nun vurduğu qollar sayəsində 2:1 hesabı ilə qalib gəlib. Görüşdə hesabı açan [[Klaas-Yan Huntelaar]] isə "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın yeni stadionu "[[Emirates (stadion)|Emiratesd]]ə" vurulmuş ilk qolun müəllifi olub.<ref>{{cite web|url=http://www.arsenal.com/matchreport.asp?thisNav=fixtures&fxid=295613|title=Match Report: Bergkamp Testimonial|work=Arsenal.com|accessdate=27 iyul 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060822024220/http://www.arsenal.com/matchreport.asp?thisNav=fixtures&fxid=295613|archivedate=2006-08-22|url-status=live}}</ref> === Klub statistikası === Mənbə:<ref name="Player Profile, Dennis Bergkamp">{{cite web|url=http://www.premierleague.com/en-gb/players/profile.career-history.html/dennis-bergkamp|title=Player Profile, Dennis Bergkamp|publisher=Premier League|accessdate=15 dekabr 2011|archive-date=2016-04-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20160428112052/http://www.premierleague.com/en-gb/players/profile.career-history.html/dennis-bergkamp|url-status=dead}}</ref><ref name="Football: Dennis Bergkamp">{{cite web |url=http://www.footballdatabase.eu/football.joueurs.dennis.bergkamp.2155.en.html|title=Football: Dennis Bergkamp|publisher=Footballdatabase.eu|accessdate=15 dekabr 2011}}</ref> <center> {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !rowspan="2"|Klub !rowspan="2"|Çempionat !rowspan="2"|Mövsüm !colspan="2"|Liqa !colspan="2"|Kubok !colspan="2"|[[UEFA|Avropa]] !colspan="2"|Cəmi |- !Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol |- |rowspan="8" valign="center"|[[Ayaks AFK|Ayaks]] |rowspan="8" |[[Erediviziya]] |1986–87 |14||2||5||0||4||0||23||2 |- |1987–88 |25||5||1||0||6||1||32||6 |- |1988–89 |30||13||3||3||1||0||34||16 |- |1989–90 |25||8||2||1||1||0||28||9 |- |1990–91 |33||25||3||1||colspan="2"|–||36||26 |- |1991–92 |30||24||3||0||11||6||44||30 |- |1992–93 |28||26||4||4||8||3||40||33 |- !Cəmi !185!!103!!21!!9!!31!!10!!237!!122 |- |rowspan="3" valign="center"|[[İnter Milan FK|İnter Milan]] |rowspan="3" |[[İtaliya A Seriyası|Seriya A]] |1993–94 |31||8||13||9||11||8||55||25 |- |1994–95 |21||3||3||1||2||1||26||5 |- !Cəmi !52!!11!!16!!10!!13!!9!!81!!30 |- |rowspan="12" valign="center"|[[Arsenal FK|Arsenal]] |rowspan="12" |[[İngiltərə Premyer Liqası|Premyer Liqa]] |1995–96 |33||11||8||5||–||–||41||16 |- |1996–97 |29||12||4||2||1||0||34||14 |- |1997–98 |28||16||11||5||1||1||40||22 |- |1998–99 |29||12||8||3||3||1||40||16 |- |1999–2000 |28||6||0||0||11||4||39||10 |- |2000–01 |25||3||5||1|||5||1||35||5 |- |2001–02 |33||9||6||2||7||3||46||14 |- |2002–03 |29||4||7||1||5||2||41||7 |- |2003–04 |28||4||4||1||6||0||38||5 |- |2004–05 |29||8||5||0||4||0||38||8 |- |2005–06 |24||2||3||0||4||1||31||3 |- !Cəmi !315!!87!!61!!20!!47!!13!!423!!120 |- |- ! colspan=3 | Karyera cəmi !552!!201!!98!!39!!91!!32!!741!!272 |} </center> == Milli komanda karyerası == === 21 yaşlılar === Berqkamp 21 yaşlılardan ibarət [[Niderland]] millisinin heyətində cəmi 1 il çıxış edib. Onun debüt oyunu 21 mart 1989-cu ildə 21 yaşlılardan ibarət [[SSRİ]] milli komandasına qarşı oyuna təsadüf edib. Bu oyun 1:0 hesabı ilə [[SSRİ]] millisin xeyrinə başa çatıb.<ref>{{cite web|url=http://russia-matches.ucoz.ru/publ/molodjozhnaja_sbornaja/1989_molodjozhnaja/gollandija_molodjozhnaja_sssr_molodjozhnaja_0_1/455-1-0-1997|title=СССР - Голандия|author=Хромцев Алексей|publisher=russia-matches.ucoz.ru|lang=русский|accessdate=2013-06-25|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HkRTEFcE?url=http://russia-matches.ucoz.ru/publ/molodjozhnaja_sbornaja/1989_molodjozhnaja/gollandija_molodjozhnaja_sssr_molodjozhnaja_0_1/455-1-0-1997|archivedate=2013-06-29|url-status=live}}</ref> Berqkamp 21 yaşlılardan ibarət [[Niderland]] millisinin heyətində sonuncu oyununa Avro-1990-nın seçmə mərhələsi çərçivəsində [[İslandiya]]lı həmyaşıdlarına qarşı keçirib. Bu oyunda [[Niderland]] rəqibinə 2:3 hesabı ilə məğlub olub. [[Niderland]] millisi bu seçmə mərhələ zamanı qrupda [[Finlandiya]] millisini bir xal qabaqlararaq üçüncü yeri tutub, qrupun qalibi isə [[Almaniya]] federativ respublikası komandası olub. Ümumilikdə Berqkamp 21 yaşlılardan ibarət milli komandada 2 oyun keçirib və bu oyunlar ərzində rəqib qapılarından top keçirə bilməyib. === Əsas milli komanda === [[Fayl:Dennis Bergkamp Euro '96.jpg|thumb|left|350px|Berqkamp [[UEFA Avropa Kuboku 1996|Avro-1996]]-da millinin heyətində olarkən.]] Berqkampın əsas milli komandada debütü 26 sentyabr 1990-cı ildə [[İtaliya milli futbol komandası|İtaliya millisin]]ə qarşı oyunda olub. O, oyuna 21-ci dəqiqədə [[Frank de Bur]]un əvəzinə daxil olub.<ref>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.it/it/italien_niederlande/index/spielbericht_1143927.html|title=Cronaca della partita – Italia – Olanda, 26.09.1990|work=Transfermarket.it|date=|accessdate=2012-03-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HF3Lfd9W?url=http://www.transfermarkt.it/it/italien_niederlande/index/spielbericht_1143927.html|archivedate=2013-06-09|url-status=live}}</ref> Bu oyunda Niderland İtaliya millisinə 0:1 hesabı ilə məğlub olub. Berqkamp milli komandada ilk qolunu 21 noyabr 1990-cı ildə Avropa çempionatının seçmə mərhələsi çərçivəsində [[Yunanıstan milli futbol komandası|Yunanistan millisin]] qapısına vurub.<ref>{{cite news|title=Uefa Euro 1992 – History – Netherlands–Greece|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1992/matches/round=218/match=3005/index.html|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|accessdate=2 May 2012}}</ref> Berqkamp millinin heyətində [[UEFA Avropa Kuboku 1992|Avro-1992]]-nin oyunlarında iştirak edib. Qrup mərhələsinin ilk oyununda Niderland millisi Berqkampın 77-ci dəqiqədə vurduğu qol sayəsində [[Şotlandiya milli futbol komandası|Şotlandiya millisin]]ə 1:0 hesabı ilə qalib gəlib. Berqkamp qrup mərhələsinin son oyununda [[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya millisi]] ilə oyunda 72-ci dəqiqədə komandasının üçüncü qolunu vuraraq komandasına 3:1 hesablı qələbə gətirib. Niderland millisi qrupunda beş xal toplayaraq növbəti mərhələyə qrup lideri kimi adlayıb. Berqkamp yarımfinal mərhələsində [[Danimarka milli futbol komandası|Danimarka millisi]] ilə oyun zamanı görüşün 23-cü dəqiqəsində qol vursa da, oyunsonrası 11 metrlik cərimə zərbələri zamanı Niderland gələcək çempiona məğlub olaraq mübarizəni dayandırıb.<ref>{{cite news|title=Schmeichel helps Denmark down Netherlands|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1992/matches/round=216/match=6097/postmatch/report/index.html|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|date=5 oktyabr 2003|accessdate=30 aprel 2012}}</ref> Berqkamp 3 qolla turnirin ən məhsuldar futbolçusu olub və eyni zamanda turnirin rəmzi komandasının heyətində yer alıb.<ref>{{cite news |title=1992 team of the tournament |url=http://www.uefa.com/uefaeuro/news/newsid=1625178.html#1992+team+tournament |work=Union of European Football Associations |date=17 oktyabr 2011 |accessdate=17 iyun 2012 }}</ref> [[1994 FİFA Dünya Kuboku|1994-cü il Dünya Kubokunun]] seçmə mərhələsinin oyunları çərçivəsində Berqkamp beş qol vurub, və milli komanda ilə birlikdə [[ABŞ]]-da keçirilən dünya çempionatının final mərhələsinə yollanıb. O, dünya çempionatının qrup mərhələsinin son oyununda [[Mərakeş]] millisi iə görüşdə 43-cü dəqiqədə hesabı açıb, oyun 2:1 hesabı ilə Niderland millisin xeyrinə başa çatıb.<ref name="DBH">{{cite web | url =http://www.rsssf.com/tables/94full.html | title = World Cup 1994 | accessdate = 5 iyun 2012 | publisher = The Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation}}</ref> Berqkamp 1/8 final mərhələsi zamanı [[İrlandiya milli futbol komandası|İrlandiya millisi]] ilə oyunda da komandasının ilk qolunu vuraraq görüşdə hesabı açıb, bu görüşdə Niderland rəqibinə 2:0 hesabı ilə qalib gəlib.<ref name="DBH" /> [[Braziliya milli futbol komandası|Braziliya millisinə]] qarşı oynanılan 1/4 final mərhələsi zamanı Berqkamp özünün turnirdəki üçüncü qolunu vursa da, bu görüşdə Niderland 2:3 hesabı ilə məğlub olaraq yarımfinal mərhələsinə vəsiqə qazana bilməyib.<ref name="DBH" /><ref>{{cite news|title=Brazil end Oranje's American dream|url=http://www.fifa.com/classicfootball/matches/match=3098/index.html|work=FIFA.com|publisher=Fédération Internationale de Football Association|accessdate=30 aprel 2012|archive-date=2012-11-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20121103214642/http://www.fifa.com/classicfootball/matches/match%3D3098/index.html|url-status=dead}}</ref> [[UEFA Avropa Kuboku 1996|1996-cı il Avropa çempionatın]]ın seçmə mərhələsi çərçivəsində Berqkamp cəmi bir dəfə qol vurmağı bacarıb. Bu qol, 29 mart 1995-ci ildə [[Malta milli futbol komandası|Malta millisi]] ilə keçirilən və Niderlandın 4-0 hesablı qələbəsi ilə başa çatan oyunda olub. Berqkamp oyunun 77-ci dəqiqəsində 11 metrlik cərimə zərbəsini dəqiq yerinə yetirərək komadasının görüşdəki ikinci qolunu vurub. Niderland millisi bu seçmə mərhələ zamanı qrupda ikinci yeri tutub, və yalnız pley-off oyununda [[İrlandiya milli futbol komandası|İrlandiya millisinə]] qalib gələrək final mərhələsinə vəsiqə qazanıb.<ref>{{cite news|title=Republic of Ireland vs Netherlands|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1996/matches/round=1917/match=52312/index.html|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|accessdate=30 aprel 2012}}</ref> Berqkamp [[UEFA Avropa Kuboku 1996|Avro 1996]]-nın final mərhələsi zamanı da cəmi bir qol vurub. Bu qol qrup mərhələsi çərçivəsində [[İsveçrə]] millisinə qarşı oynanılan görüşdə baş verib, bundan əlavə Berqkamp [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə millisi]] ilə oynanılan görüşdə [[Patrik Klüvert]]ə qol ötürməsi verib.<ref>{{cite news|title=Second-half surge sends Netherlands top|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1996/matches/round=227/match=52484/postmatch/report/index.html|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|date=6 oktyabr 2003|accessdate=1 May 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/englands-night-of-rapture-1337711.html|title=England's night of rapture|date=19 iyun 1996|accessdate=30 aprel 2012|newspaper=The Independent|first=Glenn|last=Moore|location=London|archive-date=2015-07-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722163205/http://www.independent.co.uk/sport/englands-night-of-rapture-1337711.html|url-status=dead}}</ref> Niderland qrup mərhələsini ikinci yerdə bitirib və növbəti mərhələyə adlayıb. Ancaq 1/4 final mərhələsində [[Fransa milli futbol komandası|Fransa millisin]]ə oyunsonrası 11 metrlik cərimə zərbələrində məğlub olaraq mübarizəni dayandırıb.<ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/tables/96e.html#fin|title=European Championship 1996|accessdate=2012-04-30|pblisher=rsssf.com|first=Stokkermans|last=Karel|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HFcDbXqn?url=http://www.rsssf.com/tables/96e.html#fin|archivedate=2013-06-09|url-status=live}}</ref> [[1998 FİFA Dünya Kuboku]]-in seçmə mərhələsi çərçivəsində [[Uels milli futbol komandası|Uels yığması]] ilə 9 noyabr 1996-cı ildə keçirilən və Niderlandın 7-1 hesablı qələbəsi ilə başa çatan oyunda Berqkamp üç dəfə fərqlənib.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/seven-and-hell-for-the-welsh-1351702.html|title=Bergkamp admits to flying phobia|date=10 noyabr 1996|accessdate=30 aprel 2012|newspaper=The Independent|first=Trever|last=Haylett}}</ref> Niderland öz qrupunda birinci yeri tutub və [[Fransa]]da keçiləcək final mərhələsinə birbaşa vəsiqə qazanıb. Berqkamp [[FİFA Dünya Kuboku 1998|1998-ci il Dünya Kubokunun]] final mərhələsində üç qol vurub.<ref name="DBG">{{cite web | url =http://www.rsssf.com/tables/98full.html | title = World Cup 1998 | accessdate = 5 iyun 2012 | publisher = The Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation}}</ref> O, turnirdəki ilk qolunu qrup mərhələsinin ikinci turunda [[Cənubi Koreya milli futbol komandası|Cənubi Koreya millisinin]] qapısına vurub. Bu oyunda Niderland millisi rəqibinə 5-0 hesabı ilə qalib gəlib.<ref name="DBG" /> Turnirdəki ikinci qolunu 1/8 final mərhələsində [[Yuqoslaviya milli futbol komandası|Yuqoslaviya millisi]] ilə oyunda vurub.<ref name="DBG" /> Onun 1/4 final mərhələsi zamanı [[Argentina milli futbol komandası|Argentina millisi]] ilə oyunda vurduğu qolunu isə [[FİFA Dünya Kuboku|dünya çempionatları]] tarixində vurulmuş ən gözəl qollardan biri hesab edirlər;<ref name="DBG" /> Oyunun 90-cı dəqiqəsində [[Frank de Bur]] meydançanın özlərinə aid hissəsindən ona uzun ötürmə edib, o isə iki hərəkətlə rəqib müdafiəçi [[Roberto Ayala]]nı keçərək uzaq küncə dəqiq zərbə endirib.<ref>{{cite web|title=Netherlands – Argentina: Bergkamp Goal 1998|url=https://www.youtube.com/watch?v=XsZkCFoqSBs|publisher=YouTube.com|date=2 May 2015}}</ref> Bu qol sayəsində Niderland millisi yarımfinal mərhələsinə vəsiqə qazanıb.<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=1013/results/matches/match=8784/report.html|title=Netherlands – Argentina|publisher=FIFA.com|date=|accessd ate=2010-04-27|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HGmtE2D4?url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=1013/results/matches/match=8784/report.html|archivedate=2013-06-10|access-date=2015-05-20|url-status=live}}</ref> Berqkamp vurduğu bu qolunu "karyerasında vurduğu ən yaxşı qol" kimi qiymətləndirib.<ref>{{YouTube|id=xtXo-8tThAg|title=Dennis Bergkamp vs Argentina 1998 – The goal that shook the world}}</ref> Eyni zamanda bu qol ona millidə vurulmuş qol sayına görə [[Fas Vilkes]]i keçməyə, və Niderland milli komandası tarixində ən çox qol vurmuş futbolçu titululuna sahib çıxmağa imkan verib.<ref>{{cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-4928778.html|title=Dutch inspired by Bergkamp's improvisation|date=6 iyul 1998|accessdate=30 aprel 2012|newspaper=The Independent|first=George|last=Vecsey|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130602222509/http://www.highbeam.com/doc/1P2-4928778.html|archivedate=2013-06-02|deadlink=404|url-status=dead}}</ref> 7 iyul 1998-ci ildə Niderland millisi yarımfinal mərhələsində oyunsonrası penaltilər seriyasında [[Braziliya milli futbol komandası|Braziliya millisin]]ə məğlub olaraq final oyununa vəsiqə qazana bilməyib.<ref name="FourFourTwo" /><ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/1998/07/08/sports/world-cup-98-doing-a-little-dance-taffarel-guides-brazil-into-final.html|title=WORLD CUP '98; Doing a Little Dance, Taffarel Guides Brazil Into Final|date=8 iyul 1998|accessdate=30 aprel 2012|newspaper=[[The New York Times]]|first=George|last=Vecsey}}</ref> 11 iyul 1998-ci ildə üçüncülük uğrunda oynanılan görüşdə isə [[Xorvatiya milli futbol komandası|Xorvatiya yığmasına]] 1-2 hesabı ilə məğlub olaraq turniri dördüncü yerdə bitirib.<ref>{{cite news |url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/world/events/1998/worldcup/news/1998/07/11/croatia_optional/ |publisher=CNNSI |agency=Associated Press |date=11 iyul 1998 |accessdate=28 yanvar 2012 |title=Debutant takes third place with win over the Netherlands }}</ref> Berqkamp komanda yoldaşları [[Frank de Bur]] və [[Edqar Davids]] ilə birlikdə turnirin rəmzi komandasında yer alıb.<ref>{{cite web|url=http://www.kanonir.com/wc/world_cups/pages/best_players/best_players16.html|title=Символическая сборная чемпионата мира 1998 года в Франция|publisher=kanonir.com|accessdate=2013-07-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/6I8xc5CKA?url=http://www.kanonir.com/wc/world_cups/pages/best_players/best_players16.html|archivedate=2013-07-16|url-status=dead}}</ref> 9 oktyabr 1999-cu ildə [[Braziliya milli futbol komandası|Braziliya millisi]] ilə yoldaşlıq oyunu zamanı Berqkamp milli komandanın heyətində sonuncu qolunu vurub.<ref>{{cite news|url=http://krant.telegraaf.nl/krant/archief/19991011/teksten/spo.voetbal.nl-bra.html|title=Bogarde uitblinker tegen Brazilië|date=11 oktyabr 1999|accessdate=1 May 2012|newspaper=De Telegraaf|first=Valentijn|last=Driessen|lang=nl}}</ref> [[UEFA Avropa Kuboku 2000|2000-ci il Avropa çempionatı]] [[Niderland]] və [[Belçika]]da keçirildiyindən Niderland millisi turnirin final mərhələsinə seçmə mərhələdə iştirak etmədən ev sahibi kimi birbaşa vəziqə qazanıb. Niderland millisi ev sahibi olduqları turnirin əsas favoriti hesab olunurdular.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/euro2000/sportstalk/778764.stm|title=Can Holland improve and win Euro 2000?|date=11 iyun 2000|accessdate=1 May 2012|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Lakin Niderland millisi turnirin yarımfinal mərhələsində [[İtaliya milli futbol komandası|İtaliya millisin]]ə oyunsonrası 11 metrlik cərimə zərbələri zamanı 1-3 hesabı ilə məğlub olaraq turniri tərk edib.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/euro2000/812047.stm|title=Italy through on penalties|date=29 iyun 2000|accessdate=1 May 2012|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Məğlubiyyətdən sonra Berqkamp milli komandadakı karyerasına son verdiyini və klub karyerasına köklənmək istədiyini elan edib.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football/international/blow-for-dutch-as-bergkamp-decides-on-retirement-696405.html|title=Blow for Dutch as Bergkamp decides on retirement|date=11 avqust 2000|accessdate=30 aprel 2012|newspaper=The Independent|first=Tommy|last=Staniforth|archive-date=2015-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925212520/http://www.independent.co.uk/sport/football/international/blow-for-dutch-as-bergkamp-decides-on-retirement-696405.html|url-status=dead}}</ref> 2003-cü ilin iyununda [[Patrik Klüvert]] milli komanda tarixində ən çox qol vurmuş futbolçuların siyahısında Berqkampı qabaqlayaraq birinciliyi ələ alıb.<ref>{{cite news|title=Kluivert milestone|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-102887919.html|newspaper=Sunday Mirror|location=London|date=8 iyun 2003|accessdate=1 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130602223143/http://www.highbeam.com/doc/1G1-102887919.html|archivedate=2 June 2013|deadlink=404|url-status=dead}}</ref> === Əsas milli komandada oyunlar === Mənbə:<ref name="Player Profile, Dennis Bergkamp" /><ref name="Football: Dennis Bergkamp" /> <center> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan=15 | {{bayraq|Niderland}} [[Niderland milli futbol komandası]] |- !rowspan="2"|İl !colspan="2"|{{Comment|Yoldaşlıq|Yoldaşlıq görüşü}} !colspan="2"|{{Comment|Dünya K.|FİFA Dünya Kuboku}} !colspan="2"|{{Comment|Dünya K. s/m|FİFA Dünya Kuboku seçmə mərhələ}} !colspan="2"|{{Comment|Avropa K.|UEFA Avropa Kuboku}} !colspan="2"|{{Comment|Avropa K. s/m|UEFA Avropa Kuboku seçmə mərhələ}} !colspan="2"|Cəmi |- !Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol |- |1990 ||1||0||0||0||0||0||0||0||3||3||4||3 |- |1991 || 1 || 1 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 4 || 1 || 5 || 2 |- |1992 || 5 || 3 || 0 || 0 || 2 || 1 || 4 || 3 || 0 || 0 || 11 || 7 |- |1993 || 0 || 0 || 0 || 0 || 6 || 4 || 0 || 0 || 0 || 0 || 6 || 4 |- |1994 || 5 || 3 || 5 || 3 || 0 || 0 || 0 || 0 || 1 || 0 || 11 || 6 |- |1995 || 1 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 4 || 1 || 5 || 1 |- |1996 || 4 || 1 || 0 || 0 || 2 || 4 || 4 || 1 || 0 || 0 || 10 || 6 |- |1997 || 1 || 1 || 0 || 0 || 4 || 3 || 0 || 0 || 0 || 0 || 5 || 4 |- |1998 || 2 || 0 || 7 || 3 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 9 || 3 |- |1999 || 5 || 1 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 5 || 1 |- |2000 || 3 || 0 || 0 || 0 || 0 || 0 || 5 || 0 || 0 || 0 || 8 || 0 |- ! colspan=1 | Cəmi !28 ||'''10'''||'''12'''||'''6'''||'''14'''||'''12'''||'''13'''||'''4'''||'''12'''||'''5'''||'''79'''||'''37''' |} </center> === Əsas milli komandada vurduğu qollar === Mənbə:<ref>{{cite web |url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/bergkamp-intlg.html |title=Dennis Bergkamp – Goals in International Matches |publisher=RSSSF |accessdate=13 dekabr 2011 }}</ref> {| class="wikitable" ! # !! Tarix !! Yer !! Rəqib !! Hesab !! Nəticə !! Yarış |- | 1. || 21 Noyabr 1990 || [[Feyenoord stadionu]], [[Rotterdam]], [[Niderland]] || {{bayraq|Yunanıstan}} [[Yunanıstan milli futbol komandası|Yunanıstan]] || '''1'''–0 || 2–0 || [[UEFA Avropa Kuboku 1992]] seçmə mərhələ |- | 2. || 19 Dekabr 1990 || [[Ta' Qali Milli Stadionu]], [[Ta' Qali]], [[Malta]] || {{bayraq|Malta}} [[Malta milli futbol komandası|Malta]] || '''5'''–0 || 8–0 || [[UEFA Avropa Kuboku 1992]] seçmə mərhələ |- | 3. || 19 Dekabr 1990 || [[Ta' Qali Milli Stadionu]], [[Ta' Qali]], [[Malta]] || align=left| {{bayraq|Malta}} [[Malta milli futbol komandası|Malta]] || '''7'''–0 || 8–0 || [[UEFA Avropa Kuboku 1992]] seçmə mərhələ |- | 4. || 11 Sentyabr 1991 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|Polşa}} [[Polşa milli futbol komandası|Polşa]] || '''1'''–1 || 1–1 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 5. || 4 Dekabr 1991 || [[Kaftanzoqlio stadionu]], [[Saloniki]], [[Yunanıstan]] || {{bayraq|Yunanıstan}} [[Yunanıstan milli futbol komandası|Yunanıstan]] || '''1'''–0 || 2–0 || [[UEFA Avropa Kuboku 1992]] seçmə mərhələ |- | 6. || 27 May 1992 || [[Fortuna Sittard stadionu]], [[Sittard]], [[Niderland]] || {{bayraq|Avstriya}} [[Avstriya milli futbol komandası|Avstriya]] || '''2'''–0 || 3–2 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 7. || 12 İyun 1992 || [[Ullevi]], [[Göteborq]], [[İsveç]] || {{bayraq|Şotlandiya}} [[Şotlandiya milli futbol komandası|Şotlandiya]] || '''1'''–0 || 1–0 || [[UEFA Avropa Kuboku 1992]] |- | 8. || 18 İyun 1992 || [[Ullevi]], [[Göteborq]], [[İsveç]] || {{bayraq|Almaniya}} [[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya]] || '''3'''–1 || 3–1 || [[UEFA Avropa Kuboku 1992]] |- | 9. || 22 İyun 1992 || [[Ullevi]], [[Göteborq]], [[İsveç]] || {{bayraq|Danimarka}} [[Danimarka milli futbol komandası|Danimarka]] || '''1'''–1 || 2–2 || [[UEFA Avropa Kuboku 1992]] |- | 10. || 9 Sentyabr 1992 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya milli futbol komandası|İtaliya]] || '''1'''–0 || 3–2 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 11. || 9 Sentyabr 1992 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya milli futbol komandası|İtaliya]] || '''2'''–0 || 3–2 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 12. || 23 Sentyabr 1992 || [[Ullevol]], [[Oslo]], [[Norveç]] || {{bayraq|Norveç}} [[Norveç milli futbol komandası|Norveç]] || '''1'''–1 || 1–2 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] seçmə mərhələ |- | 13. || 28 Aprel 1993 || [[Uembli stadionu]], [[London]], [[İngiltərə]] || {{bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə]] || '''1'''–2 || 2–2 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] seçmə mərhələ |- | 14. || 13 Oktyabr 1993 || [[Feyenoord stadionu]], [[Rotterdam]], [[Niderland]] || {{bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə]] || '''2'''–0 || 2–0 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] seçmə mərhələ |- | 15. || 17 Noyabr 1993 || [[Şəhər stadionu]], [[Poznan]], [[Polşa]] || {{bayraq|Polşa}} [[Polşa milli futbol komandası|Polşa]] || '''1'''–0 || 3–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] seçmə mərhələ |- | 16. || 17 Noyabr 1993 || [[Şəhər stadionu]], [[Poznan]], [[Polşa]] || align=left| {{bayraq|Polşa}} [[Polşa milli futbol komandası|Polşa]] || '''2'''–1 || 3–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] seçmə mərhələ |- | 17. || 1 İyun 1994 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan milli futbol komandası|Macarıstan]] || '''1'''–1 || 7–1 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 18. || 1 İyun 1994 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan milli futbol komandası|Macarıstan]] || '''7'''–1 || 7–1 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 19. || 12 İyun 1994 || [[Varsiti stadionu]], [[Toronto]], [[Kanada]] || {{bayraq|Kanada}} [[Kanada]] || '''1'''–0 || 3–0 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 20. || 29 İyun 1994 || [[Sitrus Boul]], [[Orlando]], [[ABŞ]] || {{bayraq|Mərakeş}} [[Mərakeş]] || '''1'''–0 || 2–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] |- | 21. || 4 İyul 1994 || [[Sitrus Boul]], [[Orlando]], [[ABŞ]] || {{bayraq|İrlandiya}} [[İrlandiya milli futbol komandası|İrlandiya]] || '''1'''–0 || 2–0 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] |- | 22. || 9 İyul 1994 || [[Kotton Boull]], [[Dallas]], [[ABŞ]] || {{bayraq|Braziliya}} [[Braziliya milli futbol komandası|Braziliya]] || '''1'''–2 || 2–3 || [[FİFA Dünya Kuboku 1994]] |- | 23. || 29 Mart 1995 || [[Feyenoord stadionu]], [[Rotterdam]], [[Niderland]] || {{bayraq|Malta}} [[Malta milli futbol komandası|Malta]] || '''2'''–0 || 4–0 || [[UEFA Avropa Kuboku 1996]] seçmə mərhələ |- | 24. || 4 İyun 1996 || [[Feyenoord stadionu]], [[Rotterdam]], [[Niderland]] || {{bayraq|İrlandiya}} [[İrlandiya milli futbol komandası|İrlandiya]] || '''1'''–1 || 3–1 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 25. || 13 İyun 1996 || [[Villa Park]], [[Birminhem]], [[İngiltərə]] || {{bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə milli futbol komandası|İsveçrə]] || '''2'''–0 || 2–0 || [[UEFA Avropa Kuboku 1996]] |- | 26. || 9 Noyabr 1996 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|Uels}} [[Uels milli futbol komandası|Uels]] || '''1'''–0 || 7–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] seçmə mərhələ |- | 27. || 9 Noyabr 1996 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|Uels}} [[Uels milli futbol komandası|Uels]] || '''6'''–0 || 7–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] seçmə mərhələ |- | 28. || 9 Noyabr 1996 || [[Filips stadionu]], [[Eyndhoven]], [[Niderland]] || {{bayraq|Uels}} [[Uels milli futbol komandası|Uels]] || '''7'''–1 || 7–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] seçmə mərhələ |- | 29. || 12 Dekabr 1996 || [[Kral Boduen stadionu]], [[Brüssel]], [[Belçika]] || {{bayraq|Belçika}} [[Belçika milli futbol komandası|Belçika]] || '''1'''–0 || 3–0 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] seçmə mərhələ |- | 30. || 26 Fevral 1997 || [[Park de Frans]], [[Paris]], [[Fransa]] || {{bayraq|Fransa}} [[Fransa milli futbol komandası|Fransa]] || '''1'''–0 || 1–2 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |- | 31. || 30 Aprel 1997 || [[Olimpiya stadionu (San Marino)|Olimpiya stadionu]], [[Serraval]], [[San Marino]] || {{bayraq|San Marino}} [[San Marino]] || '''1'''–0 || 6–0 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] seçmə mərhələ |- | 32. || 30 Aprel 1997 || [[Olimpiya stadionu (San Marino)|Olimpiya stadionu]], [[Serraval]], [[San Marino]] || {{bayraq|San Marino}} [[San Marino]] || '''6'''–0 || 6–0 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] seçmə mərhələ |- | 33. || 6 Sentyabr 1997 || [[Amsterdam Arena]], [[Amsterdam]], [[Niderland]] || {{bayraq|Belçika}} [[Belçika milli futbol komandası|Belçika]] || '''3'''–1 || 3–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] seçmə mərhələ |- | 34. || 20 İyun 1998 || [[Velodrom stadionu]], [[Marsel]], [[Fransa]] || {{bayraq|Cənubi Koreya}} [[Cənubi Koreya milli futbol komandası|Cənubi Koreya]] || '''3'''–0 || 5–0 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] |- | 35. || 29 İyun 1998 || [[Tuluza stadionu]], [[Tuluza]], [[Fransa]] || {{bayraq|Yuqoslaviya}} [[Yuqoslaviya milli futbol komandası|Yuqoslaviya]] || '''1'''–0 || 2–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] |- | 36. || 4 İyul 1998 || [[Velodrom stadionu]], [[Marsel]], [[Fransa]] || {{bayraq|Argentina}} [[Argentina milli futbol komandası|Argentina]] || '''2'''–1 || 2–1 || [[FİFA Dünya Kuboku 1998]] |- | 37. || 9 Oktyabr 1999 || [[Amsterdam Arena]], [[Amsterdam]], [[Niderland]] || {{bayraq|Braziliya}} [[Braziliya milli futbol komandası|Braziliya]] || '''1'''–0 || 2–2 || [[Yoldaşlıq oyunu]] |} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} === Klub === {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | şəkil1 = Donetsk UEFA Cup.jpg | miqyas1 = 165 | şəkil2 = Recopa de Europa Real Zaragoza.jpg | miqyas2 = 210 | alt yazı= Berqkamp karyerası ərzində iki dəfə [[UEFA Kuboku]]nun, bir dəfə isə [[UEFA Kuboklar Kuboku|Kuboklar Kubokunun]] qalibi olub. | alt_yazı_arxafon= }} ;{{bayraq|Niderland}} [[Ayaks AFK|Ayaks]] * [[Erediviziya]] (1): 1989–90 * [[KNVB Kuboku]] (2): 1986–87, 1992–93 * [[UEFA Kuboku]] (1): 1991–92 * [[UEFA Kuboklar Kuboku|Kuboklar Kuboku]] (1): 1986–87 ;{{bayraq|İtaliya}} [[İnter Milan FK|İnter Milan]] * [[UEFA Kuboku]] (1): 1993–94 ;{{bayraq|İngiltərə}} [[Arsenal FK|Arsenal]] * [[İngiltərə Premyer Liqası]] (3): 1997–98, 2001-02, 2003-04 * [[İngiltərə Federasiya Kuboku]] (4): 1997–98, 2001-02, 2002-03, 2004-05 * [[İngiltərə Milli Futbol Superkuboku]] (3): 1998, 2002, 2004 * [[UEFA Kuboku]] Finalçı (1): 1999–2000 * [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]] Finalçı (1): 2005-06 === Milli komanda === ;{{bayraq|Niderland}} [[Niderland milli futbol komandası|Niderland]] * [[UEFA Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]] Üçüncü (2): 1992, 2000 === Baş məşqçinin köməkçisi === ;{{bayraq|Niderland}} [[Ayaks AFK|Ayaks]] * [[Erediviziya]] (4): 2010–11, 2011–12, 2012–13, 2013–14 * [[Niderland Superkuboku]] (1): 2013 === Şəxsi === * [[Niderland milli futbol komandası|Niderland millisi]] ən məhsuldar oyunçu: 1998–2003<ref>http://www.rsssf.com/miscellaneous/bergkamp-intlg.html</ref> * [[Niderland]]da ilin futbol istedadı (1): 1990<ref name=HON>{{cite web | url =http://www.rsssf.com/miscellaneous/nedpoy.html | title = Netherlands – Player of the Year and Other Awards | accessdate = 5 iyun 2012 | publisher = The Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation}}</ref> * [[Niderland]]da ilin ən yaxşı futbolçusu (2): 1991, 1992 * [[Erediviziya]] ən məhsuldar oyunçu (3): 1990–91, 1991–92, 1992–93 * Niderlandın son 25 ildə ən güclü futbolçusu (1): 2014 * [[UEFA Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]] Rəmzi yığma üzvü (1): 1992<ref name=EURO>{{cite web | url =http://www.uefa.com/news/newsid=1625178.html | title = UEFA 1992 Team of the Tournament | accessdate = 5 iyun 2012 | publisher = UEFA.com}}</ref> * [[UEFA Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]] ən məhsuldar oyunçu (1): 1992<ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/news/newsid=1887223.html|title=Torres receives adidas Golden Boot|accessdate=22 mart 2015|publisher=UEFA.com}}</ref> * [[İFFHS|Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyası]] ən məhsuldar oyunçu (1): 1992 * [[Qızıl top]] – Üçüncü yer: 1992. (2009-cu ildə ləğv olunub)<ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/europa-poy92.html|title=European Footballer of the Year ("Ballon d'Or") 1992|accessdate=22 mart 2015|publisher=The Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation}}</ref> * [[Qızıl top]] – İkinci yer: 1993. (2009-cu ildə ləğv olunub)<ref>{{cite web|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/europa-poy93.html|title=European Footballer of the Year ("Ballon d'Or") 1993|accessdate=22 mart 2015|publisher=The Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation}}</ref> * FİFA Dünyada İlin Oyunçusu – Üçüncü yer (2): 1993,<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/ballon-dor/history/edition=1993/overview.html|title=Baggio takes 1993 World Player honour|accessdate=22 mart 2015|publisher=FIFA.com|archive-date=2015-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20150927175142/http://www.fifa.com/ballon-dor/history/edition=1993/overview.html|url-status=dead}}</ref> 1997. (2009-cu ildə ləğv olunub)<ref>{{cite web|url=http://www.zimbio.com/photos/Dennis+Bergkamp/FILE+Profile+Dennis+Bergkamp/UxeP0JmNaxd|title=Dennis Bergkamp with the FIFA Player of the Year Bronze award|accessdate=22 mart 2015}}</ref> * [[UEFA Kuboku]] ən məhsuldar oyunçu (1): 1993–94<ref>{{cite web | url = http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=1993/statistics/round=649/players/type=topscorers/index.html | title = 1993/94 UEFA Cup – Statistics | publisher = UEFA.com | accessdate = 21 avqust 2014}}</ref> * [[İngiltərə Premyer Liqası]] ayın oyunçusu (4): Avqust 1997, Sentyabr 1997, Mart 2002, Fevral 2004 * PFA versiyası üzrə ilin komandası (1): 1997–98<ref>{{cite news |title=The Joy of Six: classiest hat-tricks |url=http://www.guardian.co.uk/football/2007/sep/11/newsstory.sport9 |publisher=guardian.co.uk|location=London |date=11 sentyabr 2007 |accessdate=18 dekabr 2011 }}</ref> * PFA versiyasına görə ilin oyunçusu (1): 1997–98 * FJA versiyasına görə ilin oyunçusu (1): 1997–98 * [[İngiltərə]]də mövsümün ən yaxşı qolu (2): 1997–98, 2001–02 * [[FİFA Dünya Kuboku|Dünya Kuboku]] rəmzi yığma üzvü (1): 1998<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/newscentre/news/newsid=71747/index.html|title=FIFA Technical Study Group designates MasterCard All-Star Team|date=10 iyul 1998|accessdate=22 mart 2015|publisher=FIFA.com|archive-date=2015-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20150501150641/http://www.fifa.com/newscentre/news/newsid=71747/index.html|url-status=dead}}</ref> * [[FİFA 100]] siyahısına daxildir.<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/football/2004/mar/04/newsstory.sport15 |title=The Fifa 100 |date=4 mart 2004 |accessdate=15 dekabr 2011 |work=The Guardian|location=London}}</ref> * [[İngiltərə futbolunun şöhrət zalı]]na daxildir.<ref>{{cite web |url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/dennis-bergkand-voted-into-hall-of-fame |title=Dennis Bergkamp voted into Hall of Fame |date=3 sentyabr 2007 |accessdate=15 dekabr 2011 |publisher=Arsenal.com |archive-date=2013-06-13 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HM5lBBAu?url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/dennis-bergkand-voted-into-hall-of-fame |url-status=dead }}</ref> {{sütun/son}} == Məşqçilik karyerası == Berqkamp futbolçu karyerasını bitirdikdən sonra məşqçi olmağı planlaşdırmırdı. O, "[[Arsenal FK|Arsenal]]"ın onlar üçün seleksioner məşqçi olmaq təklifini rədd etmiş və ailəsi ilə daha çox vaxt keçirmək istədiyini bəyan etmişdi.<ref name="coaching">{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b00p6sf2|title=Sportsweek, 06/12/2009|work=BBC Radio 5 Live|publisher=BBC|accessdate=30 aprel 2012|location=London|date=6 dekabr 2009}}</ref> Bununla belə, o, 2008-ci ilin aprelində sabiq [[Niderland]]lı futbolçular üçün təşkil olunmuş məşqçi hazırlığı kurslarında iştirak edib və özünə doğma olan "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" klubunda staj keçib.<ref name="coeching">{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/sport/football/european_football/article3716438.ece|title=Dennis Bergkamp ends two-year exile from game|newspaper=[[The Times]]|accessdate=10 aprel 2008|location=London|first=Gary|last=Jacob|date=10 aprel 2008}}</ref><ref name="ajaxtrainee">{{cite news|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_3428268,00.html|title=Bergkamp offered Ajax post|work=Sky Sports|date=15 aprel 2008|accessdate=16 aprel 2008}}</ref> Bu kursları bitirdikdən sonra 26 oktyabr 2008-ci ildə yeni qurulmuş Niderland B milli komandasında baş məşqçi [[Yohan Neskens]]in köməkçisi təyin olunub.<ref>{{cite news|title=Neeskens to lead Netherlands B team|url=http://www.uefa.com/memberassociations/association=ned/news/newsid=766646.html|work=UEFA.com|publisher=Union of European Football Associations|date=25 oktyabr 2008|accessdate=1 May 2012}}</ref> Berqkamp 2008-09 mövsümündə "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"a geri dönüb və klubun uşaq və yeniyetmə komandalarında məşqçi işləyib. [[Frank de Bur]]un "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" klubunun baş məşqçisi təyin olunmasından sonra Berqkamp klubun gənclərdən ibarət məşqçisinin köməkçisi təyin olunub.<ref>{{cite news|url=http://english.ajax.nl/News/Archive/Article/Updates-to-youth-teams-training-staff.htm|title=Updates to youth teams' training staff|work=Ajax.nl|date=4 yanvar 2011|accessdate=30 aprel 2012|archive-date=2015-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723094257/http://english.ajax.nl/News/Archive/Article/Updates-to-youth-teams-training-staff.htm|url-status=dead}}</ref> O, 2011-ci ilin avqustundan etibarən "[[Ayaks AFK|Ayaks]]"da köməkçi məşqçi vəzifəsini yerinə yetirir.<ref>{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-2009205/Arsenal-legend-Dennis-Bergkamp-named-Ajax-assistant-alongside-Frank-Boer.html|title=Arsenal legend Dennis Bergkamp named Ajax assistant alongside Frank de Boer|newspaper=Daily Mail|location=London|date=28 iyun 2011|accessdate=30 aprel 2012}}</ref> == Şəxsi həyatı == [[Fayl:Dennis Bergkamp statue 2.jpg|thumb|right|300px|[[Emirates (stadion)|Emirates stadionunun]] ətrafında Berqkampın şərəfinə ucaldılmış heykəl.]] Berqkamp Henrite Rozendal ilə evlidir. Onlar 16 iyun 1993-cü ildə evləniblər.<ref>{{cite news|url=http://www.anp-archief.nl/page/2246767/nl|title=Historisch Archief Community|date=16 iyun 1993|accessdate=15 dekabr 2011|work=Algemeen Nederlands Persbureau|last=Bastiaanse|first=Arthur|lang=nl}}</ref><ref name="DM">{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-397062/Bergkamp-broke-mould-foreigners.html|title=Bergkamp broke the mould for foreigners|date=22 iyul 2006|accessdate=15 dekabr 2011|newspaper=Daily Mail|location=London|last=Cass|first=Simon}}</ref> Cütlüyün dörd övladı var: Estel Debora, Dennis Mitçell, Yasmin Naomi və Şafran Rita.<ref name="DM" /><ref>{{cite news|url=http://archives.tcm.ie/irishexaminer/1998/09/12/phead.htm|title=Bergkamp's treasure tops all his goals|date=12 sentyabr 1998|accessdate=15 dekabr 2011|newspaper=Irish Examiner|location=Cork|archive-date=2005-05-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20050509081143/http://archives.tcm.ie/irishexaminer/1998/09/12/phead.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://vorige.nrc.nl/sport/article1705105.ece|title=Dennis omarmd in zijn eigen wonderland|date=24 iyul 2006|accessdate=15 dekabr 2011|publisher=NRC Handelsblad|lang=nl|archive-date=2012-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20120603125813/http://vorige.nrc.nl/sport/article1705105.ece|url-status=dead}}</ref> Berqkampın bacısı oğlu [[Roland Berqkamp]] hal-hazırda [[Niderland]]ın aşağı liqasında iştirak edən "[[Sparta Rotterdam FK|Sparta Rotterdam]]" klubunda çıxış edir.<ref>{{cite web|url=https://www.sparta-rotterdam.nl/2/12/18261/roland-bergkamp-tekent-contract-op-het-kasteel/|title=ROLAND BERGKAMP TEKENT CONTRACT OP HET KASTEEL.|publisher=''sparta-rotterdam.nl''|lang=nl|accessdate=2013-07-26|archive-date=2015-06-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150624161326/http://www.sparta-rotterdam.nl/2/12/18261/roland-bergkamp-tekent-contract-op-het-kasteel/|url-status=dead}}</ref> "[[Arsenal FK|Arsenal]]" komandasında çıxış etdiyi dönəmdə Berqkamp [[Bat]] universitetində [[maşınqayırma]] ixtisası üzrə təhsil almış və [[bakalavr]] dərəcəsini almışdır.<ref>{{cite news|url=http://www.goal.com/en-india/news/2292/editorials/2012/01/22/2858421/legends-the-non-flying-dutchman-dennis-bergkamp|title=Legends: The Non-Flying Dutchman – Dennis Bergkamp|last=Bhansali|first=Karan|date=22.01.2012|work=goal.com|publisher=goal.com|lang=en|accessdate=2013-06-11|archive-date=2014-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140708091713/http://www.goal.com/en-india/news/2292/editorials/2012/01/22/2858421/legends-the-non-flying-dutchman-dennis-bergkamp|url-status=dead}}</ref> 22 fevral 2014-cü ildə [[Emirates (stadion)|Emirates stadionunun]] ətrafında Berqkampın şərəfinə ucaldılmış heykəlin açılışı olub, bu açılışda Berqkampın özü ailə üzvləri ilə birlikdə iştirak edib.<ref>{{cite news|url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/bergkamp-gallery|title=Arsenal have honoured Club legend Dennis Bergkamp by unveiling a statue of him at Emirates Stadium.|date=22.02.2014|work=Arsenal.com|publisher=Arsenal.com|lang=en|accessdate=2013-06-11}}</ref> 2014-cü ilin dekabrında [[Niderland Kral Futbol İttifaqı]] Berqkampı son 25 ildə ölkənin ən güclü futbolçusu seçib. Berqkamp bu mübarizədə [[Ronald Kuman]], [[Frank de Bur]], [[Fillip Koku]] və [[Covanni van Bronkhorst]]u kimi futbolçuları qabaqlamağı bacarıb. Federasiyaın prezidenti Mixael van Praq bu barədə belə söyləyib: "Berqkamp texnika və əla ötürmələrin bariz təcəssümüdür. O, milli komandaya dəfələrlə qələbə qazandırıb. Eyni uğuru "[[Arsenal FK|Arsenal]]" klubunda da təkrarlamağa nail olub. Düşünürəm ki, onun adı Niderland futbolunun şərəf lövhəsində gözəl görünəcək".<ref>{{cite news|url=http://www.sport-express.ru/football/abroad/news/756223/|title=БЕРГКАМП ПРИЗНАН ЛУЧШИМ ФУТБОЛИСТОМ ГОЛЛАНДИИ ПОСЛЕДНИХ 25 ЛЕТ|date=22.02.2014|work=Sport-express.ru|publisher=Sport-express.ru|lang=ru|accessdate=2015-06-06}}</ref> Berqkampa "Uçabilməyən hollandiyalı" ləqəbini onda uçmaq qorxusu, [[aerofobiya]] olduğuna görə veriblər. 7 iyun 1989-cu ildə [[Paramariboda təyyarə qəzası (7 iyun 1989)|Paramaribodan Amsterdama uçan təyyarədə baş vermiş aviaqəza]] zamanı Berqkamp yaxın dostu Vircell Yumankhanı itirib. Berqkampın bildirdiyinə görə, o, özü bu reysdə yalnız təsadüf nəticəsində olmayıb. İlk dönəmlərdə Berqkamp [[təyyarə]]nin göyərtəsində olmaqdan diskomfort hiss etməyib, hər şey 1994-cü ildə [[Niderland milli futbol komandası|Niderland millisinin]] [[FİFA Dünya Kuboku 1994|Dünya Kubokunda]] iştirak etmək üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a uçmasından sonra yaranıb. Belə ki, uçuş zamanı komanda ilə birlikdə təyyarədə olan jurnalistlərdən biri zarafatla çantasında [[bomba]] olduğunu söyləyib.<ref name="fear revealed">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/2280779.stm|title=Bergkamp's fear revealed|date=25 sentyabr 2002|accessdate=12 dekabr 2011|work=BBC Sport|publisher=BBC}}</ref> Bu hadisədən sonra Berqkamp təyyarə ilə uçmaqdan imtina edib,<ref name="flying">{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football-bergkamp-admits-to-flying-phobia-1355776.html|title=Bergkamp admits to flying phobia|date=5 oktyabr 1996|accessdate=30 aprel 2012|newspaper=The Independent|archive-date=2013-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20130723044454/http://www.independent.co.uk/sport/football-bergkamp-admits-to-flying-phobia-1355776.html|url-status=dead}}</ref> ona psixoloji yardımlar göstərilib. Berqkamp özü olanları belə izah edib: "Məndə bu problem var və mən bununla yaşamalıyam. Mən bununla heç nə edə bilmərəm, problem psixologiyadadır və bunu izah edə bilmərəm. Mən təyyarə ilə iki il ərzində uçmamışam. [[Niderland Kral Futbol İttifaqı]] və "[[Arsenal FK|Arsenal]]" klubu buna anlayışla yanaşır. Mənə psixoloji yardım lazımdır. Mən uça bilmirəm. Məndə təşviş var. O, hələ uçuşa bir gün qalmış başlayır."<ref name="flying" /> Buna görə "[[Arsenal FK|Arsenal]]" və [[Niderland milli futbol komandası|Niderland millisi]] əksər səfər görüşlərində onun imkanlarından istifadə edə bilməyib. Bəzi hallarda Berqkamp səfər görüşlərinə [[avtomobil]], [[avtobus]] yaxud [[qatar]]la səyahət edib, lakin belə olan hallarda uzaq yollar onu bərk yorurdu.<ref name="fear revealed" /> 2001-ci ilin fevralında "[[Olimpik Lion FK|Olimpik Lion]]" ilə oyun öncəsi "[[Arsenal FK|Arsenal]]" klubunun baş məşqçisi [[Arsen Venger]] etiraf edib ki, Berqkampın səfər oyunlarına avtomobil yaxud qatarla səyahət etməsi onda mənfi effekt yaradır və bu onu narahat edir.<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/football/european/2998733/Wenger-might-quit-Arsenal-over-EU.html|title=Wenger might quit Arsenal over EU|first=Christopher|last=Davies|newspaper=The Daily Telegraph|location=London|date=12 fevral 2001|accessdate=12 dekabr 2011}}</ref> == Oyun tərzi və mediya == [[Fayl:FIFA 1999 cover.jpg|thumb|right|210px|Berqkamp ''[[FİFA 99]]'' oyununun üz qabığında.]] Berqkamp "[[Ayaks AFK|Ayaks]]" akademiyasında total futbolçu ruhunda yetişdirilib. Burada o, özünü [[Qapıçı (futbol)|qapıçı]] mövqeyindən başqa bütün mövqelərdə sınamağa imkan tapıb. Berqkamp [[Müdafiəçi (futbol)|müdafiəçi]] kimi oynamağından fayda götürdüyünü və məhz bunun hesabına müdafiəçilərin neçə düşündüyünü və onları necə keçə bilməyi öyrəndiyini bildirib.<ref name="Times" /> Bu akademiyada bütün yaş qrupları 4-3-3 sxemi ilə çıxış edirdilər, bu sxem futbolçulara oyun üslubunu daha asanlıqla hücum oyununa dəyişməyə imkan verirdi. Karyerasının əvvəlində, mərkəz hücumçusu kimi oynamağa başlamamışdan öncə, Berqkamp üç il müddətində hücumun sağ cinahında çıxış edib. "[[İnter Milan FK|İnter Milan]]" klubunda Berqkamp mərkəz hücumçusu kimi çıxış edib, ancaq hücumda tərəf yoldaşı olan [[Ruben Sosa]] ilə münasibətləri qaydasında getməyib və nəticədə onu xəsis adlandırıb.<ref name="Times" /> 1995-ci ildə "[[Arsenal FK|Arsenal]]"a qoşulduqdan sonra Berqkamp hücumda [[Yan Rayt]] ilə tandem təşkil etməyə başlayıb, sonralar isə [[Nikolas Anelka]] və [[Tyerri Anri]] ilə birgə çıxış edib. 1997–98 mövsümündə məhsuldar ötürmə verməyi bacaran [[Mark Overmars]]ın komandaya gəlməsi Berqkampa 7 oyunda 7 qol vurmağa imkan verib.{{sfn|Palmer|p=81}} Mark Overmarsı bəzən hətta daima yalnız Berqkampa ötürmə etdiyinə görə tənqid ediblər.<ref>{{Cite web|url=http://www.premierleague.com/fapl.rac?command=forwardOnly&nextPage=whereAreTheyNow&initial=O&playerID=637401|title=Where Are They Now? Marc Overmars|publisher=premierleague.com|deadlink=404|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060511232649/http://www.premierleague.com/fapl.rac?command=forwardOnly&nextPage=whereAreTheyNow&initial=O&playerID=637401|archivedate=2006-05-11|access-date=2015-06-02|url-status=live}}</ref> Berqkamp 2001-02 mövsümündə [[Fredrik Lyunqberq]] ilə də eyni nəticəsini təkrarlayıb.<ref name="Tele" /> Berqkampı karyerası boyu "riyakar" və "çirkli" oyunçu kimi adlandırıblar, halbuki onun baş məşqçisi olmuş [[Arsen Venger]] bunları təkzib edib.<ref>{{cite news|title=Bergkamp cleared in dive cheat row|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-60706357.html|newspaper=The Mirror|location=London|date=20 yanvar 1998|accessdate=30 aprel 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130602221544/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60706357.html|archivedate=2013-06-02|deadlink=404|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|title=FOOTBALL: GOD, THE BAD AND THE UGLY; PREMIERSHIP SPECIAL: NEWCASTLE UNITED 1 ARSENAL 1 FROM ST JAMES' PARK Bergkamp treats the Newcastle fans to wrong kind of trickery|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-97384039.html|newspaper=The Mirror|location=London|date=10 fevral 2003|accessdate=30 aprel 2012|last=Holt|first=Oliver|archiveurl=https://archive.is/20130125144758/http://www.highbeam.com/doc/1G1-97384039.html|archivedate=2013-01-25|deadlink=404|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|title=Bergkamp is not dirty, says Wenger|url=http://www.telegraph.co.uk/sport/3036972/Bergkamp-is-not-dirty-says-Wenger.html|work=Telegraph.co.uk|date=29 oktyabr 2002|accessdate=30 aprel 2012}}</ref> Berqkamp özü bildirib ki, bir çox hallarda [[Aqressiya|aqressiv]] olmasına səbəb məyus olmasıdır.<ref name="Times" /> 2004-cü ildə [[Britaniya]]nın "''[[The Times]]''" qəzetinə müsahibəsində [[Arsen Venger]] bildirib ki: futbolda gərək psixoloji cəhətdən möhkəm olasan və rəqib tərəfdən gələ biləcək hər hansı kobudluqdan və təxribatdan uzaq durasan, bu dərsləri Berqkamp hələ "[[İnter Milan FK|İnter Milan]]" klubunda çıxış edərkən mənimsəyib.<ref name="Times" /> Daha sonralar Venger bildirib ki: Berqkampa qol vurmaq üçün topa minimal sayda təmas etmək kifayət edir, digər futbolçuların qol vurması üçün topla iki və ya üç dəfə təmas etməyə ehtiyacları olduğu halda, Berqkampa topla bir dəfə təmas etmək kifayət edir ki, qol vursun.<ref name=autogenerated1>{{cite news|title=There was only one Dennis Bergkamp|url=http://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/there-was-only-one-dennis-bergkamp-408838.html|newspaper=The Independent|location=London|date=20 iyul 2006|accessdate=13 iyun 2013|archive-date=2012-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20120306040120/http://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/there-was-only-one-dennis-bergkamp-408838.html|url-status=dead}}</ref> Berqkamp video oyunlar kompaniyası olan ''[[Electronic Arts|EA Sports]]''-un FİFA video oyunlar seriyasını nümayiş etdirib, belə ki, o, ''[[FİFA 99]]'' oyunun üz qabığında çəkilib,<ref>{{cite web|title=International FIFA 13 Covers|url=http://www.fifauteam.com/international-fifa-13-covers/|website=http://www.fifauteam.com|accessdate=18 mart 2015|date=24 avqust 2012}}</ref> eyni zamanda Berqkamp ''[[FİFA 2014]]'' oyununda "əfsanələr komandası" heyətində yer alan futbolçulardan biri olub.<ref>{{cite web|author1=Richard Beech|title=Fifa 14: Ultimate Team Legends list for 2014 game|url=http://www.mirror.co.uk/sport/football/news/fifa-14-ultimate-team-legends-2263826|website=http://www.mirror.co.uk|publisher=The Mirror|accessdate=18 mart 2015|date=10 sentyabr 2013}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |last=Gouw |first=P. |title=Griekse atleten in de Romeinse Keizertijd: 31 v. Chr. – 400 n. Chr. |year=2009 |publisher=Amsterdam University Press |location=Amsterdam |isbn=90-5629-576-4 |ref = {{sfnRef|Gouw}} }} * {{cite book |last=Kuper |first=Simon |title=The Football Men: Up Close with the Giants of the Modern Game |url=https://archive.org/details/footballmenupclo0000kupe |year=2011 |publisher=Simon & Schuster |location=London |isbn=978-0-85720-160-7 |ref = {{sfnRef|Kuper}} }} * {{cite book |last=Palmer |first=Myles |title=The Professor: Arsène Wenger |url=https://archive.org/details/professorarsenew0000palm |year=2008 |publisher=Virgin Books |location=London |isbn=0-7535-1097-9 |ref = {{sfnRef|Palmer}}}} == Həmçinin bax == {{Vikilər | vikianbar =Category:Dennis Bergkamp | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q =Dennis Berqkamp | n = | m = }} * [[Ayaks AFK|Ayaks]] * [[İnter Milan FK|İnter Milan]] * [[Arsenal FK|Arsenal]] * [[Niderland milli futbol komandası]] * [[Frank de Bur]] * [[Patrik Klüvert]] == Xarici keçidlər == * [http://www.arsenal.com/history/profiles/48/dennis-bergkamp Arsenal FK saytında səhifəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140228215404/http://www.arsenal.com/history/profiles/48/dennis-bergkamp |date=2014-02-28 }} * [http://www.national-football-teams.com/player/10390/Dennis_Bergkamp.html Nationall-football-teams saytında səhifəsi] * [http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=77376/ FİFA-nın saytında səhifəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130607051022/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=77376/ |date=2013-06-07 }} * [http://www.wereldvanoranje.nl/profielen/profiel.php?id=1073 Wereldvanoranje-nın saytında səhifəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120309131315/http://www.wereldvanoranje.nl/profielen/profiel.php?id=1073 |date=2012-03-09 }} * [http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=633 Soccerbase saytında Berqkampın karyera statistikası] {{başlanğıc}} {{S-sports}} {{Sıralama | əvvəl = [[Fas Vilkes]] | başlıq = [[Niderland milli futbol komandası|Niderland millisinin]] ən məhsuldar oyunçusu | illər = 1998–2003 | sonra = [[Patrik Klüvert]] }} {{son}} {{Avropa Liqası bombardirləri}} {{Avropa Kuboku 1992 rəmzi komandası}} {{Dünya Kuboku 1998 rəmzi komandası}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Ayaks AFK oyunçuları]] [[Kateqoriya:İnter Milan FK oyunçuları]] [[Kateqoriya:Arsenal FK oyunçuları]] [[Kateqoriya:Niderlandda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Amsterdamda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Niderland futbolçuları]] [[Kateqoriya:FİFA 100]] [[Kateqoriya:UEFA Avro 1992 oyunçuları]] [[Kateqoriya:UEFA Avro 1996 oyunçuları]] [[Kateqoriya:UEFA Avro 2000 oyunçuları]] 36a1ygjt10kqesttdftprbeqj6p84ds 0 405879 6556748 4557208 2022-07-31T15:30:54Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Cavanşir (ad)]] səhifəsinin adını [[Cavanşir (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Cavanşir''' — [[Azərbaycan]]da daha çox işlədilən [[kişi]] [[ad]]ı və [[təxəllüs]]. '''Bu adı olan tanınmış insanlar''' *[[Cavanşir Rəhimov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Qarabağ müharibəsi şəhidi. *[[Cavanşir Quliyev]] — tanınmış Azərbaycan bəstəkarı. *[[Cavanşir Məmmədov]] — Operator, rejissor, ssenari müəllifi *[[Cavanşir Zeynallı]] — Müğənni. Cazmen. Aktyor. *[[Cavanşir Hadıyev]] — Azərbaycan aktyorları *[[Cavanşir Alxasov]] — Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının sədr müavini *[[Cavanşir Axundov]] — Azərbaycanın İran İslam Respublikasındakı səfiri, Tarix elmləri namizədi. *[[Cavanşir Muradov]] — filologiya elmləri namizədi, BDU-nun dosenti. *[[Cavanşir Nağıyev]] — Qarabağ müharibəsi iştirakçısı, şəhid. '''Filmlər''' *[[Cavanşir (film, 2002)]] — Hərbi-vətənpərvərlik mövzusunda olan kinolent '''Digər''' *[[Cavanşirlər]] — Azərbaycanın qədim soylarından biri *[[Cavanşir qəzası]] — Yelizavetpol quberniyasının bölgələrindən biri *[[Cavanşir gölü]] — Ağsu şəhərindən cənub-qərbdə yerləşən və Ağsuçaydan qidalanan göl. *[[Cavanşir qalası]] — İsmayıllı rayonu Talıstan ərazisində yerləşən qala. == Həmçinin bax == {{dəqiqləşdirmə}} [[Kateqoriya:Kişi adları]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] mf93o13qrx8lio3zahkdjpmt0tso08u 6556750 6556748 2022-07-31T15:31:32Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''Filmlər''' *[[Cavanşir (film, 2002)]] — Hərbi-vətənpərvərlik mövzusunda olan kinolent '''Digər''' *[[Cavanşirlər]] — Azərbaycanın qədim soylarından biri *[[Cavanşir qəzası]] — Yelizavetpol quberniyasının bölgələrindən biri *[[Cavanşir gölü]] — Ağsu şəhərindən cənub-qərbdə yerləşən və Ağsuçaydan qidalanan göl. *[[Cavanşir qalası]] — İsmayıllı rayonu Talıstan ərazisində yerləşən qala. == Həmçinin bax == * [[Cavanşir (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} t59t6d4bq845v92m7fj3jqa98v2qis6 10 406467 6557719 4080735 2022-08-01T09:51:11Z Toghrul R 147643 tərtibat wikitext text/x-wiki <noinclude>{{docpage}}</noinclude> <pre> {{Yarımada |Adı = <!--*icbari göstərici--> |Yerli adı = |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |lat_dir = N|lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = |Ölkə = <!--*mütləq göstərici--> |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Akvatoriyası = |Sahəsi = |Ən yüksək nöqtəsi = |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = |Əlavələr = |Yer xəritəsi qeydləri = |Vikianbar = }}</pre> == Nümunə == {{Yarımada | Adı = Ərəbistan yarımadası | Yerli adı = {{dil-ar|شبه الجزيرة العربية}} | Şəkil = Arabian Peninsula dust SeaWiFS.jpg | Şəklin izahı = Kosmosdan görünüşü | lat_dir = N|lat_deg = 23|lat_min = |lat_sec = | lon_dir = E|lon_deg =47 |lon_min = |lon_sec = | Akvatoriyası = [[Qırmızı dəniz]], [[Fars körfəzi]], [[Ərəb dənizi]], [[Oman körfəzi]], [[Ədən körfəzi]] | Ölkə = Səudiyyə Ərəbistanı | Ölkə 1 = Yəmən | Ölkə 2 = Oman | Ölkə 3 = Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri | Ölkə 4 = Bəhreyn | Ölkə 5 = Qətər | Ölkə 6 = Küveyt | Sahəsi = 3250000 | Ən yüksək nöqtəsi = | Yer xəritəsi = | Yer xəritəsi 1 = | Yer xəritəsi qeydləri = | Vikianbar = Arabian Peninsula }} <pre> {{Yarımada | Adı = Ərəbistan yarımadası | Yerli adı = {{dil-ar|شبه الجزيرة العربية}} | Şəkil = Arabian Peninsula dust SeaWiFS.jpg | Şəklin izahı = Kosmosdan görünüşü | lat_dir = N|lat_deg = 23|lat_min = |lat_sec = | lon_dir = E|lon_deg =47 |lon_min = |lon_sec = | Akvatoriyası = [[Qırmızı dəniz]], [[Fars körfəzi]], [[Ərəb dənizi]], [[Oman körfəzi]], [[Ədən körfəzi]] | Ölkə = Səudiyyə Ərəbistanı | Ölkə 1 = Yəmən | Ölkə 2 = Oman | Ölkə 3 = Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri | Ölkə 4 = Bəhreyn | Ölkə 5 = Qətər | Ölkə 6 = Küveyt | Sahəsi = 3250000 | Ən yüksək nöqtəsi = | Yer xəritəsi = | Yer xəritəsi 1 = | Yer xəritəsi qeydləri = | Vikianbar = Arabian Peninsula }}</pre><includeonly> [[Kateqoriya:Şablon-kartoçkalar:Coğrafi obyektlər]] </includeonly> rrp8u5oaydhz8h554pfvlq7gup8bcgl 6557721 6557719 2022-08-01T09:53:17Z Toghrul R 147643 wikitext text/x-wiki {{docpage}} <pre> {{Yarımada |Adı = |Yerli adı = |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |lat_dir = N|lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = |Ölkə = |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Akvatoriyası = |Sahəsi = |Ən yüksək nöqtəsi = |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = |Əlavələr = |Yer xəritəsi qeydləri = |Vikianbar = }}</pre> == Nümunə == {{Yarımada | Adı = Ərəbistan yarımadası | Yerli adı = {{dil-ar|شبه الجزيرة العربية}} | Şəkil = Arabian Peninsula dust SeaWiFS.jpg | Şəklin izahı = Kosmosdan görünüşü | lat_dir = N|lat_deg = 23|lat_min = |lat_sec = | lon_dir = E|lon_deg =47 |lon_min = |lon_sec = | Akvatoriyası = [[Qırmızı dəniz]], [[Fars körfəzi]], [[Ərəb dənizi]], [[Oman körfəzi]], [[Ədən körfəzi]] | Ölkə = Səudiyyə Ərəbistanı | Ölkə 1 = Yəmən | Ölkə 2 = Oman | Ölkə 3 = Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri | Ölkə 4 = Bəhreyn | Ölkə 5 = Qətər | Ölkə 6 = Küveyt | Sahəsi = 3250000 | Ən yüksək nöqtəsi = | Yer xəritəsi = | Yer xəritəsi 1 = | Yer xəritəsi qeydləri = | Vikianbar = Arabian Peninsula }} <pre> {{Yarımada | Adı = Ərəbistan yarımadası | Yerli adı = {{dil-ar|شبه الجزيرة العربية}} | Şəkil = Arabian Peninsula dust SeaWiFS.jpg | Şəklin izahı = Kosmosdan görünüşü | lat_dir = N|lat_deg = 23|lat_min = |lat_sec = | lon_dir = E|lon_deg =47 |lon_min = |lon_sec = | Akvatoriyası = [[Qırmızı dəniz]], [[Fars körfəzi]], [[Ərəb dənizi]], [[Oman körfəzi]], [[Ədən körfəzi]] | Ölkə = Səudiyyə Ərəbistanı | Ölkə 1 = Yəmən | Ölkə 2 = Oman | Ölkə 3 = Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri | Ölkə 4 = Bəhreyn | Ölkə 5 = Qətər | Ölkə 6 = Küveyt | Sahəsi = 3250000 | Ən yüksək nöqtəsi = | Yer xəritəsi = | Yer xəritəsi 1 = | Yer xəritəsi qeydləri = | Vikianbar = Arabian Peninsula }}</pre><includeonly> [[Kateqoriya:Şablon-kartoçkalar:Coğrafi obyektlər]] </includeonly> p7899mkg042zk9mcwyn46z46ygugto3 0 406834 6556709 6486730 2022-07-31T14:04:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid}} '''Abadin''' — [[İspaniya]]nın [[Qalisiya]] muxtar bölgəsinin [[Luqo]] vilayətində bələdiyyə. == Əhalisi == Abadin bələdiyyəsinin əhalisi 2005-ci ilin əhali siyahıyaalmasına görə 3201 nəfərdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{en icon}} [http://www.geocities.com/mindoniensisferrolensisprovince/BritoniaProvince.html?1200480362031 The Mindoniensis-Ferrolensis Province in the 21st Century (Alternatives: The Britonia Province)]( {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090921114112/http://www.geocities.com/mindoniensisferrolensisprovince/BritoniaProvince.html?1200480362031 |date=2009-09-21 }} 2009–10-24) [[Kateqoriya:İspaniya bələdiyyələri]] i6uariob8g1v60gyz2tecyjbz1q6351 0 407964 6557659 3288796 2022-08-01T08:55:05Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''[[Seyid]]''' (''seyyid''; [[ərəbcə]]: سيد‎) — [[Ərəbistan]]da [[islam]]iyyətə qədər tayfa rəhbərinə deyilirdi. Günümüzdə [[ad]] və [[təxəllüs]] kimi də işlədilir. * [[Seyyid Battal Qazi Külliyəsi]] == Həmçinin bax == * [[Seyid (ad)]] * [[Seyidli]] * [[Seyidov]] * [[Seyidzadə]] {{dəqiqləşdirmə}} 6cf6m6ba54nb2fvae6fkqa4r8z2qquo 0 408447 6557354 6284027 2022-08-01T04:44:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = atletika |adı = Cessi Ouens |orijinal adı = Ceyms Klivlend Ouens |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Cessi Ouens [[1936 yay Olimpiya oyunları]]nda |tam adı = Ceyms Klivlend Ouens |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 12.9.1913 <br/>Oakville, [[Alabama]], [[ABŞ]] |doğum yeri = |vəfat tarixi = 31.3.1980 <br/>Tukson, [[Arizona]], [[ABŞ]] |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = |idman növü = [[Yüngül atletika]] |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir |Olimpiya Oyunları}} [[Fayl:Olympic_rings_without_rims.svg|30px]] {{Qızılmedal |[[1936 yay Olimpiya oyunları|1936 Berlin]]|100 m}} {{Qızılmedal |[[1936 yay Olimpiya oyunları|1936 Berlin]]|200 m}} {{Qızılmedal |[[1936 yay Olimpiya oyunları|1936 Berlin]]|4×100 m estafet}} {{Qızılmedal |[[1936 yay Olimpiya oyunları|1936 Berlin]]|Yerindən uzunluğa tullanma}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Ceyms Klivlend "Cessi" Ouens''' (d. [[12 sentyabr]] [[1913]], Oakville, [[Alabama]], [[ABŞ]] – ö. [[31 mart]] [[1980]], Tukson, [[Arizona]], [[ABŞ]]) — [[yüngül atletika]] üzrə amerikan idmançısı və 4 qat olimpiya çempionu. Ouens, [[yüngül atletika]] tarixində bəlkə də ən yaxşı və məşhur idmançı kimi tanınmış, yaxın məsafəyə qaçış və yerindən uzunluğa tullanma üzrə yarışlarda iştirak etmişdi.<ref>{{Citation |last= Litsky |first= Frank|year=1980 |title=Jesse Owens Dies Of Cancer at 66 |publication-place=''New York Times'' |url=http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0912.html |accessdate= March 23, 2014 }}</ref> 3 dünya rekordu və digər əldə etdiyi nailiyyətlər "idman tarixinin ən böyük 45 dəqiqəsi" kimi adlandırılmış və heç vaxt bu nəticə təkrarlanmamışdır.<ref>{{cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/2010/more/05/24/owens.record.day/ |title=Greatest 45 minutes ever in sports |last=Rothschild |first=Richard |date=May 24, 2010 |website=Sports Illustrated.com |accessdate=March 23, 2014 |archive-date=March 24, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140324045255/http://sportsillustrated.cnn.com/2010/more/05/24/owens.record.day/ |url-status=dead }}</ref> [[Almaniya]]nın paytaxtı [[Berlin]] şəhərində keçirilmiş [[1936 yay Olimpiya oyunları]]nda Ouens 4 qızıl medalla dünya şöhrəti qazandı: 100 m, 200 m, yerindən uzunluğa tullanma və 400 m estafet. O, oyunların ən yaxşısı idi və bu, [[Adolf Hitler]]in Ari irqinin üstünlüyü mifinin uğursuzluğuna səbəb oldu.<ref name=Schwartz>{{cite web|url=http://espn.go.com/sportscentury/features/00016393.html|title=Owens Pierced A Myth|last=Schwartz|first=Larry|publisher=ESPN Internet Ventures|work=ESPN|date=2000|accessdate=July 6, 2000|archive-date=July 6, 2000|archive-url=https://web.archive.org/web/20000706211910/http://espn.go.com/sportscentury/features/00016393.html|url-status=unfit}}</ref> Cessi Ouens mükafatı, [[ABŞ]]-da [[yüngül atletika]] üzrə ilin ən yaxşı idmançısına verilir, ESPN idman televiziyası tərəfindən XX əsrin 6-cı ən yaxşı idmançısı kimi qiymətləndirilmişdir.<ref>{{cite web |url=https://espn.go.com/sportscentury/athletes.html |title=Top N. American athletes of the century |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> | website=ESPN.com |accessdate=March 23, 2014}}</ref> == Həyatı == Ouens, ailədə 3 qız və 7 oğlan olmaqla, 10 uşağın ən kiçiyi idi, Anri Klivlend Ouens və Meri Emma Fitzgeraldın övladı kimi 1913-cü ilin 12 sentyabrında [[Alabama]] ştatının Oakville şəhərində anadan olmuşdu. 1.5 milyon qara dərili amerikalının irqi ayrı seçkiliyə görə miqrasiyası zamanı böyük ümidlərlə [[Ohayo]] ştatının [[Klivlend]] şəhərinə ailəsi ilə 9 yaşı olarkən köçmüşdü. Öz yeni müəllimi adını soruşanda, o belə cavab verdi: "C.K.", lakin Ouensin danışıq tərzinə görə "Cessi" kimi başa düşdü. Bu adı qəbul edərək, həyatı boyu Cessi Ouens kimi tanındı.<ref>Baker, William J. ''Jesse Owens – An American Life'', p.19.</ref> Ouens, boş vaxtlarında müxtəlif işlərlə məşğul olurdu: o, ərzaq çatdırılması ilə məşğul olar, yük maşınlarını doldurar, atası və böyük qardaşı ilə polad zavodunda və ayaqqabı təmiri sexində işləyərdi.<ref name=jobio2>{{cite web |url=http://www.jesseowens.com/jobio2.html |title=? |publisher=|accessdate=April 5, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070703064033/http://www.jesseowens.com/jobio2.html |archivedate = July 3, 2007}}</ref> Bu dövr ərzində, Ouens qaçışa maraq göstərməyə başladı. Ouens, məşqçi Çarlz Rileyin dəstəyi ilə yüngül atletika karyerasına başlamaqla uğur əldə edəcəyinə inanmışdı. Ouens məktəbdən sonra ayaqqabı təmiri sexində işləyəndən bəri, Riley ona məktəbdən əvvəl məşq etməyi məsləhət görmüşdü. Ouens ilk dəfə [[Klivlend]]dəki Şərq Texniki ali məktəbinin tələbəsi olarkən diqqəti özünə cəlb etmişdi, [[Çikaqo]] şəhərində 1933-cü ildə keçirilən ali məktəblər arası çempionatda 100 m üzrə yarışda 9.4 saniyə ilə dünya rekorduna bərabər və yerindən uzunluğa tullanma üzrə yarışda da yüksək nəticə göstərdi.<ref name=jocom>{{cite web | title=Jesse Owens: Track & Field Legend: Biography|url=http://www.jesseowens.com/biography/| accessdate=January 6, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071223020629/http://www.jesseowens.com/biography/ |archivedate = December 23, 2007}}</ref> == Karyerası == === Ohayo Dövlət Universiteti === Atası üçün iş tapıldığından və ailəsinin dəstəyi ilə Ouens, Ohayo Dövlət Universitetinə daxil oldu. Ouens, Milli Atletika Assosiasiyasının 1935-ci və 1936-cı illərdə keçirdiyi 8 fərdi çempionatda rekord etmişdi (2006-cı ildə Xavyer Karter tərəfindən Milli Atletika Assosiasiyasının keçirdiyi çempionatda 4 qızıl medal rekordunu təkrarlamışdı, baxmayaraq ki onun çoxlu titullarına estafet yarışlarındakı medallar da daxil idi). Ouens öz uğurlarından həzz alsa da, o yalnız qara dərili idmançılar üçün olan düşərgədə yaşamaq istəmirdi. O, komanda ilə səfər edəndə, qara dərililər üçün restoranlarda yeməyə əmr etmək qadağan edilmişdi. Eyni zamanda, o qara dərililər üçün oteldə qalmışdı. Ouens, öz zəhmətlərinə görə təqaüd almadı, beləliklə o təhsil haqqını ödəmək üçün işləməyə davam etdi. Ouensin ən böyük nailiyyəti, 1935-ci ilin 25 mayında [[Miçiqan]] ştatının Ann Arbor şəhərində keçirilən yarış zamanı 45 dəqiqə aralığı ilə gəldi.<ref name=Schwartz/> Onun bu turnirdə əldə etdiyi uğurları nəzərə alaraq, 2005-ci ildə Mərkəzi Florida Universitetinin idman tarixi üzrə professoru Riçard Krepeau 1 gündə əldə edilən qələbələri 1850-ci ildən bəri [[yüngül atletika]]da ən yaxşı nailiyyət kimi qiymətləndirmişdi.<ref>{{cite news |first=Lacey |last=Rose |url=http://www.forbes.com/2005/11/18/athletic_performance_olympics_cx_lr_1118experts_print.html |title=The Single Greatest Athletic Achievement |date=November 18, 2005 |work=Forbes.com |access-date=June 6, 2015 |archive-date=December 9, 2012 |archive-url=https://archive.today/20121209032741/http://www.forbes.com/2005/11/18/athletic_performance_olympics_cx_lr_1118experts_print.html |url-status=dead }}</ref> === Berlin Olimpiadası === [[Fayl:Bundesarchiv_Bild_183-R96374,_Berlin,_Olympiade,_Jesse_Owens_beim_Weitsprung_crop.jpg|thumbnail|left|Cessi Ouens Olimpiya Oyunlarında yerindən uzunluğa tullanarkən]] [[Fayl:Olympic sprinters Owens Metcalfe and Wykoff 1936.jpg|thumbnail|left|Cessi Ouens, Ralf Metkalf və Frank Vikoff ABŞ Olimpiya yığmasını Almaniyaya aparan Manhetten gəmisinin göyərtəsində]] 1936-cı ildə Ouens, [[Yay Olimpiya Oyunları]]nda [[ABŞ]]-nı təmsil etmək üçün [[Berlin]]ə gəldi. [[Adolf Hitler]], [[Nasist Almaniyası]]nın qüdrətini dünyaya nümayiş etdirmək üçün oyunlardan istifadə edirdi.<ref name="Bachrach">{{cite book|last=Bachrach|first=Susan D.|title=The Nazi Olympics: Berlin 1936|isbn=0-316-07087-4}}</ref> O və digər hökumət rəsmilərinin böyük ümidləri vardı ki, alman idmançılar öz qələbələri ilə oyunlarda hegemonluq edəcəklər. Bu anda, nasist təbliğatı "Ari irqinin üstünlüyü" nəzəriyyəsini irəli sürdü və etnik afrikalılar qeyri-yetkin kimi təsvir edilirdi.<ref name="Bachrach" /><ref>{{cite news |authorlink=|title=Jesse Owens, 1913–1980: He Was Once the Fastest Runner in the World |date=August 27, 2011 |url =http://learningenglish.voanews.com/content/jesse-owens-1913--1980-he-was-once-the-fastest-runner-in-the-world-128523103/116594.html|work=Voice Of America|accessdate = February 26, 2015}}</ref> Ouens, 4 qızıl medal qazanmaqla nasistlərin istəyini puç etdi. Avqustun 3-ü, Ouens 100 m üzrə yaxın məsafəyə qaçışda 10.3 saniyə vaxtla nəticə göstərərək, komanda yoldaşı Ralf Metkalfı və Hollandiya idmançısı Tinus Osendarpı məğlub etdi. Avqustun 4-ü, yerindən uzunluğa tullanma üzrə qızıl medal qazandı.<ref name=Schwartz/> Avqustun 5-i, 200 m üzrə yaxın məsafəyə qaçışda 20.7 saniyə vaxt ilə nəticə göstərərək, Mak Robinsonu məğlub etdi. Avqustun 9-u, Ouens öz 4-cü qızıl medalını 400 m üzrə estafet yarışlarında qazandı, lakin yarışdan öncə məşqçi Din Kromvell yəhudi əsilli amerikan sprinterlər Marti Qlikman və Sem Stolleri Ouens və Ralf Metkalf ilə əvəzləmişdi, yarışda Frank Vikoff və Foy Draper ilə 39.8 saniyə vaxtla nəticə göstərib, dünya rekorduna imza atmışdılar.<ref>[http://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/introduction/owens/ PBS: American Experience. Jessie Owens.] (Accessed: May 2, 2012)</ref> Bu performans, [[SSRİ]] tərəfindən boykot edilmiş [[1984 yay Olimpiya oyunları]]ndakı yarışlarda [[Karl Lüis]] qızıl medalları qazanana qədər təkrarlanmadı. 1935-ci ildə (Berlin Olimpiadasından 1 il əvvəl) Cessi Ouens, yerindən uzunluğa tullanma yarışlarında dünya rekordunu müəyyən etdi və bu rekord, 1960-cı ildə Ralf Boston tərəfindən qırılana qədər 25 il mövcud oldu. Məhz, bu nəticə qazanılanda Cessi Ouens [[1960 yay Olimpiya oyunları]]nda tamaşaçı idi. Yalnız yarışlar başlamamışdan öncə, [[Adidas]] ayaqqabı şirkətinin qurucusu [[Adolf Dassler]] tərəfindən Ouens, Olimpiya kəndində ziyarət edilmişdi. O, Ouensi öz şirkətinin məhsulu olan idman ayaqqabılarını istifadə etməyi məsləhət bildi və bu, qara dərili idmançı üçün ilk sponsorluq idi.<ref name=rediff>{{cite web|url=http://in.rediff.com/sports/2005/nov/08adi.htm |title=How Adidas and Puma were born |publisher=In.rediff.com |date=November 8, 2005 |accessdate=June 15, 2010}}</ref> Yerindən uzunluğa tullanma üzrə qazanılan qələbə, Leni Riefenstahl tərəfindən sənədləşdirilərək, 1938-ci ildə "Olympia" filmi ərsəyə gəldi. Yarışın ilk günündə, [[Hitler]] qalib alman idmançılarının əlini sıxdı və sonra stadionu tərk etdi. Olimpiya Komitəsi rəsmiləri [[Hitler]]dən hər mükafatçını salamlamağı ya da heç nə etməməyi tələb etdi. [[Hitler]], ikincini seçdi və medal təqdimatlarını etmədi.<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=vFYti_djZYEC&pg=PT199&lpg=PT199&dq=jesse+owens+rain++Baillet-Latour+congratulate&source=bl&ots=WER0TH9AvI&sig=wwsLcG4DLDhev3cms7HSn4d3-ZQ&hl=en&sa=X&ei=g7X3UprgKoSM7AblzIHIDg&ved=0CD4Q6AEwAw#v=snippet&q=congratulate%20&f=false ''Berlin Games: How Hitler Stole the Olympic Dream''] (2012) Guy Walters, Hachette UK, 2012 ISBN 9781848547490</ref><ref>Rick Shenkman, [http://hnn.us/articles/571.html ''Adolf Hitler, Jesse Owens and the Olympics Myth of 1936''] February 13, 2002 from History News Network (article excerpted from Rick Shenkman's ''Legends, Lies and Cherished Myths of American History'', William Morrow & Co, 1988 ISBN 0-688-06580-5)</ref> Tarixçilər qeyd etmişdi ki, [[Hitler]] oyunların təxirə salınmasına səbəb olacaq yağışa görə oyunları tərk etmək istəmişdi. Bu, Ouens yarışa başlamazdan qabaq baş vermişdi, lakin bu mədəniyyətsizlik kimi qəbul edilmişdi.<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=Sx0JwM5CXBgC&pg=PA119&dq=owens+rain++hitler&hl=en&sa=X&ei=Zbf3UsmYE8KV7Aai04CwDQ&ved=0CFIQ6AEwBg#v=onepage&q=owens%20rain%20%20hitler&f=false '' Out of the Shadows: A Biographical History of African American Athletes''] (2006) David Kenneth Wiggins, University of Arkansas Press, p119 ISBN 9781610752954</ref> Bildirilirdi ki, [[Hitler]] qəsdən Ouensin qələbələrini heç saymışdı və onun əlini sıxmağdan imtina etmişdi, bu zaman Ouens demişdi: {{Sitatın əvvəli}} Hitler müəyyən vaxtı stadiona gəldi və müəyyən vaxtı tərk etdi. 100 m üzrə mükafatlandırma mərasimindən öncə, o stadionu tərk etmişdi. Lakin o tərk etməmişdən əvvəl, mən fəxri kürsüdə idim. O, mənə əl salladı və mən də qarşılıq verdim. Məncə, başqa ölkədə əsas adamı tənqid etmək pis hiss idi.<ref>[http://news.google.co.uk/newspapers?id=zsoaAAAAIBAJ&sjid=IkwEAAAAIBAJ&pg=1814,6536771&dq=jesse-owens+hitler&hl=en Owens Arrives With Kind Words For All Officials – The Pittsburgh Press, 24 August 1936]. News.google.co.uk. Retrieved on 2011-09-15.</ref> {{Sitatın sonu}} [[Albert Şpeer]] yazırdı ki, [[Hitler]] əcaib rəngli amerikan sprinteri Cessi Ouensin uğurlarına həddindən artıq əsəbləşmişdi. Ouensə ağlar kimi [[Almaniya]]da səyahət etməyə və eyni otellərdə qalmağa icazə verilmişdi, lakin [[ABŞ]]-ın çox yerlərində əksinə idi. [[Olimpiya Oyunları]]ndakı qələbələrdən sonra, [[ABŞ prezidenti]] [[Franklin Ruzvelt]] heç vaxt Cessi Ouensi [[Ağ Ev]]ə dəvət etmədi.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=HwTPk00QMHIC&pg=PA210&dq=roosevelt+jesse+owens&hl=en&sa=X&ei=cp_XVMb-LdLV7AbErIHADw&ved=0CDYQ6AEwBDgK#v=onepage&q=roosevelt%20jesse%20owens&f=false|title=New Deal Or Raw Deal?: How FDR's Economic Legacy Has Damaged America|page=210|author=Burton W. Folsom|publisher=Simon and Schuster|year=2009|ISBN=978-1416592372|accessdate=2015-02-08}}</ref> Ouens [[Avropa]]dan dönəndən sonra, [[Respublikaçılar partiyası|ABŞ Respublikaçılar partiyası]]na qoşuldu, 1936-cı ildə keçirilmiş prezident seçkilərində [[Respublikaçılar partiyası|ABŞ Respublikaçılar partiyası]]ndan prezidentliyə namizəd Alf Landon üçün qara dərili amerikanların səslərinin qazanılmasında kampaniyaya başladı.<ref>{{cite book|last=Streissguth|first=Thomas |title=Jesse Owens|year=2005|publisher=Twenty-First Century Books|isbn=0-822-53070-8|page=70}}</ref><ref>{{cite book|editor=Magill, Frank N. |title=The 20th Century O-Z: Dictionary of World Biography|year=2013|publisher=Routledge|isbn=1-136-59362-4|page=2863}}</ref> Ouens sonralar deyirdi: "Hitler məni təhqir etmədi - məni təhqir edən bizim prezidentdir. Prezident hətta mənə teleqram da göndərmədi."<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=DSsdGalGcPMC&pg=PA211&dq=The+president+didn%27t+even+send+me+a+telegram&hl=en&sa=X&ei=c6HXVL6uJ7C07QbloYDgDg&ved=0CCIQ6AEwAA#v=onepage&q=The%20president%20didn%27t%20even%20send%20me%20a%20telegram&f=false|first=Jeremy|last=Schaap|title=Triumph: The Untold Story of Jesse Owens and Hitler's Olympics|page=211|location=New York|publisher=Houghton Mifflin Harcourt|year=2007|isbn=978-0-618-68822-7|accessdate=2015-02-08}}</ref> == Sonrakı həyatı == Oyunlar bitəndən sonra, Olimpiya yığması və Ouens [[İsveç]]də yarışmaq üçün dəvət edilmişdi. O, [[ABŞ]]-a qayıtdıqdan sonra, öz uğurları pul qazanmağı qərara aldı. [[ABŞ]] atletika federasiyası rəsmiləri hiddətlənmişdilər və bu, onun idmandan uzaqlaşdırılması, karyerasının bitməsinə səbəb oldu. Ouens əsəbləşərək deyərdi: "İnsan özü nəsə arzulayır."<ref name="bbc2011">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/dna/606/A76754028|title=BBC – An Emperor among Professionals|last=Riley|first=Liam|publisher=BBC|accessdate=May 17, 2011|archive-date=August 13, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160813005819/http://www.bbc.co.uk/dna/606/A76754028|url-status=dead}}</ref> Karyerasının bitimindən sonra, Ouens iş təklifləri aldı, lakin baş tutmadı. 1946-cı ildə o, WCBA-nın (Qara dərililərin beyzbol liqası) yaradılması ilə Abe Sapersteynlə əməkdaşlıq etdi, Ouens vitse prezident və Portland Rosebuds beyzbol komandasının sahibi idi. == Ölümü == Ouens, 35 il ərzində tez-tez siqaret çəkməyə vərdiş edərək, 1979-cu ilin dekabr ayının əvvəllərində ağ ciyər xərçəngi xəstəliyinə tutuldu. Xəstəliyi ucbatından o, 1980-ci ilin 31 martında [[Arizona]] ştatının Tukson şəhərində 66 yaşında ikən vəfat etdi.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0912.html |title=Jesse Owens Dies Of Cancer At 66: Hero of the 1936 Berlin Olympics |publisher=Nytimes.com |date= |accessdate=2013-08-05}}</ref> O, [[Çikaqo]] şəhərindəki Oak Woods qəbristanlığında dəfn olundu. == Şəxsi həyatı == 15 yaşlı Ouens və 13 yaşlı Minnie Ruth Solomon [[Klivlend]]dəki ali məktəbdə tanış olmuşdular. Onların ilk qızı Qloriya, 1932-ci ildə anadan olmuşdu. Onlar 1935-ci ildə evlənmiş və 1939-cu ildə Marlin, 1940-cı ildə isə Beverli adlı qızları dünyaya gəlmişdi.<ref>{{Cite web |title=The Owens Family |url=http://library.osu.edu/sites/archives/owens/familyframe.htm |access-date=2015-06-06 |archive-date=2009-06-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090601221240/http://library.osu.edu/sites/archives/owens/familyframe.htm |url-status=unfit }}. library.osu.edu</ref><ref>{{cite web|url=http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/kids/dreamteam/jesseowens.html |title=Jesse Owens |publisher=Whitehouse.gov |accessdate=August 6, 2013}}</ref> == Adının əbədiləşdirilməsi və mükafatları == * 1936-cı ildə, Almaniya Olimpiya Komitəsi tərəfindən Cessi Ouensin qazandığı 4 qızıl medalın şərəfinə, 4 ingilis palıd ağacı əkildi. Ağaclardan biri Cənubi Kaliforniya Universitetinin həyətində, ikincisi [[Klivlend]]dəki ali məktəbin həyətində və digəri isə Ohayo Dövlət Universitetinin həyətində olması bilinirdi, lakin bu müəyyən edilmədi. 4-cü ağac Cessi Ouensin anasının evinin ərazisində əkilmişdi, lakin ev dağıdılandan sonra götürüldü.<ref>{{cite web |last=Deitch |first=Linda |url=http://www.dispatch.com/content/blogs/a-look-back/2011/10/did-jesse-owens-plant-a-tree-at-osu.html |title=Did Jesse Owens plant a tree at OSU? |work=The Columbus Dispatch |date=2011-10-07 |accessdate=2013-08-05 |archive-date=2012-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121130082333/http://www.dispatch.com/content/blogs/a-look-back/2011/10/did-jesse-owens-plant-a-tree-at-osu.html |url-status=dead }}</ref> * 1970-ci ildə, Ouensin Alabama İdman Zalına adı verildi. * 1976-cı ildə, [[ABŞ prezidenti]] [[Cerald Ford]] tərəfindən Azadlıq medalı ilə təltif edildi. * 1976-cı ildə, [[1936 yay Olimpiya oyunları]]nda irqçiliyə qarşı mübarizəsinə görə [[Olimpiya ordeni]] ilə təltif edildi. * 1980-ci ildə, Antonin Mrkos tərəfindən kəşf edilmiş yeni asteroidə Cessi Ouensin şərəfinə 6758 Jesseowens adı verildi. * 1981-ci ildə, ABŞ yüngül atletika federasiyası tərəfindən yüngül atletika üzrə ilin ən yaxşı idmançısına təqdim edilmək üçün Cessi Ouens mükafatı təsis edildi. * 1984-cü ildə, Emmi mükafatı qazanmış "The Jesse Owens Story" adlı film çəkildi. * 1984-cü ildə, [[Berlin Olimpiya Stadionu]] yaxınlığındakı küçəyə və orta məktəbə adı verildi. * 1990-cı ilin 28 martında, [[ABŞ prezidenti]] [[Corc Buş (ata)]] tərəfindən Konqres qızıl medalına layiq görüldü. * Ouensin şərəfinə, 2 poçt markası nəşr olundu: biri 1990-cı ildə, digəri isə 1998-ci ildə. * 1996-cı ildə, Olimpiya məşəli, Ouensin [[Alabama]] ştatının Oakville şəhərindəki ev muzeyindən keçmişdi. * 2001-ci ildə, Ohayo Dövlət Universitetində yüngül atletika yarışları üçün Cessi Ouens Stadionu istifadəyə verildi.<ref>{{cite web |url=http://www.recsports.osu.edu |title=Get caught |publisher=Ohio State Recreational Sports |accessdate=August 31, 2010}}</ref> * 2002-ci ildə, alim Molefi Kete Asante, Cessi Ouensi 100 ən məşhur qaradərili amerikalının siyahısına daxil etdi.<ref>Asante, Molefi Kete (2002). 100 Greatest African Americans: A Biographical Encyclopedia. Amherst, New York. Prometheus Books. ISBN 1-57392-963-8.</ref> * [[Ohayo]] ştatının [[Klivlend]] şəhərində heykəli ucaldılmışdır.<ref>[http://www.positivelycleveland.com/soulofcleveland Soul of Cleveland website] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120722234920/http://www.positivelycleveland.com/soulofcleveland/ |date=2012-07-22 }} Last retrieved 1/31/2009.</ref> * 2009-cu ildə, [[Berlin]]də keçirilən yüngül atletika üzrə dünya çempionatında [[ABŞ]]-ın bütün idmançıları, 73 il əvvəl həmin stadionda Ouensin qazandığı qələbələrin şərəfinə "CO" nişanları taxmışdılar.<ref>{{cite web |url=http://berlin.iaaf.org/news/kind=100/newsid=53668.html |title=12th IAAF World Championships in Athletics – Berlin 2009 – Owens and Long families to meet at Owens exhibition in Berlin |publisher=Berlin.iaaf.org |accessdate=June 15, 2010 |archive-date=November 5, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101105140826/http://berlin.iaaf.org/news/kind%3D100/newsid%3D53668.html |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Alabamada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Arizonada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Ağciyər xərçəngindən ölənlər]] ko5zq03ktf2u1ufz2m3i3oa2q8poq08 0 411206 6557278 6412377 2022-08-01T01:15:28Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Sinql |Başlıq = Bitch I'm Madonna |Şəkil = Madonna - Bitch I'm Madonna.png |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |İfaçı = [[Madonna]] və [[Niki Minaj]] |Albom = [[Rebel Heart]] |Format = [[sinql]] |Yayımlanıb = {{Start date|2015|06|15}} |Studiya = [[Semtex Girls|Boy Toy]]<br />[[Live Nation Entertainment|Live Nation]]<br />[[Interscope Records|Interscope]] |Janr = |Dil = [[ingilis dili]] |Müddət = 3:47 |Bəstəkar = Madonna, Tomas Uizli Pentz, Maurin MakDonald, Tobi Qad, Ariel Rextşayd |Sözlər = Madonna, |Prodüser = Madonna, Diplo, Sofi |Mahnılar = |A tərəfi = |B tərəfi = |prevalbom = [[Ghosttown]] |prevalbom_il = [[2015]] |albom_il = [[2015]] |nextalbom = |nextalbom_il = |ifaçı2 = [[Niki Minaj]] |prev2 = ""The Night Is Still Young" |prev2_no = [[2015]] |track2 = "Bitch I'm Madonna" |track2_no = [[2015]] |next2 = |next2_no = |Səslənməsi = Madonna - Bitch I'm Madonna.ogg |Səslənmənin izahı = }} '''Bitch I'm Madonna''' ({{dil-az|Qancıq, mən Madonnayam}}) — [[ABŞ]] müğənnisi [[Madonna]]nın ''“[[Rebel Heart]]”'' adlı XIII solo albomundan olan mahnı. [[Trinidad və Tobaqo|Trinidadlı]] repçi [[Nikki Minaj]]ın da qonaq ifaçı kimi iştiark etdiyi mahnı əsasən, Madonna, [[Diplo]] və Britaniyalı elektron musiqiçisi Sofi tərəfindən, MoZella, Tobi Qad, Ariel Rextşad və Nikki Minajın iştirakı ilə yazılmışdır. Mahnı, albomun üçüncü sinqlı kimi, “Interscope Records” tərəfindən [[15 iyun]] [[2015]]-ci ildə çıxarılmışdır. Elektron rəqs musiqisi və vaporveyv janrında olan mahnıda Madonna şənlənmək üçün nazal tonda ''"Bitch I'm Madonna"'' deyir, fonda isə ''"she's Madonna"'' ifadəsi səslənir. Musiqi tənqidçilərinin mahnı haqqında fikirləri iki qrupa bölünmüşdür; bəziləri mahnını “''energetik''” adlandıraraq Minajın rep hissəsini alqışlasalar da, başqa bir qrup mahnını ''“təəssüf doğuran şok''” adlandırır. ABŞ-da mahnı son üç il ərzində Madonnanın “[[Billboard Hot 100]]” hit paradına girə bilən ilk mahnısı olmaqla, 84-cü yerə kimi yüksəlmişdir. Mahnı, “Hot 100” hit paradına girə bilmiş Minajın 63-cü, Madonnanın isə 57-ci mahnısı olmaqla, həmin hit paradda ən çox iştirak etmiş qadın müğənnilərin siyahısında Minajı üçüncü, Madonnanı isə dördüncü yerə yüksəltmişdir. Dünyada, uğurlu nəticələr göstərən mahnı, [[Finlandiya]], [[Macarıstan]] və [[İsveç]]də ilk üçlüyə daxil olmuşdur. Mahnı üçün Conas Akerlandın rejissorluğu ilə çəkilmiş musiqi videosunda Madonna ilə yanaşı Minaj və Diplonu da görmək mümkündür. Videoda kameo kimi [[Rita Ora]], [[Kris Rok]], [[Mayli Sayrus]], [[Beyonse]], [[Keti Perri]] və [[Kanye Vest]] də çəkilmişdir. Lakin, qonaq ulduzların kütləvi səhnələrdə iştirak etməməsi izləyiciləri məyus etmişdir. Həmçinin bəzi tənqidçilər mahnı videosunu müğənni [[Teylor Svift]]in qısa zaman əvvəl təqdim edilmiş və oxşar şəkildə qonaq ulduzların iştirakı ilə çəkilmiş “[[Bad Blood]]” musiqi videosu ilə müqayisə etmişlər. Madonna mahnını ''“The Tonight Show Starring Jimmy Fallon”'' teleşousunda canlı ifa etmişdir. == Fon və inkişaf == [[Fayl:Diplo 2014 Press Photo.jpg|thumb|left|170px|ABŞ DJ-i [[Diplo]] "Bitch I'm Madonna" mahnısının yazılması və prodüsserliyində iştirak etmişdir.]] [[2014]]-cü ilin fevralında Madonna on üçüncü solo albomu üzərində işləməyə başladığını elan edərək, qeyd etdi ki, ''“mən indi müxtəlif müəlliflər və prodüsserlərə danışaraq musiqimlə birlikdə haralara getmək istədiyimi müzakirə edirəm.”'' Növbəti aydan etibarən, müğənni rəsmi [[Instagram]] hesabında albom üzərində birgə işlədiyi düşünülən müxtəlif şəxslərlə birgə şəkillərini paylaşmağa başladı.<ref>{{cite news|url=http://www.theglobeandmail.com/arts/music/my-seven-minute-speed-date-interview-with-madonna/article16897104/|title=My seven-minute, speed-date interview with Madonna|first=Sarah|last=Hampson|date=February 14, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[The Globe and Mail]]}}</ref> İki ay sonra Madonna ABŞ DJ-i Diplo ilə birlikdə selfisini paylaşdı. Madonna onu ənənəvi [[Oskar mükafatı|Oskar]] partisinə dəvət etsə də, o, gələ bilməmişdi<ref>{{cite journal|url=http://www.billboard.com/articles/columns/pop-shop/6084527/madonna-studio-diplo-photos-instagram-new-album|title=Madonna Hits Studio With 'Slave Driver' Diplo|first=Chris|last=Payne|date=May 8, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|magazine=Billboard}}</ref>. Nəhayət ki, onlar musiqi haqqında müzakirələrə başladılar və əməkdaşlığa qərar verdilər. İdolatorla birlikdə verdiyi müsahibəsində Diplo qeyd edir ki, Madonna ondan albomun ''“çılğın yazılma prosesi”''ndə iştirak etməyi xahiş etmişdir. Birlikdə onlar yeddi mahnı yazmış və lentə almışdılar; Diplo qeyd edir ki, ''“Bu səsyazmalar çılğın səslənməlidir. Heyət üzvlərinin bəzi fəaliyyəti bizi həqiqətən də təəccübləndirmişdi. Mən müğənninin prodüsserə işləmə azadlığı verməsini sevirəm. Bu baxımdan, Madonna mənim ideyalarıma çox açıq-fikirlə yanaşdı”''<ref name="bbcover">{{cite journal|url=http://www.billboard.com/articles/news/6228951/diplo-billboard-cover-story-sneak-peek|title=Billboard Cover Story Sneak Peek: Diplo Got Drunk With Madonna and 4 Other Details on Their Upcoming Collaboration|first=Jason|last=Lipshutz|date=August 21, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|magazine=Billboard}}</ref>. Diplo tərəfindən yazılması təsdiqlənən mahnılardan biri "Bitch I'm Madonna" adlandırılmışdı və o, bu mahnının pop musiqinin sərhəddlərini gənişləndirdiyini düşünürdü<ref>{{cite news|title=Diplo: Madonna Asked for 'Craziest Record I Had' for New Album|url=http://www.rollingstone.com/music/news/diplo-madonna-asked-for-craziest-record-i-had-for-new-album-20140703|last=Blistein|first=John|date=July 3, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Rolling Stone}}</ref>. Madonna qeyd edir ki, bu ifadə onun üçün yenilik olmaqla Diplo tərəfindən təklif edilib, öz növbəsində Diplo isə, izah edir ki, bütün tənqidlərə baxmayaraq yaxşı vəziyyətdə qalmağı bacaran kəs Madonnanı mənimsəyir, bu isə müğənni üçün unikal xüsusiyyətdir. Mahnının yaranma mənbəsi repçi [[Lil B]]-nin 2010-cu ildə çıxardığı və ''"I look like Madonna / Bitch, I'm a farmer"'' sözlərinin istifadə olunduğu ''"Pretty Boy Farmer"'' mahnısı ilə bağlıdır<ref>{{cite news|url=http://www.nme.com/news/madonna/78281|title=Madonna writes song called 'Bitch, I'm Madonna' with Diplo|date=July 2, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[NME]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.heloisatolipan.com.br/musica/exclusivo-diplo-incendeia-casa-fenomenal-da-nike-e-fala-sobre-seus-maiores-sucessos/|title=Exclusivo! Diplo incendeia a casa fenomenal da nike e conta para a gente sobre seus maiores sucessos|trans_title=Exclusive! Diplo ignites the phenomenal house of Nike and tells us about his greatest hits|last=Schnabl|first=Alexandre|date=June 29, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Heloisa Tolipan|language=Portuguese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706225603/http://www.heloisatolipan.com.br/musica/exclusivo-diplo-incendeia-casa-fenomenal-da-nike-e-fala-sobre-seus-maiores-sucessos|archivedate=July 6, 2014}}</ref>. Diplo bu ideyanı götürərək Madonnanın mahnısı üçün inkişaf etdirmiş, Madonnanın uzun müddət musiqi industriyasında qalmasını tənqid edənlərə ünvanlamış və əlavə etmişdir ki, ''“Biz bu mahnını yazdıq ki, deyək, əl çəkin, biz, hamımız Madonnayıq”'' ({{dil-en|"We made this record about, 'Fuck it, bitch, we're all Madonna'"}}). O, həmçinin daha əvvəl MDNA albomunda Madonna ilə birlikdə iki mahnı üzərində çalışmış trinidadlı repçi Nikki Minajı da bu mahnıya cəlb etmişdir.<ref name="weareall">{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2015/04/16/diplo-madonna_n_7070078.html|title=Diplo: Bitch, We Are All Madonna|last=Jacobs|first=Matthew|date=April 16, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[The Huffington Post]]}}</ref> “''Interview''” jurnalına verdiyi müsahibədə Diplo qeyd edir ki, mahnının kompozisiyasının ideyası bir gecə studiyada birgə içdikləri, Madonna üçün yapon piççikatosu və drop ifa etdiyi zaman yaranmışdı. O, Madonnanın sevdiyi kimi mahnını gitara ifası ilə başlamış, daha sonra inkişaf etdirmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.interviewmagazine.com/music/diplo|title=Diplo|last=Rubin|first=Rick|authorlink=Rick Rubin|date=April 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[Interview (jurnal)|Interview]]}}</ref> Minajın mahnıdakı rolu da Instagram vasitəsiylə təsdiqlənmiş və qeyd edilmişdi ''“Biz güclü irəliləyirik və biz evə gedirik ki, bütün gücə bu işi davam etdirək! #iş”''<ref name="werk">{{cite journal|url=http://www.billboard.com/articles/news/6266511/music-quotes-of-the-week-october-4-madonna-nicki-minaj-lorde-rita-ora-leonard-cohen-august-alsina-kenny-rogers|title=Quotes of the Week: Madonna and Nicki Werk It, Lorde's Makeup Mishap and More|first=Jessica|last=Letkemann|date=September 26, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|magazine=Billboard}}</ref>. Madonna Minajla işləmə metodu haqqında qeyd edir: {{cquote|''“Birlikdə işlədiyimiz zaman o, həmişə mənim yanımda oturaraq mahnıya qulaq asır və deyir “de ki, bu mahnı sənin haqqındadı.” O, çox metodik fikirləşir. Biz söhbət edirik, o, mənim dediyim sözləri yazır, hiss edirəm ki, mən bunu bəyənirəm, daha sonra isə, o gedir və yazdıqlarının üzərində işləməyə başlayır. Sözləri yazır və geri qayıdır. O, bir neçə versiya hazırlayır və biz bunu müzakirə edirik. O, istədiyi nəticəni əldə edənə kimi biz bunu davam edirik. Bu, ümumi işdir.”'<ref>{{cite news|last=Ganz|first=Caryn|url=http://www.rollingstone.com/music/features/rebel-heart-madonna-reveals-the-story-behind-six-surprise-songs-20141221|title='Rebel Heart': Madonna Reveals the Story Behind Six Surprise Songs|work=[[Rolling Stone]]|date=December 21, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref>'}} == Çıxarılması == [[17 dekabr]] 2014-cü ildə Madonnanın hazırlanan on üçüncü solo albomuna daxil olan digər mahnılarla birlikdə "Bitch I'm Madonna" mahnısının da demo versiyası internetdə yayılmışdır<ref name="billboardone">{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/news/6406626/madonna-2015-album-tracklist-leak|title=Madonna Dismisses New Album Leak As 'Unfinished Demos Stolen Long Ago'|last=Lynch|first= Joe|date=December 17, 2014|magazine=Billboard|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref>. Yayılmış səs yazılarını köhnə adlandıran Madonna, bu hadisəni ''“sənət zorlaması”'' adlandırmışdır<ref>{{cite news|url=http://www.theguardian.com/music/2014/dec/18/madonna-new-music-leak-terrorism-iconic|title=Madonna new music leak is 'form of terrorism' says singer|date=December 18, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[The Guardian]]}}</ref><ref name="timess">{{cite news|url=http://time.com/3639550/madonna-leak-terrorism/|title=Madonna Calls New Album Leak 'A Form of Terrorism'|last=Gibson|first= Megan|date=December 18, 2014|work=[[Time (magazine)|Time]]|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref>. O, daha sonra bu hadisəni, [[2014 Peşəvərdə məktəb hücumu]] və [[2014 Sidney girov böhranı]] hadisələri kimi “terrorizm” adlandırmışdır.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/madonna-releases-six-songs-from-new-album-after-rebel-heart-leak-9937745.html|title=Madonna releases six songs from new album after 'Rebel Heart' leak|first=Lizzie|last=Dearden|date= December 20, 2014|work=[[The Independent]]|publisher=Independent Print Limited|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref> [[20 dekabr]] 2014-cü ildən albom [[iTunes Store]]-da əvvəlcədən sifarişlə satışa çıxarılmışdır. Sifariş zamanı "Bitch I'm Madonna" mahnısı da daxil olmaqla altı mahnı avtomatik yüklənirdi. Madonna qeyd edir ki, bu mahnılar 2015-ci ilin martında çıxarılacaq albomdan olan “erkən Milad hədiyyələri”dirlər<ref name="rollstonetwentith">{{cite news|url=http://www.rollingstone.com/music/news/madonna-responds-to-rebel-heart-leak-by-releasing-six-songs-20141220|title=Madonna Responds to 'Rebel Heart' Leak by Releasing Six Songs|date=December 20, 2014|work=[[Rolling Stone]]|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref>. “[[Living for Love]]” və “[[Ghosttown]]” mahnılarından sonra "Bitch I'm Madonna" mahnısının “Rebel Heart” albomundan çıxarılacaq üçüncü sinql olmasını [[Madonna]] [[Instagram]] vasitəsiylə təsdiqlədi. Bundan başqa, Madonnanın rəsmi [[YouTube]] və [[Tidal]] hesablarında mahnının üç remix versiyası təqdim edilmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.chartsinfrance.net/Madonna/news-97501.html|title="Bitch I'm Madonna" : Madonna remixe son nouveau single à la sauce house. Ecoutez !|date=June 5, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|publisher=Pure Charts in France|language=French}}</ref>. Sinqlın üz qabığı da paralel olaraq təqdim edilmişdir; təsvir müğənninin Instagram şəkillərindən biri əsasında hazırlanmışdır. Mahnının əsas haus versiyaları Rosabel, Sander Kleinenberg və Oskar G tərəfindən işlənmişdir, sonuncu öz rəsmi [[Facebook]] hesabında qeyd edir: ''“Əgər Madonna sizi çağırırsa, siz onun istədiyi hər şeyi yerinə yetirməlisiz. Mən bu şansa görə, minnətdaram!”'' Holland dueti Sick Individuals tərəfindən işlənmiş digər bir remix isə eksküziv olaraq Billboard vasitəsiylə təqdim edilmişdir<ref name="sick">{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/columns/pop-shop/6598107/madonnas-bitch-im-madonna-sick-individuals-remix-exclusive|title=Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Sick Individuals Remix: Exclusive Premiere|last=Caulfield|first=Keith|date=June 15, 2015|magazine=Billboard|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref>. Remixlər ilk dəfə [[15 iyun]] 2015-ci ildə [[Avstraliya]] və [[Almaniya]]da, növbəti gün isə digər ölkələrdə çıxarılmışdır<ref name="au remixes" />. == Musiqi və remixləri == "Bitch I'm Madonna" mahnısı Madonna Diplo və Britaniyalı elektronik musiqiçi, PC musiqiçi Sophie trəfindən, MoZella, Tobi Qad, Ariel Rextşad və Nikki Minajın iştirakı ilə yazılmışdır. Mahnının audio mühəndisi olan Demasio “Demo” Kastellon, həmçinin mahnının remix versiyasını işləmiş və səsyazmasını təşkil etmişdir<ref>{{cite news|url=http://www.clashmusic.com/news/is-this-madonnas-pc-music-moment|title=Is This Madonna's PC Music Moment?|last=Murray|first=Robin|date=December 17, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015 2015|work=[[Clash (jurnal)|Clash]]}}</ref><ref name="album credits" />. Səsyazmada iştirak edən digər mühəndislər Nik Rouv və Oubri “Biq Cuys” Delani və Zeke Mişanecdir. Enci Teo isə əlavə miksin yazırlanmasında iştirak etmişdir<ref name="album credits" />. Mahnı əvvəlcə Madonna kimi məşhur müğənnilərlə təqdim edilmək üçün işlənən [[PC musiqisi]] olmuşdur. Sophie qeyd edir ki, Madonna musiqinin hazırlanma prosesinin sonunda dəvət edilmiş, səsyazması zamanı isə leyblın təmsilçisi olmamışdır<ref>{{cite news|url=http://www.vulture.com/2015/05/enigmatic-pc-music-is-ready-for-real-life.html|title=The Enigmatic PC Music Is Ready for Real Life|last=Zoladz|first=Lindsay|date=May 15, 2015|accessdate=June 17, 2015|work=[[New York (jurnal)|New York]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.rollingstone.com/music/features/pc-music-are-for-real-a-g-cook-and-sophie-talk-twisted-pop-20150522|title=PC Music Are for Real: A. G. Cook and Sophie Talk Twisted Pop|last=Vozick-Levinson|first=Simon|date=June 17, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Rolling Stone}}</ref>. "Bitch I'm Madonna" mahnısında DJ Snake və Lil Conun 2013-cü ildə çıxardığı “Turn Down for Wha” mahnısının musiqi elementlərindən istifadə olunmuşdur, Madonnanın vokalı isə müğənni [[Mayli Sayrus]]un ifasını xatırladır<ref name="12track" />. Mahnıda “blipi elektro” boyunca cırıltı və qaynama səsi gəlir<ref name="muu">{{cite web|url=http://www.muumuse.com/2014/12/madonna-rebel-heart-track-by-track-first-listen-part-one.html/|title=Madonna, 'Rebel Heart': Track-By-Track (Part One)|last=Stern|first=Bradley|date=December 20, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|publisher=[[MuuMuse]]}}</ref>. Mahnı [[Avicii]]nin 2012-ci ildə çıxarılmış “[[Wake Me Up]]” mahnısında olduğu kimi akustik gitara ifası ilə başlayır, bu müşayət ilə Madonna ''"You're gonna love this"'' sözləri ilə başlayan ifadələri səsləndirir, lakin, bundan sonra musiqi ERM və Vaporveyv musiqisinə çevrilir<ref name="siphon" />. Mahnı ənənəvi mahnı strukturundan və açarından kənar olmaqla, qəfil kəsilmələr və qarışmalara malikdir, Madonna isə mahnı boyu burun səsindən istifadə edir. [[Niki Minaj|Minaj]] rep hissəsində dinləyicilərə müraciət edərək ''"go hard or go home"'' dediyi halda Madonna ''"I just wanna have fun tonight, I wanna blow up this house tonight"<ref name="hitfix">{{cite news|url=http://www.hitfix.com/news/queen-of-pop-says-bitch-im-madonna-dropping-six-new-tracks-from-rebel-heart|title=Queen of Pop Says 'Bitch I'm Madonna' Dropping Six New Tracks From 'Rebel Heart'|last=Ellwood|first=Gregory|date=December 20, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|publisher=[[HitFix]]}}</ref><ref name="nypost">{{cite news|url=http://nypost.com/2014/12/20/madonna-surprises-with-six-new-song-release/|title=Madonna surprises with six new song release|last=Phull|first=Hardeep|date=December 20, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[New York Post]]}}</ref>,"alternating between pitch-shifted shrieks of 'Who do you think you are??' and the sing-songy title taunt"'' deyə cavab verir.<ref name=spinreview>{{cite news|last1=Unterberger|first1=Andrew|title=Review: Madonna Becomes the Heel of Pop on the Admirably Shameless ‘Rebel Heart’|url=http://www.spin.com/reviews/madonna-rebel-heart/|accessdate=June 24, 2015|work=[[Spin (magazine)|Spin]]|publisher=SpinMedia Group|date=March 10, 2015}}</ref> Rebel Heart albomundan olan ''“Unapologetic Bitch”'' mahnısı kimi bu mahnıda da “''bitch''” (qancıq) sözünün tez-tez təkrarlanmasından bəhs edən Madonna “[[Billboard (jurnal)|Billboard]]” jurnalına verdiyi müsahibədə deyir: {{cquote|''“Məncə bu axmaqlıqdı. Söz polisi atdırsın! Məni siyasi düzgünlük maraqlandırmır. “Qancıq” sözünün bir çox başqa mənaları da var. Hər şey məzmundan asılıdır. Mən birinci dəfə İngiltərəyə gəldiyimdə və “cunt” (vagina) sözünü eşitdikdə çox qorxmuşdum. İnsanlar bir-birlərini bu cür adlandırırdılar. Daha sonra mən öyrəndim ki, bu mədəniyyətdə həmin ifadənin anlamı hər şey fərqlidir – onlar məlumat almaq istəyərkən, əllərinin bir-birinin çiyninə qoyaraq “Dostum, sağdakı “cunt” kimdir deyirdilər.” "Fuck" ifadəsi yalnız cinsi anlamda işlədilmir. Demək istəyirəm ki, "You're a stupid fuck," "Are you going to fuck with me?" "Fuck off!"…kimi ifadələrin sekslə bir əlaqəsi olmadığı kimi bu mahnıda işlədilən “bitch” sözünün də təhqirlə bir əlaqəsi yoxdu. Əgər mən deyirəmsə "I'm a badass bitch” mən özümü tərifləyirəm və bildirirəm ki, mən güclüyəm. Əgər mən deyirəmsə "Why are you being such a bitch to me?,", bəli, bu tamamilə fərqli anlam ifadə edir”''<ref>{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/news/6472671/madonna-interview-rebel-heart-50-shades-of-grey-pope-word-police|title=Madonna Talks 'Fifty Shades of Grey' ('Not Very Sexy'), the Pope and Why the 'Word Police Can Fuck Off'|last=Grigoriadis|first=Vanessa|date=February 13, 2015|accessdate=April 15, 2015|work=Billboard}}</ref>}} Bəzi mahnıların sızması ilə əlaqədar olaraq Madonnanın altı mahnnını vaxtından əvvəl yayımlamasından sonra Diplo açıqlama verərək, alboma daxil edilmiş versiyanın onun mahnı üzərindəki yekun işi olmadığını bildirdi; daha sonra o, mahnının genişləndirilmiş kəsim versiyasını rəsmi [[SoundCloud]] hesabında yayımladı<ref name="weareall" />. "Bitch I'm Madonna" mahnısının üç remix versiyası mahnının dub versiyası kimi təqdim edilmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.idolator.com/7595614/madonna-bitch-im-madonna-single-cover-remixes-listen|title=Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Single Cover & Official Remixes Arrive: Listen To All Five|last=Daw|first=Robbie|date=June 5, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|publisher=[[Idolator (sayt)|Idolator]]}}</ref>. Kleinenberqin Kleinenberqin remixinin digər remixlərdən fərqli olduğu hesab edilsə də, Dau orijinalın yanında bütün mikslərin zəif olduğunu qeyd edir. “Sick Individuals”a görə onların remixi “ağır vuruş”lu bitə malik olmaqla, rəqs meydanları üçün nəzərdə tutulub<ref name="sick" />. Fedde le Grandın remixi mahnı üzərinə minimal effektlərin əlavə edilməsi ilə, musiqinin metallik səslənməli elektro housa çevrilməsi nəticəsində yaradılmışdır<ref>{{cite web|url=http://thebanginbeats.com/2015/06/20/madonna-feat-nicki-minaj-bitch-im-madonna-fedde-le-grand-remix/|title=Madonna feat. Nicki Minaj "Bitch I'm Madonna" (Fedde le Grand Remix)|last=Luthra|first=Varun|date=June 20, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|publisher=The Bangin Beats|archive-date=June 22, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150622132157/http://thebanginbeats.com/2015/06/20/madonna-feat-nicki-minaj-bitch-im-madonna-fedde-le-grand-remix/|url-status=dead}}</ref>. == Tənqidçilərin mövqeyi == [[Fayl:Madonna, Rebel Heart Tour, Bell Center, Olympus Stylus 1, Montréal, 10 September 2015 (5) (21323532006).jpg|thumb|[[Rebel Heart turnesi]] çərçivəsində ''"Bitch I'm Madonna"'' mahnısını ifa edən [[Madonna]] səhnədə rəqqaslarla qucaqlaşarkən, [[10 sentyabr]] 2015]] Musiqi tənqidçiləri mahnı haqqında müxtəlif fikirlər bildirmişlər. ''“Chicago Reader''”dən Saşa Geffen mahnıya müsbət rəy verərək, onun PC musiqisini kütləvi musiqiyə gətirməsini tərifləyir və qeyd edir ki, ''"Diplonun blok musiqisi və Sofinin sərt apprecioları ilə mahnı, provokativ sənət işidir […] Ulduzların SoundCloud-a keçmələri həmişə gözlənilən idi və Madonna bunu ilk edənlərdən biri oldu”''<ref name="siphon">{{cite web|url=http://www.chicagoreader.com/Bleader/archives/2015/01/09/madonna-siphons-pc-music-into-the-mainstream-with-her-first-rebel-heart-singles|title=Madonna siphons PC Music into the mainstream with her first Rebel Heart singles|last=Geffen|first=Sasha|date=January 9, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[Chicago Reader]]}}</ref>. Digər bir müsbət rəy isə ''“The Daily Telegraph”''dan Nil MakKormik tərəfindən verilmişdir; o qeyd edir ki, ''“Mahnı əks etdirdiyi enerji ilə parlayır, alqışa layiq reyv himn fantastik sinti xətti ilə elektronik nəfəs alətində vintaj oyun musiqisi kimi səslənir və Nikki Minajın repi ilə vurğulanır Madonna mahnını uşaq meydançasında şeir danışırmış kimi, yüngül burun səsi ilə ifa edir.” ''<ref name=telegraph>{{cite news|last1=McCormick|first1=Neil|title=Madonna, Rebel Heart, review: 'she's in the game again'|url=http://www.telegraph.co.uk/culture/music/cdreviews/11431568/Madonna-Rebel-Heart-review-shes-in-the-game-again.html|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[The Daily Telegraph]]|date=March 9, 2015}}</ref> “''Spin''” jurnalından Den Veiss qeyd edir ki, ''“'Bitch, I'm Madonna' mahnısının əsas təəccüblü tərəfi odur ki, bu mahnıda təəccüblü heç nə yoxdur”''<ref name="12track">{{cite news|url=http://www.spin.com/2015/02/madonna-rebel-heart-album-edit-new-track-list/|title='Rebel Heart' Tamed: Our 12-Track Edit of Madonna's New Album|last=Weiss|first=Dan|date=2015-02-16|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[Spin (jurnal)|Spin]]}}</ref>. Bunun əksinə olaraq, eyni nəşrdə Endryu Unterberger qeyd edir ki, ''“ola bilsin ki, bu sizin sevdiyiniz Madonna deyil, lakin bu onun özüdür və bu obraz Madonnanın MDNA (2012) dövründə canlandırdığı entuziast obrazdan daha yaxşıdır.”'' Unterberger həm də PC musiqisinin əlavə olunmasını qiymətləndirərək ''“qəribə pinq-ponqlaşma frenetisizmi”'' və ''“Diplonun blok-damcı biti”''ni xüsusi vurğulayır.<ref name=spinreview /> ''“Rolling Stone”'' jurnalından Karin Qanz da mahnıya müsbət rəy verərək onu “''qəzəbli''” adlandırır və Minajın şerini ''“əsl alov”'' kimi qiymətləndirir.<ref name=rollingstonereview>{{cite news|last1=Ganz|first1=Caryn|title=Madonna Rebel Heart Album Review|url=http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/madonna-rebel-heart-20150225|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[Rolling Stone]]|date=February 25, 2015}}</ref> ''“The A.V. Club”''dan Anna Zelaski mahnının ''“diqqət çəkmək üçün yaxşı vasitə olması”''nı qiymətləndirir, Nikki Minajın ifasını isə ''“mənasız əyləncə”'' adlandırır.<ref name=theavclub>{{cite news|last1=Zaleski|first1=Annie|title=Review: With Rebel Heart, Madonna bridges her bulletproof past and reflective present|url=http://www.avclub.com/review/rebel-heart-madonna-bridges-her-bulletproof-past-a-216191|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[The A.V. Club]]|date=March 10, 2015}}</ref> ''“[[The Independent]]”''dən Endi Gill mahnını ''“gülməli cilalayıcı”'' adlandıraraq, Minajın ifasını qiymətləndirir.<ref name=theindependent>{{cite news|last1=Gill|first1=Andy|title=Madonna, Rebel Heart – album review: A confirmation of Madonna's sustained musical relevance|url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/reviews/madonna-rebel-heart--album-review-a-confirmation-of-madonnas-sustained-musical-relevance-10090878.html|accessdate=3 oktyabr|work=[[The Independent]]|date=March 6, 2015|archive-date=September 24, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924235817/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/reviews/madonna-rebel-heart--album-review-a-confirmation-of-madonnas-sustained-musical-relevance-10090878.html|url-status=dead}}</ref> Baxmayaraq ki, Diplo Madonnanın səslənməsini daha əyləncəli edir, ''“New Musical Express”'' jurnalından Gevin Hayns qeyd edir ki, ''“onun həyatı və musiqisi arasındakı əlaqə artıq inkarolunmazdır”''<ref name=nme>{{cite news|last1=Haynes|first1=Gavin|title=Madonna&nbsp;– 'Rebel Heart'|url=http://www.nme.com/reviews/madonna/15961|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[NME]]|date=March 4, 2015|archive-date=March 14, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150314140951/http://www.nme.com/reviews/madonna/15961|url-status=unfit}}</ref>. ''“[[The Guardian]]”'' qəzetindən mahnını “''tərs''” adlandıran Aleksis Petridis qeyd edir ki, "Bitch I'm Madonna" ''“mahnı üçün seçilə biləcək fantastik addır. Prodüsser Diplo hibrid elektron rəqs musiqisindən istifadə edərək xoşbəxt hardkor yaradır, Nikki Minaj isə ən iddialı mətnlərindən birini səsləndirir; nəticə sizi dişlərinizi qıcamağa məcbur edir"''.<ref name=theguardian>{{cite news|last1=Petridis|first1=Alexis|title=Madonna: Rebel Heart review&nbsp;– braggadocio v self-examination on an album of two halves|url=http://www.theguardian.com/music/2015/mar/05/madonna-rebel-heart-review|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[The Guardian]]|date=March 5, 2015}}</ref> “''Slant''” jurnalından albomu ''“çox işlənilmiş”'' adlandıran Sal Sinkemani qeyd edir ki, ''“onun adının ikili xüsusiyyəti 'Bitch I'm Madonna' mahnısının lirik məzmunu ilə də vurğulanır”''<ref name=slant>{{cite news|last1=Cinquemani|first1=Sal|title=Madonna: Rebel Heart |url=http://www.slantmagazine.com/music/review/madonna-rebel-heart|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Slant Magazine|date=February 26, 2015}}</ref>. “musicOMH”dan Cön Merfi qeyd edir ki, mahnı ''“heç vaxt fantastik adı qədər çox yaşamayacaq, bir qədər qarışıq olan bu mahnı Diplonun rəqs meydanı ritmləri, dabstep və Nikki Minajın repi ilə əyləncəli səslənməyə malikdir”''.<ref name=musicomh>{{cite news|last1=Murphy|first1=John|title=Madonna&nbsp;– Rebel Heart|url=http://www.musicomh.com/reviews/albums/madonna-rebel-heart|accessdate=3 oktyabr 2015|publisher=[[musicOMH]]|date=March 9, 2015}}</ref> “PopMatters”dən Evan Soudi qeyd edir ki, mahnı, ''“tamamilə xəyal qırıqlığı qoxusu verir, izləyiciləri pis tərəfdən təəccübləndirir”''<ref name=popmatters>{{cite news|last1=Sawdey|first1=Evan|title=Madonna: Rebel Heart |url=http://www.popmatters.com/review/191224-madonna-rebel-heart/|accessdate=3 oktyabr 2015|publisher=[[PopMatters]]|date=March 9, 2015}}</ref>. == Hit-parad göstəriciləri == [[ABŞ]]-da "Bitch I'm Madonna" “Billboard”ın “Dance/Electronic Songs” hit-paradına [[3 yanvar]] 2015-ci ildə XIV yerdən 12.000 nüsxə satış göstəricisi ilə daxil olmuşdur.<ref>{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6415173/madonna-hot-dance-electronic-songs-chart-rebel-heart|title=Madonna Debuts Three Tracks on Hot Dance/Electronic Songs Chart|last=Murray|first=Gordon|date=December 24, 2014|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref> Müğənninin ''“The Tonight Show Starring Jimmy Fallon”'' verilişində qonaq olmasından sonra satış göstəricisi 748% və 9.000 nüsxə artmış və mahnı XXI yerdən yenidən hit-parada daxil olmuşdur.<ref>{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6538565/skrillex-diplo-justin-bieber-where-are-u-now-charts|title=Skrillex, Diplo & Justin Bieber's 'Where Are U Now' Dances Up the Charts|last=Murray|first=Gordon|date=April 17, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref> Musiqi videosunun təqdim olunması da mahnının satışına təkan vermis və daha 13.000 satış göstəricisi ilə sinql V yerə yüksələrək, ''“Living for Love''” mahnısından sonra Madonnanın ilk onluğa daxil olan ikinci mahnısı olmuşdur.<ref>{{cite news|url=https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6612674/giorgio-moroder-returns-dance-charts|title=Giorgio Moroder Returns to Dance Charts After 38 Years|last=Murray|first=Gordon|date=June 27, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref> “Hot Dance Club Songs” hit-paradında XXVI yerdə debüt edən mahnı sonradan I yerə kimi yüksəlmiş, beləliklə Madonnanın birinci yerə yüksəlmiş 46-cı, Minajın isə 5-ci siqlı olmuşdur.<ref name="Hot Dance">{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6605671/chart-highlights-andy-grammer-gets-good-marks-atop-adult-pop|title=Chart Highlights: Andy Grammer Gets 'Good' Marks Atop Adult Pop Songs|work=Billboard|publisher=Nielsen Business Media, Inc |date=June 22, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref><ref name="Bitch I'm Madonna">{{cite web|last=Caulfield|first=Keith|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6649413/madonna-46th-number-1-dance-club-songs-chart|title=Madonna Scores 46th No. 1 on Dance Club Songs Chart|work=Billboard|date=July 31, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015}}</ref> "Bitch I'm Madonna" “[[Billboard Hot 100]]” hit-paradında 4 iyul 2015-ci ildə 84-cü yerdə debüt etmiş, "Give Me All Your Luvin'" (2012) mahnısından sonra Madonnanın bu hit-parada ilk girişi olmuşdur. Mahnı, Madonnanın 57-ci, Minajın isə 63-cü “Hot 100”-ə daxil olan mahnısı olmuş, beləliklə, onları həmin hit-parada ən çox mahnısı daxil olan qadın müğənnilər arasında onları müvafiq olaraq dördüncü və üçüncü yerlərə yüksəltmişdir.<ref>{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6612570/madonna-bitch-im-madonna-hot-100-return|title=Madonna Returns to Hot 100 With 'B**** I'm Madonna'|last=Trust|first=Gary|date=June 25, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref> Növbəti həftə 11 pillə geriləyən mahnı 95-ci yerdə qərarlaşmışdır.<ref>{{cite news|url=http://www.metroweekly.com/2015/07/madonnas-rebel-heart-failure-2/|title=Madonna’s Rebel Heart Failure|last=Gerard|first=Chris|date=July 2, 2015 |accessdate=3 oktyabr 2015|work=Metro Weekly}}</ref> Birləşmiş Krallıqda “Music Week”dən Alan Cons qeyd edir ki, musiqi videosunun çıxarılmasından sonra "Bitch I'm Madonna" mahnısının satış göstəricilərində sıçrayış baş vermis, 1.667 nüsxə ilə satılan sinqlın satış göstəricisi əvvəlki həftənin göstəricisindən 148 nüsxə çox olmuşdur. Bununla belə, mahnı [[“UK Singles Chart]]”ın top 200 siyahısına daxil ola bilməmişdir.<ref name="uksales">{{cite news|url=http://www.musicweek.com/businessanalysis/read/official-charts-analysis-muse-s-drones-hover-at-no-1-for-second-week/062117|title=Official Charts Analysis: Muse's Drones hover at No.1 for second week|last=Jones|first=Alan|date=June 22, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[Music Week]]|subscription=true}}</ref> Fransada mahnı ilk dəfə “[[Syndicat National de l'Édition Phonographique|French Singles Chart]]”ın 90-cı pilləsində [[27 dekabr]] 2014-cü ildə, albomun altı mahnısının əvvəlcədən sifarişlə satışa çıxarılmasından sonra debüt etmişdir. Daha sonra mahnı hit-paradı tərk etməmişdən qabaq 135-ci pilləyə düşmüşdür. Musiqi videosunun çıxarılmasından sonra mahnı 104-cü pillədən yenidən hit-parada daxil olmuş, növbəti həftə isə 149-cu yerə enmişdir. [[İspaniya]]da da debüt edən mahnı 49-cu yerə kimi yüksələ bilmişdir.<ref name="spa" /> == Canlı ifalar == [[Fayl:Rebel Heart 2.jpg|thumb|Madonna və onun rəqqasələri Rebel Heart turnesi zamanı, geyşa paltarına bənzər geyimlərdə və [[Yapon müharibə yeplikləri]] ilə mahnını ifa edərkən.]] [[Madonna]] "Bitch I'm Madonna" mahnısını [[9 aprel]] 2015-ci ildə ''“The Tonight Show Starring Jimmy Fallon”'' verilişində ifa etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.spin.com/2015/04/madonna-diplo-the-tonight-show-the-roots/|title=Madonna and Diplo Perform 'Bitch I'm Madonna' on 'The Tonight Show'|date=2015-04-16|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Spin|last=Weiss|first=Dan}}</ref> Performans səhnə arxasında Madonnanın makiyajının tamamlanması görüntüləri ilə başlayır, daha sonra isə Diplonun qarderobunda onun qadınların ətrafında əylənməsi təsviri ilə davam edir. Daha sonra Madonna dəhlizdə rəqs edərək studiyaya daxil olur. Studiyada energetik rəqs edən Madonnanı Diplo müşayət edir, ekranda Niki Minajın video şəkilləri göstərilir. Madonna həm də Cimmi Fallonu onunla birlikdə oxumağa məcbur edir.<ref>{{cite news|url=https://www.billboard.com/articles/columns/pop-shop/6531161/watch-madonna-diplos-pelvis-pumping-performance-of-bitch-im|title=Watch Madonna & Diplo's Pelvis-Pumping Performance of 'Bitch I'm Madonna'|date=April 9, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref><ref>{{cite news|url=http://exclaim.ca/Music/article/madonna-bitch_im_madonna_ft_diplo_holiday_ft_roots_live_on_fallon|title=Madonna 'Bitch I'm Madonna' (ft. Diplo) / 'Holiday' (ft. the Roots) (live on 'Fallon')|last=Murphy|first=Sarah|date=April 10, 2015|accessdate=3 oktyabr 2015|work=[[Exclaim!]]}}</ref> "''Idolator''"dan Bayans Qreys bu performansı müsbət qiymətləndirərək qeyd edir ki, ''"Adətən bütün ifaçılar etdiyi kimi Madonna da bir qədər köhnə sinqlı olan 'Living for Love' və ya ondan sonra çıxarılmış 'Ghosttown' mahnısını ifa etmək əvəzinə, ən yeni mahnısını canlı səsləndirdi və biz buna çox şadıq. Meyc isə 'Bitch I'm Madonna' mahnısının çox şən və çılğın versiyasını hazırlayıb."'' <ref>{{cite web|url=http://www.idolator.com/7588167/madonna-diplo-perform-bitch-tonight-show-jimmy-fallon-watch|title=Madonna & Diplo Perform 'Bitch I'm Madonna' On 'Tonight Show Starring Jimmy Fallon': Watch|last=Gracie|first=Bianca|date=2015-04-10|accessdate=11 oktyabr 2015|publisher=Idolator}}</ref> ''[[The Hollywood Reporter]]'' bu performansı Madonnanın 2015-ci il performanslarının top 5-liyinə daxil etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/madonnas-birthday-pop-icons-5-815646|title=Madonna Turns 57: The Pop Icon's 5 Most Shocking Moments of 2015|date=2015-08-16|accessdate=11 oktyabr 2015|work=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> "''Stereogum''" Ketilin Vayt bu performansdan zövq aldığını deyərək qeyd edir ki, ''"Onun 56 yaşında necə rəqs etdiyini nəzərə alsaq, müğənnini superinsan hesab etmək olar və mən şoudan bu qədər zövq aldığıma təəccüblənirəm."'' <ref>{{cite web|url=http://www.stereogum.com/1793262/watch-madonna-make-her-stand-up-comedy-debut-and-perform-bitch-im-madonna-with-diplo-on-fallon/video/|title=Watch Madonna Make Her Stand-Up Comedy Debut And Perform 'Bitch I'm Madonna' With Diplo On Fallon|last=White|first=Caitlin|date=2015-08-16|accessdate=11 oktyabr 2015|publisher=[[Stereogum]]}}</ref> "''MuuMuse''"dan Bredli tern də performansı oxşar şəkildə şərh edərək "''Rebel Heart'' dövrünün ən yaxşı televiziya performanslarından biri" adlandırır.<ref>{{cite web|url=http://www.muumuse.com/2015/04/madonna-bitch-im-madonna-tonight-show-jimmy-fallon-live-performance.html/|title=Madonna’s Performance Of 'Bitch I'm Madonna' On 'The Tonight Show' Was Utterly, Unapologetically Insane|last=Stern|first=Bradley|date=2015-04-10|accessdate=11 oktyabr 2015|publisher=MuuMuse}}</ref> [[Rebel Heart turnesi]]nin (2015–16) birinci mərhələsində mahnının iki canlı ifası planlaşdırılmışdır. Birinci mərhələdə mahnının sərhə performansı üçün [[Janna d'Ark]] obrazından təsirlənən dizayner [[Arianna Fillips]] Los Anceles Dairəsi Sənət Muzeyində saxlanan samuray silahları nümunəsində dekor və aksesuarlar hazırlamışdır.<ref name="wwd2">{{cite news|url=http://wwd.com/fashion-news/designer-luxury/madonna-designer-costume-rebel-heart-tour-10211945/|title=First Look: Madonna's 'Rebel Heart' Tour Designer Costume Sketches|last=Maza|first=Erik|date=September 8, 2015|accessdate=11 oktyabr 2015|work=[[Women's Wear Daily]]}}</ref> Bu performansda [[Madonna]]nı [[geyşa]] geyiminə bənzər geyimlərdə olan rəqqasələr müşayət edir. Onların əlində isə [[Yapon müharibə yelpikləri]] vardır. Minaj isə arxada görünərək rep hissəsini ifa edir.<ref>{{cite web|last1=Zivitz|first1=Jordan|title=Concert review: Madonna's Rebel Heart Tour starts beating at the Bell Centre|url=http://montrealgazette.com/entertainment/music/concert-review-madonnas-rebel-heart-tour-starts-beating-at-the-bell-centre|work=[[Montreal Gazette]]|accessdate=11 oktyabr 2015|date=September 10, 2015}}</ref> == Musiqi videosu == === Fon === [[Fayl:The Standard NYC 4255367163 fffef9e487 crop.jpg|thumbnail|left|"Bitch I'm Madonna" musiqi videosu "The Standard Hotel"də çəkilmişdir.]] Madonna "Bitch I'm Madonna" mahnısının üçüncü sinql olacağını elan edərkən mahnı üçün musiqi videosunun da çəkiləcəyini elan etdi. O, öz [[Instagram]] hesabında paylaşdığı video ilə videoda sürpriz qonaqların olacağını bildirmişdi.<ref>{{cite web|url=http://www.digitalspy.co.uk/music/news/a651029/madonna-has-promised-surprise-gVests-for-her-bitch-im-madonna-video.html|title=Madonna has promised 'surprise gVests' for her 'Bitch I'm Madonna' video|last=Davidson|first=Amy|date=June 5, 2015|accessdate=11 oktyabr 2015|work=[[Digital Spy]]}}</ref> Bu Instagram postunda aralarında [[Beyonce]], [[Keti Perri]], [[Mayli Sayrus]], [[Rita Ora]] və əlbəttə ki, [[Niki Minaj|Minaj]] və Diplonun da olduğu bir neçə nəfər işarələnmişdi. Onlardan başqa kostyum dizayneri Arianna Filipps, saç ustası Endi Lekompte və dəb dizayneri Ceremi Skott da postda işarələnmişdilər.<ref>{{cite web|url=http://www.skynews.com.au/culture/showbiz/music/2015/06/05/perry--cyrus-to-appear-in-madonna-video.html|title=Perry, Cyrus to appear in Madonna video|date=June 5, 2015|accessdate=11 oktyabr 2015|publisher=[[Sky News Australia]]|archive-date=September 24, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924102640/http://www.skynews.com.au/culture/showbiz/music/2015/06/05/perry--cyrus-to-appear-in-madonna-video.html|url-status=dead}}</ref> Bundan sonra musiqi videosunun [[Teylor Svift]]in bir müddət əvvəl çıxarılmış “[[Bad Blood”]] musiqi videosu ilə müqayisəsinə başlanılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.eonline.com/news/667021/madonna-recruits-beyonce-miley-cyrus-nicki-minaj-rita-ora-and-katy-perry-for-bitch-i-m-madonna-music-video|title=Madonna Recruits Beyoncé, Miley Cyrus, Nicki Minaj, Rita Ora and Katy Perry for "Bitch I'm Madonna" Music Video|last=Johnson|first=Zach|date=June 16, 2015|accessdate=11 oktyabr 2015|publisher=[[E!]]}}</ref> Madonna daha sonra cəhrayı saç və pravokativ geyimlə olan çəkiliş fotosunu paylaşmışdı. “[[The Flaming Lips]]” rok qrupunun Ueyn Koyn da çəkiliş meydanını ziyarət edərək qısa video çəkmiş və öz hesabında paylaşmışdı.<ref>{{cite web|url=http://www.standard.co.uk/showbiz/celebrity-news/madonna-hints-that-surprise-gVests-including-miley-cyrus-and-nicki-minaj-will-star-in-her-new-bch-i-10298236.html|title=Madonna hints that 'surprise gVests' including Miley Cyrus and Nicki Minaj will star in her new B**ch I’m Madonna video|last=Ruby|first=Jennifer|date=June 5, 2015|accessdate=11 oktyabr 2015|work=[[London Evening Standard]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.idolator.com/7592967/madonna-diplo-bitch-im-madonna-video-preview-wayne-coyne|title=The First Look At Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Video Arrives Via Wayne Coyne's Instagram|last=Weiss|first=Mike|date=May 15, 2015|accessdate=11 oktyabr 2015|publisher=Idolator}}</ref> Conas Akerlundun rejissorluğu ilə çəkilmiş musiqi videosunun əsas çəkilişləri Nyu-Yorkun Standart Otelinin yuxarı mərtəbələrində aparılmışdır. Rejissor qeyd edir: {{cquote|''“Madonna mənimlə 'Ghosttown'a görə əlaqə saxlamışdı. Biz uzun müddət idi ki, fikir ayrılığına görə onunla işləmirdik, lakin, mən “Rebel Heart” albomundakı bütün mahnıları dinlədikdən sonra 'Ghosttown' mahnısını çox bəyənmişdim. Mən yaradıcılıq gücmü işə saldım. Və, bəli, biz birlikdə işləməkdən zövq aldıq. Bu işdən sonra mən mütləq yeni bir işə başlamalı idim və o, məndən soruşdu ki, 'Bitch I'm Madonna' mahnısı üzərində işləmək istəyirəmmi. Mən gördüm ki, o, 'Ghosttown'dan tamamilə fərqlidir, əyləncə və çılğınlıqdan bir qədər ciddi işdir.”''<ref name="ewmv" />}} Komandanın çəkilişin müxtəlif aspektlərini tamamlamaq, həmçinin davamiyyəti təkrarlamaq üçün çox qısa vaxtı var idi. Musiqi videosunun tamamlanması üçün onların cəmi bir gecə vaxtları var idi, buna görə də Madonnaya dəstək olmaları üçün yaxın dostları və ailə üzvləri də çəkiliş meydanına dəvət edilmişdilər. Normal çəkiliş planından fərqli olaraq, komanda mümkün qədər cəld hərəkət etməli idi, çünki musiqi videosunda gecə əyləncələri təsvir olunur. Ümumi xareoqrafiyadan əlavə hər bir iştirakçının çəkiliş meydanında özünəməxsus yeri var idi və onlar öz çəkiliş vaxtlarının gəlməsini gözləməli idilər.<ref name="ewmv" /> Aralarında [[Moschino]], Discount Universe, SSUR, [[Chanel]], Majesty Black-in də olduğu bir çox dəb dizaynerləri musiqi videosunun çəkilişində istifadə olunması üçün müğənnilərə geyimlər hazırlamış, [[Giuseppe Zanotti]] isə ayaqqabılar hazırlamışdır.<ref name="bbmv" /> Style.com-dan Ember Kallor qeyd edir ki, parlaq rəngli saçlar, qara dodaqlar, ağ qaşlar və parlaq göz makiyajı da daxil olmaqla bir çox müasir dəb trendləri musiqi videosunda əks olunmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.style.com/beauty/makeup/2015/bitch-im-madonna-music-video-club-makeup|title=10 Club-Worthy Beauty Lessons We Learned From 'Bitch I'm Madonna'|last=Kallor|first=Amber|date=June 18, 2015|accessdate=11 oktyabr 2015|publisher=[[Style.com]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150619133419/http://www.style.com/beauty/makeup/2015/bitch-im-madonna-music-video-club-makeup|archivedate=June 19, 2015}}</ref> [[Fayl:Bitch I'm Madonna music video poster.jpg|200px|thumbnail|right|Musiqi videosunun Madonnanın rəsmi Instagram hesabında yayımlanmış posteri.]] === Çıxarılması === Videonun [[16 iyun]] 2015-ci ildə çıxarılacağı elan edilmişdi; Madonna həm də, partidən sonrakı hadisələrin təsvir edildiyi və fonda mahnının səsləndiyi tizer videosu yayımlamışdı. Musiqi videosunun çıxarılması günü Madonnanın [[Instagram]]ında poster yayımlanmış və bu poster vasitəsiylə Beyoncenin də videoda çəkildiyi təsdiqlənmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.thewrap.com/beyonce-katy-perry-join-madonna-for-bitch-im-madonna-video/|title=Beyonce, Nicki Minaj, Katy Perry, Miley Cyrus Join Madonna for ‘Bitch, I’m Madonna’ Video|date=June 16, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=[[TheWrap]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.idolator.com/7596879/beyonce-bitch-im-madonna-katy-perry-miley|title=Beyoncé, Katy Perry, Miley Cyrus & More Added To 'Bitch I'm Madonna' Video|last=Williot|first=Carl|date=June 16, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=Idolator}}</ref> “Billboard” jurnalından Coe Linç bu posteri Teylor Sviftin “Bad Blood” musiqi videosunun çıxarılmasından əvvəl yayımlanmış posterlə müqayisə etmiş, daha sonra isə qeyd etmişdir ki, ''“görünür Meydc bu layihəni Sviftin planlarının açıqlanmasından xeyli əvvəl hazırlamışdır.”''<ref>{{cite journal|url=http://www.billboard.com/articles/columns/pop-shop/6084527/madonna-studio-diplo-photos-instagram-new-album|title=Step Aside, 'Bad Blood': Madonna's New Video Stars Beyonce, Miley, Katy, Nicki & Rita Ora|first=Joe|last=Lynch|date=June 16, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|magazine=Billboard}}</ref> Lakin, 16 iyunda video təqdim edilmədi, əvəzinə cins şort geyinmiş Madonnanın [[tverkinq]] videosu yayımlandı.<ref>{{cite news|url=http://www.vanityfair.com/hollywood/2015/06/madonna-music-video-beyonce-miley-cyrus|title=Here's Your First Glimpse of Madonna's Music Video Featuring Beyoncé, Miley Cyrus, and Katy Perry|last=Miller|first=Julie|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[Vanity Fair (jurnal)|Vanity Fair]]}}</ref> Növbəti gün [[Tidal]] vasitəsiylə musiqi videosu və səhnə arxası çəkiliş görüntüləri yayımlandı. Bu eksklüziv yayım 24 saat ərzində sayta izləyici axınını gücləndirdi, növbəti gün isə video Madonnanın [[Vevo]] səhifəsində təqdim edildi.<ref>{{cite news|url=http://www.ew.com/article/2015/06/17/bitch-im-madonna-music-video|title=Madonna debuts 'Bitch I'm Madonna' music video on TIDAL|last=Goodman|first=Jessica|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Entertainment Weekly}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thedrum.com/news/2015/06/17/bitch-i-m-madonna-exclusively-debuts-tidal-24-hours|title='Bitch I'm Madonna' exclusively debuts on Tidal for 24 hours|last=McCarthy|first=Jon|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[Drum (jurnal)|Drum]]}}</ref> Videoda rol almış məşhurların tam siyahısına [[Beyonce]], [[Keti Perri]], [[Mayli Sayrus]], [[Nikki Minaj]], [[Rita Ora]], [[Diplo]], [[Kanye Vest]], [[Kris Rok]], dizayner [[Aleksandr Vanq]], model [[Con Kortaxarena]], Madonnanın oğulları Rokko və David daxildirlər.<ref name="bbmv" /><ref>{{cite news|url=http://www.officialcharts.com/chart-news/madonna-debuts-colourful-new-bitch-i-m-madonna-video__9870/|title=Madonna debuts colourful new Bitch I’m Madonna video|last=Moss|first=Liv|date=June 18, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=[[Official Charts Company]]}}</ref> Lakin video Tidalda problemlərin yaranmasına səbəb olmuş, xəta mesajları və donmalardan şikayətlər edildikdən sonra, kompaniya [[Twitter]] vasitəsiylə üzr istəmişdir: ''“Biz #BitchImMadonna videosunu izləmək istəyən bütün fanatlardan üzr istəyir və problemlərin aradan qaldırılması üzərində çalışırıq.”''<ref name="smhtidal" /> === Məzmunu === [[Fayl:Bitch I'm Madonna music video screenshot.png|250px|thumbnail|left|Musiqi videosundan skrinşot olan bu şəkildə Madonna rəqs edir, monitorda isə Minaj rep deyir. Qonaq ulduzların videoda çox az görünmələri və əsasən Madonna ilə bir səhnələrdə olmamaları əsas tənqid hədəflərindən biri olmuşdur.]] Musiqi videosu ağ geyimli dörd qız uşağının mahnının açılış xəttini ifa etməsi ilə başlayır. Sağ tərəfdə idmanla məşğul olan heyvan printli paltar və tikanlı çəhrayı bayker dəri pencəyi geyinmiş Madonna görsənir.<ref>{{cite news|url=http://www.eonline.com/news/667606/watch-madonna-s-bitch-i-m-madonna-music-video-to-see-beyonce-kanye-miley-and-more-stars|title=Watch Madonna's ''Bitch I'm Madonna'' Music Video to See Beyoncé, Kanye, Miley and More Stars!|last=Malec|first=Brett|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=E!}}</ref> O rəngli dəhlizlə irəliləyərək su içir, oğlanla öpüşür, yenidən irəliləyir və Diplonun yanından keçir. Xor ifaya başlayanda iki yapon rəqqasə hamam vannasının içində xareoqrafik hərəkətlər edir, Madonna məkana daxil olaraq onlara qoşulur. "Bitch I'm Madonna" ifadəsi səslənərkən Madonna Ora və Rokun yanından keçir və onlar həmin ifadəni təkrarlayırlar. İkinci bənd Madonnanın dəhlizdə tək irəliləməsi ilə başlayır, şarları itələyən Madonna yenidən Diplo ilə qarşılaşır, sonra kamera bir neçə neon bəzəkli [[Corab gəlincik|corab gəlinciyi]] göstərir və onlar birlikdə mahnını ifa edirlər. İkinci xor zamanı Madonna və onu müşayət edən rəqqaslar dəhlizdən bara çıxırlar, burada Madonna bar kənarında oturmuş oğlanı (Kortaxarena) içməyə məcbur edir, rəqqasə ona [[Kərkinmə seksi|kərkinir]] və onlar birlikdə rəqs etməyə davam edirlər. Bundan sonra gözlərinin ətrafına tünd makiyaj edilmiş Mayli Sayrus görünərək orta barmaq işarəsi göstərir və dil çıxarır, onun ardınca Vanq, Diplo və Rokko bar ətrafında görünürlər. Daha sonra Beyonce Madonnanın “[[Vogue (Madonna mahnısı)|Vogue]]” (1990) musiqi videosundakı kimi poz verir<ref>{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/entertainment/music/madonna-debuts-b-h-madonna-music-video-article-1.2261012|title=Madonna debuts 'B---h I'm Madonna' music video, featuring Beyonce, Miley Cyrus, Kanye West cameos|last=Ramishetty|first=Kirthana|date=2015-06-17|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Daily News|location=New York}}</ref>, Keti Perri mahnını oxuyaraq rəqs edirDevid rəqs edir, Madonna və rəqqaslar isə onu alqışlayırlar, xor mahnının adını ifa edir. Xorun ifası tamamlananda rəqqaslar monitoru qaldırırlar və orada Minaj görsənərək öz partiyasını ifa etməyə başlayır, Vestin mahnının adını təkrarlaması və alqışlaması verilir. Madonna və rəqqaslar irəliləməyə davam edərək rəqs meydanına çatırlar. Madonna pilləkəndən keçərək qızla öpüşür və oğlanın üstünə su tökür, daha sonra isə partinin keçirildiyi dama çıxır. Mahnı sona yaxınlaşarkən Madonna rəqqasların əhatəsində yerə uzanmış göstərilir. Musiqi videosu uzaqdan Standart Otelin göstərilməsi ilə tamamlanır, otelin damında partinin davam etməsi sezilir. Alternativ sonluqda musiqi videosunun səhnə arxası çəkilişləri və Madonnanın oğlan modellə partini tərk etməsi göstərilir. Madonnanın otaqda gəzərək şüşə pəncərədən Nyu-York mənzərəsini izləməsi səhnəsi də burada çəkilmişdir. Madonnanın Ora və Rokla görüşməsi, bir neçə dəfə corab oyuncaqların üstünə atılması və kiçik qızlarla mahnı oxuması da yayımlanmış səhnə arxası çəkiliş səhnələrindəndir.<ref>{{cite web|url=https://www.yahoo.com/music/madonnas-bitch-im-madonna-gets-alternate-121865891021.html|title=Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Gets Alternate Ending in Behind-the-Scenes Video|last=Johnson Jr|first=Billy|date=June 19, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=Yahoo!}}</ref> Kleinenberqin remixi üçün hazırlanmış başqa bir videoda isə Madonnanın çəkilişləri və qonaq ulduzların daha az hərəkətli görüntüləri verilir.<ref>{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/news/6633469/madonna-bitch-im-madonna-remix-video-beyonce-katy-miley|title=Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Remix Video Boasts Bonus Beyonce, Katy & Miley|last=Lynch|first=Joe|date=July 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref> === Qəbulu və tədqiqi === “Billboard” jurnalından Ceyson Lipşutz yazdığı məqalədə bu musiqi videosunun çıxarılmasının Madonna üçün nəyə görə vacib olmasını tədqiq edir. O, qeyd edir ki, “[[Rebel Heart]]” dövrünün təbliğ edilməsinə “[[MDNA]]” dövrünün təbliğindən daha çox diqqət yetirilmişdir. Əvvəlki iki sinql olan "Living for Love" və "Ghosttown" “[[Billboard Hot 100]]” hit-paradına girə bilməmişdir, buna görə də, "Bitch I'm Madonna" sinqlının çıxarılmasına kimi, “Rebel Heart” Madonnanın Hot 100-də sinqlı olmayan ilk albomu olmuşdur. Lipşutz qeyd edir ki, musiqi videosuna cəlb edilmiş kameolar bütün dövr ərzində dinləyicilərin diqqətini cəlb etməyə hesablanmış addımdır. ''“Əslində Madonna Pop kraliçasını meydana çıxararaq kartotekasında olan ulduzlardan bir neçəsini öz ətrafında cəmləşdirmişdir. Günün sonunda musiqi videonda Beyoncenin vogue hərəkətlərini etməsini görmək həqiqətən də möhtəşəmdir! Və o, bunu edə bildi, çünki, siz bilirsiniz o necədir”'' deyə Lipşutz əlavə edir.<ref name="bbwhy">{{cite news|url=http://www.billboard.com/articles/columns/pop-shop/6605116/madonna-bitch-im-madonna-video-analysis|title=Why Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Video Is the Video She Needed to Make|last=Lipshutz|first=Jason|date=June 18, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref> Həmin jurnaldan Coe Linç isə musiqi videosunu ''“ulduz gücünün çaşqınlığı”'' adlandırır və əlavə edir ki, videoda ''“Maylinin orta barmağı, Madonnanın köynəksiz oğlanla öpüşməsi, üst geyimsiz qadınların hamam səhnəsi, brekdans, corab oyuncaqların oxuması Moschino dəbi və başqa bir çox şeylər var”''.<ref name="bbmv">{{cite news|url=https://www.billboard.com/articles/news/6598316/madonna-bitch-im-madonna-video-beyonce-miley-katy-nicki-rita-kanye|title=Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Video ft. Beyonce, Miley, Katy, Kanye, Nicki & Rita Is Out Now|last=Lynch|first=Joe|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Billboard}}</ref> “Spin” jurnalından Brennan Karli fikirləşir ki, dəvət edilmiş kameolar musiqi videosunu tamamlayıblar, lakin, inanır ki, videonun “möhtəşəmliyi və ambisiyası” onu “[[Hung up]]” (2005) və “Living for Love” mahnıları üçün çəkilmiş videolarla müqayisə eləməyə imkan verir.<ref name="spinrev">{{cite news|url=http://www.spin.com/2015/06/watch-madonnas-bitch-im-madonna-video-starring-beyonce-katy-perry-nicki-minaj-and-miley-cyrus/|title=Watch Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Video, Starring Beyonce, Katy Perry, Nicki Minaj, and Miley Cyrus|last=Carley|first=Brennan|date=2015-06-19|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Spin}}</ref> ''“Entertainment Weekly”'' jurnalından Kevin O'Donnel qeyd edir ki, ''“hər dəfə Madonnanın yeni video haqqında elan etməsi qlobal bir hadisədir. Və onun videonu necə adlandırmasından asılı olmayaraq, həmin videonun ilin ən çılğın videolarından biri olacağına əmin olmaq olar.”''<ref name="ewmv">{{cite news|url=http://www.ew.com/article/2015/06/17/jonas-akerlund-bitch-im-madonna|title=Director Jonas Akerlund shares behind-the-scenes details from Madonna's bonkers new video|last=O'Donnell|first=Kevin|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[Entertainment Weekly]]}}</ref> “San Jose Mercury News”dan Hiks videodan təsirləsə də, hiss etmişdi ki, Madonna qonaq ulduzlarsız da bu videonu çəkə bilərdi.<ref>{{cite news|url=http://www.mercurynews.com/celebrities/ci_28329984/madonna-enlists-miley-cyrus-beyonce-and-more-bitch|title=Madonna enlists Miley Cyrus, Beyonce and more for 'Bitch I'm Madonna' video|last=Hicks|first=Tony|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[San Jose Mercury News]]}}</ref> “MTV News”dan Emili Linder qeyd edir ki, bu video [[Teylor Svift]]in çıxardığı videodan tamamilə fərqlidir, lakin, videoda, partinin “futuristik” təsvir olunduğunu bildirir.<ref>{{cite news|url=http://www.mtv.com/news/2189015/bitch-im-madonna-video/|title=Madonna's New Video: Here's Every Blink-And-You-Miss-It Celeb Cameo|last=Linder|first=Emilee|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=[[MTV News]]}}</ref> “Rolling Stone ” jurnalından Deniel Kreps bəyan edir ki, "Bitch I'm Madonna” mahnısının çıxarılması ilə “''bütün ulduzların iştirakı ilə çəkilən blokbaster musiqi videoları dövrünə qədəm basdıq.”''<ref>{{cite news|url=http://www.rollingstone.com/music/news/madonna-nabs-kanye-beyonce-nicki-minaj-for-bitch-im-madonna-video-20150618|title=Madonna Nabs Kanye, Beyonce, Nicki Minaj for 'Bitch I'm Madonna' Video|last=Kreps|first=Daniel|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Rolling Stone}}</ref> “[[Time (jurnal)|Time]]” jurnalından Nolan Fini və “Los Angeles Times”dan Avqust Braun qeyd edirlər ki, ''“video göstərir ki, yalnız Madonnanın A-siyahı ulduzlarını bir araya gətirməyə ulduz gücü yetər.”''<ref>{{cite news|url=http://time.com/3924292/madonna-bitch-im-madonna-video/|title=Watch Madonna's Bonkers, Star-Studded New Video|last=Feeney|first=Nolan|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[Time (jurnal)|Time]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-beyonce-kanye-madonna-new-video-20150618-story.html|title=Beyoncé, Kanye and almost all of pop music show up in Madonna's new video|last=Brown|first=August|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[Los Angeles Times]]}}</ref> “[[VH1]]”-dən Kristofer Rouz, Rita Ora xaric olmaqla videoda rol almış xanımların heç birinin səhnə arxası görüntülərinin yayımlanmamasını tənqid etmişdir; onların hissələri ayrılıqda çəkilmişdir.<ref>{{cite news|url=http://www.vh1.com/news/28700/bitch-im-madonna-video/|title=No One Actually Showed Up to Film Madonna's 'Bitch I'm Madonna' Video|last=Rosa|first=Christopher|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=[[VH1]]}}</ref> “Life & Style” jurnalı üçün yazdığı məqalədə Şantal Valdoltz musiqi videosunun onu xəyal qırıqlığına uğratdığını qeyd edir və kameoların qısa müddət görünmələrini “darıxdırıcı” adlandırır.<ref>{{cite news|url=http://www.lifeandstylemag.com/posts/katy-perry-kanye-west-and-more-star-in-new-bitch-i-m-madonna-music-video-and-it-s-pretty-disappointing-61001|title=The "Bitch I'm Madonna" Music Video is Here&nbsp;— and it's Pretty Disappointing to Say the Least|last=Waldholtz|first=Chantal|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=Life & Style}}</ref> “The Daily Beast ”dan Kevin Fallon videonu “riqqətli və kədərli” adlandırır, Sviftin videosundakı kimi ulduzların qonaq qismində layihəyə cəlb edilməsini isə anlamsız hesab edir. Lakin, o, videonun çəkilmə keyfiyyətini 2014-cü ildə qara yumor janrında çəkilmiş və [[Ən yaxşı filmə görə "Oskar" mükafatı|İlin Ən Yaxşı Filmi]] nominasiyasında [[Oskar mükafatı]]na layiq görülmüş “[[Bördmen (film, 2014)|Bördmen]]” filmi ilə müqayisə edir.<ref>{{cite news|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2015/06/17/madonna-s-star-studded-bitch-i-m-madonna-video-is-just-plain-sad.html|title=Madonna's Star-Studded 'Bitch I'm Madonna' Video Is Just Plain Sad|last=Falloon|first=Kevin|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[The Daily Beast]]}}</ref> “The Sydney Morning Herald”dan Bernard Zuel Tidalda çıxarılmanın problemlərindən bəhs edir. O, Madonnanın dəstəsini videonu layiqincə yayımlaya bilməməkdə günahlandırır.<ref name="smhtidal">{{cite news|url=http://www.smh.com.au/entertainment/music/madonnas-starstudded-video-bitch-im-madonna-slammed-after-troubled-tidal-launch-20150618-ghqsc7.html|title=Madonna's star-studded video, Bitch I'm Madonna, slammed after troubled Tidal launch|last=Zuel|first=Bernard|date=June 17, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[The Sydney Morning Herald]]}}</ref> “[[The Guardian]]”dan Şepo Mokoena kameoların cəlb edilməsini yaxşı qarşılamır.<ref>{{cite news|url=http://www.theguardian.com/music/musicblog/2015/jun/18/madonna-kanye-miley-beyonce-bitch-im-madonna-video|title=Madonna's Kanye, Miley and Beyoncé-stuffed video is more Fomo than fun|last=Mokoena |first=Tshepo |date=June 18, 2015|accessdate=12 oktyabr 2015|work=[[The Guardian]]}}</ref> == Kompozisiya siyahısı və formatlar == *;Dijital yükləmə (Albom versiyası)<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.com/dp/B00SJMFER0/|title=Bitch I'm Madonna <nowiki>[feat. Nicki Minaj] [Explicit]</nowiki>: Madonna|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=[[Amazon.com]]}}</ref> #"Bitch I'm Madonna" (featuring [[Niki Minaj]])&nbsp;– 3:47 *;Dijital yükləmə (Clean)<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.com/dp/B00TB5D6PG|title=B**** I'm Madonna <nowiki>[feat. Nicki Minaj] [Clean]</nowiki>|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=Amazon.com}}</ref> #"B**** I'm Madonna" (featuring Niki Minaj)&nbsp;– 3:47 *;Dijital yükləmə (Remixlər)<ref name="au remixes" /> #"Bitch I'm Madonna" (Fedde le Grand Remix)&nbsp;– 3:55 #"Bitch I'm Madonna" (Rosabel's Bitch Move Mix)&nbsp;– 7:05 #"Bitch I'm Madonna" (Sander Kleinenberg Remix)&nbsp;– 4:58 #"Bitch I'm Madonna" (Junior Sanchez Remix)&nbsp;– 5:10 #"Bitch I'm Madonna" (Oscar G 305 Dub)&nbsp;– 8:44 #"Bitch I'm Madonna" (Sick Individuals Remix)&nbsp;– 5:07 #"Bitch I'm Madonna" (Dirty Pop Remix)&nbsp;– 5:11 #"Bitch I'm Madonna" (Flechette Remix)&nbsp;– 3:21 #"Bitch I'm Madonna" (Oscar G Bitch Beats)&nbsp;– 8:44 #"Bitch I'm Madonna" (Rosabel's Bitch Move Dub)&nbsp;– 7:35 == Yaradıcı heyət == ;Menecment *Webo Girl Publishing, Inc. ([[American Society of Composers, Authors and Publishers|ASCAP]]) / Songs Music Publishing, LLC on behalf of "I Like Turtles" Music *Songs of SMP (ASCAP) / Lion of God Publishing Co. (ASCAP) c/o Kobalt Songs Music Publishing / [[EMI]] April Music, Inc. və MoZella Mo Music (ASCAP) / Atlas Music Publishing on behalf of itself and Gadfly Songs (ASCAP) *Songs of Universal, Inc. (BMI) və Harajuku Barbie Music (BMI) / Brill Building Songs (ASCAP) c/o Kobalt Songs Music Publishing *Niki Minaj [[Young Money Entertainment]] / [[Cash Money Records]]-da görsənir ;Heyət {{sütunlar}} {{sütun}} *[[Madonna]]&nbsp;– vokal, mahnı müəllifi, prodüsser *[[Diplo]]&nbsp;– mahnı müəllifi, prodüsser *Sofi&nbsp;– mahnı müəllifi, prodüsser {{small|(qeyd edilməyib)}} *[[Niki Minaj]]&nbsp;– mahnı müəllifi, fon vokal *[[MoZella]]&nbsp;– mahnı müəllifi *[[Tobi Qad]]&nbsp;– mahnı müəllifi {{sütun}} *Ariel Rextşayd&nbsp;– mahnı müəllifi *Demacio "Demo" Castellon]]&nbsp;– [[audio mühəndis|mühəndis]], mikser, səsyazma *Nik Rouv&nbsp;– mühəndis *Oubri "Biq Cuys" Delayn&nbsp;– mühəndis *Zeke Mişanec&nbsp;– əlavə səsyazma *Ancayn Teo&nbsp;– əlavə miksinq {{sütun/son}} Heyətin siyahısı Madonnanın rəsmi veb saytından götürülmüşdür.<ref name="album credits">{{cite web|url=http://www.madonna.com/newalbum|title=Rebel Heart&nbsp;– Credits|accessdate=12 oktyabr 2015|publisher=Madonna.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150621042110/http://www.madonna.com/newalbum|archivedate=June 21, 2015|url-status=live}}</ref> == Hit-parad göstəriciləri == {{sütunlar}} {{sütun}} === Həftəlik hit-paradlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- !scope="col"|Hit-parad(2014–15) !scope="col"|Yüksəldiyi<br />yer |- {{singlechart|Flanders Tip|50|artist=Madonna feat. Nicki Minaj|song=Bitch I'm Madonna|rowheader=true|accessdate=July 10, 2015}} |- {{singlechart|Canada|58|artist=Madonna|rowheader=true|refname="canada"|accessdate=July 9, 2015}} |- {{singlechart|France|90|artist=Madonna feat. Nicki Minaj|song=Bitch I'm Madonna|rowheader=true|accessdate=February 8, 2015|refname="fra"}} |- {{singlechart|Hungarytop10|21|year=2014|week=51|rowheader=true|accessdate=December 29, 2014|refname="hun"}} |- ! scope="row"| Russia Airplay ([[Tophit]])<ref name="Russia Airplay">{{cite web|title=Chart Search|url=http://www.tophit.ru/ru/tracks/64435/view|publisher= Tophit for Madonna|accessdate=October 30, 2016}}</ref> |align="center"|199 |- {{singlechart|Spain|49|artist=Madonna feat. Nicki Minaj|song=Bitch I'm Madonna|rowheader=true|accessdate=February 8, 2015|refname="spa"}} |- !scope="row"|Sweden ([[DigiListan]])<ref>{{cite web|url=http://sverigesradio.se/sida/topplista.aspx?programid=2697&date=2014-12-28|title=Swedish Digital Chart|accessdate=January 5, 2015|date=December 28, 2014|publisher=[[DigiListan]]|language=Swedish}}</ref> |align="center"|30 |- {{singlechart|Billboardhot100|84|artist=Madonna|rowheader=true|refname="hot100"|accessdate=June 25, 2015}} |- {{singlechart|Billboarddanceclubplay|1|artist=Madonna|rowheader=true|refname="danceclubplay"|accessdate=August 5, 2015}} |- |} {{sütun}} === İlsonu hit-paradları === {|class="wikitable unsortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- ! Hit-parad(2015) ! Yer |- !scope="row"|US Dance Club Songs (''Billboard'')<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/charts/year-end/2015/dance-club-songs|title=2015 ''Billboard'' Dance Club Songs|work=Billboard|accessdate=December 10, 2015|archive-date=February 24, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160224181259/http://www.billboard.com/charts/year-end/2015/dance-club-songs|url-status=dead}}</ref> |8 |- !scope="row"|US Dance/Electronic Digital Songs (''Billboard'')<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/charts/year-end/2015/dance-electronic-digital-songs|title=2015 ''Billboard'' Dance/Electronic Digital Songs|work=Billboard|accessdate=December 10, 2015}}</ref> |48 |- !scope="row"|US Hot Dance/Electronic Songs (''Billboard'')<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/charts/year-end/2015/hot-dance-electronic--songs|title=2015 ''Billboard'' Hot Dance/Electronic Songs|work=Billboard|accessdate=December 9, 2015}}</ref> |29 |- |} {{sütun/son}} == Sertifikatlar == {{Certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Poland|artist=Madonna|title = Bitch I'm Madonna|type=album|award=Gold|date=March 11, 2015|accessdate=13 iyul 2017|relyear=2015|certyear=2015|autocat=yes}} {{Certification Table Bottom|nounspecified=true|noshipments=true}} == Çıxış tarixi == {| class="wikitable plainrowheaders" |- ! scope="col"|Ölkə ! scope="col"|Tarix ! scope="col"|Format ! scope="col"|Leybl |- ! scope="row"| Avstraliya<ref name="au remixes">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/au/album/bitch-im-madonna-feat.-nicki/id1002085974|title=Bitch I'm Madonna (feat. Nicki Minaj) <nowiki>[The Remixes]</nowiki> by Madonna|publisher=[[iTunes Store]]|accessdate=12 oktyabr 2015}}</ref> | rowspan=3| 15 iyun 2015 | rowspan=5| [[Musiqi yükləməsi|Dijital yükləmə]] ([[Remix]] [[Extended play|EP]]) | rowspan=5| <small>[[Semtex Girls|Boy Toy]]{{*}}[[Live Nation Entertainment|Live Nation]]{{*}}[[Interscope Records|Interscope]]</small> |- ! scope="row"| Almaniya<ref name="ger remixes">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/de/album/bitch-im-madonna-feat.-nicki/id1002085974|title=Bitch I'm Madonna (feat. Nicki Minaj) <nowiki>[The Remixes]</nowiki> by Madonna|publisher=iTunes Store|accessdate=12 oktyabr 2015}}</ref> |- ! scope="row"| Yaponiya<ref name="jp remixes">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/jp/album/bitch-im-madonna-feat.-nicki/id1002085974|title=Bitch I'm Madonna (feat. Nicki Minaj) <nowiki>[The Remixes]</nowiki> by Madonna|publisher=iTunes Store|accessdate=12 oktyabr 2015}}</ref> |- ! scope="row"| Kanada<ref name="ca remixes">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/ca/album/bitch-im-madonna-feat.-nicki/id1002266045|title=Bitch I'm Madonna (feat. Nicki Minaj) <nowiki>[The Remixes]</nowiki> by Madonna|publisher=iTunes Store|accessdate=12 oktyabr 2015}}</ref> | rowspan=2| 16 iyun 2015 |- ! scope="row"| ABŞ<ref name="us remixes">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/bitch-im-madonna-feat.-nicki/id1002266045|title=Bitch I'm Madonna (feat. Nicki Minaj) <nowiki>[The Remixes]</nowiki> by Madonna|publisher=iTunes Store|accessdate=12 oktyabr 2015}}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == * {{YouTube|7hPMmzKs62w|"Bitch I'm Madonna" (musiqi)}} * {{YouTube|6W0NSSLGDMY|"Bitch I'm Madonna" (audio)}} {{Madonna mahnıları}} [[Kateqoriya:2015-ci ilin sinqlları]] [[Kateqoriya:2014-cü ilin mahnıları]] [[Kateqoriya:Madonnanın mahnıları]] [[Kateqoriya:Niki Minajın mahnıları]] joplx988bvcyu458ntydtfjp6wmeeze 0 411528 6556792 4633222 2022-07-31T15:59:33Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Rza''' — [[kişi]] [[ad]]ı, [[təxəllüs]]. {{Adaşlar}} * [[Rza]] — Əli ibn Musa * [[Rza Təhmasib]] — Azərbaycan kinorejissoru, aktyor və pedaqoq. * [[Rza Bəraheni]] — roman yazıçısı və şair. * [[Rza Hüseyni Nassab]] — Hamburqda İslam Mərkəzi müdiri * [[Rza Xodadadi]] — rəssam, heykəltəraş, akademik və tədqiqatçı, * [[Rza şah Pəhləvi]] — İran şahı (1925-1941), pəhləvilər sülaləsinin banisi. * [[Rza Əfqanlı]] — Azərbaycan teatr və kino aktyoru. * [[Rza Xudiyev]] — Aktyor * [[Rza Darablı]] — Azərbaycanın əməkdar artisti (1933). * [[Rza Radməniş]] — Hezbe Tudeye İranın birinci katibi * [[Rza Bədəlov]] — ;Bu təxəllüsü olan tanınmış şəxslər * [[Rəsul Rza]] — Azərbaycan şairi, ictimai xadim, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[Nazim Rza]] — kino, televiziya rejissoru, kinodramaturq, Beynəlxalq və Ümumittifaq kinofestivallarının laureatı * [[Xəlil Rza Ulutürk]] — Azərbaycan şairi, ictimai xadim, == Həmçinin bax == * [[Rzayev]] * [[Rzazadə]] * [[Rzalı]] * [[Rzasoy]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı adları]] 7198wj4g9fvvh08pqvx5mkhie8hsrvu 0 411929 6556853 5818820 2022-07-31T16:48:10Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Mədinə''' — [[Azərbaycan]] [[qadın]] [[ad]]ı. {{Adaşlar}} * [[Mədinə xanım Qiyasbəyli]] — Azərbaycan maarif xadimi, pedaqоq, məktəbdar, jurnalist, tərcüməçi. * [[Mədinə Əliyeva]] — xoreoqraf, baletmeyster, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (2002) * [[Mədinə Gülgün]] — Azərbaycan şairəsi, Azərbaycanın əməkdar incəsənət * [[Mədinə Səduaqasova]] — Qazaxıstan müğənnisi. == Həmçinin bax == * [[Mədinə (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Qadın adları]] idl8ued3rweko47zchni4bqp7m0712f 0 412034 6556789 5642211 2022-07-31T15:56:49Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Sultan''' və ya '''Soltan''' — [[kişi]] [[ad]]ı və [[təxəllüs]]. {{adaşlar}} * [[Sultan Baysunqur]] — Ağqoyunlu dövlətinin hökmdarı * [[Sultan Hüseyn Fəttahi]] — İranın Emersan sənaye şirkətinin təsisçisi * [[Sultan Məhəmməd Ağqoyunlu]] — Uzun Həsənin nəvəsi, Yusif Mirzənin oğlu. * [[Sultan Rüstəm]] — Ağqoyunlu dövlətinin hökmdarı (1492-1497) * [[Sultan Xəlil]] — [[1478]]-ci ildə Ağqoyunlu hökmdarı. * [[Sultan Şaylikov]] — Şamaxı Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədri * [[Sultan Əhməd mirzə]] — [[1469]]-cu ildə Mavərənnəhr sultanı oldu. ;Bu təxəllüsü olan tanınmış şəxslər * [[Səidə Sultan]] — Azərbaycan müğənnisi == Həmçinin bax == * [[Soltan]] * [[Sultanlı]] * [[Sultanov]] * [[Sultanova]] * [[Sultanzadə]] * [[Sultan (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] k01ux3uk9hxjbkdhjumazatp0kbjwap 0 412185 6557053 6156985 2022-07-31T20:13:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Qoruq |Adı = Auyuittuk Milli Parkı |Yerli adı = {{Dil-en|Auyuittuq National Park}} |Şəkil = Pangnirtung_Fiord_S_2_2001-07-15.jpg |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = Panqnirtunq fiordu |Ölkə = Kanada |Vilayət = [[Fayl:Flag of Nunavut.svg|23px]] [[Nunavut]] |Rayon = Kikiktaaluk |Yerləşməsi = [[Baffin Torpağı]] |Yaxın şəhər = Panqnirtunq, Kikiktarjuak |lat_dir = N |lat_deg = 67 |lat_min = 53 |lat_sec = 0 |lon_dir = W |lon_deg = 65 |lon_min = 1|lon_sec = 0 |region = Amerika |CoordScale = |Kateqoriya BTMİ = II |Sahəsi = 19.089 km<sup>2</sup> |Mütləq hündürlüyü = |Yaradılma tarixi = [[1976]] |Ziyarətçi sayı = |İdarəetmə orqanı = Kanada Parkları |Yer xəritəsi = Kanada Nunavut |Əlavələr = |Dağ = Asqard dağı, Tor dağı, Odin dağı, Baffin dağları |Fauna = 12 məməli növü |Flora = |Sayt = |Ümumdünya irsi = |Vikianbar = Auyuittuq National Park }} '''Auyuittuq Milli Parkı''' ({{Dil-en|Auyuittuq National Park}}) — [[Kanada]]nın [[Nunavut]] bölgəsində, [[Baffin Torpağı]]nın Kumberlend yarımadasında, Kikiktaaluk regionunda yerləşən milli park.<ref>[http://www.pc.gc.ca/eng/pn-np/nu/auyuittuq/~/media/pn-np/nu/auyuittuq/pdf/ANP_VIP_EN%202013.ashx Visitor Information Package]</ref> Milli parkda xeyli fiord, artik səhra, qleyzer, buzla örtülü ərazi yerləşir. İnuktitut dilində ([[Nunavut]] bölgəsinin yerli İnuit xalqının dili) Auyuittuk sözü ''(ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ)'' "heç vaxt əriməyən yer" mənasını verir. Burada [[1976]]-cı ildə milli park qoruğu qurulsa da, ancaq [[2000]]-ci ildə rəsmən milli park statusu almışdır. == Haqqında == Milli parkın bitki örtüyü zəifdir. Burada ancaq driada, kampion, [[lalə]], [[daşdələn]] kimi çiçək növləri, [[betula nana]], Artika söyüdü, süpürgəotu kimi kollara rast gəlmək mümkündür. Bitki növlərinin çoxu soyuq Artika iqlimində sağ qalmaq üçün toplu şəkildə bitir. Bitki örtüyünün çox zəif inkişaf etməsi səbəbi ilə heyvan növləri də çox azdır. Milli parkda 12 məməli növü ([[lemminq]], artika dovşanı, qaqum, [[ağ ayı]], [[qütb tülküsü]], karibu) yaşayır. Ən yaxın şəhərlər Panqnirtunq<ref>http://www.pangnirtung.ca/auyuittuq</ref> və Kikiktarjuakdır. Ziyarətçilər "Kanada Parkları"ndan icazə alaraq milli parkı ziyarət edə bilərlər. Milli parkda ən tanınmış yer Akşayuk keçididir. Bu keçidin yaxınlığından Summit gölündən başlanğıc götürən Bayquş və Gəlincik çayları axır. [[2008]]-ci ildə isti hava və güclü yağışlar səbəbi ilə Summit gölü və Gəlincik çayı daşmış və bu səbəblə bir çox yürüyüş zolağı bağlanmışdır. Milli parkda 800 metr hündürlüyündəki Asqard dağı ("Məni sevən cəsus" adlı [[Ceyms Bond]] filmində göstərilmişdir) və 1250 metr hündürlüyündəki Tor dağı yerləşir. == Qalereya == <center> <gallery widths="200"> Fayl:Mount_Asgard_3_2001-07-25.jpg|Asqard dağı Fayl:Pangnirtung Fiord N 4 2001-07-25.jpg|Maktak fiordu Fayl:Auyuittuq ThorPeak 2007.JPG|Tor dağı Fayl:Mount Odin snow and ice.jpg|Odin dağı Fayl:Auyuittuq_SouthEnd_2007.JPG|Akşayuk keçidi Fayl:Baffin Mtns Cumberland Peninsula 2.jpg|Baffin dağları, Kumberlend yarımadası </gallery> </center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Auyuittuq National Park}} * [http://pc.gc.ca/pn-np/nu/auyuittuq/index_e.asp Kanada Parklarında rəsmi səhifəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071117005544/http://www.pc.gc.ca/pn-np/nu/auyuittuq/index_e.asp |date=2007-11-17 }} * [http://www.summitpost.org/show/mountain_link.pl/mountain_id/2772 Tor dağı] * [http://www.qikiqtarjuaq.com/auyuittuqpark.htm Tuluqak oteli] * [http://www.canadianparks.com/nunavut/auyutnp/index.htm Auyuittuk Milli Parkı haqqında]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120321005805/http://canadianparks.com/nunavut/auyutnp/index.htm |date=2012-03-21 }} {{Kanada milli parkları}} [[Kateqoriya:Kanada milli parkları]] [[Kateqoriya:1976-cı ildə yaradılmış qoruq əraziləri]] thlyeyo9kqe2gmhu9w7mgrf3g22p1vu 0 412710 6556860 3809149 2022-07-31T16:58:00Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Mark''' — [[kişi]] [[ad]]ı. {{adaşlar}} *[[Mark MakKorkl]] — ABŞ ssenari müəllifi və prodüseri *[[Mark Acheson]] — ABŞ aktyoru, "Oskar" mükafatı laureatı. *[[Mark Blok]] — XX əsr yəhudi əsilli Fransa tarixçisi *[[Mark Dalin]] — “Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi” *[[Mark Levi]] — Fransız yazıçı. *[[Mark Ueldon]] — Britaniya yerli siyasətçisi *[[Mark İnglis]] — Everest zirvəsini ayaqsız fəth edən ilk alpinist *[[Mark Koqanov]] — dövlət xadimi, 26 Bakı komissarından biri. *[[Mark Krass]] — Roma siyasi və hərbi xadimi. *[[Mark Tulli Siseron]] — Qədim Romalı natiq, filosof, siyasi xadim, hüquqşünas və siyasi nəzəriyyəçi. *[[Mark Avreli]] — Roma imperatoru (161-180) *[[Mark Helfriç]] — ABŞ montajçısı və rejissoru *[[Mark Şihan]] — musiqiçi *[[Mark İrvin]] — Kanada-ABŞ bəstəkarı və operatoru *[[Mark Uolberq]] — Amerika aktyoru və prodüseri. == Həmçinin bax == *[[Marks]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] 80v3jmboxw2g20w4sk1lltblgv7pty5 0 412711 6556862 3312831 2022-07-31T17:00:18Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''Marks''' — [[soyad]] '''Bu soyadı olan tanınmış şəxslər''' * [[Karl Marks]] — alman filosofu, siyasətçisi, marksizm-leninizm nəzəriyyəsinin banisi. '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Marks (şəhər)]] — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Saratov vilayətinə daxildir. '''Digər''' * [[Marks qardaşları]] — ABŞ məşhur komediya kvinteti. * [[Marksist kriminologiyası]] — Karl Marksın idealarından yaranan və davamçıları tərəfindən inkişaf etdirilən kriminoloji nəzəriyə == Həmçinin bax == * [[Marks (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Soyadlar]] n5hpteq0c5j3pula1m2zpi9x5qkhh1c 6556868 6556862 2022-07-31T17:03:12Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''Marks''' — [[soyad]] '''Bu soyadı olan tanınmış şəxslər''' * [[Karl Marks]] — alman filosofu, siyasətçisi, marksizm-leninizm nəzəriyyəsinin banisi. * [[Marks qardaşları]] — ABŞ məşhur komediya kvinteti. == Həmçinin bax == * [[Marks (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Soyadlar]] 5ln56h90jrwnmlbzcre120jka6f2jzu 0 412759 6557295 6413620 2022-08-01T01:52:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Musiqi albomu | Başlıq = Fifty Shades of Grey: Original Motion Picture Soundtrack | Növü = film musiqisi | İfaçı = müxtəlif ifaçılar | Şəkil = Fifty_Shades_of_Grey_-_Original_Motion_Picture_Soundtrack.png | Şəklin ölçüsü = 242px | Yayımlanıb = 10 fevral 2015 | Yazılıb = | Janr = film musiqisi | Müddət = 61:41 | Leybl = Republic Records | Prodüser = | Ölkə = {{USA}} | Dil = | İcmallar = | Əlavə = | Əlavə = }} {{Albomun reytinqi | MC = 65/100<ref>{{cite web|url=http://www.metacritic.com/music/fifty-shades-of-grey-original-motion-picture-soundtrack/various-artists|title=Reviews for Fifty Shades of Grey [Original Motion Picture Soundtrack] by Various Artists|website=[[Metacritic]]|publisher=[[CBS Interactive]]|accessdate=5 iyul 2015}}</ref> | mən1 = [[Allmusic]] | reyt1 = {{Reytinq|3|5}}<ref>{{cite web|url=http://www.allmusic.com/album/fifty-shades-of-grey-original-motion-picture-soundtrack-mw0002810673|title=Fifty Shades of Grey [Original Motion Picture Soundtrack] - Original Motion Picture Soundtrack - Songs, Reviews, Credits, Awards |publisher=[[Allmusic]]|date=February 10, 2015|accessdate=5 iyul 2015}}</ref> | mən2 = ''[[Billboard (jurnal)|Billboard]]'' | reyt2 = {{Reytinq|3.5|5}}<ref>{{cite web | url = http://m.billboard.com/entry/view/id/115575 | title = Album Review: The 'Fifty Shades of Grey' Soundtrack Hits Hard Enough to Leave a Lasting Mark | author = Kenneth Partridge | publisher = ''[[Billboard (magazine)|Billboard]]'' | date = February 11, 2015 | accessdate = 5 iyul 2015 }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | mən3 = ''New York Daily News'' | reyt3 = {{Reytinq|3|5}}<ref>{{cite web|last=Farber|first=Jim|date=February 3, 2015|url=http://www.nydailynews.com/entertainment/music/fifty-shades-soundtrack-not-racy-article-1.2102068|title=Album review: ‘Fifty Shades of Grey’ features Beyonce, Sia, Ellie Goulding and Jesse Ware singing of S&M and bondage |work=New York Daily News|accessdate=5 iyul 2015}}</ref> | mən4 = ''[[New York Post]]'' | reyt4 = {{Reytinq|1|4}}<ref>{{cite web|last=Phull|first=Hardeep|date=February 9, 2015 |url=http://nypost.com/2015/02/09/the-fifty-shades-soundtrack-is-more-snoozy-than-sexy/|title=‘Fifty Shades’ soundtrack more snoozy than sexy|work=[[New York Post]]|publisher=[[News Corp]]|accessdate=5 iyul 2015}}</ref> | mən5 = ''[[Newsday]]'' | reyt5 = B-<ref>{{cite web|last=Gamboa|first=Glenn|date=February 9, 2015|url=http://www.newsday.com/entertainment/music/fifty-shades-of-grey-soundtrack-review-unimpressive-1.9911679|title='Fifty Shades of Grey' soundtrack review: Unimpressive|work=[[Newsday]]|publisher=[[Cablevision]]|accessdate=5 iyul 2015}}</ref> | mən6 = ''[[Los Angeles Times]]'' | reyt6 = {{Reytinq|2|4}}<ref>{{cite web|last=Wood|first=Mikael|date=February 13, 2015|url=http://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-review-fifty-shades-of-grey-soundtrack-20150213-story.html|title='Fifty Shades of Grey': Soundtrack has one thing on its mind|work=[[Los Angeles Times]]|accessdate=5 iyul 2015}}</ref> | mən7 = ''[[Rolling Stone]]'' | reyt7= {{Reytinq|3|5}}<ref>{{cite web | url = http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/various-artists-fifty-shades-of-grey-original-motion-picture-soundtrack-20150210 | title = ALBUM REVIEW: Fifty Shades of Grey: Original Motion Picture Soundtrack | author = Chuck Arnold | publisher = ''[[Rolling Stones]]'' | date = February 10, 2015 | accessdate = 5 iyul 2015}}</ref> | mən8 = ''[[USA Today]]'' | reyt8 = {{Reytinq|3|4}}<ref>{{cite web|last=Gardner|first=Elysa|date=February 9, 2015|url=http://www.usatoday.com/story/life/music/2015/02/09/fifty-shades-of-grey-soundtrack-album-review/23004183/|title=Album of Week: 'Fifty Shades' offers pleasure (really)|work=[[USA Today]]|accessdate=5 iyul 2015}}</ref> }} '''''“Fifty Shades of Grey: Original Motion Picture Soundtrack”''''' E.L. Ceymsin [[Bozun əlli çaları|eyni adlı romanı]] əsasında [[2015]]-ci ildə istehsal edilmiş “[[Bozun əlli çaları (film, 2015)|Bozun 50 çaları]]” filminin “Republic Records” tərəfindən [[10 fevral]] [[2015]]-ci ildə çıxarılmış [[film musiqisi]] albomudur. == Hazırlanması == Albom haqqında danışıqlara çıxış tarixindən iki il əvvəl, filmin çəkiləcəyi elan edildiyi vaxtdan başlanmışdı. [[Universal Studios|Universal studiyasının]] film musiqisi və yayımı üzrə prezidenti Mayk Knoblox deyir: ''“Biz həqiqətən də, musiqinin filmin özəyi olmasını istəyirdik. Planlaşdırırdıq ki, mümkün qədər original material yaradaq, film musiqiləri həm sözləri həm də musiqiləri ilə kitabın məzmununu ifadə etsin.”'' [[Beyonse]] filmlə maraqlanan ilk musiqiçilərdən biri olmuşdur. Knoblox deyir: ''“O, fikirləşirdi ki, karyerasında nəsə gözəl bir addım ata bilər və ya öz brendi üçün irəliləyiş edə bilər.”'' [[Sia]] Knoblox və musiqi rəhbəri Dano Dano tərəfindən filmdə işə cəlb edilmişdi: ''“İki əsas qəhrəman arasında ilk dəfə intim yaxınlaşmanın baş verdiyi səhnə filmin ən mühüm anlarından biridir. Sia bizim üçün mahnını ifa etdi və biz dedik ki: “Bu çox yaxşıdı, lakin, bundan daha yaxşısı və ya daha güclü nəsə etmək mümkündürmü?” Sonda biz işi onun öhdəsinə buraxaraq film üçün yaxşı mahnı yazmasını xahiş etdik.”''<ref name="buzzfeed.com">{{cite web|last1=Ugwu|first1=Reggie|title=Why The "Fifty Shades Of Grey" Soundtrack Is Better Than It Has Any Right To Be|url=http://www.buzzfeed.com/reggieugwu/how-the-fifty-shades-of-grey-soundtrack-got-so-good#.lavmX9VMV|website=BuzzFeed|accessdate=10 iyul 2015|date=February 26, 2015}}</ref> “[[The Weeknd]]” layihənin lap əvvəlindən ona qoşulmuş musiqiçilərdən biridir. “Republic Records”un meneceri Tom Makkey qeyd edir ki, ''“O, müxtəlif səhnələr üçün bir neçə mahnı üzərində işləyirdi. Bəziləri üzərində iş davam etdirildi, bəziləri üzərində isə yox. Lakin o işə davam etdi və sonda “Earned It” mahnısını yazdı ki, bu da onun yaradıcılığında həmin vaxta kimi yazılmış ən böyük mahnı idi. Bu, filmdə iki dəfə istifadə olunmuş yeganə mahnıdır.”''<ref name="buzzfeed.com"/> [[12 yanvar]] [[2015]]-ci ildə E.L.Ceyms film musiqisi albomunun [[10 fevral]] 2015-ci ildə çıxarılacağını elan etmişdi.<ref>{{cite web|url=http://blog.eljamesauthor.com/?p=1044|title=Movie Tie-in Edition Now Available & Soundtrack Coming Soon!|last=James|first=E L|date=January 12, 2015|accessdate=10 iyul 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://blogs.indiewire.com/theplaylist/fifty-shades-of-grey-soundtrack-features-beyonce-the-rolling-stones-frank-sinatra-sia-and-more-20150112|title='Fifty Shades Of Grey' Soundtrack Features Beyoncé, The Rolling Stones, Frank Sinatra, Sia, And More|last=Kozak|first=Oktay Ege|date=January 12, 2015|accessdate=10 iyul 2015|publisher=Indie Wire|archive-date=January 13, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150113063137/http://blogs.indiewire.com/theplaylist/fifty-shades-of-grey-soundtrack-features-beyonce-the-rolling-stones-frank-sinatra-sia-and-more-20150112|url-status=dead}}</ref> == Sinqllar == Film musiqisi albomunun çıxarılmasından əvvəl iki sinql çıxarılmışdı. “The Weeknd” qrupunun ifasında “Earned It” mahnısı albomun ilk sinqlı kimi [[23 dekabr]] [[2014]]-cü ildə çıxarılmış <ref>{{cite web|url=http://insidemovies.ew.com/2014/12/24/the-weeknd-fifty-shades-of-grey-earned-it/|title=Hear The Weeknd's 'Earned It' from 'Fifty Shades of Grey'|last=Zuckerman|first=Esther|date=December 24, 2014|accessdate=11 iyul 2015|work=Entertainment Weekly}}</ref> və “[[Billboard Hot 100]]” hit-paradında üçüncü yerə kimi yüksəldilmişdir.<ref>{{Cite web |title=Billboard, Week of April 18, 2015 |url=http://www.billboard.com/charts/hot-100/2015-04-18 |access-date=2015-07-10 |archive-date=2015-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150708085051/http://www.billboard.com/charts/hot-100/2015-04-18 |url-status=dead }}</ref> [[Elli Qoldinq]]in ifasında “Love Me like You Do” mahnısı albomun ikinci sinqlı kimi [[7 yanvar]] 2015-ci ildə çıxarılmış <ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/news/6429567/ellie-goulding-fifty-shades-of-grey-song|title=Listen To Ellie Goulding's Sexy New Song From 'Fifty Shades of Grey' Soundtrack|last=Strecker|first=Erin|date=January 7, 2015|accessdate=11 iyul 2015|work=Billboard}}</ref> və albomun ən yaxşı sinqlı kimi “[[UK Singles Chart]]” da daxil olmaqla 16 ölkənin milli hit paradında birinciliyə, ə “Billboard Hot 100” hit paradında isə üçüncü yerə yüksəlmişdir. Qoldinq və “The Weeknd”in mahnılarının ilk onluğa daxil olması ilə “Bozun 50 çaları” film musiqisi albomu eyni vaxtda iki sinql ilə təmsil olunan son albom olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/biz/articles/6480602/mark-ronson-bruno-mars-top-hot-100-again-the-weeknd-enters-top-10|title=Mark Ronson & Bruno Mars Top Hot 100 Again; The Weeknd Enters Top 10|last=Trust|first=Gary|date=February 25, 2015|accessdate=11 iyul 2015|work=Billboard|archive-date=November 6, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106061118/http://www.billboard.com/biz/articles/6480602/mark-ronson-bruno-mars-top-hot-100-again-the-weeknd-enters-top-10|url-status=dead}}</ref> === Təbliğat sinqlları === Sianın ifasında ''“Salted Wound”'' mahnısı ilk təbliğat sinqlı kimi [[27 yanvar]] 2015-ci ildə çıxarılmışdır.<ref>{{cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/fifty-shades-grey-original/id956689788|title=Fifty Shades of Grey (Original Motion Picture Soundtrack)|date=January 27, 2015|accessdate=11 iyul 2015|publisher=Apple}}</ref> Digər iki təbliğat sinqlı – Vaultsun “One Last Night” mahnısı və [[Skaylar Qrey]]in "I Know You" mahnısı [[3 fevral]] 2015-ci ildə çıxarılmışdır. Brüs Sprinqstinin "I'm on Fire" mahnısının “Awolnation” tərəfindən ifa olunmuş koveri dördüncü təbliğat sinqlı kimi [[9 fevral]] 2015-ci ildə çıxarılmışdır.<ref>{{cite web|title=iTunes - Music - Fifty Shades of Grey (Original Motion Picture Soundtrack) by Various Artists|url=https://itunes.apple.com/us/album/fifty-shades-grey-original/id956689788|access-date=2015-07-10|archive-date=2015-02-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20150209161808/https://itunes.apple.com/us/album/fifty-shades-grey-original/id956689788|url-status=unfit}}</ref> == Qəbulu == {{Dinlə | faylınadı = Crazy in Love (50 shades remix).ogg | adı = "Crazy in Love (50 shades remix)" | alt = | izahı = [[Beyonce]] - "Crazy in Love (50 shades remix)" | faylınadı2 = Earned it.ogg | adı2 = Earned It | alt2 = | izahı2 = The Weeknd - Earned It | faylınadı3 = Salted Wound.ogg | adı3 = Salted Wound | alt3 = | izahı3 = Sia - Salted Wound }} === Gəlir göstəriciləri === 258.000 nüsxə ilə (210.000 ənənəvi albom) satılan albom, “Billboard 200” hit paradında Dreykin “If You're Reading This It's Too Late” albomundan sonra ikinci yerdə debüt etmişdir.<ref>{{cite web|last1=Caulfield|first1=Keith|title=Drake's Surprise Album Debuts at No. 1 on Billboard 200|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6473126/billboard-200-drake-surprise-album-debuts-at-no-1-fifty-shades|website=Billboard|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> 2015-ci ilin martına kimi albom təkcə [[ABŞ]]-da 516.000 nüsxə ilə satılmışdı.<ref name=us_sales>{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6613318/taylor-swifts-1989-and-mark-ronsons-uptown-funk-top-nielsens-mid |title=Taylor Swift's '1989' and Mark Ronson's 'Uptown Funk!' Top Nielsen's Mid-Year Charts |last=Caulfield |first=Keith |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |publisher=[[Prometheus Global Media]] |date=July 2, 2015 |accessdate=11 iyul 2015}}</ref> [[Kanada]]da 18.000 nüsxə ilə satılan albom “Canadian Albums Chart”da ikinci yerdə debüt etmişdir.<ref>{{cite web|last=Cross|first=Alan|url=http://ajournalofmusicalthings.com/weekly-music-sales-report-and-analysis-18-february-2015/|title=Weekly Music Sales Report and Analysis: 18 February 2015|date=February 18, 2015|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> === Tənqidçilərin mövqeyi === Film daha çox qarışıq rəylər alsa da, film musiqisi albomu musiqi tənqidçiləri tərəfindən əsasən müsbət rəylər almışdır. “[[Metacritic]]”də 7 rəy əsasında albom 100 xaldan 65 xalla qiymətləndirilir. “Billboard” jurnalından Kennet Partric albomu beş ulduzdan üç ulduz yarımla qiymətləndirir və deyir ki, ''“albom ağıllı şəkildə müasir tələblərə uyğunlaşdırılmışdır”.''<ref>{{cite web | url = http://m.billboard.com/entry/view/id/115575 | title = Album Review: The 'Fifty Shades of Grey' Soundtrack Hits Hard Enough to Leave a Lasting Mark | author = Kenneth Partridge | publisher = ''[[Billboard (magazine)|Billboard]]'' | date = February 11, 2015 | accessdate = 11 iyul 2015 }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> “Rolling Stone” jurnalından Çak Arnold albomu “[[Alatoran (film musiqisi)|Alatoran]]” və “[[Aclıq Oyunları (film musiqisi)|Aclıq Oyunları]]” filmlərinin musiqi albomları ilə müqayisə edir və bildirir ki, “The Weeknd”in “Earned It” mahnısı alboma “Bond əhval-ruhiyyəsi gətirir”.<ref>{{cite web | url = http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/various-artists-fifty-shades-of-grey-original-motion-picture-soundtrack-20150210 | title = ALBUM REVIEW: Fifty Shades of Grey: Original Motion Picture Soundtrack | author = Chuck Arnold | publisher = ''[[Rolling Stones]]'' | date = 11 iyul 2015 | accessdate = February 11, 2015}}</ref> “[[AllMusic]]”dən Stefan Tomas Erlvayn alboma qarışıq rəy verərək, onu ''“istənilən romantik gecə üçün əlverişli”'' ifadəsi ilə təsvir edir.<ref>{{cite web|url=http://www.allmusic.com/album/fifty-shades-of-grey-original-motion-picture-soundtrack-mw0002810673|title=Fifty Shades of Grey [Original Motion Picture Soundtrack] - Original Motion Picture Soundtrack - Songs, Reviews, Credits, Awards |publisher=[[Allmusic]]|date=February 10, 2015|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> “New York Daily News”dab Cim Ferber də alboma qarışıq rəy verərək qeyd edir ki, “mahnıların sözləri “romantik seks”dən xəbər verərək, albomun “incə istehsal planlaşdırması”nı nəzərə çatdırır.<ref>{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/entertainment/music/fifty-shades-soundtrack-not-racy-article-1.2102068|title=Review: 'Fifty Shades' soundtrack is not racy enough |newspaper=[[New York Daily News]]|date=February 3, 2015|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> “ABC News”dan Allan Reybl albomu ''“boğucu elekto-pop bluz kolleksiyası”'' kimi təsvir edir, lakin, köhnə mahnıların da alboma daxil edilməsini tənqid edir.<ref>{{cite web|url=http://abcnews.go.com/Entertainment/music-reviews-latest-fifty-shades-grey-soundtrack-ricky/story?id=28955637#1|title=Music Reviews: The Latest From 'Fifty Shades of Grey' Soundtrack, Ricky Martin, and More |last=Raible|first=Allan|work=[[ABC News]]|date=February 14, 2015|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> “Los Angeles Times”dan Mikayıl Vud albomu “güclü” adlandırsa da, albomun midtempo mahnılarını tənqid edir, həmçinin albomun gəlir göstəricilərini [[Teylor Svift]]in “[[1989 (Teylor Svift albomu)|1989]]” albomu ilə müqayisə edir.<ref>{{cite web|url=http://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-review-fifty-shades-of-grey-soundtrack-20150213-story.html|title='Fifty Shades of Grey': Soundtrack album has a job to do |publisher=''[[Los Angeles Times]]''|date=February 13, 2015|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> == Kompozisiyaların siyahısı == {{Tracklist | writing_credits = yes | extra_column = İfaçı(lar) | title1 = [[I Put a Spell on You]] | note1 = | writer1 = Cey Hovkins | extra1 = [[Enni Lennoks]] | length1 = 3:30 | title2 = Undiscovered | writer2 = Emili Heyni, Dev Hayns,<br/>Laura Uelş, Amanda Qost | extra2 = Laura Uelş | length2 = 2:53 | title3 = [[Earned It]] | note3 = | writer3 = The Weeknd, Stefan Mokkio,<br/>Ceyson “DaHeala” Kuinville,<br/>Əhməd Balşi | extra3 = [[The Weeknd]] | length3 = 4:10 | title4 = Meet Me in the Middle | writer4 = Deyv Okumu, Cessi Ueyr | extra4 = Cessi Ueyr | length4 = 5:08 | title5 = [[Love Me like You Do]] | writer5 = Maks Martin, Savan Koteka,<br/>İlya Salmanzadə, Əli Payami, Tove Lo | extra5 = [[Elli Qoldinq]] | length5 = 4:10 | title6 = [[Haunted (Beyonse mahnısı)|Haunted]] | note6 = Maykl Daymond Remix | writer6 = Buts, [[Beyonce]] | extra6 = Beyonce | length6 = 5:08 | title7 = Salted Wound | writer7 = Brayan Vest, Cerald İton]], [[Sia|Sia Furler]], Oliver Kraus | extra7 = [[Sia]] | length7 = 4:30 | title8 = Beast of Burden | writer8 = Mik Cagger, Keyt Riçards | extra8 = [[The Rolling Stones]] | length8 = 3:29 | title9 = I'm on Fire | writer9 = Brüs Sprinqstin | extra9 = Awolnation | length9 = 2:34 | title10 = [[Crazy in Love]] | note10 = 2014 Remix | writer10 = Nouls-Karter, Riç Harrison,<br/>[[Jay-Z|Şoun Karter]], Yugen Rekord | extra10 = Beyonce | length10 = 3:46 | title11 = Witchcraft | writer11 = Si Koleman, Karolin Li | extra11 = [[Frenk Sinatra]] | length11 = 2:51 | title12 = One Last Night | writer12 = Barnaba Frimen, Benjamin Vella, Bliti Pepino | extra12 = Vaults | length12 = 3:19 | title13 = Where You Belong | writer13 = Tesfaye, Mayk Din, Balşe | extra13 = The Weeknd | length13 = 4:57 | title14 = I Know You | writer14 = Mokkio, Skaylar Qrey | extra14 = [[Skaylar Qrey]] | length14 = 4:58 | title15 = Ana and Christian | writer15 = [[Denni Elfman]] | extra15 = Danny Elfman | length15 = 3:24 | title16 = Did That Hurt? | writer16 = Elfman | extra16 = Denni Elfman | length16 = 2:54 | total_length = 61:41 }} {{Tracklist | headline = ''Fifty Shades of Grey''&nbsp;— {{nobold|[[Target Corporation|Target]] deluxe edition (bonus parçalar)}}<ref>{{cite web|url=http://www.target.com/p/fifty-shades-of-grey-deluxe-edition-target-exclusive/-/A-16981146#prodSlot=medium_1_5|title=Fifty Shades of Grey (Deluxe Edition) - Target Exclusive|publisher=[[Target Corporation|Target]]|accessdate=11 iyul 2015|archive-date=2016-03-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309024250/http://www.target.com/p/fifty-shades-of-grey-deluxe-edition-target-exclusive/-/A-16981146#prodSlot=medium_1_5|url-status=dead}}</ref> | writing_credits = no | extra_column = İfaçı(lar) | collapsed = yes | title17 = Rude | extra17 = Terence Coles və Leon “RoccStar” Youngblood | length17 = 3:30 | title18 = Call Me | extra18 = St. Paul və The Broken Bones | length18 = 2:51 }} == Heyət == Albomun hazırlanmasında iştirak edənlərin siyahısı “[[AllMusic]]”dən götürülmüşdür.<ref>{{cite web|url=http://www.allmusic.com/album/fifty-shades-of-grey-original-motion-picture-soundtrack-mw0002810673/credits|title=Fifty Shades of Grey [Original Motion Picture Soundtrack] Credits|publisher=[[AllMusic]]|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> {{sütunlar}} {{sütun}} * Qrehem Arşer - əlavə istehsalçı, proqramlaşdırıcı * AWOLNATION – müğənni * Əhməd Balşe – bəstəkar * Stiv Bartek – orkestrasiya * Conatan Martin Berri – gitara * Beyonse – müğənni * Cey Biknell – mühəndis, proqramçı * Elison Bjorkdal – arfa, instrumentasiya, proqramçı * Simon Blur – gitara, dilli alətlər * Buts – bəstəkar, mühəndis, instrumentasiya, prodüsser, remix prodüsseri, simli alətlər üçün aranjiman, vocal fon. * Riçard Bruk – zərb alətləri * Sendi Brummels – albom dizaynı və qablaşdırma dizaynı. * Aaron Bruno – instrumentasiya, miksinq, müğənni, prodüsser, proqramçı * Devid Bukovinski – violonçel * Pol Buşnell – bass * Mattias Baylund – montajçı, mühəndis, simli alətlər aranjimanı, simli alətlər * Piter Karlsson – vocal montaj, vocal fon * Şoun Karter – bəstəkar * Deyv Kavana – prodüsser * Maykl Çaves – gitara, instrumentasiya, omnikord, proqramçı * Adam Kristqau – instrumentasiya, perkussiya, proqramçı * Filip Koen – kommersiya işləri üzrə musiqi meneceri * Si Koleman – bəstəkar * Martin Kuki – mühəndis * Ceyson Kuper – zərb alətləri, instrumentasiya, proqramçı * Riç Kosti – miksinq * Mayk Din – bəstəkar, zərb alətləri, mühəndis, gitara, dilli alətlər, miksinq, prodüsser, proqramçı * Maykl Daymond – remix * Derek Diksi – miksinq məsləhətçisi * Cerald İton – bəstəkar * Denni Elfman – bəstəkar, prodüsser * Mayk Fennel – mühəndis * Simon Finç – truba * Nikola Furniye – mühəndis * Robin Fredriksson – vocal fon * Vanessa Fribeyrn-Smit – violonçel * Barnabas Friman – bəstəkar * Barni Friman – prodüsser, proqramçı * Sia Furler – bəstəkar, instrumentasiya, proqramçı, müğənni * Brayan Qardner – mənimsəmə * Serban Ginea – miksinq * Amanda Qost – bəstəkar * Oskar Görres – vocal fon * Elli Qoldinq – müğənni * Skaylar Qrey – bəstəkar,. Müğənni * Con Hans – mühəndis * Riç Harrison – bəstəkar * Cey Havkins – bəstəkar * Emili Hayni – bəstəkar, prodüsser * Din Fit – prodüsser * Castin Herget – miksinq assistant * Kris Hill – bass gitara * Hit-boy – zərbli alətlərin proqramlaşdırması * Sem Holland – mühəndis * Oskar Holter – vocal fon * İvan Hassi – violonçel * Stefan Hassi – orkestrasiya, viola, skripka * Devonte Haynis – bəstəkar * Mik Cagger – bəstəkar, vocal, vocal fon * Mattias Yohansson – skripka * Cessika Kelli – tərtibçi rəssam, qablaşdırma dizaynı * Mayk Knoblox – musiqi üzrə cavabdeh şəxs {{sütun}} * [[Beyonse]] Noulz – bəstəkar, prodüsser, vocal prodüsser * Savan Koteça – bəstəkar, vokal fon * Oliver Kraus – violonçel, bəstəkar, instrumentasiya, prodüsser, proqramçı * Ceyms Krausse – miksinq assiasntı * Mattias Larsson – vokal fon * Karolin Li – bəstəkar * Enni Lennoks – müğənni, perkussiya, piano, simli alətlər aranjimanı * Raşel Levi – musiqi rəhbəri * Tom MakKey - A&R * Bleyk Mars – mühəndis assisantı * Marqot – simli alətlər aranjimanı * Maks Martin – bass, bəstəkar, zərb alətləri, dilli alətlər, perkussiya, prodüsser, proqramçı, vokal fon * Toni Mazerati – miksinq * Stefan Mokkio – aranjimançı, bəstəkar, dilli alətlər, pianino, prodüsser, proqramçı * Yoad Nevo – miksinq * Tove Nilsson – bəstəkar * Evin O’Kliri – mühəndis assisantı * Deyv Okumu – bəstəkar, mühəndis, instrumentasiya, prodüsser, proqramçı * Ali Payami – bass, bəstəkar, zərb alətləri, dilli alətlər, perkussiya, prodüsser, proqramçı, vokal fon * Bliti Pepino – bəstəkar, prodüsser, proqramçı * Ceyson DaHeala Kuinvill – bəstəkar, mühəndis, prodüsser, vokal mühəndis * Ejen Rekord – bəstəkar * Deyv Reytzas – miksinq * Keyt Riçards – bəstəkar, gitara, vokal, vokal fon * Remon Rivas – mühəndis, miksinq assiasntı * Erik Robinson – mühəndis * Keyt Robinson – skripka * The [[Rolling Stones]] – müğənni * İlya Salmanzadə - bəstəkar, vokal fon * Dana Sano – film musiqisi prodüsseri * Sia – müğənni * Co Silverston – violonçel * [[Frenk Sinatra]] – müğənni * Noy Snayder – mühəndis, miksinq * Lüdviq Süderberq – vokal fon * Brüs Sprinqstin – bəstəkar * Erik Stinman – mühəndis, miksinq * Mayk Stivens – gitara, dilli alətlər, miksinq, orqan, proqramçı, simli alətlər aranjimanı * Cordan Stilvel – mühəndis * Rob Suçeki – mühəndis assisantı * Patrisiya Sullivan – mənimsəmə * Sin Tallman – mühəndis * Abel Tesfaye – bəstəkar, vokal * Nikol Tomson – trombon * Urban Soul Orkestrı – sili alətlər mühəndisi * Vaults – müğənni * Ben Vella – prodüsser, proqramçı * Bencamin Vella – bəstəkar * Cessika Vare – bəstəkar * Cessi Vare – müğənni * Çarli Uatts – zərb alətləri * The Weeknd – müğənni * Laura Uelş – bəstəkar, müğənni * Brayan Vest – bəstəkar * Stüart Vayt – mühəndis, miksinq, vocal mühəndis * Nil Uilkinson – zərb alətləri * Ron Vud – gitara, vocal, vocal fon * Bill Vayman – bas gitara {{sütun/son}} == Hit-paradlar və sertifikatlar == {{sütunlar}} {{sütun}} === Hit-paradlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- !scope="col"|Hit-parad(2015) !scope="col"|Yüksəldiyi<br /> yer |- ! scope="row"| Argentinian Albums ([[CAPIF]])<ref>{{cite web|url=https://www.capif.org.ar/rankings.aspx|title=Ranking Mensual|publisher=[[CAPIF]]|accessdate=11 iyul 2015|language=Spanish|archive-date=2014-12-22|archive-url=https://archive.is/20141222151436/https://www.capif.org.ar/|url-status=dead}} ''To view the chart position Select '2015' and 'Febrero'.''</ref> | 4 |- {{albumchart|Australia|1|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Austria|1|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Flanders|1|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Wallonia|5|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- !scope="row"|Brazilian Albums ([[Associação Brasileira dos Produtores de Discos|ABPD]])<ref>{{cite web|title=Ranking ABPD "CD" (30/03/2015 a 05/04/2015)|url=http://www.portalsucesso.com.br/ranking?tipo=10top|website=Portal Sucesso|accessdate=11 iyul 2015}}</ref> |align="center"|5 |- {{albumchart|BillboardCanada|1|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Czech|3|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|date=201509|rowheader=true|accessdate11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Denmark|2|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Netherlands|7|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Finland|13|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|France|3|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Germany|1|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- !scope="row"|Greek Albums ([[IFPI Greece|IFPI]])<ref>{{cite web |url=http://www.ifpi.gr/charts_en.html |title=Official IFPI Charts – Top-75 Albums Sales Chart (Week: 6/2015) |publisher=[[IFPI Greece]] |archiveurl=https://www.webcitation.org/6WOfV0VRx?url=http://www.ifpi.gr/charts_en.html |archivedate=February 17, 2015 |accessdate=11 iyul 2015 |url-status=dead }}</ref> |2 |- {{albumchart|Hungary|3|year=2015|week=10|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- !scope="row"|Irish Compilation Albums ([[Irish Recorded Music Association|IRMA]])<ref>{{cite web |url=http://www.chart-track.co.uk/index.jsp?c=p%2Fmusicvideo%2Fmusic%2Farchive%2Findex_test.jsp&ct=240003&arch=t&lyr=2015&year=2015&week=7 |title=Top 30 Multi-Artist Compilation Album, Week Ending 12 February 2015 |publisher=[[Chart-Track]]. [[Irish Recorded Music Association]] |accessdate=11 iyul 2015 |archive-date=24 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924040219/http://www.chart-track.co.uk/index.jsp?c=p%2Fmusicvideo%2Fmusic%2Farchive%2Findex_test.jsp&ct=240003&arch=t&lyr=2015&year=2015&week=7 |url-status=dead }}</ref> |1 |- !scope="row"|Italian Compilation Albums ([[Federazione Industria Musicale Italiana|FIMI]])<ref>{{cite web |url=http://www.fimi.it/classifiche/#{%22id%22:1991,%22s%22:%222%22} |title=Compilation – Classifica settimanale WK 8 (dal 2015-02-22 al 2015-03-16) |language=Italian |publisher=[[Federazione Industria Musicale Italiana]] |accessdate11 iyul 2015}}</ref> |2 |- !scope="row"|Japanese Albums ([[Oricon]])<ref>{{cite web |url=http://www.oricon.co.jp/prof/74438/products/1109846/1/ |script-title=ja:フィフティ・シェイズ・オブ・グレイ ～サウンドトラック |trans_title=Fifty Shades of Grey ~ Soundtrack |language=Japanese |publisher=[[Oricon]] |accessdate=11 iyul 2015}}</ref> |184 |- !scope="row"|Mexican Albums ([[Asociación Mexicana de Productores de Fonogramas y Videogramas|AMPROFON]])<ref>{{cite web |url=https://twitter.com/Amprofon/status/583418630655778817|title=PVesto #1 del #Top100MX del ... |language=Spanish |publisher=[[Asociación Mexicana de Productores de Fonogramas y Videogramas]]. [[Twitter]] |date=April 1, 2015 |accessdate=11 iyul 2015}}</ref> |align="center"|1 |- {{albumchart|New Zealand|2|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Norway|2|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Poland|1|id=922|accessdate=11 iyul 2015|rowheader=true}} |- !scope="row"|Russian Albums ([[Russian Music Charts|2M]])<ref>{{cite news|url=http://lenta.ru/news/2015/02/16/itunes/|title=Cаундтрек к фильму «50 оттенков серого» возглавил еженедельный чарт |date=February 16, 2015|accessdate=11 iyul 2015|publisher=Lenta.ru|language=Russian}}</ref> |1 |- {{albumchart|Spain|4|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Switzerland|1|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades Of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|UKComp|1|artist=Official Soundtrack|date=2015-02-22|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|Billboard200|2|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- {{albumchart|BillboardSoundtrack|1|artist=Soundtrack|album=Fifty Shades of Grey|rowheader=true|accessdate=11 iyul 2015}} |- |} {{sütun}} === Sertifikatlar === {{certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Australia|artist=Soundtrack|title=Fifty Shades of Grey|type=album|award=Gold|relyear=2015|certyear=2015|autocat=yes|accessdate=11 iyul 2015}} {{Certification Table Entry|region=Austria|artist=Div/OST |title = Fifty Shades of Grey|type=album|award=Gold|date=February 25, 2015|accessdate=11 iyul 2015|relyear=2015|certyear=2015|autocat=yes}} {{Certification Table Entry|region=Brazil|artist=Soundtrack|title=Fifty Shades of Grey|award=Gold|relyear=2014|type=album|certref=<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/umusicbrasil/photos/pb.118830248136274.-2207520000.1425610957./972220646130559/?type=3&theater|title=Universal Music Brasil - Fifty Shades of Grey - Gold|publisher=[[Universal Music Group|Universal Music Brasil]]|accessdate=11 iyul 2015}}</ref>|autocat=yes}} {{Certification Table Entry|region=Canada|artist=Original Motion Picture Soundtrack|title=Fifty Shades of Grey|type=album|award=Gold|relyear=2015|certyear=2015|autocat=yes|accessdate=11 iyul 2015}} {{Certification Table Entry|region=Germany|artist=O.S.T. - Various|title = Fifty Shades of Grey|type=album|award=Gold|accessdate=11 iyul 2015|relyear=2015|certyear=2015|autocat=yes}} {{Certification Table Entry|region=Mexico|artist=Soundtrack|title=Fifty Shades of Grey|award=Platinum|relyear=2015|type=album|certref=<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/CertificacionesAmprofon/photos/pb.167176543406965.-2207520000.1427765676./365378703586747/?type=3&theater|title=Certificados Musicales Amprofon|publisher=[[AMPROFON]]|accessdate=11 iyul 2015}}</ref>|autocat=yes}} {{Certification Table Entry|region=Poland|artist=Soundtrack |title = Fifty Shades of Grey|type=album|award=Platinum|date=March 11, 2015|accessdate=11 iyul 2015|relyear=2015|certyear=2015|autocat=yes}} {{Certification Table Entry|region=United Kingdom|artist= Original Soundtrack |title = Fifty Shades of Grey|type=album|award=Gold|date=February 27, 2015|accessdate=11 iyul 2015|relyear=2015|certyear=2015|autocat=yes}} {{Certification Table Entry|region=United States|artist=Various Artists|title=Fifty Shades of Grey (Original Motion Picture Soun|type=album|award=Gold|autocat=true|salesamount=763,000|salesref=<ref name=us_sales/>}} {{certification Table Bottom}} {{sütun/son}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{50 çalar}} [[Kateqoriya:50 çalar trilogiyası]] [[Kateqoriya:Film musiqiləri]] [[Kateqoriya:2015-ci ilin musiqi albomları]] [[Kateqoriya:2015-ci ilin saundtrekləri]] pubt17mqblaciznbvvgdpjztuaosto7 0 413080 6556815 6133449 2022-07-31T16:11:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Alert |orijinal_adı = {{Dil-en|Alert}} [ə'lɜːt] |tabesində = |ölkə = Kanada |şəkli = NOAA - Alert observatory.jpg |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |lat_dir =N |lat_deg = 82|lat_min =55 |lat_sec = |lon_dir =W |lon_deg =95 |lon_min =10 |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = 1950 |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 48 |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 62<ref>"2016 Community Profiles Csmbridg Bay" http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=CSD&Code1=6204030&Geo2=CD&Code2=6204&Data=Count&SearchText=Baffin&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&GeoLevel=PR&GeoCode=6204&TABID=1 .</ref> |siyahıyaalma ili = 2016 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = -5 |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = Alert |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Alert''' ({{Dil-en|Alert}} [ə'lɜːt]) — Şimal qütbünə ən yaxın yaşayış məntəqəsi olaraq mülki əhalinin yaşadığı qəsəbə. [[1950]]-ci ildə salınmışdır. [[2005]]-ci il məlumatına görə qəsəbədə daimi 5 nəfər mülki əhali, 70 nəfər hərbiçi, hərbi bazada xidmət edənlər, meteostansiya əməkdaşları yaşayırdı. [[2011]]-ci il məlumatına görə isə qəsəbədə mülki əhali qalmasada, hərbi və elmi əməkdaşlar ilboyu yaşayır. Qəsəbədə Alert hava limanı fəaliyyət göstərir Alert [[Elsmir (ada)]]sında [[Kanada]]nın [[Nunavut]] vilayəti Kikiktaaluk rayonu ərazisində yerləşir. [[Şimal Qütbü]]ndən 817 məsafədə yerləşir. Kanadanın nəhəng şəhəri olan Edmontondan 3578 kilometr, [[Norveç]]in paytaxtı [[Oslo]]dan 3192&nbsp;km, [[Murmansk]]dan 2574&nbsp;km, [[Norilsk]]dən 3059&nbsp;km uzaqlıqda yerləşir<ref>[http://gc.kls2.com Great Circle Mapper]</ref>. == İqlimi == İqlimi arktikdir və əsasən sərtdir. Ancaq iyul və avqust orta aylıq temperatur müsbət olur. Qış demək olar ki, il boyu davam edir. Ən soyuq ay fevraldır minimum temperatur -50°S, orta -33,4°S təşkil edir. İyulda isə mansimum tempratur 20°S təşkil edir. Qəsəbə 48 m dəniz səviyyəsindən yüksəkdə yerləşir. [[Linkoln dənizi]]nə çıxışı vardır (dəniz buzlaqlarına). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.athropolis.com/graphics/nunavut-game-2.gif Nunavut ərazisində yerləşən Alert] * [http://www.airforce.forces.gc.ca/8w-8e/alert/index-eng.asp Canada National Defence page on CFS Alert] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101206184629/http://www.airforce.forces.gc.ca/8w-8e/alert/index-eng.asp |date=2010-12-06 }} * [http://www.grc.k12.nf.ca/climatecanada/alert.htm Climate information]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080920114731/http://www.grc.k12.nf.ca/climatecanada/alert.htm |date=2008-09-20 }} * [http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0000130 The Canadian Encyclopedia: Alert, Nunavut] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111105032622/http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0000130 |date=2011-11-05 }} * [http://weatheroffice.ec.gc.ca/city/pages/nu-22_metric_e.html Current weather conditions (Weatheroffice.ec.gc.ca)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070312004617/http://weatheroffice.ec.gc.ca/city/pages/nu-22_metric_e.html |date=2007-03-12 }} * [http://thulegreenlandsite.com/canadian_alert.html Personal visit to CFS Alert] [[Kateqoriya:Elsmir]] [[Kateqoriya:Qəsəbələr]] 29o8v95j549fo8n8crqhtnnvqutlrfr 0 415320 6557254 6080104 2022-08-01T00:04:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Beynəlxalq Tədqiqat Universitetləri Alyansı''' ({{Dil-en|'''I'''nternational '''A'''lliance of '''R'''esearch '''U'''niversities}} və ya qısaca '''IARU''') — Dünyanın 10 aparıcı elmi-araşdırma universitetlərinin beynəlxalq birliyi. Mənzil-qərargahı [[Sinqapur]]da yerləşir. ==Tarixi və fəaliyyəti== Alyans 2005-ci ilin sonlarında təsis edilmiş, fəaliyyətə 14 yanvar 2006-cı ildə başlamışdır.<ref name="about">{{cite web | url = http://www.iaruni.org/about-us/about-iaru | title = About IARU | publisher = IARU | accessdate = 2011-06-14 | lang = en | archiveurl = https://www.webcitation.org/69q0Utkub?url=http://www.iaruni.org/about-us/about-iaru | archivedate = 2012-08-11 | url-status = dead }}</ref> ==Üzvləri== Alyansa üz olan 10 ali məktəb bunlardır:<ref>[http://www.iaruni.org/about-us/members Members] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120506060334/http://www.iaruni.org/about-us/members |date=2012-05-06 }}. iaruni.org {{en}}</ref> *{{bayraq|Avstraliya}} [[Avstraliya Milli Universiteti]] *{{bayraq|Böyük Britaniya}} [[Kembric Universiteti]] *{{bayraq|Böyük Britaniya}} [[Oksford Universiteti]] *{{bayraq|ABŞ}} [[Berkli Kaliforniya Universiteti]] *{{bayraq|ABŞ}} [[Yel Universiteti]] *{{bayraq|Çin}} [[Pekin Universiteti]] *{{bayraq|Sinqapur}} [[Sinqapur Milli Universiteti]] *{{bayraq|Yaponiya}} [[Tokio Universiteti]] *{{bayraq|Danimarka}} [[Kopenhagen Universiteti]] *{{bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə Federal Texnologiya İnstitutu]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== *{{rəsmi saytı|www.iaruni.org}} [[Kateqoriya:Universitetlər birliyi]] [[Kateqoriya:2005-ci ildə yarananlar]] q84jekbqg4ylr3l6gha0egsnamirb4e 0 415681 6557293 6413606 2022-08-01T01:50:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Boz suiti | image file = Common Seals crop 2.png | image title = Boz suiti | image descr = Boz suiti | regnum = Heyvanlar | phylum = [[Xordalılar]] | classis = [[Məməlilər]] | ordo = [[Yırtıcılar]] | familia = [[Əsl suitilər]] | genus = '''Uzun sifət suitilər'''<br/>{{btname|Halichoerus|[[Gill]], 1873}} | species = '''Boz suiti''' | latin = {{btname|Halichoerus grypus| <br />[[Fabricius]], 1791}} | range map width = 220 px | range map = Distribution of the grey seal.png | range map caption = Zolaqlı suitinin yayıldığı ərazi | range legend = | wikispecies = Halichoerus grypus | section name = | section text = * {{btname|H. g. grypus|(Fabricius, 1791)}} * {{btname|H. g. macrorhynchus|Hornschuch et Schilling, 1851}} }} '''Uzunsifət suiti''', və ya '''Boz suiti''' ({{lang-la|Halichoerus grypus}}) — Bioloji növ olaraq [[Əsl suitilər]] fəsiləsinə aiddir. Boz suitiləri arealı — Şimali [[Atlantik okean]], [[Şimali Amerika]] sahillərindən [[Yeni İngiltərə]], [[Labrador yarımadası]] və cənubi [[Qrenlandiya]] sahilləri boyunca yerləşirlər. Avropada [[Norveç]], [[İslandiya]] və [[Kola yarımadası]] sahilləri boyunca yerləşir. [[Baltik dənizi]]ndə boz suitinin — ''Halichoerus grypus macrorhynchus'' yarımnövü yaşayır.<ref>[http://bvi.rusf.ru/sista/s19465.htm Halichoerus grypus macrorhynchus]</ref><ref>{{Cite web |title=Rusiyanın qırmızı kibabı. Boz suiti |url=http://www.sevin.ru/redbooksevin/index.html?content%2F402.html |access-date=2022-04-22 |archive-date=2020-08-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200804224621/http://www.sevin.ru/redbooksevin/index.html?content%2F402.html |url-status=dead }}</ref> Boz suitilərin ümumi sayı 120-170 min baş, Baltik yarımnövünün sayı isə 7-8 min baş təşkil edir<ref>{{Cite web |title=IUCN. Halichoerus grypus |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/9660/0 |access-date=2015-08-10 |archive-date=2012-05-04 |archive-url=https://www.webcitation.org/67PiPnCiD?url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/9660/0 |url-status=dead }}</ref> Yetkin erkəklər 2,5 metr (təsadüfü halda 3 m), dişilər isə 1,7–2 m uzunluğa malik olur. Çəkiləri isə erkəklərdə 300 kq, dişilərdə 100-150 kq olur. Sifəti uzusov olur. Rəngləri isə boz, qonur və təsadüfü halda qara olur. Yetkinlik yaşına erkəklər 6-7, dişilər isə 3-5 yaşında çatır. Hamiləlik dövrü 11-11,5 ay müddətində baş verir. Yeni doğulan bala ağ rəngdə olur. Bir necə həftədən sonra dişilər artıq çütləşməyə hazır olur. Onlar əsasən qalıqlarla qidalanır. Gün ərzində 5 kq balıq yeyir<ref>[http://www.cnshb.ru/AKDiL/0021/base/k0630001.shtm Rusiya yırtıcı heyvanları. Halichoerus grypus]</ref> Holland alimləri 2003-2013 illər ərzində apardığı araşdırmalar nəticəsində 721 delfin üzərində boz suitinin izləri aşkarlanmışdır. Məlum olur ki onların dişlədiyi delfinlərin ¼ ölüb. Mardisk F. Leopold bunu suitilərin mədəsindən tapılan delfin qalıqları ilə sübut etmişdir. Beynəlxalq qoruma hüququ boz suitilərin tükənmə təhlükəsini aşağı qiymətləndirsə də ('''LC'''), [[Rusiya]], [[ABŞ]] (Men ştatı və Massaçusets) kimi dövlətlərdə <ref>[http://www.boston.com/news/science/articles/2009/10/03/gray_seals_haul_out_to_new_england_waters_again/ Gray seals haul out to New England waters again - The Boston Globe]</ref> xüsusi qoruma hüququna malikdir. [[Fayl:Halichoerus grypus in the Seaquarium of Saint Petersburg.ogv|thumb|left|150px]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?Mammals/247.html Rusiyanın onurğalı heyvanları: Boz suiti]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181008214120/http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?Mammals%2F247.html |date=2018-10-08 }} * [http://www.greyseal.net/ Grey Seal Conservation Society] * [http://www.pinnipeds.org/species/grey.htm SCS: Grey Seal (Halichoerus grypus)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080122085000/http://www.pinnipeds.org/species/grey.htm |date=2008-01-22 }} achgq3ff5jyioxnboijxqoxaj19oc35 0 416369 6557602 6265202 2022-08-01T07:51:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Doqonlar |şəkil = [[Şəkil:Dogon12.jpg|center|250px]] |şəklin izahı = Doqonlar |ümumi sayı = 400 mindən 800 minə qədər<ref name="necep.net"/> |ərazi1 = {{MLI}} |sayı1 = |ref1 = |ərazi2 = |sayı2 = |ref2 = |ərazi3 = |sayı3 = |ref3 = |dili = [[Doqon dili]] |dini = [[Ənənəvi Afrikan dini]], [[İslam]] |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Doqonlar''' — [[Mali Respublikası]]nın ərazisində, [[Niger çayı]]nın sahilində yaşayan [[xalq]]. Ana dilləri [[doqon dili]]dir. Saylarının 400 mindən 800 minə qədər olduğu təxmin edilir.<ref name="necep.net">{{cite web |url=http://www.necep.net/facts.php?id_soc=12 |title=General Facts on the Dogon |publisher=Necep.net |accessdate=2014-05-14 |archive-date=2018-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180708172721/http://www.necep.net/facts.php?id_soc=12 |url-status= }}</ref> ==Tədqiqi== [[Şəkil:Banani.jpg|thumbnail|left|Tipik bir doqon kəndi - [[Banani]]]] [[Şəkil:The Dogon's land map.jpg|thumbnail|Yaşadıqları ərazi]] Doqonlar haqqında ən çox araşdırma aparmış və doqon mədəniyyətini dünyaya tanıtmış ilk şəxs [[fransalı]] [[etnoqraf]], [[professor]] [[Marsel Qriol]]dur. O, ilk dəfə [[1931]]-ci ildə doqon qəbiləsinin qonağı olmuşdur.<ref name="publika.az">Hikmət Həsənov. [http://publika.az/p/61494 Sirli Sirius Planeti: ilk insan və ya Doqonlar - ARAŞDIRMA]. publika.az, 21.01.2015 {{az}}</ref> Həmin vaxt onların sayı 100 min nəfər idi.<ref name="publika.az"/> Yazı mədəniyyətindən xəbəri olmayan bu qədim tayfa [[əkinçilik]]lə məşğul olur və [[sivilizasiya]] səviyyəsinə görə qonşu tayfalardan heç nə ilə fərqlənmirdi.<ref name="publika.az"/> Amma maraqlı bir fakt professorun diqqətini cəlb edir: doqon qəbiləsində nəsildən-nəsilə şifahi formada ötürülən bir əfsanə vardı.<ref name="publika.az"/> Bu əfsanədə Dünyanın yaranmasından və doqon xalqının [[kosmos]]la əlaqələrindən söhbət açılırdı.<ref name="publika.az"/> Bu tarixdən etibarən professor [[Marsel Qriol]] öz həmkarları ilə birlikdə Doqon tayfasını mütəmadi ziyarət etməyə başladı.<ref name="publika.az"/> Qonaqpərvər afrikalılar professoru və onun dostlarını sevinclə qarşılayırdılar.<ref name="publika.az"/> Qonaqlar ev sahibinin etibarını qazanmağa və beləcə, doqon tayfasının ən gizli sirlərinə bələd olmağa başladılar.<ref name="publika.az"/> [[Marsel Qriol]] və onun əsas köməkçisi, professor [[Jermen Deterlen]] daha çox məlumat ala bildilər.<ref name="publika.az"/> Onlar tədqiqatlardan sonra bir sıra məqalələr yazdılar.<ref name="publika.az"/> 1950-ci ildən etibarən işıq üzü görən bu məqalələr sensasiyaya səbəb oldu.<ref name="publika.az"/> [[1956]]-cı ildə Qriol vəfat etdikdən sonra xanım Jermen onun işini davam etdirmişdir.<ref name="publika.az"/> ==İnancları və mifologiyası== Doqonların inancına görə, [[Yer planeti]] [[kainat]]ın mərkəzi deyil.<ref name="publika.az"/> [[Yer planeti]]nin sakinləri [[kainat]]da yeganə canlı varlıqlar deyil.<ref name="publika.az"/> Bu barədə onların əfsanəsində belə deyilir: {{sitatın əvvəli}} ''"Spiral formalı ulduz dünyaları canlı aləmi olan dünyalardır. Dünyaya forma və hərəkət verən, amma eyni zamanda hər şeyi və canlı aləmi olan digər planetləri də yaradıb. Bu planetlərdə həyat və canlı aləm [[Yer planeti]]nə çox bənzərdir".''<ref name="publika.az"/> {{sitatın sonu}} Doqonların əfsanələrində [[ulduz]] məfhumu ilə yanaşı "[[planet]]", "planetlərin peyki" kəlmələrinə rast gəlmək mümkündür.<ref name="publika.az"/> Doqonlar adi gözlə, optik cihazların köməyi olmadan görünən [[Venera]], [[Mars]], [[Saturn]] və [[Yupiter]] planetlərini [[Günəş sistemi]] planetlərindən ayırırlar.<ref name="publika.az"/> Veneranın peykinin mövcudluğu barədə doqonlarda məlumat olsa da, müasir elm, hələ ki, bu barədə məlumata sahib deyil.<ref name="publika.az"/> Doqonlar öz əfsanələrini simvol və sxemlərlə şəkilləndirirdilər. Bu simvol və sxemlər hərdən mürəkkəb olsa da, hər zaman inandırıcı təəssürat bağışlayırdı.<ref name="publika.az"/> Doqonlar [[Yupiter]]i böyük çevrə formasında çəkirlər və onun ətrafında 4 kiçik dairə təsvir edirlər ki, bu dairələr də planetin peykləridir.<ref name="publika.az"/> Qeyd edək ki, müasir elm Yupiterin 16 peyki haqqında məlumata sahibdir ki, onlardan da məhz 4-ü [[1610]]-cu ildə [[Qalileo Qaliley]] tərəfindən kəşf edilib.<ref name="publika.az"/> Həmin 4 peyk 16 peykin içində ən iri və ən parlaq olanlarıdır.<ref name="publika.az"/> [[Saturn]] isə doqonlar tərəfindən 2 formada – konsentrik (ümumi mərkəzli) dairələr formasında təsvir edilir ki, buradakı xarici dairə planetin halqasıdır.<ref name="publika.az"/> Doqonların mifologiyasında əsas yeri kainatın ən parlaq ulduzu sayılan [[Sirius]] ulduzu tutur.<ref name="publika.az"/> Onların fikrinə görə, Sirius ulduz sistemidir.<ref name="publika.az"/> Bu ulduz sistemi Yer planetində həyatın inkişafına təsir edib və kainatın təməlini təşkil edir. Doqonlar bu ulduz sisteminin [[Sirius A]], ikinci ulduz [[Sirius B]] və üçüncü ulduz sayılan [[Sirius C]]-dən ibarət olduğunu iddia edirlər. Eyni zamanda, digər ulduzların əsas Siriusa çox yaxın olduğunu iddia edirlər.<ref name="publika.az"/> Müasir elm bu günə qədər, yalnız, ikinci ulduzu kəşf edə bilib.<ref name="publika.az"/> Üçüncü ulduz, yəni Sirius C ulduzunun mövcudluğu alimlər arasında bu günə qədər də mübahisə mövzusu olaraq qalır.<ref name="publika.az"/> Doqonların mövcud olan əfsanələrindən birinə görə, insanları Yer planetinə səma gəmiləri ilə gətiriblər. Onlar Sirius B ulduzlu günəş sistemindəki planetdən gəliblər və bu planet partlamazdan əvvəl gəmilər vasitəsilə insanları Yer planetinə uçublar.<ref name="publika.az"/> ==Şəkilləri== <gallery> Dogon Transport.jpg|Kənd Adam in Dogon Country, Mali.JPG|Adam Karter adlı turis doqon uşaqları ilə Brooklyn Museum 74.67 Necklace.jpg|Bruklin muzeyində doqonlara aid [[boyunbağı]] DogonFamily.jpg|Doqon ailəsi Female figure, Dogon peoples, Mali, Late 19th to early 20th century, Wood (2923629372).jpg|Doqon qadınının fiquru </gallery> ==Həmçinin bax== *[[Sirius]] ==İstinadlar== <references/> ==Ədəbiyyat== ;Xalq haqqında *Marcel Griaule: ''Conversations With Ogotemmeli: An Introduction To Dogon Religious Ideas. '' 1st. ed. 1965. ISBN 0-19-519821-2 *Marcel Griaule: ''Dieu d'eau. Entretiens avec Ogotemmêli.'' (1966) Ed Fayard. ISBN 2-213-59847-9 (the original French work of Griaule (that was published in 1948) on his discussions with Ogotemmêli) *Bedaux, R. & J.D. van der Waals (eds.) (2003) ''Dogon: mythe en werkelijkheid in Mali'' [Dogon: myth and reality in Mali]. Leiden: National Museum of Ethnology. *Morton, Robert (ed.) & Hollyman, Stephenie (photographs) & Walter E.A. van Beek (text) (2001) ''Dogon: Africa's people of the cliffs''. New York: Abrams. ISBN 0-8109-4373-5 *Wanono, Nadine & Renaudeau, Michel (1996) ''Les Dogon'' (photographs by Michel Renaudeau; text by Nadine Wanono). Paris: Éditions du Chêne-Hachette. ISBN 2-85108-937-4 *[http://www.petitfute.com/ Eds. Petit Futé]. ''Mali 2005–2006'' ISBN 2-7469-1185-X *Sékou Ogobara Dolo: ''La mère des masques. Un Dogon raconte.'' (2002) [http://www.seuil.com/ Eds. Seuil] ISBN 2-02-041133-4 *Gerard Beaudoin: ''Les Dogon du Mali'' (1997) Ed. BDT Développement. ISBN 2-9511030-0-X ;Dil haqqında *{{cite journal | last1 = Bertho | first1 = J. | year = 1953 | title = La place des dialectes dogon de la falaise de Bandiagara parmi les autres groupes linguistiques de la zone soudanaise | url = | journal = Bulletin de l'IFAN | volume = 15 | issue = | pages = 405–441 }} *Hantgan, Abbie (2007) [http://dogonlanguages.org/docs/Dogon_bibliography_12_2007.pdf Dogon Languages and Linguistics An (sic) Comprehensive Annotated Bibliography] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081119133829/http://dogonlanguages.org/docs/Dogon_bibliography_12_2007.pdf |date=2008-11-19 }} *Hochstetler, J. Lee, Durieux, J.A. & E.I.K. Durieux-Boon (2004) ''Sociolinguistic Survey of the Dogon Language Area.'' SIL International. [http://www.sil.org/silesr/2004/silesr2004-004.pdf online version] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121007163129/http://www.sil.org/silesr/2004/silesr2004-004.pdf |date=2012-10-07 }} *Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger–Congo', in Heine, Bernd and Nurse, Derek (eds) ''African Languages – An Introduction.'' Cambridge: [[Cambridge University Press]], pp.&nbsp;11–42. ;İncəsənət haqqında *{{cite book |author=Ezra, Kate | title=[http://cdm16028.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/35597 ''Art of the Dogon: selections from the Lester Wunderman collection''] | location=New York | publisher=The Metropolitan Museum of Art | year=1988 | isbn=0870995073 }} *Laude, Jean. African Art of the Dogon: The Myths of the Cliff Dwellers (New York: The Viking Press 1973). *Davis, Shawn R. “Dogon Funerals” in African Art; Summer 2002, Vol. 35 Issue 2. ==Xarici keçidlər== {{Vikianbar kateqoriyası|Dogon}} *[http://www.dogoncountry.com Official tourism website for Dogon Country] *[http://www.scribd.com/doc/5007776/Dogon Griaule, Marcel and Dieterlen, Germaine (1954) "The Dogon", in African Worlds: Studies in the Cosmological Ideas and Social Values of African Peoples, edited by Daryll Forde] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090212181655/http://www.scribd.com/doc/5007776/Dogon |date=2009-02-12 }} *[http://www.dogoncountry.com/photos/ Photos of Dogon Country] *[http://web.mac.com/dwb217/iWeb/WorldViewBender/Dogon%20Country.html Pictures of Dogon Country] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080129122645/http://web.mac.com/dwb217/iWeb/WorldViewBender/Dogon%20Country.html |date=2008-01-29 }} *[http://dogon-guide.com/gallery.html Pictures of Dogon Country] *[http://siris-collections.si.edu/search/results.jsp?q=Dogon+%28African+people%29&start=0 Dogon images from the Smithsonian Institution Research Information System] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100330022413/http://siris-collections.si.edu/search/results.jsp?q=Dogon+%28African+people%29&start=0 |date=2010-03-30 }} *[http://www.dogon-lobi.ch/ Dogon images & traditions] *[http://www.marcocavallini.it/dogongale.html Pictures about Dogon dances] [[Kateqoriya:Doqonlar| ]] [[Kateqoriya:Malidə yaşayan xalqlar]] [[Kateqoriya:Nigerdə yaşayan xalqlar]] [[Kateqoriya:Afrika xalqları]] ps0pcyuczvppa2qvnh7ftcdu3wo7kbe 0 420206 6556824 6497407 2022-07-31T16:19:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Sinql |Başlıq = Alive |Şəkil = Alive,_single_cover.jpg |Şəklin ölçüsü = 270 |Şəklin izahı = |İfaçı = [[Sia]] |Albom = [[This Is Acting]] |Format = sinql |Yayımlanıb = [[24 sentyabr]] [[2015]] |Yazılıb = |Studiya = Inertia, Monkey Puzzle, RCA Records |Janr = |Dil = ingiliscə |Müddət = 4:26 |Bəstəkar = [[Sia Furler]], [[Adel|Adel Adkins]], Tobias Cesso |Sözlər = |Prodüser = Csssi Şatkin<ref>[http://www.rcarecordspress.com/node/4350 The Official RCA Record Press-release], September 24, 2015, İstifadə tarixi: 25 sentyabr 2015</ref> |Əvvəlki = [[Fire Meet Gasoline]] |Əvvəlkinin ili = [[2015]] |İl = [[2015]] |Sonrakı = [[Bang My Head]] |Sonrakının ili = [[2015]] |Səslənməsi = Sia_Alive.ogg |Səslənmənin izahı = }} '''''Alive''''' ({{dil-az|Canlı}}) — Avstraliya müğənnisi və mahnı müəllifi [[Sia]]nın ''[[This Is Acting]]'' albomundan olan [[Sinql|baş sinqld]]ır. Mahnı [[Sia]], Adel və Tobias Cessi tərəfindən yazılmışdır.<ref>Evan Minsker — [http://pitchfork.com/news/61175-sia-shares-alive-co-written-with-adele-and-tobias-jesso-jr/ Sia Shares "Alive" Co-Written With Adele and Tobias Jesso Jr.], pitchfork.com, September 24, 2015, İstifadə tarixi: 25 sentyabr 2015</ref> == Fon == 2015-ci ilin sentyabrında [[Sia]] ''"This Is Acting‍‍"'' albomunun baş sinqlının ayın axırında çıxarılacağı və mahnının əslində [[Adel]] üçün yazılmış olduğunu açıqladı. O, qeyd edir ki, ''"mahnı Adelin həyatı haqqındadır"'' və ''"Adelin səs imkanları üçün yazılmışdır"''. Sonradan o, Rayan Sikrestə bildirir ki, mahnı Adelin 2015-ci ildə çıxarılması nəzərdə tutulan albomu üçün yazılsa da, son anda Adel mahnıdan imtina etmişdir.<ref>{{cite web|last=Chau|first=Thomas|title=Sia Reveals That She Originally Wrote Her Next Single for Adele|url=http://popcrush.com/sia-new-single-alive-adele/|publisher=Popcrush|accessdate=25 sentyabr 2015|date=7 September 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Sia za MMC: "Vsi mislijo, da bodo s slavo postali kul, ljubljeni in posebni"|url=http://www.rtvslo.si/zabava/glasba/sia-za-mmc-vsi-mislijo-da-bodo-s-slavo-postali-kul-ljubljeni-in-posebni/373411|publisher=Radiotelevizija Slovenija|accessdate=25 sentyabr 2015 2015|language=sloven dili}}</ref> Daha sonra isə, mahnı [[Rihanna]]ya təklif olunmuş və o da, mahnını oxumaqdan imtina etmişdir.<ref>{{cite web|title=Sia: The songs from my new album were rejected by everyone else|url=http://www.stuff.co.nz/entertainment/music/72417244/sia-the-songs-from-my-new-album-were-rejected-by-everyone-else|website=Stuff.co.nz|accessdate=25 sentyabr 2015}}</ref> == Çıxarılması == 21 sentyabr 2015-ci ildə Sia rəsmi [[Twitter]] hesabında məlumat yayaraq sinqlın 25 sentyabrda çıxarılacağına işarə etdi. 23 sentyabrda mahnının 15 saniyəlik hissəsi Sianın rəsmi Vevo hesabı vasitəsiylə yayımlandı və sinqlın çıxış tarixi bir gün qabaq — 24 sentyabr olaraq göstərildi. Daha sonra Sia Twitter vasitəsiylə məlumat yayaraq sinqlın 24 sentyabr günü səhər tezdən çıxarılacağını bildirdi. 24 sentyabr 2015-ci ildə saat 7 a.m.-də sinql Snapchatda debüt etdi, bir qədər sonra isə digər servislərdə yayımlandı. == Qəbulu == Tənqidçilərin müsbət qəbul etdikləri mahnının musiqisi və Sianın vokalı təriflənmişdir. ''"Rolling Stone"'' jurnalından tənqidçi Con Blişteyn Sianın vokal imkanlarını ''"dağıdıcı və elektrifikator"'' kimi təsvir edərək yazır ki, ''""Alive" mahnısı Adelin əlindən çıxsa da, pop istehsala daxil ola bildi — Cessi Şatkinin sayəsində — və Sianın özünəməxsus qırılan, boğaz cıran vokalı ilə bizlərə çatıdırıldı."''<ref>{{cite web|last1=Blistein|first1=Jon|title=Sia Delivers Electrifying Vocals on Bombastic New Song, 'Alive'|url=http://www.rollingstone.com/music/news/sia-delivers-electrifying-vocals-on-bombastic-new-song-alive-20150924|website=Rolling Stone|publisher=Rolling Stone|accessdate=25 sentyabr 2015|archive-date=2015-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925073100/http://www.rollingstone.com/music/news/sia-delivers-electrifying-vocals-on-bombastic-new-song-alive-20150924|url-status=unfit}}</ref> == Hit-paradlarda == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" |- !scope="col"|Hit-parad (2015) !scope="col"|Yüksəldiyi<br>yer |- {{singlechart|Australia|10|artist=Sia|song=Alive|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- ! scope="row"| <small>Avstriya ([[Ö3 Austria Top 40]])</small><ref>http://oe3.orf.at/m/charts/stories/oe3austriatop40</ref> | 39 |- {{singlechart|Flanders|49|artist=Sia|song=Alive|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- {{singlechart|Wallonia Tip|32|artist=Sia|song=Alive|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- {{singlechart|Canada|28|artist=Sia|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- ! scope="row"| Fransa ([[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]])<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.snepmusique.com/tops-semaine/top-singles-telecharges/ |access-date=2015-10-13 |archive-date=2015-09-05 |archive-url=https://archive.today/20150905220633/http://www.snepmusique.com/tops-semaine/top-singles-telecharges/ |url-status=dead }}</ref> | 17 |- {{singlechart|Ireland|44|year=2015|week=40|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- !scope="row"|İtaliya ([[Federazione Industria Musicale Italiana|FIMI]])<ref>{{cite web|url=http://www.fimi.it/classifiche#/category:digital/id:2118/page:1|title=Top Digital - Classifica settimanale WK 39 (dal 2015-09-25 al 2015-10-01)|publisher=[[Federazione Industria Musicale Italiana]]|accessdate=13 oktyabr 2015}}</ref> | 86 |- ! scope="row"| <small>[[Yeni Zellandiya]] ([[Recorded Music NZ]])<ref>{{cite web|url=http://nztop40.co.nz/chart/singles|title=NZ Top 40 Singles Chart|publisher=[[Recorded Music NZ]]|date=5 October 2015|accessdate=13 oktyabr 2015}}</ref></small> | 29 |- {{singlechart|Sweden|69|artist=Sia|song=Alive|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- {{singlechart|Switzerland|30|artist=Sia|song=Alive|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- {{singlechart|UK|30|date=2015-10-02|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |- {{singlechart|Billboardhot100|56|artist=Sia|rowheader=true|accessdate=13 oktyabr 2015}} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:2015-ci ilin sinqlları]] [[Kateqoriya:Sia mahnıları]] dntehivt0ruuvcw5tgjzoyx9hz7s8kj 0 421962 6557618 6395053 2022-08-01T08:05:16Z 188.253.227.79 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Ramiz Topuş oğlu Hümbətov |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 1945 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[Azərbaycan]] |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Topuş Hümbətov |anası = |elm sahəsi = [[neft]] sənayesi |elmi dərəcəsi = texnika elmləri doktoru |elmi adı = |iş yeri = [[Bakı Ali Neft Məktəbi]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi|2015}}<br/>{{"Tərəqqi" medalı|2000}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Ramiz Topuş oğlu Hümbətov''' — [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin prorektoru, professor, Azərbaycan Respublikası Əməkdar Elm Xadimi.<ref>{{cite web |url=http://www.qafqazinfo.az/sosial-3/baki-ali-neft-mektebinin-prorektoruna-fexri-ad-verilib-125444 |title=Bakı Ali Neft Məktəbinin prorektoruna fəxri ad verilib |author= |date=12 Oktyabr 2015 |work= |publisher=[http://www.qafqazinfo.az Qafqazinfo.az] |accessdate=2015-10-12 |language=az |archive-date=2015-10-12 |archive-url=https://archive.today/20151012084552/http://www.qafqazinfo.az/sosial-3/baki-ali-neft-mektebinin-prorektoruna-fexri-ad-verilib-125444 |url-status=unfit }}.</ref> == Həyatı == Ramiz Hümbətov [[1944-ci il]]də [[Məşədi Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutu]]nu bitirib. O, 1968-1971-ci illərdə [[Moskva]]da aspiranturada təhsil alıb. 1971-1984-cü illərdə Ümumittifaq "SUGEO" İnstitutunun Bakı filialında kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi, bölmə müdiri və şöbə müdiri kimi çalışıb. 1984-[[2012-ci il]]lərdə [[Məşədi Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutu]]nda dosent, kafedra müdirinin elm üzrə müavini, professor, kafedra müdiri, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının elm və texnika işləri üzrə prorektoru vəzifəsində işləyib. [[2012-ci il]]dən [[Bakı Ali Neft Məktəbi]]nin tədris, elm və beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru vəzifəsində çalışır. Ramiz Hümbətov [[1974-cü il]]də namizədlik dissertasiyasını, 1994-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. 1977-ci ildə böyük elmi işçi, 1988-ci ildə dosent, 2000-ci ildə [[professor]] elmi adını qazanıb. == Mükafatları == * Azərbaycan komsomolunun elm və texnika sahəsində mükafatı laureatı (1977) * "SSRİ ixtiraçısı" medalı (1980) * "Tərəqqi" medalı (2000) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:"Tərəqqi" medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:Bakı Ali Neft Məktəbinin müəllimləri]] 1xzjgtm95k0sq9k45ehe6wro3muld0y 0 423063 6556651 6556454 2022-07-31T12:36:00Z Smorkach 24 250539 Vikipediyaya keçid və Lahat TƏİR əlavə etdim wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M82A1 barrett.jpeg|150x150px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] | |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90]]S || {{RUS}} || [[Şəkil:T-90A MBT photo011.jpg|150px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80U (7).jpg|150px]] |[[Tank]]||15 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72]] "Aslan" (SIM-2) || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|150px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Парк Победы в Саратове 39.jpg|150px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|150px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3]]M || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2]]M || {{SSRİ}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1]]K || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|150px]] |Desantın döyüş maşını |20 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:2015-05-05. Репетиция парада Победы 086.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|151x151px]] |[[MRAP]] |? |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|thumb|150px]] |[[MRAP]] |? |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra|Otokar Kobra 2]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|150x150px]] |[[MRAP]] |? | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:A Mastiff Protected Patrol Vehicle MOD 45149021.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|159x159px]] |[[MRAP]] |? | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|150x150px]] |[[Zirehli kəşfiyyat döyüş maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} ===Yük maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} === Mühəndis istehkam qurğuları === {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[Roketsan|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Taktiki raket]] | |20 |<ref>https://ru.rayhaber.com/2021/03/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%8F-%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8-%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D1%8B-TRLG-230/amp/</ref> |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[Lynx (silah)|Lynx]]/[[Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |?<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Atmos 2000.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S7 Pion]] |{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] 0q7qxk3x48klnxg5vwgfw69est08ssp 6556652 6556651 2022-07-31T12:38:20Z Smorkach 24 250539 /* Tank əleyhinə silahlar */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M82A1 barrett.jpeg|150x150px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90]]S || {{RUS}} || [[Şəkil:T-90A MBT photo011.jpg|150px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80U (7).jpg|150px]] |[[Tank]]||15 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72]] "Aslan" (SIM-2) || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|150px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Парк Победы в Саратове 39.jpg|150px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|150px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3]]M || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2]]M || {{SSRİ}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1]]K || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|150px]] |Desantın döyüş maşını |20 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:2015-05-05. Репетиция парада Победы 086.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|151x151px]] |[[MRAP]] |? |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|thumb|150px]] |[[MRAP]] |? |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra|Otokar Kobra 2]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|150x150px]] |[[MRAP]] |? | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:A Mastiff Protected Patrol Vehicle MOD 45149021.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|159x159px]] |[[MRAP]] |? | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|150x150px]] |[[Zirehli kəşfiyyat döyüş maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} ===Yük maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} === Mühəndis istehkam qurğuları === {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[Roketsan|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Taktiki raket]] | |20 |<ref>https://ru.rayhaber.com/2021/03/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%8F-%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8-%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D1%8B-TRLG-230/amp/</ref> |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[Lynx (silah)|Lynx]]/[[Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |?<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Atmos 2000.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S7 Pion]] |{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] n42b47pchd1rdjfixtxcbkidbykvz1l 6557160 6556652 2022-07-31T20:47:17Z CommonsDelinker 366 "M82A1_barrett.jpeg" faylı silinir, çünki bu fayl [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] tərəfindən "per [[:c:Commons:Deletion requests/File:M82A1 barrett.jpeg|]]" səbəbi ilə silinmişdir wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90]]S || {{RUS}} || [[Şəkil:T-90A MBT photo011.jpg|150px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80U (7).jpg|150px]] |[[Tank]]||15 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72]] "Aslan" (SIM-2) || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|150px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Парк Победы в Саратове 39.jpg|150px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|150px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3]]M || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2]]M || {{SSRİ}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1]]K || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|150px]] |Desantın döyüş maşını |20 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:2015-05-05. Репетиция парада Победы 086.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|151x151px]] |[[MRAP]] |? |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|thumb|150px]] |[[MRAP]] |? |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra|Otokar Kobra 2]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|150x150px]] |[[MRAP]] |? | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:A Mastiff Protected Patrol Vehicle MOD 45149021.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|159x159px]] |[[MRAP]] |? | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|150x150px]] |[[Zirehli kəşfiyyat döyüş maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} ===Yük maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} === Mühəndis istehkam qurğuları === {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[Roketsan|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Taktiki raket]] | |20 |<ref>https://ru.rayhaber.com/2021/03/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%8F-%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8-%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D1%8B-TRLG-230/amp/</ref> |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[Lynx (silah)|Lynx]]/[[Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |?<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Atmos 2000.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S7 Pion]] |{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] erq57xmnywzdsd809l1gpz9f2msjjdz 6557167 6557160 2022-07-31T20:58:43Z Smorkach 24 250539 /* Snayper tüfəngləri */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90]]S || {{RUS}} || [[Şəkil:T-90A MBT photo011.jpg|150px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80U (7).jpg|150px]] |[[Tank]]||15 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72]] "Aslan" (SIM-2) || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|150px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Парк Победы в Саратове 39.jpg|150px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|150px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3]]M || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2]]M || {{SSRİ}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1]]K || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|150px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|150px]] |Desantın döyüş maşını |20 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:2015-05-05. Репетиция парада Победы 086.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|151x151px]] |[[MRAP]] |? |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|thumb|150px]] |[[MRAP]] |? |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra|Otokar Kobra 2]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|150x150px]] |[[MRAP]] |? | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:A Mastiff Protected Patrol Vehicle MOD 45149021.jpg|frameless|150x150px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|159x159px]] |[[MRAP]] |? | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |? |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|150x150px]] |[[Zirehli kəşfiyyat döyüş maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |? |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} ===Yük maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} === Mühəndis istehkam qurğuları === {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[Roketsan|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Taktiki raket]] | |20 |<ref>https://ru.rayhaber.com/2021/03/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%8F-%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8-%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D1%8B-TRLG-230/amp/</ref> |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[Lynx (silah)|Lynx]]/[[Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |?<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Atmos 2000.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S7 Pion]] |{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan|Özüyeriyən minaatan]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |? | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] d44jmua2et5o358q63vf7scs9jox3v7 0 423496 6557868 6394305 2022-08-01T11:18:23Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{digər məna|Assimilyasiya}} '''Assimilyasiya''' (lat. "oxşatma", "uyğunlaşdırma") — bir [[xalq]]ın digər xalqla öz dilini, mədəniyyətini və s.-ni itirmək yolu ilə qarışması. Təbii və zorakı assimilyasiya mövcuddur. Təbii assimilyasiya heç bir məcburiyyət edilmədən milli azlıqların uzun müddət aralarında yaşadıqları daha böyük millətlə tədricən qovuşması yolu ilə gedir. İmperiyalarda, o cümlədən [[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyası]]nda tabelikdə olan [[xalq]]ların zorakı, məcburi [[assimilyasiya]]sından (ruslaşdırmadan) geniş istifadə edilirdi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Milli siyasət]] [[Kateqoriya:Sosiologiya]] [[Kateqoriya:Qloballaşma]] [[Kateqoriya:Mədəni assimilyasiya]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] o0we9fbcdxygq1ntzar6cuzx14q0xly 0 424206 6557564 6135827 2022-08-01T07:24:10Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{eynisoyad|Osmanlı (soyad)}} {{Musiqiçi}} '''Erkin Osmanlı''' ({{DVTY}}) — '''Erkin Love'''<ref>https://www.facebook.com/erkinlove</ref> səhnə ləqəbi ilə də tanınan [[Azərbaycan]] müğənnisi, bəstəkar-şairi, yazıçısı və aktyoru. O, müğənni fəaliyyətinə 17 yaşı olarkən 2006-ci ildə başlamış və [[Lider TV]]-də yayımlanan Akademiya musiqili realiti şousunun və [[Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|Eurovision Mahnı Müsabiqəsi]]nin milli seçim turlarının finalçısı kimi məşhurdur.<ref>http://www.1news.az/bomond/bomaz/20140301090726232.html</ref> == Akademiya Realiti Şousu və İlk Məşhurluq == 2006-ci ilin Sentyabr ayında Erkin uğurla [[Brilliant Dadaşova]]nın<ref>http://www.trend.az/life/interview/739753.html</ref> Akademiya realiti şousunun hər üç seçim mərhələlərini adlayaraq yarışmanın final mərhələlərinə vəsiqə qazanmışdır. Baxmayaraq ki, Erkin Azərbaycanda olduqca az sayda sevilən [[Rok|rok musiqisi]]ni təmsil edirdi və qeyri-adi avropasayağı görünüşünə görə ilk öncədən autsayder kimi qələmə verilən Erkin sonradan yarışmanın ən populyar iştirakçısına çevirildi və yalnız finala bir həftə qalmış yarışmanı 5-ci yerdə bitirərək tərk etdi. Onun çıxışları qısa zamanda böyük səs-küyə səbəb olmuşdur və yarışmadan sonra [[İzzət Bağırov]] və [[Röya Ayxan|Röya]] kimi sənətçilər rok janrında mahnılar yazdırmışdılar. == Akademiya-dan sonrakı illər və Eurovision Milli Seçim Turları == Akademiya şousundan sonra öz yaradıcılığına gedən Erkin özü haqda yenidən [[2008 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|2008 Eurovision Mahnı Müsabiqəsi]]nin<ref>http://www.eurovisionaz.com/azerbaijan-at-eurovision-2008</ref> ilk milli seçim turlarında bildirmişdir. Seçim turlarını ilk beşlikdə bitirən Erkin, sonradan birdə 2011-ci ildə və 2014-cü ildə milli seçim turlarında iştirak etmişdir. 2014-cü ildə o [[Ukrayna]]nın paytaxtı [[Kiyev]]də keçirilən [[Böyük Səhnə]] yarışmasının finalçısı olmuşdur.<ref>http://www.eurovision.tv/page/news?id=dilara_wins_boeyuek_shn_in_azerbaijan</ref> 2012-ci ildə Erkin Moskvada yaşayan Azərbaycanlı-Yəhudi müğənni və bəstəkar-şair Safaellə birgə [[Baku Jazz Center]]-də konsert verərək ilk dəfə öz mahnılarını kütlə qarşısında ifa etmişdir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.citylife.az/content.php?lang=en&jazz=&et=3&nid=7260 |access-date=2015-10-30 |archive-date=2015-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117214736/http://www.citylife.az/content.php?lang=en&jazz=&et=3&nid=7260 |url-status=dead }}</ref> == Digər fəaliyyətləri == Musiqi və yazıçılıqdan başqa Erkin bir ara reklam sahəsində Bakının öndəgedən şirkətləri ilə çalışmışdır və müxtəlif brendlər üçün adlar, sloqanlar və TV çarxlar yaratmışdır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.behance.net/erkinlove |access-date=2015-10-30 |archive-date=2015-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151118045704/https://www.behance.net/erkinlove |url-status=dead }}</ref> 2014-cü ildə o, [[Dilarə Kazımova]] və onun həyat yoldaşının çəkildiyi və Erkinin eyni adlı şerinin əsasında çəkilən I Found You adlı qısa filmini təqdim etmişdir.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=siFV3IlxIFA</ref> == Yazdığı Mahnılar == {| class="wikitable" !Mahnı !İl !İfaçı !Albom !Töhvəsi |- |"Earthquake On the Dancefloor"<ref>https://www.youtube.com/watch?v=PD9Hm2D0R3M&feature=youtu.be</ref> |2011 |ALIGEE feat. Azerilife Inc | |Söz |- |"Yay" <ref>https://www.youtube.com/watch?v=7L9KGm_k7x0&feature=youtu.be</ref> |2012 |[[Miri Yusif]] |[[Nirvana (albom)|Nirvana]] |Söz, musiqi |- |"Feels So Right" <ref>https://www.youtube.com/watch?v=Upo0E_Kv1Pg&feature=youtu.be</ref> |2015 |Elnur Məmmədov | |Söz, musiqi, bek-vokal |} [[Kateqoriya:18 fevralda doğulanlar]] [[Kateqoriya:1989-cu ildə doğulanlar]] 9y88zfc1b5r24vc2clu139mlr7v6udx 6557565 6557564 2022-08-01T07:24:52Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{eynisoyad|Osmanlı (soyad)}} {{Musiqiçi}} '''Erkin Osmanlı''' ({{DVTY}}) — '''Erkin Love'''<ref>https://www.facebook.com/erkinlove</ref> səhnə ləqəbi ilə də tanınan [[Azərbaycan]] müğənnisi, bəstəkar-şairi, yazıçısı və aktyoru. O, müğənni fəaliyyətinə 17 yaşı olarkən 2006-ci ildə başlamış və [[Lider TV]]-də yayımlanan Akademiya musiqili realiti şousunun və [[Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|Eurovision Mahnı Müsabiqəsi]]nin milli seçim turlarının finalçısı kimi məşhurdur.<ref>http://www.1news.az/bomond/bomaz/20140301090726232.html</ref> == Akademiya Realiti Şousu və İlk Məşhurluq == 2006-ci ilin Sentyabr ayında Erkin uğurla [[Brilliant Dadaşova]]nın<ref>http://www.trend.az/life/interview/739753.html</ref> Akademiya realiti şousunun hər üç seçim mərhələlərini adlayaraq yarışmanın final mərhələlərinə vəsiqə qazanmışdır. Baxmayaraq ki, Erkin Azərbaycanda olduqca az sayda sevilən [[Rok|rok musiqisi]]ni təmsil edirdi və qeyri-adi avropasayağı görünüşünə görə ilk öncədən autsayder kimi qələmə verilən Erkin sonradan yarışmanın ən populyar iştirakçısına çevirildi və yalnız finala bir həftə qalmış yarışmanı 5-ci yerdə bitirərək tərk etdi. Onun çıxışları qısa zamanda böyük səs-küyə səbəb olmuşdur və yarışmadan sonra [[İzzət Bağırov]] və [[Röya Ayxan|Röya]] kimi sənətçilər rok janrında mahnılar yazdırmışdılar. == Akademiya-dan sonrakı illər və Eurovision Milli Seçim Turları == Akademiya şousundan sonra öz yaradıcılığına gedən Erkin özü haqda yenidən [[2008 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|2008 Eurovision Mahnı Müsabiqəsi]]nin<ref>http://www.eurovisionaz.com/azerbaijan-at-eurovision-2008</ref> ilk milli seçim turlarında bildirmişdir. Seçim turlarını ilk beşlikdə bitirən Erkin, sonradan birdə 2011-ci ildə və 2014-cü ildə milli seçim turlarında iştirak etmişdir. 2014-cü ildə o [[Ukrayna]]nın paytaxtı [[Kiyev]]də keçirilən [[Böyük Səhnə]] yarışmasının finalçısı olmuşdur.<ref>http://www.eurovision.tv/page/news?id=dilara_wins_boeyuek_shn_in_azerbaijan</ref> 2012-ci ildə Erkin Moskvada yaşayan Azərbaycanlı-Yəhudi müğənni və bəstəkar-şair Safaellə birgə [[Baku Jazz Center]]-də konsert verərək ilk dəfə öz mahnılarını kütlə qarşısında ifa etmişdir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.citylife.az/content.php?lang=en&jazz=&et=3&nid=7260 |access-date=2015-10-30 |archive-date=2015-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117214736/http://www.citylife.az/content.php?lang=en&jazz=&et=3&nid=7260 |url-status=dead }}</ref> == Digər fəaliyyətləri == Musiqi və yazıçılıqdan başqa Erkin bir ara reklam sahəsində Bakının öndəgedən şirkətləri ilə çalışmışdır və müxtəlif brendlər üçün adlar, sloqanlar və TV çarxlar yaratmışdır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.behance.net/erkinlove |access-date=2015-10-30 |archive-date=2015-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151118045704/https://www.behance.net/erkinlove |url-status=dead }}</ref> 2014-cü ildə o, [[Dilarə Kazımova]] və onun həyat yoldaşının çəkildiyi və Erkinin eyni adlı şerinin əsasında çəkilən I Found You adlı qısa filmini təqdim etmişdir.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=siFV3IlxIFA</ref> == Yazdığı Mahnılar == {| class="wikitable" !Mahnı !İl !İfaçı !Albom !Töhvəsi |- |"Earthquake On the Dancefloor"<ref>https://www.youtube.com/watch?v=PD9Hm2D0R3M&feature=youtu.be</ref> |2011 |ALIGEE feat. Azerilife Inc | |Söz |- |"Yay" <ref>https://www.youtube.com/watch?v=7L9KGm_k7x0&feature=youtu.be</ref> |2012 |[[Miri Yusif]] |[[Nirvana (albom)|Nirvana]] |Söz, musiqi |- |"Feels So Right" <ref>https://www.youtube.com/watch?v=Upo0E_Kv1Pg&feature=youtu.be</ref> |2015 |Elnur Məmmədov | |Söz, musiqi, bek-vokal |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} c9tqn58rrsibijvqy0uk0vpk5tjbh62 0 424855 6557071 5865339 2022-07-31T20:25:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:LE Eithne Operation Triton.jpg|thumb|350px|right|İrlandiya dəniz xidmətləri [[Triton əməliyyatı]] nəticəsində qaçqınları xilas edir, İyun 2015.]] '''Avropa miqrant böhranı''' və ya '''Avropa qaçqın böhranı''' — [[Avropa İttifaqı]]na qaçqınların və miqrantların [[Aralıq dənizi]]ni və ya cənubi-şərq Avropadan nəticəsində yaranmışdır. ==Zəmin== ==Mühacirlik== ===Statistika=== ====AB-yə dəniz və quru yolu ilə gələnlər==== {|class="wikitable floatright" |- ! colspan="2" style="text-align:center;"| 2014-cü ildə AB-yə dəniz və quru yolu ilə <br />gələnlərin vətəndaşlığı<ref name="FrontexARA2015">{{cite web |url=http://frontex.europa.eu/assets/Publications/Risk_Analysis/Annual_Risk_Analysis_2015.pdf#page=59 |title=Annual Risk Analysis 2015 |page=59 |publisher=[[Frontex]] |date=27 April 2015}}</ref> <br /> |- | {{bayraq|Syria}} [[Suriya]] || 79,169 |- | {{bayraq|Eritrea}} [[Eritreya]] || 34,586 |- | Naməlum Böyük Səhra vətəndaşları || 26,341 |- | {{bayraq|Afghanistan}} [[Əfqanıstan]] || 22,132 |- | {{bayraq|Kosovo}} [[Kosovo]]* || 22,069 |- | {{bayraq|Mali}} [[Mali]] || 10,575 |- | {{bayraq|Albania}} [[Albaniya]] || 9,323 |- | {{bayraq|Gambia}} [[Qambiya]] || 8,730 |- | {{bayraq|Nigeria}} [[Nigeriya]] || 8,715 |- | {{bayraq|Somalia}} [[Somali]] || 7,676 |- | Digər || 54,216 |- | '''Cəmi''' || '''283,532''' |} ====Miqrant marşrutları==== [[Şəkil:Migrants in Hungary 2015 Aug 003.jpg|thumb|Qaçqınlar Serbiya - Macarıstan sərhədini keçirlər, 24 avqust 2015]] Avqust 2015-də, [[Frontex]] Avropa İttifaqına daxil olmaq üçün qeyri-qanuni miqrantların istifadə etdiyi dəniz və quru marşrutları qeyd edib:<ref>{{cite web |title=Migratory routes map |url=http://frontex.europa.eu/trends-and-routes/migratory-routes-map/ |accessdate=29 August 2015 |publisher=[[Frontex]]}}</ref> *Qərbi Afrika marşrutu *Qərbi Aralıq marşrutu *Mərkəzi Aralıq Dənizi marşrutu *[[Apulia]] və [[Kalabriya]] marşrutu *Albaniyadan Yunanıstana keçən dairəvi marşrut *Qərbi Balkan marşrutu.<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/2015/09/refugees-seeking-routes-border-closures-150916045558970.html|title=Refugees cross Croatia border in search of new route|work=aljazeera.com|accessdate=19 September 2015}}</ref> *Şərqi Aralıq marşrutu *Şərqi Avropa sərhədləri marşrutu Bundan əlavə, Sentyabr 2015-ci ildə Arktika marşrutu yaranmışdır.<ref name=ArcticRoute>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2015/10/10/world/europe/bypassing-the-risky-sea-refugees-reach-europe-through-the-arctic.html?hpw&rref=world&action=click&pgtype=Homepage&module=well-region&region=bottom-well&WT.nav=bottom-well&_r=0|title=Avoiding Risky Seas, Migrants Reach Europe With an Arctic Bike Ride|author=Andrew Higgins |newspaper=The New York Times|date=9 October 2015|accessdate=9 October 2015}}</ref> =====Macarıstan===== [[17 iyun]] 2015-ci ildə olan gərginlik [[Macarıstan]] öz səhədini bağlaması ilə qaçqınların şimala olan yolda digər marşrut tapmaq üçün [[Xorvatiya]] və [[Sloveniya]]ya üz tutmağa məcbur olması ilə artıb.<ref>{{cite news |url=http://hosted.ap.org/dynamic/stories/E/EU_HUNGARY_MIGRATION |title=Hungary seeks to tighten south border, hold illegal migrants |work=Associated Press |author=Pablo Gorondi |date=9 June 2015 |accessdate=28 August 2015 |archive-date=21 June 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150621171147/http://hosted.ap.org/dynamic/stories/E/EU_HUNGARY_MIGRATION |url-status=unfit }}</ref> ==Reaksiya== ==Sağlamlıq təlimatı== ==Siyasi müzakirələr== ===Avropa Birliyi=== [[19 aprel]] [[2015]]-ci ildə [[İtaliya]]nın Baş naziri [[Matteo Renzi]]nin reaksiyası Avropa miqrant böhranına belə idi: ”Əgər 40 min insan məsələsində razılığa gələ bilmirsinizsə, özünüzü avropalı kimi təqdim etməyə haqqınız yoxdur. Əgər sizin Avropa idealınız budursa, özünüzə saxlayın. Ya həmrəylik olmalı, ya da vaxtımızı boş yerə almayın”.<ref>{{cite web |url=http://www.lasiciliaweb.it/articolo/128414/esteri/renzi-chiama-hollande-salvini-attacca-tragedia-annunciata |title=Renzi chiama Hollande Salvini: "Tragedia annunciata" |language=Italian |author=La Sicilia Multimedia |publisher=lasiciliaweb.it |accessdate=19 April 2015 |archive-date=7 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150907010136/http://www.lasiciliaweb.it/articolo/128414/esteri/renzi-chiama-hollande-salvini-attacca-tragedia-annunciata |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://m.ilmattino.it/primopiano/cronaca/strage_migranti_renzi_vertice_ministri_ue/notizie/1305206.shtml |title=Renzi: "Subito un vertice Ue, siamo pronti a bloccare la partenza dei barconi" |language=Italian |work=Il Mattino |accessdate=19 April 2015}}</ref> ==Həmçinin bax== * [[Aylan Kürdi]] * [[Europe Sees Syria]] * [[Fuad Ələkbərov]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Avropa miqrant böhranı| ]] nqj1uown5knnxsi2qu0y9zkt5wkp5zw 0 425481 6557571 6485997 2022-08-01T07:28:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Qazaxıstan SSR]] KP MK-nın birinci katibi |bayraq = Emblem of Kazakh SSR.svg |bayraq2 = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg |dövr əvvəl = [[7 dekabr]] [[1964]] |dövr son = [[16 dekabr]] [[1986]] |sələfi = [[İsmail Yusupov]] |xələfi = [[Gennadi Kolbin]] |mükafatları = + |vikianbar = }} '''Dinməhəmməd Əhməd oğlı Qonayev''' ({{Dil-kk|Дінмұхаммед (Димаш) Ахметұлы Қонаев}}; {{Dil-ru|Динмухаммед Ахмедович Кунаев}}; {{DVTY}}) — Qazaxıstan SSR MK I katibi; [[Üçqat Sosialist Əməyi Qəhrəmanı]]. == Həyatı == Dinməhəmməd Qonayev 12 yanvar 1912-ci ildə [[Almatı]]da anadan olub. Ali məktəbi 1936-cı ildə [[Moskva]]da bitirib. 1942-ci ildə Qazaxıstanın Nazirlər Kabinetində əmək fəaliyyətinə başlayır. 1948-ci ildə texniki elmlər doktoru, 1952-ci ildə Qazaxıstan Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü olur. Həmin ildən 1955-ci ilə qədər Elmlər Akademiyasına rəhbərlik etmişdi. 1960-cı ildə Qazaxıstan Kommunist Partiyasının Baş Katibi seçilir. Qısa fasilə ilə 1986-cı ilə qədər həmin vəzifəni icra etmişdi. Qazax xalqı və dövləti üçün gördüyü böyük işlərə görə çox böyük nüfuz sahibi olur. Dinməhəmməd Qonayev 4-cü, 5-ci, 6-cı, 7-ci və 8-ci çağırış SSRİ Ali Sovetinə deputat seçilmişdi.<ref>http://www.knowbysight.info/1_SSSR/10245.asp Deputatların siyahısı</ref><ref>http://www.knowbysight.info/1_SSSR/12605.asp Deputatların siyahısı</ref><ref>http://www.knowbysight.info/1_SSSR/06647.asp {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110425010748/http://www.knowbysight.info/1_SSSR/06647.asp |date=2011-04-25 }} Deputatların siyahısı</ref><ref>http://www.knowbysight.info/1_SSSR/06648.asp Deputatların siyahısı</ref><ref>http://www.knowbysight.info/1_SSSR/06649.asp {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121126080839/http://www.knowbysight.info/1_SSSR/06649.asp |date=2012-11-26 }} Deputatların siyahısı</ref> D.Qonayev vəzifəsindən kənarlaşdırılandan sonra qazax xalqı, xüsusilə də gənclər küçələrə axışdı və onun vəzifədən azad edilməsi haqqında əmrin ləğv edilməsini tələb etdilər. 1986-cı ilin 17–18 dekabrında meydana çıxan etiraz dalğası Qazaxıstanın 6 ayrı-ayrı şəhərini əhatə etdi. Bu həm də qazax xalqının rus müstəmləkəçilik siyasətinə və qazax xalqının assimlyasiya edilməsi planlarına qarşı ilk böyük etiraz dalğası idi. Sovet imperiyasının rəhbərliyi təkcə 1930-cu ildən 1933-cü ilə qədər keçən 3 illik zaman kəsimində 2 milyondan artıq qazax türkünü məhv eləmişdi. D. Qonayev 22 avqust 1993-cü ildə vəfat edib. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Qazax dövlət xadimləri]] n380ki3uuondou2a325x2o8e6v8vnw6 0 425563 6556948 6409246 2022-07-31T18:16:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Ara''', və ya '''Arag'''- [[Butan]]da istifadə olunan ənənəvi spirtli içki.Ara düyü, qarğıdalı, darı və ya buğdadan hazırlanır və ya fermentləşdirilmiş və ya möhkəm ola bilər. İçki, adətən, şəffaf, yaxud ağ rəngdədir.<ref>{{cite web |url=http://www.windhorsetours.com/countrypages/meraksakteng.php |title=Merak and Sakteng - The Land of Brokpas |publisher=Wind Horse Tours online |accessdate=2011-07-27 |archive-date=2011-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110927045148/http://www.windhorsetours.com/countrypages/meraksakteng.php |url-status=dead }}</ref> ==İstehsalat== Ara daha çox fərdi yaşayış evi və ya fermer təsərrüfatlarında düyü və ya qarğıdalıdan hazırlanır.Ara və ya fermentləşdirilmiş və ya möhkəm ola bilər və Butanda qanuni özəl istehsal və istehlak olunur<ref name=Tri>{{cite web|url=http://www.tricycle.com/blog/making-moonshine-how-make-bhutanese-rice-wine |title=Making Moonshine: How to Make Bhutanese Rice Wine |first=Sam |last=Mowe |publisher=Tricycle online |date=2011-06-02 |accessdate=2011-07-27}}</ref>.Ara istehsalı hər iki metod və keyfiyyətinə görə tənzimlənir və onun Butanda satışı qadağandır.Əvvəllər fiziki şəxslərə icazə verilmədiyinə baxmayaraq, dükançılar vasitəsilə ara satılıb və hökumətin sərt repressiyaları ilə üzləşiblər.Ancaq, bir halda ki, (çünki,) ara böyük gəlir gətirir, nə qədər qarğıdalıdan başqa məhsullardan istifadə edilir, fermerlər onun istehsalını və satışını leqallaşdırmağı tələb etməyə başladılar<ref name="Tempa Wangdi">{{cite web|url=http://www.bhutanobserver.bt/ara-production-and-sale-should-be-legalized-farmers-say/|title=Ara production and sale should be legalized, farmers say|author=Tempa Wangdi.|date=January 27, 2011|publisher=Bhutan Observer online|lang=en|accessdate=2014-05-15|archive-date=2011-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20110207224208/http://www.bhutanobserver.bt/ara-production-and-sale-should-be-legalized-farmers-say/|url-status=unfit}}</ref>.Hökumət, bu arada , alkoqol istehlak spirtli içkilər və onların satışının tənzimlənməsi üçün vergilərin artırılması vasitəsilə mane olurdu<ref name="Tempa Wangdi"/>. Правительство, тем временем, намерено препятствует чрезмерному потреблению алкоголя посредством увеличения налогов на спиртные напитки и регулирования их продажи<ref>{{cite web|url=http://bhutanobserver.bt/3843-bo-news-about-reduce_alcohol_abuse_lyonchhen_urges_local_leaders.aspx|title=Reduce alcohol abuse, Lyonchhen urges local leaders|author=Gyembo Namgyal.|date=March 15, 2011|publisher=Bhutan Observer online|lang=en|accessdate=2014-05-15|archive-date=2014-05-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20140522213053/http://bhutanobserver.bt/3843-bo-news-about-reduce_alcohol_abuse_lyonchhen_urges_local_leaders.aspx|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://bhutanobserver.bt/4524-bo-news-about-alcohol_price_hike_doesnt_quite_discourage_drinking_.aspx|title=Alcohol price hike doesn’t quite discourage drinking|author=Gyembo Namgyal.|date=July 18, 2011|publisher=Bhutan Observer online|lang=en|accessdate=2014-05-15|archive-date=2014-05-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20140522193725/http://bhutanobserver.bt/4524-bo-news-about-alcohol_price_hike_doesnt_quite_discourage_drinking_.aspx|url-status=dead}}</ref>.Ara həmçinin dini hədəflərdə , xüsusilə şərq Butanında, Allahlara hədiyyə edilir<ref>{{cite web|url=http://bhutanobserver.bt/5184-bo-news-about-it_is_lhasoel_time_in_the_east.aspx|title=It is lhasoel time in the east|author=Gyembo Namgyal.|date=January 19, 2008|publisher=Bhutan Observer online|lang=en|accessdate=2014-05-15|archive-date=2014-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517123857/http://bhutanobserver.bt/5184-bo-news-about-it_is_lhasoel_time_in_the_east.aspx|url-status=dead}}</ref>.Uşaqlar aranı şüşə butulkalrda tez-tez daşıyırlar, çünki Butanda hesab edirlər ki, bu içkinin qoxusu ilanları qaçıracaq<ref>{{cite web|url=http://www.kuenselonline.com/feature-trongsa-slithering-with-snakes/|title=Feature: Trongsa: slithering with snakes|author=Tashi Dema.|date=4 June, 2007|publisher=Kuensel online|lang=en|accessdate=2014-05-15|archive-date=2014-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517152103/http://www.kuenselonline.com/feature-trongsa-slithering-with-snakes/|url-status=dead}}</ref>. ==İstifadə== Aranı, bir qayda olaraq, ilıq içirlər. Onu yüngül qəlyanaltılarla (paşot yumurtası, kərə yağı, ) qarışıqsız verirlər. == İstinadlar == [[Kateqoriya:İçkilər]] ow1uwqfdp0ykgou0fh6q8kwq8voz685 0 426688 6556742 4784633 2022-07-31T15:24:31Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Baba (ad)]] səhifəsinin adını [[Baba (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki '''Baba''' — [[Azərbaycanlı]] [[kişi]] [[ad]]ı. ;Bu adı olan tanınmış şəxslər *[[Baba bəy Qəbulzadə]] — *[[Baba bəy Şakir]] — *[[Baba bəy Yeqanbəyov]] — *[[Baba Əliyev]] — *[[Baba Həsən Vəli]] — *[[Baba İshaq]] — *[[Baba İlyas]] — *[[Baba Fiqani]] — *[[Babarəhim Məşrəb]] — *[[Baba Tahir Üryan]] — *[[Baba Məhərrəmli]] — ;Digər *[[Baba (kulinariya)]] *[[Baba-Dərviş yaşayış məskəni]] — *[[Baba zeytun]] — == Həmçinin bax == *[[Baba]] *[[Babayev]] *[[Babalı]] *[[Babazadə]] *[[Babaoğlu]] {{dəqiqləşdirmə}} [[Kateqoriya:Kişi adları]] 8sa7ds4h19ib2lhm03ps6ypahdef1wn 6556744 6556742 2022-07-31T15:25:16Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki *[[Baba (kulinariya)]] *[[Baba-Dərviş yaşayış məskəni]] — *[[Baba zeytun]] — == Həmçinin bax == *[[Baba (ad)]] *[[Babayev]] *[[Babalı]] *[[Babazadə]] *[[Babaoğlu]] {{dəqiqləşdirmə}} jtvlppytxsy11kldi61o7r8sszvw8g1 0 427941 6556883 6555455 2022-07-31T17:13:24Z Solavirum 95249 /* Həmçinin bax */ məqalə daxilində keçidlər verilib, [[VP:HƏMÇİNİN]] wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə namizədi}}{{İdmançı |adı = Hacı Əliyev |orijinal adı = |şəkil = Haji Aliyev at the 2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olanda (20 avqust 2016-cı il)</small> |tam adı = Hacı Azər oğlu Əliyev |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 21.4.1991 |doğum yeri = [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Elman Əzimzadə]] |boyu = 170 sm. (5 ft 7 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro]]|57 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2014 Daşkənd]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2017 Paris]]|61 kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014 Vantaa]]|61 kq.}} {{Bürüncmedal|[[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2016 Riqa]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018 Xəzərli]]|65 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019 Buxarest]]|65 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2022 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2022 Budapeşt]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} {{"Tərəqqi" medalı}} {{"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} <br> {{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} {{"Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} ---- '''Hərbi rütbəsi''' ---- {{Kapitan|Azərbaycan DSX}} }} '''Hacı Azər oğlu Əliyev''' ([[21 aprel]] [[1991]]; [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən sərbəst güləşçi. Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medal, 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda isə gümüş medala sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin 2014-cü ildə [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində baş tutan [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın, 2015-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2017-ci ildə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan [[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]] güləşçisi olub. Hacı Əliyev 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin [[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014]], [[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018]] və [[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019]]-cu illərdə Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. Hacı Əliyev Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə,<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 22 avqust 2016-cı il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə,<ref name=":05">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=01.09.2016|url=https://e-qanun.az/framework/33581|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174612/http://e-qanun.az/framework/33581|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 47 beynəlxalq yarışa qatılan Hacı Əliyev onların 14-də qızıl medal, 10-da gümüş medal, 14-də isə bürünc medal qazanıb. Hacı Əliyev həmçinin [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin zabitidir. == Həyatı == Hacı Azər oğlu Əliyev 1991-ci il aprelin 21-də [[Naxçıvan]] şəhərində anadan olub. 1997-2008-ci illərdə [[Naxçıvan]] şəhərində 12 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Hacı Əliyev, 2008-2012-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin Sərhəd Qoşunlarının sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. Hacı Əliyevin atası Azər Əliyev [[Naxçıvan]]da sərbəst güləş üzrə məşqçi olaraq çalışırdı. Məhz atası oğlunun güləşçi olmasını arzulayırdı. Məhz buna görə də Hacı Əliyev 1999-cu ildə qardaşı [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] ilə birgə sərbəst güləşlə məşğul olmağa başladı. Əliyevlər ailəsində birinci uğura 2013-cü ildə Avropa Çempionatının bürünc medalçısı olmağla [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] imza atsa da, qardaşı Hacı Əliyev növbəti illərdə daha ciddi nailiyyətlər qazanaraq dünya şöhrətli güləşçi oldu. Hacı Əliyev 2004-cü ildən [[Elman Əzimzadə]]nin rəhbərliyi altında məşq edir. 2014-cü ildə ailə həyatı quran Hacı Əliyevin 2015-ci ilin avqust ayında qızı Aişə dünyaya gəldi. Hacı Əliyev [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci ildə Las-Veqasda baş tutan Dünya Çempionatı]]nda qazandığı çempionluğu məhz qızı Aişəyə həsr elədi. == Karyerası == Hacı Əliyev 2007-ci ilin iyun ayında [[Dağıstan]]da baş tutan yeniyetmələrin beynəlxalq yarışında mübarizə apardı və qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":K1">{{cite news|title=Семь медалей из Дагестана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2007|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723152217/https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, iyul ayında [[Trabzon]] şəhərində baş tutan I Qara dəniz Oyunlarında qüvvəsini sınadı. [[Rumıniya]] və [[Moldova]] güləşçilərini məğlub edən 16 yaşlı Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K2">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Азербайджанские вольники громят румын|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153330/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K3">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Два вольника уже в финале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153307/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Vladimir Yaxovlev üzərində 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və I Qara dəniz Oyunlarının qalibi oldu.<ref name=":K4">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Последнее слово за Гаджи Алиевым|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723155203/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === 2008—2013-cü illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === Hacı Əliyev 2008-ci ilin may ayında [[Antalya]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında beynəlxalq turnirdə mübarizə və yarışın bürünc medalının sahibi oldu. Bu uğurdan sonra o, beynəlxalq səviyyədə birinci nailiyyətinə imza atdı. Hacı Əliyev 2008-ci ilin iyun ayında [[Latviya]]nın [[Dauqavpils]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının medalına sahib oldu.<ref name=":K5">{{cite news|title=Три золота из Латвии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2008|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723160022/https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]]yə məğlub oldu və çempionatın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K5" /> Daha sonra o, 2009-cu ilin fevral ayında Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və final görüşündə Ağahüseyn Muradova məğlub olaraq çempionatının gümüş medalçısı oldu. Mart ayında [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə beşinci pillənin sahibi olan Hacı Əliyev, həmin ilin sonlarında [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]], güləş məşqçisi [[Əliyar Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan gənclər arasında turnirdə və Azərbaycan Kubokunda mübarizə apardı və yarışların qalibi oldu.<ref name=":K6">{{cite news|title=Определились лучшие вольники страны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193156/https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K7">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.12.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193158/https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2010-cu ilin əvvəlində İvan Yarıginin xatirəsinə həsr olunan Qran-Pridə və [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq yarışda mübarizə aparsa da, uğur qazana bilmədi.<ref name=":K8">{{cite news|title=Лидеры азербайджанской борьбы не поехали в Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.01.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193509/https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K9">{{cite news|title=Чемпион Европы едет в Киев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193510/https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 12-18 aprelində [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində güləş üzrə Avropa Çempionatı baş tutdu.<ref name=":K10" /> [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] və sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən Avropa Çempionatında mübarizə aparacaq sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində son Avropa Çempionatının qalibi [[Zəlimxan Hüseynov]]a etimad göstərilməsi qərara alındı.<ref name=":K10" /> Amma çempionatın başlamasına bir gün qala, [[Zəlimxan Hüseynov]] xəstələndiyinə görə məşqçilər təcili olaraq onu əvəzləməli oldular.<ref name=":K10" /> Məşqçilər tərəfindən çempionatda mübarizə aparmaq şansı Hacı Əliyevə verildi.<ref name=":K10">{{cite news|title=Срочная замена в сборной Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194432/https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> 18 yaşlı Hacı Əliyev aprelin 14-də [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda [[Güləş üzrə Avropa çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":K11" /> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Tim Şleyqer ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K11">{{cite news|title=Соперники Азербайджана во второй день Евро 2010|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194440/https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K12">{{cite news|title=Чемпионат Европы 2010: СНГовские медали, но без нас (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194443/https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin görüşün birinci hissəsində Hacı Əliyev 0:1 hesabı ilə məğlub olsa da, növbəti hissələrdə 3:0 və 3:1 hesabları ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":K12" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Perpelita ilə qarşılandı.<ref name=":K12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev birinci hissədə 4:5 hesabı ilə rəqibinə məğlub olsa da, növbəti hissədə 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":K12" /> Həlledici hissədə isə Andrey Perpelita 5:0 hesabı ilə rəqibindən üstün oldu.<ref name=":K12" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı və çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":K12" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və birinci görüşdəcə məğlub olaraq mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K13">{{cite news|title=Самурай для Фарида Мансурова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200013/https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K14">{{cite news|title=Три золота Азербайджана на Золотом Гран-при (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200014/https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə uğursuz nəticələr qazansa da, 2010-cu ilin sonlarında o, "Hünər meydanı" turnirində və [[Gəncə]] şəhərində baş tutan İsax Cəfərovun xatirəsinə həsr olunan turnirdə qalib olmağı bacardı. Hacı Əliyev 2011-ci ilə fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirlə start verdi.<ref name=":K15">{{cite news|title=Азербайджанские борцы едут в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200040/https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. May ayında isə Hacı Əliyev [[Dağıstan]]ın [[Mahaçqala]] şəhərində baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bu səfərdə medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K16">{{cite news|title=Кубинец дебютирует за Азербайджан в России (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.05.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200042/https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə ardıcıl uğursuz nəticələrdən sonra Hacı Əliyev ciddi uğura imza atmağı bacardı. O, 2011-ci ilin iyun ayında [[Serbiya]]nın [[Zrenyanin]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K17">{{cite news|title=Азербайджан выходит на старт Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071803/https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Final görüşündə Ömər Uzana məğlub olan Hacı Əliyev, gənclər arasında Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K18">{{cite news|title=Три медали в первый день Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071852/https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu uğurdan sonra o, iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə aparsa da, medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K19">{{cite news|title=Финальный смотр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.07.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072018/https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 2011-ci ildə Hacı Əliyev növbəti uğura [[Çeçenistan]]ın [[Qroznı]] şəhərində baş tutan Ramzan Kadırovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə imza atdı.<ref name=":K20">{{cite news|title=Азербайджанцы едут на Мемориал Кадырова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072040/https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Əhməd Çaxayevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":K21">{{cite news|title=Азербайджанец упустил 20 000 долларов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072326/https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2012-ci ilə [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":K30">{{cite news|title=Азербайджан примет участие в турнире в Киеве|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080524/https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, [[Ağahüseyn Mustafayev]] ilə birgə həmin turnirin bürünc medallarına sahib oldu.<ref name=":K31">{{cite news|title=11 медалей из Киева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080535/https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> May ayında isə Hacı Əliyev və [[Ağahüseyn Mustafayev]] [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldılar.<ref name=":K22">{{cite news|title=На Кубок мира Азербайджан заявляет пять олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074740/https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Belarus]], [[Bolqarıstan]], [[Qazaxıstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":K27">{{cite news|title=Кубок Мира: Определились все финалисты Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724075545/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K23">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан всухую разгромил Россию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074828/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexander Boqamayevi 1:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K23" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Bolqarıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":K24">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан разгромил и Болгарию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074831/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K24" /> Komandanın heyətində bu səfər Hacı Əliyev əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K24" /> Qrup mərhələsinin üçüncü görüşündə Azərbaycan pəhləvanları Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K25">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан не оставил шанса Казахстану (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074841/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması tam üstün nəticə göstərdi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K25" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev də qələbə qazanan güləşçilərdən oldu.<ref name=":K25" /> Qrup mərhələsinin son görüşündə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K26">{{cite news|title=Кубок Мира: Исаев подвел Азербайджан (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074852/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin qələbədə pay sahibi olduğu görüşdə Azərbaycan pəhləvanları 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K26" /><ref name=":K27" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K28">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан проиграл Ирану в финале Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan güləşçiləri İran yığmasına 3:4 hesabı ilə məğlub oldu və sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K28" /> Komandanın heyətində qələbə qazanan güləşçilər Hacı Əliyev, [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və [[Camaləddin Məhəmmədov]] oldu.<ref name=":K28" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığları bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]].<ref name=":K29">{{cite news|title=Иранская подножка для Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Dünya Kubokunda gümüş medala sahib olan sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması may ayında [[Qəbələ]]də təlim-məşq toplanışında oldu.<ref name=":K32">{{cite news|title=Вольники начали сбор в Габале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724165817/https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayında isə sərbəst güləşçilər [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":K33">{{cite news|title=Судьба путевки на Олимпиаду решится в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170048/https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Almaniya Qran-Prisində dörd dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəndəsi Kuduxova məğlub oldu və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K34">{{cite news|title=Алиев проиграл Кудухову|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.07.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170057/https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":K35">{{cite news|title=Девять медалей Азербайджана в первый день финала Золотого Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.09.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170443/https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İlin sonunda isə Hacı Əliyev Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K36">{{cite news|title=Газюмов выиграл чемпионат Азербайджана, Гасанов проиграл (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.12.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170449/https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Ağahüseyn Mustafayev]]i məğlub elədi və Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":K36" /> [[Fayl:Ilham Aliyev received winners and prize-winners in the 27th Summer Universiade in Kazan.jpg|thumb|342x342px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Hacı Əliyev sağdan birinci / 24 iyul 2013-cü il)]] Hacı Əliyev 2013-cü ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə bürünc medalına sahib olmaqla start verdi.<ref name=":K37">{{cite news|title=Азербайджан выступит на Мемориале Догу без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172821/https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K38">{{cite news|title=Азербайджан завоевал золотую медаль Мемориала Догу (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Artıq Azərbaycan yığmasının aparıcı üzvlərindən biri hesab olunan Hacı Əliyev, 18-24 martda [[Gürcüstan]]ın [[Tbilisi]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempinatına yollanacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":K39">{{cite news|title=На Евро без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Çempionatdan əvvəl "Azerisport" idman portalına müsahibə verən sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Saypulla Absaidov]], Hacı Əliyevdən uğur gözlədiyini bildirdi.<ref name=":K40">{{cite news|title=Сайпулла Абсаидов: Азербайджан планирует завоевать три-четыре медали чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174015/https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Avropa Çempionatında martın 20-də mübarizə apardı.<ref name=":K41">{{cite news|title=Определились соперники азербайджанских борцов во второй день чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174037/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Yozef Molnar ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (5:0, 4:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42">{{cite news|title=Яшар Алиев завоевал бронзу Чемпионата Европы (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174056/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 1/4 final mərhələsində isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":K42" /> Gərgin idman mübarizə şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Xinçeqaşvili 1:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Növbəti görüşdə isə Əliyev 5:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Həlledici hissədə isə Xinçeqaşvili 3:1 hesabı ilə üstün oldu və nəticədə Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K42" /> Hacı Əliyev Avropa Çempionatından sonra may ayında [[Dağıstan]]da baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":K43">{{cite news|title=Азербайджан завоевал еще 2 золотые медали на Мемориале Алиева в Дагестане (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.05.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174754/https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayından isə sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[Belarus]]da təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":K44">{{cite news|title=Азербайджанские борцы начали подготовку к Универсиаде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.06.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174800/https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Toplanışın əsas məqsədi Universiada Oyunlarına hazırlıq idi.<ref name=":K44" /> Hacı Əliyevin də mübarizə apardığı XXVII Universiada Oyunları 6-16 iyulda [[Rusiya]]nın [[Kazan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":K45">{{cite news|title=От Христова до Ибрагимова. Состав сборной Азербайджана на Универсиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2013|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20130709094837/http://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|archivedate=2013-07-09|url-status=live}}</ref><ref name=":K46">{{cite news|title=79 шансов на медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174813/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Universiadanın birinci görüşündə [[Fransa]] nümayəndəsi Antuan Massida üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazansa da, növbəti görüşdə [[İran]] təmsilçisi Bəhnam Ehsanpura 0:3 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni təsəlliverici qrupda davam elədi.<ref name=":K47">{{cite news|title=Гасанов выиграл серебро Универсиады, бронза у Алиева (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180056/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Monqolustan]] güləşçisi Nemexbayar Batsayxan ilə üz-üzə gəldi və 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin rəqibi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Stefan İvanov oldu.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, XXVII Universiada Oyunlarının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K47" /> İyulun 24-də isə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[Kazan]] şəhərində baş tutan XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul elədi. Onlara [[Azərbaycan bayrağı]]nı dalğalandırdığları üçün minnətdarlığını bildirdi və yeni uğurlar arzuladı. Universiada Oyunlarından sonra Hacı Əliyevi ciddi sınaq gözləyirdi. O, 16-22 sentyabrda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutacaq Dünya Çempionatında [[Azərbaycan]]ı təmsil edirdi.<ref name=":K49">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана по борьбе на Чемпионате Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180258/https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, Dünya Çempionatına Məhəmməd Əliömərovun rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması ilə birgə [[Quba]] şəhərində hazırlaşdı.<ref name=":K48">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начинает подготовку в Губе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.07.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180246/https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Amma debüt Dünya Çempionatı 22 yaşlı Hacı Əliyev üçün uğurlu olmadı. O, birinci görüşdəcə [[İran]] güləşçisi Məsud İsmayılpura məğlub oldu və Dünya Çempionatını 30-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":K50">{{cite news|title=Представители сборной Азербайджана проведут схватки с борцами Ирана, Казахстана и Мексики|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180539/https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K51">{{cite news|title=Магомедов остановился в двух шагах от бронзы Чемпионата Мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180549/https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında üzləşdiyi uğursuzluğdan sonra Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı.<ref name=":K52">{{cite news|title=Азербайджан завершает Золотое Гран-при с 11 медалями (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.11.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182844/https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, final görüşünə qədər bütün rəqibləri üzərində qələbə qazansa da, həlledici görüşdə Azərbaycan yığmasının digər üzvü Əhmədnəbi Qvarzatilova məğlub oldu və Qızıl Qran-Prinin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K52" /> Hacı Əliyev həmçinin 2013-cü ildə Azərbaycan Çempionatının da qalibi oldu.<ref name=":K53">{{cite news|title=Севдимов, Родригес и другие чемпионы Азербайджана (ФОТОРЕПОРТАЖ)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.12.2013|url=https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182840/https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> === 2014—2016-ci illər: Dünya çempionluğları və Olimpiadanın bürüncü === Hacı Əliyev 2014-cü ilin yanvar ayında sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Dubay]] şəhərinə təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D1">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начала дубайские сборы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.01.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060200/https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmin toplanışların nəticəsi özünü Hacı Əliyevin 2014-cü il ərzində qazandığı uğurlarda göstərdi. Hacı Əliyev fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D2">{{cite news|title=Олимпийский чемпион уехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060805/https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Turnirdə bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanan Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D3">{{cite news|title=Алиев показал Шарифову, как побеждать в Болгарии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060916/https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, Munir Rəcəb Ağdaşdan üstün oldu və beynəlxalq turnirin qızıl medalına sahib oldu. Bu qələbə onun 2012-ci ildə Qızıl Qran-Pri çempionluğundan sonra beynəlxalq turnirlərdə qazandığı birinci qızıl medal idi. Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayında açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev üçüncü pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D4">{{cite news|title=Борцы Азербайджана улучшили свое положение в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725062038/https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2014-cü ildə birinci ciddi sınağına 1-6 apreldə [[Finlandiya]]nın [[Vantaa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D5">{{cite news|title=Азербайджан сделал предварительную заявку на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063423/https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D6">{{cite news|title=Азербайджан на ЕВРО. Тогрул Аскеров попал в состав|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063430/https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev aprelin 2-də mübarizə apardı.<ref name=":D7">{{cite news|title=Галиб Алиев может стартовать на ЕВРО со схватки против Гарика Барсегяна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063441/https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Alexander Semisorov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D7" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibi üzərində 14:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D8">{{cite news|title=Алиев хочет стать чемпионом, Багомедова может стать третьей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063454/https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D10" /> Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomtadze ilə qarşılaşdı.<ref name=":D10">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063509/https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Hacı Əliyev 2:4 hesabı ilə məğlub vəziyyətdə olsa da, fasilədən sonra inamla mübarizə apardı və 12:6 hesabı ilə görüşdə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasili Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qalib gəldi və Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Həlledici görüşdə o, [[Rusiya]] güləşçisi, 2013-cü il Dünya Çempionatının qalibi Bəyxan Qoyqereyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Təcrübəli rəqiqi ilə gərgin görüşdə Hacı Əliyev inamla mübarizə apardı və nəticədə 12:5 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bu minvallada Hacı Əliyev Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D9">{{cite news|title=Гаджи Алиев - новый чемпион Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063504/https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) may və iyun ayları üçün açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən birinci pillədə qərarlaşmışdı. <ref name=":D11">{{cite news|title=Гаджи Алиев лидирует в рейтинге ФИЛА|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140506011211/http://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|archivedate=2014-05-06|url-status=live}}</ref><ref name=":D12">{{cite news|title=Из двух чемпионов Европы лишь Алиев возглавил мировой рейтинг|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093350/http://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmağa başladı. İyun ayında o, Azərbaycan yığması ilə birgə [[Bolqarıstan]] təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D13">{{cite news|title=Тогрул Аскеров со сборниками поехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140615160455/http://azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|archivedate=2014-06-15|url-status=live}}</ref> İyun ayının sonlarına isə [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D14">{{cite news|title=Четверо борцов поедут на Гран-при в Дортмунд|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140702054525/http://azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|archivedate=2014-07-02|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev [[Ermənistan]] güləşçisi David Səfəryanı məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D15">{{cite news|title=Три победы Азербайджана на Гран-при в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084228/http://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Almaniya Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev, iyul ayında [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D16">{{cite news|title=На Золотой Гран-при Азербайджан заявил 49 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729025951/http://azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov üzərində qələbə qazandı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":D17">{{cite news|title=13 медалей Азербайджана в первый день Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729064143/http://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına yönəldi. 8-14 sentyabrda [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|güləş üzrə Dünya Çempionatı]] baş tutdu.<ref name=":D19">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на чемпионат мира по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102080908/http://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> İl ərzində [[Bolqarıstan]]da "Dan Kolov" turnirinin, [[Finlandiya]]da Avropa Çempionatının, [[Almaniya]]da Almaniya Qran-Prisinin, [[Azərbaycan]]da isə Qızıl Qran-Prinin qalibi olan Hacı Əliyev, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Dünya Çempionatının bir nömrəli favoriti hesab olunurdu.<ref name=":D18">{{cite news|title=Алиев является фаворитом Чемпионата Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140827191713/http://azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|archivedate=2014-08-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 9-da mübarizə apardı.<ref name=":D20">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира, Хетаг Газюмов взял серебро|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170718113829/http://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|archivedate=2017-07-18|url-status=live}}</ref> O, 1/16 final mərhələsində [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasil Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Əliyev Şuptarı aprel ayında [[Vantaa]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D20" /> O, rəqibi üzərində 12:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Polşa]] güləşçisi Kristof Bienxovsxi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] güləşçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 4:2 hesabı ilə qalib gəldi və Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[İran]] təmsilçisi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":D20" /> İsmayılpur bir il əvvəl baş tutan Dünya Çempionatında məhz Əliyevi məğlub eləmişdi. Buna görə də Hacı Əliyev üçün bu görüş prinsipial əhəmiyyət daşıyırdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:7 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D21">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140911020215/http://azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|archivedate=2014-09-11|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Arif Abdullayev]], [[Xetaq Qazyumov]] və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]]dan sonra Dünya Çempionatının qalibi olan dördüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu. 2014-cü il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarının qalibi olan Hacı Əliyev, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi elan edildi.<ref name=":D22">{{cite news|title=Федерация борьбы Азербайджана назвала лучших за 2014-й год|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D23">{{cite news|title=Объявлены лучшие спортсмены Азербайджана по итогам 2014 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2014|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017120615/http://azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|archivedate=2015-10-17|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2015-ci ilə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Fransa Qran-Prisində mübarizə aparmaqla başladı.<ref name=":D25">{{cite news|title=Тогрул Аскеров, Шариф Шарифов и еще 23 борца выступят на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161101102832/http://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|archivedate=2016-11-01|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, Fransa Qran-Prisinin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D26">{{cite news|title=Шарифов, Муслимов и Мурсалиев побеждают на Гран-При|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082655/http://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) yanvar ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində Hacı Əliyev 2-ci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D27">{{cite news|title=Алиев и Газюмов – вторые в мире|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.02.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170326/https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Fransa Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D28">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Гран-при Медведя олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150717225415/http://azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|archivedate=2015-07-17|url-status=live}}</ref> Bu səfərdə o, ümidləri doğrultmadı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":D29">{{cite news|title=Газюмов и Шарифов сдали минский экзамен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082155/http://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Məhz bu uğursuzluğa görə o, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində on pillə gerilədi və 12-ci pillədə qərarlaşdı.<ref name=":D30">{{cite news|title=Газюмов идет вторым, Алиев выбыл из десятки|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150406130548/http://azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|archivedate=2015-04-06|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Ilham Aliyev met athletes who will represent Azerbaijan in the first European Games 4.jpg|thumb|340x340px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (9 iyun 2015-ci il)|left]] Aprel ayında Hacı Əliyev [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Los-Anceles]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":D31">{{cite news|title=Азербайджан определил состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081012/http://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Belarus, İran və Türkiyə yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":D32">{{cite news|title=Азербайджан и Турция начнут в полпятого утра|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081746/http://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33">{{cite news|title=Азербайджан победил Турцию и Беларусь на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082710/http://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Munir Rəcəb Ağdaşı 17:4 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":D33" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 6:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Denis Maximovu 12:2 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları İran yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34">{{cite news|title=Азербайджан победил Россию, став третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150716060427/http://azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|archivedate=2015-07-16|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə İran yığması tam üstün nəticə göstərdi və Azərbaycan güləşçiləri üzərində 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D34" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Bəhram Ehsanpurla mübarizəsi 5:5 hesabı ilə başa çatsa da, son xalı Ehsanpur qazandığı üçün Əliyev məğlub oldu.<ref name=":D34" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən İran yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D34" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":D34" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D34" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və sadəcə bir görüşdə əlavə göstəricilərə əsasən məğlub olan Hacı Əliyev oldu. Dünya Kubokundan sonra güləş üzrə Azərbaycan yığmasının bütün diqqəti [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]na yönəldi. 12-28 iyunda baş tutacaq [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyəti iyunun 8-də açıqlandı.<ref name=":D35">{{cite news|title=Борцы назвали состав на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Heyətdə Avropa və Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyevdə yer aldı.<ref name=":D35" /> 2014-cü ilin Dünya çempionu [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağa iddialı güləşçilərdən biri idi. Hacı Əliyev iyunun 18-də [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":D36">{{cite news|title=Алиев, Дибиргаджиев и Магомедов завоевали бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150622071514/http://azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|archivedate=2015-06-22|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda yerli tamaşaçılar qarşısında Hacı Əliyev rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Bu mərhələdə o, [[Slovakiya]] təmsilçisi Mixola Bolotnux ilə qarşılaşdı.<ref name=":D36" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D36" /> Bununla da o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Əliyev Boqomayevə 2:5 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D36" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Hacı Əliyev [[Türkiyə]] təmsilçisi Munir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Həmin görüşdə o, rəqibi üzərində 10:2 hesabı ilə inamlı qəbələ qazandı.<ref name=":D36" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D36" /> Görüşdən sonra "Azerisport" idman portalına müsahibə verən Hacı Əliyev, yarışdan bir gün əvvəl zəhərləndiyini, buna görə də özünü yaxşı hiss eləmədiyini bildirdi.<ref name=":D37">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Я вчера ночью отравился, но понимал, что надо выйти на ковер|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":D38">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180414200147/http://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|archivedate=2018-04-14|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi.<ref name=":D39">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на чемпионат мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082749/http://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":D40">{{cite news|title=Алиев стал двукратным чемпионом мира, Хатиев и Газюмов завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151116051042/http://azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|archivedate=2015-11-16|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 11-də mübarizə apardı.<ref name=":D40" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Prepelitanı bundan əvvəl bir neçə dəfə məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D40" /> O, rəqibi üzərində 11:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] güləşçisi Masazu Kamoi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D40" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 6:2 hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Dubovu da bundan əvvəl dəfələrlə məğlub eləmişdi. Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində qələbə qazandı — 6:2.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[Monqolustan]] təmsilçisi Batboldin Nomin oldu.<ref name=":D40" /> Finala qədər inamla qələbələr qazanan Hacı Əliyev, bu görüşdə də üstün tərəf oldu.<ref name=":D40" /> O, Nomin üzərində 11:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, növbəti dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D40" /> Hacı Əliyev həmçinin 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi adını qazandı. [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nda 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]na lisenziya qazansa da, Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 57 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında yer almadığı üçün o, [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]ya qədər 57 kq. və ya 65 kq.-da mübarizə aparmağa başlamalı idi.<ref name=":D40" /> 65 kq.-da [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]]un mübarizə apardığı üçün, Hacı Əliyevin bundan sonra 57 kq.-da çıxış edəcəyi ehtimal olunurdu. Dünya Çempionatından sonra Hacı Əliyev Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D41">{{cite news|title=Азербайджан заявит четырех чемпионов Олимпиады и мира на Золотой Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":D42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 58 борцов на финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082308/http://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Yaponiya]] nümayəndəsi Şinqo Arimotonu 10:0 hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Bu mərhələdə isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomitadze üzərində 11:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Finala gedən yolda o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D43" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 3:2 hesabı ilə qalib gəldi və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D43" /> Həlledici görüşdə isə o, [[İran]] güləşçisi İman Sadıq ilə qarşılaşdı və 8:2 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D43" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirinin qalibi oldu.<ref name=":D43">{{cite news|title=Алиев, Гасанов и Гостиев победили, олимпийские чемпионы проиграли Финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081114/http://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2015-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri seçildi.<ref name=":D44">{{cite news|title=Министерство молодежи и спорта назвало лучших спортсменов года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2015|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160414010211/http://azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|archivedate=2016-04-14|url-status=live}}</ref> Həmçinin o,[[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi də elan edildi.<ref name=":D45">{{cite news|title=Федерация назвала лучших за 2015-й год и объявила количество завоеванных медалей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.12.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093530/http://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":D46">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Шариф Шарифов едут в Стамбул|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084436/http://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 5-8 fevralda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan turnirdə o, beşinci pillənin sahibi olub.<ref name=":D46" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan yanvar ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D47">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему первый в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160513061935/http://azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|archivedate=2016-05-13|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilin birinci ciddi turnirinə mart ayında baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D48">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170708134106/http://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|archivedate=2017-07-08|url-status=live}}</ref> 8-14 martda [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]nda Hacı Əliyev əsas favoritlərdən biri olaraq göstərilirdi.<ref name=":D49">{{cite news|title=Гасанов взял серебро на ЕВРО, Алиев завоевал бронзу, одолев Франгуляна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514210951/http://azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|archivedate=2016-05-14|url-status=live}}</ref> O, martın 10-da mübarizə apardı və birinci görüşdə [[Litva]] nümayəndəsi Sarunas Yursis ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 11:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bundan əvvəl dəfərlərə məğlub elədiyi Dubovu, Əliyev bu səfər də məğlub elədi — 11:0.<ref name=":D49" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən biri olan [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 2:4 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D49" /> Mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam edən Hacı Əliyev, bu mərhələdə bir il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|Avropa Oyunları]]nda məğlub elədiyi [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bu səfərdə görüşdə üstün tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D49" /> O, görüşdə 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D49" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan mart ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmağa davam edirdi.<ref name=":D50">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему лидирует в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160709110428/http://azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|archivedate=2016-07-09|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan əvvəl 2-4 iyulda [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D51">{{cite news|title=Азербайджанские «вольники» поборются за медали немецкого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921002500/https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|archivedate=2020-09-21|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Polşa]] nümayəndəsi Kristof Bienxovsxini məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qalibi oldu.<ref name=":D52">{{cite news|title=Три золотые и одна серебреная медали второго дня Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161008122801/http://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|archivedate=2016-10-08|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Olimpiadadan əvvəl açıqlanan reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev dünyanın ən güclü güləşçisi olmağa davam edirdi.<ref name=":D53">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лидер мирового рейтинга|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161012090541/http://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|archivedate=2016-10-12|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 61 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında olmadığı üçün o, Olimpiada da 57 kq.-da çıxış elədi. ==== XXXI Yay Olimpiya Oyunları ==== [[Fayl:2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony 5.jpg|thumb|328x328px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Rei Hiquçi]], qızıl medalçı [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]], bürünc medalçılar [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Hacı Əliyev və [[İran]] nümayəndəsi [[Həsən Rəhimi]] (20 avqust 2016-cı il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":D54">{{cite news|title=14 лучших борцов Азербайджана готовы к Рио|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.07.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 14-22 avqustda Carioca Arenada baş tutdu.<ref name=":D54" /> Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nda ulduz heyətlə mübarizə apardı.<ref name=":D54" /> Heyətə 2014 və 2015-ci illərin Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyev (57 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]] (65 kq.), 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan [[Cəbrayıl Həsənov]] (74 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.), 2008 və 2012-ci illərdə Olimpiadaların bürünc medallarına sahib olan [[Xetaq Qazyumov]] (97 kq.) və son Dünya Çempionatının finalçısı [[Camaləddin Məhəmmədov]] (125 kq.) daxil edildi.<ref name=":D54" /> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 19-da mübarizə apardı.<ref name=":D55">{{cite news|title=Определились первые соперники Гаджи Алиева и Джабраила Гасанова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160821091159/http://azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|archivedate=2016-08-21|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun Jun-Si ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D55" /> Karyerası ərzində ciddi uğurlara nail ola bilməyən 25 yaşlı Yun Jun-Si ilə qarşılaşma, Hacı Əliyev üçün asan oldu. Əliyev Jun-Si üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D56">{{cite news|title=Алиев и Гасанов завоевали еще две медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707103044/https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən olan və cəmi beş ay əvvəl [[Latviya]]da Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub olduğu [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Görüşün birinci hissəsindən sonra Hacı Əliyev 1:0 hesabı ilə üstün tərəf idi.<ref name=":D56" /> Amma görüşün növbəti dəqiqələri gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":D56" /> Nəticədə [[Vladimir Xinçeqaşvili]] 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Növbəri mərhələdə də o, qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Hacı Əliyev təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":D56" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Nurislam Sanayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Həmin görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Nəticədə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qələbə qazandı və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu mərhələdə o, dəfələrlə qalib gəldiyi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D56" /> Görüşün əvvəllərində üstünlüyü Vladimir Dubov ələ aldı, məhz bunun nəticəsində hesabda 4:0 öndə idi.<ref name=":D56" /> Amma Hacı Əliyev tədricən görüşdə təşəbbüsü ələ aldı və hesabı 2:4 elədi.<ref name=":D56" /> Görüşün sonlarında isə Hacı Əliyev inamlı fənd tətbiq elədi və nəticədə Vladimir Dubov üzərində vaxtından əvvəl təmiz qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D56" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":D57">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил Радика Исаева и ряд олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.09.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022190344/https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|archivedate=2021-10-22|url-status=live}}</ref> === 2017—2021-ci illər: Üçüncü dəfə Dünya çempionluğu === [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev beynəlxalq səviyyəli birinci turnirinə 2017-ci ilin fevral ayında qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Kirmanşah]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H1">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Кубок мира 12 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170602053658/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|archivedate=2017-06-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Gürcüstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H2">{{cite news|title=Азербайджан на Кубке мира стартует с матча с Россией|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170430182629/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|archivedate=2017-04-30|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H3">{{cite news|title=Азербайджан обыграл Россию и Грузию на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622110618/http://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":H3" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alan Qoqayevi 2:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H3" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Gürcüstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H3" /><ref name=":H3" /><ref name=":H3" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Komandanın heyətində Hacı Əliyev İverixo Culaxidzeni 12:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları ABŞ yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H4">{{cite news|title=Проиграв США, Азербайджан разгромил Турцию и стал третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712043021/http://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən ABŞ təmsilçiləri qalib gəldi.<ref name=":H4" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən ABŞ yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":H4" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H4" /> Qələbədə pay sahibi olanlardan biri də Mustafa Kaya üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanan Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H4" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H4" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H5">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лучший на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712070346/http://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Wrestling at the 2017 Islamic Solidarity Games 8 (cropped).jpg|thumb|256x256px|alt=|Hacı Əliyev [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov üzərində qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qalibi olan zaman. (20 may 2017-ci il)|left]] Hacı Əliyev növbəti uğurunu 2017-ci ilin may ayında baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda qazandı.<ref name=":H6">{{cite news|title=Сборные Азербайджана определились с составами на Исламиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170616223914/http://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|archivedate=2017-06-16|url-status=live}}</ref> 12-22 mayda baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın əsas favoriti, məhz Əliyev hesab olunurdu. Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Türkmənistan]] nümayəndəsi Saparmurad Muradov ilə üz-üzə gəldi və 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə o, [[Tacikistan]] güləşçisi Tacəddin Hocayev ilə qarşılaşdı.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə (9:0) və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə isə onun rəqibi [[İran]] nümayəndəsi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə digər görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev 8:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H7" /> Həlledici görüşdə o, [[Qırğızıstan]] güləşçisi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H7" /> Finala gedən yolda bütün rəqibləri üzərində inamlı qələbələr qazanan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün oldu.<ref name=":H7" /> Əliyev Osmanov üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H7">{{cite news|title=Алиев и Магомедов взяли золото, Муслимов – серебро, Шарифов – бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622162745/http://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Təltifetmə mərasimi zamanı Hacı Əliyevə [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalını [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] təqdim elədi. İl ərzində beynəlxalq turnirlərdə çıxış eləməyən Hacı Əliyev 2017-ci ilin 20-28 avqustunda [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H8">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЧМ по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727022004/http://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> İdeal formada olan Əliyev, Dünya Çempionatının favoritlərindən biri olaraq göstərilmirdi. Hacı Əliyev Dünya Çempionatının 1/16 final mərhələsində [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал трехкратным чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303094135/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Beş ay əvvəl [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşündə məğlub elədiyi rəqibini, o, bu səfər də məğlub elədi — 8:0.<ref name=":H9" /> Bununla da Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] təmsilçisi Rinya Nahamura ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":H9" /> 1/4 final mərhələsində isə o, [[Slovakiya]] nümayəndəsi Mixola Bolotnux ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üçüncü görüşündə də asan qələbə qazandı — 10:0.<ref name=":H9" /> Bununla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] təmsilçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə o, vaxtından əvvəl 10:0 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H9" /> Həlledici görüşdə o, 2016-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəbdəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Çempionat ərzində möhtəşəm mübarizə aparan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün tərəf idi.<ref name=":H9" /> Nəticədə Hacı Əliyev Hacımurad Rəşidov üzərində vaxtından əvvəl 7:1 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da o, üçüncü dəfə Dünya Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci [[Azərbaycan]] güləşçisi olaraq tarixi nailiyyətə imza atdı.<ref name=":H10">{{cite news|title=Гаджи Алиев повторил достижение Махяддина Аллахвердиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303095316/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2018-ci ilə fevral ayında [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":H11">{{cite news|title=Азербайджан заявил 31 борца на киевский турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729014836/http://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|archivedate=2018-07-29|url-status=live}}</ref><ref name=":H12">{{cite news|title=Семь шансов Азербайджана на золото киевского турнира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235846/http://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Polşa]] nümayəndəsi Məhəmmədrəsul Hacıyevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":H13">{{cite news|title=Пять золотых медалей Азербайджана и еще восемь финалов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727011748/http://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Daha sonra Hacı Əliyev ilin birinci nüfuzlu turnirinə qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın Ayova şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H14">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809220342/http://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Kuba, Monqolustan və Qazaxıstan yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H15">{{cite news|title=Азербайджан узнал соперника на Кубке мира, который заменил Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809223706/http://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Kuba güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 8:2 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H16">{{cite news|title=Азербайджан разгромил Кубу на старте Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712060528/http://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexandro Valdesə 2:8 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi.<ref name=":H16" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H17">{{cite news|title=Азербайджан одолел Монголию и в финале Кубка мира встретится с США|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235856/http://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 9:1.<ref name=":H17" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Sayadbəy Oğasovu 7:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Monqolustan güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:3 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H17" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H17" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması ABŞ güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H18">{{cite news|title=США не позволили Азербайджану выиграть Кубок мира в третий раз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180715232015/http://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|archivedate=2018-07-15|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə ABŞ güləşçiləri 6:4 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":H18" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H18" /> Dünya Kubokundan sonra Hacı Əliyev 30 aprel-8 mayda [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H19">{{cite news|title=Сборная Азербайджана по вольной борьбе обнародовала состав на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235122/http://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":H20">{{cite news|title=Борцы Азербайджана узнали соперников в пятый день ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808111942/http://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|archivedate=2018-08-08|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Qabriel Yanaş ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Bu mərhələdə o, [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H21" /> Həmin görüşdə 9:2 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Finala gedən yolda o, [[Sloveniya]] nümayəndəsi David Habat ilə üz-üzə gəldi və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H21" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H21">{{cite news|title=Манолова проиграла финал, Алиев и Эдишерашвили будут бороться за золото|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727013654/http://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] güləşçisi İlyas Bəybulatov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H22">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гиорги Эдишерашвили покорили Каспийск|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813044254/http://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 8:7 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H22" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev, sentyabr ayında [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":H23">{{cite news|title=Азербайджан заявил боевой состав на Мемориал Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Final görüşündə o, Vasil Şuptara məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H24">{{cite news|title=Трое борцов Азербайджана вышли в финал Мемориала Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":H25">{{cite news|title=Четыре медали в Беларуси и еще три финала Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 2018-ci ilin əsas turniri [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":H26">{{cite news|title=Определились соперники борцов Азербайджана во второй день ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üç dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, bu səfər ümidləri doğrulda bilmədi. O, birinci görüşdəcə [[Kuba]] nümayəndəsi Alexandro Valdesə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatında mübarizəsini dayandırdı.<ref name=":H27">{{cite news|title=Джабраил Гасанов вышел в финал ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063410/https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Dünya Çempionatında uğursuz nəticədən sonra Hacı Əliyev altı ay beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmadı. Nəhayət o, 2019-cu ilin 8-14 aprelində [[Rumıniya]]nın [[Buxarest]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H28">{{cite news|title=Сборные Азербайджана назвали составы на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.03.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Son Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, birinci görüşdə [[Belarus]] nümayəndəsi Hüseyn Şahbazovu 7:2 hesabı ilə məğlub elədi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29">{{cite news|title=ЕВРО. Алиев, Мустафаев и Гасанов вышли в финал|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190408123647/https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|archivedate=2019-04-08|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, minimal hesablı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Bu mərhələdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Naçın Kuular ilə qarşılaşdı.<ref name=":H29" /> Bu görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu, nəticədə Hacı Əliyev 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Finala gedən yolda o, [[Moldova]] güləşçisi Maxim Saçultan üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H29" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev növbəti dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H29" /> Həlledici görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 7:0 inamlı qələbə qazanaraq üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H30">{{cite news|title=Суперстарт на ЕВРО: Два золото, одно серебро и две бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Namiq Abdullayev]] və [[Xetaq Qazyumov]]dan sonra üç dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu.<ref name=":H31">{{cite news|title=Азербайджанские борцы повторили результат Абдуллаева и Газюмова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> O, Avropa Çempionatında qazandığı qələbəni, 2016-cı ildə [[Aprel döyüşləri]] zamanı şəhid olanlara həsr elədi.<ref name=":H32">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Победу посвящаю памяти шехидам|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, iyun ayında [[Belarus]]un ev sahibliyində baş tutan [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":H33">{{cite news|title=Азербайджан изменил состав борцов на Евроигры: Тогрул Аскеров остался дома|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 4 il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olan Hacı Əliyev, bu səfər [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağı hədəfləmişdi. 14 güləşçinin mübarizə apardığı yarışın 1/8 final mərhələsində Hacı Əliyevin rəqibi [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan oldu.<ref name=":H34" /> Dəfələrlə Franqulyan üzərində qələbə qazanan Əliyev, bu səfər də rəqibini məğlub elədi (6:0) və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Bu mərhələdə o, [[Belarus]] təmsilçisi Georgi Koliyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 7:5 hesabı ilə qalib gəldi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Qor Oqanesyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatdı.<ref name=":H34" /> Qaydalara əsasən görüşün hesabı heç-heçə olsa, son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunur. Nəticədə Hacı Əliyev son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":H34" /> Bununla da o, [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın final görüşünə adladı.<ref name=":H34">{{cite news|title=Амирасланов взял золото Евроигр, Гаджиев и Магомедов завоевали бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130454/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev əzəli və prinsipial rəqibi olan [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H35" /> Final görüşünün əvvəlindən üstün tərəf Hacı Əliyev idi. Birinci hissənin 2:10-cu dəqiqəsində Əliyev fənd tətbiq elədi və hesabda irəli çıxdı — 4:0. Xinçeqaşvilinin məşqçisi bu fəndə etirazını bildirsə də, referilər tərəfindən etiraz qəbul edilmədi və Hacı Əliyevə daha bir xal verildi. Görüşün birinci hissəsindən sonra Əliyev 5:0 hesabı ilə öndə idi. Görüşün 3:35-ci və 4:15-ci dəqiqələrində Xinçeqaşvili xallar qazanaraq hesab arasında fərqi üçə endirdi — 2:5. Bundan sonra Əliyev görüşdə fəallığı artırdı. O, görüşün 4:50-ci dəqiqəsində 2 xal, 5:10-cu dəqiqəsində 1 xal, 5:28-ci dəqiqəsində isə daha 2 xal qazandı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Vladimir Xinçeqaşvili]]i 10:2 hesabı ilə məğlub elədi və [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H35">{{cite news|title=Алиев побеждает Хинчегашвили в финале Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130607/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Mariya Stadnik]] və [[Xetaq Qazyumov]]da sonra həm Dünya Çempionatının, həm Avropa Çempionatının, həm də Avropa Oyunlarının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]] güləşçisi oldu. [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutacaq [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı 12-22 sentyabrda [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H36">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал составы борцов на ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190906115804608.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H37">{{cite news|title=Гаджи Алиев начнет ЧМ схваткой против российского борца|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190918134413234.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 3:2 hesabı ilə Rəşidov öndə idi. Görüşün sonuna 1:04 saniyə qala Əliyev fənd tətbiq elədi və referilər hesabın 4:3 olduğunu elan elədi. Daha sonra Rusiya tərəfinin məşqçiləri referilərə etirazını bildirdi və həmin epizoda bir daha baxıldı. Nəticədə referilər öz qərarını ləğv elədi və görüşdə Hacımurad Rəşidovun 4:2 hesabı ilə qalib gəldiyini bildirdi.<ref name=":H38" /> Bundan sonra Hacı Əliyev masanın üzərində olan xal lövhələrini götürdü və görüşün referilərinin üstünə tullandı.<ref name=":H39">{{cite news|title=Скандал в схватке Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919100455928.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığmasının məşqçisi [[Arif Abdullayev]] və mühafizəçilərin müdaxiləsidən sonra davanın qarşısı alındı və o, zaldan çıxarıldı.<ref name=":H39" /> Mübahisə zamanı həmçinin referilər tərəfindən Hacı Əliyevə qırmızı vərəqə göstərildi və o, Dünya Çempionatından uzaqlaşdırıldı. Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) Referilər Komitəsinin günorta saatlarında verdiyi qərara əsasən Hacı Əliyevin qırmızı vərəqəsi ləğv edildi.<ref name=":H40">{{cite news|title=СК UWW принял решение по поводу дисквалификации Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919123155137.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu da onun təsəlliverici qrupda mübarizə aparmasına icazə verdi.<ref name=":H38">{{cite news|title=Манолова стала третьей, Амирасланов и Алиев получили шанс бороться за бронзу ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919002058416.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Misir]] güləşçisi Əmr Reda Hüseyn ilə üz-üzə gəldi və 10:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H41" /> Növbəti görüşdə isə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi Tahuto Otoquro ilə qarşılaşdı.<ref name=":H41">{{cite news|title=Гаджи Алиев и еще трое борцов упустили шанс завоевать олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190920002801884.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 9:11 hesabı ilə rəqibinə məğlub oldu və Dünya Çempionatını 12-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":H41" /> 2020-ci ilin əvvəlindən etibarən bütün dünyanı cənginə alan [[COVID-19 pandemiyası|COVID-19 pandemiyası]] ilə bağlı bir sıra turnirlər təxirə salındı. Təxirə salınan turnirlər sırasında mart ayında baş tutmalı olan Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri və may ayında baş tutmalı olan Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri də var idi. Nəhayət 2020-ci il martın 24-də [[Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi|Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi (BOK)]] tərəfindən 2020-ci ilin iyul-avqust aylarında baş tutması nəzərdə tutulan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın 2021-ci ilə təxirə salınması barədə qərar qəbul edildi. Hacı Əliyev 2020-ci ilin sonlarında [[Serbiya]]nın [[Belqrad]] şəhərində baş tutması nəzərdə tutulan Dünya Çempionatında mübarizə aparmalı idi.<ref name=":H42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 20 борцов на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201210171300075.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) İcraiyyə Komitəsi tərəfindən həmin il Dünya Çempionatının baş tutmaması qərara alındı. Əsas səbəblərdən biri ABŞ, Gürcüstan, Kuba, Qazaxıstan və Yaponiya yığmalarının bu turnirdə mübarizə aparmaqdan imtina eləməsi oldu. Turnirin adı və brendi isə dəyişdirildi və Fərdi Dünya Kuboku adlandırıldı. Hacı Əliyev bu turnirin 1/8 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidovu 4:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Qırğızıstan]] güləşçisi Elnəzər Əhmədəliyevi 6:4 hesabları ilə məğlub elədi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H43">{{cite news|title=Гаджи Алиев получил шанс взять реванш за скандальное поражение|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201215172732403.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H44">{{cite news|title=Гварзатилов вышел в финал КМ, Алиева ждет встреча за медаль|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201217002131637.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə isə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H44" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 6:7 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":H44" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə o, [[Fransa]] güləşçisi İlman Muxtarovu 10:4 hesabı ilə məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H45">{{cite news|title=Гварзатилов проиграл финал, Алиев завоевал бронзу Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201218002427562.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyevi 2021-ci ilə ciddi sınaqlar gözləyirdi. O, əvvəlcə mart ayında [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya qazanmalı, sonra isə avqust ayında Olimpiada da uğurlu mübarizə aparmalı idi. Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri 18-22 martda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H46">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на лицензионный турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210312154757114.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Qaydalara əsasən 1-ci və 2-ci pillələrin sahibi olan idmançılara Olimpiya lisenziyası verildi. Hacı Əliyev turnirin 1/8 final mərhələsində [[Birləşmiş Krallıq]] nümayəndəsi Corc Ramı 13:2, 1/4 final mərhələsində [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayanı 5:2, 1/2 final mərhələsində isə [[Moldova]] nümayəndəsi Maxim Saçultanı 5:1 hesabları ilə məğlub elədi və final görüşünə vəsiqə qazandı. Bununla da Hacı Əliyev Olimpiya lisenziyasına təmin elədi.<ref name=":H47">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гаджимурад Гаджиев завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210318003136197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Heç bir əhəmiyyətə sahib olmayan həlledici görüşdə isə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Vazqen Tevanyana 0:9 hesabı ilə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Olimpiadadan əvvəl Hacı Əliyev iyun ayında [[Polşa]]nın [[Varşava]] şəhərində baş tutan Vaslav Zelxovsxinin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":H48">{{cite news|title=Азербайджанские борцы-олимпийцы могут хорошо заработать в Польше|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210602161216592.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H49">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал третьим в чемпионате Польши|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210608103705218.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər Olimpiadaya yönəldi. ==== XXXII Yay Olimpiya Oyunları ==== [[Fayl:FS 65 Kg Podium gold Otoguro T. (JPN), Silver Aliyev H. (AZE), Bronze Rashidov G. (ROC), Bajrang B. (IND).jpg|thumb|330x330px|alt=|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı Azərbaycan nümayəndəsi Hacı Əliyev, qızıl medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Tahuto Otoquro]], bürünc medalçılar [[Rusiya Olimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi [[Hacımurad Rəşidov]] və [[Hindistan]] nümayəndəsi [[Punia Bajranq]] (7 avqust 2021-ci il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]] 24 iyul-8 avqustda [[Yaponiya]]nın ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":H50">{{cite news|title=Окончательный состав Азербайджана на Олимпиаду-2020|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210706192940127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 1-8 avqustda Mahuhari Messe Arenada baş tutdu. Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması ötən Olimpiada ilə müqayisə də bu səfər cəmi üç güləşçi ilə mübarizə apardı.<ref name=":H50" /> Heyətə [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı, üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyev (65 kq.), son Avropa Çempionatının finalçısı [[Turan Bayramov]] (74 kq.) və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.) daxil edildi. Azərbaycan yığmasının əsas medal ümid məhz Hacı Əliyev idi.<ref name=":H50" /> Hacı Əliyev [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 6-da mübarizə apardı.<ref name=":H51">{{cite news|title=Токио-2020. Оршуш для Стадник, Алиев против сенегальца, Шарифов против Садулаева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210805085323643.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə yeddi dəfə qitə çempionatının qalibi olan [[Seneqal]] nümayəndəsi Adama Diatta ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə isə o, üç dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] güləşçisi Daulet Niyazbəyov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 9:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Olimpiadanın 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə o, [[Hindistan]] nümayəndəsi Punia Bajranq ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:5 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın həlledici görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H52">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев вышел в финал, Стадник проиграла в полуфинале, Шарифов получил шанс|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210806000118386.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Olimpiadanın final görüşündə Hacı Əliyevin rəqibi [[Yaponiya]] güləşçisi [[Tahuto Otoquro]] oldu.<ref name=":H53" /> 2 il əvvəl [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda Əliyev, məhz [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya gərgin görüşün nəticəsində 9:11 hesabı ilə məğlub olmuşdu. Buna görə də görüş Hacı Əliyev üçün prinsipial əhəmiyyətli idi. Görüşün 55-ci saniyəsində Əliyev fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, özü fəndə düşdü. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 2:0 hesabı ilə önə çıxdı. Birinci hissənin başa çatmasına 8 saniyə qala Hacı Əliyev növbəti dəfə fənd tətbiq elədi və bu səfər uğurlu alındı. Nəticədə görüşün birinci hissəsi 2:2 hesabı ilə başa çatdı. Görüşün növbəti hissəsinin birinci dəqiqələrində həm Əliyev, həm də Otquro ehtiyatlı güləşçi. Görüşün başa çatmasına bir dəqiqə qala isə gərgin idman mübarizəsi yaşandı. Əliyev rəqibin ayağlarından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] 10 saniyə ərzində çətin vəziyyətdən çıxmağı bacardı və Əliyevin özünü fəndə saldı. Bu səfər isə Əliyev özü müdafiə olunan tərəf oldu. Nəticədə 30 saniyə ərzində nə Əliyev, nə də [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] fənd tətbiq edə bilmədi və görüş ayaqüstə davam elədi. Görüşün sonuna 20 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] Əliyevin ayağından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışdı. Əliyev bu zaman vəziyyət çıxmaq üçün rəqibi üzərindən aşırmağı bacarsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] cəld fəndi tətbiq elədi. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 4:2 hesabı ilə önə çıxdı. Bundan sonra Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Namiq Abdullayev]] Hacı Əliyevin rəqibi üzərindən aşırmasına görə, ona xal vermədiyi üçün referilərə etirazını bildirdi. Referilər tərəfindən həmin epizoda baxıldığdan sonra [[Namiq Abdullayev]]in etirazı qəbul edilmədi və qarşı tərəfə əlavə bir xal verildi. Görüşün son 10 saniyəsində [[Tahuto Otoquro]] rəqibin həmlələrindən yayınmağa çalışdı. Məhz buna görə də görüşün sonuna 7.4 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə bir xal yazıldı. Görüşün sonuna 4.0 saniyə qala da eyni vəziyyət yarandı. [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya növbəti dəfə sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə daha bir xal yazıldı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş elə bununla da başa çatdı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Tahuto Otoquro]]ya 4:5 hesabı ilə məğlub oldu və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H53">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев проиграл финал, Стадник стала третьей, Шарифов уступил бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210807000014526.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":H54">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил азербайджанских олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210812171351938.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> === 2022-ci illər: Olimpiadadan sonra yeni uğurlar === [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev birinci beynəlxalq turnirə 2022-ci ilin mart-aprel aylarında qatıldı. O, [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında qüvvəsini sınadı. Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/4 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Türkiyə]] nümayəndəsi Münir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə o, 12:6 hesabı ilə qalib gəldi və çempionatın 1/2 final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Moldova]] təmsilçisi Maxim Saçultan ilə üz-üzə gəldi və 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq dördüncü dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 1:12 hesabı ilə məğlub oldu və Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2008</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>17.</center> |- |<center>4</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>6</center> |"Ramzan Kadırov" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>7</center> | rowspan="4" |<center>2012</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>8</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="5" |<center>2013</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>12</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Gürcüstan}} [[Gürcüstan]] |<center>8</center> |- |<center>13</center> |Universiada Oyunları |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>14</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>30.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>16</center> | rowspan="5" |<center>2014</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>19</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>21</center> | rowspan="6" |<center>2015</center> |Paris Qran-Prisi |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>8.</center> |- |<center>23</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>24</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>25</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>27</center> | rowspan="4" |<center>2016</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>28</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>29</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>31</center> | rowspan="3" |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>32</center> |İslam Həmrəyliyi Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>33</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> | rowspan="5" |<center>2018</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>35</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>36</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>37</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>25.</center> |- |<center>39</center> | rowspan="3" |<center>2019</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rumıniya}} [[Rumıniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>40</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>41</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>12.</center> |- |<center>42</center> |<center>2020</center> |Fərdi Dünya Kuboku |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>43</center> | rowspan="3" |<center>2021</center> |Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>44</center> |"Vaslav Zelxovsxi" turniri |{{Bayraq|Polşa}} [[Polşa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>45</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> | rowspan="2" |<center>2022</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>47</center> |"Matteo Pellisone" turniri |{{Bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 31st Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Haji Aliyev).jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Hacı Əliyevə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (2 sentyabr 2020-ci il)]] [[Fayl:Ilham Aliyev attended a ceremony to award sportsmen and specialists in accordance with results of 2014 at the National Olympic Committee.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Avropa və Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyevə yeni mənzilin orderini təqdim edən zaman. (22.12.2014)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZE 100Years of the Azerbaijan Democratic Republic (1918-2018) Jubilee Medal BAR.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 27 may 2019-cu il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan]]ın ictimai-siyasi həyatında xüsusi xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> * [[Fayl:AZ 100th Anniversary of the Border Service Medal ribbon.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi münasibətilə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For the Services in the Field of Military Cooperation Medal ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi. * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=01.09.2016|url=https://azertag.az/xeber/988953|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723145131/https://azertag.az/xeber/988953|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin aprel ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (17 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Апрель-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063950/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Апрель-2014: Араз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063959/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (14 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Сентябрь-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064235/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Сентябрь-2014: Марина Дурунда|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064238/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (7 % səslə). * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin noyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (18 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2016-cı ilin ən yaxşı 25 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin avqust ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (19 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2017-ci ilin ən yaxşı 12 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2019-cu ilin ən yaxşı 11 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2015). * 3 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2017). == İctimai fəaliyyəti == Hacı Əliyev 2017-ci ildən [[Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyi|Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyinin (AMADA)]] İdmançılar Məsləhətçi Komissiyasının üzvüdür. 2020-ci ilin sentyabr-noyabr aylarında [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|Dağlıq Qarabağ]] və ətraf rayonlarda aparılan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|hərbi əməliyyatlar]] zamanı Hacı Əliyev [[Azərbaycan Ordusuna Yardım Fondu]]na 2.500 [[Azərbaycan manatı|manat]] məbləğində ianə eləmişdi. Hacı Əliyev 2021-ci ilin noyabrda özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] hesabında [[Qadın zorakılığına qarşı beynəlxalq mübarizə günü|25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü]] ilə bağlı paylaşım elədi və insanları ''#QadınaQarşıZorakılığaSon !'' deməyə səslədi.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Calibri">Heç bir vəziyyət zorakılıqla nəticələnməli deyil. "Neftçi" Futbol Klubu daha gözəl nəticələr naminə 27 noyabrda "Bakcell Arena"da baş tutacaq matça narıncı rəngdə formalarda çıxacaq və #ZorakılığaSon deyəcək ! Bu mübarizəyə mən də qoşulur və qadınlara qarşı zorakılığa son deyirəm.</div>}}|author=Hacı Əliyev|newspaper=www.instagram.com|date=26.01.2021|url=https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725125630/https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":P1">{{cite news|title=25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günüdür|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=25.11.2015|url=https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725153003/https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Haji_Aliyev Hacı Əliyevin] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/haci_aliyev_65/ Hacı Əliyevin] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 5wvayqqo2we5talbmhtpssn3aouy3vq 0 428252 6556859 6264085 2022-07-31T16:57:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = İndoneziya İstiqlal müharibəsi |aiddir = [[İkinci Dünya müharibəsi]] |şəkil = [[Şəkil:Laha airfield, Ambon.jpg|270px]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tarixi = [[30 yanvar]]-[[3 fevral]] [[1942]] |yeri = |səbəbi = |vəziyyəti = |nəticəsi = Yaponiyanın qalibiyyəti. |ərazi = |tərəf1 = {{bayraq|Hollandiya}} <br />{{bayraq|Böyük Britaniya}}<br />{{bayraq|ABŞ}}<br/>{{bayraq|Avstraliya}} |tərəf2 = {{bayraq|Yaponiya}} |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = |komandan2 = {{bayraq|Yaponiya}} İbo Taxasi <br /> Takeo İto |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = 3,900 |qüvvə2 = 5,300 |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = {{bayraq|Hollandiya}} məlum deyil <br />{{bayraq|Avstraliya}} 15 ölü və 35 yaralı (300 nəfər döyüşdən sonra güllələnmişdir) |itkilər2 = {{bayraq|Yaponiya}} 55 ölü,<br />135 yaralı |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''Ambon döyüşü''' - [[Hiderland Ost-Hindi əməliyyatı]] çərçivəsində quruda baş vermiş döyüş. Döyüş [[Ambon]] adasında [[1942]]-ci ilin [[30 yanvar]]ından [[3 fevral]]ına qədər davam etmişdir. Burada [[Hollandiya]] və [[Avstraliya]] qüvvələri müştərək şəkildə yaponlara qarşı müqavimət göstərmişlər. == Tərəflərin qüvvələri == === Müttəfiqlər === Müharibədən öncə bölgədə sayı 2800 çatan Molukk briqadasına sahib hollanlar və 2 batalyondan ibarət olan Avstraliya qüvvələri cəmləşmişdi. Avstraliya qüvvələri adaya 17 dekabrda gətirilmiş və sayları cəmi 1100 nəfərdən ibarət olmuşdur. Hollandların qüvvələri Kral holland ost-hind ordusu adlanırdı. Hollandların vəziyyəti bu ərəfədə hecdə ürək acan deyildi. Səbəb isə ölkənin avropa hissəsi nasist Almaniyası tərəfindən işğal olunması idi. === Yaponiya === İlk hücum yapon dəniz donanması tərəfindən həyata keçirilir. Hücum zamanı təyyarə daşıyan «Xiryo» və «Soryo», ağır kreyser «Nati» və «Mioko», üztəlik yükgül kreyser «Dzinsu» və 15 esmins iştirak etmişdir. Quru qoşunları 5300 nəfərdən ibarət olmuşdur. 38-ci diviziyasının 288 polku bu hücumda fəal iştirak etmişdir. Avropada baş verən vəziyyətdən istifadə edən Yaponiya onların şərqdə yerləşən müklərinə soxulurdu. == Döyüş == [[30 yanvar]]da 1000 nəfərlik yapon hərbi birləşmələri adanın şimalına çxatılır. 228-ci quru qoşunları polku adanın cənubuna çıxarılır. Yaponların quru qoşunları say bamından müttəfiqlərdən geri qalsada dəniz qüvvələri baxımından onları qat-qat üstəliyirdi. Üstəlik hərbi texnika baxımındada üstünlük özünü göstərirdi. Tank və ağır artileriya döyüşlərdə yaponiyanın qalibiyyətinə öz təsirini göstərmişdir. [[31 yanvar]]da yaponlar adanın cənub-qərbində yerləşən Ambon şəhərini işğal edirlər. 1 fevralda isə holland qüvvələrinin böyük hissəsi təslim olur. Avstraliya qüvvələri isə mühasirəyə düşmək təhlükəsi ilə qarşı-qarşıya idilər. Bu səbəbdən onlar adanın cənub-qərb hhissəsini tərk etməli olurlar<ref>Wigmore, p.428</ref>. [[2 fevral]]da yapon gəmisi olan W-9 holland minalarına dəyərək sulara qərq olur. 3 fevralda Eri rayonu ərazisində avstraliya qüvvələri mühasirəyə alınırlar. Təslim olmaqdan başqa cəra qalmır == Yapon hərbi cinayətləri == Döyüş zamanı müttəfiqlırin itkilıri elədə böyük olmamışdır. Döyüş bitdikdən sonra Laxa erodromunda 300 əsir yaponlar tərəfindən öldürülür. Bəzi məlumatlara görə bu addım batırılan yapon gəmisinin intiqamı ilə bağlı olmuşdur. Burada olan avstraliya əsgərlərinin ¾ açlıq və pis rəftar səbəbi ilə ölmüşlər<ref>[http://www.awm.gov.au/atwar/remembering1942/ambon/transcript.htm Peter Stanley, 2002, «Remembering 1942: The defence of the 'Malay barrier': Rabaul and Ambon, January 1942»] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081011054829/http://www.awm.gov.au/atwar/remembering1942/ambon/transcript.htm |date=2008-10-11 }}. Access date: October 21, 2007</ref>. [[1946]]-ci ildə düüşərgənin 93 üzvü hərbi cinayətlərə börə mühakimə edilmişdir. Düşərgənin rəhbəri olan Kunito Kunito 20 il çəza alır<ref>[http://www.ww2australia.gov.au/japadvance/laha.html Department of Veterans' Affairs (Australia), 2006, «Fall of Ambon: Massacred at Laha»] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120227145716/http://www.ww2australia.gov.au/japadvance/laha.html |date=2012-02-27 }}. Access date: October 21, 2007.</ref>. == Nəticəsi == Ambonun işğalı yaponların qarşısında olan maneələri aradan qaldırmağa imkan verdi. Üstəlik yapon bombardımançı təyyarələri artıq sərbəst şəkildə [[Avstraliya]]nın [[Darvin]] şəhərini bombalıya bilərdi. == Ədəbiyyat == === Rus === * ''«Голландский флот во Второй мировой войне» / А. Крозе; пер. с англ. А. Больных. ISBN 5-17-026035-0 (ООО «Издательство ACT»). ISBN 5-9577-1698-7 (ЗАО НПП «Ермак»). Тираж 4000 экз. '' === İngilis === * Lionel Wigmore, 1957, [http://www.awm.gov.au/cms_images/histories/20/chapters/19.pdf Chapter 19 The Loss of Ambon]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}, ''[[w:en:Australia in the War of 1939–1945|Australia in the War of 1939—1945]], Volume IV — The Japanese Thrust'' (1st ed.; Canberra, Australian War Memorial) * [http://www.dutcheastindies.webs.com/ambon.html L., Klemen, 1999—2001, ''The Netherlands East Indies 1941-42'', «The Japanese Invasion of Ambon Island, January 1942» ]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121203023528/http://www.dutcheastindies.webs.com/ambon.html |date=2012-12-03 }} (Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941—1942) * [http://pwencycl.kgbudge.com/A/m/Ambon.htm Kent G. Budge, 2007, ''The Pacific War Online Encyclopedia'' «Ambon»] * [https://web.archive.org/web/20040104050527/http://www.defence.gov.au/army/lwsc/Publications/sp%20303.pdf Michael Evans, 2000, ''Developing Australia’s Maritime Concept of Strategy: Lessons From the Ambon Disaster of 1942''] (Department of Defence, Australia) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:1942-ci ildə ölkələr]] [[Kateqoriya:Döyüşlər]] 5elv8axkkfrdtp2qogf1r9y5nwv8th8 0 429427 6557590 6556251 2022-08-01T07:41:16Z Toghrul R 147643 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Nəbibə Həsənova |şəkil = Nəbibə Həsənova.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |titul = Azərbaycan SSR məişət xidməti naziri |bayraq = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl = 3 iyul 1964 |dövr son = 25 noyabr 1968 |sələfi = özü ''(məişət xidməti və yerli istehsal naziri kimi) |xələfi = [[Zurab Muradəliyev]] |titul_2 = Azərbaycan SSR məişət xidməti və yerli istehsal naziri |bayraq_2 = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_2 = 11 iyun 1963 |dövr son_2 = 11 iyun 1964 |sələfi_2 = [[Davud Məmmədov]] |xələfi_2 = özü ''(məişət xidməti naziri kimi) |doğum tarixi = 22.9.1932 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |mükafatları = {{"Əmək veteranı" medalı}} |vikianbar = }} '''Nəbibə Baladayı qızı Həsənova''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan dövlət xadimi, Azərbaycan SSR məişət xidməti naziri (1964–1968), Azərbaycan SSR məişət xidməti və yerli istehsal naziri (1963–1964). == Həyatı == Nəbibə Baladayı qızı Həsənova 1932-ci il sentyabrın 22-də [[Bakı şəhəri]]ndə anadan olub. Moskva Yüngül Sənaye Texnologiyası İnstitutuna daxil olub.<ref name="novxanililar"/> 1955-ci ildə təhsili başa vuraraq təyinatla Azərbaycan SSR Yüngül Sənaye Nazirliyinin tələbinə əsasən Ə.Bayramov adına fabrikdə mühəndis-mexanik kimi ilk əmək fəaliyyətinə başlayır. Üç aydan sonra isə baş mühəndis vəzifəsinə irəli çəkilir.<ref name="novxanililar">{{cite web |url=http://novxanililar.narod.ru/index/n_bib_h_s_nova/0-47 |archiveurl= |archivedate= |title=Həsənova Nəbibə Baladayı qızı |author=Əliabbas Əlimədətoğlu |date= |work= |publisher=novxanililar.narod.ru |accessdate=2015-12-04 |language=az}}</ref> Nəbibə Həsənova 1961-ci ildə respublika yerli sənaye nazirinin müavini, 1963-cü ildə isə məişət xidməti və yerli istehsal naziri vəzifələrinə yüksəlib. 1968-ci ildə isə o, [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] ticarət şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin olunur.<ref name="novxanililar"/> 1967–1971-ci illərdə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin deputatı olub.<ref name="novxanililar"/> 1989-cu ildən fərdi dövlət təqaüdündədir.<ref name="novxanililar"/> == Mükafatları == Nəbibə Həsənovanın vətən və xalq qarşısındakı xidmətləri dövlət təltiflərinə, orden və medallara layiq görülüb.<ref name="novxanililar"/> == Ailəsi == Üç övladı, 5 nəvəsi və iki nəticəsi var. Aydın, Yeganə və Təranə adlı övladları var.<ref name="novxanililar"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * Gülnaz Qənbərli. [http://novxanililar.narod.ru/index/n_bib_h_s_nova/0-47 "12 erməni direktoru vəzifədən azad etmişdim…" (müsahibə)]. "Hüriyyət" qəzeti, 21–23 sentyabr 2012-ci il. * Elmin Nuri. [http://modern.az/articles/90722/1/ SSRİ-nin 29 yaşlı azərbaycanlı naziri — O bir gündə 12 erməni direktoru işdən qovub]. '''modern.az''' saytı. Yayımlanıb: 04.12.2015. {{Azərbaycanın yerli sənaye nazirləri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanlı dövlət xadimləri]] [[Kateqoriya:Hacılar]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] h806vyys9wbjgt29q9xxul32yj7xkc0 0 430356 6556663 6556325 2022-07-31T13:19:41Z Yousiphh 175220 /* Həmçinin bax */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Əkbər Yerevanlı |orijinal adı = Əkbər Yunis oğlu Süleymanov |şəkil = Əkbər Yerevanlı Suleymanov.jpg |vətəndaşlığı={{USSR}}}} '''Əkbər Yerevanlı''' (tam adı: '''Əkbər Yunis oğlu Süleymanov'''; {{DVTY}}) — ədəbiyyatşünas, pedaqoq, nasir, dramaturq. İrəvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Azərbaycan dili və ədəbiyyatı kafedrasının müdiri<ref>{{Cite web|title=Ədəbi mühit|author=[[Nazim Mustafa]]|date=2013|url=https://iravan.preslib.az/ebedi_muhit.html|publisher=iravan.preslib.az}}</ref>, Ermənistan SSR Yazıçılar İttifaqının Azərbaycan bölməsinin rəhbəri (1964-1981).<ref>{{cite web |url=http://karabakhmedia.az/main/8698-muellmlerm-haqda-xatreler.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161005162949/http://karabakhmedia.az/main/8698-muellmlerm-haqda-xatreler.html |archivedate=2016-10-05 |title=MÜƏLLİMLƏRİM HAQDA XATİRƏLƏR: QƏŞƏM ASLANOV |author=[[Ələddin Allahverdiyev]] |date=2016-10-05 |work=karabakhmedia.az |publisher=karabakhmedia.az |accessdate=2016-10-05 |language=az }}</ref> == Həyatı == Əkbər Yunis oğlu Süleymanov [[1921]]-ci il [[17 iyun|iyunun 17]]-də<ref>{{Cite book|date=1977|link=https://hy.wikisource.org/wiki/Էջ:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_3.djvu/581|page=581|title=Ermənistan Sovet Ensiklopediyası|volume=III}}</ref> [[İrəvan]] şəhərində anadan olmuşdur. Burada orta məktəbi bitirmiş, [[1943]]-[[1948]]-ci illərdə [[İrəvan Dövlət Universiteti|İrəvan Dövlət Universitetinin]] Filologiya fakültəsinin Şərq şöbəsində təhsil almışdır. Əmək fəaliyyətinə [[1938]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvanda]] [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilində]] nəşr edilən "Kommunist" ([[1939]]-cu ildən "[[Sovet Ermənistanı (qəzet)|Sovet Ermənistanı]]") qəzetinin redaksiyasında başlamış, ədəbi işçi, məsul katib, tərcüməçi vəzifəsində işləmişdir. [[1951]]-ci ildə [[Ermənistan Milli Elmlər Akademiyası|Ermənistan EA]] M. Abeğyan adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasna daxil olmuş, [[1954]]-cü ildə "Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələri tarixindən" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. [[1950]]-[[1965]]-ci illərdə [[İrəvan Dövlət Universiteti|İrəvan Dövlət Universitetində]] Azərbaycan ədəbiyyatı müəllimi olmuş, [[1956]]-cı ildən X. Abovyan adına İrəvan Pedaqoji İnstitutunda Azərbaycan dili və ədəbiyyatı kafedrasının müdiri işləmişdir. Erməni və Azərbaycan qarşılıqlı ədəbi əlaqələri sahəsində ardıcıl tədqiqat aparmış, bir sıra erməni yazıçılarının əsərlərini [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilinə]] tərcümə etmişdir. Onun [[Erməni dili|erməni dilində]] "Erməni və Azərbaycan xalqlarının dostluğunun ədəbiyyatda inikası" (1955), "[[Cəlil Məmmədquluzadə]] və [[Ermənilər|erməni xalqı]]" (1966), "[[İmadəddin Nəsimi|Nəsimi]]" (1973), "[[Xatabala (jurnal)|"Xatabala" həftəlik jurnalı]] [[Azərbaycan]] haqqında" (1974) kitabları çap olunmuşdur. Əkbər Yerevanlının "Azəri-erməni ədəbi əlaqələri. Qədim dövrdən XVIII əsrin sonuna qədər" mövzusunda doktorluq dissertasiyası 556 səhifə həcmində monoqrafiya şəklində [[1968]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvanda]] "Hayastan" nəşriyyatında çap olunsa da, ömrünün sonuna kimi onu müdafiə etməyə qoymamışdılar.{{Mənbəsiz}} Buna görə də [[1975]]-ci ildə "Erməni-Azərbaycan ədəbi əlaqələri (şifahi xalq yaradıcılığı, aşıq sənəti və XI—XVIII əsrlərin yazılı ədəbiyyatı)" adlı doktorluq dissertasiyasını [[Bakı|Bakıda]] müdafiə etmişdir. Əkbər Yerevanlının İrəvan şəhərində [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilində]] "Erməni-Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı əlaqələri" (1958), "[[Mirzə Ələkbər Sabir|M.Ə.Sabir]] və erməni xalqı" (1962), "[[Hovannes Tumanyan]] və [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]" (1974), "[[Avetik İsahakyan]] və Azərbaycan ədəbiyyatı" (1975) tədqiqat əsərləri və bədii yaradıclıq nümunələri toplanmış bir neçə kitabı çap olunmuşdur. Əkbər Yerevanlının [[Sabir Rzayev|Sabir Rzayevlə]] birgə yazdıqları 166 səhifəlik illüstrasiyalı "[[Yunis Nuri]]" kitabı [[1980]]-ci ildə Ermənistan Teatr Cəmiyyəti tərəfindən [[İrəvan|İrəvanda]] çap olunmuşdur. Cəfakeş tədqiqatçı, nasir, dramaturq Əkbər Yerevanlı [[1981]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvan şəhərində]] vəfat etmiş, valideynlərinin yanında dəfn olunmuşdur.{{Mənbəsiz}} == Ailəsi == Anası Səkinə, atası Yunis Süleymanovlardır. Əkbər Yerevanlının atası [[Yunis Nuri]] İrəvanda [[Azərbaycan teatrı|Azərbaycan teatrının]] banisi olmuş, 18 yaşından etibarən təqribən 50 il ərzində teatr kollektivinə rəhbərlik etmişdir. Yunis Nurinin oğlu Əziz Süleymanov [[1967]]-[[1968]]-ci illərdə teatrın direktoru işləmişdir. [[1988]]-cü ildən teatr bağlananadək Əkbər Yerevanlının oğlu [[Yunis Süleymanov]] [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının]] direktoru işləmişdir. == Əsərləri == # Mənim günəşli ölkəm. Yerevan: Haypethrat, 1947, 120 səh; # Հայ և ադրբեջանական ժողովուրդների բարեկամության արտացոլումը գրականության մեջ (Erməni və Azərbaycan xalqlarının dostluğunun ədəbiyyatda inikası). Yerevan: Haypetrat, 1955, 223 səh; # Erməni-Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı əlaqələri. Yerevan: Haypetrat, 1958, 272 səh; # M.Ə.Sabir və erməni xalqı. Yerevan: Ermənistan SSR Siyasi və Elmi Bilikləri Yayan Cəmiyyət, 1962, 45 səh; # Gözəllik və səadət nəğmələri. Yerevan: Haypetrat, 1964. 246 səh; # Azadə. Bakı: Azərnəşr, 1964, 48 səh; # Ջալիլ Մամեդկուլիզադեն և հայ ժողովուրդը (Cəlil Məmmədquluzadə və erməni xalqı). Yerevan: Hayastan, 1966, 105 səh; # Yay gecəsində. Bakı: Gənclik, 1967, 46 səh; # Azəri-erməni ədəbi əlaqələri (Qədim dövrdən XVIII əsrin sonuna qədər). Yerevan: Hayastan, 1968, 556 səh; # Նասիմի (Nəsimi). Yerevan: Hayastan, 1973, 56 səh; # "Խաթաբալա" շաբաթաթերթը Ադրբեջանի մասին ("Xatabala" həftəlik jurnalı Azərbaycan haqqında). Yerevan: Hayastan, 1974, 40 səh;<ref>{{Cite web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211021194536/http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=49043|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=49043|title=Arxivlənmiş surət|access-date=2021-10-21|archive-date=2021-10-21|url-status=live}}</ref> # Hovannes Tumanyan və Azərbaycan ədəbiyyatı. Yerevan: Hayastan, 1974, 131 səh; # Avetik İsahakyan və Azərbaycan ədəbiyyatı. Yerevan: Hayastan, 1975, 192 səh; # Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1980, 166 səh. (həmmüəllif); # Юнус Нури (Yunus Nuri). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1982, 165 səh. (həmmüəllif<ref>[https://search.rsl.ru/ru/record/01001092602 Юнус Нури / Сабир Ризаев, Акпер Ереванлы. - Ереван : АТО, 1982. - 165 с. : 9 л. ил.; 16 см.]</ref>); # Мать седьмого ребенка (Yeddinci uşağın anası). Yerevan: Sovetakan qrox, 1982, 215 səh.<ref>[https://search.rsl.ru/ru/record/01001120616 <nowiki>Мать седьмого ребенка : [Повести] / Акпер Ереванлы. - Ереван : Советакан грох, 1982. - 215 с.; 20 см.</nowiki>]</ref> == Həmçinin bax == * [[Məhərrəm Bayramov]] * [[Sabir Rzayev]] * [[Kövsər Tarverdiyeva]] * [[Mirəli Seyidov]] * [[Qurgen Antonyan]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 2te19tq0g78b8dq4270p7w7qhjug3xl 6556664 6556663 2022-07-31T13:22:37Z Yousiphh 175220 /* Əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Əkbər Yerevanlı |orijinal adı = Əkbər Yunis oğlu Süleymanov |şəkil = Əkbər Yerevanlı Suleymanov.jpg |vətəndaşlığı={{USSR}}}} '''Əkbər Yerevanlı''' (tam adı: '''Əkbər Yunis oğlu Süleymanov'''; {{DVTY}}) — ədəbiyyatşünas, pedaqoq, nasir, dramaturq. İrəvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Azərbaycan dili və ədəbiyyatı kafedrasının müdiri<ref>{{Cite web|title=Ədəbi mühit|author=[[Nazim Mustafa]]|date=2013|url=https://iravan.preslib.az/ebedi_muhit.html|publisher=iravan.preslib.az}}</ref>, Ermənistan SSR Yazıçılar İttifaqının Azərbaycan bölməsinin rəhbəri (1964-1981).<ref>{{cite web |url=http://karabakhmedia.az/main/8698-muellmlerm-haqda-xatreler.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161005162949/http://karabakhmedia.az/main/8698-muellmlerm-haqda-xatreler.html |archivedate=2016-10-05 |title=MÜƏLLİMLƏRİM HAQDA XATİRƏLƏR: QƏŞƏM ASLANOV |author=[[Ələddin Allahverdiyev]] |date=2016-10-05 |work=karabakhmedia.az |publisher=karabakhmedia.az |accessdate=2016-10-05 |language=az }}</ref> == Həyatı == Əkbər Yunis oğlu Süleymanov [[1921]]-ci il [[17 iyun|iyunun 17]]-də<ref>{{Cite book|date=1977|link=https://hy.wikisource.org/wiki/Էջ:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_3.djvu/581|page=581|title=Ermənistan Sovet Ensiklopediyası|volume=III}}</ref> [[İrəvan]] şəhərində anadan olmuşdur. Burada orta məktəbi bitirmiş, [[1943]]-[[1948]]-ci illərdə [[İrəvan Dövlət Universiteti|İrəvan Dövlət Universitetinin]] Filologiya fakültəsinin Şərq şöbəsində təhsil almışdır. Əmək fəaliyyətinə [[1938]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvanda]] [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilində]] nəşr edilən "Kommunist" ([[1939]]-cu ildən "[[Sovet Ermənistanı (qəzet)|Sovet Ermənistanı]]") qəzetinin redaksiyasında başlamış, ədəbi işçi, məsul katib, tərcüməçi vəzifəsində işləmişdir. [[1951]]-ci ildə [[Ermənistan Milli Elmlər Akademiyası|Ermənistan EA]] M. Abeğyan adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasna daxil olmuş, [[1954]]-cü ildə "Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələri tarixindən" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. [[1950]]-[[1965]]-ci illərdə [[İrəvan Dövlət Universiteti|İrəvan Dövlət Universitetində]] Azərbaycan ədəbiyyatı müəllimi olmuş, [[1956]]-cı ildən X. Abovyan adına İrəvan Pedaqoji İnstitutunda Azərbaycan dili və ədəbiyyatı kafedrasının müdiri işləmişdir. Erməni və Azərbaycan qarşılıqlı ədəbi əlaqələri sahəsində ardıcıl tədqiqat aparmış, bir sıra erməni yazıçılarının əsərlərini [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilinə]] tərcümə etmişdir. Onun [[Erməni dili|erməni dilində]] "Erməni və Azərbaycan xalqlarının dostluğunun ədəbiyyatda inikası" (1955), "[[Cəlil Məmmədquluzadə]] və [[Ermənilər|erməni xalqı]]" (1966), "[[İmadəddin Nəsimi|Nəsimi]]" (1973), "[[Xatabala (jurnal)|"Xatabala" həftəlik jurnalı]] [[Azərbaycan]] haqqında" (1974) kitabları çap olunmuşdur. Əkbər Yerevanlının "Azəri-erməni ədəbi əlaqələri. Qədim dövrdən XVIII əsrin sonuna qədər" mövzusunda doktorluq dissertasiyası 556 səhifə həcmində monoqrafiya şəklində [[1968]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvanda]] "Hayastan" nəşriyyatında çap olunsa da, ömrünün sonuna kimi onu müdafiə etməyə qoymamışdılar.{{Mənbəsiz}} Buna görə də [[1975]]-ci ildə "Erməni-Azərbaycan ədəbi əlaqələri (şifahi xalq yaradıcılığı, aşıq sənəti və XI—XVIII əsrlərin yazılı ədəbiyyatı)" adlı doktorluq dissertasiyasını [[Bakı|Bakıda]] müdafiə etmişdir. Əkbər Yerevanlının İrəvan şəhərində [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilində]] "Erməni-Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı əlaqələri" (1958), "[[Mirzə Ələkbər Sabir|M.Ə.Sabir]] və erməni xalqı" (1962), "[[Hovannes Tumanyan]] və [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]" (1974), "[[Avetik İsahakyan]] və Azərbaycan ədəbiyyatı" (1975) tədqiqat əsərləri və bədii yaradıclıq nümunələri toplanmış bir neçə kitabı çap olunmuşdur. Əkbər Yerevanlının [[Sabir Rzayev|Sabir Rzayevlə]] birgə yazdıqları 166 səhifəlik illüstrasiyalı "[[Yunis Nuri]]" kitabı [[1980]]-ci ildə Ermənistan Teatr Cəmiyyəti tərəfindən [[İrəvan|İrəvanda]] çap olunmuşdur. Cəfakeş tədqiqatçı, nasir, dramaturq Əkbər Yerevanlı [[1981]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvan şəhərində]] vəfat etmiş, valideynlərinin yanında dəfn olunmuşdur.{{Mənbəsiz}} == Ailəsi == Anası Səkinə, atası Yunis Süleymanovlardır. Əkbər Yerevanlının atası [[Yunis Nuri]] İrəvanda [[Azərbaycan teatrı|Azərbaycan teatrının]] banisi olmuş, 18 yaşından etibarən təqribən 50 il ərzində teatr kollektivinə rəhbərlik etmişdir. Yunis Nurinin oğlu Əziz Süleymanov [[1967]]-[[1968]]-ci illərdə teatrın direktoru işləmişdir. [[1988]]-cü ildən teatr bağlananadək Əkbər Yerevanlının oğlu [[Yunis Süleymanov]] [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının]] direktoru işləmişdir. == Əsərləri == # Mənim günəşli ölkəm. Yerevan: Haypethrat, 1947, 120 səh; # Հայ և ադրբեջանական ժողովուրդների բարեկամության արտացոլումը գրականության մեջ (Erməni və Azərbaycan xalqlarının dostluğunun ədəbiyyatda inikası). Yerevan: Haypetrat, 1955, 223 səh; # Erməni-Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı əlaqələri. Yerevan: Haypetrat, 1958, 272 səh; # M.Ə.Sabir və erməni xalqı. Yerevan: Ermənistan SSR Siyasi və Elmi Bilikləri Yayan Cəmiyyət, 1962, 45 səh; # Gözəllik və səadət nəğmələri. Yerevan: Haypetrat, 1964. 246 səh; # Azadə. Bakı: Azərnəşr, 1964, 48 səh; # Ջալիլ Մամեդկուլիզադեն և հայ ժողովուրդը (Cəlil Məmmədquluzadə və erməni xalqı). Yerevan: Hayastan, 1966, 105 səh; # Yay gecəsində. Bakı: Gənclik, 1967, 46 səh; # Azəri-erməni ədəbi əlaqələri (Qədim dövrdən XVIII əsrin sonuna qədər). Yerevan: Hayastan, 1968, 556 səh; # Նասիմի (Nəsimi). Yerevan: Hayastan, 1973, 56 səh; # "Խաթաբալա" շաբաթաթերթը Ադրբեջանի մասին ("Xatabala" həftəlik jurnalı Azərbaycan haqqında). Yerevan: Hayastan, 1974, 40 səh;<ref>{{Cite web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211021194536/http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=49043|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=49043|title=Arxivlənmiş surət|access-date=2021-10-21|archive-date=2021-10-21|url-status=live}}</ref> # Hovannes Tumanyan və Azərbaycan ədəbiyyatı. Yerevan: Hayastan, 1974, 131 səh; # Avetik İsahakyan və Azərbaycan ədəbiyyatı. Yerevan: Hayastan, 1975, 192 səh; # Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1980, 166 səh. (həmmüəllif<ref>[https://arar.sci.am/dlibra/publication/343412/edition/315772 Sabir Rizayev, Əkbər Yerevanlı. Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan teatr cəmiyyəti. 1980]</ref>); # Юнус Нури (Yunus Nuri). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1982, 165 səh. (həmmüəllif<ref>[https://search.rsl.ru/ru/record/01001092602 Юнус Нури / Сабир Ризаев, Акпер Ереванлы. - Ереван : АТО, 1982. - 165 с. : 9 л. ил.; 16 см.]</ref>); # Мать седьмого ребенка (Yeddinci uşağın anası). Yerevan: Sovetakan qrox, 1982, 215 səh.<ref>[https://search.rsl.ru/ru/record/01001120616 <nowiki>Мать седьмого ребенка : [Повести] / Акпер Ереванлы. - Ереван : Советакан грох, 1982. - 215 с.; 20 см.</nowiki>]</ref> == Həmçinin bax == * [[Məhərrəm Bayramov]] * [[Sabir Rzayev]] * [[Kövsər Tarverdiyeva]] * [[Mirəli Seyidov]] * [[Qurgen Antonyan]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 7u4at4hgv5pzjq1xu5otkbzmjqhkrwx 0 433861 6556724 5971179 2022-07-31T14:58:43Z 777sms 18137 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Niijima Habuseura beach.jpg]] → [[File:Niijima Habushiura Beach.jpg]] [[c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · this location is called Habushiura, not Habuseura wikitext text/x-wiki {{Ada |Adı = Niicima adası |Yerli adı = {{dil-ja|新島}} |Şəkil = Landsat Niijima and Shikinejima Island.jpg |Şəklin izahı = |Arxipelaq = |Akvatoriya = Sakit okean |Akvatoriya 1 = |Ölkə = Yaponiya |Ölkə 1 = |Vilayət = |Rayon = |lat_dir = N |lat_deg = 32 |lat_min = 22 |lat_sec = 31 |lon_dir = E |lon_deg = 139 |lon_min = 15 |lon_sec = 49 |CoordScale = |Sahəsi = 23,87 |Hündür nöqtəsi =432 |Əhali = 2700 |Əhali il = 2009 |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = |Yer xəritəsi qeydləri |Commonsda kateqoriya = Niicima adası }} '''Niicima''' ({{dil-ja|新島}}) — [[İzu adaları]]<ref>Louis-Frédéric. (2005). [http://books.google.com/books?id=p2QnPijAEmEC&pg=PA412&dq= "''Izu Shotō'',"] ''Japan Encyclopedia,'' p. 412.</ref> daxil olan [[vulkanik ada]]sıdır. [[Tokio]]dan 163&nbsp;km cənubda yerləşir. İnzibati cəhətdən Tokio prefekturasına daxildir. Adanın mərkəzi Niicima kəndidir. Adanın yaponca adı «yeni ada» mənasını bildirir. == Coğrafiyası == [[Fayl:Landsat Niijima and Shikinejima Island.jpg|thumb|left|200px|Kosmosdan çəkiliş]] Adanın sahəsi 23,87&nbsp;km², əhalisi 2700 nəfər təşkil edir. Ada Fuci Hakone İcu milli parkının tərkib hissəsini təşkil edir. Adada iki icma yerləşir:Honson (mərkəzdə), Hakaqo (şimal qutaracağında). Niicimanın ən böyük zirvəsi Miyasuka dağıdır (432 m). Seysmik cəhətdən aktiv bölgədə yerləşir. ABŞ geologiya xidmətinin məlumatına görə il ərzində ada ətrafında güçü 5 bal və yuxarı olan 10-dan çox zəlzələ olur. == İqtisadiyyat == Adanın əsas gəlir mənbəyi balıqçılıq, liparit hasilatı və turizmdir. Burada bir necə kiçik təsərrüfatı vardır. Adada 1 orta, 1 ibtidai və 1 məktəbə hazırlıq təhsil oçağı vardır. Limarit dünyada yalnız iki yerdə rast gəlinir. Bu daşın aşkarlandığı ikinci məkan [[İtaliya]]nın Lipari adasıdır. == Nəqliyyat == Qayıqla Tokiodan Niicima adasına 2 saat 20 dəqiqəyə çatmaq olar. Üstəlik adaya bərə fəaliyyət göstərir. Əlverişli havalarda Tefu aeroportundan Tokioya təyyarə fəaliyyət göstərir. Uçuş cəmi 45 dəqiqə davam edir. == Turizm == Adanın əsas görməli yerlərindən biri onun qərbində yerləşən Maexama çmərliyidir. Habusi çilırliyi isə milli qoruma altındadır. Buranın əsrarəngiz ağ qumlardan ibarətdir. Bu çimərliyin uzunluğu 6,5&nbsp;km təşkil edir. Yunoxama-Onsen böyük hovuz olub yunan memarlığı əsasında inşa edilmişdir. Bu vanna ümumilikdə 100 nəfəri qəbul edə bilir. Suyu bir başa okeandan götürülür. Tyey-ci məbədində buddizm məktəbi fəaliyyət göstərir. Məbəd yaxınlığında qəbrsanlıq yerləşir. ''Niijima Glass Art Center'' — hər il payızda keçirilən festivalın əsas mərkəzidir<ref>http://niijima.jp/mt/archives/2011/03/post_326.html. retrieved on 19-05-2014</ref><ref>The second record of [[Hauling-out|houling-out]] by a elephant seal and another sighting of a right whales occurred in almost exactly the same area of Tateyama, Chiba.</ref> Adanın ərazisində yerləşən Ebine parkında orxideya bitkisi ilə geniş ərazidə əkilmişdir. Burada boulinq zalları və teniz kortları vardır. Adada ictimai hamam fəaliyyət göstərir. == Qalereya == <gallery> Fayl:Niijima Habushi Campg-9D9A9.JPG|Habusi səhər çağı. Fayl:Niijima Jyusansha Shrine.JPG|Cyusanya-cincya məbədi Fayl:Niijima Habushi Beach.JPG Fayl:Niijima Habushiura Beach.jpg|Hasubi çimərliyi Хабуси </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.niijima.com/ Niicima kəndi] {{ref-ja}} * [http://www.astronautix.com/sites/niijima.htm Niijima] {{ref-en}} * [http://www.niijima.com/museum/ Niijima-mura Museum] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060825024045/http://www.niijima.com/museum/ |date=2006-08-25 }} {{ref-ja}} * [http://classifieds.metropolis.co.jp/tokyotravel/tokyojapantravelarchive299/280/tokyojapantravelinc.htm Metropolis, Travel, Niijima] {{ref-en}} * [http://www.mspo.jp/island/yoko.html Tokyo Niijima Island Sports Series] {{ref-ja}} * [http://www.tokaikisen.co.jp/ Tokai Kisen Ferry] {{ref-ja}} [[Kateqoriya:Tokio adaları]] [[Kateqoriya:İzu adaları]] nkttqxj4gzi10oakplt5vncqdvmnedr 0 435041 6556924 6554244 2022-07-31T17:34:57Z 5.44.37.172 Qətiyyən ensiklopedik olmayan, sıravi həkim, reklam xarakterli wikitext text/x-wiki {{istinadsız}} {{sil|m5}} {{tərəfli}} {{Eyni ad-soyadlı|İlyas Həsənov (dövlət xadimi)}} {{Alim |adı = İlyas Həsənov |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = tibb |doğum tarixi = 8.3.1982 |doğum yeri = [[Bakı şəhəri]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = Tibb, İnvaziv Radioloqiya |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = GenceBeynəlxalq Xəstəxanası |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = http://www.ilyashasanov.az/ |vikianbar = }} '''İlyas Həsənov''' — Tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru == Həyatı == Həsənov İlyas Şahsuvar oğlu 8 mart 1982 ci ildə Bakı şəhərində anadan olub.1988-1998-ci illərdə Bakı şəhərinin 249 saylı orta məktəbində təhsil almışdır. == Təhsil == 1988-1998-ci illərdə [[Bakı]] şəhərinin 249 saylı orta məktəbində təhsil almışdır. 1998-2004-ci illərdə [[Azərbaycan Tibb Universiteti]]nin 1 ci müalicə proflaktikası fakultəsində ali təhsil almışdır. 2004-2006-cı illərdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]] [[Sankt-Peterburq]] şəhərində yerləşən Mərkəzi Rentgen-Radiologiya institununda radiologiya üzrə, 2008-2009-cı illərdə isə rentgen-cərrahiyyəsi üzrə ordinatura təhsili almışdır. 24 Noyabr 2010 tarixində [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]] [[Sankt-Peterburq]] şəhərində Qaraciyərin metastatik şişlərinin invaziv metodlarla müalicəsi mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmiş və Tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru adını qazanmışdır. == İxtisas artırma == 2008-2009-cu illərdə [[Hamburq]] ([[Almaniya]]) şəhərində Asklepios Klinik Altonada invaziv radiologiya, xüsusən invaziv neyro-radiologiya üzrə ixtisas artırmada olmuşdur. 2009-2010 cu illərdə İstanbul şəhərində yerləşən Başkent Universitetinin xəstəxanasında, Medikal Park xəstəxanalarında invaziv radiologiya üzrə uzun müddətli kurslar keçmişdir. 2010-cu ildə İtaliyanın [[Ferrara]] şəhərində yerləşən Damar xəstəliklər Mərkəzində Professor Paola Zamboninin yanında venoz damarlarda invaziv müdaxilələr üzrə kurs keçmişdir. Beyin damarlarında olan patologiyaların-anevrizma, arterio-venoz-malformasiya, arterio-venoz-fistul, damar daralmaları, damar tıxanmalarının invaziv yolla müalicəsi üzrə ixtisaslaşmışdır. == İş təcrübəsi == 2009-2012 illərdə Mərkəzi Gömrük Hospitalının İnvaziv Radiologiya şöbəsinin rəhbəri vəzifəsində işləmişdir. 2012- 2016 illərdə MediStyle Hospitalının Radiologiya şöbəsinin rəhbəri vəzifəsində işləmişdir. 2015-2016 illərdə Avrasiya Hospitalın baş həkimi vəzifəsində işləmişdir. 2016-cı ildən Gəncə Beynəlxalq Xəstəxananasının baş direktoru vəzifəsində işləyir. == Nailiyyətlər == Dr. İlyas Həsənov Azərbaycanın ilk İnvaziv Radioloqudur. Bir çox invaziv radioloji əməliyatlar Azərbaycanda ilk dəfə məhz İlyas Həsənovun rəhbərliyi ilə icra edilib. Gün etibarilə 9.000-dən çox invaziv radioloji əməliyyat uğurla aparılmışdır. Bunlardan: * Anevrizmaların "Coil" Embolizasiyası * Qaraciyər şişlərinin Kimyəvi Embolizasiyası * Uşaqlıq miomalarının Embolizasiyası * Qanayan şişlərdə (sidik kisəsi, qaraciyər, uşaqlıq) mexaniki Embolizasiya və s. == Elmi nəşrlər == Bir çox elmi məqalələri yerli və xarici jurnallarda dərc olunmuşdur. == Üzvlük == 2007-ci ildən [http://www.cirse.org/ CIRSE] (Cardiovascular and Interventional Radiological Society of Europe) Azərbaycandan ilk və yeganə tam üzvüdür. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|İlyas Həsənov}} * http://www.ilyashasanov.az/ * http://gbx.az/view.php?lang=az&menu=doctors&id=15 [[Kateqoriya:1982-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı həkimlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan həkimləri]] haysh71ndk3q7teu9zbivopixyvs6sb 0 435339 6557111 3486858 2022-07-31T20:31:22Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Sosial şəbəkə xidmətləri]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Sosial şəbəkə xidmətləri]] a98map69d9gi9rze0z1vgfumalxpud8 0 442623 6556872 6338811 2022-07-31T17:06:46Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki [[Fayl:CanaanMap.jpg|thumb|250px|Kənan ölkəsi]] {{digər məna}} '''Kənan''' ([[Finikiya dili|finik.]] '''kĕnaʿan''', {{lang-he|כְּנַעַן}} , {{lang-ar| کنعان}}) —[[Bərəkətli Hilal]]ın qərb hissəsidir. == Tarixi == Bu ad [[Finikiya]] sözündən və dilindən törəyib. Tarixi qaynaqlarda "Kənan diyarı" olaraq adlandırılan yer, hal-hazırda [[Fələstin]] və [[İsrail]]in yerləşdiyi torpaqlardır. Bu torpaqlar tarix boyunca bir çox peyğəmbərin yaşadığı, xalqlarını Allahın varlığına və birliyinə dəvət etdiyi, üzərində bir çox müqəddəs yerlərin yerləşdiyi mübarək torpaqlardır. Buna görə də, Kənan diyarı hər üç İlahi dinin mənsubları (müsəlmanlar, yəhudilər və xristianlar) üçün də müqəddəs torpaqlardır. Üç ilahi dinin mənsublarını bir yerə toplayan bu müqəddəs məkan, dinlərindəki ortaq yönləri tanıdıqları və bir olan Allaha inandıqları üçün bir-birlərinə sevgi və hörmət duymalarına səbəb olması baxımından da son dərəcə əhəmiyyətlidir. Kənan diyarı olaraq ifadə olunan torpaqlarda və əlbəttə bütün dünyada eyni peyğəmbərlərə iman edənlərin bir yerdə təhlükəsizlik, sevgi və dinclik içində yaşamaları, bütün möminlərin könüldən istəyəcəkləri, bundan sevinc və xoşbəxtlik duyacaqları bir vəziyyətdir. Üç ilahi dinin övladları - İsmayılın övladları olan müsəlman ərəblər, Musanın övladları olan yəhudilər, İsanın övladları olan [[xristianlar]] Kənan diyarında istədikləri kimi yaşamalıdırlar. [[Yəhudilər]] də, xristianlar da, [[müsəlmanlar]] da bu torpaqlarda sərbəst şəkildə ibadətlərini yerinə yetirməli, heç bir qorxu və təhlükə olmadan dinclik və barış içində həyat yaşamalıdırlar. Bu, bütün inananların ortaq idealı olmalıdır. Bu torpaqlar İbrahimin soyundan gələn isavilərin, yəhudilərin və müsəlmanların ulu babalarının torpaqlarıdır. Ulu babaları bu torpaqlarda yaşamış, bu torpaqlarda ölmüşdür. Onların da bu torpaqlarda, eynilə ulu babaları kimi istədikləri kimi ibadət etmək, yaşamaq, yerləşmək haqqı vardır. Bu torpaqlarda -dünyanın hər yerində olduğu kimi- heç kim heç kimə müdaxilə edə bilməz, ibadətlərinə qarışa bilməz, hərəkətlərini məhdudlaşdıra bilməz, sərhəd qoya bilməz. Bu, Allahın Quranda bütün iman sahiblərinə bildirdiyi bir əmridir. == Ədəbiyyat == * «Библейская энциклопедия» — ISBN 5-85524-022-3 * ''Анати Эммануэль.'' Палестина до древних евреев / Пер. А. Б. Давыдовой. — М.: Центрполиграф, 2008. — 416 с.: ил. — Серия «Загадки древних цивилизаций». — ISBN 978-5-9524-3209-3 * ''Грей Джон.'' Ханаанцы: На земле чудес ветхозаветных / Пер. с англ. С. Фёдорова. — М.: Центрполиграф, 2003. — 224, [32] с. — Серия «Загадки древних цивилизаций». — ISBN 5-9524-0639-4 * ''Крывелев И. А.'' Раскопки в библейских странах. — М.: Советская Россия, 1965. — 320 с.: ил. * ''Циркин Ю. Б.'' От Ханаана до Карфагена. — М.: ООО «Издательство Астрель»; ООО «Издательство АСТ», 2001 * ''Циркин Ю. Б.'' История библейских стран. — 2003 [[Kateqoriya:Fələstin tarixi]] ly71pfqzdxl45h84fr7yax8i68zcvvm 0 442642 6556873 5949523 2022-07-31T17:08:09Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Kənan''' — [[ad]]. {{adaşlar}} * [[Kənan Kərimov]] — Azərbaycan futbolçusu. * [[Kənan Məmmədov]] — Azərbaycan kinooperatoru * [[Kənan Doğulu]] — Türkiyə müğənnisi. * [[Kənan Evrən]] — Türkiyə Respublikasının 7-ci prezidenti və 17-ci Baş Qərargah rəisi, * [[Kənan Çoban]] — Tükiyə aktyoru * [[Kənan İmirzaloğlu]] — Türkiyə aktyoru. * [[Kənan Pars]] — ;Coğrafiyada * [[Kənan]] — Bərəkətli Hilalın qərb hissəsidir. == Həmçinin bax == * [[Kənanlı]] * [[Kənan (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] 4pypdx4pr72l4pr5bbhgni62298rx0s 0 446290 6557750 6150823 2022-08-01T10:34:12Z 158.181.46.172 Səhv yazılmış sözü düzəltdim wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Nərgiz Xəlilova |orijinal adı = Nərgiz Ramazan qızı Xəlilova |şəkil = Nərgiz Xəlilova.png |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Nərgiz Xəlilova |digər adı = |doğum tarixi = |doğum yeri = [[Leninqrad]], [[Rusiya SFSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = [[Moskva]], [[Rusiya]]<ref name="report"/> |vəfat səbəbi = [[Leykoz]]<ref name="report"/> |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{SSRİ}}<BR>{{ISR}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = Məlik Axundov<br>Slavik Aqaranov<br>İsaak Qerşveld |atası = [[Ramazan Xəlilov]] |anası = Elvira Xəlilova |dini = |ixtisası = Musiqişünas |təhsili = [[Bakı Musiqi Akademiyası]] |fəaliyyəti = [[Model]] |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Nərgiz Xəlilova''' (tam adı: ''Nərgiz Ramazan qızı Xəlilova''; {{comment|d.|doğum}} [[Leninqrad]], [[Rusiya SFSR]], [[SSRİ]] — {{comment|ö.|ölüm}} [[Moskva]], [[Rusiya]]) — [[Azərbaycan SSR]]-də [[dəb]] ikonası, musiqişünas, [[Müslüm Maqomayev]]in xalasıoğlunun qızı və [[Üzeyir Hacıbəyov]]un qohumu.<ref name="report"/><ref>{{cite web|title=Васиф Бабаев. "Ребята с Советской на Торговую не приходили..."|url=http://www.ourbaku.com/index.php/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%84_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B5%D0%B2._%22%D0%A0%D0%B5%D0%B1%D1%8F%D1%82%D0%B0_%D1%81_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BD%D0%B0_%D0%A2%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D1%83%D1%8E_%D0%BD%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D0%B8...%22|website=www.ourbaku.com|publisher=www.ourbaku.com|accessdate=27 aprel 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Фатима Ибрагимбекова: быть не такой как все|url=http://www.russmodamag.ru/2441|website=www.russmodamag.ru|publisher=www.russmodamag.ru|accessdate=27 aprel 2016|archive-date=2016-11-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161109115836/http://www.russmodamag.ru/2441|url-status=dead}}</ref> == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Nərgiz Xəlilova 9-cu sinifdə.jpg|thumb|left|Nərgiz Xəlilova (soldan birinci) 9-cu sinifdə]] Nərgizin atası [[Ramazan Xəlilov]] [[Tbilisi]]də yaşayıb.<ref name="sputnik"/> O, [[avarlar|avar]] knyazının oğlu olub.<ref name="sputnik"/> [[Jurnalistika]] təhsili var idi.<ref name="sputnik"/> [[1930]]-cu ildə "[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]" (Bakı fəhləsi) qəzetinin müxbiri kimi [[Leninqrad]]da akkreditə edilib və orada da Nərgizin gələcək anası ilə tanış olub.<ref name="sputnik"/> Onun anası Elvira Xəlilova [[Belorusiya]]da anadan olub.<ref name="sputnik"/> Cütlük 20 il biryerdə yaşayıb.<ref name="sputnik"/> Nərgiz Xəlilova [[Rusiya]]nın [[Leninqrad]] şəhərində anadan olub.<ref name="daughter">{{cite web |title=Дочери Дагестана |url=https://culture.wikireading.ru/71334 |website=culture.wikireading.ru |publisher=culture.wikireading.ru |accessdate=11 mart 2020}}</ref> [[Böyük Vətən Müharibəsi]] bitdikdən sonra, Nərgiz anası ilə birlikdə atasının yaşadığı [[Bakı]]ya gəldi və onlar bəstəkar [[Üzeyir Hacıbəyov]]un evində məskunlaşdılar.<ref name="daughter"/> Nərgizin ata nənəsi Üzeyir Hacıbəyov və [[Müslüm Maqomayev]]in (onlar bacanaq idilər) həyat yoldaşlarının bacısı idi. Üzeyir Hacıbəyov və onun həyat yoldaşı [[Məleykə Hacıbəyli]] Nərgiz Xəlilovanın ilk musiqi müəllimləri idi.<ref name=secret/> Üzeyir Hacıbəyovu dəfn edəndə, orta məktəb şagirdi olan Nərgiz Xəlilova onu məzarı başında fəxri qarovul dəstəsində dayanmışdı.<ref name=secret/> Bu kadr həttda "[[Üzeyir ömrü (film, 1981)|Üzeyir ömrü]]" filmində yer almışdır.<ref name=secret/> Nərgizin uşaqlığı qayğısız idi.<ref name="sputnik"/> Onu diqqət və isti münasibət əhatə etmişdi. Onun anası Elvira xanım isə [[ürək]] xəstəliyindən əzab çəkirdi idi.<ref name="sputnik"/> Həyat yoldaşı öləndən öləndən sonra Nərgizin atası dərin [[depressiya]]ya düşsə də, sonra yenidən evlənmək qərarına gəldi.<ref name="sputnik"/> === Məlik Axundovla ailə qurması === Gənc yaşlarında Nərgiz Xəlilova mühəndis Məlik Axundovla tanış oldu.<ref name="sputnik"/> Onun anası tibb elmləri doktoru, atası isə səhiyyə naziri idi.<ref name="sputnik"/> Onlar bir-birilərini sevirdilər və evlənmək qərarına gəldilər.<ref name="sputnik"/> [[1959]]-cu ildə Nərgiz [[Bakı Musiqi Akademiyası|Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası]]nın nəzəriyyə bölməsini bitirdi və bir müddət özünün yeni həyat yoldaşı titulunu daşımalı oldu.<ref name="sputnik"/> Bir neçə il sonra Nərgiz və Məlik ayrılmaq qərarına gəlirlər. Bunun bir neçə səbəbi vardı: xarakterlərin uyuşmazlığı, ortaq maraqların olmaması və həyat yoldaşının əsassız qısqanclıqları.<ref name="sputnik"/> Boşanandan sonra Nərgiz ata evinə qayıtdı.<ref name="sputnik"/> === Dəb ikonası === [[Fayl:Nərgiz Xəlilova 02.jpg|thumb|Gənc yaşlarında Nərgiz Xəlilova]] O, təkcə gözəlliyi ilə deyil, həm də stili ilə diqqəti cəlb edirdi.<ref name="sputnik"/> Müslüm Maqomayev ona xaricdən dəbə uyğun geyimlər gətirirdi.<ref name="sputnik"/> Bakıda şalvarlı kostyumu ilk dəfə Nərgiz geyinmişdi.<ref name="sputnik"/> === Slavik Aqaranovla ailə qurması === Bir dəfə o, qardaşının ortağı Slavik Aqaranovla tanış olmuşdu.<ref name="sputnik"/> O varlı [[tat]] yəhudilərindən birinin oğlu və şəhərin "''qızıl gəncliyi''"nin lideri idi.<ref name="sputnik"/> O, Nərgizi dəlicəsinə sevirdi və onlar vətəndaş nikahında yaşayırdılar.<ref name="sputnik"/> Daha sonra cütlük [[Moskva]]ya köçmək qərarına gəlirlər.<ref name="sputnik"/> Orada sevgilisi Slavik valyuta tacirləri qrupuna qoşulur.<ref name="sputnik"/> Əcnəbilərlə tanış olur, onların dillərini öyrənir, [[Rusiya rublu|rublu]] sərfəli qiymətlə valyutaya çevirir, həmçinin Bakıya dəbli və tapılmayan malları gətirərək hədsiz baha qiymətə satırdı.<ref name="sputnik"/> Əvvəlcə o tək işləyirdi. Sonra dəstə şəklində işləməyə başladılar və valyutanı ilə [[qızıl]] alıb onu xaricə satırdılar.<ref name="sputnik"/> === Həbs olunması === Bir dəfə yerli orqanlar onları saxladılar.<ref name="sputnik"/> Bakıda onların mənzillərində olan hər şeyi müsadirə etdilər.<ref name="sputnik"/> Bakıda yerli orqanlar Nərgiz Xəlilovanın mənzilində axtarış zamanı [[Boris Pasternak]]ın "''[[Doktor Jivaqo]]''", [[Anna Axmatova]]nın "Rekviyem", [[Aleksandr Soljenitsın]]ın "İlk dairədə", [[Vladimir Nabokov]]un xaricdə nəşr olunmuş üç kitabının tapmışdılar.<ref name=daughter/> Nərgiz Xəlilovanı valyuta cinayətində ittiham etmiş və səkkiz il həbs cəzasına məhkum etmişdilər.<ref name="report"/> O, ilk yarım ili [[Rusiya]]nın [[Lefortovo]] həbsxanasında və beş il Bakıdakı ümumi rejimli qadın kolonunda cəza çəkməli oldu. O, dəstə üzvlərinin sadəcə adını bilirdi. Amma SSRİ hakimiyyəti onu onlarla əlaqədə günahlandırdılar. Koloniyada olduğu zaman, [[KQB]]-inin müstəntiqi olan İsaak Qerşveld Nərgizi həbsxanaya düşməzdən əvvəl tanıyırmış və ona gizlicə aşiq idi.<ref name="report"/><ref name="sputnik"/> Nərgiz azadlığa çıxan gün o, Nərgizə ürəyini açıb və ona aşiq olduğunu qeyd etmişdi. Ona qədər Qerşveld evli idi və iki qızı vardı.<ref name="sputnik"/> Nərgiz Qerşveldə ərə getməyə razılıq verir və onunla 16 il biryerdə yaşayır.<ref name="sputnik"/> Onlar nikaha girəndən sonra Qerşveld bir daha sistemdə işləmək hüququndan məhrum edilməklə tutduğu vəzifədən azad olundu.<ref name="sputnik"/> === Moskvaya köçməsi === [[Fayl:Nərgiz Xəlilova Arbatda.jpg|thumb|Nərgiz Xəlilova [[Moskva]]nın [[Arbat (Moskva)|Arbat]] küçəsində]] Nərgiz Qerşveldlə ailə qurduqdan sonra Moskvaya yenidən köçdü.<ref name="sputnik"/> Qerşveld Moskvada tipoqrafiya açdı. Həbsdən çıxandan sonra onun keçmiş sevgilisi Slavik Aqaranov Nərgizə onun yanına qayıtması haqqında yalvarsa da, Nərgiz imtina etdi.<ref name="sputnik"/> === Mədəniyyətə marağı === Nərgiz Xəlilova fəal işgüzar həyat yaşayırdı.<ref name="sputnik"/> O, həm də dünyəvi bir qadın olaraq [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]ndə çalışmış, xeyriyyə işləri görüb, Üzeyir Hacıbəyov fondunu zənginləşdirib, gənc musiqiçilərə və digər mədəniyyət xadimlərinə sərmayə qoyurdu.<ref name="sputnik"/> Nərgiz Xəlilova tez-tez baş rolları [[Lyüdmila Duxovnaya]] və [[Murad Yegizarov]]un oynadığı [[Rus Dram Teatrı]]nı ziyarət edir, təkcə Bakıda deyil, Moskvada müxtəlif sərgilərə və tədbirlərə qatılırdı.<ref name="sputnik"/> [[1998]]-ci ildə Nərgiz Xəlilovanın atası vəfat etdi.<ref name="sputnik"/> O, [[Üzeyir Hacıbəylinin ev-muzeyi (Bakı)|Üzeyir Hacıbəylinin ev-muzeyi]] direktoru idi. Onun ölümündən sonra Nərgiz vəzifəni öz üzərinə götürdü. O, muzeyin yenidən qurulmasını planlaşdırırdı.<ref name="report"/> Nərgiz Xəlilova 150-yə yaxın Azərbaycanın mədəniyyət xadimilərinə aid məqalələrin və Ümumittifaq Teatr və Musiqi Ensiklopediyasının müəlliflərindən biri idi.<ref name="secret">{{cite web |title=БАКИНСКАЯ ЛЕГЕНДА - КРАСАВИЦА НАРГИЗ |url=http://samlib.ru/a/ajnur_m/nargizdoc.shtml |website=samlib.ru |publisher=samlib.ru |accessdate=11 mart 2020}}</ref> O, estetik təbliğatla məşğul olur, tez-tez mətbuatda çıxış edir, cəmiyyətdə "Bilik" cəmiyyətində sənət mövzusunda mühazirələr oxuyurdu. === Səhəttində problemlər === [[1990-cı illər]]in sonlarında Nərgiz özünü pis hiss etməyə başladı. Halsızlıq, tez yorulma onu əldən salırdı.<ref name="sputnik"/> Ona həkimlər səhv edərəjm ağciyərlərin soyuqlaması diaqnozunu qoymuşdu.<ref name="sputnik"/> Nərgizi güclü [[antibiotik]]lərlə müalicə etməyə başlasalar da, onun vəziyyəti getdikcə daha da pisləşməyə başladı.<ref name="sputnik"/> 1998-ci ildə onun qardaşı Rüfət öz arvadı ilə birlikdə Nərgizi Moskvaya apardı.<ref name="sputnik"/> Orada onu yoxlanmaq üçün Gertsen adına Onkologiya İnstitutuna yerləşdirdilər. İnstitutuda Nərgizə [[leykoz]] diaqnozunu qoydular.<ref name="sputnik"/> === Vəfatı === Nərgiz vəfat edəndə onu sink tabutda Bakıya gətirdilər.<ref name="sputnik"/> Hava limanında çoxlu sayda tanış və tanış olmayan adamlar toplaşmışdı.<ref name="sputnik"/> Onlar Nərgizlə vidalaşmağa gəlmişdilər. Bakıda yerləşən rus qəbirstanlığında dəfn olmuşdur.<ref name="report"/> === Şəxsi həyatı === Nərgiz Xəlilovanın övladı olmayıb.<ref name="sputnik"/> O, [[Paris]]də, [[Nyu-York]]da, sonra isə vətəndaşlığını aldığı [[İsrail]]də olmuşdu.<ref name="sputnik"/><ref>{{cite web |title=ƏSRIN YAŞIDI, ƏSRI YASADI |url=http://www.musigi-dunya.az/new/added.asp?action=print&txt=158 |website=www.musigi-dunya.az |publisher=www.musigi-dunya.az |accessdate=11 mart 2020}}</ref> == İrsi == [[1961]]-cı ildə Bakının baş arxitektoru [[Əliş Ləmbəranski]] onun şərəfinə Bakının [[Fəvvarələr meydanı (Bakı)|Fəvvarələr meydanı]]nda "''[[Nərgiz (kafe)|Nərgiz]]''" kafesini ucaltmışdı.<ref name="report">{{cite book|last1=Дегтярь|first1=Михаил|title=Репортер|accessdate=27 aprel 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=Рассказывает главная площадь Баку |url=https://jam-news.net/%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82-%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D1%8C-%D0%B1%D0%B0%D0%BA%D1%83/?lang=ru |website=jam-news.net |publisher=jam-news.net |accessdate=11 mart 2020}}</ref> Onun şərəfinə həm də Parisdə restoran və Nyu-Yorkda iki mağaza adlandırılmışdı.<ref name=daughter/> === Ədəbiyyatda === Şair [[Rəsul Həmzətov]] Nərgiz Xəlilovaya şeir həsr eləmişdi, [[Otar Taktaşişvili]] roman, [[Arkadi Arkanov]] hekayə yazmışdı.<ref name="sputnik"/> [[2008]]-ci ildə nəşr olunan [[Eduard Bağırov]]un "''Sevgililər''" romanında, [[2019]]-cu ildə Regina Krasivskayanın "''Bakı şəhərinin əfsanəsi — Nərgiz''" kitabında Nərgiz Xəlilovanın həyatına da toxunulur.<ref name="sputnik">{{cite web |title=Bakı gözəli Nərgiz Xəlilovanın faciəvi həyat hekayəsi Read more: https://sputnik.az/life/20171211/413137891/baki-gozeli-nergiz-xalilova.html |url=https://sputnik.az/life/20171211/413137891/baki-gozeli-nergiz-xalilova.html |website=sputnik.az |publisher=sputnik.az |accessdate=11 mart 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Эдуард Багиров. Любовники|url=http://azeribooks.narod.ru/proza/eduard_bagirov/lyubovniki.htm|website=azeribooks.narod.ru|publisher=azeribooks.narod.ru|accessdate=27 aprel 2016}}</ref> Onun həyatından bəzi faktlar Moskva teatrının "Yarasa" ({{lang-ru|Летучая мышь}}) tamaşasının əsasını təşkil etmişdi.<ref name="sputnik"/> == Qalereya == <center><gallery> Nərgiz Xəlilova 01.jpg|Gənc yaşlarında Nərgiz Xəlilova </gallery></center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikisitat}} * [https://culture.wikireading.ru/71334 Дочери Дагестана] [[Kateqoriya:Azərbaycanda dəb]] [[Kateqoriya:Azərbaycan qadınları]] [[Kateqoriya:Moskvada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Sankt-Peterburqda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Leykozdan ölənlər]] lh8dd32zqox49fcrv9xyuxg8ihs1rmd 0 450660 6557200 6556281 2022-07-31T22:00:30Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir.{{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]: [[Braziliya]]<nowiki/>nın [[Rio-de-Janeyro ştatı|Rio-de-Janeyro]] ştatının dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 231 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|Kramatorsk dəmir yolu stansiyası raket hücumundan sonra]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Hotel Saratoga - 16 May 2022.jpg|thumb|Saratoqa oteli partyalışdan sonra]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] [[Fayl:Metropolrizesh namayekolli.jpg|thumb|[[Abadan]] şəhərində çökən bina]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Saratoqa otelində partlayış (2022)|Saratoqa otelində partlayış]]: [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki Saratoqa otelində qaz sızması nəticəsində partlayış baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** '''1''' ''-'' [[Ukrayna]] ''(631 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] ''(466 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[İspaniya]] ''(459 xal)'' * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Buffalo şəhərində atışma (2022)|Buffalo şəhərində atışma]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo]] şəhərində supermarketdə kütləvi atışma oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[23 may|23 May]] — [[Abadan şəhərində bina çökməsi (2022)|Abadan şəhərində bina çökməsi]]: [[İran]]<nowiki/>ın [[Xuzistan ostanı|Xuzistan]] əyalətinin [[Abadan]] şəhərində 10 mərtəbəli Metropol binası tikilməkdə olan zaman çökdü. 41 nəfər öldü və 37 nəfər yaralandı * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40-43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən azı 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Louie Andersen 2001.jpg|thumb|225x225px|[[Lui Anderson]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]] — belçikalı astronom ** [[Riçard Liki]] — keniyalı paleoantropoloq * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]] — türkmən yazıçı, şair ** [[Viktor Saneyev]] — gürcü atlet, Olimpiya çempionu ** [[Beatris Mintz]] — amerikalı embrioloq * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]] — amerikalı aktyor ** [[Piter Boqdanoviç]] — amerikalı rejissor ** [[Fransisko Sionil Xose]] — filippinli yazıçı * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]] — rus ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[9 yanvar|9 Yanvar]] ** [[Tosiki Kayfu]] — Yaponiya baş naziri ''(50-ci)'' ** [[Bob Saqet]] — amerikalı komediyaçı, aktyor * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]] — türk futbolçu ** [[David Sassoli]] — Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' ** [[Ernest Şonekan]] — Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]] — amerikalı müğənni * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]] — fransız kinorejissor * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]] — türk siyasətçi, yazıçı ** [[Rikardo Bofill]] — ispan memar * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]] — türk yazıçı * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]] — türk aktyor, rejissor ** [[Nusret Dişo Ülkü]] — türk yazıçı, şair ** [[İbrahim Bubakar Keyta]] — Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]] — ingilis pedaqoq ** [[Pako Gento]] — ispan futbolçu ** [[Andre Leon Telli]] — amerikalı moda jurnalisti, stilist * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]] — alman aktyor ** [[Qaspar Ulyel]] — fransız aktyor ** [[Hans-Yürqer Dörner]] — alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]] — amerikalı müğənni, aktyor ** [[Haydi Bibl]] — alman xizəkçi ** [[Elza Suares]] — braziliyalı müğənni * [[21 yanvar|21 Yanvar]] ** [[Lui Anderson]] — amerikalı komediyaçı, aktyor ** [[Səlahəddin Bəyazid]] — türk iş adamı, "Qalatasaray" FK Prezidenti * [[22 yanvar|22 Yanvar]] ** [[Rəsmi Cəbrayılov]] — rus aktyor ** [[Thit Nyan Han]] — vyetnamlı yazıçı, buddist rahib * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]] — gürcü oxatan, Olimpiya çempionu ** [[Tyerri Müqler]] — fransız modelyer * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]] — türk aktrisa ** [[Ayberk Pekcan]] — türk aktyor ** [[Silvestr Çollan]] — macar idmançı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]] — türk rəssam ** [[Vim Yansen]] — holland futbolçu * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Ertunç Şenkay]] — türk rejissor * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]] — türk aktrisa * [[30 yanvar|30 Yanvar]] ** [[Leonid Kuravlyov]] — rus aktyor ** [[Çesli Krist]] — amerikalı model === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:Borislav Ivkov 1963.jpg|thumb|212x212px|[[Borislav İvkov]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]] — Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]] — italyan aktrisa * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]] — türk rejissor, ssenarist ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] — terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' ** [[Xristos Sardzetakis]] — Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Anxelika Qorodişer]] — argentinalı yazıçı ** [[Viktor Buturlin]] — rus rejissor * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]] — hind müğənni ** [[Corc Kram]] — amerikalı bəstəkar ** [[Ronni Helström]] — isveçli futbolçu * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]] — fransız virusoloq * [[9 fevral|9 Fevral]] — [[Abun Antonios]] — Eritreya Ortodoks Tevahedo Kilsəsinin Patriarxı ''(3-cü)'' * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]] — türk psixiatr, yazıçı, seksoloq ** [[Manuel Eskivel]] — Belize baş naziri ''(2-ci)'' * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]] — türk aktyor ** [[Ayvan Raytman]] — kanadalı rejissor * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]] — serbiyalı şahmat qrossmeysteri * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]] — türk müğənni ** [[Yuzef Zapendzki]] — polyak atıcı * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]] — Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Mate Fenvesi]] — macar futbolçu * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]] — türk şair ** [[Den Qrem]] — amerikalı vizual rəssam, yazıçı ** [[Kakuyçi Mimura]] — yapon futbolçu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]] — ukraynalı üzgüçü * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]] — türk caz trubaçısı ** [[Mark Laneqan]] — amerikalı musiqiçi, bəstəkar * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[İvanka Xristova]] — bolqar güllə atıcısı * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Ayten Erman]] — türk aktrisa * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]] — Liviya baş naziri ''(18-ci)'' === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]] — rus xizəkçi, Olimpiya çempionu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]] — türk futbolçu ** [[Hüseyn Elmalıpınar]] — türk aktyor ** [[Din Vuds]] — avstraliyalı velosipedçi * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]] — türk müğənni, aktrisa ** [[Şeyn Uorn]] — avstraliyalı kriketçi ** [[Maryan Visneski]] — fransız futbolçu * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell|Frenk OFarrell]] — irland futbolçu ** [[Cüzeppe Uilson]] — italyan futbolçu * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]] — meksikalı futbolçu * [[9 mart|9 Mart]] ** [[Murat Özer]] — türk tənqidçi ** [[Castis Kristofer]] — nigeriyalı futbolçu * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]] — alman futbolçu * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]] — Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' * [[12 mart|12 Mart]] ** [[Tacettin Ergürsel]] — türk futbolçu ** [[Karl Offmann]] — Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]] — amrikalı aktyor * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]] — amerikalı fizik * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]] — yapon yarışçı, motosikletçi * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]] — türk rejissor ** [[Kristofer Aleksander]] — amerikalı memar, dizayner * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaim Kanevski]] — israilli ravvin ** [[Adiz Kusayev]] — çeçen şair, yazıçı * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]] — Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' * [[20 mart|20 Mart]] — [[Reyne Visell]] — isveçli yarış pilotu * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]] — türk futbolçu ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]] — Mali baş naziri ''(16-cı)'' * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt]] — ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]] — türk jurnalist * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]] — amerikalı musiqiçi * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' ** [[Titus Bubernik]] — slovak futbolçu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]] — türk pianoçu ** [[Naci Erdem]] — türk futbolçu * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]] — polyak qılıncoynadan * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]] — Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' ** [[Patrik Demarşele]] — fransız fotoqraf ** [[Rıdvan Bolatlı]] — türk futbolçu === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]] — türk aktyor * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]] — çilili futbolçu * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]] — braziliyalı yazıçı * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]] — Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]] — amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı ** [[Byarni Triqqvason]] — kanadalı kosmonavt ** [[Bobbi Raydel]] — amerikalı müğənni, aktyor * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]] — rus dövlət xadimi, siyasətçi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]] — Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]] — ingilis yazıçı * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]] — türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]] — fransız aktyor ** [[Freddi Rinkon]] — kolumbiyalı futbolçu * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Balkan Naci İslimyeli]] — türk rəssam * [[15 aprel|15 Aprel]] — [[Çalrz Henri Plamb]] — Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]] — rumıniyalı pianoçu * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]] — ingilis bəstəkar * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]] — yapon uzunömürlü ''(119 yaşında vəfat edib)'' * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]] — amerikalı aktyor * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]] — Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' ** [[Jak Perren]] — fransız aktyor, rejissor * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]] — alman musiqiçi, bəstəkar ** [[Aykut Sözeri]] — türk aktyor, rejissor * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]] — türk güləşçi * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]] — türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]] — italyan futbol agenti === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Šuškievič bchd.jpg|thumb|207x207px|[[Stanislav Şuşkeviç]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]] — bosniyalı futbolçu * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]] — ingilis F1 pilotu ** [[Stanislav Şuşkeviç]] — Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]] — rus qrossmeyster * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]] — rus xizəkçi * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]] — Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]] — BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' ** [[Teresa Berqansa]] — ispan mezzo-soprano ** [[Ben Roy Mottelson]] — amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]] — avstraliyalı kriketçi * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]] — yunan bəstəkar, musiqiçi * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]] — İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' ** [[Endi Fletçer]] — ingilis musiqiçi ** [[Rey Liotta]] — amerikalı aktyor ** [[Alan Uayt]] — ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]] — Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]] — San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' ** [[Buyar Nişani]] — Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]] — sloveniyalı yazıçı === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]] — türk aktyor * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]] — türk karikaturaçı rəssam * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]] — rus kosmonavt * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]] — amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]] — ingilis vizual rəssam * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]] — alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]] — norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]] — fransız aktyor, rejissor * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]] — Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]] — isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu ** [[Yüri Tarmak]] — estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]] — holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]] — italyan iş adamı * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]] — türk aktyor === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]] — amerikalı musiqişünas * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]] — ingilis rejissor * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]] — amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]] — OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' ** [[Arne Ahman]] — isveçli atlet, Olimpiya çempionu * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]] — amerikalı aktyor * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]] — Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] — Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' ** [[Joze Eduardu duş Santuş]] — Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' ** [[Luis Eçeverria]] — Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]] — Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' ** [[İvana Tramp]] — amerikalı iş adamı, modelyer * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]] — amerikalı heykəltəraş * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]] — alman futbolçu * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]] — Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]] — ingilis alim, ekoloq * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]] — rus kaneoçi, Olimpiya çempionu * [[30 iyul|30 İyul]] — [[Pet Kerroll]] - amerikalı aktrisa, komediyaçı * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]] — Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' ** [[Bill Rassell]] — amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] dtin17r0941uk75dat7h80c7fs0yp8a 0 452034 6557228 6498560 2022-07-31T23:04:38Z 181.176.115.47 /* Sıralama */ wikitext text/x-wiki '''500 və daha çox qol vuran futbolçuların siyahısına''' — Klub və milli peşəkar futbol oyunlarında 500 və ya daha çox qol vuran futbolçuların adları daxildir. Siyahıda RSSSF tərəfindən açıqlanan məlumatlardan istifadə olunmuşdur. Bu günə qədər 51 futbolçu 500-dən çox qol vurmuşdur.<ref>{{cite web | first=AMC |last=Best |title=Prolific Scorers Data: Best Goalscorers All-Time (Official Matches) |publisher=[[Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation]] |date=4 February 2022 |url=http://www.rsssf.com/players/prolific.html |accessdate=4 February 2022}}</ref> == Sıralama == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |- ! Yer ! width="200"|Oyunçu ! width="80"|Ümumi qol sayı ! width="80"|Ümumi oyun sayı ! width="80"|Nisbət ! width="120"|İllər |- ! 1 | align="left" |{{bayraq|GER}} {{Sortname|Ervin|Helmxen}} | 982 | 575 | {{#expr:+982/575 round 2}} | 1924–1951 |- ! 2 | align="left" |{{bayraq|AUT}} {{bayraq|Czechoslovakia}} [[Yozef Bitsan]] | 948 | 621 | {{#expr:+948/621 round 2}} | 1930–1957 |- ! 3 | align="left" |{{bayraq|POR}}'''[[Kriştiano Ronaldo]]''' | 833 | 1158 | 0.72 | '''2001 - indiyədək''' |- ! 4 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Ferents|Puşkaş}} | 808 | 794 | {{#expr:808/794 round 2}} | 1943–1967 |- ! 5 | align="left"|{{bayraq|ARG}} '''[[Lionel Messi]]''' |797 |1030 |0.77 |'''2003 indiyədək''' |- ! 6 | align="left"|{{bayraq|HUN}} [[Ferents Deak (futbolçu)|Ferents Deak]] | 794 | 510 | {{#expr:794/510 round 2}} | 1939–1959 |- ! 7 | align="left" |{{bayraq|BRA}} [[Romario]] | 780 | 1000 | {{#expr:780/1000 round 2}} | 1985–2009 |- ! 8 | align="left" |{{bayraq|BRA}} [[Pele]] | 775 | 841 | {{#expr:775/841 round 2}} | 1956–1977 |- ! 9 | align="left" |{{bayraq|GER}} {{Sortname|Gerd|Müller}} | 735 | 793 | {{#expr:735/793 round 2}} | 1958–1981 |- ! 10 | align="left" |{{bayraq|NED}} {{Sortname|Abe|Lenstra}} | 710 | 752 | {{#expr:+710/752 round 2}} | 1936–1963 |- ! 11 | align="left" |{{bayraq|NIR}} {{Sortname|Co|Bembrik}} | 678 | 565 | {{#expr:+678/565 round 2}} | 1926–1939 |- ! 12 | align="left" |{{bayraq|NIR}} [[Cimmi Cons (futbolçu)|Cimmi Cons]] | 673 | 635 | {{#expr:+673/635 round 2}} | 1946–1965 |- ! 13 | align="left" |{{bayraq|POL}} {{bayraq|GER}} [[Ernst Villimovski]] | 663 | 474 | {{#expr:+663/474 round 2}} | 1934–1955 |- ! 14 | align="left" |{{bayraq|ENG}} [[Tommi Louton]] | 657 | 742 | {{#expr:+657/742 round 2}} | 1933–1956 |- ! 15 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Ferents|Bene}} | 630 | 946 | {{#expr:630/946 round 2}} | 1961–1979 |- ! 16 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Dyula|Jengeller}} | 611 | 641 | {{#expr:611/645 round 2}} | 1935–1953 |- ! 17 | align="left"|{{bayraq|POL}}'''[[Robert Levandovski]]''' |609 |878 |0.70 |'''2005 indiyədək''' |- ! 18 | align="left" |{{bayraq|POR}} {{Sortname|Fernando|Peyroteu}} | 597 | 369 | {{#expr:597/369 round 2}} | 1937–1949 |- ! 19 | align="left" |{{bayraq|POR}} [[Eysebio]] | 591 | 631 | {{#expr:+591/631 round 2}} | 1957–1980 |- ! 20 | align="left"|{{bayraq|GER}} {{Sortname|Uve|Zeeler}} | 582 | 686 | {{#expr:582/686 round 2}} | 1946–1972 |- ! 21 | align="left"|{{bayraq|SWE}}'''[[Zlatan İbrahimoviç]]''' |579 |994 |0.58 |'''1999 - indiyədək''' |- ! 22 | align="left"|{{bayraq|BRA}} {{Sortname|Tulio|Kosta}} | 575 | 838 | {{#expr:575/838 round 2}} | 1988–2019 |- ! 23 | align="left" |{{bayraq|GER}} {{Sortname|Frits|Valter}} | 574 | 572 | {{#expr:+574/572 round 2}} | 1928–1959 |- ! rowspan=2|24 | align="left" |{{bayraq|AUT}} {{Sortname|Franz|Binder}} | 569 | 430 | {{#expr:+569/430 round 2}} | 1930–1949 |- | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Imre|Schlosser}} | 569 | 458 | {{#expr:569/458 round 2}} | 1905–1928 |- ! 26 | align="left" |{{bayraq|England}} [[Jimmy Greaves]] | 567 | 812 | {{#expr:567/812 round 2}} | 1955–1980 |- ! 27 | align="left" |{{bayraq|NIR}} {{Sortname|Glenn|Ferguson}} | 563 | 1058 | {{#expr:563/1058 round 2}} | 1987–2011 |- ! 28 | align="left" |{{bayraq|MEX}} {{Sortname|Hugo|Sánchez}} | 562 | 956 | {{#expr:562/956 round 2}} | 1972–1997 |- ! 29 | align="left" |{{bayraq|POR}} [[José Torres (footballer, born 1938)|José Torres]] | 561 | 615 | {{#expr:561/615 round 2}} | 1953–1980 |- ! 30 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Sándor|Kocsis}} | 556 | 537 | {{#expr:556/537 round 2}} | 1945–1965 |- ! 31 | align="left" |{{bayraq|NIR}} [[Fred Roberts (footballer, born 1905)|Fred Roberts]] | 554 | 427 | {{#expr:554/427 round 2}} | |- ! 32 | align="left" |{{bayraq|SCO}} {{Sortname|James|McGrory}} | 549 | 545 | {{#expr:549/545 round 2}} | 1918–1935 |- ! 33 | align="left" |{{bayraq|BRA}} [[Ziko]] | 545 | 797 | {{#expr:545/797 round 2}} | 1960–1994 |- ! 34 | align="left" |{{bayraq|HUN}} [[Ferenc Szusza]] | 541 | 594 | {{#expr:541/594 round 2}} | 1941–1960 |- ! 35 | align="left" |{{bayraq|NIR}} [[Jimmy Kelly (footballer, born 1954)|Jimmy Kelly]] | 538 | 951 | {{#expr:+538/951 round 2}} | 1926–1956 |- ! 36 | align="left" |{{bayraq|ESP}} [[Isidro Lángara]] | 534 | 433 | {{#expr:+534/433 round 2}} | 1930–1948 |- ! 37 | align="left" |{{bayraq|ENG}} [[Dixie Dean]] | 531 | 577 | {{#expr:531/577 round 2}} | 1923–1940 |- ! 38 | align="left" |{{bayraq|URU}} '''[[Luis Suarez]]''' |526 |870 |0.61 |'''2005 indiyədək''' |- ! 39 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Nándor|Hidegkuti}} | 526 | 678 | {{#expr:526/678 round 2}} | 1942–1958 |- ! 40 | align="left" |{{bayraq|NIR}} {{Sortname|Boy|Martin}} | 521 | 465 | {{#expr:+521/465 round 2}} | 1930–1947 |- ! rowspan=2|41 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|József|Takács}} | 518 | 505 | {{#expr:518/505 round 2}} | 1917–1934 |- | align="left"|{{bayraq|AUT}} {{Sortname|Hans|Krankl}} | 518 | 725 | {{#expr:518/725 round 2}} | 1970–1989 |- ! 43 | align="left" |{{bayraq|BRA}} {{Sortname|Roberto|Dinamite}} | 517 | 852 | {{#expr:517/852 round 2}} | 1969–1993 |- ! 44 | align="left" |{{bayraq|ARG}} {{bayraq|ESP}} {{Sortname|Alfredo|Di Stefano}} | 513 | 703 | {{#expr:513/703 round 2}} | 1945–1966 |- ! 45 | align="left"|{{bayraq|SWE}} {{Sortname|Qunnar|Nordal}} | 510 | 587 | {{#expr:510/587 round 2}} | 1937–1960 |- ! 46 | align="left"|{{bayraq|BEL}} {{Sortname|Joseph|Mermans}} | 509 | 634 | {{#expr:509/634 round 2}} | 1932–1967 |- ! 47 | align="left"|{{bayraq|SCO}} [[Hughie Gallacher]] | 507 | 657 | {{#expr:507/657 round 2}} | 1921–1939 |- ! 48 | align="left"|{{bayraq|HUN}} [[György Sárosi]] | 507 | 592 | {{#expr:507/592 round 2}} | 1930–1948 |- ! 49 | align="left"|{{bayraq|ENG}} [[Steve Bloomer]] | 505 | 753 | {{#expr:+505/753 round 2}} | 1894–1914 |- ! 50 | align="left"|{{bayraq|CMR}} [[Roger Milla]] | 503 | 905 | {{#expr:503/905 round 2}} | 1967–1996 |- ! 51 | align="left"|{{bayraq|HUN}} [[Lajos Tichy]] | 500 | 610 | {{#expr:500/610 round 2}} | 1953–1971 |} ;Açar {{†}} Təsdiq edilə bilməyən məlumatlar futbolçu məlumatlarına daxil edilməmişdir.<br> Tünd rəngli hərfli futbolçular 30 iyun 2021-cı il etibarı ilə aktiv futbolçulardır.<ref>{{cite web |title=Matches of Cristiano Ronaldo |publisher=Soccerway | url=http://uk.soccerway.com/players/cristiano-ronaldo-dos-santos-aveiro/382/matches/ |accessdate=18 May 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Matches of L. Messi |publisher=Soccerway | url=http://uk.soccerway.com/players/lionel-andres-messi/119/matches/ |accessdate=18 May 2022}}</ref> == Birkomandaya == {|class="wikitable" style="text-align:center" !Yer ! width="200"|Oyunçu ! width="50"|Qol ! width="50"|Oyun ! width="50"|Nisbət ! width="120"|İllər ! width="200"|Komanda |- !1 |align="left" |{{bayraq|ARG}}[[Lionel Messi]] |672 |778 |0.86 |2003-2021 |align="left" |{{bayraq|ESP}}[[Barselona FK|Barselona]] |- !2 |align="left" |{{bayraq|NED}}[[Abe Lenstra]] |517 |571 |0.91 |1933-1955 |align="left" |{{bayraq|NED}}[[Herenven]] |- !3 |align="left" |{{bayraq|BRA}}[[Pele]] |504 |496 |1.02 |1956-1974 |align="left" |{{bayraq|BRA}}[[Santos FK|Santos]] |- !4 |align="left" |{{bayraq|POR}}[[Kriştiano Ronaldo]] |450 |438 |1.03 |2009-2018 |align="left" |{{bayraq|ESP}}[[Real Madrid FK|Real Madrid]] |- !5 |align="left" |{{bayraq|GER}}[[Uve Zeeler]] |404 |476 |0.85 |1953-1972 |align="left" |{{bayraq|GER}}[[Hamburq]] |- !6 |align="left" |{{bayraq|AUT}}[[Yozef Bitcan]] |403 |211 |1.91 |1937-1948 |align="left" |{{bayraq|CZE}}[[Slaviya Praga FK|Slaviya Praga]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Futbolçu siyahıları]] [[Kateqoriya:Futbol statistikaları və rekordları]] tbk9vlohblxk1j8llj742plgt1rch57 0 453328 6557089 6076431 2022-07-31T20:28:28Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{taxobox | name = Avrora | image file = Anthocharis.cardamines.mf.mounted.jpg | image descr = Erkək (solda) və dişi | regnum = Heyvanlar | phylum = [[Buğumayaqlılar]] | classis = [[Cücülər]] | subclassis = [[Qanadlılar]] | superordo = [[Amphiesmenoptera]] | ordo = [[Pulcuqluqanadlılar]] | familia = [[Ağ kəpənəklər]] | subfamilia = [[Pierinae]] | genus = [[Anthocharis (cins)]] | species = '''Avrorа''' | latin = {{btname|Anthocharis cardamines| <br />([[Linnaeus]], 1758)}} | section name = Sinonimi | section text = * ''Papilio cardamines'' <small>Linnaeus, 1758</small><ref name = Funet>Распространение, питания и системания бабочек на [http://www.nic.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/pieridae/pierinae/anthocharis/index.html www.nic.funet.fi] Anthocharis Boisduval, Rambur, Duméril & Graslin, 1833</ref> | wikispecies = Anthocharis cardamines }} '''Avrora''' ({{Dil-la|Anthocharis cardamines}}) — ''Pieridae'' fəsiləsinə aid kəpənək növü. Növün latın adı tırtılının qidalandığı bitkinin adı ilə bağlıdır. == Görünüşü == [[Fayl:Anthocharis cardamines 06052006.JPG|thumb|left|250px|Dişi]] [[Fayl:Anthocharis cardamines qtl edit by bö.jpg|thumb|left|250px|Qanadlarının alt hissəsi]] Qanadlar arasında məsafə 38–48&nbsp;mm,<ref>[http://www.butterfly-guide.co.uk/species/whites/welc1.htm Captain’s European Butterfly Guide] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090713215839/http://www.butterfly-guide.co.uk/species/whites/welc1.htm |date=2009-07-13 }} Orange Tip — Anthocharis cardamines</ref>, qanadların uzunluğu isə 17-23<ref name = Wyrcd>[http://www.wyrcd.com/?Semeistvo_BELYaNKI_Anthocharis_cardamines '''Lepidoptera''' — ''Anthocharis cardamines'']{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> (20—24) mm təşkil edir. == İnkişaf == [[Fayl:Anthocharis cardamines 01.jpg|thumb|250px|right]] Dişi il ərzində 1, bəzən 2-3 [[yumurta]] qoyur. Tırtılları mayın sonlarından iyulun ortalarına qədər yaşayır. Pup şəklində qışlayırlar. === Yarımnövləri === * ''A. c. alexandra'' <small>(Hemming, 1933)</small> — Altay ərazisində yayılmışdır. Digər adı ''A. c. orientalis'' <small>Röber, 1907</small><ref name = Funet/> * ''A. c. cardamines'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> — Avropa, Asiya, [[Çin]] və [[Yaponiya]].<ref name = Funet/> * ''A. c. hayashii'' <small>Fujioka, 1970</small> — Yaponiya ərazisində yayılmışdır<ref name = Funet/> * ''A. c. isshikii'' <small>Matsumura, 1925</small> — Yaponiya ərazisində yayılmışdır* ''A. c. kobayashii'' <small>Matsumura, 1925</small> — Saxalin ərazisində yayılmışdır<ref name = Funet/> * ''A. c. koreana'' <small>Matsumura, 1937</small> — [[Amur]] və [[Ussuri]]<ref name = Funet/> * ''A. c. meridionalis'' <small>Verity, 1908</small> — Altay, Sayan və Zabaykal <ref name = Funet/> * ''A. c. phoenissa'' <small>Kalchberg, 1894</small> — Kopetdağ ərazisində yayılmışdır<ref name = Funet/> * ''A. c. progressa'' <small>(Sovinsky, 1905)</small> — Tyanşan və Uzaq Şərq bölgəsində yayılmışdır. Yarımnövün digər adı ''A. c. sajana'' <small>Röber, 1907</small> и ''A. c. sibirica'' <small>Haanshus, 1920</small><ref name = Funet/> * ''A. c. septentrionalis'' <small>Wnukowsky, 1927</small> — Uzaq Şərq bölgəsində yayılmışdır<ref name = Funet/> == Qorunma statusu == [[Azərbaycan Qırmızı Kitabı]]na daxil edilmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.ecosystema.ru/08nature/butt/013.htm Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758)] * [http://babochki.narod.ru/pi10.html BAYKAL KƏPƏNƏKLƏRİ: Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758)] * [http://www.hramov.ru/wildlife/species.php?p=287 (Anthocharis cardamines L.)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070928011356/http://www.hramov.ru/wildlife/species.php?p=287 |date=2007-09-28 }} * [https://web.archive.org/web/20061222165202/http://rwn.boom.ru/animals/lepido/Anthocharis_cardamines_r.html Anthocharis cardamines] * [https://archive.is/20121225023433/babochki-kryma.narod.ru/1_Pieridae/Anthocharis_cardamines.htm Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758)] * [http://www.darwin.museum.ru/expos/redbook/?bio=0&r=0&ts=&type=&cl=5 Anthocharis cardamines]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120515030250/http://www.darwin.museum.ru/expos/redbook/?bio=0&r=0&ts=&type=&cl=5 |date=2012-05-15 }} 0ydcevobjmf4ndm2v2mtjutrmoadqvo 0 453979 6557092 3648739 2022-07-31T20:28:51Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] piipae52e896lbmg2n1btzwrggv12gk 0 455162 6557324 6461680 2022-08-01T03:22:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Səhra |Adı = <!--*icbari göstərici-->Böyük Hövzə səhrası |Yerli adı ={{dil-en|Great Basin Desert}} |Şəkil = GB-Definition-Map.jpg |Şəklin izahı = |lat_dir = N|lat_deg =37 |lat_min =50.5|lat_sec = |lon_dir = W|lon_deg =109 |lon_min =32.5|lon_sec = | Koordinatlar = 37/50.5/S/109/32.5/W |CoordRegion = |CoordScale = 5000000 |Yerləşməsi =[[Şimali Amerika]] |Ölkə = <!--*mütləq göstərici-->ABŞ |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Region = |Region 1 = |Region 2 = |Region 3 = |Region 4 = |Vilayət = |Vilayət 1 = |Vilayət 2 = |Vilayət 3 = |Vilayət 4 = |Əyalət = |Əyalət 1 = |Əyalət 2 = |Əyalət 3 = |Əyalət 4 = |Rayon = |Rayon 1 = |Rayon 2 = |Rayon 3 = |Rayon 4 = |Mütləq hündürlüyü = |Uzunluğu = |Eni = |Sahəsi = 409 000 |Min. t = |Maks. t = |Orta illik t. = |Yanvarda orta t. = |İyulda orta t. = |İllik yağıntı = |Çaylar = |Kanallar = |Göllər = |Vahələr = |Meşələr = |Flora = |Fauna = |Qoruq = |Arxeologiya = |Abidələr = |Ehramlar = |Yer xəritəsi = |Sərgi = |Yer xəritəsi 1 = |Sərgi 1 = |Xəritə = |Xəritə yazı = }} '''Böyük Hövzə səhrası''' ({{Dil-en|Great Basin Desert}}) — [[ABŞ]] -ın qərbində yerləşən yayladır. Səhranın sahəsi 490 000&nbsp;km² təkil edir. Qərbdən Serra-Nevada silsiləsi və Kaskad dağları, şərqdən Qayalı dağlar, şimaldan Kolumbiya platosu, cənubdan isə [[Moxave (səhra)|Moxave]] və [[Sonora (səhra)|Sonora]] səhraları ilə sərhədlənir. Yaylanın okeana çıxışı yoxdur. Çaylar və onların qollarının suları səhralarda itir və ya torpağa hoparaq okean və dənizlərə axa bilmir. İl ərzində səhranın ərazisinə 7 - 12 dyum yağıntı düşür. Səhra özündə bir necə quraqlaşmış vadilərdən ibarətdir:Chalfant, Hammil, Benton, Queen Valley. Böyük Hövzə səhrası olduqca soyuq səhradır<ref name=NPS>{{cite web|url=http://www.nps.gov/grba/naturescience/deserts.htm|title=Deserts - Great Basin National Park|quote=The Great Basin Desert is the only "cold" desert in the country, where most precipitation falls in the form of snow|accessdate=2013-10-13|archive-date=2012-08-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20120811183507/http://www.nps.gov/grba/naturescience/deserts.htm|url-status=unfit}}</ref>. Ərazisində əsasən Atriplex confertifolia və [[Yovşan]]<ref name=Trimble1999>{{cite book |last=Trimble |first=Stephen |year=1999 |title=The Sagebrush Ocean: A Natural History of the Great Basin |url=http://www.stephentrimble.net/books/Preface%20without%20notes.ASP |isbn=0-87417-343-4 |accessdate=2010-01-13 |archive-date=2007-07-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070704121014/http://www.stephentrimble.net/Books/Preface%20without%20notes.ASP |url-status=dead }}</ref> bitir. == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.nps.gov/grba/naturescience/deserts.htm|title=Deserts - Great Basin National Park|author=Служба национальных парков США|lang=en|accessdate=2013-10-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120811183507/http://www.nps.gov/grba/naturescience/deserts.htm|archivedate=2012-08-11}} * {{cite web|url=http://www.epa.gov/wed/pages/ecoregions/na_eco.htm#Level%20I|title=Western Ecology Division {{!}} US EPA|author=Агентство защиты окружающей среды США|lang=en|accessdate=2013-10-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724135445/http://www.epa.gov/wed/pages/ecoregions/na_eco.htm|archivedate=2013-07-24}} == İstinadlar == <references/> {{Səhralar}} [[Kateqoriya:ABŞ səhraları]] [[Kateqoriya:Kaliforniya səhraları]] [[Kateqoriya:Nevada səhraları]] 9uwthyg2jy8eq8i2cdqcfxr3ej5z5yk 0 456959 6557060 3648651 2022-07-31T20:24:01Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi]] piipae52e896lbmg2n1btzwrggv12gk 0 457002 6556961 6264137 2022-07-31T18:34:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Alim}} {{Antik fəlsəfə}} '''Samoslu Aristarxus''' (yun. ''Ἀρίσταρχος ὁ Σάμιος'', {{DVTY}}) — qədim yunan riyaziyyatçısısı, astronomu və filosofu. [[Peripatetiklər|Peripatetik]] məktəbin təmsilçisi, [[Peripatetiklər#Lampsakal.C4.B1 Straton|Stratonun]] ən tanınmış öyrəncilərindən biri idi. İlk dəfə yerin günəşin ətrafında fırlandığını iddia etmiş, yerdən günəşlə aya qədər məsafəni ölçməyə cəhd etmişdir. Aristarxus, İskəndəriyyədə yaşamışdır. O, astronomiya elmi ilə məşğul idi. '''''"Günəş və ayın məsafələri və kəmiyyətləri"''''' adlı kitabın müəllifi olmuşdur. == Astronomik araşdırmaları == [[Fayl:Aristarchus working.jpg|thumb|left|Aristarxusun metodu ilə aya qədər məsafənin ölçülməsini izah edən [[Bizans İmperiyası|Bizans]] mətni. [[X əsr|X yüzillik]]]] Aristarxus həndəsi yolla yerdən aya və günəşə qədər məsafəni, eləcə də kosmik cisimlərin ölçülərini ölçməyə çalışmışdır<ref>Плутарх. О лике, видимом на диске луны / Перевод Г. А. Иванова // [https://vk.com/doc260670779_326731538?hash=dab12dbffe16b6fade&dl=429a7c87a97bc28d82 Философия природы в античности и средние века.] М.: Прогресс-Традиция, 2000, s. 140.</ref>. Bunun üçün o, tamamilə doğru düşünmüşdür ki, yerdən ayın yarısı görüldükdə, o günəş və yerlə düzbucaqlı üçbucaq təşkil edir. Beləliklə, yer-günəş-ay üçbucağını həndəsi yolla izah edərək, Aristarxus belə nəticəyə gəlmişdir ki, ayın radiusu yerin radiusundan üç dəfə kiçikdir; yerdən günəşə qədər məsafə isə aya qədər olan məsafədən 18 dəfə çoxdur<ref>Протасов В. Ю. [http://elementy.ru/nauchno-populyarnaya_biblioteka/431102/Geometriya_zvezdnogo_neba Геометрия звездного неба] // «Квант» № 2, 2010.</ref>. Bu nəticələr onu [[Aristotel]]in ''yermərkəzçi'' (geosentrik) sisteminin inkar edilməsinə gətirib çıxartmışdır. Aristarxusun fikrincə planetlərin hərəkəti ilə bağlı bütün çətinliklər onların ''günəş ətrafında fırlanması'' nəzəriyyəsini qəbul edəndən sonra aradan qalxır. Beləliklə o, ''günəşmərkəzçilik'' (heliosentrik) sistemini əsaslandırmağa çalışmışdır<ref>B. L. van der Waerden, [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1749-6632.1987.tb37224.x/abstract The heliocentric system in Greek, Persian and Hindu astronomy.] From deferent to equant: A Volume of Studies in the History of Science in the Ancient and Medieval Near East in Honor of E.S. Kennedy. Annals of the of Sciences, Volume 500, June 1987 pp. 525-545.</ref>. Yer isə günəş ətrafında fırlanaraq, həm də öz oxu ətrafında fırlanır<ref>Плутарх. О лике, видимом на диске луны / Перевод Г. А. Иванова // [https://vk.com/doc260670779_326731538?hash=dab12dbffe16b6fade&dl=429a7c87a97bc28d82 Философия природы в античности и средние века.] М.: Прогресс-Традиция, 2000, s. 137.</ref>. Ancaq onun bu fikirləri qədim zamanlarda qəbul olunmamışdır. Sonralar Kopernik bu nəzəriyyəni yenidən dirçəldə bilmişdir. Bu kimi fikirlərin irəli sürməsinə görə Aristarxusu tanrılara qarşı çıxmaqda ittiham etmişlər, buna görə də o, Afinanı tərk etməyə məcbur olmuşdur<ref>Аристарх Самосский // [https://biblioclub.ru/index.php?page=dict&dict_id=103 Философская Энциклопедия. В 5-х т.] М.: Советская энциклопедия. Под редакцией Ф. В. Константинова. 1960-1970.</ref>. == Mənbə == {{cite book|last=[[Aydın Əlizadə]]|first=|date=2016|title=Antik fəlsəfə tarixi|url=http://www.anl.az/el/Kitab/2016/Azf-289695.pdf|location=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160816053722/http://www.anl.az/el/Kitab/2016/Azf-289695.pdf|archivedate=2016|publisher=3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC|pages=s. 116-120|isbn=5-89968-061-X|accessdate=2016-08-16|ref=}} == Qaynaqlar == * [http://www.astro-cabinet.ru/library/Aristarch/Aristarch_3.htm ''Аристарх Самосский''. О размерах и взаимных расстояниях Солнца и Луны (русский перевод включен в статью Веселовского, 1961)] (рус.). <small>[https://web.archive.org/web/20100910030131/http://naturalhistory.narod.ru/Person/A_N/Aristarch_1.htm Архивировано из первоисточника 18 августа 2011].</small> == Araşdırmalar == * ''[[Боннар, Андре|Боннар А.]]'' Греческая цивилизация. [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/History/Bonn3/12.php Гл. XII. Александрийская наука. Астрономия. Аристарх Самосский]  (рус.) * [http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Aristarchus.html Aristarchus of Samos (The MacTutor History of Mathematics archive)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160906014501/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Aristarchus.html |date=2016-09-06 }}  (англ.) * [http://www.phy6.org/stargaze/Shipprc2.htm The Moon’s Distance by Aristarchus]  (англ.) * [http://www.dioi.org/cot.htm Dennis Rawlins Contributions.] Содержит краткое описание изысканий Денниса Роулинза о творчестве Аристарха Самосского  (англ.) * [http://www.eg.bucknell.edu/physics/astronomy/astr101/specials/aristarchus.html Aristarchus and the Size of the Moon] * Gomez, A. G. (2013). Aristarchos of Samos, the Polymath. AuthorHouse. ISBN 9781496994233. * Stahl, William (1970). "Aristarchus of Samos". Dictionary of Scientific Biography. 1. New York: Charles Scribner's Sons. pp.&nbsp;246–250. ISBN 0-684-10114-9. == Həmçinin bax: == * [[Peripatetiklər|Peripatetizm]] == İstinadlar == [[Kateqoriya:E.ə. 320-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:E.ə. 250-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Fəlsəfə tarixi]] [[Kateqoriya:Antik fəlsəfə]] [[Kateqoriya:Yunanıstan filosofları]] [[Kateqoriya:İdeyalar tarixi]] 241skm91y6n298ikt4llbwflft8s88b 0 457987 6557358 6397685 2022-08-01T04:50:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi}} '''Ceyn Seymur''' ({{Dil-en|Jane Seymour}}'';'' {{DVTY}}) — [[İngiltərə]] [[kral]]ı [[VIII Henri]]nin üçüncü qadını və [[VI Eduard]]ın anasıdır. Sir John Seymour və Marqaret Wentwort`un qızıdır. == Gənclik illəri == Uşaqlıq və gənclik illəri ilə bağlı məlumat çox azdır. [[VIII Henri]]nin digər qadınlarıyla müqayisədə çox az təhsil almış, yazı yazmağı belə çox zəif olmuşdur. Buna baxmayaraq kasıb ailədə böyüməsi səbəbilə əl işi, ev işləri barədə çox qabiliyyətli olmuş, hətta bəzi əl işləri illər boyunca [[İngiltərə]] saraylarında saxlanmışdır. == İngiltərə kraliçalığı == 30 may 1536 tarixində [[Kral]] [[VIII Henri]]ylə evləndi və [[İngiltərə]] [[kraliça]]sı elan olundu. Ancaq tacqoyma mərasimi olmadığı üçün rəsmi [[kraliça]] hesab edilmədi. O dönəmdə ölkədə [[Anqlikan kilsəsi|Anqlikan]] hakimiyyəti olsa da, saf [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] inancını daim qorudu. 1537-ci ilin ilk aylarında hamilə olduğu öyrənildi və 12 oktyabr 1537 tarixində [[VIII Henri]]nin yeganə [[vəliəhd]]i [[VI Eduard]] dünyaya gəldi. Doğuş çox çətin keçmiş, oğlunun [[Vəftiz|xaç suyuna salınma mərasimi]]ndə belə iştirak edə bilməmişdir. Beləliklə, doğuşdan 12 gün sonra 24 oktyabr 1537 tarixində [[kral]]iça Hampton sarayında vəfat etdi. Kralın ən çox sevdiyi qadını olmuş, hətta [[VIII Henri]] vəfat etdikdən sonra Jane Seymour`un yanına dəfn olunmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * http://histfam.familysearch.org/getperson.php?personID=I1428&tree=EuropeRoyalNobleHous {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161220125210/http://histfam.familysearch.org/getperson.php?personID=I1428&tree=EuropeRoyalNobleHous |date=2016-12-20 }} * http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=1966 * http://englishhistory.net/tudor/monarchs/seymour.html{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120205171905/http://englishhistory.net/tudor/monarchs/seymour.html |date=2012-02-05 }} qjdt2cw9t6z6v4pbyww9r11ws396nn5 0 463080 6557208 6007112 2022-07-31T22:18:23Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{yeniləmə}} {{Mənbə azlığı}} {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50px]] [[Fayl:Boxing pictogram.svg|20x20px]] Ədalət Məmmədov [[Fayl:Boxing pictogram.svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Ədalət Məmmədov |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 3.8.1974 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = 30 mart 2003 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Boxing pictogram.svg|20x20px]] Boks |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = 4 oktyabr 2016 }} '''Ədalət Məmmədov''' ([[3 avqust]] [[1974]] — [[30 mart]] [[2003]]) — [[Azərbaycan]]lı boksçu. Ədalət Məmmədov [[Azərbaycan]]ı [[1996 Yay Olimpiya Oyunları|1996 Atlanta Olimpiadası]]nda təmsil etdi.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://www.sports-reference.com/olympics/athletes/mm/dalt-mmmdov-1.html|title=Ədalət Məmmədovun '''www.sport-reference.com''' saytında profili.|page=|publisher=www.sport-reference.com|year=|accessdate=4 oktyabr 2016|archive-date=2011-09-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917014606/http://www.sports-reference.com/olympics/athletes/mm/dalt-mmmdov-1.html|url-status=dead}}</ref> == Karyerası == Ədalət Məmmədov birinci dəfə [[Olimpiya oyunları|Olimpiya Oyunları]]na [[1996]]-cı ildə qatıldı. O, [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Olimpiya Oyunları|XXVI Yay Olimpiya Oyunları]]nda birinci görüşdə [[Çexiya|Çex Respublikası]]nın nümayəndəsi Petr Horeçek ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşün sonuna 70 saniyə qalmış Məmmədov rəqibini nokauta saldı. Növbəti qarşılaşmada [[Fransa]]lı Jos Blokyu qarşılaşan Ədalət Məmmədov yenə nokaut ilə qələbə qazandı və 1/4 finala adladı. Ən azı bürünc medalı təmin etmək üçün Məmmədovun rəqibi [[Nigeriya]]lı Dunkan Dokivari oldu. Həmin görüşdə Ədalət Məmmədov üstün tərəf olsada görüşün yekununda hakimlərin qərəzli mövqeyi ilə üzləşən Məmmədov rinqi məğlub tərk etdi və yarışları 5-ci yerdə başa vurdu. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == İstinadlar == [[Kateqoriya:Azərbaycanı Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edən idmançılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında]] [[Kateqoriya:1996 Yay Olimpiya Oyunlarında boksçular]] m399rqag53f43wyq4sun8b87b89fqu2 10 463269 6557775 6554968 2022-08-01T11:01:07Z Eldarado 33729 [[User:Grenzsoldat|Grenzsoldat]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Xeyal|Xeyal]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Avropa Çempionatının medalına sahib Azərbaycan güləşçiləri |title = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>Güləş üzrə Avropa Çempionatının medalına sahib Azərbaycan idmançıları</span>]] [[Fayl:Wrestling pictogram.svg|25px]] |state = collapsed |bodyclass = hlist |basestyle = background:#00b5e2;color:white>; |listclass = hlist |liststyle = text-aling:left; padding-left:0.5em; |image = |above = * [[Azərbaycan 1993 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>1993</span>]] * [[Azərbaycan 1994 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>1994</span>]] * [[Azərbaycan 1995 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>1995</span>]] * [[Azərbaycan 1996 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>1996</span>]] * [[Azərbaycan 1997 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>1997</span>]] * [[Azərbaycan 1998 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>1998</span>]] * [[Azərbaycan 1999 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>1999</span>]] * [[Azərbaycan 2000 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2000</span>]] * [[Azərbaycan 2001 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2001</span>]] * [[Azərbaycan 2002 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2002</span>]] * [[Azərbaycan 2003 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2003</span>]] * [[Azərbaycan 2004 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2004</span>]] * [[Azərbaycan 2005 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2005</span>]] * [[Azərbaycan 2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2006</span>]] * [[Azərbaycan 2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2007</span>]] * [[Azərbaycan 2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2008</span>]] * [[Azərbaycan 2009 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2009</span>]] * [[Azərbaycan 2010 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2010</span>]] * [[Azərbaycan 2011 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2011</span>]] * [[Azərbaycan 2012 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2012</span>]] * [[Azərbaycan 2013 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2013</span>]] * [[Azərbaycan 2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2014</span>]] * [[Azərbaycan 2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2016</span>]] * [[Azərbaycan 2017 Güləş üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>2017</span>]] | group1 = [[Fayl:Gold medal europe.svg|20x20px]] <span style="color:white>Qızıl medal</span> | list1 = * [[Natiq Eyvazov]] * [[Namiq Abdullayev]] (3) * [[Məhəmməd İbrahimov]] (2) * [[Nazim Əlicanov]] * [[Vitali Rəhimov]] * [[Rövşən Bayramov]] (2) * [[Mariya Stadnik]] (6) * [[Zəlimxan Hüseynov]] * [[Çamsulvara Çamsulvarayev]] * [[Xetaq Qazyumov]] (3) * [[Əli İsayev]] * [[Mahmud Məhəmmədov]] * [[Cəbrayıl Həsənov]] (2) * [[Elçin Əliyev (güləşçi)|Elçin Əliyev]] (2) * [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] * [[Sona Əhmədli]] * [[Nadiya Muşka|Nadejda Sementsova]] (2) * [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] * [[Yuliya Ratkeviç]] * [[Toğrul Əsgərov]] * [[Hacı Əliyev]] * [[Ruslan Dibirhacıyev]] * [[Nataliya Sinişin]] * [[Giorgi Edişeraşvili]] | group2 = [[Fayl:Silver medal europe.svg|20x20px]] <span style="color:white>Gümüş medal</span> | list2 = * [[Əsəd Əliyev]] * [[İlham Abbasov (idmançı)|İlham Abbasov]] * [[Namiq Abdullayev]] (2) * [[Natiq Eyvazov]] * [[Elman Əsgərov]] (2) * [[Elvira Mürsəlova]] * [[Cəbrayıl Həsənov]] (3) * [[Zümrüd Qurbanhacıyeva]] * [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] * [[Elvin Mürsəliyev]] * [[Elçin Əliyev (güləşçi)|Elçin Əliyev]] * [[Xetaq Qazyumov]] * [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] * [[Rəsul Çunayev]] * [[İrina Netreba]] * [[Aleksandr Qostiyev]] (2) * [[Murad Süleymanov]] * [[Camaləddin Məhəmmədov]] | group3 = [[Fayl:Bronze medal europe.svg|20x20px]] <span style="color:white>Bürünc medal</span> | list3 = * [[Arif Abdullayev]] (3) * [[Namiq Abdullayev]] * [[Elmira Məhəmmədova]] * [[Natiq Eyvazov]] * [[Rüstəm Ağayev]] * [[Rövşən Bayramov]] * [[Fuad Əliyev (güləşçi)|Fuad Əliyev]] * [[Çamsulvara Çamsulvarayev]] (3) * [[Emin Əzizov]] * [[Novruz Təmrəzov]] (2) * [[Əli İsayev]] * [[Şalva Qadabadze]] (3) * [[Mahmud Məhəmmədov]] * [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] * [[Camaləddin Məhəmmədov]] (2) * [[Eldəniz Əzizli]] * [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (3) * [[Vitali Rəhimov]] * [[Olesya Zamula]] * [[Aleksandr Qostiyev]] * [[Sona Əhmədli]] * [[Nadiya Muşka|Nadejda Sementsova]] * [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] * [[Kamran Məmmədov (güləşçi)|Kamran Məmmədov]] (3) * [[Patimat Bəhəmmədova]] * [[Anna Belyayeva]] * [[Elvin Mürsəliyev]] * [[Hacı Əliyev]] * [[Yuliya Ratkeviç]] * [[Ruslan Dibirhacıyev]] * [[Alyona Kolesnik]] * [[Tatyana Omelçenko]] }} 37d5vmw8l9r4jmfmbn83plox8m8n4qr 10 463349 6557761 6554957 2022-08-01T10:49:26Z Eldarado 33729 [[User:Grenzsoldat|Grenzsoldat]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Xeyal|Xeyal]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Dünya Çempionatının medalına sahib Azərbaycan güləşçiləri |title = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan Dünya üzrə Avropa Çempionatında|<span style="color:white>Güləş üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib Azərbaycan idmançıları</span>]] {{Bayraq|Azərbaycan}} |state = collapsed |bodyclass = hlist |basestyle = background:#00b5e2;color:white>; |listclass = hlist |liststyle = text-aling:left; padding-left:0.5em; |image = |above = | group1 = [[Fayl:Gold medal world centered-2.svg|20x20px]] <span style="color:white>Qızıl medal</span> | list1 = * [[Arif Abdullayev]] * [[Fərid Mansurov]] (2) * [[Mariya Stadnik]] * [[Yuliya Ratkeviç]] * [[Xetaq Qazyumov]] * [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] * [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] * [[Rövşən Bayramov]] * [[Hacı Əliyev]] (2) * [[Rəsul Çunayev]] | group2 = [[Şəkil:Silver medal world centered-2.svg|20x20px]] <span style="color:white>Gümüş medal</span> | list2 = * [[Namiq Abdullayev]] (3) * [[Davud Məhəmmədov]] * [[Natiq Eyvazov]] * [[Fərid Mansurov]] * [[Rövşən Bayramov]] (2) * [[Zəlimxan Hüseynov]] * [[Çamsulvara Çamsulvarayev]] * [[Xetaq Qazyumov]] (3) * [[Sona Əhmədli]] * [[Toğrul Əsgərov]] * [[Yuliya Ratkeviç]] (2) * [[Mariya Stadnik]] (2) * [[Saman Təhmasibi]] (2) * [[Camaləddin Məhəmmədov]] | group3 = [[Şəkil:Bronze medal world centered-2.svg|20x20px]] <span style="color:white>Bürünc medal</span> | list3 = * [[Namiq Abdullayev]] * [[Çamsulvara Çamsulvarayev]] * [[Elvira Mürsəlova]] * [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] * [[Rövşən Bayramov]] * [[Vitali Rəhimov]] (2) * [[Zəlimxan Hüseynov]] * [[Cəbrayıl Həsənov]] (2) * [[Əşrəf Əliyev (güləşçi)|Əşrəf Əliyev]] * [[Camaləddin Məhəmmədov]] * [[Patimat Bəhəmmədova]] * [[Sona Əhmədli]] * [[Şalva Qadabadze]] * [[Yuliya Ratkeviç]] (2) * [[Rəsul Çunayev]] * [[Elvin Mürsəliyev]] * [[Mariya Stadnik]] * [[Xetaq Qazyumov]] * [[Saman Təhmasibi]] * [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] * [[Əhmədnəbi Qvarzatilov]] }} m4r10m3kfvqjr4t8ex5mxyoyrevfal5 0 465830 6557465 6420337 2022-08-01T06:10:55Z 89.218.58.162 /* Elmi əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{Siyasətçi |adı = Füzuli Məcidli |orijinal adı = Füzuli Zülfü oğlu Məcidli |digər adları = |şəkil = Füzuli Məcidli12.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |doğum tarixi = 15.9.1982 |doğum yeri = [[Şatırlı (Cəlilabad)|Şatırlı]], [[Cəlilabad rayonu]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |dini = |təhsili = Ali |peşəsi = Beynəlxalq münasibətlər |ixtisası = Beynəlxalq münasibətlər, siyasi elmlər |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |partiyalılığı = |mükafatları =- Qazaxıstan Xalqı Assambleyasının “Birlik” qızıl medalı - Qazaxıstan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin “Fəxri fərman”ı - Qazaxıstan Respublikasının “Dostluq” ordeni |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Füzuli Zülfü oğlu Məcidli''' – [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]]<nowiki/>nın vitse-prezidenti, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, politoloq, jurnalist.<ref>[https://science.academia.edu/FuzuliMajidli Füzuli Zülfü oğlu Məcidli]</ref> 2013-cü ildən baş qərargahı [[Kanada]]nın [[Monreal]] şəhərində yerləşən [[Beynəlxalq Siyasi Elmlər Assosiasiyası]]nın (International Political Science Association) üzvüdür. 2016-2021-ci illərdə qərargahı Qazaxıstanın paytaxtı Nur-Sultan şəhərində yerləşən [[Beynəlxalq Türk Akademiyası|Türk Akademiyası Beynəlxalq Təşkilatı]] (TWESCO) prezidentinin müşaviri olub. 2021-ci ilin oktyabr ayında [[Beynəlxalq Türk Akademiyası|Beynəlxalq Türk Akademiyasının]] vitse-prezidenti təyin edilib. 2012-2019-cu illərdə [[İctimai TV (Azərbaycan)|İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətinin]] Mərkəzi Asiya ölkələri üzrə bürosuna rəhbərlik edib. 2019-2021-ci illərdə [[Azərbaycan Televiziyası]]nın Mərkəzi Asiya bürosunun rəhbəri vəzifəsini icra edib.<ref>https://m.modern.az/az/news/210659</ref> == Həyatı == Füzuli Məcidli 1982-ci il sentyabrın 15-də anadan olub. 1999-cu ildə Azərbaycan Universitetinin Beynəlxalq münasibətlər fakültəsinə qəbul olub, 2003-cü ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 2001-2002-ci illərdə Amerika Hüquqşünaslar Assosiasiyası Mərkəzi Avropa və Avrasiya Hüquq Təşəbbüsləri (ABA CEELİ) layihəsi çərçivəsində insan hüquqları üzrə bir illik kursu uğurla başa vurmuşdur. 2003-2005-ci illərdə Azərbaycan Universitetinin magistraturasında Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər üzrə təhsil almış və oranı fərqlənmə ilə bitirmişdir. Evlidir. İki övladı var. [[Fayl:Fuzuli Magid and Oljas Suleymenov.jpg|250px|thumb|left|Füzuli Məcidli və [[Oljas Süleymanov]]]] == Elmi fəaliyyəti == 2005-ci ildlə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunun Beynəlxalq münasibətlər və xarici siyasətin tarixi ixtisası üzrə əyani doktoranturasına daxil olmuşdur. 2007-2010-cu illərdə AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun elmi işçisi olmuşdur. “Qloballaşma və beynəlxalq münasibətlərdə paritetlik problemi” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək, 2014-cü ildə siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almışdır. Dünyanın müxtəlif ölkələrində onlarla elmi və publisistik məqalələri çap olunumuşdur.<ref>[https://www.academia.edu/5569776/Fuzuli_Majidli._Influence_of_The_Globalization_on_National_Cultures]</ref><ref>[https://www.academia.edu/5569850/F%C3%BCzuli_M%C9%99cidli._Qloballa%C5%9Fman%C4%B1n_beyn%C9%99lxalq_m%C3%BCnasib%C9%99tl%C9%99r_sistemin%C9%99_t%C9%99siri_g%C3%BCc_v%C9%99_aktorlar%C4%B1n_d%C9%99yi%C5%9F%C9%99n_t%C9%99bi%C9%99ti Qloballaşmanın beynəlxalq münasibətlər sisteminə təsiri, güc və aktorların dəyişən təbiəti]</ref> Azərbaycan, Türkiyə, Fransa, Avstriya, İsveçrə, Xorvatiya, Macarıstan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan və Monqolustanda elmi konfransların iştirakçısı olmuş və məruzələrlə çıxış etmişdir. İsveçrənin Zuq şəhərində Sülh və Dialoq İnstitutunun “Sülhyaratma, vasitəçilik, münaqişələrin həlli və beynəlxalq mədəni əlaqələr” üzrə kurslarında iştirak edib. Beynəlxalq elmi-humanitar təşəbbüslərin inkişafındakı xidmətinə və səmərəli fəaliyyətinə görə Qazaxıstan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin “Fəxri fərman”ı, "Qazaxıstan Respublikasının birliyinin gücləndirilməsinə, sülhün və barışın qorunmasına, mədəniyyətin inkişafına böyük töhfələrinə görə” isə Qazaxıstan Respublikasının Qurucu Prezidenti Nursultan Nazarbayevin imzasıyla Qazaxıstan Xalqı Assambleyasının “Birlik” qızıl medalı ilə təltif olunub. == Jurnalist fəaliyyəti == 1999-cu ildən müxtəlif mətbuat orqanlarında çalışmışdır. 2005-ci ildən İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətində (İTV) redaktor, böyük redaktor, şərhçi və şöbə müdiri, büro rəhbəri vəzifələrində işləyib, “Ortaq Məxrəc”, “Rəqəmsal dünya” və “İnformasiya cəmiyyəti” verilişlərinin redaktoru və aparıcısı olmuşdur. Azərbaycan Televiziyasının Mərkəzi Asiya ölkələri bürosunun rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır. == Elmi əsərləri == '''''Kitablar:''''' # F.Məcidli. Qloballaşma - beynəlxalq münasibətlərdə paritetlik problemi. Bakı, “Elm və təhsil”, - 2015. – 242 s. # Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti – 100. Nur-Sultan, Elm nəşriyyatı. 2019. -288 s. (Qazax dilində) # Qarabağ: Azərbaycanın cövhəri – tarixi, mədəniyyəti, təbiəti. 2020. Elm nəşriyyatı. -256 s. (Qazax dilində) # Mən cahana sığmazam. İ.Nəsimi. Nur-Sultan, Elm nəşriyyatı. 2019. -164 s. (Tərtibatçı: F.Məcidli), (Qazax dilində) # Seçilmiş şeirlər. M.Cumabayev. (Altay, Azərbaycan, başqırd, qazax, qırğız, monqol, rus, özbək, türk dillərində. Azərbaycan dilinə çev.: F.Məcidli). – Astana, Elm nəşriyyatı. 2018. – 126 s. '''''Elmi Məqalələr:''''' #Azərbaycan və böyük dövlətlərin maraqları. “Azərbaycan və müasir dünya” (IV Ümumrespublika elmi-praktik konfransın materialları), Bakı, “Azərbaycan Universiteti” nəşriyyatı - 2002 s. 303-307 # Qloballaşma – birqütblü yoxsa coxqütblü dünya?: ABŞ dünyanın təhlükəsizliyini özünün xüsusi "təhlükəsizlik qanadı" altında görür. Palitra. - 2006.-1 Avqust. - N80. – s. 7 . # Dünyanın vahid mərkəzdən idarə olunması problemi və birqütblü dünya sistemi // “Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər”. - 2010. - N 1 (29). S. 97-107. # Birqütblü dünya sisteminin təhlükəsizlilk və stabillik baxımından təhlili // “Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər”. - 2011. - N 1 (31). S. 110-126. # Qloballaşma və beynəlxalq münasibətlər sistemində paritetik problemi // Elmi əsərlər: AMEA Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq institutu. - 2010. - № 1. - S. 247-253. # Influence of The Globalization on National Cultures // The Caucasus and The World: International Scientific Journal. Tbilisi -2010. № 6. pp.&nbsp;63–67. # Qloballaşmanın milli strukturlara və idarəetməyətəsiri // “Dirçəliş – XXI əsr” jurnalı. - 2010. - № 9-10 (149-150). - S. 273-281. # Глобализация и развитие религиозных ценностей Ислама // Вестник Башкирского университета, УДК 340, Серия: Гуманитарные науки, № 3. 2011, С. 87-93. # Qloballaşmanın beynəlxalq münasibətlər sisteminə təsiri, güc və aktorların dəyişən təbiəti // “Qloballaşma şəraitində davamlı inkişafın aktual problemləri mövzusunda ümummilli lider H.Əliyevin anadan olmasının 88-ci ildönümünə və müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin 93 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfransın materialları”. Bakı, “Azərbaycan Universiteti” nəşriyyatı – 2011, s. 119-122. # Тенденции развития отношений между основными силовыми центрами с многополярной призмы // Вестник Московского Государственно Лингвистического Университета, УДК 328. 748. 2964, Выпуск 4 (621). Гуманитарных науки: актуальные вопросы, Москва-2011, с. 51-60. # Küreselleşme, eğitim ve “tek tip insan” // “I. Uluslararası Eğitim Sosyolojisi Sempozyumu” - 10-11 Mayıs 2012. Ankara Universitesi. Bildiri özetleri, s.82-83. # Процесс глобализации – основные подходы и тенденции // Этносоциум и межнационалъная кулътура. Москва - "Этносоциум", Май 2012, № 6 (24), с. 30-43. # "Azərbaycan Cənubi Qafqazda Avropa Birliyinin maliyyə yardımlarından asılı olmayan yeganə dövlətdir". Vətəndaş cəmiyyəti. - 2012. - № 2. - S.42-43 # Qloballaşma və islam dini dəyərlərinin inkişafı // Dövlət və Din. - 2009. - N 7/8. - S. 68-73. # Qloballaşmanın milli mədəniyyətlərə təsiri // Dövlət və Din. - 2009. - N 9/10. - S. 153-161. # Qloballaşma və milli strukturların transformasiyası // İpək yolu. Beynəlxalq elmi jurnal. “Azərbaycan Universiteti” nəşriyyatı – № 1 2010, s.40-44. # Türkdilli  dövlətlərin vahid  informasiya  fəzasının formalaşması: tarixi  zərurətdən doğan  reallıq  və gələcəyə baxış. “GLOBAL-Turk” International Journal for Information and Analytics #3-4, International Turkic Academy, Astana - 2017, s. 36-43. # Administration, Foreign Policy and Diplomacy of the Turkic Khaganate. “GLOBAL-Turk” International Journal for Information and Analytics. International Turkic Academy, Nur-Sultan. #3-4/2019.  pp.&nbsp;50–60 == Filmoqrafiya == * “Ortaq Məxrəc” * “Rəqəmsal dünya” * “İnformasiya cəmiyyəti” * “Muzey şəhər Vyana” 2 hissədə<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-gWUNojEQus “Muzey şəhər Vyana” 2 hissədə]</ref>,<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=oT0ibAbb3cI “Muzey şəhər Vyana” 2 hissədə]</ref> * [https://www.youtube.com/watch?v=eVBWCSVa1Kg “Tullantılarla isinən şəhər”] * [https://www.youtube.com/watch?v=Nw_B8uOI_ko “Dünya İctimainin gözü ilə - Macarlar”] * [https://www.youtube.com/watch?v=THkmS52sGUM “Böyük Turan – Hun-Türk Qurultayı”] * [https://www.youtube.com/watch?v=muQ8h_9L6Nk “Sülh könüllüləri”] == Təltif və mükafatları == * 2018-ci ildə Beynəlxalq elmi-humanitar təşəbbüslərin inkişafındakı xidmətinə və səmərəli fəaliyyətinə görə Qazaxıstan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin “Fəxri fərman”ı ilə təltif edilib. * 2020-ci ildə "Qazaxıstan Respublikasının birliyinin gücləndirilməsinə, sülhün və barışın qorunmasına, mədəniyyətin inkişafına böyük töhfələrinə görə” isə Qazaxıstan Respublikasının Qurucu Prezidenti Nursultan Nazarbayevin imzasıyla Qazaxıstan Xalqı Assambleyasının “Birlik” qızıl medalı ilə təltif olunub <ref>[https://www.turkcenindirilisi.com/tdh-turk-haber/fuzuli-majidli-birlik-qizil-medali-h100755.html?fbclid=IwAR2tbOL3k8xTbJgwlrUNq1_8fyp64kEggeIIRpxHm9yK2t7SrPuI1J6pTjE|Fuzuli Majidli - Birlik qızıl medalı]</ref> * [[Qazaxıstan|Qazaxıstan Respublikası]]nın Prezidenti [[Qasım-Comərd Tokayev|Kasım-Jomart Tokayev]]in fərmanı ilə “Dostluq” ordeni ilə təltif edilib. Mükafatı Qazaxıstan xarici işlər nazirinin birinci müavini Şaxrat Nurışev təqdim edib.<ref>[https://azertag.az/xeber/Turk_Akademiyasinin_vitse_prezidenti_Qazaxistanin_Dostluq_ordeni_ile_teltif_edilib-2068769|Türk Akademiyasının vitse-prezidenti Qazaxıstanın “Dostluq” ordeni ilə təltif edilib]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Fuzuli Magid}} [[Kateqoriya:Azərbaycan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı jurnalistlər]] [[Kateqoriya:İctimai TV-nin (Azərbaycan) jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan politoloqları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı politoloqlar]] [[Kateqoriya:Cəlilabad rayonunda doğulanlar]] if9u69uk4mb4dzl3owdckb1z5v57evt 0 467459 6557746 6554184 2022-08-01T10:32:44Z Cavadxan1804 147109 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50px]] [[Fayl:Wrestling pictogram.svg|20x20px]] Firdovsi Umudov [[Fayl:Wrestling pictogram.svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = [[Fayl:Firdovsi Umudov at the 2016 Summer Olympics.jpg|200px]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Firdovsi Umudov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio Olimpiadası]]nda |tam adı = Firdovsi Qəminalı oğlu Umudov |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 5.1.1977 |doğum yeri = [[Aslanbəyli]], [[Qazax]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Wrestling pictogram.svg|20x20px]] Güləş |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = {{Polkovnik|Azərbaycan}} |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|Dövlət təltifləri}} “[[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu]]” {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} {{!!}}{{"Tərəqqi" medalı}} {{!}}} {{!!}}{{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = 7 noyabr 2016 }} '''Firdovsi Umudov''' ({{dil-az|Firdovsi Qəminalı oğlu Umudov}}; d. [[5 yanvar]] [[1977]], [[Aslanbəyli]], [[Qazax]], [[Azərbaycan]]) — Sərhədçi İdman Mərkəzinin rəis müavini(hal-hazırda), İdman bölməsinin rəisi, "Sərhədçi" Peşəkar İdman Klubunun prezidenti, Dövlət Sərhəd Xidmətinin polkovniki, [[Vətən müharibəsi]] iştirakçısı. == Həyatı == Firdovsi Umudov [[Qazax rayonu|Qazax]] rayon 1 saylı orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirib. Orta məktəbi əla qiymətlərlə oxumaqla yanaşı, aktiv şəkildə idmanın sərbəst güləş növü ilə də məşğul olmağa başlayıb. Hələ orta məktəbdə oxuyarkən bu idman növündə çoxsaylı qələbələrə imza atıb. [["Naxçıvan" Universiteti|Naxçıvan Universiteti]]nin hüquq fakültəsini müvəffəqiyyətlə başa vurub. [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası]]nın məzunudur. F.Umudov 1993-2004-cü illərdə sərbəst güləş üzrə Milli Yığma Komandanın üzvü olub. Yeniyetmə, gənclər və böyüklər arasında dəfələrlə ölkə çempionu olub. Beynəlxalq turnirlərin qalibidir. Sərbəst güləş üzrə gənclər arasında Avropa birinciliyinin, tələbələr arasında dünya çempionatlarının mükafatçısıdır. Dünya kubokunun sahibidir.2008-ci ildə Qazaxıstanın Almata şəhərində Beynəlxalq Güləş Federasiyasının Ali Məşqçilik Kursunu uğurla bitirib. == Karyerası == 2005-ci ildə Milli Yığma Komandada məşqçi; 2007-2008-ci illərdə [[Sərbəst güləş|Sərbəst Güləş]] üzrə Yeniyetmələrdən ibarət Azərbaycan Yığma Komandasında baş məşqçi; 2008-2016-cı illərdə sərbəst güləş üzrə böyüklərdən ibarət Azərbaycan Milli Yığma Komandasında böyük məşqçi kimi çalışıb. 2016-2018-ci illərdə Milli Yığma Komandanın baş məşqçisi; 2018-ci ilin yanvarın 11-də [[Azərbaycan Güləş Federasiyası]]nın birinci vitse prezidenti və yığma komandanın baş məşçisi kimi fəaliyyət göstərib.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/fazil-memmedov-firdovsi-umudovu-vezifeye-getirdi-207781 Firdovsi Umudovu vəzifəyə gətirdi]</ref> 2020-ci ilə qədər Federasiyada vitse-prezident kimi fəaliyyətini davam etdirib.<ref name="apasport.az">. [http://m.apasport.az/az/news/140078] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180215192937/http://m.apasport.az/az/news/140078 |date=2018-02-15 }} Firdovsi Umudov vitse-prezident oldu {{az}}</ref> İdman sahəsində əldə olunan böyük uğur və nailiyyətlərə görə, 2012-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab [[İlham Əliyev]]in Sərəncamı ilə "Şöhrət" ordeni, 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu və 2016-cı ildə "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilib. 2009, 2012, 2015-ci illərdə Azərbaycanda ilin məşqçisi seçilib. Və ilk azərbaycanlı olaraq 2012-ci ildə dünyanın ən yaxşı məşqçisi adına layiq görülüb.<ref>[https://news.milli.az/sport/151579.html Dünyanın ən yaxşı məşqçisi: "Bu, Azərbaycan güləşinin uğurudur"]</ref> Azərbaycan Respublikasının idman ustası və əməkdar məşqçisidir. === Dövlət Sərhəd Xidmət fəaliyyəti === 2002-ci ildən etibarən [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin əməkdaşı olan Firdovsi Umudov göstərdiyi xidmət və fəaliyyətə görə 2015-ci ildə [[Polkovnik-leytenant]] hərbi rütbəsi ilə təltif edilib.<ref>[https://oxu.az/sport/275776 Firdovsi Umudov 18 yaşında – VİDEO]</ref> 2017-ci il iyunun 7-də [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edilib. 2022-ci ildə isə Dövlət Sərhəd Xidmətinin [[Polkovnik]]i hərbi rütbəsi ilə təltif olunub.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/elcin-quliyev-onlara-yeni-rutbe-verdi-360477 Elçin Quliyev onlara yeni rütbə verdi]</ref> Firdovsi Umudov digər sərhədçilər kimi, [[44 günlük müharibə|44 günlük Vətən savaşı]]nda ön və arxa xətdə tapşırıqlar icra edərək, xidməti vəzifəsini uğurla yerinə yetirib. == Mükafatları == * {{"Şöhrət" ordeni}} — [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] * {{"Tərəqqi" medalı}} — [["Tərəqqi" medalı]]<ref>[https://president.az/az/articles/view/20920 Azərbaycan Milli Olimpiya komandası üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref> * {{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} — [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] * 2009, 2012, 2015-ci illərdə Azərbaycanda ilin məşqçisi * 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu * 2012-ci ildə dünyanın ən yaxşı məşqçisi == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Qazax rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikasının əməkdar məşqçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan idman ustaları]] mg100tejd2ujiagstidi95ijsjn7bf8 6557748 6557746 2022-08-01T10:33:15Z Cavadxan1804 147109 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50px]] [[Fayl:Wrestling pictogram.svg|20x20px]] Firdovsi Umudov [[Fayl:Wrestling pictogram.svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = [[Fayl:Firdovsi Umudov at the 2016 Summer Olympics.jpg|200px]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Firdovsi Umudov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio Olimpiadası]]nda |tam adı = Firdovsi Qəminalı oğlu Umudov |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 5.1.1977 |doğum yeri = [[Aslanbəyli]], [[Qazax]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Wrestling pictogram.svg|20x20px]] Güləş |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = {{Polkovnik|Azərbaycan}} |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|Dövlət təltifləri}} “[[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu]]” {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} {{!!}}{{"Tərəqqi" medalı}} {{!}}} {{!!}}{{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = 7 noyabr 2016 }} '''Firdovsi Umudov''' ({{dil-az|Firdovsi Qəminalı oğlu Umudov}}; d. [[5 yanvar]] [[1977]], [[Aslanbəyli]], [[Qazax]], [[Azərbaycan]]) — Sərhədçi İdman Mərkəzinin rəis müavini(hal-hazırda), İdman bölməsinin rəisi, "Sərhədçi" Peşəkar İdman Klubunun prezidenti, Milli Olimpiya Komitəsinin üzvü, Dövlət Sərhəd Xidmətinin polkovniki, [[Vətən müharibəsi]] iştirakçısı. == Həyatı == Firdovsi Umudov [[Qazax rayonu|Qazax]] rayon 1 saylı orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirib. Orta məktəbi əla qiymətlərlə oxumaqla yanaşı, aktiv şəkildə idmanın sərbəst güləş növü ilə də məşğul olmağa başlayıb. Hələ orta məktəbdə oxuyarkən bu idman növündə çoxsaylı qələbələrə imza atıb. [["Naxçıvan" Universiteti|Naxçıvan Universiteti]]nin hüquq fakültəsini müvəffəqiyyətlə başa vurub. [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası]]nın məzunudur. F.Umudov 1993-2004-cü illərdə sərbəst güləş üzrə Milli Yığma Komandanın üzvü olub. Yeniyetmə, gənclər və böyüklər arasında dəfələrlə ölkə çempionu olub. Beynəlxalq turnirlərin qalibidir. Sərbəst güləş üzrə gənclər arasında Avropa birinciliyinin, tələbələr arasında dünya çempionatlarının mükafatçısıdır. Dünya kubokunun sahibidir.2008-ci ildə Qazaxıstanın Almata şəhərində Beynəlxalq Güləş Federasiyasının Ali Məşqçilik Kursunu uğurla bitirib. == Karyerası == 2005-ci ildə Milli Yığma Komandada məşqçi; 2007-2008-ci illərdə [[Sərbəst güləş|Sərbəst Güləş]] üzrə Yeniyetmələrdən ibarət Azərbaycan Yığma Komandasında baş məşqçi; 2008-2016-cı illərdə sərbəst güləş üzrə böyüklərdən ibarət Azərbaycan Milli Yığma Komandasında böyük məşqçi kimi çalışıb. 2016-2018-ci illərdə Milli Yığma Komandanın baş məşqçisi; 2018-ci ilin yanvarın 11-də [[Azərbaycan Güləş Federasiyası]]nın birinci vitse prezidenti və yığma komandanın baş məşçisi kimi fəaliyyət göstərib.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/fazil-memmedov-firdovsi-umudovu-vezifeye-getirdi-207781 Firdovsi Umudovu vəzifəyə gətirdi]</ref> 2020-ci ilə qədər Federasiyada vitse-prezident kimi fəaliyyətini davam etdirib.<ref name="apasport.az">. [http://m.apasport.az/az/news/140078] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180215192937/http://m.apasport.az/az/news/140078 |date=2018-02-15 }} Firdovsi Umudov vitse-prezident oldu {{az}}</ref> İdman sahəsində əldə olunan böyük uğur və nailiyyətlərə görə, 2012-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab [[İlham Əliyev]]in Sərəncamı ilə "Şöhrət" ordeni, 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu və 2016-cı ildə "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilib. 2009, 2012, 2015-ci illərdə Azərbaycanda ilin məşqçisi seçilib. Və ilk azərbaycanlı olaraq 2012-ci ildə dünyanın ən yaxşı məşqçisi adına layiq görülüb.<ref>[https://news.milli.az/sport/151579.html Dünyanın ən yaxşı məşqçisi: "Bu, Azərbaycan güləşinin uğurudur"]</ref> Azərbaycan Respublikasının idman ustası və əməkdar məşqçisidir. === Dövlət Sərhəd Xidmət fəaliyyəti === 2002-ci ildən etibarən [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin əməkdaşı olan Firdovsi Umudov göstərdiyi xidmət və fəaliyyətə görə 2015-ci ildə [[Polkovnik-leytenant]] hərbi rütbəsi ilə təltif edilib.<ref>[https://oxu.az/sport/275776 Firdovsi Umudov 18 yaşında – VİDEO]</ref> 2017-ci il iyunun 7-də [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edilib. 2022-ci ildə isə Dövlət Sərhəd Xidmətinin [[Polkovnik]]i hərbi rütbəsi ilə təltif olunub.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/elcin-quliyev-onlara-yeni-rutbe-verdi-360477 Elçin Quliyev onlara yeni rütbə verdi]</ref> Firdovsi Umudov digər sərhədçilər kimi, [[44 günlük müharibə|44 günlük Vətən savaşı]]nda ön və arxa xətdə tapşırıqlar icra edərək, xidməti vəzifəsini uğurla yerinə yetirib. == Mükafatları == * {{"Şöhrət" ordeni}} — [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] * {{"Tərəqqi" medalı}} — [["Tərəqqi" medalı]]<ref>[https://president.az/az/articles/view/20920 Azərbaycan Milli Olimpiya komandası üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref> * {{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} — [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] * 2009, 2012, 2015-ci illərdə Azərbaycanda ilin məşqçisi * 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu * 2012-ci ildə dünyanın ən yaxşı məşqçisi == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Qazax rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikasının əməkdar məşqçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan idman ustaları]] svywbtzesfbdn3conmh4bzgqptb0hfh 10 468123 6557552 5993198 2022-08-01T07:13:28Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Şablon:"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]] səhifəsinin adını [[Şablon:"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki [[Fayl:SU Medal For the Victory over Germany in the Great Patriotic War 1941-1945 ribbon.svg|border|40px|link="1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı|"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı {{#if: {{{1|}}}| — {{{1}}}}}]]{{Kateqoriya yalnız məqalələrdə|"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ilə təltif edilənlər|{{PAGENAME}}}}<noinclude>{{doc}}</noinclude> cl6b3dw8rka71n72esapadww64ilq1f 0 469778 6557619 6107206 2022-08-01T08:08:43Z Tanrıtay 209706 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Hakopcan Deritcan''' — [[Səfəvilər imperiyası]]nın [[Marsel]]də akkreditə olunmuş ilk konsullu. [[1715]]-ci ildən ölümünə qədər konsul kimi fəaliyyət göstərmişdir. Deritcan Fransa üzrə ümumi səfir [[Məhəmməd Rza Bəy]]in geri qayıtmasından sonra [[Səfəvilər imperiyası]]nın [[Qərbi Avropa]] üzrə əsas təmsilçisi olmuşdur. [[Məhəmməd Rza Bəy]] kimi [[Səfəvilər dövləti]]nin IX hökmdarı [[Sultan Hüseyn]]in hakimiyyəti dönəmində vəzifəyə gətirilmişdir. [[Kateqoriya:Səfəvilər]] [[Kateqoriya:Səfəvi dövlətinin diplomatları]] qkxh1vaq8lktj0cl7r1opdvok1emcyr 0 470864 6556650 6425432 2022-07-31T12:35:52Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{Futbol oyun məlumatı | əsas başlıq = 2001 UEFA Superkuboku | yuxarı = | şəkil = [[Fayl:2001 UEFA Superkuboku.jpg|180px]] | turnir = [[UEFA Superkuboku]] | komanda1 = [[Bayern Münhen FK|Bayern Münhen]] | komanda1ölkə = {{Bayraq|Almaniya|miqyas=30px}} | komanda1hesab = 2 | komanda2 = [[Liverpul FK|Liverpul]] | komanda2ölkə = {{Bayraq|İngiltərə|miqyas=30px}} | komanda2hesab = 3 | detal = | tarix = [[24 avqust]] [[2001]] | stadion = [[II Lui stadionu]] | şəhər = [[Monako]] | matçınadamı1a = [[Maykl Ouen]] (Liverpul) | matçınadamı1abaşlıq = | matçınadamı1b = | matçınadamı1bbaşlıq = | hakim = Vitor Melo Pereyra | tamaşaçı = 13824 | hava = | əvvəlki = [[2000 UEFA Superkuboku|2000]] | sonrakı = [[2002 UEFA Superkuboku|2002]] }} '''2001 UEFA Superkuboku''' ({{Dil-en|2001 UEFA Super Cup}}) — [[24 avqust]] [[2001]]-ci ildə [[Monako]]dakı [[II Lui stadionu]]nda keçirilmiş sayca 26-cı [[UEFA Superkuboku]] matçı. Superkubok uğrunda [[UEFA Çempionlar Liqası 2000/2001|2000/01]]-ci il mövsümündə [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]]nın qalibi olmuş [[Almaniya]]nın [[Bayern Münhen FK|"Bayern"]] klubu ilə [[UEFA Kuboku 2000/2001|2000/01]]-ci il mövsümündə [[UEFA Avropa Liqası|UEFA Kuboku]]nun sahibi olmuş [[İngiltərə]]nin [[Liverpul FK|"Liverpul"]] klubu üz-üzə gəlib. "Bayern" Superkubok uğrunda matçda üçüncü dəfə iştirak edirdi, Münhen təmsilçisi buna qədər 1975-ci və 1976-cı illərdə iki dəfə məğlubiyyətlə üzləşmişdi. "Liverpul" Superkubokda dördüncü dəfə iştirak edirdi, komanda 1977-ci ildə kuboku qazanmış, 1978-ci və 1984-cü illərdə isə məğlub olmuşdu. Klublar Avropanın iki mövsümi turnirlərində qalib gələrək yarışda çıxış etmək hüququ qazanıblar. Superkubokun hər iki iştirakçısı öz yarışlarının finalında İspaniya komandalarına qalib gəliblər. "Bayern" [[UEFA Çempionlar Liqası 2000/2001|Çempionlar Liqası]]nın finalında [[Valensiya FK|"Valensiya"nı]] penaltilər seriyasında məğlub edərək qalib olub. "Liverpul" isə [[UEFA Avropa Liqası|UEFA Kuboku]]nun [[UEFA Kuboku finalı 2001|finalında]] [[Deportivo Alaves FK|"Deportivo Alaves"i]] əlavə vaxtda məğlub edərək qələbə qazanıb. Superkubok uğrunda görüş [[Monako]]da yerləşən və 18.523 tamaşaçı tutumuna malik olan [[II Lui stadionu]]nda oynanılıb. Görüşü stadiondan canlı olaraq, 13.824 tamaşaçı izləyib.<ref name="lui">{{cite web|url=http://en.archive.uefa.com/printoutfiles/competitions/supercup/2009/e/e_2001219_pk.pdf|format=PDF|title=Match Press Kit (2009)|quote=Səhifə 18|publisher=Union of European Football Associations (UEFA)|accessdate=08-11-2016|lang=en|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303232520/http://en.archive.uefa.com/printoutfiles/competitions/supercup/2009/e/e_2001219_pk.pdf|url-status=unfit}}</ref><ref name="lfc">{{cite web|url=http://www.lfchistory.net/SeasonArchive/Game/2327|title=Match details|publisher=lfchistory.net|accessdate=2016-11-08|lang=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.sportbox.ru/Vidy_sporta/Futbol/stats/turnir_7920/game_1359974918|title=«Ливерпуль» 3:2 «Бавария»|publisher=sportbox.ru|accessdate=2016-11-08}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.com/bayern-munich_liverpool-fc/statistik/spielbericht/986535|title=Match statistics|publisher=transfermarkt.com|accessdate=2016-11-08|lang=en}}</ref> "Liverpul" birinci hissənin 23-cü dəqiqəsində norveçli [[Yon Arne Riise]]nin vurduğu qol sayəsində hesabda önə keçib. "Mersisaydlar" fasiləyədək üstünlüyünü artıra biliblər — hücumçu [[Emil Heski]] fərqlənə bilib. 46-cı dəqiqədə [[Maykl Ouen]] hesabı 3:0-a çatdırıb. İkinci hissənin ortalarında "Bayern" təşəbbüsə yiyələnməyi bacarıb. 57-ci dəqiqədə yarımmüdafiəçi [[Hasan Salihamidziç]] vurulan qollardan birinin əvəzini çıxa bilib, 82-ci dəqiqədə isə [[Karsten Yanker]] hesab arasındakı fərqi minimuma endirib. Bununla belə, qalan vaxt ərzində "Liverpul" üstünlüyünü əldən verməyərək, tarixdə özünün ikinci Superkubokunu qazanıb. == Arxa plan == [[Fayl:Panoramio - V&A Dudush - stade Louis II.jpg|left|thumb|250px|<center>Görüşün keçirildiyi [[II Lui stadionu]].</center>]] "Bayern" [[UEFA Çempionlar Liqası 2000/2001|2000/01]]-ci il mövsümündə [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]]nın qalibi olaraq, [[UEFA Superkuboku]]nda iştirak etmək hüququ qazanıb. [[Münhen]] təmsilçisi final görüşündə [[İspaniya]]nın [[Valensiya FK|"Valensiya"]] klubunu məğlub edib. [[Milan]]ın "[[San Siro]]" stadionunda keçirilmiş oyunda hesabı 2-ci dəqiqədə<ref name=bir>{{cite news|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2000/matches/round=1531/match=67752/postmatch/lineups/index.html |title=Bayern 1-1 Valencia|lang=en|publisher=UEFA}}</ref> "Valensiya"nın futbolçusu [[Qaizka Mendieta]] açıb. Almanlar qarşılaşmanın 50-ci dəqiqəsində<ref name=bir/> [[Ştefan Effenberq]]in penaltidən vurduğu qolla oyunda "status-kvo"nu bərpa ediblər. Görüşün əsas və əlavə vaxtı 1:1 hesabı ilə başa çatdığından oyunun taleyi [[11 metrlik cərimə zərbəsi|penaltilər seriyası]]nda həll olunub. Zərbələri daha dəqiq yerinə yetirən "Bayern"li futbolçular 5:4 hesabı ilə qalib gəliblər.<ref>{{cite web|url=http://ru.uefa.com/uefachampionsleague/season=2000/matches/|title=Финал Лиги чемпионов 2000/01|publisher=ru.uefa.com|accessdate=2012-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9GXCAb?url=http://ru.uefa.com/uefachampionsleague/season=2000/matches/|archivedate=2012-09-12|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/champions_league/1346307.stm |title=«Бавария» победила в Лиге чемпионов|lang=en|publisher=BBC Sport|date=23 may 2001}}</ref> Bununla da "Bayern Münhen" Çempionlar Liqasının dördqat qalibi adını qazanıb. "Bayern" Superkubok uğrunda matçda üçüncü dəfə iştirak edirdi, Münhen təmsilçisi buna qədər 1975-ci və 1976-cı illərdə müvafiq olaraq, [[Kiyev]] "[[Dinamo Kiyev FK|Dinamo]]"suna və "[[Anderlext FK|Anderlext]]"ə məğlub olmuşdu.<ref name="super cup">{{cite web|url=http://www.rsssf.com/tabless/sup.html|title=Суперкубок УЕФА|lang=en|publisher=Rec. Sport. Soccer Statistics. Foundation|date=24 sentyabr 2010|accessdate=25 fevral 2012|first=Karel|last=Stokkermans|archiveurl=https://www.webcitation.org/69bipPdvt?url=http://www.rsssf.com/tabless/sup.html|archivedate=2012-08-02|url-status=live}}</ref> Bu görüş alman komandalarının [[UEFA Superkuboku]]nu qazana bilmələri üçün yeddinci cəhd olub: buna qədər "Bayern"in iki məğlubiyyətdən savayı, [[1992]]-ci ildə "[[Verder Bremen FK|Verder Bremen]]", [[1997]]-ci ildə "[[Borussiya Dortmund FK|Borussiya Dortmund]]", 1977-ci və 1983-cü illərdə isə "[[Hamburq FK|Hamburq]]" məğlubiyyətlə üzləşmişdi.<ref name="super cup" /> "Liverpul" isə öz növbəsində [[UEFA Avropa Liqası|UEFA Kuboku]]nun [[UEFA Kuboku 2000/01|2000/01]]-ci il mövsümünün qalibi kimi [[UEFA Superkuboku|Superkubok]]da oynamaq hüququ qazanıb. [[Dortmund]]dakı "[[Siqnal İduna Park]]" stadionunda keçirilmiş [[UEFA Kuboku finalı 2001|final görüşündə]] [[İspaniya]]nın "[[Deportivo Alaves FK|Deportivo Alaves]]" klubu ilə qarşılaşan "qırmızılar" matçın əlavə vaxtında vurulan "qızıl qol"un hesabına meydandan 5:4 hesablı qələbə ilə ayrılıblar.<ref name="bbc">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/uefa_cup/1334099.stm |title=UEFA Cup final clockwatch |publisher=BBC Sport |date=16 May 2001 |accessdate=22 April 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ru.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2000/matches/index.html|title=Финал Кубка УЕФА 2000/01|publisher=ru.uefa.com|accessdate=2012-02-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9HPaD7?url=http://ru.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2000/matches/index.html|archivedate=2012-09-12|url-status=live}}</ref> Bununla da "mersisaydlılar" [[UEFA Avropa Liqası|UEFA Kuboku]]nun üçqat qalibi adını qazanıblar.<ref>{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/football/2001/may/16/minutebyminute.sport |title=Liverpool 5:4 Alaves|lang=en|work=The Guardian|location=London|date=16 may 2001|accessdate=25 fevral 2012|first=Matt|last=Biggs}}</ref> "Liverpul" [[UEFA Superkuboku]]nda dördüncü dəfə çıxış edirdi. Onlar buna qədər 1977-ci ildə "[[Hamburq FK|Hamburq]]"u məğlub etmiş, 1978-ci və 1984-cü illərdə isə müvafiq olaraq, "[[Anderlext FK|Anderlext]]" və "[[Yuventus FK|Yuventus]]"a məğlub olmuşdular.<ref name="super cup" /> "Bayern" və "Liverpul" bu oyuna qədər altı dəfə üz-üzə gəlmişdilər: keçirilən altı görüşdə tərəflər hərəyə bir dəfə qələbə qazanmış, dörd oyun isə heç-heçə başa çatmışdı.<ref>{{cite web|url=http://wildstat.ru/p/1/ch/all/club1/FRG_Bayern_Muenchen/club2/ENG_Liverpool_FC|title=Статистика встреч|publisher=wildstat.ru|accessdate=2016-11-08}}</ref> Klublar ilk dəfə [[Yarmarkalar Kuboku]]nun [[Yarmarkalar Kuboku 1970/1971|1970/71]]-ci il mövsümünün dörddəbir final mərhələsində qarşılaşıblar, o zaman "Liverpul" [[Almaniya]] klubunu "[[Enfild]]"də 3:0 hesabı ilə məğlub etmiş, səfər oyununda isə 1:1 hesablı heç-heçə edərək turnirin yarımfinalına yüksəlmişdi. Klublar növbəti dəfə [[UEFA Kuboklar Kuboku]] çərçivəsində qarşılaşıblar. [[UEFA Kuboklar Kuboku 1971/1972|1971/1972]]-ci il mövsümünün ikinci mərhələsinin ilk görüşündə tərəflərin heç biri fərqlənə bilməyib, [[Münhen]]də keçirilən oyunda isə "Bayern" rəqibini 3:1 hesabı ilə məğlub edərək turnirin dörddə bir finalına yüksəlib.<ref name="hist">{{cite web|url=http://talksport.com/magazine/features/2011-09-27/bayern-munich-v-english-clubs-man-city-man-united-liverpool-arsenal-spurs-chelsea-norwich-forest-an|title=Bayern Munich v English clubs|publisher=talksport.com|accessdate=2016-11-08|lang=en}}</ref> Klublar 1974-cü ildən 1978-ci ilədək olan dövr ərzində ikilikdə beş [[UEFA Çempionlar Liqası|Avropa Çempionlar Kuboku]] qazanmışdılar. Ona görə də Avropa Çempionlar Kubokunun [[UEFA Çempionlar Kuboku 1980/1981|1980/81]]-ci il mövsümünün yarımfinal oyunları xüsusi diqqət mərkəzində idi.<ref name="hist"/> "[[Enfild]]"dəki qolsuz heç-heçədən sonra "Bayern" cavab matçının favoriti sayılırdı, lakin [[Münhen]]də 1:1 hesabı qeydə alınıb, və "Liverpul" səfərdə vurduğu qolun hesabına turnirin finalına vəsiqə qazanıb.<ref name="hist"/> [[2001]]-ci ilin yayında hər iki komandanın heyətində dəyişikliklər baş verib. "Bayern" üçün əsas itkilər komandanı tərk edən müdafiəçi [[Patrik Anderson]]la yarımmüdafiəçi [[Mixail Veysinger]] olub. [[Münhen]] təmsilçisi yay ərzində heyətini qvineyalı [[Pablo Tiam]], xorvatiyalı [[Niko Kovaç|Niko]] və [[Robert Kovaç]] qardaşları və "[[Verder Bremen FK|Verder Bremen]]"dən 5 milyon [[funt sterlinq]]ə alınmış perulu hücumçu [[Klaudio Pisarro]] ilə gücləndirib.<ref name="day">{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/article-68577/Football-European-Super-Cup.html|title=Суперкубок УЕФА|lang=en|publisher=www.dailymail.co.uk|accessdate=9 ноября 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.com/bayern-munich/transfers/verein/27/plus/0?saison_id=2001&pos=&detailpos=&w_s|title=FC Bayern transfers 01/02|publisher=transfermarkt.com|accessdate=2016-11-09|lang=en}}</ref> "Liverpul" "[[Tottenhem Hotspur FK|Tottenhem]]"ə keçən sol cinah müdafiəçisi [[Kristian Sige]]nin xidmətlərindən məhrum olub. [[İngiltərə]] klubu heyətini iki qapıçı — [[İrji Dudek]] və [[Kris Kirkland]]la, həmçinin "[[Monako FK|Monako]]"dan alınan norveçli [[Yon Arne Riise]] ilə gücləndirib.<ref>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.com/liverpool-fc/transfers/verein/31/plus/0?saison_id=2001&pos=&detailpos=&w_s|title=Liverpool FC transfers 01/02|publisher=transfermarkt.com|accessdate=2016-11-09|lang=en}}</ref> Hər iki komanda superkubok oyunu öncəsi yeni mövsümdə bir neçə oyun keçirmişdi. "Bayern" [[Bundesliqa|futbol üzrə Almaniya çempionatı]] çərçivəsində dörd oyun keçirmişdi. Komanda iki qələbə, bir heç-heçə və bir məğlubiyyətdən sonra turnir cədvəlinin beşinci yerində qərarlaşmışdı.<ref>{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2001-02/4/0/spieltag.html|title=Положение команд Бундеслиги после четырёх туров|publisher=kicker.de|accessdate=09-11-2016|lang=de}}</ref> "Liverpul" isə mövsümün əvvəlində [[İngiltərə Superkuboku]] çərçivəsində "[[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]]"lə qarşılaşmış və rəqibini 2:1 hesabı ilə məğlub etmişdi.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/1487037.stm|title=«Ливерпуль» одолел «Юнайтед»|lang=en|publisher=BBC Sport|date=12 августа 2001|accessdate=9 ноября 2016}}</ref> "Mersisaydlılar" eyni hesabla, həmçinin [[İngiltərə Premyer Liqası|futbol üzrə İngiltərə çempionatı]]nın birinci turu çərçivəsində "[[Vest Hem Yunayted FK|Vest Hem Yunayted]]" üzərində qələbə qazanmışdılar.<ref>{{cite web|url=http://www.lfchistory.net/SeasonArchive/Games/44|title=Игры сезона 2001/02 английской Премьер-лиги|lang=en|publisher=LFC History|accessdate=9 ноября 2016|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9IcQjZ?url=http://www.lfchistory.net/SeasonArchive/Games/44|archivedate=2012-09-12|url-status=live}}</ref> [[Liverpul]] təmsilçisi bunlardan başqa, [[1985]]-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq, [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]]nda iştirak etmişdi.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/champions_league/1535467.stm|title=Liverpool held by Boavista|lang=en|publisher=BBC Sport|date=11 сентября 2001|accessdate=9 ноября 2016}}</ref> "Liverpul" üçüncü təsnifat mərhələsi çərçivəsində [[Finlandiya]]nın "[[Haka FK|Haka]]" klubunu iki oyunun nəticəsinə görə 9:1 hesabı ilə darmadağın edərək, turnirin qrup mərhələsinə vəsiqə qazanmışdı.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/champions_league/1500956.stm|title=«Ливерпуль» разгромил ФК «Хака»|lang=en|publisher=BBC Sport|date=21 августа 2001|accessdate=9 ноября 2016|archive-date=2002-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20021002125842/http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/champions_league/1500956.stm|url-status=unfit}}</ref> Bu qarşıdurmanın "[[Enfild]]"də baş tutmuş cavab oyunu "Bayern"lə oyuna üç gün qalmış keçirilmişdi.<ref name="guard">{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/football/2001/aug/24/newsstory.sport8?INTCMP=SRCH|title=«Ливерпуль» готов встретиться с «Баварией» в Суперкубке|lang=en|work=The Guardian|date=24 августа 2001|accessdate=9 ноября 2016|first=Dominic|last=Fifield}}</ref> == Matçdan əvvəl == [[Fayl:Markus Babbel – Tag der Legenden 2016 01.jpg|thumb|218.1px|right|[[2000]]-ci ildə "Bayern"dən "Liverpul"a transfer olunmuş [[Markus Babbel]].]] 2001-ci il UEFA superkuboku matçı ingilis-alman futbol qarşıdurması şəraitində keçirilirdi: "Bayern" və "Liverpul"un görüşündən bir həftə sonra, [[2002 FİFA Dünya Kuboku]]nun seçmə mərhələsi çərçivəsində [[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya]] və [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə]] milli komandaları qarşılaşmalı idilər.<ref name="day"/><ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/sport/football/international/owen-wraps-up-fifth-trophy-for-liverpool-9245354.html|title=Owen wraps up fifth trophy for Liverpool|lang=en|work=The Independent|date=25 августа 2001|accessdate=9 ноября 2016|first=Nick|last=Townsend|archive-date=2016-11-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161109224421/http://www.independent.co.uk/sport/football/international/owen-wraps-up-fifth-trophy-for-liverpool-9245354.html|url-status=dead}}</ref> Bu oyun ərəfəsində superkubok matçını İngiltərənin o vaxtkı baş məşqçisi [[Sven-Yoran Eriksson]] stadiondan canlı izləyib.<ref name="guard"/> Hər iki klubun heyətində bu yığmaların təmsilçiləri olub, "Liverpul"un heyətində Almaniya yığmasının oyunçuları [[Ditmar Hamann]] və [[Markus Babbel]], "Bayern"in heyətində isə superkubok oyununa bir həftə qalmış İngiltərə yığmasının heyətində [[Niderland milli futbol komandası|Niderland yığması]] ilə yoldaşlıq görüşündə iştirak etmiş [[Ouen Harqrivz]] çıxış edirdi.<ref name="guard"/> Ditmar Hamann və Markus Babbel üçün bu oyun xüsusi əhəmiyyət daşıyırdı: hər iki futbolçu vaxtilə "Bayern"in heyətində çıxış etmişdi — Hamann [[Münhen]] təmsilçisinin heyətində [[Bundesliqa|Almaniya çempionatı]]nda 105 oyunda, Babbel isə 182 oyunda forma geyinmişdi. Babbelin sözlərinə görə o, "Bayern"i tərk etdiyinə görə təəssüflənməyib, çünki inanırdı ki, gənc oyunçulardan ibarət olan və ildən-ilə inkişaf edən "Liverpul" komandası daha böyük uğurlara nail ola biləcək.<ref name="guard"/> Superkubok matçından əvvəl hər iki komandanın heyətində zədəli futbolçular var idi. "Bayern"in dörd futbolçusu — [[Mehmet Şoll]], [[Ştefan Effenberq]], [[Paulo Sercio]] və [[Yens Yeremis]] zədə səbəbindən görüşdə iştirak edə bilməyiblər.<ref name="bbc"/><ref name="guard"/> "Liverpul"un heyətində isə dizindən əməliyyat keçirmiş yarımmüdafiəçi [[Patrik Berger]] görüşü buraxmalı olub. [[Axilles vətəri]]ndən zədə almış [[Stiven Cerrard]]ın isə bu qarşılaşmada iştirakı sual altında idi,<ref name="thpym">{{cite web|url=http://ru.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=rp.html|title=Год триумфов «Ливерпуля»|publisher=Union of European Football Associations (UEFA)|date=24 августа 2001|accessdate=9 ноября 2016|archive-date=2013-01-05|archive-url=https://archive.today/20130105005851/http://ru.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=rp.html|url-status=unfit}}</ref> ancaq "Liverpul"un yarımmüdafiəçisi yekunda görüşdə iştirak edə bilib. Bundan başqa, komandanın qapıçısı [[Sander Vesterfeld]] zədəsini sağaldaraq heyətə qayıdıb.<ref name="трофеи">{{cite news|url=http://www.liverpoolecho.co.uk/liverpool-fc/liverpool-fc-match-reports/2001/08/24/bayern-munich-2-liverpool-3-100252-11259914|title=«Бавария» 2:3 «Ливерпуль»|lang=en|publisher=Liverpool Echo|date=24 августа 2001|accessdate=9 ноября 2016|first=Dave|last=MacBryde}}</ref> "Bayern" superkubok matçı öncəsi son görüşünü [[Bundesliqa]] çərçivəsində "[[Sankt-Pauli FK|Sankt-Pauli]]" komandasına qarşı keçirmiş və 2:0 hesabı ilə qalib gəlmişdi. Son görüşlə müqayisədə [[Münhen]] təmsilçisinin heyətində bəzi dəyişikliklər baş verib: start heyətində müdafiəçi [[Samuel Kuffur]]un əvəzinə [[Robert Kovaç]], hücumçu [[Karsten Yanker]]in əvəzinə isə [[Klaudio Pisarro]] meydana çıxıb.<ref name="kicker">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/intligen/intwettbewerbe/uefa-supercup/2001/1/557398/spielanalyse_bayern-muenchen-14_fc-liverpool-512.html|title=Lustlose Bayern ohne Chance|publisher=kicker.de|accessdate=09-11-2016|lang=de}}</ref> [[Həsan Salihamidziç]] isə zədəli [[Paulo Sercio]]nu əvəzləyib. Dayaq yarımmüdafiəçisi rolunu [[Ouen Harqrivz]] öz üzərinə götürüb.<ref name="kicker"/> "Bayern"in start heyəti Çempionlar Liqasının finalı ilə müqayisədə də bir az dəyişib — "[[Valensiya FK|Valensiya]]"ya qarşı matçda ilk dəqiqələrdən oynayan yalnız 7 futbolçu superkubok oyununa start heyətində çıxıb.<ref name="thpym"/> "Liverpul" 4-4-2 sxemi ilə oynayırdı. Qapını [[Sander Vesterfeld]] qoruyurdu. Xətti müdafiənin mərkəzində [[Sami Hyupya]]la [[Stefan Anşo]], cinahlarda isə [[Ceymi Karrager]]lə [[Markus Babbel]] yer almışdı. Yarımmüdafiənin mərkəzində oynayan [[Ditmar Hamann]] ehtiyac olduğu halda müdafiəçilərə, [[Hari Makallister]] isə hücumçulara kömək etməli idi. Hücumda yer alan [[Emil Heski]] - [[Maykl Ouen]] cütlüyünə cinahlardan [[Stiven Cerrard]]la klubun əsas heyətində ilk rəsmi görüşünə çıxan [[Yon Arne Riise]] dəstək verirdi.<ref name="kicker"/> [[Jerar Ulye]]nin komandası "Bayern"lə müqayisədə daha az dəyişikliklərə məruz qalıb — [[Denni Mörfi]]ni əvəzləmiş Yon Arne Riise, "mersisaydların" əsas heyətində UEFA Kubokunun finalında "[[Deportivo Alaves FK|Deportivo Alaves]]" komandasına qarşı oyunda meydana çıxmayan yeganə oyunçu olub.<ref name="thpym"/> Superkubok uğrunda görüş [[Monako]]da yerləşən və 18.523 tamaşaçı tutumuna malik olan [[II Lui stadionu]]nda oynanılıb. Görüşü stadiondan canlı olaraq 13.824 tamaşaçı izləyib. "Bayern"i təmsil edən azarkeşlər stadionda böyük əksəriyyəti təşkil edirdi.<ref name="thpym"/><ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/competitions/SuperCup/news/Kind=128/newsId=4691.html|title=Super Liverpool record cup win|publisher=Union of European Football Associations (UEFA)|accessdate=9 ноября 2016|archive-date=2001-11-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20011106124545/http://www.uefa.com/competitions/SuperCup/news/Kind=128/newsId=4691.html|url-status=unfit}}</ref> Oyun cümə günü [[24 avqust|avqustun 24]]-də yerli vaxtla saat 20:45-də başlayıb.<ref name="lfc"/> "Liverpul"u meydana kapitan sarğısıyla müdafiəçi [[Sami Hyupya]], "Bayern"i isə oyundan bir neçə gün əvvəl [[UEFA]] versiyası üzrə Avropanın ən yaxşı qapıçısı mükafatını almış [[Oliver Kan]] çıxarıb.<ref>{{cite web|url=http://footballfacts.ru/matches/232887-2-3|title=«Бавария» 2 : 3 «Ливерпуль»|publisher=footballfacts.ru|accessdate=2016-11-09}}</ref><ref name="win">{{cite web|url=http://www.lfchistory.net/Articles/Article/2770|title=European Super Cup: Liverpool's potent pointer|publisher=lfchistory.net|accessdate=2016-11-09|lang=en}}</ref> == Matç == === Birinci hissə === Matçın əvvəlində "Bayern" təşəbbüsə yiyələnib, lakin oyunda hesabı açmaq üçün ilk qol şansını [[İngiltərə]] komandası yaradıb. [[Maykl Ouen]] sağ cinahdan cərimə meydançasında olan [[Emil Heski]]yə ötürmə verib, onun endirdiyi zərbə isə müdafiəçi [[Tomas Linke]]yə tuş gəlib.<ref name="thpym"/> Tezliklə "Bayern"in cavab hücumu gəlib, amma [[Ouen Harqrivz]]in zərbəsindən sonra top qapı tirinin üstündən keçib. 9-cu dəqiqədə [[Robert Kovaç]] Maykl Ouenə qarşı kobud oynadığına görə, hakim cərimə zərbəsi təyin edib. [[Markus Babbel]] [[Hari Makkalister]]in cərimə zərbəsindən ötürdüyü topu qəbul edərək zərbə endirib, lakin top qapıdan yan keçib.<ref name="thpym"/> Oyun tələsik tempdə keçirdi, heç bir komandanın yarımmüdafiəçiləri meydanın mərkəzində üstünlüyü ələ ala bilmirdi.<ref name="minute">{{cite web|url=http://en.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=mbm.html|title=Поминутное расписание матча|lang=en|publisher=Union of European Football Associations (UEFA)|accessdate=8 марта 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9JwtOa?url=http://en.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=mbm.html|archivedate=2012-09-12|url-status=dead}}</ref> Get-gedə qayda pozuntularının sayı artırdı. 14-cü dəqiqədə portuqaliyalı hakim Vitor Pereyra [[Hasan Salihamidziç]] ilə mübarizədə qaydanı pozduğu üçün "Liverpul"un yarımmüdafiəçisi [[Ditmar Hamann]]ı sarı vərəqə ilə cəzalandırıb. Birinci hissənin ortalarına doğru "Bayern"li futbolçular daha inamlı oynamağa başlayıblar və meydanın mərkəzini öz nəzarəti altına ala biliblər. Ancaq [[Münhen]]lilər üstünlüyünü qola çevirə bilməyiblər.<ref name="thpym"/> Əvəzində "Liverpul" hesabı açıb. 23-cü dəqiqədə [[Stiven Cerrard]] "Bayern"in müdafiəçilərindən yayınan Maykl Ouenə ötürmə verib, o isə cərimə meydanının daxilinədək irəliləyib və qapı önünə ötürmə verib. Ouenin ötürməsini [[Yon Arne Riise]] məhsuldar sonluqla tamamlayaraq, komandasını hesabda önə çıxarıb - 1:0. Bu qol norveçli futbolçunun mersisaydlıların heyətində vurduğu ilk qol kimi tarixə düşüb.<ref name="lfc"/><ref name="bird">{{cite web|url=http://www.liverbird.ru/uefa-supercup-2001|title=Суперкубок УЕФА 2001|publisher=liverbird.ru|accessdate=2016-11-09}}</ref> Qol epizodu zamanı "Bayern"in müdafiəsindəki səhv, alman klubunun müdafiə xəttindəki oyunçularının bir yerdə az oynamaqlarından irəli gəlirdi — komandaya yeni gəlmiş [[Robert Kovaç]]la [[Pablo Tiam]] hələ komandaya tam [[Adaptasiya (sosiologiya)|uyğunlaşa]] bilməmişdilər.<ref name="express">{{cite news|url=http://news.sport-express.ru/2001-08-25/19336/|title=Суперкубок - у «Ливерпуля»|publisher=sport-express.ru|accessdate=9 ноября 2016}}</ref> "Liverpul" vurulmuş qoldan sonra təşəbbüsü "Bayern"ə verərək əks-hücum taktikası seçib. Qarşılaşmanın 26-cı dəqiqəsində [[Stiven Cerrard]] "Liverpul"un cərimə meydançasının on metr sol tərəfində münhenlilərin müdafiəçisi [[Biksant Lizarazyu]]ya qarşı kobud oynayıb. [[Çiriako Sforsa]]nın ötürməsindən sonra "Bayern"in müdafiəçisi [[Pablo Tiam]] zərbə vursa da, top qapının üstündən keçdi.<ref name="minute"/> "Mersisaydların" cavab hücumu az qala "Bayern"in qapısına vurulmuş ikinci qolla yekunlaşacaqdı: 31-ci dəqiqədə [[Emil Heski]]dən ötürmə alan [[Maykl Ouen]] zərbə mövqeyinə çıxaraq qapını yoxlayıb, lakin [[Oliver Kan]] təhlükəli zərbəni dəf edə bilib.<ref name="minute"/> Oyunun bu məqamına qədər alman klubu "Liverpul"un qapısı qarşısında yüz faizlik qol vəziyyəti yarada bilməmişdi, "Liverpul"un müdafiəçiləri münhenlilərin hücumlarının qarşısını ala bilirdilər, müdafiəçilərin arasında xüsusilə [[Sami Hyupya]] öz oyunu ilə seçilirdi.<ref name="express"/> "Liverpul"un qapısı qarşısında ilk qol vəziyyəti görüşün 32-ci dəqiqəsində yarandı. Sağ cinahdan qurulan hücumda münhenlilərin müdafiəçisi [[Uilli Sanyol]] [[Yon Arne Riise|Riise]]ni keçərək topu cərimə meydançasında olan [[Covanni Elber]]ə ötürdü, lakin sonuncunun zərbəsi qapıdan aralı keçdi.<ref name="minute" /> İlk hissənin sonunda "Liverpul" daha bir dəfə fərqləndi. [[Ditmar Hamann]]ın məhsuldar ötürməsindən sonra Emil Heski hesab arasındakı fərqi ikiyə çatdırdı.<ref name="minute" /><ref name="express"/> Bu, birinci hissədə vurulan son qol olduğundan komandalar fasiləyə "Liverpul"un 2-0 hesablı üstünlüyü ilə yollandılar. === İkinci hissə === [[Fayl:Michael Owen 072007 cropped.jpg|thumb|200px|right|Görüşün ən yaxşı oyunçusu seçilən [[Maykl Ouen]].]] Fasilədə tərəflərin heç biri heyətində dəyişiklik etmədi. Fasilədən sonra oyunun xarakteri dəyişməyib. [[Münhen]]lilərin müdafiə xətti birinci hissədə olduğu kimi yenə də rəqibin sürətli hücumçuları ilə mübarizə zamanı səhvlər buraxmağa davam edirdi.<ref name="thpym"/><ref name="kicker"/> [[Ouen Harqrivz]] və [[Uilli Sanyol]]dan başqa "Bayern"in əksər oyunçuları meydanda həvəssiz hərəkət edirdilər.<ref name="kicker"/> Müdafiədə diqqətsiz oyun, həmçinin fərdi səhvlər, ikinci hissənin başlamasından cəmi 13 saniyə sonra "Bayern"in qapısına vurulmuş üçüncü qolla yekunlaşdı.<ref name="sky">{{cite news|url=http://www.skysports.com/football/news/11946/9407311/uefa-super-cup-the-eight-british-sides-to-win-the-trophy|title=UEFA Super Cup: The eight British sides to win the trophy|publisher=skysports.com|lang=en|accessdate=9 ноября 2016}}</ref> Müdafiəçi [[Ceymi Karrager]]dən meydanın mərkəzindən ötürmə alan [[Maykl Ouen]], topu ram edə bilməyən münhenlilərin müdafiəçisi [[Pablo Tiam]]ın səhvindən istifadə edib və topu ustalıqla sol ayağı ilə [[Oliver Kan]]ın qoruduğu qapıdan keçirib. "Liverpul" üçüncü qolu vurduqdan sonra müdafiəyə çəkilib. Bu ana qədər mersisaydların qapı çərçivəsinə bir zərbə belə vura bilməmiş [[Almaniya]] komandası bundan istifadə edib.<ref name="bird"/><ref name="uefaowen">{{cite news|url=http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=2001/index.html|title=2001: Оуэн славит "Ливерпуль"|publisher=Union of European Football Associations (UEFA)|accessdate=9 ноября 2016|archive-date=2012-07-27|archive-url=https://www.webcitation.org/69T7fkEhe?url=http://ru.uefa.com/uefasupercup/history/season=2001/index.html|url-status=dead}}</ref> "Bayern" 57-ci dəqiqədə hesab arasındakı fərqi 2-yə endirməyi bacarıb. Ouen Harqrivzin yerinə yetirdiyi künc zərbəsindən sonra [[Hasan Salihamidziç]] topu başla qapıdan keçirib. İkinci hissənin ortalarında hər iki komandanın heyətində futbolçu dəyişiklikləri gerçəkləşib. "Liverpul"un heyətində [[İqor Bişçan]] [[Stiven Cerrard]]ı, [[Denni Mörfi]] isə [[Yon Arne Riise]]ni əvəzləyib. "Bayern"in baş məşqçisi [[Ottmar Hitsfeld]], [[Çiriako Sforsa]], [[Klaudio Pisarro]] və Həsən Salihamidziçin yerinə müvafiq olaraq, [[Niko Kovaç]]ı, [[Karsten Yanker]]i və [[Roke Santa Krus]]u meydana buraxıb. "Liverpul"un futbolçuları öz aralarında paslaşaraq vaxtı uzatmağa çalışırdı.<ref name="minute"/> Görüşün 66-cı dəqiqəsində [[Klaudio Pisarro]]nun əvəzinə meydana [[Karsten Yanker]] daxil oldu. Bu dəyişiklikdən sonra "Bayern"in hücum xəttində canlanma yarandı.<ref name="kicker"/> 82-ci dəqiqədə [[Roke Santa Krus]] sağ cinahdan rəqibin cərimə meydançasında olan [[Covanni Elber]]ə ötürmə verdi, o isə topu bir toxunuşla Yankerə ötürdü. Sonuncu başla dəqiq oynayaraq, hesab arasındakı fərqi minimuma endirdi - 2:3. Bu qoldan cəmi bir dəqiqə sonra mersisaydların baş məşqçisi [[Jerar Ulye]] [[Maykl Ouen]]i [[Robbi Fauler]]lə əvəzləyib.<ref name="minute"/> İkinci buraxılan qoldan sonra, "Liverpul" müdafiəyə çəkilib.<ref name="express"/> Tezliklə "Bayern" hesabı bərabərləşdirmək üçün şans əldə etdi, lakin [[Biksant Lizarazyu]]nun zərbəsindən sonra "Liverpul"un qapıçısı [[Sander Vesterfeld]] topun qapıya girməsinə mane oldu.<ref name="minute"/> "Bayern"in təzyiqinə və öz oyunçularının yorğunluğuna baxmayaraq, ingilis komandası sona qədər üstünlüyünü qoruya bilib. Matçın əsas vaxtı başa çatandan sonra görüşün portuqaliyalı hakimi Vitor Melo Pereyra "Liverpul"un 3:2 hesablı qələbəsini qeydə alıb.<ref name="bbc"/> [[İngiltərə]] klubu [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]]na qayıdışını [[Avropa]]nın əsas klub turnirinin hazırkı sahibi üzərində qələbə ilə qeyd edib.<ref name="minute"/> === Oyunun detalları === {{Oyunun hesabatı |tarix = 24 avqust 2001<br/>20:45 [[Mərkəzi Avropa Yay Vaxtı|MAYV]] |komanda1 = [[Bayern Münhen FK|Bayern Münhen]] {{Bayraq|Almaniya}} |komanda2 = {{Bayraq|İngiltərə}} [[Liverpul FK|Liverpul]] |hesab = 2 : 3 |qollar1 = [[Həsən Salihamidziç|Salihamidziç]] {{qol|57}}<br/>[[Karsten Yanker|Yanker]] {{qol|82}} |qollar2 = [[Yon Arne Riise|Riise]] {{qol|23}}<br/>[[Emil Heski|Heski]] {{qol|45}}<br/>[[Maykl Ouen|Ouen]] {{qol|46}} |stadion = [[II Lui stadionu]], [[Monako]] |tamaşaçı = 13 824 |hakim = {{Bayraq|Portuqaliya}} [[Vitor Melo Pereyra]] |fon = #EBF5FF |hesabat = [http://www.uefa.com/uefasupercup/history/season=2001/index.html Hesabat] |protokol = }} {| width=92% | |- |{{Football kit | pattern_la = _adidasstripeswhite | pattern_b = _FCBAYERN_0001t | pattern_ra = _adidasstripeswhite | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _FCBAYERN_0001t | leftarm = DD0000 | body = FFFFFF | rightarm = DD0000 | shorts = DD0000 | socks = FFFFFF | title = Bayern Münhen }} |{{Football kit | pattern_b = _liverpool0102a | pattern_so = _blacktop | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = Liverpul }} |} {| width="100%" |valign="top" width="40%"| {| style="font-size:90%" cellspacing="0" cellpadding="0" |colspan="4"|'''Bayern:'''<ref name="Составы">{{cite web|url=http://ru.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=lu.html|title=Составы команд|date=24 августа 2001|publisher=UEFA.com|5=|accessdate=8 марта 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9KWwlk?url=http://ru.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=lu.html|archivedate=2012-09-12|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.football-lineups.com/lineup/115860/|title=Расстановка игроков «Баварии»|lang=en|publisher=www.football-lineups.com|accessdate=2012-03-25|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9L4GtZ?url=http://www.football-lineups.com/lineup/115860/|archivedate=2012-09-12|url-status=live}}</ref> |- !width=25| !!width=25| |- |Q ||'''1''' ||{{Bayraq|Almaniya}} [[Oliver Kan]] ([[Kapitan (futbol)|k]]) |- |M ||'''2''' ||{{Bayraq|Fransa}} [[Uilli Sanyol]] |- |M ||'''6''' ||{{Bayraq|Qvineya}} [[Pablo Tiam]] |- |M ||'''12'''||{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Robert Kovaç]] |- |M ||'''25'''||{{Bayraq|Almaniya}} [[Tomas Linke]] |- |YM ||'''3'''||{{Bayraq|Fransa}} [[Biksant Lizarazyu]] |- |YM ||'''10'''||{{Bayraq|İsveçrə}} [[Çiriako Sforsa]] || || {{Oyundan|66}} |- |YM ||'''20'''||{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} [[Həsən Salihamidziç]]&nbsp; || || {{Oyundan|72}} |- |YM ||'''23'''||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Ouen Harqrivz]] |- |H ||'''9''' ||{{Bayraq|Braziliya}} [[Covanni Elber]] |- |H ||'''14'''||{{Bayraq|Peru}} [[Klaudio Pisarro]] || || {{Oyundan|66}} |- |colspan=3|'''Ehtiyat oyunçular:''' |- |Q ||'''22'''||{{Bayraq|Almaniya}} [[Bernd Dreher]] |- |M ||'''4''' ||{{Bayraq|Qana}} [[Samuel Kuffur]] |- |YM ||'''8''' ||{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Niko Kovaç]] || || {{Oyunda|66}} |- |YM ||'''17'''||{{Bayraq|Almaniya}} [[Torsten Fink]] |- |H ||'''19'''||{{Bayraq|Almaniya}} [[Karsten Yanker]] || || {{Oyunda|66}} |- |H ||'''21'''||{{Bayraq|Almaniya}} [[Aleksandr Sikler]] |- |H ||'''24'''||{{Bayraq|Paraqvay}} [[Roke Santa Krus]] || || {{Oyunda|72}} |- |colspan=3|'''Baş məşqçi:''' |- |colspan=3|{{Bayraq|Almaniya}} [[Ottmar Hitsfeld]] |} |valign="top"|[[Fayl:Bayern Munich vs Liverpool 2001-08-24.svg|300px]] |valign="top" width="50%"| {| style="font-size:90%; margin:auto" cellspacing="0" cellpadding="0" |colspan="4"|'''Liverpul:'''<ref name="Составы"/><ref>{{cite web|url=http://www.football-lineups.com/lineup/115869/|title=Расстановка игроков «Ливерпуля»|lang=en|publisher=www.football-lineups.com|accessdate=2012-03-25|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9LuDci?url=http://www.football-lineups.com/lineup/115869/|archivedate=2012-09-12|url-status=live}}</ref> |- !width=25| !!width=25| |- |Q ||'''1''' ||{{Bayraq|Niderland}} [[Sander Vesterfeld]] |- |M ||'''6''' ||{{Bayraq|Almaniya}} [[Markus Babbel]] |- |M ||'''2''' ||{{Bayraq|İsveçrə}} [[Stefan Anşo]] |- |M ||'''4''' ||{{Bayraq|Finlandiya}} [[Sami Hyupya]] ([[Kapitan (futbol)|k]]) |- |M ||'''23'''||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Ceymi Karrager]] |- |YM ||'''17''' ||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Stiven Cerrard]] || || {{Oyundan|66}} |- |YM ||'''21'''||{{Bayraq|Şotlandiya}} [[Hari Makallister]] |- |YM ||'''16'''||{{Bayraq|Almaniya}} [[Ditmar Hamann]] || {{sarı kart|14}} |- |YM ||'''18'''||{{Bayraq|Norveç}} [[Yon Arne Riise]] || || {{Oyundan|70}} |- |H ||'''8''' ||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Emil Heski]] |- |H ||'''10'''||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Maykl Ouen]] || || {{Oyundan|83}} |- |colspan=3|'''Ehtiyat oyunçular:''' |- |Q ||'''19'''||{{Bayraq|Fransa}} [[Peggi Arfeksad]] |- |M ||'''27'''||{{Bayraq|Fransa}} [[Qreqori Vinyal]] |- |YM ||'''11'''||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Ceymi Rednapp]] |- |YM ||'''13'''||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Denni Mörfi]] || || {{Oyunda|70}} |- |YM ||'''25'''||{{Bayraq|Xorvatiya}} [[İqor Bişçan]] || || {{Oyunda|66}} |- |H ||'''9''' ||{{Bayraq|İngiltərə}} [[Robbi Fauler]] || || {{Oyunda|83}} |- |H ||'''37'''||{{Bayraq|Finlandiya}} [[Yari Litmanen]] |- |colspan=3|'''Baş məşqçi:''' |- |colspan=3|{{Bayraq|Fransa}} [[Jerar Ulye]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" | '''Matçın ən yaxşı oyunçusu:''' <br />{{Bayraq|İngiltərə}} [[Maykl Ouen]] (Liverpul)<ref name="review">{{cite web|url=http://en.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=rw.html|title=«Красные» продлили победную кубковую серию|lang=en|publisher=Union of European Football Associations (UEFA)|date=25 августа 2001|accessdate=10 марта 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ad9MVmav?url=http://en.archive.uefa.com/competitions/supercup/history/season=2001/round=1560/match=68022/report=rw.html|archivedate=2012-09-12|url-status=dead}}</ref> '''[[Hakimin köməkçiləri (futbol)|Köməkçi hakimlər]]:''' <br />{{Bayraq|Portuqaliya}} Karluş Manuel Ferreyra Matuş ([[Portuqaliya Futbol Federasiyası|Portuqaliya]]) <br />{{Bayraq|Portuqaliya}} Joze Manuel Silva Kardinal ([[Portuqaliya Futbol Federasiyası|Portuqaliya]]) <br />'''[[Hakimin köməkçiləri (futbol)#Dördüncü hakim|Dördüncü hakim]]:''' <br />{{Bayraq|Portuqaliya}} Antoniu Manuel Almeyda Koşta ([[Portuqaliya Futbol Federasiyası|Portuqaliya]]) |style="width:60%; vertical-align:top;"| '''Matçın nizamnaməsi''' *90 dəqiqədən ibarət əsas vaxt. *Görüş heç-heçə bitərsə, 15 dəqiqədən ibarət əlavə 2 hissə və qızıl qol qaydası. *Əlavə vaxtda qalib müəyyənləşməsə penalti zərbələri keçiriləcək. *Maksimum yeddi ehtiyat oyunçu. *Maksimum üç əvəzetmə. |} == Matçdan sonra == 2001 UEFA superkuboku "Liverpul"un tarixində qazandığı sayca doqquzuncu avrokubok olub. Bu kubok eyni zamanda "Liverpul"un 2001-ci ilin altı ayı ərzində qazandığı sayca beşinci mükafat idi.<ref name="day"/><ref name="трофеи"/><ref name="bird"/> İngilis klubu buna qədər [[İngiltərə Federasiya Kuboku]]nu, [[İngiltərə Liqa Kuboku]]nu, [[UEFA Avropa Liqası|UEFA Kuboku]]nu və [[İngiltərə Milli Futbol Superkuboku]]nu qazanmşıdı. Beləliklə, "Liverpul" təqvim ili ərzində beş mükafat qazana bilmiş ilk [[İngiltərə]] komandası kimi tarixə düşdü.<ref name="bbc"/> "Liverpul"un baş məşqçisi [[Jerar Ulye]] qələbə münasibətilə oyunçularını təbrik edib: {{sitat|müəllif=Jerar Ulye|''Bizim ilk kuboku — İngiltərə Liqa Kubokunu qazanmağımızdan təxminən altı ay keçib, amma beşinci qələbə mənim üçün birinci qələbə qədər dəyərlidir. Biz öz üzərimizdə daim işləyirik. Mən bilirəm ki, biz hələ idealdan uzağıq, amma buna baxmayaraq oyunçularımla fəxr edirəm. Bugünkü qələbə bizim üçün çox vacibdir.''<ref name="express"/>}} "Liverpul"un qazandığı uğurlarda komandanın fransız baş məşqçisi [[Jerar Ulye]]nin böyük rolu olub.<ref name="трофеи"/> [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]]nın hazırkı qalibi "[[Bayern Münhen FK|Bayern Münhen]]" üzərində qələbə, "Liverpul"un [[Avropa]]nın əsas klub turnirində maksimum uğurlu çıxış etməkdə iddialı olduğunu bir daha təstiqləyib.<ref name="day"/><ref name="anfield">{{cite web|url=http://www.liverpoolfc.com/history/super-cup-is-back-at-anfield-for-second-time|title=SUPER CUP IS BACK AT ANFIELD FOR SECOND TIME|publisher=liverpoolfc.com|accessdate=2016-11-09|lang=en}}</ref> Jerar Ulye komandası haqda fikirlərini bildirib: {{sitat|müəllif=Jerar Ulye|''Mən oyunçularla söhbət zamanı 1977-ci ildə UEFA Superkubokunu qazanmış "Liverpul" komandasını xatırladım, həmin vaxt o komandanın heyətində [[Fil Tompson]] çıxış edirdi. Bu gün meydanda olan oyunçuların yarısı onda hələ doğulmamışdılar. Bu komanda gəncdir, amma onlar tez öyrənir və yaxşı inkişaf edirlər.''<ref name="review"/>}} "Bayern"in qapısına qələbə topunu vurmuş [[Maykl Ouen]] matçın ən yaxşı oyunçusu seçilib.<ref name="sky"/> Bu qol Ouenin yeni mövsümdə vurduğu yeddinci qol idi.<ref name="day"/> Ouenə oyunun sponsoru olan [[Carlsberg]] şirkəti tərəfindən 10.000 [[funt sterlinq]] dəyərində qəbz verilib. Pullar xeyriyyəçiliyə sərf olunub.<ref name="review"/> Hücumçu "Liverpul" ilə birlikdə [[İngiltərə Premyer Liqası]]nı və [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]]nı qazanmaq arzusunda olduğunu söyləyib. O vurğulayıb ki, [[UEFA Kuboku]]nda qazanılmış təcrübə və "Bayern" üzərindəki qələbə Çempionlar Liqasında "Liverpul"a kömək edəcək.<ref name="review"/> Superkubok oyunundan bir həftə sonra [[İngiltərə milli futbol komandası|İngiltərə yığması]]nın heyətində Ouenin və "Liverpul"un digər oyunçularının əla formada olması, [[2002 FİFA Dünya Kuboku|2002-ci il futbol üzrə dünya çempionatı]]nın seçmə mərhələsinin cavab matçında ingilislərə [[Almaniya milli futbol komandası|Almaniya]]nı 5:1 hesabı ilə darmadağın etməyə imkan yaradacaqdı. Həmin görüşdə İngiltərənin bütün qollarını "Liverpul"un oyunçuları vuracaq, Maykl Ouen isə [[Oliver Kan]]ın qoruduğu qapıdan 3 top keçirəcəkdi.<ref>{{cite web|url=http://football.kulichki.net/world/2002/kva/9/15.htm|title=ГЕРМАНИЯ - АНГЛИЯ - 1:5|publisher=football.kulichki.net|accessdate=2016-11-09}}</ref> "Bayern"in məğlubiyyəti [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]]nın qalibinin [[UEFA Superkuboku oyunlarının siyahısı|Superkubok oyunu]]nda ardıcıl beşinci, alman komandalarının isə bu turnirdə yeddinci məğlubiyyəti oldu.<ref name="win"/><ref name="review"/> "Bayern"in baş məşqçisi [[Ottmar Hitsfeld]] etiraf edib ki, müdafiəçilərin komandaya uyğunlaşması üçün vaxta ehtiyac var: "Özümüzü hazırlamaq üçün vaxta ehtiyacımız var. Əgər siz "Liverpul" kimi komandalara qarşı ləng oynayırsınızsa, o zaman rəqib sizi mütləq cəzalandıracaq." Hitsfeld futbolçularının fərdi səhvlər buraxdıqlarını və müdafiədə pis oynadıqlarını qeyd edərək, yetirmələrini tənqid edib.<ref name="review"/> Almaniyalı məşqçi həmçinin matçın ən yaxşı oyunçusunu seçilmiş [[Maykl Ouen]]i yüksək qiymətləndirib: {{sitat|müəllif=Ottmar Hitsfeld|''Bu gün "Liverpul" bizdən daha yaxşı idi və qələbəyə tam layiq idi. Biz müdafiədə çox pis oynadıq və görüşdə həlledici qolu vuran Maykl Ouenə qarşı heç nə edə bilmədik. Hesab 0:3 olarkən biz dönüşə nail ola bildik və hətta hesabı bərabərləşdirədə bilərdik, ancaq şanslarımızdan istifadə edə bilmədik.''<ref name="express"/>}} Bəzi səhvlərinə baxmayaraq, iyirmi yaşlı [[Ouen Harqrivz]]in oyunu "Bayern" klubunun prezidenti [[Frans Bekkenbauer]] tərəfindən qeyd olunub: "Harqrivzin böyük istedadı var, ancaq ona vaxt lazımdır. Yaxşı olar ki, o hələ gənclər yığmasında oynamağa davam etsin".<ref name="win"/> [[Almaniya]]nın idman jurnalı ''"[[Kicker]]"'', "Bayern"in lazımi səy göstərmədiyini və intizamlı, taktiki cəhətdən hazırlıqlı və əks-hücumlarda yaxşı oynayan "Liverpul" tərəfindən məğlub edildiyini vurğulayıb.<ref name="kicker"/> Hər iki komanda Avrokuboklardakı sonrakı çıxışını [[UEFA Çempionlar Liqası 2001/2002|2001-02 Çempionlar Liqası]]nın dörddəbir final mərhələsində gələcək finalçılara uduzaraq dayandırıb. "Liverpul" iki oyunun nəticəsinə görə, [[Almaniya]]nın "[[Bayer 04 FK|Bayer 04]]" klubuna, "Bayern" isə turnirin gələcək qalibinə, [[Madrid]]in "[[Real Madrid FK|Real]]" komandasına məğlub olub.<ref>{{cite news|url=http://ru.uefa.com/uefachampionsleague/season=2001|title=Лига чемпионов 2001/02|publisher=Union of European Football Associations (UEFA)|accessdate=10 ноября 2016}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.uefa.com/uefasupercup/index.html UEFA Superkubokunun rəsmi saytı] {{en}} * [[Fayl:Logo YouTube por Hernando (2005-2011).svg|36px|link=YouTube]] [https://www.youtube.com/watch?v=P3-C6uS7e5A Görüşdə vurulmuş qollar] {{En icon}} {{UEFA Superkuboku}} [[Kateqoriya:UEFA Superkuboku]] bjd1rosm4nx0hzt4o0dhk52oy47qqyn 0 472503 6556657 6425481 2022-07-31T12:46:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aviasiya qəzası |adı = 2016 Rusiya Müdafiə Nazirliyi Tu-154 qəzası |şəkil = Tupolev Tu-154B-2 (RA-85572) on final approach at Chkalovsky Airport.jpg |şəklin izahı = RA-85572, təyyarənin son olaraq Çkalovski havalimanında çəkilmiş kadr. May, 2016 |tarix = 25 dekabr, 2016-cı il |qəza səbəbi = Araşdırmalar davam edir |yer = [[Qara dəniz]], [[Soçi]] sahilindən təxminən 1.5 kilometr məsafədə, [[Rusiya]] |koordinatlar = |qalxma yeri = Çkalovski havalimanı, Rusiya |istiqamət = Hmeymim Hava bazası, [[Latakiya mühafazası|Latakiya]], [[Suriya]] |sərnişin sayı = 84 |komanda = 8 |yaralı sayı = |ölü sayı = 92 (təyyarədə olan hərkəs) |model = [[Tu-154]] |havayolu şirkəti = Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri |uçuş nömrəsi = |qeydiyyat nömrəsi = RA-85572 |aviasiya növü = təyyarə }} '''2016 Rusiya Müdafiə Nazirliyi Tu-154 qəzası,''' 25 dekabr, 2016-cı il tarixində Moskva saatı ilı ([[UTC+3]]) 05:50-də Tupolev Tu-154 tipli təyyarə ilə [[Moskva]]dan [[Latakiya mühafazası|Latakiya]]ya gedən Qızıl Ordu heyətindən 65 [[musiqiçi]], [[jurnalist]] və [[əsgər]]ləri daşıyan təyyarənin qəzası<ref name="ASN">{{en}}{{cite news|title="Accident description"|url=https://aviation-safety.net/database/record.php?id=20161225-0|accessdate=26 dekabr 2016|work=aviation-safety.net|date=26 dekabr 2016}}</ref><ref name="sputnik">{{tr}}{{cite news|title="92 kişiyi taşıyan Rus uçağı Karadeniz'de düştü"|url=https://tr.sputniknews.com/rusya/201612251026481512-rusya-uca-kayip/|accessdate=26 dekabr 2016|work=tr.sputniknews.com|date=25 dekabr 2016|archive-date=2016-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20161225104014/https://tr.sputniknews.com/rusya/201612251026481512-rusya-uca-kayip/|url-status=unfit}}</ref>. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin ilkin məlumatlarına əsasən Tu-154 təyyarəsindən kimsə xilas oluna bilinməyib. [[Təyyarə]]də ümumi olaraq 93 nəfərin olduğu rəsmi olaraq açıqlanmışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Aviasiya qəzaları və insidentləri (2016)}} [[Kateqoriya:Aviasiya hadisələri]] [[Kateqoriya:25 dekabrdakı hadisələr]] [[Kateqoriya:2016-cı ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:Rusiyada aviasiya olayları]] 9b50fv36bs4pdy1irivt01lqzgwhey7 0 472505 6557065 3770536 2022-07-31T20:24:51Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Abaza paşa]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Abaza paşa]] 7bcutzkofrknf7blcewpby3sk9f7gyu 0 473956 6556704 6408196 2022-07-31T13:56:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Əhalinin siyahıyaalınması | adı = 23-cü ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması | loqo = Seal of the United States Census Bureau.svg | loqo_ölçü = | loqo_izah = | şəkil = US-Census-2010Logo.svg | şəkil_ölçü = | şəkil_izah = 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması loqosu | ölkə = ABŞ | tarix = {{start date|2010|04|01|df=y}} | əhali = 308,745,538 | fərq = {{artış}} 9.7% | illik_fərq = | region_növü = <!--state, department, region, ...--> | ən_çox_əhali = {{nobr|[[Kaliforniya]] (37,253,956)}} | ən_az_əhali = {{nobr|[[Vayominq]] (563,626)}} }} '''2010-cu il ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması''' [[ABŞ|ABŞ-da]] 23-cü və hal-hazırda ən axırıncı əhalinin siyahıyaalınmasıdır. Siyahıyaalınma üçün hesablama günü 1 aprel 2010-cu il hesab edilmişdir.<ref>{{cite web|title=2010 Census Questionnaire Reference Book|url=https://www.census.gov/2010census/partners/pdf/langfiles/qrb_English.pdf|accessdate=6 yanvar 2017|format=PDF}}</ref><ref name="timeline">{{cite web |title=Interactive Timeline |url=http://2010.census.gov/2010census/about/timeline-text.php |work=About the 2010 Census |publisher=[[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu]] |accessdate=6 yanvar 2016 |year=2011 |archive-date=2010-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101220032051/http://2010.census.gov/2010census/about/timeline-text.php |url-status=unfit }}</ref> Hesablamanın dəqiqliyini artırmaq üçün 635.000 müvəqqəti hesablayıcı işə alındı.<ref name="hawaii">{{cite web|title=Census worker taken to court for trespassing|url=http://nypost.com/2010/07/05/census-worker-taken-to-court-for-trespassing/|website=New York Post|accessdate=6 yanvar 2017|date=5 iyul 2010}}</ref><ref name="635Khired">{{cite news|last1=Cox|first1=Marty|title=US Census Takers Attacked on the Job|url=http://www.nationalledger.com/politics-crime/us-census-takers-attacked-on-t-108756.shtml|accessdate=6 yanvar 2017|work=The National Ledger|date=28 may 2010}}</ref> ABŞ əhalisi [[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması (2000)|2000-ci il siyahıyaalınmasına]] görə 9.7% artaraq 308,745,538 nəfər təşkil etmişdir.<ref>{{cite web |title=U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts – Apportionment Counts Delivered to President |url=http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html |publisher=[[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu]] |date=21 dekabr 2010 |accessdate=6 yanvar 2016 |archive-date=2010-12-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101224044247/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html |url-status=unfit }}</ref> ==Tanışlıq== [[Fayl:President Barack Obama fills out his 2010 Census form in the Oval Office.jpg|thumb|upright|[[Barak Obama|Prezident Obama]] [[Oval Ofis]]də öz siyahıyaalınma vərəqəsini doldurur, 29 mart 2010.]] [[ABŞ Konstitusiyası]]na əsasən 1790-cu ildən hər on ildə bir ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması həyata keçirilir. Bundan əvvəlki siyahıyaalınma [[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması (2000)|2000-ci il ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması]] olmuşdu. ABŞ əhalisinin siyahıyaalınmasında iştirak [[ABŞ Kodeksi 13-cü maddə]]sinə əsasən nizamlanır.<ref>{{cite web|last1=Selby|first1=W. Gardner|title=Americans must answer U.S. Census Bureau survey by law, though agency hasn't prosecuted since 1970|url=http://www.politifact.com/texas/statements/2014/jan/09/us-census-bureau/americans-must-answer-us-census-bureau-survey-law-/|website=politifact.com|accessdate=6 yanvar 2017|date=9 yanvar 2014}}</ref> 25 yanvar 2010-cu ildə Siyahıyaalma Bürosunun direktoru [[Robert Qrovs]] şəxsən Alyaskanın [[Nurvik (Alyaska)|Nurvik]] şəhərinin sakini, ikinci dünya müharibəsi veteranı Klifton Ceksonu qeydə almaqla 2010-cu il siyahıyaalınmasını rəsmən açılışını etmişdi.<ref>{{cite news|last1=D'Oro|first1=Rachel|title=Remote Alaska village is first eyed in census - Boston.com|url=http://archive.boston.com/news/nation/articles/2010/01/26/remote_alaska_village_is_first_eyed_in_census/|accessdate=6 yanvar 2017|work=boston.com|date=26 yanvar 2010}}</ref> 15 mart 2010-cu ildən başlayaraq 120 milyondan artıq siyahıyaalma vərəqəsi [[ABŞ Poçt Xidməti]] vasitəsilə göndərilməyə başlandı.<ref>{{cite web|title=2010 Census forms arrive, kicking off once-a-decade head count|url=http://www.nj.com/news/index.ssf/2010/03/2010_cenus_forms_arrive_kickin.html|website=NJ.com|accessdate=6 yanvar 2017|date=15 mart 2010}}</ref> 1 aprel 2010-cu ilə qədər poçt vasitəsilə gönədrilən və evlərə çatdırılan vərəqələrin sayı təxminən 134 milyon idi.<ref name=economist_april>{{cite web|title=Stand up and be counted|url=http://www.economist.com/node/15819188|website=[[The Economist]]|accessdate=6 yanvar 2017|date=31 mart 2010}}</ref> 2010-cı il siyahıyaalınmasında poçt vasitəsi ilə iştirak 74% təşkil etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/take10map/ |title=Take 10 Map 2010 Census Participation Census Bureau |accessdate=21 yanvar 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100820144620/http://2010.census.gov/2010census/take10map/ |archivedate=20 avqust 2010 |deadurl=no |df=mdy }}</ref> == Başlıca dəyişikliklər == == Xərclər == == Texnologiya == == Marketinq və azsayma == == Yenidən paylanma == == Mübahisələr == == Ştat sıralaması == == Metropoliten sıralaması == == Şəhər sıralaması == {{həmçinin bax|Əhalisinə görə ABŞ şəhərlərinin siyahısı}} {| class="wikitable" style="text-align:right;" |+2010 ABŞ şəhərlərinin əhalisinə görə sırası<ref>{{cite web|url=http://factfinder2.census.gov/faces/nav/jsf/pages/index.xhtml |title=American FactFinder |publisher=Factfinder2.census.gov |date= |accessdate=6 yanvar 2016}}</ref> |- ! scope="col" | Sıra !! scope="col" | Şəhər !! scope="col" | Ştat !! scope="col" | Əhali |- | 1 ||align=left| [[Nyu-York]] || {{flaqifikasiya|Nyu-York}} || 8,175,133 |- | 2 ||align=left| [[Los-Anceles]] || {{flaqifikasiya|Kaliforniya}} || 3,792,621 |- | 3 ||align=left| [[Çikaqo]] || {{flaqifikasiya|İllinoys}} || 2,695,598 |- | 4 ||align=left| [[Hyuston]] || {{flaqifikasiya|Texas}} || 2,099,451 |- | 5 ||align=left| [[Filadelfiya]] || {{flaqifikasiya|Pensilvaniya}} || 1,526,006 |- | 6 ||align=left| [[Finiks (Arizona)|Finiks]] || {{flaqifikasiya|Arizona}} || 1,445,632 |- | 7 ||align=left| [[San-Antonio]] || {{flaqifikasiya|Texas}} || 1,327,407 |- | 8 ||align=left| [[San-Dieqo]] || {{flaqifikasiya|Kaliforniya}} || 1,307,402 |- | 9 ||align=left| [[Dallas]] || {{flaqifikasiya|Texas}} || 1,197,816 |- | 10 ||align=left| [[San-Xose (Kaliforniya)|San-Xose]] || {{flaqifikasiya|Kaliforniya}} || 945,942 |- | 11 ||align=left| [[Ceksonvill (Florida)|Ceksonvill]] || {{flaqifikasiya|Florida}} || 821,784 |- | 12 ||align=left| [[İndianapolis (İndiana)|İndianapolis]] || {{flaqifikasiya|İndiana}} || 820,445 |- | 13 ||align=left| [[San-Fransisko]] || {{flaqifikasiya|Kaliforniya}} || 805,235 |- | 14 ||align=left| [[Ostin (Texas)|Ostin]] || {{flaqifikasiya|Texas}} || 790,390 |- | 15 ||align=left| [[Kolumbus (Ohayo)|Kolumbus]] || {{flaqifikasiya|Ohayo}} || 787,033 |- | 16 ||align=left| [[Fort-Uort (Texas)|Fort-Uort]] || {{flaqifikasiya|Texas}} || 741,206 |- | 17 ||align=left| [[Şarlott]] || {{flaqifikasiya|Şimali Karolina}} || 731,424 |- | 18 ||align=left| [[Detroyt]] || {{flaqifikasiya|Miçiqan}} || 713,777 |- | 19 ||align=left| [[El Paso]] || {{flaqifikasiya|Texas}} || 649,121 |- | 20 ||align=left| [[Memfis (Tennessi)|Memfis]] || {{flaqifikasiya|Tennessi}} || 646,889 |- | 21 ||align=left| [[Baltimor]] || {{flaqifikasiya|Merilend}} || 620,961 |- | 22 ||align=left| [[Boston]] || {{flaqifikasiya|Massaçusets}} || 617,594 |- | 23 ||align=left| [[Sietl]] || {{flaqifikasiya|Vaşinqton}} || 608,660 |- | 24 ||align=left| [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]] || {{flaqifikasiya|Kolumbiya dairəsi}} || 601,723 |- | 25 ||align=left| [[Neşvill]] || {{flaqifikasiya|Tennessi}} || 601,222 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|2010 United States Census}} *[http://www.census.gov/2010census/ 2010 Census] *[http://www.census.gov/schools/pdf/2010form_info.pdf 2010 United States Census Form] *[http://www.census.gov/ U.S. Census Bureau] *[http://www.life.com/image/first/in-gallery/53671/the-2010-census-winners-and-losers#index/0 The 2010 Census: Winners and Losers] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101226041024/http://www.life.com/image/first/in-gallery/53671/the-2010-census-winners-and-losers#index/0 |date=2010-12-26 }} – ''[[Life (jurnal)]]'' *[http://factfinder.census.gov/home/saff/AFF_deep_linking_guide_v1.1.pdf How to deep link into US Census Bureau FactFinder2] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110515200535/http://factfinder.census.gov/home/saff/AFF_deep_linking_guide_v1.1.pdf |date=2011-05-15 }}, see [http://factfinder.census.gov/home/saff/aff2.html FactFinder2 info] {{Vebarxiv|url=http://webarchive.loc.gov/all/20190408010255/http://factfinder.census.gov/home/saff/aff2.html |date=2019-04-08 }} *[http://www.democracynow.org/2010/12/22/census_alters_nations_political_landscape_and Census: As Red States Grow, So Do Hispanic Populations Within] – ''Democracy Now!'' tərəfindən video sujet {{ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması}} [[Kateqoriya:2010-cu ildə ABŞ]] [[Kateqoriya:ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması]] pyvr6z65qmzrcvg5eif7uckf65tqxd7 0 474070 6556915 6477120 2022-07-31T17:30:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Alim |şəklin öçüsü = 220px |milliyyəti = rus |tanınır = RDS-37<br> Sovet nüvə proqramı<br> Tokamak<br> Dissident<br> İnsan haqları müdafiəçisi }} '''Andrey Dmitriyeviç Saxarov''' ({{DVTY}}) — [[SSRİ]]-də insan hüquqları müvəkkili, nüvə fizik və islahatçı. Kommunist olmayan dövlətlərlə iqtisadi və siyasi sahədə əməkdaşlıq əldə olunmasının tərəfdarı olmuşdur. 1975-ci ildə [[Nobel sülh mükafatı]] ilə təltif olunmuş, lakin [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] hökumətinin təzyiqləri ilə 1986-cı ilə qədər ölkə içində sürgünə göndərilmişdir.<ref>[http://www.voanews.com/content/anniversary-of-andrei-sakharov-human-rights-prize/1830297.html "Sakharov Human Rights Prize 25th anniversary marked in US"]. Voice of America. 15 yanvar 2014.</ref> == Həyatı == Saxarov 1921-ci il, mayın 21-də [[Moskva]]da doğulub, atası- Dmitri İvanovic Saxarov özəl məktəbdə fizika müəllimi və həvəskar pionaçu olmuşdur.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1975/sakharov-autobio.html "Andrei Sakharov – Biographical"]</ref> Atası sonradan [[M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti|Moskva Dövlət Universiteti]]ndə fizika müəllimi işləmişdir. Saxarovun babası İvan [[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyası]]nda hüquqşünas olmuş, öz dövründə humanist hüququn (ölüm cəzasının ləğvi kimi) qatı müdafiəçisi kimi imperiya ərazisində məşhurlaşmışdı. Saxarovun anası məşhur ordu generalı [[Alexsey Semenovic Sofiano]]nun (əslən yunan mənşəli<ref>Bonner, Yelena. [http://www.sakharov-center.ru/sakharov/ <bdi>Об А.Д. Сахарове</bdi>](in Russian). from the original on November 18, 2010. Retrieved November 2, 2009.</ref>) nəvəsi Yekaterina Alekseyevna Saxarova idi. Saxarovun düçüncələrinin formalaşmasında valideynləri ilə yanaşı, ana nənəsi Mariya Petrovna xüsusi rol oynamışdır, anası və nənəsi dindar olsalar da, atası inancsız idi, Saxarov özü isə xatirələrində qeyd etdiyinə əsasən, 13 yaşından inancsız olmuşdur.<ref>Gorelik, Gennady; Antonina W. Bouis (2005). ''The World of Andrei Sakharov: A Russian Physicist's Path to Freedom''. Oxford University Press. p. 356. <nowiki>ISBN 978-0-19-515620-1</nowiki>. <q>"I cannot imagine the Universe and human life without some origin of meaning, without a source of spiritual "warmth," lying outside matter and its laws".</q></ref> == Təhsil və karyera == [[1938|1938-]]ci ildə [[M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti|Moskva Dövlət Universiteti]]nə qəbul olsa da, [[Böyük Vətən müharibəsi|Böyük Vətən Müharibəsi]]nin başlaması ilə əlaqədar [[Türkmənistan]]a evakuasiya olunmuş və universiteti burada bitirmişdir.<ref>https://www.msu.ru/en/info/nobel.html</ref> 1943-cü ildə Alekseyevna Vikyşvaya ilə evlənən Saxarovun, iki qızı və bir oğlu olmuşdur. 1945-ci ildə [[Sovet Elmlər Akademiyası]] Fizika İnistitutu nəzdində təhsil almaq üçün Moskvaya geri dönən Saxarov, 1947-ci ildə isə artıq doktarasını müdafiə edib, bitirmişdi.<ref>http://www.physicsoftheuniverse.com/scientists_sakharov.html</ref> [[İkinci dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsi]]ndən sonra o, kosmik şüaları tədqiq etmişdir. 1948-ci ilin ortalarında [[İqor Kurçatov]] və [[İqor Tamm]]ın başçılığı altında aparılan Sovet atom bombası layihəsinə daxil edilmişdir.<ref>Zaloga, Steve (17 February 2002). ''The Kremlin's Nuclear Sword: The Rise and Fall of Russia's Strategic Nuclear Forces 1945–2000''. Smithsonian Books. <nowiki>ISBN 1588340074</nowiki>.</ref> Müəllifi olduğu İkinci Konsepsiya sayəsində uran-doteryum konsentrasiyası və qurğunun ümumi məhsuldarlığı artırılmışdır. 1949-cu ildə, Saxarovun da aktiv fəaliyyətindən sonra ilk Sovet atom bombasının sınağı keçirildi. Saxarov, 1950-ci ildə Sarova köçdükdən sonra, dünyada Saxarovun Üçüncü Konsepsiyası kimi məşhurlaşan işi əsasında Sovet hidrogen bombası əsaslı şəkildə inkişaf etdirildi, bu konsepsiya [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da [[Teller-Ulam dizaynı]] adlanır və aralarında bəzi fərqlər var idi. Saxarovun "laylı tort" adlandırdığı konsepsiya əsasında yaradılan [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] bombası gözlənilənləri doğrultmadı, onun [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] variantı isə çox güclü alındı. lakin Saxarov öz konsepsiyasını daha da yaxşılaşdıraraq, 1961-ci ildə [["50 MT Çar"]] bombasını sınaqdan keçirdi və bu bomba öz dövrünün ən güclü nüvə bombası oldu. === Nüvə enerjisinin dinc məqsədlər üçün istifadəsinin müdafiəsi === [[Fayl:2D didactic image of Sakharov's twin universe model.svg|left|thumb|Saxarovun bəşəriyyətin CPT -simmetrik modelinin 2D didaktik şəkli ]] 1950-ci ildə idarəolunan nüvə vizyon reaktoru olan tokamak üçün bir təklif irəli sürdü, bu plan hələ də bölgədəki nüvə bazalarının təməlini təşkil edir. Saxarov, Amerikalı həmkarı olan Tamma son dərəcə isti plazmanı torak formalı maqnetik sahələrlə, termal nüvə füzyonu idarə edərək tokamak cihazının inkişafını təklif etdi. Saxarovun bu çalışmaları nüvə enerjisinin daha çox dinc niyyətlər üçün istifadəsinə nail olmaq məqsədi daşıyırdı.<ref>[http://www.aip.org/history/sakharov/hbomb.htm "Andrei Sakharov: Soviet Physics, Nuclear Weapons and Human Rights"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140828151645/http://www.aip.org/history/sakharov/hbomb.htm |date=2014-08-28 }}.</ref> === Atom fizikası və kosmologiya === [[1965|1965-]]ci ildən, Saxarov, atom fizikası və kosmologiya sahəsi ilə məşğul olmağa başlayır. O, bəşəriyyətin baryon simmetriyasi ilə bağlı çalışır və əsasən, Big Bangdən əvvəl meydana gəlmiş CPT simmetriyasının izahı sahəsində çalışmışdır.<ref>Dedicated to the 30th anniversary of N. N. Bogolyubov.</ref> == Dissidentliyə başlaması == 1950-ci illərin sonlarına doğru Saxarov artıq öz işlərinin bəşəriyyətə xeyirli olub-olmaması barədə şübhələrə qapılmışdı. O, artıq 1960-cı illərdə nüvə silahlarının yayılmasına qarşı olan siyasi aktivist idi. Onun cəhdlərinin sayəsində 1963-cu ildə [[Qismən Test Qadağası]] müqaviləsi imzalandı. Bu müqaviləyə görə atmosferdə nüvə silahlarının sınaq edilməsi qismən məhdudlaşdırıldı. Saxarov, 1964-cu ildə, [[İosif Stalin|Stalin]]in dəstəklədiyi [[Lisenkoizm]] anti-gen kompaniyasının yaradıcısı [[Trofim Lisenko]]nun davamçısı [[Nikolay Nuzdin]]in [[SSRİ Elmlər Akademiyası]]na tam hüquqlu üzv olması məsələsində buna qəti olaraq qarşı çıxdı.<ref>Crump, Thomas (2013). ''Brezhnev and the Decline of the Soviet Union''. Routledge Studies in the History of Russia and Eastern Europe. Routledge. <nowiki>ISBN 978-1-134-66922-6</nowiki>.</ref> Saxarov onu "bir çox həqiqi elm adamlarına şər atan, həbs etdirən və öldürdən" adlandırdı. Sonda Nuzdin üzv seçilmədi, lakin [[Nikita Xruşşov]]un əmrinə əsasən [[SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi|DTK]] Saxarov haqqında məlumat yığmağa başladı. [[1967|1967-]]ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-Sovet münasibətlərinin əsas mövzusu anti-ballistik raketdən müdafiə sistemi idi. Saxarov məhz bu zaman [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] rəhbərliyinə gizli məktub yazdı. Məktubda Sovet rəhbərliyinə ABŞ-ın təklif etdiyi "İkili Rəddetmə" ilə razılaşmasını məsləhət görürdü, Saxarovun fikrincə bu sürətlə nüvə silahlanması ən sonda nüvə müharibəsinə səbəb olacaqdı. Saxarov bununla yanaşı hökumətdən bu qərarın əsaslandırılmasını asanlaşdırmaq üçün mətbuatda məqalə ilə çıxış etmək üçün icazə istədi. Lakin onun bütün istəkləri rədd edildi. 1968-ci ildə Saxarov "İnkişaf, dinc birgəyaşayış və düşüncə azadlığı barədə" adlı məqaləsini bitirdi. Məqalədə anti-ballistik raket müdafiə sistemini nüvə müharibəsi üçün əsas təhdid olaraq göstərirdi. Bu məqalə [[samizdat]]da yayınlandı.<ref>Initially on July 6, 1968, in the Dutch newspaper ''Het Parool'' through intermediary of the Dutch academic and writer Karel van het Reve, followed by ''The New York Times'':</ref> Ardınca isə xaricdə çap olunmağa başladı. Buna görə Saxarov hərbi sahədə araşdırmalardan uzaqlaşdırılaraq, təməl fizika ilə bağlı araşdırmalar aparmaq üçün Elmlər Akademiyası Fizika İnistitutuna göndərildi. [[1980|1980-]]ci ildə [[Qorki vilayəti|Qorki]] ([[Nijni Novqorod]]) şəhərinə sürgün edilənə qədər [[Moskva]]da artıq dissident kimi xeyli məşhurlaşmışdı. 1970-ci ildə Saxarov, [[Valeri Çalidze]] və [[Andrey Tverdoxlebov]] ilə birlikdə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] İnsan Haqları Komitəsinin 3 qurucu üzvündən biri oldu.<ref>''The KGB File of Andrei Sakharov''. Joshua Rubenstein, Alexander Gribanov (eds.), Ella Shmulevich, Efrem Yankelevich, Alla Zeide (trans.). New Haven, CN. 2005. <nowiki>ISBN 0-300-12937-8</nowiki>.</ref> Komitə bir çox bəraət müraciətnamələri yazdı, bir sıra mövzularda imza topladı və müxtəlif beynəlxalq insan haqları təşkilatları ilə əlaqə qurmağı bacardı. Bu dövrdə Saxarov [[SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi|DTK]] tərəfindən təqib və təzyiqlərə məruz qalmışdır. 1969-cu ildə birinci həyat yoldaşının vəfat etməsindən sonra, 1972-ci ildə insan haqları müdafiəçisi [[Yelena Bonner]] ilə evləndi. === Nobel Sülh Mükafatı === [[Fayl:C0476-NN-Sakharov-house.jpg|thumb|[[Nijni Novqorod]]da yaşadığı bina]] 1973-cü ildə Saxarov [[Nobel sülh mükafatı|Nobel Sülh mükafatı]] üçün namizəd göstərildi və 1974-cü ildə [[Cino Del Duca]] mükafatını qazandı. 1975-ci ildə isə [[Nobel sülh mükafatı|Nobel Sülh Mükafatı]]nı qazandı. [[Norveç Nobel Komitəsi]] onu "insanlığın vicdanı üçün bir nümayəndə" olaraq göstərdi. Saxarovun mükafatı almaq üçün ölkədən çıxmasına icazə verilmədi. Həyat yoldaşı [[Yelena Bonner]] onun adından mükafatı qəbul etdi. Mükafatın verilmə günü Vilnusda dissident [[Sergey Kovalev]]in məhkəməsində olan Saxarovun mərasimdə "Sülh, İnkişaf, İnsan Haqları" adlı məqaləsi oxundu.<ref>Gorelik, Gennady (2005). ''The World of Andrei Sakharov: A Russian Physicist’s Path to Freedom''. Oxford: Oxford University Press. <nowiki>ISBN 978-0-19-534374-8</nowiki>.</ref> Saxarov məktubunda həmçinin [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-də olan vicdan məhbuslarının adlarını qeyd edərək, mükafatı onlarla paylaşdığını bildirdi. === Sürgün illəri === [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]]nın [[Əfqanıstan]]a ordu yeritməsinə etiraz edən Saxarov 1980-ci ildə həbs edilir və [[Qorki vilayəti|Qorki]] ([[Nijni Novqorod|Nijni-Novqorod]]) şəhərinə sürgün edilir. 1980–1986-cı illərdə bu şəhərdə sürgün həyatı yaşayır. 1984-cü ildə Saxarovun həyat yoldaşı [[Yelena Bonner]] həbs edilir. Səhhətində problemləri olan Yelenanın təcili əməliyyat olunması və həbsdən azad edilməsi üçün Saxarov aclıq aksiyası keçirir.<ref>{{Cite web |title=The Bukovsky Archives, 29 August 1985. |url=https://bukovskyarchive.wordpress.com/2016/07/03/29-august-1985-no-number-pb/ |access-date=22 January 2018 |archive-date=13 October 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161013173716/https://bukovskyarchive.wordpress.com/2016/07/03/29-august-1985-no-number-pb/ |url-status=dead }}</ref> Avqust ayında [[Yelena Bonner]] 5 illik sürgünə məhkum edilir, Saxarov isə xəstəxanaya aparılaraq, məcburi yedirdilir. 1985-ci il, apreldə Saxarov yenidən aclıq aksiyası edir, bu dəfə səbəb isə həyat yoldaşına təcili ürək əməliyyatı olması üçün xaricə getməsinə icazə verilməməsi idi. 1985-ci ilin dekabrında Saxarov [[Avropa Parlamenti]] tərəfindən "Düşüncə Azadlığı" mükafatına layiq görülür. [[Mixail Qorbaçov|Qorbaçov]]un hakimiyyətə gəlişindən sonra "Yenidənqurma" və "Aşkarlıq" proqramları elan edildi. 1986-cı ilin dekabrda Saxarova yoldaşının [[Moskva]]ya geri dönə biləcəyi bildirildi. == Siyasi lider == [[Fayl:People gathered at the grave of Andrei Sakharov, 1990.jpg|thumb|Dəfn mərasimi ]] Saxarov 1989-cu ildə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]] Ali Sovetinə deputat seçildi. Xalq Deputatlarının Birlik Konqresi və Bölgələr Arası Millətvəkilləri qruplarının siyasi liderinə çevrildi. == Ölümü == Parlamentdə vacib bir çıxış öncəsi, həyat yoldaşı Saxarovun yuxuda ikən dünyasını dəyişdiyini aşkarladı. Autopsiya həkimi Yakov Rapoportun qeydlərinə əsasən Saxarov aritmiya nəticəsində ölmüşdür.<ref>Coleman, Fred (1997). ''The Decline and Fall of the Soviet Empire: Forty Years That Shook the World, from Stalin to Yeltsin''. New York: St. Martin's. p. 116.</ref> O, [[Moskva]]da [[Vostryakovskoye qəbirstanlığı]]nda dəfn edilmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} {{Nobel sülh 1951-1975}} [[Kateqoriya:Nobel Sülh mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Aktivistlər]] [[Kateqoriya:Rusiya sosialistləri]] [[Kateqoriya:Rusiya memuarçıları]] [[Kateqoriya:Rus məhbuslar və məhkumlar]] [[Kateqoriya:Vostryakovo qəbiristanlığında dəfn olunanlar]] 3vli8v81oa9nhqes6yw1owkgi1uehkw 2 476090 6557982 6464978 2022-08-01T11:50:39Z 188.253.238.228 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Samirabexbudqizi1.jpg|thumb|'''Məmmədova Samirə Behbud qızı''' Doğum tarixi 21 may Doğum yeri Azərbaycan SSR, Bakı şəhəri Vətəndaşlıq Azərbaycan Milliyyəti azərbaycanlı Fəaliyyət sahəsi publisistika ]] Məmmədova Samirə Behbud qızı (Samirə Behbudqızı) mayın 21-də Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Nərimanov rayonunda yerləşən 45 nömrəli orta ümumtəhsil məktəbdə, daha sonra M.Ə.Rəsulzadə adına Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində təhsil alıb. Diplom rəhbəri dosent Telman Həsənovun etirafına görə, “Ə.B.Haqverdiyevin “Xortdanın cəhənnəm məktubları” povestində tənqid hədəfləri” adlı diplom işi digər keyfiyyətləri ilə yanaşı həm də o vaxta qədər işlənməmiş mövzu və latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası ilə yazılmış ilk diplom işi kimi əlamətdar olub. 1995-1999-cu illərdə 291 saylı “Araz” Ekologiya Litseyində Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəlliməsi vəzifəsində çalışıb. Mətbuat sahəsində əmək fəaliyyətinə 1999-cu ildə (2000-ci ildə qəzet fəaliyyətini dayandırana qədər) “Rezonans” qəzetində mədəniyyət yazarı kimi başlayıb. 2001-ci ildən 2009-cu ilədək “Həftə içi” qəzetində “Ədəbiyyat” və “Mədəniyyət” səhifələrinin, silsilə köşə yazılarının müəllifi olub. 2009-cu ilin oktyabrında “Space” telekanalının “Mədəniyyət saatı” verilişinə müxbir vəzifəsinə qəbul olunub. Beynəlxalq Caz Festivalı, M.Rostropoviç Festivalı, teatr premyeraları və qastrolçu truppaların tamaşaları və digər önəmli mədəniyyət hadisələri haqqındakı əhatəli və lakonik reportajları “Mədəniyyət saatı” proqramında nümayişlənib. Həmin ilin dekabrında telekanalın “Hər gün” xəbərlər xidmətinə keçirilməyini bu proqramda mədəniyyət xəbərlərinə yer ayrılmaması səbəbində ixtisaslaşma zəmininin pozulması hesab etdiyinə görə 2010-cu ilin martında müqavilənin müddətinin bitməsini gözləmədən ərizə yazıb işdən azad edilməyini xahiş edib. 2010-cu ilin iyun ayından 2018-ci ilin dekabrınadək Milli.Az informasiya portalı ilə mədəniyyət yazarı qismində əməkdaşlıq edib. Bu müddətdə Milli. Az portalında müsahibələri, teatr və kino premyeralarına aid resenziya və reportajları, araşdırmaları dərc olunub. Həmçinin Milli.Az portalında “Azərbaycanın kino incilərindən” və “Teletamaşalar" layihələrinin müəllifi olub. 2015-ci ilin sentyabrından Mədəniyyət Nazirliyinin “Mədəniyyət.AZ” dərgisi ilə Azərbaycan və rus dilində yazılmış məqalələrin redaktoru və müəllif, 2020-ci ilin fevralından Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının Aki.az saytı ilə mətbuatla əlaqələr, müəllif və tərcüməçi olaraq əməkdaşlıq edir. Müxtəlif  illərdə “Azadlıq”, “Новое время” qəzetlərində, “Kazus” dərgisində, Publika.az , Tezxəbər.az informasiya portallarında  məqalə və müsahibələri dərc edilib, “Mərkəz” qəzetində “Mədəniyyət”, “Mədəniyyət” qəzetində isə “Teatr” səhifələrinin müəllifi olub. 2019-cu il martın 1-dən 9-dək Mədəniyyət Nazirliyi və Teatr Xadimləri İttifaqının təşkilatçılığı ilə baş tutan Vaqif İbrahimoğlunun (1949-2011) xatirəsinə həsr edilmiş "Boş məkanın dolğunluğu" 2-ci Eksperimental Tamaşalar Festivalının ekspert şurasının üzvü olub. Teatrlar və teatr tamaşaları ilə bağlı məqalə və resenziyaları Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin teatrşünaslıq fakültəsinin tələbələri tərəfindən diplom işlərinin yazılmasında istifadə olunur. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin, Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının, Beynəlxalq Teatr Tənqidçiləri Assosiasiyasının, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının üzvüdür. 2019-cu ildə A.Şaiq adına Dövlət Kukla Teatrının təsis etdiyi "KUKLA TEATRININ DOSTU" mükafatına, 2020-ci ildə Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının təsis etdiyi "TEATR SƏNƏTİNİN İNKİŞAFINDAKI XİDMƏTLƏRİNƏ GÖRƏ" Fəxri Fərmanına layiq görülüb. 2022-ci il martın 10-u Milli Teatr Günündə Teatr Xadimləri İttifaqının "QIZILGÜL" MÜKAFATI ilə, 2022-ci il iyulun 22-si Milli Mətbuat Günündə Peşə bayramı və teatr sənətinin mətbuatda işıqlandırılmasına görə TXİ-nin Diplomu ilə təltif edilib. İSTİNADLAR: https://kulis.az/news/9596 http://www.medeniyyet.info/maraqli/maksim-sevcenko-kommentarii-doljni https://aki.az/sid-fild-az%c9%99rbaycan-dilind%c9%99/ https://aki.az/yen%c9%99-d%c9%99-sid-fild-yen%c9%99-d%c9%99-az%c9%99rbaycan-dilind%c9%99/ https://aki.az/dunya-sohr%c9%99tli-sid-fildd%c9%99n-az%c9%99rbaycan-nasirl%c9%99rin%c9%99-m%c9%99sl%c9%99h%c9%99tl%c9%99r/ https://news.milli.az/culture/727788.html https://news.milli.az/culture/699013.html https://news.milli.az/culture/695542.html https://news.milli.az/culture/687353.html https://news.milli.az/culture/684858.html https://news.milli.az/culture/672947.html https://news.milli.az/culture/664626.html https://news.milli.az/culture/664616.html https://news.milli.az/culture/659248.html https://news.milli.az/culture/656749.html https://news.milli.az/culture/653308.html https://news.milli.az/culture/645157.html https://news.milli.az/culture/632800.html https://news.milli.az/showbiz/631536.html https://news.milli.az/culture/629203.html https://news.milli.az/society/618763.html https://news.milli.az/culture/611288.html https://news.milli.az/culture/606377.html https://news.milli.az/society/600272.html https://news.milli.az/culture/599313.html https://news.milli.az/culture/593016.html https://news.milli.az/culture/591082.html https://news.milli.az/culture/580536.html https://news.milli.az/culture/568728.html https://news.milli.az/culture/563378.html https://news.milli.az/culture/559595.html https://news.milli.az/culture/526900.html https://news.milli.az/culture/513349.html https://news.milli.az/culture/501623.html https://news.milli.az/culture/490885.html https://news.milli.az/culture/448640.html https://news.milli.az/culture/428124.html https://news.milli.az/culture/421245.html https://news.milli.az/culture/412783.html https://aki.az/ceyhun-mirz%c9%99yev-adli-meteor/ https://aki.az/yevgeni-matveyevin-az%c9%99rbaycanli-t%c9%99l%c9%99b%c9%99l%c9%99ri-2/ [[Kateqoriya:İstifadəçi az]] rts4fzjvdrrwy4kmcxankk6vv5lx1pe 0 476225 6557480 6415875 2022-08-01T06:26:00Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Siyasətçi}} '''Daniel Vişer''' ({{DVTY}}) — [[İsveçrə]]li siyasətçi. O, ''Yaşıllar Partiyası''nı təmsil edib. Vişer 2003-cü ildə Milli Şuraya üzv seçilib. 2007 və 2011-ci illərdə daha iki dəfə seçilib. Onun fəaliyyət müddəti 2015-ci ildə başa çatmışdır.<ref>{{Cite web|url=http://www.parlament.ch/F/Suche/Pages/biografie.aspx?biografie_id=1110|title=Vischer Daniel|work=parlament.ch|accessdate=19 January 2017|language=French|archive-date=29 November 2011|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20111129115431/http://www.parlament.ch/F/Suche/Pages/biografie.aspx?biografie_id=1110|url-status=unfit}} (archived)</ref> Vişel Bazeldə anadan olmuşdur. Vişer hüquqşünas Frank Vişerin (1923–2015) oğlu idi. Vişer evli idi və iki övladı vardı.<ref name=NZZ>{{Cite web|url=https://www.nzz.ch/zuerich/langjaehriger-gruenen-nationalrat-daniel-vischer-ist-gestorben-ld.140764|title=Grünen-Politiker Daniel Vischer gestorben|work=Neue Zürcher Zeitung|date=19 January 2017|accessdate=19 January 2017|language=German}}</ref> Vişer 17 yanvar 2017-ci ildə 67-ci yaşını qeyd etdikdən bir gün sonra [[Sürix]]də [[xərçəng xəstəliyi]]ndən vəfat etmişdir.<ref name=NZZ/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2017-ci ildə vəfat edənlər]] o5htyjfkhpacw51p10jzgznqxu50xup 0 477980 6557202 6520609 2022-07-31T22:11:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan ixtiraları və kəşfləri'''nə Azərbaycanda tarixən və müasir dövrdə yaşamış xalqların və etnik azərbaycanlıların fəaliyyəti daxildir. == Qafqaz Alban mədəniyyəti == *'''[[Alban təqvimi]]'''. 352-ci ildən etibarən albanlar Misir sisteminə uyğun təqvim istifadə etməyə başlamışdılar.<ref>Абрамян А. Г. (арм.)русск.. Албанский календарь (рус.) // Материалы второй Закавказской конференции по историй науки. — Б.: Элм, 1967.</ref> Bu alban hökmdarı [[Urnayr]]ın dövründə (313-371) baş vermişdir. *'''[[Alban əlifbası]]'''. Erməni tarixçisi [[Koryun]]a görə alban əlifbası erməni dilçisi [[Mesrop Maştots]] tərəfindən erməni yepiskopu Ananiya və alban tərcüməçi Benyaminin köməyi ilə 420-ci illərin əvvəlində yaradılıb (və ya yenilənib). Bu alban hökmdarı [[Yesuagen]]in dövründə (424-444) baş vermişdir.<ref>Майсак Т. А. К публикации кавказско-албанских палимпсестов из Синайского монастыря // Вопросы языкознания. — М., 2010. — № 6. — С. 89.</ref> Qeyri-erməni ilkin mənbələr alban əlifbasının Mesrop tərəfindən yaradıldığını qeyd etmir.<ref>Avedis K.Sanjian. The World’s Writing Systems. Oxford University Press, 1996- P.356.</ref> == Musiqi == [[Fayl:Aserbaidschanische Volksinstrument Tar.JPG|200px|thumb|right|Azərbaycan tarı]] *'''[[Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu|Qavaldaş]]'''. [[Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu]]nda qəbilə adamlarının maddi güzəranı üçün istifadə olunan daş musiqi qurğuları.<ref>{{cite web|title=LANDSCAPE PAINTINGS|url=https://www.thebusinessyear.com/azerbaijan-2015/landscape-paintings/photo-essay|website=www.thebusinessyear.com|publisher=www.thebusinessyear.com|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=https://www.thebusinessyear.com/azerbaijan-2015/landscape-paintings/photo-essay|archivedate=3 fevral 2017}}</ref> *'''[[Muğam]]'''. Mürəkkəb, ideya, emosional məna daşıyan, dərin və bitkin təfəkkür, bədii həyəcan və müxtəlif musiqi obrazlarının inkişafını ifadə edən [[musiqi]] janrı.<ref>{{cite news|title=Muğam - Muğam ensiklopediyası|url=http://mugam.musigi-dunya.az/m.html|accessdate=19 January 2016|work=mugam.musigi-dunya.az|agency=mugam.musigi-dunya.az}}</ref> Muğam yarandığı ən qədim zamanlardan başlayaraq, əsrlər boyu davam edən tədrici inkişaf və təkamül prosesi nəticəsində yetkinləşmiş, formalaşmış və kamilləşmişdir.<ref>"Muğam "şumer" deyilən Azəri türkünün milli mənəvi sərvətidir"., Tariyel Vəli Azərtürk., SİETL., ABŞ., 2001.,s. 4</ref> **'''Muğam operası'''. İlk nümunəsi Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" muğam operasıdır. **'''[[Simfonik muğam]]'''. 1948-ci ildə Fikrət Əmirov simfonik muğam janrını yaratdı. O, 3 simfonik muğamın: "Şur", "Kürd-ovşarı" və "Gülüstani Bayatı-Şiraz"ın müəllifidir. **'''Caz-muğam'''. Vaqif Mustafazadə Azərbaycan milli musiqisi ilə caz elementlərini sintez edərək yeni musiqi janrı — caz-muğamı yaratmışdır. *'''[[Balaban]]'''. Balabanın ilk nümunəsi [[Mingəçevir]] qədim yaşayış məskənində tapılıb.<ref name="balaban">{{cite web|title=Balaban səsi: sirdaş, yoldaş, qəmdaş...|url=http://news.lent.az/news/251003|website=news.lent.az|publisher=news.lent.az|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170430054148/http://news.lent.az/news/251003|archivedate=2017-04-30|url-status=dead}}</ref> Sümükdən hazırlanmış eramızdan əvvəl I əsrə aid olan bu nəfəsli musiqi aləti balabanın ilk prototipi hesab olunur.<ref name="balaban"/><ref>К. А. Касимов. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Азербайджанцы. Народное творчество / Под редакцией Б. А. Гарданова, А. Н. Гулиева, С. Т. Еремяна, Л. И. Лаврова, Г. А. Нерсесова, Г. С. Читая. — Народы Кавказа: Этнографические очерки: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 158. — 684 с.</ref> *'''[[Laqqutu]]'''. Müxtəlif ölçülü iki dördbucaq ağac qutudan ibarət zərb aləti. Azərbaycanda Lerik , Astara, Masallı, Lənkəran, Cəlilabad rayonlarında daha çox istifadə edilir. *'''[[Meyxana]]'''. Azərbaycana məxsus, zərb alətinin müşayiəti ilə oxunan və ya deklamasiya edilən metrikləşdirilmiş musiqi-poetik janrı.<ref name="qedim">{{cite web|title=Meyxana sənəti|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2016/fevral/476373.htm|website=www.anl.az|publisher=www.anl.az|accessdate=11 may 2016|archiveurl=http://www.anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2016/fevral/476373.htm|archivedate=11 may 2016}}</ref> *'''[[Azərbaycan tar ifaçılıq sənəti|Azərbaycan tarı]]'''. 1875-ci ildə [[Mirzə Sadıq]] (Sadıqcan) tərəfindən [[Səfiəddin Urməvi]] və [[Mir Möhsün Nəvvab]]ın nəzəri bilikləri istifadə edilərək yaradılmışdır.<ref>{{cite book|last1=Abdullayeva|first1=Səadət|title=Azərbaycan çalğı alətləri dünyanı valeh edir.|page=213|url=http://anl.az/el/musiqi_kitabxanasi/kitablar/2016/Azf-293104.pdf|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=http://anl.az/el/musiqi_kitabxanasi/kitablar/2016/Azf-293104.pdf|archivedate=3 fevral 2017}}</ref><ref>Ramiz Quliyev. Azərbaycan milli musiqi aləti — tarın formalaşması və təkmillışməsində Mirzə Sadıq Əsədoğlunun rolu (азерб.) // Musiqi dünyası. — Б., 2012. — S. 137-139. </ref>Azərbaycan tarı çox sürətli şəkildə İran Azərbaycanında, Ermənistanda, Gürcüstanda, bir müddət sonra isə Dağıstanda, Türkmənistanda, Özbəkistanda, Tacikistanda və Türkiyədə populyar olmuşdur.<ref>Ф. И. Челебиев Морфология дастгяха. — С.-Петербург, 2009.</ref> == İncəsənət == *'''[[Kəlağayı]]'''. İpək sapdan toxunmuş dördkünc formalı ənəvi [[Azərbaycan]] qadın baş örtüyü.<ref name="ethnoglobus">{{cite web|title=AZƏRBAYCAN KƏLAĞAYISI HAQQINDA BİR NEÇƏ SÖZ|url=http://ethnoglobus.az/az/index.php/x-b-rl-r/item/228-azərbaycan-kəlağayısı-haqqında-bir-neçə-söz|accessdate=3 iyul 2016|archive-date=2017-11-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20171108205517/http://ethnoglobus.az/az/index.php/x-b-rl-r/item/228-az%C9%99rbaycan-k%C9%99la%C4%9Fay%C4%B1s%C4%B1-haqq%C4%B1nda-bir-ne%C3%A7%C9%99-s%C3%B6z|url-status=dead}}</ref> *'''[[Şəbəkə sənəti]]'''. Azərbaycan ustalarının yapışqan və ya mismarsız kiçik odun parçalarını rəngli şüşələrlə tamamlayaraq, hazırladığı pəncərə.<ref> К. М. Мамед-заде. Строительное искусство Азербайджана. — Баку: Элм, 1983.</ref> *'''Tuğrayi‐şahi xətt növü'''. [[Ətiq Ordubadi]] tərəfindən ixtira edilmişdir. == Dil və ədəbiyyat == *'''[[Tuyuq]]'''. Klassik türk ədəbiyyatına məxsus olan tuyuq adlı dördlüklərin meydana gəlməsi də başlanğıcda Azəri ərazisində xalq ədəbiyyatının təsiri altında olmuş və sonradan Cığatay və Osmanlı ədəbiyyatlarına keçmişdi.<ref>M.F.Köprülü. Azəri. Bakı, «Elm», 2000, 115 səh.</ref> *'''Fars işarət dili'''. [[Cabbar Əsgərzadə]] tərəfindən. == Kulinariya == [[Fayl:Гюрза.jpg|200px|thumb|right|Gürzə yeməyi]] *'''[[Çığırtma]]'''. Yumurtalı Azərbaycan yeməyidir. Adı yeməyin isti yağda pişərkən çıxartdığı səsə görə verilib. Növlərinə toyuq, lobya, badımcan, qiymə, ispanaq və Gəncə çığırtması daxildir. *'''[[Çoban salatı]]'''. Mənbəyi Azərbaycan və Türkiyə mətbəxidir.<ref name="Wright 2003 p. 239">{{cite book | last=Wright | first=C. | title=The Little Foods of the Mediterranean | publisher=Harvard Common Press | year=2003 | isbn=978-1-55832-227-1 | url=https://books.google.com/books?id=x3t2IJeFIh8C&pg=PA239 | access-date=December 22, 2017 | page=239}}</ref><ref name="Akin 2015 p. 126">{{cite book | last=Akin | first=E. | title=Essential Turkish Cuisine | publisher=ABRAMS | year=2015 | isbn=978-1-61312-871-8 | url=https://books.google.com/books?id=dsKDCgAAQBAJ&pg=PT126 | access-date=December 22, 2017 | page=pt126}}</ref><ref>{{cite book | last=Swan | first=S. | title=DK Eyewitness Travel Guide: Turkey | publisher=DK Publishing |year=2010 | isbn=978-0-7566-6495-4 | url=https://books.google.com/books?id=kXA8pv4fcnwC&pg=PA350 | access-date=December 22, 2017 | page=350}}</ref><ref>{{cite book | last=Shore | first=R. | last2=Shore | first2=D. | title=Home and Away: Simple, Delicious Recipes Inspired by the World's Cafes, Bistros, and Diners | publisher=Arsenal Pulp Press | year=2017 | isbn=978-1-55152-674-4 | url=https://books.google.com/books?id=-XYpDwAAQBAJ&pg=PT88 | access-date=December 22, 2017 | page=88}}</ref> *'''[[Dolma]]'''. Azərbaycanda keçirilən Dolma festivalında Azərbaycanın 40 regionundan 300-dən çox dolma növü təqdim edilmişdir.<ref>[https://ru.sputnik.az/video/20170717/411127129/festiva-dolma-xacmaz-bluda-gosti.html Более трехсот видов долмы на фестивале в Азербайджане]</ref><ref name="cuisd">Serdar Oktay and Saide Sadıkoğlu, Gastronomic Cultural Impacts of Russian, Azerbaijani and Iranian Cuisines, International Journal of Gastronomy and Food Science, https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2018.03.003</ref> *'''[[Dovğa]]'''. Dovğa hazırlamaq üçün qatıq və xama un ilə çalınır, üzərinə yumurta və düyü əlavə edilir. Qatıq çürüməsin deyə, kütləni arası kəsilmədən bir qaydada bulaya-bulaya qızdırırlar. Qaynadıqdan sonra üzərinə narın doğranmış göyərti və duz töküb hazır olana qədər bişirirlər. *'''[[Döymənc]]'''. Azərbaycanın şimal-qərb bölgələrində hazırlanan məzə. *'''[[Gürzə]]'''. Xəmirdən hazırlanan ət xörəklərindəndir. Əsasən çəkilmiş [[qoyun əti]]ndən hazırlanır. Tərkibi zövqə görə ədvalarla zənginləşdirilə bilər. Gürzə əsasən qış aylarında hazırlanan xörəklər sırasına daxil edilir. *'''[[Qoğal]]'''. [[Şirin qoğal]] və [[şor qoğal]] növləri var. *'''[[Plov]]'''. Azərbaycanda plovun qırxdan çox növü var:<ref name=kukhnya>[http://www.azeri.ru/az/cuisine/azerbaydjanskaya_kuhnya/ ''Азербайджанская кухня''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090216024404/http://azeri.ru/az/cuisine/azerbaydjanskaya_kuhnya |date=2009-02-16 }}, (''Azerbaijani Cuisine'', Ishyg Publ. House, Baku {{in lang|ru}})</ref> [[Badam plov]], [[Cücə plov]], [[Çoban-aşı]], [[Çəkmə plov]], [[Kişmiş plov]], [[Şabalıdlı plov]], [[Şeşəndaz plov]], [[Şüyüd plov]], [[Əvəlik plov]], [[Mərci plov]], [[Meyvə plov]], [[Paxla plov]], [[Toyuq plov]], [[Çığırtma plov]], [[Qır-qır plov]], [[Qiymə plov]], [[Xam-döşəmə plov]], [[Səbzi-qovurma plov]], [[Tər-çilov plov]], [[Turşu-qovurma plov]], [[Ov quşu ilə plov]], [[Ali müsəmbə plov]], [[Şirin plov]], [[Lobya-çilov plov]], [[Fisincan plov]], [[Südlü plov]], [[Kükü plov]], [[Qiymə-çığırtma plov]], [[Yarma plov]].<ref name="cuisd"/> *'''[[Şəkərbura]]'''. Xəmirin içinə fındıq, badam və ya qoz ləpəsinin (sürtgəcdən keçirilib xırdalanmış halda) şəkərlə qarışığı qoyulub, bükülməsi ilə əmələ gəlir. *'''[[Badambura]]'''. Yoğrulmuş xəmir kündə lənir, yayılır, qat-qat yağlanır və kiçik da irələrə bölünür; hər dairənin arasına hil qatılmış iç (xırdalanmış badam və şəkər tozundan ibarət) qoyulur və kənarları bükülür. Fırında bişdikdən sonra üstünə şəkər tozü səpilir. == Oyunlar və idman == *'''[[Azərbaycansayağı künc zərbəsi]]'''. 1994-cü ildə futbol [[məşqçi]]si [[Vaqif Sadıqov (məşqçi)|Vaqif Sadıqov]] tərəfindən yaradılıb. Taktiki gedişin əsas məqsədi futbolda künc zərbəsi zamanı topa yaxınlaşan futbolçu onu cərimə meydançasına doğru ötürür. Bu zaman topa doğru şığıyan 2 və ya 3 futbolçu topa toxunmayıb onu arxaya buraxır. Öncədən planlaşdırıldığı kimi sonuncu şəxs qapıya doğru zərbə vurur. *'''[[Proqressiv şahmat]]'''. 2013-cü ildə [[şahmat]] əsasında yaranan altı nəfərlik rəngarəng intelektual oyun.<ref>{{cite web|title=“İRƏLİ” Gənclik Mərkəzində yeni şahmat növünün təqdimatı keçirilib|url=http://www.azadinform.az/news/a-58808.html|website=www.azadinform.az|publisher=www.azadinform.az|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=http://www.azadinform.az/news/a-58808.html|archivedate=3 fevral 2017}}</ref> == Elm və texnologiya == *'''[[TRİZ]]''' (İxtira məsələlərinin həlli nəzəriyyəsi). [[Genrix Altşuller]] və həmkarları tərəfindən. === Astronomiya və kosmonavtika === [[Fayl:Sputnik asm.jpg|200px|thumb|right|Sputnik-1-in replikası]] *[[Hacıbəy Sultanov]] Mars və Yupiter planetlərinin orbitləri arasında yerləşən asteroidlərin mənşəyi ilə bağlı riyazi nəzəriyyənin müəlliflərindəndir. Asteroidlər həlqəsinin Mars və Yupiterin arasında hərəkət edən bir neçə nisbətən böyük ilkin cisimlərin ardıcıl parçalanması nəticəsində əmələ gəldiyini əsaslan­dırmışdır.<ref>{{cite web |url=http://www.nkpi.az/index.php?page=addread&id=1419 |title=SULTANOV HACIBƏY FƏRƏCULLA OĞLU |author= |date=2016-09-29 |publisher=nkpi.az |accessdate=2017-03-01 |language=az }}{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> *'''İlk [[süni peyk]] [[Sputnik-1]]'''. [[Kərim Kərimov]] həmtəsisçisidir. *'''İlk [[pilotlu kosmik uçuş proqramı]] Vostok 1'''. Kərim Kərimov həmtəsisçisidir. *'''İlk kosmik dok Kosmos 186 və Kosmos 188''' (kosmik gəmilərin təmir yeri). Kərim Kərimov həmtəsisçisidir. *'''İlk [[kosmik stansiya]]lar olan Salyut və Mir'''. Kərim Kərimov həmtəsisçisidir.<ref name=Bond>Peter Bond, [https://www.independent.co.uk/news/obituaries/lt-gen-kerim-kerimov-36414.html Obituary: Lt-Gen Kerim Kerimov], ''[[The Independent]]'', 7 April 2003.</ref><ref name=Blair>Betty Blair (1995), "[http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/33_folder/33_articles/33_sovietaero.html Behind Soviet Aeronauts]", ''[[Azerbaijan International]]'' '''3''' (3).</ref> === Biologiya=== *'''[[Camışçılıq]] elmi'''. 1932-ci ildə [[Ağaxan Ağabəyli]] tərəfindən əsası qoyulmuşdur.<ref>{{cite web |url=http://www.cnshb.ru/AKDiL/akad/base/RA/000359.shtm |title=Агабейли Агахан Алескер оглы. Биографическая энциклопедия РАСХН, ВАСХНИЛ |accessdate=2015-08-24 |archive-date=2014-04-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140414214702/http://www.cnshb.ru/AKDiL/akad/base/RA/000359.shtm/ |url-status= }}</ref><ref>Российская академия сельскохозяйственных наук: Биографическая энциклопедия / Отв. сост. И. В. Боровских; Под ред. Г. А. Романенко. — Тула: Гриф и К, 2004. — 616 с. — (Материалы к биобиблиографии академического состава Россельхозакадемии). — ISBN 5-8125-0460-1.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai131_folder/131_articles/131_aghabeyli_aghakhan.html |title=Aghabeyli Aghakhan. AI, Spring 2005. (13.1). pp. 28-31 | accessdate=2014-04-13}}</ref> *'''Bəşirov metodu'''. [[Kənd təsərrüfatı]] heyvanlarının çoxaldılmasına, onların cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına, sağlam nəsil alınmasına, məhsuldarlığın 1000 dəfəyə qədər artırılmasına və s. kimi çox mühüm, böyük nəticələr əldə etməyə imkan verən bir metoddur.<ref name="aztoday.az">[http://aztoday.az/news/2749.html 3 ölkənin milli qəhrəmanı olan alimimiz] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150516055241/http://aztoday.az/news/2749.html |date=2015-05-16 }}. aztoday.az, 14.05.2015 {{az}}</ref> Bu metodun yaradıcısı akademik [[Eyyub Bəşirov]]dur.<ref name="aztoday.az"/> [[Eyyub Bəşirov]] tərəfindən hazırlanmışdır. === Fizika=== *[[Lev Landau]]nun kəşfləri. Onun elmi nailiyyətləri arasında kvant mexanikasında sıxlıq matrisi metodunun kəşfi, diamaqnetizmin kvant nəzəriyyəsi, ifrat axıcılıq nəzəriyyəsi, ikinci növ faza keçidləri, ifrat keçiriciliyin Qinzburq – Landau nəzəriyyəsi, plazma fizikasında Landau sönməsinin izahı, kvant elektrodinamikasında Landau qütbü və iki-komponentli neytrinoların nəzəriyyəsidir. Landau ifrataxıcılığın riyazi nəzəriyyəsinin kəşfinə görə 1962-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. *'''Qaz lazer'''. [[Əli Cavan]] və Uilyam Benet tərəfindən. *Lazerin güclənmə mərkəzində lazerin daxilolma gərginliyinin enmə rezonansı hadisəsi. Əli Cavan Uilyam Bennet və C. Lembornla birlikdə kəşf etmişdir. *Mod kəsişmələrinin effekti nəzəriyyəsi. 1966-cı ildə Əli Cavan tərəfindən yaradılmış, 1969-cu ildə müşahidə edilmişdir. === Kimya === *'''Krekinqin buxar fazasında toluolun və stirolun yaranma mexanizmi'''. [[Şıxbala Əliyev]] tərəfindən. *'''[[Selen]]dəki anormallıqların idarə edilməsi'''. [[Həsən Abdullayev]] tərəfindən. === Riyaziyyat və məntiq === *'''[[Qeyri-səlis məntiq]]'''. Riyaziyyatın bir bölməsi olub, klassik məntiq və çoxluq anlayışlarını özündə ümumiləşdirir. Qeyri-səlis məntiq anlayışı 1965-ci ildə Lütfi Zadə tərəfindən irəli sürülmüşdür. Adi məntiqi məsələlərdə qiymət 1 və 0 olmalıdırsa, qeyri-səlis məntiqə aid məsələlərdə qiymətlər [0;1] intervalında olur.<ref>{{cite web|last1=Blair|first1=Betty|title=Interview with Lotfi Zadeh|url=http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/24_folder/24_articles/24_fuzzylogic.html|website=www.azer.com|publisher=www.azer.com|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/24_folder/24_articles/24_fuzzylogic.html|archivedate=3 fevral 2017}}</ref> **'''[[Qeyri-səlis çoxluq]]'''. Çoxluq anlayışının element olmanın qiymətləndirilməsinə söykənən ümumiləşdirmədir. === Tibb === *'''Xarici fiksə aparatı'''. 1936-cı ildə Rəhim Əlizadə tərəfindən dünyada ilk dəfə sınıqların müalicəsində xarici fiksasiyası prinsiplərinə əsaslanan funksional müalicə üsulu yaradılmışdır.<ref name="ensik">Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (2007), Azərbaycan, Azərbaycan Milli Ensiklopediyası NPB</ref> *'''İlizarov aparatı'''. [[Qavril İlizarov]] tərəfindən əza sümüklərinin uzadılması üçün kəşf edilmişdir. === Kənd təsərrüfatı texnologiyası === *Enerji resurs və torpaqqoruyucu texnologiya və maşınlar kompleksi. [[Ziyad Abbasov]] tərəfindən yaradılan bu ixtira SSRİ Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Elmi-Texniki Şurasının qərarı ilə 1986-1995-ci illər üzrə SSRİ miqyasında perspektiv maşınlar sisteminə daxil edilərək, Rusiya Federasiyasının Həştərxan və Volqoqrad vilayətlərində tətbiq edilmiş və tərəvəz-bostançılığın mexanikləşməsində "Azərbaycan Texnologiyası" adı ilə keçmiş SSRİ miqyasında tanınmışdır. === Neft sənayesi === [[Fayl:Качалка для длинноходных глубинных насосов.jpg|200px|thumb|right|Uzun vuruşlu sualtı nasoslar üçün kaçalka]] *'''[[Neft quyusu]]'''. 1594-cü ildə Allahyar Məmmədnur tərəfindən<ref>{{cite web|title=Tariximizin yaddaşı: Bakı kəndləri – Balaxanı|url=http://anl.az/down/meqale/medeniyyet/2010/avqust/129560.htm|website=anl.az|publisher=anl.az|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=http://anl.az/down/meqale/medeniyyet/2010/avqust/129560.htm|archivedate=3 fevral 2017}}</ref> *'''İlk müasir neft quyusu'''. 1848-ci ildə Bibiheybətdə.<ref>{{cite web|title=World's First Oil Well |url=https://www.inventionandtech.com/landmark_landing/87002|website=inventionandtech.com|publisher=|accessdate=3 fevral 2017}}</ref> *'''İlk müasir neft tankeri'''. 1887-1885-ci illərdə. Ludviq Nobelin bunda rolu olmuşdur.<ref>Vassiliou, MS (2009). Historical Dictionary of the Petroleum Industry. Scarecrow Press. ISBN 9780810862883. Retrieved 2013-02-07.</ref> *'''[[Neft Daşları]]'''. 1949-cu ildə dünyada ilk dəniz neft platforması.<ref>{{cite web|title=Oldest offshore oil platform|url=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/oldest-offshore-oil-platform-/|website=www.guinnessworldrecords.com|publisher=www.guinnessworldrecords.com|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/oldest-offshore-oil-platform-/|archivedate=3 fevral 2017}}</ref> *Eyyub Mehdiyevin ixtiraları: uzun vuruşlu sualtı nasoslar üçün kaçalka, hermetik fırlanma qazması üçün cihaz, preventor-tıxac, məhlula ağırlaşdırıcı agentin əlavə edilməsi cihazı və s. === Silah texnologiyası === *'''[[İstiqlal (snayper tüfəngi)]]'''. Azərbaycan istehsalı olub, əllə doldurulan və uzununa çəkilən çaxmaqlı sxem əsasında hazırlanmış irikalibrli [[snayper tüfəngi]].<ref>{{cite web|title=Azərbaycanın istehsal etdiyi "İstiqlal" snayper tüfəngi|url=http://karabakhmedia.az/main/698-azerbaycan-istehsali-olan-stiqlal-snayper-tufengi.html|website=karabakhmedia.az|publisher=karabakhmedia.az|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161207172847/http://karabakhmedia.az/main/698-azerbaycan-istehsali-olan-stiqlal-snayper-tufengi.html|archivedate=2016-12-07|url-status=dead}}</ref> *'''[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)]]'''<ref>{{cite web|title=New weapons designed in Azerbaijan this year, Azerbaijan Ministry of Defence Industry|url=http://azertag.az/en/xeber/New_weapons_designed_in_Azerbaijan_this_year_Azerbaijan_Ministry_of_Defence_Industry-228621|website=azertag.az|publisher=azertag.az|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=http://azertag.az/en/xeber/New_weapons_designed_in_Azerbaijan_this_year_Azerbaijan_Ministry_of_Defence_Industry-228621|archivedate=3 fevral 2017}}</ref> *'''[[Zərbə (Pilotsuz uçuş aparatı)]]'''. "Zərbə" PUA gecə və gündüz, istənilən hava şəraitində sərbəst şəkildə düşməni izləmək və ona zərbə endirmək imkanına malikdir.<ref>{{cite web|title=“Zərbə” pilotsuz uçuş aparatlarının təqdimatı olub|url=http://www.apa.az/herbi_xeber/zerbe-pilotsuz-ucus-aparatlarinin-teqdimati-olub.html|website=www.apa.az|publisher=www.apa.az|accessdate=3 fevral 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161215031520/http://apa.az/herbi_xeber/zerbe-pilotsuz-ucus-aparatlarinin-teqdimati-olub.html|archivedate=2016-12-15|url-status=dead}}</ref> *'''[[Tufan (MRAP)]]'''. Minaya davamlı zirehli nəqliyyat vasitəsi.<ref>{{cite web|title=“Tufan” minaya davamlı milli zirehli maşınının təqdimatı keçirilib (FOTO)|url=http://az.trend.az/azerbaijan/society/2720974.html|website=az.trend.az|publisher=az.trend.az|accessdate=15 fevral 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170214155629/http://az.trend.az/azerbaijan/society/2720974.html|archivedate=2017-02-14|url-status=dead}}</ref> === Televiziya və informasiya texnologiyası === *'''Rəngli televizor'''. [[Hovannes Adamyan]] tərəfindən. *'''[[Superkompüter]]'''. Boris Babayan tərəfindən. === Enerji === *'''"[[Reyhan Camalova|Rainergy]]"''' qurğusu. Reyhan Camalova tərəfindən.<ref>{{cite web|title=Reyhan Camalova ixtirasına patent alacaq|url=http://news.lent.az/news/289408|publisher=news.lent.az|accessdate=8 dekabr 2017|archive-date=2017-12-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20171207111521/http://news.lent.az/news/289408|url-status=dead}}</ref> == Qeyri-dəqiq məlumatlar == === Silah texnologiyası === * '''Textonik silah'''. Bəzi mənbələrdə ixtiraçısı olaraq [[İkram Kərimov (seysmoloq)|İkram Kərimov]] göstərilir.<ref>{{Cite web |url=http://www.epochtimes.ru/content/view/9912/5/ |title=Судороги земли — Великая Эпоха (The Epoch Times) — Актуальные новости и фоторепортажи со всего мира. Эксклюзивные новости из Китая<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2008-07-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070526190312/http://www.epochtimes.ru/content/view/9912/5/ |archivedate=2007-05-26 |deadlink=yes }}</ref><ref>Сергей Плужников, Сергей Соколов [http://www.sovsekretno.ru/magazines/article/224 Украли бомбу // Журнал «Совершенно секретно»]</ref><ref>Н. Н. Непомнящий: [http://bibliotekar.ru/encZag/100.htm ЗЕМЛЕТРЯСЕНИЕМ ПО ПРОТИВНИКУ — ПЛИ!]</ref><ref>[http://topa.ru/forum/viewtopic.php?f=6&t=19 Наше гражданское расследование • Просмотр темы — Спитакский пазл]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:Azərbaycan ixtiraları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixi]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda elm və texnologiya]] si66vvemie3phkq3ca5fo6euhkrm061 0 478162 6556858 6114435 2022-07-31T16:51:36Z 777sms 18137 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Monterrey.ogg]] → [[File:Es-Monterrey.oga]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) wikitext text/x-wiki {{səhv salma|Monterey}} {{YM |növü = Şəhər }} '''Monterrey''' ({{lang-es|Monterrey}} {{IPA-es|monteˈrei|-|Es-Monterrey.oga}}) — [[Meksika]]da şəhər. Əsası [[1596]]-ci ildə qoyulub. Əhalisi 1 130 960 nəfərdir ([[2010]]). Bir sıra xüsusiyyətlərinə görə şəhəri ''La sultana del norte'' ("Şərq sultanı") və ''La ciudad de las montañas'' ("Dağlar şəhəri") adlandırırlar == Əhalisi == {| class="wikitable" style="float:center; margin-center:3px; text-size:80%; text-align:center;" |- | style="text-align:center;" colspan="2"| ''' Monterrey şəhərinin əhalisi <br /> illər üzrə''' |- |1798 || 7,000 |- |1833 || 13,645 |- |1846 || 15,000 |- |1852 || 13,534 |- |1862 || 14,534 |- |1869 || 14,000 |- |1881 || 40,000 |- |1890 || 41,700 |- |1900 || 62,266 |- |1910 || 78,528 |- |1921 || 88,479 |- |1930 || 132,577 |- |1940 || 206,152 |- |1950 || 375,040 |- |1960 || 708,399 |- |1970 || 1,246,181 |- |1990 || 2,213,711 |- |1995 || 2,516,658 |- |2005 || 3,864,331 |- |2010 || 4,080,329 |} == Şəkilləri == <gallery widths="210px" heights="180px"> Fayl:Cerro de la Silla y edificios.jpg Fayl:Cerro de la Silla.jpg Fayl:Fuente de Neptuno The neptunes fountain.jpg </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Meksika şəhərləri]] [[Kateqoriya:Meksikanın milyonçu şəhərləri]] [[Kateqoriya:Monterrey]] 2czqdxlfgptrl3n332d65ac9i93yeyq 0 478551 6556672 6043061 2022-07-31T13:29:16Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Oktyabr İnqilabı adına park |şəkil = [[Fayl:RND-Okt Revolution Park-4.jpg|320px]] |şəkil_izah = |ölkə = {{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] |şəhər = [[Rostov-na-Donu]] |status = |tikilmə_tarixi = [[1926]] |saytı =[http://www.revolutionpark.ru revolutionpark.ru] |Commons kateqoriyası = }} '''Oktyabr İnqilabı adına park''' — [[Rostov-na-Donu]] şəhərində yerləşən parklardan biri. Şəhərin mərkəzində, Teatralnı meydanı yaxınlığında qərarlaşır. Əhali arasında əsas istirathət yerlərindən biridir. == Tarixi == Park ilk dəfə [[1926]]-cı ildə Rostov-na-Donu və [[Naxçıvan-na-Donu]] şəhərlərinin<ref>[http://irecommend.ru/content/khoroshii-park-kotoryi-vpolne-mozhet-konkurirovat-s-parkom-gorkogo Oktyabr İnqilabı adına park]</ref> arasında park zonası kimi salınmışdır. Sonrakı inkişaf mərhələsi [[1928]]-ci ildən başlayır. Bu il Naxçıvan-na-Donu Rostov şəhərinə birləşdirilir. Park artıq [[1970]]-ci illərdə şəhər əhalisinin sevimli istirahat güşəsinə çevrilir. Parkda idman meydançaları, atraksionlar, uşaq istirahət yerləri, kafe və müstəüil köşklər vardır. Parkın kənarları və daxili ilə piyada yolları vardır. Burada mini-futbol, [[peytbol]] və s idman növləri ilə məşğul olmaq üçün xüsusi yerlər belə ayrılmışdır. Parkın sahəsi ümumilikdə 17 hektara çatır.<ref name="park">{{Cite web |title=Oktyabr inqilabı adına park |url=http://agrocomgroup.ru/ru/projects/park-im-oktyabrskoy-revolyucii |access-date=2017-02-07 |archive-date=2017-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170211103518/http://www.agrocomgroup.ru/ru/projects/park-im-oktyabrskoy-revolyucii |url-status=dead }}</ref> Parkta çoxlu sayda heykəltaraşlıq abidələri vardır. Onlar arasında Pyotr və Fevroni heykəlləri, 56-cı Orduya həsr olunmuş Memarial abidə və Şöhrət alleyasını göstərmək olar. Parkın ən görməli yerlərindən biridə süni göldür. Burada çoxlu sayda su quşlarınl görmək olar. Misal:Flaminqo və tovuzquşu. Park hazır ki, adını [[2000]]-ci illərdə almışdır. Bu zaman onun genişdirilməsi və bərpası həyata keçirilmişdir. 2002-ci ildə «Şum-Qad Lend» atraksion şəhərciyi quraşdırılmışdır. [[2016]]-cı ildə parktda bütün Rusiya ərazisində üçüncü olan «Bir səma» adını daşıyan çarx quraşdırılmışdır. Qış ayları kabinalarda istilik sistemi təmin edilir. Hər seans 12 saat davam edir. Bu parkta müəyyən yığıncaqlar toplanılır hətta mütləvi gəzintilər təşkil edilir. Hər il parkı 1,2 mln nəfər ziyarət edir. Park yaxınlığında yerləşən Teateralnaya meydanında «Atlanta»<ref>[http://wikimapia.org/1235222/ru/%D0%A4%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BD-%C2%AB%D0%90%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%8B%C2%BB Фонтан «Атланты» (Ростов-на-Дону)]{{ref-ru}}</ref> fəvvarəsi vardır. Fəvvarənin müəllifi Yevgeni Viktoroviç Vuçetiçdir. <gallery widths=160 perrow=3 heights=140 caption="Fotoqalereya"> Fayl:RND-Okt Revolution Park-1.jpg Fayl:RND-Okt Revolution Park-2.jpg Fayl:RND-Okt Revolution Park-3.jpg Fayl:RND-Okt Revolution Park-5.jpg </gallery> == Mənbə == * [http://www.revolutionpark.ru/ Parkın rəsmi saytı] * [http://allorostov.ru/comp/169368 «Oktyabr İnqilabı adına park»] * [http://www.awaytravel.ru/content/%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8-%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%83-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA-%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%BE%D0%BA%D1%82%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%B8 Rostov-na-Donu şəhərinin görməli yerləri. Oktyabr İnqilabı adına park] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 5mdmi61oiy7zz2omw6pxrjy37p52eyg 0 479119 6557325 6264671 2022-08-01T03:23:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dərə}} '''Böyük Kanyon''' ({{dil-en|Grand Canyon}}) — dünyanın ən dərin [[kanyon]]lardan biri. [[ABŞ]]-ın [[Arizona]] ştatının [[Kolorado platosu]]nda yerləşən bu kanyon [[Böyük Kanyon Milli Parkı]]n ərazisinə daxildir. Bu ərazi həm də, hindu tayfaları olan navaho, xavasupay və xyalapayların rezervasiyaları hesab olunur. Böyük kanyonun uzunluğu 446&nbsp;km, dərinliyi 1600-1800 metrdir.<ref>{{Cite web |title=Grand Canyon Information |url=http://grand-canyon-park.org/general-information/ |access-date=2017-02-12 |archive-date=2017-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170113163132/http://grand-canyon-park.org/general-information/ |url-status=dead }}</ref> Eni yuxarı hissədə 8&nbsp;km-dən 25&nbsp;km arasında dəyişir, aşağı hissədə isə bəzi yerlərdə 120 m-dən çox deyil. [[1979-cu il]]dən Böyük kanyon [[UNESCO]]-nun [[Ümumdünya irsi]]nə aid edilib. ==Coğrafiyası== [[Şəkil:GrandCanyon.NASA.2014.jpg|thumb|left|Böyük Kanyon və ətraf ərazilərin görünüşü. [[Beynəlxalq kosmik stansiya]]sından çəkiliş]] [[Şəkil:Stratigraphy of the Grand Canyon.png|thumb|left|Böyük Kanyonda yerləşən süxurların yaşını, yerləşməsini və qalınlığını göstərən diaqramma]] ABŞ-ın qərbində, əsasən Arizona ştatında yerləşən Kolorodo yaylası demək olar ki, üfüqi yatımlı, müxtəlif qalınlıqlı süxur laylarından əmələ gəlmiçdir. Burada ayrı-ayrı ağların hündürlüyü təxminən 3000 m-ə çatır. Platonu, başlanğıcını [[Kolorado]] ştatının Şərqi [[Qayalı dağlar]]ının Lonq-Pik (4345 m) zirvəsindən götürən, [[Kolorado çayı]] kəsir. [[Kaliforniya körfəzi]]nə yaxınlaşdıqca ona çoxlu qollar qoşulur. Kolorado qolları ilə birlikdə bir neçə milyon il ərzində süxur laylarını kəsərək şaquli divarlı dərin dar dərələr - kanyonlar əmələ gətirmişdir. Əslində Böyük Kanyon heç də, dünyanın ən böyük kanyonu deyil. Məhz Nepalda yerləşən [[Kali Gandak]] dərəsi dünyanın ən dərin kanyonu hesab edilir.<ref>[http://www.orangesmile.com/extreme/ru/deepest-canyons/kali-gandaki-gorge.htm КАНЬОН КАЛИ ГАНДАКИ, НЕПАЛ]. Из серии “Самые глубокие каньоны планеты”</ref> ==Geologiyası== Uzaq geoloji dövrlərdə Kolorado platosu [[Şimali Amerika]] [[platforma]]sının bir hissəsi olmuşdur. Platformanın özülü Kembriyəqədərki süxurlardan, üfüqi yatımlı platforma örtüyü isə [[Paleozoy]] və [[Mezozoy]] süxurlarından təşkil olmuşdur. 60-70 milyon il bundan əvvəl plato güclü qalxmaya məruz qalır və bəzi yerlərdə qırışıq strukturlar əmələ gəlir.<ref>{{cite news| url= http://www.3news.co.nz/Debate-rages-over-Grand-Canyons-origins/tabid/1160/articleID/278924/Default.aspx| work= 3 News NZ| title= Grand Canyon as old as the dinosaurs| date= December 3, 2012| access-date= February 12, 2017| archive-date= October 31, 2013| archive-url= https://web.archive.org/web/20131031192424/http://www.3news.co.nz/Debate-rages-over-Grand-Canyons-origins/tabid/1160/articleID/278924/Default.aspx| url-status= dead}}</ref> Kolorado platosu uzun müddət zəif qalxmaqda davam edir. Çaylar da ildən-ilə tədricən süxurları kəsərək özlərinə ensiz, yarıqvari dərələr yaradır. Kolorado və qollarının çoxu geoloji strukturların "müqavimətilə" hesablaşmadan axır. Məsələn, [[Qrin-River]] çayı sanki çox asanlıqla yanından dolanıb keçə biləcəyi qırışığı kəsib keçir. Səbəb isə çayların hələ bu qırışıqlar əmələ gəlməmişdən əvvəl həmin istiqamətdə axmaları ilə əlaqədardır. Ərazi qalxmağa məruz qaldığı vaxtdan etibarən çaylar böyüməkdə olan qırışıqları kəsərək mövcud yataqlarını dərinləşdirməkdə davam etmişlər. Dərələr sanki böyümə sürəti çayların eroziyasının sürətinə uyğun gələn qırışığın üzərinə qoyulmuşdur. Kanyonun müsir formaya düşməsi 5-6 milyon il əvvəl başa çatmışdır.<ref name=Karlstrom>{{cite journal|url=http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo2065.html|title=Formation of the Grand Canyon 5 to 6 million years ago through integration of older palaeocanyons|journal=Nature Geoscience|first1=Karl E.|last1=Karlstrom|first2=John P.|last2=Lee|first3=Shari A.|last3=Kelley|first4=Ryan S.|last4=Crow|first5=Laura J.|last5=Crossey|display-authors=4|doi =10.1038/ngeo2065|volume = 7|issue=3| pages = 239–244| year=|bibcode=2014NatGe...7..239K}}</ref> Böyük Kanyon ərazinin ən yüksək hissələri olan və hündürlüyü 2500 m-ə çatan Kokonino və Kaybab platolarını kəsir. Elə buna görə də Böyük kanyonda süxurların geoloji kəsilişi uzun müddətli zaman kəsiyini əhatə edir. Ən aşağıda, kanyonun dibində Üst Kembriyəqədərki və ya Rifey əhəngdaşları və qumdaşları ilə örtülmüş Kembriyəqədərki şistlər açılır. Bu süxurlar qırışıqlığa yığılmışdır, onların üzərində isə kəskin qeyri-uyğunluqla böyük qalınlıqlı Paleozoy süxurları yatır. Kanyonun yamaclarının aşağı hissələri Kembri yaşlı nisbətən yumşaq gilli çöküntülərdən təşkil olunmuşdur. Onların üzərində karbon və qismən də Kembri yaşlı boz rəngli əhəngdaşlarından təşkil olunmuş asılı sıldırım ucalır. Bu divar bütün kanton boyu çox aydın izlənilir. Kanyon yamaclarının yuxarlarında Supay qırmızı rəngli formasiyanın bütün dərəyə görkəm verən qırmızı və bənövşəyi rəngli çoxsaylı pillələri yerləşir. Müxtəlif möhkəmlikli qumdaşlarından ibarət bu çöküntülər artıq Perm sisteminə məxsusdur. Kanyon sıldırımının yuxarı hissəsini, həmçinin, bozrəngli Perm qumdaşları və Kaybab əhəngdaşları təşkil edir.<ref>[https://www.nps.gov/grca/learn/nature/geologicformations.htm Geologic Formations]. NPS (consulté le 12 février 2008)</ref> ==İqlimi== Böyük Kanyon üçün bir-neçə iqlim zonası xarakterikdir. Kanyonun dibindən 2000 m və daha yüksək ərazilərə qədər yerləşmə mövqeyindən asılı olaraq temperatur dəyişir. Dərə dibində olan iqlim daha çox arizona səhrasını xatırladır. Yay aylarında temperatur +40&nbsp;°C-yə qədər qalxır. Yuxarıya qalxdıqca hava nisbətən sərinləşir: kanyonun yuxarı hissələrində yayda havanın temeperaturu +38&nbsp;°C, qışda isə -17&nbsp;°C-yə qədər düşür.<ref>[http://awesomeworld.ru/udivitelnye-mesta/grand-kanon.html ГРАНД КАНЬОН – ОДИН ИЗ ГЛУБОЧАЙШИХ КАНЬОНОВ МИРА]</ref> Bu ərazilərdə qarın yağması nadir hal hesab edilmir. ===Yay=== 2135 metr yüksəklikdə yerləşən Saut-Rimdə temperatur +27+32 °С, 762 metr yüksəklikdə yerləşən Fantom-Rançda +38&nbsp;°C olur. Nort-Rimdə isə ən yüksək temperatur nisbətən aşağı olur: +21+26&nbsp;°C. Buna səbəb ərazinin daha yüksəkdə yerləşməsidir (2440 m). Yay aylarının ən aşağı temperaturu isə +4 +15&nbsp;°C-i ilə +16 +26&nbsp;°C arasında dəyişir. Leysan yağışlar daha çox iyul, avqust aylarında və sentyabrın əvvələrində qeydə alınır. Bəzən yağıntılar dolu düşməsi və güclü küləklə müşahidə olunur. ===Payız=== Yayın qızmar günləri payızda sərin havalarla əvəz olunur. Kanyonun yuxarı hissələrində orta aylıq temperatur +16 +21&nbsp;°C-dən + 10 +15&nbsp;°C-yə düşür. Çay boyu ərazilərdə isə +32 +37&nbsp;°C-dən +21&nbsp;°C-yə enir. Kanyonun kənarlarında isə bəzən sıfır dərəcyə yaxınlaşır. Yay yağışları sentyabrın ortalarna kimi davam edir və payızın ikinci yarısı daha quru keçir. [[Şəkil:GrandCanyonWinter2008.JPG|thumb|left|Böyük Kanyonda qar örtüyü]] ===Qış=== [[Şəkil:Grand Canyon in fog.jpg|thumb|right|300px|Kanyonda duman örtüyü]] Kanyonun yuxarı hissələrində qış daha sərt keçir. Qar, buz bağlamış yollar bu ərazilər üçün adı haldır. Soyuq havalar adətən noyabrdan başlayır və mənfi temperatur dekabr, yanvar ayları üçün stabil olaraq qalır. Günün ikinci yarısında hava bəzən + 4 +9&nbsp;°C-yə qədər qıza blir. Kanyonun dibində, çay boyunda qış aylarının orta aylıq temeperaturu + 4 +15&nbsp;°C, bəzən isə -1 +9&nbsp;°C-yə qədər düşür.Yuxarı ərazilərdə illik yağan qarın miqdarı 1,3-2,5 metrdir. Qışda və yazın əvvələrində tez-tez duman müşahidə olunur. ===Yaz=== Aprelin ortalarından yaz qışı əvəz etməyə başlayır. Kanyonun yuxarılarında temperatur tədricən +10 +21&nbsp;°C-dən +21+32&nbsp;°C-yə qədər yüksəlir. Kolorado çayı bölgəsində isə +27 +32 °С-dən , +41&nbsp;°C-yə qədər yüksələ bilir. Yaz ayları adətən quru keçir. Quru hava kütlələrinin üstünlüyü nəticəsində yaz aylarında bəzən gecə vaxtları şaxtalar müşahidə olunur.<ref>[http://tourist-area.com/natsionalnie-parki/bolshoy-kanon-v-ssha-prirodnaya-zhemchuzhina-mira Гранд Каньон - природная жемчужина мира]</ref> ==Flora və faunası== [[Şəkil:Bighorn, Grand Canyon.jpg|thumb|right|Yoğunbuynuz. Böyük Kanyon. 2008-ci il.]] ===Flora=== Böyük Kanyon ərazisində 1737 [[Borulu bitkilər|borulu (sporlu) bitki]] növü, 167 [[Göbələklər|göbələk]], 64 [[mamırlar|mamır]] və 195 [[şibyələr|şibyə]] növü qeydə alınmışdır. Bu müxtəliflik kanyonun dibindən 2400 metr yüksəkliyə qədər yayılmışdır. Ərazidə onlarca endemik və ekzotik bitki növü var. Kanyonda olan 63 növ ABŞ-ın xüsusi qorunan bitkilər statusunu almışdır. Bölgənin qərb zonasına [[Moxave (səhra)|Moxave]] [[səhra]]sı, şərq zonasına isə [[Sonora (səhra)|Sonara]] səhrası böyük təsir göstərir. [[Sarı şam]] və [[şam ağacı]] meşələri kanyon ərazisinə geniş yayılıb. Kanyon divarlarından axan və sızan suların yaratdığı təbii məkanlar 11 % bitkilərin məskunlaşma ərazisidir. Kanyon həm də, qərb və şərq arasında bir növ dəhliz rolunu oynayır. Bitki örtüyünün yayılmasında yamacların mövqeyidə önəmlidir. Daha çox günəş enerjisi alan güney yamaclarında səhra bitkiləri, güzey yamaclarında isə şimal enliklərinə xarakterik bitkilər üstünlük təşkil edir.<ref name=NPSplants>[http://www.nps.gov/grca/naturescience/plants.htm|article=Grand Canyon National Park&nbsp;— Plants]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref name=NPSanimals>[http://www.nps.gov/grca/naturescience/animals.htm|article=Grand Canyon National Park&nbsp;— Animals]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> ===Fauna=== Ərazidə 89 məməli, 355 [[quş]], 47 [[sürünənlər|sürünən]], 17 [[balıq]] növü yayılıb. Kolorado çayı dərəsi boyu qeydə alınan 89 növ [[məməlilər]]dən 18 növü [[Gəmiricilər|gəmirici]] və [[Yarasa (heyvan)|yarasalardı]]. Ümumiyyətlə, kanyon ərazisi bir neçə ekoloji zonadan ibarətdir.<ref>[https://www.nps.gov/grca/learn/nature/index.htm Grand Canyon National Park]</ref> * Aşağı Sonar * Yuxarı Sonar * Keçid zonası * Kanada * Qudzon Bu zonaların bölgüsündə ərazinin hündürüyü, iqlimi, geoloji və geomorfoloji xüsusiyyəti əsas götürülüb. ==Tarixi== [[Şəkil:'Noon Day Rest in Marble Canyon' from the second Powell Expedition 1872.jpg|thumb|right|Mərmər kanyon. Pauellin ekspedisiyası, 1872-ci il.]] Böyük Kanyon Amerikanın yerli əhalisi olan [[hindilər]]ə hələ min il əvvəl belə məlum idi. Hindilər tərəfindən kanyon divarlarına çəkilmiş rəsmlərin hardasa 3 min il yaşı var. [[1540-cı il]]də Böyük Kanyon ilk dəfə olaraq avropalılar, [[ispan]] əsgərləri tərəfindən kəşf olunmuşdur. Qrupa Qarsia Lopes de Kardenasa rəhbərlik edirdi. Səyahətin məqsədi [[qızıl]] axtarışı idi. Səyahət zamanı bir neçə ispan əsgər hindilərin bələdçiliyi ilə kanyonun dibinə enmək istəsələr də su çatışmazlığı üzündən geriyə dönmüşlər. Məhz o tarixdən kanyon avropalıların diqqətindən iki əsr kənarda qalmışdır.<ref>[http://tourist-area.com/natsionalnie-parki/istoriya-grand-kanona История Гранд-Каньона]</ref> [[1776-cı il]]də iki ispan din xadimi bir qrup əsgərlərlə Böyük Kanyon boyu səyahət etmiş və məqsəd [[Santa-Fe]] ilə [[Kaliforniya]] arasında mövcud ola biləcək yolu tapmaq idi. [[1869-cu il]]də [[Qayalı dağlar]] rayonunda olan geoloji idarəyə rəhbərlik etmiş Con Uesli Pauellin [[Kolorado çayı]] boyu dörd kiçik qayıqla [[Vayominq]] ştatının ərazisindən keçən [[Qrin-River çayı]]nın mənsəbindən [[Nevada]] ştatındakı Verçin çayının mənsəbinə qədər üzmüşdür. O vaxtlar üçün heç də təhlükəsiz olmayan bu səyahət (onun üç üzvü hindilər tərəfindən öldürülmüşdür) regionda ABŞ-ın məşhur elmi təsisatı olan Smitson İnstitutu tərəfindən maliyyə yardımı almış ilk səyahət idi.<ref>[https://web.archive.org/web/20121016231426/http://www.nationalatlas.gov/articles/government/a_usgs.html "The Beginnings of the U.S. Geological Survey"]. National Atlas of the United States. 2010</ref> [[1872-ci il]]də Pauell ilk dəfə olaraq ''Grand Kanyon'' terminini işlətmişdir. Ona qədər ancaq Böyük Kanyon ifadəsi tətbiq olunurdu.<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?term=grand&allowed_in_frame=0 Grand]. Etymonline.com</ref> Böyük Kanyon [[1908-ci il]]də ABŞ-ın milli abidəsi, [[1919-cu il]]də isə [[Böyük Kanyon Milli Parkı]] elan edilib.<ref>[http://explorethecanyon.com/explore-learn/grand-canyon-facts "Grand Canyon Facts]. National Geographic Visitor Center, Arizona.</ref> ===Avropalıların kanyon ətrafında ilk məskunlaşması=== * Mədənçilər: Kapitan Con Hans, Villiam V. Bass, Lui Buşe, Set Tanner, Çarlez Spencer, Ceyms Muni * Missionerlər: Con Doyle Lee, Emma Lee Frenç, J.S.Emmett * Arxeoloqlar: David Rust, Mare Kolter * İş adamlar: Ralf H.Kameron, Emery & Ellsworth Kolb ==Ərazidə olan tarixi abidələr== [[Şəkil:Yavapai Observation Station.jpg|150px|thumb|left|Dezert-Vyu müşahidə qülləsi. 2004-cü il.]] Böyük Kanyonun cənub ətəkləri boyunca bir çox tarixi özəlliyi olan abidələr yerləşib. * Buckey O'Neill otağı * Kolb Studio * El Tovar Hotel * Hopi House * Böyük Kanyon vağzalı * Lookout Studio * Dezert-Vyu müşahidə qülləsi * Bright Angel Lodge mehmanxanası ==Turizm== [[Şəkil:SkywalkFromOutsideLedge.jpg|thumb|right|Skywalk müşahidə meydançası.]] Böyük Kanyon, eləcə də Milli Park ərazisi dünyanın ən çox ziyarət olunan təbiət abidələrindən biri hesab olunur. İl ərzində kanyona beş milyon turist səyahət edir. Turistlərin 83% ABŞ ərazisindən: [[Kaliforniya]] (12,2%), [[Arizona]] (8,9%), [[Texas]] (4,8%), [[Florida]] (3,4%) və [[Nyu-York]]dan (3,2%) gələnlərdir. Ümumi turistlərin on yeddi faizi kənardan gələnlərdi. Xarici turistlərin əksəriyyəti [[Böyük Britaniya]] (3,8%), [[Kanada]] (3,5%), [[Yaponiya]] (2,1%), [[Almaniya]] (1,9%) və [[Hollandiya]]dan (1,2%) gələnlərdi.<ref>[https://web.archive.org/web/20100928184338/http://www.nau.edu/hrm/ahrrc/reports/G_C_EXEC_SUMMARY.pdf#search=grandcanyon "Executive Summary of Grand Canyon Tourism"]. Northern Arizona University.</ref> Kanyonun Saut-Rim bölgəsi il boyu ziyarətçilərə açıqdır, Nort-Rim isə mayın ortalarından oktyabrın ortalarına qədər fəaliyyət göstərir. Kanyona səyahəti bir neçə üsulla etmək olar: piyada (kanyon ərazisində bir çox cığırlar var), xüsusi rezin qayıqlarla, kanyon boyu hərəkət edən qatarla, velosipedlər və avtomobillə. Ekstremallar üçün təyyarə və hava şarı da nəzərdə tutulub. Kanyonda bir neçə müşahidə meydançası var. Onlardan ən diqqət çəkəni Skywalkdır. Meydançadan istifadə 70 dollardır. Bundan başqa, Səma yolu adlı şüşə körpü 1219 metr yüksəklikdə asılmış və turistlərin sevimli məkanıdır.<ref>[https://tonkosti.ru/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA_%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4-%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D0%BE%D0%BD Национальный парк Гранд-Каньон: Путешествие по каньону ]</ref> ==Aviaqəzalar== [[1940-cı il|1940]]—[[1950-ci il]]lərdə bu ərazidən keçən əksər təyyarə uçuşları qəsdən planlaşdırırdı ki, sərnişinlər Böyük Kanyonun görüntüsündən zövq ala bilsinlər. Kanyon boyu pilotlar bir neçə dövr edir və bununla sərnişinlərin görüş qabiliyyətini artırmaq istəyirlər. O zamanlar görüntü baxımdan edilən müxtəlif səmada olan uçuşlara qanunla qadağa yox idi. [[30 iyun]] [[1956-cı il]]də yuxarıda göstərilən qaydalar əsasında hərəkət edən iki təyyarə sonda kanyon səmasında toqquşdular. Toqquşan Lockheed Constellation Trans World Airlines və DC-7 United Airlines şirkətinini təyyarələri idi. Toquşma zamanı 128 nəfər həak oldu. Bu [[1960-cı il]]də olan Nyu-York qəzasına qədər ən dəhşətli qəza idi. Məhz bu qəzadan sonra bu ərazidə olan uçuşlara qadağa qoyuldu. Kanyonda növbəti qəza 1986-cı ildə baş vermişdir. ==Maraqlı məlumatlar== * İl ərzində kanayonu 4 milyon insan ziyarət edir.<ref>[http://www.nationalparkstraveler.com/2009/09/numbers-grand-canyon-national-park4466 FBy the Numbers: Grand Canyon National Park{{ref-en}}]</ref>) * Turistlər üçün ən populyar səyahət Kolorado çayı boyu üzməkdir.<ref>[http://www.nps.gov/grca/planyourvisit/whitewater-rafting.htm Grand Canyon river trips]</ref><ref>[http://www.nps.gov/grca/planyourvisit/mule_trips.htm Grand Canyon mule trips{{ref-en}}]</ref>. * 2013-cü ildə kanyonu ilk dəfə olaraq kəndirbaz Vallenda heç bir təhlükəzlik tədbiri olmadan bir başdan o biri başa keçmişdir<ref>{{cite news |url=http://www.cbsnews.com/8301-201_162-57590641/nik-wallenda-completes-tightrope-walk-across-gorge-near-grand-canyon/ |title=Nik Wallenda completes tightrope walk across gorge near Grand Canyon |publisher=CBSNews |author=AP |authorlink=Associated Press |date=2013-06-23 |access-date=2017-02-28 |archive-date=2013-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827135510/http://www.cbsnews.com/8301-201_162-57590641/nik-wallenda-completes-tightrope-walk-across-gorge-near-grand-canyon/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.newsru.com/world/24jun2013/vallenda.html |title=Американский канатоходец Ник Валленда без страховки пересек Большой каньон (ФОТО, ВИДЕО) |publisher=NEWSru.com |date=24 июня 2013}}</ref><ref>{{cite news|url=http://runews24.ru/world/wallenda-grand-canyon.html |title=Новое достижение великого канатоходца Николаса Валленды |date=2013-06-24 |publisher=runews.24 |accessdate=2013-07-02}}</ref>. == Ponorama== [[Şəkil:Grand Canyon - North Rim Panorama - Sept 2004.jpg|thumb|center|900px|Böyük Kanyonun ponoraması]] == Xarici keçidlər == * [http://www.nps.gov/grca/ Grand Canyon National Park Service] * [http://hikearizona.com/map.php?QX=4101 Grand Canyon Backcountry Use Areas - Map] * [http://www.grandcanyonbiblio.org/ Grand Canyon Bibliography] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160117082424/http://www.grandcanyonbiblio.org/ |date=2016-01-17 }}&nbsp;– bibliography of the Grand Canyon. 37,462 items produced between 1540 and the present. * [http://www.bobspixels.com/kaibab.org/misc/gc_hist.htm Grand Canyon Explorer: History timeline] from 10,000 years ago to 1994. * [http://grandcanyoncvb.org/ Grand Canyon Chamber & Visitor's Bureau] * [http://travel.nytimes.com/2009/05/31/travel/31hours.html?em 36 Hours at the Grand Canyon] by ''The New York Times'', May 31, 2009 * [http://www.nps.gov/grca/learn/photosmultimedia/photogallery.htm NPS Photographs] * [http://landsat.usgs.gov/images/gallery/56_M.jpg Grand Canyon 3-D perspective] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090825014319/http://landsat.usgs.gov/images/gallery/56_M.jpg |date=2009-08-25 }} &nbsp;– view looking southwesterly, showing North Rim and Canyon. * [https://www.google.com/intl/sg/maps/streetview/#grand-canyon Grand Canyon - Street View - Google Maps] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:ABŞ kanyonları]] 7ld5s3gy56t8s53qwxzat8awpm3oiqv 0 479342 6556696 6543343 2022-07-31T13:52:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{ABŞ mədəniyyəti}} [[Fayl:Uncle Sam (pointing finger).png|thumb|Ceyms Montqomeri tərəfindən 1916–17-ci illərdə çəkilmiş ABŞ təbliğat materialı: "Sam əminin SƏNƏ ehtiyacı var!" ({{Dil-en|Uncle Sam needs YOU!}})]] '''ABŞ mədəniyyəti''' ({{Dil-en|Culture of the United States}}) və ya '''Amerika mədəniyyəti''' ({{Dil-en|Culture of America}}) — [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nda mədəniyyət. ABŞ bir [[Multikulturalizm|çox mədəniyyətə]], müxtəlif etnik qruplara, ənənələrə və dəyərlərin geniş müxtəlifliyinə ev sahibliyi edir.<ref name="DD">{{cite book|last1=Adams|first1=J. Q.|last2=Strother-Adams|first2=Pearlie|title=Dealing with diversity : the anthology|url=https://archive.org/details/dealingwithdiver0000adam|date=2001|publisher=Kendall/Hunt Pub|location=Chicago|isbn=978-0-7872-8145-8}}</ref><ref name="Society in Focus">{{cite book|last1=Thompson|first1=William E.|last2=Hickey|first2=Joseph V.|title=Society in focus : an introduction to sociology|date=2004|publisher=Pearson/Allyn and Bacon|location=Boston|isbn=978-0-205-41365-2|edition=5th}}</ref> Yerli amerikalılar, havaylılar və alyaskalılardan başqa, demək olar ki, bütün amerikalılar və ya onların əcdadları son beş əsrdə məskunlaşıb və ya immiqrasiya edib.<ref>{{cite book|last1=Fiorina|first1=Morris P.|author-link1=Morris P. Fiorina|last2=Peterson|first2=Paul E.|title=The New American democracy|date=2010|publisher=Longman|location=London|isbn=978-0-205-78016-7|page=97|edition=7th}}</ref> Hakim Amerika mədəniyyəti əsasən Afrikalı kölələrin gətirdiyi ənənələr kimi digər mənbələrin təsirləri ilə Avropalı immiqrantların ənənələrindən törəmiş [[Qərb mədəniyyəti]]dir.<ref>{{cite book|last1=Holloway|first1=Joseph E.|title=Africanisms in American culture|date=2005|publisher=Indiana University Press|location=Bloomington|isbn=978-0-253-21749-3|pages=18–38|edition=2nd}}{{cite book|last1=Johnson|first1=Fern L.|title=Speaking culturally : language diversity in the United States|url=https://archive.org/details/speakingcultural0000john|publisher=Sage Publications|isbn=978-0-8039-5912-5|page=[https://archive.org/details/speakingcultural0000john/page/116 116]|year=2000}}</ref> [[Amerika asiyalıları|Asiyadan]] və xüsusilə [[Latın Amerikası]]ndan olan ən son immiqrasiya həm homogen əritmə qazanı, həm də immiqrantlar və onların nəsillərinin fərqli mədəni xüsusiyyətlərini qoruyub saxladığı heterogen salat kasası kimi təsvir edilən mədəni qarışığa əlavə edilmişdi. Əsas Amerika mədəniyyəti [[protestant]] Britaniya kolonistləri tərəfindən yaradılıb və əldə edilən xüsusiyyətlərin nəsillərə ötürülməsi və asimilasya ilə immiqrantlara köçürülməsi ilə sərhədyanı yaşayış məntəqəsi prosesi ilə formalaşmışdır. Amerikalılar ənənəvi olaraq güclü iş etikası, rəqabət qabiliyyəti və fərdiyyətçiliyə,<ref>{{cite web|website=Huffington Post|url=http://www.huffingtonpost.com/richard-koch/is-individualism-good-or-_b_4056305.html|title=Is Individualism Good or Bad?|date=10 iyul 2013|author=Richard Koch}}</ref> habelə azadlığın, bərabərliyin, xüsusi mülkiyyətin, demokratiyanın, qanunun aliliyinin və məhdud hökumətin üstünlüyünü vurğulayan bir "Amerika kredosu"na birləşən inanc ilə xarakterizə olunurlar.<ref>{{cite book|last=Huntington|first=Samuel P.|authorlink=Samuel P. Huntington|title=Who are We?: The Challenges to America's National Identity|year=2004|publisher=Simon & Schuster|url=https://books.google.com/?id=6xiYiybkE8kC&vq=core|chapter=Chapters 2–4|isbn=978-0-684-87053-3|accessdate=25 oktyabr 2015}}: also see American's Creed, written by William Tyler Page and adopted by Congress in 1918.</ref> Amerikalılar qlobal standartlara görə son dərəcə xeyirxahdırlar. 2006-cı ildə bir ingilis araşdırmasına əsasən, amerikalılar [[ÜDM]]-in 1,67-ini xeyriyyəçilik üçün xərcləyirlər, bu tədqiq edilən bütün dövlətlərdən artıq idi, ikinci yerdəki ingilislərin 0,73%-lik göstəricisindən iki dəfə və fransızların 0,14%-lik göstəricisindən təxminən on iki dəfə artıq idi.<ref>{{cite news|last=AP|title=Americans give record $295B to charity|url=http://usatoday30.usatoday.com/news/nation/2007-06-25-charitable_N.htm?POE=click-refer|accessdate=4 oktyabr 2013|newspaper=USA Today|date=25 iyun 2007}}</ref><ref>{{cite web|title=International comparisons of charitable giving|url=http://www.cafonline.org/pdf/International%20Comparisons%20of%20Charitable%20Giving.pdf|publisher=Charities Aid Foundation|accessdate=4 oktyabr 2013|date=Noyabr 2006|archive-date=2014-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20141224172434/http://www.cafonline.org/pdf/International%20Comparisons%20of%20Charitable%20Giving.pdf|url-status=dead}}</ref> Amerikan xəyalı və ya amerikalıların yüksək ictimai hərəkətlilikdən zövq aldığı ideyası immiqrantlar cəlb olunmasında əsas rol oynayır.<ref>{{cite web|last=Clifton|first=Jon|title=More Than 100 Million Worldwide Dream of a Life in the U.S. More than 25% in Liberia, Sierra Leone, Dominican Republic want to move to the U.S|url=http://www.gallup.com/poll/161435/100-million-worldwide-dream-life.aspx|publisher=Gallup|accessdate=10 yanvar 2014|date=21 mart 2013}}</ref> Bu ideyanın gerçəkliyi müzakirə mövzusu olmuşdur.<ref name="socialmobility">{{cite web|url=http://www.oecd.org/tax/public-finance/chapter%205%20gfg%202010.pdf|title=A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries|publisher=OECD|website=Economic Policy Reforms: Going for Growth|year=2010|access-date=20 sentyabr 2010}} {{cite web|url=http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|title=Intergenerational Mobility in Europe and North America|author1=Blanden, Jo|author2=Gregg, Paul|author3=Machin, Stephen|publisher=Centre for Economic Performance|date=Aprel 2005|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060623094610/http://www.suttontrust.com/reports/IntergenerationalMobility.pdf|archivedate=23 iyun 2006}}</ref><ref>{{cite web|last1=Gould|first1=Elise|title=U.S. lags behind peer countries in mobility|url=http://www.epi.org/publication/usa-lags-peer-countries-mobility/|website=Economic Policy Institute|accessdate=15 iyul 2013|date=10 oktyabr 2012}}</ref><ref name="CAP">{{cite web|title=Understanding Mobility in America|url=https://www.americanprogress.org/issues/economy/news/2006/04/26/1917/understanding-mobility-in-america/|website=Center for American Progress|date=26 aprel 2006}}</ref><ref name="Schneider">{{cite web|last=Schneider|first=Donald|title=A Guide to Understanding International Comparisons of Economic Mobility|url=http://www.heritage.org/research/reports/2013/07/a-guide-to-understanding-international-comparisons-of-economic-mobility|publisher=The Heritage Foundation|accessdate=22 avqust 2013|date=29 iyul 2013}}</ref><ref>{{cite journal|last=Winship|first=Scott|title=Overstating the Costs of Inequality|journal=National Affairs|date=Yaz 2013|url=http://www.brookings.edu/~/media/Research/Files/Articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Mb0GcQnr?url=http://www.brookings.edu/~/media/Research/Files/Articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf|archivedate=13 yanvar 2014|accessdate=10 yanvar 2014|deadurl=yes|df=}}</ref> Hakim mədəniyyət ABŞ-ın sinifsiz cəmiyyət olduğunu düşünsə də,<ref>{{cite book|last=Gutfeld|first=Amon|year=2002|title=American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience|publisher=Sussex Academic Press|location=Brighton and Portland|page=65|isbn=978-1-903900-08-6}}</ref> alimlər ölkənin ictimai sinifləri arasında [[sosializasiya]], dil və dəyərlərə təsir göstərən əhəmiyyətli fərqləri müəyyən edirlər.<ref>{{cite book|last=Zweig|first=Michael|year=2004|title=What's Class Got To Do With It, American Society in the Twenty-First Century|publisher=Cornell University Press|location=Ithaca, NY|isbn=978-0-8014-8899-3}}{{cite web|url=http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/Home.portal?_nfpb=true&_pageLabel=RecordDetails&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED309843&ERICExtSearch_SearchType_0=eric_accno&objectId=0900000b800472a5|title=Effects of Social Class and Interactive Setting on Maternal Speech|publisher=Education Resource Information Center|accessdate=27 yanvar 2007}}</ref> Amerikalıların özünütənqid, sosial baxışları və mədəni ümidləri peşələri ilə qeyri-adi dərəcədə sıx bağlıdır.<ref>{{cite book|last=Eichar|first=Douglas|year=1989|title=Occupation and Class Consciousness in America|url=https://archive.org/details/occupationclassc00eich|publisher=Greenwood Press|location=Westport, CT|isbn=978-0-313-26111-4}}</ref> Amerikalılar sosial-iqtisadi uğurları qiymətləndirmək üçün böyük dərəcədə məcbur olsa da, adi və ya ortalama olmaq ümumiyyətlə müsbət bir xüsusiyyət olaraq görülür. Amerikalılar ictimai-iqtisadi uğurları böyük qiymətləndirməyə meyilli olsalar da, adi və ya ortalama olmaq ümumiyyətlə müsbət bir xüsusiyyət olaraq görülür.<ref>{{cite book|last=O'Keefe|first=Kevin|year=2005|title=The Average American|url=https://archive.org/details/averageamericant00okee|publisher=PublicAffairs|location=New York|isbn=978-1-58648-270-1}}</ref> == Mənşəyi, inkişafı və yayılması == {{Əsas|ABŞ-ın mədəniyyət tarixi}} [[Fayl:Amerikanska folk, Nordisk familjebok.jpg|alt=|thumb|280x280px|[[Hindilər|Hindular]] – Amerikanın yerli xalqları]] ABŞ mədəniyyəti haqqında ilkin təsəvvürlər adətən müasir mədəni nailiyyətlərlə əlaqədar olsa da bu ölkənin qədim və orta əsrlərini əhatə edən bir [[sivilizasiya]] mövcud olmuşdur. 28–30 min il əvvəl ilk dəfə olaraq müasir tipli insanlar [[Alyaska]] və [[Çukot dənizi|Çukot]] arasındakı Beringiya adlanan quru körpüdə məskunlaşmışlar. Məhz bu dövrdən Amerika mədəniyyətinin tarixi başlayır{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=132}}. [[Fayl:Portrait_of_a_Man,_Said_to_be_Christopher_Columbus.jpg|left|thumb|242x242px|Amerikanı ilk dəfə kəşf edən [[Xristofor Kolumb]]]] Hazırda elm belə hesab edir ki, Amerika qitənin ilk sakinləri genetik cəhətlərinə görə [[protomonqoloid]], yaxud [[protoasiya]] qrupuna mənsub olmuş [[Altaylılar|Altay]], [[Finlər|Fin-uqor]], [[Tibet]] xalqlarına daha yaxındırlar. Bu fikirlər, öz təsdiqini tapmış linqvistik və antropoloji əlamətlərə əsaslandırılır. [[Avropa]]lıların Amerika qitəsini kəşf etməsi və işğalı digər çoxsaylı xalqların həmin ərazidə məskunlaşması ilə nəticələndi. Bu xalqların ümumi sayı təxminən 15–20 milyon nəfərə bərabər idi. İlk dəniz səyyahlarının, xüsusilə də [[Xristofor Kolumb]]un<ref>[http://www.dictionary.com/browse/columbus "Columbus"]. ''Random House Webster's Unabridged Dictionary''.</ref> səhvən [[Hindistan]] torpağı kimi başa düşdükləri bu qitənin sakinləri XVI əsrdən "[[Hindilər|hindular]]" adlandırılmağa başladı. Bu dövrdə qitənin müxtəlif hissələrində məskunlaşmış sakinlərin inkişaf səviyyəsi bir-birindən fərqli idi{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2008}}. Qitənin şimal hissəsində məskunlaşmış tayfa və xalqlar ibtidai yaşayış səviyyəsində idi. [[Texas]], [[Nevada]], [[Kaliforniya]]da{{Efn|Luisvill, Tyul-Sprinqs, Santa-Ros adası}}, Sandia rayonunda{{Efn|b.e.ə. XXV-XV minillik}} od və daş silahları ilə davranmağı bacaran yığıcılıq və ovçuluqla məşğul olanların düşərgələri tapılmışdır. [[Arizona]] və [[Nyu-Meksiko]]da tapılmış ilk kənd təsərrüfatı qəsəbələrinin tarixinin b.e.ə. VII–VI minilliyə aid olması sübuta yetirilir. [[Fayl:Inupiat_Family_from_Noatak,_Alaska,_1929,_Edward_S._Curtis_(restored).jpg|alt=|thumb|250x250px|[[Eskimoslar]]]] [[XVI əsr]]də [[Şimali Amerika]]da yaşayan müxtəlif xalqlarının inkişaf səviyyəsi də yekcins deyildi: [[İbtidai icma quruluşu|ibtidai icma cəmiyyətinin]] ayrı-ayrı inkişaf səviyyələrində yaşayan bu xalqları məskunlaşdıqları yerlərə, ərazilərə görə bir neçə qrupa bölmək olar. Məsələn, [[Arktika]] zonasına aid ovçu və balıqçılar – [[Aleutlar|aleut]] və [[eskimoslar]]{{Efn|''hinduca:'' çiy ət yeyən}} daxildir. Eskomoslar özlərini "iunit" adlandırırlar<ref>{{cite book|last=Kaplan|first=Lawrence D.|chapter=The Language of the Alaskan Inuit|pages=131–158|editor=Dirmid R. F. Collis|title=Arctic Languages. An Awakening|publisher=UNESCO|location=Vendôme|year=1990|isbn=92-3-102661-5|chapterurl=http://unesdoc.unesco.org/images/0008/000861/086162e.pdf|format=PDF}}</ref>. Bu ərazidə yaşayan bu xalqların başlıca məqsədi yaşamaq üçün mübarizə aparmaq idi və bu məqsədin reallaşdırılmasına yönəldilmiş özünəməxsus təsərrüfat-mədəni tip formalaşmışdı<ref>Nuttall, Mark. [https://books.google.com/books?id=LcucDSk4w3YC&lpg=PA580&dq=Eskimo%20pejorative&pg=PA580#v=onepage&q&f=false ''Encyclopedia of the Arctic.''] New York: Routledge, 2005. {{ISBN|978-1-57958-436-8}}.</ref>. Bu tip mürəkkəb iqlim şəraitinə uyğun təşəkkül taparaq dəniz heyvanlarının, [[Şimal maralı|maral]], [[sığın]], quşların ovlanması, balıqçılıq, meyvə və müxtəlif ot bitkilərinin yığılması kimi peşələrdə təzahür edirdi. [[Fayl:Igloo.jpg|alt=|left|thumb|250x250px|İqlu — eskimos və aleutların buz və qardan olan evi.]] Dəri və ya qabıqla örtülmüş yaşayış yerləri yayda, [[iqlu]]lar{{Efn|buz komalar}} isə qışda sakinləri soyuqdan və pis havadan qoruyurdu. İki laydan ibarət dəri geyim{{efn|geyimin içi və səthi dəridən ibarət olur}}, dəridən tikilmiş uzunboğaz çəkmələr, balıq dərisindən plaşlar, tozağacından şlyapalar arktika adamının geyimi idi. Bu ərazinin sakinləri bədii yaradıcılığa da biganə deyildilər. Bu yaradıcılıq mahnı, rəqs, ağac üzərindəki oyma, geyim ornamentlərində və s. təzahür tapırdı{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=133}}. Arktika qrupuna [[Kanada]]nın şimali meşəlik hissələrinin və [[Sakit okean]] sakillərinin şimali-qərb hissəsindəki sakinləri{{Efn|tlinkitlər, haydalar və s.}} də aid edilirdi. Burada məskunlaşmışların həyat tərzi ilə əvvəlkilərin müəyyən yaxınlığı da var idi: məşğuliyyət növü, istifadə edilən əmək alətləri{{Efn|[[ox]], kaman, [[qarpun]], tələ, balıq tutmaq üçün xüsusi [[çəngəl]] aləti}}, yaşayış məskənlər və s. [[Alqonkin xalqları|alqonkinlərin]] karkası ağacdan, üzəri [[tozağacı]] qabığı və ya dərilə örtülən konus formalı tikililəri də (viqvamlar) mühüm yer tuturdu. Hindular qış mövsümü üçün dəridən, yay üçün isə zamşadan{{efn|yumşaq [[maral]] dərisi}} geyimlər hazırlayırdılar. Əsas geyim köynək{{efn|kişilər üçün dizdən aşağı, qadınlar üçün topuğa qədər}} və tuman hesab edilirdi. Bu geyimlər mokasina adlanan çəkmələrlə geyilirdi. Başı və əlləri qışda soyuqdan, yayda isə, həşəratlardan qorumaq üçün kapyuşon adlı üst geyim ilə örtürdülər. Şimal-qərb rayonlarının sakinləri dəridən hazırlanmış geyimlərə dağ keçilərinin yunundan istehsal olunmuş parçalar da əlavə edirdi. Tlinkitlərin parçadan xüsusi [[naxış]]larla bəzədilmiş çiyinlikləri fəxr hesab edilirdi. Geyimlər saçaqlarla, maral tükləri, [[Balıqqulağı (əhəng daşı)|dəniz balıqqulaqlarından]] hazırlanmış rəngarəng naxışlarla bəzədilirdi. Meşə hinduları nadir balıq sümüklərindən düzəldilmiş boyunbağıları, [[Molyusklar|molyuskadan]] çıxarılmış çəhrayı və yaşıl incilərdən ibarət sırğaları, [[Sidr|sidr ağacının]] təmizlənmiş köklərinin hörüklərindən, [[tülkü]] quyruğu və [[qartal]] lələklərindən hazırlanmış baş örtüklərini istifadə edirdilər. Onlar öz sifət və bədənlərini [[tatuirovka]] ilə bəzəyirdilər. Zəngin qadınlar alt dodaqlarından zinət əşyası taxırdılar ki, bu qeyri-adi şəkildə zərif və incə görünürdü. Qeyd etmək lazımdır ki, bu xalq [[Ağacişləmə|ağac üzərində işləmə]] sahəsində şöhrət tapmışdır. Belə ki, onlar ağacdan müxtəlif məişət ləvazimatları{{Efn|qaşıq, qablar, boşqab}}, müxtəlif rituallar üçün əşyalar – qalxan{{Efn|Qalxan öz sahibinə xoşbəxtlik və müvəffəqiyyət gətirən qüvvə kimi dərk edilirdisə, şamanın əsası ona ruhi aləmə daxil olmaq üçün qüvvə gətirir və bu əşya vasitəsilə ruhları çağırmaq mümkün idi.}}, döyüşlər üçün [[dəbilqə]]{{Efn|Dəbilqə insanın daxili, mənəvi gücü, şəxsi ləyaqətinin təzahürü kimi başa düşülürdü.}}, [[maska]]{{Efn|Maska əcdad və ya fövqəltəbii qüvvələrin təzahürü kimi dərk edilirdi.}}, [[şaman]]lar üçün əsa, [[Totemizm|totem]] maska və dirəklər hazırlayırdılar. Bunlar sehrə malik olan müqəddəs əşyalar kimi dərk olunurdu. Müxtəlif heyvanların rəmzi fiqurları tayfanın totemləri hesab edilirdi. Qumdaşından hazırlanmış yonucu alət və [[köpəkbalığı]] dərisinin hissələrindən [[polirovka]] zamanı istifadə olunurdu. Tlinkitlər [[qurğuşun]]dan müxtəlif bəzək və zinət əşyalarının hazırlanmasında məşhur idilər. Soyuq döymə üslubunu tətbiq edərək ustalar [[sırğa]], [[üzük]], qolbaq, [[boyunbağı]] kimi əşyalar düzəldirdilər{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=133}}. [[Fayl:Treaty of Penn with Indians by Benjamin West.jpg|thumb|Vilyam Pennin hindularla müqaviləsi, [[Vest Bencamin]]in rəsmi]] Şoşon, penut, xoka, yeukilər kimi tayfaların daxil olduğu [[Kaliforniya]] hinduları ya rütubətli və yumşaq, ya da isti və quru iqlimi olan meşə rayonlarında məskunlaşmışdırlar{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=133}}. Onların başlıca məşğuliyyəti – yığıcılıq{{Efn|qoz, meyvə, yabanı bitkilərin toxum və köklərinin yığımı}} idi. [[Ovçuluq]] və [[balıqçılıq]] bu yığıcılıq işini tamamlayırdı. Qida axtarışı ailələrin [[köçəri]] həyat sürməsinə əsas səbəb idi. Ağac budaqları və otlardan hörülmüş örtüklər bu insanları günəş şüalarından, qazma komalar isə qış küləyindən qoruyurdu. Hər bir düşərgənin əsas tərkib hissələrini hamam, buxarxana təşkil edirdi. [[Dulusçuluq]] sənətinə yiyələnmədən, kaliforniyalılar spiralvari toxumanın qədim texnikasını tətbiq edərək çox gözəl səbətlər hörürdülər. [[Söyüd]] ağacının köklərindən sındırılmış çubuqlarını və ya qırmızı ağacın budaqlarını təmizləyərək hörmə formasına salınaraq sümük və ya taxta iynələr ilə tikilirdi. Bunları qəhvəyiqırmızı və ağ rənglərin vəhdətilə ikirəngli ornamentlərlə bəzəyirdilər. Toxunma o qədər sıx və möhkəm idi ki, hətta suyu belə özünə buraxmırdı. Bu cür səbətlərdə hətta qida hazırlanırdı. Od üzərində möhkəm qızdırılmış daşlar içi su ilə dolu səbətlərə xüsusi maqqaşlarla qoyulurdu. Soyumuş daşları yeniləri ilə əvəz edirdilər. Məhz bu cəhətə görə kaliforniyalıları "daşbişirənlər" də adlandırırdılar. Kaliforniyalı hindular tikişi bacarmadıqlarına görə çox yüngül geyinirdilər: kişilər maral dərisindən hazırlanmış yan sarğılardan, qadınlar isə ağac qabığı, lifindən qısa yubkalar geyinirdilər. Yalnız ağsaqqallar, xüsusi hallarda quş lələklərindən hazırlanmış plaşlar geyinmək hüququna malik idilər. Kaliforniyalı hindular Şimali Amerikanın qədim sakinlərinin daha primitiv qrupuna məxsus idilər{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=133}}.[[Fayl:Lenape01.jpg|alt=|left|thumb|332x332px|[[Delavarlar|Delavar]] qadınları]] Şimali Amerikanın şərq vilayətlərində yaşayan [[İrokezlər|irokez]], [[delavarlar]], [[mogikan]]lar, mosgen tayfaları [[Missisipi]]dən başlamış [[Atlantik okean]]ına qədərki meşəliklərdə məskunlaşmışlar{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=133}}. Onlar oturaq həyat tərzi keçirirdilər. Bu tayfalar ovçuluq, balıqçılıq, yığıcılıq məşğuliyyəti ilə yanaşı, kərkiçiliklə də (bostançılıq) məşğul olurdular. Qitədə torpaq təsərrüfatının təşəkkülü hələ b.e.ə. 6500–1500-cü illərdə baş vermişdir. Təsərrüfatçılar [[lobya]], [[Qabaq|yunan qabağı]], [[Qarğıdalı (bitki)|qarğıdalı]], [[günəbaxan]], [[balqabaq]], [[qarpız]] yetişdirməklə məşğul olurdular. Onların qidasına yırtıcılar istisna olmaqla digər vəhşi heyvanların əti, meşənin yeməli bitkiləri və s. daxil idi. Sevimli şirniyyat növləri [[ağcaqayın şirəsi]]ndəki patka (tam şəkərləşməmiş nişastadan ibarət qəliz maddə) və şəkər idi. Bunlardan kefləndirici içkilər hazırlanırdı.Şərq vilayətlərin sakinləri sənətkarlıqları ilə şöhrət tapmışdılar: lələklər, hörmə, dulusçuluq, toxuculuqla məşğul olan sənətkarlar başlıca yer tuturdu. Parçaları sənətkarlar gicitkən, oduncaq qabığı, hind toyuğunun lələkləri və ya tükündən hazırlayırdılar. Ən maraqlısı isə bu sənətkarların tozağacının qabığı ilə işləmək ustalığı idi. Bundan səbət, maye məhsullarını saxlamaq üçün xüsusi qablar, mücrülər hazırlamaqla yanaşı, [[kanoe]]{{efn|yüngül idman qayığı}} və [[kağız]] da istehsal olunurdu. Məhsullar üzərinə həkk olunmuş [[Piktoqrafiya|piktoqrafik]] yazılar yazının təşəkkülündən xəbər verir. Bu cür yazı xronikasına "gerçək rəngkarlıq" mənasını verən "''Valam olum''" yazısı aiddir. Mürəkkəb informasiya verən əşyalardan biri də vampum adlanan bel toqqaları idi. Bu toqqalar qiymətli, dəyərli mal sayılırdı. Toqqanın xüsusi məsamələrində rəsmi sənədlər qeydə alınırdı. Belə sənədlərdən biri 1682-ci ildə hindular ilə Şimali Amerikada ingilis müstəmləkəsinin əsasını qoyan Vilyam Pennon ilə torpaq haqqındakı saziş idi ki, bu indiyə qədər saxlanılmaqdadır. Ərazinin qonaqpərvər və əliaçıq əkinçiləri yeri gələndə irokezlər Liqasına uyğun intizam və nizamlı, məğlub edilməz əsgərlərdən ibarət bir ordu yarada bilərdilər. Onlar özlərini "uzun evin adamları" adlandırırdılar. Çünki [[irokezlər]] 100 adamı tutan və çox otaqdan ibarət qabıqdan tikilmiş evlərdə yaşayırdılar. Amerikalılar irokezlərlə fəxr edirdilər{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=133}}. [[Fayl:Apache portraits.jpg|thumb|[[Apaçilər]]]] Bu tayfalarda qadının cəmiyyətdəki rolu və statusuna yüksək qiymət verilirdi, xüsusilə, qadının ana olması ən şərəfli hadisə kimi dəyərləndirilirdi{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=134}}. Qadını təhqir və ya töhmət etmək, təbiətin, həyatın özünə qarşı çıxış etmək kimi qarşılanırdı. Ona görə də ailədə əsas icraçı sima qadın hesab edilirdi. Məhz icraçı qadın və analar şurası qəbilənin hərbi ağsaqqalını seçirdi. Birlikdə onlar tayfanın şurasını təşkil edirdilər. [[Şimali Amerika]]da məskunlaşmış Böyük Düzənlik{{efn|[[preri]], yəni çöl, düz}} hinduları – [[apaçilər]], navaxo, [[Komançilər|komançi]] və digərlər avropalıların yaddaşına canilər kimi həkk olunmuşdur. Xüsusilə onların döyüş zamanı sifətlərinin rənglənməsi, əllərində saçı ilə birgə insanın baş dərisinin çıxarılması onların qəddar olması təsəvvürünü yaradırdı{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=134}}. [[Preri]] sakinlərinin piylə qarışdırılmış boyalardan hazırlanmış qarışığın dəriyə çəkilməsi adətən çox geniş yayılmışdı. Adi günlərdə preri hinduları daha çox [[bizon]] ovlayır, əkinçilik və sənətkarlıqla məşğul olmur, adətən heyvan sürülərinin ardınca gedərək, əldə etdikləri qənimətləri itlər üzərində daşıyırdılar. Bu hindular ovu əllərilə ox-kaman, nizə ilə piyada həyata keçirirdilər. Bizonları ayaqdan vurmaq vacib sayılırdı. Bu cür ov çox çətin, təhlükəli olsa da, ondan əldə edilən qənimət bir o qədər dəyərli idi. Belə ki, bizonlar qida ilə yanaşı, piyindən yanacaq, dərisindən geyim, səyyar ev, qayıqlar hazırlanmasına görə çox qiymətli ov məhsulu idi. Köçəri ovçuluq məişəti ilə yanaşı salnaməçilik də özünəməxsus şəkildə təşəkkül tapmışdır. Dəri üzərində çəkilmiş təsvirlər il ərzində görülmüş işlərin, baş vermiş hadisələrin hesabatını xatırladırdı. Rəmzlərdən geniş istifadə olunur, təsviri sənət inkişaf etməyə başlayırdı. Dəri üzərində toxuma, onun rənglənməsi əsas sənət sahəsi hesab edilirdi{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=134}} [[Fayl:Taospueblo003.jpg|thumb|Taos-Peobloda puebloların [[gil]]dən inşa etdiyi ev|alt=|left]] Regionun əhalisinin dini heykəltəraşlıq nümunələrinə [[papiros]] qəlyanlarını aid etmək olar. Bunlar müxtəlif ölçü və formada hazırlanaraq ritual xarakteri kəsb edirdi. Bu əşyaya sahib olanlar bütün hindu tayfalarının dostu hesab edilirdi və qəbilələri səyahət etmək səlahiyyətinə malik idi. ABŞ-ın cənub-qərb hissəsinin şimalında məskunlaşan sonuncu sakinləri qrupunu pueblo adlandırırdılar. Bu söz ispanca "əhali", "xalq" mənasını verir. Bunlara zuni, xoxokam, xöpi və d. daxil idi. Həmin qrupun məskunlaşdığı vilayət və tikililər də [[Pueblo]] adlandırılırdı{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2008|pp=134}}. Pueblolar minə yaxın insanı əhatə edə bilən çoxsaylı tipik ailələr üçün yaşayış yerləri idi. Xaricdən şaquli divar, daxili divardan isə, [[amfiteatr]]ı xatırladan pillələr yaşayış yerləri təsəvvürü verən bağlı həyat mənzərəsini yaradırdı. Puebloların hamısında torpaq və ovçuluq təsərrüfatları mövcud idi. Buradakı insanlar öz mühəndis və aqronomları ilə məşhur idilər. Bu hinduların zəhməti nəticəsində bütün səhralar gülzara çevrilir, balqabaq, pambıq, qarğıdalı, lobya kimi məhsullar yetişdirilirdi. Tüklərindən bəzək, müxtəlif adət-ənənələrdə istifadə üçün nəzərdə tutulan ev heyvanlarından it və hind toyuğu da saxlanılırdı. Cənub-qərbin sakinləri yaxşı təsərrüfatçı, inşaatçı olmaqla yanaşı, əvəzsiz sənətkarlar idi. Xüsusilə bu sənətkarların dulusçuluq məhsulları öz bədii dəyərinə görə regionun ən gözəl sənət nümunələri idi. Bu nümunələr çəhrayı, sarı, açıq sarı rəngə boyanmış çox zərif və incə formalı, gözəl təsvirə malik, müxtəlif, antropo və zoomorf fiqurlarla bəzədilmiş məhsullar idi. Hindular dulusçuluğu Dünyanı yaradanın — [[Allah]]ın sənəti kimi dəyərləndirir və peşəyə xüsusi məhəbbətlə yanaşırdılar. Pueblolar arasında toxuculuq sənəti də populyarlıq əldə etmişdi. Onların hazırladıqları örtüklər, çiyinliklər, toqqa, döş önlükləri, yubkalar indiyə qədər şöhrətini itirməmişdir. Hinduların inamlarına görə [[Kainat]] üç əsas təbəqədən ibarətdir: ali təbəqə – səmavi; alt təbəqə – yeraltı; orta təbəqə – yer üstü{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=135}}. Bu təbəqələri birləşdirən Dünya Ağacı kosmos modeli və əlaqə rəmzidir. Onun kökləri cəhənnəmə gedir, çətirləri səmayə çatır, gövdəsi onları birləşdirərək eyni vaxtda insan dünyasını təmsil edir. Kainatın bütün təbəqələri mərkəzdə yerləşən fövqəlallah fiqurunun ətrafında düzülmüşlər. Bunu çox zaman "Naş Ata" adlandırırlar. Qeyd etmək lazımdır ki, ayrı-ayrı tayfa və xalqlarda bu ayrı adla da çağrılır{{efn|Məsələn, şoşonlar Tam Apo, lakotasiular Yakan Tanka, zunilər Auonavilon və s. adlandırırlar.}} Ali varlıq öz gücünü ulduz, ay, günəş vasitəsilə ifadə etmək qüdrətinə malik idi. Bu varlıq dünyanı, insanı yaratmış, kainatı idarə etməklə, ilbəil onu təzələyir. Onun yanında həyatın davamına, gedişinə kömək edən digər allahlar da mövcuddur: [[Günəş]]-Ata, [[Ay]]-Ana, [[Yer]]-Ana, həmçinin [[Şimşək]], [[Yağış]], [[Külək]] allahları və s. Bunlar həm xeyir, həm də şər işlər törətməyə qadirdir. Həmçinin insana yaxın olan çox sayda digər ilahi ruhlar da mövcuddur. Onlar müxtəlif formalara girməklə, müxtəlif xeyir və şər qüvvələrə malik ola bilirlər. Onlar Yerin hər tərəfində məskunlaşmışlar. Fövqəltəbii qüvvələrin dünyası insanı daim həyat yollarında müşayiət edir, onlar insanlara müxtəlif yerlərdə istənilən zaman kömək etməyə hazır idilər. Bu qüvvələrlə hinduların əlaqələrinin, münasibətlərin yaranmasında dualı lələklər, qırmızı söyüd ağacından hazırlanmış dualı əsalar mühüm yer tutur. Adətən onu əldə saxlayıb sehrli sözləri ifadə etməklə yerə sancırlar{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=135}}. [[Fayl:Tlingit totem pole.png|thumb|Alyaskanın [[Keçingen]] şəhərinə tlinkit totemi]] Hindu tayfalarının həyatında [[şaman]]lar xüsusi rol oynayırdı. Onlar kahin, həkim, filosof, təbib, ekstrasens, cadugər funksiyalarını yerinə yetirirdilər. Şamanlar şəxsi arzularından çıxış edərək müəyyən üsulları yerinə yetirməklə (qarğışlar oxumaqla, təbil, tütək çalmaqla, rəqs etməklə) özünü ruhlarla əlaqəli olan xüsusi ruhi aləmə gətirir. Bunların vasitəsiləşaman gizli aləmə daxil olaraq başqalarına kömək etmək üçün biliklər əldə edir. Bu "fəaliyyət" çox qorxulu bir hadisə hesab edilirdi, çünki magik qüvvələrlə qeyri-düzgün rəftar, ruhlarla düşünülməmiş münasibət xəstəliklə, hətta ölümlə də nəticələnə bilərdi. [[Fayl:The indians.jpg|alt=|left|thumb|250x250px|Hinduların [[bizon]] ovu, Rəssam: Çarlz Rastrell]] Qədim hinduların həyatında [[Totemizm|totemlər]] aparıcı həyat vasitəsi hesab edilirdi. Belə ki, bu tayfalar heyvan və quş aləmini dərindən sevir və onları öz hərəkət və geyimlərində təqlid edirdilər: özlərini quş tükü və lələkləri ilə, heyvan quyruqları ilə bəzəyir, onların hərəkətlərini rəqslərlə ifadə etməyə çalışırdılar. Belə hesab olunurdu ki, onlar magik xüsusiyyətlərə, qüvvəyə yiyələnirlər. Belə ki, ayı daxili güc, dovşan nailiyyət, bayquş sehr, ilan primitiv enerji, maral qaçış zaman cəldlik bəxş edir. Hər bir qəbilə kollektivinin onu himayə edən heyvanı var idi. Ona görə də [[Bəbir]], [[Şahin]], [[Bizon]] qəbilələri adı altında qruplar mövcud idi. Bu heyvanlar qohum kimi dərk olunaraq [[Totemizm|totemlər]] adlandırılırdılar. Onların şərəfinə bayram, təntənələr qeyd olunur, müxtəlif ifalar həyata keçirirdilər. Hinduların dünyagörüşündə həyatın inkişafı üç mühüm komponentin – təbiət, insan və fövqəltəbii qüvvələrin nisbətindən doğur. Bu işdə müqəddəs görüntülərə başlıca yer verilirdi. Bunun baş verməsinə kömək edən bir çox vasitələrdən — psixi təsiredici bitkilərdən, məsələn, kaktusun kiçik növləri olan meskal və peyotdan istifadə olunurdu. Bu bitkilər [[Texas]] və [[Meksika]] ştatında bitirdi. Guya bu bitki insanı ruhi aləmə daxil olmağa və öz himayəçi ruhunu görməyə kömək edir. Belə hesab edilirdi ki, əgər ruh kiminsə gözünə görünüb, onunla danışırsa, deməli, ruh həmin adama himayədarlıq etmək istəyir. Ruh özünəxas keyfiyyətləri himayəyə götürdüyü şəxsə ötürür, onu öz mahnı və rəqsləri ilə təmrin etdirir{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=135}}. Əsatir və [[əfsanə]]lərdə nəqletmə dili elə hinduların mənəvi aləmləri kimi zəngin və obrazlı idi. Mətnlərdə "Məhəbbət", "Sevgi" sözlərinin tez-tez işlənilməsi onların daxili zənginliyindən xəbər verir. Poetik nümunələrdə sədaqət, məhəbbət, sevgi aparıcı ideya, bədii motiv rolu oynayırdı. Qızın valideynlərinə sədaqətindən danışan "Boz rəngli alaqapı", ata borcundan bəhs edən "Sivaş qayası", qadın sədaqətindən bəhs edən "Yeddi ağ qu quşu" əfsanələrinin adlarını çəkmək olar{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=135}}. Şimali Amerika hindu əfsanə və əsatirlərində qarğa obrazı sehrlənmiş insan təsəvvürünü verir. Bəzi əsatirlərdə bu obraz, hətta yaradıcı fövqəltəbii başlanğıc kimi də təsvir olunur. Hinduların bütün nağıl, əfsanə və əsatirlərində insan qəlbinin ən ali istək və arzuları təcəssüm olunur. Bütün bunlarla hindu xalqının gözəl mənəviyyatı, daxili dünyası öz təzahürünü tapır{{sfn|M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|2010|pp=136}} == Dil == {{Əsas|ABŞ dilləri}} [[Fayl:ABŞ-da danışılan dillərin cədvəli.png||thumb|250px|ABŞ-da ən geniş yayılmış dillər: '''[[İngilis dili]]: 80%''', [[ispan dili]]: 12,4%, digər [[Hind-Avropa dilləri]]: 3,7%, [[Asiya dilləri|Asiya]] və [[Okeaniya]] dilləri 3%.]] [[İngilis dili]] ([[Amerikan ingiliscəsi]]) [[de-fakto]] milli dildir. Federal səviyyədə rəsmi bir dil olmasa da, ABŞ vətəndaşlığına qəbul şərtləri kimi bəzi qanunlar ingilis dilini tələb edir. 2010-cu ildə beş və daha çox yaşı olan əhalinin təxminən 230 milyonu və ya 80%-i evdə yalnız ingilis dilində danışırdı. Əhlinin 12%-i tərəfindən evdə danışılan [[ispan dili]] ikinci ən ümumi dil və ən çox tədris edilən ikinci dildir.<ref name=Lang>"Language Spoken at Home by the U.S. Population, 2010", American Community Survey, [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|U.S. Census Bureau]], in ''World Almanac and Book of Facts 2012'', p. 615.</ref><ref>{{cite journal |last=Welles |first=Elizabeth B. |title=Foreign Language Enrollments in United States Institutions of Higher Learning, Fall 2002 |url=http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf |date=Winter–Spring 2004 |deadurl=yes |archiveurl=https://www.webcitation.org/5hheedcc6?url=http://www.adfl.org/resources/enrollments.pdf |archivedate=21 iyun 2009 |journal=ADFL Bulletin |volume=35 |page=7 |number=2–3 |doi=10.1632/adfl.35.2.7 |access-date=25 fevral 2017}}</ref> Bəzi amerikalılar 32 ştatada olduğu kimi, ölkənin rəsmi dilini ingilis dili olmasına tərəfdardırlar.<ref name=ILW>{{cite web |author=Feder, Jody |url=http://www.ilw.com/immigrationdaily/news/2007,0515-crs.pdf |title=English as the Official Language of the United States: Legal Background and Analysis of Legislation in the 110th Congress |date=25 yanvar 2007 |publisher=Ilw.com (Congressional Research Service) |accessdate=19 iyun 2007}}</ref> [[Havay]]da ştat qanunlarına görə [[Havay dili|havay]] və ingilis dilinin hər ikisi rəsmi dildir.<ref>{{cite web |url=http://www.hawaii.gov/lrb/con/conart15.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130724231656/http://hawaii.gov/lrb/con/conart15.html |archivedate=24 iyul 2013 |title=The Constitution of the State of Hawaii, Article XV, Section 4 |publisher=Hawaii Legislative Reference Bureau |date=7 noyabr 1978 |accessdate=19 iyun 2007}}</ref> Alyaska ingilis dili ilə yanaşı iyirmi yerli dili tanıyır.<ref>{{cite web|last1=Chapel|first1=Bill|title=Alaska OKs Bill Making Native Languages Official |url=https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2014/04/21/305688602/alaska-oks-bill-making-native-languages-official |website=NPR.org |date=21 aprel 2014}}</ref> Rəsmi dil olmasına baxmayaraq [[Nyu-Meksiko]] qaydaları ingilis və ispan dilinin, Luiziana qaydaları isə ingilis və [[fransız dili]]nin istifadəsini nəzərdə tutur.<ref>{{cite book |author=Dicker, Susan J. |title=Languages in America: A Pluralist View |url=https://archive.org/details/languagesinameri00dick |year=2003 |pages=[https://archive.org/details/languagesinameri00dick/page/216 216], 220–225 |location=Clevedon, UK |publisher=Multilingual Matters |isbn=978-1-85359-651-3}}</ref> Kaliforniya kimi digər ştatlar məhkəmə formaları daxil olmaqla, bəzi hökumət sənədlərinin ispanca versiyalarının dərc edilməsini tövsiyə edirlər.<ref>{{cite web |url=http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&group=00001-01000&file=412.10-412.30 |title=California Code of Civil Procedure, Section 412.20(6) |publisher=Legislative Counsel, State of California |accessdate=17 dekabr 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722010302/http://www.leginfo.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=ccp&group=00001-01000&file=412.10-412.30 |archivedate=22 iyul 2010}} {{cite web |url=http://www.courtinfo.ca.gov/forms/allforms.htm |title=California Judicial Council Forms |publisher=Judicial Council, State of California |accessdate=17 dekabr 2007}}</ref> Bir neçə federal torpaq ingilis dili ilə yanaşı öz yerli dillərini də rəsmi tanınmasını təmin etmişlər: [[samoa dili]] rəsmi olaraq [[Amerika Samoası]] tərəfindən tanınır.<ref>{{cite web |url=http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?menu=004&LangID=96 |title=Samoan |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |website=UCLA Language Materials Project |publisher=UCLA |accessdate=4 oktyabr 2014 |archive-date=2018-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180918035244/http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?menu=004&LangID=96 |url-status=dead }}<br>{{cite book |author1=Frederick T.L. Leong |author2=Mark M. Leach |title=Suicide Among Racial and Ethnic Minority Groups: Theory, Research, and Practice |url=https://books.google.com/books?id=mrKTAgAAQBAJ&pg=PT185 |year=2010 |publisher=Routledge |isbn=978-1-135-91680-0 |page=185 }}<br>{{cite book |author=Robert D. Craig |title=Historical Dictionary of Polynesia |url=https://books.google.com/books?id=01U5DrqoMJgC&pg=PR33 |year=2002 |publisher=Scarecrow Press |isbn=978-0-8108-4237-3 |page=33 |accessdate=25 oktyabr 2015 }}</ref> [[Çamorro dili]] [[Quam]]ın rəsmi dilidir.<ref>{{cite book |author1=Nessa Wolfson |author2=Joan Manes |title=Language of Inequality |url=https://books.google.com/books?id=ywvo0fNRGqgC&pg=PA176 |year=1985 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=78-3-11-009946-1 |page=176 |accessdate=25 oktyabr 2015}}<br>{{cite book |author1=Lawrence J. Cunningham |author2=Janice J. Beaty |title=A History of Guam |url=https://books.google.com/books?id=bkaLkgHEFvIC&pg=PA203 |date=Yanvar 2001 |publisher=Bess Press |isbn=978-1-57306-047-9 |page=203}}<br>{{cite book |author=Eur |title=The Far East and Australasia 2003 |url=https://books.google.com/books?id=LclscNCTz9oC&pg=PA1137 |year=2002 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-85743-133-9 |page=1137 |accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Karolin dili|Karolin]] və [[çamorro dili]]nin hər ikisi [[Şimali Marian adaları]]nda rəsmi tanınır.<ref>{{cite book |author1=Yaron Matras |author2=Peter Bakker |title=The Mixed Language Debate: Theoretical and Empirical Advances |url=https://books.google.com/books?id=qZMRV8y6T8AC&pg=PA301 |year=2003 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=978-3-11-017776-3 |page=301 |quote=in the Northern Marianas, Chamarro, Carolinian ( = the minority language of a group of Carolinian immigrants), and English received the status of co-official languages in 1985(Rodriguez-Ponga 1995:24–28).}}</ref> İspan dili [[Puerto-Riko]]nun rəsmi dilidir və orada ingilis dilindən daha çox danışılır.<ref name=PuertoRicoTranslation>{{cite web |url=http://www.puertorico.com/translation/ |title=Translation in Puerto Rico |website=Puerto Rico Channel |accessdate=29 dekabr 2013 |archive-date=2018-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181019153416/http://www.puertorico.com/translation/ |url-status=dead }}</ref> ABŞ-da uşaq baxcasından universitetlərin [[bakalavr]] səviyyəsinə qədər qeydiyyat sayı baxımından ən çox tədris edilən xarici dillər ispan (təxminən 7,2 milyon tələbə), fransız (1,5 milyon) və [[Alman dili|alman]] (500.000) dilidir. Digər çox tədris edilən dillərə [[Latın dili|latın]], [[yapon dili]], [[Amerikan işarə dili|AİD]], [[İtalyan dili|italyan]] və [[çin dili]] daxildir.<ref>{{cite web |url=http://www.actfl.org/sites/default/files/pdfs/ReportSummary2011.pdf |title=Foreign Language Enrollments in K–12 Public Schools |date=Fevral 2011 |publisher=American Council on the Teaching of Foreign Languages (ACTFL) |access-date=17 oktyabr 2015 |archive-date=2016-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160408184754/http://www.actfl.org/sites/default/files/pdfs/ReportSummary2011.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.mla.org/pdf/2013_enrollment_survey.pdf |title=Enrollments in Languages Other Than English in United States Institutions of Higher Education, Fall 2013 |last1=Goldberg |first1=David |last2=Looney |first2=Dennis |last3=Lusin |first3=Natalia |date=Fevral 2015 |publisher=Modern Language Association |access-date=20 may 2015}}</ref> Bütün amerikalıların 18%-i ingilis dilindən əlavə ən az bir dil danışdığını iddia edir.<ref>{{cite web |url=https://www.forbes.com/sites/collegeprose/2012/08/27/americas-foreign-language-deficit/ |title=America's Foreign Language Deficit |author1=David Skorton |author2=Glenn Altschuler |lastauthoramp=yes |website=Forbes}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="float:center; margin-left:1em; font-size: 90%" |+ABŞ-da 1 milyondan çox insanın evdə danışdığı dillər (2016-cı il)<ref name="MLA Data">{{cite web|url=http://www.mla.org/map_data|title=United States|publisher=Modern Language Association|access-date=2 sentyabr 2013}}</ref><ref>{{cite web |url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_10_1YR_B16001&prodType=table |title=American FactFinder – Results |first=U.S. Census |last=Bureau |publisher= |access-date=2019-04-05 |archive-date=2020-02-12 |archive-url=https://archive.today/20200212213140/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_10_1YR_B16001&prodType=table |url-status=dead }}</ref>{{Efn|Mənbə: 2015-ci il [[Amerika İctimaiyyət Sorğusu]], [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu]]. Evdə ingilis dilindən başqa bir dildə danışan repondentlərin əksəriyyəti həmçinin ingilis dilində "yaxşı" və ya "çox yaxşı" danışdıqlarını qeyd ediblər. Yuxarıda qeyd olunan dil qrupları üçün ən güclü ingilis dili biliyi alman dilində danışanlar arasındadır (96%-i ingilis dilində "yaxşı" və ya "əla") danışdığını qeyd edib), onu fransız (93,5%), taqal (92,8%), ispan (74,1%), koreya (71,5%), çin (70,4%) və vyetnam dilində (66,9%) danışanlar izləyir.}} |- ! Dil !! Əhalinin<br>faizi !! Danışanların<br>sayı !! İngilis dilini<br>əla danışanların<br>sayı !! İngilis dilini<br>əla danışmayanların<br>sayı |- | [[İngilis dili|İngiliscə]] <small>(sadəcə)</small> || ~80% || 237.810.023 || N/A || N/A |- | [[İspan dili|İspanca]]<br><small>([[İspan dili əsaslı kreol dilləri|İspan kreolu]] daxil olmaqla amma [[Puerto-Riko]] istisna olmaqla)</small> || 13% || 40.489.813 || 23.899.421 || 16.590.392 |- | [[Çin dili|Çincə]]<br><small>([[Mandarin dili|Mandarin]] və [[Kanton dili|Kanton]] daxil olmaqla bütün növlər)</small> || 1,0% || 3.372.930 || 1.518.619 || 1.854.311 |- | [[Taqal dili|Taqalca]]<br><small>([[Filippin dili]] daxi olmaqla)</small> || 0,5% || 1.701.960 || 1.159.211 || 542.749 |- | [[Vyetnam dili|Vyetnamca]] || 0,4% || 1.509.993 || 634.273 || 875.720 |- | [[Ərəb dili|Ərəbcə]]<br><small>(bütün növlər)</small> || 0,3% || 1.231.098 || 770.882 || 460.216 |- | [[Fransız dili|Fransızca]]<br><small>([[Patua dili|Patua]] və [[Fransız dilinin kajun dialekti|Kajun]] daxil olmaqla)</small> || 0,3% || 1.216.668 || 965.584 || 251.087 |- | [[Koreya dili|Koreyaca]] || 0,2% || 1.088.788 || 505.734|| 583.054 |} == Din == {{Əsas|ABŞ-da din}} ABŞ inkişaf etmiş dünyanın ən dini ölkələrindən biridir. ''Pew Global Attitudes Project'' layihəsi üzrə 2002-ci ilədək aparılmış araşdırmaya əsasən, Amerika Birləşmiş Ştatları, sorğu edilən vətəndaşların əksəriyyətinin dinin onların həyatında "çox vacib" rol oynadığını bildirdiyi yeganə inkişaf etmiş ölkədir<ref>{{Cite web|title=U.S. Stands Alone in its Embrace of Religion|work=Pew Global Attitudes Project|url=http://pewglobal.org/reports/display.php?ReportID=167|accessdate=January 1, 2007|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AVv0FRvL?url=http://www.pewglobal.org/2002/12/19/among-wealthy-nations/|archivedate=2012-09-08|deadlink=no}}</ref>. Bu gün hökumət, milli, regional və yerli səviyyələrdə kilsə və dövlətin bölünməsi prinsipini dəstəkləyir. Bununla belə, ABŞ-da din mövzusu da, [[abort]] və eyni cins nikahı kimi mənəvi, etik və hüquqi konteksdə şiddətli diskussiyalara səbəb olur. <center> <gallery mode="packed" heights="100px" widths="140px"> Fayl:WashingtonNationalCathedralHighsmith15393v.jpg|<small>[[Vaşinqton Milli Kafedralı]] ABŞ-da anqlikan yepiskopal kilsəsinin əsas kafedralıdır. Ölçülərinə görə bina, dünyada kafedrallar arasında altıncı yeri tutur.</small> Fayl:Basilica of the National Shrine of the Immaculate Conception.jpg|<small>[[Müqəddəs Məryəmin məsum hamiləliyi milli bazilikası]] ABŞ-da ən böyük katolik kilsəsi olmaqla yanaşı, həm də dünyada ən iri həcmli katolik məbədlərindən biridir.</small> Fayl:Crys-ext.jpg|<small>[[Büllur kafedral]] uzun müddət dünyanın ən böyük şüşə tikilisi olmuş və [[meqakilsə]] statusu daşımışdır.</small> Fayl:Emanu-elNYjeh.JPG|<small>[[Emanu-El sinaqoqu]] dünyanın ən böyük sinaqoqlarından biridir.</small> Fayl:Islamic Center of America.png|<small>[[Miçiqan]] ştatının Dirborn şəhərində məscid</small> Fayl:Baha'i Temple - Wilmette, IL.jpg|<small>İllinoys ştatı Kuk dairəsindəki Uilmett kəndində inşa edilmiş [[Bəhai evi (Uilmett, İllinoys)|Bəhai evi]] dünyada dövrümüzə çatmış ən qədim bəhai məbədidir.</small> Fayl:Lightmatter Hsi Lai Temple 4.jpg|<small>[[Hsi Lay məbədi]] Qərb yarımkürəsində ən böyük buddist monastırlarından biridir.</small> </gallery> </center> ABŞ konstitusiyasına edilən birinci dəyişiklik dinin azad həyata keçirilməsinə zəmanət verir və qurulmasına uyğun olaraq Konqresi qanunların qəbul edilməsinə qadağa qoyur. 2013-cü ildəki sorğuda amerikalılar 56%-i dinin "onların həyatında çox önəmli rol" oynadığını demişdilər, bu rəqəm də digər inkişaf etmiş ölkələrdən çok daha yüksəkdir.<ref>{{cite web |url=http://www.gallup.com/poll/1690/Religion.aspx#1 |title=Religion |publisher=Gallup |date=İyun 2013 |accessdate=10 yanvar 2014}}</ref> 2009-cu il Qellap sorğusunda amerikalıların 42%-i həftəlik və ya demək olar ki, həftəlik kilsədə iştirak etdiyini söylədilər, bu rəqəm ən az [[Vermont]]da olmaqla 23% və ən çox [[Missisipi ştatı|Missisipidə]] olmaqla 63% dəyişir.<ref name="gallup.com">{{cite web |url=http://www.gallup.com/poll/125999/mississippians-go-church-most-vermonters-least.aspx |title=Mississippians Go to Church the Most; Vermonters, Least |publisher=Gallup |accessdate=13 yanvar 2014}}</ref> Digər Qərb ölkələrində olduğu kimi, ABŞ daha az dindar hala gəlir. 30 yaşdan gənc amerikalılar arasında [[dinsizlik]] sürətlə genişlənir.<ref>{{cite news |url=http://religion.blogs.cnn.com/2012/06/12/pew-survey-doubt-of-god-growing-quickly-among-millennials/ |author=Merica, Dan |title=Pew Survey: Doubt of God Growing Quickly among Millennials |publisher=CNN |date=12 iyun 2012|access-date=14 iyun 2012}}</ref> Sorğular göstərir ki, 1980-ci ilin ortalarından etibarən bütün Amerikada mütəşəkkil dinə olan inam azalıb,<ref>{{cite news |url=http://www.huffingtonpost.com/2012/07/12/us-confidence-in-organized-religion-at-low-point_n_1669100.html |title=American Confidence in Organized Religion at All Time Low |access-date=14 iyul 2012 |date=12 iyul 2012 |website=Huffington Post |first=Samreen |last=Hooda}}</ref> xüsusən də gənc amerikalılar getdikcə dinsiz olurlar.<ref name="pew2015" /><ref>{{cite web |url=http://www.pewforum.org/Age/Religion-Among-the-Millennials.aspx |title=Religion Among the Millennials |publisher=The Pew Forum on Religion & Public Life |accessdate=29 avqust 2012}}</ref> 2012-ci il tədqiqatına əsasən, ABŞ əhalisi arasında protestantlığın çəkisi 48%-ə enmişdir, bu da ilk dəfə onun əksəriyyətin dini kateqoriyası statusunu əlindən almışdır.<ref name="Nones of the Rise">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/files/2012/10/NonesOnTheRise-full.pdf |title="Nones" on the Rise: One-in-Five Adults Have No Religious Affiliation |publisher= |access-date=26 may 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6QhAHAv1T?url=http://www.pewforum.org/files/2012/10/NonesOnTheRise-full.pdf |archive-date=29 iyun 2014 |dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-19892837 |title=US Protestants no longer a majority – study |website=BBC News}}</ref> 2,2 uşağa malik xrsitianlarla müqayisədə dinsiz amerikalıların 1,7 uşağı var. Xristianların 52%-nin evliliyi ilə müqayisədə dinsizlərin 37% evlilik ilə evlənməyə daha az həvəslidirlər.<ref>{{cite web |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/05/22/mormons-more-likely-to-marry-have-more-children-than-other-u-s-religious-groups/ |title=Mormons more likely to marry, have more children than other U.S. religious groups |date=22 may 2015 |website=Pew Research Center}}</ref> {| class="wikitable sortable floatright" style="font-size:95%" |+ style="font-size:100%" |ABŞ-da dini mənsubiyyət (2014-cü il)<ref name="pew2015">{{cite web|url=http://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/|title=America's Changing Religious Landscape|publisher=Pew Research Center: Religion & Public Life|date=12 may 2015}}</ref> |- ! Mənsubiyyət ! colspan="2" | ABŞ əhalisinin %-i |- | [[Xristianlıq]] |align=right| '''{{bartable|70,6||2||background:darkblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Protestantlıq]] |align=right| '''{{bartable|46,5||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:30px;"| [[Yevangelik protestantlıq]] |align=right| '''{{bartable|25,4||2||background:lightblue}}''' |- | style="text-indent:30px;"| [[Meynstrim protestantlığı]] |align=right| '''{{bartable|14,7||2||background:lightblue}}''' |- | style="text-indent:30px;"| [[Qara Kilsə]] |align=right| '''{{bartable|6,5||2||background:lightblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Roma-Katolik kilsəsi|Roma-Katolik]] |align=right| '''{{bartable|20,8||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Mormonlar]] |align=right| '''{{bartable|1,6||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Yehovanın Şahidləri]] |align=right| '''{{bartable|0,8||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Şərqi pravoslav kilsəsi]] |align=right| '''{{bartable|0,5||2||background:mediumblue}}''' |- | style="text-indent:15px;"| Digər xristianlıq |align=right| '''{{bartable|0,4||2||background:mediumblue}}''' |- | [[İudaizm]] |align=right| '''{{bartable|1,9||2||background:blue}}''' |- | [[Hinduizm]] |align=right| '''{{bartable|1,2||2||background:orange}}''' |- | [[İslam]] |align=right| '''{{bartable|0,9||2||background:black}}''' |- | [[Buddizm]] |align=right| '''{{bartable|0,9||2||background:yellow}}''' |- | Digər inanclar |align=right| '''{{bartable|1,8||2||background:lightgreen}}''' |- | Dinsizlik |align=right| '''{{bartable|22,8||2||background:purple}}''' |- | style="text-indent:15px;"| Xüsusi heç bir şey |align=right| '''{{bartable|15,8||2||background:#A020F0}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Aqnostisizm|Aqnostik]] |align=right| '''{{bartable|4,0||2||background:#A020F0}}''' |- | style="text-indent:15px;"| [[Ateizm|Ateist]] |align=right| '''{{bartable|3,1||2||background:#A020F0}}''' |- | Bilmir vəya cavab vermir |align=right| '''{{bartable|0,6||2||background:#A020F0}}''' |} 2014-ci il sorğusuna əsasən, ABŞ-dakı yetkinlərin 70,6%-i özlərini [[Xristianlıq|xristian]] hesab edirlər.<ref>{{cite web |url=http://religions.pewforum.org/affiliations |title=Church Statistics and Religious Affiliations |publisher=Pew Research |access-date=23 sentyabr 2014}}</ref> [[Protestantlıq]] 46,5%-ə malik olsa da, 20,8% ilə [[Roma-Katolik kilsəsi]] ən geniş tək məzhəbi formalaşdırır.<ref name="Pew">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/2012/10/09/nones-on-the-rise/ |title="Nones" on the Rise |publisher=Pew Forum on Religion & Public Life |year=2012 |accessdate=10 yanvar 2014}}</ref> 2014-cü ildə ABŞ yetkinlərinin 5,9%-i qeyri-xristian dinə inandıqlarını dedilər.<ref name="pew2015" /> Bunlara [[İudaizm]] (1,9%), [[Hinduizm]] (1,2%), [[Buddizm]] (0,9%) və [[İslam]] (0,9%) aiddir.<ref name="pew2015" /> Tədqiqatda amerikalıların 22,8%-i özlərini [[Aqnostisizm|aqnostik]], [[Ateizm|ateist]] və ya sadəcə [[Dinsizlik|dini olmayan]] kimi təsvir etdilər, bu 1990-cı ildən 8,2 % artıq idi.<ref name="Pew" /><ref name="ARIS">{{cite web |url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf |title=American Religious Identification Survey 2001 |author1=Barry A. Kosmin |author2=Egon Mayer |author3=Ariela Keysar |publisher=CUNY Graduate Center |date=19 dekabr 2001 |access-date=16 sentyabr 2011 |archive-date=2015-07-16 |archive-url=https://www.webcitation.org/6a4Q9IlrZ?url=http://www.gc.cuny.edu/CUNY_GC/media/CUNY-Graduate-Center/PDF/ARIS/ARIS-PDF-version.pdf?ext=.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="The Future of the Global Muslim Population">{{cite web |url=http://features.pewforum.org/muslim-population-graphic/#/United%20States |title=United States |accessdate=2 may 2013}}</ref> Burada həmçinin Uniteryan Universalizm, [[Sayentologiya]], [[Bəhailik]], [[Siqhizm]], [[Caynizm]], [[Şintoizm]], [[Konfutsiçilik]], [[Daosizm]], Druidizm, Yerli amerikalıların dini, Vikka, Dini humanizm və [[Deizm]] icmaları vardır.<ref>Media, Minorities, and Meaning: A Critical Introduction — p. 88, Debra L. Merskin – 2010</ref> [[Protestantlıq]] təxminən bütün amerikalıların yarısı hesabına ən böyük xristian dini qruplaşmasıdır. [[Baptizm|Baptistlər]] ümumi şəkildə 15,4% ilə protestantlığın ən böyük məzhəbini təşkil edirlər<ref name="pew2014">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ |title=America's Changing Religious Landscape |publisher=Pew Research Center: Religion & Public Life |date=12 may 2015 |accessdate=}}</ref> və ABŞ əhalisinin 5,3%-nin mənsub olduğu [[Cənubi Baptist Konvensiyası]] ən geniş fərdi protestant məzhəbidir.<ref name="pew2014" /> Baptistlərdən başqa digər protestant kateqoriyalarına məzhəbsiz protestantlıq, Metodizm, [[Əllincilər]], müəyyənləşdirilməmiş Protestanlar, [[Lüteranlıq]], [[Presviterianizm]], [[Konqreqasional kilsə]], digər [[Kalvinizm]], [[Episkopalianizm]]/[[Anqlikanizm]], [[Kvakerlər]], [[Adventisizm]], [[Müqəddəslik hərəkatı]], [[Xristian fundamentalizm]], [[Anabaptistlər]], [[Pietizm]] və [[Xristian məzhəblərinin siyahısı#Protestantlıq|başqaları]] daxildir.<ref name="pew2014" /> Amerikalı protestantların üçdə ikisi [[Reinkarnasiya|yenidən doğulacaqlarını]] düşünürlər.<ref name="pew2014" /> ABŞ-da Roma-Katolizmi amerikadakı ispan və fransız koloniyalarında, eləcə də ingilis koloniyası olan Merilend koloniyasında yaranmışdır.<ref>Richard Middleton, Colonial America, A History, 1565–1776, third edition (London: Blackwell, 2002) pp 95–103.</ref> Daha sonra irland, italyan, polyak, alman və hispanik immiqrasiya nəticəsində inkişaf etdi. [[Rod-Aylend]] ən böyük Katolik nisbətə malikdir, ümumi əhalinin 40%-i.<ref>{{cite web |url=http://religions.pewforum.org/maps |title=U.S. Religion Map and Religious Populations – U.S. Religious Landscape Study – Pew Forum on Religion & Public Life |publisher=Religions.pewforum.org |date= |accessdate=26 fevral 2014}}</ref> [[Yuta]] [[Mormonizm]]in əhalisinin əksəriyyətinin dini olduğu yeganə ştatdır.<ref name="pew2014 utah">{{cite web |url=http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/state/utah/|title=Religious Landscape Study|date=11 may 2015|publisher=}}</ref> Mormon koridoru həmçinin [[Arizona]], [[Kaliforniya]], [[Aydaho]], [[Nevada]] və [[Vayominq]] ərazlərinə qədər genişlənib.<ref name="Walsh2005">{{cite book |last=Walsh |first=Margaret |title=The American West. Visions and Revisions |url=https://books.google.com/books?id=yyDKfY1gyH8C&pg=PA124 |year=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-59671-8 |page=124}}</ref> [[Şərqi pravoslav kilsəsi]] keçmiş [[Rus Amerikası|Rusiya koloniyası]] olan [[Alyaska]]da əhalinin 5%-i tərəfindən qəbul edilib<ref>{{cite web |url=http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/state/alaska/ |title=Adults in Alaska |date=11 may 2015 |website=Pew Research Center's Religion & Public Life Project}}</ref> və [[Şərqi Avropa]]dan gələn son immiqrasiya səbəbiylə kontinental ABŞ-da varlığını təmin edir. Nəhayət Birlik pentekostalizmi, [[Yehovanın Şahidləri]], Restavrasionizm, Məsihin kilsələri, Xristian elm, Unitarianizm və başqaları daxil olmaqla bir sıra digər xristian qrupları ölkədə fəaldırlar. İncil kəməri [[Cənubi ABŞ]]-dakı sosial mühafizəkar [[Yevangelikalizm|yevangelist protestantlığın]] mədəniyyətin əhəmiyyətli bir hissəsi və məzhəblər arasında xristian kilsəsinə iştiraka əsasən ölkə ortalamasından yüksək olduğu bölgə üçün qeyri-rəsmi ifadədir. Əksinə, din [[Yeni İngiltərə]] və Qərbi ABŞ-da daha az əhəmiyyətə malik rol oynayır.<ref name="gallup.com" /> === Bayramlar === {{Əsas|ABŞ bayramları}} [[Fayl:The First Thanksgiving cph.3g04961.jpg|300px|thumb|İlk [[Şükran günü]] yeməyi, [[Jan Leon Jerom Ferris]] tərəfindən çəkilən şəkil. 1912–1915|alt=|left]] Amerika Birləşmiş Ştatlarının ictimai [[bayram]]ları böyük ölçüdə federal bayramlardan asılıdır, lakin özəl sektorun işəgötürənləri tərəfindən idarə olunur. Onlar bütün ABŞ əhalisinin 62%-nin ödənişli həftəsonu tətili ilə məşğul olurlar. Tipik bir iş həftəsi tarixən həftədə 40 saat, həftənin şənbə günündən bazar gününə qədərdir, baxmayaraq ki, hazırda bir çox mütəxəssis sabit əmək haqqı ilə həftədə 50 saat işləyəcəkdir. Rəsmi federal bayramlar isə, adətən, işçinin iş həftəsi daxilində bir gün müəyyənləşdirilir. Tətil şənbə günü və ya bazar gününə düşdükdə, bu tətil cümə və ya bazar ertəsi gününə təxirə salınır. İşəgötürənlərin əksəriyyəti istisna və ya əlavələrlə Amerika Birləşmiş Ştatlarının federal tətillərinə oxşar tətil planlarını izləyir. Federal bayram proqramı əsasən dövlət və dövlət tənzimlənən müəssisələrin işçilərindən faydalanır. Ancaq bu sektor işləyən əhalinin yalnız 15%-ni təşkil edir.<ref>[https://web.archive.org/web/20071011123523/http://www.buyusa.gov/uk/en/us_bank_holidays.html U.S. Department of Commerce Federal Holiday Calendar]{{En}}</ref> {| class=wide border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |- ! width=20% | Tarix ! width=25% | Azərbaycanca adı ! width=25% | Yerli adı ! width=20% | İzah |- | Noyabr ayının dördüncü cümə axşamı günü || [[Şükran günü]]<ref>{{cite web|url=http://canada.usembassy.gov/about-us/holidays.html|title=Holidays|publisher=Embassy of the United States Ottawa, Canada|lang=en|accessdate=2013-04-19|archiveurl=https://www.webcitation.org/6G0R6hCQ3?url=http://canada.usembassy.gov/about-us/holidays.html|archivedate=2013-04-19|url-status=dead}}</ref> || Thanksgiving Day|| Bayram bu ölkələrdə qırmızıdərili ünsürlərdən ayrılarak yalnız ailə və tanrıya adanan bir məna kəsb edir |- | 25 dekabr || [[Milad]]<ref>[http://www.pch.gc.ca/pgm/ceem-cced/jfa-ha/index-eng.cfm Canadian Heritage – Public holidays] – ''Government of Canada''. Retrieved 2014–02–02.</ref><ref>[http://www.opm.gov/Operating_Status_Schedules/fedhol/2009.asp 2009 Federal Holidays] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130116140821/http://www.opm.gov/Operating_Status_Schedules/fedhol/2009.asp |date=2013-01-16 }} – ''U.S. Office of Personnel Management''. Retrieved 2014–02–02.</ref><ref>[http://www.direct.gov.uk/en/Governmentcitizensandrights/LivingintheUK/DG_073741 Bank holidays and British Summer time] – ''HM Government''. Retrieved 2014–02–02.</ref> || Christmas<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/christmas Christmas], ''[[Merriam-Webster]]''. Retrieved 2014–02–02.<br>[https://web.archive.org/web/20090923205619/http://encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761556859 Archived] 2009–10–31.</ref> || hər il [[İsa]]nın doğulmasının qeyd edilməsi üçün keçirilən geniş mədəni ənənələri olan bayram |- | 1 yanvar || [[Yeni il bayramı]]<ref>The World Book Encyclopedia. 1984. Cild. 14. s. 237.</ref> || New Year’s Day || |- | Yanvar ayının üçüncü bazar ertəsi || [[Martin Lüter Kinq günü]]<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.thenation.com/doc/20060130/jones/ |access-date=2017-02-15 |archive-date=2009-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090701184545/http://www.thenation.com/doc/20060130/jones |url-status=dead }}</ref> || Martin Luther King, Jr. Day || |- | Fevral ayının üçüncü bazar ertəsi || [[Prezident günü]]<ref>{{cite web |url= http://www.usmint.gov/kids/coinnews/presidentsDay.cfm |title=Presidents' Day |work= HIP Pocket Change |publisher= [[United States Mint]] |date= |accessdate=January 21, 2014}}</ref>|| Presidents' Day || [[Corc Vaşinqton]]un doğum günü |- | May ayının sonuncu bazar ertəsi || [[Yaddaş günü]]<ref name=vamd>{{cite web |url=http://www1.va.gov/opa/speceven/memday/ |title=Memorial Day |publisher=United States Department of Veterans Affairs |accessdate=May 28, 2010 |archive-date=May 27, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527171249/http://www1.va.gov/opa/speceven/memday/ |url-status=dead }}</ref> || Memorial Day || |- | 4 iyul || [[Müstəqillik günü (ABŞ)|Müstəqillik günü]]<ref>[{{Cite web |title=Fourth of July Is Independence Day {{en}} |url=http://www.usa.gov/Topics/Independence-Day.shtml |access-date=2019-04-09 |archive-date=2015-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150310151451/http://www.usa.gov/Topics/Independence-Day.shtml |url-status=dead }} Fourth of July Is Independence Day {{en}}]</ref> || Independence Day|| |- | Sentyabr ayının birinci bazar ertəsi || [[Əmək günü]]<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/751/ Əmək günü]</ref> || Labor Day|| |- | Oktyabr ayının ikinci bazar ertəsi || [[Kolumb günü]]<ref>{{Cite web |title=Columbus Day, Giornata di Cristoforo Colombo |url=http://www.prolixe.it/columbus.day.giornata.di.cristoforo.colombo.html |access-date=2017-02-15 |archive-date=2014-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006141751/http://www.prolixe.it/columbus.day.giornata.di.cristoforo.colombo.html |url-status=dead }}</ref><ref name="governo.it">{{cite web|url=http://www.governo.it/Presidenza/ufficio_cerimoniale/cerimoniale/giornate.html |title=Governo Italiano – Dipartimento per il Cerimoniale dello Stato |publisher=Governo.it |date=November 23, 2012 |accessdate=2015-01-30}}</ref> || Columbus Day || Amerikanın kəşfi günü |- | 11 noyabr || [[Veteranlar günü]]<ref>[https://web.archive.org/web/20061109185147/http://www1.va.gov/opa/vetsday/ Official Website Veterans Day]</ref> || Veterans Day || |} == İncəsənət == === Təsviri incəsənət === {{Əsas|ABŞ təsviri incəsənəti}} [[Fayl:Albert Bierstadt - The Rocky Mountains, Lander's Peak.jpg|alt=|thumb|230x230px|Albert Birştadt, ''Qayalı dağlar, Lander zirvəsi'', 1863]] Təsviri incəsənətdə Hudzon çayı məktəbi Avropa [[Realizm (incəsənət)|naturalizm]] ənənələrində XIX əsr cərəyanı idi. [[Tomas İkins]]in realist rəsmləri artıq geniş şəkildə tanınır. 1913-cü ildə Nyu-York şəhərində keçirilən Avropa [[Modernizm|modernist sənət]] sərgisi olan Arsenal şou ictimaiyyəti şok etdi və ABŞ-ın incəsənət səhnəsini dəyişdirdi.<ref>{{cite book|last1=Brown|first1=Milton W.|title=The Story of the Armory Show|url=https://archive.org/details/storyofarmorysho00brow|date=1963|publisher=Abbeville Press|location=New York|isbn=978-0-89659-795-2|edition=2nd}}</ref> Corciya O'Kiff, Marsden Hartli və və başqaları yeni, fərdi üslublarla təcrübələr apardılar. [[Cekson Pollok]] və [[Villem de Kuninq]]in [[abstrakt ekspressionizm]]i və [[Endi Uorhol]] və [[Roy Lixtenşteyn]]in [[pop-art]]ı kimi başlıca bədii hərəkatlar ABŞ-da geniş inkişaf etmişdir. Modernizmin və sonra postmodernizmin qabarıqlaşması [[Frank Lloyd Rayt]], [[Filip Conson]] və [[Frank Qeri]] kimi Amerika memarlarına şöhrət gətirdi.<ref name="JansonJanson2003">{{cite book|last1=Janson|first1=Horst Woldemar|last2=Janson|first2=Anthony F.|title=History of Art: The Western Tradition|url=https://books.google.com/books?id=MMYHuvhWBH4C&pg=PT955|year=2003|publisher=Prentice Hall Professional|isbn=978-0-13-182895-7|page=955}}</ref> [[Alfred Stiqlitz]], [[Edvard Stayxen]] və [[Ansel Adams]] da daxil olmaqla, böyük fotoqraflarla amerikalılar [[fotoqrafiya]]nın müasir sənət mühitində uzun müddət əhəmiyyətli olmuşdur.<ref name="Davenport1991">{{cite book|last=Davenport|first=Alma|title=The History of Photography: An Overview|url=https://books.google.com/books?id=hca5H_rJZnUC&pg=PA67|year=1991|publisher=UNM Press|isbn=978-0-8263-2076-6|page=67}}</ref> [[Fayl:'Boon' oil on canvas painting by James Brooks, 1957, Tate Gallery.jpg|alt=|left|thumb|[[Ceyms Bruks (rəssam)|Ceyms Bruks]]. ''"Rahatlıq"'', yağlı boya ilə, 1957-ci il.]] '''Abstrakt ekspressionizm''' cərəyanının ilk nəslinə mənsub olan ABŞ rəssamı [[Ceyms Bruks (rəssam)|Ceyms Bruks]] "ləkələmə"dən əhəmiyyətli texnika kimi istifadə etmişdir. İncəsənət tənqidçisi Karter Ratklifə görə ''"Onun sənətinə yanaşması həmişə füsunkar "təsadüf"lər yaratmaqdan ibarət idi''.<ref>Art International, February 1973. pp 38–39</ref> 1940-cı illərin axırlarından etibarən o əsərlərində yağlı boyaya daha az üstünlük verməyə başlamışdır, çünki kətan üzərində işləmək istəmişdir. Bu əsərləri [[kalliqrafiya]] ilə abstraktın birləşmiş ümumi şəklidir.<ref>{{cite web|url=http://www.nysun.com/arts/the-location-of-the-second-generation/81598/|title=The Location of the Second Generation|work=New York Sun}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HNLhHAAACAAJ&dq=%22james+brooks%22+washburn+gallery&hl=en&sa=X&ei=VZcJVYyiF6HfsAT914GQAQ&ved=0CCwQ6AEwAA|title=James Brooks|work=}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7-geBAAAQBAJ&pg=PA251&dq=%22james+brooks%22+gallery&hl=en&sa=X&ei=i5YJVYybM6fbsAS-q4DIAw&ved=0CEkQ6AEwBw#v=onepage&q=%22james%20brooks%22%20gallery&f=false|title=Midcentury Modern Art in Texas|work=}}</ref> Bruksun abstrakt ekspressionizm cərəyanına aid əsərləri ilk dəfə 1941-ci ildə [[Nyu York]]dakı Peridot qalereyasında sərgilənmişdir. Kurto İncəsənət İnstitutunda ([[London]]), Dallas İncəsənət Muzeyində ([[Dallas]], [[Texas]]), Müasir İncəsənət Muzeyində ([[Nyu York]]), Harvard İncəsənət Muzeylərində, Vitni Amerikan İncəsənəti Muzeyində ([[Nyu York]]), Honolulu İncəsənət Muzeyində, İndiapolis İncəsənət Muzeyində (İndiapolis, [[İndiana]]), Şeldon İncəsənət Qalereyasında ([[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]]), Teyt Qalereyasında ([[London]]), Ualker İncəsənət Mərkəzində ([[Minneapolis]], [[Minnesota]]) əsərləri hələ də sərgilənir. Bundan əlavə əsərləri Anita Şapolski Qalereyasında, Peridot Qalereyasında, Uaşbern Qalereyasında (hamısı [[Nyu York]] şəhərində yerləşir) nümayiş etdirilir. [[ABŞ]] rəssamı [[Çarlz Demut]] karyerasının çoxununda [[akvarel]] ilə işləyən Demut ömrünün sonlarında yağlı boya ilə də çəkməyə başlamışdır. Qətiçilik cərəyanına sadiq olmuşdur. Həyatını [[Pensilvaniya]] ştatının Lançester şəhərində keçirmişdir. Anası ilə birlikdə yaşadığı ev indi Demut muzeyi kimi fəaliyyət göstərir. O, Franklin və Marşal Kollecindən məzun olduqdan sonra Dreksel Universitetində və Pensilvaniya İncəsənət Akademiyasında təhsil almışdır. '''Amerikan [[Realizm (incəsənət)|realizmi]]''' üslubunda işləyən məşhur rəssam və [[qravür]] ustası [[Edvard Hopper]] daha çox yağlı boya ilə işlənmiş rəsmləri ilə məşhur olmasına baxmayaraq oyma sənətində gözəl qravürçu və akvarelist idi. Onun ehtiyatla və dəqiqliklə hesablanaraq işlənmiş şəhər və kənd səhnələrində müasir amerikan həyatına rəssamın şəxsi baxışları öz əksini tapmışdır.<ref>Maker, Sherry, ''Edward Hopper'', Brompton Books, New York, 1990, p. 6, {{ISBN|0-517-01518-8}}</ref> [[Fayl:Merilin diptixi.jpg|alt=|thumb|220x220px|[[Endi Uorhol]], [[Merilin diptixi]]]] 1960-ci illərdə [[Endi Uorhol]] [[ABŞ dolları|dollar]] əskinaslarının, göbələk buludlarının, [[elektrik stulu]]nun, Campbell's Soup Cans, [[Coca-Cola]] rəsmlərini yaradır<ref>{{Cite book|first=Victor|last=Bockris|title=Warhol: The Biography|location=New York|publisher=Da Capo Press|year=1997|isbn=0-306-81272-X}}</ref>. Bu dövrdən Endi [[fotoqraf]] və rəssam kimi [[Merilin Monro]], [[Elizabet Teylor]], [[Cim Morrison]], [[Elvis Presli]], [[Məhəmməd Əli]] və başqa məşhurlarla əməkdaşlıq edir. Merilin Manronun ölümündən sonra, Endi, aktrisanın həyat və ölümünün alleqoriyasına çevrilmiş məşhur "[[Merilin diptixi]]" əsərini yaradır. 1963-cü ildə rəssam öz "Fabrik" adlandırdığı sudiyasını yaradır və ətrafına müxtəlif yazıçı, musiqiçi, rəssam və başqa məşhurları toplayır<ref>{{Cite book|first=Bob|last=Colacello|title=Holy Terror: Andy Warhol Close Up|url=https://archive.org/details/holyterrorandywa0000cola|location=New York|publisher=HarperCollins|year=1990|isbn=0-06-016419-0}}</ref><ref>{{Cite book|last=Danto|first=Arthur C.|title=Andy Warhol|url=https://archive.org/details/andywarhol00dant|year=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-13555-8}}</ref>. ABŞ rəssamı [[Filipp Quston]] gənc yaşlarınsan '''[[komiks]]lər''' çəkməyə başlamışdı. Təhsilini [[Klivlənd]] rəsm məktəbində almağa başladı. [[XX əsr]]in 30-cu illərində [[Corco de Kiriko|Corc de Kirikonun]] [[Realizm (ədəbiyyat)|metafizik realizm]] stilinə və həmçinin qocaman italyan rəssamları olan Andrea Manteni, Mazaçço, Paolo Uççelonun rəsm əsərlərinə diqqət ayırırdı. [[XX əsr]]in 30-cu illərin sonlarında Quston divar rəsmlərinin inkişafı haqqında dövlət proqramı üzərində işləyir, ancaq 40-cu illərin əvvəllərində dəzgah rəsmlərinə geri qayıdır.{{Dil-en|The Tormentors}}) əsərini hazırlayır. 40-cı illərin sonları 50-ci illərin əvvəllərində rəssam [[Ekspressionizm|abstrakt ekspressionizm]] stilinə keçir. Filipp Qustonun əsas xüsusiyyəti ondan ibarət idi ki, o yeni rəsm əsərləri üzərində işləyərkən əvvəllki rəsmlərin fraqmentlərindən tez-tez istifadə edirdi. 1947-ci ildə Quston öz "Cəlladlar" ({{Dil-en|The Tormentors}}) əsərini hazırlayır. 40-cı illərin sonları 50-ci illərin əvvəllərində rəssam [[Ekspressionizm|abstrakt ekspressionizm]] stilinə keçir. [[Fayl:No. 5, 1948.jpg|alt=|left|thumb|305x305px|[[Cekson Pollok]], [[№5, 1948.]]]] '''Abstrakt ekspressionizm'''<ref>[http://www.artlex.com/ArtLex/a/abstractexpr.html Abstract expressionism] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090204082611/http://artlex.com/ArtLex/a/abstractexpr.html |date=2009-02-04 }} {{en}}</ref> amerikan rəssamlığında [[II Dünya Müharibəsi|ikinci dünya Müharibəsind]]ən sonra meydana gələn və [[Nyu-York]]da yaranan rəssamlıq hərəkatıdır.<ref>{{cite book|author=Editors of Phaidon Press|title=The 20th-Century art book.|year=2001|publisher=Phaidon Press|location=London|isbn=0-7148-3542-0|edition=Reprinted.}}</ref> Abstrakt ekspressionizm termini amerikan rəssamlığına ilk dəfə 1946-cı ildə rəsm tənqidçisi [[Robert Kotes]] (1897–1973) tərəfindən aid edilmiş, lakin ilk olaraq 1919-cu ildə "''Der Sturm''" jurnalında alman ekspressionizmini ifadə etmək üçün işlədilmişdir. ABŞ-da bu termini ilk dəfə 1929-cu ildə [[Alfred Barr]] [[Vasili Kandinski]]nin əsərlərini təsvir etmək üçün istifadə etmişdir.<ref>Hess, Barbara; "Abstract Expressionism", 2005</ref> Abstrakt ekspressionizm qeyri-həndəsi ştrixlər, böyük fırçalar istifadə edərək, emosiyaları tam üzə çıxarmaq üçün bəzən rəngləri kətan üzərinə damladaraq sürətlə və böyük lövhələrdə rəsm çəkən rəssamların məktəbi və ya hərəkatıdır. Bu hərəkatda ekspressiv rəngləmə metodu rəsm çəkməklə eyni mənanı daşıyır. Belə yaradıcılıq üslubunda rəssamın məqsədi öz daxili dünyasını, şüuraltını məntiqi təfəkkürlə izah edilməyən xaotik formalarda qəfil ifadə etməkdir. Hərəkatın ən görkəmli nümayəndəsi [[Cekson Pollok]] özünəməxsus drip-peyntinq rəssamlıq üslubu ilə məşhurdur.<ref>[http://www.terraingallery.org/Jackson-Pollock-Ambition-DK.html Jackson Pollock]</ref><ref>Horsley, Carter B., ''Mud Pies, Jackson Pollock, Museum of Modern Art, November 1, 1998 to February 2, 1999, The Tate Gallery, London, March 11 to June 6, 1999'' [http://www.thecityreview.com/pollock.html "While it is de rigueur to concentrate on the] signature worksthat define an artist’s "style," it is very important to understand its evolution.</ref> Bu hərəkatın ilkin fazası olan '''abstrakt sürrealizm''' (''abstract surrealism'') 1940-cı illərdə [[Andre Breton]]un ideyaları əsasında yaranmışdır. Onun əsas tərəfdarları amerikan rəssamları Hans Hofman, Arşil Qorki, Adolf Qotlib və başqaları idilər. 1950-ci illərdə [[Cekson Pollok]], [[Mark Rotko]] və [[Villem de Kuninq]]in bu hərəkatın başına keçməsilə o geniş miqyas qazandı. [[Minimalizm|Minimalist]] rəssam [[Aqnes Martin]] də özünü abstrakt ekspressionist adlandırırdı. Abstrakt ekspressionizmin formalarından biri '''taşizmdir'''. Hər iki cərəyanın ideologiyası və yaradıcılıq metodu demək olar ki, eyni olsa da, özünü taşist və abstrakt ekspressionist hesab edən rəssamların şəxsi tərkibi tam eyni deyil. Rus rəssamları arasında isə ən məşhur abstrakt ekspressionist 1950–1980-ci illərdə yaradan [[Yevgeni Mixnov-Voytenko]] hesab edilir. === Memarlıq === {{Əsas|ABŞ memarlığı}} <div class="center"> {| |- | valign="top" | [[Fayl:Lyndhurst Tarrytown NY - front facade.jpg|thumb|210px|Territaunda Linshört evi (Nyu-York), 1838–1865]] | valign="top" | [[Fayl:West Virginia State Penitentiary.jpg|thumb|200px|Maundsvilldə həbsxana, Qərbi Virciniya (1867–1876)]] | valign="top" | [[Fayl:Carson Mansion Eureka California.jpg|thumb|250px|Karsonda ev, Kaliforniya (1886)]] |} </div> Regional fərqliliklər Amerika Birləşmiş Ştatlarının [[memarlıq]] sistemində öz əksini tapmışdır və bu memarlıq bir çox xarici qüvvələrin təsiri ilə formalaşmışdır. Buna görə də demək olar ki, ABŞ memarlığı eklektikdir, bu [[Multikulturalizm|çoxmədəniyyətli]] bir cəmiyyət üçün təəccüblü deyil<ref>Dell Upton. 1998. "Architecture in the United States-Oxford history of art." pp. 11 ff. ISBN 0–19–284217-X</ref>. Məsələn, keçmiş fransız koloniyası olan [[Luiziana]]da fransız memarlığı qorunub saxlanılır. Keçmiş ispan hakimiyyəti altında olan cənub-qərb əraziləri də özünəməxsus görünüşə malikdir. Ümumiyyətlə, XIX əsrin sonuna qədər deyə bilərik ki, ölkənin memarlığı təqlidi olmuşdur. XVII əsrin ortalarından bəri yaranmış Amerika koloniyalarında peşəkar memarlıq ingilis [[neoklassisizm]]indən çox təsirlənmişdir. O, məskunlaşmamış ərazilərin aktiv inkişaf dövrünə aid olan səmərəli tikinti üsullarına əsaslanırdı. Yalnız XIX əsrin sonlarında görünüşü ilə "[[Çikaqo məktəbi]]"<ref>Condit, Carl W. ''The Chicago school of architecture: a history of commercial and public building in the Chicago area, 1875–1925''. University of Chicago Press, 1973.</ref> adı verilən ABŞ memarlığı yalnız Avropa təsirindən xilas olmaqla yanaşı digər ölkələrin memarlıqlarına da təsir etməyə başlayır<ref>[http://www.facade-project.ru/spravochniki/razdel_statej/fasadnyj_dekor_v_stilyah_arhitektury/arhitekturnyj_stil_modern/ Архитектурный стиль модерн]</ref>. Məktəbin təsisçisi [[Luis Salliven]] "funksiya formanı müəyyənləşdirir" prinsipini tərtib etmişdir. Buna görə də ilk [[göydələn]]lər məhz Çikaqoda göründü<ref>Leslie, Thomas. ''Chicago Skyscrapers, 1871–1934''. University of Illinois Press, 2013.</ref> — yüksək mərtəbəli bu binalar polad karkaslarda idi, tikinti isə çox yüksək qiymətə başa gəlirdi. Binaların görünüşü onların çərçivə konstruksiyasını və interyerlərin məkan quruluşunu əks etdirdi. İnkişaf edən tikinti avadanlıqları memarlara daha çox cəsarətli [[dizayn]] problemlərini həll etməyə imkan verdi. <div class="center"> {| |- | valign="top" | | valign="top" | | valign="top" | [[Fayl:Two Union Square 2.jpg|thumb|150px|''Two Union Square'', [[Sietl]]]] | valign="top" | [[Fayl:OneMuseumPark 05 25 08 edit4.jpg|thumb|120px|''One Museum Park'', [[Çikaqo]]]] | valign="top" | [[Fayl:Four Seasons Miami complete 20100206.jpg|thumb|140px|''Four Seasons'' otelinin binası, [[Mayami]]]] | valign="top" | [[Fayl:Dallas Downtown.jpg|thumb|250px|[[Dallas]], işgüzar rayon]] | valign="top" | |} </div> 1930-cu illərdə alman və ispan faşizmindən qaçan görkəmli Avropa memarları<ref>{{cite book|last=Sharp|first=Dennis|title=The Illustrated Encyclopedia of Architects and Architecture|url=https://archive.org/details/illustratedencyc0000unse_c2x6|publisher=Whitney Library of Design|location=New York|year=1991|isbn=0-8230-2539-X|page=[https://archive.org/details/illustratedencyc0000unse_c2x6/page/109 109]}}</ref> (Eliel Saarinen<ref>(September 8, 2015).[http://www.slam.org/pressroom/?p=264 "Press release: Saint Louis Art Museum marks Gateway Arch anniversary with St. Louis Modern"]. St. Louis Art Museum. Retrieved January 1, 2017).</ref><ref>[http://www.cranbrookartmuseum.org/exhibition/cranbrook-goes-to-the-movies-films-and-their-objects-1925-1975/ "Exhibition detail: Cranbrook Goes to the Movies Films and Their Objects, 1925–1975"]. Cranbrook Art Museum website. Retrieved January 1, 2017.</ref>, Valter Qropius<ref>[http://www.tate.org.uk/learn/online-resources/glossary/b/bauhaus Bauhaus] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170328094311/http://www.tate.org.uk/learn/online-resources/glossary/b/bauhaus |date=2017-03-28 }}, The Tate Collection, retrieved 18 May 2008</ref><ref>{{Cite book|first=Reginald|last=Isaacs|title=Walter Gropius: An illustrated Biography of the Creator of the Bauhaus|url=https://archive.org/details/gropiusillustrat0000isaa|place=Berlin|publisher=Bulfinch Press|edition=First English-language|year=1991|isbn=978-0-8212-1753-5}}</ref>, Erix Mendelson<ref>Bruno Zevi (1999) ''E. Mendelsohn – The Complete Works''. Birkhäuser Verlag {{ISBN|3-7643-5975-7}}</ref><ref>Von Eckardt, Wolf (1960) ''Masters of World Architecture: Eric Mendelsohn'' London: Mayflower. {{ISBN|0-8076-0230-2}}</ref>, Lüdviq Mis van der Roe<ref>{{cite book|last=Blake|first=Peter|title=The Master Builders|url=https://archive.org/details/masterbuildersle0000blak|publisher=W W Norton & Company, Inc.|location=New York|year=1976|isbn=0-393-00796-0}}</ref><ref>{{cite book|last=Carter|first=Peter|title=Mies van der Rohe at Work|publisher=Praeger|location=New York|year=1974|oclc=627943}}</ref><ref>{{cite book|last=Spaeth|first=David|title=Mies Van Der Rohe|publisher=Rizzoli International Publications, Inc.|location=New York|year=1985|isbn=0-8478-0563-8}}</ref><ref>{{cite book|last=Zimmerman|first=Claire|title=Mies Van Der Rohe|publisher=Taschen|location=Köln Germany|year=2015|isbn=978-3-8365-6042-9}}</ref>, R. Neutra, V. Gruyen, M. Breuer) Amerikada işə başladılar ki, onların da işi əsasən ABŞ memarlığının təbiətini müəyyənləşdirdi. Bu dövrdə Amerika şəhərinin unikal görünüşü yaradılmışdır. [[İkinci Dünya müharibəsi]] başa çatdıqdan sonra ABŞ inkişaf etmiş ölkələrdə faktiki olaraq memarlıq inkişafının mühərriki olur. Ən böyük memarlar burada işləyir, ən böyük layihələr burada həyata keçirilir. Valter Qropius və Lüdviq Mis van der Roe də daxil olmaqla, görkəmli Avropa mühacir memarlar da buraya daxildir. ABŞ memarlığının bir neçə ən məşhur nümunələri aşağıdakılardır: [[Fayl:Statue of Liberty 7.jpg|thumb|276x276px|Azadlıq heykəli]] ABŞ memarlığının ən möhtəşəm nümunələrindən biri olan [[Nyu-York]]un, [[Manhetten]] şəhərində, ucaldılmış nəhəng [[Neoklassisizm|neoklassik]] '''[[Azadlıq heykəli]]'''<ref>{{cite web|url=http://www.leparisien.fr/hauts-de-seine/la-tour-a-vu-le-jour-a-levallois-30-04-2004-2004947854.php|title=La tour a vu le jour à Levallois|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=30 April 2004|work=Le Parisien|accessdate=2013-12-17}}</ref> [[Frederik Ogüst Bartoldi]]<ref name="autogenerated1">Bertrand Lemoine, Institut français d’architecture, La Statue de la Liberté, Mardaga, 1995, Collection : A.R.C.H.I.V.E.S., (ISBN 2-87009-260-1 et 9782870092606)</ref> tərəfindən 28 oktyabr 1886-cı ildə [[Fransızlar|Fransa xalqı]] adından [[ABŞ]]-a hədiyyə edilmişdir. Azadlıq heykəlinin yaradılması ideyasının mənşəyi fransız hüquq professoru və siyasətçi [[Eduard Rene de Labule]]nin 1865-ci ilin ortalarında səsləndirdiyi fikirlərlə əlaqələndirilir. Özünün [[Versal sarayı|Versal]] yaxınlığında yerləşən evində verdiyi nahardan sonra çıxış edən Labule demişdir: ''"ABŞ-ın müstəqilliyinin elan edilməsinin şərəfinə bir abidə ucaldılacaqsa, məncə bu abidə yalnız amerikan və fransız xalqlarının ortaq işi olduğu zaman təbii olacaq.'' Milli Park Xidmətləri 2000-ci ildə yaydığı məlumatda qeyd edir ki, əgər bu məlumatın əfsanə olduğu qəbul edilərsə, o zaman, heykəlin yaradılması fikrinin 1870-ci ildə meydana çıxdığını güman etmək olar. Bartoldi və Labule [[ABŞ|Amerikanın]] azadlığı ideyasının ən yaxşı şəkildə necə təsvir edilə biləcəyi mövzusunda fikir mübadiləsi aparırdılar.{{sfn|Sutherland|2003|pp=17–19}} Erkən [[ABŞ tarixi|Amerika tarixində]] iki qadın fiquru xalqın əsas mədəni simvolu kimi istifadə olunurdu. Britaniya obrazının [[Birləşmiş Krallıq]], [[Marianna]] obrazının isə [[Fransa]] üçün şəxsləndirilmiş simvol olduğu kimi, [[ABŞ]]-da istifadə olunan iki qadın heykəlindən biri olan Kolumbiya da ABŞ-ın şəxsləndirilmiş simvolu idi. Kolumbiya obrazı amerikanların qeyri-sivil və alçaldıcı xüsusiyyətlərini təcəssüm etdirən ''"Hindu şahzadəsi"'' obrazının yerinə istifadə olunmağa başlamışdı. Digər məşhur qadın obrazı isə, [[Qədim Roma]]da azadlıq ilahəsi olmuş və əsasən [[Emansipasiya|azad edilmiş qulların]] sevimlisi olan Libertasın şərəfinə yaradılmış və azadlığı simvolizə edən Liberti idi. Liberti obrazını həmin dövrün bir çox ABŞ sikkələrində, həmçinin incəsənət nümunələrində, o cümlədən Tomas Krovfordun müəllifi olduğu və Kapitoli binasının qübbəsi üzərində ucalan "[[Müstəqillik heykəli]]"ndə (1863) də görmək mümkündür. [[Fayl:The Marine Corps War Memorial in Arlington, Va., can be seen prior to the Sunset Parade June 4, 2013 130604-M-MM982-036.jpg|thumb|250x250px|Dəniz piyadasına hərbi abidə|alt=|left]] ABŞ memarlıq nümunələrindən olan [[Virciniya]]dakı [[Arlinqton milli qəbiristanı]] yanında yerləşən '''[[Dəniz Piyadasına Hərbi Abidə|Dəniz piyadasına hərbi abidə]]''' 1775-ci ildən etibarən ölkəni müdafiə etmiş ABŞ-ın bütün həlak olmuş [[ABŞ dəniz piyadası|dəniz piyadaçılarına]] həsr olunmuşdur.<ref name="mhmd">{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=vgwrAAAAIBAJ&sjid=jZoFAAAAIBAJ&pg=4987%2C3731941|newspaper=Reading Eagle|location=Pennsylvania|agency=Associated Press|title=Memorial honoring Marines dedicated|date=November 10, 1954|page=1}}</ref> Heykəltəraş Feliks de Ueldon tərəfindən 1951–1954-cü illərdə tikilən abidənin açılışı 10 noyabr 1954-cü ildə olmuşdur. Abidə altı dəniz piyadaçını təsvir edir. Hündürlüyü 10 metrdir. 1961-ci ildən, [[Con Kennedi]] qanununa əsasən, abidəsində 24 saat ərzində [[ABŞ bayrağı]] dalğalanır. Bayraq ağacının hündürlüyü 20 metrdir. [[Nyu-York]]da, Linkoln mərkəzində yerləşən musiqili teatr '''[[Metropoliten-opera]]''' da ABŞ memarlığının möhtəşəm incilərindəndir.<ref>{{cite web|url=http://www.metopera.org/About/Press-Releases/The-Metropolitan-Operas-2015-Summer-HD-Festival111/|title=Metropolitan Opera – The Met’s 2015–16 Season Will Feature 227 Performances of 25 Operas, Including Six New Productions|publisher=|access-date=2017-02-15|archive-date=2018-01-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118122644/http://www.metopera.org/About/Press-Releases/The-Metropolitan-Operas-2015-Summer-HD-Festival111/|url-status=dead}}</ref> "Metropoliten opera haus kompani" adlanan Metropoliten opera 1880 cı ildə təsis edildikdən sonra memar Klivland Kadi operanın ilk binasının inşasına başlayır. Binanın yeri 39 və 40-cı küçələrin arasında, Brodveydə müəyyən edilir. 22 oktyabr 1883 cü ildə Faust tamaşası ilə açılışı olur. 27 avqust 1892 ci ildə baş verən yanğın ona böyük ziyan vurur. Əsaslı təmirdən sonra 1966 cı ilədək fəaliyyət göstərir. 1967 ci ildə sökülür. Onu hələ 1966 cı ildə Linkoln mərkəzində inşa edilmış yeni opera binası əvəz etmiş olur. Yeni opera binası 16 sentyabr 1966 cı ildə qapılarını Samuel Barberin Antoniyo və Kleopatra operası ilə açmış olur. [[Fayl:4.28.11MetrpolitanOperaHouseByLuigiNovi1.jpg|thumb|250x250px|Metropoliten-opera]] XX əsrin əvvəli "Met" Vyana, La Skala teatrları kimi aparıcı səhnələrdən sayılmağa başlanır. Bu dövrdən başlayaraq burada bir çox: [[Qustav Maler]], [[Feliks Mottl]], [[Arturo Toskanini]] kimi dünya şöhrətli drijorlar, [[Lotta Leman]], [[Nelli Melba]], [[Lilian Nordika]], [[Oliv Fremstad]], [[Jak Urlus]], [[Enriko Karuzo]] kimi dünya şöhrətli ifaçılar çıxışlar etmişlər. [[Qustav Maler]] [[Nyu York]]da işini 1908-ci il, Yanvarın 1-də Metropolitan Operasında başlayaraq, hələdə qalmaqda olan Vagnerin Tristan və İsolda operasının ixtisar olunmuş versiyasına drijorluq etmişdir. 1908–09-cu illərdə Metropolitan rəhbərliyi [[Qustav Maler|Malerlə]] əməkdaşlıq üçün italyan drijoru [[Arturo Toskanini]] Nyu Yorka dəvət edir. Nyu Yorkdakı dövrünün erkən dönəmində [[Qustav Maler]] Nyu York Simfonk Orkestrnda üç konsertə rəhbərlik etmişdir. Ömrünün sonlarında Maler Nyu York Metropolitan Operası və Nyu York Filarmoniyasının qısa müddətlik direktoru olmuşdur. 1956 cı ildə [[Mariya Kallas]] ilk dəfə Met səhnəsində Norma operasında iştirak etmişdir. 1967 ci ilin mart ayında Marvina Devida Levi daha iki tenorla Plasido Dominqo (sentyabr 1968) və Luçano Pavorotti (noyabr 1968) ilə Met səhnəsini bölüşmüşdür. === Musiqi === {{Əsas|ABŞ musiqisi}} <div class="center"> {| |- | valign="top" | [[Fayl:Louis Armstrong restored.jpg|thumb|200px|[[Lui Armstronq]]]] | valign="top" | [[Fayl:BennyGoodmanStageDoorCanteen.jpg|thumb|200px|[[Benni Qudmen]]]] | valign="top" | | valign="top" | |}</div> ABŞ musiqisində Şimali Amerikada yaşamış hindilərin musiqi folkloru, sonralar isə Avropa mühacirlərinin musiqi mədəniyyəti öz əksini tapmışdır; zənci xalq yaradıcılığı ənənələri{{efn|[[caz]], spiriçuels, bluz, reqtaym və s.}} əhəmiyyətli yer tutur. XVI–XVII əsrlərdə ilk mühacirlərin həyat və məişət şəraiti musiqi sənətinin inkişafı üçün az əlverişli idi. Bu dövrdə yalnız ingilis puritanlarının himnləri yayılmışdı. 18-ci əsrdə mühacirətin artması ölkədə peşəkar musiqi sənətinin formalaşmasına şərait yaratdı. Dini mahnılar müəllifi U. Billinqs, "Minervanın məbədi" (1781) operasının müəllifi F. Hopkinson, populyar lirik mahnılar müəllifi S. K. Foster, fortepiano əsərləri müəllifi L.M. Qotşalk ilk Amerika bəstəkarlarıdır. 19-cu əsrin 2-ci yarısında ABŞ-a köçən bir çox Avropa musiqiçisi burada simfonik orkestrlər, musiqi təhsili müəssisələri və cəmiyyətlər yaratdı. 1883-cü ildə Nyu-Yorkda "Metropoliten-opera" teatrı açıldı. Amerika milli bəstəkarlıq məktəbinin banisi E. Mak-Douell olub. 20-ci əsrin əvvəllərində isə caz sənəti formalaşdı, D. Ellinqton, L. Armstronq, B. Qudmen və b. görkəmli caz ustaları bu dövrün məşhur musiqiçilərinə çevrildi. [[Fayl:George Gershwin 1937.jpg|thumb|200px|[[Corc Gerşvin]]]] O vaxtlar az tanınsa da də [[Çarlz Ayvs]]ın 1910-cu illərdə etdiyi işlər onu klassik ənənədə ilk böyük ABŞ bəstəkarı etdi, [[Henri Kouell]] və [[Con Keyc]] kimi ekspermentalistlər klassik bəstəkarlığa fərqli bir Amerikan yanaşması yaratdılar. [[Aaron Koplend]] və [[Corc Gerşvin]] populyar və klassik musiqinin yeni bir sintezini inkişaf etdirdilər. [[Birinci dünya müharibəsi]]ndən əvvəl və sonra görkəmli Avropa musiqiçilərinin ABŞ-a köçməsi ölkənin musiqi həyatında yeni canlanmaya səbəb oldu. 20-ci illərin axırlarında Amerika peşəkar bəstəkarlıq məktəbi yarandı. İlk milli opera "Porgi və Bess"in (1935) müəllifi C. Gerşvinin yaradıcılığında caz musiqisinin, zənci mahnı-rəqs folklorunun üslub xüsusiyyətləri inkişaf etdirilmişdir. U. Şumen, S. Barber, C. Menotti də bu dövrün bəstəkarlarındandır. 1940–50-ci illərdə ölkədə müzikl janrı geniş yayılmışdı. Bu dövrdə şair-bəstəkar, həmçinin xalq mahnıları ifaçılarından X. Ledbelli, Vudi-Qatri, P. Siger, eləcə də müğənni P. Robson məşhurlaşdı. Dirijorlardan Y. Ormandi, L. Stokovski, L. Maazel, pianoçulardan C. Brauninq, C. Bayron, B. Klaybern, M. Dixter, skripkaçılardan İ. Menuhin, İ. Stern, müğənnilərdən M. Lansa, M. Anderson, M. Dobbs, L. Prays, musiqişünaslardan N. Slonimski, C. Çeyz ABŞ-ın görkəmli musiqi xadimlərindəndir.<ref>Provine, Rob with Okon Hwang and Andy Kershaw. "Our Life Is Precisely a Song" in the ''Rough Guide to World Music, Volume 2'', p. 167</ref> [[Fayl:Elvis Presley çıxış.jpg|thumb|left|150px|[[Elvis Presli]]]] Afroamerikan musiqisinin ritmik və lirik üslubları [[ABŞ musiqisi]]nə geniş şəkildə təsir edərək, onu Avropa və Afrika ənənələrindən fərqləndirir. [[Blüz]] kimi xalq yaradıcılığı elementləri və indiki qədim musiqi qəbul edilmiş və qlobal auditoriya malik populyar janrlara çevrilmişdir. [[Caz]] XX əsrin əvvəllərində [[Lui Armstronq]] və [[Dyuk Ellinqton]] kimi yenilikçilər tərəfindən hazırlanmışdır. 1920-ci illərdə [[kantri musiqisi]], 1940-cı illərdə [[R&B|ritm və blüz]] inkişaf etmişdir.<ref name="autogenerated2001">{{cite book|last1=Biddle|first1=Julian|title=What Was Hot!: Five Decades of Pop Culture in America|url=https://archive.org/details/whatwashotroller00bidd|date=2001|publisher=Citadel|location=New York|isbn=978-0-8065-2311-8|page=ix}}</ref> Bütün dünyada bu gün də"rok-n-rollun kralı" kimi yad edilən [[Elvis Presli]]<ref>{{Cite web |title=Rok-n-roll kralının təyyarələri hərraca qoyuldu |url=http://xeber.az/rok-n-roll-kralinin-teyyareleri-herraca-qoyuldu-foto-video |access-date=2019-04-03 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305102853/http://xeber.az/rok-n-roll-kralinin-teyyareleri-herraca-qoyuldu-foto-video |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Elvis Presli – rok-n-roll səltənətinin kralı – ARAŞDIRMA |url=http://news.lent.az/news/60568 |access-date=2019-04-03 |archive-date=2019-04-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403065355/http://news.lent.az/news/60568 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.newsru.com/cinema/08jan2015/elvis.html Поклонники Элвиса Пресли отмечают 80-летие со дня рождения "короля рок-н-ролла"]</ref><ref>[http://www.gazeta.ru/culture/2014/12/30/a_6364745.shtml 80 лет с рождения Элвиса]</ref><ref>{{Cite web |title=16 Августа 1977 - умер Элвис Пресли, король рок-н-ролла. |url=http://www.istpravda.ru/chronograph/4865/ |access-date=2019-04-03 |archive-date=2018-09-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180903110121/http://www.istpravda.ru/chronograph/4865 |url-status=dead }}</ref> və [[Çak Berri]] 1950-ci illərin ortalarında [[rok-n-roll]]un qabaqcılları arasında idi. [[Metallica]], [[Eagles]] və [[Aerosmith]] kimi rok qrupları dünya satışlarında ən yüksək gəlirlilər arasındadır.<ref>{{cite web|last1=Hartman|first1=Graham|title=Metallica's 'Black album' is Top-Selling Disc of last 20 years|url=http://loudwire.com/metallica-black-album-top-selling-disc-last-20-years/|website=Loudwire|accessdate=12 oktyabr 2015|date=5 yanvar 2012}}</ref><ref>{{cite news|last1=Vorel|first1=Jim|title=Eagles tribute band landing at Kirkland|url=http://herald-review.com/entertainment/local/eagles-tribute-band-landing-at-kirkland/article_a8dcd506-08d0-11e2-82ac-001a4bcf887a.html|accessdate=12 oktyabr 2015|agency=Herald & Review|date=27 sentyabr 2012}}</ref><ref>{{cite news|title=Aerosmith will rock Salinas with July concert|url=http://www.ksbw.com/news/central-california/salinas/aerosmith-will-rock-salinas-with-july-concert/31042330|accessdate=12 oktyabr 2015|date=2 fevral 2015}}</ref> 1960-cı illərdə [[Bob Dilan]] folk-rivayvldan Amerikanın ən məşhur yazıçılarından biri olaraq çıxdı və [[Ceyms Braun]] funkun inkişafına rəhbərlik etdi. Daha yeni Amerikan yaradıcılığına [[hip-hop]] və haus musiqisi daxildir. Amerikan pol ulduzlarına [[Elvis Presli]], [[Maykl Cekson]] və [[Madonna]] kimi dünyada məşhurları ilə yanaşı,<ref name="autogenerated2001" /> [[Teylor Svift]], [[Britni Spirs]], [[Keti Perri]], [[Beyons]], [[Jay-Z]], [[Eminem]] və [[Kanye Vest]] kimi müasir musiqiçilər də daxildir.<ref>*{{cite web|url=http://www.tennessean.com/story/entertainment/music/2015/09/24/taylor-swift-teen-idol-biggest-pop-artist-world/72744548/|title=Taylor Swift: Teen idol to 'biggest pop artist in the world'|date=24 sentyabr 2015|website=The Tennessean}} * {{cite web|last1=Lynch|first1=Gerald|title=Britney Spears is the most searched for celebrity of the decade|url=http://www.techdigest.tv/2009/12/britney_spears_1.html|website=Tech Digest|accessdate=12 oktyabr 2015}} * {{cite web|url=https://www.theguardian.com/music/shortcuts/2015/jun/30/katy-perry-worlds-richest-famous-woman-taylor-swift-forbes-left-shark|title=Katy Perry: now the world's richest (famous) woman|website=the Guardian|accessdate=25 oktyabr 2015}} * {{cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/06/03/t-magazine/beyonce-the-woman-on-top-of-the-world.html?_r=0|title=Beyoncé: The Woman on Top of the World|last=Rosen|first=Jody|publisher=The New York Times}} * {{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/imagine/episode/hecame_heconquered.shtml|title=BBC – Imagine – Jay-Z: He Came, He Saw, He Conquered|website=bbc.co.uk|accessdate=25 oktyabr 2015}}*{{cite web|url=https://www.rollingstone.com/music/news/introducing-the-king-of-hip-hop-20110815|title=Introducing the King of Hip-Hop|website=Rolling Stone|accessdate=25 oktyabr 2015}} * {{cite web|url=https://www.theguardian.com/music/2015/jun/25/kanye-west-glastonbury-festival-2015-worlds-biggest-pop-star|title=The enigma of Kanye West – and how the world's biggest pop star ended up being its most reviled, too|author=Ben Westhoff|website=the Guardian}}</ref> === Kino === {{Əsas|ABŞ kinemotoqrafiyası}} [[Fayl:Hollywood Sign PB050006.jpg|thumb|[[Hollivud]]]] ABŞ-da kino istehsalına 1896 ildə [[Nyu-York]]da başlanılmışdır. '''"Qatarın qarət edilməsi"'''{{efn|1903, rej. E. Porter}} ilk Amerika [[bədii film]]idir. 1910–20 illərdə rejissorlardan D. U. Qriffit tarixi və psixoloji dram, eləcə də epopeya janrını təkmilləşdirdi, T. X. İns vesternin, M. Sennett ekssentrik komediya janrının əsasını qoydu. [[Hollivud]] filmlərində R. Valentino, M. Pikford, Duqlas Ferbenks, sonralar [[Qreta Qarbo]], [[Merilin Monro]], [[Klark Qeybl]], Q. Kuper və b. aktyorlar çəkilirdilər. Faşizm əleyhinə "Şimal ulduzu"{{efn|1943, rej. L. Maylstoun}}, "Yeddinci xaç"{{efn|1944, rej. F. Sinneman}} və s. filmlər çəkildi. Bu dövrdə sənədli kino sahəsində daha böyük nailiyyətlər əldə edilmişdi{{efn|C. Ford, U. Uayler, F. Kapra və başqalarının filmləri}}. 1970-ci illərdə "Oklahoma belə yerdir"{{efn <rej. S. Kramer}} və "Xaç atası"{{efn|rej. F. Koppola}} "Taksi sürücüsü"{{efn|rej. M. Skorseze}}, "Hərbi alay"{{efn|rej. O. Stoun}} çəkilmişdir. Kaliforniya ştatının [[Los-Anceles]] şəhərinin şimal məhəlləsi olan [[Hollivud]] kino istehsalında liderlərdən biridir.<ref>{{cite press release|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=30707|title=Nigeria surpasses Hollywood as world's second-largest film producer|publisher=United Nations|date=5 may 2009|accessdate=17 fevral 2013}}</ref> Dünyanın ilk kommersiya məqsədli kino sərgisi 1894-cü ildə Nyu-Yorkda [[Tomas Edison]]un kinetoskopu ilə verilmişdir.<ref>{{cite book|title=Billboard|url=https://books.google.com/books?id=igwEAAAAMBAJ&pg=PT68|date=29 aprel 1944|publisher=Nielsen Business Media, Inc.|page=68|issn=0006-2510}}</ref> Növbəti il layihəyli filmin ilk kommersiya məqsədli nümayişi də Nyu-Yorkda oldu və ABŞ sonrakı illərdə səsli filmin inkişafında ön planda oldu. XX əsrin əvvəllərindən etibarən ABŞ film sənayesi əsasən Hollivud və ətrafında cəmlənmişdir, buna baxmayaraq XXI əsrdə burada çəkilməyən filmlərin sayı artmışdır və film şirkətləri qloballaşma qüvvələrinə tabedirlər.<ref>{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/john-landis-rails-studios-theyre-659222|title=John Landis Rails Against Studios: 'They're Not in the Movie Business Anymore'|publisher=''The Hollywood Reporter''|accessdate=24 yanvar 2015}}</ref>[[Səssiz film]] dövründə Amerikanın ən yaxşı [[Kino istehsalı|film rejissoru]] olan [[Devid Uork Qriffit|D. U. Qriffit]] kino dilinin inkişafı üçün əsas idi və prodüser və sahibkar [[Volt Disney]] həm [[Cizgi filmi|animasiya filmi]], həm də film merçandayzinqində lider idi.<ref name="KrasniewiczDisney2010">{{cite book|last1=Krasniewicz|first1=Louise|last2=Disney|first2=Walt|title=Walt Disney: A Biography|url=https://books.google.com/books?id=lZ3vTgpHgFoC&pg=PR10|year=2010|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-35830-2|page=10}}</ref> [[Con Ford]] kimi rejissorlar Amerikanın Vəhşi Qərb və tarixinin görünüşünü yenidən müəyyənləşdirdi və Con Hyuston kimi başqaları yer çəkilişləri ilə kino imkanlarını daha da genişləndirərək, sonrakı rejissorlara böyük təsir göstərmişlər. Sənaye erkən səs dövründən 1960-cı illərin əvvəllərinə qədər,<ref>{{cite web|last1=Matthews|first1=Charles|title=Book explores Hollywood 'Golden Age' of the 1960s-'70s|url=https://www.washingtonpost.com/entertainment/books/book-explores-hollywood-golden-age-of-the-1960s-70s/2011/02/10/AGh5xJIH_story.html|publisher=The Washington Post|accessdate=6 avqust 2015|date=3 iyun 2011}}</ref> ikonik simvollar olmuş [[Con Ueyn]] və [[Merilin Monro]] kimi aktyorlarla adətən "Hollivud Qızıl İli" adlandırılan qızıl illərini yaşamışdı.<ref>{{cite web|last1=Banner|first1=Lois|title=Marilyn Monroe, the eternal shape shifter|url=http://articles.latimes.com/2012/aug/05/opinion/la-oe-0805-banner-marilyn-monroe-icon-biography-20120805|publisher=Los Angeles Times|accessdate=6 avqust 2015|date=5 avqust 2012}}</ref><ref>{{cite web|last1=Rick|first1=Jewell|title=John Wayne, an American Icon|url=http://www.usc.edu/uscnews/stories/15465.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822102812/http://www.usc.edu/uscnews/stories/15465.html|dead-url=yes|archive-date=22 avqust 2008|publisher=University of Southern California|accessdate=6 avqust 2015|date=8 avqust 2008}}</ref> 1970-ci illərdə [[Martin Skorseze]], [[Frensis Ford Koppola]] və [[Robert Oltmen]] kimi kinorejissorları "[[Yeni Hollivud]]" və ya "Hollivud İntibahı" kimi tanınanların vacib hissəsi idi,<ref name="Greven2013">{{cite book|last=Greven|first=David|title=Psycho-Sexual: Male Desire in Hitchcock, De Palma, Scorsese, and Friedkin|url=https://books.google.com/books?id=QIyNBQAAQBAJ&pg=PT23|year=2013|publisher=University of Texas Press|isbn=978-0-292-74204-8|page=23}}</ref> cəsur filmlərə müharibədən sonrakı dövr Fransız və İtalyan realist təsvirləri təsir edib.<ref name="Morrison1998">{{cite book|last=Morrison|first=James|title=Passport to Hollywood: Hollywood Films, European Directors|url=https://books.google.com/books?id=dWRif68I3igC&pg=PA11|year=1998|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-7914-3938-8|page=11}}</ref> O vaxtdan bəri [[Stiven Spilberq]], [[Corc Lukas]] və [[Ceyms Kemeron]] kimi rejissorlar əsasən yüksək istehsal xərcləri ilə xarakterizə olunan və kassada yüksək gəlir əldə edən blokbaster filmləri ilə məşhurlaşdılar, Kameronun [[Avatar (film, 2009)|Avatarı]] (2009-cu il) 2 milyard $-dan çox gəlir əldə etmişdir.<ref name="Turow2011">{{cite book|last=Turow|first=Joseph|title=Media Today: An Introduction to Mass Communication|url=https://books.google.com/books?id=MZsSMKQZoYwC&pg=PA434|year=2011|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-136-86402-5|page=434}}</ref>[[Amerika Film İnstitutu]]nun AFİ 100 siyahısında yer alan əhəmiyyətli filmlərə tez-tez bütün zamanların ən böyük filmi kimi qiymətləndirilən [[Orson Uells]]in [[Vətəndaş Keyn (film, 1941)|Vətəndaş Keyn]] (1941-ci il),<ref>[http://www.filmsite.org/villvoice.html ''Village Voice'': 100 Best Films of the 20th century (2001)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140331174817/http://www.filmsite.org/villvoice.html|date=31 mart 2014}}. Filmsite.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html|title=Sight & Sound Top Ten Poll 2002|publisher=British Film Institute|archiveurl=https://web.archive.org/web/20021105130210/http://www.bfi.org.uk/sightandsound/topten/poll/critics-long.html|archivedate=5 noyabr 2002|year=2002|deadurl=yes}}</ref> [[Kasablanka (film, 1942)|Kasablanka]] (1942-ci il), [[Xaç atası (film, 1972)|Xaç atası]] (1972-ci il), [[Küləklə sovrulanlar (film, 1939)|Küləklə sovrulanlar]] (1939-cu il), [[Ərəbistanlı Lourens (film, 1962)|Ərəbistanlı Lourens]] (1962-ci il), Oz ölkəsinin sehrbazı (1939-cu il), Məzun (1967-ci il), [[Limanda (film, 1954)|Limanda]] (1954-cü il), [[Şindlerin siyahısı (film, 1993)|Şindlerin siyahısı]] (1993-cü il), Yağışda mahnı oxumaq (1952-ci il), Bu gözəl həyatdır (1952-ci il) və [[Sanset bulvarı (film, 1950)|Sanset bulvarı]] (1950-ci il) daxildir.<ref>{{cite web|url=http://www.afi.com/100years/movies10.aspx|title=AFI's 100 Years|publisher=American Film Institute|accessdate=24 yanvar 2015|archive-date=2015-08-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20150818175815/http://www.afi.com/100Years/movies10.aspx|url-status=dead}}</ref> Oskar kimi tanınan [[Oskar mükafatı|Akademiya mükafatı]] 1929-cu ildən bəri hər il Kinematoqrafiya Sənət və Elm Akademiyası tərəfindən<ref name="DrowneHuber2004">{{cite book|last1=Drowne|first1=Kathleen Morgan|last2=Huber|first2=Patrick|title=The 1920's|url=https://books.google.com/books?id=CecCHiI95dYC&pg=PA236|year=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-32013-2|page=236}}</ref> və 1944-cü il yanvar ayından bəri hər il [[Qızıl qlobus mükafatı]] təqdim edilir.<ref name="Kroon2014">{{cite book|last=Kroon|first=Richard W.|title=A/V A to Z: An Encyclopedic Dictionary of Media, Entertainment and Other Audiovisual Terms|url=https://books.google.com/books?id=HjmNAgAAQBAJ&pg=PA338|year=2014|publisher=McFarland|isbn=978-0-7864-5740-3|page=338}}</ref> === Teatr === {{Əsas|ABŞ teatrı}} ABŞ teatrının ilk böyük təşəbbüskarlarından biri olan [[Fineas Teylor Barnum|F. T. Barnum]] 1841-ci ildə aşağı [[Manhetten]]də əyləncə kompleksini fəaliyyətə başlatdı. Herriqan və Hart komandası 1870-ci illərin sonlarından başlayaraq Nyu-Yorkda bir sıra populyar [[müzikl]] komediyaları çıxardı. XX əsrdə [[Brodvey]]də müasir müzikl forması ortaya çıxdı, [[İrvinq Berlin]], [[Koul Porter]] və [[Stiven Sondhaym]] kimi musiqi teatr bəstəkarlarının mahnıları pop standartlarına çevrildi. Dramaturq [[Yucin O'Nil]] 1936-cı ildə [[ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]]nı qazandı; aralarında Tennessi Vilyams, Edvard Olbi və Auqust Vilson da olan digər tanınmış ABŞ dramaturqları [[Pulitser mükafatı]]na layiq görüldülər.<ref name="Moran2002">{{cite book|last=Moran|first=Eugene V.|title=A People's History of English and American Literature|url=https://books.google.com/books?id=32BbXzfaUxoC&pg=PA228|year=2002|publisher=Nova Publishers|isbn=978-1-59033-303-7|page=228}}</ref> [[Xoreoqraf]]lar [[Aysedora Dunkan]] və [[Marta Qrehem]]<ref>{{cite book|last=Graham|first=Martha|title=Blood Memory An autobiography|url=https://archive.org/details/bloodmemory00grah|year=1991|publisher=Doubleday|location=New York|isbn=978-0-385-26503-4}}</ref> [[rəqs|müasir rəqsi]] yaratmağa kömək edirdi, Corc Balançin və Cerom Robbins isə XX əsr baletində lider idi. == Elm və təhsil == === Elm === {{Əsas|ABŞ-da elm}} [[Fayl:Franklin-Benjamin-LOC.jpg|alt=|thumb|269x269px|[[Bencamin Franklin]] ilk amerikan alimlərindən biridir.]] Hazırda ABŞ [[elm]] sahəsində hakim mövqeyə malikdir<ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/news/2011/03/30/first/|title=Китай признали научным лидером будущего|publisher=Lenta.ru|accessdate=2011-03-31|archiveurl=https://www.webcitation.org/69T8X52pP?url=http://lenta.ru/news/2011/03/30/first/|archivedate=2012-07-27|deadlink=no}}</ref>. Təqdim olunan patentlərin sayı 77 501<ref>Science and Engineering Indicators, 2010. National Science Foundation. Arlington, VA. 2010. Appendix Table 6–57.</ref>, ümumi elmi nəticələrdəki payı isə 21,2% təşkil edir<ref>[http://www.ushistory.ru/stati/533-buduschee-amerikanskoj-vlasti-dominirovanie-i-upadok-v-perspektive.html Будущее американской власти: доминирование и упадок в перспективе | История США<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Amerikanlar digər ölkələrin vətəndaşları müqayisədə daha çox [[Nobel mükafatı]] laureatlarıdır və çoxlu sayda elmi jurnallarda elmi əsərləri var. Hətta [[Dünya maliyyə böhranı (2008–2012)|dünya maliyyə böhranı]] ABŞ-da elm üçün bir maneəyə çevrilmədi<ref>[http://www.ushistory.ru/stati/533-buduschee-amerikanskoj-vlasti-dominirovanie-i-upadok-v-perspektive.html Будущее американской власти: доминирование и упадок в перспективе | История США]</ref> — onun maliyyələşdirilməsi daha sürətli templə həyata keçirildi — 6 ,5%, [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]] isə yalnız 3,3% artmışdır<ref>{{Cite web |title=New NSF Estimates Indicate that U.S. R&D Spending Continued to Grow in 2008 // National Science Foundation, Division of Science Resources Statistics. January, 2010. |url=http://www.nsf.gov/statistics/infbrief/nsf10312/?org=NSF |access-date=2019-04-06 |archive-date=2010-04-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100413234751/http://www.nsf.gov/statistics/infbrief/nsf10312/?org=NSF |url-status=dead }}</ref>. Son illərdə elm xərclərinin artması əsasən özəl mənbələrdəndir. Amerika bütün dünyada gənc alimləri özünə cəlb edir — Amerikan alimlərinin və mühəndislərin təxminən 40% -i ölkə xaricində doğulmuşdur və magistr və doktorluq dərəcəsi sahibləri arasında gəlmələrin nisbəti{{efn|2003-2007-ci illərdə cəmi 2% idi}} davamlı olaraq artır<ref>[http://www.ushistory.ru/stati/269-pav.html Научно-техническое соперничество США и Китая: первые итоги | История США<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Buna baxmayaraq, Amerika Birləşmiş Ştatlarının dünya elmindəki təsiri nisbətinin (lakin mütləq olmayan) azalmasının mənfi tendensiyasını qeyd etmək lazımdır<ref>Segal A. Is America Losing Its Edge // Foreign Affairs. November/December 2004. Vol. 83, No 6. P. 2.</ref>. XX–XXI əsrin ayrıcında, amerikalıların patentlərin sayı, elmi nəşrlər, yüksək texnologiyalı məhsulların istehsalı azaldılıb. Eyni zamanda, Asiya və xüsusilə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] getdikcə əhəmiyyətli elm sahəsində mühüm rol oynayır, bu ölkə dünyanın bütün elmi nəşrlərinin 10,2% -ni təşkil edir. Bir sıra tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, Çin elmi fenomeni əsasən ekstensiv xarakter daşıyır. ==== Elmlər akademiyası ==== [[Fayl:NationalAcademySciences 07110011.jpg|thumb|ABŞ Milli Elmlər Akademiyası|alt=|left|266x266px]] ABŞ elmi həyatında 1863-cü ildə yaradılmış [[ABŞ Milli Elmlər Akademiyası]] mühüm rol oynayır. MEA-nın 2000 həqiqi, o cümlədən 200 [[Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı|Nobel mükafatı laureatı]], 350 xarici üzvü var (2008). Akademiyanın işinə prezident başda olmaqla 12 nəfərdən ibarət Şura rəhbərlik edir. Prezident və şuranın üzvləri 6 illik müddətə seçilir; prezident 2 dəfədən çox seçilmir. Şuranın qərarları akademiyanın illik yığıncağın da təsdiq olunur. Akademiya [[Ford]], [[Rokfeller Universiteti|Rokfeller]] və Slounun fondları, Milli elmi fond və digər fondlar tərəfindən maliyyələşdirilir. Xarici ölkələr və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq məqsədilə akademiyanın nəzdində xüsusi şura və komitələr yaradılmışdır. MEA-nın nəşriyyatı və məlumat bürosu var. "Milli Elmlər Akademiyasının əsərləri", "MEA Xəbərləri" jurnallarını, həmçinin elm və texnikanın aktual problemlərinə dair elmi əsər və monoqrafiyalar nəşr edir.<ref>[http://www.nasonline.org/ ABŞ MEA '''Rəsmi sayt''']</ref><ref>{{cite book |last= Boffey |first= Philip |title= The brain bank of America: An inquiry into the politics of science |url= https://archive.org/details/brainbankofameri0000boff |contribution= Introduction |contributor-last= Nader |contributor-first= Ralph |contributor-link= Ralph Nader |publisher= McGraw-Hill |date= 1975 |isbn= 978-0-07-006368-6 }}</ref><ref>{{cite book |first= Stephen |last= Hilgartner |title= Science on Stage: Expert Advice as Public Drama |publisher= [[Stenford Universiteti|Stanford University Press]] |date= 2000|url= http://www.sup.org/books/title/?id=634 |id= 634 |series= Writing science |isbn= 978-0-8047-3646-6}}</ref> === Təhsil === {{Əsas|ABŞ-da təhsil}} [[Fayl:Higher education in the US by race.svg|thumb|188x188px|ABŞ-da ali təhsil irqlərə görə, 2003-cü il]] [[ABŞ]]-ın təhsil sistemi həm federal və ştat, həm də yerli hakimiyyət orqanları tərəfindən idarə edilir, federal qrantlar üzrə məhdudiyyətlər vasitəsilə [[ABŞ Təhsil Nazirliyi]] tərəfindən tənzimlənir. Dövlət məktəbləri sistemi hər yerdə mövcuddur və desentralizasiya olunmuş, idealdan kənardır. Digər tərəfdən isə Amerikanın xüsusi [[ali məktəb]]ləri, bütün dünyadan [[tələbə]] və [[aspirant]]ları özünə cəlb edir. ABŞ-da savadlılıq dərəcəsi 97%-dir. Lakin 2003-cü ilin məlumatlarına əsasən 25 və 25-dən yuxarı yaşda olanların 84,6%-i orta təhsillilərdir. 52,5%-i müəyyən ali təhsilə, 27 %-i [[bakalavr]] pilləsi üzrə təhsil alıblar. Təhsil əsasən hər yerdə, Puerto-Rikodan başqa (burada rəsmi dil ispan dilidir), [[ingilis dili]]ndə aparılır.<ref>{{cite web|title=School Finance|url=http://febp.newamerica.net/background-analysis/school-finance|work=Federal Education Budget Project|publisher=New America Foundation|accessdate=May 21, 2013}}</ref> Ştatların əksəriyyətində uşaqlar altı ya da yeddi yaşından (əsasən, [[uşaq bağçası]] və ya birinci sinifdən) 18 yaşına qədər (əsasən on ikinci sinifə çataraq [[Məktəb|orta məktəbi]] bitirənədək) məktəbə gəlməlidirlər; bəzi ştatlar tələbələrə 16 və ya 17 yaşlarında məktəbləri tərk etməyə imkan verir.<ref>{{cite web|url=http://nces.ed.gov/programs/digest/d02/dt150.asp|title=Ages for Compulsory School Attendance&nbsp;…|accessdate=10 iyun 2007|publisher=U.S. Dept. of Education, National Center for Education Statistics}}</ref> Uşaqların təxminən 12%-i [[Paroxial məktəb|paroxial]] və ya [[qeyri-təriqətçi]] özəl məktəblərə qeyd olunur. Uşaqların yalnız 2%-i evdə təhsil alır.<ref>{{cite web|url=http://www2.ed.gov/about/offices/list/oii/nonpublic/statistics.html|title=Statistics About Non-Public Education in the United States|accessdate=5 iyun 2007|publisher=U.S. Dept. of Education, Office of Non-Public Education}}</ref> ABŞ hər bir şagirdə dünyanın digər dövlətlərindən daha çox pul xərcləyir, 2010-cu ildə hər bir ibtidai təhsil şagirdi üçün 11.000 $-dan artıq və hər bir orta təhsil şagirdi üçün isə 12.000 $-dan çox xərclənib.<ref name="education spending">{{cite news|last=AP|title=U.S. education spending tops global list, study shows|url=http://www.cbsnews.com/8301-202_162-57590921/u.s-education-spending-tops-global-list-study-shows/|publisher=CBS|accessdate=5 oktyabr 2013|date=25 iyun 2013|archive-date=2013-07-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20130726002619/http://www.cbsnews.com/8301-202_162-57590921/u.s-education-spending-tops-global-list-study-shows|url-status=dead}}</ref> ABŞ-ın kollec tələbələrinin təxminən 80%-i dövlət universitetlərinə qəbul olunur.<ref>{{cite web|title=Public Education for the Common Good|author=Rosenstone, Steven J.|publisher=University of Minnesota|url=http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140801114734/http://cla.umn.edu/news/clatoday/summer2002/dean.php|date=17 dekabr 2009|accessdate=6 mart 2009|archivedate=1 avqust 2014}}</ref> 25 və daha yaşlı amerikalıların 84,6%-ni orta məktəb, 52,6%-i kollec, 27,2%-i [[bakalavr]], 9,6%-i isə magistr dərəcəsi alıb.<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/prod/2004pubs/p20-550.pdf|title=Educational Attainment in the United States: 2003|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=1 avqust 2006}}</ref> Əsas [[savadlılıq]] səviyyəsi təxminən 99% təşkil edir.<ref>For more detail on U.S. literacy, see [http://nces.ed.gov/NAAL/PDF/2006470.PDF A First Look at the Literacy of America's Adults in the 21st century], U.S. Department of Education (2003).</ref> BMT-nin ABŞ-a verdiyi 0,97 təhsil indeksi onu dünyada 12-ci yerə qoyur.<ref>{{cite web|title=Human Development Indicators|year=2005|publisher=United Nations Development Programme, Human Development Reports|accessdate=14 yanvar 2008|url=http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070620235428/http://hdr.undp.org/reports/global/2005/pdf/HDR05_HDI.pdf|archivedate=20 iyun 2007}}</ref> ==== Ali məktəblər ==== <div class="center"> {| |- |valign="top"| [[Fayl:Harvard college - annenberg hall.jpg|thumb|200px|[[Harvard Universiteti]]]] |valign="top"| [[Fayl:Harkness Tower, Yale University, New Haven CT.jpg|thumb|200px|[[Yel Universiteti]]]] |valign="top"| [[Fayl:Princeton University Nassua.jpg|thumb|200px|[[Prinston Universiteti]]]] |valign="top"| |}</div> [[Fayl:North Academic Center jeh.jpg|right|thumb|Nyu York şəhər kolleci<ref>[https://www.ccny.cuny.edu/ Nyu York şəhər kollecinin '''rəsmi saytı''']</ref><ref>{{dmoz|Nyu-York, Nyu-York şəhər kolleciReference/Education/Colleges_and_Universities/North_America/United_States/New_York/CUNY/City_College_of_New_York/}}</ref><ref>{{Cite web |title=City College of New York Library |url=http://library.ccny.cuny.edu/main/ |access-date=2019-04-06 |archive-date=2019-04-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190406082758/http://library.ccny.cuny.edu/main/ |url-status=dead }}</ref>]] ABŞ-da ümimilikdə 7021 kollec və universitet vardır.<ref>{{cite web|url=https://nces.ed.gov/fastfacts/display.asp?id=84|title=Fast Facts – Educational Institutions|author=[[Milli Elmi Statistika Mərkəzi|NCES]]|date=September 2013|accessdate=6 April 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150411012505/http://nces.ed.gov/fastfacts/display.asp?id=84|archivedate=11 April 2015|df=dmy-all}}</ref> Amerikada bütün ali məktəblərə{{efn|hətta kollec olmayan məktəblərə belə}} [[kollec]] deyirlər. ABŞ ali məktəblərini bir-birlərindən böyüklüyünə və şəraitinə görə fərqlənən üç tipə bölürlər. Əsas fərqlərdən biri universitetləri kolleclərdən fərqləndirən elmi-tədqiqat və aspirantura proqramlarının olmasıdır. Kollec – əsasən tələbələrə təhsil vermə ilə məşğul olur, elmi iş isə burada ikinci dərəcəlidir. Dördillik kolleclərin böyük əksəriyyəti kiçik və özəldir, buna baxmayaraq son zamanlar istedadlı tələbələr üçün ştat kollecləri də yaradılır. Kolleclərin bir çoxu dini, bəzən də "[[Bibliya kollecləri]]" (''bible colleges'') adlanan kiçik kolleclərlərdir<ref>[http://thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1SEC816864 Bible Schools] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110518174540/http://thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1SEC816864 |date=2011-05-18 }}, in The Canadian Encyclopedia (3rd page in online version of article)</ref><ref>{{cite web|url=https://eeaa.eu/directory/member-schools/|title=Member Schools|publisher=European Evangelical Accrediting Association|date=|accessdate=2016-05-06|archive-date=2016-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20160422021648/https://eeaa.eu/directory/member-schools/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.spaec.org/member-colleges/|title=Member Colleges|publisher=South Pacific Association of Evangelical Colleges|date=|accessdate=2016-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160425205038/http://www.spaec.org/member-colleges/|archive-date=2016-04-25|dead-url=yes|df=}}</ref>. [[Fayl:Alumni Hall 1889 Sun.jpg|left|thumb|Müqəddəs Anselm Kolleci<ref>[http://www.saintanselmhawks.com/ Saint Anselm Athletics website]</ref>]] [[Universitet]]lər əsasən ştat{{efn|ştat universitetlər hökumət tərəfindən maliyyələşdirilir}} və özəl universitetlərə bölünürlər. Ştat universitetləri adətən çox böyük olur və nüfuzuna görə özəl universitetlərdən geri qalırlar. Onların əsas məqsədi – öz ştatlarının tələbələrinə təhsil verməkdir. Ona görə də digər ştatlardan gəlmiş tələbələrə müsabiqədən keçmək daha çətin, təhsil haqqı isə daha yüksəkdir. Bir çox ştat universitetlərində təhsil siniflərdə tələbə sayının çox olmasından, müəllimlərin tələbələrə kifayət qədər diqqət göstərməməsindən və bürokratiyadan əziyyət çəkir. Buna baxmayaraq hətta digər ştatlardan və ölkələrdən gəlmiş tələbələr [[Kaliforniya Berkli Universiteti|Berklidəki Kaliforniya universitetinə]], [[Miçiqan Universiteti|Miçiqan]] və [[Virciniya Universiteti|Virciniya]] kimi ən yaxşı ştat universitetlərinə hazırlaşırlar. Özəl universitetlər arasında ən məşhurları isə [[Harvard Universiteti|Harvard]]<ref>{{rəsmi saytı|Harvard, Harvard Universiteti|harvard.edu}}</ref>, [[Yel Universiteti|Yel]]<ref>[http://www.az-muallimi.com/arxiv/2009/n33/ardi6.html Yel Universiteti]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>, [[Prinston Universiteti|Prinston]]<ref>{{rəsmi saytı|Prinston, Prinston Universiteti|princeton.edu}}</ref><ref>[http://www.princeton.edu/pei Princeton Environmental Institute]</ref><ref>[http://www.goprincetontigers.com/ Official athletics website]</ref>, [[Stenford Universiteti|Stenford]]<ref>{{Cite web |title=Stanford Universiteti |url=http://www.az-muallimi.com/arxiv/2009/n40/ardi7.html |access-date=2019-04-06 |archive-date=2011-08-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110820105721/http://www.az-muallimi.com/arxiv/2009/n40/ardi7.html |url-status=dead }}</ref>, [[MTT]] və [[Kaliforniya Texnologiya İnstitutu|Kaltexdir]]<ref>{{rəsmi saytı|Kaliforniya Kaliforniya Texnologiya İnstitutu|caltech.edu}}</ref>. Onların böyük əksəriyyəti orta böyüklükdədirlər, lakin çox kiçik (Kaltex kimi) və çox böyük universitetlər də (məsələn [[Cənubi Kaliforniya Universiteti]]<ref>{{cite web|title=Academics Overview|url=http://www.stpt.usf.edu/computing/USF_Tampa_services.htm Tampa Campus Services|work=usf.edu|publisher=University of South Florida|accessdate=20 June 2013|archive-date=5 June 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100605193312/http://www.stpt.usf.edu/computing/USF_Tampa_services.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Academics Overview|url=http://www.sarasota.usf.edu/PublicAffairs/Documents/LocalshonoredatUSFTampa.htm Tampa Campus Services|work=usf.edu|publisher=University of South Florida|accessdate=20 June 2013|archive-date=23 December 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081223091258/http://www.sarasota.usf.edu/PublicAffairs/Documents/LocalshonoredatUSFTampa.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web |title=Uzaqdan Öyrənmə |url=http://www.lakeland.usf.edu/Academics/Distance_Learning/distance_learning.html |access-date=2019-04-06 |archive-date=2008-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081223091226/http://www.lakeland.usf.edu/Academics/Distance_Learning/distance_learning.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.research.usf.edu/ məktəbin rəsmi saytı araşdırma ilə bağlı səhifəsi]</ref>) var. Yerli kolleclər yerləşdikləri arazidəki sakinlərə təhsil alma imkanı verməlidirlər. [[Latın Amerikası]] dördillik ali təhsil məktəblərinə qəbul uzun və çətin prosesdir. Qəbul ərizəsində sənəd verən şəxs məktəbdə və standart imtahanlarda aldığı qiymətlərlə yanaşı, öz maraqları, məktəbdənkənar sahələrdə əldə etdiyi uğurlar və mükafatlar barədə məlumat verməli, həmçinin ona verilmiş mövzulara görə inşalar da yazmalıdır. Bundan başqa şagird müəllimlərindən özü haqda tövsiyələr verməli, bəzi ali təhsil müəssisələrində məzunlardan – könüllülərdən müsahibə də götürməlidir. Müxtəlif məktəblərdə standartlar müxtəlifdir. Qiymətlər şagirdin hazırlığı barədə az məlumat verir. Məktəblilər, adətən [[SAT (Scholastic Assessment Test)|SAT]] və AST adlanan iki imtahandan birini verməlidirlər. Bəzi hallarda isə SAT II imtahnlarından müəyyən fənlər üzrə biliyi yoxlayan bir və ya bir neçə imtahan verilir. Bir çox universitetlər məktəblinin qiymətlərinə və imtahan nəticələrinə baxmayaraq onların bilik səviyyəsini yoxlayırlar. Kiçik ali məktəblər abiturientlərin məktəbdənkənar nailiyyətlərinə – idman, incəsənət, ictimai işlərdə olan uğurlarına nəzər yetirirlər və belə işlərdə xüsusi seçilən tələbələri qəbul edirlər ki, ali məktəb həyatına da rəngarənglik gətirə bilsin. Təkcə əldə etdiyi uğurun böyüklüyü yox, həm də bu uğuru hansı sahədə qazanmasına da diqqət yetirilir. Məsələn, əgər idmanın atletika növü ilə məşğuldursa, bu idman növündə idmançı çatmamazlığı olduğuna görə və ya [[faqot]] kimi (nəfəslə çalınan musiqi aləti) lazımlı alətdə ifa edirsə, həmin abiturienti digər göstəriciləri aşağı olsa belə götürürlər. == Ailə quruluşu == {{Əsas|ABŞ-da ailə quruluşu}} [[Fayl:Family watching television 1958.jpg|right|thumb|Amerikan ailəsi [[televizor]] qarşısında, 1958-ci il.]] Amerikada kiçik [[nuklear ailə]]lər vardır və bu ailələrin mərkəzində övlad dayanır. Nəslin bir neçə nümayəndələrinin və uzaq qohumların daxil olduğu böyük ailələrə nadir hallarda və yalnız ferma və [[ABŞ-a immiqrasiya|immiqrant]] mühitində mövcud olur. Ev təsərrüfatlarının mövcud olduğu ailələrin ümumi sayı təxminən 70% təşkil edir.<ref name="Marriages, Families & Intimate Relationships">{{cite book|last=Williams|first=Brian|coauthors=Stacey C. Sawyer, Carl M. Wahlstrom|year=2005|title=Marriages, Families & Intimate Relationships|publisher=Pearson|location=Boston, MA|isbn=0-205-36674-0}}</ref> Ailə dəyərləri amerikanlar üçün mühüm rol oynayır. Yaxşı ailə ilə bağlı fikirlər [[reklam]], televiziya şouları, seriallar, operalarda təsvir edilir. Hətta uşaq şoularında da, ailə ən böyük səadət kimi təsvir olunur. [[Hollivud]] filmlərinin ideyalarını bir çox amerikanlar evdə həyata keçirməyə, ailəsini qorumağa, bütün sevinc və kədərlərini ailədə bölüşməyə çalışırlar<ref>Баскина Ада. Повседневная жизнь американской семьи, Молодая гвардия, 2003 г.</ref>. Demoqrafik göstəricilərinə görə, Birləşmiş Ştatlar əsasən yüksək yaşayış səviyyəsinə, dünyadakı hakim mövqeyinə və miqrantları cəlb etmək üçün geniş imkanlarına görə Qərb ölkələri arasında liderdir. 1995-ci ildən etibarən ölkə inkişaf etmiş ölkələr üzrə ən yüksək doğum nisbətini – 2003-cü ildə münbit şəraitli qadınlara nisbətən 2,07 uşaq səviyyəsində yaşamış, bu da əhalinin sadə reproduksiyası səviyyəsinə yaxındır. Bu, 15–20 il ərzində ABŞ-ın əmək ehtiyatlarını yerli resurslarla təmin edə biləcəyini, 2025-ci ilə qədər isə Qərb Avropa ölkələrinə təxminən 40 milyon miqrant gətirəcəyini göstərir.<ref>[http://demoscope.ru/weekly/2006/0261/analit01.php Семья в условиях постиндустриального общества (на примере США)]</ref> Ancaq son 30 ildə Amerika Birləşmiş Ştatları ailəsi əhəmiyyətli bir dəyişiklik keçirməyə başladı və əvvəlkindən daha az əhəmiyyətli rol oynadı. Belə ki, tam ailənin nisbəti azalıb<ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/2002/081/analit04.php Эволюция семьи в США]</ref>. Bir neçə onilliklərdir ki, ölkə [[boşanma]] sayına görə liderlik edir. Orta yaş nigahı qadınlar üçün 25,1 il, kişilər üçün isə 26,8 ildir (2000-ci ilin məlumatına əsasən). Nəsildə ailəyə olan münasibət dəyişib: nikahın vacibliyini tanıyan amerikalılar problemlərini həll edə bilmədikdə, ailə üçün boşanmanın ən yaxşı seçimini düşünürlər. Çox uşaq sahibi olmağı arzulayanların çoxluğuna baxmayaraq doğumun səviyyəsi də azalıb. {| class=wikitable |- !rowspan=3|İl !colspan=4|Ailələr (69.7%) !colspan=3|Qeyri-ailələr (31.2%) |- !colspan=2|Evli cütlüklər (52.5%) !rowspan=2|Tək valideynlər !rowspan=2|Digər qan qohumları !colspan=2|Subaylar (25.5%) !rowspan=2|Digər qeyri-ailələr |- !Nuklear ailə !Uşaqsız !Kişi !Qadın |- |2000||24.1%||28.7%||9.9%||7%||10.7%||14.8%||5.7% |- |1970||40.3%||30.3%||5.2%||5.5%||5.6%||11.5%||1.7% |} {{OMƏ|2007-ci il}} 18 yaşında və böyük amerikalıların 58%-i evli, 6%-i dul, 10%-i boşanmış, 25%-i isə heç bir vaxt evlənməmişdi.<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/prod/2008pubs/09statab/pop.pdf|publisher=U.S. Census Bureau|website=Statistical Abstract of the United States 2009|title=Table 55—Marital Status of the Population by Sex, Race, and Hispanic Origin: 1990 to 2007|accessdate=11 oktyabr 2009}}</ref> Qadınlar əsasən evdən kənarda çalışırlar və əksəriyyəti [[bakalavr]] dərəcələri almışdırlar.<ref>{{cite web|url=http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609151527/http://www.iserp.columbia.edu/news/articles/female_college.html|archivedate=9 iyun 2007|title=Women's Advances in Education|publisher=Columbia University, Institute for Social and Economic Research and Policy|year=2006|accessdate=6 iyun 2007}}</ref> ABŞ-da yeniyetmələrin hamiləlik əmsalı hər 1000 qadına 26,5-dir. Bu əmsal 1991-ci ildən bəri 57% azalmışdır.<ref name="tbirthrate">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr64/nvsr64_01.pdf|title=Births: Final Data for 2013, tables 2, 3|publisher=U.S. Department of Health & Human Services|accessdate=23 iyul 2015}}</ref> 2013-ci ildə ən yüksək yeniyetmə doğuş nisbəti [[Alabama]]da, ən aşağı isə [[Vayominq]]də oldu.<ref name="tbirthrate" /><ref>{{cite web|title=Trends in Teen Pregnancy and Childbearing|url=https://www.hhs.gov/ash/oah/adolescent-health-topics/reproductive-health/teen-pregnancy/trends.html|publisher=U.S. Department of Health & Human Services|accessdate=23 iyul 2015}}</ref> ABŞ-da [[abort]] ABŞ Ali Məhkəməsinin Rou Uoyda qarşı iddiasında 1973-cü il tarixli əmsal qərarına əsasən qanunidir. Abort nisbəti düşsə də, 1000 canlı doğuma 241 abort nisbəti və 15–44 yaşlı hər 1000 qadına 15 abort nisbəti bir çox Qərb ölkələrindən daha yüksək olaraq qalmaqdadır.<ref>{{cite web|url=https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss5511a1.htm|author=Strauss, Lilo T.|title=Abortion Surveillance—United States, 2003|accessdate=17 iyun 2007|publisher=Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Division of Reproductive Health|website=MMWR|date=24 noyabr 2006|display-authors=etal}}</ref> 2013-ci ildə ilk doğumda orta yaş 26 idi, doğuşların 40,6%-i evlənməmiş qadınların payına düşürdü.<ref>{{cite web|url=https://www.cdc.gov/nchs/fastats/births.htm|title=FASTSTATS&nbsp;– Births and Natality|publisher=Centers for Disease Control and Prevention|date=21 noyabr 2013|accessdate=13 yanvar 2014}}</ref> 2016-cı ildə ümumi fertillik əmsalı (ÜFƏ) hər 1000 qadına 1,82 doğuş idi.<ref>{{cite web|title=National Vital Statistics Volume 67, Number 1, January 31, 2018|url=https://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr67/nvsr67_01.pdf|website=Center for Desease Control – CDC|accessdate=3 fevral 2018}}</ref> ABŞ-da övladlığa götürmə geniş yayılıb və hüquqi cəhətdən nisbətən asandır (digər Qərb ölkələri ilə müqayisədə).<ref>{{cite news|last=Jardine|first=Cassandra|title=Why adoption is so easy in America|url=https://www.telegraph.co.uk/education/3354960/Why-adoption-is-so-easy-in-America.html|newspaper=The Daily Telegraph|location=London|date=31 oktyabr 2007}}</ref> 2001-ci ildə 127.000-dən çox övladlığa götürmə ilə ABŞ bütün dünyadakı övladlığa götürmə rəqəminin təxminən yarısını təşkil etdi.<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/policy/child-adoption.pdf|title=Child Adoption: Trends and policies|publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs|year=2009|accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> Ali məhkəmənin [[Oberqefell Hocesə qarşı]] işi üzrə 2015-ci il qərarına əsasən eynicinslilərin nigahı bütün ölkədə qanunidir və eynicinsli cütlüklərin övladlığa götürməsi də qanunidir. [[Poliqamiya]] bütün ABŞ-da qeyri-qanunidir.<ref name="quietly">{{cite news|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=90857818|title=Some Muslims in U.S. Quietly Engage in Polygamy|publisher=National Public Radio: ''All Things Considered''|accessdate=23 iyul 2009|date=27 may 2008|first=Barbara Bradley|last=Hagerty}}</ref> == Mətbəx == {{Əsas|ABŞ mətbəxi}} [[Fayl:Pizzeria Uno Chicago-style deep-dish pizza.jpg|thumb|210px|[[Pizza]]|alt=|right]] Amerika mətbəxinin zənginliyi hindililər, afrikalılar, və həmçinin Avropa və Asiya immiqrantların tə’siri nəticəsində formalaşıb. Müxtəlif reqionlarda məskən salan etnik qruplar aşpazlıq mədəniyyətinə tə’sir göstəriblər. Əlavə olaraq, ölkənin böyük ərazisi də Amerika mətbəxinin müxtəlifliyinin səbəblərindən biridir. Əsas Amerika mətbəxi digər Qərb ölkələrində olanlara bənzərdir. Taxıl məhsullarının təxminən dörddə üçünün buğda unundan hazırlanması ilə [[buğda]] əsas dənli taxıl bitkisidir<ref name="Wheat">{{cite web|title=Wheat Info|url=http://www.wheatworld.org/wheat-info/fast-facts/|archive-url=https://web.archive.org/web/20091011012758/http://www.wheatworld.org/wheat-info/fast-facts/|dead-url=yes|archive-date=11 oktyabr 2009|website=Wheatworld.org|accessdate=15 yanvar 2015|df=}}</ref> və bir çox yeməklərdə yerli amerikalılar və erkən Avropalı mühacirlər tərəfindən yeyilən hinduşka, maral əti, kartof, şirin kartof, qarğıdalı, balqabaq və ağcaqayın şərbəti kimi yerli inqredientlərdən istifadə olunur.<ref>{{cite web|title=Traditional Indigenous Recipes|url=http://aihd.ku.edu/recipes/index.html|publisher=American Indian Health and Diet Project|access-date=15 sentyabr 2014}}</ref> Bu yerli qidalar Amerikanın ən məşhur bayramlarından birində paylaşılan milli menyunun bir hissəsidir, [[Şükran günü]]nü qeyd etmək münasibəti ilə bəzi amerikalılar ənənəvi yeməklər hazırlayırlar.<ref name="Mintz1996">{{cite book|author=Sidney Wilfred Mintz|title=Tasting Food, Tasting Freedom: Excursions Into Eating, Culture, and the Past|url=https://books.google.com/books?id=6emmgneaE50C&pg=PA134|year=1996|publisher=Beacon Press|isbn=978-0-8070-4629-6|pages=134–|accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> [[Fayl:Motherhood and apple pie.jpg|thumb|[[Alma piroqu]] əsasən amerikan mətbəxi ilə əlaqələndirilən bir yeməkdir.]] [[Alma piroqu]], qızardılmış toyuq, [[pizza]], [[hamburger]] və [[hot-doq]] kimi xarakterik yeməklər müxtəlif immiqrantların reseptlərindən yaranır. Fransız kartof qızartması, burrito və takos kimi [[Meksika mətbəxi|Meksika]] yeməkləri və [[İtaliya mətbəxi|italyan]] mənbələrindən sərbəst şəkildə uyğunlaşdırılan makaron yeməkləri geniş şəkildə istehlak edilir.<ref name="IFT">{{cite web|url=http://www.newswise.com/articles/what-when-and-where-americans-eat-in-2003|author=Klapthor, James N.|title=What, When, and Where Americans Eat in 2003|publisher=Newswise/Institute of Food Technologists|date=23 avqust 2003|accessdate=19 iyun 2007}}</ref> Amerikalılar çaydan üç dəfə artıq kofe içirlər.<ref name="coffeeandtea">{{cite news|last1=H|first1=D|title=The coffee insurgency|url=https://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2013/12/daily-chart-17|website=The Economist|accessdate=15 yanvar 2015}}</ref> ABŞ sənayeləri üzrə marketinq portağal suyu və südü hər yerdə səhər yeməyi içkisi etmək üçün böyük məsuliyyət daşıyır.<ref>[[ABŞ mədəniyyəti#Smith2004|Smith, 2004]], pp. 131–132</ref><ref>[[ABŞ mədəniyyəti#Levenstein|Levenstein, 2003]], pp. 154–155</ref> [[Fayl:Burger King Whopper Combo.jpg|thumb|225px|[[Fastfud]]|alt=|left]] [[Fəstfud]] anlayışı birbaşa Amerika mətbəxi ilə asosiassiya edilir.<ref>{{cite book|title=Fast Food, Fast Track: Immigrants, Big Business, and the American Dream|url=https://archive.org/details/fastfoodfasttrac0000talw|first=Jennifer|last=Talwar|publisher=Westview Press|year=2003|isbn=0-8133-4155-8}}</ref> Fast fud dedikdə, dərhal ən populyar Amerikan yeməkləri olan [[hot-doq]], hamburqer və ya toyuq qanadları yada düşür. Bu yeməklər hal hazırda bütün dünyada çox populyardır və onları dünya ölkələrin əksəriyyətində dadmaq olar. Amerika mətbəxi ən çox fast fud ilə əlaqələndirilir. Fast fud adətən bayırda nahar zamanı tez tələsik yeyilən çox kalorili və o qədər sağlam olmayan qida deməkdir. Müasir fastfud sənayesinin əsası 1921-ci ildə ABŞ-da qamburger istehsal edən "White Castle" şirkətinin açılması ilə qoyulub. Dünyanın ən genişi olan amerikan [[fəstfud]] sənayesi<ref>{{cite web|last1=Breadsley|first1=Eleanor|title=Why McDonald's in France Doesn't Feel Like Fast Food|url=https://www.npr.org/blogs/thesalt/2012/01/24/145698222/why-mcdonalds-in-france-doesnt-feel-like-fast-food|website=NPR|accessdate=15 yanvar 2015}}</ref> 1940-cı illərdə ''drive-through'' formatına öncülük etmişdir.<ref name="drivethru">{{cite web|title=When Was the First Drive-Thru Restaurant Created?|url=http://www.wisegeek.org/when-was-the-first-drive-thru-restaurant-created.htm|website=Wisegeek.org|accessdate=15 yanvar 2015}}</ref> Fəstfud istehlakı səhiyyə problemlərinə səbəb oldu. 1980-ci və 1990-cı illər ərzində Amerikalıların kalori qəbulu 24% artdı;<ref name="IFT" /> fəstfud yerlərində tez-tez yemək ictimai səhiyyə rəsmilərinin Amerikan "piylənmə epidemiyası" adlandırığı məfhumla əlaqələndirilir.<ref>{{cite book|last1=Chapman|first1=Roger|last2=Ciment|first2=James|title=Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints, and Voices|url=https://archive.org/details/culturewarsencyc00chap|date=2010|publisher=M.E. Sharpe|location=New York|isbn=978-0-7656-1761-3|pages=[https://archive.org/details/culturewarsencyc00chap/page/n456 413]–14}}</ref> Yüksək dərəcədə şirinləşdirilmiş sərinləşdirici içkilər geniş yayılmışdır və şəkərli içkilər Amerikan kalori qəbulunun doqquz faizini təşkil edir.<ref>{{cite journal|last1=Isganaitis|first1=Elvira|last2=Lustig|first2=Robert H.|date=15 sentyabr 2005|title=Fast Food, Central Nervous System Insulin Resistance, and Obesity|url=http://atvb.ahajournals.org/cgi/content/full/25/12/2451#R3-101329|journal=Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology|volume=25|issue=12|pages=2451–2462|doi=10.1161/01.ATV.0000186208.06964.91|pmid=16166564|access-date=9 iyun 2007}} {{cite web|title=Let's Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition|publisher=U.S. Dept. of Agriculture|url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5lpvum1lU?url=http://www.ers.usda.gov/publications/eib19/eib19_reportsummary.pdf|archivedate=7 dekabr 2009|accessdate=9 iyun 2007|deadurl=yes}}</ref> Digər tərəfdən, ənənəvi [[şorba]]lar, [[keks]]lər, marinadlar və yaxud tərəvəz və meyvə tərkibli salatlar həmçinin Amerikan mədəniyyətin bir hissəsidir. [[Qarğıdalı|Şirin qarğıdalı]] və [[balqabaq]] kimi qidalı tərəvəzlərin vacibliyini nəzərdən qaçırmamalıyıq. Qarğıdalı müxtəlif şəkildə süfrəyə verilir. Yağ və duzla verilən bişmiş qarğıdalı, [[popkorn]], və ya corn dogs – üzərində qarğıdalı xəmiri olan yaxşı qızardılmış sosiskalar ən populyar yeməklərdəndir. Balqabaq burada həmçinin xüsusi tərəvəz sayılır. O, əsasən 31 okyabr tarixində qeyd olunan Hellovinlə əlaqələndirilir. [[Hellovin]] zamanı bütün Amerika rəngini narıncı rəngə dəyişir, və evləri lampa şəklində bəzəyən içi oyulmuş bu tərəvəzin yanından keçmək qeyri-mümkün olur. Ən populyar yeməklər balqabaq şorbası və balqabaq piroqudur. [[Fayl:Roast turkey.jpg|thumb|Qızardılmış [[hinduşka]] amerikan [[Şükran günü]] naharının ənənəvi menyusunun tərkib hissəsidir.]] [[Şükran günü]]ndə süfrəyə verilən içi doldurulmuş hind quşu<ref name="GillespieMechling1995">{{cite book|author1=Angus K. Gillespie|author2=Jay Mechling|title=American Wildlife in Symbol and Story|url=https://books.google.com/books?id=QWRm9QEhpZYC&pg=PA31|year=1995|publisher=Univ. of Tennessee Press|isbn=978-1-57233-259-1|pages=31–}}</ref>, şirin kartof və quşüzümü sousu kimi yeməklər Amerikan mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir. Bütün ailə süfrənin arxasında yığılıraraq əldə etdiyi məhsula görə tanrıya dua və şükür edir. Amerikada dostlarla görüşmək üçün o qədər səbəb var ki – barbekü, qril qonaqlıqları tez-tez təşkil olunur. Bağda qonaqların qəbulu da çox populyardır. Qrildə ətdən və tərəvəzlərdən tutmuş meyvəyə kimi hər şey bişirmək mümkündür. Amerikan barbekü qonaqlığında adətən müxtəlif souslarla verilən qabırğalar və toyuq qanadları istifadə olunur. Amerikan mətbəxində salatlardan da çox istifadə olunur. Kahı ilə [[Sezar salatı]], vineqret, və ya tərəvəzlər və bərk bişirilmiş yumurta ilə Şefin salatı da çox populyardır. Başqa populyar salatların sırasında [[mayonez]]li kələm və yerkökü [[salat]]ı və kərəviz, alma və qozdan hazırlanan [[Valdorf salatı|Valdorf salatlarıdır]]. Duzdür, sağlam və qidalı xörəklərin hazırlanması müəyyən vaxt və səyləri tələb edir. Lakin, bunuda unutmamalıyıq ki, qidanın hazırlanması həmçinin cəhd və fantaziya tələb edən incəsənətdir. Amerikan yemə vərdişləri müxtəlif variantları ilə özünün [[Britaniya mətbəxi]] köklərinə çox şey borcludur. Buna baxmayaraq, Amerika torpaqları Britaniyalıların yetişdirə bilməyədiyi yeni bitkiləri yetişdirə bilirdi, əksər kolonist Avropalılar tərəfindən mənimsənilənə qədər bu yeni qidaları yemədi.<ref name="Levenstein1988">{{cite book|author=Harvey A. Levenstein|title=Revolution at the Table: The Transformation of the American Diet|page=3|url=https://books.google.com/books?id=NXULJejXRWoC|year=1988|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-23439-0|accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> Vaxt keçdikcə Amerika qidaları yemək tənqidçisi [[Con Hess]]in 1972-ci ildə bəyan etdiyi bir nöqtəyə gəldi: ''"Bizim qurucu atalarımız qidalarının keyfiyyətində olduğu kimi nəsr və zəkada da indiki siyasi liderlərdən daha üstün idi"''.<ref name="Wallach2013">{{cite book|author=Jennifer Jensen Wallach|title=How America Eats: A Social History of U.S. Food and Culture|url=https://books.google.com/books?id=mnuSNvXeqLAC|year=2013|publisher=Rowman & Littlefield|page=xi|isbn=978-1-4422-0874-2|accessdate=25 oktyabr 2015}}</ref> == Ədəbiyyat == {{Əsas|ABŞ ədəbiyyatı}} Avropalılar Amerika ərazisinə gələndək burada hindi tayfalarının şifahi və yazılı ədəbiyyatı{{efn|epik əfsanələr, əsatir, əmək və döyüş mahnıları}} olmuşdur.<ref>[http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/zenger/zenger.html "Famous American Trials: John Peter Zenger Trial 1735"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100828034614/http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/zenger/zenger.html |date=2010-08-28 }}, Doug Linder. University of Missouri-Kansas City. 2001. Accessed September 9, 2010.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=tmR1AAAAMAAJ&dq "American history told by contemporaries…, Volume 2"], John Gould Curtis. The Macmillan company, 1919. p. 192.</ref> İngilis dilində ədəbiyyat XVII əsrdə yaranmışdır. R. Vilyamsın publisistikasında [[Puritanlıq|puritançılıq]] əleyhinə və demokratik motivlər əsas yer tutur. Amerika poeziyasının ilk nümunələri istiqlaliyyət uğrunda müharibənin doğurduğu ictimai yuksəlişlə bağlıdır{{efn|F. Freno, C. Barlou}}. <div class="center"> {| | valign="top" |[[Fayl:Walt Whitman - George Collins Cox.jpg|thumb|250x250px|[[Volt Vitmen]]]] | valign="top" |[[Fayl:Nathaniel Hawthorne.jpg|thumb|250x250px|[[Nataniel Hotorn]]]] | valign="top" |[[Fayl:HenryWLongFellow1868.jpg|thumb|250x250px|[[Henri Lonqfello]]]] | valign="top" |[[Fayl:Francis Scott Fitzgerald 1937 June 4 (1) (photo by Carl van Vechten).jpg|thumb|250x250px|[[Frensis Skott Fitscerald]]]] | valign="top" | |} </div>XVIII əsr və XIX əsrin əvvəllərində Amerika incəsənəti və ədəbiyyatı öz mənşəyini böyük hissəsini Avropadan aldı. [[Nataniel Hotorn]], [[Edqar Allan Po]] və [[Henri Devid Toro]] kimi yazıçılar XIX əsrin ortalarına qədər səciyyəvi Amerikan ədəbi növünü yaratdılar. [[Mark Tven]] və şair [[Volt Vitmen]] əsrin ikinci yarısında başlıca simalar idi; həyatı boyu demək olar ki, heç tanınmayan [[Emili Dikinson]] indi əsas amerikalı şair kimi tanınır.<ref>{{cite book|last1=Harold|first1=Bloom|author-link1=Harold Bloom|title=Emily Dickinson|url=https://archive.org/details/emilydickinson00bloo|date=1999|publisher=Chelsea House Publishers|location=Broomall, PA|isbn=978-0-7910-5106-1|page=[https://archive.org/details/emilydickinson00bloo/page/9 9]}}</ref> [[German Melvill]]in "Mobi Dik" (1851-ci il), Tvenin [[Heklberri Finnin macəraları]] (1885-ci il), [[Frensis Skott Fitscerald]]ın [[Böyük Getsbi]] (1925-ci il) və [[Harper Li]]nin [[Bülbülü öldürmək]] (1960-cı il) kimi milli təcrübə və xarakterin əsas aspektlərinin əsası kimi görülən işlər "Böyük Amerika romanı" adlandırıla bilər.<ref>{{cite journal|author=Buell, Lawrence|title=The Unkillable Dream of the Great American Novel: ''Moby-Dick'' as Test Case|date=Spring–Summer 2008|volume=20|issue=1–2|pages=132–155|doi=10.1093/alh/ajn005|journal=American Literary History|issn=0896-7148|url=http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos:31740086}}</ref> On iki ABŞ vətəndaşı [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]] alıb, ən sonuncusunu isə 2016-cı ildə [[Bob Dilan]] qazanıb. [[Vilyam Folkner]], [[Ernest Heminquey]] və [[Con Steynbek]] XX əsrin ən nüfuzlu yazıçıları arasında sayılırlar.<ref>{{cite book|last1=Edward|first1=Quinn|title=A dictionary of literary and thematic terms|date=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-0-8160-6243-0|page=361|edition=2nd}}{{cite book|last1=David|first1=Seed|title=A companion to twentieth-century United States fiction|date=2009|publisher=Wiley-Blackwell|location=Chichester, West Sussex|isbn=978-1-4051-4691-3|page=76}}{{cite book|last1=Jeffrey|first1=Meyers|title=Hemingway : A biography|url=https://archive.org/details/hemingwaybiograp0000meye_v2c9|date=1999|publisher=Da Capo Press|location=New York|isbn=978-0-306-80890-6|page=[https://archive.org/details/hemingwaybiograp0000meye_v2c9/page/139 139]}}</ref> ABŞ-da Vestern uydurması və hardboiled cinayət uydurması kimi məşhur ədəbi janrlar inkişaf etmişdir. [[Con Bart]], [[Tomas Pinçon]] və [[Don DeLillo]] kimi [[Postmodernizm|postmodernist]] yazıçıların daxil olduğu [[bit cərəyanı]] yazıçıları yeni ədəbi yanaşmalar açdılar.<ref name="Lesher2000">{{cite book|last=Lesher|first=Linda Parent|title=The Best Novels of the Nineties: A Reader's Guide|url=https://books.google.com/books?id=fSiXAAAAQBAJ&pg=PA109|year=2000|publisher=McFarland|isbn=978-1-4766-0389-6|page=109}}</ref> Amerikan şairi '''[[Nataniel Hotorn]]''' 1804-cü ildə [[Massaçusets]] ştatının Seylem şəhərində anadan olmuşdur.<ref>Haas, Irvin. ''Historic Homes of American Authors''. Washington, DC: The Preservation Press, 1991: 118. ISBN 0-89133-180-8.</ref> 1825-ci ildə Boudin kollecini bitirib.<ref>Manning Hawthorne, "Nathaniel Hawthorne at Bowdoin", ''The New England Quarterly'', Vol. 13, No. 2 (June 1940): 246–279.</ref> Ədəbi yaradıcılığa XVIII əsrin 20-ci illərində başlayıb. İlk əsəri "Fenşo" (''"Fanshaw"'') romanı olmuşdur (1828). 1837-ci ildə "İki dəfə hekayə əhvalatı", 1841-ci ildə "Babanın kreslosu" əsərlərini yazmışdır. 1838-ci ildə Sofiya Pibodi ilə ailə həyatı qurmuşdur. Sofiya ilə evləndikdən sonra 1842-ci ildə gömrük idarəsində çalışmış, [[Transsendentalizm|transsendentalist]]-[[Utopiya|utopik]] cərəyana qoşulmuşdur. Amerikan şairi '''[[Henri Lonqfello]]''' 1807-ci ildə [[Men]] ştatının [[Portlend (Oreqon)|Portlend]] şəhərində anadan olmuşdur. 1840-cı illərdə [[abolisionizm]] hərəkatına qoşulmuş, [[hindli]]lərin qırılması və zəncilərin köləliyinə qarşı etiraz səsini ucaltmışdır. [[Şimali Amerika]] hindlilərinin folkloru əsasında yazılmış "Havayata haqqında nəğmə" (1855) poemasında cəsur və yenilməz hindli obrazını yaratmışdır. Henri Lonqfelli alim-filoloq kimi də tanınmışdır. 1876–1879-cu illər ərzində yazdığı 31 cildlik "Yerlər haqqında şeirlər" kitabında dünya poeziyasında təbiət təsvirinə həsr olunmuş şeirlər toplanmışdır. Lonqfellinin "Rövşənbəy-Koroğlunun atlanışı" şeirini [[Cəfər Cabbarlı]] ana dilinə tərcümə etmişdir.<ref>[[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası|ASE]]. VI cild. Bakı, 1982. səh 260.</ref> Amerikan yazıçısı '''[[Frensis Skott Fitscerald|Frensis Skott Fitsceraldın]]''' 1920 ci ildə yazdığı "Cənnətin bu tayı" (''This Side of Paradise'', 1920) ilk klassik romanıdır. Əsərin qəhrəmanı Emori Bleyn ([[İngilis dili|ing.]] ''Amory Blaine'') avropa köklü zəngin amerikan ailəsindən olub, yaraşıqlı, istedatlı lakin, lovğa, özünüsevən, şöhrətpərəst və yekəxana bir adamdır. Təhsildə hədsiz uğurlu olduğundan hətta dərsə pis hazırlaşan kimi də göstərməyə çalışarmış. İlk olaraq idmanda olan bacarıqsızlığı, onu müntəzəm məşqlərə vadar edir, nəhayətində uğurlar qazanmış olur. "Gözəllər və nəhlətlənmişlər" Frensis Skott Fitsceraldın sayca ikinci romanıdır. 1921 ci ildə Metropolitan jurnalında hissə-hissə çap olunduqdan sonra, roman kitab kimi ilk dəfə 1922 ci ildə [[İngilis dili|ing.]] ''Scribner’s'' nəşriyyatı tərəfindən çap edilmişdir. Roman jaz dövründəki kübar amerikan həyatından bəhs edir. Güman olunur ki; romanın əksər süjetləri Skott və Zelda Fitsceraldların ailə həyatından götürülmüşdür. "[[Böyük Getsbi]]"<ref>http://kulis.az/news/5018 Qetsbi Azərbaycana gəlib dahimi oldu?</ref> ({{Dil-en|The Great Gatsby}}) romanı Amerika ədəbiyyatında "Caz dövrünü" tipik əks etdirir. 10 aprel 1925-ci ildə işıq üzü görmüşdür<ref>Hoover, Bob (10 May 2013). "'The Great Gatsby' still challenges myth of American Dream". Pittsburgh Post-Gazette. Retrieved 10 May 2013.</ref>. Roman amerika [[modernizm]]inin əhəmiyyət kəsb edən əsərlərindən sayılır. Fitscerald romanı [[Avropa]]ya səfər zamanı [[Paris]]də bitirərək dərc etdirmişdir. [[Fayl:Irving-Washington-LOC.jpg|thumb|214x214px|[[Vaşinqton İrvinq]]]] XIX əsrin I yarısında Amerika ədəbiyyatında [[romantizm]] inkişaf etmişdi. Onun ilk görkəmli nümayəndəsi '''[[Vaşinqton İrvinq]]''' olmuşdur.<ref>Burrows, Edwin G. and Mike Wallace. ''Gotham: A History of New York City to 1898''. (Oxford University Press, 1999), 417. See Jones, 74–75.</ref> Onu bəzən ''"Amerika ədəbiyyatının atası"'' da adlandırırlar. "Ceffri Krayonun qaralama dəftəri" kitabına daxil olan "Rip van Vinkl" və "Yuxulu Dərə haqqında əfsanə" hekayələrinə görə şöhrət qazanmışdır. Onun tarixi mövzudakı əsərləri ilk [[ABŞ prezidenti]] [[Corc Vaşinqton]], irland yazıçısı Oliver Qoldsmit və [[Məhəmməd peyğəmbər]]in bioqrafiyalarından və XV əsr [[İspaniya tarixi]] ilə bağlı mövzulardan – [[Xristofor Kolumb]], İspaniyada ərəb istilası və Əl-Həmra sarayı haqqında əsərlərdən ibarətdir. İrvinq həmçinin 1842–1846-cı illərdə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[İspaniya]]da [[səfir]]i işləmişdir. Ədəbiyyatda ilk addımını 1802-ci ildə [[London]]da dərc olunan "The Morning Chronicle" qəzetində Conatan Oldstayl təxəllüsü altında Nyu-Yorkun sosial həyatı və teatrları haqqında yazdığı yazılarla atmışdır. 1815-ci ildə ailə biznesi ilə əlaqədar [[İngiltərə]]yə köçmüş və 1819-cu ildə ona sonradan dünya şöhrəti qazandıran "Ceffri Krayonun qaralama dəftəri" (''The Sketch Book of Geoffrey Crayon'') kitabını nəşr etdirmişdir. O, [[Ceyms Fenimor Kuper]]lə yanaşı Avropada bəyənilən ilk amerikalı yazıçılardan biri olmuş və Nataniel Houtorn, Herman Melvil, Henri Uodsvors Lonqfellou və [[Edqar Allan Po]] kimi Amerika yazıçılarını həvəsləndirmişdir.<ref>[http://voices.washingtonpost.com/answer-sheet/checking-it-out/busting-a-columbus-myth.html Busting a Columbus Myth]</ref><ref>[http://www.huffingtonpost.com/matt-j-rossano/starting-a-war-with-a-fla_b_707471.html How the Myth of the Flat-Earth Dogma Started the Religion-Science War]</ref>. Kitabları dünyada ən çox satılan ilk amerikalı yazıçı kimi, İrvinq Amerika yazıçılarının müəllif hüquqlarını qorumaq üçün daha sərt qanunların qəbul olunması üçün səy göstərirdi. [[Fayl:James Fenimore Cooper by Brady.jpg|thumb|191x191px|[[Ceyms Fenimor Kuper]]|alt=|left]] '''[[Ceyms Fenimor Kuper]]'''<ref>[https://openlibrary.org/authors/OL39524A/James_Fenimore_Cooper James Fenimore Cooper]</ref> tarixi romanlarında ("Pionerlər", "Sonuncu mogikan" və s.) hindi qəbilələrinin amansızcasına qırılmasını təsvir etmişdir. Amerika romantizminin ilk görkəmli nümayəndələrindən biri olan Ceyms təkcə öz vətənində deyil, eləcə də dünyanın bir çox ölkələrində yaxşı tanınır. Macəra romanlarının və ovçu Natti (''Nataniel'') Bamponun sərgüzəştləri haqqında çoxsaylı əsərlərin müəllifidir. Həmin seriyadan olan "Sonuncu mogikan" əsəri onun yaradıcılığının zirvəsi hesab olunur.Milli Amerika ədəbiyyatının ilk qiymətli nümunələrini yaradan Kuper məhsuldar yazıçılardan olmuşdur. Tədqiqatçılar onun yaradıcılığını üç dövrə bölürlər: Birinci dövrdə (1821–1826) "[[Casus (roman)|Casus]]", "[[Losman (roman)|Losman]]", "[[Pionerlər (roman)|Pionerlər]]", "[[Sonuncu mogikan (roman)|Sonuncu mogikan]]"<ref>Ceyms Fenimor Kuper. [http://www.anl.az/el/k/kcf_sm.pdf '''Sonuncu mogikan'''] /Tərc.: Ə. Zeynalov; Red.: C.Nağıyev (ön sözün müəllifi), S.Mustafayev.- B.: Öndər, 2005.- 376 s.</ref>; İkinci dövrdə (1826–1833) "İgid", "Heydenmauer", "Cəllad"; Üçüncü dövrdə (1833–1850) "Evə", "Evdə", "Mogikanlar", "Ləpirçi"<ref>Ceyms Fenimor Kuper. [http://www.anl.az/el/Kitab/245503.pdf '''Ləpirçi'''] /Tərc. Ə. Zeynalov.- Bakı: Şərq-Qərb, 2006.- 384 s.</ref>, "Vəhşi heyvan ovçusu" əsərləri yaranmışdır. C.F.Kuper əvvəlcə kiçik tarixçələr, sonralar isə Qərbi Avropa yazıçılarının təsiri altında ilk romanlarını yazmağa başlayır. İlk romanı olan "Ehtiyat" heç bir uğur qazanmamasına baxmayaraq, bu gənc yazıçı həvəsdən düşmür və yeni əsər "Casus" romanı üzərində işləyir. Müəllifin fikrincə, bu əsl Amerika romanı olmalı idi. Doğurdan da o dövrə qədər Yeni Dünyada yaranan bədii əsərlər daha çox Avropa ədəbiyyatlarının, xüsusilə, ingilis ədəbiyyatının təsiri altında yazıldığından, onlarda milli xüsusiyyətlər çox az idi. Digər tərəfdən də hələ Amerika xalqı heç də düz-əməlli formalaşmamışdı. Bunu çox yaxşı dərk edən Kuper məhz milli Amerika ədəbiyyatını yaratmağa çalışır. "Casus" romanının uğurlarından sonra Kuper daha böyük həvəslə milli Amerika romanları yazmaq qərarına gəlir və "Pionerlər" adlı əsəri üzərində işləyir. İlk dəfə olaraq bu romanın səhifələrində sonradan Dəri Corab, Vəhşi heyvan ovçusu, Şahingöz, Uzun Karabin və Ləpirçi ləqəbləri ilə tanınacaq "ağ adam" Nataniel (Natti) Bamponun və onun "qırmızı dərili" hindu dostları Çinqaçkuk, onun oğlu Unkas göründü. "Pionerlər" romanı çap olunandan bir il sonra dəniz mövzusuna həsr etdiyi ilk romanını – "Losman" əsərini yazır. Valter Skotun "Pirat" (Dəniz qulduru) romanı çapdan çıxandan sonra C.F.Kuper bu məşhur ingilis tarixi roman ustası ilə yarışa girmək qərarına gəlir və dəniz mövzusunda bu əsərini yazır. Boston uğrunda müharibə mövzusu da o dövrdə çox populyar idi və Kuper bu mövzuda ingilis zadəganlarının həyatından bəhs edən "Layonel Lankoli" romanını yazmışdır. Kuper 1826–1833-cü illərdə Avropaya səyahətə çıxmış, Fransanı, İtalyanı və Almaniyanı gəzmiş, 1830-cu il "İyul İnqilabı"nın şahidi olmuş, vətənə qayıdandan sonra "Amerikanın Avropa qeydləri" adlı publisistik əsərini qələmə almışdır. Avropa səyahəti yazıçının dünyagörüşünü dəyişmiş və onu Amerika hadisələrinə düzgün qiymət verməyə sövq etmişdir. [[Fayl:ErnestHemingway.jpg|thumb|250x250px|[[Ernest Heminquey]]|alt=]] Amerikan yazıçısı '''[[Ernest Heminquey|Ernest Miller Heminquey]]''' Çikaqoda anadan olmuşdur. Müəllifin "Hekayələr və üç şeir" (1923), "Bizim zəmanəmizdə" (1924) adlı ilk kitabları da Parisdə çıхmışdı. "Kişilərsiz qadınlar" (1927) kitabının nəşrindən sonra Heminquey Parisdən ABŞ-a qayıtmışdı. Nisbətən sonrakı dövrün məhsulu olan "Zəng kimin üçün çalınır" (1940) romanı ilə birlikdə "Əlvida, silah!" üslub gözəlliyi və ifadəliliyi baхımından Heminqueyin ən yaхşı əsəri sayılır. Doğrudur, yazıçının ispan korridasından bəhs edən "Günortadan sonra ölüm" (1932), yaхud "Afrikanın yaşıl təpələri" (1935) sənədli povestləri ümumən maraqlı idi, lakin burada həqiqi Heminquey sənətkarlığı duyulmurdu. Tənqidçilərin fikrincə, bu dövrün ən uğurlu əsərləri "Frensis Makomberin ani хoşbəхtliyi" və "Klimancaro qarı" (1932) kimi hekayələr sayıla bilərdi. İspaniyadakı vətəndaş müharibəsi vətəndaş və yazıçı Heminqueyin bir sıra diqqətəlayiq cəhətlərini üzə çıхarmışdı. O, hərbi jurnalist kimi iç savaşın ən qaynar nöqtələrində olmuşdu. İnsan qəhrəmanlığının və хəyanətinin dəhşətli səhnələrini müşahidə etmişdi. "Beşinci dəstə" (1937) pyesi və "Zəng kimin üçün çalınır?" (1940) romanı bu dövrün acı ibrət dərslərinin nəticəsi kimi meydana çıхmışdı. 1952-ci ildə yazıçının ''"[[Life (jurnal)|Life]]''" jurnalında dərc etdirdiyi "[[Qoca və dəniz (povest)|Qoca və dəniz]]" povesti ilə çıхdı. "İnsanı məhv etmək olar, amma məğlub etmək mümkün deyildir" – əsərin əsas leytmotivi müəllifin bu qanadlı ifadəsində öz əksini tapmışdı. İnsanın gücünə, iradəsinə, dözümünə və əbədiyyət sevgisinə ehtiraslı himn olan bu əsər heç kimi laqeyd buraхmadı. Növbəti il "Qoca və dəniz" [[Pulitser mükafatı]]na layiq görüldü, Ernest Heminquey itirilmiş yazıçı nüfuzunu bərpa etdi. Yenidən milyonların sevimli müəllifinə çevrildi. Ernest Heminqueyin 1950 ci illərdə yazmış olduğu [[Həmişə səninlə olan bayram|"Həmişə səninlə olan bayram"]] avtobioqrafik əsəri onun Paris həyatından, dövrünün gärkəmli adamları ilə görüşlərindən, Parisin füsünkar gözəlliyindən bəhs edir. Demokrat və novator şair '''[[Volt Vitmen]]''' [[quldarlıq]] əleyhinə mübarizəni, [[humanizm]] ideallarını tərənnüm etmişdir ("Ot ləçəkləri" məcmuəsi)<ref>"Walt Whitman". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc., 2012. Web. 16 Jul. 2012 <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/642866/Walt-Whitman>.</ref>. Onun yaradıcılığı Amerika ədəbiyyatında [[Realizm (ədəbiyyat)|realizmin]] təşəkkülündə mühüm rol oynamışdır. Humanist olmaqla yanaşı, həm də [[transsendentalizm]] və [[Realizm (ədəbiyyat)|realizm]] arasındakı keçidin bir hissəsi idi və öz əsərlərində hər iki görünüşü daxil edib. Vitmen Amerika kanonun ən nüfuzlu şairləri arasında yer alır və çox vaxt sərbəst şer atası adlandırılır.<ref>Reynolds, David S. Walt Whitman's America: A Cultural Biography. New York: Vintage Books, 1995. ISBN 0-679-76709-6</ref> Adı [[tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısı]]na daxil edilib. [[Fayl:Edgar Allan Poe crop.jpg|thumb|185x185px|[[Edqar Allan Po]]]] '''[[Edqar Allan Po]]''' romantizm hərəkatının liderlərindən biridir. Valideynlərini çox erkən yaşlarında itirən Edqar Con Allan adlı varlı tacir tərəfindən oğulluğa götürülmüşdü. Əvvəlcə [[İngiltərə]]də tərbiyə alan Edqar 1826-cı ildə Virginiya universitetinə xarici dilləri öyrənmək istəyilə qəbul olunmuşdur. 1830-cu ildə hərbi akademiyada təhsilini davam etdirir, lakin tezliklə burdan uzaqlaşır və bu hadisə ögey atası ilə münasibətlərinə son qoyur. Gənc Edqar bütün maliyyə imkanlarından məhrum olaraq yoxsulluğa düçar olur, lakin tezliklə özünü peşəkar ədəbiyyatçı və jurnalist kimi göstərən Edqar Po çox ağır və sonu faciə ilə yekunlaşacaq həyata başlayır. Qısa oçerklər, detektiv və kriminoloji-fantastik janrlarda hekayələr yazan ilk Amerika yazıçılarından biri kimi qəbul olunur.<ref>{{cite book|last=Allen|first=Hervey|year=1927|authorlink=|chapter=Introduction|title=The Works of Edgar Allan Poe|location=New York|publisher=P.F. Collier & Son|isbn=|ref=harv}}</ref> O, həmçinin elmi-fantastik janra da töhfələr vermişdir. Belə zəngin ədəbi irsə malik olan yazıçı bu nailiyətlərə qırx illik qısa ömrü çərçivəsində nail olmuşdur. Ölümünün səbəbi hələ də sirr olaraq qalır. Alkoqol və narkotik maddələrdən ifrat istifadədən başlayaraq, vəba xəstəliyi, quduzluğa yoluxma, intihar, vərəm, ürək çatışmazlığı və s. ölümünə mümkün səbəblər kimi göstərilmişdir.<ref>[http://www.nps.gov/edal/index.htm Edgar Allan Poe National Historic Site]</ref> [[Fayl:Mark Twain, Brady-Handy photo portrait, Feb 7, 1871, cropped.jpg|left|thumb|236x236px|[[Mark Tven]]]] Uşaq aləmini realizmlə təsvir edən '''[[Mark Tven]]''' Amerika ədəbiyyatında [[sosiologiya|sosioloji]] romanın əsasını qoymuşdur{{efn|"Heklberri Finnin macəraları" romanı ilə<ref>[http://www.marktwainproject.org/xtf/view?docId=works/MTDP10000.xml;style=work;brand=mtp ''Adventures of Huckleberry Finn'', with all the original illustrations – Free Online – Mark Twain Project {{en}}]</ref>}}. Oxuculara daha çox "[[Heklberri Finnin macəraları]]" (''Adventures of Huckleberry Finn'') və "[[Tom Soyyerin macəraları]]" (''The Adventures of Tom Sawyer'')<ref>{{Cite web |title=''The Adventures of Tom Sawyer'', 135th Anniversary Edition |url=http://www.ucpress.edu/books/pages/1693002.php |access-date=2019-04-07 |archive-date=2010-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100426011750/http://www.ucpress.edu/books/pages/1693002.php |url-status=dead }}</ref><ref>''[[iarchive:adventuresoftoms00twaiiala|The Adventures of Tom Sawyer]]''</ref> adlı romanları ilə tanışdır. Mark Tven bir çox məşhur aforizmlərin müəllifi kimi də tanınır. Klemens dövrünün ən məşhur adamları-prezidentlər, dünya şöhrətli incəsənət xadimləri, sənayeçilər və Avropa kral ailələri ilə dostluq münasibətlərində olmuşdur. Tanınmış amerika yazıçıları [[Vilyam Folkner]] Tveni Amerika ədəbiyyatının "atası", [[Ernest Heminquey]] isə müasir Amerika ədəbiyyatının Tvenin sadəcə bir əsərindən – "Haklberri Finin sərgüzəştləri" romanından "törədiyini" bildirmişdir. 24 yaşında kapitanlıq səlahiyyətini öz üzərinə götürdü və [[ABŞ-da vətəndaş müharibəsi|Amerika Vətəndaş Müharibəsi]] çıxıb çay gəzintiləri qadağan edilənə qədər çayda kapitanlıq etdi. 18 noyabr 1865 günü ''New York Saturday Prcccvbbes'' adlı qəzetdə nümayiş olunan "Klaravasda tullanan qurbağa" adlı hekayə ilə ədəbiyyat sahəsində çıxış etdi. Bir kömür şaxtası düşərgəsində mədənçilərdən dinlədiyi yerli bir əhvalatı öz ağızından izah edərək məşhurlaşdırmışdır tutmuşdu. Hekayə 1867-ci ildə nümayiş olunan ilk kitabında da yer aldı. 1866-cı ildə bir qəzetin müxbiri olaraq Havay adalarına gedərək oradan yazılar göndərdi. İki il sonra yenə yerli bir qəzetin istəyi üzərinə Aralıq dənizidə bir gəmi dövrünə çıxdı və gəzinti yazılarını cəmləşdirib "Xarici Ölkə" adlı kitabında yığdı. Bu əsəri ilə ölkəsində çox məşhur komediya yazıçısı oldu. Tvenin qələm seçimi "''Conklin Csescent Filler''" olub. Bu qələmin əsas üstünlüyü masaya qoyulanda yuvarlanıb düşməməyi imiş. Ancaq Tvenin revmatizması olduğundan sonradan əsərlərini diktə edib. [[Fayl:Jack London Genthe.jpg|thumb|186x186px|[[Cek London]]]] Güclü iradə, təbiət və cəmiyyətlə mübarizə romantikasını '''[[Cek London]]''' təsvir etmişdir.<ref>"[http://www.library.eb.com/eb/article-9048828 London, Jack]". ''Encyclopædia Britannica Online'' Library Edition. Retrieved 2011–10–05.</ref><ref>''[http://galenet.galegroup.com/servlet/BioRC Dictionary of American Biography Base Set]''. American Council of Learned Societies, 1928–1936. Reproduced in Biography Resource Center. Farmington Hills, Mich.: Thomson Gale. 2006.</ref> London yaradıcılığa "Yaponiya sahillərində tayfun" adlı oçerki ilə gəlir və bu gəliş kifayət qədər uğurlu olur. Bele ki, [[San-Fransisko]] qəzetlərindən biri gənc yazıçını mükafatlandırır. Bir az sonra qələmə aldığı "Canavar oğlu" (Boston, 1900), "Atalarının tanrısı" (Çikaqo, 1901) "Şaxtanın övladları" (Nyu-York, 1902), "İnsana inam" (Nyu-York, 1904), "Ayüzlü" (Nyu-York, 1906), "İtirilmiş sima" (Nyu-York, 1910) hekayelərindən ibarət toplu, "Qarlar qızı" (1902), "Dəniz canavarı" (1904), "[[Martin İden (roman)|Martin İden]]" romanları yazıçıya böyük şöhrət gətirir.1894-cü ildə Buffaloda 30 gün müddətinə həbs edilən London daha sonra Oaklanda geri qayıtdı və Oakland Litseyinə yazıldı. Burda "Aegis" məktəb jurnalında bəzi yazıları nəşr edildi. Cek London ümidsizcə [[Berkli Kaliforniya Universiteti|Berkli Universitetinə]] girməyi arzu edirdi və 1899-cı ildə yay boyunca davamlı dərs çalışdıqdan sonra bunu bacara bildi. Amma maddi problemlər səbəbi ilə 1897-ci ildə ayrılmağa məcbur oldu və diplom ala bilmədi.<ref>{{cite book|editor-last=Asprey|editor-first=Matthew|authorlink=|last1=Jacobs|first1=Rodger (preface)|year=2010|title=Jack London: San Francisco Stories|publisher=Sydney Samizdat Press|location=Sydney|isbn=1-4538-4050-8}}</ref><ref>{{cite book|last=Haley|first=James L.|authorlink=James L. Haley|year=2010|title=Wolf: The Lives of Jack London|url=https://archive.org/details/wolflivesofjackl00hale|publisher=Basic Books|location=New York City|isbn=0-465-00478-4}}</ref><ref>{{cite book|last=Hamilton|first=David|authorlink=|year=1986|title=The Tools of My Trade: Annotated Books in Jack London's Library|publisher=[[Vaşinqton Universiteti|University of Washington]]|location=|isbn=0-295-96157-0}}</ref> [[Fayl:Theodore Dreiser.jpg|thumb|209x209px|[[Teodor Drayzer]]|left]] '''[[Teodor Drayzer]]''' sadə amerikalıların faciəli taleyini təsvir etdi{{efn|"Cenni Herhard", "Amerika faciəsi", "Kerri bacı" romanları}}. Drayzer özünün ən məşhur əsəri olan "[[Kerri bacı]]" romanını 1900-cü ildə yazmışdır.<ref>[http://xroads.virginia.edu/~HYPER/DREISER/carrie.html Sister Carrie]</ref> Romanın qəhrəmanı öncə evli adamın məşuqəsi, sonra isə məşhur aktrisa olan bir qızdır. Yazıçının ilk irihəcmli bu əsəri heç də ona şöhrət yox, rüsvayçılıq və həqarət gətirdi. 1250 nüsxədə çap edilmiş kitabın yalnız 450-si oxucuya yetişdi, qalan nüsxələr isə "donduruldu"; tənqidçilər dostyanə Drazyzeri qəddarlıqda, əxlaqsızlıqda günahlandırıb, ona "gəncləri pis yola çəkən" damğası vurdu. Yeddi ildən sonra "Kerri bacı" kitabı İngiltərədə növbəti dəfə işıq üzü gördü, bestsellerə çevrildi, tənqidçilərin ən yüksək rəyini qazandı, bütün Avropa dillərinə çap olundu və yalnız bundan sonra ABŞ-da nəşr olundu. Hazırda isə bu kitabı XX əsr Amerika ədəbiyyatının "vizit kartı" adlandırırlar. 1915-ci ildən sonra Drayzer hekayə və esselər, tərcümeyi-hal yazmışdır; bütün bu əsərlərdə ictimai qaydaların adi adama göstərdiyi əzici təsiri əks etdirir. Bu ideya onun ən məşhur əsəri olan "Amerika faciəsi"nin mövzusunu təşkil edir. Əsəri həqiqətən baş vermiş məhkəmə prosesinin protokoluna əsəslanır: cəmiyyətdə irəli getməyə can atan gənc adam cinayət törədir və ölüm cəzasına məhkum edilir. Yeri gəlmişkən, bu kitabda əvvəlki Spenser heyranlığı başqa dünyagörüşü ilə əvəz olunur. "Kerri bacı" romanından sonra Teodor Drayzer "[[Cenni Herhardt]]" (1911), "Arzular trilogiyası": " [[Maliyyəçi (roman)|Maliyyəçi]]" (1912), "Titan" (1914), "Dözümlülük" (tamamlanmamış, 1947), "Dahi" (1915), "Amerika faciəsi" (1925), "Dayaq" (1946) romanlarını, publisistik məqalələr və "Vur, təbil!" pyesini, "Drayzer Rusiyaya baxır" (1928), "Faciəli Amerika" (1931) və "Məktublar" (1959) publisistik əsərlərini yazmışdır<ref>[http://www.dreisersociety.org/ The International Theodore Dreiser Society]</ref>. '''[[German Melvill]]in'''<ref>{{cite book|last=Garner|first=Stanton|title=The Civil War World of Herman Melville|url=https://archive.org/details/civilwarworldofh00garn|publisher=University Press of Kansas|location=Lawrence|year=1993|isbn=978-0-7006-0602-3}}</ref> birinci iki kitabı diqqəti çox cəlkb etmişdir, baxmayaraq ki onlar bestsellerlər deyildilər və onun məşhurluğu yalnız bir neçə ildən sonra, əsasən də "Mobi Dik" romanından sonra başladı. Onun 20-dən çox romanı dünya dillərinə tərcümə olunmuşdur. Bir Amerikan ədəbiyyat klassiki qəbul edilən Mobi Dik adlı tanınmış əsərin müəllifidir. Uzun illər boyu unudulmuş bir yazıçı olaraq qalmış,1920-ci ildə yenidən kəşf edilib böyük bir yazıçı kimi tanınmışdır.<ref>{{cite book|last=Johnson|first=Bradley A.|title=The Characteristic Theology of Herman Melville: Aesthetics, Politics, Duplicity|publisher=Wipf and Stock|location=Eugene, OR|year=2011|isbn=978-1-61097-341-0}}</ref><ref>Kelley, Wyn (ed.). (2006). ''A Companion to Herman Melville''. Blackwell Publishing. {{ISBN|9781405122313}}</ref><ref>Pardes, Ilana. ''Melville's Bibles''. University of California Press, 2008. {{ISBN|9780520254541}}</ref> Şair '''[[Co Hill]]''' [[sosializm|sosialist]] ideyalarını tərənnüm etmişdir. [[Birinci Dünya Müharibəsi]] ərəfəsində K. Sendberq, R. Frost, V. Lindsey, E. A. Robinson və başqa şairlər realist əsərlər yazdılar. <div class="center"> {| | valign="top" |[[Fayl:Ray Bradbury (1975) -cropped-.jpg|thumb|250x250px|[[Rey Bredberi]]]] | valign="top" |[[Fayl:Heinlein-face.jpg|thumb|250x250px|[[Robert Haynlayn]]]] | valign="top" |[[Fayl:Stephen King, Comicon.jpg|thumb|250x250px|[[Stiven Kinq]]]] | valign="top" |[[Fayl:George R R Martin 2011 Shankbone.JPG|thumb|250x250px|[[Corc Martin]]]] | valign="top" | |} </div>Amerikan yazıçısı '''[[Rey Bredberi]]'''<ref>{{IMDb name|id=0001969|name=Ray Bradbury}}</ref> "Mars xronikaları"<ref>[http://niftiyevibrahim.blogspot.com/2014/02/rey-bredberi-mars-xronikalar.html "Rey Bredberi – Mars Xronikaları" əsərinin təhlili]</ref> (1950), "Şəkilli kitabdakı adam" (1951), "Günəşin qızıl almaları" (1953), "Farenheytlə 451°"<ref>[http://niftiyevibrahim.blogspot.com/2012/06/ray-bradbury-fahrenheit-451_23.html "Rey Bredberi – 451 farenheyt" əsərinin təhlili]</ref> (1955), "Ən yaxşı əyyam" (1959), "Elektrik cazibəsini vəsf edirəm" (1969) və s. [[Elmi fantastika|elmi-fantastik]] əsərlərində aktual ictimai problemlərə toxunulur. "Zəncirotu şərabı"<ref>[http://niftiyevibrahim.blogspot.com/2015/04/rey-bredberi-zncirotu-srab.html "Rey Bredberi – Zəncirotu şərabı " əsərinin təhlili]</ref>, "Pas", "Məzuniyyət", "Salam, xudahafiz" hekayələri Azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdir<ref>[http://www.bizimyol.az/?mod=news&act=view&nid=6849 Rey Bredberi (Bizimyol.az)]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. ABŞ fantastikasının patriarxı '''[[Robert Haynlayn]]'''<ref>{{cite web|url=http://olmer.ru/heinlein/index.shtml|title=Адмирал звёздных морей|author=Андрей Балабуха|publisher=|accessdate=2012-02-13|lang=ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/69rVUYMnt?url=http://olmer.ru/heinlein/index.shtml|archivedate=2012-08-12|url-status=live}}</ref><ref name="citizen">{{cite web|url=http://www.mirf.ru/Articles/art1433.htm|title=Гражданин галактики Роберт Хайнлайн|author=Михаил Попов|publisher=Мир фантастики|date=август 2006|accessdate=2012-02-13|lang=ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/69ki5zfSj?url=http://www.mirf.ru/Articles/art1433.htm|archivedate=2012-08-08|url-status=live}}</ref><ref>''M. Keith Booker, Anne-Marie Thomas'' (2009). The Science Fiction Handbook. Blackwell Guides to Literature Series. John Wiley and Sons. p. 155. ISBN 978-1-4051-6205-0</ref> dövrünü qabaqlayan bir çox ideyaların müəllifi olmuş və bir çox nüfuzlu mükafatlara layiq bilinmişdir. İdeya zənginliyi, obrazların qeyri-standarlılığı, canlı və iti dil, baş verənlərə oxucunu inandırmaq bacarığı, yazıçının ən əsas xüsusiyyətlərindəndir. Onun bir çox əsərləri ekranlaşdırılmışdır. Dörd dəfə [[Hüqo mükafatı]]na layiq görülmüşdür. [[Fantastika|Fantastik ədəbiyyat]] sahəsindəki nəaliyyətlərinə görə isə bir neçə dəfə [[Nebula mükafatı|"Nebula" mükafatını]] qazanmışdır. Onun ən məşhur əsəri 1965-ci ildə yazdığı "[[Ay sərt sahibədir]]" romanıdır. Əsərdə hadisələr Ayda baş verir. 21-ci əsrdə Ay Terradan (Yerdən) məhkumların göndərildiyi böyük həbsxanadır. Ayda insanlar torpaqsız süxurların üzərində taxıl yetişdirməli və Terraya göndərməlidirlər. Bu olduqca ağır zəhmət tələb edir. Eyni zamanda su faydalı qazıntı kimi ayrıca mədən sənayesidir. Xərclər dayanmadan artır. Yaşamaq əzaba çevrilir. Sosial təzyiqlər dözülməz hal alır. Yerli inzibatçıların özbaşınalığına və qəddarlığına qarşı Ay sakinləri inqilab etmək qərarını verirlər. [[Qorxu ədəbiyyatı|Qorxu]], triller, [[fantastika]], [[fentezi]], [[mistika]] kimi janrlarda əsərlər yazan '''[[Stiven Kinq]]'''<ref>{{cite book|last=Brooks|first=Justin|title=Stephen King: A Primary Bibliography of the World's Most Popular Author|year=2008|publisher=Cemetery Dance|isbn=1-58767-153-0}}</ref> 1967-ci ildə ilk peşəkar qısa hekayəsi olan "Şüşə döşəmə"ni ([[ingiliscə]] ''The Glass Floor'') yazmışdır. 1971-ci ilin payızında Stiven, Men ştatının Hampden şəhərində yerləşən Hampden akademiyasında ingilis dili dərsləri keçməyə başlayır. Gecələr və həftəsonları isə o, qısa hekayələr və [[novella]]lar yazırdı. 1973-cü ilin yazında Dabldey&Ko. şirkəti onun "Kerri" ([[ingiliscə]] ''Carrie'') adlı əsərini çap etməyə razılıq verir. Bu əsər nəşr edildikdən sonra, Kinqin Dabldey&Ko-dan olan redaktoru Bill Tompson ona müəllimlik peşəsini buraxaraq, bütün vaxtını yazıçılığa sərf etməyə imkan verəcək qədər maddi cəhətdən təmin olunacağını bildirir. 1973-cü ilin yayının sonunda Kinqin getdikcə artan ailəsi, anasının səhhətini pisləşməsi ilə əlaqədar olaraq Men ştatının cənubuna köçürlər. Burada ailə Şimali Vinhemdə, Sebaqo gölü yaxınlığında özünə yay evi kirayələyir. Kinq burada öz "Seylim Püşkü" ([[ingiliscə]] ''Salem`s Lot'') adlı əsərini yazır. Bu dövr ərzində Kinqin 59 yaşlı anası xərçəng xəstəliyindən dünyasını dəyişir. "Kerri" əsəri 1974-cü ilin yazında nəşr edildi. Həmin ilin payızında ailə [[Kolorado]] ştatının Bulder şəhərinə köçür. Burada yaşadığı 1 ildən də az müddət ərzində Kinq öz "Parıltı" ([[ingiliscə]] ''The Shining'') adlı əsərini yazır. 1975-ci ildə Kinq Men ştatına geri qayıdaraq, Qərbi Menin göllərlə zəngin olan rayonunda özünə ev alır və hələ Bulder şəhərində yazmağa başladığı "Qarşıdurma" ([[ingiliscə]] ''The Stand'') adlı əsərini bitirir və "Ölü zona" ([[ingiliscə]] ''The Dead Zone'') adlı əsərini yazır. Onu dünyada məşhurlaşdıran, müəllifin üzərində 30 ildən artıq bir müddətdə işlədiyi və özünün bütün yaradıcılığı boyu ərsəyə gətirmiş olduğu ən yaxşı əsəri isə əfsanəvi tsikl "[[Qaranlıq qala (silsilə)|Qaranlıq qala]]" kitablar seriyasıdır<ref>{{cite book|last=Collings|first=Michael R.|title=The Many Facets of Stephen King|url=https://archive.org/details/manyfacetsofstep0000coll|year=1985|publisher=Starmont House|isbn=0-930261-14-3|authorlink=Michael R. Collings}}</ref><ref>{{cite book|last=Collings|first=Michael R.|title=The Shorter Works of Stephen King|year=1985|publisher=Starmont House|isbn=0-930261-02-X|authorlink=Michael R. Collings|author2=David A. Engebretson}}</ref><ref>{{cite book|last=Collings|first=Michael R.|title=Stephen King as Richard Bachman|url=https://archive.org/details/stephenkingasric0000coll|year=1985|publisher=Starmont House|isbn=0-930261-00-3|authorlink=Michael R. Collings}}</ref>. Amerikan [[yazıçı]], eyni zamanda [[ssenarist]] və [[prodüser]] olan '''[[Corc Martin]]in''' əsərləri, əsasən, [[fantaziya]], [[Elmi fantastika|elmi-fantastik]] və [[Qorxu ədəbiyyatı|qorxu]] janrlarındadır<ref>{{cite web|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1129596,00.html|title=The American Tolkien|author=Lev Grossman|date=2005-11-13|publisher=// [[Time]]|lang=en|accessdate=2014-08-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081229125934/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1129596,00.html|archivedate=2008-12-29}}</ref><ref name="time100pat">{{cite web|url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2066367_2066369_2066129,00.html|publisher=// [[Time]]|lang=en|accessdate=2014-08-29|title=The 2011 TIME 100: George R.R. Martin|author=John Hodgman|date=2011-04-21|archive-date=2013-08-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20130824004736/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2066367_2066369_2066129,00.html|url-status=dead}}</ref>. Fantastik qurğu janrında yazılan "Buz və Alovun nəğməsi" adlı romanlar seriyası onun ən məşhur əsəridir. Bu əsərin əsasında "[[Taxtların oyunu (teleserial, 2011)|Taxtların oyunu]]" adlı teleserial hazırlanmışdır. == Folklor == {{Əsas|ABŞ folkloru}} [[Fayl:Betsy Ross sewing.jpg|alt=|left|thumb|[[Betsi Ross]] – ilk [[ABŞ bayrağı|amerikan bayrağının]] toxuyucusu<ref>Cox, Vicki. ''Betsy Ross: A Flag For A Brand New Nation'' (Leaders of the American Revolution). 2005.</ref>]] ABŞ folkloru [[əfsanə]]lər, [[nağıl]]lar, [[Atalar sözü|atalar sözləri]], [[lətifə]]lər, inanclar, miflər və s. ibarətdir.<ref>Coffin, Tristram P.; Cohen, Hennig, (editors), ''Folklore in America; tales, songs, superstitions, proverbs, riddles, games, folk drama and folk festivals'', Garden City, N.Y. : Doubleday, 1966. Selections from the ''Journal of American folklore''.</ref> ABŞ folklorunun bir sıra standart mənbələri mövcuddur. Bu mənbələrdən Murdokun Şimali Amerika folklorunun etnoqrafik biblioqrafiyası (''Ethnographic Bibliography of North America'') və Çarlz Hayvudun Amerika folklorunun və xalq nəğmələrinin biblioqrafiyası (''Bibliography of North American Folklore and Folksong'') iki cildlik kitabı, ikinci nəşr 1961-ci ildə işıq üzü görmüşdür. Əlavə olaraq, Şimali Amerika folkloru haqqında 130-dan çox mövzu və dissertasiya işi yazılmışdır. Amerikanın Fəlsəfə Cəmiyyətinin kitabxanasında hindu mədəniyyəti və folklor əlyazmalarının depoziti və müxtəlif nəşr olunmamış, lakin araşdırılmış nümunələr saxlanılır. Bu mənbələrdən diqqət çəkənləri Erminie Uiler-Voegelinin "Ədəbiyyat ensiklopediyası"nda Şimali Amerikanın yerli ədəbiyyatı (''North American Native Literature'', 1946) və "Folklorun Standart lüğəti" (''Standard Dictionary of Folklore''), "Şimali Amerika hindularının folkloru" (North American İndian Folklore), "Mifologiya və əfsanələr" (''Mythology and Legend'' 1950). Erminie Uiler-Voegelinin tədqiqatı bütün folklor janrlarını əhatə edir. Digər tədqiqat işləri miflər, yaxud nağılların tədqiqatı üzrə aparılmışdır. Belə araşdırmalardan H.B. Aleksandrın "Şimali Amerikanların mifləri" (''North American Mythology''), 10 cilddə "Bütün etnik qrupların mifologiyası" (''Mythology of All Races series,'' 1916) və Stits Tompsonun Amerika hindularının nağıllarını araşdıran "Folklor" tədqiqat işləridir<ref>[http://sheki-adpu.az/attachments/article/266/%C5%9Eimali%20Amerika%20folklorunun%20t%C9%99snifat%C4%B1.pdf Şimali Amerika folklorunun təsnifatı. səh.1]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. 1891-ci ildə Boas "Nağılların Şimali Amerika hinduları arasında yayılması" (''Dissemination of Tales Among the natives of North America'') materialını çap etdirmişdir ki, bu elmi tədqiqat işində nağılların Şimali Amerika qitəsində yayılması arealı araşdırılmışdır. Həmin araşdırmada Boasın təqdimatında bu nağıllar Asiya və Şimali Amerika xalq nağılları bir-biri ilə inteqrasiya etmişdir. Baxmayaraq ki, Teylor əvvəldən Asiya-Amerika hindu nağılları arasındakı paralelliyi göstərmişdir, Boas ilk dəfə bu sahə üzrə fundamental tədqiqat işi aparmış və əldə edilən nəticələr XX əsr folklorşünasları arasında ciddi intriqaya səbəb olmuşdur. Boas öz tədqiqat işində Asiya və Şimali Amerika hindularının mif və nağıllarındakı çox sayda paralel nəticələri təqdim etmişdir. Əlavə olaraq, klassik tədqiqatçılar Bogoras (1902) və Hattın (1949, 1951) və digər əksər tədqiqatçılar olan Erkes(1925), Koppers (1930), Hoebel (1941), Norbeck (1955), İkeda (1960), Chouninq (1962) öz məqalələrində hindu mif və nağılları təhlil edərək eyni nəticəyə gəlmişdirlər. Şimali Amerika hindularının incəsənət və musiqiləri Asiya ənənləri əsasında araşdırılmışdır.(Adam 1931, Hentze 1958, Barbeau 1942, 1962). Boas eyni zamanda Amerikanın şimal və cənub qitəsində yaşayan hindu tayfalarının foklorunu müqayisəli olaraq araşdırmış və bu zaman Navaho tayfasının nağıl və mifləri əsas obyekt kimi götürülmüşdür<ref>[http://sheki-adpu.az/attachments/article/266/%C5%9Eimali%20Amerika%20folklorunun%20t%C9%99snifat%C4%B1.pdf Şimali Amerika folklorunun təsnifatı. səh.2]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. == Antropologiya == {{Həmçinin bax|Amerika antropologiyası}} ABŞ-da [[antropologiya]] elmi dörd yarımqrupa bölünür: mədəni, arxeoloji, bioloji və dilçilik antropologiyası. Avropada isə [[etnologiya]] adlandırılan elm sonralar sosial antropologiya adlandırılıb. Müasir dövrdə artıq bu elmin adı sosial-mədəni antropologiya kimi işlənir<ref>[http://sheki-adpu.az/attachments/article/266/%C5%9Eimali%20Amerika%20folklorunun%20t%C9%99snifat%C4%B1.pdf Şimali Amerika folklorunun təsnifatı. səh.3]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. * ''Sosial-mədəni antropologiya'' insan və icma, cəmiyyət arasındakı əlaqələri, insanların dünya, təbiət haqqındakı düşüncə və fikirlərini müqayisəli şəkildə öyrənir. Mədəni antropologiya əsasən fəlsəfə, ədəbiyyat və incəsənətlə sıx təmasdadır. * ''Bioloji antropologiya'' insan və digər canlı [[primatlar]]ın (ali məməlilər dəstəsi: insanlar, meymunlar və yarımməməlilər) bioloji, təkamül, demoqrafik inkişafını öyrənir. * ''Arxeoloji antropologiya'' qədim cəmiyyətin yaşayışı, məişətdə işlədilən materiallar və nümunələri araşdırır. * ''Dilçilik antropologiyası'' isə şifahi dil qaydalarını, insanların ünsiyyət prosesini, zaman və məkana görə dillərin müxtəlifliyini, dillər və mədəniyyətlər arasındakı qohumluq əlaqələrini araşdırır. == Fəlsəfə == {{Əsas|ABŞ fəlsəfəsi}} [[Fayl:Ralph Waldo Emerson ca1857.jpg|alt=|thumb|273x273px|[[Ralf Uold Emerson]]]] Toro və [[Ralf Uold Emerson]]un rəhbərlik etdiyi [[Transsendentalizm|transsendentalistlər]] ilk böyük Amerika fəlsəfi cəryanını qurdular. Vətəndaş müharibəsindən sonra, [[Çarlz Sanders]], daha sonra isə [[Vilyam Ceyms]] və [[Con Dyui]] [[praqmatizm]]in inkişafında lider idi. [[Uillard van Orman Kuayn]] və [[Riçard Rotri]], sonradan [[Noam Çomski]] [[analitik fəlsəfə]]ni Amerika fəlsəfə məktəbində ön plana çıxarmışdılar. [[Con Rolz]] və [[Robert Nozik]] [[siyasi fəlsəfə]]nin canlanmasına rəhbərlik etdilər və [[Marta Nussbaum]] bugün bunun ən əhəmiyyətli simasıdır. [[Kornel Vest]] və [[Cudit Batler]] Amerika fəlsəfə məktəbində kontinental ənənəyə rəhbərlik etmişdir. [[Milton Fridmen]], [[Ceyms Byukenen (iqtisadçı)|Ceyms Byukenen]] və [[Tomas Souell]] Çikaqo məktəbi iqtisadiyyatçıları sosial və siyasi fəlsəfədə müxtəlif sahələrə təsir ediblər.<ref>{{cite news|last=Summers|first=Lawrence H.|title=The Great Liberator|url=https://www.nytimes.com/2006/11/19/opinion/19summers.html?_r=0|accessdate=17 may 2013|newspaper=The New York Times|date=19 noyabr 2006}}</ref><ref>{{cite news|last=McFadden|first=Robert D.|title=James M. Buchanan, Economic Scholar and Nobel Laureate, Dies at 93|url=https://www.nytimes.com/2013/01/10/business/economy/james-m-buchanan-economic-scholar-dies-at-93.html?pagewanted=all|accessdate=17 may 2013|newspaper=The New York Times|date=9 yanvar 2013}}</ref> 1836-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da transsendental klubun əsasını qoymuş idealist filosof və yazıçılar qrupuna [[Ralf Uold Emerson]] (1803–1882), C.Ripli (1802–1880), T.Parker (1810–1860), M.Fuller (1810–1850), [[Henri Devid Toro]] (1817–1862) və başqaları daxil idi<ref>Dillard, Daniel, "The American Transcendentalists: A Religious Historiography," ''49th Parallel'' (Birmingham, England), 28 (Spring 2012), [http://www.49thparallel.bham.ac.uk/ online]</ref>. Transsendentalistlər sensualizmə mənfi münasibətini bildirir, [[Kant]] və [[Fixte]]nin, [[Yakobin]]in və [[Şleyermaxer]]in fəlsəfəsi ilə öz əlaqəsini qeyd edirdilər. Onların dünyagörüşünə Amerikan puritanizminin etik-sosial ideyaları, [[Platon]]un, ingilis romantik şairlərinin – C.Kolric, U.Vordsvortun "Göl məktəbi", [[Karleyl]]in və [[Jan Jak Russo]]nun baxışları dərin təsir göstərmişdir. [[Romantizm]] və xırda burjua demokratizmi mövqelərindən kapitalizmin amansızlığını tənqid etmiş, sosial münaqişələrin həllində mənəvi özünütəkmilləşdirməyə diqqət yetirmiş, təbiətlə yaxınlaşmağa çağırmışlar. Bir çox transsendentalistlər [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da köhnəliyə qarşı fəal çıxış etmişlər. 1841-ci ildə C.Ripli yazıçı H.Qotorn və başqaları ilə birlikdə [[Boston]] yaxınlığındakı "Bruk Farm" (1847-ci ilə qədər mövcud olmuşdur) adlı furyerist koloniya təşkil etmişlər. Baxışları [[Ralf Uold Emerson]]un "Təbiət" əsərində tam şəkildə ifadə olunmuş transsendentalistlər Amerika ədəbiyyatı və fəlsəfəsinin inkişafında müəyyən iz qoymuşlar<ref>Gura, Philip F. ''American Transcendentalism: A History'' (2007)</ref><ref>Harrison, C. G. ''The Transcendental Universe, six lectures delivered before the Berean Society'' (London, 1894) 1993 edition {{ISBN|0 940262 58 4}} (US), 0 904693 44 9 (UK)</ref><ref>{{cite book|author=Miller, Perry, ed.|authorlink=Perry Miller|title=The Transcendentalists: An Anthology|url=https://books.google.com/books?id=vhPUUOh5NgYC|year=1950|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-90333-3}}</ref>. [[Fayl:John Dewey cph.3a51565.jpg|alt=|left|thumb|246x246px|[[Con Dyui]]]] Amerikan filosofu [[Con Dyui]]<ref>Bernstein, Richard J. ''John Dewey'' (1966) Washington Square Press.</ref> [[praqmatizm]] fəlsəfi cərəyanının inkişafında mühüm rol oynamışdır<ref>{{cite journal|last=Haggbloom|first=Steven J.|title=The 100 most eminent psychologists of the 20th century|journal=Review of General Psychology|volume=6|issue=2|year=2002|pages=139–52|doi=10.1037/1089-2680.6.2.139|url=http://www.apa.org/monitor/julaug02/eminent.aspx|last2=Warnick|first2=Renee|last3=Warnick|first3=Jason E.|last4=Jones|first4=Vinessa K.|last5=Yarbrough|first5=Gary L.|last6=Russell|first6=Tenea M.|last7=Borecky|first7=Chris M.|last8=McGahhey|first8=Reagan|last9=Powell|first9=John L., III|last10=Beavers|first10=Jamie|last11=Monte|first11=Emmanuelle|citeseerx=10.1.1.586.1913}}</ref><ref>{{Cite book|author1=Violas, Paul C.|author2=Tozer, Steven|author3=Senese, Guy B.|title=School and Society: Historical and Contemporary Perspectives|publisher=McGraw-Hill Humanities/Social Sciences/Languages|location=|page=121|isbn=978-0-07-298556-6|oclc=|doi=|date=September 2004}}</ref><ref>Alexander, Thomas. ''John Dewey's Theory of Art, Experience, and Nature'' (1987). SUNY Press</ref>. Con Dyuinin də praqmatizmində təcrübə anlayışı çıxış nöqtəsini təşkil edir. Dyui onu bir tərəfdən insanın təbiətə rəngarəng münasibətlərini əhatə edən naturalist perspektivdə, digər tərəfdən isə sosial təcrübə kimi mənəvi-siyasi aspektdə nəzərdən keçirir. Dyuiyə görə, fəlsəfə qədim filosofların düşündükləri kimi aləmin gözəlliyindən heyrətə gəlmədən yox, gərgin ictimai həyatın stresslərindən meydana gəlir. Buna görə də onun fikirlərinə görə, fəlsəfənin əsas məqsədi sosial təcrübəni məhz təhlil edib təlmilləşdirməkdir. Con Dyui təcrübəni çox geniş şəkildə anlayaraq onu innsanın təbiətə münasibətlərini, bəzən hətta təbiətin özünü də daxil etməklə insan həyatının fəallığı ilə eyniləşdirir. Onun fikirlərinə görə, [[təcrübə]] hadisələr və simalar aləmi, təcrübədə qavranılan aləm, habelə insanın fəaliyyəti və taleyi, [[magiya]] və [[mistika]], bir sözlə, yaşanılan hər şeydir<ref>''Early Works'', 1:128 (Southern Illinois University Press) op cited in Douglas R. Anderson, AAR, ''The Journal of the American Academy of Religion'', Vol. 61, No. 2 (1993), p. 383</ref>. Təcrübənin bu şür anlanması onun hansı metafizik əsaslarını axtamaq zərurətini istisna edir. Müasir filosoflar da Dyuinin xidmətlərini elə məhz fundamentalizmin əsaslarını sarsıtmasında görürlər. Başqa sözlə, əvvəlki fəlsəfə bütün, o cümlədən mənəvi hadisələrin hansısa davamlı əsaslarının olmasını düşünürdü.Əksər müasir filosofların fikirlərinə görə, belə əsaslar, və ya "ilkin başlanğıclar" mövcud deyildirlər. Dyuinin özü materializmlə idealizmin bir-birinə əksini [[Qədim Yunanıstan]]da əməyin fiziki əməklə əqli əməyə bölgüsündən çıxarır.Dyui hesab edir ki, bu gün materializmlə idealizmi qarşı-qarşıya qoymağa əsas yoxdur. Təcrübəyə uyğun və qeyri-uyğun "mahiyyətlərə" bölgü tanış deyil, yəni təcrübədə fasiləsiz prinsipi təsir göstərməkdədir. Hər bir bölgü nisbi əhəmiyyətə malikdir, buna görə bu və ya digər ideyaların "[[materializm]]" və ya "[[idealizm]]" halında dondurulmasını doğru hesab etmək olmaz<ref>{{Cite journal|last=Richardson|first=Henry S|author-link=Henry S. Richardson (philosopher)|title=Truth and ends in Dewey|journal=Canadian Journal of Philosophy|volume=28|issue=Supplement 1|pages=109–47|year=1998|ref=harv|doi=10.1080/00455091.1998.10717497}}</ref>. [[Fayl:Willard Van Orman Quine passport.jpg|alt=|thumb|200px|[[Uillard van Orman Kuayn]]]] [[Məntiq]]in əsasları və xüsusilə də [[Semantika|semantik]] istiqamətləriylə əlaqədar bir qayda inkişaf etdirmiş olan və '''analitik fəlsəfəni''' ön plana çıxaran [[Uillard van Orman Kuayn]] ABŞ-lı müasir məntiqçi və filosofdur. Ümumiyyətlə Russell və Vaythed tərəfindən inkişaf etdirilmiş olan riyazi məntiqə sadiq qalmış olan Quinn, ingilis filosoflarının məntiqin ontoloji olaraq neytral olduğu ümumi fikirinə əleyhdar bir tərzdə , bir məntiq nəzəriyyəsinin qəbulunu ortaya çıxardığı ontoloji nəticələri dilə gətirməyə çalışmışdır. Düzəldilməsi mümkün olmayan analitik mülahizələrlə, təcrübə nəticəsində düzəldilə bilən sintetik mülahizələr arasında əsaslı bir ayrı-seçkilik olduğu nəzəriyyəsi ilə, mənalı hər mülahizənin, birbaşa və vasitəçisiz təcrübələrdən hərəkətlə yaradılmış bir şey olduğu fikirinə şiddətlə qarşı çıxan Quinn, Duhemi izləyərək, elm adamının təcrübəni sınaqdan keçirməsinə, dağınıq bir mülahizəni deyil, bir sıra təklifləri qəbul etdiyini iddia etdi. Onun fikirinə görə, bir mülahizə yalnız "təcrübələrin yalın bir xülasəsi" deyil, lakin elmi sistemin bir hissəsidir<ref>[http://www.wvquine.org/ Willard Van Orman Quine—Philosopher and Mathematician.] By his son; includes complete bibliography of Quine's writings, students, art, memorials, and list of travels</ref>. [[Fayl:Con Rolz.jpg|left|thumb|200px|[[Con Rolz]]]] [[İnsan hüquqları]] və [[ədalət]] prinsipləri barədə məsələ ikinci dünya müharibəsindən sonra yeni bir səslənmə yaranmışdır Onun müzakirəsinə mühüm töhfəni amerikan filosofu [[Con Rolz]] gətirmişdir. Ədalət nəzəriyyəsi (''A Theory of Justice'', 1971) kitabında o, hüquq, ədalət və ədalətli bölgü ilə bağlı prinsipial məsələləri müzakirə edir<ref>''A Theory of Justice.'' Cambridge, Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press, 1971.</ref>. "İnsan hüquqları" və "ədalət" nəzəriyyələrinin problemlərindən biri ondadır ki, onların formulə etdiyi prinsiplər çox vaxt elə bir-birinə zidd olur. Məsələn, əgər nəzəriyyə "insanların ən böyük sayı üçün mümkün olan ən böyük xoşbəxtlik" utilitarist prinsipdən çıxış edirsə, onda o, hər bir ayrıca insani fərdin dəyərli olması prinsipi ilə asanlıqla konfliktə girə bilər. Müəyyən mənada Rolz müasir [[liberal demokratiya]]ya xas olan ədalət prinsiplərini izah etməyə cəhd edir<ref>{{cite news|author=Martin, Douglas|title=John Rawls, Theorist on Justice, Is Dead at 82|date=26 November 2002|newspaper=NY Times|url=https://www.nytimes.com/2002/11/26/obituaries/26RAWL.html}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://plato.stanford.edu/archives/spr2017/entries/rawls/|title=The Stanford Encyclopedia of Philosophy|last=Wenar|first=Leif|date=2017|publisher=Metaphysics Research Lab, Stanford University|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|edition=Spring 2017}}</ref>. Özünün "Ədalət nəzəriyyəsi"ndə o, göstərməyə çalışır ki, ədalətin elə müəyyən prinsipləri mövcuddur ki, hər bir zəkavi insan onları seçərdi. Rolz metodoloji olaraq, özünəməxsus fikri eksperiment həyata keçirir. Əgər siz milli, tədrisi, sosial və siyasi statusunuza görə kim olduğunuzu, hansı cinsə, hansı irqə və hansı sinfə məxsus olduğunuzu bilməsəydiniz, onda siz cəmiyyətin hansı formasına üstünlük verərdiniz? Əgər siz elə bir cəmiyyətə düşsəydiniz ki, burada sizin mövqeyiniz və yeriniz qeyri-məlumdur, onda siz bu cəmiyyət üçün ədalətin hansı prinsiplərini seçərdiniz? Bu fikri eksperimenti Rolz ''çıxış vəziyyəti'' adlandırır – fərd burada özünün statusunu və yerini bilmədən cəmiyyət üçün ədalətin prinsiplərini seçməlidir. Bu fikri eksperimentin ideyası ondadır ki, ədalətli sosial nizam üçün elə prinsipləri tapmaq gərəkdir ki, onlarla bütün zəkavi insanlar razılaşsınlar. Başqa cür deyilsə, eksperimentin məğzi "rolların dəyişməsi" hipotetik yolu ilə universallaşdırmadan ibarətdir. Rolza görə, biz gözləyə bilərik ki, çıxış vəziyyətində olan və deməli, öz təbii istedadı və resursları barədə məlumatlanmayan zəkavi insan liberal siyasi hüquqların xeyrinə seçim edəcəkdir. Heç bir kəs belə bir şəraitdə siyasi azadlığı olmayan cəmiyyəti seçməzdi<ref>{{Cite book|title=Contemporary political philosophy : an introduction|last=Will.|first=Kymlicka|date=1990|publisher=Clarendon Press|isbn=978-0-19-827724-8|location=Oxford [England]|pages=11|oclc=21762535}}</ref><ref>{{Cite book|title=Political philosophy : a beginners' guide for students and politicians|url=https://archive.org/details/politicalphiloso00swif|last=1961-|first=Swift, Adam|date=2006|publisher=Polity|isbn=978-0-7456-3532-3|edition=Second edition, revised and expanded|location=Cambridge|pages=[https://archive.org/details/politicalphiloso00swif/page/10 10]|oclc=63136336}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theyworkforyou.com/search/?s=%22john+rawls%22|title=They Work For You search: "John Rawls"|date=|publisher=Theyworkforyou.com|accessdate=2010-02-26}}</ref>. == İdman == {{Əsas|ABŞ-da idman}} {{şəkillər albomu|perrow=2|miqyas=350|şəkil1=Arian Foster fumble.jpg|şəkil2=David-ortiz-batters-box.JPG|şəkil3=Trevor Booker Troy Murphy.jpg|şəkil4=151005-F-ZJ145-361 (22030960390).jpg|alt yazı=Ən məşhur ABŞ idman növləri: [[Amerika futbolu]], [[beysbol]], [[basketbol]] və [[buzüstü xokkey]]<ref>{{cite web |title=Top 10 Most Popular Sports in America 2017 |url=http://www.sportsind.com/list/most-popular-sports-in-america/ |website=SportsInd |accessdate=8 iyun 2017 |date=28 oktyabr 2016 |archive-date=2017-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606041759/http://www.sportsind.com/list/most-popular-sports-in-america/ |url-status=dead }}</ref>}} [[Amerika futbolu]] bir çox göstəriciyə görə ən məşhur tamaşaçı idmandır,<ref>{{cite web|author=Krane, David K.|title=Professional Football Widens Its Lead Over Baseball as Nation's Favorite Sport|url=http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337|publisher=Harris Interactive|date=30 oktyabr 2002|access-date=14 sentyabr 2007|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709111448/http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337|archivedate=9 iyul 2010}} MacCambridge, Michael (2004). ''America's Game: The Epic Story of How Pro Football Captured a Nation''. New York: Random House. {{ISBN|0-375-50454-0}}.</ref> [[Milli Futbol Liqası]] (NFL) dünyada ən yüksək ortalama iştirakçıya malik idman liqasıdır və Super Boul dünyada milyonlar tərəfindən izlənilir. [[Beysbol]] XIX əsrin sonundan ABŞ-ın [[milli idman növü]] olaraq qəbul edilib, [[Böyük Beysbol Liqası]] (MLB) üst liqadır. [[Basketbol]] və [[buzüstü xokkey]] ölkənin növbəti iki aparıcı peşəkar komanda idmandır, [[Milli Basketbol Assosiasiyası]] (NBA) və [[Milli Xokkey Liqası]] (NHL) üst liqalardır. Bu dörd böyük idman peşəkarlıqla oynanıldıqda hər biri ilin fəqli, lakin üst-üstə düşən vaxtlarında bir mövsüm keçirirlər. Kollec futbolu və basketbolu böyük auditoriyanı cəlb edir.<ref>{{cite web|url=http://www.footballfoundation.org/tabid/567/Article/53380/Passion-for-College-Football-Remains-Robust.aspx|title=Passion for College Football Remains Robust|publisher=National Football Foundation|date=19 mart 2013|accessdate=1 aprel 2014|archive-date=2014-04-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140407075223/http://www.footballfoundation.org/tabid/567/Article/53380/Passion-for-College-Football-Remains-Robust.aspx|url-status=dead}}</ref> [[Futbol]]da ölkə [[1994 FİFA Dünya Kuboku]]na ev sahibliyi etdi, [[ABŞ milli futbol komandası|kişi milli futbol komandası]] on dəfə Dünya Kubokuna vəsiqə qazanıb və [[ABŞ qadın milli futbol komandası|qadın milli futbol komandası]] üç dəfə [[FİFA Qadınlararası dünya çempionatı]] qalibi olub, [[MLS]] ABŞ-da bu idmanın ən yüksək liqasıdır{{efn|21 Amerika və 3 Kanada komandası çıxış edir}}. ABŞ-da professional idman bazarı təxminən 69 milyard $ təşkil edir, bu bütün Avropa, Yaxın Şərq və Afrika ölkələrinin cəmindən təxminən 50% böyükdür.<ref>{{cite web|title=Global sports market to hit $141 billion in 2012|url=https://www.reuters.com/article/2008/06/18/us-pwcstudy-idUSN1738075220080618|website=Reuters|accessdate=24 iyul 2013|date=18 iyun 2008|archive-date=2013-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20131004213550/http://www.reuters.com/article/2008/06/18/us-pwcstudy-idUSN1738075220080618|url-status=dead}}</ref> ABŞ-da səkkiz [[Olimpiya oyunları]] təşkil edilib ([[2028 Yay Olimpiya Oyunları]] doqquzuncu olacaq). {{OMƏ|2017-ci il}} ABŞ, [[Yay Olimpiya Oyunları]]nda digər bütün ölkələrdən daha çox olmaqla 2.522 medal qazanıb və [[Qış Olimpiya Oyunları]]nda 305 medal qazanaraq Norveçdən sonra ikincidir.<ref>{{cite news|title=The 10 most fascinating facts about the all-time Winter Olympics medal standings|first=Chris|last=Chase|date=7 fevral 2014|work=USA Today|url=http://ftw.usatoday.com/2014/02/winter-olympics-medal-count-sochi-all-time-facts/|accessdate=28 fevral 2014}} {{cite news|title=With Sochi Olympics approaching, a history of Winter Olympic medals|date=6 fevral 2014|first=Dan|last=Loumena|work=Los Angeles Times|url=http://articles.latimes.com/2014/feb/06/sports/la-sp-a-history-of-the-winter-olympic-medals-20140206|accessdate=28 fevral 2014}}</ref> [[Beysbol]] və [[amerika futbolu]] kimi başlıca ABŞ idman növləri Avropa praktikasında inkişaf etməməsinə baxmayaraq [[basketbol]], [[voleybol]], [[skeytbordinq]] və [[snoubordinq]] Amerikanın ixtiralarıdır və bəziləri isə dünyada məşhurdur. [[Lakross]] və sörfinq Qərb təmasından əvvəlki yerli amerika və yerli havaylıların fəaliyyətlərindən yaranmışdır.<ref name="liss">Liss, Howard. ''Lacrosse'' (Funk & Wagnalls, 1970) pg 13.</ref> Ən çox izlənilən fərdi idman növləri qolf və [[avtoidman]], xüsusilə [[NASCAR]]-dır.<ref>{{cite web|title=As American as Mom, Apple Pie and Football? Football continues to trump baseball as America's Favorite Sport|url=http://www.harrisinteractive.com/vault/Harris%20Poll%205%20-%202014%20Fave%20Sport_1.16.14.pdf|website=Harris Interactive|accessdate=2 iyul 2014|date=16 yanvar 2014|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140309053431/http://www.harrisinteractive.com/vault/Harris%20Poll%205%20-%202014%20Fave%20Sport_1.16.14.pdf|archivedate=9 mart 2014}}</ref><ref>{{cite web|author1=Cowen, Tyler|author2=Grier, Kevin|title=What Would the End of Football Look Like?|url=http://www.grantland.com/story/_/id/7559458/cte-concussion-crisis-economic-look-end-football|publisher=Grantland/ESPN|date=9 fevral 2012|accessdate=12 fevral 2012}}</ref> Reqbi birliyi 115.000+ qeydiyyatdan keçmiş oyunçu və ayrıca 1,2 milyon iştirakçı ilə ABŞ-da ən sürətlə böyüyən idman sayılır.<ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2016/03/04/sport/usa-rugby-nigel-melville/index.html|title=Will U.S. learn to love rugby?|first=Rob|last=Hodgetts|publisher=}}</ref> == KİV == {{Əsas|ABŞ kütləvi informasiya vasitələri}} [[Fayl:Land on the Moon 7 21 1969-repair.jpg|thumb|right|Qızcığaz ''[[The Washington Post]]'' qəzeti ilə, 21 iyul 1969-cu il.]] ABŞ-ın dörd böyük yayım telekanalı vardır.<ref>{{cite book|title=A Tower in Babel: A History of Broadcasting in the United States to 1933|author=Erik Barnouw|publisher=Oxford University Press|location=New York City|year=1966|isbn=978-0-19-500474-8}}</ref> Bunlar [[NBC|National Broadcasting Company]] (NBC)<ref>{{Official website|NBC|http://www.nbc.com}}</ref><ref>[http://www.nbcuniversal.com/our-history Official History and Milestones for NBC Universal] {{En}}</ref><ref>[http://www.museum.tv/archives/etv/N/htmlN/nationalbroa/nationalbroa.htm Museum of Broadcast Communications – NBC History] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20030202194503/http://www.museum.tv/archives/etv/N/htmlN/nationalbroa/nationalbroa.htm |date=2003-02-02 }} {{en}}</ref>, [[Columbia Broadcasting System]] (CBS)<ref>{{Official website|CBS|https://www.cbs.com}}</ref>, [[American Broadcasting Company]] (ABC)<ref>{{Official website|ABC|abc.go.com}}</ref> və [[Fox Broadcasting Company]] (FOX)<ref>{{Official website|FOX|www.fox.com}}</ref>-dur. Dörd böyük yayım [[televiziya]] şəbəkəsi hər biri kommersiya qurumudur. [[Kabel]] televiziyası müxtəlif mövqelərə xidmət edən yüzlərlə kanal təklif edir.<ref>{{cite news|title=Streaming TV Services: What They Cost, What You Get|url=https://www.nytimes.com/aponline/2015/10/12/business/ap-us-streaming-tv-options.html?_r=0|accessdate=12 oktyabr 2015|agency=NY Times; Associated Press|date=12 oktyabr 2015}}</ref> Amerikalılar gündə orta hesabla iki saat yarım əsasən kommersiya məqsədli radio proqramlarını dinləyirlər.<ref>{{cite web|url=http://www.emarketer.com/Article.aspx?R=1004830|title=TV Fans Spill into Web Sites|date=7 iyun 2007|publisher=eMarketer|accessdate=10 iyun 2007}}</ref> 1998-ci ildə ABŞ-ın kommersiya məqsədli radiostansiyalarının sayı 4.793 AM stansiyası və 5.662 FM stansiyasına çatmışdır. Bununla yanaşı, 1.460 ictimai radiostansiya mövcuddur. Bu stansiyaların əksəriyyəti təhsil məqsədləri üçün universitetlər və dövlət orqanları tərəfindən idarə olunur və dövlət və ya özəl fondlar, abunəliklər və korporativ zəmanətlər vasitəsi ilə maliyyələşdirilir. Bir çox ictimai radio yayımı NPR{{efn|keçmiş Milli İctimai Radio}} tərəfindən maliyyələşdirilir. NPR, 1967-ci il İctimai yayım aktı əsasında 1970-ci il fevral ayında təsis edilmişdir; televiziya həmkarı, [[Public Broadcasting Service|PBS]] də eyni qanunla yaradılıb{{efn|NPR və PBS bir-birindən ayrı idarə edilir}}. {{OMƏ|30 sentybar 2014-cü il}} ABŞ Fedral Kommunikasiya Komissiyasına (FCC) görə ABŞ-da 15.433 lisenziyalı tam güclü radio stansiyası var.<ref>{{cite web|last=Waits|first=Jennifer|title=Number of U.S. Radio Stations on the Rise, Especially LPFM, according to New FCC Count|website=Radio Survivor|date=17 oktyabr 2014|accessdate=6 yanvar 2015|url=http://www.radiosurvivor.com/2014/10/17/number-u-s-radio-stations-rise-especially-lpfm-according-latest-fcc-count/}}</ref> Tanınmış qəzetlərə [[The Wall Street Journal]], [[The New York Times]] və [[USA Today]] daxildir.<ref name="Shaffer2006">{{cite book|author=Brenda Shaffer|title=The Limits of Culture: Islam and Foreign Policy|url=https://books.google.com/books?id=uEOd-cDWVwQC&pg=PA116|year=2006|publisher=MIT Press|isbn=978-0-262-19529-4|page=116}}</ref> Nəşriyyatın qiyməti illər ərzində artmasına baxmayaraq, qəzetlərin qiyməti ümumiyyətlə aşağı qaldı, qəzetləri reklam gəlirlərinə və milli və dünya əhatəsinə görə [[Associated Press]] və [[Reuters]] kimi böyük informasiya xidmətinin təqdim etdiyi məqalələrə daha çox arxalanmağına məcbur etdi. Çox az istisnalar olmaqla, ABŞ-da olan bütün qəzetlər özəldir, onlarla, hətta yüzlərlə qəzaetə sahib olan Gannett və McClatchy kimi böyük zəncirlər, bir neçə qəzatə sahib kiçik zəncirlər və ya getdikcə nadir hal alsa da fərd və ailələr tərəfindən idarə olunur. Böyük şəhərlərdə əsasən gündəlik qəzetlərdən əlavə "alternativ həftəliklər" var, məsələn ən tanınmış ikisi Nyu-Yorkda ''[[The Village Voice]]'' və ya Los-Ancelesdə ''[[LA Weekly]]''-dir. Böyük şəhərlər həmçinin yerli biznes jurnalına, yerli sənayelərlə bağlı ticarət qəzetlərinə və yerli etnik və sosial qruplar üçün qəzetlərə dəstək ola bilir. XIX əsrdə Amerika qəzetlərinin komiks stirpləri və komiks kitablarının erkən versiyaları ortaya çıxmağa başladı. 1938-ci ildə [[DC Comics]]in superqəhrəman komiks kitabı olan [[Supermen]] bir Amerika simvoluna çevrilmişdir.<ref>{{cite book|last=Daniels|first=Les|authorlink=Les Daniels|year=1998|title=Superman: The Complete History|page=11|edition=1st|publisher=Titan Books|isbn=978-1-85286-988-5}}</ref> Veb portalları və axtarış motorlarından əlavə, ən məşhur saytlar [[Facebook]], [[YouTube]], [[Vikipediya]], [[Yahoo!]], [[eBay]], [[Amazon.com|Amazon]] və [[Twitter]]dir.<ref name="alexa-topsitesus">{{cite web|url=http://www.alexa.com/topsites/countries/US|title=Top Sites in United States|year=2014|publisher=Alexa|accessdate=20 oktyabr 2014|archive-date=2016-04-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20160409001248/http://www.alexa.com/topsites/countries/US|url-status=dead}}</ref> ABŞ-da kütləvi informasiya vasitələri ingilis dilindən sonra ölkədə ən çox istifadə edilən dil olan ispan dilində hazırlanır.<ref>{{cite web|url=http://www.w3newspapers.com/usa/spanish|title=Spanish Newspapers in United States|publisher=W3newspapers|accessdate=5 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.onlinenewspapers.com/usstate/spanish-language-newspapers-usa.htm|title=Spanish Language Newspapers in the USA : Hispanic Newspapers : Periódiscos en Español en los EE.UU|publisher=Onlinenewspapers.com|accessdate=5 avqust 2014|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626114455/http://www.onlinenewspapers.com/usstate/spanish-language-newspapers-usa.htm|url-status=dead}}</ref> == Qeydlər == {{Notelist|2}} == Mənbə == === İstinadlar === <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|2}} </div> === Ədəbiyyat === ==== Azərbaycan dilində ==== * '''Amerika Birləşmiş Ştatları''' // {{ASE|1|298-303}} * {{citation|mode=cs1|ref=harv|last=M.J.Manafova, N.T.Əfəndiyeva və S.A.Şahhüseynovanın ümumi redaktəsilə|year=2010|contribution=Mədəniyyət tarixi və nəzəriyyəsi.|title=Ali məktəblər üçün dərslik.|editor-first=J.A.|editor-last=|location=Bakı|publisher="Sabah nəşriyyatı"|series=|issue=876|url=http://elibrary.bsu.az/kitablar/920.pdf|access-date=2018-12-29|archive-date=2018-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712152456/http://elibrary.bsu.az/kitablar/920.pdf|url-status=dead}} ==== Rus dilində ==== * Джекобс Д. Закат Америки : впереди Средневековье /пер. В. Л.Глазычева. — М.: Европа, 2007 (Химки (Моск.обл.) : Типография "Момент"). — 259 с.; 20 см. — (Серия "Империи"). * Капица Ф. С., Колядич Т. М. История мировой культуры / . — М. : ACT: Слово, 2010. — 606 с. * Костюченко Т. Я. Ценностные основания культуры США : автореферат дис. … кандидата культурологии : 24.00.01 / Кемеров. гос. ун-т культуры и искусств. — Кемерово, 2006. — 27 с. * Междисциплинарное изучение культуры США как сферы контактов = American culture as a medium of contacts: interdisciplinary studies : материалы XXXIII международной конференции, 14–19 декабря 2007 / Российское о-во по изучению культуры США, Московский гос. ун-т им. М. В. Ломоносова, Фак. журналистики; [отв. ред. Л. Г. Михайлова]. — М. : МАКС Пресс, [2009]. — 383, [1] с.; 21 см. ISSN 1561–6193–33 * Никитенкова М. А. Информационная инфраструктура США: государство и рынок : монография / . — М.: Academia, 2009. — 298 с. — (Монографические исследования: экономика / Российская акад. наук, Ин-т Соединенных Штатов Америки и Канады). ==== İngilis dilində ==== * Coffin, Tristam P.; Cohen, Hennig, (editors), ''Folklore in America; tales, songs, superstitions, proverbs, riddles, games, folk drama and folk festivals'', Garden City, N.Y. : Doubleday, 1966. Selections from the ''Journal of American folklore''. * ''Crunden R. M.'' [https://books.google.com/books/about/A_Brief_History_of_American_Culture.html?id=D_7TyPoR1YgC A Brief History of American Culture]. — M.E. Sharpe, 1996. — P. 363. — <nowiki>ISBN 9781563248658</nowiki>. * ''Marcus G. '' [https://books.google.com/?id=iALd6WoGtPEC&printsec=frontcover The Shape of Things to Come: Prophecy and the American Voice]. — Macmillan, 2007. — <nowiki>ISBN 0-312-42642-9</nowiki>. * Shell E. R. ''Cheap: The High Cost of Discount Culture'', New York: Penguin Press, 2009. <nowiki>ISBN 978-1-59420-215-5</nowiki> * Swirski P. ''Ars Americana Ars Politica: Partisan Expression in Contemporary American Literature and Culture''. Montreal, London: McGill-Queen's University Press (2010) == Həmçinin bax == * [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] * [[Şimali Amerika mədəniyyəti]] * [[Amerikan həyat tərzi]] * [[Amerikanizasiya]] * [[Amerikan xəyalı]] == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Culture of the United States}} * [http://www.cesl.arizona.edu/custom.html Customs & Culture in the U.S.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110719102209/http://www.cesl.arizona.edu/custom.html |date=2011-07-19 }}{{En icon}} * [http://fbn-usa.org/american-culture-education/ American Culture Education] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130525102842/http://fbn-usa.org/american-culture-education/ |date=2013-05-25 }}{{En icon}} * [http://www.lifeintheusa.com/ Life in the USA: The Complete Guide for Immigrants and Americans]{{En icon}} * [http://www.uscg.mil/hq/atcmobil/tradiv/IMS/IMS_Cult_Gde.htm Guide to American culture and customs for foreign students (U.S. Army Intelligence)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170127052944/http://www.uscg.mil/hq/atcmobil/tradiv/IMS/IMS_Cult_Gde.htm |date=2017-01-27 }}{{En icon}} * [http://www.commoncensus.org/ CommonCensus Map Project] – Identifying geographic spheres of influence{{En icon}} {{ABŞ mövzularda}} {{Portal bar|ABŞ}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:ABŞ mədəniyyəti| ]] [[Kateqoriya:ABŞ cəmiyyəti]] [[Kateqoriya:ABŞ incəsənəti]] [[Kateqoriya:ABŞ-da əyləncə]] osn5vx37l64pmdogbyjhdvdxgs3e0mk 0 479975 6557864 6541596 2022-08-01T11:17:36Z Araz Yaquboglu 17991 /* Həmçinin bax */ wikitext text/x-wiki {{Məktəb |ad = Məktəb № 3 |rəsmi_adı = |şəkil = |şəkil_adı = |şəkil_ölçüsü = |şəklin_izahı = |şüar = |yaranma = |tip = |direktor = Yelena Nikolayevna Svetkova |müəllim_sayı = |şagird_sayı = |şəhər = [[Taqanroq]] |ölkə = {{RUS}} |koordinat = |ünvan = |vebsayt = [http://sh3.tagancity.ru/ http://sh3.tagancity.ru] }} '''Məktəb № 3''' - [[Taqanroq]] şəhərinin ərazisində, Kalinina küçəsi, ev 109 ünvanında yerləşən təhsil ocağı. Təhsil ocağı [[1966]]-cı ildə təsis edilmişdir. == Məktəbin tarixi == XX&nbsp;əsrin əvvəllərində Mayakovski meydanında kərpiçdən iki eyni arxitekturalı bir mərtəbəli binalar inşa edilir. Hansı ki, onların birində Yelizavetinski 1-ci qızlar uçilişi və Aleksandrovski kişi uçilişi yerləşmişdi<ref name="Дворцы и особняки Таганрога">''Киричек, Маргарита Сергеевна'' Дворцы и особняки Таганрога. — Таганрог: БАМbook, 2014. — 164 с.</ref>. Binalar Nekrasov xiyabanına baxırdı. Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra burada 3 nömrəli əmək məktəbi təşkil edilir. [[1930]]-cu ildə yeddi illik orta məktəbə çevrilir. Burada 600 şagird təhsil alırdı. İşğal zamanı (1941-1943) məktəq Taqanroq balıqtəmizləmə zavodunun klubunda yerləşirdi. Klub Dobrolyubovski xiyabanında yerləşirdi. == Kosmanavtlar muzeyi == Kosmanavtlar muzeyini əmək müəllimi və gənc texniklər dərnəyinin rəhbəri, Taqanroqun fəxri vətəndaşı Qriqori Konstsntinoviç Bardaşyov tərəfindən təşkil edilmişdir. Muzeyin ekspantları dünyanın 13 ölkəsini gəzmişdir. Muzey 85 müxtəlif dellara layiq görülmüşdür. Ona hətta Qaraqin və Koroleva medalı verilmişdir<ref name="Музейные проблемы школы номер три">''Сдатчикова И.'' [http://www.taganrogprav.ru/taganrogprav/article_info.php?id=527 Музейные проблемы школы номер три] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170202073217/http://www.taganrogprav.ru/taganrogprav/article_info.php?id=527 |date=2017-02-02 }} // Таганрогская правда. — 2016. — 19 мая.</ref>. İlk əvvəllər muzey məktəbin ikinci mərtəbəsində yerləşən kabinetlərin birində yerləşirdi. Lakin sonradan bura daxil olan ekpanatları sayı artdıqca ikinci mərtəbənin yarısını tutmağa başlamışdır. [[2016]]-ci ildə məlum olur ki, məktəb rəhbərliyi muzeyi məktəbin tir zalına köçürməyi düşünür səbəb isə otaqların tədrisə lazım olması olur<ref name="Музейные проблемы школы номер три" /><ref>''Проницательный Г.'' [http://www.ruffnews.ru/taganrog/V-Taganroge-sobirayutsya-vyzhit-iz-shkoly-edinstvennyy-shkolnyy-muzey-kosmonavtiki_17423 В Таганроге собираются выжить из школы единственный школьный музей космонавтики] // www.ruffnews.ru. — 2016. — 12 июня.</ref>. == Məktəbin direktorları == * [[2013]]-cü ildən indiyənə kimi — Yelena Nikolayevna Svetkova * [[1945]] - 19?? — İrina Yakovleva Breyqina<ref>''Киричек, Маргарита Сергеевна'' [http://www.rostovnews.net/2013/08/30/margarita-kirichek-moi-vospominaniya-o-marke-klimove/ Мои воспоминания о Марке Климове] // www.rostovnews.net. — 2013. — 30 авг.</ref> * 192? - [[1941]] — Т. Q. Laqutenko. == Tanınmış əməkdaşları və məktəbin şagirdləri == * ''Marqarita Serqeevna Kiriçek'' ([[1930]]) — məktəbin yetirməsi, rus tarixçisi<ref>''Андреенко С. А.'' Киричек Маргарита Сергеевна // Энциклопедия Таганрога. — Таганрог: Антон, 1998. — С. 292. — ISBN 5-88040-017-4.</ref>. * ''Mark Mitrofanoviç Klimov'' ([[1931]]—[[1975]]) — məktəbin yetirməsi, rus aktyoru, Rusiyanın əməkdar artisti<ref>''Шмульян Г. Т, Глушко В.А.'' Климов Марк Митрофанович // Таганрог. Энциклопедия. — Таганрог: Антон, 2008. — С. 393. — ISBN 978-5-88040-064-5.</ref>. * ''Anatoli Qeorqeviç Lomakin'' ([[1921]]—[[1944]]) — məktəbin yetirməsi, sovet təyyarəçisi, Sovet İttifaqı qəhrəmanı. * ''Nadejda Fyodorovna Şves'' ([[1959]]) — məktəbin yetirməsi, ukraynalı rəssam, Ukraynanın əməkdar artisti<ref>''Шостак Н.'' [http://www.vecherniy.kharkov.ua/news/33273/ Главный художник Харьковского театра оперы и балета раскрыла тайны] // Вечерний Харьков. — 2009. — 26 сент.</ref>. == Mənbə == * [http://sh3.tagancity.ru/ Официальный сайт Школы № 3] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170202084603/http://sh3.tagancity.ru/ |date=2017-02-02 }}{{ref-ru}} == Həmçinin bax == * [[Məktəb № 24 (Taqanroq)]] * [[Məktəb № 9 (Taqanroq)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Taqanroqdakı məktəblər]] 2j2cucjytgyd5r63czlb4i99g82lznc 0 482045 6556977 6555312 2022-07-31T18:48:12Z Nicat49 31470 Müzakirəyə çıxarın wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Nurlana Cəfərova}} {{mənbə azlığı}} {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Shooting pictogram.svg|20px]] Nurlana Cəfərova [[Fayl:Shooting pictogram.svg|20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Nurlana Çingiz qızı Cəfərova |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 11.8.1982 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Shooting pictogram.svg|20px]] Atıcılıq |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[İslam Həmrəyliyi Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|2017 Bakı]]|Stend}} {{Gümüşmedal|[[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|2017 Bakı]]|Stend, cüt}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Nurlana Çingiz qızı Cəfərova''' (d. [[11 avqust]] [[1982]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən atıcı. Nurlana Cəfərova, 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]ı [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda təmsil edib, 2017-ci ildə baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda isə 2 gümüş medal qazanıb. == Həyatı == Nurlana Cəfərova [[1982]]-ci il [[11 avqust]]da [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə anadan olub. 2008-ci ildən idmanla məşğul olan Nurlana Cəfərova, [[ADA Universiteti|"ADA" Universiteti]]nin məzunu olub. == Karyerası == Nurlana Cəfərova 2015-ci ildə [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]na qatıldı. Nurlana Cəfərova, stend yarışlarının təsnifat mərhələsində 65 xal topladı və 19 atıcı sırasında 18-ci yeri tutaraq mübarizəni dayandırdı. Komanda halında stend yarışlarında isə Nurlana Cəfərova, [[Emin Cəfərov]] ilə birgə 87 xal topladı və təsnifat mərhələsində 11 atıcı sırasında sonuncu, 11-ci yeri tutaraq mübarizəni dayandırdı. Nurlana Cəfərova 2017-ci ildə [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]na qatıldı. Nurlana Cəfərova, stend yarışlarının finalında 42 xal topladı və 6 idmançı sırasında 2-ci yeri tutaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın gümüş medalını qazandı. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2015 Avropa Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] {{Portal|Azərbaycan idmanı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} [[Kateqoriya:2015 Avropa Oyunlarında atıcılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2015 Avropa Oyunlarında]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında atıcılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında medal qazananlar]] qrqzpcfmz8yjqxn33kk4gic49u52yl2 0 482988 6557589 6541962 2022-08-01T07:41:10Z Yousiphh 175220 /* Əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Sabir Rzayev |orijinal adı =Sabir Ələkbər oğlu Rzayev |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 17.04.1924 |doğum yeri = [[İrəvan]], [[Ermənistan SSR]] |vəfat tarixi = 20.12.1978 |vəfat yeri = [[İrəvan]], [[Ermənistan SSR]] |vətəndaşlığı = |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = [http://www.iravan.info/irevan_ziyalilari.html www.iravan.info] |vikianbar = }} '''Sabir Əkbər oğlu Rzayev''' ({{DVTY}}) — ssenarist, dramaturq, sənətşünas, teatr və kino tənqidçisi. Ermənistan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1975).<ref>Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. səh.440. ISBN 5-8020-0852-0</ref><ref>{{cite news|script-title=ru:ОСНОВАТЕЛЬ АРМЯНСКОГО КИНОВЕДЕНИЯ|publisher=Общественно-политическая газета «Голос Армении» // № 142|url=http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=50663&Itemid=2|author=Тигран МИРЗОЯН|date=October 15, 2009|language=ru|access-date=March 11, 2017|archive-date=May 2, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140502165413/http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=50663&Itemid=2|url-status=dead}} ''Азербайджанец по национальности, Сабир Ризаев родился и вырос в Ереване.''</ref> == Həyatı == Sabir Əkbər oğlu Rzayev [[17 aprel]] [[1924]]-cü ildə [[İrəvan|İrəvan şəhərində]] ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. İrəvandakı Puşkin adına yeddiillik məktəbi bitirmişdir. Atası [[Əkbər Rzayev]] həmin vaxt Moskvada "İnostrannaya literatura" ("Xarici ədəbiyyat") jurnalının redaksiyasında "Türk ədəbiyyatı" şöbəsinin müdiri işləyirdi. Sabir orta məktəbi Moskvada bitirmiş, [[1942]]-ci ildə könüllü olaraq [[Böyük Vətən müharibəsi|müharibəyə]] getmişdir. [[İkinci Dünya müharibəsi]] qurtardıqdan sonra İrəvana qayıtmış və "Kommunist" qəzetində işləmişdir. [[1948]]-ci ildən teatr tamaşaları və filmlər haqqında tənqidi məqalələri mətbuatda dərc olunmağa başlamışdır. Sabir Rzayev [[1951]]-ci ildə [[Ermənistan Dövlət Teatr və Kino İnsitutu|İrəvan Teatr İnstitutunu]] bitirmişdir. O, [[1954]]-cü ildə [[Sankt-Peterburq|Leninqradda (Sankt-Peterburq)]] [[Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutu|Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya İnstitutunun]] aspiranturasını fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra [[Ermənifilm|"Armenfilm" kinostudiyasında]] ssenari şöbəsinə rəhbərlik etmiş, Ermənistan Dövlət Kinematoqrafiya Komitəsində baş redaktor işləmişdir. 1965-ci ildən ömrünün sonunadək [[Ermənistan Milli Elmlər Akademiyası|Ermənistan SSR Elmlər Akademiyasının]] İncəsənət İnstitutunun direktor müavini və Ermənistan Kinematoqrafçılar İttifaqının idarə heyətinin katibi vəzifəsində işləmişdir. Onun səyi nəticəsində İncəsənət İnstitutunda Kino şöbəsi yaradılmış, bir sıra monoqrafiyalar yazılmışdı. Sabir Rzayevin ömrünü [[Teatr|teatra]], [[İncəsənət|incəsənətə]] bağlamasında onun valideynlərinin müstəsna xidmətləri olmuşdu. Onun atası [[Əkbər Rzayev]] hələ İrəvan gimnaziyasında oxuyarkən "Könülsüz nikah" adlı komediyanı yazmış və həmin əsər İrəvan teatr həvəskarları tərəfindən tamaşaya qoyulmuşdu. Daha sonralar Əkbər Rzayev Ermənistan komsomolunun Mərkəzi Komitəsində və Ermənistan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsində məsul vəzifələrdə işlədiyi vaxtlarda İrəvan teatrını yaşatmaq üçün tamaşalarda rollar ifa etmişdir. Anası Firəngiz Rzayeva İrəvanda səhnəyə çıxan ilk ziyalı azərbaycanlı qadınlardan olmuşdur. Sabir Rzayev [[1975]]-ci ildə "Ermənistan SSR Əməkdar incəsənət xadimi" adına layiq görülmüşdür. Müasir erməni sənətşünasları Sabir Rzayevi erməni kinoşünaslığının banisi adlandırırlar. O, bir sıra filmlərin ssenari müəllifi olmuşdur. Sabir Rzayevin qələmindən çıxan "Erməni bədii kinematoqrafiyası" (1963), "Hraciya Nersesyan" (1968), "Vardan Əcəmyan" (1978) monoqrafiyaları sənətşünasların stolüstü kitablarına çevrilmişdir. [[Erməni dili|Erməni dilini]] mükəmməl bilən Sabir Rzayev əsərlərini əksəriyyətini [[rus dili|rus dilində]] yazmışdır. Onun müəllifi olduğu [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|İrəvan Azərbaycan Dram Teatrı]] haqqında ilk tədqiqat əsəri [[1963]]-cü ildə [[Bakı|Bakıda]] rus dilində "Ermənistanda Azərbaycan teatrı" ("Азербайджанский театр в Армении") adı altında çap olunmuşdur. [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|İrəvandakı Azərbaycan teatrının]] banisi [[Yunis Nuri]] haqqında Sabir Rzayevlə aktyorun oğlu [[Əkbər Yerevanlı|Əkbər Yerevanlının]] birgə yazdıqları 165 səhifəlik illüstrasiyalı "Yunis Nuri" kitabı [[1982]]-ci ildə Ermənistan Teatr Cəmiyyəti tərəfindən [[İrəvan|İrəvanda]] [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] çap olunmuşdur. [[Fayl:An obituary of Sabir Rizayev.jpg|thumb|23 dekabr 1978-ci il tarixli "Sovetakan Hayastan" qəzetində Sabir Rzayev haqqında verilmiş nekroloq]] Sabir Rzayev yaradıclılğının çiçəkləndiyi bir vaxtda həyatla vidalaşmışdır. O, [[20 dekabr]] [[1978]]-ci ildə İrəvanda keçirilən konfrans zamanı məruzə edərkən infarkt keçirmiş və məruzəsini tamamlaya bilməyərək gözlərini əbədi yummuşdur. Sabir Rzayev böyük izdihamla İrəvan şəhər qəbiristanlığında dəfn edilmişdir. == Əsərləri == Ümumiyyətlə, Sabir Rizayevin müəllifliyi və tərtibçiliyi ilə 29 kitabı çap olunmuşdur. Onlardan 15-i [[Rus dili|rusca]], 13-ü [[Erməni dili|ermənicə]], 1-i isə [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] çap olunmuşdur. Sabir Rzayevin yazdığı əsərlər bu gün də öz aktuallığını saxlamasının göstəricisidir ki, onun [[Rus dili|rus dilində]] yazdığı məqalələrinin bir qismi toplanaraq [[2009]]-cu ildə [[İrəvan|İrəvanda]] "Избранные работы о театре и кино" ("Teatr və kino haqqında seçilmiş işləri") adı ilə 280 səhifə həcmində nəfis şəkildə çap edilmişdir. '''Ermənicə:''' * Մաքսիմ Գորկու դրամատուրգիան հայ բեմում (Maksim Qorkinin dramaturgiyası erməni səhnəsində). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1956; * Արշակ Բուրջալյան. Հոդվածներ, նամակներ, ժամանակակիցները նրա մասին // Аршак Бурджалян. Статьи, письма, современники о нем (Arşak Burcalyan. Məqalələr, məktublar, müasirləri onun haqqında). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı, Ermənistan Teatr Cəmiyyəti. 1959 (həmmüəllif); * Թատրոնը ժողովրդին (Xalq üçün teatr). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti. 1960 (həmmüəllif); * Սովետահայ թատրոնի տարեգրություն. Գիրք առաջին (1917-1940) // Летопись армянского советского театра (Erməni sovet teatrının salnaməsi. Birinci kitab (1917-1940)). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1961 (həmmüəllif); * Վավիկ Վարդանյան (Vavik Vartanyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1962 (həmmüəllif); * Հրաչյա Ղափլանյան (Hraciya Kaplanyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1969 (həmmüəllif); * Վարդան Աճեմյան (Vardan Əcəmyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1972; * Սոկրատ Աքմաքչյան (Sokrat Akmakçyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1973; * Բեմական խոսքի պոետիկան (Səhnə nitqinin poetikası). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1973 (həmmüəllif); * Պատեր անդունդի եզրին. Դրամատիկական երկեր (Uçurumun kənarında divarlar. Dramatik əsərlər). Yerevan: Hayastan, 1974 (həmmüəllif); * Անդրկովկասի ժողովուրդների արվեստների փոխհարստացումը: Թատրոն. կինո // Взаимообогащение искусств народов Закавказья: Театр, кино (Zaqafqaziya xalqlarının incəsənətinin qarşılıqlı zənginləşməsi: Teatr, kino). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1976; * Թատրոն (Teatr). Yerevan: Hayastan, 1976; * Թատերայնություն (Teatrallıq). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1978; * Սաբիր Ռիզաև. Ժողովածու. (Sabir Rzayev. Toplu). (Tərtib edəni Qaregin Zakoyan). Yerevan: Hayastan, 1981. '''Rusca:''' * Армянский государственный драматический театр имени Габриела Сундукяна. Очерк. Ереван: [б. и.], 1956; * Ленинаканский государственный драматический театр им. А. Мравяна. Ереван: [б. и.], 1956. [Соавтор]; * Драматургия М. Горького на армянской сцене. Ереван: Айпетрат, 1956; * Армянская художественная кинематография. Ереван: Изд-во АН Арм. ССР, 1963; * Азербайджанский театр в Армении. Баку: Азербайджанское театральное о-во, 1963; * Со Станиславским. Ереван: Армгосиздат, 1964; * Страницы дружбы. Баку: Азернешр, 1964; * Театры советской Армении. Справочник. Ереван: Айпетрат, 1965; * Режиссура в армянском театре. Ереван: Изд-во АН Арм. ССР, 1968; * Рачья Нерсесян. Москва: Искусство, 1968; * Взаимосвязи искусств народов Закавказья. Ереван: Изд-во Ерев. ун-та, 1972; * Василий Вартанян. Ереван: Арм. театр. о-во, 1976 * Вардан Аджемян. Москва: Искусство, 1978; * Деятели армянского театра о Максиме Горьком. Ереван: Арм. театр. о-во, 1980; * Юнус Нури. Ереван: Арм. театр. о-во, 1982. [Соавтор<ref>[https://search.rsl.ru/ru/record/01001092602 Юнус Нури / Сабир Ризаев, Акпер Ереванлы. - Ереван : АТО, 1982. - 165 с. : 9 л. ил.; 16 см.]</ref>]; * Избранные работы о театре и кино. Ереван: ACNALIS, 2009. '''Azərbaycanca:''' * Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1980 (həmmüəllif<ref>[https://arar.sci.am/dlibra/publication/343412/edition/315772 Sabir Rizayev, Əkbər Yerevanlı. Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan teatr cəmiyyəti. 1980]</ref>). == Məqalələri == * Ризаев С.А. Из истории постановок «На дне» М. Горького на армянской советской сцене. — Известия АН АрмССР, обществ. науки, 1955, №7, с. 3-21; * Ризаев С.А. Армянский театр и кино. — В сб.: Армянское киноискусство. Е., 1958, с.92-141. [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. Аршак Бурджалян. — Известия АН АрмССР, обществ. науки, 1959, №5, с. 49-54. [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. О режиссерском обогащении литературного сценария. — В кн.: Армянское киноискусство. Сб. статей [Т.] 2. Е., 1960, с. 83-99 [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. Первое армянское кинолибретто. — В кн.: Армянское киноискусство. Сб. статей [Т.] 2. Е., 1960, с. 206 [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. Армянское режиссерское искусство 1920-х годов. — Известия АН АрмССР, обществ. науки, 1961, №10, с.47-62; * Rzayev, Sabir. Erməni-Azərbaycan teatr əlaqələri tarixindən. "Sovetakan qraqanutyun" jurn., 1960, №4, səh. 135-145 [erm. d.]. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dramaturqları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tənqidçiləri]] [[Kateqoriya:İrəvanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İrəvanda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:İrəvanda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Ermənistan SSR əməkdar incəsənət xadimləri]] doeep6pkc7sl45nxxl7n81linfwwncc 6557612 6557589 2022-08-01T07:59:25Z Yousiphh 175220 /* Əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Sabir Rzayev |orijinal adı =Sabir Ələkbər oğlu Rzayev |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 17.04.1924 |doğum yeri = [[İrəvan]], [[Ermənistan SSR]] |vəfat tarixi = 20.12.1978 |vəfat yeri = [[İrəvan]], [[Ermənistan SSR]] |vətəndaşlığı = |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = [http://www.iravan.info/irevan_ziyalilari.html www.iravan.info] |vikianbar = }} '''Sabir Əkbər oğlu Rzayev''' ({{DVTY}}) — ssenarist, dramaturq, sənətşünas, teatr və kino tənqidçisi. Ermənistan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1975).<ref>Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. səh.440. ISBN 5-8020-0852-0</ref><ref>{{cite news|script-title=ru:ОСНОВАТЕЛЬ АРМЯНСКОГО КИНОВЕДЕНИЯ|publisher=Общественно-политическая газета «Голос Армении» // № 142|url=http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=50663&Itemid=2|author=Тигран МИРЗОЯН|date=October 15, 2009|language=ru|access-date=March 11, 2017|archive-date=May 2, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140502165413/http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=50663&Itemid=2|url-status=dead}} ''Азербайджанец по национальности, Сабир Ризаев родился и вырос в Ереване.''</ref> == Həyatı == Sabir Əkbər oğlu Rzayev [[17 aprel]] [[1924]]-cü ildə [[İrəvan|İrəvan şəhərində]] ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. İrəvandakı Puşkin adına yeddiillik məktəbi bitirmişdir. Atası [[Əkbər Rzayev]] həmin vaxt Moskvada "İnostrannaya literatura" ("Xarici ədəbiyyat") jurnalının redaksiyasında "Türk ədəbiyyatı" şöbəsinin müdiri işləyirdi. Sabir orta məktəbi Moskvada bitirmiş, [[1942]]-ci ildə könüllü olaraq [[Böyük Vətən müharibəsi|müharibəyə]] getmişdir. [[İkinci Dünya müharibəsi]] qurtardıqdan sonra İrəvana qayıtmış və "Kommunist" qəzetində işləmişdir. [[1948]]-ci ildən teatr tamaşaları və filmlər haqqında tənqidi məqalələri mətbuatda dərc olunmağa başlamışdır. Sabir Rzayev [[1951]]-ci ildə [[Ermənistan Dövlət Teatr və Kino İnsitutu|İrəvan Teatr İnstitutunu]] bitirmişdir. O, [[1954]]-cü ildə [[Sankt-Peterburq|Leninqradda (Sankt-Peterburq)]] [[Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutu|Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya İnstitutunun]] aspiranturasını fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra [[Ermənifilm|"Armenfilm" kinostudiyasında]] ssenari şöbəsinə rəhbərlik etmiş, Ermənistan Dövlət Kinematoqrafiya Komitəsində baş redaktor işləmişdir. 1965-ci ildən ömrünün sonunadək [[Ermənistan Milli Elmlər Akademiyası|Ermənistan SSR Elmlər Akademiyasının]] İncəsənət İnstitutunun direktor müavini və Ermənistan Kinematoqrafçılar İttifaqının idarə heyətinin katibi vəzifəsində işləmişdir. Onun səyi nəticəsində İncəsənət İnstitutunda Kino şöbəsi yaradılmış, bir sıra monoqrafiyalar yazılmışdı. Sabir Rzayevin ömrünü [[Teatr|teatra]], [[İncəsənət|incəsənətə]] bağlamasında onun valideynlərinin müstəsna xidmətləri olmuşdu. Onun atası [[Əkbər Rzayev]] hələ İrəvan gimnaziyasında oxuyarkən "Könülsüz nikah" adlı komediyanı yazmış və həmin əsər İrəvan teatr həvəskarları tərəfindən tamaşaya qoyulmuşdu. Daha sonralar Əkbər Rzayev Ermənistan komsomolunun Mərkəzi Komitəsində və Ermənistan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsində məsul vəzifələrdə işlədiyi vaxtlarda İrəvan teatrını yaşatmaq üçün tamaşalarda rollar ifa etmişdir. Anası Firəngiz Rzayeva İrəvanda səhnəyə çıxan ilk ziyalı azərbaycanlı qadınlardan olmuşdur. Sabir Rzayev [[1975]]-ci ildə "Ermənistan SSR Əməkdar incəsənət xadimi" adına layiq görülmüşdür. Müasir erməni sənətşünasları Sabir Rzayevi erməni kinoşünaslığının banisi adlandırırlar. O, bir sıra filmlərin ssenari müəllifi olmuşdur. Sabir Rzayevin qələmindən çıxan "Erməni bədii kinematoqrafiyası" (1963), "Hraciya Nersesyan" (1968), "Vardan Əcəmyan" (1978) monoqrafiyaları sənətşünasların stolüstü kitablarına çevrilmişdir. [[Erməni dili|Erməni dilini]] mükəmməl bilən Sabir Rzayev əsərlərini əksəriyyətini [[rus dili|rus dilində]] yazmışdır. Onun müəllifi olduğu [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|İrəvan Azərbaycan Dram Teatrı]] haqqında ilk tədqiqat əsəri [[1963]]-cü ildə [[Bakı|Bakıda]] rus dilində "Ermənistanda Azərbaycan teatrı" ("Азербайджанский театр в Армении") adı altında çap olunmuşdur. [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|İrəvandakı Azərbaycan teatrının]] banisi [[Yunis Nuri]] haqqında Sabir Rzayevlə aktyorun oğlu [[Əkbər Yerevanlı|Əkbər Yerevanlının]] birgə yazdıqları 165 səhifəlik illüstrasiyalı "Yunis Nuri" kitabı [[1982]]-ci ildə Ermənistan Teatr Cəmiyyəti tərəfindən [[İrəvan|İrəvanda]] [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] çap olunmuşdur. [[Fayl:An obituary of Sabir Rizayev.jpg|thumb|23 dekabr 1978-ci il tarixli "Sovetakan Hayastan" qəzetində Sabir Rzayev haqqında verilmiş nekroloq]] Sabir Rzayev yaradıclılğının çiçəkləndiyi bir vaxtda həyatla vidalaşmışdır. O, [[20 dekabr]] [[1978]]-ci ildə İrəvanda keçirilən konfrans zamanı məruzə edərkən infarkt keçirmiş və məruzəsini tamamlaya bilməyərək gözlərini əbədi yummuşdur. Sabir Rzayev böyük izdihamla İrəvan şəhər qəbiristanlığında dəfn edilmişdir. == Əsərləri == Ümumiyyətlə, Sabir Rizayevin müəllifliyi və tərtibçiliyi ilə 30 kitabı çap olunmuşdur. Onlardan 15-i [[Rus dili|rusca]], 14-ü [[Erməni dili|ermənicə]], 1-i isə [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] çap olunmuşdur. Sabir Rzayevin yazdığı əsərlər bu gün də öz aktuallığını saxlamasının göstəricisidir ki, onun [[Rus dili|rus dilində]] yazdığı məqalələrinin bir qismi toplanaraq [[2009]]-cu ildə [[İrəvan|İrəvanda]] "Избранные работы о театре и кино" ("Teatr və kino haqqında seçilmiş işləri") adı ilə 280 səhifə həcmində nəfis şəkildə çap edilmişdir. '''Ermənicə:''' * Մաքսիմ Գորկու դրամատուրգիան հայ բեմում (Maksim Qorkinin dramaturgiyası erməni səhnəsində). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1956; * Լենինի կերպարը հայ բեմում (Erməni səhnəsində Lenin obrazı).Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1972 (həmmüəllif); * Արշակ Բուրջալյան. Հոդվածներ, նամակներ, ժամանակակիցները նրա մասին // Аршак Бурджалян. Статьи, письма, современники о нем (Arşak Burcalyan. Məqalələr, məktublar, müasirləri onun haqqında). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı, Ermənistan Teatr Cəmiyyəti. 1959 (həmmüəllif); * Թատրոնը ժողովրդին (Xalq üçün teatr). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti. 1960 (həmmüəllif); * Սովետահայ թատրոնի տարեգրություն. Գիրք առաջին (1917-1940) // Летопись армянского советского театра (Erməni sovet teatrının salnaməsi. Birinci kitab (1917-1940)). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1961 (həmmüəllif); * Վավիկ Վարդանյան (Vavik Vartanyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1962 (həmmüəllif); * Հրաչյա Ղափլանյան (Hraciya Kaplanyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1969 (həmmüəllif); * Վարդան Աճեմյան (Vardan Əcəmyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1972; * Սոկրատ Աքմաքչյան (Sokrat Akmakçyan). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1973; * Բեմական խոսքի պոետիկան (Səhnə nitqinin poetikası). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1973 (həmmüəllif); * Պատեր անդունդի եզրին. Դրամատիկական երկեր (Uçurumun kənarında divarlar. Dramatik əsərlər). Yerevan: Hayastan, 1974 (həmmüəllif); * Անդրկովկասի ժողովուրդների արվեստների փոխհարստացումը: Թատրոն. կինո // Взаимообогащение искусств народов Закавказья: Театр, кино (Zaqafqaziya xalqlarının incəsənətinin qarşılıqlı zənginləşməsi: Teatr, kino). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1976; * Թատրոն (Teatr). Yerevan: Hayastan, 1976; * Թատերայնություն (Teatrallıq). Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1978; * Սաբիր Ռիզաև. Ժողովածու. (Sabir Rzayev. Toplu). (Tərtib edəni Qaregin Zakoyan). Yerevan: Hayastan, 1981. '''Rusca:''' * Армянский государственный драматический театр имени Габриела Сундукяна. Очерк. Ереван: [б. и.], 1956; * Ленинаканский государственный драматический театр им. А. Мравяна. Ереван: [б. и.], 1956. [Соавтор]; * Драматургия М. Горького на армянской сцене. Ереван: Айпетрат, 1956; * Армянская художественная кинематография. Ереван: Изд-во АН Арм. ССР, 1963; * Азербайджанский театр в Армении. Баку: Азербайджанское театральное о-во, 1963; * Со Станиславским. Ереван: Армгосиздат, 1964; * Страницы дружбы. Баку: Азернешр, 1964; * Театры советской Армении. Справочник. Ереван: Айпетрат, 1965; * Режиссура в армянском театре. Ереван: Изд-во АН Арм. ССР, 1968; * Рачья Нерсесян. Москва: Искусство, 1968; * Взаимосвязи искусств народов Закавказья. Ереван: Изд-во Ерев. ун-та, 1972; * Василий Вартанян. Ереван: Арм. театр. о-во, 1976 * Вардан Аджемян. Москва: Искусство, 1978; * Деятели армянского театра о Максиме Горьком. Ереван: Арм. театр. о-во, 1980; * Юнус Нури. Ереван: Арм. театр. о-во, 1982. [Соавтор<ref>[https://search.rsl.ru/ru/record/01001092602 Юнус Нури / Сабир Ризаев, Акпер Ереванлы. - Ереван : АТО, 1982. - 165 с. : 9 л. ил.; 16 см.]</ref>]; * Избранные работы о театре и кино. Ереван: ACNALIS, 2009. '''Azərbaycanca:''' * Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan Teatr Cəmiyyəti, 1980 (həmmüəllif<ref>[https://arar.sci.am/dlibra/publication/343412/edition/315772 Sabir Rizayev, Əkbər Yerevanlı. Yunis Nuri. Yerevan: Ermənistan teatr cəmiyyəti. 1980]</ref>). == Məqalələri == * Ризаев С.А. Из истории постановок «На дне» М. Горького на армянской советской сцене. — Известия АН АрмССР, обществ. науки, 1955, №7, с. 3-21; * Ризаев С.А. Армянский театр и кино. — В сб.: Армянское киноискусство. Е., 1958, с.92-141. [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. Аршак Бурджалян. — Известия АН АрмССР, обществ. науки, 1959, №5, с. 49-54. [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. О режиссерском обогащении литературного сценария. — В кн.: Армянское киноискусство. Сб. статей [Т.] 2. Е., 1960, с. 83-99 [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. Первое армянское кинолибретто. — В кн.: Армянское киноискусство. Сб. статей [Т.] 2. Е., 1960, с. 206 [на арм. яз.]; * Ризаев С.А. Армянское режиссерское искусство 1920-х годов. — Известия АН АрмССР, обществ. науки, 1961, №10, с.47-62; * Rzayev, Sabir. Erməni-Azərbaycan teatr əlaqələri tarixindən. "Sovetakan qraqanutyun" jurn., 1960, №4, səh. 135-145 [erm. d.]. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dramaturqları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tənqidçiləri]] [[Kateqoriya:İrəvanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İrəvanda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:İrəvanda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Ermənistan SSR əməkdar incəsənət xadimləri]] 12u3i3jcacf208dpgvtj0j3fnemuvf7 0 487885 6556785 6275998 2022-07-31T15:52:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Albaniya|Albaniyanın]] beynəlxalq reytinqləri. == Mədəniyyət == * ''Newsweek'' ''Dünyanın Ən Yaxşı Ölkələri'' 2010, 100 ölkə arasında 57-ci yer.<ref>[http://www.newsweek.com/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html "Dünyanın Ən Yaxşı Ölkələri"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100901211434/http://www.newsweek.com/2010/08/15/interactive-infographic-of-the-worlds-best-countries.html |date=2010-09-01 }}. Newsweek. 2010-08-15. Alındı 2010-08-27.</ref> == Demoqrafiya == * [[Əhali|''Əhali'']], 2016: 196 ölkə arasında 137-ci yer. * ''Gözlənilən Ömür'' 2016, 183 ölkə arasında 37-ci yer. == İqtisadiyyat == {{Əsas|Albaniya iqtisadiyyatı}} * ''İqtisadi Azadlıq İndeksi'' 2012, 179 ölkə arasında 57-ci yer. * ''İş Eləmə Asanlığı İndeksi'' 2017, 190 ölkə arasında 58-ci yer. * ''Bərabərsizliyə Görə Düzəldilmiş Humanitar İnkişaf İndeksi'' 2015, 151 ölkə arasında 55-ci yer. * ''Ticarət Azadlığı İndeksi'' 2016, 179 ölkə arasında 10-cu yer.<ref>[http://www.theglobaleconomy.com/rankings/herit_trade_freedom/ "Ticarət müstəqilliyi - ölkə reytinqi"]. ''TheGlobalEconomy.com''.</ref> * ''Maliyyə Azadlığı İndeksi'' 2016, 179 ölkə arasında 35-ci yer.<ref>[http://www.theglobaleconomy.com/rankings/herit_fiscal_freedom/ "Maliyyə müstəqilliyi - ölkə reytinqi"]. ''TheGlobalEconomy.com''.</ref> * ''Valyuta İndeksi'' 2016, 181 ölkə arasında 49-cu yer. <ref>[http://www.theglobaleconomy.com/rankings/herit_monetary_freedom/ "Valyuta müstəqilliyi - ölkə reytinqi "]. ''TheGlobalEconomy.com''.</ref> * ''Sosial İnkişaf İndeksi'' 2015, 150 ölkə arasında 52-ci yer. * ''Davamsızlıq Vəziyyəti İndeksi'' 2016, 178 ölkə arasında 54-cü yer. * ''Qlobal Rəqabətçilik İndeksi'' 2016-2017, 138 ölkə arasında 80-ci yer. * ''Adambaşına Düşən'' [[Ümumi Daxili Məhsul|''ÜDM (nominal)'']] 2009, 180 ölkə arasında 98-ci yer. * [[Ümumi Daxili Məhsul|''ÜDM (nominal)'']] 2009, 179 ölkə arasında 113-cü yer. * ''Valyuta Ehtiyatları'' 2016, 188 ölkə arasında 101-ci yer. == Təhsil == * ''Təhsil İndeksi'', 181 ölkə arasında 77-ci yer. * ''Beynəlxalq Tələbə Qiymətləndirilməsi Proqramı'' 2015: ** [[Riyaziyyat]], 74 ölkə arasında 56-cı yer. ** [[Elm]], 74 ölkə arasında 52-ci yer. ** Oxu, 74 ölkə arasında 62-ci yer. * ''Savad Dərəcəsi'' 2015, 190 ölkə arasında 20-ci yer. == Ətraf Mühit == * [[Yel Universiteti]]: ''Ətraf Mühitin Davamlılıq İndeksi'' 2005, 146 ölkə arasında 24-cü yer. * ''Ekoloji Nümayiş İndeksi'' 2012, 132 ölkə arasında 15-ci yer. * Trend EPİ tərəfindən ''Ekoloji Nümayiş İndeksi'' 2012, 132 ölkə arasında 4-cü yer. * ''Cənubi Pasifik Tətbiqi Geoloq Komissiyası'' və ''[[BMT-in Ətraf Mühit Proqramı|Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı]]: Ekoloji Təhlükəsizlik Açığı İndeksi'', 234 ölkə arasında 158-cü yer. == Ordu == * ''İqtisadiyyat və Sülh İnstitutu/İKV: Qlobal Sülh İndeksi'' 2016, 163 ölkə arasında 54-cü yer.<ref>[http://economicsandpeace.org/UserFiles/Resources/2009-GPIResultsReport.pdf İqtisadiyyat və Sülh İnstitutu 2009 Qlobal Sülh İndeksi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100706230147/http://www.economicsandpeace.org/UserFiles/Resources/2009-GPIResultsReport.pdf |date=2010-07-06 }} ([[PDF]]). səhifə 11</ref> == Siyasi == * ''Korrupsiya Qavrayışı İndeksi'' 2015, 167 ölkə arasında 83-cü yer. * ''Mətbuat Azadlığı İndeksi'' 2016, 180 ölkə arasında 82-ci yer. * ''Mətbuat Azadlığı'' 2009, 98 ölkə arasında 50-ci yer. * ''Demokratiya İndeksi'' 2015, 167 ölkə arasında 81-ci yer. == Dini == * ''Müsəlman Əksəriyyətə Sahib Ölkələr Siyahısı'': 37-ci yer.<ref>Miller, Treysi, ed. (Oktyabr 2009), [https://web.archive.org/web/20091010050756/http://pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf ''Qlobal Müsəlman Əhalinin Xəritələnməsi: Dünya Müsəlman Əhalisinin Böyüklüyü və Bölgüsü Üzərinə Bir Hesabata''] ([[PDF]]), Pev Araşdırma Mərkəzi , 2009-cu ilin Oktyabr ayının 10-da [http://pewforum.org/newassets/images/reports/Muslimpopulation/Muslimpopulation.pdf orijinaldan]([[PDF]]) arxivləndi, 2009-cu ilin Oktyabr ayının 8-də alındı.</ref> == Cəmiyyət == * Lester Universiteti: ''Həyat Məmnuniyyəti İndeksi'' 2006, 178 ölkə arasında 157-ci yer. * Yeni İqtisadiyyat Fondu: ''Xoşbəxt Planet İndeksi'' 2009, 143 ölkə arasında 54-cü yer. * Dünya İqtisadi Forumu: ''Qlobal Cins Kəsiri Raportu'' 2015, 140 ölkə arasında 70-ci yer. == İdman == * [[FİFA Dünya Reytinqi|FIFA Dünya Reytinqi]]: Ən yüksək mövqe 2015-ci ilin [[Avqust]] ayında idi. 22-ci yer. == Həmçinin Bax == * [[Albaniya]] * [[Albaniya iqtisadiyyatı]] * [[Azərbaycanın beynəlxalq reytinqləri]] == İstinadlar == [[Kateqoriya:Albaniya]] [[Kateqoriya:Ölkələrin siyahıları]] o7rnkgfokmtihxxxef85bwjp18yrf4y 0 489308 6557101 5942555 2022-07-31T20:30:01Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası]] 8bjlru5d0goqq73s5vv1h2ujzmf9gjm 0 489598 6557469 5509406 2022-08-01T06:12:55Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[German Minkovski]] səhifəsinin adını [[Herman Minkovski]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = German Minkovski |orijinal adı = {{Dil-en|Hermann Minkowski}} |digər adları = |şəkil = Hermann Minkowski 2.png |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 22.6.1864 |doğum yeri = [[Rusiya]] |vəfat tarixi = 12.1.1909 |vəfat yeri = [[Almaniya]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''German Minkovski''' ({{Dil-en|Hermann Minkowski}}; [[1864]] – [[1909]]) — Alman riyaziyyatçısı və fizikidir; həndəsəyə, ədədlər nəzəriyyəsində həndəsi üsullara, riyazi fizikaya [[hidrodinamikay]]a aid əsərlərin müəllifidir; xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin kinematikasının həndəsi şərhini vermişdir ([[Minkovski fəzası]])<ref>"Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", [[Bakı]], [[Şərq-Qərb nəşriyyatı|"Şərq-Qərb"]], [[2008]]. səh.609</ref>. == Həyatı == == Fəaliyyəti == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Hermann Minkowski}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Almaniya riyaziyyatçıları]] [[Kateqoriya:Rusiyada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Almaniyada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Almaniya fizikləri]] 1p6h88pm4myu9aefi7979s56nez5077 6557474 6557469 2022-08-01T06:14:22Z Araz Yaquboglu 17991 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Herman Minkovski |orijinal adı = {{Dil-en|Hermann Minkowski}} }} '''German Minkovski''' ({{Dil-en|Hermann Minkowski}}; {{DVTY}}) — Alman riyaziyyatçısı və fizikidir; həndəsəyə, ədədlər nəzəriyyəsində həndəsi üsullara, riyazi fizikaya [[hidrodinamikay]]a aid əsərlərin müəllifidir; xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin kinematikasının həndəsi şərhini vermişdir ([[Minkovski fəzası]])<ref>"Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", [[Bakı]], "[[Şərq-Qərb nəşriyyatı|Şərq-Qərb]]", 2008. səh.609</ref>. == Həyatı == 1864-cü ildə doğulub. 1909-cu ildə vəfat edib. == Fəaliyyəti == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Hermann Minkowski}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Almaniya riyaziyyatçıları]] [[Kateqoriya:Almaniya fizikləri]] eu1v0otgvznmohhpu7ug7q241zmf4ya 6557475 6557474 2022-08-01T06:16:07Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Herman Minkovski |orijinal adı = {{Dil-en|Hermann Minkowski}} }} '''Herman Minkovski''' ({{Dil-en|Hermann Minkowski}}; {{DVTY}}) — Alman riyaziyyatçısı və fizikidir; həndəsəyə, ədədlər nəzəriyyəsində həndəsi üsullara, riyazi fizikaya [[hidrodinamikay]]a aid əsərlərin müəllifidir; xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin kinematikasının həndəsi şərhini vermişdir ([[Minkovski fəzası]])<ref>"Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", [[Bakı]], "[[Şərq-Qərb nəşriyyatı|Şərq-Qərb]]", 2008. səh.609</ref>. == Həyatı == Herman Minkovski 1864-cü ildə doğulub. 1909-cu ildə vəfat edib. == Fəaliyyəti == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Hermann Minkowski}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Almaniya riyaziyyatçıları]] [[Kateqoriya:Almaniya fizikləri]] nw3mf1zm03aha2t6g2wp3ovudyk0p38 0 489843 6556783 6395953 2022-07-31T15:52:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 15 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} [[Fayl:Map of Albania during WWII.png|thumb|[[İkinci dünya müharibəsi]] dövründə [[Albaniya]] xəritəsi, ölkəyə sonradan birləşdirilən ərazilər sarı rəngdə göstərilib]] '''Albaniyada holokost''' ({{Dil-sq|Holokausti në Shqipëri}}) [[yəhudilər]], [[qaraçılar]], [[slavyanlar]] və [[Böyük Albaniya]]da yaşayan digər azlıqlara qarşı törədilmiş qətllər və deportasiyalardan ibarət idi, onun əsas təşkilatçıları [[Almaniya|Üçüncü Reyx]], [[İtaliya krallığı|Faşist İtaliyası]]və Albaniya kollaborasionist qüvvələri olmuşdur və bütün hadisələr ölkənin [[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı [[Albaniya krallığı (1939–1943)|italyan]] və [[Albaniya krallığı (1943–1944)|alman]] işğalı altında olduğu zamanda baş vermişdir. Müharibə boyu təxminən 2000 yəhudi Albaniyada sığınacaq axtarırdılar. Ölkəni ilk öncə [[İtaliya krallığı|Faşist İtaliyası]], sonra [[Üçüncü Reyx]] işğal etməsinə baxmayraq, yerli alban əhalisi yəhudi qaçqınların əksəriyyətinə qarşı yaxşı davranırdılar. Albanlar ''[[besa]]'' kimi tanınan ənənəvi qonaqpərvərlik adətlərinə riayət edərək, yəhudi qaçqınlarını dağ kəndlərində qoruyurdular və onları [[Adriatik dənizi|Adriatik]] limanlarına çatdırırdılar ki, oradan İtaliyaya qaça bilsinlər. Digər yəhudilər bütün ölkəni əhatə edən müqavimət hərəkatına qoşuldular. Albanların çoxluq təşkil etdiyi Kosovoda yaşayan 500 yəhudi üçün bu sınaq tamam başqa cür oldu, və çoxları müharibədən sağ çıxa bilmədilər. [[1943]]-cü ilin [[sentyabr]] ayında İtaliya [[Kassibili barışığı|təslim olanda]], alman qoşunları Albaniya, Kosovo və ölkəyə birləşdirilmiş digər əraziləri işğal etdi. 1944-cü ildə [[Waffen-SS]] adlı alban diviziyası yaradıldı, hansı ki Kosovodan olan daha 281 yəhudini həbs edib almanlara təhvil verdi, dustaqları sonra [[Bergen-Belzen]] həbs düşərgəsinə deportasiya etdilər və çoxlarını öldürdülər. [[1944]]-cü ilin sonlarında almanlar Albaniyadan qovuldu, və ölkə [[Ənvər Xoca]]nın rəhbərliyi altında [[kommunist]] dövlətə çevrildi. Təxminən eyni vaxtda Ox qüvvələri albanların qəsb etdiyi Kosovo və Qərbi Makedoniyanın rayonlarında [[Yuqoslaviya partizanları]]na məğlub olmuşdular, sonralar bu ərazilər yeni yaradılmış [[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası]]na birləşdirilmişdi. Müharibə zamanı Böyük Albaniyada təxminən 600 yəhudi qətlə yetirilmişdi. Əslində müharibənin sonunda Albaniyanın yəhudi əhalisi müharibənin əvvəlində olduğundan 11 dəfədən çox yüksəlmişdi, müharibədən qabaq yəhudi sayısı təxminən 1800 nəfər idi. Onların çoxusu sonradan [[İsrail]]ə mühacirət etdilər, qalan yüzlərlə yəhudi isə [[1990]]-cı illərin əvvəlində baş verən [[1989-cu il inqilabları|kommunizmin süqutundan]] sonra doğma ölkələrinə qayıtdılar. [[2011]]-ci ilin vəziyyətinə görə, 69 albaniyalı Holokost zamanı yəhudilərin xilas edilməsində köməklik etdikləri üçün dünyanın [[Dünya xalqları ədalətliləri|sülh ədalətliləri]] adına sahibdirlər. == Albaniyadakı yəhudilər müharibədən əvvəl == Əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, Albaniyada [[1930]]-cu ildə 24 yəhudi yaşayırdı. [[1937]]-ci ildə 300 nəfərlik yəhudi icması qeydə alınmışdır<ref name="Elsie218">{{kitab3|müəllif=Robert Elsie.|başlıq=Historical Dictionary of Albania|nəşr=2|nəşriyyat=Scarecrow Press|il=2010|seriya=Historical Dictionaries of Europe|pages=218|allpages=662|isbn=9780810873803}}</ref>. Albaniya yəhudilərə qarşı çox [[Tolerantlıq|tolerant]] ölkə idi. [[1934]]-cü ildə [[ABŞ]]-ın Albaniyadaki səfiri German Bernşteyn yazırdı<ref name="yvs">{{cite web|url=http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf|title=Albania|work=The Holocaust Resource Center|publisher=[[Yad Vaşem]]|accessdate=2012-2-3|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/67tlYVdfX?url=http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf|archivedate=2012-05-24|deadlink=no}}</ref>: {{Sitatın əvvəli}}Albaniyada yəhudilərə qarşı diskriminasiyanın izləri də yoxdur, hal-hazırda Avropada tək tük ölkələrdəndir ki, orada dini mövhumat və nifrət mövcud deyillər, baxmayaraq ki Albaniya üç dinin ölkəsidir.{{sitatın sonu|mənbə=}} Yad Vashem (sözbəsöz tərcüməsi: Müsibət Ensiklopediyası) Ensiklopediyasının məlumatına görə, İkinci dünya müharibəsi ərəfəsində Albaniyada 600-ə yaxın yerli yəhudilər və təxminən [[Almaniya]] və [[Avstriya]]dan olan 400 qaçqın yaşayırdı. Onların bir qismi Albaniyadan [[Fələstin]]ə keçməyə çalışırdı<ref name="yvs" />. Albaniyanın [[Berlin]]dəki səfirliyi yəhudilərə 1938-ci ilin sonunadək viza verilməsini davam etdirirdi<ref name="Elsie218"/>. [[Serbiya]] və [[Xorvatiya]]nın bəzi yəhudiləri də Albaniyaya qaçırdılar, amma orada da alban yəhudiləri ilə birlikdə İtaliya hökumətinin nəzarəti altında düşürdülər.<ref name=":2"> ''[https://eleven.co.il/article/10129 Албания]'' (''rus'')— статья из Электронной еврейской энциклопедии</ref><ref name=":3"> [http://kosovoholocaust.com/ Kosovo Holocaust] (ing.). kosovoholocaust.com.</ref> Daniel Romanovskiy aşağıdakı rəqəmləri göstərir: müharibədən öncə aparılan siyahıya alınmaya əsasən, Albaniyanın özündə 204 yəhudi yaşayırdı, Albaniyaya birləşdirilmiş bölgələrdə isə qaçqınlar da əlavə olmaqla təxminən 500 yəhudi məskunlaşmışdır, lakin Romanovskiy siyahını qeyri-dəqiq olduğunu hesab edir. Bundan başqa bilavasitə Albaniyanın özünə gələn yəhudi qaçqınlar da var idi.<ref name=":4">''Романовский Д.'' [http://www.lechaim.ru/ARHIV/201/mail.htm Из нашей почты]. (''rus'') lechaim.ru. Yoxlanılıb 4 iyun 2012. [https://web.archive.org/web/20120217084148/http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf İlkin mənbədən 13 sentyabr 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi]</ref> Beləliklə, "[[Böyük Albaniya]]" adlanan ərazidə yəhudilərin ümumi sayı təxminən 1000 nəfər təşkil edirdi. 1927-ci ildə alban yəhudilərin əksəriyyəti ölkənin cənub-şərqində [[Korça]] şəhərində yaşayırdı. 1938-ci ildən sonra [[Almaniya]] və [[Avstriya]]dan olan qaçqınlar [[Tirana]] və Dıraç şəhərlərinə köçürdülər.<ref name=":5">''Martin Gilbert.'' The Routledge Atlas of the Holocaust. — 4. — Routledge, 2012. — P. 222. — 304 p. — (Routledge Historical Atlases). — <nowiki>ISBN 9781135108519</nowiki>.</ref> == İtaliya işğalı == [[Fayl:Ahmet-Zogu-1895---1961.jpg|thumb|1939-cu ilin aprel ayında İtaliya Albaniyanı işğalı edəndə, kral [[Əhməd Zoğu]] devrilmişdi.|alt=]] Albaniya [[1930]]-cu illərdə İtaliyanın güclü təsiri altında idi. 25 [[mart]] [[1939]]-cu ildə İtaliyalı diktator [[Benito Mussolini]] Albaniya kralı [[Əhməd Zoğu]]ya hərbi [[protektorat]]ın qəbul olunması tələbi ilə ultimatum irəli sürdü. Kralın imtinasından sonra, [[1939|1939-cu il]] [[7 aprel|aprelin 7]]-də [[İtaliya Silahlı Qüvvələri|İtaliya qoşunları]] Albaniyaya soxuldular və onu [[Albaniya krallığı (1939–1943)|işğal etdilər]]. Beləliklə, İtaliya [[Birinci Dünya Müharibəsi|Birinci dünya müharibəsi]] dövründə mövcud olmuş [[Albaniyada italyan protektoratı|Albaniya üzərində protektoratı]] bərpa etdi.<ref>''Miranda Vickers.'' [http://books.google.by/books?id=IzI0uOZ2j6gC&pg=PA137 The Albanians: a modern history]. — 3d ed. — I.B.Tauris, 1999. — P. 137. — 282 p. — <nowiki>ISBN 9781860645419</nowiki>.</ref> [[1941|1941-ci ildə]] İtaliya [[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]]nın bir hissəsinin işğal etdikdən sonra, protektorata [[albanlar]]ın yaşadığı Yuqoslaviyanın əraziləri birləşdirildi, xüsusən də [[Kosovo]]. Qaçqınların bir hissəsi və təxminən 200 yerli yəhudilər Kavaye tranzit düşərgəsində məcburi saxlanılırdı, lakin onları [[alman]]lara vermirdilər, bəzi [[alban]] məmurları isə saxta şəxsiyyət vəsiqəsi hazırlayaraq yəhudilərə kömək edirdilər.<ref name="yvs" /><ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/albania.html The Virtual Jewish History Tour: Albania] (ingilscə.). ''[[Jewish Virtual Library]]''. American-Israeli Cooperative Enterprise. Yoxlanılıb 3 fevral 2012.  [https://web.archive.org/web/20120217084148/http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf kin mənbədən 24 may 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi].</ref> 1941—1942-ci illərdə [[Serbiya]]dan (əsasən [[Belqrad]]dan) qaçan yəhudilər, eləcə də Almaniya, Avstriya və [[Polşa]]dan olan qaçqınlar [[Priştina]], [[Prizren]] və [[Ferizovik]]də yaşayırdılar, sadalanan şəhərlərin hamısı İtaliyanın idarəsi altında idi.<ref name=":6">''Paul Mojzes.'' Balkan Genocides: Holocaust and Ethnic Cleansing in the 20th Century. — Rowman & Littlefield, 2011. — P. 93. — 299 p. — (Studies in genocide). — <nowiki>ISBN 9781442206632</nowiki>.</ref> [[Kosova ve Metohiya muxtar vilayəti|Kosovo]]da təxminən 150 yəhudi məhkəmə və istintaq olmadan ("preventiv həbs") həbs olundu.<ref name=":6" /> İtalyan işğalı İtaliyanın 1943-cü ilin [[sentyabr]] ayında müharibədən çıxana qədər davam etdi, o vaxta qədər isə italyan hərbçilər yəhudiləri almanlara vermədilər. İstisna hal kimi 14 mart 1942-ci ildə Priştinada [[İtaliya karabinerləri|italyan karabinerlər]] tərəfindən almanlara müxtəlif məlumatlara görə 51<ref name=":3" /> və ya 60 yəhudi qaçqınlarının vermələrini göstərmək olar, həmin məhbuslar sonradan [[Saymişte ölüm düşərgəsi|Saymişte]] ölüm düşərgəsində qətlə yetirildilər.<ref>'''↑''' [http://db.yadvashem.org/righteous/family.html?language=en&itemId=4016073 Lekatari Mihal] (ingilscə.). ''The Righteous Among The Nations''. [[Яд ва-Шем|Yad Vashem]]. Yoxlanılıb 20 dekabr 2015.</ref> == Almaniya işğalı == İtaliya 1943-cü ilin sentyabrında müharibədən çıxandan sonra, alman qoşunları demək olar ki, Albaniyanın bütün ərazisini [[Albaniya krallığı (1943–1944)|işğal etdilər]]. 1944-cü ilin aprelində 281 nəfər yəhudi Priştinada "Skanderberg" diviziyasının əsgərləri tərəfindən həbs edildi<ref> ''Robert Elsie.'' Historical Dictionary of Albania. — 2. — Scarecrow Press, 2010. — P. 219. — 662 p. — (Historical Dictionaries of Europe). — <nowiki>ISBN 9780810873803</nowiki>.</ref> və sonra [[Bergen-Belzen]] düşərgəsinə deportasiya olundu.<ref name=":5" /> Albaniyadan Bergen-Belzenə deportasiya olunan 400-dən artıq yəhudidən, təqribən 100-ü sağ qaldı.<ref name=":2" /> İddialar var ki, albanlar demək olar ki, bütün yəhudiləri xilas etdilər,<ref> ''Harvey Sarner.'' [http://blog.aacl.com/rescue-in-albania/ Rescue in Albania: one hundred percent of Jews in Albania rescued from Holocaust] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120711050155/http://blog.aacl.com/rescue-in-albania/ |date=2012-07-11 }}. — Brunswick Press, 1997. — 106 p. — <nowiki>ISBN 9781888521115</nowiki>.</ref> lakin Daniel Romanovskiy qeyd edir ki, "Böyük Albaniya"nın ərazisində yaşayan yəhudilərin ümumi sayından üçdə ikisi həlak oldu. Gerhard Qrimmin qiymətləndirilməsinə görə, alman işğalının təxminən 14 ayı ərzində "Böyük Albaniya"dan 591 yəhudi deportasiya olundu.<ref name=":4" /> Hesab edilir ki, alban Holokostunun təşkilində əsas rolu [[kollaborasionizm]] hökumətinin daxili işlər naziri [[Cafer Deva]] oynamışdır. O, yəhudilər, qaraçılar və slavyanlara qarşı cihad elan etmişdi və nasist konslagerlərinə deportasiyaları təşkil edirdi.<ref>[http://www.serbianna.com/columns/savich/057.shtml The CIA and Greater Albania: The Origins of the US Role in the Balkans]</ref> (Eyni zamanda, bəzi tədqiqatçılar iddia edirlər ki, Cafer Deva və onun silahdaşı [[Aqo Aqay]] soyqırım tərəfdarı deyil idilər və nasistlərin bir neçə min adamı məhv etməsinin qarşısını almışdılar.<ref>[http://gazetadielli.com/ago-shero-agaj-dikushi/ AGO SHERO AGAJ – “DIKUSHI”]</ref>) Bəzi yəhudilər işğalçılara qarşı döyüşən partizan dəstələrinə qoşulurdular. Pepe Biro Kanto partizan dəstəsində idi, müharibədən sonra isə alban ordusunun ən yüksək rütbəli zabitlərindən biri oldu. Partizanlar arasında, həmçinin Dario Jak Artiti, David Koen, Ruben Jak, Yozef Bivas və başqaları var idi.<ref>''Harvey Sarner.'' Chapter One. Albania at War // [http://blog.aacl.com/rescue-in-albania/chapter-one/ {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120831074359/http://blog.aacl.com/rescue-in-albania/chapter-one/ |date=2012-08-31 }} Rescue in Albania: one hundred percent of Jews in Albania rescued from Holocaust]. — Brunswick Press, 1997. — 106 p. — <nowiki>ISBN 9781888521115</nowiki>.</ref> == Yəhudilərə yardım == {{Əsas|Albaniyada sülh ədalətliləri}} Albanların əksəriyyəti yəhudilərə kömək göstərdilər və onları deportasiyalardan xilas edirdilər. Tələbə Refik Veseli Yuqoslaviyadan qaçan Mandil yəhudi ailəsini xilas etdi. Moşe Mandel Albaniyada fotomağaza açmışdı və 16 yaşlı Refiki işçi kimi götürdü. 1943-cü ilin sentyabrında alman işğalından sonra Mandilin, onun arvadı və uşaqlarının üzərində deportasiya təhlükəsi yarananda, Veseli böyükləri gizlədirdi, uşaqları isə müsəlman kimi qələmə verirdi, beləcə bu Albaniyanın azad edilməsinə qədər davam edirdi.<ref>[http://www.ushmm.org/remembrance/dor/years/2012/poster/posters-2012-theme.pdf Choosing to act. STORIES OF RESCUE] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120921084946/http://www.ushmm.org/remembrance/dor/years/2012/poster/posters-2012-theme.pdf |date=2012-09-21 }} (ingilscə.) p. 9. [[Holokost xatirə muzeyi (ABŞ)|United States Holocaust Memorial Museum]] (2012). Yoxlanılıb 27 fevral 2012. [https://web.archive.org/web/20120217084148/http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf İlkin mənbədən 13 sentyabr 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi].</ref> Refikin valideynləri öz kəndlərində təkçə Mandil ailəsinin böyüklərini yox, həm də digər yəhudi ailələrini gizlədirdilər.<ref>[http://www1.yadvashem.org/yv/ru/righteous/stories_veseli.asp Весел и Фатима Весели и их дети] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120908143604/http://www1.yadvashem.org/yv/ru/righteous/stories_veseli.asp |date=2012-09-08 }}. (''rus'') [[Яд Вашем|Yad Vaşem]]. Yoxlanılıb 4 iyun 2012. [https://web.archive.org/web/20120217084148/http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf İlkin mənbədən 13 sentyabr 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi].</ref> Hətta oyuncaq hökumətin baş naziri Mustafa Merlika-Kruya yəhudilərə kömək edirdi.<ref name=":4" /> 2016-cı il yanvarın 1-nə olan vəziyyətə görə, Albaniyada yəhudilərin xilasına görə 75 nəfər [[Yad Vaşem]] adlı İzrail Fəlakət və Qəhramanlıq İnstitutu tərəfindən dünyanın [[Dünya xalqları ədalətliləri|sülh ədalətliləri]] kimi tanınıb.<ref> [http://www.yadvashem.org/yv/ru/righteous/statistics.asp Праведники народов мира - по странам и национальной принадлежности спасителей. Статистика на 1 января 2016] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130423141845/http://www.yadvashem.org/yv/ru/righteous/statistics.asp |date=2013-04-23 }}.[[Yad Vaşem]] (2016). Yoxlanılıb 17 fevral 2016.</ref> Tədqiqatçılar albanların yəhudiləri xilas edilməsinə yardım göstərmək istəklərini "Besa" şərəf məcəlləsi ilə izah verilər, orada qonağı düşmənə verməmək və ona yardım göstərmək tələb olunur.<ref>''Delinda C. Hanley.'' «Muslims Who Saved Jews in WWII,» Washington Report on Middle East Affairs, November 2008</ref> == Xatirə == [[1990]]-cı ilə qədər Albaniya [[sosializm]] [[Albaniya Xalq Sosialist Respublikası|ölkəsi]] və siyasi və mədəni cəhətdən qapalı olduğu üçün, burada yəhudilərin tarixinə aid heç bir araşdırma aparılmamışdı. Müharibə dövründə alban-yəhudi münasibətləri mövzusunda yazılan ilk elmi məqaləni [[1990]]-cı ildə tarixçi Apostol Kotani ([[İngilis dili|ing]][[Английский язык|.]] ''Apostol Kotani'') dərc etmişdir, onun bu mövzuda monoqrafiyası isə yalnız [[1995]]-ci ildə çıxdı.<ref>''Perez Daniel.'' Bringing the Dark Past to Light: The Reception of the Holocaust in Postcommunist Europe. — [[Linkoln (Nebraska)|Lincoln, Nebraska]]: Nebraska University Press, 2013. — P. 32. — <nowiki>ISBN 978-0-8032-4647-8</nowiki>.</ref> [[2008]]-ci ilin [[may]] ayında [[Tirana]]da Albaniya yəhudilərinin xilası tarixinə dair elmi konfrans keçirilmişdir, onun təşkilatçıları [[Bar-İlan adına Universitet|Bar-İlan universiteti]] yanında Finkler adına Holokost araşdırmaları institutu, [[Tirana Universiteti]]nin tarix fakültəsi və "[[Yad Vaşem]]" memorialının Holokostu tədqiq edən Beynəlxalq institutu idilər.<ref> [http://www.jewish.ru/news/world/2008/05/news994263056.php Конференция по истории спасения албанского еврейства]. ''Jewish.ru''. Rusiya yəhudi icmaları federasiyası (26.05.2008). Yoxlanılıb 3 iyun 2012.  [https://web.archive.org/web/20120217084148/http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf İlkin mənbədən 13 sentyabr 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi]</ref> [[2010]]-ci ilin əvvəlində [[ATƏT]]-in Albaniyada Holokost qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilmə gününün mövcudluğu barədə heç bir informasiyası yox idi.<ref>[http://www.osce.org/odihr/41252 Holocaust Memorial Days in the OSCE Region. An overview of governmental practices] (ingilscə.). [[ATƏT|OSCE]] (January 2010). Yoxlanılıb 20 iyul 2012. [https://web.archive.org/web/20120217084148/http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf İlkin mənbədən 13 sentyabr 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi] ., pag</ref> [[2007]]-ci ilin sonunda Qüdsdə yerləşən "Yad Vaşem" memorialında bir neçə Albaniyalı sülh ədalətlilərinə həsr olunmuş sərgi açılmışdır. Onun əsasını Amerikalı fotoqraf Norman Gerşmanın işləri təşkil edirdi.<ref> [http://www.e-slovo.ru/364/1pol1.htm КОДЕКС ЧЕСТИ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091106134822/http://www.e-slovo.ru/364/1pol1.htm |date=2009-11-06 }}. Еврейское слово (2007). Yoxlanılıb 11 iyun 2013.  [https://web.archive.org/web/20120217084148/http://www1.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%205725.pdf İlkin mənbədən 11 iyun 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi].</ref> Analoji sərgi 2013-cü ilin mayında [[Nyu-Cersi]]də (ABŞ) keçirildi.<ref> [http://www.jewish.ru/news/world/2013/05/news994317935.php В США открылась выставка о спасавших евреев албанских мусульманах]. ''Jewish.ru''. Rusiya yəhudi icmaları federasiyası (22.05.2013). Yoxlanılıb 11 iyun 2013. [http://www.webcitation.org/6HITIrM4A İlkin mənbədən 11 iyun 2012-ci ildə arxivləşdirilmişdi].</ref> Gerşman Albaniyada öz işinin təqdimatını müntəzəm olaraq müxtəlif auditoriyalarda göstərir.<ref> [http://www.ihc.ucsb.edu/events/endowed/Gershman%20CMYK.pdf Besa. Muslims Who Saved Jews in World War II] (ing.). [[Kaliforniya Universiteti|University of California]]. Yoxlanılıb 14 iyun 2013.</ref> [[2009]]-cu ildə Aluş Gaşi ([[İngilis dili|ing]]. Alush Gashi) "Albaniyada Xilasetmə" sənədli film çəkmişdir.<ref> [http://www.seefilmla.org/archive/2010/filmDetails/rescue-albania.htm SOUTH-EAST EUROPEAN FILM FESTIVAL - LOS ANGELES] (ingilscə.). seefilmla.org (2009). Yoxlanılıb 11 iyul 2012.</ref> Filmin qəhrəmanlarından biri müharibə zamanı albanlar tərəfindən xilas edilmiş doktor Skarlett Epşteyn olmuşdur.<ref>''T. Scarlett Epstein OBE.'' [http://www.ajr.org.uk/journal/issue.Apr10/article.5343 Albania’s remarkable philo-Semitism] (ing.). Association of Jewish Refugees (Apr 2010). Yoxlanılıb 11 iyul 2012.</ref><ref> [http://www.albanianembassy.co.uk/en/a-culture-of-rescue-celebrating-jewish-albanian-solidarity-against-the-holocaust/ A Culture of Rescue. Celebrating Jewish-Albanian solidarity against the Holocaust] (ing.). Embassy of the Republic of Albania in the United Kingdom (November 23, 2012). Yoxlanılıb 14 iyun2013.</ref> Rafik Veselinin xilas etdiyi Gavra Mandil İsraildə tanınmış moda və reklam fotoqrafı oldu və İsrail-Albaniya dostluq assosiasiyasını yaratdı.<ref> [http://botinok.co.il/node/69606 "Студия Гавра" представляет…]. Блог Ботинок (23 сентября 2010). Yoxlanılıb 16 iyul 2012. .</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{cite book|authorlink= |last= Gershman|first= Norman|title= Besa: Muslims Who Saved Jews in World War II|url=https://archive.org/details/besamuslimswhosa0000gers|publisher= Syracuse University Press|location= |year= 2008|isbn= 978-0-8156-0934-6}} === Jurnallar === * {{cite journal | last = Nafziger | first = George | year = 1992 | title = Organizational History of the German SS Formations 1939–1945 | publisher = Combined Arms Research Library Digital Library | url = http://usacac.army.mil/cac2/CGSC/CARL/nafziger/939GXWA.pdf | accessdate = 7 March 2014 | ref = harv | archive-date = 7 March 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140307230813/http://usacac.army.mil/cac2/CGSC/CARL/nafziger/939GXWA.pdf | url-status = dead }} ; Saytlar * {{cite web | last = Cama | first = Aida | date = 27 December 2012 | title = Albanians saved Jews from deportation in WWII | website = Deutsche Welle | url = http://www.dw.de/albanians-saved-jews-from-deportation-in-wwii/a-16481404 | ref = {{harvid|Deutsche Welle 27 December 2012}} }} * {{cite news | last = Green | first = David B. | date = 2 April 2013 | title = Jewish Albanians Gain a Foothold | newspaper = Haaretz | url = http://www.haaretz.com/news/features/this-day-in-jewish-history/this-day-in-jewish-history-jewish-albanians-gain-a-foothold.premium-1.512974 | ref = {{harvid|Green 2 April 2013}} }} == Xarici keçidlər == * {{cite web |author = Михаил Дор. |datepublished = 10.07.2009 |url = http://jn.com.ua/History/Albania_1007.html |title = Албания – упущенная возможность |publisher = Jewish News |accessdate = 2012-6-3 |deadlink = yes |archive-date = 2012-09-13 |archive-url = https://www.webcitation.org/6Ady7aWbh?url=http://jn.com.ua/History/Albania_1007.html |url-status = dead }} * {{cite web |datepublished = 18 января 2011 |url = http://www.bogoslov.ru/text/1393284/index.html |title = Ислам вдохновлял албанцев на защиту евреев в годы Холокоста, свидетельствуют материалы выставки в Нью-Йорке |publisher = Богослов |accessdate = 2012-6-3 |archiveurl = https://www.webcitation.org/6Ady92ALb?url=http://www.bogoslov.ru/text/1393284/index.html |archivedate = 2012-09-13 |deadlink = yes }} * {{cite web |author=Шустерман С. |datepublished= |url=http://www.jewish.ru/history/facts/2007/01/news994244747.php |title=Албанцы спасли евреев |work=Jewish.ru |publisher=ФЕОР |accessdate=2012-6-4 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6AdyBCFib?url=http://www.jewish.ru/history/facts/2007/01/news994244747.php |archivedate=2012-09-13 |deadlink=no }} * {{cite web |author= |datepublished= |url=http://www.jewish.ru/history/facts/2007/10/news994255214.php |title=Мусульмане спасли евреев |work=Jewish.ru |publisher=ФЕОР |accessdate=2012-6-4 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6AdyBz6ph?url=http://www.jewish.ru/history/facts/2007/10/news994255214.php |archivedate=2012-09-13 |deadlink=no}} * {{cite web |author= |datepublished= |url=http://www.jewish.ru/news/culture/2009/04/news994272995.php |title=В Рамле открылась фотовыставка об албанских Праведниках мира |work=Jewish.ru |publisher=ФЕОР |accessdate=2012-6-4 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6AdyD6c84?url=http://www.jewish.ru/news/culture/2009/04/news994272995.php |archivedate=2012-09-13 |deadlink=no }} * {{cite web |author = Katherine Rosman. |datepublished = November 7, 2009 |url = http://blogs.wsj.com/speakeasy/2009/11/07/my-grandma-fritzi-movie-star-or-how-a-muslim-king-saved-jews-in-world-war-ii-essay/?mod=rss_WSJBlog |title = «God’s House» chronicles the saga of Muslims who saved Jews during World War II: One Woman’s Story |publisher = [[The Wall Street Journal]] |accessdate = 2013-6-14 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/6HNGz2kZJ?url=http://blogs.wsj.com/speakeasy/2009/11/07/my-grandma-fritzi-movie-star-or-how-a-muslim-king-saved-jews-in-world-war-ii-essay/?mod=rss_WSJBlog |archivedate = 2013-06-14 |deadlink = no }} * {{cite web |author=Smail ČEKIĆ. |datepublished=2012 |url=http://instituteforgenocide.org/en/wp-content/uploads/2012/06/SALVATION-IN-ALBANIA-HUNDRED-PERCENT-OF-JEWS-IN-ALBANIA-SAVED-FROM-HOLOCAUST.pdf |title=RESCUE IN ALBANIA |publisher=Institute For Research of Genocide Canada |accessdate=2015-12-20 |lang=en |description= }} == Video == * {{cite web |datepublished = November 8, 2009 |url = http://www.cbsnews.com/stories/2009/11/08/sunday/main5574960.shtml |title = The Righteous |publisher = [[CBS]] |accessdate = 2013-6-11 |lang = en |description = 9:28 |archiveurl = https://www.webcitation.org/6HITJzPgu?url=http://www.cbsnews.com/stories/2009/11/08/sunday/main5574960.shtml |archivedate = 2013-06-11 |deadlink = no }} {{Holokost|vəziyyət=autocollapse}} [[Kateqoriya:Albaniya]] [[Kateqoriya:Holokost]] [[Kateqoriya:Albaniyadakı hadisələr]] tp3ja3zbik8gpy15jrsgfev7an1b8he 0 492316 6557095 5149358 2022-07-31T20:29:21Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] 6oy41ocuo7hbzxwl7xdmchpvzbmtjm6 0 494255 6557298 6535329 2022-08-01T01:57:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{Xalq |adı = Braziliya yaponları <br/> Nipo-brasileiros <br/> 日系ブラジル人 |şəkil = <!-- please If you want to remove some person, delete him from infobox, but not delete infobox itself --> <table border="0" style="margin:auto;"> <tr> <td><small>[[Fayl:Fernanda Takai 18698660811.jpg|90x110px]]</small></td> <td><small>[[Fayl:Rodrigo Tabata 2011 1.jpg|90x110px]]</small></td> <td><small>[[Fayl:CSS @ Sir Stewart Bovell Park (8 1 12) (6693051677).jpg|90x110px]]</small></td> <td><small>[[Fayl:Adriana Lima by David Shankbone Cropped.JPG|90x110px]]</small></td> </tr> <tr> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Fernanda Takayi|Takayi]]</small></td> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Rodriqo Tabata|Tabata]]</small></td> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Lovefoxxx]]</small></td> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Adriana Lima]]</small></td> </tr> <tr> <td><small>[[Fayl:Luiz Gushiken 2004.jpg|100x100px]]</small></td> <td><small>[[Fayl:Lt Brig Juniti Saito.png|100x100px]]</small></small></td> <td><small>[[Fayl:Deco 21dec2006.jpg|900x100px]]</small></td> <td><small>[[Fayl:Poliana Okimoto Rio 2016.jpg|95x125px]]</small></small></td> </td> <tr> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Luiz Quşiken]]</small></td> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Xuniti Sayto]]</small></td> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Deko]]</small></td> <td><small><div style="background:#fee8ab;">[[Poliana Okimoto]]</small></td> </td> <tr> </table> |şəklin izahı = |ümumi sayı = 56.217 [[Yaponiya]] vətəndaşı 2,000,000 (təxmini) [[Braziliya]] vətəndaşı olan yapon əsilli şəxs. <br> [[Braziliya]] əhalisinin 1% <ref>[http://www.mofa.go.jp/region/latin/brazil/index.html Japanese Brazilians]</ref><ref name="japao100.com.br">[http://www.japao100.com.br/arquivo/nipo-brasileiros-estao-mais-presentes/ Publicação do IBGE traz artigos, mapas e distribuição geográfica dos nikkeis no Brasil]</ref> |ərazi1 = <center>[[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] və [[Rio-de-Janeyro (ştat)|Rio-de-Janeyro]]</center> |sayı1 = |ref1 = |ərazi2 = |sayı2 = |ref2 = |ərazi3 = |sayı3 = |ref3 = |ərazi4 = |sayı4 = |ref4 = |dili = [[Yapon dili]] <br /> [[Portuqal dili]] |dini = '''Çoxluq:'''<br> [[Roma-Katolik kilsəsi]]<ref>[http://www.adital.com.br/site/noticia.asp?lang=PT&cod=23402 Adital – Brasileiros no Japão<!-- Bot generated title -->]</ref><br> '''Azlıq:'''<br> [[Buddizm]] and [[Şintoizm]]<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90244.htm U.S. State Department – International Religious Freedom Report 2007]</ref> <br> [[Protestantlıq]] |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Braziliya yaponları''' ({{dil-ja|日系ブラジル人, nipo-brasileiro}}; {{lang-pt|nipo-brasileiro}}) — [[Cənubi Amerika]] qitəsində yerləşən [[Braziliya]]da məskunlaşmış [[yapon]] əsilli əhali.<ref>{{cite news|url=http://lens.blogs.nytimes.com/2013/09/25/japanese-brazilians-straddling-two-cultures/?partner=rss&emc=rss|title=Japanese-Brazilians: Straddling Two Cultures|last=Gonzalez|first=David|date=September 25, 2013|work=Lens Blog|publisher=The New York Times|accessdate=September 27, 2013}}</ref> [[Braziliya]]da 2,000,000 nəfərə yaxın yapon əsilli vətəndaşın yaşadığı təxmin edilir. Bu rəqəm ölkə əhalisinin 1 % təşkil edir. İlk yapon icması [[1908]]-ci ildə [[Braziliya]]ya gəlib.<ref name=japantimes>{{cite web|url=http://www.japantimes.co.jp/text/nn20080115i1.html|title=Japan, Brazil mark a century of settlement, family ties|work=The Japan Times Online|date=2008-01-15}}</ref> Bu gün [[Yaponiya]]dan sonra ən çox yaponların yaşadığı ikinci ölkə [[Braziliya]]dır.<ref>{{cite web|format=PDF |url=http://www.brazil.org.uk/resources/documents/bs-primary03.pdf |title=Fact Sheet 3. Brazil - the Country and its People |work=Embassy of Brazil in London - Schools' Pack, Brazil 2009 |date=2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111226051546/http://www.brazil.org.uk/resources/documents/bs-primary03.pdf |archivedate=December 26, 2011 |df= }}</ref> == Tarixi == [[Fayl:Affiche émigration JP au BR-déb. XXe s..jpg|thumb|right|220px|XX əsrin əvvəllərində [[yapon dili]]ndə hazırlanmış poster; [[Cənubi Amerika]]ya <small>([[Braziliya]] nəzərdə tutulub)</small> ailələrimizlə birlikdə gedək ! ]] === Arxa plan === XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəllərində [[qəhvə]] [[Braziliya]]nın əsas ixrac məhsulu hesab olunurdu. XIX əsrdə fermerlər öz [[plantasiya]]larında əsasən [[Afrika]]dan olan qara dərililərin əməyindən istifadə edirdilər. [[1850]]-ci ildə ölkədə qul əməyindən istifadənin qadağan edilməsindən sonra bu üsul aradan qalxdı. Quldarlığın qadağan edilməsi plantatorları çətin vəziyyətə salmaqla yanaşı, ümumi məhsuldarlığın aşağı düşməsinə də səbəb olurdu. Mülk sahibləri [[Avropa]]dan sahələrdə çalışmaq üçün işçi cəlb etməyin yollarını axtarmağa başladılar. Bu axtarışlar dövlətin daxili, ''ağlaşdırmaq'' siyasəti ilə də oxşarlıq təşkil edirdi. Həmin dövrdə rəsmilər [[afroamerikalılar]]ın kütləvi artımının qarşısının almağın yeganə yolu kimi Avropadan əhalənin ölkəyə gətirilməsində görürdülər.<ref>[http://www.jstor.org/stable/3185072?seq=2 Historical Roots of the "Whitening" of Brazil]</ref> Hökumət və plantatorlar [[Avropa]]da yaşayan minlərlə fermerə yeni bir ölkədə yaşamaq təklifi ilə çıxış etdilər. Təklif on minlərlə avropalı, xüsusi ilə [[kənd təsərrüfatı]] ilə məşğul olan italyanlar tərəfindən böyük həyəcanla qarşılandı.<ref>[http://www1.ibge.gov.br/brasil500/italianos/regdestino.html Brasil 500 anos<!-- Bot generated title -->]</ref> İlk vaxtlar böyük ümidlərlə ölkəyə gələn italyanlar zamanla ağır şərtlər altında işləməyə məcbur edildilər. [[Afroamerikalılar]]a bənzər şərtlər altında işlədilən, yaşayış və qida üçün münbit şəraitlə təmin edilməyən bir çox italyanın bir digər problemi [[plantasiya]] sahiblərinin tələb etdikləri yüksək məhsuldarlıq tələbi idi. Yaranmış problemlərdən sonra [[İtaliya]] [[1902]]-ci ildə parlamentdə [[Braziliya]]ya miqrasiyanı məhdudlaşdıran ''Decree Prinetti'' adlı qanun layihəsini qəbul etdi.<ref>[http://www.historica.arquivoestado.sp.gov.br/materias/anteriores/edicao09/materia01/ HISTÓRICA – Revista Eletrônica do Arquivo do Estado<!-- Bot generated title -->]</ref> Bu dövrlər [[Yaponiya]]da [[feodalizm]] sisteminin sona çatması [[kənd təsərrüfatı]] ilə məşğul olan təbəqənin yoxsullaşmasına səbəb olmuşdu. İnsanlar daha yaxşı şərtlər altında yaşamaq və işləmək ümüdləri ilə açıq miqrasiya siyəsti yürüdən ölkələrə üz tutmağa çalışırdılar. [[1930]]-cu illərdə [[Yaponiya]]da sənayeləşmə sürətlə davam etsə də, orta təbəqənin başqa bir ölkəyə miqrasiya etmək imkanları çox məhdud vəziyyətdə idi. Bu illərdə [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] ağ olmayan insanların [[Şimali Amerika]] qitəsinə miqrasiya etməsinə müxtəlif əngəllər yaratmağa davam edirdi. Yaradılan əngəllərin əsas şərtlərindən biri miqrasiya edən insanların cəmiyyətə inteqrasiya etmək cəhdlərinin neytrallaşdırılmasından ibarət idi.<ref>{{cite book |last=Mosley |first=Leonard |title= Hirohito, Emperor of Japan |url=https://archive.org/details/hirohitoemperoro0000unse |year=1966 |publisher=Prentice Hall International, Inc |location=London |pages=[https://archive.org/details/hirohitoemperoro0000unse/page/97 97]–98}}</ref> [[ABŞ]]-da [[1924]]-cü ildə qəbul edilən ''İmmiqrasiya Aktında'' yaponlar xüsusi şəkildə hədəf qrup kimi göstərilmişdi. ''İmmiqrasiya Aktına'' görə [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]a miqrasiya edən insanların sayı [[1890]]-cı ildə keçirilmiş siyahıyaalınmadakı nəticənin 2% həddini keçməməli idi. Eyni zamanda həyətə keçirilən [[Ağ Avstraliya siyasəti]] ağdərili olmayan şəxslərin [[Avstraliya]]ya immiqrasiya etməsini məhdudlaşdırırdı. === İlkin məskunlaşma === [[1907]]-ci ildə [[Yaponiya]] və [[Braziliya]] arasında [[yapon]]ların [[Braziliya]]ya immiqrasiya edə bilmələrinə imkan verən müqavilə imzalandı. İlk yapon immiqrant qrupu [[1908]]-ci ildə [[Kasato Maru]] gəmisi ilə ölkəyə gəldilər. 790 nəfərdən ibarət olan ilk qrup əsasən fermerlərdən ibarət idi. [[Kobe]] şəhərindən hərəkət edən qrupun [[marşrut]] xətti [[Cənubi Afrika Respublikası]] ərazisindən [[Ümid burnu]]nu keçib, [[Braziliya]] istiqamətində hərəkət etmək idi.<ref>Osada, Masako. (2002). [https://books.google.com/books?id=XmD52sveLMEC&pg=PA27&lpg=PA33&dq= ''Sanctions and Honorary Whites: Diplomatic Policies and Economic Realities in Relations Between Japan and South Africa,'' p. 33].</ref> Gələn yaponların əksəriyyəti qəhvə plantasiyalarında işləməyə başladılar.<ref name="A Imigração Japonesa em Itu">[http://www.itu.com.br/colunistas/artigo.asp?cod_conteudo=15869 A Imigração Japonesa em Itu]</ref> İtalyanların Braziliyaya immiqrasiya etməyə marağının itməsi və qəhvə plantasiyalarında işçi qüvvəsinə ehtiyacın artması yaponların ölkəyə gəlməsi üçün yeni imkanlar yaradırdı. [[1908]]-ci ildən etibarən yapon immiqrantlar daha böyük qruplar şəklində gəmilərlə Braziliya limanlarına yan almağa başladılar.<ref>{{Cite web |title=Imigração Japonesa no Brasil<!-- Bot generated title --> |url=http://www.imigracaojaponesa.com.br/naviodaesperanca.html |access-date=2017-05-31 |archive-date=2007-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071218164031/http://www.imigracaojaponesa.com.br/naviodaesperanca.html |url-status=dead }}</ref> İlk yeddi ildə, 3.434 yapon ailəsi (14.983 fərd) Braziliya immiqrasiya etdi. [[Birinci Dünya Müharibəsi]]nin başlaması və Yaponiyanın müharibədə tərəf kimi iştirak etməsi Braziliyaya köç edən yaponların sayında demoqrafik partlayışa səbəb oldu. [[1917]]-[[1940]]-ci illər aralığında 164 min yapon öz ölkəsindən daha yaxşı iş və həyat arzuları ilə Braziliyaya üz tutdu. Yaponların üz tutduğu bölgələrdən ən əsası [[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] idi. Ölkəyə gələn immiqrantların 75% məhz bu şəhərə üz tuturdu. [[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]]nun digər ştatlara nəzərən daha çox üstünlük əldə etməsinin səbəbi isə tütün və qəhvə plantasiyaların burada daha yaxşı işlər təklif etməsində idi.<ref>{{Cite web |title=História {{!}} Imigração Japonesa {{!}} Governo do Estado de São Paulo<!-- Bot generated title --> |url=http://www.saopaulo.sp.gov.br/imigracaojaponesa/historia.php |access-date=2017-05-31 |archive-date=2016-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161231203754/http://saopaulo.sp.gov.br/imigracaojaponesa/historia.php/ |url-status=dead }}</ref> === Braziliyada yeni həyat === [[Fayl:Japanese Workers in Coffee Gathering.jpg|thumb|right|300px|Kofe plantasiyalarında çalışan yaponlar. ([[San-Paulu]], XX əsrin əvvələri)]] [[Braziliya]]ya ilk dəfə gələn yapon immiqrantların ilkin məqsədi ölkə də pul qazanıb öz vətənlərinə geri qayıtmaq idi. Bununla yanaşı, ''sürətli varlanmaq'' həvəsi imkansız görünürdü. İmmiqrantlara ödənilən az maaşın əvəzində ağır iş saatları olan işdə işlədilməsi yaponlara vəd edilən münasibət deyildi. Eyni zamanda immiqrantların torpaq sahibləri ilə yaşadıqları problemlər və çox zaman hökumətin torpaq sahiblərinin tərəfində dayanması vəziyyəti daha da çətinləşdirmişdir.<ref>{{Cite web |title=A Linha do Tempo da Imigração Japonesa |url=http://www.saopaulo.sp.gov.br/imigracaojaponesa/historia.php |access-date=2017-05-31 |archive-date=2016-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161231203754/http://saopaulo.sp.gov.br/imigracaojaponesa/historia.php/ |url-status=dead }}</ref> [[Braziliya]]lı torpaq sahiblərində hələ də quldarlıq təfəkkürü hakim idi. [[Əmək hüququ]]nun immiqrantlara tam formada şamil edilməməsi ölkəyə gələn yaponların daha ağır şərtlər altında işləməyə məcbur edirdi. Qəhvə plantasiyalarında çalışan yapon immiqrantların vəziyyəti daha ağır olmuşdur. Belə ki, daha çox gəlir əldə etmək məqsədi ilə fasiləsiz işlədilməyə məcbur edilən və etiraz edənlərin fiziki şiddətə məruz qaldığı qəhvə plantasiyaları bəzi yapon immiqrantların intihar etməsi ilə nəticələnmişdir. İntiharla yanaşı geniş yayılmış bir digər metod ''yonige'' qaçış forması idi.<ref>[http://www.scribd.com/doc/7018121/Memoria-Da-Imigracao-Japonesa-No-Brasil Uma reconstrução da memória da imigração japones ano Brasil]</ref> ''Yonige'' formasına əsasən plantasiyalarda işlədilən yaponlar gecə ilə qaçır və bir daha həmin ərazilərə geri dönmürdülər. Dil, din, qidalanma, iqlim və həyat tərzi ölkəyə gələn yaponların əsil [[mədəniyyət şoku]] yaşamalarına səbəb olmuşdur. Bəzi yaponlar bu qədər müxtəliflik faktorlarına və ağır əmək rejiminə görə [[Yaponiya]]ya geri qayıtmağa çalısada, plantasiyasa sahibləri immiqrantları dövlətlər arası imzalanan müqavilələrə və torpaq sahibləri ilə işçilər arasında imzalanmış müqavilələrə əməl etməyə çağırırdı. [[The New York Times]] qəzetinin [[1908]]-ci ilin [[1 noyabr]] tarixli sayında [[Braziliya]]da yapon immiqrantlara qarşı göstərilən münasibət səbəbindən iki dövlət arasındakı münasibətlərin heç də yaxşı olmadığı yazılmışdır.<ref>An extensive quotation from this article appears in [[Minas Geraes-class battleship|''Minas Geraes''-class battleship]].</ref> [[Braziliya]]da dünyaya gələn yapon uşaqlar yaponlar tərəfindən yaradılmış məktəblərdə təhsil almağa başladılar. Ölkədə doğulan yeni nəsilin bir çox fərdi sadəcə [[yapon dili]]ni öyrənərək, həyatları boyu icmanın yaşadığı ərazilərdə yaşadılar. İllər ötdükcə yaponlar arasında torpaq sahibi olanların sayında da artım yaşandı. Əsasən kiçik ferma təsərrüfatı yaradan yaponlar burada çiyələk, çay və düyü əkməyə başladılar. Yeni doğulan uşaqların cəmi 6% müxtəlif irqlərdən gələn insanların övladları idi. Braziliya yaponları XX əsrin əvvəllərində nadir hallarda yapon bir şəxsin, qeyri millətdən biri ilə ailə həyatı qurmasına icazə verirdilər.<ref name="ELB">[http://www.labeurb.unicamp.br/elb/asiaticas/japones.htm Enciclopédia das Línguas no Brasil – Japonês] (Accessed September 4, 2008)</ref> == Diskriminasiya == [[1921]]-ci ilin [[28 iyul]] tarixində nümayəndələr palatasının iki üzvü Andrade Bezerra və Sinsinato Braga 1. maddənin icazə verdiyi qanun layihəsinin təklif etdi. Qanun layihəsinə görə qaradərili şəxslərin ölkəyə immiqrasiya etməsi qadağan olunurdu. [[1923]]-cü ilin [[22 oktyabr]]ında nümayəndə Fidel Reis qaradərili şəxslərin ölkəyə girişinin qadağan edilməsi məsələsinə baxılmasını tələb etdi. Təklifdə ölkəyə gələn yeni qaradərili immiqrantlar, ümumi immiqrantların 5%-dən çox olmamalı idi. Yapon immiqrantlar üçün də ümumi rəqəmin 5% göstəricisi tətbiq edilmişdi.<ref name="rios">[http://www.movimentoafro.amazonida.com/branqueamento.htm RIOS, Roger Raupp. Text excerpted from a judicial sentence concerning crime of racism. Federal Justice of 10ª Vara da Circunscrição Judiciária de [[Porto Alegre]], November 16, 2001] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070808044737/http://www.movimentoafro.amazonida.com/branqueamento.htm |date=August 8, 2007 }} (Accessed September 10, 2008)</ref> [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən bir necə il öncə prezident Qetulio Varqas ölkəyə gələn immiqrantların zorla [[assimilyasiya]] edilməsi prosesini başlatdı. [[1934]]-cü ilin [[konstitusiya]]sı [[assimilyasiya]] prosesinin sürətlənməsinə əlavə imkanlar yaratmışdı. Belə ki, [[konstitusiya]] immiqrantların bir bölgədə kütləvi məskunlaşmasını, seçmə və seçilmə hüququnu məhdudlaşdırırdı. Qanunlardan ən çox təsirlənən alman, italyan, yəhudi və yapon immiqrantların ailələri olmuşdular.<ref>[http://www.scribd.com/doc/7018121/Memoria-Da-Imigracao-Japonesa-No-Brasil Memória da Imigração Japonesa]</ref> {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | başlıq = | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon = #BBDD99 | miqyas = 220 | şəkil1 = Norimiti ishida e Francisca Ribeiro da Silva.jpg | alt1 = | izah1 = Braziliyalı cütlük <small> (ər - yapon, arvad - braziliyalı)</small>. XX əsrin 60-cı illərində qarışıq nikahlara nadir hallarda rast gəlinirdi. | şəkil2 = Norimiti.jpg | alt2 = | izah2 = ''İkinci nəsilə'' <small>(niseyi)</small> mənsub Braziliya yaponlarından olan torpaq sahibləri, qəhvə plantasiyalarında. ([[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] ştatı) }} Hökumətin apardığı əsas siyasət [[portuqal dili]]ndə danışan braziliyalıların ölkədəki üstünlüyünü təmin etməkdən ibarət idi. Qaradərililərin və immiqrantların [[assimilyasiya]] edilməsi, onların öz dillərindən daha çox dövlətin rəsmi dilində danışmağa məcbur edilməsi əsas siyasətin istiqamətlərindən biri idi. Bu baxımdan italyan, yəhudi və yaponların etnik icmaları üzərində daha çox iş aparılması qərara alındı. [[Braziliya]]da ''vahid xalq'' yaradılması düşüncəsi immiqrantların ciddi narazılığı ilə qarşılanırdı. [[İkinci dünya müharibəsi]]nin gedişatında [[Braziliya]] ilə [[Yaponiya]] arasındakı münasibətlər tamamilə kəsildi. [[Yaponiya]] müharibəyə [[Nasist Almaniyası]] tərəfindən qoşulması ölkədə yaşayan yaponların diskriminasiyaya məruz qalmasına səbəb oldu.<ref name="A Imigração Japonesa em Itu"/> [[Yapon dili]]ndə nəşr edilən qəzetlər və [[yapon dili]]ndə təhsil verən təhsil [[müəssisə]]ləri bağlandı. [[Portuqal dili]] [[yapon]]lara təhsildə istifadə edilmək üçün yeganə seçim kimi təklif edildi. [[Alman]] və [[italyan]] icmalarıda gəldikləri ölkələrin müharibədki mövqeyi səbəbindən müxtəlif məhdudiyyətlərlə qarşılaşdı. Həmin icmalara məxsus qəzetlər tam şəkildə bağlanmasa da, müxtəlif qadağalarla qarşılaşdılar. [[1939]]-cu ildə ''Estrada de Ferro Noroeste do Brasil'' təşkilatının araşdırmasına əsasən ölkədə yaşayan yaponların 87.7%-i gündəlik yapon dilində nəşr edilən qəzetləri oxuyurdu. Bu rəqəm [[Braziliya]] kimi savadsızlığın geniş yayılmış bir ölkədə yüksək rəqəm hesab olunmalıdır.<ref name="suzuki">[http://www1.folha.uol.com.br/fsp/mais/fs2004200804.htm SUZUKI Jr, Matinas. História da discriminação brasileira contra os japoneses sai do limbo ''in'' Folha de S.Paulo, 20 de abril de 2008] (visitado em 17 de agosto de 2008)</ref> Artıq yaponlar hökumətin ağlaşdırma və [[assimilyasiya]] siyasətində arzulanmaz qrup kimi təsvir olunmağa başlanmışdı. Vəziyyət [[1942]]-ci ilin [[avqust]] ayında [[Braziliya]]nın Yaponiyaya qarşı rəsmi müharibəyə qoşulmasından sonra daha da dramatikləşmişdir. [[Braziliya]]da yaşayan yaponların yaşadığı bölgələri icazəsiz tərk etmək qadağan edildi. Yaponiyadan gələ biləcək kodlaşdırılmış qısa dalğaların qarşısının alınması üçün ölkədə olan 200-dən çox yapon dilli məktəb tamamilə bağlandı və yaponlara məxsus radio-texniki vasitələrin hamısı dövlət tərəfindən müsadirə edildi. Həmin dövrdə yeni-yeni yaradılmaqda olan yapon kapitallı şirkətlərin əmlakları rəsmilər tərəfindən müsadirə edilirdi. Qadağaları arasında yapon torpaq sahiblərinin öz mülklərində motorlu nəqiliyyat vasitələrindən (taksi olsa belə) istifadə edilməsi və avtobus, yük maşını istifadəsi də vardı. Qonşular arasındakı mübahisələr, borc məsələləri və hətta uşaqlar arasındakı davalar səbəbi ilə ''milli təhlükəsizliyə qarşı fəaliyyətlər'' başlığı ilə yaponlara qarşı bir çox anonim şikayət məktubları yazılmışdı. Braziliya yaponlarının təşkil etdiyi mədəni tədbirlərin bir çoxu belə ''şübhəli fəaliyyət'' səbəbi ilə qadağan edildi və tədbir iştirakçılarının arasında həbs edilmə halları baş verdi.<ref name="suzuki"/> [[1943]]-cü ilin [[10 iyul]] tarixində təxminən 10 min nəfərə yaxın alman və yapon Santos şəhərindəki evlərindən və iş mərkəzlərindən çıxarılaraq Braziliyanın sahil bölgələrinə göndərilmişdir. Polis immiqrantlara heç bir xəbərdarlıq etməkdən hərəkət etdiyindən bir çox şəxs bu təqibdən xilas ola bilmədi. Şəhərdən çıxarılan insanların 90%-i yaponlardan ibarət idi. Ölkənin şimalında yerləşən [[Para]] ştatının ərazisindəki ''Tomé-Açu'' bölgəsində qırmızı bibər təsərrüfatı ilə məşğul olan yaponların yaşayışı həbs düşərgəsindəkindən fərqlənmirdi. Dönəmin [[Braziliya]]nın [[ABŞ]]-dakı səfiri Karlos Martinas Pereriya Souza ölkəsində yaşayan yaponların toplama düşərgələrində cəmləşdirilməsi siyasətini müdafiə edirdi.<ref name="suzuki"/> [[1946]]-cı ildə məclis tərəfindən keçirilən növbəti iclasda yaponların ölkəyə gəlişinin qadağan edən qanun layihəsi müzakirəyə çıxarıldı və cəmi 1 səs çoxluğu ilə qəbul edilmədi. [[İkinci dünya müharibəsi]]nin başa çatması, Yaponiyanın müharibədə məğlub olması Braziliya yaponlarının gələcəyə daha ümidlə baxmağa imkan yaradırdı. Dövlətin immiqrantlara olan münasibətinin dəyişməsi üçün isə hələ uzun müddət zamanın keçməsi tələb olunurdu. Hökumətin yaponlara qarşı aparmış olduğu diskriminasiya və [[assimilyasiya]] siyasəti tam şəkildə baş tutmadı. Braziliya yaponları, xüsusi ilə müharibə dövründə bir çox məhrumiyyətlərə məruz qalsalar da, öz dillərini və adət-ənənələrini qorumağı bacardılar. == İnteqrasiya və evlilik == {| class="wikitable" style="float: right; text-align=center; margin: 1em 1em 1em 1em" |- !colspan="5"|Qarışıq nikahların göstəricisi<ref name="ELB"/> |- !rowspan="2"|Nəsil || colspan="2"|Sosial qrup || rowspan="2" width="20" | Hər nəsilin faiz göstəricisi (%)|| rowspan="2" width="20" | Hər nəsilin qarışıq irqlərin faiz göstəricisi (%) |- ! Yaponca || İngiliscə |- | align="center"|I nəsil || Issei || İmmiqrantlar || align="right"|12.51% || align="right"|0% |- | align="center"|II nəsil || Nisei || Övladları|| align="right"|30.85% || align="right"|6% |- | align="center"|III nəsil || Sansei || Nəvələri|| align="right"|41.33% || align="right"|42% |- | align="center"|IV nəsil || Yonsei || Nəticələri|| align="right"|12.95% || align="right"|61% |} [[Şimali Amerika]] və [[Cənubi Amerika]]ya immiqrasiya etmiş [[yapon]]lar dörd nəsildən ibarətdir. Bu nəsillər yapon mədəniyyətində ''birinci nəsil'' <small>(isseyi)</small> , ''ikinci nəsil'' <small>(niseyi)</small>, ''üçüncü nəsil'' <small>(sansayi)</small> və ''dördüncü nəsil'' <small>(yonseyi)</small> olaraq adlandırılır. [[2008]]-ci ilin rəsmi məlumatlarına görə <small>(sansayi)</small> olaraq adlandırılan ''üçüncü nəsil'' ölkədəki yapon icmasının 41.33% təşkil edir. ''Birinci nəsildən'' olanların faiz göstəricisi 12.51%, ''ikinci nəsildən'' olanların 30.85% və sonuncu ''dördüncü nəsildən'' olanların isə 12.95% nisbətindədir.<ref name="ELB"/> XX əsrin sonların və XXI əsrin əvvəllərindən etibarən Braziliya yaponları arasında qeyri yaponlarla evlilik halları çoxalmaqdadır. Ölkəyə gəldikləri ilk zamanlardan etibarən qapalı həyat yaşamağa üstünlük verən yaponlar başqa millətlərdən olan insanlarla ailə həyatının qurulmasına müsbət baxmırdı. XX əsrin ortalarında qeyri-yaponlarla evlilik hallarına nadir hallarda rast gəlinməsi bu faktı bir daha sübut edir. Braziliya yaponları ölkə əhalisinin 1.0%-ni təşkil etməkdir və bu göstərici təxmini 2.0 milyon nəfərə yaxındır. [[Fayl:CuritibaPracaDoJapaoCerejeira.JPG|thumb|right|280px|Yapon mədəniyyətinin tanınmış rəmzi olan [[Sakura]] ağacı. Foto [[Parana (ştat)|Parana]] ştatının Kuritiba şəhərində yerləşən ''Yapon parkında'' çəkilmişdir.]] Bu göstərici ilə [[Braziliya]] [[Yaponiya]]dan sonra ən çox yaponların yaşadığı ikinci ölkə hesab olunur. Qarışıq nikahların ilk kütləvi hal aldığı ştatlar [[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] və [[Parana (ştat)|Parana]] olmuşdur. Braziliya yaponları arasında etnik müxtəlifliyin artması səbəbindən ''xalis yapon köklərindən'' uzaqlaşmaq meyilləri görülməkdədir.<ref>[http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0102-311X2006001100018 Influência da aculturação na autopercepção dos idosos quanto à saúde bucal em uma população de origem japonesa]</ref> Soy-köklərinə bağlılıq ''birinci nəsildə'' <small>(isseyi)</small> 61 % həddində olmuşdursa, sonuncu ''dördüncü nəsildə'' <small>(yonseyi)</small> 6% təşkil edir. === Dil === Braziliya yaponlarının dilə olan münasibətini nəsillərə uyğun bölmək mümkündür. ''Birinci nəsil'' olaraq adlandırılan yaponlar daha çox [[yapon dili]]ndən istifadə etməklə, [[Braziliya]]nın rəsmi dili olan [[portuqal dili]]ni öyrətməkdə çətinlik çəkmişdilər. [[Multilinqualizm]] anlayışı isə ''ikinci nəsilin'' nümayəndələrinə tam şəkildə şamil edilə bilər. Zaman ötdükcə [[Braziliya]]da dünyaya gələn yaponlar arasında dil bariyeri aradan qalxmağa başladı. ''Sansayi'' olaraq adlandırılan üçüncü nəsilin nümayəndələri [[yapon dili]] ilə yanaşı [[portuqal dili]]nə də tam formada hakim idilər.<ref>http://www.litoral.ufpr.br/diversa/ed1/Revista%20Divers@%20n_1%20v_1Birello%20e%20Lessa.pdf {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150112144138/http://www.litoral.ufpr.br/diversa/ed1/Revista%20Divers@%20n_1%20v_1Birello%20e%20Lessa.pdf |date=2015-01-12 }} THE JAPANESE IMMIGRATION FROM THE PAST AND THE INVERSE IMMIGRATION, GENDER AND GENERATIONS ISSUES IN THE ECONOMY OF BRAZIL AND JAPAN</ref> Yaponların Braziliyaya immiqrasiya etməmişdən əvvəl öz ölkələrində portuqal dilini öyrəndikləri məlumdur. Bu məqsədlə Yaponiyada müxtəlif kurslar təşkil edilmiş və kurslara cəlb edilən yaponlara əsasən Braziliyada onları gözləyən həyat, ölkənin mədəniyyəti və adət-ənənələri haqqında müxtəlif məlumatlar verilmişdir. İlk nəsildən olan yaponlar arasında keçirilmiş rəy soğrusuna əsasən ''birinci nəsilin'' (isseyi) 26.8% Braziliyaya gələrəkən [[portuqal dili]] ilə bağlı ümumi anlayışlara malik idilər. İmmiqrantlara keçirilən dərslər arasında Braziliya tarixi də xüsusi önəmə sahib olmuşdur. ''Birinci nəsilin'' (isseyi) üzvləri [[Braziliya]]ya gəldikləri ilk illərdə icma daxilində və ailədə sadəcə [[yapon dili]]ndən istifadə edirdilər. [[2003]]-cü ilin məlumatına əsasən isə yaponların üstünlük təşkil etdikləri Aliançada məişət və icma daxili yapon dilindən istifadənin göstəricisi 58.5 %, Fukuokada isə 33.3% təşkil etmişdir. Zaman keçdikdə portuqal dili Braziliya yaponlarının məişətinə daxil olmuş və bir müddətdən sonra yapon dilini üstələmişdir. İcma daxilində [[yapon dili]]nin qorunmasına xüsusi önəm verilir. Gənc nəsilin daha çox portuqal dilinə üstünlük verməsinə baxmayaraq, məktəbə qədər tədris müəssisələrində, məktəblərdə yapon dili tədris olunur və dilin qorunmasının vacibliyi gənc nəsilə çatdırılır.<ref>As línguas japonesa e portuguesa em duas comunidades nipo-brasileiras: a relação entre os domínios e as gerações http://www.gel.org.br/estudoslinguisticos/edicoesanteriores/4publica-estudos-2006/sistema06/933.pdf</ref> Ölkədə yaşayan yapon gənclik, [[yapon dili]]ndən əsasən baba və nənələri ilə ünsiyyət yaradarkən istifadə edir. Bütün bunlara baxmayaraq Braziliya yaponları arasında yapon dilindən ümumiyyətlə anlayışı olmayan çox məhdud sayda insan vardır. Həmin insanlarda əsasən qarışıq nikahlardan dünyaya gələn insanlar və yapon icmalarının kompakt yaşamadığı bölgələrdə yaşayan yaponlardır. Braziliya yaponları tərəfindən istifadə edilən dil, standart yapon dilindən fərqlənir. Həmin dil daha çox [[portuqal dili]]ndən təsirlənərək, [[yapon dili]]nin yeni bir axımını formalaşdırmışdır. === Din === Braziliya yaponlarının əsas ardıcılı olduqları din [[şintoizm]] və [[buddizm]]dir. [[Roma-Katolik kilsəsi]]nin [[Braziliya]]da üstünlük təşkil etməsi və qarışıq nikahların çoxalması, icma daxilində katolik məhzəbinin də genişlənməsinə səbəb olmuşdur. Günümüzdə Braziliya yaponlarının 60%-i [[Roma-Katolik kilsəsi]]nə mənsubdur. Yerdə qalan hissə isə ənənəvi yapon inanclarına inanırlar.<ref>[http://www.panib.org.br/ PANIB – Pastoral Nipo Brasileira<!-- Bot generated title -->]</ref> == Yayılma coğrafiyası == {| class="wikitable sortable" style="float: right; margin: 1em 1em 1em 1em" |- !colspan="4"|Braziliya Coğrafiya və Statistika İnstitutunun <br/> 2010-ci ildə dərc edilmiş məlumatlarına əsasən <br/> ölkədə yaşayan etnik yaponların ''yayılma coğrafiyası''.<ref name="IBGEPerfil">IBGE. Resistência e Integração: 100 anos de Imigração Japonesa no Brasil ''apud'' [http://madeinjapan.uol.com.br/2008/06/21/ibge-traca-perfil-dos-imigrantes Made in Japan. IBGE Traça o Perfil dos Imigrantes; 21 de junho de 2008] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080624140253/http://madeinjapan.uol.com.br/2008/06/21/ibge-traca-perfil-dos-imigrantes |date=2008-06-24 }} (visitado 4 de setembro de 2008)</ref> |- !Ştat!!Braziliya <br> yaponlarının sayı |- | '''[[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]]''' || align="right"|693,495 |- | '''[[Parana (ştat)|Parana]]''' || align="right"|143,588 |- | '''[[Pernambuku]]''' || align="right"|88,449 |- | '''[[Minas-Jerays]]''' || align="right"|75,449 |- | Digər || align="right"|414,704 |- | '''Cəmi''' || align="right"|1,405,685 |} Braziliya yaponlarının ştatlar üzrə yayılma coğrafiyası və artımlarla bağlı məlumlatları ölkənin rəsmi qurumu olan ''Braziliya Coğrafiya və Statistika İnstitutu'' müntəzəm formada elan edir. Qurumun [[2000]]-ci ilə aid məlumatına əsasən [[Braziliya]]da 70,932 [[Yaponiya]]da anadan olmuş immiqrant yaşamaqdadır. [[1970]]-ci ildə bu rəqəm 158,087 həddində olmuşdur. [[Yaponiya]]da doğulan immiqrantların ən kompakt yaşadığı ərazi 51,445 nəfər olmaqla [[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] ştatının payına düşür. Böyük şəhərlərdə yaşayan immiqrantlar əsasən 60 yaşın üzərində olan insanlardır. Yaş ortalamasının çox olmasının əsas səbəbi XX əsrin ortalarından etibarən köç dalğasının kəsilməsidir.<ref>[http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=1167&id_pagina=1 Japoneses IBGE]</ref> ''Braziliya Coğrafiya və Statistika İnstitutu'' tərəfindən 2000-ci ildə nəşr edilən yapon diasporası ilə bağlı kitabda, Braziliyada yaşayan bütün yaponların sayı 1,405,685 olaraq göstərilmişdir. [[Braziliya]] və [[Yaponiya]]da doğulmasından aslı olmayaraq, Braziliya yaponlarının 49.3% [[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] ştatında yaşamaqdadır. Bu faiz göstəricisinə əsasən bu ştatın ərazisində 693,495 nəfər yapon əsilli şəxs yaşayır. İkinci sırada 143,588 nəfərlə [[Parana (ştat)|Parana]] ştatı qərarlaşmışdır. İcmanın az məskunlaşdığı ştatlarda belə zamanla ciddi artımlar müşahidə olunmuşdur. Məsələn [[1960]]-cı ildə [[Baiya]] ştatında 532 nəfər etnik yapon yaşayırdısa, [[2000]]-ci illərdə bu rəqəm 78,449 həddində olmuşdur. Bu göstərici ilə ştat əhalisinin 0.6% yaponlardan ibarətdir. [[Şimal regionu (Braziliya)|Şimal regionu]] olaraq adlandırılan bölgə də [[1960]]-cı ildə 2,341 yapon yaşamaqda idi. Qarışıq nikahların çoxalması, bəzi icma üzvlərinin daha yaxşı həyat səviyyəsi səbəbindən ölkəni tərk etməsi və Yaponiyadan gələcək yeni immiqrant dalğasının kəsilməsi səbəbindən Braziliya yaponlarının sayında azalma müşahidə edilir.<ref>[http://www.japao100.com.br/arquivo/nipo-brasileiros-estao-mais-presentes/ Nipo-brasileiros estão mais presentes no Norte e no Centro-Oeste do Brasil]</ref><ref name="Naoto Higuchi">{{cite web|url=http://www.un.org/esa/population/meetings/IttMigLAC/P11_Higuchi.pdf|title=BRAZILIAN MIGRATION TO JAPAN TRENDS, MODALITIES AND IMPACT|author=Naoto Higuchi|publisher=United Nations|date=27 February 2006|accessdate=2013-02-22}}</ref><ref name="Richard Gunde">{{cite web|url=http://www.international.ucla.edu/article.asp?parentid=6996 |title=Japanese Brazilian Return Migration and the Making of Japan’s Newest Immigrant Minority |author=Richard Gunde |publisher=© 2013. The Regents of the University of California. All rights reserved |date=January 27, 2004 |accessdate=2013-02-22 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120204213520/http://www.international.ucla.edu/article.asp?parentid=6996 |archivedate=February 4, 2012 |df= }}</ref><ref name="Naoto Higuchi and Kiyoto Tanno 2003">{{cite web|url=http://piasdgserver.usp.ac.fj/apmrn1/fileadmin/files/docs/japan/Japan_pub_1.pdf|title=What’s Driving Brazil-Japan Migration? The Making and Remaking of the Brazilian Niche in Japan|author=Naoto Higuchi and Kiyoto Tanno|publisher=International Journal of Japanese Sociology|year=2003|accessdate=2013-02-22|archive-date=2012-03-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20120329002123/http://piasdgserver.usp.ac.fj/apmrn1/fileadmin/files/docs/japan/Japan_pub_1.pdf|url-status=dead}}</ref> == Dekasegi == {{əsas|Dekasegi}} [[Fayl:Takara-supermarket-hamamatsu.jpg|thumb|left|250px|[[Şizuoka prefekturası]]nda yerləşən ''Takara Super Marketi'' Yaponiyada yaşayan braziliyalılar və Braziliya yaponları üçün fəaliyyət göstərməkdədir.]] [[1980]]-ci illərdə [[Yaponiya]]nın iqtisadi vəziyyəti yaxşılaşmağa və stabilləşməyə doğru gedirdi. 80-ci illərdə [[Yaponiya]]da iqtisadi vəziyyəti [[Braziliya]]dan daha yaxşı olması səbəbindən Braziliya yaponlarından bir qrupu [[Yaponiya]]ya gedərək müxtəlif sahələrdə işləməyə başladılar. Braziliya yaponlarının yenidən öz tarixi ölkələrinə qayıtması, yeni bir etnik formasiyanın yaranmasına səbəb olmuşdur. Həmin formasiya [[Dekasegi]] olaraq adlandırılır. [[1990]]-cı ildə [[Yaponiya]] hökuməti [[Braziliya]]ya köç etmiş [[yapon]]ların tarixi vətənlərinə daha rahat şəkildə gəliş-gedişini təmin etmək üçün qanun layihəsi hazırladı. Bu dövrlərdə [[Yaponiya]]da [[Pakistan]], [[Banqladeş]], [[Çin]] və [[Tayland]]dan xeyli sayda qanunsuz immiqrantların yaşaması Braziliya yaponlarının geri dönüşündə bəzi çətinliklər yaratmaqda idi. == Mətbuat == [[Yaponlar]] [[Braziliya]]ya gəldikləri ilk vaxtlardan etibarən öz dillərini unutmamaq və yerli millətlərin tərkibində [[assimilyasiya]] olmamaq üçün öz mətbuat orqanlarını yaratmağa çalışırdılar. [[Braziliya]]da [[yapon dili]]ndə fəaliyyətə başlamış ilk qəzet [[1916]]-cı ildə yayımlanmağa başlanan ''Nambei'' qəzeti olmuşdur. İmmiqrantların sayının artması müxtəlif mövzularda gündəlik, həftəlik və aylıq mətbuat orqanlarının yaranmasına təkan verirdi. [[1933]]-cü ildə Braziliya yaponlarının 90% gündəlik həyatlarında icma ilə bağlı məlumatların əks olunduğu [[qəzet]] və [[jurnal]]ları oxumaqda idi. [[İkinci dünya müharibəsi]]nə qədər [[Braziliya]]da yaponlarla bağlı 20 dövri, 15 jurnal və 5 qəzet nəşr edilməkdə idi. [[Braziliya]] və [[Yaponiya]]nın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndə qarş cəbhələrdə olması səbəbindən sözügedən mətbuat orqanlarının hamısı qapadılmışdır.<ref name=MatheusTatOutro>Matheus, Tatiane. "[http://www.estadao.com.br/noticias/suplementos,o-outro-lado-da-noticia,122034,0.htm O outro lado da notícia]." ''[[Estadão]]''. 9 February 2008. Retrieved on 17 March 2014. "O primeiro jornal japonês no País foi o Nambei,[...]"</ref> Bu gün [[San-Paulu]] şəhərində [[yapon dili]]ndə iki qəzet - [[San-Paulu Shimbun]] və [[Nikkey Shimbun]] çap edilir. [[San-Paulu Shimbun]] qəzetinin əsası [[1946]]-cı ildə, [[Nikkey Shimbun]] qəzetinin əsası isə [[1998]]-ci ildə qoyulmuşdur. [[Nikkey Shimbun]] qəzetinin '''Jornal Nippak''' adlı [[portuqal dili]]ndə əlavəsi də mövcuddur. == Təhsil == [[Fayl:Centro de Ação Social Enkyo.jpg|thumb|right|250px|({{lang-pt|Beneficência Nipo-Brasileira de São Paulo}}) institutunun mərkəzi binası. İnstitutun tərkibində xəstəxana və sosial mərkəzlərdə fəaliyyət göstərir.<ref>http://www.enkyo.org.br/</ref>]] [[Braziliya]]da müxtəlif təyinatlı icma ilə bağlı peşə və orta məktəblər mövcuddur. ({{dil-ja|Nihonjin gakkō}}) olaraq adlandırılan beynəlxalq məktəblər şəbəkəsinin bir çox bölməsi ölkənin müxtəlif şəhərlərində yerləşir.<ref>[http://world.nethall.com.br/spescolajp/index.html Home page]. Escola Japonesa de São Paulo. Retrieved on March 18, 2014. "Estrada do Campo Limpo,1501 ,São Paulo-SP"</ref> [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində yerləşən və [[Yaponiya]] təhsil sisteminə uyğunlaşdırılmış ({{lang-pt|Associação Civil de Divulgação Cultural e Educacional Japonesa do Rio de Janeiro}}) məktəbi [[1971]]-ci ildə yaradılmışdır. Orta məktəblərlə yanaşı yapon dilini və mədəniyyətini tədris edən həftə sonu məktəbləridə mövcuddur. [[2003]]-cü ilin məlumatına əsasən ölkənin cənub ştatlarında yüzdən çox yapon təmayüllü həftə sonu məktəbi fəaliyyət göstərməkdədir. Tədris müəssisələrində direktor vəzifəsini adətən qadınlar icra etməkdədir.<ref name="CarvalhoPT46">Carvalho, Daniela de. ''Migrants and Identity in Japan and Brazil: The Nikkeijin''. [[Routledge]], August 27, 2003. ISBN 1135787654, 9781135787653. [https://books.google.com/books?id=7nlxybOVae8C&pg=PT46 Page number unstated] ([[Google Books]] PT46).</ref> Yaponiya Təhsil Nazirliyi Braziliyada yapon təmayüllü təhsillə məşğul olan orta və həftə sonu məktəbləri ilə daima koordinasiya əlaqəsindədir. [[Kuritiba]] ştatında yerləşən ({{lang-pt|Escola Suplementar Japonesa Curitiba}}) məktəbi Yaponiya Təhsil Nazirliyi tərəfindən rəsmən tanınmışdır.<ref>"[http://www.mext.go.jp/a_menu/shotou/clarinet/002/006/001/002/003.htm 中南米の補習授業校一覧（平成25年4月15日現在）]" (). Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (MEXT). Retrieved on May 10, 2014.</ref> === Təhsilin tarixi === [[Braziliya]]da yapon təmayüllü ilk təhsil müəssisəsi [[1915]]-ci ildə yaradılmış ''Taisho'' məktəbi olmuşdur.<ref>Goto, Junichi ([[Kyoto University]]). ''Latin Americans of Japanese Origin (Nikkeijin) Working in Japan: A Survey''. [[World Bank Publications]], 2007. p. [https://books.google.com/books?id=vTzUFpa10z0C&pg=PA7 7]-[https://books.google.com/books?id=vTzUFpa10z0C&pg=PA8 8].</ref> Ölkədə yaponların sayının artması yeni məktəblərin açılmasını zəruri edirdi.<ref name=LaughtonKurap10>Laughton-Kuragasaki, Ayami, [[VDM Publishing]], 2008. p. [https://books.google.com/books?id=jHwRAQAAMAAJ&q=Japanese+Supplementary+School+of+Singapore&dq=Japanese+Supplementary+School+of+Singapore&hl=en&sa=X&ei=qdslVaGUIMH7oQTJjoCgCQ&ved=0CEUQ6AEwBA 10]. "The immigrants opened Japanese schools for their children as they were living in the rural areas where there were no local schools for their children and no support from the local authorities. About 600 Japanese schools were open by 1938. The children were full time students,[...]"</ref> [[1932]]-ci ildə [[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] ştatında yaşayan on mindən çox yapon uşağın təhsil aldığı iki yüzdən çox tədris mərkəzi fəaliyyət göstərirdi.<ref>Goto, Junichi (Kyoto University). ''Latin Americans of Japanese Origin (Nikkeijin) Working in Japan: A Survey''. [[World Bank Publications]], 2007. p. [https://books.google.com/books?id=vTzUFpa10z0C&pg=PA8 8].</ref> [[1938]]-ci ildə yapon məktəblərinin sayı altı yüzə çatdırılmışdı.<ref name=LaughtonKurap10/> [[1970]]-ci ildə [[Braziliya]] təhsil sistemində 400 yapon müəllimi, 22 min şagird və 350-dən çox orta məktəb fəaliyyət göstərməkdə idi. [[1992]]-ci ilin məlumatına əsasən 319 dil kursu yapon dilinin tədrisi ilə məşğul olmuşdur. Dil kurslarında əsasən tədrisin portuqal dilində aparıldığı məktəblərdə təhsil alan yapon şagirdlər iştirak edirdi. [[1992]]-ci ilin məlumatlarına görə 18 mindən çox şagirdin dərsdən sonra dil kurslarında iştirak etdirdi. 18 min şagirddən 10,050 qız, 8,732 nəfəri oğlanlardan ibarət idi. [[San-Paulu (ştat)|San-Paulu]] ştatından sonra ən çox yapon dilli təhsil müəssisələrinə sahib olan ikinci bölgə Parana ştatıdır. Burada 54 yapon təmayüllü orta məktəb fəaliyyət göstərməkdədir. Braziliya yaponlarının ölkədə yaratmış olduğu təhsil şəbəkəsi Braziliyada yerli olmayan etnik toplumlar tərəfindən yaradılmış ən böyük təhsil sistemi olmuşdur. 1980-ci ilin göstəricilərinə əsasən hər 60 şagirdə, 2 müəllim düşməkdə idi.<ref name=CarvalhoPT46/> === Tanınmış şəxslər === * '''[[Fernanda Takayi]]''' - [[Braziliya]]lı müğənni və mahnı yazarı. * '''[[Adriana Lima]]''' - [[Braziliya]]lı tanınmış supermodel. * '''[[Deko]]''' - [[Barselona FK]]-nın keçmiş [[Yarımmüdafiəçi (futbol)|Hücumameyili yarımmüdafiəçi]]si. * '''[[Poliana Okimoto]]''' - [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro]] [[Olimpiya oyunları|Olimpiya Oyunları]]nın bürünc mükafatçısı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:Yaponlar]] [[Kateqoriya:Braziliya əhalisi]] [[Kateqoriya:Braziliya yaponları]] [[Kateqoriya:Braziliyada yaşayan etnik qruplar]] ab9ydxv5gs04ozwqv3rt0l9jk6mykml 0 495347 6556917 5717986 2022-07-31T17:31:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Andrey Urqant |orijinal adı = {{Dil-ru|Андрей Ургант}} |digər adları = |şəkil = Urganta.png |şəklin ölçüsü = 230px |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 28.11.1956 |doğum yeri = [[Sankt-Peterburq|Leninqrad]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}} →<br />{{RUS}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = aktyor, teleaparıcı |fəaliyyət illəri= 1977— |istiqaməti = kino, teatr, televiziya |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = 0881864 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = [http://andreyurgant.ru/ Andreyurgant.ru] |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Andrey Urqant''' ({{Dil-ru|Андрей Ургант}}; {{DVTY}}) — sovet və rus aktyoru, teleaparıcı, şoumen.<ref name=andr>{{Cite web | url = http://www.kino-teatr.ru/kino/acter/m/ros/4430/bio/ | title = АНДРЕЙ УРГАНТ| publisher = Kino-teatr.ru| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170428004907/http://www.kino-teatr.ru/kino/acter/m/ros/4430/bio/ | archivedate = 30 May 2017}}</ref> == Həyatı == Andrey Urqant [[1956]]-cı ildə aktyorlar [[Lev Milinder]] və [[Nina Urqant]]ın ailəsində anadan olub. Teleaparıcı və aktyor [[İvan Urqant]]ın atasıdır. Aktyor haqqında "[[Moskovskiy komsomoleç]]" qəzetində yazılan məqalədə ''Urqant'' soyadının eston mənşəli olduğu bildirilir,<ref>[http://old.www.mk-piter.ru/2006/11/28/021/ «Мама до сих пор меня воспитывает»]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} // "Moskovskiy komsomoleç", 29.11.2006</ref> eyni məlumatı "[[Arqumentı i faktı (qəzet)|Arqumentı i faktı]]" qəzeti də dərc edib.<ref>[http://4seasons.aif.ru/articles/culture/58170/index.php Лучшие холостяки из мира шоу-бизнеса] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130410155821/http://4seasons.aif.ru/articles/culture/58170/index.php |date=2013-04-10 }} // "[[Arqumentı i faktı (qəzet)|Arqumentı i faktı]]", 28.06.2007</ref> [[1977]]-ci ildə o, [[Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutu|Leninqrad Dövlət Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya İnstitutu]]nu bitirib.<ref name=andr/> [[1977]]-[[1979]]-cu illərdə V.F. Komissarjevski adına Sankt-Peterburq Akademik Teatrında işləyib.<ref name=andr/> [[1979]]-[[1981]]-ci illərdə orduda xidmət edib. Hərbi xidməti başa vurduqdan sonra Lenin komsomolu adına Leninqrad teatrına qəbul olunur və burada yeddi il işləyir.<ref name=andr/> Andrey Urqant [[1982]]-ci ildən filmlərdə çəkilir.<ref name=urq>{{cite web|title=Андрей Ургант|url=https://24smi.org/celebrity/4352-andrei-urgant.html|publisher=24smi.org|accessdate=8 iyun 2017}}</ref> Aktyorun kinoda ilk əhəmiyyətli rolu, rejissor [[Yuriy Mamin]]in [[1993]]-cü ildə çəkdiyi iki seriyalı "[[Parisə pəncərə (film, 1993)|Parisə pəncərə]]" ([[Rusiya]]-[[Fransa]], [[1993]]) filmində olmuşdur.<ref name=urq/> Film keçmiş [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] ərazisində və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da nümayiş etdirilmiş və yetərincə uğur qazanmışdır. Urqant uzun müddət [[Sankt-Peterburq]] televiziyasında çalışıb. Artistin iştirakı ilə "Qızıl Ostap" və "On İki" proqramları efirə çıxırdı. Andrey Urqant on il "Pyatıy kanal"da yayımlanan — "Moxovoyda görüşlər" televerilişinin aparıcısı olub.<ref name=urq/> == Ailəsi == * Birinci arvadı — [[Valeriya Kiselyova]] (1951—2015), sovet və rus aktirisası, Rusiya Federasiyasının əməkdar artisti (2000).<ref name=vlr>{{Cite web | url = http://www.kino-teatr.ru/kino/acter/w/ros/20081/bio/ | title = ВАЛЕРИЯ КИСЕЛЁВА (II)| publisher = Kino-teatr.ru| archiveurl = https://web.archive.org/web/20161123173559/http://www.kino-teatr.ru/kino/acter/w/ros/20081/bio/ | archivedate = 30 May 2017}}</ref> ** Oğlu — [[İvan Urqant]] (doğ. 1978), rusiyalı aktyor, şoumen, teleradio aparıcısı, müğənni, musiqiçi, prodüser. Hazırda "[[Pervıy Kanal]]"da yayımlanan "Urqantın gecəsi"<ref name=vecherniy>{{Cite web | url = http://www.1tv.ru/shows/vecherniy-urgant/o-proekte | title = ВЕЧЕРНИЙ УРГАНТ О проекте | publisher = "[[Pervıy Kanal]]"| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170216034027/http://www.1tv.ru/shows/vecherniy-urgant/o-proekte | archivedate = 2 Aprel 2017}}</ref> və "Smak"<ref name=smak>{{Cite web | url = http://www.1tv.ru/shows/smak/o-proekte | title = СМАК О проекте | publisher = "[[Pervıy Kanal]]"| archiveurl = https://web.archive.org/web/20161224034544/http://www.1tv.ru/shows/smak/o-proekte | archivedate = 2 Aprel 2017}}</ref> verilişlərinin aparıcısı, "Projektorperishilton"<ref name=hilton>{{Cite web | url = http://www.1tv.ru/shows/prozhektorperishilton/o-proekte | title = ПРОЖЕКТОРПЕРИСХИЛТОН О проекте | publisher = "[[Pervıy Kanal]]"| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170325041741/http://www.1tv.ru/shows/prozhektorperishilton/o-proekte | archivedate = 2 Aprel 2017}}</ref> verilişinin isə aparıcılarından biri. *** Nəvəsi — Nina Urqant (doğ. 2008)<ref name=kinkadze>{{Cite web | url = https://24smi.org/celebrity/3476-natalia-kiknadze.html | title = Наталья Кикнадзе | publisher = 24smi.org| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170529202517/https://24smi.org/celebrity/3476-natalia-kiknadze.html | archivedate = 30 May 2017}}</ref> *** Nəvəsi — Valeriya Urqant (doğ. 2015)<ref name=kinkadze/> * İkinci arvadı — Alyona Svintsova (doğ. 1947) Şairə və müğənni. 1996-cı ildən [[Niderland]]da yaşayır.<ref name=urq/> ** Qızı — Mariya (doğ. 1984)<ref name="blik.ua">{{cite web|url=http://www.blik.ua/content/view/37906|title=Отец Ивана Урганта: Родим сыну сестричку|author=Коробка С.|date=2010-12-01|publisher=blik.ua; archive.org|accessdate=2013-04-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101204040331/http://www.blik.ua/content/view/37906|archivedate=2010-12-04|work=|url-status=unfit}}</ref> *** Nəvəsi — Əmir (doğ. 2004)<ref name="cadr/24941">[http://www.eg.ru/daily/cadr/24941/ Амурные тайны семьи Ургантов // Экспресс газета<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> *** Nəvəsi — Qabriel (doğ. 2015)<ref>{{Cite web|accessdate = 2016-02-16|title = У Ивана Урганта родился племянник {{!}} StarHit.ru|url = http://www.starhit.ru/eksklusiv/u-ivana-urganta-rodilsya-plemyannik-118931/|publisher = www.starhit.ru}}</ref> * Üçüncü arvadı — Vera Yaçeviç<ref name=urq/> * Dördüncü arvadı (Andrey Urqantdan 30 yaş kiçikdir)<ref name=urq/> — Yelena Romanova (doğ. 1986)<ref name="cadr/24941" /><ref>[http://www.blik.ua/content/view/37906/ Отец Ивана Урганта: Родим сыну сестричку]</ref><ref name="page=10,3">[http://7days.ru/article/privatelife/andrey-urgant-lena-obratila-vnimanie-na-ivana/1 Андрей Ургант: «Лена обратила внимание на Ивана»]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{imdb name|id=0881864|name=Andrey Urqant}} {{En icon}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Sankt-Peterburqda doğulanlar]] [[Kateqoriya:SSRİ aktyorları]] [[Kateqoriya:Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutunun məzunları]] [[Kateqoriya:Urqantlar]] [[Kateqoriya:Rusiya televiziya aparıcıları]] hxjob3i7mmnyiw4my33zyfdm9uy6siq 0 498515 6556994 6556457 2022-07-31T18:59:10Z Nicat49 31470 wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Erlinq Braut Haland |orijinal adı =Erling Haaland |tam adı = Erlinq Braut Haland |ləqəbi = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 21.7.2000 |doğum yeri = [[Norveç]] |vətəndaşlığı = |boyu =194 |çəkisi = |əsas ayağı =Sol |mövqeyi = [[Hücumçu (futbol)|Hücumçu]] |indiki klubu = {{bayraq|İngiltərə}} [[Mançester Siti FK|Mançester Siti]] |nömrəsi = 9 |gənclər klubları = {{futbol karyerası }} |klublar = {{futbol karyerası |2016|{{bayraq|Norveç}} [[Brune FK|Brune]]|16 (0) |2017—2019|{{bayraq|Norveç}} [[Molde FK|Molde]]|39 (14) |2019—2020|{{bayraq|Avstriya}} [[Red Bull Zalsburq FK|Red Bull Salzburg]]|16 (17) |2020—2022|{{bayraq|Almaniya}} [[Borussiya Dortmund FK|Borussia Dortmund]]|3 (7) |2022-h.h|{{bayraq|İngiltərə}} [[Mançester Siti FK|Mançester Siti]] }} |milli yığma = {{futbol karyerası |2016—h.h|{{bayraq|Norveç}} [[Norveç U-17]]|8 (2) }} |klub haqqında məlumatların yenilənməsi = |yığma haqqında məlumatların yenilənməsi = |vikianbar = Erling Braut Håland }} '''Erlinq Braut Haland''' (21 iyul 2000-ci ildə [[Lids]]də anadan olub) — [[İngiltərə]] Premyer liqası təmsilçisi ''[[Mançester Siti FK|Mançester Siti]]'' klubunda hücumçu kimi çıxış edən [[Norveç]]li peşəkar futbolçudur. <ref name="soccerway">{{cite web|url=http://int.soccerway.com/players/erling-haland/441484//|title=Norway - E. Haland - Profile with news, career statistics and history - Soccerway|publisher=soccerway.com|accessdate=2017-06-18}}</ref> Onu futbolun robotu adlandırırlar == Klub karyerası == === Brune === Haland Brune akademiyası vasitəsilə inkişaf etmişdir. Haland öz peşəkar karyerasında debütünü 12 may 2016-cı ildə ''Ranheym'' klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 69-cu dəqiqədə Robert Undheymi əvəz etmişdir. Həmin görüşdə Brune liqa görüşündə rəqibinə 1-0 hesabı ilə məğlub olmuşdur.<ref name="soccerway2">{{cite web|url=http://int.soccerway.com/matches/2016/05/12/norway/1-division/ranheim-il/bryne-fotballklub/2177824/|title=Ranheim vs. Molde - 12 May 2016 - Soccerway|publisher=soccerway.com|accessdate=2017-06-18}}</ref> === Molde === Haland 1 fevral 2017-ci ildə Molde klubuna transfer olmuşdur.<ref>{{cite web|title=Håland klar for Molde FK|url=http://www.moldefk.no/nyheter/haland-klar-for-molde-fk|website=moldefk.no|publisher=Molde FK|accessdate=2 February 2017|language=Norwegian|date=1 February 2017}}</ref> Haland klub ilə debütünü 4 iyun 2017-ci ildə ''Sarpsburq'' klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 71-ci dəqiqədə Fredrik Brustadı əvəz etmişdir. Həmin görüşdə Molde liqa görüşündə rəqibinə 1-0 hesabı ilə məğlub olmuşdur.<ref name="soccerway3">{{cite web|url=http://int.soccerway.com/matches/2017/06/04/norway/eliteserien/fotballklubben-sparta-sarpsborg/molde-fotballklubb/2383936/|title=Sarpsborg 08 vs. Molde - 4 June 2017 - Soccerway|publisher=soccerway.com|accessdate=2017-06-18}}</ref> == Milli karyerası == 2017-ci ildə Haland [[Norveç]]in gənclərdən ibarət milli komandası ilə [[Xorvatiya]]da keçirilən [[UEFA]] Avropa U-17 Çempionatında iştirak etmişdir. Turnirdə Haland [[İngiltərə]]<ref name="soccerway4">{{cite web|url=http://int.soccerway.com/matches/2017/05/04/europe/uefa-u17-championship/norway-under-17/england-under-17/2432879/|title=Norway U17 vs. England U17 - 4 May 2017 - Soccerway|publisher=soccerway.com|accessdate=2016-08-24}}</ref>, [[Niderland]]<ref name="soccerway5">{{cite web|url=http://int.soccerway.com/matches/2017/05/07/europe/uefa-u17-championship/netherlands-under-17/norway-under-17/2432880/|title=Netherlands U17 vs. Norway U17 - 7 May 2017 - Soccerway|publisher=soccerway.com|accessdate=2016-08-24}}</ref>, [[Ukrayna]]<ref name="soccerway6">{{cite web|url=http://int.soccerway.com/matches/2017/05/10/europe/uefa-u17-championship/ukraine-under-17/norway-under-17/2432883/|title=Ukraine U17 vs. Norway U17 - 10 May 2017 - Soccerway|publisher=soccerway.com|accessdate=2016-08-24}}</ref> milli komandalarına qarşı oyunlarda meydana çıxmışdır. == Karyera statistikası == === Klub === {{Yenilənib|18 İyun 2017}}<ref name="soccerway"/> {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !rowspan="2"|Klub !rowspan="2"|Mövsüm !colspan="3"|Liqa !colspan="2"|Ölkə Kuboku !colspan="2"|Kontinental^{[[#notes gs1|1]]} !colspan="2"|Digər^{[[#notes gs1|2]]} !colspan="2"|Ümumi |- !Diviziya!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol!!Oyun!!Qol |- |rowspan="1" valign="center"|Brune |Eliteserien |2016–17 |16||0||0||0||0||0||0||0||16||0 |- |rowspan="1" valign="center"|Molde |Eliteserien |2016–17 |1||0||0||0||0||0||0||0||1||0 |- !colspan="3"|Ümumi karyera !17!!0!!0!!0!!0!!0!!0!!0!!17!!0 |} <div id="notes gs1" ></div>¹<small>[[UEFA Çempionlar Liqası]] görüşləri daxildir.</small> <div id="notes gs1" ></div>²<small>Norveç Superkuboku görüşləri daxildir.</small> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Molde FK heyəti}} [[Kateqoriya:Norveç futbolçuları]] m6d0ahgf7hs8elzyng99fcv4zvxle8l 0 499139 6557275 6434010 2022-08-01T01:09:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Birinci Əl-Ələmeyn döyüşü |digər mövzu = Digər mənalar |digər mövzu səhifəsi = Əl-Ələmeyn döyüşü }} {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Birinci Əl-Əlameyn döyüşü |aiddir = [[Şimali Afrika kampaniyası]];<br>[[İkinci dünya müharibəsi]] |şəkil = [[Şəkil:1stAlameinBritDefense.jpg|300px]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Britaniya əsgərləri Birinci [[Əl-Əlameyn döyüşü]]ndə |tarixi = [[1 iyul|1]]—[[27 iyul]] [[1942]] |yeri = [[Əl-Əlameyn]], {{EGY}} |səbəbi = |vəziyyəti = |nəticəsi = [[Antihitler koalisiyası|Müttəfiqlərin]] qələbəsi |ərazi = |tərəf1 = {{GB}}<br />{{*}}[[Şəkil:British Raj Red Ensign.svg|24px|border]] [[Britaniya Hindistanı|Hindistan]]<br />[[Şəkil:Flag of Australia.svg|24px|border]] [[Avstraliya]]<br />[[Şəkil:Flag of New Zealand.svg|24px|border]] [[Yeni Zellandiya]]<br />[[Şəkil:Flag of South Africa (1928–1994).svg|24px|border]] [[Cənubi Afrika Birliyi|Cənubi Afrika]] |tərəf2 = {{flaqifikasiya|Üçüncü Reyx}}<br>{{flaqifikasiya|İtaliya Krallığı}} |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = [[Klod Okinlek]] |komandan2 = [[Ervin Rommel]] |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = 150 000 canlı qüvvə, 1114 tank, 1500-dən çox təyyarə |qüvvə2 = 96 000 canlı qüvvə, 585 tank, ~500 təyyarə |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = 18 700 ölü və yaralı |itkilər2 = 17 000 ölü və yaralı |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''Birinci Əl-Əlameyn döyüşü''' ({{Dil-en|First Battle of El Alamein}}; {{Dil-de|Erste Schlacht von El Alamein}}) — [[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı, [[1942]]-ci ilin [[iyul]] ayında [[Misir]]in [[Əl-Əlameyn]] şəhərində baş vermiş döyüş. == Döyüş == İyulun 1 -də, saat 03: 00 -da Rommelin qoşunları Müttəfiqlərin sağ kənarına hücum etdi, lakin 1 -ci Cənubi Afrika Diviziyası tərəfindən geri atıldı. Saat 10: 00-da Afrika Panzer Ordusu Deyr əş-Şinə hücum etdi. Hindistan briqadası düşmənin irəliləməsini dayandırmaq üçün ümidsiz bir cəhdlə bütün gün hücumları dayandırdı, ancaq axşam saatlarında mövqeləri Axis qüvvələri tərəfindən işğal edildi. Hindistan briqadasının şiddətli müqaviməti Auchinleckə Ruweisat silsiləsinin qərb ucunun müdafiəsini təşkil etmək üçün vaxt verdi. Auchinleck, 1-ci Zirehli Diviziyanı 15-ci Panzer Diviziyasına qoşulduğu Deir el-Shein istiqamətinə də göndərdi. Döyüş gününün sonuna qədər Afrika Korpları 55 tankından 37 -ni itirdi. 90 -cı Yüngül Piyada Diviziyası şərqə doğru hərəkət etdi, lakin üç Cənubi Afrika briqadasından top atəşinə tutuldu və qazmağa məcbur oldu. Sağ cinahda və xəttin mərkəzindəki gərginliyi azaltmaq üçün Okinlek 3 iyul tarixində Qattara mövqeyindən əks hücuma keçdi. 5 -ci Hindistan Diviziyası və 7 -ci Zirehli Diviziya tərəfindən dəstəklənən 2 -ci Yeni Zelandiya Diviziyasının hücumu Rommelin şimal cinahına yönəlmişdi. Üç gün davam edən şiddətli döyüşlərdən sonra müttəfiqlər Deyr əl-Şeynə yaxınlaşmağı bacardılar. Bu müddət ərzində Rommel, tükənmiş qoşunlarını yenidən toplayıb qazmağa qərar verdi. Hər iki ordunun əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etməməsi ilə döyüş sahəsi statik hala gəldi. Bu zaman Müttəfiq təyyarələri Rommelin ərzaq tədarükünün zəif nöqtələrinə hücum etməyə başladı və mobil sütunlar cənubdan Axis qüvvələrinə hücum edərək düşmənin arxa eşelonlarında çaşqınlıq yaratdı. İtaliyadan Rommel üçün tədarüklərin sayı kəskin şəkildə azaldıldı: May ayında 34.000 tona qarşı 5.000 ton döyüş sursatı və May ayında 2000 -ə qarşı 400 avtomobil. Müttəfiq qoşunlar isə plana uyğun olaraq yeni texnika alırlar. İyulun 10-da Okinlek, 1000-dən çox düşmən əsgərini əsir götürərək Tel-El-Eisə hücum etdi. Rommelin əks hücumu nəzərəçarpacaq dərəcədə uğur qazana bilmədi. Müttəfiq qüvvələr bu silsilədə birinci (14 iyul) və ikinci (21 iyul) döyüşləri keçirərək Ruweisat'a hücum etdilər. Ümumiyyətlə, hər iki döyüş uğursuz oldu, lakin 5 -ci Hindistan Piyada Briqadası Alman 21 -ci Diviziyasının 24 tankını məhv etdi. Təşəbbüsü əldən vermək istəməyən Auchinleck, 27 İyulda iki hücum etdi. Tel-Eisdəki şimaldakı birincisi uğursuz oldu. İkincisi, Miteiriya silsiləsi yaxınlığında, zırhlı maşınların dəstəyi olmadan qalmış İngilis piyadalarına qarşı dəqiqləşdirilməmiş mina sahələri və Almaniyanın əks hücumu səbəbindən Müttəfiq qoşunlarına böyük itkilər verdi. 8 -ci Ordu tükəndi və 31 iyulda Okinlek müdafiə mövqelərinin gücləndirilməsini əmr etdi. == Həmçinin bax == * [[İkinci Əl-Əlameyn döyüşü]] == İstinadlar == * {{cite book |title=War Diaries 1939–1945 |last=Alanbrooke |first=Field Marshal Lord |authorlink=Alan Brooke |year=2002 |orig-year=1957 |editor-last1=Danchev |editor-first1=Alex |editor-last2=Todman |editor-first2=Daniel |publisher=Phoenix Press |location=London |edition=rev. |isbn=1-84212-526-5}} * {{cite book |first=Niall |last=Barr |title=Pendulum of War: The Three Battles of El Alamein |publisher=Pimlico |location=London |year=2005 |isbn=0-7126-6827-6 |orig-year=2004}} * {{cite book |first=Peter |last=Bates |title=Dance of War: The Story of the Battle of Egypt |publisher=Leo Cooper |location=London |year=1992 |isbn=0-85052-453-9}} * {{cite book |first1=P. C. |last1=Bharucha |last2=Prasad |first2=Bisheshwar |title=The North African Campaign, 1940–43 |series=Official History of the Indian Armed Forces in the Second World War, 1939–45 |publisher=Combined Inter-Services Historical Section, India & Pakistan |location=Delhi |year=1956 |oclc=563270}} * {{cite book |first=Paolo |last=Caccia Dominioni de Sillavengo |title=Alamein 1933–1962: An Italian Story |publisher=Allen & Unwin |year=1966 |oclc=2188258}} * {{cite book |title=Three Against Rommel: The Campaigns of Wavell, Auchinleck and Alexander |first=Alexander |last=Clifford |year=1943 |publisher=George G. Harrap |location=London |oclc=10426023}} * {{cite book |first=James |last=Gannon |title=Stealing Secrets, Telling Lies: How Spies and Codebreakers Helped Shape the Twentieth Century |url=https://archive.org/details/stealingsecretst00gann |publisher=Brassey |location=Washington DC |year=2002 |orig-year=2001 |isbn=1-57488-473-5}} * {{cite book| last1=Hinsley |first1=F. H. |last2=Thomas |first2=E. E. |last3=Ransom |first3=C. F. G. |last4=Knight |first4=R. C. |authorlink1=Harry Hinsley |title=British Intelligence in the Second World War. Its Influence on Strategy and Operations |volume=II |location=London |publisher=[[HMSO]] |year=1981 |isbn=0-11-630934-2}} * {{cite book |last=Johnston |first=Mark |authorlink=Mark Johnston (historian) |title=Fighting the Enemy: Australian Soldiers and their Adversaries in World War II |publisher=Cambridge University Press |location=London |year=2000 |isbn=0-521-78222-8}} * {{cite book |first1=Mark |last1=Johnston |first2=Peter |last2=Stanley |authorlink2=Peter Stanley |title=Alamein: The Australian Story |publisher=[[Oxford University Press]] |location=South Melbourne, Victoria |isbn=0-19-551630-3 |year=2002}} * {{cite book |first=Mark |last=Johnston |title=That Magnificent 9th: An Illustrated History of the 9th Australian Division |publisher=Allen & Unwin |location=Crows Nest, N.S.W. |year=2003 |isbn=1-86508-654-1}} * {{cite journal |first=Colonel Conrad H. |last=Lanza |title=Perimeters in Paragraphs: The Axis Invades Egypt |journal=The Field Artillery Journal |issue=September 1942 |publisher=Field Artillery Association |location=Fort Sill, OK |url=http://sill-www.army.mil/famag/1942/SEP_1942/SEP_1942_PAGES_685_692.pdf |issn=0191-975X |access-date=2017-06-20 |archive-date=2008-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080227210124/http://sill-www.army.mil/famag/1942/SEP_1942/SEP_1942_PAGES_685_692.pdf |url-status=dead }} * {{cite book |first=Jon |last=Latimer |title=Alamein |url=https://archive.org/details/alamein0000lati_s1g7 |publisher=John Murray |location=London |year=2002 |isbn=0-7195-6203-1}} * {{cite book |first=Ronald |last=Lewin |title=The Life and Death of the Afrika Korps: A Biography |publisher=Batsford |year=1977 |isbn=0-71340-685-2}} * {{cite book |last=Mackenzie |first=Compton |year=1951 |title=Eastern Epic: September 1939 – March 1943, Defense |volume=I |publisher=Chatto & Windus |location=London |authorlink=Compton Mackenzie |oclc=1412578}} * {{cite book |last=Mitcham |first=Samuel W. |title=Rommel's Desert War: The Life and Death of the Afrika Korps |publisher=Stackpole Books |location=Mechanicsburg, PA |year=2007 |isbn=978-0-8117-3413-4 |orig-year=1982}} * {{cite book |url=https://www.awm.gov.au/collection/RCDIG1070202/ |series=Official History of Australia in the Second World War |title=Tobruk and El Alamein |volume=III |last=Maughan |first=Barton |publisher=[[Australian War Memorial]] |location=Canberra |year=1966 |oclc=954993}} * {{cite book |first1=Major-General I. S. O. |last1=Playfair |author1-link=Ian Stanley Ord Playfair |first2=Captain F. C. |last2=with Flynn [[Royal Navy|RN]] |first3=Brigadier C. J. C. |last3=Molony |first4=Group Captain T. P. |last4=Gleave |editor-last=Butler |editor-first=J. R. M. |editor-link=James Ramsay Montagu Butler |series=History of the Second World War United Kingdom Military Series |title=The Mediterranean and Middle East: British Fortunes reach their Lowest Ebb (September 1941 to September 1942) |volume=III |publisher=Naval & Military Press |year=2004 |orig-year=1st. pub. [[HMSO]] 1960 |isbn=1-84574-067-X |lastauthoramp=y}} * {{cite book |first=Erwin |last=Rommel |authorlink=Ervin Rommel |author2=Pimlott, John |title=Rommel: In His Own Words |url=https://archive.org/details/rommelinhisownwo0000romm |location=London |publisher=Greenhill Books |year=1994 |isbn=978-1-85367-185-2}} * {{cite book |last=Scoullar |first=J. L. |editor-first=Howard |editor-last=Kippenberger |editor-link=Howard Kippenberger |series=The Official History of New Zealand in the Second World War, 1939–1945 |title=The Battle for Egypt: The Summer of 1942 |year=1955 |publisher=Historical Publications Branch |location=Wellington |edition=online |url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-WH2Egyp.html |accessdate=2 November 2007 |oclc=2999615}} * {{cite book |last=Stewart |first=Adrian |title=The Early Battles of Eighth Army: 'Crusader' to the Alamein Line 1941–1942 |url=https://archive.org/details/earlybattlesofei0000stew |publisher=Leo Cooper |location=Barnsley, South Yorkshire |year=2002 |isbn=0-85052-851-8}} * {{cite book |first=Bruce Allen |last=Watson |title=Exit Rommel |publisher=Stackpole Books |location=Mechanicsburg PA |year=2007 |orig-year=1999 |isbn=978-0-8117-3381-6}} == Xarici keçidlər == * [http://www.comandosupremo.com/1ElAlamein.html First Battle of El Alamein, from Italian "Comando Supremo"]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100304031834/http://www.comandosupremo.com/1ElAlamein.html |date=2010-03-04 }} * [http://www.remuseum.org.uk/corpshistory/rem_corps_part16.htm#west Royal Engineers Museum] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060520190343/http://www.remuseum.org.uk/corpshistory/rem_corps_part16.htm#west |date=2006-05-20 }} Royal Engineers and Second World War (Deception and mine clearance at EL Alamein) * [http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-WH2Alam.html Alam Halfa and Alamein] New Zealand Electronic Text Centre {{Vikianbar kateqoriyası}} [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi]] [[Kateqoriya:Almaniyanın döyüşləri]] [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallığın döyüşləri]] cusggjq9zlzna1jzwvkfr7zfbo4p3m3 0 499354 6556784 6395696 2022-07-31T15:52:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:1914 albania en.svg|right|thumb|Albaniya 1916-ci ildə bölünəndən sonra. Altdaki yaşıl zona 1917-ci ilin yayında elan edilən İtaliyanın protektoratını göstərir. 1918-ci ilin payızında o, genişləndirilmişdi ki, Albaniyanın demək olar ki, bütün ərazilərini əhatə etsin.]] '''Albaniyada italyan protektoratı''' — [[Birinci Dünya Müharibəsi|Birinci Dünya müharibəsi]] zamanı [[İtaliya Krallığı|İtaliya krallığı]] tərəfindən tətbiq edilmiş protektorat. İtaliya rəhbərliyi altında Albaniyanın hüquqi müstəqilliyi təmin olunsun deyə tətbiq edilmişdir. [[Protektorat]] 1917-ci il iyunun 23-dən 1920-ci ilin yayına qədər mövcud idi. == Tarixi == İtaliya krallığı 1914-cü ilin dekabrında [[Vlyora]] limanını işğal etdi, lakin 1915-ci ilin sonu 1916-cı ilin əvvəlində baş verən Avstriya-Macarıstan müdaxiləsindən sonra və 27 fevral 1916-cı ildə [[Durres]] şəhərini itirdikdən sonra, alman qoşunları oranı tərk eləmək məcburiyyətində qaldı. 1916-ci ilin may ayında İtaliyanın general [[Settimio Pyaçentini]] komandanlığı altında olan 100 000-lik XVI-cı korpusu qayıtdı və 1916-ci ilin payızında Cənubi Albaniya regionunu zəbt etdi, eyni zamanda [[Fransa|fransız]] ordusu 29 noyabr 1916-cı ildə [[Korça]] və onun ətrafını tutmuşdur. Əsasən Balkan cəbhəsinin inkişaf etməsi ilə, [[İtaliya quru qoşunları|İtaliya]] ([[Girokastra]]<nowiki/>da) və [[Fransa quru qoşunları|Fransa]] qüvvələri (Korçada) [[Antanta]]<nowiki/>nın razılığı ilə 1916-cı ilin payızında keçmiş [[Şimali Epir Muxtar Respublikası]]<nowiki/>nln (oraya yunan azlığı nəzarət edirdi) ərazisinə daxil oldular. Fransa hakimiyyəti 10 dekabr 1916-cı ildə [[Korça Muxtar alban respublikası]]<nowiki/>nı protokol üzrə elan etdi. Həmin protokola əsasən, Korça, Bilişt, Kolyonya, Opar və Gora ərazilərində muxtar vilayətləri yaranır. 12 dekabr 1916-cı ildə İtaliya öz səfiri vasitəsilə izahat üçün müraciət etdi, çünki [[Korça Muxtar alban respublikası]]<nowiki/>nın yaradılması [[London müqaviləsi (1915)|London müqaviləsi]]<nowiki/>nin şərtlərini pozurdu.<ref>Popescu, Stefan. [https://web.archive.org/web/20110126021428/http://www.cairn.info/revue-guerres-mondiales-et-conflits-contemporains-2004-1-page-77.htm "Les français et la république de Kortcha (1916-1920)"]. France: Cairn info. [[Rəqəmli obyektin identifikatoru|roi]]: [https://doi.org/10.3917%2Fgmcc.213.0077 10.3917/gmcc.213.0077]. Archived from [http://www.cairn.info/revue-guerres-mondiales-et-conflits-contemporains-2004-1-page-77.htm the original] on January 17, 2011. Retrieved January 17, 2011. <q>La signature de ce Protocole contrevient aux stipulations du traité de Londres ...Par conséquent, l'Italie demanda des explications au quai d'Orsay, par l'intermédiaire de son ambassadeur, le 12 décembre 1916. (''fransızca'')</q></ref> [[Avstriya-Macarıstan]] Fransanın Korça ilə bağlı presedentini Albaniyanın [[Protektorat|protektorantlıq]] altında müstəqilliyinin elan edilməsinin əsaslandırılması üçün istifadə etdi, bu hadisə 3 yanvar 1917-ci ildə [[Şkoder]]<nowiki/>də baş verdi. İtaliya krallığı 23 iyun 1917-ci ildə Girokastrada Albaniyanın protektorat altında müstəqilliyini elan edəndə də eyni şeyi eləmişdi.<ref>Jaume Ollé (July 15, 1996). {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111124044610/http://flagspot.net/flags/al_w1914.html |date=2011-11-24 }}. Archived from [http://flagspot.net/flags/al_w1914.html#kor the original] on January 12, 2011. Retrieved January 12, 2011. <q>On 23 June 1917, Italy proclaimed the independence of Albania under her protectorate, justifying this with the French precedent in Korçë. Austria-Hungary had done it before on 3 January 1917.</q></ref> 1918-ci ilin noyabrında Birinci Dünya Müharibəsi bitəndə müasir [[Albaniya]]<nowiki/>nın demək olar ki, bütün ərazisi italyan protektoratı altında idi. == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:1910-cu illərdə İtaliya]] [[Kateqoriya:Albaniya–İtaliya münasibətləri]] [[Kateqoriya:1910-cu illərdə Albaniya]] 6drzbvkv9qn8za89muaoju3c4s1bi4t 0 499754 6556849 6011848 2022-07-31T16:46:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Alçide Qasperi |orijinal adı = {{Dil-it|Alcide Amedeo Francesco De Gasperi}} |şəkil = Alcide de Gasperi 2.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |titul = [[İtaliya]]nın baş naziri |bayraq = Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg |bayraq2 = Flag of Italy.svg |dövr əvvəl = [[10 dekabr]] [[1945]] |dövr son = [[17 avqust]] [[1953]] |sələfi = Ferruço Parri |xələfi = [[Cüzeppe Pella]] |doğum tarixi = 3.4.1881 |doğum yeri = [[Trento]], [[Avstriya-Macarıstan]] |vəfat tarixi = 19.8.1954 |vəfat yeri = [[Trento]], {{flaqifikasiya|İtaliya}} |titul_2 = [[İtaliya Krallığı]]nın regenti |bayraq_2 = Royal Standard of the Crown Prince of Italy (1880–1946).svg |dövr əvvəl_2 = [[12 iyun]] [[1946]] |dövr son_2 = [[1 iyul]] [[1946]] |sələfi_2 = [[II Umberto]] |xələfi_2 = vəzifə ləğv edilib |titul_3 = [[İtaliya]]nın xarici işlər naziri |bayraq_3 = Flag of Italy.svg |dövr əvvəl_3 = [[13 iyul]] [[1946]] |dövr son_3 = [[2 fevral]] [[1947]] |sələfi_3 = Karlo Sfortsa |xələfi_3 = [[Cüzeppe Pella]] |partiya = [[Xristian Demokrat Partiyası (İtaliya)|Xristian Demokrat Partiyası]] |təhsili = [[Vyana Universiteti]] |vikianbar = }} '''Alçide Amadeo Françesko de Qasperi''' ({{Dil-it|Alcide Amedeo Francesco De Gasperi}}; d. [[3 aprel]] [[1881]] — [[19 avqust]] [[1954]]) — [[İtaliya]]nın baş naziri ([[1945]]-[[1953]]). == Həyatı siyasi fəaliyyəti== [[Fayl:1951_Alcide_De_Gasperi_and_his_family.jpg|thumb|Alçide Qasperi ailəsi ilə, 1951-ci il]] Alçide Qasperi [[3 aprel]] [[1881]]-ci ildə [[Trento]] şəhərində anadan olmuşdur. 1905-ci ildə [[Vyana Universiteti]]ni fəlsəfə və ədəbiyyat üzrə mütəxəssis kimi bitirib. XIX əsrin sonlarından etibarən ictimai və xristian, tələbə və irredentist hərəkatların fəal iştirakçısı olub. 1911-ci ildən [[Birinci Dünya Müharibəsi]]nin sonuna qədər Avstriya reyxstaqının üzvü olub. 1919-cu sonra sonra anası İtaliyaya köçdü və Alçide De Qasperi İtaliya Xalq Partiyasının qurucularından biri — 1921-ci ildən onun lideri və baş katibi, millət vəkili oldu. Əvvəlcə De Qasperinin 1922-ci ildə [[Benito Mussolini]] hökumət partiyasında iştirakı dəstəklənir, lakin tezliklə bu rejimin rəqibi olur və 1924-cü ildə onun parçalanması zamanı partiyanın antifaşist qanadının rəhbəri olur. [[Faşizm]]ə qarşı çıxışdığı üçün o, 16 ay həbs cəzasına məhkum edilmişdir. Lakin, 4 il həbsdə qalan Qasperinin səhhətində müəyyən problemlər yaranır. Həbsdən azad edildikdən sonra iş tapa bilməyən Qasperi [[1931]]-ci ildən [[Vatikan Apostol Kitabxanası]]nda işləyir. 1943-cü ildə o vaxt qeyri-qanuni sayılan Xalq Partiyası əsasında İtaliyanın Xristian Demokrat Partiyasını yaradan Alçide Qasperi 1944-cü ildən onun birinci katibi olur. [[10 dekabr]] [[1945]]-ci ildən [[17 avqust]] [[1953]]-cü ilə qədər [[İtaliya]]nın baş naziri olan Alçide Qasperi [[19 avqust]] [[1954]]-cü ildə [[Trento]]da vəfat etmişdir. == Ədəbiyyat == * Bigaran, Mariapia. "Alcide De Gasperi: the apprenticeship of a political leader," ''Modern Italy'' Nov 2009, Vol. 14 Issue 4, pp 415–30 * Carrillo, Elisa. ''Alcide De Gasperi: The Long Apprenticeship.'' University of Notre Dame Press, 1965. * Cau, Maurizio. "Alcide De Gasperi: a political thinker or a thinking politician?" ''Modern Italy'' Nov 2009, Vol. 14 Issue 4, pp 431–45 * Duggan, Christopher. ''Force of Destiny: A History of Italy Since 1796'' (2008) ch 27–28 * Ginsborg, Paul. ''A history of contemporary Italy: society and politics, 1943-1988'' (Palgrave Macmillan, 2003). * Lorenzini, Sara. "The roots of a 'statesman': De Gasperi's foreign policy," ''Modern Italy'' Nov 2009, Vol. 14 Issue 4, pp 473–84 * Pombeni, Paolo, and Giuliana Nobili Schiera. "Alcide de Gasperi: 1881-1954-a political life in a troubled century," ''Modern Italy'' Nov2009, Vol. 14 Issue 4, pp 379–401. * White, Steven. "In search of Alcide De Gasperi: innovations in Italian scholarship since 2003." ''Journal of Modern Italian Studies'' 15#3 (2010): 462-470. Historiography * Wilsford, David, ed. ''Political leaders of contemporary Western Europe: a biographical dictionary'' (Greenwood, 1995) pp 77–83. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Alcide De Gasperi}} * {{Internet Archive author|sname=Alcide De Gasperi}} * [http://jcgi.pathfinder.com/time/printout/0,8816,890557,00.html Man from the Mountains]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}, biography in ''Time'' magazine, 25 May 1953 * [http://www.fondazionedegasperi.it/Inglese/page.asp?IDCategoria=782&IDSezione=4837&ID=94726 Alcide De Gasperi and his age: A chronology of the Statesman's life and works]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120303014445/http://www.fondazionedegasperi.it/Inglese/page.asp?IDCategoria=782&IDSezione=4837&ID=94726 |date=2012-03-03 }}, Alcide De Gasperi Foundation * [http://www.degasperi.net/index.php Alcide De Gasperi (1881–1954)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090313231902/http://www.degasperi.net/index.php |date=2009-03-13 }} by Pier Luigi Ballini, Alcide De Gasperi in the history of Europe * [http://www.fondazionedegasperi.it/Inglese/default.asp Alcide De Gasperi Foundation] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071006121930/http://www.fondazionedegasperi.it/Inglese/default.asp |date=2007-10-06 }} * The [http://archives.eui.eu/en/fonds/1444?item=ADG private papers] of Alcide De Gasperi are deposited at the [http://www.eui.eu/Research/HistoricalArchivesOfEU/Index.aspx Historical Archives of the European Union] in Florence * {{it icon}} [http://www.centrostudimalfatti.org/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=11&Itemid=12 De Gasperi: un politico europeo venuto dal futuro], Centro Studi Malfatti [[Kateqoriya:İtaliya baş nazirləri]] [[Kateqoriya:Vyana Universitetinin məzunları]] hj3uxdcr91vxj4do9511oir1zt8ayba 0 500332 6556807 3979565 2022-07-31T16:08:56Z Araz Yaquboglu 17991 [[Nizami (ad)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki '''Yaşayış məntəqələri''' *[[Nizami (Sabirabad)|Nizami]] — [[Sabirabad|Sabirabad rayonu]]nda kənd. *[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] — [[Goranboy rayonu]]nda kənd. *[[Nizami (Göygöl)|Nizami]] — [[Göygöl rayonu]]nda qəsəbə. *[[Nizami (Ermənistan)|Nizami]] — Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistanda) kənd (əvvəlki [[Yuxarı Necili]]). '''Musiqidə''' *[[Nizami (opera)|Nizami]] — Bəstəkar [[Əfrasiyab Bədəlbəyli]]nin operası. *[[Nizami (balet)|Nizami]] — Bəstəkar [[Fikrət Əmirov]]un simfoniyası və baleti. '''Filmlər''' *[[Nizami (film, 1982)|Nizami]] — dahi [[Azərbaycan]] şairi [[Nizami Gəncəvi]]yə həsr olunmuş film-pritça. '''Digər''' *[[Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi|Nizami]] — Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi *[[Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan Mədəniyyət İnstitutu (Berlin)|Nizami]] — Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu *[[Nizami metrostansiyası]] — Bakıda metro stansiyası *[[Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi]] — Nizami Gəncəvinin irsinin araşdırılması və onun dünyada təbliğ olunması məqsədi ilə fəaliyyət göstərən beynəlxalq, qeyri-kommersiya və qeyri-siyasi beynəlxalq təşkilatdır. *[[Nizami Gəncəvi küçəsi (Gəncə)]] — Gəncə şəhərində küçə *[[Nizami itburnu]] — təbiətdə 110-190 sm hündürlükdə kol. == Həmçinin bax == * [[Nizami (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} p9wqunxta3dmnhi06b0oq30rk279yki 0 502966 6557107 5148328 2022-07-31T20:30:52Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] 6oy41ocuo7hbzxwl7xdmchpvzbmtjm6 0 504512 6556773 6438163 2022-07-31T15:46:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Türkiyə}} Alanyaspor | klubun tam adı = Alanyaspor PFK | emblem = Alanyaspor loqo.png | rəngləri = {{colorbox|orange}}{{colorbox|green}} Narıncı-Yaşıl | ləqəbi = | yaranma tarixi = [[1948]]-ci il | stadionu = {{bayraq|Türkiyə}} Bağçaşəhər Okulları Stadionu, [[Alanya]], [[Antalya]] | tutumu = 10.842 nəfər | prezidenti = Həsən Çavuşoğlu | baş məşqçisi = Sərgən Yalçın | liqa = [[Türkiyə Super Liqası]] | mövsüm = 2018-2019 | sıra = 9-ci | sayt= [http://www.alanyaspor.org.tr/ Rəsmi veb-səhifə] |pattern_la1 = _alanyaspor1819h |pattern_b1 = _alanyaspor1819h |pattern_ra1 = _alanyaspor1819h |leftarm1 = FC5A0E |body1 = FC5A0E |rightarm1 = FC5A0E |shorts1 = FC5A0E |socks1 = FC5A0E |pattern_la2 = _alanyaspor1819t |pattern_b2 = _alanyaspor1819t |pattern_ra2 = _alanyaspor1819t |leftarm2 = FFFFFF |body2 = FFFFFF |rightarm2 = FFFFFF |shorts2 = FFFFFF |socks2 = FFFFFF |pattern_la3 = _alanyaspor1819a |pattern_b3 = _alanyaspor1819a |pattern_ra3 = _alanyaspor1819a |leftarm3 = 148736 |body3 = 148736 |rightarm3 = 148736 |shorts3 = 148736 |socks3 = 148736 }} '''Alanyaspor''' — [[Antalya|Antalyanın]] [[Alanya]] ilçəsinin futbol klubudur. Rəngləri narıncı və yaşıldır. Oyunlarını 10.842 nəfərlik Bağçaşəhər Okulları Stadionunad oynayır. 2015–16 mövsümündə 1-ci Liqada mübarizə aparan Alanyaspor, play-off matçlarının nəticəsi 2016–17 mövsümündə Super Liqada mübarizə etməyə haqq qazanmasına səbəb olmuşdur. == Tarixçə == Alanyaspor klubu 1948-ci ildə doktor Əli Nazim Kösəoğlu və bir qrup gənc tərəfindən yaradılıb. Klubun adı əvvəl Alanya Qalaspor, daha sonra isə Qala Gənçlikspor olaraq dəyişdirilmişdir. İlk forma rəngi mavi-ağ olmuşdur. 1966-cı ilə qədər yarı-klub statusunda davam edən klub, 1965–66 mövsümündə artıq statusa qovuşmuşdur. Eyni ildə ilk dəfə Antalya Həvəskar Çempionatına qırmızı-ağ rənglərlə iştirak edib. 1982-ci ilin may ayında yeni hakimiyyət başındakı Hüseyn Arıkan rəhbərliyi altında aparılan nizamnamə dəyişikliyi sonrası komanda bugünkü rəngi olan narıncı-yaşıl rəngləri götürüldü və adı Alanyaspor olaraq dəyişdirildi. 1984–85 mövsümündə Türkiyə 3-cü liqalarının yaradılması ilə Alanyaspor 3-cü Liqada yarışmağa başlayıb. Beləliklə, Alanya peşəkar liqasında oynayan ilk futbol komandası oldu.<ref>{{cite web |title=Alanyaspor 2018/2019 Fikstür |url=http://www.mackolik.com/Team/Default.aspx?id=619&season=2008/2009 |website=Maçkolik |accessdate=5 may 2019}}</ref> 1987–1988 mövsümündə klub 3-cü Liqada qrupunda çempionu olaraq ilk dəfə Nəcati Azakoğlunun rəhbərliyi altında 2-ci Liqaya yüksəlib. 1993–94 mövsümündə Türkiyə Çempionatında 6-cı tura qədər çıxaraq uğur göstərdi.<ref>{{cite web |title=Alanyaspor tarihçesi |url=http://www.alanyaspor.org.tr/haber/detay/815 |website=Alanyaspor Futbol Takımı resmi |accessdate=5 may 2019 |archive-date=8 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130708235709/http://www.alanyaspor.org.tr/haber/detay/815 |url-status=dead }}</ref> 2016–17 mövsümündə sponsorluq müqaviləsinə görə klub adı ''Aytemiz Alanyaspor'' olaraq dəyişdirilib.<ref>{{cite web |title=Galatasaray vs. Alanyaspor maçından sonra Alanyaspor. |url=http://haberevet.com/haber/20130106/667752/alanyaspor-galatasaray-maci-2-6-genis-mac-ozeti-ozet-golleri-gol-videosu-06-ocak-2013.html |website=Haberevet |accessdate=5 may 2019 |language=tr |archive-date=11 January 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130111012703/http://www.haberevet.com/haber/20130106/667752/alanyaspor-galatasaray-maci-2-6-genis-mac-ozeti-ozet-golleri-gol-videosu-06-ocak-2013.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Alanyaspor'a Albimo sponsor oldu! - Milliyet Haber |url=http://www.milliyet.com.tr/alanyaspor-a-albimo-sponsor-oldu----1926949-skorerhaber/ |website=Skorer Haber |accessdate=5 may 2019 |date=19 avqust 2014 |archive-date=19 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140819090643/http://www.milliyet.com.tr/alanyaspor-a-albimo-sponsor-oldu----1926949-skorerhaber/ |url-status=unfit }}</ref> 2018–19 mövsümünün 30-cu həftəsində [[Kayserispor]] debütündə 1–1 bərabərə qalan Alanyaspor dəstəsindəki futbolçulardan Kolker, Dlayma, Baiano, Kisse, Velinton, Sakey və Sural ilə birlikdə [[Alanya]]ya qayıtmaq üçün mikroavtobus icarəyə götürdü. [[Kayseri|Kayseridən]] yola çıxan mikroavtobus, Antalya-Alanya quru yolunda, şəhər mərkəzinə 5 kilometr qala Dinək ilçəsinin ərazisində yoldan çıxaraq aşdı. Qəzada yaralanan 7 futbolçu, sanitar maşınlarla [[Alanya|Alanyadakı]] xüsusi bir xəstəxanaya aparıldı. Yaralı futbolçulardan İosif Sural əməliyyata alındı lakin bütün müdaxilələrə baxmayaraq həyatını itirdi.<ref>{{cite web |title=Alanyaspor'da Mesut Bakkal dönemi sona erdi - Spor Haberleri |url=https://www.sabah.com.tr/spor/futbol/2018/11/06/son-dakika-alanyasporda-mesut-bakkal-donemi-sona-erdi |website=Sabah Haber |accessdate=5 may 2019 |date=16 noyabr 2018 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116064823/https://www.sabah.com.tr/spor/futbol/2018/11/06/son-dakika-alanyasporda-mesut-bakkal-donemi-sona-erdi |url-status=unfit }}</ref> == Azarkeşlər == 1998-ci ildə qeyri rəsmi olaraq yaradılan və 2000-ci ildən rəsmi olaraq fəaliyyət göstərən ALTAD (Alanyaspor Azarkeşlər Cəmiyyəti) klubun ən böyük azarkeş qrupudur. Cəmiyyət dövrün hakimiyyətinin başçısı Çingiz Gökçə, Alanyaspor sədri Həsən Hacıincə və idarə heyətinin üzvləri Mövlütxan Çavuşoğlu və Turan Görgünün səyləri ilə yaradılıb. Cəmiyyətin qurucu üzvləri Uğur Veysəl Okşar, Şeyxmus Altundal, Yusif Qoca, Mustafa İldırım, İbrahim Ərdoğan, Əli Mərcan, Kamal Sevindik, Məhmətşah Çiçək, Məhəmməd Özmən və Məmməd Uyardır. == Heyəti == {{Fs start}} {{Fs player | no= 1 | pos=GK | nat=TUR | name=Haydar Yılmaz}} {{Fs player | no= 2 | pos=MF | nat=GHA | name=İsaak Sakey}} {{Fs player | no= 6 | pos=MF | nat=TUR | name=Ceyhun Gülsalam}} {{Fs player | no= 7 | pos=MF | nat=TUR | name=Efecan Karaca}} {{Fs player | no= 9 | pos=FW | nat=CMR | name=Mbilla Etame}} {{Fs player | no= 11 | pos=MF | nat=TUR | name=Ozan Tufan}} {{Fs player | no= 14 | pos=DF | nat=BRA | name=Baiano}} {{Fs player | no= 18 | pos=FW | nat=SEN | name=Papiss Demba Cisse}} {{Fs player | no= 19 | pos=MF | nat=ARG | name=Lukas Villafanez}} {{Fs player | no= 20 | pos=MF | nat=TUR | name=Həsən Ayaroğlu}} {{Fs player | no= 21 | pos=DF | nat=COD | name=Fabrike N'Skala}} {{Fs mid}} {{Fs player | no= 23 | pos=DF | nat=BRA | name=Velinton}} {{Fs player | no= 30 | pos=FW | nat=Anqola | name=Djalma Kampos}} {{Fs player | no= 31 | pos=DF | nat=Yunanıstan | name=Georgiyos Tzavellas}} {{Fs player | no= 35 | pos=GK | nat=TUR | name=Üfüq Ceylan}} {{Fs player | no= 42 | pos=MF | nat=NGA | name=Col Obi}} {{Fs player | no= 44 | pos=DF | nat=ENG | name=Stivın Kolker}} {{Fs player | no= 78 | pos=FW | nat=Çili | name=Cunior Fernandez}} {{Fs player | no= 88 | pos=MF | nat=TUR | name=Taha Yalçıner}} {{Fs player | no= 91 | pos=MF | nat=TUR | name=Hakan Erçəlik}} {{Fs player | no= 97 | pos=GK | nat=TUR | name=İsmail Ünal}} {{Fs player | no= 99 | pos=MF | nat=TUR | name=Cenk Akkılınc}} {{Fs end}} == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} cmxihxp7iz8s1fgqr5r93a8dewn7o5i 0 506258 6556808 6080849 2022-07-31T16:10:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Aleksey Stukas |orijinal adı = |tam adı = {{lang-uk|Олексій Валерійович Стукас}} |ləqəbi = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 17.2.1979 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna SSR]], [[SSRİ]] |vətəndaşlığı = {{UKR}}<br>{{AZE}} |vəfat tarixi = 2002 |vəfat yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |boyu = |çəkisi = |əsas ayağı = |mövqeyi = [[Yarımmüdafiəçi (futbol)|yarımmüdafiəçi]] |indiki klubu = ''karyerasını bitirib'' |vəzifəsi = |klublar = {{futbol karyerası |1995—1996|{{bayraq|Ukrayna}} [[Dinamo-SKA|Dinamo-Fleş]]|20 (0) |1996—1997|{{bayraq|Ukrayna}} [[Dinamo-SKA]]|həvəskar |1997—1998|{{bayraq|Ukrayna}} Atlant Tsebrikovo|həvəskar |1998—2000|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Neftçi PFK|Neftçi]]|37 (4) |2000—2001|{{bayraq|Ukrayna}} [[Mikolaiv MFK|Mikolaiv]]|26 (2) }} |milli yığma = {{futbol karyerası |1999|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan milli futbol komandası]]|4 (0) }} |vikianbar = }} '''Aleksey Stukas''' ({{DVTY}}) — Ukrayna və Azərbaycan futbolçusu, yarımmüdafiəçi. == Klub karyerası == Odessa futbolunun yetirməsi.<ref>'''↑''' [http://football.sport.ua/news/164394 От великолепного Бача до рекордсмена Онопко] (rusa). Sport.ua (16 avqust 2012).  11 aprel 2014-cü il.</ref> On altı yaşında ikinci liqada çıxış edən [[Dinamo-SKA|Dinamo-Fleş]] komandasında debüt etdi. 1995/96 mövsümü başa çatdıqdan sonra bu klub həvəskar statusu aldı. Aleksey həvəskar səviyyədə çıxışlarını davam etdirdi. 1998-ci ildə "[[Neftçi PFK|Neftçi]]"yə dəvət olundu. Bakı təmsilçisinin heyətində o, [[Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku|ölkə kuboku]]nu qazandı. həmçinin 1999-cu ildə "[[Kəpəz PFK|Kəpəz]]" komandasına vurduğu qolla klubun çempionatda 500-cü qolunun müəllifi oldu.<ref>"[http://www.azerisport.com/football/20160314154510363.html Neftçi üçün tarixi hadisə]" AZERİSPORT</ref><ref>"[http://fanat.az/xeber-platye-quotneftciquotnin-tarixin-dudu-t3484.html Platye "Neftçi"nin tarixinə düşdü]" Fanat.az</ref> Sonradan Azərbaycan vətəndaşlığını aldı. Ukraynaya qayıtdıqdan sonra "[[Mikolayiv MFK|Mikolayiv]]" munisipal futbol klubunda bir mövsüm keçirdi, orada o, digər milliləşən Azərbaycanlı oyunçu [[Vladimir Poşexontsev]] və sonradan milliləşən [[Aleksandr Çertoqanov]] ilə brilikdə oynuyurdu. 2002-ci ildə Aleksey Stukas xərçəng xəstəliyindən vəfat etdi.<ref name=":0">"[http://sportnet.az/futbol/28865-millimizin-millileshenleri-chertoqanovla-subashich-46-ecnebimiz-arasinda-liderdirler.html Millimizin milliləşənləri: Çertoqanovla Subaşiç 46 "əcnəbimiz"arasında liderdirlər - LAYİHƏ]"</ref> == Milli yığma karyerası == 1999-cu ildə iyirmi yaşlı Aleksey Stukas "Neftçi"də oynayarkən, Azərbaycan yığmasının heyətində 4 oyun keçirtmişdir.<ref name=":0" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Odessada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Ukrayna futbolçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan futbolçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan milli futbol komandasının oyunçuları]] [[Kateqoriya:Neftçi PFK oyunçuları]] 7xngehuoc6jc20kd9u55hidj29bp31m 0 507318 6557984 6241730 2022-08-01T11:52:00Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Həsən İmanov |orijinal adı = Həsən Həşim oğlu İmanov |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 1901 |doğum yeri = [[Şuşa]],<br> [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 1937 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[tarix]], [[dilçilik]] |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''İmanov Həsən Həşim oğlu''' (1901–1937) — tarixçi, jurnalist, tərcüməçi.<ref name=":0">Ə.Tahirzadə. Dosent Həsən Həşim oğlu İmanov. 525-ci qəzet, 11 dekabr, 2004, s. 27; 14 dekabr 2004, s. 27</ref><ref name=":1">Керимова Т.С. Из истории Национальной Академии наук Азербайджана. Баку: Тахсил, 2005, с. 403–404</ref> == Həyatı == * [[1901|1901-ci ildə]] Şuşada anadan olub. * İbtidai təhsilini mədrəsədə almış, daha sonra Şuşa realnı məktəbinə qəbul olaraq [[1919|1919-cu]] ilə qədər təhsil almışdır. * [[1920|1920-ci ildə]] Bakıya gəlmişdir. * 1921-[[1926|1926-cı]] illərdə [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin Şərq fakültəsində təhsil almış və tarixçi ixtisasına yiyələnmişdir. Eyni vaxtda Yeni Türk Əlifbası Komitəsində işləmişdir. * [[1928|1928-ci ildə]] Şərq Xalqları İnstitutunun aspiranturasında təhsil almaq üçün Moskvaya Xalq Maarif Komissarlığına göndərilmişdir.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Fəaliyyəti == * [[1931|1931-ci ildə]] İnstitutu başa vurduqdan sonra Bakıya qayıtmış və Azərbaycan Dövlət Elmi Tədqiqat İnstitutunda I kateqoriyalı elmi əməkdaş kimi işə başlamışdır. * Ali Pedaqoji İnstitutun "Zaqafqaziyada sinfi mübarizə tarixi" kafedrasının dosenti olub. Eyni zamanda Dövlət Muzeyində elmi katib və direktor müavini işləyib. * [[1932|1932-ci ildə]] Azərbaycan Dövlət Elmi Tədqiqat İnstitutunun yenidən təşkilindən sonra Dövlət Arxinidə elmi əməkdaş işləmişdir. * [[1933|1933-cü ildə]] Dövlət Elmi Şurasına seçilmiş və tarix-fəlsəfə şöbəsinin katibi olmuşdur. * [[1934|1934-cü ilin]] yanvarından isə Elmlər Akademiyasının Zaqafqaziya Filialının Azərbaycan şöbəsində işə qəbul olunmuş əvvəlcə məsləhətçi, daha sonra ədəbiyyat şöbəsində elmi əməkdaş işləmişdir. * 1935-[[1937|1937-ci illərdə]] SSRİ EA-nın Azərbaycan filialının arxeoqrafiya şöbəsinin elmi əməkdaşı və müdiri olub. * [[1937|1937-ci ilin]] martında [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR-in]] Xalq Daxili İşlər Komissarlığı orqanı tərəfindən həbs olunaraq güllələnmişdir.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Əsərləri == Azərbaycan tarixşünaslığı üzrə bir neçə əsər yazmışdır. Lakin tədqiqatları yalnız tarixi istiqamətlə məhdudlaşmayıb: # Hökumət Türk Dram Tiyatrosunun bir illiyi. Yeni yol, 27 yanvar, 1923, №4; # "Ölülər" qəhrəmanı İsgəndərin məhkəməsi münasibəti ilə. Yeni yol, 10 mart, 1923, №9 # Tənqid və biblioqrafiya. Türküstan kitabları. Yeni yol, 31 mart, 1923,№11 # Tənqid tiyatrosunda. Yeni yol, 19 aprel, 1923, №14 # Acınacaq bir hal (baş məqalə), Yeni yol, 24 aprel, 1924, №9 # Крымский фонетический алфавит. Изв. Общества обследования и изучения Азербайджана. Баку, 1926, №2 # Yeni ərəb əlifbası, Kommunist qəzeti, 18 şubat (fevral), 1926, №42, s. 4–5 # N.B.Vəzirov (nekroloq). Yeni yol, 12 iyul, 1926, №159 # Birinci Türkoloji Qurultay, Yeni yol qəzetinə əlavə, 7 noyabr, 1927, s. 13–14 # Вопросы историографии Азербайджана: наши достижения и ближайшие задачи. Труды АзФАНф. ХХХ том. Баку, 1936, с. 161–164 # Вопросы историографии Азербайджана. Наука АзССР за 15 лет. Б, 1936<ref name=":1" /> == Mənbələr == # Ə.Tahirzadə. Dosent Həsən Həşim oğlu İmanov. 525-ci qəzet, 11 dekabr, 2004, s. 27; 14 dekabr 2004, s. 27 # ЦА НАНА, ф. 39, оп. 1 # Гос. Истор. архив Азерб. ф. 103, оп. 1 # Архив МНБ АР, архивно-следственное дело № ПР 19087 == İstinadlar == [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan tarixçiləri]] [[Kateqoriya:Tarixçilər]] [[Kateqoriya:1901-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:1937-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] g1is2b6zh0wyu1c6tqjh5gazodalfg0 0 508486 6556818 5937288 2022-07-31T16:13:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil | adı = Alfa Romeo 155 | foto = Alfa Romeo 155 WB 1.jpg | istehsalçı = [[Alfa Romeo]] | istehsal ili = [[1992]] - [[1997]] | zavodlar = {{Bayraq|İtaliya}} Pomigliano d'Arco, [[İtaliya]] | sinfi = [[Minik avtomobillərinin təsnifatı|Orta]] | təkər formulu = 4 × 2 | mühərrik = 1,7 l. I4 8V TS (benzin) *1,8 l. I4 8V TS (benzin) *2,0 l. I4 8V TS (benzin) *1,6 l. I4 16V TS (benzin) *1,8 l. I4 16V TS (benzin) *2,0 l. I4 16V TS (benzin) *2,0 l. I4 16V Turbo (benzin) *2,5 l. V6 12V (benzin) *2,0 l. I4 TD (dizel) *2,5 l. I4 VM 425 OHV TD (dizel) | təkər bazası = 2,540 | uzunluğu = 4443 mm | eni = 1,700 - 1,730 mm | hündürlüyü = 1,440 mm | klirens = 180 mm | kütləsi = 1,195 - 1,430 kq | dizayner = Erkole Spada }} == Xronologiya == *1992: Alfa Romeo 155-in istehsalın başlaması *1994: 155 Q4, turbo dizel mühərrikləri ilə əvəz edilmişdir *1995: uzun və təkərli arxa bir modifikasiyanın görünüşü (yalnız 2.0 litr mühərriki ilə) *1996: "genişləndirilmiş" versiyada 1.8 litr mühərriki var *1997: istehsalın dayandırılması == Satışlar == {| class=wikitable style="font-size: smaller;" |+Müxtəlif bazarlarda Alfa Romeo 155-in satış statistikası. |- !Bazar !1992 !1993 !1994 !1995 !1996 !1997 !1998 |- |Almaniya | |1.831 |3.186 | | | | |- |Fransa |1,860 |4,766 |5,907 |3,916 | | | |- |Hollandiya |1,263 |1.942 |2.738 |2.021 |1.453 |951 |0 |- |} == 155 TI.Z и GTAZ == Zagato 155-in iki xüsusi versiyasını buraxdı. 1993-cü ildə 155 TI.Z və 1995-ci ildə - 155 GTAZ təqdim edildi. Hər iki model də daha güclü xarici görünüş və ənənəvi modellərlə müqayisədə daha güclü bir mühərrik aldı. 130 kVt olan Twin Spark mühərriki və GTAZ Q4-in turboşarjlı iki litr mühərriki olan 215 at gücünə malik idi. Hər iki versiya məhdud bir seriya ilə buraxıldı və bu modellərin əksəriyyəti Yaponiyaya göndərildi. == Avtoidman == [[Şəkil:Alfa 155 Goodwood.jpg|thumb|Alfa Romeo 155 2.0 TS]] [[Şəkil:Alfa Romeo 155 GTA 2.JPG|thumb|Alfa Romeo 155 GTA]] 155, GTA və V6 TI üçün Supertourism versiyası üçün DTM üçün homologated istifadə edərək, çox uğurlu bir turing yarış maşını idi. 1992-1994 illəri arasında 155' İtalyan Supertourism Çempionatı, sürücüsü Nicola Larini ilə [[Almaniya]] DTM Çempionatı, Adrian Campos ilə İspan Touring Avtomobil Çempionatı (STCC) və pilot Gabriela Tarquini ilə İngilis Avtomobil Çempionatını qazandı. 1993-cü ildə, Alfa 155-də olan Larini, Ford Mondeo-yı qaçan Paul Radisicin FİA-nın himayəsi altında Dünya Touring Car Tournament (WTCC) üzrə vitse-çempion oldu. 156 Avropanın Touring Car Championship (ETCC) yarışını bir neçə dəfə qazanaraq 155-in qələbələr yolunu davam etdirdi. === 155 V6 TI === [[Şəkil:Alfa 155 DTM.jpg|thumb|Alfa Romeo 155 V6 TI DTM]] Alfa Romeo 155 V6 TI - Alfa Corsenin 1993 DTM yarış seriyadan istifadə etdiyi bir yarış avtomobili. Alman yarış qrupu Schübel Engineering 1993-cü ildə bu maşınlardan üçünü istifadə etmişdir. 155 Jägermeister sponsorluq etiketləri ilə əhatə olunmuşdu. 1995-ci ilin mövsümündə komandanın yeni sponsoru - Martini Racing oldu. Və 1996-cı ilin mövsümündə, Alfa Corse komandasının pilotlarından Christian Danner TV Spielfilmdən sponsorluq etiketləri ilə səyahət etdi. 1996 mövsümü Alfa Romeo üçün son idi. 1996 versiyası 2,5 litr idi. 90V6 mühərrik, diqqətlə PRV motoruna əsaslanır. Mühərrik 490 at gücünə malikdir. (360 kVt) 11,900 rpm-də və 300&nbsp;km / saat (190&nbsp;mph) yüksək sürətlə inkişaf etmişdir. Modelin çəkisi yalnız 1,060 kq idi. Alfa 156 V6 TI, 38 qalibiyyət (3 çempionata uyğun gəlməyən) daxildir. Yeddi fərqli atıcı: 17 (+1) Nikola Larini, 13 (+1) Alessandro Nannini, 2 Stefano Modena, 2 (+1) Kristian Danner, 2 Mixael Bartels, 1 Kris Nissen və 1 Qabriyele Tarqkvini . == Mənbə == #http://www.alfaromeo.com/cgi-bin/pbrand.dll/ALFAROMEO_COM/history/history.jsp?BV_SessionID=@@@@0370253775.1186245294@@@@&BV_EngineID=ccceaddljdekgdfcefecejgdfiidgnk.0&categoryOID=-1073750523&contentOID=1073793999{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} #http://fiat-tipo-portugal.com/curiosidades.htm#TDUE {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120305183446/http://fiat-tipo-portugal.com/curiosidades.htm#TDUE |date=2012-03-05 }} #http://www.zagato-cars.com/contents/en-us/d562_Ercole_Spada.html #http://www.daiblack.f2s.com/alfa155com/Technical/tech-specifications.html #http://www.auto94.ru/ #http://www.246g.com/155tiz/index.html {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200809172513/https://www.246g.com/155tiz/index.html |date=2020-08-09 }} #http://www.zagato.it/uklistzc.htm {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070713085932/http://www.zagato.it/uklistzc.htm |date=2007-07-13 }} #http://www.leblogauto.com/2007/02/tiroirs-de-l’insolite-alfa-romeo-155-zagato.html #http://www.geocities.com/kitsmania/ac-012-1.htm{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090327203328/http://www.geocities.com/kitsmania/ac-012-1.htm |date=2009-03-27 }} #http://www.driverdb.com/racingdriver432.html #http://www.museoauto.it/website/en/collezione/23-alfa-romeo/24-alfa-romeo-mod-155-v6-ti- {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110603012602/http://www.museoauto.it/website/en/collezione/23-alfa-romeo/24-alfa-romeo-mod-155-v6-ti- |date=2011-06-03 }} {{Vikianbar kateqoriyası|Alfa Romeo 155}} [[Kateqoriya:İtaliya avtomobilləri]] [[Kateqoriya:Alfa Romeo avtomobilləri]] q04todeqxzw84vymerj5ns1sxylv5os 0 510016 6557700 6554027 2022-08-01T09:37:06Z Yousiphh 175220 /* Əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = Məhərrəm Bayramov.jpg |titul = [[Amasiya rayonu|Amasiya rayon]] Partiya Komitəsinin birinci katibi |bayraq = Emblem of the Armenian SSR.svg |bayraq2 = Flag of the Armenian Soviet Socialist Republic.svg |dövr əvvəl = 1969 |dövr son = 1974 |sələfi = [[Harutun Hakopyan]] |xələfi = [[Cahangir Əliyev (jurnalist)]] |titul_2 = [[Sovet Ermənistanı (qəzet)|"Sovet Ermənistanı" qəzeti]]nin baş redaktoru |bayraq_2 = Emblem of the Armenian SSR.svg |bayraq2_2 = Flag of the Armenian Soviet Socialist Republic.svg |dövr əvvəl_2 = 1974 |dövr son_2 = 1981 |sələfi_2 = [[Həbib Həsənov]] |xələfi_2 = [[Cahangir Əliyev (jurnalist)|Cahangir Əliyev]] |mükafatları = [[Fayl:Заслуженный журналист Армянской ССР.png|21px|"Ermənistan SSR əməkdar jurnalisti" fəxri adı]] {{"Şərəf nişanı" ordeni}} }} '''Məhərrəm Bağır oğlu Bayramov''' ({{DVTY}}) — [[Amasiya rayonu]] Partiya Komitəsinin birinci katibi (1969–1974), [[Ermənistan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası|Ermənistan KP MK]]-nın üzvü, [[Ermənistan SSR Ali Soveti]] rəyasət heyətinin sədr müavini, Ermənistan SSR Ali Sovetinin deputatı (VIII–X çağırış), "[[Sovet Ermənistanı (qəzet)|Sovet Ermənistanı]]" qəzetinin baş redaktoru (1974–1981)<ref>{{cite web |url=http://www.sherg.az/site/id-30947/İrəvanda_Azərbaycan_mətbuatı#.Wqpd-3spLcc |title=İrəvanda Azərbaycan mətbuatı |author= |date= |publisher=sherg.az |accessdate=1 mart 2019 |language=az |archive-date=2017-07-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170702064843/http://www.sherg.az/site/id-30947/%C4%B0r%C9%99vanda_Az%C9%99rbaycan_m%C9%99tbuat%C4%B1#.Wqpd-3spLcc |url-status=dead }}</ref>, Ermənistan SSR əməkdar jurnalisti{{Mənbəsiz}}. == Həyatı == Məhərrəm Bağır oğlu Bayramov 13 may 1928-ci ildə [[İrəvan]] yaxınlığındakı Uluxanlı (Masis) rayonunun [[Aşağı Necili]] (Sayat Nova) kəndində doğulmuşdur. Burada yeddiillik kənd məktəbini bitirdikdən sonra təhsilini [[İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumu|İrəvan pedoqoji məktəbində]] davam etdirmiş və doğulduğu kənddə bir il müəllim işləmişdir. O, 1947-ci ildə [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universitetinin]] filologiya fakültəsinə qəbul olunmuş, 1952-ci ildə buranı bitirdikdən sonra Azərbaycan LKKİ MK-da təlimatçı kimi fəaliyyət göstərmişdir. İki il [[Bakı]]da işlədikdən sonra 1954-cü ildə [[İrəvan]]a qayıtmış və burada Ermənistan LKGİ MK-da təlimatçı işləmişdir. O, 1955-ci ildə [[Ermənistan Kommunist Partiyası (1920)|Ermənistan KP MK]] təlimçisi vəzifəsinə yüksəlir.<ref name="kitab">{{cite book|author=Əsgər Zeynalov|title=İrəvan xanlığı... Gerçəkliyin aydınlığı|year=2016|ISBN=978-1-329-95408-3|publisher=Lulu Enterprises Inc.|page=383–385}}</ref> Məhərrəm Bayramov 1964–1966-cı illərdə [[Vedi rayonu|Ararat (Vedi) rayon]] komitəsinin katibi, 1966–1969-cu illərdə [[Sovet Ermənistanı (qəzet)|"Sovet Ermənistanı" qəzeti]]nin redaktor müavini vəzifəsində işləmişdir. O, 1969-cu ildən 1974-cü ilə qədər [[Amasiya rayonu|Amasiya rayon]] Partiya Komitəsinin birinci katibi, 1974-cü ildən ömrünün sonuna qədər "Sovet Ermənistanı" qəzetinin baş redaktoru olmuşdur. Məhərrəm Bayramov bu illərdə həm də [[Ermənistan SSR Ali Soveti]]nin deputatı və Rəyasət heyətinin müavini olmuşdur.<ref name="kitab"/> O, "Ermənistan SSR əməkdar jurnalisti" fəxri adı, [["Şərəf nişanı" ordeni]] və digər medallarla təltif olunmuşdur.[[Fayl:Məhərrəm Bayramov qəzet.jpg|180px|left|thumb|"[[Sovet Ermənistanı (qəzet)|Sovet Ermənistanı]]" qəzetində Məhərrəm Bayramov haqqında nekroloq]]Məhərrəm Bayramov 6 yanvar 1981-ci ildə [[İrəvan]]da "Polyak" ləqəbli şəxs tərəfindən güllələnərək qətlə yetirilmişdir.{{Mənbəsiz}} == Ədəbi fəaliyyəti == O, həm də yazıçı və dramaturq idi. İlk kitabı "Fırtınadan sonra" 1964-cü ildə [[İrəvan|İrəvanın]] "Haypethrat" nəşriyyatı tərəfindən nəşr edilmiş, "''əziz və mehriban anası Fatmaya''" ithaf etmişdir. Kitaba "Peşmançılıq", "Pir kömək eləmədi", "Molla Qədirin toru", "Məni bağışla", "Carulla" və sair hekayələri, "Qeybulla" kiçik pyesi daxil edilmişdi. Məhərrəm Bayramov təcrübəli jurnalist və filoloq idi. [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universitetinin]] filologiya fakültəsini bitirmiş M. Bayramov 1969-cu ildə [[Bakı]]da "[[Aleksandr Şirvanzadə|Şirvanzadə]] və [[Azərbaycan]]" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş, filologiya elmləri namizədi olmuşdur.<ref>Azərbaycanda müdafiə olunmuş dissertasiyaların biblioqrafiyası 1920–1975. I hissə Humanitar elmlər. Bakı: Elm, 1981, səh. 201</ref> O, erməni-Azərbaycan ədəbi əlaqələri haqqında bir sıra kitab və məqalələrin müəllifi olmuşdur. [[Əkbər Yerevanlı]] ilə yanaşı [[Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası|Ermənistan SSR]]-ində yaşayıb yaratmış [[Azərbaycan ədəbiyyatı|Azərbaycan yazıçı və şairlərinin]] əsərlərinin nəşr edildiyi "Ədəbi Ermənistan" məcmüəsinin tərtibaçılarından olmuşdur. == Əsərləri == * Fırtınadan sonra. Yerevan: Haypethrat, 1964; * Məslək dostları. C.Məmmədquluzadə və A.Şirvanzadə (C.Məmmədquluzadənin anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə). Yerevan: Ermənistan SSR "Bilik" Cəmiyyəti, 1966; * Дж. Мамедкулизаде и А. Ширванзаде, Е., 1966; * Aleksandr Şirvanzadə və Azərbaycan. Yerevan: Hayastan, 1971. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Ermənistan Kommunist Partiyası Amasiya Rayon Komitəsinin birinci katibləri]] [[Kateqoriya:Qərbi Azərbaycanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Qərbi Azərbaycanda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Ermənistan SSR əməkdar jurnalistləri]] 5l9rmc1p5dyk9ehnqnmxuck019tgsf8 0 510304 6557066 4037273 2022-07-31T20:25:01Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Coğrafiya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Coğrafiya İnstitutu (Azərbaycan)]] b3i4cyq56pvy3exiyvhb9j9ohtocu0s 0 511918 6557204 6515336 2022-07-31T22:14:29Z Samral 29509 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{mənbə }} {{İdmançı |piktoqram = |adı = Şahin Atamov |orijinal adı = Şahin Oqtay oğlu Atamov |doğum adı = |şəkil = [[Fayl:Şahin Atamov.jpg|250px|]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Şahin Oqtay oğlu Atamov |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 30.06.1986 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = [[189]] [[santimetr|sm]] |çəkisi = [[84]] [[kiloqram|kq]] |vətəndaşlığı = {{AZE}} |idman növü = [[Fayl:Karate pictogram.svg|20x20px]] [[Karate]] |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir |Avropa oyunları}} {{Bürüncmedal |[[Tallin|Tallin 2012]]|Kumite — 84 kq}} {{Bürüncmedal |[[Zaqreb|Zaqreb 2009]]|Kumite — 84 kq}} {{Bürüncmedal |[[Tenerife|Tenerife 2012]]|Kumite — 84 kq}} {{Turnir | Dünya Çempionatı}} {{Bürüncmedal |[[Belqrad|Belqrad 2010]]| Kumite — 84 kq}} {{Gümüşmedal |[[Belqrad|Belqrad 2010]]|Kumite — 84 kq}} {{Bürüncmedal |[[Paris|Paris 2012]]|Kumite — 84 kq}} {{Turnir | Ümumdünya oyunları}} {{Bürüncmedal |[[Kali|Kali 2013]]|Kumite — 84 kq}} {{Turnir | İslam oyunları}} {{Gümüşmedal |Palembanq 2013|Kumite — 84 kq}} {{Qızılmedal |[[Sankt-Peterburq|Sankt-Peterburq 2013]]|Kumite — 84 kq}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Şahin Atamov''' (d. 30 iyun 1986 [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]]) — [[karate|Ümumi Dünya Karate Çempionatının]] [[Bürünc|Bürünc mükafatçısı]] (2013) == Həyatı == Şahin Atamov 1986-cı ildə, 30 iyulda dünyaya göz açmışdır. Gələcək çempion 8 yaşından karate ilə məşğul olur. 10 yaşından etibarən ölkə çempionatında qalib olan Şahin, qısa müddət sonra beynəlxalq turnirlərdə qızıl və bürünc medalara sahib çıxır. Şahin Atamov karate üzrə dünya çempionu və Dünya Kubokunun sahibidir. Bununla yanaşı, 2013-cü ildə Sankt-Peterburqda keçirilən 2-ci Döyüş Növləri üzrə Dünya Oyunlarının qalibidir. 2010-cu ildə Belqradda keçirilən dünya çempionatında fərdi şəkildə bürünc medalın sahibi və 2012-ci ildə Parisdə keçirilən dünya çempionatında fərdi şəkildə gümüş mükafatçısıdır. Ən əlamətdar uğurlardan biri isə 2013-cü ildə İndoneziyada keçirilən İslam Oyunlarındakı gümüş hesab edilə bilər. Ailəlidir,iki övladı var. == Həmçinin Bax == [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]] <br> [[Niyazi Əliyev]] <br> [[Ayxan Mamayev]] 154t6pxhconkmzgacchfvmqzsm02jjq 6557207 6557204 2022-07-31T22:15:25Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Yeniləmə}} {{İdmançı |piktoqram = |adı = Şahin Atamov |orijinal adı = Şahin Oqtay oğlu Atamov |doğum adı = |şəkil = [[Fayl:Şahin Atamov.jpg|250px|]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Şahin Oqtay oğlu Atamov |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 30.06.1986 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = [[189]] [[santimetr|sm]] |çəkisi = [[84]] [[kiloqram|kq]] |vətəndaşlığı = {{AZE}} |idman növü = [[Fayl:Karate pictogram.svg|20x20px]] [[Karate]] |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir |Avropa oyunları}} {{Bürüncmedal |[[Tallin|Tallin 2012]]|Kumite — 84 kq}} {{Bürüncmedal |[[Zaqreb|Zaqreb 2009]]|Kumite — 84 kq}} {{Bürüncmedal |[[Tenerife|Tenerife 2012]]|Kumite — 84 kq}} {{Turnir | Dünya Çempionatı}} {{Bürüncmedal |[[Belqrad|Belqrad 2010]]| Kumite — 84 kq}} {{Gümüşmedal |[[Belqrad|Belqrad 2010]]|Kumite — 84 kq}} {{Bürüncmedal |[[Paris|Paris 2012]]|Kumite — 84 kq}} {{Turnir | Ümumdünya oyunları}} {{Bürüncmedal |[[Kali|Kali 2013]]|Kumite — 84 kq}} {{Turnir | İslam oyunları}} {{Gümüşmedal |Palembanq 2013|Kumite — 84 kq}} {{Qızılmedal |[[Sankt-Peterburq|Sankt-Peterburq 2013]]|Kumite — 84 kq}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Şahin Atamov''' (d. 30 iyun 1986 [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]]) — [[karate|Ümumi Dünya Karate Çempionatının]] [[Bürünc|Bürünc mükafatçısı]] (2013) == Həyatı == Şahin Atamov 1986-cı ildə, 30 iyulda dünyaya göz açmışdır. Gələcək çempion 8 yaşından karate ilə məşğul olur. 10 yaşından etibarən ölkə çempionatında qalib olan Şahin, qısa müddət sonra beynəlxalq turnirlərdə qızıl və bürünc medalara sahib çıxır. Şahin Atamov karate üzrə dünya çempionu və Dünya Kubokunun sahibidir. Bununla yanaşı, 2013-cü ildə Sankt-Peterburqda keçirilən 2-ci Döyüş Növləri üzrə Dünya Oyunlarının qalibidir. 2010-cu ildə Belqradda keçirilən dünya çempionatında fərdi şəkildə bürünc medalın sahibi və 2012-ci ildə Parisdə keçirilən dünya çempionatında fərdi şəkildə gümüş mükafatçısıdır. Ən əlamətdar uğurlardan biri isə 2013-cü ildə İndoneziyada keçirilən İslam Oyunlarındakı gümüş hesab edilə bilər. Ailəlidir,iki övladı var. == Həmçinin Bax == [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]] <br> [[Niyazi Əliyev]] <br> [[Ayxan Mamayev]] 1dahg8rt1t96bdl2od6oizltygqz4et 0 512734 6556932 5574139 2022-07-31T17:38:59Z 94.20.214.88 /* Şəlalə haqqında */ wikitext text/x-wiki {{Şəlalə |Adı = Mamırlı şəlalə |Yerli adı = |Şəkil = Şəlalə Mamırlı.jpg |Şəklin izahı = |lat_dir = N|lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = |Ölkə = Azərbaycan |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Region = Qax |Region 1 = |Region 2 = |Region 3 = |Region 4 = |Vilayət = |Vilayət 1 = |Vilayət 2 = |Vilayət 3 = |Vilayət 4 = |Əyalət = |Əyalət 1 = |Əyalət 2 = |Əyalət 3 = |Əyalət 4 = |Rayon = |Rayon 1 = |Rayon 2 = |Rayon 3 = |Rayon 4 = |Şəhər = |Kənd = Ləkit |Çay = |Vulkanlar = |Dağlar = |Göllər = |Hündürlüyü = 15 |Eni = 30 |Su sərfi = |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = |Sərgi = |Sərgi 1 = |Vəziyyəti = |UNESCO = |Ümumdünya irsi = |Saytı = |Yer xəritəsi qeydləri = |Commonsda kateqoriya = }} '''Mamırlı şəlaləsi''' [[Qax rayonu]]nun [[Ləkit]] kəndində, Ləkit Kötüklü kəndinə gedən sıx meşənin dərinliyində yerləşir. Çox nadir [[şəlalə]]dir. Qayalardan yüzillər boyu süzülərək axan su bunların üstündə sıx [[mamır]] bitməsinə səbəb olub. Bu mamırlar qayaları elə örtüb ki, sanki yaşıl xalça sərilib. O qədər sıx ağac bitib ki, əraziyə heç vaxt gün işığı düşmür və bura daim sərin olur. Şəlalə ətrafı piknik cənnətidir. [[Ləkit]] və [[Kötüklü]] kəndinə gələn turistlər mütləq buraları gəzməyə çıxırlar.<ref>Azərbaycan Respublikası Qax Rayon İcra hakimiyyəti http://qax-ih.gov.az/page/16.html</ref> == Şəlalə haqqında == {{Panorama şəkil |şəkil = PANO 20160613 122922.jpg |en = 7370 |hündürlük = 180 |izahı = Şəlalənin panorama görünüşü }} [[Dəniz]] səviyyəsindən [[550]] m hündürlüyündə yerləşən [[Mamırlı]] [[şəlalə]]nin hündürlüyü [[15]] m, eni [[30]] metrdir. [[Qax rayonu]]nun [[Ləkit]] kəndində yerləşən [[Mamırlı]] şəlalə [[Azərbaycan Respublikası]]nın Nazirlər Kabinetinin [[5]] [[avqust]] [[2006]]-cı il tarixli [[190]] saylı qərarı ilə [[Qax]] [[Təbiət]] [[Abidə]]si kimi qeydiyyata alınıb və [[dövlət]] tərəfindən mühafizə olunur. == Həmçinin bax == * [[Qax rayonu]] * [[Qələbin şəlaləsi]] == Xarici keçidlər == * [http://regionplus.az Böyük Qafqazın ətəklərində] * [https://qaxdan.wordpress.com/ Qax haqqında bütün məlumatlar] == İstinad == [[Kateqoriya:Qax rayonunda turizm]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şəlalələri]] nxf3mlm1gf3v7tgg3pxwgs5jctt7w8s 0 515492 6557234 6459199 2022-07-31T23:25:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı =Ağidel şəhər dairəsi |Xəritə = |Daxildir = |Sahəsi =66,50<ref name='80_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst80/DBInet.cgi?pl=8006001 Республика Башкортостан. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |Əhali =1 126 098 |Əhali sıxlığı = |Avtomobil nömrəsi = |Telefon kodu =34731 |Poçt indeksi = 452920 |Tərkibi= |Vəzifəli şəxs = |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = https://agidel.bashkortostan.ru/ }}'''Ağidel şəhər dairəsi''' ({{lang-ba|Ағиҙел ҡалаһы ҡала округы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın ərazisinə daxil olan inzibati ərazi vahidlərindən biri. == Coğrafiya == Başqırdıstanın şimal-qərbində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2008<ref name="2003—2008">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf Подготовка к проведению всероссийской переписи населения на территории городского округа г. Уфа] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170517082952/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf |date=2017-05-17 }} {{ref-ru}}</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> !2012 !2013<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов)]{{ref-ru}}. 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.</ref> |- | 18 992 || {{Artış}}19 139 |{{Azalış}}16 370 |{{Azalış}}16 123 |{{Azalış}}15 932 |- !2014<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года]{{ref-ru}}. 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.</ref> !2015<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года]{{ref-ru}}. 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.</ref> !2016<ref>Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года {{ref-ru}}</ref> !2017<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года] (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində [http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Arxivləşdirildi].</ref> |- |{{Azalış}}15 865 |{{Azalış}}15 749 |{{Azalış}}15 616 |{{Azalış}}15 281 | |} == Yerli idarə etmə == Ufa Şəhər Şurasının sədrləri * Radik Şəfikoviç Qariev Ufa şəhərinin şəhər rəhbərliyinin rəhbərləri * Oleq Anatolieviç Krısin == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Başqırdıstan şəhər dairələri]] 09plihkdwct2nx8twce0yto3t67g74j 0 515805 6557558 6484109 2022-08-01T07:17:08Z Toghrul R 147643 tərtibat wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = Qəzənfər Cəfərli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |titul = [[Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri]] |bayraq = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl = 25 mart 1959 |dövr son = 25 noyabr 1959 |sələfi = [[Mirzə İbrahimov]] |xələfi = [[Əli Tağızadə]] |təltifləri = {{"Aleksandr Nevski" ordeni (SSRİ)|1945}} {{1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni|1944}} {{"Döyüş xidmətlərinə görə" medalı|1944}} {{"Leninqradın müdafiəsinə görə" medalı}} {{"Praqanın azad edilməsinə görə" medalı}} {{"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı}} }} '''Qəzənfər Musa oğlu Cəfərli''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan-sovet partiya və dövlət xadimi, [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin sədri (1959). == Həyatı == Qəzənfər Musa oğlu Cəfərli 1920-ci ildə [[Gəncə]]də bağban ailəsində anadan olmuşdur. Elə həmin il atası vəfat etmiş və o, müəllimlik edən qardaşının himayəsində qalmışdır. 1937-ci ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra Qəzənfər Cəfərli [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin fizika-riyaziyyat fakültəsinə qəbul olmuş, 1941-ci ildə oranı bitirmişdir. Təhsil aldığı illərdə Bakı məktəblərində müəllim vəzifəsində də işləmişdir.<ref name="dep4-2">{{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|4-2|9|Qəzənfər Musayeviç Cəfərli}}</ref> Texnika elmləri namizədi elmi dərəcəsini, dosent elmi adını almışdır.<ref name="kbs">{{cite web|url= http://www.knowbysight.info/DDD/04918.asp|title= Джафарли Газанфар Муса оглы|publisher= Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898–1991|website= knowbysight.info|access-date= 27 dekabr 2021|archive-url= https://web.archive.org/web/20211111165400/http://www.knowbysight.info/DDD/04918.asp|archive-date= 27 dekabr 2021}}</ref> Böyük Vətən müharibəsi başlanan zaman Qəzənfər Cəfərli [[Sovet Ordusu]] sıralarında qatılmış, zenit-topçu hərbi məktəbini bitirərək vzvod komandiri və batareya komandiri kimi Volxov, [[Sankt-Peterburq|Leninqrad]], Birinci Ukrayna cəbhələrində, [[Polşa]], [[Çexoslovakiya]], [[Macarıstan]] və başqa ölkələrdə vuruşmuşdur. Sovet Ordusu sıralarında o, əvvəlcə [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyası]] üzvlüyünə namizəd, 1943-cü ilin aprelindən isə partiyanın üzvü olmuşdur. Elə həmin illərdə batareyanın partiya təşkilatçısı, polk partiya bürosunun üzvü seçilmişdir.<ref name="dep5">{{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|5|106|Qəzənfər Musa oğlu Cəfərli}}</ref> Müharibədən sonra Qəzənfər Cəfərli ordu sıralarından tərxis olunaraq [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|ÜİK(b)P]] Mərkəzi Komitəsi yanında partiya nəzarəti komissiyasının Azərbaycan SSR üzrə müvəkkil köməkçisi, sonra isə məsul nəzarətçi vəzifəsində işləmişdir. 1947-ci ilin mayında Azərbaycan KP MK aparatında təlimatçı, sonra isə partiya, həmkarlar ittifaqı və komsomol orqanları şöbəsinin bölmə müdiri vəzifələrinə təyin edilmişdir.<ref name="dep4-2"/> Qəzənfər Cəfərli 1949-cu ilin yanvarında Azərbaycan Kommunist Partiyası [[Daşkəsən rayonu|Dəstəfur Rayon]] Komitəsinin birinci katibi seçilmişdir. O, bir il yarımdan çox bu rayona rəhbərlik etmiş, 1950-ci ilin sentyabr ayında {{iw|Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbin|ÜİK(b)P MK yanında Ali Partiya Məktəbində|ru|Высшая партийная школа при ЦК КПСС}} oxumağa getmişdir. 1953-cü ildə təhsilini bitirdikdən sonra Qəzənfər Cəfərli Azərbaycan KP MK-nın partiya, həmkarlar ittifaqı və komsomol orqanları şöbəsi müdirinin müavini, 1954-cü ilin iyununda isə həmin şöbənin müdiri təyin edilmişdir. O, 1957-ci ilin yanvar ayından Azərbaycan KP MK bürosunun üzvü olmuş, 1958-ci ilin iyul ayında Azərbaycan KP MK katibi seçilmişdir.<ref name="dep5"/> Qəzənfər Cəfərli 25 mart 1959-cu ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin sədri seçilmişdir.<ref>{{məqalə|başlıq= Азәрбајҹан ССР Али Совети Сәдринин сечилмәси һаггында Азәрбајҹан ССР Али Совети Рәјасәт Һеј'әтинин Фәрманы|jurnal= Азәрбајҹан ССР Али Советинин мә'луматы|tarix= апрел 1959-ҹу ил|nömrə= 4|say= 9|səhifə= 9|dil= az-cyrl}}</ref> O, bu vəzifədə həmin ilin 25 noyabrına qədər işləmişdir.<ref>{{məqalə|başlıq= Г. М. Ҹәфәрли јолдашын Азәрбајҹан ССР Али Советинин Сәдри вәзифәсиндән азад едилмәси һаггында Азәрбајҹан ССР Али Совети Рәјасәт Һеј'әтинин Фәрманы|jurnal= Азәрбајҹан ССР Али Советинин мә'луматы|tarix= декабр 1959-ҹу ил|nömrə= 12|say= 17|səhifə= 11|dil= az-cyrl}}</ref> == Təltifləri == * [["Aleksandr Nevski" ordeni (SSRİ)|"Aleksandr Nevski" ordeni]] — 29 aprel 1945 * [[1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] — 27 iyun 1944 * [["Döyüş xidmətlərinə görə" medalı]] — 17 fevral 1944 * [["Leninqradın müdafiəsinə görə" medalı]] * [["Praqanın azad edilməsinə görə" medalı]] * [["1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{cite web|url= https://pamyat-naroda.ru/heroes/person-hero92977075|title= Джафарли Газанфар Мусаевич|publisher= Память народа|language= ru|access-date= 1 avqust 2022}} * {{cite web|url= http://podvignaroda.ru/?#id=1266665778&tab=navDetailManCard|title= Джафарли Газанфар Мусаевич|publisher= Подвиг народа|language= ru|access-date= 1 avqust 2022}} [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədrləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Daşkəsən Rayon Komitəsinin birinci katibləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvləri]] nv5lvc0dqs66p3klbaqmomndwu1l4ua 0 515947 6557321 6461676 2022-08-01T03:19:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı =Böryən rayonu |Xəritə =Location of Burzyanskiy rayon (Bashkortostan).svg |Daxildir = |Sahəsi =4442 |Əhali = |Əhali sıxlığı = |Avtomobil nömrəsi = |Telefon kodu = 34758 |Poçt indeksi = |Tərkibi= |Vəzifəli şəxs = |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt =http://www.burzyan.ru/ }}'''Böryən rayonu''' ({{lang-ba|Бөрйән районы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayonun inzibati mərkəzi Starosubxanqul kəndidir. Yaşayış məntəqəsi [[Ufa]]dan 340&nbsp;km aralıda yerləşir. == Coğrafiyası == Böryən rayonu [[Cənubi Ural]]ın mərkəzində yerləşir. 4442&nbsp;km² əraziyə sahibdir. Rayonun ərazisi şərqdə su ayırıcı [[Uraltau]], qərbdə isə [[Kalu silsiləsi]] əhatələnir. Ərazisindən Ağidel, Nuquş çayları axır. Barit, tikinti daşları, dam örtükləri, kərpic xammallı, qum, dolomit, maqnezit yataqları geoloji cəhətdən kifayət qədər dədqiq öyrənilməmişdir. == Tarix == Böryən rayonu [[20 avqust]] [[1930]]-cu ildə Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası kantonları ləğv edərək yerində 48 rayon təşkil etməsi ilə təsis edilmişdir. 1954-cü ildə rayon təşkil olunmayan Magnitogorsk vilayətinə qatılmalı idi. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref>[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> !2008<ref name="2003—2008">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf Подготовка к проведению всероссийской переписи населения на территории городского округа г. Уфа] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170517082952/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf |date=2017-05-17 }} {{ref-ru}}</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> !2012 !2013<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов)]{{ref-ru}}. 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.</ref> |- | 16 839 || {{Artış}}17 755 |{{Artış}}17 920 |{{Azalış}}16 698 |{{Azalış}}16 641 |{{Azalış}}16 636 |- !2014<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года]{{ref-ru}}. 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.</ref> !2015<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года]{{ref-ru}}. 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.</ref> !2016<ref>Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года {{ref-ru}}</ref> !2017<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года] (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində [http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Arxivləşdirildi].</ref> |- |{{Azalış}}16 536 |{{Azalış}}16 465 |{{Artış}}16 489 |{{Artış}}16 559 | | |} ; Milli tərkib Ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Böryən rayonu ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 96,2 %, [[ruslar]] — 2,1 %, [[tatarlar]] 1,3 %, digər millər — 0,4 %<ref name="ВПН-2010">{{cite web|url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/Итоги%20Всероссийской%20переписи%20населения%202010%20года%20по%20Республике%20Башкортостан.pdf|title=Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан|format=pdf|publisher=Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан|accessdate=2013-03-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6EzC0FMGq?url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/%D0%98%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B8%20%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%25|archivedate=2013-03-09|url-status=live}}</ref>. ; Demoqrafiya 2010-cu ildə Böryən rayonu Başqırdıstan Respublikasında təbii artıma görə birinci yeri tutmuşdur. Hər 1000 nəfərə 10,9 nəfər düşürdü. == İnzibati-ətazi vahidləri == Ziançurinski ayonunda 13 kənd inzibati vahidliyinə 34 yaşayış məntəqəsi daxildir<ref name="RBzak_izm">[http://www.gsrb.ru/MainLeftMenu/ZakonoTvorch/Zakoni/49-2008.php Закон Республики Башкортостан «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан в связи с объединением отдельных сельсоветов и передачей населенных пунктов» (Принят Государственным Собранием — Курултаем Республики Башкортостан 18 ноября 2008 года)]</ref>. == İqtisadiyyat == Relyefi səbəbindən əazisinin 41,3 min ha əkinə yararlıdır (rayon ərazisinin 9,3 %). Yem tədarükü və arıçılıq sahələri inkişaf etmişdir. 208,1 min ha ərazisi meşələrdən ibarətdir. Rayonun ərazisinin əhəmiyyətli hissəsini [[Başqırd qoruğu]] və "[[Şulqan-Taş]]" tutur. == Sosial sfera == Rayon ərazisində 34 ümumtəhsil mərkəzi, 17 orta məktəb, incəsənət məktəbi, peşə uçilişi, 23 kütləvi kitabxana, 20 klub, 3 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Burada başqırd dilində «Tan» adlı qəzet buraxılır. == Tanınmış sakinləri == * Samat Maqadeeviç Qabidullin — tanınmış şair, jurnalist. * Əhməd Muxametvaleeviç Süleymanov — Başqırd alimi və folklorşünas. * Bayazıt Baynazarov - Başqırdıstan Respublikası əməkdar artisti. * Rayman İşbayev — Başqırdıstan Respublikası əməkdar artisti. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.burzyan.ru/ RAYONUN RƏSMİ SAYTI] {{Başqırdıstan Respublikası}} [[Kateqoriya:Böryən rayonu]] [[Kateqoriya:Başqırdıstan rayonları]] 6hgodvt1t2q0qxk6ghe87s67fa1g0k0 0 516517 6556933 6457447 2022-07-31T17:42:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Annovka|orijinal_adı={{Dil-ru|Анновка}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=55|lat_min=50|lat_sec=11|lon_dir=E|lon_deg=55|lon_min=57|lon_sec=40|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 71|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[başqırdlar]], [[tatarlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452994|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Annovka''' ({{Dil-ru|Анновка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 71 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 20 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 90 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |112 |{{Azalış}}96 |{{Azalış}}71 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (50%) [[tatarlar]] (35%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] ijee5n336wloj1wiree0g3wm6es6yyt 0 516520 6557226 6478820 2022-07-31T23:01:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Açay''' ({{Dil-ru|Асавка}}, {{Dil-ba|Аҫау}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baltas rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 416 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 23 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]ndan isə 84 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов — райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |466 |{{Artış}}470 |{{Azalış}}416 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[udmurtlar]] (51%) [[başqırdlar]] (31%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/asavka.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] bvezbunbuhfro85mu6sq6ryvnrfy7bk 0 516521 6557309 6461575 2022-08-01T03:02:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Bulyak|orijinal_adı={{Dil-ru|Буляк}} <br> {{Dil-ba|Бүләк}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=56|lat_min=3|lat_sec=11|lon_dir=E|lon_deg=55|lon_min=42|lon_sec=22|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 20|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[tatarlar]], [[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452985|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Bulyak''' ({{Dil-ru|Буляк}}, {{Dil-ba|Бүләк}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 20 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 26 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 95 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |32 |{{Azalış}}28 |{{Azalış}}20 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (53%) [[tatarlar]] (44%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] 3ws21wg3tjujhwbmnzu33bfhbhxv58i 0 516621 6557320 6461669 2022-08-01T03:15:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı =Buzdək rayonu |Xəritə =Location of Buzdyakskiy rayon (Bashkortostan).svg |Daxildir = |Sahəsi =1632,80<ref name='80_8006001'>{{Cite web |title=Республика Башкортостан. Общая площадь земель муниципального образования |url=http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst80/DBInet.cgi?pl=8006001 |access-date=2017-09-25 |archive-date=2020-05-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200528025215/https://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst80/DBInet.cgi?pl=8006001 |url-status=dead }}</ref> |Əhali = |Əhali sıxlığı = |Avtomobil nömrəsi = |Telefon kodu = |Poçt indeksi = |Tərkibi= |Vəzifəli şəxs = |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = [http://buzdyaksky.ru] }}'''Buzdək rayonu''' ({{dil-ba|Бүздәк районы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayonun inzibati mərkəzi [[Buzdək]] kəndidir. Kənd Ufa şəhərindən 112&nbsp;km aralıda yerləşir. == Coğrafi yerləşməsi == Buzdək rayonu Başqırdıstanın qərbində yerləşir. Rayonun ərazisi 1710&nbsp;km² təşkil edir. Ərazisi şimaldan cənuba uzanmış formaya malikdir. Çermasan çayının şimal qolları rayon ərazisindən axır. Ərazisində əsasən qara torpaqlar yayılsa da cənub hissədə bəzən talalar şəklində boz meşə torpaqlarına rast gəlmək olar. Meşələrində şam, palıd ağacları üstünlük təşkil edir. Meşələr ərazisinin 12 % təşkil edir. Mineral ehtiyatları neft, gil və qum-çınqıl yataqları ilə təmsil olunur. == Tarix == Buzdək rayonu [[20 avqust]] [[1930]]-cu ildə Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası kantonları ləğv edərək yerində 48 rayon təşkil etməsi ilə təsis edilmişdir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002 !2008<ref name="2003—2008">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf Подготовка к проведению всероссийской переписи населения на территории городского округа г. Уфа] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170517082952/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf |date=2017-05-17 }} {{ref-ru}}</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> !2012 !2013<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов)]{{ref-ru}}. 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.</ref> |- | 31 178 || {{Azalış}}30 589 |{{Azalış}}30 413 |{{Artış}}30 688 |{{Azalış}}29 926 |{{Azalış}}29 414 |- !2014<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года]{{ref-ru}}. 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.</ref> !2015<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года]{{ref-ru}}. 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.</ref> !2016<ref>Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года {{ref-ru}}</ref> !2017<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года] (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində [http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Arxivləşdirildi].</ref> |- |{{Azalış}}28 817 |{{Azalış}}28 263 |{{Azalış}}27 760 |{{Azalış}}27 337 | | |} Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası Buzdək rayonu ərazisin milli tərkibi: [[tatarlar]] — 60,2 %, [[başqırdlar]] — 30,4 %, [[ruslar]] — 7,4 %, digər millər — 2 %<ref name="ВПН-2010">{{cite web|url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/Итоги%20Всероссийской%20переписи%20населения%202010%20года%20по%20Республике%20Башкортостан.pdf|title=Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан|format=pdf|publisher=Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан|accessdate=2013-03-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6EzC0FMGq?url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/%D0%98%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B8%20%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%25|archivedate=2013-03-09}}</ref>. == İnzibati-ətazi vahidləri == Rayonda 12 kənd inzivati vahidliyinə 81 yaşayış məntəqəsi daxildir<ref name="RBzak_izm">[http://www.gsrb.ru/MainLeftMenu/ZakonoTvorch/Zakoni/49-2008.php Закон Республики Башкортостан «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан в связи с объединением отдельных сельсоветов и передачей населённых пунктов» (Принят Государственным Собранием — Курултаем Республики Башкортостан 18 ноября 2008 года)]</ref>. == İqtisadiyyat == Ərazisinin böyük hissəsi kənd təsərrüfatına cəlb olunmuşdur. Taxılçılıq, şəkər çuğunduru yetişdirilməsi, südlük-ətlik maldarlıq və donuzçuluq inkişaf etmişdir. == Nəqliyyat == Şərqindən qərbə doğru Çişmi - İnza dəmir yolu, M-5 "Ural" və şimalında isə Çekmaquş - Buzdək - Davlekanovo magistralı keçir. == Sosial sfera == Rayon ərazisində 65 ümumtəhsil mərkəzi, 21 orta məktəb, peşəkar uçiliş, 28 kütləvi kitabxana, 53 klub, 3 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Burada rus və tatar dillərində «{{dil-ru|Буздякские новости}}» — «{{dil-tt|Бүздәк яңалыклары}}»<ref>{{Cite web |title=Buzdək xəbərləri |url=http://byzdyakskienovosti.pressarb.ru/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=4 |access-date=2017-09-25 |archive-date=2011-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110811074322/http://byzdyakskienovosti.pressarb.ru/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=4 |url-status=dead }}</ref> adlı qəzetlər buraxılır. [[2009]]-cu ildən isə Buzdək ekspres reklam qəzeti çap olunur. == Mənbə == * [http://buzdyaksky.ru Rayon administrasiyası] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Başqırdıstan Respublikası}} [[Kateqoriya:Buzdək rayonu| ]] [[Kateqoriya:Başqırdıstan rayonları]] rpbv85ito1111mand91h4grsh55srx7 0 516650 6556713 6478482 2022-07-31T14:18:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Abdulqazi kəndi''' ({{lang-ba|Әбделғәзе}}) — [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Amangildin kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == 1 yanvar 2009-cu il məlimatına görə kənddə 352 nəfər<ref name='справочник'>Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> yaşayır. {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- | 320 || {{Azalış}}306 |{{Artış}}352 |{{Azalış}}295 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Abdulqazi kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 100 % == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 29 km., * kənd sovetliyindən (Amangildin): 5 km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitoqorsk): 82 km. == Adının etimalogiyası == Kəndin adı onun ilk sakini olmuş Abdulqazi İsyanqulovun<ref>http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/abdulgazino.html</ref><ref>http://башкирская-энциклопедия.рф/index.php/login/2-statya/7137-abdulgazino-derevnya-v-abzelilovskom-r-ne{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> şərəfinə adlandırılmışdır. == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/abdulgazino.html Абдулгазино на портале "Генеалогия и Архивы"] == Xarici keçid == {{Vikianbar kateqoriyası| Абдулгазино}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] gqky7zjsjqg6klc4xamqhizxfmejiij 0 516660 6556953 6457674 2022-07-31T18:27:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Ardaqış|orijinal_adı={{Dil-ru|Ардагыш}} <br> {{Dil-ba|Әрҙәгеш}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=56|lat_min=6|lat_sec=8|lon_dir=E|lon_deg=56|lon_min=9|lon_sec=0|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 37|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452989|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Ardaqış''' ({{Dil-ru|Ардагыш}}, {{Dil-ba|Әрҙәгеш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 37 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 21 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 86 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |53 |{{Azalış}}40 |{{Azalış}}37 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (96%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] nv9k7g2kyraeo4t338uzyhoyl088k38 0 516664 6557265 6460793 2022-08-01T00:54:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Biqilde|orijinal_adı={{Dil-ru|Бигильдино}} <br> {{Dil-ba|Бейгилде}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=55|lat_min=54|lat_sec=15|lon_dir=E|lon_deg=56|lon_min=11|lon_sec=15|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 232|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[tatarlar]], [[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452991|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Biqilde''' ({{Dil-ru|Бигильдино}}, {{Dil-ba|Бейгилде}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 232 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 25 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 92 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |246 |{{Artış}}260 |{{Azalış}}232 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (66%) və [[tatarlar]] (33%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171014065239/http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html |date=2017-10-14 }} {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] 6i48mtgqwlj366k5r1agqzip9p28751 0 516679 6557169 6458722 2022-07-31T20:59:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Ayğırbatkan kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Айғырбатҡан}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 17|lat_sec = 20 | lon_deg = 58|lon_min = 31|lon_sec = 10 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 30<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453620 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Ayğırbatkan kəndi''' ({{lang-ba|Айғырбатҡан}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Aksar kənd sovetliyinə daxil olan kənd. Adının mənası başqırd dilindən tərcümədə ''Ayğır batan'' mənasını verir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 74 || {{Azalış}}25 |{{Artış}}31 |{{Azalış}}30 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Ayğırbatkan kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 5&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Askar): 5&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitoqorsk): 52&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] kl4k8wjsqrxdxniarhbg9kmmvlht8rv 0 516683 6556832 6457109 2022-07-31T16:32:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Alməhəmməd kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Әлмөхәмәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 1 |lat_sec = 14 | lon_deg = 58 |lon_min = 41 |lon_sec = 24 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 659<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453605 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alməhəmməd kəndi''' ({{lang-ba|Айғырбатҡан}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Alməhəmməd kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 992 || {{Azalış}}649 |{{Artış}}748 |{{Azalış}}659 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Ayğırbatkan kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 96 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 47&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Selin): 5&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Alməhəmməd stansiyası): 3&nbsp;km. == Şəxsiyyətləri == * Sarah Abdulkayeva Buranbayeva — Başqırdıstan Respublikasının xalq artisti * Ramil Kul-Davlet — Başqırd şairi, dramaturq. Başqırdıstan Respublikası Yazıçılar Birliyinin üzvü (1990). Şeyxzadə Babiç adına Respublika Dövlət Gənclər Mükafatının laureatı (1995). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] fg2mgn6d9w00f3d9yl1pr11059si26a 0 516703 6556856 6457237 2022-07-31T16:49:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Amangildə kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Амангилде}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 21 |lat_sec = 6 | lon_deg = 58 |lon_min = 18 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 651<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453625 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Amangildə kəndi''' ({{lang-ba|Амангилде}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Amangildə kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == 1 yanvar [[2009]]-cu il məlimatına görə kənddə 779 nəfər<ref name='справочник'>Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> yaşayır. {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 505 || {{Artış}}835 |{{Azalış}}779 |{{Azalış}}651 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Abdulqazi kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 100 % == Coğrafi yerləşməsi == [[Fayl:RUS-02-AB Amangilde.JPG|thumb|left|Amangildə kəndi]]Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 25&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitoqorsk): 77&nbsp;km. == Adının etimalogiyası == Kəndin adı Amangildə adı ilə bağlıdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] su8dyovzm19wpufm77szk8opr1tkxxh 0 516727 6557045 6458149 2022-07-31T20:02:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Atauzı kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Атауҙы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 10 |lat_sec = 58 | lon_deg = 58 |lon_min = 42 |lon_sec = 09 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 614<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453623 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Atauzı kəndi''' ({{lang-ba|Атауҙы}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Yangil kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 399 || {{Artış}}553 |{{Azalış}}525 |{{Artış}}614 |- |} == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 52&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Yangil): 15&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitoqorsk): 60&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 1mxugckft9os5w8houmc0tswybk977e 0 516785 6557964 6525178 2022-08-01T11:44:15Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Cəlil Məmmədzadə |şəklin ölçüsü = 180px |milliyyəti = {{SSRİ}}→{{AZE}} [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |doğum tarixi = 22.12.1888 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 8.6.1934 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |titul_6 = [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti|Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kişi İnstitutu]] direktoru |bayraq_6 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_6 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_6 = [[1925]] |dövr son_6 = [[1927]] |sələfi_6 = [[Şərif Manafov]] |xələfi_6 = Cəlil Məmmədzadə |titul_7 = Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının sədri |bayraq_7 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_7 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |partiya = [[Fayl:КПСС.svg|20px]] [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Kommunist partiyası]] |təhsili = Kiyev Universitetini bitirmişdir. |vikianbar = |şəkil=Cəlil Məmmədzadə (cropped).jpg}} '''Cəlil Hacı Məmməd oğlu Məmmədzadə''' ({{DVTY}}) — APİ-nin rektoru.<ref>[http://qarabagaaparanyol.az/redaktor-secimi/186-pedaqoji-universitetin-direktoru-celil-memmedzade-kimdir.html "Pedaqoji Universitetin direktoru Cəlil Məmmədzadə kimdir?"]. qarabagaaparanyol.</ref> == Həyatı == Cəlil Hacı Məmməd oğlu Məmmədzadə 1888-ci ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olub. Şuşa Real məktəbini, Kiyev gimnaziyasını bitirib. Sonra Kiyev Politexnik institutuna daxil olub. Cəlil Məmmədzadə 8 iyun 1934-cü ildə [[Bakı]] şəhərində vəfat edib. == Mənbə == * Ənvər Çingizoğlu, Əliməhəmməduşağı (Əkbərovlar, Cəfərovlar və Sadıqovlar), "Soy" еlmi-kütləvi dərgi, 2010, № 2, səh.45–49 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] jiq6s18qgo28dvbvhfqxjrrnojesl4v 0 516854 6557171 6458730 2022-07-31T21:00:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Ayıuhaz kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Айыуһаҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 35 |lat_sec = 11 | lon_deg = 58 |lon_min = 42 |lon_sec = 45 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 205<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453612 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Ayıuhaz kəndi''' ({{lang-ba|Айыуһаҙ}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Taşbulat kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Tarixi == Kənd 1866-cı ildən sonra Tamıyan Volostu Akimbetov kəndinin sakinləri tərəfindən salınmışdır. 1891-ci ildə 46 evdə 242 nəfər yaşayırdı. Kənd təsərrüfatı, heyvandarlıqla məşğul olurdular. Bir məscid fəaliyyət göstərirdi. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 334 || {{Azalış}}183 |{{Artış}}192 |{{Artış}}205 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Ayıuhaz kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 98 %<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. . == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 34&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Taşbulat): 4&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Taşbulat stansiyası): 11&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] ahb2grfk4yqy9hh6ht9wgupqk3kwfe9 0 516880 6557259 6460724 2022-08-01T00:28:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Bikkol}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bikkol kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Биҡҡол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 39 |lat_sec = 26 | lon_deg = 58 |lon_min = 41 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 292<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453612 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bikkol kəndi''' ({{lang-ba|Биҡҡол}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Taşbulat kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 240 ||240 |{{Artış}}286 |{{Artış}}292 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Bikkol kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 99 %<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. . == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 55&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Taşbulat): 4&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Taşbulat stansiyası): 7&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 8q9p4f3my71dx9suj5g5fpldiel5j1p 0 516884 6557288 6460816 2022-08-01T01:40:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Borisov}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Borisov kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Борисов}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 16 |lat_sec = 11 | lon_deg = 58 |lon_min = 47 |lon_sec = 26 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 60<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453614 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Borisov''' ({{lang-ba|Борисов}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Qusev kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 77|| {{Azalış}}50 |{{Artış}}66 |{{Azalış}}60 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Borisov kəndinin milli tərkibi: [[ruslar]] (48 %), [[başqırdlar]] (46 %)<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 24&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Qusev): 3&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqorsk stansiyası): 43&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] ohyqisjzj4p60dopg4qk7vqwgn5gprz 0 516886 6557307 6460860 2022-08-01T02:17:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bulat kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Булат}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 3 |lat_sec = 12 | lon_deg = 58 |lon_min = 39 |lon_sec = 58 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 155<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453605 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bulat''' ({{lang-ba|Булат}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Qusev kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 266|| {{Azalış}}158 |{{Artış}}194 |{{Azalış}}155 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Bulat kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 40&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Selin): 5&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Alməhəmməd stansiyası): 8&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/bulatovo.html Булатово на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 06begdj8nhd6a0ui22gfi3qcn7cfw0l 0 516889 6557314 6461589 2022-08-01T03:06:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Buranqol}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Buranqol kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Буранғол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 28 |lat_sec = 21 | lon_deg = 58 |lon_min = 20 |lon_sec = 58 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 773<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453628 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Buranqol''' ({{lang-ba|Буранғол}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Buranqol kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- | 640|| {{Artış}}742 |{{Artış}}774 |{{Azalış}}773 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Buranqol kəndinin milli tərkibi: [[ruslar]] (48 %), [[başqırdlar]] (46 %)<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 42&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqorsk stansiyası): 89&nbsp;km. == Məşhur şəxsləri == * Axtyam Axatoviç Abuşahmanov - aktyor və rejissor, ictimai xadim, ali təhsil müəllimi. Başqırdıstan Respublikası Teatr Xadimləri İttifaqının sədri. * Şamil RəfaQatoviç Qabitov - 9 fevral 1982-ci ildə Metallurgist prospektində evdə yanğın söndürmə zamanı vəzifə həlak olmuşdur. O, ölümündən sonra cəsarət ordeni ilə təltif edilmişdir. Ş. R. Qabitovun şərəfinə Maqnitoqorskdə küçələrdən biri onun adını daşıyır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] ogezu6axw49dxzcwh01pjjg1x3w18ed 0 516955 6557495 6462880 2022-08-01T06:35:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Dauıt kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Дауыт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 21 |lat_sec = 51 | lon_deg = 58 |lon_min = 30 |lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 352<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453620 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Dauıt kəndi''' ({{lang-ba|Дауыт}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Ravilov kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |242||{{Artış}}306 |{{Azalış}}305 |{{Artış}}352 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Dauıt kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 3&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Askorovo): 3&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqporsk stansiyası): 50&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 9oy81v5lv2fqq4so1s218w8a8qyex58 0 518023 6556756 5657991 2022-07-31T15:34:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aknazar kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Аҡназар}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 55 |lat_sec = 0 |lon_deg = 57 |lon_min = 38 |lon_sec = 44 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 151<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453813 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aknazar kəndi''' ({{lang-ba|Aknazar}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Akyulov kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Adı == 10 sentyabr 2007-ci ilə qədər Qadel ferması adlanırdı<ref>[http://lawrussia.ru/texts/legal_216/doc216a316x255.htm Правительство Российской Федерации. Постановление от 10 сентября 2007 г. № 572]</ref>. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |202||{{Azalış}}151 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Aknazar kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 48&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Qəliəhməd): 13&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 104&nbsp;km. Samara çayının sağ sahilində yerləşir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] a0ybw7vni2hoxxhumiq620hj1t7pghi 0 518044 6556758 5657993 2022-07-31T15:36:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aktaş kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Аҡташ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 56 |lat_sec = 38 |lon_deg = 57 |lon_min = 47 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 140<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453811 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aktaş kəndi''' ({{lang-ba|Аҡташ}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] İvanov kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |158||{{Azalış}}140 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Aktaş kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 62&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (İvanov): 11&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 99&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] d5xh6a4en3bbetb7urdy02nnt3ixzwx 0 518058 6556759 5657994 2022-07-31T15:39:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Akyul kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Аҡъюл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 53 |lat_sec = 44 |lon_deg = 57 |lon_min = 30 |lon_sec = 9 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 140<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453811 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Akyul kəndi''' ({{lang-ba|Аҡъюл}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Akyul kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |158||{{Azalış}}140 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Akyul kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 71&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Qaliəhməd): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 127&nbsp;km. Ərazisində Yılayır çayı Samara çayına tökülür. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] 91oxafds2x3seo1jx29okbogz4l28ch 0 518076 6557330 5723538 2022-08-01T03:31:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Böyük Əbeş kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Оло Әбеш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 51 |lat_min = 46 |lat_sec = 28 | lon_deg = 57 |lon_min = 30 |lon_sec = 0 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 140<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453814 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Böyük Əbeş kəndi''' ({{lang-ba|Оло Әбеш}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Əbeş kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |158||{{Azalış}}140 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Böyük Əbeş kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 66&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 122&nbsp;km. Samara çayı sahilində yerləşir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] adhu1xqkxhyeyls59rwa13syqo7y4d5 0 518102 6557323 5723389 2022-08-01T03:20:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Arıslanğol}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Böyük Arıslanğol |orijinal_adı = {{lang-ba|Оло Арыҫланғол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 48 |lat_sec = 36 |lon_deg = 57 |lon_min = 32 |lon_sec = 38 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 136<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453814 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Böyük Arıslanğol''' ({{lang-ba|Оло Арыҫланғол}}) — [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Əbeş kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |175||{{Azalış}}136 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Böyük Arıslanğol kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 84&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Böyük Əbeş): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 120&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] 1zs689aj0kq57ckc7avmk7t5jnpw9uq 0 518105 6557319 5723332 2022-08-01T03:15:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Buzaulık kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Быҙаулыҡ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 52 |lat_min = 5 |lat_sec = 34 |lon_deg = 58 |lon_min = 6 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 352<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453803 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Buzaulık kəndi''' ({{lang-ba|Быҙаулыҡ}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Hamar kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |405||{{Azalış}}352 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Buzaulık kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 98 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 25&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Hamar): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 83&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] bw2xkrcif5m6qf9a3e76527kejcxebl 0 518289 6557315 5927247 2022-08-01T03:06:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Burebay kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Бүребай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51|lat_min = 57|lat_sec = 42 |lon_deg = 58|lon_min = 09|lon_sec = 33 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = 1837 |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = 2004 |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 4511 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu =34758 |poçt_indeksi =453821 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Burebay''' ({{lang-ba|Бүребай}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Burebay kənd sovetliyinə daxil olan qəsəbə. 2004-cü ildə şəhər tipli qəsəbə statusu almışdır. [[Ufa]] şəhərindən 509 cənub-şərqdə, Xaybulla rayon mərkəzi olan Akyardan 15&nbsp;km şimalda yerləşir. Zaural düzənliyində, Tanalık çayının sahilində yerləşir. == Tarixi == Kənd Sabir kəndindən gələnlər tərəfindən salınmışdır. Ərazi canavarlarla bol olduğundan belə adlandırılmışdır (baş. "bure" — canavar, "bay" — zəngin). [[Fayl:Church in Buribai.jpg|left|thumb|Burebayda kilsə|200 px]] [[Fayl:Мост между Татыр-Узяком и Бурибаем через р.Таналык.JPG|left|thumb|Tanalık çayı üzərində körpü|220 px]] == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 12&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 66&nbsp;km. == Tanınmış şəxsləri == * Barıy Qaleeviç İlyasov ([[13 iyun]] [[1939]]) — Mühəndis-elektromekanik, Başqırdıstan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2006), texniki elmlər doktoru (1983), professor (1985), Rusiya Federasiyasının (1994) və Başqırdıstan (1990) Elm və Texnologiya üzrə əməkdar elm xadimi , Rusiyanın ali peşə təhsilinin əməkdar əməkdaşı (2007), SSRİ (1985) və BMSSR-nin əməkdar ixtiraçısı (1980). == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1959 !1970 !1979 !1989 !2002 !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> !2012<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> |- | 4699 || {{Artış}}5364 |{{Azalış}}4459 |{{Azalış}}4276 |{{Artış}}4452 |{{Artış}}4553 |{{Azalış}}4511 |- !2013<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов)]{{ref-ru}}. 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.</ref> !2014<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года]{{ref-ru}}. 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.</ref> !2015<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года]{{ref-ru}}. 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.</ref> !2016<ref>Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года {{ref-ru}}</ref> !2017<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года] (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində [http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Arxivləşdirildi].</ref> |- |{{Artış}}4538 |{{Artış}}4544 |{{Azalış}}4484 |{{Azalış}}4456 |{{Azalış}}4380 | | |} == Tanınmış şəsxləri == * Damir Nuritdinoviç İşemqulov (1 fevral 1943) — rəssam, Başqırdıstan Respublikasının əməkdar artisti (2001), 1993-cü ildən Rusiya Federasiyasının Rəssamlar İttifaqının üzvü. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] 531fi8vpurddyg1nrca1s408vhtt30v 0 518710 6557274 5722066 2022-08-01T01:06:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Birinci Mirzə kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|1-се Мырҙа}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 52 |lat_min = 18 |lat_sec = 53 |lon_deg = 58 |lon_min = 12 |lon_sec = 55 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 222<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453803 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = Aknazar |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Birinci Mirzə kəndi''' ({{lang-ba|1-се Мырҙа}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Ufa kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |209||{{Azalış}}222 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Birinci Mirzə kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 61&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Ufa): 18&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 76&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] m8wjndxtjnvfxxll7jy9b25g81iv2ea 0 518718 6557287 6460813 2022-08-01T01:35:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Boqdan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Боғҙан}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 50 |lat_sec = 44 |lon_deg = 56 |lon_min = 4 |lon_sec = 18 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 454<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452993 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Boqdan''' ({{Dil-ru|Богданово}}, {{Dil-ba|Боғҙан}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Boqdan kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 23&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Starotimkino): 3&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |453 |{{Artış}}469 |{{Azalış}}454 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (56%) və [[tatarlar]] (44%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171014065239/http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html |date=2017-10-14 }} {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] qn1fuoqixn6fv1g6zg0jmp264i4i308 0 518852 6557246 6459296 2022-07-31T23:41:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı İvanay kəndi |orijinal_adı ={{Dil-chm|Йыванай}} {{Dil-ba|Түбәнге Иванай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 57 |lat_sec = 22 |lon_deg = 55 |lon_min = 59 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 314<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452990 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı İvanay''' ({{Dil-ru|Нижнеиванаево}}, {{Dil-chm|Йыванай}}; {{Dil-ba|Түбәнге Иванай}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Kuntuquş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 7&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 76&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180127222827/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-01-27 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |267 |{{Artış}}336 |{{Azalış}}314 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (96 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxslər == * Qeorgi Qeytiyahmetoviç Kalitov (7 sentyabr 1952) — Başqırdıstan Respublikasının Xalq Artisti (2012), Salavat Yulayev adına Başqırdıstan Respublikasının Dövlət mükafatı laureatı (1995), 1995-ci ildən Rusiya Rəssamlar İttifaqının üzvü. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] c7snmmqxqqa51x4pgeakm7l1ehcvcwl 0 518853 6557237 6459282 2022-07-31T23:37:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Qansöyər kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Ҡанһөйәр}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56 |lat_min = 0 |lat_sec = 41 |lon_deg = 55 |lon_min = 45 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452985 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Qansöyər''' ({{Dil-ru|Нижнекансиярово}}, {{Dil-ba|Түбәнге Ҡанһөйәр}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Tusıbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 21&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Tusıbay): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 92&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |196 |{{Azalış}}190 |{{Azalış}}155 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (92%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] carb4v61ufigspgm4ptitry2f81jxym 0 518854 6557238 6459283 2022-07-31T23:37:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Qarış (dəqiqləşdirmə)}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Qarış kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Ҡарыш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 50 |lat_sec = 5 |lon_deg = 55 |lon_min = 58 |lon_sec = 35 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 387<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452994 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Qarış''' ({{Dil-ru|Нижнекарышево}}, {{Dil-ba|Түбәнге Ҡарыш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Aşağı Qarış kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 20&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Yuxarı Qarış): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 90&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |482 |{{Azalış}}470 |{{Azalış}}387 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[Başqırdlar]] (60 %), [[tatarlar]] (37 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] t9uj0pa92ms5hs80rxnt69yyow5xgig 0 518855 6557242 6459290 2022-07-31T23:39:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Yanaqtay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Янаҡтай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 57 |lat_sec = 43 |lon_deg = 55 |lon_min = 56 |lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 89<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452988 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Yanaqtay''' ({{Dil-ru|Нижнеянактаево}}, {{Dil-ba|Түбәнге Янаҡтай}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baltas rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd, [[Yuxarı Yanaqtay kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 5&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Yeni Yamurza): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 78&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |101 |{{Azalış}}93 |{{Azalış}}89 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (69%), [[başqırdlar]] (30%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] pk3tfuejkbiaf7syp6kcpbkkf6chm75 0 519042 6557239 6459287 2022-07-31T23:38:52Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Sikeyaz kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге һикеяҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56 |lat_min = 7 |lat_sec = 17 |lon_deg = 55 |lon_min = 54 |lon_sec = 1 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 459<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452982 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Sikeyaz''' ({{Dil-ru|Нижнесикиязово}}, {{Dil-ba|Түбәнге һикеяҙ}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Aşağı Sikeyaz kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 15&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 53&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |551 |{{Artış}}576 |{{Azalış}}459 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (91 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] fhzqgwwfm5xi7mozmga3ui04ojphqcf 0 519071 6556845 6457216 2022-07-31T16:44:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Alyaqış kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алъяғыш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 10 |lat_sec = 41 | lon_deg = 56 |lon_min = 16 |lon_sec = 4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 94<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452887 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alyaqış''' ({{Dil-ba|Алъяғыш}}, {{Dil-ru|Альягиш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kazansı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 40&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Kazansı): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 82&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |123 |{{Azalış}}103 |{{Azalış}}94 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (79 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] 1dmfovmg6kx9llkt3s02kw5zl0on4vz 0 519073 6556951 6457649 2022-07-31T18:24:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Arbaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Арбаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 57 |lat_sec = 7 | lon_deg = 56 |lon_min = 21 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 209<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452889 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Arbaş''' ({{Dil-ru|Арбашево}}, {{Dil-ba|Арбаш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Arbaş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 75&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 139&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81 Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |343 |{{Azalış}}232 |{{Azalış}}209 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[Tatarlar]] (75 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171014065239/http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html |date=2017-10-14 }} [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] o91vfry0e063rwua3kv25n7bn73ogkf 0 519140 6557264 6460778 2022-08-01T00:40:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bilqeş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Билгеш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 0 |lat_sec = 12 | lon_deg = 56 |lon_min = 54 |lon_sec = 17 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 329<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452892 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bilqeş''' ({{Dil-ba|Билгеш}}, {{Dil-ru|Бильгиш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kaşka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 33&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kaşka): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşka stansiyası): 133&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов — райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }}{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |404 |{{Azalış}}385 |{{Azalış}}329 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171014065239/http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html |date=2017-10-14 }} [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] 6uxtuho42mif1r1hlsg5rht289cfjxd 0 519448 6557513 6462893 2022-08-01T06:52:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Daşlıgöl kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ташлыкүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 9 |lat_sec = 49 | lon_deg = 57 |lon_min = 14 |lon_sec = 38 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 26<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452893 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Daşlıgöl''' ({{Dil-ba|Ташлыкүл}}, {{Dil-ru|Ташлыкүль}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Könqək kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 52&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Könqək): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 130&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов — райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }}{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |25 |{{Artış}}27 |{{Azalış}}26 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] nqn8garxlcokz89ueffineg033ri58h 0 519733 6556712 6478483 2022-07-31T14:14:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Abdulla}} {{YM}} '''Abdulla''' ({{Dil-ba|Абдулла}}, {{Dil-ru|Абдуллино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Avurğazı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Semenkin kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 28 km, * kənd sovetliyindən (Şlanlı): 1 km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 39 km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов — райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |81 |{{Artış}}90 |{{Artış}}91 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (90%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] lxlnn9lha3ut1epwouv350rdcozj7so 0 519738 6556804 6456992 2022-07-31T16:08:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Aleksandrovka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aleksandrovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Александровка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.0467|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 55.7281|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 179 |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[çuvaşlar]] |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +5 |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453496 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aleksandrovka''' ({{Dil-ba|Александровка}}, {{Dil-ru|Александровка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Stepanov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 11&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Stepanov): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Beloe Ozera stansiyası): 41&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |191 |{{Artış}}197 |{{Azalış}}179 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (91%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] t9s5t5e8r8z5rtw1cv1bcnw82xsa9st 0 519740 6556811 6457012 2022-07-31T16:10:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Alekseyevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı = Alekseyevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алексеевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 53|lat_sec = 27 | lon_deg = 55|lon_min = 35|lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 16<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453493 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alekseyevka''' ({{Dil-ba|Алексеевка}}, {{Dil-ru|Алексеевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Semenkin kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 27&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 44&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |37 |{{Azalış}}23 |{{Azalış}}16 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 17wh9z065455fna1h48vg8phpkx46n7 0 519744 6556812 6457013 2022-07-31T16:10:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Alekseyevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı = Alekseyevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алексеевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 3 |lat_sec = 8 | lon_deg = 55 |lon_min = 47 |lon_sec = 31 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 24<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453480 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alekseyevka''' ({{Dil-ba|Алексеевка}}, {{Dil-ru|Алексеевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Talbazı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 8&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |26 |{{Azalış}}17 |{{Artış}}24 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (92%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 8nnivxmza9faehwip5030984nkh2wfx 0 519751 6556919 6457418 2022-07-31T17:31:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Andreyevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Andreyevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Андреевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 14|lat_sec = 8 | lon_deg = 55|lon_min = 42|lon_sec = 27 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 235<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453489 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Andreyevka''' ({{Dil-ba|Андреевка}}, {{Dil-ru|Андреевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tukay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 33&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tukay): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Şinqak Kul stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |227 |{{Artış}}258 |{{Azalış}}235 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[ruslar]] (83%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] bxpt98friuos2r3iebxs5mrqzi1n4q4 0 519765 6556970 6457759 2022-07-31T18:43:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Arslan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Арыҫлан}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 9|lat_sec = 25 | lon_deg = 55|lon_min = 53|lon_sec = 57 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 50<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453471 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Arslan''' ({{Dil-ba|Арыҫлан}}, {{Dil-ru|Арсланово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşle kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 45&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşle): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Beloe Ozero stansiyası): 42&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |62 |{{Azalış}}57 |{{Azalış}}50 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (87%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 03dsjrratgkxxaqv718e48nuz5aw1wu 0 519779 6557007 6457893 2022-07-31T19:04:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Asavbaş kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Аҫаубаш}} {{Dil-cv|Асавпуç }} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53.8421|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 55.6947|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 414<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453492 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Asavbaş''' ({{Dil-ba|Аҫаубаш}}, {{Dil-ru|Асавбашево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Semenkin kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 25&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Semenkin): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 34&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |411 |{{Artış}}420 |{{Azalış}}414 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (93%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] dcxbgvq6ftzu6ph5c2agwbbkud7lgnv 0 519823 6557276 6460796 2022-08-01T01:10:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Birlik kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Берлек}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.1079|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 56.0012|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 25<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453472 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Birlik''' ({{Dil-ba|Берлек}}, {{Dil-ru|Берлек}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İbray kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 13&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Novofyodrofka): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Beloe Ozero stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |31 |{{Azalış}}17 |{{Artış}}25 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (74%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 6f9npbjnutkpze63eey0k8v60328gbc 0 519844 6557283 6460810 2022-08-01T01:31:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bolotin kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Болотин}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.172|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 55.8303|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 281<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453489 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bolotin''' ({{Dil-ba|Болотин}}, {{Dil-ru|Болотино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tukaev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 24&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tukay): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 8&nbsp;km. [[Fayl:Bolotino, Klyuchevaya street.jpg|thumb|250px|right|Klyuçevskqaya küçəsi]] == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |329 |{{Azalış}}270 |{{Artış}}281 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[ruslar]] (57%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] o7mcishq8ggim10f0d2wlktj86wtdbg 0 519846 6557289 6506366 2022-08-01T01:40:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Borisovka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Borisovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Борисовка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.0963|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 56.0023|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 5<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453472 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Borisovka''' ({{Dil-ba|Борисовка}}, {{Dil-ru|Борисовка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İbraev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 12&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Novofyodrofka): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |4 |{{Azalış}}3 |{{Artış}}5 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] qd1gitc4e5ogy8b9l3agcpf75844v1p 0 519857 6557473 6462860 2022-08-01T06:14:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Dadanovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Дадановка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53.81|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 55.8236|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 67<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453491 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Dadanovka''' ({{Dil-ba|Дадановка}}, {{Dil-ru|Дадановка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Məsəli kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 26&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Məsəli): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 33&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |76 |{{Azalış}}60 |{{Artış}}67 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə çuvaşlar (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 45kbx86jldxk9xm74l64g3gy1liktw9 0 519859 6557489 6462874 2022-08-01T06:33:18Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Darevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Дарьевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.2333|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 56.0333|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 4<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453488 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Darevka''' ({{Dil-ba|Дарьевка}}, {{Dil-ru|Дарьевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İsmayıl kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |4 |4 |4 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (50%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 04wu5tb9fq4stccwyl89ru2e694z1hc 0 519862 6557490 6462875 2022-08-01T06:33:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Darino kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Дарьино}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 57|lat_sec = 42 | lon_deg = 56|lon_min = 13|lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 41<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453485 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Darino''' ({{Dil-ba|Дарьино}}, {{Dil-ru|Дарьино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Çuvaş Qaramalı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 27&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Çuvaş Qaramalı): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 7&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |36 |{{Azalış}}17 |{{Artış}}41 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[ruslar]] (42%), çuvaşlar (50) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] lz67dxxbolevsedinjhu19nhy35joxj 0 519867 6557593 6463204 2022-08-01T07:42:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Dobrovolnı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Добровольный}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 59 |lat_sec = 32 | lon_deg = 55 |lon_min = 39 |lon_sec = 10 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 64<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453496 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Dobrovolnı''' ({{Dil-ba|Добровольный}}, {{Dil-ru|Добровольное}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Stepanovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 17&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Stepanovka): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 47&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%20%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |78 |{{Artış}}81 |{{Azalış}}64 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (41%), ukraynalılarr (32) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] deak9639bcpijeg3qfot2rpgtlh3av9 0 520002 6557335 6461962 2022-08-01T03:50:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|İvanovka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı = Bələkəy İvanovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бәләкәй Ивановка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min =8 |lat_sec =33.4 | lon_deg = 56|lon_min =18 |lon_sec =2.6 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 112<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453499 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bələkəy İvanovka''' ({{Dil-ba|Бәләкәй Ивановка}}, {{Dil-ru|Малая Ивановка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Nuqazaq kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 32&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tatar Nuğazağı): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Nuğazağı stansiyası): 5&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |19 |{{Azalış}}13 |{{Azalış}}112 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] g8tknctr34l5yq5a54khqavnlgzo6n3 0 520010 6556733 6433502 2022-07-31T15:19:04Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Ağababa]] səhifəsinin adını [[Ağababa (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{ad}} ;Şəxslər *[[Ağababa Rzayev (jurnalist)]] — *[[Ağababa Sadıqov]] — ;Toponimlər *[[Ağababa (Qəzvin)]] — *[[Ağababa (Buyin)]] — *[[Ağababa dağı]] — == Həmçinin bax == *[[Ağbaba]] {{dəqiqləşdirmə}} jwvoww7cnm9utfzvev67wu8z0i3mn3b 6556735 6556733 2022-07-31T15:19:39Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki ;Toponimlər *[[Ağababa (Qəzvin)]] — *[[Ağababa (Buyin)]] — *[[Ağababa dağı]] — == Həmçinin bax == *[[Ağbaba]] *[[Ağababa]] {{dəqiqləşdirmə}} l41ux1ygi4okai9bwrvssqnw6nqal5v 0 520039 6557236 6459275 2022-07-31T23:36:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Ləkənde kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Ләкәнде}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 8 |lat_sec = 6 | lon_deg = 56 |lon_min = 16 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 72<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453499 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Ləkənde''' ({{Dil-ba|Түбәнге Ләкәнде}}, {{Dil-ru|Нижние Леканды}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Nuqazaqı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 32&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tatar Nuqazaqı): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tyukun stansiyası): 5&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81 Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |82 |{{Azalış}}74 |{{Azalış}}72 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (50%), [[başqırdlar]] (49%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 24uzeyuqku5artbwnxhmya146qeehbi 0 520074 6557235 6459251 2022-07-31T23:34:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Aşağı Bəgənəş kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Түбәнге Бәгәнәш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 47|lat_sec = 17 | lon_deg = 55|lon_min = 33|lon_sec = 31 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 235<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453492 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Bəgənəş''' ({{Dil-ba|Түбәнге Бәгәнәш}}, {{Dil-ru|Нижний Бегеняш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Semenkin kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 38&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Semenkin): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tyukun stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190517104742/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2019-05-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81 Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |241 |{{Azalış}}231 |{{Artış}}235 |} 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (70%), [[başqırdlar]] (28%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] otf39lozw4e17vft556x3goqgcx47ol 0 520395 6556949 5718341 2022-07-31T18:18:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Koppen World Map C.png|thumb|Aralıq dənizi iqlim tipinin yayıldığı regionlar]] '''Aralıq dəniz iqlimi''' — [[subtropik]] qurşaqda yerləşib ilboyu rütubətliyin qeyri barəbər olmasilə (əsasən qış yağıntısı) səciyyələnir. Bitki örtüyü həmişəyaşıl meşələr və kserofit kolluqlardan ibarətdir Bu iqlim tipi [[Aralıq dənizi]] sahili ölkələrdə, [[Kaliforniya yarımadası|Kaliforniya yarımadas]]ı ətrafında, [[Avstraliya]]<nowiki/>nın cənub və qərb hissələrində və [[Cənubi Amerika]]<nowiki/>da [[Çili]] sahillərində yayılmışdır. Belə ki, materiklərin qərb sahillərində 30-35 dərəcəlik enliklər arasında formalaşır. == Coğrafiyası == Bu iqlim tipi [[Aralıq dənizi]] sahili ərazilərdə formalaşdığı üçün bu adı almışdır. [[Cənubi Avropa]] ölkələrindən [[Portuqaliya]], [[İspaniya]], [[İtaliya]], [[Yunanıstan]], [[Albaniya]] [[Makedoniya]], [[Xorvatiya]], [[Bolqarıstan]]ın cənub hissəsi, [[Mərkəzi Avropa]] ölkələrindən [[Fransa]], [[Asiya]] ölkələrindən [[Türkiyə]], [[Kipr]], [[Suriya]], [[Livan]], [[İsrail]], [[Afrika]] ölkələrindən isə [[Misir]], [[Tunis]], [[Əlcəzair]], [[Liviya]]<nowiki/>da yayılmışdır. Həmçinin deyə bilərik ki, [[Qara dəniz]] sahili ölkərin də bəzilərində bu iqlim tipi formalaşır. Belə ki, şimaldan gələn soyuq küləklərdən dağlar vasitəsiylə mühafizə olunan [[Qara dəniz]] sahillərində də [[Aralıq dənizi]] iqlim tipinə rast gəlinir. Alisovun iqlim bölgüsünə əsasən deyə bilərik ki, [[Aralıq dənizi|Aralıq dəniz]] iqlim tipinin rütubətli növü də mövcuddur ki, o dağlıq ərazilər üçün xarakterikdir. Belə ki, keçmiş Yuqaslaviyanın [[Adriatik dənizi]] sahillərində, həmçinin [[Gürcüstan]] ərazisində [[Batumi]] bölgəsində müşahidə edilir. Belə ki, isti və quru yay (orta maksimal temperatur 30°C, yağıntı isə 34 mm fevral dekabr ayında), qış isə sərin (orta maksimal temperatur 18° C, avqust iyun ayında yağıntı 450 mm).  == Yağıntıları == [[Şəkil:Средиземное море у берегов Ливии.jpg|right|300px|thumb|Yay aylarında Liviya sahillərinin havası]] [[Şəkil:Средиземное море у берегов Мальты осенью.jpg|right|300px|thumb|Malta sahillərində payız havası]] Yay aylarında bu iqlim tipi yayılan ərazilərdə yüksək təzyiq zonası daxilində demək olar ki, yağıntı düşmür. Qış aylarında isə demək olar ki, bu prosesin əksi müşahidə edilir. Bu zaman əraziyə düşən yağıntının miqdarı artır, hətta dağlıq ərazilərə qar belə yağır. Belə ki, ərazilər il ərzində 700-800 mm yağıntı alır ki, bu da yay aylarında düşməyən yağıntıların yerini doldurur. Məs.[[San-Fransisko|San Fransisko]]<nowiki/>ya aprel-noyabr aylarında 448 mm yağıntı düşür, ancaq digər aylarda bu rəqəm 52 mm olur. İyul və avqust aylarında isə demək olar ki, yağıntı düşmür. == Temperaturu == [[Şəkil:Costa Paradiso, spiaggia di Li Cossi - panoramio - Carlo Pelagalli.jpg|left|300px|thumb|Sardiniya sahillərində yay ayları]] [[Şəkil:Akdeniz.JPG|left|300px|thumb|Tutqun hava şəraiti Aralıq dənizi iqlimi]] [[Aralıq dənizi]] iqlim tipi yayılan bölgələrdə qış nisbətən yumşaqdır. Nadir hallarda bəzi ərazilərdə qısamüddətli soyuqlar müşahidə edilir ki, bu da uzun müddət çəkmir. Yüksək yay temperaturunun müşahidə edilməsi ilə də aydın hava daima izlənilir. [[Yunanıstan]]ın paytaxtı [[Afina]]<nowiki/>da həddindən artıq yüksək yay temperaturu daima müşahidə edilir. Həmçinin bu iqlim tipinin yayıldığı ərazilərin çoxu iri su hövzələrinin sahillərində yerləşir. Bunun da tempeatura təsiri çox yüksəkdir. Demək olar ki, [[Aralıq dənizi]] ölkələrində qış aylarında temperatur 0 dərəcədən aşağı çox nadir hallarda olur. == Həmçinin bax == * [[İqlim]] == İstinadlar == * '''↑''' ''Дроздов О.А., Васильев В.А., Кобышева Н.В. и др.'' Климатология. — Ленинград: Гидрометеоиздат, 1989. — С. 568 (442-443). — <nowiki>ISBN 5-286-00520-9</nowiki>. * '''↑''' ''Хромов С.П., Петросянц М.А.'' Метеорология и климатология. — Москва: Издательство МГУ, Наука, 2006. — С. 582(513-518). — <nowiki>ISBN 5-211-05207-2</nowiki>. * '''↑''' [http://www.water.wa.gov.au/Tools/Water+Education+Tools/Resources/Downloads_GetFile.aspx?id=931 How extreme south-west rainfalls have changed] (PDF). Indian Ocean Climate Initiative (2000). <small>Проверено 5 августа 2009.</small> <small> {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120303091228/http://www.water.wa.gov.au/Tools/Water+Education+Tools/Resources/Downloads_GetFile.aspx?id=931 |date=2012-03-03 }} 16 февраля 2012 года.</small> * '''↑''' ''Western Australian Climate Services Centre (Bureau of Meterology).'' [ftp://ftp.bom.gov.au/anon/home/waroda2/Perth_Metro_climatic_averages/perth_means.pdf Perth Metro Climate Averages]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} (November 2010). <small>Проверено 26 ноября 2010.</small> * '''↑''' ''Western Australian Climate Services Centre (Bureau of Meterology).'' [ftp://ftp.bom.gov.au/anon/home/waroda2/Perth_Metro_climatic_averages/perth_extremes.pdf Perth Metro Climatic Extremes]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} (January 2010). <small>Проверено 26 ноября 2010.</small> [[Kateqoriya:İqlim zonaları]] [[Kateqoriya:Keppenin iqlimlər təsnifatı]] tvgsw4kzozg0h3kyem6832m24a45sy7 0 520400 6557514 6462894 2022-08-01T06:52:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Daşlıgöl kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ташлыкүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 57|lat_sec = 16 | lon_deg = 55|lon_min = 57|lon_sec = 17 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453486 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Daşlıgöl''' ({{Dil-ba|Ташлыкүл}}, {{Dil-ru|Ташлыкуль}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kəbəç kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 6&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kəbəç): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 24&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |264 |{{Azalış}}263 |{{Azalış}}250 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (92%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 6r8hqvorltacn8t5pqcc2og1s0yru63 0 520431 6557516 6462895 2022-08-01T06:53:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Daştamaq kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Таштамаҡ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 57 |lat_sec = 40 | lon_deg = 55 |lon_min = 44 |lon_sec = 47 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453495 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Daştamaq''' ({{Dil-ba|Таштамаҡ}}, {{Dil-ru|Таштамак}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Daştamaq kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 11&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 41&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |594 |{{Azalış}}570 |{{Azalış}}561 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[çuvaşlar]] (92%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Rus Provaslav kilsəsi == Şəhid Valentinanın şərəfinə məbəd<ref>[http://www.mihail-arhangel-hram.ru/index.php/en/prikhody/29-tashtamak-2 Храм в честь святой мученицы Валентины]</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 7eprcw7a9uqtco3d9szefkm20lhlu4o 0 520631 6557170 6458729 2022-07-31T21:00:18Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Ayıtməmbət kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Айытмәмбәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 29 |lat_sec = 5 | lon_deg = 57 |lon_min = 3 |lon_sec = 17 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 310<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453030 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aytməmbət''' ({{Dil-ba|Айытмәмбәт}}, {{Dil-ru|Айтмембетово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Uzunlar kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 31&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ravtau stansiyası): 7&nbsp;km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |411 |{{Azalış}}419 |{{Azalış}}310 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] h75wrjx2c33sw8nkby0q9262b09z53u 0 520633 6557175 6458764 2022-07-31T21:06:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Azau kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Аҙау}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_dir = N | lat_deg = 54|lat_min = 27|lat_sec = 13 | lon_dir = E | lon_deg = 57|lon_min = 05|lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 461<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453030 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Azau''' ({{Dil-ba|Аҙау}}, {{Dil-ru|Азово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Uzunlar kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 26&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ravtau stansiyası): 2&nbsp;km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |488 |{{Artış}}526 |{{Azalış}}461 |} == Tarixi == 2008-ci ilə qədər Azau kənd şurasının mərkəzi olmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 7hn6tgwc3ezokqb17gs1k28c9m1nwr9 0 520706 6557057 6458369 2022-07-31T20:21:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Avrasiya əhalisi''' - Avrasiyada daima yenidən istehsal nəticəsində yenilənən və yaşayan insanların toplusu. ==Haqqında== * [[Avrasiya]] əhalisinin sayına görə materiklər arasında birinci yeri tutur. Hal-hazırda Avrasiyada 2017-ci ilə görə olan statistik göstəricilərə görə 4,618 milyard nəfərdir. * [[Dünya əhalisi|Dünya əhalisinin]] 3/4-ü burada yaşayır. Avrasiyada yaşayan əhali Dünya əhalisinin 70%-ni təşkil edir. Əhalinin 2/3-si Asiyada, qalan hissəsi Avropada yaşayır. * [[Qanq]], Braxmaputra və Yantsızı çaylarının vadiləri, [[Yava|Yava adası]], [[Banqladeş]], ayrı-ayrı ölkələrdə formalaşmış iri sənaye rayonları sıx məskunlaşmışdır. * Yava adasında əhalinin sıxlığı 400-1000 nəfər/kv. km, Banqladeşdə 850 nəfər /kv km-dir. * Asiyada əhalinin orta sıxlığı hər kv km-də 79,1 nəfər, Cənubi Asiyada 257 nəfər, Şimali Asiyada 10 nəfərdir.<ref name=":0" /> * Materikin əhalisinin əsas hissəsi avropoid və monqoloid irqlərinə, [[Şri-Lanka]] və [[Hindistan|Hindistanın]] cənubundakı əhali qarışıq irqə (Dravid) mənsubdur. Avrasiyada yaşayan xalqlar 10 dil ailəsinə, 20 dil qrupuna aiddir. Onlar 600-dən çox dildə danışırlar. <ref name=":0">Eminov Z.N. Coğrafiya. Yenidən işlənmiş ikinci nəşri. Bakı, 2004, s. 392-393</ref> * Avropa əhalisi demək olar ki, tamamilə avopoid irqinə mənsubdur və hind avropa dil ailəsinə daxil olan dillərdə danışır. Qərbi Avropanın əhalisiin əksəriyyətini almanlar, italyanlar, fransızlar və ingilislər təşkil edir. Mərkəzi və Şərqi Avropada əsasən slavyan xalqları məskunlaşmışdır. Şərq (rus, ukrayna, belorus), qərb (polyak, çex, slovak), və [[Cənub slavyanları|cənub]] (serb, bolqar, makedon, çernoqoriyalı və sloven) slavyanları. * Asiya əhalisinin irqi və etnik tərkibi isə olduqca rəngarəngdir. Burada yaşayan əhalinin əksəriyyəti avropoid və monqoloid irqinə mənsubdur.<ref name=":1">[http://worldofscience.ru/geografija-mira/8271-naseleniya-evrazii-ego-rasovyj-i-etnicheskij-sostav-razmeshchenie-na-materike.html Населения Евразии. Его расовый и этнический состав, размещение на материке]</ref> * Avropada əsasən əhali sıxlığı İslandiyada hər kv km-ə görə 2 nəfərdən başlayaraq Hollandiya ərazisində hər kv km-ə görə 370 nəfərə qədər dəyişir.<ref name=":1" /> == Əhali üzrə Avrasiya ölkələrinin siyahısı == == Table == {| class="wikitable sortable mw-collapsible" style="text-align: right" |+ !S !Ölkələr (yaxud da asılı ərazilər) !2015-ci ilin 1 iyul tarixinə görə !%-lə əhali sayı !(%)-lə illik nisbi artım !illik mütləq artım (nəfərlə) !Təxmini ikiqat artım (il ərzində) !Rəsmi rəqəmlər (əldə edilən məlumatlara görə) (nəfərlə) !Son rəqəmlərin əldə edilmə tarixi !Mənbə |- |1 | align="left" |{{CHN}} |1,370,793,000 |26.82 |0.49 |6,730,000 |141 |{{formatnum: {{#expr: 136072+1.8243*{{Age in days|2013|12|31}} round 0}}0000}} |18 {{CURRENTMONTHNAME}}, {{CURRENTYEAR}} | align="left" |[http://data.stats.gov.cn/english Rəsmi əhali xronometri] |- |2 | align="left" |{{IND}} |1,200,499,000 |25.43 |1.64 |20,998,000 |43 |1,210,854,977 |1 mart, 2011 | align="left" |[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A-2_Data_Tables/00%20A%202-India.xls 2011-ci il yekun siyahıyaalınma nəticələri] |- |3 | align="left" |{{IDN}} |255,462,000 |5.00 |1.41 |3,549,000 |50 |255,461,700 |2015 | align="left" |[http://www.bps.go.id/linkTabelStatis/view/id/1274 Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150725020946/http://www.bps.go.id/linkTabelStatis/view/id/1274 |date=2015-07-25 }} |- |4 | align="left" |{{PAK}} |201,785,000 |3.75 |2.00 |3,765,000 |35 |{{formatnum: {{#expr: 192000+9.215*{{Age in days|2015|11|21}} round 0}}000}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[http://www.pwd.punjab.gov.pk Rəsmi əhali xronometri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190502230956/https://pwd.punjab.gov.pk/ |date=2019-05-02 }} |- |5 | align="left" |{{BAN}} |158,762,000 |3.11 |1.37 |2,139,000 |51 |{{formatnum: {{#expr: 149772.364+5.762*{{Age in days|2011|3|15}} round 0}}000}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx Rəsmi əhali xronometri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110904045106/http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx |date=2011-09-04 }} |- |6 | align="left" |{{RUS}}<ref>Mübahisəli Krım ərazisini də əhatə edir, lakin Krım beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Rusiya ərazisi kimi tanınmır. </ref> |144,031,000 |2.82 |0.17 |250,000 |399 |146,267,288 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/Popul2015.xls Rəsmi hesablama]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150402190432/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/Popul2015.xls |date=2015-04-02 }} |- |7 | align="left" |{{JPN}} |126,891,000 |2.48 | -0.01 | -12,000 | - |126,890,000 |1 noyabr, 2015 | align="left" |[http://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.htm aylıq rəsmi hesablama] |- |8 | align="left" |{{PHI}} |102,965,000 |2.01 |2.13 |2,147,000 |33 |102,965,300 |2015 | align="left" |[https://web.archive.org/web/20041229213601/http://www.nscb.gov.ph/secstat/d_popnProj.asp Rəsmi hesablama] |- |9 | align="left" |{{VNM}} |91,812,000 |1.80 |1.16 |1,057,000 |60 |90,493,352 |1 aprel, 2014 | align="left" |[http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=507&ItemID=16141 Rəsmi hesablama] |- |10 | align="left" |{{GER}} |81,276,000 |1.59 |0.32 |256,000 |220 |81,197,500 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.destatis.de/EN/FactsFigures/SocietyState/Population/CurrentPopulation/Tables/Census_SexAndCitizenship.html Rəsmi hesablama] |- |11 | align="left" |{{IRN}} |78,778,000 |1.54 |1.29 |1,001,000 |54 |{{formatnum: {{#expr: 75149.669+2.464*{{Age in days|2011|10|24}} round 0}}000}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[https://web.archive.org/web/20141226020501/http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=133 Rəsmi əhali xronometri] |- |12 | align="left" |{{TUR}} |78,214,000 |1.53 |1.34 |1,035,000 |52 |77,695,904 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.turkstat.gov.tr/Start.do Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171108091816/http://www.turkstat.gov.tr/Start.do |date=2017-11-08 }} |- |13 | align="left" |{{THA}} |68,387,000 |1.34 |0.76 |517,000 |91 |65,926,261 |1 sentyabr, 2010 | align="left" |[http://web.nso.go.th/index.htm 2010-cu il siyahıyaalınma nəticələri] |- |14 | align="left" |{{GBR}} |65,093,000 |1.27 |0.77 |495,000 |91 |64,596,800 |30 iyun, 2014 | align="left" |[http://www.ons.gov.uk/ons/dcp171778_406922.pdf Rəsmi hesablama] |- |15 | align="left" |{{FRA}} |64,295,000 |1.26 |0.45 |288,000 |154 |66,518,000 |1 noyabr, 2015 | align="left" |[http://www.insee.fr/en/bases-de-donnees/bsweb/serie.asp?idbank=001641607 aylıq rəsmi hesablama] |- |16 | align="left" |{{ITA}} |60,851,000 |1.19 |0.48 |290,000 |145 |60,690,345 |31 iyul, 2015 | align="left" |[http://demo.istat.it/bilmens2015gen/index.html aylıq rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161103161813/http://demo.istat.it/bilmens2015gen/index.html |date=2016-11-03 }} |- |17 | align="left" |[[Myanma|Myanmar]] |52,280,000 |1.02 |1.22 |632,000 |57 |51,486,253 |29 mart, 2014 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Myanmar-Cities.html 2014-cü il siyahıyaalınma nəticələri] |- |18 | align="left" |{{KOR}} |50,617,000 |0.99 |0.38 |193,000 |181 |50,617,045 |2015 | align="left" |[http://kosis.kr/eng Rəsmi hesablama] |- |19 | align="left" |{{ESP}} |46,404,000 |0.91 | -0.15 | -72,000 | - |46,439,864 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.ine.es/inebaseDYN/cp30321/cp_inicio.htm Rəsmi hesablama] |- |20 | align="left" |{{UKR}} |42,823,000 |0.84 | -0.37 | -160,000 | - |42,630,864 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.ukrstat.gov.ua/operativ/operativ2015/ds/kn/kn_e/kn0915_e.html aylıq rəsmi hesablama] |- |21 | align="left" |{{POL}} |38,494,000 |0.75 |0.05 |20,000 |1,334 |38,484,000 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://stat.gov.pl/en/basic-data Rəsmi hesablama] |- |22 | align="left" |{{IRQ}} |36,575,000 |0.72 |2.90 |1,030,000 |24 |36,575,000 |2015 | align="left" |[http://cosit.gov.iq/images%5Cpublications%5Ciraqnums.pdf Rəsmi hesablama] |- |23 | align="left" |{{SAU}} |31,521,000 |0.62 |2.44 |751,000 |29 |31,521,418 |2015 | align="left" |[http://www.cdsi.gov.sa/pdf/PopulationEstimates2010-2025-admareas.pdf Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160509155043/http://www.cdsi.gov.sa/ar/indicators/1 |date=2016-05-09 }} |- |24 | align="left" |{{UZB}} |31,283,000 |0.61 |1.70 |523,000 |41 |31,022,500 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Uzbekistan.html Rəsmi hesablama] |- |25 | align="left" |{{MAS}} |31,032,000 |0.61 |1.84 |561,000 |38 |{{formatnum: {{#expr: 28334.135+1.436*{{Age in days|2010|7|6}} round 0}}000}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[https://web.archive.org/web/20120321161002/http://www.statistics.gov.my/portal/ Rəsmi əhali xronometri] |- |26 | align="left" |{{NPL}} |28,038,000 |0.55 |1.42 |392,000 |49 |28,037,904 |2015 | align="left" |[http://cbs.gov.np/wp-content/uploads/2014/10/Population-Projection-2011-2031.pdf Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150425141819/http://cbs.gov.np/wp-content/uploads/2014/10/Population-Projection-2011-2031.pdf |date=2015-04-25 }} |- |27 | align="left" |{{AFG}} |26,849,000 |0.53 |1.87 |494,000 |37 |27,101,365 |1 yanvar, 2016 | align="left" |[https://web.archive.org/web/20140806162701/http://www.geohive.com/cntry/afghanistan.aspx Rəsmi hesablama] |- |28 | align="left" |{{YEM}} |26,745,000 |0.52 |2.95 |766,000 |24 |24,527,000 |1 iyul, 2012 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Yemen.html Rəsmi hesablama] |- |29 | align="left" |{{PRK}} |25,863,000 |0.51 |1.08 |277,000 |64 |24,052,231 |1 oktyabr, 2008 | align="left" |[https://web.archive.org/web/20100331091148/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/North_Korea/Final%20national%20census%20report.pdf 2008-ci ilin yekun siyahıyaalınma nəticələri] |- |30 | align="left" |{{TWN}} |23,455,000 |0.46 |0.35 |81,000 |200 |23,476,640 |31 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://eng.stat.gov.tw/point.asp?index=9 aylıq rəsmi hesablama] |- |31 | align="left" |{{SYR}} |23,270,000 |0.46 |2.45 |557,000 |29 |21,377,000 |31 dekabr, 2011 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Syria.html Rəsmi hesablama] |- |32 | align="left" |[[Şri-Lanka|Şri-lanka]] |20,869,000 |0.41 |0.94 |194,000 |74 |20,771,000 |1 iyul, 2014 | align="left" |[http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/VitalStatistics/MidYearPopulation/Mid-year%20population%20by%20district.pdf Rəsmi hesablama] |- |33 | align="left" |{{ROM}} |19,822,000 |0.39 | -0.41 | -81,000 | - |19,942,642 |1 yanvar, 2014 | align="left" |[http://www.insse.ro/cms/files/statistici/comunicate/com_anuale/populatie/PopRez2014r.pdf Rəsmi hesablama] |- |34 | align="left" |{{KAZ}} |17,541,000 |0.34 |1.45 |250,000 |48 |17,608,200 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.stat.gov.kz/faces/homePage;jsessionid=G5JpVCcKynkT2nllTQWRY8Q7TWp9pJtX9ppcLT5QbgFMLJgkRTvq!843276735?_afrLoop=6512168744609926#%40%3F_afrLoop%3D6512168744609926%26_adf.ctrl-state%3D1dqq3zx3a9_4 aylıq rəsmi hesablama] |- |35 | align="left" |{{NLD}} |16,924,000 |0.33 |0.36 |60,000 |195 |{{formatnum: {{#expr: 165000+1.9*{{Age in days|2009|2|1}} round 0}}00}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[http://www.cbs.nl/en-GB/menu/themas/bevolking/cijfers/extra/bevolkingsteller.htm Rəsmi əhali xronometri] |- |36 | align="left" |{{KHM}} |15,040,000 |0.29 |1.59 |236,000 |44 |13,395,682 |March 3, 2008 | align="left" |[http://www.nis.gov.kh Final 2008 siyahıyaalınma nəticələri] |- |37 | align="left" |{{BEL}} |11,253,000 |0.22 |0.51 |57,000 |136 |11,280,134 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.ibz.rrn.fgov.be/fileadmin/user_upload/fr/pop/statistiques/stat-1-1_f.pdf aylıq rəsmi hesablama] |- |38 | align="left" |{{GRE}} |10,769,000 |0.21 | -0.11 | -12,000 | - |11,533,492 |2016 | align="left" |[http://www.statistics.gr/statistics?p_p_id=documents_WAR_publicationsportlet_INSTANCE_Mr0GiQJSgPHd&p_p_lifecycle=2&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_cacheability=cacheLevelPage&p_p_col_id=column-2&p_p_col_count=4&p_p_col_pos=3&_documents_WAR_publicationsportlet_INSTANCE_Mr0GiQJSgPHd_javax.faces.resource=document&_documents_WAR_publicationsportlet_INSTANCE_Mr0GiQJSgPHd_ln=downloadResources&_documents_WAR_publicationsportlet_INSTANCE_Mr0GiQJSgPHd_documentID=116987&_documents_WAR_publicationsportlet_INSTANCE_Mr0GiQJSgPHd_locale=en Rəsmi hesablama] |- |39 | align="left" |{{CZE}} |10,536,000 |0.21 | -0.06 | -6,000 | - |10,541,466 |30 iyun, 2015 | align="left" |[http://www.czso.cz/csu/czso/population Rəsmi hesablama] |- |40 | align="left" |{{POR}} |10,318,000 |0.20 | -0.55 | -57,000 | - |10,374,822 |2014 | align="left" |[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_main Rəsmi hesablama] |- |41 | align="left" |{{HUN}} |9,835,000 |0.19 | -0.28 | -28,000 | - |9,855,571 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.ksh.hu/docs/eng/xstadat/xstadat_annual/i_wnt001b.html Rəsmi hesablama] |- |42 | align="left" |{{SWE}} |9,793,000 |0.19 |0.95 |92,000 |73 |9,828,655 |30 sentyabr, 2015 | align="left" |[http://www.scb.se/en_/Finding-statistics/Statistics-by-subject-area/Population/Population-composition/Population-statistics aylıq rəsmi hesablama] |- |43 | align="left" |{{AZE}} |9,651,000 |0.19 |1.23 |117,000 |57 |9,593,000 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://stat.gov.az/news/?id=2690 Rəsmi hesablama] |- |44 | align="left" |{{BLR}} |9,485,000 |0.19 |0.08 |8,000 |821 |9,494,200 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://belstat.gov.by/en/ofitsialnaya-statistika/otrasli-statistiki/naselenie/demografiya_2/current-data/demographic-situation/demographic-situation-in-january-september-2015 Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://archive.is/20151106150804/http://belstat.gov.by/en/ofitsialnaya-statistika/otrasli-statistiki/naselenie/demografiya_2/current-data/demographic-situation/demographic-situation-in-january-september-2015 |date=2015-11-06 }} |- |45 | align="left" |{{UAE}} |8,933,000 |0.17 |1.57 |138,000 |45 |8,264,070 |2010 | align="left" |[http://www.uaestatistics.gov.ae/ReportPDF/Population%20Estimates%202006%20-%202010.pdf Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131008044353/http://www.uaestatistics.gov.ae/ReportPDF/Population%20Estimates%202006%20-%202010.pdf |date=2013-10-08 }} |- |46 | align="left" |{{AUT}} |8,623,000 |0.17 |0.71 |61,000 |98 |8,662,588 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_und_veraenderung/bevoelkerung_zu_jahres-_quartalsanfang/023582.html Rəsmi hesablama] |- |47 | align="left" |{{TJK}} |8,451,000 |0.17 |2.35 |194,000 |30 |8,354,000 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.stat.tj/en Rəsmi hesablama] |- |48 | align="left" |{{ISR}} |8,372,000 |0.16 |1.89 |155,000 |37 |8,436,600 |31 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://cbs.gov.il/reader/?MIval=cw_usr_view_Folder&ID=141 aylıq rəsmi hesablama] |- |49 | align="left" |{{SUI}} |8,274,000 |0.16 |0.88 |72,000 |79 |8,279,700 |30 iyun, 2015 | align="left" |[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/fr/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand/01.html Rəsmi hesablama] |- |50 | align="left" |{{HKG}} ([[Çin Xalq Respublikası|Çin]])<ref>Keçmiş Britaniya müstəmləkəsi, xüsusi İnzibati ərazi. 1997-ci ilin 1 iyul tarixindən Çin Xalq Respublikası tərkibinə suveren ərazi kimi daxil oldu.</ref> |7,299,000 |0.14 |0.90 |65,000 |77 |7,298,600 |1 iyul, 2015 | align="left" |[http://www.censtatd.gov.hk/hkstat/sub/so20.jsp Rəsmi hesablama] |- |51 | align="left" |{{BUL}} |7,181,000 |0.14 | -0.60 | -43,000 | - |7,202,198 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.nsi.bg/en Rəsmi hesablama] |- |52 | align="left" |{{SRB}} |7,100,000 |0.14 | -0.41 | -29,000 | - |7,114,393 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/PageView.aspx?pKey=2 Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151225081855/http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/PageView.aspx?pKey=2 |date=2015-12-25 }} |- |53 | align="left" |{{JOR}} |6,837,000 |0.13 |2.75 |183,000 |26 |6,388,000 |2012 | align="left" |[http://www.dos.gov.jo/dos_home_e/main/Demograghy/pop_estimates.htm Rəsmi hesablama] |- |54 | align="left" |{{LAO}} |6,802,000 |0.13 |1.63 |109,000 |43 |6,809,054 |2014 | align="left" |[http://www.nsc.gov.la/en/index.php Rəsmi hesablama] |- |55 | align="left" |{{KGZ}} |5,943,000 |0.12 |1.64 |96,000 |43 |5,895,100 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Kyrgyzstan.html Rəsmi hesablama] |- |56 | align="left" |{{DNK}} |5,678,000 |0.11 |0.48 |27,000 |145 |5,699,220 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.dst.dk/en/Statistik/emner/befolkning-og-befolkningsfremskrivning/folketal.aspx Rəsmi hesablama] |- |57 | align="left" |{{SIN}} |5,541,000 |0.11 |1.30 |71,000 |54 |5,535,000 |1 iyul, 2015 | align="left" |[https://web.archive.org/web/20151129094649/http://www.singstat.gov.sg/statistics/latest-data#14#14 Rəsmi hesablama] |- |58 | align="left" |{{FIN}} |5,477,000 |0.11 |0.46 |25,000 |152 |5,485,210 |31 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.stat.fi/til/vrm_en.html aylıq rəsmi hesablama] |- |59 | align="left" |{{SVK}} |5,425,000 |0.11 |0.13 |7,000 |537 |5,421,329 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://slovak.statistics.sk/wps/portal/ext/products/informationmessages/inf_sprava_detail/ddca8106-fb95-42ee-bc7d-d8073030789f/!ut/p/b1/hZLbdqowFEW_xQ-whAQIPoY7CuF-femg4AXUggVB_fpjO3oezumo7reMzJW1d9ZmciZl8vdirLfFULfvxeHznAuvHjZFSWIJAJKFgLlcBdSQNahH_B3I7gD4pQj4Vy9SXwVmSFzdX3Is4P7qHwCfei1wIVlwuqz4jna_lqEYWAIEgP3WyzoxOGwBIFo6D0xiRP7CQwgQ9J-_FENgYuqzK8_TVyz3rX9g8MhfF57o78AT_4RJm-wiKa29VYm0mZChDIcPKePnOwpJ2kXZ3qqNDsNRIPt56JS3NinFHcsuUzfYi6O1jXPNycrm5qAqjezWiQBOxqnOy4Eb1KnaG8pOWcxNa371prlOVtdC-egB3V6E41Ai21L33Zs48JIZ4k2BUrx2Ia_Ha3X2I5sfzT_ZjYTJv5BH6XwBj9bn2QLkD384wk9euCdEjfa4ZrI7hn-dhsVMyKSAew2aa2fe9je_AZdlEAnAVrzp3ofVN2FMQ20VVjENmtwFEbzYCkG0IdC21lNIXbeK_UgikhYMScIsmbx-O75M5fEFvGARA4SxyEFuIfAIMXFTcrzaLolqpjuAPC6s-1Omv51JLve5oG-zZVEU8eFsoVZux8UB8w7duBtb9FTzLN-sIlbOnWkrKUV7G0r25JEiO5tDsieVq41uP0L3kESKrgXH9Oz5pStVgclzRwvETlAUVCR8csFIPzmdc6ZVtTrN6_WoJScNFFnQ9fJ1mqzVyUHvds_WcQZfQ6Vtd3bEYhe2RbXyVavvoTpu6o43aFsN3aaBr5BuetGbzZjuGH3WaAm-6ot0Y5PZ7A9-0e1Y/dl4/d5/L2dBISEvZ0FBIS9nQSEh/ Rəsmi hesablama] |- |60 | align="left" |{{NOR}} |5,189,000 |0.10 |0.91 |47,000 |76 |5,205,434 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://ssb.no/en/befolkning/statistikker/folkendrkv/kvartal Rəsmi hesablama] |- |61 | align="left" |{{TKM}} |4,902,000 |0.10 |1.24 |60,000 |56 |4,751,120 |26 dekabr, 2012 | align="left" |[http://www.chrono-tm.org/2015/02/rezultatyi-perepisi-naseleniya-v-turkmenistane 2012 siyahıyaalınma nəticələri] |- |62 | align="left" |{{PSE}}<ref>İsrail quru dəhlizi tərəfindən bir-birindən ayrılmış Qəzzə bölgəsi və Qərb sahilinin bəzi hissələrindən ibarət ərazi.  </ref> |4,683,000 |0.09 |2.92 |133,000 |24 |4,550,368 |2014 | align="left" |[http://www.pcbs.gov.ps/site/881/default.aspx#Population Rəsmi hesablama] |- |63 | align="left" |{{IRL}} |4,630,000 |0.09 |0.35 |16,000 |200 |4,635,400 |aprel 2015 | align="left" |[http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/er/pme/populationandmigrationestimatesapril2015/ Rəsmi hesablama] |- |64 | align="left" |{{LBN}} |4,288,000 |0.08 |1.78 |75,000 |39 |4,965,846 |31 dekabr, 2013 | align="left" |[http://www.cipopulation.de/Lebanon-Cities.html Rəsmi hesablama]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} |- |65 | align="left" |{{CRO}} |4,230,000 |0.08 | -0.31 | -13,000 | - |4,267,558 |1 iyul, 2012 | align="left" |[http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/publication/2013/07-01-04_01_2013.htm Rəsmi hesablama] |- |66 | align="left" |{{OMN}} |4,181,000 |0.08 |5.13 |204,000 |14 |{{formatnum: {{#expr: 40940.28+2.32*{{Age in days|2015|1|1}} round 0}}00}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[http://www.ncsi.gov.om/Pages/NCSI.aspx Rəsmi əhali xronometri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161009234648/https://www.ncsi.gov.om/Pages/NCSI.aspx |date=2016-10-09 }} |- |67 | align="left" |{{KWT}} |4,161,000 |0.08 |3.00 |121,000 |23 |4,183,658 |30 iyun, 2015 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Kuwait-Cities.html Rəsmi hesablama] |- |68 | align="left" |{{BIH}} |3,750,000 |0.07 | -0.64 | -24,000 | - |3,791,622 |1 oktyabr, 2013 | align="left" |[http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf Preliminary 2013 siyahıyaalınma nəticələri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181123135507/http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf |date=2018-11-23 }} |- |69 | align="left" |{{GEO}} |3,730,000 |0.07 |0.03 |1,000 |2,585 |3,729,500 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=152&lang=eng Rəsmi hesablama] |- |70 | align="left" |{{MDA}} |3,564,000 |0.07 |0.48 |17,000 |145 |3,555,200 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.statistica.md/category.php?l=ro&idc=103& Rəsmi hesablama] |- |71 | align="left" |{{MNG}} |3,029,000 |0.06 |2.19 |65,000 |32 |{{formatnum: {{#expr: 30000+1.39*{{Age in days|2014|11|4}} round 0}}00}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[http://en.nso.mn Rəsmi əhali xronometri] |- |72 | align="left" |{{ARM}} |3,005,000 |0.06 | -0.03 | -1,000 | - |3,004,000 |30 sentyabr, 2015 | align="left" |aylıq rəsmi hesablama |- |73 | align="left" |{{LIT}} |2,903,000 |0.06 | -0.92 | -27,000 | - | | | |- |74 | align="left" |{{ALB}} |2,887,000 |0.06 | -0.41 | -12,000 | - |2,893,005 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.instat.gov.al/en/publications/press-releases/press-release-population-of-albania-1-january-2015.aspx Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150224224626/http://www.instat.gov.al/en/publications/press-releases/press-release-population-of-albania-1-january-2015.aspx |date=2015-02-24 }} |- |75 | align="left" |{{QAT}} |2,113,000 |0.04 |4.29 |87,000 |16 |2,412,483 |31 oktyabr, 2015 | align="left" |[https://web.archive.org/web/20151118202257/http://www.mdps.gov.qa/portal/page/portal/gsdp_en/statistics_en/monthly_preliminary_figures_on_population_en aylıq rəsmi hesablama] |- |76 | align="left" |{{MKD}} |2,071,000 |0.04 |0.19 |4,000 |359 |2,069,172 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.stat.gov.mk/IndikatoriTS_en.aspx?id=2 Rəsmi hesablama] |- |77 | align="left" |{{SVN}} |2,064,000 |0.04 |0.15 |3,000 |477 |2,062,874 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.stat.si/StatWeb/en/field-overview?id=104&headerbar=13 Rəsmi hesablama] |- |78 | align="left" |{{LAT}} |1,980,000 |0.04 | -0.85 | -17,000 | - |1,973,700 |1 noyabr, 2015 | align="left" |[http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-key-indicators-30624.html aylıq rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130628214416/http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-key-indicators-30624.html |date=2013-06-28 }} |- |79 | align="left" |[[Şəkil:Flag of Kosovo.svg|24x24px]] [[Kosovo]] |1,867,000 |0.04 |1.08 |20,000 |64 |1,815,606 |31 dekabr, 2012 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Kosovo-Cities.html Rəsmi hesablama] |- |80 | align="left" |{{BHR}} |1,781,000 |0.03 |7.35 |122,000 |10 |1,234,571 |aprel 27, 2010 | align="left" |[http://www.cio.gov.bh/CIO_ARA/English/Publications/Census/2011%2009%2018%20Final%20English%20Census%202010%20Summary%20%20Results%20-%20Review%201.pdf Final 2010 siyahıyaalınma nəticələri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130502230515/http://www.cio.gov.bh/CIO_ARA/English/Publications/Census/2011%2009%2018%20Final%20English%20Census%202010%20Summary%20%20Results%20-%20Review%201.pdf |date=2013-05-02 }} |- |81 | align="left" |{{EST}} |1,315,000 |0.03 |0.46 |6,000 |152 |1,313,271 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.stat.ee/main-indicators Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121123153505/http://www.stat.ee/main-indicators |date=2012-11-23 }} |- |82 | align="left" |{{TLS}} |1,245,000 |0.02 |2.72 |33,000 |26 |1,167,242 |1 iyul, 2015 | align="left" |[http://www.statistics.gov.tl/wp-content/uploads/2015/10/1-Preliminary-Results-4-Printing-Company-19102015.pdf Preliminary 2015 siyahıyaalınma nəticələri] |- |83 | align="left" |{{CYP}} |846,000 |0.02 | -0.94 | -8,000 | - |858,000 |31 dekabr, 2013 | align="left" |[http://www.cystat.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/All/D1D141B22F756140C2257DB3003B1A44?OpenDocument&sub=1&sel=1&e=&print Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150923224734/http://www.cystat.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/All/D1D141B22F756140C2257DB3003B1A44?OpenDocument&sub=1&sel=1&e=&print |date=2015-09-23 }} |- |84 | align="left" |{{BTN}} |760,000 |0.01 |1.74 |13,000 |40 |{{formatnum: {{#expr: 75000+3.9*{{Age in days|2014|8|10}} round 0}}0}} |18 oktyabr, 2017 | align="left" |[http://www.nsb.gov.bt/main/main.php#&slider1=4 Rəsmi əhali xronometri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171018073833/http://www.nsb.gov.bt/main/main.php#&slider1=4 |date=2017-10-18 }} |- |85 | align="left" |{{MAC}}[[Çin Xalq Respublikası|(Çin]])<ref>Xüsusi inzibati ərazi, keçmiş Portuqaliya müstəmləkəsi, 20 dekabr 1999-cu il tarixindən etibarən Çin Xalq Respublikası tərkibinə suveren ərazi kimi daxil oldu.</ref> |641,000 |0.01 |3.89 |24,000 |18 |643,100 |sentyabr 2015 | align="left" |[http://www.dsec.gov.mo/Home.aspx?lang=pt-PT Rəsmi hesablama] |- |86 | align="left" |{{MNE}} |620,000 |0.01 |0.00 |0 | - |620,029 |1 aprel, 2011 | align="left" |[http://www.monstat.org/userfiles/file/popis2011/saopstenje/saopstenje%281%29.pdf 2011 siyahıyaalınma nəticələri] |- |87 | align="left" |{{LUX}} |570,000 |0.01 |2.52 |14,000 |28 |562,958 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.statistiques.public.lu/fr/index.html Rəsmi hesablama] |- |88 | align="left" |{{MLT}} |425,000 |0.01 |0.47 |2,000 |147 |417,432 |20 noyabr, 2011 | align="left" |[http://www.nso.gov.mt/statdoc/document_file.aspx?id=3932 2011 siyahıyaalınma nəticələri] |- |89 | align="left" |[[Şəkil:Flag of Brunei.svg|27x27px]] [[Bruney]] |421,000 |0.01 |1.69 |7,000 |41 |393,372 |20 iyun, 2011 | align="left" |[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2014/Table06.pdf Preliminary 2011 siyahıyaalınma nəticələri] |- |90 | align="left" |{{MDV}} |345,000 |0.01 |1.47 |5,000 |47 |344,023 |20 sentyabr, 2014 | align="left" |[http://statisticsmaldives.gov.mv/nbs/wp-content/uploads/2015/10/Census-Summary-Tables1.pdf Preliminary 2014 siyahıyaalınma nəticələri] |- |91 | align="left" |{{ISL}} |331,000 |0.01 |1.22 |4,000 |57 |329,100 |1 yanvar, 2015 | align="left" |[http://www.statice.is/?PageID=444&NewsID=11662 Rəsmi hesablama] |- |92 | align="left" |{{JEY}} ([[Böyük Britaniya|BB]]) |103,000 |0.00 |0.98 |1,000 |71 |97,857 |27 mart, 2011 | align="left" |[http://www.gov.je/SiteCollectionDocuments/Government%20and%20administration/R%20CensusBulletin1%2020111208%20SU.pdf 2011 siyahıyaalınma nəticələri] |- |93 | align="left" |{{IMN}} ([[Böyük Britaniya|BB]]) |89,000 |0.00 |1.14 |1,000 |61 |84,497 |27 mart, 2011 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/IsleOfMan.html 2011 siyahıyaalınma nəticələri] |- |94 | align="left" |{{AND}} |78,000 |0.00 |1.30 |1,000 |54 |76,949 |2014 | align="left" |[http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?tipus_grafic=&check=0&bGrafic=&formules=inici&any1=01/01/2000&any2=01/01/2014&codi_divisio=8&lang=1&codi_subtemes=8&codi_tema=2&chkseries= Rəsmi hesablama] |- |95 | align="left" |{{GGY}} [[Böyük Britaniya|(BB]]) |66,000 |0.00 |1.54 |1,000 |45 |65,150 |31 mart, 2014 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Guernsey.html Rəsmi hesablama] |- |96 | align="left" |{{FRO}} [[Danimarka|(Danimarka]]) |49,000 |0.00 |0.00 |0 | - |49,006 |1 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.hagstova.fo/en aylıq rəsmi hesablama] |- |97 | align="left" |{{MCO}} |38,000 |0.00 |0.00 |0 | - |37,800 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.monacostatistics.mc/Population-and-employment Rəsmi hesablama] |- |98 | align="left" |{{LIE}} |37,000 |0.00 |0.00 |0 | - |37,370 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.volksblatt.li/medienarchiv/bevolkerungsstatistik-vorlaufige-ergebnisse-31-dezember-2014-1.pdf Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170702000627/http://www.volksblatt.li/medienarchiv/bevolkerungsstatistik-vorlaufige-ergebnisse-31-dezember-2014-1.pdf |date=2017-07-02 }} |- |99 | align="left" |{{GIB}} ([[Böyük Britaniya|BB]])<ref>1704-cü ildən Böyük Britaniyaya məxsus olan və Cəbəllütariq boğazının Pireney yarımadası sahilində yerləşən ərazi.</ref> |33,000 |0.00 |0.00 |0 | - |32,734 |31 dekabr, 2013 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Gibraltar.html Rəsmi hesablama] |- |100 | align="left" |{{SMR}} |33,000 |0.00 |0.00 |0 | - |32,937 |31 oktyabr, 2015 | align="left" |[http://www.statistica.sm/on-line/home/dati-statistici/popolazione.html# Rəsmi hesablama] |- |101 | align="left" |{{ALA}}[[Finlandiya|(Finaldiya]]) |29,000 |0.00 |0.00 |0 | - |28,916 |31 dekabr, 2014 | align="left" |[http://www.asub.ax/start.con?iLan=2 Rəsmi hesablama] |- |102 | align="left" |Şpisbergen və Yan Mayen[[Norveç]]) |3,000 |0.00 |0.00 |0 | - |2,575 |1 iyul, 2014 | align="left" |[http://www.citypopulation.de/Svalbard.html Rəsmi hesablama] |- |103 | align="left" |{{VAT}} |800 |0.00 |0.00 |0 | - |800 |2015 | align="left" |[http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/es/stato-e-governo/note-generali/popolazione.html Rəsmi hesablama] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170202031317/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/es/stato-e-governo/note-generali/popolazione.html |date=2017-02-02 }} |- | | align="left" |'''Cəmi''' |'''5,111,000,800''' |'''100.00''' |'''1.06''' |'''53,496,000''' |'''66''' | |} ==Həmçinin bax== * [[Dünya əhalisi]] * [[Əhali]] * [[Azərbaycan əhalisi]] ==Xarici keçidlər== * [http://worldofscience.ru/geografija-mira/8271-naseleniya-evrazii-ego-rasovyj-i-etnicheskij-sostav-razmeshchenie-na-materike.html Населения Евразии. Его расовый и этнический состав, размещение на материке] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Əhali]] [[Kateqoriya:Avrasiya əhalisi]] 1kbap5o2fzjbua1nat25270lpfu1hrw 0 520796 6557233 6459193 2022-07-31T23:25:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Ağgöl}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Ağgöl kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Аҡкүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 20 |lat_sec = 37 | lon_deg = 56 |lon_min = 34 |lon_sec = 45 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 5<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453033 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Ağgöl''' ({{Dil-ba|Аҡкүл}}, {{Dil-ru|Аккулево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Orlovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 18&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Orlovka): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 28&nbsp;km. Kənd ərazisindən Zilim çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |17 |{{Azalış}}15 |{{Azalış}}5 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (47%), [[ruslar]] (41%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] rmz9k7j8zhovsbxtpk7rp9982umt2c6 0 520799 6556810 6457011 2022-07-31T16:10:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Alekseyevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı = Alekseyevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алексеевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.5457|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 56.8449|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 20<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 45303 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alekseyevka''' ({{Dil-ba|Алексеевка}}, {{Dil-ru|Алексеевское}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Arxangel rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[İnzer kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 17&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mışatkan): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Rriural stansiyası): 24&nbsp;km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |26 |{{Azalış}}33 |{{Azalış}}20 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (58%), [[beloruslar]] (34%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] ax5lnqd21vo02o6veii95l0y780nhul 0 520800 6556918 6457417 2022-07-31T17:31:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Andreyevka kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Андреевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 17|lat_sec = 53 | lon_deg = 56|lon_min = 34|lon_sec = 34 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 46<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453033 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Andreyevka''' ({{Dil-ba|Андреевка}}, {{Dil-ru|Аккулево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Orlovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 19&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Orlovka): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 26&nbsp;km. Kənd ərazisindən Zilim çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |46 |{{Artış}}53 |{{Azalış}}46 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (85%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] tuj5wpx58f5i3wosoktg18sq9div81j 0 520801 6557015 6457919 2022-07-31T19:09:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Askın kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Асҡын}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 15 |lat_sec = 3 | lon_deg = 56 |lon_min = 52 |lon_sec = 20 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 2<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453032 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Askın''' ({{Dil-ba|Асҡын}}, {{Dil-ru|Аскино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Arxangel rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Arx-Latış kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 25&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Maksim Qorki): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 31&nbsp;km. Kənd ərazisindən Zilim çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |7 |{{Azalış}}4 |{{Azalış}}2 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] m58vgn5ratxwxh3pjfx3qjmnteij9bq 0 520802 6557043 6458049 2022-07-31T19:55:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Ası kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Асы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 28 |lat_sec = 5 | lon_deg = 56 |lon_min = 37 |lon_sec = 33 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 32<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453036 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Ası''' ({{Dil-ba|Асы}}, {{Dil-ru|Асы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Lipov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 15&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Blaqoveşenka): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 25&nbsp;km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |22 |{{Azalış}}8 |{{Artış}}32 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (86%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 1cbctm6wvzffh11ep5am1l5lm7tm27k 0 520806 6557338 6462117 2022-08-01T04:01:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bəyes kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Бәйес}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 23 |lat_sec = 04 | lon_deg = 56 |lon_min = 50 |lon_sec = 19 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 96<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453032 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bəyes''' ({{Dil-ba|Бәйес}}, {{Dil-ru|Аскино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Arx-Latış kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 7&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Maksim Qorki): 15&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 13&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |120 |{{Azalış}}109 |{{Azalış}}96 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] i8boxtmduov05gy9qw8ynttugvw1n5f 0 520860 6557280 6460804 2022-08-01T01:21:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Blaqoveşenka kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Благовещенка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 30 |lat_sec = 28 | lon_deg = 56 |lon_min = 38 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 490<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453036 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Blaqoveşenksa''' ({{Dil-ba|Благовещенка}}, {{Dil-ru|Благовещенка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Lipov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 120&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 22&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |542 |{{Artış}}612 |{{Azalış}}490 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (37%), [[tatarlar]] (36%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] mtjt46bx0bi64pavpe1a1cg8k9i1fvh 0 521774 6556714 6478581 2022-07-31T14:25:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Abzak}} {{YM}} '''Abzak''' ({{Dil-ba|Абҙаҡ}}, {{Dil-ru|Абзаково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baymak rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Mukas kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 62 km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 29 km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов — райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |146 |{{Artış}}166 |{{Azalış}}144 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 84ylzi5n2e1fj4tx0l3n977z0imulou 0 521776 6556755 6456743 2022-07-31T15:34:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Akmoron kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Аҡморон}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 31 |lat_sec = 48 | lon_deg = 58 |lon_min = 07 |lon_sec = 12 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 1430<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453676 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Akmoron''' ({{Dil-ba|Аҡморон}}, {{Dil-ru|Акмурун}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akmoron kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 13&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 56&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |1549 |{{Azalış}}1515 |{{Azalış}}1430 |} == Tarixi == [[1912]]-ci ildə Akmoron kəndinə mordvalılar, həmcinin ruslar gəlmişlər. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] qyyez2ox5dti8gvmv2qc0txfbmxej64 0 521779 6556757 6456767 2022-07-31T15:36:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aktau kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Аҡтау}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 34 |lat_sec = 21 | lon_deg = 58 |lon_min = 10 |lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 266<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453676 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aktau''' ({{Dil-ba|Аҡтау}}, {{Dil-ru|Актау}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akmoron kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 11&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Akmoron): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 42&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name="Arxivləşdirilmişdir">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |283 |{{Artış}}293 |{{Azalış}}266 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[baçqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] d9ghwdf5unvcb81p6nnbnj7acnl5aek 0 521783 6556838 6457180 2022-07-31T16:36:52Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Alqazı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алғазы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 27 |lat_sec = 15 | lon_deg = 57 |lon_min = 48 |lon_sec = 38 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 194<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453679 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alqazı''' ({{Dil-ba|Алғазы}}, {{Dil-ru|Алгазино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Əbdülkərim kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 50&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Əbdülkərim): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 91&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |223 |{{Azalış}}175 |{{Artış}}194 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] n7vjobfct0xy81j6uxk1zxqtut0uy9s 0 521798 6557339 6462125 2022-08-01T04:02:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bəymirzə kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Баймырҙа}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 26 |lat_sec = 9 | lon_deg = 58 |lon_min = 26 |lon_sec = 0 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 20<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453666 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bəymirzə''' ({{Dil-ba|Баймырҙа}}, {{Dil-ru|Баймурзино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bilal kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Sakmara çayınınn sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |23 |23 |{{Azalış}}20 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] ie0raqjuzd98i2vzihtzlwdmj1ky9v4 0 521800 6557337 6462067 2022-08-01T03:57:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bəxteqəyər kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бәхтегәрәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52.750511 | lon_deg = 58.277045 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 84<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453660 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bəxteqəyər''' ({{Dil-ba|Бәхтегәрәй}}, {{Dil-ru|Бахтигареево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Merəç kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 20&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Merəç): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 40&nbsp;km. Şuqur çayının sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |95 |{{Azalış}}90 |{{Azalış}}84 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] d5mnhptejucr88fvzce7pnmbn2i2y8o 0 521802 6557257 6460722 2022-08-01T00:28:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bikeş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бикеш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 44 |lat_sec = 22 | lon_deg = 58 |lon_min = 5 |lon_sec = 12 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 711<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453671 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bikeş''' ({{Dil-ba|Бәхтегәрәй}}, {{Dil-ru|Бахтигареево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bikeş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 25&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 70&nbsp;km. Şuqur çayının sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180127222827/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-01-27 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |775 |{{Artış}}816 |{{Azalış}}711 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə ruslar (68%), [[başqırdlar]] (27%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] hcnyc3kaczxl86065xbnm76yz616ctk 0 521809 6557262 6460728 2022-08-01T00:29:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bilal kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Билал}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 4 |lat_sec = 42 | lon_deg = 58 |lon_min = 13 |lon_sec = 12 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 557<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453666 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bilal''' ({{Dil-ba|Билал}}, {{Dil-ru|Билялово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bilal kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 70&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 109&nbsp;km. Sakmara çayınınn sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |620 |{{Artış}}651 |{{Azalış}}557 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] q7a0t2d1s8lphwjmjzwb44cgfy4pi63 0 521813 6557286 6460812 2022-08-01T01:35:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Boqaçyov kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Богачёв}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 23 |lat_sec = 31 | lon_deg = 58 |lon_min = 16 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 254<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453655 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Boqaçyov''' ({{Dil-ba|Богачёв}}, {{Dil-ru|Богачёво}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşmirzə kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 24&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşmirzə): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 67&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |339 |{{Azalış}}301 |{{Azalış}}254 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (80%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] lgn2jbq8l4ir133o9st2hh7468b2yja 0 521825 6557312 6461587 2022-08-01T03:05:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Buranbay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Буранбай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 38 |lat_sec = 19 | lon_deg = 57 |lon_min = 59 |lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 417<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453678 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Buranbay''' ({{Dil-ba|Буранбай}}, {{Dil-ru|Буранбаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yuxarı Taulıkay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yuxarı Taulıkay): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 68&nbsp;km. Sakmara çayınınn sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171117203318/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-11-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |424 |{{Artış}}447 |{{Azalış}}417 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Rais Tulyak (1959—2007) — [başqırd şairi . == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 9a3v8mh5axvh943xydqfljp5fauaqi2 0 521879 6557322 6461677 2022-08-01T03:19:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Böryənyılqa kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бөрйәнйылға}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 24 |lat_sec = 19 | lon_deg = 57 |lon_min = 33 |lon_sec = 30 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 119<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453677 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Böryənyılqa''' ({{Dil-ba|Бөрйәнйылға}}, {{Dil-ru|Бурзян-Елга}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşbirze kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 74&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşbirze): 18&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 115&nbsp;km. Sakmara çayınınn sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |114 |{{Artış}}126 |{{Azalış}}119 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (98%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 9s6bu2lz3r3wsbea5qhwpjgy6hggvat 0 521976 6556646 6455860 2022-07-31T12:34:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =2-ci Etkol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|2-се Эткол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 49 |lat_sec = 31 | lon_deg = 57 |lon_min = 58 |lon_sec = 34 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 853<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''2-ci Etkol''' ({{Dil-ba|2-се Эткол}}, {{Dil-ru|2-е Иткулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Niqəmət kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Kənd Talkas gölünün sahilində yerləşir. * rayon mərkəzindən (Baymak): 37&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 84&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171117203318/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-11-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |1012 |{{Artış}}1727 |{{Azalış}}853 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> ==Tanınmış şəxsləri == * Şaqarqazi Şaqibaloviç Qabdiyev (1898-1979) - başqırd şairi. * Hamit Xujiaxmetoviç Almuxametov - improvizator. == Xarici keçid == {{Vikianbar kateqoriyası|2nd Itkulovo}} * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 3f3otddi8lfgkwoxicaiex7bp2q9ufn 0 522141 6556691 6156043 2022-07-31T13:50:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Ölkə coğrafiyası |xəritə = USA-satellite.jpg |qitə = [[Amerika]] |region = [[Şimali Amerika]] |koordinatlar = 38° ş.e, 97° q.u. |yer = 4 |sahə = 9 518 900 |quru = 97,77 |su = 2,23 |sahil xəttinin uzunluğu = 19 924 |sərhədlər = 12 217 kм ([[Kanada]] 8 893 kм,<br>[[Meksika]] 3 326 kм)6999,982 km <br /> |ən yüksək nöqtə = [[Denali (dağ)|Denarı dağı]], <br> [[Alyaska]] 6 195 m |ən alçaq nöqtə = [[Ölüm vadisi]] <br>[[Baduoter]] <br>[[Kaliforniya]] (-86 m) |çay = [[Missuri çayı]], (3767 km) |göl = [[Yuxarı göl]], 58 000 kм² }} ''Birləşmiş Ştatlar'' coğrafi anlayışına bitişik Birləşmiş Ştatlar, [[Alyaska]] və [[Havay]] ştatları və [[ABŞ Federal Torpaqları]], o cümlədə [[Puerto-Riko]], [[Şimali Marian adaları]], [[ABŞ Vircin adaları]], [[Quam]], [[Amerika Samoası]] və başqa kiçik ərazilər daxildir.<ref>U.S. State Department, [https://www.state.gov/j/drl/rls/179780.htm Common Core Document to U.N. Committee on Human Rights], December 30, 2011, Item 22, 27, 80; Homeland Security [https://www.dhs.gov/xlibrary/assets/hr_5005_enr.pdf Public Law 107-296] Sec.2.(16)(A); Presidential Proclamation of national jurisdiction [http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CFR-2000-title3-vol1/pdf/CFR-2000-title3-vol1-proc7219.pdf]</ref> == Sərhədləri və sahəsi == [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] şimaldan [[Kanada]], cənubdan [[Meksika]], şərqdən [[Atlantik okean|Atlantika okeanı]] və qərbdən [[Sakit okean|Sakit okeanla]] əhatə olunur. Ərazisi üç hissədən (ABŞ-ın özü, [[Alyaska yarımadası]] və [[Havay adaları]]) ibarətdir. Əsas ərazisi şimaldan cənuba 2500 km, şərqdən qərbə 4500 km məsafədə uzanır. Sahəsi 9518,9 min km².<ref>Атлас мира, ПКО «Картография» федеральной службы геодезии и картографии России, Москва, 2005</ref><ref>[http://uniinteh.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=10&Itemid=37 Атлас мира, обзорно-географический, ИПУ РАН, ООО «УНИИНТЕХ», Москва, 2004]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Əhalisi 287,7 mln. (2002). Paytaxtı [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]] şəhəridir. Rəsmi dili – [[ingilis dili]], pul vahidi [[ABŞ dolları|ABŞ dollarıdır]]. İnzibati cəhətdən 50 [[Ştat (ABŞ)|ştata]] və [[Kolumbiya|Kolumbiya federal paytaxt dairəsinə]] bölünür. [[Puerto-Riko]] və Virciniya adaları ([[Karib dənizi|Karib dənizində]]), Şərqi Samoa, [[Quam]], [[Miduey rifi|Miduey]] və [[Ueyk rifi|Ueyk adaları]] (Sakit okeanda) ABŞ-ın mülkləridir.<ref>U.S. State Department, [https://www.state.gov/j/drl/rls/179780.htm Common Core Document to U.N. Committee on Human Rights], December 30, 2011, Item 22, 27, 80; Homeland Security [https://www.dhs.gov/xlibrary/assets/hr_5005_enr.pdf Public Law 107-296] Sec.2.(16)(A); Presidential Proclamation of national jurisdiction [http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CFR-2000-title3-vol1/pdf/CFR-2000-title3-vol1-proc7219.pdf]</ref> == Geoloji quruluşu və faydalı qazıntıları == Ölkənin daxili və şimal hissəsini Şimali Amerika platforması tutur. Platformanın bünövrəsi üzəri [[Paleozoy erası|Paleozoy]] süxurları ([[şistlər]], qırmızı qumdaşıları və s.) ilə örtülmüş [[Kembri dövrü|Kembridən]] əvvəlki sistem [[Süxurlar|süxurlarından]] ([[qranit]], qneys, [[kvarsit]] və s.) ibarətdir. Şərq və cənub-şərq hissə Paleozoy yaşlı çökmə və kristallik süxurlarla örtülüdür. Atlantik okeanı sahillərində bu süxurların üzərində daha cavan çökmə süxurlar yatır. Tektonik çökəklik olan [[Meksika körfəzi|Meksika körfəzinin]] sahilləri Üst Paleozoy–[[Dördüncü dövr|Antropogen]] sisteminin çöküntülərindən ibarətdir. Ölkənin qərb hissəsini kəskin dislokasiyaya uğramış müxtəlif yaşlı Kordilyer geosinklinalı süxurları tutur. Nevada qırışıqlığı ([[Yura dövrü|Yura]]–[[Təbaşir dövrü|Tabaşir]]) vaxtı yaranmış strukturlar daha çox inkişaf etmişdir.<ref name="ABS"></ref> Kordilyer dağlarının şərq hissəsini Larami yaşlı (Tabaşir–[[Paleogen dövrü|Paleogen]]) strukturlar, Sakit okean sahillərini isə [[Alp qırışıqlığı|Alp]] yaşlı qırışıqlıqlar əmələ gətirir. Şimali Amerika platforması ərazisində dəmir filizi, [[Daş kömür|kömür]], [[qaz]], [[neft]], [[qurğuşun]] və [[sink]] yataqları var. Paleozoy yaşlı qırışıqlıqlarda [[antrasit]], dəmir filizi, Meksika körfəzi tektonik çökəkliyində neft, qaz, Kordilyer dağlarının qırışıqlıstruk turlarında isə [[mis]], polimetal filizlər, [[qızıl]] və [[uran]] yataqları var. == Relyefi == [[Şəkil:MountMcKinley BA.jpg|left|thumb|Denali zirvəsi.]] ABŞ, əsasən, dağlıq ölkədir. Orta və şərq hissəsini ovalıqlar, düzənliklər və [[Appalaç dağları]], qərb hissəsini [[Kordilyer dağları|Kordilyer dağlarının]] yüksək silsilələri, [[yayla]] və platoları tutur. Şərq və cənub-şərqdə Atlantikyanı ([[Florida yarımadası]] ilə birlikdə) və [[Meksika körfəzi|Meksika]] boyu ovalıqlardır. Atlantikyanı ovalıqdan qərbdə hündürlüyü 2037 m-ə çatan Appalaç dağları uzanır. Appalaç dağlarından şərqdə geniş ərazini Mərkəzi Düzənliklər (hündürlüyü 200–500 m) və qərbdə [[Böyük Düzənliklər]] (hündürlüyü 500–1700 m) tutur. Düzənliklərin relyefi şimalda təpəli-morenli, cənubda yastıdır; çay dərələri və yarğanlarla parçalanmışdır. Mərkəzi Düzənliklərin cənubunda alçaq Ozark platosu və Uoşito dağları var. Kordilyer dağları paralel uzanan 3 sıra silsilədən ([[Qayalı dağlar]]; Syera-Nevada dağları və Kaskad dağları; Sahil silsiləsi), daxili yayla və platolardan (Kolumbiya platosu, [[Böyük Hövzə səhrası|Böyük Hövzə]], Kolorado platosu) və tektonik çökəklərdən (Kaliforniya, Uilla-mett dərələri, [[Ölüm vadisi|Ölüm Dərəsi]]) ibarətdir. [[Alyaska yarımadası|Alyaska]] ərazisinin əsas hissəsi də Kordilyer dağlarına (şimalda böyük silsilə, mərkəzdə Yukon yaylası, cənubda Aleut və Alyaska silsilələri) aiddir.<ref name="ABS">{{Cite web |title=Geologic Provinces of the United States: Records of an Active Earth |url=https://geomaps.wr.usgs.gov/parks/province/index.html |access-date=2017-10-25 |archive-date=2017-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170709190554/https://geomaps.wr.usgs.gov/parks/province/index.html |url-status=dead }}</ref> [[Şimali Amerika|Şimali Amerikada]] ən yüksək zirvə Alyaska silsiləsindəki [[Denali (dağ)|Denar]]<nowiki/>i (Mak-Kinli) dağıdır (6193 m). == İqlimi  == [[Şəkil:Climatemapusa2.PNG|left|thumb|ABŞ-ın iqlim zonaları]] ABŞ-ın ərazisi (Alyaskadan başqa) 25–49° şm.enlikləri arasında, mülayim iqlim qurşağındadır. Okeanların təsiri, relyef və coğrafi mövqedən asılı olaraq iqlimi müxtəlifdir. Ümumiyyətlə, [[Alyaska yarımadası|Alyaskada]] [[Arktika iqlimi|Arktika]] və subarktika, 40° şm.enliyindən şimalda mülayim, 40° şm.enlikdən cənubda [[subtropik]], [[Florida yarımadası|Florida yarımadasının]] cənubunda tropik iqlim xarakterikdir. Orta tempuratur yanvarda –24,8°C (Alyaskanın şimalında), –18°C ilə (Mərkəzi Düzənliklərin şimalında) 12°C (ölkənin cənub-qərbində) və 20°C (Florida) arasında, iyul da 14–22°C (qərb sahilboyunda) ilə 16–26°C (şərq sahilboyunda) arasında dəyişir. Cənubda daxili yayla və platolarda temperatur 32°C-yə qalxır. Ən yüksək temperatur (56,7°C) Ölüm Dərəsində, ən alçaq temperatur (–64°C) isə Yukon yaylasında qeyd olunmuşdur. İllik yağıntı şərqdə və şimal-qərbdə sahil zolağında 1000–2000 mm, Mərkəzi Düzənliklərdə 600–900 mm, [[Böyük Düzənliklər]]<nowiki/>də 400–600 mm, daxili yayla və platolarda 400 mm-dən, bəzən isə 100 mm-dən (Mohave səhrası) də az dır. ABŞ ərazisində ən çox yağıntı (ildə 10000 mm-dən çox) [[Havay adaları|Havay adalarına]] düşür.<ref>Diana Leone. [http://starbulletin.com/2002/05/27/news/story3.html Rain supreme.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110810214656/http://archives.starbulletin.com/2002/05/27/news/story3.html |date=2011-08-10 }}</ref>  ===Şəhərlər üzrə iqlim göstəriciləri=== Cədvəldə bəzi şəhərlər üzrə iqlim göstəriciləri göstərilib<ref>{{Cite web |title=«Погода и климат» |url=http://pogoda.ru.net/usclimate/KBOS.htm |access-date=2017-10-25 |archive-date=2012-05-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515211814/http://pogoda.ru.net/usclimate/KBOS.htm |url-status=dead }}</ref>. {| class="wikitable sortable" |- ! Şəhər ! Mütləq minimum, °C ! Ən soyuq ayın temperaturu, °C ! Ən soyuq üç ayın temperaturu, °C ! Orta illik temperatur, °C ! Ən isti ayın temperaturu, °C ! Ən isti üç ayın temperaturu, °C ! Mütləq maksimum, °C ! Orta illik yağıntıların miqdarı, мм |- | [[Ankoric (Alyaska)|Ankoric]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−38.9}}"| −38,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−8.3}}"| −8,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−7.4}}"| −7,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|2.8}}"| 2,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.9}}"| 14,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.8}}"| 13,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|30.0}}"| 30,0 | style="background: #80FFC0;"| 423 |- | [[Atlanta]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−22.8}}"| −22,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|6.3}}"| 6,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|7.4}}"| 7,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.0}}"| 17,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.8}}"| 26,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.1}}"| 26,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|40.6}}"| 40,6 | style="background: #6695ED;"| 1263 |- | [[Boston]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−27.8}}"| −27,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−1.7}}"| −1,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−0.1}}"| −0,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.8}}"| 10,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.0}}"| 23,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.7}}"| 21,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|40.0}}"| 40,0 | style="background: #6695ED;"| 1112 |- | [[Vaşinqton]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−26.1}}"| −26,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|2.2}}"| 2,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|3.5}}"| 3,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.5}}"| 14,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.6}}"| 26,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.4}}"| 25,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|41.1}}"| 41,1 | style="background: #6695ED;"| 1010 |- | [[Honolulu]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.7}}"| 11,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.8}}"| 22,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.1}}"| 23,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.4}}"| 25,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.7}}"| 27,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.5}}"| 27,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|35.0}}"| 35,0 | style="background: #80FFC0;"| 436 |- | [[Dallas]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−22.2}}"| −22,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|8.3}}"| 8,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.3}}"| 9,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.5}}"| 19,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|30.3}}"| 30,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|29.5}}"| 29,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|45.0}}"| 45,0 | style="background: #6695ED;"| 955 |- | [[Denver (Kolorado)|Denver]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−33.9}}"| −33,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−1.1}}"| −1,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−0.5}}"| −0,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.2}}"| 10,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.4}}"| 23,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.9}}"| 21,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|40.6}}"| 40,6 | style="background: #80FFC0;"| 379 |- | [[Detroyt]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−29.4}}"| −29,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−3.6}}"| −3,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−2.3}}"| −2,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.1}}"| 10,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.1}}"| 23,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.0}}"| 22,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|40.6}}"| 40,6 | style="background: #6695ED;"| 851 |- | [[Kodiak]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−26.7}}"| −26,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−0.8}}"| −0,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−0.6}}"| −0,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|4.9}}"| 4,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.9}}"| 12,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.7}}"| 11,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|30.0}}"| 30,0 | style="background: #6695ED;"| 1984 |- | [[Kanzas Siti (Missuri)|Kanzas Siti]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−30.6}}"| −30,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−1.8}}"| −1,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−0.4}}"| −0,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.5}}"| 12,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.7}}"| 25,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|24.6}}"| 24,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|45.0}}"| 45,0 | style="background: #6695ED;"| 987 |- | [[Kotzebue]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−48.3}}"| −48,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−19.3}}"| −19,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−18.2}}"| −18,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−5.2}}"| −5,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.6}}"| 12,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.4}}"| 10,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|29.4}}"| 29,4 | style="background: #C0FFC0;"| 280 |- | [[Las-Veqas]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−13.3}}"| −13,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.3}}"| 9,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.9}}"| 9,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.8}}"| 20,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|33.6}}"| 33,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|32.2}}"| 32,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|47.2}}"| 47,2 | style="background: #C0FFC0;"| 106 |- | [[Los-Anceles]] (sahil) ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−2.8}}"| −2,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.7}}"| 13,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.8}}"| 13,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.0}}"| 17,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.9}}"| 20,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.6}}"| 20,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|43.3}}"| 43,3 | style="background: #80FFC0;"| 326 |- | [[Mayami]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−2.8}}"| −2,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.1}}"| 20,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.9}}"| 20,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.1}}"| 25,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|29.0}}"| 29,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|28.7}}"| 28,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|37.8}}"| 37,8 | style="background: #6695ED;"| 1573 |- | [[Memfis]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−25.0}}"| −25,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|5.1}}"| 5,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|6.3}}"| 6,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.2}}"| 17,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|28.2}}"| 28,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.5}}"| 27,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|42.2}}"| 42,2 | style="background: #6695ED;"| 1364 |- | [[Minneapolis]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−40.6}}"| −40,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−9.1}}"| −9,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−7.4}}"| −7,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|7.9}}"| 7,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.2}}"| 23,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.8}}"| 21,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|42.2}}"| 42,2 | style="background: #67CEEB;"| 779 |- | [[Nyu Orlean]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−11.7}}"| −11,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.8}}"| 11,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.0}}"| 13,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.3}}"| 21,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|29.2}}"| 29,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|28.8}}"| 28,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|38.9}}"| 38,9 | style="background: #6695ED;"| 1443 |- | [[Nyu-York]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−26.1}}"| −26,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|0.3}}"| 0,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|1.7}}"| 1,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.7}}"| 12,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|24.7}}"| 24,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.5}}"| 23,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|41.1}}"| 41,1 | style="background: #6695ED;"| 1270 |- | [[Oklahoma-Siti]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−27.2}}"| −27,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|4.0}}"| 4,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|5.1}}"| 5,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|16.4}}"| 16,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|28.3}}"| 28,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.3}}"| 27,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|45.0}}"| 45,0 | style="background: #6695ED;"| 926 |- | [[Riversayd]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−7.2}}"| −7,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.5}}"| 12,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.8}}"| 12,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.8}}"| 18,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.3}}"| 26,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.5}}"| 25,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|46.7}}"| 46,7 | style="background: #80FFC0;"| 315 |- | [[San-Dieqo]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−3.9}}"| −3,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.6}}"| 13,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.0}}"| 14,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.6}}"| 17,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.0}}"| 22,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.5}}"| 21,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|43.9}}"| 43,9 | style="background: #C0FFC0;"| 265 |- | [[San-Fransisko]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−4.4}}"| −4,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.2}}"| 10,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.7}}"| 10,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.5}}"| 14,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.2}}"| 18,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.0}}"| 18,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|41.1}}"| 41,1 | style="background: #67CEEB;"| 524 |- | [[Sietl]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−17.8}}"| −17,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|4.8}}"| 4,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|5.6}}"| 5,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.4}}"| 11,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.9}}"| 18,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.0}}"| 18,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|39.4}}"| 39,4 | style="background: #6695ED;"| 953 |- | [[Solt-Leyk-Siti]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−34.4}}"| −34,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−1.4}}"| −1,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−0.4}}"| −0,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.5}}"| 11,5 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.9}}"| 25,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.9}}"| 23,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|41.7}}"| 41,7 | style="background: #80FFC0;"| 413 |- | [[Filadelfiya]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−23.9}}"| −23,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|0.6}}"| 0,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|1.9}}"| 1,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.2}}"| 13,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.6}}"| 25,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|24.4}}"| 24,4 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|41.1}}"| 41,1 | style="background: #6695ED;"| 1054 |- | [[Feniks]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−8.9}}"| −8,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.0}}"| 13,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.0}}"| 14,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.9}}"| 23,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|34.9}}"| 34,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|33.9}}"| 33,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|50.0}}"| 50,0 | style="background: #C0FFC0;"| 204 |- | [[Hyuston]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−12.8}}"| −12,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.7}}"| 11,7 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.6}}"| 12,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.0}}"| 21,0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|29.2}}"| 29,2 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|28.8}}"| 28,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|42.8}}"| 42,8 | style="background: #6695ED;"| 1265 |- | [[Çikaqo]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−32.8}}"| −32,8 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−4.6}}"| −4,6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|−3.1}}"| −3,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.9}}"| 9,9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.3}}"| 23,3 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.1}}"| 22,1 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|40.6}}"| 40,6 | style="background: #6695ED;"| 940 |- |} == Daxili suları == [[Şəkil:US map - rivers and lakes2.jpg|left|thumb|ABŞ-ın çay və göllərinin xəritəsi]] ABŞ-ın çayları, əsasən, [[Atlantik okean|Atlantik okeanına]] və [[Sakit okean|Sakit okeana]], az qismi [[Şimal Buzlu okean|Şimal Buzlu okeanına]] tökülür. Ən böyük çayı [[Missisipi çayı|Missisipidir]]. Onun hövzəsi ölkə ərazisinin təqribən 40%-ini tutur; qollarından ən uzunu – [[Missuri çayı|Missuri]], ən sulusu – Ohayodur. Kordilyer dağlarından axan çoxsulu çaylar (Kolumbiya, [[Kolorado çayı|Kolorado]] və s.) böyük hidroenerji ehtiyatına malikdir. Appalaç dağlarından və Atlantikayanı ovalıqdan axan çaylar qısa, lakin çox suludur; aşağı axınları gəmiçiliyə yararlıdır. Əsas nəqliyyat əhəmiyyətli çayları [[Müqəddəs Lavrentiya çayı|Müqəddəs Lavrenti]] və Hudzondur. Mühüm göl sistemi Kanada ilə sərhəddəki buzlaq-tektonik mənşəli [[Böyük göllər|Böyük Göllərdir]]. Bu göllər bir-birilə çaylar vasitəsilə əlaqələnir. Məşhur [[Niaqara şəlaləsi]] [[Niaqara çayı|Niaqara çayındadır.]] Müqəddəs Lavrenti çayında astanaların yanında dərin kanallar qazıldıqdan sonra Böyük Göllərə okean gəmilərinin daxil olması üçün şərait yaranmışdır.<ref>[https://pubs.usgs.gov/of/1987/ofr87-242/ Largest Rivers in the United States]</ref> ===Ölkənin on ən böyük gölü=== {| class="wikitable" |- ! s/n !! Adı !! Sahəsi, km² |- | 1 || [[Yuxarı göl]] || 82 103 |- |2 || [[Huron gölü]] || 59 570 |- | 3 || [[Miçiqan gölü]] || 57 757 |- | 4 || [[Eri gölü]] || 25 667 |- | 5 || [[Ontario gölü]] || 19 011 |- | 6 || [[Böyük Duzlu göl]] || 5483 |- | 7 || [[Meşəli göl]] || 3846 |- | 8 || [[İliiamna gölü]] || 2626 |- | 9 || [[Oahe (su anbarı)]] || 1774 |- | 10 || [[Okiçobi gölü]] || 1715 |} == Torpaqları, bitki örtüyü və heyvanat aləmi == [[Şəkil:Giant sequoia in Sequoia National Park 2013.jpg|thumb|Nəhəng sekvoya ağacı]] Alyaskanın qərbində və [[Aleut adaları|Aleut adalarında]] çimli-torflu subpolyar torpaqlar inkişaf etmişdir. Lavrenti yüksəkliyinin mərkəzi hissələrində və Yukon yaylasının çökəkliklərində donuşluq tayqa torpaqları geniş yer tutur. Bu torpaqlar [[Labrador yarımadası|Labrador yarımadasının]] cənub hissəsində [[Podzol torpaqlar|podzol]], Lavrenti yüksəkliyinin cənub-qərbində və [[Böyük Düzənliklər]]<nowiki/>in şimalında çimli-pod zol torpaqlarla əvəz olunur. Böyük Göllər rayonu və Şimali Appalaç üçün qonur meşə torpaqları səciyyə vidir. Böyük Göllərdən cənubda və Mərkəzi Düzənliklərin şimal-qərbində [[Preri|prerilərin]] qara torpaqlarına bənzəyən torpaqlar, Böyük Düzənliklərdə [[Qara torpaqlar|qara]] və şabalıdı torpaqlar yayılmışdır. Böyük Hövzədə şorlaşmış qonur yarımsəhra torpaqları inkişaf etmişdir. Materikin rütubətli cənub-şərq hissəsində qırmızı və [[Sarı torpaqlar|sarı torpaqlar,]] Missisipidən qərbdə qırmızımtıl-qara, qəhvəyi və boz qəhvəyi, Meksika yaylasının daxili hissələrində boz, Kaliforniya yarımadasında tropik səhra, Mərkəzi Amerikanın ovalıqlarında, əsasən, qırmızı-sarı və qırmızı-ferrallit, Kordilyer dağlarının yamaclarında müxtəlif dağ torpaqları yayılmışdır. Mülayim qurşağın meşələri [[tayqa]], okeanyanı [[İynəyarpaqlılar|iynəyarpaqlı]], qarışıq və enliyarpaqlı meşələr yarımzonalarına bölünür. [[Alyaska|Alyaskada]] Arktika səhralar zonası, [[tundra]] və meşə-tundralar yayılmışdır. Şimal-şərq üçün iynəyarpaqlı və qarışıq meşələr səciyyəvidir; cənuba doğru bunlar enliyarpaqlı və subtropik meşələrlə əvəzlənir. Subtropiklərdə meşələr həmişəyaşıl qarışıq (şərdə) və iynəyarpaqlı (qərdə) meşə zonalarından ibarətdir. Meksika yaylasının və Floridanın cənub hissələri, Mərkəzi Amerika və Vest-Hind tropik bitki örtüyünə malikdir. Kordilyer dağlarının yamacları iynəyarpaqlı meşələrlə örtülmüşdür; daxili yaylalar üçün yarımsəhra və səhra bitkiliyi səciyyəvidir. ABŞ ərazisinin bitki və torpaq örtüyü insan fəaliyyəti nəticəsində olduqca dəyişmiş, qırılma və yanğınlar nəticəsində meşələrin sahəsi xeyli azalmış, prerilərin təbii bitkiliyi tamamilə məhv edilmişdir.<ref>[https://www.fs.fed.us/rm/pubs/rmrs_gtr120.pdf Science Basis for Changing Forest Structure to Modify Wildfire Behavior and Severity] U.S. Department of Agriculture Forest Service April 2004</ref> Tundra zonası üçün [[şimal maralı]] (karibu), [[ağ ayı]], tundra tülküsü, [[lemminq]], ağ bayquş, [[Ağ kәklik|ağ kəklik]], tayqa zonası üçün [[Sığır|sığın]], vapiti maralı, Amerika dələsi, [[qonur ayı]], [[porsuq]], [[qunduz]], [[Oxlu kirpilər|oxlu kirpi]], [[ondatra]] və s. səciyyəvidir. Qarışıq və enliyarpaqlı meşələrdə Virginiya maralı, boz tülkü, qırmızı vaşaq, ağ sincab, köstəbək, quşlardan çəngəlquyruq beli bağlı, [[ular]] və s. var. Subtropiklərdə, ölkənin cənub-şərqində enliyarpaqlı meşələrin heyvanları ilə yanaşı tropik faunaya (alliqator, kayman tısbağası, [[qızılqaz]], [[Tutuquşular|tutuquşu]] və s.)da rast gəlinir. Meşə-çöl və çöl heyvanları ([[bizon]], çəngəlbuynuz və s.) çox qırılmışdır. Çoxlu sürünən ([[Zınqırovlu ilanlar|zınqırovlu ilan]], çöl yatağanı, zəhərdiş kərtənkələ və s.) var. Mərkəzi Amerikada, Vest-Hinddə, qismən Meksika yaylasının cənubunda tropik heyvanlar ([[meymun]], yarasa, tutuquşu, timsah və s.) üstündür. ==Qorunan ərazilər== ABŞ-da təqrribən 270 qorunan təbii ərazilər ([[Milli park|milli parklar]], təbiət abidələri, qoruqlar və s.) vardır. Ən iri milli parklar: [[Yellouston Milli Parkı|Yellouston]], [[Yosemit Milli Parkı|Yosemit]], [[Sekvoya]], [[Böyük Kanyon Milli Parkı|Qrand-Kanyon]]. ==Həmçinin bax== * [[ABŞ]] ==Mənbə== * {{AME|I|417-418|ABŞ}}  ==İstinadlar== <references/> [[Kateqoriya:ABŞ coğrafiyası]] 2itprn3n2cwoa8gzvpdtcxeaqb33so8 0 522409 6556647 6455861 2022-07-31T12:34:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =2-ci Mokas kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|2-се Моҡас}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 46 |lat_sec = 2 | lon_deg = 58 |lon_min = 35 |lon_sec = 47 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 32<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453643 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''2-ci Mokas''' ({{Dil-ba|2-се Моҡас}}, {{Dil-ru|Мукасово 2-е}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baymak rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Mukas kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 49&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (1-ci Türkmən): 16&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 8&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171117203318/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-11-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |28 |{{Artış}}31 |{{Artış}}32 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Mukasovo 2-e}} * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 4t9opw03blkjmcrttjplukqmr1v99j5 0 522470 6557247 6459297 2022-07-31T23:41:28Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı İzris kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Иҙрис}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 56 |lat_sec = 22 | lon_deg = 58 |lon_min = 4 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 365<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453662 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı İzris''' ({{Dil-ba|Түбәнге Иҙри}}, {{Dil-ru|Нижнеидрисово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kolsora kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 46&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kolsora): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 89&nbsp;km. Kənd Samkara çayının sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180127222827/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-01-27 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |415 |{{Azalış}}410 |{{Azalış}}365 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] as5f6g6eauc5lvttklpmvbkid7yb1gp 0 522471 6557241 6459289 2022-07-31T23:39:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Taulıkay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Таулыҡай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 41 |lat_sec = 34 | lon_deg = 58 |lon_min = 4 |lon_sec = 20 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 232<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453678 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Taulıkay''' ({{Dil-ba|Түбәнге Таулыҡай}}, {{Dil-ru|Нижнетавлыкаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yuxarı Taulıkay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yuxarı Taulıkay): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 66&nbsp;km. Sakmara çayınınn sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |281 |{{Azalış}}280 |{{Azalış}}232 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] g30xdykthks6jeirloqkzi74hfrxzgo 0 522472 6557240 6459288 2022-07-31T23:39:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Tahir kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Таһир}} |ölkə = Rusiya |şəkli = RUS-02-BM Nizhnetagirovo.JPG |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 2 |lat_sec = 14 | lon_deg = 58 |lon_min = 9 |lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 498<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref>. |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Tahir''' ({{Dil-ba|Түбәнге Таһир}}, {{Dil-ru|Нижнетагирово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Teməs kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 93&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Teməs): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 108&nbsp;km. Kənd Samkara çayının sağ sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |552 |{{Azalış}}550 |{{Azalış}}498 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Hüseyn Kunabay - başqırd şairi, BMSSR Yazıçılar Birliyinin üzvü. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] n3lxny5h746wqaqc6v6z1nkednamsz9 0 522473 6557243 6459291 2022-07-31T23:39:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Yayıkbay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Яйыкбай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 46 |lat_sec = 4 | lon_deg = 58 |lon_min = 1 |lon_sec = 57 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 123<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aşağı Yayıkbay''' ({{Dil-ba|Түбәнге Яйыкбай}}, {{Dil-ru|Нижнеяикбаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Niqəmət kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Niqəmət): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 80&nbsp;km. Kənd Samkara çayının sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170918065821/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-09-18 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |163 |{{Azalış}}140 |{{Azalış}}123 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 4vqi5l29q1zh6q4t3g7yc09irrk0pmu 0 522580 6557303 5260199 2022-08-01T02:12:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İstinadsız}}{{Çay |Adı = Bubr |Yerli adı = {{dillər|cs/Bobr/pl/Bóbr}} |Şəkil = Janowice Wielkie, Bobr 1.jpg |Şəklin izahı = Bubr çayının görünüşü |Ölkə = Çexiya |Ölkə 1 = Polşa |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Şəhər = |Şəhər 1 = |Şəhər 2 = |Mənbəyi = Bubr |Mənsəbi = Odra çayı/ Baltik dənizi |Xəritə = |Xəritənin ölçüsü = |Xəritənin adı = |Hövzəsi = |Qolunun hövzəsi = |Uzunluğu = 272 |Hövzəsinin sahəsi = 5876 |Çayın meyilliyi = |Mənbəyinin yüksəkliyi = 780 |Mənsəbinin yüksəkliyi = |Vəziyyəti = |Məhvolma = |UNESCO = |Ümumdünya irsi = |Meşələr = |Yer xəritəsi qeydləri = |Region = }} '''Bubr''' ({{dil-pl|Bóbr}}, {{dil-cs|Bobr}}) — [[Odra çayı|Odranın]] sol qolu olub, [[Çexiya]] və cənub-şərqi [[Polşa]] ərazisindən axan çay. Həmçinin Polşada olan ən uzun çaylardan biridir. == Coğrafi mövqeyi == Bubr öz başlanğıcını cənub-şərqi Sudet massivindən Bubr kəndi yaxınlığından götürür. Hansı ki, bu kənd Jaçlerş şəhərinin yaxınlığında yerləşir. [[Polşa]] ilə sərhəddin kəsişməsindən sonra Nedamirov kəndindən keçir. O həmçinin Eleniya Quru düzənliyi boyu Qərbi Sudet dağlarından keçir. Aşağı [[Sileziya]] ərazisindən Kvisa çayı ona qovuşur. Bubrın özü isə Qırmızı-Odjansk vilayətində Odra qovuşur. == Əsas parametrləri == Bubrun uzunluğu-272&nbsp;km olub, onun 2&nbsp;km-i [[Çexiya]]nın, 270-km-i isə [[Polşa]] ərazisindən axır. Hövzəsinin sahəsi isə-5876&nbsp;km² -dir. Onun da 46&nbsp;km²-[[Çexiya]]nın ərazisinə, 5830&nbsp;km²-i isə [[Polşa]] ərazisinə düşür. == Sahillərində olan şəhərlər == * Lyubavka * Kamenna-Qura * Eleniya-Qura * Vlen * Lvuvek-Slenski * Boleslaveç * Şprotava * Malomiça * Novoqrud-Bobjanskiy * Qırmızı-Odjanski * [[Jaqan]] == Həmçinin bax == * [[Odra çayı]] * [[Varta çayı]] == Qalereya == <gallery> Polska hydrografia2 Bóbr River2.JPG|Polşa ərazisindən axan Bubr Zagan bobr.jpg|Jaqan sahillərində Bubr </gallery> == Mənbə == * Бубр // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — <abbr>М.</abbr> : Советская энциклопедия, 1969—1978. * Бобер // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — <abbr>СПб.</abbr>, 1890—1907. * [http://www.polska.ru/polska/geografia/geografia.html География Польши] на сайте [http://www.polska.ru/ Польша.ру]. (рус.) * [http://www.zacler.cz/ Официальный сайт муниципалитета Жацлэрш]. (чешск.) * Перейти к:^'''''1''''' ^'''''2''''' [http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3880143 Bóbr] (польск.). Internetowa encyklopedia PWN. <small>Проверено 20 июля 2010.</small> <small> {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140809161736/http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3880143 |date=2014-08-09 }} 3 мая 2012 года.</small> [[Kateqoriya:Çexiya çayları]] [[Kateqoriya:Polşa çayları]] l7p9sl99t7m7rs0wlmndl1aidt2w9k4 0 522795 6556879 4963910 2022-07-31T17:12:15Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Mahnı |Başlıq = Xatirə |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |İfaçı = [[Aygün Kazımova]], [[İlqar Muradov]] |Albom = |Növü = [[sinql]] |Yayımlanıb = [[2003]] |Studiya = |Janr = [[pop]] |Dil = [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] |Müddət = 06:32 |Bəstəkar = [[Eldar Mansurov]] |Sözlər = İkram Əliyev |Prodüser = |Əvvəlki = |Nömrə1 = [[2003]] |Nömrə2 = Xatirə |Sonrakı = |Nömrə3 = |Səslənməsi = |Səslənmənin izahı = |Səslənməsi2 = |Səslənmənin izahı2 = }} '''Xatirə''' — azərbaycanlı müğənni [[Aygün Kazımova]] və [[İlqar Muradov]]un duetidir. Mahnı [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunmuş mahnıdır. Mahnının sözləri İkram Əliyevə, musiqisi Eldar Mansurova aiddir. Mahnı 2016-cı ildə [[Eldar Mansurov]]un prodüsserliyi ilə satışa çıxarılan "Aygün Kazımovanın ifaları" albomuna daxil edilmişdir.<ref>https://itunes.apple.com/us/album/aygün-kazımovanın-i-faları/id1168698495</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=5szq0mEA26M Xatirə] == Həmçinin bax == {{Aygün Kazımova}} [[Kateqoriya:Aygün Kazımova mahnıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində mahnılar]] [[Kateqoriya:2003-cü ilin mahnıları]] [[Kateqoriya:Eldar Mansurovun əsərləri]] dh2wvvntl06j78c4kzblbo5ddncf6mm 0 522810 6556877 5930052 2022-07-31T17:11:29Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Xatirə''' — Qadın adı. {{adaşlar}} * [[Xatirə Bəşirli]] — AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin elmi işlər üzrə direktor müavini. * [[Xatirə İslam]] — [[Azərbaycanlı]] müğənni. * [[Xatirə Quliyeva]] — Fəlsəfə üzrə elmlər doktoru. == Həmçinin bax == * [[Xatirə (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Qadın adları]] eumjabgj7gnsjlae8gxl2ee00wy6haf 0 522819 6556648 6455862 2022-07-31T12:34:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Türkmən (dəqiqləşdirmə)}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =2-ci Türkmən kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|2-се Төркмән}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 51 |lat_sec = 16 | lon_deg = 58 |lon_min = 29 |lon_sec = 29 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 156<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453643 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''2-ci Türkmən''' ({{Dil-ba|2-се Төрөкмән}}, {{Dil-ru|2-е Туркменево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baymak rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Mukas kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 68&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (1-ci Türkmən): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 27&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171117203318/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2017-11-17 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |146 |{{Artış}}175 |{{Azalış}}156 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası| 2nd Turkemenevo}} * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] ff7ur51zwb0n861g1fgx1cmrdjz66xd 0 522878 6557584 6011566 2022-08-01T07:38:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Çay |Adı = Djardan çayı |Yerli adı = {{dillər|sah/Дьардьаан}} |Şəkil = |Şəklin izahı = |Ölkə = Rusiya |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Şəhər = |Şəhər 1 = |Şəhər 2 = |Mənbəyi = Malıy Yuryagi |Mənsəbi = Lena çayı/Laptevlər dənizi |Xəritə = |Xəritənin ölçüsü = |Xəritənin adı = |Hövzəsi = |Qolunun hövzəsi = |Uzunluğu = 297 |Hövzəsinin sahəsi = 11400 |Çayın meyilliyi = |Mənbəyinin yüksəkliyi = 228 |Mənsəbinin yüksəkliyi = |Vəziyyəti = |Məhvolma = |UNESCO = |Ümumdünya irsi = |Meşələr = |Yer xəritəsi qeydləri = |Region = }} '''Djardjan çayı''' ({{dil-sah|Дьардьаан}}) — [[Lena çayı]]nın sağ qolu.[[Saxa|Yakutiya]] çayı == Əsas xüsusiyyətləri == [[Fayl:Lena.svg|left|thumb|Lena çayı hövzəsi]] [[Çay (dəqiqləşdirmə)|Çay]] Siekotendja<ref> [http://textual.ru/gvr/index.php?card=254775 Река Сиэкотэнджа]. ''Государственный водный реестр РФ''. Проверено 12 октября 2012.  26 октября 2012 года.</ref> və Malır Yuryaqe çaylarının birləşməsindən əmələ gəlir. Çayın uzunluğu 297&nbsp;km (Siekotendja 352&nbsp;km)-dir.<ref> [http://textual.ru/gvr/index.php?card=254727 Река Джарджан]. ''Государственный водный реестр РФ''. Проверено 9 октября 2012.  26 октября 2012 года.</ref> Hövzəsinin sahəsi isə 11 400 кm²-dir.<ref>[http://maps.rosreestr.ru/PortalOnline/?l=13&x=14227243.965890683&y=10681378.32591872 Истоки реки Джарджан]. ''Публичная кадастровая карта''. Проверено 12 октября 2012.  26 октября 2012 года.</ref> Başlanğıcını [[Verxoyansk silsiləsi|Verxoyansk]] silsiləsinin qərbində olan Oruqlan sıldırımlarından götürüe. Axın istiqaməti əsəsən şərqdən qərbə tərəfdir. Qarışıq qidalanmaya malikdir. [[Lena çayı|Lena]] və Djardjan arasında balaca Djardjan kəndi yerləşir. Demək olar ki, çay sahili başqa bir kəndə rast gəlinmir.<ref> Джарджан // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — <abbr>М.</abbr> : Советская энциклопедия, 1969—1978.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Saxa çayları]] 1n2isv0qxu4sb62tbsrq2v0weco7k0k 0 523264 6556805 6456993 2022-07-31T16:08:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Aleksandrovka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aleksandrovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Александровка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55.1063|lat_min = |lat_sec = |lon_deg = 53.4983|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452666 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aleksandrovka''' ({{Dil-ba|Александровка}}, {{Dil-ru|Александровка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bozor kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 46&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bozor): 20&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 91&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |67 |{{Azalış}}51 |{{Azalış}}49 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (81 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] fbgny3tf87bzztnvyn2mdu7grv6bjdx 0 523270 6556754 6456732 2022-07-31T15:34:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Akman kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ахман}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 8 |lat_sec = 32 |lon_deg = 53 |lon_min = 43 |lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452658 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Axman''' ({{Dil-ba|Ахман}}, {{Dil-ru|Ахманово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Axman kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 7&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 69&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |525 |{{Artış}}541 |{{Azalış}}476 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə çuvaşlar (38 %), kryaşenlər (34 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tnınmış şəxslər == * Najib Anasbaev (1921—2013) — yazıçı, şair, dramaturq. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] fpyvxcd89fcvb6k2f4163cyc5kuprsp 0 523410 6557311 6461586 2022-08-01T03:05:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Buqabaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Буғабаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 3 |lat_sec = 23 |lon_deg = 53 |lon_min = 55 |lon_sec = 18 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 452657 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Buqabaş''' ({{Dil-ba|Буғабаш}}, {{Dil-ru|Бугабашево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mixaylovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 22&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mixaylovka): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 97&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |191 |{{Artış}}202 |{{Azalış}}185 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (56%), [[ruslar]] (39%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxslər == * Vasili İliç Utin (17 dekabr 1918 – 10 dekabr 1941) — Sovet İttifaqının Qəhrəmanı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] h0ducjbgg6tqv9mmxsfp0xrwzxwpj0g 0 523411 6557304 6460853 2022-08-01T02:15:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Budennovsı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Буденновсы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 2 |lat_sec = 17 | lon_deg = 53 |lon_min = 51 |lon_sec = 48 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 452657 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Budennovsı''' ({{Dil-ba|Буденновсы}}, {{Dil-ru|Будённовец}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mixaylovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 26&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mixaylovka): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 101&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |65 |{{Artış}}69 |{{Artış}}71 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (65%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] jyoyq9yi85osesxe9jha6f5u0h5z7ww 0 523412 6557294 6460827 2022-08-01T01:51:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bozor kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бозор}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 5 |lat_sec = 46 |lon_deg = 53 |lon_min = 34 |lon_sec = 9 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 486<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452666 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bozor''' ({{Dil-ba|Бозор}}, {{Dil-ru|Бузюрово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bozor kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 25&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 70&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180826142532/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-08-26 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |591 |{{Artış}}649 |{{Azalış}}486 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə kuryaşen (61 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] ieho2wuvggkpimzq6ssqnzx7oucb6oj 0 523506 6556990 6556432 2022-07-31T18:57:04Z Nicat49 31470 wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{Şəxs |adı = Alik Ismail-Zadeh |orijinal adı = Ali Tofiq oğlu İsmayılzadə |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 1961 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = fizika-riyaziyyat |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] |fəaliyyəti = Rusiya Elmlər Akademiyası |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Alik Ismail-Zadeh''' ({{DVTY}}) (tam adı: ''Ali Tofiq oğlu İsmayılzadə'') — elm xadimi. == Həyatı == Ali İsmayılzadə (Alik Ismail-Zadeh) 1961-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1982-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Riyaziyyat fakultəsini, 1983-cü ildə M. Lomonosov Moskva Dövlət Universitetinin Fizika fakultəsini, 1990-cı ildə REA Yerin Fizikası Şmitt İnstitutunun Riyazi-geofizika üzrə elmlər namizədi (PhD) dərəcəsini, 1997-ci ildə Rusita Elmlər Akademiyasının (REA) Zəlzələ Proqnozu Nəzəriyyəsi və Riyazi Geofizika İnstitutunun (İEPTMG), Geofizika üzrə elmlər doktoru (DSc) dərəcəsini bitirmişdir. 1992-ci ildən 2022-ci ilə qədər Rusiya Elmlər Akademiyası IEPTMG Seysmik və Vulkanik Təhlükə Riskinin Modelləşdirilməsi qrupunun rəhbəri, Baş elmi işçi / Professor-tədqiqatçı kimi faəliyyət göstərib. 2001-ci ildən Professor İsmayılzadə Almaniyanın Karlsrue Texnologiya İnstitutunda (KIT) baş elmi işçi vəzifəsində çalışır. == Fəaliyyəti == === Mükafatları === 1993 – Beynəlxalq Elm Fondu mükafatı, Nyu York, ABŞ;  1995 – Avropa Akademiyası mükafatı və medalı, London, Birləşmiş [https://www.ae-info.org/ Krallıq]; 1995 – İtaliya Təhsil Nazirliyi Tədqiqat Burosu mükafatı, Roma, [https://www.miur.gov.it/ İtaliya]; 1996-1997 – İsveç İnstitutu Tədqiqat Təqaüdü Mükafatı, Stokholm, [https://si.se/en/ İsveç]; 1999 – Rusiya prezidenti Yeltsin Təqaüdü mükafatı, Moskva, [https://minobrnauki.gov.ru/grants Rusiya]; 2000 – Kral Cəmiyyəti Tədqiqat Təqaüdü mükafatı, Cambridge Universiteti, Böyük [http://www.itg.cam.ac.uk/people.html Britaniya]; 2001 – Alexander von Humboldt Tədqiqat Təqaüdü Mükafatı, [https://www.intl.kit.edu/ischolar/7116.php Almaniya]; 2007 – Ən çox istinad edilən sənəd 2004-2007 Elsevier [https://www.elsevier.com mükafatı]; 2007 – Beynəlxalq Geodeziya və Geofizika İttifaqının (IUGG) Baş Katibi [http://www.iugg.org/administration/pastofficers.php seçilib]; 2009 – Beynəlxalq Mükafatı (International Award), Amerika Geofizika İttifaqı ([https://honors.agu.org/winners/alik-ismail-zadeh/ AGU)]; 2011 – Geofiziki Risk və Davamlılıq üzrə İttifaq Komissiyasının fəxri üzvü, Beynəlxalq Geodeziya və Geofizika [http://www.iugg.org/about/commissions/georisk.php Birliyi]; 2012 – Axford Görkəmli Mühazirə mükafatı, Asiya Okeaniya Geoelmlər Cəmiyyəti [https://www.asiaoceania.org/aogs2012/public.asp?page=lectures.htm (AOGS)]; 2013 – Kral Astronomik Cəmiyyətinin (Royal Astronomical Society) Fəxri [https://ras.ac.uk/sites/default/files/2019-03/Honorary_Fellows.pdf Üzvü]; 2017 – Avropa Elmlər Akademiyasının (Academia Europaea) Həqiqi [https://www.ae-info.org/ae/Member/Ismail-Zadeh_Alik Üzvü]; 2018 – Beynəlxalq Elmi Şuranın (International Science Council) Baş Katibi [https://council.science/profile/alik-ismail-zadeh/ seçilib]; 2019 – Geodeziya və Geofizika Beynəlxalq Birliyinin (IUGG) Fəxri [http://www.iugg.org/honors/CV_fellows/2019_IUGG_Fellow_Alik_Ismail-Zadeh_CV.pdf Üzvü]; 2019 – Amerika Geofizika İttifaqının (AGU) Fəxri [https://honors.agu.org/honorsfellow/ismail-zadeh/ Üzvü]; 2019 – Səfir Mükafatı (Ambassador Award), [https://www.agu.org/Honor-and-Recognize/Honors/Union-Awards/Ambassador-Award AGU]; 2022 – Beynəlxalq elmi şurasının (International Science Council) Fəxri [https://council.science/about-us/fellows/ Üzvü]. === Elmi, elmi-pedaqoji və digər fəaliyyəti haqqında məlumat === 1983-1986 – Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Geologiya İnstitutu, Kiçik tədqiqatçı; 1987-1990 –Rusiya Elmlər Akademiyası, O.Şmitt adına yerin fizikası İnstitutu,  Aspirant; 1990-1998 – Rusiya Elmlər Akademiyası, Zəlzələ Proqnozu Nəzəriyyəsi və Riyazi Geofizika İnstitutu, Baş elmi işçi; 1995-1996 –Triyest Universiteti, Tətbiqi Geofizika şöbəsi,  Post-doc, İtaliya; 1995 –Vrije Universiteti, Yer Elmləri Fakültəsi,  İştirakçı alim, Amsterdam, Niderland; 1996 –Universität Mainz, Institut für Geowissenschaften,  İştirakçı alim, Mainz, Almaniya; 1996 – Elmin İnkişafı Avropa Birliyi – EUROSCIENCE, Təsisçi üzv; 1996-1999 – Kral Texnologiya İnstitutu, Paralel Kompüterlər Mərkəzi, dəvət olunmuş alim, Stokholm, İsveçrə; 1998-2000 – Uppsala Universiteti, Yer Elmləri Bölməsi,  dəvət olunmuş alim, Uppsala, İsveçrə; 1999 – "La Sapienza" Roma Universiteti, Fizika Bölməsi, Dəvət olunmuş professor, Roma, İtaliya; 1999 – Hebrew University of Jerusalem, Yer Elmləri İnstitutu,  Dəvət olunmuş professor, İsrail; 2000 – Kembric Universiteti (U. Cambridge), Teorik Geofizika İnstitutu, DAMTP,  Kral Cəmiyyəti iştirakçı təqaüdü, Kembric, Birləşmiş Krallıq; 2001-2002 – Karlsruhe Universiteti, Geofizika İnstitutu; 2001-2015 – Abdus Salam Beynəlxalq Teorik Fizika Mərkəzi, İştirakçı müəllim, seminar direktoru, Triyest, İtaliya; 2002-2003 – Heidelberg Elmlər Akademiyası, WSM Layihəsi,  Baş tədqiqatçı, Almaniya; 2003, Kaliforniya Universiteti (UCLA), Yer və Kosmos Elmləri Bölməsi, Dəvət olunmuş professor, Los-Anceles, ABŞ; 2003-2012 – Karlsruhe Texnologiya İnstitutu/ Karlsruhe Universiteti, Geofizika İnstitutu,  Baş alim, Layihə direktoru, Karlsruhe, Almanya; 2005-2016 – Institut de Physique du Globe de Paris,  Professeur intive, Paris, Fransa; 2006-2007 – Tokio Universiteti, Zəlzələ Araşdırma İnstitutu, Dəvət olunmuş professor, Tokio, Yaponiya; 2014 – Çin Elmlər Akademiyasının Yer Elmləri Bölməsi, Dəvət olunmuş professor, Pekin, Çin. {{İstinad siyahısı}}                   axr11svcx9t9lw68tzi2009l1f4si1e 0 523584 6557583 6463126 2022-08-01T07:36:28Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Diyaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Дияш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 4 |lat_sec = 53 |lon_deg = 53 |lon_min = 39 |lon_sec = 31 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Diyaş''' ({{Dil-ba|Дияш}}, {{Dil-ru|Дияшево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Bakalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Diyaş kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 14&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 60&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |402 |402 |{{Azalış}}375 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (79%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] c9poxoa7buo5okr6r3yrecu2nbxj1cd 0 523688 6557523 6033158 2022-08-01T06:58:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Dekşars |orijinal_adı = {{lang-lv|Dekšāres pagasts}} |tabesində = |ölkə = Latviya |şəkli = Sokolku pagasts LocMap.png |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = 40 |lat_dir = N|lat_deg = 56|lat_min = 34|lat_sec = 34 |lon_dir = E|lon_deg = 21|lon_min = 8|lon_sec = 14 |CoordAddon = type:city |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |regionun növü = |region = |cədvəldə region = |rayonun növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = Viļānu novada karte.png |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 102,8 |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = Mülayim |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = 2012 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkibi = |etnoxronim = |saat qurşağı = II |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Dekşars'''- [[Latviya]]<nowiki/>nın Vilyansk vilayətinin 3 ərazi vahidindən biri. == Ümumi məlumat == Əyalətin şimal hissəsində yerləşir. Ərazinin 43%-ni meşələr təşkil edir. Şimaldan Rezeknensk əyalətinin Naqlsk şəhəri ilə, şərqdə-Rezeknensk əyalətinin Rikavsk şəhəri ilə, cənubda isə Riebinsk əyalətinin Silyukalnsk şəhəri ilə, qərbdə isə-Varaklan şəhəri ilə sərhədlənir. == Əhali == 2011-ci ildə [[Latviya]]<nowiki/>da aparılan siyahıyaalmanın məlumatlarına əsaslansaq onda 2011-ci ildə 792 nəfər əhalisi olmuşdur ki, bunun da 89,90%-i (712 nəfər) latışlar, 8,71%-i (69 nəfər) isə ruslar idilər.<ref> [http://www.pmlp.gov.lv/lv/statistika/dokuments/2012/2ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits_pagasti.pdf Численность населения в самоуправлениях] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160304092135/http://www.pmlp.gov.lv/lv/statistika/dokuments/2012/2ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits_pagasti.pdf |date=2016-03-04 }} (латыш.)</ref> == Nəqliyyat == Buradan A12 nəqliyyat yolu keçir. Ekabpils-Rezekne-Ludza-Zilupe avtomagistralı. Həmçinin Krustpils-Rezekne II dəmir yol xətti də bu ərazidən keçir. == Həmçinin bax == * [[Latviya]] * [[Sokolkskaya volos]] * [[Vilyan]]  == İstinadlar == [[Fayl:Dekšāru pagasts LocMap.png|thumb|350px]] [[Kateqoriya:Latviya]] 8c2fg3ldd34swtnbav4hzkmy4sh3696 0 523766 6557318 6414030 2022-08-01T03:12:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Musician monks.jpg|thumb|Linqbu ifaçıları]] '''Butan musiqisi''' — [[Butan mədəniyyəti]]nin bir qolu olub, Butan milli folklorunu təmsil edən, xalq və ya ayrı-ayrı butanlı bəstəkarlar tərəfindən yaradılmışdır. Butanın musiqi mədəniyyəti [[Tibet musiqisi|Tibet musiqi mədəniyyətinin]] regional növüdür<ref name="ensiklopediya.gov.az">[http://ensiklopediya.gov.az/az/terms/6580/cild/17 BUTAN]. ensiklopediya.gov.az {{az}}</ref>. Butanın bütün ənənəvi musiqisi öz növbəsində dini musiqi ilə sıx bağlıdır. Dini musiqi vacrayana buddizmi ilə bağlı olmaqla, güclü monastır ənənəsi qorunub saxlanmışdır<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. Ölkədə hər il keçirilən çam dini mərasimində musiqi ilə müşayiət olunan maskalı rəqs tamaşaları onun ayrılmaz hissəsidir. XVI əsrdən bəri dəyişməmiş Tibet mənşəli musiqi alətləri lim fleytaları (linqbu; bambukdan 6 fleyta dəsti), uzun qolu olan damnyen lütnyasından ibarətdir<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. [[Şəkil:Bhutan 10.jpg|thumb|left|Rəsmi qarşılanma mərasimlərində göstərilən ənənəvi rəqs növü]] Saray və dövlət bayramlarında boeda və şunqda janrlarında mahnılar ifa olunur; şunqda başlanğıcını XVII əsr Tibet saray musiqisindən götürmüşdür və Butanın dövlət himninin əsasını təşkil edir<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. 1960-cı illərdən saray və dövlət təntənələrində iştirak edən peşəkar musiqiçilər ansambllarına gəzərgi musiqiçilərin Tibet mənşəli aləti olan yayla çalınan ikisimli pivanq, Çin mənşəli musiqi aləti olan yanqçen simbalları, damnyen və lim daxildir<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. Peşəkar klassik, həmçinin ənənəvi kənd ansamblları dövlət tərəfindən himayə olunur<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. 1954-cü ildə paytaxt [[Thimphu]]da [[Kral İfaçılıq Sənətləri Akademiyası]] açılmışdır<ref>{{cite book|title=Encyclopedia of Asian Theatre: A-N |volume=1 |work=Encyclopedia of Asian Theatre |first=Samuel L. |last=Leiter |publisher=Greenwood Press |year=2007 |isbn=0-313-33530-3 |page=61 |url=https://books.google.com/books?id=JttNAAAAYAAJ |accessdate=2011-10-15}}</ref>. XX əsrin ikinci yarısından Butanda hind musiqisi janrları, Qərb nümunəli müasir musiqi alətləri yayılmağa başlamışdır<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. XX əsrin sonlarından Qərb [[pop musiqisi]], Hindistan və Tibet musiqisi elementlərindən ibarət riqsar musiqisi (kino musiqisi, populyar mahnılar, şəhər məişət musiqisi) geniş yayılmışdır; damnyen lütnyasının müasir modifikasiyasından istifadə olunur<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. Ölkədə ənənəvi incəsənət festivalları keçirilir<ref name="ensiklopediya.gov.az"/>. == Tanınmış musiqiçilər == <div style="-moz-column-count:4; -webkit-column-count:4; column-count:4;"> * [[Tshevanq Loday]] * [[Lhamo Dukpa]] * [[Nguldrup Dorji]] * [[Neten Dorji]] * [[Sureş Moktan]] * [[Norling Drayang]]<ref>{{Cite web |title=norlingdrayang.com |url=http://www.norlingdrayang.com/ |access-date=2021-01-18 |archive-date=2009-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090421154521/http://www.norlingdrayang.com/ |url-status=dead }}</ref> * [[Khuju Luyang]] * [[Taşi Nyença]] * [[Karma Şerub]] * [[Şera Lhendup]] * [[Kenzang Norbu]] * [[Rinçen]] * [[Karma Şerub]] * [[Çoki Sean]] * [[Melodi Drayang]] * [[Hatsano Banoşi]] </div> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.uib.no/people/hgajj/bhutan.html|title=Rigsar Music Vs. Traditional Music|work=Traditional Music from Bhutan|lang=en|accessdate=2011-08-20|archive-date=2005-11-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20051108034344/http://www.uib.no/people/hgajj/bhutan.html|url-status=unfit}} * {{cite web|url=http://www.abc.net.au/rn/relig/rhythm/stories/s1360626.htm|title=Sounds of the Thunder Dragon|date=11 May 2005|publisher=The Rhythm Divide|lang=en|accessdate=2011-08-20|deadlink=404|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050524100058/http://www.abc.net.au/rn/relig/rhythm/stories/s1360626.htm|archivedate=2005-05-24|url-status=live}} * {{cite web|url=http://www.raonline.ch/pages/bt/visin/bt_music01a.html|title=The traditional Bhutanese guitar|publisher=Rigsar Dranyen|lang=en|accessdate=2011-08-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/67bqWrxI9?url=http://www.raonline.ch/pages/bt/visin/bt_music01a.html|archivedate=2012-05-12|url-status=dead}} * {{cite web|url=http://www.kuenselonline.com/modules.php?name=News&file=article&sid=2420|title=From Ngesem Ngesem to Khu Khu Khu... Rigsar music woos local music fans|publisher=Kuensel Online|lang=en|accessdate=2011-08-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/67bqXdxtM?url=http://www.kuenselonline.com/modules.php?name=News|archivedate=2012-05-12|url-status=live}} {{Butan mövzularda}} [[Kateqoriya:Butan musiqisi| ]] hjqouqt6duqn380lphwxu39jwyoyhpr 2 524600 6557556 6522964 2022-08-01T07:13:50Z Eldarado 33729 /* Önəmli daxili səhifələr */ wikitext text/x-wiki === İstifadəçi statistikam === * [https://xtools.wmflabs.org/ec/az.wikipedia.org/Eldarado Redaktə statistikam] * [https://xtools.wmflabs.org/articleinfo/az.wikipedia.org/İstifadəçi:Eldarado İstifadəçi hesabımın tarixçəsi] * [https://xtools.wmflabs.org/pages/az.wikipedia.org/Eldarado Yaratdığım məqalələrin say statistikası] * [https://xtools.wmflabs.org/topedits/az.wikipedia.org/Eldarado Ən çox redaktə etdiyim məqalələr] * [https://xtools.wmflabs.org/adminscore/az.wikipedia.org/Eldarado İnzibatçılıq qiymətləndirilməsi] * [https://xtools.wmflabs.org/sc/az.wikipedia.org/Eldarado Qısa statistika] * [https://tools.wmflabs.org/pageviews/?project=az.wikipedia.org&platform=all-access&agent=user&range=latest-20&pages=İstifadəçi:Eldarado İstifadəçi səhifəmə baxış sayı] * [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Log&user=Eldarado Sildiyim səhifələr] * [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=X%C3%BCsusi%3ACentralAuth&target=Eldarado Ayrı-ayrı vikilərdə fəaliyyət statistikam] * [http://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:ListFiles/Eldarado Daxil etdiyim şəkillərin siyahısı] * [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:ListFiles/Eldarado&ilshowall=1 Commonsa yüklədiklərim] === Ümumi statistika === * [https://xtools.wmflabs.org/adminstats/az.wikipedia.org İnzibatçıların statistikası (Son 30 gün)] * [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:Log/delete Silmə qeydləri] * [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:BlockList Əngəllənmiş istifadəçilər siyahı] * [http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=X%C3%BCsusi%3AAktiv%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7il%C9%99r&limit=50&username= Aktiv istifadəçilərin siyahısı] * [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:Log/newusers Yeni istifadəçilərin siyahısı] * [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaAZ.htm AzVikinin ətraflı statistikası] * [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:B%C3%BCt%C3%BCn_Vikipediyalar%C4%B1n_siyah%C4%B1s%C4%B1 Bütün vikipediyaların siyahısı] * [http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias Bütün bölmələr üzrə məqalələrin sayı cədvəli] * [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Size_of_Wikipedia Size of Wikipedia] * [https://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias List of Wikipedias] * [https://stats.wikimedia.org/v2/#/az.wikipedia.org Wikimedia statistics] * [https://wikirank.net/az WikiRank.net] * [https://az.wikiscan.org/users İstifadəçilərin redaktə sayı (azviki) ] === Önəmli daxili səhifələr === * [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] * [[Vikipediya:İnzibatçılar|İnzibatçılar]] * [[Vikipediya:İnzibatçı müzakirəsi|İnzibatçı müzakirəsi]] * [[Vikipediya:İnzibatçılara müraciət|İnzibatçılara müraciət]] * [[Vikipediya:Bürokrat müzakirəsi|Bürokrat müzakirəsi]] * [[Xüsusi:UnusedFiles|İstifadəsiz fayllar]] * [[Xüsusi:UnusedCategories|İstifadəsiz kateqoriyalar]] * [[:Kateqoriya:Naməlum_lisenziyalı_fayllar|Naməlum lisenziyalı fayllar]] * [[Xüsusi:UnusedTemplates|İstifadəsiz şablonlar]] * [[Xüsusi:WhatLinksHere/|səhifəyə bağlantılar]] * [[MediaWiki:Sitenotice|Sitenotice]] * [[:Kateqoriya:Vikipediya:Sürətli silinəcək səhifələr]] * [[:Kateqoriya:Vikipediya:Kömək istəyənlər]] * [[:Kateqoriya:Şablonlar:İnzibati]] * [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Xüsusi%3AWhatLinksHere&target=&namespace= Səhifəyə bağlantılar] * [[Vikipediya:Patrul namizədləri|Patrul namizədləri]] * [[Vikipediya:İnterfeys inzibatçısı namizədləri|İnterfeys inzibatçısı namizədləri]] * [[Xüsusi:GlobalRenameRequest|GlobalRenameRequest]] * [[Vikipediya:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON|AutoWikiBrowser/CheckPageJSON]] * [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:B%C3%BCt%C3%BCnS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r?from=&to=&namespace=118 Qaralama səhifələr] * [[MediaViki:Edittools]] * [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:GlobalRenameRequest Special:GlobalRenameRequest] * [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wikimedia%20VRT%20release%20generator Release generator] === Önəmli xarici saytlar === * [https://wordcounter.net WordCounter] * [https://tools.wmflabs.org/templatecount/index.php?lang=az&namespace=10&name=Decimals#bottom Şablona bağlı olan məqalələrin sayı] * [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/ editathons] * https://wudele.toolforge.org/ * https://orphantalk.toolforge.org/ === Xüsusi səhifələr === * [[Vikipediya:Xüsusi səhifələr|Xüsusi səhifələr]] === Qoşulmuş alətlər === * [[Xüsusi:BlankPage/RTRC]] - [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:Krinkle/Tools/Real-Time_Recent_Changes Real-Time Recent Changes] * https://tools.wmflabs.org/guc/ - Global user contributions * https://meta.wikimedia.org/wiki/Toolforge - Alətlər * https://tools.wmflabs.org/copyvios/ - Copyvio Detector * https://tools.wmflabs.org/swviewer/ - for fight vandalism 85j24nx7af1s36rqdnbaag8twr3u1nd 0 525039 6556816 6484405 2022-07-31T16:12:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Alessandro Strico}} {{Musiqiçi}} '''Alessandro Strico''' ({{Dil-it|Alessandro Striggio}}; {{DVTY}}) [[İntibah dövrü]]ndə yaşamış İtaliyalı bəstəkar və diplomat olub. [[Madriqal]] və teatr musiqisi müəllifi, o, janrları birləşdirərək [[madriqal komdediya]] yarada bilmişdir. Onun oğlu [[Alessandro Strico (kiçik)|kiçik Alessandro Strico]]<ref> [http://www.answers.com/topic/alessandro-striggio-ii "Answers — The Most Trusted Place for Answering Life's Questions"].</ref> [[Klaudio Monteverdi|Monteverdinin]] "[[Orfey (opera)|Orfey]]" operası üçün [[libretto]] yazmışdır. == Həyatı == Böyük Strico Mantue şəhərində, zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Onun cavanlığı barədə məlumat azdı, amma çox güman ki o gənc yaşlarında [[Florensiya]]ya getmişdir. 1 mart 1559-cu ildə o, [[Mediçilər|Mediçi]] ailəsi ilə işləməyə başladı və [[Françesko Korteçça]]nı əvəz edərək, onların əsas musiqiçisi oldu. O, 1560-cı ildə Venesiya getdi və oranın musiqi üslubları ilə tanış olaraq, iki madriqal kitabı yazmışdır.<ref>Butchart, 46</ref> 1567-ci ildə Mediçilər onu İngiltərəyə diplomatik missiyaya göndərdilər. 1560-cı illər ərzində Strico Mediçi üçün toy, görüş və digər dövlət tədbirlərinə görə çoxlu sayda [[intermedio]] yazmışdır. 1570-ci illərdə o, Mediçi ailəsi ilə işləməyə davam edirdi, lakin bəzi dəlilərə görə, o, Florensiya şəhərinə yollanmışdır. Onun [[Münhen]]də [[Bavariya]] sarayı hər hansısa əlaqəsi var idi, və o, ola bilsin ki, ora dəfələrlə getmişdir. O, məşhur astronomun atası [[Vinçenso Qaliley]] ilə dostlaşmışdır, amma Striconun [[Florensiya kameratası]]nın üzvü olub-olmadığı məlum deyil. 1580-ci illərdə o, [[Ferrara]] şəhərində yaşayan [[Este ailəsi]] ilə əlaqə qurdu. Ferrara 1580-ci və 1590-cı illərdə İtaliya musiqi kompozisiyalarının avanqard mərkəzlərindən biri idi, Strico isə proqressiv madriqal üslubda musiqi bəstələyirdi. 1586-cı ildə Stico Mantue şəhərinə qayıtdı və ömrünün qalan günlərini orada keçirtdi, amma həmçinin Mediçilərlə əlaqəsini kəsmirdi və ən azı 1589-cu ilə qədər onlar üçün musiqi yazırdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Butchart, David S. (1981). "The Festive Madrigals of Alessandro Striggio". ''Proceedings of the Royal Musical Association''. Taylor & Francis, Ltd. '''107''' (1980–1981): 46–59. [[JSTOR]] [https://www.jstor.org/stable/766114 766114]. doi:[https://doi.org/10.1093%2Fjrma%2F107.1.46 10.1093/jrma/107.1.46] * Iain Fenlon: "Alessandro Striggio", in ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', ed. Stanley Sadie. 20 vol. London, Macmillan Publishers Ltd., 1980. <nowiki>ISBN 1-56159-174-2</nowiki> * Iain Fenlon: "Alessandro Striggio", Grove Music Online, ed. L. Macy (Accessed April 21, 2007), [http://www.grovemusic.com/ (subscription access)]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080516041031/http://www.grovemusic.com/ |date=2008-05-16 }} * Gustave Reese, ''Music in the Renaissance''. New York, W.W. Norton & Co., 1954. <nowiki>ISBN 0-393-09530-4</nowiki> * Iain Fenlon and Hugh Keyte, 'Early Music' July 1980. Reference in CD liner notes to ''Spem in Alium'' by Tallis Scholars, Gimell CDGIM 006. * Davitt Moroney, "Alessandro Striggio's Mass in Forty and Sixty Parts". Journal of the American Musicological Society, Vol. 60 No. 1., pp. 1–69. Spring 2007. ISSN 0003–0139 [[Kateqoriya:29 fevralda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:1592-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə musiqiçilər]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə bəstəkarlar]] [[Kateqoriya:İtaliya bəstəkarları]] epd5yqgoy53n0wpyd9s3pq8wwdprg69 0 525154 6557013 6256289 2022-07-31T19:08:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:World Köppen Classification (with authors).svg|thumb|right|300px|Ümumdünya iqlim təsnifatı]] '''Asiya iqlimi''' — Asiya qitəsindəki [[iqlim]] vəziyyətinə verilən ad. [[Asiya]]da rütubətli ekvatorial iqlimdən soyuq qütb səhrası iqliminə qədər, demək olar ki, bütün iqlim qurşaqları mövcuddur. Buna səbəb qitənin böyüklüyü, ərazisinin qərbdən şərqə doğru uzun məsafəsi, daxili rayonlarının relyefi, şimaldan dağ səddinin olmaması kimi amillərdir. Asiyanın şimal sahillərində, [[Taymır yarımadası]]nda Severnaya Zemlya, Novosibir, Vrangel adalarında [[Arktika iqlimi]], bir qədər cənubda, şimal-şərqi Sibirə doğru genişlənən sahədə [[subarktika iqlimi]] hakimdir. Mülayim qurşaqda kontinental (Qərbi Sibir), sərt kontinental (Şərqi Sibir, [[Qazaxıstan]], [[Monqolustan]], [[Orta Asiya]]), [[musson]] ([[Uzaq Şərq]], [[Saxalin adası]]) və dəniz (Kamçatka yarımadası, [[Kuril adaları]]) iqlim sahələri ayrılır. Yağıntının illik miqdarı [[Sibir]]də 500-600 mm, Cənubi Sibir dağlarında, o cümlədən Sayan dağlarında 1500 mm.-dən çox, Orta Asiya səhralarında 150-200 mm.-dir. Subtropik iqlim qurşağı daxilində bir neçə iqlim tipi ayrılır: qərbdə Aralıq dənizi iqlimi, [[Ön Asiya]]nın yaylalarında [[kontinental iqlim]], qitənin şərqində isə musson iqlimi. Yağıntının orta illik miqdarı qərbdən (Aralıq dənizi sahilləri, 700 mm) şərqə ([[İran yaylası]] 200 mm) doğru azalır. [[Tibet yaylası]] üçün yüksək dağlıq səhra iqlimi səciyyəvidir; qışı soyuq və az qarlı, yayı nisbətən sərindir. Şərqi Çinin, Yapon adalarının və [[Koreya yarımadası]]nın subtropiklərində musson iqlimi (yağıntının illik miqdarı 1000-1500 mm) üstünlük təşkil edir. [[Tropik iqlim]] qurşağı [[Ərəbistan yarımadası]], [[Mesopotamiya]]nın cənubunu, İran yaylasının cənub kənarını; tropik musson rejimli subekvatorial iqlim qurşağı Cənubi Çini, [[Hindistan]] və [[Hind-Çin]] yarımadalarını, [[Yava adası]]nın şərqini və [[Kiçik Zond adaları]]nı; [[ekvatorial iqlim qurşağı]] isə Malakka yarımadasının cənub hissəsini, [[Böyük Zond adaları]]nı, [[Şri-Lanka]]nın cənub-qərb hissəsini və [[Filippin]] adalarının cənub hissəsini əhatə edir. Qışda iqlim hava kütlələrinin qərb istiqaməti və geniş antisiklon sahəsinin formalaşması ilə, qitənin cənubunda və cənub-qərbində isə passat sirkulyasiyası ilə müəyyən olunur. [[Şəkil:Heavy clouds over Salt Lake, Calcutta.JPG|250px|thumb|Kəlküttə üzərində musson buludları]] Cənubi Sibir dağları və Monqolustan üzərində 40-60° şimal enliyi arasında oktyabrdan martadək davam edən Asiya (Sibir) antisiklonu yaranır. Aydın və soyuq hava hökm sürür; mütləq minimum temperatur Oymyakonda -71°C (şimal yarımkürəsinin soyuq qütbü), Verxoyanskda -68°C və Yakutskdə -64°C qeydə alınmışdır<ref name="NCDC">[http://www.ncdc.noaa.gov/oa/climate/globalextremes.html Global Measured Extremes of Temperature and Precipitation.] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20120525195312/http://www.ncdc.noaa.gov/oa/climate/globalextremes.html |date=2012-05-25 }} National Climatic Data Center. Retrieved on 2007-06-21. The climate of asia also depends on the western ghats.</ref> Asiya antisiklonunun soyuducu təsirindən 0°C izotermi [[Asiya]]da [[Avropa]]ya nisbətən xeyli cənubdan (Səmərqənd-Tokio xətti boyu) keçir. Yayda Asiyanın daxili hissələrində yüksək təzyiq sahələri yox olur və bur çox qızır. Tropiklərin qurşaq sahələrində maksimum temperatur (53°C)<ref name="Arizona State University">{{cite web|url=http://wmo.asu.edu/asia-highest-temperature |title=Asia: Highest Temperature |publisher=ASU World Meteorological Organization |date=1942-06-21 |accessdate=2011-01-28 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110102185110/http://wmo.asu.edu/asia-highest-temperature |archivedate=2011-01-02 |df= }}</ref> Ceykobabad şəhərində ([[Pakistan]]) qeydə alınmışdır. Bu, dünya göstəricisindən ([[Liviya]], [[Tripoli]] şəhəri) 5°C dərəvə aşağıdır. Qitənin şərq və cənub hissələri rütubətli dəniz mussonlarının təsiri altında qalır. [[Himalay dağları]]nın cənub, Qərbi Qat, Arakan-Yoma və Tanentaunci dağlarının küləktutan yağıntının illik miqdarı 3000 mm və daha çox olur. [[Hindistan]]ın cənub-şərqində<ref name="NCFMRF">National Centre for Medium Range Forecasting. [http://www.ncmrwf.gov.in/Chapter-II.pdf Chapter-II Monsoon-2004: Onset, Advancement and Circulation Features.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110721161408/http://www.ncmrwf.gov.in/Chapter-II.pdf |date=2011-07-21 }} Retrieved on 2008-05-03.</ref><ref>Australian Broadcasting Corporation. [http://www.abc.net.au/storm/monsoon/print.htm Monsoon.] Retrieved on 2008-05-03.</ref><ref>Dr. Alex DeCaria. [http://snowball.millersville.edu/~adecaria/ESCI344/esci344_lesson04_seasonal_mean_wind_fields.html Lesson 4 – Seasonal-mean Wind Fields.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090822081957/http://snowball.millersville.edu/~adecaria/ESCI344/esci344_lesson04_seasonal_mean_wind_fields.html |date=2009-08-22 }} Retrieved on 2008-05-03.</ref> (Çerapuncidə) Yer kürəsinin mütləq maksimum yağıntısı (22900 mm) qeydə alınmışdır (burada orta illik yağıntı 13000 mm-dən çoxdur). Yayda musson yağışları mövsümündə Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyada illik yağıntının 75-90 %-i, Şərqi Asiyada isə 60-65%-i düşür. Tropik mussonlar yalnız Cənubi Çin (23-26° şimal enliyi) üşün səciyyəvidir. Mərkəzi və Orta Asiyanın daxili rayonlarında quru tropik iqlim hakimdir. Havanın quru temperaturu 30°C təşkil edir. 20°C izotermi kontinental ərazilərdə 55-60°C şimal enliyinə çatır. Ön Asiya yaylaları üzərində alçaq təzyiq sahələri yaranır və az rütubətli, yüksək temperaturlu tropik kontinental hava formalaşır. [[Ərəbistan yarımadası]] üzərində də kontinental quru tropik hava hökm sürür, aydın və çox isti hava yaranır. Malayya arxipelaqının cənub-şərq hissəsi Avstraliya antisiklonunun, qalan hissəsi isə ekvatorial qərb küləklərinin təsiri altında olur. Asiyanın dağlarında qar xətti Avropaya nisbətən yüksəkdədir. Tibet yaylasında isə o, xüsusilə yuxarıdan keçir; dünyada qar xəttinin "yüksəklik qütblərindən" biri (6200 m) buradadır. Müasir buzlaşmanın iri mərkəzləri Asiya qitəsində yerləşən Qaraqorum, Himalay, Hindiquş, Kunlun, Nanşan, Tyanşan, Pamir, Qafqaz, Altay dağlarındadır. Mərkəzi Asiya və [[Himalay dağları]]nda buzlaqların sahəsi təqribən 97 min kv. kilometrdir. Arktika adalarında örtük buzlaşması qalmışdır. [[Şəkil:MeanMonthlyP.gif|thumb|right|340px|Aylar üzrə uzunmüddətli orta yağıntinin miqdarı]] == İstinadlar == [[Kateqoriya:Asiya iqlimi| ]] q5kbrovplamyix2fl3y8octcw35zfbx 0 525292 6557326 5926538 2022-08-01T03:23:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Çay |Adı = Böyük Liaxvi çayı |Yerli adı = {{dillər|os/Стыр Леуахи/ka/დიდი ლიახვი}} |Şəkil = Gori_ISS.jpg |Şəklin izahı = |Ölkə = Gürcüstan |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Şəhər = Cənubi Osetiya |Şəhər 1 = |Şəhər 2 = |Mənbəyi = |Mənsəbi = Kür çayı/Xəzər dənizi |lat_dir=N|lat_deg=42|lat_min=28|lat_sec=42 |lon_dir=E|lon_deg=44|lon_min=17|lon_sec=31 |Xəritə = |Xəritənin ölçüsü = |Xəritənin adı = |Hövzəsi = |Qolunun hövzəsi = |Uzunluğu = 98 |Hövzəsinin sahəsi = 2440 |Çayın meyilliyi = |Mənbəyinin yüksəkliyi = |Mənsəbinin yüksəkliyi = |Vəziyyəti = |Məhvolma = |UNESCO = |Ümumdünya irsi = |Meşələr = |Yer xəritəsi qeydləri = |Region = }} '''Böyük Liaxvi çayı'''<ref>'''↑''' Большая Лиахви // Словарь географических названий СССР / ГУГК, ЦНИИГАиК. — 2-е изд., перераб. и доп. — <abbr>М.</abbr> : Недра, 1983. — С. 35.</ref> ({{dil-os|Стыр Леуахи}};<ref>'''↑''' Инструкция по передаче на картах осетинских географических названий. — 2-е изд., стереотипное. — М.: ОНТИ ЦНИИГАиК, 1969. — С. 10.</ref> {{dil-ka|დიდი ლიახვი}}, ''Диди-Лиахви'')- [[Kür|Kür çayı]]<nowiki/>nın sol qolu olub, [[Gürcüstan]] ərazisində [[Cənubi Osetiya]]<nowiki/>da [[Çay (dəqiqləşdirmə)|çay]]. == Əsas xüsusiyyətləri == [[Fayl:Liakhvi river basin on the Shida Kartli map.svg|thumb|right|300px|Liaxvi çayının hövzəsi]] Uzunluğu 98&nbsp;km olub, hövzəsinin sahəsi isə 2440&nbsp;km²-dir. [[Çay (dəqiqləşdirmə)|Çay]]ın orta meyilliyi 17,9 m/km-dir<ref>'''↑''' Ресурсы поверхностных вод СССР. Т. 9. Закавказье и Дагестан. Вып. 1. Западное Закавказье/ Под ред. В. Ш. Цомая. — Л.: Гидрометеоиздат, 1974. — С. 353-355. — 578 с.</ref>. Yuxarı axarlarında Ermanibon adlanır. Buradakı çaylar [[Böyük Qafqaz]]ın cənub yamaclarından başlanğıcını götürür. Məsələn Lazq-Çiti (3877 m) dağından. [[Çay]]ın axını sürətlidir. Transqafqaz magistralı Böyük Liaxvi çayının yaxınlığından keçir. Hansı ki, bu yol, [[Şimali Osetiya|Şimali]] və [[Cənubi Osetiya]] əyalətlərini bir-biri ilə birləşdirir. [[Çay]]ın sahilində şəhər tipli qəsəbə Dzau, Çxinval şəhəri, Qufta və İtralis kəndləri və [[Kür|Kür çayı]]<nowiki/>na töküldüyü zaman [[Qori şəhəri]] yerləşir. Balaca Liaxvi çayın iri sol qoludur. Uzunluğuna görə ikinci iri qolu Paça çayı olub, sağ tərəfdən Qufta kəndi yaxınlığında ona tökülür. Şimalda yerləşən Kexvi kəndində gücü 200 kilo/vat olan [[Su elektrik stansiyası|SES]] var. 2007-ci ildə onun gücü 1 meqa/vatta malikdir. [[Çay (dəqiqləşdirmə)|Çay]]ın hövzəsində Çilqidzuar dağ gölü yerləşir. [[Fayl:Great Liakhvi (Styr Lewaxi).PNG|слева|300px|мини|Cənubi Osetiyanın xəritəsində Böyük Liaxvi çayı]] == Etimalogiyası == Lixve sözünün xüsusi etimologiyası mövcud deyiı. Belə ki, Li mövcud olan yer, gürcü dilində isə Xev- su və ya çay mənasını verir.<ref>'''↑''' [http://www.diclib.com/cgi-bin/d1.cgi?l=ru&base=geo_rus&page=showid&id=2585 Словарь географических названий. Статья 2585]. Проверено 15 декабря 2008.  1 июня 2012 года.</ref> == Yaşayış məntəqələri == '''Cənubi Osetiya ərazisində''' * Sredniy Ruk kəndi, * Baqiata, * Çala, * Çarita, * Uanel, * Koşkayikau, * Rokata, * Elbaçita, * Bordjnis, * Stırfaz, * Uallaq Xuçe, * Bınaq Xuçe, * Dzau, * Ninia * Buzala, * Msxleb, * Bars, * Stır Qufta, * Çısıl Qufta, * İtralis, '''Gürcüstan Respublikası daxilində''' * Erqneti, * Aşağı Nikozi, * Meqvekrisi, * Pxepisi, * Şindisi, * Dzevara, * Variani, * Tedoçminda. == İstinadlar == [[Kateqoriya:Cənubi Osetiya]] [[Kateqoriya:Gürcüstan çayları]] [[Kateqoriya:Qafqaz çayları]] b9klp3015fzl2afsooxrjr66udyj36o 10 525867 6557517 5993284 2022-08-01T06:55:14Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Kartoçka |yuxarı = {{kartoçka/başlıq|{{{ad|}}}{{{adı|}}}}} |yuxarı2 = {{kartoçka/orijinal başlıq|{{{orijinal_ad|}}}{{{orijinal adı|}}}}} |yuxarı stili = background:#cfe3ff |nişan stili = min-width:7em |şəkil = {{wikidata|p154|{{{loqo|}}}|size={{{loqo_ölçü|{{{loqonun ölçüsü|}}}}}}|caption={{{loqo_izah|{{{loqonun izahı|}}}}}}|alt={{{loqo_alt|}}}}} |şəkil2 = {{wikidata|p18|{{{şəkil|}}}|size={{{şəkil_ölçü|}}}|caption={{{şəklin izahı|{{{şəkil_izah|}}}}}}}} |nişan1 = Status |mətn1 = {{{status|}}} |nişan2 = Janr |mətn2 = {{{janr|}}} |vikiverilənlər2 = p136 |nişan3 = Tarix(lər) |mətn3 = {{{tarix|}}} |nişan4 = Başlayır |mətn4 = {{{başlama|{{{başlayır|}}}}}} |nişan5 = Bitir |mətn5 = {{{bitmə|{{{bitir|}}}}}} |nişan6 = Tezliyi |mətn6 = {{{tezlik|}}} |nişan7 = Məkan |mətn7 = {{{məkan|}}} |nişan8 = Yer |mətn8 = {{{yer|}}} |nişan9 = Koordinatlar |mətn9 = {{{koordinatlar|}}} |nişan10 = Ölkə |mətn10 = {{{ölkə|}}} |vikiverilənlər10 = p17 |nişan11 = Keçirildiyi illər |mətn11 = {{{illər|}}} |nişan12 = Yaradılıb |mətn12 = {{{yaranıb|{{{yaradılıb|}}}}}} |nişan13 = Təsisçi(lər) |mətn13 = {{{təsisçi|}}} |nişan14 = Ən sonuncu |mətn14 = {{{sonuncu|}}} |nişan15 = Əvvəlki |mətn15 = {{{əvvəlki|}}} |vikiverilənlər15 = p155 |nişan16 = Növbəti |mətn16 = {{{növbəti|}}} |vikiverilənlər16 = p156 |nişan17 = İştirakçılar |mətn17 = {{{iştirakçılar|}}} |nişan18 = Tamaşaçılar |mətn18 = {{{tamaşaçılar|}}} |nişan19 = Tutumu |mətn19 = {{{tutumu|}}} |nişan20 = Büdcəsi |mətn20 = {{{büdcə|}}} |nişan21 = Tədbirlər |mətn21 = {{{tədbirlər|}}} |nişan22 = Rəhbər |mətn22 = {{{rəhbər|}}} |nişan23 = Himayədar(lar) |mətn23 = {{{himayədar|}}} |nişan24 = Təşkilatçı |mətn24 = {{{təşkilatçı|}}} |nişan25 = Qeydiyyat |mətn25 = {{{qeydiyyat|}}} |nişan26 = Sponsor(lar) |mətn26 = {{{sponsor|}}} |header27 = {{#if:{{{vebsayt|}}}|Vebsayt}} |mətn28 = {{{vebsayt|}}} |mətn29 = {{#if:{{{hazırkı|}}}{{{hazırkı_mövsüm|}}}|[[Şəkil:Current event clock.svg|15px|alt=|link=]] ''{{#if:{{{hazırkı|}}}|{{{hazırkı}}}|[[{{{hazırkı_mövsüm}}}]]}}''}} |nişan30 = Rəsmi dəstək |mətn30 = {{{dəstək|}}} |aşağı stili = background:#cfe3ff |aşağı1 = {{{qeydlər|}}} |aşağı2 = {{kartoçka/Vikianbar|{{{vikianbar|}}}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|}}|preview= [[Şablon:Təkrarlanan tədbir|Təkrarlanan tədbir]] şablonunu naməlum parametrlə işlədən səhifə. Naməlum parametr: "_VALUE_"|ignoreblank=y|activity |alt |tamaşaçılar |başlama |büdcə |loqonun ölçüsü|loqonun izahı|şəkil_izah |koordinatlar |ölkə |sonuncu |tarixlər |tarix |bitmə |hazırkı_mövsüm |qeydiyyat |first |qeydlər |himayədarlar |janr |sayt |şəkil |şəkil_ölçü |yaranıb |yer |loqo |loqo_alt |loqo_izah |loqo_ölçü |himayədar |ad |orijinal_ad |başlayır |bitir |yaradılıb |orijinal_ad_dil |növbəti |təşkilatçı |təsisçi |təsisçilər |iştirakçılar |rəhbər |tezlik |əvvəlki |sponsor |sponsorlar |dəstək |status |url |məkan |vebsayt |illər|orijinal adı|adı }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> bwk5eje37h24niw28nn9d9wdos2xa4l 6557519 6557517 2022-08-01T06:56:10Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Kartoçka |yuxarı = {{kartoçka/başlıq|{{{ad|}}}{{{adı|}}}}} |yuxarı2 = {{kartoçka/orijinal başlıq|{{{orijinal_ad|}}}{{{orijinal adı|}}}}} |yuxarı stili = background:#cfe3ff |nişan stili = min-width:7em |şəkil = {{wikidata|p154|{{{loqo|}}}|size={{{loqo_ölçü|{{{loqonun ölçüsü|}}}}}}|caption={{{loqo_izah|{{{loqonun izahı|}}}}}}|alt={{{loqo_alt|}}}}} |şəkil2 = {{wikidata|p18|{{{şəkil|}}}|size={{{şəkil_ölçü|}}}|caption={{{şəklin izahı|{{{şəkil_izah|}}}}}}}} |nişan1 = Status |mətn1 = {{{status|}}} |nişan2 = Janr |mətn2 = {{{janr|}}} |vikiverilənlər2 = p136 |nişan3 = Tarix(lər) |mətn3 = {{{tarix|}}} |nişan4 = Başlayır |mətn4 = {{{başlama|{{{başlayır|}}}}}} |nişan5 = Bitir |mətn5 = {{{bitmə|{{{bitir|}}}}}} |nişan6 = Tezliyi |mətn6 = {{{tezlik|}}} |nişan7 = Məkan |mətn7 = {{{məkan|}}} |nişan8 = Yer |mətn8 = {{{yer|}}} |nişan9 = Koordinatlar |mətn9 = {{{koordinatlar|}}} |nişan10 = Ölkə |mətn10 = {{{ölkə|}}} |vikiverilənlər10 = p17 |nişan11 = Keçirildiyi illər |mətn11 = {{{illər|}}} |nişan12 = Yaradılıb |mətn12 = {{{yaranıb|{{{yaradılıb|}}}}}} |nişan13 = Təsisçi(lər) |mətn13 = {{{təsisçi|}}} |nişan14 = Ən sonuncu |mətn14 = {{{sonuncu|}}} |nişan15 = Əvvəlki |mətn15 = {{{əvvəlki|}}} |vikiverilənlər15 = p155 |nişan16 = Növbəti |mətn16 = {{{növbəti|}}} |vikiverilənlər16 = p156 |nişan17 = İştirakçılar |mətn17 = {{{iştirakçılar|}}} |nişan18 = Tamaşaçılar |mətn18 = {{{tamaşaçılar|}}} |nişan19 = Tutumu |mətn19 = {{{tutumu|}}} |nişan20 = Büdcəsi |mətn20 = {{{büdcə|}}} |nişan21 = Tədbirlər |mətn21 = {{{tədbirlər|}}} |nişan22 = Rəhbər |mətn22 = {{{rəhbər|}}} |nişan23 = Himayədar(lar) |mətn23 = {{{himayədar|}}} |nişan24 = Təşkilatçı |mətn24 = {{{təşkilatçı|}}} |nişan25 = Qeydiyyat |mətn25 = {{{qeydiyyat|}}} |nişan26 = Sponsor(lar) |mətn26 = {{{sponsor|}}} |header27 = {{#if:{{{vebsayt|}}}|Vebsayt}} |mətn28 = {{{vebsayt|}}} |mətn29 = {{#if:{{{hazırkı|}}}{{{hazırkı_mövsüm|}}}|[[Şəkil:Current event clock.svg|15px|alt=|link=]] ''{{#if:{{{hazırkı|}}}|{{{hazırkı}}}|[[{{{hazırkı_mövsüm}}}]]}}''}} |nişan30 = Dəstək |mətn30 = {{{dəstək|}}} |aşağı stili = background:#cfe3ff |aşağı1 = {{{qeydlər|}}} |aşağı2 = {{kartoçka/Vikianbar|{{{vikianbar|}}}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|}}|preview= [[Şablon:Təkrarlanan tədbir|Təkrarlanan tədbir]] şablonunu naməlum parametrlə işlədən səhifə. Naməlum parametr: "_VALUE_"|ignoreblank=y|activity |alt |tamaşaçılar |başlama |büdcə |loqonun ölçüsü|loqonun izahı|şəkil_izah |koordinatlar |ölkə |sonuncu |tarixlər |tarix |bitmə |hazırkı_mövsüm |qeydiyyat |first |qeydlər |himayədarlar |janr |sayt |şəkil |şəkil_ölçü |yaranıb |yer |loqo |loqo_alt |loqo_izah |loqo_ölçü |himayədar |ad |orijinal_ad |başlayır |bitir |yaradılıb |orijinal_ad_dil |növbəti |təşkilatçı |təsisçi |təsisçilər |iştirakçılar |rəhbər |tezlik |əvvəlki |sponsor |sponsorlar |dəstək |status |url |məkan |vebsayt |illər|orijinal adı|adı }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> oc4z61e9pe4xs382es0c2iyv1vcvmi0 6557527 6557519 2022-08-01T07:01:06Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Kartoçka |yuxarı = {{kartoçka/başlıq|{{{ad|}}}{{{adı|}}}}} |yuxarı2 = {{kartoçka/orijinal başlıq|{{{orijinal_ad|}}}{{{orijinal adı|}}}}} |yuxarı stili = background:#cfe3ff |nişan stili = min-width:7em |şəkil = {{wikidata|p154|{{{loqo|}}}|size={{{loqo_ölçü|{{{loqonun ölçüsü|}}}}}}|caption={{{loqo_izah|{{{loqonun izahı|}}}}}}|alt={{{loqo_alt|}}}}} |şəkil2 = {{wikidata|p18|{{{şəkil|}}}|size={{{şəkil_ölçü|}}}|caption={{{şəklin izahı|{{{şəkil_izah|}}}}}}}} |nişan1 = Status |mətn1 = {{{status|}}} |nişan2 = Janr |mətn2 = {{{janr|}}} |vikiverilənlər2 = p136 |nişan3 = Tarix(lər) |mətn3 = {{{tarix|}}} |nişan4 = Başlayır |mətn4 = {{{başlama|{{{başlayır|}}}}}} |nişan5 = Bitir |mətn5 = {{{bitmə|{{{bitir|}}}}}} |nişan6 = Tezliyi |mətn6 = {{{tezlik|}}} |nişan7 = Məkan |mətn7 = {{{məkan|}}} |nişan8 = Yer |mətn8 = {{{yer|}}} |nişan9 = Koordinatlar |mətn9 = {{{koordinatlar|}}} |nişan10 = Ölkə |mətn10 = {{{ölkə|}}} |vikiverilənlər10 = p17 |nişan11 = Keçirildiyi illər |mətn11 = {{{illər|}}} |nişan12 = Yaradılıb |mətn12 = {{{yaranıb|{{{yaradılıb|}}}}}} |nişan13 = Təsisçi(lər) |mətn13 = {{{təsisçi|}}} |nişan14 = Ən sonuncu |mətn14 = {{{sonuncu|}}} |nişan15 = Əvvəlki |mətn15 = {{{əvvəlki|}}} |vikiverilənlər15 = p155 |nişan16 = Növbəti |mətn16 = {{{növbəti|}}} |vikiverilənlər16 = p156 |nişan17 = İştirakçılar |mətn17 = {{{iştirakçılar|}}} |nişan18 = Tamaşaçılar |mətn18 = {{{tamaşaçılar|}}} |nişan19 = Tutumu |mətn19 = {{{tutumu|}}} |nişan20 = Büdcəsi |mətn20 = {{{büdcə|}}} |nişan21 = Tədbirlər |mətn21 = {{{tədbirlər|}}} |nişan22 = Rəhbər |mətn22 = {{{rəhbər|}}} |nişan23 = Himayədar(lar) |mətn23 = {{{himayədar|}}} |nişan24 = Təşkilatçı |mətn24 = {{{təşkilatçı|}}} |nişan25 = Qeydiyyat |mətn25 = {{{qeydiyyat|}}} |nişan26 = Sponsor(lar) |mətn26 = {{{sponsor|}}} |nişan30 = Dəstək |mətn30 = {{{dəstək|}}} |header27 = {{#if:{{{vebsayt|}}}|Vebsayt}} |mətn28 = {{{vebsayt|}}} |mətn29 = {{#if:{{{hazırkı|}}}{{{hazırkı_mövsüm|}}}|[[Şəkil:Current event clock.svg|15px|alt=|link=]] ''{{#if:{{{hazırkı|}}}|{{{hazırkı}}}|[[{{{hazırkı_mövsüm}}}]]}}''}} |aşağı stili = background:#cfe3ff |aşağı1 = {{{qeydlər|}}} |aşağı2 = {{kartoçka/Vikianbar|{{{vikianbar|}}}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|}}|preview= [[Şablon:Təkrarlanan tədbir|Təkrarlanan tədbir]] şablonunu naməlum parametrlə işlədən səhifə. Naməlum parametr: "_VALUE_"|ignoreblank=y|activity |alt |tamaşaçılar |başlama |büdcə |loqonun ölçüsü|loqonun izahı|şəkil_izah |koordinatlar |ölkə |sonuncu |tarixlər |tarix |bitmə |hazırkı_mövsüm |qeydiyyat |first |qeydlər |himayədarlar |janr |sayt |şəkil |şəkil_ölçü |yaranıb |yer |loqo |loqo_alt |loqo_izah |loqo_ölçü |himayədar |ad |orijinal_ad |başlayır |bitir |yaradılıb |orijinal_ad_dil |növbəti |təşkilatçı |təsisçi |təsisçilər |iştirakçılar |rəhbər |tezlik |əvvəlki |sponsor |sponsorlar |dəstək |status |url |məkan |vebsayt |illər|orijinal adı|adı }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 8n4uby465m3a9mewjtk0baa922ewzp0 6557533 6557527 2022-08-01T07:02:37Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Kartoçka |yuxarı = {{kartoçka/başlıq|{{{ad|}}}{{{adı|}}}}} |yuxarı2 = {{kartoçka/orijinal başlıq|{{{orijinal_ad|}}}{{{orijinal adı|}}}}} |yuxarı stili = background:#cfe3ff |nişan stili = min-width:7em |şəkil = {{wikidata|p154|{{{loqo|}}}|size={{{loqo_ölçü|{{{loqonun ölçüsü|}}}}}}|caption={{{loqo_izah|{{{loqonun izahı|}}}}}}|alt={{{loqo_alt|}}}}} |şəkil2 = {{wikidata|p18|{{{şəkil|}}}|size={{{şəkil_ölçü|}}}|caption={{{şəklin izahı|{{{şəkil_izah|}}}}}}}} |nişan1 = Status |mətn1 = {{{status|}}} |nişan2 = Janr |mətn2 = {{{janr|}}} |vikiverilənlər2 = p136 |nişan3 = Tarix(lər) |mətn3 = {{{tarix|}}} |nişan4 = Başlayır |mətn4 = {{{başlama|{{{başlayır|}}}}}} |nişan5 = Bitir |mətn5 = {{{bitmə|{{{bitir|}}}}}} |nişan6 = Tezliyi |mətn6 = {{{tezlik|}}} |nişan7 = Məkan |mətn7 = {{{məkan|}}} |nişan8 = Yer |mətn8 = {{{yer|}}} |nişan9 = Koordinatlar |mətn9 = {{{koordinatlar|}}} |nişan10 = Ölkə |mətn10 = {{{ölkə|}}} |vikiverilənlər10 = p17 |nişan11 = Keçirildiyi illər |mətn11 = {{{illər|}}} |nişan12 = Yaradılıb |mətn12 = {{{yaranıb|{{{yaradılıb|}}}}}} |nişan13 = Təsisçi(lər) |mətn13 = {{{təsisçi|}}} |nişan14 = Ən sonuncu |mətn14 = {{{sonuncu|}}} |nişan15 = Əvvəlki |mətn15 = {{{əvvəlki|}}} |vikiverilənlər15 = p155 |nişan16 = Növbəti |mətn16 = {{{növbəti|}}} |vikiverilənlər16 = p156 |nişan17 = İştirakçılar |mətn17 = {{{iştirakçılar|}}} |nişan18 = Tamaşaçılar |mətn18 = {{{tamaşaçılar|}}} |nişan19 = Tutumu |mətn19 = {{{tutumu|}}} |nişan20 = Büdcəsi |mətn20 = {{{büdcə|}}} |nişan21 = Tədbirlər |mətn21 = {{{tədbirlər|}}} |nişan22 = Rəhbər |mətn22 = {{{rəhbər|}}} |nişan23 = Himayədar(lar) |mətn23 = {{{himayədar|}}} |nişan24 = Təşkilatçı |mətn24 = {{{təşkilatçı|}}} |nişan25 = Qeydiyyat |mətn25 = {{{qeydiyyat|}}} |nişan26 = Sponsor(lar) |mətn26 = {{{sponsor|}}} |nişan27 = Dəstək |mətn27 = {{{dəstək|}}} |header30 = {{#if:{{{vebsayt|}}}|Vebsayt}} |mətn31 = {{{vebsayt|}}} |mətn29 = {{#if:{{{hazırkı|}}}{{{hazırkı_mövsüm|}}}|[[Şəkil:Current event clock.svg|15px|alt=|link=]] ''{{#if:{{{hazırkı|}}}|{{{hazırkı}}}|[[{{{hazırkı_mövsüm}}}]]}}''}} |aşağı stili = background:#cfe3ff |aşağı1 = {{{qeydlər|}}} |aşağı2 = {{kartoçka/Vikianbar|{{{vikianbar|}}}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|}}|preview= [[Şablon:Təkrarlanan tədbir|Təkrarlanan tədbir]] şablonunu naməlum parametrlə işlədən səhifə. Naməlum parametr: "_VALUE_"|ignoreblank=y|activity |alt |tamaşaçılar |başlama |büdcə |loqonun ölçüsü|loqonun izahı|şəkil_izah |koordinatlar |ölkə |sonuncu |tarixlər |tarix |bitmə |hazırkı_mövsüm |qeydiyyat |first |qeydlər |himayədarlar |janr |sayt |şəkil |şəkil_ölçü |yaranıb |yer |loqo |loqo_alt |loqo_izah |loqo_ölçü |himayədar |ad |orijinal_ad |başlayır |bitir |yaradılıb |orijinal_ad_dil |növbəti |təşkilatçı |təsisçi |təsisçilər |iştirakçılar |rəhbər |tezlik |əvvəlki |sponsor |sponsorlar |dəstək |status |url |məkan |vebsayt |illər|orijinal adı|adı }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> rnwj8xd39ztkb2zvg2uhk6qwk9hm532 0 528323 6557350 6414859 2022-08-01T04:37:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Basketbolçu |klub = |adı = Cedi Osman |orijinal adı = |şəkil = Cedi Osman.JPG |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ləqəbi = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |boyu = |çəkisi = |nömrə = 16 |vətəndaşlığı = |məktəb = |kollec = |oyunçu seçimi = |mövqeyi = |oyun sayı = |xal = |ribaund = |məhsuldar vuruş = |qaçırma = |blok-şot = |komandaları = |məşqçilik kariyerası = |mükafatları = |medalları = |nailiyyətlər siyahısı = |saytı = |vikianbar = }} '''Cedi Osman''', ({{comment|d.|doğum}} [[8 aprel]], [[1995]], [[Oxrid]], [[Makedoniya]]), [[NBA|NBA müntəzəm çempionatı]]nın [[Şərq Konfransı (NBA)|Şərq Konfransı]]nda mübarizə aparan [[Klivlend Kavalers]] forması geyən türk peşəkar basketbolçu. Boyu 2.03 m olan basketbolçu əsasən yaxın hücumçu mövqeyində oynayır. [[2015-ci il]]də [[NBA seçmələri]]ndə [[Minnesota Timbervulvz]] tərəfindən 2-ci mərhələdə, birinci sırada seçildi.<ref name="draft">{{en}}{{cite news|title="Leader of the Pack"|url=http://www.nba.com/draft/2015/|accessdate=1 dekabr 2017|work=nba.com|date=|archive-date=2017-09-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20170916101610/http://www.nba.com/draft/2015/|url-status=unfit}}</ref> Daha sonra seçmələrin gerçəkləşdiyi 25 iyun günü, eyni gecə baş tutan mübadilə ilə [[Klivlend Kavalers]] komandasına keçdi.<ref name="draft2">{{tr}}{{cite news|title="Cedi Osman, NBA'de Minnesota Timberwolves tarafından draft edildi"|url=http://www.haberturk.com/spor/basketbol/haber/1095561-cedi-osman-nbade-minnesota-timberwolves-tarafindan-draft-edildi|accessdate=1 dekabr 2017|work=nba.com|date=26 iyun 2015|archive-date=2015-07-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20150728002808/http://www.haberturk.com/spor/basketbol/haber/1095561-cedi-osman-nbade-minnesota-timberwolves-tarafindan-draft-edildi|url-status=unfit}}</ref> == Həyatı == Atası türk, anası bosniyalı olan Cedi, [[1995-ci il]]də [[Makedoniya]]nın [[Oxrid]] şəhərində dünyaya gəldi.<ref name=kariyer>{{tr}}{{cite news | title = Cedi Osman kimdir ? | url = http://tr.eurosport.com/basketbol/cedi-osman-kimdir-cedi-osman-kac-yasinda-cedi-osman-hangi-takimda-cedi-osman-nereli_sto4334016/story.shtml | work = tr.eurosport.com | accessdate = 21 dekabr 2017 | date = 21 iyul 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150906072516/http://tr.eurosport.com/basketbol/cedi-osman-kimdir-cedi-osman-kac-yasinda-cedi-osman-hangi-takimda-cedi-osman-nereli_sto4334016/story.shtml | archivedate = 2015-09-06 | url-status = live }}</ref> [[1999-cu il]]də ailəsi ilə birlikdə [[Bosniya və Herseqovina]]nın [[Sarayevo]] şəhərinə köçdü.<ref name="kariyer"/> Hərəkətli və hiperaktiv bir uşaq olan Cedini ailəsi altı yaşındaykən "KK Bosniya" klubuna yazdı.<ref name=kariyer2>{{tr}}{{cite news | title = Cedi Osman kariyeri | url = https://www.anadoluefessporkulubu.org/takim/oyuncu/cedi-osman | work = anadoluefessporkulubu.org | accessdate = 21 dekabr 2017 | date = 3 yanvar 2015 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20141208213737/https://www.anadoluefessporkulubu.org/takim/oyuncu/cedi-osman | archivedate = 2014-12-08 | url-status = dead }}</ref> [[Sarayevo]]da bir gün klubda [[basketbol]] oynarkən, Avroliqa komandası Anadolu Efesinin skoutları tərəfindən seyr edilərək kəşf edildi və 13 yaşındaykən ailəsi ilə birlikdə [[İstanbul]]a gətirildi.<ref name="kariyer"/> [[Türkiyə]]yə köçən və Türkiyə vətəndaşı olan Cedi, [[2007-ci il]]dən etibarən Anadolu Efesin alt yaş qrupunda forma geyməyə başladı.<ref name="kariyer"/> Anadolu Efesin alt yaş qrupunda ilk dəfə kiçik komandada oynamağa başladı və sonda ulduz və gənc komandalarında forma geydi. [[2010-cu il]]də, Ulduz komandası ilə Kişilər arasında Türkiyə Ulduz Basketbol Çempionatının qalibi oldu. Cedi, [[2011-ci il]]də "Jordan Brand Classic" beynəlxalq matçında oynaması üçün dəvət edildi və Mario Hezonca ilə Andryu Vigginsin oynadığı Dünya komandasında 27 dəqiqə meydanda olub 14 [[Xal (basketbol)|xal]], 5 ribaund, 3 asist və 6 top oğurlama ilə oyunu tamamlandı. == Peşəkar karyerası == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Klivlend Kavalers oyunçuları]] [[Kateqoriya:Anadolu Efes oyunçuları]] [[Kateqoriya:Boşnak əsilli türklər]] oi9iaqauxyeiveg9mk75zats0p2cz6e 0 533751 6556776 6129779 2022-07-31T15:48:30Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Film |adı = Spartak |orijinal adı = ''[[ingiliscə|en]]. Spartacus'' |digər adı = |şəkil = Spartacus sheetA.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = 250px |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Stenli Kubrik]] |ssenarist = [[Dalton Trambo]] |əsərin müəllifi = Hovard Fast |prodüser = Edvard Lyus<br/>[[Kirk Duqlas]] |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = Aleks Not |rollarda = [[Kirk Duqlas]]<br/>[[Lourens Olivye]]<br/>[[Cin|Cin Simmons]]<br/>Piter Ustinov |operator = Rassel Metti<br/>Kliford Stayn |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[dram]]<br>[[Musiqili film|musiqili]]<br>[[bioqrafik film|bioqrafik]]<br>[[tarixi film|tarixi]] |ilk baxış = [[6 oktyabr]] [[1960]], (Kolumbiya teatrı)<ref name="Numbers">{{cite web |title=Spartacus (1960) — Financial Information |url=http://www.the-numbers.com/movie/Spartacus#tab=summary |publisher=[[The Numbers (website)|The Numbers]] |accessdate=December 24, 2014}}</ref><br>[[7 oktyabr]] [[1960]], (ABŞ) |dil = [[İngiliscə]] |ölkə = {{ABŞ}} |istehsalçı = [[Universal Studios]]<br/>Bryna Productions |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = [[Bədii filmlərin siyahısı|Bədii film]]<ref>M-G-M CASHING IN ON OSCAR VICTORY: ' Ben-Hur' Gross Expected to Reach 7 Million by Week's End -- 'Spartacus' BookedNew York Times (1923-Current file) [New York, N.Y] 07 Apr 1960: 44.</ref> |rəng = [[rəngli filmlər|Rəngli]] |vaxt = [[184]] [[dəqiqə]] |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1960]] |büdcə = [[12]] [[milyon]]<ref name="Numbers">{{cite web |title=Spartacus (1960) — Financial Information |url=http://www.the-numbers.com/movie/Spartacus#tab=summary |publisher=[[The Numbers (website)|The Numbers]] |accessdate=December 24, 2014 }}</ref> |gəlir = [[22|22,8]] [[milyon]] |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 0054331 |vikianbar = }} '''Spartak''' ({{Dil-en|Spartacus}}) — [[Stenli Kubrik]]in rejissoru olduğu [[1960]]-cı illərin [[tarixi film|tarixi]] [[dram filmi|dram]] filmi.<ref name="Spartacus">{{cite web|url=http://www.tcm.com/tcmdb/title/414107/Spartacus/|title=Spartacus|work=TCM database|publisher=[[Turner Classic Movies]]|accessdate=February 29, 2016}}</ref> [[Dalton Trambo]] tərəfindən filmin ssenarisi yazılıb. Film Hovard Fast tərəfindən yazılan "Spartak" hekayəsi əsasında çəkilib. Film "Üçüncü qoşun döyüşü" hadisələrindən bəhs edir. [[Kirk Duqlas]] Spartak, [[Lourens Olivye]] general və siyasətçi Markus Likiniyus Krassus, Peter Ustinov Lentalus Batiyatus, Con Qovin [[Yulius Sezar Hentşe]], [[Cin|Cin Simmons]] Variniya, Çarlz Lafton Semproniyus Qrakçus, [[Toni Körtis]] Antoniyus rolunu canlandırıb. Film dörd dəfə Akademiya mükafatını qazanıb. Film Bryna Prodakşn və [[Universal Studios]] istehsalıdır. Çəkilişin ilk həftəsindən sonra rejissor Antoni Mann rejissorluqdan imtina etdi. Daha sonra filmin prodüseri və aktyoru [[Kirk Duqlas]] daha əvvəl işlədiyi [[Stenli Kubrik]]i filmə rəhbərlik etməyə dəvət etdi<ref name="Douglas autobio" >Kirk Douglas. ''The Ragman's Son'' (Autobiography). Pocket Books, 1990. Chapter 26: The Wars of Spartacus.</ref>. Filmin ssenarisi üçün ssenarist [[Dalton Trambo]] [[Hollivud]]dan siyahıya alındı. Duqlas, Trambonun ssenarisini bəyəndi və açıqladı. Nəşr olunan romanın müəllifi Hovard Fast siyahıya alındı<ref name=fiu/><ref name="NY Times">{{cite news| title=Kennedy Attends Movie in Capital| url=http://query.nytimes.com/mem/archive/pdf?res=FB0F17FE3F5D1B728DDDAC0894DA405B818AF1D3| publisher=New York Times| date=1961-02-04| accessdate=January 20, 2012}}</ref>. [[1970]]-ci ildə film, [[Universal Studios]] tarixinin ən böyük pul qazandığı filmə çevrilib<ref name="Universal City">{{cite web |last1=Link |first1=Tom |authorlink1= |last2= |first2= |editor1-first= |editor1-last= |editor1-link= |others= |title=Universal City-North Hollywood: A Centennial Portrait |trans-title=|url= |format= |accessdate= |edition= |series= |volume= |date= |year=1991 |month= |origyear= |publisher=Windsor Publications |location=Chatsworth, CA |language= |isbn=0-89781-393-6 |oclc= |doi= |id= |page=87}}</ref>. [[2017]]-ci ildə film [[ABŞ]] Konqresinin Kütləvi Kitabxanası tərəfindən "mədəni, tarixi və ya estetik cəhətdən əhəmiyyətli" olduğu üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın Milli Film Şöbəsində saxlanılması seçilib<ref>{{cite web|url=https://www.loc.gov/item/prn-17-178/|title=2017 National Film Registry Is More Than a 'Field of Dreams'|publisher=|accessdate=December 13, 2017}}</ref>. == Süjet == [[E.ə. I əsr]]də, [[Roma]] Respublikası qoşun orduları tərəfindən həyata keçirilən törəmə işlərə yol açmışdır. Qoşundan biri, [[Spartak]] (''[[Kirk Duqlas]]'') adlı qürurlu və istedadlı bir adam, onun qulluğunda [[qladiator]] kimi mübarizə aparan, spartakın təlimçisi Marsellus (''Çarlz Mc. Qrou'') "keyfiyyəti var" deyə düşünmür. O, iş adamı Lentalus Batiyatus (''Peter Ustinov'') tərəfindən hazırlanan bir məktəbdə təhsil alır. İstismar arasında Spartak, Variniya (''[[Cin|Cin Simmons]]'') adlı bir qadınla cəsarətli bir əlaqə yaradır. Batiyatus, [[Roma]] diktatoru və roma senatoru Markus Likiniyus Krassusdan (''[[Lourens Olivye]]'') görüşünə ziyarət aldı. Onun adamları Spartakla mübarizə təşkil edir. Döyüş zamanı Spartakın həyatını Draba (Vudi Strod) adlı bir [[Afrika]]lı partlayışda qurtarır. Arena keşikçisi Krassus tərəfindən öldürülür. Ertəsi gün, hadisələr gərginləşərək, Batiyatus Variniyanı [[Roma]]dakı Krassusun evinə aparır. Döyüşlər üsyana çevrilir. Qladiatorlar mühafizəçiləri döyüb, [[İtalyan]] kəndlərinə qaçırdılar. Spartak qaçqınların başçısı seçilir və onları İtaliyadan çıxarmaq, evlərinə geri dönməklərinə qərar verir. [[Roma]]lılar, Kilikiya quldurları dəniz nəqliyyatını almaq üçün kifayət qədər pul toplayaraq, [[Roma]]lı ölkələrin əmlaklarını talan edirlər. Çoxsaylı qullar qrupa qoşulub, ordu kimi olurlar. Antoninyus (''[[Toni Körtis]]'') bir qul sənətkarıdır. Ona görə də [[Krass]]ın xidmətindən qaçan Antoni onu aldatmağa çalışdı. Xüsusi olaraq, Spartak, il ərzində təhsilinin olmaması səbəbindən zehnini qeyri-kafi hiss edir. Ancaq o, əla bir liderdir, müxtəlif tərəfdarlarını özünə yetərli bir cəmiyyətə təşkil edir. Onun qeyri-rəsmi həyat yoldaşı Variniya hamilə qalır. Spartak ona qarşı göndərilən çoxlu orduları məğlubiyyət edir. Beləliklə, [[Roma]] Senatası getdikcə həyəcanlandı. Krassusun populist rəqibi Qrakçus (Çarlz Lafton) onun rəqibinin [[Roma]] ordusunun nəzarətini ələ keçirmək üçün əsas kimi böhrandan istifadə etməyə çalışacağını bilir. Bunun qarşısını almaq üçün Qrakçus, mümkün qədər çox hərbi gücə sahib olan [[Yulius Sezar Hentşe]]dən (''Con Qovin'') kömək istəyir. Beləliklə, Qrakçus, Spartakı [[İtaliya]]dan çıxarmaq və qul ordusunu [[Roma]]dan xilas etmək üçün rüşvət aldığını elan edəndə, olduğu kimi taktikaları qəbul edir. Krassus, quldurları Spartakdan imtina etmək üçün öz rüşvətindən istifadə edir. Spartakusun şəhərdən çıxmağını düşündüyündə Senat, Krassusa güc verir. İndi [[Roma]]lılarla əhatə olunmuş Spartak, adamlarını döyüşmək üçün ölməyə razı salır. Yalnız özünü ittiham edənlərə qulluğa qarşı bir zərbə vurduqlarını söyləyir. Sonrakı döyüşdə, qul ordusu Krassus ilə arxadan irəliləyən digər iki qüvvə arasında sıxışdırılır və onların əksəriyyəti qətlə yetirilir. Döyüşlərdə Spartak qətlə yetirilir. Bundan sonra [[Roma]]lılar, üsyançı lider Krassusu əfv təklif edərək xüsusi cəza təyin etmək üçün çalışırlar. Hər bir sağ qalan adam "Mən Spartakam!" deyə qışqıraraq cavab verir. Nəticədə, Krassus Viya Appiya tərəfindən boyunca çarmıxa çəkilməklə öldürülür. Bu vaxt [[Sezar]] Varinia və Spartakın yeni doğulmuş oğlunu tapır və onu məhbus edir. Böyük bir döyüşdən sonra tutulan bütün digər adamlarla birlikdə xilas olmaq lazımdır. Marsellus Antoninyusu öldürür. Spartak şəhid kimi əfsanədə yaşayır. Qrakçus intihar etdi. Vəfat etmədən əvvəl, Spartak ailəsini Krassusdan xilas etmək və azadlığa aparmaq üçün dostu Batiyatusa verir. == İstehsal == [[Fayl:Spartacus - 1960 - poster.png|thumb|Filmin teatr afişası]] Ben Hertin baş rolunu qazanmağı bacara bilməməsi ilə başladı. Duqlas, detektiv hekayəyə Ueyler ilə birlikdə çalışmışdı. Qısa müddətdən sonra Duqlasın film şirkətinin vitse prezidenti Eduard Luis, Bryan Productions şirkətində Duqlas ilə birlikdə, Houard Fastın romanını oxudu. [[Universal Studios]], Duqlasın [[Lourens Olivye|Olivye]], Laftonu və Ustinovu bu mövzuda hərəkət etməsinə razı etdikdən sonra filmi maliyyələşdirməyə razılaşdı. Luis filmin prodüseri oldu, [[Kirk Duqlas|Duqlas]], icraçı istehsalçı krediti aldı. Luis sonradan [[Kirk Duqlas|Duqlas]] üçün digər filmləri istehsal etdi<ref name="Douglas autobio" />. Eyni zamanda Yul Brinner, Duqlasın Universal Studios üçün hazırladığı filmi çəkməyə çalışdığını irəli sürərək, öz Spartak filmini planlaşdırırdı. [[Dalton Trambo]]nun ssenarisi iki həftə ərzində tamamlanarkən, Universal Studiyası və [[Kirk Duqlas]] "Spartak" yarışını qazandı<ref>[https://variety.com/2012/film/news/the-spartacus-duel-ua-yul-brynner-and-the-rival-gladiators-1118057737/# The 'Spartacus' duel: UA, Yul Brynner and the rival ‘Gladiators’], Variety retrospective, August 13 2012, retrieved January 21, 2016</ref>. Houard Fast ilk olaraq öz romanını ssenarilərə uyğunlaşdırırdı, lakin formatda işləməkdə çətinlik çəkdi. O, [[Hollivud]]dan biri kimi qara siyahıya alınmışdır. Ssenari [[Dalton Trambo]] tərəfindən yazılıb. [[Dalton Trambo|Dalton]], [[1950]]-ci ildə Konqresə hörmətsizlik səbəbiylə həbs olundu. Sonra filmlər üçün ssenarilər yazaraq, azadlığa buraxıldı. [[Kirk Duqlas|Duqlas]]ın [[Dalton Trambo|Trambo]]nu öz filmində ssenarist etməsi cəsarətli iş idi<ref name="Trumbo">{{IMDb title|0889671|Trumbo (2007)}} Retrieved April 25, 2010.</ref>. Onun tərcümeyi-halında, [[Kirk Duqlas|Duqlas]] deyir ki, bu qərar Eduard Luis və Kubrikin kinoya verilməsi ilə əlaqədar [[Dalton Trambo|Dalton]] ssenarini yazmağa başladı. [[Dalton Trambo|Dalton]]un [[Hollivud]] rəhbərlərinə sarsıdıcı mövqeyini göstərməsi ancaq filmdə adının verilməsi doğru deyildi. Kubrik sonra öz adının istifadə olunmasını təklif etdi. Ancaq Daltonun adı verildi. [[Kirk Duqlas]] isə demişdir: "Mən onun üçün sadə bir yol açmaq istədim". [[Kirk Duqlas|Duqlas]] yazır: "On ildən sonra ilk dəfə [[Dalton Trambo|Trambo]] studiyaya getdi və "Təşəkkür Kirk, mənim adımı verdiyiniz üçün" deyir".<ref name="Douglas autobio" /> Filmin çəkilişləri Kubrik və [[Dalton Trambo|Trambo]] ilə ziddiyyətli fikirlərlə dolu idi. Kubrik Spartak xarakterinin heç bir səhv və ya qəribə olmadığından şikayət etdi. Daha sonra filmdən uzaqlaşdı<ref>Winkler, Martin M. ''Spartacus: Film and History'', p. 4. [[Wiley-Blackwell]], 2007. {{ISBN|1-4051-3181-0}}.</ref>. Siyahıya alma effektivliyi [[1960]]-cı ildə etibarlılığını itirdi. Trambo iki əsas film üçün ssenarist oldu. O, bir neçə filmdə [[ssenarist]] olduğunu açıqladı<ref>{{cite news |first= Jon |last= Nordheimer |title= Dalton Trumbo, Film Writer, Dies; Oscar Winner Had Been Blacklisted |url= http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F7091EFE395C137B93C3A81782D85F428785F9 |work = The New York Times |page= 17 |date=September 11, 1976 |accessdate= 2008-08-11 |quote= ...it was Otto Preminger, the director, who broke the blacklist months later by publicly announcing that he had hired Mr. Trumbo to do the screenplay}}</ref>. [[Kirk Duqlas]] [[Dalton Trambo|Dalton]]un Spartakın [[ssenarist]]i olduğunu açıqladı<ref>{{cite news |first=Steve |last=Harvey |title=Dalton Trumbo Dies at 70, One of the 'Hollywood 10' |url= |work= Los Angeles Times |page=1 |date=September 10, 1976 |accessdate=2012-02-05 |quote=He recalled how his name returned to the screen in 1960 with the help of ''Spartacus'' star Kirk Douglas: 'I had been working on ''Spartacus'' for about a year'}}</ref>. Bundan başqa, prezident [[Con Kennedi]] [[Amerika]] tərəfindən təşkil edilən bu nümayişi görməmişdi, ancaq sonradan filmi görmək üçün getdi<ref name=fiu>{{cite web |last=Schwartz |first=Richard A. |title=How the Film and Television Blacklists Worked |url=http://comptalk.fiu.edu/blacklist.htm |publisher=Florida International University |accessdate=December 15, 2011}}</ref><ref name="NY Times"/>. === Film === [[Fayl:Spartak (film, 1960) 2.jpg|thumb|250px|[[Stenli Kubrik]], kamera arxasında duran kinematoqrafçı Rassel Metti ilə.]] Devid Lin [[rejissor]]luğa bir təklifdən imtina etdikdən sonra, Spartak filmi "Çılpaq Qaşıq" kimi ən yaxşı filmlərlə tanınan Antoni Mann tərəfindən idarə olundu. Duqlas, çəkilişin ilk həftəsinin sonunda, Mann işdən çıxarıldı. [[30|Otuz]] yaşındakı [[Stenli Kubrik]] filmin [[rejissor]]luğu üçün işə götürüldü. O, bunun dördüncü bədii filmi olacaq idi. Onun [[rejissor]] olduğu Spartak filminin [[12]] [[milyon]] dollarlıq büdcəsi (bu günkü fondlarda təxminən [[101]] [[milyon]] dollara bərabərdi) və belə bir gənc rejissor üçün [[10|10,500]] [[dollar]]lıq layihə daha böyük bir layihə idi. Onun əvvəl ki, "Şöhrət yolları" filmi, [[935|935,000]] [[dollar]] səviyyəsində büdcəyə alındı. Spartak, [[35]] mm formatından, [[70]] mm-ə qədər çəkilmişdir. Bu standart formatdan istifadə etməyi üstün edən Kubrik üçün bir dəyişiklik oldu. Bu proses ona ultra yüksək təsvirə nail olmaq və böyük panoramik səhnələri çəkməyə imkan verdi{{sfn|Baxter|1997|p=3}}. [[Stenli Kubrik]], açıq havalarda və ya yerlərdə filmi çəkməyə çalışdı; aktyorların tam səsli mərhələdə işləməkdən daha çox faydalanacağına inanırdı. Filmdə mühüm rol oynayan böyük dəstələrin illüziyasını yaratmaq üçün, Kubrik və komandası, "Dolu, Krassus!" və "Mən Spartakam!" deyə qışqırıqlı səs üçün [[76|76,000]] tamaşaçı üçün üç səs avadanlığı istifadə etdi<ref>{{cite web|last=Hauerslev|first=Thomas|title=Super Technirama 70 |url=http://www.in70mm.com/library/process/technirama/index.htm |publisher=In 70 MM.com|accessdate=2 September 2013}}</ref>. Döyüş səhnələri [[Madrid]] xaricində geniş düzənlikdə çəkilmişdir. [[İspan]] piyadələrindən [[8|səkkiz]] [[min]] əsgər [[Roma]] ordusu kimi ikiqat olaraq istifadə edildi. [[Stenli Kubrik]] orduları xüsusi qurulan qüllələrin başından idarə etdi. Lakin, o, nəticədə, ekranlarda mənfi auditoriya reaksiyaları səbəbindən, bütün qəhrəman döyüş səhnələrindən birinin hamısını kəsmək məcburiyyətində qaldı{{sfn|Duncan|2003|p=69}}. Film çəkilişində mübahisələr baş verdi. Böyük filmlərdə çalışan [[operator]] Rassel Metti təlimatların kamerası üçün Kubrik işıq istifadəsi ilə razılaşmadı{{sfn|Baxter|1997|p=4}}. Rassel çəkiliş zamanı Kubrikə bu cür demişdi: "Siz kresloda oturaraq, işinizi edə bilərsiniz, mən fotoqrafiya direktoru olacağam"{{sfn|Baxter|1997|p=6}}. Ən yaxşı kinematoqrafiya üçün [[Oskar]] qazanandan sonra Metti tənqidlərini susdurdu. Kubrik gündə [[2|iki]] kamera quruluşunun yavaş bir sürətlə çəkilməsini istədi, amma studiya komandanı ittiham etdi{{sfn|Baxter|1997|p=3}}. [[Kino]]nun böyük müvəffəqiyyəti olmasına, [[4|dörd]] [[Oskar]] qazanıb və ən yaxşı [[tarixi film|tarixi]] epiklər sırasına baxmayaraq, Kubrik filmdən imtina etdi. Onun bu filmi digər filmlərdən fərqli olmasına baxmayaraq, o, filmin çəkilişinə tam nəzarət etməmişdir<ref>{{cite news |last=Guthmann |first=Edward |title=The Ones That (Almost) Got Away: Three films director Stanley Kubrick didn't want viewers to see |url=http://www.sfgate.com/entertainment/article/The-Ones-That-Almost-Got-Away-Three-films-2918428.php |work=San Francisco Chronicle |accessdate=2 September 2013 |date=1999-07-18}}</ref>. === Musiqi === Spartak üçün orijinal musiqi [[6]] dəfə Akademiya mükafatçısı Aleks Not tərəfindən hazırlanmış və aparılmışdır. [[Amerika]] Kino İnstitutu tərəfindən ən böyük film skorları siyahısında göstərildi. Bu, [[Hollivud]] texnikasına uyğunlaşa biləcək modernist kompozisiya üslublarının dərslik nümunəsidir. Musiqi filmə uyğun gəlir. Bir mövzu həm köləliyi, həm də azadlığı təmsil etmək üçün istifadə olunur, lakin fərqli mövzularda səslənir ki, fərqli səhnələrə fərqli dəyərlər verilir. Spartak və Variniya üçün sevgi mövzusu filmdə ən əlverişli mövzudur. Soundtrack albomu [[45|qırx beş]] [[dəqiqə]]dən azdır. Bəstəkar Ceri Qoldsmit ilə musiqinin əhəmiyyətli bir hissəsini yenidən yazmağı planlaşdırırdılar, lakin layihənin gecikməsinə səbəb oldu. Qoldsmit [[2004]]-cü ildə vəfat etdi. Çox boğuq qeydlər edildi, lakin heç biri yaxşı səs keyfiyyətinə malik deyildi. [[2010]]-cu ildə musiqi dəsti [[6]] disk, [[1|1 ədəd]] DVD və [[168]] səhifəlik kitabça ilə bir dəstənin tərkibində yenidən buraxıldı. Bu məhdud sayda [[5|5,000]] nüsxədir<ref>Varèse Sarabande Records: [http://www.varesesarabande.com/servlet/the-14/Spartacus/Detail "Varèse Sarabande Records"]{{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101012150949/http://www.varesesarabande.com/servlet/the-14/Spartacus/Detail |date=2010-10-12 }} {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101012150949/http://www.varesesarabande.com/servlet/the-14/Spartacus/Detail |date=2010-10-12 }} 11 October 2010</ref>. === Siyasi şərh, xristianlıq və qəbir === Film [[1950]]-ci illərdə [[Amerika]] tarixinə, xüsusən vətəndaş hüquqları hərəkatına paraleldir. Filmin əsasını qoyduğu kitabı yazan Houard Fast, "ifadə verməkdən imtina etdiyi üçün həbs olundu və həbsxanadakı romanı Spartakı yazdı". Köləlik Amerika tarixinin əsas hissəsi olduğu, Draba və Spartakın səhnələrində başlanğıcda işarə edilir. Draba Spartakı öldürmək yerinə Krassusa hücum edərək özünü qurban verir<ref name="Burgoyne, Robert p. 93">Burgoyne, Robert. ''The Hollywood Historical Film'', p. 93. [[Wiley-Blackwell|Blackwell]], 2008. {{ISBN|1-4051-4603-6}}.</ref>. Bu səhnə [[Amerika]]lıların ölkələrinin qurulmasında böyük rol oynayan [[afrika]]lılara borclu olduğunu göstərir. Filmin [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın siyasi iqliminə dair dediklərinin bir nümunəsi əvvəlcə [[Roma]]nın "insan köləsi adlı bir xəstəliklə öldürülmüş" bir respublika kimi təsvir edildiyi, filmin etik və siyasi görünüşü ilk növbədə bu tədbirin ön planı kimi təqdim olunur<ref>Burgoyne, Robert. ''The Hollywood Historical Film'', p. 73. [[Wiley-Blackwell|Blackwell]], 2008. {{ISBN|1-4051-4603-6}}.</ref>. Filmin başında [[Roma]]lıların xristianlığın yüksəlməsi ilə nəticələnə bilmədiyini göstərir: {{sitat|müəllif=|Roma imperatorluğunun yeni inancının yaranmasından sonra son əsrdə Roma Respublikası zülmünü devirmək və yeni bir cəmiyyət qurmaq niyyətindədir. Ancaq hətta onun qüruru ilə, Respublika, insan köləliyi adlı xəstəliklə dolu bir şəkildə yatmışdı. Həmin əsrdə, Fəth Yunanıstanın Trakya əyalətində, savadsız bir qul qadın Spartak adını verən bir oğlan doğuraraq, sərvətini ona həvalə etdi. Liviyanın mədən ocaqlarında, onun oğlunun on dördüncü doğum günündən sonra, o, qürurlu, üsyankar oldu. }} Beləliklə, [[Roma]] zülmü və köləliyini sona çatdırmaq vasitəsi ilə əziyyətçi kimi təsvir olunur<ref>Theodorakopoulos, Elena. ''Ancient Rome at the Cinema: Story and Spectacle in Hollywood and Rome'', pp. 54–55. [[Bristol Phoenix]], 2010. {{ISBN|978-1-904675-28-0}}.</ref>. Filmin sərbəst buraxılması əsas mətbuatın alqışlarına səbəb oldu<ref name="Burgoyne, Robert p. 93"/>. == Yaradılması == [[Fayl:Edwin_Forrest_as_Spartacus.jpg|150px|thumb|right|Edwin Forrest Robert Birdin "Qladiator" pyesində Spartak kimi<ref>Гладиатор</ref>.]] Eduin Forrest Robert Bird'in "Qladiator"-da Spartakı qədim dünya və onun lideri uzun illər ərzində sənətkarları cəlb etmişdir{{sfn|Hughes|2013|p=66}}. Şübhəsiz ki, Spartakın şəxsiyyətinə dair çox az məlumat var, bu, şərait təfəkkürün böyük azadlığıdır. Qədim mənbələr, üsyanı ictimai asayişin pozulması hesab etdiyində, müasir tarixdə mövzu fərqli bir səs qazanmışdı{{sfn|Richards|2008|p=84}}. [[19|XIX]] və [[20|XX]] əsrlərdə bir sıra sənət əsərləri yaradılmışdır ki, burada Spartak qədim Roma hərəkatının lideri idi. Kommunist hərəkatının simvoludur. Spartak Karl Marxın yazmalarında qeyd edildi. [[1918]]-[[1919]]-cu illərdə [[Almaniya]]da inqilab dövründə Rosa Lüksemburq və Karl Liebkneçt tərəfdarları özlərini "Spartak Birliyi" adlandırdılar{{sfn|Richards|2008|p=84}}. Qədim Roma qəhrəmanı, Robert Montqomeri Birdin "Qladiator"-da ([[1831]]) xarakteri kimi, [[Amerika]] mədəniyyətində nəzərəçarpan bir hadisə oldu. [[19]]-cu əsrin [[1|birinci]] yarısında mətbuatda baş verən abolitionist kampaniya böyük rol oynamışdır{{sfn|Richards|2008|p=84}}{{sfn|Ceplair|2014|p=368}}. Artıq həqiqi motivlər səsləndi: [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] — azadlıq uğrunda mübarizə aparan gənc ölkə, [[Britaniya]] — [[Roma]] imperiyası. Elia Keloqanın sözləri məktəblərdə vətənpərvər bir mətn nümunəsi kimi öyrədilir{{sfn|Richards|2008|p=84}}. Əsərin müəllifi ən məşhur qərb müəlliflərindən biri Houard Fast oldu. Kommunist [[yazıçı]] siyasi əqidəsinə və qul üsyanı haqqında kitabına görə həbs cəzasını çəkdi<ref group="qeyd">Тюремное заключение Х.Фаста (1951)</ref>. [[1951]]-ci ildə roman nəşr olundu. Bir çox dilə tərcümə edildi. [[1954]]-cü ildə bu işi üçün Stalin mükafatına layiq görülmüşdü. Mərhum [[1957]]-ci ildə Edvard Luis, [[Kirk Duqlas]] istehsal şirkəti Bryna ilə ortaqlıq üçün ona təklif edib. [[Kirk Duqlas|Kirk]] üçün çox əhəmiyyət və zaman kəsb edən mənbələr əlavə edilməyib. [[Kirk Duqlas|Kirk]] artıq film mövzusunda olduqca uğurlu, təcrübəli idi{{sfn|Richards|2008|p=84}}{{sfn|Hughes|2013|p=66}}. [[1958]]-ci ilin əvvəlində Duqlas yeni yüksək büdcəli MGM Ben Hur layihəsini öyrəndi. Duqlas, əsas rolu üçün uyğun olan tipin prosesinə Uilyam Uayler başladı{{sfn|Hughes|2013|p=66}}. Uayler, əvəzinə, Ben-Hurın yerinə Messallanın ikinci planının rolunu Duqlas təklif etmişdir{{sfn|Hughes|2013|p=66}}. Öz hesabına{{sfn|Hughes|2013|p=66}}{{sfn|Ceplair|2014|p=369}}, Fastın romanını uyğunlaşdırmaq üçün bir variant tapdı{{sfn|Hughes|2013|p=66}}{{sfn|Ceplair|2014|p=369}}. Daha sonra aktyor, Birləşmiş Rəssamlarla, qladiatorların üsyanına həsr olunmuş şəkil çəkilişi ilə bağlı danışıqlara başladı{{sfn|Hughes|2013|p=66}}. [[Kirk Duqlas]], "Spartak" üçün Birləşmiş rəssamların rəhbərlərinin rəsm əsərlərini istehsalda qəbul etməkdən imtina etdi{{sfn|Booker|2007|p=142}}. Məlum olub ki, şirkət eyniadlı romanının müəllifi Artur Koestler, şəkili "Qladiator" pyesindədə istifadə edib{{sfn|Richards|2008|p=84}}{{sfn|Winkler|2008|p=78}}. Layihənin direktoru Martin Ritt İbrahim Polonski və Yul Brinneri əsas rol oynamaq üçün razılıq verib. "Xəbər" jurnalının sonrakı məsələlərindən birinin örtüyü Qladiator kostyumunda Brinner bir şəkil ilə bəzədilib{{sfn|Knippschild|2013|p=173}}. Hollivudda komandanın [[5|5,5]] [[milyon]] dollar büdcəsi var və hətta bəzi materialları aradan qaldırmağı bacardı. Duqlas iki layihəni bir birinə birləşdirməyi təklif etdi, lakin Bronner bu təklifi rədd etdi. Bundan əlavə, "Birləşmiş Artist" "Qladiator" və "Spartak" müəllif hüquqlarına malikdir. Onlar [[1959]]-cu ilin yazında başlayırlar və bununla Avropada tamamilə atəş həyata keçirirlər. == Yenidən relizlər və bərpa == Film [[1967]]-ci ildə [[23]] [[dəqiqə]] olmadan yenidən buraxıldı. [[1991]]-ci ildə [[23]] [[dəqiqə]]nin azadlığı üçün Robert Harris tərəfindən bərpa edildi. Filmin orijinal versiyasından əvvəl kəsildiyi vaxt [[14]] [[dəqiqə]] idi. Steven Spilberq bərpa işlərinə dəstək verdi və Stanley Kubrick layihənin məlumatlandırılmasını tövsiyə etdi. Filmdən imtina edən Kubrik filmin fiziki bərpa edilməsi ilə heç bir əlaqəsi olmadı. Rənglər pis bir şəkildə pozulduğu üçün istifadə edilə bilməzdi. Müasir İncəsənət Muzeyinə hədiyyə edilən film, bərpa üçün istifadə edilə bilməzdi, çünki arxiv sayıldı. [[1960]]-cı ildə ehtiyat olaraq istifadə edilən orijinal studiya qara və ağ ayırma izləri istifadə edilmişdir, baxmayaraq ki, emal laboratoriyası çərçivəsini yazmağa qadir olan yeni bir lens hazırlamalı idi. Bərpa təxminən 1 milyon dollar etdi<ref name="Universal Pictures">{{cite web|title=Restoration of "Spartacus" — "Spartacus" Production Notes|url=http://www.in70mm.com/news/2009/spartacus/|publisher=Universal Pictures|accessdate=2 September 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Spartacus|url=http://kubrickfilms.warnerbros.com/video_detail/spartacus/|publisher=Warnrer Bros.|accessdate=2 September 2013|archive-date=1 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140201174405/http://kubrickfilms.warnerbros.com/video_detail/spartacus/|url-status=dead}}</ref>. Həmçinin, [[Roma]] [[general]] Kausses Olivye) öz qulu Antoninyus (Körtis), "yemək istəkləri" haqqında söhbət etməkdən imtina etmək üçün çalışır. [[Kino|Film]] bərpa edildikdə (Olivyerin ölümündən [[2|iki]] il sonra), bu səhnənin orijinal dialoqu yoxdur; təkrar dublyaj edilməli idi. Toni Körtis, [[66]] yaşında, öz hissəsini yenidən yaza bildi. Kubrik səhnənin necə oynanılacağı barədə təlimatlandırdı. [[Aktyor]]lar ayrı-ayrılıqda dialoqunu qeyd etdilər<ref name="Universal Pictures"/>. [[Kino|Film]]in [[4|dörd]] [[dəqiqə]]si, [[1970]]-ci illərdə izdiham səbəbindən itirildi. Bu səhnələr Qrakçus (Lafton) xarakterinə aiddir. İntihar edən bir səhnədir. Bu səhnələrin səs parçaları var. Onlar DVD-yə daxildir və bəzi çəkilmiş görüntülərin istehsalı ilə məşğul olur. [[2015]]-ci ildə, [[55]] illik yubileyinə görə, film, [[1991]]-ci ildə filmin yenidən qurulmasının [[6|6,000]] axtarışdan geniş bərpaya keçdi. [[2015]]-ci ildə bərpa [[12]] [[dəqiqə]] uzadıldı. Film [[2015]]-ci il oktyabrın [[6]]-da yenidən yayımlanaraq, [[2015]]-ci ildə bərpa işlərinin 1080p transferini təqdim etdi. [[2015]]-ci il bərpası ilk dəfə<ref>{{cite web |url=http://www.thedigitalbits.com/columns/my-two-cents/032515_1415 |website= The Digital Bits |title= 1776: Director’s Cut coming to BD, plus Strange Days: 20th (in Germany), a Giger documentary & Kubrick’s Spartacus! |author= Bill Hunt |date= 2015-03-25 |accessdate= 2016-03-07}}</ref>, TCM Klassik Film Festivalı çərçivəsində teatr premyerasını [[2015]]-ci ilin [[mart]] ayında keçirmək planlaşdırılırdı<ref>{{cite web |url= http://www.siskelfilmcenter.org/spartacus |quote= UPDATE: Because of unforeseen technical problems, Universal's 4K restoration of SPARTACUS was not completed in time for our scheduled screenings. We will be showing the 2K restoration instead. |title= Spartacus [programme note] |website= Gene Siskel Film Center |accessdate= 2016-03-07 |archive-date= 2016-03-08 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160308105529/http://www.siskelfilmcenter.org/spartacus |url-status= dead }}</ref>, bərpa vaxtında tamamlandı<ref>{{cite web |url= http://blogs.indiewire.com/thompsononhollywood/kubricks-spartacus-among-four-new-restorations-headed-for-tcm-fest-20141103 |author= Ryan Lattanzio |title= Kubrick's 'Spartacus' Among Four New Restorations Headed for TCM Fest |date= 2014-11-03 |accessdate= 2016-03-07 |website= Thompson on Hollywood! / Indiewire |archive-date= 2016-03-08 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160308110506/http://blogs.indiewire.com/thompsononhollywood/kubricks-spartacus-among-four-new-restorations-headed-for-tcm-fest-20141103 |url-status= dead }}</ref>, DCP versiyası [[2015]]-ci il [[noyabr]]ın [[4]]-[[12]]-də [[Nyu-York]] şəhərində keçirilən Film Forumunda səsləndi<ref>{{cite web |url=https://twitter.com/filmforumnyc/status/661936042979794944 |title=SPECTACULAR new 4K restoration of Kubrick's SPARTACUS opens today! |date=2015-11-04 |accessdate=2016-03-07}}</ref><ref>{{cite web |url=https://unpaidfilmcritic.wordpress.com/2015/11/05/spartacus-restored-in-4k-at-film-forum/ |date=2015-11-05 |accessdate=2016-03-07 |publisher=Unpaid Film Critic |title=Spartacus – restored in 4K at Film Forum, November 4 – 12, 2015}}</ref>. == Mükafat və nominasiyalar == {| class = "wikitable" ! Nəticə ! Mükafat<ref>{{cite news|url=https://movies.nytimes.com/movie/45948/Spartacus/details |title=NY Times: Spartacus |accessdate=2008-12-24|work=NY Times}}</ref> ! Alan |- | {{won}} | Ən yaxşı aktyor | Piter Ustinov |- | {{won}} | Ən yaxşı rəssam | Aleksandr Qolitzen |- | {{won}} | Akademiya | Rassel Metti |- | {{won}} | Ən yaxşı geyim | Bill Tomas |- | {{nom}} | Ən yaxşı ssenarist | Robert Laurens |- | {{nom}} | Ən yaxşı mahnı | Aleks Not |- |} === Digər mükafatlar === [[2008]]-ci ilin [[iyun]] ayında [[Amerika]] Kino İnstitutu, [[10]] "klassik" [[Amerika]] [[film]] janrında ən yaxşı [[on]] [[film]]i yaradıcılıq dairəsindən [[1500]]-dən çox adamın səsverməsindən sonra, Spartak filmi epik və tarixi janrda [[5|beşinci]] ən yaxşı film olaraq qəbul edilib<ref>{{Cite news| author = [[American Film Institute]] | title = AFI Crowns Top 10 Films in 10 Classic Genres | work = ComingSoon.net | date = 2008-06-17 | url = http://www.comingsoon.net/news/movienews.php?id=46072 | accessdate= 2008-06-18}}</ref><ref>{{Cite web| title= Top 10 Epic | url = http://www.afi.com/10top10/category.aspx?cat=10 | publisher= American Film Institute |accessdate= 2016-08-27}}</ref>. == Tənqidçilərin mövqeyi == Film ilk dəfə çıxdıqda qarışıq baxışlar aldı; Bosley Krouter filmi "səliqəli, qeyri-bərabər bir drama" adlandırdı<ref>{{cite news|url=https://movies.nytimes.com/movie/review?_r=1&res=9A06E3DE1738EF32A25754C0A9669D946191D6CF |title='Spartacus' Enters the Arena:3-Hour Production Has Premiere at DeMille |last=Crowther |first=Bosley |authorlink=Bosley Crowther |publisher=''[[New York Times]]'' |date=1960-10-07 |accessdate=2009-01-08}}</ref>. Ancaq vaxt keçdikcə filmin nüfuzu böyüdü. Roqer Ebert kimi tənqidçilər, filmin əksinə, ümumiyyətlə müsbət olsa da filmin qüsurları olduğunu iddia edirlər<ref>{{cite news|url=http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/19910503/REVIEWS/105030304/1023 |title=Spartacus |first=Roger |last=Ebert |authorlink=Roger Ebert |date=1991-05-03 |accessdate=2009-01-08 | work=Chicago Sun-Times}}</ref>. Sərbəst buraxıldığı zaman film, həm də [[Amerika]] və [[Hollivud]] köşə yazarı Hedda Hopper: "Hekayə bir komediya janrında yazılmışdır<ref name="Douglas autobio" />." == "Mən Spartakam!" == Filmin səhnəsində, qullardan Spartakı müəyyən etmək tələb olunur<ref name="Trumbo"/>. Bunun əvəzinə, hər bir qul özünü Spartak olaraq elan etmir<ref>{{cite web|last=Pandolfi|first=Chris|title=Trumbo|url=http://www.gonewiththetwins.com/pages/2008/trumbo.php|work=Movie Reviews|publisher=Gone With the Twins.|accessdate=31 December 2013}}</ref>. Bu səhnə Kubrik'in növbəti filmi Lolita (1962) filmindədə var. O, "Mən Spartak deyiləm, kölələri azad etmək üçün gəldinizmi?"<ref name=Winkler>Winkler, Martin M. ''Spartacus: Film and History'', pp. 6-7, fn. 12. Wiley-Blackwell, 2007. {{ISBN|1-4051-3181-0}}</ref>. Sonrakı filmlər, televiziya şouları və reklamları simvolik səhnəyə istinad edir və ya parodiya edir. Bunlardan biri Monriyan Briyan ([[1979]]) adlı filmidir<ref name=Winkler/><ref>Hughes, David. ''The Complete Kubrick''. London: Virgin, 2000; rpt. 2001, pp. 80-82. {{ISBN|0-7535-0452-9}}</ref><ref>Solomon, Jon. ''The Ancient World in Cinema'', 2nd edition. New Haven: Yale University Press, 2001, p. 53. {{ISBN|0-300-08337-8}}</ref> == Rollarda == [[Kirk Duqlas]] — Spartak <br/> [[Lourens Olivye]] — Krassus <br/> [[Cin|Cin Simmons]] — Variniya <br/> Çarlz Lafton — Qrakçus <br/> Piter Ustinov — Batiyatus <br/> [[Toni Körtis]] — Antoninyus <br/> Con Qavin — Yulius Sezar <br/> Con Dallas — Markus Qlabrus <br/> Nina Foç — Helena Qlabrus <br/> Con Ayrlənd — Sriksus <br/> [[Herbert Lom]] — Tcqranes Levant <br/> Çarlz Mc. Qrou — Marsellus <br/> Coanna Barnes — Klaudia Maria <br/> Harold Ston — Davud <br/> Vudi Strod — Draba <br/> Piter Brokko — Ramon <br/> Paul Lambert — Qannikus <br/> Robert Uayk — gözətçi <br/> Nik Dennis — Dionisiyus <br/> Con Hoyt — Kaysus == Qeydlər == <references group="qeyd"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Biblioqrafiya == *{{cite book|last=Baxter|first=John|title=Stanley Kubrick: A Biography|year=1997|publisher=HarperCollins|isbn=978-0-00-638445-8|ref=harv}} *{{cite book|last=Douglas|first=Kirk|title=I Am Spartacus! Making a Film, Breaking the Blacklist|year=2012|publisher=Open Road Media|isbn=978-1453254806|ref=harv}} *{{cite book|last=Duncan|first=Paul|year=2003|title=Stanley Kubrick: The Complete Films |url=https://archive.org/details/stanleykubrickvi0000dunc|publisher=Taschen GmbH|isbn=978-3836527750|ref=harv}} == Həmçinin bax == [[1960-cı ilin filmləri]]<br> [[Amerika Film İnstitutu]] == Xarici keçidlər == * {{IMDb title|0054331|Spartak}} * {{rotten-tomatoes|1019544-spartacus|Spartak}} * [http://www.criterion.com/asp/release.asp?id=105&eid=16&section=essay Criterion Collection essay by Stephen Farber] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080213035950/http://www.criterion.com/asp/release.asp?id=105&eid=16&section=essay |date=2008-02-13 }} * [http://www.life.com/image/first/in-gallery/50241/rare-never-seen-spartacus-at-50 Rare, Never-Seen: ''Spartacus'' at 50] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101014181029/http://www.life.com/image/first/in-gallery/50241/rare-never-seen-spartacus-at-50 |date=2010-10-14 }} [http://life.time.com/icons/kirk-douglas-rare-early-photos-of-a-hollywood-legend/#1] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141026115020/http://life.time.com/icons/kirk-douglas-rare-early-photos-of-a-hollywood-legend/#1 |date=2014-10-26 }} {{Vikianbar kateqoriyası|spartacus }} hyrjmy7j5dx3y6qv8b7m1tbd14q8afk 0 533781 6556777 4554717 2022-07-31T15:48:50Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Spartak (ad)]] səhifəsinin adını [[Spartak (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Spartak''' — [[ad]]. {{adaşlar}} *[[Spartak]] — ;Futbol klubları *[[Spartak Trnava FK]] — *[[Spartak Moskva FK]] — *[[Spartak Subotiça FK]] — ;Digər *[[Spartak (film, 1960)]] — {{dəqiqləşdirmə}} [[Kateqoriya:Adlar]] jabxsbge98nj5pqv2dmrjfhymjo2s5s 6556779 6556777 2022-07-31T15:49:30Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki ;Futbol klubları *[[Spartak Trnava FK]] — *[[Spartak Moskva FK]] — *[[Spartak Subotiça FK]] — ;Digər *[[Spartak (film, 1960)]] — == Həmçinin bax == * [[Spartak (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} hr6amfg7fgggd9jvfwl5rrivijelwcq 0 535066 6556913 6284319 2022-07-31T17:30:40Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Fərhad (ad)]] səhifəsinin adını yönləndirmənin əksinə dəyişərək [[Fərhad (dəqiqləşdirmə)]] adlandırdı wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Fərhad''' - Azərbaycanda geniş yayılmış kişi adı. {{adaşlar}} * [[Fərhad Ağayev]] - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı * [[Fərhad Ağazadə]] - Azərbaycan pedaqoqu, əlifba islahatçısı, mətbuat tarixçisi, publisist. * [[Fərhad Bədəlbəyli]] - pianoçu, Azərbaycan SSR xalq artisti, Azərbaycanın Dövlət mükafatı Laureatı * [[Fərhad Əhmədbəyli]] - Azərbaycanlı geoloq; Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, professor. * [[Fərhad Əliyev]] - Azərbaycan Respublikasının İqtisadi İnkişaf naziri (2001-2005). * [[Fərhad Hümbətov]] - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Qarabağ müharibəsi şəhidi. * [[Fərhad xan Qaramanlı]] - qızılbaş sərkərdəsi, bəylərbəyi, intriqaçı * [[Fərhad Xəlilov]] - Azərbaycan xalq rəssamı,Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri * [[Fərhad İsrafilov]] - Azərbaycan aktyoru. * [[Fərhad Kərimov]] - azərbaycanlı hərbi jurnalist və teleoperator. * [[Fərhad Yusifov]] - Azərbaycan aktyoru və rejissoru, Kanada ssenaristi və prodüseri. * [[Sərdar Fərhad Paşa]] - Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi * [[Fərhad Cəfərquliyev]] — * [[Fərhad Süleymanov]] — * [[Fərhad Turanlı]] — * [[Fərhad Yusifov (alim)]] — * [[Fərhad Atakişiyev (şəhid)]] — * [[Fərhad Poladov]] — * [[Fərhad Eminov]] — * [[Fərhad Ermanov]] — * [[Fərhad Haşımov]] — * [[Fərhad Xubanlı]] — == Digər == * [[Fərhad və Şirin (xalça)]] - Təbriz xalçaçılıq məktəbinə aid Azərbaycan xalçaları. * [[Fərhad və Şirin (Nəvai)]] - özbək şairi Əlişir Nəvainin "Xəmsə" toplusuna daxil olan ikinci əsər * [[Fərhad və Şirin (Vəhşi)]] — fars şairi Vəhşi Bafqinin Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poemasının təsiri ilə müstəqil olaraq yazdığı poema * [[Fərhad arxı]] — == Həmçinin bax == * [[Fərhadlı]] * [[Fərhadov]] {{dəqiqləşdirmə}} [[Kateqoriya:Kişi adları]] tqep15bi35zsim7nm5tkfw1vk8w27kg 6556916 6556913 2022-07-31T17:31:13Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki * [[Fərhad və Şirin (xalça)]] - Təbriz xalçaçılıq məktəbinə aid Azərbaycan xalçaları. * [[Fərhad və Şirin (Nəvai)]] - özbək şairi Əlişir Nəvainin "Xəmsə" toplusuna daxil olan ikinci əsər * [[Fərhad və Şirin (Vəhşi)]] — fars şairi Vəhşi Bafqinin Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poemasının təsiri ilə müstəqil olaraq yazdığı poema * [[Fərhad arxı]] — == Həmçinin bax == * [[Fərhad (ad)]] * [[Fərhadlı]] * [[Fərhadov]] {{dəqiqləşdirmə}} 61sc3fyeftoo5hv05qvqeaecagimjmb 0 535212 6557168 6397826 2022-07-31T20:59:00Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Rəsm əsəri |şəkil = Isleworthml.JPG |şəkil məlumat = Portretin görünüşü |şəkil miqyası = 280 |adı = Ayzeluort Mona Lizası |orijinal adı = {{Dil-fr|Mona Lisa d’Isleworth}} |rəssamı = [[Leonardo da Vinçi]] |məktəbi = [[İtaliya intibahı]] |ölkə = {{SWI}} |şəhər = [[Lozanna]] |tarixi = [[1503]]-[[1506]] |sifarişçi = [[Liza Gerardini]] |janr = [[portret]] |ölçüləri = 86 × 64,5 sm |material = |texnikası = yağlı boya |saxlanıldığı yer = Şəxsi kolleksiya }} '''''Ayzeluort Mona Lizası''''' ({{Dil-fr|Mona Lisa d’Isleworth}}) — [[Leonardo da Vinçi]]nin [[Luvr muzeyi]]ndə saxlanan [[Mona Liza|eyni adlı portret əsərind]]əki subyektin təsvir olunduğu yağlı boya ilə kətan üzərində çəkilmiş rəsm əsəridir. Aparılmış uzunmüddətli tədqiqatlardan sonra 2015–2016-cı illərdə yayımlanmış elmi nəşrlərdə əsərin Leonardo da Vinçinin fırçasına aid olması bildirilmişdir.<ref name="Lorusso Natali" /><ref name="Asmus Parfenov Elford" /> [[İtaliya]]dan Leonardonun orijinal əsəri kimi alınmış və yüz il [[Somerset]] qraflığında saxlanılmış əsər, 1913-cü ildə ingilis kolleksioner Hyu Bleykerin diqqətini cəlb etmiş və o portreti almışdır. Bundan qısa müddət sonra Bleykerin atalığı Con Eyr tərəfindən nəşr edilmiş monoqrafiyada Leonardonun ''"Mona Liza"''nın iki versiyasını işləməsi və birinci versiyanın hazırda Ayzeluortda saxlanan (Bleykerin Qərbi [[London]]dakı studiyası Ayzeluort ərazisində yerləşirdi) rəsm olmasını bildirir.<ref>{{cite journal|author=Grolier (Ed.) |work= Encyclopedia Americana|volume= 19|title=Isleworth ''Mona Lisa''|date= 1951}}</ref><ref name="Konody">{{cite news|title=Jump up |author= Konody, Paul G.|work=The New York Times|date= February 15, 1914}}</ref><ref name= Eyre>{{cite book |last=Eyre|first=John|date=1926|title=The two Mona Lisas: Which was Giocondo's picture? Ten direct, distinct, and decisive data in favour of the Isleworth version and some recent Italian experts' opinions on it |location=London |publisher=J.M. Ouseley & Son}}</ref> Sonradan əsəri almış [[Henri F. Pulitzer]] Ayzeluort Mona Lizasının Leonardo da Vinçi tərəfindən işlənmiş [[Liza Gerardini]]n əsl portreti olmasını qeyd edir.<ref name="Pulitzer">{{cite book|author=Pulitzer, Henry E.|title=Where is the Mona Lisa?|publisher=The Pulitzer Press|location=London|date=1960|asin=B0027MR0A2}}</ref> Hazırda şəxsi kolleksiyada saxlanan əsər ictimayətə nümayiş etdirilmir. Buna baxmayaraq, son illər ərzində müxtəlif mütəxəssislərə onu tədqiq etməyə, həmçinin sənədli film üçün çəkilişlər aparmağa icazə verilmişdir.<ref name=Isbouts2/> == Tarixi == Leonardonun erkən bioqrafı [[Corco Vazari]], rəssamın ''"Mona Liza"'' portretini 1503-cü ildə çəkməyə başlamsını, lakin bir müddət sonra yarımçıq tərk etdiyini bildirir. Buna baxmayaraq, tamamilə başa çatdırılmış ''"florensiyalı xanımın portreti"'' 1517-ci ildə Leonardonun ölümündən qısa müddət əvvəl onun yaşadığı malikanədə yenidən peyda olur. Yekun rəsm, demək olar ki, hazırda Luvrda asılan portretdir.<ref>{{cite book|author=[[Corco Vazari|Vasari, Giorgio]]|title=The Lives of the Artists|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|year=1998|isbn=0-19-283410-X}}</ref> Ayzeluort Mona Lizasının autentikliyi fikrinin tərəfdarları onun tamamlanmamış erkən əsər olmasını, Luvr ''"Mona Liza"''sının isə Leonardonun sonradan özü üçün çəkdiyi yekun variant olduğunu bildirirlər. Bundan başqa [[Henri F. Pulitzer]] ''"Mona Liza hardadır?"'' ({{Dil-en|Where is the Mona Lisa?}}, 1960) adlı əsərində qeyd edir ki, rəssam və yazıçı Can Paolo Lomazzo ''"Rəssamlıq, heykəltəraşlı və memarlıq sənəti haqqında traktat"'' ({{Dil-it|Trattato dell'arte della Pittura Scultura ed Architettura}}, 1584) əsərində ''"Cakonda və Mona Liza"'' ({{Dil-it|della Gioconda, e di Mona Lisa}}) ifadəsini işlədir.<ref>{{cite book|publisher=Nabu Press |date=January 2, 2010|edition=Paperback reproduction of 1584 book|language= Italian|isbn= 978-1142236694|title=Trattato Dell'arte Della Pittura Scultura Ed Architettura|author=Giovanni Paolo Lomazzo}}</ref> Cakonda ({{Dil-it|La Gioconda}}) bəzən Luvrda saxlanan ''"[[Mona Liza]]"'' portretinin alternativ adı kimi istifadə edilir; həmin traktatdan olan sitat isə göstərir ki, onlar iki fərqli əsər olmuşdur. Pulitzer Lomazzonun traktatından həmin səhifənin məzmunu da öz kitabına əlavə etmişdir.<ref name="Pulitzer"/> == Təsviri == Luvrdakı ''"Mona Liza"''dan daha enli olan Ayzeluort Mona Lizası bəzən əsərin kopyalarında da rast gəlinən yan sütunlarına malikdir. Luvr ''"Mona Liza"''sının kənarlarında isə yalnız sütun altlıqları görünür ki, bu da, əsərin sütunlarla çəkildiyini, lakin sonradan kəsildiyini göstərir. 2004–2005-ci illərdə ''"Mona Liza"''nı tədqiq etmiş mütəxəssislər isə potretin heç vaxt yanlardan kəsilmədiyini qeyd edirlər.<ref name="mohen">{{cite book | last = Mohen | first = Jean-Pierre | title = Mona Lisa: inside the Painting | publisher=Harry N. Abrams, Inc. | year = 2006 | page=128|isbn = 0-8109-4315-8 }}</ref> Ayzelouort Mona Lizasının fiquru Luvr ''"Mona Liza"''sına çox oxşar olmaqla, identik kompozisiya və işıqlandırmaya malikdir. Lakin, Ayzeluort Mona Lizasının üzü daha gəncdir ki, bu da onun erkən versiya olmasını söyləməyə əsas vermişdir. Pulitzer bildirir ki, müxtəlif sənət tədqiqatçıları qeyd edirlər ki, Ayzeluort Mona Lizasının çiyinləri Leonardonun digər əsərlərinin subyektlərinin çiynindən daha aşağıdır. Həmçinin Ayzeluort Mona Lizasının fonu Luvr ''"Mona Liza"''sı ilə müqayisədə daha az detallı işlənmişdir. Buna görə də, bəzi tədqiqatçılar Ayzeluort Mona Lizasının əlləri və üzünün Leonardo, qalan hissələrinin isə başqa rəssam tərəfindən işləndiyini bildirirlər. == Autentikliyi == [[Fayl:Raffaello Sanzio - Portrait of a Woman - WGA18948.jpg|200px|thumb|right|[[Rafael Santi]] tərəfindən 1504-cü ildə mürəkkkəb və qələmlə çəkilmiş ''"Mona Liza"'' eskizi. Hazırda [[Luvr muzeyi]]ndə saxlanılır.]] Hyu Bleyker<ref name= Eyre />, Pol Konodi<ref name="Konody" />, Con Eyr<ref name= Eyre />, Kommendator Sessoni<ref name= Eyre />, Arduino Kolasanti<ref name= Eyre />, Lüdoviko Spiridon<ref name= Eyre />, Enriko San Martino di Valperqa<ref name= Eyre />, Adolfo Venturi<ref name= Eyre />, A. C. Şapellou<ref>{{cite magazine |last= Chappelow |first= AC |date=July 1, 1956 |title=The Isleworth Mona Lisa |magazine=Apollo Magazine }}</ref> və Henri Pulitzer<ref name="Pulitzer" /> kimi nüfuzlu tədqiqatçılar XX əsrin birinci yarısında Ayzeluort Mona Lizasının əsas hissələrinin [[Leonardo da Vinçi]] tərəfindən işləndiyini təsdiq etmişlər. Ayzeluort Mona Lizasının autentikliyi azsaylı mütəxəssislər tərəfindən müzakirə mövzusuna çevrilmişdir. Skeptiklər bildirirlər ki, Henri Pulitzer özü əsəri aldığına görə onun fikirlərində maraqların toqquşması vardır. Onun ''"Mona Liza hardadır?"'' ({{Dil-en|Where is the Mona Lisa?}}) adlı əsəri isə özünün sahibi olduğu ''"Pulitzer Press"'' nəşriyyatı tərəfindən nəşr edilmişdir. Əsərinin giriş hissəsində Pulitzer bildirir ki, portreti almaq üçün bir çox qurbanlar verməli olmuş, həmçinin ''"bütün əşyaları ilə birikdə evi satmaq"''dan belə çəkinməmişdir.<ref name="Foundation2012">{{cite book|author=Mona Lisa Foundation|title=Mona Lisa: Leonardo's Earlier Version|url=https://books.google.com/books?id=FsCAg2pm3V8C&pg=PA272|accessdate=31 yanvar 2018|year=2012|publisher=The Mona Lisa Foundation|isbn=978-3-033-03144-9|pages=272–|quote=... 1962 Dr. Henry Pulitzer (Pulitzer Galleries, Kensington, London & Berne, Switzerland) acquires the painting by selling his Knightsbridge house with all contents, ... 1979 Pulitzer dies, and the painting is inherited by his partner, Elizabeth Meyer. ...}}</ref> Pulitzer kitabnda qeyd edir ki, 1504-cü ildə əsəri Leonardonun studiyasında görən onun müasiri [[Rafael Santi|Rafael]] məhz Ayzeluort Mona Lizasının eskizini (ehtimal ki, yaddaşdan) çəkmişdir (eskizin reproduksiyası da kitabda verilir, orijinalı isə [[Luvr muzeyi]]ndə saxlanılır). Rafaelin eskizində Mona Lizanın yanarında iki yunan sütunu vardır ki, onlar Luvr Mona Lizasında yox, Bleykerin aldığı Ayzeluort Mona Lizasında təsvir edilmişdir. Öz kitabında Pulitzer bir neçə səhifəlik bədii mütəxəssis rəylərini də nəşr edib; həmin mütəxəssislərin bəziləri Leonardonun əsərin müəllifi olduğunu, digərləri müəllifin Leonardonun studiyasında çalışan rəssamlardan biri olduğunu, başqaları isə müəllifin tamamilə kənar rəssam olduğunu qeyd edirlər. Əsərin autentikliyi fikrinin tərəfdarlarından olan kolleksioner Con Eyr Ayzeluort Mona Lizasının büstü, üzü və əllərinin Leonardo tərəfindən çəkildiyini iddia edir.<ref>{{cite book |title= ''Monograph of Leonardo da Vinci's ''Mona Lisa |location= London |publisher= Grevel |date= 1915}}</ref> Pulitzer həm də laboratoriya nəticələri (kətanda işıq və kölgənin münasibəti, rentgen şüalanması və sair) ilə əsərin Leonardoya aid olduğunu göstərir. Lakin, bu tədqiqatların necə və kim tərəfindən aparılması haqqında məlumat verilmir. O, yazır: "Bu kitabı çoxsaylı texniki məsələlərlə mürəkkəbləşdirmək istəmir və bu fəsili tezliklə yekunlaşdırmaq istəyirəm." O, heç bir müstəqil tədqiqatçıya istinad etmir; əsəri tədqiq etmiş alimlərdən bəhs edərkən isə "biz" əvəzliyini işlədir. Kitab müəllifin özünün sahib olduğu "Pulitzer Press" tərəfindən nəşr edildiyinə görə, xarici sübutların yoxluğu müəllifin öz tələbinə əsaslanmışdır. "PBS" tərəfindən yayımlanmış<ref name="auto">{{cite news |title= The Mona Lisa Mystery |work= Secrets of the Dead |publisher=PBS |date= July 2014 |url= http://www.imdb.com/title/tt3862180/?ref_=fn_al_tt_1}}</ref> sənədli filmdə əsəri tədqiq etmiş alimlərin adları qeyd edilir.<ref>{{cite news |title= The Mona Lisa Mystery Transcript |work= Secrets of the Dead |publisher= PBS |date= July 2014 |url= https://www.pbs.org/wnet/secrets/ajax/printable/?id=1821 |access-date= 2018-01-30 |archive-date= 2015-09-24 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150924165520/http://www.pbs.org/wnet/secrets/ajax/printable/?id=1821 |url-status= dead }}</ref> 1970-ci ildən ictimayətə nümayiş etdirilməmiş əsər [[İsveçrə]] banklarından birinin anbarında saxlanılır. 1979-cu ildə vəfat etmiş Pulitzer əsəri İsveçrəli partnyoruna vəsiyyət etmişdir. 27 sentyabr 2012-ci ildə [[Sürix]]dəki Mona Liza Fondu ({{Dil-en|The Mona Lisa Foundation}}) əsəri yenidən dünya mətbuatına təqdim etmişdir.<ref>{{cite web|title=Second Mona Lisa Unveiled for First Time in 40 Years|url=http://abcnews.go.com/blogs/headlines/2012/09/second-mona-lisa-unveiled-for-first-time-in-40-years/|publisher=ABC News|accessdate=31 yanvar 2018}}</ref><ref>{{cite web|title="Original Mona Lisa" given Geneva launch|url=https://www.reuters.com/article/2012/09/27/entertainment-us-art-monalisa-idUSBRE88P1BD20120927|publisher=Reuters|accessdate=31 yanvar 2018|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924170937/http://www.reuters.com/article/2012/09/27/entertainment-us-art-monalisa-idUSBRE88P1BD20120927|url-status=dead}}</ref> Həmin dövrdə fondun nəşr etdiyi kitabda əsərin autentikliyi ilə bağlı arqumentlər səsləndirilmişdir.<ref>{{cite book |last=Mona Lisa Foundation |date=2012 |title=Mona Lisa: Leonardo's Earlier Version |location=Zurich Switzerland |publisher=The Mona Lisa Foundation|isbn=9783033031449}}</ref> Leonardo da Vinçinin yaradıcılığı üzrə nüfuzlu alimlərdən biri olan [[Oksford Universiteti]]nin professoru Martin Kemp əsəri görməsə<ref name="Reuters">{{cite web |url= https://www.reuters.com/article/entertainment-us-art-monalisa-idUSBRE91C11H20130213 |title= New proof said found for "original" Mona Lisa – |publisher= Reuters.com |date= 13 February 2013 |accessdate= 31 yanvar 2018}}</ref> də, onun statusuna şübhə etmişdir.<ref>[http://edition.cnn.com/2012/09/28/world/europe/switzerland-different-mona-lisa/index.html Unveiling of alternate 'Mona Lisa' raises questions]by Ben Brumfield, [[CNN]], 28 September 2012.</ref> Həmin dövrdən sonra əsər çoxsaylı mütəxəssislər tərəfindən tədqiq edilmişdir. 2012–2013-cü illərdə əlavə tədqiqat və testlər aparılmış və onların nəticəsi 13 fevral 2013-cü ildə "''[[Reuters]]''" tərəfindən nəşr edilmişdir.<ref name="Reuters"/> Əsərin Leonardonun həndəsi ölçülərinə uyğun olmasını ortaya çıxarmış Alfonso Rubio onun Leonardonun fırçasına aid olmasını qeyd edir.<ref name="Reuters"/> 2013-cü ildə əsəri ətraflı tədqiq edən professor Atila Soares tədqiqatlarının nəticəsinə həsr etdiyi kitabda onu Leonardoya aid edir.<ref>{{cite book |last=Soares |first=Atila |date=2013 |title=A Jovem Mona Lisa |location=Rio de Janeiro, Brasil |publisher=Multifoco |isbn=9788582733882}}</ref> Jan Pyer Ayzbots 2013-cü ilin oktyabrında nəşr etdiyi ''"Mona Liza mifi"'' ({{Dil-en|The Mona Lisa Myth}})<ref>{{cite news |work= Fielding Graduate University News |title= New Book by Fielding Faculty Member Jean-Pierre Isbouts, DLitt, Shatters the Myths of the 'Mona Lisa' |author= Edwards, Hilary |date= November 7, 2013 |url= http://news.fielding.edu/bid/99834/New-Book-by-Fielding-Faculty-Member-Jean-Pierre-Isbouts-DLitt-Shatters-the-Myths-of-the-Mona-Lisa |access-date= January 30, 2018 |archive-date= July 11, 2018 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180711185412/http://news.fielding.edu/bid/99834/New-Book-by-Fielding-Faculty-Member-Jean-Pierre-Isbouts-DLitt-Shatters-the-Myths-of-the-Mona-Lisa |url-status= dead }}</ref> adlı əsərində Luvr və Ayzeluort Mona Lizalarının tarixini tədqiq edərək onlardan sonuncusunu Leonardonun fırçasına aid edir.<ref>{{cite book |last1=Isbouts |first1=Jean-Pierre|last2=Heath-Brown|first2=Christopher|date=2013 |title=The Mona Lisa Myth |location=Santa Monica, California |publisher=Pantheon Press |isbn=978-1492289494}}</ref> 2014-cü ilin martında kitab əsasında çəkilmiş sənədli film təqdim edilmişdir.<ref name=Isbouts2>{{cite book |publisher=IMDb |url= http://www.imdb.com/title/tt3324558/?ref_=nm_flmg_act_1 |title= The Mona Lisa Myth |date= 2014}}</ref> 2014-cü ilin aprelində əsəri tədqiq etmiş Albert Sutur isə Həm Ayzeluort, həm də Luvr Mona Lizalarının Leonardo tərəfindən çəkildiyini bildirir.<ref>{{cite magazine |last= Sauteur|first= Albert|date=April 22, 2014 |title=Albert Sauteur réinvente la perspective |magazine=Migros Magazine |volume=17|pages=14–17}}</ref> 2014-cü ilin iyulunda PBS telekanalı ''"Mona Liza sirri"'' ({{Dil-en|The Mona Lisa Mystery}}) adlı sənədli film nümayiş etdirmişdir. Həmin sənədli filmdə Ayzeluort Mona Lizasının autentikliyi ətraflı tədqiq edilmişdir.<ref name="auto"/> 2015-ci ildə professor Lorusso və Natali tərəfindən yayımlanmış akademik nəşrdə Mona Liza rəsmləri və kopyaları sənədləşdirilərək tədqiq edilir, müəlliflər Luvr və Ayzeluort Mona Lizalarının Leonardo tərəfindən çəkilməsi qərarına gəlirlər.<ref name="Lorusso Natali">{{cite journal |last1=Lorusso|first1=Salvatore|last2=Natali |first2=Andrea|date=2015 |title=Mona Lisa: A comparative evaluation of the different versions and copies |url= https://conservation-science.unibo.it/article/view/6168/5936 |journal= Conservation Science |volume=15|pages=57-84 |access-date= 31 yanvar 2018}}</ref> 2016-cı ildə professor Amus, Parfenov və Elford tərəfindən yayımlanmış digər bir akademik nəşrdə Luvr və Ayzeluort Mona Lizalarının üzünün eyni rəssam tərəfindən çəkilməsi qeyd edilir.<ref name="Asmus Parfenov Elford">{{cite journal |last1=Asmus|first1=John F.|last2=Parfenov |first2=Vadim|last3=Elford|first3=Jessie|date= 28 November 2016 |title=Seeing double: Leonardo's Mona Lisa twin|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s11082-016-0799-0 |journal= Optical and Quantum Electronics |volume=48|pages=555 |access-date= 31 yanvar 2018}}</ref><ref name=Boudin>{{cite book |last=Boudin de l'Arche|first=Gerard|date=2017 |title=A la recherche de Monna Lisa |location=Cannes, France |publisher=Edition de l'Omnibus |isbn=9791095833017}}</ref> 2017-ci ildə Cerard Budin de l'Aarş hər iki əsər haqqında tarixi məumatları müqayisə edərək belə qərara gəlir ki, Leonardo Ayzeluort Mona Lizasını Luvr Mona Lizasından daha əvvəl işləmişdir.<ref name=Boudin /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |authors= Wilson, Colin & Wilson, Damon |title= The Mammoth Encyclopedia of the Unsolved |url= https://archive.org/details/isbn_9780786707935 |publisher= Carroll & Graf |location= New York |year= 2000 |pages= [https://archive.org/details/isbn_9780786707935/page/364 364]–366 |isbn=0-7867-0793-3}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|The Isleworth Mona Lisa}} * [http://d.hatena.ne.jp/images/diary/n/nutra/2005-03-27.jpg A further image of the ''Isleworth Mona Lisa'', showing the picture being revealed from behind a curtain, with only the right side edge concealed. The left side pillar is visible.] * [http://monalisa.org Website of The Mona Lisa Foundation] * [http://spie.org/x106838.xml John Asmus: Optical techniques and the mysterious Mona Lisa] SPIE TV, 15 aprel 2014 {{Mona Liza}} [[Kateqoriya:Mona Liza]] [[Kateqoriya:Saxtalaşdırma mübahisələri]] [[Kateqoriya:Leonardo da Vinçiyə aid edilən əsərlər]] m5kgccphg3mjf8w4pbuntyn7so0wa13 0 536299 6557102 4225400 2022-07-31T20:30:11Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu (Azərbaycan)]] lz48h7vygr9w3rar5binacjup36ii7f 0 538006 6557096 6458488 2022-07-31T20:29:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Avstraliya Olimpiya Oyunlarında |idman oyunları=2018 Qış |iştirakçılar= 2 |idman_növləri=2 |bayraqdar= |rəsmilər= |qızıl=0 |gümüş=2 |bürünc=1 |yer= }} '''[[Avstraliya]] [[2018 Qış Olimpiya Oyunları]]nda''' 4 idman növündə 51 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. == Medallar == {| class="wikitable left" style="font-size: 95%;" |- bgcolor=silver |colspan=4 align=center|'''Gümüş''' |- | width="20" align="center"|'''№''' | width="250" align="center"|'''İdmançılar''' | width="350" align="center"|'''İdman növü''' | width="90" align="center"|'''Tarix''' |- |align=center|1 |[[Mett qrem]] |[[Şəkil:Freestyle skiing pictogram.svg|17px|Fristayl]] ([[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl — moqul (kişilər)|moqul]]) |align=center|12 fevral |- |align=center|2 |[[Caridd Xyuz]] |[[Şəkil:Snowboarding pictogram.svg|17px|Snoubord]] [[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord|Snoubord]] ([[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — snoubord-kross (kişilər)|snoubord-kross]]) |align=center|15 fevral |- bgcolor=peru |colspan=4 align=center|'''Bürünc''' |- | width="20" align="center"|'''№''' | width="250" align="center"|'''idmançılar''' | width="350" align="center"|'''İdman növü''' | width="90" align="center"|'''Tarix''' |- |align=center|1 |[[Skotti Ceyms]] |[[Şəkil:Snowboarding pictogram.svg|17px|Snoubord]] [[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord|Snoubord]] ([[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — hafpayp (kişilər)|hafpayp]]) |align=center|14 fevral |} == Millinin tərkibi == Avstraliya 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında 51 idmançı ilə (28 kişi və 23 qadın) 4 dörd idman növünün 10 bölməsi<ref>{{cite web|url=http://pyeongchang2018.olympics.com.au/team|title=Australian Olympic Team|date=2018-01-29|author=|publisher=Avstraliya Olimpiya komitəsi|accessdate=2018-01-29|lang=en|archive-date=2017-09-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908081940/http://pyeongchang2018.olympics.com.au/team|url-status=dead}}</ref> çıxış edəcək. Milinin təskibinə 20 əvvəllər heç bir olimpya yarışmasında iştirak etməmiş idmançı daxildir<ref>{{cite web|url=http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/five-added-to-pyeongchang-2018-team|title=Five added to PyeongChang 2018 Team|date=2018-01-26|author=|publisher=Avstraliya Olimpiya komitəsi|accessdate=2018-01-29|lang=en|archive-date=2018-01-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20180126141516/http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/five-added-to-pyeongchang-2018-team|url-status=dead}}</ref>. milinin heyəti arasında ən təcrübəlisi Lidiya Lasila olacaqdır<ref>{{cite web|url=http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/australian-olympic-team-selected-for-pyeongchang-2018|title=Australian Olympic Team selected for PyeongChang 2018|date=2018-01-25|author=|publisher=Avstraliya Olimpiya komitəsi|accessdate=2018-01-29|lang=en|archive-date=2018-01-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129080733/http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/australian-olympic-team-selected-for-pyeongchang-2018|url-status=dead}}</ref>. İlk iştirak edənlər fiqurlu konki sürənlər olacaqdır<ref name="Фигурное катание">{{cite web|url=http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/figure-skaters-named-on-the-2018-australian-winter-olympic-team|title=Figure Skaters named on the 2018 Australian Winter Olympic Team|date=2017-11-09|author=|publisher=Avstraliya Olimpiya komitəsi|accessdate=2017-12-03|lang=en|archive-date=2017-11-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20171113060401/http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/figure-skaters-named-on-the-2018-australian-winter-olympic-team|url-status=dead}}</ref>. Artıq altıncı olimpiyadadır ki, İen Çerterman \deleqasiya rəhbəridir<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/2014-05-20/chesterman-in-charge-of-2018-winter-team/5465926|title=Ian Chesterman again named Australia's chef de mission for 2018 Winter Olympics team|date=2014-05-20|author=|publisher=abc.net.au|accessdate=2017-12-03|lang=en}}</ref>. {{siyahı|3| ; [[Şəkil:Bobsleigh pictogram.svg|25px|Bobsley]] Bobsley # (k)[[Devid Mara]] # [[Lukas Mata]] # [[Laklan Reydi]] # [[Heyden Smit]] ; [[Şəkil:Alpine skiing pictogram.svg|25px|Dağ xizəyi idmanı]] Dağ xizəyi # (k)[[Domenik Demşar]] # [[Qarri Leydlou]] # (q)[[Qreyta Smoll]] ; [[Şəkil:Speed skating pictogram.svg|25px|Konki yürüşü]] Konki yürüşü # (k)[[Deniel Qreyq]] ; [[Şəkil:Speed skating pictogram.svg|25px|Xizəklə sürüşmə]] Xizəklə sürüşmə; # (k)[[Filipp Bellinqhem]] # [[Kolum Uotson]] # (q)[[Barbara Ezerşek]] # [[Cessika Yiton]] # [[Rayt Keysi]] # [[Eymi Uotson]] ; [[Şəkil:Luge pictogram.svg|25px|Xizək idmanı]] Xizək idmanı # [[Aleksanr Ferlaçço]] ; [[Şəkil:Skeleton pictogram.svg|25px|Skeleton]] Skeleton # (k)[[Con Ferrou]] # (q)[[Jaklin Narrakott]] ; [[Şəkil:Snowboarding pictogram.svg|25px|Snoubord]] Snoubord # (k)[[Kemeron Bolton]] # [[Skotti Ceyms]] # [[Natan Constoun]] # [[Kent Kallister]] # [[Adam Lambert]] # [[Aleks Pullin]] # [[Carid Hyuz]] # (k)[[Emili Artur]] # [[Bell Brokhoff]] # [[Tess Koudi]] # [[Holli Krouford]] # [[Riç Cessika]] ; [[Şəkil:Figure skating pictogram.svg|25px|Fiqurlu konkisürmə]] Fiqurlu kankisürmə # (k)[[Breden Kerri]] # [[Xarli Uindzor]] # (q)[[Yekaterin Aleksandrovskaya]] # [[Kaylani Kreyn]] ; [[Şəkil:Freestyle skiing pictogram.svg|25px|Fristayl]] Fristayl # (k)[[Anton Qrimus]] # [[Mett Qrem]] # [[Devid Morris]] # [[Ceyms Metison]] # [[Brodi Sammers]] # [[Rassell Henşou]] # [[Roan Çepmen-Devis]] # (q)[[Kladuya Qeli]] # [[Semi Kenni-Smit]] # [[Britteni Koks]] # [[Lidiya Lasilla]] # [[Lora Pil]] # [[Daniel Skott]] # [[Samanta Uels]] # [[Madi Himberi]] # [[Cakara Entoni]] ; [[Şəkil:Short track speed skating pictogram.svg|25px|Şort-trek]] Şort-trek # (k)[[Endi Cjun]] # (q)[[Diana Lokket]] }} ==== [[Şəkil:Bobsleigh pictogram.svg|30px]] Bobsley ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında bobsley}} Bu idman növündə təsnifat mərhələsində idmançılar Beynəlxalq Bobsley və Skeleton Federasiyasının 14 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-11-PyeongChang-2018-Qualification-System-Bobsleigh-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Bobsleigh) |date=2017-01-26 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və Skeleton |accessdate=2017-12-18 |lang=en }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak hüququ əldə edir. Bu yarışmanın nəticəsi olaraq Avstraliya bu idman növünün 3 nominasiyasında<ref>{{cite web |url=http://www.ibsf.org/en/news/20465-ibsf-publishes-olympic-quota-allocation-list-nocs-to-confirm-by-19-january-2018 |title=IBSF publishes Olympic Quota allocation list |date=2018-01-14 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və Skeleton |accessdate=2018-01-15|lang=en}}</ref> iştirak hüququ əldə etsədə qadın yarışmasından imtina etmişdir. ;kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|yarışma !rowspan="2" width="200"|idmançılar !colspan="2"|1 yürüş !colspan="2"|2 yürüş !colspan="2"|3 yürüş !colspan="2"|4 yürüş !rowspan="2"|son nəticə !rowspan="2"|yer !rowspan="2"|geriqalma |- !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında bobsley - ikilik (kişilər)|ikilik]] |align=left|[[Devid Mara]] <br> [[Lukas Mata]] | | | | | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında bobsley - dördlük (kişilər)|dördlük]] |align=left|[[Devid Mara]] <br> [[Lukas Mata]]<br>[[Laklan Reydi]] <br> [[Heyden Smit]] | | | | | | | | | | | |} ==== [[Şəkil:Skeleton pictogram.svg|30px]] Skeleton ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında skeleton}} Bu idman növündə təsnifat mərhələsində idmançılar Beynəlxalq Bobsley və skeleton Federasiyasının 14 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Skeleton-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Skeleton) |date=2017-01-26 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və skeleton Federasiyası |accessdate=2017-12-18 |lang=en |archive-date=2019-07-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190711221409/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Skeleton-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak hüququ əldə edir. Avstraliya həm kişi<ref>{{cite web |url= http://www.ibsf.org/images/documents/downloads/Quotas/2017_18/Quota_allocation_IBSF_RANKING_Men_Skeleton_14_01_2018.pdf |title=Quota Allocation PyeongChang Olympic Winter Games 2018 - Men´s Skeleton |date=2018-01-14 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və skeleton |accessdate=2018-01-15|lang=en}}</ref> həm də qadın<ref>{{cite web |url=http://www.ibsf.org/images/documents/downloads/Quotas/2017_18/Quota_allocation_IBSF_RANKING_Women_Skeleton_14_01_2018.pdf |title=Quota Allocation PyeongChang Olympic Winter Games 2018 - Women´s Skeleton |date=2018-01-14 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və skeleton |accessdate=2018-01-15|lang=en}}</ref>. skeletonçuların yarışmasında təmsil olunacaqdır. ;Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|yarışma !rowspan="2" width="200"|idmançılar !colspan="2"|1 yürüş !colspan="2"|2 yürüş !colspan="2"|3 yürüş !colspan="2"|4 yürüş !rowspan="2"|son nəticə !rowspan="2"|yer !rowspan="2"|geriqalma |- !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında sketelon (kişilər)|kişilər]] |align=left|[[Con Ferrou]] | | | | | | | | | | | |} ;Qadınlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|yarışma !rowspan="2" width="200"|idmançılar !colspan="2"|1 yürüş !colspan="2"|2 yürüş !colspan="2"|3 yürüş !colspan="2"|4 yürüş !rowspan="2"|son nəticə !rowspan="2"|yer !rowspan="2"|geriqalma |- !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında sketelon (qadınlar)|qadınlar]] |align=left|[[Jaklin narrakott]] | | | | | | | | | | | |} === Konki idman növləri === ==== [[Şəkil:Speed skating pictogram.svg|30px]] Konki yürüşü ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konki yürüşü}} Bu isman növünün qaydalarına dəyişiklik edilmişdir. Belə ki, idmançı startdaca 16 dairə vurmalıdır. Bu yürüşün nəticəsi olaraq 4-cü yer tutan idmancı finmal mərhələsinə qatılır<ref>{{cite web |url=https://www.pyeongchang2018.com/en/sports/speed-skating |title=Speed Skating Overview |date= |publisher=pyeongchang2018.com |accessdate=2017-12-17 |lang=en |archive-date=2017-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211103632/https://www.pyeongchang2018.com/en/sports/speed-skating |url-status=dead }}</ref>. Bundan sonra 1994-cü ildən bəri yalnız bir dəfə 500 metr məsafəni qət edəcəklər<ref>{{cite web |url=https://rsport.ria.ru/blog_speedskating/20160216/896527620.html |title=Кибалко: ISU готовит реформу для сохранения значимости титула чемпиона мира |date=2016-02-16 |author=Вероника Гибадиева |publisher=[РИА Новости |accessdate=2017-12-17 |lang=en}}</ref>. Kvotaların müəyyənləşdirilməsi 2017/2018 dünya çempionatına əsasən müəyyən edilir<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Speed-Skating-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Speed Skating) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü ittifaqı |accessdate=2017-12-17 |lang=en |archive-date=2016-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608051426/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Speed-Skating-V1.pdf |url-status=dead }}</ref>. Buna əsasən təsnifat siyahısı tərtib olunmuşdur<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/news/132-owg-speed-skating-news/11835-qualification-of-event-quota-places-for-pyeongchang-2018?templateParam=15 |title=Qualification of event quota places for Pyeongchang 2018 |date=2017-12-14 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü|accessdate=2017-12-17 |lang=en}}</ref>. Bunun nəticəsi olaraq Avstraliya iki nominasiya üzrə kvota əldə etmişdir<ref name="Коньки">{{cite web |url=http://www.isu.org/docman-documents-links/isu-files/event-documents/speed-skating-8/2017-18/world-cups-10/series-files-16/documents/15450-qualification-of-noc-event-quota-places/file |title=Qualification of event quota places for the Olympic Winter Games 2018 based on Special Olympic Qualification Classification (SOQC) |date=2017-12-14 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü|accessdate=2017-12-17 |lang=en}}</ref>. Hər iki lisenziyanı<ref>{{cite web|url=http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/speed-skater-greig-added-to-winter-olympic-team|title=Speed Skater Greig added to Winter Olympic Team|date=2017-12-21|author=|publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü|accessdate=2017-12-22|lang=en|archive-date=2017-12-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20171222105556/http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/speed-skater-greig-added-to-winter-olympic-team|url-status=dead}}</ref> Deniel Qreyq əldə etmişdir. ;kişilər ;; Fərdi yarışlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !Nəticə !Yer !Geriqalma |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konki yürüşü — 500 metr (kişilər)|500 metr]] |align="left"|[[Deniel Qreyq]] | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konki yürüşü — 1000 metr (kişilər)|1000 metr]] |align="left"|[[Deniel Qreyq]] | | | |} ==== [[Şəkil:Figure skating pictogram.svg|30px]] Fiqurlu konkisürmə ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında fiqurlu konki sürmə}} Bu yarışma üzrə lisenziyalar 2017-ci dünya çempionatına əsasən müəyyən edilir<ref name="Квалификация2">{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Figure-Skating-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Figure skating) |date=2016-03-01 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi |accessdate=2017-10-18 |lang=en |archive-date=2016-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608051415/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Figure-Skating-V1.pdf |url-status=dead }}</ref>. Bunun nəticəsi olaraq Avstraliya bir lisenziya əldə edə bilmişdir<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/communications/15079-isu-communication-2119/file |title=Communication No. 2119 |date=2017-10-02 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi|accessdate=2017-11-25 |lang=en}}</ref>. Catışmayan lisenziyaları əldə etmək məqsədi ilə Nebelhorn Trophy 2017 turnirində 4-6 ən yaxşı idmançı yarışmasında yer tutmaq lazım gəlinir. Bu lisenziyaları isə [[Kaylani Kreyn]]<ref>{{cite web |url=http://www.isuresults.com/results/season1718/csger2017/CAT002RS.HTM |title=Nebelhorn Trophy 2017. Ladies. Result |date=2017-09-30 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi |accessdate=2017-11-25 |lang=en |archive-date=2017-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170930155658/http://www.isuresults.com/results/season1718/csger2017/CAT002RS.HTM |url-status=unfit }}</ref>, [[Xarli Uindzor]] və [[Yekaterin Aleksandrovskaya]] əldə etmişdir<ref>{{cite web |url=http://www.isuresults.com/results/season1718/csger2017/CAT003RS.HTM |title=Nebelhorn Trophy 2017. Pairs. Result |date=2017-09-29 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliy |accessdate=2017-11-25 |lang=en |archive-date=2017-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170929233135/http://www.isuresults.com/results/season1718/csger2017/CAT003RS.HTM |url-status=unfit }}</ref>. {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Qısa proqram !colspan="2"|Xüsusi proqram !colspan="2"|Ümumi |- ! Xal ! Yer ! Xal ! Yer ! Xal ! Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konkisürmə - tək konkisürmə (kişilər)|kişilər]] |align=left|[[Breden Kerri]] | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konkisürmə - tək konkisürmə (qadınlar)|qadınlar]] |align=left|[[Kaylani Kreyn]] | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konkisürmə - cütlüklər|cütlüklər]] |align=left|[Xarli Uindzor]]<br>[[Yekaterin Aleksandrovskaya]] | | | | | | |} ==== [[Şəkil:Short track speed skating pictogram.svg|30px]] Şort-trek ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında skeleton Şort-trek}} Bu yarışma üzrə lisenziyalar 2017-ci dünya çempionatına əsasən müəyyən edilir<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/docman-documents-links/isu-files/event-documents/olympic-games/2018-pyeongchang/qualification-systems/7567-qualification-system-short-track-speed-skating-v11/file |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Short track) |date=2016-05-17 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi |accessdate=2017-12-03 |lang=en}}</ref>. Nəticədə Avstraliya bir kişi bir qadın olmaqla yarışmada təmsil olunacaqdır<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/docman-documents-links/isu-files/documents-communications/isu-communications/15470-isu-communication-2132/file |title=Communication No. 2132 |date=2017-11-23 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi |accessdate=2017-12-03 |lang=en}}</ref>. ; kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="3"|Seçim turu !colspan="3"|¼ final !colspan="3"|yarımfinal !colspan="2"|final !rowspan="2"|Son nəticə |- !Yarış !Nəticə !Yer !Yarış !Nəticə !Yyer !Yarış !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında şort-trek — 500 m (kişilər)|500 m]] |align=left|[[Endi Cjun]] | | | | | | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında şort-trek — 1500 m (kişilər)|1500 m]] |align=left|[[Endi Cjun]] | | | |keçirilmir | | | | | | |} ; Qadınlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="3"|Seçim turu !colspan="3"|¼ final !colspan="3"|yarımfinal !colspan="2"|final !rowspan="2"|Son nəticə |- !Yarış !Nəticə !Yer !Yarış !Nəticə !Yyer !Yarış !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında şort-trek — 500 m (qadınlar)|500 m]] |align=left|[[Diana Lokket]] | | | | | | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında şort-trek — 1500 m (qadınlar)|1500 m]] |align=left|[[Diana Lokket]] | | | |keçirilmir | | | | | | |} === Xizək idmanı növləri === ==== [[Şəkil:Alpine skiing pictogram.svg|30px]] Dağ xizəyi idmanı==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizək idmanı}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Alpine Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160706031350/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər<ref name="Горные лыжи">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=AL&listid=2018 |title=Alpine skiing Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları «B» kateqoriyasında iştirak edirlər<ref name="Горные лыжи" />. Nəticələrə əsasən Avstraliya «A» kateqoriyası üzrə 3 idmançı ilə təmsil olunacaqdır<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |title=Alpine skiing Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209194511/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. ;Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Sürətli eniş/ <br> 1 eniş !colspan="2" width="100"|Slalom/ <br> 2 eniş !rowspan="2" width="80"|ümumi !rowspan="2" width="60"|Yer !rowspan="2"|Geriqalma |- !Vaxt !Yer !Vaxt !Yer |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — slalom (kişilər)|slalom]] |align=left|[[Domenik Demşar]] | | | | | | | |- |align=left|[[Qarri Leydlou]] | | | | | | | |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — nəhəng slalom (kişilər)|nəhəng slalom]] |align=left|[[Domenik Demşar]] | | | | | | | |- |align=left|[[Qarri Leydlou]] | | | | | | | |} ;Qadınlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmanşılar !colspan="2"|Yüksək sürətli/ <br> 1 eniş !colspan="2" width="100"|Slalom/ <br> 2 eniş !rowspan="2" width="80"|Ümumi !rowspan="2" width="60"|Yer !rowspan="2"|Geriqalma |- !Vaxt !Yer !Vaxt !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — yüksək sürətli eniş (qadınlar)|yüksək sürətli eniş]] |align=left|Qreyta Smoll |keçirilmir | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — superqiqant (qadınlar)|superqiqant]] |align=left|Qreyta Smoll |keçirilmir | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — superkombinasiya (qadınlar)|superkombinasiya]] |align=left|Qreyta Smoll | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — slalom (qadınlar)|salom]] |align=left|Qreyta Smoll | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — nəhəng slalom (qadınlar)|nəhəng slalom]] |align=left|Qreyta Smoll | | | | | | | |} === [[Şəkil:Luge pictogram.svg|30px]] Xizək idmanı === {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında xizək idmanı}} Olimpiya oyunlarında iştirak etmək üçün 2017/2018 il dünya kubokunda göstərdiyi performans 1 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/FIL-Luge-EN.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Luge) |date=2017-01-26 |publisher=[[Международная федерация санного спорта]] |accessdate=2017-12-18 |lang=en |archive-date=2018-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180210035308/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/FIL-Luge-EN.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən kvota müəyyən edilir<ref>{{cite web |url=http://www.fil-luge.org/cdn/uploads/rankinglist-luge-pyeongchang2018-2.pdf |title=Ranking list LUGE |date=2018-01-01 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-02 |lang=en |archive-date=2018-01-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102073659/http://www.fil-luge.org/cdn/uploads/rankinglist-luge-pyeongchang2018-2.pdf |url-status=dead }}</ref>. Avstraliyanı təmsil etmək hüququ [[Aleksanr Ferlaçço]]ya<ref>{{cite web|url=http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/ferlazzo-selected-in-men-s-luge-for-pyeongchang-2018|title=Ferlazzo selected in men's luge for PyeongChang 2018|date=2018-01-16|author=|publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-18|lang=en|archive-date=2018-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120023116/http://pyeongchang2018.olympics.com.au/news/ferlazzo-selected-in-men-s-luge-for-pyeongchang-2018|url-status=dead}}</ref> məxsusdur. ; Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|1 yürüş !colspan="2"|2 yürüş !colspan="2"|3 yürüş !colspan="2"|4 yürüş !rowspan="2"|Oyun<br>nəticəsi !rowspan="2"|Son <br>nəticə !rowspan="2"|Geriqalma |- !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək idmanı — tək (kişilər)|tək]] |align=left|[[Aleksanr Ferlaçço]] | 48,073 | 16 | 48,587 | 27 | 49,531 | 36 |colspan="2" bgcolor="honeydew"|Çıxışını başa çatdırıb |2:26,191 | '''28''' | — |} ==== [[Şəkil:Cross country skiing pictogram.svg|30px]] Xizək yürüşü==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşü}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Cross Country Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-03 |lang=en |archive-date=2016-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161019235539/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. «A» kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır<ref name="Лыжный спорт">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=CC&listid=2018 |title=Cross-country Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Bununla belə MOK-ləri «B» kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər<ref name="Лыжный спорт" />. Təsnifata əasən Avstraliya 4 idmançı ilə təmsil olunmaq hüququ əldə etmişdir. Sonradan isə 2 kvota əldə edir<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=cc&listid=2018 |title=Cross-country Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2017-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222051351/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=CC&listid=2018 |url-status=dead }}</ref> ; Kişilər ;; Uzaq məsafəli yarış {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !width="80"|Nəticə !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 15 km sərbəst üsulla (kişilər)|15 km sərbəst üsulla]] |align=left|[[Filipp Bellinqhem]] | | | |- |align=left|[[Kolum Uotson]] | | | |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — skiatlon 15+15 km (kişilər)|skiatlon 15-15 km]] |align=left|[[Filipp Bellinqhem]] | | | |- |align=left|[[Kolum Uotson]] | | | |} ;; Sprint {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200" rowspan="2"|Yarışma !width="200" rowspan="2"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="3"|¼ final !colspan="3"|Yarımfinal !colspan="2"|Final !rowspan="2"|Yer |- !Nəticə !yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Nəticə !yer |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — sprint (kişilər)|sprint]] |align=left|[[Filipp Bellinqhem]] | | | | | | | | | | | |- |align=left|[[Kolum Uotson]] | | | | | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — komanda sprinti (kişilər)|komanda sprinti]] |align=left|[[Filipp Bellinqhem]] <br> [[Kolum Uotson]] |colspan="5"|keçirilmir | | | | | | |} ; Qadınlar ;; Uzaq məsafəli yarış {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !width="80"|Nəticə !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 10 km sərbəst üsulla (qadınlar)|10 km sərbəst üsulla]] |align=left|[[Barbara Ezerşek]] | | | |- |align=left|[[Cessika Yiton]] | | | |- |align=left|[[Rayt Keysi]] | | | |- |align=left|[[Rayt Keysi]] | | | |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — skiatlon 7,5+7,5 km (qadınlar)|7,5+7,5 km]] |align=left|[[Barbara Ezerşek]] |44:39,3 |39 |3:54,4 |- |align=left|[[Cessika Yiton]] |45:44,8 |50 |4:59,9 |- |rowspan="3"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 30 km sərbəst üsulla (qadınlar)|30 km sərbəst üsulla]] |align=left|[[Barbara Ezerşek]] | | | |- |align=left|[[Cessika Yiton]] | | | |- |align=left|[[Eymi Uotson]] | | | |} ;; Sprint {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200" rowspan="2"|Yarışma !width="200" rowspan="2"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="3"|¼ final !colspan="3"|Yarımfinal !colspan="2"|Final !rowspan="2"|Yer |- !Nəticə !yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Nəticə !yer |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — sprint (qadınlar)|sprint]] |align=left|[[Barbara Ezerşek]] | | | | | | | | | | | |- |align=left|[[Cessika Yiton]] | | | | | | | | | | | |- |align=left|[[Rayt Keysi]] | | | | | | | | | | | |- |align=left|[[Eymi Uotson]] | | | | | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — komanda sprinti (qadınlar)|komanda sprinti]] |align=left| |colspan="5"|keçirilmir | | | | | | |} ==== [[Şəkil:Snowboarding pictogram.svg|30px]] snoubord ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord yarışları}} Kecəndəfəki yarıçmalara nisbətdə bir çox dəyişikliklər baş vermişdir. [[Paralel slalom]] əvəzinə [[biq-eyr]]<ref>{{cite web |url=https://www.olympic.org/news/big-air-at-the-olympic-games-an-airborne-celebration |title=Big air at the Olympic games an airborne celebration! |date=2018-11-06 |publisher= Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-12|lang=en}}</ref> əlavə edilmişdir. Kişilərin snoubord-kross yarışmalarında iştirakçıların sayı dəyişdirilmiş, yarımfinal raundu ləğv edilmişdir. Finalda idmançılar üş cəhd yerinə yetirməli olurlar<ref>{{cite web |url=https://www.si.com/olympics/2017/12/21/2018-winter-olympics-rookies-guide-snowboard-pyeongchang |title=A Rookie's Guide to Snowboard at the 2018 Winter Olympics |date=2017-12-14|publisher=Sports Illustrated|author= Nihal Kolur |accessdate=2018-01-12|lang=en}}</ref>. Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Snowboard-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Snowboard) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910024108/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Snowboard-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Hər idman növü üçün ayrıca qaydalar mövcuddur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=SB&listid=2018 |title=Snowboard current FIS points list including the current eligibility information |date=2018-01-23 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-25|lang=en}}</ref>. Təsnifata əsasən Avstraliya bu idman növü üzrə 12 idmançı ilə təmsil olunur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=sb&listid=2018 |title=Snowboard Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180128021244/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=sb&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. ;Kişilər ;; Fristayl {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="4"|Təsnifat !colspan="4"|Final !rowspan="2"|ümumi nəticə |- !Yürüş !1 eniş !2 eniş !Yer !1 eniş !2 eniş !3 eniş !yer |- |rowspan="3"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — hafpayp (qadınlar)|hafpayp]] |align=left|[[Skotti Ceyms]] | | | | | | | | | |- |align=left|[[Natan Constoun]] | | | | | | | | | |- |align=left|[[Kent Kallister]] | | | | | | | | | |} ;; Snoubord-kross {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="2"|1/8 final !colspan="2"|¼ final !colspan="2"|Yarımfinal !Final !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !Vaxt !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yer |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — snoubord-kross (kişilər)|snoubord-kross]] |align=left|Kemeron Bolton | | | | | | | | | | |- |align=left|Adam Lambert | | | | | | | | | | |- |align=left|Aleks Pullin | | | | | | | | | | |- |align=left|Carid Hyuz | | | | | | | | | | |} ;Qadınlar ;; Fristayl {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="4"|Təsnifat !colspan="4"|Final !rowspan="2"|ümumi nəticə |- !Yürüş !1 eniş !2 eniş !Yer !1 eniş !2 eniş !3 eniş !yer |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — hafpayp (kişilər)|hafpayp]] |align=left|[[Emili Artur]] | | | | | | | | | |- |align=left|[[Holli Krouford]] | | | | | | | | | |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — sloupstayl (qadınlar)|slopstayl]] |align=left|[[Tess Koudi]] | | | | | | | | | |- |align=left|[[Riç Cessika]] | | | | | | | | | |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — biq-eyr (qadınlar)|biq-eyr]] |align=left|[[Tess Koudi]] | | | | | | | | | |- |align=left|[[Riç Cessika]] | | | | | | | | | |} ;; Snoubord-kross {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="2"|1/8 final !colspan="2"|¼ final !colspan="2"|Yarımfinal !Финал !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !Vaxt !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — snoubord-kross (qadınlar)|snoubord-kross]] |align=left|[[Bell Brokhoff]] | | | | | | | | | |} ==== [[Şəkil:Freestyle skiing pictogram.svg|30px]] Fristayl ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl yarışları}} Kecən dəfəki olimpiya yarışmaları ilə müayisədə hafpaype və sloupstylda dəyişiklik baş vermişdir. İndi fristaylçılar artıq üç cəhd etmək hüququ əldə edirlər<ref>{{cite web |url=http://medias2.fis-ski.com/pdf/2018/FS/8054/2018FS8054PROG.pdf |title=Ski Slopestyle Olympic Winter Games |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-23|lang=en}}</ref><ref>{{cite web |url=http://medias3.fis-ski.com/pdf/2018/FS/8058/2018FS8058PROG.pdf |title=Ski Halfpipe Olympic Winter Games |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-23|lang=en}}</ref>. Əvvəl kimi idmancı göstərdiyi ən yaxşı nəticəyə yarışda iştirak edir. Təsnifat mərhələsində idmançılar Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Freestyle-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Freestyle Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2018-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180404053010/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Freestyle-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Hər idman növü üçün ayrıca qaydalar mövcuddur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=FS&listid=2018 |title=Freestyle Skiing current FIS points list including the current eligibility information |date=2018-01-23 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-25|lang=en}}</ref>. Təsnifat turunun nəticəsinə görə Avstraliya yarışmada 13 idmançı ilə təmsil olunmaq hüququ əldə etmişdir<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=fs&listid=2018 |title=Freestyle Skiing Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180129103718/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=fs&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. Lakin sonradan ikisini də əlavə edmişdir. ;Kişilər ;; moqul və akrobatika {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="3"|Təsnifat 2 !colspan="2"|Final 1 !colspan="2"|Final 2 !colspan="2"|Final 3 |- !Xal !Yer !Xal !Ən yaxşı !Yer !Xal !Yer !Xal !Yer !Xal !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl — akrobatika (kişilər)|akrobatika]] |align=left|[[Devid Morris]] | | | | | | | | | | | |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl — moqul (kişilər)|moqul]] |align=left|[[Mett Qrem]] |77,28 |9 {{Q}} |colspan="2"|Çıxışını başa vurub |81,39 |2 |80,01 |4 |82,57 |2 |'''2''' |- |align=left|[[Roan Çepmen-Devis]] |73,96 |17 |67,94 |18 |colspan="6" bgcolor="honeydew"|Çıxışını başa vurub |'''22''' |- |align=left|[[Ceyms Metison]] |72,27 |23 |74,61 |9 |74,98 |14 |colspan="4" bgcolor="honeydew"|Çıxışını başa vurub |'''14''' |- |align=left|[[Broddi Samers]] |colspan="10"| | '''—''' |} ;; Park və payp {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="3"|Квалификация !colspan="4"|Final |- !1 yürüş !2 yürüş !Yer !1 yürüş !2 yürüş !3 yürüş !yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl — slopstayl (kişilər)|slopstayl]] |align=left|[[Rassell Henşou]] |'''72,60 |64,00 |19 |colspan="4" bgcolor="honeydew"|Çıxışını başa vurub |'''19''' |} ;; Ski-kross {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="2"|1/8 final !colspan="2"|¼ final !colspan="2"|Yarımfinal !Final !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !Nəticə !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl — ski-kross (kişilər)|ski-kross]] |align=left|Anton Qrimus | | | | | | | | | | |} ;Qadınlar ;; moqul və akrobatika {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="3"|Təsnifat 2 !colspan="2"|Final 1 !colspan="2"|Final 2 !colspan="2"|Final 3 |- !Xal !Yer !Xal !Ən yaxşı !Yer !Xal !Yer !Xal !Yer !Xal !Yer |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl - akrobatika (qadınlar)|akrobatika]] |align=left|[[Lidiya Lassila]] | | | | | | | | | | | |- |align=left|[[Lora Pil]] | | | | | | | | | | | |- |align=left|[[Daniel Skott]] | | | | | | | | | | | |- |align=left|[[Samanta Uells]] | | | | | | | | | | | |- |rowspan="4"|[[Фристайл на зимних Олимпийских играх 2018 — могул (женщины)|могул]] |align=left|[[Brinetti Koks]] |76,78 |6 |colspan="2"|Keçirilmir |75,79 |5 {{Q}} |78,28 |2 {{Q}} |75,08 |5 |'''5''' |- |align=left|[[Cakara Entoni]] |69,49 |14 |73,35 |3 {{Q}} |76,81 |4 {{Q}} |76,85 |5 {{Q}} |75,35 |4 |'''4''' |- |align=left|[[Химбери, Мади|Мади Химбери]] |68,98 |15 |69,36 |8 |68,19 |20 |colspan="4" bgcolor="honeydew"|Çıxışını başa vurub |'''20''' |- |align=left|[[Klaudiya Qedi]] |68,68 |17 |35,19 |17 |colspan="6" bgcolor="honeydew"|Çıxışını başa vurub |'''23''' |} ;; Ski-kross {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="2"|1/8 final !colspan="2"|¼ final !colspan="2"|Yarımfinal !Final |- !Nəticə !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl — ski-kross (qadınlar)|ski-kross]] |align=left| | | | | | | | | | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı |2}} == Mənbə == * [https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-australia.htm Avstraliya millisi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180215022937/https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-australia.htm |date=2018-02-15 }} {{ref-en}}{{ref-fr}}{{ref-ko}}{{ref-zh}}{{ref-jp}} * [http://pyeongchang2018.olympics.com.au/team Avstraliya Milli Olimpiya Komitəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170908081940/http://pyeongchang2018.olympics.com.au/team |date=2017-09-08 }} {{ref-en}} [[Kateqoriya:2018 Qış Olimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:Avstraliyada idman]] 07pqfpwi123k7yu213h4zzhjqvxx418 0 538541 6557244 6459292 2022-07-31T23:40:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aşağı Yenikəstəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түбәнге Яңы Кәстәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 1 |lat_sec = 46 |lon_deg = 53 |lon_min = 48 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452657 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Mixaylovka''' ({{Dil-ba|Түбәнге Яңы Кәстәй}}, {{Dil-ru|Нижнее Новокостеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mixaylovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 26&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mixaylovka): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 101&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |27 |{{Azalış}}15 |{{Azalış}}14 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə başqırdlar (85%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] 2jp6gjqs19ix1oin4ikgb090lmk9b8t 0 539299 6557297 6460830 2022-08-01T01:56:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Braziliya Olimpiya Oyunlarında |idman oyunları=2018 Qış |iştirakçılar= 9 |idman_növləri=3 |bayraqdar= |rəsmilər= |qızıl=0 |gümüş=0 |bürünc=0 |yer= }} '''[[Braziliya]] [[2018 Qış Olimpiya Oyunları]]nda''' 3 idman növü üzrə 9 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. == Millinin tərkibi == {{siyahı|3| ; [[Fayl:Bobsleigh pictogram.svg|25px|Bobsley]] Bobsley # (k)[[Edson Bindilatti]] # [[Rdson Martins]] # [[Odirley Pessoni]] # [[Rafael Souza]] ; [[Fayl:Alpine skiing pictogram.svg|25px|Dağ xizəyi idmanı]] Dağ xizəyi # (k) [[Mişel Masedo]] ; [[Fayl:Speed skating pictogram.svg|25px|Xizəklə sürüşmə]] Xizəklə sürüşmə # (k) [[Viktor Kantos]] # (q)[[Jaklin Moran]] # [[Piter Maykl]] ; [[Fayl:Snowboarding pictogram.svg|25px|Snoubord]] Snoubord # (k)[[İzabel Klark Riveyro]] # [[Dankan Kempbel]] # [[Karlos Qarsiya Hayt]] # [[Rakay Teyt]] # (q)[[Zoi sSadovski-Sionott]] ; [[Fayl:Figure skating pictogram.svg|25px|Fiqurlu kankisürmə]] Fiqurlu kankisürmə # (q) [[İsadora Vilyams]] }} ==== [[Fayl:Bobsleigh pictogram.svg|30px]] Bobsley ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında bobsley}} Bu idman növündə təsnifat mərhələsində idmançılar Beynəlxalq Bobsley və Skeleton Federasiyasının 14 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-11-PyeongChang-2018-Qualification-System-Bobsleigh-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Bobsleigh) |date=2017-01-26 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və Skeleton |accessdate=2017-12-18 |lang=en }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak hüququ əldə edir. Bu yarışmanın nəticəsi olaraq Braziliya bu idmasn növünün kişilərdən ibarət cütlük<ref>{{cite web |url=http://www.ibsf.org/images/documents/downloads/Quotas/2017_18/Quota_allocation_IBSF_RANKING_Bobsleigh_2_Man_14_01_2018.pdf |title=Quota Allocation PyeongChang Olympic Winter Games 2018 - 2-man Bobsleigh |date=2018-01-14 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və Skeleton |accessdate=2018-01-15 |lang=en |archive-date=2018-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180116125436/http://www.ibsf.org/images/documents/downloads/Quotas/2017_18/Quota_allocation_IBSF_RANKING_Bobsleigh_2_Man_14_01_2018.pdf |url-status=dead }}</ref> və dördlük<ref>{{cite web |url=http://www.ibsf.org/images/documents/downloads/Quotas/2017_18/Quota_allocation_IBSF_RANKING_Bobsleigh_4_Men_14_01_2018.pdf |title=Quota Allocation PyeongChang Olympic Winter Games 2018 - 4-man Bobsleigh |date=2018-01-14 |publisher=Beynəlxalq Bobsley və Skeleton|accessdate=2018-01-15|lang=en}}</ref> naminasiyalarında işrirak hüququ əldə etmişdir. ;kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|yarışma !rowspan="2" width="200"|idmançılar !colspan="2"|1 yürüş !colspan="2"|2 yürüş !colspan="2"|3 yürüş !colspan="2"|4 yürüş !rowspan="2"|son nəticə !rowspan="2"|yer !rowspan="2"|geriqalma |- !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer !nəticə !yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında bobsley - ikilik (kişilər)|ikilik]] |align=left|[[Edson Bindilatti]] <br> [[Rafael Souza]] | 50,14 | 27 | 50,22 | 28 | 50,35 | 29 | colspan="2" bgcolor="honeydew"|çıxışını başa vurub | 2:30,71 | '''27''' | — |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında bobsley - dördlük (kişilər)|dördlük]] |align=left|[[Edson Bindilatti]] <br> [[Rafael Souza]] <br>[[Rdson Martins]] <br> [[Odirley Pessoni]] | 49,75 | 25 | 49,94 | 24 | 49,80 | 22 | colspan="2" bgcolor="honeydew"|çıxışını başa vurub | 2:29,49 | '''23''' | — |} ==== [[Fayl:Figure skating pictogram.svg|30px]] Fiqurlu konkisürmə ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında fiqurlu konki sürmə}} Bu yarışma üzrə lisenziyalar 2017-ci dünya çempionatına əsasən müəyyən edilir<ref name="Квалификация2">{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Figure-Skating-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Figure skating) |date=2016-03-01 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi |accessdate=2017-10-18 |lang=en |archive-date=2016-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608051415/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Figure-Skating-V1.pdf |url-status=dead }}</ref>. Bunun nəticəsi olaraq Braziliya bir lisenziya əldə edə bilmişdir<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/communications/15079-isu-communication-2119/file |title=Communication No. 2119 |date=2017-10-02 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi|accessdate=2017-11-25 |lang=en}}</ref>. Catışmayan lisenziyaları əldə etmək məqsədi ilə Nebelhorn Trophy 2017 turnirində 4-6 ən yaxşı idmançı yarışmasında yer tutmaq lazım gəlinir. Bu lisenziyaları isə [[Kaylani Kreyn]]<ref>{{cite web |url=http://www.isuresults.com/results/season1718/csger2017/CAT002RS.HTM |title=Nebelhorn Trophy 2017. Ladies. Result |date=2017-09-30 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi |accessdate=2017-11-25 |lang=en |archive-date=2017-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170930155658/http://www.isuresults.com/results/season1718/csger2017/CAT002RS.HTM |url-status=unfit }}</ref> beşinci yeri tutmaqla əldə etmişdir. {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Qısa proqram !colspan="2"|Xüsusi proqram !colspan="2"|Ümumi |- ! Xal ! Yer ! Xal ! Yer ! Xal ! Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konkisürmə - tək konkisürmə (qadınlar)|qadınlar]] |align=left|[[İsadora Vilyams]] | | | | | | |} ==== [[Fayl:Alpine skiing pictogram.svg|30px]] Dağ xizəyi idmanı==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizək idmanı}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Alpine Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160706031350/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər<ref name="Горные лыжи">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=AL&listid=2018 |title=Alpine skiing Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları «B» kateqoriyasında iştirak edirlər<ref name="Горные лыжи" />. Nəticələrə əsasən Braziliya «A» kateqoriyası üzrə 1 idmançı ilə təmsil olunacaqdır<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |title=Alpine skiing Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209194511/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. Ölkəni təmsil etmək hüququ Mişel Masedoya məxsusdur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?gender=M&nation=BRA&sector=al&listid=2018 |title=Alpine skiing Olympic FIS Points List Brazil |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. ;Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmanşılar !colspan="2"|Yüksək sürətli/ <br> 1 eniş !colspan="2" width="100"|Slalom/ <br> 2 eniş !rowspan="2" width="80"|Ümumi !rowspan="2" width="60"|Yer !rowspan="2"|Geriqalma |- !Vaxt !Yer !Vaxt !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — yüksək sürətli eniş (kişilər)|yüksək sürətli eniş]] |align=left|Mişel Masedo |keçirilmir | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — superqiqant (kişilər)|superqiqant]] |align=left|Mişel Masedo |keçirilmir | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — superkombinasiya (kişilər)|superkombinasiya]] |align=left|Mişel Masedo | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — slalom (kişilər)|salom]] |align=left|Mişel Masedo | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — nəhəng slalom (kişilər)|nəhəng slalom]] |align=left|Mişel Masedo | | | | | | | |} ==== [[Fayl:Cross country skiing pictogram.svg|30px]] Xizək yürüşü==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşü}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Cross Country Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-03 |lang=en |archive-date=2016-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161019235539/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. «A» kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır<ref name="Лыжный спорт">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=CC&listid=2018 |title=Cross-country Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Bununla belə MOK-ləri «B» kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər<ref name="Лыжный спорт" />. Təsnifata əasən Braziliya kişilərdə «A» kateqoriyası qadınlarda isə «B» kateqoriyası üzrə 2 idmançı ilə təmsil olunmaq hüququ əldə etmişdir<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=cc&listid=2018 |title=Cross-country Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2017-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222051351/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=CC&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. ; Kişilər ;; Uzaq məsafəli yarış {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !width="80"|Nəticə !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 15 km sərbəst üsulla (kişilər)|15 km sərbəst üsulla]] |align=left|Viktor Santos | | | |} ;; Sprint {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200" rowspan="2"|Yarışma !width="200" rowspan="2"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="3"|¼ final !colspan="3"|Yarımfinal !colspan="2"|Final !rowspan="2"|Yer |- !Nəticə !yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Nəticə !yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — sprint (kişilər)|sprint]] |align=left|Viktor Santos | | | | |} ; Qadınlar ;; Uzaq məsafəli yarış {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !width="80"|Nəticə !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 10 km sərbəst üsulla (qadınlar)|10 km sərbəst üsulla]] |align=left|Jaklin Moran | | | |} ==== [[Fayl:Snowboarding pictogram.svg|30px]] snoubord ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord yarışları}} Kecəndəfəki yarıçmalara nisbətdə bir çox dəyişikliklər baş vermişdir. [[Paralel slalom]] əvəzinə [[biq-eyr]]<ref>{{cite web |url=https://www.olympic.org/news/big-air-at-the-olympic-games-an-airborne-celebration |title=Big air at the Olympic games an airborne celebration! |date=2018-11-06 |publisher= Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-12|lang=en}}</ref> əlavə edilmişdir. Kişilərin snoubord-kross yarışmalarında iştirakçıların sayı dəyişdirilmiş, yarımfinal raundu ləğv edilmişdir. Finalda idmançılar üş cəhd yerinə yetirməli olurlar<ref>{{cite web |url=https://www.si.com/olympics/2017/12/21/2018-winter-olympics-rookies-guide-snowboard-pyeongchang |title=A Rookie's Guide to Snowboard at the 2018 Winter Olympics |date=2017-12-14|publisher=Sports Illustrated|author= Nihal Kolur |accessdate=2018-01-12|lang=en}}</ref>. Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Snowboard-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Snowboard) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910024108/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Snowboard-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Hər idman növü üçün ayrıca qaydalar mövcuddur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=SB&listid=2018 |title=Snowboard current FIS points list including the current eligibility information |date=2018-01-23 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-25|lang=en}}</ref>. Təsnifata əsasən Braziliya bu idman növü üzrə 1 idmançı ilə təmsil olunur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-global-list.html?sectorcode=sb&listid=2018&nationcode=BRA&filter_used=1&gender=M&disciplinecode=SBX |title=Snowboard Quota list. Brazil |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. ;Qadınlar ;; Snoubord-kross {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="2"|1/8 final !colspan="2"|¼ final !colspan="2"|Yarımfinal Final !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !Vaxt !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — snoubord-kross (kişilər)|snoubord-kross]] |align=left|İzabel KLark Ribeyro | | | | | | | | | | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [https://www.cob.org.br Braziliya olimpiya komitəsi]{{ref-en}} * [https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-brazil.htm millinin tərkibi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180228025618/https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-brazil.htm |date=2018-02-28 }}{{ref-en}} [[Kateqoriya:2018 Qış Olimpiya Oyunları]] k8171zy9b7vj4fsrqlab4k1jlizigks 0 539457 6556905 6150833 2022-07-31T17:23:13Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Digər məna}} {{Qəzet | adı = "Hümmət" (qəzet) | məktəb = | loqo = | loqo_ölçüsü = | loqo_alt = | şəkil = | şəkil_ölçüsü = | şəkil_alt = | izah = | şüar = Bütün ölkələrin proletarları birləşin | növ = | format = | sahibi = <!-- və ya |sahibləri= --> | təsisçi = <!-- və ya |təsisçilər= --> | nəşriyyat = | prezident = | redaktor = | baş redaktor = | köməkçi redaktor = | ortaq redaktor = | məsul redaktorlar = * N.Nərimanov * S.M.Əfəndiyev * T.A.Şahbazi * D.Bünyadzadə * M.S.Ordubadi | ümumi menecer = | xəbər redaktoru = | məsul redaktor dizayn = | qarşılıqlı direktor = | məktəb redaktoru = | məktəb rəisi = | metro redaktoru = | metro rəisi = | tənqidi redaktor = | idman redaktoru = | fotoredaktor = | yazıçılar = <!-- və ya |əməkdaşlar= --> | təsis tarixi = [[1904]]-[[1905]], [[1917]]-[[1918]], [[1919]]-[[1920]] | siyasi mənsubiyyət = | dil = [[Azərbaycan dili]], [[Rus dili]] | nəşrini dayandırıb = | yenidən təsis tarixi = | qiymət = | səhifə = | baş qərargah = | şəhər = [[Bakı]], [[Həştərxan]] | ölkə = [[Azərbaycan]], [[Rusiya Federasiyası]] | tiraj = | tiraj tarixi = | tiraj ref = | oxucu kütləsi = | bacı qəzetlər = | ISSN = | oclc = | RNI = | sayt = <!-- və ya |internet ünvanı= --> | azad = }} '''"Hümmət" (qəzet)''' — [[Azərbaycan dili]]ndə ilk qeyri-leqal [[qəzet]], sosial-demokrat "''Hümmət''" təşkilatının orqanı. == Haqqında == [[1904]]-cü ildə [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]]nin, M.Ə.Əzizbəyovun, N.Nərimanovun, S.M.Əfəndiyevin, P.A.Çaparidzenin bir araya gəlməsi ilə yaradılan "''Hümmət''" qrupu sosial-demokrat ideyasının daşıyıcıları olaraq nəşriyyat işini təşkil etməyə başladılar. Qrup vərəqələr və intibahnamələr buraxılmasına, onların [[əhali]] arasında yayılmasına çalışırdılar. == Nəşri == 1904-cü ilin oktyabrında "''Hümmət''"çilər ilk sosial-demokrat nəşri olan Azərbaycan dilində gizli şəkildə "''Hümmət''" qəzetini nəşr etməyə başladılar.<ref>[http://anl.az/el/a/238045.pdf Şahverdiyev A.B. Azərbaycan mətbuatı tarixi. "Təhsil" nəşriyyatı, 2006 - 248 səh.]</ref> "''Hümmət''" qəzeti S.M.Əfəndiyevin və M.Mirqasımovun rəhbərliyi ilə nəşr olunurdu. Qəzet [[1904]]-cü ilin sonlarından [[1905]]-ci ilin fevralına qədər Bakıda nəşr olunmuşdur. Cəmi [[6]] nömrəsi çıxmışdır. [[1905]]-ci il fevralın ortalarında "''zərərli istiqamətinə görə''" polis tərəfindən qəzetin mətbəəsi dağıdılmış, qəzetin nəşri dayandırılmış və bəzi əməkdaşları isə həbs edilmişdir. "''Hümmət''"in səhifələrində inqilabi ideyalar yayılırdı. Qəzetin səhifələrində mütləqiyyətə qarşı mübarizəyə həsr olunmuş materiallar verilir, zəhmətkeş qadınları kapitalın əsarətindən azad etmək zərurəti haqqında fikir yürüdülür, xalqdan uzaq düşmüş və "''qara camaatın''" məişətini və dilini bilməyən ziyalılar töhmətləndirilir, ruhanilər ifşa edilirdi. Bu mətbuat orqanının fəaliyyəti [[Rusiya]]da üç inqilab dövrünü, Azərbaycanın sovetləşməsi illərini əhatə edir. "''Hümmət''" təkcə [[Azərbaycan]]da deyil, bütün müsəlman [[Şərq]]ində türkdilli [[xalq]]lar içərisində sosial-demokratların ilk mətbu orqanıdır. "''Hümmət''”in yaranması, formalaşması ilk [[jurnalist]] və [[publisist]]lərinin kimliyi hələlik tam şəkildə müəyyənləşdirilməyib. Çünki qəzetin 1904-1905-ci il nüsxələri hələlik araşdırmaçılara bəlli deyil. [[Mətbuat]] tariximizə "''Hümmət''”in birinci nömrəsinin başlığının surəti, üçüncü sayının materiallarından yalnız biri bəllidir. Qəzetin ilk sayının başlıq hissəsində Azərbaycan və rus dillərində nəşr tarixi göstərilmişdi: "''1904-cü ilin oktyabrı''”. Hektoqraf üsulu ilə çap olunan qəzetin adı üzərində də məxsusi olaraq dayanmaq, onun ideya-siyasi istiqamətini müəyyənləşdirmək olar. Bu qəzetin "Hümmət” Partiyasının mərkəzi mətbuat orqanlarından biri kimi adının məxsusi siyasi əhəmiyyəti var. İnqilabdan əvvəlki nəşrlər proletar beynəlmiləlçiliyin prinsiplərinə uyğun olaraq "''Bütün ölkələrin proletarları birləşin''” şüarı altında nəşr olunurdu. Qəzetin ideya müəllifləri bu şüarın Azərbaycan variantını atalar sözü olan "''Kişilərin birliyi dağı yerindən oynadar''” şüarı ilə əvəzlədilər. Bu xalq məsəlinin digər qarışığı da dilimizdə qorunur: "''El bir olsa, dağ oynadar yerindən''”, yaxud "''El gücü, sel gücü''” və s. "''Hümmət''” ərəb sözüdür və Azərbaycan dilində "''qeyrət''”, "''birlik''”, "''şücaət''” mənasını bildirir”. === 1917-1918-ci illər === Birinci Rus inqilabı ərəfəsində və inqilabın ilk aylarında "''Hümmət''"in gizli 5-6 sayı, [[1917]]-ci ilin iyun ayının 3-dən [[1918]]-ci ilin iyul ayının sonlarınadək 113 nömrəsi çap olunmuşdur. "''Hümmət''" qəzetinin ideya-siyası istiqamətinin müəyyənləşməsində, formalaşmasında XX əsr [[Azərbaycan tarixi]]ndə, millətin taleyində böyük rolu olan, yaşadığı zamanda və ölümündən sonra ağır tənələrin, bəzən isə hədsiz təriflərin ünvanı olan [[Nəriman Nərimanov]]un böyük rolu, xidmətləri var. 1917-ci ilin iyun ayının əvvəlində "Hümmət" Partiyasının Təşkilat Komitəsi N.Nərimanovun rəhbərliyi ilə əməli tədbirlər planı işləyib hazırladı ki, bunlardan biri də "Hümmət" qəzetinin nəşrinin bərpa məsələsi idi. İclasda N.Nərimanovdan, S.M.Əfəndiyevdən, T.A.Şahbazidən ibarət redaksiya heyəti təşkil edildi. Qəzetin redaktoru Nərimanov, katibi isə Tağı Şahbazi təsdiq olundu və "Turan" mətbəəsində çapı planlaşdırıldı. Sonralar həmin günü xatırlayan T.Şahbazi yazırdı ki, çox işlərdən sonra 1917-ci il iyulun 3-də "Hümmət"in ilk nömrəsini çıxarmaq mümkün oldu. Qəzet "Hümmət" təşkilatının orqanı kimi yenidən fəaliyyət göstərdi. Qəzetin adı "''Hümmət''" Təşkilatının Mərkəzi Komitəsində müzakirə edildi. "''Yoldaş''", "''Hümmət''", "''Təkamül''" adları təklif edildi, lakin komitə təşkilatın adlandığı "''Hümmət''"in üzərində durdu. Nəriman Nərimanov qəzetin məram və məqsədləri barəsində ilk bərpa sayında yazırdı: {{cquote|müəllif=|"Hümmət" qəzetəsi fəhlə və zəhmətkeşlərin hüququnu müdafiə edərkən, Rusiya müsəlmanlarına bu inqilab zamanında doğru yol göstərməyi də öz vəzifələrindən biri kimi bilir. Yolumuz artıq dərəcədə tikanlı, məşəqqətli olsa da, ali, müqəddəs məsləkimiz girdarımızın artmasına səbəb olur.}} "''Hümmət''" qəzeti qısa bir vaxt ərzində özünə müəyyən oxucu kütləsi yığa bildi, onun nüsxələri Azərbaycanın hüdudlarından xeyli kənara çıxdı. Qəzet [[Qafqaz]]da, Volqaboyu müsəlman vilayətlərində, [[Türküstan]]da geniş yayıldı, hətta [[İran]]da və [[Türkiyə]]də onun oxucuları vardı. === Qəzetin Həştərxan dövrü === [[1918]]-ci ilin may ayının 28-də milli-azadlıq mübarizəsinin məntiqi nəticəsi olaraq [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin yaradılmasından sonra "''Hümmət''” Həştərxanda nəşr olunmağa başladı. Zaqafqaziya Müsəlman İşləri Komissarlığının D.X.Bünyadzadənin başçılıq etdiyi nəşriyyat şöbəsi, [[1919]]-cu ilin martın 29-da "''Hümmət''"in yenidən nəşr olunması, onun onun maddi-texniki bazasının yaradılması, qəzetin ətrafında təcrübəli jurnalistlərin toplanması üçün müəyyən tədbirlər həyata keçirməyə başladı. Komissarlıq 1919-cu il martın 29-da Saritsinə M.S.Ordubadinin adına göndərdiyi [[məktub]]da ondan Həştərxana gəlməyi, [[nəşriyyat]]ın işində yaxından iştirak etməyi xahiş edirdi. 1919-cu ilin mayından yenidən çıxmağa başlayan "''Hümmət''" əvvəllər Zaqafqaziya Müsəlman İşləri Komissarlığı və Qafqaz Müsəlman Kommunist Təşkilatı "''Hümmət''"in, 1919-cu ilin noyabrında isə RK Bolşeviklər Partiyası, "''Hümmət''" təşkilatı Həştərxan Bürosunun orqanı kimi nəşr olunurdu. Qəzet həftəlik nəşr olunmağa başladı. İlk vaxtlar qəzetə D.Bünyadzadə redaktorluq edirdi, sonralar bu iş M.S.Ordubadiyə həvalə olundu. "''Hümmət''"in Həştərxanda nəşri [[1920]]-ci ilin may ayına qədər davam etdi. Burada cəmi 44 nömrəsi çap olunmuşdur. Ümumiyyətlə, "''Hümmət''”in 163 nömrəsi aşkarlanıb. == Hümmətin varisi və ideya davamçıları == [[1906]]-cı ilin dekabrında "''hümmət''”çilər "[[İrşad (qəzet)|İrşad]]" mətbəəsində Mehdi bəy Hacınskinin adına [[1907]]-ci ilin martına qədər çıxmış "Təkamül" qəzetinin buraxılmasına icazə ala bildilər. Elə həmin ilin avqustundan sentyabrınadək "hümmət”çilər "Yoldaş" qəzetini nəşr etdirdilər. Bu qəzetlər, əslində, "Hümmət”in varisi və ideya davamçıları idi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[Sultanməcid Əfəndiyev]], [[Məmməd Həsən Hacınski]], [[Məşədi Əzizbəyov]] və başqaları qəzetin səhifələrində müntəzəm olaraq çıxış edirdilər. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və M.Hacınski öz [[məqalə]]lərində milli vəhdətə, xalqın öz müqəddəratını təyin etmək hüququ uğrunda mübarizəyə, [[müsəlman]] xalq larının birliyinə çağırışa üstünlük verirdilər. Ancaq bu zaman Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin başçılıq etdiyi bir qrup ziyalı artıq "''Hümmət''" təşkilatından uzaqlaşmışdılar. == Həmçinin bax == * [[Molot (qəzet)]] * [[Nina mətbəəsi]] * [[Bakinski raboçi (qəzet)]] == Ədəbiyyat == * S.M.Əfəndiyev. "Azərbaycan proletariatının inqilabi hərəkat tarixindən" Bakı, 1957, səh.13-14 == Mənbə == * "İskra", "Hümmət" və "Bakinski raboçi"... Şərq qəzetinin rəsmi saytı. 2017-09-15/ 01:19:20 * Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası: 2 cilddə. I cild. Bakı: Lider nəşriyyatı, 2004, s. 432-433 * Vəliyev Akif Abdüləzim oğlu (Aşırlı). "Azərbaycan mətbuatı tarixi" (1875-1920), Bakı "Elm və Təhsil", 2009, 172 səh * N.N.Zeynalov "Azərbaycan mətbuat tarixi", I hissə. Bakı, 1973, ADU-nun nəşriyyatı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.rasulzade.org/ideology/5_10.html Hümmət qəzeti] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100129051122/http://www.rasulzade.org/ideology/5_10.html |date=2010-01-29 }} [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində qəzetlər]] [[Kateqoriya:Hümmət Partiyası]] 0f4z88ztmpcew5cubb1v3005xnm5z1s 0 539487 6556903 6404450 2022-07-31T17:22:36Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Hümmət''' — Kişi adı. {{Adaşlar}} * [[Hümmət Əlizadə]] — * [[Hümmət Hüseynov]] — * [[Hümmət Lalayev]] — == Həmçinin bax == *[[Hümmət (dəqiqləşdirmə)]] *[[Hümbətov]] *[[Hümbətova]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] jae809195wwftbk0g9v88ahwf9ywk5q 0 539993 6557482 6491244 2022-08-01T06:26:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Danimarka Olimpiya Oyunlarında |idman oyunları=2018 Qış |iştirakçılar= 19 |idman_növləri=3 |bayraqdar= |rəsmilər= |qızıl=0 |gümüş=0 |bürünc=0 |yer= }} '''[[Danimarka]] [[2018 Qış Olimpiya Oyunları]]nda''' 3 idman növü üzrə 19 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. Bu olimpiya oyunlarında idmançı sayı [[2010 Qış Olimpiya Oyunları]] iştirak edən iştirakçılardan 1 nəfər azdır. Yelena Riqas<ref>{{cite web |url=https://ol2018.dif.dk/da/nyt/2017/oktober/20180109_prmelenarigasbliverdanskfanebrertilvinterol |title=PRM: Elena Rigas bliver dansk fanebærer til vinter-OL |date=2018-01-09 |publisher=Danimarka Milli Olimpiya Komitəsi |accessdate=2018-01-09 |lang=dk |archive-date=2018-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180111110218/https://ol2018.dif.dk/da/nyt/2017/oktober/20180109_prmelenarigasbliverdanskfanebrertilvinterol |url-status=dead }}</ref> bayraqdar olmuşdur. Qış Olimpiya Oyunlarında ölkə yalnız 1998-ci ildə körlinqdə medal ala bilmişdir<ref>{{cite web |url=https://ol2018.dif.dk/da/nyt/2017/oktober/20171221_prmtocurlingholdudtagettilvinterol |title=PRM: To curlinghold udtaget til vinter-OL |author=Jakob Draminsky |date=2018-12-21 |publisher=Danimarka Milli Olimpiya Komitəsi |accessdate=2018-01-09 |lang=dk |archive-date=2018-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180111052832/https://ol2018.dif.dk/da/nyt/2017/oktober/20171221_prmtocurlingholdudtagettilvinterol |url-status=dead }}</ref> == Millinin tərkibi == {{siyahı|2| ; [[Fayl:Alpine skiing pictogram.svg|25px|Dağ xizəyi idmanı]] Dağ xizəyi # (k) [[Kasper Dyurbyue]] # [[Kristofer Forup]] ; [[Fayl:Cross country skiing pictogram.svg|25px|Xizək yürüşü]] Xizək yürüşü # (k)[[Martin Müller]] ; [[Fayl:Curling pictogram.svg|25px|Körlinq]] Körlinq # (k)[[Oliver Dyuppon]] # [[Mikkel Poulsen]] # [[Ramus Sterne]] # [[Morten Tomsen]] # [[Yonni Frederiksen]] # (q)[[Deniz Dyupon]] # [[Madlen Dyupon]] # [[Lina Knudsen]] # [[Matilde Halse]] # [[Yuli Hyuq]] ; [[Fayl:Speed skating pictogram.svg|25px|Konki yürüşü]] Konki yürüşü # (k)[[Stefan Due Şmitd]] # [[Viktor Hald Torup]] # (q)[[Yelena Riqas]] ; [[Fayl:Freestyle skiing pictogram.svg|25px|Fristayl]] Fristayl # [[Layıla Friis-Saylinq]] }} == Xizək idmanı növləri == ==== [[Fayl:Alpine skiing pictogram.svg|30px]] Dağ xizəyi idmanı==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizək idmanı}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Alpine Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160706031350/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər<ref name="Горные лыжи">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=AL&listid=2018 |title=Alpine skiing Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları «B» kateqoriyasında iştirak edirlər<ref name="Горные лыжи" />. Nəticələrə əsasən Danimarka «A» kateqoriyası üzrə 2 idmançı ilə təmsil olunacaqdır<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |title=Alpine skiing Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209194511/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. Ancaq bir qadın iştirakçısı kvotadan imtina etmişdir. Bundan sonra isə yenidən bir kişi idmançı ilə təmsil olunmaq hüquuq əldə etmişdir. ;Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmanşılar !colspan="2"|Yüksək sürətli/ <br> 1 eniş !colspan="2" width="100"|Slalom/ <br> 2 eniş !rowspan="2" width="80"|Ümumi !rowspan="2" width="60"|Yer !rowspan="2"|Geriqalma |- !Vaxt !Yer !Vaxt !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — yüksək sürətli eniş (kişilər)|yüksək sürətli eniş]] |align=left|Kristofer Forup |colspan="4"|keçirilmir | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — superqiqant (kişilər)|superqiqant]] |align=left|Kristofer Forup |colspan="4"|keçirilmir | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — superkombinasiya (kişilər)|superkombinasiya]] |align=left|Kristofer Forup | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — slalom (kişilər)|salom]] |align=left|Kasper Dyurbyue | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — nəhəng slalom (kişilər)|nəhəng slalom]] |align=left|Kasper Dyurbyue | | | | | | | |} ;Qadınlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmanşılar !colspan="2"|Yüksək sürətli/ <br> 1 eniş !colspan="2" width="100"|Slalom/ <br> 2 eniş !rowspan="2" width="80"|Ümumi !rowspan="2" width="60"|Yer !rowspan="2"|Geriqalma |- !Vaxt !Yer !Vaxt !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — slalom (qadınlar)|salom]] |align=left| | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — nəhəng slalom (qadınlar)|nəhəng slalom]] |align=left|Nino Siklauri | | | | | | | |} ==== [[Fayl:Cross country skiing pictogram.svg|30px]] Xizək yürüşü==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşü}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Cross Country Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-03 |lang=en |archive-date=2016-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161019235539/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. «A» kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır<ref name="Лыжный спорт">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=CC&listid=2018 |title=Cross-country Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Bununla belə MOK-ləri «B» kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər<ref name="Лыжный спорт" />. Təsnifata əasən Danimarka 10 və 15&nbsp;km-lik<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=cc&listid=2018 |title=Cross-country Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2017-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222051351/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=CC&listid=2018 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=cc&listid=2018 |title=Cross-country Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2017-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222051351/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=CC&listid=2018 |url-status=dead }}</ref> yarışlar üzrə 1 idmançı ilə təmsil olunmaq hüququ əldə etmişdir. ; Kişilər ;; Uzaq məsafəli yarış {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !width="80"|Nəticə !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 15 km sərbəst üsulla (kişilər)|15 km sərbəst üsulla]] |align=left|Martin Müller | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — skiatlon 15+15 km (kişilər)|skiatlon 15-15 km]] |align=left|Martin Müller | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — mass-start 50 km klassik üsulla (kişilər)|mass-start 50 km klassik üsulla]] |align=left|Martin Müller | | | |} ==== [[Fayl:Figure skating pictogram.svg|30px]] Fiqurlu konkisürmə ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında fiqurlu konki sürmə}} Bu yarışma üzrə lisenziyalar 2017-ci dünya çempionatına əsasən müəyyən edilir<ref name="Квалификация2">{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Figure-Skating-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Figure skating) |date=2016-03-01 |publisher=Beynəlxalq Konki yürüşü Birliyi |accessdate=2017-10-18 |lang=en |archive-date=2016-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608051415/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Figure-Skating-V1.pdf |url-status=dead }}</ref>. Bunun nəticəsi olaraq Danimarka bir kvota əldə etdə də<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/communications/15079-isu-communication-2119/file |title=Communication No. 2119 |date=2017-10-02 |publisher=Beynəlxalq Konkisürmə birliyi |accessdate=2017-11-25 |lang=en}}</ref> yaranmış problemlər səbəbindən ondan imtina etmişir. Kvota Sloveniyaya keçmişdir. ==== [[Fayl:Freestyle skiing pictogram.svg|30px]] Fristayl ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl yarışları}} Kecən dəfəki olimpiya yarışmaları ilə müayisədə hafpaype və sloupstylda dəyişiklik baş vermişdir. İndi fristaylçılar artıq üç cəhd etmək hüququ əldə edirlər<ref>{{cite web |url=http://medias2.fis-ski.com/pdf/2018/FS/8054/2018FS8054PROG.pdf |title=Ski Slopestyle Olympic Winter Games |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-23|lang=en}}</ref><ref>{{cite web |url=http://medias3.fis-ski.com/pdf/2018/FS/8058/2018FS8058PROG.pdf |title=Ski Halfpipe Olympic Winter Games |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-23|lang=en}}</ref>. Əvvəl kimi idmancı göstərdiyi ən yaxşı nəticəyə yarışda iştirak edir. Təsnifat mərhələsində idmançılar Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Freestyle-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Freestyle Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2018-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180404053010/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Freestyle-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Hər idman növü üçün ayrıca qaydalar mövcuddur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=FS&listid=2018 |title=Freestyle Skiing current FIS points list including the current eligibility information |date=2018-01-23 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-25|lang=en}}</ref>. Təsnifat turunun nəticəsinə görə Danimarka yarışmada 1 idmançı ilə təmsil olunmaq hüququ əldə etmişdir<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=fs&listid=2018 |title=Freestyle Skiing Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180129103718/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=fs&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. Danimarka lisenziyanı kvota əsnasında əldə etmişdir ;Qadınlar ;; Park və payp {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="3"|Təsnifat !colspan="4"|Final !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !1 yürüş !2 yürüş !Yer !1 yürüş !2 yürüş !3 yürüş !yer |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Fristayl — hafpayp qadınlar)|hafpayp]] |align=left|Layıla Friis-Saylinq | | | | | | | | |} === Kanki sürmə ayrışları === ==== [[Fayl:Speed skating pictogram.svg|30px]] Kanki ilə qaçış ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Kanki ilə qaçış}} Kecən dəfəki olimpiya yarışmaları ilə müayisədə bu idman yarışlarında dəyişikliklər baş vermişdir. Bura mass-start əlavə edilmişdir ki, burada idmançılar 16 dövrə vururlar<ref>{{cite web |url=https://www.pyeongchang2018.com/en/sports/speed-skating |title=Speed Skating Overview |date= |publisher=pyeongchang2018.com |accessdate=2017-12-17 |lang=en |archive-date=2017-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211103632/https://www.pyeongchang2018.com/en/sports/speed-skating |url-status=dead }}</ref>. Həmcinin 1994-cü ildən bəri ilk dəfə olaraq kanki srənlər 500 m məsafəni 1 dəfə qət edəcəklər<ref>{{cite web |url=https://rsport.ria.ru/blog_speedskating/20160216/896527620.html |title=Кибалко: ISU готовит реформу для сохранения значимости титула чемпиона мира |date=2016-02-16 |author=Вероника Гибадиева |publisher=РИА Новости|accessdate=2017-12-17 |lang=ru}}</ref>. Kvotalar 2017/2018 illər dünya kubokuna əsasən müəyyən edilir<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Speed-Skating-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Speed Skating) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq Kankisürmə ittifaqı |accessdate=2017-12-17 |lang=en |archive-date=2016-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160608051426/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Speed-Skating-V1.pdf |url-status=dead }}</ref>. Bu yarışma əsasında siyahı tərtib edilmişdir<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/news/132-owg-speed-skating-news/11835-qualification-of-event-quota-places-for-pyeongchang-2018?templateParam=15 |title=Qualification of event quota places for Pyeongchang 2018 |date=2017-12-14 |publisher=Beynəlxalq Kankisürmə ittifaqı |accessdate=2017-12-17 |lang=en}}</ref>. Bu siayhıya əsasən Danimarkaya 3 kvota yeri verilmişdir<ref>{{cite web |url=http://www.isu.org/docman-documents-links/isu-files/event-documents/speed-skating-8/2017-18/world-cups-10/series-files-16/documents/15450-qualification-of-noc-event-quota-places/file |title=Qualification of event quota places for the Olympic Winter Games 2018 based on Special Olympic Qualification Classification (SOQC) |date=2017-12-14 |publisher=Beynəlxalq Kankisürmə ittifaqı |accessdate=2017-12-17 |lang=en}}</ref>. ;kişilər ;; fərdi yarışlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !Nəticə !Yer !geriqalma |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konkisürmə — mass-start (kişilər)|mass-start]] |align="left"|[[Viktor Hald Torup]] | | | |- |align="left"|[[Stefan Due Şmitd]] | | | |} ;; qadınlar ;; fərdi yarışlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !Nəticə !Yer !geriqalma |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında konkisürmə — mass-start (kişilər)|mass-start]] |align="left"|[[Yelena Riqas]] | | | |} === [[Fayl:Curling pictogram.svg|30px]] Körlinq === {{main|Körlinq 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında}} ==== Kişilər ==== {{main|Körlinq 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında (kişilər)}} İki dünya cempianatına əsasən Danimarka 8-ci yeri tuta bilmişdir<ref name="КёрлингКв">{{cite web |url=http://www.worldcurling.org/owg2018/qualification |title=Curling. Qualification |date=2017-11-18 |publisher=Ümumdünya Körlinq Federasiyası |author= |accessdate=2017-11-19 |lang=en |archive-date=2017-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170828103946/http://www.worldcurling.org/owg2018/qualification |url-status=dead }}</ref>. ;Tərkib {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !width=200|Dördüncü !width=200|Üçüncü !width=200|İkinci !width=200|Aparıcı !width=200|Ehtiyat |- |'''[[Ramus Sterne]]''' | [[Mikkel Poulsen]] | [[Oliver Dyuppon]] | [[Morten Tomsen]] | [[Yonni Frederiksen]] |} ==== Qadınlar ==== {{main|Körlinq 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında (qadınlar)}} İki dünya cempianatına əsasən Danimarka 1-ci yeri tuta bilmişdir<ref>{{cite web |url=http://www.worldcurling.org/oqe2017/women-qualification-two |title=Denmark women secure place at 2018 Olympic Winter Games |date=2017-12-10 |publisher=Ümumdünya Körlinq Federasiyası |author= |accessdate=2017-12-11 |lang=en |archive-date=2017-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171210181235/http://www.worldcurling.org/oqe2017/women-qualification-two |url-status=unfit }}</ref>. ;Tərkib {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !width=200|Dördüncü !width=200|Üçüncü !width=200|İkinci !width=200|Aparıcı !width=200|Ehtiyat |- |'''[[Deniz Dyupon]]''' | [[Madlen Dyupon]] | [[Lina Knudsen]] | [[Matilde Halse]] | [[Yuli Hyuq]] |} == Mənbə == * [https://ol2018.dif.dk/da/det-s-danske-s-ol-hold Danimarka olimpiya komitəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180227214819/https://ol2018.dif.dk/da/det-s-danske-s-ol-hold |date=2018-02-27 }}{{ref-en}} * [https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-denmark.htm millinin tərkibi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180208032822/https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-denmark.htm |date=2018-02-08 }}{{ref-en}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2018 Qış Olimpiya Oyunları]] resrqaze8w01l6vbk7aiqo64a2htegh 0 540103 6557284 6460811 2022-08-01T01:31:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Bolqarıstan Olimpiya Oyunlarında |idman oyunları=2018 Qış |iştirakçılar= 21 |idman_növləri=3 |bayraqdar= |rəsmilər= |qızıl=0 |gümüş=0 |bürünc=0 |yer= }} '''[[Bolqarıstan]] [[2018 Qış Olimpiya Oyunları|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında]]''' 3 idman növü üzrə 21 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. sonuncu dəfə bu ölkə 20 nıəfərdən artıq idmançı ilə 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında təmsil olunmuşdur. == Millinin tərkibi == {{siyahı|2| ; [[Şəkil:Biathlon pictogram.svg|25px|Biatlon]] Biatlon # (k)[[Krasimir Anev]] # [[Dmitri Qerjikov]] # [[Vladimir İliyev]] # [[Mixail Kleşerov]] # [[Anton Sinmapov]] # (q)[[Emiliya Yordanova]] # [[Daniela Kadela]] # [[Stefani Popova]] # [[Desislava Stoyanova]] # [[Milena Todorova]] ; [[Şəkil:Alpine skiing pictogram.svg|25px|Dağ xizəyi idmanı]] Dağ xizəyi # (k) [[Kasper Dyurbyue]] # [[Kristofer Forup]] ; [[Şəkil:Cross country skiing pictogram.svg|25px|Xizək yürüşü]] Xizək yürüşü # (k)[[Veselin Sinzov]] # (k)[[Yordan Çuçuqanov]] # (q)[[Antoniya Qriqorova]] ; [[Şəkil:Ski jumping pictogram.svg|25px|Tramplindən atlayış]] Tramplindən atlayış # (k)[[Vladimir Zoqrafski]] ; [[Şəkil:Luge pictogram.svg|25px|Xizək idmanı]] Xizək idmanı # (k)[[Pavel Angelov]] ; [[Şəkil:Snowboarding pictogram.svg|25px|Snoubord]] Snoubord # (k)[[Yadoslav Yankov]] # (q)[[Aleksandra Jenkova]] # [[Teadora Pençyora]] }} == Xizək idmanı növləri == ==== [[Şəkil:Alpine skiing pictogram.svg|30px]] Dağ xizəyi idmanı==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizək idmanı}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Alpine Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160706031350/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Alpine-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər<ref name="Горные лыжи">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=AL&listid=2018 |title=Alpine skiing Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları «B» kateqoriyasında iştirak edirlər<ref name="Горные лыжи" />. Nəticələrə əsasən Bolqarıstan «A» kateqoriyası üzrə 2 idmançı kvotası əldə etmişdir. Sonradan isə bir lizenziyada əldə edir<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |title=Alpine skiing Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209194511/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=al&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. ;Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmanşılar !colspan="2"|Yüksək sürətli/ <br> 1 eniş !colspan="2" width="100"|Slalom/ <br> 2 eniş !rowspan="2" width="80"|Ümumi !rowspan="2" width="60"|Yer !rowspan="2"|Geriqalma |- !Vaxt !Yer !Vaxt !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — superqiqant (kişilər)|superqiqant]] |align=left|Albert Popov |colspan="4"|keçirilmir | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — slalom (kişilər)|salom]] |align=left|Albert Popov | | | | | | |- |align=left|[[Kamren Zlatkov]] | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — nəhəng slalom (kişilər)|nəhəng slalom]] |align=left|Albert Popov | | | | | | | |- |align=left|[[Kamen Zlatkov]] | | | | | | | |} ;Qadınlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmanşılar !colspan="2"|Yüksək sürətli/ <br> 1 eniş !colspan="2" width="100"|Slalom/ <br> 2 eniş !rowspan="2" width="80"|Ümumi !rowspan="2" width="60"|Yer !rowspan="2"|Geriqalma |- !Vaxt !Yer !Vaxt !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — slalom (qadınlar)|salom]] |align=left|Mariya Kirkova | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi — nəhəng slalom (qadınlar)|nəhəng slalom]] |align=left|Mariya kirkova | | | | | | | |} ==== [[Şəkil:Cross country skiing pictogram.svg|30px]] Xizək yürüşü==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşü}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Cross Country Skiing) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-03 |lang=en |archive-date=2016-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161019235539/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Cross-Country-Skiing-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. «A» kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır<ref name="Лыжный спорт">{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=CC&listid=2018 |title=Cross-country Olympic FIS Points List |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22|lang=en}}</ref>. Bununla belə MOK-ləri «B» kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər<ref name="Лыжный спорт" />. Təsnifata əasən Danimarka 3 lisenziya əldə edə bilmişdir<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=cc&listid=2018 |title=Cross-country Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2017-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222051351/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=CC&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. ; Kişilər ;; Uzaq məsafəli yarış {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !width="80"|Nəticə !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 15 km sərbəst üsulla (kişilər)|15 km sərbəst üsulla]] |align=left|Veselin Sinzov | | | |- |align=left|[[Yordan Çuçuqanov]] | | | |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — skiatlon 15+15 km (kişilər)|skiatlon 15-15 km]] |align=left|Veselin Sinzov | | | |- |align=left|[[Yordan Çuçuqanov]] | | | |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — mass-start 50 km klassik üsulla (kişilər)|mass-start 50 km klassik üsulla]] |align=left|Veselin Sinzov | | | |- |align=left|[[Yordan Çuçuqanov]] | | | |} ;; Sprint {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200" rowspan="2"|Yarışma !width="200" rowspan="2"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="3"|¼ final !colspan="3"|Yarımfinal !colspan="2"|Final !rowspan="2"|Yer |- !Nəticə !yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Nəticə !yer |- |rowspan="2"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — sprint (kişilər)|sprint]] |align=left|Veselin Sinzov | | | | | | | | | | | |- |align=left|Yordan Çuçuqanov | | | | | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — komanda sprinti (kişilər)|komanda sprinti]] |align=left|Veselin Sinzov<br/>Yordan Çuçuqanov |colspan="5" |çıxışını başa vurub | | | | | | |} ; Qadınlar ;; Uzaq məsafəli yarış {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !width="80"|Nəticə !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — 10 km sərbəst üsulla (qadınlar)|10 km sərbəst üsulla]] |align=left|Antoniya Qriqorova | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — skiatlon 7+7 km (qadınlar)| skiatlon 7+7]] |align=left|Antoniya Qriqorova | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — mass-smart 30 sm sərbəst üslub (qadınlar)|mass-start 30 km sərbəst üslub]] |align=left|Antoniya Qriqorova | | | |} ;; Sprint {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200" rowspan="2"|Yarışma !width="200" rowspan="2"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="3"|¼ final !colspan="3"|Yarımfinal !colspan="2"|Final !rowspan="2"|Yer |- !Nəticə !yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Yürüş !Nəticə !Yer !Nəticə !yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — sprint (qadınlar)|sprint]] |align=left|Antoniya Qriqorova | | | | | | | | | | | |- |align=left| | | | | | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək yürüşləri — komanda sprinti (qadınlar)|komanda sprinti]] |align=left| |colspan="5" |çıxışını başa vurub | | | | | | |} ==== [[Şəkil:Ski jumping pictogram.svg|30px]] Tramplindən atlayış ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Tramplindən atlayış}} Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Ski-Jumping-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Ski jumping) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910110127/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Ski-Jumping-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. Təsnifata əasən Bolqarıstan olimpiya oyunlarında bir idmançı ilə təmsil olunacaqdır<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=jp&listid=2018 |title=Ski jumping Quota list |date=2018-01-23 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-25 |lang=en |archive-date=2018-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180224021356/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=jp&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. ; Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="3" width="200"|Yarışma !rowspan="3" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="6"|Final !rowspan="3"|Yer |- !rowspan="2"|Nəticə !rowspan="2"|Yer !colspan="2"|1 atlayış !colspan="2"|2 atlayış !rowspan="2"|Ümumi !rowspan="2"|Yer |- !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Tramplindən atlayış — normal tramplin (kişilər)|normal tramplin]] |align=left|[[Vladimir Zoqrafski]] |118,8 |17 | | | | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Tramplindən atlayış — böyük tramplin (kişilər)|böyük tramplin]] |align=left|[[Vladimir Zoqrafski]] | | | | | | | | | |} ==== [[Şəkil:Snowboarding pictogram.svg|30px]] snoubord ==== {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord yarışları}} Kecəndəfəki yarıçmalara nisbətdə bir çox dəyişikliklər baş vermişdir. [[Paralel slalom]] əvəzinə [[biq-eyr]]<ref>{{cite web |url=https://www.olympic.org/news/big-air-at-the-olympic-games-an-airborne-celebration |title=Big air at the Olympic games an airborne celebration! |date=2018-11-06 |publisher= Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası|accessdate=2018-01-12|lang=en}}</ref> əlavə edilmişdir. Kişilərin snoubord-kross yarışmalarında iştirakçıların sayı dəyişdirilmiş, yarımfinal raundu ləğv edilmişdir. Finalda idmançılar üş cəhd yerinə yetirməli olurlar<ref>{{cite web |url=https://www.si.com/olympics/2017/12/21/2018-winter-olympics-rookies-guide-snowboard-pyeongchang |title=A Rookie's Guide to Snowboard at the 2018 Winter Olympics |date=2017-12-14|publisher=Sports Illustrated|author= Nihal Kolur |accessdate=2018-01-12|lang=en}}</ref>. Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Snowboard-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Snowboard) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-21 |lang=en |archive-date=2016-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160910024108/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Snowboard-V1.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Hər idman növü üçün ayrıca qaydalar mövcuddur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-fis-points-list.html?sector=SB&listid=2018 |title=Snowboard current FIS points list including the current eligibility information |date=2018-01-23 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-25|lang=en}}</ref>. Təsnifata əsasən Bolqarıstan bu idman növü üzrə 3 idmançı ilə təmsil olunur<ref>{{cite web |url=https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=sb&listid=2018 |title=Snowboard Quota list |date=2018-01-22 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-22 |lang=en |archive-date=2018-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180128021244/https://data.fis-ski.com/dynamic/olympic-quotas-list.html?sectorcode=sb&listid=2018 |url-status=dead }}</ref>. ;Kişilər ;;Slalom {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yaışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="4"|təsnifat !colspan="4"|final !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !Yürüş !1 eniş !2 eniş !Yer !1 eniş !2 eniş !3 eniş !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — paralel nəhəng slalom (kişilər)|paralel nəhəng slalom]] |align=left|Yadoslav Yankov | | | | | | | | | |} ;Qadınlar ;; Snoubord-kross {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|Təsnifat !colspan="2"|1/8 final !colspan="2"|¼ final !colspan="2"|Yarımfinal !Финал !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !Vaxt !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yürüş !Yer !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — snoubord-kross (qadınlar)|snoubord-kross]] |align=left|Aleksandra Jekova | | | | | | | | | | |} ;;Slalom {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yaışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="4"|təsnifat !colspan="4"|final !rowspan="2"|Ümumi nəticə |- !Yürüş !1 eniş !2 eniş !Yer !1 eniş !2 eniş !3 eniş !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında snoubord — paralel nəhəng slalom (qadınlar)|paralel nəhəng slalom]] |align=left|Teadora Pençyora | | | | | | | | | |} === [[Şəkil:Luge pictogram.svg|30px]] Xizək idmanı === {{main|2018 Qış Olimpiya Oyunlarında xizək idmanı}} Olimpiya oyunlarında iştirak etmək üçün 2017/2018 il dünya kubokunda göstərdiyi performans 1 yanvar 2018-ci il<ref>{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/FIL-Luge-EN.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Luge) |date=2017-01-26 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2017-12-18 |lang=en |archive-date=2018-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180210035308/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/FIL-Luge-EN.pdf |url-status=dead }}</ref> reytinqinə əsasən kvota müəyyən edilir<ref>{{cite web |url=http://www.fil-luge.org/cdn/uploads/rankinglist-luge-pyeongchang2018-2.pdf |title=Ranking list LUGE |date=2018-01-01 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-02 |lang=en |archive-date=2018-01-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102073659/http://www.fil-luge.org/cdn/uploads/rankinglist-luge-pyeongchang2018-2.pdf |url-status=dead }}</ref>. Bolqarıstan təsnifatda əsasən 1 iştirakçı<ref>{{cite web |url=http://www.fil-luge.org/cdn/uploads/rankinglist-luge-pyeongchang2018-2.pdf |title=Ranking list LUGE |date=2018-01-01 |publisher=Beynəlxalq xizək idmanı Federasiyası |accessdate=2018-01-02 |lang=en |archive-date=2018-01-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102073659/http://www.fil-luge.org/cdn/uploads/rankinglist-luge-pyeongchang2018-2.pdf |url-status=dead }}</ref> kvotası əldə etmişdir. ; Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan="2" width="200"|Yarışma !rowspan="2" width="200"|İdmançılar !colspan="2"|1 yürüş !colspan="2"|2 yürüş !colspan="2"|3 yürüş !colspan="2"|4 yürüş !rowspan="2"|Oyun<br>nəticəsi !rowspan="2"|Son <br>nəticə !rowspan="2"|Geriqalma |- !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Xizək idmanı — tək (kişilər)|tək]] |align=left|[[Pavel Anqelov]] | 51,569 | 37 | 49,449 | 36 | 50,094 | 39 |colspan="2" bgcolor="honeydew"|Çıxışını başa çatdırıb | 2:31,112 | '''37''' | — |} === [[Şəkil:Biathlon pictogram.svg|30px]] Biatlon === {{main|biatlon 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında}} Olimpiya Lisenziyalarının böyük qismi 2016/2017 Biatlon üzrə dünya kuboku əsasında müəyyən edilmişdir<ref name="Квалификация">{{cite web |url=http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Biathlon-V1.pdf |title=Qualification Systems for XXIII Olympic Winter Games, Pyeonchang (Biathlon) |date=2016-03-09 |publisher=Beynəlxalq Biatlonlar Birliyi |accessdate=2017-10-18 |lang=en |archive-date=2017-01-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170101213224/http://comiteolimpicoportugal.pt/wp-content/uploads/2014/04/2016-03-09-PyeongChang-2018-Qualification-System-Biathlon-V1.pdf |url-status=unfit }}</ref>. Bolqarıstan millisi 11-ci yeri tutmuşdur<ref>{{cite web |url=http://ru.biathlonworld.com/competitions/world-cup/standings/season/1617/level/1/score/nc/gender/m/ |title=Men's nation cup score |date=2017-03-17 |publisher=Beynəlxalq Biatlonlar Birliyi |accessdate=2017-10-18 |lang=ru |archive-date=2017-10-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171018124641/http://ru.biathlonworld.com/competitions/world-cup/standings/season/1617/level/1/score/nc/gender/m/ |url-status=dead }}</ref>. ; Kişilər {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !Стрельба !width="80"|Vaxt !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — sprint (kişilər)|sprint]] |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — təqib yürüşü (kişilər)|təqib yürüşü]] |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — fərdi yürüş (kişilər)|fərdi yürüş]] |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — mass-start (kişilər)|mass-start]] |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — estafet (kişilər)| estafet 4×7,5 km]] |align=left| | | | | |} ; qadınlar {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !Стрельба !width="80"|Vaxt !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — sprint (qadınlar)|sprint]] |align=left|[[Emiliya Yordanova]] |1+0 |23:50,0 |'''60''' | +2:43,8 |- |align=left|[[Daniela Kadeva]] |2+1 |24:39,2 |'''72''' | +3:33,0 |- |align=left|[[Denislava Stoyanova]] |2+3 |24:54,3 |'''76''' | +3:48,1 |- |align=left|[[Milena Todorova]] |1+1 |25:33,6 |'''84''' | +4:27,4 |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — təqib yürüşü (qadınlar)|təqib yürüşü]] |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — fərdi yürüş (qadınlar)|fərdi yürüş]] |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — mass-start (qadınlar)|mass-start]] |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |align=left| | | | | |- |[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — estafet (qadınlar)| estafet 4×7,5 km]] |align=left| | | | | |} ; Qarışıq estafet {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !width="200"|Yarışma !width="200"|İdmançılar !Стрельба !width="80"|Vaxt !width="60"|Yer !width="80"|Geriqalma |- |rowspan="4"|[[2018 Qış Olimpiya Oyunlarında Biatlon — qarışıq estafet (kişilər)|qarışıq estafet]] |align=left| | | | | |} == Mənbə == * [https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-bulgaria.htm Bolqarıstan millisi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180201192815/https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/general/noc-entries-bulgaria.htm |date=2018-02-01 }} {{ref-en}}{{ref-fr}}{{ref-ko}}{{ref-zh}}{{ref-jp}} * [http://www.bgolympic.org/ Bolqarıstan Milli Olimpiya Komitəsi] {{ref-en}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2018 Qış Olimpiya Oyunları]] m1wvwv0ws4cojg1e24k7ol95t9sd0d6 0 541001 6557699 4560844 2022-08-01T09:36:57Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki * [[Miltiad (böyük)|Böyük Miltiad]] ({{dil-grc|Μιλτιάδης}}) — [[Gelibolu yarımadası|Frakiya Xersonesosu]]n [[tiran]]ı və eyniadlı şəhərin banisi. * [[Miltiad|Kiçik Miltiad]] ({{dil-grc|Μιλτιάδης}}) — əvvəlkinin qohumu, [[e.ə. 490|e.ə. 490-cı il]]də [[Marafon döyüşü]]ndə farsları məğlub edən [[Afina]]lı sərkərdə * [[Miltiad (Roma papası)]] ({{dil-la|Miltiades}}) — 311-ci il iyunun 2-dən 314-cü il 11 yanvar ayına qədər [[Roma papası]] olmuşdur. {{dəqiqləşdirmə}} 5uubd3w46k61ft6a24l1b9xrlnwhc1l 0 541823 6556682 5998794 2022-07-31T13:46:28Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Şirkət | Adı =Kaunas Avtobus Zavodu | Orijinal adı =Kauno autobusų gamykla | Loqotipi = | Növü = | ISIN = | Yaranma tarixi = [[1930]]-cu illər | Bağlanma tarixi = [[1993]] | Bağlanma səbəbi = | Baş qərargahı = | Rəhbərlik = | Filialları = | İşçiləri = | Gəliri = | Qazancı = | Dövriyyəsi = | İstiqaməti = [[maşınqayırma]] | Məhsulu = [[avtobus]] | Kapitalı = | Saytı = |Baş qərargahı = [[Kaunas]], {{flaqifikasiya|Litva}} }} '''Kaunas Avtobus Zavodu''' ({{lang-lt|Kauno autobusų gamykla, KAG}}) — [[Litva]]nın [[Kaunas]] şəhərində mövcud olmuş avtobus zavodu. == Tarixi == [[Fayl:Kag3(b).jpg|thumb|left|KAG-3 öndən]] Litvanın paytaxtı olmuş Kaunasda 1930-cı illərdə Amerikan şikətlərinə ([[Ford Motor Company|Ford]], [[Chevrolet]], Autocar və s.) aid şassilər üzərinə avtomobil. İlk əvvəllər bu avtobuslar balaca və primitiv idilər ancaq illər ötdükcə təcrübə artırdı. Artıq dövrünün tələblərinə cavab verə biləcək avtomobillər hazırlanırdı. On illiyin sonunda vaqon tipli avtobuslar [[Mercedes-Benz]] [[dizel mühərriki]] ilə alman şassiləri əsasında hazırlanmışdır. Bütün işlər əsasən iki müəsisədə gedirdi: "Amerika Litvalıları Səhmdar Cəmiyyəti" təmir emalatxansı və Kaunasın Şansi rayonunun Avtobus parkı emalatxanası. Bu müəssisələrin əsasında isə Kaunas Avtobus zavodu meydana gəlmişdi [[İkinci dünya müharibəsi]]nin somnlarına yaxın Litvada artıq fəaliyyətdə olan bir dənə də olsun avtobus qalmamışdır. Əhalinin daşınması məqsədi ilə yük maçınlarından istifadə edilir və ya Vermaxtın avtobusları təmir edilərək istifadə edilirdi. Üstəli Şərqi Prussiya ərazisinə reydlər təşkil edilərək burada olan avtobuslar təmir edilərək Litvalıların istifadəsinə verilirdi. Bir müddət sonra sovet şassiləri ölkəyə gətirilir və Kyastuçyo küçəsindəki emalatxana milliləşdirilərək onun əsasında Kaunas avtobus zavodu təşkil edilir ({{lang-lt|Kauno autoremonto gamykla}}). Bundan sonra yenidən avtobus istehsalına başlanılır. İlkin olaraq "L-1" avtobusları buraxılır. Bir müddət sonra müəssiə üçün yeni yerlər ayrılır. 1950-ci ilin ortalarında [[QAZ-51]] modelinin şassiləri əsasında KAG-3 avtomobili yığılır. Avtobusun daxili hissəsi ağac və digər materillardan istifadə edilməklə hazırlanır. Bu avtobuslar 23 oturacaq və 7 ayaqüstə yerə sahib idi. Əsas variantlı avtobuslardan başqa furqonlu KAG-31, çörəkdaşıyan furqonlu KAG-32, avtomobillərə texniki yardım maşını KAG-33, mina axtaran xidmətinin bir avtomobili KAG-34, istehlakçı xidməti avtomobili KAG-317. Ağac karkaslı avtobuslara Cənubi Qafqaz regionu ölkələrində daha tələb duyulduğundan əsasən ora satılırdı. 1957-ci ildə mühəndislər KAG-51 şassili avtobuslar hazırlayırlar. İki ildən sonra onlar KAG-4 indeksi ilə istehsala buraxılmışdır. KAG-4 əsaslı sərnişin avtobusu və yük maşını protatiplərindən təşkil edilir. == Modellər == * '''KAG-1''' — 19 yerlik, [[QAZ-51]] əsasında qurulmuş avtobus. * ''KAG-3'' — 23 yerlik (+7 ayaqüstə), QAZ-51 bazasında qurulmuş avtobus. * ''KAG-31'' — KAG-3 əsasında [[yük maşını]]. * ''KAG-32'' — KAG-3 əsasında çörəkdaşıyan furqonlu avtobus. * ''KAG-33'' — KAG-3 əsasında avtomobil texniki yardım maşını. * ''KAG-34'' — KAG-3 əsaslı minaaxtaran avtomobili. * ''KAG-317'' — KAG-3 əsasında məişət xidməti avtomobili. * ''KAG-4'' — 24 oturacaqlı eksperimental şəhərətrafı avtobus, 1959-cu ildə 2 nüsxədə buraxılmışdır. * ''KAG-41'' — KAG-4 əsasında hazırlanmış yük maşını, 1959-cu ildə bir nüsxədə hazırlanmışdır. == Mənbə == * [http://www.autogallery.org.ru/m/kag.htm KAG modelləri]{{ref-en}} * [http://autobusai.narod.ru/VceraSegodnia/Aktualiji3.htm KAG avtobusları]{{ref-ru}} * [https://www.youtube.com/watch?v=cQ-abXolzfE 1000-ci avtobusun hazırlanması haqqında film (1959)] [[Kateqoriya:Litva iqtisadiyyatı]] [[Kateqoriya:1930-cu ildə yarananlar]] 9ktytze787hneoayo6o542ngfx5kl1c 0 542211 6557562 6554618 2022-08-01T07:20:15Z Yousiphh 175220 /* Məqalələri */ wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Kövsər Tarverdiyeva |orijinal adı = Kövsər Məmməd qızı Tarverdiyeva |digər adları = |şəkil = Kövsər Tarverdiyeva.png |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 14.7.1914 |doğum yeri = [[İrəvan]], [[İrəvan qəzası]], [[İrəvan quberniyası]], [[Rusiya İmperiyası]] |vəfat tarixi = 2013 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = Cəfər Əlizadə |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[ədəbiyyatşünaslıq]] |elmi dərəcəsi = filologiya elmlər namizədi |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater =[[İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumu|İrəvan Pedaqoji Texnikumu]] |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = |vətəndaşlığı={{Rusİmp}}→<br>{{USSR}}→<br>{{AZE}}}} '''Kövsər Məmməd qızı''' '''Tarverdiyeva''' ([[14 iyul]] [[1914]], [[İrəvan]], [[İrəvan qəzası]] – [[2013]], [[Bakı]], [[Azərbaycan|Azərbayacan]]) — ədəbiyyatşünas, pedaqoq, tərcüməçi, publisist, filologiya elmləri namizədi (1952). == Həyatı == Kövsər Tarverdiyeva [[14 iyul]] [[1914]]-cü ildə [[İrəvan|İrəvanda]] Gedərçay üstündəki [[Dəmirbulaq məhəlləsi|Dəmirbulaq məhəlləsində]] bağbanlıqla məşğul olan Məşədi Məmmədin ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıq illəri bu bağ-bağatlı şəhərdə keçən Kövsər xanım o zaman bütün [[İrəvan|İrəvanda]] məşhur olan Haşım bəy məktəbində təhsil alır. 9-cu sinifi bitirərkən onun qabiliyyətini nəzərə alaraq [[İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumu|İrəvan Pedaqoji Texnikumunun]] sonuncu kursuna dəyişdirirlər. Pedaqoji məktəbi bitirdikdən sonra Kövsər xanım [[1932]]-ci ildə [[Bakı|Bakıya]] yollanmışdır.<ref name=":0">[[Əsgər Zeynalov]]. İrəvan xanlığı... gerçəkliyin aydınlığı. Bakı: Mütərcim, 2016.</ref> Ailəlikcə Bakıya köçdükdən sonra pedaqoji fəaliyyətə başlamış və 1932-ci ildən fəhlə-gənclər məktəbində müəllimlik etmişdir.<ref name=":1">Kövsər Tarverdiyeva // XX əsr Azərbaycan yazıçıları: ensiklopedik məlumat kitabı. Bakı: Nurlan, 2004. səh. 480</ref> Kövsər Tarverdiyeva [[1937]]-ci ildən [[1939]]-cu ilə qədər [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti|V. Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedoqoji İnstitutun]] Ədəbiyyat fakültəsinin dekanı vəzifəsində çalışmışdır. [[1942]]-ci ildə [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|Elmlər Akademiyasının]] [[AMEA Ədəbiyyat İnstitutu|Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda]] [[aspirantura]] təhsilini tamamlamışdır. [[1942]]-[[1943]]-cü illərdə [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyində]] Kadrlar İdarəsinin rəisi vəzifəsində çalışmış. Daha sonra, [[1948]]-ci ilə qədər Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyi Müəllimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun elmi-tədris işləri üzrə prorektoru vəzifəsində işləmişdir. 30 yaşında olarkən o tibb sahəsində təhsil almağa qərar verir və [[1944]]-[[1949]]-cu illərdə [[Azərbaycan Tibb Universiteti|Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun]] müalicə-profilaktika ixtisasında təhsil alır. Lakin daha sonra həkim karyerasına davam etmir (cəmi il yarıma qədər həkim işləyib). 1948-ci ildən etibarən 55 il özünün ali təhsil aldığı [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti|Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda]] (daha sonra Universitet) çalışıb. Kövsər Tarverdiyeva [[2013]]-cü ildə [[Bakı|Bakıda]] vəfat etmişdir. == Elmi fəaliyyəti == [[1952]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvanda]] "[[Xaçatur Abovyan|Abovyan]] və [[Mirzə Fətəli Axundov|Axundov]]" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını [[erməni dili|erməni dilində]] müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi adını alır. Həmin əsər [[1958]]-ci ildə ayrıca kitab şəklində çap olunmuşdur.<ref>[http://37.26.174.99/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=117353 Աբովյանը և Ախունդովը / Ք. Թարվերդիևա; Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ, 1958.]</ref> [[Azərbaycan ədəbiyyatı|XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi]], [[Uşaq ədəbiyyatı|Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı]] və ədəbi əlaqələr mövzusunda mühazirələr oxumaqla yanaşı, elmi tədqiqatla ardıcıl məşğul olmuşdur.<ref name=":1" /> [[Azərbaycan dili|Azərbaycan]], [[Rus dili|rus]] və [[Erməni dili|erməni dillərində]] oxuduğu mühazirələr həmişə pedaqoji və elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Elmi işinin mövzusu [[Azərbaycan]]-[[Ermənistan]] münasibətlərinin tarixinə həsr edildiyinə, işin yazıldığı dil isə erməni dili olduğuna görə danosbazlar o zamankı ölkə rəhbəri [[Mircəfər Bağırov|Mircəfər Bağırova]] gizli məlumat ötürdüyü iddia edilmişdir. Bağırov aravuranlara konkret cavab verib: "Türk qızı ermənilərin arasında ermənicə alimlik dissertasiyası müdafiə edibsə, bunun özü bir namizədlik mövzusu olmalıdır".<ref name=":0" /><ref>[[İttifaq Mirzəbəyli]]. Bir mahnı varıydı... indi yenə var. 95 yaşlı Kövsər xanım İrəvanın ən qocaman ziyalısıdır. "Xalq" qəzeti, 21 iyul 2009, səh. 8</ref> O, 100-dən çox elmi-kütləvi məqalələrinin, 8 kitab və monoqrafiyanın müəllifidir. Elmi-ədəbi fəaliyyətinə görə "Ali məktəb işçisi" fəxri adına, iki dəfə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Reyasət heyətinin fəxri fərmanına]] layiq görülmüş,<ref>Kövsər Tarverdiyeva. Xatirələrim. Bakı: ADPU, 2004.</ref> "[["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı|Qafqazın müdafiəsinə görə]]" və "[["Əmək veteranı" medalı|Əmək fəaliyyətinə görə]]" medalları ilə təltif olunmuşdur. == Əsərləri == * Աբովյանը և Ախունդովը (Abovyan və Axundov). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1958; * Əsgər ağa Gorani. Bakı: İşıq, 1977; * Hikmətli sözlər aləmindən. (Tərtib edəni K. Tarverdiyeva). Bakı: Azərnəşr, 1984; *В мире крылатых слов. (Hikmətli sözlər aləmindən). (Перевод / Сост. К. Тарвердиева). Баку: Азернешр, 1984; *Azərbaycan mədəniyyəti erməni dövri mətbuatında (1850-1920). Bakı: Yazıçı, 1985; *Vasaq Madatovun (Nəzmi) həyat və yaradıcılığı. Bakı: APİ Nəşriyyatı, 1987; *Məslək dostları. Bakı: Azərnəşr, 1992; *Xatirələrim. Bakı: ADPU, 2004. == Məqalələri == * K.Tarverdiyeva. Əsrlik dostluğun parlaq ənənələri (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə dair). — Qraqan tert, 11 fevral 1952 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. Böyük vətənpərvər (N.V.Qoqolun vafatının 100 illiyi münasibətilə). — [[Sovet Ermənistanı (qəzet)|Sovet Ermənistanı]], 23 fevral 1952; * K.Tarverdiyeva. Əsrlik dostluğun parlaq ənənələri (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə dair). — Qraqan tert, 24 fevral 1952 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. X.Abovyan və M.F.Axundov. — Sovet Ermənistanı, 5 aprel 1953; * K.Tarverdiyeva. Böyük dostluq (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə dair). — Sovet Ermənistanı, 5 aprel 1953; * K.Tarverdiyeva. M.F.Axundov və onun erməni ədəbiyyatı ilə əlaqəsi. — Azərbaycan SSR EA birləşmiş sessiyasının məruzələrinin tezisləri, 1954, 1957; * K.Tarverdiyeva. Sabirin şeirləri erməni dilində. — [[Kommunist (qəzet, erməni dilində)|Kommunist]], 6 mart 1958 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. M.Sabirin şeirləri erməni dilində. — [[Xalq qəzeti|Kommunist]], 12 mart 1958; * K.Tarverdiyeva. Sabirin uşaq şeirləri erməni dilində. — Kommunist, 23 dekabr 1960 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. Dostluğumuzun tarixi (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə haqqında). — [[Azərbaycan (jurnal, 1923)|Azərbaycan]], 1961, № 5, səh. 130–135; * K.Tarverdiyeva. Şairin əsərləri erməni dilində. — Bakı (axşam qəzeti), 26 mart 1962; * K.Tarverdiyeva. Ə.Adıgözəlovun həyat və fəaliyyəti. — APİ-nin XVIII elmi sessiyası məruzələrinin tezisi, 1963; * K.Tarverdiyeva. Mədəni əlaqələrin tarixinə dair. — Bakı (axşam qəzeti), 25 mart 1964; * K.Tarverdiyeva. Goraninin məktəb, maarif və mədəniyyət sahəsində fəaliyyəti haqqında. — [[Azərbaycan məktəbi (jurnal)|Azərbaycan məktəbi]], 1964, № 8, s. 145–150; * K.Tarverdiyeva. Əsgər ağa Adıgözəlov Gorani. — Azərbaycan, 1967, № 1, səh. 192–195; * K.Tarverdiyeva. C.Məmmədquluzadə və erməni xalqı ([[Suren Ayvazyan|S.Ayvazyanın]] "Əsərləri" kitabı haqqında). — Azərbaycan, 1967, № 5, səh. 135–137; * K.Tarverdiyeva. Böyük dostumuz, sevimli şairimiz ([[Hovannes Tumanyan|H.Tumanyan]] haqqında). — Azərbaycan, 1969, № 9, səh. 33–35; * K.Tarverdiyeva. Gəl, qardaşım (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə haqqında). — Azərbaycan, 1971, № 10, səh. 194–195; * K.Tarverdiyeva. Erməni mətbuatı və Azərbaycan mədəniyyəti. — Azərbaycan, 1973, № 9, səh. 193–199; * K.Tarverdiyeva. Maraqlı səhifələr ([[Abbasqulu ağa Bakıxanov|A.Bakıxanov]] və [[Qabriel Sundukyan|Q.Sundukyanın]] dostluğu haqqında).— Ədəbiyyat və incəsənət, 6 iyul 1974; * K.Tarverdiyeva. Məhəbbət və gözəllik rəmzi (Nizami haqqında). — Azərbaycan qadını, 1979, № 11, s.1. == Həmçinin bax == * [[Mirəli Seyidov]] * [[Teymur Əhmədov]] * [[Əkbər Yerevanlı]] * [[Sabir Rzayev]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İrəvanda doğulanlar]] nxnnpkfyyj0q88gxsp87ypd6uupx1tm 6557581 6557562 2022-08-01T07:35:18Z Qraf061 242998 [[User:Yousiphh|Yousiphh]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:213.154.16.117|213.154.16.117]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Kövsər Tarverdiyeva |orijinal adı = Kövsər Məmməd qızı Tarverdiyeva |digər adları = |şəkil = Kövsər Tarverdiyeva.png |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 14.7.1914 |doğum yeri = [[İrəvan]], [[İrəvan qəzası]], [[İrəvan quberniyası]], [[Rusiya İmperiyası]] |vəfat tarixi = 2013 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = Cəfər Əlizadə |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[ədəbiyyatşünaslıq]] |elmi dərəcəsi = filologiya elmlər namizədi |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater =[[İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumu|İrəvan Pedaqoji Texnikumu]] |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Kövsər Məmməd qızı Tarverdiyeva''' ([[14 iyul]] [[1914]], [[İrəvan]], [[İrəvan qəzası]] – [[2013]], [[Bakı]], [[Azərbaycan|Azərbayacan]]) — görkəmli ermənişünas, ədəbiyyatşünas, filoloq. == Həyatı == Kövsər Tarverdiyeva [[14 iyul]] [[1914]]-cü ildə [[İrəvan|İrəvanda]] Gedərçay üstündəki [[Dəmirbulaq məhəlləsi|Dəmirbulaq məhəlləsində]] bağbanlıqla məşğul olan Məşədi Məmmədin ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıq illəri bu bağ-bağatlı şəhərdə keçən Kövsər xanım o zaman bütün [[İrəvan|İrəvanda]] məşhur olan Haşım bəy məktəbində təhsil alır. 9-cu sinifi bitirərkən onun qabiliyyətini nəzərə alaraq [[İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumu|İrəvan Pedaqoji Texnikumunun]] sonuncu kursuna dəyişdirirlər. Pedaqoji məktəbi bitirdikdən sonra Kövsər xanım [[1932]]-ci ildə [[Bakı|Bakıya]] yollanmışdır.<ref name=":0">[[Əsgər Zeynalov]]. İrəvan xanlığı... gerçəkliyin aydınlığı. Bakı: Mütərcim, 2016.</ref> Kövsər Tarverdiyeva [[1937]]-ci ildən [[1939]]-cu ilə qədər [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti|V. Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedoqoji İnstitutun]] Ədəbiyyat fakultəsinin dekanı vəzifəsində çalışmışdır. [[1942]]-ci ildə [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|Elmlər Akademiyasının]] [[AMEA Ədəbiyyat İnstitutu|Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda]] [[aspirantura]] təhsilini tamamlamışdır. [[1942]]-[[1943]]-cü illərdə [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyində]] Kadrlar İdarəsinin rəisi vəzifəsində olmuşdur. Daha sonra, [[1948]]-ci ilə qədər Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyi Müəllimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun elmi-tədris işləri üzrə prorektoru vəzifəsində işləmişdir. 30 yaşında olarkən o tibb sahəsində təhsil almağa qərar verir və [[1944]]-[[1949]]-cu illərdə [[Azərbaycan Tibb Universiteti|Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun]] müalicə-profilaktika ixtisasında təhsil alır. Lakin daha sonra həkim karyerasına davam etmir. Kövsər Tarverdiyeva [[2013]]-cü ildə [[Bakı|Bakıda]] vəfat etmişdir. == Elmi fəaliyyəti == [[1952]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvanda]] "[[Xaçatur Abovyan|Abovyan]] və [[Mirzə Fətəli Axundov|Axundov]]" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını [[erməni dili|erməni dilində]] müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi adını alır. Həmin əsər [[1958]]-ci ildə ayrıca kitab şəklində çap olunmuşdur.<ref>[http://37.26.174.99/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=117353 Աբովյանը և Ախունդովը / Ք. Թարվերդիևա; Երևան : ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ, 1958.]</ref> [[Azərbaycan dili|Azərbaycan]], [[Rus dili|rus]] və [[Erməni dili|erməni dillərində]] oxuduğu mühazirələr həmişə pedaqoji və elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Elmi işinin mövzusu [[Azərbaycan]]-[[Ermənistan]] münasibətlərinin tarixinə həsr edildiyinə, işin yazıldığı dil isə erməni dili olduğuna görə danosbazlar o zamankı ölkə rəhbəri [[Mircəfər Bağırov|Mircəfər Bağırova]] gizli məlumat ötürdüyü iddia edilmişdir. Bağırov aravuranlara konkret cavab verib: "Türk qızı ermənilərin arasında ermənicə alimlik dissertasiyası müdafiə edibsə, bunun özü bir namizədlik mövzusu olmalıdır".<ref name=":0" /> O, 100-dən çox elmi-kütləvi məqalələrinin, 8 kitab və monoqrafiyanın müəllifidir. Elmi-ədəbi fəaliyyətinə görə "Ali məktəb işçisi" fəxri adına, iki dəfə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Reyasət heyətinin fəxri fərmanına]] layiq görülmüş,<ref>Kövsər Tarverdiyeva. Xatirələrim. Bakı, 2004.</ref> "[["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı|Qafqazın müdafiəsinə görə]]", "[["Əmək veteranı" medalı|Əmək fəaliyyətinə görə]]" və başqa medallarla təltif olunmuşdur. == Əsərləri == * Աբովյանը և Ախունդովը (Abovyan və Axundov). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1958; * Əsgər ağa Gorani. Bakı: İşıq, 1977;<ref> Əsgər Zeynalov. İrəvan xanlığı... gerçəkliyin aydınlığı. Bakı: Mütərcim, 2016. səh. 271 </ref> *Hikmətli sözlər aləmindən. Bakı, 1984; *Azərbaycan mədəniyyəti erməni dövri mətbuatında (1850-1920). Bakı: Yazıçı, 1985;<ref> Azərbaycan mədəniyyəti erməni dövri mətbuatında (1850-1920), Tarverdiyeva, Kövsər Məmməd qızı, Bakı: Yazıçı, 1985. </ref> *Vasaq Madatovun (Nəzmi) həyat və yaradıcılığı. Bakı: APİ Nəşriyyatı, 1987; *Məslək dostları. Bakı: Azərnəşr, 1992. == Məqalələr == * K. Tarverdiyeva. Məhəbbət və gözəllik rəmzi // «Azərbaycan qadını» Jur., 1979, № 11, s.1. == Həmçinin bax == * [[Mirəli Seyidov]] * [[Teymur Əhmədov]] * [[Əkbər Yerevanlı]] * [[Sabir Rzayev]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İrəvanda doğulanlar]] 27lpovmv8eylkcy89njirgkbngw8m1k 6557582 6557581 2022-08-01T07:35:35Z Qraf061 242998 [[User:Qraf061|Qraf061]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Yousiphh|Yousiphh]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Kövsər Tarverdiyeva |orijinal adı = Kövsər Məmməd qızı Tarverdiyeva |digər adları = |şəkil = Kövsər Tarverdiyeva.png |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 14.7.1914 |doğum yeri = [[İrəvan]], [[İrəvan qəzası]], [[İrəvan quberniyası]], [[Rusiya İmperiyası]] |vəfat tarixi = 2013 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = Cəfər Əlizadə |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[ədəbiyyatşünaslıq]] |elmi dərəcəsi = filologiya elmlər namizədi |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater =[[İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumu|İrəvan Pedaqoji Texnikumu]] |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = |vətəndaşlığı={{Rusİmp}}→<br>{{USSR}}→<br>{{AZE}}}} '''Kövsər Məmməd qızı''' '''Tarverdiyeva''' ([[14 iyul]] [[1914]], [[İrəvan]], [[İrəvan qəzası]] – [[2013]], [[Bakı]], [[Azərbaycan|Azərbayacan]]) — ədəbiyyatşünas, pedaqoq, tərcüməçi, publisist, filologiya elmləri namizədi (1952). == Həyatı == Kövsər Tarverdiyeva [[14 iyul]] [[1914]]-cü ildə [[İrəvan|İrəvanda]] Gedərçay üstündəki [[Dəmirbulaq məhəlləsi|Dəmirbulaq məhəlləsində]] bağbanlıqla məşğul olan Məşədi Məmmədin ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıq illəri bu bağ-bağatlı şəhərdə keçən Kövsər xanım o zaman bütün [[İrəvan|İrəvanda]] məşhur olan Haşım bəy məktəbində təhsil alır. 9-cu sinifi bitirərkən onun qabiliyyətini nəzərə alaraq [[İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Texnikumu|İrəvan Pedaqoji Texnikumunun]] sonuncu kursuna dəyişdirirlər. Pedaqoji məktəbi bitirdikdən sonra Kövsər xanım [[1932]]-ci ildə [[Bakı|Bakıya]] yollanmışdır.<ref name=":0">[[Əsgər Zeynalov]]. İrəvan xanlığı... gerçəkliyin aydınlığı. Bakı: Mütərcim, 2016.</ref> Ailəlikcə Bakıya köçdükdən sonra pedaqoji fəaliyyətə başlamış və 1932-ci ildən fəhlə-gənclər məktəbində müəllimlik etmişdir.<ref name=":1">Kövsər Tarverdiyeva // XX əsr Azərbaycan yazıçıları: ensiklopedik məlumat kitabı. Bakı: Nurlan, 2004. səh. 480</ref> Kövsər Tarverdiyeva [[1937]]-ci ildən [[1939]]-cu ilə qədər [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti|V. Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedoqoji İnstitutun]] Ədəbiyyat fakültəsinin dekanı vəzifəsində çalışmışdır. [[1942]]-ci ildə [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|Elmlər Akademiyasının]] [[AMEA Ədəbiyyat İnstitutu|Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda]] [[aspirantura]] təhsilini tamamlamışdır. [[1942]]-[[1943]]-cü illərdə [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyində]] Kadrlar İdarəsinin rəisi vəzifəsində çalışmış. Daha sonra, [[1948]]-ci ilə qədər Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyi Müəllimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun elmi-tədris işləri üzrə prorektoru vəzifəsində işləmişdir. 30 yaşında olarkən o tibb sahəsində təhsil almağa qərar verir və [[1944]]-[[1949]]-cu illərdə [[Azərbaycan Tibb Universiteti|Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun]] müalicə-profilaktika ixtisasında təhsil alır. Lakin daha sonra həkim karyerasına davam etmir (cəmi il yarıma qədər həkim işləyib). 1948-ci ildən etibarən 55 il özünün ali təhsil aldığı [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti|Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda]] (daha sonra Universitet) çalışıb. Kövsər Tarverdiyeva [[2013]]-cü ildə [[Bakı|Bakıda]] vəfat etmişdir. == Elmi fəaliyyəti == [[1952]]-ci ildə [[İrəvan|İrəvanda]] "[[Xaçatur Abovyan|Abovyan]] və [[Mirzə Fətəli Axundov|Axundov]]" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını [[erməni dili|erməni dilində]] müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi adını alır. Həmin əsər [[1958]]-ci ildə ayrıca kitab şəklində çap olunmuşdur.<ref>[http://37.26.174.99/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=117353 Աբովյանը և Ախունդովը / Ք. Թարվերդիևա; Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ, 1958.]</ref> [[Azərbaycan ədəbiyyatı|XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi]], [[Uşaq ədəbiyyatı|Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı]] və ədəbi əlaqələr mövzusunda mühazirələr oxumaqla yanaşı, elmi tədqiqatla ardıcıl məşğul olmuşdur.<ref name=":1" /> [[Azərbaycan dili|Azərbaycan]], [[Rus dili|rus]] və [[Erməni dili|erməni dillərində]] oxuduğu mühazirələr həmişə pedaqoji və elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Elmi işinin mövzusu [[Azərbaycan]]-[[Ermənistan]] münasibətlərinin tarixinə həsr edildiyinə, işin yazıldığı dil isə erməni dili olduğuna görə danosbazlar o zamankı ölkə rəhbəri [[Mircəfər Bağırov|Mircəfər Bağırova]] gizli məlumat ötürdüyü iddia edilmişdir. Bağırov aravuranlara konkret cavab verib: "Türk qızı ermənilərin arasında ermənicə alimlik dissertasiyası müdafiə edibsə, bunun özü bir namizədlik mövzusu olmalıdır".<ref name=":0" /><ref>[[İttifaq Mirzəbəyli]]. Bir mahnı varıydı... indi yenə var. 95 yaşlı Kövsər xanım İrəvanın ən qocaman ziyalısıdır. "Xalq" qəzeti, 21 iyul 2009, səh. 8</ref> O, 100-dən çox elmi-kütləvi məqalələrinin, 8 kitab və monoqrafiyanın müəllifidir. Elmi-ədəbi fəaliyyətinə görə "Ali məktəb işçisi" fəxri adına, iki dəfə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Reyasət heyətinin fəxri fərmanına]] layiq görülmüş,<ref>Kövsər Tarverdiyeva. Xatirələrim. Bakı: ADPU, 2004.</ref> "[["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı|Qafqazın müdafiəsinə görə]]" və "[["Əmək veteranı" medalı|Əmək fəaliyyətinə görə]]" medalları ilə təltif olunmuşdur. == Əsərləri == * Աբովյանը և Ախունդովը (Abovyan və Axundov). Yerevan: Ermənistan SSR EA Nəşriyyatı. 1958; * Əsgər ağa Gorani. Bakı: İşıq, 1977; * Hikmətli sözlər aləmindən. (Tərtib edəni K. Tarverdiyeva). Bakı: Azərnəşr, 1984; *В мире крылатых слов. (Hikmətli sözlər aləmindən). (Перевод / Сост. К. Тарвердиева). Баку: Азернешр, 1984; *Azərbaycan mədəniyyəti erməni dövri mətbuatında (1850-1920). Bakı: Yazıçı, 1985; *Vasaq Madatovun (Nəzmi) həyat və yaradıcılığı. Bakı: APİ Nəşriyyatı, 1987; *Məslək dostları. Bakı: Azərnəşr, 1992; *Xatirələrim. Bakı: ADPU, 2004. == Məqalələri == * K.Tarverdiyeva. Əsrlik dostluğun parlaq ənənələri (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə dair). — Qraqan tert, 11 fevral 1952 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. Böyük vətənpərvər (N.V.Qoqolun vafatının 100 illiyi münasibətilə). — [[Sovet Ermənistanı (qəzet)|Sovet Ermənistanı]], 23 fevral 1952; * K.Tarverdiyeva. Əsrlik dostluğun parlaq ənənələri (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə dair). — Qraqan tert, 24 fevral 1952 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. X.Abovyan və M.F.Axundov. — Sovet Ermənistanı, 5 aprel 1953; * K.Tarverdiyeva. Böyük dostluq (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə dair). — Sovet Ermənistanı, 5 aprel 1953; * K.Tarverdiyeva. M.F.Axundov və onun erməni ədəbiyyatı ilə əlaqəsi. — Azərbaycan SSR EA birləşmiş sessiyasının məruzələrinin tezisləri, 1954, 1957; * K.Tarverdiyeva. Sabirin şeirləri erməni dilində. — [[Kommunist (qəzet, erməni dilində)|Kommunist]], 6 mart 1958 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. M.Sabirin şeirləri erməni dilində. — [[Xalq qəzeti|Kommunist]], 12 mart 1958; * K.Tarverdiyeva. Sabirin uşaq şeirləri erməni dilində. — Kommunist, 23 dekabr 1960 [erm. d.]; * K.Tarverdiyeva. Dostluğumuzun tarixi (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə haqqında). — [[Azərbaycan (jurnal, 1923)|Azərbaycan]], 1961, № 5, səh. 130–135; * K.Tarverdiyeva. Şairin əsərləri erməni dilində. — Bakı (axşam qəzeti), 26 mart 1962; * K.Tarverdiyeva. Ə.Adıgözəlovun həyat və fəaliyyəti. — APİ-nin XVIII elmi sessiyası məruzələrinin tezisi, 1963; * K.Tarverdiyeva. Mədəni əlaqələrin tarixinə dair. — Bakı (axşam qəzeti), 25 mart 1964; * K.Tarverdiyeva. Goraninin məktəb, maarif və mədəniyyət sahəsində fəaliyyəti haqqında. — [[Azərbaycan məktəbi (jurnal)|Azərbaycan məktəbi]], 1964, № 8, s. 145–150; * K.Tarverdiyeva. Əsgər ağa Adıgözəlov Gorani. — Azərbaycan, 1967, № 1, səh. 192–195; * K.Tarverdiyeva. C.Məmmədquluzadə və erməni xalqı ([[Suren Ayvazyan|S.Ayvazyanın]] "Əsərləri" kitabı haqqında). — Azərbaycan, 1967, № 5, səh. 135–137; * K.Tarverdiyeva. Böyük dostumuz, sevimli şairimiz ([[Hovannes Tumanyan|H.Tumanyan]] haqqında). — Azərbaycan, 1969, № 9, səh. 33–35; * K.Tarverdiyeva. Gəl, qardaşım (Azərbaycan-erməni ədəbi əlaqələrinə haqqında). — Azərbaycan, 1971, № 10, səh. 194–195; * K.Tarverdiyeva. Erməni mətbuatı və Azərbaycan mədəniyyəti. — Azərbaycan, 1973, № 9, səh. 193–199; * K.Tarverdiyeva. Maraqlı səhifələr ([[Abbasqulu ağa Bakıxanov|A.Bakıxanov]] və [[Qabriel Sundukyan|Q.Sundukyanın]] dostluğu haqqında).— Ədəbiyyat və incəsənət, 6 iyul 1974; * K.Tarverdiyeva. Məhəbbət və gözəllik rəmzi (Nizami haqqında). — Azərbaycan qadını, 1979, № 11, s.1. == Həmçinin bax == * [[Mirəli Seyidov]] * [[Teymur Əhmədov]] * [[Əkbər Yerevanlı]] * [[Sabir Rzayev]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İrəvanda doğulanlar]] nxnnpkfyyj0q88gxsp87ypd6uupx1tm 0 545432 6557256 6398090 2022-08-01T00:21:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |adı = '''Bidar Qadınəfəndi''' |orijinal adı = بيدار كادينيفندي |şəkil = Bidar II. Kadınefendi Hazretleri.JPG |şəklin ölçüsü = 250 |dini = [[Sünni]], [[İslam]] |doğum tarixi = 5.5.1858 |doğum yeri = [[Abxaziya]], [[Osmanlı imperiyası]] |vəfat tarixi = 1.1.1918 |dəfn yeri = Yəhya Əfəndi məzarlığı |həyat yoldaşı = [[II Əbdülhəmid]] |uşağı = [[Naimə Sultan]]<br>[[Mehmed Əbdülqadir Əfəndi]] |atası = İbrahim bəy Talustan |anası = Şahika İffət xanım |vikianbar = }}'''Bidar Qadınəfəndi''' ({{DVTY}}) — 34. [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] [[II Əbdülhəmid]]in dördüncü xanımı. == Həyatı == Bidar xanım 5 may 1858-ci ildə Osmanlı tabeliyindəki [[Abxaziya]]da dünyaya gəlmişdir. [[Kabardalılar]] ailəsinə mənsub olub, atası İbrahim bəy Talustan, anası isə əslən [[Gürcülər|gürcü]] olan Şahika İffət xanımdır. Yaşıl gözlü, uzun qəhhvəyi saçları olan Bidar xanımın özündən yaşca kiçik 2 qardaşı (Hüseyn Paşa və Mehmed Ziya Paşa) da sarayda [[II Əbdülhəmid|Sultan Əbdülhəmid]]ə xidmət edirdi. Kiçik yaşlarında Osmanlı sarayına təslim edilmişdir. 17 yaşında ikən 2 sentyabr 1875-ci ildə [[Yıldız Sarayı|Ulduz sarayı]]nda [[II Əbdülhəmid|Sultan Əbdülhəmid]]lə evləndi. Taxtdan endirilməsinin ardından əriylə birlikdə 1909-cu ildə sürgünə getdi. [[Saloniki]]də Alatini köşkündə yaşayan Bidar xanımın gözəlliyi [[Avropa]] saraylarında danışılırdı. Daha sonra isə yenə [[II Əbdülhəmid|Sultan Əbdülhəmid]]lə birlikdə [[Bəylərbəyi Sarayı|Bəylərbəyi sarayı]]na gətirildi. Ərinin ölümündən aylar öncə 1 yanvar 1918-ci ildə vəfat etdi və Yəhya Əfəndi məzarlığına dəfn olundu. == Övladları == * [[Naimə Sultan|Fatma Naimə Sultan]] * [[Mehmed Əbdülqadir Əfəndi|Şahzadə Mehmed Əbdülqadir Əfəndi]] == Mənbə == * https://books.google.com/books?qGAtAQAAIAAJ * http://freepages.genealogy.rootsweb.com/~royalty/turkey/persons.html{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140209155158/http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/%7Eroyalty/turkey/persons.html |date=2014-02-09 }} * https://books.google.com/books?id=HuZTefumFSQC {{II Əbdülhəmid}} [[Kateqoriya:Osmanlı sultanlarının xanımları]] 8ofs0qcup2a7sz7ieryet96tw6o7c4h 0 548600 6557598 6158516 2022-08-01T07:50:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Park |adı = Donetsk Mədəniyyət və İstirahət parkı |orijinal adı = {{lang-uk|Парк культури і відпочинку міста Донецька}} |şəkil = Donetsk junost.jpg |şəkil ölçüsü = 250px |şəkil izah = «Yunost» Gənclik və İdman Sarayı |tipi = |yerləşməsi = [[Ukrayna]], [[Donetsk]] |koordinatları = {{coord|48|01|25|N|37|48|55|E}} |CoordScale = 3000 |sahəsi = |yaranması = 1956 |tabeçilik = |ziyarətçi = |statusu = |nəqliyyat = |saytı = http://donbass-arena.com/en/ }} '''Lenin Komsomolu adına Donetsk Mədəniyyət və İstirahət parkı''' ({{lang-uk|Парк культури і відпочинку ім. Ленінського комсомолу}}) — [[Ukrayna]]<nowiki/>nın [[Donetsk vilayəti]]<nowiki/>nin [[Donetsk (Ukrayna)|eyniadlı şəhəri]]<nowiki/>ndə yerləşən park. Parkın tikilməsi ilə bağlı qərar [[1952|1952-ci il]]<nowiki/>də qəbul edilmişdir. Bunun səbəbi [[Şerbakov adına Mədəniyyət və İstirahət Mərkəzi]]<nowiki/>nin şəhərin ehtiyaclarını müstəqil şəkildə yerinə yetirə bilməməsi idi. Layihədə park ərazisinin 180 hektar olması planlaşdırılmışdı. Layihəyə Məşhur İnsanlar Xiyabanı, bir hovuz və 3,500 nəfərlik bir yaşıl teatrı daxil idi.<ref>{{cite web|url=http://shakhtar.com/en/news/?id=24|title=Shakhtar|language=en}}</ref> [[1955|1955-ci il]]<nowiki/>in [[Oktyabr|oktyabr ayı]]<nowiki/>nda Stalin Rayon Sovetinin icra komitəsi "1955–1964-cü illərdə Stalin rayonunun şəhər və işçi yaşayış məntəqələrində yaşıl zonalarının yaradılması və inkişafı üzrə on illik plan haqqında" qərar qəbul etdi. [[1956|1956-cı il]]<nowiki/>də park rəsmi olaraq qurulmuşdur. Ərazinin bir hissəsi başqa layihələr üçün qorunduğundan orijinal plana dəyişikliklər edildi. Park [[18 iyun]] [[1956|1956-cı il]] tarixi yazıçının vəfatının 20-ci ildönümü olduğundan [[Maksim Qorki]]<nowiki/>nin adını alır. [[25 oktyabr]] [[1958|1958-ci il]]<nowiki/>də [[Komsomol]]<nowiki/>un qırx illiyinə həsr olunmuş bir xiyaban quruldu. Buna görə də, parkın adı "Komsomolun 40 illik yubileyi adına park" olaraq dəyişdirilir. [[1972|1972-ci il]]<nowiki/>in [[May|may ayı]]<nowiki/>nda Donetsk Şəhər Sovetinin İcraiyyə Komitəsi parkın adını «Lenin Komsomolu adına Donetsk Mədəniyyət və istirahət parkı» olaraq dəyişmək haqqında qərar qəbul etdi.<ref>{{cite web|url=http://internet.dn.ua/pages/culture/komsomol.html|title=Интернет Донбасс Донецкий Регион Парк им. Ленинского комсомола|website=internet.dn.ua|access-date=2018-06-02|archive-date=2012-09-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20120922003634/http://internet.dn.ua/pages/culture/komsomol.html|url-status=dead}}</ref> [[1961|1961-ci il]]<nowiki/>də [[Kalmius çayı]]<nowiki/>nda su anbarı yaradılmışdır. Anbarın sahilində bir qayıq kirayə stansiyası var. ==Qalereya== <gallery> Şəkil:Donetsk monument 01.jpg|«Donbass xilaskarlarına» abidəsi Şəkil:Donetsk polyana.jpg|Parkın bir hissəsi Şəkil:Малая Донецкая железная дорога имени В. В. Приклонского 01.jpg|«Uşaq» dəmiryol stansiyası Şəkil:Komsomol's park in Donetsk 03.jpg|Parkın yeni hissəsindəki fontanlar Şəkil:Открытие моста дружбы 015.jpg|«Dostluq» körpüsü </gallery> == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.donetskcity.com/|title=Beynəlxalq səyahətçilər üçün hərtərəfli Donetsk şəhər bələdçisi|language=en|access-date=2018-06-02|archive-date=2010-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20100127133046/http://www.donetskcity.com/|url-status=unfit}} * {{cite web|url=http://www.citylife.donetsk.ua/|title=Rəsmi Donetsk şəhər bələdçisi|language=en|access-date=2018-06-02|archive-date=2009-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20090709062122/http://www.citylife.donetsk.ua/|url-status=unfit}} * {{cite web|url=http://www.welcome-to-donetsk.org.ua/|title=Səyahətçinin bələdçisi|language=en|access-date=2018-06-02|archive-date=2009-06-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20090621221708/http://www.welcome-to-donetsk.org.ua/|url-status=unfit}} * {{cite web|url=http://donetsk-dzd.org.ua/|title=Donestk "Uşaq" dəmiryol stansiyası|language=ru|access-date=2018-06-02|archive-date=2012-08-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20120809074616/http://donetsk-dzd.org.ua/|url-status=unfit}} * {{Rəsmi saytı|http://donbass-arena.com/en/|Donbass arenasının}} {{coord|48|01|25|N|37|48|55|E|region:UA_type:forest_source:kolossus-ruwiki|display=title}} [[Kateqoriya:Donetsk]] [[Kateqoriya:Ukrayna parkları]] [[Kateqoriya:İstirahət mərkəzləri]] ci6of9rm2pczahsi0e2r4c998a7kl0x 0 548655 6556871 4319046 2022-07-31T17:05:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Spanish Main.PNG|thumb|right|225px|Amerikanın İspaniya sahilləri tünd qırmızı rənglə göstərilib. İspaniyanın koloniyaları sarı rənglə göstərilib.]] '''Amerikanın İspaniya sahilləri''' — [[İspaniya imperiyası]]<nowiki/>nın [[Amerika]] qitəsindəki koloniyalarının [[Karib dənizi]] və [[Meksika körfəzi]]<nowiki/>nin sahillərini əhatə edən kontinental əraziyə verilən ad. [[XVIII əsr|XLVII]] və [[XVIII əsr|XLVIII əsr]]<nowiki/>lərdə bu sahilyanı ərazilərin cənub hissəsi [[Tyerra Firme vilayəti]] və ya "kontinental vilayət" olaraq bilinirdi. == Konsepsiya == Termin [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın indiki [[Florida|Florida ştatı]]<nowiki/>nı, [[Meksika körfəzi]]<nowiki/>nin [[Texas|Texas ştatı]] və [[Meksika]]<nowiki/>dakı qərb sahillərini, [[Mərkəzi Amerika]] və [[Cənubi Amerika]]<nowiki/>nın şimal sahillərini əhatə edirdi. [[XVII əsr|XLVII əsr]]<nowiki/>dən [[XIX əsr]]ə qədər [[Amerika]]<nowiki/>nın [[İspaniya]] sahilləri Amerikanın qızıl, gümüş, odun və heyvan dəriləri kimi təbii sərvətlərinin [[İspaniya]]<nowiki/>ya göndərildiyi yer idi.<ref name=little>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=YRM-RpBiyTEC& |title=The Buccaneer's Realm: Pirate Life on the Spanish Main, 1674-1688'|author= Litl Benerson|publisher=[[Potomac Books]]|year=2007}}</ref> ==İstinadlar== {{istinad siyahısı}} ==Ədəbiyyat== * {{cite book|author=Karl Zauer|authorlink=Karl Zauer|title=The Early Spanish Main|publisher=Berkeley and Los Angeles: University of California Press 1969}} ==Xarici keçidlər== * {{cite web|url=http://www.melfisher.org/reefswrecks/spanish.htm|publisher=Melfisher.org|title=Reefs, Wrecks and Rascals|access-date=2018-06-02|archive-date=2012-02-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20120206112400/http://www.melfisher.org/reefswrecks/spanish.htm|url-status=unfit}} [[Kateqoriya:Amerika tarixi]] [[Kateqoriya:Keçmiş müstəmləkələr]] 6n8iogtvz2mf6uyruglnz3myqhs7x0u 3 548941 6557357 6554627 2022-08-01T04:50:07Z Dancewithdevil 136647 /* İBAO 2 */ Cavab wikitext text/x-wiki <center>[[Fayl:Welcomebanner.gif]]</center> {|class="standard" border="1" frame="box" align="right" |- |{{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} |- |{{Arxiv qutusu|Arxiv 2016|Arxiv 2017|Arxiv 2018|Arxiv 2019|Arxiv 2020}} |} == Salam == Salam Turkmen. İSESCO səhifəsini ərəbcədən tərcümə edib artırıram. Oradakı şablonu Azərbaycan dilinə siz uyğunlaşdırmısınız. Xahiş edirəm bir məsələdə mənə yardımçı olun. Şablona yeni parametr əlavə etmişəm, məsələn "Baş direktor". Baş direktorun adını yazanda çıxmır. Problemi tapa bilmirəm. X.e. yardımçı olun. [[İstifadəçi:Vusal Muzaffar Jahangiri|Vusal Muzaffar Jahangiri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusal Muzaffar Jahangiri|müzakirə]]) 09:38, 16 iyun 2021 (UTC) Salam qardaş. Bu [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&oldid=5375665&mobileaction=toggle_view_desktop Redaktə]'nin Düzəliş təsvirini də silin lütfən. Birdə bu redaktələr: [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&diff=next&oldid=5544966 1] [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&diff=next&oldid=5544973 2] və[https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&diff=next&oldid=5544983 Bu] redaktələri də silin zəhmət olmasa. Təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Mr,p balçi|Mr,p balçi]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Mr,p balçi|müzakirə]]) 10:44, 5 yanvar 2021 (UTC) : Salam hörmətli {{u|Mr,p balçi}}, {{y}} '''həll edildi.'''— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:13, 7 yanvar 2021 (UTC) == Səfəvilər == Salam Səfəvilər dövləti ingilis dilində olan vikipediyanın seçilmiş ən pis məlumatıdır çünki Səfəvilərin türk olmadığını sübut etməyə çalışırlar dəyişiklik edilməsi üçün heç bir müdaxilə etmək olmur kömək edə bilərsiz? == Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi == Salam, mərkəzin məqaləsinin sağ tərəfində görsənməli olan şablon, tam şəkildə görsənmir. Bütün məlumatlar əlavə olunmuşdur. Yaranmış problemlə bağlı izahlı kömək etsəniz, minnətdar olardım. — [[İstifadəçi:JahJacob|JahJacob]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:JahJacob|müzakirə]]) 11:12, 12 aprel 2021 (UTC) : {{y}} Salam {{U|JahJacob}}. Düzəlişlər etdim. Lakin şablonun parametrləri məhdud olduğu üçün bu qədərini edə bildim.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:22, 12 aprel 2021 (UTC) == Lua səhvi == Hörmətli həmkarlar, Xahiş edərdim ki, [[Avstriya|Avstriya Respublikası]]nın hazırkı Federal Kansleri [[Sebastian Kurts]] haqqında 3 gün müddətində yaratdığım məqalənin başlığında yaranın, daha dəqiq desək üst şablonda, Sebastian Kurtsun şəklinin üstündəki Lua səhvini aradan qaldırmaqda mənə yardımçı olasınız.[[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 16:28, 29 aprel 2021 (UTC) : Salam {{u|Actual Psycho}}. {{y}} Həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:05, 29 aprel 2021 (UTC) :: Yardımınız üçün sizə öz təşəkkürümü bildirirəm.[[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 19:09, 29 aprel 2021 (UTC) ::: Xoşdur.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:11, 29 aprel 2021 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Bronzewiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2021-ci ilin aprel ayı ərzində 1.940 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. [[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Grenzsoldat|müzakirə]]) 20:38, 29 aprel 2021 (UTC) |} : Salam {{u|Grenzsoldat}}. Təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:55, 29 aprel 2021 (UTC) == [[Səbuhi Hüseynov]] == Salam. Hər vaxtınız xeyr olsun Səbuhidir. Göstərdiyim səhifənin həm yaradıcısı həm də bir başa şəxsin özüyəm və məqaləmin silinməsi üçün sizə müraciətimi bildirirəm. Zəhmət olmazsa qısa müddət ərzində məqalənin silinməsinə dəstək olasınız. Azərbaycan dilindən əlavə olaraq da digər dillərdə də belə müəllif hüquqları mənə məxsusdur və orada da həmçinin silinsə gözəl olardı. Düşünürəm ki, burada silindiyi zaman orada da silinəcəktir. Öncədən təşəkkürlərimi bildirirəm. Hörmətlə — [[İstifadəçi:Blackariteam|Blackariteam]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Blackariteam|müzakirə]]) 05:59, 4 may 2021 (UTC) : Salam. Təəssüf ki, mənim buna səlahiyyətim çatmır. Zəhmət olmasa [[m:OTRS]] ilə əlaqə saxlayın. Həmçinin məqalənin AzVikidə silinməsi digər vikilərdə də silinəcəyi mənasına gəlmir. Yalnız OTRS ilə əlaqə saxlayaraq məsələni həll edə bilərsiniz. Hörmətlə,— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 13:27, 5 may 2021 (UTC) == Laruss ensiklopediyası == [[uz:Laruss_ensiklopediyalari|Laruss ensiklopediyaları]]na [[Pyer Laruss]]un adını qoydular. Niyə "Larussa" yazırsan? [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/92.184.117.147|92.184.117.147]] 16:18, 5 may 2021 (UTC) == İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər == Salam. [[Vikipediya:İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər|Burada]] "Rolbaker" olmağa namizəd vermişəm. Zəhmət olmasa baxarsınız. Hörmətlə: [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 21:56, 9 may 2021 (UTC) : Salam. {{y}} Həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:38, 10 may 2021 (UTC) == Dil keçidi və digər məsələlər == Hörmətli, həmkar Dünən müzakirə səhifəmə mesaj qoymusunuz və buna aydınlıq gətirmək istədim, 'dağıtım' sözünü müvafiq sözlə əvəz etdim, lakin 'Kauri Gücləri' ifadəsini əvəz etmək mümkün deyil, çünki 'Yenidən dirçələn Benin üçün Kauri Gücləri' siyasi partiyanın adıdır, bir növ 'Yeni Azərbaycan Partiyası' kimi və bunu əvəz etmək də qeyri-mümkündür. Mənim avtopatrul hüququmun ləğvini də elə bu səbəbdən anlamadım. İndi isə ikinci məsələ, nədənsə həmişə etdiyim dil keçidini bu dəfə edə bilmirəm, bu gün yaratdığım [[Ciqme Xesar Namqyel Vanqçuk]] məqaləsinə dil keçidi verə bilmədim. Səbəbi mənə aydın deyil. Bu işlərə yenidən baxmanızı və yardım etmənizi xahiş edirəm. Hörmətlə,[[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 18:18, 10 may 2021 (UTC) : Salam, məqalədəki problem həll olub deyəsən. Hüquq məsələsində isə fəaliyyətiniz diqqətimdədir. Artıq əvvəlki rejiminə qayıtsa hüququ sizə yenidən verəcəm. İndi isə redaktələrinin yoxlanılmalı olduğunu düşünürəm. Hörmətlə,— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:25, 12 may 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Xeyal_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,— ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span>}]]</small> 10:22, 18 may 2021 (UTC) |} : {{Y}}— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:21, 19 may 2021 (UTC) ==Vandalizm== Hər vaxtınız xeyir, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] . [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/94.20.97.64 İstifadəçi] lüzumsuz redaktələrlə məşğuldur. Zəhmət olmazsa, tədbir görərdiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 09:03, 28 may 2021 (UTC) :Salam [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]]. {{y}} həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:40, 28 may 2021 (UTC) == Hüquq == Salam. Mən həm avtopatrul, həm patrul hüququ daşıyıram. Bildiyim qədər patrul olduğum zaman avtomatik avtopatrul hüquqlarına da sahib oluram. Əgər belədirsə hüququ almağınızı xahiş edirəm. — [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 15:10, 8 iyun 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. {{y}} Həll edildi. Məlumat üçün təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:36, 8 iyun 2021 (UTC) == Xüsusi ulduz == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Special Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Xüsusi ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | AzVikinin inkişafında göstərdiyiniz xüsusi xidmətlərə görə «Xüsusi ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. — ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span>}]]</small> 14:31, 16 iyun 2021 (UTC) |} : Salam {{u|Xeyal}}. Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:33, 16 iyun 2021 (UTC) == Salam == Salam, zəhmət olmasa yazıçı Sevin Nuruqızı məqaləsini bərpa edəsiniz. Məqalənin ciddi redaktəyə və istinadlara ehtiyacı var. Özüm bu işləri görəcəyəm. Ümidvaram anlışalacaq.Dərin təşəkkürlər Sh. M.([[İstifadəçi:Shafa Movsumov|Shafa Movsumov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Shafa Movsumov|müzakirə]]) 04:26, 21 iyun 2021 (UTC)) : {{y}} '''Həll edildi.''' Zəhmət olmasa məqaləni qaydasına salın.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:56, 22 iyun 2021 (UTC) == Səsvermə == Salam bu iki səsverməni də ([https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Stil_kitab%C3%A7as%C4%B1/Ke%C3%A7id_verm%C9%992] / [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Stil_kitab%C3%A7as%C4%B1/%C4%B0stinadlar]) [[Vikipediya:Səsvermə]] səhifəsindəki "mövcud səsvermələr" bölməsinə yerləşdirə bilərsinizmi? — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 08:55, 29 iyun 2021 (UTC) :Salam, mümkünsə [[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (elm xadimləri)]] bunu da yerləşdirin. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 16:22, 30 iyun 2021 (UTC) :: {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:35, 30 iyun 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu (müzakirə səhifəsi • fəaliyyətləri) idarəçi statusunun verilməsi ilə bağlı səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 11:03, 1 iyul 2021 (UTC) |} :{{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:41, 2 iyul 2021 (UTC) == Vandalizm == Hər vaxtınız xeyir, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']]. [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/Vancityzamanov İstifadəçi] ardıcıl vandalizmlə məşğuldur, zəhmət olmasa tədbir görərdiniz. Bir də xahiş edirəm ki, istifadəçi səhifəmi uzunmüddətli mühafizə edəsiniz, çünki davamlı vandalizmə məruz qalır. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 14:40, 2 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]]. {{y}} '''Həll edildi'''— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 23:08, 2 iyul 2021 (UTC) == Dəvət == Salam, həmkar. Sizi [[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (elm xadimləri)|elm xadimlərinin ensiklopedik əhəmiyyətliliyi ilə bağlı vikiqayda üçün keçirilən səsvermədə]] iştirak etməyə, fikir bildirməyə dəvət edirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:10, 4 iyul 2021 (UTC) : {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 01:19, 6 iyul 2021 (UTC) == Sual == Salam Turkmen bəy! Bilmirəm indiyədək bu mövzu müzakirə olunub mu, ya yox. Sizin də [[Şablon:Xoşgəldiniz]] əlavə etdiyinizi gördüm. Digər vikilərdə bu botla icra olunur səhv eləmirsəmsə. Əgər belədirsə, azvikidə də oxşar bot yaratmaq mümkündür mü? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:57, 6 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Vikipediyada yaradılan [[VP:İA|istifadəçi adları]]na nəzarət üçün tez-tez yeni qeydiyyatdan keçən istifadəçilərin siyahısına göz atıram. Səhv etmirəmsə bot yaradılması ilə bağlı müzakirə bir neçə dəfə olub. Amma təssüf ki, nəticə əldə edilməyib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:04, 6 iyul 2021 (UTC) ::Botun yaradılması çətin prosesdirmi? — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:11, 6 iyul 2021 (UTC) ::: {{u|Sura Shukurlu}} Açığı bu barədə dəqiq məlumatım yoxdur. Bir vaxtlar {{u|NMW03}} yaratmışdı bu səpkidə fəaliyyət göstərəcək bot.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:14, 6 iyul 2021 (UTC) Operativ cavab üçün təşəkkür edirəm. Yaxşı olardı ki, belə bot yaradılsın. Yük azalar, ən azından. -[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:22, 6 iyul 2021 (UTC) : Əlbəttə, mümkündür. Müzakirə açmaq olar.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:00, 6 iyul 2021 (UTC) ::Salam. {{u|Dr.Wiki54}}, {{u|Sura Shukurlu}}, belə bir bot yaratmaq planım olub amma vaxt azlığından davam edə bilməmişdim. Hal-hazırda üzərində işləyirəm. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i:NMW03/sandbox&action=history Dünən gecə ilk testimi etmişəm hətta]. [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 21:33, 6 iyul 2021 (UTC) :::@[[İstifadəçi:NMW03]] fikir verməmişəm, uğurlu olar ümid edirəm. Çox təşəkkürlər! - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:35, 6 iyul 2021 (UTC) == SSK == :Salam, hörmətli Turkmen bəy!. Kriteriyalar hazırdır. Mən tərcümə etmişəm. Copy-paste etdim. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:25, 8 iyul 2021 (UTC) :Əlavə düzəliş olsa, buyurun edin. Növbəti günlərdə səhifə silmə kriteriyalarını da tamamlayıb birgə müzkirəyə çıxarmağı düşünürəm :) -[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:27, 8 iyul 2021 (UTC) :: Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Əla iş çıxarmısız. KM-da ara sakitləşsin, ora indi çox qarışıqdır. Həm də, bir neçə dəfə göz gəzdirək rəsmi prinsip üçün təqdim edərsiz. Təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:33, 8 iyul 2021 (UTC) :::Rica edirəm :) Mən də onu gözləyirəm, hardasa bu həftənin sonuna səhifə silmə kriteriyalarını (deletion policy) da hazır edib bərabər müzakirəyə təqdim edəcəyəm. Mən təşəkkür edirəm :) -[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:35, 8 iyul 2021 (UTC) == Hello == Salam, is it possible to contact you? I wrote a message already in english wikipedia. Sorry for disturbing. [[İstifadəçi:BerkBerk68|BerkBerk68]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:BerkBerk68|müzakirə]]) 14:50, 13 iyul 2021 (UTC) : Aleykum salam {{u|BerkBerk68}}. Sorry, I see your message now. How can I help you?.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 03:52, 15 iyul 2021 (UTC) :: Do you use Discord? We, as volunteer, created a group with 14 people who is generally interested about Syrian Civil war and 2020 Nagarno Karabakh war. Well we need help from professionals especially about "how to do" and rule things. I believe that the number would increase day by day. However, we didn't (couldn't) start editing. Also its important to point that we are not vandalists and ofcourse would like to discuss with editors in talk page to reach which way is the most correct way for the article. We tried to make the organization valid in Wikipedia so we opened a WikiProject, however, it got deleted for "having universal cover meanwhile not being universal." As I said, we are not vandalists and its obvious that many people already organized just like us especially in the articles that we'd try to do something. [[İstifadəçi:BerkBerk68|BerkBerk68]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:BerkBerk68|müzakirə]]) 13:00, 15 iyul 2021 (UTC) ::: {{u|BerkBerk68}} I understand you. However, this type of organization of users is prohibited (If I'm not mistaken). I think this organization can create you problems. — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 08:22, 16 iyul 2021 (UTC) == Konsensus == Salam. [[VP:SNS]]-da bir məqalənin silinib silinməməsi üçün yetərli səs çoxluğu olub olmadığını necə müəyyənləşdiririk? Neçə faiz məqalənin silinməsinin lehinə olmalıdır ki, məqaləni silim? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:59, 14 iyul 2021 (UTC) : Salam {{u|Solavirum}}. Bu haqda konkret qayda yoxdur əslində. Mən adətən yekunlaşdıranda Metadakı 80 faizlik konsensusu əsas götürürəm. Hömətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 03:41, 15 iyul 2021 (UTC) == Vandalizm == Hər vaxtınız xeyir, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']]. [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/212.47.142.41 İstifadəçi] lüzumsuz redaktələrlə məşğuldur. Zəhmət olmazsa, tədbir görərdiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:02, 15 iyul 2021 (UTC) : Salam, {{y}} həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:04, 15 iyul 2021 (UTC) == Xahiş == Salam Turkmen bəy, zəhmət olmasa bu şəklin ([[:Fayl:7312_deleted_edits.png]] açıqlaması:Deleted pages look like this to administrators) Azərbaycan dilində olan analoji versiyasını commonsa yükləyə bilərsiniz mi? [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:24, 16 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. {{y}} [[:File:Deleted pages look like this to administrators (az.wikipedia.org).png]]— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 05:10, 17 iyul 2021 (UTC) ::Çox təşəkkür edirəm ;) - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:24, 17 iyul 2021 (UTC) == Şəxsi informasiya == Salam, Vikipediyaya bağladığım Gmail-i necə dəyişə bilərəm? Hörmətlə, [[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 15:26, 18 iyul 2021 (UTC) : Salam hörmətli [[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]]. Səhifənin yuxarı hissəsində yerləşən "nizamlamalar" bölməsinə daxil olun. Ən sonuncu başlığın adı "E-mailin parametrləri"dir. Oradan dəyişə bilərsiniz.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:57, 20 iyul 2021 (UTC) == Səsvermə == Salam [[Vikipediya:Səhifə silmə]] üçün də səsvermə başlada bilərsiniz? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 19 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Biraz səbrli olaq. Çünki [[Vikipediya:Sürətli silmə kriteriyaları]] qəbul olunanda [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]]nın tərkibindəki sürətli silmə haqqında hissələr çıxarılacaq və [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]] avtomatik olaraq havada qalacaq. Belə ki, qaydanın tərkibində təkcə SNS ilə bağlı hissə qalacaq. Təklif edirəm [[Vikipediya:Səhifə silmə]] haqqında müzakirə açanda [[Vikipediya:Sürətli silmə kriteriyaları]] nın SNS-in təlimat kitabçasına çevrilməsi üçün paralel müzakirə açarıq. Gözləyək sürətli silmə haqqında yekun qərar verilsin.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:22, 19 iyul 2021 (UTC) :: Anladım. Razıyam. Mesajı görmədən publish etdim silərdiniz zəhmət olmasa - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:23, 19 iyul 2021 (UTC) ::: {{y}} [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:26, 19 iyul 2021 (UTC) :: Səhifə silmənin sadəcə SNS-in təlimat kitabçası olması düzgün deyil məncə. Çünki ingiliscədə də "Deletion policy" gedir. Yəni ümumi silmə ilə bağlı olan qaydanı sadəcə bir silmə növünə şamil etmək düz olmaz - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:27, 19 iyul 2021 (UTC) ::: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], [[Vikipediya:Səhifə silmə]]ni nəzərdə tutmuram, [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]]nı nəzərdə tuturam. Sürətli silmə qəbul olunsa [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]]nın tərkibində sadəcə SNS ilə bağlı hissə qalacaq. Həmin SNS ilə bağlı məzmunu təkmilləşdirib təlimat kitabçası etmək olar. [[Vikipediya:Səhifə silmə]]ni də ayrıca qayda kimi qəbul edərik.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:32, 19 iyul 2021 (UTC) ::::Biraz qarışdırdım. Belə demək istəyirsiniz yəni, Sürətli silmə qəbul olunsa, səhifə silmə krit içində sadəcə sns qalacaq. Səhifə silməni səsverməyə qoyub qəbul edə bilərik. Səhifə silmə krit isə sns üçün qala bilər demək istəyirsiniz. Amma [[Vikipediya:Səhifə silmə]] içində onsuz SNS ilə bağlı kifayət qədər təlimat var da - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:36, 19 iyul 2021 (UTC) ::::: Elədirsə problem yoxdur. Səsverməni bərpa etdim.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:44, 19 iyul 2021 (UTC) == 2 məqalə == Salam. [[İslamazeri]] və [[Qlobal TV]] adlı 2 məqalə müzakirəsiz və xəbərdarlıqsız, vikiqaydalara zidd formada silinib. Zəhmət olmasa, bərpa edərdiz.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 10:54, 20 iyul 2021 (UTC) : {{y}} Salam, White Demon tərəfindən həll edilib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:59, 20 iyul 2021 (UTC) == Sil şablonu == Salam Turkmen bəy, yeni qaydalarımız xeyrli olsun. Sil şablonunun kateqoriyasını "Sürətli silinəcək səhifələr" olaraq dəyişə bilərsiniz mi? Bir də oradakı "səhifə silmə kriteriyalarına görə" bölməsini "sürətli silmə kriteri..." edə bilərsiniz mi? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:39, 3 avqust 2021 (UTC) :{{y}} Salam, həll edilib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 23:30, 3 avqust 2021 (UTC) == Vandalizm == Hər vaxtınız xeyir. İstifadəçi [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/5.197.249.123 vandalizmlə] məşğuldur. Zəhmət olmasa, tədbir görərdiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:47, 7 avqust 2021 (UTC) :{{y}} Salam, həll edilib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:03, 8 avqust 2021 (UTC) == Sual == Salam Turkmen bəy? Necəsiniz? Bələdiyyələrlə bağlı indi nə qərar qəbul edildi? Silinmə yoxsa istiqamətləndirmə? İstiqamətləndirmədirsə mən icra edə bilərəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:43, 8 avqust 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Oxucuların rahat tapması üçün yönləndirmə kimi nəzərə alınsa yaxşı olardı. Onsuz da yönləndirmələr məqalə kimi siyahıya alınmır.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:05, 8 avqust 2021 (UTC) ::Tamam. Axşam bir bir həll edəcəyəm. Müvafiq ".... rayonunun bələdiyyələri"ni də sil şablonu qoyaraq. Yeni şablon yaradacağam ümumi. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:11, 8 avqust 2021 (UTC) ::: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] zəhmət olmasa istiqamətləndirmələrə keçid verərkən onları müvafiq başlıqlara yönləndirin. Məsələn, [[Əhmədli bələdiyyəsi (Xətai)|Əhmədli bələdiyyəsi]]ni [[Bakı_bələdiyyələri#Xətai_rayonu]] şəklində yönləndirin. Məndə köməklik edəcəm. Diqqətiniz və əziyyətiniz üçün təşəkkür edirəm.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:11, 9 avqust 2021 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Turkmen]] Eldarado-nun şərhindən sonra elə etmişəm. Kömək etsəniz əla olar say çoxdur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:13, 9 avqust 2021 (UTC) ::::: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] oxucların rahat ayırd etməsi üçün dəqiqləşdirmələri saxlasaq yaxşı olmazmı? — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:08, 9 avqust 2021 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Turkmen]] əvvəl fikirləşdim ki, silək. Sonra sizin kimi düşünməyə başladım. Məncə də saxlayaq. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:30, 9 avqust 2021 (UTC) :Turkmen bəy, sizcə [[Xaçmaz bələdiyyələri|indiki standart bələdiyyə siyahıları]] daha yaxşıdır, yoxsa [[Bakı bələdiyyələri|buradakı kimi]]? :: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] məncə [[Bakı bələdiyyələri]] daha yaxşıdır. Lakin həmin səhifədə başlıqlara nə üçün keçid verdiyinizi anlamadım. Bunun üçün {{Tlx|Həmçinin bax}} şablonundan da istifadə edə bilərdiniz.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:44, 10 avqust 2021 (UTC) ::Səhifələri naşı olan vaxtımda yaratmışdım 😄 O zaman etdiyim səhvdir. Düzəldərəm. Vaxtım olduqca bütün siyahıları bu formaya gətirəcəyəm. - 12:15, 10 avqust 2021 (UTC) [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:15, 10 avqust 2021 (UTC) == Sual == Salam Türkmən bəy! Məqalənin mühafizə olunmasını necə təmin etmək mümkündür? barədə köməklik göstərsəniz məmnun olardım. Əvvəlcədən təşəkkürlər![[İstifadəçi:JahJacob|JahJacob]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:JahJacob|müzakirə]]) 07:35, 12 avqust 2021 (UTC) : Salam, Vikipediya açıq və azad ensiklopediya olduğu üçün məqalələr çox az hallarda mühafizə edilir. Yalnız məqaləyə kütləvi hücum halları və davamlı vandalizm halları müşahidə olunduğu hallarda mühafizə edilə bilər. — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 22:00, 12 avqust 2021 (UTC) == [[User:212.47.139.29]] == Salam White Demon. IP-lər tez-tez dəyişildiyi üçün normalda praktik olaraq onlar ən çoxu 2 günlük blok edilirlər (spammer və açıq proksilərdən başqa). Başlıqdakı IP tərəfinizdən 1 aylıq bloklanıb və yüksək ehtimal artıq həmin IP-dən başqası istifadə edir. Zəhmət olmasa blok müddətini 1 gün endirə bilərsinizmi? — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 00:37, 15 avqust 2021 (UTC) :Salam, endirdim. Amma tez-tez dəyişir ki? Mənim IP ünvanım axı sabitdir.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 01:30, 15 avqust 2021 (UTC) :: Dəyişilməsi qeyd etdiyim kimi yüksək ehtimaldır. Çünki biz onu dəqiq bilmirik. Amma qeyd edim ki, idarəçiliyimin ilk vaxtlarında IP-ləri aşağısı 1 həftəlik blok edirdim və bununla bağlı mənə tez-tez email-lər gəlirdi (IP başqa şəxsə keçirdi). Həmçinin böyük vikilərin də praktikasına nəzər salanda gördüm ki, IP ən çoxu 1-2 günlük bloklanır, hətta vandalizm ilə məşğul olubsa və həmin fəaliyyətin üzərindən bir neçə saat keçirsə ümumiyyətlə blok təyin etməyən adminlər də olur. Ancaq IP spam yayırsa qlobal idarəçi praktikasında azı 3 aylıq bloka göndərilir. — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 01:46, 15 avqust 2021 (UTC) == AWB isteği == Merhaba, AWB düzenlemelerini yapabilmem için beni de kullanıcı listesine ekler misiniz? — [[İstifadəçi:Jelican9|Jelican9]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Jelican9|müzakirə]]) 18:44, 15 oktyabr 2021 (UTC) : {{y}} Salam, [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipediya:İstifadəçi_hüquqları_üçün_müraciətlər&oldid=6184963 Burada] cavab verdim.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:04, 23 oktyabr 2021 (UTC) == [[special:contributions/Qulam İsmayılzadə]] == Might be worth having a chat with Qulam İsmayılzadə about their contributions and reliable sources. [[m:User:COIBot/XWiki/ismayilzade.az]] [[İstifadəçi:Billinghurst|Billinghurst]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Billinghurst|müzakirə]]) 11:54, 29 oktyabr 2021 (UTC) : Hi, I saw that you wrote something. Need extra help?— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 07:49, 9 noyabr 2021 (UTC) == Cəza == Bu məqalədə https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qurban_Qurbanov&action=history Evrevre-ni saxta məlumat əlavə etdiyi üçün cəzalandırmaq lazımdır— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 20:47, 9 noyabr 2021 (UTC) :{{y}} @[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] istifadəçiyə xəbərdarlıq verdim, davam etdiyi təqdirdə müvafiq məqalədə fəaliyyəti məhdudlaşdırılacaq. Diqqətiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:00, 10 noyabr 2021 (UTC) ::::Bir də [[Azərbaycan bayrağı]] bu məqaləni uzun müddətlik qorumaq lazımdır. Oktyabrdan vandalizm gedir.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 17:21, 11 noyabr 2021 (UTC) ::::: {{y}} @[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:50, 14 noyabr 2021 (UTC) == [[İran Türkləri]] == Salam. Səhifənin adını '''İran türkləri''' olaraq dəyişərdiz zəhmət olmasa. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 22:11, 1 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 22:13, 1 dekabr 2021 (UTC) == [[Şahzadə Mustafa (I Süleymanın oğlu)]] == Salam. Zəhmət olmasa səhifənin adını '''Şahzadə Mustafa''' olaraq dəyişərdiz. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 12:22, 2 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] Bu adda bir çox səhifə mövcud olduğu üçün dəyişdirilməsi məqsədəuyğun deyil. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:12, 3 dekabr 2021 (UTC) ::Digər vikilərə göz atsaz görərsiz ki məqalənin adı hər vikidə '''Şahzadə Mustafa''' olaraq qeyd edilib. Ayrıca məqalə üzərində işləyirəm və səhifədə digər məqalələrə keçid verilib. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 19:15, 3 dekabr 2021 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] digər vikilərdə bəlkə də gözdən yayına bilər. Çünki bu halda oxuyucu hansı məqaləyə müraciət edəcəyini rahatlıqla bilir. İstəsəz yanlış verilmiş keçidlərə düzəliş edə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:19, 3 dekabr 2021 (UTC) :Şahzadə Mustafanın dəqiqləşdirmə səhifəsi ümumiyyətlə lazımsızdır ama (dəqiqləşdirmə) şəklində qala da bilər. Yenə də hər məqalənin giriş hissəsində digər məqalərə müvafiq şablonla keçid vermək olar. Bu adda 4 məqalə mövcuddur. Bu arada digər wikilərdə də [[Mustafa Çələbi (I Mehmedin oğlu)]] Küçük Mustafa, [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)]] Mustafa Çelebi kimi verilib. Sadəcə II Mehmedin oğlu haqqında məqalə 2-3 vikidə mövcud olduğundan həmin məqalə isə [[Şahzadə Mustafa (II Mehmedin oğlu)]] olduğu kimi qala bilər. Şahzadə Mustafa Osmanlıda və indi bu adda ən məşhur, ən çox tanınan şahzadədir. Şahzadə Mustafa dedikdə ağla ilk gələn bu şəxs odur. Vikipediyada adlandırma populyarlıq əsasında aparılır bunu nəzərə alsaq, yəni Osmanlıda bu adda çox şahzadə ola bilər, lakin ən məşhuru məqalədəki şəxsdir. Bütün bu haqlı arqumentlərimi nəzərə alaraq dəyişmənizi rica edirəm. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 19:54, 3 dekabr 2021 (UTC) ::[[Vikipediya:Yaxşı məqalə namizədləri|Məqaləni namizəd vermişəm]]. Zəhmət olmasa dəyərləndirərdiniz. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 08:47, 4 dekabr 2021 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] vaxt tapan kimi göz atacam mütləq [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:29, 6 dekabr 2021 (UTC) ::::{{u|Turkmen}} Salam. Təşəkkür edirəm. Ama adı dəyişilməyəcək deyirsiniz hə? Axı sadəcə axtarış etməniz kifayətdir dəyişdirilməsi üçün. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 18:32, 6 dekabr 2021 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] məncə hazırki ad doğrudur. İstəsəz digər həmkarlar ilə də məsləhət edin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:38, 6 dekabr 2021 (UTC) :Tamamdır o zaman digər istifadəçilərdən də bu haqda fikirlərini bildirmələrini xahiş edirəm. {{u|Sura Shukurlu}}, {{u|Toghrul R}}, {{u|Dr.Wiki54}}, {{u|Samral}}, {{u|Eminn}}, {{u|Solavirum}}, {{u|Burocan}}, {{u|Xeyal}}, {{u|Verman1}} və bura qeyd etmədiyim digər istifadəçilər. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 18:53, 6 dekabr 2021 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Lavici]] məncə də ad doğrudur. Digər vikilərdə "Şahzadə Mustafa" adlı başqa məqalə mövcud olmadığı üçün istiqamətləndirmə verilməyib. Fikrimcə dəqiqləşdirmə səhifəsi yaradılıb müvafiq məqalələr qeyd olunmalıdır. Bu bütün Osmanlı şahzadələri üçün belədir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 19:54, 6 dekabr 2021 (UTC) ::{{u|Lavici}} Mənim fikrimcə də olduğu kimi qalmağı doğru variantdır. Şahzadə Mustafa dedikdə ağla ilk gələn bu şəxs ola bilər amma hər kəs üçün eyni fikirdə olduğunu heçbirimiz dəqiq deyə bilmərik. — ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span>}]]</small> 16:40, 7 dekabr 2021 (UTC) == Vandalism == Please react to vandalism in this page: [[Ramal Haxverdili]]. Thanks. — [[İstifadəçi:Renvoy|Renvoy]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Renvoy|müzakirə]]) 21:19, 3 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Renvoy|Renvoy]] Hi, thanks for info. {{y}} '''Done by [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]]''' ,[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:40, 6 dekabr 2021 (UTC) == Müraciət == Salam. Zəhmət olmasa, vaxtınız olanda Bərpa üçün namizəd səhifələr bölməsində [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:B%C9%99rpa_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r] [[Elvin Babazadə]] məqaləsi haqqında araşdırma aparıb fikrinizi bildirin. Bu məqalənin də bərpa olunması üçün müraciət olunub. Əvvəlcədən təşəkkürlər.[[İstifadəçi:Rza835|Rza835]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rza835|müzakirə]]) 08:56, 9 dekabr 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 16:05, 20 dekabr 2021 (UTC) |} == Mozalan - cizgi animasiya süjetləri == Salam. Zəhmət olmasa Vüsalın müzakirəsiz sildiyi bu məqalələri bərpa edərsən. Bunlar cizgi film olduğu üçün ensiklopedik hesab edilə bilər: [[Gənc memar (film, 1978)]], [[Qozbeli qəbir düzəldərmi? (film, 1972)]], [[Milli əjdaha (film, 2007)]], [["Mozalan"ın nağılı (film, 1979)]], [[Sınaq (film, 1985)]], [[Yerli kadr təsdiqə gedir (film, 1973)]].— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 13:35, 27 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Samral|Samral]] {{y}} salam içərisində məzmun olanları bərpa etdim. Zəhmət olmasa göz atarsan. Bərpa etmədiyimin içərisində demək olar ki, 1 nöqtə belə yoxdur. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:56, 29 dekabr 2021 (UTC) ::Salam [[Gənc memar (film, 1978)|bu filmin]] [[Fayl:Mozalan 41 (1978)-1.JPG|bu şəklini]] də bərpa et, zəhmət olmasa.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 16:29, 2 mart 2022 (UTC) == Vandalizm == Salam. Bu 3 məqaləni ([[Xocalı soyqırımı]], [[Əlif Hacıyev]], [[Şuşa]]) artıq aylardır ki, vandallar pis günə salırlar. Uzun müddətlik qorumaya ehtiyac lazımdır.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:48, 27 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam. {{y}} Müvafiq mühafizə parametrləri tətbiq edildi. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:50, 29 dekabr 2021 (UTC) :::: [[Şuşa]] məqaləsini daha uzun qorumaq lazımdır. Bax, mühafizə bitən kimi dərhal vandalizm edildi.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 04:11, 7 yanvar 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam, məqalənin tarixçəsinə baxdım və izləməyə aldım. Vandalizm halları davamlı olsa 1 aylıq mühafizəyə alacam. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:24, 8 yanvar 2022 (UTC) ::::::::::[[Xocalı soyqırımı]]nı yenə vandallar pis günə salırlar. Ümumiyyətlə hər il eyni hadisələr olur. Bu məqalələri 20 yanvarı 22-nə kimi, Xocalını 28-nə kimi qorumaq lazımdır. — [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 13:27, 17 yanvar 2022 (UTC) == [[Vikipediya:Əlaqə səhifəsi]] == Salam dəyərli Turkmen. Bu səhifənin adını "Bizimlə əlaqə" olaraq yaratmış, daha sonra dəyişmisiniz. Əvvəlki ad uyğundur fikrimcə. En wikidə belə elədir. Siz nə düşünürsünüz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 11:29, 8 yanvar 2022 (UTC) :{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:05, 10 yanvar 2022 (UTC) ::Salam. Təklifimi qəbul etmisiniz ancaq tətbiq etmək yadınızdan çıxıb deyəsən. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:50, 23 yanvar 2022 (UTC) == [[VP:KMG]] == Bildiyiniz üzərə KM-da belə bir hüquq gəlməsini və bu barədə səsvermə başlatmışdım. Lakin bu barədə qaydalar yox idi. Hazırlamışam zəhmət olmasa səsverməyə çıxarardınız əgər uyğundursa. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 11:33, 8 yanvar 2022 (UTC) :{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:05, 10 yanvar 2022 (UTC) == [[Müzakirə:Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] == Bağışlayın, qarışmasın deyə 3 başlıq birdən açmalı oldum. Sizi qeyd etdiyim səhifədə keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. Fikriniz önəmlidir. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 11:49, 8 yanvar 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]]. Vaxtım olan kimi müraciətlərinizə cavab verəcəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:52, 8 yanvar 2022 (UTC) == Dəvət == Salam, həmkar. Sizi [[Vikipediya:Səsvermə/Kütləvi mesaj göndəricilər|kütləvi mesaj göndəricilər ilə bağlı vikiqayda üçün keçirilən səsvermədə]] iştirak etməyə, fikir bildirməyə dəvət edirəm. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 13:00, 8 yanvar 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam. Vikidə məqalələrdə dəyişikliklərə görə müzakirə açmağa ehtiyac yoxdur. Məqalə üzərində redaktələrinizi edin və kritik bildiyiniz redaktələr haqqında məqalələrin müzakirə səhifəsində məlumat verin. Kütləvi mesaj göndəricilərə gəldikdə isə AzVikidə belə bir icazə var. Sadəcə belə hüquq gəlsə icazədən yalnız KMG hüququna malik istifadəçilər istifadə edə biləcək. Əslində sizin müzakirənin mənbəyi yanlışdır. Hörmətlə [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:13, 10 yanvar 2022 (UTC) ::Salam hörmətli Turkmen. Əslində sözü gedən redaktəni aylar öncə etmiş olsamda, @Dr.Wiki54 redaktəmi geri qaytarmışdı. Əslində haqlısınız, səsverməyə ehtiyac yox idi, müzakirə açmaq kifayət edərdi. Lakin bir xüsusi deyim ki, məqalələrin adları dəyişərkən mübahisəli və s. bu barədə müvafiq səhifənin müzakirəsində səsvermə təşkil olunur, bu belə redaktələr üçündə keçərli deyil mi? Həmkarımın özü ilə müzakirə səhifəsində bir xeyli müzakirə aparsaqda, bir nəticə çıxmadı və konsensus üçün müzakirə başlatmağı düşündüm. Təklif etdi ki, KM-da müzakirə açım, lakin səhifənin müzakirə səhifəsində müzakirə başlatmağın daha doğru olacağını düşündüyümdən orada başlatdım. (əslində müzakirə başladacağdım, kimin lehinə, kimin əleyhinə olduğunu bilmək üçün səsvermə açtım.). Sizində mövqeyiniz maraqlı olardı bu barədə. İkincisi KMG funksiyası haqqında nə fikirdəsiniz? Səsvermələrdə iştirak etsəniz məmnun olaram. Təşəkkürlər. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:34, 10 yanvar 2022 (UTC) :::KMG haqqında fikirlərimi yuxarıda qeyd etdim. Əgər müzakirələrdə ortaq fikrə gələ bilməsəz [[VP:İM]]-ə müraciət edə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:05, 10 yanvar 2022 (UTC) == VikiSitat == Salam burda daha aktif olduğunuz üçün bura yazmaqda istədim zəhmət olmasa [[q:İstifadəçi_müzakirəsi:Turkmen#Ana_s%C9%99hif%C9%99|VikiSitatda müzakirə səhifənizə]] baxa bilərsinizmi? <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 11:27, 10 yanvar 2022 (UTC) :{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:14, 10 yanvar 2022 (UTC) ==Dəvət== {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#C0FF3E;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[Fayl:Ambox wikify.svg|60px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<span style="color:red;">'''SİZİ DƏVƏT EDİRİK!'''</span> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Salam!<br />'''Seçilmiş siyahı statusu üçün''' ilə əlaqədar '''[[Vikipediya:Qiymətləndirmə/Seçilmiş siyahılar/Alabama qraflıqlarının siyahısı]]'''{{#if:|&nbsp;və '''[[]]'''}} səhifəsində keçirilən səsvermədə Sizin də iştirak etməyinizi xahiş edirik. |}Dərin hörmətlə, — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 11:56, 12 yanvar 2022 (UTC) : {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:59, 14 yanvar 2022 (UTC) == Patrullanmamış redaktələr == Salam. Təklif edirəm ki, belə bir səhifə yaradılması üçün müraciət edək. Siz bu barədə nə düşünürsünüz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 17:44, 12 yanvar 2022 (UTC) :Salam, bu texniki olaraq mümkün deyil. Bu tip səhifələr standart olaraq yaradılır. Əgər başqa praktikada görmüsüzsə bu tip səhifə, müraciət etmək olar. Ya da özünüz birbaşa [[:phab:|Fabrikatora]] sual verə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:49, 14 yanvar 2022 (UTC) ::Yəni açığı en wikidə bəzi redaktələr edirəm və 1 ay sonra mənə redaktəmin patrullandığı bildirişi gəlir. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 21:41, 14 yanvar 2022 (UTC) :::Bu məsələ barədə bir cavab yazmamısınız. Amma olduqca önəm daşıyır mənim üçün. Sizin daha geniş fəaliyyətiniz və təcrübəniz var. Necə edə bilərik? Nə düşünürsünüz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:53, 23 yanvar 2022 (UTC) ::::{{y}} @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] sizi cavabladım. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:43, 23 yanvar 2022 (UTC) == Təcrübəli istifadəçi == Salam dəyərli Turkmen, mən 1 aydan çoxdur fəaliyyət göstərirəm və 700+ redaktəm mövcuddur ancaq avtomatik olaraq '''təcrübəli istifadəçilər''' qrupuna daxil edilməmişəm, siz məni daxil edə bilərsiniz zəhmət olmasa? {{imzasız|Santorica}} : Salam. {{y}}— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:56, 14 yanvar 2022 (UTC) :Təşəkkürlər <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 07:24, 15 yanvar 2022 (UTC) == İBAO == Salam Turkmen. Mənə bu hüququn verilməsi üçün Sizə müraciət edirəm. Səbəbi isə odur ki, internetim bir qədər zəif olduğu üçün fəaliyyətim yavaşlayır və VPN ilə fəaliyyət göstərmək məcburiyyətində qalıram, ancaq bildiyiniz üzərə IP adresləri daima blokda olduğu üçün redaktə etmək mümkün olmur. Bu hüquq mənə yardımçı olar deyə düşünürəm. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 17:50, 24 yanvar 2022 (UTC) : Salam {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:40, 24 yanvar 2022 (UTC) ::Təşəkkür edirəm ancaq qeyri-müəyyən müddətə verilməsi mümkündür mü? Onu da deyim ki, məndən başqa hazırda 6 istifadəçi də müddətsiz bu hüquq var. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:56, 24 yanvar 2022 (UTC) ::: {{y}}— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:00, 24 yanvar 2022 (UTC) ::::Minnətdaram. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 21:03, 24 yanvar 2022 (UTC) == Müraciət == Salam Turkmen. Zəhmət olmasa aşağıdakı qeyd etmiş olduğum məqalələri [[VP:M1]]-dən sürətli siləsiniz. Məqalələrin müəllifi özüməm və hər biri də ensiklopedik mövzulardır, ancaq hazırda işləməyə vaxtım yoxdur və düşünürəm ki, silinsə daha doğru olar. Fürsət olan kimi qaralamada hazır edib, bərpası üçün yenidən sizə müraciət edərəm. Təşəkkür edirəm. ---- <center> {{columns-list|4| <small> #[[Aref Ghafouri]] #[[Filiz Əhməd]] #[[Sura İsgəndərli]] #[[Komutan (film)]] #[[Okan Yalabık]] #[[Mehmet Günsür]] #[[Merve Akaydın]] #[[Merve Çağıran]] #[[Merve Anlağan]] #[[Dilara Büyükbayraktar]] #[[Aslıhan Güner]] #[[Çetin Azer Aras]] #[[Mert Kılıç]] #[[Berrak Güvem]] #[[Osman Sınav]] #[[Gürkan Uygun]] #[[Orxan Bıyıklı]] #[[Ərhan Ufak]] #[[Ərtoğrul Şakar]] #[[Mustafa Üstündağ]] </small> }} </center> ---- Həmçinin, zəhmət olmasa E.Imanoff adlı istifadəçidən avtopatrul hüququnu alın, zatən patrullarda bu hüquq var. Birdə Xeyal və idarəçimiz Toğrulun müzakirə səhifəsi IP adreslərindən mühafizə edilib, bunu qaldırsanız doğru olar, çünki, bəzən IP adreslərindən də müraciət ünvanlana bilər. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:19, 1 fevral 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam. Məncə sildirməyinizə ehtiyac yoxdur. AzVikidə bu formada bir çox məqalə var. Gələcəkdə həvəsi olan istifadəçilər genişləndirmə də apara bilər. Əlbəttə, bu mənim fikrimdir. Digər həmkarlarımın müzakirə səhifəsində də məsləhətləşmə apara bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:30, 1 fevral 2022 (UTC) :Zəhmət olmasa istifadəçi səhifəmi də müddətsiz mühafizəyə alasınız, son vaxtlar bir çox vandalizmə məruz qalır. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:31, 1 fevral 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] 1 həftəlik mühafizəyə aldım. Vikipediya açıq ensiklopediya olduğu üçün vandalizm halları tez-tez təkrar olunduğu hallarda səhifə müddətsiz mühafizəyə alınır. Gələcəkdə bu kimi hallar tez-tez təkara olunsa etmək olar. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:35, 1 fevral 2022 (UTC) :::Turkmen mənim səhifəm məqalə deyil axı. O dediyiniz məqalələrə şamil olunur. Eləcə də Kənd meydanının IP adreslərinə qapalı olması doğrudur mu? Mentorların müzakirə səhifələrinə edilmiş onlarca müraciət cavabsız qalır. Spamların qarşısı almaq üçün mühafizə edilib, ancaq yenə də IP adresləri hara müraciət etsin bəs? KM-dan mühafizəni kənarlaşdıra bilərsiniz fikrimcə. Mümkündürsə, səhifəmin mühafizəsini də müddətsiz olaraq dəyişəsiniz. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:41, 1 fevral 2022 (UTC) ::::Məqalələrə gəlincə, qalsın deyirsinizsə qalsın. Heç bir problem yoxdur. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:43, 1 fevral 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]], axşamınız xeyir. Daimi vandalizmə məruz qalmayan səhifənin mühafizəyə alınması doğru deyil. İstifadəçi səhifələri və bunun timsalında bütün səhifələr şəxsi mülk sayılmadığı üçün ([[Vikipediya:Vikipediya nə deyil?#İstifadəçi səhifəniz şəxsi malınız deyil|bax]]) lazım olmadıqca müddətsiz mühafizəyə alınmır. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:55, 2 fevral 2022 (UTC) ::::::Hər vaxtınız xeyir Turkmen. Qeyd etdiyiniz keçiddəki qayda barədə məlumatlıyam, ancaq səhifəmin tarixçəsinə baxsanız görərsiniz ki dəfələrlə ardıcıl vandalizm halları baş verir. Bu da mühafizə zərurəti yaradır. Bəs müzakirə səhifələri ilə KM-nın IP adreslərindən mühafizə edilməsi doğrudur mu? Eləcə də patrul statusu daşıyan bir istifadəçinin bərabərində avtopatrul statusunu da daşıması. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 19:57, 2 fevral 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]], əgər səhifəyə davamlı halda, yəni redaktələri geri qaytarılsa belə yenə də vandalizmə davam edildiyi hallarda və daima müxtəlif istifadəçi/İP-lər tərəfindən hücumlar olsa həmin səhifə mühafizə edilir. Sizin səhifədə cəmi 3 dəfə baş veib bu hal, biri IP redaktə müharibəsi aparıb, digəri IP-nin tək redaktəsidir və biri də təcrübəsiz istifadəçi redaktəsidir. Bu hallar davamlı hal alsa artıq səhifəni müddətsiz mühafizəyə almaq olar. Digər qeyd etdiyiniz məsələlər barəsində isə belə izah verərdim: AzVikidə və digər Vikilərin praktikasında idarəçilər bir-birlərinin redaktələrinə hörmətlə yanaşırlar. Bunun səbəbi isə vikidə xaosun qabağını almaqdır. Əgər hamı istədiyini etsə və bir-birinin əməliyyatlarını ləğv etsə, təbii ki xaos yaranacaq. Bu səbəbdən siz müvafiq adminlər ilə məsələni müzakirə edə bilərsiniz. Əlavə suallarınız olsa cavablandırmağa hazıram, nəysə barədə maraqlansanız müraciət edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:32, 4 fevral 2022 (UTC) ::::::::Hörmətli Turkmen şəxsən şahidi olmuşam ki, idarəçilər davamlı vandalizm olmadan belə öz səhifələrini (bəzən sadəcə idarəçilərin redaktə edə biləcəyi şəkildə) və müraciət edən istifadəçilərin səhifələrini dəfələrlə müddətsiz qorumaya alıblar. Yəni məncə, uzatmağa ehtiyac yox idi. Sonuçda müzakirəmin deyil, istifadəçi səhifəmin kənar redaktələrə qapadılmasını istəmişdim. Sonuncu dəfə gələcəkdəki vandalizm tipdəki redaktələrdən qorunması üçün istifadəçi səhifəmin müddətsiz mühafizə edilməsini sizdən xahiş edirəm. Digər məsələyə gəlincə, haqq verirəm sizə. Eynisi patrullar və eləcə də digər istifadəçilər üçündə keçərli olmalıdır. Mən zatən bu barədə Toğrula yazacaqdım, ancaq məqalələrlə bağlı sizə müraciət etdim deyə onu narahat etmək istəmədim. Yazaram özünə. Dəstəyiniz və diqqətiniz üçündə təşəkkür edirəm, minnətdaram. Qarşılıqlıdır. :) Ümid edirəm ki, bu dəfə bürokrat seçilə biləcəksiniz, çünki sizdə o potensialı görürəm. Toğrulun qeyd etdiyi kimi bəlkə də başqa namizəd olsa, məndə dəstəkləməzdim açığı, amma siz buna layiqsiniz və bacararsınız. Təki Az Vikipediya üçün xeyirlisi nə isə qoy oda olsun. Sizə fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirəm. Sizə hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 00:22, 5 fevral 2022 (UTC) :::::::::Əgər belə hallar ilə rastlaşsaz çalışın həmin istifadəçi ilə bunu müzakirə edin və vəziyyəti başa salın. Bununla bağlı rəsmi prinsipi də əsas gətirmək olar : [[Vikipediya:Səhifələrin qismən mühafizəsi]]. Bu hal düzgün deyil. Dəstəyiniz üçün minnətdaram! [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:15, 5 fevral 2022 (UTC) ::::::::::Elə məsələn sizin öz səhifəniz. Tarixçədə davamlı vandalizm halına rast gəlmədim. Müddətsiz mühafizə etmisiniz. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 19:57, 5 fevral 2022 (UTC) :::::::::::Mənim səhifəm, şəxsi məlumatların gizlədilməsinə görə silinib bir dəfə, o səbəbdən redaktələr itib. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:53, 6 fevral 2022 (UTC) == Dəvət == Salam dəyərli {{PAGENAME}}, sizi '''[[Vikipediya:Bərpa üçün namizəd səhifələr#Sevinj stories|burada]]''' olan səs verməyə dəvət edirəm. Təşəkkürlər <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 13:36, 5 fevral 2022 (UTC) : Salam, maraqlı mövzudur. Müzakirəni mütləq diqqətdə saxlayacam.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:16, 5 fevral 2022 (UTC) == Bürokrat ulduzu == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Bureaucrat Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Bürokrat ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Bürokrat seçilməyiniz münasibəti ilə sizi təbrik edirəm! Sizə fəaliyyətinizdə bol uğurlar arzulayıram. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span>}]]'''''</small> 22:38, 8 fevral 2022 (UTC) |} :@[[İstifadəçi:Xeyal|Xeyal]], salam, diqqətiniz üçün minnətdaram! [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 06:31, 9 fevral 2022 (UTC) == Bürokrat ulduzu == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Bureaucrat Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Bürokrat ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Turkmen bəy! Bürokrat seçilməyiniz münasibəti ilə sizi təbrik edir, fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram. Ümidvaram ki, aktivliyiniz daha da artacaq və azvikinin ölü torpağını üstündən atmağa öz töhfələrinizi verəcəksiniz. — [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:07, 9 fevral 2022 (UTC) |} :@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] salam, diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm! Çalışacam bürokrat aktivliyi Vikipediyada maksimum hiss edilsin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:42, 9 fevral 2022 (UTC) == Dəvət == Salam dəyərli {{PAGENAME}}, sizi [[Vikipediya:Kənd meydanı#İş gedir|burada]] olan səsverməyə dəvət edirəm <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 16:39, 13 fevral 2022 (UTC) == Rollback / Geri döndürme == Merhaba Turkmen. Umarım iyisindir. Türkçe yazdığım için üzgünüm, dilinizi bilmiyorum. Geçtiğimiz günlerde vandalizm ile mücadele etmek amacıyla SWViewer'ı kullanmaya başladım ancak herhangi bir projede geri döndürücü hakkına sahip olmadığım için araca şu anda erişemiyorum. Bu araç ile özellikle İngilizce Vikipedi'yi izliyordum ve onlar, Türkçe Vikipedi'de almış olduğum engel nedeniyle bana herhangi bir hak vermeyi reddetti. Burada bu hakka sahip olmak için gerekli kriterler var mı ve [bu hakkı almak için] şu anda uygun bir durumda mıyım? İyi çalışmalar dilerim. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 14:31, 14 fevral 2022 (UTC) :{{n}} Salam, AzVikidə vandalizmə qarşı mübarizə fəaliyyətiniz zəifdir. Üstəgəl qlobal kilidlənməsi üçün müzakirə açılan bir istifadəçinin kukla hesabı olaraq bloklanmısız. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 15:13, 14 fevral 2022 (UTC) ::Değerlendirme için teşekkürler. Küresel engel için: [[:meta:Special:Diff/22785445]]. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 15:23, 14 fevral 2022 (UTC) == AWB == Salam dəyərli {{PAGENAME}}, AWB-dən istifadə üçün nə qədər təcrübəli olmaq lazımdır? Yəni keçən dəfə bunun üçün [[Vikipediya:AWB namizədləri/Arxiv/2022|müraciət]] etdiyimdə Eldarado bəy mənə ''təcrübəli istifadəçilərə verilir'' dedi, burda nəyi nəzərdə tuturdu onu anlamadım. <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 19:12, 20 fevral 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]] salam. AWB-dən nə kimi məqsədlər üçün istifadə etmək istəyirsiz? [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:13, 24 fevral 2022 (UTC) ::Salam, tam olaraq nə kimi xüsiyyətləri var bilmirəm ama youtubedə baxdığıma görə şablon redaktələri əsasəndə orfoqrafik səhvləri düzəltmək üçün <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 18:37, 24 fevral 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]], məncə biraz səbrli olsaz daha yaxşı olar. Fəaliyyətinizdə pozucu bir nüansa şahid olmadım. Amma Vikipediyada cəmi 60 gündür fəaliyyət göstərirsiz və hətta səsvermə hüququnuz belə yoxdur. Bu səbəbdən müəyyən müddət keçməli, Vikicəmiyyət fəaliyyətiniz haqqında tam məlumatlı olmalıdır. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:44, 26 fevral 2022 (UTC) == Salam == Salam. İdarəçiliyə namizədliyimi bürokrat verməlidir yoxsa mən yenidən o səhifədə yazmalıyam?— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:42, 23 fevral 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam. Özünüz namizədlik verə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:44, 23 fevral 2022 (UTC) == Dəvət == Salam. Mənim idariçiliyimə aid [[Vikipediya:İdarəçilər|burada]] keçirilən səsvermədə sizi iştirak etməyə dəvət edirəm.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 20:12, 2 mart 2022 (UTC) == Vandalizmlik məlumatlar == Salam. Turkmen. Lionel Messi səhifəsinə vandalizmlik məlumatlar əlavə edilib == Avtopatrul == Salam, Turkmen. Öncəliklə bayramınız mübarək! [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Şakir Gərayev|İstifadəçinin fəaliyyəti]]ndə hər hansısa bir problem görmürəm və aktiv istifadəçilərdəndir. Sizdə yoxlasanız, avtopatrul hüququ vermək olar fikrimcə. Beləcə, patrulların da iş yükü azalmış olar. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 13:48, 22 mart 2022 (UTC) == Sual == Ad dəyişdiricilər heç bir texniki məhdudiyyət olmadan səhifələrin adını dəyişdirə bilirlərmi? Dəyişə bilsələr, əla olardı. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 14:19, 22 mart 2022 (UTC) :Salam. Bu hüquqlara (fayl addəyişdiricisi və səhifə addəyişdiricisi) bu funksiyanı (heç bir texniki məhdudiyyətsiz səhifələrin adını dəyişmək) əlavə etmək mümkündürmü? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 16:02, 29 mart 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam, [[Xüsusi:ListGroupRights|buradan]] baxa bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:28, 29 mart 2022 (UTC) == Müraciət == Hörmətli Türkmən [[Elvin Babazadə]] məqaləsinin yenidən bərpa edilməsi üçün mənə köməklik göstərmənizi sizdən xahiş edirəm [[İstifadəçi:Rza835|Rza835]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rza835|müzakirə]]) == Sürüm gizleme talebi == Merhaba Turkmen. [[Special:Diff/6391512|İlgili revizyona]] sürüm gizlemesi uygular mısın? Teşekkür ederim. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 16:26, 7 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Victor Trevor|Victor Trevor]] salam, həll edildi. Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:59, 7 aprel 2022 (UTC) ::1. [[Special:Diff/6288176]] ::2. [[Special:Diff/6288178]] ::Teşekkürler. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 12:21, 10 aprel 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Victor Trevor|Victor Trevor]] {{y}} təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:29, 14 aprel 2022 (UTC) == Səhifə adı == Salam Türkmen. Keşlə - 2 məqaləsinin adı dəyişdirilərək Şamaxı-2 olmalıdır == Sual == Hər vaxtınız xeyir, {{U|Turkmen}}. Təsadüfən bir məsələ qarşıma çıxdı, ancaq əmin ola bilmədim. Sizcə, rəqəmlərlə ifadə olunan [https://az.wikipedia.org/wiki/Taleh_Kaz%C4%B1mov#R%C9%99hb%C9%99rlik_etdiyi_ill%C9%99rd%C9%99_%22PA%C5%9EA_Bank%22%C4%B1n_u%C4%9Furlar%C4%B1 bu] hissə ensiklopedikdirmi? — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:43, 11 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] salam, məncə hə. Onun iş fəaliyyəti ilə bağlı hissələri əhatə edir. Uğuru da, uğursuzluluqları da qeyd olunmalıdır. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:47, 11 aprel 2022 (UTC) ::Aydındır, təşəkkürlər [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:47, 11 aprel 2022 (UTC) == Məqalələrin mühafizəsi == salam bəy, bu 3 məqalə tez-tez vandalizm və yersiz redaktələrə məruz qalır. bir müddətlik mühafizə olunsa yaxşı olar. [[Heydərbaba dağı]], [[Naftalan]], [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]]. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 14 aprel 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]], {{y}} təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:32, 14 aprel 2022 (UTC) == Spam məqalələr == salam, bu [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/Yusufkayaalp6 istifadəçi] ardıcıl spam və məzmunsuz məqalələr yaradır. əvvəllər xəbərdarlıqlar olunub. məqalələrin əksəriyyətində bərbad maşın tərcüməsindən əlavə, heç istinadlardan qalan rəqəmləri də silmir)) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 14:33, 18 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam, istifadəçinin yaratdığı məqalələr qaralama fəzası üçünuyğundur. Hansı ki, tam bərbad halda olmayanlar var və iki-üç toxunuşla normal hala gətirilə bilər. Məsələn, mən [[Torreon|burada]] birini düzəltdim. Siz bu tip məqalələri qaralama ad fəzasına sala bilərsiniz, ola bilər marağı olan digər istifadəçilər tərəfindən düzəldildi. İstifadəçinin fəaliyyəti isə qeyri-müəyyən müddətə məhdudlaşdırıldı. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:51, 18 aprel 2022 (UTC) == Vandalizm == Bu {{u|Nuran Nuratosden}} blok etmək lazımdır. Vandalizm— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 03:52, 20 aprel 2022 (UTC) :{{y}} @[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam, @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] tərfindən bloklanıb. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:58, 21 aprel 2022 (UTC) == Finlandiya körfəzi[[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] == salamlar, qaralama halında olan [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qaralama:Finlandiya_k%C3%B6rf%C9%99zi&oldid=prev&diff=6409982 "Finlandiya körfəzi"] məqaləsinə ''sil'' şablonu qoymuşdum. səbəb isə ''M7''. və təkrar məqaləni göstərmişdim. məqalənin ingilis dilində adı [https://en.wikipedia.org/wiki/Gulf_of_Finland "Gulf of Finland"]. və ingilis vikisində təbii ki, var. həmin məqalənin azərbaycanca versiyası da var. [https://az.wikipedia.org/wiki/Fin_k%C3%B6rf%C9%99zi "Fin körfəzi"] başlığı ilə. yəni həmin məqalə sürətli silinməlidir. siz isə redaktəni geri qaytarmısız. — [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:44, 21 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam. Həmin səhifənin içərisindəki bəzi məlumatlar əsas məqaləyə idxal edilə [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fin_k%C3%B6rf%C9%99zi&diff=6412952&oldid=6267614 bilərdi]. İdxal etdim və sildim. Çalışmaq lazımdır ki, bu tip səhifələrdən maksimum yararlanaq. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:57, 21 aprel 2022 (UTC) == İdarəçi == Salam İdarəçi olmaq üçün hara və kimə müraciət etməliyəm? : Salam [[Vikipediya:İdarəçilərin_və_bürokratların_seçilməsi_qaydaları#İdarəçilərin_və_bürokratların_namizədliyini_kimlər_irəli_sürə_bilər|bu səhifədəki]] kriteriyaları ödəyirsizsə [[Vikipediya:İdarəçilər]] səhifəsinə müracitə edin.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:36, 3 may 2022 (UTC) == Məqalələrin mühafizəsi == Salam Turkmen, bu məqalə tez-tez vandalizm və yersiz redaktələrə məruz qalır. bir müddətlik mühafizə olunsa yaxşı olar. [[Neftçi PFK|Neftçi]] : Salam hələ ki, ehtiyac yoxdur.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:35, 3 may 2022 (UTC) == Qoruma == Salam. [[Şuşa]] məqaləsini 8 həftəlik qorumaq lazımdır. Artıq neçə dəfədir ki, bu məqalə vandalizm edilir— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 06:40, 28 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam {{y}} həll edildi. Çalışın bu tip müraciətləri idarəçilərə müraciət səhifəsinə edin ki, daha operativ cavablandırılsın. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:32, 3 may 2022 (UTC) == [[VP:RSGVS]] botu == Salam. Müzakirəni yekunlaşdırmısınız. Müvafiq botu kim yaradacaq? Kiməsə və ya harasa müraciət etmisiniz bununla bağlı? Mümkündürsə, məlumat verəsiniz. Birdə ki, mövzudan kənar [[VP:İHM]]-dəki müraciətlərə baxasınız, zəhmət olmasa. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 10:26, 28 aprel 2022 (UTC) :Salam, yekunlaşdırmaq mənim işimdir. Təklifi siz vermisiz və normal olaraq dedikləriniz sizin öhdəliyinizdir. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:55, 28 aprel 2022 (UTC) ::Doğrusunu desəm, bir fikrim yoxdur. Nə məsləhət görürsünüz? Necə edək? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 15:03, 28 aprel 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] müvafiq səhifənin intervikisinə baxın. Hansı vikidəki bot görür o işi. Həmin botun operatoru ilə əlaqəyə keçin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:31, 3 may 2022 (UTC) == Cəza == Bu aypini cəzalandırmaq lazımdır ancaq söyüş və vandalizm edir. https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/185.26.185.4 — [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 17:05, 3 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] həll edildi. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:16, 3 may 2022 (UTC) == Namizədlik == Salam məndən az Vikipediyaya, digər vikilərə töhfə verən Omarwithaschwa istifadəçisinə səhifə addəyişdiricisi hüququ verilib. Lakin mənə verilməyib. Zəhmət olmasa səhv düzəldilsin. {{imzasız|EVRRVE.}} == [[Vikipediya:Əlaqə səhifəsi]] == Salam. Siz ən son bu səhifənin adını dəyişdircəkdiniz. "Bizimlə əlaqə" olaraq. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 08:16, 9 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam, vaxt olanda bütün vikiləri standartlaşdıracam. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:36, 9 may 2022 (UTC) ::Salam. Fikrimcə, bu versiya daha uyğundur. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 04:07, 11 may 2022 (UTC) == Bloklama == salam, [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/Qanvug bu şəxs] vandalizmlə məşğuldur. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:36, 10 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:02, 10 may 2022 (UTC) == Qoruma == Salam. [[Vüqar Biləcəri]] məqaləsini 2 aylıq qorumaq lazımdır. Artıq neçə aylardır vandalizm olunur— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 14:17, 15 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam, 1 həftəlik mühafizəyə aldım. Məqalə bu ay elə də çox vandalizmə məruz qalmayıb. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:41, 17 may 2022 (UTC) == İran Azərbaycancası Vikipediyasına ELVO üçün vikipediya səhifəsi əlavə edə bilərsiniz == Salam, sizdən İran Azərbaycancası Vikipediyasında latın qrafikası: https://azb.m.wikipedia.org/wiki/ ilə olmayan məqalə yaratmaq və ya kimsədən xahiş etmək istəyirəm. Orada bir məqalə yaradsanız və ya kiminsə onu yaratmasını xahiş etsəniz, sizə təşəkkür edirəm. Səhifənin adı necə tərcümə olunduğuna görə olmalıdır ingilis dilindən iran azərbaycancasına: '''Hellenic Vehicle Industry''' təşəkkürlər :Salam təssüf ki, işlərimlə əlaqədar köməklik edə bilməyəcəm. Burada boş olduğum vaxtlarda çalışıram öz yarımçıq qoyduğum işlərimi həll edəm.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:18, 21 may 2022 (UTC) == İnzibatçı adı == Salam Turkmen bəy. Öncəliklə dəstəyiniz üçün təşəkkür edir, hüququnuzun yeni adı "inzibatçı" adının xeyirli olmasını diləyirəm. Turkmen bəy mənim istifadə etdiyim qadcetdə (istifadəçi səhifəsində istifadəçi adının altında son redaktə tarixi, redaktə sayı, qeydoyyat tarixi və hüquqları yazılan qadcet) hələ də idarəçi olaraq keçir ad. Bunun səbəbi nədir? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:18, 20 may 2022 (UTC) :Salam hörmətli @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Diqqətiniz üçün təşəkkürlər, indi bir müddətdir rayondayam və kompüterdən uzağam. Çalışacam tez müddətdə həll edəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:17, 21 may 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] bir daha salam. {{həll edildi}}, zəhmət olmasa yoxlayın. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:24, 27 may 2022 (UTC) :::Salam Turkmen bəy, diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm :) [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 22:54, 27 may 2022 (UTC) == İnterfeys idarəçisi statusu == :Salam, hörmətli {{u|Turkmen}}. 8 may tarixində Vikipediya inzibatçısı və bürokratı {{u|Eldarado}}ya interfeys inzibatçısı statusu [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Log&logid=1175996 vermisiniz]. Məlumat üçün bildirim ki, 2018-2021-ci illərdə interfeys inzibatçısı statusuna malik olmuş istifadəçi həmin müddət ərzində bu statusdan 15 dəfə istifadə edib və bu redaktələrin 13-ü yalnız bir səhifə ilə bağlı olub: [[MediaViki:Common.css]]. İnterfeys inzibatçısı kimi son bir ildə (11 yanvar 2020-11 yanvar 2021, 20 iyul 2021-20 avqust 2021), ümumiyyətlə, fəaliyyət göstərmədiyini, statusun yenidən verilməsi üçün son bir ildəki fəaliyyətə [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipediya_m%C3%BCzakir%C9%99si:%C4%B0nterfeys_inzibat%C3%A7%C4%B1lar%C4%B1&diff=prev&oldid=4993025 baxılmalı olduğunu bildirməsini] və istifadəçinin heç [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_h%C3%BCquqlar%C4%B1_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_m%C3%BCraci%C9%99tl%C9%99r#Namiz%C9%99dl%C9%99r_9 bir səbəb göstərmədən bu statusu istəməsini] nəzərə alaraq, bu statusu nəyə əsasən verməyiniz barədə sizdən məlumat verməyinizi xahiş edirəm.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 19:46, 21 may 2022 (UTC) ::Salam hörmətli @[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]], istifadəçinin etibarlılığı nöqteyi nəzərindən hüququ rahatlıqla verdim. Araşdırma üçün təşəkkür edirəm. {{U|Eldarado}} zəhmət olmasa bu haqda məlumat verə bilərsiniz? [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:15, 21 may 2022 (UTC) :::Etibarlılıq status verilməsi üçün səbəb ola bilməz. Etibar etdiyiniz bütün istifadəçilər interfeys idarəçisi statusu üçün müraciət etsə, statusu təqdim edəcəksiniz?— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 20:20, 21 may 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] etibarlılıq dedikdə istifadəçinin əlindəki hazırki hüquqları nəzərdə tuturam. Bu hüquqlar kifayət qədər ciddidir və buna görə də əlavə yoxlamalara getmədim. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:46, 21 may 2022 (UTC) :::::{{u|Turkmen}}, hər bir statusun özünün tələbləri var. İstifadəçi ancaq redaktələr edirsə, vandalizmlə mübarizə aparmırsa ona ancaq avtopatrul hüququ verilir. Avtopatrul kimi etibar da qazana bilər, amma buna görə ona patrul, rolbaker hüquqları verilə bilməz. Hər statusun öz tələbləri var. 15 inzibatçının hamısı vikicəmiyyətin etibarını qazanıb, bu, ona əsas vermir ki, onların hamısına interfeys inzibatçısı statusu verilsin. Açıqlamalarınız qaneedici deyil, həmişə yoxlamalar aparmalısınız.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 05:37, 22 may 2022 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]], AzVikidə istifadəçilərə statusların çoxunu mən vermişəm və hər zaman yoxlamalara getmişəm. İndiyədək hərhansısa problemlə qarşılaşmamışam, ya da o səhifədə sizin məndən tez tərpənib araşdırma etdiyinizi, kömək əli uzatdığınızı görməmişəm. Burada məni günahkar çıxarmaq əvəzinə oraya kiçik bir şərh yerləşdirə bilərdiniz. Hansı ki, səhifənin intervikisindən baxsaz bu praktikaya rast gəlinir. Hər istifadəçinin bir fəaliyyət yöntəmi var və mən də əsasən ciddi hüquq tutumuna malik istifadəçilərdə ciddi yoxlamalar aparmıram. Bürokratın və inzibatçının tutumuna baxdıqda interfeys admin elə də ciddi hüquq deyil. Yox əgər inzibatçılar üçün də yoxlama aparmağımı "tələb" edirsinizsə, problem deyil (hərçənd ki, məqsədinizi anlaya bilmirəm). Bundan sonra onları da yoxlayaram.[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:04, 22 may 2022 (UTC) :::::::{{u|Turkmen}}, kömək lazım olanda məlumat verə bilərsiniz. Hamı eyni istiqamətdə fəaliyyət göstərə bilməz. Burada günah yox səhv var. Sizin nəzərinizdə interfeys admin ciddi hüquq deyil, mənim üçün ciddidir. Ciddi və məsuliyyətli hüquq olduğuna görə cəmi bir interfeys inzibatçımız var idi. 250 minə yaxın istifadəçi arasından seçilmiş 3 bürokratdan birisiniz. Ona görə daha məsuliyyətli olmağınızı gözləyirəm. Başqa məqsədlər axtarmağa ehtiyac yoxdur. Həmçinin hörmətli {{u|Eldarado}}dan bu statusu niyə əldə etmək istəməsi barədə açıqlama gözləyirəm. Bürokratlar ən məsuliyyətli istifadəçilər olmalıdır.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 09:44, 22 may 2022 (UTC) : Salam hörmətli {{u|Eminn}}, bu müraciətinizi heç anlamadım. Problem haradadır? Niyə belə aqqressivsiz? Bir neçə redaktə üçün özüm özümə hüququ verib ala bilərdim yenidən. Sadəcə bir müddət ehtiyacım olacağı üçün müraciət etdim. Son müzakirədə qeyd olundu ki, bir illik veriləcək hüquq və son bir ilki fəaliyyət '''qiymətləndiriləcək'''. Mənim 5 redaktəm belə olmuş olsa orda vikiyə ziyan vurulacaq bir fəaliyyət olmasa verilə bilər. Bunun üçün konkret bir qayda yoxdur. Bürokratlar özləri qərar verirlər və nəzarət edirlər. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:05, 23 may 2022 (UTC) :: Hörmətli {{u|Eldarado}}. Problem odur ki, sizin bu addımınız istifadəçilər arasında qeyri-bərabərlik yaradır. Eyni vəziyyətdə bir neçə redaktə etmək istəyən istifadəçi/inzibatçı bunun üçün müraciət etməlidir, lakin siz statusunuzdan sui-istifadə edərək bu statusa yiyələnirsiniz. Bu hüquq sizə ona görə verilib ki, eyni prosedurla bütün istifadəçilərə bərabər tətbiq edəsiniz. Vikiyə ziyan vurmayan istifadəçi interfeys inzibatçısı ola bilər? Bu, sizcə, düzgün yanaşmadır? Konkret qayda yoxdursa, bu ona əsas vermir ki, bürokratlar özlərinə belə imtiyazlar verə bilərlər.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 15:39, 25 may 2022 (UTC) ::: {{u|Eminn}} müəllim, təbii ki, bu hüquqla zərərsiz fəaliyyəti olan istifadəçilərə verilə bilər. Biz inzibatçılar və bürokratlar azvikinin inkişafı üçün bu statusu daşıyırıq. Xahiş edirəm fəaliyyətimə məneə olmayın. Sizi narahat edirsə işimi görüb hüququ üzərimdən götürərəm. Narahatçılığa əsas yoxdur. Uğurlar! Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:36, 31 may 2022 (UTC) ::::: {{u|Eldarado}}, bu yanaşmanızı qəbul edə bilmirəm. Hüquq onu istifadə edən istifadəçiyə verilməlidir. Hüquq mükafat deyil. Şübhəsiz, hamımızın məqsədi azvikinin inkişafıdır. Bu inkişaf yolunda azvikinin ən yüksək statusa malik üç istifadəçisindən birinin istifadə etmədiyi bir statusa yiyələnməsi ciddi narahatlıq yaradır və xoş olmayan tendensiya yarada bilər. Bu barədə bu başlıq altında yazdığım sonuncu mesaj idi. Təşəkkür edirəm.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 16:29, 31 may 2022 (UTC) == Vikisitat == Salam. Zəhmət deyilsə, Vikisitatdakı müraciətimə baxardınız. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 16:23, 27 may 2022 (UTC) :{{y}} Salam, cavablandırılıb.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:54, 27 may 2022 (UTC) == Müraciət == Salam. Zəhmət deyilsə, "Səhifə addəyişdiricisi" hüququ üçün müraciətimə baxa bilərsiniz?— [[İstifadəçi:Aeraworld|<span style="font-family:Segoe print; color:BlueViolet;text-shadow:gray 0.2em 0.2em 0.4em;">Nərmin</span>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Aeraworld|<span style="color:RoyalBlue">''(müzakirə)''</span>]] 17:56, 27 may 2022 (UTC) : Salam, {{Həll edildi}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:55, 27 may 2022 (UTC) == Türkcə Vikidə bloklanmam == Salam. Mən Türkcə Vikidə müddətsiz [https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%96zel:G%C3%BCnl%C3%BCk&page=Kullan%C4%B1c%C4%B1%3ASamral&type=block bloklanmışam]. Güya başqa bir AzViki istifadəçisinin [https://tr.wikipedia.org/wiki/Kullan%C4%B1c%C4%B1_mesaj:Samral#Şubat_2022 kuklasıyam]. Xahiş edirəm mənə bu barədə köməklik göstərəsiz.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 16:31, 28 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Samral|Samral]] salam, {{y}} metaya müraciət edəcəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 22:58, 28 may 2022 (UTC) ::Salam. Mənim tr vikidə blokum açılıb. Belə olan halda, düşünürəm ki, {{U|Samral}}ın da açılmalıdı yəqin. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 14:23, 5 iyun 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] deyirəm necə də ədalətli bir dünyadı. Mənim ömürlük bloklanmama səbəb olan sizin blokunuz açılıb, amma mən hələ də blokdayam. Əladı vallah.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 07:42, 6 iyun 2022 (UTC) ==VP:YON== Hər vaxtınız xeyir, {{U|Turkmen}} bəy. Bir istifadəçinin [[VP:YON]] üzrə müraciətini müsbət qiymətləndirdim. Lakin belə başa düşdüm ki, sözügedən hüquq istifadəçi qrupuna əlavə olunma yolu ilə deyil, müvafiq səhifədəki siyahıya istifadəçinin adının daxil edilməsi yolu ilə verilir. Doğru anlamışam? — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 00:22, 2 iyun 2022 (UTC) :{{U|Burocan}}, bəli. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 00:29, 2 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] salam, bəli. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:32, 2 iyun 2022 (UTC) == Bot == Salam. Zəhmət olmasa, bu hesaba ({{U|YBot}}) Az vikidə bot statusu verəsiniz. [[VP:RSGVS]] üçün. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:27, 2 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam. Bu bot türkçə redaktələr edir. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:02, 5 iyun 2022 (UTC) ::Salam. Botun sahibinə müraciət etmişəm bu barədə. Müvafiq düzəlişləri edəcək. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:58, 5 iyun 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] tamam, düzəlişləri etsin, xəbər edərsiz statusu verərəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 13:54, 5 iyun 2022 (UTC) ::::{{y}} <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 22:57, 5 iyun 2022 (UTC) == Vikidatada label silmək == salam həmkar, bir azərbaycanca məqalənin digər dillərdə də tərcüməsi var idi, amma vikidatada düzgün əlaqələndirilmədiyindən digər dillər çıxmırdı. mən əlaqələndirmək istəyəndə alınmadı, çünki həmin azərbaycanca məqalənin artıq vikidatada öz elementi var idi. mən məcbur qalıb həmin elementdəki əlaqələndirməni və müddəanı sildim. sonra isə xarici məqalənin elementinə birləşdirdim və digər dillər çıxdı. sualım odur ki, mən o elementdəki əlaqələndirməni və müddəanı silsəm də elementin özü silinmədi. ümumiyyətlə tam silmək üçün inzabatçı olmaq lazımdır? deyəsən vikidata sil şablonu yoxdur. bu işlər necə tənzimlənir? indii [[wikidata:Q65279436|həmin elementə girəndə belə boş görünür.]] bunu silmək lazımdır. təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 9 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam, {{y}} [[wikidata:Wikidata:Requests_for_deletions#Q65279436|həll edildi]] [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 07:51, 10 iyun 2022 (UTC) ::salam, lütfən bunu da silə bilərsinizmi? [[wikidata:Q5999574|Q5999574]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:19, 15 iyun 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam problem deyil, əgər tərkibindəki səhifəni çıxarıb başqa bir elementə əlavə etmisizsə keçidini göndərin müraciət edim həmin elementə yönləndirsinlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:58, 16 iyun 2022 (UTC) ::::tam olaraq anlamadım, başqa məqalənin (digər vikidə tərcüməsi olan, daha çox vikidata məlumatlarına malik) elementinə birləşdirdim. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:01, 16 iyun 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] bəli, elə mən də həmin səhifəni nəzərdə tuturam onun keçidini göndərin ona yönləndirmə versinlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:45, 16 iyun 2022 (UTC) ::::::yönləndirməyə nə ehtiyac var? içində heç nə yox idi. sadəcə bunu silmək lazımdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:47, 16 iyun 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] təəssüf ki, onlar sizin dediyiniz kimi etmirlər, adətən yönləndirmə verirlər, yuxardakı 1-ci müraciətinizə göz ata bilərsiniz. {{y}} Əsas səhifəni tapıb müraciət [[wikidata:Wikidata:Requests_for_deletions#Q5999574|etdim]]. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 13:11, 16 iyun 2022 (UTC) ::::::::bir daha salam bəy, zəhmət olmasa bunu da silin. [[wikidata:Q32937601|Q32937601]]. bunu da doğru keçid vermək üçün sildim, digər elementə bağladım. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 00:56, 17 iyun 2022 (UTC) :::::::::{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:02, 17 iyun 2022 (UTC) ::::::::::bəy, [[wikidata:Q10255058|Q10255058]] buradakı elementi də silib [[wikidata:Q65713719|bu elementə (Q65713719)]] birləşdirdim. yönləndirmə verərsiz zəhmət olmasa. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:22, 18 iyun 2022 (UTC) :::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam, vikikitabın keçidi qalıb zəhmət olmasa onu silin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:06, 18 iyun 2022 (UTC) ::::::::::::sildim, birləşdirdim. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 14:43, 18 iyun 2022 (UTC) :::::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] {{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:34, 18 iyun 2022 (UTC) ::::::::::::::salam həmkar, [[wikidata:Q10254773|Q10254773]]-ı ayırıb lazimi digər vikilərin də bağlı olduğu daha düzgün [[wikidata:Q6777802|Q6777802]]-a bağladım. lütfən bunu da nəzərə alarsınız, təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:16, 7 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::həmkar, bir də bunları etmək lazımdır. [[wikidata:Q9973653|Q9973653]] bunu [[wikidata:Q8604606|Q8604606]] bura. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:51, 7 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::salam həmkar, bunları da etmək lazımdır: [[wikidata:Q55703126|Q55703126]] bu bura - [[wikidata:Q642850|Q642850]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:34, 10 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:41, 13 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::təşəkkür edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:42, 13 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::::::salam həmkar, lütfən bunu da edin: :::::::::::::::::::[[wikidata:Q25946118|Q25946118]] --> [[wikidata:Q6454980|Q6454980]] :::::::::::::::::::təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 19:00, 16 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::::salam bir daha :) lütfən bunu da nəzərə alın: ::::::::::::::::::::[[wikidata:Q32937493|Q32937493]] --> [[wikidata:Q6395855|Q6395855]] . təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:14, 18 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam həll edilib. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:26, 18 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::::::təşəkkür edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:27, 18 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::::::salam həmkar, bunu da lütfən nəzərə alın: ::::::::::::::::::::::[[wikidata:Q32937427|Q32937427]] - [[wikidata:Q6893208|Q6893208]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:20, 29 iyul 2022 (UTC) == Salam == Salam dəyərli Turmen, sizə facebook vasitəsiylə ismarıç göndərmişəm zəhmət olmasa cavablandırardınız? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|^{<span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span>}]]</small> 07:48, 24 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Onyeddi|Onyeddi]] salam, təəssüf ki, işlərimlə əlaqədar sosial şəbəkələrdə çox aktiv ola bilmirəm. İnşallah bu həftənin sonunda kömək edə bilərəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:01, 26 iyun 2022 (UTC) ::Salam {{U|Turkmen}} cavablandırdığınız üçün təşəkkür edirəm. Məsələ həllini tapıb artıq narahat olmayın təşəkkür edirəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|^{<span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span>}]]</small> 19:21, 26 iyun 2022 (UTC) == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:12, 4 iyul 2022 (UTC) |} : {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:27, 6 iyul 2022 (UTC) == Kukla == Niyə Qraf061 hələ aktiv istifadəçidir baxmayaraq ki, metada onun Qladiatorun000-n kuklası olması təsdiqlənib?— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 11:21, 12 iyul 2022 (UTC) :Metada qəbul edilib bunun da səbəbi mənim eyni İP hesabını bölüşdüyüm və kursda birgə işlər oldu [[istifadəçi:Gladiator000]]la eyni İP-dəyəm və hal hazırda heç bir əlaqəm yoxdur [[VP:İM]]-də müzakirə bitib və mən də qeyd etmişəm öz səhifəmdə eyni İP ünvanın paylaşdığımı bu kukla olaraq necə hesab edilə bilər? -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 12:42, 12 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam sizin dediyiniz məsələni tam araşdırmaq üçün gərək dərin analiz aparılsın. Hansı ki, onu yalnız lokal çekyuzer edə bilər. Çünki istifadəçilər eyni IP-dən istifadə etdiklərini zatən qeyd ediblər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 07:41, 13 iyul 2022 (UTC) ::::Salam. [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Steward_requests/Checkuser&diff=23528590&oldid=23528331 Metada] Elonizm və Viki0Pediya, Shakirgv, Gunelmdv, Davudmdv - hamısı klon çıxıb. Ban edəcəksiniz?— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 22:09, 17 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:10, 18 iyul 2022 (UTC) == İBAO == Salam. Niyə bu hüququ məndən aldınız? Axı bu hüquqa ehtiyacım var. Səbəb kimi hüququn məndə uzun müddət olmasını göstərmisiniz. Nə kimi bir problem var? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:27, 18 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] salam fəaliyyətiniz ilə bağlı şübhəli məqamlar var. İstifadəçi kukla hesabla belə olsa səsvermənizdə iştirak edir. Həmçinin bu icazənin uzumüddətli birdəfəlik verilməsi praktikada yoxdur, yaxud bunun üçün ciddi etibarlı səbəb yoxdur. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:45, 18 iyul 2022 (UTC) ::Hansı şübhəli məqamlar? Nə demək istəyirsinizsə, açıq yazın xahiş edirəm. O sübutlardan yola çıxırsınız? Nə kuklam, nə də əlaqədə olduğum kimsə yoxdur, o istifadəçiyə də dəvətnamə göndərmişəm sadəcə. Hüquqa gəldikdə isə xeyr yanılırsınız, uzun müddətli verilir. Samral? və səbəblərim də var. Bu səbəblər internetin zəif olması və bəzi əngəllənmiş saytlara giriş üçün VPN istifadə etməyimdir. Bunu ki, istifadəçi səhifəmdə qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:59, 18 iyul 2022 (UTC) ::Siz indi məni konkret nəyə dayanaraq, nə də ittiham edirsiniz? Xahiş edirəm, ciddi ittihamlar irəli sürəndə ciddi dəlillər də göstərin. Əks halda, istifadəçiləri zan altında buraxmış olursunuz sadəcə. Lütfən nəzərə alın. Məni belə əsassız şəkildə tr vikidə də ittiham etdilər, sonra bir yanlışlıq oldu və blok. Daha sonra isə məsələ həll edildi. Bu hallar heç xoş deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:56, 18 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] hüquq üçün gətirdiyiniz səbəb tutarlı deyil, fəaliyyətiniz ilə bağlı şübhəli məqamlar var. Ciddi səbəb səsvermənizdə istifadəçilərin kütləvi səsverməyə qatılması və hətta kukla hesablardan da istifadə etməsidir. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:23, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Necə yəni tutarlı deyil? Aldığınız səbəb tutarlıdır bəs? Açıqladım axı onu. Bilin görək necə nəfər istifadəçiyə dəvətnamə göndərmişəm? Bilirəm, çox göndərmişəm. Ondan ola bilərmi? Dəvətnamə gedən hamı səsvermədə iştirak edib? İçlərindən bitərəf qalanlar da var. Lehinə səs verən hamı kukladır onda bu məntiqlə? Elə bir şey olsa səsverməni niyə öz istəyimlə dayandırım? Dayandırmasaydım əleyhinə gələn kütləvi səsləri əsil o zaman görəcəkdiniz mənim ehtimalıma görə. Meta da artıq dəfələrlə təsdiqləyib ki, kukla hesab yoxdur (hətta 1 dəfə də şübhələnib siz müraciət etmisiniz). Əsassız yerə ittiham etmək doğru deyil. Özünüz araşdırın, fəaliyyətləri yoxlayın, baxın oxşarlıq varmı deyə. Xahiş edirəm, bu söhbət çox uzadı və sıxmağa başladı. Hüquqa gəlincə internetdə məhdudiyyətlər var, VPN istifadə edirəm. Əlimdə olan bir şey deyil ki. Nə edə bilərəm ki? Çətinlik çəkirəm. Hüquqa ehtiyacım var. Bu hüququn olmaması fəaliyyətimə əngəl törədirir (tr vikidə də müraciət edib almışam). Bu hüquq bloklara mane olur sadəcə, başqa imkanları da var ki? Hüququ nə səbəblə almısınız ki? Bu söhbətdən sonra almısınız. Nə aidiyyatı var axı? Yoxsa uzun zamandır daşıyıram deyə? Bu tutarlı və keçərli səbəb deyil axı. Uzun zaman daşımaq olmaz yazmısınız. İndi mən nə etməliyəm? İndi redaktə edə bilmirəm deyə fəaliyyətimi dayandırmalıyam? Təklif etdiyiniz budur? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:11, 20 iyul 2022 (UTC) :::::{{N}} hüquq üçün gətirilən səbəblər əsaslı deyil. Bir müddət sonra yenidən müraciət edərsiz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:27, 21 iyul 2022 (UTC) ::::::@{{U|Turkmen}}, bəs nə yaxşı, Samrala müddətsiz vermisiniz. Nə əsaslı səbəb göstərib bilmək olar? Özü də ki, 2 ildən çoxdur ki, müddətsiz daşıyır. @{{U|Eldarado}}, siz də fikir bildirsəniz yaxşı olar. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:43, 28 iyul 2022 (UTC) ::: Hüquq istifadəçi {{u|Samral}}a yanlışlıqla müddətsiz verilib. Həll olundu. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:57, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{u|Eldarado}}, ehtiyacım olduğunu nəzərə alaraq, hüququ 1 illik verə bilərsinizmi? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:59, 28 iyul 2022 (UTC) :::::: {{u|dancewithdevil}}, siz məni niyə anlamırsız? Axı [[Vikipediya:İnzibatçılara_müraciət|İnzibatçılara müraciət]] səhifəsində ətraflı izah etdim səbəbini. Buna görə də ip-niz bloka düşdüyü halda bir neçə günlük verilə bilər. Lakin bu VPN-lə qoşulduğunuz zaman yaranan problemə aid deyil. VPN istifadə etməsəniz problemlərlə üzləşməyəcəksiniz. VPN i nə üçün istifadə etdiyinizi də demirsiniz ki, kömək edək. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:27, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::@{{U|Eldarado}}, siz diqqətlə oxuduğunuza əminsinizmi? Səbəbini artıq dəfələrlə açıqlamışam. Bu hüquq ehtiyac olduğu hallarda uzun müddətliyinə verilir və mütləq siz dediyiniz kimi IP blokda olan hallarda 2-3 günlük verilmir. Fəaliyyətimə görə uzun müddətliyinə verilə bilər. VPN istifadə etməyə isə məcburam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:37, 28 iyul 2022 (UTC) :: {{u|dancewithdevil}}, vikipediyaya daxil olmaq üçün VPN-ə ehtiyac yoxdur. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:45, 28 iyul 2022 (UTC) :::@{{U|Eldarado}}, mən belə bir şey deməmişəm. Hə, yoxdur, amma internetə daxil olmaq üçün ehtiyac var. Vikipediyaya hardan və necə daxil olurlar? İnternetsiz necə daxil olurlar? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:52, 28 iyul 2022 (UTC) :::: {{u|dancewithdevil}}, sizin internetə çıxışınız '''yoxdursa''' VPN xidmətindən necə istifadə edirsiz? :) — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:42, 28 iyul 2022 (UTC) :::::@{{U|Eldarado}}, zarafat edirsiz? İnternetə çıxışım var, '''internetim məhduddur.''' Bunun üçün. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 08:49, 28 iyul 2022 (UTC) :::::: {{u|dancewithdevil}}, məncə siz mənimlə zarafat edirsiz. Yuxarıda dediniz ki, internetə daxil olmaq üçün istifadə edirəm. İndidə deyirsiniz ki, internetə çıxışım var. İnternetə çıxışınız varsa Vikipediyaya da daxil ola bilirsiniz demək ki. Məhdud dedikdə nəyi nəzərdə tutursunuz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:56, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::@{{U|Eldarado}}, daxil olmaq üçün dedikdə mən elə məhdudiyyətləri nəzərdə tuturam. Ümumi ardıcıl məhdudiyyətlər var. İnternetim məhduddur, zəifdir. İnternetə VPN ilə çıxış edirəm, vikipediya da isə VPN ilə redaktə etmək olmur. Daxil olmağına ola bilirəm, ancaq nisbətən zəif halda. Ümid edirəm ki, sizə hər şey aydındır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:18, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::: {{u|dancewithdevil}}, Qeyd etdiyiniz məsələlər şəxsidir. Vikipediyanın texniki işi ilə əlaqəsi yoxdur. Buna görə də hüququn verilməsinə əsas yoxdur. Qaldı ki, səbəbə qeyd etdiyiniz uyğunsuz səbəbdir :) internetin sürəti zəyifdir deyə VPN-lə daxil olursuz. VPN nə edir sürətləndirir internetinizi ? :) — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 09:58, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::::@{{U|Eldarado}}, şəxsi olub-olmamasının məsələyə qram aidiyyatı yoxdur. Bu hüquq nə üçün var? Bu kimi hallarla qarşılaşdıqda verilməsi üçün. Day şəxsi falan ayırd edilmir. IP blokda da olsa, şəxsi deyin, geri çevirin. sizinlə bu mövzuda müzakirə aparmaq nafilə. Siz hüququ vermək istəmirsinizsə, onsuz da sizə bütün səbəblər uyğunsuz görünəcək, amma deyil, qısacası bir səbəb tapılacaq təəssüf ki. Mən burda deyirəm ki, fəaliyyətimdə bu hüquqsuz çətinlik çəkirəm, siz isə dediyinizi deyirsiniz. Aylarla var idi, rahat fəaliyyət göstərirdim, hüquq ortada heç bir problem yox ikən əsassız yerə alınıb, və indi də deyirsiniz ki, vikiyə bu hüquqla böyük zərbə vurmaq mümkündür. İndiyə qədər hansısa hüquqdan sui-istifadə etmişəmsə qeyd edin. Bəli, giriş gücü yavaşdır, VPN sayəsində artır, məhduduyyətlər aradan qalxır. İnternetdə problem olması mənim günahım deyil və sizin kimi mükəmməl internetə də sahib deyiləm. VPN işlətməmisiniz yəqin ki heç. Hər halda, tr vikidəkilər bu mövzuda sizdən daha az məlumat sahibidirlər ki, bu səbəbə görə müraciətimi müsbət qiymətləndirmişlər və hüququ veriblər. Üzücü haldır ki, hüquq lazım ola-ola heç yerə alınıb və 1 həftədir ki, artıq bu məsələ müzakirə olunur, daha vacib müzakirə ediləsi məsələlər varkən. Təəssüf. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 10:47, 28 iyul 2022 (UTC) :Bu mövzu getdikcə uzanır və fikrimcə digər inzibatçılar da mövzuya fikirlərini bildirsələr daha yaxşı olar. Mən bitərəfəm. Envikidə bu hüquq 12 aylıq verilə bilir. (təcrübəli istifadəçidirsə) Mən də başqa cihazlarda internetin sürətini artırmaq üçün VPN-dən istifadə etmişəm. Yəni internet ilə problem yaşayan çox insan VPN-dən istifadə edir. Bu kiçik mövzunun bu qədər qarışmasının səbəbi tərəflər arasında anlaşılmazlıqdır və buna görə də müzakirəyə başqa istifadəçilər təşviq edilməlidir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 10:31, 28 iyul 2022 (UTC) ::@{{U|Sura Shukurlu}}, həqiqətən, bu qədər problemlər varkən gör biz nəyi müzakirə edirik. İstifadəçiləri fikir bildirməkləri üçün təşviq etdim, ancaq fikir bildirən olmadı. Tr vikidə də müddətsiz verilir, az vikidə də müddətsiz sahib idim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 11:03, 28 iyul 2022 (UTC) ::: {{u|dancewithdevil}}, bunun mövzu ilə əlaqsəi olmasa da məlumat üçün deyim ki, mən internet şəbəkəsi sahəsində illərdi çalışıram. VPN-dən istifadə etmək deyil VPN serverlər yaradıram. Yəni VPN-nin yalnız nə olduğunu deyil, işləmə prosesini belə bilirəm. Siz internetə 1mbit sürətlə çıxırsınızsa heç bir VPN sizin sürətinizi 1mbit-dən çox edə bilməz bu '''mümkün deyil'''. Yəni bu hüququ istəmə səbəbiniz bu deyil. {{U|Sura Shukurlu}}, mən inzibatçı kimi müraciət olunan sualları cavablandırmağa çalışıram uzansa da uzanmasa da. İnzibatçılar tag olunub zatən, yanlış qərar olduğunu düşünən istifadəçilər fikirlərini bildirəcəklər. Bəs siz nə düşünürsünüz bir inzibatçı kimi? Yəni müddətsiz bu hüququn istifadəçiyə verilməsini dəstəkləyirsiz və hansı səbəblə? Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:31, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Eldarado]] VPN ilə bağlı doğru məlumatı verdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Amma onu da qeyd edim ki, buna rəğmən istifadəçinin VPN-i bu səbəbdən istədiyinə inanmaq olar. Çünki ətrafımda sırf bu səbəbdən VPN işlədən yüzlərlə adam tanıyıram. Çox insan inanır ki, bu interneti sürətləndirəcək. Bəlkə də doğrudur, bəlkə də yalandır, onu bilmirəm. Müddətsiz verilməyini əlbəttə dəstəkləmirəm, amma digər vikilərdə bu hüquq müraciət əsasında uzunmüddətli verilir. Envikidə təcrübəli istifadəçilərə 12 ay ralığı ilə verilir hətta. Mənə qəribə gələn sadəcə o oldu ki, məgər ki bu hüquq azvikidə uzunmüddətli verilmir, niyə [[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen#İBAO|burada]] istifadəçinin istəyi ilə hüququ ona vermisiniz. @[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] müvafiq bölmədə qeyd etdiyiniz 6 nəfər kimlərdir? Mövzunu buna görə "qarışıq" adlandırıram. Çünki hər şey bir anda, istifadəçi haqqında sübhələr yarandıqdan sonra baş verdi. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 11:54, 28 iyul 2022 (UTC) ::{{U|Sura Shukurlu}}, qeyd etdiyiniz keçiddə kiməsə hüquq verməyimlə bağlı məlumat yoxdur. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:12, 28 iyul 2022 (UTC) :::@{{U|Eldarado}}, vikipediya ilə əlaqəsi olmayan məlumatlar mənim üçün mühüm deyil, müstərih olun. Mənim heç kimə yalan borcum yoxdur, nəyə istəyirsinizsə ona da inanın, bu mövzu da azadsınız. Sizin inanmağınıza bağlıdır indi hər şey? Tr vikidə bu səbəbləri göstərmişəm və əsaslı qəbul edilərək hüquqla təmin edilmişəm. VPN-ı bir çoxları bu məqsəd ilə işlədir. Mən də həmçinin. İnzibatçı kimi sualları cavablamaq yox, problemi həll etsəniz daha yaxşı olar. Mən artıq heç kimi işarələyib, bu mövzu ilə bağlı narahat edən deyiləm. Özünüz bilərsiniz. Maraqlısı odur ki, siz məndən vaxtilə hüquqlarımı "tərəflilik" adı ilə alanda bu hüququ almamışdınız, elə ciddi olduğunu indi xatırladınız? İzah edin görək, hansı pis məqsədlərlə istifadə edilə bilər bu hüquq? @{{U|Sura Shukurlu}}, anlamadım, nə 6 nəfəri? Düzdü, nə oldusa elə o məsələdən sonra oldu. Müddətsiz verildi, indi də lazımdır, ancaq heç nədən alındı. 12 aya da razıyam, ancaq fəaliyyətimdə nə şübhəli məqam var, hələ də mənə maraqlıdır. Şübhələnənlər, bəlkə qaranlıq məqamları açasınız? Kukla deyəcəksinizsə, meta dəfələrlə deyir yoxdur. Nədir bu israrınızın səbəbi? Bu hüquq olmasa, gərək mən hər dəfə VPN-ı söndürüm, vikidə redaktələr edim? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:34, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] istifadəçisinin qeyd etdiyi kimi VPN-dən interneti sürətləndirmək üçün istifadə edilir. Məndə bəzən internetim zəif olanda VPN-dən istifadə edirəm.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:55, 28 iyul 2022 (UTC) :::::{{u|dancewithdevil}}, hörmətli istifadəçi bu bizə maraqlı deyil VPN-i söndürürsüz ya yandırırsız. Görün Azvikidə vpn-lə bağlı qayda var? Varsa icra edək. Mən möqvqeyimi bildirdim və qərara etirazı olan inzibatçı olarsa bura fikirlərini qeyd edər müzakirə edərik. Sizə fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirəm. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:58, 28 iyul 2022 (UTC) ::::::@{{U|Eldarado}}, görün mövzu nə qədər uzandı ki, probemlər qalıb bir qıraqda, bunu müzakirə etməyi təklif edirsiniz. Bəs yaxşı, bu hüquq ilə bağlı az vikidə konkret qaydalar mövcuddur ki, qeyd edilən səbəbləri qəti şəkildə əsassız hesab edirsiniz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 28 iyul 2022 (UTC) ::::::Salam dəyərli Həmkarlar əvvəla demək istərdim ki heç kimə tərəfdarlıq etmirəm ancaq qeyd etmək istərdim ki artıq bir neçə gündür ki bu barədə müzakirə davam edir. Mən də tam anlaya bilmədim ki bu Bu hüququ bu qədər təhlükəli edən nədir əgər bu hüquq varsa və müraciət əsasında təqdim olunursa məncə də @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] - in müraciəti əsaslıdır çünki mən müşahidə etdim istifadəçi fəaliyyəti bu hüququn ondan alınmasından sonra demək olar ki 50% aşağı düşüb məncə buna bənzər hadisələrin baş verməsi istifadəçilərin Vikipediyada fəaliyyətini ləngidə hətda fəaliyyəti bir dəfəlik dayandırma ilə də nəticələnə bilər. Tərif kimi başa düşülüməsin ancaq @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]]-in azvikidə fəaliyyəti və töhvələri təqdirə layiqdir. Buna görə də təklif edirəm ki istifadəçinin ümumi fəaliyyətinə bir daha nəzər yetirilsin. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] Turkmen-ə hüquq ilə bağlı yazdıqda qeyd etmisiniz ki, "Onu da deyim ki, məndən başqa hazırda 6 istifadəçi də müddətsiz bu hüquq var" [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:09, 28 iyul 2022 (UTC) :::::@{{U|Sura Shukurlu|Surə}}, salam. Görünən odur ki, "müddətsiz" sözü artıq olub. Bu da normal olaraq sizin ağlınızı qarışdırıb, başa düşüləndir. Cümlənin doğrusu belə olacaqdı: "Onu da deyim ki, məndən başqa hazırda 6 istifadəçi də bu hüquq var". Məndən başqa gördüyüm qədəriylə, sadəcə Samral-da bu hüquq müddətsiz olub çünki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:50, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Eldarado]], hörmətli @[[İstifadəçi:Turkmen]]-ə müraciət etmişdim, müzakirə səhifəsidir deyə qeyd etmədim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:07, 28 iyul 2022 (UTC) ::::P.S. siz də razısınızsa məncə bu mövzuda müzakirə yanlız və yanlız [[Vikipediya:İnzibatçı müzakirəsi|İnzibatçı müzakirəsi]] səhifəsində aparılsın. Hal-hazırda bir neçə yerdə heç bir nəticəyə gəlinməyəcəyi məlum olana müzakirə açılıb bu mövzuda və bu vikinin işini pozur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:28, 28 iyul 2022 (UTC) == Adam Yunisov == Salam. Zəhmət olmasa [[Adam Yunisov|bu məqaləni]] Qaralama ad fəzasında bərpa edərdiz, məqalə üzərində işləyib VP:BNS-ə təqdim edim, inşallah. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 16:57, 21 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Samral|Samral]] salam həll edildi, hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:49, 25 iyul 2022 (UTC) == Fayl addəyişdiricisi == Salam Hörmətli @[[İstifadəçi:Turkmen|Turkmen]] Fayl addəyişdiricisi hüquq üçün müraciət etmişəm ancaq hələ də gözələmədədi bu hüquq ümumiyətlə nə vaxt hazır olacaq? müzakirəyə ehtiyac varsa Kənd meydanında müzakir başladaq həll yolunu tapaq. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:20, 22 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] salam, bu hüquq kifayət qədər ciddi hüquqdur. İdxal olunsa belə onun üçün kifayət qədər təcrübə toplamaq lazımdır. Hansı ki, hazırda bu icazə (fayl addəyişməsi) yalnız idarəçilərdədir. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:45, 25 iyul 2022 (UTC) == AVB Hüququ == Salam zəhmət deyilsə, [[VP:İHM]]-də bot hesabımla etdiyim hüquq müraciətinə nəzər yetirərdiniz. Təşəkkürlər - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 08:44, 26 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] salam, həll edildi. Zəhmət olmasa yoxlayın, ola bilər ki, [[Vikipediya:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON]] ilə bağlı bəzi problemlər olsun. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:47, 26 iyul 2022 (UTC) ::Təşəkkür edirəm, hörmətli Turkmen bəy. Axşam yoxlayacağam. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:02, 26 iyul 2022 (UTC) :::Heç bir problem olmadı. Təkrar təşəkkür edirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:27, 28 iyul 2022 (UTC) 68fun3yj9424qk9bs0jipoki1a72e06 6557360 6557357 2022-08-01T04:53:04Z Dancewithdevil 136647 /* İBAO 2 */ Cavab wikitext text/x-wiki <center>[[Fayl:Welcomebanner.gif]]</center> {|class="standard" border="1" frame="box" align="right" |- |{{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} |- |{{Arxiv qutusu|Arxiv 2016|Arxiv 2017|Arxiv 2018|Arxiv 2019|Arxiv 2020}} |} == Salam == Salam Turkmen. İSESCO səhifəsini ərəbcədən tərcümə edib artırıram. Oradakı şablonu Azərbaycan dilinə siz uyğunlaşdırmısınız. Xahiş edirəm bir məsələdə mənə yardımçı olun. Şablona yeni parametr əlavə etmişəm, məsələn "Baş direktor". Baş direktorun adını yazanda çıxmır. Problemi tapa bilmirəm. X.e. yardımçı olun. [[İstifadəçi:Vusal Muzaffar Jahangiri|Vusal Muzaffar Jahangiri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusal Muzaffar Jahangiri|müzakirə]]) 09:38, 16 iyun 2021 (UTC) Salam qardaş. Bu [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&oldid=5375665&mobileaction=toggle_view_desktop Redaktə]'nin Düzəliş təsvirini də silin lütfən. Birdə bu redaktələr: [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&diff=next&oldid=5544966 1] [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&diff=next&oldid=5544973 2] və[https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi_müzakirəsi:Mr,p_balçi&diff=next&oldid=5544983 Bu] redaktələri də silin zəhmət olmasa. Təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Mr,p balçi|Mr,p balçi]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Mr,p balçi|müzakirə]]) 10:44, 5 yanvar 2021 (UTC) : Salam hörmətli {{u|Mr,p balçi}}, {{y}} '''həll edildi.'''— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:13, 7 yanvar 2021 (UTC) == Səfəvilər == Salam Səfəvilər dövləti ingilis dilində olan vikipediyanın seçilmiş ən pis məlumatıdır çünki Səfəvilərin türk olmadığını sübut etməyə çalışırlar dəyişiklik edilməsi üçün heç bir müdaxilə etmək olmur kömək edə bilərsiz? == Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi == Salam, mərkəzin məqaləsinin sağ tərəfində görsənməli olan şablon, tam şəkildə görsənmir. Bütün məlumatlar əlavə olunmuşdur. Yaranmış problemlə bağlı izahlı kömək etsəniz, minnətdar olardım. — [[İstifadəçi:JahJacob|JahJacob]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:JahJacob|müzakirə]]) 11:12, 12 aprel 2021 (UTC) : {{y}} Salam {{U|JahJacob}}. Düzəlişlər etdim. Lakin şablonun parametrləri məhdud olduğu üçün bu qədərini edə bildim.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:22, 12 aprel 2021 (UTC) == Lua səhvi == Hörmətli həmkarlar, Xahiş edərdim ki, [[Avstriya|Avstriya Respublikası]]nın hazırkı Federal Kansleri [[Sebastian Kurts]] haqqında 3 gün müddətində yaratdığım məqalənin başlığında yaranın, daha dəqiq desək üst şablonda, Sebastian Kurtsun şəklinin üstündəki Lua səhvini aradan qaldırmaqda mənə yardımçı olasınız.[[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 16:28, 29 aprel 2021 (UTC) : Salam {{u|Actual Psycho}}. {{y}} Həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:05, 29 aprel 2021 (UTC) :: Yardımınız üçün sizə öz təşəkkürümü bildirirəm.[[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 19:09, 29 aprel 2021 (UTC) ::: Xoşdur.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:11, 29 aprel 2021 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Bronzewiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2021-ci ilin aprel ayı ərzində 1.940 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. [[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Grenzsoldat|müzakirə]]) 20:38, 29 aprel 2021 (UTC) |} : Salam {{u|Grenzsoldat}}. Təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:55, 29 aprel 2021 (UTC) == [[Səbuhi Hüseynov]] == Salam. Hər vaxtınız xeyr olsun Səbuhidir. Göstərdiyim səhifənin həm yaradıcısı həm də bir başa şəxsin özüyəm və məqaləmin silinməsi üçün sizə müraciətimi bildirirəm. Zəhmət olmazsa qısa müddət ərzində məqalənin silinməsinə dəstək olasınız. Azərbaycan dilindən əlavə olaraq da digər dillərdə də belə müəllif hüquqları mənə məxsusdur və orada da həmçinin silinsə gözəl olardı. Düşünürəm ki, burada silindiyi zaman orada da silinəcəktir. Öncədən təşəkkürlərimi bildirirəm. Hörmətlə — [[İstifadəçi:Blackariteam|Blackariteam]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Blackariteam|müzakirə]]) 05:59, 4 may 2021 (UTC) : Salam. Təəssüf ki, mənim buna səlahiyyətim çatmır. Zəhmət olmasa [[m:OTRS]] ilə əlaqə saxlayın. Həmçinin məqalənin AzVikidə silinməsi digər vikilərdə də silinəcəyi mənasına gəlmir. Yalnız OTRS ilə əlaqə saxlayaraq məsələni həll edə bilərsiniz. Hörmətlə,— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 13:27, 5 may 2021 (UTC) == Laruss ensiklopediyası == [[uz:Laruss_ensiklopediyalari|Laruss ensiklopediyaları]]na [[Pyer Laruss]]un adını qoydular. Niyə "Larussa" yazırsan? [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/92.184.117.147|92.184.117.147]] 16:18, 5 may 2021 (UTC) == İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər == Salam. [[Vikipediya:İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər|Burada]] "Rolbaker" olmağa namizəd vermişəm. Zəhmət olmasa baxarsınız. Hörmətlə: [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 21:56, 9 may 2021 (UTC) : Salam. {{y}} Həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:38, 10 may 2021 (UTC) == Dil keçidi və digər məsələlər == Hörmətli, həmkar Dünən müzakirə səhifəmə mesaj qoymusunuz və buna aydınlıq gətirmək istədim, 'dağıtım' sözünü müvafiq sözlə əvəz etdim, lakin 'Kauri Gücləri' ifadəsini əvəz etmək mümkün deyil, çünki 'Yenidən dirçələn Benin üçün Kauri Gücləri' siyasi partiyanın adıdır, bir növ 'Yeni Azərbaycan Partiyası' kimi və bunu əvəz etmək də qeyri-mümkündür. Mənim avtopatrul hüququmun ləğvini də elə bu səbəbdən anlamadım. İndi isə ikinci məsələ, nədənsə həmişə etdiyim dil keçidini bu dəfə edə bilmirəm, bu gün yaratdığım [[Ciqme Xesar Namqyel Vanqçuk]] məqaləsinə dil keçidi verə bilmədim. Səbəbi mənə aydın deyil. Bu işlərə yenidən baxmanızı və yardım etmənizi xahiş edirəm. Hörmətlə,[[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 18:18, 10 may 2021 (UTC) : Salam, məqalədəki problem həll olub deyəsən. Hüquq məsələsində isə fəaliyyətiniz diqqətimdədir. Artıq əvvəlki rejiminə qayıtsa hüququ sizə yenidən verəcəm. İndi isə redaktələrinin yoxlanılmalı olduğunu düşünürəm. Hörmətlə,— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:25, 12 may 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Xeyal_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,— ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span>}]]</small> 10:22, 18 may 2021 (UTC) |} : {{Y}}— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:21, 19 may 2021 (UTC) ==Vandalizm== Hər vaxtınız xeyir, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] . [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/94.20.97.64 İstifadəçi] lüzumsuz redaktələrlə məşğuldur. Zəhmət olmazsa, tədbir görərdiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 09:03, 28 may 2021 (UTC) :Salam [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]]. {{y}} həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:40, 28 may 2021 (UTC) == Hüquq == Salam. Mən həm avtopatrul, həm patrul hüququ daşıyıram. Bildiyim qədər patrul olduğum zaman avtomatik avtopatrul hüquqlarına da sahib oluram. Əgər belədirsə hüququ almağınızı xahiş edirəm. — [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 15:10, 8 iyun 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. {{y}} Həll edildi. Məlumat üçün təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:36, 8 iyun 2021 (UTC) == Xüsusi ulduz == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Special Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Xüsusi ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | AzVikinin inkişafında göstərdiyiniz xüsusi xidmətlərə görə «Xüsusi ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. — ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span>}]]</small> 14:31, 16 iyun 2021 (UTC) |} : Salam {{u|Xeyal}}. Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:33, 16 iyun 2021 (UTC) == Salam == Salam, zəhmət olmasa yazıçı Sevin Nuruqızı məqaləsini bərpa edəsiniz. Məqalənin ciddi redaktəyə və istinadlara ehtiyacı var. Özüm bu işləri görəcəyəm. Ümidvaram anlışalacaq.Dərin təşəkkürlər Sh. M.([[İstifadəçi:Shafa Movsumov|Shafa Movsumov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Shafa Movsumov|müzakirə]]) 04:26, 21 iyun 2021 (UTC)) : {{y}} '''Həll edildi.''' Zəhmət olmasa məqaləni qaydasına salın.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:56, 22 iyun 2021 (UTC) == Səsvermə == Salam bu iki səsverməni də ([https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Stil_kitab%C3%A7as%C4%B1/Ke%C3%A7id_verm%C9%992] / [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:S%C9%99sverm%C9%99/Stil_kitab%C3%A7as%C4%B1/%C4%B0stinadlar]) [[Vikipediya:Səsvermə]] səhifəsindəki "mövcud səsvermələr" bölməsinə yerləşdirə bilərsinizmi? — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 08:55, 29 iyun 2021 (UTC) :Salam, mümkünsə [[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (elm xadimləri)]] bunu da yerləşdirin. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 16:22, 30 iyun 2021 (UTC) :: {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:35, 30 iyun 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu (müzakirə səhifəsi • fəaliyyətləri) idarəçi statusunun verilməsi ilə bağlı səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 11:03, 1 iyul 2021 (UTC) |} :{{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:41, 2 iyul 2021 (UTC) == Vandalizm == Hər vaxtınız xeyir, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']]. [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/Vancityzamanov İstifadəçi] ardıcıl vandalizmlə məşğuldur, zəhmət olmasa tədbir görərdiniz. Bir də xahiş edirəm ki, istifadəçi səhifəmi uzunmüddətli mühafizə edəsiniz, çünki davamlı vandalizmə məruz qalır. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 14:40, 2 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]]. {{y}} '''Həll edildi'''— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 23:08, 2 iyul 2021 (UTC) == Dəvət == Salam, həmkar. Sizi [[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (elm xadimləri)|elm xadimlərinin ensiklopedik əhəmiyyətliliyi ilə bağlı vikiqayda üçün keçirilən səsvermədə]] iştirak etməyə, fikir bildirməyə dəvət edirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:10, 4 iyul 2021 (UTC) : {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 01:19, 6 iyul 2021 (UTC) == Sual == Salam Turkmen bəy! Bilmirəm indiyədək bu mövzu müzakirə olunub mu, ya yox. Sizin də [[Şablon:Xoşgəldiniz]] əlavə etdiyinizi gördüm. Digər vikilərdə bu botla icra olunur səhv eləmirsəmsə. Əgər belədirsə, azvikidə də oxşar bot yaratmaq mümkündür mü? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:57, 6 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Vikipediyada yaradılan [[VP:İA|istifadəçi adları]]na nəzarət üçün tez-tez yeni qeydiyyatdan keçən istifadəçilərin siyahısına göz atıram. Səhv etmirəmsə bot yaradılması ilə bağlı müzakirə bir neçə dəfə olub. Amma təssüf ki, nəticə əldə edilməyib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:04, 6 iyul 2021 (UTC) ::Botun yaradılması çətin prosesdirmi? — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:11, 6 iyul 2021 (UTC) ::: {{u|Sura Shukurlu}} Açığı bu barədə dəqiq məlumatım yoxdur. Bir vaxtlar {{u|NMW03}} yaratmışdı bu səpkidə fəaliyyət göstərəcək bot.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:14, 6 iyul 2021 (UTC) Operativ cavab üçün təşəkkür edirəm. Yaxşı olardı ki, belə bot yaradılsın. Yük azalar, ən azından. -[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:22, 6 iyul 2021 (UTC) : Əlbəttə, mümkündür. Müzakirə açmaq olar.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:00, 6 iyul 2021 (UTC) ::Salam. {{u|Dr.Wiki54}}, {{u|Sura Shukurlu}}, belə bir bot yaratmaq planım olub amma vaxt azlığından davam edə bilməmişdim. Hal-hazırda üzərində işləyirəm. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i:NMW03/sandbox&action=history Dünən gecə ilk testimi etmişəm hətta]. [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 21:33, 6 iyul 2021 (UTC) :::@[[İstifadəçi:NMW03]] fikir verməmişəm, uğurlu olar ümid edirəm. Çox təşəkkürlər! - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:35, 6 iyul 2021 (UTC) == SSK == :Salam, hörmətli Turkmen bəy!. Kriteriyalar hazırdır. Mən tərcümə etmişəm. Copy-paste etdim. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:25, 8 iyul 2021 (UTC) :Əlavə düzəliş olsa, buyurun edin. Növbəti günlərdə səhifə silmə kriteriyalarını da tamamlayıb birgə müzkirəyə çıxarmağı düşünürəm :) -[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:27, 8 iyul 2021 (UTC) :: Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Əla iş çıxarmısız. KM-da ara sakitləşsin, ora indi çox qarışıqdır. Həm də, bir neçə dəfə göz gəzdirək rəsmi prinsip üçün təqdim edərsiz. Təşəkkürlər.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:33, 8 iyul 2021 (UTC) :::Rica edirəm :) Mən də onu gözləyirəm, hardasa bu həftənin sonuna səhifə silmə kriteriyalarını (deletion policy) da hazır edib bərabər müzakirəyə təqdim edəcəyəm. Mən təşəkkür edirəm :) -[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:35, 8 iyul 2021 (UTC) == Hello == Salam, is it possible to contact you? I wrote a message already in english wikipedia. Sorry for disturbing. [[İstifadəçi:BerkBerk68|BerkBerk68]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:BerkBerk68|müzakirə]]) 14:50, 13 iyul 2021 (UTC) : Aleykum salam {{u|BerkBerk68}}. Sorry, I see your message now. How can I help you?.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 03:52, 15 iyul 2021 (UTC) :: Do you use Discord? We, as volunteer, created a group with 14 people who is generally interested about Syrian Civil war and 2020 Nagarno Karabakh war. Well we need help from professionals especially about "how to do" and rule things. I believe that the number would increase day by day. However, we didn't (couldn't) start editing. Also its important to point that we are not vandalists and ofcourse would like to discuss with editors in talk page to reach which way is the most correct way for the article. We tried to make the organization valid in Wikipedia so we opened a WikiProject, however, it got deleted for "having universal cover meanwhile not being universal." As I said, we are not vandalists and its obvious that many people already organized just like us especially in the articles that we'd try to do something. [[İstifadəçi:BerkBerk68|BerkBerk68]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:BerkBerk68|müzakirə]]) 13:00, 15 iyul 2021 (UTC) ::: {{u|BerkBerk68}} I understand you. However, this type of organization of users is prohibited (If I'm not mistaken). I think this organization can create you problems. — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 08:22, 16 iyul 2021 (UTC) == Konsensus == Salam. [[VP:SNS]]-da bir məqalənin silinib silinməməsi üçün yetərli səs çoxluğu olub olmadığını necə müəyyənləşdiririk? Neçə faiz məqalənin silinməsinin lehinə olmalıdır ki, məqaləni silim? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:59, 14 iyul 2021 (UTC) : Salam {{u|Solavirum}}. Bu haqda konkret qayda yoxdur əslində. Mən adətən yekunlaşdıranda Metadakı 80 faizlik konsensusu əsas götürürəm. Hömətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 03:41, 15 iyul 2021 (UTC) == Vandalizm == Hər vaxtınız xeyir, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']]. [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/212.47.142.41 İstifadəçi] lüzumsuz redaktələrlə məşğuldur. Zəhmət olmazsa, tədbir görərdiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:02, 15 iyul 2021 (UTC) : Salam, {{y}} həll edildi.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:04, 15 iyul 2021 (UTC) == Xahiş == Salam Turkmen bəy, zəhmət olmasa bu şəklin ([[:Fayl:7312_deleted_edits.png]] açıqlaması:Deleted pages look like this to administrators) Azərbaycan dilində olan analoji versiyasını commonsa yükləyə bilərsiniz mi? [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:24, 16 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. {{y}} [[:File:Deleted pages look like this to administrators (az.wikipedia.org).png]]— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 05:10, 17 iyul 2021 (UTC) ::Çox təşəkkür edirəm ;) - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:24, 17 iyul 2021 (UTC) == Şəxsi informasiya == Salam, Vikipediyaya bağladığım Gmail-i necə dəyişə bilərəm? Hörmətlə, [[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Actual Psycho|müzakirə]]) 15:26, 18 iyul 2021 (UTC) : Salam hörmətli [[İstifadəçi:Actual Psycho|Actual Psycho]]. Səhifənin yuxarı hissəsində yerləşən "nizamlamalar" bölməsinə daxil olun. Ən sonuncu başlığın adı "E-mailin parametrləri"dir. Oradan dəyişə bilərsiniz.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:57, 20 iyul 2021 (UTC) == Səsvermə == Salam [[Vikipediya:Səhifə silmə]] üçün də səsvermə başlada bilərsiniz? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 19 iyul 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Biraz səbrli olaq. Çünki [[Vikipediya:Sürətli silmə kriteriyaları]] qəbul olunanda [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]]nın tərkibindəki sürətli silmə haqqında hissələr çıxarılacaq və [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]] avtomatik olaraq havada qalacaq. Belə ki, qaydanın tərkibində təkcə SNS ilə bağlı hissə qalacaq. Təklif edirəm [[Vikipediya:Səhifə silmə]] haqqında müzakirə açanda [[Vikipediya:Sürətli silmə kriteriyaları]] nın SNS-in təlimat kitabçasına çevrilməsi üçün paralel müzakirə açarıq. Gözləyək sürətli silmə haqqında yekun qərar verilsin.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:22, 19 iyul 2021 (UTC) :: Anladım. Razıyam. Mesajı görmədən publish etdim silərdiniz zəhmət olmasa - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:23, 19 iyul 2021 (UTC) ::: {{y}} [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:26, 19 iyul 2021 (UTC) :: Səhifə silmənin sadəcə SNS-in təlimat kitabçası olması düzgün deyil məncə. Çünki ingiliscədə də "Deletion policy" gedir. Yəni ümumi silmə ilə bağlı olan qaydanı sadəcə bir silmə növünə şamil etmək düz olmaz - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:27, 19 iyul 2021 (UTC) ::: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], [[Vikipediya:Səhifə silmə]]ni nəzərdə tutmuram, [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]]nı nəzərdə tuturam. Sürətli silmə qəbul olunsa [[Vikipediya:Səhifə silmə kriteriyaları]]nın tərkibində sadəcə SNS ilə bağlı hissə qalacaq. Həmin SNS ilə bağlı məzmunu təkmilləşdirib təlimat kitabçası etmək olar. [[Vikipediya:Səhifə silmə]]ni də ayrıca qayda kimi qəbul edərik.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:32, 19 iyul 2021 (UTC) ::::Biraz qarışdırdım. Belə demək istəyirsiniz yəni, Sürətli silmə qəbul olunsa, səhifə silmə krit içində sadəcə sns qalacaq. Səhifə silməni səsverməyə qoyub qəbul edə bilərik. Səhifə silmə krit isə sns üçün qala bilər demək istəyirsiniz. Amma [[Vikipediya:Səhifə silmə]] içində onsuz SNS ilə bağlı kifayət qədər təlimat var da - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:36, 19 iyul 2021 (UTC) ::::: Elədirsə problem yoxdur. Səsverməni bərpa etdim.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:44, 19 iyul 2021 (UTC) == 2 məqalə == Salam. [[İslamazeri]] və [[Qlobal TV]] adlı 2 məqalə müzakirəsiz və xəbərdarlıqsız, vikiqaydalara zidd formada silinib. Zəhmət olmasa, bərpa edərdiz.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 10:54, 20 iyul 2021 (UTC) : {{y}} Salam, White Demon tərəfindən həll edilib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:59, 20 iyul 2021 (UTC) == Sil şablonu == Salam Turkmen bəy, yeni qaydalarımız xeyrli olsun. Sil şablonunun kateqoriyasını "Sürətli silinəcək səhifələr" olaraq dəyişə bilərsiniz mi? Bir də oradakı "səhifə silmə kriteriyalarına görə" bölməsini "sürətli silmə kriteri..." edə bilərsiniz mi? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:39, 3 avqust 2021 (UTC) :{{y}} Salam, həll edilib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 23:30, 3 avqust 2021 (UTC) == Vandalizm == Hər vaxtınız xeyir. İstifadəçi [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/5.197.249.123 vandalizmlə] məşğuldur. Zəhmət olmasa, tədbir görərdiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:47, 7 avqust 2021 (UTC) :{{y}} Salam, həll edilib.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:03, 8 avqust 2021 (UTC) == Sual == Salam Turkmen bəy? Necəsiniz? Bələdiyyələrlə bağlı indi nə qərar qəbul edildi? Silinmə yoxsa istiqamətləndirmə? İstiqamətləndirmədirsə mən icra edə bilərəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:43, 8 avqust 2021 (UTC) : Salam [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Oxucuların rahat tapması üçün yönləndirmə kimi nəzərə alınsa yaxşı olardı. Onsuz da yönləndirmələr məqalə kimi siyahıya alınmır.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:05, 8 avqust 2021 (UTC) ::Tamam. Axşam bir bir həll edəcəyəm. Müvafiq ".... rayonunun bələdiyyələri"ni də sil şablonu qoyaraq. Yeni şablon yaradacağam ümumi. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:11, 8 avqust 2021 (UTC) ::: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] zəhmət olmasa istiqamətləndirmələrə keçid verərkən onları müvafiq başlıqlara yönləndirin. Məsələn, [[Əhmədli bələdiyyəsi (Xətai)|Əhmədli bələdiyyəsi]]ni [[Bakı_bələdiyyələri#Xətai_rayonu]] şəklində yönləndirin. Məndə köməklik edəcəm. Diqqətiniz və əziyyətiniz üçün təşəkkür edirəm.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:11, 9 avqust 2021 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Turkmen]] Eldarado-nun şərhindən sonra elə etmişəm. Kömək etsəniz əla olar say çoxdur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:13, 9 avqust 2021 (UTC) ::::: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] oxucların rahat ayırd etməsi üçün dəqiqləşdirmələri saxlasaq yaxşı olmazmı? — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:08, 9 avqust 2021 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Turkmen]] əvvəl fikirləşdim ki, silək. Sonra sizin kimi düşünməyə başladım. Məncə də saxlayaq. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:30, 9 avqust 2021 (UTC) :Turkmen bəy, sizcə [[Xaçmaz bələdiyyələri|indiki standart bələdiyyə siyahıları]] daha yaxşıdır, yoxsa [[Bakı bələdiyyələri|buradakı kimi]]? :: [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] məncə [[Bakı bələdiyyələri]] daha yaxşıdır. Lakin həmin səhifədə başlıqlara nə üçün keçid verdiyinizi anlamadım. Bunun üçün {{Tlx|Həmçinin bax}} şablonundan da istifadə edə bilərdiniz.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:44, 10 avqust 2021 (UTC) ::Səhifələri naşı olan vaxtımda yaratmışdım 😄 O zaman etdiyim səhvdir. Düzəldərəm. Vaxtım olduqca bütün siyahıları bu formaya gətirəcəyəm. - 12:15, 10 avqust 2021 (UTC) [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:15, 10 avqust 2021 (UTC) == Sual == Salam Türkmən bəy! Məqalənin mühafizə olunmasını necə təmin etmək mümkündür? barədə köməklik göstərsəniz məmnun olardım. Əvvəlcədən təşəkkürlər![[İstifadəçi:JahJacob|JahJacob]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:JahJacob|müzakirə]]) 07:35, 12 avqust 2021 (UTC) : Salam, Vikipediya açıq və azad ensiklopediya olduğu üçün məqalələr çox az hallarda mühafizə edilir. Yalnız məqaləyə kütləvi hücum halları və davamlı vandalizm halları müşahidə olunduğu hallarda mühafizə edilə bilər. — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 22:00, 12 avqust 2021 (UTC) == [[User:212.47.139.29]] == Salam White Demon. IP-lər tez-tez dəyişildiyi üçün normalda praktik olaraq onlar ən çoxu 2 günlük blok edilirlər (spammer və açıq proksilərdən başqa). Başlıqdakı IP tərəfinizdən 1 aylıq bloklanıb və yüksək ehtimal artıq həmin IP-dən başqası istifadə edir. Zəhmət olmasa blok müddətini 1 gün endirə bilərsinizmi? — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 00:37, 15 avqust 2021 (UTC) :Salam, endirdim. Amma tez-tez dəyişir ki? Mənim IP ünvanım axı sabitdir.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 01:30, 15 avqust 2021 (UTC) :: Dəyişilməsi qeyd etdiyim kimi yüksək ehtimaldır. Çünki biz onu dəqiq bilmirik. Amma qeyd edim ki, idarəçiliyimin ilk vaxtlarında IP-ləri aşağısı 1 həftəlik blok edirdim və bununla bağlı mənə tez-tez email-lər gəlirdi (IP başqa şəxsə keçirdi). Həmçinin böyük vikilərin də praktikasına nəzər salanda gördüm ki, IP ən çoxu 1-2 günlük bloklanır, hətta vandalizm ilə məşğul olubsa və həmin fəaliyyətin üzərindən bir neçə saat keçirsə ümumiyyətlə blok təyin etməyən adminlər də olur. Ancaq IP spam yayırsa qlobal idarəçi praktikasında azı 3 aylıq bloka göndərilir. — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 01:46, 15 avqust 2021 (UTC) == AWB isteği == Merhaba, AWB düzenlemelerini yapabilmem için beni de kullanıcı listesine ekler misiniz? — [[İstifadəçi:Jelican9|Jelican9]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Jelican9|müzakirə]]) 18:44, 15 oktyabr 2021 (UTC) : {{y}} Salam, [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipediya:İstifadəçi_hüquqları_üçün_müraciətlər&oldid=6184963 Burada] cavab verdim.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:04, 23 oktyabr 2021 (UTC) == [[special:contributions/Qulam İsmayılzadə]] == Might be worth having a chat with Qulam İsmayılzadə about their contributions and reliable sources. [[m:User:COIBot/XWiki/ismayilzade.az]] [[İstifadəçi:Billinghurst|Billinghurst]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Billinghurst|müzakirə]]) 11:54, 29 oktyabr 2021 (UTC) : Hi, I saw that you wrote something. Need extra help?— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 07:49, 9 noyabr 2021 (UTC) == Cəza == Bu məqalədə https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qurban_Qurbanov&action=history Evrevre-ni saxta məlumat əlavə etdiyi üçün cəzalandırmaq lazımdır— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 20:47, 9 noyabr 2021 (UTC) :{{y}} @[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] istifadəçiyə xəbərdarlıq verdim, davam etdiyi təqdirdə müvafiq məqalədə fəaliyyəti məhdudlaşdırılacaq. Diqqətiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:00, 10 noyabr 2021 (UTC) ::::Bir də [[Azərbaycan bayrağı]] bu məqaləni uzun müddətlik qorumaq lazımdır. Oktyabrdan vandalizm gedir.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 17:21, 11 noyabr 2021 (UTC) ::::: {{y}} @[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:50, 14 noyabr 2021 (UTC) == [[İran Türkləri]] == Salam. Səhifənin adını '''İran türkləri''' olaraq dəyişərdiz zəhmət olmasa. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 22:11, 1 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 22:13, 1 dekabr 2021 (UTC) == [[Şahzadə Mustafa (I Süleymanın oğlu)]] == Salam. Zəhmət olmasa səhifənin adını '''Şahzadə Mustafa''' olaraq dəyişərdiz. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 12:22, 2 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] Bu adda bir çox səhifə mövcud olduğu üçün dəyişdirilməsi məqsədəuyğun deyil. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:12, 3 dekabr 2021 (UTC) ::Digər vikilərə göz atsaz görərsiz ki məqalənin adı hər vikidə '''Şahzadə Mustafa''' olaraq qeyd edilib. Ayrıca məqalə üzərində işləyirəm və səhifədə digər məqalələrə keçid verilib. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 19:15, 3 dekabr 2021 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] digər vikilərdə bəlkə də gözdən yayına bilər. Çünki bu halda oxuyucu hansı məqaləyə müraciət edəcəyini rahatlıqla bilir. İstəsəz yanlış verilmiş keçidlərə düzəliş edə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:19, 3 dekabr 2021 (UTC) :Şahzadə Mustafanın dəqiqləşdirmə səhifəsi ümumiyyətlə lazımsızdır ama (dəqiqləşdirmə) şəklində qala da bilər. Yenə də hər məqalənin giriş hissəsində digər məqalərə müvafiq şablonla keçid vermək olar. Bu adda 4 məqalə mövcuddur. Bu arada digər wikilərdə də [[Mustafa Çələbi (I Mehmedin oğlu)]] Küçük Mustafa, [[Mustafa Çələbi (I Bəyazidin oğlu)]] Mustafa Çelebi kimi verilib. Sadəcə II Mehmedin oğlu haqqında məqalə 2-3 vikidə mövcud olduğundan həmin məqalə isə [[Şahzadə Mustafa (II Mehmedin oğlu)]] olduğu kimi qala bilər. Şahzadə Mustafa Osmanlıda və indi bu adda ən məşhur, ən çox tanınan şahzadədir. Şahzadə Mustafa dedikdə ağla ilk gələn bu şəxs odur. Vikipediyada adlandırma populyarlıq əsasında aparılır bunu nəzərə alsaq, yəni Osmanlıda bu adda çox şahzadə ola bilər, lakin ən məşhuru məqalədəki şəxsdir. Bütün bu haqlı arqumentlərimi nəzərə alaraq dəyişmənizi rica edirəm. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 19:54, 3 dekabr 2021 (UTC) ::[[Vikipediya:Yaxşı məqalə namizədləri|Məqaləni namizəd vermişəm]]. Zəhmət olmasa dəyərləndirərdiniz. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 08:47, 4 dekabr 2021 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] vaxt tapan kimi göz atacam mütləq [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:29, 6 dekabr 2021 (UTC) ::::{{u|Turkmen}} Salam. Təşəkkür edirəm. Ama adı dəyişilməyəcək deyirsiniz hə? Axı sadəcə axtarış etməniz kifayətdir dəyişdirilməsi üçün. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 18:32, 6 dekabr 2021 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] məncə hazırki ad doğrudur. İstəsəz digər həmkarlar ilə də məsləhət edin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:38, 6 dekabr 2021 (UTC) :Tamamdır o zaman digər istifadəçilərdən də bu haqda fikirlərini bildirmələrini xahiş edirəm. {{u|Sura Shukurlu}}, {{u|Toghrul R}}, {{u|Dr.Wiki54}}, {{u|Samral}}, {{u|Eminn}}, {{u|Solavirum}}, {{u|Burocan}}, {{u|Xeyal}}, {{u|Verman1}} və bura qeyd etmədiyim digər istifadəçilər. [[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lavici|müzakirə]]) 18:53, 6 dekabr 2021 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Lavici]] məncə də ad doğrudur. Digər vikilərdə "Şahzadə Mustafa" adlı başqa məqalə mövcud olmadığı üçün istiqamətləndirmə verilməyib. Fikrimcə dəqiqləşdirmə səhifəsi yaradılıb müvafiq məqalələr qeyd olunmalıdır. Bu bütün Osmanlı şahzadələri üçün belədir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 19:54, 6 dekabr 2021 (UTC) ::{{u|Lavici}} Mənim fikrimcə də olduğu kimi qalmağı doğru variantdır. Şahzadə Mustafa dedikdə ağla ilk gələn bu şəxs ola bilər amma hər kəs üçün eyni fikirdə olduğunu heçbirimiz dəqiq deyə bilmərik. — ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span>}]]</small> 16:40, 7 dekabr 2021 (UTC) == Vandalism == Please react to vandalism in this page: [[Ramal Haxverdili]]. Thanks. — [[İstifadəçi:Renvoy|Renvoy]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Renvoy|müzakirə]]) 21:19, 3 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Renvoy|Renvoy]] Hi, thanks for info. {{y}} '''Done by [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]]''' ,[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:40, 6 dekabr 2021 (UTC) == Müraciət == Salam. Zəhmət olmasa, vaxtınız olanda Bərpa üçün namizəd səhifələr bölməsində [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:B%C9%99rpa_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r] [[Elvin Babazadə]] məqaləsi haqqında araşdırma aparıb fikrinizi bildirin. Bu məqalənin də bərpa olunması üçün müraciət olunub. Əvvəlcədən təşəkkürlər.[[İstifadəçi:Rza835|Rza835]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rza835|müzakirə]]) 08:56, 9 dekabr 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 16:05, 20 dekabr 2021 (UTC) |} == Mozalan - cizgi animasiya süjetləri == Salam. Zəhmət olmasa Vüsalın müzakirəsiz sildiyi bu məqalələri bərpa edərsən. Bunlar cizgi film olduğu üçün ensiklopedik hesab edilə bilər: [[Gənc memar (film, 1978)]], [[Qozbeli qəbir düzəldərmi? (film, 1972)]], [[Milli əjdaha (film, 2007)]], [["Mozalan"ın nağılı (film, 1979)]], [[Sınaq (film, 1985)]], [[Yerli kadr təsdiqə gedir (film, 1973)]].— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 13:35, 27 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Samral|Samral]] {{y}} salam içərisində məzmun olanları bərpa etdim. Zəhmət olmasa göz atarsan. Bərpa etmədiyimin içərisində demək olar ki, 1 nöqtə belə yoxdur. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:56, 29 dekabr 2021 (UTC) ::Salam [[Gənc memar (film, 1978)|bu filmin]] [[Fayl:Mozalan 41 (1978)-1.JPG|bu şəklini]] də bərpa et, zəhmət olmasa.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 16:29, 2 mart 2022 (UTC) == Vandalizm == Salam. Bu 3 məqaləni ([[Xocalı soyqırımı]], [[Əlif Hacıyev]], [[Şuşa]]) artıq aylardır ki, vandallar pis günə salırlar. Uzun müddətlik qorumaya ehtiyac lazımdır.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:48, 27 dekabr 2021 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam. {{y}} Müvafiq mühafizə parametrləri tətbiq edildi. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:50, 29 dekabr 2021 (UTC) :::: [[Şuşa]] məqaləsini daha uzun qorumaq lazımdır. Bax, mühafizə bitən kimi dərhal vandalizm edildi.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 04:11, 7 yanvar 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam, məqalənin tarixçəsinə baxdım və izləməyə aldım. Vandalizm halları davamlı olsa 1 aylıq mühafizəyə alacam. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:24, 8 yanvar 2022 (UTC) ::::::::::[[Xocalı soyqırımı]]nı yenə vandallar pis günə salırlar. Ümumiyyətlə hər il eyni hadisələr olur. Bu məqalələri 20 yanvarı 22-nə kimi, Xocalını 28-nə kimi qorumaq lazımdır. — [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 13:27, 17 yanvar 2022 (UTC) == [[Vikipediya:Əlaqə səhifəsi]] == Salam dəyərli Turkmen. Bu səhifənin adını "Bizimlə əlaqə" olaraq yaratmış, daha sonra dəyişmisiniz. Əvvəlki ad uyğundur fikrimcə. En wikidə belə elədir. Siz nə düşünürsünüz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 11:29, 8 yanvar 2022 (UTC) :{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:05, 10 yanvar 2022 (UTC) ::Salam. Təklifimi qəbul etmisiniz ancaq tətbiq etmək yadınızdan çıxıb deyəsən. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:50, 23 yanvar 2022 (UTC) == [[VP:KMG]] == Bildiyiniz üzərə KM-da belə bir hüquq gəlməsini və bu barədə səsvermə başlatmışdım. Lakin bu barədə qaydalar yox idi. Hazırlamışam zəhmət olmasa səsverməyə çıxarardınız əgər uyğundursa. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 11:33, 8 yanvar 2022 (UTC) :{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:05, 10 yanvar 2022 (UTC) == [[Müzakirə:Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]] == Bağışlayın, qarışmasın deyə 3 başlıq birdən açmalı oldum. Sizi qeyd etdiyim səhifədə keçirilən səsvermədə iştirak etməyə dəvət edirəm. Fikriniz önəmlidir. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 11:49, 8 yanvar 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]]. Vaxtım olan kimi müraciətlərinizə cavab verəcəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:52, 8 yanvar 2022 (UTC) == Dəvət == Salam, həmkar. Sizi [[Vikipediya:Səsvermə/Kütləvi mesaj göndəricilər|kütləvi mesaj göndəricilər ilə bağlı vikiqayda üçün keçirilən səsvermədə]] iştirak etməyə, fikir bildirməyə dəvət edirəm. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 13:00, 8 yanvar 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam. Vikidə məqalələrdə dəyişikliklərə görə müzakirə açmağa ehtiyac yoxdur. Məqalə üzərində redaktələrinizi edin və kritik bildiyiniz redaktələr haqqında məqalələrin müzakirə səhifəsində məlumat verin. Kütləvi mesaj göndəricilərə gəldikdə isə AzVikidə belə bir icazə var. Sadəcə belə hüquq gəlsə icazədən yalnız KMG hüququna malik istifadəçilər istifadə edə biləcək. Əslində sizin müzakirənin mənbəyi yanlışdır. Hörmətlə [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:13, 10 yanvar 2022 (UTC) ::Salam hörmətli Turkmen. Əslində sözü gedən redaktəni aylar öncə etmiş olsamda, @Dr.Wiki54 redaktəmi geri qaytarmışdı. Əslində haqlısınız, səsverməyə ehtiyac yox idi, müzakirə açmaq kifayət edərdi. Lakin bir xüsusi deyim ki, məqalələrin adları dəyişərkən mübahisəli və s. bu barədə müvafiq səhifənin müzakirəsində səsvermə təşkil olunur, bu belə redaktələr üçündə keçərli deyil mi? Həmkarımın özü ilə müzakirə səhifəsində bir xeyli müzakirə aparsaqda, bir nəticə çıxmadı və konsensus üçün müzakirə başlatmağı düşündüm. Təklif etdi ki, KM-da müzakirə açım, lakin səhifənin müzakirə səhifəsində müzakirə başlatmağın daha doğru olacağını düşündüyümdən orada başlatdım. (əslində müzakirə başladacağdım, kimin lehinə, kimin əleyhinə olduğunu bilmək üçün səsvermə açtım.). Sizində mövqeyiniz maraqlı olardı bu barədə. İkincisi KMG funksiyası haqqında nə fikirdəsiniz? Səsvermələrdə iştirak etsəniz məmnun olaram. Təşəkkürlər. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:34, 10 yanvar 2022 (UTC) :::KMG haqqında fikirlərimi yuxarıda qeyd etdim. Əgər müzakirələrdə ortaq fikrə gələ bilməsəz [[VP:İM]]-ə müraciət edə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:05, 10 yanvar 2022 (UTC) == VikiSitat == Salam burda daha aktif olduğunuz üçün bura yazmaqda istədim zəhmət olmasa [[q:İstifadəçi_müzakirəsi:Turkmen#Ana_s%C9%99hif%C9%99|VikiSitatda müzakirə səhifənizə]] baxa bilərsinizmi? <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 11:27, 10 yanvar 2022 (UTC) :{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:14, 10 yanvar 2022 (UTC) ==Dəvət== {| style="border: 1px solid gray; border: 1px solid #000000; background-color:#C0FF3E;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[Fayl:Ambox wikify.svg|60px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<span style="color:red;">'''SİZİ DƏVƏT EDİRİK!'''</span> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | Salam!<br />'''Seçilmiş siyahı statusu üçün''' ilə əlaqədar '''[[Vikipediya:Qiymətləndirmə/Seçilmiş siyahılar/Alabama qraflıqlarının siyahısı]]'''{{#if:|&nbsp;və '''[[]]'''}} səhifəsində keçirilən səsvermədə Sizin də iştirak etməyinizi xahiş edirik. |}Dərin hörmətlə, — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 11:56, 12 yanvar 2022 (UTC) : {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:59, 14 yanvar 2022 (UTC) == Patrullanmamış redaktələr == Salam. Təklif edirəm ki, belə bir səhifə yaradılması üçün müraciət edək. Siz bu barədə nə düşünürsünüz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 17:44, 12 yanvar 2022 (UTC) :Salam, bu texniki olaraq mümkün deyil. Bu tip səhifələr standart olaraq yaradılır. Əgər başqa praktikada görmüsüzsə bu tip səhifə, müraciət etmək olar. Ya da özünüz birbaşa [[:phab:|Fabrikatora]] sual verə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:49, 14 yanvar 2022 (UTC) ::Yəni açığı en wikidə bəzi redaktələr edirəm və 1 ay sonra mənə redaktəmin patrullandığı bildirişi gəlir. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 21:41, 14 yanvar 2022 (UTC) :::Bu məsələ barədə bir cavab yazmamısınız. Amma olduqca önəm daşıyır mənim üçün. Sizin daha geniş fəaliyyətiniz və təcrübəniz var. Necə edə bilərik? Nə düşünürsünüz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:53, 23 yanvar 2022 (UTC) ::::{{y}} @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] sizi cavabladım. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:43, 23 yanvar 2022 (UTC) == Təcrübəli istifadəçi == Salam dəyərli Turkmen, mən 1 aydan çoxdur fəaliyyət göstərirəm və 700+ redaktəm mövcuddur ancaq avtomatik olaraq '''təcrübəli istifadəçilər''' qrupuna daxil edilməmişəm, siz məni daxil edə bilərsiniz zəhmət olmasa? {{imzasız|Santorica}} : Salam. {{y}}— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:56, 14 yanvar 2022 (UTC) :Təşəkkürlər <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 07:24, 15 yanvar 2022 (UTC) == İBAO == Salam Turkmen. Mənə bu hüququn verilməsi üçün Sizə müraciət edirəm. Səbəbi isə odur ki, internetim bir qədər zəif olduğu üçün fəaliyyətim yavaşlayır və VPN ilə fəaliyyət göstərmək məcburiyyətində qalıram, ancaq bildiyiniz üzərə IP adresləri daima blokda olduğu üçün redaktə etmək mümkün olmur. Bu hüquq mənə yardımçı olar deyə düşünürəm. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 17:50, 24 yanvar 2022 (UTC) : Salam {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:40, 24 yanvar 2022 (UTC) ::Təşəkkür edirəm ancaq qeyri-müəyyən müddətə verilməsi mümkündür mü? Onu da deyim ki, məndən başqa hazırda 6 istifadəçi də müddətsiz bu hüquq var. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:56, 24 yanvar 2022 (UTC) ::: {{y}}— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 21:00, 24 yanvar 2022 (UTC) ::::Minnətdaram. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 21:03, 24 yanvar 2022 (UTC) == Müraciət == Salam Turkmen. Zəhmət olmasa aşağıdakı qeyd etmiş olduğum məqalələri [[VP:M1]]-dən sürətli siləsiniz. Məqalələrin müəllifi özüməm və hər biri də ensiklopedik mövzulardır, ancaq hazırda işləməyə vaxtım yoxdur və düşünürəm ki, silinsə daha doğru olar. Fürsət olan kimi qaralamada hazır edib, bərpası üçün yenidən sizə müraciət edərəm. Təşəkkür edirəm. ---- <center> {{columns-list|4| <small> #[[Aref Ghafouri]] #[[Filiz Əhməd]] #[[Sura İsgəndərli]] #[[Komutan (film)]] #[[Okan Yalabık]] #[[Mehmet Günsür]] #[[Merve Akaydın]] #[[Merve Çağıran]] #[[Merve Anlağan]] #[[Dilara Büyükbayraktar]] #[[Aslıhan Güner]] #[[Çetin Azer Aras]] #[[Mert Kılıç]] #[[Berrak Güvem]] #[[Osman Sınav]] #[[Gürkan Uygun]] #[[Orxan Bıyıklı]] #[[Ərhan Ufak]] #[[Ərtoğrul Şakar]] #[[Mustafa Üstündağ]] </small> }} </center> ---- Həmçinin, zəhmət olmasa E.Imanoff adlı istifadəçidən avtopatrul hüququnu alın, zatən patrullarda bu hüquq var. Birdə Xeyal və idarəçimiz Toğrulun müzakirə səhifəsi IP adreslərindən mühafizə edilib, bunu qaldırsanız doğru olar, çünki, bəzən IP adreslərindən də müraciət ünvanlana bilər. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:19, 1 fevral 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam. Məncə sildirməyinizə ehtiyac yoxdur. AzVikidə bu formada bir çox məqalə var. Gələcəkdə həvəsi olan istifadəçilər genişləndirmə də apara bilər. Əlbəttə, bu mənim fikrimdir. Digər həmkarlarımın müzakirə səhifəsində də məsləhətləşmə apara bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:30, 1 fevral 2022 (UTC) :Zəhmət olmasa istifadəçi səhifəmi də müddətsiz mühafizəyə alasınız, son vaxtlar bir çox vandalizmə məruz qalır. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:31, 1 fevral 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] 1 həftəlik mühafizəyə aldım. Vikipediya açıq ensiklopediya olduğu üçün vandalizm halları tez-tez təkrar olunduğu hallarda səhifə müddətsiz mühafizəyə alınır. Gələcəkdə bu kimi hallar tez-tez təkara olunsa etmək olar. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:35, 1 fevral 2022 (UTC) :::Turkmen mənim səhifəm məqalə deyil axı. O dediyiniz məqalələrə şamil olunur. Eləcə də Kənd meydanının IP adreslərinə qapalı olması doğrudur mu? Mentorların müzakirə səhifələrinə edilmiş onlarca müraciət cavabsız qalır. Spamların qarşısı almaq üçün mühafizə edilib, ancaq yenə də IP adresləri hara müraciət etsin bəs? KM-dan mühafizəni kənarlaşdıra bilərsiniz fikrimcə. Mümkündürsə, səhifəmin mühafizəsini də müddətsiz olaraq dəyişəsiniz. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:41, 1 fevral 2022 (UTC) ::::Məqalələrə gəlincə, qalsın deyirsinizsə qalsın. Heç bir problem yoxdur. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:43, 1 fevral 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]], axşamınız xeyir. Daimi vandalizmə məruz qalmayan səhifənin mühafizəyə alınması doğru deyil. İstifadəçi səhifələri və bunun timsalında bütün səhifələr şəxsi mülk sayılmadığı üçün ([[Vikipediya:Vikipediya nə deyil?#İstifadəçi səhifəniz şəxsi malınız deyil|bax]]) lazım olmadıqca müddətsiz mühafizəyə alınmır. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:55, 2 fevral 2022 (UTC) ::::::Hər vaxtınız xeyir Turkmen. Qeyd etdiyiniz keçiddəki qayda barədə məlumatlıyam, ancaq səhifəmin tarixçəsinə baxsanız görərsiniz ki dəfələrlə ardıcıl vandalizm halları baş verir. Bu da mühafizə zərurəti yaradır. Bəs müzakirə səhifələri ilə KM-nın IP adreslərindən mühafizə edilməsi doğrudur mu? Eləcə də patrul statusu daşıyan bir istifadəçinin bərabərində avtopatrul statusunu da daşıması. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 19:57, 2 fevral 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]], əgər səhifəyə davamlı halda, yəni redaktələri geri qaytarılsa belə yenə də vandalizmə davam edildiyi hallarda və daima müxtəlif istifadəçi/İP-lər tərəfindən hücumlar olsa həmin səhifə mühafizə edilir. Sizin səhifədə cəmi 3 dəfə baş veib bu hal, biri IP redaktə müharibəsi aparıb, digəri IP-nin tək redaktəsidir və biri də təcrübəsiz istifadəçi redaktəsidir. Bu hallar davamlı hal alsa artıq səhifəni müddətsiz mühafizəyə almaq olar. Digər qeyd etdiyiniz məsələlər barəsində isə belə izah verərdim: AzVikidə və digər Vikilərin praktikasında idarəçilər bir-birlərinin redaktələrinə hörmətlə yanaşırlar. Bunun səbəbi isə vikidə xaosun qabağını almaqdır. Əgər hamı istədiyini etsə və bir-birinin əməliyyatlarını ləğv etsə, təbii ki xaos yaranacaq. Bu səbəbdən siz müvafiq adminlər ilə məsələni müzakirə edə bilərsiniz. Əlavə suallarınız olsa cavablandırmağa hazıram, nəysə barədə maraqlansanız müraciət edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:32, 4 fevral 2022 (UTC) ::::::::Hörmətli Turkmen şəxsən şahidi olmuşam ki, idarəçilər davamlı vandalizm olmadan belə öz səhifələrini (bəzən sadəcə idarəçilərin redaktə edə biləcəyi şəkildə) və müraciət edən istifadəçilərin səhifələrini dəfələrlə müddətsiz qorumaya alıblar. Yəni məncə, uzatmağa ehtiyac yox idi. Sonuçda müzakirəmin deyil, istifadəçi səhifəmin kənar redaktələrə qapadılmasını istəmişdim. Sonuncu dəfə gələcəkdəki vandalizm tipdəki redaktələrdən qorunması üçün istifadəçi səhifəmin müddətsiz mühafizə edilməsini sizdən xahiş edirəm. Digər məsələyə gəlincə, haqq verirəm sizə. Eynisi patrullar və eləcə də digər istifadəçilər üçündə keçərli olmalıdır. Mən zatən bu barədə Toğrula yazacaqdım, ancaq məqalələrlə bağlı sizə müraciət etdim deyə onu narahat etmək istəmədim. Yazaram özünə. Dəstəyiniz və diqqətiniz üçündə təşəkkür edirəm, minnətdaram. Qarşılıqlıdır. :) Ümid edirəm ki, bu dəfə bürokrat seçilə biləcəksiniz, çünki sizdə o potensialı görürəm. Toğrulun qeyd etdiyi kimi bəlkə də başqa namizəd olsa, məndə dəstəkləməzdim açığı, amma siz buna layiqsiniz və bacararsınız. Təki Az Vikipediya üçün xeyirlisi nə isə qoy oda olsun. Sizə fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirəm. Sizə hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 00:22, 5 fevral 2022 (UTC) :::::::::Əgər belə hallar ilə rastlaşsaz çalışın həmin istifadəçi ilə bunu müzakirə edin və vəziyyəti başa salın. Bununla bağlı rəsmi prinsipi də əsas gətirmək olar : [[Vikipediya:Səhifələrin qismən mühafizəsi]]. Bu hal düzgün deyil. Dəstəyiniz üçün minnətdaram! [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:15, 5 fevral 2022 (UTC) ::::::::::Elə məsələn sizin öz səhifəniz. Tarixçədə davamlı vandalizm halına rast gəlmədim. Müddətsiz mühafizə etmisiniz. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 19:57, 5 fevral 2022 (UTC) :::::::::::Mənim səhifəm, şəxsi məlumatların gizlədilməsinə görə silinib bir dəfə, o səbəbdən redaktələr itib. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:53, 6 fevral 2022 (UTC) == Dəvət == Salam dəyərli {{PAGENAME}}, sizi '''[[Vikipediya:Bərpa üçün namizəd səhifələr#Sevinj stories|burada]]''' olan səs verməyə dəvət edirəm. Təşəkkürlər <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 13:36, 5 fevral 2022 (UTC) : Salam, maraqlı mövzudur. Müzakirəni mütləq diqqətdə saxlayacam.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:16, 5 fevral 2022 (UTC) == Bürokrat ulduzu == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Bureaucrat Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Bürokrat ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Bürokrat seçilməyiniz münasibəti ilə sizi təbrik edirəm! Sizə fəaliyyətinizdə bol uğurlar arzulayıram. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span>}]]'''''</small> 22:38, 8 fevral 2022 (UTC) |} :@[[İstifadəçi:Xeyal|Xeyal]], salam, diqqətiniz üçün minnətdaram! [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 06:31, 9 fevral 2022 (UTC) == Bürokrat ulduzu == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Bureaucrat Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Bürokrat ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Turkmen bəy! Bürokrat seçilməyiniz münasibəti ilə sizi təbrik edir, fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram. Ümidvaram ki, aktivliyiniz daha da artacaq və azvikinin ölü torpağını üstündən atmağa öz töhfələrinizi verəcəksiniz. — [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:07, 9 fevral 2022 (UTC) |} :@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] salam, diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm! Çalışacam bürokrat aktivliyi Vikipediyada maksimum hiss edilsin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:42, 9 fevral 2022 (UTC) == Dəvət == Salam dəyərli {{PAGENAME}}, sizi [[Vikipediya:Kənd meydanı#İş gedir|burada]] olan səsverməyə dəvət edirəm <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 16:39, 13 fevral 2022 (UTC) == Rollback / Geri döndürme == Merhaba Turkmen. Umarım iyisindir. Türkçe yazdığım için üzgünüm, dilinizi bilmiyorum. Geçtiğimiz günlerde vandalizm ile mücadele etmek amacıyla SWViewer'ı kullanmaya başladım ancak herhangi bir projede geri döndürücü hakkına sahip olmadığım için araca şu anda erişemiyorum. Bu araç ile özellikle İngilizce Vikipedi'yi izliyordum ve onlar, Türkçe Vikipedi'de almış olduğum engel nedeniyle bana herhangi bir hak vermeyi reddetti. Burada bu hakka sahip olmak için gerekli kriterler var mı ve [bu hakkı almak için] şu anda uygun bir durumda mıyım? İyi çalışmalar dilerim. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 14:31, 14 fevral 2022 (UTC) :{{n}} Salam, AzVikidə vandalizmə qarşı mübarizə fəaliyyətiniz zəifdir. Üstəgəl qlobal kilidlənməsi üçün müzakirə açılan bir istifadəçinin kukla hesabı olaraq bloklanmısız. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 15:13, 14 fevral 2022 (UTC) ::Değerlendirme için teşekkürler. Küresel engel için: [[:meta:Special:Diff/22785445]]. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 15:23, 14 fevral 2022 (UTC) == AWB == Salam dəyərli {{PAGENAME}}, AWB-dən istifadə üçün nə qədər təcrübəli olmaq lazımdır? Yəni keçən dəfə bunun üçün [[Vikipediya:AWB namizədləri/Arxiv/2022|müraciət]] etdiyimdə Eldarado bəy mənə ''təcrübəli istifadəçilərə verilir'' dedi, burda nəyi nəzərdə tuturdu onu anlamadım. <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 19:12, 20 fevral 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]] salam. AWB-dən nə kimi məqsədlər üçün istifadə etmək istəyirsiz? [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:13, 24 fevral 2022 (UTC) ::Salam, tam olaraq nə kimi xüsiyyətləri var bilmirəm ama youtubedə baxdığıma görə şablon redaktələri əsasəndə orfoqrafik səhvləri düzəltmək üçün <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 18:37, 24 fevral 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]], məncə biraz səbrli olsaz daha yaxşı olar. Fəaliyyətinizdə pozucu bir nüansa şahid olmadım. Amma Vikipediyada cəmi 60 gündür fəaliyyət göstərirsiz və hətta səsvermə hüququnuz belə yoxdur. Bu səbəbdən müəyyən müddət keçməli, Vikicəmiyyət fəaliyyətiniz haqqında tam məlumatlı olmalıdır. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:44, 26 fevral 2022 (UTC) == Salam == Salam. İdarəçiliyə namizədliyimi bürokrat verməlidir yoxsa mən yenidən o səhifədə yazmalıyam?— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:42, 23 fevral 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam. Özünüz namizədlik verə bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:44, 23 fevral 2022 (UTC) == Dəvət == Salam. Mənim idariçiliyimə aid [[Vikipediya:İdarəçilər|burada]] keçirilən səsvermədə sizi iştirak etməyə dəvət edirəm.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 20:12, 2 mart 2022 (UTC) == Vandalizmlik məlumatlar == Salam. Turkmen. Lionel Messi səhifəsinə vandalizmlik məlumatlar əlavə edilib == Avtopatrul == Salam, Turkmen. Öncəliklə bayramınız mübarək! [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Şakir Gərayev|İstifadəçinin fəaliyyəti]]ndə hər hansısa bir problem görmürəm və aktiv istifadəçilərdəndir. Sizdə yoxlasanız, avtopatrul hüququ vermək olar fikrimcə. Beləcə, patrulların da iş yükü azalmış olar. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 13:48, 22 mart 2022 (UTC) == Sual == Ad dəyişdiricilər heç bir texniki məhdudiyyət olmadan səhifələrin adını dəyişdirə bilirlərmi? Dəyişə bilsələr, əla olardı. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 14:19, 22 mart 2022 (UTC) :Salam. Bu hüquqlara (fayl addəyişdiricisi və səhifə addəyişdiricisi) bu funksiyanı (heç bir texniki məhdudiyyətsiz səhifələrin adını dəyişmək) əlavə etmək mümkündürmü? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 16:02, 29 mart 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam, [[Xüsusi:ListGroupRights|buradan]] baxa bilərsiniz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:28, 29 mart 2022 (UTC) == Müraciət == Hörmətli Türkmən [[Elvin Babazadə]] məqaləsinin yenidən bərpa edilməsi üçün mənə köməklik göstərmənizi sizdən xahiş edirəm [[İstifadəçi:Rza835|Rza835]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rza835|müzakirə]]) == Sürüm gizleme talebi == Merhaba Turkmen. [[Special:Diff/6391512|İlgili revizyona]] sürüm gizlemesi uygular mısın? Teşekkür ederim. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 16:26, 7 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Victor Trevor|Victor Trevor]] salam, həll edildi. Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:59, 7 aprel 2022 (UTC) ::1. [[Special:Diff/6288176]] ::2. [[Special:Diff/6288178]] ::Teşekkürler. --<span style="text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;">[[İstifadəçi:Victor Trevor|<span style="color: black">Victor Trevor</span>]]</span> ([[İstifadəçi müzakirəsi:Victor Trevor|<span style="color: green">müzakirə</span>]]) 12:21, 10 aprel 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Victor Trevor|Victor Trevor]] {{y}} təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:29, 14 aprel 2022 (UTC) == Səhifə adı == Salam Türkmen. Keşlə - 2 məqaləsinin adı dəyişdirilərək Şamaxı-2 olmalıdır == Sual == Hər vaxtınız xeyir, {{U|Turkmen}}. Təsadüfən bir məsələ qarşıma çıxdı, ancaq əmin ola bilmədim. Sizcə, rəqəmlərlə ifadə olunan [https://az.wikipedia.org/wiki/Taleh_Kaz%C4%B1mov#R%C9%99hb%C9%99rlik_etdiyi_ill%C9%99rd%C9%99_%22PA%C5%9EA_Bank%22%C4%B1n_u%C4%9Furlar%C4%B1 bu] hissə ensiklopedikdirmi? — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:43, 11 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] salam, məncə hə. Onun iş fəaliyyəti ilə bağlı hissələri əhatə edir. Uğuru da, uğursuzluluqları da qeyd olunmalıdır. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:47, 11 aprel 2022 (UTC) ::Aydındır, təşəkkürlər [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:47, 11 aprel 2022 (UTC) == Məqalələrin mühafizəsi == salam bəy, bu 3 məqalə tez-tez vandalizm və yersiz redaktələrə məruz qalır. bir müddətlik mühafizə olunsa yaxşı olar. [[Heydərbaba dağı]], [[Naftalan]], [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]]. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 14 aprel 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]], {{y}} təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:32, 14 aprel 2022 (UTC) == Spam məqalələr == salam, bu [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/Yusufkayaalp6 istifadəçi] ardıcıl spam və məzmunsuz məqalələr yaradır. əvvəllər xəbərdarlıqlar olunub. məqalələrin əksəriyyətində bərbad maşın tərcüməsindən əlavə, heç istinadlardan qalan rəqəmləri də silmir)) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 14:33, 18 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam, istifadəçinin yaratdığı məqalələr qaralama fəzası üçünuyğundur. Hansı ki, tam bərbad halda olmayanlar var və iki-üç toxunuşla normal hala gətirilə bilər. Məsələn, mən [[Torreon|burada]] birini düzəltdim. Siz bu tip məqalələri qaralama ad fəzasına sala bilərsiniz, ola bilər marağı olan digər istifadəçilər tərəfindən düzəldildi. İstifadəçinin fəaliyyəti isə qeyri-müəyyən müddətə məhdudlaşdırıldı. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:51, 18 aprel 2022 (UTC) == Vandalizm == Bu {{u|Nuran Nuratosden}} blok etmək lazımdır. Vandalizm— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 03:52, 20 aprel 2022 (UTC) :{{y}} @[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam, @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] tərfindən bloklanıb. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:58, 21 aprel 2022 (UTC) == Finlandiya körfəzi[[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] == salamlar, qaralama halında olan [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qaralama:Finlandiya_k%C3%B6rf%C9%99zi&oldid=prev&diff=6409982 "Finlandiya körfəzi"] məqaləsinə ''sil'' şablonu qoymuşdum. səbəb isə ''M7''. və təkrar məqaləni göstərmişdim. məqalənin ingilis dilində adı [https://en.wikipedia.org/wiki/Gulf_of_Finland "Gulf of Finland"]. və ingilis vikisində təbii ki, var. həmin məqalənin azərbaycanca versiyası da var. [https://az.wikipedia.org/wiki/Fin_k%C3%B6rf%C9%99zi "Fin körfəzi"] başlığı ilə. yəni həmin məqalə sürətli silinməlidir. siz isə redaktəni geri qaytarmısız. — [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:44, 21 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam. Həmin səhifənin içərisindəki bəzi məlumatlar əsas məqaləyə idxal edilə [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fin_k%C3%B6rf%C9%99zi&diff=6412952&oldid=6267614 bilərdi]. İdxal etdim və sildim. Çalışmaq lazımdır ki, bu tip səhifələrdən maksimum yararlanaq. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:57, 21 aprel 2022 (UTC) == İdarəçi == Salam İdarəçi olmaq üçün hara və kimə müraciət etməliyəm? : Salam [[Vikipediya:İdarəçilərin_və_bürokratların_seçilməsi_qaydaları#İdarəçilərin_və_bürokratların_namizədliyini_kimlər_irəli_sürə_bilər|bu səhifədəki]] kriteriyaları ödəyirsizsə [[Vikipediya:İdarəçilər]] səhifəsinə müracitə edin.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:36, 3 may 2022 (UTC) == Məqalələrin mühafizəsi == Salam Turkmen, bu məqalə tez-tez vandalizm və yersiz redaktələrə məruz qalır. bir müddətlik mühafizə olunsa yaxşı olar. [[Neftçi PFK|Neftçi]] : Salam hələ ki, ehtiyac yoxdur.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:35, 3 may 2022 (UTC) == Qoruma == Salam. [[Şuşa]] məqaləsini 8 həftəlik qorumaq lazımdır. Artıq neçə dəfədir ki, bu məqalə vandalizm edilir— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 06:40, 28 aprel 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam {{y}} həll edildi. Çalışın bu tip müraciətləri idarəçilərə müraciət səhifəsinə edin ki, daha operativ cavablandırılsın. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:32, 3 may 2022 (UTC) == [[VP:RSGVS]] botu == Salam. Müzakirəni yekunlaşdırmısınız. Müvafiq botu kim yaradacaq? Kiməsə və ya harasa müraciət etmisiniz bununla bağlı? Mümkündürsə, məlumat verəsiniz. Birdə ki, mövzudan kənar [[VP:İHM]]-dəki müraciətlərə baxasınız, zəhmət olmasa. Hörmətlə, <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 10:26, 28 aprel 2022 (UTC) :Salam, yekunlaşdırmaq mənim işimdir. Təklifi siz vermisiz və normal olaraq dedikləriniz sizin öhdəliyinizdir. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 14:55, 28 aprel 2022 (UTC) ::Doğrusunu desəm, bir fikrim yoxdur. Nə məsləhət görürsünüz? Necə edək? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 15:03, 28 aprel 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] müvafiq səhifənin intervikisinə baxın. Hansı vikidəki bot görür o işi. Həmin botun operatoru ilə əlaqəyə keçin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:31, 3 may 2022 (UTC) == Cəza == Bu aypini cəzalandırmaq lazımdır ancaq söyüş və vandalizm edir. https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/185.26.185.4 — [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 17:05, 3 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] həll edildi. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 17:16, 3 may 2022 (UTC) == Namizədlik == Salam məndən az Vikipediyaya, digər vikilərə töhfə verən Omarwithaschwa istifadəçisinə səhifə addəyişdiricisi hüququ verilib. Lakin mənə verilməyib. Zəhmət olmasa səhv düzəldilsin. {{imzasız|EVRRVE.}} == [[Vikipediya:Əlaqə səhifəsi]] == Salam. Siz ən son bu səhifənin adını dəyişdircəkdiniz. "Bizimlə əlaqə" olaraq. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 08:16, 9 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam, vaxt olanda bütün vikiləri standartlaşdıracam. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:36, 9 may 2022 (UTC) ::Salam. Fikrimcə, bu versiya daha uyğundur. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 04:07, 11 may 2022 (UTC) == Bloklama == salam, [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:F%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99r/Qanvug bu şəxs] vandalizmlə məşğuldur. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:36, 10 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 16:02, 10 may 2022 (UTC) == Qoruma == Salam. [[Vüqar Biləcəri]] məqaləsini 2 aylıq qorumaq lazımdır. Artıq neçə aylardır vandalizm olunur— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 14:17, 15 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam, 1 həftəlik mühafizəyə aldım. Məqalə bu ay elə də çox vandalizmə məruz qalmayıb. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:41, 17 may 2022 (UTC) == İran Azərbaycancası Vikipediyasına ELVO üçün vikipediya səhifəsi əlavə edə bilərsiniz == Salam, sizdən İran Azərbaycancası Vikipediyasında latın qrafikası: https://azb.m.wikipedia.org/wiki/ ilə olmayan məqalə yaratmaq və ya kimsədən xahiş etmək istəyirəm. Orada bir məqalə yaradsanız və ya kiminsə onu yaratmasını xahiş etsəniz, sizə təşəkkür edirəm. Səhifənin adı necə tərcümə olunduğuna görə olmalıdır ingilis dilindən iran azərbaycancasına: '''Hellenic Vehicle Industry''' təşəkkürlər :Salam təssüf ki, işlərimlə əlaqədar köməklik edə bilməyəcəm. Burada boş olduğum vaxtlarda çalışıram öz yarımçıq qoyduğum işlərimi həll edəm.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:18, 21 may 2022 (UTC) == İnzibatçı adı == Salam Turkmen bəy. Öncəliklə dəstəyiniz üçün təşəkkür edir, hüququnuzun yeni adı "inzibatçı" adının xeyirli olmasını diləyirəm. Turkmen bəy mənim istifadə etdiyim qadcetdə (istifadəçi səhifəsində istifadəçi adının altında son redaktə tarixi, redaktə sayı, qeydoyyat tarixi və hüquqları yazılan qadcet) hələ də idarəçi olaraq keçir ad. Bunun səbəbi nədir? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:18, 20 may 2022 (UTC) :Salam hörmətli @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]]. Diqqətiniz üçün təşəkkürlər, indi bir müddətdir rayondayam və kompüterdən uzağam. Çalışacam tez müddətdə həll edəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:17, 21 may 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] bir daha salam. {{həll edildi}}, zəhmət olmasa yoxlayın. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:24, 27 may 2022 (UTC) :::Salam Turkmen bəy, diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm :) [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 22:54, 27 may 2022 (UTC) == İnterfeys idarəçisi statusu == :Salam, hörmətli {{u|Turkmen}}. 8 may tarixində Vikipediya inzibatçısı və bürokratı {{u|Eldarado}}ya interfeys inzibatçısı statusu [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Log&logid=1175996 vermisiniz]. Məlumat üçün bildirim ki, 2018-2021-ci illərdə interfeys inzibatçısı statusuna malik olmuş istifadəçi həmin müddət ərzində bu statusdan 15 dəfə istifadə edib və bu redaktələrin 13-ü yalnız bir səhifə ilə bağlı olub: [[MediaViki:Common.css]]. İnterfeys inzibatçısı kimi son bir ildə (11 yanvar 2020-11 yanvar 2021, 20 iyul 2021-20 avqust 2021), ümumiyyətlə, fəaliyyət göstərmədiyini, statusun yenidən verilməsi üçün son bir ildəki fəaliyyətə [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipediya_m%C3%BCzakir%C9%99si:%C4%B0nterfeys_inzibat%C3%A7%C4%B1lar%C4%B1&diff=prev&oldid=4993025 baxılmalı olduğunu bildirməsini] və istifadəçinin heç [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_h%C3%BCquqlar%C4%B1_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_m%C3%BCraci%C9%99tl%C9%99r#Namiz%C9%99dl%C9%99r_9 bir səbəb göstərmədən bu statusu istəməsini] nəzərə alaraq, bu statusu nəyə əsasən verməyiniz barədə sizdən məlumat verməyinizi xahiş edirəm.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 19:46, 21 may 2022 (UTC) ::Salam hörmətli @[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]], istifadəçinin etibarlılığı nöqteyi nəzərindən hüququ rahatlıqla verdim. Araşdırma üçün təşəkkür edirəm. {{U|Eldarado}} zəhmət olmasa bu haqda məlumat verə bilərsiniz? [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:15, 21 may 2022 (UTC) :::Etibarlılıq status verilməsi üçün səbəb ola bilməz. Etibar etdiyiniz bütün istifadəçilər interfeys idarəçisi statusu üçün müraciət etsə, statusu təqdim edəcəksiniz?— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 20:20, 21 may 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] etibarlılıq dedikdə istifadəçinin əlindəki hazırki hüquqları nəzərdə tuturam. Bu hüquqlar kifayət qədər ciddidir və buna görə də əlavə yoxlamalara getmədim. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:46, 21 may 2022 (UTC) :::::{{u|Turkmen}}, hər bir statusun özünün tələbləri var. İstifadəçi ancaq redaktələr edirsə, vandalizmlə mübarizə aparmırsa ona ancaq avtopatrul hüququ verilir. Avtopatrul kimi etibar da qazana bilər, amma buna görə ona patrul, rolbaker hüquqları verilə bilməz. Hər statusun öz tələbləri var. 15 inzibatçının hamısı vikicəmiyyətin etibarını qazanıb, bu, ona əsas vermir ki, onların hamısına interfeys inzibatçısı statusu verilsin. Açıqlamalarınız qaneedici deyil, həmişə yoxlamalar aparmalısınız.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 05:37, 22 may 2022 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]], AzVikidə istifadəçilərə statusların çoxunu mən vermişəm və hər zaman yoxlamalara getmişəm. İndiyədək hərhansısa problemlə qarşılaşmamışam, ya da o səhifədə sizin məndən tez tərpənib araşdırma etdiyinizi, kömək əli uzatdığınızı görməmişəm. Burada məni günahkar çıxarmaq əvəzinə oraya kiçik bir şərh yerləşdirə bilərdiniz. Hansı ki, səhifənin intervikisindən baxsaz bu praktikaya rast gəlinir. Hər istifadəçinin bir fəaliyyət yöntəmi var və mən də əsasən ciddi hüquq tutumuna malik istifadəçilərdə ciddi yoxlamalar aparmıram. Bürokratın və inzibatçının tutumuna baxdıqda interfeys admin elə də ciddi hüquq deyil. Yox əgər inzibatçılar üçün də yoxlama aparmağımı "tələb" edirsinizsə, problem deyil (hərçənd ki, məqsədinizi anlaya bilmirəm). Bundan sonra onları da yoxlayaram.[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:04, 22 may 2022 (UTC) :::::::{{u|Turkmen}}, kömək lazım olanda məlumat verə bilərsiniz. Hamı eyni istiqamətdə fəaliyyət göstərə bilməz. Burada günah yox səhv var. Sizin nəzərinizdə interfeys admin ciddi hüquq deyil, mənim üçün ciddidir. Ciddi və məsuliyyətli hüquq olduğuna görə cəmi bir interfeys inzibatçımız var idi. 250 minə yaxın istifadəçi arasından seçilmiş 3 bürokratdan birisiniz. Ona görə daha məsuliyyətli olmağınızı gözləyirəm. Başqa məqsədlər axtarmağa ehtiyac yoxdur. Həmçinin hörmətli {{u|Eldarado}}dan bu statusu niyə əldə etmək istəməsi barədə açıqlama gözləyirəm. Bürokratlar ən məsuliyyətli istifadəçilər olmalıdır.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 09:44, 22 may 2022 (UTC) : Salam hörmətli {{u|Eminn}}, bu müraciətinizi heç anlamadım. Problem haradadır? Niyə belə aqqressivsiz? Bir neçə redaktə üçün özüm özümə hüququ verib ala bilərdim yenidən. Sadəcə bir müddət ehtiyacım olacağı üçün müraciət etdim. Son müzakirədə qeyd olundu ki, bir illik veriləcək hüquq və son bir ilki fəaliyyət '''qiymətləndiriləcək'''. Mənim 5 redaktəm belə olmuş olsa orda vikiyə ziyan vurulacaq bir fəaliyyət olmasa verilə bilər. Bunun üçün konkret bir qayda yoxdur. Bürokratlar özləri qərar verirlər və nəzarət edirlər. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:05, 23 may 2022 (UTC) :: Hörmətli {{u|Eldarado}}. Problem odur ki, sizin bu addımınız istifadəçilər arasında qeyri-bərabərlik yaradır. Eyni vəziyyətdə bir neçə redaktə etmək istəyən istifadəçi/inzibatçı bunun üçün müraciət etməlidir, lakin siz statusunuzdan sui-istifadə edərək bu statusa yiyələnirsiniz. Bu hüquq sizə ona görə verilib ki, eyni prosedurla bütün istifadəçilərə bərabər tətbiq edəsiniz. Vikiyə ziyan vurmayan istifadəçi interfeys inzibatçısı ola bilər? Bu, sizcə, düzgün yanaşmadır? Konkret qayda yoxdursa, bu ona əsas vermir ki, bürokratlar özlərinə belə imtiyazlar verə bilərlər.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 15:39, 25 may 2022 (UTC) ::: {{u|Eminn}} müəllim, təbii ki, bu hüquqla zərərsiz fəaliyyəti olan istifadəçilərə verilə bilər. Biz inzibatçılar və bürokratlar azvikinin inkişafı üçün bu statusu daşıyırıq. Xahiş edirəm fəaliyyətimə məneə olmayın. Sizi narahat edirsə işimi görüb hüququ üzərimdən götürərəm. Narahatçılığa əsas yoxdur. Uğurlar! Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:36, 31 may 2022 (UTC) ::::: {{u|Eldarado}}, bu yanaşmanızı qəbul edə bilmirəm. Hüquq onu istifadə edən istifadəçiyə verilməlidir. Hüquq mükafat deyil. Şübhəsiz, hamımızın məqsədi azvikinin inkişafıdır. Bu inkişaf yolunda azvikinin ən yüksək statusa malik üç istifadəçisindən birinin istifadə etmədiyi bir statusa yiyələnməsi ciddi narahatlıq yaradır və xoş olmayan tendensiya yarada bilər. Bu barədə bu başlıq altında yazdığım sonuncu mesaj idi. Təşəkkür edirəm.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 16:29, 31 may 2022 (UTC) == Vikisitat == Salam. Zəhmət deyilsə, Vikisitatdakı müraciətimə baxardınız. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 16:23, 27 may 2022 (UTC) :{{y}} Salam, cavablandırılıb.— [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:54, 27 may 2022 (UTC) == Müraciət == Salam. Zəhmət deyilsə, "Səhifə addəyişdiricisi" hüququ üçün müraciətimə baxa bilərsiniz?— [[İstifadəçi:Aeraworld|<span style="font-family:Segoe print; color:BlueViolet;text-shadow:gray 0.2em 0.2em 0.4em;">Nərmin</span>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Aeraworld|<span style="color:RoyalBlue">''(müzakirə)''</span>]] 17:56, 27 may 2022 (UTC) : Salam, {{Həll edildi}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:55, 27 may 2022 (UTC) == Türkcə Vikidə bloklanmam == Salam. Mən Türkcə Vikidə müddətsiz [https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%96zel:G%C3%BCnl%C3%BCk&page=Kullan%C4%B1c%C4%B1%3ASamral&type=block bloklanmışam]. Güya başqa bir AzViki istifadəçisinin [https://tr.wikipedia.org/wiki/Kullan%C4%B1c%C4%B1_mesaj:Samral#Şubat_2022 kuklasıyam]. Xahiş edirəm mənə bu barədə köməklik göstərəsiz.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 16:31, 28 may 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Samral|Samral]] salam, {{y}} metaya müraciət edəcəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 22:58, 28 may 2022 (UTC) ::Salam. Mənim tr vikidə blokum açılıb. Belə olan halda, düşünürəm ki, {{U|Samral}}ın da açılmalıdı yəqin. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 14:23, 5 iyun 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] deyirəm necə də ədalətli bir dünyadı. Mənim ömürlük bloklanmama səbəb olan sizin blokunuz açılıb, amma mən hələ də blokdayam. Əladı vallah.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 07:42, 6 iyun 2022 (UTC) ==VP:YON== Hər vaxtınız xeyir, {{U|Turkmen}} bəy. Bir istifadəçinin [[VP:YON]] üzrə müraciətini müsbət qiymətləndirdim. Lakin belə başa düşdüm ki, sözügedən hüquq istifadəçi qrupuna əlavə olunma yolu ilə deyil, müvafiq səhifədəki siyahıya istifadəçinin adının daxil edilməsi yolu ilə verilir. Doğru anlamışam? — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 00:22, 2 iyun 2022 (UTC) :{{U|Burocan}}, bəli. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 00:29, 2 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] salam, bəli. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:32, 2 iyun 2022 (UTC) == Bot == Salam. Zəhmət olmasa, bu hesaba ({{U|YBot}}) Az vikidə bot statusu verəsiniz. [[VP:RSGVS]] üçün. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 20:27, 2 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] salam. Bu bot türkçə redaktələr edir. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:02, 5 iyun 2022 (UTC) ::Salam. Botun sahibinə müraciət etmişəm bu barədə. Müvafiq düzəlişləri edəcək. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 12:58, 5 iyun 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] tamam, düzəlişləri etsin, xəbər edərsiz statusu verərəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 13:54, 5 iyun 2022 (UTC) ::::{{y}} <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 22:57, 5 iyun 2022 (UTC) == Vikidatada label silmək == salam həmkar, bir azərbaycanca məqalənin digər dillərdə də tərcüməsi var idi, amma vikidatada düzgün əlaqələndirilmədiyindən digər dillər çıxmırdı. mən əlaqələndirmək istəyəndə alınmadı, çünki həmin azərbaycanca məqalənin artıq vikidatada öz elementi var idi. mən məcbur qalıb həmin elementdəki əlaqələndirməni və müddəanı sildim. sonra isə xarici məqalənin elementinə birləşdirdim və digər dillər çıxdı. sualım odur ki, mən o elementdəki əlaqələndirməni və müddəanı silsəm də elementin özü silinmədi. ümumiyyətlə tam silmək üçün inzabatçı olmaq lazımdır? deyəsən vikidata sil şablonu yoxdur. bu işlər necə tənzimlənir? indii [[wikidata:Q65279436|həmin elementə girəndə belə boş görünür.]] bunu silmək lazımdır. təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 9 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam, {{y}} [[wikidata:Wikidata:Requests_for_deletions#Q65279436|həll edildi]] [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 07:51, 10 iyun 2022 (UTC) ::salam, lütfən bunu da silə bilərsinizmi? [[wikidata:Q5999574|Q5999574]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:19, 15 iyun 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam problem deyil, əgər tərkibindəki səhifəni çıxarıb başqa bir elementə əlavə etmisizsə keçidini göndərin müraciət edim həmin elementə yönləndirsinlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:58, 16 iyun 2022 (UTC) ::::tam olaraq anlamadım, başqa məqalənin (digər vikidə tərcüməsi olan, daha çox vikidata məlumatlarına malik) elementinə birləşdirdim. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:01, 16 iyun 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] bəli, elə mən də həmin səhifəni nəzərdə tuturam onun keçidini göndərin ona yönləndirmə versinlər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:45, 16 iyun 2022 (UTC) ::::::yönləndirməyə nə ehtiyac var? içində heç nə yox idi. sadəcə bunu silmək lazımdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:47, 16 iyun 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] təəssüf ki, onlar sizin dediyiniz kimi etmirlər, adətən yönləndirmə verirlər, yuxardakı 1-ci müraciətinizə göz ata bilərsiniz. {{y}} Əsas səhifəni tapıb müraciət [[wikidata:Wikidata:Requests_for_deletions#Q5999574|etdim]]. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 13:11, 16 iyun 2022 (UTC) ::::::::bir daha salam bəy, zəhmət olmasa bunu da silin. [[wikidata:Q32937601|Q32937601]]. bunu da doğru keçid vermək üçün sildim, digər elementə bağladım. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 00:56, 17 iyun 2022 (UTC) :::::::::{{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 11:02, 17 iyun 2022 (UTC) ::::::::::bəy, [[wikidata:Q10255058|Q10255058]] buradakı elementi də silib [[wikidata:Q65713719|bu elementə (Q65713719)]] birləşdirdim. yönləndirmə verərsiz zəhmət olmasa. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:22, 18 iyun 2022 (UTC) :::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam, vikikitabın keçidi qalıb zəhmət olmasa onu silin. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:06, 18 iyun 2022 (UTC) ::::::::::::sildim, birləşdirdim. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 14:43, 18 iyun 2022 (UTC) :::::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] {{y}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:34, 18 iyun 2022 (UTC) ::::::::::::::salam həmkar, [[wikidata:Q10254773|Q10254773]]-ı ayırıb lazimi digər vikilərin də bağlı olduğu daha düzgün [[wikidata:Q6777802|Q6777802]]-a bağladım. lütfən bunu da nəzərə alarsınız, təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:16, 7 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::həmkar, bir də bunları etmək lazımdır. [[wikidata:Q9973653|Q9973653]] bunu [[wikidata:Q8604606|Q8604606]] bura. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:51, 7 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::salam həmkar, bunları da etmək lazımdır: [[wikidata:Q55703126|Q55703126]] bu bura - [[wikidata:Q642850|Q642850]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 22:34, 10 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:41, 13 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::təşəkkür edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:42, 13 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::::::salam həmkar, lütfən bunu da edin: :::::::::::::::::::[[wikidata:Q25946118|Q25946118]] --> [[wikidata:Q6454980|Q6454980]] :::::::::::::::::::təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 19:00, 16 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::::salam bir daha :) lütfən bunu da nəzərə alın: ::::::::::::::::::::[[wikidata:Q32937493|Q32937493]] --> [[wikidata:Q6395855|Q6395855]] . təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:14, 18 iyul 2022 (UTC) :::::::::::::::::::::@[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] salam həll edilib. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:26, 18 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::::::təşəkkür edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:27, 18 iyul 2022 (UTC) ::::::::::::::::::::::salam həmkar, bunu da lütfən nəzərə alın: ::::::::::::::::::::::[[wikidata:Q32937427|Q32937427]] - [[wikidata:Q6893208|Q6893208]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:20, 29 iyul 2022 (UTC) == Salam == Salam dəyərli Turmen, sizə facebook vasitəsiylə ismarıç göndərmişəm zəhmət olmasa cavablandırardınız? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|^{<span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span>}]]</small> 07:48, 24 iyun 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Onyeddi|Onyeddi]] salam, təəssüf ki, işlərimlə əlaqədar sosial şəbəkələrdə çox aktiv ola bilmirəm. İnşallah bu həftənin sonunda kömək edə bilərəm. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 19:01, 26 iyun 2022 (UTC) ::Salam {{U|Turkmen}} cavablandırdığınız üçün təşəkkür edirəm. Məsələ həllini tapıb artıq narahat olmayın təşəkkür edirəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|^{<span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span>}]]</small> 19:21, 26 iyun 2022 (UTC) == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:12, 4 iyul 2022 (UTC) |} : {{y}} — [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:27, 6 iyul 2022 (UTC) == Kukla == Niyə Qraf061 hələ aktiv istifadəçidir baxmayaraq ki, metada onun Qladiatorun000-n kuklası olması təsdiqlənib?— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 11:21, 12 iyul 2022 (UTC) :Metada qəbul edilib bunun da səbəbi mənim eyni İP hesabını bölüşdüyüm və kursda birgə işlər oldu [[istifadəçi:Gladiator000]]la eyni İP-dəyəm və hal hazırda heç bir əlaqəm yoxdur [[VP:İM]]-də müzakirə bitib və mən də qeyd etmişəm öz səhifəmdə eyni İP ünvanın paylaşdığımı bu kukla olaraq necə hesab edilə bilər? -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 12:42, 12 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam sizin dediyiniz məsələni tam araşdırmaq üçün gərək dərin analiz aparılsın. Hansı ki, onu yalnız lokal çekyuzer edə bilər. Çünki istifadəçilər eyni IP-dən istifadə etdiklərini zatən qeyd ediblər. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 07:41, 13 iyul 2022 (UTC) ::::Salam. [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Steward_requests/Checkuser&diff=23528590&oldid=23528331 Metada] Elonizm və Viki0Pediya, Shakirgv, Gunelmdv, Davudmdv - hamısı klon çıxıb. Ban edəcəksiniz?— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 22:09, 17 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] salam {{həll edildi}} [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:10, 18 iyul 2022 (UTC) == İBAO == Salam. Niyə bu hüququ məndən aldınız? Axı bu hüquqa ehtiyacım var. Səbəb kimi hüququn məndə uzun müddət olmasını göstərmisiniz. Nə kimi bir problem var? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:27, 18 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] salam fəaliyyətiniz ilə bağlı şübhəli məqamlar var. İstifadəçi kukla hesabla belə olsa səsvermənizdə iştirak edir. Həmçinin bu icazənin uzumüddətli birdəfəlik verilməsi praktikada yoxdur, yaxud bunun üçün ciddi etibarlı səbəb yoxdur. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:45, 18 iyul 2022 (UTC) ::Hansı şübhəli məqamlar? Nə demək istəyirsinizsə, açıq yazın xahiş edirəm. O sübutlardan yola çıxırsınız? Nə kuklam, nə də əlaqədə olduğum kimsə yoxdur, o istifadəçiyə də dəvətnamə göndərmişəm sadəcə. Hüquqa gəldikdə isə xeyr yanılırsınız, uzun müddətli verilir. Samral? və səbəblərim də var. Bu səbəblər internetin zəif olması və bəzi əngəllənmiş saytlara giriş üçün VPN istifadə etməyimdir. Bunu ki, istifadəçi səhifəmdə qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:59, 18 iyul 2022 (UTC) ::Siz indi məni konkret nəyə dayanaraq, nə də ittiham edirsiniz? Xahiş edirəm, ciddi ittihamlar irəli sürəndə ciddi dəlillər də göstərin. Əks halda, istifadəçiləri zan altında buraxmış olursunuz sadəcə. Lütfən nəzərə alın. Məni belə əsassız şəkildə tr vikidə də ittiham etdilər, sonra bir yanlışlıq oldu və blok. Daha sonra isə məsələ həll edildi. Bu hallar heç xoş deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:56, 18 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] hüquq üçün gətirdiyiniz səbəb tutarlı deyil, fəaliyyətiniz ilə bağlı şübhəli məqamlar var. Ciddi səbəb səsvermənizdə istifadəçilərin kütləvi səsverməyə qatılması və hətta kukla hesablardan da istifadə etməsidir. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 09:23, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Necə yəni tutarlı deyil? Aldığınız səbəb tutarlıdır bəs? Açıqladım axı onu. Bilin görək necə nəfər istifadəçiyə dəvətnamə göndərmişəm? Bilirəm, çox göndərmişəm. Ondan ola bilərmi? Dəvətnamə gedən hamı səsvermədə iştirak edib? İçlərindən bitərəf qalanlar da var. Lehinə səs verən hamı kukladır onda bu məntiqlə? Elə bir şey olsa səsverməni niyə öz istəyimlə dayandırım? Dayandırmasaydım əleyhinə gələn kütləvi səsləri əsil o zaman görəcəkdiniz mənim ehtimalıma görə. Meta da artıq dəfələrlə təsdiqləyib ki, kukla hesab yoxdur (hətta 1 dəfə də şübhələnib siz müraciət etmisiniz). Əsassız yerə ittiham etmək doğru deyil. Özünüz araşdırın, fəaliyyətləri yoxlayın, baxın oxşarlıq varmı deyə. Xahiş edirəm, bu söhbət çox uzadı və sıxmağa başladı. Hüquqa gəlincə internetdə məhdudiyyətlər var, VPN istifadə edirəm. Əlimdə olan bir şey deyil ki. Nə edə bilərəm ki? Çətinlik çəkirəm. Hüquqa ehtiyacım var. Bu hüququn olmaması fəaliyyətimə əngəl törədirir (tr vikidə də müraciət edib almışam). Bu hüquq bloklara mane olur sadəcə, başqa imkanları da var ki? Hüququ nə səbəblə almısınız ki? Bu söhbətdən sonra almısınız. Nə aidiyyatı var axı? Yoxsa uzun zamandır daşıyıram deyə? Bu tutarlı və keçərli səbəb deyil axı. Uzun zaman daşımaq olmaz yazmısınız. İndi mən nə etməliyəm? İndi redaktə edə bilmirəm deyə fəaliyyətimi dayandırmalıyam? Təklif etdiyiniz budur? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:11, 20 iyul 2022 (UTC) :::::{{N}} hüquq üçün gətirilən səbəblər əsaslı deyil. Bir müddət sonra yenidən müraciət edərsiz. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 10:27, 21 iyul 2022 (UTC) ::::::@{{U|Turkmen}}, bəs nə yaxşı, Samrala müddətsiz vermisiniz. Nə əsaslı səbəb göstərib bilmək olar? Özü də ki, 2 ildən çoxdur ki, müddətsiz daşıyır. @{{U|Eldarado}}, siz də fikir bildirsəniz yaxşı olar. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:43, 28 iyul 2022 (UTC) ::: Hüquq istifadəçi {{u|Samral}}a yanlışlıqla müddətsiz verilib. Həll olundu. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:57, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{u|Eldarado}}, ehtiyacım olduğunu nəzərə alaraq, hüququ 1 illik verə bilərsinizmi? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:59, 28 iyul 2022 (UTC) :::::: {{u|dancewithdevil}}, siz məni niyə anlamırsız? Axı [[Vikipediya:İnzibatçılara_müraciət|İnzibatçılara müraciət]] səhifəsində ətraflı izah etdim səbəbini. Buna görə də ip-niz bloka düşdüyü halda bir neçə günlük verilə bilər. Lakin bu VPN-lə qoşulduğunuz zaman yaranan problemə aid deyil. VPN istifadə etməsəniz problemlərlə üzləşməyəcəksiniz. VPN i nə üçün istifadə etdiyinizi də demirsiniz ki, kömək edək. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:27, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::@{{U|Eldarado}}, siz diqqətlə oxuduğunuza əminsinizmi? Səbəbini artıq dəfələrlə açıqlamışam. Bu hüquq ehtiyac olduğu hallarda uzun müddətliyinə verilir və mütləq siz dediyiniz kimi IP blokda olan hallarda 2-3 günlük verilmir. Fəaliyyətimə görə uzun müddətliyinə verilə bilər. VPN istifadə etməyə isə məcburam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:37, 28 iyul 2022 (UTC) :: {{u|dancewithdevil}}, vikipediyaya daxil olmaq üçün VPN-ə ehtiyac yoxdur. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:45, 28 iyul 2022 (UTC) :::@{{U|Eldarado}}, mən belə bir şey deməmişəm. Hə, yoxdur, amma internetə daxil olmaq üçün ehtiyac var. Vikipediyaya hardan və necə daxil olurlar? İnternetsiz necə daxil olurlar? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:52, 28 iyul 2022 (UTC) :::: {{u|dancewithdevil}}, sizin internetə çıxışınız '''yoxdursa''' VPN xidmətindən necə istifadə edirsiz? :) — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:42, 28 iyul 2022 (UTC) :::::@{{U|Eldarado}}, zarafat edirsiz? İnternetə çıxışım var, '''internetim məhduddur.''' Bunun üçün. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 08:49, 28 iyul 2022 (UTC) :::::: {{u|dancewithdevil}}, məncə siz mənimlə zarafat edirsiz. Yuxarıda dediniz ki, internetə daxil olmaq üçün istifadə edirəm. İndidə deyirsiniz ki, internetə çıxışım var. İnternetə çıxışınız varsa Vikipediyaya da daxil ola bilirsiniz demək ki. Məhdud dedikdə nəyi nəzərdə tutursunuz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:56, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::@{{U|Eldarado}}, daxil olmaq üçün dedikdə mən elə məhdudiyyətləri nəzərdə tuturam. Ümumi ardıcıl məhdudiyyətlər var. İnternetim məhduddur, zəifdir. İnternetə VPN ilə çıxış edirəm, vikipediya da isə VPN ilə redaktə etmək olmur. Daxil olmağına ola bilirəm, ancaq nisbətən zəif halda. Ümid edirəm ki, sizə hər şey aydındır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:18, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::: {{u|dancewithdevil}}, Qeyd etdiyiniz məsələlər şəxsidir. Vikipediyanın texniki işi ilə əlaqəsi yoxdur. Buna görə də hüququn verilməsinə əsas yoxdur. Qaldı ki, səbəbə qeyd etdiyiniz uyğunsuz səbəbdir :) internetin sürəti zəyifdir deyə VPN-lə daxil olursuz. VPN nə edir sürətləndirir internetinizi ? :) — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 09:58, 28 iyul 2022 (UTC) :::::::::@{{U|Eldarado}}, şəxsi olub-olmamasının məsələyə qram aidiyyatı yoxdur. Bu hüquq nə üçün var? Bu kimi hallarla qarşılaşdıqda verilməsi üçün. Day şəxsi falan ayırd edilmir. IP blokda da olsa, şəxsi deyin, geri çevirin. sizinlə bu mövzuda müzakirə aparmaq nafilə. Siz hüququ vermək istəmirsinizsə, onsuz da sizə bütün səbəblər uyğunsuz görünəcək, amma deyil, qısacası bir səbəb tapılacaq təəssüf ki. Mən burda deyirəm ki, fəaliyyətimdə bu hüquqsuz çətinlik çəkirəm, siz isə dediyinizi deyirsiniz. Aylarla var idi, rahat fəaliyyət göstərirdim, hüquq ortada heç bir problem yox ikən əsassız yerə alınıb, və indi də deyirsiniz ki, vikiyə bu hüquqla böyük zərbə vurmaq mümkündür. İndiyə qədər hansısa hüquqdan sui-istifadə etmişəmsə qeyd edin. Bəli, giriş gücü yavaşdır, VPN sayəsində artır, məhduduyyətlər aradan qalxır. İnternetdə problem olması mənim günahım deyil və sizin kimi mükəmməl internetə də sahib deyiləm. VPN işlətməmisiniz yəqin ki heç. Hər halda, tr vikidəkilər bu mövzuda sizdən daha az məlumat sahibidirlər ki, bu səbəbə görə müraciətimi müsbət qiymətləndirmişlər və hüququ veriblər. Üzücü haldır ki, hüquq lazım ola-ola heç yerə alınıb və 1 həftədir ki, artıq bu məsələ müzakirə olunur, daha vacib müzakirə ediləsi məsələlər varkən. Təəssüf. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 10:47, 28 iyul 2022 (UTC) :Bu mövzu getdikcə uzanır və fikrimcə digər inzibatçılar da mövzuya fikirlərini bildirsələr daha yaxşı olar. Mən bitərəfəm. Envikidə bu hüquq 12 aylıq verilə bilir. (təcrübəli istifadəçidirsə) Mən də başqa cihazlarda internetin sürətini artırmaq üçün VPN-dən istifadə etmişəm. Yəni internet ilə problem yaşayan çox insan VPN-dən istifadə edir. Bu kiçik mövzunun bu qədər qarışmasının səbəbi tərəflər arasında anlaşılmazlıqdır və buna görə də müzakirəyə başqa istifadəçilər təşviq edilməlidir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 10:31, 28 iyul 2022 (UTC) ::@{{U|Sura Shukurlu}}, həqiqətən, bu qədər problemlər varkən gör biz nəyi müzakirə edirik. İstifadəçiləri fikir bildirməkləri üçün təşviq etdim, ancaq fikir bildirən olmadı. Tr vikidə də müddətsiz verilir, az vikidə də müddətsiz sahib idim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 11:03, 28 iyul 2022 (UTC) ::: {{u|dancewithdevil}}, bunun mövzu ilə əlaqsəi olmasa da məlumat üçün deyim ki, mən internet şəbəkəsi sahəsində illərdi çalışıram. VPN-dən istifadə etmək deyil VPN serverlər yaradıram. Yəni VPN-nin yalnız nə olduğunu deyil, işləmə prosesini belə bilirəm. Siz internetə 1mbit sürətlə çıxırsınızsa heç bir VPN sizin sürətinizi 1mbit-dən çox edə bilməz bu '''mümkün deyil'''. Yəni bu hüququ istəmə səbəbiniz bu deyil. {{U|Sura Shukurlu}}, mən inzibatçı kimi müraciət olunan sualları cavablandırmağa çalışıram uzansa da uzanmasa da. İnzibatçılar tag olunub zatən, yanlış qərar olduğunu düşünən istifadəçilər fikirlərini bildirəcəklər. Bəs siz nə düşünürsünüz bir inzibatçı kimi? Yəni müddətsiz bu hüququn istifadəçiyə verilməsini dəstəkləyirsiz və hansı səbəblə? Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:31, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Eldarado]] VPN ilə bağlı doğru məlumatı verdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Amma onu da qeyd edim ki, buna rəğmən istifadəçinin VPN-i bu səbəbdən istədiyinə inanmaq olar. Çünki ətrafımda sırf bu səbəbdən VPN işlədən yüzlərlə adam tanıyıram. Çox insan inanır ki, bu interneti sürətləndirəcək. Bəlkə də doğrudur, bəlkə də yalandır, onu bilmirəm. Müddətsiz verilməyini əlbəttə dəstəkləmirəm, amma digər vikilərdə bu hüquq müraciət əsasında uzunmüddətli verilir. Envikidə təcrübəli istifadəçilərə 12 ay ralığı ilə verilir hətta. Mənə qəribə gələn sadəcə o oldu ki, məgər ki bu hüquq azvikidə uzunmüddətli verilmir, niyə [[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen#İBAO|burada]] istifadəçinin istəyi ilə hüququ ona vermisiniz. @[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] müvafiq bölmədə qeyd etdiyiniz 6 nəfər kimlərdir? Mövzunu buna görə "qarışıq" adlandırıram. Çünki hər şey bir anda, istifadəçi haqqında sübhələr yarandıqdan sonra baş verdi. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 11:54, 28 iyul 2022 (UTC) ::{{U|Sura Shukurlu}}, qeyd etdiyiniz keçiddə kiməsə hüquq verməyimlə bağlı məlumat yoxdur. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:12, 28 iyul 2022 (UTC) :::@{{U|Eldarado}}, vikipediya ilə əlaqəsi olmayan məlumatlar mənim üçün mühüm deyil, müstərih olun. Mənim heç kimə yalan borcum yoxdur, nəyə istəyirsinizsə ona da inanın, bu mövzu da azadsınız. Sizin inanmağınıza bağlıdır indi hər şey? Tr vikidə bu səbəbləri göstərmişəm və əsaslı qəbul edilərək hüquqla təmin edilmişəm. VPN-ı bir çoxları bu məqsəd ilə işlədir. Mən də həmçinin. İnzibatçı kimi sualları cavablamaq yox, problemi həll etsəniz daha yaxşı olar. Mən artıq heç kimi işarələyib, bu mövzu ilə bağlı narahat edən deyiləm. Özünüz bilərsiniz. Maraqlısı odur ki, siz məndən vaxtilə hüquqlarımı "tərəflilik" adı ilə alanda bu hüququ almamışdınız, elə ciddi olduğunu indi xatırladınız? İzah edin görək, hansı pis məqsədlərlə istifadə edilə bilər bu hüquq? @{{U|Sura Shukurlu}}, anlamadım, nə 6 nəfəri? Düzdü, nə oldusa elə o məsələdən sonra oldu. Müddətsiz verildi, indi də lazımdır, ancaq heç nədən alındı. 12 aya da razıyam, ancaq fəaliyyətimdə nə şübhəli məqam var, hələ də mənə maraqlıdır. Şübhələnənlər, bəlkə qaranlıq məqamları açasınız? Kukla deyəcəksinizsə, meta dəfələrlə deyir yoxdur. Nədir bu israrınızın səbəbi? Bu hüquq olmasa, gərək mən hər dəfə VPN-ı söndürüm, vikidə redaktələr edim? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:34, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] istifadəçisinin qeyd etdiyi kimi VPN-dən interneti sürətləndirmək üçün istifadə edilir. Məndə bəzən internetim zəif olanda VPN-dən istifadə edirəm.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:55, 28 iyul 2022 (UTC) :::::{{u|dancewithdevil}}, hörmətli istifadəçi bu bizə maraqlı deyil VPN-i söndürürsüz ya yandırırsız. Görün Azvikidə vpn-lə bağlı qayda var? Varsa icra edək. Mən möqvqeyimi bildirdim və qərara etirazı olan inzibatçı olarsa bura fikirlərini qeyd edər müzakirə edərik. Sizə fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirəm. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:58, 28 iyul 2022 (UTC) ::::::@{{U|Eldarado}}, görün mövzu nə qədər uzandı ki, probemlər qalıb bir qıraqda, bunu müzakirə etməyi təklif edirsiniz. Bəs yaxşı, bu hüquq ilə bağlı az vikidə konkret qaydalar mövcuddur ki, qeyd edilən səbəbləri qəti şəkildə əsassız hesab edirsiniz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 28 iyul 2022 (UTC) ::::::Salam dəyərli Həmkarlar əvvəla demək istərdim ki heç kimə tərəfdarlıq etmirəm ancaq qeyd etmək istərdim ki artıq bir neçə gündür ki bu barədə müzakirə davam edir. Mən də tam anlaya bilmədim ki bu Bu hüququ bu qədər təhlükəli edən nədir əgər bu hüquq varsa və müraciət əsasında təqdim olunursa məncə də @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] - in müraciəti əsaslıdır çünki mən müşahidə etdim istifadəçi fəaliyyəti bu hüququn ondan alınmasından sonra demək olar ki 50% aşağı düşüb məncə buna bənzər hadisələrin baş verməsi istifadəçilərin Vikipediyada fəaliyyətini ləngidə hətda fəaliyyəti bir dəfəlik dayandırma ilə də nəticələnə bilər. Tərif kimi başa düşülüməsin ancaq @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]]-in azvikidə fəaliyyəti və töhvələri təqdirə layiqdir. Buna görə də təklif edirəm ki istifadəçinin ümumi fəaliyyətinə bir daha nəzər yetirilsin. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] Turkmen-ə hüquq ilə bağlı yazdıqda qeyd etmisiniz ki, "Onu da deyim ki, məndən başqa hazırda 6 istifadəçi də müddətsiz bu hüquq var" [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:09, 28 iyul 2022 (UTC) :::::@{{U|Sura Shukurlu|Surə}}, salam. Görünən odur ki, "müddətsiz" sözü artıq olub. Bu da normal olaraq sizin ağlınızı qarışdırıb, başa düşüləndir. Cümlənin doğrusu belə olacaqdı: "Onu da deyim ki, məndən başqa hazırda 6 istifadəçi də bu hüquq var". Məndən başqa gördüyüm qədəriylə, sadəcə Samral-da bu hüquq müddətsiz olub çünki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:50, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Eldarado]], hörmətli @[[İstifadəçi:Turkmen]]-ə müraciət etmişdim, müzakirə səhifəsidir deyə qeyd etmədim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:07, 28 iyul 2022 (UTC) ::::P.S. siz də razısınızsa məncə bu mövzuda müzakirə yanlız və yanlız [[Vikipediya:İnzibatçı müzakirəsi|İnzibatçı müzakirəsi]] səhifəsində aparılsın. Hal-hazırda bir neçə yerdə heç bir nəticəyə gəlinməyəcəyi məlum olana müzakirə açılıb bu mövzuda və bu vikinin işini pozur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:28, 28 iyul 2022 (UTC) :::::@{{U|Sura Shukurlu|Surə}}, işarələyirsən yazan yoxdur, orda fikir bildirən olacaq ki, guya? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:53, 1 avqust 2022 (UTC) == Adam Yunisov == Salam. Zəhmət olmasa [[Adam Yunisov|bu məqaləni]] Qaralama ad fəzasında bərpa edərdiz, məqalə üzərində işləyib VP:BNS-ə təqdim edim, inşallah. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]} 16:57, 21 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Samral|Samral]] salam həll edildi, hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:49, 25 iyul 2022 (UTC) == Fayl addəyişdiricisi == Salam Hörmətli @[[İstifadəçi:Turkmen|Turkmen]] Fayl addəyişdiricisi hüquq üçün müraciət etmişəm ancaq hələ də gözələmədədi bu hüquq ümumiyətlə nə vaxt hazır olacaq? müzakirəyə ehtiyac varsa Kənd meydanında müzakir başladaq həll yolunu tapaq. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:20, 22 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] salam, bu hüquq kifayət qədər ciddi hüquqdur. İdxal olunsa belə onun üçün kifayət qədər təcrübə toplamaq lazımdır. Hansı ki, hazırda bu icazə (fayl addəyişməsi) yalnız idarəçilərdədir. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 20:45, 25 iyul 2022 (UTC) == AVB Hüququ == Salam zəhmət deyilsə, [[VP:İHM]]-də bot hesabımla etdiyim hüquq müraciətinə nəzər yetirərdiniz. Təşəkkürlər - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 08:44, 26 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] salam, həll edildi. Zəhmət olmasa yoxlayın, ola bilər ki, [[Vikipediya:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON]] ilə bağlı bəzi problemlər olsun. [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 12:47, 26 iyul 2022 (UTC) ::Təşəkkür edirəm, hörmətli Turkmen bəy. Axşam yoxlayacağam. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:02, 26 iyul 2022 (UTC) :::Heç bir problem olmadı. Təkrar təşəkkür edirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:27, 28 iyul 2022 (UTC) rdk4vvcv2sdr3mfvd265v0w110h35k5 10 549244 6557554 4323449 2022-08-01T07:13:28Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Şablon:"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı/doc]] səhifəsinin adını [[Şablon:"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı/doc]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki <noinclude>{{docpage}}</noinclude> Şablon bu mükafatla təltif edilən şəxslərin səhifəsində işlədilən şəxs şablonlarındakı "Mükafatları" sətrinə qeyd olunmaq üçün nəzərdə tutulub. [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]] məqaləsinə olan daxili keçidin yerinə işlənə bilər. == İstifadə nümunəsi == <pre> {{Şəxs |Adı = Məmməd Məmmədov |Mükafatları = {{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı}} }} </pre> == Nəticə == {{Şəxs |Adı = Məmməd Məmmədov |Mükafatları = {{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı}} }} <includeonly> [[Kateqoriya:Şablonlar:SSRİ mükafatları]] </includeonly> fqyai9v0br4qi8swekqf5jlc1a1eoki 0 550084 6557090 4330506 2022-07-31T20:28:31Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Günəş dil nəzəriyyəsi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Günəş dil nəzəriyyəsi]] 1xrzr1gcuohffseihn9sqxv08ftr2uj 0 550879 6556641 6255808 2022-07-31T12:31:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Futbol oyun məlumatı | əsas başlıq = 1992 Kral Fəhd Kuboku Finalı | yuxarı = | şəkil = | turnir = 1995 Kral Fəhd Kuboku Finalı | komanda1 = Danimarka | komanda1ölkə = {{fb|Danimarka}} | komanda1hesab = 2 | komanda2 = Argentina | komanda2ölkə = {{fb|Argentina}} | komanda2hesab = 0 | tarix = 13 yanvar 1995 | stadion = Kral Fəhd stadionu | şəhər = [[Ər-Riyad]] | hakim = Əli-Bucsaim ([[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]]) | tamaşaçı = 35.000 | əvvəlki = [[1992 Kral Fəhd Kuboku Finalı|1992]] | sonrakı = [[1997 FİFA Konfederasiyalar Kuboku Finalı|1997]] }} '''1995 Kral Fəhd Kuboku Final''' — [[1995]]-ci il [[Kral Fəhd Kuboku]]nun qalibini müəyyənləşdirmək üçün keçirilmiş [[futbol]] matçı idi. Matç [[1995]]-ci ilin 13 yanvar tarixində [[Səudiyyə Ərəbistanı]]n [[Ər-Riyad]] şəhərində yerləşən [[Kral Fəhd Stadionu]]nda, [[futbol]] üzrə [[Argentina milli futbol komandası|Argentina]] və [[Danimarka milli futbol komandası|Danimarka]] milli komandaları arasında keçirilmişdir. Matç [[Danimarka milli futbol komandası|Danimarka]] yığmasının 2-0 hesablə qələbəsi ilə başa çatmışdır. == Oyunun nəticələri == {{Oyunun hesabatı |tarix = 13 yanvar 1995<br/>20:15 [[UTC+3|AST]] |komanda1 = {{fb|Danimarka}} |komanda2 = {{fb|Argentina}} |hesab = 2 : 0 |qollar1 = [[Maykl Laudrup|Laudrup]] {{qol|8|pen.}}<br/>[[Peter Rasmussen|Rasmussen]] {{qol|75}} |qollar2 = |stadion = Kral Fəhd, [[Ər-Riyad]] |tamaşaçı = 35 000 |hakim = {{Bayraq|BƏƏ}} [[Əli-Bucsaim]] |fon = |hesabat = |protokol = [https://www.fifa.com/confederationscup/matches/round=4307/match=21312/index.html Hesabat] }} {|width=92% |- |{{Football kit |pattern_la= _denmark94 |pattern_b = _denmark94 |pattern_ra= _denmark1995 |pattern_s = _denmark1995 |pattern_so= _band_white |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = FFFFFF |socks = FF0000 |title=Danimarka }} |{{Football kit |pattern_la = _argentina1992 |pattern_b = _argentina1995 |pattern_ra = _argentina1992 |pattern_sh = _argentina1995 |pattern_s = |leftarm = FFFFFF |body = 348153 |rightarm = FFFFFF |shorts = 348153 |socks = FFFFFF |title=Argentina }} |} {| style="width:100%;" |- | style="vertical-align:top; width:50%;"| {| style="font-size: 90%" cellspacing="0" cellpadding="0" |colspan="4"| |- !width="25"| !!width="25"| |- |Q|| '''20'''||[[Mogens Kroq]] |- |M|| '''2'''||[[Yakob Fris-Hansen]] |- |M|| '''4'''||[[Yes Höq]] ||{{yel|75}} |- |M|| '''3'''||[[Mark Riper]] |- |M|| '''12'''||[[Yakob Laursen]] || ||{{Oyundan|61}} |- |Y|| '''7'''||[[Brian Sten Nielsen]] |- |Y|| '''13'''||[[Xesper Kristensen]] ||{{yel|41}} |- |Y|| '''6'''||[[Maykl Şönberq]] |- |Y|| '''10'''||[[Maykl Laudrup]] || ||{{Oyundan|26}} |- |H || '''11'''||[[Brian Laudrup]] |- |H|| '''17'''||[[Peter Rasmussen|Rasmussen]] |- |colspan=3|'''Əvəzetmələr:''' |- |Y||'''14''' ||[[Morten Viqhorst]] || || {{Oyunda|26}} |- |H||'''5''' ||[[Yens Risaqer]] || || {{Oyunda|61}} |- |Colspan=3|'''Baş məşqçi:''' |- |Colspan="4"|{{Bayraq|Danimarka}} [[Rixard Möller Nielsen]] |} |valign="top"|[[File:1995-DEN-ARG 1995-FIN-CC.svg|300px]] | style="vertical-align:top; width:50%;"| {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="font-size:90%; margin:auto;" |colspan="4"| |- !width="25"| !!width="25"| |- |Q||'''1''' ||[[Karlos Bossio]] |- |M||'''4'''||[[Xavyer Zanetti]] || {{yel|30}} |- |M||'''2''' ||[[Roberto Ayala]] |- |M||'''6'''||[[Nestor Fabbri]] || {{yel|60}} |- |M||'''3'''||[[Xose Çamot]] || {{sent off|1|35|88}} |- |Y||'''20''' ||[[Kristian Bassedas]] |- |Y||'''7''' ||[[Ariel Orteqa]] |- |Y||'''16'''||[[Ruben Ximenez]] || ||{{Oyundan|65}} |- |Y||'''8'''||[[Marselo Eskudero]] |- |H||'''9'''||[[Qabriel Batistuta]] |- |H||'''11'''||[[Sebastyan Rambert]] || ||{{Oyundan|75}} |- |colspan=3|'''Əvəzetmələr:''' |- |H||'''18''' ||[[Qustavo Lopez]] || || {{Oyunda|65}} |- |H||'''10''' ||[[Marselo Espina]] || || {{Oyunda|75}} |- |colspan=3|'''Baş məşqçi:''' |- |colspan="4"|{{Bayraq|Argentina}} [[Daniel Passarella]] |} |} {| style="width:50%; font-size:90%;" | '''Hakim köməkçiləri:''' <br>[[Məhəmməd Fanayi]] ([[İran]]) <br>[[Məhəmməd Mansri]] ([[Tunis]]) |} == Xarici keçidlər == * [https://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=101/edition=4301/matches/match=21312/report.html Match report]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120817012954/http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=101/edition=4301/matches/match=21312/report.html |date=2012-08-17 }} [[Kateqoriya:FİFA Konfederasiyalar Kuboku]] ax6b7oiqs1y9bm01s7enepgyaqqi3s6 14 551182 6557929 5629420 2022-08-01T11:35:57Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Gender və cəmiyyət|Rollar]] [[Kateqoriya:Rol statusu]] [[Kateqoriya:Sosial konstruksionizm]] [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] data7icmlavipih4z6f1nj2hpi30yqg 0 554140 6557245 6411742 2022-07-31T23:40:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Aşağı meydan |orijinal adı = |şəkil = |şəkil_izah = |ölkə = {{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |şəhər = [[Fayl:Shusha2001.png|20px|]] [[Şuşa]] |yerləşir = |aidiyyatı = [[Şuşa Tarix-Memarlıq Qoruğu]] |memar = |tikilmə_tarixi = XVIII əsr |üslubu = |vəziyyəti = |Commons kateqoriyası = |Xəritəsi = }} '''Aşağı meydan''' və ya '''Torpaq meydanı'''— [[Şuşa]] şəhərinin ən qədim şəhər meydanlarından biridir. [[Şuşa qalası]]nın aşağı hissəsində yerləşir. == Tarixi == Aşağı meydan adı [[Meydan (Şuşa)|Meydan]]ın yerləşdiyi ərazi ilə müqayisədə Aşağı meydanın ərazisinin [[Şuşa qalası]]nın aşağı hissəsində yerləşməsi ilə əlaqəlidir. Aşağı meydan xalq arasında həm də ''Torpaq meydanı'' adı ilə tanınır.<ref name="Авалов47">{{Harvnb|Авалов|1977|p=47}}</ref> Bu adın yaranmasının səbəbi isə Şuşanın digər şəhər meydanlarından fərqli olaraq daşlarla döşənməməsi və torpaq örtüyə malik olması ilə əlaqəlidir.<ref name="Авалов47"/> Şuşa şəhərinin tarixi qeyd edilməmiş baş planında Aşağı meydanın qərb tərəfində yerləşən, bir-birinə bitişik iri ictimai binalar diqqət çəkir.<ref name="Авалов47"/> Həmin binaların heç biri dövrümüzə çatmamışır.<ref name="Авалов47"/> Planda heç bir izah və şərh verilmədiyinə görə həmin binaların hansı funksiyanı yerinə yetirməsi naməlumdur.<ref name="Авалов47"/> Qarabağ tarixçisi Baharlının məlumatına görə, Aşağı meydanda Qazı Mirzə Əli hamamı yerləşirdi.<ref>{{cite book|author=[[Məhəmmədəli bəy Məxfi]]|title=Əhvalati-Qarabağ|year=2006|location=[[Bakı]]|publisher=[[Şərq-Qərb (nəşriyyat)|Şərq-Qərb]]|url=http://www.anl.az/el/q/qarabaqnqmeler3.pdf|page=40|isbn=978-9952-34-070-9|access-date=2022-01-01|archive-date=2020-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200110040323/http://www.anl.az/el/q/qarabaqnqmeler3.pdf|url-status=unfit}}</ref> == Xüsusiyyətləri == Aşağı meydan düz Aşağı məhəllənin ortasında yerləşir. Ərazinin sakit, düz relyefi, geniş ölçüləri, ictimai ticarət kompleksinin olması və [[Aşağı bazar]] küçəsi vasitəsiylə [[Yuxarı Gövhər ağa məscidi]] ilə əlaqələndirilməsinə əsaslanan [[Elturan Avalov|E. Avalov]] Aşağı meydanın şəhərin ən qədim meydanlarından biri olmasını və uzun müddət əsas ictimai-ticarət mərkəzi kimi fəaliyyət göstərməsini qeyd edir.<ref name="Авалов47"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|}} == Ədəbiyyat == * {{cite book|last=Авалов|first=Э. В.|title=Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика|date=1977|publisher=Элм|location=Баку}} == Həmçinin bax == * [[Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu]] {{Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}} {{Şablon:Azərbaycan meydanları}} [[Kateqoriya:Azərbaycan memarlığı]] [[Kateqoriya:Şuşa meydanları]] [[Kateqoriya:Arran memarlıq məktəbi]] 8rmsmx1bgxxq0j5hs86rfde92uke7ug 0 555685 6556861 6228768 2022-07-31T16:59:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Amerika''' — [[Qərb yarımkürəsi]]ndə qitə. O, [[Şimali Amerika|Şimali]] və [[Cənubi Amerika]] qitələrinə bölünür. Qitə [[Xristofor Kolumb]]un 1492-ci il səfərindən əvvəl yerlilər tərəfindən bir çox ada malik idi. O tarixdən sonra gələn əcnəbilər isə qitəni ''Amerika'' adlandırdılar. Ümumi olaraq, [[Amerika]] adının XVII əsrdə, bu iki qitədə tədqiqatlar aparmış [[İtaliya Krallığı|İtaliya]] səyyahı [[Ameriqo Vespuççi]]dən gəldiyi qəbul edilir. Buna baxmayaraq, bəzi tarixşünaslar müxtəlif açıqlamalar irəli sürüblər. == İstifadəsi == [[Fayl:Waldseemuller map 2.jpg|thumb|right|300px|[[Martin Valdzemüller|Valdzemüllerin]] ''Dünya Xəritəsi'' (Almaniya, 1507). Bu xəritə Amerika terminindən istifadə edən ilk xəritədir (Aşağı sol hissədə, Cənubi Amerikada).<ref name=LoCmap />]] Müasir [[Azərbaycan dili]]ndə, Şimali və Cənubi Amerika ayrı qitələr hesab edilir. Bu, [[ingilis dili]]ndə də eynidir, amma onlar cəmdə "''Americas''" ({{dil-az|Amerikalar}}) adlanır. Addan tək formada istifadə edən zaman, bu ad sadəcə [[Amerika|Amerika qitəsin]]ə aid edilir. İngilis və Azərbaycan dillərində Amerika adı çox zaman [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]na da aid edilir.<ref name=oxfordc>{{cite book |title=The Oxford Companion to the English Language |last=Makartur |first=Tom |year=1992 |location=Nyu-York |publisher=Oxford University Press |page=33}} {{ISBN|0-19-214183-X}}</ref> === Erkən istifadəsi === Amerika adının bizə məlum olan ilk istifadəsi 25 aprel 1507-ci ildə olmuşdur. Bu ad indiki [[Cənubi Amerika]]ya aid edilib.<ref name=LoCmap>{{cite web|url=http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/h?ammem/gmd:@field%28NUMBER+@band%28g3200+ct000725C%29%29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090109175922/http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/h?ammem%2Fgmd%3A%40field%28NUMBER+%40band%28g3200+ct000725C%29%29|dead-url=yes|archivedate=9 yanvar 2009|title=Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii alioru[m]que lustrationes.|publisher=memory.loc.gov|accessdate=11 avqust 2018}}</ref> Ad on iki saat qurşağına malik kiçik bir qlobusda və hazırlanmış [[Valdzemüller xəritəsi|ən böyük dünya xəritəsi]]ndə görünür. Bu xəritələrin hər ikisi də [[Almaniya]] kartoqrafı [[Martin Valdzemüller]] tərəfindən [[Fransa]]nın [[Sen-Dye-de-Voj|Sen-Dye-de-Voj şəhərind]]ə hazırlanmışdır.<ref>{{cite web | url=http://lccn.loc.gov/2003626426 | title=Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii alioru[m]que lustrationes. | publisher=Library of Congress | location=Vaşinqton şəhəri | author=Martin Valdzemüller | LCCN = 2003626426 | accessdate=11 avqust 2018}}</ref> Bunlar Amerikanı [[Asiya]]dan ayrı bir torpaq sahəsi olaraq göstərən ilk xəritələr idi. Bu xəritələrin bələdçi kitabçası – [[Matias Rinqmann]] tərəfindən yazılan "''Cosmographiae Introductio''"da "mən bu hissəni [[Cənubi Amerika]] belə adlandırmaq hüququna kimin malik olduğunu bilmirəm, savadlı bir insan olan Ameriqo onu kəşf edəndən sonra ora Ameriqen və ya Amerika, yəni Ameriqonun torpağı adlandırılmışdır. Axı həm Avropa, həm də Asiya adını bir qadından alıb" yazılır.<ref name=Smiths>{{Cite journal | last1 = Tobi Lester |first1 = Desember |year = 2009 | title = Putting America on the Map |publisher = Smithsonian | volume = 40 |page = 9}}</ref> == Ameriqo Vespuççi == [[Fayl:Amerigo Vespucci.jpg|thumb|left|150px|[[İtaliya]] səyyahı [[Ameriqo Vespuççi]]nin portreti.]] [[Ameriqo Vespuççi|Ameriqo (Ameriko) Vespuççi]] (d. 9 mart 1454 — ö. 22 fevral 1512) [[florensiya]]lı səyyah, sərmayədar, şturman və kartoqraf idi. O, indiki [[Braziliya]] və [[Karib dənizi|Karib adaları]]nın [[Asiya]]dan ayrı olduğunu irəli sürən ilk a [[avropa]]lı olmuşdur.<ref>{{cite web |title="Yeni Dünya"nı kəşf edən Ameriqo Vespuççi |url=http://deyerler.org/82257-yeni-dunyani-kesf-eden-ameriqo-vespucci.html |date=9 mart 2011 |publisher=deyerler.org |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110311093143/http://deyerler.org/82257-yeni-dunyani-kesf-eden-ameriqo-vespucci.html |archivedate=11 mart 2011 |accessdate=11 avqust 2018}}</ref> "''Americus Vesputius''" [[İtaliya Krallığı|İtaliya]] səyyahı [[Ameriqo Vespuççi]]nin [[Latın dili|latınlaşdırılmış]] adı idi. Onun adı (Ameriqo) [[Orta əsr latın dili|orta əsr latın]] adı olan "Emericus"un [[İtalyanlaşdırma|italyanlaşdırılmış]] forması idi. Ad [[German dilləri|german]] "Amalric" və "Emmerich" adlarından, onlar isə [[Pragerman dilləri|pragerman]] *amal ("canıbərklik, igidlik") və ya *heim ("ev") + *rik ("hökmdar") söz birləşməsindən törəmişdir.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=0kc60WqxYK4C&pg=PA7&dq=henry+amalric+etymology&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjCtMn9gIHSAhVX9WMKHffhBQEQ6AEIGjAA#v=onepage&q=henry%20amalric%20etymology&f=false|title=Surnames of the United Kingdom: A Concise Etymological Dictionary|last=Harrison|first=Henri|date=8 fevral 2018|publisher=Genealogical Publishing Com|isbn=9780806301716|language=en}}</ref> Ehtimal olunur ki, [[Ameriqo Vespuççi|Vespuççi]] bu yeni torpaq sahəsinin onun adını daşımasından xəbərdar deyildi. Bunun səbəbi, [[Martin Valdzemüller]] xəritələrinin onun ölümündən bir neçə il sonra İspaniyaya çatması idi.<ref name=Smiths /> Vespuççinin [[Karib dənizi|Karib adaları]]nın [[Asiya]]dan ayrı olması ideyasına inandığı naməlumdur. Buna görə də bəzi tarixşünaslar Vespuççinin [[Xristofor Kolumb]] kimi Karib adalarının Asiyanın bir parçası olduğuna inandığını irəli sürürlər.<ref name=BBC1>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/magazine/8328878.stm |title=UK &#124; Magazine &#124; The map that changed the world |publisher=BBC News |date=28 oktyabr 2009 |accessdate=11 avqust 2018}}</ref> [[İspaniya]] hakimiyyəti ilk iki əsrdə qitənin Amerika adlandırılması təklifini rədd etmişdir. Onlar qitəni Kolumbun şərəfinə adlandırmaq arzusunda idilər. Amerika adının istifadə edilməsi flamand kartoqrafı və coğrafiyaşünası [[Gerard Merkator]]un (5 mart 1512–2 dekabr 1594) 1538-ci ildə hazırladığı xəritədə [[Yeni dünya]]nı Amerika adlandırması ilə bərpa edilmişdir. Bəzi tarixşünaslar Amerika adının qəbul edilməsinə Amerika adının Asiya, Afrika və Avropa adları ilə "təbii şairanə uyğunlaşma"nın təsir göstərdiyinə inanırlar.<ref name=Smiths /> == Dağ silsiləsi == 1875-ci ildə fransız əsilli [[ABŞ]] geoloqu [[Jül Marko]] Amerika adının indiki [[Nikaraqua]]da yerləşən "''[[Ammerike]]''" dağ silsiləsinin şərəfinə adlandırıldığını irəli sürmüşdür. ''Ammerika'' yerli xalqların dillərində mövcud olan bir sözdür.<ref>{{Cite web|url=http://www.unz.org/Pub/AtlanticMonthly-1875mar-00291?View=PDFPages|title="Origin of the Name America" by Jules Marcou, The Atlantic Monthly, March 1875|website=UNZ.org|accessdate=11 avqust 2018}}</ref> Regionun yerliləri bu sözü Kolumb və onun heyətinin üzvləri ilə paylaşmışdır.<ref>{{Cite web|url=http://www.unz.org/Pub/AtlanticMonthly-1875mar-00291?View=PDFPages|title="Origin of the Name America" by Jules Marcou, The Atlantic Monthly, March 1875|website=UNZ.org|accessdate=11 avqust 2018}}</ref> O, Amerikaya olan dördüncü səfərində dağ silsiləsinin yaxınlıqlarında sahilə yanaşmışdır. Amerika adı Avropada şifahi amillərə görə tezliklə yayılmışdır. Valdzemüllerin əsərində qitənin belə adlandırılması barədə də çoxlu düşüncələr var. "''Cosmographiae Introductio''" kitabındakı [[baptizm]]al girişdə adətən müəllifin qitəni Vespuççinin şərəfinə adlandırdığını yazdığı hesab edilir. Buna baxmayaraq, etimoloq Coy Ri o hissənin bir açıqlama olduğunu və müəllifin bir çox insanın qitəni Amerika adlandırıldığını eşitdiyi yazıldığını irəli sürmüşdür.<ref name="The Naming of America">{{Cite web|url=http://www.uhmc.sunysb.edu/surgery/america.html|title=The Naming of America|publisher=uhmc.sunysb.edu|accessdate=11 avqust 2018}}</ref> Bu nəzəriyyənin müdafiəçilərinin verdiyi səbəblər arasında "yer adlarının yazılı yol ilə yox, şifahi yol ilə yaranması faktı" var.<ref name="The Naming of America"/><ref>{{Cite journal|last=Ri|first=Coy|date=1 yanvar 1964|title=On the Naming of America|url=https://archive.org/details/sim_american-speech_1964-02_39_1/page/42|jstor=453925|journal=American Speech|volume=39|issue=1|pages=42–50|doi=10.2307/453925}}</ref> Buna əlavə olaraq, Valdzemüller torpaq sahələrinə ad vermə səlahiyyətinə malik deyildi. Bu imtiyaz [[monarx]]lara, bəzən də [[səyyah]]lara verilirdi.<ref>{{Cite web|url=http://www.unz.org/Pub/AtlanticMonthly-1875mar-00291?View=PDFPages|title="Origin of the Name America" by Jules Marcou, The Atlantic Monthly, March 1875|website=UNZ.org|accessdate=11 avqust 2018}}</ref> == Yerli adlar == Qitənin avropalı bir müstəmləkəçinin şərəfinə adlandırılması bəzi mülki cəmiyyət qrupları tərəfindən problem hesab edilir. 1977-ci ildə Dünya Yerli Xalqlar Şurası "Amerika" yerinə "''[[Abya Yala]]''" terminindən istifadə etmək təklifini irəli sürmüşdür. Bundan başqa digər yerli dillərdə də [[Amerika|Amerika qitəsi]] üçün alternativ adlar mövcuddur.<ref name="Roth2011">{{cite book|first=Yuliya |last=Rot |title=Latein/Amerika, in: Susan Arndt and Nadja Ofuatey-Alazard: Wie Rassismus aus Wörtern spricht|publisher=Unrast-Verlag |language=de}}</ref> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{cite web |title=The Columbus Myth: Did Men of Bristol Reach America before Columbus? |first=Ayan |last=Vilson |year=1974}} {{ISBN|0-671-71167-9}} * {{cite web |title=Terra Incognita: The True Story of How America Got Its Name |first=Rodni |last=Brum |year=2001}} {{ISBN|0-944638-22-8}}) * {{cite web |title=Amerike: The Briton America Is Named After |first=Rodni |last=Brum |year=2002}} {{ISBN|0-7509-2909-X}} == Xarici keçidlər == * {{cite web |title=The man who inspired America? |url=http://www.bbc.co.uk/bristol/content/features/2002/04/29/amerike.shtml |publisher=BBC Features |date=29 aprel 2002}} * {{cite web |title=It's All in a Name |url=http://www.umc.sunysb.edu/surgery/broome.html |first=Conatan |last=Kohen |publisher=Bristol TImes |access-date=2018-08-11 |archive-date=2011-07-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110720053102/http://www.umc.sunysb.edu/surgery/broome.html |url-status=unfit }} * {{cite web |title=Bristol Voyages |url=http://www.heritage.nf.ca/exploration/bristol_vygs.html |publisher=Heritage}} [[Kateqoriya:Amerika|Adlandırılma]] [[Kateqoriya:Toponimlər]] nm1xjd1odwwpt5jxuj3dz34lx9h3pux 0 560016 6556746 6456719 2022-07-31T15:28:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Akbaris kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Акбарыҫ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg =54.8649 |lat_min = |lat_sec = | lon_deg =54.1885 |lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452634 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Akbaris''' ({{Dil-ba|Акбарыҫ}}), {{Dil-ru|Акбарисово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akbaris kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 18<ref>{{Cite web|url = http://www.sharanrb.ru/villages/01akbars/|title = Акбарисовский сельсовет|author = |work = © 2009 Администрация муниципального района Шаранский район Республики Башкортостан, официальный сайт|date = |publisher = Администрация муниципального района Шаранский район Республики Башкортостан, официальный сайт|access-date = 2018-09-01|archive-date = 2015-05-18|archive-url = https://web.archive.org/web/20150518090105/http://www.sharanrb.ru/villages/01akbars/|url-status = dead}}</ref> km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |534 |{{Azalış}}506 |{{Azalış}}437 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[Marilər]] (79%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] m2dxhbefwu92zoyle865t0hbhlbappq 0 560055 6556831 6457103 2022-07-31T16:31:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Almaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алмаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 42 |lat_sec = 10 | lon_deg = 54 |lon_min = 7 |lon_sec = 17 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452632 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Almaş''' ({{Dil-ba|Алмаш}}), {{Dil-ru|Алмаш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Şaran rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Bazqıya kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 21&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bazqıya): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 20&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |27 |{{Azalış}}23 |{{Azalış}}18 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (74 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] kix7ngqu5mufbnlfma2fiu4xqv1tvs6 0 560058 6556836 6457174 2022-07-31T16:36:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Alpay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алпай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 50 |lat_sec = 26 | lon_deg = 53 |lon_min = 49 |lon_sec = 27 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452641 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alpay''' ({{Dil-ba|Алпай}}, {{Dil-ru|Алпаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Erekle kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 26&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Erekle): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 32&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |122 |{{Azalış}}117 |{{Azalış}}103 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (87 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] g8vd9qub7foklt7fhvz5nquil5pzp2e 0 560059 6556929 6457436 2022-07-31T17:36:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Anisimova Polyana kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Анисимова Поляна}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.9819|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 53.8502|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Anisimova Polyana''' ({{Dil-ba|Анисимова Поляна}}), {{Dil-ru|Анисимова Поляна}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Şaran rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Pisarev kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 22&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Pisarev): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 52&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |117 |{{Azalış}}95 |{{Azalış}}83 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (86%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] jcqf1eufz6in1e4bo9nklejk9m03dpj 0 560096 6557316 6461593 2022-08-01T03:07:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Burhık kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бурһыҡ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.8141|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 53.7842|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452630 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Burhık''' ({{Dil-ba|Бурһыҡ}}, {{Dil-ru|Барсуково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Durtüylü kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 17&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Durtüylü): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 26&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |273 |{{Artış}}302 |{{Azalış}}269 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (784%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 0aa4x52pgw0wcjc53ay0fwg2cbmbjcc 0 560128 6557258 6460723 2022-08-01T00:28:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bikkol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Биҡҡол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 51 |lat_sec = 12 | lon_deg = 54 |lon_min = 8 |lon_sec = 6 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452634 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bikkol''' ({{Dil-ba|Биҡҡол}}), {{Dil-ru|Биккулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akbaris kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 9&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 41&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |56 |{{Azalış}}55 |{{Azalış}}47 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[Marilər]] (98%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 3uw85utocugmobwna1lfgdh1y5hwtyy 0 560129 6557261 6460726 2022-08-01T00:28:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Biktış kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Биктыш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 52 |lat_sec = 7 | lon_deg = 54 |lon_min = 9 |lon_sec = 25 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452634 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Biktış''' ({{Dil-ba|Биктыш}}), {{Dil-ru|Биктышево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Şaran rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Akbaris kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 12&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Akbaris): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 47&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |143 |{{Artış}}146 |{{Azalış}}124 |} === Etnik tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (98%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] p5tbocss6rcg5hg52xly1gf0j7exz3z 0 560130 6557290 6460818 2022-08-01T01:40:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Borisovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Борисовка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 57 |lat_sec = 46 | lon_deg = 54 |lon_min = 19 |lon_sec = 32 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Borisovka''' ({{Dil-ba|Борисовка}}), {{Dil-ru|Борисовка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 33&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 15&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 75&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |83 |{{Azalış}}81 |{{Artış}}82 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[Çuvaşlar]] (98%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] khskv99yvohawjn22enorxwxvjev0xy 0 560131 6557306 6460859 2022-08-01T02:17:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bulansaz kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Боланһаҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 57 |lat_sec = 46 | lon_deg = 54 |lon_min = 19 |lon_sec = 32 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bulansaz''' ({{Dil-ba|Боланһаҙ}}), {{Dil-ru|Булансаз}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 17&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 59&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |119 |{{Azalış}}116 |{{Azalış}}104 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (59%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] ey5vkdy1a3y6d4tjgngneo3i7tpa335 0 560207 6557310 6461576 2022-08-01T03:03:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bulək kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бүләк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 49 |lat_sec = 45 | lon_deg = 53 |lon_min = 52 |lon_sec = 59 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452630 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bulək''' ({{Dil-ba|Бүләк}}, {{Dil-ru|Буляково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Dimitriyevo Polyanka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 10&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Dimitriyevo Polyanka): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 45&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |13 |{{Azalış}}2 |{{Azalış}}0 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (84%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] pis2fhu2sqcidhfbpoez2611pw07az3 0 560208 6557292 6460822 2022-08-01T01:47:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Boxara kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бохара}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 53 |lat_sec = 50 | lon_deg = 53 |lon_min = 38 |lon_sec = 44 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452643 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Boxara''' ({{Dil-ba|Бохара}}, {{Dil-ru|Бухара}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd Tübənqe Zəyet kənd şurası <nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 40&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tübənqe Zəyet): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 10&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |6 |{{Azalış}}2 |{{Azalış}}0 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 3tnyf97hjvqk0bjcx9wxqpycg7pdk7r 0 560245 6557591 6463200 2022-08-01T07:41:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Dmitriyevo Polyanka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Дмитриева Поляна}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 50 |lat_sec = 51 | lon_deg = 53 |lon_min = 55 |lon_sec = 31 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452630 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Dmitriyevo Polyanka''' ({{Dil-ba|Дмитриева Поляна}}, {{Dil-ru|Дмитриева Поляна}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Dimitriyevo Polyanka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 6&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |634 |{{Artış}}654 |{{Azalış}}545 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (50%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 24ywy1j97h2zfie69v81zxfj9omo7ch 0 560796 6557488 6264997 2022-08-01T06:31:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Animanqa/Başlıq | başlıq = Dareka no Manazashi | şəkil = Dareka no Manazashi - cover.jpg | şəkilölçü = 202px | şəkilizah = Anime filminin posteri. | jakanji = だれかのまなざし | jaromaji = | digərad = {{dil-az|Kiminsə baxışı}} | janr = [[Dram filmi|dram]], [[həyat dilimi]],[[elmi fantastika]] }} {{Animanqa/Film | başlıq = | director = [[Makoto Şinkay]] | writer = [[Makoto Şinkay]] | producer = | music = Akihisa Matsuura | studio = [[CoMix Wave Films]] | licensor = | licensor_other = | release_date = {{Start date|2013|02|10}} | runtime = 7 dəq. | imdb_id = 3300814 }} {{Animanqa/Son}} {{nihonqo|'''''Dareka no Manazashi'''''|だれかのまなざし||{{dil-az|Kiminsə baxışı}}}} – 2013-cü il istehsalı qısametrajlı anime filmi. [[Makoto Şinkay]] ssenaristliyi və rejisorluğu ilə çəkilmişdir. 10 fevral 2013-cü il Tokyo Beynəlxalq Forumunda ekranlaşdırılmışdır. Həmçinin, Şinkayın 31 may 2013-cü ildə "[[Söz bağçası]]" anime filminin premyerası ilə birlikdə nümayiş etdirilmişdir. Daha sonra 2013-cü ilin sentyabrından 2014-cü ilin yanvarına kimi YouTube-da yayımlanmışdır. "Dareka no Manazashi" ''yenicə'' ''müstəqil olan bir gənc qadının yetkinliyə çatması və onun atası ilə olan münasibətinin dəyişməsindən bəhs edən futuristik hekayədir. Hekayə ailə həyatını xatırladan səhnələrdən, qızın babası və ailə pişiyi ilə olan münasibətindən bəhs edir. Film ''[[CoMix Wave Films]]'', ''NEST'' və ''TYO M1 Production'' tərəfindən ''The Answer Studio Co., Ltd. ''ilə birgə istehsal olunmuşdur. Personajları Fumi Hirano, Satomi Hanamura və Şinci Oqava səsləndirmişdir. Digər aparıcı heyətə bu şəxslər daxildir: Makato Tayqa, Miho Suzuki və Takumi Tanci. Filmin bəstəkarı isə Akihisa Matsuura olmuşdur. Filmin mahnısı {{nihonqo|"Sore de Ii yo"|それでいいよ||{{dil-az|Hər şey yaxşıdır}}}} Kazusa tərəfindən bəstələnmiş və ifa edilmişdir. Filmin qısa metrajlı olmasına görə tənqid edilməsinə baxmayaraq, onlayn şərhlər filmi bədii və səmimi canlılığına görə tərifləmişdir. Film xüsusilə ailə kimi ailə münasibətlərinin zamana görə dəyişməsini vurğuladığına görə yaşlı tamaşaçılar üçün "dərin emosional" olaraq xarakterizə edilmişdir. == Məzmun == Hadisələr yaxın gələcəkdə yenicə müstəqil olan {{nihonqo|Aya Okumara|岡村綾|Okamura Aya}}, onun vaildeyinləri və ev pişiyi arasında cərəyan edir. Aya yaxın zamanlarda əldə etdiyi işinə görə evdən köçüb. Anası Minako xaricdə işləyərkən atası Koci ev pişiyi {{nihonqo|Mii|ミ一}} ilə evdə tək başına qalır. Mii Ayanın atası tərəfindən gənc qızın anasının yoxluğunun öhdəsindən gəlməyə kömək etməsi üçün bala vaxtı alınan qoca pişikdir, indi isə sağlamlığı zəifdir. Hekayə pişiyin perspektivindən nəql olunur.<ref name="Dareka_no_Manazashi_(anime)">Dareka no Manazashi (Motion picture) (in Japanese and English). PROUDCHANNEL. 2013.</ref><ref name="Makoto_Shinkai_site">[https://www.animenewsnetwork.com/news/2013-01-23/ Makoto-shinkai-dareka-no-manazashi-anime-trailer-streamed]. [[Anime News Network]] January 23, 2013. from the original on December 2, 2014. Retrieved October 7, 2014.</ref> Heykayə Ayanın yorucu iş günündən sonra evə dönməsi ilə başlayır. Yatağında dincəldikdən sonra, onunla nahar etmək istəyən atası zəng vurur: Lakin Aya yalandan hələ də iş yerində olduğunu deyərək imtina edir. Daha sonra rəvayətçi Ayanın uşaqlıq və ailə həyatı haqqında xatirələri danışır, xüsusi ilə də yetkinliyinin və sərbəstliyinin getdikcə tənhalaşan, amma hələ də onun üçün xoşbəxt olan atası ilə məsafəni necə yaratdığının üzərində durulur. Daha sonrakı gecə, Aya atasından gələn başqa bir zəng ilə oyanır.<ref name="Dareka_no_Manazashi_(anime)"/><ref name="animeanime.jp_12Apr2013"/> Miinin ölümünü öyrəndikdən sonra, atasını ziyarət edir və onunla birlikdə nahar edir, ikisini yaxınlaşdıran bir təcrübə baş verir. Aya daha sonra atasının aldığı yeni pişik balasını görmək üçün atasını ziyarət edir. Eyni zamanda, anası qapı zəngini çalır və ailə yenidən birləşir, onların xoşbəxtliyi yenilənir.<ref name="Dareka_no_Manazashi_(anime)"/> == İstehsal == ''"Dareka no Manazashi"''-in ssenarisi ''"Voices of a Distant Star'' və ''"[[5 Centimeters Per Second]]"'' filmilərinin rejisorluğunu edən [[Makoto Şinkay]] tərəfindən yazımışdır və film onun rejissorluğu ilə çəkilmişdir.<ref name="animeanime.jp_12Apr2013"/> Film ''[[CoMix Wave Films]]'', ''NEST'' və ''TYO M1 Production'' tərəfindən ''The Answer Studio Co., Ltd'' şirkəti ilə birgə istehsal edilmişdir.<ref name="Makoto_Shinkai_site"/><ref name="animeanime.jp_12Apr2013">[https://www.animenewsnetwork.com/news/2013-09-09/makoto-shinkai-entire-dareka-no-manazashi-short-streamed "Makoto Shinkai's entire Dareka no Manazashi short streamed"]. [[Anime News Network]]. September 9, 2013.[https://web.archive.org/web/20141017040027/http://www.animenewsnetwork.com/news/2013-05-22/shinkai-garden-of-words-to-be-screened-with-dareka-no-manazashi Archived] from the original on November 18, 2014. Retrieved October 7, 2014.</ref><ref name="asdf"/> Rejissor köməkçisi Makoto Tayqa, animasiya rejissoru və personaj dizayneri Miho Suzuki, art-direktor Takumi Tanji idi. Bəstəkar isə Akihisa Matsuura olmuşdur.<ref name="asdf"/> Filmin mahnısı {{nihonqo|"Sore de Ii yo"|それでいいよ||{{dil-az|Hər şey yaxşıdır}}}} Kazusa tərəfindən bəstələnmiş və ifa edilmişdir. Şinkay Kazusanın ifasını, mahnının filmə uyğunluğu baxımından həm də gənclərin zövqü ilə əlaqədar olaraq bunun öhdəsindən gələ biləcəyini deyərək seçdi. Personajlar; ''Mii'' Fumi Hirano tərəfindən, ''Aya Okamura'' Satomi Hanamura tərəfindən, ''Kōci Okamura'' Şinci Oqava tərəfindən səsləndirilmişdir. Filmin müddəti 6 dəqiqə 40 saniyədir.<ref name="asdf"/> Film ''Nomura Holdings'' dəstəyi ilə {{nihonqo|"Proud Box Təqdir Festivalı"|プラウドボックス感謝祭}} üçün istehsal olundu.<ref name="animeanime.jp_12Apr2013"/><ref name="asdf"/> Şinkaya görə lahiyənin ən böyük çətinliyi, animasiyanın ailə bağları və gələcək kimi mühüm mövzuları əhatə etməsi ilə yanaşı onu əyləncəli və qıssa tutmaq idi.<ref name="asdf">Shinkai, Makoto.[http://shinkaimakoto.jp/manazashi Other voices – 遠い声- » プラウドフューチャーシアター「だれかのまなざし][Other voices – Proud Future Theater: About the short film Dareka no Manazashi] (in Japanese). CoMix Wave Films. from the original on December 2, 2014. Retrieved October 8, 2014.</ref> == Buraxılış == ''Dareka no Manazashi'' 2013-cü il, 10 yanvar tarixində Şinkayın rəsmi internet səhivəsində elan edildi. 23 yanvar tarixində ''Nomura Real Estate Qrupu'' ''Proud Box Təqdir Festivalı'' əsnasında filmin terylerini yayınladı, 10 fevral tarixində isə ekranlaşdırma planlarını elan etdi. 2013-cü il 31 may tarixində Şinkay, [[Söz bağçası]] filminin yapon premiyerasında ''Dareka no manazashi-nin'' də göstəriləcəyini tvitter hesabından anons etdi. İki film də 21 may 2014-cü il tarixində italyan buraxılışında nümayiş etdirildi.<ref>Akumetsu (May 29, 2014). [https://www.animeemanga.it/2014/05/29/il-giardino-delle-parole/ "The Garden of Words"](in Italian). Anime e Manga. from the original on November 18, 2014. Retrieved October 9, 2014.</ref> [[2013-cü il]] sentyabrın 5-də film bütöv olaraq youtube-a ''Nomura Real Estate Qrupun ProudChannel'' kanalına yükləndi.<ref name="af">Sam (January 18, 2014). [http://www.otakustudy.com/anime/2014/01/online-streaming-makoto-shinkais-dareka-manazashi-someones-gaze-discontinue-days-time/ "Online streaming of Makoto Shinkai'sDareka no Manazashi (Someone's Gaze // だれかのまなざし) to discontinue in a few days time"]The Otaku's Study. from the original on December 2, 2014. Retrieved October 8, 2014.</ref> 11 sentyabr tarixində ingiliscə subtitirlər əlavə olundu. == İstinadlar == {{reflist|2}} == Xarici keçidlər == * ''[http://shinkaimakoto.jp/manazashi Dareka no Manazashi]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141112043058/http://shinkaimakoto.jp/manazashi |date=2014-11-12 }}'' Makato Şinkayın rəsmi veb-saytında {{ja}} * {{IMDb title|3300814}} * {{ann|anime|15115}} == Həmçinin bax == {{Makoto Şinkay|vəziyyət=expanded}} {{CoMix Wave Films}} [[Kateqoriya:2013-cü ilin anime filmləri]] [[Kateqoriya:Qısametrajlı anime filmləri]] [[Kateqoriya:Orijinal ssenari ilə çəkilmiş animelər]] [[Kateqoriya:CoMix Wave filmləri]] [[Kateqoriya:Dram anime və manqaları]] [[Kateqoriya:Gündəlik həyat haqqında anime və manqalar]] [[Kateqoriya:Elmi fantastika anime və manqaları]] [[Kateqoriya:Makoto Şinkayın filmləri]] [[Kateqoriya:Uydurmada ailə]] ipfvrua9sc9lv9n7uasylfoam8b0r58 0 561230 6557018 6523052 2022-07-31T19:13:40Z Nicat49 31470 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Şahmatçı |adı = Ayan Allahverdiyeva |orijinal adı = |şəkil = Ayan Allahverdiyeva 2018.jpg |şəkil miqyası = 225px |şəkil məlumat = Allahverdiyeva 2018-ci ildə |vətəndaşlığı = {{AZE}} |ilk adı = |doğum tarixi = 21.2.2005 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |yaşadığı yer = |titulu = qadınlar arasında ustalığa namizəd (2015) |indiki reytinqi = 2115 (sentyabr 2018) |maksimal reytinqi = 2115 (sentyabr 2018) |reytinq yeri = |mükafatları = |dünya çempionluğu = |FİDE nömrəsi = 13412590 |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Ayan Allahverdiyeva''' ({{comment|d.|doğum}} 21 fevral 2005, [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] [[şahmat]]çı, qadınlar arasında ustalığa namizəd (2005) == Həyatı == 2014 və 2015-ci illərdə 10 yaşlı qızlar arasında,<ref>[http://chess-results.com/tnr136142.aspx?lan=1&art=4 10 Yaşadək qızlar arasında Azərbaycan birinciliyi 2014 // ''Chess-results.com'']</ref><ref>[http://chess-results.com/tnr174294.aspx?lan=1&art=4 10 yaşadək qızlar arasında Azərbaycan birinciliyi 2015 // ''Chess-results.com'']</ref> 2016 və 2017-ci illərdə isə 12 yaşlı qızlar arasında Azərbaycan çempionu olub.<ref>[http://chess-results.com/tnr224733.aspx?lan=1&art=4 12 yaşadək qızlar arasında Azərbaycan birinciliyi 2016 AZE Chmp, 2016, G-U12 // ''Chess-results.com'']</ref><ref>[http://chess-results.com/tnr283540.aspx?lan=1&art=4 12 yaşadək qızlar arasında Azərbaycan birinciliyi. 2017 // ''Chess-results.com'']</ref> 2018-ci ildə eyni uğuru 14 yaşlı qızların qrupunda təkrarlayıb.<ref>[http://chess-results.com/tnr357536.aspx?lan=1&art=4 14 yaşadək qızlar arasında Azərbaycan birinciliyi 2018 // ''Chess-results.com'']</ref> 2018-ci ildə, həmçinin 20 yaşlı qızların qrupunda çıxış edib və bürünc medal qazanıb.<ref>[http://chess-results.com/tnr361171.aspx?lan=1&art=4 Azerbaijan Chess Championship under 20, girls // ''Chess-results.com'']</ref> Müxtəlif yaş kateqoriyalarında [[Azərbaycan]]ı yeniyetmələr arasında şahmat üzrə dünya və Avropa çempionatlarında təmsil etmişdir. 2015-ci ildə 10 yaşlı qızlar arasında keçirilən Avropa çempionatında ikinci olub.<ref>[http://chess-results.com/tnr180038.aspx?lan=1&art=4&turdet=YES&flag=30 25th European Youth Chess Championship 2015 U10 — Girls // ''Chess-results.com'']</ref> İki il sonra 12 yaşlı qızların qrupunda üçüncü yeri tutub.<ref>[http://chess-results.com/tnr296085.aspx?lan=1&art=4&turdet=YES&flag=30 European Youth Chess Championship 2017 Girls U12 // ''Chess-results.com'']</ref> 2018-ci ildə [[Riqa]] şəhərində keçirilən yeniyetmələr arasında Avropa çempionatında 9 oyundan 8 xal yığmaqla 14 yaşlı qızlar arasında Avropa çempionu adını qazanıb.<ref>[https://qaynarinfo.az/az/7-yasli-sahmatcimiz-avropa-cempionu-oldu-foto/ 7 yaşlı şahmatçımız Avropa çempionu oldu // ''Qaynarinfo.az'']</ref><ref>[http://chess-results.com/tnr367943.aspx?lan=1&art=4&turdet=YES&flag=30 European Youth Chess Championship G-14–2018 // ''Chess-results.com'']</ref> 2019-cu ildə [[Bratislava]]da keçirilmiş Avropa çempionatında 9 oyundan 7,5 xal yığaraq ikinci dəfə 14 yaşlı qızlar arasında Avropa çempionu adını qazanıb.<ref>[https://chess-results.com/tnr459976.aspx?lan=1&art=1&flag=30 European Youth Chess Championships 2019 Girls U14 // ''Chess-results.com'']</ref> Ayan Allahverdiyeva 2016-cı ildə [[Bakı]]da keçirilmiş [[42-ci Şahmat Olimpiadası|42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadası]]nda Azərbaycanın qadınlardan ibarət üçüncü komandasının heyətində mübarizə aparmışdır.<ref>{{cite web | title = İlham Əliyev 42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadasının təntənəli açılış mərasimdə iştirak edib | url = http://www.president.az/articles/20926 | publisher = ''President.az'' }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Category:Ayan Allahverdiyeva | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q = | n = | m = }} * [http://ratings.fide.com/card.phtml?event=13412590 FIDE Chess profili] * [https://chess-db.com/public/pinfo.jsp?id=13412590&lan=4 Ayan Allahverdiyeva. Chess-DB.com]{{Dead link | date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }} {{en}} * [http://www.chessgames.com/perl/chessplayer?pid=155538 Ayan Allahverdiyeva.] [[:en:Chessgames.com|Chessgames.com]] {{en}} * [https://www.365chess.com/players/Ayan_Allahverdiyeva Ayan Allahverdiyeva.] 365Chess.com {{en}} [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şahmatçıları]] fsa46n3sutm19vr75d0766amosxoyvy 0 561420 6556715 6478579 2022-07-31T14:25:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Abzak''' ({{Dil-ba|Абҙаҡ}}, {{Dil-ru|Абзаково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Uçalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Mansur kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 50 km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Şatrım stansiyası): 18 km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов — райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |490 |{{Artış}}589 |{{Azalış}}500 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] pf1sksb2w6e6xj3k40jswuravd2w477 0 561423 6557178 6458766 2022-07-31T21:09:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aznaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Аҙнаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_dir = N | lat_deg = 54|lat_min = 41|lat_sec = 01 |lon_dir = E | lon_deg = 59|lon_min = 35|lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 11 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453712 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aznaş''' ({{Dil-ba|Аҙнаш}}, {{Dil-ru|Азнашево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tunqatar kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 75&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kuramino stansiyası): 35&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |10 |{{Artış}}15 |{{Azalış}}11 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 76vm70k4vebzoy18321ug8j2acrcm11 0 561427 6556843 6457213 2022-07-31T16:42:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Altıntaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алтынташ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.7061|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 59.8736|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 13 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453740 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Altıntaş''' ({{Dil-ba|Алтынташ}}, {{Dil-ru|Алтынташ}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İlçəqol kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 73&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İlçəqol): 16&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Altın Taş stansiyası): 0&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |40 |{{Azalış}}25 |{{Azalış}}13 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 79y77osie1ramptd21ofxa4u4oihbob 0 561534 6556855 6457236 2022-07-31T16:49:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Amangildə}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Amangilde kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Амангилде}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.0609|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 58.8768|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 110 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453748 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Amangilde''' ({{Dil-ba|Амангилде}}, {{Dil-ru|Амангильдино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Uçalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Amangilde kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 65&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bələbəy Kazakkol): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural Tau stansiyası): 33&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |138 |138 |{{Azalış}}110 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 13y3mamysdmqw99qolqcli7zftnpyof 0 561535 6557044 6458051 2022-07-31T19:56:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Asılay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Аһылай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53.9185|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 58.9319|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 39 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453746 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Asılay''' ({{Dil-ba|Аһылай}}, {{Dil-ru|Аслаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mindyak kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 100&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural-Tau stansiyası): 47&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |56 |{{Azalış}}44 |{{Azalış}}39 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (98 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] a1dqg1dsqj12a4r9vra6f9mrq8d0t9j 0 561552 6557133 6458586 2022-07-31T20:39:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Axun kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ахун}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 12 |lat_sec = 22 | lon_deg = 59 |lon_min = 36 |lon_sec = 31 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 2449 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453733 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Axun''' ({{Dil-ba|Ахун}}, {{Dil-ru|Ахуново}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Axun kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 25&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Uçalı stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |2610 |{{Artış}}2852 |{{Azalış}}2449 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (59 %), [[başqırdlar]] (39 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 0og6unyjkp277eviitwdu223hhxa83a 0 561590 6557331 6461806 2022-08-01T03:37:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Büyzü kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba| Бөйҙө}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 15|lat_sec = 17 | lon_deg = 59|lon_min = 29|lon_sec = 55 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 764 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453703 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Büyzü''' ({{Dil-ba|Бөйҙө}}, {{Dil-ru|Буйда}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Büyzü kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 14&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Uçalı stansiyası): 21&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |728 |{{Artış}}878 |{{Azalış}}764 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (87 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 1tqsnqpqterpizqw1ko9rq06as09xwl 0 561643 6557313 6461588 2022-08-01T03:06:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Buranqol}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Buranqol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Буранғол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 33 |lat_sec = 25 | lon_deg = 59 |lon_min = 24 |lon_sec = 57 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 67 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453713 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Buranqol''' ({{Dil-ba|Буранғол}}, {{Dil-ru|Бурангулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Uçalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Mansur kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 43&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Abzak): 18&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Şatrım stansiyası): 53&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |82 |{{Artış}}83 |{{Azalış}}67 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] qek0hvyr1yzh171o2hdus2kadzc4gni 0 562010 6557334 6461959 2022-08-01T03:50:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bələbəy Kazakkol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бәләкәй Ҡаҙаҡҡол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 3 |lat_sec = 18 | lon_deg = 58 |lon_min = 56 |lon_sec = 39 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 309 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453748 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bələbəy Kazakkol''' ({{Dil-ba|Бәләкәй Ҡаҙаҡҡол}}, {{Dil-ru|Малоказаккулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Amangilde kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 60&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural Tau stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |310 |{{Artış}}354 |{{Azalış}}309 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] cgyfhr513antd1mqp3jwvdgml0pnsmn 0 562146 6557266 6460794 2022-08-01T00:57:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bir May kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Беренсе Май}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 25 |lat_sec = 44 | lon_deg = 59 |lon_min = 41 |lon_sec = 50 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 184 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453720 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bir May''' ({{Dil-ba|Беренсе Май}}, {{Dil-ru|Первый Май}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Səfər kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 33&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Səfər): 9&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |228 |{{Azalış}}225 |{{Azalış}}184 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (81 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] mwnypfrokfgl4w5mkjxlb0zbcylthk4 0 562612 6557054 6458305 2022-07-31T20:14:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Avanqard (dəqiqləşdirmə)}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Avanqard kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Авангард}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 17 |lat_sec = 29 | lon_deg = 56 |lon_min = 16 |lon_sec = 31 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 7 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453224 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Avanqard''' ({{Dil-ba|Авангард}}, {{Dil-ru|Авангард}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Etkol kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 30&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Urqe Etkol): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Salavat stansiyası): 47&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |10 |{{Azalış}}4 |{{Artış}}7 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] l2jnz0st55eig27o42gbf8j50aqy93e 0 562718 6557177 6458765 2022-07-31T21:09:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Aznay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Аҙнай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 24|lat_sec = 21 | lon_deg = 56|lon_min = 21|lon_sec = 49 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 278<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453224 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aznay''' ({{Dil-ba|Аҙнай}}, {{Dil-ru|Азнаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Etkol kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 28&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Urqe Etkol): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Salavat stansiyası): 45&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181001153541/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-10-01 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |302 |{{Azalış}}294 |{{Azalış}}278 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] 5ll65egznaef27mne64heoomqfj4r4r 0 562902 6556762 6456800 2022-07-31T15:42:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Alakay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алаҡай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 18 |lat_sec = 38 | lon_deg = 56 |lon_min = 0 |lon_sec = 13 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453227 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Alakay''' ({{Dil-ba|Алаҡай}}, {{Dil-ru|Алакаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Skvorçixa kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 12&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Skvorçixa): 20&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Salavat stansiyası): 6&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |146 |{{Azalış}}131 |{{Azalış}}119 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] csp1kp7ibqq29lylulyp8d563qo3nd6 0 562904 6556828 6457067 2022-07-31T16:26:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Almalı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Алмалы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53.609074|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 56.505451|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 73 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453231 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Almalı''' ({{Dil-ba|Алмалы}}, {{Dil-ru|Алмалы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Petrovski kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 45&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Vasilevka): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |102 |{{Azalış}}91 |{{Azalış}}73 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] k5mhip2ktarhwb02pb4f6tqtq2sk1he 0 562906 6556927 6457435 2022-07-31T17:35:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Anikeevski kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Аникеевский}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 25|lat_sec = 58 | lon_deg = 56|lon_min = 14|lon_sec = 33 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 12 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453223 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Anikeevski''' ({{Dil-ba|Аникеевский}}, {{Dil-ru|Аникеевский}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bayquja kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kinyəbulat): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |18 |{{Azalış}}17 |{{Azalış}}12 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] 2m14nxdpw8qllpyv4wv0mwak5zcou3r 0 563034 6556964 6457746 2022-07-31T18:37:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Arlar kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Арлар}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 25 |lat_sec = 11 | lon_deg = 56|lon_min = 18|lon_sec = 53 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 210 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453222 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Arlar''' ({{Dil-ba|Арлар}}, {{Dil-ru|Арларово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Sayran kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 32&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Sauran): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 52&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |210 |{{Artış}}260 |{{Azalış}}210 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] rxoext5dqrc7ru88ggi5y5ab1wbra1s 0 563110 6557336 6462045 2022-08-01T03:55:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Bərzeşle kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Бәрҙешле}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | флаг = | lat_deg = 53 |lat_min = 34 |lat_sec = 28 | lon_deg = 56 |lon_min = 21 |lon_sec = 55 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 212 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453230 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Bərzeşle''' ({{Dil-ba|Бәрҙешле}}, {{Dil-ru|Арметрахимово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Petrovski kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 30&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Petrovski): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 39&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |254 |{{Artış}}294 |{{Azalış}}212 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (82%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] gq0ttf21zenc0zlhhg2by6hqqbygmuw 0 563152 6557260 6460725 2022-08-01T00:28:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Biksyan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Биксян}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 27 |lat_sec = 58 | lon_deg = 56|lon_min = 19|lon_sec = 27 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 513 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453222 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Biksyan''' ({{Dil-ba|Биксян}}, {{Dil-ru|Биксяново}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Sayran kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 25&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Sauran): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190513150401/http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls |date=2019-05-13 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |464 |{{Artış}}548 |{{Azalış}}513 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] 9r78nktew9jpf73pd8dzb8ljpc4cvon 0 564311 6557344 6264758 2022-08-01T04:18:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} ''' Camal Qaşıqçı''' ({{Dil-tr|Cemal Kaşıkçı}}) və ya '''Camal Xaşuqci''' ({{Dil-ar|جمال خاشقجي}}; {{DVTY}}) — Səudiyyə jurnalisti, yazıçısı. İki dəfə nüfuzlu "Əl-Vətən" qazetinin baş redaktoru olub. [[Səudiyyə Ərəbistanı|Səudiyyə]] hökumətinə qarşı müxalif yazıları ilə tanınırdı<ref name=speakers>{{Cite web | title = Speakers | url = http://www.prwcdubai.com/english/speaker_article.php?idsp=11 | publisher = International Public Relations Association - Gulf Chapter (IPRA-GC) | accessdate = 10 May 2012 | year = 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20180809060352/http://www.prwcdubai.com/english/speaker_article.php?idsp=11 | arşivtarihi = 9 Avqust 2018 | archive-date = 11 May 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120511210004/http://www.prwcdubai.com/english/speaker_article.php?idsp=11 | url-status = unfit }}</ref>. 2 oktyabr 2018-ci il tarixində itkin düşüb. Öldürülməsi ilə bağlı iddialar var.<ref>{{Cite web| url = https://www.nytimes.com/2018/10/02/world/middleeast/journalist-saudi-consulate-istanbul.html | title = Journalist Detained in Saudi Consulate in Istanbul | publisher = The New York times | accessdate = 2 Oktyabr 2018 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20181012071113/https://www.nytimes.com/2018/10/02/world/middleeast/journalist-saudi-consulate-istanbul.html | arşivtarihi = 12 Oktyabr 2018}}</ref><ref>[https://www.aljazeera.com/news/2018/10/conflicting-saudi-turkish-claims-jamal-khashoggi-whereabouts-181003161137682.html Conflicting Saudi, Turkish claims on Jamal Khashoggi whereabouts], aljazeera</ref><ref>{{Cite web| url = http://www.theguardian.com/world/2018/oct/03/saudi-dissident-jamal-khashoggi-reportedly-missing-consulate-visit-istanbul | title = Saudi dissident Jamal Khashoggi missing after visit to consulate | first = Saeed Kamali | last = Dehghan | date = 3 Oktyabr 2018 | website = the Guardian | accessdate = 7 Oktyabr 2018 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20181011100634/https://www.theguardian.com/world/2018/oct/03/saudi-dissident-jamal-khashoggi-reportedly-missing-consulate-visit-istanbul | arşivtarihi = 11 Oktyabr 2018}}</ref> == Həyatı və təhsili == Camal Qaşıqçı1958-ci ildə [[Mədinə]] şəhərində anadan olub<ref name="speakers" />. Onun babası Məhəmməd Qaşıqçı [[Kayseri]]dən köçmüş, burada ərəb Samiha Əhməd adlı xanımla ailə həyatı qurmuş türk idi. Babası [[Səudiyyə Ərəbistanı]] krallığının qurucusu Əbdüləziz ibn Abdurrəhman Əs Səudun şəxsi həkimi idi<ref>{{cite news |title=Who Is Jamal Khashoggi? A Saudi Insider Who Became an Exiled Critic |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-10-10/jamal-khashoggi-s-shift-from-insider-to-exiled-critic-quicktake |work=Bloomberg |date=10 Oktyabr 2018}}</ref>. Orta məktəbi Səudiyyədə bitirən Camal Qaşıqçı ali təhsil almaq üçün İndiana Dövlət Universitetinə daxil olur. 1982-ci ildə təhsilini bitirdikdən sonra isə vətənə geri dönür. == Fəaliyyəti == 1991-ci ildən 1999-cu ilə qədər "Əl-Mədinə" qazetinin baş redaktoru olaraq fəaliyyət göstərib. Bu dövrdə [[Əfqanıstan]], [[Küveyt]], [[Sudan]] kimi ölkələrdə müxbirlik edib<ref name="speakers" />. 1987–1995-ci illər arasında [[Üsamə bin Laden]]dən bir neçə dəfə müsahibə alıb. 1999-cu ildən 2003-cü ilə qədər [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nın Arab News ingilis dilli qazetində yazı işləri üzrə müdir müavini olaraq fəaliyyət göstərib. Bundan sonra isə 2 ay Əl Vətən qazetində redaksiya müdiri olaraq fəaliyyət göstərən Qaşıqçı [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nın dini quruluşu haqqında tənqidi yazılar yazdığına görə vəzifəsindən çıxarıldı<ref name="speakers" /><ref name=them11>{{cite news|last=Murphy|first=Caryle|title=Tactical Delivery|url=http://www.majalla.com/eng/2011/01/article1731|accessdate=25 İyun 2012|work=The Majalla|date=11 Yanvar 2011|archive-date=2013-01-29|archive-url=https://archive.today/20130129033009/http://www.majalla.com/eng/2011/01/article1731|url-status=dead}}</ref><ref name=ahs25apr>{{cite news|title=Q & A with Al Watan's Jamal Khashoggi|url=http://www.aawsat.net/2007/04/article55262916|accessdate=5 Aprel 2013|newspaper=Asharq Alawsat|date=25 Aprel 2007|location=Jeddah|archive-date=2013-06-16|archive-url=https://archive.today/20130616121018/http://www.aawsat.net/2007/04/article55262916|url-status=dead}}</ref>. Buna görə ölkəni tərk edərək [[London]]da səfir olan Şahzadə Türki Əl Fəysəl Əl Səudun məsləhətçisi olaraq fəaliyyət göstərir<ref>{{cite news|last=Wright|first=Lawrence|title=The master plan|url=http://itrams1.com/International_Tactical_Rescue_and_Medicine_Society/Terrorism_files/AQ%2020%20year%20Plan%20(full).pdf|accessdate=8 Aprel 2012|newspaper=The New Yorker|date=11 Sentyabr 2006}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. 2007-ci ilin aprel ayında ikinci dəfə Əl Vətən qazetinin redaksiya müdiri təyin olunur. 2010-cu ilin may ayında yenidən yazdığı tənqidi məqaləyə görə vəzifəsindən istefa vermək məcburiyyətində qalır. 2010-cu ildə Əl Vətən qazetindən istefa verdikdən sonra Əl-Valid bin Talal tərəfindən [[Bəhreyn]]də yerləşən Al-Arab News Channel kanalına baş redaktor təyin olundu. Bundan başqa [[BBC]] və [[Əl Cəzirə]] kimi kanallarda siyasi şərhçi kimi çıxışlar edir. 2016-cı ilin dekabr ayında [[Donald Tramp]]ı açıq şəkildə tənqid etdiyinə görə ona jurnalistika ilə məşğul olmaq qadağan edilir<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/saudi-arabia-donald-trump-journalist-banned-for-criticising-us-president-elect-a7456956.html|title=Saudi Arabia bans journalist for criticising Donald Trump|author=Samuel Osborne|website=The Independent|date=5 Dekabr 2016|publisher=}}</ref>. Məcburiyyətdən ölkəni tərk edir və 2017-ci ilin sentyabr ayından [[ABŞ]]-da yaşamağa başlayır. Burada o, [[Vaşinqton Post]] qazetində jurnalist olaraq fəaliyyət göstərir. [[Vaşinqton Post]] qazetindəki yazılarında o [[Səudiyyə Ərəbistanı]] taxt-tacının vəliəhdi [[Məhəmməd ibn Salman]]ı daha çox tənqid etməyə başlayır. == İtkin düşməsi == 2 oktyabr 2018-ci ildə Camal Qaşıqçı [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nın [[İstanbul|İstanbu]]lda yerləşən baş konsulluğuna gedir. O buradan nikah üçün sənədlər almalı idi. Nişanlısı Xədicə Çingizə isə konsulluğa daxil olmağa icazə vermirlər. O, Qaşıqçını gecə yarısına qədər gözləyir lakin o konsulluqdan çıxmır<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeasteye.net/news/turkish-police-suspect-saudi-journalist-khashoggi-was-killed-consulate-report-1250529206|title=Turkish police suspect Saudi journalist Khashoggi was killed at consulate|author=|website=Middle East Eye|date=|publisher=|access-date=2018-10-15|archive-date=2018-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20181007073811/https://www.middleeasteye.net/news/turkish-police-suspect-saudi-journalist-khashoggi-was-killed-consulate-report-1250529206|url-status=dead}}</ref>. Günlərlə jurnalistin harda olması ilə bağlı dəqiq bir məlumat alınmır. Səudiyyət rəsmiləri onun konsulluqdan çıxmasını iddia etsələr də [[Türkiyə]] rəsmiləri onun konsulluqdan çıxmadığını elə orada itkin düşməsini bildiriblər. Türkiyə Prezident Aparatı sözçüsü İbrahim Kalın mövzu ilə bağlı 3 oktyabrda verdiyi açıqlamada, əldə olan məlumatlara görə, Camal Qaşıqçının hələ də Səudiyyə Ərəbistanının İstanbul Baş Konsulluğunda olduğunu bildirmişdi<ref>[http://www.trt.net.tr/azerbaycan/turkiy/2018/10/04/camal-xasoqqi-haradadir-1062576 Camal Xaşoqqi haradadır?]</ref>. Məsələ ilə əlaqədar Səudiyyə Ərəbistanının [[Ankara]] səfiri Vəlid bin Əbdülkərim əl-Hireyci oktyabrın 3-də Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb. Xarici İşlər naziri müavini Yavuz Səlim Sına görüş zamanı səfir V.Hireycidən səudiyyəli jurnalistin aqibətini soruşub. O deyib: {{sitat|Səudiyyə Ərəbistanının İstanbul Baş Konsulluğu konsulluq binasına girib-çıxdıqdan sonra jurnalist Camal Qaşıqçı itkin düşüb. Həqiqətin ortaya çıxarılması üçün Türkiyə rəsmilərilə birlikdə çalışılır.}} Türkiyə hüquq-mühafizə orqanları tanınmış türk əsilli səudiyyəli jurnalistin Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı konsulluğunda öldürüldüyünü güman edir<ref>[https://sputnik.az/world/20181011/417383099/fbi-emekdahslarini-turkiyeye-gondere-bilerik.html ABŞ vitse-prezidenti: "Türkiyəyə gələ bilərik" Read more: https://sputnik.az/world/20181011/417383099/fbi-emekdahslarini-turkiyeye-gondere-bilerik.html]</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:Öldürülən jurnalistlər]] [[Kateqoriya:İstanbulda vəfat edənlər]] 7j7lgsdoa18e8wwy404iqqeii9wei19 0 567560 6556895 5933705 2022-07-31T17:17:24Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Hilal''' — [[ad]]. {{adaşlar}} * [[Hilal Məmmədov]] — fizika-riyaziyyat elmləri namizədi * [[Hilal Münşizadə]] — Cümhuriyyət tələbəsi, publisist, mühacir. == Həmçinin bax == * [[Hilal (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Adlar]] 98z3ksoyl7ahlair9r79k6hy4qslq2m 6556899 6556895 2022-07-31T17:19:11Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Hilal''' — kişi [[ad]]ı. {{adaşlar}} * [[Hilal Məmmədov]] — fizika-riyaziyyat elmləri namizədi * [[Hilal Münşizadə]] — Cümhuriyyət tələbəsi, publisist, mühacir. * [[Hilal İmanzadə]] * [[Hilal ibn Əli]] == Həmçinin bax == * [[Hilal (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Adlar]] 64obvroj6z9r0pjzqa5qzb4ce4hemyp 2 567924 6556649 6487188 2022-07-31T12:35:50Z Shahdag 154927 wikitext text/x-wiki [[Fayl:SHAHDAGLOGO.png|alt=|center|1200x1200px]] <br /> <div style="padding:10px; text-align: right; margin-bottom:-11px;"><small>Bu səhifə [[Firefox]]-da daha yaxşı görünəcək.</small></div> <div style="background-color: #F9f9f7; padding: 6px; border: 2px ridge #ABCDEF;"> {| cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 100%; background-color: #f9f9f7; vertical-align: top;" | colspan="2" style="padding: 0;" | |- | style="width: 100%; vertical-align: top;" | {| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="100%" | style="background-color:#fff;" width="0" | {| style="width="30%"; font-size:95%; text-align:left; padding:-2px; background:none" cellpadding="0" cellspacing="0" | rowspan="1" width="30%" colspan="2" height="37px" valign="top" style="background:#fff; border:2px solid #ABCDEF; border-bottom:0; padding:0; padding-right:1em; margin:0; -moz-border-radius-topright:1em" | [[Fayl:cartella_blu.jpg|none]] <div style="margin-top:-31px; padding-left:12px">[[Fayl:Feather 150 transparent.png|30px]]</div><div style="padding-left:45px; margin-top:-29px; font-size:130%">'''Haqqımda'''</div> |} | style="border-bottom:2px solid #ABCDEF; background:#f9f9f7;" width="8" | &nbsp; | style="border-bottom:2px solid #ABCDEF; background:#f9f9f7;" width="100%"| &nbsp; |} {| style="width:100%; margin-bottom:.5em; font-size:95%; text-align:left; padding:-2px; background:none" cellpadding="0" cellspacing="0" | rowspan="1" width="100%" colspan="2" valign="top" style="background:#FFF; border:2px solid #ABCDEF; border-bottom:0; border-top:0; padding:0; margin:0" | <div style="padding:10px; font-size: 11pt; text-align: justify;"> [[Azərbaycanca Vikipediya]] ilə 2018-ci ilin may ayında tanış oldum. O zamanlar bir neçə məqalə yaradıb, redaktələr etsəmdə burada ciddi fəaliyyətə [[2018-ci il]]in [[dekabr]] ayından başlamışam. Yaratdığım ilk məqalə [[Marca]] haqqında olub. Bu vaxta kimi [[Azərbaycanca Vikipediya]]da 100-dən çox məqalə yaradıb, 2500-dən çox redaktə etmişəm. Yüzlərlə məqaləni zənginləşdirib, minlərlə məqalədə düzəlişlər etmişəm. Boş zamanlarımda [[Vikipediya]]da çalışmaqla yanaşı intellektual və idman oyunları oynamağı sevirəm. Daha ətraflı məlumat və yeniliklərdən xəbərdar olmaq üçün şəxsi istifadəçi saytıma daxil olub və saytda abunə ola bilərsiniz. Link istifadəçi məlumatı şablonundadır. 1 avqust 2020-ci ildən aktiv fəaliyyəti dayanmış, passiv fəaliyyətini davam etdirir. == Vikipediya xronologiyam == * 13.05.2018 - [[Azərbaycanca Vikipediya]]<nowiki/>ya üzv oldum. * 19.12.2018 - İlk yaratdığım səhifə. ([[Marca]]) </div> |- | colspan="2" class="radius_bottom" style="background:#ECF5FF; border:2px solid #ABCDEF" | <div style="font-size:0">[[image:pix.gif|6px]]</div> |} |} <!--{| cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 100%; background-color: #f9f9f7; vertical-align: top;" | colspan="2" style="padding: 0;" | |- | style="width: 100%; vertical-align: top;" | {| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="100%" | style="background-color:#FFF;" width="0" | {| style="width="30%"; font-size:95%; text-align:left; padding:-2px; background:none" cellpadding="0" cellspacing="0" | rowspan="1" width="30%" colspan="2" height="37px" valign="top" style="background:#FFF; border:2px solid #A3BFB1; border-bottom:0; padding:0; padding-right:1em; margin:0; -moz-border-radius-topright:1em" | [[Fayl:cartella_verde.jpg|none]] <div style="margin-top:-31px; padding-left:9px">[[Fayl:Nuvola apps ksig.png|30px]]</div><div style="padding-left:45px; margin-top:-31px; font-size:130%">'''Vikpediyadakı yazılarım'''</div> |} | style="border-bottom:2px solid #A3BFB1; background:#f9f9f7;" width="8" | &nbsp; | style="border-bottom:2px solid #A3BFB1; background:#f9f9f7;" width="100%"| &nbsp; |} {| style="width:100%; margin-bottom:.5em; font-size:95%; text-align:left; padding:-2px; background:none" cellpadding="0" cellspacing="0" | rowspan="1" width="100%" colspan="2" valign="top" style="background:#FFF; border:2px solid #A3BFB1; border-bottom:0; border-top:0; padding:0; margin:0" | <div style="padding:10px; text-align: justify;"> <div style="margin-left: 20px; padding-top: 10px; padding-bottom: 10px; padding-left: 10px; padding-right: 10px; width: 250px; background: #f9f9f7; border:1px solid #8888aa; float: right;"> [[Fayl:Gaylor lakes.jpg|250px]]<br> <div style="padding: 1px; background: #f9f9f7; border: width: 100px; float: center; font-size: 8pt; text-align: center; font-color: #EEEEFF;">Məlumat</div></div> {| style="margin-bottom: 0.2em; border: #FFBC79 solid 1px; -moz-border-radius: 10px; background: #FFBC79" | style="-moz-border-radius-topright: 10px; -moz-border-radius-topleft: 10px; background: #FFE9D2; text-align: center; padding: 3px; font-size: 150%; color: #000000;font-family: times new roman;" |'''Mükafatlarım''' |- | style="-moz-border-radius-bottomright: 10px; -moz-border-radius-bottomleft: 10px; background: #FFFFFF; padding: 3px; text-align: justify;" | <div style="width:95%; height:200px; padding:10px; overflow:scroll; border:1px solid #000;"> {{:İstifadəçi:Shahdag/Mükafatlarım}} </div> </div> |} </div> |- | colspan="2" class="radius_bottom" style="background:#CEF2E0; border:2px solid #A3BFB1" | <div style="font-size:0">[[image:pix.gif|6px]]</div> |} |}--> {| cellpadding="1" cellspacing="2" style="width: 100%; background-color: #f9f9f7; vertical-align: top;" | colspan="2" style="padding: 0;" | |- | style="width: 75%; vertical-align: top;" | {| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="100%" | style="background-color:#FFF;" width="0" | {| style="width="30%"; font-size:95%; text-align:left; padding:-2px; background:none" cellpadding="0" cellspacing="0" | rowspan="1" width="30%" colspan="2" height="37px" valign="top" style="background:#FFF; border:2px solid #FFBC79; border-bottom:0; padding:0; padding-right:1em; margin:0; -moz-border-radius-topright:1em" | [[Fayl:cartella_arancione.jpg|none]] <div style="margin-top:-31px; padding-left:12px">[[Fayl:Nuvola apps kate.png|24px]]</div><div style="padding-left:43px; margin-top:-27px; font-size:130%">'''Fəaliyyətim'''</div> |} | style="border-bottom:2px solid #FFBC79; background:#f9f9f7;" width="8" | &nbsp; | style="border-bottom:2px solid #FFBC79; background:#f9f9f7;" width="100%"| &nbsp; |} {| style="width:100%; height:336px; margin-bottom:.5em; font-size:95%; text-align:left; padding:-2px; background:none" cellpadding="0" cellspacing="0" | rowspan="1" width="100%" colspan="2" valign="top" style="background:#FFF; border:2px solid #FFBC79; border-bottom:0; border-top:0; padding:0; padding-right:1em; margin:0" | <div style="padding:10px; text-align: justify;"> {| style="margin-bottom: 0.2em; border: #FFBC79 solid 1px; -moz-border-radius: 10px; background: #FFBC79" | style="-moz-border-radius-topright: 10px; -moz-border-radius-topleft: 10px; background: #FFE9D2; text-align: center; padding: 3px; font-size: 150%; color: #000000;font-family: times new roman;" |'''Azərbaycanca Vikipediyada yaratdığım məqalələr''' |- | style="-moz-border-radius-bottomright: 5px; -moz-border-radius-bottomleft: 10px; background: #FFFFFF; padding: 3px; text-align: justify;" | <div style="width:95%; height:300px; padding:10px; overflow:scroll; border:1px solid #000;"> {{columns-list|3| # [[Marca]] # [[Sözcü]] # [[Akşam]] # [[Vaşlovani Milli Parkı]] # [[Amkar Perm FK]] # [[Zrinski FK]] # [[Rizvan Fərzəliyev]] # [[İraq dinarı]] # [[Mehrdad Bayrami]] # [[Bolqarıstan Silahlı Qüvvələri]] # [[Didye Deşam]] # [[Peter Şmeyxel]] # [[Slovan Liberets FK]] # [[Fortuna Liqa]] # [[Quanjou Everqrand FK]] # [[Tatneft]] # [[Eybar FK]] # [[Midlsbro FK]] # [[Əhməd xan Qubalı]] # [[Don kazaklarının Səfəvilər dövlətinə yürüşləri (1667-1668)]] # [[Vest Bromviç Albion FK]] # [[Ekol MFK|Ekol MFK]] # [[Yasamal MFK]] # [[Aydın Aimbetov]] # [[Sputnik-2]] # [[Neftçi İK İB]] # # [[Orxan Sadıqlı]] # [[Rəşid Rəhimov]] # [[Ethereum]] # [[İqor Belanov]] # [[Avtomobil naviqasiya sistemi]] # [[Tutum göstəricisi]] # [[BMM-80]] # [[Tibb işçiləri günü]] # [[Həmid Əsgərxanov]] # [[Rəşid Əsgərxanov]] # [[Qafar Abdullayev]] # [[Joao Feliks]] # [[İbrahim Uzunca]] # [[Timati]] # [[Premier Quba MFK]] # [[Krasnodar FK]] # [[Murad Musayev (məşqçi)]] # [[Məhəmməd Ozdoyev]] # [[Məhəmməd Musalov]] # [[Tahir Musalov]] # [[Mahaçqala FK]] # [[Eldor Şomurodov]] # [[Jony]] # [[El'man]] # [[Yeqor Krid]] # [[Temmi Abraham]] # [[Denis Çerışev]] # [[Məhəmməd-Şəfi Süleymanov]] # [[Rafael Fiziev]] # [[Zabit Məhəmmədşərifov]] # [[PES 2020]] # [[Peter Bence]] # [[Şarl Lekler]] # [[Marvel Studios]] # [[Real Betis FK]] # [[Miralem Pyaniç]] # [[Serhat Taşdemir]] # [[Tofiq Musayev (idmançı)]] # [[Leon Musayev]] # [[Kamran Əliyev (futbolçu)]] # [[Vulverhempton Vonderers FK]] # [[Tural Cəlilov]] # [[Bahodir Nəsimov]] # [[Apollon və Hiakinf]] # [[Motsartın doğum yeri]] # [[UNESCO Motsart Medalı]] # [[Volfqanq Amadey Motsartın operalarının siyahısı]] # [[Volfqanq Amadey Motsartın heykəli (Vyana)]] # [[Şah İsmayıl dastanı]] # [[Həsənqaya əməliyyatı]] # [[Şahtaxtı Govurqalası]] # [[Zəyəm (şəhər)]] # [[Dağılan tifaq]] # [[Sərgüzəşti Mərdi-Xəsis]] # [[Tərcümət Hədisi-ərbəin]] # [[Rindü-zahid]] # [[Şikayətnamə]] # [[Söhbətül əsmar]] # [[Səhhət və Mərəz]] # [[Denis Silva]] # [[Canluici Sansone]] # [[Quba mahalı]] # [[Şabran mahalı]] # [[Sədan mahalı]] # [[Rustov mahalı]] # [[Həsən xan Qubalı]] # [[Aydın Qəhrəmanov]] # [[Rüstəm Əhmədzadə]] # [[Çorşənbi Çorşənbiyev]] # [[Musa Qurbanlı]] # [[Sultan Əhməd xan Qubalı]] # [[Emin Quliyev (idmançı)]] # [[Quba dialekti]] # [[Əmin Xınalıqlı‎]] # [[Səid Əliyev‎]] # [[Məhəmməd Mokayev]] }} <center><big>'''Zənginləşdirdiyim məqalələr'''</big></center> {{columns-list|3| #[[Camo bəy Hacınski]] #[[Şahdağ Quba FK]] #[[Ağabala Ramazanov]] #[[Ramil Şeydayev]] #[[Ayaz Quliyev]] #[[Məhəmməd Kazım Şəriətmədari]] #[[Azərbaycan Region Liqası]] #[[Mollahəsənli döyüşü]] #[[Mariya Stadnik]] #[[Çıldır döyüşü]] #[[Renat Dadaşov]] #[[Rüfət Dadaşov]] #[[Fərid Nəbiyev]] #[[Dmitri Nazarov]] #[[İsrail gerbi]] #[[Pakistan gerbi]] #[[Hindistan gerbi]] #[[Saudi Aramco]] #[[Brend]] #[[Teymur Rəcəbov]] #[[Quba xanlığı]] #[[Şeyxəli xan (Quba xanı)]] #[[Azər Əliyev (futbolçu)]] #[[Mürtəzaqulu Bayat]] #[[Araz Abdullayev]] #[[Fərhad Vəliyev]] }} |} {{İstifadəçi məlumatı |Adı Soyadı = Şahdağlı |İstifadəçi adı = Shahdag |Yaşadığı ölkə = [[Azərbaycan]] |Milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |Doğum yeri = [[Quba]] [[Fayl:Quba gerbe kleine.png|20px]] |Vikipediyada fəaliyyəti = 13.05.2018 |Töhfələri =[https://xtools.wmflabs.org/ec/az.wikipedia.org/Shahdag] |Instagram = |Facebook = |Twitter = |VK = |E-mail = usershahdag@mail.ru |Vikiİmzası = <font face="Cursive"><font color="black">'''Şahdağlı'''</font></font>''' |Sayt/Bloq = }} {| align="right" class="infobox" style="font-size: border: solid 1px #adaaad; width: 160px" |align=center |<big><font face="Cursive"><font color="black">'''Şahdağlı'''</font></font>'''</big> {{İstifadəçiqutusuyuxarı}} {{İstifadəçi müsəlman}} {{Kişi}} {{User Azərbaycanlı Türk 1}} {{İstifadəçi təvazökarlığı|101}} {{User Wikipedian For|il=2018|ay=5|gün=13}} {{Elektron poçt}} {{Maraqlar:Səfəvilər İmperiyası}} {{İstifadəçi Azərbaycan-İsrail}} {{İstifadəçi Fələstinin tanınmaması}} {{İstifadəçi Azərbaycan-Türkiyə}} {{Kipr tanınması}} {{İstifadəçi erməni soyqırımı}} {{İstifadəçi İran türklərinə dil}} {{Traktor FK azarkeşi}} {{İstifadəçiqutusuaşağı}} |} == Mükafatlarım == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Team Barnstar Hires.png|250px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Ortaq qrup işi ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli {{u|Shahdag}}! Bu mükafata 2019-cu ilin fevral ayında [[incubator:Wn/az/Ana Səhifə|Azərbaycanca Vikixəbər]]də həyata keçirilmiş [[incubator:Wn/az/Vikixəbər:Vikixəbəri İnkubatordan azad et|'''Vikixəbəri İnkubatordan azad et''']] layihəsinə qoşularaq töhfə verdiyiniz üçün layiq görülürsünüz. Nəzərinizə çatdırım ki, Qiymətləndirmə Komissiyası tərəfindən töhfələriniz '''12 xal''' ilə qiymətləndirilmişdir. İnanırıq ki, [[incubator:Wn/az/Ana Səhifə|Azərbaycanca Vikixəbər]]də keçiriləcək növbəti layihələrdə də aktiv iştirak edəcək və Vikixəbərin inkişafında əvəzedilməz xidmətləriniz olacaq. Gələcəkdəki töhfələriniz üçün indidən təşəkkür edirəm. Fəaliyyətinizdə uğurlar! Dərin hörmətlə,--[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 15:09, 3 mart 2019 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:COTW Towns Silver Barnstar Hires.png|250px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Gümüş medal''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Shahdag! Bu mükafata 2019-cu ilin iyul ayında [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] təşəbbüsü ilə həyata keçirilmiş [[Vikipediya:Mövzulu ay/Texnologiya ayı|"Texnologiya ayı" layihəsinə]] qoşularaq töhfə verdiyiniz üçün layiq görülürsünüz. Nəzərinizə çatdırım ki, Qiymətləndirmə Komissiyası tərəfindən töhfələriniz '''15 xal''' ilə qiymətləndirilmiş və yekun nəticədə '''2-ci yeri''' tutmusunuz! İnanırıq ki, [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] növbəti layihələrində də aktiv iştirak edəcək və Vikipediyanın inkişafında əvəzedilməz xidmətləriniz olacaq. Gələcəkdəki töhfələriniz üçün indidən təşəkkür edirəm. Fəaliyyətinizdə uğurlar! Dərin hörmətlə, __[[İstifadəçi:Qolcomaq|''<font face="Cursive"><font color="#e6005c">Q🅾⚓</font></font>'''']]<font face="Cursive"><font color="DodgerBlue">'''Ç🅾Ⓜ🅰Q'''</font></font>[[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq |^{<span style="color:#1632E0"> ✉ </span>}]] 19:25, 1 avqust 2019 (UTC) |- |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:COTW Towns Silver Barnstar Hires.png|250px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Gümüş medal''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Shahdag! Bu mükafata 2020-ci ilin fevral ayında [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] təşəbbüsü ilə həyata keçirilmiş [[Vikipediya:Mövzulu ay/Motsart ayı|"Motsart ayı" layihəsinə]] qoşularaq töhfə verdiyiniz üçün layiq görülürsünüz. Nəzərinizə çatdırım ki, Qiymətləndirmə Komissiyası tərəfindən töhfələriniz '''3 xal''' ilə qiymətləndirilmiş və yekun nəticədə '''2-ci yeri''' tutmusunuz! İnanırıq ki, [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] növbəti layihələrində də aktiv iştirak edəcək və Vikipediyanın inkişafında əvəzedilməz xidmətləriniz olacaq. Gələcəkdəki töhfələriniz üçün indidən təşəkkür edirəm. Fəaliyyətinizdə uğurlar! Dərin hörmətlə, __[[İstifadəçi:Qolcomaq|''<font face="Cursive"><font color="#e6005c">Q🅾⚓</font></font>'''']]<font face="Cursive"><font color="DodgerBlue">'''Ç🅾Ⓜ🅰Q'''</font></font>[[İstifadəçi müzakirəsi:Qolcomaq |^{<span style="color:#1632E0"> ✉ </span>}]] 15:56, 2 mart 2020 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:COTW Towns Silver Barnstar Hires.png|250px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Gümüş medal''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Shahdag ! Bu mükafata 2020-cü ilin mart ayında [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] təşəbbüsü ilə həyata keçirilmiş [[Vikipediya:Mövzulu ay/Azərbaycan mədəniyyəti ayı|"Azərbaycan mədəniyyəti ayı" layihəsinə]] qoşularaq töhfə verdiyiniz üçün layiq görülürsünüz. Nəzərinizə çatdırım ki, Qiymətləndirmə Komissiyası tərəfindən töhfələriniz '''7 xal''' ilə qiymətləndirilmiş və yekun nəticədə '''2-ci yeri''' tutmusunuz. İnanırıq ki, [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] növbəti layihələrində də aktiv iştirak edəcək və Vikipediyanın inkişafında əvəzedilməz xidmətləriniz olacaq. Gələcəkdəki töhfələriniz üçün indidən təşəkkür edirəm. Fəaliyyətinizdə uğurlar! Dərin hörmətlə, — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |^{<span style="color:#1632E0"> ✉ </span>}]] 18:36, 22 aprel 2020 (UTC) |} == Mövzulu aylarda iştirak statistikalarım == {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:82%" ! İl/Ay ! 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! 11 ! 12 !style="background:gold;"|[[Fayl:Gold Medal.svg|25px]] !style="background:silver;"|[[Fayl:Silver Medal.svg|25px]] !style="background:#cc9966;"|[[Fayl:Bronze Medal.svg|25px]] !Toplam ! İlin reytinqində |- ! 2018 | <!-- 1 --> | <!-- 2 --> | <!-- 3 --> | <!-- 4 --> | <!-- 5 --> X | <!-- 6 --> X | <!-- 7 --> X | <!-- 8 --> X | <!-- 9 --> X | <!-- 10 --> X | <!-- 11 --> X | <!-- 12 --> 5. ! style="background:gold;"|0 ! style="background:silver;"|0 ! style="background:#cc9966;"|0 ! 0 ! 21 |- ! 2019 | <!-- 1 --> ''Nəticəsiz'' | <!-- 2 --> X | <!-- 3 --> 10. | <!-- 4 --> X | <!-- 5 --> X | <!-- 6 --> 4. | <!-- 7 -->style="background:silver;"|[[Fayl:Silver Medal.svg|15px]] | <!-- 8 --> 5. | <!-- 9 --> 5. | <!-- 10 --> 6. | <!-- 11 --> 9. | <!-- 12 --> X ! style="background:gold;"|0 ! style="background:silver;"|1 ! style="background:#cc9966;"|0 ! 1 ! 10 |- ! 2020 | <!-- 1 --> ''Nəticəsiz'' | <!-- 2 -->style="background:silver;"|[[Fayl:Silver Medal.svg|15px]] | <!-- 3 -->style="background:silver;"|[[Fayl:Silver Medal.svg|15px]] | <!-- 4 --> X | <!-- 5 --> X | <!-- 6 --> X | <!-- 7 --> ''Nəticəsiz'' | <!-- 8 --> X | <!-- 9 --> X | <!-- 10 --> X | <!-- 11 --> X | <!-- 12 --> X ! style="background:gold;"|0 ! style="background:silver;"|2 ! style="background:#cc9966;"|0 ! 2 ! - |} {| width=100% style="text-align:center; background-color:#CEF2E0" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="background:#CEF2E0; border:2px solid SteelBlue; border-radius:20px;" width="8%" rowspan="2"|[[Fayl:Telegram 2019 Logo.svg|60px|center|Telegram]] |style="font-size: 85%"|'''Bu istifadəçi [[Telegram]] platformasında tariximizin təbliğini həyata keçirir.''' [[Quba xanlığı|Quba xanlığının]] tarixi ilə bağlı Telegram kanalı yaratmışam və bunu etməkdə məqsədim, şanlı Azərbaycan tarixinin bu səhifəsinə xidmət etmək və məlumatları paylaşmaqdır. Səhifənin orijinalı [https://t.me/QubaKhanate] ünvanında yerləşir. |style="background:#CEF2E0; border:2px solid SteelBlue; border-radius:20px;" width="8%" rowspan="2"|[[Fayl:Telegram 2019 Logo.svg|60px|center|Telegram]] |- |} |- {| width=100% style="text-align:center; background-color:#CEF2E0" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="background:#CEF2E0; border:2px solid SteelBlue; border-radius:20px;" width="8%" rowspan="2"|[[Fayl:Wikipedia-logo-v2-en.svg|60px|center|Wikipedia]] |style="font-size: 85%"|'''Bu səhifə Azərbaycan Vikipediyası istifadəçisinin səhifəsidir.''' Əgər siz bu səhifəni Azərbaycan Vikipediyasının saytından ([http://az.wikipedia.org http://az.wikipеdia.org]) kənarda görürsünüzsə, onda siz saytın güzgü versiyasını izləyirsiniz. Bu o deməkdir ki, bu səhifə köhnəlmiş ola bilər və bu səhifənin sahibinin Vikipediyadan başqa heç bir layihə ilə əlaqəsi yoxdur. Səhifənin orijinalı [http://az.wikipedia.org/wiki/İstifadəçi:{{BASEPAGENAMEE}} http://az.wikipеdia.org/wikі/İstifadəçi:{{BASEPAGENAME}}] ünvanında yerləşir. |style="background:#CEF2E0; border:2px solid SteelBlue; border-radius:20px;" width="8%" rowspan="2"|[[Fayl:Wikimedia Foundation RGB logo with text.svg|60px|center|Wikimedia foundation]] |- |} |- {{Türk dilində vikipediyalardakı məqalə sayı}} </div> [[en:User:Shahdag]] [[de:Benutzer:Shahdag]] [[tk:Ulanyjy:Shahdag]] [[ru:Участник:Shahdag]] [[tr:Kullanıcı:Shahdag]] [[Kateqoriya:Quba rayonunda doğulanlar]] 4wy2wsuifalqqakdhgggcd397c56ght 0 570580 6557051 6409922 2022-07-31T20:09:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Jurnal | adı = Atsız məcmuə | şəkil = Atsiz məcmuə.jpg | Şəklin ölçüsü = 220 | imza = | növ = Siyasi-mədəni jurnal | format = | təsis tarixi = [[15 may]] [[1931]] | nəşrini dayandırıb = [[25 sentyabr]] [[1933]] | təsisçi = [[Nihal Atsız]] | baş redaktor = [[Nihal Atsız]] | dil = [[Türkcə]] | səhifə = | tiraj = | qiymət = | ünvan = | internet ünvanı = }} '''Atsız məcmuə''' - adını [[tarixçi]], [[yazıçı]], [[şair]], [[türk millətçiliyi]]<nowiki/>nin ideoloqlarından olan [[Nihal Atsız|Hüseyn Nihal Atsız]]<nowiki/>dan alan jurnal. Fasiləsiz olaraq 17 sayı çıxmışdır.<ref>{{Cite web |title=NİHÂL ATSIZ’IN TÂRİH ALGISI VE TÜRK TÂRİHİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ |url=http://www.turkishstudies.net/Makaleler/109609124_26Y%C4%B1lmazMurat-trh-469-484.pdf |access-date=2015-12-23 |archive-date=2015-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151223194752/http://www.turkishstudies.net/Makaleler/109609124_26Y%C4%B1lmazMurat-trh-469-484.pdf |url-status=dead }}</ref> Jurnalda [[ədəbiyyat]], [[tarix]], [[millətçilik]], türk xalq ədəbiyyatı, sosial mövzular və müxtəlif fikirlərlə bağlı yazılar nəşr edilmişdir. Jurnalın əsas mövzusu kommunizmə qarşı yazılar ilə Ülküçülük və Turançılıq düşüncəsidir. Yazı heyətinə [[Mehmed Fuad Köprülü]], [[Əhməd Zəki Vəlidi Toğan|Zəki Validi Toğan]] kimi şəxslərin də olduğu bu jurnal, [[25 sentyabr]] [[1932]]-ci ildə qapadılmışdır. == Haqqında == Jurnalın ilk sayı [[15 may]] [[1931]]-ci ildə nəşr edilmişdir, bu sayıda jurnalın məqsədi ''"Bir quş baxışı"'' adlı məqalədə açıqlanmışdır. Bu yazıda [[Birinci Dünya müharibəsi|I Dünya müharibəsi]] və [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]<nowiki/>ndən sonrakı ictimai həyatdan bəhs edilmiş, jurnalın xalqın içinə girəcəyini, xalqdan yana əsərlər verəcəyini, kəndlini və kəndləri qurtarmağa və ucaltmağa çalışacaq gənclərin jurnalı olduğu vurğulanmışdır. Bu məqalə jurnalın 17 saylıq həyatının əsas fikir mövzusu olmuşdur. Jurnalda ən çox [[Səbahəddin Əli|Səbahətdin Əli]] və [[Nihal Atsız|Hüseyn Nihal Atsız]]ın şerləri nəşr edilmişdir. Şerləri nəşr edilən digər şəxslər isə [[Fevziyə Abdullah]] və [[Nihad Sami Banarlı]]<nowiki/>dır. Hekayə sahəsində isə [[Səbahəddin Əli|Səbahətdin Əli]] və [[Nihal Atsız]]ın əsərləri yayımlanmışdır. Tələbəlik illərində tanış olan bu iki şəxsin münasibətləri sonradan [[Səbahəddin Əli|Səbahətdin Əli]]<nowiki/>nin etdiklərinə görə pozulmuş və iş məhkəməyə qədər uzanmışdır. Belə ki, [[Səbahəddin Əli|Səbahətdin Əli]]<nowiki/>nin ''İçimizdəki şeytan'' romanının [[Əhməd Zəki Vəlidi Toğan|Zəki Validi Toğan]], [[Nihal Atsız]] və digər [[türk]] [[Millətçilik|millətçiləri]]<nowiki/>nə yönəlmiş olduğu iddia edilməkdədir. Jurnalın ədəbi yönündə irəli çıxan digər şəxslər [[Əhməd Zəki Vəlidi Toğan|Zək Validi Toğan]], [[Əbdülqadir İnan]], Kösəmihalzadə Mahmud Raqib, Nihad Sami Banarlı və Mehmed Şakir Ülkütaşırdır. Bu şəxslərdən bəziləri xalq və Bektaşi şerləri ilə bağlı etdikləri araşdırmaları jurnalda nəşr etdirmişdir. Mahmud Raqibin araşdırmaları isə [[türk musiqisi]] ilə bağlı olmuşdur.<ref>{{cite book |first=Ahmet B |last=Ercilasun |authorlink= |title=Atsız Mecmua ve "Neslimizin Âmentüsü" |year= |location=İstanbul |publisher= |url=http://www.yenicaggazetesi.com.tr/atsiz-mecmua-ve-neslimizin-amentusu-37418yy.htm |ref=harv |access-date=2022-04-19 |archive-date=2016-03-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160320112126/http://www.yenicaggazetesi.com.tr/atsiz-mecmua-ve-neslimizin-amentusu-37418yy.htm |url-status=unfit }}</ref> == Həmçinin bax == * [[Nihal Atsız|Hüseyn Nihal Atsız]] * [[Əhməd Zəki Vəlidi Toğan|Zəki Validi Toğan]] * [[Türk millətçiliyi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hüseyn Nihal Atsızın əsərləri]] [[Kateqoriya:1931-ci ildə yaranan jurnallar]] [[Kateqoriya:Türkiyə jurnalları]] 37ycmbxkzef52l18yj813gt8ve9mlm0 0 571373 6557858 5072622 2022-08-01T11:16:21Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Mədəniyyət imperializmi''' imperyalizmin mədəni aspektlərini əhatə edir. Imperializm burada fərqli sivilizasiyalar arasında qeyri-bərabər münasibətlərin yaranması və davam etməsini, eyni zamanda daha güclü sivilizasiyanın üstün olduğunu izah edir. Beləliklə, mədəni imperializm, siyasi və ya iqtisadi cəhətdən güclü bir millətin zəif cəmiyyətlərin üzərində öz mədəniyyət dəyərlərini tətbiq etmək prinsipi və ya mədəni [[hegemoniya]]sıdır. Bu termin daha çox tarix, mədəniyyət tədqiqatları və müstəmləkəçilik-sonrası nəzəriyyələri sahələrində tətbiq olunur. Mədəniyyət imperializmi mədəni hegemoniyanı möhkəmləndirdiyinə görə münasibət, formal siyasət və ya hərbi əməliyyatlar kimi müxtəlif formaları ola bilər. === Tarixi === Con Tomlinson "Mədəniyyət imperializmi" adlı kitabında bu terminin 1960-cı illərdə ortaya çıxdığını<ref>[https://books.google.com/books?id=0CFMS0z5-gcC&dq=cultural+imperialism&q=%221960s+and+has%22#v=snippet&q=%221960s%20and%20has%22&f=false Tomlinson (1991)], p. 2</ref> və 1970-ci illərdən başlayaraq tədqiqat başlığı kimi gündəmə gəldiyini iddia etmişdir<ref>Hamm, (2005), p. 4</ref>. Bundan əvvəl isə "media imperializmi", "struktur imperializmi", "mədəni asılılıq və hökmranlıq", "mədəni sinkronizasiya", "elektron müstəmləkəçilik", "ideoloji imperializm" və "iqtisadi imperializm" kimi terminlər eyni əsas anlayışı təsvir etmək üçün istifadə olunmuşdur. Müxtəlif alimlər bu terminə fərqli izahatlar verirlər. Amerika mətbuatının tənqidçisi Herbert Şiller yazırdı: "Bu gün mədəni imperializmin konsepsiyası (1975) bir cəmiyyətin müasir dünya sisteminə gətirildiyi proseslərin cəmini və bu proses nəzdində öz dəyərləri və quruluşunu ictimai qurumlara cəlb etməklə, təzyiqlə məcburi və ya manipulasiya ilə yaymasını bildirir. Yayma prosesində ictimai mediyanın rolu çox böyükdür və demək olar ki ən təsirli alətlərdən biridir Buna görə də, bu təsiri idarə etmək üçün çox vaxt hakim qüvvələr yayımları kommersiyalaşdırıllar.<ref name="Schiller 76">{{cite book|last=Schiller|first=Herbert I.|title=Communication and cultural domination|publisher=International Arts and Sciences Press, 901 North Broadway, White Plains, New York 10603 |year=1976|pages=9–10|isbn=978-0-87332-079-5}}</ref> Ümumiliklə, imperializm bir ölkənin daha güclu bir ölkə tərəfindən işğalı və idarə edilməsidir. Mədəni imperializm prosesin iqtisadi istismardan və hərbi gücdən daha fərqli tərəflərini ifadə edir. [[Müstəmləkə]]çilik tarixində III dünya ölkələrin çoxunda təhsil və medya sistemləri [[Britaniya]]da, [[Fransa]]da və ya [[ABŞ]]-da olan sistemlərin replikasıyaları şəklində qurulmuşdu və o ölkələrin dəyərlərini daşıyırdılar. Qərb marketinqi müxtəlif memarlıq və moda stilləri formalaşdırır və tez-tez Qərb mədəniyyəti digər mədəniyyətlərdən daha üstün olduğu mesajı verilirdi. Demək olar ki, bütün yazarlar mədəni imperializmin imperial güclərin daxilində müəyyən qrupların maraqlarını təbliğ etdiyini və hədəf cəmiyyətlərə ziyan verir. === Nəzəri əsaslar === [[Eduard Səid]], Noam çomski, Maykl Fokault, və Antonio Gramşi bu sahədə aparıcı nəzəriyyəçilərdəndir. Eduard Səid "Şərqşünaslıq" adlı kitabında "Şərq" nədir nə deyildir haqqında Qərbin- əsasən ingilis və fransız konstruksiyalarını tənqid edir. Səid iddia edir ki, [[İkinci Dünya Müharibəsi]] bitdikdən sonra "Imperiya Çağı" sonlanmasına baxmayaq, müstəmləkəçilik öz mədəni irsini müstəmləkə edilmiş xalqlara qoyub hansı ki hələ də davam edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları|İmperializm]] faf5f6oio31wl5alsqi4dcf2wfoaupk 6557865 6557858 2022-08-01T11:17:40Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Mədəniyyət imperializmi''' imperyalizmin mədəni aspektlərini əhatə edir. Imperializm burada fərqli sivilizasiyalar arasında qeyri-bərabər münasibətlərin yaranması və davam etməsini, eyni zamanda daha güclü sivilizasiyanın üstün olduğunu izah edir. Beləliklə, mədəni imperializm, siyasi və ya iqtisadi cəhətdən güclü bir millətin zəif cəmiyyətlərin üzərində öz mədəniyyət dəyərlərini tətbiq etmək prinsipi və ya mədəni [[hegemoniya]]sıdır. Bu termin daha çox tarix, mədəniyyət tədqiqatları və müstəmləkəçilik-sonrası nəzəriyyələri sahələrində tətbiq olunur. Mədəniyyət imperializmi mədəni hegemoniyanı möhkəmləndirdiyinə görə münasibət, formal siyasət və ya hərbi əməliyyatlar kimi müxtəlif formaları ola bilər. == Tarixi == Con Tomlinson "Mədəniyyət imperializmi" adlı kitabında bu terminin 1960-cı illərdə ortaya çıxdığını<ref>[https://books.google.com/books?id=0CFMS0z5-gcC&dq=cultural+imperialism&q=%221960s+and+has%22#v=snippet&q=%221960s%20and%20has%22&f=false Tomlinson (1991)], p. 2</ref> və 1970-ci illərdən başlayaraq tədqiqat başlığı kimi gündəmə gəldiyini iddia etmişdir<ref>Hamm, (2005), p. 4</ref>. Bundan əvvəl isə "media imperializmi", "struktur imperializmi", "mədəni asılılıq və hökmranlıq", "mədəni sinkronizasiya", "elektron müstəmləkəçilik", "ideoloji imperializm" və "iqtisadi imperializm" kimi terminlər eyni əsas anlayışı təsvir etmək üçün istifadə olunmuşdur. Müxtəlif alimlər bu terminə fərqli izahatlar verirlər. Amerika mətbuatının tənqidçisi Herbert Şiller yazırdı: "Bu gün mədəni imperializmin konsepsiyası (1975) bir cəmiyyətin müasir dünya sisteminə gətirildiyi proseslərin cəmini və bu proses nəzdində öz dəyərləri və quruluşunu ictimai qurumlara cəlb etməklə, təzyiqlə məcburi və ya manipulasiya ilə yaymasını bildirir. Yayma prosesində ictimai mediyanın rolu çox böyükdür və demək olar ki ən təsirli alətlərdən biridir Buna görə də, bu təsiri idarə etmək üçün çox vaxt hakim qüvvələr yayımları kommersiyalaşdırıllar.<ref name="Schiller 76">{{cite book|last=Schiller|first=Herbert I.|title=Communication and cultural domination|publisher=International Arts and Sciences Press, 901 North Broadway, White Plains, New York 10603 |year=1976|pages=9–10|isbn=978-0-87332-079-5}}</ref> Ümumiliklə, imperializm bir ölkənin daha güclu bir ölkə tərəfindən işğalı və idarə edilməsidir. Mədəni imperializm prosesin iqtisadi istismardan və hərbi gücdən daha fərqli tərəflərini ifadə edir. [[Müstəmləkə]]çilik tarixində III dünya ölkələrin çoxunda təhsil və medya sistemləri [[Britaniya]]da, [[Fransa]]da və ya [[ABŞ]]-da olan sistemlərin replikasıyaları şəklində qurulmuşdu və o ölkələrin dəyərlərini daşıyırdılar. Qərb marketinqi müxtəlif memarlıq və moda stilləri formalaşdırır və tez-tez Qərb mədəniyyəti digər mədəniyyətlərdən daha üstün olduğu mesajı verilirdi. Demək olar ki, bütün yazarlar mədəni imperializmin imperial güclərin daxilində müəyyən qrupların maraqlarını təbliğ etdiyini və hədəf cəmiyyətlərə ziyan verir. == Nəzəri əsaslar == [[Eduard Səid]], Noam çomski, Maykl Fokault, və Antonio Gramşi bu sahədə aparıcı nəzəriyyəçilərdəndir. Eduard Səid "Şərqşünaslıq" adlı kitabında "Şərq" nədir nə deyildir haqqında Qərbin- əsasən ingilis və fransız konstruksiyalarını tənqid edir. Səid iddia edir ki, [[İkinci Dünya Müharibəsi]] bitdikdən sonra "Imperiya Çağı" sonlanmasına baxmayaq, müstəmləkəçilik öz mədəni irsini müstəmləkə edilmiş xalqlara qoyub hansı ki hələ də davam edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları|İmperializm]] kjbyucrruh3x97aq1i97dey5u8qrxqf 0 571970 6557048 6081256 2022-07-31T20:04:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Atilla Pesyani |orijinal adı = آتیلا پسیانی‎ |şəkil = آتیلا پسیانی - Atila Pesyani.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 30.4.1957 |doğum yeri = [[Tehran şəhəri]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[İran İslam Respublikası]] |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = [[Fatimə Nağavi]] |uşağı = [[Sitarə Pesyani]] |anası = [[Cəmilə Şeyxi]] |dini = |ixtisası = [[Aktyor]]luq |təhsili = [[Tehran Universiteti]] |fəaliyyəti = [[Film]]oqrafiya <br>[[Teatr]] |fəaliyyət illəri = 1968-ci ildən etibarən |tanınır = |mükafatları = ''"Ən yaxşı köməkçi aktyor"'' (4 dəfə) <br>''"Ən yaxşı aktyor"'' |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Atilla Pesyani''' (d. 30 aprel 1957, [[Tehran]]) - [[Farslar|Fars]] [[aktyor]] və məşhur [[aktrisa]] [[Cəmilə Şeyxi]]nin oğlu.<ref>{{cite web |url = https://www.isna.ir/news/95021509225/%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%AA%DB%8C%D9%84%D8%A7-%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%BA%D8%A7%D9%81%D9%84%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF |archiveurl = |archivedate = |title = رضا کیانیان، آتیلا پسیانی را غافلگیر کرد |author = |date = |publisher = Iranian Students' News Agency |accessdate = 2018-12-08 |language = [[fars]] }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.ifilmtv.com/Farsi/Star/185957/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140921080346/http://www.ifilmtv.com/Farsi/Star/185957/ |archivedate = 2014-09-21 |title = آتیلا پسیانی (1336هـ .ش) |author = |date = |publisher = iFilmFarsi |accessdate = 2018-12-08 |language = [[fars]] |url-status = unfit }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.hamshahrionline.ir/news/148367/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A2%D8%AA%DB%8C%D9%84%D8%A7-%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B6 |archiveurl = |archivedate = |title = زندگینامه: آتیلا پسیانی (۱۳۳۶-) |author = |date = |publisher = HAMSHAHRI ONLINE |accessdate = 2018-12-08 |language = [[fars]] }}</ref> == Həyatı == Atilla Pesyani 1957-ci ilin [[30 aprel]]ində [[Tehran|Tehran şəhəri]]ndə anadan olmuşdur. Atilla Pesyaninin anası [[Cəmilə Şeyxi]] [[İran]]ın məşhur [[Aktyor|aktrisa]]larından biridir. Həmçinin həya yoldaşı [[Fatimə Nağavi]] və qızı [[Sitarə Pesyani]] də aktrisalıqla məşğuldurlar. Atilla aktyorluqla yanaşı, [[rejissor]]luq və rejissor köməkçiliyi ilə də məşğuldur. === Təhsili === [[Tehran Universiteti]]nin İncəsənət fakültəsində teatr aktyorluğu və rejissorluğu ixtisası üzrə təhsil almışdır. == Karyerası == İlk dəfə teatr səhnəsinə 1968-ci ildə çıxmışdır. Film sahəsindəki debütunu 1983-cü ildə istehsal edilən "Ağ ölüm" filmində etmişdir. 1983-cü ildən sonra xeyli filmdə rol almışdır: *''Soyuq qan içində'' (1994) *''İki qadın'' (1998) *''Yandırılmış nəsil'' (1999) *''Sonuncu nahar'' (2001) *''Gizlənmiş yarı'' (2001) *''Əmiri kim öldürdü ? (2005)'' *''Atəşkəs 1'' ([[200]])) *''Gizli hiss'' (2006) *''Gecə boyunca'' (2010) *''Prezidentin cib telefonu (2011)'' *''Taxta körpü'' (2011) *''Atəşkəs 2'' (2014) Atilla Pesyani bəzi seriallarda da rol almışdır: *''Sülhün ilk gecəsi'' (2006) *''Gizlilik siyasəti (''2009) *''Salamat, uşaq'' (2012) *''Bir parça torpaq'' (2012) *''Ana kimi'' (2013) *''Mədinə'' (2014) *''Gözəl inqilab'' (2014) == Mükafatları == [[Fəcr Beynəlxalq Film Festivalı|Fəcr Beynəlxalq Film festivalın]]da, Atilla ''"İki qadın", "Yandırılmış nəsil", "Sonuncu nahar", "Əmiri kim öldürdü ?"'' filmlərindəki çıxışına görə ''"'' ''"Ən yaxşı köməkçi aktyor"'' , "Soyuq qan içində" filmindəki çıxışına görə isə ''"Ən yaxşı aktyor"'' mükafatına layiq görülmüşdür. == Həmçinin bax == * [[Cəmilə Şeyxi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Aktyorlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Cənubi azərbaycanlılar]] 5t4idgquaq7ay9dsbzqqvi0i1hdbo0p 0 575785 6556683 6369874 2022-07-31T13:47:30Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Muzey |Adı = Nizami Gəncəvi Muzeyi |Növü = [[ədəbiyyat]], [[incəsənət]] |Sahəsi = |Orijinal adı = |Şəkil = Ilham Aliyev attended the opening of the Museum of Nizami Ganjavi built in Ganja with support from the Heydar Aliyev Foundation.jpg |Miqyası = 300px |İzahı = <!--Şəkilin izahı --> |Yaranma tarixi = [[2012]] |Açılış tarixi = [[2014]] |Yeri = Gəncə, Bakı-Yevlax şosesi |Kolleksiyası = |Müsafirlərin sayı =<!-- Muzeyə gələnlərin sayı--> |Direktoru = |Muzeyə yetışmək = |Telefon = |İş vaxtı = <!-- İş rejimi--> |Bilet = |Rəsmi saytı = }} '''Nizami Gəncəvi Muzeyi''' — [[Gəncə]] şəhəri, [[Bakı-Yevlax şosesi]]ndə yerləşən muzey. [[2014]]-cü ildə istifadəyə verilmiş muzey [[Nizami məqbərəsi]]nin ərazisində inşa edilmişdir.<ref>[http://ganja.mctgov.az/az/view/360/56/Gence-seher--Nizami-Gencevi-Muzeyi Gəncə şəhər Nizami Gəncəvi Muzeyi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190114035258/http://ganja.mctgov.az/az/view/360/56/Gence-seher--Nizami-Gencevi-Muzeyi |date=2019-01-14 }}, Ganja.mctgov.az</ref> Muzeydə [[Nizami Gəncəvi]]nin həyat və yaradıcılığını əks etdirən eksponatlar sərgilənir. == Haqqında == Nizami Gəncəvi Muzeyinin tikintisinə [[2012]]-ci ilin sonlarında başlanmışdır. Muzeyin [[Nizami məqbərəsi]]nin yaxınlığında tikilməsi buraya gələn [[turist]]lərə həm məqbərəni ziyarət etməyə, həm də şairin həyat və yaradıcılığı haqda geniş məlumat öyrənməyə imkan yaradır. Muzeyin qarşısında Nizami Gəncəvinin büstü qoyulmuşdur.<ref name=prez>{{cite web|title=İlham Əliyev Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Gəncədə inşa olunan Nizami Gəncəvi Muzeyinin açılışında iştirak etmişdir|url=https://president.az/articles/10853|publisher=President.az}}</ref> Muzeydə Nizami Gəncəvi guşəsi yaradılmış, şairin həyat və yaradıcılığını əks etdirən monitor quraşdırılmışdır. Elmi tədqiqat şöbəsində elmi araşdırmalar üçün hər cür şərait vardır. Muzeydə mütəfəkkirin həyat və yaradıcılığı haqqında geniş məlumatlarla zəngin elektron məlumat köşkü quraşdırılmışdır. Burada şairin 800, 840 illik yubileyləri münasibətilə nəşr olunan kitab və monoqrafiyalar nümayiş etdirilir. Muzeydə şairin [[Avstriya]], [[Rusiya]], [[Almaniya]], [[Böyük Britaniya]] milli kitabxanalarında, [[Misir]]in [[İsgəndəriyyə kitabxanası]], [[Fransa]]nın [[Strasburq kitabxanası]] və [[ABŞ]]-ın [[Metropoliten muzeyi]]ndə qorunan nadir "[[Xəmsə]]" əlyazmalarının və miniatürlərinin orijinalları və nüsxələrindən ibarət guşə yaradılmışdır.<ref name=prez/> Muzeydə elmi tədbirlər üçün nəzərdə tutulmuş konfrans zalı fəaliyyət göstərir. Muzeyə gələn qonaqlar və turistlər üçün istirahət guşələri də yaradılmışdır. Binada [[Nizami Gəncəvi]]nin, [[Məhsəti Gəncəvi]]nin xalça portretləri diqqəti cəlb edir.<ref name=prez/> == Qalereya == <gallery widths="180px" heights="160px" > Ilham Aliyev attended the opening of the Museum of Nizami Ganjavi built in Ganja with support from the Heydar Aliyev Foundation 5.jpg Ilham Aliyev attended the opening of the Museum of Nizami Ganjavi built in Ganja with support from the Heydar Aliyev Foundation 6.jpg Fayl:Gəncədə Nizami Gəncəvi Muzeyi.jpg </gallery> == Həmçinin bax == * [[Nizami Gəncəvinin ev-muzeyi]] * [[Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} {{Nizami Gəncəvi}} [[Kateqoriya:Gəncə muzeyləri]] [[Kateqoriya:Nizami Gəncəvi]] [[Kateqoriya:2014-cü ildə Azərbaycanda yarananlar]] [[Kateqoriya:Nizami Gəncəvinin şərəfinə adlandırılmış obyektlər]] l9vq1hx5ctgxmcxxa05hfnppunyeapv 0 581591 6557869 6547946 2022-08-01T11:18:38Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''Əhmədov''' — Azərbaycan [[soyad]]ı. {{eyni soyadlı}} * [[Abdulla Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Əli Əhmədov (kiçik çavuş)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kiçik çavuşu, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Amal Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Ayaz Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Bəhruz Əhmədov]] — Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Cavanşir Əhmədov (əsgər)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Cavanşir Əhmədov (gizir)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin giziri, Vətən müharibəsinin şəhidi. * [[Ehtiram Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Elmar Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsinin şəhidi. * [[Elməddin Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri (müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu), Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Elnur Əhmədov (əsgər)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Emil Əhmədov (gizir)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin giziri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Əli Əhmədov (kiçik çavuş)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kiçik çavuşu, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Əsgər Əhmədov (baş çavuş)]] — Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının baş çavuşu, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Xəyal Əhmədov (əsgər)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Məcid Əhmədov]] — Azərbaycan alimi. * '''[[İbrahim Əhmədov]]''' :* [[İbrahim Əhmədov (idmançı)]] - Azərbaycan idmançısı :* [[İbrahim Əhmədov (general)]] - Sovet ordusunun azərbaycanlı tank qoşunları general-mayoru * [[İslam Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri (müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu), Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Maşalla Əhmədov]] — Azərbaycan futbolçusu * [[Mənsur Əhmədov]] — əsgər, II Qarabağ müharibəsi şəhidi. * [[Mərhəmət Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçusu, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Mikayıl Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Mirmöhsüm Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, İkinci Qarabağ Müharibəsi şəhidi. * '''[[Mübariz Əhmədov]]''' :* [[Mübariz Əhmədov (alim)]] — Azərbaycanın alimi, texniki elmləri doktoru, AMEA-nın müxbir üzvü. :* [[Mübariz Əhmədov (jurnalist)]] — Azərbaycan jurnalisti. :* [[Mübariz Əhmədov (milli qəhrəman)]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı * [[Natiq Əhmədov (çavuş)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin çavuşu, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Nihad Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri,Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Rəvan Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Sabir Əhmədov (əsgər)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Səbuhi Əhmədov (əsgər)]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Sənan Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri (müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu), Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Tacir Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Tural Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Vidadi Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin mayoru, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Yasən Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin baş giziri, Vətən müharibəsi şəhidi. * [[Zamiq Əhmədov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, Vətən müharibəsi şəhidi. == Həmçinin bax == * [[Əhmədova]] * [[Əhməd]] [[Kateqoriya:Azərbaycan soyadları]] cbo48jf3tyhb0plqyraeusthvz2v89x 0 584434 6557252 6159354 2022-07-31T23:55:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Babadağ}} {{Dağ |Adı = Babadağ |Yerli adı = {{dil-tr|Babadağ}} |Şəkil = Babadağ seen from Gemiler.jpg |Şəklin izahı = Babadağ dağının Gəmilər adasından görünüşü. |lat_dir = N|lat_deg =36 |lat_min =31 |lat_sec = 42 |lon_dir = E|lon_deg =29 |lon_min =11 |lon_sec = 06 |CoordScale = 100000 |Ölkə = Türkiyə |Region = [[Aralıq dənizi regionu|Aralıq dənizi]] |Vilayət = [[Muğla ili]] |Rayon = [[Fəthiyə]] |Dağ sistemi = Tavr dağları |Mütləq hündürlüyü = 1969<ref name="peaklist">{{cite web |url=http://www.peaklist.org/WWlists/ultras/turkey.html |title=Turkey - Ultra page |work=peaklist.org |publisher=Peaklist |archivedate=11 noyabr 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181111215403/http://www.peaklist.org/WWlists/ultras/turkey.html |language=en |accessdate=26 mart 2019 }}</ref> |Nisbi hündürlüyü = 1763<ref name="peakbagger">{{cite web |url=http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=13244 |title="Babadag, Turkey" |work=peakbagger.com |publisher=Peaklist |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180228041513/http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=13244 |archivedate=28 fevral 2018 |language=en |accessdate=26 mart 2019 }}</ref> |İlk fəthi = |Marşrutu = Nəqliyyat vasitəsilə |Yer xəritəsi = Türkiyə |Vikianbar = Babadağ (mountain in Turkey) }} '''Babadağ''' (qədim dövrlərdə: '''Kraq dağı''', {{Dil-gr|Κράγκος}}, {{Dil-la|Cragus/Cragos/Kragus}}) və ya '''Baba dağı'''<ref name="map">[https://www.google.az/search?q=%22J-35-131%22%20OR%20%22J35-131%22&cad=h J-35-131] Fəthiyənin xəritələrin siyahısı. Miqyas: 1 : 100 000. 1977-ci ildə bölgənin vəziyyəti. 1980-ci ildə nəşr edilib.</ref> — [[Türkiyə]]<nowiki/>nin cənub-qərbində, [[Muğla ili]]<nowiki/>ndəki [[Fəthiyə|Fəthiyə rayonu]]<nowiki/>nda dağ. Dağın zirvəsinin dəniz səviyyəsindən hündürlüyü – {{convert|1969|m|ft}}. İkinci zirvə olan Qaratəpənin ({{Dil-tr|Karatepe}}) dəniz səviyyəsindən hündürlüyü – {{convert|1400|m|ft}}. Bu iki zirvənin arasında bir vadi yerləşir. Buna görə də Babadağ bəzən dağ silsiləsi də adlanır. Dağın əksər hissəsi [[Əhəng daşı|əhəngdaşı]]<nowiki/>ndan ibarətdir. Dağın yamacında [[endemik]] bitkilər olan ''[[Acer undulatum]]'' və [[Livan sidri]] kimi müxtəlif bitkilər yerləşir. Zirvə dənizə olan yaxınlığı ilə xarakterizə edilir.{{Efn|Zirvənin dənizdən olan uzaqlığı – təxminən {{convert|5|km|mi}}.}} Bu, dağın [[paraplan]] üçün uyğun və populyar bir yer olmasının amillərindən biridir. == Tarixi və coğrafiyası == Qədim dövrlərdə Kraq dağı [[Likiya]]<nowiki/>nın əsas dağlarından biri idi. Qədim yunan tarixşünası və coğrafiyaşünası [[Strabon]] «[[Coğrafiya (Strabon)|Coğrafiya]]» əsərində qərbdən şərqə olan ərazini təsvir edərkən [[Telmisida]]<nowiki/>dan sonra «Antikraq» ({{Dil-gr|Αντικράγκος}}) dağını,{{Efn|Strabon «Antikraq» dağının üzərində [[Karmiless]] yaşayış məntəqəsinin yerləşdiriyi də qeyd edib.}} daha sonra isə Kraq dağını qeyd edir. Bu dağın səkkiz zirvəsi{{Efn|Strabonun yazdığı [[Burun (coğrafiya)|burun]] olaraq da tərcümə olunur.}} var idi və Likiya şəhəri olan [[Kraq (Likiya)|Kraq]] ilə eyniadlı idi. Başqa bir şəhər olan [[Pınara]] Kraq dağının ətəyində yerləşirdi. [[Roma İmperiyası|Roma imperiyası]] dövründə Kraq şəhəri Λυκιων Κρ., Κρα. və Κραγ epiqrafları ilə sikkələrdə təsvir olunurdu. Antikraq və Kraq Spratt və Forbs xəritələrində [[Ksanf (şəhər)|Ksanf]] çayının aşağı hissəsinin qərb sərhədini təşkil edən bir coğrafi obyekt kimi qeyd olunub.<ref>''Lycia'', vol. ii.</ref> Onun cənub hissəsi Kraqdır. Silsilənin istiqaməti onu göstərir ki, o girintili-çıxıntılı burunlarla dənizə həmhüdud olur. [[Frensis Bofort]]<nowiki/>un «[[Karamaniya]]<nowiki/>nın sahili» xəritəsində Antikraq dağının hündürlüyünün {{convert|6000|ft|m}} olduğu qeyd edilib. Bofortun tədqiqatı hündür və səpələnmiş dağlardan ibarət bir ərazi olan Yediburunda{{Efn|Mənası "''{{lang|az|Yeddi burun}}''"dur.}} başlayıb ki, bu dağ da qədim dövrlərdə Kraq dağı adlanıb.<ref>''Karamania'', p. 1.</ref> Pınara şəhərinin xarabalıqları Strabonun qeyd etdiyi kimi bu dağ silsiləsinin şərqindədir. Strabonun yazdığına görə, Kraq və Antikraq dağlarını bir-birlərini ayıran bir vadi mövcud idi. Bu vadi dəniz səviyyəsindən hündürlüyü {{convert|4000|ft|m}} idi. Strabon Kraq dağının zirvəsinin bu vadidən {{convert|2500|ft|m}} hündürlükdə yerləşdiyini qeyd edib. Vadinin aşağısında sıx meşəlik, daha sonra isə yalın qayalar var. Zirvədən bütün Ksanf yaylasını və zirvənin şərqində yerləşən Massikut dağlarını görmək mümkün idi. Dağdan dənizə qədər olan ərazi çox sıldırım idi.<ref>''Lycia'', ''op. cit.'', vol. ii. p. 301.</ref> [[Kariandlı Skilak]]ın və [[Böyük Plini]]<nowiki/>nin qeyd etdiyinə görə, bu ərazidə Kraq adlı bir burun var idi. Stadismedəki Hierra Akra da yəqin ki, Yediburundur. [[Pomponi Mela]]<nowiki/>nın bildirdiyinə görə, Ksanf və Telmisida arasında bir vadi mövcuddur. Kraq dağının ətrafında yerləşən meşələr və qayalar haqqında şeirlər ilahə [[Diana (mifologiya)|Diana]]<nowiki/>ya ibadət edilən yerlərdə səsləndirilirdi.<ref>Horace, Carm. i. 21.</ref> == Qeydlər == {{Notelist}} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === * Hiking Babadağ: [https://web.archive.org/web/20091025230350/http://geocities.com/hikingbabadag/index.htm Index] * [[Yunanıstan və Roma Coğrafiya Lüğəti]] [[Kateqoriya:Likiya]] [[Kateqoriya:Türkiyə dağları]] [[Kateqoriya:Muğla ili]] 25eo5yw4f1u2lzx6e2x6jubwbac8vyl 0 584905 6557212 6256757 2022-07-31T22:36:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Azərbaycanda məhv olmuş mədəni irs nümunələrinin siyahısı''' — müxtəlif dövrlərdə insan faktoru və ya təbii səbəblərdən dağılmış abidələrin siyahısı. == Siyahı == === Şirvanşahlar sarayının bir hissəsi === {{Şəkillər sırası|The eastern side of the Shah Mosque Minaret 1918.jpg|Traces of Shooting on the Wall of the Palace of Shirvanshahs.jpg|e1=250|e2=210|mətn=[[Şah məscidi]] və Şirvanşahlar saray binasında soyqırım hadisələrinin izləri|color=black|üfüqi=right}} Azərbaycan Rusiyanın tərkibinə daxil olduğu dövrdə Rusiya hərbi nazirliyi [[Şirvanşahlar sarayı]]nı qismən təmir etdi. Eyni zamanda saray binalarının hərbi təchizat anbarları kimi düzəldilməsi üçün böyük yenidən qurma işləri həyata keçirildi. Hərbi nazirlik tərəfindən icra edilən təmir işləri dağılmış hissələrin bərpası ilə birlikdə sarayın restavrasiyası üçün önəmli olan bir sıra detalların məhvinə səbəb oldu.{{sfn|Левиатов|1944|pp=21}} Saray binasını anbara uyğunlaşdırarkən hərbi nazirlik birinci və ikinci mərtəbədəki otaqları ayıran bir neçə divarı dağıtdı və ikinci mərtəbədə onların yerinə dam örtüyünü dəstəkləyən qövs şəkilli [[tağ]] qoydu. İkinci mərtəbənin bütün otaqlarındakı [[günbəz]], çatma və xaç şəklində olan taxtapuşların qalıqları dağıdıldı; onlar düz, tirdən düzəldilmiş taxtapuşlarla əvəz edildi. Birinci mərtəbədəki pəncərə yerləri (iki cərgəli pəncərə) elə tutuldu ki, yalnız kiçik pəncərə qaldı. Birinci və ikinci mərtəbədə yeni geniş qapı yerləri açıldı.{{sfn|Левиатов|1944|pp=21}} Bu dövrdə Bakıdakı [[Rus Pravoslav Kilsəsi]] yerində Bakı kafedralı tikmək üçün sarayın sökülməsinə nail olmağa çalışdı. Ancaq bu xahiş çar hökuməti orqanları tərəfindən o səbəbə görə rədd edildi ki, saray otaqları böyük anbarlar kimi istifadə edilir.<ref>История Азербайджана. — Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1960. — Т. 2-й. — С. 359.</ref> Sarayın şimal fasadının ikinci mərtəbəsinə girəcək düzəldilib, divarda isə oyuq açılıb. Bu ona görə edilib ki, atlara qoşulmuş araba küçədən düz sarayın ikinci mərtəbəsinə girsin. Bu yenidən qurmalarla rus hərbi nazirliyi tarixi abidə kimi saraya böyük ziyan vurdu. Hərbi nazirlik sarayın şərq fasadına pilləkən əlavə etdi, cənub (və ya aşağı) həyəti isə mağzalları olan daş divarla əhatə edildi. Bu divar sarayı əhatə edən köhnə divardan qalan fundamentdən qurulmuşdu.{{sfn|Левиатов|1944|pp=22}} [[Mart soyqırımı|1918-ci il 31 mart soyqırımı]] zamanı Şirvanşahlar sarayı ziyan gördü. Ermənilərin atdığı top mərmiləri [[Şah məscidi]]nin minarəsini zədələdi.<ref>Рустамова-Тогиди С. А. 1918. Азербайджанские погромы в фотографиях и документах. Стр. 50</ref> === Şamaxı Cümə məscidi === {{Şəkillər sırası|Cümə məscidinin ümumi görünüşü yanğından sonra.jpg|Cümə məscidinin interyer görünüşü yanğından sonra.jpg|e1=250|e2=250|mətn=Şamaxı Cümə məscidi [[Mart soyqırımı]]ndan sonra|color=black|üfüqi=right}} [[Bakı]]da [[Mart soyqırımı]]nın başladığı dövrdə [[Şamaxı]]da Stepan Lalayevin rəhbərliyi ilə "[[Daşnaksütyun]]" partiyası nümayəndələri dinc müsəlman əhaliyə qarşı qırğına başlamış və bu hadisələr zamanı törədilmiş yanğında tikintisi hələ tamamlanmamış [[Cümə məscidi (Şamaxı)|Şamaxı Cümə məscidi]] ciddi zədələnmişdir.<ref name ="archive">{{Cite web |title=Данные архивных материалов о зверствах армян в Шемахинском уезде (1918 г.) |url=http://karabakh-doc.azerall.info/ru/arxdoc/ad029.php |access-date=2019-03-31 |archive-date=2011-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111128131651/http://karabakh-doc.azerall.info/ru/arxdoc/ad029.php |url-status=dead }}</ref> Bakıda yaşayan şamaxılıların General [[Uilyam Montqomeri Tomson|Tomsona]] verdikləri məlumata görə ''"şəhər talan edilmiş, daha sonra isə yandırılmış, heç bir məscid salamat saxlanmamışdır."''<ref name="archive"/> Məsciddə törədilən yanğın zamanı 1800 dinc sakin, o cümlədən qadınlar, uşaqlar və yaşlılar məsciddə həbs edilərək daşnaklar tərəfindən yandırılmışdır.<ref name ="archive" /><ref>[http://news.bakililar.az/print_28208.html Президент Азербайджана ознакомился с мечетью Джума в Шемахе]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Yanğın zamanı çoxsaylı nadir əlyazmalar və kitablar da məhv edilmişdi. Ermənilər tərəfindən törədilmiş bu yanğının izlərini indi də məscidin bəzi divarlarında görmək mümkündür. 2009-cu ilin dekabrında Azərbaycan Respublikası Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən tarix-memarlıq abidəsi kimi qeydiyyata alınmış Şamaxı cümə məscidinin bərpa olunması haqqında sərəncam imzalanmışdır.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Prezidenti Şamaxı şəhərindəki Cümə məscidinin bərpası ilə əlaqədar tədbirlər haqqında sərəncam verib. |url=http://az.trend.az/news/official/chronicle/1607371.html |access-date=2019-03-31 |archive-date=2010-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100128025142/http://az.trend.az/news/official/chronicle/1607371.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://news.day.az/society/187103.html Ильхам Алиев подписал распоряжение о реставрации Джума мечети в городе Шамаха.]''Day.az, 24.12.2009''</ref> Restavrasiya zamanı məscidin ortada yerləşən böyük və kənarlarda yerləşən kiçik gümbəzləri yenidən qurulmuş və nəfis naxışlarla bəzədilmişdir. Məscidin orta zalı milli interyer üslubunda bərpa edilmişdir və hazırda bu zalda 1500 nəfər eyni vaxtda namaz qıla bilir. Kompleks ərazisində iki hovuz və altı qalereya inşa edilmişdir. Yeni inşa edilmiş iki mərtəbəli inzibati binanın sahəsi 804 kvadrat metrdir. Məscid kompleksi ərazisində 250 nəfər üçün nəzərdə tutulmuş 520 kvadrat metr ərazisi olan Mərasim zalı və mətbəx də fəaliyyət göstərir. Kompleksə həmçinin zəngin invertara malik kitabxana da daxildir. 17 may 2013-cü ildə əsaslı bərpadan sonra Şamaxı cümə məscidinin açılışı baş tutmuşdur. Açılış mərasimində Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev, bütün Qafqazın müftisi, müsəlman ölkələrinin Azərbaycandakı səfirləri və Azərbaycandakı digər dinlərin nümayəndələri iştirak etmişlər.<ref>[http://www.trend.az/news/politics/2151746.html Президент Ильхам Алиев: Азербайджан, как независимое государство, вносит свой вклад в исламскую солидарность.] ''Trend.az, 18.05.2013''</ref> === Bibiheybət məscidi, Aleksandr Nevski kafedralı və Müqəddəs Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi === [[Fayl:Bibi Eybat Mosque destruction.jpg|right|thumb|240px|1936-cı ildə məscidin dağıdılması]] 1920-ci ildə Azərbaycanda sovet rejimi qurulduqdan sonra bolşeviklərin dinə qarşı mübarizəsi başladı. Mömin müsəlmanlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən [[Bibiheybət məscidi]] [[Aleksandr Nevski kafedralı (Bakı)|Bakıdakı provoslav Aleksandr Nevski kafedralı]] və polyak katolik kilsəsi — [[Müqəddəs Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi (Bakı, katolik)|Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsi]] ilə birlikdə yeni hökumətin hədəfi oldu. 1935-ci ilin sentyabrında Az. Mərkəzi İcra Komitəsi və Bakı Sovetinin Rəyasət Heyəti "zəhmətkeşlərin şikayətlərinə əsaslanaraq" qətnamə qəbul edib məscidlərdəki dini mərasimləri qadağan etdi: "''Удовлетворить ходатайство 300 рабочих нефтепромысла им. Сталина о закрытии в сел. Шихово молитвенного дома "Биби".''" 1936-cı ildə məscid dağıdıldı.<ref name="bibieybat">{{cite web |author = Шахла Нуризаде, кандидат исторических наук. |authorlink = |datepublished = 2007 |url = http://irs-az.com/new/pdf/1275844048892042186.pdf |title = Биби-Эйбат. Здесь возносят молитвы, здесь обретают исцеление |publisher = irs-az.com |accessdate = |archiveurl = https://www.webcitation.org/68IVbcZtA?url=http://irs-az.com/new/pdf/1275844048892042186.pdf |archivedate = 2012-06-09 |url-status = live }}</ref> Kompleksin bir çox tikililəri birinci partlayışdan sonra dağıldı, minarə yalnız üçüncü partlayışdan sonra dağıldı.<ref name="bibieybat2">Ризван Байрамов, архитектор. [http://irs-az.com/pdf/1275844110659459865.pdf Утерянная реликвия. Архитектурный комплекс "Биби-Эйбат".]irs-az.com (2007).</ref>. Məscidin dağıdılmasından sonra ele eyni ildə Moskvada tarixi əhəmiyyəti olan memarlıq abidələrinin saxlanmasına qərar verildi. Məscidin dağıdılmasına görə sədr Azkomstarisa Salamov 20 il üçün Sibirə sürgün edildi. Daha sonra məscidin yerində şose tikildi<ref name="mirtv">[http://mirtv.ru/content/view/37300/11/ В Баку закончилась реконструкция средневековой мечети Биби-Эйбат.] {{Vebarxiv|url=https://archive.is/20120718125947/http://mirtv.ru/content/view/37300/11/ |date=2012-07-18 }}(недоступная ссылка — [https://web.archive.org/web/*/http://mirtv.ru/content/view/37300/11/ история]). Межгосударственная телерадиокомпания "Мир" (23.07.2008).</ref>. 1998-ci ildə Heydər Əliyevin sərəncamına uyğun olaraq Bibiyeybətdə yeni binanın bərpa edilməsi işi başlandı. 12 iyul 1998-ci il tarixində Bibiheybət məscidinin açılış mərasimi keçirildi. 1931-ci ildə sovet hökuməti Müqəddəs Bakirə Məryəmin Məsum Hamiləliyi kilsəsini sökdü. Həmin il kilsə partlayıcı maddə vasitəsi ilə məhv edildi. Hazırda kilsənin yerində Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi məktəbi, 189 və 190 saylı Orta Ümumtəhsil məktəbləri yerləşir. 2006-cı ildə eyni adı daşıyan yeni kilsə Bakının digər bir yerində tikilmişdir. 29 aprel 2007-ci ildə yeni kilsə nunsi tərəfindən təqdis edilib. 1936-ci ildə [[Stalin]]ist hökumət Aleksandr Nevski kilsəsini sökmək qərarına gəldi. Həmin il kilsə partlayıcı maddə vasitəsi ilə məhv edildi. Hazırda kilsənin yerində Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi məktəbi, 189 və 190 saylı Orta Ümumtəhsil məktəbləri yerləşir. === Ermənilərin Dağlıq Qarabağda dağıtdığı abidələr === Ermənilərin Qarabağda dağıtdığı abidələr arasında taleyi bilinənlər aşağıdakılardır: *'''[[Qarabağ xan sarayı]]'''. Şuşanın işğalından sonra saray dağıdılaraq xarabalığa çevrilmişdir. *'''[[Xan qızı Natəvanın sarayı]]'''. Şuşanın işğalından sonra mülk dağıdılaraq xaraba halına salınmışdır. Hazırda mülkün qalıqları qalıb. *'''[[Hacı Quluların mülkü]]'''. Şuşanın işğalından sonra Hacı Quluların mülkü top atəşinə tutularaq divarları dağıdılmışdır. *'''[[Yuxarı Gövhər ağa Məscidi]]'''. [[Qarabağ müharibəsi]] zamanı [[Şuşanın işğalı]]ndan sonra məscid qismən dağıdılmış, interyerləri demək olar ki, məhv edilmiş, minarələrinin dekoru zədələnmiş və çadırvari örtükləri dağıdılmışdır. 2017-ci ildə [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası]]nın İranın "Part Saman jahan Co." memarlıq şirkəti ilə məsciddə bərpa işləri aparacağı haqqında məlumat yayılmışdır.<ref>{{cite news |title=Иран поможет восстановить мечеть в Шуши |url=https://depiararat.com/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D1%82-%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%8C-%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C-%D0%B2-%D1%88%D1%83/ |accessdate=23 iyul 2018 |agency=depiararat.com }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> *'''[[Aşağı Gövhər ağa məscidi]]'''. 2005–2007-ci illərdə məscid yarı dağılmış vəziyyətdə idi.<ref>{{Cite web |title=Ermənilər Şuşanı dağıdır |url=http://arshiv.gamoh.info/archives.php_4E465B3E |accessdate=26 July 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721202828/http://arshiv.gamoh.info/archives.php_4E465B3E |archivedate=21 July 2011 }}</ref> *'''[[Saatlı məscidi]]'''. Şuşanın işğalından sonra məscid xarabalığa çevirilmiş, onun zəngin interyerləri tamamilə, minarəsi isə qismən dağıdılmışdır. *'''[[Cümə məscidi (Ağdam)]]'''. Bu məscid ermənilər tərəfindən dağıdılmışdır. Fotoqraf Andrey Qalafeyev 2007-ci ildə Ağdamın Cümə məscidini "''mal-qara peyini ilə çirklənmiş''" şəkildə təsvir edir.<ref>[http://www.mountain.ru/article/article_display1.php?article_id=2309 Отчет о велосипедном походе по Армении и Нагорному Карабаху 2007]</ref> *'''[[Vaqif türbəsi]]'''. Şuşanın işğalından sonra məqbərəyə zərər dəymiş, və o hal hazırda bərbad vəziyyətdədir. *'''[[Bülbülün ev-muzeyi (Şuşa)]]'''. Şuşanın işğalından sonra Azərbaycan opera müğənnisi [[Bülbül (müğənni)|Bülbülün]] ev-muzeyinə ziyan dəymişdir.<ref>[http://news.bakililar.az/news_polad_byulbyul_oqly_8667.htm AZE.az — Последние новости Азербайджана, Кавказа, СНГ, мировые новости<!-- Заголовок добавлен ботом -->]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[http://www.day.az/news/politics/84375.html Полад Бюльбюльоглу посетил дом своего отца в Шуше]. Day.az</ref> *'''[[Çörək muzeyi (Ağdam)]]'''. [[Qarabağ müharibəsi]] zamanı [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]]nin hücumları nəticəsində muzeyə iki dəfə [[mərmi]] düşmüşdü.<ref name="muzey"/> Birinci mərmi üçüncü sərgi zalına düşsə də, partlamamışdı.<ref name="muzey"/> İkinci mərmi isə 1992-ci ilin avqust ayının 12-də, saat 16:40 radələrində [[Əsgəran rayonu]]nun [[Xanabad]] və [[Naxçıvanik]] kəndi istiqamətindən atılan zaman muzeyə düşərək, muzeyi tamamilə məhv etmişdir.<ref name="muzey"/> Yanğını söndürməyə cəhd göstərilsə də, muzeyi xilas etmək olmadı.<ref name="muzey">{{cite web|title=Dünyada ikinci hesab edilən Ağdam Çörək Muzeyi|url=http://karabakh.tv/dunyada-ikinci-hesab-edil%C9%99n-agdam-cor%C9%99k-muzeyi/|publisher=karabakh.tv|accessdate=4 noyabr 2017|archive-date=2019-03-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20190321100724/http://karabakh.tv/dunyada-ikinci-hesab-edil%C9%99n-agdam-cor%C9%99k-muzeyi/|url-status=dead}}</ref> Bunun nəticəsində muzeydə olan 1500-dək eksponat tavan taxta materialından hazırlandığından tez alışmış və bir saat ərzində muzey külə dönmüş, dəyirmanın yalnız divarları qalmışdı.<ref name="ash">{{cite web|title=Külə dönmüş Çörək Muzeyi...|url=http://modern.az/az/news/13388#gsc.tab=0|publisher=modern.az|accessdate=4 noyabr 2017}}</ref> <gallery mode=packed heights= "150px" widths= "200px" > Fayl:Ավան Հարյուրապետի տուն.jpg|[[Qarabağ xan sarayı]] Fayl:Saatlı məscidi.jpg|[[Saatlı məscidi]]nin minarələri Mausoleum of Azerbaijani poet Vagif in Shusha.JPG|[[Vaqif türbəsi]] Fayl:2010-cu ildə Ağdam şəhərində Çörək muzeyi.jpg|[[Çörək muzeyi (Ağdam)]] </gallery> === Cuğa nekropolu === {{main|Cuğa nekropolunun məhv edilməsi iddiası}} [[Culfa]] rayonunda [[Azərbaycan]] hökuməti tərəfindən erməni xaçkarlarının məhv edilməsi haqqında ilk dəfə olaraq [[Ermənistan]] 1998-ci ildə səsləndirmişdir.Bundan bir neçə il əvvəl isə Ermənistan Azərbaycanın [[Dağlıq Qarabağ]] bölgəsindəki etnik erməni vətəndaşları Azərbaycana qarşı qaldıraraq öz azadlıqları uğrunda müharibəyə səsləmiş və nəticədə [[Qarabağ müharibəsi]] baş vermişdi. Müharibə 1994-cü ildə Ermənistan və Azərbaycan arasında atəşkəs əldə edilməsi ilə dayandırılmışdı. Qarabağ müharibəsi nəticəsində Azərbaycan ərazisinin iyirmi faizini itirmiş, Qarabağdakı [[ermənilər]] tanınmamış [[Dağlıq Qarabağ Respublikası]] qurmuş, Qarabağın [[Azərbaycan türkləri|türk]] kökənli sakinləri isə [[qaçqın]] vəziyyətinə düşmüşdür. [[Amerika Arxeologiya İnstitutu]]ndan Sara Pikman qeyd edir ki, ''"Qarabağın itirilməsi azərbaycanlıların Naxçıvandakı erməni abidələrini məhv etmək istəmələrində böyük rol oynamışdır."''<ref name= Pickman>Pickman, Sarah. "[http://www.archaeology.org/online/features/djulfa/index.html Tragedy on the Araxes]." ''[[Archaeology (jurnal)|Archaeology]]''. June 30, 2006. Retrieved April 16, 2007</ref> 1998-ci ildə [[Azərbaycan]] Ermənistanın Culfada erməni [[xaçkar]]larının məhv edilməsi ilə bağlı iddiasını rədd etmişdir. Bundan sonra Erməni Memarlığı Cəmiyyətinin [[İran]]dan olan üzvü Arpiayr Petrosyan qəbiristanlığın buldozerlərlə məhv edildiyini göstərən video kadrları yayımlamışdır.<ref name= Pickman/> Bundan sonra [[İran]] hökuməti [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] rəhbərliyi ilə birgə abidələrin məhvini pisləyən bəyannamə yaymışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikasının [[Bakı]]dakı nümayəndəsi [[Həsən Zeynalov]], [[Culfa]]da erməni [[xaçkar]]larının məhv edilməsi iddiasını ''"ermənilərin növbəti çirkli yalanı"'' adlandırmışdır. Azərbaycan hökuməti ona qarşı yönəldilən iddialara birbaşa cavab verməsə də, ''"Azərbaycanlıların ruhunda vandalizmin olmaması"''nı qeyd etmişdir.<ref name=BBCreport>"[http://news.bbc.co.uk/ Azeris dismiss Iran's concern over Armenian monuments in Nakhchivan]." ''[[BBC News]]'' in ''BBC Monitoring Central Asia''. December 11, 1998. Retrieved April 16, 2007</ref> [[Ermənistan]] tərəfinin ciddi reaksiya verməsi və Ermənistan Mədəniyyət Naziri [[Qagik Gurdiciyan]]ın Azərbaycanın erməni abidələrini məhv etməsinin qarşısını almaq üçün beynəlxalq aləmə müraciət etməsindən sonra Azərbaycanın bu fəaliyyətini bir müddət dayandırdığı iddia edilir.<ref name=IWPR>{{cite news | last = IWPR staff in Nakhchivan, Baku and Yerevan | title = Azerbaijan: Famous Medieval Cemetery Vanishes | publisher = [[Institute for War and Peace Reporting]] | date = April 19, 2006 | url = http://www.iwpr.net/index.php?p=crs&s=f&o=261191&apc_state=henpcrs261191}}</ref> Erməni arxeoloq qeyd edir ki, 1987-ci ildə onların Naxçıvana ilk səfəri zamanı bölgədə ''"27,000 monastır, kilsə, xaçkar və sənduqə"'' tipli abidə olmuşdur.<ref name=IWPR/> 1998-ci ildə isə xaçkarların saynın 2,700-ə düşdüyü bildirilir.<ref name=BBCreport2>"[http://news.bbc.co.uk/ Armenian intellectuals blast 'barbaric' destruction of Nakhchivan monuments]." ''BBC News'' in ''BBC Monitoring Central Asia''. February 13, 2003. Retrieved April 16, 2007</ref> 2003-cü ildə [[ermənilər]] [[Azərbaycan]]ın yenidən Naxçıvandakı erməni abidələrini məhv etməyə başlaması haqqında iddia ortaya atdılar. 4 dekabr, 2002-ci ildə erməni arxeoloq və tarixçilər görüşərək müzakirələr aparmış, nəticədə bir müraciət qəbul edərək bunu bütün beynəlxalq təşkilatlara və onların rəhbərliklərinə çatdırmışdılar.<ref name=BBCreport2/> Qədim [[Cuğa nekropolu]]nda 10,000-dən çox xaç daşı və digər məzar daşlarının olduğu, onların 2,000-ə qədərinin isə 2002-ci ilə kimi öz ilkin görünüşünü qoruduğu bildirilir.<ref name= Pickman/> 2005-ci ilin dekabrında [[İran]] erməniləri [[Araz]]ın İran sahilindən Naxçıvanda Azərbaycan əsgərləri tərəfindən ağır texnikanın da istifadə edilməsi ilə [[Cuğa]] nekropolunun məhv edilməsinin tamamlandığını və bu prosesi əks etdirdiyi video və fotolar yaymışlar.<ref name= Pickman/> === Bakıda götürülmüş heykəllər === {|class="wikitable" style="text-align:center" |- bgcolor="#cccccc" !|Şəxs !|Tarix !width="30%"|Yerləşdiyi yer !|Müəlliflər<br>(memarlar; heykəltəraşlar) !|Şəkil !width="20%"|Qeyd <!-- |- |{{nobr|[[|]]}}<br>[[|(статья)]] |19 |[[|ул. ]] |[[|]] |[[Файл:|100px]] | --> |- |''{{nobr|[[Bakı Kommunası|26 Bakı Komissarı]]}}<br>[[26 Bakı Komissarının abidəsi (1923)|(məqaləsi)]]'' |1923 |26 Bakı Komissarı meydanı (indiki [[Sahil bağı]]) |[[Elizaveta Tripolskaya]]; İ. Paleviç |[[Fayl:26 Baku Commissars.jpg|150px]] |26 Bakı Komissarının ölümünün 5-ci il dönümü ilə əlaqədar olaraq qoyulmuşdur. Abidə 1958-ci ildə başqa bir abidə ilə dəyişdirilmişdir. |- |''{{nobr|[[Vladimir Lenin]]}}<br>[[Vladimir Leninin heykəli (Bakı 1924)|(məqaləsi)]]'' |1924 |Stepan Razin qəsəbəsi (indiki [[Bakıxanov (Sabunçu)|Bakıxanov qəsəbəsi]]) | | | |- |''{{nobr|[[Sergey Kirov]]}}<br>[[Sergey Kirovun heykəli (Bakı)|(məqaləsi)]]'' |1939 |Kirov parkı (indiki [[Şəhidlər Xiyabanı]]) |[[Pinxos Sabsay]]; [[Lev İlin]] | |[[Qara Yanvar]] faciəsindən sonra 20 yanvar və Qarabağ şəhidləri burada dəfn edildi. Kirovun heykəli isə götürüldü. |- |''{{nobr|[[Vladimir Lenin]]}}<br>[[Vladimir Leninin heykəli (Bakı 1955)|(məqaləsi)]]'' |1955 |11-ci Qırmızı Ordu meydanı(indiki[[Azadlıq meydanı]]).<br>[[Hökumət Evi]]nin qarşısı |[[Cəlal Qaryağdı]];<br>[[Lev Rudnev]] |[[Fayl:USSR stamp 1960 Azerbaijan.jpg|150px]] |1991-ci ildə abidə [[Azərbaycan bayrağı]] ilə əvəz olundu. |- |{{nobr|[[Mikayıl Müşviq]]}}<br>[[Mikayıl Müşfiqin heykəli|(məqaləsi)]] |1968 |[[İnşaatçılar prospekti]] |[[Münəvvər Rzayeva]];<br>Ş. Zeynalova |[[Fayl:MikayilMushfig3.jpg|150px]] |27 fevral 2017-ci ildə abidə "Azəravtoyol" ASC tərəfindən [[Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi]] və [[Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti]] ilə razılaşdırılmadan dağıdılmışdır.<ref name="azin">{{cite news|title=“Azəravtoyol” Mikayıl Müşfiqin heykəlini dağıtdı|url=http://azinforum.az/az%C9%99ravtoyol-mikayil-musfiqin-heyk%C9%99lini-dagitdi-foto/|accessdate=27 fevral 2017|publisher=azinforum.az|date=28 fevral 2017|archive-date=2017-06-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20170621115743/http://azinforum.az/az%C9%99ravtoyol-mikayil-musfiqin-heyk%C9%99lini-dagitdi-foto/|url-status=dead}}</ref> 27 mart 2017-ci ildə [[Azərbaycan Memarlar İttifaqı]]nın İdarə Heyətinin sədri Elbəy Qasımzadə heykəlin əvvəlki yerində bərpa edilməsi haqqında məlumat yayıb.<ref>{{cite news|title=Mikayıl Müşfiqin heykəli bərpa olunaraq yerinə qoyulub|url=http://oxu.az/society/183141|accessdate=28 mart 2017|publisher=oxu.az|date=27 Mart 2017}}</ref> |- |''{{nobr|[[Bakı Kommunası|26 Bakı Komissarı]]}}<br>[[26 Bakı Komissarı abidəsi|(məqaləsi)]]'' |1968 |26 Bakı Komissarı meydanı (indiki [[Sahil bağı]]) |[[İbrahim Zeynalov]], [[Nicat Məmmdov]]; Q. А. Ələsgətov, A. Hüseynov |[[Fayl:26 Baku Commissars Memorial, 1980.jpg|150px]] |2009-cu ildə abidə sökülüb. |- |''{{nobr|[[Stepan Şaumyan]]}}<br>[[Stepan Şaumyanın heykəli (Bakı)|(məqaləsi)]]'' |1975 |Barinov küçəsi (indiki Yusif Səfərov küçəsi) ilə Telnov küçəsinin (indiki Xocalı prospekti) kəsişməsi |[[Pinxos Sabsay]]; <br>[[Mikayıl Hüseynov]] | | |- |''{{nobr|[[Məşədi Əzizbəyov]]}}<br>[[Məşədi Əzizbəyovun heykəli (Bakı)|(məqaləsi)]]'' |1976 |[[Yasamal rayonu]] |[[Tokay Məmmədov]];<br> Q. Muxtarov | |1978-ci ildə heykəltəraş Oqtay Məmmədov heykələ görə [[SSRİ Dövlət Mükafatı]]na layiq görülüb. Abidə 2009-cu ilin aprelin 25-dən 26-na keçən gecə götürülüb. |- |''{{nobr|[[Prokofi Caparidze]]}}<br>[[Prokofi Caparidzenin heykəli (Bakı)|(məqaləsi)]]'' |1980 |Lenin prospekti (indiki [[Azadlıq prospekti (Bakı)|Azadlıq prospekti]]) ilə Vaqif prospektinin kəsişməsi |[[Ömər Eldarov]]; R. Əliyev | |Azərbaycanın müstəqilliyi qurulduqdan sonra abidə götürüldü və 2012-ci ildə yerində [[Koroğlu heykəli]] qoyuldu. |- |[[11-ci qızıl ordu abidəsi]] |1980 |[[Yasamal rayonu]], "11-ci Qızıl ordu meydanı" metrostansiyasının (indiki [[20 Yanvar metrostansiyası|20 Yanvar]]) qarşısında |[[Tokay Məmmədov]];<br>А. Surkin | |[[Qara Yanvar]] hadisəsindən sonra götürüldü və yerinə Qara Yanvar hadisələrində həlah olanların şərəfinə abidə qoyuldu.<ref name="azadliq">[http://www.azadliq.org/content/article/1934580.html В Баку открыт памятник "20 Января"]</ref> |- |} === Füzuli küçəsindəki binalar === 2009-cu ildə Azərbaycan prezidenti [[İlham Əliyev]] [[Heydər Əliyev Sarayı]]ndan [[Füzuli meydanı]]na qədər ərazini əhatə edən park kompleksinin inşasına əmr etdi. 2010-cu ilin fevral ayında [[Füzuli küçəsi]]ndə köhnə evlərin sökülməsi başladı. Xüsusən, Füzuli meydanına üz tutan tarixi memarlıq üç mərtəbəli ev yıxıldı. Yıxılan evlərin sakinlərinə hər kvadratmetr üçün 1500 manat kompensasiya təklif olundu. Lakin, ödənişlərin həcminə görə müxalifətçilər etirazlara səbəb olan evlərin yıxılmasına müqavimət göstərdilər və sakinlər və işçilər arasında qarşıdurma oldu. 2012-ci ildə Füzuli küçəsində köhnə binaların bir çoxu yıxıldı. 2013-cü ilin əvvəlində, bir dəfə tanınmış Bakı neft sənayeçisi [[İsa bəy Hacınski]]yə məxsus 39 saylı evin küçəsinin genişləndirilməsi ilə əlaqədar olaraq, qiymətli tarixi və memarlıq abidəsi kimi saxlanılması qərara alınmış və 10 metr məsafəyə köçmüşdür. Binanın köçürülməsi [[Hollandiya]] şirkəti Bresser Eurasia tərəfindən həyata keçirildi. Beləliklə, 2013-cü il aprelin 27-də 18 min ton ağırlığında olan binanın hərəkət prosesi başa çatdırılmışdır. Bu, Azərbaycanda ilk daşınan bina idi. Mayın 10-da Bakıda Füzuli və [[Mirzə Ağa Əliyev küçəsi]] arasında inşa olunan "Qış bulvarı" nın açılışı olub. Açılış mərasimində Prezident İlham Əliyev, həyat yoldaşı Mehriban Əliyeva və ailəsinin üzvləri iştirak ediblər. 7 hektar ərazini, 1&nbsp;km uzunluğunda və 150 metr enində olan "Qış Bulvarı" Bakı şəhərində ən böyük park olmuşdur. {|class="wikitable sortable" style="font-size:100%" |- bgcolor="#cccccc" !|İnşaat !|Foto !|Memar !|Dizayn ili !|Tikinti ili !|Ünvan !|Qeydlər |- |Mixaylovskiy Xəstəxanasının binası (daha sonra Məşədi Əzizbəyov adına 1 nömrəli doğum evi) |[[Fayl:Füzuli küçəsi 31.jpg|150px]] |[[Zivər bəy Əhmədbəyov]] |1912 |1912–1913 |31 |2010-cu ilin əvvəlində küçənin yenidən qurulması zamanı yıxılmışdı |- |Birmərtəbəli mağaza | |[[Məşədi Mirzə Qafar İsmayılov]] |1886 |1886 | | |- |Birmərtəbəli mağaza | |Məşədi Mirzə Qafar İsmayılov |1889 |1891 | | |- |İki mərtəbəli ev | |Məşədi Mirzə Qafar İsmayılov |1890 |1891 |Balaxanı və Xəzər küçələrinin küncləri | |- |Birmərtəbəli mağaza | |Məşədi Mirzə Qafar İsmayılov |1890 |1891 | | |- |İki mərtəbəli ev | |Məşədi Mirzə Qafar İsmayılov |1891 |1892 |Balaxanı və Xəzər küçələrinin küncləri | |- |[[Füzuli küçəsi 33 ünvanında ev|Üç mərtəbəli ev]] |[[Fayl:Füzuli küçəsi 33 ünvanında ev.jpg|150px]] |[[İvan Edel]] |1892 |1894 |33 |2010-cu ilin əvvəlində küçənin yenidən qurulması zamanı yıxılmışdı |- |İki mərtəbəli ev | |[[Ferdinand Lemkul]] |1887 |1889 | | |- |[[Füzuli küçəsi 27 ünvanında ev|Üç mərtəbəli ev]] |[[Fayl:Füzuli küçəsi 27 ünvanında ev.jpg|150px]] | | |1905 |27 |2010-cu ilin əvvəlində küçənin yenidən qurulması zamanı yıxılmışdı |- |Ev | | | | |45 |2010-cu ilin əvvəlində küçənin yenidən qurulması zamanı yıxılmışdı |- |Ev | | | | |52 |2010-cu ilin əvvəlində küçənin yenidən qurulması zamanı yıxılmışdı |- |Ev |[[Fayl:Füzuli küçəsi, 58 ünvanında olan ev.jpg|150px]] | | |1908 |58 |2010-cu ilin əvvəlində küçənin yenidən qurulması zamanı yıxılmışdı |- |Ev |[[Fayl:Füzuli küçəsi 59.jpg|150px]] | | |1898 |59 |2010-cu ilin əvvəlində küçənin yenidən qurulması zamanı yıxılmışdı |- |} === Sovetski === [[Fayl:Building of 124 Mirza Agha Aliyev Street.jpg|thumbnail|Mirzağa Əliyev küçəsi 124 ünvanında yerləşən və 1900-cü ildə tikilən<ref name="Qərar">[http://www.e-qanun.az/framework/2847 Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli 132 nömrəli Qərarı]</ref> Təhməzov qardaşlarının sarayı 2014-cü ildə sökülüb]] Bakı şəhərinin Baş Planına uyğun olaraq 2014-cü ildən dövlət əhəmiyyətli yolların və digər kommunikasiya xəttlərinin çəkilməsi ilə əlaqədar [[Sovetski]]də yaşayan əhalinin köçürülməsinə və köhnə evlərin sökülməsinə başlanılıb. 2014-cü ildə məlum idi ki, Sovetskidə söküləcək evlər Bəşir Səfəroğlu, Çingiz Mustafayev, Vidadi, Mirzağa Əliyev küçəsi (qalan evlər), Murtuza Muxtarov, Abdulla Şaiq, Zərgərpalan küçələrində yerləşir. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti tərəfindən təqdim olunan plana görə, sökülən evlərin yerində hansısa bir yaşayış binası və ya obyekt tikilməyəcək. Evlər ərazidə salınacaq parka görə sökülür. Həm də evlərin bir çoxu köhnə və yöndəmsiz olmaqla yanaşı qəzalı vəziyyətdədir<ref>[http://www.qafqazinfo.az/xeber-1/sovetskide-kutlevi-sokuntuler-basladi-84209 Sovetskidə kütləvi söküntülər başladı]</ref>. Beləki, çəkiləcək yeni yollar Qış Bulvarının davamı olaraq [[Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı|Azərbaycan Milli Dram Teatrı]]ndan Nəriman Nərimanov prospektinədək, Nizami metrosunun yaxınlığından Balababa Məcidov, Abdulla Şaiq Süleyman Rəhimov küçələrinin əhatə etdiyi boşalmış ərazilərdə salınacaq<ref name="kreditplaza">[http://kreditplaza.az/az/new_buildings_news/sovetskid%C9%99-76-tarixi-bina-sokul%C9%99c%C9%99k-foto/ "Sovetski"də 76 tarixi bina söküləcək]</ref>. Sakinlərin sözlərinə görə, 2016-cı ilin fevralına olan vəziyyətə görə sökülən evlərin arasında 20-yə yaxın tarixi abidə də vardır. Bunlardan biri də Mirzağa Əliyev küçəsi 124 ünvanında yerləşən və 1900-cü ildə inşa edilmiş mesenat Təhməzov qardaşlarının 3 mərtəbəli sarayı idi. Təhməzov qardaşları Gəncədə şərabçılıqla məşğul olurdular, kasıblara kömək ediblər, gəncləri oxumağa göndərirdilər. Sakinlərin sözlərinə görə, binanın [[Ermitaj]]a bənzərliyi var idi. Azərbaycanın tarixi memarlıq abidələrinin siyahısında olduğuna baxmayaraq, bina sökülmüşdür<ref>{{Cite web |title=Abid Şərifovun Abbas Mirzə Şərifzadə ilə nə ədavəti var? |url=http://musavat.com/mobile/olke/abid-sherifovun-abbas-mirze-sherifzade-ile-ne-edaveti-var_327069.html |access-date=2019-03-31 |archive-date=2016-04-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160410053419/http://musavat.com/mobile/olke/abid-sherifovun-abbas-mirze-sherifzade-ile-ne-edaveti-var_327069.html |url-status=dead }}</ref>. Yasamal Rayon İcra Hakimiyyəti nəzdində yaradılmış Köçürmə Komissiyasının sədri Səməd İslamovun sözlərinə görə Sovetskidə yerləşən 76-sı Nazirlər Kabinetinin və Mədəniyyət Nazirliyinin qərarı ilə tarixi əhəmiyyətə malik olmadığından söküləcək<ref name="kreditplaza"/>. Mədəniyyət naziri [[Əbülfəs Qarayev]]in sözlərinə görə Sovetskidə olan 118 tarixi abidəyə toxunulmayacaq. Nazir bildirib ki, abidələrin bəziləri tarixi abidə kimi o qədər də əhəmiyyətli deyil, amma muzey olduqları üçün yerində qalacaqlar (buna misal kimi Cəlil Məmmədquluzadə və Abdulla Şaiqin ev muzeylərini göstərib) Qarayev onu da qeyd edib ki, elə binalar da var ki, onlar da çox əhəmiyyətli deyil, amma üzərilərində xüsusi memarlıq bəzəkləri olduğundan bu siyahıya salınıb. Nazirin sözlərinə görə, əhəmiyyətinə görə ikinci dərəcəli hesab edilən təqribən 30-a yaxın bina sökülməyəcək<ref name="anspress">[http://www.anspress.com/siyaset/26-12-2014/sovetskide-bu-binalar-sokulmeyecek "Sovetski"də bu binalar sökülməyəcək]</ref>. 14 may 2016-cı il tarixində [[Abbas Mirzə Şərifzadə]]nin [[:ru:Дом на улице Мирза Ага Алиева, 115|yaşadığı ev]] (1910-cu ildə inşa edilmişdir) sökülmüşdür<ref name="Şərifzadə">[http://news.milli.az/society/434323.html "Sovetski"də tarixi abidə — Abbas Mirzə Şərifzadənin evi dağıdıldı]</ref>. 2016-cı ilin may ayının axırlarında [[Yaşayış binası (Mirzə Ağa Əliyev küçəsi, 115)|M.A.Əliyev, 102 ünvanındakı 1916-cı ildə inşa olunan tarixi bina]] da sökülmüşdür<ref name="buldozer">{{Cite web |title=Bakının buldozerlə silinən tarixi |url=http://www.aztoday.az/36010.html |access-date=2019-03-31 |archive-date=2016-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160531054803/http://www.aztoday.az/36010.html |url-status=dead }}</ref>. [[Yaşayış binası (Mirzə Fətəli Axundov küçəsi 45)|M.F.Axundov, 45 ünvanındakı 1909-cu ilə aid ev]] 10 iyun 2016-cı il tarixində sökülmüşdür. [[Hacı Cavad məscidi]]nin (1912-ci ildə inşa edilmişdir) sökülməsi 30 iyundan 1 iyula keçən gecə Yasamal RİH tərəfindən həyata keçirilmişdir.<ref>{{cite news |title=“Sovetski”də yerləşən Hacı Cavad məscidi söküldü (FOTO-VİDEO) |author= |url=http://www.islaminsesi.info/sovetskide-yerlesen-haci-cavad-mescidi-sokuldu-foto-video--68071.html |publisher=[[İslamın Səsi]] |date=2017-06-30 |accessdate=2017-07-01 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170701123421/http://www.islaminsesi.info/sovetskide-yerlesen-haci-cavad-mescidi-sokuldu-foto-video--68071.html |archivedate=2017-07-01 }}</ref><ref>{{cite news |title=Hacı Cavad məscidi söküldü; yeni Hacı Cavad məscidi nə vaxt istifadəyə veriləcək? - FOTO |author= |url=http://islamazeri.com/haci-cavad-mescidi-sokuldu-yeni-haci-cavad-mescidi-ne-vaxt-istifadeye-verilecek-foto--13322.html |publisher=[[islamazeri]] |date=2017-07-01 |accessdate=2017-07-01 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170701123840/http://islamazeri.com/haci-cavad-mescidi-sokuldu-yeni-haci-cavad-mescidi-ne-vaxt-istifadeye-verilecek-foto--13322.html |archivedate=2017-07-01 }}</ref> === Digər === *'''[[Qubernator evi (Bakı)]]'''. 2006-cı ildə bina söküldü. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin məlumatına görə, binanın tamamilə məhv edilib: "Bizim planlarımız onu bərpa etmək idi. Amma bu vəziyyətdə, memarlıq onu sökməyi tövsiyə etdi. *'''[[Atlantlı ev]]'''. 2004-cü ildə binanın söküləcəyi barəsində məlumatlar yayılıb. 2008-ci ildə binanın sakinləri köçürülüb. Köçürülməyə səbəb kimi isə binanın bərpası göstərilib. 2010-cu ildə, 14 saylı qonşu evin sakinlərinin sözlərinə görə, 18 saylı binanın sökülməsindən sonra, onlara deyilib ki, [[qrunt suları]] 16 saylı evində bünövrəsini yumağa başlayıb. 2010-cu ilin əvvəllərində "Atlantlı ev" sökülüb.<ref name=vesti>{{cite web |1= |url=http://vesti.az/news/33193 |date=2010 |title=Баку остался без исторического здания с «атлантами» |type= |publisher=vesti.az |first=В |last=Фараджова |access-date=2019-03-31 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305005955/http://vesti.az/news/33193 |url-status=dead }}</ref> *'''[[Cümə məscidi (Salyan)]]'''. Cümə məscidi 2003-cü ildə Kür daşqınlarına məruz qalıb. Nəticədə 15 günbəzdən 9-u uçub, 6-sı isə qəzalı vəziyyətə düşüb.<ref name="ans2"/> 8 il qapıları bağlı qalan Cümə məscidi tamamilə uçulub yox olmaq təhlükəsi qarşısında qalıb. Nəhayət 2012-ci ildə dövlət səviyyəsində bu tarixi abidənin əsaslı təmir və bərpasına başlanılıb. Təmir və bərpa işləri Respublika Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin 5 saylı tikinti idarəsi tərəfindən həyata keçirilib.<ref name="ans2">{{cite web |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=188207 |title=Salyan cümə məscidi tarixi abidə statusu alıb |author= |date=11 Fevral, 2013 |work=[[ANSPRESS]] |publisher=anspress.com |accessdate=2015-11-12 |language=az }}{{Dead link|date=July 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> *'''[[Hacı Əbdürrəhim bəy Qulubəyov məscidi]]'''. 2016-cı ildə ''"Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarında dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 18 may 2016-cı il 196 nömrəli Qərarı"'' ilə abidənin adı "Yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı"ndan çıxarılmışdır.<ref>[http://e-qanun.az/framework/32984 "Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarında dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 18 may 2016-cı il 196 nömrəli Qərarı"]</ref> 11 aprel 2017-ci ildə məscid dövlət tərəfindən sökülüb.<ref>{{cite news |title=Hacı Əbdürrəhimbəy məscidi söküldü - FOTO |author= |url=http://islamazeri.com/haci-bdurrehimbey-mescidi-sokuldu-foto--9678.html |publisher=[[islamazeri]] |date=2017-04-12 |accessdate=2017-04-12 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170412054724/http://islamazeri.com/haci-bdurrehimbey-mescidi-sokuldu-foto--9678.html |archivedate=2017-04-12 |url-status=live }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|2}} == Həmçinin bax == * [[Gəncə xan sarayı]] * [[Eldənizlər sarayı]] * [[Şamaxı xan sarayı]] * [[Hacı Fərəculla hamamı]] * [[Hacı Cavad məscidi]] * [[Firudin bəy Aslanbəyovun evi]] == Ədəbiyyat == *Левиатов В. Н. Памятники азербайджанской культуры (Бакинский дворец ширваншахов). — Баку: Издательство Азербайджанского филиала Академии наук ССР, 1944. — 52 с. {{Azərbaycan irsinin qorunması}} [[Kateqoriya:Azərbaycan mədəniyyəti]] 3ct8w71oidb6lplcqclvxj8p3ihn12h 0 585452 6556690 6263703 2022-07-31T13:50:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ABŞ mədəniyyəti}} '''ABŞ bayramları''' ({{Dil-en|Public holidays in the United States}}) — [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nda keçirilən [[bayram]]lar. {| class=wide border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |- ! width=20% | Tarix ! width=25% | Azərbaycanca adı ! width=25% | Yerli adı ! width=20% | İzah |- | Noyabr ayının dördüncü cümə axşamı günü || [[Şükran günü]]<ref>{{cite web|url=http://canada.usembassy.gov/about-us/holidays.html|title=Holidays|publisher=Embassy of the United States Ottawa, Canada|lang=en|accessdate=2013-04-19|archiveurl=https://www.webcitation.org/6G0R6hCQ3?url=http://canada.usembassy.gov/about-us/holidays.html|archivedate=2013-04-19|url-status=dead}}</ref> || Thanksgiving Day|| Bayram bu ölkələrdə qırmızıdərili ünsürlərdən ayrılarak yalnız ailə və tanrıya adanan bir məna kəsb edir |- | 25 dekabr || [[Milad]]<ref>[http://www.pch.gc.ca/pgm/ceem-cced/jfa-ha/index-eng.cfm Canadian Heritage – Public holidays] – ''Government of Canada''. Retrieved 2014–02–02.</ref><ref>[http://www.opm.gov/Operating_Status_Schedules/fedhol/2009.asp 2009 Federal Holidays] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130116140821/http://www.opm.gov/Operating_Status_Schedules/fedhol/2009.asp |date=2013-01-16 }} – ''U.S. Office of Personnel Management''. Retrieved 2014–02–02.</ref><ref>[http://www.direct.gov.uk/en/Governmentcitizensandrights/LivingintheUK/DG_073741 Bank holidays and British Summer time] – ''HM Government''. Retrieved 2014–02–02.</ref> || Christmas<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/christmas Christmas], ''[[Merriam-Webster]]''. Retrieved 2014–02–02.<br>[https://web.archive.org/web/20090923205619/http://encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761556859 Archived] 2009–10–31.</ref> || hər il [[İsa]]nın doğulmasının qeyd edilməsi üçün keçirilən geniş mədəni ənənələri olan bayram |- | 1 yanvar || [[Yeni il bayramı]]<ref>The World Book Encyclopedia. 1984. Cild. 14. s. 237.</ref> || New Year’s Day || |- | Yanvar ayının üçüncü bazar ertəsi || [[Martin Lüter Kinq günü]]<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.thenation.com/doc/20060130/jones/ |access-date=2019-04-05 |archive-date=2009-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090701184545/http://www.thenation.com/doc/20060130/jones |url-status=dead }}</ref> || Martin Luther King, Jr. Day || |- | Fevral ayının üçüncü bazar ertəsi || [[Prezident günü]]<ref>{{cite web |url= http://www.usmint.gov/kids/coinnews/presidentsDay.cfm |title=Presidents' Day |work= HIP Pocket Change |publisher= [[United States Mint]] |date= |accessdate=January 21, 2014}}</ref>|| Presidents' Day || [[Corc Vaşinqton]]un doğum günü |- | May ayının sonuncu bazar ertəsi || [[Yaddaş günü]]<ref name=vamd>{{cite web |url=http://www1.va.gov/opa/speceven/memday/ |title=Memorial Day |publisher=United States Department of Veterans Affairs |accessdate=May 28, 2010 |archive-date=May 27, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527171249/http://www1.va.gov/opa/speceven/memday/ |url-status=dead }}</ref> || Memorial Day || |- | 4 iyul || [[Müstəqillik günü (ABŞ)|Müstəqillik günü]] || Independence Day|| |- | Sentyabr ayının birinci bazar ertəsi || [[Əmək günü]]<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/751/ Əmək günü]</ref> || Labor Day|| |- | Oktyabr ayının ikinci bazar ertəsi || [[Kolumb günü]]<ref>{{Cite web |title=Columbus Day, Giornata di Cristoforo Colombo |url=http://www.prolixe.it/columbus.day.giornata.di.cristoforo.colombo.html |access-date=2019-04-05 |archive-date=2014-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006141751/http://www.prolixe.it/columbus.day.giornata.di.cristoforo.colombo.html |url-status=dead }}</ref><ref name="governo.it">{{cite web|url=http://www.governo.it/Presidenza/ufficio_cerimoniale/cerimoniale/giornate.html |title=Governo Italiano – Dipartimento per il Cerimoniale dello Stato |publisher=Governo.it |date=November 23, 2012 |accessdate=2015-01-30}}</ref> || Columbus Day || Amerikanın kəşfi günü |- | 11 noyabr || [[Veteranlar günü]] || Veterans Day || |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:ABŞ bayramları]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə bayramlar]] kxc87og2kwjxbtt7v9l8vo70ij73m1t 0 585991 6556921 5975522 2022-07-31T17:32:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Andryus rayonu''' ({{Dil-en|Andrews county}}) — [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın [[Texas]] ştatında yerləşən rayon. [[2000]]-ci ildə bu rayonda 13 004 nəfər yaşayırdı. [[2008]]-ci ildə [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|ABŞ siyahıyaalma bürosunun]] qiymətləndirməsinə görə, rayonun əhalisi artaraq 13 645 nəfər olmuşdur.<ref>[http://quickfacts.census.gov/qfd/states/48/48003.html "State & County QuickFacts".] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111018053825/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/48/48003.html |date=2011-10-18 }} United States Census Bureau. İstifadə tarixi: 8 Dekabr, 2013.</ref> Rayonun mərkəzi [[Andryus (şəhər)|Andryus]] şəhəridir. Andryus Rayonu Texasın 46 "quru" rayonlarından biridir, yəni burada da digər rayonlar kimi "quru qanun" fəaliyyət göstərir.<ref>[https://web.archive.org/web/20110531210815/http://www.naco.org/Counties/Pages/FindACounty.aspx "Find a County".] National Association of Counties. [http://www.naco.org/Counties/Pages/FindACounty.aspx Bu mənbədən] 31 may, 2011 tarixində arxivləndi. İstifadə tarixi: 2011-06-07.</ref> == Tarixçəsi == Andryus rayonu [[1876]]-cı ildə Texas qanunvericiliyinin 15 nömrəli fərmanı ilə yaradılmışdır. Bu rayon [[1835]]-ci ildə Texas müstəqillik müharibəsində həlak olmuş ilk şəxs – Riçard Andreyevin ''([[İngilis dili|ing]]. Richard Andreev)'' şərəfinə adlandırılmışdır. [[1890]]-cı ilə qədər rayon ərazisində əsasən rançonun sahibi, hərbi işçilər və hindilər (Anasazi, [[Apaçilər|Apaçi]] və Komançi) yaşamışlar.<ref>[http://publications.newberry.org/ahcbp/documents/TX_Individual_County_Chronologies.htm "Texas: Individual County Chronologies"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150513024355/http://publications.newberry.org/ahcbp/documents/TX_Individual_County_Chronologies.htm |date=2015-05-13 }}. ''Texas Atlas of Historical County Boundaries''. [[:en:Newberry Library|The Newberry Library]]. 2008. İstifadə tarixi 20 May, 2015.</ref> [[1917]]-[[1918]]-ci illərdə qar fırtınaları və güclü quraqlıqdan ciddi zərər çəkmiş rayon əhalisinin yarıdan çoxu azalmışdır. Ancaq [[1920|20]] və [[1930|30]]-cu illərdə əhalinin sayı [[pambıq]] və [[sorqo]] istehsalının dirçəldilməsi ilə tədricən bərpa olundu. Bundan başqa, [[1920|20]]-ci illərin sonunda "Deep Rock Oil" neft şirkətinin fəhlələrinin tətilindən sonra ətrafda neft sənayesi inkişaf etməyə başladı. [[1940|40]]-cı və [[1950|50]]-ci illərdə Andryus rayonunun ərazisində 100-dən artıq yeni neft yatağı tapılmışdır ki, nəticədə rayon əhalinin və rifahın görünməmiş artımı yaşandı. 70-ci illərdə qeyri-neft zavodları yaranmağa başladı.<ref>[http://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/counties_list_48.txt "2010 Census Gazetteer Files"]. United States Census Bureau. August 22, 2012. İstifadə tarixi: 18 Aprel, 2015.</ref> == Coğrafiyası == [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|ABŞ siyahıyaalma bürosunun]] məlumatına görə, Andryus rayonunun sahəsi 3888&nbsp;km², bunlardan 3887&nbsp;km²— quru və 1&nbsp;km²— su səthi (0,02%) təşkil edir. == Əhali == Əhalinin siyahıya alınmasına görə 2000-ci ildə Andryus rayonunda 13 004 nəfər yaşayırdı, 4601 ev təsərrüfatı və 3519 ailə var idi. Əhalinin sıxlığı km²-də təxminən 3 nəfərdir. Əhali arasında ağlar 77,08%, qara və ya [[Afroamerikalılar|Afrikalı amerikalılar]] 1,65%, [[hindilər]] 0,88%, asiyalılar 0,71%, [[avstraliyalılar]] 0,02% və digər irqi növlər – 16,79% vardır. Əhalinin 40%-i ispan və ya latın amerikalılarıdır. Rayondakı yaş kateqoriyaları üzrə göstəricilər aşağıdakı kimi olmuşdur: * 31,5% - 18 yaşadək sakinlər, * 8,1 – 18-dən 24 yaşadək, * 27,3% - 25 yaşdan 44 yaşadək, * 20,5% - 45-dən 64 yaşa qədər və * 12,5% - 65 yaşdan çox sakinlər. Orta yaş 34 yaşdır. Hər 100 qadına 96,3 kişi düşür. == İstinadlar == <references /> {{Texas}} [[Kateqoriya:Texas]] pwr9qdcdi0y7ggfsnz4206qtyj9egi3 0 588189 6557067 5152802 2022-07-31T20:25:11Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] 6oy41ocuo7hbzxwl7xdmchpvzbmtjm6 0 588852 6556642 6471167 2022-07-31T12:32:38Z Samral 29509 /* Xarici keçidlər */ wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi |janr = [[Pop musiqi]] |musiqi aləti = |səs tembri = |fəaliyyət illəri = [[1997]] – h.h. |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti}} }} '''Elton Hüseynəliyev''' (tam adı: Elton Əşrəf oğlu Hüseynəliyev; {{DVTY}}) — [[azərbaycanlı]] müğənni, [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti]], [[Gəncə Dövlət Filarmoniyası]]nın və [[Azərbaycan Televiziyası]]nın solisti. == Həyatı == Hüseynəliyev Elton Əşrəf oğlu 6 avqust 1983-cü ildə [[Azərbaycan SSR]]-in [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 1990-cı ildə [[Sumqayıt]] şəhər 17 saylı məktəbdə orta təhsil almağa başlayıb. 2001-ci ildə həmin məktəbi bitirib və həmin il [[Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti]]nin Musiqi sənəti fakültəsində Solo oxuma ixtisası üzrə ali təhsil almağa başlayıb. Müəllimləri əməkdar artistlər [[Nuriyyə Hüseynova]] və [[Teymur Əmrah]] olub. 1997-ci ildə Respublika Gənclik Estrada Müsabiqəsinin laureatı olub. Müsabiqənin finalı Bakı Respublika Sarayında (indiki [[Heydər Əliyev Sarayı]]) keçirilmiş və finalda o dövrdəki [[Azərbaycan Prezidenti]] [[Heydər Əliyev]] də iştirak edib.<ref name="anlaz"/> 2005-ci ildə "[[AzəriStar]]" Respublika Televizya Müsabiqəsinin laureatı olub.<ref name="anlaz"/> 2006-cı ildə azərbaycanlı [[prodüser]] Tamilla Hüseynəliyeva ilə ailə həyatı qurub, Nuray və Məryəm adlı iki qızı var.<ref>[https://axsam.az/news/145535-allah-meni-bagislasin-elton "Allah məni bağışlasın" — Elton]</ref> 2008-ci ildə [[Türkiyə]]də keçirilən [[Popstar Alaturka]] müsabiqəsində fəxri qonaq kimi iştrak edib.<ref>{{cite web |url = https://ru.baku.ws/1456-popstar-alaturka-aygun-elton-sen-gelmez.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190505122121/https://ru.baku.ws/1456-popstar-alaturka-aygun-elton-sen-gelmez.html |archivedate = 2019-12-12 |title = POPSTAR ALATURKA - Aygun & Elton - Sen Gelmez Oldun |author = |date = 2019-05-05 |publisher = [[baku.ws]] |accessdate = 2019-12-12 |language = {{az}} }}</ref><ref>{{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=6bK222I01mU |archiveurl = |archivedate = 2019-12-12 |title = Elton 30.03.08 popstar alaturka |author = |date = 2008-03-31 |publisher = [[YouTube]]|accessdate = 2019-12-12 |language = {{az}} }}</ref> 2010-cu ildə [[Azərbaycan Dövlət Muğam Teatrı]]nda [[Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri|Qara Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrı]]nın müşaiəti ilə solo konserti keçirilib. Layihənin bədii rəhbəri Teymur Əmrah olub. 22 may 2011-ci ildə [[Heydər Əliyev Sarayı]]nda "İstək" adlı ilk solo konserti keçirilib.<ref name="anlaz">{{cite web |url = http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2011/may/cm19.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190502223503/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2011/may/cm19.htm |archivedate = 2019-05-02 |title = Gənc müğənni Elton Hüseynəliyevin “İstək” adlı ilk solo konserti keçirilib |author = Aqşin Şahinoğlu |date = 2011-05-24 |publisher = anl.az / [[Yeni Azərbaycan (qəzet)|Yeni Azərbaycan]] |accessdate = 2019-12-12 |language = {{az}} }}</ref> 2011-ci ildə Selcuk Hocanın rəhbərlik etdiyi Türk orkestrı ilə konserti olub. O, 28 aprel 2011-ci ildə [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]na üzv qəbul edilmişdir.<ref>{{Cite web |title=YAP-a üzvlər qəbul edildi. |url=http://simsar.az/news/a-6519.html |access-date=2022-06-01 |archive-date=2011-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110501185539/http://simsar.az/news/a-6519.html |url-status=live }}</ref> 2015-ci ildə [[YAP Gənclər Birliyi]]nin IV Konfransında Rəyasət Heyətinin üzvü seçilib.<ref>{{cite web |url = http://atv.az/news/social/27548-elton-huseyneliyev-bu-partiyada-uzvluyumu-yalniz-kagiz-uzerinde-uzvluk-saymamisam-fotolar |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190502221116/http://atv.az/news/social/27548-elton-huseyneliyev-bu-partiyada-uzvluyumu-yalniz-kagiz-uzerinde-uzvluk-saymamisam-fotolar |archivedate = 2019-05-02 |title = Elton Hüseynəliyev: - “Bu partiyada üzvlüyümü yalnız kağız üzərində üzvlük saymamışam” - FOTOLAR |author = |date = 2015-05-18 |publisher = [[Azad Azərbaycan TV|atv.az]] |accessdate = 2019-12-12 |language = {{az}} }}</ref> 2013-cü ildə Heydər Əliyev Sarayında prodüsseri [[Tarix Əliyev]]in<ref>{{cite web |url = http://simsar.az/news/a-55467.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190502221115/http://simsar.az/news/a-55467.html |archivedate = 2019-05-02 |title = Elton Hüseynəliyev haqqında iki şad xəbər - FOTO |author = Şahin Cavadsoy |date = 2014-07-31 |publisher = simsar.az |accessdate = 2019-12-12 |language = {{az}} }}</ref> təşkilatçılğı ilə xeyriyyə konserti keçirilib. 20 ildən çoxdur ki, Azərbaycanın dövlət tədbirlərində və Prezident seçkilərinə həsr olunmuş [[Bakı]]da ve digər bölgələrdə iştirak edir.<ref name="anlaz"/><ref>{{cite web |url = https://nuhcixan.az/news/medeniyyet-turizm/2545-elton-huseyneliyev-ve-eli-pormehr-naxcivanda-konsert-veribler |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190502221120/https://nuhcixan.az/news/medeniyyet-turizm/2545-elton-huseyneliyev-ve-eli-pormehr-naxcivanda-konsert-veribler |archivedate = 2019-12-12 |title = Elton Hüseynəliyev və Əli Pormehr Naxçıvanda konsert veriblər - FOTOLAR |author = |date = 2018-06-16 |publisher = [[Nuhçıxan İA]] |accessdate = 2019-12-12 |language = {{az}} }}</ref> Kamera orkestrı ilə keçirilən konsertdə Azərbaycan bəstəkarları [[Tofiq Quliyev]], [[Rauf Hacıyev]], [[Emin Sabitoğlu]], [[Elza İbrahimova]], [[Oktay Kazımi]], [[Aygün Səmədzadə]]nin əsərlərini ifa edib. Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyasının solisti seçilib. Hal-hazırda Azərbaycan Dövlət Televizya ve Radio Verilişləri QSC-nin solistidir. == Mükafatları == 22 may 1994-cü ildə [[Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası]] tərəfindən "Vətənimdir — Odlar Yurdu" uşaq özfəaliyyət yaradıcılığı və müsabiqənin qalibi — [[Sumqayıt şəhəri]] [[Üzeyir Hacıbəyov adına "Kimyaçı" Mədəniyyət Sarayı]] "Səda" instrumental ansamblının solisti kimi diplomla təltif edilib. 2 fevral 2000-ci ildə [[Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi]], şəxsən nazir [[Əbülfəs Qarayev]] tərəfindən "Gənclik-99" gənc müğənnilərin Respublika estrada-mahnı müsabiqəsinin final mərhələsində uğurlu çıxışına görə, Azərbaycan gənclər günü münasibəti ilə diplomla təltif edilib. 17 may 2018-ci ildə [[Azərbaycan Kikboksinq Federasiyası]] və şəxsən prezident [[Adil Əliyev (siyasətçi)|Adil Əliyev]] tərəfindən kikboksinqin inkişafında göstərdiyi xidmətə görə fəxri diplomla təltif olunub.<ref>{{cite web |url = http://www.muz-tv.az/ulduz_n25461.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190604171338/http://www.muz-tv.az/ulduz_n25461.html |archivedate = 2019-06-04 |title = Elton Hüseynəliyev mükafat aldı - foto |author = |date = 2018-05-17 |publisher = [[Muz TV (Azərbaycan)|Muz TV]]|accessdate = 2019-12-12 |language = {{az}} }}</ref> 3 iyul 2018-ci ildə Daxili işlər orqanları əməkdaşları arasında mədəniyyət və incəsənətin təbliğində xüsusi xidmətlərinə, [[Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi|Daxili İşlər Nazirliyinin]] təşkil etdiyi mədəni, bədii proqramlarda fəal iştirakına görə, habelə Azərbaycan Polisinin yaranmasının 100 illik yubileyi münasibəti ilə Azərbaycanın daxili işlər naziri, [[general-polkovnik]] [[Ramil Usubov]] tərəfindən fəxri fərmanla təltif edilib. 16 oktyabr 2021-ci ildə Prezident [[İlham Əliyev]]in sərəncamı ilə "[[Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti]]" fəxri adına layiq görülüb.<ref>[https://axar.az/news/maqazin/594443.html Prezident Eltona fəxri ad verdi]</ref><ref>[https://big.az/452093-xeyyam-ve-elton-emekdar-artist-adina-layiq-goruldu.html Elton Əməkdar artist adına layiq görüldü]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * {{youtube|c=UCS-8LQ8LNy8J1H6pGQAh8kw}} * {{instagram|elton_official}} * [http://simsar.az/news/a-55467.html Elton Hüseynəliyev haqqında iki şad xəbər - FOTO] * [https://azertag.az/xeber/Elton_Huseyneliyev_Naxchivanda_senete_senetchiye_boyuk_hormet_var-1172948 Elton Hüseynəliyev: Naxçıvanda sənətə, sənətçiyə böyük hörmət var] * [http://www.faktxeber.com/mnni-elton-bir-zamanlar--ya-zhra-n-bel-oxuyub_h442074.html Müğənni Elton bir zamanlar `Ya Zəhra`nı belə oxuyub] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190502224901/http://www.faktxeber.com/mnni-elton-bir-zamanlar--ya-zhra-n-bel-oxuyub_h442074.html |date=2019-05-02 }} * [https://oxu.az/showbiz/262026 Müğənni Elton: Rusiya mundialda III yeri tuta bilər] * [https://az.trend.az/azerbaijan/society/961730.html Müğənni Elton yeni klip çəkilişlərinə hazırlaşır] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan müğənniləri]] 5s7lu4kzxg2rvrauguh7atb72sr2dx4 2 595100 6557866 6338699 2022-08-01T11:17:41Z Xeyal 199793 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = İstifadəçi:NMW03/Vacib linklər | title = Vacib linklər | bodyclass = hlist | state = {{{vəziyyət<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} | basestyle = text-align: center; | group1 = Gündəlik baxılmalı | list1 = * [[:Kateqoriya:Vikipediya:Sürətli silinəcək səhifələr|Silinəcək səhifələr]] * [[:Kateqoriya:Vikipediya:Mühafizə ediləcək səhifələr|Mühafizə ediləcək səhifələr]] * [[Vikipediya:Məqalə namizədləri|Məqalə namizədləri]] * [[Xüsusi:YeniSəhifələr|Yeni səhifələr]] * [[Xüsusi:NewFiles|Yeni fayllar]] * [[Xüsusi:BrokenRedirects|Xətalı istiqamətləndirmələr]] | group2 = İstifadəsizlər | list2 = * [[Xüsusi:UnusedFiles|İstifadəsiz fayllar]] * [[Xüsusi:UnusedCategories|İstifadəsiz kateqoriyalar]] * [[Xüsusi:UnusedTemplates|İstifadəsiz şablonlar]] | group3 = Ana səhifə | list3 = * [[:Vikipediya:Həftənin seçilmiş məqaləsi/{{CURRENTWEEK}}. Həftə {{CURRENTYEAR}}|Seçilmiş məqalə bölməsi]] * [[:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/{{CURRENTWEEK}}. Həftə {{CURRENTYEAR}}|Yaxşı məqalə bölməsi]] * [[:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/{{CURRENTWEEK}}. Həftə {{CURRENTYEAR}}|Seçilmiş siyahı bölməsi]] * [[:Vikipediya:Bilirsinizmi/{{CURRENTWEEK}}. Həftə {{CURRENTYEAR}}|Bilirsinizmi bölməsi]] * [[:Vikipediya:Ana səhifə:Xəbərlər/{{#ifeq:{{CURRENTWEEK}}|53|1|{{CURRENTWEEK}}}}. Həftə {{CURRENTYEAR}}|Xəbərlər bölməsi]] | group4 = Müraciət | list4 = * [[Vikipediya:İnzibatçılara müraciət|İnzibatçılara müraciət]] * [[Vikipediya:İnzibatçılara müraciət/Bloklama və mühafizə|Bloklama və mühafizə]] * [[Vikipediya:İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər|İstifadəçi hüquqları üçün müraciətlər]] | group5 = İnterfeys | list5 = * [[MediaWiki:Sitenotice]] * [[MediaWiki:Sidebar]] * [[MediaWiki:Edittools]] * [[MediaWiki:Common.js]] * [[MediaWiki:Common.css]] * [[MediaWiki:Gadgets-definition]] | group6 = Texniki | list6 = * [[Xüsusi:TrackingCategories|Trekinq kateqoriyalar]] * [[Xüsusi:CategoryTree|Kateqoriya ağacı]] * [[Xüsusi:Nearby|Yaxınlıqda olan məqalələr]] * [[Xüsusi:ListGroupRights|İstifadəçi qruplarının hüquqları]] * [[Xüsusi:UserRights|İstifadəçinin hüquqlarını dəyişdir]] * [[Xüsusi:SiteMatrix|Vikimediya layihələrinin siyahısı]] * [[Xüsusi:AbuseFilter|Təhqir süzgəcləri]] * [[Xüsusi:MassMessage|Kütləvi mesaj göndərmək]] * [[Xüsusi:MediaStatistics|Media-statistika]] * [[Xüsusi:MergeHistory|Tarixçələrin birləşdirilməsi]] }} t2cq0jo3rmbivibtjg3mtk1iy8b96vl 0 597155 6556661 6256612 2022-07-31T13:11:52Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = |aiddir = [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]] <br /> [[Magistral əməliyyatı|«Magistral» əməliyyatı]] |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = 3234-cü təpədən mənzərə. S. V. Rojkovun şəxsi sənədlərindən. |tarixi = 7{{endash}}8 yanvar 1988 |yeri = [[Pəktiya vilayəti]], [[Əfqanıstan]] |səbəbi = təpənin ətəyindəki yola nəzarət edərək sovet konvoyunun təhlükəsiz şəkildə keçməsinə nail olmaq |vəziyyəti = |nəticəsi = [[SSRİ]]-nin qələbəsi |ərazi = |tərəf1 = {{Flaqifikasiya|SSRİ}} <br /> 9-cu paraşütçü-desantçı bölüyü |tərəf2 = {{Flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Mücahid|Mücahidin]] |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = {{Flaqifikasiya|SSRİ}} Sergey Tkaçev |komandan2 = {{Flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Cəlalüddin Hakkani]] |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = 39 |qüvvə2 = 200{{endash}}400 |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = 6 ölü <br /> 28 yaralı (9-u ağır) |itkilər2 = 200{{endash}}250 |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''3234-cü təpə döyüşü''' ({{Dil-ru|Бой у высоты 3234}}) — [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]] zamanı 7{{endash}}8 yanvar 1988-ci il tarixlərində, [[Qızıl Ordu|XL Qızıl Ordu]]<nowiki/>nun [[345-ci qvardiya paraşütçü-desantçı alayı]]<nowiki/>na daxil olan 9-cu paraşütçü-desantçı bölüyü ilə [[Mücahid|mücahidin]] döyüşçüləri arasında, [[Əfqanıstan]]<nowiki/>ın [[Pəktiya vilayəti]] ərazisi daxilində yerləşən {{convert|3234|m|ft}} hündüryülündəki təpədə ({{coord|33|20|53|N|69|18|10|E|display=title,inline}}) gerçəkləşmiş döyüş. == Zəmin == 1987-ci ilin noyabr ayında [[Boris Qromov]] rəhbərliyindəki [[Qızıl Ordu|XL Qızıl Ordu]] [[Qardəz]] ilə [[Xost]] şəhərləri arasındakı, [[Mücahid|mücahidin]] mövqelərinə yaxın yolu hava qüvvələrinə açmaq üçün nəzərdə tutulmuş [[Magistral əməliyyatı|«Magistral» əməliyyatı]]<nowiki/>na start vermişdir.<ref name="ПОДР">{{cite web |url=http://www.pravdao9rote.ru/articles/magistral.php |title=Правда о 9-й роте |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225182155/http://www.pravdao9rote.ru/articles/magistral.php |archivedate=December 25, 2018 |accessdate=July 22, 2019 |website=pravdao9rote.ru |language=ru }}</ref><ref name="БАИ-345">{{cite web |url=http://artofwar.ru/b/beshkarew_a_i/345opdp.shtml |title=Бешкарев Александр Иванович. Афганистан. 345опдп. Список личного состава. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181230205318/http://artofwar.ru/b/beshkarew_a_i/345opdp.shtml |archivedate=December 30, 2018 |accessdate=July 22, 2019 |website=artofwar.ru |language=ru }}</ref> Əməliyyata start verilməzdən əvvəl əraziyə bir neçə hava hücumu və dörd saat davam etmiş artilleriya bombardmanı edilmişdir.<ref name="ОАВ">{{cite book |first=Aleksandr |last=Okorokov |authorlink=Aleksandr Okorokov |chapter=«Гражданская война в Афганистане 1978—2005 гг» |title=«Секретные войны Советского Союза. Первая полная энциклопедия» |location=Moskva |publisher=«Эксмо» |year=2008 |page=186{{endash}}188 |isbn=978-5-699-27278-5 |language=ru }}</ref> == Döyüş == Əməliyyat davam etdiyi müddət əsnasında [[Qızıl Ordu|XL Qızıl Ordu]]<nowiki/>nun komandirləri [[Qardəz]] ilə [[Xost]] şəhərləri arasında bütün yolu zərərsizləşdirmək istəyirdilər. Əhəmiyyətli nöqtələrdən biri {{convert|3244|m|ft}} hündürlüyü ilə təyin edilmiş adsız bir təpə idi. Bu təpə polkovnik Valeri Vostrotinin rəhbərliyindəki [[345-ci qvardiya paraşütçü-desantçı alayı]]<nowiki/>na daxil olan 9-cu paraşütçü-desantçı bölüyünə tapşırılmışdı. 39 nəfərlik bölük 7 yanvar 1988-ci il tarixində təpənin zirvəsinə enirlər. Onlara əməliyyat boyunca nəzərdə tutulmuş yolun təpənin ətəyindəki uzun bir qismini müşahidə etmək və onu nəzarət etmək üçün təpənin zirvəsinə yerləşmək, orada güclü bir nöqtə yaratmaq və konvoy üçün təhlükəsiz bir keçid təşkil etmək vəzifəsi verilir.<ref name="Oliynik">{{cite news |last=Oliynik |first=A. |title=Клятва тридцати девяти |newspaper=Красная звезда |date=October 27, 1988 |url=http://www.rsva.ru/biblio/prose_af/afgan-soldiers/5.shtml |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303230758/http://www.rsva.ru/biblio/prose_af/afgan-soldiers/5.shtml |archivedate=March 3, 2016 |language=ru }}</ref> Təpənin zirvəsinə endikdən çox keçməmiş [[Əfqanıstan]]<nowiki/>ın coğrafi şərtlərinə hazır olmaq üçün təlim almış paraşütçü-desantçı qoşunlar öz mövqelərini tutmağa başlayırlar. Onlar öz mövqelərini möhkəmləndirdikdən dərhal sonra, saat 15:30 radələrində bir qrup [[Mücahid|mücahidin]] döyüşçüsünün hücumuna məruz qalırlar. Onlar ilk mərhələdə əllərində olan bütün silahlarla, o cümlədən sıçramayan silahlar və [[RPG-7|RPG]] raket buraxılış qurğularından atəş açdılar. Bir neçə yaylım atəşindən sonra Qızıl Ordu artilleriyası əks-hücum edir və bəzi mücahadin silahlarını susdura bilir. Atəşi 1-ci tağımın komandiri leytenant Viktor Qaqarin radio ilə yönləndirirdi.<ref name="БАИ-345" /> Paraşütçü-desantçı qoşunlar yaxşı silahlanmış 200<ref>{{cite web |url=http://www.vpk-news.ru/article.asp?pr_sign=archive.2004.21.articles.rostrum_01 |title=«Военно-промышленный курьер» № 4 (21) за 04 февраля 2004 года |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927015254/http://www.vpk-news.ru/article.asp?pr_sign=archive.2004.21.articles.rostrum_01 |archivedate=September 27, 2007 |accessdate=July 22, 2019 |language=ru |url-status=dead }}</ref> və ya 400<ref>{{cite web |url=http://desantura.ru/forums/index.php?showtopic=5557 |title=Операция "Магистраль" |accessdate=July 22, 2019 |language=ru |archivedate=February 13, 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060213082240/http://desantura.ru/forums/index.php?showtopic=5557 }}</ref> mücahadin döyüşçüsünün birgə hərəkətli hücumuna qalırlar. Hücumlar iki istiqamətdən həyata keçirilirdi. Ehtimal edilir ki, bu hücumçular [[Pakistan]]<nowiki/>da təlim almış döyüşçülər tərəfindən dəstəklənmişdilər. 9-cu paraşütçü-desantçı bölüyünün hərbçiləri döyüş əsnasında baş qərargahla rabitə saxlayırdılar. Onlar XL Qızıl Ordunun rəhbərliyinin artilleriya dəstəyi, silah-sursat, armaturlaşdırma və yaralılar üçün helikopterlə evakuasiya kimi köməklərindən faydalanırdılar.<ref name="БАИ-345" /> == Nəticə == Yanvarın 7-də, saat 15:30 radələrində gerçəkləşmiş birinci hücumdan sonra daha 11 hücum həyata keçirilmişdir. Döyüş zamanı 200 ilə 250 arası əfqan mücahid həlak olur.<ref name="Meshchaninov">{{cite news |last=Meşaninov |first=A. |title=Бой у высоты 3234 |newspaper=Известия |date=January 17, 1988 |url=http://www.rsva.ru/biblio/prose_af/afgan-soldiers/4.shtml |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303175127/http://www.rsva.ru/biblio/prose_af/afgan-soldiers/4.shtml |archivedate=March 3, 2016 |language=ru }}{{deadlink}}</ref> Ağır itkilər alan mücahadin döyüşçüləri yanvarın 8-də, alatoranlıq vaxtı geri çəkilirlər və 3234-cü təpəni sovet paraşütçü-desantçı qoşunlara buraxılar. Paraşütçü-desantçı bölükdən 6 nəfər həlak olmuş, 9-cu ağır olmaqla 28 nəfər yaralanır.<ref name="Oliynik"/> Yorulmuş və silah-sursatı demək olar ki, sona çatmış sovet qoşunları təpənin nəzarətini saxladılar və konvoyun təpənin ətəyindəki yoldan təhlükəsiz şəkildə keçməsinə nail oldular.<ref name="ОАВ" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |last=Qreblyuk |first=A. |title=Солдаты Афганистана |year=2001 |language=ru }} * {{cite book |title=Очерк «Высота», «Красная звезда» |date=August 16, 1988 |first=Andrey |last=Aleksandroviç |language=ru }} * {{cite book |title=Дневник полковника запаса Юрия Лапшина |year=1987{{endash}}1989 |url=http://www.vpk-news.ru/article.asp?pr_sign=archive.2004.21.articles.rostrum_01 |first=Yuri Lapşina |language=ru |access-date=2019-07-22 |archive-date=2007-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927015254/http://www.vpk-news.ru/article.asp?pr_sign=archive.2004.21.articles.rostrum_01 |url-status=unfit }} * {{cite book |title=Афганский дневник Андрея Цветкова. Воспоминания его однополчан |publisher=Северный курьер |edition=163 (23979) |year=2001 |language=ru }} * {{cite book |first=A. |last=Peşkov |title=«Последний урок Афгана» |date=October 14, 2005 |language=ru }} [[Kateqoriya:Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)]] [[Kateqoriya:SSRİ-nin döyüşləri]] [[Kateqoriya:Əfqanıstanın döyüşləri]] [[Kateqoriya:1988-ci ildəki münaqişələr]] [[Kateqoriya:1988-ci ildə Əfqanıstan]] 3aatujh3o9nlg1yat8p13gzpz79enwk 10 599551 6557525 4843530 2022-08-01T07:00:34Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{docpage}}</noinclude> == Həmçinin bax == *Uyğun nişanlamalardan istifadə etmək üçün {{tl|Nişanlama}} şablonuna baxmağınız məshələt görülür. *{{tl|Nişanlama siyahısı}} == İstifadə == Parametrlər: <pre><nowiki> {{Təkrarlanan tədbir | adı = | orijinal adı = | loqo = | loqo_ölçü = | loqo_alt = | loqo_izah = | şəkil = | şəkil_ölçü = | şəkil_izah = | status = | janr = | tarix = | başlama = | bitmə = | tezlik = | məkan = | yer = | koordinatlar = | ölkə = | illər = | yaranıb = | təsisçi = | sonuncu = | əvvəlki = | növbəti = | iştirakçılar = | tamaşaçılar = | tutumu = | büdcə = | tədbirlər = | rəhbər = | himayədar = | təşkilatçı = | dəstək = | qeydiyyat = | sponsor = | vebsayt = | hazırkı = | qeydlər = }}</nowiki></pre> == Nümunə == {{Təkrarlanan tədbir |adı = Folsom küçəsi yarmarkası |orijinal adı = Folsom Street Fair |şəkil = |şəkil_izah = |şəkil2 = |şəkil2_izah = |status = |janr = |tarix = |başlayır = |bitir = |məkan = |yer = |koordinatlar = |ölkə = |yaradılıb = |təsisçisi = |tutumu = |büdcəsi = |tədbirlər = |rəhbər = |vebsayt = |Commons kateqoriyası = }} axbfnwofpr5dwxlko51lwnrr47jcifj 0 599850 6556946 6421970 2022-07-31T18:13:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət idarəsi | adı = Aqrar Tədarük və Təchizat ASC | adın originalı = Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tabeliyində Aqrar Tədarük və Təchizat ASC | emblem = ATT-55.jpg | izahı = | ölkə = {{AZE}} | yaranma = [[14 dekabr]] [[2018]] | ləğvolunma = | tabeçilik = [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi]] | ünvanı = Zərifə Əliyeva küçəsi, 93, BEGOC Biznes Mərkəzi, 6-cı mərtəbə, AZ1000 | büdcəsi = | sayı = | əvvəlki = | rəhbər = Aqil Quliyev | üzvlər = [[Leyla Məmmədova]] [[Rəşad Babayev]] | saytı = [http://www.att.gov.az/ att.gov.az] |rəhbər_əlavə=İdarə Heyətinin sədri|müavin_əlavə=İdarə Heyətinin üzvləri|müavin=Rəşad Babayev<br>Anar Qədirov|baş qərargah={{gerbifikasiya|Bakı}}}} '''“Aqrar Tədarük və Təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti''' [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Prezidentinin [[14 dekabr]] [[2018|2018-ci il]] tarixli 400 nömrəli fərmanı əsasında, [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin]] tabeliyində yaradılıb.<ref>{{cite web |url = http://e-qanun.az/framework/40948 |title = “Aqrar tədarük və təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı |author = |date = |publisher = |accessdate = 2019-07-15 |language = }}</ref> Cəmiyyət [[22 iyul]] [[2019|2019-cu il]] tarixində isə [[Dövlət Vergi Xidməti (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyində]] dövlət qeydiyyatına alınıb. ==Cəmiyyətin İdarə Heyəti== '''"Aqrar Tədarük və Təchizat" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin''' İdarə Heyəti sədr və iki üzvdən ibarətdir. İdarə Heyətinin üzvləri [[Azərbaycan Respublikası]] Kənd Təsərrüfatı naziri tərəfindən təyin olunur.<ref>{{cite web |url = http://report.az/iqtisadiyyat-xeberleri/ask/aqrar-ticaret-ve-techizat-asc-nin-i-dare-heyeti-formalasdirilib/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190723121828/http://report.az/iqtisadiyyat-xeberleri/ask/aqrar-ticaret-ve-techizat-asc-nin-i-dare-heyeti-formalasdirilib/ |archivedate = 2019-07-23 |title = “Aqrar Ticarət və Təchizat” ASC-nin İdarə Heyəti formalaşdırılıb - EKSKLÜZİV |author = |date = |publisher = |accessdate = 2019-07-23 |language = |url-status = live }}</ref> İdarə Heyətinin sədri Aqil Quliyevdir. ==Cəmiyyətin fəaliyyət istiqamətləri== '''"Aqrar Tədarük və Təchizat" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti''' öz fəaliyyətini aşağıdakı əsas istiqamətlər üzrə həyata keçirir: * Dövlət müəssisə və təşkilatları (idarələri) tərəfindən kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının (dövlət taxıl fondu üçün alınan buğda istisna olmaqla) mərkəzləşdirilmiş qaydada dövlət büdcəsinin vəsaitləri hesabına satın alınmasını təşkil edir; * Büdcə təşkilatlarının verdiyi sifarişlər üzrə Cəmiyyətin elektron portalında göstərilən məhsul istehsalçılarından (satıcılarından) məhsulların birbaşa satın alınmasını həyata keçirir; * Kommersiya fəaliyyəti ilə məşğul olan hüquqi və fiziki şəxslərin verdiyi sifarişlər üzrə kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının məhsul istehsalçılarından birbaşa satın alınmasını və təchizatını həyata keçirir; * Yerli kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalını və ixracını artırmaq məqsədilə kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının xarici ölkələrə ixracını, habelə yerli bazarda satışının təşkili və həyata keçirilməsini təmin edir; * Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalı, emalı, təchizatı, ixracı üzrə maarifləndirmə, informasiya və məsləhət xidmətləri göstərir; * Fövqəladə vəziyyət şəraitində əhalinin ərzaq məhsullarının təmin edilməsi ilə bağlı tapşırıqları icra edir; * Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının tədarük edilməsini, fiziki və hüquqi şəxslərlə bağlanılmış müqavilə şərtlərinə uyğun olaraq saxlanılmasını və çatdırılmasını həyata keçirir; * Dövlət proqramlarında nəzərdə tutulmuş Cəmiyyətə aid vəzifələrin yerinə yetirilməsi ilə bağlı tədbirləri həyata keçirir; * Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalını, emalını, çeşidlənməsini, qablaşdırılmasını və digər lazımi tədbirləri təşkil etmək; * Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının satış şəbəkələrini yaratmaq, saxlama və logistika mərkəzlərinin və anbarların yaradılmasını dəstəkləmək; * Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalı və ixracı zamanı zəruri olan beynəlxalq və yerli sertifikatların təmin edilməsi üçün tədbirlər həyata keçirmək; * Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı sahəsində qabaqcıl təcrübəni öyrənmək, bu sahədə kadr hazırlığını və beynəlxalq əməkdaşlığı həyata keçirmək. ==Fermerlər və satınalan qurumlarla əməkdaşlıq== '''“Aqrar tədarük və təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti''' kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarını istehsalçılardan mərkəzləşdirilmiş qaydada tədarük edərək ixracını, həmçinin satınalan təşkilatların müraciətləri əsasında təchizatını həyata keçirir. ATT-nin yaranmasında əsas məqsəd ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına dəstək göstərmək və dövlət qurumlarının ərzaq tələbatını sistemli şəkildə yerli məhsullarla təmin etməkdir. Bu məqsədlə Cəmiyyətin [http://www.tedaruk.az tedaruk.az] elektron portalı fəaliyyət göstərir. Portal həm fermerlərin, həm də satınalan qurumların istifadəsi üçün açıqdır. ===Elektron portal=== Satınalan təşkilatlar növbəti il üzrə ərzaq məhsullarına tələbatları barədə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi formaya uyğun məlumatları hər il iyulun 1-dək Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə təqdim edirlər. Satınalan təşkilatlar tərəfindən növbəti il üzrə ərzaq məhsullarına tələbatlar həmin satınalan təşkilatlara bu məqsədlər üçün dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsaitlər nəzərə alınmaqla müəyyən edilir. [[Şəkil:Tedaruk az.jpg|thumb|[http://www.tedaruk.az tedaruk.az]|287x287px]] Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi satın alınması nəzərdə tutulan ərzaq məhsulları, həmin məhsulların qiymətləri və satınalma şərtləri (o cümlədən, satınalma dövriliyi) barədə elanı Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi formada hər il avqustun 1-dək elektron portalda yerləşdirir. Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi hər il sentyabrın 1-dək satın alınması nəzərdə tutulan ərzaq məhsullarının hər növü üzrə yerli istehsalçıların istehsal potensialı və onlar barədə məlumatları özünün dövlət aqrar inkişaf mərkəzləri vasitəsilə toplayır və elektron portalda yerləşdirir. Tədarük və təchizat agenti ilə ərzaq məhsullarının istehsalçıları və satıcıları hər il oktyabrın 1-dək növbəti il üçün müqavilə bağlanır. Növbəti il üçün ərzaq məhsullarına dair tələbat müəyyən olunduqdan sonra satınalan təşkilatlar üzrə həmin məhsulların dəyərinin 25 faizindən az olmamaqla satınalan təşkilatlara avans məbləğinin ayrılması barədə oktyabrın 5-dək Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinin müəyyən etdiyi formada “Aqrar tədarük və təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinə məlumat verir. Satınalan təşkilatlar imzalanmış müqavilənin bir nüsxəsini və avans məbləğinin ödəniş tapşırığını dövlət xəzinədarlıq orqanlarına hər il oktyabr ayının 5-dək təqdim edirlər. Qeyd olunan sənədlər dövlət xəzinədarlıq orqanlarına elektron qaydada da təqdim oluna bilər. Dövlət xəzinədarlıq orqanları hər il oktyabrın 10-dək avans məbləği satınalan təşkilatların hesabına köçürürlər. Satınalan təşkilatlar növbəti ildə alınacaq ərzaq məhsulları üçün ayrılmış vəsaitləri cari ilin oktyabrın 20-dək tədarük və təchizat agentinin hesabına köçürürlər. ===İxrac=== “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC nizamnaməsindən və Strateji Yol Xəritəsindən irəli gələn tələblərə uyğun olaraq ixracyönümlü və xarici bazara çıxarıla biləcək məhsul istehsal edən sahibkarlarla sıx əməkdaşlıq edir. Qurum mütəmadi olaraq yerli kiçik və orta fermer təsərrüfatı sahiblərini və qida məhsulları istehsalçılarını ixrac bazarları haqqında məlumatlandırır və onları istehsal etdikləri məhsulları bu bazarlara çıxarmağa təşviq edir. İxrac coğrafiyasını genişləndirmək məqsədilə qurum əməkdaşları Rusiya, Çin, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Fransa kimi ölkələrdə təşkil edilən sərgilərdə iştirak edir, yeni əməkdaşlıqlar qurur. ATT yerli fermerlərə yalnız ənənəvi ixrac ölkələrinə deyil, həm də qeyri-ənənəvi ölkələrə məhsul ixrac etməkdə dəstək göstərir. Nigeriya bu ölkələrdən biridir. Birləşmiş Ərəb Əmirliyi, Gürcüstan, Ukrayna isə ASC-nin köməyi sayəsində yerli fermerlərimizin kənd təsərrüfatı və qida məhsulları ixrac etdikləri digər ölkələrdəndir. Hazırda digər Afrika ölkələrinə, eyni zamanda, ərəb ölkələrinə Azərbaycan məhsullarının ixracı üçün danışıqlar aparılır.<ref>{{cite web |url = https://azertag.az/xeber/1381814 |title = Ötən ilin sonunda Azərbaycan Nigeriyaya nar ixrac edib |author = |date = |publisher = |accessdate = |language = |archive-date = 2020-01-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200114084047/https://azertag.az/xeber/1381814 |url-status = unfit }}</ref> ===Fermer Kartı=== [[Şəkil:Fermer kartı.png|right|Yetişdirdiyi məhsulların dəyərini fermer kartı ilə əldə edən Quba sakini Tahir Cəfərov|thumb|229x229px]]"Aqrar Tədarük və Təchizat" ASC tərəfindən məhsulu tədarük olunan, həmçinin “Kənddən Şəhərə” yarmarkaları və satış mərkəzində məhsul satışı həyata keçirən fermerlər “Kapital Bank” ASC ilə birlikdə yaradılmış və istifadəyə verilmiş “Fermer kartı” sayəsində ödənişləri elektron pul köçürmələri ilə daha rahat formada qəbul edirlər. ==Layihələr== Ölkədə kənd təsərrüfatının inkişafı, kənd təsərüfatı məhsulları üzrə bazar infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi, aqrar sahibkarlığın stimullaşdırılması, fermerlər üçün alternativ satış kanalları və gəlir mənbələrinin yaradılması, kənd təsərrüfatı sahəsində gender balansının təmin olunması və qorunması, gənclərin aqrar sahədə maarifləndirilməsi istiqamətləri üzrə "Aqrar Tədarük və Təchizat" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən bir sıra layihələr həyata keçirilir. Bu layihələrin əsas hədəfi beynəlxalq təcrübədən istifadə etməklə yerli bazar üçün real həllər yaratmaqdır. ==="Kənddən Şəhərə" satış mərkəzi=== [[Şəkil:Kənddən Şəhərə.jpg|Kənddən Şəhərə|alt=|thumb|229x229px]]Layihənin əsas məqsədi kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə ticarətin təşkili, kiçik və orta fermer təsərrüfatı sahibi olan kəndli-fermerlərin bazara çıxışının asanlaşdırılması, yeni satış kanallarının yaradılması, yerli kənd təsərrüfatı məhsullarının qablaşdırılması və brendinqinin təşkilindən ibarətdir. Hazırda Bakıda “Kənddən Şəhərə” brend adı altında bir satış mərkəzi fəaliyyət göstərir. Bu satış mərkəzində müxtəlif regionlarda fəaliyyət göstərən kəndli-fermerlərimiz tərəfindən yetişdirilən təbii kənd məhsullarının, “Kənddən Şəhərə” brend adı altında qablaşdırılan ərzaq məhsullarının (Zaqalata çayı, bal, düyü, noxud, düyü unu) və yerli isethsal olan digər qida məhsullarının satışı həyata keçirilir.  “Kənddən Şəhərə” brend adı altında qablaşdırılaraq satışa çıxarılan məhsullar müxtəlif ölkələrdə təşkil olunan qida sərgilərində tanıdılır. Bu günə qədər "Kənddən Şəhərə" satış mərkəzinin fəaliyyəti çərçivəsində 200-dən artıq fermerlə əmədaşlıq edilib və bu say hər ötən gün artmaqdadır. Paytaxt sakinlərinə daha üstün xidmət göstərmək, vətəndaşların qida məhsullarına olan tələblərini daha sürətli və rahat şəkildə qarşılamaları məqsədi ilə “Kənddən Şəhərə” Elektron Satış Platforması da yaradılıb. Onlayn sifariş və çatdırılma xidməti sayəsində evinizi və ya ofisinizi tərk etmədən sağlam və yerli qida məhsullarını ala bilərsiniz. Onlayn sifarişlər [http://www.kendden.az kendden.az] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200808033109/http://kendden.az/ |date=2020-08-08 }} saytı üzərindən həyata keçirilir. “Kənddən Şəhərə” satış mərkəzi aşağıda qeyd edilən ünvanda fəaliyyət göstərir: • Səbail rayonu, Nizami küçəsi 154B <ref>{{cite web |url = https://report.az/iqtisadiyyat-xeberleri/ask/kendden-sehere-magazasi-istifadeye-verildi/ |title = “Kənddən Şəhərə” mağazası istifadəyə verilib - FOTO |author = |date = |publisher = |accessdate = |language = |archive-date = 2020-01-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200114085201/https://report.az/iqtisadiyyat-xeberleri/ask/kendden-sehere-magazasi-istifadeye-verildi/ |url-status = unfit }}</ref> ==="Kənddən Şəhərə" yarmarkaları=== “Aqrar Tədarük və Təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti mütəmadi olaraq Bakı və Abşeron ərazisində tematik və həftəsonu yarmarkaları təşkil edir. Bu günə qədər qurum tərəfindən Novruz yarmarkası, Ramazan bayramı yarmarkası, Qurban bayramı yarmarkası, Bal yarmarkası və yeni il münasibəti ilə Qış yarmarkası keçirilib. “Kənddən Şəhərə” yarmarkalarında fermerlər heç bir ödəniş etmədən iştirak edirlər. Fermerlər bu yarmarkalarda yetişdirdikləri məhsulları alıcılara birbaşa və münasib qiymətlərlə satırlar. Yarmarka zamanı satıcı-fermerlər geyim, tərəzi və digər lazımi avadanlıq və ləvazimatlarla təchiz olunur. “Kənddən Şəhərə” yarmarkalarının keçirilməsinin əsas məqsədi fermerlər üçün alternativ satış kanalı yaratmaq, həmçinin vətəndaşların kənd təsərrüfatı məhsullarına olan tələbatını sağlam və təbii məhsullarla ödəməkdir. Hazırda “Kənddən Şəhərə” yarmarkaları aşağıdakı 5 fərqli ünvanda təşkil olunur: • Nərimanov rayonu, Gənclik metro stansiyasının yanı • Yasamal rayonu, H.Cavid prospekti ilə S.Dağlı küçəsinin kəsişməsində (Space TV-nin yanı) • Suraxanı rayonu, Qaraçuxur qəsəbəsi Əhməd Mehbalıyev və Etibar Bəkirli küçələrinin kəsişməsində (Neftçilər parkının yanı) • Xırdalan şəhəri Heydər Əliyev prospekti 41A • Binəqədi rayonu, S.S.Axundov küçəsi 5B (İnqilab kinoteatrının yanı) ===Şəhərdən Kəndə=== [[Şəkil:Şəhərdən Kəndə.png|thumb|Şəhərdən Kəndə - aqroekoturizm layihəsi]]Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC-nin əsas məqsədi fermerə istehsal etdiyi kənd təsərrüfatı məhsulları üçün alternativ satış kanalları yaratmaq, bununla da kəndlərdə sosial-iqtisadi rifah halının artırılmasına, ölkədə kənd təsərrüfatının, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına dəstək olmaqdır. Bu məqsədlə həyata keçirilən layihələrdən biri də "Şəhərdən Kəndə" aqroekoturizm layihəsidir. Layihə çərçivəsində ölkəmizin rayon və kəndlərində olan fermer təsərrüfatlarında qonaqlama üçün zəruri şərait yaradılır, arıçılıq, atçılıq, üzümçülük, heyvandarlıq və digər kənd təsərrüfatı sahələrinə, o cümlədən Azərbaycanın müxtəlif səfalı yerlərinə turlar təşkil olunur. Təcrübəli bələdçilər tərəfindən idarə olunan turların iştirakçıları ölkədə olan müxtəlif kənd təsərrüfatı sahələri ilə, o cümlədən Azərbaycanın təbiəti ilə yaxından tanış olurlar. Bu günə qədər layihəyə 200-ə yaxın müraciət daxil olub. Müraciət edən 78 fermerin təsərrüfatına baxış keçirilərək qiymətləndirmə aparılıb. Həmçinin layihə çərçivəsində 2019-cu il 21-28 noyabr tarixlərində 10 regiona səfər edilib, ümumilikdə 183 fermerlə görüş keçirilib. Layihə çərçivəsində ötən müddət ərzində İsmayıllı, Zaqatala, Şamaxı, Göyçay, Lənkəran, Quba, Balakən, Şəki və Hacıqabul istiqamətlərində 40-dan artıq aqroekotur həyata keçirilib. Bu turlara 800-dən çox turist qoşulub, onların 100-dən çoxu əcnəbi turist olub.<ref>{{cite web |url = https://azertag.az/xeber/1381838 |title = Ötən il “Şəhərdən Kəndə” aqroekoturizm turlarına 800-dən çox turist qoşulub |author = |date = |publisher = |accessdate = |language = |archive-date = 2020-01-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200114084340/https://azertag.az/xeber/1381838 |url-status = unfit }}</ref> ===AFAQ=== [[Şəkil:AFAQ-1.png|thumb|Aqrar Fəaliyyətli Azərbaycan Qadınları]]AFAQ (Aqrar Fəaliyyətli Azərbaycan Qadınları) layihəsi Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tabeliyində fəaliyyət göstərən “Aqrar tədarük və təchizat” ASC ilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) birgə layihəsidir. Layihənin əsas məqsədi kənd təsərrüfatı fəaliyyəti ilə məşğul olan qadınların bu sahədə bilik və bacarıqlarının artırılması, resurs və bazarlara çıxış imkanlarının yaxşılaşdırılmasıdır. Layihə çərçivəsində 2019-cu il 18-28 noyabr tarixlərində 15 regiona səfər edilib, 200-ə yaxın aqrar fəaliyyətli qadınla görüş keçirilib. Müraciət anketini dolduran 148 fermer qadının təsərrüfatlarında ilkin qiymətləndirmə aparılıb. Ümumilikdə, bu günə qədər layihəyə 400-ə yaxın müraciət daxil olub. ===Fermerlərin Maarifləndirilməsi=== Layihənin əsas məqsədi fermerlərin maliyyə savadlılığının və marketinq biliklərinin artırılması, istehsal etdikləri məhsulların sertifikatlaşdırılması ilə onların dünya bazarına maneəsiz şəkildə çıxışının təmin olunması, “Yaşıl dəhliz” buraxılış sistemi və sadələşdirilmiş ixrac prosedurları mövzularında fermerləri məlumatlandırmaqdan ibarətdir. “Fermerlərin maarifləndirilməsi” layihəsi çərçivəsində təlimlər müvafiq olaraq aşağıda qeyd edilən qurumlarla əməkdaşlıq əsasında baş tutub: •  Maliyyə savadlılığı – Paşa Bank, Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası •  Global GAP, məhsulların sertifikatlaşdırılması – Baku Management and Consulting Services •  “Yaşıl dəhliz” buraxılış sistemi – Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi •  Aqrobiznesdə marketinqin rolu – “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC[[Şəkil:Att-telim-1.png|thumb|Fermerlər üçün maarifləndirmə tədbirləri keçirilir]] ==Regional mərkəzlər və dayaq məntəqələri== {| class="wikitable" |+ |- ! ! Mərkəzi və regional idarələrin adı !! '''Regional anbar və dayaq məntəqələrinin ünvanları''' |- |1 | Bakı Mərkəzi İdarə || Bakı Mərkəzi Ofis Səbail rayonu, Zərifə Əliyeva küçəsi, bina 93, 6-cı mərtəbə |- | rowspan="6" |2 | rowspan="6" | Xaçmaz Regional İdarəsi || Xaçmaz rayonu |- |Quba rayonu |- |Xudat rayonu |- |Qusar rayonu |- |Şabran rayonu |- |Siyəzən rayonu |- | rowspan="5" |3 | rowspan="5" | Salyan Regional İdarəsi ||Biləsuvar rayonu |- |Hacıqabul rayonu |- |Şirvan rayonu |- |Neftçala rayonu |- |Salyan rayonu |- | rowspan="5" |4 | rowspan="5" | Yevlax Regional İdarəsi ||Yevlax rayonu |- |Ağdaş rayonu |- |Ucar rayonu |- |Mingəçevir rayonu |- |Göyçay rayonu |- | rowspan="5" |5 | rowspan="5" | Kürdəmir Regional İdarəsi |Kürdəmir rayonu |- |İmişli rayonu |- |Saatlı rayonu |- |Sabirabad rayonu |- |Zərdab rayonu |- | rowspan="5" |6 | rowspan="5" |Zaqatala Regional İdarəsi |Balakən rayonu |- |Qax rayonu |- |Zaqatala rayonu |- |Şəki rayonu |- |Oğuz rayonu |- | rowspan="5" |7 | rowspan="5" |Tovuz Regional İdarəsi |Tovuz rayonu |- |Şəmkir rayonu |- |Qazax rayonu |- |Ağstafa rayonu |- |Gədəbəy rayonu |- | rowspan="4" |8 | rowspan="4" |Gəncə Regional İdarəsi |Gəncə şəhəri |- |Göygöl rayonu |- |Samux rayonu |- |Daşkəsən rayonu |- | rowspan="5" |9 | rowspan="5" |Bərdə Regional İdarəsi |Bərdə rayonu |- |Tərtər rayonu |- |Goranboy rayonu |- |Naftalan rayonu |- |Xocalı rayonu |- | rowspan="4" |10 | rowspan="4" |Ağcabədi Regional İdarəsi |Ağdam rayonu |- |Beylaqan rayonu |- |Füzuli rayonu |- |Ağcabədi rayonu |- | rowspan="5" |11 | rowspan="5" |Şamaxı Regional İdarəsi |Şamaxı rayonu |- |Ağsu rayonu |- |İsmayıllı rayonu |- |Qəbələ rayonu |- |Qobustan rayonu |- | rowspan="6" |12 | rowspan="6" |Masallı Regional İdarəsi |Masallı rayonu |- |Lənkəran rayonu |- |Astara rayonu |- |Lerik rayonu |- |Yardımlı rayonu |- |Cəlilabad rayonu |} ==Tədbirlər, konfranslar, sərgilər== “Aqrar tədarük və təchizat” ASC davamlı olaraq dünya ölkələrinə ixrac imkanlarının qiymətləndirilməsi və təşkili, potensial alıcıların axtarılması və yerli məhsulların dünya bazarında tanıdılması məqsədi ilə müxtəlif xarici ölkələrdə təşkil olunan qida sərgilərində və tədbirlərdə iştirak edir. Paytaxtımızda keçirilən “Organic Food Festival”, Moskvada keçirilən Beynəlxalq Qida Sərgisi (“World Food Moscow”), Parisdə təşkil olunan Dad festivalı (“Planete de Gout”), Afinada təşkil olunan “Azərbaycanın kəşfi: biznes imkanlarının yunan ictimaiyyətinə tanıdılması” adlı biznes forum <ref>{{cite web |url = https://www.cnn.gr/oikonomia/story/205876/ekdilosi-gia-tis-epixeirimatikes-eykairies-stin-agora-toy-azermpaitzan?VJft019b1abaa5b3ec24f23d73e07488fba3=1 |title = Εκδήλωση για τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στην αγορά του Αζερμπαϊτζάν |author = |date = |publisher = |accessdate = |language = |archive-date = 2020-02-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200205105147/https://www.cnn.gr/oikonomia/story/205876/ekdilosi-gia-tis-epixeirimatikes-eykairies-stin-agora-toy-azermpaitzan?VJft019b1abaa5b3ec24f23d73e07488fba3=1 |url-status = unfit }}</ref> bu cür tədbirlərdəndir. ==Xarici Əlaqələr== [[Şəkil:Att-xarici-elaqeler.png|thumb|ATT ölkəmizi beynəlxalq sərgilərdə layiqincə təmsil edir|236x236px]]“Aqrar tədarük və təchizat” ASC hədəflərinə nail olmaq üçün müxtəlif ölkələrin təcrübələrindən yararlanır. Xarici əlaqələrə xüsusi önəm verən qurum müxtəlif ölkələrin səfirlikləri, dövlət və özəl sektor nümayəndələri, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO), Koreya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyi (KOICA) <ref>{{cite web |url = http://www.m-i.kr/news/articleView.html?idxno=632835 |title = 경기농식품유통원, 아제르바이잔 식품조달공사에서 벤치마킹 |author = |date = |publisher = |accessdate = |language = |archive-date = 2020-01-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200114085524/http://www.m-i.kr/news/articleView.html?idxno=632835 |url-status = unfit }}</ref>, Polşa, Litva, Çin, BƏƏ <ref>{{cite web |url = http://gulf-tourism.net/?p=47394 |title = معرض المنتجات الزراعية الأذربيجانية في دبي يستهدف التصدير للأسواق الإماراتية والخليجية |author = |date = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> və digər ölkələrdə yerləşən Azərbaycan Ticarət evləri ilə sıx əməkdaşlıq edir. == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== * [http://e-qanun.az/framework/40948 “Aqrar tədarük və təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı] * [http://e-qanun.az/framework/42840 “Aqrar tədarük və təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin Nizamnaməsi] * [http://report.az/iqtisadiyyat-xeberleri/ask/aqrar-ticaret-ve-techizat-asc-nin-i-dare-heyeti-formalasdirilib/ “Aqrar Tədarük və Təchizat” ASC-nin İdarə Heyəti formalaşdırılıb - EKSKLÜZİV] * [http://www.fnnews.com/news/201908261020049577 아제르바이잔 식품조달공급공사, 경기농식품유통진흥원 벤치마킹] * [http://www.m-i.kr/news/articleView.html?idxno=632835 경기농식품유통원, 아제르바이잔 식품조달공사에서 벤치마킹 ] * [http://www.kihoilbo.co.kr/?mod=news&act=articleView&idxno=823036 농산물 구매원가 공개로 신뢰↑ 道 친환경급식 시스템 벤치마킹 ] * [http://gulf-tourism.net/?p=47394 معرض المنتجات الزراعية الأذربيجانية في دبي يستهدف التصدير للأسواق الإماراتية والخليجية ] * [https://www.cnn.gr/oikonomia/story/205876/ekdilosi-gia-tis-epixeirimatikes-eykairies-stin-agora-toy-azermpaitzan Εκδήλωση για τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στην αγορά του Αζερμπαϊτζάν] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi]] s6ctf1kl99qbdh67xhclynjsp53dk52 0 601235 6557381 6553368 2022-08-01T05:27:21Z Pasha Rahimov 251347 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər [["Iteca Caspian LLC"]] <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "Kaspian Event Organayzers" MMC ({{dil-en|"Caspian Event Organisers"}})<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi, * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi, * "EduExpo" — Azərbaycan Beynəlxalq Təhsil sərgisi, * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi, * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi * Baku Energy Week * Rebuild və digərləri == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://oxu.az/economy/86976 Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir] * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] flbtu565apzbsectuohjoev5hl1pf39 6557520 6557381 2022-08-01T06:56:58Z Pasha Rahimov 251347 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər [["Iteca Caspian LLC"]] <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "Kaspian Event Organayzers" MMC ({{dil-en|"Caspian Event Organisers"}})<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Baku Energy Week <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabagh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://oxu.az/economy/86976 Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir] * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] 8u5iqjacmxwasymsq1htaoqcwidi6bz 6557524 6557520 2022-08-01T06:58:43Z Pasha Rahimov 251347 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər [["Iteca Caspian LLC"]] <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "Kaspian Event Organayzers" MMC ({{dil-en|"Caspian Event Organisers"}})<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakutel.az/en-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Baku Energy Week <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabagh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://oxu.az/economy/86976 Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir] * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] f8i50andnl3gw30h0gc9tlwdup5lig5 6557632 6557524 2022-08-01T08:29:55Z Pasha Rahimov 251347 /* Xarici keçidlər */ wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər [["Iteca Caspian LLC"]] <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "Kaspian Event Organayzers" MMC ({{dil-en|"Caspian Event Organisers"}})<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakutel.az/en-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Baku Energy Week <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabagh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] c0jnh1l8ltfzj46p549cktqczbs9lun 6557634 6557632 2022-08-01T08:30:52Z Pasha Rahimov 251347 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru<ref name="oxu1">{{cite web |title=Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir – MÜSAHİBƏ |url=https://oxu.az/economy/86976 |website=Oxu.Az |accessdate=1 avqust 2022 |language=az |date=10 avqust 2015}}</ref>. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər [["Iteca Caspian LLC"]] <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "Kaspian Event Organayzers" MMC ({{dil-en|"Caspian Event Organisers"}})<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakutel.az/en-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Baku Energy Week <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabagh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] 0pe8ldj8e70a73xglftv0j5d70862of 6557635 6557634 2022-08-01T08:31:24Z Pasha Rahimov 251347 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru<ref name="oxu1">{{cite web |title=Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir – MÜSAHİBƏ |url=https://oxu.az/economy/86976 |website=Oxu.Az |accessdate=1 avqust 2022 |language=az |date=10 avqust 2015}}</ref>. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər [["Iteca Caspian LLC"]] <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "Kaspian Event Organayzers" MMC ({{dil-en|"Caspian Event Organisers"}})<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakutel.az/en-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Baku Energy Week <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabagh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] 0xqhwt7svxy9vkk086bhdbh4a8o5tlf 6557642 6557635 2022-08-01T08:37:18Z Pasha Rahimov 251347 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru<ref name="oxu1">{{cite web |title=Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir – MÜSAHİBƏ |url=https://oxu.az/economy/86976 |website=Oxu.Az |accessdate=1 avqust 2022 |language=az |date=10 avqust 2015}}</ref>. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər [["Iteca Caspian LLC"]] <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "Kaspian Event Organayzers" MMC ({{dil-en|"Caspian Event Organisers"}})<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === {{əsas|Iteca Caspian LLC}} 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakutel.az/en-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Baku Energy Week <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabagh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] qodfvewml246ahhoek9r8efjmhxfpml 6557644 6557642 2022-08-01T08:39:23Z Pasha Rahimov 251347 şirkət adları transliterasiya olunmur. wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru<ref name="oxu1">{{cite web |title=Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir – MÜSAHİBƏ |url=https://oxu.az/economy/86976 |website=Oxu.Az |accessdate=1 avqust 2022 |language=az |date=10 avqust 2015}}</ref>. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər "[[Iteca Caspian LLC]]" <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "[[Caspian Event Organisers]]"<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === {{əsas|Iteca Caspian LLC}} 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakutel.az/en-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Baku Energy Week <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabagh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] 8dofc3ijra270et7xfygodmbcfo5wok 6557733 6557644 2022-08-01T10:02:51Z Pasha Rahimov 251347 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Fərid Məmmədov}} {{istinadsız}} {{əhəmiyyət}} {{Şəxs |həyat yoldaşı = Suzanna Burezgi Monsef qızı |uşağı = Ayşa Məmmədli <br>Səlimə Məmmədli |atası = Adil Sərxan oğlu Məmmədov |anası = Almaz İsmayıl qızı Məmmədova |dini = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = |şəkil=Farid_Mammadov_Iteca_Caspian.jpg}} '''Fərid Adil oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[sahibkar]], [[Tərəqqi medalı]] mükafatçısı, "[[Caspian Event Organisers]]" şirkətinin baş direktoru, "Iteca Caspian LLC" şirkətinin icraçı direktoru<ref name="oxu1">{{cite web |title=Fərid Məmmədov: Biznesdə səmimi olmaq vacibdir – MÜSAHİBƏ |url=https://oxu.az/economy/86976 |website=Oxu.Az |accessdate=1 avqust 2022 |language=az |date=10 avqust 2015}}</ref>. == Həyatı == Fərid Məmmədov 25 iyun 1974-cü ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə orta məktəbə getmiş 1991-ci ildə bitirmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İqtisadiyyatın Dövlət Tərəfindən Tənzimlənməsi ixtisasına daxil olmuşdur. 1992-ci ilin aprel ayından Material Ehtiyatları Nazirliyində çalışmağa başlamışdır. 1998-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetini bitirmişdir. Fərid Məmmədov 1992–1994-cü illərdə hərbi qulluqdan qayıtmış və təhsilini davam etdirmişdir, eyni zamanda ''Material Ehtiyyatları Nazirliyində'' 2000-ci ilədək çalışmışdır. === Ailəsi === Ailəlidir, iki övladı var. == Fəaliyyəti == * 1992–2000-ci illərdə Material Ehtiyatları Nazirliyində iqtisadçı/mühasib kimi işləmişdir. * 2000 — bu günə qədər "[[Iteca Caspian LLC]]" <ref>[http://www.iteca.az Rəsmi saytı]</ref> icraçı direktor vəzifəsini icra edir. * 2014 — bu günə qədər "[[Caspian Event Organisers]]"<ref>[http://www.ceo.az Rəsmi saytı]</ref> şirkətinin baş direktor və sahibkar vəzifəsini icra edir. 2007-ci ildə [[Beynəlxalq Sərgilər Assosiasiyası]] (UFİ) tərəfindən tanınan və təşkil olunan Sərgilərin Təşkili və İdarə edilməsi sahəsində təhsil almışdır. Assosiasiyanın əsas məqsədi tədbir və sərgilərin təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən qurumları müvafiq məlumat və resurslarla təmin etmək, bu sahənin inkişafını sürətləndirməkdir. === Üzv olduğu təşkilatlar === * 2004-cü ildən "Caspian European Club" klubunun üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Sərgilər (UFİ) Assosiasiyasının üzvüdür. * 2005-ci ildən Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransının təşkilat komitəsinin üzvüdür. * 2010-cu ildən "Baku Nobel Oil Club" biznes klubunun üzvüdür. * 2014-cü ildən [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası]]<nowiki>nın</nowiki> (AAF) üzvüdür. * 2015-ci ildən [[Azərbaycan Konqreslər Bürosu]]<nowiki>nun</nowiki> (AzCB) üzvüdür. * 2022-ci ildən "Caspian Energy Club"-ın İdarə Heyətinin üzvüdür. == Şirkətlər == === "Iteca Caspian" şirkəti === {{əsas|Iteca Caspian LLC}} 2000-ci ildə yaradılmış "Iteca Caspian LLC" şirkəti, beynəlxalq sərgi təşkilatçılardan biri – "ITE Group PLC" ([[Böyük Britaniya]]) şirkətinin tərəfdaşıdır. "ITE Group PLC", dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən sərgilərin və konfransların təşkili ilə məşğul olan şirkətlərin və qurumların birliyidir. Şirkətin qərargahı [[London]]<nowiki>da</nowiki> yerləşir. "Iteca Caspian" Azərbaycanda sərgilərin və konfransların aparıcı təşkilatçılığı ilə öz fəaliyyətini doğrultmuşdur. "Iteca Caspian" şirkətinin tədbirləri Azərbaycan dövlət qurumlarının rəsmi dəstəyi ilə keçirilir. Şirkətin portfoliosuna Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgi və Konfransı və Xəzər Beynəlxalq Energetika və Alternativ Enerji Sərgisi kimi tədbirlər daxildir<ref>[https://iteca.az/az-description.htm Şirkət Haqqında]</ref>. === "Caspian Event Organisers" şirkəti === {{əsas|Caspian Event Organisers}} Azərbaycanda keçirilən bir sıra beynəlxalq sərgi və konqreslərin təşkilatçısı, o cümlədən bu kimi tədbirlərin peşəkar operatoru olan "Caspian Event Organisers" (CEO) şirkəti, regionda konfransların, eləcə də sərgilər, konqreslər və digər işgüzar tədbirlərin təşkili və servisi üzrə kompleks xidmətlər göstərir. Şirkətimizin servis xidmətlərinə reklam kampaniyaların, tədbirlərin açılışı üzrə rəsmi mərasimlərin, təntənəli axşam ziyafətlərinin, furşet, ekskursiyalar və idman tədbirlərinin təşkili də daxildir. ==== Təşkil olunan sərgilərin siyahısı ==== * "ADEX" – Beynəlxalq Müdafiə sərgisi <ref>[https://adex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Caspian Agro" — Azərbaycan Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Sərgisi <ref>[https://caspianagro.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "BakuBuild" Azərbaycan Beynəlxalq İnşaat sərgisi <ref>[https://bakubuild.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * "Bakutel" Telekommunikasiya, İnnovasiya və Yüksək Texnologiyalar <ref>[https://bakutel.az/en-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * InterFood Azerbaijan - Azərbaycan Beynəlxalq Qida Sənayesi Sərgisi <ref>[https://interfood.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * TransLogistica Caspian - Beynəlxalq Nəqliyyat, Tranzit və Logistika Sərgisi <ref>[https://translogistica.az/ru-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Road&Traffic - Beynəlxalq Yol İnfrastrukturu və İctimai Nəqliyyat Sərgisi <ref>[https://roadtraffic.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Medinex - Azərbaycan Beynəlxalq Tibb İnnovasiyaları Sərgisi <ref>[https://medinex.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> * Bakı Enerji Həftəsi <ref>[https://bew.az/ Bakı Enerji Həftəsi]</ref> * Rebuild Karabakh <ref>[https://rebuildkarabakh.az/az-content/7.html Sərgi Haqqında]</ref> == Digər tədbirlər == ;2018-ci ildə * "IAPH BAKU" 2018 Dünya Limanları Konfransı çərçivəsində sərgi * Avropa Şəhərciyi 2018 * 1-ci Bakı Beynəlxalq Qida Təhlükəsizliyi Konfransı ;2017-ci ildə * 41-ci Dünya Skaut Konfransı * "Sağlam Təhsil – Sağlam Millət"- Görülən İşlər, Nailiyyətlər, Perspektivlər Konfransı ;2016-cı ildə * BMT Sivilizasiya Alyansının 7-ci Qlobal Forumu ;2015-ci ildə * ADB AM — Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Rəhbərlər Şurasının 48-ci İllik Toplantısı ;2014-cü ildə * "Art&Jewels of the World Fair Baku" Sərgisi ;2012–2014-cü illərdə * SOCAR OGPC (Oil Gas Processing and Petrochemical Complex) Forum 2012 — ARDNŞ Neft-Qaz Emali və Neft-Kimya Kompleksi Forumu * BITC 2012 – "Şəhərlərdə Tunel və Yeraltı İnfrastrukturlar" Bakı Beynəlxalq Konqresi * IGF 2012 — İnternetdən istifadənin idarə olunması üzrə 7-ci Beynəlxalq Forum * Youth Fair 2012 — Gənclər təşkilatlarının IV Respublika Sərgisi ;2013-cü ildə * İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin əmək nazirlərinin 2-ci Konfransı * "Jewels of the World" Fair * Beynəlxalq Konfrans "Neft sənayesində ətraf mühit məsələlərinə qlobal baxış" ;2008-ci ildə * "Azərbaycan və Türkmənistanın neft və qaz potensialı: energetika, iqtisadiyyat, ekologiya. Əməkdaşlığın strategiyası" Beynəlxalq Konfransı * MDB ölkələri üzrə bank konfransı ;2005-ci ildə * Ümumdünya Gömrük Sərgisi və Forumu Sərgilər rəsmi olaraq Azərbaycanın dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənir. [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki>nın</nowiki> Prezidenti [[İlham Əliyev]] "Xəzər Neft və Qaz", "bakutel", "AITF", "InterFood Azerbaijan", "Caspian Agro" və "ADEX" sərgilərinə dəstək verir və ziyarət edir. == Mükafatları == [[Fayl:Azərbaycan Narı döş nişanı.jpg|300px|thumb|right|Fərid Məmmədova təqdim olunmuş döş nişanı]] * 2012 – Emanuel Nobel memorial medalı (Bakı Nobel İrsi Fondu tərəfindən təltif olunub) * 2018 – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanda sərgilərin təşkilində olan xidmətlərinə görə [[Tərəqqi medalı]] ilə təltif olunmuşdur<ref>[https://president.az/articles/28820 F.A.Məmmədovun "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. * 10 oktyabr 2019-cu ildə — [[Azərbaycan Respublikası]]nda [[sərgi]]lərin təşkil edilməsindəki xidmətlərinə, o cümlədən [[Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası]]nın fəaliyyətinə göstərdiyi qayğı və diqqətə görə Fərid Məmmədov "Azərbaycan Narı" döş nişanı ilə təltif edilib. * 2022 - “Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 15 illiyi (2005-2020)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı ilə təltif olunub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://1news.az/mobile/news/farid-mamedov-uspeh-stroitel-noy-vystavki-bakubuild-2015-ob-yasnyaetsya-dinamichnym-rostom-neneftyanogo-sektora-azerbaydzhana Фарид Мамедов: "Успех строительной выставки BakuBuild 2015 объясняется динамичным ростом ненефтяного сектора Азербайджана"]{{ref-ru}} * [http://www.bakuinform.az/eksklyuziv/4450-farid-mamedov-vystavochnyj-biznes-eto-takaja-rabota-kotoraja-dolzhna-nravitsja Фарид Мамедов: "Выставочный бизнес это такая работа, которая должна нравиться"]{{ref-ru}} * [http://www.caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Наши клиенты идут за нами на новые рынки — директор компании Iteca Caspian Фарид Мамедов] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190901195535/http://caspianenergy.net/ru/ekonomika/40500-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-01 }}{{ref-ru}} * [http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov Our clients follow us towards the new markets — Director of Iteca Caspian Farid Mammadov] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190904093733/http://caspianenergy.net/en/first-class/40499-our-clients-follow-us-towards-the-new-markets-director-of-iteca-caspian-farid-mammadov |date=2019-09-04 }}{{ref-en}} * [https://ru.oxu.az/interview/87154 Фарид Мамедов: В бизнесе важно быть искренним – ИНТЕРВЬЮ] * [https://1news.az/news/direktor-iteca-caspian-farid-mamedov-u-nas-dostatochno-pozitivnye-ozhidaniya-na-2017-god Директор Iteca Caspian Фарид Мамедов: "У нас достаточно позитивные ожидания на 2017 год"] * [https://report.az/ru/vneshnyaya-politika/farid-mamedov-nagrazhden-medal-yu-tereggi/ Фарид Мамедов награжден медалью "Терегги"] * [https://www.youtube.com/watch?v=xSK-go8CDZQ CBC — Interview with Farid Mammadov — Youtube] * [https://www.youtube.com/watch?v=NlgU8xfmcVY "Iteca Caspian" şirkətinin icraçı direktoru Fərid Məmmədovun "Lider" kanalında müsahibəsi — Youtube] * [https://www.linkedin.com/in/farid-mammadov-04665218/ Fərid Məmmədov]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://1news.az/news/20210915030601266-Nadeemsya-chto-skoro-poyavitsya-vozmozhnost-provesti-vystavku-v-gorode-SHusha-Generalnyi-direktor-Caspian-Event-Organisers Надеемся, что скоро появится возможность провести выставку в городе Шуша - Генеральный директор Caspian Event Organisers] [[Kateqoriya:Azərbaycan iş adamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] abhukkupvc2qrwozpdzxi6fya7mcusr 0 603993 6557574 6415903 2022-08-01T07:30:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Diqora''' ({{Dil-os-dig|Дыгурæ}}, {{Dil-os-ir|Дигорæ}}, {{Audio|Digora.ogg|qulas as}}; {{Dil-ru|Дигора}}) — [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]<nowiki/>nın respublikalarından olan [[Şimali Osetiya|Şimali Osetiya–Alaniya Respublikası]]<nowiki/>nda şəhər, Diqorski rayonunun inzibati mərkəzi. == Etimologiya == Şəhərin adı [[osetin dili]]<nowiki/>ndəki {{Lang|os|''Digoræ''}} ([[Diqoriya]]) sözündən gəlir. Diqoriya [[Şimali Osetiya]]<nowiki/>nın qərb hissəsində yerləşir və burada yaşayan [[diqorlar]] coğrafi və etnolinqvistik baxımdan Şimali Osetiyanın şərq hissəsində yaşayan [[ironlar]]<nowiki/>dan fərqlidirlər. Diqoranın adı bir neçə dəfə dəyişmişdir. Yaşayış məntəqəsinin ilkin adı Volno-Xristianovski ({{Dil-ru|Во́льно-Христиа́новский}}) olmuş, daha sonra Novoxristianovskoye ({{Dil-ru|Новохристиа́новское}}), Xristianovskoye ({{Dil-ru|Христиа́новское}}) olaraq dəyişdirilmiş,<ref>{{Cite book |first=Yevgeni Mixayloviç |last=Pospelov |authorlink=Yevgeni Pospelov |title=Географические названия мира: Топонимический словарь |location=[[Moskva]] |publisher=«Русские словари» |year=1998 |page=140 |isbn=5-89216-029-7 |language=ru }}</ref> 1934-cü ildən bəri isə Diqora olaraq qalmışdır. == Coğrafiya == Şəhər [[Terek|Terek çayı]]<nowiki/>nın qollarından olan Ursdon çayının sol sahilində, [[Vladiqafqaz|Vladiqafqaz şəhəri]]<nowiki/>nin {{convert|52|km|mi}} şimal-qərbində yerləşir. Diqora şəhərinin ərazisi 18&nbsp;km²-dir. == Tarix == Diqoranın əsası 1852-ci ildə başqa ərazilərdən bura köçən immiqrantlar tərəfindən qoyulmuşdur. Diqoraya məskən salma prosesinə 1852-ci ilin yay aylarında start verilmişdir. Qonşu kəndlərdən gələn immiqrantlar 260 ailədən ibarət idi.<ref name="Дигоры">{{Cite book |first=Q. İkayev |last=Vasili Davidoviç Kuçiyev |title=История город Дигоры |location=[[Vladiqafqaz]] |publisher=«Ир» |year==1992 |page=203 — 7 |language=ru }}</ref>. Diqora əhalisinin əksəriyyətini [[xristian]]lar təşkil edirdi, ancaq bəzi tayfalar və ailələr [[İslam]] dininə inanırdı. XIX əsrin axırlarından başlayaraq şəhərdə tez-tez inqilabi iğtişaş yaranırdı. 1917-ci ilin yayında Diqora ətraflarında inqilabçı-demokrat «[[Kermen (partiya)|Kermen]]» partiyası fəaliyyətə başlamışdır. Bu partiya 1918-ci ilin aprel ayında [[Bolşevizm|bolşevik partiyası]] ilə birləşmişdir və [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Sov.İKP]]-nin «Kermen» adlı bir rayon təşkilatı təsis olunmuşdur. 1 aprel 1934-cü il tarixində Ümumrusiya Mərkəzi İcra Komitəsi Xristianovskoye kəndinin adını Diqora olaraq dəyişdirmişdir.<ref>{{Cite web |url=http://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc;base=ESU;n=24419 |title=ОБ АДМИНИСТРАТИВНО-ТерриториАЛЬНЫХ ИЗМЕНЕНИЯХ АВТОНОМНОЙ ОБЛАСТИ СЕВЕРНОЙ ОСЕТИИ |website=www.consultant.ru |publisher=«КонсультантПлюс» |date=April 1, 1934 |archiveurl=https://archive.today/20191001153535/http://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc;base=ESU;n=24419 |archivedate=October 1, 2019 |accessdate=October 1, 2019 |language=ru |url-status=live }}</ref> Diqoraya 1964-cü ilin yayında şəhər statusu verilmişdir. == Əhali == 2019-cu ildə əldə edilmiş məlumatlara görə, Diqora şəhərinin əhalisi 10.072 nəfərdir.<ref name="2019census">{{Cite web |publisher=Федеральная служба государственной статистики |title=Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года. |date=January 1, 2019 |url=http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar |archivedate=July 19, 2019 |accessdate=October 1, 2019 |language=ru |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190716141608/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar }}</ref> {{Əhalinin sayı | 1897 = 5.758 | 1911 = 8.139 | 1917 = 8.772 | 1921 = 9.480 | 1939 = 9.700 | 1949 = 7.737 | 1959 = 8.352 | 1970 = 10.642 | 1979 = 10.642 | 1989 = 10.875 | 2002 = 11.819 | 2006 = 11.400 | 2010 = 10.457 | 2012 = 10.674 | 2013 = 10.462 | 2019 = 10.072 | source = <ref name="2019census"/><ref>{{Cite web |url=http://pop-stat.mashke.org/russia-cities.htm |title=Россия / Rossija |language=en |accessdate=October 1, 2019 |archivedate=January 11, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190111030430/http://pop-stat.mashke.org/russia-cities.htm |website=pop-stat.mashke.org }}</ref><ref>{{Cite web |accessdate=October 1, 2019 |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm |title=Том 1. Численность и размещение населения |publisher=Федеральная служба государственной статистики |archivedate=September 11, 2019 |website=www.gks.ru |language=ru |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190911224922/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar |publisher=Федеральная служба государственной статистики |accessdate=October 1, 2019 |language=ru |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190513150350/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar |archivedate=May 13, 2019 |website=www.gks.ru |title=ЧИСЛЕННОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ |date=January 1, 2012 }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar |publisher=Федеральная служба государственной статистики |accessdate=October 1, 2019 |language=ru |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190513150355/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar |archivedate=May 13, 2019 |website=www.gks.ru |title=ЧИСЛЕННОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ |date=January 1, 2013 }}</ref> }} ; Milli tərkibi 2010-cu ildə keçirilmiş [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması]] əldə edilmiş məlumatlara əsasən:<ref>{{cite web |url=http://osetstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/osetstat/resources/e95cac004053347a8ce0df0fa8517bb1/ТОМ+4.+Национальный+состав+и+владение+языками%2C+гражданство.zip |title=Том 4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года |archiveurl=https://www.webcitation.org/6IzUCSwjD?url=http://osetstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/osetstat/resources/e95cac004053347a8ce0df0fa8517bb1/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.+%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2+%D0%B8+%D0%B2%D0%BB%25D |archivedate=October 19, 2013 |website=osetstat.gks.ru |language=en |accessdate=October 1, 2019 }}</ref> {|class="standard sortable" |- !Xalq !Say !% |- |[[osetinlər]] ([[diqorlar]]) | align="right" | 10.483 | align="right" | 95,7 % |- |[[ruslar]] | align="right" | 97 | align="right" | 1,8 % |- |[[ləzgilər]] | align="right" | 67 | align="right" | 0,6 % |- |digərləri | align="right" | 209 | align="right" | 1,9 % |- |ümumi | align="right" | 10.856 | align="right" | 100 % |} == Qardaş şəhərlər == {| class="wikitable" | * [[Fayl:Flag_of_Russia.svg|20x20px]] [[Şali]], [[Çeçenistan]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{Cite web |url=http://region15.ru/docs/osseta-digora/ |title='''Diqora''' |access-date=2019-10-01 |archive-date=2011-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110519202529/http://region15.ru/docs/osseta-digora/ |url-status=unfit }} — «region15.ru» informasiya portalında. {{Ref-ru}} * {{Cite web |url=http://www.mojgorod.ru/r_sevosetia/digora/index.html |title='''Diqora''' }} — «Moy qorod» ensiklopediyasında. {{Ref-ru}} {{Şimali Osetiya}} [[Kateqoriya:1852-ci ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:Şimali Osetiya]] 7m3f8xxo9zdl3y463qxfwifaavd5i5u 0 604735 6556741 4895782 2022-07-31T15:24:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Jurnal |adı = Ainu Times |loqo = |loqo_ölçüsü = <!-- avtomatik 180px --> |şəkil = |şəkil_ölçüsü = <!-- avtomatik 180px --> |şəkil_alt = |izah = |baş redaktor = <!-- ən çox |redaktor3= --> |redaktor_başlığı = <!-- ən çox |redaktor_başlığı3= --> |əvvəlki_redaktor = |məsul_redaktor = |əməkdaşlar = |yazıçı = |fotoqraf = |növ = |dövrilik = rüblük |format = |tiraj = |nəşriyyat = |ödənilmiş_tiraj = |ödənilməmiş_tiraj = |tiraj_ili = |ümumi_tiraj = |təsisçi = |təsis tarixi = |ilk_buraxılışı = {{Start date|1997|03|20}} |nəşriyyatını dayandırıb = |şirkət = |ölkə = {{JPN}} |qərargah = |dil = [[Aynu dili|aynu]] |qiymət = |siyasi mənsubiyyət = |səhifə = |sayt = <!-- {{URL|nümunə.com}} --> |issn = |oclc = }} '''Ainu Times''' ({{dil-az|Aynu vaxtları}}) – aynu dilində nəşr olunan yeganə jurnal. İlk sayı 20 mart 1997-ci ildə işıq üzü görüb.<ref name="SynakWicherkiewicz1997">{{cite book|author1=Brunon Synak|author2=Tomasz Wicherkiewicz|author-link2=Tomasz Wicherkiewicz |title=Language minorities and minority languages in the changing Europe: proceedings of the 6th International Conference on Minority Languages, Gdańsk, 1-5 July, 1996|url=https://books.google.com/books?id=_FRiAAAAMAAJ|accessdate=9 June 2012|year=1997|publisher=Wydawn. Uniwersytetu Gdańskiego|isbn=978-83-7017-772-0}}</ref> Jurnalda həm [[katanaka]], həm [[romaci]] qrafikaları ilə məqalələr nəşr olunur. 2006-cı ildən redaktoru gitaraçı [[Takaşi Hamada]]dır.<ref>{{Cite news|url=http://sologuitar.jp/takashi-hamada/|title=浜田隆史 {{!}} SOLO GUITAR RECORDS|date=2015-03-16|work=SOLO GUITAR RECORDS|access-date=2017-11-22|language=ja}}</ref> İldə 4 sayı nəşr olunur. Hər sayın buraxılmasından 3 ay sonra onun [[yapon dili]]ndəki tərcüməsi çapdan çıxır.<ref>{{Cite web|url=http://www.geocities.jp/otarunay/taimuzu.html#times|title=アイヌタイムズ|website=www.geocities.jp|access-date=2017-11-22}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.geocities.jp/otarunay/taimuzu.html ''Ainu Times'' rəsmi saytı]( {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091213190631/http://www.geocities.jp/otarunay/taimuzu.html |date=2009-12-13 }}) [[Kateqoriya:Aynu kütləvi informasiya vasitələri]] [[Kateqoriya:Yaponiya jurnalları]] 5nyxmqw1e4mjixtejgmsohgltxss8yf 0 605416 6557232 6404006 2022-07-31T23:20:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 8 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Ağcaqala}} {{YM |regionun növü = Türkiyə regionları{{!}}Region |cədvəldə region = Cənub-şərqi Anadolu regionu{{!}}Cənub-şərqi Anadolu |cədvəldə rayon = Şanlıurfa ili{{!}}Şanlıurfa |başçı növü = Bələdiyyə başçısı |icra başçısı = Mehmed Yalçınqaya ([[Ədalət və İnkişaf Partiyası|AKP]])<ref>{{Cite web |url=http://www.akcakale.bel.tr/icerik/213/mehmet-yalcinkaya |title=Mehmet YALÇINKAYA |website=akcakale.bel.tr |publisher=Akçakale Belediyesi |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190721104331/http://www.akcakale.bel.tr/icerik/213/mehmet-yalcinkaya |archivedate=July 21, 2019 |language=tr }}</ref> |əvvəlki adı = [[Təl-Əbyəz]] |milli tərkibi = [[ərəblər|ərəb]] |dini tərkib = [[Sünnilər|sünni]] [[İslam]] }} '''Ağcaqala'''<ref>{{Cite web |first=Orxan |last=Tağıyev |url=https://axar.az/news/planet/411400.html |title=Türkiyə tank briqadasını Suriya sərhədinə göndərdi |website=[[Axar.az]] |date=October 6, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191017105206/https://axar.az/news/planet/411400.html |archivedate=October 17, 2019 |accessdate=October 17, 2019 |language=az }}</ref> ({{Dil-tr|Akçakale}}) — [[Türkiyə]]<nowiki/>nin [[Şanlıurfa ili]]<nowiki/>ndə rayon və şəhər. 1921-ci ildə imzalanmış [[Ankara müqaviləsi (1921)|Ankara müqaviləsi]]<nowiki/>nin şərtlərinə görə, [[Bəlih çayı]] boyu davam edən şəhər iki yerə bölünmüş, cənub hissəsi [[Suriya]]<nowiki/>nın [[Təl-Əbyəz|Təl-Əbyəz şəhəri]]<nowiki/>nə çevrilmişdir. == Coğrafiya == Ağcaqala [[Şanlıurfa|Şanlıurfa şəhəri]]<nowiki/>nin {{convert|49|km|mi}} cənub-şərqində, [[Türkiyə]]<nowiki/>nin [[Suriya]] ilə olan sərhədində yerləşir. 1921-ci ildə imzalanmış [[Ankara müqaviləsi (1921)|Ankara müqaviləsi]]<nowiki/>nin şərtlərinə görə, Bəlih çayı boyu davam edən şəhər iki yerə bölünmüş, cənub hissəsi [[Suriya]]<nowiki/>nın [[Təl-Əbyəz|Təl-Əbyəz şəhəri]]<nowiki/>nə çevrilmişdir. Şəhərin ilkin adı [[Təl-Əbyəz]] olmuşdur.<ref>{{Cite book |first=Sevan |last=Nişanyan |authorlink=Sevan Nişanyan |title=Adını Unutan Ülke. Türkiye'de Adı Değiştirilen Yerler Sözlüğü |location=[[İstanbul]] |year=2010 |page=325 |language=tr |isbn=9789752897304 }}</ref> == İqtisadiyyat == Ağcaqala rayonunun əhalisi əsasən [[kənd təsərrüfatı]] ilə məşğul olur. [[Pambıq]] və [[buğda]] ən çox yetişdirilən məhsullar arasındadır. Həmçinin, rayon ərazisində əhəmiyyətli dərəcədə [[qarğıdalı]] becərilir. == Əhali == {| class="wikitable sortable" style="font-size:0.90em; width:30em; text-align:center; float: " |- ! style="width:5em;" | İl ! style="width:5em;" | Ümumi ! style="width:5em;" | {{Comment|Şəhər|rayon mərkəzi}} ! style="width:5em;" | {{Comment|Şəhərətrafı|kəndlər}} |- | 1965<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6BtmW432z |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtmW432z?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2= |archivedate=November 3, 2012 |title=1965 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 30.879 || 4.526 || 26.353 |- | 1970<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6Bto9aspN |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Bto9aspN?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2= |archivedate=November 3, 2012 |title=1970 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 37.108 || 6.096 || 31.012 |- | 1975<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6BtrCncss |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtrCncss?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2= |archivedate=November 3, 2012 |title=1975 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 33.842 || 7.828 || 26.014 |- | 1980<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6Btv30EWm |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Btv30EWm?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2= |archivedate=November 3, 2012 |title=1980 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 38.460 || 11.184 || 27.276 |- | 1985<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6BtxAZfiD |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtxAZfiD?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus85db2= |archivedate=November 3, 2012 |title=1985 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 58.030 || 15.542 || 42.488 |- | 1990<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6BtysB6wc |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtysB6wc?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus90db2= |archivedate=November 3, 2012 |title=1990 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 48.550 || 15.211 || 33.339 |- | 2000<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6Bu13UmnL |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Bu13UmnL?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus2000db2= |archivedate=November 3, 2012 |title=2000 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 77.261 || 32.114 || 45.147 |- | 2007<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=November 29, 2014 |title=2007 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 76.800 || 26.877 || 49.923 |- | 2008<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=November 29, 2014 |title=2008 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 79.728 || 25.595 || 54.133 |- | 2009<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=November 29, 2014 |title=2009 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 82.093 || 24.890 || 57.203 |- | 2010<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=November 29, 2014 |title=2010 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 84.406 || 25.793 || 58.613 |- | 2011<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=November 29, 2014 |title=2011 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 87.793 || 27.457 || 60.336 |- | 2012<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=November 29, 2014 |title=2012 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 91.731 || 28.684 || 63.047 |- | 2013<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=November 29, 2014 |title=2013 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=en |url-status= }}</ref> || 95.709 || 95.709 || {{N/A}} |- | 2014<ref>{{Cite web |url=http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:18:46-15456885861332225611244335691.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150210082303/http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:18:46-15456885861332225611244335691.html |archivedate=February 10, 2015 |title=2014 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 98.897 || 98.897 || {{N/A}} |- | 2015<ref>{{Cite web |url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ |title=2015 genel nüfus sayımı verileri|tip=Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır|arşivengelli=evet |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr }}</ref> || 102.350 || 102.350 || {{N/A}} |- | 2016<ref>{{Cite web |url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ |title=2016 genel nüfus sayımı verileri|tip=Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır|arşivengelli=evet |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=October 17, 2019 |language=tr }}</ref> || 105.132 || 105.132 || {{N/A}} |}<noinclude> == İstinadlar == {{Portal|Türkiyə}} {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı |http://www.akcakale.bel.tr/ |Ağcaqala bələdiyyəsinin }} {{ref-tr}} [[Kateqoriya:Şanlıurfa ilinin ilçələri]] 9eot6a50lmi2sj2n496akmv6c52c9w5 0 605429 6557359 6414990 2022-08-01T04:51:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 8 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |şəkli = Şanlıurfa location districts.png |şəkilin_ölçüsü = 250px |şəkilin_izahı = [[Şanlıurfa ili]]nin xəritəsi |regionun növü = Türkiyə regionları{{!}}Region |cədvəldə region = Cənub-şərqi Anadolu regionu{{!}}Cənub-şərqi Anadolu |cədvəldə rayon = Şanlıurfa ili{{!}}Şanlıurfa |başçı növü = Bələdiyyə başçısı |icra başçısı = Menderes Atilla ([[Ədalət və İnkişaf Partiyası|AKP]])<ref>{{Cite web |url=http://www.akcakale.bel.tr/icerik/213/mehmet-yalcinkaya |title=Mehmet YALÇINKAYA |website=akcakale.bel.tr |publisher=Akçakale Belediyesi |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190721104331/http://www.akcakale.bel.tr/icerik/213/mehmet-yalcinkaya |archivedate=July 21, 2019 |language=tr }}</ref> |əvvəlki adı = [[Rəsulayn]] |milli tərkibi = [[ərəblər|ərəb]] |dini tərkib = [[Sünnilər|sünni]] [[İslam]] }} '''Ceyranpınar''' ({{Dil-tr|Ceylanpınar}}) — [[Türkiyə]]nin [[Şanlıurfa ili]]ndə rayon və şəhər. 1921-ci ildə imzalanmış [[Ankara müqaviləsi (1921)|Ankara müqaviləsi]]nin şərtlərinə görə, şəhər iki yerə bölünmüş, cənub hissəsi [[Suriya]]nın [[Rəsulayn|Rəsulayn şəhəri]]nə çevrilmişdir. == İqtisadiyyat == Ceyranpınar rayonunda [[Türkiyə]]nin ən böyük dövlət istehsal ferması olan Kənd Təsərrüfatı Müəssisələri Ümumi Müdirliyi (KTMÜ) yerləşir. KTMÜ işçilərinin çoxu rayon xalqından təşkil olunmuşdur, ancaq nadir olsa da Türkiyənin qərbindən gələn məmurlar da var. Burada [[Heyvandarlıq|heyvandarlığa]] əlavə olaraq, [[buğda]], [[pambıq]], [[noxud]], [[Mərcimək (cins)|mərcimək]], [[Adi günəbaxan|günəbaxan]] və [[qarğıdalı]] becərilir. Bu məhsullar daha çox Türkiyənin qərbinə göndərilərək orada emal olunur və rayona hər hansı bir iqtisadi xeyri yoxdur. KTMÜ daxilində təxminən 1.500 [[ceyran]] var.<ref>{{Cite web |url=http://www.ceylanpinar.bel.tr/sehirdetay.php?id=4 |website=ceylanpinar.bel.tr |publisher=Ceylanpınar Belediyesi |title=Ceylanpınar TİGEM |archivedate=October 6, 2011 |accessdate=October 19, 2019 |language=tr |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111006054029/http://www.ceylanpinar.bel.tr/sehirdetay.php?id=4 }}</ref> == Əhali == {| class="wikitable sortable" style="font-size:0.90em; width:30em; text-align:center; float: " |- ! style="width:5em;" | İl ! style="width:5em;" | Ümumi ! style="width:5em;" | {{Comment|Şəhər|rayon mərkəzi}} ! style="width:5em;" | {{Comment|Şəhərətrafı|kəndlər}} |- | 1985<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6BtxAZfiD |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtxAZfiD?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus85db2= |archivedate=2012-11-03 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=1985 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 38.757 || 25.781 || 12.976 |- | 1990<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6BtysB6wc |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtysB6wc?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus90db2= |archivedate=2012-11-03 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=1990 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 49.555 || 33.238 || 16.317 |- | 2000<ref>{{Cite web |url=http://www.webcitation.org/6Bu13UmnL |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Bu13UmnL?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus2000db2= |archivedate=2012-11-03 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2000 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status=live }}</ref> || 67.817 || 44.258 || 23.559 |- | 2007<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=2014-11-29 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2007 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 69.571 || 43.890 || 25.681 |- | 2008<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=2014-11-29 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2008 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 71.272 || 43.718 || 27.554 |- | 2009<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=2014-11-29 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2009 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 72.749 || 44.626 || 28.123 |- | 2010<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=2014-11-29 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2010 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 73.305 || 44.726 || 28.579 |- | 2011<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=2014-11-29 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2011 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 76.084 || 46.713 || 29.371 |- | 2012<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=2014-11-29 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2012 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 77.981 || 48.050 || 29.931 |- | 2013<ref>{{Cite web |url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 |archivedate=2014-11-29 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2013 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 78.814 || 78.814 || {{N/A}} |- | 2014<ref>{{Cite web |url=http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:18:46-15456885861332225611244335691.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150210082303/http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:18:46-15456885861332225611244335691.html |archivedate=February 10, 2015 |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2014 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |url-status= }}</ref> || 80.706 || 80.706 || {{N/A}} |- | 2015<ref>{{Cite web |url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2015 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr }}</ref> || 83.177 || 83.177 || {{N/A}} |- | 2016<ref>{{Cite web |url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ |website=biruni.tuik.gov.tr |title=2016 genel nüfus sayımı verileri |publisher=Türkiye İstatistik Kurumu |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr }}</ref> || 84.727 || 84.727 || {{N/A}} |}<noinclude> == Nəqliyyat == Ceyranpınar rayonunda yerli bələdiyyəyə aid [[avtobus]] firmaları və hər saat [[Şanlıurfa]]ya hərəkət edən mikroavtobuslar xidmət göstərir. Rayon ərazisində [[dəmiryolu nəqliyyatı]] da mövcuddur.<ref name="ceylanpinar.bel.tr">{{Cite web |url=http://www.ceylanpinar.bel.tr/sehirdetay.php?id=2 |title=Ceylanpınar İlçesi Tarihçesi |publisher=Ceylanpınar Belediyesi |website=ceylanpinar.bel.tr |archivedate=October 6, 2011 |accessdate=17 oktyabr 2019 |language=tr |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111006054021/http://www.ceylanpinar.bel.tr/sehirdetay.php?id=2 }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.ceylanpinar.bel.tr/|Ceyranpınar bələdiyyəsinin}} {{ref-tr}} [[Kateqoriya:Şanlıurfa ilinin ilçələri]] [[Kateqoriya:Türkiyənin Əhəmiyyətli Quş Bölgələri]] 2u6zgsnx2c28ow2fnrwxn6jganp0720 0 607075 6556844 5748963 2022-07-31T16:44:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Alxan-Kala |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhalisi = 12 176 (2019) |əhali_il = 2019 |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |poçt kodu = |ölkə = Rusiya |bölgə = |rayon = |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Alxan-Kala''' ([[Çeçen dili|çeçen]]. Іалхан-Гӏала) kəndi [[Çeçenistan Respublikası]]nın [[Qroznı rayonu|Qroznı]] rayonunda yerləşir. Alxan-Kalinski kənd yaşayış məntəqəsinin inzibati mərkəzidir.<ref>[http://www.chechen.vybory.izbirkom.ru/download/normakt_20_4204001133468.rtf?vrn=4204001133468 Закон Чеченской республики № 12-РЗ от 20.02.09] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131101031230/http://www.chechen.vybory.izbirkom.ru/download/normakt_20_4204001133468.rtf?vrn=4204001133468 |date=2013-11-01 }}— Об образовании муниципального образования Грозненский район и муниципальных образований, входящих в его состав, установлении их границ и наделении их соответствующим статусом муниципального района и сельского поселения.</ref> == Coğrafiya == Kənd [[Sunja (Terekin qolu)|Sunja]] çayının sol sahilində, [[Qroznı]] şəhərindən 7&nbsp;km cənub-qərbdə, Sunja silsiləsinin cənub ətəyində yerləşir. Kəndə yaxın yaşayış məntəqələri: şimal-şərqdə Qroznı şəhərinin Oktyabrskoye kəndi və Zavodskoy rayonu, cənub-şərqdə Alxan-Yurt və Krasnopartizanski kəndi, cənub-qərbdə Kuları kəndi, qərbdə Zakan-Yurt və şimal-qərbdə Krasnostepnovskoye kəndi.<ref>[http://artofwar.ru/img/z/zagorulxko_w_a/text_0330-1/ Карта Чечни]</ref> == Tarix == Alxan-Yurtovskaya (sonradan Yermolovskaya) kəndi 1851-ci ildə qurulmuşdur. 1860-cı ildə burada Mixaylo Arxangel Kilsəsi inşa edildi. 1914-cü ildə kənddə Uspenski Manastırı, iki illik məktəb və qadınlar üçün bir [[Kilsə]] məktəbi olan üç qədim mömin kilsəsi var idi. 1920-ci ilin oktyabrında [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] rejiminin köçürmə siyasətinə cavab olaraq Yermolovskaya anti-sovet [[qiyam]]ının mərkəzlərindən birinə çevrildi.<ref>[https://etokavkaz.ru/chechnja/groznenskij_rajon/alhan_kala Село Алхан-Кала Чечни]</ref> 1920-ci il noyabrın əvvəlində qiyam bastırıldıqdan sonra kəndin bütün [[Kazaklar|kazak]] əhalisi (cəmi 638 ailə, 2704 nəfər) sürgün edildi. Noyabrın 1-dən 7-dək 1250 nəfərlik ilk qatar Yermolovskaya'dan [[Mozdok]] şəhərinə göndərildi, 10 noyabrda 2 qatar (57 vaqon) 1100 nəfər Qalyuqalevskaya göndərildi, 13 noyabrda qalan bütün insanlar və mal-qara, Çeçispolkoma köçürülməsi təklif edildi, lakin Sunja xəttinin qalan kəndlərində istehsalın sonuna qədər məskunlaşma dayandrıldı. 1924-cü ildə Alxan-Kala kəndi Novoçeçenski rayonunun Alxan-Kalinski kənd sovetinin mərkəzi olaraq siyahıya alındı.<ref>[https://vivaldi.nlr.ru/bx000014057/view/#page=14 Список населенных мест Чечавтобласти – Российская Национальная Библиотека – Vivaldi]</ref> 1 avqust 1934-cü ilə qədər Alxan-Kala kəndi [[Urus-Martan]] rayonunun tərkibində idi. 1 Avqust 1934-cü ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi "Urus-Martan rayonunun Berdakel, Çeçen-aul, Yeni Aldı və Alxan-Kala da daxil olmaqla, Qroznı şəhərində yerləşən [[Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası|Çeçen-İnquş Muxtar Vilayətində]] yeni bir Qroznı bölgəsi yaratmaq" qərarı verdi.<ref>[http://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc;base=ESU;n=4917#03733597637896764 Об образовании нового Грозненского района]</ref> 1944-cü ildən 1958-ci ilə qədər [[Çeçenlər]]in və [[İnquşlar]]ın sürgün edilməsi və Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ləğvi zamanı kənd Mejduqorye adlandırıldı.<ref>{{Cite web |title=Краткая историческая справка об административно-территориальном делении Чечено-Ингушетии |url=http://chechenorg.zama.fm/?p=598 |access-date=2019-10-31 |archive-date=2018-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181108184414/http://chechenorg.zama.fm/?p=598 |url-status=dead }}</ref><ref>Ведомости Верховного Совета РСФСР № 5 1958</ref> == Əhali == Əhalisi 12 176 nəfərdir (2019). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Çeçenistanın yaşayış məntəqələri]] e7ak32p0rtlw6zv3itdhtfkfyrlawfa 0 607633 6557343 6414474 2022-08-01T04:13:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Əbdürrəhman Cahid Zərifoğlu |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 1.7.1947 |doğum yeri = [[Ankara]] |vəfat tarixi = 7.6.1987 |vəfat yeri = İstanbul,Türkiyə |vəfat səbəbi = Ağciyər xərçəngi |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{TUR}} [[Türkiyə]] |milliyyəti = Türk |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = Şair, yazıçı |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = Türkcə |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Əbdürrəhman Cahid Zərifoğlu''' ( 1 iyul 1940, [[Ankara]] – 7iyun 1987 <ref>{{cite web |url = http://www.haber7.com/kultur/haber/887566-zarifoglu-25inci-olum-yil-donumunde-anilacak |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141006085957/http://www.haber7.com/yazarlar/mustafa-yurekli/410019-cahit-zarifoglu-ucuncu-askeri-mudahalede-oldu |archivedate = 2014-10-06 |title = |author = Zarifoğlu 25'inci ölüm yıl dönümünde anılacak |date = 6 iyun 2012 |work = |publisher = Haber7.com |accessdate = 12 noyabr 2019 |language = |url-status = live }}</ref> <ref>{{cite web |url = http://www.haber7.com/yazarlar/mustafa-yurekli/410019-cahit-zarifoglu-ucuncu-askeri-mudahalede-oldu |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191112075236/http://www.haber7.com/yazarlar/mustafa-yurekli/410019-cahit-zarifoglu-ucuncu-askeri-mudahalede-oldu |archivedate = 2019-11-12 |title = Mustafa Yürekli |author = Cahit Zarifoğlu üçüncü askeri müdahalede öldü.. |date = 8 iyun 2009 |work = |publisher = haber7.com |accessdate = 12 noyabr 2019 |language = {{dil-tr|}} |url-status = unfit }}</ref> [[İstanbul]]). Türk şairi və yazıçısı. == Həyat və yaradıcılığı == Uşaqlığı Siverek, Maraş və Ankarada keçib. [[İstanbul]] Universitetinin ədəbiyyat fakültəsinin alman dili və ədəbiyyatı ixtisasını bitirib. [[“Diriliş”]] dərgisində şeirləri çap olunub. Ərvasilərdən Seyyid Qasım Ərvasinin qızı Bərat Xanımla evlənib və bu evlilikdən üç qızı, bir oğlu dünyaya gəlib. Nikahında şahidliyi [[Nəcib Fazil Qısakürək]] edib. 1973-cü ildə [[Sarıqamış]]da hərbi xidmətə başlamış, 1974-cü ildə [[Kipr Sülh Hərəkatına]] qatılmış və 1975-ci ildə hərbi xidməti bitirmişdir.<ref>{{cite web |url = http://www.zaman.com.tr/cuma_cahit-zarifoglu-odulu-verildi_56878.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160427125643/http://www.zaman.com.tr/cuma_cahit-zarifoglu-odulu-verildi_56878.html |archivedate = 2016-04-27 |title = zaman.com |author = Elif Tunca |date = 13 noyabr 2019 |work = |publisher = |accessdate = 8 iyun 2004 |language = |url-status = unfit }}</ref> 1976-cı ildə [[“Mavera”]] dərgisində redaktorluq edib. 7 iyun 1987-ci ildə ağciyər xərçəngindən İstanbulda vəfat edib. Məzarı Üsküdar Bəylərbəyindəki Küplücə məzarlığında , qayınatası Qasım Ərvasinin məzarının yanındadır. Hər il 7 iyunda sevənləri tərəfindən məzarı başında yad edilir. 2003-cü ildən bəri hər il, ölüm il dönümünə yaxın “Cahid Zərifoğlu” mükafatı verilir. Adına məktəb və liseylər var. === Şeirlər === İşarət Uşaqları Yeddi Gözəl Adam Mənzillər Qorxu və Yalvarış === Hekayələr === Məhəllə Davası === Uşaq hekayələri === Sərçəquş Qatıraslan Ağacdələnlər Ürəkbaba ilə Padşah Balaca Şahzadə Dərya Quşların Dili Motorlu Quş === Uşaq şeirləri === Gülüş === Roman === Savaş Ritimləri Ana == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} so9w08dloq1jrsv2pf30doyaizmaxsi 0 608590 6557592 6415914 2022-08-01T07:41:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Liniadmowskiego.png|300px|thumb|right|Polşanın Dmovski xətti üzrə təxmin edilən sərhəddi ]] '''Dmovski xətti''' ({{dil-pl|Linia Dmowskiego}}) — [[Polşa]] tərəfinin [[Paris Sülh Konfransı|Paris Sülh Konfransında]] təklif etdiyi Polşa Respublikasının təxmin edilən sərhədləri xəttidir. Layihə xətti Polşa millətçi siyasətçisi Roman Dmovskinin rəhbərliyi altında hazırlanmış və onun şərəfinə adını almışdır. Konfransda [[Polşa]] nümayəndə heyətinin üzvləri Roman Dmovski, İqnasi Paderevski, Entoni Abraham və Tomasz Rogal tərəfindən təqdim edilmişdir <ref name="КН">{{cite web|url=http://konwentnarodowypolski.wordpress.com/2014/03/24/usopal-o-wydarzeniach-na-ukrainie/|title=Polska 1919 wg Romana Dmowskiego|author=|website=WordPress|date=2014-03-24|publisher=Konwent Narodowy Polski|lang=pl|accessdate=2018-06-18}}</ref>. == Təklif olunan sərhədlər == Təklif olunan sərhəd xəttinə əsasən, Polşanın hüdudlarına II Polşa Respublikasının ərazisini təşkil edənlər istisna olmaqla, [[Visla|Vislanın]] yuxarı hissəsi ilə Dansinq ([[Qdansk]]), Varmiya və Masuriya, [[Litva]], Qərbi [[Belarusiya]], Polesiyanın qərb hissəsi, Yuxarı [[Sileziya]], Podoliyanın qərb hissəsi, Voln və [[Jitomir]] daxil olmalı idi<ref>{{cite web |url=https://naszdziennik.pl/mysl/90455,na-strazy-polskich-obowiazkow.html |title=Na straży polskich obowiązków |author=Piotr Szubarczyk|date=9 sierpnia 2014|website= |publisher=Nasz Dziennik |accessdate=2018-06-18 |lang=pl}}</ref>. Sərhəd xətti Polşa nümayəndə heyətinin təklifinə əsasən, [[Baltik dənizi|Baltik dənizi]] sahillərindən başlayaraq, şərqdə Labiavadan sərhəd sahil xətti boyunca, şimala doğru [[Klaypeda]] və [[Palanqa|Palanqaya]] qədər davam edirdi. Sahildən Libavanın şimalına qədər sərhəd şərqə doğru əyilərək [[Polşa]] ilə Kurlandiya arasındakı [[1772|1772-ci]] il tarixi sərhədə uyğun olmalı idi. Kurlandiyanın İllukut uyezdinin sərhədlərinə çatırdı. Bu dairədə coğrafi mövqeyinə və [[Polyak dili|polyak dilli]] əhalisinin çoxluğuna görə Polşanın bir hissəsi olmalı idi. Burada sərhəd uyezdin sərhədi boyunca Dvina çayı axarı və sağ sahilinə ([[Vitebsk]] əyaləti) keçir; sonra Polotsk rayonu daxil olmaqla Drissen rayonunun sərhədlərindən təxminən 30 [[kilometr]] məsafədə çayın şərqinə doğru uzanır. Sonra Qorodokun şimal-qərbindən keçir, Vitebskdən 30 kilometr qərbdə Dvinanın sol sahilinə qayıdır və Sennonin qərbindən keçərək cənuba, [[Minsk]] və [[Mogilev]] əyalətlərinin sərhədlərinin kəsişdiyi nöqtəyə qədər gedir, bu sərhəd Berezinanın cənubundan Reçitsa rayonunun şimal sərhəddinə çatan yerə qədər davam edir; sonra Berezinanı keçib cənub-qərbdən Mozırın şərqindəki [[Pripyat]] şəhərinə gedir. Oradan, [[Pripyat|Pripyatı]] keçərək, sərhəd Mozır və Reçitsa uyezdləri arasındakı sərhəd xətti boyunca keçir və bundan sonra cənub-qərbdən Ovruç və Zvyagelin qərbinə keçir və İzyaslav, Ostrog və Zvyagelsk rayonlarının sərhədlərinin kəsişdiyi nöqtəyə çatır. Sonra cənuba doğru uzanaraq, sərhəd xətti İzyaslavski və Starokonstantinovski rayonlarının şərq sərhədləri boyunca, Podilyanınn Letiçevsky və Proskurovski rayonlarının sərhədləri ilə kəsişən nöqtəyə qədər davam edir. Oradan cənub istiqamətə uzanaraq, Zinkov yaxınlığındakı Uşitsa çayına çatır və [[Dnestr |Dnesterə]] doğru gedir, bu nöqtədə [[Polşa]]-[[Rumıniya]] sərhədi ilə üst-üstə düşür {{sfn|Akty i dokumenty dotyczące sprawy granic Polski…|1920|loc=Nota Delegacji Polskiej na Konferencję Pokojową w sprawie granic wschodnich Polski (Paryż, 3 marca 1919 r.), s. 129—133}}{{sfn|Akty i dokumenty dotyczące sprawy granic Polski…|1920|loc=Nota Delegacji Polskiej na Konferencję Pokojową w sprawie granicy zachodniej Polski (Paryż, 28 luty 1919 r.), s. 113—123}}. == Təklifin taleyi == Konfransda Polşa sərhədinin bu xətt boyunca keçirmək təklifi rədd edildi. Sonralar müəllif özü də təklifdən imtina etdi. Çünki, danışıqlar zamanı Riqa Müqaviləsinin bağlanmasından əvvəl o, Minskn Polşa ərazisinə daxil edilməsinə qarşı çıxırdı<ref name="ДНРР" />. Dmovski mövqeyini dəyişməsini monoetnik bir dövlət qurmaq istəyi ilə izah edirdi <ref>{{cite web |url=http://blogpress.pl/node/19796 |title=Wokół myśli politycznej Romana Dmowskiego i obozu narodowego |author=Dr Krzysztof Kawęcki |date=2014-09-02 |website= |publisher=Blogpress |accessdate=2018-06-18 |lang=pl}}</ref>, amma əsl səbəb Pilsudskinin federativ ölkə yaradılması haqqında fikirlərinə qarşı çıxması idi <ref>{{cite web |url=http://polskiedzieje.pl/xx-lecie-miedzywojenne/jozef-pilsudski-i-roman-dmowski-dwie-wizje-niepodleglej-polski.html |title=Józef Piłsudski i Roman Dmowski — dwie wizje niepodległej Polski |author=Aleksandra Lipka |date=2012-10-05 |website=PolskieDzieje.pl |publisher= |accessdate=2018-06-18 |lang=pl}}</ref>. [[Polşa]]-[[Sovet]] müharibəsinə son qoyan sazişin imzalanması nəticəsində sərhəd Minskdən təqribən 30 [[kilometr]] şimal və qərbdən keçdi <ref name="ДНРР">{{cite web |url=https://dorzeczy.pl/2079/Dmowski-nierealistyczny-realista.html |title=Dmowski — nierealistyczny realista |author=Piotr Gursztyn |date=2014-01-02 |website= |publisher=Do Rzeczy |accessdate=2018-06-18 |lang=pl}}</ref>. Polşanın hüdudlarından kənarda, [[Stalin]] repressiyalarından əziyyət çəkən xeyli sayda polyak qaldı. Dmovskinin təklif etdiyi sərhəd xəttinə görə Polşanın sahəsi 447 min km² <ref>{{cite web |url=http://zso1.olsztyn.pl/~publikacje/gran_mstep.doc |title=Kształtowanie się granic Polski po I Wojnie Światowej |author=Mariusz Stępowski |date= |website=olsztyn.pl |publisher= |accessdate=2018-06-18 |lang=pl |archive-date=2011-07-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719103706/http://zso1.olsztyn.pl/~publikacje/gran_mstep.doc |url-status=unfit }}</ref> olmalı idi. 38 [[milyon]] əhalisi olacaq ölkənin təxminən 70% -ni polyaklar təşkil etməli idi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Polşa]] tla5qnj7o8v3ekrvkz0epqdixosuahf 0 608911 6557273 6438253 2022-08-01T01:06:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Qərb cəbhəsi |aiddir = [[Birinci Dünya müharibəsi]] |şəkil = Trencheswwi2.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tarixi = 1914-cü - 1918-ci illər |yeri = [[Qərbi Avropa]] |səbəbi = |vəziyyəti = |nəticəsi = Müttəfiqlərin qələbəsi |ərazi = |tərəf1 = |tərəf2 = |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = |komandan2 = |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = |qüvvə2 = |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = |itkilər2 = |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''Qərb Cəbhəs'''i, [[Almaniya]]nın qərbində qalan [[Avropa]] torpaqlarında, əsas olaraq [[Belçika|Belçik]]a, [[Fransa]] və [[Niderland|Hollandiya]]nı əhatə edən cəbhədir.<ref>{{cite web |url = http://www.awm.gov.au/atwar/ww1.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516054242/http://www.awm.gov.au/atwar/ww1.htm |archivedate = 16 May 2008 |title = First World War 1914–18 |author = |date = 19 noyabr 2019 |work = |publisher = |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = unfit }}</ref> == 1914-cü il == Almaniyanın döyüş strategiyası [[Şliffen planı]]na söykənirdi.<ref>{{cite web |url = http://www.awm.gov.au/atwar/ww1.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516054242/http://www.awm.gov.au/atwar/ww1.htm |archivedate = 16 May 2008 |title = First World War 1914–18 |author = |date = 19 noyabr 2019 |work = |publisher = |accessdate = |language = {{dil-tr|}} |url-status = unfit }}</ref> Bu plana görə, hərbi səfərbərliyini iki həftədə tamamlayan Fransa 39 günə döyüşdən xaric olunacaq, ardınca [[Şərq Cəbhəsi Komandanlığı|Şərq cəbhəsi]]nə qayıdaraq ən az altı həftədə tamamlanacaq Rusiyaya hücum ediləcəkdi. Qərb cəbhəsinin döyüşləri 4 avqust [[1914|1914-cü il]]də Alman ordusunun Belçikaya hücumu ilə başladı. Amma Belçika ordusu gözlənilməyən bir müqavimət göstərdi. Alman birləşmələri Liq vilayətini planlaşdırdığı kimi 24 saata deyil, 13 günlük mübarizədən sonra ələ keçirib Fransanın içərilərinə doğru irəliləmək məcburiyyətində qaldılar. Fransa torpaqlarına doğru irəliləyən Alman ordusu, [[Paris|Parisə]] 70 km qalmış [[Mara çayı|Marna çayı]] sahilində Fransızların sərt müqaviməti ilə qarşılaşdı. 6–12 sentyabr tarixindəki Birinci Dünya Müharibəsinin ən qanlı döyüşlərindən olan [[Marna döyüşü (1914)|Marna döyüşü]]ndən sonra Qərb cəbhəsində xətlər bağlanmışdı. Hər iki tərəf səngərlərə yerləşdi və dəfələrlə olunan qarşılıqlı hücumdan heç bir nəticə əldə olunmadı.<ref>{{cite web |url = http://www.vac-acc.gc.ca/general/sub.cfm?source=history%2Ffirstwar%2Fvimy |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071109205546/http://www.vac-acc.gc.ca/general/sub.cfm?source=history%2Ffirstwar%2Fvimy |archivedate = 2007-11-09 |title = |author = |date = 19 noyabr 2019 |publisher = |accessdate = 19 noyabr 2019 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.nzhistory.net.nz/war/ww1-overview |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100522073253/http://www.nzhistory.net.nz/war/ww1-overview |archivedate = 22 May 2010 |title = New Zealand and the First World War |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = 19 noyabr 2019 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref> == 1915-ci il == Səngərdən səngərə qarşılıqlı hücumlar 1915-ci il boyu davam etdi. Hər iki tərəf ağır itkilər versə də, önəmli dəyişikliklər olmamışdı. [[1915|1915-ci il]] Qərb cəbhəsi döyüşlərinin ən önəmli tərəflərindən bri də budur ki, ilk dəfə zəhərli qazdan istifadə olunmuşdu.<ref>{{cite web |url = http://rapidttp.com/milhist/vol072iu.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190205002035/http://rapidttp.com/milhist/vol072iu.html |archivedate = 2019-02-05 |title = |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = 19 noyabr 2013 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref> == 1916-cı il == Rusiyanın hərbi gücünün zəifləmişolduğunu düşünən Alman Baş Qərargah rəisi Erik von Falkenhayn gücləndirdiyi orduyla [[Verden]]dən hücuma başladı. 21 fevral 1916-cı ildə başlayan Verden döyüşü 24 km-lik cəbhə xəttində şiddətli bombardımanla başladılmışdır. Başlanğıcda Fransız ordusunda dağılmalar olsa da, [[Marşal Peten]] yeni yollar açdıraraq cəbhəyə daimi olaraq hərbi sursat dəstəyi vermişdi. Fransız topçu batalyonunun daimi və güclü atəşi almanların irəliləməsini çətinləşdirib və sonda qarşısının alınmasında önəmli rol oynamışdır. Birinci dünya müharibəsinin ən qanlı döyüşlərindən olan Verden döyüşündə hər iki tərəfdən cəmi 650 nəfər həlak olmuşdur. Bu döyüş tarixdə "Verden qəssabxanası" adı ilə qalıb. Sentyabr ayının sonuna kimi alman birləşmələri ağır da olsa, nizamlı şəkildə iləriləyirlər. Amma Fransız və ingilis Xarici Səfər qüvvələrinin başlatdıqları əks-hücum əməliyyatı almanların irəliləməsinin qarşısını almışdır. Dörd ay çəkən Somma döyüşündən sonra almanlar köhnə mövqelərinə geri çəkilək məcburuyyətində qalmışdılar. Ağır itkilərlə nəticələnəən Somma döyüşləri də alman qüvvəələrini Fransadan çıxara bilməmişdir.<ref>{{cite web |url = http://first-world-war.org/portu.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071017154653/http://first-world-war.org/portu.htm |archivedate = 2007-10-17 |title = |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = 19 noyabr 2019 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref> == 1917-ci il == 1916-cı ildəki müvəffəqiyyətsizlikdən sonra R.G.Nivelli Fransız Ordusu idarəçiliyinə təyin olundu. Nivelli, Fransız ordusunun baş rol oynayacağı bir ümumi əks-hücumla almanları Fransa torpaqlarından çıxarmağı nəzərdə tutan bir döyüş planı təklif etmişdir. Bu plana görə, İngilis ordusu cəbhənin qanadlarından, daha sonra isə Fransız ordusu cəbhənin mərkəzindən hücüm edəcəkdi. Plan barədə İngilis ordusuyla yalnız aprel ayının sonunda razılaşmaya gəlmək olardı. Həmin vaxt Almanlar mərkəzi gücləndirdilər və bir az geri çəkilərək boşaltdıqları ərazini minaladılar. Nəticədə Fransızların hücumu ağır itkilərlə uğursuz olmuşdu.<ref>{{cite web |url = http://www.vac-acc.gc.ca/general/sub.cfm?source=history%2Ffirstwar%2Fvimy |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071109205546/http://www.vac-acc.gc.ca/general/sub.cfm?source=history%2Ffirstwar%2Fvimy |archivedate = 2007-11-09 |title = |author = |date = 19 noyabr 2019 |publisher = |accessdate = 19 noyabr 2019 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref> İyun ayında İngilislərin başlatdıqları hücumlar cəbhə xəttində nəzərə çarpacaq dəyişiklik aratmadı və 250 min itkiylə nəticələndi. General Petenin apardığı hücumlar isə bəzi strateji nöqtələrin ələ keçirilməsi ilə nəticələnmişdir. == 1918-ci il == Antanta Dövlətləri üçün 1918-ci ilin ilk aylarındakı əsas problem, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] ordusu qitəyə çatana qədər Almaniyanın Şərq cəbhəsinə yerləşdirdiyi qüvvəyə müqavimət göstərə bilmək idi. Alman hücumu 21 mart 1918-ci ildə başladılmışdı. Bəzi uğurlarla nəticələnən alman hücumları, Fransız ordusunun tanklarla etdiyi əks-hücumlar nəticəsində dayanmış, daha sonra isə alman ordusu geri çəkilmişdir. Sentyabr ayında ABŞ ordusunun da qatıldığı bir hərəkat planlaşdırılmışdı. Bu plana görə, Antanta orduları dörd qoldan hücuma keçərək alman cəbhəsinin geri bağlantısını kəsəcəkdi. Müxtəlif səbəblərdən bu məqsədinə çatmamışolmasına qarşı hərəkat Alman Baş Qərargahında döyüşün gələcəyi ilə bağlı ümumi bir ümidsizlik yaratmışdır. == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=The Making of the Second World War |last=Adamthwaite |first=Anthony P. |publisher=Routledge |location=London |year=1989 |isbn=978-0-415-90716-3 |ref={{harvid|Adamthwaite|1989}} |url=https://archive.org/details/makingofsecondwo00adam_0 }} * {{cite book|title=The Republic in Danger: General Maurice Gamelin and the Politics of French Defence, 1933–1940|last=Alexander|first=Martin S.|publisher=Cambridge University Press|year=2003 |isbn=978-0-521-52429-2 |ref={{harvid|Alexander|2003}}}} * {{cite book|title=Annuaire statistique de la Belgique et du Congo Belge 1915–1919 |year=1922 |location=Bruxelles |ref={{harvid|ASB|1922}} |trans-title=Statistical Yearbook of Belgium and the Belgian Congo 1915–1919 (no oclc)}} * {{cite book|url=https://archive.org/details/cu31924027816820|title=The War with Germany: A Statistical Summary|last=Ayres|first=L. P.|date=1 August 1919|publisher=United States War Department, General Staff|edition=2nd [online]|location=Washington, DC|oclc=869902118|ref={{harvid|Ayres|1919}}|authorlink=|accessdate=4 March 2017}} * {{cite book|title=Field Artillery and Firepower|last=Bailey|first=Jonathan B. A. |publisher=Naval Institute Press |location=Annapolis, MD |year=2004 |isbn=978-1-59114-029-0 |edition=2nd |series=AUSA Institute of Land Warfare book |ref={{harvid|Bailey|2004}}}} * {{cite book |last=Baldwin |first=Hanson |title=World War I: An Outline History |year=1962 |publisher=Hutchinson |location=London |oclc=988365 |ref=harv}} * Cabanes Bruno. ''August 1914: France, the Great War, and a Month That Changed the World Forever'' (2016) argues that the extremely high casualty rate in very first month of fighting permanently transformed France. * {{cite book|title=Beneath Flanders Fields: The Tunnellers' War, 1914–1918 |last2=Doyle |first2=Peter |last3=Vandewalle |first3=Johan |publisher=McGill-Queen's University Press|year=2005|isbn=978-0-7735-2949-6|ref={{harvid|Barton|Doyle|Vandewalle|2005}}|last1=Barton|first1=Peter}} * {{cite book|title=Fields of Battle: Terrain in Military History |last=Bostyn |first=Franky |publisher=Springer |year=2002 |isbn=978-1-4020-0433-9 |chapter=Zero Hour: Historical Note on the British Underground War in Flanders, 1915–17 |ref={{harvid|Bostyn|2002}} |editor1-last=Doyle |editor1-first=Peter |editor2-last=Bennett |editor2-first=Matthew R.}} * {{cite book|title=Aces and Aircraft of World War I|url=https://archive.org/details/acesaircraftofwo0000camp_e2f9|last=Campbell|first=Christopher|publisher=Blandford Press |year=1981 |isbn=978-0-7137-0954-4 |location=Dorset |ref={{harvid|Campbell|1981}}}} * {{cite book |last=Carlyon |first=Les |year=2006 |title=The Great War |publisher=MacMillan Australia |location=Sydney, New South Wales |isbn=978-1-4050-3799-0 |ref=harv}} * {{cite book|title=Great War, Total War: Combat and Mobilization on the Western Front, 1914–1918 |last=Chickering |first=Roger |last2=Förster |first2=Stig |publisher=Cambridge University Press |location=London |year=2000 |isbn=978-0-521-77352-2 |ref={{harvid|Chickering|Förster|2000}}}} * {{cite book|title=The World Crisis|last=Churchill|first=W. S.|publisher=Thornton Butterworth |others=1923–1931 |year=1938 |edition=2nd Odhams |location=London|oclc=4945014|ref={{harvid|Churchill|1938}}}} * {{cite book|title=With Snow on Their Boots: The Tragic Odyssey of the Russian Expeditionary Force in France During World War I |last=Cockfield |first=Jamie H. |publisher=Macmillan |year=1999 |isbn=978-0-312-22082-2|ref={{harvid|Cockfield|1999}}}} * {{cite book|title=Instructions for the Training of Divisions for Offensive Action, Instructions for the Training of Platoons for Offensive Action (1917) |publisher=Military Press|year=2001|orig-year=1917 |isbn=978-0-85420-250-8|editor-last=Corkerry|editor-first=S. |edition=repr. |location=Milton Keynes |ref={{harvid|Corkerry|2001}}}} * {{cite book|title=Strategy and Intelligence: British Policy During the First World War|last=Dockrill|first=Michael L. |last2=French |first2=David |publisher=Continuum |year=1996 |isbn=978-1-85285-099-9 |ref={{harvid|Dockrill|French|1996}}}} * {{cite book| last=Hernâni| first=Donato| title=Dicionário das batalhas Brasileiras| language=Portuguese| pages=593| publisher=IBRASA| year=1996| isbn=978-8-534-80034-1| oclc=491067508| url={{Google books|xeyuqtq3ImUC|plainurl=y}}| ref=harv}} * {{cite book|title=Pyrrhic Victory: French Strategy and Operations in the Great War|url=https://archive.org/details/pyrrhicvictoryfr0000doug|last=Doughty|first=R. A.|publisher=Belknap Press |year=2005|isbn=978-0-674-01880-8|location=Cambridge, MA|ref={{harvid|Doughty|2005}}}} * {{cite book |series=History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence |title=Military Operations France and Belgium, 1917: 7 June – 10 November. Messines and Third Ypres (Passchendaele) |last=Edmonds |first=J. E.|publisher=Imperial War Museum and Battery Press |year=1991 |isbn=978-0-89839-166-4 |volume=II |location=Nashville, TN |ref={{harvid|Edmonds|1991}}|orig-year=1948 |authorlink=James Edward Edmonds}} * {{cite book|title=Military Operations France and Belgium, 1918 May–July: The German Diversion Offensives and the First Allied Counter-Offensive|last=Edmonds|first=J. E.|publisher=Macmillan|year=1994|isbn=978-0-89839-211-1|edition=Imperial War Museum and Battery Press|series=History of the Great War Based on Official Documents By Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence|volume=III|location=London|ref={{harvid|Edmonds|1994}}|orig-year=1939}} == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} {{Birinci Dünya müharibəsi}} [[Kateqoriya:Birinci Dünya müharibəsi]] egth4sfaisp5ffy9l5p3ljicpxa1ekn 0 609032 6557950 6335175 2022-08-01T11:41:24Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Bala Ağayev |orijinal adı = Bala Məmməd oğlu Ağayev |digər adları = |şəkil = Bala Ağayev.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 1910 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Rusiya İmperiyası]] |vəfat tarixi = 1989 |vəfat yeri = [[Azərbaycan SSR]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}}→<br>{{ADR}}→<br>{{USSR}} |milliyyəti = Azərbaycanlı |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = Kənd təsərrüfatı |elmi dərəcəsi = Elmlər doktoru |elmi adı = |iş yeri = [[Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Bala Məmməd oğlu Ağayev''' ({{DVTY}}) — 1944–1953-cü illərdə [[Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti]]nin sayca 8-ci direktoru (rektoru), [[Elmlər doktoru|kənd təsərrüfatı elmləri doktoru]] və [[professor]].<ref name=":0">{{cite web |url = http://adau.edu.az/rectors-of-university |archiveurl = |archivedate = |title = Bala Ağayev |author = |date = |work = |publisher = adau.edu.az |accessdate = |language = }}</ref> == Həyatı == 1910-cu ildə [[Şuşa]]da anadan olmuşdur. 1989-cu ildə vəfat etmişdir. === Təhsili === [[Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti]]ndə (o dövrki adı ilə AKTİ) ali təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == Bala Ağayev kənd təsərrüfatı [[Elmlər doktoru|elmləri doktoru]], [[professor]], [[torpaqşünaslıq]] və [[meliorasiya]] üzrə görkəmli alim, [[Macarıstan Elmlər Akademiyası]]nın müxbir üzvü, [[Təbriz Universiteti]]nin fəxri [[professor]]u seçilmişdir.<ref name=":0" /> Onun [[Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti]]nə rəhbərlik etdiyi dövrdə meşə təsərrüfatı fakültəsi yaradılmış, tələbə qəbulu planı və məzunların sayı əhəmiyyətli dərəcədə artmış, əvvəlki illərdən fərqli olaraq 1950–1953-cü illərdə kənd təsərrüfatına xeyli ali təhsilli mütəxəssis göndərilmişdir.<ref name=":0" /> == Həmçinin bax == * [[Məmməd Mehdiyev]] * [[Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin rektorları]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] sqrws1pqjjpip66gfzfx81313okzdn6 14 610611 6557927 4958543 2022-08-01T11:35:41Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Biologiya fəlsəfəsi]] [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] e4asvf7ogzf959rgi5ult6r9ir1u74j 0 612430 6556795 4971086 2022-07-31T16:04:07Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Neron''' — ad. {{adaşlar}} *[[Neron]] *[[Neron Babaxanov]] ;Yaşayış məntəqələri * [[Neron (kommuna)]] a51j654vcs7ht8bw2vc24z0b5aax3fh 0 614266 6557109 6264218 2022-07-31T20:31:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yanğın | adı = Avstraliya yanğınları | orijinal adı = {{dil-en|Australian bushfire season}} | təsviri = 2019-12-07 East Australian Fires Aqua MODIS-VIIRS-LABELS.png | təsvir_miqyas = 250px | təsvir_izah = <small>[[NASA]] tərəfindən çəkilmiş peyk görüntülərində Avstraliyanın şərq sahillərindəki kolların yanması əks olunur. ([[7 dekabr]], [[2019]])</small> | xəritəsi ={{Yer xəritəsi |ölkə|width=280|float=center|lat_deg=|lat_min=|lon_deg= |lon_min=|mark=Bild.gif|marksize=20|label_size=|label=}} | xəritə_miqyas = | xəritə_izah = | bölgə = | ölkə = {{AUS}} | ziyan = | yanma tarix = [[İyun]], [[2019]] - davam edir | yanma saat = | saat qurşağı = | sönmə tarix = | sönmə saat = | miqyası = 6.300.000 hektardan çox | səbəbi = {{unbulleted list|Rekord dərəcədə istilik<ref name="BOM71">{{cite web|url=http://www.bom.gov.au/climate/current/statements/scs71.pdf|title=Special Climate Statement 71—severe fire weather conditions in southeast Queensland and northeast New South Wales in September 2019|date=24 September 2019|website=Bureau of Meteorology|language=en|access-date=5 January 2020}}</ref>|{{nowrap|Rekord dərəcədə quraqlıq<ref name="BOM71"/>}}|Şimşək çaxması<ref>{{Cite news|url=https://www.smh.com.au/national/nsw/the-monster-a-short-history-of-australia-s-biggest-forest-fire-20191218-p53l4y.html|title='The monster': a short history of Australia's biggest forest fire|date=20 December 2019|access-date=4 January 2020|url-status=live|language=en-GB}}</ref>|{{nowrap|Positive Hind okeanının Dipolu<ref name="BOM71"/>}}|Məqsədli [[odlamaq]]<ref name=arson1>{{cite news |author1=Cormack, Lucy |author2=Bungard, Matt |url=https://www.smh.com.au/national/nsw/rfs-volunteer-charged-with-allegedly-lighting-seven-fires-deliberately-20191127-p53ejo.html |title=RFS volunteer charged with lighting seven fires |work=The Sydney Morning Herald |date=27 November 2019 |access-date=5 January 2020 }}</ref><ref name=arson2>{{cite news |author=Visontay, Elias |url=https://www.theaustralian.com.au/nation/nsw-firefronts-uncontrollable-as-state-braces-for-heatwave/news-story/4f006855e6b1598ba3a6d53c66391516 |title=NSW bushfires: police set to charge a dozen with arson |work=[[The Australian|The Weekend Australian]] |date=17 December 2019 |access-date=5 January 2020 }}</ref>}} | sahələr = | binalar = 2.500+ | ölənlər = 34 nəfər birbaşa, 445 nəfər dolayı yolla (tüstünün tənəffüs edilməsilə)<ref>{{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2020-05-26/bushfire-royal-commission-hearings-smoke-killed-445-people/12286094#smoke |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Bushfire royal commission hears that Black Summer smoke killed nearly 450 people|author= Georgia Hitch |date= 26 MayMay 2020 |publisher=abc.net.au/ |accessdate=2021-02-04 |language=eng}}</ref>. | zərər çəkənlər = | ziyan = | törədənlər = | zəmini = }} '''Avstraliya yanğınları''' ({{dil-en|Australian bushfire season}}) — xarici mətbuatda '''Avstraliyada mövsümü kol yanğınları''' olaraq da adlandırılan 2019-cu ilin iyun ayından etibarən ölkənin şərq sahillərindən başlamış yanğınlar. 2019-ci ilə nəzərən, 2020-ci ilin ilk ayından etibarən yanğınların nəzərəçarpacaq dərəcədə intensivləşdiyi müşahidə olunmaqdadır. 2020-ci ilin yanvar ayının ilk həftəsinə olan məlumata görə 6.300.000 hektardan çox ərazi <small>(16 milyon akr; 63 min kvadrat kilometr; 24,000 kvadrat mil)</small> tamamilə yanıb, 2.500-dən çox müxtəlif təyinatlı tikili <small>(1.300-dən çox yaşayış evi daxil olmaqla)</small> məhv olub və ən az 34 nəfərin həlak olduğu bilidirilir .<ref>[https://www.news.com.au/travel/travel-updates/incidents/woman-dies-from-bushfire-smoke-in-canberra-after-exiting-qantas-plane/news-story/280f1c9bb729c5c4f3377f97936b5cda Woman dies from bushfire smoke in Canberra after exiting plane]{{cite web|url=https://www.9news.com.au/national/bushfires-near-me-live-updates-thousands-flee-nsw-south-coast-before-saturday-australia/67fb80dd-ac95-4c30-92e2-3f0aca5c45b1|title=Australian bushfires: Twenty-eight missing in Victorian bushfire zones|website=www.9news.com.au|access-date=3 January 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.news.com.au/technology/environment/australian-troops-prepare-for-bushfire-emergency-evacuations-by-sea/live-coverage/cf3d149ec9bbb9b7eb808e663eec8a28|title=Bushfires live updates: Troops prepare for emergency evacuations by sea|date=2 January 2020|website=[[News.com.au]]|accessdate=3 January 2020}}</ref><ref name=GUARDIAN>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/australia-news/live/2020/jan/01/australia-bushfires-new-south-wales-victoria-fires-news-latest-live-updates|title=NSW and Victoria fires live: three more deaths confirmed in Australia bushfires and hundreds of homes destroyed – latest updates|date=31 December 2019|accessdate=1 January 2020|website=The Guardian}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.smh.com.au/national/nsw/more-than-720-homes-lost-in-nsw-fires-as-sydney-told-to-brace-for-huge-losses-20191211-p53iv5.html|title=More than 720 homes lost in NSW fires as Sydney told to brace for huge losses|date=10 December 2019|website=The Sydney Morning Herald|language=en|access-date=12 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191211202142/https://www.smh.com.au/national/nsw/more-than-720-homes-lost-in-nsw-fires-as-sydney-told-to-brace-for-huge-losses-20191211-p53iv5.html|archive-date=11 December 2019|url-status=live}}</ref><ref name=Dec21ADL>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/australia-news/2019/dec/21/australian-bushfires-death-toll-rises-as-temperatures-soar-in-severe-heatwave |title=Bushfire death toll rises as fires sweep across South Australia and NSW|access-date=21 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191221060338/https://www.theguardian.com/australia-news/2019/dec/21/australian-bushfires-death-toll-rises-as-temperatures-soar-in-severe-heatwave |archive-date=21 December 2019 |url-status=live }}</ref><ref name="7news">{{cite web|url=https://7news.com.au/news/bushfires/australian-bushfires-burn-more-land-than-amazon-and-california-fires-combined-c-632478|title=Australian bushfires burn more land than Amazon and California fires combined|website=[[Seven News]]|access-date=4 January 2020}}</ref> Rəsmilər yanğında 8,4 milyon hektar meşə sahəsinin məhv olduğunu və 1,2 milyard heyvanın xəsarət aldığını bildirir<ref>{{cite web|url=https://spacetv.az/avstraliyada-yanginin-d%C9%99hs%C9%99tli-n%C9%99tic%C9%99si-milyarddan-artiq-heyvan-oldu/|archiveurl=|archivedate=2021-02-04|title=Avstraliyada yanğının dəhşətli nəticəsi: Milyarddan artıq heyvan öldü|author=SpaceTV|date=9 Yanvar 2020|publisher=spacetv.az/|accessdate=2021-02-04|language=az}}{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }}{{cite web|url=|archiveurl=|archivedate=2021-02-04|title=|author=|date=|publisher=|accessdate=2021-02-04|language=}}{{cite web|url=|archiveurl=|archivedate=2021-02-04|title=|author=|date=|publisher=|accessdate=2021-02-04|language=}}{{cite web|url=|archiveurl=|archivedate=2021-02-04|title=|author=|date=|publisher=|accessdate=2021-02-04|language=}}{{cite web|url=|archiveurl=|archivedate=2021-02-04|title=|author=|date=|publisher=|accessdate=2021-02-04|language=}}{{cite web|url=|archiveurl=|archivedate=2021-02-04|title=|author=|date=|publisher=|accessdate=2021-02-04|language=}}</ref>. [[Yanğın]]<nowiki/>ın baş verməsinin əsas səbəblərindən biri kimi hava şəraitinin şərq sahillərində anormal dərəcədə isti keçməsi göstərilir.<ref>{{cite web|url= https://www.news.com.au/technology/environment/worst-bushfire-conditions-ever-seen-unprecedented-danger-is-a-firefighters-nightmare/news-story/04ebdcf6ae95c04923cd91dd2486aeed|title=Worst bushfire conditions ever seen: Unprecedented danger is 'a firefighter's nightmare'|date=12 November 2019|website=News.com.au|language=en|access-date=1 January 2020}}</ref> 2019-cu ilin dekabr ayında [[Yeni Cənubi Uels]] Höküməti, rekord dərəcədə istiləşmə və uzun müddət davam edən quraqlığın ardından əyalətdə fövqalədə vəziyyət elan etmişdir.<ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2019/12/australia-declares-state-emergency-heatwave-fans-bushfires-191219004935370.html|title=Australia declares state of emergency as heatwave fans bushfires|website=www.aljazeera.com|access-date=19 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219014150/https://www.aljazeera.com/news/2019/12/australia-declares-state-emergency-heatwave-fans-bushfires-191219004935370.html|archive-date=19 December 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-australia-50837025|title=Australia all-time temperature record broken again|date=19 December 2019|access-date=19 December 2019|language=en-GB|archive-url=https://web.archive.org/web/20191218232452/https://www.bbc.com/news/world-australia-50837025|archive-date=18 December 2019|url-status=live}}</ref> [[Yeni Cənubi Uels]]də davam edən yanğınlar nəticəsində təxminən yarım milyard heyvanın öldüyü təxmin edilməkdədir.<ref>{{cite news |last=Harvey|first=Josephine |date=2 January 2020 |title=Nearly Half A Billion Animals Feared Dead In Australian Wildfires|url=https://www.huffpost.com/entry/australian-wildfires-480-million-animals-dead_n_5e0d58e5e4b0b2520d1cb47f|work=[[The Huffington Post]] |location= |access-date=3 January 2020}}</ref><ref>{{cite news |date= |title=Australia fires: How do we know how many animals have died?|url=https://www.bbc.com/news/50986293|work=BBC |access-date=4 January 2020}}</ref> == Arxa plan == == Yanğından təsirlənən bölgələr == === Yeni Cənubi Uels === Yeni Cənubi Uelsdə normalda mövsümü kol yanğınları dövrü 1 oktyabrda başlayır və 30 marta qədər davam edir<ref>{{cite web |url=https://www.rfs.nsw.gov.au/fire-information/BFDP |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Bush Fire Danger Period and Fire Permits |author=NSW RURAL FIRE SERVICE |date= |publisher=rfs.nsw.gov.au |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. 2019–20-ci illərdə əyalətin 95 faizini əhatə edən quraqlıq və əyalətdə davamlı quru və isti hava şəraitinin olması səbəbindən miqyası və intensivliyi baxımından görünməmiş yanğın baş verdi<ref>{{cite web |url= |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Bushfire Bulletin: The Journal of the NSW Rural Fire Service. |author= New South Wales Rural Fire Service |date=41 No.2/2019 |publisher=www.rfs.nsw.gov.au/ |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. On iki yerli idarəetmə sahəsi mövsümü kol yanğınları dövrünə 2 ay daha tez,yəni 1 avqust 2019-cu ildə, daha doqquzu isə 17 avqust 2019-cu ildə başladı. 28 yanvar 2020-ci il tarixindən etibarən Yeni Cənubi Uelsdəki yanğınlarda 5.3 milyon hektar <small>(əyalətin 6,7% -i)</small>, o cümlədən milli parklarda 2.7 milyon hektar <small>(əyalətin milli park əmlakının 37% -i)</small> ərazi yanmışdır<ref>{{cite web |url=https://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/pubs/rp/rp1920/Quick_Guides/AustralianBushfires#:~:text=The%202019%2D20%20bushfires%20in,the%20State's%20national%20park%20estate). |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=2019–20 Australian bushfires—frequently asked questions: a quick guide |author=Lisa Richards and Nigel Brew,Lizzie Smith |date=12 March 2020 |publisher=aph.gov.au |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. 10 fevral 2020-dən bir həftə öncə şiddətli yağışların yağması və daşqının əmələ gəlməsi nəticəsində Yeni Cənubi Uelsin sahil bölgələrinin əksəriyyətində aktiv fəaliyyət göstərən xeyli sayda yanğın söndü. Lakin ilkin mərhələdə hamısı Bega Vadisi və Qarlı Dağlar bölgələrində yerləşən və beşi nəzarətsiz olan 33 aktiv yanğın sönməmiş,bu prosesin tamamlanması aylar almışdır.<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/australia-news/2020/feb/10/rain-deluge-in-eastern-australia-set-to-extinguish-nsw-bushfires-this-week |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Rain deluge in eastern Australia set to extinguish NSW bushfires this week |author= |date=2020 |publisher=theguardian.com |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. Bir neçə ay ərzində 26 nəfər həlak olmuş, 2448 ev dağılmışdır<ref>{{cite web |url=https://knowledge.aidr.org.au/resources/black-summer-bushfires-nsw-2019-20/ |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=New South Wales,Bushfires - Black Summer |author= |date=July 2019 - March 2020 |publisher=knowledge.aidr.org.au |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. === Şimal Sahili === 6 sentyabr 2019-cu il tarixində Yeni Cənubi Uels əyalətinin şimal bölgələrində ciddi yanğın təhlükəsi yaşandı. Yanğınlar arasında oktyabrın sonunadək yanan, iki nəfərin ölümü və ilkin mərhələdə 16<ref>{{cite web |url=https://www.rfs.nsw.gov.au/news-and-media/media-releases/property-losses-from-recent-nsw-bush-fires |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Property losses from recent NSW bush fires |author=NSW RURAL FIRE SERVICE |date= 17 Sep 2019 |publisher= rfs.nsw.gov.au|accessdate=2021-02-04 |language= eng}}</ref>, ümumilikdə isə 43 evin dağıdılması ilə nəticələnən Dreyk yaxınlığında Uzun Gully yolu yanğını<ref>{{cite web |url=https://www.rfs.nsw.gov.au/news-and-media/media-releases/update-on-northern-nsw-bush-fires2 |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Update on Northern NSW bush fires |author=NSW RURAL FIRE SERVICE |date=16 Oct 2019 |publisher=rfs.nsw.gov.au |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>; Tenterfayldın cənub kənarında yanan və bir nəfəri ağır yaralayan, bir evi dağıdan və dörd evi ciddi şəkildə zədələyən Makkenzi Dağı yolunda çıxan yanğını; və 12 Noyabra qədər yanan və yeddi evi məhv edən Ebor yaxınlığındakı Arı Yuvası yanğını ciddi fəsadlar törətmişdir<ref>{{cite web |url=https://www.rfs.nsw.gov.au/news-and-media/media-releases/property-losses-from-recent-nsw-bush-fires |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Property losses from recent NSW bush fires |author=NSW RURAL FIRE SERVICE |date= 17 Sep 2019 |publisher= rfs.nsw.gov.au|accessdate=2021-02-04 |language= eng}}</ref>. Bölgədəki kiçik yanğınlar arasında Myall Dərəsi yolu yanğını da var<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/australia-news/2020/feb/10/rain-deluge-in-eastern-australia-set-to-extinguish-nsw-bushfires-this-week |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Rain deluge in eastern Australia set to extinguish NSW bushfires this week |author= The Guardian |date=2020 |publisher=theguardian.com |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. Rəsmilərin bildirdiyi məlumata əsasən nəzarət altına alınana qədər Şimal sahilindəki Tankeri, Daravank və Corc Dağındakı üç yanğın fövqəladə səviyyədə idi<ref>{{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2019-10-26/emergency-bushfires-burn-through-nsw-north-coast-live-blog/11643246 |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=New South Wales north coast hit by emergency bushfires, as it happened |author=Dean Bilton |date=26 OctOctober 2019 |publisher=abc.net.au/ |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. === Mərkəzi Şimal Sahili === === Hunter === Hunter bölgəsi, Kerry Silsiləsində ildırım nəticəsində yanğın başladı və müəyyən müddət ərzində Gospers Dağı və Oakey Dərəsi yanğınları ilə birləşdi. Kerry Silsiləsində başlanan yanğın Orta Qərb Bölgəsindəki Wollemi Milli Parkı, Nullo Dağı, Corikaci və Putti əyalət meşələrində və Musvellbruk və Sinqlton yerli idarəetmə sahələrində yanğınlara səbəb oldu. Yanğınlardan dolayı 19 dekabrda artıq havanın temperaturu 40 dərəcə çatmışdı<ref>{{cite web |url=https://www.muswellbrookchronicle.com.au/story/6552974/kerry-ridge-bushfire-lifted-to-emergency-warning/ |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Kerry Ridge bushfire, located within the Muswellbrook, Singleton and Mid-Western LGAs, is burning in the Wollemi National Park, Putty State Forest and Coricudgy State Forest |author=muswellbrookchronicle |date=DECEMBER 19 2019 |publisher=muswellbrookchronicle.com.au |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. Kerry Silsiləsindəki yanğın 10 fevral 2020-ci ildə söndürüldü, 79 gün ərzində təxminən 191.000 hektar ərazi yandı<ref>{{cite web |url=https://www.huntervalleynews.net.au/story/6622616/substantial-firefighting-effort-ends/ |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=NSW Rural Fire Service deems 79-day Kerry Ridge's bushfire officially 'out' |author=huntervalleynews |date=FEBRUARY 10 2020 |publisher=www.huntervalleynews.net.au |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. === Blu Mauntin və Haukesburi === === Sidney Metropol ərazisi === === Cənub yüksəklikləri === === Cənub Sahili === === Riverina === 30 dekabr 2019-cu ildə Alburidən təxminən 110 km şərqdə yerləşən Yaşıl Vadidə Talmalmoda bir gün əvvəl başlamış yanğın, yerli şərtlər nəticəsində Qarlı Vadilər üçün görünməmiş bir yanğın hadisəsi halına gəldi<ref>{{cite web |url =https://www.tatimes.com.au/disastrous-day-for-snowy-valleys/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-04 |title =Snowy waller burns |author =Staff |date =January 4,2020 |publisher =tatimes.com.au |accessdate = 2021-02-04 |language =eng }}</ref>.Tüstü kütləsi 8.000 metrə qədər yükəldi və piro-kumulonimbus buludunun {{Efn|Meşə yanğını və ya vulkan partlaması kimi istilik mənbələrinin üzərində yaranan və bəzən mənbəni söndürə bilən bir növ kumulonimbus buludu }} yaranmasına səbəb oldu və alov fırtınasına çevrildi.Küləyin yerdəki ekipajlar tərəfindən 100 km / saat-dan çox olduğu müəyyən edildi və əsas yanğın mənbəyindən 5 km-dən çox məsafədə yanğın başladı. Tornado daha sonra bir mülkü yanğından qorumaq üçün çalışan xilasetmə heyətini vurdu, tankerlərini çevirdi və heyəti içəridə tələyə saldı, sonra da atəşə bürüdü. Ərazidə çalışan yanğınsöndürənlərin yük maşını aşdı nəticədə ekipaj üzvlərindən biri həlak oldu ikisi isə yaralandı<ref>{{cite web |url =https://www.abc.net.au/news/2020-01-01/why-bushfires-that-spin-are-incredibly-dangerous/11834006 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-04 |title =Supercell bushfire thunderstorms, tornadoes, fire-whirls and other deadly fires that spin |author = Kate Doyle |date =3 JanJanuary 2020 |publisher =abc.net.au |accessdate = 2021-02-04 |language =eng }}</ref><ref>{{cite web |url =https://www.9news.com.au/national/bushfires-near-me-live-coverage-fourth-person-confirmed-dead-found-in-burnt-out-car-lake-conjola-nsw-vic/d2fd78c3-c1b4-46f9-adb7-ba2cf6d6a3b8 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-04 |title =Australia bushfires: Humanitarian emergency as towns run low on food, water |author =Olivana Lathouris,Mark Saunokonoko,Karishma Sarkari |date =Jan 2, 2020 |publisher =9news.com.au |accessdate = 2021-02-04 |language =eng }}</ref><ref>{{cite web |url =https://www.mygc.com.au/firefighter-killed-another-seriously-injured-while-battling-extreme-blazes-in-southern-nsw/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-04 |title =Volunteer firefighter, killed in southern NSW, was expecting first child |author = Rebecca Dakin |date =December 31, 2019 |publisher =mygc.com.au |accessdate = 2021-02-04 |language =eng }}</ref>. === Viktoriya === === Kvinslend === === Cənubi Avstraliya === === Kangaroo adası === === Qərbi Avstraliya === === Avstraliya Paytaxt Ərazisi === === Tasmaniya === 2019-cu ilin oktyabr ayının sonunda Skamander, Eldersli və Laçlan yaxınlığında dörd alov mərkəzi yarandı. Luluort, Bosuell və Laçlanda əhaliyə təcili xəbərdarlıqlar edildi. Suonsi yaxınlığında böyük bir yanğında 4000 hektar ərazi də yanmışdır. İldırım vurmasının ardından Cənub-Qərbi Tasmaniyada çoxlu yanğın başladı<ref>{{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2019-10-29/tasmania-news-briefing-tuesday-october-29/11646270 |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Tasmania Now: Watch and act fire alerts for two blazes north of Hobart |author=NEWS |date= 29 October 2019|publisher= abc.net.au|accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2019-11-02/reprieve-for-tasmanian-fires-but-warnings-not-to-be-complacent/11665070 |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Tasmanian fires get reprieve from weather but residents are warned to remain 'on alert' this weekend |author=Erin Cooper |date= 2 November 2019 |publisher=abc.net.au |accessdate=2021-02-04 |language=eng }}</ref>. İki yanğın 2020-ci ilin yanvarında da yanmağa davam etdi. 11 yanvar tarixinə qədər 2100 hektardan çox ərazini yandıran və ətrafı 42 km olan yanğın təhlükəsiz hala gətirildi. Eldersli yaxınlığındakı bir ev və bir sıra köməkçi tikililər, qayıqlar, texnika, 13 avtomobil, bir taxta fabriki və bir vergi müəssisəsi dağıldı.29 dekabr 2019-cu ildə Tasmaniyanın şimal-şərqində Fingal Vadisindəki Mangana kəndi yaxınlığında qəsdən və tamamilə atəş qadağasına baxmayaraq yanğın başladıldı,bir nəfər atəşi başlatmaqda ittiham olundu. 30 dekabrda Hobart'dan 45 km şimal-qərbdə, Yuxarı Deruent Vadisindəki Pelhamın cənubundakı yanğın da daxil olmaqla, onlarla alov mənbəyinin yaranmasına səbəb olan 406 ildırım vurdu. 16 Yanvar 2020-ci ilə qədər Fingal Vadisindəki alov 20.000 hektar və Pelhamdakı alov 2.100 hektar ərazinin yanması ilə nəticələndi.2019–20-ci ildə çıxan yanğın mövsümü ərzində Tasmaniyada təxminən 36,000 hektar ərazi yanmışdır.<ref>{{cite web |url=https://knowledge.aidr.org.au/resources/black-summer-bushfires-tas-2019-20/#:~:text=The%20fires%20eventually%20burnt%2022%2C000,36%2C000%20ha%20burned%20in%20TAS. |archiveurl= |archivedate=2021-02-04 |title=Bushfires - Black Summer |author=Australian İnstitute for Disaster Resilience |date=December 2019 - January 2020 |publisher=knowledge.aidr.org.au |accessdate=2021-02-04 |language= }}</ref> == Beynəlxalq reaksiya == Avstraliyadan kənarda olan Donald Trump<ref>{{cite web |url = https://www.fiveaa.com.au/news/donald-trump-sends-some-love-australia-during-bushfire-crisis/|archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Donald Trump Sends Some “Love” To Australia During Bushfire Crisis |author =Tim Ashdown |date =7 January 2020 |publisher =fiveaa.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>, Kori Buker<ref name="istinad123"> {{cite web |url =https://www.theguardian.com/australia-news/2020/jan/04/from-tina-arena-to-elizabeth-warren-the-big-names-weighing-in-on-australias-bushfire-crisis |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =From Tina Arena to Elizabet Warren: the big names weighing in on Australia's bushfire crisis |author =theguardian |date =2020 |publisher =theguardian.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>, Hillari Klinton<ref name="istinad124">{{cite web |url =https://www.sbs.com.au/news/from-bernie-sanders-to-bette-midler-the-world-reacts-to-the-bushfires |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =From Bernie Sanders to Bette Midler: The world reacts to the bushfires |author =SBS NEWS |date =03/01/2020 |publisher =sbs.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>, El Qore<ref name="istinad124"/>, Berni Sanders<ref name="istinad123"/>, Qreta Zunberg<ref>{{cite web |url = https://twitter.com/GretaThunberg/status/1208682929855041538|archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =#AustraliaFires |author =Greta Thunberg |date =22 december 2019 |publisher =twitter.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref><ref>{{cite web |url =https://www.news.com.au/technology/environment/greta-thunberg-weighs-in-on-australias-fire-catastrophe/news-story/da3128050c064d979e388e5540cec61e |archiveurl =https://web.archive.org/web/20191225123318/https://www.news.com.au/technology/environment/greta-thunberg-weighs-in-on-australias-fire-catastrophe/news-story/da3128050c064d979e388e5540cec61e |archivedate =2019-12-25 |title =The Prime Minister has responded after teen climate change activist Greta Thunberg weighed in on the lack of action over Australia’s bushfires. |author =Natalie Wolfe and wires |date =DECEMBER 23, 201 |publisher =archive.org |accessdate =2021-02-22 |language =eng |url-status =unfit }}</ref>, and Elizabet Uarren<ref name="istinad123"/> kimi siyasi xadimlərin hamısı yanğınlar haqqında ictimaiyyətə şərh etdi.Tina Arena<ref name="istinad123"/>, Patrisiya Arquyette<ref name="istinad125">{{cite web |url =https://www.theguardian.com/film/2020/jan/06/russell-crowe-and-cate-blanchett-use-golden-globes-speeches-to-link-australian-fires-to-climate-crisis |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Russell Crowe and Cate Blanchett use Golden Globes speeches to link Australian fires to climate crisis|author =The Guardian |date =2020|publisher =theguardian.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>, Keyt Blançet<ref name="istinad125"/>,Russell Crowe<ref>{{cite web |url =https://www.smh.com.au/politics/federal/morrison-says-bushfire-ravaged-communities-the-priority-as-celebrities-pile-on-20200106-p53par.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Morrison says bushfire-ravaged communities the priority as celebrities pile on |author =Rob Harris |date =January 6, 2020 |publisher =smh.com.au|accessdate = 2021-02-22 |language =eng}}</ref>, Ellen DeQeneres<ref>{{cite web |url = https://www.news.com.au/national/my-heart-goes-out-to-everyone-suffering-in-australia-ellen/video/199ecd2a54fe15b9db6f5b85a55c726e|archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title ='My heart goes out to everyone suffering in Australia': Ellen |author =news |date = January 6, 2019 |publisher =news.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>, Selena Qomez<ref name="istinad126">{{cite web |url =https://twitter.com/selenagomez/status/1213353323480272896 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =#AustraliaFires |author =Selena Gomez |date =4 January 2020 |publisher =twitter.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>,Halsey<ref name="istinad124"/>,Nicol Kidman<ref name="istinad125"/>, Lizzo<ref name="istinad126"/>, Betti Midler<ref name="istinad124"/>, Pink<ref name="istinad126"/>, Marqot Robbi<ref name="istinad125"/>, Paul Stenli<ref name="istinad124"/>, Jey Park<ref>{{cite web |url =https://www.sbs.com.au/popasia/blog/2020/01/07/jay-park-donates-30k-australian-bushfire-effort |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = Jay Park donates $30k to Australian bushfire effort |author =SBS PopAsia HQ |date =7 JAN 2020 |publisher =sbs.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>, Jonatan Van Ness<ref name="istinad126"/>, və Foebe Ualler-Bric <ref name="istinad125"/> kimi əyləncə sektorundakı insanlar da yanğınlarla əlaqədar açıqlamalar verdi. Həmçinin sözügedən şəxslərdən bəziləri fond üçün vəsait topladı və ya bağışladı. 4 yanvar 2020-ci ildə Kraliça Elizabeth və Edinburq hersoqu general-qubernator David Hurleyə başsağlığı mesajı göndərərək bildirirlər:"Bu çətin anda bütün avstraliyalılar üçün dua edirik." Kraliça mesajıda yanğınları və ölkəyə vurduğu dağıdıcı təsirlərini eşitdiyinə görə "çox kədərləndiyini" bildirdi və təcili xidmət işçilərinə{{Efn|Təcili xidmət işçiləri—xilasedicilər,yanğınsöndürənlər,tibb işçiləri}} təşəkkür etdi<ref>{{cite web |url =https://www.sbs.com.au/news/queen-deeply-saddened-by-australia-s-ongoing-bushfire-crisis |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Queen 'deeply saddened' by Australia's ongoing bushfire crisis |author =sbs |date =05/01/2020 |publisher =sbs.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>.8 yanvar 2020-ci il tarixində Şahzadə Çarlz yanğınların "qorxulu dəhşətinə" ümidsizliyini ifadə edən bir video mesaj yayımladı<ref name="istinad127">{{cite web |url =https://www.news.com.au/entertainment/celebrity-life/royals/appalling-horror-prince-charles-emotional-video-message/news-story/17091b709ff0e0c3c6624e84d756de5b |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =‘Appalling horror’: Prince Charles’ emotional video message |author =Bronte Coy |date =4 January 2020 |publisher =news.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. Cambridge hersoqu və hersoginyası və Sasseks hersoqu və hersoginyası da Avstraliyaya mesajlar verdilər<ref name="istinad127"/>, Avstraliya irsindən olan Danimarka Şahzadəsi Meri, əri vəliəhd Frederik ilə başsağlığı verdikləri açıq bir məktub yayımladı mətubda qurbanların ailələrinə başsağlığı və yanğınsöndürənlərə hörmətlərini dilə gətirdilər<ref>{{cite web |url =https://7news.com.au/entertainment/royals/princess-mary-of-denmark-sends-australia-message-of-support-amid-bushfire-crisis-c-634258 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Princess Mary of Denmark sends Australia message of support amid bushfire crisis |author =Abi Moustafa |date =06/01/2020 |publisher =7news.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. === Beynəlxalq yardım === ==== Kanada ==== Kanadalı İdarələrarası Meşə Yanğın Mərkəzindən 87 Kanadalı yanğınsöndürəndən ibarət dörd qrup göndərildi<ref>{{cite web |url =https://globalnews.ca/news/6330759/australia-wildfires-photos/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =A look at the Australian wildfires Canadian firefighters are helping to battle |author =Maham Abedi |date =December 23, 2019 |publisher =globalnews.ca |accessdate = 2021-02-22 |language = eng}}</ref><ref>{{cite web |url =https://wildfiretoday.com/2020/01/01/u-s-and-canada-send-additional-firefighters-to-australia/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =U.S. and Canada send additional firefighters to Australia |author =Bill Gabbert |date =January 1, 2020 |publisher =wildfiretoday.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>.2009-cu ildən bu yana Kanadalı personalın Avstraliyaya göndərilməsi hadisəsi bir ilk idi<ref>{{cite web |url =https://www.cbc.ca/news/canada/british-columbia/bc-wildfire-firefighters-australia-1.5409431 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Dec 27, 2019 |author =CBC News |date =More B.C. firefighters head to Australia as wildfires continue to burn |publisher =cbc.ca/news |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. Həmçinin 27 yanvar tarixində Kanada hökuməti Kanada Hava Qüvvələrinin bir CC-17 təyyarəsini 15 şəxsi heyəti ilə birgə nəqliyyatda əlavə yardım və hava nəqliyyatı dəstəyi təmin etmək üçün Avstraliyaya göndərdi<ref>{{cite web |url =https://globalnews.ca/news/6463029/canadian-forces-australia-bushfires/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Canadian Forces plane, crew heading to Australia to fight bushfires |author =Staff |date =January 25, 2020 |publisher =globalnews.ca |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. ==== Fici ==== Fici hökuməti, Fici Hərbi Qüvvələrinə məxsus humanitar yardım və fəlakətdən xilasetmə tağımını və mühəndislərini kolluq yanğının reabilitasiyasına kömək etmək üçün göndərdi<ref>{{cite web |url =https://fijisun.com.fj/2020/01/15/rfmf-humanitarian-assistance-and-disaster-releif-hadr-deployment-to-australia/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =RFMF Humanitarian Assistance And Disaster Releif (HADR) Deployment To Australia |author =Republic Of Fiji Military Forces (Rfmf) |date =15 Jan 2020 |publisher =fijisun.com.f|accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. ==== Fransa ==== 6 yanvarda Fransa Prezidenti Emmanuel Macron, meşə yanğınlarında kömək edə biləcəyini bildirdi<ref>{{cite web |url =https://www.reuters.com/article/us-australia-bushfires-france/president-macron-offers-french-aid-to-australia-over-bushfires-idUSKBN1Z40Q7 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = |author =Reuters Staff |date =JANUARY 5, 2020 |publisher =reuters.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>.Beş fransız yanğınsöndürmə mütəxəssisindən ibarət bir qrup, 9 yanvarda Fransa və Avropa dəstəyi üçün mümkün variantları təyin etmək məqsədilə Avstraliyaya göndərildi<ref>{{cite web |url =https://au.ambafrance.org/5-French-experts-in-Australia-to-provide-assistance-in-the-bushfires-crisis |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = |author =Media Alert |date =09/09/2020 |publisher =au.ambafrance.org |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. ==== İndoneziya ==== 1 Fevralda SST Zeni, Ordu mühəndislik tağım birliyi, Avstraliyaya göndərildi.Ümumilikdə 26 ordu mühəndisi, 6 Korps Marinir personalı, 4 Hava Qüvvələri təsisatı inşaat işçisi və 2 TNI Tibb Şöbəsi işçilərindən ibarət olan 38 nəfərlik heyət Avstrailayaya göndərilmişdi.İndoneziya səfirliyinin 3 fevral 2020-ci il tarixində verdiyi məlumata görə, heyət həmin gün Yeni Cənubi Uelsdəki Avstraliya Hərbi Hava Qüvvələri Bazası Riçmonda endi və Mavi Dağlar ərazisində yerləşdiriləcək<ref>{{cite web |url =https://www.wartaekonomi.co.id/read269958/tni-kerahkan-personelnya-ke-australia-untuk-bantu-atasi-kebakaran-hutan |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =TNI Kerahkan Personelnya ke Australia untuk Bantu Atasi Kebakaran Hutan |author =Senin |date = 03 Februari 2020 |publisher =wartaekonomi.co.id |accessdate = 2021-02-22 |language =id }}</ref> <ref>{{cite web |url =https://www.thejakartapost.com/news/2020/02/05/indonesia-s-support-bushfire-fight-appreciated-oz-ministers.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Indonesia’s support for bushfire fight appreciated |author =The Jakarta |date =February 5 2020|publisher =thejakartapost.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref> <ref>{{cite web |url =https://www.thejakartapost.com/news/2020/01/30/tni-to-aid-australia-in-fighting-bushfires.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =TNI to aid Australia in fighting bushfires |author =Dian Septiari |date =January 30, 2020 |publisher = thejakartapost.com|accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. === Yaponiya === 15 yanvarda Yaponiya hökuməti,Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələrinin iki C-130 təyyarəsini, 70 digər Özünümüdafiə Qüvvələri heyəti ilə birlikdə yanğınlarla mübarizə üçün nəqliyyat və digər ləvazimatları göndərdi{{cite web |url =https://www.japantimes.co.jp/news/2020/01/15/national/japan-sdf-planes-australia-fires/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = Two SDF planes arrive in Australia to help fight bush fires|author =Japan Times |date =15 January 2020 |publisher = japantimes.co.jp|accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}. Təyyarə Komaki Hava Bazasından ayrıldı və ertəsi gün Yeni Cənubi Uelsdəki Avstraliya Hərbi Hava Qüvvələri Bazası Riçmonda uçdu. === Malayziya === 5 yanvarda Malayziya, Baş nazir Köməkçisi Uan Azizah Uan İsmayıl tərəfindən bildirilmiş bir bəyənatla kömək təklif etdi. O cümlədən bəyanatda qeyd edilir:"Malayziya hökuməti adından qurbanlara, ailələrinə və təsirlənənlərə dərin hüznlə başsağlığı verirəm. Bu çətin dövrdə dualarımız Avstraliya xalqı ilə birlikdədir"<ref>{{cite web |url =https://www.thestar.com.my/news/nation/2020/01/05/wan-azizah-malaysia-ready-to-assist-australia-in-fighting-bushfires |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Wan Azizah: Malaysia ready to assist Australia in fighting bushfires |author =MYT |date =05 Jan 2020 |publisher =thestar.com.my |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. 13 yanvarda Malayziya rəsmi olaraq kol yanğınlarına kömək etmək üçün qırxdan çox xilasetmə qüvvəsini göndərdi<ref>{{cite web |url =https://www.thestar.com.my/news/nation/2020/01/05/wan-azizah-malaysia-ready-to-assist-australia-in-fighting-bushfires |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Wan Azizah: Malaysia ready to assist Australia in fighting bushfires |author =MYT |date =05 Jan 2020 |publisher =thestar.com.my |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. Dövlət qurumlarından olan iyirmi nəfər də missiyaya cəlb edildi{{cite web |url =https://www.nst.com.my/news/nation/2020/01/556109/malaysian-firemen-leave-australia-help-fight-bushfires |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Malaysian firemen to leave for Australia to help fight bushfires |author =Muhammad Zulsyamini Sufian Suri |date =January 13, 2020 |publisher =nst.com.my |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}. === Yeni Zellandiya === Altı dörd nəfərlik ekipaj, bir işçi qrupu lideri və bir əlaqə zabitindən ibarət iyirmi altı Kivi xilasetmə qrupu,ümumilikdə isə həm birbaşa yanğın söndürmə, həm də dəstək məqsədilə əllidən çox Yeni Zelandiya vətəndaşı Avstraliyaya göndərildi <ref>{{cite web |url=https://www.newshub.co.nz/home/world/2019/11/australia-fires-more-new-zealand-firefighters-on-their-way-to-help-battle-blazes.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Australia fires: More New Zealand firefighters on their way to help battle blazes |author =James Fyfe |date =15/11/2019 |publisher =newshub.co.nz |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. Həmçinin 2020-ci ilin yanvarında Yeni Zelandiya höküməti Yeni Zelandiya Hava Qüvvələri və Yeni Zelandiya Ordusunun üç NH90 helikopteri, iki Ordu döyüş mühəndisi bölməsi və bir komanda elementi də daxil olmaqla Avtraliya xilasetmə qüvvələrinə dəstək üçün göndərdi<ref>{{cite web |url =https://www.beehive.govt.nz/release/new-zealand-defence-force-sends-support-australia |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =New Zealand Defence Force sends support to Australia |author =Hon Ron Mark |date =5 JANUARY 2020 |publisher =beehive.govt.nz |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>.Vəhşi təbiətin xilas edilməsinə kömək edən və SAFE tərəfindən dəstəklənən Animal Evakın{{Efn|Heyvanların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədi ilə onların təhlükə mənbəyi sayılan ərazilərdən daha təhlükəsiz ərazilərə köçürülməsini təmin edən təşkilat.}} heyvan fəlakətinə qarşı mübarizədə altı nəfərlik mütəxəsis qrupu Yeni Zelandiya tərəfindən 8 yanvarda Yeni Cənubi Uelsə göndərildi<ref>{{cite web |url = https://www.stuff.co.nz/world/australia/118733022/kiwi-charity-focused-on-saving-animals-from-australias-bush-fires|archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Kiwi charity focused on saving animals from Australia's bush fires |author =Emma Dangerfield |date =Jan 12 2020 |publisher =stuff.co.nz |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. Bu Avstraliyaya gələn ilk beynəlxalq heyvan xilasetmə mütəxəssisi heyəti idi<ref>{{cite web |url =https://www.beagleweekly.com.au/post/animal-evac-new-zealand-has-deployed-volunteers-to-support-animals-in-the-region |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Animal Evac New Zealand has deployed volunteers to support animals in the region |author =beagleweekly |date =Jan 12, 2020|publisher =beagleweekly.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language = }}</ref>, buraya baytarlar, heyvan idarəçiliyi ilə yanaşı heyvan fəlakəti və texniki heyvan xilasetmə mütəxəssisləri də daxil idi. Dörd nəfərlik ikinci komanda 13 yanvarda gəldi<ref>{{cite web |url =https://www.nzherald.co.nz/nz/kiwi-volunteers-jump-the-ditch-to-help-fire-affected-australian-animals/4PHVIINL6IUSFAVMAAMKKC5LJM/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Kiwi volunteers jump the ditch to help fire-affected Australian animals |author =RNZ |date =12 Jan, 2020 |publisher =nzherald.co.nz |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. Qruplar bir neçə yaralı heyvanı müvəffəqiyyətlə xilas etmək və köçürmək üçün yerli vəhşi təbiət mərkəzləri ilə əməkdaşlıq etdilər<ref>{{cite web |url =https://7news.com.au/news/bushfires/mogo-kangaroo-sanctuary-owner-reunites-with-her-animals-after-bushfire-crisis-c-647356 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = |author =Cindy Lever |date =21 January 2020 |publisher =7news.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref> <ref>{{cite web |url =https://www.newshub.co.nz/home/world/2020/01/australia-bushfires-heart-wrenching-video-shows-wallaby-recovering-from-injuries.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Australia bushfires: Heart-wrenching video shows wallaby recovering from injuries |author =Lydia Lewis James Fyfe|date = |publisher =newshub.co.nz |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref><ref>{{cite web |url =https://www.tvnz.co.nz/one-news/world/badly-injured-kangaroo-spotted-in-charred-remains-nsw-forest-dies |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Badly-injured kangaroo spotted in charred remains of NSW forest dies |author =tvnz |date =JAN 18, 2020 |publisher =tvnz.co.nz/one-news |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. O cümlədən yanğın təhlükəsi zonalarında olan sakinlərə heyvan evakuasiyası planları barədə məsləhət verdilər<ref>{{cite web |url =https://www.stuff.co.nz/world/australia/118733022/kiwi-charity-focused-on-saving-animals-from-australias-bush-fires |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = Kiwi charity focused on saving animals from Australia's bush fires|author =Emma Dangerfield |date =Jan 12 2020 |publisher =www.stuff.co.nz |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. === Papua Yeni Qvineya === Papua Yeni Qvineya Hökuməti, meşə yanğınlarında kömək etmək üçün Avstraliyaya 1000 hərbi və digər işçi personalı göndərməyi təklif etdi. Papua Yeni Qvineya həmçinin Avstraliyaya kömək etmək üçün cənab Marapey tərəfindən ianə toplamaya nəzarət edən bir Yanğın Müraciət Katibliyini yaratdı<ref>{{cite web |url =https://www.abc.net.au/news/2020-01-06/pacific-nations-pledge-aid-for-australias-bushfires/11844008?section=politics |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Pacific nations Vanuatu and PNG pledge aid for Australia's bushfires |author =Richard Ewart and Erin Handley |date =6 JanJanuary 2020 |publisher =abc.net.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. Avstraliya komandanın 76-sı Laedəki mühəndis batalyonundan,qalanları isə sahə mühəndislərindən və Taurama mərkəzli taburdan olan kömək heyətindən ibarət ümumilikdə 100 Papua Yeni Qvineya Müdafiə Qüvvələri personalını qəbul etdi.Papua Yeni Qvineyanın Hagen Dağında yerləşən bir aviasiya şirkəti, meşə yanğınlarına qarşı mübarizə üçün Avstraliyaya bir helikopter göndərdi.Baş pilot Mark MakKahan vertolyotun yanğın söndürmə təcrübəsi olan üç nəfərlik bir heyət tərəfindən idarə olunduğunu söylədi. <ref>{{cite web |url =https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/407028/australia-fires-png-to-send-100-soldiers |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Australia fires: PNG to send 100 soldiers |author = Saeed Khan |date =10 January 2020 |publisher =rnz.co.nz |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref> === Filippin === Filippin Qırmızı Xaç cəmiyyəti, Avstraliyaya 100 milyon dollar ianə edəcəyinə söz verdi<ref>{{cite web |url =https://globalnation.inquirer.net/183037/philippine-red-cross-to-donate-100k-for-australia-bush-fires |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = Philippine Red Cross to donate $100K for Australia bushfires|author =KGA and Krissy Aguilar |date =January 10, 2020 |publisher =globalnation.inquirer.net |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>, müxtəlif filippinli şəxslər kol yanğınlarının qurbanlarına ianə ilə dəstək verdiklərini bildirdi<ref>{{cite web |url =https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2020/01/07/159874/australia-bushfire-filipinos-celebrities-awareness/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =300 Filipinos affected in Australia bushfire; Local celebrities raising awareness |author =By Catalina Ricci S. Madarang |date =January 7, 2020 |publisher =interaksyon.philstar.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>.Magindeno qadınlarının rəhbərlik etdiyi Teduray xalqı atəş tanrıçası Frayağ Sarifin ölkəyə yağış gətirməsi üçün [[şəfaət]]<nowiki>ini</nowiki> çağıraraq Avstraliyalı qurbanlar üçün müqəddəs yağış hazırlama ayinini başlatdı<ref>{{cite web |url =https://www.gmanetwork.com/news/news/regions/721177/maguindanao-tribal-group-prays-to-goddess-of-fire-to-end-australia-bushfires/story/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Maguindanao tribal group prays to goddess of fire to end Australia bushfires |author =FERDINANDH CABRERA |date =January 6, 2020 |publisher =gmanetwork.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. === Sinqapur === Sinqapur Oakey Ordusu Aviasiya Mərkəzində yerləşən iki Chinook helikopteri və 42 Sinqapur Silahlı Qüvvələrinin şəxsi heyətini Victoriyada Avstraliya Hərbi Hava Qüvvələri Bazası Şərq Satışına yerləşdirdi.Chinooklar yanğın söndürmə və yardım ləvazimatları gətirdi və eyni zamanda təsirlənmiş bölgələrdən sakinlərin evakuasiya edilməsinə xidmət göstərdi<ref>{{cite web |url =https://www.straitstimes.com/asia/australianz/singapore-to-deploy-two-chinook-helicopters-to-help-aussie-bush-fire-recovery |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = Singapore deploys two Chinook helicopters to help Aussie bush fire recovery efforts|author =Jonathan Pearlman |date = JAN 7, 2020|publisher = straitstimes.com|accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. === Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri === Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Əmirlik astronavtı Avstraliyanın Quinsland, Qriffit Universitetindən doktorluq dərəcəsi alan Sultan Əl Neyadi də daxil olmaqla yanğının söndürülməsinə kömək etmək üçün Əmirliklər Kızılay Cəmiyyətindən 200 könüllü göndərdi<ref>{{cite web |url =https://www.khaleejtimes.com/uae/abu-dhabi/uae-to-send-200-volunteers-to-help-fight-australian-bushfires- |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title = |author =Sarwat Nasir |date =January 9, 2020 |publisher =khaleejtimes.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref> <ref>{{cite web |url =https://gulfnews.com/amp/uae/emirati-astronaut-reaches-out-to-australia-1.68944844 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Emirati astronaut reaches out to Australia |author =Gulf News |date =January 11, 2020 |publisher =gulfnews.com |accessdate = 2021-02-22 |language = }}</ref>.Avstraliyada yanğınlardan təsirlənənlərə yardım üçün ianə toplamaq məqsədi ilə Dubai Expo 2020 tərəfindən bir Twitter kampaniyası və #mateshelpmates həştəqi başladıldı<ref>{{cite web |url =https://www.thenationalnews.com/uae/government/uae-to-raise-funds-for-wildfire-hit-australia-because-mates-help-mates-says-minister-1.962201 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =UAE to raise funds for wildfire-hit Australia because 'mates help mates' says minister |author =The National |date =January 9, 2020 |publisher =thenationalnews.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>.Xəbərdarlığı artırmaq məqsədilə dünyanın ən hündür qülləsi olan<small>(828 metr)</small> Dubaydakı Bürc Xəlifə, Avstraliyaya dəstək göstərmək üçün "Hamımız kömək edə bilərik" ifadəsi və MatesHelpMates həştəqi ilə Avstraliya ilə həmrəylik içində işıqlandı<ref>{{cite web |url =https://gulfnews.com/amp/uae/uae-worlds-tallest-tower-lights-up-for-fire-stricken-australia-1.1579109042609 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =UAE: World's tallest tower lights up for fire-stricken Australia |author =Gulf News |date =January 15, 2020 |publisher =gulfnews.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. === Amerika Birləşmiş Ştatları === Amerika Birləşmiş Ştatları yanğınlarla mübarizədə kömək üçün ABŞ Daxili İşlər Nazirliyindən 222 nəfər daxil olmaqla 362 xilasetmə heyətini Avstraliyaya göndərdi. Yanğınlarda ABŞ-ın digər bölgələrindən olan xilasetmə qrupları da kömək etdi<ref>{{cite web |url = https://www.barrasso.senate.gov/public/index.cfm/news-releases?ContentRecord_id=F6C2A957-6157-43A3-BA9B-C5B659A1E1B2 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Barrasso Honors the US-Australia Firefighting Alliance |author =NEWS RELEASES |date =March 10, 2020 |publisher =barrasso.senate.gov |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref> <ref>{{cite web |url =https://apnews.com/article/33231a11c25129c1f312889ad1d2e9ae |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =https://apnews.com/article/33231a11c25129c1f312889ad1d2e9ae |author =Associated Press|date =January 5, 2020 |publisher =apnews.com |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref> <ref>{{cite web |url =https://www.smh.com.au/national/nsw/it-smells-like-it-s-time-to-go-to-work-american-firefighters-arrive-in-sydney-20191208-p53hxt.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title ='Smells like it's time to go to work': American firefighters arrive in Sydney |author =Jenny Noyes |date =December 8, 2019 |publisher =smh.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>.23 yanvarda, üç ABŞ xilasetmə qrupu, Yeni Cənubi Uelsdəki Koomanın şimal şərqindəki C-130 yanğın söndürmə təyyarəsinin qəzasında öldü<ref>{{cite web |url =https://www.news.com.au/national/nsw-act/news/three-us-fireys-killed-in-tanker-crash/news-story/d6c220bc87ca96f105db45e277736f7f |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Three US fireys killed in tanker crash |author = Steven Trask, AAP|date =JANUARY 23, 2020 |publisher =news.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. === Digər ölkələr === * 7 yanvarda Danimarka, Danimarka Fövqəladə Hallar İdarəetmə Agentliyi vasitəsi ilə gözləmə rejimində olan və qısa müddət ərzində hərəkət edə biləcək 50 xilasetmə qrupunu Avstraliyaya təklif etdi, lakin Avstraliya Hökuməti təklifdən məmnun olsa da buna ehtiyac olmadığını bildirdi, o anda qalan yanğınlarla məşğul olmaq üçün kifayət qədər maddi, insan qüvvəsi və təşkilata sahib olduqlarını söylədi<ref>{{cite web |url =https://www.dr.dk/nyheder/indland/australien-braender-men-siger-nej-tak-til-danske-brandmaend |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Australien brænder, men siger nej tak til danske brandmænd |author = EMIL SØNDERGÅRD INGVORSEN |date =9 JAN 2020 |publisher =dr.dk |accessdate = 2021-02-22 |language =dk }}</ref>. * 6 yanvar 2020-ci il tarixində Rumıniya Daxili İşlər Nazirliyi Avropa Birliyi Mülki Müdafiə Mexanizminə (ABMMM) cavab verdi və Avropa İttifaqının Təcili Müdaxilə Koordinasiya Mərkəzi (AİTMKM) vasitəsilə Avstraliyada yerləşdiriləcək 70 yanğınsöndürəni<ref>{{cite web |url =https://observatornews.ro/eveniment/pompieri-romani-australia-335090.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Cine sunt pompierii români pregătiţi pentru lupta cu incendiile devastatoare din Australia (Video) |author =Cristian Ionescu|date =24.01.2020 |publisher =observatornews.ro |accessdate = 2021-02-22 |language =ro }}</ref> hazırladı <ref>{{cite web |url =https://www.mai.gov.ro/ministerul-afacerilor-interne-raspunde-apelului-lansat-la-nivel-european-si-are-forte-pregatite-pentru-a-fi-trimise-in-australia/ |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Ministerul Afacerilor Interne răspunde apelului lansat la nivel european și are forțe pregătite pentru a fi trimise în Australia |author =mai |date =6 ianuarie 2020 |publisher =mai.gov.ro |accessdate = 2021-02-22 |language =ro }}</ref>. Avstraliya bunu rədd etdi, eyni zamanda Avropa İttifaqı (Aİ) daha çox yanğın köməyi çağırışı etdi<ref>{{cite web |url =https://www.national.ro/news/pompierii-romani-flituiti-de-incendiata-australie-nu-avem-nevoie-de-ajutor-676782.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Pompierii români, flituiți de incendiata Australie: Nu avem nevoie de ajutor |author =Claudia Marcu |date =2020-01-08 |publisher =national.ro |accessdate = 2021-02-22 |language =ro }}</ref> <ref>{{cite web |url =http://www.palpress.net/?View=News&id=4679&dep=3 |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Australia rejected an offer by the European Union to help it against fires |author =palpress |date =2020-01-14 |publisher = palpress.net |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. * Türkiyənin Xarici İşlər Naziri Mövlud Çavuşoğlu Tvitterdə Türkiyənin lazımi bütün köməyi göstərməyə hazır olduğunu, Türkiyənin Melborn konsulluğunun isə Quinsland Yanğın və Təcili Yardım Xidmətlərinə 14,500 dollar bağışladığını yazdı<ref>{{cite web |url =https://www.aa.com.tr/en/turkey/turkey-stands-with-australia-with-bushfires-raging/1695387# |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Turkey stands with Australia with bushfires raging |author =Havva Kara Aydin |date =07.01.2020 |publisher =aa.com.tr |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref> <ref>{{cite web |url = https://www.trthaber.com/haber/dunya/avustralyadaki-turklerden-yangin-magdurlarina-yardim-447208.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Avustralya'daki Türklerden yangın mağdurlarına yardım |author =AA |date =17 Aralık 2019 |publisher =trthaber.com |accessdate = 2021-02-22 |language =tr }}</ref>. * Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi Avstraliyaya Ukrayna hökumətinin yanğınlarla mübarizə üçün 200 təcrübəli yanğınsöndürən göndərməyə hazır olduğunu bildirdi. Ukrayna Xarici İşlər Naziri "Avstraliyadakı yanğınlara Ukraynalıların laqeyd qalmadığını" qeyd etdi <ref>{{cite web |url = https://www.unian.info/society/10820981-ukraine-offers-australia-help-to-combat-wildfires-ready-to-send-200-seasoned-firefighters.html |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title =Ukraine offers Australia help to combat wildfires, ready to send 200 seasoned firefighters |author = |date =07.01.2020 |publisher =unian.info |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. * Bəzi Sakit okean ölkələri də bir miqdar yardım göndərə biləcəklərini bildirdilər <ref>{{cite web |url ='Call for help': International response to Australian fires |archiveurl = |archivedate = 2021-02-22 |title ='Call for help': International response to Australian fires |author =Nick Bonyhady |date =January 6, 2020 |publisher =smh.com.au |accessdate = 2021-02-22 |language =eng }}</ref>. == Daxili reaksiya == === Yeni Cənubi Uels === === Hərbi yardım === == Xarici reaksiya == === Səbəblər === === Tənqidi === === Yardımlar === == Qeydlər == {{Notelist|1}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} kpuxkr9jrojdl4yh8nk3rhhv5yjay0g 0 616342 6557708 6503614 2022-08-01T09:38:10Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Teoman (dəqiqləşdirmə)]] səhifəsinin adını yönləndirmənin əksinə dəyişərək [[Teoman (ad)]] adlandırdı wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Teoman''' — ad. {{adaşlar}} * [[Teoman]] * [[Teoman (müğənni)]] * [[Teoman Germaner]] * [[Teoman Koman]] * [[Teoman Örge]] d2uwtbbrov4hb2nfxxh8xgm659fobg7 0 617538 6557342 6490181 2022-08-01T04:07:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aktual}} {{Pandemiya |adı = COVID-19 koronavirus pandemiyası |xəritə = COVID-19 Outbreak World Map.svg |xəritənin ölçüsü = 300px |xəritənin izahı = {{center|Yoluxma halı təsdiqlənmiş ölkələrin xəritəsi}} {{Block indent| {{legend|#510000|10,000+ yoluxma halı||thin solid gray}} {{legend|#900000|1,000–9,999 yoluxma halı||thin solid gray}} {{legend|#c80200|100–999 yoluxma halı||thin solid gray}} {{legend|#ee7070|10–99 yoluxma⁸ halı||thin solid gray}} {{legend|#ffC0C0|1-9 yoluxma halı||thin solid gray}} {{legend|#eee|Yoluxma halı təsdiqlənməyib||thin solid gray}}|left = 3}} |xəritə2 = COVID-19 Outbreak World Map per Capita.svg |xəritənin ölçüsü2 = 300px |xəritənin izahı2 = {{Center|Adambaşına görə yoluxma halı təsdiqlənmiş ölkələrin xəritəsi}} {{Block indent| {{legend|#510000|>1 yoluxma halı (hər 10,000 nəfərə görə)||thin solid gray}} {{legend|#900000|1–10 yoluxma halı (hər 100,000 nəfərə görə)||thin solid gray}} {{legend|#c80200|1–10 yoluxma halı (hər 1 milyon nəfərə görə)||thin solid gray}} {{legend|#ee7070|1–10 yoluxma halı (hər 10 milyon nəfərə görə)||thin solid gray}} {{legend|#ffC0C0|1–10 yoluxma halı (hər 100 milyon nəfərə görə)||thin solid gray}} {{legend|#eee|Yoluxma halı təsdiqlənməyib||thin solid gray}}|left = 3}} |şəkil = COVID-19 pandemic.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |xəstəlik = COVID-19 |səbəbi = [[Koronavirus xəstəliyi 2019]] |yer = Qlobal; hazırkı episentri: [[ABŞ]] |ilk qarşılaşma = [[Uhan]], [[Hubey]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<ref>{{cite web |title=Coronavirus Disease (COVID-19) |url=https://www.cdc.gov/media/dpk/diseases-and-conditions/coronavirus/coronavirus-2020.html |website=Centers for Disease Control and Prevention |accessdate=18 mart 2020 |language=en-us |date=12 mart 2020}}</ref><br>{{coord|30|37|11|N|114|15|28|E|type:adm2nd_region:CN-42}} |tarix = 1 dekabr 2019–indiyə kimi<br>({{time interval|2019-12-01|show=ymw}}) |yoluxma sayı = 44,252,677 <ref>https://www.worldometers.info/coronavirus/?utm_campaign=homeAdUOA?Si</ref> |aktiv = 10,633,693<ref>https://www.worldometers.info/coronavirus/?utm_campaign=homeAdUOA?Si</ref> |ölüm sayı = 1,171,479<ref>https://www.worldometers.info/coronavirus/?utm_campaign=homeAdUOA?Si</ref> |sağalanların sayı = 32,447,505<ref>https://www.worldometers.info/coronavirus/?utm_campaign=homeAdUOA?Si</ref> |ərazi = {{2019–20 koronavirus pandemiyası halları|ərazi}} |vikianbar = 2019–20 COVID-19 pandemic }} '''Yeni tipli [[pnevmoniya]] COVID-19, [[2019-nCoV]] koronavirusu [[pandemiya]]sı''' — 2019-cu ilin dekabr ayının ortalarında, [[Çin]]in mərkəzi [[Hubey]] əyalətinin [[Uhan]] şəhərində yerli Huanan ət və dəniz məhsulları bazarı ilə əlaqəli yerli sakinlərdə naməlum mənşəli [[pnevmoniya]] xəstəliyinin ilk aşkar olunması ilə başladı. 31 dekabr 2019-cu ildə Çin hakimiyyəti naməlum pnevmoniyanın başlaması barədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]]na məlumat verdi. Sonradan, Çin alimləri yeni [[koronavirus]] — '''[[2019-nCoV]]''' ayırd edərək onun genomunun genetik ardıcıllığını təyin etdilər. Virus, şiddətli kəskin tənəffüs sindromuna səbəb olan SARS-CoV virusuna (''atipik pnevmoniya'' kimi də tanınır) ən azı 70% genetik ardıcıllıqla bənzəyir<ref name="promedmail">{{Cite web|title=Undiagnosed pneumonia – China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757|url=https://promedmail.org/promed-post/?id=6866757|website=Pro-MED-mail|publisher=International Society for Infectious Diseases|accessdate=2020-01-13}}</ref><ref name="Pinghui15Jan2020">{{Cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/society/article/3046233/wuhan-pneumonia-how-search-source-mystery-illness-unfolded|title=Wuhan pneumonia: how search for source unfolded|last=Pinghui|first=Zhuang|date=2020-01-15|website=South China Morning Post|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200115165740/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3046233/wuhan-pneumonia-how-search-source-mystery-illness-unfolded|archivedate=2020-01-15|accessdate=2020-01-16}}</ref><ref>{{Cite web|title=Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MN908947|website=NCBI Genbank|publisher=National Center for Biotechnology Information|accessdate=2020-01-20}}</ref>. Yeni koronavirusun inkubasiya dövrü 2 gündən 10 günə qədər davam edir<ref>[https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/3000165?q=Coronavirus,%202019%20novel&c=suggested Overview of novel coronavirus (2019-nCoV) — Summary of relevant conditions | BMJ Best Practice] bestpractice.bmj.com.</ref> və son məlumatlara görə, xəstəlik simptomların başlamazdan əvvəl yoluxucu olur. 22 yanvar tarixindən etibarən Uhanda [[karantin]] rejimi tətbiq edilməyə başlandı. 24 yanvar tarixindən etibarən Uhana bitişik olan Huanqan, Eçjou, Çibi və Çjitsyan şəhər rayonlarına da karantin tətbiq edildi<ref>{{Cite web|url=http://www.hkcna.hk/content/2020/0123/805512.shtml|title=湖北黃岡：城鐵站、火車站離開黃岡市區通道暫時關閉|publisher=www.hkcna.hk|accessdate=2020-01-23|archive-date=2020-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200328165717/http://www.hkcna.hk/content/2020/0123/805512.shtml|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/china-locks-down-two-more-cities-huanggang-and-ezhou-after-wuhan|title=Wuhan virus: China locks down Huanggang, imposes tough travel restrictions in 3 other cities, after Wuhan lockdown|author=hermesauto|date=2020-01-23|publisher=The Straits Times|lang=en|accessdate=2020-01-23}}</ref>. Ümumilikdə 14 şəhərdən gediş məhduddur<ref>[https://www.telegraph.co.uk/news/2020/01/24/china-locks-eight-cities-pledges-new-hospital-within-six-days/ China locks down 14 cities as Wuhan coronavirus spreads]</ref>. Virus Çindəki bütün əyalət səviyyəsində inzibati vahidlərdə qeydə alınıb. Yanvarın 30-da ÜST-ün Fövqəladə Komitəsinin iclasında, yeni koronavirusun yayılması beynəlxalq narahatlıq yaradan ictimai səhiyyə təcili vəziyyəti kimi qəbul edildi. 26 yanvar 2022-ci il tarixinə olan məlumata görə dünyada koronavirus infeksiyasına indiyədək yoluxanların sayı '''358,549,410 nəfərə''' çatıb. Bunların 300 milyon nəfəri sağalıb, '''5,615,597 nəfəri''' isə ölüb.<ref name="WOM">{{cite web |url= https://www.worldometers.info/coronavirus/|title=Coronavirus Update (Live) |work=Worldometer |year=2020 |access-date=16 mart 2020}}</ref> [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]] (ÜST) fevralın 11-də infeksiyanın adını COVID-19 qoyub, martın 11-də isə koronavirusu [[pandemiya]] elan edib.<ref>[https://virtualaz.org/olke/158370 Koronavirusla bağlı Azərbaycandakı vəziyyətə dair mətbuat konfransı keçiriləcək]</ref> == Xronologiya == {{Əsas|COVID-19 pandemiyasının xronologiyası}} [[Fayl:COVID-19-outbreak-timeline.gif|thumb|2019-nCoV koronavirusunun yayılması 12 yanvar — 29 fevral tarixləri arasında.]] == Araşdırılması == Rəsmi olaraq, [[SARS-CoV-2]] adlandırılan Covid-19-a səbəb olan virus təzə olduğundan onun haqqında hər hansı etibarlı məlumat yoxdur. Covid-19-a yoluxma hallarının baş verdiyi dünyanın 500 bölgəsində hava şəraitini müqayisə edən dərc olunmamış bir analiz virusun yayılma sürətinin temperatur, külək sürəti və nisbi rütubət ilə əlaqəli olmasını ehtimal etməyə əsas verir. Covid-19-un mövsümi xarakter daşıma ehtimalına işarə edən bəzi məlumatlar da var. Yeni xəstəliyin dünyada yayılmasından görünür ki, virus soyuq və quru hava şəraitinə üstünlük verir. Digər bir dərc olunmamış tədqiqat işində də yüksək temperaturlu iqlimlə Covid-19 hallarının aşağı düşməsi arasında bir əlaqəyə diqqət yetirilib, amma bu da qeyd olunub ki, təkcə yüksək hava temperaturu xəstəliyin qlobal miqyasda dəyişgənliyinə həlledici təsir göstərə bilməz. Tədqiqatçılara görə, Covid-19 üçün ən az uyğun gələn iqlim şəraiti dünyanın tropik bölgələrində ola bilər. Bu pandemiya bir çox hallarda daha adi sayıla bilən virusların mövsümi yayılma qaydalarına uyğun yayılmır. Məsələn, qripə yoluxma hallarının əksəriyyəti qış dövründə baş versə də, [[ispan qripi]] yay aylarında ən yüksək həddə çatır. Koronaviruslar "zərfləşmiş viruslar " ailəsinə aiddir. Onlar qoşa lipid örtüyündən ibarət olan yağlı bir [[membran]]a bükülmüş haldadır və həmin membrana tacabənzər [[zülal]]lar taxılmış vəziyyətdədir. Latınca tac "corona" olduğundan, bu növ viruslara koronavirus adı verilib. Digər zərfli viruslar üzərində aparılan tədqiqatlar göstərib ki, bu cür yağlı örtüyə malik viruslar belə örtüyü olmayanlarla müqayisədə istiyə daha çox həssasdır. Soyuqda həmin yağlı örtük rezinə bənzər bir hala gəlir, bişmiş ətin yağı kimi, soyuduqca daha çox bərkiyir və beləliklə, virusun bədən xaricində daha uzun müddət qalmasına imkan verir. Zərərli virusların əksəriyyəti bunun nəticəsində güclü mövsümi asılılığa malikdir. Tədqiqatlar artıq göstərib ki, Sars-Cov-2 virusu 21–23 °C temperatur dərəcələrində və 40% nisbi rütubətdə plastik və polad kimi sərt səthlərdə 72 saata qədər qala bilər. Lakin tropik bölgələrdə də xeyli sayda yoluxma halları olub. Bu yaxınlarda [[Harvard Tibb Məktəbi]]nin tədqiqatçıları tərəfindən aparılmış virusun Asiyada yayılmasının təhlili göstərib ki, bu pandemik koronavirusun hava şəraitindən asılılığı bir çoxlarının ümid etdiyindən daha az olacaq. Onlar Çinin müxtəlif iqlim zonalarına aid bölgələrində koronavirusun yayılma sürətini təhlil edərək belə qənaətə gəliblər ki, yaz və yayda temperatur və rütubətin artması bu infeksiyaya yoluxma hallarının azalmasına gətirib çıxarmayacaq. Onlar xəstəliyin nəzarətdən çıxmaması üçün ictimai səhiyyənin işə qarışmasının vacib olduğunu vurğulayırlar.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/159267 İsti hava həqiqətən Covid-19-u öldürəcəkmi?] Virtual Azərbaycan</ref> Alimlərin gəldiyi qənaətə görə 4 dərəcə radələrindəki hərarətdə koronavirus sabit vəziyyətdə qalaraq [[dezinfeksiya]] aparılmadığı halda 14 gündən sonra fəallığı azalmağa başlayır. Halbuki 70 dərəcədən artıq hərarətdə 5 dəqiqə ərzində fəalsızlaşır. Kağız üzərində üç saatdan sonra aşkarlanan koronavirus paltar və emal olunmuş taxta üzərində iki günədək, [[şüşə]] üzərində 4 günədək, plastik üzərində də 7 günədək qalır. Həmçinin [[tibbi maska]]ların üz tərəfində də koronavirusun 7 günədək qalmaq iqtidarında olduğu, ona görə də maskaların ciddi dezinfeksiyasının vacib olduğu vurğulanır.<ref>[https://virtualaz.org/dunya/159369 Alimlər koronavirusun hansı hərarətdə fəal olduğunu açıqladı]</ref> {{2019–20 koronavirus pandemiyası verilənləri}} == Xüsusiyyətləri == === Yoluxma === Virus, insandan insana, nəfəs vasitəsilə bədənə daxil olan virusları ehtiva edən hava damlaları ilə ötürülür. Xəstəliyin heç bir simptom olmadan insandan insana keçə biləcəyi barədə araşdırmalar mövcuddur, məsələn, Almaniyada ilk yoluxma baş verib. Bu kimi simptomlar olmadan ötürülmə hallarının nə qədər epidemiya yayılması bilinmir, əgər oynadığı rol böyük olarsa, epidemiyanı idarə etməyi çətinləşdirəcəkdir. === Molekulyar quruluş === Viruslar çox kiçik və az miqdarda atomlardan ibarət olduğu və unikal RNT protein molekulu olduğu üçün bu gün canlı və ya cansız bir qavrayışın olub olmadığı bilinmir. Buna görə onların dərsləri patrikul olaraq adlanır. Heç bir maddələr mübadiləsi olmur, hüceyrənin xaricində kristallaşaraq və cansız yaşayır, hüceyrə içərisindəki RNT-ni tərk edərək hüceyrə içərisinə çıxaraq hüceyrələrin nüsxələrini çıxarır, hüceyrə partlayır, yeni istehsal edilən viruslar digər hüceyrələrə təsir göstərir. 1 COVID-19 diametri 100 mm, diametri 1500 atom, cəmi 200 milyon atomlardan ibarətdir. Viruslar o qədər kiçikdir ki, çox az sayda atomdan ibarətdir. Bİr şəxs asqırarkən onun kiçik bir damlasının içərisində trilyonlarla virus vardır. === Göstəriciləri === Xəstəlik yüksək atəş, öskürək və 2–27 günlük bir inkubasiya dövründən sonra qəfil başlayan nəfəs darlığı ilə xarakterizə olunur. Bəzi xəstələrdə boğaz ağrısı və axan burun da var idi. Xəstəlik ümumiyyətlə orta və ağır bir klinik gedişat göstərir. Xəstəliyin ağırlaşmaları ağır [[sətəlcəm]], septik şok, kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu (ARDS), çoxsaylı orqan çatışmazlığı və ölüm kimi bildirilmişdir. == Statistika == Bu virus ölümcül olsa da, ona yoluxmuş əksəriyyətdə yalnız yumşaq simptomlar müşahidə olunur və bu şəxslər xəstəlikdən tam sağalırlar. Yoluxmaların 80 faizində simptomlar zəif olur. Çində fevralın 11-dək qeydə alınmış 44672 yoluxmanın 36 minindən çoxunda, yəni 80 faizində xəstəlik yüngül keçib. Xəstəliyin şiddətinə görə daha iki qrup var: sərt və kritik. İndiyədək bu virusa yoluxanların 14 faizində simptomlar sərt və yalnız 5 faizində kritik olub. Xəstəliyin orta ölümcüllük faizi Çində 2,3 faizdir. Alimlərin fikrincə, Çinin [[Hubey]] vilayətindəki 2,9 faiz ölümcüllük göstəricisi şişirdib. Çinin qalan hissələrində yoluxanların 0,4 faizi vəfat edib. Müqayisə üçün qeyd olunur ki, mövsümi qripin ölümcüllüyü 0,1 faizdir. Kritik kateqoriyaya düşənlər daha böyük təhlükə ilə üzləşirlər. Çindəki müşahidələrə görə bu kateqoriyada olanların 49 faizi vəfat edib.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/157596 İnsanları vahiməyə salan koronavirus öz-özünə itib gedəcəkmi?]</ref> Martın 13-də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) Avropa qitəsinin koronavirus pandemiyasının episentrinə çevrildiyini bəyan edib.<ref>[https://virtualaz.org/dunya/158474 ÜST Avropanı pandemiyanın episentri elan etdi]</ref> == Qarşısının alınması == [[Fayl:Mikrobların yayılmasının qarşısını alın!.png|thumb|Pandemiyaya qarşı [[Azərbaycanca]] afişa|312x312px]] === Şəxsi ehtiyat tədbirləri === Hal-hazırda, COVID-19 üçün effektiv dərman terapiyası və ya [[peyvənd]]i yoxdur, lakin onun inkişafı üçün səylər davam edir. Bu, "qrip kimi" [[qızdırma]], nəfəs darlığı, öskürək və digər simptomları var.<ref>{{cite web |title=China confirms deadly Wuhan coronavirus can be transmitted by humans {{!}} World News {{!}} Sky News |url=https://news.sky.com/story/china-confirms-deadly-wuhan-coronavirus-can-be-transmitted-by-humans-11913560 |website=web.archive.org |accessdate=4 aprel 2020 |date=22 yanvar 2020 |archive-date=2020-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122124625/https://news.sky.com/story/china-confirms-deadly-wuhan-coronavirus-can-be-transmitted-by-humans-11913560 |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |title=Wuhan novel coronavirus (WN-CoV) infection prevention and control guidance – GOV.UK |url=https://www.gov.uk/government/publications/wuhan-novel-coronavirus-infection-prevention-and-control/wuhan-novel-coronavirus-wn-cov-infection-prevention-and-control-guidance |website=Government of United Kingdom |accessdate=4 aprel 2020 |date=22 yanvar 2020 |archive-date=2020-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122124632/https://www.gov.uk/government/publications/wuhan-novel-coronavirus-infection-prevention-and-control/wuhan-novel-coronavirus-wn-cov-infection-prevention-and-control-guidance |url-status=unfit }}</ref> İnfeksiyanın qarşısını almaq üçün əlləri sıx-sıx yumaq, öskürək və asqırma zamanı ağız və burunu bağlamaq və öskürək asqıraq kimi xəstəlik simptomları müşahidə olunan hər kəs ilə sıx əlaqə qarşısını almaq tövsiyə edilir. Yoluxmuş bir insana qrip dərmanı qəbul etmək, maye içmək və dincəlməklə simptomlarını yüngülləşdirə biləcəkləri barədə ümumi bir məlumat vardır.<ref>{{cite web |title=Coronavirus {{!}} About {{!}} Prevention and Treatment {{!}} CDC |url=https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html |website=CDC |accessdate=4 aprel 2020 |date=15 dekabr 2019 |archive-date=2019-12-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191215193934/https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html |url-status=unfit }}</ref> Bəzi ölkələr insanlardan qripə bənzər simptomları, xüsusən də [[Çin]]ə səfər etdikləri təqdirdə həkimlərinə bildirmələrini xahiş edirlər.<ref>{{cite web |title=Wuhan pneumonia: Hong Kong widens net for suspected cases but medical workers fear already overstretched hospitals will suffer {{!}} South China Morning Post |url=https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3046634/wuhan-pneumonia-hong-kong-widens-net-suspected |website=scmp.com |accessdate=4 aprel 2020 |date=21 yanvar 2020 |archive-date=2020-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200121085124/https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3046634/wuhan-pneumonia-hong-kong-widens-net-suspected |url-status=unfit }}</ref> [[Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi]] tərəfindən bildirilən riskli bölgələrə gedəcək şəxslərin fərdi olaraq ala biləcəyi tədbirlər:<ref>{{cite web |title=Əhalini məlumatlandırmaq məqsədi ilə hazırlanan www.koronavirus.az saytı növbəti həftə istifadəyə veriləcək |url=http://sehiyye.gov.az/xeberler/2812-halini-mlumatlandrmaq-mqsdi-il-hazrlanan-wwwkoronavirusaz-sayt-nvbti-hft-istifady-verilck.html |website=sehiyye.gov.az |accessdate=4 aprel 2020}}</ref> * Xəstə insanlarla təmasdan qaçınmaq lazımdır (mümkünsə ən azı 2 metr məsafədə). * Xəstələrin olması səbəbi ilə sağlamlıq mərkəzlərinə baş çəkilməməli və sağlamlıq müəssisəsinə getmək lazım olduğu hallarda digər xəstələrlə əlaqə minimuma endirilməlidir. * Yaşlılar və xroniki xəstəliyi olanlar həkimləri və səhiyyə işçiləri ilə məsləhətləşərək riskli bölgəyə səyahətlərini planlaşdırmalıdırlar. * Qida təhlükəsizliyi tövsiyələrinə (məsələn, xam süd və heyvan məhsullarını istehlak etməmək, xam tərəvəz və meyvələri yaxşıca yuyulmaq kimi) diqqət yetirilməlidir. * Vəhşi və ev heyvanları ilə təmasdan qaçınmaq lazımdır. * Əl gigiyenasına diqqət yetirilməlidir. Əllər sabun və su ilə ən azı 20 saniyə yuyulmalı, sabun və su olmadıqda spirt əsaslı əl dezinfeksiyaedici maddələrdən istifadə edilməlidir. === Çində alınan ehtiyat tədbirləri === [[Fayl:Wuhan citizens rush to buy vegetables during Wuhan coronavirus outbreak.jpg|thumb|245x245px|Uhan sakinləri, yoluxmadan qorunmaq məqsədilə tərəvəz almağa tələsərkən]] 22 yanvar 2020-ci ildə AFC, koronavirus epidemiyası ilə əlaqədar olaraq, əvvəllər [[Uhan]]da oynanılması planlaşdırılan Qadın Olimpiya Təsnifat Turnirinin A qrupu matçlarını ([[Avstraliya]], [[Çin Xalq Respublikası]], [[Tayvan]] və [[Tayland]]dan olan müvafiq komandalar da daxil olmaqla) [[Nankin]]ə aparacağını bildirdi. Uhana gediş-gəliş üçün təsirli bir karantin 23 yanvar 2020-ci ildə, saat 10-da tətbiq olunmağa başlandı. Uçuş və qatarlar, ictimai avtobuslar, metro sistemi və Uhana gedən və uzun məsafəli avtobuslar növbəti elana qədər dayandırıldı. Çinin Sinhua Xəbər Agentliyinə görə, bu təşəbbüs Uhandan virusun yayılmasını dayandırmaq və insanların sağlamlığı və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün göstərilmiş mühüm bir səydir.<ref>{{cite web |title=China halts flights and trains out of Wuhan as WHO extends talks |url=https://www.channelnewsasia.com/news/asia/wuhan-virus-quarantine-city-flights-trains-china-12306684 |website=CNA |accessdate=4 aprel 2020 |language=en}}</ref> [[Fayl:Last train of Wuhan metro before authorities lock down the city for the Wuhan coronavirus outbreak.jpg|left|thumb|243x243px|Sosial izolyasiya tədbirlərindən öncə Uhandaki son metro qatarı]] Genişmiqyaslı iclasların və qrup turlarının təxirə salınması tapşırıqları da həmçinin verildi. Karantindən sonra ərzaq məhsullarının qiymətinin artması və xəstəxanaya gedən səhiyyə işçilərinin çətinliyi də daxil olmaqla, müxtəlif logistika problemləri meydana çıxdı.<ref>{{cite web |title=武汉一线 {{!}} 菜价上涨，市民称白菜35一颗_七环视频_澎湃新闻-The Paper |url=https://www.thepaper.cn/newsDetail_forward_5609817 |website=The Paper |accessdate=4 aprel 2020 |date=23 yanvar 2020 |archive-date=2020-01-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200123101757/https://www.thepaper.cn/newsDetail_forward_5609817 |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite web |title=China's coronavirus ground zero at Wuhan the destination for Matildas' Olympic qualifiers – ABC News (Australian Broadcasting Corporation) |url=https://www.abc.net.au/news/2020-01-22/coronavirus-wuhan-in-china-site-of-matildas-olympics-qualifiers/11888578 |website=ABC News |accessdate=4 aprel 2020 |date=22 yanvar 2020 |archive-date=2020-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122124628/https://www.abc.net.au/news/2020-01-22/coronavirus-wuhan-in-china-site-of-matildas-olympics-qualifiers/11888578 |url-status=unfit }}</ref> Sonradan [[Hubey]] əyalətində ən az 15 şəhərdə nəqliyyat məhdudlaşdırıldı.<ref>The British cruise ship Diamond Princess was in Japanese waters, and Japanese administration was asked to manage its quarantine, with the passengers having not entered Japan. Therefore, this case is neither included in the Japanese government's official count nor in United Kingdom's one. The World Health Organization classifies the cases as being located "on an international conveyance".</ref> [[Pekin]]dəki [[Yasaq şəhər]], ənənəvi məbəd yarmarkaları və digər təntənəli yığıncaqlar da daxil olmaqla bir çox Yeni il tədbirləri yoluxma qorxusundan ləğv edildi. [[Honkonq]]da da yoluxucu xəstəliklərə qarşı tədbirlərin səviyyələri artırılmış və fövqəladə hal elan edilmiş, fevralın ortalarına qədər məktəbləri bağlanmış və hər il təntənəli şəkildə qeyd edilən [[Çin Yeni ili|Yeni il]] ləğv edildi.<ref>{{cite web |title=China coronavirus: Hong Kong leader hits back at criticisms of being slow |url=https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3047645/china-coronavirus-hong-kong-students-get-two-more |website=South China Morning Post |accessdate=4 aprel 2020 |language=en |date=25 yanvar 2020}}</ref> Çin yoluxmuş insanları müalicə etmək üçün 10 gün ərzində tamamlanması planlaşdırılan 1000 çarpayılıq bir xəstəxana inşasına başladı. Yalnız Uhanda xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin bu xəstəxanada müalicə olunması planlaşdırıldı.<ref>{{cite web |title=Koronavirusa görə, Vuhanda 1000 çarpayılıq xəstəxana səkkiz günə tamamlandı » Dəyərlər AİN |url=http://deyerler.org/467888-koronovirusa-ggrj-vuhanda-1000-garpaydldq-xjstjxana-sjkkiz-ggnj-tamamlandd.html |website=deyerler.org |accessdate=4 aprel 2020 |language=ru }}{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Çinin Maliyyə Nazirliyi verdiyi açıqlamada, 29 yanvar tarixindən etibarən yeni növ koronavirusun yayılması ilə mübarizə üçün 3,94 milyard [[dollar]]lıq əlavə büdcə ayrıldığını söylədi.<ref>{{cite web |title=Çin daha bir ilki bacardı – 2 günə ərsəyə gətirildi – VİDEO |url=http://www.xezerxeber.az/%C9%99n_%C3%A7ox_oxunan/277465.html |website=www.xezerxeber.az |accessdate=4 aprel 2020 |language=az}}</ref> [[30 yanvar|Yanvarın 30]]-da [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]] xəstəliyin digər ölkələrə və [[Çin]]in bütün əyalətlərinə yayıldığı üçün beynəlxalq fövqəladə hal elan etdi.<ref>{{cite web |title=Koronavirus: Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı fövqəladə hal elan edib |url=https://www.bbc.com/azeri/international-51279455 |website=BBC News Azərbaycanca |accessdate=4 aprel 2020 |language=az |date=31 yanvar 2020}}</ref> == Təsiri == === İqtisadi === [[Fayl:Stock-indices-2020crash.svg|thumb|upright=1.3|Fond birjasının çökməsi]] Bu pandemiya qlobal iqtisadiyyatı üçün sabitliyi pozan təhlükədir. [[Sent-Luis Vaşinqton Universiteti]]nin bir eksperti verdiyi hesabatında deyilir ki, COVID-19 dünya təchizat zəncirinə 300 milliard ABŞ dollarıdan böyük təsir edəcək və belə vəziyyət daha iki il davam edə bilər.<ref name="AutoDW-268">{{cite web |url=https://source.wustl.edu/2020/02/washu-expert-coronavirus-far-greater-threat-than-sars-to-global-supply-chain/ |title=WashU Expert: Coronavirus far greater threat than SARS to global supply chain |date=2020-02-07 |work=The Source |last1=Miller |first1=Jill Young |name-list-format=vanc |access-date=2020-02-13}}</ref> Fevralın 24-də Çindən kənarda yoluxma halların sayının əhəmiyyətli artımına görə, qlonal fond birjaları düşüb.<ref name="AutoDW-270">{{cite news |url=https://www.cnn.com/2020/02/23/business/stock-futures-coronavirus/index.html |title=Dow plunges 1,000 points as coronavirus cases surge in South Korea and Italy |date=2020-02-24 |first1=Rob |last1=McLean |first2=Laura |last2=He |first3=Anneken |last3=Tappe |name-list-format=vanc |publisher=[[CNN.com|CNN]]}}</ref><ref name="AutoDW-271">{{cite web |url=https://www.cityam.com/ftse-100-plunges-2-per-cent-as-coronavirus-takes-hold-in-italy/ |title=FTSE 100 plunges 3.7 per cent as Italy confirms sixth coronavirus death |date=2020-02-24 |work=City A.M. |location=London}}</ref> Həmin ayın 27-də isə, ABŞ-da baş verən fond birjasının düşməsi 2008-ci ildən bəri ən kəskin çökmə olmuş.<ref name="S6DVx">{{cite news |url=https://www.cnn.com/2020/02/27/investing/dow-stock-market-selloff/index.html |title=Dow falls 1,191 points—the most in history |last1=Tappe |first1=Anneken |name-list-format=vanc |publisher=[[CNN.com|CNN]] |access-date=2020-02-28}}</ref> === Siyasi === [[Çin Kommunist Partiyası]]nın (ÇKP) mərkəzi Çindəki bölgə icra hakimiyyətilərin bir sıra nümayəndələri vəzifələrindən azad edilib. Bəzilərin fikrinə görə, bunun məqsədi ÇKP-nın başçılığını ictimai qəzəbindən qorumaq idi.<ref name="AutoDW-264">{{cite web |url= https://www.businessinsider.com/analysis-china-hubei-officials-sacked-xi-jinping-protected-2020-2 |title=China sacked a brace of top officials in Hubei province, likely in a move to protect Xi Jinping from people's anger over the coronavirus outbreak |last=Bostock |first=Bill |work=Business Insider |access-date=26 February 2020 |date=13 February 2020}}</ref> İranın hakimiyyəti epidemiyanın təsirinə ağır şəkildə məruz qalıb.<ref>{{Cite web |url= https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/coronavirus-pummels-iran-leadership-as-data-show-spread-is-far-worse-than-reported/2020/03/04/7b1196ae-5c9f-11ea-ac50-18701e14e06d_story.html |title=Coronavirus pummels Iran leadership as data show spread is far worse than reported |last=Cunningham |first=Erin |work=[[The Washington Post]] |access-date=15 March 2020 }}</ref> İran Prezidenti, [[Həsən Ruhani]] açıq dünya liderlərinə ünvanladığı məktubuda yardım istəyib, ölkəsinin ABŞ sanksiyalarına görə dünya bazarlarına girişi olmadığını qeyd etmiş.<ref>{{cite news |title=U.S. sanctions 'severely hamper' Iran coronavirus fight, Rouhani says |url= https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-iran/us-sanctions-severely-hamper-iran-coronavirus-fight-rouhani-idUSKBN2110HL |agency=Reuters |date=14 March 2020}}</ref> Bəziləri [[Avropa İttifaqı]]nı İtaliyadaki epidemiyası ilə əlaqədar həmrəyliksizliyinə görə təndiq edib.<ref>{{cite news |title=Italy criticises EU for being slow to help over coronavirus epidemic |url= https://www.theguardian.com/world/2020/mar/11/italy-criticises-eu-being-slow-help-coronavirus-epidemic |work=[[The Guardian]] |date=11 March 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Italy criticizes EU for not responding its call for help, 'only China responded bilaterally' |url= https://news.cgtn.com/news/2020-03-12/Italy-calls-for-extra-help-for-COVID-19-only-China-responded--ONp6w2rmvu/index.html |work=CGTN News |publisher=[[China Global Television Network]] |date=12 March 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=The EU Is Abandoning Italy in Its Hour of Need |url= https://foreignpolicy.com/2020/03/14/coronavirus-eu-abandoning-italy-china-aid/ |work=[[Foreign Policy]] |date=14 March 2020}}</ref> === Ksenofobiya === Virusun yayımlaması ilə Çinlilərə və başqa Şərqi Asiya əsilli insanlara qərəz və ksenofobiya bir sıra ölkələrdə,<ref name="The Hill 20200130">{{cite web |url= https://thehill.com/changing-america/respect/diversity-inclusion/480749-the-coronavirus-is-causing-an-outbreak-in-anti |title=The coronavirus is causing an outbreak in America—of anti-Asian racism |last=Somvichian-Clausen |first=Austa |date=30 January 2020 |work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]] |url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20200201181522/https://thehill.com/changing-america/respect/diversity-inclusion/480749-the-coronavirus-is-causing-an-outbreak-in-anti |archive-date=1 February 2020 |access-date=4 February 2020}}</ref><ref name=":ma">{{cite web |url= https://www.businessinsider.com/wuhan-coronavirus-racism-asians-experience-fears-outbreak-2020-1 |title=The Wuhan coronavirus is causing increased incidents of racism and xenophobia at college, work, and supermarkets, according to Asian people |last=Ma |first=Alexandra |last2=McLaughlin |first2=Kelly |date=2 February 2020 |work=Business Insider |url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20200202204722/https://www.businessinsider.com/wuhan-coronavirus-racism-asians-experience-fears-outbreak-2020-1 |archive-date=2 February 2020 |access-date=3 February 2020}}</ref><ref name=":16">{{cite news |url= https://www.washingtonpost.com/world/2020/01/31/top-european-music-school-suspended-students-east-asia-over-coronavirus-concerns-amid-rising-discrimination/ |title=A top European music school suspended students from East Asia over coronavirus concerns, amid rising discrimination |first1=Stefano |last1=Pitrelli |first2=Rick |last2=Noack |date=31 January 2020 |work=[[The Washington Post]] |url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20200203131427/https://www.washingtonpost.com/world/2020/01/31/top-european-music-school-suspended-students-east-asia-over-coronavirus-concerns-amid-rising-discrimination/ |archive-date=3 February 2020 |access-date=4 February 2020}}</ref><ref name="AutoDW-251">{{cite web |url= https://www.vox.com/2020/2/7/21126758/coronavirus-xenophobia-racism-china-asians |title=The coronavirus exposes the history of racism and "cleanliness" |last=Burton |first=Nylah |date=7 February 2020 |work=[[Vox (website)|Vox]] |url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20200207211942/https://www.vox.com/2020/2/7/21126758/coronavirus-xenophobia-racism-china-asians |archive-date=7 February 2020 |access-date=9 February 2020}}</ref> özəlliklə Avropada, Şimali Amerikada və Asiya-Sakit okeanı bölgəsində artıb.<ref>{{cite news |title=Fears of new virus trigger anti-China sentiment worldwide |url= http://www.koreatimes.co.kr/www/world/2020/02/683_282767.html |work=The Korea Times |date=2 February 2020}}</ref> Afrikanın bəzi ölkələrində də Çinlilərə qarşı duyğuların qalxması müşahidə olunur.<ref>{{cite news |title=Coronavirus fuels anti-Chinese discrimination in Africa |url= https://www.dw.com/en/coronavirus-fuels-anti-chinese-discrimination-in-africa/av-52428454 |publisher=[[Deutsche Welle]] |date=19 February 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Chinese industrial workers subject to mandatory coronavirus isolation in Ethiopia |url= https://www.panapress.com/Chinese-industrial-workers-subje-a_630630164-lang2.html |work=Panapress.com |date=28 February 2020}}</ref> Virusa məruz qalan Çinlilərə həm offlayn həm də onlayn dəstək göstərilib,<ref name="bbcdomestic">{{cite news |url= https://www.bbc.com/news/world-asia-china-51276496 |title=Coronavirus: Tales of solidarity from China's virus-hit Wuhan |date=28 January 2020 |work=[[BBC News Online]] |access-date=11 February 2020}}</ref><ref name="fanshelp">{{cite web |title=How Taylor Swift's Chinese fans are helping fight the coronavirus |url= https://www.thestar.com.my/tech/tech-news/2020/02/03/how-taylor-swifts-chinese-fans-are-helping-fight-the-coronavirus |work=The Star |last1=Zang |first1=Phoebe |date=3 February 2020 |access-date=15 February 2020}}</ref><ref name="nytdonate">{{cite web |title=How Residents in Wuhan Are Coping With Coronavirus (3:18 minutes in) |url= https://www.youtube.com/watch?v=8QeqInTT4Cc |work=[[The New York Times]] |via=YouTube |date=4 February 2020 |access-date=15 February 2020}}</ref><ref name="cheeringfans">{{cite web |title=This Chinese Actor Cheered on a Terrified Wuhan Doctor; His Fans Then Raised Funds for the City |url= https://www.todayonline.com/8days/sceneandheard/entertainment/chinese-actor-cheered-terrified-wuhan-doctor-his-fans-then-raised |work=Today |last1=Wei Lin |first1=Lee |date=24 January 2020 |access-date=15 February 2020}}</ref> fəqət eyni zamanda, Uhan və Hubei sakinləri özlərinə qarşı bölgə əsasında diskriminasiyadan xəbər verirlər.<ref name="AutoDW-252">{{cite web |url= https://www.dazeddigital.com/life-culture/article/47822/1/life-under-lockdown-young-people-in-wuhan-china-tell-their-coronavirus-stories |title=Life under lockdown: Young people in Wuhan tell their coronavirus stories |date=6 February 2020 |work=Dazed |access-date=8 March 2020}}</ref><ref name="AutoDW-253">{{cite news |url= https://www.dw.com/en/sierens-china-coronavirus-an-epidemic-of-rumors/a-52288831 |title=Sieren's China: Coronavirus — an epidemic of rumors |last1=Sieren |first1=Frank |date=7 February 2020 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}</ref><ref name="AutoDW-254">{{Cite news |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/china-desperate-to-stop-coronavirus-turns-neighbor-against-neighbor/articleshow/73922967.cms |title=China, desperate to stop coronavirus spread, turns neighbor against neighbor |date=4 February 2020 |work=The Economic Times |access-date=16 February 2020 |archive-date=17 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200217045805/https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/china-desperate-to-stop-coronavirus-turns-neighbor-against-neighbor/articleshow/73922967.cms |url-status=dead }}</ref> Virus başqa ölkələrə yayılmayanda, Avropadaki pandemiyanın mərkəzi olan İtaliyadan insanlar da şübhə və ksenofobiyaya məruz qalıblar.<ref>{{cite news |title=Italy Shows Just How Crazy Coronavirus Panic Can Get |url= https://www.thedailybeast.com/italy-shows-just-how-crazy-coronavirus-panic-can-get |work=[[The Daily Beast]] |date=29 February 2020}}</ref><ref>{{cite news |title=Italians Are Being Treated as a Risk Abroad Over Coronavirus |url= https://www.wsj.com/articles/italians-are-being-treated-as-a-risk-abroad-over-coronavirus-11582913454 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=28 February 2020}}</ref> Müxtəlif ölkələrin, o cümlədən Malayziyanın, Yeni Zelandiyanın, Sinqapurun və Cənubi Koreyanın vətəndaşları öz hökumətlərindən Çinlilərin oraya gəlməyə qadağan etməyə tələb edən ərizələri imzalayıb.<ref>{{cite web |url=https://www.nst.com.my/news/nation/2020/01/559942/some-malaysians-calling-ban-chinese-tourists |title=Some Malaysians calling for ban on Chinese tourists |last=Solhi |first=Farah |date=26 January 2020 |work=[[New Straits Times]] |access-date=12 February 2020 |archive-url= https://web.archive.org/web/20200127152306/https://www.nst.com.my/news/nation/2020/01/559942/some-malaysians-calling-ban-chinese-tourists |archive-date=27 January 2020 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |title=Calm urged as anti-Chinese sentiment felt in New Zealand |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=12304816 |access-date=6 February 2020 |work=[[The New Zealand Herald]] |archive-url= https://web.archive.org/web/20200206014546/https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=12304816 |archive-date=6 February 2020 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2020/01/31/coronavirus-chinese-xenophobia-racism-misinformation/2860391001/ |title=Coronavirus is spreading. And so is anti-Chinese sentiment and xenophobia. |first1=Marco |last1=della Cava |first2=Kristin |last2=Lam |work=[[USA Today]] |access-date=5 February 2020 |archive-url= https://web.archive.org/web/20200203011355/https://www.usatoday.com/story/news/nation/2020/01/31/coronavirus-chinese-xenophobia-racism-misinformation/2860391001/ |archive-date=3 February 2020 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |title=Not Enough Doctors in Daegu: As Virus Cases Rise, South Korea's Response Is Criticized |url=https://www.wsj.com/articles/not-enough-doctors-in-daegu-as-virus-cases-rise-south-koreas-response-is-criticized-11582547600 |work=[[The Wall Street Journal]] |date=24 February 2020}}</ref> Yaponiyada #ÇinliYaponiyayaGəlmə ({{dil-en|#ChineseDontComeToJapan}}) [[Twitter]]-in trendlərinə çıxıb.<ref>{{Cite web |url=https://www.forbes.com/sites/sarahkim/2020/01/30/coronavirus-racism-asian-communities/ |title=As The Coronavirus Spreads, So Does Racism – Both Against And Within Asian Communities |last=Kim |first=Sarah |work=[[Forbes]] |access-date=2 February 2020 |archive-url= https://web.archive.org/web/20200202205424/https://www.forbes.com/sites/sarahkim/2020/01/30/coronavirus-racism-asian-communities/ |archive-date=2 February 2020 |url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası 2020]] * [[COVID-19 qarşı peyvənd]] == Xarici keçidlər == * [https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 WHO: Coronavirus disease (COVID-19)] by [[World Health Organization]] * [https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/index.html CDC: Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)] by [[Centers for Disease Control and Prevention]] * [https://www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china ECDC: COVID-19] by [[European Centre for Disease Prevention and Control]] * [https://www.gov.uk/guidance/wuhan-novel-coronavirus-information-for-the-public NHS: Coronavirus (COVID-19)] by NH {{Xarici istinadlar}} {{Naviqasiya cədvəli |name = Epidemiyalar |başlıq = Epidemiyalar və pandemiyalar | başlığın stili = <!-- background: ; --> | siyahıların stili = hlist hlist-items-nowrap | state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |qrup1 = Epidemiyalar |list1 = [[Afina vəba epidemiyası]] (e.ə.429—427/426) • [[Rusiyada taun epidemiyası]] (1654–1655) • [[Böyük London vəbası]] (1665–1666) • [[Vyanada Böyük taun epidemiyası]] (1679) • [[Marsel taunu]] (1720–1722) • [[Vetlyanski qəsəbəsində taun epidemiyası]] (1878–1879) • [[Ebola virusunun yayılması ]](2014) |qrup2 = Pandemiyalar |list2 = [[Antonin vəbası]] (165–180) • [[Yustinian taunu]] (541—750) • [[Qara ölüm]] (1346–1353) • [[Birinci vəba pandemiyası]] (1816–1826) • [[İkinci vəba pandemiyası]] (1829–1837) • [[Üçuncü vəba pandemiyası]] (1846–1860) • [[Üçüncü pandemiya]] (1855–1959) • [[Dördüncü vəba pandemiyası]] (1863–1879) • [[Beşinci vəba pandemiyası]] (1881–1896) • [[Altıncı vəba pandemiyası]] (1899–1923) • [[İspan qripi]] (1918–1920) • [[H1N1 qripinin 2009-cu ildə pandemiyası|Donuz qripi pandemiyası]] (2009–2010) • [[COVID-19 koronavirus pandemiyası]] (2019-bugünə qədər) }} [[Kateqoriya:Aktual hadisələr]] [[Kateqoriya:Epidemiyalar]] [[Kateqoriya:Uhan]] [[Kateqoriya:Koronaviruslar]] [[Kateqoriya:COVID-19 pandemiyası]] qa7m2iib4exxwcnhf59n4piwh4dfzno 0 618846 6556911 6276186 2022-07-31T17:29:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Eagle-crashed.jpg|thumb|right|400px|S. A. Andre və Knut Frenkelin ekspedisiyanın 3-cü üzvü Nils Strindberg tərəfindən hava şarı ilə dəniz buzu üzərində çəkilmiş şəkli. Uğursuz 1897-ci il ekspedisiyasındağ çəkilmiş bu və başqa fotolar 1930-cu ildə yenidən bərpa edildi.]] '''Andrenin Arktik şar ekspedisiyası''' — 1897-ci ildə ekspedisiyada iştirak edən hər üç tədqiqatçının ölümünə səbəb olan ekspedisiya, [[Şimal qütbü]]nə çatmaq cəhdi. İlk [[isveç]] [[hava şarı]] idarəçisi S. A. Andre, [[Svalbard]]dan birbaşa şimal qütbünün üzərindən keçərək [[Rusiya]] və ya [[Kanada]]ya [[hidrogen]] hava şarı ilə yola çıxmağı təklif etdi. Təklif Şimal qütbü uğrunda yarışda geridə qalmış İsveç xalqı tərəfindən vətənpərvər coşğunluqla qarşılandı. Andre hava şarı ilə ekspedisiya planı ilə əlaqəli təhlükələrin bir çox erkən əlamətlərinə məhəl qoymadı. Təhlükəsiz səyahət üçün hava şarını müəyyən dərəcədə idarə edə bilmək zəruri idi. Andrenin icad etdiyi kəndir sükan texnikasının effektsiz olduğu ilə əlaqəli bir çox dəlil var idi. Ekspedisiyanın taleyi bu kəndirlərdən asılı idi. Ən pisi isə ''Örnen'' (Qartal) adlı bu qütb şarı heç sınanmadan [[Paris]]dəki istehsalçısından birbaşa [[Svalbard]]a gətirildi. Ölçmələr hava şarının gözləniləndən daha çox sızdığını göstərsə də, Andre bu həyəcanlı şərhləri görməməzlikdən gəlir. Ekspedsiyanın müasir tələbələrinin əksəriyyəti Andrenin nikbinliyini, [[texnologiya]]nın gücünə inamını və təbiət qanunlarına etinasızlıqla yanaşmasının özünün və iki yoldaşı Nils Strindberg və Knut Frenkelinin ölümünə səbəb olan əsas hadisələr kimi görürlər.<ref>{{cite web |url = http://www.grennamuseum.se/info.aspx?visa=aexh |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070711183318/http://www.grennamuseum.se/info.aspx?visa=aexh |archivedate = 2007-07-11 |title = Här finner du en datorsimulering av ballongen Örnens flygförmåga |accessdate = 2 mart 2020 |language = |url-status = unfit }}</ref> 1897-ci ilin iyul ayında Andre, Strindberq və Frenkelin Svalbarddan ayrıldıqdan sonra hava şarı sürətlə [[hidrogen]] itirir və 2 gün sonra dəniz buzuna dəyərək qəzaya uğrayır. Hər üç tədqiqatçı heç bir zədə almır və səfərin çətin olacağını anlayır. Onlar bu səfər üçün lazımı qədər yaxşı hazırlaşmamış, geyimləri və təchizatlanmaları yetərsiz olmuşdur. Oktyabr ayında qrup Svalbarddakı tərk edilmiş [[Ağ adası (Şpitsbergen)|Ağ adada (Şpitsbergen)]] əldən düşürlər və buradaca ölürlər. 33 il Andre ekspedisiyasının taleyi həll olunmamış, müəmmalı məsələlərdən biri olaraq qalmışdır. Daha sonra isə ekspedisiyanın son düşərgəsinin 1930-cu ildə təsadüfən tapılması [[İsveç]] mediasında [[sensasiya]] yaratdı. Andrenin əsas motivləri qütb bölgələrinin kəşfinin kişilik və vətənpərvərliyi sübut etmək üçün zəmin olaraq görməsi idi. Ən erkən nümunələrdən biri [[Per Olof Sundman]]ın hekayələşdirilmiş və 1967-ci ildə ən çox satan roman olan ''Qartal Uçuşu'' kitabında Andreni onun sponsorları və media qarşısında zəif və gülünc kimi göstərməsidir. Müasir yazarların Andrenin iki gənc yoldaşının həyatını faktiki olaraq itirilməsində günahkar olması ilə əlaqədar çıxardığı hökm, onun İsveç millətçi şücaətinin qurbanı olaraq görülməsindən asılı olaraq 20-ci əsrin əvvəllərində dəyişdi.<ref>See Kjellström, p. 45, Lundström, p. 131, Martinsson.</ref> == Hadisənin təfərrüatları == === Andrenin planı === [[Fayl:SAAndree.png|450px|thumb|right|Salomon Avqust Andre]] 19-cu əsrin ikinci yarısı "Arktikanın kəşfində qəhrəmanlıq dövrü" adlandırılırdı.<ref>''Safe Return Doubtful: The Heroic Age of Polar Exploration''</ref><ref>{{cite web |url = https://joidesresolution.org/the-heroic-age-of-antarctic-exploration/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20181109175430/https://joidesresolution.org/the-heroic-age-of-antarctic-exploration/ |archivedate = 2018-11-09 |title = Heroic Age of Antarctic Exploration |author = Kim Kenny |date = 21 yanvar 2018 |work = |publisher = joidesresolution.org |accessdate = 3 mart 2020 |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> Yaşamaq üçün çətin və təhlükəli olan [[Arktika]] və [[Antarktika]] bölgələri öz [[ekologiya]]ları və [[mədəniyyət]]ləri ilə yox texnoloji bacarıq və cəsarətlə fəth ediləcək çətin torpaqlar kimi dövrün insanlarını cəzb edirdi. Salomon Avqust Andre də bu coşğunu paylaşdı və hidrogenli hava şarını küləyin köməyi ilə Svalbarddan [[Şimal Buzlu okean]]a, [[Berinq boğazı]]na qədər hərəkət etdirməyi, [[Alyaska]], [[Kanada]] və ya [[Rusiya]]ya getməyi və yolda Şimal qütbünün yaxınlığından, hətta tam üstündən geçməyi təklif etdi. Hava şarı ilə uçma ehtirası olan Andre [[Stokholm]]dakı patent idarəsində [[mühəndis]] idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Mark Nuttall | başlıq = Encyclopedia of the Arctic | link = https://books.google.az/books?id=Swr9BTI_2FEC&pg=PA89&lpg=PA89&dq=andree+was+engineer+in+stockholm&source=bl&ots=jvP49rJCXh&sig=ACfU3U15cqkMHxT_COhJu-0cUUwwlryLtA&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiR05mNzv3nAhURrosKHUT3BtMQ6AEwA3oECAkQAQ#v=onepage&q=andree%20was%20engineer%20in%20stockholm&f=false | cavabdeh = | yer = [[London]] | nəşriyyat = Routledge | il = 2005 | cild = | səhifə = 89 | səhifələr = 2380 | isbn = 9781136786808 | doi = | ref = }}</ref> [[Fayl:Svea.png|thumb|left|Andrenin hidrogen hava şarı, Svea]] 1893-cü ildə öz hava şarı olan "Svea"nı aldı və [[Göteborq]]dan və ya [[Stokholm]]dan başlayaraq 1500 [[km]] (930 mil) məsafəni qət edərək doqquz səyahət etdi. Hakim qərb küləkləri zamanı Svea şarının onu nəzarətsiz şəkildə Baltik dənizindən çıxartmaq, təhlükəli şəkildə suyun səthi üzərində uçuş eləməyə məcbur etmək və [[Stokholm]] [[arxipelaq]]ındakı qayalıq adacıqlara çırpmaq kimi tendensiyası var idi. O, bir dəfə [[Baltik dənizi]]ndən [[Finlandiya|Finlyandiyaya]] qədər səyahət etdi. Ən uzun səyahəti [[Göteborq]]un qərbindən, [[İsveç]]in eni boyunca və Baltik dənizinin üstündən keçərək [[Qotland adası|Qotlanda]] qədər davam etmişdir. Bir mayak gördü və Eland sahillərinə vurulan dalğa səslərini eşitsə də, qurudan keçib gölləri gördüyünə inandı.<ref>Lundström, pp. 12–16.</ref> Bir neçə Svea uçuşu zamanı Andre inkişaf etdirdiyi və Şimal qütbü ekspedisiyası zamanı istifadə etmək istədiyi kəndir ilə sükanı idarəetmə texnikasını sınaqdan keçirdi. Balon səbətindən asılan və uzunluğunun bir hissəsi yerə dəyən kəndirlər, yüngül hava gəmilərinin küləklə eyni sürətlə hərəkət etməsinə, yelkənləri sükan arxasında idarə etməni daha rahat etmək üçün hazırlanmışdır. İplərin sürtünməsi şarın yelkənlərin təsir göstərəcəyi nöqtəyə qədər yavaşlatılması üçün nəzərdə tutulmuşdu. Bundan başqa iplər hava şarının öz oxu ətrafında fırlanmasına xidmət göstərirdi. Andre bu texnika ilə hava şarını küləyin istiqamətindən on dərəcə uzaqlaşmağı bacardığını bildirdi və ya belə olmasa da böyük ehtimal belə olduğunu güman edirdi. Bu fikir müasir hava şarı mühəndisləri tərəfindən rədd edilir; "İsveç Şar Assosiasiyası" Andrenin küləkdən yayına biləcəyi inancının səhv olduğunu,<ref>[http://www.ballong.org/drupal/minnesmarken/andree "Andrées färder"]. Svenska Ballong Federationen. {{sv}}</ref> dəyişkən küləklər və gözlə görməyin çətin olduğu mühitdə təcrübəsiz və həvəsli olduğuna görə aldandığını iddia edir.<ref name=ClaesJohnson>{{cite web |url=http://claesjohnsonmathscience.wordpress.com/article/the-theory-of-the-disastrous-andree-yvfu3xg7d7wt-71/ |title=The Theory of the Disastrous Andrée Arctic Expedition |author1=Claes Johnson |author2=Johan Jannson |date=4 may 2009 |work=Claes Johnson on Mathematics and Science |accessdate=3 mart 2020}}</ref> Sürüşmə, düşmə və ya yerə dəyməməyə meylli olmaqla yanaşı, təsirsiz olduğuna görə heç bir müasir mütəxəssis tərəfindən bu sükan texnikası faydalı hesab edilmir.<ref name=ClaesJohnson/> === Tanıdılması və vəsait toplanması === [[Fayl:Postcard.1896.png|thumb|right|Beynəlxalq maraq: Fransız sənətkarın proqnozlaşdırılan ekspedisiya haqqında təəssüratı]] İsveç xalqının Arktika ambisiyaları [[XIX əsr|19-cu əsrin]] sonlarında hələ də gerçəkləşməmişdi, qonşu və siyasi tabe olan [[Norveç]] isə [[Frityof Nansen]] kimi pionerlər vasitəsilə Arktikanı kəşf edərək dünya liderinə çevrilmişdi.<ref>Lundström, pp. 19–44.</ref> İsveçin [[siyasi]] və [[elmi]] elitası İsveçin [[Skandinaviya]] ölkələri arasında liderliyi ələ almasını görməyə can atdı və inandırıcı natiq olan Andrenin fikirləri xalq tərəfindən dəstəkləndi və ekspedisiya üçün asanlıqla maliyyə dəstəyi tapdı. 1895-ci ildə [[İsveç Kral Elmlər Akademiyası]]nda baş tutan mühazirədə Andre coğrafiyaşünas və meteoroloq dinləyiciləri heyrətləndirdi;bir qütb kəşfiyyatı şarının dörd şərti yerinə yetirməli olduğunu izah etdi: # Üç nəfəri və onların bütün elmi avadanlıqlarını, [[aerofotoşəkil]] üçün yüksək səviyyəli kameraları, dörd ay müddətində hazırlanan təminatları və ümumilikdə 3000 kiloqram (6600 funt) balastı daşımaq üçün kifayət qədər qaldırıcı gücü olmalıdır. # 30 gün ərzində havada qalacaq qədər qazı olmalıdır. # Hidrogen qazı Arktikanın başlanğıcında hazırlanmalı və balon doldurulmalıdır. # Ən azı bir qədər idarə edilə bilən olmalıdır. [[Fayl:Andree.boardgame.png|thumb|left|Merçandayzinq. 1896.]] Andre bu tələblərin asanlıqla yerinə yetirilə biləcəyinə aid nikbin bir hesabat verdi. Fransada daha böyük və hava keçirməyən şarlar istehsal olunduğunu iddia etdi. Bəzi fransız şarları heç hava keçirmədən 1 ildən çox hidrogenlə dolu qalmışdı. Hidrogen isə hava şarını işə salma yerində mobil hidrogen istehsal bölmələrinin köməyi ilə asanlıqla doldurula bilərdi;sükan üçün Svea ilə apardığı eksperimentlərə istinad edərək, küləyin istiqamətindən 27 dərəcə qədər yayınmanın müntəzəm olaraq əldə edilə biləcəyini qeyd etdi.<ref name="ClaesJohnson"/> Andre dinləyiciləri Arktikada yay havasının hava şarı ilə uçmaq üçün əlverişli olduğuna inandırdı. [[Qütb gündüzləri|Qütb gündüzü]] müşahidələrə imkan verir, tələb olunan səyahət vaxtını iki dəfə azaldırdı. Nə də gecənin soyuqluğu şarın havada qalmasına mənfi təsir göstərməzdi. Kəndirli sükan texnikası xüsusilə "sürtünmə dərəcəsi az və bitki örtüyü olmayan" buzdan ibarət olan bölgələr üçün yaxşı uyğunlaşdırılmışdır. Andre ərazidəki minimal yağış balonun ağırlığını artıraraq yerə düşməsi üçün heç bir təhlükə yaratmadığını bildirdi. Bir az yağış və ya qar yağacağı halda isə Andre sıfırdan yuxarı temperaturda yağışların əriyəcəyini və sıfırdan aşağı temperaturda yağışların hava şarı istiqamətində əsməyəcəyini, çünki şar küləkdən daha yavaş gedəcəyini iddia etdi. Dinləyicilər bu dəlillərlə razılaşdılar. Amma, onlar Arktikanın yay fırtınalarından, [[duman]]lardan, yüksək [[rütubət]]dən və buzların əmələ gəlməsi təhlükəsindən xəbərdar deyildilər. Akademiya Andrenin hesabladığı 130,800 isveç kronluq xərci, bugünkü pulla 1 milyona yaxın [[ABŞ dolları]]nı, ödəməyi qəbul etdi. Hava şarı üçün isə təxminən 36,000 kron xərcləndi. Akademiya bu xərcləri ödəməyi qəbul etdikdən sonra, Kral [[II Oskar]] və dinamit maqnatı [[Alfred Nobel]] şəxsən 30.000 krona verərək öz dəstəklərini göstərdilər. Layihəyə həm də çox böyük beynəlxalq maraq var idi. Xüsusilə, [[Avropa]]da və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerikada]] [[qəzet]] oxuyan kütlə, müasir [[müəllif]] [[Jül Vern]]in kitabları kimi müasir və elmi görünən bu layihəyə maraq göstərirdi. Mətbuat tədqiqatçıların ölümündən tutmuş<ref>See for instance the [http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/Jan161896Albany.htm ''Albany Express''], Albany, NY, 16 yanvar 1896.</ref> hava şarının Paris mütəxəssisləri və İsveç alimləri tərəfindən planlaşdırdığı kimi, Şimal qütbünə təhlükəsiz və rahat uçacağına qədər geniş proqnozlarla insanlarda maraq oyatdı. Bu barədə ''Providence'' jurnalı yazdı: "İndiki dövrdə hava gəmilərinin və ya nəqliyyat vasitələrinin strukturu keçmişə nəzərən çox inkişaf edib və parisli ekspertlər və Andreyə dəstək verən isveçli alimlər davamlı uçuş məsələsini diqqətli rəhbərliyi və onu təmin edən elementlərin özləri tərəfindən şarın hava qütbünə daxil olmasını təmin etməsi və şarın xüsusiyyətləri ilə həll edəcəklər."<ref>{{cite web |url = http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/Jan211896Providence.htm |archiveurl = https://web.archive.org/web/20030830085537/http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/Jan211896Providence.htm |archivedate = 30 avqust 2003 |title = POLAR BALLOONING |author = |date = 21 yanvar 1896 |work = L.L. Dyche |publisher = University of Kansas |accessdate = 3 mart 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> [[Fayl:Lachambre.balloon.factory.png|thumb|right|Andrenin hava şarı Henri Laçambrenin Parisdəki emalatxanasında hazırlandı.]] Mütəxəssislərə və elmə inam polpulyar mətbuatda çox yayılmışdı, lakin beynəlxalq diqqət ilə ilk dəfə daha detallı tənqid də gəldi. Andre İsveçin ilk hava şarı mütəxəssisi olduğu üçün xalq arasında heç kim onun ağırlıq qüvvəsi haqqında olan biliyini və ya ipləri necə hərəkət elətdirməsi ilə bağlı tənqid edə biləcək məlumata sahib deyil idi; ancaq, həm Fransa, həm Almanyada uzun illərdir hava şarı sürən mütəxəssislər var idi və bu təcrübəli şəxslər Andrenin texnikasına olan şübhələrini dilə gətirdilər.<ref>Lundström, səhifə 28–29, (xüsusilə Almaniyadakı Gross və Fransadakı Renard qardaşları haqqında yazılıb).</ref> Ancaq, Svea-nın tərsliklərində olduğu kimi, bütün etirazlar Andrenin optimizmini azalda bilmədi. Milli və beynəlxalq [[KİV|KİV-lərin]] maraqla izlədiyi Andre dünyada hava şarlarının paytaxtı hesab olunan Parisdə tanınmış aeronavt və hava şarı istehsalçısı Henri Laçambr ilə danışıqlara başladı və Henrinin emalatxanasından 20.5 metr (67 fut) diametrli laklanmış, üç qatlı ipək balonu sifariş etdi. Əvvəllər Le Pole Nord adlanan şarın adı Örnen (Qartal) olaraq dəyişdirildi. Çox asanlıqla alovlanan hidrogenə görə səbətin özündə nəsə bişirmək olmazdı. Andrenin bir dostu tərəfindən hazırlanmış, heyətdən səkkiz metr (26 fut) aşağıya yellənə bilən və səbətdən etibarlı məsafədə yandırıla bilən modifikasiya edilmiş primus sobası bu problemi həll etdi. Xüsusi hazırlanmış sobaya müəyyən bucaq altında yapışdırılmış güzgü ekspedisiyyaçıların sobanın yanıb-yanmadığını müvəffəqiyyətlə müəyyənləşdirməsinə imkan verdi.<ref>Med Örnen mot polen, p. 58</ref><ref>{{cite web |url = https://sofrep.com/news/the-andree-expedition-a-tragic-tale-of-arctic-exploration-and-mankinds-indomitable-spirit/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200303141039/https://sofrep.com/news/the-andree-expedition-a-tragic-tale-of-arctic-exploration-and-mankinds-indomitable-spirit/ |archivedate = 3 mart 2020 |title = THE ANDRÉE EXPEDITION: A TRAGIC TALE OF ARCTIC EXPLORATION AND MANKIND’S INDOMITABLE SPIRIT |author = Alex Hollings |date = 12 oktyabr 2018 |work = The Crate Club Group |publisher = sofrep.com |accessdate = 3 mart 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> === Birinci ekspedisiya === [[Fayl:Swedenborg, Strindberg, Fraenkel and Andrée.PNG|thumb|upright=1.1|1897-ci ilədki yeni heyət,soldan sağa: Vilhelm Svedenborg, Nils Strindberg, Knut Frenkel, Salomon Avqust Andre]] 1896-cı ildə şarı işə salmaq üçün Andreyə kömək etmək istəyən çox sayda könüllü var idi. 1882–1883-cü illərdə [[Şpitsbergen|Spitsbergen]]in geofiziki ekspedisiyasına başçılıq etmiş təcrübəli Arktika meteoroloq tədqiqatçısı və əvvəllər onun müdiri olan Nils Qustaf Ekholmu, fizika və kimya sahəsində araşdırmalar aparan Nils Strindbergi seçdi. Ekspedisiyanın əsas elmi məqsədi aerofotoşəkillər vasitəsilə ərazininin xəritəsini çəkmək idi və Strindberg həm sədaqətli, həvəskar fotoqraf olması ilə yanaşı, həm də yüksək səviyyəli kameraların bacarıqlı konstruktoru idi.<ref>Lundström, səhifə 36.</ref><ref>{{cite web |url = http://scihi.org/salomon-august-andrees-arctic-balloon-expedition/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190423201418/http://scihi.org/salomon-august-andrees-arctic-balloon-expedition/ |archivedate = 23 aprel 2019 |title = Salomon August Andrée’s Ill-Fated Arctic Balloon Expedition of 1897 |author = Tabea Tietz |date = 13 iyul 2015 |work = SciHi Blog |publisher = scihi.org/ |accessdate = 3 mart 2020 |language = {{dil-en|}} }}</ref> Heyət elmi və texniki bacarıqlara sahib güclü komanda idi. Lakin hər hansı bir fiziki şücaətin lazım olduğu vəziyyətdə və ya ekstremal şəraitdə yaşamaq üçün təlimatlı deyildilər. Ekspedisiyaçılardan yalnız Strindberg cavan idi. Andre hava şarının səbətində oturaq bir səyahət edəcəyini düşünürdü. Komandanın həyatda qalma bacarıqları siyahısında çox aşağı idi və bu bacarıqlardan istifadə etməyi düşünmürdü.<ref>Lundström, p. 32.</ref> Müasir yazıçıların hamısı Andrenin Şimal Qütb sxeminin qeyri-real olduğunu qəbul edirdilər. Andre getmək istədiyi istiqamətdə daha çox və ya daha az əsən küləklərə, kəndir mühərrik texnikası ilə istiqamətini düzəldə biləcəyinə, şarın 30 gün havada qala bilməsi üçün möhkəm bağlandığına və hava şarının kütləsini və ya havasını azalda biləcək hər hansısa bir meyarın olmayacağına arxalanırdı. 1896-cı il cəhdində şimaldan [[Danimarka adası]]ndakı balon anbarına doğru əsən külək onun nikbinliyini alt-üst etdi və ekspedisiya təxirə salındı. İndi məlumdur ki, Danimarka adasında şimal küləkləri gözlənilir; buna baxmayaraq, 19-cu əsrin sonlarında Arktikada hava axını və yağıntılar haqqında məlumatlar yalnız mübahisəli akademik fərziyyələr şəklində mövcud idi. Hətta Arktika iqlim tədqiqatçısı olan Ekholm Andrenin küləyin hara aparacağı ehtimalı nəzəriyyəsinə heç bir etirazı yox idi. Sadəcə, müşahidə məlumatları mövcud deyildi. [[Fayl:Andree.railway.station.png|thumb|1896-cı ilin yazında ekspedisiyaçıların Stokholmdan təntənəli şəkildə yola salınması]] Digər tərəfdən, Ekholm öz ölçmlərinə əsasən, şarın hidrogen saxlamaq qabiliyyətinə şübhə ilə yanaşırdı. O, hidrogen doldurma və şarın içinə hava vurulduğu zaman ərzində şarın havada süzülə bilmə qüvvəti yoxlanılarkən çox hava sızdırdığı üçün qütbə və ya Rusiya və ya Kanadaya çata bilməyəcəklərinə inandı. Ən pis sızma tikişlər boyunca təxminən səkkiz milyon kiçik tikişindən gəldi, halbuki 3 qat ipəkdən hazırlanmış balonun hava sızdıracağına inanılmırdı.<ref>Lundström, səhifə 59</ref> Şar hər gün 68 kiloqram (150 funt) qaldırma gücünü itirirdi. Ekholm şarın özünün də ağır yükünü nəzərə alaraq 30 yox, ən çox 17 gün havada qala biləcəklərini təxmin etdi. Evə getmək vaxtı gələndə Ekholm Andreni daha güclü, daha yaxşı möhürlənmiş bir şar alınmadığı təqdirdə, 1897-cu ilin yay üçün planlaşdırılan növbəti cəhddə iştirak etməyəcəyi barədə xəbərdar etdi. Andre Ekholmun tənqidləri ilə razılaşmadı və müqavimət göstərdi. Qayıq ilə Svalbarddan geri qayıdarkən Ekholm hidrogen zavodunun baş mühəndisindən onun ölçmələrində gördüyü bəzi anomaliyaların izahını öyrəndi. Andre vaxtaşırı gizli şəkildə balona əlavə hidrogen doldurulmasını əmr edirdi. Andrenin bu cür özünü məhv etməyə çalışan davranışları hələ də məlum deyil. [[Fayl:Knut Frænkel.png|thumb|upright=1.1|left|Knut Frenkel]] Bir neçə müasir yazıçı Sundmanın ''Qartal Uçuşu'' adlı (1967) yarı sənədli romanındakı Andrenin portretini izlədikdən sonra, Andenin öz müvəffəqiyyətli maliyyələşdirmə kampaniyasının əsirinə çevrildiyini fərz etdi. Sponsorlar və KİV-lər hər gecikməni izləyərək və hər uğursuzluq barədə məlumat verdilər və nəticələrə görə səs-küy qaldırdılar. Andre Strindberg və Ekholm Stokholm və Göteborqda izdiham tərəfindən qarşılandı və artıq bütün gözləntilər Danimarka adasında cənub küləklərini gözləməklə nəticəsiz qaldı. Sundman Andrenin külək istiqamətində hökmranlıq edə bilmədiyini və eyni zamanda hava şarını sifariş edərkən səhv hesablamalar apardığına görə [[mətbuat]]la üzləşə bilmədiyini irəli sürür və səhvini düzəltmək istədiyi üçün yeni hava şarı tələb edir.<ref>Kjellström, səhifə 45</ref><ref>Lundström, səhifə 69–73</ref> 1896-cı ildə ilk cəhdin uğursuz olmasından sonra insanların 1897-ci ildəki ikinci cəhd üçün ekspedisiyaya qoşulmaq həvəsi azaldı. Ekholm ikinci cəhddə iştirak etməyəcəyini bildirdi. Andre namizədlərdən 27 yaşındakı mühəndis Knut Frenkeli Ekholmun yerinə seçdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = A. G. D. Maran | başlıq = Golf at the North Pole: The Arctic and the Ancient Game | link = https://books.google.az/books?id=aAlYAgAAQBAJ&pg=PA164&lpg=PA164&dq=Andr%C3%A9e+picked+the+27-year-old+engineer,+Knut+Fr%C3%A6nkel,&source=bl&ots=4y0dRQq6lT&sig=ACfU3U2tEGQj09XBSZA16IymZqStlP_ZJA&hl=az&sa=X&ved=2ahUKEwisi_nV1f7nAhVNpYsKHbtHAV8Q6AEwC3oECAoQAQ#v=onepage&q=Andr%C3%A9e%20picked%20the%2027-year-old%20engineer%2C%20Knut%20Fr%C3%A6nkel%2C&f=false | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Fast-Print Publishing | il = 2013 | cild = | səhifə = 164 | səhifələr = 298 | isbn = 9781780357041 | doi = | ref = }}</ref> Frenkel İsveçin şimalından gələn bir mühəndis olmaqla yanaşı, uzun dağ səyahətlərini sevən idmançı idi. Ekholmun əvəzinə meteoroloji müşahidələrini aparmaq üçün xüsusi olaraq heyətə salındı. Ekholmun nəzəri və elmi biliklərinin az olmasına baxmayaraq, bu vəzifəni ustalıqla idarə edirdi. Onun meteoroloji jurnalı tədqiqatçılara üç ekspedisiyaçının son aylardakı hərəkətlərini nəzərə çarpacaq dərəcədə dəqiqliklə təxmin etməyə imkan verdi.<ref>Lundström, səhifə 39</ref> == 1897-ci il ekspedisiyası == === İşə başlanması, uçuş və eniş === [[Fayl:Andrees Station3.jpg|thumb|Tədqiqatçıların Şpitsbergendəki dayanacağı]] 1897-ci ildə Danimarka adasına geri qayıdan ekspedisiyaçılar hava şarı anqarının tikildiyini gördülər. İlk ekspedisiyaya nisbətən küləklər daha əlverişli və daha mülayim idi. Andre öz sahəsində güclü mütəxəssis olan yaşlı və tənqidçi Ekholmu 27 yaşlı həvəskar Knut Frenkel ilə əvəz edərək liderliyini möhkəmləndirmişdi.<ref>Lundström, səhifə 73–114.</ref> İyulun 11-də cənub-qərbdən əsən möhkəm külək anqarın taxta tavanının sökülməsinə səbəb oldu. Ekspedisiyaçılar dərhal hava şarının səbətinə daxil olurlar. Andre son anda Kral Oskara və ekspedisiyanın [[mətbuat]] hüquqlarının sahibi Aftonbladetə [[teleqram]] yazdı. Hava şarını saxlayan kəndirləri kəsdilər. Hava şarı yavaş-yavaş yüksəlməyə başladı. Balonun havalandırılması [[alman]] [[jurnalist]] və qütb tədqiqatçısı Teodor Lerner tərəfindən sənədləşdirilmişdir. Hava şarı suyun üzəri ilə hərəkət etdikdə kəndirlər suya sürtünərək hərəkət etdiyi üçün hava şarını suya tərəf çəkirdi və səbətin bir hissəsi suya batıb-çıxırdı. Sürtünmə kəndirlərin bükülməsinə və bu da vintlərin açılmasına səbəb oldu. Bu isə Andrenin ehtimal verməyib, təhlükəsizlik tədbiri görmədiyi hadisələrdən biri idi. Ekspedisiyanın ilk dəqiqələrində şar 530 kiloqrama yaxın yük itirmişdi. Eyni zamanda ekspedisiyanın üzvləri hava şarının yuxarı qalxması üçün təxminən 210 kiloqramlıq qumu səbətdən aşağı atdılar. Qısa müddət ərzində balon 700 metr yüksəkliyə qalxdı. Bu isə Andrenin planları arasında yox idi. Vəziyyətə nəzarət etmək mümkün deyil idi və eyni zamanda hava şarının itirdiyi kütləni nəzərə alsaq, itirilən hidrogenin miqdarı heç də ürəkaçan deyil idi.<ref>Med Örnen mot polen, p. 84.</ref><ref>Lundström, pp. 75–76.</ref> [[Fayl:Balloon.explorers.jpg|thumb|left|11 iyul. Uçuşdan bir neçə dəqiqə əvvəl ekspedisiyaçılar]] Hava şarının ətrafla əlaqə saxlaması üçün 12 [[buy]] qurlaşdırılmışdı və 36 xəbər daşıyıcı [[göyərçin]] var idi. Göyərçinlərin ilk cəhdləri uğurlu alınmadı və bu yolla heç bir məlumat əldə etmək olmadı. Buylar [[polad]] silindrlərdən hazırlanmış və [[okean]] cərəyanlarından istifadə edərək hava şarından su və ya dəniz buzları üzərinə atıldıqdan sonra ekspedisiyaçılarla əlaqə saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. İllər sonra isə 2 buydan xəbər tapıldı (biri 14 may 1899-cu il, digəri isə 27 avqust 1900-cu ildə). Biri Andre tərəfindən 11 iyulda, uçuşa keçdikdən bir az sonra atılmışdır: "Səyahətimiz bu günə qədər davam edir. N 10 ° şərqdə, təxminən 250 [[Metr|m]] (820 fut) yüksəklikdə uçuruq. Hava valeh edicidir. Əhval-ruhiyyəmiz yüksəkdir.<ref>Med Örnen mot polen, p. 92.</ref> İkincisi isə bundan bir saat sonra atıldı və 600 metr hündürlükdə (2000 fut) olduqlarını bildirirdilər. Lakin, Andre öz gündəliyində [[səyahət]]in heç də yaxşı getmədiyini yazmışdı. Aftonbladet qəzeti [[Norveç]]in şimalında yetişdirilən göyərçinlərin alındıqları yerə geri qayıdacaqlarına ümidli idi. Belə olduğu halda dərhal [[Stokholm]] ilə əlaqəyə keçmələrini xaiş etdilər. Andre artıq ən azı 4 göyərçin buraxmışdı. Onlardan sadəcə birindən xəbər tutula bildi, o da gəmiçi tərəfindən vurulmuşdu. Mesajın 13 iyul tarixində səyahətin istiqaməti və hava haqqında yazıldığı məlum oldu. Andre yenə gündəlikdə yazılanlara təzadlı olaraq hər şeyin yaxşı olduğunu bildirirdi. Andre bu mesajın göyərçinlər tərəfindən göndərilən üçüncü mesaj olduğunu qeyd etmişdi.<ref>Med Örnen mot polen, p. 107.</ref> [[Fayl:Eagle.moving.north.png|thumb|Şimala doğru hərəkət edən''Qartal''. Şəkil [[Danimarka adası]]ndan çəkilib.]] Lundtryom və başqaları digər üç mesajda da səyahətin gedişatı ilə bağlı səhv məlumatlar yazıldığını qeyd edirdi.<ref>Lundström, p. 81.</ref> Hava şarı balanslı uçmurdu. Lazım olandan çox daha yüksəkdən uçurdu və Ekholmun qorxduğundan daha sürətlə hidrogen itirirdi və hava şarının buz parçası ilə çarpışmaq təhlükəsi var idi. Yağışında başlaması ilə hava şarı getdikcə ağırlaşır və havada qalmaq üçün heyət yenidən bəzi avadanlıqları və qum torbalarını atmaq məcburiyyətində qalır. Hava şarı yerə təmas etmədən 10 saat 29 dəqiqə uçuş etdi. Bunun ardınca, 55 saat davam edən fərqli istiqamətlərdə yerə təmas edərək narahat davam edən səyahət və getdikcə buzlaşan hava şarı tam dayanana qədər yer ilə sürütlənərək getdi və səfərin ləğv edilməsi qərarı alındı. Hava şarı 11 iyulda enişə keçdi və 65 saat sonra yerə enməyi bacardı. Andrenin gündəliyinə əsasən bu müddət ərzində heç bir ekspedisiyaçı yuxuya gedə bilmirdi. Enişi uğurlu şəkildə həyata keçirdikləri üçün ekspedisiyaçılara və kəndirlə bağlanılmış göyərçinlərə heç bir zərər gəlmədi. Strindbergin həssas optik alətləri də daxil olmaqla, avadanlıqların heç biri zərər görməmişdi.<ref>Med Örnen mot polen, p. 113.</ref> Ümumilikdə, qütb tədqiqatçıları Şimal qütbünə qədər olan məsafənin üçdə birini getmişdilər. === Buz üzərində ayaqla səyahət === [[Fayl:Andreeexpedition.png|thumb|400px|Ekspedisiyanın traektoriyası]] Üç tədqiqatçının 14 iyul tarixində yerə enişindən sonra Strindbergin gətirdiyi yüksək səviyyəli kartoqrafik kamera bölgəni havadan xəritələşdirmək əvəzinə, gündəlik həyatlarındakı təhlükələri və sərtliyi qeyd etmək üçün bir vasitəyə çevrilmişdi.<ref>Lundström, s. 90.</ref> Strindberg ilk həftədə səyahətin qalan hissəsindən daha çox şəkil çəkdi. Strindberg yeddi kiloqram (15 lb) ağırlığındakı kamera vasitəsilə üç ay ərzində 200-ə yaxın fotoşəkil çəkdi. Ən məşhurlarından biri Andre və Frenkelin düşmüş "Qartal" hava şarını müşahidə etdiyi şəkil idi.<ref>Med Eaglenin dirəyə qarşı ekspedisiya gündəlikləri və fotoşəkilləri və Sven Lundströmün "Vəziyyətimiz çox yaxşı deyil …" şərhindəki bəzi məlumatlara əsaslanır.</ref> [[Eskimoslar]]ın işıqları bələdçi olaraq istifadə edilmədiyi üçün səyahat daha da çətinləşdi. Ekspedisiyaçıların geyindikləri paltarlar da səyahət üçün uyğun deyil idi. Paltarları xəzdən yox, [[ipək]]dən hazırlanmışdı və şalvar və üst geyimləri su keçirməz idi. Bu qorumaya baxmayaraq, çoxlu su hövzələri və ümumiyyətlə dumanlı, rütubətli Arktikanın yay havası səbəbindən paltarları həmişə yaş idi. Bir şey nəmləndikdə onu qurutmaq da bir problem idi və ən yaxşı yol onları geyinib öz bədən istiliyinizlə qurutmaq idi.<ref>Lundström, səhifə 98..</ref> Andrenin əsas gündəliyində və Frænkelin meteoroloji jurnalında Andre və Frenkel yaşadıqları təcrübələri və [[coğrafi mövqe]]lərini diqqətlə qeyd edirdi.<ref>Med Örnen mot polen, s. 391–461; Andrenin gündəliyinin son dörd səhifəsi bərpa edildikdə o qədər zərər gördü ki, yalnız bəzi fraqmentləri oxumaq mümkün oldu.</ref> Strindbergin stenoqrafik gündəliyi isə daha çox şəxsi məzmunda idi və ekspedsiyiaya olan ümumi reaksiyalarını və nişanlısı Anna Çarliyə olan mesajlarını əhatə edirdi.<ref>Med Örnen mot polen, pp. 465–485.</ref> Nəhayət, əlyazma gündəliklərin hər üçü [[1930-cu il]]də [[Ağ adası (Şpitsbergen)|Şpitsbergendə]] buzda tapıldı.<ref>{{kitab3 | müəllif = Björn Lantz | başlıq = Giles Land—a mystery for S.A. Andrée and other early Arctic explorers | link = https://polarresearch.net/index.php/polar/article/view/3433/9352 | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Polar Research | il = 2019 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = 10.33265/polar.v38.3433 | ref = }}</ref> Ekspedisiyaya başlamazdan əvvəl iştirakçılar nə götürməli olduqları ilə bağlı mübahisə etdilər. Çox sayda təcili yardım çantası hava şarının səbətində bir sandığa qoyulmuşdu. Burada tüfənglər, çadır, qar ayaqqabısı, dəbilqə və balonun ipəyi ilə örtülə bilən bir qayıq çərçivəsi də var idi. Bu alətlər xüsusi diqqətlə seçilməmiş və yerli əhalinin bu fövqəladə şəraitdə nələr istifadə etdikləri barədə kifayət qədər araşdırma aparılmamışdır. Buna görə də, Andreni özündən əvvəl və özündən sonrakı tədqiqqatçılardan fərqləndirirdilər. Sven Lundstryom uzun müddət üzərində mübahisə gedən, istifadəsi heç rahat olmayan və Andre tərəfindən dizayn edilmiş xizəklərin onlara çətinlik yaratdığını qeyd edirdi. İnuit torpaqlarını bu xizəklərlə gəzmək çox çətin idi. Andre buzlaqların əriməsi ilə yaranan göllər, üzən buz parçaları olan bu torpaqları "qorxulu torpaqlar" adlandırırdı.<ref>Lundström, səhifə 93–96.</ref> [[Fayl:Polar.bear.jpg|thumb|left|Tədqiqatçılar tərəfindən öldürülən ilk qütb ayısı. Frenkel (solda) və Strindberg]] "Qorxulu torpaqlar" yürüşünə başlamazdan əvvəl ekspedisiyaçılar düşdükləri yerdə 1 həftəyə yaxın vaxt keçirdilər və nələri götürmək lazım və hara getmək lazım olduğu ilə bağlı qərar verdilər. Uzaq düşdükləri şimal qütbü isə bir seçim deyil idi: seçim etməkləri olduqları şey, [[Nortbruk]]dakı [[Frans-İosif Torpağı|Frans-İosif torpağında]] və [[Sjuoyane adaları]]nda olan 2 yemək anbarı və sursat anbarı idi. Səhv tərtib olunmuş xəritələrindən hər iki məsafənin eyni uzaqlıqda olduğunu qeyd edərək, Nortbrukdakı yemək anqarına getmək qərarı aldılar. Strindberg bu 1 həftə ərzində 360 dərəcəlik panorama mənzərəsini tamamlayan 12 ədəd fotoşəkil çəkdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Tyrone Martinsson | başlıq = Recovering the visual history of the Andrée Expedition: a case study in photographic research | link = https://web.archive.org/web/20120406121802/http://www.biad.bcu.ac.uk/research/rti/riadm/issue6/issue%206.pdf | cavabdeh = | yer = Birmingham | nəşriyyat = Polar Research | il = 2004 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Anqarda hava şarından daha çox yemək var idi və bu yeməkləri gəzinti zamanı daşımaq uyğun deyil idi. Andre hava şarındakı qum torbalarının bir hissəsini anqardakı yeməklərlə əvəzləməyi düşündü. Bu, hava şarının yüngülləşməsinə ehtiyac yarananda yükləri daha rahat atmaq və qışda yemək tədarükü üçün vacib idi. Şarda ümumilikdə 767 kiloqram yemək və içki var idi. 200 litrə yaxın içilməli su, sponsorlar tərəfindən tərəfindən verilən, köpüklü şərab, liman şərabı, pivə və bunlar kimi bəzi içkilər var idi. Çox az saydakı qütb tədqiqatçılarının [[sinqa]] təhlükəsinə qarşı lazım olduğunu düşündüyü limon suyu da var idi. Yeməklərin böyük hissəsi pemmikan və digər ət məhsulları, pendir və qatılaşdırılmış süd kimi konserv məhsullar var idi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Alan MacEachern | başlıq = J.E. Bernier’s Claims to Fame | link = https://www.erudit.org/en/journals/scientia/2010-v33-n2-scientia1821474/1006150ar.pdf | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = CSTHA/AHSTC | il = 2010 | cild = 33 | səhifə = 60 | səhifələr = 73 | isbn = | doi = doi.org/10.7202/1006150ar | ref = }}</ref> [[Fayl:Strindberg.sled.jpg|thumb|upright=1.1|Strindberg qar ayaqqabılarıyla. Ağır və əlverişsiz xizəyi ilə]] Qəzaya uğradıqdan sonra yeməklərin bir hissəsi artıq atılmışdı. 22 iyul tarixində ekspedisiyaçılar yeməklərin bir hissəsini də qəza yerində qoyurlar. Hər xizəyə təxminən 200 kiloqramdan çox (400 lb) yük yükləyirlər. Bu yüklərin çox hissəsini silah-sursat, çadır və mətbəx avadanlıqları əhatə edirdi. Lakin, bu yükləri daşımaq real görsənmirdi. Xizəyin iplərinin qırılma təhlükəsinə görə bəzi yeməkləri və ehtiyac duymayacaqlarını düşündükləri bəzi avadanlıqları da ataraq, hər xizəyə 130 kiloqram (290 lb) yük əlavə edirlər. Yeməklərin bir çox hissəsini atdıqları üçün [[Ovçuluq|ov]] ilə qidalanmaq zəruri olur. Onlar yürüş ərzində [[morj]], [[suiti]] və qütb ayısı kimi heyvanları ovlayaraq yeyirdilər.<ref>Lundström, p. 111–113.</ref> 22 iyulda Frans-İosif torpağı istiqamətində başlayan səfər zamanı ekspedisiyaçılar çətinliklərlə qarşılaşdılar. Çatmaq istədikləri təpənin təxminən düşündüklərindən 2 dəfə hündür olması və buz sürüşməsinin əks istiqamətdə olması onların bu məqsədlərinə çatmağını imkansız edi və geri dönməyə məcbur edir. Uzun müzakirələrdən sonra, 4 avqustda [[Sjuoyane adaları]]na çatmağı hədəf qoydular. 6–7 həftəlik yürüşdən sonra oradakı anbara çatmağı ümid edirdilər. Bu istiqamətdəki torpaqlar səyahət üçün çox çətin idi və bəzən yerdə sürünməli və ya daha uzun yol qət etməli olurdular. Həmçinin, qrupun gəmilərini (Andre tərəfindən tərtib edilməmişdir), yəqin ki, işlək və təhlükəsiz bir nəqliyyat vasitəsi idi. Qayığı nəqliyyat vasitəsi kimi istifadə edə biləcəkləri daha böyük düz lülələr və ya açıq su sahələri ilə daha asan keçidlər var idi. Andre yazdı: "Cənnət! Burada buzla örtülmüş şirin su hövzələri və zərif, ancaq ətli qütb ayıları var".<ref>Andrée's diary, 6 avqust, Med Örnen mot polen, səhifə 409.</ref> Nəzərə çarpacaq dərəcədə çox yol getdilər, ancaq qısa müddət ərzində güclü küləklər başladı və onları Sjuoyane adalarına tərəf getməyə məcbur elədi. Küləyin istiqaməti cənub-qərb və şimal-qərb istiqamətində dəyişirdi. Bir müddət sonra qərbə doğru irəliləmək istədilər, amma adalara çata bilməcəyəkləri məlum oldu.<ref>Lundström, p. 102.</ref> Temperaturun düşməsinə və ilk qar tufanının başlamasına görə ekspedisiyanın iştirakçıları 12 sentyabr tarixində böyük bir buz parçası üzərində qışlamaq qərarı aldılar. Böyük bir buz parçasının üstündə düşərgə saldılar və suyun axma istiqamətində irəlilədilər. Cənuba doğru, 15 sentyabrda ilk dəfə görəcəkləri Şpitsbergenə tərəf səyahət elədilər. Soyuqlardan qorunmaq üçün Stirindberg tərəfindən dizayn edilmiş, divarları buzlu su ilə sərtləşdirilmiş qış evi tikdilər. Andre sürətlə cənuba getdiklərinin fərqinə vardı. Ekspedisiyaçılar su məhsulları tapıb yeməyi ümid edirdilər.<ref>Med Örnen mot polen, p. 444.</ref> 2 oktyabr tarixində qışladıqları buz parçası çatlamağa başladı və hardasa tamamilə məhv olmuşdu. Ekspedisiyaçılar bütün əşyalarını 3 gün ərzində adaya daşıdı. Andre bununla bağlı öz qeyd dəftərində yazırdı:" Əhvalımız çox yaxşıdır. Belə yoldaşlarla hər cür şəraiti idarə etmək mümkündür"<ref name=":0">Bellows</ref><ref>Med Örnen mot polen, p. 456.</ref> Ekspedisiyaçılar adaya yerləşdikdən sonra növbəti günlərlə bağlı bir neçə qeyd apardılar. Adaya yerləşdiklərindən sonrakı hadisələrlə bağlı qeydlərdən biri Andrenin sol döş cibində tapılan qeyd dəftərində oxumaq üçün yararsız olan 5 səhifəlik yazı idi və səhifələrin bir çoxu məhv olmuşdu. Qeydlərə əsasən adaya gəldiklərindən bir neçə gün sonra hər üç ekspedisiyaçının öldüyü bildirilir.<ref>Med Örnen mot polen, pp. 458–461.</ref> Lakin ölümün necə gəldiyi ilə bağlı ekspedisiyaçıların qeydlərində bir şey yazılmamışdı. == Ölümləri ilə bağlı fərziyyələr == [[Fayl:Andree.schoolchildren.png|thumb|1930-cu ildə Stokholmdakı Lilyevalçz İncəsənət Qalereyasında Ağ adasındakı tapıntılarının sərgisindəki uşaqlar]] Ekspedisiyaçıların ölümlərindən sonrakı 33 il ərzində ekspedisiya və ölüm səbəbləri sirr ilə örtüldü və bu İsveçdə və bəzi yerlərdə mədəni irsin bir hissəsinə çevrildi. Mümkün ola biləcək səbəblər bir neçə il fəal olaraq axtarıldı, amma tez-tez beynəlxalq qazetlərdə çıxan xəbərlərlə mif və şayilərlə bərabər müəmma olaraq qaldı. 1896–1899-cu illər arasında "Andre Müəmması" adı altında nəşr olunan daha böyük bir ABŞ qəzetinin xəbəri, medianın ekspedisiyaya olan marağını əvvəlki vaxtlara nisbətən daha artırdı. Andre və dostları ilə bağlı fərziyyələr müxtəlif idi və bu fərziyyələrin çoxu Şpitsbergen və Danimarka adasından çox uzaqda tapılan, balona və ya iplərinə aid olduğu ehtimal olunan qalıqlara əsaslanırdı.<ref>{{cite web |url = http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/andreeindex.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20201004085433/http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/andreeindex.html |archivedate = 2020-10-04 |title = The Mystery of Andree/ "Andre Müəmması" |work = PRİSM |publisher = ku-prism.org |accessdate = 25 fevrak 2021 |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> Lundstyorm bir çox beynəlxalq və yerli qəzet xəbərlərinin, hesabatların çoxunun şəhər əfsanələrinə əsaslanan məlumatlar paylaşdığına diqqət çəkdi.<ref>{{cite web |url = https://www.donttakepictures.com/dtp-blog/2019/2/28/the-lost-photographs-of-salomon-andres-north-pole-hot-air-balloon-expedition |archiveurl = https://web.archive.org/web/20201220162911/https://www.donttakepictures.com/dtp-blog/2019/2/28/the-lost-photographs-of-salomon-andres-north-pole-hot-air-balloon-expedition |archivedate = 2020-12-20 |title = THE LOST PHOTOGRAPHS OF SALOMON ANDRÉE’S NORTH POLE HOT AIR BALLOON EXPEDITION |author = Kat Kiernan |date = 28 fevral 2019 |work = DON'T TAKE PICTURES |publisher = |accessdate = 25 fevral 2021 |language = {{dil-en|}} |url-status = live }}</ref> Bu xəbərlər və ya [[Şəhər əfsanəsi|şəhər əfsanələrinin]] bəziləri qazetlər tərəfindən "ağılsız vəhşilər" kimi təsvir olunan Arktikanın yerli əhaləsinin ekspedisiyaçıları öldürdüyünü iddia edirdi. Lakin bu fərziyyələr 1930-cu ildə ''Bratvaag'' və ''Isbjørn'' adlı 2 gəminin heyətinin [[Ağ adası (Şpitsbergen)|Ağ adasında]] ekspedisiyanın son dayanıcığını tapması ilə təkzib edildi. == Qalıqların tapılması == [[Fayl:Andreespolarexpeditiontowel.jpg|thumb|upright=1.1|Bərpa edilmiş çay dəsmalı Tromsö Qütb Muzeyində]] 5 avqust 1930-cu ildə Svalbard arxipelağının buzlaqlarını və dənizlərini öyrənən Norveç Bratvaag ekspedisiyası zamanı Gunnar Hornun rəhbərliyindəki yelkənli gəmi heyəti Olesunddan gələrək Şpitsbergen yaxınlığında ov edərkən, Andre ekspedisiyasının qalıqlarını tapdı. Şpitsbergenə suiti və ya [[balina ovu]] üçün gəlmək demək olar ki, imkansız hesab olunurdu. Çünki hava adətən dumanlı olurdu və iri buz parçalarını görmək olmurdu. Amma 1930-cu ildə yay çox isti keçdi və buzlaqlar azaldı. Şpitsbergen morj ovu üçün ən ideal yer sayıldığı üçün Bratvaag heyəti bu fürsəti qaçırmır və "əlçatmaz ada" hesab olunan sahilə gedib çıxır.<ref>{{cite web|editor-first=Jennifer |editor-last=Holvoet|year=2002–2003|url=http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/aug61930PRISM.html |title=Səfərin sonu-Bratvaag kəşfi|publisher=Polar Radar for Ice Sheet Measurements, University of Kansas Center for Research|access-date=18 iyun 2019}}</ref> İçməli su axtaran ovçulardan, Olav Salen və Karl Tusvik Andrenin qayığına rast gəlirlər. Dağın ətəyində donmuş qayıq avadanlıqla dolu idi. Tapdıqları qayıq qarmağında "Andrenin Qütb Ekspedisiyası, 1896" yazılmışdı.<ref name=":0" /> Qarmaq Bratvaagın kapitanı Peder Eliassenə təqdim olunduqdan sonra o, ekspedisiya üzvləri ilə birlikdə ərazidə axtarış aparmaq üçün heyətə tapşırıq verdi. Digər tapıntılar arasında bir jurnal və geyimlərində tapılan monoqramlara əsasən Andre və Strindberg olduğu düşünülən iki iskelet aşkarladılar.<ref name=":0" /> Bratvaag heyəti qarın zamanla daha çox əriməsi və daha çox əşya və ya iz tapmaq niyyəti ilə plaşdırılmış ov səyahətlərinə və müşahidələrinə davam etmək üçün adanı tərk etdilər. Bundan əlavə, Şpitsbergen adasına və ekspedisiyaçılara aid tapılan qalıqlarla bağlı məlumatlar mətbuata və Norveç səlahiyyətlilərinə bildirildi. [[Tromsö]]dan gələn və [[jurnalist]]ləri daşıyan [[şlyup]] ov gəmisinin ilk məqsədi Bratvaaq heyəti ilə görüşmək idi. İlk cəhdləri uğursuz olduqdan sonra Şpitsbergendə, sahildə fasilə vermək qərarına gəldilər. 5 sentyabr tarixində adaya çatdılar və buzun azalmağa davam etdiyini və daha çox şey tapa biləcəklərini düşündülər. Ərazinin fotolarını çəkdikdən sonra daha əvvəl tapılmayan Frenkelin də bədənini tapdılar. Bundan əlavə Strindbergin fotolenti, qeyd dəftəri və xəritə olan qutu tapıldı. Hər iki gəminin heyəti tapdıqlarını müvafiq olaraq 2 və 16 sentyabr tarixlərində Tromsöda İsveç və Norveç hökumətlərinin elmi komissiyasına təhvil verdilər. Ekspedisiyaçıların bədənləri 5 oktyabr tarixində [[Stokholm]]a çatdı.<ref>{{cite web|url=http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/Isbjorn.html |title=Further Discovery—The Isbjørn Expedition/Ağ ayı ekspedisiyası |publisher=Ku-prism.org |access-date=19 mart 2010}}</ref> === Ölüm səbəbləri === [[Fayl:Hut.sketch.jpg|thumb|Strindbergin üzən buz parçaları üzərindəki qış evləri ilə bağlı planı üzərində yerləşdikləri buz parçası qırılana qədər, sadəcə bir neçə gün işə yaradı. Yuxarıdan aşağıya üçlü yuxu torbası ilə yataq otağı, bir stoldan ibarət otaqları və anbarları təsvir edilib]] 1930-cu ildə onların üçünün də bədəni tədqiqat üçün İsveçə qaytarılmadan [[kremasiya]] edilir. Onların niyə və nədən öldükləri sualı isə alimlər arasında marağa və mübahisələrə səbəb olmuşdu. Bir çox tibb işçiləri və həvəskar tarixçilər onların yazdıqları gündəlikləri dedektiv gözü ilə oxuyaraq, onların gündəlik nə yediklərini, şikayətlərini və öldükləri məkandakı detalları araşdırdılar.<ref>Lundström,114–115-ci səhifələr</ref>. Onlar bəzi məqamlarda razılığa gəldilər. Məsələn, kəşfiyyatçıların şarın anbarından az miqdarda konserv və quru məhsullar, yarı bişmiş halda qütb ayıları və nadirən morj yedikləri məlum idi. Ekspedisiyaçılar tez-tez soyuqdan, ayaq ağrılarından və [[ishal]]dan əziyyət çəkirdilər və həmişə yorğun və yaş idilər. 10 sentyabr tarixindən sonra, əvvəllər hər gün gündəlik yazan Andre nadirən gündəlik yazmağa başladı. Onun [[xəttatlıq]] qabiliyyətinin də pisləşdiyi hiss olunurdu. Üç nəfər buz yolu ilə Ağ adasından hərəkət etdikdə, qiymətli avadanlıqlarını və yemək depolarını çadırın kənarında, hətta suyun kənarında, sanki əşyaları daşımaq üçün çox yorulmuş, laqeyd və ya xəstəymiş kimi tərk etdilər. Əvvəlcə ən gənc olan Strindberg ölmüşdü. Digərləri tərəfindən dəfn edildi. Lakin bu müşahidələrin şərhi mübahisəlidir. Ən məşhur və ən çox etibar edilən fikir Örnst Trayd adlı tibb işçisi tərəfindən 1952-ci ildə yazılmış "De döda på Vitön" (Ağ adasındakı ölülər) adlı kitabında: onların az bişmiş qütb ayısı əti yediklərinə görə [[trişinoz]]a məruz qalmalarıdır. Ərazidəki qütb ayısının cəsədində [[trixinella]] qurdunun sürfələrinə rast gəlinməsi ilə bu fikir daha da güclənmişdi. Lundstryom və Sundmanın hər ikisi bu izahı dəstəkləyir. (49) Tənqidçilərə görə Traydın əsas sübut kimi göstərdiyi ishalın simptom ola biləcəyini, amma, trişinozun spesifik simptomlarının qeyd edilmədiyini söyləyirdilər. Həmçinin, Fridcof Nansen və yoldaşı Hyalmar Yohansenin 15 ay ərzində eyni ərazidə qütb ayısı əti ilə qidalanaraq yaşamışdılar.<ref>Kjellström, 50–51-ci səhifələr və Personne.</ref> Fikirlərdən bir digəri isə qütb ayısının qaraciyərinin yeyilməsindən yaranan A vitamini zəhərlənməsi idi. Lakin, Andrenin gündəlikdə yazdıqlarında onun bu təhlükədən xəbərdar olduğu görsənir. Vilyalmur Stefansson kimi bir neçə tədqiqatçı tərəfindən dəstəklənən fikir isə dəm qazı zəhərlənməsi idi.<ref>Stefansson, "Arktikanın həll olunmayan sirləri"</ref> Bu fikri əsas dəstəkləyən sübut isə onların qızdırıcı sobaları tapıldıqda onun içində hələ də benzin olması idi. Yeməklərinin saxlandığı qutulardan və ya konservləşdirilmiş qablardan qurğuşun zəhərlənməsinə məruz qalması ilə bərabər, onların intihar etdiyi (onlar özləri ilə çox sayda tiryək götürmüşdü) və qütb ayısı hücumuna məruz qalmaları kimi fərziyyələr var idi. Kyellström tədqiqatçıların bölgənin təbiətini, onların günlük həyatını nəzərə almadıqlarını söyləyirdi. Onun fikrinə görə təəccüblü olan onların necə ölməyi yox, onların necə bu qədər uzun müddət sağ qala bildikləridir.<ref>Kjellström, səh. 54. Mark Personne, botulizmi səbəb kimi irəli sürən bir zəhər mütəxəssisi "[http://ltarkiv.lakartidningen.se/2000/temp/pda20882.pdf Andrée-expeditionens män dog troligen av botulism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326063556/http://ltarkiv.lakartidningen.se/2000/temp/pda20882.pdf |date=26 mart 2009 }} " in 2000, provides an overview of other theories (in Swedish).</ref> [[2010-cu il]]də Stokholmdakı [[Karolinska İnstitutu]]nunda yazıçı və araşdırmaçı Bea Usma trixinella qurdlarının ekspedisiyanın üzvlərini öldürdüyü fikrini rədd etdi. O, onların geyimləri araşdırıldıqdan sonra ən azından Strindbergin qütb ayısı tərəfindən öldürüldüyü nəticəsinə gəldi.<ref>{{dil-sv|}} [http://www.svt.se/nyheter/lokalt/jonkoping/ny-teori-om-andree-expeditionen-isbjorn-dodade-polarforskare "Ny teori om Andrée-expeditionen: Isbjörn dödade polarforskare"], ''[[Sveriges Television|SVT]]'', 28 sentyabr 2010</ref><ref>{{dil-sv|}} [http://www.gp.se/nyheter/g%C3%B6teborg/isbj%C3%B6rnar-d%C3%B6dade-andr%C3%A9es-expedition-1.2961687 "Isbjörnar dödade Andrées expedition"], ''[[Göteborgs-Posten]]'', 28 sentyabr 2010.</ref> == Xatirəsi == [[Fayl:Andree.funeral.png|thumb|upright=1.2|5 oktyabr 1930. İsveçdə baş tutmuş ən izdihamlı, möhtəşəm və ən təntənəli milli yaslardan biri kimi tarixə düşmüş mərasim. 3 tədqiqatçının qalıqları gəmidən Stokholm şəhər mərkəzinə gətirilir.]] 1897-ci ildəki Andrenin cürətli və dəlisov cəsarəti isveç xalqının vətənpərvərlik və Arktika uğrunda gedən mübarizəyə liderlik etmək hisslərini qabartdı. Ekspedisiyaçılar yola düşdükdən bir müddət sonra, onlardan xəbər ala bilməyəndə bütün xalq yas tutdu. Ekspedisiyaçılar tapıldıqda, onlar xalq tərəfindən 2 aylıq mübarizələrinə, elm və tərəqqi idealları uğrundakı mübarizələrinə görə qəhrəman kimi qəbul olundu. 5 oktyabr 1930-cu ildə onların qalıqlarını gəmidən Stokholma daşımağa minlərlə insan gəlmişdi. İsveç tarixçi Sverker Sörlin bunun İsveçdə yaşanan ən möhtəşəm milli matəm olduğunu qeyd edirdi. Bu matəm ilə müqayisə oluna biləcək yeganə matəm 1994-cü ildə [[Baltik dənizi]]ndə Estonya adlı gəminin aşması ilə baş verən fəlakətə görə tutulmuş milli matəm idi.<ref>Sörlin səh. 100</ref> Per Olof Sundmanın 1967-ci ildə yazılmış, ən çox satılan yarı sənədli romanlarından olan "Qartalın Uçuşu" adlı kitab ilk dəfə Andrenin qəhrəmanlıq motivlərini sorğulamışdır. Sundmana görə Andre İsveç mətbuatının və elmi tədqiqat müəssisələrinin qurbanı olduğunu iddia edirdi. Onun fikrincə Andrenin əsas motivi cəsarət yox, qorxu olmuşdur. Sundmanın şərhləri 1987-ci ildə Yan Truel tərəfindən çəkilmiş "Qartalın Uçuşu" adlı filmdə öz əksini tapmışdır. Film Oskar mükafatı namizədi olmuşdu. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbələr == * {{cite web |url=http://www.grennamuseum.se/grennamuseum/andreexpeditionen |publisher=Grenna Museum |title=Andréexpeditionen Polar Centre |location=Gränna, Sweden |access-date=12 mart 2020 |language=Swedish |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090209195057/http://www.grennamuseum.se/grennamuseum/andreexpeditionen/ |archivedate=9 fevral 2009 }} * {{cite book |url=http://runeberg.org/medornen/ |last1=Andre |first1=Salomon August |author-link1= |last2=Frenkel |first2=Knut |author-link2= |last3=Strindberg |first3=Nils |author-link3=|title=Med Örnen mot polen: Andrées polarexpedition år 1897 |year=1930 |publisher=Bonnier |location=[[Stokholm]]|language=Swedish |id={{LIBRIS|1313686}}}} [http://runeberg.org/medornen/ Rəqəmsal versiyası] "Project Runeberg"də mövcuddur (12 mart 2020-ci ildə əldə edilmişdir). Edvard Adams-Rey tərəfindən İngilis dilindəki tərcümənin London nəşri 1897-ci ildə Şimal qütbünə hava şarı ekspedisiyası zamanı yazılmış və 1930-cu ildə Ağ Adada tapılan SA Andree, Nils Strindberg və Knut Frenkelin gündəlikləri və qeydləri, ekspedisiyanın və kəşfin tam qeydləri ilə birlikdə; 103 şəkil ilə. və 6 xəritə, plan və diaqram (1931); * {{cite web |url=http://www.ballong.org/drupal/minnesmarken/andree |publisher=Swedish Balloon Federation |website=www.ballong.org |title=Andrées färder |access-date=12 mart 2020 |language=Swedish}} * {{cite web |url=http://www.damninteresting.com/andree-and-the-aeronauts-voyage-to-the-top-of-the-world/ |publisher=Damninteresting.com |title=Andrée and the aeronauts' voyage to the top of the world |last=Bellows |first=Alan |date=2013 |access-date=12 mart 2020}} * {{cite web|url=http://www.grennamuseum.se/andreexpeditionen/ |publisher=Grenna Museum |title=Andrée biography |access-date=12 mart 2020 |language=Swedish |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070301183456/http://www.grennamuseum.se/andreexpeditionen/ |archivedate=1 mart 2007 }} * {{cite journal |last=Kjellström |first=Rolf |title=Andrée-expeditionen och dess undergång – tolkning nu och då |year=1999 |journal=The centennial of S.A. Andrée's North Pole expedition |editor-first=Urban |editor-last=Wråkberg |publisher=Stockholm : Center for History of Science, Royal Swedish Academy of Science (Centrum för vetenskapshistoria, Kungl. Vetenskapsakad.), cop. 1999 |səhifələr=44–55 |id={{LIBRIS|3072403}} |language=Swedish}} * {{cite book |last=Lundström |first=Sven |title="Vår position är ej synnerligen god-": Andréexpeditionen i svart och vitt |year=1997 |publisher=Carlsson |location=Stockholm |language=Swedish |isbn=91-7203-264-2 |id={{LIBRIS|7622239}}}} Lundström is the curator of the [https://web.archive.org/web/20070711183309/http://www.grennamuseum.se/grennamuseum/andreexpeditionen/ Andreexpedition Polarcenter] in [[Gränna]], İsveçrə. * {{cite journal |last=Martinsson |first=Tyrone |year=2004 |url=http://www.biad.bcu.ac.uk/research/rti/riadm/issue6/abstract.htm |title=Recovering the visual history of the Andrée expedition: A case study in photographic research |journal=Research Issues in Art Design and Media |issn=1474-2365 |issue=6 |access-date=12 mart 2020 |archive-date=2011-10-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111003002126/http://www.biad.bcu.ac.uk/research/rti/riadm/issue6/abstract.htm |url-status=dead }} Bu səhifə 2003-cü ildə yazılmış, Martinsoson-un dissertasiya mövzusuna əsaslanır. * [http://ku-prism.org/polarscientist/andreemystery/andreeindex.html "The Mystery of Andree"], 12 mart 2020. * {{cite journal |url=http://ltarkiv.lakartidningen.se/2000/temp/pda20882.pdf |journal=Läkartidningen: organ för Sveriges läkarförbund |title=Andrée-expeditionens män dog troligen av botulism |last=Personne |first=Mark |year=2000 |publisher=Sveriges läkarförbund |location=Stokholm |language=Swedish |id={{LIBRIS|8257938}} |volume=97 |issue=12 |səhifə=1427–32 |access-date=12 mart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326063556/http://ltarkiv.lakartidningen.se/2000/temp/pda20882.pdf |archive-date=26 mart 2009 |url-status=dead }} * {{cite book |first=Vilhjálmur |last=Stefánsson |title=Unsolved mysteries of the Arctic |year=1939 |publisher=G.G. Harrap & co. ltd. |location=London |id={{LIBRIS|1787910}}}} * {{cite journal |last=Sörlin |first=Sverker |title=The burial of an era: the home-coming of Andrée as a national event |year=1999 |journal=The centennial of S.A. Andrée's North Pole expedition |editor-first=Urban |editor-last=Wråkberg |publisher=Stokholm: Center for History of Science, Royal Swedish Academy of Science (Centrum för vetenskapshistoria, Kungl. Vetenskapsakad.), cop. 1999 |pages=100–11 |id={{LIBRIS|3072412}}}} * {{cite book |last=Sundman |first=Per Olof |author-link=|title=Ingenjör Andrées luftfärd |year=1967 |publisher=Norstedt |location=Stockholm |language=Swedish |id={{LIBRIS|8216860}}}} Mari Sandbax tərəfindən 1970-ci ildə "Qartalın uçuşu" kimi tərcümə olunub. London: Secker and Warburg. 1982-ci ildə Jan Troellin çəkdiyi "Qartalın Uçuşu" filmi bu romana əsaslanır. * {{cite book |last=Tryde |first=Ernst Adam |title=De döda på Vitön: sanningen om Andrée |year=1952 |publisher=Bonnier |location=Stockholm |language=Swedish |id={{LIBRIS|1449025}}}} == Əlavə ədəbiyyat == * Pavlopoulos, George (2007). {{cite web|url=http://website.lineone.net/~polar.publishing/newreviews.htm|title="300 Kelvin degrees in the afternoon". ("300 βαθμοί Κέλβιν το απόγευμα")|publisher=New Reviews|access-date=13 May 2008|archive-url=https://www.webcitation.org/67uSmjMgw?url=http://website.lineone.net/~polar.publishing/newreviews.htm|archive-date=24 May 2012|url-status=dead}} A novel in Greek about the echo of that expedition today, in Western societies. {{cite web |url=http://www.alexandria-publ.gr/prod1.php?ref=2007384 |title=Alexandria Publications |publisher=Alexandria-publ.gr |language=el |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120304101601/http://www.alexandria-publ.gr/prod1.php?ref=2007384 |archive-date=4 March 2012 }} * Sollinger, Guenther (2005), ''S.A. Andree: The Beginning of Polar Aviation 1895–1897''. Moscow. Russian Academy of Sciences. * Sollinger, Guenther (2005). ''S.A. Andree and Aeronautics: An annotated bibliography''. Moscow. Russian Academy of Sciences. * {{cite book |last=Sundman |first=Per Olof |author-link=Per Olof Sundman |title=Ingen fruktan, intet hopp: ett collage kring S.A. Andrée, hans följeslagare och hans polarexpedition |year=1968 |publisher=Bonnier |location=Stockholm |language=sv |id={{LIBRIS|884831}}}} * {{cite book |last=Uusma |first=Bea |author-link=Bea Uusma |title=The expedition: the forgotten story of a polar tragedy |year=2014 |publisher=Head of Zeus |id={{LIBRIS|17213401}}}} * Wilkinson, Alec (2012). "The Ice Balloon. S. A. Andree and the Heroic Age of Arctic Exploration". == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Andrée polar expedition|Andrée's Arctic balloon expedition}} * Andrzej M. Kobos [https://web.archive.org/web/20070930154931/http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje41/text08p.htm "Orłem" do bieguna], high-quality photos from the expedition. {{pl}} * [http://www.physics.upenn.edu/~heiney/harris/balloonist.html ''The Balloonist''] by [[Donald Heiney|MacDonald Harris]], New York, Farrar, Straus, & Giroux, 1976, is a fictional account of a polar expedition that bears a striking resemblance to and was presumably inspired by, S. A. Andrée's expedition. {{ISBN|0-374-10874-9}} {{ISBN|0-380-01739-3}}. * [https://books.google.com/books?id=reMDAAAAMBAJ&pg=RA1-PA26&dq=Popular+Mechanics+1931+curtiss&hl=en&ei=n0b5TOKXGoG6ngebzLz3CA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CDoQ6AEwBQ#v=onepage&q&f=true "Why Go To The Arctic", January 1931, ''Popular Mechanics''] drawing of ill-fated Andree balloon flight top page 26 * [https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17052511 "Ice Balloon: Doomed Arctic expedition to the North Pole"], bbc.co.uk video * {{cite web|url=http://www.damninteresting.com/andree-and-the-aeronauts-voyage-to-the-top-of-the-world/|title=Andrée and the Aeronauts' Voyage to the Top of the World|last=Bellows|first=Andrew|publisher=DamnInteresting.com|date=24 June 2013|access-date=9 September 2013}} * [https://archives-manuscripts.dartmouth.edu/repositories/2/resources/2663 William Hillman Collection on S. A. Andrée's ill fated balloon expedition] at Dartmouth College Library {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Arktika]] jgle3vgel8ce2qjgisraxefpup9kqjv 0 619339 6557172 6428120 2022-07-31T21:01:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{Alim |adı = Aza Rəhmanova |orijinal adı = Aza Həsən qızı Rəhmanova |digər adları = |şəkil = Aza Rəhmanova.jpg |şəklin ölçüsü = 290px |şəklin izahı = |piktoqram = tibb |doğum tarixi = 17.09.1932 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası|ZSFSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] |vəfat tarixi = 18.11.2015 |vəfat yeri = [[Sankt-Peterburq]], [[Rusiya]] |vəfat səbəbi = [[insult]] |dəfn yeri = [[Bolşeoxtinsk qəbiristanlığı]] |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{RUS}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]]<ref name=azertagg>{{Cite web |url=https://azertag.az/ru/xeber/VYSTUPLENIE_GLAVNOGO_SANITARNOGO_VRACHA_SANKT_PETERBURGA_SOVETNIKA_GUBERNATORA_GORODA_AZY_RAXMANOVOI-975666 |title=Выступление главного санитарного врача Санкт-Петербурга, советника губернатора города Азы Рахмановой |publisher=[[Azertag.az]] |accessdate=2020-04-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200410034224/https://azertag.az/ru/xeber/VYSTUPLENIE_GLAVNOGO_SANITARNOGO_VRACHA_SANKT_PETERBURGA_SOVETNIKA_GUBERNATORA_GORODA_AZY_RAXMANOVOI-975666 |archivedate=2020-04-10 |deadlink=no }}</ref> |həyat yoldaşı = Nikolay Vinoqradov <br>Yevgeni Borisov |uşağı = '''qızı:''' Yelena Vinoqradova |atası = [[Həsən Rəhmanov]] |anası = Həvva Rəhmanova |elm sahəsi = yoluxucu xəstəliklər, HİV-infeksiya |elmi dərəcəsi = [[tibb elmləri doktoru]] |elmi adı = [[professor]] |iş yeri = <small>[[Akademik İ. P. Pavlov adına Birinci Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universiteti|PSPbDTU]]{{•}} [[İ. İ. Meçnikov adina Şimal-Qərb Dövlət Tibb Universiteti|SPbDHTİ]]{{•}} [[S. P. Botkin adına kliniki yoluxucu xəstəxana|BKYX]]{{•}} QİÇS və yoluxucu xəstəliklərlə profilaktika və mübarizə üzrə Sankt-Peterburq mərkəzi |alma-mater = PSPbDTU |təhsili = PSPbDTU |elmi rəhbəri = [[Yevgeniya Şuvalova]] |tanınmış yetirmələri = Y. Voronin, [[Nisə Mirişli|N. Mirişli]], S. Slepsova |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = {{II dərəcəli "Vətən qarşısında xidmətlərinə görə" ordeninin medalı|2005}} {{"Əmək veteranı" medalı}}<br>[[Fayl:Honoured Science Worker of the Russian Federation.png|20px|link=Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi]] [[Fayl:Знак «Отличнику Здравоохранения СССР».png|25px|link="Səhiyyə əlaçısı" nişanı (SSRİ)]] [[Fayl:"Sankt-Peterburq qarşısında xidmətlərə görə" fərqlənmə nişanı.png|21px|link="Sankt-Peterburq qarşısında xidmətlərə görə" fərqlənmə nişanı]] |imzası = Aza Rahmanova signature.png |saytı = |vikianbar = Aza Rahmanova }} '''Aza Rəhmanova''' (tam adı: ''Aza Həsən qızı Rəhmanova''; {{dil-ru|Аза Гасановна Рахманова}}; ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] əsilli<ref name=azertagg /> [[sovet]] və [[Rusiya]] həkim-infeksionisti, HİV-infeksiya və yoluxucu hepatologiya sahəsində aparıcı mütəxəssis, [[Sankt-Peterburq Diplomdan sonrakı Tibb Akademiyası]]nın "yoluxucu xəstəliklər" kafedrasının müdiri (1986–2001),{{sfn|Rəhmanova|2016|p=124}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=125}} Sankt-Peterburq Səhiyyə Komitəsinin baş infeksionisti (1984-cü ildən ömrünün sonunadək),{{sfn|Qusev|2017|p=2}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=114}} [[tibb elmləri doktoru]], [[professor]],{{sfn|Qusev|2017|p=2}} [[akademik]],{{sfn|Qulamov|2016|p=21}} [[Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi]] (1998).{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} O, [[Şimal-Qərb Federal Dairəsi]]ndə Prezidentin səlahiyyətli nümayəndəsi yanında Narkotiklər əleyhinə İdarələrarası Komissiyanın, "Dünya həkimləri nüvə təhlükəsinə qarşı" cəmiyyətinin, İnsan Haqları üzrə Beynəlxalq Komissiyanın İcraiyyə Komitəsinin, [[Nyu-York Elmlər Akademiyası]]nın, həmçinin [[Sankt-Peterburq]], [[Azərbaycan]], [[Türkmənistan]] və [[Saxa Respublikası]]nın infeksionistlər cəmiyyətlərinin üzvü idi.{{sfn|Pçelin|2008|p=23}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=337}} "[[SPİD. Seks. Zdorovye|QİÇS. Seks. Sağlamlıq]]" ({{Dil-ru|СПИД. Секс. Здоровье}}) [[jurnal]]ının təsisçisi və baş redaktoru,{{sfn|Pçelin|2008|p=30}} "HİV infeksiya və immunosupressiyalar" ({{Dil-ru|ВИЧ-инфекция и иммуносупрессии}}) jurnalının isə baş redaktorunun müavini olub.<ref name=journ>{{Cite web |url=http://hiv-spb.ru/page/magaz_hiv/# |title="HİV infeksiya və immunosupressiyalar jurnalı" // QİÇS və yoluxucu xəstəliklərlə profilaktika və mübarizə üzrə Sankt-Peterburq mərkəzinin saytı |accessdate=2020-02-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120221101929/http://hiv-spb.ru/page/magaz_hiv/ |archivedate=2012-02-21 |deadlink=yes }}</ref> 11 kitabın, [[Tibb bacısı|tibb bacı]]ları üçün məlumat kitabçasının, 50-yə yaxın metodik vəsaitin və 350-dən çox jurnal məqaləsinin müəllifi, 7 [[Dərslik|dərsliy]]in isə həmmüəllifidir.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}}{{sfn|Pçelin|2008|p=19}} Aza Rəhmanovanın rəhbərliyi altında 20 doktorluq və 50-dən çox tibb elmlərı namizədi [[dissertasiya]]ları müdafiə olunub.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=302}} Onun tələbələri dünyanın müxtəlif ölkələrində çalışırlar.{{sfn|Qusev|2017|p=2}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=308}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=309}} == Həyatı == === Erkən illəri === {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = üfüqi | başlıq = | başlıq_yer = left | başlıq_arxafon = | şəkil1 = Rakhmanov, Gasan Pasha oglu.jpg | alt1 = | miqyas1 = 151 | izah1 = <center>[[Həsən Rəhmanov]]</center> | şəkil2 = Yaşayış binası, Əziz Əliyev küçəsi, 1.jpg | alt2 = | miqyas2 = 241 | izah2 = <center>Rəhmanovlar ailəsinin [[Bakı]]da [[1941]]-ci ilə qədər yaşadıqları [[Zeynal bəy Səlimxanovun evi|bina]] (foto, 2018-ci il).</center> }} Aza Rəhmanova 17 sentyabr 1932-ci ildə [[Bakı]] şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. Atası [[Həsən Rəhmanov|Həsən Paşa oğlu Rəhmanov]] [[77-ci dağatıcı diviziya|Azərbaycan atıcı diviziyası]]nın komissarı, sonralar [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|Xəzər gəmiçiliyi]]nin siyasi şöbəsinin rəisi, [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]-nin mədəniyyət üzrə xalq komissarı, [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Naxçıvan vilayət komitəsi|Azərbaycan Kommunist Partiyasının Naxçıvan vilayət komitəsi]]nin birinci katibi kimi vəzifələrdə çalışmışdır.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=22}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=23}}<ref>{{Cite web |url=http://www.knowbysight.info/1_AZER/08885.asp |title=Нахичеванский краевой — областной — республиканский комитет КП(б) — КП Азербайджана, ответственные — 1-е секретари // Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991 |accessdate=2020-02-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170718202552/http://knowbysight.info/1_AZER/08885.asp |archivedate=2017-07-18 |deadlink=yes }}</ref> O, 1937-ci ildə həbs olunaraq [[Azərbaycanda Stalin repressiyaları|repressiya olunmuş]] və 3 il sonra həbsxanada vəfat etmişdir.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=33}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=36}} Aza Rəhmanovanın əmiləri — [[Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti|Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri]] olmuş [[Hüseyn Rəhmanov]]<ref>{{Cite web |url=http://www.knowbysight.info/RRR/04441.asp |title=Рахманов Гусейн Паша оглы // Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991 |accessdate=2020-02-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170305163820/http://knowbysight.info/RRR/04441.asp |archivedate=2017-03-05 |deadlink=yes }}</ref>{{sfn|Rəhmanova|2016|p=42}} və Lətif Rəhmanov da repressiyaya məruz qalıblar.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=46}} Anası Həvva Rəhmanova (Hüseynbəyova){{sfn|Rəhmanova|2016|p=64}} ixtisasca [[həkim]] olub.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=64}} O, [[Qazaxıstan Sovet Sosialist Respublikası|Qazaxıstan SSR-nin]] [[Semipalatinsk vilayəti]]ndə baş terapevt, sonralar isə ömrünün sonunadək [[Əziz Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu|Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu]]nun terapiya kafedrasında [[dosent]] vəzifəsində çalışmışdır.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=96}} Aza Rəhmanova həyatının ilk illərini [[Bakı qalası]]nda keçirib.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=16}} Bir müddət sonra o, ailəsi ilə birlikdə Zevin küçəsində (indiki [[Əziz Əliyev küçəsi (Bakı)|Əziz Əliyev küçəsi]]) yerləşən [[Zeynal bəy Səlimxanovun evi|binaya]] köçüb{{sfn|Rəhmanova|2016|p=42}} və 1941-ci ilin oktyabrınadək burada yaşayıb.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=17}} 1941-ci ildə anası və bacısı ilə birlikdə [[Altay diyarı]]ndakı Sintaş [[mədən]]inə, oradan isə [[Qazaxıstan Sovet Sosialist Respublikası|Qazaxıstana]] sürgün olunub.{{sfn|Pçelin|2008|p=19}}{{sfn|Pçelin|2008|p=20}} Orta məktəbi [[Qazaxıstan Sovet Sosialist Respublikası|Qazaxıstanda]] — [[Semey|Semipalatinsk]] şəhərində bitirib.{{sfn|Pçelin|2008|p=19}} Məktəbdə oxuyarkən [[Veniamin Kaverin]]in "Açıq kitab" və "Həkim Vlasenkova" kitablarından təsirlənərək həkim-mikrobioloq-infeksionist olmağı arzulayıb.{{sfn|Pçelin|2008|p=20}} === Təhsili və işi === [[Fayl:Льва Толстого 6, Первый мед01.jpg|250px|thumb|right|<center>Aza Rəhmanova [[Akademik İ. P. Pavlov adına Birinci Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universiteti]]ni 1955-ci ildə fərqlənmə diplomu ilə bitirib (foto, 2015-ci il).</center>]] Aza Rəhmanova 1949-cu ildə{{sfn|Qulamov|2016|p=20}} [[Akademik İ. P. Pavlov adına Birinci Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universiteti]]ninin müalicə fakültəsinə{{sfn|Qusev|2017|p=2}} daxil olmuş, 1955-ci ildə buranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.{{sfn|Pçelin|2008|p=20}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=101}} Tələbə olarkən yoluxucu xəstəliklər kafedrasının tələbə elmi cəmiyyətinin rəhbəri olmuş, 1952-ci ildən isə S. P. Botkin adına kliniki infeksion xəstəxanada tədqiqatlar aparmışdır.{{sfn|Qusev|2017|p=2}}{{sfn|Pçelin|2008|p=20}} 1955–1957-ci illərdə Akademik İ. P. Pavlov adına Birinci Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universitetinin yoluxucu xəstəliklər kafedrasının kliniki ordinatoru olub, eyni vaxtda N. F. Filatov adına uşaq xəstəxanasının və S. P. Botkin adına kliniki infeksion xəstəxananın bazalarında işləyib.{{sfn|Pçelin|2008|p=20}} Kliniki ordinaturadan sonra [[Semipalatinsk vilayəti]]nə qayıdıb və xəstəxanalarda və poliklinikada infeksionist işləyib.{{sfn|Pçelin|2008|p=20}} 1959-cu ildə uzunmüddətli sürgündən sonra [[Bakı]]ya qayıdır. 1959–1961-ci illərdə Prokofi Caparidze adına 3 saylı Bakı Şəhər Klinik Xəstəxanasında və 11 saylı şəhər poliklinikasında həkim-infeksionist vəzifəsində çalışmışdır.<ref>{{Cite web |url=https://www.rospotrebnadzor.ru/about/info/news/news_details.php?ELEMENT_ID=5269 |title=Памяти главного инфекциониста Комитета по здравоохранению Санкт-Петербурга, заслуженного деятеля науки Российской Федерации А. Г. Рахмановой |publisher= Rospotrebnadzor.ru|accessdate=2020-02-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200226030259/https://www.rospotrebnadzor.ru/about/info/news/news_details.php?ELEMENT_ID=5269 |archivedate=2020-02-26 |deadlink=no }}</ref> 1961–1964-cü illərdə direktoru [[Əziz Əliyev (dövlət xadimi)|Əziz Əliyev]] olan [[Əziz Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu|Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu]]nda işləmişdir.{{sfn|Qulamov|2016|p=20}} 1964-cü ildə{{sfn|Qulamov|2016|p=20}} Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunda "[[Hepatit A|Botkin xəstəliyinin]] sarılıqsız və silinmiş formaları" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib.{{sfn|Pçelin|2008|p=20}} [[Bakı]]da namizədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə etdikdən sonra 1965-ci ildə [[Sankt-Peterburq|Leninqrada]] — Akademik İ. P. Pavlov adına Birinci Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universitetinə qayıdaraq əmək fəaliyyətinə başlayıb.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=110}} O, yoluxucu xəstəliklər kafedrasında ardıcıl olaraq baş laborant, assistent və dosent kimi çalışıb.{{sfn|Qulamov|2016|p=20}} 1972-ci ildə{{sfn|Qulamov|2016|p=20}} "Virus hepatiti zamanı qaraciyər koması" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edir.{{sfn|Pçelin|2008|p=21}} Bundan sonra yoluxucu xəstəliklər kafedrasının professoru vəzifəsinə seçilir. Çox keçmədən isə ona [[professor]] elmi adı verilir.{{sfn|Qulamov|2016|p=20}}{{sfn|Qusev|2017|p=2}} 1984-cü ildə Sankt-Peterburq Səhiyyə Komitəsinin baş infeksionisti vəzifəsinə təyin olunub.{{sfn|Qusev|2017|p=2}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=114}} Aza Rəhmanova yeni elmi istiqamətə — daha çox yayılmış ləng infeksiyaların və ciddi epidemioloji xəstəliklərin inkişaf amillərinin öyrənilməsi, həmçinin onun tərəfindən yaradılmış yeni təşkilati strukturlar — çoxprofilli infeksion stasionarlar (cərrahiyyə və doğum şöbələri ilə), reanimasiyalar və poliklinikaların infeksion-parazit xəstəliklər və immunoprofilaktika şöbələri şəraitində onların müalicə üsullarının təkmilləşdirilməsi işlərinə rəhbərlik edirdi. 1986-ci ildə müsabiqə yolu ilə seçilərək, [[Sankt-Peterburq Diplomdan sonrakı Tibb Akademiyası]]nın "yoluxucu xəstəliklər" kafedrasının müdiri vəzifəsinə təyin olunub.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=124}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=125}} Kafedra onun rəhbərliyi altında HİV infeksiyası və virus hepatitləri üzrə ölkənin aparıcı kafedrası olmuşdur.<ref name=autogenerated2 /> Rəhmanova 2001-ci ilə qədər{{sfn|Rəhmanova|2016|p=125}} — 15 il müddətində bu kafedranın müdiri olmuşdur. Aza Rəhmanova sonralar Sankt-Peterburq Səhiyyə Komitəsinin baş infeksionisti vəzifəsi ilə paralel olaraq, həm də, [[Akademik İ. P. Pavlov adına Birinci Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universiteti]]nin sosial əhəmiyyətli infeksiyalar kafedrasında [[professor]], hamilə qadınlarda və uşaqlarda HİV-infeksiyanın profilaktikası və müailicəsi üzrə Federal Elmi-Metodik Mərkəzdə elmi rəhbər və QİÇS və yoluxucu xəstəliklərlə profilaktika və mübarizə üzrə mərkəzin baş həkiminin müalicə, elmi işlər və keyfiyyətə nəzarət üzrə müavini vəzifəsində çalışmışdır.{{sfn|Qusev|2017|p=2}}{{sfn|Pçelin|2008|p=28}} === Təşkilatçı fəaliyyəti === [[Fayl:Aza Rəhmanova - Heydər Əliyev.png|250px|thumb|left|<center>Aza Rəhmanova [[Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı]] zamanı [[Heydər Əliyev]]lə görüşür.</center>]] 1973-cü ildə Rəhmanovanın təşəbbüsü ilə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-də ilk dəfə{{sfn|Pçelin|2008|p=23}} olaraq S. P. Botkin adına kliniki infeksion xəstəxanada intensiv terapiya palataları təşkil olunmuşdur.<ref name=autogenerated2>{{Cite web |url=http://www.mmm.spb.ru/MAPO/15/3.php# |title=''Акимова С. Л.'' Притяжение талантливой души |publisher= spb.ru|accessdate=2013-08-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151119232436/http://www.mmm.spb.ru/MAPO/15/3.php# |archivedate=2020-03-01 |deadlink=yes }}</ref>{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} 1976-cı ildə Rəhmanovanın təşəbbüsü ilə xroniki hepatit xəstələrinin mərhələli müalicəsi sistemi yaradılıb.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} Rəhmanovanın təşəbbüsü ilə S. P. Botkin adına kliniki infeksion xəstəxanada 1987-ci ildə QİÇS kliniki mərkəzi, 1988-ci ildə infeksion-cərrahiyyə bölməsi, 1998-ci ildə isə tibbi-sosial xidmət təşkil olunmuşdur.{{sfn|Pçelin|2008|p=23}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} 1988-ci ildə Rəhmanovanın təşəbbüsü ilə [[İ. İ. Meçnikov adina Şimal-Qərb Dövlət Tibb Universiteti|Leninqrad Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu]]nun yoluxucu xəstəliklər kafedrasının nəzdində QİÇS-in laboratoriya diaqnostikası kursu açılıb.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} 1991-ci ildə [[Rusiya]]nın [[Ust-İjora]] qəsəbəsində HİV-infeksiya və QİÇS üzrə Rusiya kliniki mərkəzinin yaradılmasında iştirak etmişdir.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} 1999-ci ildə HİV-infeksiyasından əziyyət çəkən hamilə qadınlar və uşaqlar üçün Elmi-Praktik Mərkəzin açılmasında iştirak etmişdir.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} 1999–2000-ci illərdə [[QİÇS]] üzrə [[Kanada]]-[[Rusiya]] layihəsində [[supervayzer]]lik etmişdir.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} 2001-ci ildə [[Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı]] zamanı nümayəndə qismində iştirak etmişdir.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=286}} Rəhmanova "QİÇS, Statistika, Sağlamlıq" Regional İctimai Təşkilatının direktoru qismində HİV/QİÇS və digər aktual infeksiyaların profilaktikası üzrə 20-dən çox beynəlxalq layihənin rəhbəri və iştirakçısı olmuşdur.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=334}} === Elmi fəaliyyəti === [[Fayl:"QİÇS. Seks. Sağlamlıq" jurnalını üz qabığı.jpg|200px|thumb|right|<center>"[[SPİD. Seks. Zdorovye|QİÇS. Seks. Sağlamlıq]]" jurnalının yubiley — 100-cü buraxılışının üz qabığı.</center>]] Aza Rəhmanova [[Şimal-Qərb Federal Dairəsi]]ndə Prezidentin səlahiyyətli nümayəndəsi yanında Narkotiklər əleyhinə İdarələrarası Komissiyanın, "Dünya həkimləri nüvə təhlükəsinə qarşı" cəmiyyətinin, Beynəlxalq İnsan Haqları Komissiyanın İcraiyyə Komitəsinin, [[Nyu-York Elmlər Akademiyası]]nın, həmçinin [[Sankt-Peterburq]], [[Azərbaycan]], [[Türkmənistan]] və [[Saxa Respublikası]]nın infeksionistlər cəmiyyətlərinin üzvü idi.{{sfn|Pçelin|2008|p=23}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=337}} O, 1991-ci ildən nəşr olunmağa başlayan "[[SPİD. Seks. Zdorovye|QİÇS. Seks. Sağlamlıq]]" ({{Dil-ru|СПИД. Секс. Здоровье}}) elmi-populyar [[jurnal]]ının təsisçisi və baş redaktoru,{{sfn|Pçelin|2008|p=30}} "HİV infeksiya və immunosupressiyalar" ({{Dil-ru|ВИЧ-инфекция и иммуносупрессии}}) jurnalının isə baş redaktorunun müavini olub.<ref name=journ/> Professor Aza Rəhmanova — 11 kitabın, [[Tibb bacısı|tibb bacı]]ları üçün məlumat kitabçasının, 50-yə yaxın metodik vəsaitin və 350-dən çox jurnal məqalələrinin müəllifi, 7 [[Dərslik|dərsliy]]in isə həmmüəllifidir.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}}{{sfn|Pçelin|2008|p=19}} Aza Rəhmanovanın rəhbərliyi altında 20 doktorluq və 50-dən çox tibb elmlərı namizədi [[dissertasiya]]ları müdafiə olunub.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=302}} Onun tələbələri dünyanın müxtəlif ölkələrində — [[Rusiya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]], [[Almaniya]], [[Norveç]], [[Finlandiya]], [[Azərbaycan]], [[Qırğızıstan]], [[Türkmənistan]] və [[Yəmən]]də çalışırlar.{{sfn|Qusev|2017|p=2}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=308}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=309}} Onlara misal olaraq — professor, [[Skryabin adına Moskva Dövlət Veterinar Təbabət və Biotexnologiya Akademiyası]]nın rektoru (1998–2008) Yevgeni Voronini,{{sfn|Rəhmanova|2016|p=302}} professor, "[[Azərbaycan Respublikasının əməkdar həkimi]]" [[Nisə Mirişli|Nisəxanım Mirişli]]ni,{{sfn|Rəhmanova|2016|p=304}} [[Saxa Respublikası]]nın baş infeksionisti Snejana Slepsovanı{{sfn|Rəhmanova|2016|p=306}} və başqalarını qeyd etmək olar.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=308}}{{sfn|Rəhmanova|2016|p=309}} === Şəxsi həyatı === Birinci həyat yoldaşı Nikolay Vinoqradov olub.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=104}} Bu nikahdan qızı — tibbi elmlərin doktoru, professor, QİÇS və yoluxucu xəstəliklərlə profilaktika və mübarizə üzrə Sankt-Peterburq mərkəzinin yaradıcısı və rəhbəri Yelena (1955–2007) dünyaya gəlib.<ref name=elena>{{Cite web | url = http://www.aidsjournal.ru/86_2/ | title = Всемирный день памяти | publisher = Aidsjournal.ru |accessdate=2020-03-10| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200309225852/http://www.aidsjournal.ru/86_2/ | archivedate = 10 mart 2020}}</ref> Aza Rəhmanova ailə qurduqdan sonra həyat yoldaşının soyadını qəbul etsə də, boşandıqdan sonra yenidən [[qızlıq soyadı]]na qayıdıb.{{sfn|Rəhmanova|2016|p=104}} İkinci həyat yoldaşı — əslən bakılı, [[Xəzər Dənizi Flotiliyası|SSRİ Hərbi Dəniz Donanmasının Xəzər flotiliyası]]nda xidmət etmiş, [[birinci dərəcəli kapitan]] Yevgeni Borisov olub.<ref name=aqad>{{Cite web | url = http://www.a-q.az/classificator/faces/faces_94.html | title = Во имя жизни | publisher = A-q.az |accessdate=2020-03-11| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160324231254/http://www.a-q.az/classificator/faces/faces_94.html | archivedate = 2016-03-24}}</ref> == Vəfatı və xatirəsi == [[Fayl:ABŞ-ın Rusiyadakı səfirliyinin başsağlığı məktubu.jpg|220px|thumb|left|<center>ABŞ-ın Rusiyadakı səfirliyi Aza Rəhmanovanın vəfatı ilə əlaqədar başsağlığı verib.</center>]] Ağır [[insult]]la xəstəxanaya yerləşdirilmiş{{sfn|Saldana|2016|p=16}} Rəhmanova, 18 noyabr 2015-ci ildə dünyasını dəyişib.<ref name=spidru>{{Cite web | url = http://www.spid.ru/spid/ru/news/o_3420 | title = Светлой и доброй памяти Азы Гасановны Рахмановой... | publisher = Spid.ru |accessdate=2020-03-13| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200312213502/http://www.spid.ru/spid/ru/news/o_3420 | archivedate = 2020-03-12}}</ref> Onunla vida mərasimi S. P. Botkin adına kliniki infeksion xəstəxananın patoloji anatomiya şöbəsində keçirilib.<ref name=spidru/> Aza Rəhmanova [[Sankt-Peterburq]]un [[Krasnoqvardeyski rayonu]]nda yerləşən [[Bolşeoxtinsk qəbiristanlığı]]da dəfn olunub.<ref name=bols>{{Cite web | url = https://pomnim.online/burial/262645 | title = Рахманова Аза Гасановна (83 года) | publisher = Pomnim.online | accessdate = 2020-03-13 | archiveurl = https://archive.today/20200313080422/https://pomnim.online/burial/262645 | archivedate = 2020-03-13 | url-status = live }}</ref> 20 noyabr 2015-ci ildə, [[Rusiya Federasiyasının Səhiyyə Nazirliyi]]nin ictimai sağlamlıq və kommunikasiyalar Departamentinin direktoru Oleq Salaqay, nazirlik adından QİÇS və yoluxucu xəstəliklərlə profilaktika və mübarizə üzrə Sankt-Peterburq mərkəzinə Aza Rəhmanovanın vəfatı ilə əlaqədar başsağlığı məktubu ünvanlayıb. Məktubda deyilir: "''Hörmətli həmkarlar! İcazə verin, görkəmli alim, istedadlı pedaqoq və gözəl insan — Aza Həsənovna Rəhmanovanın həyatdan getməsi ilə əlaqədar Rusiya Federasiyasının Səhiyyə Nazirliyi və şəxsən öz adımdan dərin hüznlə başsağlığı verim. Aza Həsənovna bizim ölkəmizdə HİV-lə mübarizənin təməlində dayananlardan olub. Onun HİV-ə yoluxmuş insanlara tibbi yardımının möhkəm bünövrəvi keyfiyyəti və əlçatanlılığı baxımından töhfəsi tərifə layiqdir. Aza Həsənovnanın rəhbərliyi altında HİV-infeksiya üzrə güclü mütəxəssislər məktəbi formalaşıb və bu gün biz inamla deyə bilərik ki, Aza Həsənovna tərəfindən başladılmış iş, onun şagirdləri tərəfindən müvəffəqiyyətlə davam etdiriləcək. Acınızı paylaşırıq və xahiş edirik bizim başsağlığımızı Aza Həsənovanın doğmalarına və yaxınlarına çatdırasınız."''{{sfn|Salaqay|2016|p=6}} 20 noyabr 2015-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatlarının Rusiyadakı səfirlərinin siyahısı|ABŞ-ın Rusiyadakı səfiri]] [[Con Tefft]], [[Amerika Birləşmiş Ştatlarının Rusiyadakı səfirliyi]] adından Sankt-Peterburq QİÇS mərkəzinin direktoru vəzifəsini icra edən Vadim Rassoxinə Aza Rəhmanovanın vəfatı ilə əlaqədar başsağlığı məktubu ünvanlayıb. Məktubda deyilir: "''Sankt-Peterburq Səhiyyə Komitəsinin baş infeksionisti və Sankt-Peterburq QİÇS mərkəzinin direktor müavini Aza Həsənovna Rəhmanovanın vəfatı barədə xəbər məni dərindən kədərləndirdi. Bu çətin zamanda sizə, onun ailəsinə və həmkarlarına dərin hüznlə başsağlığı vermək istərdim. Həkim Rəhmanova Rusiyada HİV epidemiyasıyla mübarizədə pioner idi və yorulmadan HİV-infeksiyanın profilaktikası və müalicəsi üsullarının təkmilləşdirilməsi uğrunda mübarizə aparırdı. Onun HİV sahəsində Amerika-Rusiya birgə işinə verdiyi böyük töhfə, onun elmi-tədqiqat fəaliyyəti və peşəkarlığı Birləşmiş Ştatlardakı həmkarları da daxil olmaqla, bütün həmkarları tərəfindən daim yüksək qiymətləndirilib. Onu tanıyanlar və onunla işləmək şərəfinə nail olanlar onun üçün çox darıxacaqlar."''{{sfn|Tefft|2016|p=6}} 19 noyabr 2016-cı ildə Sankt-Peterburq QİÇS mərkəzində Aza Rəhmanovaya həsr olunmuş xatirə lövhəsinin açılışı olub.<ref name=lovh>{{Cite web | url = https://spid.center/ru/posts/1218/ | title = В Петербурге открыли мемориал памяти первого эксперта по СПИД в СССР | publisher = Spid.center | accessdate = 2020-03-16 | archiveurl = https://archive.today/20200316180939/https://spid.center/ru/posts/1218/ | archivedate = 2020-03-16 | url-status = live }}</ref> 5 oktyabr 2017-ci ildə Aza Rəhmanovun 85 illik yubileyi ilə əlaqədər Sankt-Peterburq QİÇS mərkəzinin əməkdaşlarının təşəbbüsü ilə çəkilmiş "Aza Həsənovnanın xatirəsinə…" ({{Dil-ru|Памяти Азы Гасановны…}}) adlı videofilmin premyerası baş tutub. Filmdə [[Rusiya]]nın tanınmış elm xadimləri Aza Rəhmanova haqqında xatirələrini bölüşürlər.{{sfn|Qusev|2017|p=4}} == Mükafatları və fəxri adları == * 1986 — SSRİ səhiyyə əlaçısı{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} * ???? — [["Əmək veteranı" medalı]]{{sfn|Qusev|2017|p=2}} * 1992 — Rusiya Federasiyasının Səhiyyə Nazirliyinin Təşəkkürnaməsi{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} * 1998 — Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} * 2002 — Sankt-Peterburq Diplomdan sonrakı Tibb Akademiyasının fəxri doktoru{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} * 2005 — II dərəcəli "Vətən qarşısında xidmətlərinə görə" ordeni{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} * 2008 — [[BMT Uşaq Fondu]]nun xüsusi diplomu — ''Hamilə qadınlarda və uşaqlarda HİV-infeksiyanın profilaktikası və müalicəsi işinə verdiyi əhəmiyyətli töhfələrə görə''{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} * 2010 — Sankt-Peterburq Qubernatorunun Təşəkkürnaməsi{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} * 2013 — "Sankt-Peterburq qarşısında xidmətlərə görə" fərqlənmə nişanı{{sfn|Rəhmanova|2016|p=332}} == Həmçinin bax == * [[Həsən Rəhmanov]] * [[Hüseyn Rəhmanov]] * [[SPİD. Seks. Zdorovye]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |last1= Rəhmanova|first1= Aza|author-link1= |last2= |first2= |author-link2= |last3= |first3= |author-link3= |last4= |first4= |author-link4= |last5= |first5= |author-link5= |display-authors= |author-mask= |last-author-amp= |translator-last1= |translator-first1= |translator-link1= |translator-mask1= |date= |year= 2016|orig-year= 2015|chapter= |script-chapter= |trans-chapter= |chapter-url= |chapter-format= 60х84 1/16|editor1-last= |editor1-first= |editor1-link= |editor2-last= |editor2-first= |editor2-link= |editor3-last= |editor3-first= |editor3-link= |editor4-last= |editor4-first= |editor4-link= |editor5-last= |editor5-first= |editor5-link= |display-editors= |title= Мемориал: воспоминания, размышления, документальные свидетельства.|script-title= |trans-title= |url= http://spid.center/posts/668|url-status= |format= |type= |series= |language= ru|volume= |issue= |others= |edition= 500|location= Sankt-Peterburq|publisher= Ostrovityanin|publication-date= |page= |pages= 336|at= |nopp= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= 978-5-98921-063-3|issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |archive-url= |archive-date= |access-date= |via= |registration= |subscription= |lay-summary= |lay-source= |lay-date= |quote= |name-list-format= |mode= |postscript= |ref=harv}} * {{cite book |last1= Qusev|first1= Denis|author-link1= |last2= |first2= |author-link2= |last3= |first3= |author-link3= |last4= |first4= |author-link4= |last5= |first5= |author-link5= |display-authors= |author-mask= |last-author-amp= |translator-last1= |translator-first1= |translator-link1= |translator-mask1= |date= |year= 2017|orig-year= |chapter= |script-chapter= |trans-chapter= |chapter-url= |chapter-format= |editor1-last= |editor1-first= |editor1-link= |editor2-last= |editor2-first= |editor2-link= |editor3-last= |editor3-first= |editor3-link= |editor4-last= |editor4-first= |editor4-link= |editor5-last= |editor5-first= |editor5-link= |display-editors= |title= К 85-летию профессора А. Г. Рахмановой|script-title= |trans-title= |url= http://www.aidsjournal.ru/wp-content/uploads/2017/10/txt_2017_02_preview.pdf|url-status= |format= |type= |series= |language= ru|volume= |issue= |others= |edition= |location= |publisher= "[[SPİD. Seks. Zdorovye|QİÇS. Seks. Sağlamlıq]]"|publication-date= |page= |pages= 28|at= |nopp= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= |issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |archive-url= |archive-date= |access-date= |via= |registration= |subscription= |lay-summary= |lay-source= |lay-date= |quote= |name-list-format= |mode= |postscript= |ref=harv}} * {{cite book|last1= Pçelin|first1= V. A|author-link1= |last2= |first2= |author-link2= |last3= |first3= |author-link3= |last4= |first4= |author-link4= |last5= |first5= |author-link5= |display-authors= |author-mask= |last-author-amp= |translator-last1= |translator-first1= |translator-link1= |translator-mask1= |date= |year= 2008|orig-year= |chapter= |script-chapter= |trans-chapter= |chapter-url= |chapter-format= |editor1-last= |editor1-first= |editor1-link= |editor2-last= |editor2-first= |editor2-link= |editor3-last= |editor3-first= |editor3-link= |editor4-last= |editor4-first= |editor4-link= |editor5-last= |editor5-first= |editor5-link= |display-editors= |title= А.Г. Рахманова: «Не представляю, как я могу быть за пределами своей работы»|script-title= |trans-title= |url= http://stepsfund.ru/zine/02_2008.pdf|url-status= unfit|format= |type= |series= |language= ru|volume= |issue= |others= |edition= 300|location= |publisher= "ŞAQİ professional"|publication-date= |page= |pages= 98|at= |nopp= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= |issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |archive-url= https://web.archive.org/web/20151120005914/http://stepsfund.ru/zine/02_2008.pdf|archive-date= 2015-11-20|access-date= |via= |registration= |subscription= |lay-summary= |lay-source= |lay-date= |quote= |name-list-format= |mode= |postscript= |ref= harv}} * {{cite book |last1= Qulamov|first1= Elşad|author-link1= |last2= Saldana|first2= Viney Patrik|author-link2= |last3= Salaqay|first3= Oleq|author-link3= |last4= Tefft|first4= Con|author-link4= |last5= |first5= |author-link5= |display-authors= |author-mask= |last-author-amp= |translator-last1= |translator-first1= |translator-link1= |translator-mask1= |date= |year= 2016|orig-year= |chapter= |script-chapter= |trans-chapter= |chapter-url= |chapter-format= |editor1-last= |editor1-first= |editor1-link= |editor2-last= |editor2-first= |editor2-link= |editor3-last= |editor3-first= |editor3-link= |editor4-last= |editor4-first= |editor4-link= |editor5-last= |editor5-first= |editor5-link= |display-editors= |title= СПЕЦВЫПУСК|script-title= |trans-title= |url= http://www.aidsjournal.ru/wp-content/uploads/2016/03/txt_2016_aza_txt.pdf|url-status= |format= |type= |series= |language= ru|volume= |issue= |others= |edition= |location= |publisher= "[[SPİD. Seks. Zdorovye|QİÇS. Seks. Sağlamlıq]]"|publication-date= |page= |pages= 36|at= |nopp= |arxiv= |asin= |bibcode= |doi= |doi-broken-date= |isbn= |issn= |jfm= |jstor= |lccn= |mr= |oclc= |ol= |osti= |pmc= |pmid= |rfc= |ssrn= |zbl= |id= |archive-url= |archive-date= |access-date= |via= |registration= |subscription= |lay-summary= |lay-source= |lay-date= |quote= |name-list-format= |mode= |postscript= |ref=harv}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Aza Rahmanova}} * [https://api.spid.center/uploads/ckeditor/pictures/2595/content_4.png Aza Rəhmanova tələbəlik illərində.] * [[Fayl:YouTube full-color icon (2017).svg|20px|link=YouTube]] [https://www.youtube.com/watch?v=VbMnyamnF9g&t= "Aza Həsənovnanın xatirəsinə…"] {{Ru icon}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Sankt-Peterburqda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Tibb elmləri doktorları]] [[Kateqoriya:SSRİ həkimləri]] [[Kateqoriya:Rusiya həkimləri]] [[Kateqoriya:İnsultdan vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Bolşeoxtinsk qəbiristanlığında dəfn olunanlar]] rr84r2j1oxwidpowuk2wzy2ejo2lua8 2 621300 6556842 5726625 2022-07-31T16:40:59Z EVRRVE. 219485 [[Special:Contributions/85.132.117.7|85.132.117.7]] ([[User talk:85.132.117.7|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 5726625 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki '''Nizam Baxışov''' - 2006-cı il aprel ayının 28-də İsmayıllı rayonunun Lahıc qəsəbəsində anadan olmuşdur . O hal hazırda Naxçıvan şəhərində yaşayır . Ən favorit şüar : "A.Y.E" . ag6jaapaxsvjxib0kf0bdnkt527mwp3 0 624344 6556752 6256075 2022-07-31T15:34:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Elektrostansiya |Adı = '''Akkuyu Atom elektrik stansiyası''' |Yerli adı = {{dil-tr|Akkuyu Nükleer Güç Santrali}} |Şəkil = Model of the Akkuyu Nuclear Power Plant.jpg |Şəklin ölçüsü = 250px |Şəklin izahı = Tikilməkdə olan AES-in modeli |Ölkə = Türkiyə |Region = [[Aralıq dənizi regionu]] |Vilayət = [[Mersin]] |Əyalət = [[Gülnar]] |Yerləşir = Türkiyə |Şəhər = |lat_dir = N |lat_deg = 36 |lat_min = 08 |lat_sec = 40 |lon_dir = E |lon_deg = 33 |lon_min = 32 |lon_sec = 28 |region = |CoordScale = |Yer xəritəsi = Türkiyə |Yer xəritəsi 1 = |Çay = |Tip = AES |Sahəsi = |Tikilmə tarixi = |İstismara verilib = |İstismarçı = |Sahibi = Akkuyu NGS Elektrik Üretim ASM |Status = Tikintidə |Növü = |Turbin tipi = |Turbin sayı = |Reaktor tipi = BSR |Elektrogenerator = |Generatorun gücü = |Bənd tipi = |Bəndin hündürlüyü = |Bəndin eni = |Keçidi = |Elektrik enerjisi gücü = |İllik elektroenerji istehsalı = 36.000 |İllik istilik istehsalı = |Enerji bloku sayı = |Enerji mənbəyi = |Əsas yanacaq = |Ehtiyat yanacaq = |Sayt = [http://www.akkunpp.com/ Akkuyu AES] |Yer xəritəsi qeydləri = AES-in Türkiyə xəritəsi üzrə yeri |Vikianbar = }} '''Akkuyu AES''' ({{lang-tr|Akkuyu Nükleer Güç Santrali}}) — [[Mersin]] vilayətinin Gülnar ilçəsində Yanisli məhəlləsinin Akkuyu səmtində tikintisi davam edən nüvə stansiyası. İnşasının tamamlanması halında [[Türkiyədə atom enerjisi|Türkiyənin ilk nüvə enerji stansiyası]] olacaq. İkitərəfli dövlətlərarası razılaşma nəticəsində Akkuyu yatağı [[Rusiya]]nın Atomstroyexport ASM-yə qarşılıqsız təhvil verilmişdir. Rus ictimai şirkəti burada nüvə stansiyası tikərək, əldə edəcəyi elektrik enerjisini 15 illik alış zəmanəti ilə Türkiyə tərəfinə satacaqdır. İstehsalın istismara veriləcəyi tarix 2023 olaraq düşünülür. 1200 MW-lıq dörd modullardan ibarət ümumilikdə 4800 MW'lıq heyəti gücü ilə tək başına Türkiyənin elektrik istehsalının təxminə 6%-ni qarşılayacaqdır.<ref>{{cite web |title=İletişim ve ulaşım bilgileri AKKUYU NÜKLEER A.Ş. |url=http://www.akkunpp.com/iletisim-ve-ulasim-bilgileri-2 |website=akkunpp.com |accessdate=2 aprel 2020 |archive-date=2020-04-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200410070143/http://www.akkunpp.com/iletisim-ve-ulasim-bilgileri-2 |url-status= }}</ref> == Tikinti mərhələsi == [[14 aprel]] [[2015]]-ci ildə [[Türkiyə Enerji və Təbii Qaynaqlar Nazirliyi|Türkiyə Enerji və Təbii Qaynaqlar]] naziri [[Taner Yıldız]] ilə birlikdə [[Mersin]] valisi Özdəmir Çakacak, [[ROSATOM]] müdiri Sergey Kiriyenko və Akkuyu Nüvə A.Ş. Baş Menecer Fuad Axundovun da qatıldığı mərasimlə dəniz quruluşları və limanın təməli qoyuldu.<ref>{{cite web |title=Akkuyu Nükleer Güç Santrali’ne durdurma davası |url=https://www.sozcu.com.tr/hayatim/yasam-haberleri/akkuyu-nukleer-guc-santraline-durdurma-davasi/ |website=www.sozcu.com.tr |accessdate=2 aprel 2020 |language=tr}}</ref> Təməl qoyulduqdan sonra Krienkon, Cengiz İnşaatın dəniz quruluşları və limanı 394 milyon [[ABŞ dolları|dollar]] qarşılığında tender qazandığını elan etdi. Bünövrənin qoyulma mərasimindən sonra girişdəki dəmir qapı ətraf mühit fəalları tərəfindən qarşısı kəsilmişdir. Polis müdaxiləsindən sonra aksiya başa çatmışdır.<ref>{{cite web |title=Akkuyu Nükleer Santrali ile ilgili ilk tören yapıldı |url=http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/28731865.asp |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=2 aprel 2020 |language=tr}}</ref> [[2017]]-ci ilin [[noyabr]] ayında, [[Türkiyə prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]]la görüşən [[Rusiya prezidenti|Rusiya Dövlət Başçısı]] [[Vladimir Putin]], stansiyanın ilk reaktorunu [[2023]]-ci ildə işə düşəcəyini açıqladı.<ref>{{cite web |title=Akkuyu Nükleer Santrali'nin ilk ünitesi 2023'te hizmete girecek |url=https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/akkuyu-nukleer-santralinin-ilk-unitesi-2023te-hizmete-girecek-41439901 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=2 aprel 2020 |language=tr}}</ref> == Reaktor növü == Akkuyu Atom elektrik stansiyası [[Rusiya]]nın 3-cü nəsil VVER-1200 (AES-2006) [[Nüvə reaktoru|reaktor]] dizaynından istifadə edəcəkdir. [[Bolqarıstan]], [[Finlandiya]], [[Çin]] və [[Hindistan]] tərəfindən istifadə edilən VVER 1000 (AES-91) arxitekturasında inkişaf etdirilən bu tip reaktor 50 ilədək uzadılmış reaktorun ömrünü, həmçinin son nüvə təhlükəsizliyi və radiasiya sızması zamanı alınan avtomatik tədbirləri təklif edir.<ref>{{cite web |title=Akkuyu’da Kurulması Planlanan VVER-1200 Tipi Nükleer Santral Yeni Bir Teknolojidir. Dünya’da Bu Teknolojinin Kullanıldığı Bir Ülke Var mıdır? |url=https://www.taek.gov.tr/tr/sik-sorulan-sorular/136-nukleer-enerji-ve-nukleer-reaktorler-sss/840-akkuyuda-kurulmasi-dusunulen-vver-1200-tipi-nukleer-santral-yeni-bir-teknolojidir-dunyada-hicbir-yerde-uygulanmamistir-rusyada-da-iki-yerde-gelistirilecektir-yapimi-tamamlanmis-boyle-bir-reaktor-var-midir-turkiye-pilot-proje-mi-olacaktir.html |website=taek.gov.tr |accessdate=2 aprel 2020 |archive-date=2019-09-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190906095104/http://www.taek.gov.tr/tr/sik-sorulan-sorular/136-nukleer-enerji-ve-nukleer-reaktorler-sss/840-akkuyuda-kurulmasi-dusunulen-vver-1200-tipi-nukleer-santral-yeni-bir-teknolojidir-dunyada-hicbir-yerde-uygulanmamistir-rusyada-da-iki-yerde-gelistirilecektir-yapimi-tamamlanmis-boyle-bir-reaktor-var-midir-turkiye-pilot-proje-mi-olacaktir.html |url-status=dead }}</ref> VVER tipli reaktorların digər təzyiqli su reaktorlarından ən vacib fərqləri arasında üfüqi buxar generatorları və altıbucaqlı bir qatda yerləşdirilmiş yanacaq çubuğu dizaynları olmasıdır. Xidmət müddətinin sonunda reaktorun istilik səmərəliliyi yalnız 90%-yə azalır.<ref>{{cite web |title=Akkuyu NGS'de ilk ünitenin reaktör kabının kaynağı tamamlandı |url=https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/akkuyu-ngsde-ilk-unitenin-reaktor-kabinin-kaynagi-tamamlandi/1731891 |website=aa.com.tr |accessdate=2 aprel 2020}}</ref> Reaktor qurğuları ikiqat qoruyucu zireh, müasir aktiv və passiv təhlükəsizlik tədbirləri ilə təchiz ediləcəkdir.<ref>{{cite web |title=Akkuyu Nükleer Santrali'ne ait ilk ünite reaktör gövdesinin Rusya’da yapılan kaynak işleri tamamlandı |url=https://tr.sputniknews.com/rusya/202002121041388760-akkuyu-nukleer-santraline-ait-ilk-unite-reaktor-govdesinin-rusyada-yapilan-kaynak-isleri-tamamlandi/ |website=sputniknews.com |accessdate=2 aprel 2020}}</ref> == Elektrik stansiyası tənqidləri == Prof. Dr. Tolga Yarmanın sözlərinə görə, elektrik stansiyasının lisenziyası bugünkü şərtləri əhatə etmir. Zavodun lisenziyası [[2013]]-cü ildə [[1970]]-ci ilə aid məlumatlarla yeniləndi və o dövrdə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi, turizmə təsir qiymətləndirməsi və meyvə-tərəvəz təsirinin qiymətləndirilməsi yox idi.<ref>{{cite web |title=Akkuyu'da 1.reaktörün temeli tamamlandı, peki güvenli mi? |url=https://yesilgazete.org/blog/2019/03/15/akkuyuda-1-reaktorun-temeli-tamamlandi-peki-guvenli-mi/ |website=Yeşil Gazete - ekolojik, politik, katılımcı, şenlikli... |accessdate=2 aprel 2020 |language=tr-TR |date=15 mart 2019 }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Bundan əlavə, [[Tri Mayl adası qəzası]], [[Çernobıl faciəsi|Çernobıl reaktoru qəzası]], [[Fukuşima I qəzası|Fukuşima I Nüvə Elektrik Stansiyasındakı qəzalardan]] sonra lisenziya təhlükəsizlik tələbləri Akkuyu Nüvə Elektrik Stansiyası üçün alınmamışdır.<ref>{{cite web |title=CHP'li Karaca'dan Akkuyu Nükleer Santrali eleştirisi |url=https://www.aa.com.tr/tr/politika/chp-genel-baskan-yardimcisi-karacadan-akkuyu-nukleer-santrali-elestirisi/1108152 |website=www.aa.com.tr |accessdate=2 aprel 2020}}</ref> 1977-ci ildə torpaq araşdırmasında işləyən Hüseyin Sarı, işləyərkən gördüyü problemi dilə gətirir: "Yeraltıdan çıxardığımız torpaq qayadan yox, qırılmış qumdan çıxacaqdı. O zamandan məlum oldu ki, yer möhkəm deyildi."<ref>{{cite web |title=Uzman Görüşleri |url=http://www.akkunpp.com/uzman-gorusleri |website=akkunpp.com |accessdate=2 aprel 2020}}</ref> == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Həmçinin bax == *[http://www.akkuyu.com/ AES-in rəsmi veb-səhifəsi] tjtvl3kx2mrsg3ztctesckr7p2ztj5y 0 624514 6556640 6139029 2022-07-31T12:26:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''15-ci [[Gimnastika üzrə Dünya Çempionatı|idman gimnastikası üzrə Dünya Çempionatı]]''' 1962-ci ilin iyul ayının 3–8 tarixlərində [[Praqa]]<nowiki/>da ([[Çexoslovakiya]]) keçirilmişdir. == Medalçılar == {| {{Medal cədvəli|type=Növ}} |- style="background:#dfdfdf;" | colspan="4" style="text-align:center;"| '''Kişilər''' |- ! scope=row style="text-align:left" | Komanda şəklində hər tərəfli | {{JPN}}<br /><small>[[Nobuyuki Aihara]]<br />[[Yukio Endo]]<br />[[Takaşi Mitsukuri]]<br />[[Takaşi Ono (gimnast)|Takaşi Ono]]<br />[[Südzi Tsurumi]]<br />[[Haruhiro Yamasita]]</small> | {{URS}}<br /><small>[[Valeri Kerdemelidi]]<br />[[Viktor Leontyev]]<br />[[Viktor Lisitski]]<br />[[Boris Şaxlin]]<br />[[Pavel Stolbov]]<br />[[Yuri Titov]]</small> | {{TCH}}<br /><small>[[Pavel Gaydoş]]<br />[[Karel Kleçka]]<br />[[Prjemısl Krbets]]<br />[[Vatslav Kubiçka]]<br />[[Ladislav Pazdera]]<br />[[Yaroslav Ştyastnı]]</small> |- ! scope=row style="text-align:left" | Fərdi çıxış | {{bayraq|URS}} [[Yuri Titov]] | {{bayraq|JPN}} [[Yukio Endo]] | {{bayraq|URS}} [[Boris Şaxlin]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Sərbəst hərəkətlər | {{bayraq|JPN}} [[Nobuyuki Aihara]] <br /> {{bayraq|JPN}} [[Yukio Endo]] | ''təqdim olunmamışdır'' | {{bayraq|ITA}} [[Franko Meniçelli]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Dəstəli at üzərində hərəkətlər | {{bayraq|YUG}} [[Miroslav Tserar]] | {{bayraq|URS}} [[Boris Şaxlin]] | {{bayraq|JPN}} [[Takaşi Mitsukuri]] <br /> {{bayraq|CHN}} [[Yu Lifen]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Halqalarla hərəkətlər | {{bayraq|URS}} [[Yuri Titov]] | {{bayraq|JPN}} [[Yukio Endo]] <br /> {{bayraq|URS}} [[Boris Şaxlin]] | ''təqdim olunmamışdır'' |- ! scope=row style="text-align:left" | Dayaqla tullanma hərəkətləri | {{bayraq|TCH}} [[Prjemısl Krbets]] | {{bayraq|JPN}} [[Haruhiro Yamasita]] | {{bayraq|URS}} [[Boris Şaxlin]] <br /> {{bayraq|JPN}} [[Yukio Endo]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Parallel qollarda | {{bayraq|YUG}} [[Miroslav Tserar]] | {{bayraq|URS}} [[Boris Şaxlin]] | {{bayraq|JPN}} [[Yukio Endo]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Turnik üzərində hərəkətlər | {{bayraq|JPN}} [[Takaşi Ono (gimnast)|Takaşi Ono]] | {{bayraq|JPN}} [[Yukio Endo]] <br /> {{bayraq|URS}} [[Pavel Stolbov]] | ''təqdim olunmamışdır'' |- style="background:#dfdfdf;" | colspan="4" style="text-align:center;"| '''Qadınlar''' |- ! scope=row style="text-align:left" | Komanda şəklində hər tərəfli | {{URS}} <br /><small>[[Polina Astaxova]]<br />[[Lidiya Ivanova (gimnast)|Lidiya Ivanova]]<br />[[Larisa Latynina]]<br />[[Tamara Manina]]<br />[[Sofia Muratova]]<br />[[Irina Pervuşina]]</small> | {{TCH}}<br /><small>[[Eva Bosáková]]<br />[[Věra Čáslavská]]<br />[[Libuse Cmiralova]]<br />[[Hana Růžičková]]<br />[[Ludmila Švédová]]<br />[[Adolfína Tkačíková]]</small> | {{JPN}}<br /><small>[[Ginko Abukawa]]<br />[[Keiko Ikeda]]<br />[[Taniko Nakamura]]<br />[[Kiyoko Ono]]<br />[[Toşiko şirasu]]<br />[[Hiroko Tsuji]]</small> |- ! scope=row style="text-align:left" |Fərdi çıxış | {{bayraq|URS}} [[Larisa Latınina]] | {{bayraq|TCH}} [[Vera Çaslavska]] | {{bayraq|URS}} [[Irina Pervuşina]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Dayaqla tullanma hərəkətləri | {{bayraq|TCH}} [[Vera Çaslavska]] | {{bayraq|URS}} [[Larisa Latınina]] | {{bayraq|URS}} [[Tamara Manina]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Müxtəlif hündürlüklü qollar | {{bayraq|URS}} [[Irina Pervuşina]] | {{bayraq|TCH}} [[Eva Bosakova]] | {{bayraq|URS}} [[Larisa Latınina]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Gimnastika tiri | {{bayraq|TCH}} [[Eva Bosakova]] | {{bayraq|URS}} [[Larisa Latınina]] | {{bayraq|JPN}} [[Keyko İkeda]] <br /> {{bayraq|HUN}} [[Aniko Dutsa]] |- ! scope=row style="text-align:left" | Xalça üzərində sərbəst hərəkətlər | {{bayraq|URS}} [[Larisa Latınina]] | {{bayraq|URS}} [[Irina Pervuşina]] | {{bayraq|TCH}} [[Vera Çaslavska]] |} == Kişilər arasında nəticələr == === Komanda şəklində === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%" ! scope="col" style="width:25px;"| Yer !! scope="col" style="width:150px;" | Komanda !! scope="col" style="width:50px;" | Mütləq !! scope="col" style="width:50px;" | Əlavə !! scope="col" style="width:80px;" | Ümumi |- style="background:#fffcaf;" ! scope=row style="text-align:center" | {{1}} | style="text-align:left;"| '''{{flaqifikasiya|Japan}}''' || 285.650 || 289.000 || '''574.650''' |- style="background:#e5e5e5;" ! scope=row style="text-align:center" | {{2}} | style="text-align:left;"| '''{{flaqifikasiya|Soviet Union}}''' || 285.700 || 287.450 || '''573.150''' |- style="background:#ec9;" ! scope=row style="text-align:center" | {{3}} | style="text-align:left;"| '''{{flaqifikasiya|Czechoslovakia}}''' || 280.450 || 281.050 || '''561.500''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 4 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|China}} || 278.450 || 280.550 || '''559.000''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 5 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Italy}} || 278.200 || 279.000 || '''557.200''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 6 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|United States}} || 273.650 || 281.600 || '''555.250''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 7 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Finland}} || 274.250 || 280.650 || '''554.900''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 8 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|East Germany}} || 275.450 || 279.050 || '''554.500''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 9 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Switzerland}} || 274.050 || 278.900 || '''552.950''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 10 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Yugoslavia}} || 274.800 || 277.900 || '''552.700''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 11 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Bulgaria|1948}} || 275.450 || 276.300 || '''551.750''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 12 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Hungary}} || 273.800 || 276.850 || '''550.650''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 13 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Poland}} || 276.050 || 274.300 || '''550.350''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 14 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|France}} || 272.400 || 270.750 || '''543.150''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 15 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Sweden}} || 269.200 || 272.550 || '''541.750''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 16 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Qərbi Almaniya}}|| 267.550 || 270.650 || '''538.200''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 17 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Birləşmiş Ərəb Respublikası}} || 257.950 || 259.300 || '''517.250''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 18 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Canada}} || 248.900 || 255.950 || '''504.850''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 19 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Cuba}} || 231.500 || 230.250 || '''461.750''' |- ! scope=row style="text-align:center" | 20 | style="text-align:left;"| {{flaqifikasiya|Turkey}} || 171.350 || 202.800 || '''374.150''' |} == Qadınlar arasında nəticələr == === Komanda şəklində === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%" ! scope="col" style="width:25px;" |Yer ! scope="col" style="width:150px;" |Komanda ! scope="col" style="width:50px;" |Mütləq ! scope="col" style="width:50px;" |Əlavə ! scope="col" style="width:80px;" |Ümumi |- style="background:#fffcaf;" ! scope="row" style="text-align:center" |{{1}} | style="text-align:left;" |'''{{Flaqifikasiya|Soviet Union}}''' |190.461 |194.527 |'''384.988''' |- style="background:#e5e5e5;" ! scope="row" style="text-align:center" |{{2}} | style="text-align:left;" |'''{{Flaqifikasiya|Czechoslovakia}}''' |188.562 |194.028 |'''382.590''' |- style="background:#ec9;" ! scope="row" style="text-align:center" |{{3}} | style="text-align:left;" |'''{{Flaqifikasiya|Japan}}''' |186.861 |192.662 |'''379.523''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |4 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Hungary}} |185.562 |192.228 |'''377.790''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |5 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|East Germany}} |184.626 |190.660 |'''375.286''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |6 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|China}} |183.795 |189.193 |'''372.988''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |7 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Poland}} |181.726 |190.161 |'''371.887''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |8 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|United States}} |179.926 |188.426 |'''368.352''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |9 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Romania|1952}} |180.859 |186.061 |'''366.920''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |10 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Sweden}} |181.194 |185.661 |'''366.855''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |11 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Yugoslavia}} |179.228 |183.526 |'''362.754''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |12 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|France}} |179.262 |182.661 |'''361.923''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |13 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Qərbi Almaniya}} |175.226 |179.692 |'''354.918''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |14 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Finland}} |171.262 |180.860 |'''352.122''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |15 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Israel}} |170.495 |175.494 |'''345.989''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |16 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Canada}} |160.693 |170.292 |'''330.985''' |- ! scope="row" style="text-align:center" |17 | style="text-align:left;" |{{Flaqifikasiya|Cuba}} |137.095 |154.727 |'''291.822''' |} == Medal cədvəli == {{Medals table|caption=|silver_SFR=0|silver_ITA=0|gold_ITA=0|bronze_HUN=1|silver_HUN=0|gold_HUN=0|name_AAA={{flagteam|People's Republic of China}}|bronze_AAA=1|silver_AAA=0|gold_AAA=0|name_SFR={{flagteam|Yuqoslaviya}}|bronze_SFR=0|gold_SFR=2|host=|bronze_TCH=2|silver_TCH=3|gold_TCH=3|bronze_JPN=5|silver_JPN=4|gold_JPN=4|bronze_URS=5|silver_URS=8|gold_URS=6|team=|event=|flag_template=|bronze_ITA=1}} == Mənbə == * [http://www.gymn-forum.net/Results/wch-results.html www.gymn-forum.net]( {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100112041733/http://gymn-forum.net/Results/wch-results.html |date=2010-01-12 }} 2009-09-03) {{Gimnastika üzrə Dünya Çempionatları}} [[Kateqoriya:1962-ci ildə idman]] [[Kateqoriya:1962-ci ildəki dünya çempionatları]] jynoxiizde1qpohgda22yfsjsb187al 0 624873 6556705 5123562 2022-07-31T13:56:19Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Geoxronoloji şkala}} '''Mezoproterozoy və ya mezoproterozoy erası'''- 1600 milyon il əvvəldən 1000 milyon il əvvələ qədər olan zaman dilimini əhatə edən geolojii dövrdür. == Xüsusiyyətləri == Bu dövrün əsas hadisələri Kolumbia superqitəsinin parçalanması, [[Rodiniya]] superqitəsinin yaranması və cinsi çoxalmanın təkamülüdür. Bu dövr kontinental plitələr və [[Tektonik plitələr|tektonik plitələrin]] daha da inkişafı ilə əlamətdardır. İlk geniş miqyaslı dağəmələgəlmə prosesi bu dövrdə baş vermişdir. Mezoproterozoy erası yer üçün kritik bir dövr olsa da, dənizin kimyəvi tərkibi, yer səthi və havanın tərkibi olduqca dəyişmişdir. Oksigen səviyyəsi eranın əvvəlindı bugünkü səviyyəsinin təxminən 1%-i qədər yüksəldi və dövr ərzində yüksəlməyə davam etdi. Dövr gələcək həyatın mürəkkəbliyini artıran cinsi çoxalmanın inkişafı ilə xarakterizə edilir. Bu [[Eumetazoylar|çoxhüceyrəli orqanizmlərin]] birlikdə yaşayışının inkişafının başlanğıcı idi. <br /> [[Kateqoriya:Geoloji eralar]] [[Kateqoriya:Mezoproterozoy]] dhd48evqfiemss5p2y2yjd4qkmcgvbi 0 624967 6557604 5960957 2022-08-01T07:52:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Universitet |Ad = Doqquz Sentyabr Universiteti |Abreviatura = ''DEÜ'' |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |Orijinal ad = ''Dokuz Eylül Üniversitesi'' |Əvvəlki adları = |Şüar = |Əsası qoyulub = [[1982]] |Bağlanıb = |Yenidən təşkil olunub = |Tip = Dövlət universiteti<ref>{{cite web |title=Kuruluş Yıllarına Göre Üniversiteler sayfası |url=http://yogm.meb.gov.tr/turkuniv_yay%C4%B1n.htm |website=Yükseköğretim Kurumu |accessdate=7 aprel 2020 |date=23 iyul 2011 |archive-date=2011-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110723011849/http://yogm.meb.gov.tr/turkuniv_yay%C4%B1n.htm |url-status=unfit }}</ref> |Prezident = |Rektor = Pr. Dr. Nükhet Hotar<ref>{{cite web |title=Prof. Dr. Nükhet HOTAR {{!}} Dokuz Eylül Üniversitesi |url=https://www.deu.edu.tr/rektor_cv/ |website=www.deu.edu.tr |accessdate=7 aprel 2020}}</ref> |Tələbə sayı = 70 158<ref>{{cite web |title=Tarihçe {{!}} Dokuz Eylül Üniversitesi |url=https://www.deu.edu.tr/tarihce/ |website=www.deu.edu.tr |accessdate=7 aprel 2020}}</ref> |Xarici tələbə sayı = 1 352 |Bakalavr sayı = 57.850 (12.285 hazırlıq) |Magistrant sayı = 9.936 (doktorant daxil) |Aspirant sayı = |Doktor sayı = |Professor sayı = |Müəllim sayı = 1 691 |Şəhər = [[İzmir]] |Ölkə = {{TUR}} |Ünvan = Alsancaq, No: 144 35210, Cümhuriyyət bulvarı, 35220 [[Konak (İzmir)|Konak]] |Metro = |Universitet şəhərciyi = |Universitet şəhərciyi 2 = |Himn = |İdman = |Sayt = [http://www.deu.edu.tr/ Dokuz Eylül Üniversitesi] |Vikianbar = }} '''Doqquz Sentyabr Universiteti''' ({{lang-tr|Dokuz Eylül Üniversitesi}}) və ya qısaca '''DEÜ''' — [[İzmir]]də dövlət universiteti. [[20 iyul]] [[1982]]-ci ildə təsis edilmişdir. Universitetdə 10 institut, 18 fakültə, 3 kollec, 1 konservatoriya, 6 peşə məktəbi, 1 təcrübə və tədqiqat xəstəxanası, 60 təcrübə və tədqiqat mərkəzi fəaliyyət göstərir. [[2019]]-[[2020]] tədris ilində universitetdə 70 158 tələbə təhsil almışdır. Bu tələbələrdən 1 352 nəfəri 115 ölkədən olan beynəlxalq tələbələrdir. Beynəlxalq tələbələr arasında azərbaycanlı, ukraynalı və bolqar tələbələr üstünlük təşkil edir. Qurumun akademik heyəti 3.343 nəfər təşkil edir və heyətdə azərbaycanlılara da rast gəlmək mümkündür.<ref>{{cite web |title=Pr. Dr. Gülmira Aliyeva {{!}} Eğitim, Öğretim Listesi |url=http://kisi.deu.edu.tr/gulmira.sadiyeva/ |website=kisi.deu.edu.tr |accessdate=7 aprel 2020 |archive-date=2015-06-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150609002454/http://kisi.deu.edu.tr/gulmira.sadiyeva/ |url-status=dead }}</ref> == Tarixçə == Qurulma mərhələsində, [[Ege Universiteti]]ndən; İncəsənət fakültəsi, Hüquq fakültəsi, İqtisadiyyat və İdarəetmə Elmləri fakültəsi, Mühəndislik və Memarlıq fakültəsi, Tibb fakültəsi, Dəniz Elmləri və Texnologiyaları İnstitutu, Hüquq məktəbi, Turizm İdarəetmə və Otelçilik Məktəbi, Milli Təhsil Nazirliyi, Gənclər və İdman; Buca Təhsil Fakültəsindən, Dənizli Mühəndislik Fakültəsi, İlahiyyat Fakültəsi, Dəmirçi Təhsil Məktəbi, Dənizli Təhsil Məktəbi, İzmir Peşə Liseyi, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, İzmir Dövlət Konservatoriyası, Ankara İqtisadiyyat və Ticarət Elmlər Akademiyası; Muğla İş Məktəbi Doqquz Sentyabr Universitetinin tabeliyinə keçdi. [[1983]]-cü ildə Atatürk Prinsipləri və İnqilab Tarixi İnstitutu quruldu və İncəsənət Təhsili Məktəbi ləğv edildi. [[1987]]-ci ildə Manisa Maliyyə və Mühasibatlıq Məktəbi İqtisadiyyat və İdarəetmə Fakültəsinə çevrilməsi ilə Dənizli Peşə Yüksək Məktəbi, Regional İnkişaf və İş Elmləri Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi (BİMER), Egey Bölgəsi Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi (EBAMER) quruldu. [[1988]]-ci ildə Dəniz İdarəetmə və İdarəetmə Məktəbi, [[1989]]-cu ildə Muğla Peşə Liseyi, Avropa Birliyi Beynəlxalq Münasibətlər Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi (ATMER), İlahiyyət Peşə Yüksək Məktəbi ilə Səhiyyə xidmətləri Peşə Məktəbi və [[1991]]-ci ildə Ətraf Tədqiqatları və Elm və Ədəbiyyat Fakültəsi. Tətbiq Mərkəzi (ÇEVMER) fəaliyyətə başladı. [[1992]]-ci ildə Egey regionunda universitet, Aydından Baytarlıq və Kənd Təsərrüfatı Fakültələri, Turizm və Otelçilik Məktəbi, Adnan Menderes Universiteti, Muğla'daki İş və Peşə Məktəbləri, Muğla Universiteti, Manisadakı İqtisadiyyat və İdarəetmə Elmləri Universitetindən 4 yeni universitetin qurulmasına dəstək vermişdir. Fakültə, Dəmirçi Təhsil Məktəbi və Bədən Tərbiyəsi və İdman Bölümü, Cəlal Bayar Universiteti, Dənizli Tibb, Mühəndislik Fakültələri və Təhsil və Peşə Məktəbləri Pamukkale Universitetinə bağlandı. Elə həmin il Mühəndislik və Memarlıq fakültəsindən ayrılan Torbalı Peşə Liseyi, İş İdarəetmə Fakültəsi, Tibb bacısı Məktəbi, Fiziki Terapiya və Reabilitasiya Məktəbi, Onkoloji Hemodializ-Transplantasiya, Gözəl Sənətlər İnstitutu, Təhsil Elmləri İnstitutu, Dini Tədqiqat Fakültəsi, Memarlıq Bölümü qurulmuşdur.<ref>{{cite web |title=Fakülte Tarihçesi {{!}} Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi |url=https://iibf.deu.edu.tr/fakulte-hakkinda/fakulte-tarihcesi/ |website=iibf.deu.edu.tr |accessdate=7 aprel 2020 |language=tr-TR}}</ref> {| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; font-size: 90%; line-height: 1.4em;" width="300px" ! colspan="2" style="text-align: center;" | '''Fakültələrin quruluş illəri''' |- | '''Fakültə''' || '''İl''' |- | colspan="2" |<hr> |- | İqtisad Elmləri fakültəsi || 1969 |- | Mühəndislik fakültəsi || 1969 |- | Təsviri incəsənət fakültəsi || 1975 |- | Hüquq fakültəsi || 1975 |- | Tibb fakültəsi || 1978 |- | Buca Təhsil fakültəsi || 1982 |- | İlahiyyət fakültəsi || 1982 |- | Dənizçilik fakültəsi || 1988 |- | İdarəetmə fakültəsi || 1992 |- | Memarlıq fakültəsi || 1992 |- | Ədəbiyyat fakültəsi || 2010 |- | Fənn fakültəsi || 2010 |- | Tibb bacısı fakültəsi || 2011 |- | Reha Midilli Foça Turizm fakültəsi || 2014 |- | Səhiyyə fakültəsi || 2016 |- | Fiziki tərbiyə fakültəsi || 2018 |- | Baytarlıq fakültəsi || 2018 |- | Diş həkimliyi fakültəsi || - |- |} {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | şəkil1 = Deutarih1.jpg | miqyas1 = | şəkil2 = Deutarih3.jpg | miqyas2 = | şəkil3 = Deutarih4.jpg | miqyas3 = | izah3 = [[1990-cı illər|90-cı illər]]də universitet. }} [[1995]]-ci ildə toxuculuq, köhnəlməyə hazır və boya tədqiqat tətbiqi mərkəzi (TEKBOYAM), [[1997]]-ci ildə Xarici Dillər Məktəbi, Qafqaz-Orta Asiya Arxeologiya Tədqiqat Mərkəzi (KOMER), Geotermal Enerji Tədqiqatı və Tətbiq Mərkəzi (JENARUM), [[1998]]-ci ildə Davamlı Təhsil Mərkəzi (DESEM) quruldu. [[2001]]-ci ildə Zəlzələ Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi (DAUM), Statistika və Risk Təhlili Tədqiqat və Tətbiq Mərkəzi (IRAMER), Su Resursları İdarəetmə və Su əsaslı Təbii Fəlakət Nəzarət Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi (SUMER) və Beyin Dinamikası Çoxtərəfli araşdırma və Tətbiq Mərkəzi fəaliyyətə başladı.<ref>{{cite web |title=Dokuz Eylül Üniversitesi Genel Tarihçesi |url=http://debis.deu.edu.tr/DEUWeb/Icerik/Icerik.php?KOD=4428 |website=debis.deu.edu.tr |accessdate=7 aprel 2020}}</ref> [[2004]]-cü ildə Hüquq Tədqiqatları Mərkəzi, Boat İstehsalat Texnologiyaları Tədqiqat və Tətbiq Mərkəzi, Kəskin Geofiziki və Arxeoloji Prospeksiyası Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi, Fauna və Flora Tədqiqat və Tətbiq Mərkəzi, Münaqişələrin Həlli Araşdırma və Tətbiq Mərkəzləri yaradıldı. [[2005]]-ci ildə İzmir İl Strateji Planlaşdırma, İdarəetmə Araşdırma və Tətbiq Mərkəzləri, Səthi Texnologiyalar və Zərər Təhlili Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi fəaliyyətə başladı. [[2006]]-cı ildə Dil Təhsili Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi, Akademik Təcili Tibbi və Fəlakət Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, İnformasiya Texnologiyaları Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi, Keyfiyyət Mükəmməlliyi Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Ailə Tədqiqat və Tətbiq Mərkəzi, Elektrik Elektronikası və Siqnal Emal Texnologiyaları Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi , Kənd Təsisatları və İsmail Hakkı Tonguç Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi, Universitet Sənaye Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, [[2007]]-ci ildə İş Sağlamlığı Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi [[2008]]-ci ildə quruldu.<ref>{{cite web |title=Tarihçe {{!}} Tıp Fakültesi |url=https://tip.deu.edu.tr/tr/tarihce/ |website=tip.deu.edu.tr |accessdate=7 aprel 2020 |language=tr-TR}}</ref> [[2009]]-cu ildə Qərb Anadolu Keramika Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi, Səs Qeydləri Studiyası, Akustik və Koqnitiv Musiqioloji Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi, Simfonik Musiqi Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Elektron Materiallar İstehsal və Tətbiq Mərkəzi, Qadın Hüquqları və Problemləri Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi açıldı. İdman Elmləri və Texnologiyaları Məktəbi, Foça Reha Midilli Turizm və Otelçilik Məktəbi, Seferihisar Fevziye Hepkon İctimai Elmlər Peşə Liseyi quruldu. Dənizçilik və İdarəetmə Məktəbi Dənizçilik Fakültəsinə çevrildi. [[2010]]-cu ildə İncəsənət və Elmlər Fakültəsinin adı Elmlər Fakültəsi olaraq dəyişdirildi və Məktublar Fakültəsi və Ürək-Damar Xəstəlikləri Tətbiqi və Tədqiqat Mərkəzi, Distant Təhsil Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi (DEUZEM) yaradıldı. [[2011]]-ci ildə Sümük Kıkırdak Doku Biotexnologiyası Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Ev Baxımı Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Rəhbərlik və Psixoloji Məsləhət Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Balkan Araşdırma Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi, Qabaqcıl Biomedical Ar-Ge tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi quruldu. Elektrik Elektronikası və Siqnal Qenerasiya Texnologiyaları Araşdırma və Tətbiq Mərkəzi bağlandı və Hemşirelik Məktəbi Hemşirelik Fakültəsinə çevrildi. [[Şəkil:Buca Eğitim Fakültesi - panoramio.jpg|thumb|Buca Təhsil fakültəsinin binası]] [[2012]]-ci ildə Uşaq Təhsili Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi, Sağlamlıq Qanunu Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Palliativ Qulluq Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Yuxu və Şüur Texnologiyaları Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Biotibbi Metrologiya və Kalibrləmə Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Milli Klinik İnfrastruktur Şəbəkəsi Tətbiqi və Araşdırma Mərkəz, Nəqliyyat Təhlükəsizliyi və Qəza Araşdırma Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi açıldı və Bergama Peşə Liseyi quruldu. [[Şəkil:Buca Eğitim Fakültesi Dekanlık Karşısı Havuz - panoramio.jpg|thumb|left|Buca Təhsil fakültəsinin girişi]] 2013-cü ildə Sahibkarlıq, Biznes və İqtisadiyyat Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi quruldu və İlahiyyat Fakültəsi nəzdində qurulan İlahiyyat Peşə Məktəbi bağlandı. 2014-cü ildə Ehaha Peşə Liseyi, Egey Bölgəsi Mədəni İrs Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Arxeometriya Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Qarın Xərçəng Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi, Reha Midilli Foça Turizm İdarəetmə və Otel İdarəetmə Məktəbi bağlandı və Reha Midilli Foça Turizm Fakültəsi quruldu. Qabaqcıl biotibbi Ar-Ge Tətbiq və Araşdırma Mərkəzinin adı İzmir Biotibbi və Genom Tətbiq və Araşdırma Mərkəzinə dəyişdirildi. [[2015]]-ci ildə Fərdi-Xüsusi Tibb və Farmakogenomik, Genetik Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi, Mövlana Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi quruldu və Hemodializ-Transplantasiya İnstitutunun adı İzmir Beynəlxalq Biotibbi və Genom İnstitutu olaraq dəyişdirildi. 2016-cı ildə Səhiyyə Elmləri Fakültəsi quruldu. Tekstil, Geyim və Boya Tədqiqat Tətbiq Mərkəzi (TEKBOYAM) və Səs Qeydləri Studiyası, Akustik və Koqnitiv Musiqioloji Tətbiq və Tədqiqat Mərkəzi (DABMER) bağlandı, Tərcümə Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi və Cinayət Qanunu və Kriminologiya Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi yaradıldı. [[2017]]-ci ildə Akademik və Şəxsi İnkişafa Dəstək Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi və Yörük-Türkmən Mədəniyyət Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi quruldu. [[2018]]-ci ildə; Doqquz Sentyabr Universiteti Laymi Xəstəlikləri Araşdırma Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi və Dokuz Eylül Universiteti Ənənəvi və Tamamlayan Tibb Tətbiqi və Araşdırma Mərkəzi quruldu. 2018-ci ildə universitet daxilində ilk İzmir Baytarlıq Fakültəsi quruldu. == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə universitetləri]] [[Kateqoriya:Doqquz Sentyabr Universiteti]] 2a7qr4lbi5q0muwl9jb4g4s9wo9u8pj 0 625139 6556694 6451308 2022-07-31T13:51:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Ölkə iqtisadiyyatı |ölkə = ABŞ |şəkil = Blue_one_world_trade_tower_.jpg |şəklin ölçüsü = 310px |şəklin izahı = [[Nyu-York şəhəri]], ABŞ-ın [[iqtisadi mərkəz]]i<ref>{{cite web|url=http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf|title=The Global Financial Centres Index 18|date=Sentyabr 2015|publisher=Long Finance|access-date=2020-04-08|archive-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227131528/http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf|url-status=dead}}</ref> |valyuta = [[ABŞ dolları]] (USD) {{increase}} ''[[ABŞ dollarının indeksi|Dollar indeksi]]'' |sabit məzənnə = |büdcə ili = 1 oktyabr 2019 – 30 sentyabr 2020 |təşkilatlar = [[Ümumdünya Ticarət Təşkilatı|ÜTT]], [[İƏİT]] və digərləri |ölkə qrupu = {{plainlist| * [[İnkişaf etmiş ölkələr|İnkişaf etmiş/Qabaqcıl]]<ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weoselco.aspx?g=110&sg=All+countries+%2f+Advanced+economies |title=World Economic Outlook Database, April 2019 |publisher=[[Beynəlxalq Valyuta Fondu|International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=29 sentyabr 2019}}</ref> * [[Yüksək gəlirli ölkələr|Yüksək gəlirli iqtisadiyyat]]<ref>{{cite web |url=https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank-country-and-lending-groups |title=World Bank Country and Lending Groups |publisher=[[Dünya Bankı|World Bank]] |website=datahelpdesk.worldbank.org |access-date=29 sentyabr 2019}}</ref>}} |ÜDM = {{increase}} $25.347 [[trilyon]] (2022)<ref name="IMFWEOUS">{{cite web |title=World Economic Outlook Database, April 2020 |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2020/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=24&pr.y=8&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=111&s=NGDP_RPCH%2CPPPGDP%2CPCPIPCH&grp=0&a= |website=IMF.org |publisher=[[Beynəlxalq Valyuta Fondu|International Monetary Fund]] |accessdate=14 aprel 2020}}</ref> |ÜDM sıralaması = {{plainlist| * [[Ümumi Daxili Məhsul üzrə ölkələrin reytinqi|1-ci (nominal; 2019)]] * [[ÜDM həcminə görə ölkələrin siyahısı (AQP)|2-ci (AQP; 2020)]]}} |ÜDM artımı = {{plainlist| * 2,9%&nbsp;(2018) 2,3%&nbsp;(2019) * {{decrease}}-4.8% (Q1 2020) * −5,9%&nbsp;(2020 təx) 4.7%&nbsp;(2021 təx)<ref name="IMFWEOUS"/>}} |adambaşına = {{increase}} $65,112 (2019 təx.)<ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=79&pr.y=12&sy=2016&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=111&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CPCPIPCH&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=[[Beynəlxalq Valyuta Fondu|International Monetary Fund]] |website=IMF.org |date=15 oktyabr 2019}}</ref> |adambaşına sıralama = {{plainlist| * [[Adambaşına düşən ÜDM-ə görə ölkələrin siyahısı|7-ci (nominal; 2019)]] * [[Adambaşına düşən ÜDM (AQP)-yə görə ölkələrin siyahısı|10-cu (AQP; 2019)]]}} |sektorlar = {{plainlist| * [[Kənd təsərrüfatı]]: 0,9% * [[Sənaye]]: 18,9% * [[Xidmətlər]]: 80,2% * (2017 təx.)<ref name="CIA_US">{{cite web|title=Field Listing: GDP – Composition, by Sector of Origin|url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html|website=Central Intelligence Agency World Factbook|publisher=[[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|Central Intelligence Agency]]|accessdate=3 aprel 2018|archive-date=2020-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20200411102604/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html|url-status=dead}}</ref>}} |komponentlər = {{plainlist| * Məişət istehlakı: 68,4% * Hökumət istehlakı: 17,3% * Əsas kapitala investisiya: 17,2% * Ehtiyatlara investisiya: 0,1% * Mal və xidmətlərin ixracı: 12,1% * Mal və xidmətlərin idxalı: −15% * (2017 təx.)<ref name="CIA_US"/>}} |inflyasiya = {{plainlist| * 0.6% (2020 təx.)<ref name="IMFWEOUS"/> * 1.7% (Avq. 2019)<ref>{{cite web|title=Consumer Price Index – August 2019|url=https://www.cnbc.com/2019/09/12/us-consumer-price-index-august-2019.html|publisher= CNBC}}</ref>}} |bank faizi = |yoxsulluq = {{AzalmaMüsbət}} 11,8% (2018)<ref>{{cite web|title=Income and Poverty in the United States: 2018|url=https://www.census.gov/library/publications/2019/demo/p60-266.html|date=10 sentyabr 2019|work=U.S. Census Bureau}}</ref> |cini = {{AzalmaMüsbət}} 39,0 {{color|darkorange|orta}} (2017)<ref>{{cite web |url=https://data.oecd.org/chart/5O5t |title=Income inequality |publisher=[[İƏİT]] |website=data.oecd.org|access-date=8 yanvar 2020}}</ref> |iii = {{plainlist| * {{increase}} 0,920 {{color|darkgreen|çox yüksək}} (2018)<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/indicators/137506 |title=Human Development Index (HDI) |publisher=[[İnsan İnkişafı Hesabatı|HDRO (Human Development Report Office)]] [[BMT-nin İnkişaf proqramı|United Nations Development Programme]] |website=hdr.undp.org |access-date=11 dekabr 2019}}</ref> ([[İnsan İnkişafı İndeksinə görə ölkələrin siyahısı|15-ci]]) * 0,797 {{color|green|yüksək}} [[Bərabərsizliyə uyğunlaşdırımış İnsan İnkişafı İndeksinə görə ölkələrin siyahısı|Bİİİ]] (2018)<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/content/table-3-inequality-adjusted-human-development-index-ihdi |title=Inequality-adjusted Human Development Index (IHDI) |publisher=[[İnsan İnkişafı Hesabatı|HDRO (Human Development Report Office)]] [[BMT-nin İnkişaf proqramı|United Nations Development Programme]] |website=hdr.undp.org |access-date=11 dekabr 2019 |archive-date=2020-12-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201212055527/http://hdr.undp.org/en/content/table-3-inequality-adjusted-human-development-index-ihdi |url-status=dead }}</ref>}} |işçi = {{plainlist| * {{decrease}} 162.913 milyon (Mart 2020)<ref name="BLS_JobsData"/> * {{decrease}} 60,0% məşğulluq nisbəti (Mart 2020)<ref name="BLS_JobsData"/>}} |məşğulluq = {{plainlist| * [[İqtisadiyyatın ilkin sahəsi|Kənd təsərrüfatı]]: 1.0% * [[İqtisadiyyatın ikincil sahəsi|Sənaye]]: 19% * [[İqtisadiyyatın üçüncü sahəsi|Xidmətlər]]: 80% * (Mİ 2018)<ref>{{cite web|title=Employment by major industry sector|url=https://www.bls.gov/emp/tables/employment-by-major-industry-sector.htm|publisher=Bureau of Labor Statistics|accessdate=5 iyul 2018}}</ref> }} |işsizlik = {{plainlist| * {{artımMənfi}} 4,4% (Mart 2020)<ref name="BLS_JobsData">{{cite web|url=https://www.bls.gov/news.release/empsit.t01.htm |title=Employment status of the civilian population by sex and age |publisher=[[Əmək Statistikası Bürosu|Bureau of Labor Statistics]] |website=BLS.gov |access-date=4 aprel 2020}}</ref> * {{artımMənfi}} 10,3% gənclərin işsizliyi (Mart 2020)<ref>{{cite web |title=Youth unemployment rate |url=https://data.oecd.org/chart/5UPd |website=data.oecd.org |publisher=OECD |accessdate=11 aprel 2020}}</ref> * {{artımMənfi}} 7,140 milyon işsiz (Mart 2020)<ref name="BLS_JobsData"/>}} |aylıq gəlir = $63,093 (2018)<ref name="CPS 2015">{{cite web|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=AV_AN_WAGE|title=Usual Weekly Earnings of Wage and Salary Workers First Quarter 2017|first=|date=17 iyul 2018 |website=Bureau of Labor Statistics|publisher=U.S. Department of Labor|access-date=13 sentyabr 2018}}</ref> |aylıq mənfəət = {{increase}} $936 həftəlik (Q4, 2019)<ref>{{cite web |title=Usual Weekly Earnings Summary |url=https://www.bls.gov/news.release/wkyeng.nr0.htm |website=www.bls.gov |publisher=Bureau of Labor Statistics |date=17 yanvar 2020}}</ref> |biznes indeksi = {{increase}} [[Biznesin qurulma asanlığı indeksi|6-cı (çox asan, 2020)]]<ref name="World Bank and International Financial Corporation">{{cite web |url=http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/united-states |title=Ease of Doing Business in United States |publisher=Doingbusiness.org |accessdate=21 noyabr 2017}}</ref> |ixrac = {{increase}} $1,66 trilyon (2018)<ref name=wto>{{cite web|title=U.S. trade in goods with World, Seasonally Adjusted |url=https://www.census.gov/foreign-trade/balance/c0004.html|work=[[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|United States Census Bureau]]|accessdate=1 mart 2018}}</ref> |ixrac məhsulları = {{ublist|[[Kənd təsərrüfatı]] məhsulları 10,7%| [[Yanacaq]] və [[mədən]] məhsulları 9,4%| [[İstehsalat]] 74.8%| Digərləri 5.1%<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/historical/SAEXP.pdf|title=Exports of goods by principal end-use category|work=Census Bureau}}</ref>}} |ixrac tərəfdaşları = {{ublist|{{flag|Avropa İttifaqı}} 18,7%| {{flag|Kanada}} 18,3%| {{flag|Meksika}} 15,9%| {{flag|Çin}} 8%| {{flag|Yaponiya}} 4,4%| Digərləri 34,8%<ref name=wto/> }} |idxal = {{increase}} $2,54 trilyon (2018)<ref name=wto/> |idxal məhsulları = {{ublist|[[Kənd təsərrüfatı]] məhsulları 10,5%| [[Yanacaq]] və [[mədən]] məhsulları 10,7%| [[İstehsalat]] 78.4%| Digərləri 4,2%<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/historical/SAIMP.pdf|title=Imports of goods by principal end-use category|work=Census Bureau}}</ref>}} |idxal tərəfdaşları = {{ublist|{{flag|Çin}} 21,4%| {{flag|Avropa İttifaqı}} 18,9%| {{flag|Meksika}} 13,2%| {{flag|Kanada}} 12,6%| {{flag|Yaponiya}} 6%| Digərləri 27,9%<ref name=wto/> }} |BXİ = {{plainlist| * {{increase}} $4,08&nbsp;trilyard (31 dekabr 2017 təx.)<ref name="CIAWFUS">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html |title=The World Factbook |publisher=[[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|Central Intelligence Agency]] |website=CIA.gov |access-date=17 avqust 2019 |archive-date=2020-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200411102604/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html |url-status=dead }}</ref> * {{increase}} Xaricdə: $5,711&nbsp;trilyard (31 dekabr 2017 təx.)<ref name="CIAWFUS"/>}} |cari hesab = {{decrease}} −$449.1 milyard (2017 təx.)<ref name="CIAWFUS"/> |xarici borc = {{artımMənfi}} $20 trilyard (Mart 2019)<ref>{{Cite web|publisher=U.S. Department of the Treasury|url=http://ticdata.treasury.gov/Publish/debta2019q1.html|title=Treasury TIC Data|access-date=9 iyul 2018}}</ref> qeyd:&nbsp;ABŞ-ın xarici borcunun təqribən 4/5-i ABŞ dolları ilə hesablanır<ref name="CIAWFUS"/> |investisiya mövqeyi = |ictimai borc = {{artımMənfi}} ÜDM-in 116%-i (2020)<ref>{{cite web|url=https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEGDQ188S|title=Federal Debt: Total Public Debt as Percent of Gross Domestic Product|last1=Federal Reserve Bank of St. Louis|last2=U.S. Office of Management and Budget|date=1 yanvar 1966|website=FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis}}</ref> |büdcə balansı = |gəlirlər = $3,3 trilyard (2018)<ref>https://www.usgovernmentrevenue.com/</ref><ref name="cbo.gov17">{{cite web|url=https://www.cbo.gov/publication/52370|title=The Budget and Economic Outlook: 2017 to 2027|work=Congressional Budget Office}}</ref> |xərclər = $4.1 trilyard (2018)<ref name="cbo.gov17"/> |iqtisadi yardım = ''donor'': [[Rəsmi inkişaf yardımı|RİY]], $35.26 milyard (2017)<ref name="oecd-aid">{{cite web|title=Development aid rises again in 2016 but flows to poorest countries dip |url=http://www.oecd.org/dac/development-aid-rises-again-in-2016-but-flows-to-poorest-countries-dip.htm |website=[[İƏİT|OECD]] |accessdate=25 sentyabr 2017 |date=11 aprel 2017}}</ref> |kredit sıralaması = {{plainlist| * [[Standard & Poor's]]:<ref>{{cite web |title=Sovereigns rating list |publisher=Standard & Poor's |url=http://www.standardandpoors.com/ratings/sovereigns/ratings-list/en/eu?sectorName=null&subSectorCode=39&filter=U |accessdate=20 avqust 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110618090608/http://www.standardandpoors.com/ratings/sovereigns/ratings-list/en/eu?sectorName=null&subSectorCode=39&filter=U |archivedate=18 iyun 2011 |df=mdy-all }}</ref><ref name=guardian>{{cite news |title=How Fitch, Moody's and S&P rate each country's credit rating |date=15 aprel 2011 |first1=Simon |last1=Rogers |first2=Ami |last2=Sedghi |work=The Guardian|location=London |url=https://www.theguardian.com/news/datablog/2010/apr/30/credit-ratings-country-fitch-moodys-standard |accessdate=28 may 2011 }}</ref> * AA+ (Domestic) * AA+ (Foreign) * AA+ (T&C Assessment) * Outlook: Stable * [[Moody's]]:<ref name=guardian/><ref>{{cite news|last=Riley|first=Charles|title=Moody's affirms Aaa rating, lowers outlook|url=http://money.cnn.com/2011/08/02/news/economy/moodys_credit_rating/index.htm?hpt=hp_t1|publisher=CNN|date=2 avqust 2011}}</ref> * Aaa * Outlook: Stable * [[Fitch Ratings|Fitch]]:<ref>{{cite web|title=Fitch Affirms United States at 'AAA'; Outlook Stable|url=https://www.fitchratings.com/creditdesk/press_releases/detail.cfm?pr_id=824532|website=Fitch Ratings}}</ref><ref>{{cite web|title=Scope affirms the USA's credit rating of AA with Stable Outlook|url=https://www.scoperatings.com/#search/research/detail/160368EN|website=Scope Ratings}}</ref> * AAA * Outlook: Stable}} |xarici ehtiyatlar = $128.3&nbsp;milyard (İyun 2019)<ref>{{cite web|url=https://www.treasury.gov/resource-center/data-chart-center/IR-Position/Pages/01042019.aspx|title=U.S. International Reserve Position|website=Treasury.gov|accessdate=18 yanvar 2019}}</ref> |mənbə = [https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html CIA World Fact Book] }} '''ABŞ iqtisadiyyatı''' [[İnkişaf etmiş ölkələr|yüksək inkişaf etmiş]] və [[Qarışıq iqtisadiyyat|qarışıqdır]].<ref>{{cite web |url=http://usa.usembassy.de/economy-conditions.htm |title=U.S. Economy – Basic Conditions & Resources |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany |access-date=24 oktyabr 2011 |quote="The United States is said to have a mixed economy because privately owned businesses and government both play important roles".}}</ref><ref>{{cite web |url=http://infopedia.usembassy.or.kr/ENG/_f_030401.html |title=Outline of the U.S. Economy – How the U.S. Economy Works |publisher=U.S. Embassy Information Resource Center |access-date=24 oktyabr 2011 |quote="As a result, the American economy is perhaps better described as a "mixed" economy, with government playing an important role along with private enterprise. Although Americans often disagree about exactly where to draw the line between their beliefs in both free enterprise and government management, the mixed economy they have developed has been remarkably successful." |archive-date=2012-01-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120114051146/http://infopedia.usembassy.or.kr/ENG/_f_030401.html |url-status=unfit }}</ref> O, [[Ümumi Daxili Məhsul üzrə ölkələrin reytinqi|nominal ÜDM]] və [[Ümumi sərvətə görə ölkələrin siyahısı|xalis sərvətə]] görə dünyada ən böyük və [[ÜDM həcminə görə ölkələrin siyahısı (AQP)|alıcılıq qabiliyyəti paritetinə]] (AQP) görə ikinci ən böyük iqtisadiyyatdır.<ref>{{Cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=43≺.y=19&sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512,672,914,946,612,137,614,546,311,962,213,674,911,676,193,548,122,556,912,678,313,181,419,867,513,682,316,684,913,273,124,868,339,921,638,948,514,943,218,686,963,688,616,518,223,728,516,558,918,138,748,196,618,278,624,692,522,694,622,142,156,449,626,564,628,565,228,283,924,853,233,288,632,293,636,566,634,964,238,182,662,359,960,453,423,968,935,922,128,714,611,862,321,135,243,716,248,456,469,722,253,942,642,718,643,724,939,576,644,936,819,961,172,813,132,199,646,733,648,184,915,524,134,361,652,362,174,364,328,732,258,366,656,734,654,144,336,146,263,463,268,528,532,923,944,738,176,578,534,537,536,742,429,866,433,369,178,744,436,186,136,925,343,869,158,746,439,926,916,466,664,112,826,111,542,298,967,927,443,846,917,299,544,582,941,474,446,754,666,698,668&s=PPPGDP&grp=0&a=|title=Report for Selected Country Groups and Subjects (PPP valuation of country GDP)|last=|first=|date=|website=|publisher=IMF|language=en-US|access-date=29 dekabr 2017}}</ref> Həmçinin 2019-cu ildə dünyada [[Adambaşına düşən ÜDM-ə görə ölkələrin siyahısı|adambaşına düşən ÜDM]] üzrə yeddinci və [[Adambaşına düşən ÜDM (AQP)-yə görə ölkələrin siyahısıadambaşına düşən AQP]] üzrə onuncu olmuşdur.<ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/index.aspx |title=World Economic Outlook Database, April 2019 |publisher=[[Beynəlxalq Valyuta Fondu|International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=9 aprel 2019}}</ref> [[ABŞ]] dünyanın [[Texnologiya|texnoloji]] baxımdan ən güclü iqtisadiyyatına malikdir və şirkətləri texnoloji inkişafda öndədirlər; xüsusilə [[kompüter]]də, [[Dərman|əczaçılıqda]] və [[tibb]]də, [[Aerokosmika sənayesi|aerokosmik sənayedə]] və [[hərbi texnika]]da.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html |title=United States reference resource |work=[[The World Factbook]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|Central Intelligence Agency]] |accessdate=31 may 2019 |archive-date=8 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190608083613/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html |url-status=dead }}</ref> [[ABŞ dolları]] [[Beynəlxalq ticarət|beynəlxalq əməliyyatlarda]] ən çox istifadə olunan valyutadır və iqtisadiyyatı, [[ABŞ Silahlı Qüvvələri|ordusu]], [[petrodollar]] sistemi və onunla bağlı [[avrodollar]] və [[ABŞ Xəzinə Nazirliyi|ABŞ-ın iri xəzinə bazarı]] ilə dəstəklənən dünyanın ən önəmli [[ehtiyat valyutası]]dır.<ref name="federalreserve.gov">{{cite web|url=http://www.federalreserve.gov/pf/pdf/pf_4.pdf |title=The Implementation of Monetary Policy – The Federal Reserve in the International Sphere|accessdate=24 avqust 2010}}</ref><ref>{{cite web|author=Zaw Thiha Tun|title=How Petrodollars Affect The U.S. Dollar |url=http://www.investopedia.com/articles/forex/072915/how-petrodollars-affect-us-dollar.asp|date=29 iyul 2015|accessdate=14 oktyabr 2016}}</ref> Bir neçə ölkə bundan [[ABŞ dollarının beynəlxalq istifadəsi|rəsmi valyuta kimi istifadə edir]], bir çox ölkələrdə isə bu [[De-fakto valyuta|''de-fakto'' valyutadır]].<ref name="Benjamin J. Cohen 2006, p. 17">Benjamin J. Cohen, ''The Future of Money'', Princeton University Press, 2006, {{ISBN|0691116660}}; ''cf.'' "the dollar is the de facto currency in Cambodia", Charles Agar, ''[[Frommer's]] Vietnam'', 2006, {{ISBN|0471798169}}, p. 17</ref><ref>{{cite web|url = http://www.multpl.com/us-gdp-growth-rate/table/by-year|title = US GDP Growth Rate by Year|date = 31 mart 2014|accessdate = 18 iyun 2014|website = multpl.com|publisher = US Bureau of Economic Analysis}}</ref> [[ABŞ-ın ən böyük ticarət tərəfdaşlarının siyahısı|ABŞ-ın ən böyük ticarət tərəfdaşları]] Çin, Kanada, Meksika, Yaponiya, Almaniya, Cənubi Koreya, Birləşmiş Krallıq, Fransa, Hindistan və Tayvandır.<ref name="auto">{{cite web|url = https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/highlights/top/top1612yr.html|title = Top Trading Partners |date = Dekabr 2016|accessdate = 8 iyul 2017|publisher =U.S. Census Bureau}}</ref> ABŞ dünyanın [[İdxalata görə ölkələrin siyahısı|ən böyük idxalçısı]] və [[İxracata görə ölkələrin siyahısı|ikinci ən böyük ixracatçısıdır]].<ref>{{cite web |url=https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2019_e/wts2019_e.pdf |title=World Trade Statistical Review 2019 |work=[[Ümumdünya Ticarət Təşkilatı|World Trade Organization]] |page=100 |accessdate=31 may 2019}}</ref> [[Şimali Amerika Azad Ticarət Assosiasiyası|NAFTA]], Avstraliya, Cənubi Koreya, İsrail və bir sıra digərləri daxil olmaqla [[ABŞ-ın azad ticarət sazişləri|bir neçə ölkə]] ilə qüvvədə olan və ya müzakirələri davam edən [[azad ticarət sazişi|azad ticarət sazişlərinə]] malikdir.<ref>{{cite web |url=https://ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements |title=United States free trade agreements |work=[[Office of the United States Trade Representative]] |accessdate=31 may 2019}}</ref> Ölkənin iqtisadiyyatı bol [[təbii ehtiyatlar]], inkişaf etmiş infrastruktur və yüksək məhsuldarlıqla qidalanmaqdadır.<ref name="Wright, Gavin 2007 p. 185">Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, "Resource-Based Growth Past and Present", in ''Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny'', ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185. {{ISBN|0821365452}}.</ref> 2016-cı ildə 45 trilyon dollar dəyərində qiymətləndirilən təbii ehtiyatları ilə təbii ehtiyatların yeddinci ən yüksək ümumi dəyərinə malikdir.<ref>{{cite web|url=http://www.investopedia.com/articles/markets-economy/090516/10-countries-most-natural-resources.asp|title=10 Countries With The Most Natural Resources|date=12 sentyabr 2016|last=Anthony|first=Craig|website=[[Investopedia]]}}</ref> Amerikalılar [[İƏİT]] üzvü olan ölkələr arasında ən yüksək orta [[Ev təsərrüfatı gəliri|ev təsərrüfatı]] və [[Orta əmək haqqına görə ölkələrin siyahısı|işçi]] gəlirlərinə sahibdirlər<ref>{{Cite web|url=http://www.oecdbetterlifeindex.org/topics/income/|title=Income|work=Better Life Index|publisher=OECD|access-date=28 sentyabr 2019|quote=In the United States, the average household net adjusted disposable income per capita is USD 45 284 a year, much higher than the OECD average of USD 33 604 and the highest figure in the OECD.}}</ref> və [[ortalama gəlir|ortalama ev təsərrüfatı gəliri]] 2007-ci ildə ikinci yerdən 2010-cu ildə dördüncü yerə düşdü.<ref name="Household Income">{{cite journal|title=Household Income|url=http://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/society-at-a-glance-2014_soc_glance-2014-en|journal=Society at a Glance 2014: OECD Social Indicators|publisher=OECD Publishing|accessdate=29 may 2014|doi=10.1787/soc_glance-2014-en |date=18 mart 2014|series=Society at a Glance|isbn=9789264200722|doi-access=}}</ref><ref name=autogenerated4>{{cite web |title=OECD Better Life Index |url= http://www.oecdbetterlifeindex.org/#/11111111111 |publisher=OECD |accessdate=25 noyabr 2012}}</ref> [[ABŞ tarixi (1865–1918)|1890-cı ilə]] qədər ABŞ dünyanın ən məhsuldar iqtisadiyyatına sahib idi.<ref name="Digital History">{{cite web|author1=Digital History |author2=Steven Mintz |url=http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=188 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20040302193732/http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=188 |archivedate=2 mart 2004 |title=Digital History |publisher=Digitalhistory.uh.edu |accessdate=21 aprel 2012}}</ref> Dünyanın ən böyük [[Neft hasilatına görə ölkələrin siyahısı|neft]] və [[Təbii qaz hasilatına görə ölkələrin siyahısı|təbii qaz]] istehsalçısıdır.<ref name="lop">{{cite web|url=https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=36292|title=United States remains the world's top producer of petroleum and natural gas hydrocarbons|last=|first=|date=|website=EIA|access-date=}}</ref> 2016-cı ildə dünyanın ən böyük ticarət ölkəsi idi<ref>{{cite news|authors=Katsuhiko Hara and Issaku Harada (staff writers) |url=http://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/US-overtook-China-as-top-trading-nation-in-2016 |title=US overtook China as top trading nation in 2016 |newspaper=Nikkei Asian Review |date=13 aprel 2017|accessdate=22 iyun 2017 |location=Tokyo}}</ref> həmçinin, qlobal istehsal məhsulunun beşdə birini təmsil edən [[ABŞ-da istehsal|ikinci ən böyük istehsalçısıdır]].<ref name="Vargo, Frank">{{cite web | url=http://shopfloor.org/2011/03/u-s-manufacturing-remains-worlds-largest/18756 | title=U.S. Manufacturing Remains World's Largest | publisher=Shopfloor | date=11 mart 2011 | accessdate=28 mart 2012 | author=Vargo, Frank | archive-url=https://web.archive.org/web/20120404234310/http://shopfloor.org/2011/03/u-s-manufacturing-remains-worlds-largest/18756 | archive-date=4 aprel 2012 | url-status=dead }}</ref> ABŞ yalnız malların ən böyük daxili bazarına sahib deyil, həm də xidmətlər ticarətində də üstünlük təşkil edir. 2018-ci ildə ABŞ-ın ümumi ticarəti 4.2 trilyon dollar təşkil edirdi.<ref>{{cite web | url=http://www.wto.org/english/news_e/pres17_e/pr791_e.htm |title=Trade recovery expected in 2017 and 2018, amid policy uncertainty |publisher=World Trade Organization |date=12 aprel 2017|accessdate=22 iyun 2017 |location=Geneva, Switzerland}}</ref> Dünyanın [[Fortune Global 500|500 ən böyük şirkətindən]] 121-inin qərargahı ABŞ-da yerləşir.<ref>{{cite web | url=http://fortune.com/global500/list/filtered?hqcountry=U.S.| title=Global 500 2016 | work=Fortune}} Number of companies data taken from the "Country" filter.</ref> ABŞ, 3,013 trilyon dollar ümumi sərvət ilə [[Milyarderlərin sayına görə ölkələrin siyahısı|ən çox milyarderə]] sahibdir.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2019/05/09/the-countries-with-the-largest-number-of-billionaires.html|title=The US is home to more billionaires than China, Germany and Russia combined|publisher=CNBC|accessdate=9 may 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://hk.asiatatler.com/life/top-10-countries-with-the-most-billionaires-in-2019|title=Wealth-X's Billionaire Census 2019 report reveals insights and trends about the world's top billionaires|website=hk.asiatatler.com|accessdate=14 may 2019}}</ref> [[Nyu-York Fond Birjası]] və [[NASDAQ]] [[bazar kapitalizasiyası]] və [[ticarət həcmi]]nə görə dünyanın [[Fond birjalarının siyahısı|ən böyük birjalarıdır]].<ref>{{cite web|url=https://www.world-exchanges.org/our-work/statistics|title=Monthly Reports - World Federation of Exchanges|publisher=WFE}}</ref><ref name="sfc.hk">[http://www.sfc.hk/web/doc/EN/research/stat/a01.pdf Table A – Market Capitalization of the World's Top Stock Exchanges (As at end of June 2012)]. Securities and Exchange Commission (China).</ref> ABŞ-a qoyulan [[Qəbul edilən birbaşa xarici sərmayə qoyuluşuna görə ölkələrin siyahısı|xarici sərmayələrin]] həcmi təxminən 4.0 trilyon dollar,<ref name="CIA – The World Factbook">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2198rank.html |title=CIA – The World Factbook |publisher=Cia.gov |accessdate=21 aprel 2012 |archive-date=2007-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071211224222/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2198rank.html |url-status=dead }}</ref> [[Xaricdə birbaşa xarici sərmayə qoyuluşuna görə ölkələrin siyahısı|xarici ölkələrdə Amerikan sərmayələri]] isə ümumilikdə 5.6 trilyon dollardan çoxdur.<ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2199rank.html |title=CIA – The World Factbook |publisher=Cia.gov |accessdate=21 aprel 2012 |archive-date=2007-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071211224610/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2199rank.html |url-status=dead }}</ref> ABŞ iqtisadiyyatı [[vençur kapitalı]]<ref>[http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Global_venture_capital_insights_and_trends_2014/$FILE/EY_Global_VC_insights_and_trends_report_2014.pdf Adapting and evolving – Global venture capital insights and trends 2014]. EY, 2014.</ref> və Qlobal [[Tədqiqat və İnkişaf]] maliyyələşdirilməsinə görə beynəlxalq reytinqdə birinci yerdədir.<ref>{{cite web|url= http://www.battelle.org/docs/tpp/2014_global_rd_funding_forecast.pdf?sfvrsn=4|title=2014 Global R&D Funding Forecast |last= |first= |date= 16 dekabr 2013 |website=battelle.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209171411/http://www.battelle.org/docs/tpp/2014_global_rd_funding_forecast.pdf?sfvrsn=4 |archive-date= 9 fevral 2014|publisher= |access-date= }}</ref> [[İstehlak xərcləri]] 2018-ci ildə ABŞ iqtisadiyyatının 68%-ni təşkil etmişdi,<ref name=consumerecon>[https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=ntyj "Personal consumption expenditures (PCE)/gross domestic product (GDP)"] ''FRED Graph'', Federal Reserve Bank of St. Louis</ref> 2017-ci ildə isə [[Əmək haqqı payı|işçi qüvvəsinin gəlirinin]] 43%-ini təşkil etmişdi.<ref>[https://fred.stlouisfed.org/series/W270RE1A156NBEA "Shares of gross domestic income: Compensation of employees, paid: Wage and salary accruals: Disbursements: To persons"] ''FRED Graph'', Federal Reserve Bank of St. Louis</ref> ABŞ, dünyanın ən böyük [[Ən böyük istehlak bazarlarının siyahısı|istehlak bazarına]] sahibdir, [[ev təsərrüfatlarının son istehlak xərcləri]] Yaponiya ilə müqayisədə beş dəfə böyükdür.<ref name="unstats.un.org">{{cite web|title=United Nations Statistics Division – National Accounts Main Aggregates Database|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/selbasicFast.asp}}</ref> Ölkənin əmək bazarı [[ABŞ-a immiqrasiya|dünyanın hər yerindən gələn mühacirləri]] özünə cəlb edir və [[Xalis miqrasiya nisbətinə görə ölkələrin siyahısı|xalis miqrasiya nisbəti]] dünyada ən yüksək yerdədir.<ref name="The World Factbook">{{cite web|url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2112rank.html|title = Country comparison :: net migration rate|date = 2014|accessdate = 18 iyun 2014|website = Central Intelligence Agency|publisher = The World Factbook|archive-date = 2018-12-26|archive-url = https://web.archive.org/web/20181226005157/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2112rank.html|url-status = dead}}</ref> ABŞ, [[Biznesin qurulma asanlığı indeksi]], [[Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı]] və digər tədqiqatlarda ən yaxşı nəticə göstərən iqtisadiyyatlardan biridir.<ref name="World Economic Forum">{{Citation| url=http://www3.weforum.org/docs/GCR2013-14/GCR_Rankings_2013-14.pdf|title = Rankings: Global Competitiveness Report 2013–2014| publisher=World Economic Forum|accessdate=1 iyun 2014}}</ref> ABŞ iqtisadiyyatı 2007-ci ilin dekabrından 2009-cu ilin iyununa qədər davam edən [[Dünya maliyyə böhranı (2008-2012)|Böyük tənəzzül]] dövründə ciddi iqtisadi geriləmə yaşadı. Buna baxmayaraq, böhrandan əvvəlki (2007-ci ilin sonu) pik həddinə real ÜDM üzrə 2011-ci ildə,<ref>[https://fred.stlouisfed.org/series/GDPC1 FRED – Real GDP ]</ref> ev təsərrüfatlarının xalis dəyəri üzrə 2012-ci ilin II rübündə,<ref name="FRED – Household Net Worth">[https://fred.stlouisfed.org/series/TNWBSHNO FRED – Household Net Worth]</ref> qeyri-təsərrüfat əmək haqqı işləri üzrə 2014-cü ilin may ayına qədər<ref>[https://fred.stlouisfed.org/series/PAYEMS FRED-Total Non-Farm Payrolls ]</ref> və işsizliyin səviyyəsi üzrə 2015-ci ilin sentyabr ayına qədər bərpa etdi.<ref>[https://fred.stlouisfed.org/series/UNRATE FRED-Civilian Unemployment Rate]</ref> Bu göstəricilərin hər biri bu tarixlərdən sonra tənəzzüldən sonra rekord həddlərdə davam etdi, ABŞ-ın bərpası 2018-ci ilin aprelində rekord sayda ikinci ən uzun oldu.<ref>[https://www.nytimes.com/2018/03/20/business/economy/economy-recovery.html ''The New York Times''. Casselbaum. "Up, Up, Up Goes the Economy". 20 mart 2018]</ref> Milli borc ölçüsü olan əhalinin borclanması 2017-ci ildə ÜDM-in təxminən 77%-ni təşkil edərək 207 ölkə arasında 43-cü sırada yer aldı.<ref>{{Cite web |title=''CIA World Factbook''. Debt to GDP |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html#us |access-date=2020-04-15 |archive-date=2007-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070613005546/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html#us |url-status=dead }}</ref> [[Gəlir bərabərsizliyi]] 2017-ci ildə 156 ölkə arasında 41-ci,<ref>{{Cite web |title=''CIA World Factbook'' "Distribution of Family Income" |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2172rank.html#us |access-date=2020-04-15 |archive-date=2020-05-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527174706/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2172rank.html#us |url-status=dead }}</ref> digər Qərb ölkələri ilə müqayisədə ən yüksək oldu.<ref>{{cite news |last=Gray |first=Sarah |date=June 4, 2018 |title=Trump Policies Highlighted in Scathing U.N. Report On U.S. Poverty|url=http://fortune.com/2018/06/04/trump-policies-u-n-report-u-s-poverty/|work=[[Fortune (jurnal)|Fortune]]|location= |access-date=13 sentyabr 2018|quote="The United States has the highest rate of income inequality among Western countries", the report states.}}</ref> == Tarixi == {{Əsas|ABŞ-ın iqtisadi tarixi}} === Müstəmləkəçilik dövrü və XVIII əsr === ABŞ-ın iqtisadi tarixi XVII–XVIII əsrlərdə Amerika yaşayış məskənləri ilə başladı. 1776-cı ildə Amerika Birləşmiş Ştatları yarananda Amerika müstəmləkələri son dərəcə müvəffəqiyyətli bir müstəmləkə iqtisadiyyatından qul əməyindən istifadə edən kiçik, müstəqil əkinçilik təsərrüfatına çevrilmişdi. === XIX əsr === [[Şəkil:LOSSING(1876) p293 WASHBURN'S & MOEN MANUFACTURING CO., WORCESTER, MA.jpg|thumb|[[Uoşbern və Moen Şimal işlər ərazisi|Washburn and Moen Manufacturing Company]] [[Vuster (Massaçusets)]], 1876]] 180 ildə ABŞ [[dünya iqtisadiyyatı]]nın beşdə birini təşkil edən nəhəng, inteqrasiya olunmuş, sənayeləşmiş bir iqtisadiyyata çevrildi. Nəticədə ABŞ-ın adam başına düşən ÜDM-i, nəhayət əvvəllər iqtisadi cəhətdən izlədiyi İngiltərəni, həmçinin digər ölkələri üstələdi. Bu iqtisadiyyat dünyanın dörd bir tərəfindən gələn milyonlarla miqrantı cəlb edərək yüksək əmək haqqlarını qoruyub saxladı. 1800-cü illərin əvvəllərində əhalisinin 80 faizindən çoxu əkinçiliklə məşğul olan ABŞ böyük ölçüdə kənd təsərrüfatı yönümlü idi. İstehsalın əksər hissəsi xammalın taxta və mişar dəyirmanı ilə çevrilməsinin ilkin mərhələlərinə, toxuma və çəkmə və ayaqqablara yönəlmişdi. Zəngin resurs fondları XIX əsrdə sürətli iqtisadi genişlənməyə təkan verdi. Torpağın geniş olması fermerlərin sayının artmasına imkan verdi, lakin istehsal, xidmətlər, nəqliyyat və digər sahələrdə fəaliyyət daha sürətlə artdı. Beləliklə, 1860-cı ilə qədər ABŞ-da ferma əhalisinin payı 80 faizdən 50 faizə qədər düşmüşdü.<ref>{{cite book|author=Baten, Jörg |title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present|date=2016|publisher=Cambridge University Press|page=88ff|isbn=978-1107507180|url=https://books.google.com/books?id=xYEGswEACAAJ}}</ref> XIX əsrdə [[ABŞ-da maliyyə böhranlarının siyahısı|tənəzzüllər]] tez-tez [[Maliyyə böhranı|maliyyə böhranları]] ilə üst-üstə düşürdü. [[1837-ci il Çaxnaşması]]nı, bankların uğursuzluğu və daha sonra rekord səviyyədə işsizlik səviyyəsinin artması ilə beş illik bir böhran izlədi.<ref>{{cite book|author1=W. J. Rorabaugh|author2=Donald T. Critchlow|author3=Paula C. Baker|title=America's Promise: A Concise History of the United States|url=https://books.google.com/books?id=VL_6X5zWOokC&pg=PA210|year=2004|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0742511897|page=210}}</ref> Əsrlər boyu iqtisadiyyatdakı böyük dəyişikliklər səbəbindən müasir böhranların şiddətini erkən böhranlarla müqayisə etmək çətindir.<ref>{{Citation | year = 1986 |title = Appendix A The Development and Role of the National Bureau of Economic Research's Business Cycle Chronologies | last1 = Moore | first1 = Geoffrey H. | last2 = Zarnowitz | url = https://www.nber.org/chapters/c10035 |first2 = Victor}} in {{Harvnb|Gordon|1986|pp=743–45}}</ref> İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı böhranlar, əvvəllər baş verən böhranlardan daha az ağır göründü, amma bunun səbəbləri bəlli deyil.<ref>{{citation| title=Recessions and Depressions: Understanding Business Cycles|last =Knoop | first = Todd A.|publisher=Praeger Publishers|date=July 30, 2004|isbn=978-0275981624|pages=166–71|url =https://books.google.com/books?id=Ak_PQO2NprUC }}</ref> == XX əsr == [[Şəkil:NIE 1905 Petroleum - oil wells at Los Angeles.jpg|thumb|[[1930-cu ilə qədər Kaliforniyada neft tarixi|Neft quyuları]], Los-Anceles, Kaliforniya, 1905]] Əsrin əvvəllərində yeni [[innovasiya]]lar və mövcud innovasiyaların təkmilləşdirilməsi Amerika istehlakçıları arasında həyat səviyyəsinin yaxşılaşmasına qapı açdı. Bir çox firma, ölkə miqyasında əməliyyatların aparılması üçün miqyaslı iqtisadiyyatlar və daha yaxşı rabitə imkanlarından faydalanaraq böyüdü. Bu sənaye sahələrində konsentrasiya qiymətlərin böyüməsinə və məhsulun aşağı olmasına səbəb olacaq inhisarçılıq qorxusunu artırdı, lakin bu firmaların bir çoxu xərcləri o qədər sürətlə azaldırdılar ki, bu sahələrdə daha aşağı qiymətə və daha çox məhsul istehsalına meyllər artdı. Çox sayda işçi, adətən dünyada ən yüksək maaş təklif edən bu böyük firmaların uğurlarını bölüşdülər.<ref>{{cite book|author=Baten, Jörg |title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present|date=2016|publisher=Cambridge University Press|page=95|isbn=978-1107507180|url=https://books.google.com/books?id=xYEGswEACAAJ}}</ref> ABŞ ən azı 1920-ci illərdən bəri ÜDM-in həcminə görə dünyanın ən böyük milli iqtisadiyyatıdır.<ref name="Digital History"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:ABŞ iqtisadiyyatı]] tio5qhxu2t1do37lkrmwsl70xwix0hk 0 626785 6556631 6324740 2022-07-31T12:16:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Musiqi əsəri |Adı = 1812-ci il uvertürası |Orijinal adı = {{dil-ru|Торжественная увертюра «1812 год»}} |Şəkil = 1812 overture.jpg |Şəklin ölçüsü = 235px |Şəklin izahı = Toplarla birlikdə uvertüranın ifası, [[Melburn]], 2005 |Bəstəkar = [[Pyotr Çaykovski]] |Tonallıq = mi-bemol major |Forma = təntənəli uvertüra |Opus = op. 49 |Yazılma tarixi = [[1880]] |Premyera = 20 avqust 1882 |İlk səhnə = [[Xilaskar Məsih kafedralı (Moskva)|Xilaskar Məsih kilsəsi]], [[Moskva]] |Müddət = |İthaf olunub = [[Fransa-Rusiya müharibəsi]] |Hissələr = |Musiqi alətləri = |Səslənməsi = Pyotr Ilyich Tchaikovsky - 1812 overture.ogg |Səslənmənin izahı = Əsərin Skidmor Kollec Orkestrı tərəfindən ifa səsyazması |Vikianbar = 1812 Overture }} '''Təntənəli 1812-ci il uvertürası, op 49''' ({{dil-ru|Торжественная увертюра «1812 год»}}) — rus bəstəkar [[Pyotr Çaykovski]] tərəfindən [[1812]]-ci il [[Fransa-Rusiya müharibəsi]]ndə [[Napoleon Bonapart]]ın [[:en:Grande Armée|Böyük Ordusunun]] məğlub edilməsinə həsr olunmuş və daha çox '''1812-ci il uvertürası'''<ref>{{cite web|title=Tchaikovsky Research : The Year 1812, Op. 49 (TH 49)|url=http://en.tchaikovsky-research.net/pages/The_Year_1812|accessdate=21 aprel 2019}}</ref> kimi tanınan konsert uvertürasıdır. Uvertüranın premyerası [[20 avqust]] [[1882]]-ci ildə<ref>{{cite book |title=The Great Song Thesaurus |last=Lax |first=Roger |author2=Frederick Smith |year=1989 |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |isbn=978-0-19-505408-8 |page=[https://archive.org/details/greatsongthesaur00laxr/page/230 230] |url-access=registration |url=https://archive.org/details/greatsongthesaur00laxr/page/230 }}</ref> [[Moskva]]da baş tutmuşdur. Rusiyanın [[Fransa-Rusiya müharibəsi|1812-ci il qələbəsinə]] ithaf edilmiş [[Xilaskar Məsih kafedralı (Moskva)|Xilaskar Məsih kafedralı]]nda həyata keçirilmiş debüt ifa zamanı dirijor [[İpploit Altani]] olmuşdur.<ref name="Tchaikovsky: A Listener's Guide">Felsenfeld, Daniel. ''[https://books.google.com/books?id=dyrU7NkVZFIC&pg=PA54 Tchaikovsky: A Listener's Guide]'', p. 54. Amadeus Press, 2006.</ref> [[Nyu-York]]da [[Karnegi zalı]]nın açılışına həsr olunmuş ifa zamanı isə Çaykovski özü orkestra drijorluq etmişdir.<ref>{{Cite book |title= The Milton Cross New Encyclopedia of the Great Composers and Their Music, Volume 2 |last= Cross |first= Milton |publisher= Doubleday |year= 1969 |isbn= |location= |pages= 1034}}</ref> Bu böyük Avropa bəstəkarından birinin ABŞ-a etdiyi ilk səfərlərdən biri idi.<ref>{{Cite book|title=Musicians since nineteen hundred: performers in concert and opera|last=Ewen|first=David|publisher=Hw Wilson Company|year=1978|isbn=0-8242-0565-0|location=|pages=[https://archive.org/details/musicianssince1900ewen/page/186 186]|via=|url-access=registration|url=https://archive.org/details/musicianssince1900ewen/page/186}}</ref> 15 dəqiqə davam edəm uvertüra daha çox musiqidə istifadə olunmuş silah atışı səsləri, çayms zınqırovları və finalda top atəşi açılması ilə məşhurdur. Əsər ənənəvi olaraq hər il ABŞ-da [[Müstəqillik günü (ABŞ)|Müstəqillik Günü]] atəşfəşanlığını müşayət etmək üçün ifa edilir. ''“[[Şelkunçik (balet)|Şelkunçik]]”'', ''“[[Yatmış gözəl (balet)|Yatmış gözəl]]”'' və ''“[[Qu gölü (balet)|Qu gölü]]”'' balet süitaları ilə yanaşı ''“1812-ci il uvertürası”'' Çaykovskinin ən məşhur əsərlərindən biridir.<ref>{{Cite book|title=The Cambridge Companion to Modern Russian Culture|author=Robinson, Harlow|editor= Rzhevsky, Nicholas|publisher = Cambridge University Press|year=2012|isbn=978-1-107-00252-4|pages=268}}</ref>davay == Yazılma tarixi == === Tarixi-siyasi fon: I Napoleonun Rusiyaya hücumu === {{main|Fransa-Rusiya müharibəsi}} [[Fayl:French retreat in 1812 by Pryanishnikov.jpg|250px|thumb|left|Fransız ordusunun Rusiyadan çəkilməsini göstərən rəsm əsəri, rəssam: [[İllarion Pryanişnikov]], [[1874]]]] [[7 sentyabr]] [[1812]]-ci ildə [[Moskva]]dan 120&nbsp;km cənubda yerləşən [[Borodino (Mojay kəndi)|Borodino]] ərazisində [[I Napoleon]]un ordusu ilə [[Mixail Kutuzov]]un rəhbərlik etdiyi Rusiya ordusu qarşılaşır. [[Borodino döyüşü]] 100.000-dən çox insanın ölümü ilə nəticələnir və sahə döyüşlərində təcrübəli olan fransızlar qalib gəlirlər. Lakin, bu qələbə [[Pirr qələbəsi]] olur.<ref name="britannica">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/74349/Battle-of-Borodino |title=Battle of Borodino |year=2010 |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |accessdate=23 aprel 2020| archiveurl= https://web.archive.org/web/20100121052116/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/74349/Battle-of-Borodino |archivedate= January 21, 2010}}</ref> Ehtiyyatları tükənmək üzrə olan fransızlar Moskvaya doğru irəliləyirlər və kiçik müqaviməti qıran Napoleon şəhəri ələ keçirir. Çar [[I Aleksandr (Rusiya imperatoru)|I Aleksandr]]ın təslim olacağını gözləyən fransızlar Moskavnı ələ keçirdikdən sonra tamamilə boşaldılmış və böyük bir hissəsi hərbiçilər tərəfindən yandırılmış xarabalıqla qarşılaşırlar. Qış ehtiyyatı olmayan Napoleon geri çəkilməyə məcbur olur. 19 oktyabrdan dekabra qədər davam edən bu çəkilmə zamanı fransızlar bir neçə problemlə üzləşməli olurlar: aclıq, [[tif]], soyuq, [[kazak]]ların müntəzəm hücumları və ordunun ölkədən çıxmasına mane olmağa çalışan rus ordusu. Noyabrda Napoleon ordunu tərk edir və onun Böyük Ordusu [[Polşa]] ərazisində təhlükəsiz yerə çatdıqda on dəfə kiçilmiş vəziyyətdə olur.<ref name=zamoyskibook>{{cite book |title=Moscow 1812: Napoleon's Fatal March |last=Zamoyski |first=Adam |year=2004 |publisher=Harper Collins |location=London |isbn=0-00-712375-2 |title-link=Moscow 1812: Napoleon's Fatal March }}</ref> === Əsərin sifariş edilməsi === [[Fayl:Cathedral of Christ the Saviour (8283347849).jpg|200px|thumb|right|Uvertüranın premyerası 1882-ci ildə [[Xilaskar Məsih kafedralı (Moskva)|Xilaskar Məsih kafedralı]]nın həyətində baş tutur.]] Rusiya qələbəsinin əbədiləşdirilməsi üçün Çar [[I Aleksandr (Rusiya imperatoru)|I Aleksandr]] tərəfindən inşası sifariş edilmiş [[Xilaskar Məsih kafedralı (Moskva)|Xilaskar Məsih kafedralı]]nın inşası [[1880]]-ci ildə yekunlaşmaq üzərə idi; 1881-ci ildə isə Çar [[II Aleksandr]]ın tacqoymasının 25 illik yubileyi qeyd olunmalı idi; həmçinin 1882-ci ildə Moskvada Ümumrusiya bədii-sənaye sərgisinin keçirilməsi planlaşdırılırdı. Çaykovskinin yaxın dostu və müəllimi olan [[:en:Nikolai Rubinstein|Nikolay Rubinşteyn]] ona təntənəli mərasimlərdə ifa etmək üçün musiqili pyes yazmağı təklif edir. [[12 oktyabr]] 1880-ci ildə Çaykovski əsər üzərində çalışmağa başlayır və altı həftə sonra işi tamamlayır. Təşkilatçılar premyeranın kilsə qarşısındakı meydanda keçirilməsini, orkestrın hərbi musiqiçilər dəstəsi tərəfindən dəstəklənməsini, Xilaskar Məsih kafedralının zəngləri ilə yanaşı ətrafdakı kilsələrin də zənglərinin istifadə edilməsi və notlarda yazıldığı kimi toplardan atəş açılmasını planlaşdırırdılar. Lakin, bu plan baş tutmur. Çakin, [[Çar II Aleksandrın öldürülməsi|Çar II Aleksandrın martda öldürülməsi]] layihəyə marağı artırır. [[1882]]-ci ildə təşkil edilmiş Ümumrusiya bədii-sənaye sərgisi zamanı uvertüra tikintisi davam edən kilsənin yanında qurulmuş çadırda təqdim edilir.<ref name="Tchaikovsky: A Listener's Guide"/> [[26 may]] [[1883]]-cü ildə isə kilsənin inşası tamamlanır.<ref>{{Cite web |url=http://www.xxc.ru/english/history/index.htm |title=Cathedral of Christ the Saviour: History |access-date=25 aprel 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515162509/http://www.xxc.ru/english/history/index.htm |archive-date=May 15, 2011 |url-status=dead }}</ref> Buna baxmayaraq, Çaykovski himayədarı [[:en:Nadezhda von Meck|Nadejda fon Mekk]]ə şikayətlənərək yazır ki, ''“festival əsərlərinin dirijoru deyil”'' və Uvertüra ''“yüksək səsli olsa da, yazdığım digər işlərlə müqayisədə bədii dəyəri daha aşağıdır, çünki mən onu həvəssiz və sevgisiz yazmışam”''. Çaykovskinin əsərin yazılmasına cəmi 6 həftə sərf etməsinə baxmayaraq, uvertüra bəstəkarın kataloqundakı işlər arasında ən çox ifa edilənlərdən biri olmaqla, onun mülkiyyətini zənginləşdirməyə davam edən azsaylı əsərlərdən biri olaraq qalmaqdadır.<ref name=cathedralsite>{{cite web|url=http://www.xxc.ru/english/index.htm|title=Official website of the Cathedral of Christ the Saviour|work=Cathedral of Christ the Saviour|accessdate=25 aprel 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20150401020922/http://www.xxc.ru/english/index.htm|archive-date=April 1, 2015|url-status=dead}}</ref><ref name=russianallegory>{{cite web|url=http://www.byzantines.net/epiphany/christsavior.htm|title=Cathedral of Christ the Savior in Moscow: A Russian Allegory| accessdate=25 aprel 2020 }}</ref><ref name=churhcesaroundtheworld>{{cite web|url=http://churchesaroundtheworld.com/tag/churches/churches-in-russia/moscow/|title=Churches Around the World Archive| accessdate=25 aprel 2020 }}</ref> [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası|Rusiyada kommunizm dövründə]] əsərin Çar himni melodiyası [[Mixail Qlinka]]nın ''“[[Çar uğrunda həyat]]”'' operasının finalından olan ''“Yaşa, yaşa, müqəddəs Rus!”'' ({{dil-ru|Славься, славься, святая Русь!}}) melodiyası ilə əvəz eidlir. SSRİ-nin süqutundan sonra əsərin original notları bərpa edilir.<ref>[http://www.hymn.ru/god-save-in-tchaikovsky/index-en.html Russian national anthem "God Save the Tsar" in Tchaikovsky's music] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060710215953/http://www.hymn.ru/god-save-in-tchaikovsky/index-en.html |date=July 10, 2006 }}</ref> === Digər kontekstlərə uğunlaşdırılması === Sonradan ilhamlandırıcı patriotik himn kimi uvertüra digər kontekstlərə uyğunlaşdırılmış və rus qələbəsindən daha çox başqa mövzularla əlaqələndirilmişdir. ABŞ-da ''“1812-ci il uvertürası”'' [[4 iyul]] [[1974]]-cü ildə [[Boston Pops orkestrı]] tərəfindən [[Artur Fidler]]in seçimi əsasında [[Müstəqillik günü (ABŞ)|Müstəqillik günü]]ndə ifa edildikdən sonra<ref>{{cite web|url=http://www.chron.com/entertainment/article/How-did-the-1812-Overture-become-a-Fourth-3674377.php|title=How did the '1812 Overture,' become a Fourth tradition?|author=Everett Evans|publisher=Hearst Newspapers|date=June 29, 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://christandpopculture.com/the-1812-overture-is-a-story-of-gods-sovereignty-over-human-history/|title=Independence Day Staple, the "1812 Overture" is a Story of God's Sovereignty Over Human History|publisher=Christ and Pop Culture|accessdate=26 aprel 2020|author=Matthew Linder}}</ref> geniş məşhurluq qazanmışdır.<ref>{{cite web|url=http://old.post-gazette.com/ae/20030704overtureae3.asp|title=How a rousing Russian tune took over our July 4th|accessdate=26 aprel 2020|author= Andrew Druckenbrod|publisher=Post-Gazette}}</ref> [[Böyük Britaniya]] bəstəkarı [[Malkolm Arnold]] özünün ''“A Grand, Grand Overture”'' adlı əsərini uvertüraya parodiya kimi yazmış və [[ABŞ prezidenti]] [[Herbert Huver]]ə həsr etmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://corymbus.co.uk/malcolm-arnold-a-life-in-symphonies/|title=Malcolm Arnold – A Life in Symphonies|date=September 23, 2016}}</ref> == İnstrumentasiya == ''“1812-ci il uvertürası”'' aşağıdakı heyətdən ibarət orkestrla ifa olunmaq üçün yazılmışdır::<ref name="googlebook">{{cite book|last=Tchaikovsky|first=Piotr Ilyich|title=1812 overture: Marche slave, and ; Francesca da Rimini|publisher=Courier Dover Publications|year=1996|isbn=0-486-29069-7|url=https://books.google.ca/books?id=wOgpn-Oqr84C&dq=1812+overture|accessdate=23 aprel 2020}}</ref> * Nəfəsli alətlər dəstəsi: Bu hissədə ''“Açıq”'' saxlanılmış instrumentasiyanın ''“istənilən mis nəfəsli alətlə”'' tamamlana biləcəyi qeyd edilir. Qapalı məkanlarda ifa zamanı bu hissənin ifasının orqana həvalə edilməsi də mümkündür. Hissənin hərbi və ya mars musiqi dəstələri tərəfindən ifası da mümkündür. Qeyd: nəfəsli alətlər dəstəsi və ya onu əvəz edən alətlər yalnız finalda istifadə edilir. * Taxta nəfəsli alətlər: 1 fleyta-pikkolo, 2 fleyta, 2 qoboy, 1 ingilis qoboyu, 2 soprano klarnet və 2 faqot * Metal nəfəsli alətlər: 4 F valtorn, 2 B♭ kornet, 2 E♭ truba, 3 trombon (2 tenor, 1 bass) və 1 tuba * [[Zərb musiqi alətləri|Zərb alətləri]]: litavr, böyük bass orkestr barabanı, kiçik baraban, boşqab, buben, üçbucaq, karillon * Simli alətlər: I & II skripka, alt, violonçel, kontrabas * [[Artilleriya]]: bir döyüş topu batareyası və ya mərasim sahə artilleriyası Karillon bəzən boru formalı zənglərlər, carillon ifasının səsyazması ilə və hətta kilsə zəngləri ilə də əvəz edilir. Döyüş topu atəşi səsinin olduğu hissələr bəzən top atəşi səsyazması ilə, bəzən isə [[Qustav Maler]]in ''“[[Altıncı simfoniya (Maler)|Altıncı simfoniya]]”''sında olduğu kimi taxta və ya metal çəkic zərbəsinin səsi ilə əvəz edilir. Qapalı məkanlarda ifa zamanı top atəşi səsini əvəzləmək üçün bass baraban və ya qonq/tam-tam səsindən də istifadə olunur. == Musiqi xüsusiyyətləri == === Strukturu === Əsər [[Rus Pravoslav Kilsəsi|Pravoslav kilsəsinə]] məxsus ''“Müqəddəs xaç [[:en:Troparion|tropar]]ı”'' (həmçinin ''“İlahi, öz xalqını xilas et”'' adıyla tanınır) adlı həzin rus melodiyasının violonçel və iki alt vasitəsiylə ifası ilə başlayır.<ref>{{Cite news|url=https://orthodoxwoman.wordpress.com/2012/09/14/lord-save-thy-people-and-the-1812-overture/|title=Lord Save Thy People and the 1812 Overture|date=September 14, 2012|work=orthodoxwoman|access-date=29 aprel 2019|language=en-US}}</ref> <center> |<score vorbis> \relative c' { \key ges \major \time 4/4 bes''8-. \p bes16( ces bes8-.) as( ges) ges-. as( es) ges-. ges-. es4-> ges8( f16 ges as8-.) es-. bes'4->( es,8) es-. es( ges) f-. es-. bes'4->(\< es,8) es-. es( ges) f-. es-.\! bes'-.(_\markup{\italic{poco più}\dynamic f} bes-. bes-. bes-.) bes-> des16( bes as8-.) f( ges) ges-. es4-> ges8( f16 ges as8-.) es-. bes'4->( es,8) es-. es( ges) f-. es-. bes'4->( es,8) es-. es16(\> f) ges-. ges-. f( es) des-. ces-.\! } </score> </center> Bu hissə işğalın qısa zamanda bitməsi üçün dua edən rus xalqını təmsil edir. Daha sonra fransız ordusunun hücumunu göstərmək üçün [[Fransa]]nın [[dövlət himni]] olan ''“[[Marselyeza]]”'' səslənir. Fransızların getdikcə [[Moskva]]ya yaxınlaşmalarını göstərən hissə ''“Marselyeza”'' və rus xalq musiqisinin rəqabəti şəklində səslənir və iki ordunun döyüşməsini göstərir. Bu hissədə toplardan beş dəfə atəş açılır və bu atəşlər [[Borodino döyüşü]]nü göstərir. Bu hissədə ''“Marselyeza”''nın melodiyası daha qabarıqlaşır və rus xalq musiqisini batırır. Bundan sonra gələn uzun eniş fransızların Moskvadan geri çəkilməsini təmsil edir. Bu hissənin sonunda əsərin başlanğıcında istifadə edilən [[Kilsə himni|himn]] melodiyası sələnir. Bunu duaya cavab kimi qiymətləndirmək olar. Uvertüranın finalında on bir top atəşi açılır və ''“[[Rusiya İmperiyasının himni|Tanrı çarı qorusun!]]”'' melodiyası səslənir.<ref name="Green2018">{{cite web|url=https://www.thoughtco.com/tchaikovskys-1812-overture-724401|title=The History of Tchaikovsky's 1812 Overture|last1=Green|first1=Aaron|date=January 30, 2018|website=ThoughtCo|accessdate=29 aprel 2020}}</ref> === Milli motivlərin anaxronizmi === Uvertürada ''“Marselyeza”'' Fransa dövlət himni kimi istifadə edilsə də, [[1795]]-ci ildə o, [[Napoleon Bonapart]] tərəfindən qadağan edilmiş və [[1805]]-ci ildə başlayan Rusiya hücumu zamanı istifadə edilməmişdir. Əsər Fransa dövlət himni kimi [[1879]]-cu ildə - uvertüranın sifarişindən bir il əvvək bərpa edilmişdir ki, bu da onun Çaykovski tərəfindən nəyə görə istifadə edilməsini izah edə bilər.<ref>Ross, Stewart (2002). ''The French Revolution Events and outcomes''. Evans Brothers, p. 69. {{ISBN|0-237-52292-6}}.</ref> I Napoleon rejiminin qeyri-rəsmi himni olmuş ''“[[:en:Veillons au salut de l'Empire|Veillons au salut de l'Empire]]”'' mahnısı [[1882]]-ci ilə kimi unudulmuş, ''“Marselyeza”''nın əhəmiyyəti isə rus zadəganları arasında bilinən idi. Çaykovskinin dövründə Rusiyanın dövlət himni ''“[[Rusiya İmperiyasının himni|Tanrı çarı qorusun!]]”'' olsa da, [[1812]]-ci ildə bu əsər hələ yazılmamışdı. 1815-ci ilə kimi [[Rusiya himni|Rusiyanın dövlət himni]] olmamış, həmin tarixdən 1833-cü ilə kimi isə himn, ''“[[Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı himni|Tanrı kraliçanı qorusun!]]”'' melodiyası ilə oxunan ''“[[:en:The Prayer of Russians|Rusların duası]]”'' ({{dil-ru|Молитва русских}}) olmuşdur.<ref name=anthem>{{cite book |last= Bohlman |first= Philip Vilas |title= The Music of European Nationalism: Cultural Identity and Modern History |publisher=ABC-CLIO |date= August 2004 |page= 157 |url= https://books.google.com/books?id=fkQf7k2OaDcC&pg=PT190&dq=Russian+anthem&cd=17#v=onepage&q=Russian%20anthem&f=false|isbn= 978-1-85109-363-2 |accessdate= September 13, 2011}}</ref> === Mövzular === Əsərdə ''“İlahi, öz xalqını xilas et”'' melodiyası ordunun işğalından azad olmaq haqqında duanı ifadə edir. <center><score vorbis> { \clef bass \key c \minor \time 3/4 \set Score.tempoHideNote = ##t \tempo 4 = 60 r4 r4 \clef tenor <bes es'>8-.( <bes es'>-.) \mf <d' f'>4(\< <es' g'>)\! <bes es'>8-.( <bes es'>-.) <d' f'>8(\< <es' g'>) <es' as'>-.( <es' as'>-.) <es' as'>4\!~ <es' as'>2.\> <es' g'>8-.( \mf <es' g'>-. <es' g'>-. <es' g'>-.) <es' g'>4~ <es' g'>\< <es' g'> <es' g'> <d' f'>4.\f <d' f'>8-.( <d' f'>8-. <d' f'>8-.) <es' g'>2 <c' es'>4 \mf <d' f'>(\< <es' g'>) <bes es'>\! <d' f'>8\<( <es' g'>) <es' as'>-.( <es' as'>-. <es' as'>-. <es' as'>-.\!) <es' as'>-.(_\markup{\italic{cresc.}} <es' as'>-. <es' as'>-. <es' as'>-.\!) <es' as'>-.( <es' as'>-. <es' as'>-. <es' as'>-.\!) <es' as'> <es' g'> <es' as'>4~ <es' as'>2. } </score></center> Həmin himnin bir hissəsi ''“Bütün pravoslav xristianlara düşmənləri üzərində qələbə bəxş et”'' kimi tərcümə olunur. Bu himni əsərə əlavə etməklə Çaykovski Tanrının pravoslav ruslara fransızlar üzərində qələbə bəxş etdiyini göstərir.<ref>{{cite web|last1=Micholic|first1=Peter|title=Aftershocks of 1812: Nationalism and Censorship in Tchaikovsky's 1812 Overture|url=https://pages.stolaf.edu/|website=Adventures in Music History and Literature at St. Olaf|accessdate=4 may 2019}}</ref> Sonradan ''“Marselyeza”'' melodiyasının güclü səslənməsi rusların sanki məğlub olduqlarını göstərir. Daha sonra ''“İlahi, öz xalqını xilas et”'' və ''“Tanrı çarı qorusun!”'' melodiyalarının birlikdə səslənməsi ''“Marselyeza”''nın melodiyasını əvəz edir və bu zaman fonda zınqırovlar səslənir. Bu zınqırovlar [[Moskva]] kilsələrinin zənglərinə işarə edir.<ref>{{cite journal|last1=Starmer|first1=W.|title=The Great Bell of Moscow|journal=The Musical Times|date=1916|volume=57|issue=887|page=442}}</ref> Əsərdə zənglərin istifadə edilməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır, belə ki, pravoslav inancında kilsə zəngləri İlahi səsi kimi qəbul olunur.<ref>{{cite news|last1=Batuman|first1=Elif|title=The Bells|work=The New Yorker|url=http://www.newyorker.com}}</ref> == İfa praktikası == Canlı ifa zamanı müasir dövrdə yaxşı öyrədilmiş hərbi personal və müasir [[Döyüş topu|döyüş topları]] istifadə edilir. [[1800]]-cü illərdə istifadə edilən topların isə iki dəqiqə ara ilə on altı atışı dəqiqliklə həyata keçirməsi mümkün deyildi.<ref name="guidetoorchestralmusic">{{cite book|last=Mordden|first=Ethan|title=A guide to orchestral music: the handbook for non-musicians |url=https://archive.org/details/guidetoorchestra0000mord|publisher=Oxford University Press US|year=1986|edition=Reprint, illustrated|isbn=978-0-19-504041-8}}</ref> == Səsyazma tarixi == Əsərin məlum olan ilk orkestr səsyazması [[Kral Albert Holl]] tərəfindən [[Lendon Ronald]]ın dirijorluğu ilə top atəşləri və zınqırovlar xaric heç bir zərb alətinin iştirakı olmadan yazılmış və [[1916]]-cı ildə “[[:en:His Master's Voice|His Master’s Voice]]” tərəfindən 12 düymlük plastində satışa çıxarılmışdır.<ref>[http://damians78s.co.uk/html/landon_ronald.html "Landon Ronald" at damians78s.co.uk] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121105142738/http://damians78s.co.uk/html/landon_ronald.html |date=November 5, 2012 }}</ref> [[:en:The Royal Opera|Kral Opera Orkestrı]] tərəfindən təxminən həmin dövrdə edilmiş səsyazmasında da atəş açılmamışdır.<ref name="outlook145">{{cite news|url=https://books.google.ca/books?id=sOsPAAAAIAAJ|title=New Outlook-Volume 145|last=Smith|first=Alfred Emanuel|year=1927|publisher=Outlook Publishing Company, Inc.|pages=24|accessdate=4 may 2020}}</ref> [[Antal Dorati]]nin dirijorluğu ilə [[1954]]-cü ildə [[Minneapolis Simfonik Orkestrı]] ilə [[:en:United States Military Academy|Vest-Pointdə]] yazılmış və [[:en:Mercury Records|Mercury Records]] tərəfindən yayımlanmış səsyazmasında Nyu Heyvendəki Yel Memorial Karillonundan və ABŞ-dakı yeganə Napoleon dövrü qoşa atan fransız topundan istifadə edilmişdir. İlk yayım zamanı valın bir tərəfində uvertüra, digər tərəfində isə [[Dims Teylor]]un top və zınqırov səslərinin istifadəsi haqqında mətni oxuması səslənirdi. Sonrakı yayımlanmalarda valın bir tərəfində uvertüra və Dims Teylorun mətni, digər tərəfində isə Çaykovskinin ''“[[İtalyan kapriççiosu]]”'' səsləndirilmişdir. [[5 aprel]] [[1958]]-ci ildə stereofonik səsyazma zamanı [[Riversayd kilsəsi]]ndəki Lora Spelman Rokfeller Memorial Karillonundan istifadə olunmuşdur. Bu yayımlanmada da Çaykovskinin ''“1812-ci il uvertürası”'' və ''“İtalyan kapriççosu”'' birləşdirilmiş, qeydlər isə yenidən Dims Teylor tərəfindən səsləndirilmişdir. Sonrakı yayımlanmalar zamanı ''“1812-ci il uvertürası”'' və [[Lüdviq van Bethoven|Bethovenin]] ''“[[Vellinqtonun qələbəsi]]”''nin [[London Simfonik Orkestrı]] və topların iştirakı ilə yazılmış səsyazması bir valda birləşdirilmişdir.<ref name="nytimes">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2009/09/25/arts/music/25fine.html|title=Wilma Cozart Fine, Classical Music Record Producer, Dies at 82|last=Kozinn|first=Allan |date=September 24, 2009 |work=New York Times|accessdate=4 may 2020}}</ref> [[Kennet Olvin]]in ''“Decca”'' üçün yazılmış ilk səsyazmasında top atəşi yerinə yavaşladılmış odlu silah atəşindən istifafə olunmuşdur. [[1963]]-cü ildə [[:en:Robert Sharples|Robert Şarplz]] və London Festival Orkestrının ifasında yayımlanmış səsyazması sonradan “Decca” tərəfindən kvadrofon səsə uyğunlaşdırılmışdır. ''“[[:en:Black Dyke Band|Black Dyke Band]]”'' əsərin nəfəsli alətlər orkestrı üçün uyğunlaşdırılmış variantının səsyazmasını həyata keçirmişdir. Qrupun ''“Symphonic Brass”'' albomuna daxil olan bu səsyazmasında original notlarda olduğu kimi top atəşlərindən istifadə edilmişdir.<ref>{{cite web |url=https://www.naxos.com/catalogue/item.asp?item_code=8.570726 |title=Symphonic Brass |work=Naxos.com |author= |date= |accessdate=4 may 2020}}</ref> [[1967]]-ci ildə “[[:en:Deutsche Grammophon|Deutsche Grammophon]]” üçün [[Herbert fon Karayan]]ın drijorluğu, [[Berlin Filarmoniya Orkestrı]] və [[:en:Don Cossack Choir|Don Kazakları Xoru]]nun ifasında uvertüranın səsyazması həyata keçirilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.discogs.com/Peter-Tchaikovsky-Don-Cossack-Choir-Serge-Jaroff-Berlin-Philharmonic-Orchestra-Herbert-von-Karajan-O/master/107645|title=Peter Tchaikovsky*, Don Cossack Choir Serge Jaroff*, Berlin Philharmonic Orchestra*, Herbert von Karajan – Overture 1812 • Marche Slave • Romeo And Juliet|website=Discogs|language=en|access-date=4 may 2020}}</ref> [[1971]]-ci ildə [[Columbia Broadcasting System|CBS]] tərəfindən çıxarılmış<ref>{{Cite web|url=https://www.discogs.com/es/Eugene-Ormandy-Philadelphia-Orchestra-Mormon-Tabernacle-Choir-Valley-Forge-Military-Academy-Band-Tch/release/4708762|title=Eugene Ormandy, Philadelphia Orchestra*, Mormon Tabernacle Choir, Valley Forge Military Academy Band – Tchaikovsky: 1812 Overture|website=Discogs|access-date=4 may 2020}}</ref> səsyazması [[Yujin Ormandi]]nin drijorluğu ilə [[Filadelfiya orkestrı]] tərəfindən yazılmış və səsyazması zaman [[:en:Mormon Tabernacle Choir|Mormon Tabernakl Xoru]] və real top atəşi səslərindən istifadə edilmişdir. [[Böyük Britaniya]] rok-zərbçisi [[:en:Cozy Powell|Kozi Pouell]] [[1979]]-cu ildə çıxarılmış ''“[[:en:Over the Top (Cozy Powell album)|Over The Top]]”'' albomuna daxil olan eyni adlı mahnının sonunda uvertüranın musiqisindən istifadə edilmişdir. Əsərin ilk rəqəmsal səsyazması [[1979]]-cu ildə “[[:en:Telarc International Corporation|Telarc]]” üçün [[Sinsinnati Simfonik Orkestrı]] tərəfindən həyata keçirilmişdir. Həmçinin bu səsyazmasında XIX əsrə aid tam çaplı hərbi topların atışından istifadə edilmişdir. Bu səsyazması “Telarc”ın bestselleri olmaqla qısa zamanda populyarlıq qazanmış və hi-fi səsyazma metodunun sınaqlarına başlanmasına səbəb olmuşdur. Yalnız ən yaxşı və daha düzgün qurulmuş alətlər top atəşi səslərinin düzgün səslənməsinə imkan vermis, səsyazması isə dinləyicilərin audio texnikalarının sıradan çıxmaması üçün düzgün quraşdırmaya səsləyən xəbərdarlıqla müşayət edilmişdir..<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=fwJYYrEOePU|title=Bob Woods on Tchaikovsky's 1812 Overture and the History of Telarc|website=Youtube|author=Robert Woods|date=October 5, 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.stereophile.com/content/recording-october-1979-telarc-1812-overture|title=Recording of October 1979: The Telarc 1812 Overture|website=Stereophile|author=Margaret Graham, J. Gordon Holt|date=August 29, 2017|access-date=May 4, 2020|archive-date=October 29, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191029232004/https://www.stereophile.com/content/recording-october-1979-telarc-1812-overture|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vinylgourmet.com/en/music/1540-tchaikovsky-1812-overture-lp-180g-vinyl-cincinnati-symphony-orchestra-erich-kunzel-telarc-records-usa.html|title=Tchaikovsky 1812 Overture LP 180g Vinyl Cincinnati Symphony Orchestra Erich Kunzel Telarc Records USA|website=Vinylgourmet|author=Erich Kunzel, (Cincinnati Symphony Orchestra conductor)|access-date=4 may 2020}}</ref> [[1989]]-cu ildə “[[:en:The Swingle Singers|Swingle Singers]]” qrupu əsərin [[a kapella]] versiyasını yazdırmış və bu səsyazması qrupun ''“1812”'' adlı albomuna daxil olmuşdur.<ref>{{Cite web|url= http://www.allmusic.com/album/1812-mw0000637775|title= 1812 – The Swingle Singers|date= |accessdate= |website= |publisher= |last= |first= }}</ref> [[1990]]-cı ildə Çaykovskinin 150 illik yubiley tədbirləri çərçivəsində uvertüra bəstəkarın gənclik şəhəri olan [[Sankt-Peterburq]]da [[Sankt-Peterburq Filarmoniya Orkestrı]]nın ifasında yazılmış və 1880-ci il notunda olduğu kimi 16 döyüş topundan atəş açılmışdır. Bu səsyazması bəstəkarın məzarına mümkün qədər yaxın ərazidə həyata keçirilmişdir. Festival ABŞ televiziyasında ilk dəfə 9 mart 1991-ci ildə göstərilmişdir.<ref>[http://articles.latimes.com/1991-03-09/entertainment/ca-2062_1_leningrad-philharmonic Americans Do Tchaikovsky in Russia] by Daniel Cariaga</ref><ref>[https://www.nytimes.com/1991/03/09/arts/review-television-soviet-concert-honors-a-favorite-son.html Review/Television; Soviet Concert Honors a Favorite Son] By James R. Oestreich</ref> [[2012]]-ci ilin sentyabrında [[Borodino döyüşü]]nün 200 illik yubileyi münasobəti ilə [[Texas]]dan olan ''"The Invincible Czars"'' qrupu uvertüranın rok versiyasını ifa etmişdir.<ref>[http://www.zvents.com/fairhope_al/events/show/279359987-napoleons-1812-bicentennial-indoor-picnic-russia-vs-france-a-battle-of-the-classics Napoleon's 1812 Bicentennial Indoor Picnic] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927215613/http://www.zvents.com/fairhope_al/events/show/279359987-napoleons-1812-bicentennial-indoor-picnic-russia-vs-france-a-battle-of-the-classics |date=September 27, 2013 }}</ref> Qrup ilk dəfə bu əsərlər [[:en:Bartlesville, Oklahoma|Bartsvill, Oklahoma]]da baş tutan 20-ci ənənəvi OK Motsart klassik musiqi festivalında klasssik musiqi orkestrı üzvləri ilə birlikdə çıxış etmiş, finalda isə atəşfəşanlıq edilmişdir.<ref>[https://www.okmozart.com/ OKMozart!] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120807210234/https://www.okmozart.com/ |date=August 7, 2012 }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == * [http://en.tchaikovsky-research.net/pages/The_Year_1812 Tchaikovsky Research] * [http://vimeo.com/28922790 A Taiwanese military band performance with artillery accompanied] * [http://www.postgazette.com/ae/20030704overtureae3.asp Article from 2003 Pittsburgh Post-Gazette on how "1812" has become a piece of patriotic Americana] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080610061727/http://www.postgazette.com/ae/20030704overtureae3.asp |date=2008-06-10 }} * [https://web.archive.org/web/20060710215953/http://www.hymn.ru/god-save-in-tchaikovsky/index-en.html Russian national anthem "God Save the Tsar" in Tchaikovsky's music] – contains several audio recordings of the 1812 Overture. * [http://www.bruceduffie.com/barnett.html Interview with J. Paul Barnett about the 1812 Overture] by Bruce Duffie, November 20, 1999 * [https://www.youtube.com/watch?v=VbxgYlcNxE8 1812 Overture on Youtube, with cannons] * [https://www.youtube.com/watch?v=joh906ZAqKM 1812 Overture on Youtube, with conductor's score, choir, churchbells, and muzzle-loading cannons] {{Pyotr Çaykovski}} [[Kateqoriya:1812-ci ildə musiqi]] [[Kateqoriya:1880-ci ilin musiqi əsərləri]] [[Kateqoriya:Pyotr Çaykovskinin əsərləri]] [[Kateqoriya:Simfonik orkestr üçün əsərlər]] [[Kateqoriya:Konsert uvertüraları]] [[Kateqoriya:Rusiyanın vətənpərvərlik mahnıları]] [[Kateqoriya:Fransa-Rusiya müharibəsi haqqında əsərlər]] izdpl2phaesdxutf8dq9p6ahaa3ltia 0 627027 6557203 6435062 2022-07-31T22:12:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kriminal təşkilat məlumat qutusu | name = Azərbaycan mafiyası {{Fotomontaj | photo1a = Rövşən Cəniyev.jpg | photo1b = Nadir Səlifov.jpg | photo2a = Vladimir Babuşkin.jpg | photo2b = Lotu_Hikm%C9%99t.jpg | photo3b = Bəxtiyar Kərimov.jpg | size = 250 | position = center }} | founded = [[1980]] | founding location = {{RUS}} <br> {{USA}} <br> {{AZE}} <br> {{UKR}} <br> {{TUR}} | founded by = Hüseynov Kamal <br> Həlimov Rafət | years active = [[1980]] — h.h | territory = {{bayraq|Rusiya}} [[Moskva]], [[Sankt-Peterburq]], [[Tümen]], [[Surqut]], [[Yekaterinburq]], [[Omsk]], [[Astraxan]], [[Krasnoyarsk]], [[Rostov-na-Donu]], [[Samara]], [[İrkutsk]] <br> {{bayraq|ABŞ}} [[Nyu-York]], [[Los-Anceles]], [[Las-Veqas]], [[Hyuston]], [[Nyu-Orlean]], [[Finiks (Arizona)|Finiks]] <br> {{bayraq|Azərbaycan}} [[Bakı]], [[Gəncə]], [[Sumqayıt]], [[Naxçıvan]], [[Mingəçevir]], [[Lənkəran]] <br> {{bayraq|Ukrayna}} [[Kiev]], [[Xarkov]], [[Dnepr (şəhər)|Dnepr]], [[Odessa]], [[Lvov]], [[Mariupol]], [[Luqansk]] <br> {{bayraq|Türkiyə}} [[İstanbul]], [[İzmir]], [[Ankara]], [[İğdır]] <br> {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Almatı]], [[Taraz]], [[Karaqanda]] | ethnic makeup = [[Azərbaycanlılar]] | membership est = | criminal activities = [[Narkotik ticarəti]], [[silah alveri]], [[sui-qəsd]], [[təcavüz]], [[avtoxuliqanlıq]], [[bank fırıldaqlığı]], [[şantaj]], [[rüşvət]], [[avtomobil bombası]], [[müqaviləli öldürmə]], [[hədə-qorxu]], [[fırıldaqçılıq]], [[insan alveri]], [[siyasətə xələl gətirmə]], [[qeyri-qanuni qumar oyunu]], [[orqan alveri]], [[adam oğurluğu]], [[pul yığma]], [[qətl]], [[korrupsiya]], [[siyasi korrupsiya]], [[oğurluq]] | allies = [[Pakistan mafiyası]] <br> [[Türk mafiyası]] <br> [[Rus mafiyası]] | rivals = [[Erməni mafiyası]] <br> [[Çeçen mafiyası]] }} '''Azərbaycan mafiyası''' – [[Rusiya Federasiyası]]ndakı ən böyük etnik mütəşəkkil cinayətkar qruplarından biri.<ref>{{cite web |title=Moskvanın 10 ən nüfuzlu mafiyası |url=https://interaztv.com/society/5508 |website=interaztv.com |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru |archive-date=2018-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181211185355/http://www.interaztv.com/society/5508 |url-status=dead }}</ref> [[Azərbaycanlı]]lardan ibarət əsasən [[Moskva]], [[Sankt-Peterburq]], [[Tümen]], [[Surqut]], [[Yekaterinburq]], [[Omsk]], [[Astraxan]], [[Krasnoyarsk]], [[Rostov-na-Donu]], [[Samara]], [[İrkutsk]] kimi böyük şəhərlərdə cinayətkar qruplar üçün istifadə olunan ümumi termindir. [[Rusiya]]dan kənarda bu qruplar [[MDB|keçmiş SSRİ]], [[Avropa ölkələrinin siyahısı|Avropa]], [[ABŞ]], [[Türkiyə Respublikası]]nda əksəriyyətində fəaliyyət göstərir.<ref>{{cite web |title=Азербайджанская ОПГ |url=http://www.newscrime.ru/gruppirovki/azerbajdzhanskaya-opg.html |website=www.newscrime.ru |accessdate=22 aprel 2020 |archive-date=2015-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150411032726/http://www.newscrime.ru/gruppirovki/azerbajdzhanskaya-opg.html |url-status=unfit }}</ref> == Tarixçə == Azərbaycan mafiyası [[Rusiya]]dakı ən qədim cinayət qruplarından biridir. [[Dağıstan]]da böyük bir etnik azərbaycanlı icmasının xaricində Rusiya şəhərləri həmişə azərbaycanlı mühacirlərin yerləri ilə tanınmışdır.<ref>{{cite web |title=В Петербурге азербайджанская ОПГ терроризировала земляков |url=https://www.trend.az/life/socium/1795542.html |website=www.trend.az |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru |date=10 dekabr 2010}}</ref> [[Moskva]]da [[ruslar]], [[çeçenlər]], [[ermənilər]] və [[gürcülər]] arasında mütəşəkkil cinayətkar dəstələrin yaranmasından sonra [[1980]]-ci illərin əvvəllərində Azərbaycan cinayətkar dəstələri sürətlə inkişaf etməyə başladı. [[1990]]-cı illərdə rus qrupları və çeçen qrupları arasındakı qarşıdurmalardan sonra Azərbaycan qrupları, hakimiyyətə keçdi. Azərbaycanlıların Moskvaya geniş miqyaslı mühacirəti görüldü.<ref>{{cite web |title=Избиения и экстремизм ходят рядом? Азербайджанская «В.Б.О.Н.» нарвалась на проверку и будет закрыта |url=https://360tv.ru/news/tekst/izbienija-i-ekstremizm/ |website=Телеканал 360° |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru}}</ref> Bununla birlikdə keçmiş partizan döyüşçüləri və sərkərdələri Rusiyanın əsas şəhərlərinə qanunsuz olaraq köç etmişlər. [[Çeçen mafiyası|Çeçen mafiya qrupları]]nın mövqeyi o vaxt çox zəiflədiyi üçün yeni yaranan azərbaycanlı cinayətkar qruplar [[heroin]] ticarətinin böyük bir hissəsini ələ keçirə bildilər.<ref>{{cite web |title=Основателя этнической ОПГ в Петербурге отправили в колонию на 13,5 лет {{!}} |url=https://moika78.ru/news/2019-08-02/267287-osnovatelya-etnicheskoj-opg-v-peterburge-otpravili-v-koloniyu-na-13-5-let/ |website=Новости Мойка78 |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru-RU |date=2 avqust 2019}}</ref> O dövrdə bir çox insan alveri [[Dağlıq Qarabağ]] bölgəsində hərbi və partizan əməliyyatları maliyyələşdirirdi. Müharibə başa çatdıqdan sonra [[Moskva]]da və [[Rusiya]]nın digər şəhərlərində yaşayan yoxsul gənc azərbaycanlılara qanunsuz ticarətlər öyrədilmişdi ki, bu da keçmiş [[Sovet İttifaqı]] ərazisində azərbaycanlı mafiya qruplarının daha da formalaşmasına səbəb oldu.<ref>{{cite book |last1=Дышев |first1=Сергей |title=«Воры в законе и авторитеты» онлайн— Сергей Дышев — Страница 6 — MyBook |date=2009 |publisher=MyBook.Ru |location=Россия |pages=78,79,80,81 |edition=MyBook |url=https://mybook.ru/author/sergej-dyshev/vory-v-zakone-i-avtoritety/read/?page=6 |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web |title=Azərbaycan mafiyası Moskvanı silkələyir - Rosbalt |url=https://axar.az/news/gundem/114962.html |website=Axar.Az |accessdate=22 aprel 2020 |language=az |date=3 noyabr 2016}}</ref> == Fəaliyyətlər == Azərbaycanlı mafiya dəstələrinin ən mühüm fəaliyyəti [[narkotik ticarəti]] (əsasən [[heroin]]) olsa da, onlar silah alveri, [[çirkli pulların yuyulması]], avtomobil oğurluğu, qəsb, qanunsuz [[qumar]], saxta pul, [[fahişəlik]], müqaviləli sui-qəsd, [[kür]] ticarəti kimi mütəşəkkil cinayətkarlığın digər sahələrində də genişlənmişdirlər.<ref>{{cite web |title=Кто такие ВБОН и почему в России их называют «азербайджанской этнической ОПГ» |url=https://1news.az/news/azerbaydzhancy-iz-vbon-zastavlyayut-izvinyat-sya-na-kameru-i-izbivayut-kto-eti-lyudi-rassledovanie-foto |website=www.1news.az |accessdate=22 aprel 2020}}</ref> Azərbaycan cinayətkar qruplarının [[çirkli pulların yuyulması]] yolu ilə daşınmaz əmlaka investisiya qoyması da məlum olmuşdur.<ref>{{cite web |title=Троянский конь армянской мафии в обличье посла |url=https://azertag.az/ru/xeber/Troyanskii_kon_armyanskoi_mafii_v_obliche_posla-1385866 |website=azertag.az |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru}}</ref><ref>{{cite web |title=Azərbaycan mafiyası içində savaş başladı – Təfərrüat - Azadliq.az |url=https://www.azadliq.az/xeber/175444/az%C9%99rbaycan-mafiyasi-icind%C9%99-savas-basladi-t%C9%99f%C9%99rruat/ |website=Azadliq.az |accessdate=22 aprel 2020 |language=az}}</ref> Bir sıra tərəvəz, geyim və avtomobil bazarlarına, meyvə-tərəvəz topdansatış bazalarına, kazinolara, gecə klublarına, restoranlara, çox sayda kiçik dükana, bir neçə banka, idman salonuna və bir sıra iri supermarketə nəzarət edirlər. Sadəcə [[Moskva]]da 200-ə yaxın firmaya nəzarət edir. Həmçinin, Azərbaycan mafiya qruplaşmaları [[Almaniya]], [[ABŞ]], [[Belçika]], [[Türkiyə]], [[Malayziya]] kimi ölkələrdə çox sayda əmlak obyektinə sahibdir.<ref>{{cite web |title=В цивилизованный и богатый город-княжество с более менее однородным составом (русы) ПОСТЕПЕННО проникают представители иных племён, родов... |url=http://www.angelfire.com/folk/burenkovv/doc/25.htm |website=www.angelfire.com |accessdate=22 aprel 2020}}</ref> Qrup uzun müddət beynəlxalq münasibətlər qurmuş və qanuni bir iş yaratmaq üçün müttəfiq qruplaşmalardan fəal istifadə etmişdir. [[Yaxın Şərq]], [[Türkiyə]], [[Orta Asiya]] ölkələrində böyük sənaye və maliyyə qrupları ilə fəal əməkdaşlıq edir. Son zamanlar Rusiyada fəaliyyətlərini genişləndirən İslam təşkilatları ilə də əməkdaşlıq inkişaf edir.<ref>{{cite web |title=Azərbaycan mafiyası “döyüş”ə hazırlaşır |url=https://www.gununsesiaz.info/az%C9%99rbaycan-mafiyasi-doyus%C9%99-hazirlasir/ |website=www.gununsesiaz.info |accessdate=22 aprel 2020}}</ref> Qrupun bir çox üzvü [[Yaxın Şərq]]in bir neçə ölkəsindəki xarici kəşfiyyat qrupları ilə fəal əməkdaşlıq edirlər. Qrupun [[Moskva]] şəhər meriyasında, Fövqəladə Hallar Nazirliyində, Mədəniyyət və İdman Komitəsində güclü maliyyə bazası və yaxşı münasibətləri vardır.<ref>{{cite web |title=Все это подают под соусом, что якобы «азербайджанская ОПГ» щемит русских |url=https://vesti.az/politika/vse-eto-podayut-pod-sousom-chto-yakoby-azerbajdzhanskaya-opg-shhemit-russkikh-zayavleniya-grupp-vbon-i-yaddas-386637 |website=vesti.az |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru-RU |date=29 oktyabr 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=“Lotu Quli” “Azərbaycan mafiyası”nın “Xaç atası” elan olundu |url=https://oxu.az/criminal/158132 |website=Oxu.Az |accessdate=22 aprel 2020 |language=az |date=3 noyabr 2016}}</ref> Təsdiqlənməmiş məlumatlar göstərir ki, [[Moskva]], [[Sankt-Peterburq]] və [[Bakı]]da yerləşən bir sıra iri banklara, [[Türkiyə]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nda minlərlə təşkilatlara sahiblik edir. [[Çeçenistan]]da terror aktları və Əmir Xəttabın silahlı dəstələri ilə yaxın əlaqələrin qurulması da Azərbaycan mafiya qrupları ilə bağlıdır. Beləliklə, [[Xəzər dənizi]]ndə neft biznesində maraqları olan və Azərbaycan icmasının bir sıra nüfuzlu liderlərinə [[Dağıstan]]da Xattab və Basayev silahlı dəstələrinin hücumundan bir müddət əvvəl qeyri-rəsmi olaraq yüksək miqdarda pul köçürülmüşdür. Transferi alan hesabların əksəriyyəti bir neçə ay əvvəl yaradılmış, [[Bakı]]dan və [[Yəmən]]dən olan mafiya qruplaşmalarına məxsus olmuşdur.<ref>{{cite web |title=Схваченные в Лионе азербайджанцы не являются криминальными авторитетами - источник |url=https://az.sputniknews.ru/incidents/20181212/418363494/francija-specoperacija-azerbajdzhancy-vory.html |website=Sputnik Азербайджан |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru}}</ref> == Üzvlər == [[Moskva]]nın əsasən şimal-qərb ərazisində fəaliyyət göstərən "Azərbaycan" mafiya qrupu [[1995]]-ci ildən bəri fəal şəkildə fəaliyyət göstərməyə başladı. Dairə ərazisində [[Azərbaycan]]dan olan immiqrantlar demək olar ki, bütün tərəvəz bazarlarında üstünlük təşkil etmiş, bəziləri qəsb, narkotik ticarəti, silah alveri, mənzil cinayətləri və valyuta əməliyyatları ilə məşğul olan mütəşəkkil cinayətkar dəstələri olmuşdur.<ref>{{cite web |title=Главное управление по борьбе с организованной преступностью |url=https://m.mia.gov.az/?/ru/content/29307/ |website=mia.gov.az |accessdate=22 aprel 2020 }}{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web |title=ФСБ помешала вывезти в Азербайджан военное оборудование |url=https://www.interfax.ru/russia/682237 |website=Interfax.ru |accessdate=22 aprel 2020 |language=ru}}</ref><ref>{{cite web |title=ГПС Азербайджана обезвредила в 2018 году 16 ОПГ, занимавшихся контрабандой наркотиков |url=http://interfax.az/view/752132 |website=interfax.az |accessdate=22 aprel 2020}}</ref> Qruplaşmanın yaradıcı liderləri Azərbaycan əsilli Hüseynov Kamal və Həlimov Rafat olmuşdur. Azərbaycan qruplaşmasında 17 ildir [[Moskva]]da yaşayan Abdulov M.A. Moskvanın cinayət dairələrində əhəmiyyətli nüfuza malikdir. Tuşino, Solntsevo, Koptev və digər qrupların rəhbərləri və hakimiyyəti ilə birbaşa əlaqə qurur. Əməliyyat məlumatlarına görə, ortaq fəndə nəzarət edir və külli miqdarda pulu sərəncam edir.<ref>{{cite web |title=Азербайджанская ОПГ-1 |url=http://www.compromat.ru/page_9890.htm |website=www.compromat.ru |accessdate=22 aprel 2020}}</ref> == Silahlanma == Xidmətdə odlu silahlardan istifadə haqqında geniş məlumat yoxdur. Lakin döyüş sursatları da daxil olmaqla mütəşəkkil cinayətkar dəstə üzvlərindən dəfələrlə [[Beretta 92]], [[M1911]], [[Makarov]], [[Tokarev TT-33]] tipli tapançalar və qumbaralar aşkar edilmişdir.<ref>{{cite web |title=В России задержана азербайджанская группировка |url=https://m.minval.az/news/5269 |website=m.minval.az |accessdate=22 aprel 2020 |date=30 noyabr 1 }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web |title=В Москве обнаружена азербайджанская группировка ВБОН |url=https://www.disput.az/topic/1279187-%D0%B2-%D0%BC%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B5-%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0-%D0%B2%D0%B1%D0%BE%D0%BD/ |website=Disput.Az |accessdate=22 aprel 2020 |archive-date=2019-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191031172809/https://www.disput.az/topic/1279187-%D0%B2-%D0%BC%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B5-%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0-%D0%B2%D0%B1%D0%BE%D0%BD/ |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{istinad siyahısı|2}} == Həmçinin bax == *[[Rövşən Lənkəranski]] *[[Nadir Səlifov]] {{Avropada mütəşəkkil cinayətkarlıq}} [[Kateqoriya:Azərbaycanda cinayətkarlıq]] [[Kateqoriya:Rusiyada cinayətkarlıq]] 9ox1gd336gqcb61ahbnzyvbgdwl5gk2 2 627574 6556908 6555579 2022-07-31T17:26:41Z Burocan 197349 wikitext text/x-wiki {| class="messagebox standard-talk" |- |{{{message|<center>'''Hörmətli həmkarlar!''' <br> '''Mənimlə müzakirə səhifəsi vasitəsi ilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.'''</center> |} {{Töhfə SUL|15000}}{{İnzibatçı}} ==Fəaliyyətim== 2020-ci ilin aprelindən etibarən Wikipedia platformasının Azərbaycan seqmentində fəaliyyət göstərirəm. 2021-ci ilin mayında patrul və rolbaker hüquqlarını əldə etmişəm. 2021-ci ilin sentyabr ayından 2022-ci ilin iyun ayına kimi yeni istifadəçilərlə mentor kimi çalışmışam. 2022-ci ilin mayından isə inzibatçı kimi fəaliyyətimi davam etdirirəm. Əsas məqsədim milli dildə keyfiyyətli məlumat bazasının inkişafına mikro ölçüdə belə olsa töhfə verməkdir. ===Maraq dairəm=== Məqalə tərtibatı nöqteyi-nəzərindən maraq dairəm ali təhsil müəssisələri başda olmaqla, akademik sferaya aid konsepsiya və təşkilatlar, XX əsr siyasəti və tarixi, o cümlədən beynəlxalq siyasi iqtisadiyyat kimi sahələri əhatə edir. ===Əsas istiqamətlər=== Fəaliyyətimin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır: * ''Vandalizmlə mübarizə;'' * ''Mövcud məqalələrin mətn və məzmunlarının təkmilləşdirilməsi;'' * ''Ensiklopedik əsaslarla yeni məqalələrin tərtibatı.'' ==Töhfələrim== ===Üzərində çalışdığım məqalələr=== {{columns-list|2| #[[Qlazqo Universiteti]] #[[Birləşmiş Krallıq universitetlərinin siyahısı]] }} ===Tərtib etdiyim və ya genişləndirdiyim bütün məqalələr=== {{columns-list|3| #[[Ralf Rotman]] #[[Tomas Ettvud (iqtisadçı)]] #[[Slumpflyasiya]] #[[Esseks Universiteti]] #[[İqtisadi staqnasiya]] #[[İstehlak (İqtisadiyyat)]] #[[Biznes Klasteri|Biznes klasteri]] #[[İnnovasiya]] #[[İti qovan kimi qovuruq]] #[[Azərbaycan Səmti Müəyyənetmə İdman Federasiyası]] #[[İstanbul Universiteti]] #[[Eduniversal]] #[[Rassell qrupu]] #[[CWTS Leiden Ranking]] #[[Vest Çester Universiteti]] #[[Old Dominion Universiteti]] #[[Praqa İqtisad Universiteti]] #[[Conson və Vels Universiteti]] #[[Uhan Universiteti]] #[[Yas]] #[[Şirvan bəylərbəyilərinin siyahısı (Səfəvilər dövrü)]] #[[Təbriz bəylərbəyilərinin siyahısı (Səfəvilər dövrü)]] #[[Üçqat akkreditasiya]] #[[Adana kababı]] #[[Mariana Maççukato]] }} ===Tərtib etdiyim şablonlar=== #[[Şablon:Rassell qrupu]] ===Status almış məqalələr=== {{columns-list|2| #[[İstanbul Universiteti]] }} ==Mükafatlarım== {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Şəkil:Barnstar of Reversion Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Antivandalizm ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Vandalizmlə aktiv mübarizənizə görə [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 16:57, 8 mart 2021 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Şəkil:Barnstar of Reversion Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Antivandalizm ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Vandalizm qənimi {{ *:) }} — ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span>}]]</small> 13:55, 10 mart 2021 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Şəkil:Civility Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Nəzakətlilik ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Nəzakətliliyinizə və yeni istifadəçilərə göstərdiyiniz yardımlara görə sizi bu ulduzla təltif edirəm [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 14:42, 18 aprel 2021 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:WikiDefender Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Viki müdafiəçisi ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Salam Burocan. Vikipediyaya verdiyiniz dəyərli töhfələrə, xüsusən də istifadəçilərə nəzakətlə kömək göstərdiyinizə və vandalizmə qarşı apardığınız mübarizəyə görə təltif edilirsiniz. Fəaliyyətinizdə uğurlar! Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] ^{[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]} 18:26, 12 may 2021 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar of Reversion Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Antivandalizm ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Vikinin vandalizmə qarşı “son qalası”😄 [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:13, 17 iyun 2021 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Special Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Xüsusi ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Son bir neçə gündü vikidəki fəaliyyətimi yenidən bərpa etmişəm və hər nə qədər patrul hüququmu aktiv istifadə etməyə çalışsam da qəribə halla qarşı-qarşıyayam: vandalizm halları ilə demək olar ki, ümumiyyətlə rastlaşmıram. Hər halda sizə antivandalizm ulduzu təqdim etmək istərdim, amma məndən əvvəl 3 dəfə təqdim olunub artıq :) [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 07:46, 4 iyul 2021 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar of Diligence Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Çalışqanlıq ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Adınızı hər gün Son dəyişikliklər bölməsində görürəm. Çox çalışırsız və düşündüm bu ulduz sizə tam yaraşar. Good luck! '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 23:54, 13 avqust 2021 (UTC) |} {{"Vikibağlılıq" nişanı| Vikipediyaya çox vaxt ayırırsız və yorulmadan töhfə verməyə çalışırsız. Uğurlar! — [[İstifadəçi:Khidirzada|Khidirzada]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Khidirzada|müzakirə]]) 06:43, 18 avqust 2021 (UTC)}} {{AzViki10000}} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar of Reversion Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Antivandalizm ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Vandalizmlə aktiv mübarizənizə görə artıq 4-cü dəfədir təqdim olunur. :) Sizə fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirəm. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b>^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 17:12, 21 yanvar 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;text-align:justify" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki-giant.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Viki-nəhəng''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 10px;" | [[Azərbaycan Vikipediyası]] üçün '''nəhəng''' fəaliyyətinizə və töhfənizə görə ''şəxsən'' yaratdığım '''Viki-nəhəng mükafatı''' ilə sizi təltif edirəm. Minnətdarıq [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]]. - [[İstifadəçi:AzeWEB|'''AzeWEB''']] ^{([[İstifadəçi müzakirəsi:AzeWEB|ismarış]])} 00:15, 26.01.2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Civility Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Nəzakətlilik ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Yeni istifadəçilərə göstərdiyiniz dəstəyə görə «Nəzakətlilik ulduzu» ilə təltif olunursunuz. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span>}]]'''''</small> 15:30, 31 yanvar 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar of Diligence Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Çalışqanlıq ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Operativ, tərəfsiz və müntəzəm fəaliyyətinizə görə. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 23:11, 12 fevral 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Administrator Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''İnzibatçı ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Dəyərli həmkar sizi inzibatçı seçilməyiniz münasibəti ilə təbrik edirəm və bu yolda sizə çox böyük səbr arzulayıram. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span>}]]'''''</small> 21:03, 18 may 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Administrator Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''İnzibatçı ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Burocan! {{U|Xeyal}} bəydən geri qalsam da, sizi inzibatçı seçkinizə əsasən 0 əleyhinə, 30 leyhinə səs alaraq inzibatçı seçilməyiniz münasibəti ilə təbrik edirəm! Bu inamı qazanmaq böyük uğurdur! Ümid edirəm ki, "sizi başa gətirəni" unutmayacaqsınız :D (Nəzakət qaydası nəzarətçiləri narahat olmasın, bu sadəcə zarafatdır :) ) Gələcək fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edir, dərindən inanıram ki, icmanın gözləntilərini yüksək səviyyədə qarşılayacaqsınız. Bir daha təbriklər! - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:19, 19 may 2022 (UTC) |} {| style="border: 1px solid {{{çərçivə|{{{border|gray}}}}}}; line-height: 1.2; background-color: {{{rəng|{{{color|#fdffe7}}}}}};" |rowspan="2" valign="top" | [[Şəkil:White Demon Barnstar.png|135px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.1em;" | '''White Demon ulduzu''' |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray; width:100%;" | Salamlar! Vikipediyada göstərdiyiniz aktivlik, məqalələrin silinməsindəki fəaliyyətiniz, eləcə də, indiyə qədər verdiyiniz töhfələrdən ötrü sizə şəxsi mükafatımı təqdim etmək qərarına gəldim. Ümid edirəm ki, aktiv fəaliyyətiniz gələcəkdə də davam edəcəkdir. Uğurlar!— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 11:03, 31 may 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Orijinal ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Təşəkkürlər [[İstifadəçi:Alihuseynli888|Alihuseynli888]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alihuseynli888|müzakirə]]) 19:29, 10 iyun 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Orijinal ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Dəyərli töhfələrinizə görə. Uğurlar! [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:56, 26 iyul 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Qraf.orden.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''"Qraf ordeni''''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Həmkar '''Burocan''' ümumi olaraq Bir inzibatçı kimi hər zaman Ədalətlilik prinsipinlərinə uyğun davranışınıza görə, həmçinin istifadəçilərin sual və müraciətlərini ətraflı olaraq cavablandırdığınız üçün sizə təşəkkür edirəm. Öz hazırladığım Qraf Ordenini sizə təqdim edirəm. Uğur olsun -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 03:53, 29 iyul 2022 (UTC) |} [[Kateqoriya:İstifadəçi az]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı vikipediyaçılar]] {{İnzibatçılar}} k3fi1mpord7bulsu5sa397bzuo2f9u6 0 628983 6557823 6544447 2022-08-01T11:10:05Z Dr.Wiki54 88744 https://report.az/hadise/azerbaycanda-bir-nece-vezifeli-sexs-rusvete-gore-hebs-edilib/ wikitext text/x-wiki '''Abşeron bələdiyyələri''' — [[Abşeron rayonu]]nda fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. [[Abşeron rayonu]] ərazisində fəaliyyət göstərən 15 bələdiyyə var. == Tarixi == [[Azərbaycanda bələdiyyə]] sistemi 1999-cu ildə təsis edilib. == Siyahı == {| class="wikitable" ! rowspan="2" |Bələdiyyənin adı ! colspan="3" |Bələdiyyə sədri ! rowspan="2" |Bələdiyyəyə daxil olan ərazi |- ! colspan="2" |Siyasi partiya !Adı və Soyadı |- |Aşağı Güzdək bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Seymur İmanverdiyev |[[Aşağı Güzdək|Aşağı Güzdək qəsəbəsi]] |- |Ceyranbatan bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Cavanşir Zeynalov<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://belediyye.info/new/details/belediyye-sedrine-agir-itki--5740.htm |access-date=2020-05-03 |archive-date=2020-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511130848/http://belediyye.info/new/details/belediyye-sedrine-agir-itki--5740.htm |url-status=live }}</ref> |[[Ceyranbatan|Ceyranbatan qəsəbəsi]] |- |Digah bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Vüqar Ələkbərov |[[Digah (Abşeron)|Digah qəsəbəsi]] |- |Fatmayı bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Nəsir Nəsirli<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.e-qanun.az/framework/44346 |access-date=2021-10-12 |archive-date=2021-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211012082917/http://www.e-qanun.az/framework/44346 |url-status=live }}</ref> |[[Fatmayı|Fatmayı kəndi]] |- |Görədil bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |İlqar Məmmədov<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.e-qanun.az/framework/44304 |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200210160340/http://www.e-qanun.az/framework/44304 |url-status=live }}</ref> |[[Görədil|Görədil kəndi]] |- |Güzdək bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Həsən Hacıağayev |[[Güzdək|Güzdək qəsəbəsi]] |- |Hökməli bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Ramil Orucov<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://absheron-ih.gov.az/page/23.html |access-date=2020-07-07 |archive-date=2020-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200629184616/http://absheron-ih.gov.az/page/23.html |url-status=live }}</ref> |[[Hökməli|Hökməli qəsəbəsi]] |- |Xırdalan bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Orxan Musayev<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://absheron-ih.gov.az/page/23.html |access-date=2020-07-07 |archive-date=2020-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200629184616/http://absheron-ih.gov.az/page/23.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.e-qanun.az/framework/44394 |access-date=2021-10-12 |archive-date=2021-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211012082918/http://www.e-qanun.az/framework/44394 |url-status=live }}</ref> |[[Xırdalan|Xırdalan şəhəri]] |- |Qobu bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Araz Nəcəfov<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://belediyye.info/new/details/tullantilarin-qalaqlanmasina-gore-belediyye-sedri-cezalandirildi--5801.htm |access-date=2020-05-03 |archive-date=2020-04-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200403130000/http://belediyye.info/new/details/tullantilarin-qalaqlanmasina-gore-belediyye-sedri-cezalandirildi--5801.htm |url-status=live }}</ref> |[[Qobu|Qobu qəsəbəsi]] |- |Masazır bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Rüfət Fətullayev<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://belediyye.info/new/details/masazir-qesebesinde-eliaga-vahid-anilib--5742.htm |access-date=2020-05-04 |archive-date=2020-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200219235621/http://belediyye.info/new/details/masazir-qesebesinde-eliaga-vahid-anilib--5742.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.e-qanun.az/framework/44293 |access-date=2021-10-12 |archive-date=2020-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200210195756/http://www.e-qanun.az/framework/44293 |url-status=live }}</ref> |[[Masazır|Masazır kəndi]] |- |Mehdiabad bələdiyyəsi | | |Mustafa Süleymanov<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://belediyye.info/new/details/bu-belediyyenin-sedri-de-istefa-verib--6883.htm?fbclid=IwAR2nDLzz5_5d3fjBb4FccWns4nTSBD8ukLcPufgsKaKV5GETnX-KbGtepKQ |access-date=2022-02-28 |archive-date=2022-03-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220301102406/http://belediyye.info/new/details/bu-belediyyenin-sedri-de-istefa-verib--6883.htm |url-status=live }}</ref> |[[Mehdiabad (Abşeron)|Mehdiabad qəsəbəsi]] |- |Məmmədli bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Vasif Məmmədov |[[Məmmədli (Abşeron)|Məmmədli kəndi]] |- |Novxanı bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Şahin Tağıyev<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://absheron-ih.gov.az/page/23.html |access-date=2020-07-07 |archive-date=2020-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200629184616/http://absheron-ih.gov.az/page/23.html |url-status=live }}</ref> |[[Novxanı|Novxanı qəsəbəsi]] |- |Pirəkəşkül-Qobustan bələdiyyəsi |bgcolor="#0070C3" | |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |Qəndaf Orucova<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://e-qanun.az/framework/47625 |access-date=2021-10-11 |archive-date=2021-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211012082938/http://e-qanun.az/framework/47625 |url-status=live }}</ref> |[[Qobustan (Abşeron)|Qobustan kəndi]]; [[Pirəkəşkül|Pirəkəşkül kəndi]] |- |Saray bələdiyyəsi | | | |[[Saray (Abşeron)|Saray qəsəbəsi]] |} == Mənbə == * {{Cite web |title= Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı |url=https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Belediyye_tes.pdf |access-date=2020-05-03 |archive-date=2021-08-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210821030942/https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Belediyye_tes.pdf |url-status=live |work=stat.gov.az}} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan bələdiyyələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan bələdiyyələri]] gdf378gxu6tlz7blnju7ew5ad72y60l 0 629089 6557329 6060534 2022-08-01T03:31:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tikili | adı = Böyük İstanbul avtovağzalı | orijinal adı = {{lang-tr|Büyük İstanbul Otogarı}} | orijinal adı lang = | loqo = | loqo ölçüsü = | loqo alt = | loqo izah = | şəkil = EsenlerOtogar (10).JPG | şəkil ölçüsü = | şəkil alt = | şəkil izahı = | xəritə növü = | xəritə alt = | xəritə izahı = | xəritə ölçüsü = | latitude = | longitude = | latd=41.03987 | latm=00| lats=00 | latNS=N | longd=28.89413 | longm=00 | longs=00 | longEW=E | map_dot_label = | relyef = | keçmiş adları = | alternativ adları = | etimologiya = | status = Tamamlandı | ləğv olundu = | son daşı qoyuldu = | tikili növü = | memarlıq üslubu = | klassifikasiya = | yerləşmə = | ünvan = [[Bayrampaşa]], [[Əsənlər]] | şəhər = İstanbul | ölkə = {{TUR}} | iso region = | koordinatlar displeyi = | koordinatlar formatı = | koordinatlar = | altitude = | hazırkı icarədarlar = | şərəfinə adlandırılıb = | təməlatma tarixi = | başlanğıc tarixi = | dayandırılma tarixi = | təxm tamamlanma = | son daşı qoyulma tarixi = | tamamlanma tarixi = [[1987]] | açılış tarixi = [[1994]] | təntənəli açılış tarixi = | yenidən yerləşdirmə tarixi= | yenilənmə tarixi = | bağlanma tarixi = | sökülmə tarixi = <!-- və ya | məhv edilmə tarixi = --> | qiymət = | yenilənmə qiyməti = | müştəri = | sahibi = [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] | mülkədar = | üzvlük = | hündürlük = | memarlıq = | uc = | antena şpili = | dam örtüyü = | üst mərtəbə = | rəsədxana = | diametr = | dövrə = | ağırlıq = | digər ölçülər = | struktural sistem = | material = | ölçü = | mərtəbə sayı = | mərtəbə sahəsi = | lift sayı = | torpaq sahəsi = | memar = Məhməd Çubuq<ref>{{cite web |title=Otogardaki tıkanıklığın sebebi gidiş katının projeden çıkarılması! - 23-10-2013 |url=https://emlakkulisi.com/otogardaki-tikanikligin-sebebi-gidis-katinin-projeden-cikarilmasi/202218 |website=emlakkulisi.com |accessdate=7 may 2020 |language=tr}}</ref> | memarlıq şirkəti = | inkişaf etdirən = | mühəndis = | struktural mühəndis = | xidmət mühəndisi = | mülki mühəndis = | digər dizaynerlər = | kəmiyyət araşdırmaçısı = | əsas podratçı = | mükafatlar = | təyinlər = | tanınır = | ren memarı = | ren şirkəti = | ren mühəndisi = | ren str mühəndisi = | ren xidm mühəndisi = | ren mül mühəndisi = | ren dig dizaynerlər = | ren kəm araşdırmaçısı = | ren podratçısı = | ren mükafatları = | otaqlar = <!-- və ya | bölmə sayı = --> | maşın saxlama = | url = <!-- {{URL|nümunə.az}} --> | embed = | embedded = | istinadlar = | qeydlər = {{Yer xəritəsi |Türkiyə |label=Böyük İstanbul avtovağzalı |label_size=100 |lat=41.03987 |long=28.89413 |mark=Blue pog.svg |marksize=7 |position=bottom|width=300 |float=center |caption=}}{{Yer xəritəsi |İstanbul |label=Böyük İstanbul avtovağzalı |label_size=100 |lat=41.03987 |long=28.89413 |mark=Blue pog.svg |marksize=7 |position=bottom|width=300 |float=center |caption=}} }} '''Böyük İstanbul avtovağzalı''' ({{lang-tr|Büyük İstanbul Otogarı}}) və ya rəsmi adı ilə '''İstanbul 15 iyul demokratiya avtovağzalı''' ({{lang-tr|İstanbul 15 Temmuz Demokrasi Otogarı}}) — [[Bayrampaşa]] ilçəsinin sərhədləri daxilində olmasına baxmayaraq, [[Əsənlər]] mərkəzinə çox yaxın olduğu üçün [[İstanbul]]un Avropa hissəsində yerləşən və '''Əsənlər Avtobus Terminalı''' olaraq da bilinən şəhərlərarası avtobus terminalı. [[1980]]-ci illərdə Topqapıda yerləşən İstanbul Trakya Avtovağzalının kifayət etməməsindən sonra [[1987]]-ci ildə [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] ilə Böyük İstanbul Avtobus İdaretmələri ASC arasında imzalanan müqavilə ilə fəaliyyətə başladı. [[Türkiyə]]nin və [[Avropa]]nın ən böyük, [[dünya]]nın ən böyük 3. avtovağzalıdır. [[2014]]-cü il etibarilə Büyük İstanbul avtovağzalında 168 ofisdə 324 avtobus şirkəti xidmət göstərirdi. Bundan əlavə, fərqli memarlığı ilə diqqəti cəlb edən [[Cümhuriyyət məscidi]] də avtobus terminalı içərisində yerləşir. Avtovağzalın adı 15 İyul çevriliş cəhdi zamanı həlak olan vətəndaşların xatirəsinə "İstanbul 15 iyul demokratiya avtovağzalı" olaraq dəyişdirildi.<ref>{{cite web |title=İstanbul Otogarı'nın adı değişti |url=http://www.ntv.com.tr/turkiye/istanbul-otogarinin-adi-degisti,goD3Qd23RU69yeTk0gIVSw |website=www.ntv.com.tr |accessdate=4 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=İstanbul Otogarı'nın adı değişti |url=http://www.haberturk.com/gundem/haber/1273494-istanbul-otogarinin-ismi-istanbul-15-temmuz-demokrasi-otogari-oldu |website=www.haberturk.com |accessdate=4 may 2020 |language=tr}}</ref> == Tarixçə == [[1980]]-ci ildə, İstanbulun Avropa hissəsində yeni bir terminal tikməyə başladı.<ref>{{cite web |title=En büyük gecekondu |url=http://webarsiv.hurriyet.com.tr/1999/09/27/146145.asp |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=4 may 2020 |language=tr}}</ref> Topqapı avtobus terminalında sıxlıq yaranmağa başladı. [[1987]]-ci ildə yeni terminalın inşasına başlanıldı. [[1994]]-cü ildə terminallar xidmətə girdi. Tikili 140 milyon dollara başa gəlmişdir.<ref>{{cite web |title=İşletme ve Fiziki Kapasite |url=http://www.otogaristanbul.com/index.php?sayfa=otogar1 |website=Otogar İstanbul |accessdate=4 may 2020 |date=20 aprel 2012 |archive-date=20 April 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120420152916/http://www.otogaristanbul.com/index.php?sayfa=otogar1 |url-status=unfit }}</ref> == Statistik göstəricilər == *Quruluş çoxmərtəbəlidir. Avtobuslar üçün 450-500, müvəqqəti isə 1000-dən çox dayanacaq var. *Gündə təxminən 15 min avtobus daşınma həyata keçirir. *Terminal günlük 600.000 sərnişin tutumuna malikdir. *Terminallarda işləyən 3000-5000 nəfər işləyir. *Hər ay bir 30 milyona yaxın sərnişin bu vağzaldan istifadə edir. == Tənqidlər == Avtobus terminalı xaotik və çirkin memarlığı səbəbilə geniş tənqid edilmişdir. Terminal daxilində daim avtobus sıxlığı mövcuddur. Terminalın təhlükəsizliyi ən aşağı səviyyədədir. Vağzalın dərinliklərinə enmək sakinlər tərəfindən təhlükəli hesab olunur. Vağzal zirzəmisində [[Narkomaniya|narkoman]]lar, evsizlər və qeyri-qanuni iş sahiblərinə rast gəlmək mümkündür. == İstinadlar == {{Vikianbar kateqoriyası|Esenler Bus Terminus}} {{istinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyədə ictimai nəqliyyat]] 2areyvhxnpmsvrw3xvxv5j3ro43gtoz 0 629671 6557165 6502809 2022-07-31T20:51:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Aydıntəpə''' ({{lang-tr|Aydıntepe}}) — [[Bayburt ili]]nin ilçəsi. == Tarixi == Aydıntəpə və ətraf ərazilərdə qədim dövrlərdən yaşayış məskənlərinin izlərini görmək mümkündür. İlçədən 5 km şimal-qərbdə yerləşən "Çovrang Yaylası qəsəbəsi"ndə orta əsrlər və müasir əsrlərin yerüstü tədqiqatları tapılmışdır. Aydıntəpə mərkəzinin cənub-qərbində yerləşən və əsasən qəbiristanlıq olaraq istifadə edilən kurqandakı keramika xarabalıqları [[Tunc dövrü|Köhnə Tunc]], [[Dəmir dövrü]] və Roma dövrünə aid yaşayış yerini göstərir. Məhz ilçənin altındakı yer - Tufa yatağını oyaraq tikilmiş və orta əsrlərə aid olan Aydıntəpə yeraltı şəhəri adlanır. Eramızdan əvvəl 3000-2500 illərində Aydıntəpə və ətrafı [[Hitti]]lərin hakimiyyəti altında idi. Sonralar urartular, skiflər, romalılar, farslar və Bizanslıların hakimiyyəti altında qalmışdır. [[Malazgird döyüşü]]ndən sonra, 1072-1202 illəri arasında Türklər hakim olmuş, bəzən Saluklu və bəzən Danişmendli'nin hakim olduğu. [[Səlcuqlular]] 1202-ci ildə Saltuklu dövlətini qurtaranda ətrafları ilə yanaşı Bayburt və Aydıntepe də hakim oldu. Sonrakı dövrdə İlhanlıs, Akkoyunlu və Səfəvilərin nəzarətində qaldı və [[Çaldıran döyüşü]]ndən sonra Osmanlıların nəzarəti altına gəldi. Osmanlı dövründə "Hart" adlı bir mahal halına gəldi və Bayburt qəzasına bağlandı. 1916-cı ildə Rusiya qüvvələri tərəfindən ələ keçirilən qəsəbə, 21 fevral 1918-ci ildə geri alındı. 26 oktyabr - 29 dekabr 1919 tarixləri arasında baş verən "Hart hadisəsi" olaraq da bilinən Şeyx Əşrəf qiyamı burada baş verdi. 1957-ci ildə bələdiyyə təşkilatı quruldu və Aydıntepe adını aldı. 1987-ci ildə il statusu qazanmış Aydıntəpə, ilk olaraq [[1989]]-cu ildə Gümüşxanəyə, daha sonradan Bayburt ilinə bağlandı.<ref>{{cite web |title=Bayburt, Aydıntepe Yüzey Araştırması ışığında bölgenin eskiçağ tarihinin değerlendirilmesi / An Evaluation of the Ancient Historical Age of Bayburt/Aydıntepe in The Light of Surface Survey {{!}} Çiğdem {{!}} Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi |url=http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunigsed/article/view/1025009759/1025007832 |website=Atauni Dergisi |accessdate=8 may 2020 |date=22 avqust 2016 |archive-date=22 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160822073359/http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunigsed/article/view/1025009759/1025007832 |url-status=unfit }}</ref> == Mədəniyyəti == Bayburt mədəniyyəti və adət-ənənələrindən başqa, burada Bayburtdan fərqli qara dəniz mədəniyyəti də vardır. Çünki bölgədə Trabzon mənşəli xeyli insan yaşayır. İlçədə horonlar çox məşhurdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * [http://www.aydintepe.gov.tr/ Aydıntəpə Bələdiyyəsi] == Həmçinin bax == {{Bayburt ilçələri}} [[Kateqoriya:Bayburt ilinin ilçələri]] 5e3i4kb6lx8drn39itizc61ltmb15iq 0 630036 6557061 5148322 2022-07-31T20:24:11Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu (Azərbaycan)]] 6oy41ocuo7hbzxwl7xdmchpvzbmtjm6 0 630292 6556722 6521061 2022-07-31T14:56:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{seçilmiş məqalə}} {{Dövlət xadimi |adı = Adolf Eyxman |orijinal adı = {{Dil-de|Otto Adolf Eichmann}} |şəkil = Adolf Eichmann, 1942.jpg |şəklin izahı = Adolf Eyxmanın 1942-ci ildəki şəkili |titul = [[Reyx Təhlükəsizliyinin Baş İdarəsi]]nin Amt IV-ün alt bölməsi olan Referat IV B4-ün rəhbəri <br> [[Gestapo]]nun IV B4 bölməsinin müdiri |bayraq = Flag of Germany (1935–1945).svg |dövr əvvəl = 1941-ci il |dövr son = 1945-ci ilin mayına qədər |doğum tarixi = 19.3.1906 |doğum yeri = Zolinqen, Reyn vilayəti, [[Prussiya krallığı]], [[Almaniya İmperiyası]] |vəfat tarixi = 1.6.1962 |vəfat yeri = [[Ramla]], [[İsrail]] |həyat yoldaşı = Veronika "Vera" Libel (1909-1997) |uşağı = <br> * Klaus (Nikolas) Eyxman (1936-cı il təvəllüdlü) * Horst Adolf "Adolfo" Eyxman (1940-cu il təvəllüdlü) * Diter Helmut Eyxman (1942-ci ildə anadan olub) * Rikardo Fransisko Libl (Eyxman) (1955-ci ildə anadan olub) |atası = AdolfKarl Eyxman |anası = Mariya Şefferlinq |xidmət illəri = 1932-1945 |mənsubiyyəti = [[Fayl:Flag of Germany (1935–1945).svg|25px]] [[Üçüncü Reyx]] |qoşun növü = [[SS]] |rütbəsi = [[Fayl:SS-Obersturmbannführer Collar Rank.svg|25px]] [[SS]] Oberşturmbannführeri |rəhbərlik edib = [[SS]] birləşmələri |döyüşlər = [[İkinci Dünya Müharibəsi]] |imzası = Adolf Eichmann (signature).svg |vikianbar = }} '''Otto Adolf Eyxman'''<ref>[http://www.nizkor.org/ftp.cgi/people/e/eichmann.adolf/transcripts/Judgment/Judgment-011 THE FIRST STAGE. THE PERSECUTION OF THE JEWS IN GERMANY] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20120214102527/http://www.nizkor.org/ftp.cgi/people/e/eichmann.adolf/transcripts/Judgment/Judgment-011 | date = 2012-02-14 }} [EIchmann trial transcript] / The Nizkor Project</ref> ({{Dil-de|Otto Adolf Eichmann}}; {{DVTY}}) — [[Üçüncü Reyx|Almaniya]] zabiti, [[Gestapo]] məmuru, [[Holokost|yəhudlərin kütləvi şəkildə məhv edilməsinə]] birbaşa cavabdeh şəxs.<ref name="yadvashem1">[http://www.yadvashem.org/yv/de/exhibitions/eichmann/locating_in_argentina.asp ''Локализация Эйхмана в Аргентине'']{{ref-de}}</ref> Ona SS-Oberqrupanfüreri [[Reynhard Heydrix]] tərəfindən [[II Dünya müharibəsi]] zamanı Nasistlərin işğalı altında olan Şərqi Avropadakı yəhudilərin getto və ölüm düşərgələrinə kütləvi surətdə köçürülməsində istifadə edilən maddi-texniki bazanı asanlaşdırmaq və idarə etmək vəzifəsi tapşırılmışdı. O, "[[Son həll|Yəhudi məsələsinin son həllinə]]" cavabdeh olan [[Gestapo]]nun IV B 4 şöbəsinin rəhbəri, [[SS]] Oberşturmbannfureri olmuşdur. Müharibədən sonra məhkəmədən qaçaraq [[Cənubi Amerika]]da gizlənmişdir. Burada İsrail kəşfiyyatı [[Mossad|"Mosad"ın]] agentləri onu izləmiş, qaçıraraq İsrailə aparmış, orada məhkum olunaraq ölüm cəzası almış və edam edilmişdir. Məktəbi bitirdikdən qısa müddət sonra Eyxman 1914-cü ildə ailənin köçdüyü Avstriyada atasının mədən şirkətində çalışmışdı. 1927-ci ildən başlayaraq səyar kerosin ticarəti ilə məşğul olmuş, 1932-ci ildə həm [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası]]na, həm də [[SS]]-yə qoşulmuşdur. 1933-cü ildə Almaniyaya qayıtmış, burada [[Təhlükəsizlik xidməti (SD)|Təhlükəsizlik xidmətinə SD]] daxil olmuşdur. Orada o, yəhudi işlərinə, xüsusən nasistlərə zorakılıq və iqtisadi təzyiq ilə təşviq etdiyi mühacirətə cavabdeh olan şöbə müdiri təyin edilmişdi. 1939-cu ilin sentyabrında [[İkinci Dünya müharibəsi]] başlayandan sonra Eyxman və heyəti yəhudilərin şərqə ya da uzaq şərqə və ya xaricə mühacirət ediləcəyi ümidi ilə gettolarda cəmləşməsini təşkil etmişdilər. O, əvvəlcə Polşanın cənub-şərqindəki Nisko, daha sonra [[Madaqaskar planı|Madaqaskara yəhudi mühacirəti]] layihələrini hazırlamışdır. Lakin bu planların heç biri reallaşmamışdır. Nasistlərin 1941-ci ilin iyununda [[SSRİ]]-yə hücumu ilə yəhudi siyasəti mühacirətdən məhv edilmə istiqamətinə dəyişdi. 1941-ci ildə Eyxman [[Auşvitz həbs düşərgəsi|Auşvitzə]] baş çəkmiş, bundan sonra yəhudilərin ölüm düşərgələrinə göndərilməsinə icazə vermişdi. Reynhard Heydrixin əmri ilə 1942-ci il yanvarın 20-də "[[Son həll|yəhudi məsələsinin son həlli]]" — bir neçə milyon [[Yəhudilər|yəhudinin]] məhv edilməsi ilə bağlı tədbirlərin müzakirə edildiyi [[Vanze konfransı]]nda iştirak etmişdi. O, katib olaraq iclasın protokollarını hazırlayırdı. Eyxman yəhudilərin [[Şərqi Avropa]]ya sürgün edilməsi məsələsini dərhal həll etmək təklifini irəli sürmüşdü. Bu əməliyyatın birbaşa icra edilməsi Eyxmana tapşırılmışdı. O, Gestapoda imtiyazlı hüquqa malik idi. Buna görə Eyxman tez-tez rəhbərləri [[Henrix Müller|H.Müller]] və [[Ernst Kaltenbrunner|E.Kaltenbrunnerin]] üzərindən birbaşa Himmlerdən əmrlər alırdı. 1944-cü ilin mart ayında [[Budapeşt]]dən Auşvitzə aparılan macar yəhudilərinin nəqliyyatını təşkil edən dəstəyə rəhbərliyi həyata keçirən şəxs olmuşdur. 1944-cü ilin iyulunda nəqliyyatın çatmaması səbəbilə Macarıstanda yaşayan 725.000 yəhudinin 437.000-i öldürülmüşdü.{{sfn|Stangneth|2014|p=297}} 1944-cü ilin avqustunda Himmlerə təqdim etdiyi hesabatda 4 milyon yəhudinin məhv edilməsi əksini tapmışdı.<ref>[http://www.booksite.ru/localtxt/zal/esk/iy/reih/23.htm#27 К. А. Залесский. КТО БЫЛ КТО В ТРЕТЬЕМ РЕЙХЕ]</ref>. 1945-ci ildə Almaniyanın məğlubiyyətindən sonra Eyxman [[ABŞ]] qüvvələri tərəfindən tutuldu, ancaq sonradan həbs düşərgəsindən qaçdı və yenidən tutulmamaq üçün Almaniya ərazisində tez-tez yer dəyişdirərək hərəkət edirdi. Katolik yepiskopu Alois Hudalın rəhbərlik etdiyi Fransiskan rahibləri təşkilatın köməyi ilə əldə etdiyi saxta sənədlərdən istifadə edərək [[Argentina]]ya köçdü. Buna qədər isə o, 1950-ci ilə qədər [[Aşağı Saksoniya]]nın kiçik bir kəndində gizlənirdi. [[İsrail]]in kəşfiyyat xidməti "[[Mossad]]" tərəfindən toplanan məlumatlar əsasında 1960-cı ildə onun [[Cənubi Amerika]]da yerləşdiyi təsdiqləndi. Eyxman "Mossad" və "Şabak" agentlərindən ibarət qrup tərəfindən tutularaq İsrailə gətirildi. Burada o, 15 cinayət ittihamı, o cümlədən [[müharibə cinayətləri]], [[insanlığa qarşı cinayətlər]] və yəhudi xalqına qarşı cinayətlər üzrə mühakimə olunmaq üçün məhkəmə qarşısına çıxarıldı. Məhkəmə prosesində [[Holokost]]u və ya bunun təşkilindəki rolunu inkar etmədi, sadəcə [[Totalitarizm|totalitar]] sistemindəki əmrlərə tabe olduğunu iddia etmişdi. Lakin bu ona kömək olmadı bütün ittihamlarla günahkar bilindi və 1962-ci il iyunun 1-də asılaraq edam edildi. Məhkəmə mediada geniş izlənildi və sonradan bir neçə kitabın, o cümlədən Xanna Arendtin "Eyxman Qüdsdə" kitabında əksini tapdı. Arendt Eyxmanı təsvir etmək üçün "Şərin adiliyi" ifadəsini işlətmişdi.{{sfn|Arendt|1994|p=252}} == Həyatı == 1906-cı il martın 19-da Zolinqen şəhərində anadan olmuşdur. === Ailə və qohumları === Atası — Adolf Karl Eyxman "Elektrik Tramvay Şirkətində" (Zolinqen) mühasib idi, 1913-cü ildə o iş yerini [[Dunay çayı]] üzərində yerləşən [[Linz]] şəhərindəki (Avstriya) "Elektrik Tramvay Şirkəti"nə dəyişmişdi. Bura da Adolf Karl 1924-cü ilə qədər kommersiya direktoru olaraq çalışmışdı. Ailə şəhərin mərkəzində Bisşofstrasse 3-də çox mənzilli yaşayış binasında yerləşmişdi. Bir neçə onillik ərzində Eyxmanın atası Linzdəki evangelist kilsə icmasının ictimai rəhbəri idi. O, iki dəfə evli olmuşdur (ikinci dəfə 1916-cı ildə). Anası — Mariya Eyxman, qız soyadı Şhefferling (1916-cı ildə vəfat etmişdir). Qardaşları — Emil (1908-ci il doğumlu); Helmut (1909-cu il doğumlu, Stalinqradda ölmüşdür); bacısı — İrmqard, (1910 və ya 1911-ci il doğumlu), kiçik qardaşı — Otto. 1935-ci ildə Adolf Eyxman [[Katolisizm|katolik]] adət ənənlərinə sadiq kəndli ailəsindən olan Veronika Libl (1909–93) ilə ailə həyatı qurmuşdu. Bu nigahdan onun dörd oğlu var idi: * Klaus (Nikolas) Eyxman (1936, [[Berlin]] — 2015 [[Almaniya]])<ref name=vesti>[https://www.vesty.co.il/articles/0,7340,L-5387648,00.html]</ref> * Horst Adolf "Adolfo" Eyxman (1940, [[Vyana]] — 2015, [[Argentina]])<ref name=vesti/> * Diter Helmut Eyxman (1942-ci il [[Praqa]]) * Rikardo Fransisko Libl (hazırda Eyxman) (1955-ci il [[Buenos-Ayres]]) hazırda [[Almaniya]]nın məşhur [[Arxeologiya|arxeoloqlarından]] biri. Kiçik oğulu atasını qınayaraq ondan imtina etmiş, üç böyük oğulu isə nasistlərə rəğbət bəslədiyindən atalarının günahsız olduğuna əmin idilər. "Daily Mail"in yazdığına görə, Horst və Klaus atalarının edamından sonra yəhudi müəssisələrinə və [[sinaqoq]]lara hücum etmək üçün terror hücrəsi yaratmışdılar. 1962-ci ildə Horst [[nasistlər]]in təbliğat əşyaları və odlu silah saxladığına görə 2 il həbs cəzasına məhkum edilmişdi.<ref name=vesti/> == İlk illər == Uşaqlıqdan Adolf Xristian Gənclər Cəmiyyətinin üzvü idi, sonradan rəhbərlikdən narazı qaldığına görə Gənclər Birliyinə daxil olan "Gənc Turistlər Cəmiyyətinin" "Qrif" qrupuna keçdi. Adolf artıq 18 yaşında olanda da bu qrupda idi. Qısa boy, tünd saçlar və "xarakterik" bir burunu olduğu üçün dostlar onu "kiçik yəhudi" adlandırırdılar.<ref>из книги Quentin Reynolds "The Minister of Death" (1960), об этом писали в германских газетах, вышедших в апреле 1961 года, например [http://archiv.abendblatt.de/ha/1961/pdf/19610410.pdf/ASV_HAB_19610410_HA_012.pdf Abendblatt]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> 4-cü sinfə qədər Linzdə ibtidai məktəbdə oxumuşdur (1913–1917). [[Adolf Hitler]] də eyni məktəbə getmişdi. Sonra Eyxman real peşə məktəbinə daxil oldu (Kayzer Frans-İosif adına real peşə məktəbi, inqilabdan sonra — Federal real peşə məktəbi) və burada da 4-cü sinifə qədər (1917–1921) təhsil aldı. Məzun olduqdan sonra 15 yaşında Dövlət Mühəndisliyi, Maşınqayırma və İnşaat Dövlət Federal Federal Məktəbinə (Linz) daxil oldu. O burada dörd semestr oxumuşdu. Bu müddətdə Adolfun atası öz işini açdığı üçün erkən təqaüdə çıxmışdı. Əvvəlcə o, [[Zalsburq|Zalzburqda]] səhmlərinin 51 faizinə sahib olduğu bir mədən şirkəti qurdu (istehsal Zalzburg ilə sərhəd arasında idi, bu səbəbdən istehsal elə əvvəldən dayandı). Həmçinin o, Zalzburgda lokomobillər istehsal edən mühəndis şirkətinin ortaq sahibi idi. Üstəlik o, Yuxarı [[Avstriya]]da İnn çayı üzərində dəyirman tikmək üçün yaradılan müəssisənin səhmlərini də almışdı. Avstriyadakı iqtisadi böhran səbəbindən yatırdığı pulu batırmış və mədən şirkəti bağlanmışdı. Lakin o, uzun illər xəzinəyə dağ mədən kirayəsi pul ödənişi etməkdə davam etmişdi. Adolf çalışqan tələbə deyildi, bu səbəbdən atası onu məktəbdən götürərək tibbi məqsədlər üçün istifadə edilən yağ şistindən, şist yağından qətran çıxartmaq üçün öz mədənlərinə işə göndərdi. İstehsalda on nəfərə yaxın insan çalışırdı. Adolf mədəndə üç aya yaxın işləmişdi. Sonra onu "Yuxarı Avstriya Elektrik Şirkəti"ndə təcrübəçi kimi işə götürdülər, burada iki il yarım elektrik mühəndisliyi təhsili almışdı. 1928-ci ildə valideynləri 22 yaşlı Adolfa səyahət nümayəndəsi olaraq "Vacuum Oil"da işə düzəlməyə kömək etdilər. Onun vəzifələri sırasında Yuxarı Avstriyada böyük bir əraziyə xidmət etmək idi. Əsasən ərazidə qaz nasoslarının quraşdırılması ilə məşğul idi. Bu yerlər zəif elektrikləşdirildiyindən Eyxman kerosin tədarükünü təmin edirdi. Hərbi əlaqələri olan Eyxmanın dostu Fridrix fon Şmidt onu "Cəbhəçi Gənclər Birliyi" sıralarına (Alman-Avstriya Cəbhə iştirakçıları Birliyinin gənclər şöbəsi) daxil etdi. Birliyin üzvlərinin əksəriyyəti monarxiya tərəfdarları idilər. === SS. 1930-cu illər === [[Fayl:EichmannSSdoc.jpg|250px|thumb|right|1937-ci ildə SS-Haupştandartfürerdən SS-Unterşturmfürerə yüksəldilməsi üçün etdiyi müraciətə Adolf Eyxmanının yazdığı rezumenin şəkli.]] 1931-ci ildə artıq [[Avstriya]]da millətçi əhval-ruhiyyə artırdı, [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası]] iclasları keçirilirdi. [[SS]] isə Linzdəki keçmiş cəbhə iştirakçıları birliyindən üzvlər cəlb edirdi. Birlik üzvlərinə tüfəng təlimi ilə məşğul olmağa icazə verildiyi üçün SS bu işə xüsusi maraq göstərirdi. 1932-ci il aprelin 1-də Eyxman [[Ernst Kaltenbrunner]]in tövsiyəsi ilə SS-yə qoşuldu. O, partiyada 889895 nömrəli üzvlük bileti, SS-də isə — 45326 nömrəli bileti aldı. 1933-cü ildə "Vacuum Oil" şirkəti Adolfu Zalzburqa köçürdü. Hər cümə o, Linzə qayıdır və orada SS-də xidmət edirdi. 1933-cü il iyunun 19-da [[Avstriya]] [[kansler]]i Enqelbert Dolfus [[Avstriya]]da [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası]]nın fəaliyyətini qadağan etdi. Bundan qısa müddət sonra Eyxman SS-yə üzv olduğu üçün "Vacuum Oil" şirkətindən qovuldu və o, [[Almaniya]]ya köçdü. Almaniyaya gəldikdən sonra Adolf Eyxman Yuxarı Avstriyanın qovulmuş qaulyayteri Andreas Bollekin yanına Kaltenbrunnerdən aldığı tövsiyə məktubu ilə gəldi. Bollek Kloster-Leçfelddə yerləşən "Avstriya Legionu"na daxil olmağı təklif etdi. Eyxman əsasən küçə döyüşləri təlimi keçdiyi "hücum dəstəsi"nin tərkibə daxil idi. Sonra onu Passauya [[Reyxfürer-SS|SS Reyxfürerinin]] rabitə qərargahının rəisi şturmbannfürer (mayor) Karl von Pixlin köməkçisi təyin etdilər. Burada Eyxman [[Henrix Himmler|Himmlerin]] [[Münhen]]dəki idarəsinə məktub və hesabatlar hazırlayırdı. Bu vaxta qədər o, unterşarfürer (unter zabit) rütbəsi aldı. 1934-cü ildə bu qərargah ləğv edildi, Eyxman 1934-cü ilin sentyabrına qədər qaldığı Daxaudakı "Almaniya" alayının batalyonuna təhvil verildi. Eyni zxamanda o, [[Reyxfürer-SS|SS Reyxfüreri]] Himmlerin təhlükəsizlik xidmətində əvvəllər xidmət etmiş insanların işə götürülməsi haqqında məlumat əldə etdi. O, qəbu üçün ərizə təqdim etdi və onu SS Reyxfürerinin [[Təhlükəsizlik xidməti (SD)|Təhlükəsizlik xidmətinə (SD)]] qəbul etdilər. Ancaq düşündüyü kimi Himmlerin qorunması işinə cəlb edilmədi. O, ancaq [[Masonluq|masonların]] sənədlərini sistemləşdirmək üçün adi kargüzarlıq işləri ilə məşğul oldu. 1935-ci ilin ikinci yarısında SS unterşturmfureri Baron Leopold İtz Edler fon Mildenşteyn Eyxmana SD-nin Baş İdarəsində təşkil etdiyi "Yəhudilər" şöbəsinə keçməsini təklif etdi. Mildenşteyn Adolfa sonradan SS-də daxili xidmət zamanı istifadə edilən [[Teodor Hertsl]]in "Yəhudi Dövləti" kitabına dair bir şərh tərtib etməyi tapşırdı. 1936-cı ilin əvvəlində şöbə müdiri Eyxmandan əlavə başqa bir işçi Teodor Danneker — Diet Visliseni oldu. Reyx hökuməti yəhudi məsələsini həll etmək istəyirdi və bu dövrdə şöbə yəhudilərin Almaniyadan sürətlə məcburi köç etmələrini asanlaşdırmaq vəzifəsi ilə üz-üzə qaldı. 1936-cı ildə Eyxman SS oberşarfüreri (vermaxtın unter zabitlərinin — feldfebel yüksək kateqoriyasına uyğun), 1937-ci ildə — SS hauptşarfürer (oberfeldfebel) rütbələrini aldı. Sonradan şöbə müdiri SS oberşarfüreri Herbert Haqen oldu. 26 sentyabr — 2 oktyabr 1937-ci il tarixlərində Eyxman yəhudi hərbi təşkilatı "Xaqana"nın nümayəndəsinin dəvətiylə müdiri ilə birlikdə ölkə ilə tanış olmaq üçün [[Fələstin]]ə səfərə getdi.<ref>[http://www.holocaust-history.org/klarsfeld/mythomania/T019.shtml The Holocaust and the Neo-Nazi Mythomania] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20191117024005/http://www.holocaust-history.org/klarsfeld/mythomania/T019.shtml | date = 2019-11-17 }} ©1978, The Beate Klarsfeld Foundation</ref> Lakin [[ingilislər]]in [[Qahirə]]dəki Baş Konsulluğunun onların [[Fələstin]]ə girməsinə icazə verməkdən imtina etməsi səbəbindən səyahət uğursuzluqla başa çatdı. Bunun nəticəsi olaraq Qahirədə "Xaqana"nın nümayəndəsi Feyfel Polkes ilə Haqen və Eyxman arasında görüş baş tutdu. Haqen bu görüş haqqında 4–7 noyabr 1937-ci il tarixlərində tərtib etdiyi CDLXXX-8 hesabatında ətraflı məlumat verdi.<ref>[http://www.holocaust-history.org/klarsfeld/mythomania/T084.shtml The Holocaust and the Neo-Nazi Mythomania] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20191116021659/http://www.holocaust-history.org/klarsfeld/mythomania/T084.shtml | date = 2019-11-16 }} ©1978, The Beate Klarsfeld Foundation</ref>. 1938-ci il yanvarın 30-da Eyxman SS unterşturmfüreri (leytenant) rütbəsinə yüksəldi. 1938-ci ildə [[Avstriya]]nın [[Anşluss]]undan sonra Eyxman yəhudi işləri ilə məşğul olmaq üçün [[Vyana]]dakı SD şöbəsinə təyin edildi. Eyxmanın əmri ilə [[Vyana]] yəhudi icmasının nümayəndəsi doktor Rixard Levenqers yəhudilərin sürətlə mühacirət prosesini təşkil etmək üçün bir plan hazırladı. Sonra Eyxman Vyanada mərkəzi yəhudi mühacirət təşkilatının yaradılmasını təmin etdi. Bundan sonra ölkəni tərk etmək üçün təqdim edilən sənədlərin verilməsi sanki konveyerə çevrildi.<ref>[http://www.holocaust-history.org/klarsfeld/mythomania/T085.shtml The Holocaust and the Neo-Nazi Mythomania] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20191116021704/http://www.holocaust-history.org/klarsfeld/mythomania/T085.shtml | date = 2019-11-16 }} ©1978, The Beate /Klarsfeld Foundation</ref> 1939-cu ilin aprelində [[Bohemiya və Moraviya protektoratlığı]] yarandıqdan sonra Eyxman Praqaya göndərildi və burada yəhudilərin deportasiyası işini davam etdirməklə məşğul oldu. 1939-cu il oktyabrın əvvəlində Eyxman 1939-cu il sentyabrın 27-də yaradılan [[Reyx Təhlükəsizliyinin Baş İdarəsi|İmperiya Təhlükəsizliyinin Baş İdarəsi]] (RTBİ) daxil edildi. Həmin ilin dekabr ayında Eyxman IV B 4 sektorunun müdiri təyin edildi. == İkinci Dünya Müharibəsi zamanı fəaliyyəti == === Mühacirətdən deportasiyaya keçid === [[Fayl:General Government for the occupied Polish territories.png|250px|thumb|right|Ümimi Hökümətin tabeliyində olan ərazilərin xəritəsi (1941–1945-ci illər)]] 1939-cu il sentyabrın 1-də [[Polşa kampaniyası (1939)|Polşaya hücumdan]] sonra nasistlərin yəhudilərə qarşı siyasəti könüllü mühacirətdən məcburi [[deportasiya]]ya dəyişdi.{{sfn|Longerich|2010|p=132}} Sontrakı həftələrdə [[Hitler]]lə aparılan məsləhətləşmələrdən sonra, sentyabrın 21-də SS-Oberşturmanfüreri Reynhard Heydrixin tabeliyində olanlara Reyxə daxil olan ərazilərdən başlayaraq [[Almaniya]]dan qovulmalarını asanlaşdırmaq üçün yəhudilərin [[Polşa]]dakı yaxşı dəmir yolu ilə təhciz edilmiş şəhərlərə yığılmalarını tövsiyə etdi. [[Ümumi Hökumət]] (Polşanın Reyxə daxil olmayan hissəsi) yəhudilərin və arzuolunmaz hesab edilən digərlərinin deportasiyası şərtləndirən planlarını açıqladı.{{sfn|Longerich|2010|pp=148–149}} 1939-cu il sentyabrın 27-də SD və [[Sicherheitspolizei]] (SiPo, "Təhlükəsizlik Polisi") — [[Gestapo]] və Kriminalpolizei (Kripo) polis orqanlarını özündə birləşdirən sonuncular hamısı birlikdə Heydrixin nəzarətinə olan [[Reyx Təhlükəsizliyinin Baş İdarəsi|Reichssicherheitshauptamtanın]] (RSHA, "Reich Security Main Office") sərəncamına verildi.{{sfn|Longerich|2012|pp=469, 470}} Praqada mühacirət idarəsinin qurulmasına kömək etmək oraya göndərildikdən sonra, Eyxman 1939-cu ilin oktyabrında Berlinə döndü. Qısa müddət sonra o və ''Yəhudi şöbəsi'' [[Henrix Müller]]in rəhbəri olduğu Gestaponun tabeliyinə verildi.{{sfn|Cesarani|2005|p=77}} Dərhal ona [[Polşa]]nın bu yaxınlarda istila edilmiş ərazilərinə [[Çexiya]]nın [[Moraviya]], Katovise, [[Ostrava]] şəhərlərindən 70.000 ilə 80.000 arası yəhudinin deportasiyasını təşkil etmək tapşırıldı. Öz təşəbbüsü ilə Eyxman yəhudiləri [[Vyana]]dan deportasiya etmək planlarını da təklif etdi. Nisko Planına əsasən Eyxman Nisko şəhərini yəhudilərin başqa bir yerə deportasiya edilməzdən əvvəl müvəqqəti yerləşəcəyi yeni bir tranzit düşərgə üçün seçdi. 1939-cu ilin oktyabr ayının son həftəsində bölgəyə qatarla 4,700 yəhudi gətirildi. Onlar mahiyyət etibarilə su və qida olmadan açıq şəkildə ölümə buraxıldılar. Barakların tikilməsi planlaşdırılsa da, lakin bu iş heç vaxt tamamlanmadı.{{sfn|Longerich|2010|pp=151–152}}{{sfn|Cesarani|2005|p=77}} Deportasiya olunanların çoxu SS tərəfindən sovet ərazilərinə göndərildi, digərləri isə sonradan yaxınlıqdakı əmək düşərgəsinə yerləşdirildi. Hitler bu işə tələb olunan qatarların indiki vaxtda hərbi məqsədlər üçün daha səmərəli istifadə edilməsinə qərar verdiyinə görə əməliyyat qısa müddətə dayandırıldı.{{sfn|Longerich|2010|p=153}} Bu müddətdə Hitlerin uzaq məskunlaşma planlarının bir hissəsi olaraq, yüz minlərlə etnik alman ilhaq edilmiş ərazilərə daşınırdı, etnik polyaklar və yəhudilər isə şərqdə, xüsusən [[Ümumi Hökumət]]in nəzarətində olan yerlərə köçürüldü.{{sfn|Cesarani|2005|p=81}} [[Fayl:Eichmann's office IVB4.JPG|250px|thumb|right|A.Eyxmanın rəhbərlik etdiyi "Yəhudi şöbəsi"nin yerləşdiyi binanın (Kurfürstenstrasse 115) yaxınlığında avtobus dayanacağında xatirə posteri (bina hazırda otel kimi fəaliyyət göstərir).]] 1939-cu il dekabrın 19-da Eyxman yəhudi işlərinə və evakuasiyasına nəzarət etmək vəzifəsi verilən RSHA Referat IV B4 (RSHA alt şöbəsi IV-B4) şöbəsinə rəis təyin edildi.{{sfn|Cesarani|2005|p=81}} Heydrix Eyxmanı işğal edilmiş Polşanın bütün deportasiyalarını tənzimləyən ''xüsusi mütəxəssis'' olduğunu elan etdi.{{sfn|Longerich|2010|p=156}} O, yəhudilərin fiziki qovulması, müsadirə edilmiş əmlakları ilə məşğul olma, maliyyələşdirmə, və nəqliyyat işlərinin təşkili üçün polis orqanları ilə əlaqələndirmə aparmağa başladı.{{sfn|Cesarani|2005|p=81}} Vəzifəyə təyin edildiyi gündən sonra qısa müddət ərzində Eyxman Ümumi Hökumətə 600.000 yəhudinin sürgün edilməsi planını təqdim etdi. Polşanın işğal edilmiş ərazilərinin general-qubernatoru [[Hans Frank]] bu planı qəbul etməsi bölgənin Almaniyalaşdırmasına yönəlmiş son məqsədi idi.{{sfn|Cesarani|2005|p=81}} Dörd illik Plana cavabdehlik daşıyan vəzifə sahibi olaraq 1940-cı il martın 24-də [[Herman Görinq]] Ümumi Hökümətə əvvəlcə özü və ya Frank tərəfindən təsdiqlənməsə nəqliyyat vasitələrini istifadə etməti qadağan etdi. Bu iş üçün nəqliyyat ayrılsa da, amma əvvəlcədən nəzərdə tutulduğundan xeyli az oldu.{{sfn|Longerich|2010|p=159}} Müharibənin başlanmasından 1941-ci ilin aprelinə qədər Ümumi Hökumət təxminən 63.000 yəhudini köçürdü.{{sfn|Evans|2008|p=57}} Köçürülmə zamanı yəhudilərin üçdə biri yoldaca həlak oldu.{{sfn|Evans|2008|p=57}}{{sfn|Longerich|2010|p=157}} Məhkəmə iclasında Eyxman qatarlarda və tranzit düşərgələrdə yaşanan dəhşətli vəziyyətdən narahat olduğunu iddia edərkən, yazışmalar və dövr sənədləri göstərir ki, onun əsas diqqəti deportasiyalara iqtisadi cəhətdən və Almaniyanın davam edən hərbi əməliyyatlara minimal maneə törətməklə nail olmaq idi.{{sfn|Cesarani|2005|pp=83–84}} Yəhudilər böyük şəhərlərdə gettolara yığılmışdılar və hər an daha şərqə və ya xaricə göndəriləcəklərini gözləyirdilər.{{sfn|Longerich|2010|p=160}}{{sfn|Kershaw|2008|pp=452–453}} Gettolardakı dəhşətli şərait — həddindən artıq adamın olması, pis sanitariya və yemək çatışmazlığı — ölüm hallarının yüksək olması ilə nəticələnirdi.{{sfn|Longerich|2010|p=167}} 1940-cı il avqustun 15-də Eyxman "Reichssicherheitshauptamt" adlı bir layihə: "[[Madaqaskar planı|Madagaskar Projekt]]" (Reyx Əsas Təhlükəsizlik İdarəsi: [[Madaqaskar planı]]) buraxdı. Bu plana əsasən dörd il ərzində hər il bir milyon yəhudinin [[Madaqaskar]]a köçürülməsi nəzərdə tutulurdu.{{sfn|Browning|2004|p=87}} Lakin Almaniya [[Britaniya uğrunda döyüş]]də [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]]ni məğlub edə bilmədikdə, [[İngiltərə]]nin işğalı qeyri-müəyyən müddətə təxirə salındı. Britaniyanın hələ də Atlantikaya nəzarət etməsi və ticarət donanmasının öz tabeliyində qalması, Madaqaskar planını arxa cərgəyə atdı. Çünki, bu iki faktorsuz [[Almaniya]] bu layihəni həyata keçirə bilməzdi.{{sfn|Browning|2004|p=88}} Hitler 1942-ci ilin fevralına qədər bu planın üstündə durmağı davam etdi.{{sfn|Longerich|2010|p=164}} === Vanze konfransı === {{Əsas|Vanze konfransı}} [[Fayl:Auschwitz entrance.JPG|250px|thumb|right|Auşvits ölüm düşərgəsinin giriş qapıları]] Üçüncü Reyxin SSRİ-nin işğal etdiyi ərazilərində 1941-ci ilin ikinci yarısında RTBİ-yə tabe olan aynzasqrupları tərəfindən 1 milyona yaxın yəhudi və Komunist Partiyası üzvü öldürülmüşdü. Belə ki, 1941-ci ilin avqustunda Kamenets-Podolskidə Avropadan deportasiya edilmiş yəhudilərin kütləvi şəkildə məhv edilməsi həyata keçirildi.{{sfn|Longerich|2012|p=523}} Eyxman bu qrupların fəaliyyətləri haqqında müntəzəm olaraq ətraflı məlumat alan məmurlardan biri idi.{{sfn|Cesarani|2005|p=93}} 1941-ci il iyulun 31-də [[Herman Görinq]] "[[Son həll|Yəhudi məsələsinin son həllinə]]" cavabdeh kimi [[Reyx Təhlükəsizliyinin Baş İdarəsi]] (RTBİ) rəhbəri [[Reynhard Heydrix]]i təyin etmişdi.{{sfn|Browning|2004|p=315}} "Böyük Ost" planına görə (Şərq üçün Baş Plan), işğal altındakı Şərqi Avropa və Sovet İttifaqının əhalisi Sibirə sürgün edilməli, kölə olaraq istifadə olunmalı və ya məhv eilməli idilər.{{sfn|Snyder|2010|p=416}} Eyxman məhkəməsindəki ifadələrində Heyndrixin sentyabrın ortalarında Hitlerin Reyxə tabe olan Avropa ərazilərində bütün yəhudilərin öldürülməsini əmr etdiyini söyləmişdi.{{sfn|Browning|2004|p=362}} İlkin planda Sovet İttifaqının fəthindən sonra "Böyük Ost"u həyata keçirmək idi.{{sfn|Snyder|2010|p=416}} Bununla belə [[ABŞ|ABŞ-ın]] dekabr ayında müharibəyə girməsi və [[Almaniya]]nın [[Moskva uğrunda döyüş|Moskva döyüşündə]] uğursuzluğu ilə [[Hitler]] qərara gəldi ki, Avropa yəhudiləri müharibədən sonra yox, dərhal məhv edilsin.{{sfn|Longerich|2000|p=2}} Elə bu ərəfədə Eyxman nail olduğu ən yüksək rütbə olan SS-Oberşturmbanfürer (polkovnik-leytenant) rütbəsini aldı.{{sfn|Cesarani|2005|p=96}} Heydrix [[Vanze konfransı]]n keçiriləcəyi vaxtı 1942-ci il yanvarın 20-ni, məkan kimi isə Berlindəki rahat və mənzərəli "Marlir" malikanəsini seçdi.{{sfn|Browning|2004|p=410}} Konfransa hazırlaşarkən Eyxman Heydrix üçün müxtəlif Avropa ölkələrində yaşayan yəhudilərin sayının siyahısını hazırladı və mühacirət statistikasını tərtib etdi.{{sfn|Cesarani|2005|p=112}} Eyxman konfransın təşkilində aktiv rol oynanırdı. O, protokolların stenoqrafına nəzarət edir və iclasın rəsmi paylanmış qeydini hazırlamışdı.{{sfn|Cesarani|2005|pp=112–114}} Heydrix, öz məktubunda Eyxmanın bu işə cəlb edilən şöbələrlə əlaqəsi olacağını bildirirdi.{{sfn|Cesarani|2005|p=118}} Eyxmanın nəzarəti altında olan [[Beljets ölüm düşərgəsi|Beljets]], [[Sobibor ölüm düşərgəsi|Sobibor]], [[Treblinka ölüm düşərgəsi|Treblinka]] və başqa yerlərdəki [[Ölüm düşərgəsi|düşərgələr]] yəhudiləri məhv etmək üçün demək olar ki, dərhal işə başladılar.{{sfn|Longerich|2010|p=320}} Eyxman bu məsələnin nəzəriyyəçisi deyildi, o, ancaq icraedici funksiyanı yerinə yetirirdi.{{sfn|Cesarani|2005|p=119}} Onun üçün əmrlər birbaşa [[SS]] Reyxsfüreri [[Henrix Himmler]]dən gəlirdi.{{sfn|Cesarani|2005|p=118}} Eyxmanın rəhbəri olduğu şöbə hər bölgədəki yəhudilər haqqında məlumat toplamaq, əmlaklarını ələ keçirmək, deportasiya üçün qatarların təşkili və bu kimi planlaşdırma üçün məsuliyyət daşıyırdı.{{sfn|Cesarani|2005|pp=121, 122, 132}} Onun şöbəsi Xarici İşlər Nazirliyi ilə daim təmasda idi. Belə ki, [[Fransa]] kimi işğal olunan ölkələrin yəhudilərinin mallarını və əmlakını əllərindən asanlıqla alaraq öldürülürdülər.{{sfn|Cesarani|2005|p=124}} Eyxman [[Berlin]]dəki idarəsində bu iqtiqamət üzrə çalışan şöbə üzvləri ilə mütəmadi görüşlər keçirir və konslager düşərgələrini və gettolara baş çəkmək üçün daim səfərdə olurdu. Berlini sevməyən həyat yoldaşı uşaqları ilə birlikdə [[Praqa]]da yaşayırdı. Əvvəlllər Eyxman hər həftə onlara baş çəkirdi, ancaq vaxt keçdikcə bu ziyarətlər ayda bir dəfəyə qədər yendi.{{sfn|Cesarani|2005|p=131–132}} === Macarıstanda fəaliyyəti === [[Fayl:Bundesarchiv Bild 183-74237-004, KZ Auschwitz-Birkenau, alte Frau und Kinder.jpg|250px|thumb|left|Macar yəhudisi qadın və uşaqlar 1944-cü ilin may və ya iyun aylarında [[Auşvitz həbs düşərgəsi|Auşvitz II-Birkenauya]] gəlirlər (Auschwitz Albomundan foto)]] Almaniya 1944-cü il martın 19-da [[Macarıstan]]a hücum etdi. Eyxman elə həmin gün Macarıstana gəldi. Tezliklə oraya SD, [[SS]] və [[Sicherheitspolizei]] (SiPo, "Təhlükəsizlik Polisi") əməkdaşlarından ibarət beş və ya altı yüz adam gəldi. {{sfn|Evans|2008|p=616}}{{sfn|Cesarani|2005|p=162}} Hitlerin nasistlər üçün daha sərfəli bir Macarıstan hökumətini təyin etməsi, bu vaxta qədər təhlükəsiz qalan macar yəhudilərinin [[Auşvitz həbs düşərgəsi]]nə məcburi əməyə ya da qaz kameralarına göndərilməsi demək idi.{{sfn|Evans|2008|p=616}}{{sfn|Cesarani|2005|p=160–161}} Eyxman aprelin son həftəsində Macarıstanın şimal-şərqini gəzdi və hazırlıqlara nəzarət etmək üçün may ayında Auşvitzə gəldi.{{sfn|Cesarani|2005|pp=170–171, 177}} [[Nürnberq prosesi]] zamanı Auşvitz konsentrasiya düşərgəsinin rəhbəri Rudolf Höss Himmlerin ona Eyxmandan [[son həll]]in icrası üçün bütün əməliyyat təlimatlarını almağı söylədiyini bildirmişdir.{{sfn|Linder, Rudolf Höss testimony}} Yəhudilərin deportasiyası aprelin 16-da başladı və mayın 14-dən etibarən gündə 3000 yəhudinin olduğu dörd qatar Macarıstandan yola çıxır və Auşvits II-Birkenaudakı düşərgəyə gedirdi. Qatar burada yeni çəkilmiş qaz xətti boyunca bir neçə yüz metr aralıda dayanırdı.{{sfn|Longerich|2010|p=408}}{{sfn|Cesarani|2005|pp=168, 172}} Hər qatarda olan insanların 10–25 faizi məcburi əmək üçün seçilirdi, qalanları isə gəldikdən sonra bir neçə saat ərzində məhv edilirdi.{{sfn|Longerich|2010|p=408}} {{sfn|Cesarani|2005|p=173}} [[Macarıstan]] hökuməti beynəlxalq təzyiq altında 1944-cü il iyulun 6-da deportasiyaları dayandırdı və bu vaxta qədər artıq 725–000 macar yəhudisinin 437.000-dən çoxu öldürülmüşdü.{{sfn|Longerich|2010|p=408}}{{sfn|Cesarani|2005|pp=160, 183}} Dayandırma əmrlərinə baxmayaraq, Eyxman şəxsən qurbanlarla dolu əlavə qatarlarının 17 və 19 iyul tarixlərində Auşvitsə göndərilməsi üçün tədbirlər görmüşdür.{{sfn|Cesarani|2005|pp=183–184}} Aprelin 15-də Eyxman, Macar Yəhudilərinə Kömək və Xilasetmə Komitəsinin (RRC) üzvü Yoel Brand ilə görüşdü.{{sfn|Cesarani|2005|p=175}} Eyxman Branda Berlinin [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq Cəbhəsinin]] təchizatı üçün 10.000 yük maşını azuqə müqabilində bir milyon yəhudinin mühacirət etməsinə icazə verdiyini söylədi.{{sfn|Cesarani|2005|p=180}} Bunu üçün onun vasitəçilik etməsini xaiş etdi. Lakin Qərb müttəfiqləri təklifi nəzərdən keçirməkdən imtina etdikləri üçün təklif nəticəsiz qaldı.{{sfn|Cesarani|2005|p=175}} 1944-cü ilin iyununda Eyxman Rudolf Kastner ilə danışıqlarda iştirak etdi, nəticədə brilyant, qızıl, pul və qiymətli kağızlarla dolu üç çamadan müqabilində qatarla [[İsveçrə]]yə təhlükəsizliyə göndərilən 1684 nəfərin xilas edilməsi ilə nəticələndi.{{sfn|Cesarani|2005|pp=178–179}} Kurt Bexerin və başqalarının yəhudilərin mühacirət məsələlərinə qarışdıqlarına qəzəblənən Eyxman Himmlerin ölüm düşərgələrinə deportasiyasını təxirə salmasından narazı qalaraq iyul ayında onun yenidən bərpa edilməsini istədi.{{sfn|Cesarani|2005|pp=180, 183, 185}} Avqust ayının sonunda irəliləyən [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordudan]] qaçan və Macarıstanla [[Rumıniya]] sərhəddində məskunlaşan 10.000 etnik [[Almanlar|almanın]] evakuasiya edilməsinə kömək etmək üçün xilasedici dəstəyə rəhbərlik etdi. Burdakılar xilasetmə üçün göndərilənlərin köməyindən imtina etdilər, bunun əvəzində əsgərlər cəbhəyə yaxın olan alman sahə xəstəxanasının üzvlərini təxliyə etməyə yardım göstərdilər. Bunun müqabilində Eyxman İkinci dərəcəli [[Dəmir xaç ordeni]] mükafatına layiq görüldü.{{sfn|Cesarani|2005|pp=188–189}} Oktyabr və noyabr ayları boyunca Eyxmanın on minlərlə yəhudi qurbanı [[Budapeşt]]dən [[Vyana]]ya 210 kilometr məsafəni piyada getmək məcburiyyətində qaldı.{{sfn|Cesarani|2005|pp=190–191}} 1944-cü il dekabrın 24-də Sovet qoşunu Budapeşti mühasirəyə aldıqdan dərhal əvvəl Eyxman şəhərdən qaçdı. Berlinə döndü, burada IV-B4 şöbəsinin ifşa edici bütün sənədlərinin yandırılmasını təmin etdi.{{sfn|Cesarani|2005|pp=195–196}} Müharibənin son aylarında qaçan bir çox SS zabitləri ilə birlikdə Eyxman və ailəsi [[Avropa]]da müharibə [[1945|1945-ci]] il mayın 9-da başa çatanda [[Avstriya]]da nisbətən təhlükəsizlik şəraitində yaşayırdılar.{{sfn|Cesarani|2005|p=201}} == Müharibədən sonra == [[Fayl:WP Eichmann Passport.jpg|250px|thumb|right|Eyxmanın Argentinaya qaçmasına imkan verən Beynəlxalq Qırmızı Xaçın Rikardo Klement adına verilən fotoşəkilli pasport]] 1945-ci ildə Almaniyanın məğlubiyyətindən sonra Eyxman onu axtaran müttəfiqlərdən qaçmağı bacardı. Amerikalılar tərəfindən tutulan zaman [[SS]] üzvlüyünü gizlədə bilmədi. Ancaq özünü 22-ci SS Könüllü Süvari Diviziyasında bir əsgər kimi təqdim etdi.<ref name="ginodman-gzt">{{cite web | author = Гинодман В. | authorlink = http://www.gzt.ru/search/?author=9913 | datepublished = 05.05.2005 в 07:25, обновлено 26.09.2009 в 14:11 | url = http://gzt.ru/world/2005/05/05/072505.html | title = Именем шести миллионов жертв | format = html | publisher = gzt.ru | accessdate = 2010-02-21 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090321231239/http://gzt.ru/world/2005/05/05/072505.html | archivedate = 2009-03-21 }}</ref> O, amerikalılara "Otto Ekman" adlı birinin saxta sənədlərdən istifadə edərək təqdim etmiş və bir müddət həbs düşərgəsində keçirmişdir. Lakin aşkara çıxarıla biləcəyini anlayaraq həbsxanadan qaçmağa müvvəffəq oldu. Bir neçə ay Lünberq düzənliyində gizləndi. Sonra isə əvvəlcə meşə sənayesində işlədi, daha sonra 1950-ci ilə qədər yaşadığı Altensalzkohda kiçik bir torpaq icarəyə götürdü.{{sfn|Levy|2006|pp=129–130}} Bu vaxtda [[Auşvitz həbs düşərgəsi]]nin keçmiş komendantı [[Nürnberq prosesində təqsirləndirilən şəxslərin siyahısı|Rudolf Höss və başqaları]] 1946-cı ildə başlayan müharibə cinayətkarları üzərində keçirilən [[Nürnberq prosesi]]ndə Eyxmanın haqqında ifadələr vermişdilər.{{sfn|Cesarani|2005|p=205}} 1948-ci ildə Eyxman nasistlərə rəğbəti ilə tanınan İtaliyada yaşayan avstriyalı din xadimi, yepiskop Alois Hudalın rəhbərlik etdiyi Fransiskan rahiblərinin vasitəsi ilə Argentinaya getmək icazəsi olan ''"Rikardo Klement"'' adı ilə saxta şəxsiyyət vəsiqəsi əldə etdi.{{sfn|Cesarani|2005|p=207}} Bunun ardınca Eyxman "siçovul çığırı" kimi adlandırılan yoldan istifadə edərək 1950-ci ildə [[Argentina]]ya qaçdı.<ref name="yadvashem1" /><ref name="rambler1" /> Eyxman ilkin olaraq hökumət podratçısı işlədiyi Tukuman əyalətində məskunlaşdı. 1952-ci ildə o, [[Avropa]]ya geri döndü, yeni adı ilə öz həyat yoldaşı ilə təzədən evlənərək ailəsini Argentinaya apardı. Bu dəfə o,ailəsi ilə birgə [[Buenos-Ayres|Buenos Ayresdə]] məskunlaşdı. Ailə Qaribaldi küçəsi 14-də (indiki Qaribaldi küçəsi 6061) ev tikdi və 1960-cı ildə ora köçdü.{{sfn|Cesarani|2005|p=221}}{{sfn|Simon Wiesenthal Center|2010}} Onun ailəsi 1960-cı ilin mayına qədər Buenos Ayresdə yaşadı. Orada, o, [[Mercedes-Benz|"Mercedes-Benz"in]] yerli bölməsinə ofis işçisi kimi daxil oldu.{{sfn|Levy|2006|pp=144–146}} 1956-cı ilin sonlarında o mütəmadi olaraq dörd ay ərzində onun tərcümeyi-halını hazırlamaq niyyətində olan mühacirətdə yaşayan keçmiş nasist jurnalist Villem Sassenə geniş müsahibə verdi. O, Eyxmanın həyatından fraqmentlər, qeydlər və əlyazma nümunələri hazırladı.{{sfn|Bascomb|2009|pp=87–90}} Xatirələr sonradan 1960-cı illərin sonlarında "[[Life (jurnal)|Life]]" və "[[Ştern (jurnal)|Ştern]]" jurnallarında çıxan bir sıra məqalələrin əsası olaraq istifadə edildi.{{sfn|Bascomb|2009|p=307}} 1958-ci il martın 19-da [[ABŞ|Birləşmiş Ştatların]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi]] Qərbi Alman kəşfiyyat xidmətindən Eyxmanın olduğu yer və gizləndiyi ad haqqında məlumat aldı. Lakin MKİ və Qərbi Alman kəşfiyyatı Eyxmanın Federal [[Kansler]] [[Konrad Adenauer]] katibliyinin rəhbəri vəzifəsini icra edən Hans Qlobkenın nasist keçmişi haqqında məlumat verə biləcəyindən qorxaraq bu məlumatları gizlətməyə qərar verdi.<ref name="NEWSru.com">{{cite web |author = |datepublished = |url = http://www.newsru.co.il/world/07jun2006/eih_doc.html |title = ЦРУ знало, где скрывается Адольф Эйхман, но не выдавало его |publisher = NEWSru.com |accessdate = 31 декабря 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090126223916/http://newsru.co.il/world/07jun2006/eih_doc.html |archivedate = 2009-01-26 |deadlink = yes }}</ref><ref>{{cite web |author = Джулиан Боргер |datepublished = 8 июня 2006 |url = http://www.guardian.co.uk/world/2006/jun/08/secondworldwar.usa |title = Why Israel's capture of Eichmann caused panic at the CIA |publisher = Гардиан |accessdate = 31 декабря 2008 |lang = en |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090202110321/http://www.guardian.co.uk/world/2006/jun/08/secondworldwar.usa |archivedate = 2009-02-02 |deadlink = yes }}</ref> == Eyxmanın qaçırılması == {{Əsas|Eyxmanın qaçırılması}} === Axtarışlar === [[Fayl:LOTHAR HERMANN 1935.jpg|200px|thumb|left|Adolf Eyxmanı ifşa etmiş keçmiş konslaqer məhbusu Lotar Herman]] İsrail kəşfiyyatının Eyxmanın izinə necə düşdüyünə gəldikdə bu haqda ya "Mossad"ın təqdimatına, ya da nasist ovçusu Tuvye Fridmanın hekayələrinə əsaslanan bir neçə versiya mövcuddur. Eyxmanın tapılmasının müxtəlif versiyaları arasındakı ziddiyyətlərə baxmayaraq, şübhəsiz ki, Lotar Qerman onun tutulmasında əsas rol oynamışdır. Lotar alman yəhudisi idi. Miliyyətcə alman qadın ilə evllilik də onun nasist repressiyalarından qaçmasına kömək etməmişdi. Kor olmasına baxmayaraq, Argentinada yaşayan Lotar keçmiş nasistlərin axtarışı ilə əlaqəli hadisələrlə maraqlanırdı və Eyxmanın yoxa çıxdığını və axtarıldığını bilirdi. Buna görə qızının [[Üçüncü Reyx]]ə xidmət edən atasının keçmişi ilə öyünən Nikolas Eyxman adlı bir gənclə tanış olduğunu eşitdikdə Qerman bu məlumatı bildikləri ilə müqayisə etdi və söhbətin Adolf Eyxmanın oğlu haqqında getdiyini başa düşdü. O, şübhələri haqqında müvafiq yerlərə məlumat verdi.<ref name="briman1"/><ref name="Шрайман"/><ref name="Харель_2">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 2 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifələr = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref><ref name="Харель_4">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | hissə = Гл. 4 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifələr = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref> Qerman əldə etdiyi məlumat haqda [[Hessen]] torpağının ([[AFR]]) baş prokuroru Fritz Bauerə məktub ünvanladı.<ref>[http://www.juedische-allgemeine.de/article/view/id/8212 Fernsehen: Mörder im Ruhestand | Jüdische Allgemeine<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref><ref name="beider">{{cite web | author = Бейдер В. | datepublished = 2 июня 2012 | url = http://cursorinfo.co.il/blogs/vladimir_beider/744-autosave/ | title = Как Йоселе спас Менгеле | publisher = Курсор | accessdate = 2012-12-23 | archiveurl = https://www.webcitation.org/6D7HMv7JY?url=http://cursorinfo.co.il/blogs/vladimir_beider/744-autosave/ | archivedate = 2012-12-23 | url-status = live }}</ref> Fritz Bauer bu məlumatı israillilərə ötürdü. Lotar Qerman vəd edilmiş mükafatı ölümündən bir il əvvəl yalnız 1972-ci ildə aldı. Adı açıqlandıqda yerli nasistlər tərəfindən təhdidlərlə üzləşdi və bu səbəbdən qızı Argentinadan [[ABŞ|ABŞ-a]] mühacirət etmək məcburiyyətində qaldı.<ref name="briman1"/><ref name="Шрайман"/><ref name="briman2"/><ref name="cursor"/> [[İsrail]] kəşfiyyatı [[Mossad|"Mossad"ın]] rəhbəri İsser Harelin "Cəladın qaçırılması" adlı kitabında, 19 sentyabr 1957-ci il tarixində baş prokuror Bauer [[Almaniya Federativ Respublikası]] ilə [[İsrail]] arasında təzminatın ödənilməsi ilə əlaqədar danışıqlarda İsrail nümayəndə heyətinin başçısı doktor Şnerə Eyxmanın [[Argentina]]da olduğu mümkün yer haqqında məlumat verdi. İsrail Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə məlumat "Mossad"ın rəhbəri İsser Harelə çatdı.<ref name="Харель_1">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 1 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifə = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref> Digər mənbələrə görə, Bauer [[Frankfurt-Mayn|Frankfurtdakı]] İsrail təhlükəsizlik xidmətinin nümayəndəsi Şaul Daroma, daha sonra hökumətin hüquq məsləhətçisi Haim Koenə müraciət etdi.<ref name="beider"/> Başqa bir fərziyəyə görə nasistlərin konsentrasiya düşərgəsinin keçmiş məhbusu, "Yad Va Şem" İnstitutunun əməkdaşı (1957-ci ilin iyul ayına qədər) Tuvia Fridman Eyxmanın izinə düşmüşdü. 1957-ci ildə Fridman [[Hayfa]] şəhərində müstəqil bir "Nasistlərin cinayətlərinin sənədləşdirilməsi və araşdırılması İnstitutu" yaratdı və Eyxmanın yerini məlumat verən şəxsə Dünya Yəhudi Konqresinin prezidenti Nahum Qoldmandan 10.000 dollar mükafat təyin etməsi vədini aldı.<ref name="briman1">{{cite web | datepublished = июнь 2002 | author = Шимон Бриман. | url = http://gazeta.rjews.net/Lib/briman/7-briman.shtml | title = Адольф Эйхман: предисловие к казни | publisher = | accessdate = 1 января 2009 }}</ref><ref name="briman2">{{cite web | author = Нехама-Сара Шварц. | datepublished = 29 августа 2003 | url = http://www.sem40.ru/anti/7306/ | title = Кто напал на след Эйхмана? Прошлое есть настоящее и будущее | publisher = Sem40.ru | accessdate = 1 января 2009 }}</ref><ref name="cursor">{{cite web |author = Михаил Хейфец. |datepublished = 7 ноября 2005 |url = http://cursorinfo.co.il/news/analize/2005/11/07/eihman/ |title = Ловил ли Шимон Визенталь Эйхмана? |publisher = Курсор |accessdate = 1 января 2009 |archive-date = 2011-08-26 |archive-url = https://www.webcitation.org/61DIe2Tzb?url=http://cursorinfo.co.il/news/analize/2005/11/07/eihman/ |url-status = dead }}</ref> Fridman Eyxmanı tapmaq üçün ilk cəhdini 1945-ci ilin sonlarında [[Avstriya]]da gizli yəhudi təşkilatı "Mossad le Alia Bet" təmsil edən Aşer Ben-Nathan ilə birlikdə etdi. Həbs olunan Eyxmanın dostu və köməkçisi SS şturmbannfüreri Diter Vislicenidən ifadə alındıqdan sonra Eyxmanın sürücüsü və məşuqəsini tapmağa müvəffəq oldular. Məşuqəsinin mənzilindəki pusqu nəticə vermədi.<ref name="ben-natan">{{cite web | author = Михаил Фальков, Шимон Бриман. | datepublished = 1 мая 2008 | url = http://izrus.co.il/istorija/article/2008-05-01/501.html | title = Один из отцов «Моссада» раскрывает послевоенные тайны | publisher = Русский Израиль | accessdate = 10 января 2009 }}</ref> Ancaq Eyxmanın ilk fotoşəkli məhz məşuqəsinin evindən əldə edildi.<ref name="hunter">{{kitab3 |müəllif = Тувья Фридман. |başlıq = Охотник на нацистов |ссылка = |yer = Хайфа |nəşriyyat = Институт документации нацистских военных преступлений |il = 2007 |səhifə = 490 |isbn = }}</ref> 1959-cu ilin avqust ayının sonunda Fridman [[Lüdviqsburq]]dakı (Almaniya) Nasist Cinayətlərinin Təhqiqatı Federal Mərkəzinin direktoru Ervin Şuledən Eyxmanın [[Küveyt]]də gizləndiyinə dair bir məktub aldı.<ref name="hunter"/> Fridman "Maariv" qəzetində işləyən tanış bir jurnalistə Moşe Meiselsə bu məlumatı yayımlamaq təklifi ilə müraciət etdi. Fridmanın sözlərinə görə, bunu [[Yom-Küpür]] günü ərəfəsində, yəni 11 oktyabr 1959-cu il tarixində "hökumət üzvlərinin vicdanını oyatmaq və həlak olanlar qarşısında borcumuzu xatırlatmağı" qərara aldı.<ref name="Шрайман">{{cite web | author = Шели Шрайман. | datepublished = 8 ноября 2005 | url = http://www.proza.ru/2005/11/08-233 | title = Счет, предъявленный мёртвым | publisher = Proza.ru | accessdate = 1 января 2009 }}</ref> Mövzu gözlənildiyindən aktual oldu və böyük əks səda yaratdı. Dünyanın bir çox dərgisində təkrar nəşrlər oldu və ya ona istinad edildi. 1959-cu il oktyabrın 12-də bir İsrail nəşrinin məlumatları [[Buenos-Ayres|Buenos Ayresdə]] nəşr edilən [[Alman dili|alman dilli]] "Argentines Tageblatt" qəzetində yayımlandı. 1959-cu il oktyabrın 18-də Lotar Qerman Tuvia Fridmana Eyxmanın [[Küveyt]]də deyil, [[Argentina]]da olduğu haqqında məlumat göndərdi.<ref name="briman1"/><ref name="hunter"/><ref name="friedman1">{{cite web | datepublished = 1990 | url = http://motlc.specialcol.wiesenthal.com/instdoc/d08c07/rol15z2.html | title = My Role in Operation Eichmann. Document 15 | publisher = Центр Симона Визенталя | accessdate = 3 января 2009 | lang = en | description = Первое письмо Лотара Германа }}</ref> Lotar Qerman məktubunda yazırdı:<ref name="briman1"/> {{sitat| Almandilli qəzetin 12.10.1959-cu il tarixində nasist cinayətkarı Adolf Eyxman haqqında verdiyi xəbər tamamilə yanlışdır. Bu adam Küveytdə deyil, Buenos Ayresdə həyat yoldaşı və dörd uşağı ilə birlikdə başqa bir ad altında yaşayır. İnstituta kömək etməyə və Eyxman haqqında bütün məlumatları verməyə hazıram. }} İsrail tarixçisi<ref>{{Cite web | title = Шимон Бриман | url = http://echo.oranim.ac.il/main.php?p=personal_id&id_personal=38 | access-date = 2020-05-29 | archive-date = 2007-12-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071213114732/http://echo.oranim.ac.il/main.php?p=personal_id&id_personal=38 | url-status = dead }}</ref> və jurnalisti Şimon Briman yazır ki, Fridman Qermanla daha üç məktub mübadiləsi apardı, sonra isə 1959-cu ilin dekabrında Tuvia onun "Mossad" əməkdaşları ilə əlaqə yaratmasına kömək etdi.<ref name="briman1"/> Əksər mənbələrdə Tuvia Fridmanın bu işdə adı qeyd edilməməsinə baxmayaraq, onun adı İsraildə yayımlanan Eyxmanın tutulmasında iştirak edənlərin rəsmi siyahısındadır.<ref name="spisok">{{cite web |datepublished = 25 января 2007 |url = http://txt.newsru.co.il/israel/25jan2007/eichman.html |title = Впервые опубликован полный список участников охоты на Эйхмана |publisher = NEWSru.com |accessdate = 1 января 2009 |archive-date = 2011-08-20 |archive-url = https://www.webcitation.org/614XhlguV?url=http://txt.newsru.co.il/israel/25jan2007/eichman.html |url-status = dead }}</ref> Bununla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, Simon Viesentalın adı eyni siyahıdadır, baxmayaraq ki, onun Eyxmanın ələ keçirilməsindəki rolu tam aydın deyil və həm Harel, həm də Fridman tərəfindən onun iştirakı rədd edilir.<ref name="Шрайман"/><ref name="cursor"/><ref>{{cite web | datepublished = 20 сентября 2005 | author = Сташек Кшиштовский. | url = http://www.lenta.ru/articles/2005/09/20/wiesenthal/ | title = Симон Визенталь, охотник за нацистами | publisher = Lenta.ru | accessdate = 1 января 2009 }}</ref> === Ünvan === "Mossad" Eyxmanın həyat yoldaşının [[Argentina]]dan gələn bir almana ərə getdiyini və bir müddət sonra onunla birlikdə [[Cənubi Amerika]]ya yola düşdüyünü öyrəndi. Beləliklə, adını və pasportunu dəyişdirən Eyxmanın özü ilə evləndiyinə dair bir ehtimal yarandı. "Mossad" bunu dəqiqləşdirmək üçün Argentinaya agentlərini göndərdi. Onlar Eyxmanı izləyərək onun Rikardo Klement adı altında gizləndiyinə və başqa bir qaçaq nasist olmadığına tam əmin oldular.<ref name="Харель_1"/><ref name="zman"/> Lotar Qermanın köməyi ilə Eyxmanın ailəsinin yaşadığı ünvan dəqiqləşdirildi: Buenos Ayres, Olivos rayonu, 4261 Çakabuko küçəsi. Ev fasiləsiz nəzarət altına alındı. Bununla birlikdə, agentlər buranın çox kasıb bir rayon olduğunu, evin də [[Avropa]]dan xeyli məbləğdə pulla gələn yüksək rütbəli bir nasist üçün uyğun olmadığı söyləyirdilər.<ref name="Харель_2"/><ref name="zman">{{cite web |author = Зайчик М. |datepublished = |url = http://www.zman.com/news/2012/04/24/125155-print.html |title = На деле Эйхмана в МОСАДе было написано «хаяв мита» |publisher = zman.com |accessdate = 2012-4-26 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120601205553/http://www.zman.com/news/2012/04/24/125155-print.html |archivedate = 2012-06-01 |url-status = }}</ref> 1958-ci ilin əvvəlində Eyxman Çakabuko rayonundakı evdən köçdü və yenidən israillilərin nəzarəti aqltından yoxa çıxdı. 1959-cu ilin dekabrında Argentinadakı "Mossad" agentləri yenidən Eyxmanın izinə düşdülər. Onun yeni ünvanı müəyyənləşdirildi: Buenos Ayres, San Fernando məhəlləsi ({{dil-en|San Fernando de la Buena Vista}}), Qaribaldi küçəsi. Ev Veronika Katarina Libl de Fixman adına alınmışdı. Bu ad, soyaddakı bir hərf istisna olmaqla ('''F'''ixman yerinə '''E'''yxman) Eyxmannın həyat yoldaşının adı ilə üst-üstə düşürdü.<ref name="Харель_11">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 11 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifələr = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref> === Şəxsiyyəti müəyyənləşdirmə === [[Fayl:Zvi Aharoni.svg|250px|thumb|right|Adolf Eyxmanın şəxsiyyətini təsdiq edən "Şabak"ın təhlükəsizlik təhqiqatçısı Zivi Aaroni.]] Harel "Şabak"ın təcrübəli təhlükəsizlik təhqiqatçısı Zivi Aaroni Argentinaya göndərməyə qərar verdi. O, 1960-cı il fevralın 29-da Buenos Ayresə gəldi. Onun 4 köməkçisi var idi. Onların arasına İsrailin Argentinadakı səfirliyinin hərbi attaşesi İsak Elron və onun həyat yoldaşı Sara da daxil idi.<ref name="zman"/> Eyxmanın şəxsiyyətinin əlavə təsdiqlənməsi 1960-cı il martın 21-də Klementin evində bayram keçirildiyi zaman alındı. Eyxmanın sənədlərini araşdırdıqdan sonra agentlər bu gün Veronika və Adolf Eyxman cütlüyünün toylarının iyirmi beşinci ildönümünü qeyd etməli olduqlarını müəyyən etdilər.<ref name="svoboda">{{cite web | author = Сергей Кулида. | datepublished = 21 июня 2005 | url = http://www.svoboda.com.ua/?Lev=archive&Id=1564 | title = Операция «Эйхман» | publisher = Радио Свобода | accessdate = 31 декабря 2008 }}</ref><ref name="pevz">{{kitab3 |müəllif = Юрий Певзнер, Юрий Чернер. |başlıq = На щите Давидовом начертано «Моссад» |yer = М. |nəşriyyat = Терра |il = 2001 |səhifələr = 192—193 |səhifə = 427 |серия = Секретные миссии |isbn = 5-275-00303-X |ссылка = https://books.google.com.by/books?id=eQN_w21x2H4C }}</ref>. 1960-cı il aprelin 3-də müşahidəçilər gizlincə Eyxmanın yeni evinin yaxınlığında onun fotoşəkilini çəkməyə müvəffəq oldular.<ref name="Харель_11"/> Zivi Aaroninin topladığı fotoşəkillər və məlumatlara əsasən Eyxmanın şəxsiyyətinin müəyyənləşdirilməsinin kifayət qədər etibarlı əsaslara malik olduğu qərara alındı. Harel onu qaçırmağı planlaşdırmağa başladı; lakin tələ keçirilmə əməliyyatı zamanı şəxsiyyətin son təsdiqlənməsi baş verməli idi.<ref name="Харель_12">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 12 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifə = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref>. 1958-ci ildə [[İsrail]] kəşfiyyatı "[[Mossad]]" [[Argentina]]da Eyxmannın izinə düşdü. Müharibə zamanı [[nasistlər]]dən əziyyət çəkən [[Almaniya]] [[Yəhudilər|yəhudisi]] Lotar Qerman onun aşkara çıxarılmasında kömək etdi. Kor olmasına baxmayaraq, Argentinada yaşayan Lotar keçmiş nasistlərin axtarışı ilə əlaqəli hadisələrlə maraqlanırdı və Eyxmanın yoxa çıxdığını və axtarıldığını bilirdi. Buna görə qızının [[Üçüncü Reyx]]ə xidmət edən atasının keçmişi ilə öyünən Nikolas Eyxman adlı bir gənclə tanış olduğunu eşitdikdə Qerman bu məlumatı bildikləri ilə müqayisə etdi və söhbətin Adolf Eyxmanın oğlu haqqında getdiyini başa düşdü. O, şübhələri haqqında müvafiq yerlərə məlumat verdi.{{sfn|Харель|1992}} === Qaçırma qərarı === Eyxmanın yerini müəyyənləşdirən [[İsrail]] höküməti onu gizli şəkildə [[Argentina]]dan İsrailə aparmaq qərarına gəldi. Eyxmanın ekstradisiya etmək cəhdinin onun növbəti dəfə yoxa çıxmasına səbəb olacağı təhlükəsi var idi.<ref name="Харель_предисловие">{{kitab3 | müəllid = Иссер Харель | часть = Предисловие автора | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifə = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref> 1945-ci ildən sonra Argentina [[nasistlər]] üçün əsl sığınacaq yeri kimi ad çıxarmışdı. [[Hitler]]ə rəğbət bəsləyən Argentina Prezidenti [[Xuan Dominqo Peron|Xuan Peron]] saxta sənədlər ilə çox sayda almanın ölkəsinə girişinə nəinki göz yumur, həm də onların [[Avropa]]dan qaçmasına kömək edirdi. Bir çox keçmiş nasist hətta Argentina silahlı qüvvələrində işə düzəlirdi.<ref name="arg1">{{cite web | datepublished = 28 ноября 2007 | url = http://www.newsru.com/world/28nov2007/nazis.html | title = Операция «Последний шанс»: в Аргентине возобновляется охота на нацистов | publisher = NEWSru.com | accessdate = 6 января 2009 }}</ref><ref>{{cite web | datepublished = 8 мая 2007 | url = http://news.bbc.co.uk/hi/russian/international/newsid_6637000/6637493.stm | title = Голландская KLM «помогала нацистам скрыться» | publisher = Русская служба Би-би-си | accessdate = 6 января 2009 }}</ref> Hərbi xunta tərəfindən Peronun 1955-ci ildə devrildiyi vaxt, Argentina elitasında və xüsusən güc strukturlarında nasist əhval-ruhiyyəsi çox güclü idi. Eyxmanın ekstradisiyası ehtimalı israillilər tərəfindən çox az qiymətləndirilirdi və heç kim cinayətkarın yenidən qaçıb gizlənməsini istəmirdi. Bundan əlavə, Harelin yazdığı kimi, Eyxman [[Almaniya]]ya verilə bilərdi və müharibənin bitməsindən 15 il sonra Avropadakı nasistlər çox yumşaq hökmlər almağa başladılar. İsraillilər köhnə günahları bağışlamaq meylinə görə Eyxmanın ümumiyyətlə məsuliyyətdən kənar qalacağından qorxurdular.<ref name="Харель_предисловие"/> === Əməliyyatın işlənməsi və hazırlığı === [[Fayl:Rafi eitan big.jpg|250px|thumb|left|Adolf Eyxmanı qaçıran "[[Mossad]]"ın operativ qrupunun rəhbəri Rafi Eytan.]] Eyxmanın qaçırılması əməliyyatına şəxsən "Mossad" direktoru İsser Harel rəhbərlik edirdi. Rafi Eytan operativ qrupun komandiri təyin edildi. Əməliyyatın bütün iştirakçıları könüllülər idi. Onların əksəriyyəti ya müharibə zamanı nasistlərdən əziyyət çəkmiş, ya da ölən qohumları olmuşdur. Əməliyyat iştirakçılarına Eyxmanın İsrailə təhlükəsiz və sağlam şəkildə çatdırılmasının vacibliyi xəbərdarlığı edilmişdi.<ref name="Харель_23">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 23 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifə = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref>. Əməliyyata hazırlıq 1959-cu ilin sonlarında, birbaşa həyata keçirilməsinə hazırlıq isə 1960-cı ilin aprelində başladı. "[[Mossad]]" əməliyyatçıları Argentinaya ayrı-ayrı ölkələrdən və müxtəlif vaxtlarda gəlirdilər. Bu səfərləri təşkil etmək üçün "Mossad" hətta saxta səyahət şirkəti yaratmışdı.<ref name="pevz"/> Əməliyyatın keçirilməsi İsrail nümayəndə heyətinin Argentinanın müstəqilliyinin 150 illiyini qeyd etmək üçün Buenos Ayresə gələn rəsmi səfərinə həsr olunmuşdu. İsrailin Argentina ilə müntəzəm hava əlaqəsi olmadığından Eyxmanın rəsmi İsrail nümayəndə heyətinin təyyarəsində qaçırmaq qərara alındı. "El Al" aviaşirkətinin rəhbərliyi gizli əməliyyat barədə məlumatlandırıldı. Təyyarənin mayın 19-da Buenos Ayresə uçmağı və mayın 20-də geri qayıtması lazım idi.<ref name="piratyy">{{cite web | url = http://piratyy.by.ru/article/Eixman.html | title = Как ловили Карла Адольфа Эйхмана | publisher = Мой Израиль | accessdate = 1 января 2009 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090202115358/http://piratyy.by.ru/article/Eixman.html | archivedate = 2009-02-02 }}</ref>. Aprelin 26-da ilk əməliyyat qrupu Eyxmanı izləməyə başladı, aprelin 29-da isə Harel əməliyyata birbaşa rəhbərlik etmək üçün Argentinaya uçdu. Ümumilikdə əməliyyatda 30 nəfər iştirak edirdi, onlardan da 12-si bilavasitə ələ keçirilmə, qalanları isə dəstək və təminatla məğul olmalı idi.<ref name="piratyy"/> Buenos Ayresdə "Mossad" əməkdaşları bir neçə ev və avtomobili icarəyə götürdü, rabitə sistemi qurdu, işin uğursuz nəticələnəcəyi halda təcili evakuasiya və əlavə variantlar da daxil olmaqla gələcək əməliyyatın ən kiçik detallarını hazırladı. Ələ keçirilmə zamanı qrupun sərəncamında yeddi ev, o, cümlədən iki şəhər mənzili əməliyyatdan bir neçə gün əvvəl icarəyə götürülmüşdü.<ref name="Харель_20">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 20 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifə = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref>. Harel tərəfindən ələ keçirilmə əməliyyatının ilk vaxtı mayın 10-da təyin olunmuşdu. Sonradan əməliyyatçıların rəyləri nəzərə alınaraq son tarix bir gün irəli çəkildi. Əməliyyatın bütün iştirakçıları könüllülərdən təşkil edilmişdi. Onların əksəriyyəti ya müharibə zamanı nasistlərdən əziyyət çəkənlər, ya da onların qohumları idilər. Onların hamısına ciddi şəkildə xəbərdarlıq edildi ki, Eyxman İsrailə sağ salamat çatdırılmalıdı.{{sfn|Харель|1992}} İsraildə Eyxmanın tutulmasında iştirak edənlərin tam siyahısı üzərindən gizlilik 2007-ci ilin yanvarında götürüldü.<ref>{{Cite web | title = Впервые опубликован полный список участников охоты на Эйхмана | url = http://txt.newsru.co.il/israel/25jan2007/eichman.html | access-date = 2020-05-13 | archive-date = 2011-08-20 | archive-url = https://www.webcitation.org/614XhlguV?url=http://txt.newsru.co.il/israel/25jan2007/eichman.html | url-status = dead }}</ref>. 1960-cı il mayın 11-də Eyxman küçəsində bir qrup İsrail agenti tərəfindən tutuldu. Eyxman adətən avtobusla axşam saat 7-də evə gəlirdi. Bu dəfə o, avtobusda deyildi. Növbəti avtobusda da o, yox idi. O, yalnız saat 20:05-də göründü, fənəri yandırdı və evə tərəf getdi.<ref name="beider"/>. Eyxmanın tutulmasını sonradan "agent yeddi qırx" və ya "Eyxmanı tutan adam" kimi tanınan Peter Malkin şəxsən həyata keçirdi.<ref name="itogi">{{cite web |author = Олег Сулькин. |datepublished = 14 марта 2005 |url = http://www.itogi.ru/archive/2005/11/59934.html |title = Агент «Семь сорок» |publisher = Итоги № 11(457) |accessdate = 31 декабря 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090202110017/http://www.itogi.ru/archive/2005/11/59934.html |archivedate = 2009-02-02 |deadlink = yes }}</ref><ref>{{kitab3 |müəllif = Юрий Певзнер, Юрий Чернер. |başlıq = На щите Давидовом начертано «Моссад» |yer = М. |nəşriyyat = Терра |il = 2001 |səhifə = 193 |səhifələr = 427 |серия = Секретные миссии |isbn = 5-275-00303-X |ссылка = https://books.google.com.by/books?id=eQN_w21x2H4C }}</ref><ref name="bbc">{{cite web |author = |datepublished = 5 марта 2005 |url = http://news.bbc.co.uk/hi/russian/life/newsid_4322000/4322559.stm |title = Умер шпион, поймавший Адольфа Эйхмана |publisher = Русская служба Би-би-си |accessdate = 31 декабря 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100206192643/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/life/newsid_4322000/4322559.stm |archivedate = 2010-02-06 |deadlink = yes }}</ref> Eyxman pusquya 10 metr yaxınlaşdıqda, Malkin arxadan ona ispan dilində ''"Un momentito, señor!"'' ("Bir dəqiqə gözləyin, lord") deyə müraciət etdi və sonra "nelson" fəndi ilə boynunu sıxaraq yerə sərdi.<ref name="mignews1">{{cite web |author = Олег Сулькин. |datepublished = 5 марта 2005 |url = http://www.mignews.co.il/news/analitic/world/040305_211250_51258.html |title = Чистые руки Питера Малкина |publisher = MIGNews |accessdate = 31 декабря 2008 |archive-date = 2012-01-30 |archive-url = https://www.webcitation.org/654tfeJKW?url=http://www.mignews.co.il/news/analitic/world/040305_211250_51258.html |url-status = dead }}</ref> Avraham Şalom maşından atladı və Eyxmanın ayaqlarından tutdu. Rafi Eytan o biri tərəfdən yaxınlaşdı və üçü də Eyxmanı maşının içinə soxdular.<ref name="pevz"/> Malkinin sözlərinə görə, ələkeçirmə 20 saniyədən bir qədər çox çəkdi.<ref>name="bbc">{{cite web | author = | datepublished = 5 марта 2005 | url = http://news.bbc.co.uk/hi/russian/life/newsid_4322000/4322559.stm | title = Умер шпион, поймавший Адольфа Эйхмана | publisher = Русская служба Би-би-си | accessdate = 31 декабря 2008 }}</ref> Yaxınlıqda hadisəni görə biləcək heç bir şahid yox idi. Rafi Eytan Eyxmanın heç bir müqavimət göstərə bilmədiyini və sadəcə mızıldadığını iddia edirdi.<ref name="beider"/> Maşında Eyxmanın əl və ayağı bağlanmış, gözlərinə qaranlıq eynək taxılmış və üstü yorğan ilə örtülmüşdür. Zivi Aaroni alman dilində dedi: "Sakit dur, yoxsa səni öldürəcəyik!", Eyxman tərpənmədi. Hər iki avtomobil "Mossad"ın icarəyə götürdüyü gizli evlərdən birinə girdi.<ref name="Харель_23"/> Sonradan Eyxmanın oğlu Nikolas Quick jurnalına verdiyi müsahibədə atasının qaçırılmasından danışarkən deyirdi: ''"Mayın 12-də, qardaşım Diter gəldi və dedi: "Qoca yoxa çıxıb!" Bizim ilk düşüncəmiz bu oldu: "İsrail!" Dieter və mən təcili Buenos Ayresdən San Fernandoya yollandıq, yolda , atanın ən yaxşı dostu keçmiş SS zabitini xəbərdar etdik. İki gün əbəs yerə onu polisdə, xəstəxanalarda və meyitxanalarda axtardıq. Sonra onun qaçırıldığı məlum oldu. Bir qrup vətənpərvər alman gənci bizə kömək etmək üçün könüllü olmağa razılaşdı. Elə günlər olurdu ki, velosipedlərdə üç yüzə qədər adamın şəhərdə axtarış aparırdı. Atamın başqa bir dostu, eyni zamanda keçmiş keçmiş SS zabiti limanlarda və hava limanında nəzarət təşkil etdi. Bizimkilərdən kiminsə birinin növbə çəkmədiyi körpü, magistral yolların kəsişməsi, dəmir yolu stansiyası qalmamışdı. Gənclər qrupunun lideri: "Gəlin İsrail səfirini oğurlayaq və atanızın yerini deyənə qədər işgəncə verək." təklifi verdi. Kimsə İsrail səfirliyini partlatmağı təklif etdi. Ancaq bu planları rədd etdik … "''<ref name="ginodman-gzt" /> === Villada mühafizə edilməsi === [[Fayl:פיטר מן - צבי מלחין.jpg|250px|thumb|right|Adolf Eyxmanı şəxsən ələ keçirən "Eyxmanı ələ keçirən" şəxs ləqəbli Piter Malkin.]] Qaçırıldıqdan sonra Eyxman agentlər tərəfindən Buenos Ayres şəhərinin ətrafındakı icarəyə götürülmüş villaya aparıldı. Əvvəlcə silah və zəhərlə intihara cəhd şübhəsi ilə onun üzərində yoxlama aparıldı. Adolf Eyxmannn şəxsi işində göstərilmiş xüsusi əlamətlərlə onun şəxsiyyəti təsdiq edildi. Sonra Zivi Aaroni Eyxmanın şəxsiyyətini 100% əminliklə müəyyən etməyə imkan verən ilk sorğu keçirdi. Əsir tərəddüd etmədən [[SS]]-dəki nömrələrini — 45326 və 63752-ni və həmçinin [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|NSAFP]] biletinin nömrəsini — 889895 söylədi.<ref name="gzt">{{cite web | author = Гинодман В. | datepublished = 5 мая 2005 | url = http://www.gzt.ru/world/2005/05/05/072505.html | title = Именем шести миллионов жертв | publisher = Ежедневная газета | accessdate = 31 января 2012 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090321231239/http://gzt.ru/world/2005/05/05/072505.html | archivedate = 2009-03-21 }}</ref> Eyxman onu kimin tutduğunu başa düşdüyünü və qısa bir inaddan sonra əsl adını dedi.<ref name="beider"/> Mayın 3-də agentlər İsrail hökumətinə Eyxmanın tutulması barədə məlumat verdilər.<ref name="Харель_22">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 22 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifələr = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref> Əməliyyatın sonrakı gedişatına rəhbərlik etmək üçün Harel "mobil qərargah" yaratdı. Qrup üzvləri müəyyən bir saatda görüşlərin keçirildiyi kafelərin siyahısını aldılar. Beləliklə, hər məkana yalnız bir dəfə baş çəkilirdi.<ref>Сергей Кулида. Операция "Эйхман". Радио Свобода (21 июня 2005). Дата обращения 31 декабря 2008.</ref> Eyxman villada 9 gün gecə-gündüz mühafizə altında keçirdi. Günün çox hissəsində Eyxman mühafizəçilərin üzlərini görməmək üçün qaranlıq eynək taxılaraq yatağa [[qandal]]lanmışdı. Mühafizəçilərdən biri Eyxman ilə otaqda olur və onu daim diqqətdə saxlayırdı. İkinci gözətçi qapısı daim açıq olan qonşu otaqda idi. Eyxmanın mühafizəçilərinə onunla danışmaq qəti qadağan edilmişdi və Rafi Eytan əmrin ciddi şəkildə icrasına nəzarət edirdi. Gecələr həyətdə mühafizə üçün adam qoyulurdu. Mühafizəçiləri köməyə çağırmaq üçün Eyxmanın otağına həyəcan zəngi quraşdırılmışdı. Həyətdə təhlükə anında qaçmaq üçün hazır avtomobil park edilmişdi.<ref name="Харель_22"/> Villada saxlanıldığı müddətdə bu və ya digər şəkildə Eyxman ilə əlaqə quranların hamısı Eyxmana qarşı təcavüz göstərməmək üçün özlərini və bir-birlərini nəzarətdə saxlamağa və diqqət etməyə məcbur olmuşdular. Harel yazır ki, villada yemək hazırlayan yeganə qadın əsiri zəhərləmək cəhdindən özünü güclə saxlaya bilmişdi.<ref name="Харель_22"/> Təhlükəsizlik səbəbi ilə evə giriş və çıxış ciddi şəkildə məhdudlaşdırılmışdı. İsser Harel özü məhkumu yalnız mayın 15-də ziyarət etdi. İndi Eyxmanın tutulduğuna tamamilə əmin olduğunu nəzərə alaraq əməliyyatçılara yeni təlimatlar verdi. Əgər evə [[polis]] basqını olardısa, bu halda Eyxman nəyin bahasına olursa olsun başqa yerə aparılmalı idi. Bu mümkün olmadığı halda, Rafi Eytan özünü Eyxmana qandalamalı və açarı ataraq polisə məhbusun kimliyini bildirməli idi. [[Mossad|"Mossad"a]] üzvlük qəti şəkildə rədd edilməli idi. Polis tərəfindən tutulma halında, əməliyyatçılardan özlərini [[İsrail]] könüllüləri kimi təqdim etmələri tələb edilirdi.<ref name="Харель_22"/><ref name="Харель_25">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 25 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifə = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref> Eyni zamanda Eyxmandan intensiv ifadələrin alınması davam edirdi. Harel agentlərin Eyxmandan etdiyi cinayətləri könüllü yazılı şəkildə etiraf etmələrini və İsraildə mühakimə olunmasına razılıq əldə edə bildiklərini iddia edir. {{sitat|müəllif= İsser Harel. "Cəlladın qaçırılması". 27-ci hissə|Mən, aşağıda imzanı atmış Adolf Eyxman könüllü olaraq bildirirəm ki, indi həqiqətən kim olduğum aşkara çıxdı və artıq məhkəmədən qaçmağa cəhdin mənası yoxdur. Mən İsrailə getməyə razı olduğumu və müvaffiq səlahiyyətli məhkəmə qarşısına çıxmağa hazıram. Sözsüz ki, hüquqi yardım alacağam və Almaniyada xidmətimin son illəri ilə bağlı faktları, heç nəyi gizlətmədən söyləyəcəyəm ki, gələcək nəsillər bu hadisələrin əsl mənzərəsini bilsinlər. Bu ərizəni könüllü olaraq imzalayıram. Mənə heç nə vəd etmədilər və hədələmədilər. Nəhayət dinclik tapmaq istəyirəm. Keçmişi artıq bütün təfərrüatlarla bərpa edə bilmədiyimdən və bəzən hadisələri xatırlamağım mümkün olmadığından, baş verənlərin mənzərəsini bərpa etməyə kömək edəcək sənədlər və şahidlər təqdim etməyinizi xahiş edirəm. Adolf Eyxman. Buenos Ayres, 1960-cı il may ayı.}} == İsrailə aparılma == Mayın 19-da "El Al" təyyarəsi Buenos Ayres hava limanına endi. İsraillilər heç kəsin şübhələnməməsi üçün təhlükəsizlik tədbirlərini artırdılar. Mayın 20-də nahar vaxtı Xarel mobil qərargahını birbaşa hava limanına köçürdü, izdihamlı bir kafedə masaların birində əməliyyatın sonuna qədər işçilərinə əmr verdi.<ref name="Харель_31">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | hissə = Гл. 31 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifə = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref>. Mayın 20-də [[Anesteziologiya|anestezioloq]] Yona Elian Eyxmana [[Trankvilizatorlar|trankvilizator]] tərkibli iynə vurdu və əyninə İsrail pilotu paltarı geyindirildi. Bundan sonra Argentinanın müstəqilliyinin 150 illiyini qeyd etmək üçün Buenos Ayresə uçan "El Al" təyyarəsinin xəstə bir heyət üzvü olaraq hava limanına gətirildi və Argentina sərhədçilərinə pilot Rafael Arnonun adına olan pasport təqdim etdi. Bundan əvvəl, Arnonun iştirakı ilə uydurma bir avtomobil qəzası təşkil edildi və mayın 20-də guya xəstəxanadan "xəstənin uçuşu həkim nəzarəti altında köçürə biləcəyini" ifadə edən sənəd düzəldildi. Sərhədçilər israilliləri nəzarət məntəqəsindən buraxdılar və Eyxman anlaqlı vəziyyətdə olmadığından etiraz edə bilmədi.{{sfn|Харель|1992}}<ref name="welt1">[https://www.welt.de/geschichte/article167900513/Nach-57-Jahren-fliegt-El-Al-wieder-nach-Argentinien.html Die Welt: ''Nach 57 Jahren fliegt El-Al wieder nach Argentinien'']{{ref-de}}</ref> Gecə yarısında göyərtəsində Eyxmanın olduğu "El Al" təyyarəsi İsrailə tərəf uçdu.<ref name="Харель_32">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 32 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifələr = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref>. Eyxman itkin düşdükdən sonra alman icmasından təxminən üç yüz üzvü bir həftə ərzində Buenos Ayresdə axtarış apardı və onlar dəmiryolu stansiyalarını, dəniz limanlarını və aerodromları nəzarətdə saxlamağa çalışdılar. Ancaq şübhəli heç bir şey aşkarlaya bilmədilər. Nə Argentina polisi, nə də Eyxmanın qohumları onun yerini müəyyənləşdirə bilmədi.<ref name="gzt"/> == Məhkəmə prosesi == [[Fayl:Adolf Eichmann at Trial1961.jpg|250px|thumb|right|A.Eyxman məhkəmə iclasında (1961-ci il 5 aprel fotosu)]] [[Fayl:1961-04-13 Tale Of Century - Eichmann Tried For War Crimes.ogv|thumb|left|''Eyxman [[Qüds]]də məhkəmə iclası zamanı'']] [[Qüds]]də Eyxman polisə təhvil verildi. Mayın 22-də [[Knesset]]in iclasında [[İsrail]]in Baş naziri [[David Ben-Qurion]] "Adolf Eyxmanın İsraildə olduğunu və tezliklə məsuliyyətə cəlb olunacağını" açıqladı. Eyxmanın fəaliyyəti [[alman dili]]ni mükəmməl bilən 8 zabitdən ibarət xüsusi qurulmuş "006 saylı idarə" adlı polis bölməsi tərəfindən araşdırıldı.<ref>[http://telegrafua.com/287/world/5004/ Змеелов]</ref> Tezliklə başlayan məhkəmə prosesində [[xolokost]] zamanı sağ qalan çox sayda insan şahid kimi çıxış etdi. Proses zamanı Almaniya kansleri [[Konrad Adenauer]] hökuməti, [[nasistlər]]lə əməkdaşlıq edən hakimiyətin bəzi yüksək vəzifəli şəxslərinin adlarının yayımlanmasına mane olmağa çalışaraq, İsrail hakiminə rüşvət verməyi planlaşdırırdı.<ref>{{Cite web |title=ФРГ пыталась подкупить судью во время процесса над Эйхманом |url=http://www.mignews.com/news/society/world/110411_130505_36058.html |access-date=2020-05-15 |archive-date=2015-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402101053/http://mignews.com/news/society/world/110411_130505_36058.html |url-status=dead }}</ref> İstintaq başa çatdıqdan sonra hökumətin hüquq məsləhətçisi Qideon Hausner 15 maddəlik iddianamə imzaladı.<ref>{{Cite web | title = Гидеон Хаузнер: «За мною — шесть миллионов…» | url = http://www.newswe.com/Ispress/ispress.htm | access-date = 2020-05-15 | archive-date = 2020-02-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200226010342/http://newswe.com/Ispress/ispress.htm | url-status = dead }}</ref> Eyxman insanlığa qarşı cinayətlərdə, yəhudi xalqına qarşı cinayətlərdə, cinayət təşkilatlarına üzvlükdə ([[SS]] və SD, Gestapo) ittiham olunurdu. Yəhudi xalqına qarşı cinayətlər milyonlarla yəhudinin həbs edilməsi, onların müəyyən yerlərdə cəmlənməsi, ölüm düşərgələrinə göndərilməsi, qətllər və əmlaklarının müsadirə olunması da daxil olmaqla, bütün növ təqibləri əhatə edirdi. İttiham aktı təkcə yəhudi xalqına qarşı cinayət deyil, digər xalqların nümayəndələrinə qarşı cinayətlərlə də əlaqələndirildi: milyonlarla [[Polyaklar|polyakın]] sürgünü, on minlərlə [[Qaraçılar|qaraçının]] [[Nasist həbs düşərgələri|həbs və ölüm düşərgələrinə]] göndərmək, [[Çexlər|çex]] partizanları tərəfindən Reynxard Qeydrixin öldürülməsinə qisas olaraq [[Çexiya]]nın [[Lidiçe]] kəndindən 100 uşağın Lodz gettosuna göndərmək və onları məhv etmək daxil idi.<ref>[https://eleven.co.il/state-of-israel/history-of-state/15036/ Эйхмана процесс]</ref> 1961-ci il dekabrın 15-də yəhudi xalqına və bəşəriyyətə qarşı vəhşiliklərdə günahkar bilinən Eyxmana müharibə cinayətkarı kimi edam hökmü oxundu. === Edam === [[Fayl:Flickr - Government Press Office (GPO) - Nazi war criminal Adolf Eichmann walking in yard of his cell in Ramle prison.jpg|250px|thumb|right|A.Eyxman Ramla həbsxanasında.]] İsrail prezidenti İshak Ben-Sivi onun əfvini rədd etdi.<ref>[http://jhist.org/teacher/07_195.htm Суд над Эйхманом]</ref> Eyxman 1962-ci il mayın 31-dən iyunun 1-nə keçən gecə Ramla həbsxanasında asıldı; bu, məhkəmənin hökmü ilə İsraildəki ikinci və son ölüm cəzasıdır (İlk ölüm hökmü 1948-ci il iyunun 30-da kapitan Meir Tuvunskinin səhvən güllələnməsidir.). Başının bağlanmasından imtina edən Eyxman onlarla tezliklə yenidən görüşəcəyini və Allaha imanla öldüyünü söylədi. {{sitat|Yaşasın Almaniya! Yaşasın Argentina!<ref name="rambler1">[https://weekend.rambler.ru/people/39817127-palachi-tretego-reyha-kotorym-otomstili-pozzhe/#1 ''Палачи Третьего Рейха, которым отомстили спустя годы'']</ref> Yaşasın Avstriya! Həyatım bu üç ölkə ilə bağlıdır və onları heç vaxt unutmayacağam. Həyat yoldaşımı, ailəmi və dostlarımı salamlayıram. Müharibə qaydalarına əməl etməyə məcbur idi və bayrağıma qulluq etdim. Mən hazıram.}} Hökmü həbsxananın rəisi Şalom Nagar icra etdi. Asıldıqdan sonra Eyxmanın cəsədi [[Kremasiya|yandırıldı]] və külü [[İsrail]]in ərazi sularından kənarda [[Aralıq dənizi]]nə səpildi. == Xanna Arendtin "Şərin adiliyi" == Yəhudi mənşəli alman-Amerika filosofu, siyasi nəzəriyyəçi və tarixçi, totalitarizm nəzəriyyəsinin banisi Xanna Arendt [[Qüds]]dəki məhkəmə prosesində "The New Yorker" jurnalının müxbiri olaraq iştirak edirdi. Məhkəmə prosesindən sonra yazdığı "Şərin adiliyi: Eyxman Qüdsdə"<ref>''Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil'' (1963). (Rev. ed. New York: Viking, 1968).</ref> adlı kitabında müttəhimin şəxsiyyəti və etdiyi cinayətlərin vəziyyətini təhlil edir. Arendt Eyxmanın Xolokostun əsas ideoloqu olmadığı qənaətinə gəlir, ancaq kiçik düşüncəli, icraçı və totalitar bir maşında karyerasını quran şəxs olması qənaətinə gəlir. Eyxman nümunəsindəki kitabda "bütöv bir millətin mənəvi çöküşü" şəraitində günahkarların və qırğınların iştirakçılarının təkcə "qatı zülmkarlar" deyil, həm də ən adi insanların olduğu sübut edilmişdir. "Arendtin gəldiyi qənaətə görə Eyxman heç də yırtıcı və ya bir növ psixopatoloji bir insan deyildi. O, olduqca dəhşətli dərəcədə normal bir insan idi və milyonlarla insanın ölümü ilə nəticələnən hərəkətləri işini yaxşı etmək istəyinin nəticəsi idi. Bu vəziyyətdə bu işin kütləvi qətllərin təşkil edilməsindən ibarət olması ikinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb edirdi."<ref>[http://www.icrc.org/web/rus/siterus0.nsf/htmlall/IRRC_sanctions_2008_870/$File/69-87.pdf Процессы социальной идентификации, групповая динамика и поведение комбатантов ]</ref>. == Beynəlxalq reaksiya == [[Fayl:Isser Harel.jpg|250px|thumb|left| İsser Harel 1948–1963-cü illərdə İsrail təhlükəsizlik xidməti "[[Mossad]]"ın rəhbəri]] Eyxmanın İsraildə olduğu məlum olduqdan sonra, [[Argentina]] hökuməti İsraili onu qanunsuz qaçırmaqda günahlandırdı. 1960-cı il iyunun 8-də Argentina rəsmi olaraq Eyxmanın geri qaytarılmasını tələb etdi və iyunun 15-də İsrailin hərəkətlərindən [[BMT|BMT-yə]] şikayət etdi.<ref>{{cite web |url = http://www.hrono.info/land/1900arge.html |title = Аргентина в XX веке |publisher = Хронос |accessdate = 31 декабря 2008 |archiveurl = https://www.webcitation.org/654tmGOa4?url=http://www.hrono.info/land/1900arge.html |archivedate = 2012-01-30 |url-status = live }}</ref> Şikayətdə bu hərəkətlərin "suverenlik hüquqlarının kobud şəkildə pozulması, dünyada sülhün qorunması üçün təhlükəli bir atmosfer yarada bilər" — bildirilirdi.<ref name="kommersant">{{cite news | first = | last = | authorlink = | author = Любовь Грахова. | coauthors = | title = Аргентина вновь извинилась перед евреями | url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=150543 | format = | work = | publisher = Коммерсантъ | location = | id = | pages = | page = | date = 15 июня 2006 | accessdate = 31 декабря 2008 | language = | quote = | archiveurl = | archivedate = }}</ref> Bu hadisəni müzakirə etmək üçün BMT-də xüsusi iclas çağırıldı. İsrail Xarici İşlər Naziri [[Qolda Meir]], qanunu pozan hərəkətlərə görə Argentinadan rəsmi şəkildə üzr istədi, ancaq bu vəziyyətdə haqlı olduqlarını da bildirdi.<ref name="kommersant"/> Rəsmi versiyaya görə, Eyxmanın dövlət xidmətində olmayan bəzi "yəhudi könüllüləri" tərəfindən qaçırılmışdır.<ref>{{cite web |datepublished = 15 декабря 2005 |url = http://www.newsru.co.il/israel/15dec2005/eih.html |title = День в истории: 44 года назад вынесен смертный приговор Эйхману |publisher = NEWSru.com |accessdate = 31 декабря 2008 |archive-date = 2012-01-29 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120129122851/http://www.newsru.co.il/israel/15dec2005/eih.html |url-status = dead }}</ref> Argentina xüsusi xidmət orqanları İsrail kəşfiyyatının bu işdə iştirakını sübut edə bilmədi. Bununla belə, [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası|BMT Təhlükəsizlik Şurasının]] 23 iyun 1960-cı il tarixli 138<ref>{{cite web |url = http://www.un.org/russian/documen/scresol/1960/res138.pdf |title = S/RES/138 (1960). 23 июня. Вопрос, касающийся дела Адольфа Эйхмана |publisher = Совета Безопасности ООН |accessdate = 31 декабря 2008 |archiveurl = https://www.webcitation.org/654toxE5j?url=http://www.un.org/russian/documen/scresol/1960/res138.pdf |archivedate = 2012-01-30 |url-status = live }}</ref> saylı qətnaməsində İsrail hökumətinin heç olmasa, Eyxmanın Argentinadan qaçırılması planını bildiyi və həyata keçirilməsinə razılıq verdiyi ifadə edildi.<ref>{{cite web |url = http://untreaty.un.org/ilc/reports/2001/russian/chp4.pdf |title = Ответственность государств |publisher = ООН |accessdate = 31 декабря 2008 |archiveurl = https://www.webcitation.org/654tpP6Ky?url=http://untreaty.un.org/ilc/reports/2001/russian/chp4.pdf |archivedate = 2012-01-30 |url-status = live }}</ref> Eyxmanın qaçırılmasının başqa bir nəticəsi [[Argentina]]da gizlənən nasistlər arasında kütləvi panikaya gətirib çıxardı. Xüsusilə Eyxman itkin düşdükdən sonra [[Auşvitz həbs düşərgəsi]] məhbuslarına ən qəddar işgəncə verənlərindən biri olan ''"Ölüm mələyi"'' ləqəbli [[Yozef Mengele]] əvvəl [[Paraqvay]]a, daha sonra [[Braziliya]]ya qaçdı.<ref>{{cite web | author = Леонид Млечин. | datepublished = Декабрь 2008 | url = http://www.alefmagazine.com/pub167.html | title = Близнецы в объятиях ангела смерти | publisher = Журнал Алеф | accessdate = 7 января 2009 }}</ref><ref>{{cite web | author = Омеро Чаи. | datepublished = 23 января 2009 | url = http://www.inopressa.ru/article/23Jan2009/repubblica/mengele.html | title = Тень Менгеле над «арийской деревней» | publisher = La Repubblica | accessdate = 30 января 2009 }}</ref><ref name="Харель_28">{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 28 | ссылка часть = http://jhist.org/shoa/eihman030.htm | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifələr = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref><ref>{{kitab3 | müəllif = Иссер Харель | часть = Гл. 4 | başlıq = Похищение палача | nəşriyyat = СП Компас, УКК Данном | il = 1992 | səhifələr = 255 | isbn = 5-712-80004-7 }}</ref><ref>{{cite web |author = Nick Evans. |datepublished = 23 января 2009 |url = http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/southamerica/brazil/4307262/Nazi-angel-of-death-Josef-Mengele-created-twin-town-in-Brazil.html |title = Nazi angel of death Josef Mengele «created twin town in Brazil» |publisher = Дейли Телеграф |accessdate = 30 января 2009 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/61G9dx25v?url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/southamerica/brazil/4307262/Nazi-angel-of-death-Josef-Mengele-created-twin-town-in-Brazil.html |archivedate = 2011-08-27 |url-status = live }}</ref> Rafi Eitanın və başqa bir Mossad veteranı Aleks Mellerin sözlərinə görə, [[Buenos-Ayres|Buenos Ayresdə]] Mengelenin izinə düşmüşdülər, ancaq onu Eyxmanla eyni vaxtda və ya Eyxmanın tutulmasından dərhal sonra ələ keçirmək çox riskli idi.<ref>{{cite web | url = http://newsru.co.il/israel/23apr2009/mengel8012.html | title = Агент «Моссада»: Израиль мог получить доктора Менгеле, но не захотел | date = 23 апреля 2009 | publisher = NEWSru.com | accessdate = 2009-11-23 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://newsru.co.il/world/01sep2008/mengele407.html | title = Рафи Эйтан: «Мы выследили доктора Менгеле, но его спас захват Эйхмана» | date = 1 сентября 2008 | publisher = NEWSru.com | accessdate = 2009-11-23 }}</ref> Sonra "Mossad"ın bütün resursları "Yosele davası"na cəlb edildi və bu müddətdə [[Yozef Mengele|Mengele]] izini itirməyi bacardı.<ref name="beider"/> Nasistlərə rəğbət bəsləyən ərəb mətbuatı Eyxmanı açıq şəkildə müdafiə edirdi. Xüsusilə, ingilisdilli İordaniya qəzeti "The Jerusalem Times" 24 aprel 1961-ci il tarixli nömrəsində yayımladığı məktubda Eyxman vasitəsi ilə "bəşəriyyətə bir xeyir gəldiyini" və "məhkəmənin 6 gün ərzində qisas almaq üçün qalan altı milyonun məhvi ilə sona çatacağına" inandığını bildirirdi.<ref>{{kitab3 |müəllif = Джонсон П. |часть = |başlıq = Популярная история евреев |оригинал = A History of the Jews |ссылка = http://lib.aldebaran.ru/author/dzhonson_pol/dzhonson_pol_populyarnaya_istoriya_evreev/dzhonson_pol_populyarnaya_istoriya_evreev__0.html |ответственный = |издание = |yer = М |nəşriyyat = Вече |год = 2001 |том = |страницы = |страниц = 672 |серия = Историческая литература |isbn = 5-7838-0668-4 |тираж = 7000 }}</ref><ref>[http://jhist.org/teacher/07_195.htm Суд над Эйхманом] // И.Телушкин. Энциклопедия "Еврейский мир"</ref> Düz 40 il sonra 2000-ci il iyunun 15-də [[Argentina]] Prezidenti Fernando de la Roi, [[ABŞ|ABŞ-a]] rəsmi səfəri zamanı [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsindən]] sonra ölkəsinin nasistlərə sığınacaq verdiyi üçün bütün [[Xolokost]] qurbanlarından "ən dərin və ən səmimi şəkildə" üzr istədi. De la Roi Argentina hökumətinin nasist cinayətkarlarının ölkəyə necə girməyi bacardıqlarını araşdıracağını və cinayətlərdə günahkar olan bütün nasistlərin cəzalandırılacağını vəd etdi.<ref name="kommersant"/> [[SSRİ|SSRİ-də]] Eyxmanın tutulması, Qərbin (İsrail də daxil olmaqla) keçmiş nasistlərin kifayət qədər təqib etməmək konteksində zəif şəkildə işıqlandırılırdı. Sovet mətbuatında İsrail digər nasist cinayətkarlarının ifşa edilməsinin qarşısını almaq üçün [[Almaniya Federativ Respublikası (1949-1990)|Almaniya Federativ Respublikasının]] bütün tələblərini yerinə yetirən asılı bir dövlət kimi göstərilirdi. Sionist hərəkatının rəhbərliyi "[[Hitler]]in varisləri [[Bonn]] revanşistləri ilə qanlı bir müqavilə bağlamaqda" günahlandırılaraq milyonlarla qurbanın xatirəsinə xəyanət etməkdə ittiham edilirdi. Eyxmanın məhkəməsində, SSRİ ölkə ərazisində mülki şəxslərə qarşı müharibə cinayətlərində günahkar olan faşistləri mühakimə etmək üçün bir fürsət gördü, SSRİ milyonlarla Sovet vətəndaşının ölümünə cavabdeh olaraq Eyxmanın işində maraqlı tərəf idi. İsrailin Eyxmanı mühakimə etmək hüququ yalnız ayrı-ayrı media vasitələrində şübhə altına alınmışdı.<ref>{{kitab3 | müəllif = Нати (Анатолий) Канторович | başlıq = Яд Вашем: Исследования. Часть 1 | часть = Реакция на процесс Эйхмана в Советском Союзе: попытка предварительного анализа, 1960 - 1965 годы | ссылка часть = http://www.historicus.ru/600/ | nəşriyyat = Яд Вашем | il = 2009 }}</ref> == Qaçırılmanın tarixdə qoyduğu iz == 2006-cı ildə [[ABŞ|ABŞ-da]] arxivlərin açılması nəticəsində məlum olmuşdur ki, 1958-ci il martın 19-da [[ABŞ|Birləşmiş Ştatların]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi]] Qərbi Alman kəşfiyyat xidmətindən Eyxmanın olduğu yer və gizləndiyi ad haqqında məlumat almışdı. Lakin MKİ və Qərbi Alman kəşfiyyatı Eyxmanın Federal [[Kansler]] [[Konrad Adenauer]] katibliyinin rəhbəri vəzifəsini icra edən Hans Qlobkenın nasist keçmişi haqqında məlumat verə biləcəyindən qorxaraq bu məlumatları gizlətməyə qərar verdi.<ref name="NEWSru.com"/> [[Nyu-York (şəhər)|Nyu Yorkdakı]] Yəhudi İrsi Muzeyində bir müddət Eyxmanın qaçırıldığı gecə Peter Malkinin əlində olan əlcəyin tuncdan tökülmüş qəlbi nümayiş etdirilmişdir. Malkin Eyxmana çılpaq əlləri ilə toxunmaqdan iyrəndiyini söyləyirdi.<ref name="bbc"/> 2007-ci ilin may ayında Eyxmana Rikardo Klementin adına verilən pasport [[Buenos-Ayres|Buenos Ayresdəki]] Holokost Muzeyinə verildi. Pasport Buenos Ayresin məhkəmə arxivində tapılmışdırdı. Buraya isə o, polis tərəfindən verilmişdi. 1960-cı ilin may ayında Eyxmanın arvadı ərinin itməsi üçün ərizə verərkən pasportu polisə təqdim etmişdir.<ref>{{cite web | datepublished = 30 мая 2007 | url = http://www.newsru.co.il/world/30may2007/eichman_101.html | title = Паспорт нацистского убийцы Эйхмана стал музейным экспонатом | publisher = NEWSru.com | accessdate = 31 декабря 2008 }}</ref><ref>{{cite web |datepublished = 29 мая 2007 |url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6700861.stm |title = Argentina uncovers Eichmann pass |publisher = Би-би-си |accessdate = 31 декабря 2008 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/654tuj6ax?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6700861.stm |archivedate = 2012-01-30 |url-status = live }}</ref> Eyxmanın qaçıran şəxslərin bəzi "yəhudi könüllüləri" yox, məhz "[[Mossad]]" agentləri olduğu 2005-ci ilin fevral ayında rəsmən etiraf edildi.<ref> {{cite web | datepublished = 4 февраля 2005 | url = http://newsru.com/world/04feb2005/eihman.html | title = Спустя 45 лет Израиль признал, что Эйхмана похитили агенты «Моссада» | publisher = NEWSru.com | accessdate = 27 декабря 2008 }}</ref> Həmçinin Eyxmanın qaçırılmasının iştirakçılarının tam siyahısı yalnız 2007-ci ilin yanvarında dərc edildi.<ref name="spisok"/> Əməliyyatda iştirak edən [[Anesteziologiya|anestezioloqun]] adı 2007-ci ilin aprelində açıqlandı.<ref>{{cite web |author = Чач И. |datepublished = |url = http://igorcha.wordpress.com/2011/03/16/ukol_dlya_eihmana/ |title = Укол для Эйхмана |accessdate = 2011-6-17 |archiveurl = https://www.webcitation.org/654tvvVIk?url=http://igorcha.wordpress.com/2011/03/16/ukol_dlya_eihmana/ |archivedate = 2012-01-30 |url-status = live }}</ref> 2007-ci il iyunun 26-da [[İsrail]] Prezidentinin səlahiyyətlərini icra edən Dalia İtsik əməliyyat iştirakçılarına fəxri diplomlar və xatirə hədiyyələrini təqdim etdi. Əməliyyatın bir başa iştirakçılarından (Piter Malkin, Moşe Tavor və Şalom Dani) üçü artıq həyatda deyildilər.<ref> {{cite web | datepublished = 26 июня 2007 | url = http://www.newsru.co.il/israel/26jun2007/eichman303.html | title = Государство наградило участников операции по поимке Эйхмана с опозданием на 47 лет | publisher = NEWSru.com | accessdate = 27 декабря 2008 }}</ref> 12 dekabr 2011-ci il dekabrın 12-də [[Qüds]]dəki [[Knesset]]də İsrailin Baş naziri [[Benyamin Netanyahu]]nun iştirakı ilə Adolf Eyxmanın qaçırılması əməliyyatına həsr edilən sərgi açıldı. Sərgidə dövlət arxivindən ilk dəfə "Mossad" tərəfindən Argentinada Eyxmanın qaçırılması ilə əlaqədar, habelə İsraildəki məhkəmə işinə aid unikal eksponatlar və sənədlər nümayiş etdirilmişdi. Həmçinin bu eksponatlar arasında [[David Ben-Qurion|Ben-Qurionun]] Eyxmanın tutulması barədə əmri, cinayət işinin hökmü, oğurluq zamanı istifadə olunan anesteziya üçün xüsusi şpris, "Mossad" agentlərinin pasportları, biletləri və əlcəkləri, Eyxmanın məhkəmə salonunda saxlanıldığı şüşə otağı ümumi baxışa təqdim edilmişdir.<ref>{{cite web | url = http://izrus.co.il/obshie_novosti/news/2011-12-12/47470.html#ixzz1gQ4JjgSB | title = В Кнессете открылся мини-музей захвата Эйхмана | date = 12.12.2011 20:15 | publisher = Портал IzRus | accessdate = 2011-12-13 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.bbc.co.uk/russian/international/2011/12/111212_eichmann_mossad_exibition.shtml | title = «Моссад» и похищение Эйхмана: выставка в Кнессете | author = Сова Е. | date = 13-12-2011 | publisher = Русская служба Би-би-си | accessdate = 2011-12-13 | archiveurl = https://www.webcitation.org/654tzp2rO?url=http://www.bbc.co.uk/russian/international/2011/12/111212_eichmann_mossad_exibition.shtml | archivedate = 2012-01-30 | url-status = live }}</ref> == İncəsənətdə == Adolf Eyxmanın özünün fəaliyyətinə, həm də qaçırılmasına aid bir neçə əsər yazılmış, bədii və sənədli filmlər çəkilmişdir. Belə ki, onun qaçırılması və məhkəməsi hekayəsi bütün dünyada məşhurlaşdığından dərhal dünyanın dörd bir yanından olan dramaturqların, yazıçıların və jurnalistlərin diqqətini cəlb etmişdir. Ancaq bu hekayənin vizuallaşdırılması yalnız 1968-ci ildə mümkün oldu, o zaman aktyor və ssenarist Robert Şou bu barədə roman yazdı və [[Brodvey (Manhetten)|"Broadvey"də]] "Şüşə qəfəsdə adam" pyesini səhnələşdirdi. 1975-ci ildə bu roman və pyes əsasında rejissor Artur Hiller bir neçə ay ərzində Eyxmanın məhkəməsinin materialları və Xanna Arendtin məqalələri ilə tanış olaraq [[Maksimilian Şell]]in baş rolunu oynadığı "Şüşə qəfəsdə adam" bədii filmini çəkdi. Nasist cinayətlərinə görə kollektiv və fərdi məsuliyyətin mürəkkəb və mübahisəli mövzuları arasında çəkilən film, Xolokost qurbanlarının dolayı olaraq günahları və onların passivliyi məsələsini qaldırır, eyni zamanda İsrail Dövləti tərəfindən "Xolokostun özəlləşdirilməsinin" və "Qana qan" siyasətinin həyata keçirilməsinin mümkünlüyünün mənəvi və etik problemlərini qaldırır. === Ədəbiyyatda === 1961-ci ildə Tuvia Fridman redaktor David Qross ilə birlikdə "Ovçu" ({{dil-en|The Hunter}}) avtobioqrafik kitabını nəşr etdirmişdi. Kitab 2007-ci ildə təkrar nəşr edilmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Tuviah Friedman. | часть = | başlıq = The Hunter | оригинал = | ссылка = | ответственный = | издание = | место = | издательство = Kessinger Publishing | год = 2007 | том = | pages = | allpages = 288 | серия = | isbn = 0548438374 | тираж = }}</ref><ref>{{cite web | author = Кульчинский Г. | datepublished = 27 декабря 2007 | url = http://world.lib.ru/i/i_p_k/080103_kulchinsky_neonazi.shtml | title = Откуда взялись неонацисты?.. | publisher = Вести | accessdate = 1 января 2009 }}</ref> 1961-ci ildə yazıçı Moşe Perlmanın "Eyxmanın Qaçırılması" kitabı ({{dil-en|The Capture of Adolf Eichmann}})<ref>[https://library.eastriding.gov.uk/02_Catalogue/02_005_TitleInformation.aspx?rcn=T006793068& The Capture of Adolf Eichmann, by Moshe Pearlman] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20130507134245/https://library.eastriding.gov.uk/02_Catalogue/02_005_TitleInformation.aspx?rcn=T006793068& | date = 2013-05-07 }} книга Перлмана в библиотеке Восточного райдинга Йоркшира</ref><ref>[http://catalog.loc.gov/cgi-bin/Pwebrecon.cgi?Search_Arg=DD247.E5+P39&Search_Code=CALL_&CNT=5 Library of Congress Online Catalog] — книга Перлмана в Библиотеке Конгресса США</ref> [[Təl-Əviv]]də [[İvrit dili|ivrit]] dilində<ref>{{kitab3 |müəllif = Moshe Pearlman. |başlıq = The Capture Of Adolf Eichmann (In Hebrew) |yer = Тель-Авив |nəşriyyat = Am Oved |il = 1961 |allpages = 191 |ссылка = http://www.bookgallery.co.il/content/english/bookpageschema.asp?BookPageID=41706 }}</ref> və [[London]]da [[ingilis dili]]ndə nəşr olundu.<ref>{{kitab3 |müəllif = Moshe Pearlman. |başlıq = The capture of Adolf Eichmann |yer = Лондон |nəşriyyat = Weidenfeld and Nicolson |il = 1961 |страниц = |ссылка = http://www.worldcat.org/oclc/1070563 }}</ref> 2001-ci ildə Perlmanın "Adolf Eyxman necə tutuldu" kitabı rus dilində nəşr edildi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Перлман М. | başlıq = Как был пойман Адольф Эйхман | yer = М. | nəşriyyat = Лимбус Пресс | il = 2001 | серия = Библиотека Российского еврейского конгресса | səhifələr = 286 | isbn = 5-8370-0166-6 }}</ref>. İsser Harel bu hadisələr haqqında "Qaribaldi küçəsindəki ev" kitabını yazmışdı.({{Dil-he|הבית ברחוב גריבלדי, תל אביב: ספריית מעריב)}} 1975, ({{dil-en|The House on Garibaldi Street}}<ref>{{kitab3|müəllif=Harel I.|başlıq=The House on Garibaldi Street: The First Full Account of the Capture of Adolf Eichmann|il=1976|оригинал=ברחוב גריבלדי, תל אביב: ספריית מעריב|nəşriyyat=Bantam Books|səhifələr=328}}, переиздана в 1997, ISBN 978-0-7146-4315-1</ref>) Bu kitab 1992-ci ildə rus dilində "Cəlladın oğurlanması" adı ilə nəşr edilmişdir. Kitabın yazıldığı zaman "Mossad"ın agentləri rəsmi olaraq açıqlanmadığından, Harelin əsərində onlar təxəllüs altında verilmişdir. Məsələn, "Cəlladın qaçırılması" kitabında Rafi Eitan — "Qaby", Piter Malkin — "Eli", Zvi Aaroni — "Kenet" və s. adlar altında keçir. Öz adı altında verilən yeganə agent 1963-cü ildə vəfat edən saxta sənəd hazırlama mütəxəssisi Şalom Dani idi.<ref>Иссер Харель. Предисловие автора // Похищение палача. — СП Компас, УКК Данном, 1992. — 255 с. — ISBN 5-712-80004-7.</ref> 1990-cı ildə amerikalı yazıçı Harry Stein ilə həmmüəllif olaraq Piter Malkin "Eyxman əlimizdədir" ({{dil-en|Eichmann in My Hands}}) kitabını yazmışdır. 1990-cı ildə Tuvia Fridman "Əməliyyatdakı rolum" sənədlər toplusunu nəşr etdirdi.<ref>{{cite web |author = Тувья Фридман. |datepublished = 1990 |url = http://motlc.specialcol.wiesenthal.com/instdoc/d08c07/index.html |title = My Role in Operation Eichmann |publisher = Центр Симона Визенталя |accessdate = 1 февраля 2009 |description = 26 документов на английском и немецком языках |archive-date = 2007-06-23 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070623151106/http://motlc.specialcol.wiesenthal.com/instdoc/d08c07/index.html |url-status = unfit }}</ref> 1996-cı ildə Zivi Aaroni alman yazıçısı Vilhelm Dietl ilə birlikdə "Der Jäger — Operation Eichmann" kitabını buraxmışdılar. === Kinoda === 1961-ci ildə Eyxman hələ də İsrail həbsxanasında olarkən, [[ABŞ|ABŞ-da]] rejissor R.J.Sprinqstin tərəfindən çəkilmiş "Eyxman Əməliyyatı" ({{dil-en|Operation Eichmann}}) bədii filmi sərbəst prokata buraxıldı. Eyxman rolu Verner Klemperer tərəfindən canlandırılmışdır.<ref>Operation Eichmann (англ.) на сайте Internet Movie Database</ref> İsser Harelin "Qaribaldi küçəsindəki ev" əsəri əsasında 1979-cu ildə Xaim Topol və Martin Balsamın baş rollarda çəkildiyi "Garibaldi küçəsindəki ev" ("The House on Garibaldi Street")<ref>The House on Garibaldi Street (англ.) на сайте Internet Movie Database</ref> bədii filmi çəkilmişdir. 1996-cı ildə Harry Stein ilə Piter Malkinin yazdığı "Eyxman əlimizdədir" kitabı əsasında "Eyxmanı tutan adam" telefilmi çəkilmişdir. Filmdə Eyxman rolunu [[Robert Duvall]], Malkinin obrazını isə Arlis Howard canlandırmışdır. Filmin konsultantı Malkin olmuşdur.<ref>The Man Who Captured Eichmann (англ.) на сайте Internet Movie Database</ref> 2006-cı ildə [[Rusiya]]da Tuvia Fridmanın fəaliyyətinə həsr olunmuş rejissor Fyodor Stukovun "Nasist Ovçuları" 4 epizodlu sənədli filmi ekranlara buraxıldı.<ref>{{cite web | datepublished = 11 апреля 2007 | url = http://exnews.org/2007/04/11/okhotniki_za_nacistami_2006_tvrip.html | title = Охотники за нацистами (2006) | accessdate = 1 января 2009 | archive-date = 2009-09-12 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090912122046/http://exnews.org/2007/04/11/okhotniki_za_nacistami_2006_tvrip.html | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | url = http://documentation-films.nnm.ru/ohotniki_za_nacistami_4_serii | title = Охотники за Нацистами — 4 серии | accessdate = 1 января 2009 | archiveurl = https://www.webcitation.org/654uC4xKv?url=http://nnm.ru/blogs/bab88/ohotniki_za_nacistami_4_serii/ | archivedate = 2012-01-30 | url-status = live }}</ref> 2007-ci ildə İsrail məhkəməsi sənədlərinə əsaslanan bioqrafik "Eyxman" ingilis-macar filmi ekranlara buraxıldı. Filmdə baş rolda [[Tomas Kreçmann]] çəkilmişdir. Eyxmanın qaçırılması mövzusu ilə dolayı əlaqəli bir çox əsərlərdə yaradılmışdır.<ref>{{cite web |author = |authorlink = |datepublished = |url = http://www.thevillager.com/villager_98/kochonfilm.html |title = Koch on Film |format = |work = |publisher = thevillager.com |accessdate = 2012-2-1 |lang = en |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/65A3fshjE?url=http://www.thevillager.com/villager_98/kochonfilm.html |archivedate = 2012-02-02 |url-status = dead }}</ref> Məsələn 2007-ci ildə ekranlara çıxan "Borc" bədii filmində üç gənc "Mossad" agentinin sağ qalan nasist cinayətkarlarından birini axtarmaq üçün Avropaya yola düşdüyü əks olunur.<ref name="ReferenceA">The Debt (англ.) на сайте Internet Movie Database</ref> 2009-cu ildə "Miramax" studiyası əsas rolların birində [[Helen Mirren]]in çəkildiyi eyni adlı filmin remeykini buraxdı. Film 2011-ci ilin avqustunda studiyanın bağlanmasından sonra yayımlandı.<ref name="ReferenceA"/><ref>{{cite web |url = http://www.rb.ru/topstory/society/2010/01/29/182645.html |title = Disney окончательно закрыл легендарную киностудию Miramax |author = Жогова Н. |date = 29 января 2010 |work = RB.ru |publisher = "Юнайтед Пресс" |accessdate = 2010-06-06 |archive-date = 2012-01-26 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120126140702/http://www.rb.ru/topstory/society/2010/01/29/182645.html |url-status = dead }}</ref>. 2018-ci ilin avqustunda [[Ben Kinqsli]]nin oynadığı Eyxmanın tutulmasından bəhs edən "Final əməliyyatı" ({{dil-en|Operation Finale}}) filmi nümayiş olundu.<ref>{{cite web |url = https://www.imdb.com/title/tt5208252/ |title = Operation Finale (2018) |author = |date = |website = |publisher = IMDb |accessdate = 2018-10-10 |lang = en }}</ref>. 2019-cu ildə F.Dikin yazdığı "Yüksək qaladakı adam" romanının motivləri əsasında çəkilən teleserialda, 1964-cü ildə alternativ gerçəklikdə SS oberstqruppenfüreri Eyxman obrazını aktyor Timoti V. Mörfi canlandırır. == Eyxmanın gündəliyi == Eyxman həbsxanada gündəliklər yazırdı. Lakin İsrail hökumətinin qərarı ilə onlarla tanış olma və istifadəsi qadağan edilmişdir. 1999-cu ildə Eyxmanın oğlu İsrail Ali Məhkəməsinə gündəlikləri nəşr etdirmək məqsədiylə icazə üçün müraciət etdi. 2000-ci il fevralın 29-da İsrail hökumətinin əmri ilə Eyxmanın gündəlikləri nəşr olundu. Onlardan məlumatlar ilk dəfə 2000-ci ilin martında Devid İrvinqin [[Birləşmiş Krallıq|İngiltərə]] məhkəməsində Debora Lipstadta qarşı qaldırdığı məhkəmə prosesində [[Xolokost]] tarixinin dəlilləri olaraq açıq şəkildə istifadə edildi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == {{Refbegin|26em}} '''rus dilində''' * [http://shoa.com.ua/php/index.php?option=com_content&task=view&id=137&Itemid=46 Йохен фон Ланг, "Протоколы Эйхмана" (магнитофонные записи допросов в Израиле)]{{Dead link | date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}, М., Текст, 2007. ISBN 5-7516-0325-7. * {{kitab3 |müəllif = Харэль И. |başlıq = Похищение палача: записки разведчика. Самое громкое дело израильской разведки |ссылка = http://jhist.org/shoa/eihman000.htm |yer = К. |nəşriyyar = СП Компас, УКК Данном |il = 1992 |səhifə = 221 |isbn = 5-712-80004-7, ISBN 978-5-7128-0004-9 |ref = Харель }} * {{kitab3 |müəllif = Арендт Х. |başlıq = Банальность зла: Эйхман в Иерусалиме |оригинал = Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil |ссылка = |məsul = Пер. с англ. С. Е. Кастальский, Н. Н. Рудницкая |yer = М. |nəşriyyat = Европа |il = 2008 |səhifə = 444 |серия = Холокост |isbn = 5-973-90162-9,ISBN 978-5-9739-0162-2 |ref = Арендт }} * Том Сегев. "Симон Визенталь", М., Текст, 2014 год '''ingilis dilində''' * {{cite web | last1 = Aderet | first1 = Ofer | title = Eichmann Refused to Admit Guilt in Last-ditch Bid for Clemency | url = https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-eichmann-refused-to-admit-guilt-in-last-ditch-bid-for-clemency-1.5396373 | website = Haaretz | accessdate = 27 March 2018 | language = en | date = 27 January 2016 | ref = harv }} * {{cite book | last = Ailsby | first = Christopher | title = SS: Roll of Infamy | url = https://archive.org/details/ssrollofinfamy0000ails | year = 1997 | publisher = Motorbooks Intl | isbn = 0-7603-0409-2 | ref = harv }} * {{Cite book | last = Arendt | first = Hannah | authorlink = | title = Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil | url = https://archive.org/details/eichmanninjerusa0000aren_a8l3 | publisher = Penguin | location = New York | year = 1994 | origyear = 1963 | isbn = 0-14-018765-0 | ref = harv | title-link = }} * {{cite web | last = Aschheim | first = Steven | title = SS-Obersturmbannführer (Retired): 'Eichmann Before Jerusalem,' by Bettina Stangneth | date = 4 September 2014 | work = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/2014/09/07/books/review/eichmann-before-jerusalem-by-bettina-stangneth.html | accessdate = 13 June 2016 | ref = harv }} * {{cite book | last = Bascomb | first = Neal | authorlink = | title = Hunting Eichmann: How a Band of Survivors and a Young Spy Agency Chased Down the World's Most Notorious Nazi | url = https://archive.org/details/huntingeichmannh00basc_0 | year = 2009 | publisher = Houghton Mifflin Harcourt | location = Boston; New York | isbn = 978-0-618-85867-5 | ref = harv | title-link = }} * {{cite encyclopedia | last1 = Bauer | first1 = Yehuda | authorlink1 = | last2 = Rozett | first2 = Robert | title = Appendix | encyclopedia = Encyclopedia of the Holocaust | editor = Gutman, Israel | =Israel Gutman | pages = [https://archive.org/details/encyclopediaofho0000unse_l4l4/page/1797 1797–1802] | publisher = Macmillan Library Reference | location = New York | year = 1990 | isbn = 0-02-896090-4 | ref = harv | url = https://archive.org/details/encyclopediaofho0000unse_l4l4/page/1797 }} * {{cite journal | last1 = Ben-Naftali | first1 = Orna | authorlink1 = | last2 = Tuval | first2 = Yogev | title = Punishing International Crimes Committed by the Persecuted: The ''Kapo'' Trials in Israel (1950s–1960s) | journal = Journal of International Criminal Justice | volume = 4 | issue = 1 | year = 2006 | pages = 128–178 | doi = 10.1093/jicj/mqi022 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Birn | first = Ruth Bettina | title = Fifty Years After: A Critical Look at the Eichmann Trial | journal = Case Western Reserve Journal of International Law | year = 2011 | volume = 44 | pages = 443–473 | url = http://law.case.edu/journals/JIL/Documents/(21)%20Birn_Darby.pdf | accessdate = 30 November 2013 | ref = harv | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20131203021540/http://law.case.edu/journals/JIL/Documents/%2821%29%20Birn_Darby.pdf | archivedate = 3 December 2013 }} * {{cite news | last = Borger | first = Julian | title = Why Israel's Capture of Eichmann Caused Panic at the CIA | date = 8 June 2006 | work = The Guardian | url = https://www.theguardian.com/world/2006/jun/08/secondworldwar.usa | accessdate = 24 March 2016 | ref = harv }} * {{cite book | last = Browning | first = Christopher R. | authorlink = | title = The Origins of the Final Solution: The Evolution of Nazi Jewish Policy, September 1939 – March 1942 | series = Comprehensive History of the Holocaust | year = 2004 | publisher = University of Nebraska Press | location = Lincoln | isbn = 0-8032-1327-1 | ref = harv | url = https://archive.org/details/originsoffinalso00brow }} * {{cite journal | last = Busk | first = Larry | date = 31 July 2015 | title = Sleepwalker: Arendt, Thoughtlessness, and the Question of Little Eichmanns | url = https://cpb-us-e1.wpmucdn.com/blogs.uoregon.edu/dist/d/3851/files/2014/05/Busk_PHILmatters_2014-1k7bbxr.pdf | journal = Social Philosophy Today | doi = 10.5840/socphiltoday201573023 | volume = 31 | access-date = 23 June 2018 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cesarani | first = David | authorlink = | title = Eichmann: His Life and Crimes | publisher = Vintage | location = London | year = 2005 | origyear = 2004 | isbn = 978-0-09-944844-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cole | first = Tim | title = Images of the Holocaust | year = 1999 | publisher = Duckworth | location = London | isbn = 0-7156-2865-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cooper | first = Robert | title = The Red Triangle: A History of Anti-Masonry | year = 2011 | publisher = Lewis Masonic | location = Hersham, Surrey | isbn = 978-0-85318-332-7 | ref = harv }} * {{cite web | last = Eichmann | first = Adolf | title = Police Interrogation in Israel | year = 1961 | publisher = Library of Congress | url = http://memory.loc.gov/mss/mharendt_pub/03/031470/0011.jpg | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | authorlink = | title = The Coming of the Third Reich | year = 2003 | publisher = Penguin | location = New York | isbn = 978-0-14-303469-8 | ref = harv | title-link = }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | year = 2005 | title = The Third Reich in Power | url = https://archive.org/details/thirdreichinpowe00evan | url-access = registration | publisher = Penguin | location = New York | isbn = 978-0-14-303790-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | year = 2008 | title = The Third Reich at War | url = https://archive.org/details/thirdreichatwar00evan_0 | url-access = registration | publisher = Penguin | location = New York | isbn = 978-0-14-311671-4 | ref = harv }} * {{cite web | last1 = Friedman | first1 = Matti | authorlink = | title = Ben-Gurion's bombshell: 'We've caught Eichmann' | url = https://www.timesofisrael.com/ben-gurions-bombshell-weve-caught-eichmann/ | work = The Times of Israel | accessdate = 25 July 2018 | date = 8 April 2013 | ref = harv }} * {{cite web | last = Geets | first = Siobhán | title = Wie Eichmann vom Österreicher zum Deutschen wurde | website = Die Presse | url = https://diepresse.com/home/zeitgeschichte/711960/Wie-Eichmann-vom-Oesterreicher-zum-Deutschen-wurde | accessdate = 19 September 2018 | language = German | date = 26 November 2011 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Gerlach | first = Christian | authorlink = | title = The Wannsee Conference, the Fate of German Jews, and Hitler's Decision in Principle to Exterminate All European Jews | journal = Journal of Modern History | date = December 1998 | volume = 70 | issue = 4 | pages = 759–812 | publisher = University of Chicago Press | location = Chicago | url = http://holocaust.umd.umich.edu/news/uploads/Gerlach_Wannsee.pdf | doi = 10.1086/235167 | ref = harv }} * {{cite web | last1 = Ginsburg | first1 = Mitch | title = Eichmann's final barb: 'I hope that all of you will follow me' | website = The Times of Israel | date = 2 December 2014 | url = https://www.timesofisrael.com/eichmanns-final-barb-i-hope-that-all-of-you-will-follow-me/ | accessdate = 6 September 2018 | ref = harv }} * {{cite web | last = Glass | first = Suzanne | title = 'Adolf Eichmann is a historical figure to me.' Ricardo Eichmann speaks to Suzanne Glass about growing up the fatherless son of the Nazi war criminal hanged in Israel | date = 7 August 1995 | work = [[The Independent]] | publisher = Independent Print Limited | url = https://www.independent.co.uk/life-style/adolf-eichmann-is-a-historical-figure-to-me-ricardo-eichmann-speaks-to-suzanne-glass-about-growing-1595146.html | accessdate = 13 June 2016 | ref = harv }} * {{cite web | last = Glick | first = Dor | date = 6 July 2010 | title = Coffee with Eichmann | work = Ynetnews | publisher = Yedioth Internet | url = http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3916085,00.html | accessdate = 7 December 2013 | ref = harv }} * {{cite book | last = Goldhagen | first = Daniel | authorlink = | title = Hitler's Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust | year = 1996 | publisher = Knopf | location = New York | isbn = 978-0-679-44695-8 | ref = harv | title-link = }} * {{cite journal | last = Green | first = L.C. | title = Legal issues of the Eichmann trial | journal = Tulane Law Review | volume = 37 | issue = | year = 1962 | pages = 641–683 | url = http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/tulr37&div=44 | accessdate = 25 November 2013 | ref = harv }} * {{cite web | title = Hallaron pasaporte utilizado por Adolf Eichmann: será conservado en el Museo del Holocausto de Buenos Aires | publisher = Fundacion Memoria Del Holocausto | language = Spanish | url = http://www.fmh.org.ar/holocausto/artinteres/pasaporteeichmann.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071109111713/http://www.fmh.org.ar/holocausto/artinteres/pasaporteeichmann.html | archivedate = 9 November 2007 | accessdate = 13 November 2013 | ref = {{sfnRef|Fundacion Memoria Del Holocausto}} }} * {{cite book | last = Hull | first = William L. | authorlink = | title = The Struggle for a Soul | year = 1963 | publisher = Doubleday | location = New York | oclc = 561109771 | ref = harv }} * {{cite book | last = Kershaw | first = Ian | authorlink = | title = Hitler: A Biography | url = https://archive.org/details/hitlerbiography0000kers | year = 2008 | origyear = 2000 | publisher = Norton | location = New York | isbn = 978-0-393-06757-6 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Kiernan | first = Sergio | title = Tacuara salió a la calle | trans-title = Tacuara hit the streets | date = 15 May 2005 | journal = Página/12 | publisher = Fernando Sokolowicz | language = Spanish | url = http://www.pagina12.com.ar/diario/elpais/1-51068-2005-05-15.html | accessdate = 23 November 2013 | ref = harv }} * {{Cite journal | last = Kershner | first = Isabel | authorlink = | title = Pardon Plea by Adolf Eichmann, Nazi War Criminal, Is Made Public | journal = The New York Times | date = 27 January 2016 | url = https://www.nytimes.com/2016/01/28/world/middleeast/israel-adolf-eichmann-holocaust.html | access-date = 28 January 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160128004724/http://www.nytimes.com/2016/01/28/world/middleeast/israel-adolf-eichmann-holocaust.html | archivedate = 28 January 2016 | url-status = live | ref = harv }} * {{cite book | last = Knappmann | first = Edward W. | title = Great World Trials | chapter = The Adolf Eichmann Trial, 1961 | year = 1997 | publisher = Gale Research | location = Detroit | isbn = 978-0-7876-0805-7 | ref = harv | url = https://archive.org/details/isbn_9780787608057 }} * {{cite book | last = Levy | first = Alan | authorlink = | title = Nazi Hunter: The Wiesenthal File | edition = Revised 2002 | year = 2006 | origyear = 1993 | publisher = Constable & Robinson | location = London | isbn = 978-1-84119-607-7 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Lippmann | first = Matthew | title = The trial of Adolf Eichmann and the protection of universal human rights under international law | journal = Houston Journal of International Law | year = 1982 | volume = 5 | issue = 1 | pages = 1–34 | url = http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/hujil5&div=6 | accessdate = 25 November 2013 | ref = harv }} * {{cite book | last = Lipstadt | first = Deborah E. | authorlink = | title = The Eichmann Trial | url = https://archive.org/details/eichmanntrial0000lips | year = 2011 | publisher = Random House | location = New York | isbn = 978-0-8052-4260-7 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Longerich | first = Peter | authorlink = | title = The Wannsee Conference in the Development of the 'Final Solution' | year = 2000 | journal = Holocaust Educational Trust Research Papers | volume = 1 | issue = 2 | publisher = The Holocaust Educational Trust | location = London | url = http://www.ghwk.de/ghwk/engl/texts/wannsee-conference.pdf | isbn = 0-9516166-5-X | ref = harv | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150402115820/http://www.ghwk.de/ghwk/engl/texts/wannsee-conference.pdf | archivedate = 2 April 2015 | df = dmy-all }} * {{cite book | last = Longerich | first = Peter | title = Holocaust: The Nazi Persecution and Murder of the Jews | url = https://archive.org/details/holocaustnaziper0000long | year = 2010 | isbn = 978-0-19-280436-5 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford; New York | ref = harv }} * {{cite book | last = Longerich | first = Peter | year = 2012 | title = Heinrich Himmler: A Life | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 978-0-19-959232-6 | ref = harv }} * {{Cite book | last = Mann | first = Barbara Alice | editor1-last = Churchill | editor1-first = Ward | editor1-link = | title = Wielding Words Like Weapons: Selected Essays in Indigenism, 1995–2005 | url = https://archive.org/details/Wielding_Words_Like_Weapons_9781629633114 | chapter = 'And Then They Build Monuments to You' | year = 2017 | publisher = PM Press | location = Oakland, CA | isbn = 978-1-62963-311-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Mendelsohn | first = John | series = The Holocaust, in Eighteen Volumes | title = Jewish Emigration from 1933 to the Evian Conference of 1938 | volume = 5 | publisher = Garland Publishing | place = New York | year = 1982 | oclc = 8033345 | pages = 68–121 | ref = harv }} * {{cite book | last = Padfield | first = Peter | authorlink = | origyear = 1990 | year = 2001 | title = Himmler: Reichsführer-SS | url = https://archive.org/details/himmlerreichsfuh0000padf_s1k9 | publisher = Cassel & Co | location = London | isbn = 978-0-304-35839-7 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Pollock | first1 = Griselda | authorlink1 = | last2 = Silvermann | first2 = Max | title = Concentrationary Memories: Totalitarian Terror and Cultural Resistance | year = 2013 | publisher = I. B. Tauris | location = London | isbn = 978-1-78076-896-0 | ref = harv }} * {{cite journal | last1 = Porat | first1 = Dan A. | title = From the Scandal to the Holocaust in Israeli Education | journal = Journal of Contemporary History | date = 1 October 2004 | volume = 39 | issue = 4 | pages = 619–636 | doi = 10.1177/0022009404046757 | ref = harv | language = en | issn = 0022-0094 | jstor = 141413 }} * {{cite book | last = Porter | first = Anna | authorlink = | title = Kasztner's Train: The True Story of an Unknown Hero of the Holocaust | url = https://archive.org/details/kasztnerstraintr0000port | publisher = Douglas & McIntyre | location = Vancouver | year = 2007 | isbn = 978-1-55365-222-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Rosmus | first = Anna | title = Hitlers Nibelungen: Niederbayern im Aufbruch zu Krieg und Untergang | publisher = Samples Verlag | location = Grafenau | language = German | year = 2015 | isbn = 978-3-938401-32-3 | ref = harv }} * {{cite web | last = Sedan | first = Gil | title = Eichmann's son: 'There is no way I can explain' deeds | date = 9 June 1995 | work = Jewishsf.com | publisher = San Francisco Jewish Community Publications | url = http://www.jweekly.com/article/full/1154/eichmann-s-son-there-is-no-way-i-can-explain-deeds/ | accessdate = 7 December 2013 | ref = harv }} * {{cite book | last = Shandler | first = Jeffrey | title = While America Watches: Televising the Holocaust | year = 1999 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford; New York | isbn = 0-19-511935-5 | ref = harv | url = https://archive.org/details/whileamericawatc00shan_0 }} * {{cite book | last = Snyder | first = Timothy | authorlink = | title = Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin | url = https://archive.org/details/bloodlandseurope0000snyd | year = 2010 | publisher = Basic Books | location = New York | isbn = 978-0-465-00239-9 | ref = harv | title-link = }} * {{cite news | author = Staff | title = Argentina uncovers Eichmann pass | publisher = BBC News | date = 29 May 2007 | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6700861.stm | accessdate = 13 November 2013 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070606000825/http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6700861.stm | archivedate = 6 June 2007 | url-status = live | ref = {{sfnRef|BBC|2007}} }} * {{cite web | author = Staff | title = Attorney General v. Adolf Eichmann | url = http://www.internationalcrimesdatabase.org/Case/192/Eichmann/ | publisher = International Crimes Database | accessdate = 19 August 2018 | language = en | date = 2013 | ref = {{sfnRef|International Crimes Database|2013}} }} * {{cite web | author = Staff | title = Ex-Mossad Agent: We Let Nazi Doctor Mengele Get Away | date = 2 September 2008 | work = Haaretz | url = http://www.haaretz.com/jewish/news/ex-mossad-agent-we-let-nazi-doctor-mengele-get-away-1.253046 | agency = Associated Press | ref = {{sfnRef|''Haaretz''|2008}} }} * {{cite web | author = Staff | title = Holocaust organizer sought clemency, saying he was 'mere instrument' | publisher = i24 News | date = 27 January 2016 | url = https://www.i24news.tv/en/news/israel/society/100660-160127-eichmann-asked-israel-s-then-president-yitzhak-ben-zvi-for-clemency | accessdate = 24 July 2018 | ref = {{sfnRef|i24 News|2016}} }} * {{cite web | author = Staff | title = Israel Supreme Court Names Justices to Hear Eichmann's Appeal | url = https://www.jta.org/1962/03/01/archive/israel-supreme-court-names-justices-to-hear-eichmanns-appeal | publisher = Jewish Telegraphic Agency | accessdate = 27 March 2018 | date = 1 June 1962 | ref = {{sfnRef|Jewish Telegraphic Agency|1962}} }} * {{cite web | author = Staff | title = Special publication: Behind the scenes at the Eichmann Trial | url = http://www.archives.gov.il/en/chapter/behind-scenes-eichmann-trial/ | publisher = Israel State Archives | accessdate = 25 July 2018 | ref = {{sfnRef|Israel State Archives}} }} * {{cite web | author = Staff | title = Wiesenthal Center Marks Eichmann Capture in Argentina Fifty Years Later | date = 10 May 2010 | publisher = Simon Wiesenthal Center | url = http://www.wiesenthal.com/site/apps/nlnet/content2.aspx?c=lsKWLbPJLnF&b=4441467&ct=8407623 | accessdate = 28 January 2015 | ref = {{sfnRef|Simon Wiesenthal Center|2010}} | archive-url = https://web.archive.org/web/20171008180339/http://www.wiesenthal.com/site/apps/nlnet/content2.aspx?c=lsKWLbPJLnF&b=4441467&ct=8407623 | archive-date = 8 October 2017 | url-status = dead }} * {{cite book | last = Stangneth | first = Bettina | authorlink = | title = Eichmann Before Jerusalem: The Unexamined Life of a Mass Murderer | url = https://archive.org/details/eichmannbeforeje0000stan_n9e8 | publisher = Alfred A. Knopf | location = New York | year = 2014 | isbn = 978-0-307-95967-6 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Wallenstein | first = Arye | title = I watched Eichmann hang | journal = Miami Herald | date = 1 June 1962 | url = https://news.google.com/newspapers?nid=2206&dat=19620601&id=QSwyAAAAIBAJ&sjid=pukFAAAAIBAJ&pg=643,288305 | accessdate = 3 June 2015 | ref = harv | url-status = dead }} * {{cite book | last = Walters | first = Guy | authorlink = | title = Hunting Evil: The Nazi War Criminals Who Escaped and the Quest to Bring Them to Justice | year = 2009 | publisher = Broadway Books | location = New York | isbn = 978-0-7679-2873-1 | ref = harv | title-link = }} * {{cite journal | last = Weitz | first = Yechiam | title = We have to carry out the sentence | journal = Haaretz | date = 26 July 2007 | url = http://www.haaretz.com/weekend/week-s-end/we-have-to-carry-out-the-sentence-1.226299 | accessdate = 3 June 2015 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Wolin | first = Richard | title = Richard H. King. Arendt and America | journal = American Historical Review | volume = 121 | issue = 4 | year = 2016 | pages = 1244–1246 | issn = 0002-8762 | doi = 10.1093/ahr/121.4.1244 | ref = harv }} * {{cite journal | last1 = Yablonka | first1 = Hanna | authorlink1 = | translator-last = Moshe | translator-first = Tlamim | title = The Development of Holocaust Consciousness in Israel: The Nuremberg, Kapos, Kastner, and Eichmann Trials | journal = Israel Studies | date = 2003 | volume = 8 | issue = 3 | pages = 1–24 | language = en | issn = 1084-9513 | jstor = 0245616 | ref = harv | doi = 10.2979/ISR.2003.8.3.1 }} * {{cite book | last = Zweig | first = Ronald W | authorlink = | title = David Ben-Gurion: Politics and Leadership in Israel | year = 2013 | publisher = Routledge | location = New York | isbn = 9781135188863 | ref = harv | }} {{refend}} == Xarici keçidlər == * [https://web.archive.org/web/20070929083055/http://shoa.com.ua/php/content/view/136/53 İsrail Baş prokurorunun Adolf Eyxmann məhkəməsindəki çıxışından çıxarışlar]{{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20090214223824/http://mirsensa.org.ua/content/view/82/30/ Adolf Eyxman: Soyqrımın arxitektoru]{{ref-ru}} * [http://davidaidelman.livejournal.com/711810.html Mossad Adolf Eyxmanın harada olduğu barədə məlumatı necə əldə etdi]{{ref-ru}} * [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/Eichmanntoc.html Adolf Eyxman. Sənədlər]{{ref-en}} * [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007412 Adolf Eichmann] ABŞ-da yerləşən Xolokost Memorial muzeyinin saytı{{ref-en}} * "[http://www2.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB150/index.htm Uncovering the Architect of the Holocaust: The CIA Names File on Adolf Eichmann]" Milli Təhlükəsizlik Arxivi, Corc Vaşinqton Universiteti{{ref-en}} * {{cite journal | url = http://www.nizkor.org/hweb/orgs/german/einsatzgruppen/esg/trials/profiles/confession.html | publisher = The Nizkor Project | title = Eyxmann öz əməllərindən danışır | journal = LIFE Magazine | volume = 49 | issue = 22 | date = 28 November 1960 | access-date = 5 June 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130509020948/http://www.nizkor.org/hweb/orgs/german/einsatzgruppen/esg/trials/profiles/confession.html | archive-date = 9 May 2013 | url-status = dead }}{{ref-en}} * {{cite journal | url = https://books.google.com/books?id=5E0EAAAAMBAJ&pg=PA133 | title = Eyxman etiraf edir (Silsilə yazılar) | journal = LIFE Magazine | volume = 49 | issue = 21 | date = 21 November 1960 }}{{ref-en}} * {{cite journal | url = https://books.google.com/books?id=0U0EAAAAMBAJ&pg=PA19 | title = Eyxmann öz əməllərini etiraf edir (I Hissə) | journal = LIFE Magazine | volume = 49 | issue = 22 | date = 28 November 1960 }}{{ref-en}} * {{cite journal | url = https://books.google.com/books?id=900EAAAAMBAJ&lpg=PA60&pg=PA146 | title = Eyxmann öz əməllərini etiraf edir (II Hissə) | journal = LIFE Magazine | volume = 49 | issue = 23 | date = 5 October 1960 }}{{ref-en}} * {{cite news | last = Benson | first = Pam | date = 7 June 2006 | title = MKİ-nin sənədləri: ABŞ nasist canisini təqib edə bilmədi | url = http://edition.cnn.com/2006/US/06/06/nazi.crimes/ }}{{ref-en}} * {{cite web | last = Cesarani | first = David | url = http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/genocide/eichmann_01.shtml | title = Adolf Eyxman : Müharibə Cinayətkarının düşüncəsi | date = 17 February 2011 | publisher = BBC }}{{ref-en}} {{NSAFP |vəziyyət=collapsed}} {{Nasistlərin müharibədən sonra qaçışı |vəziyyət=collapsed}} [[Kateqoriya:Adolf Eyxman]] [[Kateqoriya:Asılaraq edam olunanlar]] [[Kateqoriya:Üçüncü Reyx]] [[Kateqoriya:Nasist cinayətkarları]] [[Kateqoriya:Nasist həbs düşərgələri]] [[Kateqoriya:Nasistlər haqqında əsərlər]] [[Kateqoriya:Nasistlər]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsində Almaniya hərbçiləri]] [[Kateqoriya:SS zabitləri]] m1b6hzv07gcu91h7ueogboya6u093wt 0 630364 6557076 5151456 2022-07-31T20:26:31Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Biofizika İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Biofizika İnstitutu (Azərbaycan)]] heako1qo0fl9xe6a02u5dpwrryowsge 0 630807 6557922 6325729 2022-08-01T11:34:45Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Combotrans.svg|thumb|[[Gender]] [[simvol]]ları. [[Roma mifologiyası]]na əsasən [[qırmızı]] [[qadın]] rəmzi olan [[Venera (mifologiya)|Veneranın]], [[mavi]] isə [[kişi]]lik simvolu olan [[Mars (mifologiya)|Marsın]] simvoludur.]] '''Gender rolu''', insanların həqiqi və ya qəbul edilən cinsiyyətinə və ya cinsiyyətinə görə ümumiyyətlə qəbul edilmiş, uyğun və ya arzu olunan davranış növlərini zorla qəbul edən [[sosial normalar]] toplusudur. Gender rolları ümumiyyətlə [[dişi]]lik və [[maskulanlıq]] anlayışları ətrafında formalaşsa da, istisnalar və dəyişikliklər də vardır. Cinslə əlaqəli gözləntilər mədəniyyətlər arasında çox fərqlənə bildiyi kimi onun bəzi xüsusiyyətləri də bir çox mədəniyyət üçün ümumidir. Bu gün gender rollarının və növlərinin bioloji cəhətdən müəyyən olub-olmaması və ya sosial quruluşun nəticəsi olub-olmaması barədə davam edən mübahisə mövcuddur. Müxtəlif qruplar, xüsusən də [[feminizm|feminist hərəkat]], repressiv və qüsurlu olduqlarına inandıqları dominant gender rollarını dəyişdirmək üçün səy göstərmişdirlər. Gender rolu termini ilk dəfə 1955-ci ildə [[John Money]] tərəfindən açıq şəkildə bioloji cinsiyyət təyin olunmadığı zaman [[interseks]] fərdlərinin araşdırılmasında [[kişi]] və ya [[qadın]] statuslarını necə göstərdiklərini izah etmək üçün istifadə edilmişdir. ==Həmçinin bax== *[[Cins və gender fərqi]] [[Kateqoriya:Gender rolları]] [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] ipa593fanxykigv9ura6x22t9pbc6k6 0 631421 6556800 6005532 2022-07-31T16:07:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = |idman növü = |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|}} [[Fayl:Olympic_rings_without_rims.svg|30px]] {{Qızılmedal | |}} {{Gümüşmedal | |}} {{Bürüncmedal | |}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Aleksandra Oleqovna Romanovskaya''' ({{Lang-be|Аляксандра Раманоўская}}; doğ. [[22 avqust]] [[1996]] , [[Minsk]]) — Belarus akrobatika üzrə ixtisaslaşmış fristayl idmançısı. [[2018 Qış Olimpiya Oyunları|2018 Qış Olimpiya Oyunlarının iştiraçısı]], 2019-cu il dünya çempiyonu, iki qat 2019-cu il Universiada çempionu, dəfələrlə Dünya Kuboku mükafatçısı. [[Belarus respublikası|Belarus Respublikasının]] beynəlxalq dərəcəli idman ustası. == Bioqrafiyası == Aleksandra Romanovskaya 22 Avqust 1996-cı ildə Minskdə anadan olub. 2005-ci ildən fristaylla məşğul olmuşdur. Aleksandranın valideynləri də bu idman növü ilə məşğul idi. Minskdəki Belarus Dövlət Pedaqoji Universitetini bitirib.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/freestyle-skiing/athlete-profile-n3025709-aliaksandra-ramanouskaya.htm|title=Freestyle Skiing {{!}} Athlete Profile: Aliaksandra RAMANOUSKAYA - Pyeongchang 2018 Olympic Winter Games|date=2018-04-21|publisher=web.archive.org|accessdate=2019-03-03|archive-date=2018-04-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20180421060732/https://www.pyeongchang2018.com/en/game-time/results/OWG2018/en/freestyle-skiing/athlete-profile-n3025709-aliaksandra-ramanouskaya.htm|url-status=}}</ref> 2011-ci ildən etibarən Belarusiyalı Nikolay Kozekonun rəhbərliyi altında məşq edir. Bir il sonra Romanovskaya Dünya Kuboku yarışlarında Belarus mərhələsində debüt etdi.<ref name=":0" /> 2015-ci ildə Alexandra Romanovskaya fərdi akrobatika üzrə Dünya çempionatında iştirak etdi və birinci yeri qazandı. Elə həmin il Avstriyanın Kraischberg şəhərində keçirilən böyüklər arası dünya çempionatında debüt etdi və 11-ci yeri tutdu. 2014/2015 tarixində Dünya Kuboku yarışında Romanovskaya mərhələlərdən birində (Lake Placid) qalib gələrək 33-cü oldu. 2017-ci ildə Romanovskaya İspaniyanın Serra Nevada şəhərində dünya çempionatında çıxış etdi. Ancaq fərdi akrobatikada yalnız 19-cu ola bildi. 2018-ci ildə Koreyada keçirilən olimpiadada Romanovskaya 14-cü yeri tutdu. Aleksandra mövsümü ümumi hesabda 25-ci, sərbəst akrobatika üzrə isə 4-cü yerdə başa vurdu. Bu onun ən yaxşı uğuru idi. 2019-cu ildə [[Yuta|Yuta ştatının]] Park Citi şəhərində keçirilən çempionatında akrobatik tullanma üzrə dünya çempionu titulunu qazandı.<ref>{{Cite web|url=https://www.nv-online.info/2019/02/07/aleksandra-romanovskaya-vyigrala-zoloto-na-chempionate-mira-po-fristajlu.html|title=Александра Романовская выиграла золото на чемпионате мира по фристайлу|website=|date=2019-02-07|publisher=Народная Воля|lang=ru|accessdate=2019-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190306111327/https://www.nv-online.info/2019/02/07/aleksandra-romanovskaya-vyigrala-zoloto-na-chempionate-mira-po-fristajlu.html|archivedate=2019-03-06|deadlink=no}}</ref> Superfinalda belaruslu ikinci ən çətin atlamanı həyata keçirərək sərbəst oyunçu kimi hakimlərdən 113.18 xal aladı. Beləliklə Aleksandra Romanovskaya rusiyalı qadın Lyubov Nikitinanı 23,3 xal qabaqladı. == İstinadlar == [[Kateqoriya:Belarus idmançıları]] 59kni6gz1ak3taweox5khddrafwtn7t 0 632372 6557083 5165520 2022-07-31T20:27:31Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Neft və Qaz İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Neft və Qaz İnstitutu (Azərbaycan)]] mx5hh549i91smajxtzcu8dkwzymlvyp 0 632794 6556760 5748671 2022-07-31T15:40:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 8 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Akşehir''' — Türkiyədə ilçə. == Əhali == Akşehirin demoqrafik göstəriciləri: {| class="wikitable sortable" style="font-size:0.90em; width:30em; text-align:center; float: " |- ! style="width:5em;" | İl ! style="width:5em;" | Cəmi ! style="width:5em;" | {{Abbr|Şəhər|İlçə mərkəzi}} ! style="width:5em;" | {{Abbr|Kənd|Kənd və bəldə}} |- | 1965<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6Bspt9quW|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Bspt9quW?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-02|title=1965 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 74.433 || 25.269 || 49.164 |- | 1970<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtnfOm5a|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtnfOm5a?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1970 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 82.062 || 32.591 || 49.471 |- |1975<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtqKDKwz|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtqKDKwz?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1975 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 85.742 || 35.544 || 50.198 |- |1980<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6Btum6zz6|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Btum6zz6?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus80db2=|archivedate=2012-11-03|title=1980 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 91.160 || 40.312 || 50.848 |- |1985<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6Btwq3EEb|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Btwq3EEb?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus85db2=|archivedate=2012-11-03|title=1985 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 96.522 || 45.320 || 51.202 |- |1990<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6BtyT6loT|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BtyT6loT?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus90db2=|archivedate=2012-11-03|title=1990 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 94.611 || 51.746 || 42.865 |- |2000<ref>{{Cite web|url=http://www.webcitation.org/6Bu0dihZx|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Bu0dihZx?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus2000db2=|archivedate=2012-11-03|title=2000 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=live}}</ref> || 114.918 || 60.226 || 54.692 |- |2007<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2007 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 99.831 || 63.472 || 36.359 |- |2008<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2008 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 96.180 || 60.765 || 35.415 |- |2009<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2009 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 95.889 || 61.196 || 34.693 |- |2010<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2010 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 95.791 || 61.638 || 34.153 |- |2011<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2011 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=3 Kasım 2012|format=html|url-status=}}</ref> || 94.886 || 61.557 || 33.329 |- |2012<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2012 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=8 Mart 2013|format=html|url-status=}}</ref> || 94.575 || 62.054 || 32.521 |- |2013<ref>{{Cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2|archivedate=2014-11-29|title=2013 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=15 Şubat 2014|format=html|url-status=}}</ref> || 93.883 || 93.883 || {{N/A|data yoxdu}} |- |2014<ref>{{Cite web|url=http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:12:43-4792735811945237577360195286.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150210081130/http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:12:43-4792735811945237577360195286.html|archivedate=2015-02-10|title=2014 genel nüfus sayımı verileri|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=10 Şubat 2015|format=html|url-status=}}</ref> || 94.133 || 94.133 || {{N/A|data yoxdu}} |- |2015<ref>{{Cite web|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/|title=2015 genel nüfus sayımı verileri|tip=Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır|arşivengelli=evet|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=13 Nisan 2016|format=html}}</ref> || 94.159 || 94.159 || {{N/A|data yoxdu}} |- |2016<ref>{{Cite web|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/|title=2016 genel nüfus sayımı verileri|tip=Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır|arşivengelli=evet|publisher=Türkiye İstatistik Kurumu|accessdate=7 Mart 2017|format=html}}</ref> || 94.232 || 94.232 || {{N/A|data yoxdu}} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə şəhərləri]] iohobvqxjhivhcu1kcfx0qt45srwi6l 0 633463 6557285 6147182 2022-08-01T01:33:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |statusu = |rəsmi_adı = |orijinal_adı = |şəkli = |şəkilin_ölçüsü = |şəkilin_izahı = |tabesində = |ölkə = |gerbi = |bayrağı = |gerb yazısı = |bayraq yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağın_ölçüsü = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |regionun növü = Subyekt |region = Çelyabinsk vilayəti |cədvəldə region = |rayonun növü = Bələdiyyə rayonu |rayon = Arqayaş rayonu |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = [[19-cu əsr]] |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |quru sahəsi = |su sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Bolşoy Mediak''' — [[Çelyabinsk vilayəti]], [[Arqayaş rayonu]]nun [[Kuluyevo kənd yaşayış məntəqəsi]]ndə kənd. == Coğrafi mövqeyi == Kən rayonun cənub-şərq hissəsində, Mediaak gölünün sahilində yerləşir. Kuluyevin mərkəzinə gedən yol boyunca məsafə 12&nbsp;km-dir. == Tarixi == Kənd 19-cu əsrin 2-ci yarısında Muxametqulu volostunda (Orenburq quberniyasının Çelyabinsk qəzası) qurulmuşdur. [[Rusiya vətəndaş müharibəsi|Vətəndaş müharibəsi]] illərində burada qırmızıların iyirmi yeddinci atıcılıq diviziyası və ağların on üçüncü Sibir atıcılıq diviziyası arasında şiddətli döyüşlər baş vermişdi.<ref>{{Cite web|url=http://www.encyclopedia.ru/cat/books/book/38979/|title=Челябинская область. Энциклопедия. В 7 томах|publisher=www.encyclopedia.ru|accessdate=2019-08-26}}</ref> == Əhalisi == {| class="wikitable" ! colspan="2" |Численность населения |- !2002<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/64e41d804ea17b8eac91bd189c529309/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.pdf Численность населения Челябинской области по данным Всероссийской переписи населения 2002 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181223063959/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/64e41d804ea17b8eac91bd189c529309/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.pdf |date=2018-12-23 }}. Дата обращения 13 февраля 2016. [https://www.webcitation.org/6fGyceDTA?url=http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/64e41d804ea17b8eac91bd189c529309/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%25 Архивировано] 13 февраля 2016 года.</ref> !2010<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Тома официальной публикации итогов Всероссийской переписи населения 2010 года по Челябинской области. Том 1. «Численность и размещение населения Челябинской области». Таблица 11]. Челябинскстат. Дата обращения 13 февраля 2014. 13 fevral 2014-cü il</ref> |- |214 |↘202 |} == Küçələri == * 8 Mart döngəsi * 8 Mart küçəsi * Daçnaya küçəsi == İnfrastrukturu == * Kitabxana * Məktəb * "Kuluyevo" QSC == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://argayash.ru/argayashskiy-rayon/poseleniya/kuluevskoe-selskoe-poselenie#overlay-context=argayashskiy-rayon/poseleniya/akbashevskoe-selskoe-poselenie Кулуевское сельское поселение]. Официальный сайт Аргаяшского муниципального района. falrbeqv7is5wa8a0pvt3go9wh644po 0 634869 6556801 6275382 2022-07-31T16:07:55Z Solavirum 95249 ce wikitext text/x-wiki [[Fayl:Territorial changes of the Ottoman Empire 1683.jpg|thumb|right]] '''Osmanlının geriləmə tezisi''' və ya '''Osmanlı geriləmə paradiqması''' — indilərdə istifadə olunmayan<ref>{{kitab3 | müəllif = Hathaway, Jane | başlıq = The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516–1800. | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = 2008 | cild = | səhifə = 7-8 | səhifələr = | isbn = 978-0-582-41899-8 | doi = | ref = }}</ref> [[Osmanlı]] tarixi işlərində təsirli rol oynayan tarixi izah. == Haqqında == Geriləmə tezisinə görə, [[Sultan Süleyman]]ın (1520–1566) hökmdarlığı dövləri uzlaşan Qızıl dövrün ardıyca imperiya zamanla heç vaxt qurtula bilmədiyi və bütün qurumları təsiri altına alan, 1923-də imperiyanın dağılmasına qədər davam edən durğunluq və geriləmə dövrünə girmişdir. Bu tezis XX əsr boyunca Osmanlı tarixini anlamaqda qərbçilik və [[Türkiyə|Respublika Türkiyəsi]] üçün təməl olaraq istifadə edilmişdir. Ancaq 1978-ci ildə tarixçilər geriləmə tezisinin təməl ehtimallarını yenidən gözdən keçirdilər.<ref>{{kitab3 | müəllif = Süleyman Demirci | başlıq = OSMANLI TÜRKİYE'SİNDE EŞKIYA, DEVLET VE SİYASET | link = https://books.google.az/books?id=aY3mDwAAQBAJ&pg=PA193&lpg=PA193&dq=Osmanl%C4%B1+gerileme+tezi&source=bl&ots=wCgkoJyD0V&sig=ACfU3U3MY0jZZ93rGBhPwt0p_zlAtB09Pg&hl=az&sa=X&ved=2ahUKEwix-9fr847qAhUHEpoKHXexDlsQ6AEwAnoECAoQAQ#v=onepage&q=Osmanl%C4%B1%20gerileme%20tezi&f=false | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = 2012 | cild = | səhifə = 184 | səhifələr = | isbn = 9786054539239 | doi = | ref = }}</ref> 1980, 1990 və 2000-ci illər boyunca bir çox işin yayımlanmasının və daha əvvəl istifadə olunmuş qaynaqların və metodologiyanın əsasında yenidən dəyərləndirilən Osmanlı tarixi araşdırılmasının ardından Osmanlı imperiyasını öyrənən akademik tarixçilər [[Osmanlı]] geriləmə tezisinin tamamilə mif olduğu fikrində həmrəy oldular. Geriləmə tezisi "teleoloji", "geriləməçi", "orientalist", "bəsitə endirilmiş" və "tək yönlü" olduğuna görə tənqid edilmiş və tarixi analizdə yeri olmayan məfhum olaraq təsvir edilmişdir. Akademiklər beləcə "onu müzakirə etməməyin lazım olduğunu" təklif etmirdilər.<ref>{{kitab3 | müəllif = Süleyman Demirci | başlıq = OSMANLI TÜRKİYE'SİNDE EŞKIYA, DEVLET VE SİYASET | link = https://books.google.az/books?id=aY3mDwAAQBAJ&pg=PA193&lpg=PA193&dq=Osmanl%C4%B1+gerileme+tezi&source=bl&ots=wCgkoJyD0V&sig=ACfU3U3MY0jZZ93rGBhPwt0p_zlAtB09Pg&hl=az&sa=X&ved=2ahUKEwix-9fr847qAhUHEpoKHXexDlsQ6AEwAnoECAoQAQ#v=onepage&q=Osmanl%C4%B1%20gerileme%20tezi&f=false | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = 2012 | cild = | səhifə = 73 | səhifələr = | isbn = 9786054539239 | doi = | ref = }}</ref> Professional tarixçilər arasındakı bu kəskin paradiqma dəyişiminə rəğmən, geriləmə tezisi populyar tarixdə və Osmanlı imperiyası barədə ixtisaslaşmamış olan akademiklər tərəfindən yazılan tarixdə varlığını davam etdirir. Bəzi hallarda, bu davamlılığın səbəbi mütəxəsis olmayanların köhnəlmiş və ya tərk edilmiş işlərə əsaslanmağa davam etmələri ikən, digər halalrda isə onların geriləmə üsulunun davamından bəzi siyasi maraqlar əldə etməyi düşünmələrindən qaynaqlanmaqdadır. Osmanlı tənəzzülünə dair ən görkəmli yazıçı tarixçi Bernard Lewis idi, Osmanlı İmperatorluğunun hökumətə, cəmiyyətə və sivilizasiyaya təsir göstərən hərtərəfli eniş yaşadığını iddia etdi. O, fikirlərini 1958-ci ildə XX əsrin ortalarında şərqşünas alimlərin əsas rəyinə çevrilən "Osmanlı İmperatorluğunun tənəzzülünə dair bəzi fikirlər" məqaləsində vermişdir. Ancaq məqalə indi çox tənqid olunur və müasir tarixçilər tərəfindən dəqiq hesab edilmir. Lewisin fikirləri belə idi: Osmanlı İmperatorluğunun ilk on sultanı (Osman I dən Möhtəşəm Süleymana qədər) mükəmməl şəxsi keyfiyyətlərə sahib idilər, Süleymandan sonra gələnlər istisnasız olaraq "səriştəsizlər, pisləşənlər və uyğunsuzluqlar" Kafes ardıcıllıq sisteminin nəticəsidir; bununla da sülalə knyazları taxta çıxmazdan əvvəl əyalət hökumətində təcrübə qazana bilmədilər. Yuxarıdakı yanlış rəhbərlik hakimiyyətin bütün qollarında çürüməyə səbəb oldu: bürokratiya səmərəli fəaliyyətini dayandırdı və qeydlərinin keyfiyyəti pisləşdi. Osmanlı ordusu gücünü itirdi və döyüş bölgəsində məğlubiyyətlər yaşamağa başladı. Avropa hərbi elminin irəliləmələri ilə ayaqlaşmağı dayandırdılar və nəticədə ərazi itkiləri verdilər. Osmanlı dövləti və cəmiyyəti daim genişlənməyə tərəf getdikcə, yeni fəthlərə nail ola bilməmələri imperiyanı Avropa ilə yeni münasibətlərinə uyğunlaşa bilmədi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Osmanlı imperiyası tarixi]] [[Kateqoriya:Tarix nəzəriyyələri]] 3h6v5gpmi77sy301fp59f8nzp8drnka 0 635754 6557647 5698574 2022-08-01T08:42:48Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Pəri (məlayir)]] səhifəsinin adını [[Piruz (Məlayir)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{YM |növü = Kənd |rəsmi_adı = Piruz |orijinal_adı = پری |tabesində = |ölkə = İran |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |region = Həmədan ostanı |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |yerli xalqın dili = Lur |əhalisi = 821 |siyahıyaalma ili = 2015 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Lurlar]] |dini tərkibi = [[İslam]] |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = }} '''Pəri''' və ya '''Piruz'''— [[Həmədan ostanı]]n, [[Məlayir şəhristanı]]nda kənd. [[Məlayir]] şəhərinin 37&nbsp;km cənub-şərqində yerləşir. == Əhali == Pəri kəndinin əhalisi [[Lurlar]]dır. [[Din]]ləri [[İslam]]ın [[Şiəlik|Şiə]] [[məzhəb]]idir. Kəndin əhalisi 821 nəfərdir. Əhali [[əkinçilik]] və heyvançılıqla məşğuldur. ==İstinadlar== {{Məlayir şəhristanı}} [[Kateqoriya:Həmədan ostanının kəndləri]] pysmpa64ed3kffir3x5udzd5g011my6 0 636071 6556627 5847861 2022-07-31T12:09:50Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Polis əhvalatı 2013 |orijinal adı = {{dil-en|Police Story 2013}}<br />{{dil-zh|警察故事2013}} |digər adı = |şəkil = Polis əhvalatı 2013 (film, 2013).jpg |şəklin ölçüsü = 240px |şəklin izahı = ''"Polis əhvalaı 2013"'' filminin afişası |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = 240px |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Dinq Şen (rejissor)|Dinq Şen]] |ssenarist = [[Dinq Şen (rejissor)|Dinq Şen]] |əsərin müəllifi = |prodüser = Yanq Du<br />Yonq Er<br />Can Vanq |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = Zai Lao |rollarda = [[Ceki Çan]]<br />Liu Ye<br />Cin Tian |operator = Din Yuyu |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Triller filmi|triller]]<br />[[Cinayət filmi|cinayət]] |ilk baxış = [[24 dekabr]] [[2013]] |dil = [[Mandarin Çin dili]] |ölkə = {{bayraq|ÇXR}}[[ÇXR]]<br />{{bayraq|Honkonq}}[[Honkonq]] |istehsalçı = China Vision Group<br />Wanda Media Co.<br />China Film Co. |studiya = |distribüter = Jackie & JJ International<br />Emperor Motion Pictures (Hong Kong) |kanal = |növü = [[Bədii film]] |rəng = [[rəngli film|rəngli]] |vaxt = 108 dəq |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2013]] |büdcə = 35 Milyon [[ABŞ dolları|US$]] |gəlir = 97 Milyon [[ABŞ dolları|US$]] |əvvəlki = [[Yeni polis əhvalatı (film, 2004)|Yeni polis əhvalatı]] |sonrakı = |saytı = http://www.policestory-legend.com |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = 593072 |imdb_id = 2599716 |vikianbar = }} '''Polis əhvalatı 2013''' ([[İngilis dili|ing.]] ''Police Story 2013'', [[Çin dili|çin.]] ''警察故事2013'' ) — film rejissor [[Dinq Şen (rejissor)|Dinq Şen]] tərəfindən [[2013]]-cü ildə [[Triller filmi|triller]]-[[Cinayət filmi|cinayət]] janrında çəkilmişdir. Film [[Çin Xalq Respublikası|Çin-]][[Honkonq]] istehsalıdır. Filmdə baş rolu [[Ceki Çan]] ifa edir. Rejissor [[Dinq Şen (rejissor)|Dinq Şenin]] [[Ceki Çan]] ilə bundan savayı [[Kiçik böyük əsgər (film, 2010)|Kİçik böyük əsgər]], Dəmir yolu pələngləri filminidə çəkmişdir. Film [[Polis Əhvalatı (film seriyası)|Polis hekayəsi Seriyasının]] bir parçasıdır. == Məzmun == {{Məzmun}} Əməliyyatçı Zhong Wen, gecə klubunun sahibi Wu Jiang-ın sevgilisi olan Miao Miao'nun axtarışında Wu Bar'a yollanır. Bununla birlikdə, Zhong ata və qızı arasında mübahisəyə səbəb olan Miaonun münasibətlərini rədd edir. Zhong Miao ilə düzəliş edə bilməzdən əvvəl, Wu tərəfindən qurulmuş bir süjetdə adı açıqlanmayan bir hücumçu tərəfindən vurulur. Şüurunu bərpa edən Zhong, bir stulda və əlləri metal tellərlə bağlandığını görür. Wu hamısının ardınca olduğunu söylədi, amma bunun səbəbini başa düşə bilmir. Zhong, digər qız patronlarının, o cümlədən qızının tutulduğunu öyrənir. Wu'ya yerli leytenant zəng edir və otaqdan çıxmazdan əvvəl Zhong'un tələyə düşdüyü məhbus Wei Xiaofu ilə bir tamaşaçı üçün bir ağır fidyə tələb olunur. Zhong telləri boşaltır və otaqdan qaçır. Çubuğunu təyin olunmadan cıraraq, Wu-nun gizli otağını tapır, əsasən bir yeniyetmə qızın və bir dəfə kikboksçu olduğu zaman "Hörümçək" in yanında gedən gənc Wu-nun afişaları ilə dolu idi. Çubuğun çubuğuna ləkələr vurur və Wu'nun qaçırma hiyləsi uğursuz olarsa bütün barı bombalamaq niyyətində olduğunu göstərir. Miao vasitəsilə, Zhong leytenantla əlaqə qurmaq üçün istifadə etdiyi mobil telefonu əldə edir. Təəssüf ki, Wu tezliklə Zhongun girov otağından qaçdığını aşkarladı. Wu Miao-nu tutur və əlini piranhalarla dolu bir balıq qabına batırmaqla, Zhong-u gizləndiyi yerini aşkar etməyə məcbur edir. Yenidən tutulan Zhong, səbirsiz Wu'ya hələ gəlməsi lazım olan Wei'yi tapmaqda kömək təklif edir. Wu razılaşır və Zhong-a iki seçim verir — döyüşdə bir oğlanından birini məğlub edərək üç girovu azad etməyə və ya məğlubiyyəti qəbul edib Wei tək tapmağa icazə verilir. Zhong döyüşməyə razılıq verdi. Dözümlü və birtəhər qırılmış barmağını sındırmadan, Zhong qalib gəlir. Zhong sonra istəksiz bir Wei Xiaofu'nun onunla bara girməyə inandırır. Wu Bar'a qayıdan Wu Jiang, qaçırılma səbəbini ortaya qoyur: Zhong, Wei və digər üç girovdan intiqam almaq niyyətindədir, hamısı Wu'nun kiçik bacısının ölümünə təsadüfən şahid olmuşdular. Həmin taleyüklü gündə Wei bir eczanədə anası üçün dərman oğurlamaq istəmişdi. Wu bacısı da aptekdə idi. Wei'nin oğurluğu aşkar edildikdə çaxnaşma keçirir və Wu bacısını bıçaq nöqtəsində saxlayır. Hamilə qaldığını və stres səbəbiylə Wei'nin silahı ilə boynuna vuraraq intihar etdiyini izah edir. Evə dönən Zhong, hadisə yerinin yanından keçsə də, onu xilas edə bilmədi. Birdən Wu'nun bir işçisi (barmen) özünü Wu'nun bacısının sevgilisi olduğunu ortaya qoydu. Polis izdihamından keçməyə çalışdığını, uğursuz olduğunu və sevgilisinin öldüyünü seyr etdiyini ortaya qoyur. Barmen özünü vurmağa çalışır, amma Zhong onu dayandırır və qolundan tutur. Wu həqiqəti eşitdikcə, polis qüvvələri çubuğa çırpılır. Wu tərəfindən qoyulmuş bomba yola düşür və çox sayda cinayətkar yeraltı qaçış yolu ilə qaçırlar. Qalanları silahla vurulur. Sonrakı qarışıqlıqda Wu Miao ilə ayrılır. Zhong təqib edir və üçlük metro tunelində bitir. Wu Zhong-a ultimatum təklif edir: özünü və qızını vur, ya da Wu vur və bıçağı Miaonun boynunu kəsəcək və o öləcək. Zhong əvvəlkini seçir, lakin silahın boşaldılması tətikini çəkdikdən sonra başa düşür. Wu, Zhong'un imtahandan keçdiyini və bununla da hörmətini qazandığını söyləyir. Wu Miao-nu Zhong-a qaytarır və yaxınlaşan qatarın onu vurmasına imkan verməyə hazırlaşır. Zhong onu dayandırmağa çalışır, amma vurulur və intihar hərəkətini vaxtında dayandıra bilmir, amma xoşbəxtlikdən, qatar Wu ilə toqquşmaq üzrə olduğu kimi yolları dəyişdirir. Bundan sonra leytenantın yolları dəyişdirdiyi ortaya çıxır. Wu tutuldu, Zhong yaralarını sağaltmaq üçün xəstəxanaya göndərildi. Zhong təcili yardımda qızı ilə barışır və SWAT kapitanı ona Wu'dan ayrılan bir hədiyyə olaraq bir hörümçək medalı verir. {{Məzmun-son}} == Rollarda == {| class="wikitable" |+ !№ !Aktyor/Aktrisa !Rolu !Qeydlər |- |'''1''' |[[Ceki Çan]] |''Conq Ven'' |dedektiv |- |'''2''' |Liu Ye |''Vu Cian'' | |- |'''3''' |Cin Tian |''Miao Miao'' | |- |'''4''' |Yin Tao |''Lan Lan'' | |- |'''5''' |Liu Yivei |''Çief Nyu'' | |- |'''6''' |Cou Şiaoo |''Veiy Şiyafu'' | |- |'''7''' |Yu Ronquan |''Kaptayn Vu'' | |- |'''8''' |Can Lei |''Quanzi'' | |- |'''9''' |Liu Peiqi |''Çief Can'' | |- |'''10''' |Vanq Zief |''Fanq'' |məmur |- |'''11''' |Can Şiannoniq |''Vunun atası'' | |- |'''12''' |Ca Ka |''Bin Ge'' | |- |'''13''' |Quli Nazha |''Şiao Veiy'' | |- |'''14''' |Vu Yue |''Yue'' | |- |'''15''' |Liu Hailunq |''Pizhonq'' | |- |'''16''' |Na Vei |''Nana'' | |- |'''17''' |Cain An |''Kun'' | |- |'''18''' |[[Dinq Şen (rejissor)|Dinq Şen]] |''Yük maşını sürücüsü'' | |} == İstehsal == Polis əhvalatı 2013 filminin çəkilişi 2012-ci ilin noyabr ayında Pekində başladı.<ref>[https://web.archive.org/web/20130307121946/http://news.msn.com.tw/gallery3054077.aspx "成龍 新片 《警察 故事 2013》 片 場 直擊"]. News.msn.com.tw. [https://www.msn.com/en-us/news Orijinaldan] 7 Mart 2013 tarixində Arxivləşdirilib. 30 Avqust 2017 tarixində tapıldı.</ref> Roluna hazırlaşmaq üçün Çan, bir materik məmurunun görünüşünə uyğun olmaq üçün saçlarını qısa kəsdi. Yeni rolu haqqında, Çan Sina Veibo hesabında yazır: ''"Mən əvvəllər polisləri oynamışam, amma heç bir materik polisinin həyatına yönəlmiş bir film çəkməmişdim. Beləliklə, bu dəfə bu cür rolu yerinə yetirmək şansı əldə edirəm."''<ref>[https://web.archive.org/web/20150225070719/http://www.impactonline.co/news/1140-jackie-chan-close-shave-police-story-2013 "Polis Polis Hekayəsi 2013] 'üçün Yaxın Təraş." Impactonline.co. [http://www.impactonline.co/news/1140-jackie-chan-close-shave-police-story-2013 Orijinaldan] 25 Fevral 2015 tarixində Arxivləşdirilib. 30 Avqust 2017 tarixində tapıldı.</ref> Filmlərin çəkilişi 2013-cü ilin fevralında bağlandı və aktyorların dialoqlarını yenidən qeyd edərək, post-istehsal başladı. == Premyera == Polis əhvalatı 2013-in ictimai nümayişi, 2013-cü ilin aprel ayında Pekin Beynəlxalq Film Festivalında edildi. Çan, filmi 2013-cü ilin mayında 2013 Kann Film Festivalında da təbliğ etdi. Film 24 dekabr 2013-cü ildə Çində nümayiş olundu. Film Polis əhvalatı: ABŞ-da '''''Well Go USA''''' Əyləncəsi tərəfindən paylandı və 2015-ci ilin iyununda nümayiş olundu. == Reytinq == 2013-cü il üçün ilkin cavab ümumiyyətlə qarışıq idi. İcmal toplama veb saytı Rotten Tomatoes, 7 rəy əsasında filmə 14% qiymət verir. Metacritic-də "qarışıq və ya orta qiymətləndirmələr" ni göstərən 44% reytinqə malikdir. == Həmçinin bax == * [[Polis əhvalatı (film, 1985)|Polis əhvalatı]] * [[Yeni polis əhvalatı (film, 2004)|Yeni polis əhvalatı]] == İstinadlar == <references /> == Xarici keçidlər == * ''[[imdbtitle:2599716|"Polis əhvalatı 2013"]]'' [[IMDb|Internet Movie Datebase]] saytında. * ''[https://www.allmovie.com/movie/v593072 "Polis əhvalatı 2013"]'' AllMovie saytında. * ''[https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=policestory2015.htm "Polis əhvalatı 2013"]'' Box Office Mojo * ''[https://www.metacritic.com/movie/police-story-lockdown "Polis əhvalatı 2013"]'' Metacritic * ''[https://www.rottentomatoes.com/m/jing_cha_gu_shi_2013 "Polis əhvalatı 2013"]'' Rotten Tomatoes * ''[https://www.azerikino.com/polis-hekayesi-6-polis-hekayesi-2013-2013.html "Polis əhvalatı 2013"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200627040943/https://www.azerikino.com/polis-hekayesi-6-polis-hekayesi-2013-2013.html |date=2020-06-27 }}'' Azərbaycan dilində {{Polis əhvalatı |vəziyyət=collapsed}} [[Kateqoriya:Dinq Şenin rejissorluq etdiyi filmlər]] 4nte36gpmy8gmyuwcjffijufx0xx842 0 636476 6557776 6553121 2022-08-01T11:01:37Z Nuray95 150825 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Elçin İbrahimov |orijinal adı = ''Elçin Əli oğlu İbrahimov'' |digər adları = |şəkil = Elçin İbrahimov (alim).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 15.3.1985 |doğum yeri = [[Nehrəm]] kəndi, [[Babək rayonu]], [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]], |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{SSRİ}} → {{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[Türkologiya]], |elmi dərəcəsi = Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru |elmi adı = [[Dosent]] |iş yeri = Azərbaycan Dillər Universiteti Türkiyə Araşdırmalar Mərkəzinin müdiri |alma-mater = |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Elçin İbrahimov''' (''Elçin Əli oğlu İbrahimov''; {{DVTY}}) — türkoloq alim, Türk Dil Qurumunun müxbir üzvü, "Türk dünyasına xidmət", "Lev Tolstoy" medalları təltifçisi, "İlin gənc alimi" mükafatçısı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru<ref>{{cite web |url = https://scholar.google.com/citations?user=Y8t2-yIAAAAJ&hl=tr&fbclid=IwAR3HsqmpyeM9Myr6AL9mb6Y1N6H9C20tgH0PseSRrlm2xjt4QNP4lJ1dpC0|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elchin Ibrahimov Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Doç.Dr |author = |date =scholar.google.com |publisher = |accessdate = 2020-08-30 |language =tr }}</ref>, Türk Dil Qurumunun müxbir üzvü (2018)<ref name="istinad890"/>, Türk Ədəbiyyatı Fondunun fəxri üzvüdür (2020)<ref name="istinad890"/>. == Həyatı == Elçin İbrahimov 15 mart 1985-ci ildə [[Naxçıvan]] Muxtar Respublikası [[Babək rayonu]] Nehrəm kəndində anadan olmuşdur. BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsində bakalavriatura (2002–06), [[Qafqaz Universiteti]] Filologiya fakültəsində (Türk dili və ədəbiyyatı üzrə) magistratura (2006–09) təhsili almışdır. 2006–2016-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyində baş məsləhətçi vəzifəsində çalışmışdır. 10 illik dövlət qulluğu stajına malikdir. 1 dərəcə dövlət qulluqçusudur. Qüsursuz fəaliyyət və nailiyyətlərinə görə dəfələrlə təşəkkürnamə və fəxri fərmanlarla təltif edilmişdir<ref>{{cite web |url =https://www.sozcukitabevi.com/elcin-ibrahimov?fbclid=IwAR0QgWItr4yXL1E-_F45IxlThry3Uoqj2nwmoyySlU4nuf1mA5gmzomj8Yk |archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elçin İbrahimov - Yazarın kitapları |author = |date = |publisher =sozcukitabevi.com |accessdate = 2020-08-30 |language = tr}}</ref>. 2016-cı ildən [[AMEA]] rəyasət heyətinin təsisçisi olduğu "Türkologiya" jurnalının məsul katibidir<ref>{{cite web |url =https://www.sozcukitabevi.com/elcin-ibrahimov?fbclid=IwAR0QgWItr4yXL1E-_F45IxlThry3Uoqj2nwmoyySlU4nuf1mA5gmzomj8Yk |archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elçin İbrahimov - Yazarın kitapları |author = |date = |publisher =sozcukitabevi.com |accessdate = 2020-08-30 |language = tr}}</ref>. 2017-ci ildə "[[Türklər]]" arasında ortaq imla və əlifba problemləri" adlı filologiya üzrə fəlsəfə doktorluğu dissertasiyası müdafiə etmişdir. 2018-ci ildən [[AMEA]] Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu Türk dilləri şöbəsinin müdiridir<ref>{{cite web |url = http://www.dilcilik.az/797.htm?fbclid=IwAR0xmtZ9edSHia3Unv-BOWYQ5m7l1hCgZb0xU-R4v3g0y0XdVnsKgPB6o1Q|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title = Türk dilləri şöbəsinin müdiri Elçin İbrahimov Türk Dil Qurumunun müxbir üzvü seçilib |author = |date = |publisher =dilcilik.az |accessdate = 2020-08-30 |language =az }}</ref>. Elçin İbrahimov tərcümə və redaktə fəaliyyəti ilə də məşğul olur. 2019-cu ildə [[Nazirlər Kabineti]] yanında Tərcümə Mərkəzinin təşkil etdiyi dil və tərcümə işinin təkmilləşdirilməsi, peşəkar mütəxəssislərin müəyyən edilməsi və sertifikatlaşdırılması üzrə seçim turlarında iştirak etmiş və seçim turlarını uğurla keçərək ''"Azərbaycan dilindən türk dilinə, Türk dilindən Azərbaycan dilinə"'' ictimai-siyasi sahələr üzrə tərcüməçi sertifikatı almışdır<ref>{{cite web |url = http://tdk.gov.tr/icerik/basindan/elcin-brahmov-kurumumuzu-ziyaret-etti/?fbclid=IwAR0jjGqRWVVv6f2tr9nbaY6Gt5PmUVhSeCTQOwI9AYKFgvq6X85FgX3yG9A|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elçin İBRAHİMOV Kurumumuzu Ziyaret Etti |author = |date = |publisher =tdk.gov.tr |accessdate = 2020-08-30 |language = }}</ref>.2016-2021-ci illərdə AMEA rəyasət heyətinin təsisçisi olduğu "Türkologiya" jurnalının məsul katibidir<ref>{{cite web |url=https://www.akcag.com.tr/urun/turk-xalqlarinin-ortaq-elifba-imla-ve-unsiyyet-dili |title=Elçin İbrahimov TÜRK XALQLARİNİN ORTAQ ELİFBA, İMLA VE ÜNSİYYET DİLİ |author= |date= |website= |publisher=akcag.com.tr |language=tr |access-date= 28 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. 2018-2022-ci illərdə AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyət göstərmişdir. Hal-hazırda Azərbaycan Dillər Universiteti Türkiyə Araşdırmalar Mərkəzinin müdiri kimi çalışır<ref>{{cite web |url=https://adu.edu.az/az/xeberler/xeberler/5498.html?fbclid=IwAR1CqWnnTQRmrjT7LJ6hE0RAGothSow9k7x-LwIyOQmN4vSDIWE4D1dyCII |title=ADU-nun Türkiyə Araşdırmaları Mərkəzinə müdir təyin olunub |author= |date=07 iyun, 2022 |website= |publisher=adu.edu.az |language=az |access-date= 28 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Elçin İbrahimovun redaktəsində və tərcüməsində bir çox kitab işıq üzü görmüşdür. == Kitabları == * [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]: Dil Məsələləri Bakı: XAN nəşriyyatı, 2018, 208 səh. * [[Türk xalqları]] ortaq əlifba, imla və ünsiyyət dili, Monoqrafiya,[[Bakı]]: Mütərcim, 2017, 184 səh. * [[Türk xalqları]] ortaq əlifba, imla və ünsiyyət dili, Düzəlişlər və əlavələr edilmiş II nəşr-Kitab, Bakı: Elm və təhsil, 2018, 200 səh. * Azərbaycan Qəhrəmanlıq Salnaməsində Nehrəmli [[Şəhidlər]], Kitab, Bakı: Maks Ofset, 2019, 67 səh. * Şeyxülislam Yehya Efendi Divanının Söz Varlığı, Kitab-monoqrafiya, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul-Türkiyə, 2019, 127 səh. == Tərcümələri == * Dmitri Qlukovski. Metro 2033 (roman), Hədəf nəşriyyatı, 2013, 656 s. * Ahmet Haldun Terzioğlu. TomrisXan (roman).Xan nəşriyyatı, 2016, 376 s. * Mustafa Yörü. İsaqquşu (tarixi roman).Xan nəşriyyatı, 2016, 509 s. * Aynur Tutqun. Həyatda gözardı edilməyəcəklər: Ailə v əuşaq. İpəkyolu nəşriyyatı, 2016, 176 s. * Bahəddin Ögəl. Türkmifologiyası, II cild. Türk düşüncə və gələnəyində dağlar, * Ustad jurnalı, № 2, 2017, s. 90–93. * Namiq Kamal Zeybək. Türk inancı Tanrı. TEAS Press, 2018, 127 s. * [[Aleksandr Düma]].Qarazanbaq. Libra kitab, 2019, 160 s. == Mükafat və təltifləri == * 2016-cı ildə [[Türkiyə]] Təhsil və Elm Təşkilatları Birliyi tərəfindən "Xoca Əhməd Yəsəvi" medalı ilə təltif edilmiş. * 2016-cı ildə Səmərəli elmi fəaliyyətinə görə, [[AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]] tərəfindən "İlin gənc alimi" mükafatına layiq görülmüşdür. * 2018-ci ildə Kazan Federal Universiteti tərəfindən "Lev Tolstoy medalı" ilə təltif edilmişdir.<ref>{{cite web |url = http://xalqqazeti.com/az/news/11106|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title = Azərbaycanlı alim “Lev Tolstoy” mükafatına layiq görüldü |author = |date = |publisher = xalqqazeti.com|accessdate = 2020-08-30 |language = az}}</ref> * 2019-cu ildə Almaniyada fəaliyyət göstərən "Türklərin Dünyası" beynəlxalq təşkilatı tərəfindən "Türk dünyasına xidmət" medalı ilə təltif olunmuşdur.<ref>[https://azertag.az/xeber/Azerbaycanli_turkoloq_alim_beynelxalq_mukafata_layiq_gorulub-1269381 Azərbaycanlı türkoloq alim beynəlxalq mükafata layiq görülüb]</ref> * 2022-ci ildə TÜRKSOY tərəfindən türkologiya və türk dünyası sahəsində apardığı araşdırmalara “Dyula Nemet-130” medalı ilə təltif olunmuşdur<ref name="istinad890">{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/2015591 |title= Azərbaycanlı alim TÜRKSOY tərəfindən medalla təltif olunub|author= |date= 16.02.2022|website= |publisher=azertag.az |language=az |access-date= 28 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://525.az/site/?name=xeber&news_id=146700&fbclid=IwAR0sf3H7FsTN9QgzZCoOMZgI99k8ekJ1SmQ2HRp58SEc8IlVkF49x0s8Y3Y#gsc.tab=0 Azərbaycanda dil siyasəti — Elçin İbrahimovun yazısı] * [https://science.academia.edu/ElchinIbrahimov?fbclid=IwAR0jjGqRWVVv6f2tr9nbaY6Gt5PmUVhSeCTQOwI9AYKFgvq6X85FgX3yG9A Elchin Ibrahimov kitabları] * [http://www.turkologiya.org/mesul-katib.htm?fbclid=IwAR27W4_6sXU30HP0NNH3opwskRBHUK9NYpdyl1FZsyzBFiiCGn-BR3KLd4c Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Rəyaset Heyəti Türkologiya — Elçin İbrahimov bioqrafiyası] [[Kateqoriya:Türkoloqlar]] 7p40yfo4hf580y3dakhvwe2mj1q8ge8 6557777 6557776 2022-08-01T11:02:16Z Nuray95 150825 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Elçin İbrahimov |orijinal adı = ''Elçin Əli oğlu İbrahimov'' |digər adları = |şəkil = Elçin İbrahimov (alim).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 15.3.1985 |doğum yeri = [[Nehrəm]] kəndi, [[Babək rayonu]], [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]], |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{SSRİ}} → {{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[Türkologiya]], |elmi dərəcəsi = Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru |elmi adı = [[Dosent]] |iş yeri = Azərbaycan Dillər Universiteti Türkiyə Araşdırmalar Mərkəzinin müdiri |alma-mater = |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Elçin İbrahimov''' (''Elçin Əli oğlu İbrahimov''; {{DVTY}}) — türkoloq alim, Türk Dil Qurumunun müxbir üzvü, "Türk dünyasına xidmət", "Lev Tolstoy" medalları təltifçisi, "İlin gənc alimi" mükafatçısı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru<ref>{{cite web |url = https://scholar.google.com/citations?user=Y8t2-yIAAAAJ&hl=tr&fbclid=IwAR3HsqmpyeM9Myr6AL9mb6Y1N6H9C20tgH0PseSRrlm2xjt4QNP4lJ1dpC0|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elchin Ibrahimov Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Doç.Dr |author = |date =scholar.google.com |publisher = |accessdate = 2020-08-30 |language =tr }}</ref>, Türk Dil Qurumunun müxbir üzvü (2018)<ref name="istinad890"/>, Türk Ədəbiyyatı Fondunun fəxri üzvüdür (2020)<ref name="istinad890"/>. == Həyatı == Elçin İbrahimov 15 mart 1985-ci ildə [[Naxçıvan]] Muxtar Respublikası [[Babək rayonu]] Nehrəm kəndində anadan olmuşdur. BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsində bakalavriatura (2002–06), [[Qafqaz Universiteti]] Filologiya fakültəsində (Türk dili və ədəbiyyatı üzrə) magistratura (2006–09) təhsili almışdır. 2006–2016-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyində baş məsləhətçi vəzifəsində çalışmışdır. 10 illik dövlət qulluğu stajına malikdir. 1 dərəcə dövlət qulluqçusudur. Qüsursuz fəaliyyət və nailiyyətlərinə görə dəfələrlə təşəkkürnamə və fəxri fərmanlarla təltif edilmişdir<ref>{{cite web |url =https://www.sozcukitabevi.com/elcin-ibrahimov?fbclid=IwAR0QgWItr4yXL1E-_F45IxlThry3Uoqj2nwmoyySlU4nuf1mA5gmzomj8Yk |archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elçin İbrahimov - Yazarın kitapları |author = |date = |publisher =sozcukitabevi.com |accessdate = 2020-08-30 |language = tr}}</ref>. 2016-cı ildən [[AMEA]] rəyasət heyətinin təsisçisi olduğu "Türkologiya" jurnalının məsul katibidir<ref>{{cite web |url =https://www.sozcukitabevi.com/elcin-ibrahimov?fbclid=IwAR0QgWItr4yXL1E-_F45IxlThry3Uoqj2nwmoyySlU4nuf1mA5gmzomj8Yk |archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elçin İbrahimov - Yazarın kitapları |author = |date = |publisher =sozcukitabevi.com |accessdate = 2020-08-30 |language = tr}}</ref>. 2017-ci ildə "[[Türklər]]" arasında ortaq imla və əlifba problemləri" adlı filologiya üzrə fəlsəfə doktorluğu dissertasiyası müdafiə etmişdir. 2018-ci ildən [[AMEA]] Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu Türk dilləri şöbəsinin müdiridir<ref>{{cite web |url = http://www.dilcilik.az/797.htm?fbclid=IwAR0xmtZ9edSHia3Unv-BOWYQ5m7l1hCgZb0xU-R4v3g0y0XdVnsKgPB6o1Q|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title = Türk dilləri şöbəsinin müdiri Elçin İbrahimov Türk Dil Qurumunun müxbir üzvü seçilib |author = |date = |publisher =dilcilik.az |accessdate = 2020-08-30 |language =az }}</ref>. Elçin İbrahimov tərcümə və redaktə fəaliyyəti ilə də məşğul olur. 2019-cu ildə [[Nazirlər Kabineti]] yanında Tərcümə Mərkəzinin təşkil etdiyi dil və tərcümə işinin təkmilləşdirilməsi, peşəkar mütəxəssislərin müəyyən edilməsi və sertifikatlaşdırılması üzrə seçim turlarında iştirak etmiş və seçim turlarını uğurla keçərək ''"Azərbaycan dilindən türk dilinə, Türk dilindən Azərbaycan dilinə"'' ictimai-siyasi sahələr üzrə tərcüməçi sertifikatı almışdır<ref>{{cite web |url = http://tdk.gov.tr/icerik/basindan/elcin-brahmov-kurumumuzu-ziyaret-etti/?fbclid=IwAR0jjGqRWVVv6f2tr9nbaY6Gt5PmUVhSeCTQOwI9AYKFgvq6X85FgX3yG9A|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title =Elçin İBRAHİMOV Kurumumuzu Ziyaret Etti |author = |date = |publisher =tdk.gov.tr |accessdate = 2020-08-30 |language = }}</ref>.2016-2021-ci illərdə AMEA rəyasət heyətinin təsisçisi olduğu "Türkologiya" jurnalının məsul katibi vəzifəsində çalışmışdır<ref>{{cite web |url=https://www.akcag.com.tr/urun/turk-xalqlarinin-ortaq-elifba-imla-ve-unsiyyet-dili |title=Elçin İbrahimov TÜRK XALQLARİNİN ORTAQ ELİFBA, İMLA VE ÜNSİYYET DİLİ |author= |date= |website= |publisher=akcag.com.tr |language=tr |access-date= 28 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. 2018-2022-ci illərdə AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyət göstərmişdir. Hal-hazırda Azərbaycan Dillər Universiteti Türkiyə Araşdırmalar Mərkəzinin müdiri kimi çalışır<ref>{{cite web |url=https://adu.edu.az/az/xeberler/xeberler/5498.html?fbclid=IwAR1CqWnnTQRmrjT7LJ6hE0RAGothSow9k7x-LwIyOQmN4vSDIWE4D1dyCII |title=ADU-nun Türkiyə Araşdırmaları Mərkəzinə müdir təyin olunub |author= |date=07 iyun, 2022 |website= |publisher=adu.edu.az |language=az |access-date= 28 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Elçin İbrahimovun redaktəsində və tərcüməsində bir çox kitab işıq üzü görmüşdür. == Kitabları == * [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]: Dil Məsələləri Bakı: XAN nəşriyyatı, 2018, 208 səh. * [[Türk xalqları]] ortaq əlifba, imla və ünsiyyət dili, Monoqrafiya,[[Bakı]]: Mütərcim, 2017, 184 səh. * [[Türk xalqları]] ortaq əlifba, imla və ünsiyyət dili, Düzəlişlər və əlavələr edilmiş II nəşr-Kitab, Bakı: Elm və təhsil, 2018, 200 səh. * Azərbaycan Qəhrəmanlıq Salnaməsində Nehrəmli [[Şəhidlər]], Kitab, Bakı: Maks Ofset, 2019, 67 səh. * Şeyxülislam Yehya Efendi Divanının Söz Varlığı, Kitab-monoqrafiya, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul-Türkiyə, 2019, 127 səh. == Tərcümələri == * Dmitri Qlukovski. Metro 2033 (roman), Hədəf nəşriyyatı, 2013, 656 s. * Ahmet Haldun Terzioğlu. TomrisXan (roman).Xan nəşriyyatı, 2016, 376 s. * Mustafa Yörü. İsaqquşu (tarixi roman).Xan nəşriyyatı, 2016, 509 s. * Aynur Tutqun. Həyatda gözardı edilməyəcəklər: Ailə v əuşaq. İpəkyolu nəşriyyatı, 2016, 176 s. * Bahəddin Ögəl. Türkmifologiyası, II cild. Türk düşüncə və gələnəyində dağlar, * Ustad jurnalı, № 2, 2017, s. 90–93. * Namiq Kamal Zeybək. Türk inancı Tanrı. TEAS Press, 2018, 127 s. * [[Aleksandr Düma]].Qarazanbaq. Libra kitab, 2019, 160 s. == Mükafat və təltifləri == * 2016-cı ildə [[Türkiyə]] Təhsil və Elm Təşkilatları Birliyi tərəfindən "Xoca Əhməd Yəsəvi" medalı ilə təltif edilmiş. * 2016-cı ildə Səmərəli elmi fəaliyyətinə görə, [[AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]] tərəfindən "İlin gənc alimi" mükafatına layiq görülmüşdür. * 2018-ci ildə Kazan Federal Universiteti tərəfindən "Lev Tolstoy medalı" ilə təltif edilmişdir.<ref>{{cite web |url = http://xalqqazeti.com/az/news/11106|archiveurl = |archivedate = 2020-08-30 |title = Azərbaycanlı alim “Lev Tolstoy” mükafatına layiq görüldü |author = |date = |publisher = xalqqazeti.com|accessdate = 2020-08-30 |language = az}}</ref> * 2019-cu ildə Almaniyada fəaliyyət göstərən "Türklərin Dünyası" beynəlxalq təşkilatı tərəfindən "Türk dünyasına xidmət" medalı ilə təltif olunmuşdur.<ref>[https://azertag.az/xeber/Azerbaycanli_turkoloq_alim_beynelxalq_mukafata_layiq_gorulub-1269381 Azərbaycanlı türkoloq alim beynəlxalq mükafata layiq görülüb]</ref> * 2022-ci ildə TÜRKSOY tərəfindən türkologiya və türk dünyası sahəsində apardığı araşdırmalara “Dyula Nemet-130” medalı ilə təltif olunmuşdur<ref name="istinad890">{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/2015591 |title= Azərbaycanlı alim TÜRKSOY tərəfindən medalla təltif olunub|author= |date= 16.02.2022|website= |publisher=azertag.az |language=az |access-date= 28 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://525.az/site/?name=xeber&news_id=146700&fbclid=IwAR0sf3H7FsTN9QgzZCoOMZgI99k8ekJ1SmQ2HRp58SEc8IlVkF49x0s8Y3Y#gsc.tab=0 Azərbaycanda dil siyasəti — Elçin İbrahimovun yazısı] * [https://science.academia.edu/ElchinIbrahimov?fbclid=IwAR0jjGqRWVVv6f2tr9nbaY6Gt5PmUVhSeCTQOwI9AYKFgvq6X85FgX3yG9A Elchin Ibrahimov kitabları] * [http://www.turkologiya.org/mesul-katib.htm?fbclid=IwAR27W4_6sXU30HP0NNH3opwskRBHUK9NYpdyl1FZsyzBFiiCGn-BR3KLd4c Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Rəyaset Heyəti Türkologiya — Elçin İbrahimov bioqrafiyası] [[Kateqoriya:Türkoloqlar]] d47v6klb12jrgt396lhz8jk3inlclib 3 637746 6556881 6553771 2022-07-31T17:12:44Z Solavirum 95249 /* Tövsiyə */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#787878" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {{Xg}} [[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Grenzsoldat|müzaкirə]]) 09:55, 4 iyul 2020 (UTC) {| style="float: right" |- | {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#000000|loqo-r=white|loqo=[[File:GNOME Files logo.png|45x45px]]|məlumat=ARXİV [[İstifadəçi müzakirəsi:Grenzsoldat/Arxiv 2020|<span style="color:white;">2020</span>]]|məlumat-r=#4169E1|məlumat-şr=#FFFFFF}} |- | {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#000000|loqo-r=white|loqo=[[File:GNOME Files logo.png|45x45px]]|məlumat=ARXİV [[İstifadəçi müzakirəsi:Grenzsoldat/Arxiv 2021|<span style="color:white;">2021</span>]]|məlumat-r=#4169E1|məlumat-şr=#FFFFFF}} |- | {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#000000|loqo-r=white|loqo=[[File:GNOME Files logo.png|45x45px]]|məlumat=ARXİV [[İstifadəçi müzakirəsi:Grenzsoldat/Arxiv 2022|<span style="color:white;">2022</span>]]|məlumat-r=#4169E1|məlumat-şr=#FFFFFF}} |} == Təbrik == Salam. İstifadəçi adınızı dəyişməyiniz və yeni ad ilə fəaliyyətə başlamağınız münasibəti ilə sizi təbrik edirəm. Uğurlar arzulayıram! - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:56, 27 iyul 2022 (UTC) :Çox sağolun. Minnətdarlığımı bildirirəm. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:10, 27 iyul 2022 (UTC) == Tövsiyə == Salam. Nə var, nə yox? Linkləri arxivləşdirmək bəzən ciddi vaxt götürür, amma sizə [https://iabot.toolforge.org/ bu botu] məsləhət görərdim, avtomatik arxivləri əlavə edir, arxivi olmayanları da arxivləşdirir. Bir mənfi tərəfi odur ki, [[İlon Mask]] kimi yüksək həcmli məqalələrdə arxivləşdirmə apara bilmir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 17:12, 31 iyul 2022 (UTC) l52otzkykiri2gp5vq3t2uew3qbqlzr 0 638458 6557947 6397115 2022-08-01T11:40:29Z Qızılbaş 71676 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{istinadsız}} {{Alim |adı = Azad Şəmsiyev |orijinal adı = Azad Əhməd oğlu Şəmşiyev |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 7.5.1916 |doğum yeri = [[Şuşa]], [[Şuşa qəzası]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 21.10.1967 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Əhməd Şəmsiyev |anası = Sükeynə Şəmsiyeva |elm sahəsi = |elmi dərəcəsi = Texniki elmləri doktoru |elmi adı = [[Professor]] |iş yeri = [[Azərbaycan Elmlər Akademiyası]] |alma-mater = |təhsili = [[Azərbaycan Sənaye İnstitutu]] |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = ''Neft və qaz quyularının qazılması, dag süxurlarının dağıdılmasının mexanikası sahəsində tanınmış alim'' |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = [[Fayl:Орден Красной Звезды.webp|50x50px|Орден Красной Звезды]] [[Fayl:WW2 Victory USSR OBVERSE.jpg|50x50px|WW2 Victory USSR OBVERSE]] |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Azad Şəmsiyev''' (tam adı: ''Azad Əhməd oğlu Şəmşiyev''; 7 may 1916, [[Şuşa]] – 21 oktyabr 1967, [[Bakı]]) — [[Neft]] və [[qaz]] quyuları qazılması sahəsində [[alim]], texnika elmləri doktoru, [[professor]], Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçısı (1941–1945), AzETNÇİ, Azərbaycan Elmlər Akademiyasında böyük elmi işçi, Azərbaycan EA DNQYPİ-da "Dağ süxurlarının mexanikası" laboratoriya rəhbəri. == Həyatı == Azad Əhməd oğlu Şəmşiyev 7 may 1916-cı ildə [[Şuşa]] şəhərində anadan olmuşdur. Orta məktəbi bitirdikdən sonra [[Azərbaycan Sənaye İnstitutu]]na daxil olmuşdur. 1941-ci ildə Neft və qaz quyularının qazılması ixtisası üzrə AzSİ-nun neft-mədən fakültəsini bitirib. 1961–1967-ci illərdə Azərbaycan EA DNQYPİ-da "Dağ süxurlarının mexanikası" laboratoriyasının rəhbəri kimi çalışmışdır. Azad Şəmsiyev neft ve qaz quyularının qazılması, dağ süxurlarının dağıdılmasının mexanikası sahəsində tanınmış alimdir. Azad Şəmşiyev 21 oktyabr 1967-ci ildə [[Bakı]] şəhərində vəfat edib. == Əmək fəaliyyəti == Azad Şəmsiyev [[Kirov]]-da neftə trestində qazıma ustası köməkçisi vəzifəsində əmək fəaliyyətinə başlamışdır. [[Böyük Vətən Müharibəsi]] iştirakçısıdır. 1945–1949-cu illərdə [[Avstriya]] -nın [[Vena]] şəhərində [[Sovet]] neft idarəsində böyük mühəndis, şirkətin direktoru işləmişdir. 1949-cu ildən, [[Azərbaycan]] EA Neft institutu -nda fəaliyyətə başlamışdır. 1954-cü ildə [[Azərbaycan]] BA Neft ekspedisiyasında [[aspirant]] olarkən, "Qazımada uçmaların səbəblərinin təhlili" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. Daha sonra ''AzETNÇİ'' da və [[Azərbaycan]] EA [[Azərbaycan]] neft və qaz yataqlarının işlənilməsi institutunda böyük elmi işçi işləmişdir. 1961–1968-ci illərdə [[Azərbaycan]] EA DNQYPİ-da "Dağ süxurlarının mexanikası" laboratoriyasının rəhbəri olmuşdur. 1962-ci ildə "Neft və qaz quyularının qazılması zamanı süxurların uçulması və alət tutucularının təbiətinin tədqiqi" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. === Elmi tədqiqatları === Elmi tədqiqatların sahəsi: quyularda müxtəlif mürəkkəbləşmələrin yaranması səbəblərinin aşkar edilməsi, quyu İülələrində qum tıxaclarının ləğv edilməsi məsələləri, mürəkkəbləşmiş şəraitlərdə quyuların qazılmasının nəzəriyyə praqtikasının tədqiqi; hidromonitor pərli və saroşkalı baltaların öyrənilməsi; dağ süxurlarının dağıdılması. 30-dan artıq elmi məqalənin və bir monoqrafiyanın müəllifi olub. == Mükafatları == A. Şəmsiyev Qırmızı Ulduz ordeni və medallarla təltif olunmuşdur. == Mənbə == * [http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=70354&pno=3 Azərbaycanın neftçi alimləri] /AMEA Geologiya İnstitutu; tərt.ed. Ə.M.Dadaşov; red.hey. Ak. A.Əlizadə, M.T.Abasov, Q.İ.Calalov, Q.M.Əfəndiyev.- B.: "Nafta-Press", 2007.- 252, [2] s.: portr., 24 sm/. (Səh. 220–221) == Xarici keçidlər == * [https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_kartoteka1107193983/ pamyat-naroda.ru] * [http://xudaferin.eu/azad-smsiyev-tlbkar-tvazokar-v-karli-adam.html Azad Şəmsiyev: tələbkar, təvazökar və karlı adam..] [[Kateqoriya:Şuşada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Professorlar]] [[Kateqoriya:Texnika elmləri doktorları]] [[Kateqoriya:Şəmsizadələr]] [[Kateqoriya:Şuşalı alimlər]] hf8cctczh9b4djwws91lxnos5d9de5y 0 638638 6557162 5958907 2022-07-31T20:47:30Z CommonsDelinker 366 "M82A1_barrett.jpeg" faylı silinir, çünki bu fayl [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] tərəfindən "per [[:c:Commons:Deletion requests/File:M82A1 barrett.jpeg|]]" səbəbi ilə silinmişdir wikitext text/x-wiki '''Ağır kalibrli snayper tüfəngi''', '''böyük kalibrli snayper tüfəngi''' və ya '''Anti-material tüfəngi''' hərbi nəqliyyat vasitələrinə və ya digər hərbi texnikalara qarşı istifadə edilmək üçün hazırlanmış [[tüfəng]] [[növ]]üdür. Ağır kalibrli snayper tüfənglərinin tarixi [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndə istifadə olunan [[tank əleyhinə tüfəng]]lərə gedib çıxır. [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndə də geniş şəkildə istifadə edilmişdirlər, lakin sonralar ağır zirehli texnikalara qarşı effektiv olmadıqlarına görə [[bazuka]] kimi raket buraxıcı qurğular və arxaya təpməsiz tüfənglərlə əvəz edildilər, ancaq [[Koreya müharibəsi]]nə qədər istifadə edilmişdirlər. Modern ağır kalibrli snayper tüfəngləri [[Soyuq müharibə]]nin sonlarından hazırlanmağa başlanıldılar. Əvvəlki tank əleyhinə tüfənglərdən fərqli olaraq, onlar əsasən yüngül zirehli maşınlar və ya hədəflər qarşı istifadə olunurlar. [[Kateqoriya:Silahlar]] qlkga5ij9k4ppf9y0inta2qpgzpl4g7 0 644060 6556711 6555384 2022-07-31T14:09:17Z Sh-mehman 253050 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi|Azərbaycan Respublikasının elm və təhsil naziri]] |bayraq = Azərbaycanın Təhsil Nazirliyi (loqo).png |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 28 iyul 2022 |dövr son = |xələfi = |sələfi = Vəzifə təsis edilib |baş nazir = [[Əli Əsədov]] |prezident = [[İlham Əliyev]] |titul_2 = [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi|Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri]] |bayraq_2 = Azərbaycanın Təhsil Nazirliyi (loqo).png |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 27 iyul 2020 |dövr son_2 = 28 iyul 2022 |sələfi_2 = [[Ceyhun Bayramov]] |xələfi_2 = Emin Əmrullayev (özü){{Efn|Vəzifənin adı dəyişdirildi.|name=:1}} |baş nazir_2 = [[Əli Əsədov]] |prezident_2 = [[İlham Əliyev]] }} '''Emin Eldar oğlu Əmrullayev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi|Azərbaycan Respublikasının elm və təhsil naziri]] (2022-ci ildən), [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri]] (2020–2022), Azərbaycan Respublikası Təhsil İnstitutunun direktoru (yanvar–iyul 2020), Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin Təhsilin inkişafı proqramları şöbəsinin müdiri (2015–2020). == Həyatı == Əmrullayev Emin 1982-ci il 30 dekabr tarixində [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. 1999–2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının İnzibati İdarəetmə fakültəsində təhsil alıb, 2003-cü ildə bu ali təhsil müəssisəni fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 2003–2004-cü illərdə Mərkəzi Avropa Universitetində Siyasi Elmlər üzrə magistr pilləsində təhsil alıb. 2010–2012-ci illərdə "2007–2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" və "Fulbright" proqramının birgə dəstəyi ilə [[Kolumbiya Universiteti]]ndə İctimai (İnzibati) İdarəetmə ixtisası üzrə magistr pilləsində təhsil alıb. == Əmək fəaliyyəti == * 2005–2009-cu illərdə Qafqaz Universiteti, Beynəlxalq münasibətlər fakültəsində müəllim kimi çalışıb. * 2009–2010-cu illərdə "Kaspi Education" MMC-də Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. * 2011-ci ildə Cenevrə şəhərində BMT-nin Avropa üzrə İqtisadi Komissiyasında (UNECE) təcrübə keçmişdir. * 2012-ci ildə Azərbaycan Diplomatik Akademiyasında (indiki ADA Universiteti) Enerji və Ətraf Mühit Mərkəzinin icraçı direktoru vəzifəsində çalışıb. * 2013-cü ildə "Kaspi Education" MMC-də Təhsilin keyfiyyətinə nəzarət üzrə direktor müavini vəzifəsində çalışıb. * 2013-cü ilin iyun ayından etibarən Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyində baş məsləhətçi vəzifəsində işə başlamış, 2013–2014-cü illərdə sektor müdiri, 2014–2015-ci illərdə şöbə müdirinin müavini, 2015–2020-ci illərdə isə şöbə müdiri vəzifələrində çalışıb. * 2020-ci ilin yanvar ayından iyul ayına qədər Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutunun direktor vəzifəsində çalışıb. * [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] İlham Əliyevin ''27 iyul 2020-ci'' il tarixli sərəncamı ilə Emin Əmrullayev [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri]] təyin edildi. == Qeydlər == {{notelist|2}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} # ''"[https://president.az/articles/40091 Emin Eldar oğlu Əmrullayevin Azərbaycanın təhsil naziri vəzifəsinə təyin edilməsi haqqıdna Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 27 iyul 2020-ci il tarixli Sərəncamı]". www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı) (in Azerbaijani). July 27, 2020. Retrieved 2020–07–28.'' {{Azərbaycanın elm və təhsil nazirləri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın elm və təhsil nazirləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Basketbol Federasiyasının prezidentləri]] 1d4m5bh0cw9l9o49t69yq84ifz10m51 0 652761 6557069 5252868 2022-07-31T20:25:31Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Elm və Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)]] 6zejv37kfw6x1fanckexnc01dzj44fd 0 664349 6556670 5828076 2022-07-31T13:28:11Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Dövlət | statusu = <!--[[Bərbərlər|Bərbər]] qəbiləsi krallıqları (e.ə. III əsr - b.e. 40)<br>Roma imperiyasının əyalətləri (b.e. 44 - b.e. VII əsr)<br>Müstəqil krallıqlar (b.e. 431<ref name="Encyclopedia Britannica 2007" /> - b.e. VII əsr)--> |paytaxtı = [[Volyubilis]]<ref>https://whc.unesco.org/en/list/836</ref><br>[[Şerşel]]<ref name="Encyclopedia Britannica 2008">{{cite web|title=Iol - ancient city, Algeria|website=Encyclopedia Britannica|date=28 avqust 2008|url=https://www.britannica.com/place/Iol|accessdate=25 mart 2017}}</ref> |xəritəsi = Mauretania et Numidia.jpg |quruluş_ili = E.ə. III əsr |süqut_ili = B.e. 44<ref name="Encyclopedia Britannica 2007" /> |hadisə1 = Romadan asılı dövlət |hadisə_tarixi1 = E.ə. 33 |hadisə2 = Roma əyalətlərinə bölünməsi |hadisə_tarixi2 = B.e. 44 |ümumi_dilləri = Bərbər, Latın |dini = Roma [[paqanizm]]i, yerli inanclar, Xristianlıq |rəhbər1 = I Bokx |rəhbər2 = II Yuba |rəhbər3 = Ptolemey |rəhbər_il1 = e.ə. 110–80 |rəhbər_il2 = e.ə. 25 - b.e. 23 |rəhbər_il3 = b.e. 23–40 |indi = {{Flaqifikasiya|Əlcəzair}}<br>{{Flaqifikasiya|Mərakeş}}<br>{{Flaqifikasiya|İspaniya}} * &nbsp;'''∟''' [[File:Flag Ceuta.svg|22px]][[Seuta]] * &nbsp;'''∟'''[[File:Flag of Melilla.svg|22px]][[Melilya]] }}'''Mavretaniya''' — Qədim [[Məğrib|Məğribdə]] yerləşən bir bölgənin [[Latın dili|latınca]] adıdır. Bölgə, müasir mərkəzi [[Əlcəzair|Əlcəzairdən]] başlayaraq qərbə, [[Atlantik okean|Atlantik okeana]] qədər uzanır, şimali [[Mərakeş|Mərakeşi]] əhatə edir və cənuba, [[Atlas dağları|Atlas dağlarına]] qədər irəliləyirdi.<ref name="Naylor20152">{{cite book|author=Phillip C. Naylor|title=Historical Dictionary of Algeria|url=https://books.google.com/books?id=ftFbCQAAQBAJ&pg=PA376|date=7 may 2015|publisher=Rowman & Littlefield Publishers|isbn=978-0-8108-7919-5|page=376}}</ref> Ərazinin yerli sakinləri, [[Bərbərlər|Bərbər]] əcdadlarından olan yarımköçəri maldarlar, Romalılar tərəfindən ''Maurilər ([[Mavrlar]])'' və ''Masaesililər'' kimi tanınırdılar.<ref name="Encyclopedia Britannica 2007">{{cite web|title=region, North Africa|website=Encyclopedia Britannica|date=9 avqust, 2007|url=https://www.britannica.com/place/Mauretania-region-North-Africa|accessdate=25 mart 2017}}</ref> Eramızdan əvvəl 27-ci ildən 44-cü ilə qədər Mavretaniya kralları Roma vassalı oldu. E.ə. 44-cü ildə isə ərazi Romaya ilhaq edildi və iki əyalətə bölündü: Tinqitana Mavretaniyası və Çezerey Mavretaniyası. Bölgədə xristianlıq III əsrdən sonra yayılmışdır.<ref name="Exploration">[https://books.google.com/books?id=rN0tBQAAQBAJ&pg=PT294&dq=christianity+mauretania&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiDpYTIsYriAhUBTo8KHeaWD1UQ6AEIHDAA#v=onepage&q&f=false Early Christianity in Contexts: An Exploration across Cultures and Continents]</ref> Mülahizələrdən birinə görə, bölgədə xristianlıq, 7-ci əsrdə müsəlman ərəblər bölgəni ələ keçirdikdə zəifləmişdir. Başqa birinə görə isə, xristianlıq bundan sonra da mövcud olmağa davam etmişdir.<ref name="Encyclopedia Britannica 2007" /><ref>[https://books.google.com/books?id=IgYqDwAAQBAJ&pg=PA332&dq=christianity+mauretania+10th+century&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwirx4DlsIziAhWRfisKHaa1Dl4Q6AEIIzAB#v=onepage&q=christianity+mauretania+10th+century&f=false Ancient African Christianity: An Introduction to a Unique Context and Tradition]. David E. Wilhite, səh. 332-334</ref> == Mauri (Mavr) krallığı == Mavretaniya əvvəllər Bərbər Mauri xalqının qəbilə krallığı şəklində mövcud idi. [[Yevgeni Pospelov]]un qeydlərinə görə, Şimali Afrika sahillərini eramızdan əvvəl 900-cü illərdən bəri araşdırmış [[Finikiya|Finikiyalılar]], özlərinə məlum olan dünyadan həddən artıq qərbdə yerləşən bu dövləti "''Qərb ölkəsi'' " mənasını verən ''Mauharim'' kimi adlandırırdılar.<ref>{{cite book|last1=Pospelov|first1=Yevqeniy Mixailoviç|author-link1=Yevgeni Pospelov|year=1998|chapter=Mavritania|title=Geoqrafiçeskiye nazvaniya mira: toponimiçeskii slovar'|url=https://archive.org/details/isbn_5892160297_078|trans-title=Dünyanın coğrafi adları: Toponimik lüğət|language=Rus|edition=2|location=Moscow|publisher=Russkie slovari|publication-date=2002|page=[https://archive.org/details/isbn_5892160297_078/page/n251 251]|isbn=5170013892}}</ref> I əsrin əvvəllərində [[Strabon]], [[Pireney yarımadası|Pireney yarımadasının]] qarşısındakı bir xalqın doğma adını ''Maurousii'' (Μαυρούσιοι) olaraq qeyd etmişdir.<ref>[[Strabo]], ''[[Geographica]]'' [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D17%3Achapter%3D3%3Asection%3D2 17.3.2] ([http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D17%3Achapter%3D3%3Asection%3D2 English translation]): "Here dwell a people called by the Greeks Maurusii, and by the Romans and the natives Mauri, a populous and flourishing African nation, situated opposite to Spain" ({{lang|grc|οἰκοῦσι δ᾽ ἐνταῦθα Μαυρούσιοι μὲν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων λεγόμενοι, Μαῦροι δ᾽ ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων καὶ τῶν ἐπιχωρίων, Λιβυκὸν ἔθνος μέγα καὶ εὔδαιμον, ἀντίπορθμον τῇ Ἰβηρίᾳ.}}).</ref><ref>Lewis and Short, ''Latin Dictionary'', 1879, [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3DMauri ''s.v.'' "Mauri"].</ref> Mauri, daha sonra eramızdan əvvəl 3-cü əsrdən etibarən, [[Şimali Afrika pişiyi|Şimali Afrikanın]] [[Aralıq dənizi]] sahillərində yaşayan [[Mavrlar|Mavrlara]] öz adını vəsiyyət edəcəkdir. Mavretaniyanın Aralıq dənizi sahillərində eramızdan əvvəl 4-cü əsrdən əvvəl [[Karfagen]] ilə ticarət üçün ticarət limanları mövcud olsa da, ölkənin daxili, bölgədə dəmir dövrünndə məskunlaşmış [[Bərbərlər|Bərbər]] qəbilələri tərəfindən idarə edilirdi. [[Atlant (mifologiya)|Kral Atlant]], Mavretaniyanın əfsanəvi kralı idi və göy qübbəsini icad etdiyi düşünülürdü.<ref>Diodorus Siculus; Bib. IV, 27 ; Alexander Polyhistor, fr. 3, F.G.H. III, p. 212; John of Antioch, fr. 13, F.H.G. IV, p. 547.</ref> Maurilərin ilk məlum tarixi kralı olan Baqa, ölkəni İkinci Pun müharibəsinə (e.ə. 218-201) qədər idarə etdi. Mavretaniya Numidiya ilə sıx əlaqədə idi. I Bokx yenidən qurulmuş Numidiya kralı Yuqurtanın qayınatası idi. Mavretaniya eramızdan əvvəl 33-cü ildə [[Roma İmperiyası|Roma İmperiyasının]] vassalına çevrildi. Romalılar Numifiyalı II Yubanı öz vassal hökmdarları olaraq təyin etdilər. Yuba eramızın 23-cü ilində vəfat etdi və hakimiyyətdə onun Roma təhsilli oğlu Ptolemey gəldi. İmperator [[Kaliqula]] 40-cı ildə Ptolemeyi edam etdirdi.<ref name="Barrett">Anthony A. Barrett, ''Caligula: The Corruption of Power'' (Routledge, 1989), pp. 116–117.</ref> Roma İmperatoru [[Klavdi]] 44-cü ildə Mavretaniyanı Romanın əyaləti olaraq birbaşa ilhaq etdi və onun idarə edilməsi üçün imperator [[Qubernator|qubernatoru]] təyin etdi. == Krallar == {| class="wikitable" !Adı !Hakimiyət dövrü !Qeydlər !Şəkil |- |[[Atlant (mifologiya)|Atlant]] |e.ə. VI əsr |Mavretaniyanın mifik kralı<ref>{{cite book|last1=Rabasa|first1=José|title=Inventing America: Spanish Historiography and the Formation of Eurocentrism|date=1993|publisher=[[University of Oklahoma Press]]|isbn=9780806125398|page=180|url=https://books.google.co.uk/books?id=luonOeN1HzoC&pg=PA180&dq=atlas+king+mauretania&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjci4aM84flAhXNtlkKHWeBAAcQ6AEIRTAE#v=onepage&q=atlas%20king%20mauretania&f=false|accessdate=6 October 2019|language=en}}</ref> | |- |Baqas |e.ə.225 | | |- |I Bokx |təxm. e.ə. 110 – təxm. 80-ci illər | |[[Şəkil:Bocchus.jpg|84x84px]] |- |Mastanesos |təxm. e.ə. 80-ci illər – 49 | | |- |II Bokx |e.ə. 49 – təxm. 33 |Boqudla birlikdə idarə etmişdir | |- |Boqud |e.ə. 49 – təxm. 38 |II Bokxla birlikdə idarə etmişdir | |- |II Yuba |e.ə. 25 – b.e. 23 |Romanın vassal hökmdarı |[[Şəkil:Portrait Juba II Louvre Ma1886.jpg|73x73px]] |- |Ptolemey |20 – 40 |Mavretaniyanın son kralı II Yuba ilə birlikdə hökmranlıq etməyə başlayıb Kaliqula tərəfindən öldürülüb |[[Şəkil:Ptolemy of Mauretania Louvre Ma1887.jpg|83x83px]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Afrika tarixi]] jl6p8vqs8dtd5vvypp7hsa0qu9xj2mb 0 664589 6556667 6154868 2022-07-31T13:27:14Z Babək Akifoğlu 18757 Babək Akifoğlu [[Yevqeniy Pospelov]] səhifəsinin adını [[Yevgeni Pospelov]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Yevqeniy Mixayloviç Pospelov''' ({{DVTY}}) — [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] və [[Rusiya]] [[Coğrafiya|coğrafiyaşünası]], [[Toponimika|toponimiya]] və [[kartoqrafiya]] üzrə mütəxəssis. [[Elmlər doktoru|Coğrafiya üzrə elmlər doktoru]] və [[professor]]. [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsinin]] üzvü, [[Hərbi qulluqçu|hərbi]] [[Topoqrafiya|topoqraf]]. == Tərcümeyi-hal == Yevqeniy Pospelov İkinci Dünya Müharibəsi (1942-1945) zamanı Leninqrad cəbhəsinin 3-cü topoqrafiya dəstəsində xidmət etmiş və yaralanmışdır. O, Rusiya Federasiyası Silahlı Qüvvələrinin Birləşmiş Silahlar Akademiyasının Hərbi İnstitutunda (Mühəndis Qoşunları) (1953-1974), Moskva Dövlət Regional Universitetində (1976-2003) və Moskva Dövlət Geodeziya və Kartoqrafiya Universitetində tədris almış, Geodeziya, Hava Tədqiqatı və Kartoqrafiya üzrə Mərkəzi Tədqiqat İnstitutunda işləmişdir. Uzun illər SSRİ Coğrafiya Cəmiyyətinin Moskva bölməsinin (indiki [[Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti|Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin]] Moskva mərkəzi) Toponimik Komissiyasının sədri, 1995-ci ildən bəri prezidium üzvü və [[Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti|Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin]] fəxri üzvüdür. 1968-ci ildə [[polkovnik]] rütbəsinə layiq görülmüşdür. Yevqeniy Pospelov 2002-ci ildən etibarən Moskvada ərazi vahidlərinin, küçə və metro stansiyalarının adlandırılması üzrə idarələrarası komissiyanın üzvü olmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Постановление правительства Москвы № 704 от 27 августа 2002 года. |url=http://www.innovbusiness.ru/pravo/DocumShow_DocumID_27405.html |access-date=2020-08-11 |archive-date=2020-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129011826/http://www.innovbusiness.ru/pravo/DocumShow_DocumID_27405.html |url-status=dead }}</ref> Pospelov Moskvada, Pyatnitskoye qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=http://www.moscow-tombs.ru/2007/pospelov_em.htm|title=Московские могилы. Поспелов Е.М.|publisher=www.moscow-tombs.ru|accessdate=2020-03-19}}</ref> == Biblioqrafiya == === Kitablar === * {{Kitab3|title=Картографическая изученность зарубежных стран|publisher=Nedra|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1975|səhifələr=296}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|il=144|səhifələr=1981|başlıq=Топонимика в школьной географии: Пособие для учителей.}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|title=Топонимика Московской области: Учебное пособие к спецкурсу|il=1985|səhifələr=75}} * {{Kitab3|title=Туристу о географических названиях|publisher=Profizdat|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1988|səhifələr=192|seriya=Мир туристских интересов|isbn=5-255-00028-0|tiraj=100&nbsp;000}} * {{Kitab3|title=Школьный топонимический словарь: Пособие для учащихся среднего и старшего возраста|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1988|səhifələr=224|isbn=5-09-000824-8|tiraj=350&nbsp;000}} * {{Kitab3|title=Имена городов: вчера и сегодня (1917—1992): Топонимический словарь|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1993|səhifələr=250}} * {{Kitab3|title=Названия городов и сёл|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1996|səhifələr=152|seriya=Страны и народы|isbn=5-02-002300-0|tiraj=1&nbsp;600}} * {{Kitab3|title=Географические названия мира. Топонимический словарь|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1998|səhifələr=504|isbn=5-89216-029-7|tiraj=3&nbsp;000}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2000|səhifələr=320|isbn=5-255-01342-0|başlıq=Топонимический словарь Московской области. Селения и реки Подмосковья. 3 500 словарных статей|tiraj=5000}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2000|səhifələr=224|isbn=5-255-01343-9|başlıq=Историко-топонимический словарь России: Досоветский период}} * {{Kitab3|title=Школьный словарь географических названий|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2000|səhifələr=384|isbn=5-255-01354-4|tiraj=16&nbsp;000}} * {{Kitab3|title=Географические названия России: Топонимический словарь. Около 3 000 единиц|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2003|səhifələr=352|isbn=5-94987-011-5|tiraj=3000}} * {{Kitab3|title=Улицы Москвы. Старые и новые названия: Топонимический словарь-справочник|il=2003|səhifələr=336|isbn=5-9900013-1-2|tiraj=5000}} * {{Kitab3|title=Топонимический словарь: Около 1500 географических названий мира|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2006|səhifələr=232|isbn=5-17-016407-6, ISBN 5-271-05184-6|tiraj=5000}} * {{Kitab3|title=Географические названия России: Топонимический словарь: Более 4 000 единиц|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2008|səhifələr=528|isbn=978-5-17-054966-5|tiraj=1 500}} * {{Kitab3|isbn=5-17-001389-2|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2002|başlıq=Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц|tiraj=5000}} === Kitabların elektron versiyaları === * ''Y.M.Pospelov [http://www.skitalets.ru/books/names_pospelov/ Туристу о географических названиях] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190320011937/http://www.skitalets.ru/books/names_pospelov/ |date=2019-03-20 }}'' == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{Kitab3|автор=Краснопольский А. В.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Отечественные географы (1917—1992): Биобиблиографический справочник (в 3-х томах)|ссылка=|ответственный=Под ред. С. Б. Лаврова; Российская академия наук, Русское географическое общество||издание=|место=СПб.|издательство=РГО|год=1993|том=2 (Л—Х)|страницы=212|серия=|isbn=|тираж=1000}} * {{Kitab3|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Вопросы географии. Сборник 132: Современная топонимика (Памяти Евгения Михайловича Поспелова)|ссылка=|ответственный=Отв. ред. [[Барандеев, Андрей Васильевич|А. В. Барандеев]]; Сост.: Р. А. Агеева, А. А. Герцен; Рецензенты: Н. Н. Комедчиков, А. С. Щербак; Моск. центр Pусского геогр. о-ва; Институт географии РАН; МГУ им. М. В. Ломоносова, геогр. фак|издание=|место=М.|издательство=Наука|год=2009|том=|страницы=|серия=|isbn=978-5-02-036942-9|тираж=500}} * Московская энциклопедия. Том 1: Лица Москвы. Книга 3: М-Р. — М.: Фонд «Московские энциклопедии», 2010 [[Kateqoriya:Pyatnitskoye qəbiristanlığında dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Rusiya coğrafiyaşünasları]] [[Kateqoriya:"Leninqradın müdafiəsinə görə" medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni ilə təltif edilənlər]] nbpjvdmm0y9zqcsjkizqdhu1llx6ptr 6556671 6556667 2022-07-31T13:28:48Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Yevgeni Mixayloviç Pospelov''' ({{DVTY}}) — [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] və [[Rusiya]] [[Coğrafiya|coğrafiyaşünası]], [[Toponimika|toponimiya]] və [[kartoqrafiya]] üzrə mütəxəssis. [[Elmlər doktoru|Coğrafiya üzrə elmlər doktoru]] və [[professor]]. [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsinin]] üzvü, [[Hərbi qulluqçu|hərbi]] [[Topoqrafiya|topoqraf]]. == Tərcümeyi-hal == Yevgeni Pospelov İkinci Dünya Müharibəsi (1942-1945) zamanı Leninqrad cəbhəsinin 3-cü topoqrafiya dəstəsində xidmət etmiş və yaralanmışdır. O, Rusiya Federasiyası Silahlı Qüvvələrinin Birləşmiş Silahlar Akademiyasının Hərbi İnstitutunda (Mühəndis Qoşunları) (1953-1974), Moskva Dövlət Regional Universitetində (1976-2003) və Moskva Dövlət Geodeziya və Kartoqrafiya Universitetində tədris almış, Geodeziya, Hava Tədqiqatı və Kartoqrafiya üzrə Mərkəzi Tədqiqat İnstitutunda işləmişdir. Uzun illər SSRİ Coğrafiya Cəmiyyətinin Moskva bölməsinin (indiki [[Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti|Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin]] Moskva mərkəzi) Toponimik Komissiyasının sədri, 1995-ci ildən bəri prezidium üzvü və [[Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti|Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin]] fəxri üzvüdür. 1968-ci ildə [[polkovnik]] rütbəsinə layiq görülmüşdür. Yevgeni Pospelov 2002-ci ildən etibarən Moskvada ərazi vahidlərinin, küçə və metro stansiyalarının adlandırılması üzrə idarələrarası komissiyanın üzvü olmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Постановление правительства Москвы № 704 от 27 августа 2002 года. |url=http://www.innovbusiness.ru/pravo/DocumShow_DocumID_27405.html |access-date=2020-08-11 |archive-date=2020-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129011826/http://www.innovbusiness.ru/pravo/DocumShow_DocumID_27405.html |url-status=dead }}</ref> Pospelov Moskvada, Pyatnitskoye qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=http://www.moscow-tombs.ru/2007/pospelov_em.htm|title=Московские могилы. Поспелов Е.М.|publisher=www.moscow-tombs.ru|accessdate=2020-03-19}}</ref> == Biblioqrafiya == === Kitablar === * {{Kitab3|title=Картографическая изученность зарубежных стран|publisher=Nedra|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1975|səhifələr=296}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|il=144|səhifələr=1981|başlıq=Топонимика в школьной географии: Пособие для учителей.}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|title=Топонимика Московской области: Учебное пособие к спецкурсу|il=1985|səhifələr=75}} * {{Kitab3|title=Туристу о географических названиях|publisher=Profizdat|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1988|səhifələr=192|seriya=Мир туристских интересов|isbn=5-255-00028-0|tiraj=100&nbsp;000}} * {{Kitab3|title=Школьный топонимический словарь: Пособие для учащихся среднего и старшего возраста|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1988|səhifələr=224|isbn=5-09-000824-8|tiraj=350&nbsp;000}} * {{Kitab3|title=Имена городов: вчера и сегодня (1917—1992): Топонимический словарь|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1993|səhifələr=250}} * {{Kitab3|title=Названия городов и сёл|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1996|səhifələr=152|seriya=Страны и народы|isbn=5-02-002300-0|tiraj=1&nbsp;600}} * {{Kitab3|title=Географические названия мира. Топонимический словарь|müəllif=Y.M.Pospelov|il=1998|səhifələr=504|isbn=5-89216-029-7|tiraj=3&nbsp;000}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2000|səhifələr=320|isbn=5-255-01342-0|başlıq=Топонимический словарь Московской области. Селения и реки Подмосковья. 3 500 словарных статей|tiraj=5000}} * {{Kitab3|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2000|səhifələr=224|isbn=5-255-01343-9|başlıq=Историко-топонимический словарь России: Досоветский период}} * {{Kitab3|title=Школьный словарь географических названий|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2000|səhifələr=384|isbn=5-255-01354-4|tiraj=16&nbsp;000}} * {{Kitab3|title=Географические названия России: Топонимический словарь. Около 3 000 единиц|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2003|səhifələr=352|isbn=5-94987-011-5|tiraj=3000}} * {{Kitab3|title=Улицы Москвы. Старые и новые названия: Топонимический словарь-справочник|il=2003|səhifələr=336|isbn=5-9900013-1-2|tiraj=5000}} * {{Kitab3|title=Топонимический словарь: Около 1500 географических названий мира|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2006|səhifələr=232|isbn=5-17-016407-6, ISBN 5-271-05184-6|tiraj=5000}} * {{Kitab3|title=Географические названия России: Топонимический словарь: Более 4 000 единиц|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2008|səhifələr=528|isbn=978-5-17-054966-5|tiraj=1 500}} * {{Kitab3|isbn=5-17-001389-2|müəllif=Y.M.Pospelov|il=2002|başlıq=Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц|tiraj=5000}} === Kitabların elektron versiyaları === * ''Y.M.Pospelov [http://www.skitalets.ru/books/names_pospelov/ Туристу о географических названиях] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190320011937/http://www.skitalets.ru/books/names_pospelov/ |date=2019-03-20 }}'' == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{Kitab3|автор=Краснопольский А. В.|часть=|ссылка часть=|заглавие=Отечественные географы (1917—1992): Биобиблиографический справочник (в 3-х томах)|ссылка=|ответственный=Под ред. С. Б. Лаврова; Российская академия наук, Русское географическое общество||издание=|место=СПб.|издательство=РГО|год=1993|том=2 (Л—Х)|страницы=212|серия=|isbn=|тираж=1000}} * {{Kitab3|автор=|часть=|ссылка часть=|заглавие=Вопросы географии. Сборник 132: Современная топонимика (Памяти Евгения Михайловича Поспелова)|ссылка=|ответственный=Отв. ред. [[Барандеев, Андрей Васильевич|А. В. Барандеев]]; Сост.: Р. А. Агеева, А. А. Герцен; Рецензенты: Н. Н. Комедчиков, А. С. Щербак; Моск. центр Pусского геогр. о-ва; Институт географии РАН; МГУ им. М. В. Ломоносова, геогр. фак|издание=|место=М.|издательство=Наука|год=2009|том=|страницы=|серия=|isbn=978-5-02-036942-9|тираж=500}} * Московская энциклопедия. Том 1: Лица Москвы. Книга 3: М-Р. — М.: Фонд «Московские энциклопедии», 2010 [[Kateqoriya:Pyatnitskoye qəbiristanlığında dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Rusiya coğrafiyaşünasları]] [[Kateqoriya:"Leninqradın müdafiəsinə görə" medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni ilə təltif edilənlər]] 3rw09564xtirat51zm2acfbngqziqla 0 667359 6557082 5356528 2022-07-31T20:27:21Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Dendrologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Dendrologiya İnstitutu (Azərbaycan)]] mx726lgvlwd02kai57s6wc84ka2e4yw 0 670734 6556829 6090194 2022-07-31T16:27:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Berlin Fashion Week 2013.jpg|250px|right|thumb|Berlin dəb həftəsi]] [[Almaniya]] [[Fransa]], [[İtaliya]], [[ABŞ]], [[İngiltərə]] və [[Yaponiya]] ilə birlikdə moda sənayesində lider bir ölkədir. Alman modası zərif xəttləri, qeyri-adi gənc dizaynları və idman və açıq geyim istehsalçıları ilə məşhurdur. Berlin Moda Həftəsində önə çıxan Almaniyanın gənc və yaradıcı moda mərkəzidir.<ref>https://fashionunited.uk/v1/fashion/germanys-fashion-capital-the-improbable-rise-of-berlin/2012011711420</ref> Düsseldorf, Igedo ilə əhəmiyyətli bir moda ticarət mərkəzidir. Səhnənin digər vacib mərkəzləri Münih,<ref>https://www.welt.de/?notify=error_not_found</ref> Hamburq və Kölndür<ref>http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/sub_image.cfm?image_id=2440</ref>. Kiçik yerlər Alman moda sənayesinin Herford, Metzingen, Herzogenaurax, Schorndorf, Chemnitz, Albstadt və Detmold<ref>v</ref> kimi mühüm dizayn və istehsal mərkəzləridir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.vogue.de/mode/star-style/mode-trends-stars-tragen-deutsche-mode |access-date=2020-09-02 |archive-date=2016-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160723024043/http://www.vogue.de/mode/star-style/mode-trends-stars-tragen-deutsche-mode |url-status=dead }}</ref> == İqtisadiyyat == [[Fayl:Hugo Boss at Indooroopilly Shopping Centre 09.JPG|250px|left|thumb|Hugo Boss mağazası]] 130.000-dən çox işçisi olan 1300 şirkətdə Alman tekstil sənayesi tərəfindən 28 milyard avro gəlir əldə edilir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.bmwi.de/Redaktion/DE/Dossier/schwerpunkte-wirtschaftspolitik.html |access-date=2020-09-02 |archive-date=2020-09-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200908215302/https://www.bmwi.de/Redaktion/DE/Dossier/schwerpunkte-wirtschaftspolitik.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.bmwi.de/EN/Service/publications,did=641134.html |access-date=2020-09-02 |archive-date=2016-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160425225905/http://www.bmwi.de/EN/Service/publications,did=641134.html |url-status=dead }}</ref>Məhsulların, demək olar ki, 44 faizi ixrac olunur. Beləliklə, tekstil filialı qida istehsalından sonra Almaniyada ikinci ən böyük istehlak malları istehsalçısıdır. === Brend === Məşhur moda markalarına [[Hugo Boss]], [[Adidas]], [[Puma]], [[Escada]], [[JOOP!]], [[MCM]], [[Bruno Banani]], [[Jil Sander]], [[Triumph]], [[Schiesser, Closed]], [[Reusch]], [[Valisere]], [[Jack Wolfskin]], [[Ulla Popken]], [[Buffalo]], [[Rohde]], [[Marc O'Polo]], [[Tom]] daxildir. Dərzi, s.Oliver, Esprit, Wunderkind, Seidensticker, Windsor., Jaques Britt, Naketano.Eyni zamanda zLabels Berlin<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://zlabels.de/index_en.php |access-date=2020-09-02 |archive-date=2015-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150305213409/http://zlabels.de/index_en.php |url-status=dead }}</ref> kimi birdən çox Alman marka və dizaynerə ev sahibliyi edən müxtəlif agentliklər var. Kaufhof və Karstadt kimi böyük mağazalar, Peek & Cloppenburg, Ulla Popken və NewYorker kimi pərakəndə şəbəkələr və ya poçt sifarişi və Otto və Zalando kimi onlayn mağazalar müxtəlif daxili moda markalarına sahibdir. === Yarmarka === Berlindəki Çörək və Kərə yağı hər il iki dəfə Berlin<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.breadandbutter.com/summer2012-therock/home/ |access-date=2012-08-25 |archive-date=2012-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120730155209/http://www.breadandbutter.com/summer2012-therock/home |url-status= }}</ref> Moda Həftəsi zamanı küçə modası və hazır geyilmə meylləri üçün qabaqcıl bir ticarət yarmarkasıdır.<ref>https://10times.com/bread-butter-berlin</ref><ref>v</ref>Düsseldorfda (CPD) Igedo sərgisi Collection Premiére Düsseldorf, dünyanın illərdir hökm sürən moda sərgisi idi.<ref>https://www.auma.de/de/ausstellen/messen-finden</ref> === Dizayner === [[Fayl:Karl Lagerfeld Berlinale 2008.jpg|250px|right|[[Karl Lagerfeld]]]] Almaniyadan məşhur moda dizaynerləri məsələn. [[Karl Lagerfeld]], Hugo Boss, Wolfgang Joop, Jil Sander, Michael Michalsky, Etienne Aigner, Tomas Maier, Robert Geller, Philipp Plein, Rudolph Moshammer, Torsten Amft, Uli Herzner, Gabriele Strehle, Christoph Tisch, Willy Bogner, Rudolf Adi.<ref>v</ref> == Media == Almaniyanın əhəmiyyətli moda mediası arasında Alman Vogue, Elle, InStyle, Cosmopolitan, Vanity Fair, Jolie, Glamour, Grazia, Life & Style və Sleek jurnalları yer alır. Ən uzun davam edən ənənəyə sahib olan Alman moda jurnalı, ilk dəfə 1950-ci ildə Aenne Burda tərəfindən nəşr olunan və əsas Bauer Media Qrupunu quran Burda Styledır. Joy, Brigitte, Petra, Gala və Bunte kimi müxtəlif ümumi qadın jurnalları və tabloidlər moda algısı baxımından təsirli olur.Televiziyaya gəldikdə, FashionTV kabel və ya peyk vasitəsilə qəbul edilə bilər. Almaniyanın Next Topmodel by Heidi Klum da daxil olmaqla, müxtəlif aktyor şouları Almaniyada böyük bir tamaşaçı auditoriyasına çatır. ProSieben-də Claudia Schiffer-in rol aldığı Moda Qəhrəmanı serialı moda dizaynına dair istedadları axtarırdı. VOX-un ulduz dizayner Guido Maria Kretschmer-dəki Shopping Queen formatı, beş yarışmacıya dörd saat ərzində bir moda geyimi və üslubu alması, bir-biri ilə rəqabət etməsi üçün 500 EUR təmin edir. == Agentliklər == Almaniyadakı önəmli model agentliyi yerləri Berlin (izaio, CORE Artist Management, Seeds Model, Viva Models, OneEins), Münih (Louisa Modeller, Ən çox axtarılan modellər, Münih Modelləri, Nova Modeller, Talents München, Vivienne Modelləri) və Hamburg (CORE Artist) İdarəetmə, MGM Modelləri, ikonik idarəetmə, m 4 modellər, Mega Modellər, Model İdarəetmə, Modelwerk, Ən çox axtarılan modellər, Yer modelləri, PMA modelləri). Vyana və Zürihdəki agentliklər Almaniyada yerləşən modellərə ev sahibliyi edir, eləcə də IMG Models, DNA, Elite, Models 1 və NEXT kimi böyük qlobal agentliklər.<ref>v</ref> === Modellər === Almaniyadan beynəlxalq şöhrət qazanmış Claudia Schiffer, Heidi Klum, Diane Kruger, Eva Padberg, Toni Garrn, Julia Stegner, Tatjana Patitz, Manon von Gerkan, Birte Glang, Nico, Uschi Obermaier kimi bir sıra moda modelləri var. , Carola Remer, Franziska Knuppe, Vanessa Hegelmaier, Lena Gercke, Sara Nuru, Barbara Meier, Nadja Auermann, Claudia Ciesla, Aslı Bayram, Shermine Shahrivar, Evelyn Sharma, Victoria Jancke, Marten Laciny, Nico Schwanz və Lars Burmeister.<ref>v</ref> == Təhsil == Almaniyada moda təhsili sənət məktəbləri, universitetlər və əsas moda istehsalçıları üzərində qurulmuşdur.<ref>v</ref> Moda dizaynı kursları verən akademik təşkilatlar bunlardır: === Birdən çox yer === Berlin, Düsseldorf, Hamburg, Münih: AMD Moda və Dizayn<ref>v</ref><ref>https://www.notjustalabel.com/school/amd-hamburg</ref> Akademiyası Leypsiq, Schwerin: Dizayn Universiteti<ref>v</ref> === Berlin === Berlin University of the Arts<ref>v</ref> HTW Berlin Weissensee Academy of Arts<ref>v</ref> === Digərləri === Bremen: Bremen İncəsənət Universiteti Düsseldorf: İncəsənət Akademiyası Düsseldorf Salon: Giebichenstein Qala Sənət Akademiyası Hamburg: HAW Hamburg Karlsruhe: Gözəl Sənətlər Akademiyası Münhen: Gözəl Sənətlər Akademiyası Nürnberg: Gözəl Sənətlər Akademiyası == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Almaniya milli geyimləri]] [[Kateqoriya:Almaniya incəsənəti]] gkkx38zg85cqwt3e3qizog25odg1ckg 0 672521 6556947 6355520 2022-07-31T18:16:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{İdmançı |adı = Aqşin Xəlilov |orijinal adı = Aqşin Ariz oglu Xəlilov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 16 iyun 1978 |doğum yeri = [[Şabran]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br/>{{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti|Bakı Dövlət Əmtəəşünaslıq və Kommersiya institutu]], <br> [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında Ali İdarəçilik Akademiyası]] |fəaliyyəti = idmançı |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = [https://aqsinxelilov.com/az/nailiyyet Şəxsi veb saytı] |vikianbar = }} '''Aqşin Ariz oğlu Xəlilov''' ({{DVTY}}) — [[azərbaycanlı]] idmançı, kikboksinqin semi-kontakt növü üzrə dünya çempionu (2006).<ref name=":1" /> == Həyatı və fəaliyyəti == Aqşin Ariz oğlu Xəlilov 1978-ci il iyun ayının 16-da [[Şabran rayonu|Şabran rayonunda]] anadan olmuşdur. 1985-1995-ci illərdə Bakı şəhəri 246 nömrəli məktəbdə təhsil almışdır. 1995-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti|Bakı Dövlət Əmtəəşünaslıq və Kommersiya İnstitutu]]da, "Əmtəə bazarında kommersiya fəaliyyəti" ixtisası üzrə ali təhsil almış və 1999-cu ildə məzun olmuşdur. 1999—2000-ci illərdə Ordu İdman Klubunda həqiqi hərbi xidmət keçmişdir. 2010-cu ildə [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında Ali İdarəçilik Akademiyası]]nda ikinci ali təhsilini almağa başlamış, 2013-cü ildə təhsilini müvəffəqiyyətlə başa vurmuşdur. Erkən yaşlarından [[karate-do]] idman növü ilə peşəkar səviyyədə məşğul olmuşdur. Dəfələrlə karate-do üzrə [[Azərbaycan]] çempionu, 2003-cü ildə şotokan [[karate-do]] üzrə [[Avropa]] çempionu, 2006-cı ildə isə [[Kikboksinq|kikboksinqin]] semi-kontakt növü üzrə dünya çempionu olmuşdur. [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] idman ustasıdır. 2008-2013 cü illərdə Qəbələ İdman Klubunda lisenziyalaşdırma məsələləri üzrə baş menecer vəzifəsində çalışmışdır. 2013-cü ildən etibarən [[Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası|Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiyasıyasında]] Layihələrin Təminatı departamentinin rəhbəridir. ==Ailəsi== Ailəlidir, iki övladı var. ==Nailiyyətləri== *[[Daşkənd]] (2006), Kikboksinqin semi-kontakt növü üzrə dünya çempionatı – qızıl medal<ref>{{cite web |url=https://az.trend.az/azerbaijan/society/823136.html |title=Azərbaycanın kikboksinq üzrə yığması dünya çempionatında uğurla çıxış edib |author= |date=2 may 2006 |website=trend.az |publisher=[[Trend İnformasiya Agentliyi]] |language=az |access-date= 27 dekabr 2020 |archive-url =https://web.archive.org/web/20201227014805/https://az.trend.az/azerbaijan/society/823136.html |archive-date =27 dekabr 2020 }}</ref><ref name=":1">{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/IDMANCHILARIMIZ_KIQBOKS_UZRA_DUNYA_CHEMPIONATINDA_BES_QIZIL_MEDAL_QAZANMISLAR-344088?__cf_chl_jschl_tk__=b1e133da2c2b4a370125481671e49d606e0cb1d0-1609023109-0-AcWibKjkvoaQkl1ecwavxminH0--FjSj0uEcB6wPzvPOirHd77mgWKIqiA6XS3FggWEJHKFELC7-IjJSxa677SE6jHRkm9aWsCtBXR3PLoIlAUf3Z5Fx3VmiRdd2Auirku6xXvE9CEbZdyfGdhog8N3KFAd4SihQHcFcDrxwJZYXx68t6Vqdw44cZUINJRDmMPn2CpntIeU3WvQ2iOxxKg19keRWFiin5_s76zHP5Hi2Iev3qM1lZhSeENthlYFfBpVfEfJstRZ3ro_AY6MJLjdXJLU_FkFub6jbr5Bo30UwP_AywVSkxkbpCLsOVGp5bgLz2MvOKi_fMyfp1PjMeyZPtKjE7YgCZxTj9ouO3U7OK2RIREyxToHsDF7owsylnYAqtvFnPqaEueh3dw7tTu0JhIqwwCwzPr71BMT6MP67 |title=İDMANÇILARIMIZ KİQBOKS ÜZRƏ DÜNYA ÇEMPİONATINDA BEŞ QIZIL MEDAL QAZANMIŞLAR |author= |date=1 may 2006 |website=Azertag.az |publisher=[[Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi]] |language=az |access-date=27 dekabr 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201227014241/https://azertag.az/xeber/IDMANCHILARIMIZ_KIQBOKS_UZRA_DUNYA_CHEMPIONATINDA_BES_QIZIL_MEDAL_QAZANMISLAR-344088?__cf_chl_jschl_tk__=b1e133da2c2b4a370125481671e49d606e0cb1d0-1609023109-0-AcWibKjkvoaQkl1ecwavxminH0--FjSj0uEcB6wPzvPOirHd77mgWKIqiA6XS3FggWEJHKFELC7-IjJSxa677SE6jHRkm9aWsCtBXR3PLoIlAUf3Z5Fx3VmiRdd2Auirku6xXvE9CEbZdyfGdhog8N3KFAd4SihQHcFcDrxwJZYXx68t6Vqdw44cZUINJRDmMPn2CpntIeU3WvQ2iOxxKg19keRWFiin5_s76zHP5Hi2Iev3qM1lZhSeENthlYFfBpVfEfJstRZ3ro_AY6MJLjdXJLU_FkFub6jbr5Bo30UwP_AywVSkxkbpCLsOVGp5bgLz2MvOKi_fMyfp1PjMeyZPtKjE7YgCZxTj9ouO3U7OK2RIREyxToHsDF7owsylnYAqtvFnPqaEueh3dw7tTu0JhIqwwCwzPr71BMT6MP67 |archive-date=27 December 2020 |url-status=unfit }}</ref> *[[Kiyev]] (2003), Şotokan Karate-Do üzrə Avropa çempionatı – qızıl medal<ref>[https://www.world-shotokan.com/history/ec004/ 4th European Championships]</ref> *[[Bakı]] (2003), Karate-Do üzrə X Respublika Çempionatı – 1-ci yer<ref name=":0" /> *[[Bakı]] (2004), Karate-Do üzrə Ümumrespublika Çempionatı – 1-ci yer<ref name=":0" /> *[[Bakı]] (2005), Karate-Do üzrə XIII Respublika Çempionatı – 1-ci yer<ref name=":0">[https://aqsinxelilov.com/az/nailiyyet Şəxsi veb saytı]</ref> <center> <gallery> </gallery></center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan idmançıları]] 9p9kl5frcqbgay60920jc79grz0jl4k 0 673545 6556937 6438306 2022-07-31T17:57:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Memar |adı = Anton Kandinov |orijinal adı = {{dil-ru|Кандинов Антон Семенович}} |digər adları = |şəkil = Anton Kandinov.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |doğum tarixi = 15.03.1857 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 04.03.1926 |vəfat yeri = [[Ryazan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Rusİmp}} |milliyyəti = |mənsubiyyəti = |təhsili = |işlədiyi şəhərlər = |memarlıq üslubu = |əsas tikililəri = Qış Klubu <br> İslamiyyə karvansarası |şəhərsalma layihələri = |abidələrin bərpası = |elmi işləri = |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = |təsir edib = |mükafatları = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Anton Kandinov''' — 1881–1891-ci illər arasında [[Bakı]]da fəaliyyət göstərmiş memar.<ref>{{kitab3|müəllif=[[Şamil Fətullayev]]|başlıq=Bakı memarları XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlində|link=https://ebooks.az/view/b5j2Ycvx.pdf |yer=[[Bakı]]|nəşriyyat=[[Şərq-Qərb nəşriyyatı]]|il=2013|səhifə=29|səhifələr=296|isbn=978-9952-32-020-6}}</ref> Bakıda tikilmiş [[Hacı Mustafa Rəsulovun mülkü|İslamiyyə karvansarası]], [[Qış klubu]]nun<ref>{{cite web|url=https://www.ourbaku.com/index.php/Здание_зимнего_клуба_Бакинского_Общественного_Собрания_-_Дом_Офицеров_(Баку)|archiveurl=https://archive.today/20200923120739/https://www.ourbaku.com/index.php/%D0%97%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D0%BA%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%B0_%D0%91%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_-_%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%9E%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B2_(%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83)|archivedate=2020-09-23|title=Здание зимнего клуба Бакинского Общественного Собрания - Дом Офицеров (Баку) / Qış klubu - Zabitlər evi (Bakı)|author=|date=|publisher=ourbaku.com|accessdate=23 sentyabr 2020|language={{dil-ru|}}|url-status=live}}</ref> eləcə də qırxdan çox binanın memarı olub.<ref>{{cite web|url=https://rounb.ru/uploads/userfiles/pdf/2018/kulakova.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200923120743/https://rounb.ru/uploads/userfiles/pdf/2018/kulakova.pdf|archivedate=23 sentyabr 2020|title= Рязанское деревянного зодчества в стиле «модерн» / Ryazan şəhərinin modern üslublu taxta memarlığı|author=A.Kulakova |date= |publisher=rounb.ru|accessdate=23 sentyabr 2020|language={{dil-ru|}}}}</ref> == Haqqında == Kandinov Anton Semyon oğlu 1857-ci ildə anadan olub. İbtidai və orta təhsilini evdə alıb. 1876-cı ildə Sankt Peterburq Mülki mühəndislər İnstitutuna daxil olur. 1881-ci ildə buranı birinci dərəcə ilə bitirir. Təhsilini bitirdikdən sonra 1891-ci ilə qədər Bakıda şəhər memarı kimi fəaliyyət göstərir. 1890-cı ildə Kandinovun rəhbərliyi ilə Bakıda Qış Klubunun binası inşa olunur. 1891-ci ildə vəzifəsini tərk edir. Bakıda fəaliyyət göstərdiyi dövr ərzində 40-dan çox binanın memarı olur.<ref name=":0">{{cite web|url=https://www.ourbaku.com/index.php/Кандинов_Антон_Семенович_-_городской_архитектор_(Баку)|archiveurl=https://archive.today/20200923122827/https://www.ourbaku.com/index.php/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_-_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_(%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83)|archivedate=2020-09-23|title=Кандинов Антон Семенович - городской архитектор (Баку) / Kandinov Anton Semyonoviç - şəhər memarı (Bakı)|author=|date=26 avqust 2012|publisher=ourbaku.com|accessdate=23 sentyabr 2020|language={{dil-ru|}}|url-status=live}}</ref> XX əsrin əvvəllərində Kandinov [[Ryazan vilayəti]]ə köçür. Sonradan 1904–1909-cu illər arasında onun adına "Ryazan quberniyası üzrə qurumlar və vəzifəli şəxslər siyahısı"nda rast gəlinir. 25 may 1912-ci ildən etibarən Ryazan Elmi Arxiv Komissiyasının həqiqi üzvü seçilir<ref>{{cite web|url=https://pomnirod.ru/materialy-k-statyam/administrativno-territorialnoe-delenie-rossijskoj-imperii/gubernii-rossii/ryazanskaya-guberniya/metricheskie-knigi-skany/%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B.-%D0%B2%D1%8B%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA-%D0%BB%D0%B8%D1%86-%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D1%88%D0%B8%D1%85-%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8-%D1%80%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B9-%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B9-%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8-%D0%B2-1912-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D1%83.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210409184331/https://pomnirod.ru/materialy-k-statyam/administrativno-territorialnoe-delenie-rossijskoj-imperii/gubernii-rossii/ryazanskaya-guberniya/metricheskie-knigi-skany/%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B.-%D0%B2%D1%8B%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA-%D0%BB%D0%B8%D1%86-%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D1%88%D0%B8%D1%85-%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8-%D1%80%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B9-%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B9-%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8-%D0%B2-1912-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D1%83.html|archivedate=09.04.2021|title=Список лиц, состоявших членами рязанской ученой архивной комиссии в 1912 году.|publisher=pomnirod.ru|accessdate=09.04.2021|language=ru}}</ref>. 1913-cü ildə Ryazan Dvoryan Deputat təşkilatının üzvü olur. 1913-cü ildə Ryazan Yeparxial qadın məktəbinin binasına əlavələr etdikdən sonra burada əlavə dərs otaqları yaranır. 1914-cü ilin aprel ayında Ryazan şəhər bankının binasının özülü qoyulur. 1917-ci ilin 15 dekabr tarixinə aid mühəndis Kandinovun şəhər bankının binasının tikintisi ilə bağlı hesabatına rast gəlmək olur.<ref name=":0" /> 4 mart 1926-cı ildə Ryazan şəhərində dünyasını dəyişib<ref>{{cite book|last =Князева|first =М.В.|author-link =М.В. Князева|title =Руководители Рязанской архитектурно-строительной службы XIX – начала XX в.: Моннерот-дю-Мен Э.И., Войницкий Ф.Э., Цеханский И.С., Кандинов А.С.|publisher =marhi.ru|date =2019|location =Рязань|pages =51-55|language =ru|url =https://marhi.ru/AMIT/2019/2kvart19/PDF/02_knyazeva.pdf|access-date =2021-04-10|archive-date =2020-07-30|archive-url =https://web.archive.org/web/20200730071017/https://marhi.ru/AMIT/2019/2kvart19/PDF/02_knyazeva.pdf|url-status =unfit}}</ref>.. 23 may 2020-ci ildə [[Ryazan]] şəhərində Svoboda küçəsi, 62 ünvanında yerləşən və Anton Kandinovun yaşadığı tarixi taxta bina sökülüb.<ref>{{cite web|url=https://progorod62.ru/news/23267 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200923121848/https://progorod62.ru/news/23267|archivedate=23 sentyabr 2020|title=“Мы теряем исторические дома”: в Рязани сносят деревянные строения / "Biz tarixi evlərimizi itiririk": Ryazanda taxta tikililəri sökürlər|author=Maksim Makarov|date=1 iyun 2020|publisher=progorod62.ru|accessdate=23 sentyabr 2020|language={{dil-ru|}}}}</ref> == Həmçinin bax == * [[İohan Edel]] * [[İosif Ploşko]] * [[Nikolay fon der Nonne]] * == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:1857-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə memarlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan memarları]] ezfk7wkrqm4mahja1ekg9v6iyv9la0l 0 675529 6557786 6483992 2022-08-01T11:05:32Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{digər məna|Ağbulaq}} {{digər məna|Ağbulaq (Xocavənd)}} '''Ağbulaq''' (əvvəlki adı: '''Masmına''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Gavahın kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Ağbulaq adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 1993-cü ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanata]] uyğun olaraq Ağbulaq kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Toponimikası == <ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Gavahın kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] smelus2kx8xnecs6r7z9d08tkfoiw5u 6557789 6557786 2022-08-01T11:06:31Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Ağbulaq}} {{digər məna|Ağbulaq (Xocavənd)}} {{YM}} '''Ağbulaq''' (əvvəlki adı: '''Masmına''') — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikasının]] [[Xocavənd rayonu]]nun Gavahın kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.<ref>[https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58.]</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə kənd Ağbulaq adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/7976 Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı]</ref> 1993-cü ildən 10 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]nin nəticələrinə əsasən imzalanmış 10 noyabr 2020-ci il tarixli [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|üçtərəfli bəyanata]] uyğun olaraq Ağbulaq kəndi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. == Toponimikası == <ref>{{ATEL|1|XXXX}}</ref> == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == == Əhalisi == {|class="wikitable" style="" ! İl ! Daimi əhali ! Kişilər ! Qadınlar |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|1999]]<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2015/2000-852.pdf Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.]</ref> |XXXX |XXXX |XXXX |- |[[Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)|2009]]<ref>[http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=XXXX Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.]</ref> |↗XXXX |↗XXXX |↗XXXX |- |} == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil. == Din == Kənddə dini ibadət yeri və ya dini icma qeydə alınmamışdır. == Səhiyyə == Kənddə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} == Həmçinin bax == {{Xocavənd rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Gavahın kənd inzibati ərazi dairəsindəki yaşayış məntəqələri]] nvofqsi9ybr1yjwo4wr26ubfv28t3jz 0 676305 6557483 6072262 2022-08-01T06:27:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Beynəlxalq münasibətlər |Adlandırma =Gürcüstan–Danimarka münasibətləri |Şəkil =Denmark Georgia Locator.png |Ölkə1 =Danimarka |Ölkə2 =Gürcüstan |Rəng1 =green |Rəng2 = orange }}'''Gürcüstan–Danimarka münasibətləri''' — [[Gürcüstan]] Respublikası və [[Danimarka]] arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər. Danimarka [[Kiyev]]dəki ([[Ukrayna]]) səfirliyi vasitəsi ilə Gürcüstanda təmsil olunur<ref>{{cite web |url = http://www.ambkyiv.um.dk/da/menu/InfoOmLand/Georgien |title = Датское посольство на Украине. Информация про Грузию |author = Министерство иностранных дел Дании |date = 19 мая 2011 |accessdate = 2018-11-16 |archive-date = 2011-05-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110519232709/http://www.ambkyiv.um.dk/da/menu/InfoOmLand/Georgien |url-status = unfit }}</ref>. Gürcüstanın isə [[Kopenhagen]]də səfirliyi vardır<ref>{{cite web |url = http://www.denmark.mfa.gov.ge/default.aspx?sec_id=404&lang=2 |title = Грузинское посольство в Дании |accessdate = 2018-11-16 }}</ref>. Danimarka Gürcüstanı [[Avropa İttifaqı]] və [[NATO]]-ya daxil olmaq istəyini dəstəkləyir. Gürcüstanın Danimarkadakı hazırkı səfiri Qiqi Qicadzedir<ref>{{cite web |url = http://www.denmark.mfa.gov.ge/default.aspx?sec_id=1498&lang=2 |title = Посол Грузии в Дании |accessdate = 2018-11-16 }}</ref>. == Tarix == 1 iyul 1992-ci ildə Gürcüstan və Danimarka arasında diplomatik münasibətlər qurulur<ref>{{cite web |url = http://cphpost.dk/news/denmark-and-georgia-celebrate-25-years-of-diplomatic-relations.html |title = Дания и Грузия отмечают 25 лет дипломатических отношений |author = CPHPost |date = 30 июля 2017 |accessdate = 2018-11-16 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20181122094945/http://cphpost.dk/news/denmark-and-georgia-celebrate-25-years-of-diplomatic-relations.html |archivedate = 2018-11-22 |deadlink = yes }}</ref>. 2007-ci ildə Danimarka və Gürcüstan miqrasiya ilə bağlı bir memorandum imzalayır<ref> {{cite web |url = http://www.geotimes.ge/index.php?m=home&newsid=5250 |title = Грузия и Дания подписали меморандум по миграции |author = Geotimes |date = 22 июня 2007 |accessdate = 2018-11-16 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120327093520/http://www.geotimes.ge/index.php?m=home&newsid=5250 |archivedate = 2012-03-27 |deadlink = yes }} </ref>. 22 aprel 2009-cu il tarixində isə Danimarka ilə Gürcüstan arasında hərbi müqavilə imzalanmışdır. 2008-ci il hadisələri zamanı Danimarka Baş Naziri [[Anders Foq Rasmussen]] Rusiyanın Gürcüstana hücumunu qınamışdır. O, 2010-cu ilin fevralında Danimarkanın Avropa Şurası Parlament Assambleyasındakı nümayəndə heyəti "beynəlxalq ictimaiyyətin Rusiyanın Gürcüstan qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirməsində maraqlı olduğunu və bu səbəbdən Rusiyaya təzyiqlərin artırılması lazım olduğunu" söyləyir. == İqtisadi əməksdaşlıq == 2000-ci ildə Gürcüstanın Danimarkaya ixracatı 500,3 milyon dollar, Danimarkanın ixracatı isə 2,771 milyon dollar təşkil etmişdir. 2010-cu ildə Gürcüstanın ixracatı 5.140 milyon dollar və Danimarkanın ixracatı isə 15.077 milyon dollar olmuşdur. == Yardım == Gürcüstan Qonşuluq Proqramında yüksək prioritetə malikdir. 2008-ci il müharibəsi zamanı Danimarka Qırmızı Xaç Cəmiyyəti qurbanlara 1 milyon [[Danimarka kronu]] bağışlamışdır. 2008-ci ilin avqustundakı müharibədən sonra Danimarka Gürcüstana yardımını on qat artırır. Danimarka Gürcüstana özəl sektor, demokratiya və insan hüquqları üçün 71 milyon Danimarka kranu məbləğində yardım etmişdir. == Dövlət sədərləri == Danimarkanın Baş Naziri [[Anders Foq Rasmussen]] 27 noyabr 2008-ci il tarixində Gürcüstanı ziyarət edir və burada Prezident [[Mixail Saakaşvili]], Baş Nazir Qriqol Mqaloblişvili və Parlamentin sədri [[David Bakradze]] ilə görüşür. Danimarka Xarici İşlər Naziri Per Stiq Meller 2009-cu ildə müxalif siyasətçilərlə görüşür. Üstəlik [[Suxumi]]nidə ([[Abxaziya]]) da ziyarət edərək, burada Abxaziya Xarici İşlər Naziri Sergey Şamba ilə görüşür. [[Gürcüstan Prezidenti]] Mixail Saakaşvili [[Kopenhagen]]də keçirilən [[BMT]] İqlim Dəyişikliyi Konfransına (2009) qatılır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Gürcüstanın ikitərəfli əlaqələri]] [[Kateqoriya:Danimarkanın ikitərəfli əlaqələri]] o91806n1vbldbwq2b47qqt5lfr5mds4 0 676834 6556731 5822774 2022-07-31T15:12:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Universitet |Ad = Afyon Böyüktəpə Universiteti |Abreviatura = |Şəkil = Afyon Böyüktəpə Universiteti (loqo).jpg |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |Orijinal ad = |Əvvəlki adları = |Şüar = |Əsası qoyulub = |Bağlanıb = |Yenidən təşkil olunub = |Tip = Dövlət universiteti |Prezident = |Rektor = Prof. Dr. Mehmed Qaraqaş |Tələbə sayı = +30000 |Xarici tələbə sayı = |Bakalavr sayı = |Magistrant sayı = |Aspirant sayı = |Doktor sayı = 387 |Professor sayı = 61 |Müəllim sayı = 255 |Şəhər = [[Afyonkarahisar]] |Ölkə = {{TUR}} |Ünvan = Erenler Mahallesi, Gazlıgöl Yolu Rektörlük E Blok, 03200 Afyonkarahisar Merkez/Afyonkarahisar |Tabeliyində = |Metro = |Universitet şəhərciyi = |Universitet şəhərciyi 2 = |Himn = |İdman = |Rənglər = Mavi ağ qara |Sayt = [http://www.aku.edu.tr www.aku.edu.tr] |Emblem = |Vikianbar = }} '''Afyon Böyüktəpə Universiteti''' ({{dil-tr|''Afyon Kocatepe University''}}) — [[1974]]-cü ildə Türkiyənin [[Anadolu Universiteti]]nin nəzdində qurulan və [[1992]]-ci ildən [[Afyonqarahisar]]da müstəqil dövlət universiteti kimi fəaliyyətə göstərən ali təhsil qurumu. [[2012]]-ci ilin yanvar ayı etibarilə universitetdə 61 professor, 128 dosent, 259 köməkçi dosent, 255 müəllim, 56 mühazirəçi, 294 tədqiqatçı, 25 mütəxəssis və 1 təhsil planlaşdırıcısı olmaqla ümumilikdə 1078 akademikdən ibarət elmi-pedoqoji heyəti mövcuddur. İdarə heyətinin sayı 846 nəfər, tələbələrin ümumi sayı isə 33 min nəfərdir.<ref>{{cite web |url =http://www.aku.edu.tr/AKU/DosyaYonetimi/OGRISLERI/KASIM_AYI_OGRENCI_SAYILARI.pdf |archiveurl =https://web.archive.org/web/20150513224039/http://www.aku.edu.tr/AKU/DosyaYonetimi/OGRISLERI/KASIM_AYI_OGRENCI_SAYILARI.pdf |archivedate = 29 Jun 2012 |title = AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 2011-2012 Eğitim-Öğretim Yılı KASIM Ayı Mevcut Öğrenci Sayısı|author = |date = |publisher = |accessdate = 2020-10-31 |language = }}</ref> Afyonqarahisar Tibb Elmləri Universitetinin qurulması nəticəsində Afyon Böyüktəpə Universitetində olan səhiyyəyə dair fakültələr ATEU-ya verildi.<ref>{{cite web |url =https://aku.edu.tr/ |archiveurl =https://web.archive.org/web/19980208094630/https://aku.edu.tr/ |archivedate = 8 Feb 1998 |title =AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ |author = |date = |publisher = |accessdate = 2020-10-31 |language = }}</ref> == Kampusları == * [[Əhməd Necdət Sezər]] kampusu; * [[Əhməd Qarahisari]] ilahiyyat kampusu; * Sandıklı Yunis Əmrə kampusu; * [[Bolvadin]] Qırxgöz kampusu.<ref>{{cite web |url =https://benimhedefim.net/afyon-kocatepe-universitesi/ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20180921153304/https://benimhedefim.net/afyon-kocatepe-universitesi/ |archivedate = 21 Sep 2018 |title =AKÜ Afyon Kocatepe Üniversitesi |author = |date = |publisher = |accessdate = 2020-10-31 |language = }}</ref> == Universitetin rektorları == * Prof. Dr. Şahabətdin İgidbaşı (Qurucu Rektor, [[1992]]-[[1997]]); * Prof. Dr. Şan Özalp ([[1997]]-[[2003]]); * Prof. Dr. Halim Sözbilir ([[2003]]-[[2007]]); * Prof. Dr. Ali Altuntaş ([[2007]]-[[2011]]); * Prof. Dr. Mustafa Solak ([[2011]]<ref>{{cite web |url =http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28491885.asp |archiveurl =https://web.archive.org/web/20150319233400/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28491885.asp |archivedate =2015-03-19 |title =YÖK listesine 8’de 7 imza |author = |date = |publisher = |accessdate =2020-10-31 |language = |url-status =unfit }}</ref>-[[2019]]); * Prof. Dr. Mehmed Qaraqaş ([[2019]]-) <ref>{{cite web |url =https://www.haberturk.com/cumhurbaskani-erdogan-9-universiteye-rektor-atadi-2436094 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190421114934/https://www.haberturk.com/cumhurbaskani-erdogan-9-universiteye-rektor-atadi-2436094 |archivedate = 2020-10-31 |title = Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 9 üniversiteye yaptığı rektör atamalarına ilişkin kararlar Resmi Gazete'de yer aldı|author = |date = |publisher = |accessdate = 2020-10-31 |language = }}</ref> == Akademik bölmələr == === Fakültələr === * Təhsil fakültəsi; * Elm və ədəbiyyat fakültəsi; * Təsviri sənət fakültəsi; * İqtisadiyyat və İdarəetmə fakültəsi * Mühəndislik fakültəsi; * Texnologiya fakültəsi; * Turizm fakültəsi; * Baytarlıq fakültəsi; * Hüquq fakultəsi; * İslam elmləri fakültəsi; * İdman elmləri fakültəsi; * Texniki təhsil fakültəsi. === İnstitutlar === * Elm İnstitutu; * İctimai Elmlər İnstitutu; * Tibb Elmləri İnstitutu. === Universitetlər (lisey) === * Sandıqlı Tətbiqi Elmlər liseyi; * Dinar Tətbiqi Elmlər liseyi; * Xarici Dillər liseyi; * Bolvadin Tətbiqi Elmlər liseyi; * Dövlət Konservatoriyası. === Peşə liseyləri === * Afyon peşə liseyi; * Başmaqçı; * Bayat; * Bolvadin; * Çay; * Dazkırı; * Dinar; * Əmirdağ; * İscehisar; * Sandıqlı; * Sənanpaşa; * Sultandağı; * Suhut; * Distant təhsil == Şəhərcik quruluşu == * Mədəniyyət və idman fəaliyyətləri; * Tibb xidməti; * Yataqxanalar; * Konfrans və iclas otaqları; * Sosial obyektlər; * Qidalanma; * Nəqliyyat; * Tələbə klubları; * Tələbə Şurası. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə universitetləri]] [[Kateqoriya:Anadolu Universiteti]] [[Kateqoriya:1992-ci ildə yarananlar]] n3n1k94sjju2yg5s7rpjpxkpya0qh9y 3 677088 6557703 5594572 2022-08-01T09:37:37Z Atakhanli 223224 Bildiriş: [[:Xalid Ağalıyev]] səhifəsi [[VP:Silinməyə namizəd səhifələr]]də [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Xalid Ağalıyev|namizəd göstərilib]]. wikitext text/x-wiki [[İstifadəçi:Atilla Aghaliyev|Atilla Aghaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atilla Aghaliyev|müzakirə]]) 12:28, 6 noyabr 2020 (UTC) == [[:Xalid Ağalıyev]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Xalid Ağalıyev]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Xalid Ağalıyev]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bölüşə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, eləcə də müzakirə zamanı bildirilən problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilərlər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Şablon:Sns bildirişi --></div> [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) jgw1qer0hks7k2afpco65jggle29rrj 0 677114 6557224 6447384 2022-07-31T22:55:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət sərhədi |adı = Azərbaycan–Gürcüstan sərhədi |şəkil = Azerbaijan Georgia Locator.png |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |dövlət1 = Azərbaycan |dövlət2 = Gürcüstan |uzunluğu = |anklav = |eksklav = |yaradılıb = |yaradılma səbəbi = |son dəyişiklik = |dəyişiklik səbəbi = |ləğv olunub = |ləğv olunma səbəbi = |müqavilələr = |qeydlər = |xəritə = |xəritənin ölçüsü = |xəritənin izahı = |vikianbar = }} '''Azərbaycan–Gürcüstan sərhədi''' — [[Azərbaycan]] və [[Gürcüstan]] arasında dövlət sərhəddinin uzunluğu 428 km-dir. Qərbdə [[Ermənistan|Ermənistanla]] sərhəd qovşağından şərqdə Rusiya ilə sərhəd qovşağına qədər uzanır<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gg.html|title=CIA World Factbook - Georgia|accessdate=16 октября 2020|website=Central Intelligence Agency|archive-date=2015-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016075816/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gg.html|url-status=dead}}</ref>. == Təsvir == Azərbaycan-Gürcüstan sərhədi qərbdən [[Ermənistan]]la sərhəddən başlayır və [[Candargöl]] gölünü keçərək cənub-şərq istiqamətində uzanır. Bir qədər sonra Azərbaycanın Mingəçevir su anbarının ətrafından şimal-şərqə doğru qalxır. Sonra sərhəddin bir hissəsi [[Qanıx çayı]]nın yatağını təşkil edir. Əvvəlcə şimal-şərqə, daha sonra şimal-qərb istiqamətində gedir. Bundan əlavə sərhəd Şromis-Xevi su axını ilə şimala doğru keçir. Burada Azərbaycanın Yeni-Şərif kəndi ərazisində Matsinis-Tskali çayına şərqə bir dönüş və sonuncunun mənbəyində Rusiya ilə sərhəd qovşağına çatır. == Tarixi == XIX əsrdə tənəzzülə uğrayan Qafqaz bölgəsi Osmanlı, [[Qacar dövləti]] və Rusiya İmperiyası arasında hərbi poliqona çevrilmişdi<ref name="CIA-1952">{{citation|url=https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/CIA-RDP79-00976A000200010005-2.pdf|title=The boundary between Turkey and the USSR|date=январь 1952|accessdate=16 октября 2020|archive-date=2020-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200410165528/https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/CIA-RDP79-00976A000200010005-2.pdf|url-status=}}</ref>. Rusiyanın cənub istiqamətində genişlənən genişlənən hərbi müdaxiləsi vardı. Rusiya 1801-ci ildə Şərqi Gürcüstanı (Kartli-Kaxetiya çarlığını), daha sonra 1804-cü ildə Qərbi Gürcüstan (İmeretiya çarlığını) rəsmən ilhaq etdi. 1800-cü illər ərzində Rusiya İran və Osmanlı imperatorluğu hesabına cənub sərhədlərini daha cənuba doğru itələdi. [[Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)|Rusiya-İran müharibəsi]] (1804-1813) və ondan sonrakı [[Gülüstan müqaviləsi]] nəticəsində Rusiya indiki Azərbaycan ərazilərinin çox hissəsini və Ermənistanın bir hissəsini ələ keçirir<ref>John F. Baddeley, «The Russian Conquest of the Caucasus», Longman, Green and Co., London: 1908, p. 90</ref><ref name="CIA-1951">{{citation|url=https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/CIA-RDP79-00976A000200010003-4.pdf|title=USSR-Iran Boundary|date=февраль 1951|accessdate=16 октября 2020|archive-date=2020-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200410205605/https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/CIA-RDP79-00976A000200010003-4.pdf|url-status=}}</ref>. Səlahiyyətlilər Gürcüstan və Azərbaycan ərazilərini [[Tiflis quberniyası|Tiflis]], [[Kutaisi quberniyası|Kutaisi]], [[Bakı quberniyası|Bakı]] və [[Yelizavetpol quberniyası|Yelizavetpol quberniyalarına]] çevirdilər. Rusiyada 1917-ci il inqilabından sonra Cənubi Qafqaz xalqları 1918-ci ildə [[Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikası]]nı elan etdilər və Osmanlı ilə sülh danışıqlarına başladılar<ref name="ric">{{citation| author=Richard Hovannisian| title=The Armenian people from ancient to modern times| pages=292–293| isbn=978-0-333-61974-2 | oclc=312951712}} (Armenian Perspective)</ref><ref name="ottoman1">{{citation| author=Ezel Kural Shaw| title=Reform, revolution and republic : the rise of modern Turkey (1808-1975)| series=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey| volume=2| year=1977| publisher=Cambridge University Press| oclc=78646544| page=326}} (Turkish Perspective)</ref>. Daxili fikir ayrılıqları Gürcüstanın 1918-ci ilin mayında federasiyadan ayrılmasına, daha sonra isə bunun Ermənistan və Azərbaycan tərəfindən izlənilməsinə səbəb olur. Üç respublika arasındakı sərhədlər mübahisəli olaraq qalır. Azərbaycanla Gürcüstan arasındakı fikir ayrılıqları bir zamanlar keçmiş Tiflis vilayətinin bir hissəsi olan Zaqatala mahalının (Zaqatala) ərazisinə aid idi<ref name="CSS">{{cite web |last1=Samkharadze |first1=Nikoloz |title=Georgian State Border – Past and Present |url=http://css.ge/wp-content/uploads/2019/07/nika_border_eng.pdf |website=Centre for Social Sciences |date=август 2020|accessdate=16 октября 2020}}</ref>. Sovet Rusiyası 1920-ci il Moskva Müqaviləsinə əsasən Gürcüstanın müstəqilliyini tanıyır. Zaqatala üzərindəki Gürcüstan suverenliyini də tanıdıqda, bu addım Azərbaycan hökumətinin etirazına səbəb olur<ref name="Lang">Lang, DM (1962). ''A Modern History of Georgia'', p. 226. London: Weidenfeld and Nicolson.</ref>. 1920-ci ilin mayında Rusiyanın təşkil edilən komisiyya sərhədin bu bölgənin taleyini həll edəcəyinə qərar verir. Sərhədin böyük bir hissəsi, 12 iyun 1920-ci ildə Zaqatala ilə bağlı qərarın Rusiyanın rəhbərlik etdiyi bir komissiya tərəfindən verilməsi ilə aparılan sülh danışıqlarında razılaşdırılır<ref>{{cite book |title=State Building and Conflict Resolution in the Caucasus |url=https://archive.org/details/statebuildingcon00hill |last1=Hille |first1=Charlotte |authorlink= |year=2010 |publisher= Koninklijke Brill NV |location= Leiden, the Netherlands |isbn= 978-90-04-17901-1 |pages=[https://archive.org/details/statebuildingcon00hill/page/95 95]}}</ref>. 1920-ci ildə Sovet ordusu, hər iki ölkənin müstəqilliyinə son qoyaraq Azərbaycan və Ermənistanı işğal edir. Daha sonra 1921-ci ilin fevral-mart aylarında Gürcüstan ərazisinə daxil olur. 5 iyul 1921-ci ildə RSFSR, Azərbaycan-Gürcüstan sərhədinin mübahisəli hissələrinin dəyişməz qalacağını və Zaqatalanın Azərbaycana veriləcəyini təsdiqləyir və bu razılaşma nəhayət 15 noyabr 1921-ci il tarixli razılaşma ilə təsdiqlənir. 1922-ci ildə hər üç dövlət SSRİ-nin bir hissəsi olaraq Zaqafqaziya SFSR-yə daxil edilir. 1936-cı ildə isə federasiya yenidən bölünür. Sərhəd 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasından və üzv respublikaların müstəqillik əldə etməsindən sonra dövlət sərhəddinə çevrilir. 1994-cü ildə sərhədlərin delimitasiyası üzərində iş başlayır, lakin tərəflərin iddialarının qismən üst-üstə düşməsi səbəbindən bu istiqamətdə irəliləyiş yavaş gedir<ref>{{citation |url= https://www.academia.edu/30233834 | author=Ekaterina Arkhipova|title=Georgia and Azerbaijan: border delimitation and security challenges |date=декабрь 2016|accessdate=16 октября 2020}}</ref>. Xüsusilə qızğın mübahisələr birbaşa sərhəddə yerləşən, gürcülər üçün müqəddəs olan [[Keşikçidağ monastır kompleksi]] üzərində alovlandr<ref name="az-dispute2">{{cite news|title=Ancient monastery starts modern-day feud in Caucasus |work=[[News World Communications]] |author=Michael Mainville |date=2007-05-03 |url=http://www.metimes.com/storyview.php?StoryID=20070503-033409-4589r |accessdate=16 oktyabr 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929095720/http://www.metimes.com/storyview.php?StoryID=20070503-033409-4589r |archivedate=29 сентября 2007 }}</ref>. Gürcüstanda xüsusən [[Kvemo-Kartli]] bölgəsinin cənub bələdiyyələrində cəmlənmiş xeyli [[Gürcüstan azərbaycanlıları|azərbaycanlı]] var<ref name="obstacles">Jonathan Wheatley. ''Obstacles Impeding the Regional Integration of the Kvemo Kartli region of Georgia''. European Centre for Minority Issues Working Paper #23. February 2005</ref><ref name="census2014">[http://census.ge/en/results/census1/demo 2014 Georgian General Population Census — Demographic And Social Characteristics]. Retrieved 21 May 2017.</ref>. Azərbaycanda [[Qax rayonu]] ərazisində cəmləşən bir gürcü azlığı vardır. Bunlar [[ingiloylar]]dır<ref>{{cite web|url=http://georgiatoday.ge/news/12294/Georgian-Churches-in-Azerbaijan|title=Georgian Churches in Azerbaijan|website=Georgia Today|last=Mahdavi|first=Shirin|date=17 сентября 2018|accessdate=16 октября 2020}}</ref><ref>Council of Europe: [https://www.ecoi.net/en/file/local/1421450/1226_1515589618_4th-sr-azerbaijan-en-docx.pdf Secretariat of the Framework Convention for the Protection of National Minorities, Fourth Report submitted by Azerbaijan pursuant to Article 25, paragraph 2 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities] (Received on 10 January 2017) , 10 January 2017, ACFC/SR/IV(2017)002</ref><ref>{{cite web |last1=Cornell |first1=Svante E |title=Are Georgia-Azerbaijan Relations at Risk? |url=https://www.cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13583-are-georgia-azerbaijan-relations-at-risk?.html |publisher=CACI Analyst |date=30 июля 2019|accessdate=16 октября 2020}}</ref>. [[Sınıq körpü (sərhəd)|Qırmızı Körpü]] ətrafındakı sərhədin bir hissəsi Azərbaycan tərəfindən Ermənistanın Gürcüstandakı xaosdan istifadə edərək ərazisinə zərbə vurmaq üçün istifadə edəcəyindən qorxduğu üçün 1990-cı illərdəki [[Qarabağ müharibəsi]] zamanı minalanmışdır. == Keçid-buraxılış məntəqələri == [[İkinci Şıxlı]] (Azərbaycan) - Tsiteli (Gürcüstan)<ref name="Caravan">{{cite web |title=Georgia Border Crossings |url= https://caravanistan.com/border-crossings/georgia|website=Caravanistan|accessdate=16 октября 2020}}</ref> [[Balakən]] (Azərbaycan) - [[Laqodexi]] (Gürcüstan)<ref name="Caravan"/>, [[Mazımçay]] kəndin yaxinliğinda. İki keçid məntəqənin gün ərzində nəqliyyat vasitələrin buraxma qabiliyyəti 1000 nəqliyyat vasitədir<ref>[https://news.day.az/azerinews/1459081.html DGK “Mazımçay” gömrük postunda yaranan sıxlığa aydınlıq gətirdi]</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycan sərhədləri}} {{Gürcüstan sərhədləri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan–Gürcüstan münasibətləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan sərhədləri]] [[Kateqoriya:Gürcüstan sərhədləri]] 575ifb4oxym6069mxhprhyiu4i95vdy 0 678735 6557253 6429014 2022-07-31T23:59:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Babək Səmidli |şəkil = Babək Səmidli.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |ləqəbi = ''Suqovuşan fatehi'' |dəfn yeri = [[Göyçay Şəhidlər Xiyabanı]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |hissə = {{Azərbaycan Ordusunun 1-ci Ordu Korpusu}} |xidmət illəri = 1992—2020 |rütbə = {{Polkovnik|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[Aprel döyüşləri]] <br> [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = <center> {{"Zəfər" ordeni|2020}} {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı}} {{"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} {{"Hərbi xidmətlərə görə" medalı}} {{"Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" III dərəcəli medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Veteranı" medalı}} {{"Qüsursuz xidmətə görə" I dərəcəli medalı}} {{"Qüsursuz xidmətə görə" II dərəcəli medalı}} {{"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi (1991-2001)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918-2013)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} </center> }} '''Babək Mətləb oğlu Səmidli''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin polkovniki, [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin 1-ci Ordu Korpusunun ideoloji iş və mənəvi-psixoloji təminat üzrə Komandir müavini, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]]nin şəhidi. Babək Səmidli 2020-ci ilin sentyabrında başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]]ndə [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]i idarə edənlərdən biri olub. 2020-ci ilin noyabrda minaya düşməsi nəticəsində şəhid olub. == Həyatı == [[Fayl:Babək Səmidli uşaq olan zaman.jpg|thumb|220x220px|alt=|Babək Səmidli uşaq olan zaman|left]] Babək Səmidli [[1974]]-cü il [[7 yanvar|yanvarın 7-də]] [[Göyçay]] şəhərində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> === Təhsili === 1993-cü ildə [[Ankara]]da [[Türkiyə Quru Qoşunları məktəbi|Quru Qoşunları Məktəbi]]nə daxil olub və 1997-ci ildə oradan məzun olub. === Ailəsi === Ailəli idi. Mətləb və Səmid adında 2 oğlu yadigar qaldı. == Hərbi xidməti == Babək Səmidli 1997-ci ildən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında xidmət edirdi. === Aprel döyüşləri === {{Əsas|Aprel döyüşləri}} 2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə ötən gecədən başlayaraq [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan]] və [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri|Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri arasında cəbhənin [[Tərtər rayonu|Tərtər]] və [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]]-[[Füzuli rayonu|Füzuli]] istiqamətlərində şiddətli döyüşlər başladı. Tarixə [[Aprel döyüşləri]] olaraq yazılan hərbi əməliyyatlar zamanı Babək Səmidli [[1-ci Ordu Korpusu (Azərbaycan)|1-ci Ordu Korpusu]]nun Əməliyyat bölməsinin rəisi idi. Cəbhənin [[Tərtər rayonu]] istiqamətində gedən döyüşlərin idarə edilməsi məhz ona həvalə olunmuşdu. Gecə döyüşləri zamanı [[Tərtər rayonu]]nun [[Talış (Tərtər)|Talış]] istiqamətində olan əlverişli mövqelər, strateji nöqtələr, o cümlədən Talış zirvəsi [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]] tərəfindən işğaldan azad olundu. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun yaranmasının 100 illiyi münasibətilə və [[Azərbaycan]]ın qorunub saxlanılmasında xüsusi xidmətlərinə, qarşılarında qoyulmuş tapşırıqları yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 25 iyun 2018-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Babək Səmidli [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi. === Vətən müharibəsi === {{Əsas|Suqovuşan döyüşləri}} [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun polkovniki və [[1-ci Ordu Korpusu (Azərbaycan)|1-ci Ordu Korpusu]]nun Komandiri müavini olan Babək Səmidli 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Tərtər rayonunun Suqovuşan qəsəbəsinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Onun rəhbərliyi altında [[Suqovuşan (Tərtər)|Madagiz (Suqovuşan)]] qısa müddət ərzində işğaldan azad edilib. Şəhid Babək Səmidliyə məxsus materiallar ailəsi tərəfindən [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi]]nin Vətən müharibəsi fonduna təhvil verilmişdir.<ref>http://azhistorymuseum.gov.az/az/news/3351</ref> == Ölümü == 2020-ci il noyabrın 23-də Babək Səmidli [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] ərazisində minaya düşüb və şəhid olub. O, [[Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyəti|Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi]], [[Rusiya]] tərəfinin sülhməramlıları və [[Ermənistan]] tərəfinin rəsmilərində ibarət qrupun üzvü idi. Qrupun məqsədi döyüş meydanında qalan meyidlərin çıxarılması idi. Mina partlaması nəticəsində həmçinin 4 erməni rəsmisi və 1 rus sülhməramlısı da yaralandı. Babək Səmidli noyabrın 24-də [[Göyçay]] şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında dəfn olundu. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsində xüsusi xidmətlərinə və işğal olunmuş ərazilərin azad olunması zamanı düşmənin məhv edilməsi üzrə qarşıya qoyulmuş döyüş tapşırığını yerinə yetirən zaman göstərdiyi qəhrəmanlıq nümunəsinə görə, həmçinin hərbi qulluq vəzifəsini yerinə yetirən zamanı igidliyin və mərdliyin nümayiş etdirilməsinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Babək Səmidli ölümündən sonra [["Zəfər" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":QZO">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin saytı)|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48681|accessdate=09.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210124100455/https://president.az/articles/48681|archivedate=2021-01-24|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Babək Səmidli ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin saytı)|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Babək Səmidli ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin saytı)|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi (1991-2001) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2001) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Qüsursuz xidmətə görə III dərəcəli medalı - lent.png|50px]] (26.06.2002) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı]] * [[Fayl:Qüsursuz xidmətə görə II dərəcəli medalı - lent.png|50px]] (26.06.2007) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 2-ci dərəcəli medalı]] * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2008) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Qüsursuz xidmətə görə I dərəcəli medalı - lent.png|50px]] (26.06.2012) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 1-ci dərəcəli medalı]] * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918-2013) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2013) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə III dərəcəli medalı - lent.png|50px]] (20.04.2016) — [["Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı (Azərbaycan)|"Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" 3-cü dərəcəli medalı]] * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Veteranı medalı - lent.png|50px]] (26.06.2017) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Veteranı" medalı]] * [[Fayl:Hərbi xidmətlərə görə medalı - lent (2013).png|50px]] (25.06.2018) — [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]]<ref name=":HXGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.06.2018-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.e-qanun.az|date=25.06.2018|url=http://e-qanun.az/framework/39234|accessdate=25.06.2018|language=|archiveurl=https://archive.today/20210128201809/http://e-qanun.az/framework/39234|archivedate=2021-01-28|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Медаль "100 лет (1918-2018) Азербайджанской Армии".png|50px]] (26.06.2018) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZE 100Years of the Azerbaijan Democratic Republic (1918-2018) Jubilee Medal BAR.svg|50px]] (28.05.2019) — [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ Zafar order ribbon.png|50px]] (09.12.2020) — [["Zəfər" ordeni]] (ölümündən sonra)<ref name=":002">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.e-qanun.az|date=09.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46425|accessdate=09.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083921/http://e-qanun.az/framework/46425|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İrsi və xatirəsi == [[Fayl:Babək Səmidlinin əsgərləri qarşısında döyüşdən əvvəl çıxışı.ogv|thumb|320x320px|alt=|Babək Səmidlinin əsgərləri qarşısında döyüşdən əvvəl çıxışı.]] Noyabrın 23-də Babək Səmidlinin şəhid olmasından sonra sosial medialarda bu çıxışı gündəm oldu: {{Sitat|müəllif=Babək Səmidli|Şərəfli yolu seçin, doğru yolu seçin. Bu üçündən biri gəlsin başımıza:|ya qalib olaq, ya qazi olaq, ya şəhid olaq.|Başqa bir seçim heç bir Azərbaycan əsgərində ola bilməz.}} == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} == Xarici keçidlər == {{Vikisitat}} [[Kateqoriya:Göyçay Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunanlar]] 53ka7bsziszidml6m7cswtwxl9yfppc 0 679315 6556902 6515228 2022-07-31T17:19:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Anar Şükürov |şəkil = Anar Şükürov.png |şəklin ölçüsü = 250px |doğum tarixi = 20.01.1977 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = 16.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[II Şəhidlər Xiyabanı]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri}} |xidmət illəri = 2000—2020 |rütbə = {{Mayor|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = <center> {{"Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" medalı}} <br> {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı}} {{"Qüsursuz xidmətə görə" I dərəcəli medalı}} {{"Qüsursuz xidmətə görə" II dərəcəli medalı}} {{"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi (1991-2001)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918-2013)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} </center> }} '''Anar Mehman oğlu Şükürov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin mayoru, "Həmlə" Taborunun Komandiri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi, [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]]. == Həyatı == Anar Şükürov [[1977]]-ci il [[20 yanvar|yanvarın 20-də]] [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == Anar Şükürov uzun illər [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]]in "N" saylı hərbi hissəsində Qrup Komandiri və Tabor Komandiri vəzifələrində, daha sonra isə [[Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu]]nun sıralarında xidmət edib və müharibədən bir neçə il əvvəl [[Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu]]nun sıralarından ehtiyata buraxılıb. Anar Şükürov [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]]nin birinci günündən Binəqədi Rayon Hərbi Komissarlığına dəfələrlə müraciət eləsə də, Komissarlığdan ona hələ gözləməli olduğu bildirildilər. Bundan sonra o, [[1-ci Ordu Korpusu (Azərbaycan)|1-ci Ordu Korpusu]]nu rəhbərliyinə müraciət elədi və Ordu Korpusunun Komandanlığın yardımı ilə "Həmlə" Taborunun Komandiri olaraq döyüşlərə cəlb olundu. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun mayoru olan Anar Şükürov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Anar Şükürov oktyabrın 16-da [[Ağdərə]] istiqamətində 530 strateji nöqtəsi istiqamətində şəhid olub. [[II Şəhidlər Xiyabanı]]nda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsində xüsusi xidmətlərinə və işğal olunmuş ərazilərin azad olunması zamanı düşmənin məhv edilməsi üzrə qarşıya qoyulmuş döyüş tapşırığını yerinə yetirən zaman göstərdiyi qəhrəmanlıq nümunəsinə görə, həmçinin hərbi qulluq vəzifəsini yerinə yetirən zamanı igidliyin və mərdliyin nümayiş etdirilməsinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Anar Şükürova [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı|"Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı"]] adı verildi.<ref name=":VMQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48679|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201209145030/https://president.az/articles/48679|archivedate=2020-12-09|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Anar Şükürov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Anar Şükürov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi (1991-2001) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2001) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 10 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2008) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Qüsursuz xidmətə görə III dərəcəli medalı - lent.png|50px]] (26.06.2010) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı]] * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918-2013) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2013) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Qüsursuz xidmətə görə II dərəcəli medalı - lent.png|50px]] (26.06.2015) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 2-ci dərəcəli medalı]] * [[Fayl:Медаль "100 лет (1918-2018) Азербайджанской Армии".png|50px]] (26.06.2018) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Qüsursuz xidmətə görə I dərəcəli medalı - lent.png|50px]] (26.06.2020) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 1-ci dərəcəli medalı]] * [[Fayl:AZ Hero of the Patriotic War med rib.png|50px]] (09.12.2020) — [["Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VMQEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularına "Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı" adının verilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=09.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46427|accessdate=09.12.2020|language=Az|archiveurl=https://archive.today/20210118172200/http://e-qanun.az/framework/46427|archivedate=2021-01-18|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən Müharibəsi Qəhrəmanları}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Sumqayıtda doğulanlar]] [[Kateqoriya:II Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunanlar]] rqyfkq6a21juvlnlepjwqmdo09j0yhz 0 679651 6557050 6556208 2022-07-31T20:06:54Z Xeyal 199793 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Beyrək Fezullayev |ləqəbi = Capan (Cap) |şəkil = Beyrək Fezullayev1.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |doğum tarixi = 30 aprel 1997 |vəfat tarixi = 04.10.2020 |vəfat yeri = [[Füzuli]]–[[Cəbrayıl]] istiqaməti |vəfat səbəbi = [[Şəhid]] olmuşdur |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |atası = Seyfullah Fezullayev |anası = Nəsibə Fezullayeva |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri}} |xidmət illəri = 2016-2017 / 2020 |rütbə = {{Kiçik gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Füzuli döyüşləri]] <br> {{*}} [[Cəbrayıl döyüşləri]] |təltifləri = {{"Azərbaycan Bayrağı" ordeni|2021}} {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|2021}} {{"Hərbi xidmətlərə görə" medalı|2020}} }} '''Beyrək Seyfullah oğlu Fezullayev''' ({{DVTY}}) — [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]]in kiçik giziri, [[Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Beyrək Fezullayev 30 aprel 1997-ci ildə [[Oğuz rayonu]] [[Baş Daşağıl]] kəndi, Malıx yaşayış sahəsində anadan olub. 2003-cü ilə Malıx əsas məktəbinə daxil olmuşdur. 2012-ci ildə həmin məktəbin 9-cu sinfini bitirib. Daha sonra [[Ağdaş şəhəri]]nin [[Abad (Ağdaş)|Abad kənd]] məktəbində 10-cu sinifi davam etdirib. 2014-cü ildə həmin məktəbi bitirib. Subay idi. == Hərbi xidməti == Beyrək Fezullayev 2015-cı ilin aprel ayında [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] [[Azərbaycan Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunları|HHM]]-in N saylı hərbi hissəsində həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. 2016-ci ilin oktyabr ayında xidmətini başa vurub. Daha sonra [[Mingəçevir şəhəri]]ndə N saylı hərbi hissəsində [[MAXE hərbi qulluqçu|müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçusu]] kimi kəşfiyyat bölüyündə xidmətə başlayıb. 2018-ci ildə [[SAT (Türkiyə)|SAT]] kurslarına daxil olub. 6 aylıq ağır kurslardan sonra kursu uğurla başa vurub sertifikat əldə edib. 2020-ci ildə sənədlərini toplayıb [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]]ə təqdim edib. 6 aylıq ağır kurslardan sonra buranı da uğurla başa vurub və "[[qırmızı beret]]" sertifikatını qazanıb. === İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı === [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçusu olan Beyrək Fezullayev 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Füzuli]]-[[Cəbrayıl]] istiqamətində gedən gərgin döyüşlərdə savaşıb. Adı kimi dastan yazıb. Sadəcə süngü-bıçaq ilə onlarla düşmənin canlı qüvvəsini sıradan çıxarıb. 2020-ci ilin oktyabr ayında Füzulinin kəndlərindən birində gecə təxminən 02:00, 03:00 radələrində düşmənlə təxminən 10 metr məsafədə üz-üzə döyüşdə olublar. 22 [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|XTQ]] döyüşçüsü 49 ermənini məhv edib. 2 şəhid 5 yaralı olub. O, 2 şəhiddən biri Beyrək idi. 3 metr məsafədən 4-5 güllə dəyib Beyrəyə. Ona atəş açan ermənini şəxsən özü öldürüb. Yaralı vəziyyətdə 1 saata yaxın döyüşməyə davam edib. Təəssüf ki, daha artıq dözə bilməyib və şəhid olub. Şəhid olmamışdan 2 gün əvvəl tək başına [[NSV pulemyotu]] ilə düşmənin içində 3 nəfər şəxsi heyəti olan [[BMP]] texnikasını içindəki şəxsi heyətlə birgə partladıb. Yanında döyüşən yoldaşları deyir ki, ümumi 30-a yaxın erməni məhv edib,<ref>{{cite news|lang=az|title=Təkbaşına 30-dan çox erməni öldürən igidimiz – VİDEO|url=https://hokm.az/tekbasina-30-dan-cox-ermeni-olduren-igidimiz-video/|accessdate=|work=hokm.az|date=21 Noyabr 2020|archive-date=2020-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20201126183330/https://hokm.az/tekbasina-30-dan-cox-ermeni-olduren-igidimiz-video/|url-status=live}}</ref> süngü-bıçaq ilə bir neçə ermənini öldürüb. Dostları deyir ki, çox mərd və qorxubilməz insan idi. Beyrək 4 oktyabr 2020-ci ildə Füzuli-Cəbrayıl istiqamətində gedən gərgin döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=www.mod.gov.az ([[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]nin rəsmi saytı)|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https:///|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> Beyrək Fezullayev 5 oktyabr 2020-ci ildə [[Oğuz rayonu]] [[Baş Daşağıl]] kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Beyrək Fezullayev ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi. [[Azərbaycan]]ın [[Cəbrayıl rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Beyrək Fezullayev ölümündən sonra [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi. [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını və xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən fərqləndiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Beyrək Fezullayev ölümündən sonra [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi. [[Azərbaycan]]ın [[Füzuli rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Beyrək Fezullayev ölümündən sonra [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi uğrunda gedən döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək igidlik və mərdlik göstərmiş, hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 05.11.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Beyrək Fezullayev ölümündən sonra [["Azərbaycan Bayrağı" ordeni]] ilə təltif edildi. == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[president.az|www.president.az]] ([[Azərbaycan Prezidenti]]nin rəsmi saytı)|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (24.12.2020) — [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":CMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[e-qanun.az|www.e-qanun.az]] (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası)|date=24.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46533|accessdate=24.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116084039/http://e-qanun.az/framework/46533|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Hərbi xidmətlərə görə medalı - lent (2013).png|50px]] (30.12.2020) — [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":HXGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[e-qanun.az|www.e-qanun.az]] (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası)|date=30.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46572|accessdate=30.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119092140/http://e-qanun.az/framework/46572|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (24.06.2021) — [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":FM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[e-qanun.az|www.e-qanun.az]] (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası)|date=24.06.2021|url=http://e-qanun.az/framework/47710|accessdate=24.06.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20210626101849/http://e-qanun.az/framework/47710|archivedate=2021-06-26|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Azerbaijani Flag order ribbon (2nd version).png|50px]] (05.11.2021) — [["Azərbaycan Bayrağı" ordeni]] (ölümündən sonra)<ref name=":AZBO">{{cite news|title=Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi uğrunda gedən döyüş əməliyyatlarında şəhid olmuş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 05.11.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[president.az|www.president.az]] ([[Azərbaycan Prezidenti]]nin rəsmi saytı)|date=05.11.2021|url=https://president.az/articles/53987|accessdate=05.11.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20211105143915/https://president.az/articles/53987|archivedate=2021-11-05|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} == Xarici keçidlər == * {{cite news|lang={{az}}|title=Təkbaşına 30-Dan Çox Ermənini Öldürüb ŞƏHİD Olan Igidimiz-VİDEO|url=https://kanal32.az/2020/11/22/t%C9%99kbasina-30-dan-cox-erm%C9%99nini-oldurub-s%C9%99hid-olan-igidimiz-video/|accessdate=|work=kanal32.az|date=22 Noyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Təkbaşına 30-dan çox ermənini öldürən şəhid gizirimiz - VİDEO|url=http://xebertv.info/7582-tkbasina-30-dan-cox-ermni-oldurn-shid-gizirimiz-video.html|accessdate=|work=xebertv.info|date=21 Noyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Təkbaşına 30-dan çox erməni öldürən igidimiz - FOTO/VİDEO|url=https://dnews.az/post.php?n=MmUxNDUxNjQyNWQ=|accessdate=|work=dnews.az|date=21 Noyabr 2020}}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * {{cite news|lang={{az}}|title=Əsgərimiz təkbaşına 30 ermənini belə öldürdü… – VİDEO|url=https://qazet.az/multimedia/video/226151/|accessdate=|work=qazet.az|date=22 Noyabr 2020|archive-date=2021-01-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20210124205001/https://qazet.az/multimedia/video/226151/|url-status=dead}} {{Xarici keçidlər}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Füzulidə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Cəbrayılda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Şəhidlər]] hb3u1jubverawg26zwhalfz78daq1ea 0 680940 6557263 6412343 2022-08-01T00:29:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Bilal Qənbərov |doğum tarixi = 29.09.1993 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 04.11.2020 |vəfat yeri = [[Şuşa rayonu|Şuşa]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2018—2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Cəbrayıl uğrunda döyüşlər|Cəbrayıl döyüşləri]] <br> {{*}} [[Hadrut döyüşü|Hadrut döyüşləri]] <br> {{*}} [[Füzuli əməliyyatı|Füzuli döyüşləri]] <br> {{*}} [[Şuşa uğrunda döyüşlər|Şuşa döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}}{{"Şuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}}<br>{{"Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|il}}{{"Cəsur döyüşçü" medalı|il}} }} '''Bilal Xanlar oğlu Qənbərov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Bilal Qənbərov [[1993]]-cü il [[29 sentyabr|sentyabrın 29-da]] [[Bakı]] şəhərində anadan olub.<ref name=":1">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> 2000-2011-ci illərdə [[Səbail rayonu]]nun E. Əliyev adına 162 nömrəli tam orta məktəbində təhsil alıb. Bir qızı yadigar qalıb. == Hərbi xidməti == Bilal Qənbərov 2018-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin [[Beyləqan rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissəsində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. ===İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı=== [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Bilal Qənbərov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Cəbrayıl uğrunda döyüşlər|Cəbrayıl]]ın, [[Hadrut döyüşü|Hadrut]]un, [[Füzuli əməliyyatı|Füzuli]]nin və [[Şuşa uğrunda döyüşlər|Şuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Bilal Qənbərov noyabrın 4-də [[Şuşa uğrunda döyüşlər|Şuşa döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Səbail rayonu]]nun [[Badamdar]] qəsəbəsində dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Bilal Qənbərov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":AZV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Şuşa rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Bilal Qənbərov ölümündən sonra [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":ŞM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49682|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229103034/https://president.az/articles/49682|archivedate=2020-12-29|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|50px{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }}]] (29.12.2020) — [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra) * {{"Cəsur döyüşçü" medalı|“Cəsur döyüşçü” medalı}} (24 iyun 2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı|“Cəsur döyüşçü” medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite web |url = https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjYvMmhyOWFmbjBxeF9DRVNVUl9ET1lVU0hDVS5wZGYiXV0?sha=fd01fa5973a4cbbb |archiveurl = https://web.archive.org/web/20210630220404/https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjYvMmhyOWFmbjBxeF9DRVNVUl9ET1lVU0hDVS5wZGYiXV0?sha=fd01fa5973a4cbbb |archivedate = 22.10.2021 |title = Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının “Cəsur döyüşçü” medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |author = |date = |work = |publisher = https://president.az/ |accessdate = |language = Azərb. }}</ref> * * {{"Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|“Füzulinin azad olunmasına görə” medalı}} (24 iyun 2021) — [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|“Füzulinin azad olunmasına görə” medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite web|url= https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjYvMnlnamZoZGt0eF9GX3p1bGkucGRmIl1d?sha=f55d3964db54847d|title= Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının “Füzulinin azad olunmasına görə” medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı|author= |date= |website= |publisher= https://president.az/|language= azərb.|access-date= 19 oktyabr 2021|archive-url= https://web.archive.org/web/20210707110359/https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjYvMnlnamZoZGt0eF9GX3p1bGkucGRmIl1d?sha=f55d3964db54847d|archive-date= 2021-07-07|url-status= unfit}}</ref> . * == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Şuşa rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səbail rayonunda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:"Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:Şuşada vəfat edənlər]] i57mcugipkldcb7rc06zqqtddz7ug76 0 681526 6557074 5640586 2022-07-31T20:26:11Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi]] kaat0tr4vvonvrbco4b23f08qi9wc7t 0 682711 6557182 6410613 2022-07-31T21:14:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Azər Şəmilov |şəkil = Azər Şəmilov.jpg |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2004—2020 |rütbə = {{Leytenant|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] <br> [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{3-cü dərəcəli "Rəşadət" ordeni|2020}} {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı}} {{"Hərbi xidmətlərə görə" medalı|2020}} }} '''Azər Elyas oğlu Şəmilov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin leytenantı və hərbi tibb qulluqçusu, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Azər Şəmilov [[1971]]-ci il [[13 avqust|avqustun 13-də]] [[Tərtər rayonu]]nun [[Qapanlı (Tərtər)|Qapanlı]] kəndində anadan olub.<ref name=":1">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> 1978-1986-cı illərdə Soyulan kənd tam orta məktəbində, 1986-1988-ci illərdə isə Kimya-Biologiya Təmayüllü Liseydə təhsil alıb. 1994-2000-ci illərdə [[Azərbaycan Tibb Universiteti|Azərbaycan Tibb Universitetində (ATU)]] ali təhsil alıb. Ailəli idi. 2 övladı yadigar qaldı. == Hərbi xidməti == 1988-1990-cı illərdə [[Sovet Ordusu]]nun sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 1991-1994-cü illərdə [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]ndə savaşıb. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun tibb xidməti leytenantı olan Azər Şəmilov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın və Talışın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə]] yaralı hərbçiləri döyüş meydanından çıxarıb. Azər Şəmilov oktyabrın 14-də [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Bərdə rayonu]]nun [[Kələntərli]] kəndində dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Azər Şəmilov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin saytı)|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Azər Şəmilov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin saytı)|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını və xidməti vəzifələrini yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Azər Şəmilov ölümündən sonra [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":HXGM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin saytı)|date=30.12.2020|url=https://president.az/articles/49727|accessdate=30.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119092517/https://president.az/articles/49727|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi zamanı döyüş əməliyyatlarının rəhbəri olan, düşmənin canlı qüvvəsinin məhv edilməsində rəşadət göstərən, vəzifə borcunu ləqayətlə və vicdanla yerinə yetirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 05.11.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Azər Şəmilov ölümündən sonra 3-cü dərəcəli [["Rəşadət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":ŞMEQ222">{{cite news|title=Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi uğrunda gedən döyüş əməliyyatlarında şəhid olmuş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 05.11.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı|newspaper=www.president.az|date=05.11.2021|url=https://president.az/articles/53987|accessdate=05.11.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20211105143915/https://president.az/articles/53987|archivedate=2021-11-05|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Hərbi xidmətlərə görə medalı - lent (2013).png|50px]] (30.12.2020) — [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":HXGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.e-qanun.az|date=30.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46572|accessdate=30.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119092140/http://e-qanun.az/framework/46572|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_Rashadat_order_3rd_degree_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (05.11.2021) — 3-cü dərəcəli [["Rəşadət" ordeni]] (ölümündən sonra)<ref name=":ŞMEQ2222">{{cite news|title=Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi uğrunda gedən döyüş əməliyyatlarında şəhid olmuş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 05.11.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı|newspaper=www.president.az|date=05.11.2021|url=https://president.az/articles/53987|accessdate=05.11.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20211105143915/https://president.az/articles/53987|archivedate=2021-11-05|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Bərdə rayonunda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Qarabağ müharibəsi iştirakçıları]] rwz4zuok7dpnay0piunqvfe1qkpe552 14 684547 6557925 6077918 2022-08-01T11:35:31Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Konservatizm]] silindi; [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Religious fundamentalism}} [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] [[Kateqoriya:Dini davranış və təcrübə|F]] [[Kateqoriya:İfrat sağçılıq]] [[Kateqoriya:Din və siyasət]] tnn1c1oml447045oq3uu29vqg7mw0kv 0 685654 6556747 6408294 2022-07-31T15:29:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı= Akif Bəşirov |şəkil= Akif Bəşirov.jpg |orijinal adı= Akif Vahid oğlu Bəşirov |doğum tarixi= 8 noyabr 1988 |doğum yeri= [[Soyuqbulaq (Ağstafa)|Soyuqbulaq]], [[Ağstafa rayonu]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi= 3 oktyabr 2020 |vəfat yeri= [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri= [[Soyuqbulaq (Ağstafa)|Soyuqbulaq]] |vətəndaşlığı= {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti= {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü= {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |rütbə= {{Əsgər|Azərbaycan}} |xidmət illəri= 2007—2008; 2020 |döyüşlər= [[Vətən müharibəsi]] <br>{{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri= {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəsur döyüşçü" medalı|2021}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Akif Vahid oğlu Bəşirov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[Vətən müharibəsi]]nin şəhidi. == Həyatı == Akif Bəşirov [[1988]]-ci il noyabrın 8-də [[Ağstafa rayonu]]nun [[Soyuqbulaq (Ağstafa)|Soyuqbulaq]] qəsəbəsində dünyaya göz açıb.<ref name=":1">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi)|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> 1995–2006-cı illərdə M. Omarov adına Soyuqbulaq qəsəbə tam orta məktəbində təhsil alıb. == Hərbi xidməti == Akif Bəşirov 2007–2008-ci illərdə [[Füzuli rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissədə müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. === İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı === [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri olan Akif Bəşirov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşanın azad edilməsi|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə]] könüllü olaraq savaşıb. Akif Bəşirov oktyabrın 3-də [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı snayper gülləsinə tuş gələrək şəhid olub. [[Ağstafa rayonu]]nun [[Soyuqbulaq]] qəsəbəsindı dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Akif Bəşirov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Akif Bəşirov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını uğurla yerinə yetirdiyinə, düşmənin əsas qruplaşmalarının məhv edilməsi ilə qoşunların döyüş qabiliyyətinin qorunub saxlanılmasında fərqləndiyinə görə Azərbaycan [[Azərbaycan Prezidenti|Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Akif Bəşirov ölümündən sonra [["Cəsur döyüşçü" medalı]] ilə təltif edildi.<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|50x50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|50x50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> *[[Fayl:AZ_Brave_warrior_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (24.06.2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:8 noyabrda doğulanlar]] [[Kateqoriya:1988-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Ağstafa rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:3 oktyabrda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:2020-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgərləri]] [[Kateqoriya:"Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə hərbi xadimlər]] [[Kateqoriya:"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilənlər]] 6jckmpoa78dbh4ap7mtzk1n9ss7dg76 0 686083 6557190 6037506 2022-07-31T21:31:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |adı = Azərbaycan Dəniz Piyadaları |orijinal adı = |şəkil = Marine Corps of Azerbaijan at the Victory Parade 2020 in Baku 2.jpg |şəkil_izah =[[2020 Bakı Qələbə Paradı]] zamanı Azərbaycan Dəniz Piyadalarının fəxri düzülüşü. |illər =1994 |ölkə = [[Azərbaycan]] |tabeçilik = [[Fayl:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|22px]] [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] |daxildir = [[Fayl:Naval Flag of Azerbaijan.svg|20px]] [[Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri]] |növü = Atıcı |tərkibi = |vəzifəsi = |sayı = |struktur vahidi = |yerləşməsi = [[Bakı]] |himayədarı = |şüarı = |rəngləri = |marşı = |tilsimi = |təchizatı = |müharibələr = |döyüşlər = |fərqlənmə nişanları = |indiki komandiri = |məşhur komandirləri = }}'''Azərbaycan Dəniz Piyadaları''' və ya '''Dəniz Piyada Taburu''' — Azərbaycan Respublikası [[Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri|Hərbi Dəniz Qüvvələrinin]] hərbi hissəsidir<ref>{{Cite web|author=N.Novruz|date=5 August 2017|title=В фарватере НАТО|url=https://www.goal.az/project/news/44725|access-date=28 November 2020|website=goal.az}}</ref>. Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin desant hücumu eskadronunun döyüş əməliyyatlarında xidmət edir<ref>{{Cite web|title=Azerbaijan Navy|url=https://www.globalsecurity.org/military/world/azerbaijan/navy.htm|access-date=2020-12-21|website=www.globalsecurity.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/avqust/320783.htm|access-date=2020-12-21|website=www.anl.az}}</ref><ref>{{Cite web|last=info@modern.az|first=modern az|title=Azərbaycanın keçmış müdafiə naziri məqalə yazdı|url=https://modern.az/az/news/25781/azerbaycanin-kecmis-mudafie-naziri-meqale-yazdi|access-date=2020-12-21|website=modern.az}}</ref>. Əsas təlim bazası [[Bakı buxtası]]nda yerləşən [[Böyük Zirə]] adasındadır<ref name=":0">{{Cite web|date=2012-04-25|title=Specnazopedia - всё о спецназе России|url=http://specnazopedia.narod.ru/spnazerbai.html|access-date=2020-11-28|website=web.archive.org|archive-date=2012-04-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20120425063530/http://specnazopedia.narod.ru/spnazerbai.html|url-status=unfit}}</ref>. == Tarix == Birinci [[Qarabağ müharibəsi]]ndə cəbhə xəttində əlavə qoşunlara ehtiyac olduğuna görə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin dəniz və quru hissələrinin heyətindən dəniz alayı qurulur. Alay düşmənin [[Ağdam]]dakı hücumunun qarşısını almaq üçün 19 aprel 1994-cü ildə cəbhəyə göndərilir<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://ordu.az/az/news/123758/azerbaycan-hdq-kecmisden-bu-gune--qarabag-muharibesinde-istirak-eden-deniz-piyada-taborumuz-%E2%80%93-fotolar- |access-date=2021-02-05 |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128184010/https://ordu.az/az/news/123758/azerbaycan-hdq-kecmisden-bu-gune--qarabag-muharibesinde-istirak-eden-deniz-piyada-taborumuz-%E2%80%93-fotolar- |url-status=dead }}</ref> və döyüş tapşırığını uğurla başa vuraraq 25 iyulda geri dönür<ref name=":1">{{Cite web|title=МИНИСТЕРСТВО ОБОРОНЫ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ|url=https://mod.gov.az/ru/voenno-morskie-sily-755/|access-date=2020-11-28|website=МИНИСТЕРСТВО ОБОРОНЫ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ|language=ru}}</ref>. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin nümayəndə heyəti bölüyün döyüş fəaliyyəti ilə tanış olmaq üçün 2009-cu il sentyabrın 15-dən 18-dək Bakıda olmuşdur<ref>{{Cite web|last=APA.az|date=|title=Военнослужащие США ознакомятся с батальоном морской пехоты Военно-морских сил Азербайджана|url=https://apa.az/ru/azerbaydjanskaya-armiya/-141675|access-date=2020-11-28|website=apa.az|language=az}}</ref>. Bir sıra xarici ölkələrlə də təcrübə mübadiləsi aparılır<ref name=":1" />. == İkinci Qarabağ müharibəsi == Hərbi Dəniz Qüvvələri üzvləri 2020-ci ildə [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə döyüşlərdə iştirak etmişdir. Dəniz piyadaları [[Qubadlı rayonu]]nun azad edilməsində iştirak edir<ref>{{Cite web|last=MENAFN|title=President Aliyev congratulates commanders for liberation of Gubadli city, villages of Gubadli district|url=https://menafn.com/1101018833/President-Aliyev-congratulates-commanders-for-liberation-of-Gubadli-city-villages-of-Gubadli-district|access-date=2020-12-21|website=menafn.com}}</ref>. 2020-ci ilin dekabrın 10-da [[Azadlıq meydanı (Bakı)|Azadlıq meydanında]] keçirilən [[2020 Bakı Qələbə Paradı|Qələbə Paradı]]nda digər hərbçilərlə birlikdə fəxri keçid edir. Dəniz birləşməsinə Birinci dәrәcәli kapitan Zaur Quliyev rəhbərlik etmişdir<ref>{{Cite web|date=10 December 2020|title=Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Zəfər yürüşü - VİDEO|url=https://oxu.az/war/447922|access-date=11 December 2020|work=Oxu.az|language=az}}</ref>. Kapitan Quliyev [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür<ref>{{Cite web|title=Распоряжение Президента Азербайджанской Республики О присвоении звания «Герой Отечественной войны» военнослужащим Вооруженных сил Азербайджанской Республики|url=https://mod.gov.az/ru/news/rasporyazhenie-prezidenta-azerbajdzhanskoj-respubliki-o-prisvoenii-zvaniya-geroj-otechestvennoj-vojny-voennosluzhashim-v-34032.html|access-date=2020-12-21|website=МИНИСТЕРСТВО ОБОРОНЫ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ|language=ru}}</ref>. Dəniz Qoşunlarının şəxsi heyəti tapşırığını yerinə yetirib dekabrın 1-də bazaya qayıdır. Bu səbəbdən Dəniz Qüvvələrinin Komandiri kontr-admiral Sübxan Bəkirov şəxsi heyyətə təşəkkür edir<ref>{{Cite web|last=MENAFN|title=Azerbaijani marine infantry personnel return to place of permanent deployment [PHOTO]|url=https://menafn.com/1101219214/Azerbaijani-marine-infantry-personnel-return-to-place-of-permanent-deployment-PHOTO|access-date=2020-12-21|website=menafn.com}}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] kwdruj4zh2csaxurxyyv798cqo18gfs 0 688121 6557878 6076672 2022-08-01T11:20:40Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Clash of Civilizations mapn2.png|thumb|300px|[[Samuel Hantinqton|Huntington]]a görə mədəniyyətlər.<ref>[https://web.archive.org/web/20110720000107im_/http://s02.middlebury.edu/FS056A/Herb_war/images/clash3.jpg ]</ref> [[Tünd göy]] rəng qərb dünyasını göstərir.]] [[Fayl:EU-candidate countries map.svg|thumb|300px|[[Avropa İttifaqı]] (tünd mavi) və namizəd ölkələr]] '''Qərb dünyası''', '''Qərb sivilizasiyası''' və ya sadəcə '''Qərb''' — [[dünya]]nın digər [[mədəniyyət]]lərinə nisbətən [[Avropa]] və [[Şimali Amerika]]nı göstərmək üçün istifadə olunan siyasi konsepsiya. [[Soyuq müharibə]] dövründə Qərb termini, [[Avropa]] və [[Şimali Amerika]]dakı [[kommunist]] olmayan ölkələri göstərmək üçün [[Qərb bloku]] olaraq istifadə edilmişdir. == Tərifləri == [[Soyuq müharibə]] dövründə kommunist olmayan ölkələrdə kommunist ölkələrə nisbətən daha çox hüquq və azadlığın olduğu iddiası ilə yaradılan Azad dünya konsepsiyası zamanla xüsusi ilə, Qərb ölkələri tərəfindən Qərb dünyası mənasında istifadə olunur. Bununla birlikdə, azad dünya tərifi ümumiyyətlə [[Yaponiya]] kimi Avropalı olmayan, ancaq müttəfiq demokratik ölkələri də əhatə edirdi, lakin [[demokratiya|demokratik]] olmayan, lakin soyuq müharibə dövründə Qərblə müttəfiq olan, xüsusilə [[Cənubi Amerika]], [[Asiya]] və [[Afrika]]dakı ölkələri əhatə etmirdi. == Tarixçə == Bir çox tarixçilərə görə, Qərb [[sivilizasiya]]sının kökü [[Qədim Yunanıstan|Qədim Yunan]] və [[Qədim Roma|Roma]] mədəniyyətlərinə əsaslanır. Avropalıların [[Yeni dünya]]ya gəlişi ilə Avropa sivilizasiyası ABŞ və Kanada mədəniyyətlərinin də əsasını təşkil etdi. == Din == Bu gün Qərb dünyasının əksəriyyəti [[xristian]] [[din]]inə mənsubdur və bu dindən gələn mədəniyyətə mənsubdur. == İstinadlar == [[Kateqoriya:Soyuq müharibə terminləri]] [[Kateqoriya:Avropada siyasət]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] egkwdq68du8g92ntkaozpua2iw5lri0 3 689359 6557446 6555375 2022-08-01T06:00:11Z Eldarado 33729 /* Bloklama */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) 5d5alp0g7bw9bv35d7y1bdzi93wijhp 6557462 6557446 2022-08-01T06:08:35Z Dancewithdevil 136647 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) glvy3qbt5t0bngpdlelu868uejvp0jo 6557477 6557462 2022-08-01T06:18:49Z Eldarado 33729 /* Bloklama */ wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) 5j4jizhj2eg0msi7izetoa6tm2mvxez 6557481 6557477 2022-08-01T06:26:21Z Toghrul R 147643 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) q28uknobnh716q7wchicy9mpxmjtwbq 6557491 6557481 2022-08-01T06:34:01Z Dancewithdevil 136647 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) 3p7nvnv7cfr7prsg7tuvr3rz9t8zvj2 6557498 6557491 2022-08-01T06:37:00Z Toghrul R 147643 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Vikipediyada səmimiyyət deyilən bir anlayış yoxdur. Niyyəti isə yazıdan başqa bir vasitə ilə ölçmək olmur. Son cümlənizlə hələ də qınamağa da davam edirsiniz. Bir dəfə də qaydanı bilməməklə məni ittiham edib təəssüf etmisiniz. Buna son qoyun, zəhmət olmasa <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:37, 1 avqust 2022 (UTC) e1vtjwqrcayny30ixkna1l3zb4j1yx4 6557559 6557498 2022-08-01T07:17:54Z Dancewithdevil 136647 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Vikipediyada səmimiyyət deyilən bir anlayış yoxdur. Niyyəti isə yazıdan başqa bir vasitə ilə ölçmək olmur. Son cümlənizlə hələ də qınamağa da davam edirsiniz. Bir dəfə də qaydanı bilməməklə məni ittiham edib təəssüf etmisiniz. Buna son qoyun, zəhmət olmasa <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:37, 1 avqust 2022 (UTC) :::::@{{U|Toghrul R}}, lap yaxşı da var. Dediyim kimi redaktədə nəzakətsiz heç nə yoxdur. Siz əgər onu inzibatçı kimi ittiham olaraq qəbul edib qocunmusunuzsa, mənim edə biləcəyim bir şey yoxdur. O sadəcə bir irad idi və siz hər dəfə istifadəçiyə 2 hüququ birdən verirdiniz. Dedim bəlkə bilmirsiniz ya da səhvən edirsiniz, ola bilər də. Ona görə bloklanmağımı doğru hesab edirsiniz? Müraciətimə baxılmadığı üçün isə bəli, haqlı olaraq təəssüf edirəm. İcma inzibatçıları niyə seçir bəs? Vəzifələri nədir? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:17, 1 avqust 2022 (UTC) 2a9u3epwtii67t9izzacmi3qq9cxrdp 6557563 6557559 2022-08-01T07:20:21Z Dancewithdevil 136647 /* Bloklama */ wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Vikipediyada səmimiyyət deyilən bir anlayış yoxdur. Niyyəti isə yazıdan başqa bir vasitə ilə ölçmək olmur. Son cümlənizlə hələ də qınamağa da davam edirsiniz. Bir dəfə də qaydanı bilməməklə məni ittiham edib təəssüf etmisiniz. Buna son qoyun, zəhmət olmasa <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:37, 1 avqust 2022 (UTC) :::::@{{U|Toghrul R}}, lap yaxşı da var. Dediyim kimi redaktədə nəzakətsiz heç nə yoxdur. Oxşar hallara dəfələrlə rast gəlmişəm. Siz əgər onu inzibatçı kimi ittiham olaraq qəbul edib qocunmusunuzsa, mənim edə biləcəyim bir şey yoxdur. O sadəcə bir irad idi və siz hər dəfə istifadəçiyə 2 hüququ birdən verirdiniz. Dedim bəlkə bilmirsiniz ya da səhvən edirsiniz, ola bilər də. Ona görə bloklanmağımı doğru hesab edirsiniz? Müraciətimə baxılmadığı üçün isə bəli, haqlı olaraq təəssüf edirəm. İcma inzibatçıları niyə seçir bəs? Vəzifələri nədir? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:17, 1 avqust 2022 (UTC) raue073qhfbhmal3a1aw84hccawmqps 6557576 6557563 2022-08-01T07:31:14Z Toghrul R 147643 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Vikipediyada səmimiyyət deyilən bir anlayış yoxdur. Niyyəti isə yazıdan başqa bir vasitə ilə ölçmək olmur. Son cümlənizlə hələ də qınamağa da davam edirsiniz. Bir dəfə də qaydanı bilməməklə məni ittiham edib təəssüf etmisiniz. Buna son qoyun, zəhmət olmasa <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:37, 1 avqust 2022 (UTC) :::::@{{U|Toghrul R}}, lap yaxşı da var. Dediyim kimi redaktədə nəzakətsiz heç nə yoxdur. Oxşar hallara dəfələrlə rast gəlmişəm. Siz əgər onu inzibatçı kimi ittiham olaraq qəbul edib qocunmusunuzsa, mənim edə biləcəyim bir şey yoxdur. O sadəcə bir irad idi və siz hər dəfə istifadəçiyə 2 hüququ birdən verirdiniz. Dedim bəlkə bilmirsiniz ya da səhvən edirsiniz, ola bilər də. Ona görə bloklanmağımı doğru hesab edirsiniz? Müraciətimə baxılmadığı üçün isə bəli, haqlı olaraq təəssüf edirəm. İcma inzibatçıları niyə seçir bəs? Vəzifələri nədir? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:17, 1 avqust 2022 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Müraciətinizə baxılmayıbsa, mənim baxmadığım üçün nə mənə, nə də digər inzibatçılara qarşı heç bir halda {{tq|təəssüf edirəm}} ifadəsini işlətmənizi düzgün hesab etmirəm. Digərini isə xatırlatma məqsədli bildirdim. Hər inzibatçının fərqli fəaliyyət istiqaməti var. Bu məsələdə isə Eldarado-nun haqlı şəkildə bloklamasını müdafiə edirəm. ::::::Əgər {{tq|lap yaxşı da var}} kimi nəzakətsiz ifadələri işlətməyə davam etsəniz, nəzakət qaydalarına əsasın blokunuzun müddəti arta bilər. Hörmətlə, <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:31, 1 avqust 2022 (UTC) n1zrdg2wo68qgv9hxtg4654h9jh8d7i 6557599 6557576 2022-08-01T07:50:42Z Dancewithdevil 136647 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Vikipediyada səmimiyyət deyilən bir anlayış yoxdur. Niyyəti isə yazıdan başqa bir vasitə ilə ölçmək olmur. Son cümlənizlə hələ də qınamağa da davam edirsiniz. Bir dəfə də qaydanı bilməməklə məni ittiham edib təəssüf etmisiniz. Buna son qoyun, zəhmət olmasa <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:37, 1 avqust 2022 (UTC) :::::@{{U|Toghrul R}}, lap yaxşı da var. Dediyim kimi redaktədə nəzakətsiz heç nə yoxdur. Oxşar hallara dəfələrlə rast gəlmişəm. Siz əgər onu inzibatçı kimi ittiham olaraq qəbul edib qocunmusunuzsa, mənim edə biləcəyim bir şey yoxdur. O sadəcə bir irad idi və siz hər dəfə istifadəçiyə 2 hüququ birdən verirdiniz. Dedim bəlkə bilmirsiniz ya da səhvən edirsiniz, ola bilər də. Ona görə bloklanmağımı doğru hesab edirsiniz? Müraciətimə baxılmadığı üçün isə bəli, haqlı olaraq təəssüf edirəm. İcma inzibatçıları niyə seçir bəs? Vəzifələri nədir? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:17, 1 avqust 2022 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Müraciətinizə baxılmayıbsa, mənim baxmadığım üçün nə mənə, nə də digər inzibatçılara qarşı heç bir halda {{tq|təəssüf edirəm}} ifadəsini işlətmənizi düzgün hesab etmirəm. Digərini isə xatırlatma məqsədli bildirdim. Hər inzibatçının fərqli fəaliyyət istiqaməti var. Bu məsələdə isə Eldarado-nun haqlı şəkildə bloklamasını müdafiə edirəm. ::::::Əgər {{tq|lap yaxşı da var}} kimi nəzakətsiz ifadələri işlətməyə davam etsəniz, nəzakət qaydalarına əsasın blokunuzun müddəti arta bilər. Hörmətlə, <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:31, 1 avqust 2022 (UTC) :::::::@{{U|Toghrul R}}, düzgün hesab etməyə bilərsiniz, bu sizin öz şəxsi fikrinizdi. Mən bloku əsassız hesab edirəm. Məncə, inzibatçıların müraciətləri cavablamaları mütləq və əsas vəzifəsidir. Xatırlatmağa nə ehtiyac var ki? Olub, bitib. "də" yazacam, deyəcəksiniz ki, nəzakət qaydalarına ziddir. Necə ki, o sonuncu kəlimənin ilk dəfədir ki, sizdən eşidirəm nəzakət qaydalarına zidd olduğunu. Hansı ki, o cür kəlimələr həmən-həmən hər kəs tərəfindən istifadə edilir və indiyədək də bir problem olduğunu görməmişəm. Nəzakət qaydalarına zidd olmadığını düşünürəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:50, 1 avqust 2022 (UTC) ec4vu74km4burumqcztgsu62mu7x2je 6557757 6557599 2022-08-01T10:45:21Z Solavirum 95249 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Vikipediyada səmimiyyət deyilən bir anlayış yoxdur. Niyyəti isə yazıdan başqa bir vasitə ilə ölçmək olmur. Son cümlənizlə hələ də qınamağa da davam edirsiniz. Bir dəfə də qaydanı bilməməklə məni ittiham edib təəssüf etmisiniz. Buna son qoyun, zəhmət olmasa <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:37, 1 avqust 2022 (UTC) :::::@{{U|Toghrul R}}, lap yaxşı da var. Dediyim kimi redaktədə nəzakətsiz heç nə yoxdur. Oxşar hallara dəfələrlə rast gəlmişəm. Siz əgər onu inzibatçı kimi ittiham olaraq qəbul edib qocunmusunuzsa, mənim edə biləcəyim bir şey yoxdur. O sadəcə bir irad idi və siz hər dəfə istifadəçiyə 2 hüququ birdən verirdiniz. Dedim bəlkə bilmirsiniz ya da səhvən edirsiniz, ola bilər də. Ona görə bloklanmağımı doğru hesab edirsiniz? Müraciətimə baxılmadığı üçün isə bəli, haqlı olaraq təəssüf edirəm. İcma inzibatçıları niyə seçir bəs? Vəzifələri nədir? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:17, 1 avqust 2022 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Müraciətinizə baxılmayıbsa, mənim baxmadığım üçün nə mənə, nə də digər inzibatçılara qarşı heç bir halda {{tq|təəssüf edirəm}} ifadəsini işlətmənizi düzgün hesab etmirəm. Digərini isə xatırlatma məqsədli bildirdim. Hər inzibatçının fərqli fəaliyyət istiqaməti var. Bu məsələdə isə Eldarado-nun haqlı şəkildə bloklamasını müdafiə edirəm. ::::::Əgər {{tq|lap yaxşı da var}} kimi nəzakətsiz ifadələri işlətməyə davam etsəniz, nəzakət qaydalarına əsasın blokunuzun müddəti arta bilər. Hörmətlə, <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:31, 1 avqust 2022 (UTC) :::::::@{{U|Toghrul R}}, düzgün hesab etməyə bilərsiniz, bu sizin öz şəxsi fikrinizdi. Mən bloku əsassız hesab edirəm. Məncə, inzibatçıların müraciətləri cavablamaları mütləq və əsas vəzifəsidir. Xatırlatmağa nə ehtiyac var ki? Olub, bitib. "də" yazacam, deyəcəksiniz ki, nəzakət qaydalarına ziddir. Necə ki, o sonuncu kəlimənin ilk dəfədir ki, sizdən eşidirəm nəzakət qaydalarına zidd olduğunu. Hansı ki, o cür kəlimələr həmən-həmən hər kəs tərəfindən istifadə edilir və indiyədək də bir problem olduğunu görməmişəm. Nəzakət qaydalarına zidd olmadığını düşünürəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:50, 1 avqust 2022 (UTC) ::::::::Orijinal linkdə qayda pozuntusu yoxdur, amma "Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz" ifadəsində var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 10:45, 1 avqust 2022 (UTC) 873x8fca94i573afk7uik8lkg7nuexs 6557767 6557757 2022-08-01T10:53:24Z White Demon 75303 /* Bloklama */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/MS}} <!-- MESAJLARI ALTA ƏLAVƏ EDİN --> == [[Bank köçürmə günü]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqalənin adını Bank Köçürmə Günü etmək lazımdır. Amma adı dəyişdirəndə eyni olduğu üçün xəta verir. Bunu necə həll edə bilərik? [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 13:12, 7 iyul 2022 (UTC) :Salam, həll etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:43, 7 iyul 2022 (UTC) == [[VP:KU]] == Salam həmkar bu qadcetdən istifadə qaydasını zəhmət olmasa deyə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:53, 15 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[X%C3%BCsusi:Nizamlamalar#mw-prefsection-gadgets|Buradan]] aktivləşdirirsiniz, daha sonra daxil olduğunuz kateqoriyalarda solda menyuda alətlər bölməsində "Kateqoriyanın adını dəyiş" ya da normal səhifə addəyişməsi kimi daha çox yerindən daxil olaraq dəyişə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:17, 15 iyul 2022 (UTC) ::Qadceti aktivləşdirirəm lakin məqalələri bir kateqoriyadan digər kateqoriyara daşımaq olmur. Bunun üçün nə etməliyəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:27, 15 iyul 2022 (UTC) :::Həmkar, siz, mövcud kateqoriyanın adını dəyişməyi nəzərdə tutursunuz ya məqalələri bir kateqoriyadan başqa kateqoriyalara daşımağı/köçürməyi? Birincini deyirsinizə, qeyd etdiyim formada edin, olacaq. İkinci üçün isə "Katalitik" qadcetindən istifadə edə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Çox sağ olun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 15 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Qraf Ulduzu ''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:09, 20 iyul 2022 (UTC) |} :@{{U|Qraf061}}, fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 18:26, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:NarminAliS|NarminAliS]] istifadəçisinin sualı (15:13, 26 iyul 2022) == Salamlar.Zəhmət olmasa deyə bilərsiz mən məqaləyə foto necə yerləşdirə bilərəm?Və mənim yayımladığım məqaləni tapa bilmirən.Bir istifadəki bunu vikileşdirdiyini söyledi lakin tam anlamadım --[[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 15:13, 26 iyul 2022 (UTC) :@{{U|NarminAliS}}, salam. Şəkil əlavə etmək üçün gərək o şəkil azvikiyə və ya vikianbara yüklənmiş olsun. Tapmaq deyəndə yəqin ki, internet axtarışını nəzərdə tutursunuz. Bu isə günlər sürə bilər, yəni çıxması bir az vaxt ala bilər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:41, 27 iyul 2022 (UTC) == Patrullama == Salam həmkar. Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdicilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır? Məndə olan məlumata görə avtomatik patrullanmır. Lakin [[Vikipediya:Patrullar]] səhifəsində qeyd olunub ki, Səhifə addəyişdiriciləri və Fayl addəyişdiricilərinin redaktələri avtomatik olaraq patrullanır. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:32, 27 iyul 2022 (UTC) :Salam, bəli, patrullanır. Mən patrul olan vaxtlar, həmin redaktələri patrullamaq olmurdu. Yəni ki, avtopatrullanırdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:35, 27 iyul 2022 (UTC) ::Avtomatik patrullanırsa patrul qeydlərinə baxdıqda Səhifə addəyişdiricilərinin redaktələrinin digər istifadəçilər tərəfindən patrullandığı görünür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :::Ümumi redaktələri təbii ki, yox. Addəyişmə redaktələri avtopatrullanır sadəcə. Lazımi əlavəni səhifəyə etdim. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:21, 27 iyul 2022 (UTC) ::::Anladım. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:27, 27 iyul 2022 (UTC) == [[User:Resul1289|Resul1289]] istifadəçisinin sualı (08:41, 28 iyul 2022) == Salam. Redaktə edərkən etdiyim səhvlər nədir? {{imzasız|Resul1289|08:41, 28 iyul 2022 (UTC)}} :@{{U|Resul1289}}, salam. [[İstifadəçi müzakirəsi:Resul1289|müzakirə səhifənizdə]] bu barədə faydalı keçidlər yerləşdirmişəm, diqqət yetirin və zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayın. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:04, 28 iyul 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki bronze medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 4.368 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} == Bloklama == [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i_m%C3%BCzakir%C9%99si:Turkmen&diff=6557360&oldid=6557357 Buradakı] redaktəniz ilə [[VP:N|Nəzakət]] qaydalarının 4-cü və 11-ci bəndlərini pozduğunuz üçün hesabınız tərəfimdən 15 günlük məhdudlaşdırılmışdır. İnzibatçılardan ricam odur ki, bu dəfə istifadəçinin bloku vaxtından öncə açılmasın. Hörmətlə ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:00, 1 avqust 2022 (UTC) :@{{U|Eldarado}}, istədiyinizi edirsiniz. Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz. Yanlış yazmışam ki? Orda qayda pozuntusu hardadır ki? Mən onsuz da sözügedən hüquqsuz fəaliyyətimə davam edə bilmirəm, və heç etmək niyətində də deyiləm. Hörmətli inzibatçılar <small>({{U|Sortilegus}}, {{U|Wertuose}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Eminn}}, {{U|White Demon}}, {{U|Nicat49}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Toghrul R}}, {{U|Baskervill}}, {{U|Burocan}}, {{U|Drabdullayev17}}, {{U|Sura Shukurlu}}, {{U|Solavirum}}, )</small> çox-çox xahiş edirəm sizlərdən, bu məsələ ilə maraqlanın artıq lütfən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:08, 1 avqust 2022 (UTC) :: Müzakirələrə daha nəzakətli formada qoşula bilərsiz, lakin bunu etmirsiniz. Onu da qeyd edim ki, bu sizin ilk blokunuz deyil. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:18, 1 avqust 2022 (UTC) ::Hörmətli [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] hələ az blok tətbiq edib. Blokun açılmasının və ya azaldırmasının əleyhinəyəm <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:26, 1 avqust 2022 (UTC) :::@{{U|Toghrul R}}, niyə? Mən o redaktəni tam səmimi etmişəm və olanı qeyd etmişəm, artıq niyətim də olmayıb. Hər hansısa qayda pozuntusuna yol verdiyimi də düşünmürəm. Kaş orda da işarələyəndə belə tez fikir bildirərdiniz, təəssüf edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:34, 1 avqust 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Vikipediyada səmimiyyət deyilən bir anlayış yoxdur. Niyyəti isə yazıdan başqa bir vasitə ilə ölçmək olmur. Son cümlənizlə hələ də qınamağa da davam edirsiniz. Bir dəfə də qaydanı bilməməklə məni ittiham edib təəssüf etmisiniz. Buna son qoyun, zəhmət olmasa <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:37, 1 avqust 2022 (UTC) :::::@{{U|Toghrul R}}, lap yaxşı da var. Dediyim kimi redaktədə nəzakətsiz heç nə yoxdur. Oxşar hallara dəfələrlə rast gəlmişəm. Siz əgər onu inzibatçı kimi ittiham olaraq qəbul edib qocunmusunuzsa, mənim edə biləcəyim bir şey yoxdur. O sadəcə bir irad idi və siz hər dəfə istifadəçiyə 2 hüququ birdən verirdiniz. Dedim bəlkə bilmirsiniz ya da səhvən edirsiniz, ola bilər də. Ona görə bloklanmağımı doğru hesab edirsiniz? Müraciətimə baxılmadığı üçün isə bəli, haqlı olaraq təəssüf edirəm. İcma inzibatçıları niyə seçir bəs? Vəzifələri nədir? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:17, 1 avqust 2022 (UTC) ::::::@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] Müraciətinizə baxılmayıbsa, mənim baxmadığım üçün nə mənə, nə də digər inzibatçılara qarşı heç bir halda {{tq|təəssüf edirəm}} ifadəsini işlətmənizi düzgün hesab etmirəm. Digərini isə xatırlatma məqsədli bildirdim. Hər inzibatçının fərqli fəaliyyət istiqaməti var. Bu məsələdə isə Eldarado-nun haqlı şəkildə bloklamasını müdafiə edirəm. ::::::Əgər {{tq|lap yaxşı da var}} kimi nəzakətsiz ifadələri işlətməyə davam etsəniz, nəzakət qaydalarına əsasın blokunuzun müddəti arta bilər. Hörmətlə, <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:31, 1 avqust 2022 (UTC) :::::::@{{U|Toghrul R}}, düzgün hesab etməyə bilərsiniz, bu sizin öz şəxsi fikrinizdi. Mən bloku əsassız hesab edirəm. Məncə, inzibatçıların müraciətləri cavablamaları mütləq və əsas vəzifəsidir. Xatırlatmağa nə ehtiyac var ki? Olub, bitib. "də" yazacam, deyəcəksiniz ki, nəzakət qaydalarına ziddir. Necə ki, o sonuncu kəlimənin ilk dəfədir ki, sizdən eşidirəm nəzakət qaydalarına zidd olduğunu. Hansı ki, o cür kəlimələr həmən-həmən hər kəs tərəfindən istifadə edilir və indiyədək də bir problem olduğunu görməmişəm. Nəzakət qaydalarına zidd olmadığını düşünürəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 07:50, 1 avqust 2022 (UTC) ::::::::Orijinal linkdə qayda pozuntusu yoxdur, amma "Qərəzlisiniz və alətlərinizdən də sui-istifadə edirsiniz" ifadəsində var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 10:45, 1 avqust 2022 (UTC) ::::::::IP blokdan azad olma hüququ ancaq etibarlı və güvənilən istifadəçilərə verilir. Əgər vikicəmiyyət sizin fəaliyyətinizlə bağlı şübhəlidirsə, verilməməsi normaldır və səbrli olmaq lazımdır bu barədə. Müəyyən vaxtdan sonra verilə bilər. Heç TrVikidə də sizə müddətsiz verilməyib, yenidən dəyərləndirmə ilə verilib. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 10:53, 1 avqust 2022 (UTC) 3f29nycytaedkatasmdlgffoxas9emh 0 691824 6557181 6410601 2022-07-31T21:14:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Eyni ad-soyadlı|Azər Süleymanov}} {{Hərbi xadim |adı = Azər Süleymanov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 26.10.1982 |doğum yeri = [[Xəzər rayonu]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = 12.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Laçının azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Azər Haqverdi oğlu Süleymanov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Azər Süleymanov [[1982]]-ci il [[26 oktyabr|oktyabrın 26-da]] Sumqayıt şəhərində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Azər Süleymanov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Azər Süleymanov oktyabrın 12-də [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. Ramana qəsəbəsindəki qəbiristanlıqda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Azər Süleymanov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Azər Süleymanov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Laçın rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Azər Süleymanov ölümündən sonra [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":LM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49712|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229173807/https://president.az/articles/49712|archivedate=2020-12-29|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":LMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46564|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109150940/http://e-qanun.az/framework/46564|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] kvmgc004d0fbtpgr6a20zu5klow8d2a 0 692463 6556854 5818784 2022-07-31T16:48:39Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki ;Yaşayış məntəqələri * [[Mədinə]] — Səudiyyə Ərəbistanında şəhər. * [[Mədinə (Göyçə)]] — İrəvan quberniyasının Yeni Bayazid qəzasında kənd. ;Digər * [[Balaş və Mədinə (film, 2003)]] — Balaş Azəroğlu və Mədinə Gülgünün həyat və yaradcılığından bəhs edən film. == Həmçinin bax == * [[Mədinə (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} quhws4fv4g86dlate6yx2ijvwl2ypvj 0 692498 6557870 6254909 2022-08-01T11:18:38Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət]] silindi; [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''İnterkulturalizm''' ({{dil-la|interkultura}}) — mədədniyyətlərarası cəmiyyətdə yaranan sosial [[fraqmentasiya]], dezinteqrasiya hallarının qarşısını almaq üçün etnik, [[irq]]<nowiki>i</nowiki>, [[din]]<nowiki>i</nowiki> və mədəni qrupların nümayəndələri arasında dialoq və əməkdaşlıq münasibətlərini inkişaf etdirmək.Bu terminin etimologiyasına uyğun olaraq, interkulturalizm daha çox icmalararası, qruplararası dialoqa və əməkdaşlığa əsaslanan münasibətlərin inkişaf etdirilməsini qarşısında məqsəd kimi qoyur. == Haqqında == İnterkulturalizm etnik-mədəni müxtəlifliyi tanımaqla və qorumaqla yanaşı onlar arasında dialoq və əməkdaşlığın inkişafına böyük önəm verir. Qruplar arasında yaradılan dialoq və əməkdaşlıq münasibətlərinin effektivliyinin əsas şərtlərindən biri bu münasibətlərin bərabərhüquqlu olmasıdır. İnterkulturalizm etnik-mədəni müxtəlifliyi tanımaqla və qorumaqla onun mütləqləşdirilməsinə imkan vermir. O, bu müxtəlifliyin daşıyıcıları arasında dialoq və əməkdaşlıq münasibətlərini yaradır və inkişaf etdirir. Qruplararası dialoq və əməkdaşlığın yaradılmasının əsas nəticələrindən biri titul xalq və milli azlıqların etnik-mədəni dəyərlərinin qovuşması əsasında ümumi dəyərlərin, ümumi mədəniyyətin formalaşmasıdır. Bu isə öz növbəsində çoxmədəniyyətli cəmiyyətdə inteqrasiya proseslərini gücləndirir.Bununla belə titul xalq və milli azlıqların etnik-mədəni dəyərlərinin birləşməsindən formalaşan ümumi dəyərlər, ümumi mədəniyyət cəmiyyətdəki etnik-mədəni müxtəlifliyi ləğv etmir. İnterkulturalizm [[multikulturalizm]]<nowiki>ə</nowiki> əsaslandığı səbəbindən etnik-mədəni müxtəliflik, azlıqların etnik-mədəni dəyərləri qorunub saxlanılır. Bundan başqa bu müxtəliflik və dəyərlər arasında dialoq vasitəsilə birlik yaranır. Yaranmış vəziyyəti “müxtəliflikdə birlik” adlandırmaq olar. Məlum olduğu kimi, müxtəliflikdə birlik konsepsiyası həm eyniliksiz, oxşarlıqsız birlik, həm də parçalanma olmayan müxtəliflik deməkdir. Müxtəliflikdə birliyi təcəssüm edən cəmiyyət və ya interkultural cəmiyyət etnik-mədəni müxtəlifliyə münasibətdə nümayiş olunan dözümsüzlüklə, bu müxtəlifliyi tanımaqla və qorumaqla məhdudlaşmır. O, etnik-mədəni müxtəlifliyin qorunmasına inkişafın mühüm səbəblərindən biri kimi yanaşaraq onların bir-birilə qovuşmasına, birləşməsinə şərait yaradır. Müxtəlifliklərin birləşməsi isə öz növbəsində onlar arasında qarşıdurma təhlükəsini aradan qaldırır və ümumilikdə cəmiyyətin zənginləşməsinə səbəb olur. == İnterkulturalizm və multikulturalizm == Bəzən ədəbiyyatda bu məfhumları bir-biri ilə qarışdırırlar, hətta onları səhvən eyniləşdirirlər. Lakin bu, düzgün deyil. Çünki [[multikulturalizm]] və interkulturalizm məfhumları arasında müəyyən fərqli cəhətlər vardır <ref>{{cite web |url = http://multikulturalizm.gov.az/post/704/multikulturalizm-postmodernizm-elaqesi.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200919094937/http://www.multikulturalizm.gov.az/post/704/multikulturalizm-postmodernizm-elaqesi.html |archivedate = 2020-09-19 |title = MULTİKULTURALİZM-POSTMODERNİZM ƏLAQƏSİ |author = Taleh ƏHMƏDOV |date = 11-10-2018 |publisher = multikulturalizm.gov.az |accessdate = 2021-02-27 |language = az |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url =http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2018/oktyabr/610227.htm |archiveurl = |archivedate = 2021-02-27 |title =Mədəni fərqlilik toqquşmanı deyil, qarşılıqlı anlaşmanı əsas götürür |author =Taleh ƏHMƏDOV, |date =2018.- 11 oktyabr |publisher =anl.az |accessdate = 2021-02-27 |language =az}}</ref>. Etnik-mədəni müxtəlifliyin daşıyıcılarının birgəyaşayışını, onlar arasında tolerantlığın, hətta qarşılıqlı hörmətin inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutan [[multikulturalizm]] siyasəti bu müxtəlifliyi bəzən qabartmaqla, mütləqləşdirməklə cəmiyyətdə sosial [[fraqmentasiya]], dezinteqrasiya hallarının yaranmasına səbəb olur. Belə hallar xüsusilə müasir liberal [[demokratiya]] ölkələrində baş verir. Məlum olduğu kimi, multikulturalizm siyasətinin həyata keçirilməsində, onun prinsiplərinə riayət olunmasında bütün ölkələrdə dövlət aparıcı rol oynayır. İnterkulturalizmin əsas müsbət cəhətlərindən biri odur ki, o, etnik-mədəni müxtəlifliyin pozitiv potensialını üzə çıxarır, neqativ potensialının isə reallaşmasına imkan vermir. İnterkulturalizmin qeyd olunan müsbət cəhətinin reallaşdırılmasının əsas şərti onun multikulturalizmə əsaslanmasıdır.Bu səbəbdəndə, öz həcminə görə interkulturalizm məfhumu [[multikulturalizm]] məfhumundan genişdir. [[Tolerantlıq]] [[multikulturalizm]]<nowiki>in</nowiki> əsasını təşkil etdiyi kimi, multikulturalizm də interkulturalizmin əsasını təşkil edir. Beləcə,interkulturalizm özündə [[multikulturalizm]]<nowiki>i</nowiki> və tolerantlığı birləşdirmiş olur. == Liberal demokratiya ölkələrində interkulturalizm == [[Multikulturalizm]] siyasətinin həyata keçirilməsində, onun prinsiplərinə riayət olunmasında bütün ölkələrdə dövlət aparıcı rol oynayır.Multikulturalizm siyasətindən imtina etmiş bir neçə [[liberal demokratiya]] ölkələrinin təcrübəsi göstərir ki, cəmiyyətdə mövcud olan etnik, [[irq]]<nowiki>i</nowiki>, [[din]]<nowiki>i</nowiki> və mədəni müxtəlifliklər müasir liberalizmin prinsiplərinə əsasən tənzimləndikdə, yəni dövlət milli azlıqların etnik-mədəni dəyərlərinin qorunmasına və inkişaf etdirilməsinə münasibətdə həddindən artıq səy göstərdikdə, bu işdə onlara tam azadlıq verdikdə, digər tərəfdən isə onların yaşadıqları cəmiyyətə [[inteqrasiya]] olunmaları istiqamətində lazımi tədbirlər görmədikdə, milli azlıqlar cəmiyyətdə titul xalqın geniş yayılmış etnik-mədəni dəyərlərindən, müəyyən olunmuş etikdavranış normalarından təcrid olunaraq, hətta bəzən bu dəyərlərə və normalara qarşı müqavimət göstərərək öz etnik-mədəni dəyərlərinə sığınırlar. Belə olan şəraitdə cəmiyyətdə dezinteqrasiya prosesləri baş verir. Cəmiyyət müxtəlif etnik, [[dini icma]]<nowiki>lara</nowiki> bölünür. Bu icmalar arasında dialoq və əməkdaşlıq əlaqələri zəif olur. Qərb ölkələrində “Dövlət multikulturalizmi” [[doktrina]]<nowiki>sının</nowiki> aparılması cəmiyyətdə bəzi icmaların, xüsusən müsəlman icmasının özünə qapanması üçün şərait yaradır. Nəticədə müsəlman icmasının nümayəndələri öz adət-ənənələrinə, etnik-mədəni dəyərlərinə sığınaraq yaşadıqları cəmiyyətə [[inteqrasiya]] olmurlar, buradakı liberal dəyərlərə müqavimət göstərirlər. Hətta onlardan bəziləri [[dövlət dili]]<nowiki>ni</nowiki> belə öyrənmirlər. Qərb ölkələrində müşahidə olunan dezinteqrasiya proseslərinin səbəbləri [[multikulturalizm]]<nowiki>lə</nowiki> əlaqələndirilərək bu [[siyasət]]<nowiki>in</nowiki> səmərəsizliyi haqqında fikir yayıldı. Əslində isə bu ölkələrdə müşahidə olunan dezinteqrasiya proseslərinin səbəbləri multikulturalizm siyasəti ilə yox, bu siyasəti [[liberal demokratiya]] prinsipləri əsasında aparan dövlətlər ilə bağlı idi. Belə dövlətlər sırasında [[Böyük Britaniya]], [[Almaniya]] və [[Fransa]]<nowiki>nı</nowiki> misal göstərmək olar.Cəmiyyətdəki etnik-mədəni müxtəliflik tanındıqda, qorundıqda onların arasındakı etnik-mədəni dəyərlər bir-birilə qovuşduqda, yaxınlaşdıqda, dialoqa girdikdə mədəniyyətlərarası, dinlərarası dialoqun, əməkdaşlığın, ümumiyyətlə cəmiyyətin inkişafına səbəb olur. Əks halda, yəni bu müxtəlifliklər, dəyərlər mütləqləşdirildikdə, bir-birinə qarşı qoyulduqda öz növbəsində istər ölkədaxili müstəvidə, istərsə də beynəlxalq müstəvidə dinlərarası, mədəniyyətlərarası dialoqun və əməkdaşlığın inkişafının qarşısını alaraq etnik və dini zəmində qarşıdurmaya,münaqişəyə gətirib çıxarır. Bu səbəbdən də [[liberal demokratiya]] ölkələri interkulturalizmin gətirdiyi müsbət töhvələrdən yararlanmaq üçün bu istiqamətdə aparıcı işlər görürlər. == Həmçinin bax == * [[Multikulturalizm]] * [[Tolerantlıq]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == *{{Kitab3 |müəllif=Ramiz Mehdiyev |başlıq= Multikulturalizmə Giriş |yer=Bakı |nəşriyyat=Şərq Qərb |il=2019 |səhifə=səh.269-273 }} *{{Kitab3 |müəllif=Ramiz Kamal Abdulla və Etibar Cəfərov |başlıq= Azərbaycan Multikulturalizmi |yer=Bakı |nəşriyyat=BBMM |il=2017 |səhifə=səh.16-17 }} [[Kateqoriya:Multikulturalizm| ]] [[Kateqoriya:Siyasət]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] [[Kateqoriya:Kimlik siyasəti]] 394qqohqt25wecsbpnsbdkx9xbzg9ec 0 693641 6557305 6230292 2022-08-01T02:16:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{mənbə azlığı}} {{Müqavilə | adı | tam_adı = Buenos Ayres Konvensiyası | köhnə_adı | şəkil = Buenos Aires Convention Signatories.png | miqyas = | izah = | sərhəd = | təmsilçi = | başlıq = | tip = | kontekst = | hazırlanma_tarixi = | imzalanma_tarixi = [[11 avqust]] [[1910]] | imzalanma_yeri = [[Buenos Ayres]], [[Argentina]] | möhürlənməsi = | qüvvəyə_minməsi = | şərtləri = | düzəliş = | qüvvədən_düşməsi = | müddətinin_bitməsi = | müvəqqəti_tətbiqetmə= | imzalayanlar = | original_imzalayanlar = | vasitəçilər = | müzakirəçilər = | tərəflər = 18 | təsdiq_edənlər = | əmanətdar = | əmanətdarlar = | sitatlar = | statusu = | dili = | dillər = [[ispan]], [[ingilis]], [[portuqal]] və [[fransız]] | vikimənbə = }} '''Buenos Ayres Konvensiyası''' (Üçüncü Panamerika Konvensiyası) — 11 Avqust 1910-cu il tarixində [[Argentina]]nın [[Buenos Ayres]] şəhərində imzalanmışdır. Əsərdə [[hüquq]]ların qorunub saxlanılması barədə bir bildiriş olduğu zaman [[müəllif]] hüquqlarının qarşılıqlı tanınmasını təmin edən [[müqavilə]]dir (Maddə 3). Bu, adətən [[müəllif hüququ]] bildirişinin yanında “Bütün hüquqlar qorunur” ([[ispan dili]]ndə “Todos los derechos reservados”, [[portuqal dili]]ndə “Todos os direitos reservados”) ifadəsi ilə tətbiq olunurdu. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qanunvericiliyinə görə yalnız müəllif və [[nəşr]] ili tələb olunduğu üçün bu tətbiq üsulu dəyişdi. [[Konvensiya]]ya uyğun olaraq müəllif hüquqları qorunması, Konvensiyaya tərəfdaş olan [[ölkə]]də və əsərin nəşr edildiyi yerdə daha qısa müddətə verilir (Maddə 6, 7). Sınaq şərti tələbinin kifayət qədər qeyri-müəyyən olması, beynəlxalq müəllif hüququ qanunlarındakı inkişafa baxmayaraq davam edən daha mürəkkəb və qanunauyğun ifadələrin inkişafına səbəb oldu. Konvensiya, 6 Sentyabr 1952-ci il tarixli Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyası (Maddə 18 Cenevrə Qanunu) ilə xüsusi olaraq qorunub saxlanılır,{{ref|UCC}} ən son formulaya ziddiyyət halında üstünlük verilir. [[Buenos-Ayres|Buenos Ayres]] Konvensiyası dəyişdirilmədiyindən, sadə müəllif hüququ bildirişinin olması, Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyasının tərəfləri olan ölkələr arasında müəllif hüquqlarının qarşılıqlı tanınmasını təmin etmək üçün kifayət idi (yalnız Honduras qəbul etməmişdir). 23 Avqust 2000-ci il tarixindən etibarən Buenos Ayres Konvensiyasının bütün tərəfləri, eyni zamanda müəllif hüquqlarının heç bir rəsmiləşdirilmə olmadan qarşılıqlı tanınmasını təmin edən Ədəbi və Bədii Əsərlərin Qorunmasına dair [[Bern]] Konvensiyasının tərəfdaşlarıdır.<ref>{{cite web |author= |title=http://www.wipo.int/treaties/en/ip/berne/trtdocs_wo001.html Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works] (Paris Act) |location= |publisher= |date= |page=1979-09-28 }}{{note|Berne}} [http://www.wipo.int/treaties/en/ip/berne/trtdocs_wo001.html Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120911051959/http://www.wipo.int/treaties/en/ip/berne/trtdocs_wo001.html |date=2012-09-11 }} (Paris Act)</ref> Buenos Ayres Konvensiyası, Bern Konvensiyasının 20-ci maddəsinə uyğun olaraq "xüsusi razılaşma" hesab edilir. Xüsusilə əsərin yaradıldığı ölkəni təyin etmək məqsədi ilə "daha qısa müddətli qayda" tətbiq edən ölkələrdə tətbiq olunan qoruma müddətini müəyyənləşdirmək üçün qüvvədə qalır:<ref>{{note|shorterterm}} The United States has never applied the rule of the shorter term: all copyright works are protected for the normal U.S. term of copyright</ref> əgər əsər eyni zamanda həm Konvensiyaya tərəfdaş ölkədə, həm də Konvensiya iştirakçısı olmayan ölkədə nəşr olunursa, Konvensiyaya üzv dövlət, birmənalı olaraq əsərin yaradıldığı ölkə hesab edilir. {| class="wikitable" |- ! colspan=2 | Ölkə ! Buenos Ayres Konvensiyası ! [[Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyası|ÜMHK]] ! [[Ədəbi və incəsənət əsərlərinin mühafizəsi haqqında Bern Konvensiyası|Bern]] |- | [[Image:Flag of Argentina.svg|30px]] | [[Argentina]] | {{Start date|df=yes|1950|04|19}} | {{Start date|df=yes|1958|02|13}} | {{Start date|df=yes|1967|06|10}} |- | [[Image:Flag of Bolivia.svg|30px]] | [[Boliviya]] | {{Start date|df=yes|1914|05|15}} | {{Start date|df=yes|1990|03|22}} | {{Start date|df=yes|1993|11|04}} |- | [[Image:Flag of Brazil.svg|30px]] | [[Braziliya]] | {{Start date|df=yes|1915|08|31}} | {{Start date|df=yes|1960|01|13}} | {{Start date|df=yes|1922|02|09}} |- | [[Image:Flag of Chile.svg|30px]] | [[Çili]] | {{Start date|df=yes|1955|06|14}} | {{Start date|df=yes|1955|09|16}} | {{Start date|df=yes|1970|06|05}} |- | [[Image:Flag of Colombia.svg|30px]] | [[Kolumbiya]] | {{Start date|df=yes|1936|12|23}} | {{Start date|df=yes|1976|06|18}} | {{Start date|df=yes|1988|03|07}} |- | [[Image:Flag of Costa Rica.svg|30px]] | [[Kosta Rika]] | {{Start date|df=yes|1916|11|30}} | {{Start date|df=yes|1955|09|16}} | {{Start date|df=yes|1978|06|10}} |- | [[Image:Flag of the Dominican Republic.svg|30px]] | [[Dominikan Respublikası]] | {{Start date|df=yes|1912|10|31}} | {{Start date|df=yes|1983|05|08}} | {{Start date|df=yes|1997|12|24}} |- | [[Image:Flag of Ecuador.svg|30px]] | [[Ekvador]] | {{Start date|df=yes|1914|04|27}} | {{Start date|df=yes|1957|06|05}} | {{Start date|df=yes|1991|10|09}} |- | [[Image:Flag of Guatemala.svg|30px]] | [[Qvatemala]] | {{Start date|df=yes|1913|03|28}} | {{Start date|df=yes|1964|10|28}} | {{Start date|df=yes|1997|01|11}} |- | [[Image:Flag of Haiti.svg|30px]] | [[Haiti]] | {{Start date|df=yes|1919|11|27}} | {{Start date|df=yes|1955|09|16}} | {{Start date|df=yes|1996|01|11}} |- | [[Image:Flag of Honduras.svg|30px]] | [[Honduras]] | {{Start date|df=yes|1914|04|27}} | &mdash; | {{Start date|df=yes|1990|01|25}} |- | [[Image:Flag of Mexico.svg|30px]] | [[Meksika]] | {{Start date|df=yes|1964|04|24}} | {{Start date|df=yes|1957|05|12}} | {{Start date|df=yes|1967|06|11}} |- | [[Image:Flag of Nicaragua.svg|30px]] | [[Nikaraqua]] | {{Start date|df=yes|1913|12|15}} | {{Start date|df=yes|1961|08|16}} | {{Start date|df=yes|2000|08|23}} |- | [[Image:Flag of Panama.svg|30px]] | [[Panama]] | {{Start date|df=yes|1913|11|25}} | {{Start date|df=yes|1962|10|17}} | {{Start date|df=yes|1996|06|08}} |- | [[Image:Flag of Paraguay.svg|30px]] | [[Paraqvay]] | {{Start date|df=yes|1917|09|20}} | {{Start date|df=yes|1962|03|11}} | {{Start date|df=yes|1992|01|02}} |- | [[Image:Flag of Peru.svg|30px]] | [[Peru]] | {{Start date|df=yes|1920|04|30}} | {{Start date|df=yes|1963|10|16}} | {{Start date|df=yes|1988|08|20}} |- | [[Image:Flag of the United States.svg|30px]] | [[Birləşmiş Ştatlar]] | {{Start date|df=yes|1911|08|01}}{{ref|Proclam}} | {{Start date|df=yes|1955|09|16}} | {{Start date|df=yes|1989|03|01}} |- | [[Image:Flag of Uruguay.svg|30px]] | [[Uruqvay]] | {{Start date|df=yes|1919|05|11}} | {{Start date|df=yes|1993|04|12}} | {{Start date|df=yes|1967|07|10}} |- |} ''Mənbə'': [[ABŞ-ın müəllif hüquqları agentliyi]],{{ref|Circ38a}} [[UNESCO]],{{ref|UCCParties}} [[Beynəlxalq İntellektual Mülkiyyət Təşkilatı|BİMT]]{{ref|BerneParties}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == *[https://web.archive.org/web/20121125161930/http://ipmall.info/hosted_resources/lipa/copyrights/The%20Universal%20Copyright%20Convention%20_Geneva%20Text--September.pdf Geneva Act of the Universal Copyright Convention], done at Geneva, 1952-09-06. *[http://www.wipo.int/treaties/en/ip/berne/trtdocs_wo001.html Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120911051959/http://www.wipo.int/treaties/en/ip/berne/trtdocs_wo001.html |date=2012-09-11 }} (Paris Act), as amended on 1979-09-28. *The United States has never applied the rule of the shorter term: all copyright works are protected for the normal U.S. term of copyright. *The United States deposited its Instruments of Ratification with the Government of Argentina on 1911-05-01, and hence the treaty came into force with respect to the other parties three months after that date (Art.&nbsp;16). The treaty was not proclaimed in the United States until 1914-07-13. *"[http://www.copyright.gov/circs/circ38a.pdf International Copyright Relations of the United States]", U.S.&nbsp;Copyright Office Circular No.&nbsp;38a, August 2003. *[http://www.unesco.org/culture/copyright/html_eng/ucc52ms.pdf Parties to the Geneva Act of the Universal Copyright Convention] as of 2000-01-01: the dates given in the document are dates of ratification, not dates of coming into force. The Geneva Act came into force on 1955-09-16 for the first twelve to have ratified (which included four non-members of the Berne Union as required by Art.&nbsp;9.1), or three months after ratification for other countries. *[http://www.wipo.int/treaties/en/documents/pdf/berne.pdf Parties to the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works] as of 2006-05-30. eojm2svxbqdrf1fa4of8q0pgme6tgiw 0 693663 6557348 6414816 2022-08-01T04:35:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Cavid Fərəcov |şəkil = Cavid Fərəcov.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |doğum tarixi = 1989 |doğum yeri = [[Qızılavar]], [[Masallı rayonu|Masallı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Hərbi Hava Qüvvələri}} |xidmət illəri = 2008—hal-hazırda |rütbə = {{Mayor|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] <br> {{*}} [[Cəbrayıl döyüşləri]] <br> {{*}} [[Füzuli döyüşləri]] |təltifləri = {{"Qarabağ" ordeni|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918-2013)" yubiley medalı}} {{"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} }} '''Cavid Yaşar oğlu Fərəcov''' ([[1989]]; [[Qızılavar]], [[Masallı rayonu]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri]]nin mayoru. == Həyatı == Cavid Fərəcov [[1989]]-cu ildə [[Masallı rayonu]]nun [[Qızılavar]] kəndində anadan olub. == Hərbi xidməti == Cavid Fərəcov 2008-ci ildən [[Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri]]nin sıralarında xidmət edir. [[Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri]]nin mayoru olan Cavid Fərəcov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşan]], [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayıl]] və [[Füzuli döyüşləri|Füzuli]] istiqamətlərində [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]]nin dayaq məntəqələrinin, canlı qüvvələrinin məhv edilməsində fərqlənib. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsində xüsusi xidmətlərinə və işğal olunmuş ərazilərin azad olunması zamanı düşmənin məhv edilməsi üzrə qarşıya qoyulmuş döyüş tapşırığını yerinə yetirən zaman göstərdiyi qəhrəmanlıq nümunəsinə görə, həmçinin hərbi qulluq vəzifəsini yerinə yetirən zamanı igidliyin və mərdliyin nümayiş etdirilməsinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Fərəcov [["Qarabağ" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":QZO">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48681|accessdate=09.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210124100455/https://president.az/articles/48681|archivedate=2021-01-24|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Cəbrayıl rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Fərəcov [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":CM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=24.12.2020|url=https://president.az/articles/49462|accessdate=24.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210119094156/https://president.az/articles/49462|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Xocavənd rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Fərəcov [["Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":XM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=25.12.2020|url=https://president.az/articles/49513|accessdate=25.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210119112241/https://president.az/articles/49513|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Füzuli rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Fərəcov [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":FM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=25.12.2020|url=https://president.az/articles/49511|accessdate=25.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210117143909/https://president.az/articles/49511|archivedate=2021-01-17|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Fərəcov [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:Qüsursuz xidmətə görə III dərəcəli medalı - lent.png|50px]] — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı]] * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2008) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918-2013) yubiley medalı - lent.png|50px]] (26.06.2013) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:Медаль "100 лет (1918-2018) Азербайджанской Армии".png|50px]] (26.06.2018) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZE Kharabah order rib.png|50px]] (09.12.2020) — [["Qarabağ" ordeni]]<ref name=":QZOEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=09.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46425|accessdate=09.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210116083921/http://e-qanun.az/framework/46425|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (24.12.2020) — [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]]<ref name=":CMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=24.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46533|accessdate=24.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210116084039/http://e-qanun.az/framework/46533|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (25.12.2020) — [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı]]<ref name=":FMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=25.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46529|accessdate=25.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210116083956/http://e-qanun.az/framework/46529|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (25.12.2020) — [["Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı]]<ref name=":XMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=25.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46531|accessdate=25.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210118150451/http://e-qanun.az/framework/46531|archivedate=2021-01-18|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]]<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} [[Kateqoriya:Masallı rayonunda doğulanlar]] 3g8ng51biyfeh7vyfhfxx0j7owwyiur 0 694003 6557352 6476662 2022-08-01T04:39:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Jackie Chan Berlinale 2010.jpg|thumb|342x342px|Ceki Çan]] [[Ceki Çan]] məhsuldar bir müğənnidir, 80-ci illərin əvvəllərində qeydlər etməyə başladı. Tema mahnılarını 1980-ci ildə [[Gənc usta (film, 1980)|Gənc usta]] filminin çəkildiyi vaxt filmlərinin son kreditləri üzərində oxumağa başladı. Çan "Kung Fu Fighting Man" adlı tema mahnısını tamamilə [[İngilis dili|ingilis dilində]] oxudu.<ref>[https://web.archive.org/web/20080420123513/http://www.hkvpradio.com/artists/jackiechan/ "Ceki Çan: Kunq-Fu Döyüşçüsü, Gözlə Görüşəndən Daha çox şey olduğuna inanır"]. hkvpradio (Hong Kong Vintage Pop Radio). [http://www.hkvpradio.com/artists/jackiechan/ Orijinaldən arxivləşdirilib] 2008–04-20. Alındı 2009–02-12.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=tclefEYq5jA "Kunq-Fu Döyüşcüsü"]. Youtube. 2012–08-07 tarixində alındı.</ref> O vaxtdan bəri 20-dən çox fərqli albom hazırladı, beşdən çox dildə 100-dən çox mahnı oxudu və Emil Çau və mərhum Anita Mui kimi müğənnilərlə birləşdi.<ref>[https://web.archive.org/web/20031231233820/http://www.hkvpradio.com/artists/jackiechan/ "HkpvRadio"]. Karlmaka. HkvpRadio (www.hkvpradio.com). 2003–12-31 tarixində [http://www.hkvpradio.com/artists/jackiechan/ orijinaldan] arxivləşdirilib. Alındı 2007–07-13.</ref> Şəxsi uğurları arasında 1984-cü ildə Yaponiyada Ən Yaxşı Xarici Müğənni Mükafatını qazanmaq da var. == Studiya albumları == {| class="wikitable" |+ !İl !Albomun adı !Dil !Treklərin siyahısı |- |1984 |Love Me<ref>{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111001141855/http://www.jackiechanmusic.com/albums/loveme/index.html |date=2011-10-01 }}. Jewel Jin. Jewel Jin (JackieChanMusic.com). 2012–04-24 tarixində [http://www.jackiechanmusic.com/albums/loveme/index.html orijinaldan] arxivləşdirilib. Alındı 2007–07-13.</ref> (Sev məni) |[[İngilis dili|İngiliscə]] [[Yapon dili|Yaponca]] [[Kanton dili|Kantonca]] | # "Movie Star" (Kino ulduzu) # "Jackie's Legend" (Cekinin əfsanəsi) # "Marianne" # "Let Me Hear Once More" (Bir daha eşitməyimə icazə verin) # "Love Me" (Sev məni) # "When April Comes" (Aprel gələndə) # "Hello Happy Song" (Salam Xoşbəxt Mahnı) # "Wait for Me" (Məni gözlə) |- |1984 |Thank You<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/doje/index.html Albom-Çox sağ ol] 2007–09-06 tarixində Wayback Machine-də Arxivləndi. Jackiechanmusic.com. 2011–07-26 tarixində alındı.</ref> (Çox sağ ol) |[[Yapon dili|Yaponca]] [[Kanton dili|Kantonca]] | # "Marianne" – Kanto versiyası # "Hello Happy Song" (Salam Xoşbəxt Mahnı) – Kanto versiyası # "Project A" (Layihə "A") – tema versiyası # "Project A" (Layihə "A") – Karaoke versiyası |- |1985 |A Boy's Life<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/boyslife/index.html Albom-Oğlanın həyatı] [https://web.archive.org/web/20070907110843/http://www.jackiechanmusic.com/albums/boyslife/index.html Arxivləşdirilib] 2007–09-07 Wayback Machine. Jackiechanmusic.com. 2011–07-26 tarixində alındı.</ref> (Oğlanın həyatı) |[[Yapon dili|Yaponca]] | # "Tokyo Saturday Night" (Tokyo Şənbə Gecəsi) # "China Blue" (Çin Göyü) # "Wow Wow Wow" (Vay Vay Vay) # "Memories of Eagles" (Qartalların xatirələri) # "Try to Love Me" (Məni Sevməyə Çalışın) # "I Love You, You, You" (Mən səni sevirəm, səni, səni) # "Platonic Intuition" (Platonik İntuisiya) # "Sleep in My Arms" (Mənim silahlarımda yat) # "Hong Kong Twilight" (Honkonqda alatoranlıq) # "Rosy Coloured Pupils" (Güllü Rəngli Şagirdlər) |- |1986 |Shangrila<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/shangrila/index.html Albom-Şanqri-La] 2007–09-06 tarixində Wayback Machine-də [https://web.archive.org/web/20070906084401/http://www.jackiechanmusic.com/albums/shangrila/index.html arxivləndi.] Jackiechanmusic.com. 2011–07-26 tarixində alındı.</ref> (Şanqri-La) |[[Yaponca]] [[İngilis dili|İngiliscə]] | # "Love Again (Beach Story)" # "Je t'aime Je t'aime" # "Perfect Night for a Slow Dance" # "Just for Tonight" # "Esperance" # "Only for Your Love" # "Don't Stop the Romance" # "Hello From the Back" # "Be Like a Storm" (featuring Anita Mui) # "August Carmen" |- |1987 |No Problem<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/moumantai/index.html Album-No Problem] [https://web.archive.org/web/20070907110953/http://www.jackiechanmusic.com/albums/moumantai/index.html Archived] 2007–09-07 at the Wayback Machine. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> (Problem yoxdur) |[[Yaponca]] [[Kantonca]] | # "Telephone" # "Stardust Bay Blues" # "The Rain of Jealousy Falls" # "Miss Temptation" # "Giant Feeling" # "No Problem" # "Tears of Jade" # "Maria My Love" # "Dream Ties" |- |1988 |Jackie Chan<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/jackie88/index.html Album-Jackie Chan] [https://web.archive.org/web/20070709021335/http://www.jackiechanmusic.com/albums/jackie88/index.html Archived] 2007–07-09 at the Wayback Machine. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> (Ceki Çan) |[[Kantonca]] | # "Before The Midnight Kiss" (featuring Naoko Kawai) # "Stay with Me" # "Giant Feelings" # "Film Cutting Machine of Life" # "New Diary" # "Dare to Fight Against Bans" # "This Night" # "I Can Do It" (featuring Naoko Kawai) # "Grow" # "Tender Hearts Sparkle" |- |1992 |First Time<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/firsttime/index.html Album-First Time] [https://web.archive.org/web/20070907110948/http://www.jackiechanmusic.com/albums/firsttime/index.html Archived] 2007–09-07 at the Wayback Machine. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> (İlk vaxt) |Mandarin dilində | # "My Feeling" # "I Wished the Flower Could Never Fade" # "The Reddish Face" # "Keep Your Company Through Every Moment" # "So Transparent is My Heart" (featuring Sarah Chen) # "A Vigorous Aspiration in My Mind" # "The Betel Nuts Beauty" # "You Are a Lover in My Dreams" # "Everyday in My Life" (featuring Tarcy Su) # "The End" |- |1996 |Dragon's Heart<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/dragonheart/index.html Album-Dragon's Heart] [https://web.archive.org/web/20070906084150/http://www.jackiechanmusic.com/albums/dragonheart/index.html Archived] 2007–09-06 at the Wayback Machine. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> (Əjdahanın ürəyi) |[[Kantonca]] Mandarin dilində | # "How Come" # "Would Rather Say Goodbye in Dreams" # "Red Sun" # "I Know How You Feel" # "Cry With You, Laugh With You" # "In the Cold Rain" # "Let Me Be Your Man" # "I Would Start to Speak but I Can't" # "So Much Love" # "I Love Hong Kong" |- |2002 |With All One's Heart<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/truely/index.html Album-With All One's Heart] [https://web.archive.org/web/20070906084438/http://www.jackiechanmusic.com/albums/truely/index.html Archived] 2007–09-06 at the Wayback Machine. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> (Hamının ürəyi ilə) |Mandarin dilində | # "Truly, With All My Heart" # "Metropolis Shangri-la (featuring Norika Fujiwara) # "Staying with You All My Life" # "I Only Care about You (featuring Teresa Teng) # "Pocket" # "Dream of the Horizon" (featuring Lee Soo Young) # "That's Meaningless" # "As Long as I Loved" (featuring Sammi Cheng) # "Offended" # "Clear Conscience in my Heart" # "With all One's Heart" |- |2008 |Pekin 2008 Olimpiya Oyunları üçün rəsmi albom — Ceki Çanın Versiyası |Mandarin dilində | # "We Are Ready" # " (Zhàn qǐlái chénglóng sūnyànzī wánglìhóng hán hóng)" / "Stand Up" (featuring Stefanie Sun, Han Hong and Leehom Wang) # " (Xiāngxìn zìjǐ)" / "Believe in Yourself" # " (Shàonián qiáng)" / "Youth are Strong" # " (Zhōngguó kànjiàn chénglóng tánjīng)" / "China Saw It" (featuring Tan Jing) # " (Dǎkāi tiānkōng)" / "Open the Heavens" # " (Shēngsǐ bùlí)" / "Chain of Life and Death" # " (Lóng de mèngxiǎng)" / "Dragon's Dream" # " (Běijīng huānyíng nǐ qúnxīng)" / "Beijing Welcomes You" # " (Shàonián qiáng chénglóng zhōuhuájiàn)" / "Powerful Youngsters" (featuring Emil Chau) |- |2018 |Mən hələ Ceki Çanam (我還是成龍) |Mandarin dilində | # "Childhood Stories" ("青春故事") # "Wù Shì Rén Fēi" ("物是人非") # "Thank You, My Love" ("謝謝一輩子") # "Love Is Old" ("愛情老了") # "Heartache" ("心痛") # "Crossroads" ("路口") # "Don't Give Up" ("別放棄") # "No Longer Lost" ("不再失去") # "I Haven’t Grown Up Yet" ("還沒長大就老了") |} == Tərtib albomları == {| class="wikitable" |- ! '''Released''' ! '''Name''' |- |rowspan="2" | <center>1988</center> | ''The Best of Jackie Chan''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/best88/index.html Album-The Best of Jackie Chan] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070906084034/http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/best88/index.html |date=2007-09-06 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- | ''Hong Kong, My Love''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/hklove/index.html Album-Hong Kong, My Love] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070902034558/http://www.jackiechanmusic.com/albums/hklove/index.html |date=2007-09-02 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- |rowspan="2" | <center>1989</center> | ''See You Again''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/seeyou/index.html Album-See You Again] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070906084336/http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/seeyou/index.html |date=2007-09-06 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- | ''Jackie''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/jackie/index.html Album-Jackie] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070906223239/http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/jackie/index.html |date=2007-09-06 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- | <center>1990</center> | ''Pride''<ref>[http://www.520sky.com/read.php?tid=84558] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220312080236/http://www.520sky.com/read.php?tid=84558 |date=2022-03-12 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- | <center>1995</center> | ''Best of Movie Themes''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/film95/index.html Album-Best of Movie Themes] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070906084305/http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/film95/index.html |date=2007-09-06 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- | <center>1999</center> | ''The Best of Jackie Chan''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/best99/index.html Album-The Best of Jackie Chan] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070906083836/http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/best99/index.html |date=2007-09-06 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- | <center>2000</center> | ''Asian Pop Gold''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/gold2000/index.html Album-Asian Pop Gold] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070906084141/http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/gold2000/index.html |date=2007-09-06 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |- | <center>2005</center> | ''Jackie Chan Greatest Hits''<ref>[http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/rockannyvers/index.html Album-Jackie Chan Greatest Hits] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070902034418/http://www.jackiechanmusic.com/albums/bestof/rockannyvers/index.html |date=2007-09-02 }}. Jackiechanmusic.com. Retrieved on 2011–07-26.</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Ceki Çan]] [[Kateqoriya:Diskoqrafiyalar]] 857rwwk7lfmu525ly17mwng6pms8sp2 0 697427 6557702 6554433 2022-08-01T09:37:36Z Atakhanli 223224 Səhifə silinməyə namizəd göstərilir. Ətraflı: [[:Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Xalid Ağalıyev]]. wikitext text/x-wiki {{Silinməyə namizəd}} {{mənbə azlığı}} {{qaralama}} Xalid Ağalıyev-d. 26 aprel 1977, [[Hüquqşünaslıq|hüquqşünas]], [[vəkil]], [[media eksperti]] və [[jurnalist]]. == Həyatı == 1977-ci ildə neftçi ailəsində doğulan Xalid orta təhsilini [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] rayonu, Şabanlı kənd orta məktəbində almışdır. 1998-cü ildə [[Bakı Dövlət Universiteti|BDU]]-nun Hüquq Fakultəsinin məzunu olmuşdur. Daha sonra ABŞ-ın İnternyus Təşkilatının “Media hüququ Kursu”nu, Avropa Şurasının “Avropa Məhkəməsində İnsan Haqlarının Müdafiəsi”, Fridrix Nouman Fondunun “Korrupsiya ilə mübarizənin strateji planlaması”, Almaniya Texniki Əməkdaşlıq Cəmiyyətinin “Jurnalistlərin hüquqi maarifləndirilməsi”, “İnzibati qanunvericliklə bağlı maarıfləndirmə”, Amerika Hüquqşunaslar Assosiasiyasının vəkillik kurslarını bitirib. ABŞ-da “Alternetiv Media” və “Medianın böhtandan müdafiəsi” kursları keçib .Eyni zamanda Xalid, ailəlidir və 3 övladı var.<ref>https://dejure.az/az/page/xalid-agaliyev-dunyamali-oglu</ref> [[Fayl:Xalid Ağalıyev.jpg|thumb|Xalid Ağalıyev ]] == Jurnalistika fəaliyyəti == Xalid müxtəlif vaxtlarda peşəkar jurnalistika ilə məşğul olub. [[Şərq (Azərbaycan qəzeti)|Şərq qəzeti]]ndə redaktor, muxbir vəzifəsində çalışıb. Sonra isə 2000-ci ildə hərbi xidmətə yollanıb. == Hüquqşünaslıq fəaliyyəti == 2005-ci ildən Hüquqşünas olaraq fəaliyyətə başlayıb. Eyni zamanda, MHİ-nin Koordinatoru vəzifəsində çalışmışdır. Hüquqçuların, jurnalistlərin, sivil toplum qurumları fəallarının maarifləndirilməsi, informasiya azadlığının inkişafı, media qanunvericiliyinin inkişaf etdirilməsi, ifadə azadlığına dair strateji məhkəmə çəkişmələrinin hazırlanması ilə bağlı bir neçə layihəyə rəhbərlik edib. == Vətən Müharibəsində iştirakı == 21 sentyabr 2020-ci ildə cəbhəyə yollanan Xalid [[İkinci Qarabağ müharibəsi]]ndə iştirak etmiş, [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı|"Cəbrayılın azad olunmasına görə”]] və "[["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|Füzulinin azad olunmasına görə]]” medalları ilə təltif edilmişdir. Vətən Müharibəsi Veteranıdır. == Hal-hazırkı fəaliyyəti == Hal-hazırda o, Media Hüququ Qrupunun rəhbəri və Media eksperti olaraq fəaliyyəti göstərir. == İstinadlar == 33cxfx1ivuj1pgagujy7rz3bljoy2rd 0 699359 6557349 6414824 2022-08-01T04:35:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Eyni ad-soyadlı|Cavid Məmmədov}} {{Hərbi xadim |adı = Cavid Məmmədov |şəkil = Cavid Məmmədov (gizir).jpeg |şəklin ölçüsü = 220px |doğum tarixi = 18.10.1990 |doğum yeri = [[Yeniabad]], [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = 28.09.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2008—2010 / 2015—2020 |rütbə = {{Gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Laçının azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Hərbi xidmətlərə görə" medalı|2020}} }} '''Cavid İlham oğlu Məmmədov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Cavid Məmmədov [[1990]]-cı il [[18 oktyabr|oktyabrın 18-də]] [[Şəmkir rayonu]]nun [[Yeniabad]] kəndində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> Onun qardaşı — [[Çingiz Məmmədov (gizir)|Çingiz Məmmədov]] da, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]]ndə şəhid olub. Ailəli idi. Elcan adında oğlu və Damla adında qızı yadigar qaldı. == Hərbi xidməti == Cavid Məmmədov 2008-2010-cu illərdə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2015-ci ildən isə müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu idi. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun giziri olan Cavid Məmmədov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Cavid Məmmədov sentyabrın 28-də [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Məmmədov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Məmmədov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Laçın rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Məmmədov ölümündən sonra [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":LM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49712|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229173807/https://president.az/articles/49712|archivedate=2020-12-29|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını və xidməti vəzifələrini yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Cavid Məmmədov ölümündən sonra [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":HXGM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=30.12.2020|url=https://president.az/articles/49727|accessdate=30.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119092517/https://president.az/articles/49727|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":LMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46564|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109150940/http://e-qanun.az/framework/46564|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Hərbi xidmətlərə görə medalı - lent (2013).png|50px]] (30.12.2020) — [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":HXGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=30.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46572|accessdate=30.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119092140/http://e-qanun.az/framework/46572|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Şəmkir rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] 0yj0xat1a7y8ricdn81gd3rbqzx1v3h 10 702735 6556639 6293285 2022-07-31T12:25:39Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Azərbaycan festivalları | title = Azərbaycan festivalları | state = {{{state|autocollapse}}} | listclass = hlist | basestyle = background:#46C7C7; color:white | group1 = Kino festivallar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupstyle = background:#46C7C7; color:white; {{box-shadow border|a|#46C7C7|2px}} | group1 = Yerli | list1 = | group2 = Beynəlxalq | list2 = * [[Animafilm Beynəlxalq Animasiya Festivalı]] * [[Bakı Beynəlxalq Turizm Filmləri Festivalı]] * [[DokuBaku Beynəlxalq Sənədli Film Festivalı]] }} | group3 = Musiqi festivalları | list3 = {{Navbox|subgroup | groupstyle = background:#46C7C7; color:white; {{box-shadow border|a|#46C7C7|2px}} | group3 = Yerli | list3 = | group4 = Beynəlxalq | list4 = * [[Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı]] * [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] * [["JARA" beynəlxalq musiqi festivalı|JARA]] * [[Qara Qarayev adına Beynəlxalq Müasir Musiqi Festivalı]] * [[Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] * [[Muğam Dünyası Beynəlxalq musiqi festivalı]] * [[Üzeyir Hacıbəyov Beynəlxalq musiqi festivalı]] * [[Vokalçıların Bülbül adına Beynəlxalq Müsabiqəsi]] * [[Qızıl payız-69]] }} | group5 = İncəsənət festivalları | list5 = {{Navbox|subgroup | groupstyle = background:#46C7C7; color:white; {{box-shadow border|a|#46C7C7|2px}} | group5 = Yerli | list5 = | group6 = Beynəlxalq | list6 = * [[“Qız qalası” Beynəlxalq İncəsənət Festivalı]] }} | group7 = Qida | list7 = * [[Alma bayramı]] * [[Nar bayramı]] | group8 = Digər | list8 = * [[AzeCON]] * [[Beynəlxalq Tərəkəmə Çərşənbəsi folklor festivalı]] * [[Gül bayramı]] * [[Milli Yaylaq Festivalı]] }}<noinclude> {{collapsible option}} </noinclude> sjymgr3qytwd2uvl1hdm6gn4vkkde6i 0 703290 6556681 6376813 2022-07-31T13:43:22Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Hababam sinifi salam |orijinal adı = [[Türk dili|türk]]. ''Hababam Sınıfı Merhaba'' |digər adı = |şəkil = Hababam sinifi salam film afişası.jpeg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Kartal Tibet]] |ssenarist = Kemal Kenan Ergen |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Melih Kibar]] |rollarda = [[Məhmət Əli Ərbil]]<br>[[Xalid Ağcatəpə]]<br>[[Hülya Koçyiğit]]<br>[[Zəki Alasya]]<br>[[Nehir Erdoğan]] |operator = |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = Ertunç Şenkay |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[16 yanvar]] [[2004]] |dil = [[Türk dili|türkcə]] |ölkə = {{TUR}} |istehsalçı = Çingiz Çağatay |studiya = [[Fida Film]]<br>[[Arzu Film]] |distribüter = Özen Film |kanal = |növü = Kinoteatr filmi |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 118 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2003]] |büdcə = |gəlir = 8.777.202 [[türk lirəsi]]<ref>[http://boxofficeturkiye.com/film/hababam-sinifi-merhaba-2004009 Boxoffice Türkiye]</ref> |əvvəlki = [[Hababam sinifi gülə-gülə]] |sonrakı = [[Hababam sinifi əsgərlikdə (film, 2005)|Hababam sinifi əsgərlikdə]] |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 0404090 |vikianbar = }} '''Hababam sinifi salam''' ([[Türk dili|türk]]. Hababam Sınıfı Merhaba) — 2003-cü il istehsalı [[Türkiyə]] komediya filmi. == Mövzusu == Hababam sinifinin məzun olmasından illər keçsədə Özəl Çamlıca Liseyində təhsil hələdə davam edir. Məktəbin əvvəlki sahibi Məhərrəm Gür vəfat etdikdən sonra, yerinə oğlu dəli Bədri (''[[Məhmət Əli Ərbil]]'') keçmişdir. Zəmanə Hababamçılar, əvvəlki adətlərini qoruyaraq müəllimlərinə yenə əziyyətlər verirdilər. Dəli Bədri isə onların fəsadlarını bəhanə edərək məktəbi satmaq fikrindədir. Bu vəziyyətdə məktəbin yeni direktoru Fatoş müəllimə (''[[Hülya Koçyiğit]]''), çarəni köhnə Hababamçıdan tapır və güdük Nəcmini (''[[Xalid Ağcatəpə]]'') bələdçi müəllim kimi məktəbə geri gətirir. == Rollarda == * [[Məhmət Əli Ərbil]] — dəli Bədri (''Deli Bedri'') * [[Hülya Koçyiğit]] — Fatoş müəllimə (''Fatoş Hoca'') * [[Xalid Ağcatəpə]] — [[Gödək Nəcmi]]/şotland müəllim (''Güdük Necmi/İskoç Hoca'') * [[Məmət Əli Alabora]] — burğu Əmrə (''Matkap Emre'') * [[Nehir Erdoğan]] — Arzu/qız İsmayıl (''Arzu/Kız İsmail'') * [[Şafak Sezer]] — Ərcümənt (''Ercüment'') * [[Məlih Əkənər]] — bəbə Ruhi (''Bebe Ruhi'') * [[Pəkər Açıqalın]] — psixo (''Psiko'') * [[Sümər Tilmaç]] — sazan Kamil (''Sazan Kamil'') * [[Tuncay Akça]] — ayaqsız əmi (''Bacaksız Amca'') * [[Əhməd Arıman]] — hayta İsmayıl (''Hayta İsmail'') * [[Cem Gürdap]] — tulum Hayri (''Tulum Hayri'') * [[Çətin Çiftçioğlu]] — hitit Bəsim (''Hitit Besim'') * [[Bülənt Kayabaş]] — şaltər Haşmət (''Şalter Haşmet'') == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2003-cü ilin filmləri]] [[Kateqoriya:Türkiyə filmləri]] m3xdx18ebr9mu0qeta6y6lomxaih91q 0 705823 6556700 6254155 2022-07-31T13:54:09Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Universitet |Ad = Uhan Universiteti |Abreviatura = WHU |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |Orijinal ad = {{Çincə|武漢大學|武汉大学}} |Əvvəlki adları = Ziqianq İnstitutu {{small|(1893)}} <br> Fanqyan İnstitutu {{small|(1902)}} <br> Milli Uçanq Ali Normal Kolleci {{small|(1913)}} <br> Milli Uçanq Normal Universiteti {{small|(1923)}} <br> Milli Uçanq Universiteti {{small|(1924)}} <br> Milli Uçanq Çonqşan Universiteti {{small|(1926)}} <br> Milli Uhan Universiteti {{small|(1928)}} |Şüar = ''Özünü inkişaf etdirmə, əzmkarlıq, həqiqət axtarma və yenilik''<ref>{{cite web |url=https://en.whu.edu.cn/About_WHU1/Overview.htm |title=Overview |author= |date= |website=en.whu.edu.cn |publisher=Wuhan University |language=ingilis |access-date= 3 iyun 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref> |Əsası qoyulub = 1893 |Bağlanıb = |Yenidən təşkil olunub = |Tip = Milli tədqiqat universiteti |Prezident = |Rektor = |Tələbə sayı = 58720 |Xarici tələbə sayı = |Bakalavr sayı = |Magistrant sayı = |Aspirant sayı = |Doktor sayı = |Professor sayı = |Müəllim sayı = 7325 |Şəhər = |Ölkə = |Ünvan = |Tabeliyində = |Metro = |Universitet şəhərciyi = |Universitet şəhərciyi 2 = |Himn = |İdman = |Rənglər = |Sayt = [https://en.whu.edu.cn/ en.whu.edu.cn] |Emblem = |Vikianbar = }} '''Uhan Universiteti''' ({{Çincə|武漢大學|武汉大学}}) ― [[Çin Xalq Respublikası]]nın [[Hubey]] əyalətinin [[Uhan]] şəhərində yerləşən tədqiqat universiteti. Əsası [[Tzin sülaləsi]] dövründə məsul vəzifələr tutmuş Çang Çidong tərəfindən 1893-cü ildə qoyulmuşdur.<ref>{{cite web |url=https://www.bachelorsportal.com/universities/12164/wuhan-university.html |title=Wuhan University |author= |date= |website=bachelorsportal.com |publisher= |language=ingilis |access-date=3 iyun 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210603063412/https://www.bachelorsportal.com/universities/12164/wuhan-university.html |archive-date=2021-06-03 |url-status=dead }}</ref> Yerləşdiyi əyalətin ən böyük ali təhsil müəssisələrindən biri olan universiteti, eyni zamanda, Çin Xalq Respublikasının ən qabaqcıl ali təhsil ocaqları arasındadır. Hazırda, 3 kollec, 27 məktəb, 5 institut başda olmaqla, çoxsaylı elmi vahidlərdə dünyanın 111 ölkəsindən təhsil alan 58720 tələbəsi vardır.<ref>{{cite web |url=https://www.studyinchina.com.my/web/page/wuhan-university/#:~:text=Wuhan%20University%20boasts%20a%20wide,disciplines%20and%20124%20undergraduate%20programs. |title=Wuhan University |author= |date= |website=studyinchina.com.my |publisher= |language=ingilis |access-date= 3 iyun 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref> Əsas kampusu Uhan şəhərində, Luociya təpəsində yerləşir. Uhan Universiteti ÇXR Təhsil Nazirliyi tərəfindən başladılmış universitetlərin təkmilləşdirilməsi proqramının nüfuzlu hesab olunan "A sinfi"nin üzvü olmaqla yanaşı, "Layihə 985" və "Layihə 211" kimi dövlət maliyyələşdirmə proqramlarının da tərkib hissəsidir. 2017-ci ildə Çin üzrə dərc olunmuş ali təhsil müəssisələri sıralamasında 3-cü yerdə qərarlaşmışdır. Müxtəlif sahələrdə görkəmli şəxsiyyətlər yetişdirən universitetin məzunları arasında Çin Kommunist Partiyasının banilərindən Çen Tankyu, Qazaxıstanın baş naziri Karim Masimov, [[Xiaomi]] şirkətinin qurucusu Ley Jun da vardır. ==Tarixi== === Erkən tarixi === Universitetin əsası Tzin sülaləsinin hakimiyyəti dövründə Ubey və Xunan əyalətlərinin rəhbəri olmuş Çang Çidong 1893-cü ildə təsis etdiyi Ziqianq İnstitutuna söykənir. 1893-1928-ci illər arasında müxtəlif adlar və statuslar altında fəaliyyət göstərən ali təhsil müəssisəsi 1928-ci ildən etibarən bu günkü adı ilə fəaliyyət göstərir. İlkin dövrlərdə ali təhsil qurumunda çin dili, riyaziyyar, təbiət elmləri və sahibkarlıq üzrə dərslər tədris olunurdu. Ardınca Minerallar İnstitutunun və Kimya İnstitutunun yaradılması ilə mühəndisliyə dair tədris olunan dərslərin sayı da artdı. Dövr ərzində dil təhsilində də bir sıra yeniliklər mənimsənildi və ingilis, fransız, alman, rus, yapon dillərinin tələbələrə öyrədilməsinə start verildi. === Yeni dövr === ==Elmi strukturu== Uhan Universitetində tədris prosesi 3 kollec, 27 məktəb, 5 institut başda olmaqla, çoxsaylı elmi vahidlərdə həyata keçirilir. === Kolleclər === * Çin dili və ədəbiyyatı kolleci * Kimya və molekulyar elmlər kolleci * Tibb elmləri kolleci {{sütunlar}} === Məktəblər === {{sütun}} * Fəlsəfə məktəbi * Jurnalistika və ictimai əlaqələr məktəbi * Xarici dillər və ədəbiyyat məktəbi * Tarix məktəbi * Biznes və iqtisadiyyat məktəbi * Hüquq məktəbi * Marksizm məktəbi * Siyasi elmlər və ictimai idarəetmə məktəbi * İnformasiya idarəetməsi məktəbi {{sütun}} * Riyaziyyat və statistika məktəbi * Fizika və təxnologiya məktəbi * Təbii sərvətlər və ətraf mühit məktəbi * Mexanika mühəndisliyi məktəbi * Avtomatlaşdırma və elektrik mühəndisliyi məktəbi * Şəhər planlaşdırılması məktəbi * İnşaat mühəndisliyi məktəbi * Su mənbələri və hidroenerji məktəbi * Elektron informasiya məktəbi {{sütun}} * Komputer elmləri məktəbi * Geodeziya məktəbi * İnformasiya mühəndisliyi məktəbi * Çap və qablaşdırma məktəbi * Kiber-elm və mühəndilsik məktəbi * İbtidai tibb məktəbi * Sağlamlıq elmləri məktəbi * Əczaçılıq elmləri məktəbi * Stomotologiya məktəbi {{sütun/son}} {{sütunlar}} === İnstitutlar, departmanetlər və digər elmi vahidlər === {{sütun}} *İncəsənət departamenti *Sosiologiya departamenti *Pedaqoji institut *Təkmilləşdirilmiş tədqiqatlar institutu *Texnoloji elmlər institutu {{sütun}} *Çin sərhəd və okean tədqiqatları institutu *Şəhərləşmə və regional inkişaf institutu *İnformasiya mühəndisliyi üzrə dövlər laboratoriyası *Birinci xəstəxana *İkinci xəstəxana {{sütun/son}} ==Tədris infrasturkturu== ===Kampusları=== ===Kitabxanası=== ==Reytinq və akkreditasiya== ==İstinadlar== {{istinad siyahısı|2}} {{xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Çin universitetləri]] [[Kateqoriya:Pekində təhsil]] [[Kateqoriya:1893-cü ildə yarananlar]] t17stri1ojfl05z03a2k57es8fkv8o4 0 706329 6557064 5978622 2022-07-31T20:24:41Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu (Azərbaycan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu (Azərbaycan)]] ga034h7p2ft3wv1ah7jsxvc18l85x7x 0 706819 6557466 5984826 2022-08-01T06:11:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şirkət}} '''SZ DJI Technology Co., Ltd.''' — multikopterlər, [[mikrokontroller]], [[Pilotsuz uçuş aparatı|Pilotsuz uçuş aparatları]] (PUA) və video avadanlıqları istehsal edən [[Çin]] şirkəti. PUA sənayesində qabaqcıl və bazar liderlərindən biridir. Şirkətin mərkəzi [[Şençjen]] şəhərində yerləşir. 2018-ci ildə şirkət, "DJI"nin qərargahı yerləşəcək binalar kompleksinin inşasına başlayır. Kompleksin dizaynı ilə, " Foster və Partners" memarlıq bürosu məşğul olur.<ref>''Ольга Мамаева'' [http://art-and-houses.ru/2018/05/15/shtab-kvartira-proizvoditelya-dronov-po-proektu-foster-partners/ Штаб-квартира производителя дронов по проекту Foster + Partners] — Art and Houses, 15 мая 2018</ref> . == Şirkətin tarixi == Şirkətin gələcək məhsullarına qeyri-müəyyən şəkildə və təcrübələr, 2006-cı ildə Honqkonqdakı tələbə yataqxanasında başlayır. Firmanın qurucusu olan (o zaman [[Honkonq Universiteti|Honqkonq Elm və Texnologiya Unversiteti]]<nowiki/>nin Elektron Mühəndisliyi Fakültəsinin tələbəsi) Van Taonun pilotsuz hava vasitələrinə ( [[Pilotsuz uçuş aparatı|PUA]] ) marağı, təxminən 6 min dollar dəyərində olan ilk "prototiplərin" hazırlanmasına səbəb olur. "PUA"nın peyk naviqasiyasından istifadə edərək xəritədə göstərilən marşrut boyunca uçmasına və qalxma nöqtəsinə (XP3.1 WayPoint) qayıtmasına kömək edən ilk serialı nəzarətçi avadanlıqlar 2010-cu ildə buraxılır və çox yüksək qiymətə satışa çıxır<ref>https://web.archive.org/web/20160426090530/http://www1.investhk.gov.hk/zh-hk/success-stories/seeing-the-unseen/</ref>. Avadanlığın qiyməti təxminən 10 min dollar olur<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.dji.com/newsroom/news/dji-xp3-1-waypoint-is-officially-launched-to-the-market-worldwide |access-date=2016-04-25 |archive-date=2016-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160530120046/http://www.dji.com/newsroom/news/dji-xp3-1-waypoint-is-officially-launched-to-the-market-worldwide |url-status= }}</ref>. 2010-cu ildə şirkətin işçilərinin sayı təxminən 10–20 nəfər, şirkətin gəliri isə bir neçə yüz min dollar idi<ref>https://web.archive.org/web/20160413142139/http://newseed.pedaily.cn/201509/201509011321370.shtml</ref>. 2006–2013-cü illər arasında baş verən, cihazları yaxşılaşdırmaq və məhsulun maya dəyərini aşağı salmaq cəhdləri, qiyməti 800 dollardan az olan daha çox kütləvi pilotsuz təyyarə modelinin ortaya çıxmasına səbəb olr. Bunun nəticəsində, şirkətin məhsulları gözlənilməz bir kütləvi tələbə səbəb olur. Artıq təkcə şirkətlər, dövlət qurumları və peşəkar insanlar yox, sadəcə "uçan kamera" sahibi olmaq istəyən adi insanlar rahat şəkildə "PUA"lara sahib ola bilərdi<ref>https://web.archive.org/web/20160415150728/http://www.forbes.ru/tekhnologii/mekhanizmy-i-gadzhety/288877-voina-dronov-kak-frenk-veng-sozdal-novyi-rynok-i-stal-milli?page=0,0</ref>. 2013-cü ildə şirkət, özunun flaqman məhsulu olan "Phantom quadcopter" modelini bazara təqdim edir. Onun sayəsində şirkət ili 130 milyon dollar gəlirlə başa vurmağı bacarır. Artıq 2014-cü ildə bu modelin təxminən 400.000 ədədi satılır. 2015-ci ildə şirkətin dövriyyəsi 500 milyon dollar təşkil edir<ref name=":0">http://www.forbes.ru/tekhnologii/mekhanizmy-i-gadzhety/288877-voina-dronov-kak-frenk-veng-sozdal-novyi-rynok-i-stal-milli?page=0,0</ref>. Bir çox Çin texnoloji şirkətindən fərqli olaraq, DJI başqalarının dizaynına əsaslanan cihazlar istehsal etmir, texnologiyanı heç kimdən borc almır, ancaq özü Pilotsu Uçuş Aparatları bazarında yeniliklər edir. Bu səbəbdən və dron bazarının çox güclü bir şəkildə inkişaf etməsi səbəbindən mətbuat tez-tez DJI ilə [[Apple]] arasında paralellər qurur və ya DJI "Dronlar arasında Apple" adlandırılır<ref>https://web.archive.org/web/20160406040740/http://www.investopedia.com/articles/investing/020116/dji-chinas-drone-maker-apple-drones.asp</ref><ref>http://fortune.com/2016/03/03/dji-phantom-4-drone/</ref><ref name=":0" />. 2015-ci ilin sonunda "DJI"nin, Avropanın tanınmış foto və video avadanlığı istehsalçılarından biri olan "Hasselblad"ın səhmlərinin bir hissəsini əldə etdiyi məlum olur<ref name=":1">http://www.ixbt.com/news/2015/11/05/hasselblad-group-dji.html</ref>. Şirkətlər, hər iki şirkətin güclü tərəflərini bir araya gətirəcək bir strateji ortaqlıq elan edirlər<ref name=":1" />. == Məhsulları == {{Div col}} * DJI Phantom * DJI Mavic Pro * DJI Inspire * DJI Inspire 2 * DJI Spark * DJI Osmo * DJI Osmo Mobile * DJI Mavic Air * DJI Mavic Air 2 * DJI Mavic 2 Pro * DJI Mavic 2 Zoom * DJI Osmo Action * DJI Ryze Tello * DJI Ronin * DJI Matrice * DJI Agras * DJI Mavic Mini * DJI Mini 2 (Mavic Mini 2){{Div col end}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:Çin şirkətləri]] [[Kateqoriya:Pilotsuz uçuş aparatları]] emgxvw657z7fwdpyr44lq4s7ea2hchp 2 707014 6557269 5986812 2022-08-01T01:02:16Z Xqbot 6962 Bot: İşləməyən yönləndirilmənin yeri dəyişdirilmiş hədəf səhifəyə [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 01]] düzəldilməsi wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 01]] 3e058zqmo6o5b8n525zb8exfdodowuh 2 707016 6557271 5986807 2022-08-01T01:02:26Z Xqbot 6962 Bot: İşləməyən yönləndirilmənin yeri dəyişdirilmiş hədəf səhifəyə [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 03]] düzəldilməsi wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 03]] 2wme1jycyemfwh5g0nbghk49z1n45e6 2 707017 6557272 5986806 2022-08-01T01:02:31Z Xqbot 6962 Bot: İşləməyən yönləndirilmənin yeri dəyişdirilmiş hədəf səhifəyə [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 04]] düzəldilməsi wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 04]] m86vsqsnlm05if9zfp6tourqn1z8nh8 2 707023 6557270 5986811 2022-08-01T01:02:21Z Xqbot 6962 Bot: İşləməyən yönləndirilmənin yeri dəyişdirilmiş hədəf səhifəyə [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 02]] düzəldilməsi wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 02]] 28wsgxi3ajpm0fekfo53e5rraokxzxr 0 708231 6557361 6247366 2022-08-01T04:54:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şirkət}} '''China Unicom''' — Çin telekomnukasiya şirkəti. China Mobile və [[China Telecom]] ilə birlikdə ölkədəki ən böyük üç şirkətdən biridir. Şirkət mobil rabitə və genişzolaqlı İnternet xidmətləri təqdim edir. Paytaxt Pekin şəhəri də daxil olmaqla ÇXR-nin şimal hissəsində işləyir. Dünyanın ən böyük dövlət şirkətləri siyahısında 2019-cu il üçün "Forbes Global 2000" sıralamasında 251-ci yeri tutub (gəlir baxımından 215-ci, xalis mənfəət baxımından 546-cı, aktivlər baxımından 394-cü və bazar kapitallaşmasına görə 346-cı yer) <ref>https://www.forbes.com/companies/china-unicom/<nowiki/>{{Cite web}}</ref>. Bu siyahıda olan Çin şirkətləri arasında 37-ci yeri tutub. == Tarixi == China Unicom, 19 iyul 1994-cü ildə "Çin Xalq Respublikası Sənaye və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi" tərəfindən dövlət şirkəti olaraq qurulmuş və "Çin Xalq Respublikası Dövlət Şurası" tərəfindən təsdiq edilmişdir. 2000-ci ilin fevralında "China Unicom" [[Honkonq]]<nowiki/>da şirkət olaraq qeydiyyata alınır və 22 iyun 2000-ci ildə Honkonq birjasında səhmləri qeydə alınır. 18 oktyabr 2006-cı ildən başlayaraq [[Makao]]<nowiki/>da "CDMA" şəbəkəsinin fəaliyyətində iştirak edir. 2008-ci ilin aprel ayının sonunda şirkətin xidmətlərindən 125 milyon GSM istifadəçisi və 43 milyon "CDMA" istifadəcisi istifadə edirdi <ref>{{Cite web |title=China Unicom Subscriber Data |url=http://www.chinaunicom.com.hk/en/investor/monthly.html?year=2008&month=4&ym=2008%204 |access-date=2021-06-19 |archive-date=2011-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111004054422/http://www.chinaunicom.com.hk/en/investor/monthly.html?year=2008&month=4&ym=2008%204 |url-status=dead }}</ref>. 2 iyun 2008-ci il tarixində "China Unicom" CDMA biznesi və [[China Telecom]]<nowiki/>un aktivlərini 110 milyard [[Renminbi|yuan]] (ticarət zamanı Unicom səhmlərinin dəyəri 56,3 milyard dollar idi <ref>{{Cite web |title=China Netcom /Пресс-релиз China Unicom по поводу слияния |url=http://www.chinaunicom.com.hk/en/press/pressrelease/news.html?id=4581 |access-date=2021-06-19 |archive-date=2015-09-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923202846/http://www.chinaunicom.com.hk/en/press/pressrelease/news.html?id=4581 |url-status=dead }}</ref>) satacağını və qalan hissəsini isə "China Netcom" şirkəti ilə birləşdirəcəyini elan edir <ref>http://www.chron.com/disp/story.mpl/headline/biz/5813474.html<nowiki/>{{Cite web}}</ref>. CDMA biznesi rəsmi olaraq noyabrın əvvəlində "China Telecom" tərəfindən satın alınır. "China Netcom" şirkəti isə "China Unicom"un törəmə şirkətinə çevrilir və şirkətin səhmləri Honkonq və Nyu York birjalarında siyahıdan çıxarılır. 7 yanvar 2009-cu ildə "China Unicom" [[3G]] telekomunikasiya işini genişləndirmək üçün WCDMA lisenziyası alır <ref>http://www.brandrepublic.asia/DigitalMedia/Mobilearticle/2009_01/China-awards-3G-licences/33922 {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120914084437/http://www.campaignasia.com/ |date=2012-09-14 }}<nowiki/>{{Cite web}}</ref>. 2009-cu ilin iyul ayında China Unicom, GSM şəbəkəsini inkişaf etdirmək üçün infrastruktur avadanlığı tədarükçüsü "Ericsson" şirkəti ilə 700 milyon dollarlıq bir müqavilə imzalayır. 2014-cü ilin iyul ayında şirkət, "China Telecom" və "China Mobile Communication Company" ilə birlikdə, daha sonra kirayəyə götürərək və verici şəbəkələrini köçürtdükləri mobil qüllələr üçün xidmət və inkişaf şirkəti olan "China Tower Corporation"u qurur. 2014-cü ilin mart ayında şirkət dördüncü nəsil mobil şəbəkənin ([[4G]]) ticarət fəaliyyətinə başlayır və 2019-cu ilin sentyabr ayında "China Telecom" ilə birlikdə [[5G]] şəbəkəsinin inkişafına başlayır <ref>https://www.reuters.com/article/us-china-teleco-5g-idUSKCN1VU1FH<nowiki/>{{Cite web}}</ref>. 2017-ci ilin avqust ayında şirkət, mülkiyyət formasını dövlət mülkiyyətindən qarışıq hala keçirmək üçün baş tutan təcrübədə iştirak edir. "China United Network Communications" şirkətində olan dövlət payının bir hissəsi bir neçə şirkətə satılır. Ən böyük səhm payını alanlar, şirkətdə bir idarə heyəti üzvü təyin etmək hüququ əldə edirlər. "China life insurance", [[Baidu]], [[Alibaba Group]], JD.com və [[Tencent]] kimi böyuk kompaniyalar 11.7 milyard dollar müqabilində, şirkətin 35.2 faiz səhmlərini satın alırlar <ref>https://www.reuters.com/article/us-china-unicom-results-idUSKCN1AW0JP<nowiki/>{{Cite web}}</ref> . == Fəaliyyət göstəriciləri == China Unicom dünyanın ən böyük telekommunikasiya şirkətlərindən biridir. 2018-ci ilin sonunda mobil abunəçilərinin sayı 315 milyona (Çin bazarının 20.4 faizii) çatır. Bunlardan 220 milyonu [[4G]] istifadə edir. Genişzolaqlı İnternet abunəçilərinin sayı 80,9 milyon, stasionar telefonların sayı isə 55,9 milyona çatır. 2020-ci ilin ortalarından etibarən "China Unicom"un bütün ölkədə fəaliyyət göstərən təxminən 130 min [[5G]] stansiyası olur <ref>http://russian.people.com.cn/n3/2020/0607/c31518-9698126.html<nowiki/>{{Cite web}}</ref>. {| class="wikitable" |+Maliyyə göstəriciləri <ref>https://www1.hkexnews.hk/listedco/listconews/sehk/2009/0415/ltn20090415013.pdf<nowiki/>{{Cite web}}</ref> <ref>https://www1.hkexnews.hk/listedco/listconews/sehk/2014/0311/ltn20140311017.pdf<nowiki/>{{Cite web}}</ref>(Milyard yuan ilə) !2004 ! 2005 ! 2006 ! 2007 ! 2008 ! 2009 ! 2010 ! 2011 ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! 2016 ! 2017 ! 2018 |- | Dövriyyə | 132.6 | 139.6 | 145.9 | 150.7 | 148.9 | 154.0 | 171.4 | 209.2 | 248.9 | 295.0 | 284.7 | 277.0 | 274.2 | 274.8 | 290.9 |- | Xalis gəlir | 7.176 | 18.88 | 15.96 | 21.44 | 33.91 | 9,464 | 3.701 | 4.227 | 7,096 | 10.41 | 12.06 | 10.56 | 0.630 | 1.850 | 10.26 |- | Aktivlər | 365.9 | 346.0 | 350.2 | 334.1 | 344.9 | 417.0 | 441.3 | 456.2 | 516.1 | 529.2 | 545.1 | 610.3 | 614.2 | 572.0 | 540.3 |- | Kapital | 137.5 | 139.8 | 153.3 | 178.5 | 206.7 | 206.4 | 205.7 | 205.9 | 209.5 | 218.8 | 227.5 | 231.2 | 227.7 | 304.3 | 314.3 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:Telekommunikasiya şirkətləri]] [[Kateqoriya:Çin şirkətləri]] [[Kateqoriya:Transmilli korporasiyalar]] [[Kateqoriya:Şirkətlər]] [[Kateqoriya:1994-cü ildə yaranan şirkətlər]] idr6nodnz3ogzz4q1kr0jrl1dtkr7tc 0 708444 6557049 6011840 2022-07-31T20:05:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid}} '''Atlantik Dairə''' ({{lang-en|Atlantic County}}) — [[ABŞ]]-ın [[Nyu-Cersi]] ştatının dairəsi. 2000-ci il əhalinin siyahıya alınmasına görə, Atlantik əyalətində 252552 nəfər yaşayırdı. [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu]]nun məlumatına görə, 2009-cu ilədək əhali 271.712 nəfərə qədər artmışdır<ref>[http://quickfacts.census.gov/qfd/states/34/34001.html Бюро переписи населения США - Atlantic County, New Jersey] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110606213407/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/34/34001.html |date=2011-06-06 }}{{ref-en}}</ref>. Dairənin ən böyük şəhəri — [[Atlantik-Siti]]. Dairənin inzibati mərkəzi statistik məqsədlə müəyyənləşdirilmiş ərazidə yerləşir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{xarici istinadlar}} {{Nyu-Cersi dairələri}} [[Kateqoriya:Nyu-Cersi]] c3dc4gl337ve6gfr81lyzgkwc1ebtaf 0 709668 6557601 6524632 2022-08-01T07:51:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{Obraz | color = #21301C | adı = Doqmit | orijinal adı = {{Dil-en|Dogmeat}} | seriya = [[Fallout]] | şəkil = Doqmit-lodinq-skrin.jpg | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = Doqmit "''[[Fallout 4]]''" (2015) video oyununda. | ilk = ''[[Fallout (video oyun)|Fallout]]'' (1994) | son = ''[[Fallout Shelter]]'' | yaradan = [[Tim Keyn (geymdizayner)|Tim Keyn]]<br />Cessi Hayniq | canlandıran = River ("''Fallout 4''") | başlıq1 = İrqi | data1 = [[Köpək|İt]] | başlıq2 = Evi | data2 = ''Çöllük'' | başlıq3 = Bacarıqları | data3 = İybilmə, qapma | növü = [[Köməkçi (personaj tipi)|Saydkik]] | cinsi = [[Kişi|Erkək]] }} '''Doqmit''' ({{dil-en|Dogmeat}}) və ya '''it''' — [[Apokaliptika və postapokaliptika|postapokaliptik]] mövzulu [[Rol video oyunu|rol video oyunlarından]] ibarət "''[[Fallout]]''" seriyasında [[Köpək|it]] [[qeyri-oyunçu personaj]] (NPC). Doqmit ilk dəfə orijinal "''[[Fallout (video oyun)|Fallout]]''" (1997) video oyununda oyun personaj üçün qeyri-məcburi bir yoldaş kimi təqdim edilmiş, daha sonradan oyunun sikveli olan "''[[Fallout 2]]''" (1998) və başqa video oyunlarda kameo etmişdir. Doqmitin eyni rolu canlandıran başqa versiyaları "''[[Fallout 3]]''" (2008) və "''[[Fallout 4]]''" (2015) video oyunlarından mövcuddur. Personajın bütün inkarnasiyaları müsbət reaksiyaya səbəb olmuş və seriyanın ən yaddan qalan hissələrindən biri olaraq qəbul edilmiş, eləcə də video oyun sahəsindəki ən populyar [[Köməkçi (personaj tipi)|saydkiklərdən]] biri hesab edilmişdir. == Tarixi == "[[Black Isle Studios]]"un istehsal etdiyi və "[[Interplay Entertainment]]" tərəfindən yayımlanan orijinal "''[[Fallout (video oyun)|Fallout]]''" video oyununda "Sığınacaq sakini" adlanan oyunçu personaj Doqmit ilə ilk dəfə Canktaun adlı bir şəhərdə qarşılaşır. Doqmitin keçmiş sahibi yerli qanqster [[Fallout (video oyun)#Əsas personajlar|Gizmo]] tərəfindən işə alınan cinayətkarlar tərəfindən öldürülən, [[Maks Rolatanski]]yə yaxından bənzəyən adsız bir şəxs idi. Oyunçu personaj Doqmit bəsləyirsə və ya dəri gödəkçə geyinərsə, Doqmit onun dalına düşəcək və yanında döyüşəcək. Seriyanın kanonuna görə, Doqmit 30 dekabr 2161-ci il tarixində sığınacaq sakini tərəfindən öz öhlədiyinə götürülür və 20 aprel 2162-ci il tarixində onun Ustadın hərbi bazasına hücumu zamanı güc bariyeri tərəfindən öldürülür.<ref>{{cite web|title=Fallout 2 Manual|url=http://www.duckandcover.cx/fallout2/Fallout2.pdf|publisher=Interplay|author=Black Isle Studios|work=Fallout 2|date=30 September 1998|access-date=2 July 2021|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304030545/http://www.duckandcover.cx/fallout2/Fallout2.pdf|url-status=live}}</ref><ref name="FOBible0">{{cite web|authorlink=Chris Avellone|first=Chris|last=Avellone|title=Fallout Bible 0|work=Fallout Bible|date=25 February 2002|url=http://www.duckandcover.cx/index.php?id=5|access-date=2 July 2021|archive-date=3 April 2013|archive-url=https://www.webcitation.org/6Fc5qBXkf?url=http://www.duckandcover.cx/index.php?id=5|url-status=dead}}</ref><ref name=ugo /> Personaj "''Fallout''" üçün hazırlanan bir filmdə görünməli idi, lakin layihə sonradan ləğv edilmişdir.<ref>Matt Bertz, [http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2009/10/01/corey-may-interview.aspx Codec Chatter: Assassin's Creed Scribe Corey May] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171229231605/http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2009/10/01/corey-may-interview.aspx |date=2017-12-29 }}, ''Game Informer'', 1 October 2009.</ref> Doqmit "''[[Fallout 2]]''" video oyununda pasxa yumurtası tipli "Qırılmış xəyalların kafesi" adlı xüsusi rastlaşmada qeyri-kanonik bir kameo edir.<ref name=ugo /><ref>{{cite web|title=Special Encounter: The Cafe of Broken Dreams|work=Fallout 2 Walkthrough|publisher=GameBanshee.com|url=http://www.gamebanshee.com/fallout2/specialencounters/thecafeofbrokendreams.php|access-date=2021-07-02|archive-date=2017-06-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20170623155232/http://www.gamebanshee.com/fallout2/specialencounters/thecafeofbrokendreams.php|url-status=live}}</ref> "''Fallout 2''"-nin oyunçu personajı "Seçilmiş olan" rastlaşma zamanı 13 nömrəli sığınacağın kombinezonunu geyərsə, Doqmito sahiblənə bilər. Bunu video oyundakı bir baq səbəbindən Brickiper xalatı ilə də etmək mümkündür. Oyunçu Doqmiti öldürməyi seçərsə, "''[[Dəli Maks (film, 1979)|Dəli Maks]]''" filmində eyniadlı rolu canlandıran [[Mel Gibson]]a istinadən Mel adlı bir adam meydana çıxacaq və Doqmitin intiqamını almağa çalışacaq. Personaj "''Fallout''" kainatının xaricində də kameo etmişdir. Bunlara "Troika Games" tərəfindən 2001-ci ildə hazırlanmış və istehsal prosesində "''[[Fallout (video oyun)|Fallout]]''" video oyununun dizayneri [[Tim Keyn (geymdizayner)|Tim Keynində]] iştirak etdiyi "''Arcanum: Of Steamworks and Magick Obscura''" və 2004-cü ildə "''Fallout''" video oyununun prodüseri [[Brayan Farqo]]nun başçılıq etdiyi "inXile Entertainment" tərəfindən hazırlanan "''The Bard's Tale''" video oyunları aiddir. "Black Isle Studios" şirkətinin "''[[Van Buren (Fallout)|Van Buren]]''" adlı üçüncü bir "''Fallout''" video oyun layihəsində Doqmiti geri gətirmək planları yox idi. Hər halda, video oyun sonradan ləğv edilmişdir.<ref name=escapist /> Doqmit adlı tamamilə fərqli<ref name=ugo /> bir it personaj "[[Bethesda Softworks]]" tərəfindən hazırlanmış və yayımlanmış "''[[Fallout 3]]''" video oyununa əlavə edilmişdir. Video oyununun hadisələri 2277-ci ildə cərəyan edir. Doqmitin keçmiş sahibi itin tapıldığı zibilxanada bir qrup reyder tərəfindən öldürülmüşdü. Doqmit "''Fallout 3''"-ün oyunçu personajı "Yalnız gəzəyən" tərəfindən sahiblənə bilər. İt oyun boyunca dəyərli əşyaları tapıb oyunçuya gətirə bilər.<ref>Chris Hicks, [http://www.gamesradar.com/three-fallout-3-screens-including-dog-meat/ Three Fallout 3 screens – including Dog Meat | Faithful friend returns in sequel] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170620084144/http://www.gamesradar.com/three-fallout-3-screens-including-dog-meat/ |date=2017-06-20 }}, GamesRadar, 21 April 2008.</ref> "''Fallout 3''" video oyununun "''[[Fallout 3#Genişləndirmə paketləri|Broken Steel]]''" genişləndirmə dəsti oyun zamanı ölən Doqmiti qeyri-məcburi olaraq onun yenisi ilə əvəz edilməsinə imkan verir. Personajın bu versiyasının sağlamlıq sayğacı orijinalından iki dəfə çoxdur, yəni başlama vahidi 500 əvəzinə 1.000 dəyərindədir.<ref>Karen Schrier, David Gibso, ''Designing Games for Ethics: Models, Techniques and Frameworks'', page 33.</ref> Azarkeşlər tərəfindən yaradılmış və Doqmit üçün zireh yaradan mod "Destructoid" saytı tərəfindən "Bethesda" şirkətinin "''[[The Elder Scrolls IV: Oblivion]]''" video oyunundakı məşhur<ref>Richard Cobbett, [http://www.computerandvideogames.com/335415/features/the-best-and-worst-dlc/ Feature: The best and worst DLC] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141204120150/http://www.computerandvideogames.com/335415/features/the-best-and-worst-dlc/ |date=2014-12-04 }}, ComputerAndVideoGames.com, 12 February 2012.</ref> ödənişli "at zirehi" genişləndirmə paketi ilə müqayisə edilmişdir. Əlavə olaraq, saytda onlar arasındakı fərqin Doqmitin zirehinin "ödənişsiz və işlək" olduğu qeyd edilmişdir.<ref>Conrad Zimmerman, [http://www.destructoid.com/dogmeat-mod-for-fallout-3-protects-the-pooch-140691.phtml Dogmeat mod for Fallout 3 protects the pooch] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151001005944/http://www.destructoid.com/dogmeat-mod-for-fallout-3-protects-the-pooch-140691.phtml |date=2015-10-01 }}, Destructoid, 20 July 2009.</ref> Doqmitin yeni versiyası "''[[Fallout 4]]''" video oyununa əlavə edilmişdir. Bu video oyunda Doqmit bir [[alman çoban iti]]dir və ölümsüzdür.<ref>{{cite web|url=http://uproxx.com/gammasquad/2015/06/good-news-pet-loving-gamers-dogmeat-cant-die-in-fallout-4/|title=Good News, Pet-Loving Gamers: Dogmeat Can't Die In 'Fallout 4′|last=Seitz|first=Dan|date=17 June 2015|access-date=17 June 2015|archive-date=19 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150619183340/http://uproxx.com/gammasquad/2015/06/good-news-pet-loving-gamers-dogmeat-cant-die-in-fallout-4/|url-status=live}}</ref> Personajın bu versiyası "''[[Fallout Shelter]]''" video oyununda da görünür.<ref>{{cite web|url=https://www.polygon.com/2015/12/10/9885152/fallout-shelter-introduces-dogmeat-and-other-pets-to-the-vault|title=Fallout Shelter introduces Dogmeat and other pets to the vault|publisher=[[Polygon (veb-sayt)|Polygon]]|last=Frank|first=Allegra|date=10 December 2015|access-date=4 June 2021|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624200313/https://www.polygon.com/2015/12/10/9885152/fallout-shelter-introduces-dogmeat-and-other-pets-to-the-vault|url-status=live}}</ref> == Dizaynı == [[Fayl:ACD Multi Ch. Silverbarn's Naava.jpg|thumb|left|upright|"''[[Fallout 3]]''" video oyununda Doqmitin dizaynı "''Dəli Maks 2''" filmindəki eyniadlı personajın itinə oxşaması üçün "göy hiler" cinsinə əsaslanmışdır.]] Doqmit 1981-ci ildə çəkilmiş [[Apokaliptika və postapokaliptika|postapokaliptik]] mövzulu "''[[Dəli Maks 2 (film, 1981)|Dəli Maks 2]]''" filmindəki [[Maks Rokatanski|Maks Rokatanskinin]] (Dəli Maks) adsız itindən ilham alınaraq yaradılmışdır. Personajın ilk adı "Doqşit" ({{dil-en|Dogshit}}) idi və bu, 1975-ci ildə çəkilmiş postapokaliptik "''[[Oğlan və iti (film, 1975)|Oğlan və iti]]''" filminin açılış səhnəsindən alınmışdır. Burada baş qəhrəman Vik Blad ({{dil-en|Blood}}) adlı itini "Doqmit" adlandırır. "''[[Fallout (video oyun)|Fallout]]''" video oyununun prodüseri, aparıcı proqramçısı və dizayneri Tim Keynə görə, "video oyununun bədii rejissoru [[Leonard Boyarski]] ofisində bu filmi davamlı olaraq izləyirdi" və oyuna bir itin əlavə edilməsinin "bomba" olacağını demişdir. Keyn "''Fallout''" video oyununun proqramçısı və dizayneri Cessi Hayniqi "Doqmitin yaradılmasına görə təşəkkür ediləcək adam" adlandırmışdır. Hayniq özü demişdir ki, öz fikrinə görə, "''Fallout''" video oyununun dizayneri Skott Binni personajın adının nə olacağına qərar vermiş və onu sözügedən film səhnəsindən almışdır.<ref name=escapist /> "''Fallout''" video oyununun dizayneri [[Kris Teylor (geymdizayner)|Kris Teylor]] 2009-cu ildə "Doqmitin bu qədər populyar bir personaj çevriləcəyini heç gözləmədikləri"ni söyləmişdir. O, "oyunçuya qoşulan [[qeyri-oyunçu personaj]]ların həmişə şiddətli bir sona çatacağını düşündüyü"nü, lakin "oyunçuların xüsusilə də hərbi bazadakı güc sahələrindəki cəhənnəmdən keçərək Doqmiti sona qədər yaşatmaq üçün gördüyü bütün işlərdən xəbərdar olduqda şoka düşdü"yünü qeyd etmişdir.<ref name=escapist /> "''[[Fallout 2]]''" və "''[[Fallout: New Vegas]]''" video oyunlarının dizayneri [[Kris Avellon]]a görə, Doqmit müxtəlif səbəblərdən "mübahisəsiz ən uğurlu NPC yoldaşdır". Ona görə, ilk növbədə, personaj danışmadığı üçün "oyunçular ona istədiyi şəxsiyyəti verə bilər". İkincisi, Doqmit "döyüşdə təsirlidir" və nəhayət, personaj "dəridən qabıqdan çıxaraq sona qədər oyunçu personajın yanında qalan bir itdir".<ref name=escapist>Michael Fiegel, [http://www.escapistmagazine.com/articles/view/issues/issue_211/6283-Junktown-Dog The Escapist : Junktown Dog] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130120191305/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/issues/issue_211/6283-Junktown-Dog |date=2013-01-20 }}, ''The Escapist'', 21 July 2009.</ref> {{clear}} "''[[Fallout 4]]''" video oyununda Doqmitin hərəkətlərini qeyd alan River adlı real bir alman çoban itidir.<ref>{{Cite web |first=Matthew |last=Reynolds |url=https://www.digitalspy.com/videogames/a669810/meet-the-real-life-german-shepherd-used-to-motion-capture-fallout-4s-canine-companion-dogmeat/ |title=Meet the real life German Shepherd used to motion capture Fallout 4's canine companion Dogmeat |work=Digital Spy |date=September 22, 2015 |access-date=July 1, 2021 |archive-date=December 12, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211212034528/https://www.digitalspy.com/videogames/a669810/meet-the-real-life-german-shepherd-used-to-motion-capture-fallout-4s-canine-companion-dogmeat/ |url-status=live }}</ref> 27 iyun 2021-ci il tarixində video oyununun baş dizayneri Col Bercess öz rəsmi "[[Twitter]]" hesabında<ref>{{Cite web |url=https://www.polygon.com/2021/6/28/22553991/fallout-4-dogmeat-actor-dies-obituary-rip-river-joel-burgess |first=Owen |last=S. Good |title=Rest in peace, River: Fallout 4's Dogmeat and a companion to millions |work=Polygon |access-date=July 1, 2021 |archive-date=November 2, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102212832/https://www.polygon.com/2021/6/28/22553991/fallout-4-dogmeat-actor-dies-obituary-rip-river-joel-burgess |url-status=live }}</ref> Riverın vəfat etdiyini təsdiqləmişdir.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/fallout-4-dogmeat-passes-away-inspiration-story-river |title=River, the Real-Life Dog That Inspired Fallout 4's Dogmeat, Has Passed Away |first=Adam |last=Bankhurst |date=June 28, 2021 |work=[[IGN]] |access-date=July 1, 2021 |archive-date=December 3, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211203064043/https://www.ign.com/articles/fallout-4-dogmeat-passes-away-inspiration-story-river |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.eurogamer.net/articles/2021-06-28-river-the-real-life-dog-who-inspired-dogmeat-from-fallout-4-has-passed-away |title=River, the real-life dog who inspired Dogmeat from Fallout 4, has passed away |first=Wesley |last=Yin-Poole |date=June 28, 2021 |work=Eurogamer |access-date=July 1, 2021 |archive-date=October 27, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211027012256/https://www.eurogamer.net/articles/2021-06-28-river-the-real-life-dog-who-inspired-dogmeat-from-fallout-4-has-passed-away |url-status=live }}</ref> == Qəbulu == {{Sitat qutusu|quote=Hər kəs bilir ki, it bir insanın ən yaxşı dostudur. Bu, postapokaliptik nüvə dünyasında daha realdır.|source=–Tom Hoggins. "''[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]''".<ref name=tt />||width =25%}} "Kotaku" saytının jurnalisti Oven Qud Doqmiti "franşizanın ən simvolik personajlarından biri", eyni zamanda seriyanın "emosional olaraq ən uyğun xüsusiyyətlərindən biri" adlandırmıdşır.<ref>Owen Good, [http://kotaku.com/5323219/dogmeat-the-emotional-center-of-fallout Dogmeat, the Emotional Center of Fallout] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130103004108/http://kotaku.com/5323219/dogmeat-the-emotional-center-of-fallout |date=2013-01-03 }}, Kotaku, 26 July 2009.</ref> Skott Rocers tərəfindən yazılmış "''Səviyyə adlamaq!: Möhtəşəm video oyun dizayn bələdçisi''" ({{Dil-en|Level Up!: The Great Video Game Design Guide}}) kitabında "partiya üzvlərinin insan olmasına ehtiyac yoxdur" mövzusunu müzakirə edilərkən Doqmit nümunə götürülmüşdür.<ref>Scott Rogers, ''Level Up!: The Guide to Great Video Game Design'', page 52.</ref> "UGO Team" 2008-ci ildə Doqmitin "''[[Fallout]]''" seriyasındakı "personajların mübahisəsiz çempionu" olduğunu və yalnız onların yox, həm də bütün video oyun sənayesinin sevimli bir it olduğunu bildirmişdir.<ref name=ugo>[http://www.ugo.com/games/fallout-characters-dogmeat UGO's Favorite Fallout Characters] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131105112212/http://www.ugo.com/games/fallout-characters-dogmeat |date=5 November 2013 }}, UGO.com, 17 September 2008</ref> Elə həmin il "Bit-tech" internet portalının mütəxəssisi Co Martin Doqmiti "bütün zamanların ən yaxşı video oyun qeyri-oyunçu personajı" siyahısında 6-cı yerə layiq görmüşdür. Martin Doqmitin oyunçuların "məhz sağ qalma şansı daha çox olsun deyə bir video oyununun əhəmiyyətli hissələrini yenidən yükləyəcək və təkrar oynayacağı" tək video oyun personajı olduğunu yazmışdır.<ref>[http://www.bit-tech.net/gaming/pc/2008/07/18/top-10-computer-game-npcs/3 Top 10 Computer Game NPCs] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090122113801/http://www.bit-tech.net/gaming/pc/2008/07/18/top-10-computer-game-npcs/3 |date=2009-01-22 }}. bit-tech.net. Retrieved on 18 July 2008</ref> "The Escapist" yazıçısı Mayk Figel 2009-cu ildə Doqmiti "''Fallout''" kainatının ən sevilən personajı adlandırmışdır. O, Doqmitin "qayğısız bir çöllükdəki mənəvi bir kompass" olduğunu qeyd etmişdir.<ref name=escapist /> Doqmit 2010-cu ildə "The Escapist" internet portalının əməkdaşı Liza Foylz,<ref>{{cite web |author=Lisa Foiles |url=http://www.escapistmagazine.com/videos/view/top-5-with-lisa-foiles/2678-Top-5-Most-Loyal-Canine-Companions |title=Top 5 Most Loyal Canine Companions &#124; Top 5 with Lisa Foiles Video Gallery &#124; The Escapist |publisher=Escapistmagazine.com |date=25 January 2011 |access-date=20 June 2014 |archive-date=9 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140809042604/http://www.escapistmagazine.com/videos/view/top-5-with-lisa-foiles/2678-Top-5-Most-Loyal-Canine-Companions |url-status=dead }}</ref> 2012-ci ildə "''PlayStation Official Magazine''" jurnalının əməkdaşı Maykl Perri,<ref>Michael Perry, [http://www.officialplaystationmagazine.co.uk/2012/04/03/the-top-five-playstation-dogs/2/#gallery-top The top five PlayStation Dogs] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221031051/http://www.officialplaystationmagazine.co.uk/2012/04/03/the-top-five-playstation-dogs/2/ |date=21 December 2013 }}, ''PlayStation Official Magazine'', 3 April 2012</ref> 2013-cü ildə "Kotaku" saytının əməkdaşı Corco Vas,<ref>Gergo Vas, [http://www.kotaku.com.au/2013/03/the-most-awesome-video-game-dog-companions/ The Most Awesome Video Game Dog Companions] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170710073557/https://www.kotaku.com.au/2013/03/the-most-awesome-video-game-dog-companions/ |date=2017-07-10 }}, Kotaku, 6 March 2009.</ref> 2014-cü ildə "Paste" internet portalının əməkdaşı Brayan Teylor<ref>{{cite web |last=Taylor |first=Brian |url=http://www.pastemagazine.com/blogs/lists/2014/03/11-best-dogs-in-videogames.html |title=11 Best Videogame Dogs :: Games :: Lists :: Paste |publisher=Pastemagazine.com |date= |access-date=10 May 2014 |archive-date=12 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140512223649/http://www.pastemagazine.com/blogs/lists/2014/03/11-best-dogs-in-videogames.html |url-status=live }}</ref> və "[[Bild]]" qəzetinin işçiləri<ref>{{cite web|url=http://www.bild.de/spiele/spiele-news/konsolenspiel/die-besten-hunde-in-videospielen-38069714.bild.html|title=Welthundetag: Die coolsten Hunde in Videospielen|work=BILD.de|access-date=2021-07-02|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924124024/http://www.bild.de/spiele/spiele-news/konsolenspiel/die-besten-hunde-in-videospielen-38069714.bild.html|url-status=live}}</ref> daxil olmaqla bir çox publikasiya tərəfindən tərtib edilmiş "ən yaxşı video oyun itləri" siyahılarına daxil edilmişdir. "[[IGN]]" jurnalisti Rayan MakKeffri "Fallout 4" video oyununda geri qaytarılmasını ən çox istədiyi şey olaraq Doqmiti seçmişdir.<ref>{{cite web|url=http://uk.ign.com/articles/2015/06/05/11-things-we-want-in-fallout-4|title=11 Things We Want in Fallout 4|work=IGN|access-date=2021-07-02|archive-date=2020-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20200107101103/https://uk.ign.com/articles/2015/06/05/11-things-we-want-in-fallout-4|url-status=live}}</ref> "Kotaku" mütəxəssisi Loren Rouz personajı "video oyunların əsl ən yaxşı oyunçuları olan ən yaxşı heyvan yoldaşlardan biri" hesab etmişdir.<ref>{{Cite web |url=https://www.kotaku.com.au/2021/06/video-games-animal-companions-mvps/ |title=7 Animal Companions That Are The Real MVPs Of Video Games |date=23 iyun 2021 |access-date=10 iyul 2021 |website=Kotaku Australia |language=en |archive-date=2021-07-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210711134918/https://www.kotaku.com.au/2021/06/video-games-animal-companions-mvps/ |url-status=live }}</ref> Doqmit çoxsaylı publikasiyalar tərəfindən video oyunlardakı ən yaxşı [[Köməkçi (personaj tipi)|saydkik]] tipli personajlardan biri kimi qəbul edilmişdir. Personaj orijinal video oyunda "başını bəlaya salmağa meylliliyi, hər hansı bir fənd göstərməyi bacarmaması və sözə qulaq asmamasına baxmayaraq" 2000-ci ildə "[[GameSpot]]" internet portalının tərtib etdiyi "ən yaxşı video oyun saydkikləri" siyahısına daxil edilmişdir.<ref>[https://web.archive.org/web/20050520053408/http://www.gamespot.com/features/tenspot_sidekicks/page4.html The Ten Best Sidekicks: Dogmeat], GameSpot, 2000. (archived)</ref> O, eyni veb-sayt tərəfindən 2008-ci ildə "bütün zamanların ən böyük oyun saydkiki" adı üçün keçirilən anketdə iştirak edəcək 64 personajdan biri olaraq seçilmişdir.<ref>[http://www.gamespot.com/greatest-video-game-sidekick/standings/index.html All-Time Greatest Game Sidekick- Current Standings] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111217065648/http://www.gamespot.com/greatest-video-game-sidekick/standings/index.html |date=17 December 2011 }}, GameSpot, 2008.</ref> Doqmit 2004-cü ildə oyunçu personaja həddindən artıq sadiq qaldığı üçün "[[GameSpy]]" jurnalisti Deyv Kosakın "ən yaxşı video oyun saydkikləri" siyahısında ikinci yerə layiq görülmüşdür.<ref>Dave "Fargo" Kosak, [https://web.archive.org/web/20090413125752/http://archive.gamespy.com/top10/january04/sidekicks/index9.shtml Top Ten Videogame Sidekicks | 2. Dogmeat the Dog], GameSpy, 14 January 2004. (archived)</ref> "[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]" 2008-ci ildə onu "video oyun tarixinin ən yaxşı saydkikləri"ndən biri kimi göstərmişdir.<ref name=tt>Tom Hoggins, [https://www.telegraph.co.uk/technology/3358791/The-greatest-sidekicks-in-gaming-history.html The greatest sidekicks in gaming history] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20151005175552/http://www.telegraph.co.uk/technology/3358791/The-greatest-sidekicks-in-gaming-history.html |date=2015-10-05 }}, ''The Telegraph'', 11 October 2008.</ref> "Maximum PC" 2011-ci ildə "görünüşü, cinsi və statistikası seriya boyunca dəyişsə də, Doqmit bir çempionun sədaqətinə və ürəyinə sahibdir" şərhini verərək personajı "25 ən yaxşı oyun saydkiki" adlı siyahısına daxil etmişdir.<ref>[http://www.maximumpc.com/article/features/thanks_buddy_25_gamings_greatest_sidekicks#slide-13 25 of Gaming's Greatest Sidekicks] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130310132220/http://www.maximumpc.com/article/features/thanks_buddy_25_gamings_greatest_sidekicks#slide-13 |date=2013-03-10 }}, ''Maximum PC'', 22 November 2011.</ref> "''[[Fallout 4]]''" video oyununda Doqmit obrazını canlandıran River adlı it "[[The CW]]" tərəfindən keçirilən "Dünya it mükafatları"nda "2015-ci ilin ən yaxşı video oyun iti" mükafatına layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web |last=Makuch |first=Eddie |url=https://www.gamespot.com/articles/fallout-4s-dogmeat-wins-award-for-best-dog/1100-6435725/ |title=Fallout 4's Dogmeat Wins Award for Best Dog – GameSpot |publisher=[[GameSpot]] |date=16 March 2016 |access-date=4 January 2019 |archive-date=5 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190105145316/https://www.gamespot.com/articles/fallout-4s-dogmeat-wins-award-for-best-dog/1100-6435725/ |url-status=live }}</ref> "ThinkGeek" şirkəti 2018-ci ildə Doqmitin heykəlini hazırlamış, onu satışa çıxarmışdır.<ref>{{Cite web |url=https://www.theverge.com/2018/6/11/17447966/fallout-4-dogmeat-statue-thinkgeek |title=This Fallout 4 Dogmeat statue looks amazing |first=Andrew |last=Vebster |date=11 iyun 2018 |access-date=10 iyul 2021 |language=en |work=The Verge |archive-date=2021-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210709190400/https://www.theverge.com/2018/6/11/17447966/fallout-4-dogmeat-statue-thinkgeek |url-status=live }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.falloutwiki.com/Dogmeat Doqmit] – "''Fallout''" vikisi olan "[[The Vault (wiki)|The Vault]]" saytında. {{Fallout}} [[Kateqoriya:Video oyunlarda uydurma heyvanlar]] [[Kateqoriya:Bethesda personajları]] [[Kateqoriya:Fallout]] [[Kateqoriya:Uydurma itlər]] [[Kateqoriya:Kişi video oyun personajları]] [[Kateqoriya:Video oyun saydkikləri]] 0x74u96486t660tkzfl2c0f3ku7rucr 0 713621 6556710 6107746 2022-07-31T14:07:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = |orijinal adı = {{dil-kz|Абай алаңы}} |şəkil = |şəklin izahı = Abay Meydanının havadan görünüşü |şəklin ölçüsü = |şəkil2 = |şəklin izahı2 = |şəklin ölçüsü2 = |ölkə = {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Almatı]], [[Qazaxıstan]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |status = |şəhər = |yerləşir = |aidiyyatı = |layihə_müəllifi = |heykəltəraş = |memar = |sifarişçi = |əsas_tarixlər = |tikilmə_tarixi = 19-cu əsr |kəşf_tarixi = |üslubu = |texnikası = |hündürlük = |uzunluğu = |eni = |sahəsi = |zəngləri = |qüllələri = |aşırımları = |bürcləri = |minarələri = |günbəzləri = |xeyirduası = |material = |vəziyyəti = |sayt = |xəritəsi = |xəritəsi2 = |plan = |plan_izah = |vikianbar = }} '''Abay Meydanı''' ({{dil-kz|Абай алаңы}}) [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı]] şəhərindəki bir meydandır. Meydan [[Abay Kunanbayev]]in adını daşıyır. Meydanda ümumi bir bağ və fəvvarələr var. Meydan Respublika Sarayının qarşısında yerləşir. Ətrafında Qazaxıstan oteli, Arman kinoteatrı və Kök Töbe Parkına birləşdirən kanat dayanacağı var.<ref>{{cite news|title=The Abay Square, The Republic Palace|author=|newspaper=Travel and mice|date=|url=http://tnms.kz/en/abay-park/|accessdate=31.10.2020|language={{en}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201107220657/http://tnms.kz/en/abay-park/|archivedate=07.11.2020}}</ref> [[Fayl:AbaiPainting.jpg|thumbnail|left|160px|Abay Kunanbayev]] Abay meydanında tez-tez xalq yığıncaqları, mərasimlər və konsertlər keçirilir.<ref name="Абай">{{cite news|title=Abay Square Almaty {{!}} Top landmarks in the city|author=|newspaper=www.baltastour.com|date=|url=https://baltastour.com/abay-square-almaty|accessdate=31.10.2020|language={{en}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200919052927/https://baltastour.com/abay-square-almaty|archivedate=19.09.2020}}</ref> == Tarixi == Meydan 19-cu əsrin sonunda yaradılmışdır. Abay və Lenin Küçələrinin küncündə 1960-cı ildə [[Abay Kunanbayev]]ə abidə qoyulmuşdur. Sonrakı illərdə "Arman" kinoteatrı və Kök Töbe kanat stansiyası ilə birlikdə binalar tikildi. 1970-ci ildə Lenin Sarayı (indiki Respublika Sarayı), ardından Qazaxıstan oteli və fəvvarələrlə təchiz olunmuş hovuz tikildi.<ref>{{cite news|title=Алматинские площади в политическом измерении|author=|newspaper=КМБПЧ - Казахстанское международное бюро по правам человека и соблюдению законности|date=08.06.2016|url=https://bureau.kz/novosti/sobstvennaya_informaciya/almatinskie_ploshadi_v_politicheskom_izmerenii/|accessdate=31.10.2020|language={{ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160614054748/https://bureau.kz/novosti/sobstvennaya_informaciya/almatinskie_ploshadi_v_politicheskom_izmerenii/|archivedate=14.06.2016}}</ref> Meydana adı verilən [[Abay Kunanbayev]], 19-cu əsrin sonlarında yaşamış bir Qazax türkü idi. Şair, bəstəkar və filosof idi. Qazaxıstan-Türk Sivilizasiyasını liberal İslama söykənən Avropa və Rusiya sivilizasiyalarına yaxınlaşdırmağı hədəfləyən islahatçı kimliyi ilə tanınırdı.<ref>{{cite news|title=Book about Kunanbayov|author=|newspaper=|date=|url=https://books.google.com.tr/books?id=WFjPAxhBEaEC&pg=PA148&lpg=PA148&dq=abay+kunanbayev+liberal&source=bl&ots=F7FSfEGpLw&sig=ACfU3U13IFbiNpoRJk-s6RW7UYtNDY3qqA&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwiood_a46TqAhWyxoUKHYUyBLoQ6AEwCXoECAsQAQ|accessdate=|language={{tr}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200701162749/https://books.google.com.tr/books?id=WFjPAxhBEaEC&pg=PA148&lpg=PA148&dq=abay+kunanbayev+liberal&source=bl&ots=F7FSfEGpLw&sig=ACfU3U13IFbiNpoRJk-s6RW7UYtNDY3qqA&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwiood_a46TqAhWyxoUKHYUyBLoQ6AEwCXoECAsQAQ|archivedate=2020-07-01|url-status=unfit}}</ref> == Abay Kunanbayevin abidəsi == [[Fayl:Abay Monument Almaty.jpg|thumbnail|left|250px|Almatıda meydanda Abay Kunanbayevin abidəsi]] 1960-cı ildə Abay Kunanbayevin anadan olmasının 115-ci ildönümü münasibətilə heykəltəraş Hakimcan Naurizbay tərəfindən meydanın ortasına bir abidə qoyuldu.<ref>{{cite news|title=Алмати|author=|newspaper=vue.gov.ua|date=31.10.2019|url=https://vue.gov.ua/Алмати|accessdate=|language={{uk}}|archiveurl=|archivedate=}}</ref> Abidənin hündürlüyü 13 metrdir.<ref>{{cite news|title=Проспект Абая|author=|newspaper=e-putivka.com.ua|date=21.04.2020|url=http://e-putivka.com.ua/prospekt-abaya/|accessdate=|language={{uk}}|archiveurl=|archivedate=}}</ref> Abidənin yanında şeirlər oxumaq ənənəsi var. Məsələn, 2014-cü ilin iyun ayında Qazaxıstan, Ukrayna və Rus şairləri Beynəlxalq Ədəbi Festivalda şeirlərini səsləndirdilər.<ref name="Площа">{{cite news|title=Площа Абая перед Палацом Республіки|author=|newspaper=www.bureau.kz|date=08.06.2016|url=https://bureau.kz/publ-all/sobstvennaya_informaciya/almatinskie_ploshadi_v_politicheskom_izmerenii/|accessdate=08.06.2016|language={{ru}}|archiveurl=|archivedate=}}</ref> == Respublika Sarayı == [[Fayl:International conference on Primary Health Care - Conferencia Internacional sobre Atención Primaria de Salud - Almaty -1978.jpg|thumbnail|right|250px|Sarayda ilkin tibbi yardımla bağlı beynəlxalq konfrans.(1978-ci il)]] Respublika Sarayı 1970-ci ildə inşa edilmişdir. Almatı şəhərinin ən böyük salonudur və tez-tez kütləvi toplantılar, mərasimlər, konsertlər və s. üçün bir məkan kimi istifadə olunur.<ref name="Абай"/><ref name="Площа"/> == Arman Kinoteatrı == Arman kinoteatrı — 1968-ci ildə inşa edilmiş rəqəmsal bir kinoteatrdır. Kinoteatrda dörd zal, bir həyət və bir klub var.<ref name="Площа"/> == Kanat yolu == Abay Meydanından kanatla 2006-cı ildə açılan Kök Töbe Parka gedə bilərsiniz. 2014-cü ilin sentyabr ayında dağ yeni kanat tikintisi üçün, həmçinin dağın və parkın şimal tərəfinin yenidən qurulması üçün bağlandı. 2016-cı ilin mart ayında kanatın tikintisi və parkın bərpası başa çatdı. 2007-ci ildə [[The Beatles]] qrupuna abidə ucaldıldı. Hər biri 8 nəfər tutumlu yeni kanatda 17 kabin fəaliyyət göstərir. Saatda 750 nəfər tutum. Yeni kanatın uzunluğu 1620 metr, stansiyalar arasındakı fərq 250 metrdir. Sürət 0,5 ilə 6 m/saniyə arasında tənzimlənə bilər.<ref>{{cite news|title=Канатная дорога на гору Кок-Тобе|author=|newspaper=www.koktobe.com|date=08.06.2016|url=http://www.koktobe.com/page/park/doroga|accessdate=|language={{ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160719004759/http://www.koktobe.com/page/park/doroga|archivedate=19.07.2016}}</ref> Parkda yeni bir dönmə çarxı da tikilmişdir. == Qalereya == <gallery mode=packed widths="200px" heights="200px"> Fayl:Statues of Beatles in Almaty 03.jpg| Almatıda [[The Beatles]] qrupunun abidəsi Fayl:Kazakhstan P9190593 09 (40125712921).jpg| Kök Töbe dağından mənzərə Fayl:Kok Tobe Cableway station.jpg| Kanatın alt stansiyası </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Meydanlar]] [[Kateqoriya:Qazaxıstanda turizm]] [[Kateqoriya:Almatı]] ptjkfdcydk8a884xqkw2wrlrixwxygc 0 714145 6557230 6135158 2022-07-31T23:10:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi}} '''Ağagəldi Məmmədgəldiyev''' ({{dil-tk| Agageldy Mämmetgeldiýewiç Mämmetgeldiýew}}; {{DVTY}}) — Türkmənistanın hərbi lideri, ordu generalı.<ref>{{cite news | title = Defense Ministers of Azerbaijan and Turkmenistan meet in Baku | url = http://www.today.az/view.php?id=44104 | work = [[Today.az]] | date = 7 April 2008 | accessdate = 13 March 2011 }}</ref> == Həyatı == 1963-cü ildən kəndli fermasında işləyir. 1964-cü ildən Türkmən Dövlət Tibb İnstitutunda oxudu. 1968-ci ildə Saratov Tibb İnstitutuna köçdü və 1970-ci ildə məzun oldu.<ref>{{Cite web | url = https://www.rferl.org/a/Turkmenistans_Gray_Cardinal_Leaves_Government/1374012.html | title = Exit Of 'Gray Cardinal' Could Be Turkmen Milestone | website = RadioFreeEurope/RadioLiberty | access-date = 2017-07-21 }}</ref> == Hərbi xidməti == === SSRİ dövrü === 1970-ci ildən Sovet Ordusunda. Qırmızı Bayraqlı Türkistan Hərbi Dairəsinin ayrı bir avtomobil taburunun bir həkim — ilk yardım məntəqəsinin müdiri vəzifəsində çalışdı. 1974-cü ildən — hərbi hissənin tibb məntəqəsinin rəisi, sonra Almaniyadakı Sovet Qüvvələri Qrupunun zenit -raket briqadasının tibb xidmətinin rəisi. 1979-cu ildən yenidən Türküstan Hərbi Dairəsində xidmət etdi: Ərəbabil şəhərindəki hərbi sanatoriyanın müdiri, 1983-cü ildən internat, sonra Aşqabaddakı rayon hərbi xəstəxanasının yoluxucu xəstəliklər şöbəsinin böyük rezidenti. 1988-ci ildən müəllim, 1990-cı ildən Türkmənistan Dövlət Tibb İnstitutunun hərbi kafedrasının baş müəllimidir. Tibbi Xidmətin polkovnik-leytenantı.<ref name=":0">{{Cite web |title = Wayback Machine |url = http://www.centrasia.ru/person.php |date = 2009-02-07 |website = web.archive.org |access-date = 2020-05-15 |archive-date = 2009-02-07 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090207064007/http://www.centrasia.ru/person.php |url-status = unfit }}</ref> === Müstəqillik dövrü === 1992-ci ildən Türkmənistan ordusunda xidmət etdi, Aşqabad rayonunun Firyuza kəndində hərbi sanatoriya müdiri təyin edildi. Türkmənistan Prezidenti S. Niyazovun hərbi iqamətgahı da var idi. 1994-cü ildə Ağagəldi Məmmədgəldiyev Türkmənistan Müdafiə nazirinin maddi -texniki təminat üzrə müavini — Silahlı Qüvvələrin Logistika və Təchizat Baş İdarəsinin rəisi təyin edildi. General-mayor. 2002-ci ilin martından — Dövlət Sərhəd Xidmətinin rəisi — Türkmənistan sərhəd qoşunlarının komandanı. 2003-cü ildə general-leytenant rütbəsini keçərək general-mayordan polkovnik rütbəsinə yüksəldi. 2003-cü ilin sentyabrından — Türkmənistanın müdafiə naziri və eyni ilin dekabrından — Türkmənistan Hərbi İnstitutunun rektoru. Türkmənistan Ordusu Generalı hərbi rütbəsi 24 oktyabr 2004-cü ildə verildi. Eyni zamanda Türkmənistan Dövlət Təhlükəsizlik Şurasının katibi idi.<ref>[https://azertag.az/en/xeber/AZERBAIJANS_PARLIAMENT_CHAIRMAN_MEETS_TURKMEN_DELEGATION-573973?__cf_chl_jschl_tk__=db7fbd45521927cc64a38b2a849f133a3a27304e-1608496741-0-AZyG5kD7Bj2CBpdUCdg3Dspzh-N-zVMOzmRi3LDShBlgO6No6Xc-raTbVfiAhegVh2-6n6Y2qs5P7Q8oSWcCVJrto7_yYTgerpNpGg4Y9E1tm-G2RBH-7l62O1hcY3Q9AT-gayCeUFpgSI4CUX_Z0d7qzRdHTFt5fWdOU-eO9-j3jrfbFjbqQSOPvNcFH5dnbIEbomElgImOzL6j7paup55E2Au99r7UaIbMTydSggu8SAi9RnZ6gmUVHwNFOn1cA3hp7lWbOpJhrjbVozZmxrD6-KKpGmHVYUsY4J-vQ_nVcgEm1-t_p2xqsMix6OtbaqZlkffDBSGeogHpvYytyx6Pk48llqRiAIsLIJnGbBu-q5fY2qNLvhJnK_5sUT1_OCAW_2tFLyvXPbCv2jjmHbE]</ref> Türkmənistan Prezidenti S. Niyazovun həyatının son illərində ən yaxın adamlarından biri idi. Türkmənbaşının bütün təşəbbüslərini qeyd-şərtsiz dəstəklədi və özü də sonuncunun siyasətinə uyğun olaraq yeni fikirlərin irəli sürülməsi ilə diqqət çəkdi. Məsələn, Mammetgeldyev pambıqçılıq üçün Türkmən əsgərlərindən istifadə etməyi təklif etdi. Bundan əlavə, ordunu özünə təmin etməyə keçdi: "kazarmadakı mənasız məşqi" tərk edərək, əsgərlərə mülki peşələr öyrədilməyə başladı, məsələn, buğda yetişdirmək və ya heyvandarlıq.<ref>{{Cite web | title =  Сюй Цзялу встретился с министром обороны Туркменистана | url = http://russian.people.com.cn/31521/6300239.html | access-date = 2020-12-20 | website = russian.people.com.cn }}</ref> 21 dekabr 2006-cı ildə S. Niyazovun qəfil ölümündən sonra, bir çox müşahidəçinin fikrincə, Q. Berdıməhəmmədovun Prezident vəzifəsinə təyin olunmasının sui-qəsdinin əsas icraçılarından biri A.Məmmədqəldiyev idi. Yeni liderin eyni sadiq tərəfdarı oldu və bunun sayəsində daha iki il müdafiə naziri postunu və tutduğu bütün vəzifələri qorudu. 2009-cu ilin yanvarında nazir vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı və "səhhətinə görə təqaüdə çıxması ilə əlaqədar" vəzifəsindən azad edildi. Aşqabadda yaşayır.<ref>{{Cite web | title = TURKMENISTAN SEEKS STRONGER MILITARY | url = https://jamestown.org/program/turkmenistan-seeks-stronger-military/ | access-date = 2020-12-20 | website = Jamestown | language = en-US }}</ref> "Türkmənbaşı" ordeni (2006-cı il sentyabr), SSRİ və Türkmənistan medalları ilə təltif edilmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} qinf8b7rnlpo7men84j8f79ara4cmtg 4 714613 6557457 6083965 2022-08-01T06:07:32Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki <small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Fayl:Nadir İbrahimov.jpg|right|120px|Paddy]] * '''[[Paddinqton Ayısı]]''' [[Maykl Bond]] tərəfindən 13 oktyabr 1958-ci ildə yazılmış 20-dən çox əsərinin personajıdır. * 1982-ci ilin avqust ayında [[Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı]]nın [[Yunanıstan]]ın [[Patras]] şəhərində keçirilən Baş Assambleyasında '''[[Nadir İbrahimov (astrofizik)|Nadir İbrahimov]]'''un (<small>şəkildə</small>) şərəfinə [[Mars]] səthindəki [[İbrahimov krateri|krater]] adlandırılmışdır. * [[Kor ərəbin mahnısı]]nın ilk ifaçısı '''[[Məmmədəli Əliyev]]''' olub. * 2018-ci ilin statistikasına görə [[Şotlandiya]]da 300-ə yaxın '''[[Azərbaycan–Şotlandiya münasibətləri|azərbaycanlı]]''' yaşayır. * [[XVI əsr]]də meydana gəlmiş və ərəb əlifbasına əsaslanan '''[[Belarus ərəb əlifbası]]''' litva tatarları tərəfindən istifadə olunurdu. {{Bilirsinizmi son|Month=avqust|Year=2021}} qga0vgjz493ooel1tzny9a16wkxcsgz 4 715362 6557458 6096867 2022-08-01T06:07:47Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki <small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Fayl:Victoria-Monument-Gray-Sky.jpg|frameless|150px|right|]] * [[XIV əsr]]də inşa olunmuş '''[[Cin məscidi]]''' adını [[Qurani Kərim]]dəki [[Cin surəsi]]ndən aldığı ehtimal edilir. * 1895-ci ildə [[Lümyer qardaşları]]nın rejissorluğu və prodüserliyi ilə çəkilmiş '''"[[La-Sota vağzalına qatarın gəlməsi]]"''' filmi cəmi 50 saniyə davam edir. * 1933–1945-ci illərdə [[Adolf Hitler]]in mühafizəsini təmin etmək üçün fəaliyyət göstərən təhlükəsizlik təşkilatı '''[[SS]]'''-in emblemdəki işarələr [[ildırım]]ları simvolizə edir. * '''"[[Latviya]]"''' (Lettia, Letthia, Leththia) sözünə ilk dəfə ''"Letiya"'' şəklində Henrix səlnamələrində (1209) rast gəlinmişdir. * [[İngiltərə]]nin paytaxtı [[London]] şəhərində yerləşən '''[[Viktoriya memorialı (London)|Viktoriya memorialı]]''' <small>''(şəkildə)''</small> [[Böyük Britaniya]]nın dəniz gücünü ifadə edir. * '''[[Kanada azərbaycanlıları]]''' əsasən [[Kanada]]nın [[Ontario]] vilayətində yaşayırlar. {{Bilirsinizmi son|Month=avqust|Year=2021}} 698ietylxe306ik9mrmbyrcvi7gk1er 4 716065 6557459 6101602 2022-08-01T06:08:10Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki <small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Şəkil:Amundsen in fur skins.jpg|right|120px|]] * Qütb tədqiqatçısı '''[[Roald Amundsen]]'''in <small>(şəkildə)</small> anası onun dənizçi olmasını istəmirdi və onu bu sahədən uzaq tutmağa çalışırdı. * [[1977]]-ci ildə [[Hitrou Beynəlxalq Hava Limanı]]nın binası '''[[London metropoliteni]]'''lə birləşdirilmişdir. * Aktyor '''[[Mattias Şvayqhöfer]]''' [[idman]] növlərindən qaçış və üzgüçülüyü çox sevir. * [[Hərb və Sülh (roman)|Hərb və Sülh]] romanın motivləri əsasında bəstəkar '''[[Nino Rota]]''' tərəfindən musiqi kompozisiyası bəstələnmişdir. * '''[[Kozloduy buxtası]]''' [[Bolqarıstan]] xəritəsinə [[2009]]-cu ildə daxil edilmişdir. {{Bilirsinizmi son|Month=avqust|Year=2021}} trskkn1xhlodcqa43ciosnesmk55vnp 4 716323 6557460 6103379 2022-08-01T06:08:25Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki <small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Şəkil:Matsumoto Castle05s5s4592.jpg|right|120px|]] * [[Yaponiya]]da yerləşən '''[[Matsumoto qəsri]]''' <small>(şəkildə)</small> qara rəngli fasadına görə "Qarğa qəsri" ləqəbi ilə tanınır. * 1897-ci ildə [[Eymos Dolbear]] tərəfindən təklif olunmuş '''[[Dolbear qanunu]]''' havanın [[temperatur]]u ilə [[çəyirtkələr]]in cırıldama sayı arasında əlaqəni göstərir. * ABŞ prezidenti '''[[Corc Herbert Volker Buşun brokkoli şərhləri|Corc Buş brokkolidən nifrət etdiyi]]''' üçün ABŞ Meyvə-Tərəvəz Assosiasiya tərəfindən birinci xanım [[Barbara Buş]]a bir buket brokkoli və 10 tonluq brokkoli ehtiyatı bağışlanılmışdı. * [[Meksika]]nın [[Duranqo]] ştatında yerləşən '''[[Səssiz zona]]''' radio siqnallarının qəbul edilə bilməməsi və rabitə vasitələrinin işləməməsi ilə bağlı olan şəhər əfsanələrinə görə [[Bermud üçbucağı]] ilə müqayisə olunur. * 1777-1934-cü illərdə yaşadığı güman olunan və 157 yaşında ölən '''[[Zaro Ağa]]nın''' [[Türkiyə]] tarixində ən uzunömürlü şəxs olduğu iddia olunur. {{Bilirsinizmi son|Month=avqust|Year=2021}} 5ws6qz6l8oy2k2d8zjoolyf4tkeyh5t 4 716324 6557463 6112768 2022-08-01T06:08:41Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki <small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Şəkil:Dorodango.jpg|right|120px|]] * 1994-cü ildə keçirilmiş '''[[Barbados 4-2 Qrenada (1994)|Barbados–Qrenada]]''' futbol oyununda komandalar qrupdan çıxmaq üçün [[avtoqol|öz qapılarına qol]] vurmağa çalışmışdılar. * [[Torpaq]]dan və [[su]]dan istifadə edib bilyard şarını xatırladan [[kürə]] əmələ gətirməkdən ibarət olan yapon sənəti '''[[dorodanqo]]''' <small>(şəkildə)</small> adlanır. * 2007-ci ildə [[Rusiya]]nın [[Sibir federal dairəsi]]nin [[Omsk vilayəti]]nə '''[[Sibirdə narıncı qar (2007)|narıncı qar]]''' yağmışdır. * [[Uçan naməlum obyekt|UNO]]-larla birlikdə [[Ay]]a və digər planletlərə uçduğu bildirən [[Ufologiya|ufoloq]] '''[[Corc Adamski]]''' XX əsrin ortalarında uçan naməlum obyektlərin qaçırdığı ən məşhur şəxs kimi tanınmaqdadır. * '''[[Kvadrat qarpız|Kvadrat qarpızlar]]''' ilk dəfə [[1978]]-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Kaqava prefekturası]]nın [[Zentsuci]] şəhərinin fermerləri tərəfindən onların soyuducuya rahat yerləşməsi üçün istehsal edilib. {{Bilirsinizmi son|Month=avqust|Year=2021}} k4t78dwrkzxbubg7hjm33q1oiakjsfp 0 716531 6557872 6126665 2022-08-01T11:19:14Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Kulturologiya]] silindi; [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Mədəniyyətlərarası ünsiyyət''' — mədəni qarşılıqlı əlaqə [[dünya]] [[xalq]]larının fərqli [[mədəniyyət]]lərinin nümayəndələri arasında bir əlaqə və [[ünsiyyət]]dir, həm insanlar, həm də öz icmaları arasında birbaşa təması əhatə edir. Ünsiyyət formaları ([[dil]], [[danışıq]], [[yazı]], elektron ünsiyyət və s.) müxtəlifdir. Mədəniyyətlərarası ünsiyyət fənlərarası səviyyədə, [[fəlsəfə]], mədəniyyətşünaslıq, [[psixologiya]], [[dilçilik]], [[etnologiya]], [[antropologiya]], [[sosiologiya]], ünsiyyət vasitələrinin ekologiyası kimi bilik sahələrində öyrənilir. == Xüsusiyyətləri == A. P. Sadoxin tərəfindən verilən mədəniyyətlərarası ünsiyyətin tərifi: "Mədəniyyətlərarası ünsiyyət, fərqli mədəniyyətlərə mənsub [[fərd]]lər və [[qrup]]lar arasındakı müxtəlif əlaqələr və ünsiyyət formaları toplusudur."<ref name="yazaq"> Старыгина, 2014, с. 8.</ref> T.B Frik tərifinə görə: "Mədəniyyətlərarası ünsiyyət fərqli mədəniyyətləri təmsil edən insanlar arasındakı ünsiyyətdir" <ref name="baxaq"> Фрик, 2013</ref>. İ.V. Denisova və A.P. Yeremenko "millətlərarası ünsiyyət"i "fərqli xalqları (etnik qrupları) təmsil edən insanlar arasındakı ünsiyyət" olaraq vurğulayırdılar. <ref name="görək"> Денисова, Еременко, 2012.</ref> Mədəniyyətlərarası ünsiyyətdən bəhs edən Vladimir Solomonoviç Bibler, bir növ "yeni universal mədəniyyət [[cəmiyyət]]i", xüsusi bir [[sosializm]], daha doğrusu mədəniyyətlərin [[dialoq]]unun güc sahəsindəki [[insan]]ların sərbəst ünsiyyət forması yaratdığını qeyd edir. <ref> Библер, 1991</ref>. Bu baxımdan, bu cür ünsiyyətlər qarşısındakı maneələr və onların aradan qaldırılması, yaxud aradan qaldırılması yolları məsələsi getdikcə aktuallaşır. T.N. Persikova mədəniyyətlərarası ünsiyyəti "bütün komponentləri ünsiyyət prosesinin iştirakçılarının milli-etnik kimliyi ilə sıx əlaqəli olan, mədəni olaraq müəyyən edilmiş bir proses" kimi başa düşür <ref name="bilək"> Персикова, 2007, с. 35—65.</ref> [[Müəllif]] mədəniyyətlərarası ünsiyyətin üç qaydasını müəyyən edir: <ref name="bilək"/> #Şifahi olmayan [[məlumat]]ların fərqli mədəniyyətin nümayəndələri tərəfindən şərh edilməsi ən böyük çətinliklər yaradır. # Ünsiyyətdə anlaşma əldə etmək üçün iştirakçıları mədəniyyətlərarası qarşılıqlı əlaqədə aktiv dinləməyə öyrətmək lazımdır. # Fərqli mədəniyyətlərin nümayəndələri ilə ünsiyyətdə yarana biləcək səhvləri qabaqcadan görə bilmək və qarşısını almaq lazımdır, əks halda insanlarda yaranan mənfi təəssürat səbəbindən planlaşdırılan mədəniyyətlərarası əlaqələr pozula bilər. Şifahi ünsiyyət problemlərini və bu baxımdan ünsiyyətin simvolik formalarını və yollarını da nəzərə almaq lazımdır. == Tarixi == Mədəniyyətlərarası ünsiyyət anlayışı 1950-ci illərdə [[amerikalı]] mədəniyyət antropoloqu Eduard Holl tərəfindən [[ABŞ]] Dövlət Departamentinin göstərişi ilə xaricdəki amerikalı [[diplomat]]ların və iş adamlarının adaptasiyası üçün hazırladığı [[proqram]] çərçivəsində təqdim edildi. G. Treyger və E.Holl bu konsepsiyanı "insanın ətrafındakı dünyaya mümkün qədər ən yaxşı və səmərəli şəkildə uyğunlaşmaq arzusu ilə səy göstərməli olduğu ideal məqsəd" olaraq təyin etdilər <ref> Hall E. T. Hidden Differences: Studies in International Communication. — Grunder & Jahr, 1983. — P. 24.</ref> <ref name="görək"/>. Əvvəlcə mədəniyyətlərarası ünsiyyəti təsvir etmək üçün milli və ya etnik mədəniyyəti təşkil edən şüurlu, yaxud şüursuz qaydalardan, normalardan, dəyərlərdən, quruluşlardan, artefaktların az-çox sabit bir sistemi olaraq mədəniyyətin klassik anlayışından istifadə edilirdi. Bu məsələdə, əsasən fərqli mədəniyyətlərin nümayəndələrinin anlayışındakı [[stereotip]]dən bəhs olunur. Hal-hazırda, həyatın müxtəlif sahələrində və hər hansı bir sosial qrupun davranış sistemində, norma və dəyərlər sistemində və s. (məsələn, şəhər mədəniyyəti, nəsillər mədəniyyəti, təşkilat mədəniyyəti) mədəniyyətin dinamik anlayışı ön plana keçir. Dinamik mədəniyyət anlayışı, müəyyən bir sosial vəziyyətdən asılı olaraq mədəni sistemin dəyişdirilməsi imkanlarına diqqət yetirir. Mədəniyyətlərarası ünsiyyət araşdırmalarının əhəmiyyəti getdikcə artan [[miqrasiya]] da daxil olmaqla, [[qloballaşma]] prosesləri ilə əlaqədar olaraq genişlənməkdədir. Elmi cəhətdən mədəniyyətlərarası ünsiyyət formalaşma mərhələsindədir və iki xarakterik xüsusiyyəti ilə fərqlənir: tətbiqi xarakter (məqsəd müxtəlif mədəniyyətlərin nümayəndələri arasında ünsiyyəti asanlaşdırmaq, münaqişə potensialını azaltmaqdır) və fənlərarası. == Ünsiyyətin növləri == Ünsiyyət növləri: İştirakçıların sayına və aralarındakı məsafəyə görə: <ref name="çıxaq">Грушевицкая, Попков, Садохин, 2003</ref> <ref> Мильнер, 2000</ref> * şəxsiyyətlərarası (ailə daxil olmaqla kiçik qrup) - iştirakçıların minimum sayı, birbaşa əlaqələr: ünsiyyətin xarakteri məsafədəki dəyişikliklərdən asılıdır. * qruplararası / qruplardaxili - ünsiyyət iştirakçılarının sayını təyin etmək üçün məsafə əsas xüsusiyyətdir * peşəkar (iş əlaqələrində) * kütlə (kütləvi ünsiyyət vasitəsi ilə) * mədəniyyətlərarası (elektron mədəniyyət vasitələri ilə önə çıxarılan, əvvəlki mədəniyyətlər də daxil olmaqla fərqli mədəniyyətlər arasında) * bəşəriyyətin həyatında aparıcı rol oynayan xüsusi ünsiyyət növü olaraq elektron ünsiyyət. Funksional yanaşma ilə: <ref name="çıxaq"/> * məlumatlandırıcı * ünsiyyətcil * affektiv-qiymətləndirici (hisslər, fikirlər) * istirahət (əylənmək üçün məlumat, əyləncəli şəkildə) * inandırıcı (fərqli statuslu, ideoloji münasibətli insanlar arasında) * ritual (adət-ənənələr) [[Dil]] istifadəsi ilə: <ref name="çıxaq"/> * şifahi * sözsüz şifahi olmayan ünsiyyət: <ref name="çıxaq"/> * kinesika (üz ifadələri, gözlər, jestlər, duruş) * prosodiya (səs və intonasiya deməkdir) * takesika (toxunan) * sensorika (duyğu qavrayışı, hisslərin təzahürü) * proksemika (ünsiyyətin məkan quruluşu) * [[xronologiya]] (ünsiyyətin müvəqqəti quruluşu) şifahi olmayan ünsiyyət funksiyaları: <ref name="çıxaq"/> * qeyri-şifahi ünsiyyət şifahi ünsiyyəti tamamlayır * şifahi olmayan ünsiyyət şifahi ünsiyyət ilə ziddiyyət təşkil edir * şifahi olmayan ünsiyyət şifahi ünsiyyəti əvəz edir * şifahi olmayan ünsiyyət şifahi ünsiyyəti tənzimləyici rolunu oynayır. == Əsas anlayışlar == Ünsiyyət, "iki və ya daha çox fərd arasında qarşılıqlı anlaşmaya və ya qarşılıqlı münasibətə əsaslanan əlaqə, bir şəxsdən digərinə və ya bir neçə şəxsə məlumat ötürülməsi", bu və ya digər nəticə ilə digər insanlara, yaxud canlılara məlumat ötürmə hərəkəti və ya prosesidir <ref name="yazır">Тер-Минасова, 2000</ref> [[Məlumat]] — anlayışın bütövlüyünü qorumağa imkan verən, ünsiyyət formalarının vasitəçiliyi ilə dəyişən bir obyekti əks etdirmə prosesidir. [[Dil]] — "insanların bütün sözlərinin məcmusu və düşüncələri ifadə etmək üçün düzgün birləşməsi, kiçik parçalardan ibarət bir ünsiyyət sistemi və bu parçaların mənalı bir ifadə hazırlamaq üçün istifadə qaydalarını tənzimləyən qaydalar toplusudur. Müəyyən bir ölkənin, bölgənin əhalisinin bir-biri ilə ünsiyyət qurmaq üçün istifadə etdiyi səslər və yazılı işarələr sistemidir. "<ref name="yazır"/> [[Mədəniyyət]] — müəyyən zaman kəsiyində bir qrup insanın [[ənənə]]ləri, adətləri, [[inanc]]ları şəklində hərəkət edən insan həyatının ictimai istehsalının "kodları" toplusunda müəyyən edilmiş münasibətlər. Mədəniyyət termini latın mənşəli olub, antik dövrdə meydana çıxmışdır. Bu söz "becərmə", "təkmilləşmə", "qayğı" mənasını verən "colere" felindən götürülmüşdür. <ref> Грушевицкая, Садохин, 2010 </ref>. == Müxtəlif mədəniyyətlərdə == Bir sıra [[ölkə]]lərdə [[salamlaşma]]nın milli formaları var. Əl sıxma salamlaşmanın əsas formasıdır. Ancaq bəzi ölkələrdə qadınlarla əl sıxmaq adət deyil və buna görə də qadınla əl ilə salamlaşma zamanı, ilk növbədə onun sizə əl uzatmasını gözləyin. [[Fransa]] və [[Aralıq dənizi]] ölkələrində yanaqdan öpüşlər, [[Latın Amerikası]]nda - qucaqlaşmalar adi haldır. Sinə qarşısında bir -birinə sıxılmış iki ovuc [[Hindistan]] milli salamıdır. Fərqli yaşdakı insanlara münasibət müxtəlifdir. Böyüklərə hər yerdə hörmət edilməlidir. Söhbətə ilk başlayan onlar olmalıdır. Yaşlı insanlar otağa daxil olanda ayağa qalxın. Tanımadığınız yeməyi qəbul edərkən nə olduğunu soruşmayın, ümumi məsləhət sizə təklif olunanları yeməkdir. Mədəyə asanlıqla daxil ola bilməsi üçün yeyəcəyiniz hissəni kiçik parçalara ayırın. Kifayət qədər ciddi narahatlıqlarınız varsa, münasib bəhanə ilə sizə təklif edənləri incitmədən təklif olunan yeməyi qəbul etməkdən imtina edin. Bir çox ölkədə din gündəlik iş rejimləri, iş ayları və günləri də daxil olmaqla iş həyatına təsir göstərir. Bu baxımdan din haqqında məlumatlı olmanız üçün hər şeyi öyrənin və müzakirə etməyin. [[Buddist]] şəkillərin müqəddəs olduğunu bilin; [[Məkkə]]yə baxan adamın diqqətini heç vaxt yayındırmayın; icazəsiz şəkil çəkdirməyin və dini əşyalara toxunmayın. Hər yerdə yanınızda ad və soyadınızı, çalışdığınız təşkilatın adını və sizin vəzifənizi göstərən bir iş kartınız olmalıdır. [[Abreviatura]]lardan istifadə edilməməlidir. [[Cənub-Şərqi Asiya]]da, [[Afrika]]da və [[Yaxın Şərq]]də hər zaman vizit kartınızı sağ əlinizdə saxlayın. Yaponiyada vizit kartı əsas tərəfi tərəfdaşa tutaraq iki əllə verilir. Sizə tanış olan jestlərdən istifadə etməkdən çəkinin, bu, başqa ölkələrdə tamamilə fərqli və hətta çox ədəbsiz bir mənanı ifadə edə bilər. == Mədəniyyətlərarası idarəetmənin formalaşması mərhələləri == [[İdarəetmə]] [[təcrübə]]sindəki mədəniyyətlərarası fərqlərin təşəbbüskarı və bu fərqləri ilk araşdıran [[təşkilat]]lar, XX əsrin 50-60-cı illərində toqquşan çoxmillətli Amerika [[şirkət]]ləri idi. 1960 -cı illərin sonu və 1970 -ci illərin əvvəllərində akademik araşdırmalarda dünyanın müxtəlif ölkələrində və bölgələrində idarəetmə problemlərinin oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyən etmək, müəyyənləşdirmək və qiymətləndirmək üçün konseptual qaydalar formalaşmağa başladı. XX əsrin 80 -ci illərində "mədəniyyətlərarası idarəetmə" adlanan xüsusi bir qayda formalaşdı. '''Birinci mərhələ''' Bu, iri milli [[şirkət]]lərin digər [[dövlət]]lərin bazarlarına geniş yayılması ilə əlaqədar olaraq qlobal, transmilli səviyyələrdə [[problem]]lərin araşdırılması ilə bağlıdır. Bu mərhələdə, öyrənilən ölkələrin monokulturalizm anlayışı, "millət dövləti" anlayışı və eyni zamanda "[[Alman]] iş zehniyyət modeli" və "[[Çin]] modeli" və s. tətbiq edildi. Bu mərhələdə, mədəniyyətlərarası idarəçiliyin qurucuları hər hansı bir xalq və ya millətə xas olan [[mentalitet]]in müəyyən xüsusiyyətlərinin - tarixi, coğrafi, [[folklor]], dini - formalaşmasına təsir edən çoxsaylı faktorları təhlil etdilər. Hər bir milli modelin daxili dəyərinin sosial-iqtisadi əsaslandırılması mücərrəd "ümumbəşəri [[dəyər]]lər" və orta "insan hüquqları" [[təbliğat]]ı fonunda böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bu mərhələdə mədəniyyətlərarası idarəçiliyin yaradıcıları belə bir nəticəyə gəldilər: bütün [[xalq]]lar fərqlidir, hər birinin [[nəsil]]lər tərəfindən inkişaf etdirilən öz dəyərlər sistemi var və onların dəyişməsi [[millət]]ə zərər vermədən baş verə bilməz. '''İkinci mərhələ''' Bu mərhələdə, [[beynəlxalq əmək bölgüsü]] problemləri ilə əlaqəli korporativ mədəniyyətlərin [[nəzəriyyə]]ləri və tipologiyalarının inkişafı baş verdi. Yaradıcılar, fərqli milli mədəniyyətlərin iqtisadi prosesin müxtəlif növlərinə meyil etdiyini, fərqli təşkilati davranış və iqtisadi fəaliyyət növləri yaratdığını qeyd etdilər. Bu dövrdə milli iş zehniyyətinin xüsusi iqtisadi fəaliyyətlərə tətbiqinə əsaslanan korporativ mədəniyyət növləri ilə bağlı bir çox [[araşdırma]] da aparılmışdır. Bu mərhələdə böyük bir müvəffəqiyyət, bir təşkilatın korporativ mədəniyyətinin, birincisi, milli iqtisadi zehniyyətə söykəndiyini, ikincisi, yalnız daxili inkişaf [[paradiqma]]sı nəzərə alınmaqla dəyişdirilə biləcəyini anlamaq idi. '''Üçüncü mərhələ''' Son zamanlarda, [[əhali]]nin müəyyən qruplarının milli və mədəni kimliyini qoruyaraq davamlı [[idarəetmə]] nəzarətini təmin etməyə imkan verən [[mexanizm]]ləri inkişaf etdirməyə yönəlmiş "mədəni müxtəlifliyin" idarə edilməsi ilə bağlı araşdırmalar ön plana çıxdı <ref>Головлева Е. Л. Основы межкультурной коммуникации, 2008. 224 с.</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Бергельсон М. Б. Межкультурная коммуникация // Кругосвет. * Библер В. С. От наукоучения — к логике культуры. — 1991. — Политиздат, 1991. — 417 с. — ISBN 5-250-00739-2. * Викулова Л. Г., Шарунов А. И. Основы теории коммуникации: практикум. — М.: ACT, АСТ Москва, Восток — Запад, 2008. — 320 с. — ISBN 978-5-17-055078-4, ISBN 978-5-9713-8965-1, ISBN 978-5-478-00764-5. * Грушевицкая Т. Г., Попков В. Д., Садохин А. П. Основы межкультурной коммуникации: Учебник для вузов / Под ред. А.П. Садохина. — М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2003. — 20 000 экз. — ISBN 5-238-00359-5. * Грушевицкая Т. Г., Садохин А. П. Культурология: Учебник. — М.: Юнити-Дана, 2010. — 683 с. — ISBN 978-5-238-01058-8. * Nancy Aalto, Ewald Reuter (Hrsg.): Aspects of Intercultural Dialogue. Theory · Research · Applications. Saxa, Köln 2007, ISBN 978-3-939060-03-1 (Text teilweise deutsch und teilweise englisch). * Jürgen Bolten, Claus Ehrhardt (Hrsg.): Interkulturelle Kommunikation. Wissenschaft und Praxis, Sternenfels 2003, ISBN 978-3-8967-3138-8. * Jerome Dumetz & Fons Trompenaars, Charles Hampden-Turner, Meredith Belbin, Juliette Tournand, Peter Woolliams, Olga Saginova, Stephen M. R. Covey, Dean Foster, Craig Storti, Joerg Schmitz: 2012. Cross-cultural management textbook: Lessons from the world-leading experts, CreateSpace Publishing, 2012, ISBN 978-1479159680. * Csaba Földes: Interkulturelle Linguistik. Vorüberlegungen zu Konzepten, Problemen und Desiderata. Universitätsverlag, Veszprém / Edition Praesens, Wien 2003 (Studia Germanica Universitatis Vesprimiensis, Supplement; 1), ISBN 3-7069-0230-3 (online 83 Seiten; PDF; 4,0 MB). * Csaba Földes: Interkulturelle Kommunikation. Positionen zu Forschungsfragen, Methoden und Perspektiven. Universitätsverlag, Veszprém / Edition Praesens, Wien 2007 (Studia Germanica Universitatis Vesprimiensis, Supplement; 7), ISBN 978-3-7069-0442-1 (online 67 Seiten; PDF; 1,3 MB). * Arnold Groh: Globalisation and indigenous identity. Psychopathologie africaine, 2006, 33, 1, 33-47. * Arnold Groh: Eine kulturvergleichende Untersuchung der alltäglichen Zeiteinteilung. TRANS, 2010, 17 (online journal) * Arnold Groh: Research Methods in Indigenous Contexts. New York, Springer 2018, ISBN 978-3-319-72774-5 * Arnold Groh: Identidade Cultural e o Corpo. Архивная копия от 16 ноября 2019 на Wayback Machine Revista Psicologia e Saúde, 2019, 11, 2, 3-22. * Hans Jürgen Heringer: Interkulturelle Kommunikation. Grundlagen und Konzepte. In: Uni-Taschenbücher UTB Nr. 2550, 3., durchgesehene Auflage. Francke, Tübingen / Basel 2010 , ISBN 978-3-8252-2550-6 (UTB) / ISBN 978-3-7720-8394-5 (Francke). {{xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Etnologiya]] [[Kateqoriya:Sosiologiya]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları|Ünsiyyət]] b73roxsd63t6g7tmiuq219nql1h0j2f 0 717046 6557861 6235274 2022-08-01T11:17:04Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Kulturologiya]] silindi; [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Transkulturasiya''' — 1940-cı ildə [[Kuba]] antropoloqu Fernando Ortiz <ref>[http://www.personal.psu.edu/users/s/a/sam50/readings521/ORTIZ_Counter-Engl.pdf Ortiz 1995], pp=v,97</ref> tərəfindən mədəniyyətlərin birləşməsi və yaxınlaşması [[fenomen]]ini təsvir etmək üçün icad edilən [[termin]]dir. Transkulturasiya bir [[mədəniyyət]]dən digərinə keçiddən daha çox mənanı ifadə edir, yəni başqa bir mədəniyyətin əldə edilməsindən ([[akkulturasiya]]) və ya əvvəlki mədəniyyətin itirilməsindən və kökündən çıxarılmasından (dekulturasiya) ibarət deyil. Daha doğrusu, bu [[anlayış]]ları birləşdirir və əlavə olaraq yeni bir mədəniyyət fenomeninin (neokulturanın) yaranması [[ideya]]sını daşıyır <ref>{{Harvnb|Ortiz|1995|pp=102–103|url=http://www.personal.psu.edu/users/s/a/sam50/readings521/ORTIZ_Counter-Engl.pdf}}</ref>. "Uğursuz transkulturalizm"ə nümunə olaraq Ortiz, [[İspaniya]] [[müstəmləkə]]çiliyinin Kubanın yerli xalqına dağıdıcı təsirini göstərir. Transkulturasiya, insanların (ümumiyyətlə) zaman keçdikcə münaqişələri gərginləşdirmədən həll etmək meyillərini əks etdirir. Müasir şəraitdə, [[qloballaşma]] dövründə, [[kommunikasiya]] [[texnologiya]]larının inkişafı ilə əlaqədar olaraq, mədəniyyətlər və kütləvi miqrasiyaların təsir dairəsinin artması müşahidə olunur ki, bu da münaqişələri və onların həlli yollarını daha da çətinləşdirir. Transkulturasiyanın [[etnos]]a və ya etnik problemlərə təsir etdiyi yerlərdə "etno-yaxınlaşma" ifadəsindən istifadə olunur. Ümumiyyətlə, transkulturasiya müharibəni, etik qarşıdurmanı, irqçiliyi, [[multikulturalizm]]i, kross-kulturalizmi, millətlərarası evliliyi və bir deyil, bir neçə mədəniyyətə təsir edən hadisələri əhatə edir. Transkulturasiyanın ümumi prosesləri son dərəcə mürəkkəbdir - makrososial səviyyədə güclü qüvvələr tərəfindən idarə olunur və nəticədə şəxsiyyətlərarası səviyyədə həll olunur. Münaqişənin hərəkətverici qüvvəsi sadəcə ərazilərin yaxınlığıdır - vaxtilə insanları bölüşdürən sərhədlər (təcrid və ya təcridetmə tədbiri olaraq) müxtəlif qruplar bir-birinin ərazisinə basqın etməyə başlayanda fikir ayrılığına səbəb oldu. Dinc bir yerdə yaşamaq vasitəsi dərhal tapılmazsa, qruplar arasındakı münasibətlər düşmənçilik halına gəlir və fərqli nəticələr verən çox fərqli proseslərə (müsbət və mənfi) səbəb olur. Çox vaxt, tarixin göstərdiyi kimi, birlikdə yaşamaq prosesləri hərbi əməliyyatlarla başlayır, zaman və şəraitlə insanlar müəyyən fikir birliyinə gəlirlər. Münaqişənin səviyyəsi, məqsədli soyqırımdan tutmuş eyni etnik icma daxilində müxtəlif siyasi fikirlər arasında uzun sürən qarşıdurmalara qədər dəyişir. Bu dəyişikliklər, əsasən, yerli əhali ilə onların xaricdəki diasporları arasındakı fərqləri əks etdirir. Buna baxmayaraq, etnik yaxınlaşma üçün maneələr çox deyil. Dil və bununla bağlı olaraq ünsiyyət və təhsil problemləri bir nəslin ömrü ərzində aradan qaldırıla bilər - bunu xarici valideynlərin uşaqlarının timsalında da görmək olar. Məsələn, [[ingilis dili]], ingilis-amerikalılardan daha çox ingilis-amerikalı olmayan insanlar tərəfindən danışılır və bu, faktiki olaraq beynəlxalq bir dildir. == Homogenizasiya və etnokonvergensiya == Şimali Amerikadakı şəhərlər kimi birdilli sənaye cəmiyyətlərində belə fərdlərin "modernləşdirilmiş" etnik kimliyə riayət etmədikləri müşahidə edilmişdir. Mixail İqnatyev kimi bəzi [[ziyalı]]lar, ortaq mədəniyyət yaxınlaşmasının etnik kimliklərin yaxınlaşması ilə nəticələnmədiyini iddia edirlər. Bu, insanların "super etnik qrupların" varlığından asılı olmayaraq ayrı qruplara bölündükləri, başqa sözlə, milliyyətə əhəmiyyət vermədən fəaliyyət göstərdikləri sosial vəziyyətlərdə aydın olur. Hər bir kiçik etnik qrupda, bəzi insanlar digər mədəniyyətlərlə assimilyasiya etməyə meyillidirlər, digərləri isə assimilyasiyanı mədəniyyətləri üçün yanlış və ya səhv bir proses olaraq görürlər. Bu mövzu, eyni etnik qrup daxilində cinsi əlaqələr və [[ailə]] münasibətləri, məşğulluq, hobbi və s. məsələlərdə özünü göstərir. Belə fərqli fikirlər etno-yaxınlaşmanın tam spektrində təqdim olunur: assimilyasiya, homogenləşmə, [[akkulturasiya]] və mədəni kompromislər. Əksər hallarda, çoxmillətli mühitdə maraqlar həm minimuma endirilir, həm də ağırlaşdırılır; etnik qürur lovğalığı başlayır; bir iyerarxiya yaradılır ("əsas" mədəniyyət "kiçik" ə qarşı). Çox vaxt klan anlayışında daha mühafizəkar olan yaşlı insanlar, bir qayda olaraq, mədəniyyətlərarası birliklərə və bu cür etnik sosial yönümlü fəaliyyətlərə qatılmağı rədd edirlər. Ksenofoblar, mədəniyyətlərarası əlaqələri assimilyasiyanın komponentləri hesab edir və bunun yalnız zərərini görürlər. == Etnokonvergensiyaya qarşı maneələr == Etnik yaxınlaşmanın qarşısındakı maneə, öz mədəniyyətinin başqasının mədəniyyətindən daha vacib olduğuna inanan etnosentrizmdir. Etnosentrizm, daha çox şəxsi, müəyyən qədər də qərəzli xarakter daşıdığı üçün saysız -hesabsız formalar alır və bu, özünü mədəniyyətin müxtəlif aspektlərində göstərir. [[Din]] və ya [[inanc]] aparıcı etnosentrik bölücü hesab edilir, çünki insanlar, başlıca olaraq dini ayrılığa görə bölünürlər. İkinci etnosentrik bölücü adətdir. Bir etnik qrupun adət və ayinlərə riayət etməsi başqalarının ondan imtina etməsinə səbəb olur. Əksər bölgələr etnik olaraq ikili, yəni yalnız iki fərqli mədəniyyətlə təmsil olunur (eyni zamanda hər biri digərini yad görür). Etnik yaxınlaşma ilə əlaqədar olaraq etnos iki fərqli kateqoriyaya bölünə bilər: utilitarian xüsusiyyətlər və ənənəvi rituallar. Bir çox cəmiyyətlərdə, məsələn, [[Avropa]]da, dillər etnik mənsubiyyətin vacib komponenti hesab olunur. Bu o demək deyil ki, avropalıların əksəriyyəti başqa dilləri öyrənməkdən imtina edir. Əksinə, avropalıların çox hissəsi poliqlot olub, bir neçə dil bilirlər və "özlərini" digər millətlərdən fərqləndirirlər; mədəniyyətləri fərqləndirməyin praktiki vasitələri etnosentrizm [[tendensiya]]larına bənzəyir. Bununla birlikdə, regional və ya milli [[dil]]lərin siyasi və mədəni əhəmiyyəti saxlanılır, çünki [[poliqlot]]lar "[[romalılar]] kimi" ziyarət etdikləri yerin dil normalarına riayət edirlər. Bu, bölgənin "etnik bütövlüyünə" uyğundur. [[Rusiya]]ya qədərki [[Sibir]]də, [[tayqa]]dakı tatar-monqol müstəmləkəçiləri, əsasən, [[türk dilləri]]ndə danışanları yerli xüsusiyyətləri baxımından "öz xalqları", qeyri-türk dillərində danışanları isə "əcnəbilər" kimi qəbul edirdi. == Həmçinin bax == * [[Akkulturasiya]] * [[Diffuzionizm]] * [[İnkulturasiya]] * [[İnterkulturalizm]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Allatson, Paul (2007), Key Terms in Latino/a Cultural And Literary Studies, Oxford and Malden, MA: Blackwell, ISBN 1-4051-0250-0. * Duno-Gottberg, Luis. (2003). Solventando las differencias: La ideología del mestizaje en Cuba, Iberoamericana – Frankfurt am Main, Vervuert, Madrid. * Ortiz, Fernando (1995), Cuban Counterpoint: Tobacco and Sugar, Durham, NC: Duke University Press, ISBN 0-8223-1616-1. Trans. Harriet de Onís. (Original Spanish edition published in 1940. Original translation by Onìs published in 1947, New York: Knopf.) [[Kateqoriya:Miqrasiya]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] [[Kateqoriya:Multikulturalizm]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət mübadiləsi]] 36e56laqcql0nzbqgowwspnp8ej6w1t 0 717092 6557874 6114560 2022-08-01T11:20:08Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki '''İnkulturasiya''' — [[fərd]]in sosial [[həyat]] və [[mədəniyyət]] normalarını mənimsəməsi prosesidir. İnkulturasiya [[nəzəriyyə]]sinin ilk [[konsepsiya]]sı [[rus]] [[alim]]ləri D.A.Nefedyev və V.L. Kanuzelev tərəfindən irəli sürülmüşdür (2020-ci ildə [[Anqarsk]]da sosial adaptasiya problemləri mövzusunda elmi konfrans). == Anlayışlar == Müxtəlif humanitar elmlərdə bu proses "inkulturasiya" və "sosiallaşma" anlayışları ilə ifadə olunur. Bu [[anlayış]]lar məzmununa görə bir-biri ilə üst -üstə düşür, çünki hər ikisi eyni cəmiyyətin insanları tərəfindən mədəni normaların mənimsənilməsini nəzərdə tutur. Ancaq onları qarışdırmaq olmaz. Sosiallaşma, fərdin sosial mühitə ahəngdar şəkildə daxil olması, üzv olaraq uğurla fəaliyyət göstərməsinə imkan verən cəmiyyətin dəyərlər sistemini mənimsəməsi kimi başa düşülür. Sosiallaşmadan fərqli olaraq, inkulturasiya anlayışı insana müəyyən bir mədəniyyətdə davranış ənənələrini və normalarını öyrətməyi nəzərdə tutur. Bu, insanla mədəniyyəti arasındakı mübadilə prosesində baş verir, bir tərəfdən mədəniyyət insan şəxsiyyətinin əsas xüsusiyyətlərini təyin edir, digər tərəfdən isə [[insan]]ın özü öz mədəniyyətinə təsir edir. Beləliklə, doğma mədəniyyəti ilə birləşən fərd tərbiyəli bir insana çevrilir. Matsumotoya görə, "sosiallaşma" termini insanların cəmiyyətdəki davranış qaydalarını öyrənmə prosesinə və mexanizmlərinə (yəni deyilənə, kimə, nə vaxt və hansı kontekstdə) aiddir. İnkulturasiya [[termin]]i artıq sosiallaşma prosesinin məhsullarını — insanın inkişafı prosesində mənimsənilən mədəniyyətin subyektiv daxili psixoloji aspektlərini də əhatə edir. "Mədəniyyətə giriş" və "sosiallaşma" terminləri arasındakı fərqlər və oxşarlıqlar "mədəniyyət" və "cəmiyyət" anlayışları arasındakı fərq və oxşarlıqlarla əlaqələndirilir. Melvill Cin Herskovitsin mədəni və antropoloji konsepsiyasında əsas anlayış, inkulturasiya anlayışı ilə yaxından əlaqəli olan "mədəniyyət"dir. Mədəniyyət — fərdin müəyyən bir mədəniyyət formasına daxil olmasıdır. Mədəniyyətin əsas məzmunu [[düşüncə]] və hərəkətlərin xüsusiyyətlərinin, mədəniyyəti təşkil edən davranış modellərinin mənimsənilməsidir. M. Herskovitsin mədəniyyətin inkişaf prosesini şərh etməsinin özəlliyi, uşaqlıqdan illərindən [[qidalanma]], [[nitq]], [[davranış]] və buna bənzər bacarıqların əldə edilməsindən başlayaraq, [[yetkinlik]]də öyrənmə və bacarıqların təkmilləşdirilməsi şəklində davam etməsidir. İnkulturasiya, insanın müəyyən mədəniyyət növünə xas olan müəyyən bir tarixi dövr üçün bacarıq, davranış və davranış normalarının tədricən inkişafıdır. Bu, bir insanın gündəlik həyatda qaydaları, normaları, praktik tövsiyələri uzun müddət ərzində tədricən mənimsəməsidir. İnkulturasiya prosesinin məzmunu aşağıdakı bilik və bacarıqların əldə edilməsidir: * həyat təminatı: peşəkar fəaliyyət, ev işi, mal və xidmətlərin alınması və istehlakı; * şəxsi inkişaf: ümumi və peşə təhsili, ictimai fəaliyyət, həvəskar fəaliyyət; * sosial [[ünsiyyət]]: rəsmi və qeyri-rəsmi ünsiyyət, səyahət, fiziki hərəkət; * enerji itkisinin bərpası: qida istehlakı, şəxsi gigiyena, passiv istirahət, yuxu. Sosiallaşma məqsədlərindən fərqli olaraq, inkulturasiyanın nəticəsinin intellektual olduğunu qeyd etmək vacibdir. == Mərhələləri == Həyatı boyu hər bir insan həyat dövrünün mərhələləri adlanan müəyyən dövrlərdən keçir. İlkin mərhələ uşağın doğulması ilə başlayır və yeniyetməliyin sonuna qədər davam edir. Valideynlər uşağa hədiyyə üçün təşəkkür etməyi öyrətdikdə və ya uşaq insanların oxşar vəziyyətlərdə necə davrandığını müşahidə etdikdə inkulturasiya baş verə bilər. Bu dövrdə uşaqlarda gündəlik həyat üçün adekvat bilik və bacarıqların formalaşmasının xüsusi yolları vardır. Çox zaman bu oyun şəklində olur. Oyunlar aşağıdakı növlər var: * fiziki məşq və fiziki fəaliyyətin inkişafı; * strateji, hər hansı bir fəaliyyətin mümkün nəticələrini proqnozlaşdırmaq və bu nəticələrin ehtimalını qiymətləndirmək qabiliyyətini inkişaf etdirmək; * stoxastik (təsadüfilik), uşağı təsadüfi proseslər, şans (uğursuzluq), idarə olunmayan hallar, risklə tanış etmək; * Uşağın gələcəkdə yerinə yetirməli olduğu funksiyaları öyrəndiyi rol oyunu. Oyunlarda zəka, fantaziya, təxəyyül və öyrənmə qabiliyyəti kimi şəxsi xüsusiyyətlər inkişaf edir. İnkulturasiyanın ikinci mərhələsi artıq yetkinlərə aiddir. Bir şəxs bir sıra vacib keyfiyyətlərə sahib olduqda yetkin hesab olunur: * orqanizmin lazımi dərəcədə fiziki yetkinlik dərəcəsinə çatması, bir qayda olaraq, nəsil artırmaq qabiliyyətini bir qədər üstələyir; * məişət və ictimai əmək bölgüsü sahələrində öz bilik və bacarıqlarını mənimsəmək; * müxtəlif sosial-mədəni qrupların tərkibində praktik fəaliyyətlə kifayət qədər mədəni bilik və sosial təcrübə əldə etmək və mədəniyyətin müxtəlif "bacarıqları" ilə (elm, sənət, din, hüquq, əxlaq) tanış olmaq; * [[əmək bölgüsü]] sistemi yetkin iştirakçılardan ibarət sosial cəmiyyətlərdən birinə aid olmaq; Yetkinlik dövründə inkulturasiya dəyişikliklərə yol açır və sabitliyin durğunluğa çevrilməməsinə kömək edir, beləliklə, mədəniyyət nəinki qorunur, həm də inkişaf edir. == Ətraf mühitin təsiri == Hər bir insan həyatı boyu bir çox sosial rolu mənimsəməlidir, çünki sosiallaşma və inkulturasiya prosesləri həyatı boyu davam edir. Xarici alimlərin araşdırmaları, insanın mənimsəməli olduğu mədəni məlumatları ötürməyin üç yolunun olduğunu göstərir: * sosial-mədəni məlumatların valideynlərdən uşaqlara ötürüldüyü şaquli ötürmə; * üfüqi ötürmə, həmyaşıdları ilə ünsiyyətdə olduğu zaman mədəni təcrübə və ənənənin mənimsənilməsi; * dolayı ötürülmə, fərd həm təcrübədə, həm də ixtisaslaşdırılmış inkulturasiya institutlarında (məktəb və universitetlərdə), ətrafdakı yetkin qohumlarından, qonşularından, müəllimlərindən öyrənir. == Psixoloji mexanizmləri == Elm adamları, ümumiyyətlə, inkulturasiyanın dörd psixoloji mexanizmini ayırd edirlər: təqlid, eyniləşdirmə, utanc hissi və günahkarlıq. '''[[İmitasiya]]'''— uşağın şüurlu olaraq, müəyyən bir davranış modelini təqlid etmək istəyidir. Adətən, nümunə kimi, valideynlərdən istifadə olunur, ancaq uşaqlar davranışlarında müəllimlər, məşhur insanlar tərəfindən yönləndirilə bilər. '''[[İdentifikasiya]]'''— uşaqların valideyn davranışlarını, münasibətlərini və dəyərlərini özlərinə bənzətmək üçün bir yoldur. Övladlar valideynlərin və onlarla yaxın əlaqədə olan insanların şəxsi xüsusiyyətlərini dərk edirlər. Uşaqlar, adətən, valideynləri kimi peşə seçirlər və onlara bənzəyirlər. Əgər təqlid və identifikasiya inkulturasiyanın pozitiv mexanizmləridirsə, bunlardan fərqli olaraq, utanc hissi və [[günah]] neqativ təsir bağışlayır. Bəzən günah iş tutduğunuzda sizə cəza verilməyəndə utanc hissi keçirir, özünüzü günahkar hesab edirsiniz. Bu zaman pis hərəkət etdiyinizi söyləyən vicdanınızın səsi kifayətdir, yəni özünü cəzalandırmadan bəhs edilir. == Həmçinin bax == * [[Akkulturasiya]] * [[Diffuzionizm]] * [[İnterkulturalizm]] * [[Mədəniyyət]] * [[Mədəniyyətlərarası ünsiyyət]] * [[Sosializasiya]] * [[Mədəni dairələr nəzəriyyəsi]] * [[Transkulturasiya]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} * [http://www.library.northwestern.edu/archives/findingaids/herskovits.pdf Melville J. Herskovits (1895–1963) Papers] == Ədəbiyyat == * Белик А. А. Культурология. Антропологические теории культур: Учебное пособие — М.: РГГУ, 2000 * Грушевицкая Т. Г. Основы межкультурной коммуникации: Учебник для вузов — М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2002 * Деметрадзе М.Р. Центральная зона современных социокультурных ценностей. Социализация как способ повышения человеческого фактора в обществах постсоветского пространства. // М.: ООО "НБ-Медиа", 2012. — 121 с. ISBN 978-5-8188-0199-5 * Инкультурация и социализация // Кравченко А. И. Культурология: Учебное пособие для вузов. — 3-е изд.- М.: Академический проект, 2001 * Мацумото Д. Психология и культура — 3-е изд.,междунар. — СПб.: прайм-ЕВРОЗНАК; М.: Олма-Пресс, 2002 * Токарев С. А. История зарубежной этнографии. М., 1978 * Флиер А. Я. Культурология для культурологов. М.: Академический проект, 2000 * "Ясперс К." Истоки истории и её цель. Вып.1. М., 1991 * Grace, Lindsay. "Handbook of Research on Computational Arts and Creative Informatics: The Challenge of Enculturation in the Arts, 2009, IGI Global Press; ISBN 978-1-60566-352-4; 312–324. * Femandez J. W. Tolerance in a Repugnant World and Other Dilemmas in the Cultural Re-lativism of M. J. Herskovits // Ethos 1990 * Herskovits М. Cultural Anthropology. N.Y., 1955 * Nobuo, Shimahara. Current Anthropology, Vol. 11, No. 2 * Thijl Sunier Civil enculturation: Nation-state, school, and ethnic difference in four European countries (недоступная ссылка) // Journal of International Migration and Integration / Revue de l'integration et de la migration internationale. 2000, Volume 1, Issue 3, pp 305–329 [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] fz42jaydj69ixl3ssc6pyol0wejqvq3 0 718174 6557924 6181401 2022-08-01T11:35:17Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Anti-pornography_protest_on_Oxford_Street_in_2008.jpg|thumb|Londonun Oxford küçəsində pornoqrafiyaya qarşı etiraz aksiyası.]] '''Pornoqrafiyaya qarşı çıxma''' səbəbləri arasında dini etirazlar, feminist narahatlıqlar və pornoqrafiya asılılığı kimi zərərli təsirlərin sübutları var. ==Dini baxışlar== {{Əsas|Pornoqrafiyaya dini baxışlar}} Əksər dünya dinlərinin müxtəlif səbəblərdən pornoqrafiyaya qarşı mövqeləri var. <ref>{{cite web|last=Slick|first=Matt|title=What does the Bible say about pornography? Is it wrong?|url=http://carm.org/pornography|access-date=6 May 2013|date=2008-12-11}}</ref><ref>{{cite web|last=Freeman|first=Tzvi|title=What's Wrong With Pornography?|url=http://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/658901/jewish/Whats-Wrong-with-Pornography.htm|access-date=6 May 2013}}</ref><ref>{{cite web|last=Mujahid|first=Abdul Malik|title=Islam on Pornography: A Definite No-No|url=http://www.soundvision.com/info/life/porn/isporn.asp|access-date=6 May 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130509001316/http://www.soundvision.com/Info/life/porn/isporn.asp|archive-date=9 May 2013}}</ref> Bütün fəqih və din alimlərinə görə, əxlaqsız şəkillərə və təhrikedici və şəhvətsevərlərə baxmaq qadağandır. Quran 24: 30 -da buyurulur: "Tanınan kişilərə de ki, gözlərini aşağı salsınlar və eyblərini qorusunlar, çünki bu onlar üçün daha təmizdir. Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır." ==Feminist baxışlar== {{Əsas|Pornoqrafiyaya feminist baxışlar}} Bəzi feministlər, qadınları istismar edən və qadınlara qarşı zorakılığın ortağı olan bir sahə olduğunu iddia edərək, pornoqrafiyaya qarşı çıxırlar. ==Mühafizəkar baxışlar== {{Başlıq genişləndir}} ==Zərərə əsaslanan fikirlər== {{Əsas|Pornoqrafiyanın təsiri}} 1982 -ci ildə Zillman tərəfindən edilən bir araşdırma, pornoqrafiyaya uzun müddət məruz qalmağın həm kişiləri, həm də qadınları cinsi şiddət qurbanlarına qarşı həssaslaşdırdığını göstərdi. Zillman kimi bəzi tədqiqatçılar, pornoqrafiyanın cinsi təcavüz nisbətlərini artıraraq cəmiyyətə birmənalı ziyan vurduğuna inanırlar. <ref name="Zillman">{{cite web|url=http://profiles.nlm.nih.gov/NN/B/C/K/V/|title=Report of the Surgeon General's Workshop on Pornography and Public Health: Background Papers: 'Effects of Prolonged Consumption of Pornography'|first=Zillmann|last=Dolf|date=4 August 1986|website=profiles.nlm.nih.gov|access-date=8 April 2018}}</ref> <ref>{{Cite journal | last1 = Simmons | first1 = Catherine A. | last2 = Lehmann | first2 = Peter | last3 = Collier-Tenison | first3 = Shannon | title = Linking male use of the sex industry to controlling behaviors in violent relationships: an exploratory analysis | url = https://archive.org/details/sim_violence-against-women_2008-04_14_4/page/406 | journal = [[Violence Against Women (journal)|Violence Against Women]] | volume = 14 | issue = 4 | pages = 406&ndash;417 | doi = 10.1177/1077801208315066 | pmid = 18359877 | date = April 2008 | s2cid = 19294687 }}</ref> ==Həmçinin bax== *[[Bölgələrə görə pornoqrafiya qanunları]] *[[Qadınlar Pornoqrafiyaya Qarşı]] *[[Pornoqrafiyaya dini baxışlar]] *[[Pornoqrafiyanın təsiri]] *[[Pornoqrafiya asılılığı]] ==İstinadlar== {{İstinadlar}} [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] oj6firez6g997ovhcvjfwm8qgb9rjch 6557944 6557924 2022-08-01T11:39:50Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Pornoqrafiya]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Anti-pornography_protest_on_Oxford_Street_in_2008.jpg|thumb|Londonun Oxford küçəsində pornoqrafiyaya qarşı etiraz aksiyası.]] '''Pornoqrafiyaya qarşı çıxma''' səbəbləri arasında dini etirazlar, feminist narahatlıqlar və pornoqrafiya asılılığı kimi zərərli təsirlərin sübutları var. ==Dini baxışlar== {{Əsas|Pornoqrafiyaya dini baxışlar}} Əksər dünya dinlərinin müxtəlif səbəblərdən pornoqrafiyaya qarşı mövqeləri var. <ref>{{cite web|last=Slick|first=Matt|title=What does the Bible say about pornography? Is it wrong?|url=http://carm.org/pornography|access-date=6 May 2013|date=2008-12-11}}</ref><ref>{{cite web|last=Freeman|first=Tzvi|title=What's Wrong With Pornography?|url=http://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/658901/jewish/Whats-Wrong-with-Pornography.htm|access-date=6 May 2013}}</ref><ref>{{cite web|last=Mujahid|first=Abdul Malik|title=Islam on Pornography: A Definite No-No|url=http://www.soundvision.com/info/life/porn/isporn.asp|access-date=6 May 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130509001316/http://www.soundvision.com/Info/life/porn/isporn.asp|archive-date=9 May 2013}}</ref> Bütün fəqih və din alimlərinə görə, əxlaqsız şəkillərə və təhrikedici və şəhvətsevərlərə baxmaq qadağandır. Quran 24: 30 -da buyurulur: "Tanınan kişilərə de ki, gözlərini aşağı salsınlar və eyblərini qorusunlar, çünki bu onlar üçün daha təmizdir. Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır." ==Feminist baxışlar== {{Əsas|Pornoqrafiyaya feminist baxışlar}} Bəzi feministlər, qadınları istismar edən və qadınlara qarşı zorakılığın ortağı olan bir sahə olduğunu iddia edərək, pornoqrafiyaya qarşı çıxırlar. ==Mühafizəkar baxışlar== {{Başlıq genişləndir}} ==Zərərə əsaslanan fikirlər== {{Əsas|Pornoqrafiyanın təsiri}} 1982 -ci ildə Zillman tərəfindən edilən bir araşdırma, pornoqrafiyaya uzun müddət məruz qalmağın həm kişiləri, həm də qadınları cinsi şiddət qurbanlarına qarşı həssaslaşdırdığını göstərdi. Zillman kimi bəzi tədqiqatçılar, pornoqrafiyanın cinsi təcavüz nisbətlərini artıraraq cəmiyyətə birmənalı ziyan vurduğuna inanırlar. <ref name="Zillman">{{cite web|url=http://profiles.nlm.nih.gov/NN/B/C/K/V/|title=Report of the Surgeon General's Workshop on Pornography and Public Health: Background Papers: 'Effects of Prolonged Consumption of Pornography'|first=Zillmann|last=Dolf|date=4 August 1986|website=profiles.nlm.nih.gov|access-date=8 April 2018}}</ref> <ref>{{Cite journal | last1 = Simmons | first1 = Catherine A. | last2 = Lehmann | first2 = Peter | last3 = Collier-Tenison | first3 = Shannon | title = Linking male use of the sex industry to controlling behaviors in violent relationships: an exploratory analysis | url = https://archive.org/details/sim_violence-against-women_2008-04_14_4/page/406 | journal = [[Violence Against Women (journal)|Violence Against Women]] | volume = 14 | issue = 4 | pages = 406&ndash;417 | doi = 10.1177/1077801208315066 | pmid = 18359877 | date = April 2008 | s2cid = 19294687 }}</ref> ==Həmçinin bax== *[[Bölgələrə görə pornoqrafiya qanunları]] *[[Qadınlar Pornoqrafiyaya Qarşı]] *[[Pornoqrafiyaya dini baxışlar]] *[[Pornoqrafiyanın təsiri]] *[[Pornoqrafiya asılılığı]] ==İstinadlar== {{İstinadlar}} [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] [[Kateqoriya:Pornoqrafiya]] 2g4cg85tri1600bbyls4635shg2ukzc 6557946 6557944 2022-08-01T11:40:11Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Senzura]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Anti-pornography_protest_on_Oxford_Street_in_2008.jpg|thumb|Londonun Oxford küçəsində pornoqrafiyaya qarşı etiraz aksiyası.]] '''Pornoqrafiyaya qarşı çıxma''' səbəbləri arasında dini etirazlar, feminist narahatlıqlar və pornoqrafiya asılılığı kimi zərərli təsirlərin sübutları var. ==Dini baxışlar== {{Əsas|Pornoqrafiyaya dini baxışlar}} Əksər dünya dinlərinin müxtəlif səbəblərdən pornoqrafiyaya qarşı mövqeləri var. <ref>{{cite web|last=Slick|first=Matt|title=What does the Bible say about pornography? Is it wrong?|url=http://carm.org/pornography|access-date=6 May 2013|date=2008-12-11}}</ref><ref>{{cite web|last=Freeman|first=Tzvi|title=What's Wrong With Pornography?|url=http://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/658901/jewish/Whats-Wrong-with-Pornography.htm|access-date=6 May 2013}}</ref><ref>{{cite web|last=Mujahid|first=Abdul Malik|title=Islam on Pornography: A Definite No-No|url=http://www.soundvision.com/info/life/porn/isporn.asp|access-date=6 May 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130509001316/http://www.soundvision.com/Info/life/porn/isporn.asp|archive-date=9 May 2013}}</ref> Bütün fəqih və din alimlərinə görə, əxlaqsız şəkillərə və təhrikedici və şəhvətsevərlərə baxmaq qadağandır. Quran 24: 30 -da buyurulur: "Tanınan kişilərə de ki, gözlərini aşağı salsınlar və eyblərini qorusunlar, çünki bu onlar üçün daha təmizdir. Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır." ==Feminist baxışlar== {{Əsas|Pornoqrafiyaya feminist baxışlar}} Bəzi feministlər, qadınları istismar edən və qadınlara qarşı zorakılığın ortağı olan bir sahə olduğunu iddia edərək, pornoqrafiyaya qarşı çıxırlar. ==Mühafizəkar baxışlar== {{Başlıq genişləndir}} ==Zərərə əsaslanan fikirlər== {{Əsas|Pornoqrafiyanın təsiri}} 1982 -ci ildə Zillman tərəfindən edilən bir araşdırma, pornoqrafiyaya uzun müddət məruz qalmağın həm kişiləri, həm də qadınları cinsi şiddət qurbanlarına qarşı həssaslaşdırdığını göstərdi. Zillman kimi bəzi tədqiqatçılar, pornoqrafiyanın cinsi təcavüz nisbətlərini artıraraq cəmiyyətə birmənalı ziyan vurduğuna inanırlar. <ref name="Zillman">{{cite web|url=http://profiles.nlm.nih.gov/NN/B/C/K/V/|title=Report of the Surgeon General's Workshop on Pornography and Public Health: Background Papers: 'Effects of Prolonged Consumption of Pornography'|first=Zillmann|last=Dolf|date=4 August 1986|website=profiles.nlm.nih.gov|access-date=8 April 2018}}</ref> <ref>{{Cite journal | last1 = Simmons | first1 = Catherine A. | last2 = Lehmann | first2 = Peter | last3 = Collier-Tenison | first3 = Shannon | title = Linking male use of the sex industry to controlling behaviors in violent relationships: an exploratory analysis | url = https://archive.org/details/sim_violence-against-women_2008-04_14_4/page/406 | journal = [[Violence Against Women (journal)|Violence Against Women]] | volume = 14 | issue = 4 | pages = 406&ndash;417 | doi = 10.1177/1077801208315066 | pmid = 18359877 | date = April 2008 | s2cid = 19294687 }}</ref> ==Həmçinin bax== *[[Bölgələrə görə pornoqrafiya qanunları]] *[[Qadınlar Pornoqrafiyaya Qarşı]] *[[Pornoqrafiyaya dini baxışlar]] *[[Pornoqrafiyanın təsiri]] *[[Pornoqrafiya asılılığı]] ==İstinadlar== {{İstinadlar}} [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] [[Kateqoriya:Pornoqrafiya]] [[Kateqoriya:Senzura]] pz6y82ptp49ms2da0fnyekhrz0fgqtu 0 719085 6557542 6517662 2022-08-01T07:05:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Futbolçu}} '''Denis Barvinko''' ({{Dil-uk|Денис Анатолійович Барвінко}}; {{DVTY}})<ref name=":CMEQ22332">{{cite news|title=Transfermarkt.de — 2000.|author=|newspaper=|date=|url=|accessdate=|language=De|url-status=live}}</ref><ref name=":CMEQ22333">{{cite news|title=Digər mənbələrə görə, Zaporojya bölgəsinin yerlisidir|author=|url=https://football24.ua/lunin_andriyevskiy_radchenko_ta_shhe_11_naybilshih_talantiv_metalista__de_voni_zaraz_i_hto_znishhiv_svoyu_karyeru_n554465/|language=ukr|url-status=live}}</ref> — [[Ukrayna Premyer Liqası|Ukrayna Premyer Liqasında]] [[Metallist Xarkov FK]] klubunda oynayan peşəkar [[Ukrayna|ukraynalı]] [[futbol]] [[Müdafiəçi (futbol)|müdafiəçisidir]]. == Həyatı və karyerası == Denis Barvinko [[16 fevral]] [[1994]]-cü ildə [[Dnepr|Dneprdə]] anadan olmuşdur. 2007-2009-cu illərdə Ukrayna Uşaq və Gənclər Futbol Liqasında [[Metallurq Zaporojye FK|Metallurq Zaporojye]] futbol komandasının üzvü olaraq karyerasına başladı. Bundan sonra [[Metallist Xarkov FK|Metallist Xarkov]] futbol koBmandasına gəldi. 2011-ci ildə bu komandanın üzvü olaraq turnirlərdə iştirak etdi. 12 avqust 2011-ci ildə Ukrayna Gənclər Çempionatında Kiyevin Obolon komandasına qarşı səfər matçında debüt etdi (1:0). Barvinko oyunun bütün dəqiqəsində iştirak edirdi. Ukrayna Kubokunun 1/16 final matçında Bereqvideykoya qarşı oyunda iştirak etdi (0: 3).<ref name=":CMEQ22334">{{cite news|title=Metallist həvəskarlardan daha güclüdür|author=|newspaper=www.football.ua|date=21.09.2011|url=http://football.ua/ukraine/news/142367.html|accessdate=11.09.2021|language=Ru|url-status=|archive-date=2012-01-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20120129121650/http://football.ua/ukraine/news/142367.html}}</ref> 60-cı dəqiqədə onu Robert Heqedos əvəz etdi. 44 -cü dəqiqədə Barvinko Conatan Kristaldoya məhsuldar ötürmə verdi. 1 aprel 2012-ci ildə Krivbas komandasına qarşı Ukrayna Premyer Liqası oyununda (1:1)<ref name=":CMEQ22335">{{cite news|title="Krivbas" "Metallist"-dən xal alır|author=|newspaper=www.football.ua|date=01.04.2012|url=http://football.ua/ukraine/news/161284.html|accessdate=11.09.2021|language=Ru|url-status=|archive-date=2012-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20120706001535/http://football.ua/ukraine/news/161284.html}}</ref> Barvinko sol müdafiəçi olaraq 75-ci dəqiqədə Marlosa ötürmə verdi. Barvinkonun Ukrayna çempionatındakı debütü müsbət qiymətləndirildi.<ref name=":CMEQ22336">{{cite news|title=Маркевич: «„Кривбасс“ выглядел пристойно|author=|newspaper=www.football.ua|date=01.04.2012|url=http://football.ua/ukraine/news/161293.html|accessdate=11.09.2021|language=ru|url-status=|archive-date=2012-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20120707025625/http://football.ua/ukraine/news/161293.html}}</ref> 2015-ci ildə Belarusun "Naftan" komandasında göründü, lakin, bu əməkdaşlıq yaxın deyildi.<ref name=":CMEQ22337">{{cite news|title=Barvinko və Kozlov "Naftan"-ı tərk etdilər|author=|newspaper=www.football.by|date=03.02.2015|url=https://www.paralympic.org/sdms/hira/web/country/bosnia-and-herzegovina|accessdate=11.09.2021|language=ru|url-status=live}}</ref> Bunun əvəzinə "VPK-Aqro" üçün Ukrayna Həvəskarlar Çempionatında oynadı. === Milli komandadakı karyerası === 2011-ci ilin oktyabrında 19 yaşa qədərki Ukrayna milli komandasının İtaliyaya qarşı iki yoldaşlıq oyunu üçün çağırıldı.<ref name=":CMEQ22338">{{cite news|title=Milli komandadayıq!|author=|newspaper=www.metallist.ua|date=13.10.2011|url=http://metalist.ua/news/3044.html|accessdate=11.09.2021|language=ru|url-status=|archive-date=2011-12-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217015235/http://metalist.ua/news/3044.html}}</ref> 2011-ci ilin dekabr ayının sonunda zədə səbəbindən milli komandaya çağırılmadı.<ref name=":CMEQ22339">{{cite news|title=U-18 Rusiyaya: Yeni əhval ruhiyyə ilə!|author=|newspaper=|date=28.12.2011|url=http://www.ua-football.com/ukrainian/u-18/4efacab9.html|accessdate=11.09.2021|language=ua|url-status=|archive-date=2012-07-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20120712082840/http://www.ua-football.com/ukrainian/u-18/4efacab9.html}}</ref> 2012-ci ilin aprelində Belçikaya qarşı iki yoldaşlıq oyununa çağırıldı.<ref name=":CMEQ223310">{{cite news|title=Belçikalılarla iki duel|author=|newspaper=|date=06.04.2012|url=http://www.ua-football.com/ukrainian/u-18/4f7f4c1b.html|accessdate=11.09.2021|language=Ua|url-status=|archive-date=2012-05-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20120513033345/http://ua-football.com/ukrainian/u-18/4f7f4c1b.html}}</ref> Bu yaxınlarda "Enerji Pridniprovsk" komandasının baş məşqçisi olaraq çalışan Barvinko [[10 sentyabr]] [[2021]]-ci ildə vəfat etdi.<ref name=":CMEQ223311">{{cite news|title=Keçmiş Metalist müdafiəçisi Denis Barvinko vəfat edib|author=|newspaper=www.sport.24tv.ua|date=10.09.2021|url=https://sport.24tv.ua/pomer-kolishniy-zahisnik-metalista-denis-barvinko-prichina_n1734767|accessdate=11.09.2021|language=Ua|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://db.uaf.ua/player/61611/view.htm?activeTab=playerRequestsTab Rəsmi UAF Saytındakı Profil] (Ukr) * {{Soccerway|denis-barvinko/209875}} [[Kateqoriya:Futbol müdafiəçiləri]] [[Kateqoriya:Ukrayna futbolçuları]] ql9002ns5bnm9sguqfrh1kogh784vwa 0 719881 6557419 6556226 2022-08-01T05:47:23Z 85.132.102.234 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Mirzə Alik |şəkil = Mirzə Alik.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Mirzə Alik 2020-ci ildə. |ilk adı = Allahverdi Həsənov |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |fəaliyyət illəri = 2019–{{comment|h.h.|hal-hazırda}} |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = [[şeir]], [[hekayə]], [[esse]], [[məqalə]], [[yumor]] |ilk əsəri = Longo Mai (2019) }} '''Mirzə Alik''' (əsl adı: ''Allahverdi Səbuhi oğlu Həsənov''; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] yazıçısı,<ref name="bəyyoldaş" /> publisisti,<ref name="artlogos" /> şairi<ref>{{cite AV media |date=24 sentyabr 2019 |title=Azərbaycan şairi niyə uğursuzdur? - Mirzə Aliklə söhbət |medium=[[YouTube]] |language=az |url=https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |access-date=15 sentyabr 2019 |location=[[Bakı]] |publisher=[[Amerikanın səsi]] |quote=Şair Mirzə Alik düşünür ki, ilk öncə Azərbaycan yazıçısının niyə uğursuz olduğunun cavabını tapmalıyıq. |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170651/https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |url-status=live }}</ref> , ictimai-siyasi fəalı. == Həyatı == Allahverdi Həsənov 26 iyul 1999-cu il tarixində [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] paytaxtı [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olmuşdur. O, 2005-ci ildə [[Kərim Kərimov (general)|Kərim Kərimov]] adına 8 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuş, 2016-cı ildə oradan məzun olaraq həmin il [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibat fakültəsi|Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibatlıq fakültəsinə]] qəbul olmuşdur.<ref name="bayramova" /> === Publisistik fəaliyyəti === Allahverdi Həsənov "Mirzə Alik" təxəllüsü altında publisistik fəaliyyətinə 2019-cu ildə başlamışdır. O vaxtdan bəri 30-a yaxın məqalə və hekayənin müəllifi və ya tərcüməçisidir. Həmin ildə o, "''Longo Mai''" adlı şeirlər kitabını nəşriyyata buraxmışdır.<ref name="longomai" /> Mirzə Alik növbəti il Əhməd İsmayılov ilə "''Dum Spiro, Spero''" şeir kitabını buraxmışdır.<ref name="dumspirospero" /> Kitabın təqdimatı həmin ilin yanvarında keçirilmişdir. Müəlliflər kitabda dövrün ictimai-siyasi problemlərinin tənqidini şeir vasitəsilə oxuculara çatdırmaq istədiklərini bildirmişdir.<ref>{{Cite web |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%c4%b1n%c4%b1n-t%c9%99qdimat%c4%b1/5263455.html |first=Türkan |last=Bəşir |title="Dum Spiro, Spero" kitabının təqdimatı |date=28 yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915180954/https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1/5263455.html |url-status=live }}</ref> 2021-ci ildə o, ilk bədii kitabı olan "''Bəyyoldaş müəllim''"i nəşriyyata çıxarmışdır. Kitabın təqdimatı 6 iyunda keçirilmişdir.<ref name="bəyyoldaş">{{Cite web |url=https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |title="Bəyyoldaş müəllim" kitabının təqdimatı |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=HappeningNext |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173740/https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |url-status=live }}</ref> "''Bəyyoldaş müəllim''" kitabında [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] fəaliyyət göstərən siyasi qrupları təsvir edən hekayələr və yazarın dövri mətbuatda yayımlanan publisistik yazıları toplanılmışdır. Müəllifə görə, hekayələrdə siyasi qruplar, subkulturalar ilə bağlı ciddi məqamlara toxunulur və bunların bəzilərində qara [[Yumor|yumordan]] istifadə olunmuşdur.<ref name="artlogos" /> 2022-ci ilin mayından "Kulis.az" platformasında məqalələri dərc olunur.<ref>{{Cite web |first=Mirzə |last=Alik |url=https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |title=Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" |access-date=30 iyul 2022 |language=az |work=Kulis.az |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170624/https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |url-status=live }}</ref> === Siyasi-ictimai fəaliyyəti === Mirzə Alik 1 iyun 2020-ci ildə "Tələbə tələbi" adlı hərəkatı altında bir qrup tələbə ilə birlikdə [[Bakı|Bakıda]], [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin]] binası qarşısında [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|koronavirus pandemiyası]] ilə bağlı dərslərin dayandırılması səbəbindən yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini tələb edərək etiraz aksiyası keçirmişdir. Nazirliyə görə, tələbələrdən üçü nazirlikdə qəbul olunmuş və onların tələbləri dinlənilmişdir. Buna baxmayaraq, Mirzə Alik nazirliyin binasından çıxdıqdan sonra bir neçə digər tələbə ilə birlikdə mülki polis tərəfindən polis maşınına mindirilərək ərazidən uzaqlaşdırılmış və saxlanılmışdır.<ref name="bayramova">{{Cite web |first=Pərvanə |last=Bayramova |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |title=Tələbələr Təhsil Nazirliyinin qarşısında aksiya keçirib |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://axar.az/news/toplum/473118.html |title=Bakıda tələbə aksiyası: Saxlanılanlar var... |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=Axar.az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://axar.az/news/toplum/473118.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Aygül |last1=Mehman |first2=İlkin |last2=Həsənov |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |title="Yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini" istəyən tələbələr "həbs və cərimə olunublar" - video |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[BBC|BBC Azərbaycanca]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173120/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |url-status=live }}</ref> 2022-ci ildə "BakuTalks" layihəsini yaratmışdır. == Əsərləri == === Kitablar === * Longo Mai (şeir kitabı; 2019, Alatoran Yayınları)<ref name="longomai">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |title=Longo Mai (şeirlər) |work=GoodReads |date=6 iyun 2019 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172153/https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |url-status=live }}</ref> * Dum Spiro, Spero (şeir kitabı; Əhməd İsmayılov ilə; 2020, Xalq Kitab)<ref name="dumspirospero">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |title=Dum Spiro, Spero |work=GoodReads |date=yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172154/https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |url-status=live }}</ref> * Bəyyoldaş müəllim (2021, Kitab Klubu)<ref name="artlogos">{{Cite web |url=https://artlogos.az/content/b%C9%99yyoldas-mu%C9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |title=“BƏYYOLDAŞ MÜƏLLİM” KİTABI ÇAP OLUNUB |work=Artlogos |date=19 aprel 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172210/https://artlogos.az/content/b%c9%99yyoldas-mu%c9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |url-status=dead }}</ref> === Məqalələr və hekayələr === {{columns-list|3| * Qırmızı "Winston" (21 iyul 2019) * Kütlə və fərd – dialektik təzad (5 may 2019) * Siyasi xalq yoxsa bio-kütlə? (10 may 2019) * Qovluğa girməyən adam (14 may 2019) * Azərbaycanlıların qəribə sekulyarizmi (1 avqust 2019) * "Yol"çuluq (4 avqust 2019) * İtil, ey büt! (9 sentyabr 2019) * "Dəyərli bəy" erasının sonu (30 sentyabr 2019) * Dramatürkiyə – ümummilli dramamız (16 oktaybr 2019) * Nümayiş sezonu – iqtidarın sınaq günləri (22 oktyabr 2019) * İlqar Məmmədovun «arvadları» (27 oktyabr 2019) * Azərbaycan universitetləri adlı tragediya (1 noyabr 2019) * Karl Marx cavabı çoxdan verib (22 noyabr 2019) * Tələbələrin tələbi (4 dekabr 2019) * Bio-kütlənin acığına – yola davam (25 fevral 2020) * Propaqandanızı yesinlər (27 fevral 2020) * Koronavirusdan sonra da qapalı məktəb (2 mart 2020) * Heykəllərə nə ehtiyac var? (17 mart 2020) * Yad Azərbaycan (30 mart 2020) * Gənclik manifesti (18 aprel 2020) * Mirzə Cəlil və identifikasiya problemi (21 aprel 2020) * Soyuqdan gələn qəzəb: Sibir pankı (1 may 2020) * Haymarket hadisəsi (8 may 2020) * Yeraltındakı "həqiqət" (28 may 2020) * İnformasiya müharibəsinin qurbanları (24 iyul 2020) * İndi biz kimə inanaq? (26 iyul 2020) * Qalibiyyətə şübhə edən biçarələr (5 dekabr 2020) * Qırmızı otaq, Mirzə. (20 dekabr 2020) * Azərbaycan müəllimi müqəddəsdir? (29 dekabr 2020) * Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" (6 may 2022) * İnsanları aldadan saxtakar motivatorlar (13 may 2022) * Avtobusda yer üstündə ana-bacı söyüşü söyənlər (20 may 2022) * Xalqdan xal toplayan yazıçılar (3 iyun 2022) * Azərbaycanlıların ən böyük xəstəliyi (8 iyun 2022) * Azərbaycanın gələcəyini yola verən müəllimlər (28 iyun 2022) * Bu yazıçılar niyə Şuşaya gedə bilmədi? (15 iyul 2022) * Azərbaycanda faciəvi pab mühiti (17 iyul 2022) * Söyülən jurnalistlərimiz (22 iyul 2022) * Bu qurum ləğv edilməlidir (27 iyul 2022) }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan aktivistləri]] [[Kateqoriya:XXI əsr yazıçıları]] [[Kateqoriya:XXI əsr şairləri]] mtgqrkzda4fl7vthnsg1azogr8v0spf 6557427 6557419 2022-08-01T05:50:41Z 85.132.102.234 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Mirzə Alik |şəkil = Mirzə Alik.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Mirzə Alik 2020-ci ildə. |ilk adı = Allahverdi Həsənov |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |fəaliyyət illəri = 2019–{{comment|h.h.|hal-hazırda}} |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = [[şeir]], [[hekayə]], [[esse]], [[məqalə]], [[yumor]] |ilk əsəri = Longo Mai (2019) }} '''Mirzə Alik''' (əsl adı: ''Allahverdi Səbuhi oğlu Həsənov''; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] yazıçısı,<ref name="bəyyoldaş" /> publisisti,<ref name="artlogos" /> şairi<ref>{{cite AV media |date=24 sentyabr 2019 |title=Azərbaycan şairi niyə uğursuzdur? - Mirzə Aliklə söhbət |medium=[[YouTube]] |language=az |url=https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |access-date=15 sentyabr 2019 |location=[[Bakı]] |publisher=[[Amerikanın səsi]] |quote=Şair Mirzə Alik düşünür ki, ilk öncə Azərbaycan yazıçısının niyə uğursuz olduğunun cavabını tapmalıyıq. |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170651/https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |url-status=live }}</ref> , ictimai-siyasi fəalı. == Həyatı == Allahverdi Həsənov 26 iyul 1999-cu il tarixində [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] paytaxtı [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olmuşdur. O, 2005-ci ildə [[Kərim Kərimov (general)|Kərim Kərimov]] adına 8 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuş, 2016-cı ildə oradan məzun olaraq həmin il [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibat fakültəsi|Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibatlıq fakültəsinə]] qəbul olmuşdur.<ref name="bayramova" /> === Publisistik fəaliyyəti === Allahverdi Həsənov "Mirzə Alik" təxəllüsü altında publisistik fəaliyyətinə 2019-cu ildə başlamışdır. O vaxtdan bəri 30-a yaxın məqalə və hekayənin müəllifi və ya tərcüməçisidir. Həmin ildə o, "''Longo Mai''" adlı şeirlər kitabını nəşriyyata buraxmışdır.<ref name="longomai" /> Mirzə Alik növbəti il Əhməd İsmayılov ilə "''Dum Spiro, Spero''" şeir kitabını buraxmışdır.<ref name="dumspirospero" /> Kitabın təqdimatı həmin ilin yanvarında keçirilmişdir. Müəlliflər kitabda dövrün ictimai-siyasi problemlərinin tənqidini şeir vasitəsilə oxuculara çatdırmaq istədiklərini bildirmişdir.<ref>{{Cite web |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%c4%b1n%c4%b1n-t%c9%99qdimat%c4%b1/5263455.html |first=Türkan |last=Bəşir |title="Dum Spiro, Spero" kitabının təqdimatı |date=28 yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915180954/https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1/5263455.html |url-status=live }}</ref> 2021-ci ildə o, ilk bədii kitabı olan "''Bəyyoldaş müəllim''"i nəşriyyata çıxarmışdır. Kitabın təqdimatı 6 iyunda keçirilmişdir.<ref name="bəyyoldaş">{{Cite web |url=https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |title="Bəyyoldaş müəllim" kitabının təqdimatı |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=HappeningNext |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173740/https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |url-status=live }}</ref> "''Bəyyoldaş müəllim''" kitabında [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] fəaliyyət göstərən siyasi qrupları təsvir edən hekayələr və yazarın dövri mətbuatda yayımlanan publisistik yazıları toplanılmışdır. Müəllifə görə, hekayələrdə siyasi qruplar, subkulturalar ilə bağlı ciddi məqamlara toxunulur və bunların bəzilərində qara [[Yumor|yumordan]] istifadə olunmuşdur.<ref name="artlogos" /> 2022-ci ilin mayından "Kulis.az" platformasında məqalələri dərc olunur.<ref>{{Cite web |first=Mirzə |last=Alik |url=https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |title=Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" |access-date=30 iyul 2022 |language=az |work=Kulis.az |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170624/https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |url-status=live }}</ref> === Siyasi-ictimai fəaliyyəti === Mirzə Alik 1 iyun 2020-ci ildə "Tələbə tələbi" adlı hərəkatı altında bir qrup tələbə ilə birlikdə [[Bakı|Bakıda]], [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin]] binası qarşısında [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|koronavirus pandemiyası]] ilə bağlı dərslərin dayandırılması səbəbindən yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini tələb edərək etiraz aksiyası keçirmişdir. Nazirliyə görə, tələbələrdən üçü nazirlikdə qəbul olunmuş və onların tələbləri dinlənilmişdir. Buna baxmayaraq, Mirzə Alik nazirliyin binasından çıxdıqdan sonra bir neçə digər tələbə ilə birlikdə mülki polis tərəfindən polis maşınına mindirilərək ərazidən uzaqlaşdırılmış və saxlanılmışdır.<ref name="bayramova">{{Cite web |first=Pərvanə |last=Bayramova |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |title=Tələbələr Təhsil Nazirliyinin qarşısında aksiya keçirib |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://axar.az/news/toplum/473118.html |title=Bakıda tələbə aksiyası: Saxlanılanlar var... |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=Axar.az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://axar.az/news/toplum/473118.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Aygül |last1=Mehman |first2=İlkin |last2=Həsənov |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |title="Yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini" istəyən tələbələr "həbs və cərimə olunublar" - video |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[BBC|BBC Azərbaycanca]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173120/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |url-status=live }}</ref> 2022-ci ildə "BakuTalks" layihəsini yaratmışdır. Lahiyədə bir sıra alimlər, ictimai xadimlər seminarlar vermişdir. Bunların arasında hüquqşunas Erkin Qədirli, iqtisadçı Natiq Cəfərli, jurnalist Turan İbrahimov kimi məşhur simalar da olub. == Əsərləri == === Kitablar === * Longo Mai (şeir kitabı; 2019, Alatoran Yayınları)<ref name="longomai">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |title=Longo Mai (şeirlər) |work=GoodReads |date=6 iyun 2019 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172153/https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |url-status=live }}</ref> * Dum Spiro, Spero (şeir kitabı; Əhməd İsmayılov ilə; 2020, Xalq Kitab)<ref name="dumspirospero">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |title=Dum Spiro, Spero |work=GoodReads |date=yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172154/https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |url-status=live }}</ref> * Bəyyoldaş müəllim (2021, Kitab Klubu)<ref name="artlogos">{{Cite web |url=https://artlogos.az/content/b%C9%99yyoldas-mu%C9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |title=“BƏYYOLDAŞ MÜƏLLİM” KİTABI ÇAP OLUNUB |work=Artlogos |date=19 aprel 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172210/https://artlogos.az/content/b%c9%99yyoldas-mu%c9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |url-status=dead }}</ref> === Məqalələr və hekayələr === {{columns-list|3| * Qırmızı "Winston" (21 iyul 2019) * Kütlə və fərd – dialektik təzad (5 may 2019) * Siyasi xalq yoxsa bio-kütlə? (10 may 2019) * Qovluğa girməyən adam (14 may 2019) * Azərbaycanlıların qəribə sekulyarizmi (1 avqust 2019) * "Yol"çuluq (4 avqust 2019) * İtil, ey büt! (9 sentyabr 2019) * "Dəyərli bəy" erasının sonu (30 sentyabr 2019) * Dramatürkiyə – ümummilli dramamız (16 oktaybr 2019) * Nümayiş sezonu – iqtidarın sınaq günləri (22 oktyabr 2019) * İlqar Məmmədovun «arvadları» (27 oktyabr 2019) * Azərbaycan universitetləri adlı tragediya (1 noyabr 2019) * Karl Marx cavabı çoxdan verib (22 noyabr 2019) * Tələbələrin tələbi (4 dekabr 2019) * Bio-kütlənin acığına – yola davam (25 fevral 2020) * Propaqandanızı yesinlər (27 fevral 2020) * Koronavirusdan sonra da qapalı məktəb (2 mart 2020) * Heykəllərə nə ehtiyac var? (17 mart 2020) * Yad Azərbaycan (30 mart 2020) * Gənclik manifesti (18 aprel 2020) * Mirzə Cəlil və identifikasiya problemi (21 aprel 2020) * Soyuqdan gələn qəzəb: Sibir pankı (1 may 2020) * Haymarket hadisəsi (8 may 2020) * Yeraltındakı "həqiqət" (28 may 2020) * İnformasiya müharibəsinin qurbanları (24 iyul 2020) * İndi biz kimə inanaq? (26 iyul 2020) * Qalibiyyətə şübhə edən biçarələr (5 dekabr 2020) * Qırmızı otaq, Mirzə. (20 dekabr 2020) * Azərbaycan müəllimi müqəddəsdir? (29 dekabr 2020) * Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" (6 may 2022) * İnsanları aldadan saxtakar motivatorlar (13 may 2022) * Avtobusda yer üstündə ana-bacı söyüşü söyənlər (20 may 2022) * Xalqdan xal toplayan yazıçılar (3 iyun 2022) * Azərbaycanlıların ən böyük xəstəliyi (8 iyun 2022) * Azərbaycanın gələcəyini yola verən müəllimlər (28 iyun 2022) * Bu yazıçılar niyə Şuşaya gedə bilmədi? (15 iyul 2022) * Azərbaycanda faciəvi pab mühiti (17 iyul 2022) * Söyülən jurnalistlərimiz (22 iyul 2022) * Bu qurum ləğv edilməlidir (27 iyul 2022) }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan aktivistləri]] [[Kateqoriya:XXI əsr yazıçıları]] [[Kateqoriya:XXI əsr şairləri]] c50odaq9hu4aefxgmdvohuk80hl8k1u 6557428 6557427 2022-08-01T05:52:00Z 85.132.102.234 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Mirzə Alik |şəkil = Mirzə Alik.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Mirzə Alik 2020-ci ildə. |ilk adı = Allahverdi Həsənov |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |fəaliyyət illəri = 2019–{{comment|h.h.|hal-hazırda}} |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = [[şeir]], [[hekayə]], [[esse]], [[məqalə]], [[yumor]] |ilk əsəri = Longo Mai (2019) }} '''Mirzə Alik''' (əsl adı: ''Allahverdi Səbuhi oğlu Həsənov''; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] yazıçısı,<ref name="bəyyoldaş" /> publisisti,<ref name="artlogos" /> şairi<ref>{{cite AV media |date=24 sentyabr 2019 |title=Azərbaycan şairi niyə uğursuzdur? - Mirzə Aliklə söhbət |medium=[[YouTube]] |language=az |url=https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |access-date=15 sentyabr 2019 |location=[[Bakı]] |publisher=[[Amerikanın səsi]] |quote=Şair Mirzə Alik düşünür ki, ilk öncə Azərbaycan yazıçısının niyə uğursuz olduğunun cavabını tapmalıyıq. |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170651/https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |url-status=live }}</ref> , ictimai-siyasi fəalı. == Həyatı == Allahverdi Həsənov 26 iyul 1999-cu il tarixində [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] paytaxtı [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olmuşdur. O, 2005-ci ildə [[Kərim Kərimov (general)|Kərim Kərimov]] adına 8 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuş, 2016-cı ildə oradan məzun olaraq həmin il [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibat fakültəsi|Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibatlıq fakültəsinə]] qəbul olmuşdur.<ref name="bayramova" /> === Publisistik fəaliyyəti === Allahverdi Həsənov "Mirzə Alik" təxəllüsü altında publisistik fəaliyyətinə 2019-cu ildə başlamışdır. O vaxtdan bəri 30-a yaxın məqalə və hekayənin müəllifi və ya tərcüməçisidir. Həmin ildə o, "''Longo Mai''" adlı şeirlər kitabını nəşriyyata buraxmışdır.<ref name="longomai" /> Mirzə Alik növbəti il Əhməd İsmayılov ilə "''Dum Spiro, Spero''" şeir kitabını buraxmışdır.<ref name="dumspirospero" /> Kitabın təqdimatı həmin ilin yanvarında keçirilmişdir. Müəlliflər kitabda dövrün ictimai-siyasi problemlərinin tənqidini şeir vasitəsilə oxuculara çatdırmaq istədiklərini bildirmişdir.<ref>{{Cite web |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%c4%b1n%c4%b1n-t%c9%99qdimat%c4%b1/5263455.html |first=Türkan |last=Bəşir |title="Dum Spiro, Spero" kitabının təqdimatı |date=28 yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915180954/https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1/5263455.html |url-status=live }}</ref> 2021-ci ildə o, ilk bədii kitabı olan "''Bəyyoldaş müəllim''"i nəşriyyata çıxarmışdır. Kitabın təqdimatı 6 iyunda keçirilmişdir.<ref name="bəyyoldaş">{{Cite web |url=https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |title="Bəyyoldaş müəllim" kitabının təqdimatı |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=HappeningNext |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173740/https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |url-status=live }}</ref> "''Bəyyoldaş müəllim''" kitabında [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] fəaliyyət göstərən siyasi qrupları təsvir edən hekayələr və yazarın dövri mətbuatda yayımlanan publisistik yazıları toplanılmışdır. Müəllifə görə, hekayələrdə siyasi qruplar, subkulturalar ilə bağlı ciddi məqamlara toxunulur və bunların bəzilərində qara [[Yumor|yumordan]] istifadə olunmuşdur.<ref name="artlogos" /> 2022-ci ilin mayından "Kulis.az" platformasında məqalələri dərc olunur.<ref>{{Cite web |first=Mirzə |last=Alik |url=https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |title=Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" |access-date=30 iyul 2022 |language=az |work=Kulis.az |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170624/https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |url-status=live }}</ref> === Siyasi-ictimai fəaliyyəti === Mirzə Alik 1 iyun 2020-ci ildə "Tələbə tələbi" adlı hərəkatı altında bir qrup tələbə ilə birlikdə [[Bakı|Bakıda]], [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin]] binası qarşısında [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|koronavirus pandemiyası]] ilə bağlı dərslərin dayandırılması səbəbindən yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini tələb edərək etiraz aksiyası keçirmişdir. Nazirliyə görə, tələbələrdən üçü nazirlikdə qəbul olunmuş və onların tələbləri dinlənilmişdir. Buna baxmayaraq, Mirzə Alik nazirliyin binasından çıxdıqdan sonra bir neçə digər tələbə ilə birlikdə mülki polis tərəfindən polis maşınına mindirilərək ərazidən uzaqlaşdırılmış və saxlanılmışdır.<ref name="bayramova">{{Cite web |first=Pərvanə |last=Bayramova |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |title=Tələbələr Təhsil Nazirliyinin qarşısında aksiya keçirib |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://axar.az/news/toplum/473118.html |title=Bakıda tələbə aksiyası: Saxlanılanlar var... |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=Axar.az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://axar.az/news/toplum/473118.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Aygül |last1=Mehman |first2=İlkin |last2=Həsənov |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |title="Yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini" istəyən tələbələr "həbs və cərimə olunublar" - video |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[BBC|BBC Azərbaycanca]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173120/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |url-status=live }}</ref> 2022-ci ildə "BakuTalks" layihəsini yaratmışdır. Lahiyədə bir sıra alimlər, ictimai xadimlər seminarlar vermişdir. Bunların arasında hüquqşunas Erkin Qədirli, iqtisadçı Natiq Cəfərli, jurnalist Turan İbrahimov kimi məşhur simalar da olub.<ref>{{Cite web}}</ref> == Əsərləri == === Kitablar === * Longo Mai (şeir kitabı; 2019, Alatoran Yayınları)<ref name="longomai">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |title=Longo Mai (şeirlər) |work=GoodReads |date=6 iyun 2019 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172153/https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |url-status=live }}</ref> * Dum Spiro, Spero (şeir kitabı; Əhməd İsmayılov ilə; 2020, Xalq Kitab)<ref name="dumspirospero">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |title=Dum Spiro, Spero |work=GoodReads |date=yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172154/https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |url-status=live }}</ref> * Bəyyoldaş müəllim (2021, Kitab Klubu)<ref name="artlogos">{{Cite web |url=https://artlogos.az/content/b%C9%99yyoldas-mu%C9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |title=“BƏYYOLDAŞ MÜƏLLİM” KİTABI ÇAP OLUNUB |work=Artlogos |date=19 aprel 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172210/https://artlogos.az/content/b%c9%99yyoldas-mu%c9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |url-status=dead }}</ref> === Məqalələr və hekayələr === {{columns-list|3| * Qırmızı "Winston" (21 iyul 2019) * Kütlə və fərd – dialektik təzad (5 may 2019) * Siyasi xalq yoxsa bio-kütlə? (10 may 2019) * Qovluğa girməyən adam (14 may 2019) * Azərbaycanlıların qəribə sekulyarizmi (1 avqust 2019) * "Yol"çuluq (4 avqust 2019) * İtil, ey büt! (9 sentyabr 2019) * "Dəyərli bəy" erasının sonu (30 sentyabr 2019) * Dramatürkiyə – ümummilli dramamız (16 oktaybr 2019) * Nümayiş sezonu – iqtidarın sınaq günləri (22 oktyabr 2019) * İlqar Məmmədovun «arvadları» (27 oktyabr 2019) * Azərbaycan universitetləri adlı tragediya (1 noyabr 2019) * Karl Marx cavabı çoxdan verib (22 noyabr 2019) * Tələbələrin tələbi (4 dekabr 2019) * Bio-kütlənin acığına – yola davam (25 fevral 2020) * Propaqandanızı yesinlər (27 fevral 2020) * Koronavirusdan sonra da qapalı məktəb (2 mart 2020) * Heykəllərə nə ehtiyac var? (17 mart 2020) * Yad Azərbaycan (30 mart 2020) * Gənclik manifesti (18 aprel 2020) * Mirzə Cəlil və identifikasiya problemi (21 aprel 2020) * Soyuqdan gələn qəzəb: Sibir pankı (1 may 2020) * Haymarket hadisəsi (8 may 2020) * Yeraltındakı "həqiqət" (28 may 2020) * İnformasiya müharibəsinin qurbanları (24 iyul 2020) * İndi biz kimə inanaq? (26 iyul 2020) * Qalibiyyətə şübhə edən biçarələr (5 dekabr 2020) * Qırmızı otaq, Mirzə. (20 dekabr 2020) * Azərbaycan müəllimi müqəddəsdir? (29 dekabr 2020) * Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" (6 may 2022) * İnsanları aldadan saxtakar motivatorlar (13 may 2022) * Avtobusda yer üstündə ana-bacı söyüşü söyənlər (20 may 2022) * Xalqdan xal toplayan yazıçılar (3 iyun 2022) * Azərbaycanlıların ən böyük xəstəliyi (8 iyun 2022) * Azərbaycanın gələcəyini yola verən müəllimlər (28 iyun 2022) * Bu yazıçılar niyə Şuşaya gedə bilmədi? (15 iyul 2022) * Azərbaycanda faciəvi pab mühiti (17 iyul 2022) * Söyülən jurnalistlərimiz (22 iyul 2022) * Bu qurum ləğv edilməlidir (27 iyul 2022) }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan aktivistləri]] [[Kateqoriya:XXI əsr yazıçıları]] [[Kateqoriya:XXI əsr şairləri]] crhaw7g2gyazaq4bnkdh1vz3t2ip4sx 6557435 6557428 2022-08-01T05:53:24Z 85.132.102.234 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Mirzə Alik |şəkil = Mirzə Alik.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Mirzə Alik 2020-ci ildə. |ilk adı = Allahverdi Həsənov |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |fəaliyyət illəri = 2019–{{comment|h.h.|hal-hazırda}} |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = [[şeir]], [[hekayə]], [[esse]], [[məqalə]], [[yumor]] |ilk əsəri = Longo Mai (2019) }} '''Mirzə Alik''' (əsl adı: ''Allahverdi Səbuhi oğlu Həsənov''; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] yazıçısı,<ref name="bəyyoldaş" /> publisisti,<ref name="artlogos" /> şairi<ref>{{cite AV media |date=24 sentyabr 2019 |title=Azərbaycan şairi niyə uğursuzdur? - Mirzə Aliklə söhbət |medium=[[YouTube]] |language=az |url=https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |access-date=15 sentyabr 2019 |location=[[Bakı]] |publisher=[[Amerikanın səsi]] |quote=Şair Mirzə Alik düşünür ki, ilk öncə Azərbaycan yazıçısının niyə uğursuz olduğunun cavabını tapmalıyıq. |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170651/https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |url-status=live }}</ref> , ictimai-siyasi fəalı. == Həyatı == Allahverdi Həsənov 26 iyul 1999-cu il tarixində [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] paytaxtı [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olmuşdur. O, 2005-ci ildə [[Kərim Kərimov (general)|Kərim Kərimov]] adına 8 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuş, 2016-cı ildə oradan məzun olaraq həmin il [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibat fakültəsi|Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibatlıq fakültəsinə]] qəbul olmuşdur.<ref name="bayramova" /> === Publisistik fəaliyyəti === Allahverdi Həsənov "Mirzə Alik" təxəllüsü altında publisistik fəaliyyətinə 2019-cu ildə başlamışdır. O vaxtdan bəri 30-a yaxın məqalə və hekayənin müəllifi və ya tərcüməçisidir. Həmin ildə o, "''Longo Mai''" adlı şeirlər kitabını nəşriyyata buraxmışdır.<ref name="longomai" /> Mirzə Alik növbəti il Əhməd İsmayılov ilə "''Dum Spiro, Spero''" şeir kitabını buraxmışdır.<ref name="dumspirospero" /> Kitabın təqdimatı həmin ilin yanvarında keçirilmişdir. Müəlliflər kitabda dövrün ictimai-siyasi problemlərinin tənqidini şeir vasitəsilə oxuculara çatdırmaq istədiklərini bildirmişdir.<ref>{{Cite web |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%c4%b1n%c4%b1n-t%c9%99qdimat%c4%b1/5263455.html |first=Türkan |last=Bəşir |title="Dum Spiro, Spero" kitabının təqdimatı |date=28 yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915180954/https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1/5263455.html |url-status=live }}</ref> 2021-ci ildə o, ilk bədii kitabı olan "''Bəyyoldaş müəllim''"i nəşriyyata çıxarmışdır. Kitabın təqdimatı 6 iyunda keçirilmişdir.<ref name="bəyyoldaş">{{Cite web |url=https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |title="Bəyyoldaş müəllim" kitabının təqdimatı |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=HappeningNext |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173740/https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |url-status=live }}</ref> "''Bəyyoldaş müəllim''" kitabında [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] fəaliyyət göstərən siyasi qrupları təsvir edən hekayələr və yazarın dövri mətbuatda yayımlanan publisistik yazıları toplanılmışdır. Müəllifə görə, hekayələrdə siyasi qruplar, subkulturalar ilə bağlı ciddi məqamlara toxunulur və bunların bəzilərində qara [[Yumor|yumordan]] istifadə olunmuşdur.<ref name="artlogos" /> 2022-ci ilin mayından "Kulis.az" platformasında məqalələri dərc olunur.<ref>{{Cite web |first=Mirzə |last=Alik |url=https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |title=Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" |access-date=30 iyul 2022 |language=az |work=Kulis.az |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170624/https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |url-status=live }}</ref> === Siyasi-ictimai fəaliyyəti === Mirzə Alik 1 iyun 2020-ci ildə "Tələbə tələbi" adlı hərəkatı altında bir qrup tələbə ilə birlikdə [[Bakı|Bakıda]], [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin]] binası qarşısında [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|koronavirus pandemiyası]] ilə bağlı dərslərin dayandırılması səbəbindən yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini tələb edərək etiraz aksiyası keçirmişdir. Nazirliyə görə, tələbələrdən üçü nazirlikdə qəbul olunmuş və onların tələbləri dinlənilmişdir. Buna baxmayaraq, Mirzə Alik nazirliyin binasından çıxdıqdan sonra bir neçə digər tələbə ilə birlikdə mülki polis tərəfindən polis maşınına mindirilərək ərazidən uzaqlaşdırılmış və saxlanılmışdır.<ref name="bayramova">{{Cite web |first=Pərvanə |last=Bayramova |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |title=Tələbələr Təhsil Nazirliyinin qarşısında aksiya keçirib |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://axar.az/news/toplum/473118.html |title=Bakıda tələbə aksiyası: Saxlanılanlar var... |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=Axar.az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://axar.az/news/toplum/473118.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Aygül |last1=Mehman |first2=İlkin |last2=Həsənov |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |title="Yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini" istəyən tələbələr "həbs və cərimə olunublar" - video |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[BBC|BBC Azərbaycanca]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173120/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |url-status=live }}</ref> 2022-ci ildə "BakuTalks" layihəsini yaratmışdır. Lahiyədə bir sıra alimlər, ictimai xadimlər seminarlar vermişdir. Bunların arasında hüquqşunas Erkin Qədirli, iqtisadçı Natiq Cəfərli, jurnalist Turan İbrahimov kimi məşhur simalar da olub.<ref>{{Cite web}}</ref> <ref>{{Cite web|12=https://youtu.be/gK7jMQVpiWc}}</ref> == Əsərləri == === Kitablar === * Longo Mai (şeir kitabı; 2019, Alatoran Yayınları)<ref name="longomai">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |title=Longo Mai (şeirlər) |work=GoodReads |date=6 iyun 2019 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172153/https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |url-status=live }}</ref> * Dum Spiro, Spero (şeir kitabı; Əhməd İsmayılov ilə; 2020, Xalq Kitab)<ref name="dumspirospero">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |title=Dum Spiro, Spero |work=GoodReads |date=yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172154/https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |url-status=live }}</ref> * Bəyyoldaş müəllim (2021, Kitab Klubu)<ref name="artlogos">{{Cite web |url=https://artlogos.az/content/b%C9%99yyoldas-mu%C9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |title=“BƏYYOLDAŞ MÜƏLLİM” KİTABI ÇAP OLUNUB |work=Artlogos |date=19 aprel 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172210/https://artlogos.az/content/b%c9%99yyoldas-mu%c9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |url-status=dead }}</ref> === Məqalələr və hekayələr === {{columns-list|3| * Qırmızı "Winston" (21 iyul 2019) * Kütlə və fərd – dialektik təzad (5 may 2019) * Siyasi xalq yoxsa bio-kütlə? (10 may 2019) * Qovluğa girməyən adam (14 may 2019) * Azərbaycanlıların qəribə sekulyarizmi (1 avqust 2019) * "Yol"çuluq (4 avqust 2019) * İtil, ey büt! (9 sentyabr 2019) * "Dəyərli bəy" erasının sonu (30 sentyabr 2019) * Dramatürkiyə – ümummilli dramamız (16 oktaybr 2019) * Nümayiş sezonu – iqtidarın sınaq günləri (22 oktyabr 2019) * İlqar Məmmədovun «arvadları» (27 oktyabr 2019) * Azərbaycan universitetləri adlı tragediya (1 noyabr 2019) * Karl Marx cavabı çoxdan verib (22 noyabr 2019) * Tələbələrin tələbi (4 dekabr 2019) * Bio-kütlənin acığına – yola davam (25 fevral 2020) * Propaqandanızı yesinlər (27 fevral 2020) * Koronavirusdan sonra da qapalı məktəb (2 mart 2020) * Heykəllərə nə ehtiyac var? (17 mart 2020) * Yad Azərbaycan (30 mart 2020) * Gənclik manifesti (18 aprel 2020) * Mirzə Cəlil və identifikasiya problemi (21 aprel 2020) * Soyuqdan gələn qəzəb: Sibir pankı (1 may 2020) * Haymarket hadisəsi (8 may 2020) * Yeraltındakı "həqiqət" (28 may 2020) * İnformasiya müharibəsinin qurbanları (24 iyul 2020) * İndi biz kimə inanaq? (26 iyul 2020) * Qalibiyyətə şübhə edən biçarələr (5 dekabr 2020) * Qırmızı otaq, Mirzə. (20 dekabr 2020) * Azərbaycan müəllimi müqəddəsdir? (29 dekabr 2020) * Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" (6 may 2022) * İnsanları aldadan saxtakar motivatorlar (13 may 2022) * Avtobusda yer üstündə ana-bacı söyüşü söyənlər (20 may 2022) * Xalqdan xal toplayan yazıçılar (3 iyun 2022) * Azərbaycanlıların ən böyük xəstəliyi (8 iyun 2022) * Azərbaycanın gələcəyini yola verən müəllimlər (28 iyun 2022) * Bu yazıçılar niyə Şuşaya gedə bilmədi? (15 iyul 2022) * Azərbaycanda faciəvi pab mühiti (17 iyul 2022) * Söyülən jurnalistlərimiz (22 iyul 2022) * Bu qurum ləğv edilməlidir (27 iyul 2022) }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan aktivistləri]] [[Kateqoriya:XXI əsr yazıçıları]] [[Kateqoriya:XXI əsr şairləri]] 01jdp1cd6i6c908fi3jlvykpuidrwzp 6557437 6557435 2022-08-01T05:55:38Z Qraf061 242998 [[User:85.132.102.234|85.132.102.234]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Solavirum|Solavirum]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Mirzə Alik |şəkil = Mirzə Alik.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Mirzə Alik 2020-ci ildə. |ilk adı = Allahverdi Həsənov |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |fəaliyyət illəri = 2019–{{comment|h.h.|hal-hazırda}} |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = [[şeir]], [[hekayə]], [[esse]], [[məqalə]], [[yumor]] |ilk əsəri = Longo Mai (2019) }} '''Mirzə Alik''' (əsl adı: ''Allahverdi Səbuhi oğlu Həsənov''; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] yazıçısı,<ref name="bəyyoldaş" /> publisisti,<ref name="artlogos" /> şairi<ref>{{cite AV media |date=24 sentyabr 2019 |title=Azərbaycan şairi niyə uğursuzdur? - Mirzə Aliklə söhbət |medium=[[YouTube]] |language=az |url=https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |access-date=15 sentyabr 2019 |location=[[Bakı]] |publisher=[[Amerikanın səsi]] |quote=Şair Mirzə Alik düşünür ki, ilk öncə Azərbaycan yazıçısının niyə uğursuz olduğunun cavabını tapmalıyıq. |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170651/https://www.youtube.com/watch?v=GCAMEsaEaSo |url-status=live }}</ref> , ictimai-siyasi fəalı == Həyatı == Allahverdi Həsənov 26 iyul 1999-cu il tarixində [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] paytaxtı [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olmuşdur. O, 2005-ci ildə [[Kərim Kərimov (general)|Kərim Kərimov]] adına 8 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuş, 2016-cı ildə oradan məzun olaraq həmin il [[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibat fakültəsi|Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və mühasibatlıq fakültəsinə]] qəbul olmuşdur.<ref name="bayramova" /> === Publisistik fəaliyyəti === Allahverdi Həsənov "Mirzə Alik" təxəllüsü altında publisistik fəaliyyətinə 2019-cu ildə başlamışdır. O vaxtdan bəri 30-a yaxın məqalə və hekayənin müəllifi və ya tərcüməçisidir. Həmin ildə o, "''Longo Mai''" adlı şeirlər kitabını nəşriyyata buraxmışdır.<ref name="longomai" /> Mirzə Alik növbəti il Əhməd İsmayılov ilə "''Dum Spiro, Spero''" şeir kitabını buraxmışdır.<ref name="dumspirospero" /> Kitabın təqdimatı həmin ilin yanvarında keçirilmişdir. Müəlliflər kitabda dövrün ictimai-siyasi problemlərinin tənqidini şeir vasitəsilə oxuculara çatdırmaq istədiklərini bildirmişdir.<ref>{{Cite web |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%c4%b1n%c4%b1n-t%c9%99qdimat%c4%b1/5263455.html |first=Türkan |last=Bəşir |title="Dum Spiro, Spero" kitabının təqdimatı |date=28 yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915180954/https://www.amerikaninsesi.org/a/dum-spiro-spero-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1/5263455.html |url-status=live }}</ref> 2021-ci ildə o, ilk bədii kitabı olan "''Bəyyoldaş müəllim''"i nəşriyyata çıxarmışdır. Kitabın təqdimatı 6 iyunda keçirilmişdir.<ref name="bəyyoldaş">{{Cite web |url=https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |title="Bəyyoldaş müəllim" kitabının təqdimatı |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=HappeningNext |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173740/https://happeningnext.com/event/andquotb%C9%99yyolda%C5%9F-m%C3%BC%C9%99llimandquot-kitab%C4%B1n%C4%B1n-t%C9%99qdimat%C4%B1-eid3a07tofcdk |url-status=live }}</ref> "''Bəyyoldaş müəllim''" kitabında [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] fəaliyyət göstərən siyasi qrupları təsvir edən hekayələr və yazarın dövri mətbuatda yayımlanan publisistik yazıları toplanılmışdır. Müəllifə görə, hekayələrdə siyasi qruplar, subkulturalar ilə bağlı ciddi məqamlara toxunulur və bunların bəzilərində qara [[Yumor|yumordan]] istifadə olunmuşdur.<ref name="artlogos" /> 2022-ci ilin mayından "Kulis.az" platformasında məqalələri dərc olunur.<ref>{{Cite web |first=Mirzə |last=Alik |url=https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |title=Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" |access-date=30 iyul 2022 |language=az |work=Kulis.az |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730170624/https://kulis.az/xeber/mirze-alik/yazarlar/bayagi-verilislerde-insanlari-alcaldan-tehqir-eden-ekspertler-42155 |url-status=live }}</ref> === Siyasi-ictimai fəaliyyəti === Mirzə Alik 1 iyun 2020-ci ildə "Tələbə tələbi" adlı hərəkatı altında bir qrup tələbə ilə birlikdə [[Bakı|Bakıda]], [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin]] binası qarşısında [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|koronavirus pandemiyası]] ilə bağlı dərslərin dayandırılması səbəbindən yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini tələb edərək etiraz aksiyası keçirmişdir. Nazirliyə görə, tələbələrdən üçü nazirlikdə qəbul olunmuş və onların tələbləri dinlənilmişdir. Buna baxmayaraq, Mirzə Alik nazirliyin binasından çıxdıqdan sonra bir neçə digər tələbə ilə birlikdə mülki polis tərəfindən polis maşınına mindirilərək ərazidən uzaqlaşdırılmış və saxlanılmışdır.<ref name="bayramova">{{Cite web |first=Pərvanə |last=Bayramova |url=https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |title=Tələbələr Təhsil Nazirliyinin qarşısında aksiya keçirib |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[Amerikanın səsi]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://www.amerikaninsesi.org/a/t%C9%99l%C9%99b%C9%99l%C9%99r-t%C9%99hsil-nazirliyinin-qar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-aksiya-ke%C3%A7irib/5444071.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://axar.az/news/toplum/473118.html |title=Bakıda tələbə aksiyası: Saxlanılanlar var... |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=Axar.az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173122/https://axar.az/news/toplum/473118.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Aygül |last1=Mehman |first2=İlkin |last2=Həsənov |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |title="Yay imtahanlarının və təhsil haqqının ləğvini" istəyən tələbələr "həbs və cərimə olunublar" - video |date=1 iyun 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |work=[[BBC|BBC Azərbaycanca]] |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915173120/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-52874189 |url-status=live }}</ref> 2022-ci ildə "BakuTalks" layihəsini yaratmışdır. == Əsərləri == === Kitablar === * Longo Mai (şeir kitabı; 2019, Alatoran Yayınları)<ref name="longomai">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |title=Longo Mai (şeirlər) |work=GoodReads |date=6 iyun 2019 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172153/https://www.goodreads.com/book/show/50336394-longo-mai |url-status=live }}</ref> * Dum Spiro, Spero (şeir kitabı; Əhməd İsmayılov ilə; 2020, Xalq Kitab)<ref name="dumspirospero">{{Cite web |url=https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |title=Dum Spiro, Spero |work=GoodReads |date=yanvar 2020 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=en |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172154/https://www.goodreads.com/book/show/50661904-dum-spiro-spero |url-status=live }}</ref> * Bəyyoldaş müəllim (2021, Kitab Klubu)<ref name="artlogos">{{Cite web |url=https://artlogos.az/content/b%C9%99yyoldas-mu%C9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |title=“BƏYYOLDAŞ MÜƏLLİM” KİTABI ÇAP OLUNUB |work=Artlogos |date=19 aprel 2021 |access-date=15 sentyabr 2021 |language=az |archive-date=2021-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210915172210/https://artlogos.az/content/b%c9%99yyoldas-mu%c9%99llim-kitabi-cap-olunub/ |url-status=dead }}</ref> === Məqalələr və hekayələr === {{columns-list|3| * Qırmızı "Winston" (21 iyul 2019) * Kütlə və fərd – dialektik təzad (5 may 2019) * Siyasi xalq yoxsa bio-kütlə? (10 may 2019) * Qovluğa girməyən adam (14 may 2019) * Azərbaycanlıların qəribə sekulyarizmi (1 avqust 2019) * "Yol"çuluq (4 avqust 2019) * İtil, ey büt! (9 sentyabr 2019) * "Dəyərli bəy" erasının sonu (30 sentyabr 2019) * Dramatürkiyə – ümummilli dramamız (16 oktaybr 2019) * Nümayiş sezonu – iqtidarın sınaq günləri (22 oktyabr 2019) * İlqar Məmmədovun «arvadları» (27 oktyabr 2019) * Azərbaycan universitetləri adlı tragediya (1 noyabr 2019) * Karl Marx cavabı çoxdan verib (22 noyabr 2019) * Tələbələrin tələbi (4 dekabr 2019) * Bio-kütlənin acığına – yola davam (25 fevral 2020) * Propaqandanızı yesinlər (27 fevral 2020) * Koronavirusdan sonra da qapalı məktəb (2 mart 2020) * Heykəllərə nə ehtiyac var? (17 mart 2020) * Yad Azərbaycan (30 mart 2020) * Gənclik manifesti (18 aprel 2020) * Mirzə Cəlil və identifikasiya problemi (21 aprel 2020) * Soyuqdan gələn qəzəb: Sibir pankı (1 may 2020) * Haymarket hadisəsi (8 may 2020) * Yeraltındakı "həqiqət" (28 may 2020) * İnformasiya müharibəsinin qurbanları (24 iyul 2020) * İndi biz kimə inanaq? (26 iyul 2020) * Qalibiyyətə şübhə edən biçarələr (5 dekabr 2020) * Qırmızı otaq, Mirzə. (20 dekabr 2020) * Azərbaycan müəllimi müqəddəsdir? (29 dekabr 2020) * Bayağı verilişlərdə insanları alçaldan, təhqir edən "ekspertlər" (6 may 2022) * İnsanları aldadan saxtakar motivatorlar (13 may 2022) * Avtobusda yer üstündə ana-bacı söyüşü söyənlər (20 may 2022) * Xalqdan xal toplayan yazıçılar (3 iyun 2022) * Azərbaycanlıların ən böyük xəstəliyi (8 iyun 2022) * Azərbaycanın gələcəyini yola verən müəllimlər (28 iyun 2022) * Bu yazıçılar niyə Şuşaya gedə bilmədi? (15 iyul 2022) * Azərbaycanda faciəvi pab mühiti (17 iyul 2022) * Söyülən jurnalistlərimiz (22 iyul 2022) * Bu qurum ləğv edilməlidir (27 iyul 2022) }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan aktivistləri]] [[Kateqoriya:XXI əsr yazıçıları]] [[Kateqoriya:XXI əsr şairləri]] 50qxt1zonsh46wzl99g2kg16mnzvc6n 0 723534 6557587 6415911 2022-08-01T07:40:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Dmitri Muradov |orijinal adı = {{dil-ru|Дми́трий Андре́евич Мура́тов}} |şəkil = 2018-06-20 Boris Nemzow Preis 2018-9831.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Dmitri Muradov 2012_ci ildə |digər adı = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{"Dostluq" ordeni (Rusiya)}}<br>{{"Şərəf" ordeni (Rusiya)}}<br>2021 [[Nobel Sülh Mükafatı]] laureatı |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Dmitri Andreyeviç Muradov''' ({{dil-ru|Дми́трий Андре́евич Мура́тов}};{{DVTY}}) — [[Rusiya]] jurnalisti, teleaparıcısı. "[[Novaya qazeta]]"nın baş redaktoru (1995-2017 və 2019-cu ildən), qurucularından biri. İfadə azadlığını qorumaq sahəsində fəaliyyətinə görə 2021 [[Nobel Sülh Mükafatı]] laureatı ([[Andrey Saxarov]] və [[Mixail Qorbaçov]]dan sonra bu mükafata layiq görülmüş üçüncü rusdür)<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru|url=https://www.rbc.ru/society/08/10/2021/6160099e9a79472b1936dde1|title=Главред «Новой газеты» Муратов стал лауреатом Нобелевской премии|website=РБК|access-date=2021-10-08|archive-date=2021-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20211008103508/https://www.rbc.ru/society/08/10/2021/6160099e9a79472b1936dde1|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bfm.ru/news/483175|title=Муратов и Ресса удостоены Нобелевской премии мира|author=BFM.ru|website=BFM.ru - деловой портал|access-date=2021-10-08}}</ref> == Həyatı == [[Fayl:Dmitry Medvedev and Dmitry Muratov (2009).jpg|300px|thumb|right|[[Rusiya prezidenti|Rusiya Prezident]]i [[Dmitri Medvedev]]lə "[[Novaya qazeta]]"nın baş redaktoru Dmitri Muratova müsahibə zamanı, 2009.]] 30 oktyabr 1961-ci ildə [[Kuybışev]]də anadan olub. 1983-cü ildə Kuybışev Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib. 1983-1985-ci illərdə [[Qızıl Ordu|Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. Hərbi xidmətdən sonra "Volqa Komsomoletsi" qəzetində çalışmışdı. 1987-ci ildə [[Komsomolskaya pravda (qəzet, Rusiya)| "Komsomolskaya Pravda"]] qəzetinin komsomol həyatı şöbəsinin müdiri oldu. 1990-cı ildə nəşrin informasiya şöbəsinin redaktoru təyin edildi. 1992-ci ilin noyabrında KP-dən ayrıldı və eyni zamanda qəzetin yeni redaksiya siyasəti ilə razılaşmayan jurnalistləri özündə birləşdirən "6-cı mərtəbə" Jurnalistlər Birliyini təsis etdi. Növbəti il, ilk nömrəsi 1 aprel 1993-cü ildə nəşr olunan "Novaya" gündəlik qəzetinin təsisçisi oldu. Muratov redaksiya heyətinə daxil edildi və baş redaktor müavini oldu. 1994-cü il dekabrından 1995-ci ilin yanvarına qədər Çeçenistan ərazisindəki [[Birinci çeçen müharibəsi|döyüş bölgəsində]] qəzetin xüsusi müxbiri oldu. 1995-ci ilin fevral ayında, o vaxta qədər "Gündəlik Novaya Gazeta" olan və adı "Novaya Gazeta" olaraq dəyişdirilən nəşrin baş redaktoru oldu. Bir müddət Muradov eyni vaxtda həm qəzetdə, həm də televiziyada işləməyi birləşdirdi. Beləliklə, 1997-ci ildə Press Club (ATV - ORTV) proqramının, 1998-2000-ci illərdə - [[NTV (Rusiya)|NTV]] kanalında həftəlik "Məhkəmə gedir" verilişinin aparıcısı idi.<ref>{{cite web|url=http://www.itogi.ru/archive/2000/13/111268.html|title=Авторское бесправие. Закон, защищающий интеллектуальную собственность, суров, но беспробуден|publisher=[[:ru:Итоги (журнал)|Итоги]]|date=2000-03-30|access-date=2021-10-08|archive-date=2020-02-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20200217015811/http://www.itogi.ru/archive/2000/13/111268.html|url-status=unfit}}</ref> 2004-cü ildə, "2008: Azad Seçim Komitəsi"nin qurucularından biri idi. 2005-ci ildə "Demokratların birləşməyə çalışmasından tamamilə məyus olduğunu" ifadə edərək Komitədən ayrıldı.<ref>{{Cite web |url=http://www.lenta.ru/lib/14160484/ |title=Дмитрий Муратов на сайте Lenta.ru |access-date=2011-11-05 |archive-date=2011-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111026103254/http://www.lenta.ru/lib/14160484/ |deadlink=no }}</ref> 2004-cü ildə Rusiya "Yabloko" Demokratik Partiyasına üzv oldu. 2005-ci ildə "Krokodil" jurnalının həm sahiblərindən biri oldu.<ref>Атлас контентменеджеров. Муратов Дмитрий. — Медиа Атлас</ref> Ancaq artıq 2008-ci ildə yenilənmiş jurnalın nəşri dayandırıldı.<ref>Виктория Буравченко. [https://www.gazeta.ru/business/2008/08/12/2809465.shtml «Крокодил» без денег не кусается] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081007195951/https://www.gazeta.ru/business/2008/08/12/2809465.shtml |date=2008-10-07 }}. — Газета. Ru, 13.08.2008</ref> 2009-cu ildə V çağırış Moskva Şəhər Dumasına seçkilərdə "Yabloko" partiyasının seçki siyahısını dəstəkləmək üçün İctimai Şuraya daxil oldu. 2011-ci ildə Rusiya Birləşmiş Demokratik Partiyası "Yabloko"nun 101 saylı seçki siyahısına daxil oldu. 2014-cü ilin martında [[Krım]]dakı [[Rusiya]] hakimiyyətinin siyasətinə qarşı müraciət imzaladı.<ref>{{cite web|url=https://www.novayagazeta.ru/news/2014/03/13/97897-obraschenie-initsiativnoy-gruppy-po-provedeniyu-kongressa-intelligentsii-171-protiv-voyny-protiv-samoizolyatsii-rossii-protiv-restavratsii-totalitarizma-187-i-pismo-deyateley-kultury-v-podderzhku-pozitsii-vladimira-putina-po-ukraine-i-krymu|title=Обращение инициативной группы по проведению Конгресса интеллигенции «Против войны, против самоизоляции России, против реставрации тоталитаризма» и письмо деятелей культуры в поддержку позиции Владимира Путина по Украине и Крыму|publisher=[[Новая газета]]|lang=ru|date=2014-03-13|accessdate=2017-07-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730123028/https://www.novayagazeta.ru/news/2014/03/13/97897-obraschenie-initsiativnoy-gruppy-po-provedeniyu-kongressa-intelligentsii-171-protiv-voyny-protiv-samoizolyatsii-rossii-protiv-restavratsii-totalitarizma-187-i-pismo-deyateley-kultury-v-podderzhku-pozitsii-vladimira-putina-po-ukraine-i-krymu|archivedate=2017-07-30}}</ref>. 2020-ci ilin sentyabrında [[Belarus]]da etiraz aksiyalarına dəstək məktubu yazdı.<ref>{{Cite web |url=https://echo.msk.ru/blog/echomsk/2707575-echo/ |title=«Мы глубоко возмущены, что диалогу с обществом власть предпочитает насилие» |access-date=2020-09-17 |archive-date=2020-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201026075903/https://echo.msk.ru/blog/echomsk/2707575-echo/ |deadlink=no }}</ref> 2017-ci ilin noyabr ayında "Novaya Qazeta]]nın baş redaktoru vəzifəsini tərk etdi, lakin 2019-cu ildə vəzifəsinə qayıtdı.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.gazeta.ru/tech/news/2017/11/13/n_10812302.shtml|title=Главред «Новой газеты» покидает пост|date=13 ноября 2017|website=РБК|access-date=2021-10-08|archive-date=2021-07-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20210714212323/https://www.gazeta.ru/tech/news/2017/11/13/n_10812302.shtml|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.interfax.ru/russia/684328|title=Муратов вернулся на должность главного редактора "Новой газеты"|date=15 ноября 2019|website=Интерфакс|access-date=2021-10-08|archive-date=2021-02-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20210217224620/https://www.interfax.ru/russia/684328|deadlink=no}}</ref> <ref name=":0" /><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://meduza.io/news/2021/10/08/glavnyy-redaktor-novoy-gazety-dmitriy-muratov-poluchil-nobelevskuyu-premiyu-mira|title=Главный редактор «Новой газеты» Дмитрий Муратов получил Нобелевскую премию мира|website=Meduza|access-date=2021-10-08|archive-date=2021-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20211008095706/https://meduza.io/news/2021/10/08/glavnyy-redaktor-novoy-gazety-dmitriy-muratov-poluchil-nobelevskuyu-premiyu-mira|deadlink=no}}</ref> 2021-ci ilin oktyabrında [[ABŞ]]-[[Filippin]]li jurnalist [[Mariya Ressa]] ilə birlikdə "demokratiya və davamlı sülh üçün ön şərt olan söz azadlığını müdafiə etmək səylərinə görə" [[Nobel Sülh Mükafatı]]nı aldı. Muratov hesab edir ki, ona verilən mükafat "Novaya Qazeta"nın və dünyasını dəyişmiş jurnalist həmkarlar İqor Domnikov, Yuri Şekoçixin, [[Anna Politkovskaya]], Anastasiya Baburova, Natalya Estemirova və Stanislav Markelovun xidmətidir.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://meduza.io/news/2021/10/08/glavnyy-redaktor-novoy-gazety-dmitriy-muratov-poluchil-nobelevskuyu-premiyu-mira|title=Главный редактор «Новой газеты» Дмитрий Муратов получил Нобелевскую премию мира|website=Meduza|access-date=2021-10-08|archive-date=2021-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20211008095706/https://meduza.io/news/2021/10/08/glavnyy-redaktor-novoy-gazety-dmitriy-muratov-poluchil-nobelevskuyu-premiyu-mira|deadlink=no}}</ref> == Mükafatları == [[Fayl:Dmitry Muratov Four Freedoms Award 2010.jpg|250px|thumb|right|Dmitri Muradov "Novaya qazeta"ya verilən "Söz azadlığı" mükafatını aldıqdan sonra]] * [["Dostluq" ordeni (Rusiya)|"Dostluq" ordeni]]; * [["Şərəf" ordeni (Rusiya)|Şərəf ordeni]]; * Jurnalistləri Müdafiə Komitəsinin Beynəlxalq Mətbuat Azadlığı Mükafatı (2007);<ref>{{Cite web|url=https://lenta.ru/news/2007/11/20/pressawards/|title=Главный редактор "Новой газеты" получит премию свободы прессы|website=lenta.ru|access-date=2021-04-12|archive-date=2016-05-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20160522132231/https://lenta.ru/news/2007/11/20/pressawards/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|lang=en-US|url=https://cpj.org/awards/muratov-2/|title=Dmitry Muratov, Editor of Novaya Gazeta, Russia|website=Committee to Protect Journalists|access-date=2021-04-12|archive-date=2021-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412212651/https://cpj.org/awards/muratov-2/|deadlink=no}}</ref> * [["Fəxri Legion" ordeni|"Fəxri Legion" ordeni]] Kavaleri ([[Fransa]],2010); * 3 -cü dərəcəli Məryəm Torpağının Xaç Ordeni (Estoniya, 2013);<ref>{{Cite web |url=http://www.mk.ru/social/news/2013/02/23/817096-glavred-quotnovoy-gazetyiquot-poluchil-v-estonii-orden-za-zaschitu-svobodyi-slova.html |title=Главред «Новой газеты» получил в Эстонии орден за защиту свободы слова |access-date=2013-02-24 |archive-date=2013-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130224032456/http://www.mk.ru/social/news/2013/02/23/817096-glavred-quotnovoy-gazetyiquot-poluchil-v-estonii-orden-za-zaschitu-svobodyi-slova.html |deadlink=no }}</ref> * Azadlığın qızıl lələyi (2016);<ref>{{cite web |title=Golden Pen of Freedom Awarded to Novaya Gazeta Editor, Dmitry Muratov - WAN-IFRA |url=https://www.wan-ifra.org/articles/2016/06/12/golden-pen-of-freedom-awarded-to-novaya-gazeta-editor-dmitry-muratov |publisher={{нп3|WAN-IFRA|WAN-IFRA|de|WAN-IFRA}} |accessdate=2019-12-13 |archive-date=2019-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191213005033/https://www.wan-ifra.org/articles/2016/06/12/golden-pen-of-freedom-awarded-to-novaya-gazeta-editor-dmitry-muratov |deadlink=no }}</ref> * [[Nobel Sülh Mükafatı]] laureatı (2021) - "ifadə azadlığını qorumaq səylərinə görə". == Müsahibələri == * [http://www.znak.com/urfo/articles/05-03-14-40/100401.html «Кремль никак не участвует в этом деле и не будет в него втягиваться». О «деле Аксаны Пановой»] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131101022029/http://www.znak.com/urfo/articles/05-03-14-40/100401.html |date=2013-11-01 }} — 05.03.2013 * [https://www.youtube.com/watch?v=kaODUIFjJXQ «Муратов: крутая Политковская, защита Кадырова, большая война» ещенепознер] — 16.12.2018 * [https://www.youtube.com/watch?v=CVnCSSaE-Og Дмитрий Муратов / Особое мнение // Эхо Москвы] — 09.08.2019 == Xeyriyyəçilik == 2020-ci ilin fevralında, hokkey azarkeşi Muratov [[Valeri Xarlamov]]un çubuğunu satışa çıxardı. 100 min [[dollar]] gəliri Muradov onurğa əzələsi atrofiyası olan uşaqlara yardım edən xeyriyyə fonduna bağışladı.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://novayagazeta.ru/articles/2020/02/07/83810-harlamov-igraet-za-timura-no-etogo-malo|title=Харламов играет за Тимура! Но этого мало|website=Новая газета - Novayagazeta.ru|date=1581025620000|access-date=2021-10-08}}</ref> 2021-ci ildə Nobel Sülh Mükafatını aldıqdan sonra Muradov mükafatının bir hissəsini "Xeyirxahlıq Dairəsi" xeyriyyə fonduna köçürəcəyini açıqladı.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.bfm.ru/news/483182|title=Муратов передаст часть Нобелевской премии мира в фонд детям|author=BFM.ru|website=BFM.ru - деловой портал|access-date=2021-10-08}}</ref> == Siyasi görüşləri == O, dəfələrlə [[Vladimir Putin]]in müxtəlif məsələlərdə apardığı siyasətlə, eləcə də [[MDB]] ölkələrinin digər liderlərinin siyasəti ilə razılaşmadığını bildirib. Xüsusən, 2014-cü ilin martında Rusiya hakimiyyətinin [[Rusiya Federasiyasının Krımı ilhaq etməsi|Krımdakı siyasətinə qarşı]] müraciətə imza atmış<ref>{{cite web|lang=ru|url=https://www.novayagazeta.ru/news/2014/03/13/97897-obraschenie-initsiativnoy-gruppy-po-provedeniyu-kongressa-intelligentsii-171-protiv-voyny-protiv-samoizolyatsii-rossii-protiv-restavratsii-totalitarizma-187-i-pismo-deyateley-kultury-v-podderzhku-pozitsii-vladimira-putina-po-ukraine-i-krymu|title=Обращение инициативной группы по проведению Конгресса интеллигенции «Против войны, против самоизоляции России, против реставрации тоталитаризма» и письмо деятелей культуры в поддержку позиции Владимира Путина по Украине и Крыму|website=[[:ru:Новая газета]]|lang=ru|date=2014-03-13|accessdate=2017-07-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730123028/https://www.novayagazeta.ru/news/2014/03/13/97897-obraschenie-initsiativnoy-gruppy-po-provedeniyu-kongressa-intelligentsii-171-protiv-voyny-protiv-samoizolyatsii-rossii-protiv-restavratsii-totalitarizma-187-i-pismo-deyateley-kultury-v-podderzhku-pozitsii-vladimira-putina-po-ukraine-i-krymu|archivedate=2017-07-30}}</ref> və 2020-ci ilin sentyabrında [[Belarus]]un ölkənin hazırkı Prezidenti [[Aleksandr Lukaşenko]]ya qarşı etiraz aksiyalarına dəstək məktubunu imzalamışdır.<ref>{{Cite web|lang=ru |url=https://echo.msk.ru/blog/echomsk/2707575-echo/ |title=«Мы глубоко возмущены, что диалогу с обществом власть предпочитает насилие» |access-date=2020-09-17 |website=[[Эхо Москвы]] |archive-date=2020-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201026075903/https://echo.msk.ru/blog/echomsk/2707575-echo/ |deadlink=no }}</ref> 2016-cı ildə VII çağırış [[Rusiya Federasiyası]] [[Duma|Dövlət Dumas]]ına seçkilərdə Yabloko siyasi partiyasının səlahiyyətli nümayəndəsi olmuşdur.<ref name=tass /> 2018-ci ildə Muradov Rusiya Federasiyası Prezidentliyinə namizəd Qriqori Yavlinskinin və onun səlahiyyətli nümayəndəsi kimi ona dəstək İctimai Qərargahın həmsədri idi.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://runaruna.ru/articles/11794-yavlinskij-mozhet-uderzhat-nas-ot-vojni-otkrovennoe-intervyu-izdatelya-novoj-gazeti-kotorij-znaet-o-lidere-yabloka-bolshe-drugih/|title=Явлинский может удержать нас от войны|website=Runaruna|access-date=2021-10-09|archive-date=2021-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20211008231021/https://runaruna.ru/articles/11794-yavlinskij-mozhet-uderzhat-nas-ot-vojni-otkrovennoe-intervyu-izdatelya-novoj-gazeti-kotorij-znaet-o-lidere-yabloka-bolshe-drugih/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.yabloko.ru/regnews/Karelia/2018/02/16|title=News|date=2018-02-16|publisher=Яблоко|access-date=2021-10-09}}</ref> 2021-ci ilin yanvarında [[Aleksey Navalnı]]nın azad edilməsini tələb edən petisiyanı dəstəkləmişdir.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.change.org/p/налогоплательщики-рф-немедленно-освободить-алексея-навального|title=Петиция «Освободить Алексея Навального»|website=[[:ru:Change.org]]|access-date=2021-10-09}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://web.archive.org/web/20111104111203/http://journalist-virt.ru/medianews/83-daytoday/2153-dmitriyu-muratovu--50 Журнал «Журналист» о 50-летии Дмитрия Муратова] * [https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B2,_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9 Лентапедия/Муратов, Дмитрий - Lentapediyada Dmitri Muradov haqqında məqalə] {{Nobel Sülh Mükafatı}} o1yj9rvd111ti7d3k9hs1ug6o7v53ee 0 723624 6557577 6229225 2022-08-01T07:31:15Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{eynisoyad|Osmanlı (soyad)}} {{Yazıçı |şəkil = Dəyanət Osman oğlu Bayramov.jpg |şəklin ölçüsü = 250px }} '''Dəyanət Osmanlı'''<ref>{{Cite web |url=http://atesh.az/hadise/3808-tebrik-deyanet-osmanli-55.html |title=Dəyanət Osmanlı — 55 |date=16 iyun 2020 |access-date=9 oktyabr 2021 |work=Atəş.az |language=az }}</ref> (əsl adı: ''Dəyanət Osman oğlu Bayramov''<ref name="edebiyyat" />; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] şairi, publisisti<ref>{{Cite web |url=https://aqreqator.az/az/cemiyyet/285361 |title=Yazıçılar Birliyində vəziyyətlə bağlı daha bir müzakirə... - Dəyanət Osmanlı - MÜSAHİBƏ |date=11 sentyabr 2019 |access-date=9 oktyabr 2021 |work=Aqreqator.az |language=az }}</ref> və jurnalisti.<ref>{{Cite web |first=Rəşid |last=Faxralı |url=https://dalidag.az/karusel/1510-deyanet-osmanlinin-seirleri-obrazlar-qalareyasi.html |title=Dəyanət Osmanlının şeirləri - obrazlar qalareyası |date=12 iyun 2020 |access-date=9 oktyabr 2021 |work=Dəlidağ.az |language=az }}</ref> O, [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi|Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin]] üzvü və Prezident təqaüdçüsüdür.<ref>{{Cite web |url=http://gundelik.info/news/21543-dyant-osmanliyeni-eirlr.html |title=Dəyanət OSMANLI.Yeni şeirlər |date=17 noyabr 2018 |access-date=9 oktyabr 2021 |work="Gündəlik" İnformasiya Agentliyi |language=az }}</ref> == Həyatı == Dəyanət Osman oğlu Bayramov 16 iyun 1965-ci il tarixində [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ respublikalarından]] olan [[Gürcüstan|Gürcüstanın]] [[Bolnisi bələdiyyəsi|Bolnisi rayonundakı]] [[Saraçlı (Borçalı)|Saraçlı kəndində]] anadan olmuşdur. O, 1972-ci ildə Saraçlı orta məktəbində təhsil almış,<ref>{{Cite newspaper |url=http://www.anl.az/down/meqale/uc_noqta/2018/yanvar/571334.htm |title=Dəyanət Osmanlı: "Məktəbi bitirənədək ədəbiyyat müəllimi məni danışdırmadı" |date=11 yanvar 2018 |page=10 |access-date=9 oktyabr 2021 |newspaper=Üç nöqtə |language=az }}</ref> bir il sonra [[Azərbaycan|Azərbaycana]] köçərək [[Sumqayıt|Sumqayıtda]] Xovlu iplik fabrikində işləmişdir. Osmanlı [[Qızıl Ordu|SSRİ Silahlı Qüvvələrində]] xidmət etdikdən sonra [[Bakı Dövlət Universiteti|Bakı Dövlət Universitetinin]] jurnalistika fakültəsinə qəbul olmuş və 1991-ci ildə oradan məzun olmuşdur.<ref name="edebiyyat">{{Cite web |url=https://edebiyyat-az.com/?p=7190 |title=Bayramov Dəyanət Osman oğlu |date=13 yanvar 2014 |access-date=9 oktyabr 2021 |work=Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalı |publisher="Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına dəstək" layihəsi |language=az }}</ref> == Fəaliyyəti == Dəyanət Osmanlının ilk şeirləri 1989-cu ildə "''Ədəbiyyat və incəsənət''" qəzetində və "''Ulduz''" jurnalında dərc olunmuşdur. Bundan sonra o, "''[[Ulduz (jurnal)|Ulduz]]''", "''[[Azərbaycan (jurnal, 1923)|Azərbaycan]]''" jurnallarında və "''Ədəbiyyat və incəsənət''", "''Dədəm Qorqud''", "''Yol''", "''Oğuz eli''" və digər mətbuat orqanlarında öz şeirləri, publisistik məqalələri ilə vaxtaşırı çıxış etmişdir. Osmanlı əmək fəaliyyətinə "''Mübariz''" qəzetində şöbə müdiri kimi başlamışdır. O, sonradan "''Fəryad''" qəzetində şöbə redaktoru (1990–1992), "''[[Azərbaycan (qəzet, Azərbaycan)|Azərbaycan]]''" qəzetində müxbir, parlament müxbiri (1992–2005) vəzifəsində çalışmışdır.<ref name="edebiyyat" /> Osmanlı 1992-cü ildə "Avanqard" Ədəbi Birliyini yaratmış və ona rəhbərlik etmişdir. O, 1995-ci ildə [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi|Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin]] üzvü olmuşdur, 1997-ci ildən isə Yazıçılar Birliyinin İdarə Heyətinin üzvüdür.<ref name="zim">{{Cite web |url=http://zim.az/bolnisi/942-dyant-osmanli-1965.html |title=DƏYANƏT OSMANLI (1965) |access-date=9 oktyabr 2021 |work=Ziya İnformasiya Mərkəzi |language=az }}</ref> Osmanlı Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin Baş redaktorudur.<ref>{{Cite web |url=https://azertag.az/xeber/1362078 |title="Mintimerin kölgesi" kitabı türk dilində |date=2 dekabr 2019 |access-date=9 oktyabr 2021 |work=[[Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi]] |language=az }}</ref> O həmçinin, "Türk Dünyası İnfo" İctimai Birliyinin sədridir.<ref>{{Cite web |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Gurcustan_dostlugun_inkisaf_yollari_adli_kitab_chapdan_chixib-1077700 |title="Azərbaycan-Gürcüstan: dostluğun inkişaf yolları" adlı kitab çapdan çıxıb |date=12 iyul 2017 |access-date=9 oktyabr 2021 |work=[[Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi]] |language=az }}</ref> Dəyanət Osmanlının şeirləri bir sıra xarici jurnallarda yayımlanmışdır.<ref name="zim" /> == Şəxsi həyatı == Dəyanət Osmanlı evlidir. Onun üç uşağı var.<ref>{{Cite newspaper |first=Tofiq |last=Abdin |url=https://old.525.az/print_preview_a.php?id=32224 |title=Oralarda kimlər var:YAZAR AİLƏLƏR |date=20 avqust 2011 |access-date=9 oktyabr 2021 |newspaper=525-ci qəzet |language=az }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan publisistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]] tratknaitjib8ozwsybv4l1d5jvdzr4 0 723741 6557522 6543656 2022-08-01T06:58:08Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Təkrarlanan tədbir | ad = Bakı Kitab Sərgisi | loqo = | loqo_ölçü = | loqo_alt = | loqo_izah = | şəkil = Baku Book Fair 2021-12.jpg | şəkil_ölçü = | şəkil_izah = VII Bakı Kitab Sərgisindən. | status = aktiv | janr = kitab | tarix = | başlama = | bitmə = | tezlik = hər ilin payızında | məkan = | yer = [[Bakı]] | koordinatlar = | ölkə = {{AZE}} | illər = | yaranıb = 2009 | təsisçi = | sonuncu = 6-10 oktyabr, 2021 | əvvəlki = | növbəti = 5-9 oktyabr, 2022 | iştirakçılar = | tamaşaçılar = | tutumu = | büdcə = | tədbirlər = | rəhbər = | himayədar = | təşkilatçı = [[Caspian Event Organisers]] | qeydiyyat = var | dəstək = [[Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi]] | vebsayt = {{URL|https://bakubookfair.az/az-main/}} | hazırkı = | qeydlər = }} '''Bakı Kitab Sərgisi''' ({{dil-en|Baku Book Fair}}) və ya '''Bakı Kitab Yarmarkası''' – hər ilin payızında [[Azərbaycan]]ın paytaxtı [[Bakı]] şəhərində keçirilən beynəlxalq kitab sərgisi. [[Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi]]nin təşkilatçılığı ilə baş tutur. İndiyə kimi 7 dəfə keçirilib. [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVID-19 pandemiyası]]ndan əvvəl hər iki ildən bir keçirilsə də, 2021-ci ildə hər il keçirilməsi qərara alınmışdır.<ref name="azvision">{{cite web |title=Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası başa çatıb |url=https://azvision.az/news/273707/baki-beynelxalq-kitab-sergi-yarmarkasi-basa-catib-.html |website=AzVision |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> == Məqsəd == Kitab sərgisinin məqsədi kitab və mütaliəni təbliğ edib populyarlaşdırmaq, ziyarətçiləri həm Azərbaycan, həm də xarici nəşriyyatların məhsulları ilə tanış etmək, nəşriyyat işini dəstəkləmək, nəşriyyatları əməkdaşlıq üçün kitab mağazaları ilə tanış etmək, rəqəmsal dövrdə kitab biznesinin inkişafı ilə bağlı təcrübə və fikir mübadiləsini həyata keçirməkdir.<ref name="armn">{{cite web |title=VII Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası “Baku International Book Fair 2021” keçiriləcək |url=http://www.mct.gov.az/az/umumi-xeberler/13747 |website=Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi |accessdate=10 oktyabr 2021 |archiveurl=https://archive.is/wip/ROfx6 |archivedate=10 oktyabr 2021 |language=azərbaycan |date=23 sentyabr 2021}}</ref> == Tədbirlər == I Bakı Kitab Sərgisi 10-12 sentyabr 2009-cu ildə [[Muzey Mərkəzi (Bakı)|Muzey Mərkəzi]]ndə təşkil olunmuşdur. Tədbirdə 60 yerli, 30 xarici nümayəndə iştirak etmişdir.<ref>{{cite web |title=I Bakı kitab sərgi-yarmarkası |url=https://citylife.az/content/az/740/i-baki-kitab-sergi-yarmarkasi |website=CityLife |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> II Bakı Kitab Sərgisi 28-30 sentyabr 2011-ci ildə [[Bakı İdman Sarayı]]nda keçirilmişdir. Sərgidə 100-dən çox yerli, 20-dən çox xarici nəşriyyat iştirak etmişdir.<ref name="sia">{{cite web |title=II Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası keçirilir- FOTOSESSİYA |url=https://sia.az/az/news/politics/173507.html |website=Sia.az |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> III Bakı Kitab Sərgisi 23-25 sentyabr 2013-cü ildə açıq havada baş tutmuş və sərgiyə 25 ölkədən 120-yə yaxın nəşriyyat qatılmışdır.<ref name="apa">{{cite web |title=III Bakı Beynəlxalq Kitab-Sərgi Yarmarkasının açılışı olub - FOTOSESSİYA - VİDEO |url=https://apa.az/az/xeber/edebiyyat-xeberleri/xeber_iii_baki_beynelxalq_kitab-sergi_yarmarka_-314700 |website=APA |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> IV Bakı Kitab Sərgisi 16-18 sentyabr 2015-ci ildə Bakı İdman Sarayında keçirilmiş və sərgidə 120 nəşriyyat iştirak etmişdir.<ref name="report">{{cite web |title="IV Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi Yarmarkası"nın vaxtı açıqlanıb |url=https://report.az/edebiyyat/iv-cu-baki-beynelxalq-kitab-sergi-yarmarkasi-kecirilecek/ |website=Report.az |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> V Bakı Kitab Sərgisi 28-30 sentyabr 2017-ci ildə Bakı İdman Sarayında baş tutmuşdur.<ref>{{cite web |title=V Bakı Beynəlxalq kitab sərgisi |url=http://hedef.edu.az/v-baki-beynəlxalq-kitab-sərgisi |website=Hədəf Kursları |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> VI Bakı Kitab Sərgisi 27-29 sentyabr 2019-cu ildə [[Bakı İdman Sarayı]]nda keçirilmiş və [[İmadəddin Nəsimi]]nin 650 illiyinə həsr olunmuşdur. Sərgidə 81 yerli və 22 ölkədən 40 xarici nəşriyyat, poliqrafiya müəssisəsi, kitab evləri iştirak etmişdir.<ref name="manera">{{cite web |title=Bakıda Beynəlxalq Kitab Yarmarkası başlayır... |url=https://manera.az/index.php?newsid=10336 |website=Manera.az |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> VII Bakı Kitab sərgisi Nizami Gəncəvinin 880 illiyinə həsr olunub və 6-10 oktyabr 2021-ci ildə [[Bakı Ekspo Mərkəzi]]ndə baş tutmuşdur. Sərgidə 13 ölkədən 165 müəssisə iştirak etmişdir.<ref name="azadaz">{{cite web |title=Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası hər il keçiriləcək |url=https://azadaz.com/xeber/16392/baki-beynelxalq-kitab-sergi-yarmarkasi-her-il-kecirilecek |website=Azadaz |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> == Qalereya == <center><gallery> Şəkil:Baku Book Fair 2021-1.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-2.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-4.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-5.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-6.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-8.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-9.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-10.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-11.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-12.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-13.jpg Şəkil:Baku Book Fair.jpg </gallery></center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Baku Book Fair}} * {{Rəsmi saytı|bakubookfair.az/az-main/}} [[Kateqoriya:Bakıda mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Kitab yarmarkaları]] [[Kateqoriya:2009-cu ildə Azərbaycanda yarananlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda sərgilər]] kgy1x2svg5akhfusy2vf453scf3c29n 6557734 6557522 2022-08-01T10:05:43Z Pasha Rahimov 251347 wikitext text/x-wiki {{Təkrarlanan tədbir | ad = Bakı Kitab Sərgisi | loqo = | loqo_ölçü = | loqo_alt = | loqo_izah = | şəkil = Baku Book Fair 2021-12.jpg | şəkil_ölçü = | şəkil_izah = VII Bakı Kitab Sərgisindən. | status = aktiv | janr = kitab | tarix = | başlama = | bitmə = | tezlik = hər ilin payızında | məkan = | yer = [[Bakı]] | koordinatlar = | ölkə = {{AZE}} | illər = | yaranıb = 2009 | təsisçi = | sonuncu = 6-10 oktyabr, 2021 | əvvəlki = | növbəti = 5-9 oktyabr, 2022 | iştirakçılar = | tamaşaçılar = | tutumu = | büdcə = | tədbirlər = | rəhbər = | himayədar = | təşkilatçı = [[Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi]] [[Caspian Event Organisers]] | qeydiyyat = var | dəstək = | vebsayt = {{URL|https://bakubookfair.az/az-main/}} | hazırkı = | qeydlər = }} '''Bakı Kitab Sərgisi''' ({{dil-en|Baku Book Fair}}) və ya '''Bakı Kitab Yarmarkası''' – hər ilin payızında [[Azərbaycan]]ın paytaxtı [[Bakı]] şəhərində keçirilən beynəlxalq kitab sərgisi. [[Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi]]nin təşkilatçılığı ilə baş tutur. İndiyə kimi 7 dəfə keçirilib. [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVID-19 pandemiyası]]ndan əvvəl hər iki ildən bir keçirilsə də, 2021-ci ildə hər il keçirilməsi qərara alınmışdır.<ref name="azvision">{{cite web |title=Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası başa çatıb |url=https://azvision.az/news/273707/baki-beynelxalq-kitab-sergi-yarmarkasi-basa-catib-.html |website=AzVision |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> == Məqsəd == Kitab sərgisinin məqsədi kitab və mütaliəni təbliğ edib populyarlaşdırmaq, ziyarətçiləri həm Azərbaycan, həm də xarici nəşriyyatların məhsulları ilə tanış etmək, nəşriyyat işini dəstəkləmək, nəşriyyatları əməkdaşlıq üçün kitab mağazaları ilə tanış etmək, rəqəmsal dövrdə kitab biznesinin inkişafı ilə bağlı təcrübə və fikir mübadiləsini həyata keçirməkdir.<ref name="armn">{{cite web |title=VII Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası “Baku International Book Fair 2021” keçiriləcək |url=http://www.mct.gov.az/az/umumi-xeberler/13747 |website=Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi |accessdate=10 oktyabr 2021 |archiveurl=https://archive.is/wip/ROfx6 |archivedate=10 oktyabr 2021 |language=azərbaycan |date=23 sentyabr 2021}}</ref> == Tədbirlər == I Bakı Kitab Sərgisi 10-12 sentyabr 2009-cu ildə [[Muzey Mərkəzi (Bakı)|Muzey Mərkəzi]]ndə təşkil olunmuşdur. Tədbirdə 60 yerli, 30 xarici nümayəndə iştirak etmişdir.<ref>{{cite web |title=I Bakı kitab sərgi-yarmarkası |url=https://citylife.az/content/az/740/i-baki-kitab-sergi-yarmarkasi |website=CityLife |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> II Bakı Kitab Sərgisi 28-30 sentyabr 2011-ci ildə [[Bakı İdman Sarayı]]nda keçirilmişdir. Sərgidə 100-dən çox yerli, 20-dən çox xarici nəşriyyat iştirak etmişdir.<ref name="sia">{{cite web |title=II Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası keçirilir- FOTOSESSİYA |url=https://sia.az/az/news/politics/173507.html |website=Sia.az |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> III Bakı Kitab Sərgisi 23-25 sentyabr 2013-cü ildə açıq havada baş tutmuş və sərgiyə 25 ölkədən 120-yə yaxın nəşriyyat qatılmışdır.<ref name="apa">{{cite web |title=III Bakı Beynəlxalq Kitab-Sərgi Yarmarkasının açılışı olub - FOTOSESSİYA - VİDEO |url=https://apa.az/az/xeber/edebiyyat-xeberleri/xeber_iii_baki_beynelxalq_kitab-sergi_yarmarka_-314700 |website=APA |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> IV Bakı Kitab Sərgisi 16-18 sentyabr 2015-ci ildə Bakı İdman Sarayında keçirilmiş və sərgidə 120 nəşriyyat iştirak etmişdir.<ref name="report">{{cite web |title="IV Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi Yarmarkası"nın vaxtı açıqlanıb |url=https://report.az/edebiyyat/iv-cu-baki-beynelxalq-kitab-sergi-yarmarkasi-kecirilecek/ |website=Report.az |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> V Bakı Kitab Sərgisi 28-30 sentyabr 2017-ci ildə Bakı İdman Sarayında baş tutmuşdur.<ref>{{cite web |title=V Bakı Beynəlxalq kitab sərgisi |url=http://hedef.edu.az/v-baki-beynəlxalq-kitab-sərgisi |website=Hədəf Kursları |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> VI Bakı Kitab Sərgisi 27-29 sentyabr 2019-cu ildə [[Bakı İdman Sarayı]]nda keçirilmiş və [[İmadəddin Nəsimi]]nin 650 illiyinə həsr olunmuşdur. Sərgidə 81 yerli və 22 ölkədən 40 xarici nəşriyyat, poliqrafiya müəssisəsi, kitab evləri iştirak etmişdir.<ref name="manera">{{cite web |title=Bakıda Beynəlxalq Kitab Yarmarkası başlayır... |url=https://manera.az/index.php?newsid=10336 |website=Manera.az |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> VII Bakı Kitab sərgisi Nizami Gəncəvinin 880 illiyinə həsr olunub və 6-10 oktyabr 2021-ci ildə [[Bakı Ekspo Mərkəzi]]ndə baş tutmuşdur. Sərgidə 13 ölkədən 165 müəssisə iştirak etmişdir.<ref name="azadaz">{{cite web |title=Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası hər il keçiriləcək |url=https://azadaz.com/xeber/16392/baki-beynelxalq-kitab-sergi-yarmarkasi-her-il-kecirilecek |website=Azadaz |accessdate=10 oktyabr 2021}}</ref> == Qalereya == <center><gallery> Şəkil:Baku Book Fair 2021-1.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-2.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-4.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-5.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-6.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-8.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-9.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-10.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-11.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-12.jpg Şəkil:Baku Book Fair 2021-13.jpg Şəkil:Baku Book Fair.jpg </gallery></center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Baku Book Fair}} * {{Rəsmi saytı|bakubookfair.az/az-main/}} [[Kateqoriya:Bakıda mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Kitab yarmarkaları]] [[Kateqoriya:2009-cu ildə Azərbaycanda yarananlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda sərgilər]] sc1y5fz3gyr02ti7kszoignwjaswo62 0 725486 6556673 6185084 2022-07-31T13:41:44Z Babək Akifoğlu 18757 Babək Akifoğlu [[Serqey Xaçirov]] səhifəsinin adını [[Sergey Xaçirov]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Serqey Xaçirov''' ({{dil-os|Хацырты Сергей}}; {{DVTY}}) — Sovet və Cənubi Osetiya şairi, nasir və dramaturq. == Bioqrafiyası == 1918-ci ildə Aşağı Suben kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Erkən yaşlarında yetim qalır, nənəsinin himayəsində böyüyür<ref name="автоссылка1">Рада Дзагоева, [https://respublikarso.org/culture/1971-sergey-hachirov-podzabytoe-nacionalnoe-dostoyanie.html Сергей Хачиров — подзабытое национальное достояние]</ref>. İlk təhsilini Zakkor kəndindəki alır, sonra 1933-cü ildə Şimali Osetiyaya köçür və təhsilini Alaqirdəki yeddi illik məktəbdə davam etdirir. 1934-cü ildə Şimali Osetiya Pedaqoji Texnikumuna daxil olur, sonra “Gənc kommunist” qəzetinin redaksiyasında mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır. 1937-ci ildə ilk şeirlərini Şimali Osetiya dövri mətbuatı səhifələrində dərc etdirir. 1942-ci ildə Şimali Osetiya Pedaqoji İnstitutunu bitirib Trau kəndindəki orta məktəbdə direktor işləməyə başlayır. 1943-1945-ci illərdə Orjonikidzedə "Rastcinad" qəzetinin komsomol həyatı şöbəsinin müdiri, 1945-1948 -ci illərdə Şimali Osetiyanın Qlavlitində işləmiş və 1948-1951-ci illərdə Şimali Osetiya Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında oxumuşdur. 1955-ci ildə Cənubi Osetiyaya qayıdır və Tsxinvalidəki "İriston" kitab nəşriyyatının direktoru vəzifəsində işləməyə başlayır. Daha sonra Cənubi Osetiya radiosunun ədəbi və musiqili yayımının redaktoru, "Fidiuaq" ədəbi jurnalının nəsr rəhbəri vəzifələrində çalışır. Çoxsaylı hekayələrin, şeirlərin, pyeslərin, romanların, tənqidi məqalələrin müəllifidir. 1988-ci ildə ilk şeirlər toplusunu ayrıca olaraq nəşr etdirir. Onun lirik poeziyası osetin bəstəkarları Kristofer Pliev, [[Zinaida Xabalova]], Dudar Xaxanov, Timur Xarebovun<ref name="автоссылка1" /><ref name="автоссылка2">Уляна Джиоева, [https://south-ossetia.info/pesni-na-stixi-sergeya-xacyrty-stali-narodnymi/ Песни на стихи Сергея Хацырты стали народными]</ref>. diqqətini cəlb etmişdir. "Şəhərdə bir qızla tanış oldum" ({{dil-os|«Горӕты фембӕлдтӕн чызгыл»}}), "Liaxva dərələrdə oxuyur" ({{dil-os|«Арф кӕмтты Леуахи зары»}}), "Səni harada tapa bilərəm" ({{dil-os|«Кӕм дӕ агурон»}}) şeirlərinə musiqi bəstələnmiş, möhtəşəm sənət əsəri ortaya çıxmışdır. Sovet dövründə populyarlaşmış və xalq mahnıları kimi qəbul olunmağa başlanmışdır<ref name="автоссылка2" /><ref>[http://amdzavga.ru/www/app_dev.php/news/segodnya_den_rojdeniya_hachirova_sergeya_-_osetinskogo_sovetskogo_poeta_pisatelya_dramaturga_i_publitsista/ СЕГОДНЯ ДЕНЬ РОЖДЕНИЯ ХАЧИРОВА СЕРГЕЯ — ОСЕТИНСКОГО СОВЕТСКОГО ПОЭТА, ПИСАТЕЛЯ, ДРАМАТУРГА И ПУБЛИЦИСТА]</ref>. Osetiya teatrlarının səhnələrində səhnələşdirilən "Dostlar" ({{dil-os|«Ӕрдхӕрдтӕ»}}), "Qəhrəmanlar haqqında poema" ({{dil-os|Ӕхсарджынты кадӕг}}), "Yuvarlanan daş" ({{dil-os|«Тулгӕ дур»}}) pyeslərini yazmışdır. Osetiya dramaturgiyasında ilk satirik pyes sayılan “Dudar və dostları” ({{dil-os|«Дудар ӕмӕ йӕ хӕлӕрттӕ»}}) pyesinin müəllifidir. Osetiya xalqının müstəqilliyi uğrunda mübarizəsinə həsr etdiyi "Narahatlıq" romanı ({{dil-os|«Хӕхты фӕдисон»}}) Osetiya ədəbiyyatında ikinci tetralogiya olur. 2007-ci ildə [[Vladiqafqaz]]da vəfat etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Бибоева И. Г., Казиты М. Р., Писатели Осетии, библиографический справочник, Владикавказ, Ир, 2015, стр. 260—261, ISBN 978-5-7534-1499-01 == Mənbə == * Рада Дзагоева, [https://respublikarso.org/culture/1971-sergey-hachirov-podzabytoe-nacionalnoe-dostoyanie.html Сергей Хачиров — подзабытое национальное достояние] * Уляна Джиоева, [https://south-ossetia.info/pesni-na-stixi-sergeya-xacyrty-stali-narodnymi/ Песни на стихи Сергея Хацырты стали народными] 0zhgiyifo7r6mdu9zkko71gbur0wmd7 6556677 6556673 2022-07-31T13:42:24Z Babək Akifoğlu 18757 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Sergey Xaçirov''' ({{dil-os|Хацырты Сергей}}; {{DVTY}}) — Sovet və Cənubi Osetiya şairi, nasir və dramaturq. == Bioqrafiyası == 1918-ci ildə Aşağı Suben kəndində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Erkən yaşlarında yetim qalır, nənəsinin himayəsində böyüyür<ref name="автоссылка1">Рада Дзагоева, [https://respublikarso.org/culture/1971-sergey-hachirov-podzabytoe-nacionalnoe-dostoyanie.html Сергей Хачиров — подзабытое национальное достояние]</ref>. İlk təhsilini Zakkor kəndindəki alır, sonra 1933-cü ildə Şimali Osetiyaya köçür və təhsilini Alaqirdəki yeddi illik məktəbdə davam etdirir. 1934-cü ildə Şimali Osetiya Pedaqoji Texnikumuna daxil olur, sonra “Gənc kommunist” qəzetinin redaksiyasında mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır. 1937-ci ildə ilk şeirlərini Şimali Osetiya dövri mətbuatı səhifələrində dərc etdirir. 1942-ci ildə Şimali Osetiya Pedaqoji İnstitutunu bitirib Trau kəndindəki orta məktəbdə direktor işləməyə başlayır. 1943-1945-ci illərdə Orjonikidzedə "Rastcinad" qəzetinin komsomol həyatı şöbəsinin müdiri, 1945-1948 -ci illərdə Şimali Osetiyanın Qlavlitində işləmiş və 1948-1951-ci illərdə Şimali Osetiya Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında oxumuşdur. 1955-ci ildə Cənubi Osetiyaya qayıdır və Tsxinvalidəki "İriston" kitab nəşriyyatının direktoru vəzifəsində işləməyə başlayır. Daha sonra Cənubi Osetiya radiosunun ədəbi və musiqili yayımının redaktoru, "Fidiuaq" ədəbi jurnalının nəsr rəhbəri vəzifələrində çalışır. Çoxsaylı hekayələrin, şeirlərin, pyeslərin, romanların, tənqidi məqalələrin müəllifidir. 1988-ci ildə ilk şeirlər toplusunu ayrıca olaraq nəşr etdirir. Onun lirik poeziyası osetin bəstəkarları Kristofer Pliev, [[Zinaida Xabalova]], Dudar Xaxanov, Timur Xarebovun<ref name="автоссылка1" /><ref name="автоссылка2">Уляна Джиоева, [https://south-ossetia.info/pesni-na-stixi-sergeya-xacyrty-stali-narodnymi/ Песни на стихи Сергея Хацырты стали народными]</ref>. diqqətini cəlb etmişdir. "Şəhərdə bir qızla tanış oldum" ({{dil-os|«Горӕты фембӕлдтӕн чызгыл»}}), "Liaxva dərələrdə oxuyur" ({{dil-os|«Арф кӕмтты Леуахи зары»}}), "Səni harada tapa bilərəm" ({{dil-os|«Кӕм дӕ агурон»}}) şeirlərinə musiqi bəstələnmiş, möhtəşəm sənət əsəri ortaya çıxmışdır. Sovet dövründə populyarlaşmış və xalq mahnıları kimi qəbul olunmağa başlanmışdır<ref name="автоссылка2" /><ref>[http://amdzavga.ru/www/app_dev.php/news/segodnya_den_rojdeniya_hachirova_sergeya_-_osetinskogo_sovetskogo_poeta_pisatelya_dramaturga_i_publitsista/ СЕГОДНЯ ДЕНЬ РОЖДЕНИЯ ХАЧИРОВА СЕРГЕЯ — ОСЕТИНСКОГО СОВЕТСКОГО ПОЭТА, ПИСАТЕЛЯ, ДРАМАТУРГА И ПУБЛИЦИСТА]</ref>. Osetiya teatrlarının səhnələrində səhnələşdirilən "Dostlar" ({{dil-os|«Ӕрдхӕрдтӕ»}}), "Qəhrəmanlar haqqında poema" ({{dil-os|Ӕхсарджынты кадӕг}}), "Yuvarlanan daş" ({{dil-os|«Тулгӕ дур»}}) pyeslərini yazmışdır. Osetiya dramaturgiyasında ilk satirik pyes sayılan “Dudar və dostları” ({{dil-os|«Дудар ӕмӕ йӕ хӕлӕрттӕ»}}) pyesinin müəllifidir. Osetiya xalqının müstəqilliyi uğrunda mübarizəsinə həsr etdiyi "Narahatlıq" romanı ({{dil-os|«Хӕхты фӕдисон»}}) Osetiya ədəbiyyatında ikinci tetralogiya olur. 2007-ci ildə [[Vladiqafqaz]]da vəfat etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Бибоева И. Г., Казиты М. Р., Писатели Осетии, библиографический справочник, Владикавказ, Ир, 2015, стр. 260—261, ISBN 978-5-7534-1499-01 == Mənbə == * Рада Дзагоева, [https://respublikarso.org/culture/1971-sergey-hachirov-podzabytoe-nacionalnoe-dostoyanie.html Сергей Хачиров — подзабытое национальное достояние] * Уляна Джиоева, [https://south-ossetia.info/pesni-na-stixi-sergeya-xacyrty-stali-narodnymi/ Песни на стихи Сергея Хацырты стали народными] etn0mmpx7nwrdr9c6kclberh1t5ae86 0 726468 6557308 6191141 2022-08-01T03:01:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Bulqakov məscidi |orijinal adı = {{dil-crh|Bulqakov Cami}} |şəkil = Булгаковская мечеть, 2021, 01.jpg |şəklin izahı = |şəklin ölçüsü = |şəkil2 = |şəklin izahı2 = |şəklin ölçüsü2 = |ölkə = {{UKR}} |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |status = |şəhər = |rayon = |yerləşir = |aidiyyatı = |layihə_müəllifi = |heykəltəraş = |memar = |sifarişçi = |əsas_tarixlər = |tikilmə_tarixi = |kəşf_tarixi = |üslubu = |texnikası = |hündürlüyü = |uzunluğu = |eni = |sahəsi = |zəngləri = |qüllələri = |aşırımları = |bürcləri = |minarələri = |günbəzləri = |material = |vəziyyəti = |sayt = |xəritəsi = |xəritəsi2 = |plan = |plan_izah = |vikianbar = Bulgakov mosque }} '''Bulqakov məscidi''' və ya '''Qarşı məhəllə məscidi''' ― [[Krım]]<nowiki/>ın [[Bağçasaray]] bölgəsinin Kökköz kəndində yerləşən XIX əsrə aid məscid.<ref name=":0">{{cite book|author=|title=Крымский мир: культурное наследие|year=2019|location=[[Simferopol]]|publisher=«Антиква»|url=http://kukiit.ru/wp-content/uploads/2019/07/Materialy-konferentsii.pdf|page=237-238|access-date=2021-10-29|archive-date=2021-07-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210728234218/http://kukiit.ru/wp-content/uploads/2019/07/Materialy-konferentsii.pdf|url-status=unfit}}</ref> Sovet işğalından sonra məsciddən anbar kimi istifadə edilib. == Tarixi == Məscidin tikintisini mülkədar Əli bəy Bulqakov maaliyələşdirmişdir.<ref>{{cite web|url=https://jalita.com/guidebook/bakhchisaray/bulgakovskaya_mechet.shtml |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210813123011/https://jalita.com/guidebook/bakhchisaray/bulgakovskaya_mechet.shtml|archivedate=13.08.2021 |title=Мечеть князя Али-бей Булгакова|date=|publisher=jalita.com|accessdate=29.10.2021|language=ru}}</ref> 25 may 1967-ci ildə [[II Aleksandr]]<nowiki/>a qarşı baş tutmuş sui qəsdən imperatorun sağ çıxmasının şərəfinə tikilmişdir. Məscidin tikintisi 1883-cü ildə bitib.<ref name=":0" /> Sovet işğalından sonra 1930-cu ildən etibarən məscid ərazidə yerləşən sovxozların birinə məxsus olmuş və anbar kimi istifadə edilmişdir. 1990-cı illərə qədər burada məhsul yığımına cəlb edilmiş mövsümi işçilər yaşayıblar. Krım vilayəti İcraiyyə Komitəsinin qərarı ilə 22 may 1979-cu ildə məscid tarixi abidə kimi qəbul edilib. Krım Nazirlər Şurasının 25 fevral 1997-ci ildə qəbul etdiyi 44 nömrəli qərara əsasən məscid "Karşı maalle" müsəlman icmasına geri qaytarılıb. Bulqakov məscidi Kökköz kəndində yerləşən 3 məsciddən biridir.<ref>{{cite web|url=https://handvorec.ru/novosti/sekrety-drevnego-goroda-mechet-ali-beya-bulgakova/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211026085636/https://handvorec.ru/novosti/sekrety-drevnego-goroda-mechet-ali-beya-bulgakova/|archivedate=26.10.2021 |title=Секреты древнего города. Мечеть Али Бея Булгакова.|author=Шевкет Эмруллаев|publisher=handvorec.ru|accessdate=29.10.2021|language=ru}}</ref> == Memarlığı == Düzbucaqlı formaya malik olan məscid 2 küçənin kəsişməsində yerləşir. Ölçüləri 8.58x10.82 metrdir. Binanın şimal divarına minarə tikilib. Binanın divarları mərmərə bənzər əhəngdaşından hörülüb. Damı isə kirəmitlə üzlənib. Məscidin girişində qapının üzərində üzüm salxımı təsvir edilib.<ref name=":0" /> Sovet işğalından sonra minarə dağıdılıb və indi onun yalnız alt qisimləri günümüzə gəlib çatıb. Məsciddən 60 metr məsafədə Əli bəy Bulqakov bulağı yerləşir.<ref name=":0" /> == Şəkilləri == <gallery mode="packed" heights="110"> Bulgakov mosque 3.JPG Bulgakov mosque 1.JPG Булгаковская мечеть, 2021, 04.jpg Булгаковская мечеть, 2021, 06.jpg Bulgakov mosque 6.JPG Julia Zirka fortez Sokoline jusupov mechet kutlerska3.JPG Булгаковская мечеть, 2021, 02.jpg Булгаковская мечеть, 2021, 03.jpg </gallery> == Həmçinin bax == * [[Böyük Cami (Feodosiya)|Böyük Cami ]] * [[Kökköz məscidi]] * [[Böyük Xan məscidi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=_hsvdQe7ess Булгаковская мечеть была построена знатным помещиком] * [https://www.youtube.com/watch?v=u9GxLNkxcWs Память Крыма. Коккоз: Мечети Юсупова и Булгакова] {{Şablon:Krım məscidləri}} [[Kateqoriya:Krım məscidləri]] fh7tvzijq47u50yswjkn2c7j3fqi782 0 726717 6557229 6411271 2022-07-31T23:08:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim|adı=Ağabəy Məmmədquliyev|doğum tarixi=15.06.2001|doğum yeri=[[Korgöz]], [[Qaradağ rayonu]], [[Azərbaycan]]|vəfat tarixi=27.09.2020|vəfat yeri=[[Talış (Tərtər)|Talış]], [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]|vətəndaşlığı={{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]]|atası=|Mənsubiyyəti={{Azərbaycan Ordusu}}|Qoşun növü={{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}}|Xidmət illəri=2019—2020|Rütbə={{Əsgər|Azərbaycan}}|Döyüşlər=[[Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]]|təltifləri={{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəsur döyüşçü" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}}|şəkil=Ağabəy Məmmədquliyev.jpg|şəklin ölçüsü=235px}} '''Ağabəy Zaur oğlu Məmmədquliyev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == [[15 iyun]] [[2001]]-ci ildə [[Qaradağ rayonu]]nun [[Korgöz]] qəsəbəsində anadan olmuşdur.<ref name=":MN2">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> Bakı şəhər 197 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil almışdır.<ref>[https://bakimektebleri.edu.az/197/az/news/read/114257 Şəhid məzunumuz Ağabəy]. bakimektebleri.edu.az.</ref> == Hərbi xidməti == Ağabəy Məmmədquliyev 2019-cu ildən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu idi. Xidmətinin müharibəyəqədərki son günləri [[Mingəçevir]]də yerləşən "N" saylı hərbi hissədə xidmət edirdi. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] əsgəri olan Ağabəy Məmmədquliyev [[2020]]-ci il [[27 sentyabr|sentyabrın 27]]-dən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsində]] iştirak etmişdir.<ref>[https://memorial.az/az/qehremanlarimiz/1676 Ağabəy Məmmədquliyev: Suqovuşana ilk girənlərdən biri idi]. memorial.az. 27.09.2021.</ref> [[Suqovuşanın azad edilməsi|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə]] vuruşmuşdur. Ağabəy Məmmədquliyev [[27 sentyabr]] [[2020]]-ci ildə<ref>[https://www.esgeremektub.az/az/martyrs/detail/13381 Ağabəy Məmmədquliyev]. esgeremektub.az.</ref> [[Tərtər rayonu]]nun [[Talış kəndi]] istiqamətində<ref>[https://www.bizimyol.info/az/news/306770.html "Anamı görmək istəyirəm" - Şəhidin son arzusu]. bizimyol.info. 02.12.2020</ref> döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı şəhid olmuşdur. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ağabəy Məmmədquliyev ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ağabəy Məmmədquliyev ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını uğurla yerinə yetirdiyinə, düşmənin əsas qruplaşmalarının məhv edilməsi ilə qoşunların döyüş qabiliyyətinin qorunub saxlanılmasında fərqləndiyinə görə Azərbaycan [[Azərbaycan Prezidenti|Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ağabəy Məmmədquliyev ölümündən sonra [["Cəsur döyüşçü" medalı]] ilə təltif edildi.<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == Xatirəsi == * 2020-ci ildə rejissor Nail Naiboğlu Ağabəy Məmmədquliyev haqqında film çəkmişdir.<ref>[https://gundelik-baku.com/cemiyyet/10237-shehid-agabeyin-anasi-deyirdi-gelen-kimi-evlenecem-vdeo.html Şəhid Ağabəyin anası: "Deyirdi, gələn kimi evlənəcəyəm" - VİDEO]. gundelik-baku.com. 01.12.2020</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_Brave_warrior_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (24.06.2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} sqh5n3fn9yostmomcpsnz3qhj1gg1a1 1 726877 6556675 6192959 2022-07-31T13:41:44Z Babək Akifoğlu 18757 Babək Akifoğlu [[Müzakirə:Serqey Xaçirov]] səhifəsinin adını [[Müzakirə:Sergey Xaçirov]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Viki Qafqazı Sevir 2021}} 3eoa01jz5ari2h41un198j91n7aw61a 0 726977 6556912 6427061 2022-07-31T17:29:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Andrey Batt |orijinal adı = {{Dil-ru|Андрей Батт}} |şəkil = Andrey_Batt_in_2014.jpg |şəklin ölçüsü = 220 |doğum adı = Andrey Sergeyeviç Batıçko |ləqəbi = |doğum tarixi = 06.08.1985 |doğum yeri = [[Tallin]], [[Estoniya]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] |vətəndaşlığı = {{RUS}} |fəaliyyəti = repçi, bəstəkar, [[aktyor]], prodüsser, rejissor |janr = |musiqi aləti = |səs tembri = |fəaliyyət illəri= |albom şirkəti = |əlaqələri = |təhsili = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = http://andreybatt.com |vikianbar = }} '''Andrey Batt''' ({{Dil-ru|Андрей Батт}}, tam adı: '''Andrey Sergeyeviç Batıçko'''; {{DVTY}}) — [[Rusiya]] aktyor,<ref>{{cite web |url=https://www.kinopoisk.ru/name/1925110|title=Андрей Батт на КиноПоиске|author=|date=|work=|publisher=kinopoisk.ru|accessdate=|language=ru}}</ref> repçisi,<ref>{{cite web|url=http://rhymemag.com/news/reper-batt-vystupil-na-evrolige|title=Андрей Батт выступил на "Евролиге"|author=|date=20 aprel 2016|work=|publisher=rhymemag.com|accessdate=|language=ru|archive-date=2016-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009113120/http://rhymemag.com/news/reper-batt-vystupil-na-evrolige|url-status=unfit}}</ref> prodüsser,<ref>{{cite web |url=https://www.imdb.com/title/tt10219906/?ref_=nm_knf_i1|title=The Artist's Adventures on IMDb|author=|date=|work=|publisher=imdb.com|accessdate=|language=en}}</ref> rejissor. Keçmiş basketbolçu.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=Rdv12hB8b40&t|title=Андрей Батт в программе «Здесь Баскетбол»|author=|date=03 mart 2017|work=|publisher=РФБ ТВ|accessdate=|language=ru}}</ref> == Həyatı == Andrey Batt 6 avqust 1985-ci ildə [[Tallin]]də doğulub.<ref>{{cite web |url=https://www.idolbirthdays.net/andrey-batt|title=Andrey Batt - Age, Bio, Faces and Birthday|author=|date=|work=|publisher=idolbirthdays.net|accessdate=|language=en}}</ref> 2009-cu ildə aktyor çəkilişlərinə başlayıb. 2013-cü ildə musiqi əsərləri buraxmağa başladı. 2016-cı ildən o, özünün "Rəssamın macərası" realiti-şousunu nümayiş etdirir.<ref>{{cite web |url=https://gorabbit.ru/intervyu/gorodskie-sumasshedshie-andrey-batt|title=Городские сумасшедшие: Андрей Батт|author=|date=28 oktyabr 2016|work=|publisher=GoRabbit|accessdate=|language=ru}}</ref> == Filmoqrafiya == * "Nikah üzüyü" (2008–2011) * "Temptation şəhəri" (2009) * "Sən Qətl əmri verdin" (2010) * "Çirkli iş" (2010) * "Günahın Paytaxtı" (2010) * "Əsaslandırılmış" (2010–2015) * "Atalar Günü" (2011) * "Öldürmə" (2011–2014) * "[[Gəzən ölülər (teleserial, 2010)|Gəzən ölülər]]" (2010 – present) * "Döyüş Ruhu" (2013) * "Rəssamın macərası" (2016–2020) == Diskoqrafiya == * "Lyubov Nad Oblakami" (2013) * "Letniy" (featuring Dasha Melnikova) (2014) * "Lyubov Nad Oblakami" (Nima Nesta Remix) (2015) * "Letniy" (RIA Project Saxophone Dance Remix) (2016) * "Moy Gorod" (2017) == İstinadlar == {{reflist}} {{aktyor-qaralama}} == Xarici keçidlər == * [http://andreybatt.com Andrey Batt rəsmi səhifəsi] * [https://insatgram.com/andreybatt Andrey Batt]{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }} [[instagram]]də * [https://twitter.com/andreybatt Andrey Batt] [[Tvitter]]də{{Vikisitat|Andrey Batt}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:1985-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Rusiya hip-hopu]] [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] jmcn82r1gcsitp95324gstk22bj6mwu 0 728034 6556909 6535324 2022-07-31T17:28:11Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''[[Əsgər]]''' — ən kiçik hərbi rütbə. {{adaşlar}} * [[Əsgər Abbasov]] — * '''[[Əsgər Abdullayev]]''' — ** [[Əsgər Abdullayev (futbolçu)]] — ** [[Əsgər Abdullayev (mühəndis)]] — ** [[Əsgər Abdullayev (tarixçi)]] — ** [[Əsgər Abdullayev (general-leytenant)]] — * [[Əsgər ağa Gorani]] — * [[Əsgər Əhmədov]] — * [[Əsgər Ələkbərov]] — * [[Əsgər Əliyev]] — * [[Əsgər Həsənov]] — * [[Əsgər Hüseynov]] — * [[Əsgər xan Xançobanlı]] — * [[Əsgər İsmayılov]] ** [[Əsgər İsmayılov (həkim)|Əsgər Ələkbər oğlu İsmayılov]] — həkim, Azərbaycan SSR xalq səhiyyə komissarı və naziri (1941–1947) ** [[Əsgər İsmayılov (operator)|Əsgər Cəfər oğlu İsmayılov]] — Azərbaycan kinooperatoru və ssenaristi * [[Əsgər Məmmədoğlu]] — * [[Əsgər Rəhimov]] — == Həmçinin bax == [[Əsgər (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] ozmvuca70bxjdyeq3fxgjst03mik0in 6556910 6556909 2022-07-31T17:28:22Z Araz Yaquboglu 17991 /* Həmçinin bax */ wikitext text/x-wiki {{ad}} '''[[Əsgər]]''' — ən kiçik hərbi rütbə. {{adaşlar}} * [[Əsgər Abbasov]] — * '''[[Əsgər Abdullayev]]''' — ** [[Əsgər Abdullayev (futbolçu)]] — ** [[Əsgər Abdullayev (mühəndis)]] — ** [[Əsgər Abdullayev (tarixçi)]] — ** [[Əsgər Abdullayev (general-leytenant)]] — * [[Əsgər ağa Gorani]] — * [[Əsgər Əhmədov]] — * [[Əsgər Ələkbərov]] — * [[Əsgər Əliyev]] — * [[Əsgər Həsənov]] — * [[Əsgər Hüseynov]] — * [[Əsgər xan Xançobanlı]] — * [[Əsgər İsmayılov]] ** [[Əsgər İsmayılov (həkim)|Əsgər Ələkbər oğlu İsmayılov]] — həkim, Azərbaycan SSR xalq səhiyyə komissarı və naziri (1941–1947) ** [[Əsgər İsmayılov (operator)|Əsgər Cəfər oğlu İsmayılov]] — Azərbaycan kinooperatoru və ssenaristi * [[Əsgər Məmmədoğlu]] — * [[Əsgər Rəhimov]] — == Həmçinin bax == * [[Əsgər (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] rw87flrz52wd6t90ezzvm3ugmrwd1zp 0 729714 6557121 6556546 2022-07-31T20:33:29Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2299 |798404 |786358 |7042298 |13816323 |9747 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] bajhurnhg04z9uwigp6lvrpzgasff0z 6557180 6557121 2022-07-31T21:10:32Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[19 iyun|19 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2299 |798404 |786358 |7042298 |13816323 |9747 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] 4r8o349s98web36ub4n7j6u0cz53o1f 6557201 6557180 2022-07-31T22:09:05Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[19 iyun|19 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] oosbd46c5ni951c9tk7o34k8c60iejy 6557206 6557201 2022-07-31T22:15:16Z Resul1289 231668 /* İyul */ wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[19 iyun|19 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] 6nler8zegjk2j05rvu57yi089zeppxy 6557217 6557206 2022-07-31T22:47:28Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] kh48jqxwhunq531k390gco8r4fd6y8q 6557575 6557217 2022-08-01T07:30:53Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] puxsfvkfv027umj3bc2zvmj5px1wh8p 6557578 6557575 2022-08-01T07:33:02Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] ej9eig8h8ddmbdvu0cp3pv07risjn75 6557588 6557578 2022-08-01T07:40:33Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] gpqln6n7h185wjufp9jg66z452hqxrl 6557596 6557588 2022-08-01T07:49:35Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] oj6nvl2a2yoby00l3lhw74cio526ibs 6557608 6557596 2022-08-01T07:55:00Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] 5j4gm9xdjdd2ivak88frth10bvvaktp 6557609 6557608 2022-08-01T07:57:50Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] ot86e06px3hfw6chx6pzhcb225j6qk4 6557711 6557609 2022-08-01T09:40:59Z Resul1289 231668 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === [[Fayl:Ilham Aliyev had an official welcoming ceremony in Tashkent 03.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]]]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] | | | | | |- |[[2 avqust|2 Avqust]] | | | | | |- |[[3 avqust|3 Avqust]] | | | | | |- |[[4 avqust|4 Avqust]] | | | | | |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2408 |798838 |786682 |7045427 |13818005 |9748 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] 27l5zyv92ivwl6lhyth2euereehgy1w 0 730301 6557077 6216675 2022-07-31T20:26:41Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Bioresurslar İnstitutu (Naxçıvan)]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Bioresurslar İnstitutu (Naxçıvan)]] dy3465lhdmjxcj6sonu31wkqnud6fo3 0 731987 6557114 6234352 2022-07-31T20:31:52Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi]] kaat0tr4vvonvrbco4b23f08qi9wc7t 6 733596 6557537 6258499 2022-08-01T07:03:31Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Fayl:Qəzənfər Cəfərli.jpg]] faylının yeni versiyasını yüklədi wikitext text/x-wiki == Xülasə == {{Şəkil məlumatı | izah = [[Qəzənfər Cəfərli]] (1920–) | mənbə = {{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|4-2|9|Qəzənfər Musayeviç Cəfərli}} | tarix = 1955-ci ildən əvvəl | müəllif = naməlum }} {{Azad olmayan fayl | izahı = [[Qəzənfər Cəfərli]] (1920–) | mənbə = {{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|4-2|9|Qəzənfər Musayeviç Cəfərli}} | yaranma tarixi = 1955-ci ildən əvvəl | müəllif = naməlum }} [[Kateqoriya:Fayl:Dövlət xadimləri]] mf1wdsasx43a8aehtirzkuq4r9gt9yg 6 733908 6557544 6423888 2022-08-01T07:05:41Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Fayl:Davud Məmmədov.jpg]] faylının yeni versiyasını yüklədi wikitext text/x-wiki == Xülasə == {{Şəkil məlumatı | izah = [[Davud Məmmədov]] (1910–) | mənbə = {{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|5|499|Davud Cəbrayıl oğlu Məmmədov}} | tarix = 1959-cu ildən əvvəl | müəllif = naməlum }} {{Azad olmayan fayl | izahı = [[Davud Məmmədov]] (1910–) | mənbə = {{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|5|499|Davud Cəbrayıl oğlu Məmmədov}} | yaranma tarixi = 1959-cu ildən əvvəl | müəllif = naməlum }} [[Kateqoriya:Fayl:Dövlət xadimləri]] itxp39ogb9gqv8j6ibkc4shybunagj3 0 734194 6557008 6540961 2022-07-31T19:04:11Z SAM73MUSIC 213231 wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] r82bbkfgiv0j9ldmsv73y8rletguf8j 0 736134 6556941 6555811 2022-07-31T18:04:13Z Kazman322 241882 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|adı=Girəy xan|titul=İlk [[Qazax xanlığı|Qazax xanı]]|xələfi=[[Canıbəy xan (Qazax xanı)|Canıbəy xan]] |orijinal adı=[[Qazax türkcəsi]]ndə:<br/>[[Ərəb əlifbası]] ilə: ''كراي خان''<br/>[[Kiril əlifbası]] ilə: ''Керей хан''<br/>[[Latın əlifbası]] ilə: ''Kerei Han''|bayraq=Alleged Flag of the Kazakh Khanate2.svg|bayraq2=Kazakh Khanate.svg|dövr əvvəl=[[1465]]|dövr son=[[1468]]|tacqoyma=1465|ləqəbi=[[Bator|Bahadur]]|varisi=[[Burındıq xan]]|doğum yeri=[[Ağ Orda]]|vəfat tarixi=1468|vəfat yeri=[[Sığanaq]]|vəfat səbəbi=Öldürülmə|sülalə=[[Çingizlilər]]<br/>[[Cuçioğulları]]<br/>[[Tuğareymurlular]]<br/>[[Törə sülaləsi]]|milliyyəti=[[Qazaxlar|Türk]]|atası=[[Bolat sultan]]|uşağı=[[Burındıq xan]]<br/>[[Xocaməhəmməd sultan]]<br/>[[Sultanəli sultan]]}} '''Kerey xan''' və ya '''Girey Xan''' ([[Qazax türkcəsi|qazax türkcəsində]]: Керей хан; {{DVTY}}) — 1465-1468 illərində ilk [[Qazax xanlığı|Qazax xanı]]. Əmisi oğlu [[Canıbəy xan (Qazax xanı)|Canıbəy xan]]<nowiki/>la birgə Qazax xanlığını qurmuşdur. [[Qızıl Orda]] və sonradan [[Ağ Orda]] xaqanı olmuş [[Urus xan|Uruz xan]]<nowiki/>ın nəticəsidir. [[Bolat Sultan]]<nowiki/>ın oğludur. [[Burındıq xan|Burunduq xan]]<nowiki/>ın atası. [[Qazaxların Sığanaqı fəth etməsi|1468-ci ildə baş vermiş Qazax-Şeybani savaşı]] nəticəsində həyatını itirmişdir. Ölümündən sonra taxta əmisi oğlu Canıbəy keçmişdir. [[Çingizlilər|Çingizlilər xanədanı]]<nowiki/>nın [[Qazaxlar|türkləşmiş]] [[Törə sülaləsi]]<nowiki/>ndəndir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} hzsm3jylt0hugbe2rvegfu16c51e5c6 0 738276 6557282 6313593 2022-08-01T01:29:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tanınmış heyvan |sahibi=[[Ömər Koç]] |doğum tarixi=2017 |cinsi=[[Kanqal]] }} '''Boji''' — [[sosial media]]da [[İstanbul]]da mütəmadi olaraq ictimai nəqliyyatla səyahət etdiyi üçün tanınan it.<ref>{{Cite web|url=https://t24.com.tr/haber/istanbul-u-toplu-tasima-ile-gezen-boji-bu-kez-vapur-turunda,982899|title=İstanbul'u toplu taşıma ile gezen Boji, bu kez vapur turunda|date=3 okt 2021|website=web.archive.org|access-date=2022-02-04|archive-date=2021-10-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20211003165331/https://t24.com.tr/haber/istanbul-u-toplu-tasima-ile-gezen-boji-bu-kez-vapur-turunda,982899|url-status=unfit}}</ref> == Həyatı == [[Kanqal]] və çoban iti arasında xaç olan Boji 2021-ci ildə ictimai nəqliyyatla İstanbulun ilçələri arasında səyahət etdiyi üçün tanınıb. O, bu adı metroya mindiyi zaman boji sahəsində yatdığı üçün almışdır. Onun səfərləri zamanı vətəndaşlar tərəfindən çəkilmiş fotoları internetdə yayılaraq məşhurlaşmışdır.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sozcu.com.tr/hayatim/yasam-haberleri/istanbulu-gezen-kopek-boji/|title=İstanbul’u gezen köpek Boji - Güncel yaşam haberleri|date=10 okt 2021|website=web.archive.org|access-date=2022-02-04|archive-date=2021-10-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20211010052820/https://www.sozcu.com.tr/hayatim/yasam-haberleri/istanbulu-gezen-kopek-boji/|url-status=unfit}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnnturk.com/turkiye/boji-bu-sefer-vapurda|title=Boji bu sefer vapurda - Günün Haberleri|date=4 okt 2021|website=web.archive.org|access-date=2022-02-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004053529/https://www.cnnturk.com/turkiye/boji-bu-sefer-vapurda|url-status=unfit}}</ref> 18 avqust 2021-ci ildə [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] tərəfindən Bojiyə taxılan [[İnteqral sxem|mikroçip]] sayəsində Bojinin İstanbulun iki qitədəki ilçələri də daxil olmaqla bir gündə 29 dayanacaq gəzdiyi müəyyən edildi. Bojinin marşrutunu izləmək üçün xüsusi proqram da hazırlanıb.<ref name=":0" /> 2021-ci ilin oktyabr ayından etibarən [[Metro İstanbul]] Bojinin qidalanmasını öz üzərinə götürdü. Onun üçün Kadıköy-Moda tramvay xəttində xüsusi daxma tikilib. Boji günlərinin bir hissəsini bələdiyyəyə məxsus qocalar evində keçirir.<ref>{{Cite web|url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/bojinin-bogaz-keyfi-41909310|title=Boji’nin Boğaz keyfi - Son Dakika Flaş Haberler|date=4 okt 2021|website=web.archive.org|access-date=2022-02-04|archive-date=2021-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20211004172140/https://www.hurriyet.com.tr/gundem/bojinin-bogaz-keyfi-41909310|url-status=unfit}}</ref> Boji haqqında beynəlxalq xəbər agentlikləri və mediada da məlumatlar yayılıb və onun nüfuzu [[Reuters|Reuters Xəbər Agentliyi]] vasitəsilə dünyaya yayılıb.<ref>{{Cite web|url=https://www.milliyet.com.tr/galeri/reuters-istanbuldan-gecti-dunya-capinda-sohret-oldu-6614219|title=Reuters İstanbul'dan geçti, dünya çapında şöhret oldu!|website=Milliyet}}</ref> Onun Boji adından türk və ingilis dillərində tvitləri olan [[Twitter]] hesabı var və 20 noyabr 2021-ci il tarixinə olan məlumata görə 110.000-ə yaxın izləyicisi var. Bundan əlavə, onun [[Instagram]]da da 105 min izləyicisi var. Boji üzərindəki GPS izləmə cihazı ilə hər gün izlənir. 2022-ci ildə iş adamı [[Ömər Koç]] Bojini sahiblənmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://tr.sputniknews.com/20220111/imamoglu-istanbulun-dunyaca-meshur-kopegi-bojiyi-sahiplenen-is-insani-omer-koca-tesekkurler-1052634528.html|title=İmamoğlu: İstanbul’un dünyaca meşhur köpeği Boji’yi sahiplenen iş insanı Ömer Koç’a teşekkürler - 11.01.2022, Sputnik Türkiye|date=11 yan 2022|website=web.archive.org|access-date=2022-02-04|archive-date=2022-01-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20220111174421/https://tr.sputniknews.com/20220111/imamoglu-istanbulun-dunyaca-meshur-kopegi-bojiyi-sahiplenen-is-insani-omer-koca-tesekkurler-1052634528.html|url-status=unfit}}</ref> == Qalmaqal == 20 noyabr 2021 tarixində ''"İBB-nin müqaviləli işçisi BOJİ tramvayı kirlətdi"'' başlığı ilə sosial mediada tramvay oturacağında [[nəcis]] olan bir görüntü paylaşıldı.<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/sagdanhaber/status/1461744714072403975|title=Sağdan Haber on Twitter: "İBB'nin kadrolu köpeği BOJİ tramvaya pisledi.… "|date=13 yan 2022|website=web.archive.org|access-date=2022-02-04|archive-date=2022-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20220113152839/https://twitter.com/sagdanhaber/status/1461744714072403975|url-status=unfit}}</ref> [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi|İBB]] sözçüsü [[Murat Ongun]] eyni sosial mediada nəcisin başqa bir şəxs tərəfindən gətirilərək oturacağa qoyulduğu anın tramvayın təhlükəsizlik kameraları tərəfindən çəkilmiş videosunu paylaşdı. Hadisə baş verən gün Bojinin sığınacaqda olduğu məlum olub.<ref>{{Cite web|url=https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/ibb-sozcusu-ongun-paylasti-bojiye-kumpas-1886252|title=İBB Sözcüsü Ongun paylaştı: Boji'ye kumpas!|website=www.cumhuriyet.com.tr}}</ref> Bojinin tramvaya nəcisini buraxdığı iddiasının arxasında Esənlər Bələdiyyə başçısı [[Mehmet Tofiq Göksu]] olduğu iddia edilib.<ref>{{Cite web|url=https://www.yenicaggazetesi.com.tr/bojiye-atilan-iftiranin-arkasindan-hangi-akpli-belediye-baskani-cikti-kamuoyunun-cok-yakindan-tanidigi-isim-hakkinda-bomba-iddia-488251h.htm|title=Boji’ye atılan iftiranın arkasından hangi AKP’li belediye başkanı çıktı. Kamuoyunun çok yakından tanıdığı isim hakkında bomba iddia|access-date=2022-02-04|archive-date=2021-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20211121081902/https://www.yenicaggazetesi.com.tr/bojiye-atilan-iftiranin-arkasindan-hangi-akpli-belediye-baskani-cikti-kamuoyunun-cok-yakindan-tanidigi-isim-hakkinda-bomba-iddia-488251h.htm|url-status=unfit}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * [https://www.instagram.com/boji_ist/ Boji Instagramda] * [https://twitter.com/boji_ist Bogie Twitterdə] [[Kateqoriya:Məşhur köpəklər]] [[Kateqoriya:İnternet məşhurları]] [[Kateqoriya:Populyar mədəniyyətdə itlər]] ddlqwi9vafoyqphx0y1zdzj2qxsjr48 3 740286 6557126 6556617 2022-07-31T20:37:28Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> Salam bu şəkili Vikipediyaya yükləyə bilərsiz zəhmət olmasa. Məqaləyə əlavə edəcəm https://dosya.co/htf4lej01l7l/IMG_20220731_151923.jpg.html [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:23, 31 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) iagozhrlph5sbc140s2d1vz65i1k7ji 6557127 6557126 2022-07-31T20:38:07Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == Salam bu şəkili Vikipediyaya yükləyə bilərsiz zəhmət olmasa. Məqaləyə əlavə edəcəm https://dosya.co/htf4lej01l7l/IMG_20220731_151923.jpg.html [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:23, 31 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) igniq46exef2f1j7apo79f284yo9zpm 6557128 6557127 2022-07-31T20:38:23Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == Salam bu şəkili Vikipediyaya yükləyə bilərsizedəcəm https://dosya.co/htf4lej01l7l/IMG_20220731_151923.jpg.html [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:23, 31 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) h29bed7bmbfhj57ooanvhbujfhr97f5 6557129 6557128 2022-07-31T20:38:35Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == Salam bu şəkili Vikipediyaya yükləyə https://dosya.co/htf4lej01l7l/IMG_20220731_151923.jpg.html [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:23, 31 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) nwug66k82umw0jb7izocjrbcbvdcv05 6557130 6557129 2022-07-31T20:38:50Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:23, 31 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) pi46zx0dx7z2axuzdeuofpvzdqd5a90 6557131 6557130 2022-07-31T20:39:08Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) dda8ldhzmjeyhe3860hjhqmut4jq2jy 6557132 6557131 2022-07-31T20:39:26Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçiont-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) j9sk20l71oxqrb5sdenyue48bwvfmhk 6557134 6557132 2022-07-31T20:41:55Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçiont-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 2pcooypra3g7yb3s6n28osx7ssrmxqd 6557135 6557134 2022-07-31T20:42:07Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçiont-|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) svwa2idv8thqhxw95snvlbpgg2vmu94 6557136 6557135 2022-07-31T20:42:19Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 9o6637isabanolabfjlpwaqs3pcakj3 6557138 6557136 2022-07-31T20:42:31Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :ləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) qssryrasgb8ryqjhyhh6faiavfkm2of 6557139 6557138 2022-07-31T20:42:44Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) s1kz9hp0jegyvrsey9a6b2lvchn044l 6557140 6557139 2022-07-31T20:42:59Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) cosu843adlz6o8yikisx4j8cjd9z3wq 6557141 6557140 2022-07-31T20:43:09Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == |<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 4k56xsa9dat7qbpprx2awhcoj8wrbbt 6557142 6557141 2022-07-31T20:43:21Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == ">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 7rbvxyyy52aa4hiovjihmsn8vonsdma 6557143 6557142 2022-07-31T20:43:32Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 1o617tel1kxc7hvvkr7h1k11v7u8ix2 6557144 6557143 2022-07-31T20:43:46Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) dx0u1lr08d3kmsk345vgmxm1zf4hosc 6557145 6557144 2022-07-31T20:44:00Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) ibl6p73a8cwvgw2gtloxyruw515d6ce 6557146 6557145 2022-07-31T20:44:14Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 9tl4c9e9jkxl60w5917io0bvujhyb4b 6557147 6557146 2022-07-31T20:44:27Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == alıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) p3q3wc38fgriau2lvdfhmegr1jk7oe8 6557148 6557147 2022-07-31T20:44:38Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == <span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 6k1rrqb5fowcdhl55vmuwyitkj94qse 6557149 6557148 2022-07-31T20:44:59Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == sp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) n5arpzb7aribvb38kq9w9xd0fw4bzjj 6557150 6557149 2022-07-31T20:45:16Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 9quc3gea8pc5j4muz88cu6l6tobdez4 6557151 6557150 2022-07-31T20:45:28Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 9gpmptp9vis04cdurpr64k6yy1jjy92 6557152 6557151 2022-07-31T20:45:40Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) c4c4vmb5tlqq2rbgf4t0bd8l4w7vcfb 6557153 6557152 2022-07-31T20:45:54Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) t489ghbf2nql42aigqxxhyt7be7c1bx 6557154 6557153 2022-07-31T20:46:06Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) gz7q1qksk4q0wjrq54v81bge24zhk8f 6557155 6557154 2022-07-31T20:46:17Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) lmg4inta1sxm271eu0p7c96huxbl2m8 6557156 6557155 2022-07-31T20:46:29Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == :::Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 0gl6oqzfwr4kvkedf8ex3m8zlk0nli0 6557157 6557156 2022-07-31T20:46:41Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) hg9f8fufvqxas2ilp3ghl3f2t9nqy2e 6557158 6557157 2022-07-31T20:46:56Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim '''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) 7thz1agpxo5zqtwwu6khwor2mgyjovk 6557159 6557158 2022-07-31T20:47:09Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == T| == jbwv6r5a688rorqtx11amqb5sdcha05 6557161 6557159 2022-07-31T20:47:22Z Qraf061 242998 /* T| */ wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> hiv6v4n5nvcp59mnrw1rgy2zvmsjhzr 6557362 6557161 2022-08-01T04:56:48Z Dancewithdevil 136647 /* Arxivləşdirmə */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == Arxivləşdirmə == Salam həmkar. Bəlkə də fikrinizdən yayınıb, amma iyul ayının arxivləşdirməsini ilk 6 aya etmisiniz. Deyəsən yanlışlıq olub. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:56, 1 avqust 2022 (UTC) hiq7axpkkczv03yznc5buvzqso7jsy7 6557369 6557362 2022-08-01T05:09:05Z Qraf061 242998 /* Arxivləşdirmə */ Cavab wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} {{İstifadəçiqutusu|çərçivə-r=#FFFF|loqo-r=white|loqo=[[Şəkil:Seyf Bank.jpg|80x80px]]|məlumat= ARXİV [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|🔎]] [[İstifadəçi:Qraf061/Arxiv|<span style="color:blue;">▶'''Arxivimə baxmaq üçün toxunun.'''◀ </span>]]&nbsp;|məlumat-r=#7a7d7c|məlumat-şr=#FFFFFF}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{TOC sağ}} <center>'''Son arxivləmə:01.08.2022'''</center> == Arxivləşdirmə == Salam həmkar. Bəlkə də fikrinizdən yayınıb, amma iyul ayının arxivləşdirməsini ilk 6 aya etmisiniz. Deyəsən yanlışlıq olub. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:56, 1 avqust 2022 (UTC) :Salam Dəyərli həmkar @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] bəli yalnışlıq olub indi düzəldirəm. Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 1 avqust 2022 (UTC) f1gr9py5xwobik6qeadcmu9mgbpvnxk 0 740364 6557356 6440637 2022-08-01T04:46:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim|adı=Ceyhun İsayev|xidmət illəri=2019—2020|atası=Rüstəm İsayev|Vəzifəsi=pulemyotçu|Təhsili=Quba Tibb Kolleci (yarımçıq)|uşağı=|təltifləri={{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəsur döyüşçü" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Şuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}}|döyüşlər=[[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] <br> {{*}} [[Füzuli döyüşləri]]|rütbə={{Əsgər|Azərbaycan}}|qoşun növü={{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}}|şəkil=Ceyhun İsayev.jpeg|mənsubiyyəti={{Azərbaycan Ordusu}}|vətəndaşlığı={{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]]|vəfat yeri=[[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]|vəfat tarixi=26.10.2020|doğum yeri=[[Gültəpə (Quba)|Gültəpə]], [[Quba rayonu]], [[Azərbaycan]]|doğum tarixi=26.10.2001|şəklin ölçüsü=|anası=Ruhiyyə İsayeva}} '''Ceyhun Rüstəm oğlu İsayev''' ([[26 oktyabr]] [[2001]]; [[Gültəpə (Quba)|Gültəpə]], [[Quba rayonu]], [[Azərbaycan]] — [[26 oktyabr]] [[2020]]; [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Ceyhun İsayev [[26 oktyabr]] [[2001]]-ci ildə [[Quba rayonu]]nun [[Gültəpə (Quba)|Gültəpə]] kəndində anadan olmuşdur.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> 2008-2019-cu illərdə Quba rayon Gültəpə kənd tam orta məktəbində təhsil almışdır. 2019-cu ildə Quba Tibb Kollecinə daxil olsa da, təhsilini donduraraq hərbi xidmətə yollanmışdır. Subay idi. == Hərbi xidməti == Ceyhun İsayev [[2019]]-cu ilin [[27 oktyabr]] tarixində [[Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti]]nin Quba rayon Hərbi Komissarlığı tərəfindən hərbi xidmətə çağırılmışdır. Hərbi xidmətdə fərqləndiyinə görə hərbi hissə rəhbərliyi tərəfindən qiymətləndirilmişdir. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] əsgəri olan Ceyhun İsayev 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsində]] pulemyotçu olaraq iştirak etmişdir. [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın]] və [[Füzulinin azad edilməsi|Füzulinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə]] vuruşmuşdur. Ceyhun İsayev [[26 oktyabr]] [[2020]]-ci ildə [[Tərtər rayonu]]nun [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] qəsəbəsi istiqamətində döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı şəhid olmuşdur. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ceyhun İsayev ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ceyhun İsayev ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını uğurla yerinə yetirdiyinə, düşmənin əsas qruplaşmalarının məhv edilməsi ilə qoşunların döyüş qabiliyyətinin qorunub saxlanılmasında fərqləndiyinə görə Azərbaycan [[Azərbaycan Prezidenti|Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ceyhun İsayev ölümündən sonra [["Cəsur döyüşçü" medalı]] ilə təltif edildi.<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Şuşa rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ceyhun İsayev ​ölümündən sonra [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":ŞM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=24.06.2021|url=https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjQvdGV1ZXE2aXZqX1NBUkFOQ0FNX0FaX1JCQVlDQU5fUkVTUFVCTElLQVNJX1NJTEFITElfUV9WVl9MX1JJTklOX0hfUkJJX1FVTExVUV9VTEFSSU5JTl9VX0FOSU5fQVpBRF9PTFVOTUFTSU5BX0dfUl9NRURBTElfSUxfVF9MVElGX0VESUxNX1NJX0hBUVFJTkRBLnBkZiJdXQ?sha=869d404aa06c0d2d|accessdate=24.06.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20210625133202/https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjQvdGV1ZXE2aXZqX1NBUkFOQ0FNX0FaX1JCQVlDQU5fUkVTUFVCTElLQVNJX1NJTEFITElfUV9WVl9MX1JJTklOX0hfUkJJX1FVTExVUV9VTEFSSU5JTl9VX0FOSU5fQVpBRF9PTFVOTUFTSU5BX0dfUl9NRURBTElfSUxfVF9MVElGX0VESUxNX1NJX0hBUVFJTkRBLnBkZiJdXQ?sha=869d404aa06c0d2d|archivedate=2021-06-25|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|50x50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|50x50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_Brave_warrior_medal_ribbon.png|50x50px]] (24.06.2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|50x50px]] (24.06.2021) — [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":ŞMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=24.06.2021|url=https://azertag.az/xeber/1815553|accessdate=24.06.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20210625132720/https://azertag.az/xeber/1815553|archivedate=2021-06-25|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} ovkfuerqtcva06f58s4mqajz80noos1 0 741671 6557227 6539941 2022-07-31T23:02:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Bayraqlar | ad = Ağ-göy-ağ bayraq | şəkil = Anti-war flag of Russian protesters (2022).svg | izah = Rusiyada müharibə əleyhinə etirazların simvolu | çərçivəsiz = | ləqəb = | əlavə_ləqəb = | istifadə = | simvol = | proporsiya = 2:3<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://t.me/nexta_live/20179|title=На антивоенных акциях в России набирает популярность новый символ страны, не ассоциирующийся с российским милитаризмом — бело-сине-белый флаг.|website=Nexta|date=2022-03-06}}</ref> | qəbul_edilib = 28 fevral 2022 | dizayn = | dizayner = }} '''Ağ-göy-ağ bayraq''' — üç bərabər üfüqi zolaqdan (ağ, göy və ağ) ibarət bayraq. Bu bayraq [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü]]<nowiki/>ndən sonra [[Rusiya]]<nowiki/>da müharibə əleyhinə etirazların simvoluna çevrilib. Bayraq 2022-ci ilin əvvəlində müharibə əleyhinə etirazların simvolu kimi Rusiyadakı müxalifət qüvvələri arasında geniş yayılıb.<ref name=":1">{{Cite web|lang=ru|url=https://memepedia.ru/v-tvittere-pridumali-novyj-flag-rossii-belo-sine-belyj/|title=В твиттере придумали новый флаг России - бело-сине-белый|website=Memepedia|date=2022-03-03|access-date=2022-03-08}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|lang=en|url=https://bronx.news12.com/russian-organizers-other-immigrants-speak-out-against-russia-s-invasion-of-ukraine|title=Russian organizers, other immigrants speak out against Russia’s invasion of Ukraine|author=News 12 Staff|website=News 12 The Bronx|date=2022-03-07|publisher=News 12 Network}}</ref> Fəalların fikrincə, bayraq ilk növbədə insanları sülh və azadlıq uğrunda birləşdirən simvoldur. == Tarixi == Ağ-göy-ağ bayrağın istifadə edildiyi ilk məlum yer 2006-cı ildə meydana çıxan [[Novqorod respublikası|Novqorod Respublikası]]<nowiki/>nın virtual dövlətinin internet saytı (“Noveqradeskaya Respublika”) olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.veche.net/eng/cities.html|title=Major Cities of Novegrad|publisher=Webarchive|date=2010-06-11|access-date=2022-03-08|archive-date=2010-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20100611085113/http://www.veche.net/eng/cities.html|url-status=unfit}}</ref> Bayraq Velikiy Novqorodun o vaxtkı rəsmi bayrağına əsaslanırdı.<ref>{{cite web|url=https://www.veche.net/government/en/state/symbols|title=State Symbols|publisher=Veche.net}}</ref> Saytın yaradıcısı, amerikalı proqramçı Martin Posthyumusun sözlərinə görə, layihə Novqorod Respublikasının qoşunlarının Şelon döyüşündə [[Böyük Moskva knyazlığı|Moskva Knyazlığı]]<nowiki/>nın qoşunlarını məğlub etdiyi alternativ tarixin nümunəsi kimi düşünülmüşdür.<ref>{{cite web|url=https://www.veche.net/government/en/whatisthis|title=Novegrad FAQ|publisher=Veche.net}}</ref> İlk dəfə 22 avqust 2019-cu ildə LiveJournal istifadəçisi Andrey Çudinov tərəfindən Rusiyanın alternativ bayrağı kimi istifadə edilməsi təklif edilib.<ref>{{Cite web|url=https://chudinovandrei.livejournal.com/2082894.html|title=Россия не наша страна, её флаг и герб на наши|author=chudinovandrei|website=Чудинов Андрей|date=22.08.2019, saat: 20:22|access-date=2022-03-08}}</ref> Bu bayraqdan müharibə əleyhinə etirazın simvolu kimi istifadə edilməsi 28 fevral 2022-ci ildə [[Twitter|Tvitter]] istifadəçilərindən biri tərəfindən təklif edilmişdi. Bundan sonra bu bayraqdan, müharibə əleyhinə çıxış edən müxalifət qüvvələri istifadə etməyə başladılar. Bayraq qısa müddətdə mitinqlərdə, yürüşlərdə, nümayişlər və digər etiraz hərəkətlərində, bununla bağlı rəsmlərdə və plakatlarda geniş istifadə olunub. Bu bayraqdan [[Tbilisi|Tiflis]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/inga_kudracheva/status/1499066767473356807|title=https://twitter.com/inga_kudracheva/status/1499066767473356807|website=Twitter|access-date=2022-03-06}}</ref>, Kipr<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/FbXfEQlvEv|title=https://twitter.com/FbXfEQlvEv|website=Twitter}}</ref>, [[Nyu-York]]<ref name=":2" />, [[Krakov]]<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.kake.com/story/46016206/russian-families-divided-over-war-some-misled-by-state-media|title=Russian families divided over war, some misled by state media|website=www.kake.com|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Vyana]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500752491125911554|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500752491125911554|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[London]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500752125147721733|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500752125147721733|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Niderland|Hollandiya]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500751881932521475|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500751881932521475|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Praqa]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500751533121671168|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500751533121671168|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Toronto]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500751331677638661|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500751331677638661|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Berlin]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500750901799174145|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500750901799174145|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Barselona]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500750623490428928|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500750623490428928|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Düsseldorf]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500750145410981891|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500750145410981891|website=Twitter|access-date=2022-03-08}}</ref>, [[Helsinki]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500749651959590912|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500749651959590912|website=Twitter|access-date=2022-03-09}}</ref>, [[Oslo]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://twitter.com/wbwflag/status/1500749485701541888|title=https://twitter.com/wbwflag/status/1500749485701541888|website=Twitter|access-date=2022-03-09}}</ref> və [[Yekaterinburq]]<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://itsmycity.ru/2022-03-03/naulicah-ekaterinburga-razveshivayut-zelenye-lentochki-protiv-voennyh-dejstvij-naukraine|title=На улицах Екатеринбурга развешивают зеленые ленточки против военных действий в Украине|website=itsmycity.ru|access-date=2022-03-09}}</ref> və digər yerlərdə baş tutmuş Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsinə qarşı olan mitinqlərdə də istifadə olunub. Bəzi fəalların fikrincə, bu bayraqda Rusiya bayrağından fərqli olaraq qırmızı zolağın olmaması etirazın simvoludur. Çünki bu bayraq müharibə kultu, hərbi ekspansiyanı rədd edir, Rusiya tarixində avtokratiyaya, militarizmə, zorakılığa və qana yer olmayan yeni bir səhifə açır. Fəalların fikrincə, bayrağın dizaynını edənlər Şimali Rusiyanın mərkəzi olan və Rusiya tarixində əsl demokratiya adına yeganə iddiaçı olan Velikiy Novqorod dövlətinin simvollarından ilhamlanıblar. Bundan başqa bu bayraq Belorusdakı ağ-qırmızı-ağ bayrağı ilə də oxşarlıq təşkil edir.<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.dw.com/ru/belo-krasno-belyj-flag-v-belarusi-chto-eto-za-simvol/a-54639082|title=Символ протестов в Беларуси: история бело-красно-белого флага {{!}} DW {{!}} 30.01.2021|author=Deutsche Welle (www.dw.com)|website=DW.COM|access-date=2022-03-09}}</ref> Ağ-qırmızı-ağ bayraq da Belarusdakı siyasi müxalifətin simvoludur. Rənglər bəzi fəallara görə, sülhü, saflığı, tədbirliliyi (ağ), həmçinin həqiqəti və ədaləti (göy rəngi) simvolizə edir.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://24tv.ua/ru/rossijanam-mitingah-predlagajut-ispolzovat-belo-sine-belyj-flag_n1894042|title=Россиянам на митингах предлагают использовать бело-сине-белый флаг|website=24 Канал|access-date=2022-03-09}}</ref><ref>{{Cite web|lang=en|url=https://tv8.md/ru/2022/07/03/protestnoe-voskresene-v-rossii-arestovali-bolee-5000-chelovek-za-antivoennie-mitingi/194472|title=Протестное воскресенье: в России арестовали более 5000 человек за антивоенные митинги|website=tv8.md|access-date=2022-03-07}}</ref> Martın 5-də [[Vilnüs]]<nowiki/>də Azad Rusiya Forumunun<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://https://www.forumfreerussia.org/main/2022-03-02/antivoennaya-konferencziya|title=Антивоенная конференция пройдет в Вильнюсе|website=Форум свободной России|access-date=2022-03-09|archive-date=2020-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20200625000000/https://https//udn.com/news/story/121424/4659358|url-status=dead}}</ref> təşkil etdiyi müharibə əleyhinə konfransda rusların müharibə əleyhinə simvollarının yaradılmasının zəruriliyi müzakirə edilib.<ref>{{YouTube|AkuUGgJMEVU|start=4h16m23s}}</ref>. Martın 12-də Vilnüsdə təşkilatçılar ağ-göy-ağ bayrağa həsr olunmuş aksiya keçirərək, onun azad Rusiyanın dövlət rəmzinə çevriləcəyinə ümid bəslədiklərini qeyd ediblər.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.forumfreerussia.org/main/2022-03-08/novyj-flag-svobodnoj-rossii|title=Новый флаг свободной России. |website=Форум свободной России|access-date=2022-03-09}}</ref> == Hakimiyyət tərəfindən təqib olunması == 2022-ci il martın 6-da [[Moskva]] sakini Anna Dubkova avtomobilinə ağ-göy-ağ bayraq vurduğuna görə polis əməkdaşı tərəfindən saxlanılıb. Həbsdən sonra tərtib edilən protokolda qeyd olunur ki, bayrağın rəngləri “müxalifət qüvvələri arasında yayılmış müharibə əleyhinə etirazların simvolunu ifadə edir”. Anna Dubkova Presnenski Məhkəməsi tərəfindən İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 19.3-cü maddəsinə əsasən 15 sutka müddətinə həbs edilib.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://ovd.news/news/2022/02/25/sudy-i-drugoe-davlenie-iz-za-akciy-v-podderzhku-naroda-ukrainy-i-protiv-voyny|title=Суды и другое давление из-за акций в поддержку народа Украины и против войны|website=ОВД-News|access-date=2022-03-09}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.currenttime.tv/a/semsorok-catch-up-and-overtake/31742266.html|title=Как догнать и перегнать Иран и Северную Корею – утренняя рассылка 7:40|website=Настоящее Время|access-date=2022-03-09}}</ref> == Oxşar bayraqlar == <center> <gallery style="border"> File:Flag of Belarus (1918, 1991–1995).svg|Belarus Demokratik Respublikasının (1918), Belarus Mərkəzi Radasının (1942—1944) və 1991-1995-ci illərdə [[Belarus]]un bayrağı. File:Bandera de la Provincia de Tucumán.svg|[[Argentina]]nın Tukuman bölgəsinin bayrağı File:Flag of Canton of Zug.svg|[[İsveçrə]]nin [[Çuq (kanton)|Çuq ]] kantonunun bayrağı File:Flag of Chudovsky district (1997).png|1997-2008-ci illərdə [[Novqorod vilayəti]]nin Çudovskiy rayonunun bayrağı File:Flag of Veliky Novgorod (1994).svg|1994-2006-ci illərdə [[Veliki Novqorod]] şəhərinin bayrağı File:Flag of Viejšnoryja (Veyshnoria), fictional enemy republic for Zapad 2017 exercise.png|Virtual Veyşoriya dövlətinin bayrağı </gallery> </center> == Şəkilləri== <gallery mode="packed" widths="200" heights="200" caption="2022-ci ildə istifadə olunduğu etiraz aksiyalarından görüntülər."> Fayl:Anti-war flag of Russia and the state flag of Ukraine.jpg|[[Limasol|Limassol]], [[Kipr]] Fayl:White-blue-white flag in Tbilisi.jpg|[[Tiflis]], [[Gürcüstan]] </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://whitebluewhite.info/azerbaijani Bayrağın rəsmi saytı] [[Kateqoriya:Aktual hadisələr]] [[Kateqoriya:Bayraqlar]] [[Kateqoriya:Qeyri-rəsmi bayraqlar]] 54d6ida76rfnlgzn3c0c7zdhjykf2yv 0 741772 6557052 6387028 2022-07-31T20:11:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|Ad=|orijinal_adı=|şəkil=|şəklin_ölçüsü=220px|şəklin_izahı=|ölkə=|icra başçısı=|sahəsi=|mərkəzin hündürlüyü=|əhalisi=|əhalinin sıxlığı=|saat qurşağı=|poçt_indeksi=|telefon_kodu=|rəsmi_saytı=|yaranma tarixi=}} '''Auborn''' — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York ştatı|Nyu-York]] ştatında yerləşən şəhər. 2020-ci ildə şəhərin əhalisi 26866 nəfər idi. == Ərazi == [[ABŞ Siyahıyaalma Bürosu|ABŞ Siyahıyaalma Bürosunun]] verdiyi məlumata əsasən şəhərin ümumi ərazisi 21,8 km2-dir. Ərazinin 21,6 km2 hissəsi quru, 0,2 km2 hissəsi isə sudur.<ref>{{Cite news|url=http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_DP/G001/1600000US3603078|title=Geographic Identifiers: 2010 Demographic Profile Data (G001): Auburn city, New York|access-date=2022-03-09|archive-date=2020-02-12|archive-url=https://archive.today/20200212185817/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_DP/G001/1600000US3603078|url-status=}}</ref> == Əhali == 2000-ci ildə aparılan siyahıyaalma nəticəsində məlum oldu ki, şəhərdə 28574 şəxs, 11411 ev və 6538 ailə vardır. Əhalinin sıxlığı hər km2-a 1315-dir. Əhalini 88,57%-ni ağdərililər, 7,59%-ni afroamerikalılar, 0,29%-ni yerli amerikalılar, 0,57%-ni asiyalılar, 0,02%-ni Sakit okean adalıları, 1,41%-ni isə digər qruplar təşkil edir. Şəhərdə 11411 ev mövcuddur. Bunların 28,1%-i 18 yaşdan kiçik övladları ilə birlikdə yaşayır, 37,3%-i evli cütlük olaraq yaşayır, 14,7%-i həyat yoldaşı olmayan qadın olaraq tək yaşayır, 42,7%-i isə subay vəziyyətdə yaşayır. Əhalinin 22,8%-i 18 yaşdan kiçik, 9,3%-i 18-24 yaş aralığında, 30,3%-i 25-44 yaş aralığında, 19,8%-i 45-64 yaş aralığında, 17,8%-i isə 65 yaş və yuxarıdır. Ortalama ya 37-dir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:ABŞ şəhərləri]] 3l3r3wa3xhl2dsjiz96u0k0bdvemduj 3 741843 6557638 6547739 2022-08-01T08:35:11Z Qraf061 242998 /* Sizin üçün yeni bir ulduz! */ yeni VikiRəğbət mesajı wikitext text/x-wiki {{xg}}[[User:Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]]^{([[User talk:Elonizm|<b style="color:#00008B">?</b>]])} 16:17, 17 mart 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''"Qraf" Ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Aktif fəaliyyətiniz üçün! Yeni başlayan İstifadəçi olmağınıza baxmayaraq Vikipediyaya verdiyiniz töhfələr təqdirə layiqdir. Uğurlar! [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:13, 5 may 2022 (UTC) |} == Böyük gecə yarasası == salam həmkar, yaratdığınız [[Böyük gecə yarasası]] məqaləsi yəqin ki, tərcümədir. bu məqaləni hansı məqalədən tərcümə edərək yaratmısınız. və ya bu məqalənin ingilis dilindəki məqaləni bildirə bilərsinizmi? bu məqaləni viki verilənlərdə əlaqələndirmək lazımdır ki, oxuyucu məqalənin digər tərcümələrdə olan versiyalarını da görə bilsin. mən tapa bilmədim deyə əlaqələndirə bilmədim. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:46, 19 may 2022 (UTC) :salam dəyərli həmkar [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] mən nəzər yetirdim bu məqalə səhv etmirəmsə (https://en.wikipedia.org/wiki/Greater_mouse-eared_bat) bu məqalə olmalıdı -- Hörmətlə:[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:06, 19 may 2022 (UTC) ::təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:02, 19 may 2022 (UTC) :salam dəyərli həmkar [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]]in qeyd etdiyi kimi [[https://en.wikipedia.org/wiki/Greater_mouse-eared_bat]] məqaləsinnən tərcümə etmişəm,hec bir maşın tərcüməsi istifadə edilməyib, öz şəxsi tərcüməmdir.[[İstifadəçi:H laman|H laman]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:H laman|müzakirə]]) 17:52, 19 may 2022 (UTC) ::oldu, təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:02, 19 may 2022 (UTC) == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:04, 9 iyul 2022 (UTC) |} == [[Velviçiya]] == Salam. Yaratdığınız məqalə artıq mövcud olduğu üçün silindi və məzmunu eyniadlı məqaləyə köçürüldü.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 05:39, 25 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar nature.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Biologiya ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | [[Biologiya]] sahəsində qısa zamanda yaratmış olduğunuz vacib məqalələrə görə. Fəaliyyətinizdə uğurlar! -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:35, 1 avqust 2022 (UTC) |} psk4bsswux2vssb4aq5jngs67d7x1e7 6557668 6557638 2022-08-01T09:01:58Z Qraf061 242998 /* Sizin üçün yeni bir ulduz! */ wikitext text/x-wiki {{xg}}[[User:Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]]^{([[User talk:Elonizm|<b style="color:#00008B">?</b>]])} 16:17, 17 mart 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Qraf Star.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''"Qraf" Ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Aktif fəaliyyətiniz üçün! Yeni başlayan İstifadəçi olmağınıza baxmayaraq Vikipediyaya verdiyiniz töhfələr təqdirə layiqdir. Uğurlar! [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:13, 5 may 2022 (UTC) |} == Böyük gecə yarasası == salam həmkar, yaratdığınız [[Böyük gecə yarasası]] məqaləsi yəqin ki, tərcümədir. bu məqaləni hansı məqalədən tərcümə edərək yaratmısınız. və ya bu məqalənin ingilis dilindəki məqaləni bildirə bilərsinizmi? bu məqaləni viki verilənlərdə əlaqələndirmək lazımdır ki, oxuyucu məqalənin digər tərcümələrdə olan versiyalarını da görə bilsin. mən tapa bilmədim deyə əlaqələndirə bilmədim. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:46, 19 may 2022 (UTC) :salam dəyərli həmkar [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] mən nəzər yetirdim bu məqalə səhv etmirəmsə (https://en.wikipedia.org/wiki/Greater_mouse-eared_bat) bu məqalə olmalıdı -- Hörmətlə:[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:06, 19 may 2022 (UTC) ::təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:02, 19 may 2022 (UTC) :salam dəyərli həmkar [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]]in qeyd etdiyi kimi [[https://en.wikipedia.org/wiki/Greater_mouse-eared_bat]] məqaləsinnən tərcümə etmişəm,hec bir maşın tərcüməsi istifadə edilməyib, öz şəxsi tərcüməmdir.[[İstifadəçi:H laman|H laman]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:H laman|müzakirə]]) 17:52, 19 may 2022 (UTC) ::oldu, təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:02, 19 may 2022 (UTC) == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:04, 9 iyul 2022 (UTC) |} == [[Velviçiya]] == Salam. Yaratdığınız məqalə artıq mövcud olduğu üçün silindi və məzmunu eyniadlı məqaləyə köçürüldü.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 05:39, 25 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Botany Barnstar 3.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Botanika ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | [[Botanika]] sahəsində qısa zamanda yaratmış olduğunuz vacib məqalələrə görə. Fəaliyyətinizdə uğurlar! -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:35, 1 avqust 2022 (UTC) |} lihgcr3j5ilvaxt54bdo078ey85g6yb 0 742071 6557345 6518668 2022-08-01T04:26:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kriptovalyuta|valyutanın adı=Cardano|şəkil1=Cardano_Logo.jpg|şəklin ölçüsü=150px|simvol=₳|digər adı=ADA|lisenziya=Haskell|müəllif=[[Çarlz Hoskinson]]|vebsayt=cardano.org|ilkin buraxılış tarixi=2017}} '''Cardano '''— açıq mənbəli [[kriptovalyuta]] şəbəkəsi.<ref>{{Cite news|url=https://mashable.com/2018/02/24/cardano-hoskinson-interview/?europe=true|title=Cardano: a rising cryptocurrency|access-date=2022-03-12|archive-date=2018-12-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20181221041730/https://mashable.com/2018/02/24/cardano-hoskinson-interview/?europe=true|url-status=unfit}}</ref> Daxili valyutası ADA adlanır.<ref>{{Cite news|url=https://www.hamburg-magazin.de/artikel/die-grundlagen-der-cardano-kryptow%C3%A4hrung|title=Die Grundlagen der Cardano-Kryptowährung|language=de|access-date=2022-03-12|archive-date=2020-07-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20200704002257/https://www.hamburg-magazin.de/artikel/die-grundlagen-der-cardano-kryptow%C3%A4hrung|url-status=dead}}</ref> Layihə mərkəzi İsveçrədə yerləşən Cardano fondu tərəfindən idarə olunur.<ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-12-20/baby-altcoins-leading-crypto-rally-as-bitcoin-goes-mainstream|title=Bitcoin's Smaller Cousins|access-date=2022-03-12|archive-date=2018-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626223516/https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-12-20/baby-altcoins-leading-crypto-rally-as-bitcoin-goes-mainstream|url-status=unfit}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.luzernerzeitung.ch/wirtschaft/zug-ex-tezos-mann-geht-zu-cardano-ld.84805|title=ZUG: Ex-Tezos-Mann geht zu Cardano|access-date=2022-03-12|archive-date=2019-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20190218152617/https://www.luzernerzeitung.ch/wirtschaft/zug-ex-tezos-mann-geht-zu-cardano-ld.84805|url-status=unfit}}</ref> Bu layihə smart müqavilələr (ağıllı müqavilələr) əsasında mərkəzləşdirilməmiş tətbiqlər yaratmaq üçün alətlər təklif edir. Tərtibatçılar Cardano platforması (paylanmış şəbəkənin platforması/ blokçeyn platforması) çərçivəsində Ethereum platformasının aşağı şəbəkə ötürmə qabiliyyəti daxil olmaqla bütün problemlərini həll etmək istəyirdilər. Bir çox tərtibatçı layihə komandasının məqsədə nail olduğunu düşünür. Nəticədə, Cardano platforması Ethereumun "potensial qatilləri" olan platformalar siyahısına daxil edildi.<ref>{{Cite web|title=How to mine ADA (Cardano) coin|url=https://stormgain.com/blog/how-mine-ada-cardano-coin|access-date=2022-07-04|website=stormgain.com}}</ref> Cardano kriptovalyutası PoS alqoritmi üzərində işləyir. Bu o deməkdir ki, onun mayninqi (əldə edilməsi) daha düzgün şəkildə steykinq (mükafat almaq üçün kriptovalyuta pul kisəsində vəsaitlərin saxlanması prosesi) adlanmalıdır.<ref>{{Cite web|title=Six recent Cardano (Ada) updates you must know about|url=https://www.kucoin.com/tr/blog/six-recent-ada-updates-you-must-know-about|access-date=2022-07-04|website=kucoin.com}}</ref> Cardano kriptovalyutasının steykinq prosesini iki yol ilə həyata keçirilir<ref>{{Cite web|title=How to mine Cardano |url=https://www.benzinga.com/money/how-to-mine-cardano/|access-date=2022-07-04|website=benzinga.com}}</ref>: * Öz nodun (şəbəkə tapşırıqların işlənməsi üçün şəbəkə qovşağı) aktivləşdirməsi ilə. Bu prosesə başlamaq üçün dərin texniki bilik tələb olunur. Görülən işin mükafatı artan ödənişlər olacaq. * Tapşırıqların bölgüsü prosesi ilə. Bu prosesin mənası öz əməliyyatların işlənməsi üçün bir payınızı nod (qovşağı) sahib olan birinə ötürməkdir. Bu əməliyyatlarda kömək müqabilində siz alınan mükafatı həmin şəbəkə nodun (qovşağın) sahibi ilə bölüşməli olacaqsınız.<ref>{{Cite web|title=Cardano mining |url=https://www.coinario.com/coin/cardano/coin-mining|access-date=2022-07-04|website=coinario.com}}</ref> == Tarixi == Platforma 2017-ci ildə Ethereum qurucularından biri Çarlz Hoskinson tərəfindən qurulmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://fortune.com/2019/04/08/ethereum-cofounder-governance-charles-hoskinson/|title=Ethereum Cofounder Says Blockchain Presents 'Governance Crisis'|access-date=2022-03-12|archive-date=2019-04-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20190409120627/https://fortune.com/2019/04/08/ethereum-cofounder-governance-charles-hoskinson/|url-status=unfit}}</ref> Platformanın adı [[Cerolamo Kardano]]dan, kriptovalyutanın adı isə [[Ada Lavleys|Ada Lavleysdən]] götürülmüşdür.<ref>{{Cite news|url=https://cardano.org/what-is-ada/|title=What is Ada?|access-date=2022-03-12|archive-date=2020-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20200803124349/https://cardano.org/what-is-ada/|url-status=unfit}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}}{{Kriptovalyuta-qaralama}} [[Kateqoriya:Blokçeynlər]] [[Kateqoriya:Kriptovalyuta layihələri]] ldunqrn5ubyzq2zvan3e3syn24ij6e5 0 742206 6556662 6438691 2022-07-31T13:17:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şirkət|Ad=3M|veb-saytı=www.3m.com|net_income={{Artım}} 5,38 milyard ABŞ dolları (2020)|operating_income={{Artım}} 7,161 milyard ABŞ dolları (2020)|birjada listinqi=NMM|şəkil izahı=Şirkətin baş ofisi|şəklin ölçüsü=250px|şəkil=3-M_Building_Maplewood_MN1.jpg|işçilərin sayı={{Azalma}} 94,987 (2020)|loqotipi=3M_wordmark.svg|gəliri={{Artım}} 32,18 milyard ABŞ dolları (2020)|key_people=Mayk Roman ([[CEO]])|yerləşməsi=[[Mapevud]], [[Minnesota]], [[ABŞ]]|təsisçiləri=Danle Budd<br> Henri Brian<br> Uilyam Makqonal<br> Con Duan<br> Hermon Kablo|təsis edilib=13 iyun 1902|Növü=[[ictimai şirkət|ictimai]]|loqotipin ölçüsü=100px|assets={{Artım}} 47,3 milyard ABŞ dolları (2020)}}'''3M Company''' — mərkəzi [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da yerləşən [[konqlomerat]]. == Haqqında == Şirkət 13 iyun 1902-ci ildə amerikalı 5 biznesmen tərəfindən ABŞ-ın [[Minnesota]] ştatında qurulmuşdur.<ref>{{Cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1G2-3427200011.html|title=HighBeam Research|access-date=2022-03-13|archive-date=2013-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20130518022821/http://www.highbeam.com/doc/1G2-3427200011.html|url-status=dead}}</ref> Şirkət yapışdırıcılar, [[abraziv material]]lar, qoruyucu əşyalar, tibbi məhsullar və avtomobil məhsulları da daxil olmaqla 60 mindən çox məhsul istehsal edir.<ref>{{Cite news|url=http://solutions.3m.com/wps/portal/3M/en_US/our/company/information/about-us/|title=Who We Are – 3M US Company Information|access-date=2022-03-13|archive-date=2009-05-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20090526193914/http://solutions.3m.com/wps/portal/3M/en_US/our/company/information/about-us/|url-status=unfit}}</ref> Mərkəzi ofisi [[Minnesota]] ştatının [[Maplevud]] şəhərində yerləşir.<ref>{{Cite news|title=3M Center, Maplewood 55144 – Google Maps|url=https://maps.google.com/maps?hl=en&client=safari&q=3M+CENTER,+BLDG.+maplewood+55144&ie=UTF-8&ei=t3oNUNDMAcjm2AXrxLUq&ved=0CEgQ_AUoAg}}</ref> Şirkətin 65-dən çox ölkədə ofisi var. Ümumilikdə 29 beynəlxalq şirkət və 35 şirkət labarotoriyalarından ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Nanotexnologiya şirkətləri]] 7f9ncp1i436qpstgc6yuibih3f1edoz 0 743128 6557487 6491143 2022-08-01T06:28:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi|adı=Danna Paola|doğum adı=Danna Paola Rivera Munquia|şəkil=Danna Paola Making of (2021).jpg|şəklin ölçüsü=|şəklin izahı=Paola 2021-ci ildə|doğum tarixi=23 iyun 1995|doğum yeri=[[Mexiko]], [[Meksika]]|vətəndaşlığı={{MEX}}|milliyyəti=meksikalı|fəaliyyəti=aktrisa, müğənni, model|fəaliyyət illəri=1999-cu ildən|ləqəbi=Latın pop şahzadəsi|albom şirkəti=Universal Music Group}} '''Danna Paola''' ({{DVTY}}) — meksikalı aktrisa, müğənni və model. <ref>{{Cite news|url=http://www.latarde.com.mx/destilanquimica-81294.html|title=Destilan química Lalo Brito y Danna Paola}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.soapoperanetwork.com/2016/02/47552|title=Danna Paola Stars in New Telemundo Series '¿Quién es quién?'}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.radioformula.com.mx/notas.asp?Idn=555333&idFC=2015|title=Danna Paola concluye grabaciones de "Quién es quién"}}</ref> == İlk illəri == Danna Paola 23 iyun 1995-ci ildə [[Mexiko]] şəhərində Patrika Munquia və keçmiş müğənni Yuan Cos Rivera Arellanonun ikinci qızı olaraq dünyaya gəlmişdir.<ref>{{Cite news|url=https://www.oprahdaily.com/entertainment/tv-movies/a31260925/who-is-danna-paola/|title=Who Plays Lu on "Élite"? Meet Danna Paola, Pop Star and Actress}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.telenovelajuvenil.com/danna-paola-esta-en-su-salsa.html|title=Danna Paola está en su salsa|access-date=2022-03-20|archive-date=2013-07-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20130728145211/http://www.telenovelajuvenil.com/danna-paola-esta-en-su-salsa.html|url-status=unfit}}</ref> Uşaq yaşında valideynləri ayrıldı.<ref>{{Cite news|url=http://www.tvnotas.com.mx/2014/01/18/C-58264-wicked-lanza-promocion-para-celebrar-sus-100-representaciones-en-cartelera.php|title='Wicked' lanza promoción para celebrar sus 100 representaciones en cartelera}}</ref> Vania adlı böyük bacısı var.<ref>{{Cite news|url=http://www.biosstars-mx.com/d/danna_paola.html|title=Danna Paola – Biografía}}</ref> == Filmoqrafiya == {| class="wikitable sortable" |- !İl !Başlıq !Rol !Qeyd |- |2000 |''Rayito de luz'' |Lupita Lerma | |- |2001 |''María Belén'' |María Belén García Marín |Baş rol |- |2002 |''La familia P. Luche'' |María Belén García Marín | |- |2002-2003 |''¡Vivan los niños!'' |Estrella Herrera |Qonaq rol |- |2003 |''De pocas, pocas pulgas'' |Amy la serenita | |- | rowspan="2" |2004 |''Amy, la niña de la mochila azul'' |Amy Granados-Betancourt Arteaga |Baş rol |- |''Alegrijes y rebujos'' |Özü | |- | rowspan="2" |2005 |''Contra viento y marea'' |Uşaq Natalia Ríos | |- |''Pablo y Andrea'' |Andrea Saavedra |Baş rol |- | rowspan="3" |2007 |''Muchachitas como tú'' |Paola Daniela | |- |''Objetos perdidos'' |Uşaq | |- |''XHDRbZ'' |Qızıl qız | |- | rowspan="3" |2008 |''Querida enemiga'' |Bettina Aguilar Ugarte | |- |''Tear This Heart Out'' |Lilia Ascencio (yaş 12) | |- |''La rosa de Guadalupe'' |Samantha | |- |2009–10 |''Atrévete a soñar'' |Patricia "Patito" Peralta Castro |Baş rol |- |2009 |''Plaza Sésamo'' |Qonaq ulduz | |- |2010 |''Tangled'' |Rapunzel |Dublyaj |- |2013 |''Como dice el dicho'' |Mayra Mata | |- |2015 |''Home'' |Tippolina Tucci |Dublyaj |- |2015–16 |''¿Quién es quién?'' |Paloma Hernández |Baş rol |- |2016–20 |''La Doña'' |Mónica Eulalia Hernández |Baş rol |- | rowspan="2" |2018 |''Lo más sencillo es complicarlo todo'' |Renata Alejandro | |- |''José José, el príncipe de la canción'' |Lucero Arcadia Méndez | |- |2018–20 |''Elite'' |Lucrecia "Lu" Montesinos Hendrich |Baş rol |- | rowspan="2" |2021 |''Raya and the Last Dragon'' |Raya |Dublyaj |- |''Top Star. ¿Cuánto vale tu voz?'' |Mentor |} == Teatr == {| class="wikitable" !İl !Başlıq !Rol !Qeyd |- |2003 |''Regina: Un Musical Para Una Nación Que Despierta'' |Regina | |- |2004 |''Anita la huerfanita'' |Anita |Baş rol |- |2013–15 |''Wicked'' |Elphaba | |- |2015-16 |''Hoy no me puedo levantar'' |Maria |Baş rol |} == Diskoqrafiya == === Studio albomları === * 2001: ''Mi globo azul'' * 2004: ''Océano'' * 2005: ''Chiquita pero picosa'' * 2012: ''Danna Paola'' * 2019: ''SIE7E +'' * 2021: ''K.O'' === EP albomları === * 2007: ''Danna Paola'' * 2019: ''SIE7E'' == Qazandığı mükafatlar == * 2010, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016: Uşaqların seçimi mükafatı Meksika * 2015: Shorty mükafatı * 2020: MTV Musiqi mükafatı Avropa * 2012, 2013, 2014: MTV Musiqi mükafatı İtaliya * 2014, 2015: MTV Millennial mükafatı * 2012, 2013, 2014: YouTube Musiqi mükafatı * 2014: Universal mükafatı * 2009, 2010: Premios Oye! * 2014: Lunas del Auditorio * 2006, 2008, 2009, 2010: Premios TVyNovelas * 2014: E! Dəb mükafatı * 2011: Yahoo! mükafatı * 2013: Terra mükafatı * 2002: El Heraldo de México mükafatı * 2002, 2005, 2006: Premios Bravo * 2005, 2014: ACPT mükafatı * 2013: Festival Internacional de Teatro Héctor Azar * 2014: Aplauso Basta == İstinadlar == {{columns-list|2| <references /> }} == Xarici keçidlər == * {{Rəsmi saytı|http://www.dannapaola.com.mx/}} * {{IMDb name|https://www.imdb.com/name/nm1043415/}} * {{Instagram|https://www.instagram.com/dannapaola}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Meksika aktrisaları]] [[Kateqoriya:Meksikalı film aktyorları]] [[Kateqoriya:Meksika musiqiçiləri]] [[Kateqoriya:Meksika müğənniləri]] 46pkvk18pfth7r3g9kr5thjy5nbcrc6 0 743150 6556958 6489849 2022-07-31T18:30:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Argus '''— 1982–1988-ci illər aralığında [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MTİ]]-də [[Barbara Liskov]] tərəfindən yaradılan [[Proqramlaşdırma dilləri|proqramlaşdırma dili]].<ref>{{Cite news|url=http://publications.csail.mit.edu/lcs/specpub.php?id=894|title=Orphan Detection in the Argus System|archive-date=2016-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160806040539/http://publications.csail.mit.edu/lcs/specpub.php?id=894|access-date=9 mart 2011|url-status=unfit}}</ref> [[CLU (proqramlaşdırma dili)|CLU]] dilinin [[Sintaksis (proqramlaşdırma dilləri)|sintaksisinə]] və [[Semantika|semantikasına]] bəznərdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Proq-dili-qaralama}} {{Proqramlaşdırma dilləri}} [[Kateqoriya:Proqramlaşdırma dilləri]] gxjt5of9s9qyldqkhdlz653m87i7mzl 0 743193 6557781 6372713 2022-08-01T11:02:45Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Göl}} '''Alagöllər''' — [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər rayonunda]] göllər qrupu. Bu qrupa 30-a qədər göl daxildir. Dəniz səviyyəsindən 2,700–2,800 metr hündürlükdədir. Ən böyük gölləri [[Böyük Alagöl]], [[Kiçik Alagöl]], [[Cilligöl]] və [[Dikpilləkən]] gölləridir. Vulkan püskürmələri nəticəsində çayların qabağının kəsilməsindən əmələ gəlmişdir. Şirin suludur. Mal-qaranın suvarılmasında istifadə edilir.<ref>{{ASE|1|210|Alagöllər}}</ref> [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər rayonunun]] mərkəzi 2 aprel 1993-cü ildə [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən zəbt edildiyinə görə göllər qrupunun ərazisi erməni işğalı altında idi. 15 dekabr 2020-ci tarixində Azərbaycan tərəfindən azad edilmişdir. 29 iyul 2022-ci ildə Alagöllər hövzəsində qısamüddətli və lokal burulğan-tornado hadisəsi baş verib. Alagöllər su hövzəsinin üzərində meydana gələn hava axınları hövzənin üzərində tornado yaradıb.<ref>[http://eco.gov.az/az/nazirlik/xeber?newsID=14902 Kəlbəcərdə yay fəsli üçün xarakterik təbiət hadisəsi baş verib]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycanın su hövzələri}} [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun gölləri]] obryt25em652d5jzcfc90u3in9khvvv 0 743381 6557507 6395166 2022-08-01T06:48:08Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = Uğuzlar | orijinal adı = Uzunlar | seriya = | şəkil = [[Fayl:Nəhəng insanlar haqqında mifə çəkilmiş illüstrasiya.png|frameless|400px]] | şəkil_upright = 200px | alt = 200px | şəkil_izah = Nəhəng insanlar haqqında mifə çəkilmiş illüstrasiya<ref name="aztrendaz">{{cite news | title = Miflər | author = [[Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri]] | publisher = [[Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi]] | url = https://intangible.az/front/az/aboutExample/21764 | lang = az }}</ref> | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Xüsusiyyətlər | data1 = Hündür boy | başlıq2 = Peşələr | data2 = xalça toxuma, köçərilik | başlıq3 = Dəfn yeri | data3 = Köhnə məzarlar | başlıq4 = Yaşı | data4 = 300 il (uzunlar üçün) | başlıq5 = Övladları | data5 = [[İnsan]] irqi | başlıq6 = | data6 = | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = Azmanlar | təxəllüslər = | növü = İnsan | cinsi = | peşə = | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = | data31 = | başlıq32 = | data32 = | başlıq33 = | data33 = }} '''Uğuzlar''' və ya '''Uzunlar''' — [[Azərbaycan mifologiyası|Azərbaycan mifoloji mətnləri]]ndə nəhəng varlıqlar. == Təsviri == === Uğuzlar === Azərbaycanın bəzi bölgələrində yazıya alınmış rəvayətlərə görə, uğuzlar əvvəllər yaşamış, iri cüssəli, azman varlıqlardır. Yemək istədikləri bir şeyi əlləri ilə [[Günəş]]ə qaldırıb, pişirib yeyərlərmiş. Onlar tərəfindən böyük xalçalar hazırlanıb. Normal boyda olan insanlar onların gözündə [[cırtdan]] görünərdi. İnsanlar köhnə məzarların içində tapılan böyük sümüklərin azmanlara aid olduğunu iddia edər və "Uğuz ölçüsü" adlandırardılar. Bədəni böyük olan insanlara da "Uğuzdan qalma" deyilərdi.{{sfn|Beydili|2003|pp=573}} Xalq inanclarında Uğuz və [[Təpəgöz]] fərqlidir. Uğuzlar insan sayılır və xalça hörür. Onlar köçəridirlər və harada ölsələr, orada basdırılırlar. Təpəgöz isə divlər taydasındandır. Uğuz kimi onun da boyu ucadır. Ancaq insan sayılmır və başında sadəcə bir göz olur.{{sfn|Beydili|2003|pp=573}} Uğuzlar haqqında inanclar mifik dövrlərdən qalma böyük insan şəklində varlıqların, dağ böyüklüyündə insanların və kələntərlərin mövcudluğuna inamın yadigarıdır. Qədim dövr mifoloji düşüncələrinə görə, keçmiş dövr insanları çox böyük olarmış, ayaqlarının sırf dizdən aşağısı iki metr yarım olurmuş və min ildən daha çox yaşayarmışlar. Bu inanca görə insanlar getdikcə balacalaşırlar və vaxt keçdikcə daha balaca olacaqlar.{{sfn|Beydili|2003|pp=573-574}} === Uzunlar/Uzuxlar === Azərbaycan mifoloji mətnlərində Uğuzların adına Uzunlar olaraq da rast gəlinir. Bu mətnlərdə Uzunlar keçmiş dövrdə yaşamış, uzun boylu, üç yüz ilə qədər ömrü olan varlıqlardır. Onlardan danışılanda "bizim əcdadımız olub" deyilər.{{sfn|Beydili|2003|pp=574}} Uzunlar insan irqini meşədə tapmış, uzunların qocası gələcəyi görərək insanların uzunları əvəz edəcəyini bildirmişdir.<ref name="esa">Əsatirlər, əfsanə və rəvayətlər. Bakı, "Şərq-Qərb", 2005. anl.az</ref> == Yayıldığı bölgələr == Oğuzlar və ya uğuzlar haqqında rəvayətlərə ən çox Gəncəbasar bölgəsində rast gəlinir.<ref>Gədəbəy folklor örnəkləri. I cild. Bakı, "Elm və təhsil", 2016, −360 səh.</ref> Ehtimal edilir ki, Gürcü folkloruna oğuzlar haqqındakı süjet Azərbaycandan keçmişdir.<ref name="esa"/> == Həmçinin bax == {{Vikilər | commons = | wikispecies = | wikt = | b = | s = Uğuzlar | q = | n = | m = }} * [[Təpəgöz]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Mənbə == * Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi {{tr}}. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan mifologiyasında nəhənglər]] lc2854at40g97bmw9sqj8rpmgm214sb 0 743536 6557843 6535815 2022-08-01T11:13:00Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi|orijinal adı=Mirmövsüm Elşən oğlu Əhmədov}}'''Badclause''' (əsl adı: ''Mirmövsüm Elşən oğlu Əhmədov''; {{DVTY}} ) — Azərbaycan rep sənətçisi. == Həyatı == Badclause ləqəbli Mirmövsüm Əhmədov 5 iyul 1997-ci ildə [[Abşeron rayonu]], [[Xırdalan]] şəhərində anadan olmuşdur. Orta təhsilini Bakı Türk Anadolu Liseyində almış, daha sonra isə [[Ankara Universiteti|Ankara Universitetinin]] rejissorluq fakültəsinə qəbul olmuşdur.<ref name=":0">{{Cite web|title=“BadClause” Qaraqanla niyə duet oxumaq istəmir? - Tanınmış reperlə müsahibə|url=https://www.aznews.az/news/shou-biznes/184997.html|website=Aznews.az|date=2018-09-12|access-date=2022-07-14|language=az}}</ref> == Yaradıcılığı == Rep musiqisi ilə ilk dəfə 10-11 yaşlarında Türkiyə repindən olan [[Ceza]] ilə tanış olub, yerli qrup olan [[H.O.S.T.|H.O.S.T]] ilə maraq dairəsini genişləndirib, bənzər mətnlər yazmağa başlayıb. Dövrünün gənc nəsil musiqiçilərinin yaradıcılıqları ilə yaxından maraqlanaraq sənəti barədə kifayət qədər məlumat və dünya görüşü toplamağa çalışıb.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|title=Gənc reperdən bəşəriyyətə ismarıc - Deyəsən, hər şey yaxşı olacaq|url=http://faktor.az/az/social/41672-genc-reperden-beseriyyete-ismaric|website=Faktor.az|access-date=2022-07-15|language=az}}</ref> 2013-cü ilin ortalarından rap musiqisiylə məşğul olmağa başalayır. Bir müddət sonra “X.R.B Records” tərkibinə daxil olur. 2014-cü ilin əvvəlləri həvəskar olaraq ərsəyə gətirdiyi ''“İLK”'' adlı EP albomunu hazırlayır, amma tam formatda albom olaraq işıq üzü görmür. 2015-ci il 30 Mart tarixində ''“Mən Piyanam”'' adlı ikinci (ilk peşəkar) albomu 45 nüsxə olaraq, albom təqdimatıyla işıq üzü görür. 2016-cı il 9 Yanvar tarixində ''“Günbatımı”'' adlı track kütlə tərəfindən böyük maraqla qarşılanır və bu da növbəti albomun işlənməyinə şərait yaradır. 2016-cı il 5 İyul tarixində ''“Qızılgül”'' adlı növbəti albomu 150 nüsxə şəklində, albom təqdimatıyla uğurlu olaraq işıq üzü görür. Bu albomdan olan “Qızılgül” və “Sübh” adlı parçalar dinləyicilər tərəfindən sevilir və lazımi qədər tanınır. 2016-cı il 27 Noyabr tarixində ''“Insomnie”'' adlı ilk konsert 1984 Pub-da baş tutur. Dinləyicilərin və qonaqların (TarlanThis, [[Hasan Badalbayli]], Eren Mumcu) müşayiəti ilə konsert, 130+ nəfərlik auditoriya ilə uğurlu şəkildə başa çatır. 2017-ci il 19 fevral tarixində “Insomnie” adlı sayca dördüncü albomu 30 xüsusi nüsxə ilə dinləyicilərə təqdim olunur. Digər albomlardan fərqli olaraq bu albom daha peşəkar işlənilir. Və albomda yerləşən 7 parçanın hər biri fərqli musiqiçiylə duet şəklində işıq üzü görür. Bu albomun ardından isə ''“Geridə Qalan 3 il”,”Günəş”,”Sevdim Səni”'' və.s bənzər proyektlərlə gündəmdə qalmağı bacarır. 2018-ci il boyunca ''“Rəsm”,”Qürur”,”Deyəsən unutmusan”'' kliplərini təqdim edir və bənzər parçaları ilə yaradıcılığına davam edir.<ref>{{Cite web|title=BadClause ləqəbli Mirmövsüm Əhmədovdan maraqlı ifa|url=https://baku.tv/watch/3905|website=baku.tv|access-date=2022-07-14|first=Baku|last=TV}}</ref> 2018-ci ildə isə [[PRoMete]] və [[Alim Qasımov|Alim Qasımovun]] da duet ortağı olduğu 4 parçadan ibarət ''“Havaodsutorpaq”'' adlı sayca beşinci albomu işıq üzü görür. Albomun ardından bir müddət fasilədən sonra sırası ilə [[Şahin Əlizadə]] ilə birgə ifa etdiyi ''“Güzgüdə bir kəs”'' trekini, ''“Heyif”'' trekini, Həsən Bədəlbəyli ilə birlikdə ifa etdiyi ''“4 Fəsil Öncə”'' trekini 2019-cu il 5 iyul tarixində isə sözügedən treklərin də daxil olduğu ''“Sonuncu Səhifə”'' adlı sayca altıncı albomunu izləyicilərə konsertlə birlikdə təqdim edir. Albomun ardından bir neçə sinql onlayn olduqdan sonra 2020-ci ildə ''“BadClause Acoustics”'' başlığı altında 4 akustik parça işıq üzü görür. Hazırda isə kariyerasına isə solo olaraq davam edir. == Diskoqrafiya == [[Fayl:Mən Piyanam albomu cover.jpg|thumb|Mən Piyanam albomu üz qabığı]] === ''2015 – “Mən Piyanam” Albomu'' === {{Columns-list|3|* '''''Intro * '''''Ölüm-yaşam * '''''Lalələr * '''''Miri Salam Deyir * '''''Mən Piyanam * '''''İsti Cappuccino * '''''Ondoqquz * '''''Yaz Şair * '''''Bəzən * '''''Interlude * '''''Bayatılar (Dəniz ilə) * '''''Travmal * '''''Ömrüm * '''''Oyuncaq * '''''Qucaqla * '''''Yuxu (Lalələr II) * '''''Sənətağa Darıxma * '''''Bakı (Əlavə) * '''''Outro}} [[Fayl:Qızılgül albomu cover.jpg|thumb|Qızılgül albomu üz qabığı]] === ''2016 – “Qızılgül” Albomu'' === {{Columns-list|3|* '''''Qüssə * '''''9 Noyabr * '''''Ayrılıq * '''''Sübh (Rza ilə) * '''''Nələr İtirdik? * '''''Qızılgül (Rza ilə) * '''''Mənsiz Qocalma * '''''Kim Bilir? (Rza ilə) * '''''Əvəzsiz * '''''Qızılgül (Akustik)}} [[Fayl:Insomnie albomu cover.png|thumb|Insomnie albomu üz qabığı]] === ''2017 – “Insomnie” Albomu'' === {{Columns-list|2|* '''''LeCiel (Lakonik ilə) * '''''Marron (Həsən B. ilə) * '''''Decembre (Hasan B. ilə) * '''''Insomnie (Orxan M. ilə) * '''''Cafune (TarlanThis ilə) * '''''Jenesaispas (Fidan Ə. ilə) * '''''Cheminee (Eren M. ilə)}} [[Fayl:Havaodsutorpaq albomu cover.jpg|thumb|Havaodsutorpaq albomu üz qabığı]] === ''2018 – “Havaodsutorpaq” Albomu'' === {{Columns-list|2|* '''''Hava (ProMete ilə) * '''''Od (Alim Qasımov ilə) * '''''Su * '''''Torpaq}} [[Fayl:Sonuncu səhifə albomu cover.png|thumb|Sonuncu səhifə albomu üz qabığı]] === ''2019 – “Sonuncu Səhifə” Albomu'' === {{Columns-list|2|* '''''4 Fəsil Öncə (Həsən Bədəlbəyli ilə) * '''''Güzgüdə Bir Kəs (Şahin Əlizadə ilə) * '''''İki Dünya (Şahin Əlizadə ilə) * '''''İyirmibeş * '''''Məktub * '''''Səndən Sonrası * '''''Sevgilər * '''''Unutdun (Kamil Səmədli ilə) * '''''Yanımda Qal * '''''Sonuncu Səhifə}} === ''2020 – “BadClause Acoustics”'' === {{Columns-list|2|* '''''Naxoş Dinləmələr (Kamil Səmədli ilə) * '''''Deyəsən Unutmusan (Şahin Əlizadə ilə) * '''''Qəfəs (Şahin Əlizadə ilə) * '''''Üfüq (Şahin Əlizadə ilə)}} === Sinqıllar === {{Columns-list|2|* '''''Hi Fame''' (2013) * '''''Portret''' (2013) * '''''Məktub''' (2013) * '''''Portret''' (2013) * '''''Səninlə Qış ''' (2013) * '''''Armageddon''' (2013) * '''''HipHoprat Andı''' (2014) * '''''Şeir Gözlü Gözəl ''' (2015) * '''''Şərhsiz ''' (2015) * '''''Üz Cizgilərin ''' (2015) * '''''Naxoş Dinləmələr ''' (2015) * '''''Gecən Xeyrə ''' (2015) * '''''Yaralı Göz Qapaqlarım ''' (2015) * '''''Lirika ''' (2015) * '''''Günbatımı ''' (2016) * '''''Sakitləşdirici ''' (2016) * '''''Eyvallah ''' (2016) * '''''Çərpələng ''' (2016) * '''''Rəf ''' (2017) * '''''Günəş ''' (2017) * '''''Geridə Qalan 3 İl ''' (2017) * '''''Sevdim Səni ''' (2017) * '''''23:10 ''' (2017) * '''''Rəsm ''' (2018) * '''''Neçə Belə Əlvidalara ''' (2018) * '''''Qürur ''' (2018) * '''''Deyəsən Unutmusan ''' (2018) * '''''Mövhumat ''' (2018) * '''''Pərdə Arxası ''' (2018) * '''''Heyif ''' (2019) * '''''Ayrı Dünyalar ''' (2020) * '''''Bülleten ''' (2020) * '''''Çərçivə ''' (2020) * '''''Şübhə ''' (2020) * '''''Şərqi ''' (2020) * '''''Ata Yurdu ''' (2020) * '''''Eyni Şeylər ''' (2021) * '''''Şəhər Və Şər ''' (2021) * '''''Cheerz ''' (2021) * '''''02 ''' (2021) * '''''Qatarlar ''' (2021) * '''''Tək Sən ''' (2021) * '''''EVE ''' (2021) * '''''Və Yenə Mən Oyanıram ''' (2022) * '''''Ucuzvari ''' (2022)}} == İstinadlar == <references /> == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan repçiləri]] e7kf7n7m6qgmfnyjg6rwvq3aey5ks2k 0 746278 6556925 6503191 2022-07-31T17:35:36Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Ərdoğan''' — türk kişi adı. {{adaşlar}} * [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] * [[Əminə Ərdoğan]] * [[Yılmaz Ərdoğan]] * [[Məryəm Ərdoğan]] * [[Çingizxan Ərdoğan]] * [[Aslı Ərdoğan]] * [[Fəxrəddin Ərdoğan]] * [[Ərdoğanizm]] == Həmçinin bax == * [[Ərdoğan (soyad)]] muc2ucuunjuebleapkte7gmxlla8pal 6557496 6556925 2022-08-01T06:36:20Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Ərdoğan''' — türk kişi adı. {{adaşlar}} * [[Ərdoğan Atalay]] * [[Ərdoğan Bayraktar]] * [[Ərdoğan Ercivan]] * [[Ərdoğan Toprak]] * [[Ərdoğan Yeşilyurt]] * [[Ərdoğanizm]] == Həmçinin bax == * [[Ərdoğan (soyad)]] a9f1036rhx0vub3dv0oahp4q7n0gu5i 6557497 6557496 2022-08-01T06:36:39Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Türk kişi adları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Ərdoğan''' — türk kişi adı. {{adaşlar}} * [[Ərdoğan Atalay]] * [[Ərdoğan Bayraktar]] * [[Ərdoğan Ercivan]] * [[Ərdoğan Toprak]] * [[Ərdoğan Yeşilyurt]] * [[Ərdoğanizm]] == Həmçinin bax == * [[Ərdoğan (soyad)]] [[Kateqoriya:Türk kişi adları]] 7s98f09397i1saqz8rrh7g017lj9a6q 0 747063 6556892 6415053 2022-07-31T17:16:34Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Qəzet | adı = "''Hilal''" | şəkil = | imza = | növ = | format = | təsis tarixi = [[1910]] | nəşrini dayandırıb = [[1910]] | qiymət = | sahibi = | təsisçi = | baş redaktor = | redaktor = * Əliabbas Müznib | əməkdaşlar = * [[Əliabbas Müznib]] | siyasi mənsubiyyət = | dil = | səhifə = | tiraj = | ünvan = [[Bakı]] | internet ünvanı = }} '''"Hilal"''' (qəzet) — [[Bakı]]da 1910-ci ildən nəşr olunmuş [[qəzet]]. == Tarixi == 1910-cu ildə "Hilal" adlı qəzet çap etməyə başlayıb. Üzərində türkçülük və islamçılıq rəmzi Ay və ulduz olan "Hilal" qəzetinin ilk nömrəsi dekabrın 18-də işıq üzü görüb. [[Əliabbas Müznib]] qəzetdə "Binəva islam" adlı məqaləsində xalqının ağır vəziyyətini qələmə alaraq oxucusuna bir sıra həqiqətləri deməyə çalışıb.<ref>[https://kulis.az/news/6577]</ref> Bu dəfə qəzetin cəmi üç nömrəsi çıxıb. == Redaktorlar == == Həmçinin bax == * [[Bakinski listok (qəzet)]] * [[Bakinskiye izvestiya (qəzet)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycan mətbuatı}} {{qaralama}} [[Kateqoriya:Azərbaycan qəzetləri]] [[Kateqoriya:Rus dilində qəzetlər]] [[Kateqoriya:1910-cu ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:İctimai-siyasi qəzetlər]] 7gyh5yb1a9brqh2uyftpnrl3zuuykx4 0 751355 6557941 6466486 2022-08-01T11:38:55Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Pannasionalizm]] silindi; [[Kateqoriya:Panasiyanizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Təşkilat}} {{Nihonqo|'''Qara əjdaha cəmiyyəti'''|[[kyucitay]]; 黑龍會; [[şincitay]]: 黒竜会|kokuryukay}} və ya '''Amur çayı cəmiyyəti''' – 1901-45-ci illərdə [[Yaponiya]]da mövcud olmuş ultramillətçi təşkilat.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Cəmiyyətin əsas məqsədi Yaponiyanın [[Asiya]]dakı maraqlarını müdafiə etmək və Asiya qitəsindəki genişlənməsini yaymaq idi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Tarixi == [[Fayl:Uchida Ryohei.jpg|thumb|left|Təşkilatın qurucusu [[Uçida Ryohey]].|200px]] Təşkilat 1901-ci ildə ultramillətçi təşkilat olan [[Qenyoşa]]nın xələfi kimi [[Ryohey Uçida]] tərəfindən qurulmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Təşkilatın ilk məqsədi [[Rusiya]]nı Şərqi Asiyadan – [[Amur çayı]]nın cənubundan uzaqlaşdırmaq idi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Uçida və bir çox yapon millətçiyə görə Amur çayı Yaponiyanın şimal-şərqi Asiyadakı milli müdafiə parametri idi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Təşkilat ''"Kokuryu"'' (daha sonra "Ajia jiron") adlı jurnal nəşr etdirmiş, Rusiyanın [[Sibir]] və [[Mancuriya]]dakı fəaliyyətlərini izləmək üçün casuslar yetişdirmiş və sərt xarici siyasət qəbul etməsi üçün hökumətə təzyiqlər etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Panasiyaçılıq]] idealogiyasını mənimsəyən təşkilat 1900-cü illərin əvvəllərində [[Sun Yatsen]] və [[Emilio Aqinaldo]] kimi inqilabçıları dəstəkləmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Rus-yapon müharibəsi]], [[Koreya Yaponiyanın hakimiyyəti altında|Koreyanın ilhaqı]] və [[Yaponiyanın Sibirə müdaxiləsi]] zamanı təşkilat gizli siyasi fəaliyyətlər üçün öz üzvlərini göndərmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1920-ci və 1930-cu illərdə təşkilat diqqətini daxili məsələlərə yönəltmiş, solçu və liberal fiqurlara hücum etmiş və milli rekonstruksiya tələb etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Əsasən [[Kyuşu |Kyuşu]]dan olan keçmiş [[samuray]]lardan ibarət olan təşkilatın üzvləri heç vaxt çox olmamış və dövlət tərəfindən rəsmi şəkildə tanınmamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Lakin təşkilatın [[Toyama Mitsuru]] kimi bəzi əsas üzvlərinin yüksək rütbəli şəxslərlə, hökumət nazirləri ilə və güclü biznesmenlərlə yaxın əlaqələri olduğu üçün Qara əjdaha cəmiyyəti Yaponiyadakı digər ultramillətçi təşkilatlara nisbətən daha çox təsirə malik idi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki məğlubiyyətindən sonra 1945-ci ildə [[ABŞ]] hökuməti təşkilatı ləğv etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Həmçinin bax == * [[Sakura cəmiyyəti]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = I cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-621-5 |page=53 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=28 may 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Panasiyanizm]] [[Kateqoriya:Asiyada millətçilik hərəkatları]] [[Kateqoriya:Asiyada ultrasağ siyasət]] [[Kateqoriya:1901-ci ildə yarananlar]] nz5ahp51ifq4xkn1t2vg78f4f70jw1n 4 751938 6557166 6556324 2022-07-31T20:58:19Z YBot 144716 Yeniləmə wikitext text/x-wiki <center> {| class="wikitable" ! # ! İstifadəçi ! Redaktə sayı ! İstifadəçi qrupları |- | 1 | [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] | align="center" | 241.973 | İN |- | 2 | [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] | align="center" | 216.049 | BR, İN |- | 3 | [[İstifadəçi:Vago|Vago]] | align="center" | 192.687 | AP |- | 4 | [[İstifadəçi:Cekli829|Cekli829]] | align="center" | 175.987 | |- | 5 | [[İstifadəçi:Vusal1981|Vusal1981]] | align="center" | 161.588 | |- | 6 | [[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] | align="center" | 79.948 | İN |- | 7 | [[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] | align="center" | 74.680 | İN |- | 8 | [[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] | align="center" | 74.669 | İN |- | 9 | [[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] | align="center" | 72.365 | İN |- | 10 | [[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolcomaq]] | align="center" | 72.228 | İN |- | 11 | [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] | align="center" | 61.446 | AP, SA, RO |- | 12 | [[İstifadəçi:Sword313|Sword313]] | align="center" | 59.163 | AP |- | 13 | [[İstifadəçi:Sabuhi from Baku|Sabuhi from Baku]] | align="center" | 58.224 | AP |- | 14 | [[İstifadəçi:Sefer azeri|Sefer azeri]] | align="center" | 56.630 | AP, SA |- | 15 | [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] | align="center" | 53.104 | AP, SA |- | 16 | [[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]] | align="center" | 52.726 | AP |- | 17 | [[İstifadəçi:Barselona99|Barselona99]] | align="center" | 50.125 | |- | 18 | [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] | align="center" | 46.649 | İİ, İN |- | 19 | [[İstifadəçi:Turkmen|Turkmen]] | align="center" | 46.170 | BR, İN |- | 20 | [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] | align="center" | 44.494 | |- | 21 | [[İstifadəçi:Rəşid Nurməmmədov|Rəşid Nurməmmədov]] | align="center" | 43.975 | AP |- | 22 | [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] | align="center" | 40.006 | |- | 23 | [[İstifadəçi:Samral|Samral]] | align="center" | 39.691 | AP, SA |- | 24 | [[İstifadəçi:By erdo can|By erdo can]] | align="center" | 37.546 | |- | 25 | [[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] | align="center" | 36.503 | AP |- | 26 | [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] | align="center" | 34.552 | BR, İİ, İN |- | 27 | [[İstifadəçi:Rövşən İşık|Rövşən İşık]] | align="center" | 34.312 | AP |- | 28 | [[İstifadəçi:Eagle94|Eagle94]] | align="center" | 32.930 | |- | 29 | [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] | align="center" | 32.108 | İN |- | 30 | [[İstifadəçi:II. Niveles|II. Niveles]] | align="center" | 31.058 | |- | 31 | [[İstifadəçi:Verman1|Verman1]] | align="center" | 28.501 | SA, PA, RO |- | 32 | [[İstifadəçi:MrArifnajafov|MrArifnajafov]] | align="center" | 27.671 | |- | 33 | [[İstifadəçi:Tubus|Tubus]] | align="center" | 27.312 | |- | 34 | [[İstifadəçi:Keete 37|Keete 37]] | align="center" | 26.508 | AP |- | 35 | [[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] | align="center" | 25.493 | AP |- | 36 | [[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] | align="center" | 23.595 | |- | 37 | [[İstifadəçi:Hilal knight|Hilal knight]] | align="center" | 23.404 | AP |- | 38 | [[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] | align="center" | 23.002 | AP, SA, RO |- | 39 | [[İstifadəçi:Qızılbaş|Qızılbaş]] | align="center" | 22.436 | AP |- | 40 | [[İstifadəçi:Nuray95|Nuray95]] | align="center" | 21.809 | AP |- | 41 | [[İstifadəçi:CalalC99|CalalC99]] | align="center" | 21.280 | |- | 42 | [[İstifadəçi:İrada|İrada]] | align="center" | 20.876 | |- | 43 | [[İstifadəçi:Anar kerimxanov|Anar kerimxanov]] | align="center" | 20.638 | PA, RO |- | 44 | [[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] | align="center" | 20.014 | İN |- | 45 | [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] | align="center" | 19.812 | SA, PA, RO |- | 46 | [[İstifadəçi:Wertuose|Wertuose]] | align="center" | 19.054 | İN |- | 47 | [[İstifadəçi:Uannis|Uannis]] | align="center" | 18.059 | |- | 48 | [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] | align="center" | 17.836 | İN |- | 49 | [[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydinsalis]] | align="center" | 17.689 | |- | 50 | [[İstifadəçi:Ebrahimi-amir|Ebrahimi-amir]] | align="center" | 16.995 | |- | 51 | [[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] | align="center" | 16.254 | AP, SA, RO |- | 52 | [[İstifadəçi:Həsən İmanov|Həsən İmanov]] | align="center" | 16.051 | SA |- | 53 | [[İstifadəçi:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | 15.974 | İN |- | 54 | [[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] | align="center" | 15.723 | AP |- | 55 | [[İstifadəçi:Daydreamer2011|Daydreamer2011]] | align="center" | 14.768 | |- | 56 | [[İstifadəçi:C Mirəli2001|C Mirəli2001]] | align="center" | 14.625 | AP |- | 57 | [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] | align="center" | 14.146 | İN |- | 58 | [[İstifadəçi:Rəcəb Yaxşı|Rəcəb Yaxşı]] | align="center" | 13.442 | AP |- | 59 | [[İstifadəçi:Xayala Mammadli|Xayala Mammadli]] | align="center" | 12.721 | AP |- | 60 | [[İstifadəçi:Firuze Nesibli|Firuze Nesibli]] | align="center" | 12.590 | AP |- | 61 | [[İstifadəçi:Melikov Memmed|Melikov Memmed]] | align="center" | 10.875 | |- | 62 | [[İstifadəçi:Fortius-94|Fortius-94]] | align="center" | 10.860 | AP |- | 63 | [[İstifadəçi:Xeyal|Xeyal]] | align="center" | 10.860 | SA, PA, RO |- | 64 | [[İstifadəçi:Namikilisu|Namikilisu]] | align="center" | 10.718 | AP |- | 65 | [[İstifadəçi:Gulya S-va|Gulya S-va]] | align="center" | 10.503 | |- | 66 | [[İstifadəçi:Anar Məmmədov|Anar Məmmədov]] | align="center" | 9.633 | |- | 67 | [[İstifadəçi:E THP|E THP]] | align="center" | 9.519 | |- | 68 | [[İstifadəçi:Turk oğlan|Turk oğlan]] | align="center" | 9.185 | |- | 69 | [[İstifadəçi:Aabdullayev851|Aabdullayev851]] | align="center" | 8.736 | |- | 70 | [[İstifadəçi:Mr rqasimzade|Mr rqasimzade]] | align="center" | 8.652 | AP |- | 71 | [[İstifadəçi:Abutalub|Abutalub]] | align="center" | 8.566 | AP |- | 72 | [[İstifadəçi:Amd628|Amd628]] | align="center" | 8.488 | |- | 73 | [[İstifadəçi:Şöhrət|Şöhrət]] | align="center" | 8.196 | PA, RO |- | 74 | [[İstifadəçi:Etrüsk~azwiki|Etrüsk~azwiki]] | align="center" | 8.033 | |- | 75 | [[İstifadəçi:Advellerd|Advellerd]] | align="center" | 7.891 | AP, RO |- | 76 | [[İstifadəçi:TimBitsتِمبِتس|TimBitsتِمبِتس]] | align="center" | 7.311 | |- | 77 | [[İstifadəçi:Sabin.K.M|Sabin.K.M]] | align="center" | 7.070 | AP |- | 78 | [[İstifadəçi:Memty|Memty]] | align="center" | 6.849 | |- | 79 | [[İstifadəçi:Axan.bulut|Axan.bulut]] | align="center" | 6.798 | |- | 80 | [[İstifadəçi:Proger|Proger]] | align="center" | 6.774 | |- | 81 | [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|Elshad Iman (Elşad İman)]] | align="center" | 6.597 | PA, RO |- | 82 | [[İstifadəçi:Asparuh|Asparuh]] | align="center" | 6.584 | |- | 83 | [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] | align="center" | 6.580 | AP, RO |- | 84 | [[İstifadəçi:Elmeddin82|Elmeddin82]] | align="center" | 6.579 | |- | 85 | [[İstifadəçi:Maqamedd|Maqamedd]] | align="center" | 6.407 | AP |- | 86 | [[İstifadəçi:Ramil Cəbrayıl|Ramil Cəbrayıl]] | align="center" | 6.380 | |- | 87 | [[İstifadəçi:Seko Selimov|Seko Selimov]] | align="center" | 6.201 | |- | 88 | [[İstifadəçi:Number Pi|Number Pi]] | align="center" | 6.173 | |- | 89 | [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008|Sevindiknesiboglu2008]] | align="center" | 6.071 | AP |- | 90 | [[İstifadəçi:Kim Yushin|Kim Yushin]] | align="center" | 5.974 | |- | 91 | [[İstifadəçi:Stern88888|Stern88888]] | align="center" | 5.787 | |- | 92 | [[İstifadəçi:Yusif Sərrac|Yusif Sərrac]] | align="center" | 5.651 | AP |- | 93 | [[İstifadəçi:Gulnar Rehimli|Gulnar Rehimli]] | align="center" | 5.644 | |- | 94 | [[İstifadəçi:T.A.Nasibli|T.A.Nasibli]] | align="center" | 5.523 | AP |- | 95 | [[İstifadəçi:Bakuemil|Bakuemil]] | align="center" | 5.500 | |- | 96 | [[İstifadəçi:A.Aida88|A.Aida88]] | align="center" | 5.054 | AP, SA, RO |- | 97 | [[İstifadəçi:Aqrikola|Aqrikola]] | align="center" | 5.006 | |- | 98 | [[İstifadəçi:AfraimMammadov|AfraimMammadov]] | align="center" | 4.812 | AP, RO |- | 99 | [[İstifadəçi:Mehrdad|Mehrdad]] | align="center" | 4.629 | |- | 100 | [[İstifadəçi:Musa Səmədov|Musa Səmədov]] | align="center" | 4.601 | SA, PA, RO |} </center> [[Kateqoriya:Vikipediyaçılar]] oggh5cauebz5pkzx8dqrmvo9v5lzjnm 1 753734 6556826 6495289 2022-07-31T16:22:50Z Karabakh-AZ 238025 /* Şredinger yoxsa Şrödinger? */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Müzakirə}} == Şredinger yoxsa Şrödinger? == Bizim elmi ədəbiyyatda alim Ervin Şredinger olaraq yazılır. Öncəki dəyişikliklərdə bunu əsas gətirərək məqalənin adında və məzmununda uyğun dəyişiklikləri etsəm də daha sonra dəyişikliklər heç bir təkzib gətirilmədən əvvəlki vəziyyətə qaytarılıb. Məqalənin adında artıq dəyişiklik edə bilmirəm, kimin səlahiyyəti varsa zəhmət olmasa eləsin. Əks-fikir və onu dəstəkləyən hər hansı mötəbər fakt varsa burada bunu müzakirə edə bilərik, amma xahiş edirəm, heç kəs xarici adların bizim dilimizə necə uyğunlaşdırılması ilə bağlı şəxsi mülahizələrini yeritməsin. Vikipediya bunun yeri deyil. Vikipediya mötəbər mənbələrdəki məlumatların olduğu kimi əks olunub-cəmləşdiyi yerdir. Mən inanmıram ki, AzViki standartlarında hansısa bloq məqaləsindəki məzmun universitet dərsliklərindəkindən daha mötəbər hesab olunsun. [[İstifadəçi:Elnurvl|Elnurvl]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elnurvl|müzakirə]]) 02:00, 17 iyun 2022 (UTC) :{{U|Elnurvl}}, düz deyirsiniz. [http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2013/fevral/292567.htm Azərbaycan müəllimi], [https://elmtehsil.com/elm-ve-heyat/srodinger-pisiyi/84 Elm və Təhsil], [http://nkpi.az/index.php?page=addread&id=807 Neft Kimya Prosesləri İnstitutu], [http://static.bsu.az/w27/PDF/muhazire5bf.pdf Bakı Dövlət Universiteti]. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 04:15, 17 iyun 2022 (UTC) ::Elnurvl, sizin dediyiniz kimi mötəbər mənbə lazımdırsa Azərbaycan Milli Ensiklopediyasına baxa bilərsiniz. O ensiklopediyanın bütün məqalələrdə alimin Ervin Şrödinger kimi verilib. Həmin məqalələri isə yəqin ki, bir nəfər yazmayıb. Bir neçə alim tərəfindən yazılıb. ::Gələk Şrödinger söhbətinə. Orijinal varianta baxsaq məlum olar ki, Şredinger yox Şrödinger olmalıdır. Bu birmənalı olaraq belədir. Sadəcə olaraq biz bu soyadı yazarkən yanlışlığa yol veririk. Bu isə mövcud elmi ədəbiyyatlar əksəriyyətinin rus dilindən tərcüməsi ilə bağlıdır. Rus əlifbasında ö hərfi olmadığına görə rus müəllifləri Şrödingeri məcburən Şryodinger kimi ifadə etmişdir. Bizsə dərin araşdırmadan bu cür də mənimsəmişik. Bu isə qəti surətdə yanlışdır. Bu cür yanlışlıqlara çox yerdə rast gəlmək olar. Məs., götürək riyaziyyatçı Minkovskini. Olmalıdır: Herman Minkovski, ədəbiyyatda gedir German Minkovski. Bu isə kökündən səhvdir. Özü də tərcümə səhvidir. [[İstifadəçi:Karabakh-AZ|Karabakh-AZ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Karabakh-AZ|müzakirə]]) 16:22, 31 iyul 2022 (UTC) 3n8njebc014tp86xo8p8bq0iq6zyfcb 6556840 6556826 2022-07-31T16:38:20Z Karabakh-AZ 238025 wikitext text/x-wiki {{Müzakirə}} == Şredinger yoxsa Şrödinger? == Bizim elmi ədəbiyyatda alim Ervin Şredinger olaraq yazılır. Öncəki dəyişikliklərdə bunu əsas gətirərək məqalənin adında və məzmununda uyğun dəyişiklikləri etsəm də daha sonra dəyişikliklər heç bir təkzib gətirilmədən əvvəlki vəziyyətə qaytarılıb. Məqalənin adında artıq dəyişiklik edə bilmirəm, kimin səlahiyyəti varsa zəhmət olmasa eləsin. Əks-fikir və onu dəstəkləyən hər hansı mötəbər fakt varsa burada bunu müzakirə edə bilərik, amma xahiş edirəm, heç kəs xarici adların bizim dilimizə necə uyğunlaşdırılması ilə bağlı şəxsi mülahizələrini yeritməsin. Vikipediya bunun yeri deyil. Vikipediya mötəbər mənbələrdəki məlumatların olduğu kimi əks olunub-cəmləşdiyi yerdir. Mən inanmıram ki, AzViki standartlarında hansısa bloq məqaləsindəki məzmun universitet dərsliklərindəkindən daha mötəbər hesab olunsun. [[İstifadəçi:Elnurvl|Elnurvl]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elnurvl|müzakirə]]) 02:00, 17 iyun 2022 (UTC) :{{U|Elnurvl}}, düz deyirsiniz. [http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2013/fevral/292567.htm Azərbaycan müəllimi], [https://elmtehsil.com/elm-ve-heyat/srodinger-pisiyi/84 Elm və Təhsil], [http://nkpi.az/index.php?page=addread&id=807 Neft Kimya Prosesləri İnstitutu], [http://static.bsu.az/w27/PDF/muhazire5bf.pdf Bakı Dövlət Universiteti]. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 04:15, 17 iyun 2022 (UTC) ::Elnurvl, sizin dediyiniz kimi mötəbər mənbə lazımdırsa Azərbaycan Milli Ensiklopediyasına baxa bilərsiniz. O ensiklopediyanın bütün məqalələrdə alimin Ervin Şrödinger kimi verilib. Həmin məqalələri isə yəqin ki, bir nəfər yazmayıb. Bir neçə alim tərəfindən yazılıb. ::Gələk Şrödinger söhbətinə. Orijinal varianta baxsaq məlum olar ki, Şredinger yox Şrödinger olmalıdır. Bu birmənalı olaraq belədir. Sadəcə olaraq biz bu soyadı yazarkən yanlışlığa yol veririk. Bu isə mövcud elmi ədəbiyyatlar əksəriyyətinin rus dilindən tərcüməsi ilə bağlıdır. Rus əlifbasında ö hərfi olmadığına görə rus müəllifləri Şrödingeri məcburən Şryodinger (Шрёдингер və ya Шрeдингер) kimi ifadə etmişdir. Bizsə dərin araşdırmadan bu cür də mənimsəmişik. Bu isə qəti surətdə yanlışdır. Bu cür yanlışlıqlara çox yerdə rast gəlmək olar. Məs., götürək riyaziyyatçı Minkovskini. Olmalıdır: Herman Minkovski, ədəbiyyatda gedir German Minkovski. Bu isə kökündən səhvdir. Özü də tərcümə səhvidir. [[İstifadəçi:Karabakh-AZ|Karabakh-AZ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Karabakh-AZ|müzakirə]]) 16:22, 31 iyul 2022 (UTC) istvs68u1ylw9ok6uu6ebpfjpb96gk7 0 753745 6557785 6518478 2022-08-01T11:05:11Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Abşeronun daş yolları |orijinal adı = |şəkil =Abşeronun daş yolları.jpg |şəklin izahı = Faiq Nəsibov tərəfindən qeydə alınmış yollar |şəklin ölçüsü = |şəkil2 = |şəklin izahı2 = |şəklin ölçüsü2 = |ölkə = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |status = |şəhər = |rayon = |yerləşir = [[Böyük Zirə]], [[Dübəndi (liman)|Dübəndi]], [[Qala (Xəzər)|Qala]], [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]], [[Türkan]] |aidiyyatı = |layihə_müəllifi = |heykəltəraş = |memar = |sifarişçi = |əsas_tarixlər = |tikilmə_tarixi = |kəşf_tarixi = |üslubu = |texnikası = |hündürlüyü = |uzunluğu = |eni = |sahəsi = |zəngləri = |qüllələri = |aşırımları = |bürcləri = |minarələri = |günbəzləri = |material = |vəziyyəti = |sayt = |xəritəsi = |xəritəsi2 = |plan = |plan_izah = |vikianbar = }} '''Abşeronun daş yolları''' və ya '''Abşeronun araba yolları''' ― == Haqqında == Bu daş yolların təyinatı hələ də bütün dünya üçün sirr olaraq qalır. Tədqiqatçılar bununla bağlı müxtəlif versiyalar irəli sürürlər. Beynəlxalq elmi mənbələrdə bu daş yollar "araba yolları" kimi qeyd olunur. Lakin daş yolların bəzi parametrlərinə görə, o cümlədən cığırların sayına, dərinliyinə və enliyinin müxtəlifliyinə görə araba təkərləri üçün uyğun olmadığı ortaya çıxır. Hətta bəzi yerlərdə daş yolların yarım metrə qədər dərinliyi var. Bundan başqa daş yolların hansı tarixdə salınması ilə bağlı da müxtəlif fərziyyələr mövcuddur. == Abşeronun daş yolları == === Tarixdə === Yazılı mənbələrdə Abşeronun daş yolları haqqında ilk məlumatı 1830-cu ildə Bakıda olmuş akademik Lents qeyd edib. Böyük Zirə adasını tədqiq edən o, qayaları yarıb iz salmış araba yollarını təsvir edir. Qeyd edir ki, daş yollar suyun içinədək Şıx kəndi, və ya Bakı buxtasının ən cənub nöqtəsi olan Şıx dilinə tərəf uzanır. <ref name=":1">{{cite web|url=https://azerhistory.com/?p=38867|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210620155244/https://azerhistory.com/?p=38867|archivedate=20 iyun 2021|title=Загадки истории: древние «каменные дороги» Абшерона|author=Faiq Nəsibov, Vahid Şükürov|date=|publisher=azerhistory.com|accessdate=3 iyul 2022|language=ru}}</ref> Vaxtilə burada arxeoloji qrupda olan Abbasqulu ağa Bakıxanov da daş yollar haqqında yazıb. O yazır<ref name=":1" />: {{sitat|Bakı qəzasında Bilgəh, Zirə, Bibiheybət və başqa kəndlərdə, eləcə də bəzi adalarda dənizə qədər uzanan təkərlərin izlərinin qalıqları qayalarda görünür.}} Tarixçi Sara Aşurbəyli də Bilgəh və Nardaran kəndlərinə yaxın yerləşən Ümid qayada dənizə doğru uzanan iki təkərli araba yollarının olduğunu qeyd edib.<ref name=":1" /><ref>{{cite book|author=Zümrüd Əliəşrəfova|title=Каменные дороги, обнаруженные на Абшероне|year= |location=[[Bakı]]|publisher= |url=https://archive.ph/tvYC7|page=2}}</ref> === Haqqında === XX əsrdə isə Hövsan və Türkan arasında yerləşən "Kurqan çölü"-ndə sonradan isə Dübəndi, Qala və Suraxanı ətrafında da bu yollar aşkarlandı. Hətta deyilənə görə Bakıda Nazirlər Kabinetinin arxasındakı Şəlaləli parkda da bir neçə belə yola rast gəlinirdi.<ref name=":1" /> <ref>{{cite web|url=https://news.day.az/society/1330367.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210401210757/https://news.day.az/society/1330367.html|archivedate=1 aprel 2021|title=Тайны каменных дорог Абшерона|author=Faiq Nəsibov, Vahid Şükürov|date=1 aprel 2021|publisher=day.az|accessdate=3 iyul 2022|language=ru}}</ref> Abşerondakı daş yollar da Malta və Aralıq dənizinin ətrafında yerləşən daş yollar kimi qədim məzar və məbədlərin yerləşdiyi ərazilərin yaxınlığından keçir. Türkan ətrafındakı daş yollar arxeoloqlar tərəfindən e.ə. III-II minilliklərə aid edilən kurqanların və qədim yaşayış məskəni olan sahənin yanından keçir. Dübəndidəki daş yollar üzü Pirallahı adasına doğru uzanır. Eyni zamanda Nardaran pirinin və Bibiheybət ziyarətgahının yaxınlığında da eyni daş yollara rast gəlmək mümkündür. Qız qalasının yaxınlığında isə daş yolların yalnız qalıqlarını izləmək olur.<ref name=":0">{{cite book|author=Faiq Nəsibov|title=Tarixi Yerlər və Abidələr I Beynəlxalq Quba Simpoziumu, 2019|Abşeronun daş yolları|year=2019|location=[[Bakı]]|publisher=|url=https://archive.ph/pKWCz|page=131}}</ref> Malta və Abşeron yolları arasında olan ümumi cəhətlərdən biri də odur ki hər iki yerdə daş yollar dənizə doğru uzanır. Aralıq dənizinin adaları və sahillərində olan daş yolların bəzi hissələri dənizə tərəf uzanaraq su altında qalır və dəniz dibində kifayət qədər böyük dərinliklərdə davam edir. Bu isə daş yolların dəniz və okeanların səviyyəsinin çox aşağı olduğu bir dövrdə yarandığını göstərir.<ref name=":0" /> Bundan başqa həm Aralıq dənizində yerləşən həm də Xəzər dənizində yerləşən yolların oxşarlığı və eyni istiqamətdə uzanmaqları onların təxminən eyni dövrdə yaradıldıqlarına işarə verir. Maltalı tədqiqatçılar orada yerləşən yolların eramızdan əvvəl V-IV minilliklərdə yaradıldıqlarını qeyd ediblər.<ref>{{cite web|url=https://www.window2baku.com/Ancient/cartruts.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040204141601/https://www.window2baku.com/Ancient/cartruts.htm|archivedate=4 fevral 2004|title=Загадки каменных дорог|author=Abbas İslamov, Faiq Nəsibov|date=|publisher=window2baku.com|accessdate=3 iyul 2022|language=ru}}</ref><ref name=":1" /> === Daş yolların dağıdılması === Bir neçə onillik ərzində Abşeronda hələ tam tədqiq edilməmiş, eləcə də bir çox kəşf edilməmiş daş yollar, bu yollardan xəəbərsiz olan insanlar tərəfindən, aparılan tikinti işlərinin və yaxud da ərazidə salınan daş karxanalarının işi nəticəsində məhv olublar. <ref>{{cite web|url=https://1news.az/news/20170607023854204-Poslednie-skalnye-dorogi-Apsherona|archiveurl=https://archive.ph/1GBRQ|archivedate=3 iyul 2022|title=Последние «скальные дороги» Апшерона|author= Abbas İslamov, Faiq Nəsibov|date=7 iyun 2017|publisher=1news.az|accessdate=3 iyul 2022|language=ru}}</ref> Buna səbəb həm də bu yolların arxeoloji abidə kimi qeydiyyata alınmamağıdır. “Kurqan çölü” və “Türkan yaşayış yeri” abidələrinin yaxınlığında yerləşən daş yollar 2022-ci ilin iyun ayında ərazidə iş aparan şirkət tərəfindən dağıdılıb. <ref>{{cite web|url=https://qafqazinfo.az/news/detail/turkandaki-5-min-illik-das-yollar-dagidilib-video-367073 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220617053908/https://qafqazinfo.az/news/detail/turkandaki-5-min-illik-das-yollar-dagidilib-video-367073|archivedate=17 iyun 2022|title=Türkandakı 5 min illik “Daş yollar” dağıdılıb - Video|date=16 iyun 2022|publisher=qafqazinfo.az|accessdate=3 iyul 2022|language=az}}</ref> == Şəkillər == <gallery mode="packed" heights="100"> Abşeronun daş yolları (1).jpg Abşeronun daş yolları (2).jpg Abşeronun daş yolları (3).jpg Abşeronun daş yolları (4).jpg Abşeronun daş yolları (5).jpg Abşeronun daş yolları (6).jpg </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=Axxz5peqpDA Abşeronun qədim daş yolları / Faiq Nəsibov] * [https://www.youtube.com/watch?v=GPsr4nRjZXc Abşeronun daş yolları] * [https://www.youtube.com/watch?v=oxGzDng-7tA Faiq Nəsibov: Qədim kurqan çölü və Abşeronun daş yolları / MIRAS Social Organization ] * [https://www.youtube.com/watch?v=3-p9RsArMM8 Absheron Stone Cart Ruts] * [https://www.youtube.com/watch?v=LIws1KDisKo Qədim daş yollar / ATV] [[Kateqoriya:Azərbaycan arxeologiyası]] 3ww7hhje99nz190qx3jkr55uwvqnxiw 0 753848 6557848 6496508 2022-08-01T11:13:29Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki '''Bazar tendensiyası''' - Bazar tendensiyası, maliyyə bazarlarının zamanla müəyyən bir istiqamətdə hərəkət etmə meyli.<ref name="course">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=gtrLvlojNzIC&pg=PA91|title=The Stock Market Course|first1=George|last1=Fontanills|first2=Tommy|last2=Gentile|publisher=[[Wiley (publisher)|Wiley]]|page=91|date=2001|isbn=9780471036708}}</ref> Bu tendensiyalar uzun zaman çərçivələri üçün ''sekulyar'', orta zaman çərçivələri üçün ''birinci dərəcəli'' və qısa zaman çərçivələri üçün ''ikinci dərəcəli'' olaraq təsnif edilir.<ref name="Edwards">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=cVJmDwAAQBAJ|first1=Robert D.|last1=Edwards|first2=John|last2=McGee|first3=W. H. C.|last3=Bessetti|title=Technical Analysis of Stock Trends|publisher=[[CRC Press]]|date=July 24, 2018|isbn=978-0-8493-3772-7}}</ref> Treyderlər bazar tendensiyalarını [[Texniki analiz|texniki analizdən]] istifadə edərək müəyyən etməyə çalışırlar. Onlar cari qiymətin dəstək və müqavimət səviyyələrinə uyğunlaşması nəticəsində bazar tendensiyasını proqnoz edirlər. Gələcək qiymətləri heç vaxt bilmək mümkün olmadığı üçün tendensiya yalnız retrospektiv olaraq müəyyən edilə bilər. == Bazar terminologiyası == "Buğa bazarı" və "ayı bazarı" terminləri müvafiq olaraq yuxarı və aşağı bazar tendensiyalarını təsvir edir<ref>{{cite journal|last1=Preis|first1=Tobias|last2=Stanley|first2=H. Eugene|title=Bubble trouble: Can a Law Describe Bubbles and Crashes in Financial Markets?|journal=[[Physics World]]|volume=24|pages=29–32|year=2011|doi=10.1088/2058-7058/24/05/34}}</ref> və ya bütövlükdə bazarı, ya da xüsusi sektorları və qiymətli kağızları təsvir etmək üçün istifadə olunur.<ref name="Edwards" /> == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:Kapitalizm]] [[Kateqoriya:Davranış maliyyəsi]] [[Kateqoriya:İnvestisiya]] [[Kateqoriya:Maliyyə iqtisadiyyatı]] [[Kateqoriya:Maliyyə bazarları]] [[Kateqoriya:Bazar meylləri]] a4homvnjsbrj2t1mncgmcc9v9myxl4i 0 754262 6556737 6556521 2022-07-31T15:21:12Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Typhoon<ref> [https://www.raf.mod.uk/display-teams/typhoon-display-team/ TYPHOON DISPLAY TEAM]</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] 8bvmfghsx5rk7zv4c2qxvd7xc7a4zla 6556761 6556737 2022-07-31T15:40:27Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Typhoon<ref> [https://www.raf.mod.uk/display-teams/typhoon-display-team/ TYPHOON DISPLAY TEAM]</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] e3o1cahax9znrlopupzdloajozx8fdk 6556830 6556761 2022-07-31T16:28:05Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] 02yz9fk4cft1avyi3wllnz7k93lox8r 6556837 6556830 2022-07-31T16:36:23Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] d89cn34qgy6rbg0rimc3ecpey2iaqyj 6556852 6556837 2022-07-31T16:47:48Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] kvzaqcv4p7k291swj8u1tw9pp8bhwzs 6556863 6556852 2022-07-31T17:00:42Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 | |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] tfqokrvv8381r95625xput5yx0e1ufv 6556875 6556863 2022-07-31T17:10:10Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 | |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] ej1y0e3uqk0itbxtohk7u6ch4tprbdm 6556956 6556875 2022-07-31T18:28:58Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |Cartouche Dore<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 | |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] hiqm0wpih0t3fmbmz8por6fxk7he72f 6556962 6556956 2022-07-31T18:35:15Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Frecce Tricolori<ref>[https://storiadellefreccetricolori.it/ Benvenuti nel blog sulla storia delle Frecce Tricolori]</ref> |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 | |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] s2m4c7buraghrd6y8j9ih6l67qz67tx 6556986 6556962 2022-07-31T18:55:01Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 | |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] hi2x29q5jkz1hpwi52enibjn4j8eqzd 6557009 6556986 2022-07-31T19:05:06Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Halcones |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 | |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskdaronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] ivu12dz24e3905qwiayo42dxga36t5r 6557019 6557009 2022-07-31T19:16:17Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[Al Fursan]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltic Bees]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1967–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |IAF Aerobatic Team |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jupiter Aerobatic Team |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Lima Lima |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marche Verte |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Orlik Aerobatic Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]]<ref>[https://www.p3flyer.ch/ P3 Flyers Aerobatic Team]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vətənpərvərlər]]<ref>[https://patriotsjetteam.com/ Patriots Jet Team]</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille de France<ref>[https://air.defense.gouv.fr/patrouille-de-france/home-page/PAF Patrouille de France]</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 | |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |Roulettes<ref>[https://www.airforce.gov.au/displays/roulettes Air Force Roulettes]</ref> |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |Royal Jordanian Falcons<ref>[https://rjfalcons.com/ Royal Jordanian Falcons]</ref> |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Smoke Squadron]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tavriyanın Qanadları<ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |Çin Republikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskdaronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |Aermacchi SF.260 |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2004-cü ildən solo |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |Air Barons |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Checkers |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |North American T-6 |1980 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973 tarixində də mövcud olub |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] 18f9qlrr2k3f4a6a0x02gpzthmbcgmm 0 754451 6557794 6509952 2022-08-01T11:07:08Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki '''Ağıllı şəhər''' — məlumat toplamaq üçün müxtəlif növ elektron IoT sensorlarından (əşyaların interneti) istifadə edən və sonra subyektləri, resursları və xidmətləri səmərəli idarə etmək üçün əldə edilən bu məlumatlardan istifadə edən yaşayış məskənidir. [[Fayl:Internet of Things (IoT).png|thumb]] == Haqqında == Ağıllı şəhər texnologiyaları yol infrastrukturu və nəqliyyat sistemləri, elektrik stansiyaları, kommunal xidmətlər, su şəbəkələri, tullantıların idarə edilməsi, asayişin qorunması və təhlükəsizlik, informasiya sistemləri, məktəblər, kitabxanalar, xəstəxanalar və digər ictimai xidmətlərə nəzarət etmək və idarə etmək üçün vətəndaşlardan, cihazlardan və digər subyektlərdən məlumatların toplanmasını və analizini, həmçinin çevik və dəqiq həll yollarını təmin edir. Ağıllı şəhər konsepsiyası şəhərin gündəlik fəaliyyətini və xidmətlərinin səmərəliliyini optimallaşdırmaq, vətəndaşlarla qarşılıqlı əlaqə yaratmaq üçün informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının və IoT şəbəkəsinə qoşulmuş müxtəlif fiziki cihazları inteqrasiyasıdır. Ağıllı şəhər texnologiyası şəhər rəhbərliyinə həm icma, həm də şəhər infrastrukturu ilə birbaşa əlaqə və şəhərdə baş verənləri və şəhərin necə inkişaf etdiyini izləmə imkanı verir. Bu tip şəhərlərdə İKT şəhər xidmətlərinin keyfiyyətini, səmərəliliyini və qarşılıqlı əlaqəsini yaxşılaşdırmaq, xərcləri və resurslara asılılığı azaltmaq, vətəndaşlarla hökumət arasında əlaqəni artırmaq üçün istifadə olunur. Ağıllı şəhərlərdə istifadə olunan proqramlar şəhər axınlarını idarə etmək və real vaxt rejimində reaksiya vermək üçün hazırlanmışdır. == Ağıllı şəhərin üstünlükləri == Bu gün dünya əhalisinin yarısı şəhərlərdə yaşayır. 2050-ci ilə qədər əhalinin 66%-nin, yəni 6,5 milyard insanın şəhər sakini olacağı təxmin edilir. [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] da gələcək davamlı inkişafın məhz, şəhərləşmə və onları idarəetmə tərzimizi dəyişdirməklə birbaşa bağlı olduğunu qeyd edir. Ağıllı şəhərlər sürətlə artan şəhərləşmə səbəbi ilə resurslardan aşırı istifadə, karbon emmissiyalarının artımı, yoxsulluq və infrastrukturun yetərsiz qalması kimi davamlı inkişafa əngəl problemlərin mümkün həlli kimi görünür. Davamlı gələcək üçün vacib hesab edilən ağıllı şəhərlər daha səmərəli, sosial, əlçatan, bərabərlikçi, texnoloji və yaşana bilən vizyonu hədəfləyir. Ağıllı şəhərlər sayəsində təbii ehtiyatlardan daha səmərəli istifadə oluna bilər, ətraf mühitin çirklənməsi azaldıla bilər, daha effektiv və dəqiq informasiyalara əsaslanan qərarvermə mexanizmləri, proqressif vətəndaş və idarəetmə əlaqəsi, daha səmərəli social xidmətlər yaradıla bilər. Beləliklə də daha güvənli və aktiv cəmiyyət, modern nəqliyyat və digər infrastruktur, artan rəqəmsal bərabərlik, iş imkanları yaradıla və yeni iqtisadi inkişaf təmin edilə bilər. == Dünyada "ağıllı şəhər" layihələri == [[Amsterdam]], [[Barselona]], [[Kopenhagen]], [[Dubay]], [[Dublin]], [[Kiyev]], [[London]], [[Madrid]], Gdynia (Polşa), [[Mançester]], [[Milan]], [[Moskva]], Nyu-York, [[Stokholm]], [[Oslo]], [[Tokio|Tokiyo]], [[Honkonq|Honk Konq]], [[Sinqapur]], [[Şanxay]] ve [[Taybey|Taypey]] dünyada bu sinifdən olan şəhərlər arasındadır. == Hədəflər == 1- '''Yollardakı tıxaclar və nəqliyyat problemlərinin azaldılması''' Yollardakı tıxaclar bir çox şəhər əhalisinin ümumi problemidir, lakin texnologiya sayəsində perspektivli həllər artır. Məsələn, ictimai nəqliyyat marşrutları real vaxt rejimində tələbata uyğun tənzimlənə, ağıllı işıqforlar və ağıllı dayanacaqlar kimi sistemlərdən istifadə edilə bilər. Bu tətbiqlərə misal olaraq Çinin [[Quançjou|Qunçjou]] şəhərində süni intellektə əsaslanan ağıllı şəhər proqram təminatı göstərilə bilər ki, bu da nəqliyyat sıxlığını 15% azaldır. 2- '''Enerji səmərəliliyinin artması''' Ağıllı şəhərlər həmçinin real vaxt rejimində enerji istifadəsinə nəzarət etmək və enerji istehlakını azaltmaq üçün texnologiyadan istifadə edirlər. Məsələn, Amsterdamda evlər üçün enerji istehlakını azaltmaq üçün ağıllı enerji sayğacları təklif olunur. [[Nyu-York]]da isə real vaxt məlumatları ilə küçə işıqlarının tənzimlənməsinə və ya qaralmasına imkan verən LED texnologiyasından istifadə edilir. Bu nümunələrlə yanaşı, havanın çirklənməsinin monitorinqi sistemləri və ekoloji cəhətdən təmiz binalar da planlaşdırmaya inteqrasiya oluna bilər. 3- '''Şəhərlərin təhlükəsizliyinin artırılması''' Wi-Fi bağlantısı, IoT texnologiyaları və CCTV kameralarının geniş istifadəsi ilə şəhərdə təhlükəsizliyi artırmaq mümkündür. Məsələn, [[Nyu-Orlean]]da ictimai təhlükəsizlik üçün Burbon küçəsindən və kəsişmələrdən real vaxt rejimində video məlumatlar birbaşa təhlil edilir. 4- '''Vətəndaşlarla işbirliyinin artması''' Ağıllı şəhərlər haqqında bəlkə də ən maraqlı tətbiqlərdən biri vətəndaşların prosseslərdə daha çox iştirak etməyə təşviq edilməsidir. Hazırda bu istiqamətdə ən çox yayılmış təcrübə vətəndaşlara yerli problemləri daha asan bildirməyə imkan verən proqramlar, ştrix-kodlar və icma şəbəkə platformalarıdır. 5- '''Əlverişli infrastruktur''' Şəhərlərin mövcud strukturu artan şəhər əhalisinin gətirəcəyi infrastruktur yükünün öhdəsindən gəlmək üçün kifayət deyil. Şəhər adminstrasiyası elektrik enerjisi, qaz və sudan səmərəli istifadəyə diqqət yetiriblər. Bundan əlavə, yollar, körpülər, tunellər, dəmir yolu nəqliyyatı, metro, hava limanları, dəniz limanları, rabitə daxil olmaqla bütün kritik infrastrukturların vəziyyətini izləyən, məlumatları qiymətləndirən və resurs strukturunu optimallaşdıran, profilaktik baxım planları hazırlayan və bu sistemlərin təhlükəsizliyini təmin edən texnologiyalar ağıllı şəhərləri əvəzolunmaz edir. 6- '''Şəhər iqtisadiyyatının artırılması''' Ağıllı texnologiyalarla inteqrasiya olunmuş şəhər həyatı bu texnologiyalardan istifadə etmək bacarığına malik vətəndaşlar üçün şəhərlərdə yeni iş imkanlarının yaradılmasına öz töhfəsini verəcək. 7- '''Davamlılıq və ekoloji töhfələr''' Resurslardan səmərəli istifadə edildiyi, karbon izlərinin azaldıldığı, universal təsirlərin minimuma endirildiyi və istifadəçilərin yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşdırıldığı (hava, su və ətraf mühitin keyfiyyəti baxımından) yaşıl texnologiyalarla hərtərəfli işləmək ən real olan ağıllı şəhərlərdir. Bu, həmçinin qlobal istiləşmə və iqlim dəyişikliyi problemlərinə həll yolları yarada biləcək unikal yanaşmadır.<ref name="">{{cite web |url=https://www.entes.com.tr/akilli-sehir-nedir-neden-akilli-sehirlere-ihtiyacimiz-var/ |title= Akıllı Şehir Nedir? Neden Akıllı Şehirlere İhtiyacımız Var? |author=crearticle.com |date=03.12.2020 |website=entes.com.tr |publisher= |language=tr |access-date= 28 iyun 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> == "Ağıllı şəhər"lərdə təhlükəsizlik == == Azərbaycanda "Ağıllı şəhər" konsepsiyası == Bu gün Azərbaycan Dördüncü Sənaye İnqilabı üzrə regional mərkəzə çevrilməkdədir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, cənab İlham Əliyevin 2021-ci il 6 yanvar tarixli Fərmanı ilə "[[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi]]<nowiki>nin</nowiki> tabeliyində "IV Sənaye İnqilabının Təhlili və Koordinasiya Mərkəzi" publik hüquqi şəxs yaradılıb<ref name="">{{cite web |url=https://nuhcixan.az/news/cemiyyet/59481-agilli-kend-ve-agilli-seher-layihelerinin-olke-iqtisadiyyatina-tesiri |title=“Ağıllı kənd” və “Ağıllı şəhər” layihələrinin ölkə iqtisadiyyatına təsiri |author= |date= 10.02.2022|website= nuhcixan.az|publisher= |language=az |access-date= 28 iyun 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Azərbaycanda "Ağıllı şəhər" konsepsiyasının tətbiqi ilə bağlı araşdırma aparılması və pilot layihə həyata keçirilməsi imkanlarının müəyyən edilməsi Prezident İlham Əliyevin 2020-ci il 27 fevral tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Açıq hökumətin təşviqinə dair 2020–2022-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı"nda öz əksini tapıb. Belə ki, sənəddə 2020–2021-ci illər ərzində "Ağıllı şəhər" konsepsiyasının tətbiqi ilə bağlı araşdırma aparılaraq və pilot layihənin həyata keçirilməsi imkanlarının müəyyən ediləcəyi qeyd edilib. Layihənin icrası Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi (indiki [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi]]), [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi]], [[Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi (Azərbaycan)|Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi]]<nowiki>nə</nowiki> həvalə edilib. "Ağıllı Şəhər" layihəsini Bakıda Azərbaycanın Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi ilə birgə reallaşdıran "Huawei"-nin Orta Asiya və Qafqaz üzrə vitse-prezidenti Marko Hu Azərbaycanın paytaxtında istifadəyə verilmiş İctimai Wi-Fi layihəsini "Ağıllı Şəhər"in tətbiqində başlanğıc rolu oynadığını qeyd edib: "Huawei"-nin həyata keçirdiyi rol, respublikanın Rabitə Nazirliyinə layihənin inkişafında kömək etməkdir. "Sonrakı mərhələlərdə bu cür komponentlər "Ağıllı Nəqliyyat", "Ağıllı Liman", "Ağıllı Ticarət" və s. kimi tətbiq ediləcək və bunların hər biri üçün mərhələli şəkildə həyata keçiriləcək xüsusi həllər mövcuddur"- deyə hələ 2017-ci ildə keçirdiyi mətbuat konfransında məlumat verib. Həmçinin, ölkə başçısının sərəncamı ilə Sumqayıt şəhərində ən müasir və qabaqcıl texnologiyaların imkanlarından istifadə etməklə enerjiyə qənaətə imkan verən və enerji səmərəliliyini artıran, fasiləsiz işıqlandırmanı təmin edən müasir işıqlandırma sistemləri quraşdırılıb. Bu da, "Ağıllı şəhər" konsepsiyasının reallaşdırılması istiqamətində atılmış addım kimi dəyərləndirilir.<ref name="">{{cite web |url=https://kaspi.az/az/ailli-seher-reqemsal-dunyanin-seheri |title=“Ağıllı şəhər”- rəqəmsal dünyanın şəhəri |author= |date=21.12.2020 |website=kaspi.az |publisher= |language=az |access-date= 28 iyun 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> 2021-ci il aprelin 19-da isə Azərbaycan Prezidenti "Ağıllı şəhər" (Smart City) və "Ağıllı kənd" (Smart Village) konsepsiyasının hazırlanması haqqında" Sərəncam imzalayıb. Qeyd edək ki, Azərbaycanın artıq "Ağıllı kənd" layihəsi ilə bağlı təcrübəsi də mövcuddur. Belə ki, hələ 2018-ci ilin noyabrında [[Qax rayonu]]<nowiki>na</nowiki> səfəri zamanı prezident İlham Əliyevə ilk dəfə olaraq ölkədə yaradılması planlaşdırılan "Ağıllı Kənd" layihəsi təqdim edilib. Hazırda işğaldan azad olunmuş ərazilər "Ağıllı şəhər" və "Ağıllı kənd" konsepsiyası əsasında yenidən qurulur. Dünyada bütün ölkələrin hökumətləri qarşısında böyük bir problem var: şəhər infrastrukturunu səmərəli enerji mənbələri ilə necə təmin etmək və ətraf mühitə zərər verməmək. Çünki ekoloji vəziyyət bütün vətəndaşların həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir edir. Bu məqamda yaşıl enerji mənbələrinin səmərəliliyinin artdığını və şərti kilovat-saatın qiymətinin durmadan azaldığını vurğulamaq vacibdir. Bir çox ölkələr günəş və küləyi perspektivli enerji mənbələri kimi görürlər. Prezident İlham Əliyevin "Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində "yaşıl enerji" zonasının yaradılması ilə bağlı tədbirlər haqqında" 2021-ci il 3 may tarixli Sərəncamının icrası müvafiq sahədə görülən işlərə geniş imkanlar yaradır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} jaatru9p7p3luu10yejgkr59d78kk8q 0 754729 6557213 6513829 2022-07-31T22:39:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:COPAT.png|200px|thumb|right|[[Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi]]nin loqosu]] '''Azərbaycanda müəlliflik hüququ''' — [[Azərbaycan]]da [[Müəllif hüququ|müəllif hüquqları]] ilə bağlı münasibətləri tənzimləyən hüquq normalarının məcmusu. Müəlliflik hüququ və onun qorunması ilə bağlı məsələlər 5 iyun 1996-cı il tarixli 115-IQ nömrəli "Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında" Qanunda öz əksini tapmışdır. Belə ki, qanun Azərbaycan Respublikası ərazisində elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin yaradılması və istifadəsi ilə əlaqədar yaranan münasibətləri tənzimləyir.<ref name="qanun">{{cite web |url=https://e-qanun.az/framework/4167 |title="Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu |author= |date= |website= e-qanun.az|publisher= |language=AZ |access-date= 25 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220331112112/https://e-qanun.az/framework/4167|archive-date= 31 mart 2022-ci il}}</ref> Adıçəkilən qanun, həmçinin, ifalar, fonoqramlar, efir və ya kabel yayımı təşkilatlarının verilişləri ([[əlaqəli hüquqlar]]) ilə bağlı münasibətləri də əhatə edir. Qanuna 2001, 2002, 2004, 2005, 2008, 2010, 2013, 2017, 2018 və 2021-ci illərdə əlavə və dəyişikliklər edilmişdir. Azərbaycan əqli mülkiyyət hüququ sahəsində fəaliyyət göstərən hökümətlərarası təşkilatın — [[Beynəlxalq İntellektual Mülkiyyət Təşkilatı|Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının (ÜƏMT)]] 193 üzvündən biridir. Hazırda ölkədə müəlliflik hüququ sahəsində inkişafı təmin edən, bu sahədə vahid tənzimləməni və nəzarəti həyata keçirən və fəaliyyəti əlaqələndirən məsul qurum [[Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi]]dir.<ref>{{cite web |url= http://e-qanun.az/framework/39717|title= Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyinin Nizamnaməsi|author= |date= |website= |publisher= |language=AZ |access-date= 26 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220302124803/http://e-qanun.az/framework/39717|archive-date=02 mart 2022 }}</ref> == Tarixi == Azərbaycanda müəlliflik hüququnun tarixi [[anonim|anonimlik]] anlayışının müəlliflik şəxsiyyəti ilə əvəz edildiyi dövrlərə gedib çıxır. ''"[[Kitabi-Dədə Qorqud]]"'' dastanı buna nümunə ola bilər. [[Fayl:Dədə Qorqud.jpg|left|thumb|200px|''"[[Kitabi-Dədə Qorqud]]"'' dastanının müəllifi hesab edilən [[Dədə Qorqud]]un portreti (müəllif: [[Asif Azərelli]])]] Sonrakı dövrlərdə əsərlərdə müəlliflərin adı xüsusi formada qeyd olunmağa başlandı; bununla da müəllifin adı həmin əsərin özündəcə qorunurdu.<ref name="tarix">{{cite web |url=https://copag.copat.gov.az/copag/az/content/news/105 |title=Azərbaycanda müəlliflik hüququnun tarixi və ənənələri |author=[[Kamran İmanov]] |date= 2005|website= |publisher= |language= AZ|access-date= 26 iyun 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220626074442/https://copag.copat.gov.az/copag/az/content/news/105 |archive-date= 26 iyun 2022}}</ref> Xüsusilə də, [[aşıq ədəbiyyatı]]nda geniş tətbiq edilən bu qaydaya görə müəllifin adının və ya təxəllüsünün qeyd olunduğu bənd ''"möhürbənd"'' adlanırdı. Müəllifin adını dəyişdirməyə cəhd edənlər [[Sosial tənqid|ictimai qınağa]] məruz qalırdı. Elm, ədəbiyyat və incəsənətə himayədarlıq edən hökmdarlar və hakim zümrənin nümayəndələri müəllifləri müxtəlif formada mükafatlandırırdılar. Dahi [[Nizami Gəncəvi]] ''[[Xosrov və Şirin (Nizami)|"Xosrov və Şirin"]]'' poemasına görə [[Qızıl Arslan]] tərəfindən xüsusi bəxşişə layiq görülmüşdü.<ref name="tarix"/><ref name="plagiat">{{cite book |last1=Əliquliyev |first1=Rasim |last2=Ağayev |first2=Nadir |last3=Alıquliyev |first3=Ramiz |date=2015 |title=Plagiatlıqla mübarizə texnologiyaları |volume= |chapter= |page=165 |quote= |url=http://elibrary.bsu.edu.az/files/books_135/N_3.pdf |language= AZ|location=Bakı |publisher=“İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı |isbn=978-9952-434-66-8 |archive-url= https://web.archive.org/web/20220626080311/http://elibrary.bsu.edu.az/files/books_135/N_3.pdf|archive-date=26 iyun 2022 }}</ref> [[Ağqoyunlular|Ağqoyunlu]] və [[Səfəvilər]] dövlətlərinin [[Qərbi Avropa]] ölkələri, xüsusilə də [[Venesiya Respublikası]] ilə xarici əlaqələri sayəsində ilk dəfə olaraq azərbaycanlı bir müəllifin kitabı — [[Nəsirəddin Tusi|Nəsrəddin Tusi]]nin ''"[[Təhriri-Öqlidis]]"'' əsəri 1594-cü ildə [[Roma]]da Mediçi məntəqəsində çap üsulu ilə nəşr olundu. Bu əsər XIX əsrin sonlarınadək Asiya və Şərq ölkələrində [[həndəsə]] və [[cəbr]] fənləri üzrə ən yaxşı dərslik hesab edilirdi.<ref name="tarix"/> Əqli mülkiyyət hüququnun bir qolu olan müəlliflik hüququ ilə bağlı münasibətlərin Azərbaycanda qanunvericiliklə tənzimlənməsi isə XX əsrə təsadüf edir. Hələ 30 oktyabr 1919-cu ildə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti]]nin qəbul etdiyi "Mətbuat haqqında" Qanuna görə, nəşriyyat orqanlarında dərc edilmiş bədii və elmi əsərlər [[fiziki şəxs]]lərin xüsusi olaraq açdıqları kitabxanalarda ictimaiyyətin istifadəsinə verilirdi və əsərlərin satışına heç bir məhdudiyyət qoyulmurdu.<ref name="hüquq tarixi">{{cite book |last1= Əkbərov|first1= Rahib|last2= Səlimov|first2=Sadıq |date= 2003|title= Azərbaycanın dövlət və hüquq tarixi|volume= |chapter= XII|page= 325, 475, 479|quote= |url= http://elibrary.bsu.edu.az/files/books_80/N_6.pdf|language= AZ|location= |publisher= [[Qanun (nəşriyyat)|Qanun]]|isbn= |archive-url= https://web.archive.org/web/20220625163300/http://elibrary.bsu.edu.az/files/books_80/N_6.pdf|archive-date= 25 iyun 2022-ci il}}</ref> Müəlliflik hüququ ifadəsi ilk dəfə olaraq [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] hakimiyyəti dövründə istifadə edilir. Bu zaman müəlliflik hüququ [[mülki hüquq]]un bir institutu kimi qəbul olunurdu. Belə ki, sovet mülki hüquq sisteminin bölmələrindən biri ''"mənəvi yaradıcılığın nəticələri"'' adlanırdı ki, buraya da müəlliflik və ixtira hüququ, eləcə də kəşf hüququ daxil idi.<ref name="hüquq tarixi"/> ''"Əqli mülkiyyət hüququ"'' anlayışı isə Sovet dövrünün mülki hüquq elmində, ümumiyyətlə, istifadə olunmurdu.<ref name="mülki">{{cite book|last1= Allahverdiyev|first1= Sabir|last2= |first2= |date= 2009|title= Azərbaycan Respublikasının mülki hüquq kursu|volume= IV|chapter= Xüsusi hissə|page= 708|quote= |url= http://shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/554020829.pdf|language= AZ|location= Bakı|publisher= "Digesta" nəşriyyatı|isbn= |archive-url= https://web.archive.org/web/20220626071749/http://shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/554020829.pdf|archive-date= 2022-06-26|access-date= 2022-06-26|url-status= unfit}}</ref> 1923-cü il [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]-in Mülki Məcəlləsinin dördüncü bölməsi "müəlliflik hüququ" adlanırdı.<ref name="aca">{{cite journal |last1=Xəlilov |first1=Natiq |last2= |first2= |date=2021 |title=Azərbaycanda mülki qanunvericiliyin məcəllələşdirilməsi: tarix, mövcud vəziyyət və inkişaf perspektivləri |url=https://www.academia.edu/49155869/Az%C9%99rbaycanda_m%C3%BClki_qanunvericiliyin_m%C9%99c%C9%99ll%C9%99%C5%9Fdirilm%C9%99si_tarix_m%C3%B6vcud_v%C9%99ziyy%C9%99t_v%C9%99_inki%C5%9Faf_perspektivl%C9%99ri |journal=Juridical Sciences and Education |volume= |issue=63 |page=85 |access-date= |archive-date=2022-06-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626065356/https://www.academia.edu/49155869/Az%C9%99rbaycanda_m%C3%BClki_qanunvericiliyin_m%C9%99c%C9%99ll%C9%99%C5%9Fdirilm%C9%99si_tarix_m%C3%B6vcud_v%C9%99ziyy%C9%99t_v%C9%99_inki%C5%9Faf_perspektivl%C9%99ri |url-status=unfit }}</ref> Digər Sovet İttifaqı respublikalarından fərqli olaraq yalnız Azərbaycanda müəlliflik hüququ ayrıca qanunvericilik aktı ilə deyil, məhz Mülki Məcəllə ilə tənzimlənirdi.<ref>{{cite book |last1= Маковский|first1= Александр Львович|last2= |first2= |date=2010 |title=О кодификации гражданского права (1922-2006) |volume= |chapter= |page= 736|quote= |url= |language=RU |location= |publisher= Статут|isbn=978-5-8354-0636-4 |archive-url= |archive-date= }}</ref> Azərbaycan SSR-in 1964-cü il Mülki Məcəlləsinin 474-475-ci maddələrində müəlliflik hüququ ilə bağlı məsələlər müəyyən edilmişdi; buna əsasən, yaradıcılıq fəaliyyəti ilk növbədə müəllifə məxsus idi. Müəlliflik hüququnun obyektinə müəllifin yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticələrini dərk etməyə imkan verən hər hansı obyektiv formada ([[əlyazma]], [[çertyoj]], təsvir, kütlə qarşısında açıq ifa və s.) ifadə edilmiş əsərlər daxil idi.<ref name="hüquq tarixi"/> Ölkədə xüsusi sahə kimi milli müəlliflik hüquq institutunun formalaşması isə Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra başlanır. İlk növbədə Müəllif Hüquqları Agentliyi 1993-cü ildə respublikanın bu sahədə fəaliyyət göstərən ilk ixtisaslaşmış mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı statusunda yaradılır.<ref name="20 il">{{cite journal|last1= |first1= |last2= |first2= |date= 30 may 2013|title= Bakıda «Azərbaycanın müəllif-hüquq sistemi 20 ildə» mövzusunda Beynəlxalq konfrans keçirilmişdir|url= http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/may/312295.htm|journal= ''[[Azərbaycan (qəzet, Azərbaycan)|Azərbaycan]]''|volume= |issue= |page= 10|access-date= 26 iyun 2022|archive-date= 26 January 2020|archive-url= https://web.archive.org/web/20200126220057/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/may/312295.htm|url-status= unfit}}</ref> 25 sentyabr 1995-ci ildə Azərbaycan [[Beynəlxalq İntellektual Mülkiyyət Təşkilatı|ÜƏMT-ə]] üzvlük üçün müraciət edir və həmin ilin dekabrında bu proses tamamlanır.<ref>{{cite web |url= https://wipolex.wipo.int/en/treaties/ShowResults?treaty_id=1&code=AZ|title= WIPO-Administered Treaties — Azerbaijan|author= |date= |website= |publisher= |language=EN |access-date= 26 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220626055930/https://wipolex.wipo.int/en/treaties/ShowResults?treaty_id=1&code=AZ|archive-date=26 iyun 2022 }}</ref> Həmçinin, [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası|Konstitusiya]] səviyyəsində hər kəsin əqli mülkiyyət hüququnun olduğu təsbit olunur.<ref>{{cite web |url= https://e-qanun.az/framework/897|title= Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası|author= |date= 12 noyabr 1995-ci il|website= |publisher= e-qanun.az|language= AZ|access-date= 25 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220622030242/https://e-qanun.az/framework/897|archive-date= 22 iyun 2022}}</ref> Daha sonra Azərbaycan 7 fevral 1996-cı ildə [[Müstəqil Dövlətlər Birliyi|MDB]] çərçivəsində əməkdaşlığa qoşulur.<ref>{{cite web |url= https://e-qanun.az/framework/1760|title= "Müəlliflik hüququnun və əlaqəli hüquqların müdafiəsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında" Sazişin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu|author= |date= |website= |publisher= |language=AZ |access-date= 25 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20170418182927/http://www.e-qanun.az/framework/1760|archive-date= 18 aprel 2017}}</ref> Ardınca ölkədə ilk dəfə "Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında" Qanun qəbul edilir. Həmin qanunun özəlliyi ondan ibarət idi ki, müəlliflə əsərin istifadəçiləri arasında qeyri-bərabərliyi diktə edən, mahiyyətcə "əsərlərdən istifadə hüququ" olan Sovet müəlliflik hüququnun prinsiplərinin ölkədə tətbiqini tamamilə aradan qaldırmışdı.<ref>{{cite web |url= https://copag.copat.gov.az/copag/az/content/news/97|title=Azərbaycan Respublikasının müəlliflik hüququ qanunvericiliyi haqqında |author= [[Kamran İmanov]]|date= 2005|website= |publisher= |language= AZ|access-date= 25 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220625184808/https://copag.copat.gov.az/copag/az/content/news/97|archive-date= 25 iyun 2022}}</ref> 1997—2000-ci illərdə Azərbaycan [[Ədəbi və incəsənət əsərlərinin mühafizəsi haqqında Bern Konvensiyası|"Ədəbi və bədii əsərlərin qorunması üzrə" Bern Konvensiyası]]na qoşuldu<ref>{{cite web |url= https://e-qanun.az/framework/3289|title= Ədəbi və bədii əsərlərin qorunması haqqında Bern Konvensiyasına qoşulmaq barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu|author= |date= |website= |publisher= |language= AZ|access-date= 25 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20200505010711/http://e-qanun.az/framework/3289|archive-date= 05 may 2020}}</ref> və 4 MDB ölkəsindən biri kimi [[Avropa İttifaqı]]nın əqli mülkiyyətlə bağlı islahatları əhatə edən [[TACIS]] proqramında iştirak etdi.<ref name="copat">{{cite book |last1= [[Azərbaycan Respublikası Müəllif Hüquqları Agentliyi]]|first1= |last2= |first2= |date= 2013|title= Əqli mülkiyyət hüquqları (məqalələr toplusu)|volume= |chapter= |page= 19|quote= |url= http://anl.az/el/Kitab/2016/Ar2013-2650.pdf|language= AZ|location= |publisher= |isbn= |archive-url=https://web.archive.org/web/20220308202507/http://anl.az/el/Kitab/2016/Ar2013-2650.pdf |archive-date= 08 mart 2022}}</ref> Sonrakı illərdə müəlliflik hüququ ilə bağlı normativ hüquqi baza davamlı olaraq təkmilləşdirildi. Bu zaman MDB məkanında ilk dəfə olaraq Azərbaycanda "Məlumat toplularının hüquqi qorunması haqqında" Qanun qəbul edilmişdi.<ref name="copat"/> 2006-cı ildə isə Azərbaycan [[ABŞ]] hökumətinin müəllif hüquqlarını pozan ölkələr siyahısından çıxarılmışdır.<ref name="20 il"/> == Müəlliflik hüququ ilə qorunma meyarları == [[Fayl:Aramızda qalsın (film, 2011-2013).jpg|150px|thumb|right|2011-2013-cü illərdə [[Xəzər TV]]-də yayımlanan [[Aramızda qalsın (teleserial, 2011)|''"Aramızda qalsın"'' serialının]] Türkiyə istehsalı ''"Çocuklar duymasın"'' serialı ilə oxşar olması [[plagiatlıq]] iddialarının ortaya çıxmasına səbəb olmuşdu.<ref>{{cite news |last= |first= |title=Azərbaycanın plagiat film və serialları – SİYAHI |date=01 fevral 2018 |publisher= minval.info|work= |location= |url= https://minval.info/az-rbaycanin-plagiat-film-v-seriallari-siyahi/8794|language=AZ |access-date=27 iyun 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210618031330/https://minval.info/az-rbaycanin-plagiat-film-v-seriallari-siyahi/8794 |archive-date= 18 iyun 2021}}</ref><ref>{{cite news |last= |first= |title=Azerilerden çakma 'Çocuklar Duymasın' |date=02 mart 2011 |publisher= |work= |location= |url=https://www.yeniasir.com.tr/hayatinicinden/2011/03/02/azerilerden_cakma_cocuklar_duymasin |language= TR|access-date=27 iyun 2022 |archive-url= https://web.archive.org/web/20220627183617/https://www.yeniasir.com.tr/hayatinicinden/2011/03/02/azerilerden_cakma_cocuklar_duymasin|archive-date=27 iyun 2022 }}</ref>]] Müəlliflik hüququ hər hansı bir obyektiv formada təqdim olunan, orijinal əsərin yaradılması ilə bağlı hüquq və yaradılmış əsərdən istifadəyə müstəsna hüquq deməkdir.<ref name="copat"/> Bu hüquq yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticəsi olan həm açıqlanmış, həm də açıqlanmamış elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinə şamil edilir.<ref name="qanun"/> Müəlliflik hüququ ilə qorunma əsərin təyinatından, dəyərindən və məzmunundan, habelə ifadə formasından və üsulundan, eləcə də hər hansı formada rəsmiləşdirilməsindən asılı deyil. Bununla belə, Azərbaycanda hər hansı əsərə münasibətdə müəlliflik hüququnun yaranması üçün o, bir sıra tələblərə cavab verməlidir. Belə ki, əsər: # yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticəsi olmalıdır. # obyektiv formada ifadə edilməlidir. # elm, ədəbiyyat və incəsənət sahəsinə aid olmalıdır. === Yaradıcılıq fəaliyyəti === Əsərin müəlliflik hüquq normaları ilə qorunması üçün ilk şərt onun [[yaradıcılıq]] fəaliyyətinin nəticəsi olmasıdır. Qanunvericilikdə yaradıcılığın anlayışı verilmədiyinə görə, hüquq doktrinasında müəyyən edilən göstəricilərdən istifadə edilir. Yaradıcılıq dedikdə müəllifin elə əqli fəaliyyəti başa düşülür ki, belə fəaliyyət nəticəsində əvvəllər mövcud olmayan, keyfiyyətcə yeni əsər yaradılır.<ref name="mülki"/> Yenilik əlaməti istənilən təqlidi və [[Plagiatlıq|plagiatlığı]] istisna edir. Müəlliflik hüquq normaları ilə əsər bütövlükdə, tam halda qorunur. Bu mənada əsərin məzmununu xarakterizə edən ünsürlər (ideyası, mövzusu, süjeti, adı, materialı) yalnız 3 qorunma meyarına uyğun gəldiyi və müstəqil istifadə oluna bildiyi halda müəlliflik hüququnun obyekti sayılır və ayrıca qorunma ilə təmin edilir.<ref name="qanun"/> Bu səbəbdən də orijinal olmadığı müddətcə eyni mövzuda və ya eyni başlıq altında müxtəlif müəlliflərin əsər yaratması hüquq pozuntusu hesab olunmur. Əsərin qorunan elementi müəllifin istifadə etdiyi üsul və vasitələr ola bilər.<ref name="mülki"/> === Obyektiv formada ifadə === Əsərin hüquqi mühafizə ilə təmin olunması məqsədilə ideya, fikir və obrazların ifadə olunduğu bu yaradıcılıq məhsulu maddi formada ifadə olunmalıdır. Maddi forma dedikdə obyektiv forma nəzərdə tutulur. Qanunvericilik müəlliflik hüququnun şamil edildiyi əsərlərin aşağıdakı obyektiv formalarda mövcud ola biləcəyini qeyd edir.<ref name="qanun"/> Bu, obyektiv formaların dəqiq və tam olmayan siyahısıdır: * yazılı ([[əlyazma]], makina yazısı, not yazısı və s.); * şifahi (kütləvi çıxış, kütləvi ifa və s.); * səs, yaxud videoyazılma (mexaniki, maqnit, rəqəmli, optik və s.); * təsviri ([[rəsm]], eskiz, [[şəkil]], plan, cizgi, kino-, tele-, video-, yaxud fotokadr və s.); * həcmli—fəzavi ([[heykəl]], [[model]], maket, tikili və s.); * digər formalar. Əsərin maddi (obyektiv) forması ilə əsərin ifadə edildiyi maddi obyekti (daşıyıcıları) fərqləndirmək tələb olunur. Buna əsasən, məsələn, əsərin çap olunduğu kitab əsərin maddi daşıyıcısı, yazılı formada olması isə əsərin maddi formasıdır. Buna görə də əsərin maddi obyektini (kitabı) əldə edən şəxs əsərin mülkiyyətçisi olmur və yalnız kitabın mülkiyyətçisi olmaqla kifayətlənir. === Elm, ədəbiyyat və incəsənət sahəsinə aidiyyat === Əsərin qorunması üçün digər şərt onun [[elm]], [[ədəbiyyat]] və [[İncəsənət|incəsənət]] sahəsinə aid olmasıdır. Lakin həmin əsərlərin mütləq açıqlanması, yəni kütləvi ifa edilməsi, kütləyə çatdırılmaq məqsədilə dərc edilməsi, kütləvi nümayiş edilməsi tələb olunur. Buna görə də hələlik ictimaiyyətə təqdim edilməyən [[əlyazma]] formasında olan əsərlər də eyni hüquqi mühafizə ilə təmin edilir. Elm, ədəbiyyat və incəsənət sahəsinə aid olan aşağıdakı əsərlər Azərbaycanda müəlliflik hüququnun obyektləri hesab olunur: * ədəbi əsərlər ([[kitab|kitablar]], broşüralar, [[məqalə|məqalələr]], [[mühazirə|mühazirələr]] və çıxışlar, [[kompüter proqramları]] və s.); * [[Dram (janr)|dram]], musiqili-dram və başqa səhnə əsərləri; * xoreoqrafiya əsərləri və [[pantomim|pantomimalar]]; * mətnli və ya mətnsiz [[Musiqi əsəri|musiqi əsərləri]]; * [[audiovizual əsər|audiovizual əsərlər]] ([[Kinofilm|kino-]], tele-, və videofilmlər, slaydfilmlər, diafilmlər və başqa kino və teleəsərlər); * [[heykəltəraşlıq]], [[rəngkarlıq]], [[qrafika]], [[dizayn]], [[litoqrafiya|litoqrafiya əsərləri]], qrafik hekayələr, [[komiks|komikslər]] və digər [[təsviri sənət |təsviri sənət əsərləri]]; * [[Dekorativ tətbiqi sənət|dekorativ tətbiqi]] və səhnə tərtibatı sənəti əsərləri, əl ilə toxunan [[xalça|xalçalar]]; * [[memarlıq]], şəhərsalma və bağ-park sənəti əsərləri; * [[fotoqrafiya]] əsərləri və ona oxşar üsulla yaradılmış əsərlər; * coğrafiyaya, topoqrafiyaya və digər elmlərə aid olan [[xəritə|xəritələr]], planlar, eskizlər, [[İllüstrasiya|illüstrasiyalar]] və plastik əsərlər; * törəmə əsərlər ([[tərcümə|tərcümələr]], dəyişdirmələr, iqtibaslar, [[annotasiya|annotasiyalar]], [[referat|referatlar]], xülasələr, icmallar, səhnələşdirmələr, [[aranjeman|aranjemanlar]], elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin yenidən işlənməsi); * toplular. [[Fayl:Copyright.svg|100px|thumb|right|[[Kopirayt işarəsi|Müəlliflik hüququnu qoruma nişanı]]]] Müstəsna müəlliflik hüququnun sahibinin əsərə öz hüquqlarını bildirməsi üçün əsərin hər hansı nüsxəsində göstərilən və üç ünsürdən ibarət olan müəlliflik hüququnu qoruma nişanından istifadə etmək hüququ vardır: # [[Kopirayt işarəsi|dairəyə alınmış S latın hərfi — ©]]; # müstəsna müəlliflik hüquqlarının sahibinin adı (fiziki və hüquqi şəxslər); # əsərin ilk dəfə dərc edildiyi il. == Müəlliflik hüququ ilə qorunmayan obyektlər == Aşağıdakılar müəlliflik hüququnun obyektləri deyildir: * rəsmi sənədlər ([[Qanun (hüquq)|qanunlar]], məhkəmə qərarları, qanunvericilik, inzibati və məhkəmə xarakterli digər mətnlər), həmçinin onların rəsmi tərcümələri; * dövlət rəmzləri və nişanları ([[bayraq|bayraqlar]], [[Gerb|gerblər]], [[himn|himnlər]], [[orden|ordenlər]], pul nişanları, digər dövlət rəmzləri və nişanları); * xalq yaradıcılığı ([[folklor]]) nümunələri; * günün yenilikləri, müxtəlif hadisə və faktlar barədə informasiya xarakterli məlumatlar. Azərbaycanın mədəni irsinin tərkib hissəsi olan milli folklor nümunələri əqli mülkiyyətin xüsusi növü hesab olunur və onların hüquqi rejimi "Azərbaycan folkloru nümunələrinin hüquqi qorunması haqqında" Qanunla müəyyən olunur.<ref>{{cite web |url= https://e-qanun.az/framework/2195|title= Azərbaycan folkloru nümunələrinin hüquqi qorunması haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu|author= |date= |website= |publisher= |language=AZ |access-date= 26 iyun 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304023050/http://www.e-qanun.az/framework/2195 |archive-date=04 mart 2022 }}</ref> [[Folklor|Folklor nümunələri]] konkret fiziki və ya hüquqi şəxslərə məxsus olmayan obyektlərdir. Bu obyektlərin sahibi [[xalq]] ([[etnos]]), [[millət]], [[İcma|icmadır]]. "Ünvansız" olduğuna görə bu növ obyektlər ənənəvi müəllifin hüququ və yaxud patent hüququ sistemi vasitəsilə qoruna bilməz. Üstəlik həmin obyektlərin fərqli xüsusiyyəti odur ki, onların qorunma müddəti də sonsuzdur. Belə əsərlər nəsildən-nəslə ötürülən xalq yaradıcılığını, dəyərlərini, irsini təsbit edirlər.<ref name="copat"/> == Müəlliflik == Bir qayda olaraq, əsəri yaradan şəxs onun müəllifi sayılsa da, "Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında" Qanunda bəzi əsər növləri üçün fərqli hüquqi rejim müəyyən edilmişdir. === Şərikli müəlliflik === Əgər əsər iki və ya daha çox şəxsin birgə əməyi ilə yaradılarsa, şərikli müəlliflik rejimi tətbiq olunur. Audiovizual əsər buna nümunədir; əsərin müəllifləri, yəni [[rejissor|quruluşçu rejissor]], [[ssenari müəllifi]], quruluşçu rəssam, [[Operator sənəti|quruluşçu operator]] və xüsusi olaraq audiovizual əsər üçün yaradılmış musiqili əsərin (mətnli, yaxud mətnsiz) müəllifi ([[bəstəkar]]) şərikli müəllif hesab olunurlar. Şərikli əsərin müəlliflərindən heç birinin əsaslı dəlilləri olmadan digərinə həmin əsərdən istifadəni qadağan etməyə ixtiyarı yoxdur. === Kollektiv əsərlərə müəlliflik === Topluların və tərtib edilmiş digər əsərlərin müəllifi (tərtibatçı) yaradıcılıq əməyinin nəticəsi olan, materialların seçilməsi və ya düzümü şəklində olan əsərlərə müəlliflik hüququna malikdir. Toplulara daxil edilmiş əsərlərin müəllifləri, müəllif müqaviləsində başqa hallar nəzərdə tutulmadıqda, öz əsərlərindən istədikləri qaydada istifadə edə bilərlər. === Törəmə əsərlərə müəlliflik === Əsas əsərlə üzvi surətdə bağlı olan, əsasən onun qorunan elementlərindən istifadə edilməklə yaradılan, lakin yeni xarici formaya (dilə) malik olan əsərlərə törəmə əsərlər deyilir.<ref name="mülki"/> [[Tərcümə]], dəyişmə, [[aranjeman]] və digər yenidən işlənmələr törəmə əsərlərə aiddir. Tərcümə edilən, dəyişilən, aranjeman edilən, yaxud başqa cür yenidən işlənən əsərlərin müəlliflərinin hüquqları saxlanılmaqla, [[tərcüməçi]] və digər törəmə əsər müəllifi öz yaratdığı əsərə müəlliflik hüququndan istifadə edir. Tərcüməçilərin və digər törəmə əsər müəlliflərinin müəlliflik hüququ həmin əsərlərin başqa şəxslər tərəfindən tərcüməsinə və yenidən işlənməsinə mane olmur. === Xidməti əsərlərə müəlliflik === Xidməti vəzifəsini, yaxud [[İşəgötürən|işəgötürənin]] xidməti tapşırığını yerinə yetirmək qaydasında yaradılmış əsərə xidməti əsər deyilir. Bu halda əsərin sifarişçisi işəgötürən olur. Belə əsərlərə müəlliflik hüququ xidməti əsərin müəllifinə məxsusdur. Xidməti əsərdən istifadəyə müstəsna hüquq, aralarındakı müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmazsa, müəllifin əmək münasibətlərində olduğu şəxsə, yəni işəgötürənə məxsusdur. Lakin istənilən halda əsərdən hər hansı formada istifadə olunarsa, bu zaman xidməti əsər müəllifinin qonorar almaq hüququ vardır. Xidməti əsər işəgötürən tərəfindən heç bir əsas olmadan 3 il müddətində istifadə olunmazsa, əsərdən istifadəyə müstəsna hüquqlar [[müəllif|müəllifə]] keçir. Bu müddət tərəflər arasında razılaşma yolu ilə azaldıla bilər. == Müəlliflik hüquqları == Əsərin yaradılması faktı nəticəsində müəlliflik hüquqları əmələ gəlir. Qanunvericilikdə bu hüquqlar 2 kateqoriyaya bölünür: şəxsi (qeyri-əmlak) hüquqları və əmlak (iqtisadi) hüquqları. Bu cür bölgü onunla əlaqədardır ki, bu hüquqların hər biri üçün ayrıca hüquqi mühafizə rejimi müəyyən edilir. Buna uyğun olaraq, şəxsi hüquqlar yalnız müəllifə məxsus ola bilər və onun şəxsiyyəti ilə qırılmaz surətdə bağlıdır. Buna görə də onlar bölünməzdir, özgəninkiləşdirilmir və əmlak hüququnun başqasına verildiyi hallarda da müəllifdə qalır. Bu səbəbdən bu hüquqlar müddətsizdir. Bundan fərqli olaraq, əmlak hüquqları müəllif müqavilələri və vərəsəlik üzrə verilə bilər. Bu hüquqların qorunması müddətlə məhdudlaşdırılır. === Şəxsi hüquqlar === Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarına aşağıdakılar daxildir: # Müəlliflik hüququ — şəxsin öz yaratdığı əsərin müəllifi kimi tanınmaq hüququnu ifadə edir. Şəxs əsərin müəllifi kimi tanındığı halda digər şəxsi qeyri-əmlak və əmlak hüquqları yaranır. # əsərdən öz adı ilə, təxəllüslə, yaxud adsız (anonim) istifadə etmək və ya bu cür istifadəyə icazə vermək hüququ (ad hüququ); # əsərinin mənasının dəyişilməsinə, təhrif olunmasına və ya hər hansı digər formada yenidən işlənməsinə, həmçinin müəllifin şərəf və ləyaqətinə xələl gətirən hər hansı başqa hərəkətlərə qarşı çıxmaq hüququ (şöhrətinə hörmət edilməsi hüququ); [43] # istifadədən götürmək də daxil olmaqla, əsərinin istənilən formada açıqlamaq və ya açıqlanmasına icazə vermək hüququ (açıqlama hüququ); == Əsərlərin qeydiyyatı == Azərbaycanda müəlliflik hüququnun yaranması və həyata keçirilməsi üçün əsərin qeydiyyata alınması, yaxud hər hansı başqa üsullarla rəsmiləşdirilməsi tələb olunmur. Yəni, əsəri yaradan şəxs onu qeydiyyata aldırmadığı təqdirdə də onun müəllifi sayılır. Əsərə müəlliflik, digər sübutlar yoxdursa, adı altında açıqlanmış şəxsə məxsusdur.<ref name="qanun"/> Bununla belə, müəlliflərin maraqlarının daha təkmil qorunması məqsədilə ölkədə könüllü qeydiyyat mexanizmi tətbiq edilir; buna əsasən, kütləyə çatdırılmış və ya çatdırılmamış əsərə müstəsna müəlliflik hüquqlarının sahibləri onu müəlliflik hüququnun qüvvədə olduğu müddətdə rəsmi qeydiyyatdan keçirə bilərlər. Bu, müəlliflərin vəzifəsi deyil, hüququdur.<ref name="mülki"/> Postsovet məkanında bu təcrübə ilk dəfə Azərbaycanda həyata keçirilib.<ref name="copat"/> Qeydiyyat əsasında əsərlərin arxivləşdirilməsi, onların kataloqlaşdırılması və nüsxələrinin saxlanması da həyata keçirilir, həmçinin məlumatların elektron bazası yaradılır. Bununla müəlliflik hüququ olan hüquq sahiblərinin vahid rəsmi reyestri yaradılmışdır. Qeydiyyatın əhəmiyyəti özünü mübahisələr zamanı hüquqların qorunması prosesində göstərir. Çünki qeydiyyatdan keçirilmiş obyekt müəlliflik hüququ prezumpsiyası kimi çıxış edə bilər. Belə ki, əsəri qeydiyyatdan keçirən hüquq sahibinə nümunəsi [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] tərəfindən təsdiq edilmiş şəhadətnamə verilir. Mübahisə yaranan hallarda, digər sübutlar olmadıqda, qeydiyyat haqqında şəhadətnamə məhkəmə tərəfindən müəlliflik prezumpsiyası kimi tanınır.<ref name="qanun"/> Müəlliflik prezumpsiyasına görə, əksi sübut olunana qədər əsərə müstəsna müəlliflik hüququ onu qeydiyyatdan keçirən və şəhadətnamə alan şəxsə məxsusdur.<ref name="mülki"/> Aşağıdakı şəxslər müəlliflik hüququ obyektinin qeydiyyatı üçün sənəd vermək hüququna malikdir:<ref name="qayda">{{cite web |url= https://e-qanun.az/framework/10582|title=Müəlliflik hüququ obyektlərinin qeydiyyatı Qaydaları |author= |date= |website= |publisher= |language= AZ|access-date= 26 iyun 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20190718111828/http://www.e-qanun.az/framework/10582 |archive-date=18 iyul 2019 }}</ref> * vətəndaşlığından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikası ərazisində yaşayan [[müəllif]](lər) və on(lar)ın [[Varis (hüquq)|hüquqi varisləri]]; * əsərini Azərbaycandan kənarda yaratmış və açıqlamış [[Azərbaycan vətəndaşlığı|Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı]] olan müəllif(lər) və on(lar)ın hüquqi varislər; * işəgötürən və müəllif arasında bağlanmış müqavilədə başqa şərtlər göstərilmədikdə, əsəri öz sifarişi və vəsaiti hesabına yaratdıran [[İşəgötürən|işəgötürən]]; * Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrinə müvafiq olaraq, başqa dövlətlərin vətəndaş(lar)ı — müəllif(lər) və onların hüquqi varis(lər)i. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycanda hüquq]] jha4swsn7eom66v1ckd7678qnxs8xhe 0 756065 6557672 6533661 2022-08-01T09:09:04Z 91.148.228.114 /* Yaradıcılığı */ mövzu dəyişdiyinə görə yeni abzas əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Araz İmanov |orijinal adı = ''Araz Nazim oğlu İmanov'' |şəkil = Araz İmanov.jpeg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 31.5.1983 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] (Azərbaycan)<br> Northumbria University (Böyük Britaniya) |fəaliyyəti = Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Qarabağ iqtisadi rayonundakı Xüsusi Nümayəndəliyinin əməkdaşı, dövlət qulluqçusu |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = https://arazimanov.az/ |vikianbar = }} '''Araz İmanov''' (''Araz Nazim oğlu İmanov''; [[31 may]] [[1983]], [[Bakı]]) — Azərbaycan diplomatı, musiqiçi, atçı<ref>{{cite web |url=https://www.moderator.az/news/263150.html |title=Fəxrəddin Manafovun səsləndirilməsi ilə “Azərbaycan baharı” adlı möhtəşəm videoçarx hazırlandı |author= |date=15 Mar 2019 |website= |publisher=moderator.az |language=az |access-date= 5 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == Həyatı == Araz İmanov 31 may 1983-cü ildə Bakı şəhərində, tanınmış iqtisadçı alim Nazim İmanovun ailəsində anadan olub. 1989-1999-cu illərdə orta təhsilini Yasamal rayonundakı 20 saylı məktəbdə almış, 1999-2003-cü illərdə Bakı Dövlət Universitetinin bakalavr pilləsini İqtisadi nəzəriyyə ixtisası, 2004-2005-ci illərdə İngiltərənin Northumbria Universitetinin magistr pilləsini Beynəlxalq biznesin idarəetməsi ixtisası, 2006-2007-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin magistr pilləsini İqtisadi nəzəriyyə ixtisası üzrə fərqlənmə ilə bitirib<ref>{{cite web |url=https://1news.az/news/20190319111657852-Novruz-is-coming-Azerbaidzhanskaya-vesna-v-ispolnenii-Fakhraddina-Manafova-VIDEO |title=Novruz is coming: «Азербайджанская весна» в исполнении Фахраддина Манафова |author= |date= 19 Mar 2019|website= |publisher=1news.az |language=ru |access-date= 5 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. === Ailəsi=== Akademik [[Bəkir Nəbiyev]]<nowiki/>in nəvəsi və professor [[Nazim İmanov]]<nowiki/>un oğlu olan Araz İmanovun 2 övladı var. == Fəaliyyəti == 2006-cı ilin fevral ayından Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyinin “AzDipServis” agentliyinin “Məlumat və ictimai əlaqələr şöbəsi”nin müdiri vəzifəsində çalışmağa başlamış, 2009-cu ildən AR XİN Dövlət protokolu idarəsinin attaşesi vəzifəsinə təyin edilmiş<ref>{{cite web|url=https://azertag.az/en/xeber/ICOMOS_vice_president_visits_Aghdam-2098010|title=ICOMOS vice president visits Aghdam|author=|date=|website=|publisher=azertag.az|language=en|access-date=3 iyul 2022|archive-url=|archive-date=}}</ref>, 2010-2013-cü illərdə AR-in Çexiya Respublikasındakı Səfirliyinin attaşesi, 3-cü katibi, 2013-2019-ci illərdə Dövlət protokolu idarəsinin 3-cü və 2-ci katibi, 12 iyul 2019-cu il tarixindən 2021-ci ilin mart ayına qədər AR XİN Dövlət protokolu idarəsinin 1-ci katibi vəzifələrində çalışıb<ref>{{cite web |url=https://magyarnemzet.hu/kulfold/2022/07/ujra-dobog-azerbajdzsan-szive |title=Újra dobog Azerbajdzsán szíve |author=Scheffer Joakim |date= |website= |publisher=magyarnemzet.hu |language=hu |access-date= 14 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Hal-hazırda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Qarabağ iqtisadi rayonundakı Xüsusi Nümayəndəliyinin əməkdaşıdır<ref>{{cite web|url=https://azertag.az/xeber/Diplomatik_korpusun_numayendeleri_Agdamda_ermeni_vehsiliyine_sahid_olublar_VIDEO-2116571|title=Diplomatik korpusun nümayəndələri Ağdamda erməni vəhşiliyinə şahid olublar|author=|date=29.04.2022|website=|publisher=azertag.az|language=az|access-date=5 iyul 2022|archive-url=|archive-date=}}</ref>. 2007-ci ildə nəşr edilmiş “Azerbaijan. Information digest”, 2008-2009-cu illərdə “One year of Azerbaijan. Facts. Events. Comments.” kitablarının layihə əlaqələndiricisi olmuş, [[Sinqapur]], [[Monteneqro]], Rumıniya və Çində keçirilmiş diplomatik kurslarda iştirak edib. İşlədiyi dövrdə bir sıra beynəlxalq tədbirlərin — İqtisadi əməkdaşlıq təşkilatının Bakıdakı zirvə görüşü (may 2006)<ref>{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/Mine_Mark_Fondunun_numayendeleri_Agdamdaki_dagintilarin_miqyasi_ile_tanis_olublar-2177984 |title=“Mine Mark” Fondunun nümayəndələri Ağdamdakı dağıntıların miqyası ilə tanış olublar |author= |date= |website= |publisher=azertag.az |language=az |access-date= 5 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>, İslam Konfransı ölkələri xarici işlər nazirlərinin 33-cü sessiyası (iyun 2006), “Dözümlüyün və qarşılıqlı anlaşmanın inkişafında kütləvi informasiya vasitələrinin rolu” konfransı (aprel 2007), “GUAM dövlətləri ərazilərində münaqişələrin həllinin baza prinsipləri” (aprel 2008), “GUAM TRANZİT” (may 2008), “Mədəniyyətlər arası dialoqda qadınların rolunun yüksəldilməsi” Beynəlxalq Forumu (iyun 2008), “Azərbaycan qlobal siyasətdə<ref>{{cite web |url=https://youngdiplomats.me/alumni-list/araz-imanov/ |title=Araz Imanov |author= |date= |website= |publisher=youngdiplomats.me |language=ru |access-date= 7 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>: xarici siyasətin formalaşması” (iyul 2009), I Avropa oyunları (2015), İslam Həmrəyliyi Oyunları (2017), Qoşulmama Hərəkatına üzv ölkələrin Xarici İşlər Nazirlərinin toplantısı” (2018) və s. hazırlanmasında və keçirilməsində iştirak etmiş, 2006-2020-ci illərdə AR Xarici işlər nazirinin əmrləri ilə ona 12 dəfə təşəkkür verilmiş, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən Müharibəsi]] dövründə təhlükəli və çətin şəraitdə xarici KİV nümayəndələri ilə iş prosesində informasiya məkanındakı mübarizəyə verdiyi dəstəyə görə təşəkkürnamə və fəxri fərman ilə təltif olunmuşdur<ref>{{cite web |url=https://theworldnews.net/az-news/vitse-prezident-icomos-osmotrela-ruiny-agdama |title=Вице-президент ICOMOS осмотрела руины Агдама |author= |date= |website= |publisher=theworldnews.net |language=ru |access-date= 7 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == Yaradıcılığı == O, musiqiçi kimi də fəaliyyət göstərir. Cəmil Əmirov, [[Emil Əfrasiyab]], Emin Kərimi, Keco Brandao, [[Elçin Şirinov]], Samir Şirinov, [[Etibar Əsədli]], Tərlan Məmmədli kimi peşəkar musiqiçilər ilə işləyən Araz İmanovun 2017-ci “Live for Life” adlı konserti Qubernator bağında, 2019-cu ildə Diplomatik Xidmət Orqanlarının 100 illiyinə həsr olunmuş konserti Yaşıl Teatrda baş tutub. Araz İmanov həmçinin peşəkar atçılıq ilə məşğuldur<ref>{{cite web |url= https://apa.az/en/culture-policy/icomos-vice-president-visited-azerbaijans-agdam-373707|title=ICOMOS Vice President visited Azerbaijan's Agdam |author= |date=17 April 2022 |website= |publisher=apa.az |language=en |access-date= 5 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. 2018-ci ildə Azadlıq Meydanında və 2021-ci ildə Şuşada Cıdır düzündə Prezident İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]]<nowiki/>ın iştirakı ilə keçirilmiş tədbirlərdə Azərbaycan bayrağını aparmaq ona etibar olunub. 2019-cu ildə ərsəyə gəlmiş “Azərbaycan baharı” layihəsinin ideya müəllifi və iştirakçısıdır. [[Şuşa]] qalasının qarşısında Qarabağ atının belində çəkilmiş fotoda Araz İmanovdur<ref>{{cite web |url= https://turkic.world/en/articles/other/37692|title=ICOMOS VP visits Azerbaijani Aghdam |author= |date= |website= |publisher=turkic.world |language=en |access-date= 3 iyul 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{Facebook |Araz.Imanov}} * {{Instagram |Araz.N.Imanov}} * {{Twitter |Araz_Imanov}} {{Xarici keçidlər}} jumwytkm8b7cb32cohd72b85mcssqy5 1 756116 6557431 6525319 2022-08-01T05:52:40Z Dancewithdevil 136647 Dancewithdevil [[Müzakirə:Komik]] səhifəsinin adını [[Müzakirə:Komediyaçı]] olaraq dəyişdi.: söz daha çox bu formada işlənir, müzakirə səhifəsinı baxın wikitext text/x-wiki {{müzakirə}} == Ad == "Komediyaçı" olaraq adlandırmağı təklif edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:27, 4 iyul 2022 (UTC) :# [https://obastan.com/komik/21893/?l=az Komik] – komik rollar ifa edən artist. :# [https://obastan.com/komediya%C3%A7%C4%B1/21886/?l=az Komediyaçı] – komediya yazan dramaturq. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 20:39, 4 iyul 2022 (UTC) :#:"Komediyaçı" hazırda bu məqaləyə yönləndirmə verir. [https://obastan.com/komediya%C3%A7%C4%B1/744293 Buna] baxa bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:47, 4 iyul 2022 (UTC) :#:"Komediyaçı" daha geniş istifadə olunur. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 15:32, 5 iyul 2022 (UTC) ::Azərbaycan dilinin lüğəti elə qarışıqdır ki, bəlkə də onu tərtib edənlər belə unudublar hansı sözü nə vaxt və niyə əlavə etdiklərini. İndi biz burdan nə başa düşək? :D Amma məncə komediyaçı daha çox işlənilir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 14:39, 8 iyul 2022 (UTC) h5kp5gv07vqz1irojunkqbthajd4jmd 3 756187 6557455 6550314 2022-08-01T06:06:00Z Aytac Xuduyeva 251708 /* Maşın tərcüməsi, məntiqi xətalar, uyumsuzluq */ Cavab wikitext text/x-wiki {{xg}} Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:03, 5 iyul 2022 (UTC) == [[Bakı abidələri]] == Salam. Qeyd etdiyim səhifədə müəyyən düzəlişlər etmisiniz. Zəhmət olmasa, əlaqəli-əlaqəsiz hər sözə keçid verməyin. Bundan əlavə, keçid verərkən bu qayda da verməyin, "<code><nowiki>[[Abşeron yarımadası]]<nowiki/>nın</nowiki></code>". Bu qayda da verməlisiniz, "<code><nowiki>[[Abşeron yarımadası]]nın</nowiki></code>". Ətraflı məlumat üçün, [[Vikipediya:Məqalələrin redaktə qaydaları]] və [[Vikipediya:Stil kitabçası]] səhifələrinə göz atmağınız tövsiyə edilir. Fəaliyyətinizdə uğurlar! Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:15, 5 iyul 2022 (UTC) :salam . kömək üçün təşəkkürlər [[İstifadəçi:Aytac Xuduyeva|Aytac Xuduyeva]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aytac Xuduyeva|müzakirə]]) 08:50, 14 iyul 2022 (UTC) == [[Harvard Hüquq Məktəbi]] == Salam {{PAGENAME}}, bu məqaləni hansı məqalədən tərcümə edib yaratmısınız? Dil keçidi vermək üçün lazımdır. [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 14:02, 15 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Aytac Xuduyeva|Aytac Xuduyeva]] salam həmkar, bu məqalə üzərində işləyəcəksiniz? məqaləni siz yaratmısınız və daha sonra bütün məzmunu silmisiniz. ya məqaləni ümumiyyətlə silmək istəyirsiniz? dil keçidləri də yoxdur. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:39, 19 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Aytac Xuduyeva|Aytac Xuduyeva]], hər vaxtınız xeyir. Bu məqaləyə əlavəniz sırf maşın tərcüməsi idi. Zəhmət olmasa, nəzərə alın ki, maşın tərcüməsindən istifadə Vikipediya qaydaları çərçivəsində yolverilməzdir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 07:01, 19 iyul 2022 (UTC) ::salam umumiyyetle silmək istəyirəm [[İstifadəçi:Aytac Xuduyeva|Aytac Xuduyeva]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aytac Xuduyeva|müzakirə]]) 07:08, 19 iyul 2022 (UTC) :::oldu, bu zaman məqaləyə sil şablonu qoymağınız və səbəb göstərməyiniz kifayətdir. mən o zaman silinməsi üçün uyğun redaktəni edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:11, 19 iyul 2022 (UTC) == Maşın tərcüməsi, məntiqi xətalar, uyumsuzluq == salam həmkar, [[Harvard Kolleci|bu məqalədə]] maşın tərcüməsi var və bəzi yerlərdə məntiq xətaları, cümlələrdə uyumsuzluq, sözlərin yerində işlənmədiyi var. səhifəyə iş gedir şablonu yerləşdirirəm. həmin xətalar düzəldilməsə məqalə silinəcək, uğurlar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:06, 22 iyul 2022 (UTC) :salam düzəlişlər elədim , maşın tərcüməsi hardadırsa onu silməliyəm yoxsa necə ? [[İstifadəçi:Aytac Xuduyeva|Aytac Xuduyeva]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aytac Xuduyeva|müzakirə]]) 05:59, 25 iyul 2022 (UTC) ::maşın tərcüməsi olan hissələrdə məntiqi uyumsuzluq olduğu üçün bəli silinməlidir mütləq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:49, 27 iyul 2022 (UTC) :::kimsə redaktə etsə daha yaxşı olar çünki çox bacarmadım [[İstifadəçi:Aytac Xuduyeva|Aytac Xuduyeva]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aytac Xuduyeva|müzakirə]]) 06:06, 1 avqust 2022 (UTC) eomh0qztnonbk684snethoxz7rxok3w 4 757355 6557796 6543191 2022-08-01T11:07:16Z Xeyal 199793 1 həftədir iş getmir wikitext text/x-wiki {{məlumat səhifəsi|VP:}} Bu səhifə inzibatçı olmağı düşünən istifadəçilərə kömək etmək və yol göstərmək məqsədi daşıyır. Bir istifadəçinin inzibatçı olması üçün səsvermə yolu ilə vikicəmiyyətin təsdiqini qazanmalıdır. İnzibatçılığa ilk dəfə namizəd olan şəxs üçün namizədlik prosesi qarışıq və çətin gələ bilər. Hətta bu hala görə istifadəçi namizədlikdə uğursuz ola və Vikipediyada fəaliyyət göstərməklə bağlı həvəsi azala bilər. == Namizədlikdən əvvəl == İnzibatçılığa namizəd olmazdan qabaq özünüzə bu sualları verməyə çalışın: * Vikipediyanın [[Vikipediya:Qaydaların siyahısı|qaydaları]] və [[Vikipediya:Beş əsas prinsip|prinsiplər]]i ilə yaxından tanışammı? * İnzibatçı seçildikdən sonra səhifələrin silinməsi və mühafizəsi, qaydaları pozan istifadəçilərin bloklanması, tarixçələrin silinməsi və gizlədilməsində aktiv iştirak edəcəyəmmi? Silmə, mühafizə, bloklama, tarixçə düzəlişi alətlərindən tez-tez istifadə edəcəyəmmi? * İnzibatçı seçildikdən qısa müddət sonra fəallığımı xeyli azaldacaq və dayandıracaq hadisə baş verəcəkmi və ya planım olacaqmı? * [[Vikipediya:Mübahisələrin həlli|Mübahisələr]]in həll edilməsində iştirak edəcəyəmmi? Müzakirələr zamanı [[Vikipediya:Neytral mövqe|tərəfsiz]], səbrli, dözümlü, qərəzsiz, eləcə də, qaydalara uyğun şəkildə davrana biləcəyəmmi? * İnzibatçı seçilməyim həqiqətən Vikipediyaya bir şey qatacaqmı? Unutmayın ki, inzibatçı statusu olmadan da Vikipediyada bir çox şey edə bilərsiz: * yüksək keyfiyyətli məqalələr yaratmaq. * [[:Kateqoriya:Vikipediya:Təkmilləşdirmə|təkmilləşdirmə]] işlərində məşğul olmaq. * vandalizmlə mübarizə aparmaq üçün [[Vikipediya:Patrullar|patrul]] və [[Vikipediya:Rolbakerlər|rolbaker]] olmaq. * sistem məlumatlarını tərcümə etmək. * [[Vikipediya:Yeni istifadəçilərə ilişməyin|yeni istifadəçilər]]ə kömək etmək. Namizədlikdən öncə bir daha xatırlayın ki, '''inzibatçılıq nə mükafat, nə diplomatik toxunulmazlıq statusu, nə də bir imtiyazdır.''' === Axtarılan xüsusiyyətlər === Vikicəmiyyət inzibatçı namizədində axtardığı keyfiyyətlər müxtəlifdir. Ona görə də bu barədə konkret fikir bildirmək çətindir. Ən yaxşı yol [[Vikipediya:İnzibatçılar/Arxiv|arxivdəki]] namizədliklərlə tanış olub keçmiş müzakirələri oxumaqdır. Bu sayədə istifadəçilərin inzibatçılarda axtardığı keyfiyyətlər haqqında ümumi fikir sahibi ola bilərsiz. İstifadəçilərin inzibatçılarda axtardığı xüsusiyyətləri bu cür ümumiləşdirmək olar: * '''[[Vikipediya:Redaktə sayına görə vikipediyaçıların siyahısı|Redaktə sayı.]]''' Adətən 10-20 mindən çox redaktəsi olan istifadəçinin inzibatçı seçilmə ehtimalı daha yüksək olur. * '''Uzun müddətli fəaliyyət.''' 1 ilə yaxın fəaliyyət göstərən istifadəçilərin inzibatçı seçilmə ehtimalı az olur. Bu cür namizədlərdən daha çox təcrübə toplaması gözlənilir. Namizədlik üçün 2 il və ya daha uzunmüddətli fəaliyyət daha çox tövsiyə olunur. * '''Keyfiyyətli məqalələr.''' Keyfiyyətli məqalələr yaratmaq istifadəçinin [[Vikipediya:Stil kitabçası|stil kitabçası]]na, eləcə də, qaydalara nə dərəcədə bələd olduğunun bir göstəricisidir və istifadəçilərdə xoş təəssürat buraxır. * '''Dil biliyi.''' Azərbaycan dilini çox pis bilən istifadəçinin inzibatçı seçilmə ehtimalı çox az olur. * '''[[Vikipediya:Qaydaların siyahısı|Qaydaları bilmək.]]''' Vacib qaydaları bilməyən istifadəçinin inzibatçı seçilməsi çox mümkün olmur. Namizəddən [[Vikipediya:İnzibatçıların və bürokratların seçilməsi qaydaları|inzibatçılıq]], [[Vikipediya:Sürətli silmə kriteriyaları|silmə]], [[Vikipediya:Bloklama qaydaları|bloklama]], [[Vikipediya:Nəzakət|nəzakət]], [[Vikipediya:Ensiklopedik əhəmiyyətlilik|ensiklopedik əhəmiyyətlilik]], [[Vikipediya:Müəlliflik hüquqları|müəlliflik hüququ]], adlandırma, konfliktlər, [[Vikipediya:Səsvermə|səsvermə]] bağlı qaydalar haqqında məlumatlı olması gözlənilir. * '''[[Vikipediya:Bloklama qaydaları|Bloklanmama.]]''' Tez-tez, mütəmadi olaraq blokda olmaq namizədlik üçün mənfi haldır. Hətta bəzi istifadəçilər tez-tez bloklanmanı əsas gətirərək namizədə əlehinə səs verə bilərlər. * '''[[Vikipediya:Neytral mövqe|Tərəfsizlik]] və qərəzsizlik.''' Tərəf tutmaq, müəyyən istifadəçiyə qarşı qərəzli, aqressiv davranmaq vikicəmiyyətdə xoş qarşılanmır və seçilməmək üçün böyük səbəb ola bilər. * '''Müzakirələrdə aktivlik.''' Müzakirələrdə iştirak etməyən və ya passiv iştirak edən istifadəçilərin vikicəmiyyət tərəfindən inzibatçı seçilmə ehtimalı çox aşağıdır. * '''[[Vikipediya:Nəzakət|Nəzakətlilik]] və səbrlilik.''' Müzakirələrdə kobud dildə danışmaq, etika qaydalarına riayət etməmək, nəzakətsiz danışıq üslubu, hövsələsiz davranmaq istifadəçilər tərəfindən mənfi xüsusiyyətlər kimi qəbul olunur. * '''[[Vikipediya:Konsensus|Komanda ilə iş.]]''' Digər istifadəçilərin fikrini nəzərə almaq, [[Vikipediya:Redaktə müharibəsi|redaktə müharibəsi]]ndə iştirak etməmək, ümumi qəbul edilmiş qərarlara riayət etmək, vacib qərarlar üçün vikicəmiyyətin də fikrini soruşmaq namizəddə axtarılan xüsusiyyələrlərdir. * '''Müstəqillik.''' Başqa bir istifadəçinin təsirində olmaq, səsvermələrdə qruplaşmaq inzibatçı seçilmək şansını azaldır. * '''Etibarlılıq.''' Saxtakarlıqla məşğul olan, [[Vikipediya:Kuklalar|kukla hesablar]] işlədən, [[Vikipediya:Səs ovçuluğu|səs ovçuluğu]]ndan istifadə edən, vikicəmiyyəti aldadan istifadəçilərin inzibatçı seçilmə ehtimal demək olar ki, olmur. === İnzibatçıların rəyini soruşmaq === İnzibatçılığa namizədlik verməzdən öncə atılacaq müsbət addımlardan biri digər [[Vikipediya:İnzibatçılar|inzibatçılar]]ın fikrini soruşmaqdır. Xüsusilə, namizədliklə bağlı tərəddüdləriniz varsa, inzibatçıların rəyini almaq tövsiyə olunur. Digər inzibatçıların fikrini soruşaraq inzibatçı seçilib-seçilməmə ehtimalınız haqqında müəyyən fikir sahibi ola bilərsiz. Bunun üçün 3-4 aktiv inzibatçıya müraciət yollamaq kifayətdir. Onlara inzibatçılığa namizəd olmağı düşündüyünüzü bildirin, bu barədə nə düşündüklərini soruşun, inzibatçılıq üçün hansı keyfiyyətlərinizin çatışmadığını öyrənməyə çalışın. Sonda təşəkkür etməyi unutmayın! == Namizədlik və səsvermə == İnzibatçılığa hazır olduğunuza əmin olduqdan sonra İnzibatçılar səhifəsində öz namizədlik səsvermənizi başlada bilərsiniz. Səsverməni başlatmaq üçün buradakı əlavəni doldurub "İnzibatçı statusunun verilməsi ilə bağlı səsvermələr" başlığının altına yerləşdirməlisiniz. Beləliklə, inzibatçılıq namizədliyiniz və inzibatçılıq səsverməniz başlamış olur. Səsverməni başlatdıqdan dərhal sonra indiyə kimi verdiyiniz töhfələr, inzibatçılığa namizədlik səbəbiniz, inzibatçı seçildikdən sonrakı fəaliyyət haqqında məlumat yerləşdirib istifadəçiləri məlumatlandırın. Bu, sizin seçilmə ehtimalınızı artıra bilər. Sizə sual verən istifadəçiləri cavabsız qoymayın, suallara səbrlə yanaşın. Səsvermənin gedişatı zamanı istifadəçilərin müxtəlif fikirləri ilə qarşılaşa bilərsiz, çünki yuxarıda da qeyd olunduğu kimi vikicəmiyyətin inzibatçılarda axtardığı keyfiyyətlər müxtəlifdir. Odur ki, əlehinə səs versə bilə, hər bir istifadəçinin fikrinə hörmətlə yanaşın, heç bir halda üstünə getməyin. Səsvermə haqqında digər istifadəçiləri məlumatlandırmaq istəyirsizsə, Kənd meydanında bu barədə məlumat xarakterli yazı yerləşdirin. Digər istifadəçilərə dəvətnamələr də göndərə bilərsiz, amma bunu kütləvi şəkildə aparmamalısız. Sadəcə aktiv istifadəçilərdən 10-15 nəfər dəvətnamə göndərməyiniz daha məqbuldur. Kütləvi şəkildə dəvətnamələr göndərmək vikicəmiyyətdə xoş təəssürat buraxmır. Vikipediyadan qıraq vasitəsilər, məsələn, sosial şəbəkələr vasitəsilə səsvermənizə istifadəçilər dəvət göndərib onları səs verməyə məcbur etməyin. Bu, səs ovçuluğu hesab olunur və sizin namizədliyinizə mənfi təsir edə, hətta səsvermənizin dayandırılmasına gətirib çıxara bilər. === Səsvermənin gedişatına təsir edən faktorlar === Bəzi faktorlar sizin səsvermənizin gedişatına təsir edə, hətta istifadəçilərin səslərinin dəyişməsinə səbəb ola bilər. Onları bu cür ümumiləşdirmək olar: * '''Mütəmadi namizədlik.''' Qısa müddət ərzində bir neçə dəfə namizəd olmaq vikicəmiyyətdə xoş təəssürat buraxmır və bəzi istifadəçilər bunu "güc mübarizəsi" kimi qəbul edə bilərlər. * '''Qarşı səslərə münasibət.''' Qarşı səs verən istifadəçilərin üzərinə getmək, onlara qarşı aqressiv davranmaq, bu barədə təzyiq etmək səsverməyə mənfi göstərir. Bunu görən digər istifadəçilər qarşı səs verə bilərlər. * '''Kukla hesablar.''' Kukla hesablarla özünüzə səs vermək yol verilməzdir. Buna görə hətta səsvermə zamanı bloklana bilərsiniz. * '''Səs ovçuluğu.''' Heç bir halda başqalarını səsverməyə qatılmağa məcbur etməyin, lehinə səslər istəməyin, gizli şəkildə səs ovçuluğu ilə məşğul olmayın. == Namizədlikdən sonra == kh7oo3nlod1tq6of3n8ovqytwu30c4y 2 757387 6556656 6556603 2022-07-31T12:44:32Z Sura Shukurlu 169201 /* Şəxsi həyatı və ölümü */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994|1999]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[Böyük Vətən müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəli ilk azərbaycanlı hərbi pilot idi. O, Böyük Vətən müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. O, [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] (II, VI, VII və VIII çağırışlar) deputatı və respublikanın sosial təminat naziri (1951-1974) vəzifələrini icra etmişdir. Züleyxa Seyidməmmədova 1941-ci ildən [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Sov.İKP]]-nin üzvü və [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Təftiş Komissiyasının sədri olub. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> O, qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Qırmızıbayraqlı Leninqrad Hərbi mühəndis Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 8-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> O, Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin (2, 6, 7, 8-ci çağırış) deputatı olmuşdur.<ref name=":8" /><ref name=":5" /> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1999-cu ilin<ref name=":1" /><ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> <ref>https://clb.az/arxiv2021/dosyalar/1725.pdf</ref> 1994<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|issue=7|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|issue=30}}</ref><ref>http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm</ref><ref>http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Hqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1995-ci ildə faşizm üzərində qələbənin 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] (Rzayev Nazim İsrafil oğlu) “Göylər sonsuz bir dənizdir” kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmdə Z.Seyidməmmədova özü iştirak etmişdi. * 1974 — [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] * 1995 — [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa"]] === Musiqi === Tofiq Quliyev Rəşid Behbudovun təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdir.<ref name=":5" /> <ref>https://clb.az/arxiv2021/dosyalar/1725.pdf</ref> Bütün bunlar müğənni Rəşid Behbudovun da nəzərindən yayınmır, onun müraciətilə görkəmli bəstəkar Tofiq Quliyev Züleyxa haqqında mahnı bəstələyir. Rəşid Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınır. Sonradan isə vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılır.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 7715iokya31xc3in6cawsxmc9i0770x 6556658 6556656 2022-07-31T12:55:20Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994|1999]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[Böyük Vətən müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəli ilk azərbaycanlı hərbi pilot idi. O, Böyük Vətən müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. O, [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] (II, VI, VII və VIII çağırışlar) deputatı və respublikanın sosial təminat naziri (1951-1974) vəzifələrini icra etmişdir. Züleyxa Seyidməmmədova 1941-ci ildən [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Sov.İKP]]-nin üzvü və [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Təftiş Komissiyasının sədri olub. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> O, qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Qırmızıbayraqlı Leninqrad Hərbi mühəndis Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 8-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> O, Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin (2, 6, 7, 8-ci çağırış) deputatı olmuşdur.<ref name=":8" /><ref name=":5" /> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1999-cu ilin<ref name=":1" /><ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> {{Efn|Bəzi mənbələrdə vəfat tarixi 1994-cü il olaraq da göstərilmişdir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş vəvəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Hqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1995-ci ildə faşizm üzərində qələbənin 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] (Rzayev Nazim İsrafil oğlu) “Göylər sonsuz bir dənizdir” kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmdə Z.Seyidməmmədova özü iştirak etmişdi. * 1974 — [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] * 1995 — [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa"]] === Musiqi === Tofiq Quliyev Rəşid Behbudovun təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdir.<ref name=":5" /> <ref>https://clb.az/arxiv2021/dosyalar/1725.pdf</ref> Bütün bunlar müğənni Rəşid Behbudovun da nəzərindən yayınmır, onun müraciətilə görkəmli bəstəkar Tofiq Quliyev Züleyxa haqqında mahnı bəstələyir. Rəşid Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınır. Sonradan isə vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılır.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} glt87hq4fmv2xxjuqepu86w5vgdlh8l 6557011 6556658 2022-07-31T19:06:21Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994|1999]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[Böyük Vətən müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəli ilk azərbaycanlı hərbi pilot idi. O, Böyük Vətən müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. O, [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] (II, VI, VII və VIII çağırışlar) deputatı və respublikanın sosial təminat naziri (1951-1974) vəzifələrini icra etmişdir. Züleyxa Seyidməmmədova 1941-ci ildən [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Sov.İKP]]-nin üzvü və [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Təftiş Komissiyasının sədri olub. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> O, qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Qırmızıbayraqlı Leninqrad Hərbi mühəndis Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 8-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> O, Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin (2, 6, 7, 8-ci çağırış) deputatı olmuşdur.<ref name=":8" /><ref name=":5" /> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1995-ci ildə faşizm üzərində qələbənin 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] (Rzayev Nazim İsrafil oğlu) “Göylər sonsuz bir dənizdir” kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmdə Z.Seyidməmmədova özü iştirak etmişdi. * 1974 — [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] * 1995 — [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa"]] === Musiqi === Tofiq Quliyev Rəşid Behbudovun təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdir.<ref name=":5" /> <ref>https://clb.az/arxiv2021/dosyalar/1725.pdf</ref> Bütün bunlar müğənni Rəşid Behbudovun da nəzərindən yayınmır, onun müraciətilə görkəmli bəstəkar Tofiq Quliyev Züleyxa haqqında mahnı bəstələyir. Rəşid Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınır. Sonradan isə vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılır.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} j0ip09ig1ek12lrujbwotnxoifz3pjo 6557024 6557011 2022-07-31T19:26:43Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[Böyük Vətən müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəli ilk azərbaycanlı hərbi pilot idi. O, Böyük Vətən müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. O, Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin (2, 6, 7, 8-ci çağırış) deputatı olmuşdur.<ref name=":8" /><ref name=":5" /> O, [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] (II, VI, VII və VIII çağırışlar) deputatı və respublikanın sosial təminat naziri (1951-1974) vəzifələrini icra etmişdir. Züleyxa Seyidməmmədova 1941-ci ildən [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|Sov.İKP]]-nin üzvü və [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Təftiş Komissiyasının sədri olub. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Qırmızıbayraqlı Leninqrad Hərbi mühəndis Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|“Göylər sonsuz bir dənizdir”]] kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir. === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 4vhwf6kuinf7c6gbltwxzit4o5sh7rx 6557383 6557024 2022-08-01T05:28:11Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[Böyük Vətən müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəli ilk azərbaycanlı hərbi pilot, həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> O, Böyük Vətən müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı<ref name=":8" /><ref name=":5" /> olmuş və 1951-1974-cü illərdə respublikanın sosial təminat naziri vəzifəsini icra etmişdir. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Qırmızıbayraqlı Leninqrad Hərbi mühəndis Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|“Göylər sonsuz bir dənizdir”]] kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir. === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 5a6h318x32dsjx08dfsw0vu2wnpxrzu 6557410 6557383 2022-08-01T05:44:25Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi. O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu. Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib. Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Qırmızıbayraqlı Leninqrad Hərbi mühəndis Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|“Göylər sonsuz bir dənizdir”]] kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir. === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} t3oguaj0x858xy3vr18zq9m7nx66azx 6557444 6557410 2022-08-01T05:59:57Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Qırmızıbayraqlı Leninqrad Hərbi mühəndis Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|“Göylər sonsuz bir dənizdir”]] kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir. === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} klqkuyzuidazd6tzuubvjjneegu9gra 6557452 6557444 2022-08-01T06:04:10Z Sura Shukurlu 169201 /* İctimai-siyasi fəaliyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, Valeriy Çkalov, Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edir.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|“Göylər sonsuz bir dənizdir”]] kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir. === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} kx29nqqaycrzyet6pgpsd3h5l4q9148 6557468 6557452 2022-08-01T06:12:29Z Sura Shukurlu 169201 /* Filmoqrafiya */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!” - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında “küləyin dənizə atdığı qız” kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: “Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır.”<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın “Şərəf lövhəsi”nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli “YAK” təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, “Buzovnaneft”in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu “səma qızı” adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq...” adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm”.}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi “Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?” sualına “Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir” cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 “Şərəf nişanı” ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} “За Oтечество” qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|“Göylər sonsuz bir dənizdir”]] kinotrilogiyası çəkilmiş, “Züleyxa” adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan “Züleyxa” mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} sz6v98zfe1ultadkurn96a8h5771yh0 6557499 6557468 2022-08-01T06:39:42Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11" /> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> 1967-ci ilin sentyabrında Leninqradda Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif edilmişdir.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdür.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref>{{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "За Oтечество" qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} dfu9avqnsd14cym96mbo4jmuo4na5lw 6557512 6557499 2022-08-01T06:51:52Z Sura Shukurlu 169201 /* İctimai-siyasi fəaliyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} reo9s45dfk1leqi1cewt79wsyrwbw3o 6557546 6557512 2022-08-01T07:07:01Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref>{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=2021-05-07}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} pvqpqtb4tjma0ew1fsyw2np78fk56lj 6557550 6557546 2022-08-01T07:09:28Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir .{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref>{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":3" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref>{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 30ndjamocwrjjm3o8xir07k0o26o105 6557557 6557550 2022-08-01T07:14:51Z Sura Shukurlu 169201 /* Ali təhsili */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]] * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} dx58wnbp77oobdbl6cw9pa0xr3b1sz9 6557560 6557557 2022-08-01T07:18:26Z Sura Shukurlu 169201 /* Təltif və mükafatları */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri|bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova|şəkil=Зулейха Сеидмамедова.png|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} e3jjm0wq1p7e2tfesh0pm16ob3kw90g 6557568 6557560 2022-08-01T07:27:16Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} [[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb]] Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|268x268px]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|left|thumb|281x281px]] Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} ikylq695d28qdbjtex39c5ovy5f2sfh 6557585 6557568 2022-08-01T07:39:24Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']] 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" />[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]]Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|281x281px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" />[[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|253x253px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova.png|thumb|285x285px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} tmalyt5d5lxujqnpzxrw8697p1xy7oh 6557606 6557585 2022-08-01T07:53:51Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|223x223px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']] 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]]Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|281x281px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" />[[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova.png|thumb|285x285px]]1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} qfwmttl7is0xn0iicz6mwweafeadtwc 6557613 6557606 2022-08-01T07:59:27Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']] 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|281x281px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova.png|thumb|285x285px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 3o56om3osm7ma3d0ire39u472boxcdy 6557615 6557613 2022-08-01T08:03:37Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|200x200px]] 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}}[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|280x280px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova.png|thumb|285x285px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} t39nswcxu0vl9ajjrc3uo6ddidqg2f2 6557616 6557615 2022-08-01T08:04:07Z Sura Shukurlu 169201 /* Ali təhsili */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|199x199px]] 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref> Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}}[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|280x280px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova.png|thumb|285x285px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} b4m5hqb27ezjy8v73sw2tluytjel1rf 6557617 6557616 2022-08-01T08:04:38Z Sura Shukurlu 169201 /* Ali təhsili */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|199x199px]] 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|280x280px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova.png|thumb|285x285px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} np6snq40ng4xga8ykh6zw6mvent293j 6557621 6557617 2022-08-01T08:13:57Z Sura Shukurlu 169201 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|204x204px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] 1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" />[[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 4cltao35lx9jn6n2rty9kvmd5r3zga9 6557627 6557621 2022-08-01T08:25:13Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 52h88yabmcf8y86648n1km78aex5h5b 6557629 6557627 2022-08-01T08:25:59Z Sura Shukurlu 169201 /* İctimai-siyasi fəaliyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref>{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=366}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365|lang=ru}}</ref> Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 5uo1i4fstq0ujeird2hmngmzyzighmb 6557633 6557629 2022-08-01T08:29:56Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} ehtagffhwr0cu2x6gy4b2mi33qrblrr 6557641 6557633 2022-08-01T08:36:47Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm}}</ref> 10 noyabrında<ref>{{Cite news|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm}}</ref> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} tg7xlt0h39hhf6s5t2ejg7rytf8u0jk 6557645 6557641 2022-08-01T08:40:57Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.{{Sfn|MATM HXƏF|3627}} 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 50k0jdddzubq8bne1x1jenem6yamgzo 6557646 6557645 2022-08-01T08:42:07Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} == ***** == {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} 2usw9hujyjkmael7yozsxb2ytmti7wd 6557649 6557646 2022-08-01T08:43:51Z Sura Shukurlu 169201 /* Ədəbiyyat */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === [[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]] Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} gh3tz6ipo0aakah9wh1yczn9a9wx7do 6557651 6557649 2022-08-01T08:44:49Z Sura Shukurlu 169201 /* İctimai-siyasi fəaliyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul=Azərbaycan Respublikasının Sosial Təminat naziri |bayraq=COA_Azerbaijan_SSR.png|bayraq2=Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg|dövr əvvəl=[[1952]]|dövr son=[[1975]]|xələfi=[[Məmməd Qazıyev]]|mükafatları=|adı=Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil=Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg|doğum tarixi=22 mart 1919|doğum yeri=[[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[AXC]]|vəfat tarixi=10 noyabr 1994|vəfat yeri=[[Bakı]], [[Azərbaycan]]|partiya=[[Sov.İKP]]|təhsili=[[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>Jukovksi adına Hərbi-Hava Akademiyası<br>Sov.İKP MK yanında Ali Partiya Məktəbi|xidmət illəri=1941-1945|mənsubiyyəti={{flaqifikasiya|SSRİ}}|qoşun növü={{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri|rütbəsi=[[Kapitan]]|rəhbərlik edib=586-cı qadın qırıcı aviasiya alayının komandir müavini|döyüşlər=[[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]]|təltifləri={{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Qırmızı ulduz" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}}}'''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2021-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=http://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=http://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.{{Sfn|History Titans|2019|p=6}} Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.{{Sfn|Dell|2017|p=8}} Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu<ref name=":15" />.{{Sfn|Cottam|1997|p=252}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrə görə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=http://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|ref=harv|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} qtkc5z7lgurgi4xal785oynxhi09n4a 0 758268 6557536 6542558 2022-08-01T07:03:28Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Təkrarlanan tədbir | adı = Rebuild Karabakh | orijinal adı = {{Dil-az|Azərbaycan Beynəlxalq "Qarabağın Bərpa, Yenidənqurma və İnkişafı" Sərgisi}} | loqo = Rebuild Karabakh.jpg | loqo_ölçü = 300 | loqo_alt = | loqo_izah = | şəkil = | şəkil_ölçü = | şəkil_izah = | status = aktiv | janr = sərgi | tarix = | başlama = | bitmə = | tezlik = hər ilin payızında | məkan = [[Bakı Ekspo Mərkəzi]] | yer = [[Bakı]] | koordinatlar = | ölkə = {{AZE}} | illər = | yaranıb = 2021-ci il | təsisçi = | sonuncu = 2021-ci il | əvvəlki = | növbəti = 19-21 oktyabr, 2022-ci il | iştirakçılar = | tamaşaçılar = | tutumu = | büdcə = | tədbirlər = | rəhbər = | himayədar = | təşkilatçı = [[Caspian Event Organisers]] | qeydiyyat = | dəstək = [[Qarabağ Dirçəliş Fondu]], AZPROMO, [[Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi (Azərbaycan)|Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi]]<ref name="azpromo1">{{cite web |title=“Rebuild Karabakh 2021” sərgisi davam edir {{!}} AZPROMO |url=https://azpromo.az/az/posts/1379/rebuild-karabakh-2021-sergisi-davam-edir |website=azpromo.az |accessdate=19 iyul 2022}}</ref> | vebsayt = {{URL|https://rebuildkarabakh.az/}} | hazırkı = | qeydlər = }} '''Rebuild Karabakh''' və ya '''Azərbaycan Beynəlxalq "Qarabağın Bərpa, Yenidənqurma və İnkişafı" sərgisi''' — [[Qarabağ]]ın bərpasına həsr olunmuş yeganə və ilk ixtisaslaşmış sərgidir<ref name="trend1">{{cite web |title=В бакинском Экспоцентре открывается выставка "Rebuild Karabakh" |url=https://www.trend.az/business/3500438.html |website=Trend.Az |accessdate=19 iyul 2022 |language=ru |date=19 oktyabr 2021}}</ref>. Sərgi bir çox dövlət qurumları və nazirliklər tərəfindən dəstəklənən özəl sektor-dövlət tərəfdaşlığını möhkəmləndirmək üçün cəlbedici və səmərəli biznes platformadır<ref name="azertag1">{{cite web |title=Azərbaycanın bir sıra nazirləri, komitə və agentlik rəhbərləri “Rebuild Karabakh 2021” sərgisinə təbrik məktubları göndərib |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycanin_bir_sira_nazirleri_komite_ve_agentlik_rehberleri_Rebuild_Karabakh_2021_sergisine_tebrik_mektublari_gonderib-1903830 |website=azertag.az |accessdate=19 iyul 2022 |language=az}}</ref>. Rebuild Karabakh ilk dəfə ənənəvi Xəzər İnşaat Həftəsinin bir hissəsi olaraq 20–22 oktyabr 2021-ci il tarixlərində Bakı Ekspo Mərkəzində keçirilmişdir<ref name="report1">{{cite web |title=Azərbaycanda ilk dəfə "Rebuild Karabakh 2021" sərgisi keçiriləcək |url=https://report.az/biznes-xeberleri/azerbaycanda-ilk-defe-rebuild-karabakh-2021-sergisi-kecirilecek/ |website=Report İnformasiya Agentliyi |accessdate=19 iyul 2022 |language=az}}</ref>. Üç gün ərzində Xəzər İnşaat Həftəsinə gələn ziyarətçilər dünyanın 17 ölkəsindən 279 şirkətin məhsulları ilə tanış oldular<ref name="aztv1">{{cite web |title="Rebuild Karabakh" exhibition starts operating |url=https://aztv.az/en/news/15716/rebuild-karabakh-exhibition-starts-operating |website=aztv.az |accessdate=19 iyul 2022}}</ref>. == Məqsəd == Sərginin məqsədi müxtəlif ölkələrdən olan şirkətlərin Qarabağ bölgəsinin sürətli bərpasına töhfə verə biləcək unikal təcrübə, innovativ həll variantları və investisiya təkliflərini bir platformada nümayiş etdirməkdir. Sərgi həmçinin şirkətlərin və dövlət qurumlarının nümayəndələri arasında dialoq üçün ünsiyyət platforması yaradır<ref name="news1">{{cite web |title=В Баку состоялось открытие выставки Rebuild Karabakh |url=https://1news.az/news/20211020051512880-V-Baku-sostoyalos-otkrytie-vystavki-Rebuild-Karabakh |website=1news.az |accessdate=19 iyul 2022 |language=ru}}</ref>. == Sərginin bölmələri == {{columns-list|2| * Energetika * Ekologiya * İnformasiya texnologiyaları * İnşaat * Kənd təsərrüfatı * Qida sənayesi * Mədənçilik * Nəqliyyat * Sağlamlıq * Təhlükəsizlik * Təhsil * Turizm və mədəni irs * Yol tikintisi və infrastrukturu }} == Memorandum == 8 oktyabr 2021-ci il tarixində Qarabağ Dirçəliş Fondu ilə "[[Caspian Event Organisers]]" arasında əməkdaşlığa dair "Anlaşma Memorandumu" imzalanmışdır<ref name="azen1">{{cite web |title=Baku hosts Rebuild Karabakh exhibition |url=https://www.azernews.az/business/184613.html |website=Azernews.Az |accessdate=19 iyul 2022 |language=en |date=21 oktyabr 2021}}</ref>. Anlaşma Memorandumuna əsasən, 20–22 oktyabr 2021-ci il tarixlərində [[Bakı Ekspo Mərkəzi]]ndə keçirilmiş 1-ci Azərbaycan Beynəlxalq "Qarabağın Bərpa, Yenidənqurma və İnkişafı" Rebuild Karabakh sərgisində Qarabağın bərpası və yenidənqurulması istiqamətində görülən işlərə töhfə vermək məqsədilə "Caspian Event Organisers" şirkəti sərgidə iştirak etmiş şəxslərin ödənilmiş qeydiyyat haqqından müəyyən hissəsini [[Qarabağ Dirçəliş Fondu]]na ianə etdi. Memorandumun şərtlərinə uyğun olaraq, "Caspian Event Organisers" tərəfindən 1-ci Azərbaycan Beynəlxalq "Qarabağın Bərpa, Yenidənqurma və İnkişafı" Rebuild Karabakh sərgisi çərçivəsində QDF-in təşəbbüsləri dəstəklənir. Qarabağ Dirçəliş Fondu isə öz növbəsində sərginin keçirilməsində "Caspian Event Organisers" şirkətinə təşkilati dəstək göstərməyi, ona müraciət etmiş və sərgidə iştirak etmək istəyən şəxsləri "Caspian Event Organisers" şirkətinə yönəltməyi öhdəsinə götürür<ref name="qdf1">{{cite web |title=Qarabağ Dirçəliş Fondu ilə “Caspian Event Organisers” MMC arasında əməkdaşlığa dair “Anlaşma Memorandumu” imzalanıb - FOTO |url=https://qdf.gov.az/xeberler/129-Qarabag-Dirchelish-Fondu-ile-Caspian-Event-Organisers-MMC-arasinda-emekdashliga-dair-Anlashma-Memorandumu-imzalanib-FOTO.html |website=qdf.gov.az |accessdate=19 iyul 2022 |language=az}}</ref><ref name="azertag2">{{cite web |title=“Rebuild Karabakh” sərgisi Qarabağ Dirçəliş Fonduna dəstək verəcək |url=https://azertag.az/xeber/Rebuild_Karabakh_sergisi_Qarabag_Dirchelis_Fonduna_destek_verecek-1874757 |website=azertag.az |accessdate=19 iyul 2022 |language=az}}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * {{rəsmi saytı|rebuildkarabakh.az}} [[Kateqoriya:Azərbaycanda sərgilər]] bu670wgaz6icvi9hd0f4nlsvpwkyphr 0 758315 6557277 6542891 2022-08-01T01:14:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Biskra''' ({{Dil-ar|'''بسكرة '''}}) — [[Əlcəzair|Əlcəzairin]] şimalında şəhər, [[Biskra vilayəti|eyniadlı vilayətin]] və dairənin inzibati mərkəzi. [[Əlcəzair şəhəri|Əlcəzair şəhərindən]] təxminən 400 km cənub-şərqdə, [[Batna (şəhər)|Batna şəhərindən]] 115 km cənub-qərbdə və Tuqqurt şəhərindən 222 km şimalda yerləşir. Əhalisi 190 min nəfərdir (2005-ci il təxmini).<ref name="looklex2">[http://looklex.com/e.o/biskra.htm Biskra] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181018230151/http://looklex.com/e.o/biskra.htm |date=2018-10-18 }} LookLex Encyclopaedia {{ref-en}}</ref> == Tarixi == IX əsrdə şəhərin yerləşdiyi torpaqlar [[ərəblər]] tərəfindən zəbt edilmişdir. XII əsrin əvvəllərində Biskra yarımmüstəqil Zab dövlətinin paytaxtı olmuşdur. Buna baxmayaraq, artıq XIII əsrdə bu torpaqlar [[İfriqiyə|İfriqiyə dövlətini]] idarə edən Hafsilər sülaləsinin hakimiyyəti altına keçmişdir. 1552-ci ildə Biskra [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı İmperiyası tərəfindən]] fəth edilmişdir.<ref name="looklex2" /><ref name="britannica3">{{cite web|url=http://www.britannica.com/bps/search?query=Biskra|title=Biskra (Algeria)|deadlink=yes|lang=en}} Britannica Online Encyclopedia</ref> Türk hökmranlığı XIX əsrin birinci yarısına qədər davam etmişdir. 1844-cü ildə Biskra [[Fransa|fransız]] qoşunları tərəfindən tutulmuşdur.<ref name="WDL22">{{cite web|url=http://www.wdl.org/ru/item/8784/|title=Рынок, Бискра, Алжир|website=World Digital Library|date=1899|accessdate=2013-09-25|archive-date=2013-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20130927132414/http://www.wdl.org/ru/item/8784/|deadlink=no}}</ref> 1849–1851-ci illərdə şəhərdə qala ucaldılmışdır.<ref name="looklex2" /><ref name="britannica3" /> 1962-ci ildə Biskra müstəqil Əlcəzairin bir hissəsi olmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Əlcəzair şəhərləri]] 4o3tp4axjcgkbieih25l368t3k27u6q 0 758467 6556821 6550282 2022-07-31T16:17:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Alim İbrahimov |orijinal adı = Alim Səhrab oğlu İbrahimov |şəkil = Alim İbrahimov.jpg |şəklin ölçüsü = 180px |şəklin izahı = |digər adı = |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 26.12.1993 |doğum yeri = [[Ucar rayonu]]nun [[Qazıqumlaq]] kəndi, [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 29.09.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = şəhid |dəfn yeri = [[Mingəçevir şəhəri]] [[ Şəhidlər xiyabanı]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |milliyyəti = {{AZE}} |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |qoşun növü = |xidmət illəri = 2020 |rütbə = əsgər |hissə = |komandanlıq etməsi = |vəzifəsi = |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] |əlaqələr = |istefada = |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}}, {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} Alim Səhrab oğlu İbrahimov ({{DVTY}}) [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi == Həyatı == Alim Səhrab oğlu İbrahimov 1993-cü ilin 26 dekabrında [[Ucar rayonu]]nun [[Qazıqumlaq]] kəndində anadan olub. Ailəsi [[Mingəçevir|Mingəçevir şəhəri]]nə köçəndən sonra o, təhsilini [[Mingəçevir]] şəhər 4 saylı orta məktəbində alıb. Hələ uşaq yaşlarından musiqiyə həvəsi olub. Alim İbrahimov 2004-2010-cu illərdə Bülbül adına Mingəçevir şəhər 2 saylı Musiqi məktəbində qarmon ixtisası üzrə oxuyub, daha sonra Milli Konservatoriyanın nəzdində Musiqi Kollecində təhsilini davam etdirib. 2017-ci ildən Arif Məmmədov adına Göyçay şəhər Uşaq Musiqi məktəbində qarmon ixtisası üzrə müəllim işləyib. 2020-ci ilin 27 sentyabrında [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] başlayanda Alim də cəbhəyə yollanır. Döyüşlərdə rəşadət göstərir, [[Tərtər]]in [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] qəsəbəsi istiqamətində ağır döyüşlərin birində şəhidlik zirvəsinə ucalır. Noyabrın 2-də [[Mingəçevir|Mingəçevir şəhəri]]nin [[Mingəçevir Şəhidlər Xiyabanı|Şəhidlər xiyabanı]]nda dəfn olunub. Subay idi. [https://medeniyyet.az/page/news/58276/Sehneden-sengere-layihesinde-sehid-Alim-Ibrahimov.html Mədəniyyət.az] == Hərbi xidməti == Alim İbrahomov [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]]ın işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq igidlik və şücaət nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən ölümündən sonra "[["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|Suqovuşanın azad olunmasına görə]]", "[["Vətən uğrunda" medalı|Vətən uğrunda]]" medalları ilə təltif edilib.[https://memorial.az/az/qehremanlarimiz/2263Memorial] [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Alim İbrahimov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Alim İbrahimov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} == Həmçinin bax == [[Kateqoriya:Vətən müharibəsi şəhidləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan medalları|Suqovuşan]] [[Kateqoriya:Ucar rayonunda doğulanlar]] ifbe48d9lntm2idu5dvfbtfjv8215pp 0 758504 6557281 6542918 2022-08-01T01:23:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Blida''' ({{Dil-ar|البليدة}}) — [[Əlcəzair|Əlcəzairin]] şimalında şəhər, [[Blida vilayəti|eyniadlı vilayətin]] inzibati mərkəzi. Ölkənin paytaxtı [[Əlcəzair şəhəri|Əlcəzair]] şəhərindən təqribən 45 km cənub-qərbdə,<ref>Alice Cherki and Nadia Benabid (2006) ''Frantz Fanon: A Portrait'', Cornell University Press, 255 pages ISBN 0-8014-7308-X</ref> Tell-Atlas silsiləsinin ətəyində, dəniz səviyyəsindən 260 m yüksəklikdə yerləşir. Əhalisi 2008-ci ilin məlumatına görə 163586 nəfərdir.<ref>{{Cite web|url=http://www.ons.dz/collections/w09_p1.pdf|title=Recensement 2008 de la population algérienne, wilaya de Blida, sur le site de l’ONS.|access-date=2014-10-19|archive-date=2018-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20180723195129/http://www.ons.dz/collections/w09_p1.pdf|deadlink=no}}</ref> Blida adı [[Ərəb dili|ərəbcə]] şəhər mənasını verən "bəlda" sözündəndir. Şəhərin yaxınlığında varvar meymununun azsaylı yaşayış yerlərindən biri olan Çiffa dərəsi yerləşir.<ref>C. Michael Hogan, (2008) [http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=31757&lang=us ''Barbary Macaque: Macaca sylvanus'', Globaltwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120419033431/http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=31757&lang=us|date=2012-04-19}}</ref> == Əhalisi == Şəhər əhalisinin dinamikası:<ref name="GHC092">{{Cite web |title=the People’s Democratic Republic of Algeria — Blida (Geohive) |url=http://www.geohive.com/cntry/algeria.aspx?levels=Blida |access-date=2022-07-20 |archive-date=2012-05-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120518203607/http://www.geohive.com/cntry/algeria.aspx?levels=Blida |url-status=unfit }}</ref> {| class="wikitable" border="1" |+ ! 1977 ! 1987 ! 1998 ! 2008 |- | 116,949 | 127,284 | 144,225 | 163,586 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Əlavə ədəbiyyat == * {{BEEL|Блида}} [[Kateqoriya:Əlcəzair şəhərləri]] tu985l8j4sypukqag3sgius2ddytylm 0 758618 6557461 6550323 2022-08-01T06:08:33Z Aytac Xuduyeva 251708 wikitext text/x-wiki {{universitet}} '''Harvard Kolleci''' — Harvard Kolleci [[Massaçusets]] ştatının [[Kembric]] [[şəhər]]ində yerləşən [[Sarmaşıq Liqası]] tədqiqat universiteti olan Harvard Universitetinin bakalavr kollecidir. 1636-cı ildə qurulan Harvard Kolleci [[ABŞ]]-ın ən qədim ali təhsil müəssisəsi olan <ref>{{Cite book|first1=Frederick |last1=Rudolph |title=The American College and University |year=1961 |page=3 |isbn=0-8203-1285-1 |publisher=University of Georgia Press}}</ref> və [[dünya]]nın ən prestijli təhsil müəssisəsi olan Harvard Universitetinin orijinal məktəbidir. <ref>*{{cite book|title=Making Harvard Modern: The Rise of America's University|last1=Keller |first1=Morton|last2=Keller|first2=Phyllis|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-514457-0|quote=Harvard's professional schools... won world prestige of a sort rarely seen among social institutions. [...] Harvard's age, wealth, quality, and prestige may well shield it from any conceivable vicissitudes.|year=2001|pages=463–481}} *{{Cite book|title=How Harvard Rules: Reason in the Service of Empire|quote=... [Harvard's] tremendous institutional power and prestige [...] Within the nation's (arguably) most prestigious institution of higher learning ...|chapter=Sexual Shakedown|pages=[https://archive.org/details/howharvardrulesr00trum/page/326 326–336]|year=1989|publisher=South End Press|isbn=0-89608-284-9|editor1-first=John|last=Spaulding|first=Christina|editor-last=Trumpbour|chapter-url=https://archive.org/details/howharvardrulesr00trum/page/326}} *{{cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/2011-03-10/harvard-mit-ranked-most-prestigious-universities-study-reports.html|title=Harvard, MIT Ranked Most Prestigious Universities, Study Reports|author=David Altaner|publisher=Bloomberg|date=March 9, 2011|access-date=March 1, 2012|archive-date=March 14, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110314002025/https://www.bloomberg.com/news/2011-03-10/harvard-mit-ranked-most-prestigious-universities-study-reports.html|url-status=live}} *{{cite book|title=Collier's Encyclopedia|publisher=Macmillan Educational Co. |year=1986|quote=Harvard University, one of the world's most prestigious institutions of higher learning, was founded in Massachusetts in 1636.}} *{{cite web|last=Newport|first=Frank|title=Harvard Number One University in Eyes of Public Stanford and Yale in second place|date=26 August 2003|url=http://www.gallup.com/poll/9109/harvard-number-one-university-eyes-public.aspx|publisher=Gallup|access-date=6 June 2020|archive-date=25 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925172644/http://www.gallup.com/poll/9109/harvard-number-one-university-eyes-public.aspx|url-status=live}} *{{Cite news |last=Leonhardt |first=David |url=https://www.nytimes.com/2006/09/17/weekinreview/17leonhardt.html |title=Ending Early Admissions: Guess Who Wins? |date=September 17, 2006 |work=The New York Times |access-date=March 27, 2020 |language=en-US |issn=0362-4331 |quote=The most prestigious college in the world, of course, is Harvard, and the gap between it and every other university is often underestimated. |archive-date=March 27, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200327234643/https://www.nytimes.com/2006/09/17/weekinreview/17leonhardt.html |url-status=live }} *{{cite book |last1=Hoerr |first1=John |title=We Can't Eat Prestige: The Women Who Organized Harvard |publisher=Temple University Press |page=3}} *{{cite magazine |url=https://www.theatlantic.com/education/archive/2018/09/america-private-college-tuition/569812/ |title=At Private Colleges, Students Pay for Prestige |magazine=The Atlantic |last=Wong |first=Alia |date=September 11, 2018 |quote=Americans tend to think of colleges as falling somewhere on a vast hierarchy based largely on their status and brand recognition. At the top are the Harvards and the Stanfords, with their celebrated faculty, groundbreaking research, and perfectly manicured quads. |access-date=June 6, 2020 |archive-date=February 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226171501/https://archive.org/details/makingharvardmod0000kell |url-status=live }}</ref> Harvard Kolleci [[Harvard Universiteti]]nin AB və SB dərəcələri təklif edən ənənəvi bakalavr proqramıdır. Son illərdə bu seçiciliklə ərizəçilərin beş faizindən az hissəsinin təklifi qəbul olunur. <ref>{{cite news|title=Record-Low 4.59 Percent of Applicants Accepted to Harvard Class of 2022|url=https://www.thecrimson.com/article/2018/3/29/harvard-regular-admissions-2022////|access-date=16 September 2019|newspaper=The Harvard Crimson|date=29 March 2018|archive-date=9 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109012050/https://www.thecrimson.com/article/2018/3/29/harvard-regular-admissions-2022/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|title=Record-Low 4.5 Percent of Harvard College Applicants Accepted to Class of 2023|url=https://www.thecrimson.com/article/2019/3/29/2023-admit-numbers/|access-date=16 September 2019|newspaper=The Harvard Crimson|date=29 March 2019|archive-date=12 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112021052/https://www.thecrimson.com/article/2019/3/29/2023-admit-numbers/|url-status=live}}</ref> Harvard Kolleci tələbələri 450-dən çox məktəbdənkənar təşkilatda iştirak edir və demək olar ki, hamısı kampusda yaşayırlar - birinci kurs tələbələri Harvard Yardında və ya yaxınlığında, yuxarı sinif tələbələri isə icma yönümlü “evlərdə” yaşayırlar. == Tarixi == Məktəb 1636-cı ildə Massaçusets Körfəzi Koloniyasının Böyük və Ümumi Məhkəməsinin səsverməsi ilə - heç bir resurs - bir bina, təlimatçı və ya tələbə olmadan yaranmışdır. 1638-ci ildə kollec Con London gəmisinin daşıdığı Şimali Amerikanın ilk məlum çap maşınının evi oldu. <ref name="FirstPrintingPress">{{cite web|title=The instrument behind New England's first literary flowering|url=http://news.harvard.edu/gazette/story/2012/03/harvard’s-first-impressions/|publisher=Harvard University|access-date=2014-01-18|archive-date=2016-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20160711053519/http://news.harvard.edu/gazette/story/2012/03/harvard%E2%80%99s-first-impressions/|url-status=live}}</ref><ref name="UHullMHSC">{{cite web|title=Rowley and Ezekiel Rogers, The First North American Printing Press|url=http://www.hull.ac.uk/mhsc/FarHorizons/Documents/EzekielRogers.pdf|publisher=Maritime Historical Studies Centre, University of Hull|access-date=2014-01-18|archive-date=2013-01-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223546/http://www.hull.ac.uk/mhsc/FarHorizons/Documents/EzekielRogers.pdf|url-status=live}}</ref> Üç il sonra, kollec bütün kitabxanasını və pul əmlakının yarısını məktəbə vəsiyyət edən vəfat etmiş Çarlstaun naziri Con Harvardın (1607-1638) şərəfinə " Harvard " adlandırıldı. Harvardın ilk direktoru Nathaniel Eaton (1610-1674) olmuşdur . 1639-cu ildə o, həm də həddindən artıq intizam üçün işdən çıxarılan ilk təlimatçı oldu. <ref name="Samuel Eliot Morison 1986">Samuel Eliot Morison, ''Three Centuries of Harvard, 1636–1936'' (1986)</ref> Məktəbin ilk tələbələri 1642-ci ildə məzun oldular. "Harvard Hindistan Kolleci" dörd və ya beş yerli amerikalı üçün tutumlu qurulmuşdu və 1665-ci ildə "Wampanoagdan Kaleb Cheeshahteaumuck" Harvarddan məzun oldu, müstəmləkə dövründə bunu edən ilk hindli oldu. <ref>Monaghan, E. J., 2005, p.&nbsp;55, 59</ref> Hal-hazırda, Harvard Kolleci bakalavr pilləsinə qəbul, məsləhət, yaşayış, tələbə həyatı və atletika - ümumiyyətlə Harvard İncəsənət və Elmlər Fakültəsinin səlahiyyətində olan təlimat istisna olmaqla, bütün bakalavr məsələlərinə cavabdehdir. Harvard Kollecinin Prezidenti və Təqaüdçüləri kimi tanınan qurum bütün Universiteti idarə etməsinə baxmayaraq ənənəvi adını qoruyub saxlayır. 1879-cu ildə qurulan Radcliffe Kolleci əvvəlcə Harvard fakültəsinə qadınlar üçün mühazirələrini təkrarlamaq üçün pul ödəyirdi. <ref>{{cite book |first=Sally |last=Schwager |chapter=Taking up the Challenge: The Origins of Radcliffe |title=Yards and Gates: Gender in Harvard and Radcliffe History |editor=Laurel Thatcher Ulrich|location=New York |publisher=Palgrave Macmillan |year=2004 |isbn=1403960984 |pages=87–115}}</ref> 1970-ci illərdən bəri, Harvard qadınlar üçün bakalavr məsələlərinə cavabdehdir, baxmayaraq ki, qadınlar üçün Harvard diplomları 1999-cu ilə qədər Radcliffe prezidenti tərəfindən imzalanmışdır. <ref>{{cite report |title=Radcliffe Enters Historic Merger With Harvard |work=The Harvard Crimson |url=http://www.thecrimson.com/article/1999/4/21/radcliffe-enters-historic-merger-with-harvard |access-date=May 6, 2016 |date= |archive-date=October 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171011031437/http://www.thecrimson.com/article/1999/4/21/radcliffe-enters-historic-merger-with-harvard/ |url-status=live }}</ref> == Qəbul == Qəbul akademik şücaət, dərsdənkənar fəaliyyətlər və şəxsi keyfiyyətlərə əsaslanır. 2025-ci ilin bakalavr sinfi üçün Harvardda 57,435 ərizə var və 1,968 (qəbul nisbəti 3,4%) qəbul edilib. 2023-cü ilin bakalavr sinfi üçün, qeydiyyatdan keçmiş birinci kurs tələbələrinin orta 50%-lik SAT balları oxu və yazmaq üçün 710-770, riyaziyyat üçün 750-800, ACT kompozit balının orta 50%-i isə 33-35 idi. Orta məktəbdə orta bal (GPA) 4,18 idi. Köçürmə tələbələri üçün qəbul nisbəti təxminən 1% olmuşdur.<ref>{{cite web |last1=Menz |first1=Petey |title=The Real 1%: Harvard Admits 15 Transfer Students |url=https://www.thecrimson.com/article/2012/6/21/transfer-admissions-one-percent/#:~:text=From%20a%20pool%20of%201%2C448,juniors%20at%20approximately%201%20percent. |website=The Harvard Crimson |access-date=14 June 2021 |archive-date=9 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210409190443/https://www.thecrimson.com/article/2012/6/21/transfer-admissions-one-percent/#:~:text=From%20a%20pool%20of%201%2C448,juniors%20at%20approximately%201%20percent. |url-status=live }}</ref> Harvard 2,500 ABŞ dolları Milli Fəaliyyət Təqaüdü alanların qeydiyyatına görə ardıcıl olaraq birinci yerdədir; 2022-ci il sinfinə 207 belə alimi qeyd etdi.<ref>{{cite web|title=NMSC 2018–2019 Annual Report|url=https://www.nationalmerit.org/s/1758/images/gid2/editor_documents/annual_report.pdf?gid=2&pgid=61|publisher=National Merit Scholarship Corporation}}</ref> Harvard Kolleci 2007-ci ildə "Erkən qəbul proqramı"nı bitirdi, lakin 2016-cı il və ondan sonrakı siniflər üçün "Erkən fəaliyyət proqramı" yenidən tətbiq olundu.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2006/09/12/education/12harvard.html|title=Harvard Ends Early Admission|newspaper=[[The New York Times]]|first1=Alan|last1=Finder|first2=Karen W.|last2=Arenson|date=September 12, 2006|access-date=August 1, 2020|archive-date=November 21, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201121084219/https://www.nytimes.com/2006/09/12/education/12harvard.html|url-status=live}}</ref> 2017-ci ilin payızında daxil olan birinci kurs tələbələri ilk olaraq əksəriyyəti (50,8%) "ağ olmayanlar" idi. <ref>{{cite news |last=Fernandes |first=Deirdre |url=https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/02/harvard-incoming-class-majority-nonwhite/5yOoqrsQ4SePRRNFemuQ2M/story.html |title=The majority of Harvard's incoming class is nonwhite |work=The Boston Globe |date=August 3, 2017 |access-date=August 4, 2017 |archive-date=November 11, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201111234150/https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/02/harvard-incoming-class-majority-nonwhite/5yOoqrsQ4SePRRNFemuQ2M/story.html |url-status=live }}</ref> Harvard tələbələrinin orta ailə gəliri $168,800-dir, tələbələrin 53%-i ən yüksək gəlirli 10% ailədən, 20%-i isə ən aşağı 60% ailədəndir.<ref name="NYT mobility index">{{cite news |last1=Aisch |first1=Gregor |last2=Buchanan |first2=Larry |last3=Cox |first3=Amanda |last4=Quealy |first4=Kevin |title=Economic diversity and student outcomes at Harvard |url=https://www.nytimes.com/interactive/projects/college-mobility/harvard-university |access-date=9 August 2020 |work=[[The New York Times]] |date=18 January 2017 |archive-date=9 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201209172714/https://www.nytimes.com/interactive/projects/college-mobility/harvard-university |url-status=live }}</ref> 2019-cu ilə qədər Harvard Kollecində təhsil haqqı təxminən 48,000 ABŞ dolları, ümumi dəyəri isə təxminən 70,000 dollar idi. Bununla belə, Harvard Birləşmiş Ştatların ən səmərəli maliyyə yardım proqramlarından birini təklif edir, ehtiyacı olan bütün tələbələr üçün 100% maliyyə ehtiyacı ödənilir. Gəlirləri 65 000 dollardan aşağı olan ailələr uşaqlarının burada iştirak etməsi üçün heç bir ödəniş etmirlər , 150 000 dollara qədər qazancı olan ailələr isə illik gəlirlərinin 10%-dən çoxunu ödəmir. Bu maliyyə yardımı yalnız ehtiyaca əsaslanır; heç bir nəaliyyət və ya atletik təqaüd tələb edilmir.<ref name="Costs and Tuition">{{cite web|url=https://college.harvard.edu/financial-aid/how-aid-works|title=How Aid Works|access-date=December 8, 2019|archive-date=December 12, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201212024808/https://college.harvard.edu/financial-aid/how-aid-works|url-status=live}}</ref> == Görkəmli məzunlar == ; '''Atletika''' :Craig Adams :Matt Birk :Rayan Fitzpatrik :Bobby Jones :Ceremi Lin :Dominik Mur :Kristofer Nowinski :Paul Wylie :Malkolm Hovard (Olimpiya qızıl medalçısı) ; '''Biologiya''' :Con Tayler Bonner :Jared Diamond :Erik Kandel :George Minot :Kiran Musunuru :Gregg L. Semenza :Harold M. Weintraub ; '''Biznes''' :Stiv Balmer :Lloyd Blankfein :Cim Kramer :Bill Gates (məzun olmadı) :Kenneth C. Griffin :Hawkins səfəri :William Randolph Hearst (məzun olmadı) :Andy Jassy :Sumner Redstone :Sheryl Sandberg :Eduardo Saverin :Mark Zukerberq (məzun deyil) ; '''Kimya''' :Martin Chalfie :Walter Gilbert :Martin Karplus :William Standish Knowles :Çarlz Sanders Peirce :Teodor Uilyam Riçards :William Howard Stein :James B. Sumner :Rocer Y. Tsien ; '''İqtisadiyyat''' :Ben Bernanke :Martin Feldstein :Jason Furman :Michael Kremer :Steven Levitt :Merton Miller :Kristofer A. Sims :Robert Solow :James Tobin ; '''Jurnalistika''' :Ross Douthat :Nikolas Kristof :Entoni Lyuis :Walter Lippmann :David E. Sanger :Chris Wallace :Kristen Welker :Metyu İqlesias ; '''Qanun''' :Harri Blekmun :Merrick Garland :Oliver Wendell Holmes Jr. :Mark F. Pomerantz :John Roberts :David Souter ; '''Ədəbiyyat''' :James Agee :William S. Burroughs :Michael Crichton :E. E. Kamminqs :Con Dos Passos :T. S. Eliot :Amanda Qorman :Norman Mailer :Maksvell Perkins :Erich Segal :Wallace Stevens :Con Apdayk ; '''Riyaziyyat''' :Manjul Bharqava :Dost Fletçer :David Mumford :Daniel Quillen ; '''İfa sənətləri''' :Karen Qaviola :Tatyana Əli :Darren Aronofski :Paris Barclay :Leonard Bernstein :Andy Borowitz :Amy Brenneman :Carter Burwell :Nestor Carbonell :Meredith Salenger :Elisabeth Shue :Whit Stillman :Mira Sorvino :James Toback ; '''Fəlsəfə''' :Donald Davidson :Daniel Dennett :Ralf Valdo Emerson :William James (məzun olmadı) :Tomas Kuhn :George Santayana :Henry David Thoreau :Cornel West ; '''Fizika''' :Philip W. Anderson :Percy Williams Bridgman :Roy J. Qlauber :Teodor Hall :David Li :J. Robert Oppenheimer :Saul Perlmutter :Neil deGrasse Tayson :Kenneth G. Wilson ; '''Siyasət''' :Con Adams :John Quincy Adams :Samuel Adams :Charlie Baker :Benazir Bhutto :Antoni Blinken :Richard Blumenthal :Pit Buttigieg :Pedro Albizu Kampos :Tom Cotton :Shaun Donovan :Ser Corc Dauninq :Al Franken == İstinadlar == <references />{{Xarici keçidlər}} 272fppiroaeupu8ncn8vjr2d012n2zp 0 758686 6557117 6543872 2022-07-31T20:32:22Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Gənc türklər üçlüyü]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Gənc türklər üçlüyü]] fa8a23erdd6gpkvuzllhc7cpew7rkh7 2 758768 6557371 6555561 2022-08-01T05:10:41Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <center><div style="width:730px;background:#e86d6d;border: 1px solid black; padding:1em 1em 1em 1em">[[Vikipediya:Nəzakət|🔏]] '''Bu keçmiş müzakirələrin arxividir. Zəhmət olmasa bu səhifədəki məzmunu dəyişdirməyin. Yeni bir müzakirəyə başlamaq istəyirsinizsə,''' <span style="color: blue;">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|cari müzakirə]]''' </span> '''səhifəsindən istifadə edə bilərsiniz.'''</div></div></center> {{xg}}[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elonizm|müzakirə]]) 17:07, 22 fevral 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir ulduz! == {| style="background-color:#f75e5e; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Peace Barnstar Hires.png|100x100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Diplomatiya ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | <div> Yeni qeydiyyatdan keçmiş olsanız belə "Vikipediya"da aktiv müzakirələrdə iştirakınız üçün. Uğurlar! [[İstifadəçi:Khidirzada|Khidirzada]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Khidirzada|müzakirə]]) 10:59, 13 aprel 2022 (UTC) |} == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar of Diligence Hires.png|100x100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Çalışqanlıq ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | <div>Aktif fəaliyyətiniz üçün! Yeni başlayan İstifadəçi olmağınıza baxmayaraq Vikipediyaya verdiyiniz töhfələr təqdirə layiqdir. Uğurlar!</div> |}[[İstifadəçi:QadirRzazade21|QadirRzazade21]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:QadirRzazade21|müzakirə]]) 11:36, 15 mart 2022 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Copyeditor Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Redaktəçi ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | çox saylı töhvələr və yeni yaratdığınız məqalələr üçün təşəkkür edirəm Uğurlar![[İstifadəçi:Nunu666|Nunu666]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Nunu666|müzakirə]]) 16:03, 19 aprel 2022 (UTC) |} == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Real Life Barnstar.jpg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Real həyat ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Çox saylı redaktələr edərək müzakirələrdə aktif ıştirak etdiyiniz üçün Uğurlar! [[İstifadəçi:H laman|H laman]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:H laman|müzakirə]]) 19:09, 17 may 2022 (UTC) |} == Kitablar == Salam, hörmətli Qraf061. Sizin kitablarla bağlı yaratdığınız məqalələr mənbədən olduğu kimi köçürüldüyü üçün müəllif hüquqları pozuntusu səbəbindən silindi. Vikipediyada mənbələrdən istifadə etməklə yeni məqalə yazılmalıdır. Müəllif hüquqları ilə qorunan məlumatların olduğu kimi köçürülməsi qadağandır.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 17:59, 20 may 2022 (UTC) : Salam dəyərli həmkar @[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] mən köçürdüyüm kitabın məzmunudu yani ki kitab müəllifinin kitabının ilkin məzmun hissəsidir — [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:18, 20 may 2022 (UTC) :: Hörmətli [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]], kitabların məzmunu da müəllif hüququ ilə qorunur və köçürülə bilməz.— [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Eminn|müzakirə]]) 10:24, 21 may 2022 (UTC) ::: Hörmətli @[[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] başa düşdüm təşəkkür edirəm — [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:25, 21 may 2022 (UTC) == SNS == Salam həmkar, niyə sns-də silinsin qeyd edib sonra silmisiz? Yuxarıdada qalsın qeyd etmisiz amma. Başa düşə bilmədim. — '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|^{<span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span>}]]</small> 14:31, 4 iyun 2022 (UTC) : Mənə də maraqlı gəldi açığı. '''[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]'''^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 14:46, 4 iyun 2022 (UTC) : Salam məqaləyə bir daha nəzər yetirdim silinməsinə səbəb olacaq bir sıra səbəblər olduğunu gördüm ancaq yuxarıda qalsın yazdığım üçün sildim — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 14:51, 4 iyun 2022 (UTC) :: Mövqeyiniz dəyişdiyi zaman köhnə şərhlərinizin üzərindən xətt çəkib, yenidən fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. Həmçinin silmək yerinə də. <s>belə</s>. '''[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]'''^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 15:00, 4 iyun 2022 (UTC) ::: Təşəkkür edirəm — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:03, 4 iyun 2022 (UTC) :: Bu zaman @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] qeyd etdiyi kimi etməlisiniz. Əvvəl fikrinizi bildirmisiz və bu sonradan dəyişilibsə o dəmək deyil elə köhnə fikirdə qalmalısız. İndi əsas hansı fikirdəsinizsə köhnə fikrinizi xəttləyin. — '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|^{<span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span>}]]</small> 15:05, 4 iyun 2022 (UTC) ::: başa düşdüm təşəkkür edirəm dəyişiklik edirəm — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:11, 4 iyun 2022 (UTC) ::: Hörmətli @[[İstifadəçi:Onyeddi|Onyeddi]] dəyişiklik etdim bir daha təşəkkür edirəm — Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:18, 4 iyun 2022 (UTC) == Addəyişmə == Salam. Yanlış adlandırılmış səhifələrdə addəyişmə edərkən, zəhmət olmasa, yanlış adlandırılmış olan səhifələrə də silinməsi üçün {{tl|sil}} əlavə edin. '''[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]'''^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 14:44, 4 iyun 2022 (UTC) : Hörmətli @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] başa düşdüm çox sağolun əlavə edəcəm — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 14:53, 4 iyun 2022 (UTC) :: Salam həmkar. Addəyişmələr zamanı diqqətli olun. Əgər vikidə ikinci elə bir şəxs yoxdursa mötərizədə əsgər və s. yazmayın. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:36, 5 iyun 2022 (UTC) ::: Salam Hörmətli @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] təşəkkür edirəm dəyişiklik edəcəm — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:38, 5 iyun 2022 (UTC) :::: Salam. Zəhmət olmasa "milli qəhrəman" dəqiqləşdirmələrini rütbələrlə dəyişdirməyin. Bunun üçün konsensus lazımdır. '''[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]'''^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 00:14, 7 iyun 2022 (UTC) ::::: Hörmətli @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] bu barədə məlumatım yox idi təşəkkür edirəm — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 00:16, 7 iyun 2022 (UTC) :::::: Adına düzəliş etdiyiniz məqalələrin (əgər mövcuddursa) müzakirə səhifələrinə də {{tl|sil}} əlavə etməyi və keşini təmizləməyi unutmayın. '''[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]'''^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 00:27, 7 iyun 2022 (UTC) ::::::: Hörmətli @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] adları dəyişdikdə sil əlavə edirəm məlumatlandırdığınız üçün təşəkkürümü bildirirəm — Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 00:32, 7 iyun 2022 (UTC) == Xəritə == Salam hörmətli @[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] mənim Vikipediyada üzləşdiyim çətinlik var və qərara gəldim ki sizdən kömək etməyinizi istəyim üzləşdiyim çətinlik məqaləyə xəritə əlavə etməkdi məsələn [[Bakı Dövlət Universiteti]] məqaləsində yerləşdirilən xəritənin hansı yolla yerləşdirilməsi və necə yerləşdirliməsini bilmək istərdim bir neçə məqalə var ki xəritə əlavə etmək istəyirdim ancaq alınmadı köməklik etsəydiniz çox sevinərdim — Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:05, 10 iyun 2022 (UTC) : Salam {{u|Qraf061}}. Səhifənin başındakı xəritə və s. kimi məlumatlar adətən birbaşa vikidataya əlavə edilir. Siz [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin vikidata məlumatlarına bu keçiddən baxa bilərsiniz → [https://www.wikidata.org/wiki/Q1633799#sitelinks-wikipedia Bakı Dövlət Universiteti (vikidata)]. Hər bir məqalənin bu cür vikidata məlumatları var. Onlara səhifədə solda ən alt tərəfdə "Keçidlərin redaktəsi" üzərinə tıklayaraq baxa bilərsiniz. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 17:16, 10 iyun 2022 (UTC) == Hesab == Salam həmkar. [[İstifadəçi:Gladiator000|Bu hesab]] sizə məxsusdur? '''[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]'''^{<u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u>} 11:28, 17 iyun 2022 (UTC) : Salam dəyərli həmkar @[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] bu istifadəçi hesabı mənim İP-ə bağlıdı amma istifadəçisi başqa biridi — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:54, 19 iyun 2022 (UTC) :: Salam. Anladım, dəyərli həmkar. Lakin bu barədə sizdən hər 2 hesabın da istifadəçi səhifəsində məlumat verməyinizi xahiş edirəm. Qaydalara əsasən tələb olunur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 08:44, 21 iyun 2022 (UTC) ::: Hörmətli @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] digər istifadəçiyə məlumat verərəm bu barədə təşəkkür edirəm — Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 12:05, 21 iyun 2022 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Tireless Contributor Barnstar Hires.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Yorulmaz töhfəverən ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Cənab [[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]]. Bir çox məqalədə qramatik səhvləri aradan qaldırdığınız üçün təşəkkür edirəm Uğurlar![[İstifadəçi:Ahli iman abbas|Ahli iman abbas]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Ahli iman abbas|müzakirə]]) 14:48, 5 iyul 2022 (UTC) |} == Məqalə addəyişmə ilə bağlı == salam həmkar. lütfən məqalələrin adın dəyişdirən zaman, xüsusən də köhnə adlı məqaləyə ''sil'' şablonu yerləşdirən zaman, həmin məqalələra keçidlərin olub-olmamasını yoxlayın. keçidlər varsa, həmin məqaləyə verilmiş keçidləri yeni məqalə adına verin. çünki köhnə adlı məqalə silindikdə köhnə ada verilən keçidli yerlərdə problemlər çıxmağa başlayır. məqaləyə verilmiş keçidləri yoxlamaq üçün siz həmçinin məqaləyə daxil olduqdan sonra sol paneldən alətlər hissəsindən ''Səhifəyə keçidlər'' bölməsinə daxil ola bilərsiniz. fəaliyyətinizdə uğurlar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:45, 7 iyul 2022 (UTC) : Salam @[[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] növbəti ad dəyişmədə siz qeyd etdiyiniz formada edəcəm təşəkkür edirəm — [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 03:01, 8 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Orijinal ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Salam həmkar aktiv fəaliyyətiniz üçün uğurlar! — [[İstifadəçi:NarminAliS|NarminAliS]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NarminAliS|müzakirə]]) 12:00, 18 iyul 2022 (UTC) |} == [[User:Alotta warmheart|Alotta warmheart]] istifadəçisinin [[Britni Spirs]] ilə bağlı sualı (16:58, 19 iyul 2022) == Hərkəsə salamlar.Mən yanlışlıqla Britney Spears haqqındakı məqalədə şəxsi həyatı bölməsində yazılanları sildim indi geri qaytara bilmirəm.Necə yenidən yaza bilərəm? --[[İstifadəçi:Alotta warmheart|Alotta warmheart]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alotta warmheart|müzakirə]]) 16:59, 19 iyul 2022 (UTC) : Salam @[[İstifadəçi:Alotta warmheart|Alotta warmheart]] geri qaytarılıb belə bir halla üzləşsəniz o zaman redaktə etdiyiniz məqalədə yuxarı hissədə "tarixcəyə bax" düyməsi görəcəksiniz ona toxunaraq yeni açılan pəncərədə son etdiyiniz dəyişikliklərin aşağı hissəsində "Redaktəni geri qaytar" sözünə toxunaraq həll edə bilərsiniz — Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 03:00, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:Əsədova Nigar|Əsədova Nigar]] istifadəçisinin sualı (18:43, 19 iyul 2022) == Hərkəsə salam məqaləyə necə şəkil əlavə edə bilərəm --[[İstifadəçi:Əsədova Nigar|Əsədova Nigar]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Əsədova Nigar|müzakirə]]) 18:43, 19 iyul 2022 (UTC) : Salam @[[İstifadəçi:Əsədova Nigar|Əsədova Nigar]] siz [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&uselang=az/ buradan] istifadə edərək hər hansı fotonu hazırlayıb sonra fotonun adını copy edərək hər hansı məqalənin şablonunda |şəkil = hissəsinə yerləşdirə bilərsiniz — Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 03:03, 20 iyul 2022 (UTC) == [[User:Quliyev Mehman|Quliyev Mehman]] istifadəçisinin sualı (07:54, 21 iyul 2022) == Mən öz şəxsi məlumatlarımı necə yerləşdirə bilərəm --[[İstifadəçi:Quliyev Mehman|Quliyev Mehman]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Quliyev Mehman|müzakirə]]) 07:54, 21 iyul 2022 (UTC) : Salam @[[İstifadəçi:Quliyev Mehman|Quliyev Mehman]] siz özünüz barədə bir sıra məlumatları istifadəçi səhifənizdə yerləşdirə bilərsiniz bunun üçün [[İstifadəçi:Quliyev Mehman|istifadəçi səhifənizə]] daxil olursunuz yuxarı hissədə "Mənbəni redaktə et" düyməsinə toxunaraq yeni açılan pəncərədə [[Şablon:İstifadəçi məlumatı|bu şablondan]] istifadə edərək istifadəçi səhifənizi yarada bilərsiniz. — Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]]   ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:16, 21 iyul 2022 (UTC) == [[User:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] istifadəçisinin sualı (13:41, 22 iyul 2022) == Salam megaleni neca sile bilerem ozum yaratdigim ve ya adini neca redakta ede bilerem ? --[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 13:41, 22 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] söhbət [[Alim Şıxəliyev|bu]] məqalədən gedirsə Ad dəyisikliki etdim məqalənin vəziyyəti ürək açan deyil ona görə "iş gedir" şablonu əlavə etdim. silmək üçün məqalənin başlığına {{tl|sil}} şablonu əlavə etmək lazımdır. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:50, 22 iyul 2022 (UTC) == [[User:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] istifadəçisinin sualı (17:27, 22 iyul 2022) == Salam cavaba ve komeye gore tesekkur edirem birinci defe megale yazdigima gore bezi sualla ve cetinliglerle uzlesirem megaleye ve ya onun kenarina hekimin sekili elave ede bilmedim elave edende sekiy uygun deil deye mesaj gelir. elave olaraq megaleye ne elave olunmalidi ki standarlara uygun olsun. onceden tesekur edirem --[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 17:27, 22 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] Fotonu [https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&uselang=az/ buradan] yükləyə bilərsiniz yerləşdirmək istədiyiniz fotoya uyğun kateqoriya və bunun kimi digər sorğuları doldurmalısınız ən əsası foto adlandırma zamanı çalışın yerləşdirmək istədiyiniz fotoya uyğun olsun və adlandırma sonunda .jpg və yaxud .png əlavə etməyi də unutmayın. Yaradacağınız məqalə ən əsası Vikipediya qaydalrına uyğun olmalıdı [[Şablon:Şəxs|bu]] şablondan istifadə edin stil kitabçasina uyğun olmasına diqqət edin əsaslı mənbələrdən istifadə edin keçidlər və kataqoriyal əlavə edin istinadlar yerləşdirin və məqalənin ensklopetik qaydalara uyğun olub olmamasına diqqət yetirin müəllif hüquqlarını pozmayın copy etməyin və.s Hər hansı sualınız və yaxud köməyə ehtiyacıniz olarsa müraciət edin cavablandırmaqdan məmnun olaram -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:35, 22 iyul 2022 (UTC) == [[User:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] istifadəçisinin sualı (06:52, 23 iyul 2022) == Salam ({{DVTY}} şablonu boşdur) yazilir amma men lazim olan yerleri doldurmusam. --[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 06:52, 23 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] {{y}} '''Həll edildi.''' Zəhmət olmasa məqalə üzərində işlər aparın müəllif hüquqları pozuntusuna görə silinə bilər -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 07:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::tamam meqaleni yeniden yazacayiq tesekkur edirem [[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 08:06, 23 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] buyrun :) başqa sualınız yaranarsa cavablandırmaqdan məmnun olaram -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:19, 23 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Orijinal ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Vikipediyada aktiv fəaliyyətiniz və yeni məqalə yaratmağa etdiyinin kömək üçün Təşəkkürlər. - [[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 06:58, 23 iyul 2022 (UTC) |} == [[User:Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov|Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov]] istifadəçisinin [[Vikipediya:Beş əsas prinsip]] ilə bağlı sualı (13:21, 23 iyul 2022) == salam. men oz yaratdigim "Əbdül Hacıbala oğlu Həşimov" wikipediya sehifesini googlede axtaris etiyim zaman tapa bilmirem. zehmet olmasa komek ederdiniz --[[İstifadəçi:Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov|Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov|müzakirə]]) 13:22, 23 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov|Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov]] bu sizin istifadəçi səhifənizdi görünməyə bilər ancaq siz yeni məqalə yaratmağı yoxlayın -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 14:27, 23 iyul 2022 (UTC) == Xüsusi ulduz == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Special Barnstar Hires.png|100x100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Xüsusi ulduz''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | <div>Son bir neçə ay ərzindəki aktivliyinizi nəzərə alaraq sizə bu ulduzu təqdim edirəm.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 11:10, 24 iyul 2022 (UTC)</div> |} :Hörmətli @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] Fəaliyyətimi Qiymətləndirdiyiniz üçün sizə öz təşəkkürümü bildirirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:12, 24 iyul 2022 (UTC) == [[User:Fazilat Samadova|Fazilat Samadova]] istifadəçisinin sualı (11:38, 25 iyul 2022) == Salam. Mən şirkətin logosunu yükləmək istəyirəm, lakin qəbul edilmir. Nə məsləhət bilərsiniz? --[[İstifadəçi:Fazilat Samadova|Fazilat Samadova]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Fazilat Samadova|müzakirə]]) 11:38, 25 iyul 2022 (UTC) :salam @[[İstifadəçi:Fazilat Samadova|Fazilat Samadova]] konkret olaraq problem hansi istiqamətdədir zəhmət olmasa ümumi olaraq ətraflı məlumat verərdiz -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 25 iyul 2022 (UTC) ::Error: We could not determine whether this file is suitable for Wikimedia Commons. Please only upload photos that you took yourself with your camera, or see what else is acceptable. See the guide to make sure the file is acceptable and learn how to upload it on Wikimedia Commons. [[İstifadəçi:Fazilat Samadova|Fazilat Samadova]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Fazilat Samadova|müzakirə]]) 11:49, 25 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Fazilat Samadova|Fazilat Samadova]] Barıshmockup.jpg və Logo.jpg buyrun hazırdı əlavə edə bilərsiniz. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 12:24, 25 iyul 2022 (UTC) == [[User:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] istifadəçisinin sualı (13:41, 25 iyul 2022) == Salam deyisikliler olundu zehmet olmasa yxolayib testiq edersiniz. onceden tesekkur edirem --[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 13:41, 25 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] məqalədə iş gedir şablonu qalmışdı onu götürdüm təsdiq edilməsinə ehtiyac yoxdur. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:44, 25 iyul 2022 (UTC) ::Tesekkur edirem. Hal hazirda meqale wikipedia sertlere uygun sayilir? [[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 14:27, 25 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] demək olar ki şərtlərə uyğundur. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 14:31, 25 iyul 2022 (UTC) ::::Her seya gore tesekkur edirem! @[[İstifadəçi:Qraf061]] [[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 14:34, 25 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] buyrun başqa sualınız yarandıqda kömək etməkdən məmnun olaram -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:04, 25 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Editors Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Redaktor ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Yaradacağım məqalədə etdiyiniz Köməye göre təşəkkür edirəm! [[İstifadəçi:Alimsixaliyev|Alimsixaliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Alimsixaliyev|müzakirə]]) 14:45, 25 iyul 2022 (UTC) |} == Fayllar == Salam Qraf bəy. Son dəyişikliklər bölməsində tez-tez lokala fayllar yükləyirsiniz. Hərçənd ki, hal-hazırda konkret qaydalar yoxdur, amma lokala bu qədər fayl yükləməyiniz düzgün deyil. Vaxtilə eyni səhvə mən də yol vermişəm, amma sildirdim çoxunu. Zəhmət olmasa bundan sonra belə hallara daha az yol verək. Fəaliyyətinizdə uğurlar diləyirəm! - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 15:25, 26 iyul 2022 (UTC) :Salam Hörmətli @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] məlumatlandırdığınız üçün təşəkkür edirəm. Mən bu fayıları yaratmaqda məqsədim gələcək istifadəcilərə lazım olacağı üçündür. Çalışdığım qədəri ilə azaldacam bir daha təşəkkür edir və Fəaliyyətinizdə Uğurlar arzu edirəm. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:31, 26 iyul 2022 (UTC) ::Xoş niyyətinizi anlayıram amma müəllifi olmadığınız azad olmayan şəkilləri yükləmək qaydalara ziddir. Bir daha uğurlar :) - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 15:54, 26 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar of Diligence Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Çalışqanlıq ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Faydalı fəaliyyətinizə görə. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:57, 27 iyul 2022 (UTC) |} :Hörmətli @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] fəaliyyətimi qiymətləndirdiyiniz üçün sizə öz təşəkkürümü bildirirəm və qeyd etmək istərdim ki fəaliyyətə ilk başladığım gündən bu günə qədər sizin faydalı töhvələrinizi və ümumi fəaliyyətinizi izləyib bəhrələnmişəm bir daha təşəkkür edirəm. -- Homrəltə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 14:33, 27 iyul 2022 (UTC) ::Xoş sözlərinizə görə təşəkkürümü bildirirəm. Bir qram faydam olubsa nə xoş mənə. Fəaliyyətinizin davamlı olması diləyi ilə sizə gələcək fəaliyyətinizdə də uğurlar arzu edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:40, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Nizami Yolçuzadə]] == Salam bu şəkili Vikipediyaya yükləyə bilərsiz zəhmət olmasa. Məqaləyə əlavə edəcəm https://dosya.co/htf4lej01l7l/IMG_20220731_151923.jpg.html [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:23, 31 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) ms8bob9xde9u1im6rz7zrttc7ssarjt 0 758828 6557464 6556518 2022-08-01T06:10:53Z Hatselate 247044 /* Siyahı */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}}'''Əsrin 100 kitabı''' ( {{Dil-fr|Les cent livres du siècle}} ) Fransız pərakəndə satış şirkəti Fnac və Parisin ''[[Le Monde (qəzet)|Le Monde]]'' qəzetinin 1999-cu ilin yazında keçirdiyi sorğuya əsasən, 20-ci əsrin ən yaddaqalan yüz kitabının siyahısıdır. == Siyahı == {| class="wikitable sortable" style="font-size:1.00em; line-height:1.5em;" ! scope="col" |No. ! scope="col" |Ad ! scope="col" |Yazıçı ! scope="col" |İl ! scope="col" |Dil |- | align="right" |1 | ''[[Yad (roman)|Yad]]'' |[[Alber Kamü|Albert Kamü]] |1942 |Fransız |- | align="right" |2 |''[[İtirilmiş zamanın axtarışında|İtmiş Zamanın axtarışında]]'' |[[Marsel Prust]] |1913–27 |Fransız |- | align="right" |3 |''[[Məhkəmə (roman)|Məhkəmə]]'' |[[Frans Kafka]] |1925 |Alman |- | align="right" |4 |''[[Balaca şahzadə|Balaca Şahzadə]]'' |[[Antuan de Sent-Ekzüperi]] |1943 |Fransız |- | align="right" |5 |''İnsan Taleyi'' |[[Andre Malro]] |1933 |Fransız |- | align="right" |6 |''Gecənin sonuna səyahət'' |[[Lui-Ferdinand Selin]] |1932 |Fransız |- | align="right" |7 |''Qəzəb Salxımları'' |[[Con Steynbek]] |1939 |İngilis |- | align="right" |8 |''Zəng kimin üçün çalır'' |[[Ernest Heminquey]] |1940 |İngilis |- | align="right" |9 |''Böyük Meaulnes'' |[[Alen-Furnye]] |1913 |Fransız |- | align="right" |10 |''Günlərin köpüyü'' |[[Boris Vian]] |1947 |Fransız |- | align="right" |11 |''İkinci cins'' |[[Simona de Bovuar]] |1949 |Fransız |- | align="right" |12 |''[[Qodonu gözləyərkən]]'' |[[Semyuel Bekket|Samuel Bekket]] |1952 |Fransız |- | align="right" |13 |''[[Varlıq və Yoxluq]]'' |[[Jan Pol Sartr]] |1943 |Fransız |- | align="right" |14 |''[[Qızılgülün adı]]'' |[[Umberto Eko]] |1980 |İtalyan |- | align="right" |15 |''QULAQ arxipelaqı'' |[[Aleksandr Soljenitsın]] |1973 |Rus |- | align="right" |16 |''Mahnı sözləri'' |[[Jak Prever]] |1946 |Fransız |- | align="right" |17 |''Alsols'' |[[Giyom Apolliner]] |1913 |Fransız |- | align="right" |18 |''[[Mavi Lotus]]'' |[[Herge]] |1936 |Fransız |- | align="right" |19 |[[Gənc qızın gündəliyi|''Gənc Qızın Gündəliyi'']] |[[Anna Frank]] |1947 |Holland |- | align="right" |20 |''Kədərli tropiklər'' |[[Klod Levi-Stross]] |1955 |Fransız |- | align="right" |21 |[[Cəsur yeni dünya|''Cəsur Yeni Dünya'']] |[[Oldos Haksli|Aldous Haksli]] |1932 |İngilis |- | align="right" |22 |''[[1984 (roman)|1984]]'' |[[Corc Oruell|Corc Orvell]] |1949 |İngilis |- | align="right" |23 |''Qalliyalı Asteriks'' |[[Rene Goşini]] və [[Albert Uderzo]] |1959 |Fransız |- | align="right" |24 |''Keçəl Müğənni'' |[[Ejen İonesko]] |1952 |Fransız |- | align="right" |25 |''Seksuallıq haqqında üç esse'' |[[Ziqmund Freyd]] |1905 |Alman |- | align="right" |26 |''Uçurum (Brugge zenonu)'' |[[Marguerite Yourcenar|Marqarit Yursenar]] |1968 |Fransız |- | align="right" |27 |''[[Lolita (roman, 1955)|Lolita]]'' |[[Vladimir Nabokov]] |1955 |İngilis |- | align="right" |28 |''[[Uliss]]'' |[[Ceyms Coys]] |1922 |İngilis |- | align="right" |29 |''Tatar çölü'' |[[Dino Bussati]] |1940 |İtalyan |- | align="right" |30 |''Saxtakarlar'' |[[Andre Jid]] |1925 |Fransız |- | align="right" |31 |''Damdakı süvari'' |[[Jan Giono]] |1951 |Fransız |- | align="right" |32 |''Rəbbin gözəli'' |[[Albert Kohen]] |1968 |Fransız |- | align="right" |33 |''[[Yüz ilin tənhalığı]]'' |[[Qabriel Qarsiya Markes]] |1967 |İspan |- | align="right" |34 |''Səs və Qəzəb'' |[[Vilyam Folkner]] |1929 |İngilis |- | align="right" |35 |''Tereza Deskeyru'' |[[Fransua Moriak]] |1927 |Fransız |- | align="right" |36 |''Zazi Metroda'' |[[Raymond Queneau]] |1959 |Fransız |- | align="right" |37 |''Dolaşıq Hisslər'' |[[Stefan Sveyq]] |1927 |Alman |- | align="right" |38 |''[[Küləklə sovrulanlar|Küləklə Sovrulanlar]]'' |[[Marqaret Mitçell]] |1936 |İngilis |- | align="right" |39 |''Ledi Çetterlinin sevgilisi'' |[[David Lavrens]] |1928 |İngilis |- | align="right" |40 |''Sehrli Dağ'' |[[Tomas Mann]] |1924 |Alman |- | align="right" |41 |''[[Salam kədər|Salam, kədər]]'' |[[Fransuaza Saqan]] |1954 |Fransız |- | align="right" |42 |''Dənizin səssizliyi'' |[[Verkors]] |1942 |Fransız |- | align="right" |43 |''Ömrü sərf etmə yolu'' |[[Jorj Perek]] |1978 |Fransız |- | align="right" |44 |''[[Baskervillərin iti]]'' |[[Artur Konan Doyl]] |1901–02 |İngilis |- | align="right" |45 |''Şeytanın Günəşinin altında'' |[[Jorj Bernanos]] |1926 |Fransız |- | align="right" |46 |''[[Böyük Getsbi|Böyük Qetsbi]]'' |[[Frensis Skott Fitscerald]] |1925 |İngilis |- | align="right" |47 |''Zarafat'' |[[Milan Kundera]] |1967 |Çex |- | align="right" |48 |''Nifrət'' |[[Alberto Moravia]] |1954 |İtalyan |- | align="right" |49 |''Rocer Ekroydun qətli'' |[[Aqata Kristi]] |1926 |İngilis |- | align="right" |50 |''Nadja'' |[[Andre Breton]] |1928 |Fransız |- | align="right" |51 |''Aurélien'' |[[Lui Araqon]] |1944 |Fransız |- | align="right" |52 |''Atlaz tərlik'' |[[Pol Klodel]] |1929 |Fransız |- | align="right" |53 |''Müəllifin axtarışındakı 6 qəhrəman'' |[[Luici Pirandello]] |1921 |İtalyan |- | align="right" |54 |''Arturo Uinin müqvimətli yüksəlişi'' |[[Bertolt Brext]] |1941 |Alman |- | align="right" |55 |''Cümə'' |[[Mişel Turnye]] |1967 |Fransız |- | align="right" |56 |''[[Dünyaların müharibəsi|Dünyaların savaşı]]'' |[[Herbert Uells]] |1898 |İngilis |- | align="right" |57 |''Bunlar da mı İnsan?'' |[[Primo Levi]] |1947 |İtalyan |- | align="right" |58 |''[[Üzüklərin hökmdarı|Üzüklərin Hökmdarı]]'' |[[Con Tolkin|J.R.R. Tolkien]] |1954–55 |İngilis |- | align="right" |59 |''Üzüm tənəyinin budaqları'' |[[Kolett]] |1908 |Fransız |- | align="right" |60 |''Ağrının mərkəzi'' |[[Pol Elüar]] |1926 |Fransız |- | align="right" |61 |''[[Martin İden (roman)|Martin İden]]'' |[[Cek London]] |1909 |İngilis |- | align="right" |62 |''Duzlu Dənizin Balladası'' |[[Hüqo Pratt]] |1967 |İtalyan |- | align="right" |63 |''Writing Degree Zero'' |[[Roland Barthes]] |1953 |Fransız |- | align="right" |64 |''Katerina Blumun ləkələnmiş namusu'' |[[Henrix Böll]] |1974 |Alman |- | align="right" |65 |''Qarşı sahil'' |[[Julien Gracq]] |1951 |Fransız |- | align="right" |66 |''The Order of Things'' |[[Mişel Fuko]] |1966 |Fransız |- | align="right" |67 |''Yolda'' |[[Cek Keruak]] |1957 |İngilis |- | align="right" |68 |''Nils Holqerssonun qəribə səyahəti'' |[[Selma Lagerlöf]] |1906–07 |İsveçcə |- | align="right" |69 |''Özünə aid bir otaq'' |[[Virciniya Vulf]] |1929 |İngilis |- | align="right" |70 |''The Martian Chronicles'' |[[Rey Bredberi]] |1950 |İngilis |- | align="right" |71 |''The Ravishing of Lol Stein'' |[[Marguerite Duras|Marqarit Duras]] |1964 |Fransız |- | align="right" |72 |''Şifahi prosedur (Protokol)'' |[[Jan-Mari Qustav Le Klezio]] |1963 |Fransız |- | align="right" |73 |''Tropisms'' |[[Natali Sarraute]] |1939 |Fransız |- | align="right" |74 |''Jurnal, 1887–1910'' |[[Jül Renard]] |1925 |Fransız |- | align="right" |75 |''Lord Cim'' |[[Joseph Konrad]] |1900 |İngilis |- | align="right" |76 |''Yazılar'' |[[Jak Lakan]] |1966 |Fransız |- | align="right" |77 |''Teatr və onun ikiqatı'' |[[Antonen Arto]] |1938 |Fransız |- | align="right" |78 |''[[Manhetten]] Transferi'' |[[Con Dos Passos]] |1925 |İngilis |- | align="right" |79 |''[[Uydurmalar]]'' |[[Xorxe Luis Borxes]] |1944 |İspan |- | align="right" |80 |''Moravagine'' |[[Bleyz Sendrars]] |1926 |Fransız |- | align="right" |81 |''Ölü ordunun generalı'' |[[İsmayıl Kadare]] |1963 |Alban |- | align="right" |82 |''Sofiyanın seçimi'' |[[Villiam Stayron]] |1979 |İngilis |- | align="right" |83 |''Qaraçı Balladaları'' |[[Federiko Qarsiya Lorka]] |1928 |İspan |- | align="right" |84 |''The Strange Case of Peter the Lett'' |[[Jorj Simenon]] |1931 |Fransız |- | align="right" |85 |''Çiçəklərin Məryəm anası'' |[[Jan Qenet]] |1944 |Fransız |- | align="right" |86 |''The Man Without Qualities'' |[[Robert Musil]] |1930–42 |Alman |- | align="right" |87 |''Qəzəb və Sirr'' |[[Rene Şar]] |1948 |Fransız |- | align="right" |88 |''[[Çovdarlıqda uçurumdan qoruyan]]'' |[[Cerom Selincer]] |1951 |İngilis |- | align="right" |89 |''Miss Blendiş üçün səhləb yoxdur'' |[[Ceyms Hadley Chase]] |1939 |İngilis |- | align="right" |90 |''Bleyk və Mortimer'' |[[Edqar Jacobs|Edqar P. Jacobs]] |1950 |Fransız |- | align="right" |91 |''Malte Laurids Brigge'nin qeydəri'' |[[Rayner Mariya Rilke]] |1910 |Alman |- | align="right" |92 |''Dəyişmə'' |[[Mişel Butor]] |1957 |Fransız |- | align="right" |93 |''Totalitarizmin mənşəyi'' |[[Hanna Ardent]] |1951 |İngilis |- | align="right" |94 |''[[Master və Marqarita]]'' |[[Mixail Bulqakov]] |1967 |Rus |- | align="right" |95 |''Çəhrayı çarmıxa çəkilmə (trilogiya)'' |[[Henri Miller]] |1949–60 |İngilis |- | align="right" |96 |''Böyük Yuxu'' |[[Raymond Chandler]] |1939 |İngilis |- | align="right" |97 |''İstiqamətlər'' |[[Sen-Jon Pers|Sen-Con Pers]] |1957 |Fransız |- | align="right" |98 |''Qaston (Axmaq Gomer)'' |[[André Franquin|Andre Frankuin]] |1957 |Fransız |- | align="right" |99 |''Vulkanın altında'' |[[Malkolkm Lauri]] |1947 |İngilis |- | align="right" |100 |''Gecəyarısı uşaqları'' |[[Salman Rüşdi]] |1981 |İngilis |} {{Qaralama}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 5vkc6s0lcw3j0viusspuxy65n3zwzn8 2 758951 6557759 6556191 2022-08-01T10:47:52Z Eldarado 33729 [[User:Qraf061|Qraf061]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov|Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki == '''Həyatı''' == Əbdül Hacıbala oğlu Haşımov 1948-ci il 20 noyabr tarixində Sumqayıt şəhər Corat qəsəbəsində anadan olmuşdur. İlk [[təhsilini]] == '''Yaradıcılığı''' == == '''Elmi tövhələri''' == == '''Hal-Hazırki Fəaliyyəti''' == at9xgfj737z8wuefjl15utk44ope6s2 0 759229 6557521 6548044 2022-08-01T06:57:37Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Təkrarlanan tədbir | adı = | orijinal adı = {{Dil-en|Securex Caspian.jpeg}} | loqo = Securex Caspian.jpeg | loqo_ölçü = 300 | loqo_alt = | loqo_izah = | şəkil = | şəkil_ölçü = | şəkil_izah = | status = aktiv | janr = sərgi | tarix = | başlama = | bitmə = | tezlik = hər ilin payızında | məkan = [[Bakı Ekspo Mərkəzi]] | yer = [[Bakı]] | koordinatlar = | ölkə = {{AZE}} | illər = | yaranıb = 2016-cü il | təsisçi = | sonuncu = | əvvəlki = | növbəti = 6-8 sentyabr, 2022-ci il | iştirakçılar = | tamaşaçılar = | tutumu = | büdcə = | tədbirlər = | rəhbər = | himayədar = | təşkilatçı = [[Caspian Event Organisers]] | dəstək = | qeydiyyat = | sponsor = | vebsayt = {{URL|https://securexcaspian.az/}} | hazırkı = | qeydlər = }} '''Securex Caspian''' — Bakıda təşkil olunan beynəlxalq sərgi. == Haqqında == "Securex Caspian" sərgisi beynəlxalq səviyyəli tədbirdir və hüquq-mühafizə orqanları, eləcə də sərhəd, xilasetmə və xüsusi təyinatlı xidmətlər üçün nəzərdə tutulmuş perspektiv texnika nümunələrinin, habelə inteqrasiya olunmuş təhlükəsizlik sistemləri və silahların nümayişi üçün ideal platformadır<ref name="report1">{{cite web | title = Bakıda Xəzər İnşaat Həftəsi keçirilir - FOTO | url = https://report.az/multimedia/bakida-xezer-i-nsaat-heftesi-kecirilir/ | website = Report İnformasiya Agentliyi | accessdate = 25 iyul 2022 | language = az }}</ref><ref name="interfax1">{{cite web | title = 19-22 oktyabr tarixlərində Bakıda üç iri beynəlxalq sərgi keçiriləcək | url = http://interfax.az/view/685104/az | website = interfax.az | accessdate = 25 iyul 2022 }}</ref>. 2016-cı ildə "Securika CIPS" sərgisində [[Azərbaycan]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], [[Çin Xalq Respublikası]], [[Rusiya]], [[Türkiyə]] və digər ölkələrdən gələn şirkətlər iştirak etmişdir<ref name="azertag1">{{cite web | title = Bakıda IX “Securika CIPS 2016” sərgisi start götürəcək | url = https://azertag.az/xeber/Bakida_IX_Securika_CIPS_2016_sergisi_start_goturecek-1002318 | website = azertag.az | accessdate = 25 iyul 2022 | language = az }}</ref><ref>{{cite web | title = Bakıda “BakuBuild 2016”, “Aquatherm Baku 2016”, “Securika CIPS 2016” sərgiləri keçirilir | url = https://1news.az/az/news/20161019081100625-Bakida-BakuBuild-2016-Aquatherm-Baku-2016-Securika-CIPS-2016-sergileri-kechirilir | website = 1news.az | accessdate = 25 iyul 2022 | language = az }}</ref>. == Məqsəd == Sərgi əməkdaşlığın inkişafı və təcrübə mübadiləsi üçün əlverişli şərait yaradır və dövlətdaxili, ictimai və vətəndaş təhlükəsizliyinin təmin olunması üzrə tətbiqi tapşırıqların həllinə kömək edir. Sərgini Azərbaycanın hüquq-mühafizə və xilasetmə orqanlarının, qəza-xilasetmə və sərhəd xidmətlərinin rəhbərləri, beynəlxalq nümayəndə heyətləri, eləcə də şəhər infrastrukturu, nəqliyyat, sənaye müəssisələri və s. obyektlərin təhlükəsizliyinin təmin olunmasında iştirak edən mütəxəssislər ziyarət edirlər. == Sərginin bölmələri == {{columns-list|2| * Polis texnika və avadanlıqları * Sərhədlərin mühafizəsi üçün sistem, vasitə və texnikalar * Qəza-xilasetmə texnika və avadanlıqları * Yanğın təhlükəsizliyi * Video-müşahidə * Kiber-təhlükəsizlik və məlumatların qorunması * Girişi məhdudlaşdırma sistemləri * Kriminalistik avadanlıqlar * Terror təhdidlərinə qarşı əks tədbir üçün sistem və vasitələr * Fərdi mühafizə vasitələri * Perimetri mühafizə sistemləri * İctimai yerlərin təhlükəsizliyi, ictimai nəqliyyatda təhlükəsizlik * Təhlükəsizliyi təmin etmək üçün mexaniki sistemlər * Sərhəd nəzarəti və gömrük baxışı üçün texniki vasitələr * Xüsusi nəqliyyat vasitələri * Mühafizə xidmətləri }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * {{rəsmi saytı|securexcaspian.az}} [[Kateqoriya:Azərbaycanda sərgilər]] hmq021y9rkbfq6ot2l0m062fpe3uo7t 0 759230 6557012 6548015 2022-07-31T19:06:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim|adı=Asif Rəhimov|şəkil=Asif Rəhimov (əsgər).png|şəklin ölçüsü=|ləqəbi=|doğum tarixi=17.04.1993|doğum yeri=[[Çayqaraqoyunlu]], [[Şəki rayonu]], [[Azərbaycan]]|vəfat tarixi=03.11.2020|vəfat yeri=[[Ağdərə]], [[Azərbaycan]]|dəfn yeri=[[Çayqaraqoyunlu]], [[Şəki rayonu]], [[Azərbaycan]]|vətəndaşlığı={{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]]|mənsubiyyəti={{Azərbaycan Ordusu}}|qoşun növü={{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}}|xidmət illəri=2011—2013 / 2020|rütbə={{Əsgər|Azərbaycan}}|döyüşlər=[[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]]|təltifləri={{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəsur döyüşçü" medalı|2021}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}}|Vəzifəsi=atıcı|atası=Həsrət Rəhimov|Təhsili=orta|anası=Könül Rəhimova|dəfn tarixi=[[9 noyabr]] [[2020]]}} '''Asif Həsrət oğlu Rəhimov''' ([[17 aprel]] [[1993]]; [[Çayqaraqoyunlu]], [[Şəki rayonu]], [[Azərbaycan]] — [[3 noyabr]] [[2020]]; [[Ağdərə]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin]] əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Asif Rəhimov [[17 aprel]] [[1993]]-cü ildə [[Şəki rayonu|Şəki rayonunun]] [[Çayqaraqoyunlu]] kəndində Həsrət Rəhimovun və Könül Rəhimovanın ailəsində anadan olmuşdur.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> 2000-ci ildə Şəki rayon Çayqaraqoyunlu kənd tam orta məktəbinin birinci sinfinə daxil olmuşdur. 2011-ci ildə məktəbin 11-ci sinfini bitirmişdir. Ailəli idi, Kənan adlı 3 yaşlı oğlu və Yağmur adlı 1 yaşlı qızı var. == Hərbi xidməti == Asif Rəhimov [[2011]]-ci ilin [[oktyabr]] ayında [[Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti|Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin]] Şəki Rayon Şöbəsi tərəfindən hərbi xidmətə çağırılmışdır. [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sərhəd Qoşunlarının]] sıralarında, "N" saylı hərbi hissədə müddətli həqiqi hərbi xidmət etmişdir. [[2013]]-cü ilin [[aprel]] ayında hərbi xidmətdən təxris olunaraq mülki fəaliyyətinə davam etmişdir. [[2020]]-ci ilin [[yanvar]] ayından [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin]] sıralarında, "N" saylı hərbi hissələrin birində müddətdən artıq hərbi xidmət edirdi. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] əsgəri olan Asif Rəhimov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsində]] atıcı olaraq iştirak etmişdir. [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə]] vuruşmuşdur. Asif Rəhimov [[3 noyabr]] [[2020]]-ci ildə [[Suqovuşan döyüşləri]] gedişatında [[Ağdərə]] istiqamətində döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı şəhid olmuşdur. [[9 noyabr]] [[2020]]-ci ildə cənazəsi doğulduğu [[Şəki rayonu|Şəki rayonunun]] [[Çayqaraqoyunlu]] kəndində dəfn edilmişdir. [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Asif Rəhimov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Asif Rəhimov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını uğurla yerinə yetirdiyinə, düşmənin əsas qruplaşmalarının məhv edilməsi ilə qoşunların döyüş qabiliyyətinin qorunub saxlanılmasında fərqləndiyinə görə Azərbaycan [[Azərbaycan Prezidenti|Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Asif Rəhimov ölümündən sonra [["Cəsur döyüşçü" medalı]] ilə təltif edildi.<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|50x50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|50x50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_Brave_warrior_medal_ribbon.png|50x50px]] (24.06.2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} 4pccbvdp0up18rnn8dnbyxdcmul1utx 0 759505 6556707 6556565 2022-07-31T13:58:09Z White Demon 75303 /* Tarix */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Xalq |adı = Yaponiya yəhudiləri |şəkil = [[Fayl:Jewish Community Center of Japan.jpg|230px]] |şəklin izahı = Yaponiya Yəhudi İcmasının mərkəzi binası. |ümumi sayı = 300-2000 |ərazi = Tokio, Kobe |dili = [[ingilis dili]], [[yapon dili]], [[ivrit dili]] |dini = [[İudaizm]] |qohum xalqlar = |qeyd = }} {{nihonqo|'''Yaponiyada yəhudilər'''|日本のユダヤ人|Nihon no yudayacin}} say baxımından ölkənin ən kiçik etnik qruplarından biridir. Yaponiyaya yəhudilərin ilk axını XIX əsrin ortalarında baş verib. Naqasaki və Yokohama icmaları ölkədəki ilk yəhudi icmaları olsa da, daha sonra bu icmalar yox olmuşdur. Hazırda Tokio və Kobe icmaları Yaponiyadakı yeganə yəhudi icmalarıdır. 2014-cü ilin statistikasına əsasən Yaponiyada cəmi 300-2000 yəhudi yaşayır. == Tarix == === XX əsrə qədər === Orta əsrlərin əvvəllərində bəzi Avropa və Orta Şərq yəhudilərinin İpək yolu vasitəsilə Yaponiya ilə ticarət əlaqələri saxladığı ehtimal olunur. 1543-cü ildə Yaponiyaya ayaq basmış və ölkə haqqında yazılar yazmış portuqal dənizçi Fernan Mendeş Pintu yəhudi əsilli şəxs olmuşdur. 1552-ci ildə Yaponiyaya gələn digər yəhudi əsilli şəxs olan Lui Almeyda isə ölkədə ilk xəstəxananı tikdirmiş və Avropa tibbini tanıtmışdır. Almeyda yazılarında Yaponiya qəsrlərini və yapon çay mərasimini təsvir etmişdir. XVI əsrdə portuqallar və hollandlar Yaponiya ilə ticarət əlaqələri qurmuş, bəzi yəhudilər də bu ticarət əlaqələrində iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, Yaponiyada izolyasiya siyasəti qüvvədə olduğu üçün XIX əsrə kimi yəhudilərin Yaponiyada məskunlaşmasına dair qeyd aşkar olunmamışdır. 1853-cü ildə Yaponiyada izolyasiya siyasətinin başa çatması yəhudilərin bu ölkəyə gəlməsinin yolunu açmışdır. 1861-ci ildə Yokohamaya gələn ABŞ yəhudisi Aleksandr Marks müasir Yaponiyanın ilk yəhudi sakini olmuşdur. O, yapon dilini öyrənmiş, Yokohama icmasının lideri olmuş, Londonun "Jewish Chronicle" qəzeti üçün Yaponiya haqqında məqalələr yazmışdır. Daha sonra Baltimor yəhudisi Rafael Şoyer Yaponiyaya gələrək 1865-67-ci illərdə Yokohama icmasının şura prezidenti olmuş, yerli hökumət konsepsiyasını tanıtmağa çalışmışdır. O, Yaponiyadakı ilk xaricidilli qəzet olan "Japan Express" qəzetini nəşr etdirmişdir. Bu qəzetin bir nüsxəsi imperatora təqdim olunmuşdur. 1860-cı illərin sonunda Yokohama şəhərində Polşa, ABŞ və İngiltərədən olan 50 yəhudi ailə yaşayırdı. Növbəti onilliklərdə Naqasaki, Kobe və Tokio şəhərlərində də yəhudilər yaşamağa başlamışdır. Naqasaki yəhudiləri əsasən idxal və ixrac ticarəti ilə məşğul olurdular. Yəhudilərin Naqasakidə məskunlaşma səbəblərindən biri də buranın Rusiya Uzaq Şərq donanması tərəfindən istirahət bazası kimi istifadə olunması olmuşdur. Naqasakidəki yəhudi icması qısaömürlü olsa da, İkinci dünya müharibəsindən sonra Naqasakidə bu icmaya aid yəhudi məzarlığı aşkarlanmışdır. Həmin dövrdə Naqasaki Yaponiyada yəhudi həyatının mərkəzi olsa da, daha sonra bu status Kobe şəhərinə keçmişdir. [[Fayl:V09p141002 Nagasaki.jpg|thumb|left|Naqasakidə yəhudi məzarlığı (1888).]] === XX əsr === ==== İkinci dünya müharibəsinə qədər ==== 1905-ci ildə baş vermiş Rusiya inqilabı və 1917-ci ildə baş vermiş Bolşevik inqilabından sonra bir çox Rusiya yəhudisi Yaponiyaya qaçmış, burada yaşayan yəhudilərdən kömək almışdırlar. HİAS kimi könüllü təşkilatlar Rusiya yəhudilərinin Yaponiyaya köçürülməsində vacib rol oynamışdır. Rusiya yəhudilərinin bəziləri Tokio, Yokohama və Kobedə daimi məskunlaşsa da, çoxu tezliklə ABŞ və Latın Amerikası ölkələrinə köçmüşdür. Birinci dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə Yaponiyadakı yəhudilərin sayı bir neçə mini keçməmişdir. Yəhudilər bir neçə şəhərdə kompakt halda yaşalar da, yaponlar yəhudilər haqqında çox az məlumatlı idilər. Hətta bir çox yapon yəhudilərin xristian olduğunu düşünürdü. 1920-ci illərdə Yaponiyada antisemitik münasibət oyanmağa başlamışdır. B antisemitizm Yaponiyanın 1918-22-ci illərdə Sibirə müdaxiləsində iştirak edən əsgərlərin yəhudilər haqqında eşitdikləri antisemtik hekayələrlə əlaqədardır. Bu əsgərlər "Sion müdriklərinin protokolları"nın Yaponiyada nəşr olunmasında iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, antisemitizm bu dövrdə Yaponiyada geniş şəkildə yayılmamışdır. Yaponiyanın 1931-ci ildə Mancuriyaya müdaxilə etməsindən sonra Mancuriyada, xüsusilə də, Harbin şəhərindəki bir çox yəhudi başqa ölkələrə miqrasiya etmişdir. Onların çoxu evlərini və işlərini Şanxay, Tyantszin, Honkonqo köçürmüş, bəziləri isə Yaponiyada məskunlaşmışdır. Bu dövrdə Yaponiya imperiyası ərazisində yaşayan bütün yəhudilərin Mancuriyaya köçürülməsi haqqında Fuqu planı təklif olunmuş, lakin bu plan heç vaxt həyata keçirilməmişdir. İkinci dünya müharibəsi illərində bir çox Avropa yəhudisi nasizm rejimindən qaçaraq Yaponiyaya gəlmişdir. Onların çoxu dəniz yolu ilə Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsinə gələrək burada yaşamağa başlamışdır. Bəziləri isə Şərqi Avropadan quru yolu ilə qaçaraq Sibir vasitəsilə Yaponiyaya gəlmişdir. Xüsusilə, Yaponiyanın Litvadakı vitse-konsulu Çiune Suqiharanın köməyi ilə 1941-ci ildə bir çox Litva yəhudisi Yaponiyaya qaça bilmişdir. Yaponiya hökuməti onların daimi qalmasına icazə verməsə də, təzyiq etməmiş və Şanxaya köçmələri üçün vaxt tanımışdır. Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsi Yaponiya tərəfindən işğal olunduqdan sonra təxminən 50.000 yəhudi Yaponiya imperiyasının hakimiyyəti altında yaşamağa başlamışdır. Onların böyük qismi müharibənin sonuna qədər həbs düşərgəsində saxlanılmışdır. ==== İkinci dünya müharibəsindən sonra ==== ABŞ-ın Yaponiya işğalı dövründə bir çox yəhudi əsilli ABŞ hərbçisi Yaponiyaya gəlmişdir. ABŞ rejiminin və Koreya müharibəsinin başa çatmasından sonra onların çoxu ölkələrinə qayıtmışdır. 1950-ci illərdə Yaponiyada yəhudilərin mədəniyyətinə və həyatına dair maraq güclənmiş, hətta Şahzadə Mikasanın diqqətini cəlb etmişdir. Bu dövrdə "Yəhudi həyatı və mədəniyyəti jurnalı" nəşr olunmuşdur. 1970-ci illərə qədər Yaponiyadakı yəhudilərin sayı təxminən 1000 nəfər idi; əsasən Tokio ilə Yokohamada yaşayır, ticarətlə məşğul olurdular. Onların çoxu müharibədən sonra ABŞ və Avropadan gələn yəhudilər idi. 1970-ci illərdə Yaponiyada yaşayan yəhudilərin böyük qismi 2-5 illik müqavilələrlə ölkəyə müvəqqəti olaraq gəlmiş yəhudilər idi. Daimi yaşayan yəhudilərin sayı isə cəmi 200 nəfərdən ibarət idi. 1980-ci ilin aprelində Niçinomiyada Anna Frank üçün heykəl qoyulmuşdur. == Yəhudi icmaları == Hazırda Yaponiyada mövcud olan yəhudi icmalarına Tokio və Kobe icmaları aiddir. Yokohama və Naqasaki icmaları isə yox olmuşdur. === Naqasaki və Yokohama icmaları === Naqasaki icması Yaponiyadakı ilk yəhudi icmasıdır. Naqasaki şəhəri xarici ticarət mərkəzi olduğu üçün XIX əsrin ortalarında bir çox yəhudi bu şəhərə axın etmiş, ticarətlə məşğul olmuş, bar və mehmanxana işlətmişdirlər. 1900-cü ildə 100 nəfərdən ibarət kiçik icma sinaqoq, ivrit dili məktəbi, qəbiristanlıq və mikvah qurmuşdur. Yerli sənətçi Ken Taqava sinaqoq üçün ukiyo-e hazırlamışdır. Britaniyalıların sosial ayrı-seçkilik ənənəsinə görə yəhudilər ingilis dili tədris olunan xarici məktəblərə qatıla bilmirdilər. Xaricilər arasındakı bu ayrı-seçkilik hətta yaponları da təəccübləndirmişdir. 1904-cü ildə başlayan Rus-yapon müharibəsindən sonra Şərqi Avropa yəhudisi olan şəxslər düşmən hesab edilmişdir. Onların çoxu Şanxaya qaçmışdır. Ziqmund David Lesner Naqasaki icmasının tanınmış liderlərindən biri olmuşdur. Yokohama icması da Yaponiyadakı ilk yəhudi icmalarından biridir. XIX əsrin ortalarından etibarən bir çox ABŞ və Avropa yəhudisi xarici ticarət mərkəzi olan Yokohamaya köçmüşdür. Bəziləri Belçika və Osmanlı diplomatları olsa da, bəziləri antisemitizmdən qurtulmaq üçün Yokohamaya gəlmişdir. Aleksandr Marks icmanın ilk lideri, Rafael Şoyer isə icmanın meri olmuşdur. Yokohama icması dini bayramlar zamanı bir yerə yığışırdı. Onlar Yokohamanın Motomaçi küçəsi yaxınlığında yəhudi məzarlığı salmışdırlar. Böyük Kanto zəlzələsindən sonra 1930-cu illərdə Yokohama icmasının bir çox üzvü Kobeyə köçmüşdür. === Kobe icması === Kobe icması Niderland, Rusiya, ABŞ və Orta Şərqdən gələn yəhudilərdən formalaşmış yəhudi icmasıdır və ölkədə mövcud olan iki yəhudi icmasından biridir. Naqasaki və Yokohama icmalarında olduğu kimi Kobe icmasının da yaranmasında şəhərin ticarət mərkəzi olması vacib rol oynamışdır. Kobe yəhudilərindən biri olan Sem Evans Yaponiya vətəndaşlığı alan ilk yəhudidir. O, Yaponiya vətəndaşı olduqdan sonra özünə Subaru Ebansu adını götürmüşdür. Sem Evans Kobe icmasının xeyriyyəçilərindən biri olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı bir çox yəhudi qaçaraq müvəqqəti olaraq Kobeyə gəlmişdir. Müharibədən sonra az sayda səfərad yəhudisi Kobedə qalmışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Encyclopaedia Judaica |volume = XI cild | edition = 2-ci nəşr |date=2007 |publisher = Gale |location = ABŞ |isbn = 978-0-02-865939-8 |pages=81-85 |accessdate=27 iyul 2022 |url=https://www.worldcat.org/title/encyclopaedia-judaica/oclc/123527471 |language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyada yəhudilər və İudaizm| ]] [[Kateqoriya:Yaponiya yəhudiləri| ]] oiqeq35zbagar2yty9grl9bthz1vtbw 6556716 6556707 2022-07-31T14:29:59Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Xalq |adı = Yaponiya yəhudiləri |şəkil = [[Fayl:Jewish Community Center of Japan.jpg|230px]] |şəklin izahı = Yaponiya Yəhudi İcmasının mərkəzi binası. |ümumi sayı = 300-2000 |ərazi = Tokio, Kobe |dili = [[ingilis dili]], [[yapon dili]], [[ivrit dili]] |dini = [[İudaizm]] |qohum xalqlar = |qeyd = }} {{nihonqo|'''Yaponiyada yəhudilər'''|日本のユダヤ人|Nihon no yudayacin}} say baxımından ölkənin ən kiçik etnik qruplarından biridir. Yaponiyaya yəhudilərin ilk axını XIX əsrin ortalarında baş verib. Naqasaki və Yokohama icmaları ölkədəki ilk yəhudi icmaları olsa da, daha sonra bu icmalar yox olmuşdur. Hazırda Tokio və Kobe icmaları Yaponiyadakı yeganə yəhudi icmalarıdır. 2014-cü ilin statistikasına əsasən Yaponiyada cəmi 300-2000 yəhudi yaşayır. Yaponiyada yəhudilər üçün bir neçə sinaqoq, ivrit dili məktəbi, koşer restoranları, mikva fəaliyyət göstərir, eləcə də, mədəni proqramlar təşkil olunur. == Tarix == === XX əsrə qədər === Orta əsrlərin əvvəllərində bəzi Avropa və Orta Şərq yəhudilərinin İpək yolu vasitəsilə Yaponiya ilə ticarət əlaqələri saxladığı ehtimal olunur. 1543-cü ildə Yaponiyaya ayaq basmış və ölkə haqqında yazılar yazmış portuqal dənizçi Fernan Mendeş Pintu yəhudi əsilli şəxs olmuşdur. 1552-ci ildə Yaponiyaya gələn digər yəhudi əsilli şəxs olan Lui Almeyda isə ölkədə ilk xəstəxananı tikdirmiş və Avropa tibbini tanıtmışdır. Almeyda yazılarında Yaponiya qəsrlərini və yapon çay mərasimini təsvir etmişdir. XVI əsrdə portuqallar və hollandlar Yaponiya ilə ticarət əlaqələri qurmuş, bəzi yəhudilər də bu ticarət əlaqələrində iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, Yaponiyada izolyasiya siyasəti qüvvədə olduğu üçün XIX əsrə kimi yəhudilərin Yaponiyada məskunlaşmasına dair qeyd aşkar olunmamışdır. 1853-cü ildə Yaponiyada izolyasiya siyasətinin başa çatması yəhudilərin bu ölkəyə gəlməsinin yolunu açmışdır. 1861-ci ildə Yokohamaya gələn ABŞ yəhudisi Aleksandr Marks müasir Yaponiyanın ilk yəhudi sakini olmuşdur. O, yapon dilini öyrənmiş, Yokohama icmasının lideri olmuş, Londonun "Jewish Chronicle" qəzeti üçün Yaponiya haqqında məqalələr yazmışdır. Daha sonra Baltimor yəhudisi Rafael Şoyer Yaponiyaya gələrək 1865-67-ci illərdə Yokohama icmasının şura prezidenti olmuş, yerli hökumət konsepsiyasını tanıtmağa çalışmışdır. O, Yaponiyadakı ilk xaricidilli qəzet olan "Japan Express" qəzetini nəşr etdirmişdir. Bu qəzetin bir nüsxəsi imperatora təqdim olunmuşdur. 1880-ci illərdə bir çox yəhudi əsilli Avropa alimi və mütəxxəsis Yaponiyaya gəlmişdir. 1886-cı ildə yəhudi əsilli alman hüquq eksperti Albert Mosse Yaponiyaya gəlmişdir. O, Yaponiyada müasir hüquq sisteminin qurulmasında iştirak etmiş, Meyci konstitusiyasının müəlliflərindən biri olmuşdur. Mosse Yaponiya və yaponlar haqqında şeirlər də yazmışdır. Hətta nasist rejimi zamanı Yaponiya hökuməti Mosse ailəsinə xüsusi münasibət göstərilməsini xahiş etmişdir. Almaniya yəhudisi olan Lüdviq Riss 1887-1902-ci illərd Tokio Universitetinin tarix üzrə professoru olmuşdur. Rissi "Yaponiya tarixşünaslığının atası" hesab olunur. === XX əsr === ==== İkinci dünya müharibəsinə qədər ==== 1917-18-ci ildə baş vermiş Bolşevik inqilabından sonra bir çox Rusiya yəhudisi Yaponiyaya qaçmış, burada yaşayan yəhudilərdən kömək almışdırlar. HİAS kimi könüllü təşkilatların köməyi ilə Yaponiyaya 1706 yəhudi immiqrant (624 qadın olmaqla) gəlmişdir. Onlar üçün Yokohama otelində yer ayrılmış, şəhərin əsas küçəsində koşer restoran açılmış, sinaqoq tikilmiş və yəhudi qəzeti çap olunmuşdur. Onların bəziləri Yaponiyada qalsa da, bir çoxu ABŞ və Latın Amerikası ölkələrinə getmişdir. Birinci dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə Yaponiyadakı yəhudilərin sayı bir neçə mini keçməmişdir. Yəhudilər bir neçə şəhərdə kompakt halda yaşalar da, yaponlar yəhudilər haqqında çox az məlumatlı idilər. Hətta bir çox yapon yəhudilərin xristian olduğunu düşünürdü. 1920-ci illərdə Yaponiyada antisemitik münasibət oyanmağa başlamışdır. B antisemitizm Yaponiyanın 1918-22-ci illərdə Sibirə müdaxiləsində iştirak edən əsgərlərin yəhudilər haqqında eşitdikləri antisemtik hekayələrlə əlaqədardır. Bu əsgərlər "Sion müdriklərinin protokolları"nın Yaponiyada nəşr olunmasında iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, antisemitizm bu dövrdə Yaponiyada geniş şəkildə yayılmamışdır. Yaponiyanın 1931-ci ildə Mancuriyaya müdaxilə etməsindən sonra Mancuriyada, xüsusilə də, Harbin şəhərindəki bir çox yəhudi başqa ölkələrə miqrasiya etmişdir. Onların çoxu evlərini və işlərini Şanxay, Tyantszin, Honkonqo köçürmüş, bəziləri isə Yaponiyada məskunlaşmışdır. Bu dövrdə Yaponiya imperiyası ərazisində yaşayan bütün yəhudilərin Mancuriyaya köçürülməsi haqqında Fuqu planı təklif olunmuş, lakin bu plan heç vaxt həyata keçirilməmişdir. İkinci dünya müharibəsi illərində bir çox Avropa yəhudisi nasizm rejimindən qaçaraq Yaponiyaya gəlmişdir. Onların çoxu dəniz yolu ilə Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsinə gələrək burada yaşamağa başlamışdır. Bəziləri isə Şərqi Avropadan quru yolu ilə qaçaraq Sibir vasitəsilə Yaponiyaya gəlmişdir. Xüsusilə, Yaponiyanın Litvadakı vitse-konsulu Çiune Suqiharanın köməyi ilə 1940-ci ilin iyul-avqust aylarında 4664 yəhudi Yaponiyaya qaça bilmişdir. Onların arasında 79 ravvin, 341 yeşiva tələbəsi və 60 uşaq var idi. Holokostdan qurtulmağı bacaran yeganə yeşiva olan Mir Yeşiva da Yaponiyaya gəlmişdir. Yaponiya hökuməti onların daimi qalmasına icazə verməsə də, təzyiq etməmiş və Şanxaya köçmələri üçün vaxt tanımışdır. Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsi Yaponiya tərəfindən işğal olunduqdan sonra təxminən 50.000 yəhudi Yaponiya imperiyasının hakimiyyəti altında yaşamağa başlamışdır. Onların böyük qismi müharibənin sonuna qədər həbs düşərgəsində saxlanılmışdır. ==== İkinci dünya müharibəsindən sonra ==== ABŞ-ın Yaponiya işğalı dövründə bir çox yəhudi əsilli ABŞ hərbçisi Yaponiyaya gələrək islahatlarda iştirak etmişdir. İşğal dövründə ölkəyə gələn yəhudi əsilli reformistlərə Çarlz Luis Keyds, Volf Ladeyidski, Teodor Kohen, Alfred Opler, Beata Qordon kimi şəxslər aiddir. ABŞ rejiminin və Koreya müharibəsinin başa çatmasından sonra onların çoxu ölkələrinə qayıtmışdır. 1950-ci illərdə Yaponiyada yəhudilərin mədəniyyətinə və həyatına dair maraq güclənmiş, hətta Şahzadə Mikasanın diqqətini cəlb etmişdir. Bu dövrdə "Yəhudi həyatı və mədəniyyəti jurnalı" nəşr olunmuşdur. 1970-ci illərə qədər Yaponiyadakı yəhudilərin sayı təxminən 1000 nəfər idi; əsasən Tokio ilə Yokohamada yaşayır, ticarətlə məşğul olurdular. Onların çoxu müharibədən sonra ABŞ və Avropadan gələn yəhudilər idi. 1970-ci illərdə Yaponiyada yaşayan yəhudilərin böyük qismi 2-5 illik müqavilələrlə ölkəyə müvəqqəti olaraq gəlmiş yəhudilər idi. Daimi yaşayan yəhudilərin sayı isə cəmi 200 nəfərdən ibarət idi. 1980-ci ilin aprelində Niçinomiyada Anna Frank üçün heykəl qoyulmuşdur. == Yəhudi icmaları == Hazırda Yaponiyada mövcud olan yəhudi icmalarına Tokio və Kobe icmaları aiddir. Yokohama və Naqasaki icmaları isə yox olmuşdur. === Naqasaki və Yokohama icmaları === Naqasaki icması Yaponiyadakı ilk yəhudi icmasıdır. Naqasaki şəhəri xarici ticarət mərkəzi olduğu üçün XIX əsrin ortalarında bir çox yəhudi bu şəhərə axın etmiş, ticarətlə məşğul olmuş, bar və mehmanxana işlətmişdirlər. Yəhudilərin Naqasakidə məskunlaşma səbəblərindən biri də buranın Rusiya Uzaq Şərq donanması tərəfindən istirahət bazası kimi istifadə olunması olmuşdur. 1900-cü ilə qədər 100 nəfərdən ibarət bu kiçik icma Yaponiyada sinaqoq, ivrit dili məktəbi, qəbiristanlıq və mikvah qurmuşdur. Yerli sənətçi Ken Taqava sinaqoq üçün ukiyo-e hazırlamışdır. Britaniyalıların sosial ayrı-seçkilik ənənəsinə görə yəhudilər ingilis dili tədris olunan xarici məktəblərə qatıla bilmirdilər. Xaricilər arasındakı bu ayrı-seçkilik hətta yaponları da təəccübləndirmişdir. 1904-cü ildə başlayan Rus-yapon müharibəsindən sonra Şərqi Avropa yəhudisi olan şəxslər düşmən hesab edilmişdir. Onların çoxu Şanxaya qaçmışdır. Ziqmund David Lesner Naqasaki icmasının tanınmış liderlərindən biri olmuşdur. Həmin dövrdə Naqasaki Yaponiyada yəhudi həyatının mərkəzi olsa da, daha sonra bu status Kobe şəhərinə keçmişdir. Yokohama icması da Yaponiyadakı ilk yəhudi icmalarından biridir. XIX əsrin ortalarından etibarən bir çox ABŞ və Avropa yəhudisi xarici ticarət mərkəzi olan Yokohamaya köçmüşdür. Bəziləri Belçika və Osmanlı diplomatları olsa da, bəziləri antisemitizmdən qurtulmaq üçün Yokohamaya gəlmişdir. 1860-cı illərin sonunda Yokohama şəhərində Polşa, ABŞ və İngiltərədən olan 50 yəhudi ailə yaşayırdı. Növbəti onilliklərdə Naqasaki, Kobe və Tokio şəhərlərində də yəhudilər yaşamağa başlamışdır. Aleksandr Marks icmanın ilk lideri, Rafael Şoyer isə icmanın meri olmuşdur. Yokohama icması dini bayramlar zamanı bir yerə yığışırdı. Onlar Yokohamanın Motomaçi küçəsi yaxınlığında yəhudi məzarlığı salmışdırlar. Böyük Kanto zəlzələsindən sonra 1930-cu illərdə Yokohama icmasının bir çox üzvü Kobeyə köçmüşdür. === Kobe icması === Kobe icması Niderland, Rusiya, ABŞ və Orta Şərqdən gələn yəhudilərdən formalaşmış yəhudi icmasıdır və ölkədə mövcud olan iki yəhudi icmasından biridir. Naqasaki və Yokohama icmalarında olduğu kimi Kobe icmasının da yaranmasında şəhərin ticarət mərkəzi olması vacib rol oynamışdır. Kobe yəhudilərindən biri olan Sem Evans Yaponiya vətəndaşlığı alan ilk yəhudidir. O, Yaponiya vətəndaşı olduqdan sonra özünə Subaru Ebansu adını götürmüşdür. Sem Evans Kobe icmasının xeyriyyəçilərindən biri olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı bir çox yəhudi qaçaraq müvəqqəti olaraq Kobeyə gəlmişdir. Müharibədən sonra az sayda səfərad yəhudisi Kobedə qalmışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Encyclopaedia Judaica |volume = XI cild | edition = 2-ci nəşr |date=2007 |publisher = Gale |location = ABŞ |isbn = 978-0-02-865939-8 |pages=81-85 |accessdate=27 iyul 2022 |url=https://www.worldcat.org/title/encyclopaedia-judaica/oclc/123527471 |language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyada yəhudilər və İudaizm| ]] [[Kateqoriya:Yaponiya yəhudiləri| ]] 4i2qkxp6srzc9z5sviuqbxjldiznd50 6556767 6556716 2022-07-31T15:44:41Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Xalq |adı = Yaponiya yəhudiləri |şəkil = [[Fayl:Jewish Community Center of Japan.jpg|230px]] |şəklin izahı = Yaponiya Yəhudi İcmasının mərkəzi binası. |ümumi sayı = 300-2000 |ərazi = Tokio, Kobe |dili = [[ingilis dili]], [[yapon dili]], [[ivrit dili]] |dini = [[İudaizm]] |qohum xalqlar = |qeyd = }} {{nihonqo|'''Yaponiyada yəhudilər'''|日本のユダヤ人|Nihon no yudayacin}} say baxımından ölkənin ən kiçik etnik qruplarından biridir. Yaponiyaya yəhudilərin ilk axını XIX əsrin ortalarında baş verib. Naqasaki və Yokohama icmaları ölkədəki ilk yəhudi icmaları olsa da, daha sonra bu icmalar yox olmuşdur. Hazırda Tokio və Kobe icmaları Yaponiyadakı yeganə yəhudi icmalarıdır. 2014-cü ilin statistikasına əsasən Yaponiyada cəmi 300-2000 yəhudi yaşayır. Hər il minlərlə İsrail yəhudisi Yaponiyanı ziyarət etməyə gəlir. ABŞ-ın Okinavada yerləşən hərbi bazasında mütəmadi olaraq 200-300 yəhudi əsilli hərbçi saxlanılır. Yaponiyada yəhudilər üçün bir neçə sinaqoq, ivrit dili məktəbi, koşer restoranları, mikva fəaliyyət göstərir, eləcə də, mədəni proqramlar təşkil olunur. == Tarix == === XX əsrə qədər === Orta əsrlərin əvvəllərində bəzi Avropa və Orta Şərq yəhudilərinin İpək yolu vasitəsilə Yaponiya ilə ticarət əlaqələri saxladığı ehtimal olunur. 1543-cü ildə Yaponiyaya ayaq basmış və ölkə haqqında yazılar yazmış portuqal dənizçi Fernan Mendeş Pintu yəhudi əsilli şəxs olmuşdur. 1552-ci ildə Yaponiyaya gələn digər yəhudi əsilli şəxs olan Lui Almeyda isə ölkədə ilk xəstəxananı tikdirmiş və Avropa tibbini tanıtmışdır. Almeyda yazılarında Yaponiya qəsrlərini və yapon çay mərasimini təsvir etmişdir. XVI əsrdə portuqallar və hollandlar Yaponiya ilə ticarət əlaqələri qurmuş, bəzi yəhudilər də bu ticarət əlaqələrində iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, Yaponiyada izolyasiya siyasəti qüvvədə olduğu üçün XIX əsrə kimi yəhudilərin Yaponiyada məskunlaşmasına dair qeyd aşkar olunmamışdır. 1853-cü ildə Yaponiyada izolyasiya siyasətinin başa çatması yəhudilərin bu ölkəyə gəlməsinin yolunu açmışdır. 1861-ci ildə Yokohamaya gələn ABŞ yəhudisi Aleksandr Marks müasir Yaponiyanın ilk yəhudi sakini olmuşdur. O, yapon dilini öyrənmiş, Yokohama icmasının lideri olmuş, Londonun "Jewish Chronicle" qəzeti üçün Yaponiya haqqında məqalələr yazmışdır. Daha sonra Baltimor yəhudisi Rafael Şoyer Yaponiyaya gələrək 1865-67-ci illərdə Yokohama icmasının şura prezidenti olmuş, yerli hökumət konsepsiyasını tanıtmağa çalışmışdır. O, Yaponiyadakı ilk xaricidilli qəzet olan "Japan Express" qəzetini nəşr etdirmişdir. Bu qəzetin bir nüsxəsi imperatora təqdim olunmuşdur. 1880-ci illərdə bir çox yəhudi əsilli Avropa alimi və mütəxxəsis Yaponiyaya gəlmişdir. 1886-cı ildə yəhudi əsilli alman hüquq eksperti Albert Mosse Yaponiyaya gəlmişdir. O, Yaponiyada müasir hüquq sisteminin qurulmasında iştirak etmiş, Meyci konstitusiyasının müəlliflərindən biri olmuşdur. Mosse Yaponiya və yaponlar haqqında şeirlər də yazmışdır. Hətta nasist rejimi zamanı Yaponiya hökuməti Mosse ailəsinə xüsusi münasibət göstərilməsini xahiş etmişdir. Almaniya yəhudisi olan Lüdviq Riss 1887-1902-ci illərd Tokio Universitetinin tarix üzrə professoru olmuşdur. Rissi "Yaponiya tarixşünaslığının atası" hesab olunur. === XX əsr === ==== İkinci dünya müharibəsinə qədər ==== 1917-18-ci ildə baş vermiş Bolşevik inqilabından sonra bir çox Rusiya yəhudisi Yaponiyaya qaçmış, burada yaşayan yəhudilərdən kömək almışdırlar. HİAS kimi könüllü təşkilatların köməyi ilə Yaponiyaya 1706 yəhudi immiqrant (624 qadın olmaqla) gəlmişdir. Onlar üçün Yokohama otelində yer ayrılmış, şəhərin əsas küçəsində koşer restoran açılmış, sinaqoq tikilmiş və yəhudi qəzeti çap olunmuşdur. Onların bəziləri Yaponiyada qalsa da, bir çoxu ABŞ və Latın Amerikası ölkələrinə getmişdir. Birinci dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə Yaponiyadakı yəhudilərin sayı bir neçə mini keçməmişdir. Yəhudilər bir neçə şəhərdə kompakt halda yaşalar da, yaponlar yəhudilər haqqında çox az məlumatlı idilər. Hətta bir çox yapon yəhudilərin xristian olduğunu düşünürdü. 1920-ci illərdə Yaponiyada antisemitik münasibət oyanmağa başlamışdır. B antisemitizm Yaponiyanın 1918-22-ci illərdə Sibirə müdaxiləsində iştirak edən əsgərlərin yəhudilər haqqında eşitdikləri antisemtik hekayələrlə əlaqədardır. Bu əsgərlər "Sion müdriklərinin protokolları"nın Yaponiyada nəşr olunmasında iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, antisemitizm bu dövrdə Yaponiyada geniş şəkildə yayılmamışdır. Yaponiyanın 1931-ci ildə Mancuriyaya müdaxilə etməsindən sonra Mancuriyada, xüsusilə də, Harbin şəhərindəki bir çox yəhudi başqa ölkələrə miqrasiya etmişdir. Onların çoxu evlərini və işlərini Şanxay, Tyantszin, Honkonqo köçürmüş, bəziləri isə Yaponiyada məskunlaşmışdır. Bu dövrdə Yaponiya imperiyası ərazisində yaşayan bütün yəhudilərin Mancuriyaya köçürülməsi haqqında Fuqu planı təklif olunmuş, lakin bu plan heç vaxt həyata keçirilməmişdir. İkinci dünya müharibəsi illərində bir çox Avropa yəhudisi nasizm rejimindən qaçaraq Yaponiyaya gəlmişdir. Onların çoxu dəniz yolu ilə Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsinə gələrək burada yaşamağa başlamışdır. Bəziləri isə Şərqi Avropadan quru yolu ilə qaçaraq Sibir vasitəsilə Yaponiyaya gəlmişdir. Xüsusilə, Yaponiyanın Litvadakı vitse-konsulu Çiune Suqiharanın köməyi ilə 1940-ci ilin iyul-avqust aylarında 4664 yəhudi Yaponiyaya qaça bilmişdir. Onların arasında 79 ravvin, 341 yeşiva tələbəsi və 60 uşaq var idi. Holokostdan qurtulmağı bacaran yeganə yeşiva olan Mir Yeşiva da Yaponiyaya gəlmişdir. Yaponiya hökuməti onların daimi qalmasına icazə verməsə də, təzyiq etməmiş və Şanxaya köçmələri üçün vaxt tanımışdır. Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsi Yaponiya tərəfindən işğal olunduqdan sonra təxminən 50.000 yəhudi Yaponiya imperiyasının hakimiyyəti altında yaşamağa başlamışdır. Onların böyük qismi müharibənin sonuna qədər həbs düşərgəsində saxlanılmışdır. ==== İkinci dünya müharibəsindən sonra ==== ABŞ-ın Yaponiya işğalı dövründə bir çox yəhudi əsilli ABŞ hərbçisi Yaponiyaya gələrək islahatlarda iştirak etmişdir. İşğal dövründə ölkəyə gələn yəhudi əsilli reformistlərə Çarlz Luis Keyds, Volf Ladeyidski, Teodor Kohen, Alfred Opler, Beata Qordon kimi şəxslər aiddir. ABŞ rejiminin və Koreya müharibəsinin başa çatmasından sonra onların çoxu ölkələrinə qayıtmışdır. 1950-ci illərdə Yaponiyada yəhudilərin mədəniyyətinə və həyatına dair maraq güclənmiş, hətta Şahzadə Mikasanın diqqətini cəlb etmişdir. Bu dövrdə "Yəhudi həyatı və mədəniyyəti jurnalı" nəşr olunmuşdur. 1970-ci illərə qədər Yaponiyadakı yəhudilərin sayı təxminən 1000 nəfər idi; əsasən Tokio ilə Yokohamada yaşayır, ticarətlə məşğul olurdular. Onların çoxu müharibədən sonra ABŞ və Avropadan gələn yəhudilər idi. 1970-ci illərdə Yaponiyada yaşayan yəhudilərin böyük qismi 2-5 illik müqavilələrlə ölkəyə müvəqqəti olaraq gəlmiş yəhudilər idi. Daimi yaşayan yəhudilərin sayı isə cəmi 200 nəfərdən ibarət idi. 1980-ci ilin aprelində Niçinomiyada Anna Frank üçün heykəl qoyulmuşdur. == Yəhudi icmaları == Hazırda Yaponiyada mövcud olan yəhudi icmalarına Tokio və Kobe icmaları aiddir. Yokohama və Naqasaki icmaları isə yox olmuşdur. === Naqasaki və Yokohama icmaları === Naqasaki icması Yaponiyadakı ilk yəhudi icmasıdır. Naqasaki şəhəri xarici ticarət mərkəzi olduğu üçün XIX əsrin ortalarında bir çox yəhudi bu şəhərə axın etmiş, ticarətlə məşğul olmuş, bar və mehmanxana işlətmişdirlər. Yəhudilərin Naqasakidə məskunlaşma səbəblərindən biri də buranın Rusiya Uzaq Şərq donanması tərəfindən istirahət bazası kimi istifadə olunması olmuşdur. 1900-cü ilə qədər 100 nəfərdən ibarət bu kiçik icma Yaponiyada sinaqoq, ivrit dili məktəbi, qəbiristanlıq və mikvah qurmuşdur. Yerli sənətçi Ken Taqava sinaqoq üçün ukiyo-e hazırlamışdır. Britaniyalıların sosial ayrı-seçkilik ənənəsinə görə yəhudilər ingilis dili tədris olunan xarici məktəblərə qatıla bilmirdilər. Xaricilər arasındakı bu ayrı-seçkilik hətta yaponları da təəccübləndirmişdir. 1904-cü ildə başlayan Rus-yapon müharibəsindən sonra Şərqi Avropa yəhudisi olan şəxslər düşmən hesab edilmişdir. Onların çoxu Şanxaya qaçmışdır. Ziqmund David Lesner Naqasaki icmasının tanınmış liderlərindən biri olmuşdur. Həmin dövrdə Naqasaki Yaponiyada yəhudi həyatının mərkəzi olsa da, daha sonra bu status Kobe şəhərinə keçmişdir. Yokohama icması da Yaponiyadakı ilk yəhudi icmalarından biridir. XIX əsrin ortalarından etibarən bir çox ABŞ və Avropa yəhudisi xarici ticarət mərkəzi olan Yokohamaya köçmüşdür. Bəziləri Belçika və Osmanlı diplomatları olsa da, bəziləri antisemitizmdən qurtulmaq üçün Yokohamaya gəlmişdir. 1860-cı illərin sonunda Yokohama şəhərində Polşa, ABŞ və İngiltərədən olan 50 yəhudi ailə yaşayırdı. Növbəti onilliklərdə Naqasaki, Kobe və Tokio şəhərlərində də yəhudilər yaşamağa başlamışdır. Aleksandr Marks icmanın ilk lideri, Rafael Şoyer isə icmanın meri olmuşdur. Yokohama icması dini bayramlar zamanı bir yerə yığışırdı. Onlar Yokohamanın Motomaçi küçəsi yaxınlığında yəhudi məzarlığı salmışdırlar. Böyük Kanto zəlzələsindən sonra 1930-cu illərdə Yokohama icmasının bir çox üzvü Kobeyə köçmüşdür. === Kobe icması === Kobe icması Niderland, Rusiya, ABŞ və Orta Şərqdən gələn yəhudilərdən formalaşmış yəhudi icmasıdır və ölkədə mövcud olan iki yəhudi icmasından biridir. Naqasaki və Yokohama icmalarında olduğu kimi Kobe icmasının da yaranmasında şəhərin ticarət mərkəzi olması vacib rol oynamışdır. Kobe yəhudilərindən biri olan Sem Evans Yaponiya vətəndaşlığı alan ilk yəhudidir. O, Yaponiya vətəndaşı olduqdan sonra özünə Subaru Ebansu adını götürmüşdür. Sem Evans Kobe icmasının xeyriyyəçilərindən biri olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı bir çox yəhudi qaçaraq müvəqqəti olaraq Kobeyə gəlmişdir. Müharibədən sonra az sayda səfərad yəhudisi Kobedə qalmışdır. Kobe şəhərində yerləşən Ohel Şelmo sinaqoqu icmanın mərkəzidir və 15 yəhudi ailəsinə xidmət göstərmək üçün qurulmuşdur. === Tokio icması === Tokio icmasına 160 yəhudi ailə daxildir. Şəhərdə yəhudi kitabxanası, ivrit dili məktəbi, Yəhudi Klubu və Yaponiya Yəhudi İcması kimi qurumlar fəaliyyət göstərir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Encyclopaedia Judaica |volume = XI cild | edition = 2-ci nəşr |date=2007 |publisher = Gale |location = ABŞ |isbn = 978-0-02-865939-8 |pages=81-85 |accessdate=27 iyul 2022 |url=https://www.worldcat.org/title/encyclopaedia-judaica/oclc/123527471 |language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyada yəhudilər və İudaizm| ]] [[Kateqoriya:Yaponiya yəhudiləri| ]] gggo6rfgi96ironbzxxwnz100vtzvbk 6556791 6556767 2022-07-31T15:58:13Z White Demon 75303 /* Tokio icması */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Xalq |adı = Yaponiya yəhudiləri |şəkil = [[Fayl:Jewish Community Center of Japan.jpg|230px]] |şəklin izahı = Yaponiya Yəhudi İcmasının mərkəzi binası. |ümumi sayı = 300-2000 |ərazi = Tokio, Kobe |dili = [[ingilis dili]], [[yapon dili]], [[ivrit dili]] |dini = [[İudaizm]] |qohum xalqlar = |qeyd = }} {{nihonqo|'''Yaponiyada yəhudilər'''|日本のユダヤ人|Nihon no yudayacin}} say baxımından ölkənin ən kiçik etnik qruplarından biridir. Yaponiyaya yəhudilərin ilk axını XIX əsrin ortalarında baş verib. Naqasaki və Yokohama icmaları ölkədəki ilk yəhudi icmaları olsa da, daha sonra bu icmalar yox olmuşdur. Hazırda Tokio və Kobe icmaları Yaponiyadakı yeganə yəhudi icmalarıdır. 2014-cü ilin statistikasına əsasən Yaponiyada cəmi 300-2000 yəhudi yaşayır. Hər il minlərlə İsrail yəhudisi Yaponiyanı ziyarət etməyə gəlir. ABŞ-ın Okinavada yerləşən hərbi bazasında mütəmadi olaraq 200-300 yəhudi əsilli hərbçi saxlanılır. Yaponiyada yəhudilər üçün bir neçə sinaqoq, ivrit dili məktəbi, koşer restoranları, mikva fəaliyyət göstərir, eləcə də, mədəni proqramlar təşkil olunur. == Tarix == === XX əsrə qədər === Orta əsrlərin əvvəllərində bəzi Avropa və Orta Şərq yəhudilərinin İpək yolu vasitəsilə Yaponiya ilə ticarət əlaqələri saxladığı ehtimal olunur. 1543-cü ildə Yaponiyaya ayaq basmış və ölkə haqqında yazılar yazmış portuqal dənizçi Fernan Mendeş Pintu yəhudi əsilli şəxs olmuşdur. 1552-ci ildə Yaponiyaya gələn digər yəhudi əsilli şəxs olan Lui Almeyda isə ölkədə ilk xəstəxananı tikdirmiş və Avropa tibbini tanıtmışdır. Almeyda yazılarında Yaponiya qəsrlərini və yapon çay mərasimini təsvir etmişdir. XVI əsrdə portuqallar və hollandlar Yaponiya ilə ticarət əlaqələri qurmuş, bəzi yəhudilər də bu ticarət əlaqələrində iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, Yaponiyada izolyasiya siyasəti qüvvədə olduğu üçün XIX əsrə kimi yəhudilərin Yaponiyada məskunlaşmasına dair qeyd aşkar olunmamışdır. 1853-cü ildə Yaponiyada izolyasiya siyasətinin başa çatması yəhudilərin bu ölkəyə gəlməsinin yolunu açmışdır. 1861-ci ildə Yokohamaya gələn ABŞ yəhudisi Aleksandr Marks müasir Yaponiyanın ilk yəhudi sakini olmuşdur. O, yapon dilini öyrənmiş, Yokohama icmasının lideri olmuş, Londonun "Jewish Chronicle" qəzeti üçün Yaponiya haqqında məqalələr yazmışdır. Daha sonra Baltimor yəhudisi Rafael Şoyer Yaponiyaya gələrək 1865-67-ci illərdə Yokohama icmasının şura prezidenti olmuş, yerli hökumət konsepsiyasını tanıtmağa çalışmışdır. O, Yaponiyadakı ilk xaricidilli qəzet olan "Japan Express" qəzetini nəşr etdirmişdir. Bu qəzetin bir nüsxəsi imperatora təqdim olunmuşdur. 1880-ci illərdə bir çox yəhudi əsilli Avropa alimi və mütəxxəsis Yaponiyaya gəlmişdir. 1886-cı ildə yəhudi əsilli alman hüquq eksperti Albert Mosse Yaponiyaya gəlmişdir. O, Yaponiyada müasir hüquq sisteminin qurulmasında iştirak etmiş, Meyci konstitusiyasının müəlliflərindən biri olmuşdur. Mosse Yaponiya və yaponlar haqqında şeirlər də yazmışdır. Hətta nasist rejimi zamanı Yaponiya hökuməti Mosse ailəsinə xüsusi münasibət göstərilməsini xahiş etmişdir. Almaniya yəhudisi olan Lüdviq Riss 1887-1902-ci illərd Tokio Universitetinin tarix üzrə professoru olmuşdur. Rissi "Yaponiya tarixşünaslığının atası" hesab olunur. === XX əsr === ==== İkinci dünya müharibəsinə qədər ==== 1917-18-ci ildə baş vermiş Bolşevik inqilabından sonra bir çox Rusiya yəhudisi Yaponiyaya qaçmış, burada yaşayan yəhudilərdən kömək almışdırlar. HİAS kimi könüllü təşkilatların köməyi ilə Yaponiyaya 1706 yəhudi immiqrant (624 qadın olmaqla) gəlmişdir. Onlar üçün Yokohama otelində yer ayrılmış, şəhərin əsas küçəsində koşer restoran açılmış, sinaqoq tikilmiş və yəhudi qəzeti çap olunmuşdur. Onların bəziləri Yaponiyada qalsa da, bir çoxu ABŞ və Latın Amerikası ölkələrinə getmişdir. Birinci dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə Yaponiyadakı yəhudilərin sayı bir neçə mini keçməmişdir. Yəhudilər bir neçə şəhərdə kompakt halda yaşalar da, yaponlar yəhudilər haqqında çox az məlumatlı idilər. Hətta bir çox yapon yəhudilərin xristian olduğunu düşünürdü. 1920-ci illərdə Yaponiyada antisemitik münasibət oyanmağa başlamışdır. B antisemitizm Yaponiyanın 1918-22-ci illərdə Sibirə müdaxiləsində iştirak edən əsgərlərin yəhudilər haqqında eşitdikləri antisemtik hekayələrlə əlaqədardır. Bu əsgərlər "Sion müdriklərinin protokolları"nın Yaponiyada nəşr olunmasında iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, antisemitizm bu dövrdə Yaponiyada geniş şəkildə yayılmamışdır. Yaponiyanın 1931-ci ildə Mancuriyaya müdaxilə etməsindən sonra Mancuriyada, xüsusilə də, Harbin şəhərindəki bir çox yəhudi başqa ölkələrə miqrasiya etmişdir. Onların çoxu evlərini və işlərini Şanxay, Tyantszin, Honkonqo köçürmüş, bəziləri isə Yaponiyada məskunlaşmışdır. Bu dövrdə Yaponiya imperiyası ərazisində yaşayan bütün yəhudilərin Mancuriyaya köçürülməsi haqqında Fuqu planı təklif olunmuş, lakin bu plan heç vaxt həyata keçirilməmişdir. İkinci dünya müharibəsi illərində bir çox Avropa yəhudisi nasizm rejimindən qaçaraq Yaponiyaya gəlmişdir. Onların çoxu dəniz yolu ilə Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsinə gələrək burada yaşamağa başlamışdır. Bəziləri isə Şərqi Avropadan quru yolu ilə qaçaraq Sibir vasitəsilə Yaponiyaya gəlmişdir. Xüsusilə, Yaponiyanın Litvadakı vitse-konsulu Çiune Suqiharanın köməyi ilə 1940-ci ilin iyul-avqust aylarında 4664 yəhudi Yaponiyaya qaça bilmişdir. Onların arasında 79 ravvin, 341 yeşiva tələbəsi və 60 uşaq var idi. Holokostdan qurtulmağı bacaran yeganə yeşiva olan Mir Yeşiva da Yaponiyaya gəlmişdir. Yaponiya hökuməti onların daimi qalmasına icazə verməsə də, təzyiq etməmiş və Şanxaya köçmələri üçün vaxt tanımışdır. Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsi Yaponiya tərəfindən işğal olunduqdan sonra təxminən 50.000 yəhudi Yaponiya imperiyasının hakimiyyəti altında yaşamağa başlamışdır. Onların böyük qismi müharibənin sonuna qədər həbs düşərgəsində saxlanılmışdır. ==== İkinci dünya müharibəsindən sonra ==== ABŞ-ın Yaponiya işğalı dövründə bir çox yəhudi əsilli ABŞ hərbçisi Yaponiyaya gələrək islahatlarda iştirak etmişdir. İşğal dövründə ölkəyə gələn yəhudi əsilli reformistlərə Çarlz Luis Keyds, Volf Ladeyidski, Teodor Kohen, Alfred Opler, Beata Qordon kimi şəxslər aiddir. ABŞ rejiminin və Koreya müharibəsinin başa çatmasından sonra onların çoxu ölkələrinə qayıtmışdır. 1950-ci illərdə Yaponiyada yəhudilərin mədəniyyətinə və həyatına dair maraq güclənmiş, hətta Şahzadə Mikasanın diqqətini cəlb etmişdir. Bu dövrdə "Yəhudi həyatı və mədəniyyəti jurnalı" nəşr olunmuşdur. 1970-ci illərə qədər Yaponiyadakı yəhudilərin sayı təxminən 1000 nəfər idi; əsasən Tokio ilə Yokohamada yaşayır, ticarətlə məşğul olurdular. Onların çoxu müharibədən sonra ABŞ və Avropadan gələn yəhudilər idi. 1970-ci illərdə Yaponiyada yaşayan yəhudilərin böyük qismi 2-5 illik müqavilələrlə ölkəyə müvəqqəti olaraq gəlmiş yəhudilər idi. Daimi yaşayan yəhudilərin sayı isə cəmi 200 nəfərdən ibarət idi. 1980-ci ilin aprelində Niçinomiyada Anna Frank üçün heykəl qoyulmuşdur. == Yəhudi icmaları == Hazırda Yaponiyada mövcud olan yəhudi icmalarına Tokio və Kobe icmaları aiddir. Yokohama və Naqasaki icmaları isə yox olmuşdur. === Naqasaki və Yokohama icmaları === Naqasaki icması Yaponiyadakı ilk yəhudi icmasıdır. Naqasaki şəhəri xarici ticarət mərkəzi olduğu üçün XIX əsrin ortalarında bir çox yəhudi bu şəhərə axın etmiş, ticarətlə məşğul olmuş, bar və mehmanxana işlətmişdirlər. Yəhudilərin Naqasakidə məskunlaşma səbəblərindən biri də buranın Rusiya Uzaq Şərq donanması tərəfindən istirahət bazası kimi istifadə olunması olmuşdur. 1900-cü ilə qədər 100 nəfərdən ibarət bu kiçik icma Yaponiyada sinaqoq, ivrit dili məktəbi, qəbiristanlıq və mikvah qurmuşdur. Yerli sənətçi Ken Taqava sinaqoq üçün ukiyo-e hazırlamışdır. Britaniyalıların sosial ayrı-seçkilik ənənəsinə görə yəhudilər ingilis dili tədris olunan xarici məktəblərə qatıla bilmirdilər. Xaricilər arasındakı bu ayrı-seçkilik hətta yaponları da təəccübləndirmişdir. 1904-cü ildə başlayan Rus-yapon müharibəsindən sonra Şərqi Avropa yəhudisi olan şəxslər düşmən hesab edilmişdir. Onların çoxu Şanxaya qaçmışdır. Ziqmund David Lesner Naqasaki icmasının tanınmış liderlərindən biri olmuşdur. Həmin dövrdə Naqasaki Yaponiyada yəhudi həyatının mərkəzi olsa da, daha sonra bu status Kobe şəhərinə keçmişdir. Yokohama icması da Yaponiyadakı ilk yəhudi icmalarından biridir. XIX əsrin ortalarından etibarən bir çox ABŞ və Avropa yəhudisi xarici ticarət mərkəzi olan Yokohamaya köçmüşdür. Bəziləri Belçika və Osmanlı diplomatları olsa da, bəziləri antisemitizmdən qurtulmaq üçün Yokohamaya gəlmişdir. 1860-cı illərin sonunda Yokohama şəhərində Polşa, ABŞ və İngiltərədən olan 50 yəhudi ailə yaşayırdı. Növbəti onilliklərdə Naqasaki, Kobe və Tokio şəhərlərində də yəhudilər yaşamağa başlamışdır. Aleksandr Marks icmanın ilk lideri, Rafael Şoyer isə icmanın meri olmuşdur. Yokohama icması dini bayramlar zamanı bir yerə yığışırdı. Onlar Yokohamanın Motomaçi küçəsi yaxınlığında yəhudi məzarlığı salmışdırlar. Böyük Kanto zəlzələsindən sonra 1930-cu illərdə Yokohama icmasının bir çox üzvü Kobeyə köçmüşdür. === Kobe icması === Kobe icması Niderland, Rusiya, ABŞ və Orta Şərqdən gələn yəhudilərdən formalaşmış yəhudi icmasıdır və ölkədə mövcud olan iki yəhudi icmasından biridir. Naqasaki və Yokohama icmalarında olduğu kimi Kobe icmasının da yaranmasında şəhərin ticarət mərkəzi olması vacib rol oynamışdır. Kobe yəhudilərindən biri olan Sem Evans Yaponiya vətəndaşlığı alan ilk yəhudidir. O, Yaponiya vətəndaşı olduqdan sonra özünə Subaru Ebansu adını götürmüşdür. Sem Evans Kobe icmasının xeyriyyəçilərindən biri olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı bir çox yəhudi qaçaraq müvəqqəti olaraq Kobeyə gəlmişdir. Müharibədən sonra az sayda səfərad yəhudisi Kobedə qalmışdır. Kobe şəhərində yerləşən Ohel Şelmo sinaqoqu icmanın mərkəzidir və 15 yəhudi ailəsinə xidmət göstərmək üçün qurulmuşdur. === Tokio icması === İkinci dünya müharibəsindən sonra Harbin və Şanxay şəhərlərindən olan Rusiya yəhudiləri, Şanxay şəhərindən olan azsaylı səfərad yəhudiləri, eləcə də, ABŞ yəhudiləri Tokio şəhərinə gələrək Tokio icmasını formalaşdırmışdılar. Tokio icmasına 160 yəhudi ailə daxildir. Şəhərdə yəhudi kitabxanası, ivrit dili məktəbi, mikva, restoran, sinaqoq, hovuz fəaliyyət göstərir. 1960-cı illərdən etibarən icmanın öz ravvisi var. Volter Sitrin Tokio icmasının tanınmış liderlərindən biri olmuşdur. Tokio sinaqoqu Yaponiya yəhudilərindən olan Şaul Ayzenberqin atasına həsr olunmuşdur. Hazırda Tokio yəhudiləri diplomatlardan, bankirlərdən, hüquqşünaslardan, jurnalistlərdən, tələbələrdən ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Encyclopaedia Judaica |volume = XI cild | edition = 2-ci nəşr |date=2007 |publisher = Gale |location = ABŞ |isbn = 978-0-02-865939-8 |pages=81-85 |accessdate=27 iyul 2022 |url=https://www.worldcat.org/title/encyclopaedia-judaica/oclc/123527471 |language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyada yəhudilər və İudaizm| ]] [[Kateqoriya:Yaponiya yəhudiləri| ]] 0hx33i2srfqs9flxjqjt5ba8kxh4lil 6557194 6556791 2022-07-31T21:46:35Z White Demon 75303 /* Kobe icması */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Xalq |adı = Yaponiya yəhudiləri |şəkil = [[Fayl:Jewish Community Center of Japan.jpg|230px]] |şəklin izahı = Yaponiya Yəhudi İcmasının mərkəzi binası. |ümumi sayı = 300-2000 |ərazi = Tokio, Kobe |dili = [[ingilis dili]], [[yapon dili]], [[ivrit dili]] |dini = [[İudaizm]] |qohum xalqlar = |qeyd = }} {{nihonqo|'''Yaponiyada yəhudilər'''|日本のユダヤ人|Nihon no yudayacin}} say baxımından ölkənin ən kiçik etnik qruplarından biridir. Yaponiyaya yəhudilərin ilk axını XIX əsrin ortalarında baş verib. Naqasaki və Yokohama icmaları ölkədəki ilk yəhudi icmaları olsa da, daha sonra bu icmalar yox olmuşdur. Hazırda Tokio və Kobe icmaları Yaponiyadakı yeganə yəhudi icmalarıdır. 2014-cü ilin statistikasına əsasən Yaponiyada cəmi 300-2000 yəhudi yaşayır. Hər il minlərlə İsrail yəhudisi Yaponiyanı ziyarət etməyə gəlir. ABŞ-ın Okinavada yerləşən hərbi bazasında mütəmadi olaraq 200-300 yəhudi əsilli hərbçi saxlanılır. Yaponiyada yəhudilər üçün bir neçə sinaqoq, ivrit dili məktəbi, koşer restoranları, mikva fəaliyyət göstərir, eləcə də, mədəni proqramlar təşkil olunur. == Tarix == === XX əsrə qədər === Orta əsrlərin əvvəllərində bəzi Avropa və Orta Şərq yəhudilərinin İpək yolu vasitəsilə Yaponiya ilə ticarət əlaqələri saxladığı ehtimal olunur. 1543-cü ildə Yaponiyaya ayaq basmış və ölkə haqqında yazılar yazmış portuqal dənizçi Fernan Mendeş Pintu yəhudi əsilli şəxs olmuşdur. 1552-ci ildə Yaponiyaya gələn digər yəhudi əsilli şəxs olan Lui Almeyda isə ölkədə ilk xəstəxananı tikdirmiş və Avropa tibbini tanıtmışdır. Almeyda yazılarında Yaponiya qəsrlərini və yapon çay mərasimini təsvir etmişdir. XVI əsrdə portuqallar və hollandlar Yaponiya ilə ticarət əlaqələri qurmuş, bəzi yəhudilər də bu ticarət əlaqələrində iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, Yaponiyada izolyasiya siyasəti qüvvədə olduğu üçün XIX əsrə kimi yəhudilərin Yaponiyada məskunlaşmasına dair qeyd aşkar olunmamışdır. 1853-cü ildə Yaponiyada izolyasiya siyasətinin başa çatması yəhudilərin bu ölkəyə gəlməsinin yolunu açmışdır. 1861-ci ildə Yokohamaya gələn ABŞ yəhudisi Aleksandr Marks müasir Yaponiyanın ilk yəhudi sakini olmuşdur. O, yapon dilini öyrənmiş, Yokohama icmasının lideri olmuş, Londonun "Jewish Chronicle" qəzeti üçün Yaponiya haqqında məqalələr yazmışdır. Daha sonra Baltimor yəhudisi Rafael Şoyer Yaponiyaya gələrək 1865-67-ci illərdə Yokohama icmasının şura prezidenti olmuş, yerli hökumət konsepsiyasını tanıtmağa çalışmışdır. O, Yaponiyadakı ilk xaricidilli qəzet olan "Japan Express" qəzetini nəşr etdirmişdir. Bu qəzetin bir nüsxəsi imperatora təqdim olunmuşdur. 1880-ci illərdə bir çox yəhudi əsilli Avropa alimi və mütəxxəsis Yaponiyaya gəlmişdir. 1886-cı ildə yəhudi əsilli alman hüquq eksperti Albert Mosse Yaponiyaya gəlmişdir. O, Yaponiyada müasir hüquq sisteminin qurulmasında iştirak etmiş, Meyci konstitusiyasının müəlliflərindən biri olmuşdur. Mosse Yaponiya və yaponlar haqqında şeirlər də yazmışdır. Hətta nasist rejimi zamanı Yaponiya hökuməti Mosse ailəsinə xüsusi münasibət göstərilməsini xahiş etmişdir. Almaniya yəhudisi olan Lüdviq Riss 1887-1902-ci illərd Tokio Universitetinin tarix üzrə professoru olmuşdur. Rissi "Yaponiya tarixşünaslığının atası" hesab olunur. === XX əsr === ==== İkinci dünya müharibəsinə qədər ==== 1917-18-ci ildə baş vermiş Bolşevik inqilabından sonra bir çox Rusiya yəhudisi Yaponiyaya qaçmış, burada yaşayan yəhudilərdən kömək almışdırlar. HİAS kimi könüllü təşkilatların köməyi ilə Yaponiyaya 1706 yəhudi immiqrant (624 qadın olmaqla) gəlmişdir. Onlar üçün Yokohama otelində yer ayrılmış, şəhərin əsas küçəsində koşer restoran açılmış, sinaqoq tikilmiş və yəhudi qəzeti çap olunmuşdur. Onların bəziləri Yaponiyada qalsa da, bir çoxu ABŞ və Latın Amerikası ölkələrinə getmişdir. Birinci dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə Yaponiyadakı yəhudilərin sayı bir neçə mini keçməmişdir. Yəhudilər bir neçə şəhərdə kompakt halda yaşalar da, yaponlar yəhudilər haqqında çox az məlumatlı idilər. Hətta bir çox yapon yəhudilərin xristian olduğunu düşünürdü. 1920-ci illərdə Yaponiyada antisemitik münasibət oyanmağa başlamışdır. B antisemitizm Yaponiyanın 1918-22-ci illərdə Sibirə müdaxiləsində iştirak edən əsgərlərin yəhudilər haqqında eşitdikləri antisemtik hekayələrlə əlaqədardır. Bu əsgərlər "Sion müdriklərinin protokolları"nın Yaponiyada nəşr olunmasında iştirak etmişdirlər. Bunlara baxmayaraq, antisemitizm bu dövrdə Yaponiyada geniş şəkildə yayılmamışdır. Yaponiyanın 1931-ci ildə Mancuriyaya müdaxilə etməsindən sonra Mancuriyada, xüsusilə də, Harbin şəhərindəki bir çox yəhudi başqa ölkələrə miqrasiya etmişdir. Onların çoxu evlərini və işlərini Şanxay, Tyantszin, Honkonqo köçürmüş, bəziləri isə Yaponiyada məskunlaşmışdır. Bu dövrdə Yaponiya imperiyası ərazisində yaşayan bütün yəhudilərin Mancuriyaya köçürülməsi haqqında Fuqu planı təklif olunmuş, lakin bu plan heç vaxt həyata keçirilməmişdir. İkinci dünya müharibəsi illərində bir çox Avropa yəhudisi nasizm rejimindən qaçaraq Yaponiyaya gəlmişdir. Onların çoxu dəniz yolu ilə Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsinə gələrək burada yaşamağa başlamışdır. Bəziləri isə Şərqi Avropadan quru yolu ilə qaçaraq Sibir vasitəsilə Yaponiyaya gəlmişdir. Xüsusilə, Yaponiyanın Litvadakı vitse-konsulu Çiune Suqiharanın köməyi ilə 1940-ci ilin iyul-avqust aylarında 4664 yəhudi Yaponiyaya qaça bilmişdir. Onların arasında 79 ravvin, 341 yeşiva tələbəsi və 60 uşaq var idi. Holokostdan qurtulmağı bacaran yeganə yeşiva olan Mir Yeşiva da Yaponiyaya gəlmişdir. Yaponiya hökuməti onların daimi qalmasına icazə verməsə də, təzyiq etməmiş və Şanxaya köçmələri üçün vaxt tanımışdır. Şanxay Beynəlxalq Yaşayış Məntəqəsi Yaponiya tərəfindən işğal olunduqdan sonra təxminən 50.000 yəhudi Yaponiya imperiyasının hakimiyyəti altında yaşamağa başlamışdır. Onların böyük qismi müharibənin sonuna qədər həbs düşərgəsində saxlanılmışdır. ==== İkinci dünya müharibəsindən sonra ==== ABŞ-ın Yaponiya işğalı dövründə bir çox yəhudi əsilli ABŞ hərbçisi Yaponiyaya gələrək islahatlarda iştirak etmişdir. İşğal dövründə ölkəyə gələn yəhudi əsilli reformistlərə Çarlz Luis Keyds, Volf Ladeyidski, Teodor Kohen, Alfred Opler, Beata Qordon kimi şəxslər aiddir. ABŞ rejiminin və Koreya müharibəsinin başa çatmasından sonra onların çoxu ölkələrinə qayıtmışdır. 1950-ci illərdə Yaponiyada yəhudilərin mədəniyyətinə və həyatına dair maraq güclənmiş, hətta Şahzadə Mikasanın diqqətini cəlb etmişdir. Bu dövrdə "Yəhudi həyatı və mədəniyyəti jurnalı" nəşr olunmuşdur. 1970-ci illərə qədər Yaponiyadakı yəhudilərin sayı təxminən 1000 nəfər idi; əsasən Tokio ilə Yokohamada yaşayır, ticarətlə məşğul olurdular. Onların çoxu müharibədən sonra ABŞ və Avropadan gələn yəhudilər idi. 1970-ci illərdə Yaponiyada yaşayan yəhudilərin böyük qismi 2-5 illik müqavilələrlə ölkəyə müvəqqəti olaraq gəlmiş yəhudilər idi. Daimi yaşayan yəhudilərin sayı isə cəmi 200 nəfərdən ibarət idi. 1980-ci ilin aprelində Niçinomiyada Anna Frank üçün heykəl qoyulmuşdur. == Yəhudi icmaları == Hazırda Yaponiyada mövcud olan yəhudi icmalarına Tokio və Kobe icmaları aiddir. Yokohama və Naqasaki icmaları isə yox olmuşdur. === Naqasaki və Yokohama icmaları === Naqasaki icması Yaponiyadakı ilk yəhudi icmasıdır. Naqasaki şəhəri xarici ticarət mərkəzi olduğu üçün XIX əsrin ortalarında bir çox yəhudi bu şəhərə axın etmiş, ticarətlə məşğul olmuş, bar və mehmanxana işlətmişdirlər. Yəhudilərin Naqasakidə məskunlaşma səbəblərindən biri də buranın Rusiya Uzaq Şərq donanması tərəfindən istirahət bazası kimi istifadə olunması olmuşdur. 1900-cü ilə qədər 100 nəfərdən ibarət bu kiçik icma Yaponiyada sinaqoq, ivrit dili məktəbi, qəbiristanlıq və mikvah qurmuşdur. Yerli sənətçi Ken Taqava sinaqoq üçün ukiyo-e hazırlamışdır. Britaniyalıların sosial ayrı-seçkilik ənənəsinə görə yəhudilər ingilis dili tədris olunan xarici məktəblərə qatıla bilmirdilər. Xaricilər arasındakı bu ayrı-seçkilik hətta yaponları da təəccübləndirmişdir. 1904-cü ildə başlayan Rus-yapon müharibəsindən sonra Şərqi Avropa yəhudisi olan şəxslər düşmən hesab edilmişdir. Onların çoxu Şanxaya qaçmışdır. Ziqmund David Lesner Naqasaki icmasının tanınmış liderlərindən biri olmuşdur. Həmin dövrdə Naqasaki Yaponiyada yəhudi həyatının mərkəzi olsa da, daha sonra bu status Kobe şəhərinə keçmişdir. Yokohama icması da Yaponiyadakı ilk yəhudi icmalarından biridir. XIX əsrin ortalarından etibarən bir çox ABŞ və Avropa yəhudisi xarici ticarət mərkəzi olan Yokohamaya köçmüşdür. Bəziləri Belçika və Osmanlı diplomatları olsa da, bəziləri antisemitizmdən qurtulmaq üçün Yokohamaya gəlmişdir. 1860-cı illərin sonunda Yokohama şəhərində Polşa, ABŞ və İngiltərədən olan 50 yəhudi ailə yaşayırdı. Növbəti onilliklərdə Naqasaki, Kobe və Tokio şəhərlərində də yəhudilər yaşamağa başlamışdır. Aleksandr Marks icmanın ilk lideri, Rafael Şoyer isə icmanın meri olmuşdur. Yokohama icması dini bayramlar zamanı bir yerə yığışırdı. Onlar Yokohamanın Motomaçi küçəsi yaxınlığında yəhudi məzarlığı salmışdırlar. Böyük Kanto zəlzələsindən sonra 1930-cu illərdə Yokohama icmasının bir çox üzvü Kobeyə köçmüşdür. === Kobe icması === Kobe icması Niderland, Rusiya, ABŞ və Orta Şərqdən gələn yəhudilərdən formalaşmış yəhudi icmasıdır və ölkədə mövcud olan iki yəhudi icmasından biridir. Bu icma əsasən səfərad mənşəli yəhudilərdən ibarətdir. Naqasaki və Yokohama icmalarında olduğu kimi Kobe icmasının da yaranmasında şəhərin ticarət mərkəzi olması vacib rol oynamışdır. Kobe yəhudilərindən biri olan Sem Evans Yaponiya vətəndaşlığı alan ilk yəhudidir. O, Yaponiya vətəndaşı olduqdan sonra özünə Subaru Ebansu adını götürmüşdür. Sem Evans Kobe icmasının xeyriyyəçilərindən biri olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı bir çox yəhudi qaçaraq müvəqqəti olaraq Kobeyə gəlmişdir. Müharibədən sonra az sayda səfərad yəhudisi Kobedə qalmışdır. Kobe şəhərində yerləşən Ohel Şelmo sinaqoqu icmanın mərkəzidir və 1969-cu ildə 15 yəhudi ailəsinə xidmət göstərmək üçün qurulmuşdur. Hazırda Kobe icması Kobe şəhərində yaşayan 35 ailədən, eləcə də, Osaka və Kioto şəhərlərində yaşayan 35 ailədən ibarətdir. === Tokio icması === İkinci dünya müharibəsindən sonra Harbin və Şanxay şəhərlərindən olan Rusiya yəhudiləri, Şanxay şəhərindən olan azsaylı səfərad yəhudiləri, eləcə də, ABŞ yəhudiləri Tokio şəhərinə gələrək Tokio icmasını formalaşdırmışdılar. Tokio icmasına 160 yəhudi ailə daxildir. Şəhərdə yəhudi kitabxanası, ivrit dili məktəbi, mikva, restoran, sinaqoq, hovuz fəaliyyət göstərir. 1960-cı illərdən etibarən icmanın öz ravvisi var. Volter Sitrin Tokio icmasının tanınmış liderlərindən biri olmuşdur. Tokio sinaqoqu Yaponiya yəhudilərindən olan Şaul Ayzenberqin atasına həsr olunmuşdur. Hazırda Tokio yəhudiləri diplomatlardan, bankirlərdən, hüquqşünaslardan, jurnalistlərdən, tələbələrdən ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Encyclopaedia Judaica |volume = XI cild | edition = 2-ci nəşr |date=2007 |publisher = Gale |location = ABŞ |isbn = 978-0-02-865939-8 |pages=81-85 |accessdate=27 iyul 2022 |url=https://www.worldcat.org/title/encyclopaedia-judaica/oclc/123527471 |language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyada yəhudilər və İudaizm| ]] [[Kateqoriya:Yaponiya yəhudiləri| ]] 8jb5bg961apofrtgniamfujaa7q2r9o 0 759624 6557091 6551451 2022-07-31T20:28:41Z EmausBot 16515 Bot: İkiqat yönləndirmənin düzəldilməsi → [[Hitit Universiteti]] wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Hitit Universiteti]] dko4256x8lsl2oj9daus9rb7ok05xlu 4 759758 6556884 6554243 2022-07-31T17:14:28Z Solavirum 95249 /* Hacı Əliyev */ wikitext text/x-wiki === [[Hacı Əliyev]] === :<small>''Təqdim olunduğu tarix:'' 28 iyul 2022</small> :<small>''Məqalə üzərində işləyən(lər):'' {{istifadəçi|Grenzsoldat}}</small> :<small>''İcraçı:'' — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 09:22, 28 iyul 2022 (UTC)</small> <!--Şərhlərinizi bu yazıdan aşağıda qeyd edin--> * {{Lehinə}} [[Hacı Əliyev]] haqqında hazırladığım səhifə tamamilə əhatəlidir. Məqalənin ölçüsü ~170.000 bayt olaraq göstərilir. Məqalədə 175 istinad mövcuddur və istinadların hər biri etibarlı mənbədən götürülməsi ilə yanaşı arxivləşdirilmişdir. Düşürəm məqalə "seçilmiş" məqalə statusu ala bilər. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:30, 28 iyul 2022 (UTC) * {{Lehinə}} Bütün şərtləri ödəyir və yaxşı işlənib. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 09:56, 28 iyul 2022 (UTC) * {{Lehinə}} — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|^{<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span>}]]'''''</small> 21:02, 28 iyul 2022 (UTC) * {{Şərh}} @[[İstifadəçi:Grenzsoldat]] misalçün, 65 Kq yox, 65 kq yazılması daha doğru deyil? Göstərilmiş istinadlardan baxdıqlarımda da balaca ilə yazılıb. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 09:34, 28 iyul 2022 (UTC) ::[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura]], bunlar xırda məsələlərdir. Evə çatım, həll edəcəm. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:40, 28 iyul 2022 (UTC) :::Tək problem var, keçidlər müvafiq şablonlarla verilməyib. Belə başqa problem görmürəm. Qəşəngdir, müəllifə təşəkkürlər. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:46, 28 iyul 2022 (UTC) :::O keçidləri "Xarici keçidlər" şablonu daxilində vermək daha doğru olar məncə. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 09:58, 28 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Grenzsoldat]] həll etdim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">^🗯</span>]] 09:54, 28 iyul 2022 (UTC) :::::[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura]], çox sağolun. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 10:00, 28 iyul 2022 (UTC) * {{Lehinə}} şərtləri ödəyir, qəşəng məqalə üçün müəllifə təşəkkürlər! --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 17:14, 31 iyul 2022 (UTC) niw105hu8vryqdawyag8xhtd0iftp5c 0 759767 6557625 6554347 2022-08-01T08:19:31Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{film}} G.I. Joe: Qisas ([[ingilis dili|ingiliscə]] orijinal adı: G.I. Joe: Retaliation) — Jon M. Çu tərəfindən 2013-cü ildə çəkilmiş döyüş filmidir. 2009-cu ildə çəkilmiş olan [[G.I. Joe: Kobranın Yüksəlişi|G.I. Joe: The Rise of Cobra]] filminin davamıdır. [[Film]] [[Şimali Amerika]]da 29 mart 2013-cü ildə buraxılmışdır. Filmin süjet xəttinin müəllifləri [[Zombieland]] [[film]]inin süjet xəttinin yazılmasında da iştirak etmiş olan Rhett Reese və Paul Wernick olmuşdur. Filmdə ilk filmdəki aktyor heyətindən Çenninq Tatum, Arnold Vosloo, Rey Park, Conatan Prays və Li Byunq-hun, əlavə olaraq isə yeni rollarda Dueyn Conson və Brüs Uillis kimi məşhur simalar iştirak etmişdir. == Süjet xətti == Film Coların (Joe) düşməni olan Kobra komandasının hökuməti ələ keçirməsi və özlərini xüsusi təyinatlılar kimi təqdim etmələri ilə başlayır və elə bundan sonra, bir-birləri ilə əməkdaşlıq edən qəhrəmanlarımızın qollarını çırmalayıb oyuna müdaxiləsi ilə filmin əsas süjet xətti başlayır. == İstinadlar == [[Kateqoriya:2013-cü ilin ABŞ filmləri]] bxd7t89exr1ynivg638pbdphhmstygg 0 759796 6557735 6553690 2022-08-01T10:12:59Z Nuray95 150825 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki '''Əməyin dəyər nəzəriyyəsi''' ('''ƏDN''', {{lang-en|labor theory of value}}) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. == Tarixi == Klassik siyasi iqtisadın baniləri: [[Vilyam Petti]], [[Adam Smit]], [[David Rikardo]] tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, “ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun”. Bu ideyalar [[Con Lokk]]<ref>''Аристотель.'' [[Никомахова этика]]. Книга пятая (Е), п.8</ref>, Uilyam Petti də daxil olmaqla bir çox başqa mütəfəkkirlər tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Məsələn, Lokk “Hökumət haqqında iki traktat” kitabında “hər şeyin dəyərində fərq yaradan əməkdir”, “əmək bu dünyada həzz aldığımız şeylərin dəyərinin daha çox hissəsini təşkil edir” fikrini irəli sürdü; xammal verən torpaq isə çətin ki, heç bir ölçüdə nəzərə alınsın və ya ən çox onun çox kiçik bir hissəsi kimi daxil edilməlidir. Bununla belə, bu müəlliflər əmtəələrin real mübadiləsinin nisbətlərini həmişə istehlakçı üçün faydalı olması ilə əsaslandırırdılar<ref>{{kitab3|автор=Джон Локк|часть=О собственности|ссылка часть=http://old.inliberty.ru/library/163-vtoroy-traktat-o-pravlenii|заглавие=Два трактата о правлении|оригинал=Two Treatises of Government|место=М.|издательство=Социум|год=2018|страницы=268|страниц=494|серия=Библиотека ГВЛ|isbn=978-5-91603-086-0}}</ref>. [[Adam Smit]] dəyərin mahiyyətini izah etməkdə əhəmiyyətli bir addım atdı. O, "istifadə dəyərini" (istehlakçı üçün dəyər, faydalılıq) "mübadilə dəyərindən" (mübadilədə münasibətləri tənzimləyən dəyər) ayırdı. Adam Smit göstərdi ki, əmək məhsuldarlığının artması iqtisadiyyat və milli sərvət üçün, xüsusən də əmək bölgüsü və maşınlardan istifadə yolu ilə nə qədər böyük rol oynayır. Bunun sayəsində işçilərin bacarıqları artırılır və mal vahidində iş vaxtına qənaət əldə edilir. Adam Smit maya dəyərini müəyyən bir insanın əmək məsrəfləri ilə deyil, cəmiyyətin müəyyən bir inkişaf səviyyəsi üçün lazım olan məhsuldar əməyin orta müddəti ilə müəyyən etdi. Adam Smitin əmək dəyər nəzəriyyəsi praktiki müşahidələrlə ziddiyyət təşkil edirdi. Məsələn, qiymətlərin nəinki nəzəri dəyərdən kənara çıxması, həm də müəyyən dəyər ətrafında qruplaşması qeyri-adi deyil. Buna baxmayaraq, A.Smit dövr ərzində yaradılmış dəyərin bölüşdürülməsinin makroiqtisadi təhlilinin variantını təklif etmişdir. Əmək haqqının, qoyulmuş kapitalın gəlirinin və icarə haqqının cəmi kimi qəbul edilirdi. David Rikardo ilk dəfə mükəmməl rəqabət şəraitində əmək məsrəfləri nəzəriyyəsinin əmtəə qiymətlərinin nisbətini tam izah edə bilmədiyini göstərdi, buna baxmayaraq o, əmək dəyər nəzəriyyəsinə sadiq qaldı, çünki reallığa kobud yaxınlaşma olduğu üçün modelini təqdim edir. Onun üçün əsas vəzifə nisbi qiymətlərin izahı deyil, məhsulların əsas siniflər arasında bölüşdürülməsini tənzimləyən qanunların müəyyən edilməsi idi. Rikardo Smitin ardınca mübadilə dəyəri ilə istehlak dəyəri (istifadə dəyəri) arasında fərq qoymağa davam etdi. O, yeni yaradılmış dəyəri şəxsi gəlirlərin məcmusu hesab edən A.Smitin diqqətdən kənarda qalmasına diqqət çəkmiş və yaradılmış dəyərin bir hissəsinin gəlir formasını almadığını, əsas kapitalı əvəz etməyə getməli olduğunu göstərmişdir. Dəyər nəzəriyyəsi [[Karl Marks]] tərəfindən daha da inkişaf etdirilmişdir. Engels “Kapital”in ikinci cildinə yazdığı ön sözdə qeyd edirdi ki, hətta Adam Smit də kapitalistin izafi dəyərinin haradan gəldiyini bilirdi. Bununla belə, Smit əlavə dəyəri torpaq rentasından və mənfəətdən xüsusi kateqoriya kimi ayırmadı. Marks qeyd edirdi ki, əmtəələrin mübadilə dəyəri onların bilavasitə istehsalına iş vaxtının xərclənməsindən deyil, mövcud şəraitdə oxşar əmtəələrin təkrar istehsalı üçün mücərrəd əməyin (ictimai zəruri iş vaxtı) xərclənməsindən asılıdır, lakin konkret istehsala sərf olunan faktiki iş vaxtı deyil. Dəyərin müxtəlif təzahürlərini nəzərə alaraq, Marks dəyər və fərdi məsrəf arasında fərq qoydu. O hesab edirdi ki, dəyər istehsal prosesində yaranır, lakin ayrılıqda, bilavasitə məhsulda onu maya dəyərindən fərqli olaraq ölçmək mümkün deyil. Əmtəənin dəyəri yalnız digər əmtəələrin müqabilində mülkiyyətçilər arasında münasibətlərdə təzahür edir. Beləliklə, Marks çətin suala cavab verdi: "dəyər nə vaxt yaranır" - istehsal prosesində və ya əmtəə mübadiləsi prosesində. Onun cavabı (istehsalda yaranır, lakin onun ölçüsü mübadilədə təzahür edir) kapitalın davamlı dövrlərində istehsal və tədavül sferasını bir-biri ilə əlaqələndirir. == Sadələşdirilmiş Modellər == Həm Marksdan əvvəl, həm də ondan sonra, xərclərin birbaşa iş vaxtından asılı olduğu sadələşdirilmiş iqtisadi modellər müntəzəm olaraq meydana çıxır və görünür. Sadələşdirmələrin əsas obyekti “işçi qüvvəsidir”. Marksdan fərqli olaraq, işçi qüvvəsi çox vaxt özünəməxsus dəyəri olan bir əmtəə kimi görünmür. Bir çox sistemlər intensivliyi və mürəkkəbliyi nəzərə alınmadan (zəruri ilkin hazırlıq səviyyəsi, ixtisaslar nəzərə alınmadan) yalnız işin dərhal vaxtının uçotunu təklif edir. Buna misal olaraq alman sosialisti Arno Petersin “ekvivalent iqtisadiyyat” nəzəriyyəsini göstərmək olar. Onun nəzəriyyəsinə görə, dəyər bilavasitə sərf olunan iş vaxtının sadə cəminə əsaslanır. Peters belə ekvivalent mübadilə üçün etik-humanist arqumenti belə bir fərziyyədə görür ki, bir nazirin əməyinə sərf olunan bir saat ömür ilə bir fabrik işçisinin eyni əmək saatı tamamilə bərabərdir - bir insanın həyatı bundan artıq qiymətləndirilə bilməz. digəri - buna görə də hər ikisi üçün bir saatlıq işin dəyəri ekvivalent olmalıdır. Eynilə, "Zaman bankı", "Vaxt amilinə əsaslanan iqtisadiyyat" və s. layihələrdə iş vaxtı nəzərə alınır. == Robert Ouen eksperimenti == 1832-ci ildə ingilis sosialisti Robert Ouen pulun “spekulyativ rolunu” istisna etməyə çalışaraq Londonda Əmək Birjasını yaratdı. Birjada əmtəələrin qiyməti pulla deyil, sərf olunan vaxtla müəyyən edilirdi: məhsula qoyulan hər saat əmək üçün altı pens. Malların müqabilində “əmək biletləri” verilirdi. İlkin uğura baxmayaraq, təcrübə tez uğursuz oldu: mübadilə tezliklə tələbi olmayan mallarla dolu idi. Tezliklə əmək biletləri ucuzlaşdı və mübadilə iflasla başa çatdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 8e29cycdwqq55j2imngzaxrx3h8erk9 6557736 6557735 2022-08-01T10:15:58Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki '''Əməyin dəyər nəzəriyyəsi''' ('''ƏDN''', {{lang-en|labor theory of value}}) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. == Tarixi == Klassik siyasi iqtisadın baniləri: [[Vilyam Petti]], [[Adam Smit]], [[David Rikardo]] tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, “ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun”. Bu ideyalar [[Con Lokk]]<ref>''Аристотель.'' [[Никомахова этика]]. Книга пятая (Е), п.8</ref>, Uilyam Petti də daxil olmaqla bir çox başqa mütəfəkkirlər tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Məsələn, Lokk “Hökumət haqqında iki traktat” kitabında “hər şeyin dəyərində fərq yaradan əməkdir”, “əmək bu dünyada həzz aldığımız şeylərin dəyərinin daha çox hissəsini təşkil edir” fikrini irəli sürdü; xammal verən torpaq isə çətin ki, heç bir ölçüdə nəzərə alınsın və ya ən çox onun çox kiçik bir hissəsi kimi daxil edilməlidir. Bununla belə, bu müəlliflər əmtəələrin real mübadiləsinin nisbətlərini həmişə istehlakçı üçün faydalı olması ilə əsaslandırırdılar<ref>{{kitab3|автор=Джон Локк|часть=О собственности|ссылка часть=http://old.inliberty.ru/library/163-vtoroy-traktat-o-pravlenii|заглавие=Два трактата о правлении|оригинал=Two Treatises of Government|место=М.|издательство=Социум|год=2018|страницы=268|страниц=494|серия=Библиотека ГВЛ|isbn=978-5-91603-086-0}}</ref>. [[Adam Smit]] dəyərin mahiyyətini izah etməkdə əhəmiyyətli bir addım atdı. O, "istifadə dəyərini" (istehlakçı üçün dəyər, faydalılıq) "mübadilə dəyərindən" (mübadilədə münasibətləri tənzimləyən dəyər) ayırdı. Adam Smit göstərdi ki, əmək məhsuldarlığının artması iqtisadiyyat və milli sərvət üçün, xüsusən də əmək bölgüsü və maşınlardan istifadə yolu ilə nə qədər böyük rol oynayır. Bunun sayəsində işçilərin bacarıqları artırılır və mal vahidində iş vaxtına qənaət əldə edilir. Adam Smit maya dəyərini müəyyən bir insanın əmək məsrəfləri ilə deyil, cəmiyyətin müəyyən bir inkişaf səviyyəsi üçün lazım olan məhsuldar əməyin orta müddəti ilə müəyyən etdi. Adam Smitin əmək dəyər nəzəriyyəsi praktiki müşahidələrlə ziddiyyət təşkil edirdi. Məsələn, qiymətlərin nəinki nəzəri dəyərdən kənara çıxması, həm də müəyyən dəyər ətrafında qruplaşması qeyri-adi deyil. Buna baxmayaraq, A.Smit dövr ərzində yaradılmış dəyərin bölüşdürülməsinin makroiqtisadi təhlilinin variantını təklif etmişdir. Əmək haqqının, qoyulmuş kapitalın gəlirinin və icarə haqqının cəmi kimi qəbul edilirdi. David Rikardo ilk dəfə mükəmməl rəqabət şəraitində əmək məsrəfləri nəzəriyyəsinin əmtəə qiymətlərinin nisbətini tam izah edə bilmədiyini göstərdi, buna baxmayaraq o, əmək dəyər nəzəriyyəsinə sadiq qaldı, çünki reallığa kobud yaxınlaşma olduğu üçün modelini təqdim edir. Onun üçün əsas vəzifə nisbi qiymətlərin izahı deyil, məhsulların əsas siniflər arasında bölüşdürülməsini tənzimləyən qanunların müəyyən edilməsi idi. Rikardo Smitin ardınca mübadilə dəyəri ilə istehlak dəyəri (istifadə dəyəri) arasında fərq qoymağa davam etdi. O, yeni yaradılmış dəyəri şəxsi gəlirlərin məcmusu hesab edən A.Smitin diqqətdən kənarda qalmasına diqqət çəkmiş və yaradılmış dəyərin bir hissəsinin gəlir formasını almadığını, əsas kapitalı əvəz etməyə getməli olduğunu göstərmişdir. Dəyər nəzəriyyəsi [[Karl Marks]] tərəfindən daha da inkişaf etdirilmişdir. Engels “Kapital”in ikinci cildinə yazdığı ön sözdə qeyd edirdi ki, hətta Adam Smit də kapitalistin izafi dəyərinin haradan gəldiyini bilirdi. Bununla belə, Smit əlavə dəyəri torpaq rentasından və mənfəətdən xüsusi kateqoriya kimi ayırmadı. Marks qeyd edirdi ki, əmtəələrin mübadilə dəyəri onların bilavasitə istehsalına iş vaxtının xərclənməsindən deyil, mövcud şəraitdə oxşar əmtəələrin təkrar istehsalı üçün mücərrəd əməyin (ictimai zəruri iş vaxtı) xərclənməsindən asılıdır, lakin konkret istehsala sərf olunan faktiki iş vaxtı deyil<ref>e.g. see — Junankar, P. N., ''Marx’s economics'', Oxford : Philip Allan, 1982, ISBN 0-86003-125-X or Peach, Terry «Interpreting Ricardo», Cambridge: [[Cambridge University Press]], 1993, ISBN 0-521-26086-8</ref>. Dəyərin müxtəlif təzahürlərini nəzərə alaraq, Marks dəyər və fərdi məsrəf arasında fərq qoydu. O hesab edirdi ki, dəyər istehsal prosesində yaranır, lakin ayrılıqda, bilavasitə məhsulda onu maya dəyərindən fərqli olaraq ölçmək mümkün deyil. Əmtəənin dəyəri yalnız digər əmtəələrin müqabilində mülkiyyətçilər arasında münasibətlərdə təzahür edir<ref>Campos, Antonietta (1987). «marginalist economics», ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, p. 320</ref>. Beləliklə, Marks çətin suala cavab verdi: "dəyər nə vaxt yaranır" - istehsal prosesində və ya əmtəə mübadiləsi prosesində. Onun cavabı (istehsalda yaranır, lakin onun ölçüsü mübadilədə təzahür edir) kapitalın davamlı dövrlərində istehsal və tədavül sferasını bir-biri ilə əlaqələndirir<ref>{{Cite web|url=http://bse.uaio.ru/BSE/2403.htm|title=Большая советская энциклопедия БСЭ 3-е издание ОСНОВНОЙ ВАРИАНТ|author=|work=|date=|publisher=}}</ref>. == Sadələşdirilmiş Modellər == Həm Marksdan əvvəl, həm də ondan sonra, xərclərin birbaşa iş vaxtından asılı olduğu sadələşdirilmiş iqtisadi modellər müntəzəm olaraq meydana çıxır və görünür. Sadələşdirmələrin əsas obyekti “işçi qüvvəsidir”. Marksdan fərqli olaraq, işçi qüvvəsi çox vaxt özünəməxsus dəyəri olan bir əmtəə kimi görünmür. Bir çox sistemlər intensivliyi və mürəkkəbliyi nəzərə alınmadan (zəruri ilkin hazırlıq səviyyəsi, ixtisaslar nəzərə alınmadan) yalnız işin dərhal vaxtının uçotunu təklif edir. Buna misal olaraq alman sosialisti Arno Petersin “ekvivalent iqtisadiyyat” nəzəriyyəsini göstərmək olar. Onun nəzəriyyəsinə görə, dəyər bilavasitə sərf olunan iş vaxtının sadə cəminə əsaslanır. Peters belə ekvivalent mübadilə üçün etik-humanist arqumenti belə bir fərziyyədə görür ki, bir nazirin əməyinə sərf olunan bir saat ömür ilə bir fabrik işçisinin eyni əmək saatı tamamilə bərabərdir - bir insanın həyatı bundan artıq qiymətləndirilə bilməz. digəri - buna görə də hər ikisi üçün bir saatlıq işin dəyəri ekvivalent olmalıdır. Eynilə, "Zaman bankı", "Vaxt amilinə əsaslanan iqtisadiyyat" və s. layihələrdə iş vaxtı nəzərə alınır. == Robert Ouen eksperimenti == 1832-ci ildə ingilis sosialisti Robert Ouen pulun “spekulyativ rolunu” istisna etməyə çalışaraq Londonda Əmək Birjasını yaratdı. Birjada əmtəələrin qiyməti pulla deyil, sərf olunan vaxtla müəyyən edilirdi: məhsula qoyulan hər saat əmək üçün altı pens. Malların müqabilində “əmək biletləri” verilirdi. İlkin uğura baxmayaraq, təcrübə tez uğursuz oldu: mübadilə tezliklə tələbi olmayan mallarla dolu idi. Tezliklə əmək biletləri ucuzlaşdı və mübadilə iflasla başa çatdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} rdnemprndsp2txa495hobygv2vcz0hv 6557737 6557736 2022-08-01T10:16:25Z Nuray95 150825 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki '''Əməyin dəyər nəzəriyyəsi''' ('''ƏDN''', {{lang-en|labor theory of value}}) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. == Tarixi == Klassik siyasi iqtisadın baniləri: [[Vilyam Petti]], [[Adam Smit]], [[David Rikardo]] tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, “ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun”. Bu ideyalar [[Con Lokk]]<ref>''Аристотель.'' Никомахова этика. Книга пятая (Е), п.8</ref>, Uilyam Petti də daxil olmaqla bir çox başqa mütəfəkkirlər tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Məsələn, Lokk “Hökumət haqqında iki traktat” kitabında “hər şeyin dəyərində fərq yaradan əməkdir”, “əmək bu dünyada həzz aldığımız şeylərin dəyərinin daha çox hissəsini təşkil edir” fikrini irəli sürdü; xammal verən torpaq isə çətin ki, heç bir ölçüdə nəzərə alınsın və ya ən çox onun çox kiçik bir hissəsi kimi daxil edilməlidir. Bununla belə, bu müəlliflər əmtəələrin real mübadiləsinin nisbətlərini həmişə istehlakçı üçün faydalı olması ilə əsaslandırırdılar<ref>{{kitab3|автор=Джон Локк|часть=О собственности|ссылка часть=http://old.inliberty.ru/library/163-vtoroy-traktat-o-pravlenii|заглавие=Два трактата о правлении|оригинал=Two Treatises of Government|место=М.|издательство=Социум|год=2018|страницы=268|страниц=494|серия=Библиотека ГВЛ|isbn=978-5-91603-086-0}}</ref>. [[Adam Smit]] dəyərin mahiyyətini izah etməkdə əhəmiyyətli bir addım atdı. O, "istifadə dəyərini" (istehlakçı üçün dəyər, faydalılıq) "mübadilə dəyərindən" (mübadilədə münasibətləri tənzimləyən dəyər) ayırdı. Adam Smit göstərdi ki, əmək məhsuldarlığının artması iqtisadiyyat və milli sərvət üçün, xüsusən də əmək bölgüsü və maşınlardan istifadə yolu ilə nə qədər böyük rol oynayır. Bunun sayəsində işçilərin bacarıqları artırılır və mal vahidində iş vaxtına qənaət əldə edilir. Adam Smit maya dəyərini müəyyən bir insanın əmək məsrəfləri ilə deyil, cəmiyyətin müəyyən bir inkişaf səviyyəsi üçün lazım olan məhsuldar əməyin orta müddəti ilə müəyyən etdi. Adam Smitin əmək dəyər nəzəriyyəsi praktiki müşahidələrlə ziddiyyət təşkil edirdi. Məsələn, qiymətlərin nəinki nəzəri dəyərdən kənara çıxması, həm də müəyyən dəyər ətrafında qruplaşması qeyri-adi deyil. Buna baxmayaraq, A.Smit dövr ərzində yaradılmış dəyərin bölüşdürülməsinin makroiqtisadi təhlilinin variantını təklif etmişdir. Əmək haqqının, qoyulmuş kapitalın gəlirinin və icarə haqqının cəmi kimi qəbul edilirdi. David Rikardo ilk dəfə mükəmməl rəqabət şəraitində əmək məsrəfləri nəzəriyyəsinin əmtəə qiymətlərinin nisbətini tam izah edə bilmədiyini göstərdi, buna baxmayaraq o, əmək dəyər nəzəriyyəsinə sadiq qaldı, çünki reallığa kobud yaxınlaşma olduğu üçün modelini təqdim edir. Onun üçün əsas vəzifə nisbi qiymətlərin izahı deyil, məhsulların əsas siniflər arasında bölüşdürülməsini tənzimləyən qanunların müəyyən edilməsi idi. Rikardo Smitin ardınca mübadilə dəyəri ilə istehlak dəyəri (istifadə dəyəri) arasında fərq qoymağa davam etdi. O, yeni yaradılmış dəyəri şəxsi gəlirlərin məcmusu hesab edən A.Smitin diqqətdən kənarda qalmasına diqqət çəkmiş və yaradılmış dəyərin bir hissəsinin gəlir formasını almadığını, əsas kapitalı əvəz etməyə getməli olduğunu göstərmişdir. Dəyər nəzəriyyəsi [[Karl Marks]] tərəfindən daha da inkişaf etdirilmişdir. Engels “Kapital”in ikinci cildinə yazdığı ön sözdə qeyd edirdi ki, hətta Adam Smit də kapitalistin izafi dəyərinin haradan gəldiyini bilirdi. Bununla belə, Smit əlavə dəyəri torpaq rentasından və mənfəətdən xüsusi kateqoriya kimi ayırmadı. Marks qeyd edirdi ki, əmtəələrin mübadilə dəyəri onların bilavasitə istehsalına iş vaxtının xərclənməsindən deyil, mövcud şəraitdə oxşar əmtəələrin təkrar istehsalı üçün mücərrəd əməyin (ictimai zəruri iş vaxtı) xərclənməsindən asılıdır, lakin konkret istehsala sərf olunan faktiki iş vaxtı deyil<ref>e.g. see — Junankar, P. N., ''Marx’s economics'', Oxford : Philip Allan, 1982, ISBN 0-86003-125-X or Peach, Terry «Interpreting Ricardo», Cambridge: [[Cambridge University Press]], 1993, ISBN 0-521-26086-8</ref>. Dəyərin müxtəlif təzahürlərini nəzərə alaraq, Marks dəyər və fərdi məsrəf arasında fərq qoydu. O hesab edirdi ki, dəyər istehsal prosesində yaranır, lakin ayrılıqda, bilavasitə məhsulda onu maya dəyərindən fərqli olaraq ölçmək mümkün deyil. Əmtəənin dəyəri yalnız digər əmtəələrin müqabilində mülkiyyətçilər arasında münasibətlərdə təzahür edir<ref>Campos, Antonietta (1987). «marginalist economics», ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, p. 320</ref>. Beləliklə, Marks çətin suala cavab verdi: "dəyər nə vaxt yaranır" - istehsal prosesində və ya əmtəə mübadiləsi prosesində. Onun cavabı (istehsalda yaranır, lakin onun ölçüsü mübadilədə təzahür edir) kapitalın davamlı dövrlərində istehsal və tədavül sferasını bir-biri ilə əlaqələndirir<ref>{{Cite web|url=http://bse.uaio.ru/BSE/2403.htm|title=Большая советская энциклопедия БСЭ 3-е издание ОСНОВНОЙ ВАРИАНТ|author=|work=|date=|publisher=}}</ref>. == Sadələşdirilmiş Modellər == Həm Marksdan əvvəl, həm də ondan sonra, xərclərin birbaşa iş vaxtından asılı olduğu sadələşdirilmiş iqtisadi modellər müntəzəm olaraq meydana çıxır və görünür. Sadələşdirmələrin əsas obyekti “işçi qüvvəsidir”. Marksdan fərqli olaraq, işçi qüvvəsi çox vaxt özünəməxsus dəyəri olan bir əmtəə kimi görünmür. Bir çox sistemlər intensivliyi və mürəkkəbliyi nəzərə alınmadan (zəruri ilkin hazırlıq səviyyəsi, ixtisaslar nəzərə alınmadan) yalnız işin dərhal vaxtının uçotunu təklif edir. Buna misal olaraq alman sosialisti Arno Petersin “ekvivalent iqtisadiyyat” nəzəriyyəsini göstərmək olar. Onun nəzəriyyəsinə görə, dəyər bilavasitə sərf olunan iş vaxtının sadə cəminə əsaslanır. Peters belə ekvivalent mübadilə üçün etik-humanist arqumenti belə bir fərziyyədə görür ki, bir nazirin əməyinə sərf olunan bir saat ömür ilə bir fabrik işçisinin eyni əmək saatı tamamilə bərabərdir - bir insanın həyatı bundan artıq qiymətləndirilə bilməz. digəri - buna görə də hər ikisi üçün bir saatlıq işin dəyəri ekvivalent olmalıdır. Eynilə, "Zaman bankı", "Vaxt amilinə əsaslanan iqtisadiyyat" və s. layihələrdə iş vaxtı nəzərə alınır. == Robert Ouen eksperimenti == 1832-ci ildə ingilis sosialisti Robert Ouen pulun “spekulyativ rolunu” istisna etməyə çalışaraq Londonda Əmək Birjasını yaratdı. Birjada əmtəələrin qiyməti pulla deyil, sərf olunan vaxtla müəyyən edilirdi: məhsula qoyulan hər saat əmək üçün altı pens. Malların müqabilində “əmək biletləri” verilirdi. İlkin uğura baxmayaraq, təcrübə tez uğursuz oldu: mübadilə tezliklə tələbi olmayan mallarla dolu idi. Tezliklə əmək biletləri ucuzlaşdı və mübadilə iflasla başa çatdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} e96f54odl7ku8qyxd1x1dx6wyzdmzof 6557738 6557737 2022-08-01T10:17:50Z Nuray95 150825 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki '''Əməyin dəyər nəzəriyyəsi''' ('''ƏDN''', {{lang-en|labor theory of value}}) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. == Tarixi == Klassik siyasi iqtisadın baniləri: [[Vilyam Petti]], [[Adam Smit]], [[David Rikardo]] tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, “ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun”. Bu ideyalar [[Con Lokk]]<ref>''Аристотель.'' Никомахова этика. Книга пятая (Е), п.8</ref>, Uilyam Petti də daxil olmaqla bir çox başqa mütəfəkkirlər tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Məsələn, Lokk “Hökumət haqqında iki traktat” kitabında “hər şeyin dəyərində fərq yaradan əməkdir”, “əmək bu dünyada həzz aldığımız şeylərin dəyərinin daha çox hissəsini təşkil edir” fikrini irəli sürdü; xammal verən torpaq isə çətin ki, heç bir ölçüdə nəzərə alınsın və ya ən çox onun çox kiçik bir hissəsi kimi daxil edilməlidir. Bununla belə, bu müəlliflər əmtəələrin real mübadiləsinin nisbətlərini həmişə istehlakçı üçün faydalı olması ilə əsaslandırırdılar<ref>{{kitab3|автор=Джон Локк|часть=О собственности|ссылка часть=http://old.inliberty.ru/library/163-vtoroy-traktat-o-pravlenii|заглавие=Два трактата о правлении|оригинал=Two Treatises of Government|место=М.|издательство=Социум|год=2018|страницы=268|страниц=494|серия=Библиотека ГВЛ|isbn=978-5-91603-086-0}}</ref>. [[Adam Smit]] dəyərin mahiyyətini izah etməkdə əhəmiyyətli bir addım atdı. O, "istifadə dəyərini" (istehlakçı üçün dəyər, faydalılıq) "mübadilə dəyərindən" (mübadilədə münasibətləri tənzimləyən dəyər) ayırdı. Adam Smit göstərdi ki, əmək məhsuldarlığının artması iqtisadiyyat və milli sərvət üçün, xüsusən də əmək bölgüsü və maşınlardan istifadə yolu ilə nə qədər böyük rol oynayır. Bunun sayəsində işçilərin bacarıqları artırılır və mal vahidində iş vaxtına qənaət əldə edilir. Adam Smit maya dəyərini müəyyən bir insanın əmək məsrəfləri ilə deyil, cəmiyyətin müəyyən bir inkişaf səviyyəsi üçün lazım olan məhsuldar əməyin orta müddəti ilə müəyyən etdi. Adam Smitin əmək dəyər nəzəriyyəsi praktiki müşahidələrlə ziddiyyət təşkil edirdi. Məsələn, qiymətlərin nəinki nəzəri dəyərdən kənara çıxması, həm də müəyyən dəyər ətrafında qruplaşması qeyri-adi deyil. Buna baxmayaraq, A.Smit dövr ərzində yaradılmış dəyərin bölüşdürülməsinin makroiqtisadi təhlilinin variantını təklif etmişdir. Əmək haqqının, qoyulmuş kapitalın gəlirinin və icarə haqqının cəmi kimi qəbul edilirdi. David Rikardo ilk dəfə mükəmməl rəqabət şəraitində əmək məsrəfləri nəzəriyyəsinin əmtəə qiymətlərinin nisbətini tam izah edə bilmədiyini göstərdi, buna baxmayaraq o, əmək dəyər nəzəriyyəsinə sadiq qaldı, çünki reallığa kobud yaxınlaşma olduğu üçün modelini təqdim edir. Onun üçün əsas vəzifə nisbi qiymətlərin izahı deyil, məhsulların əsas siniflər arasında bölüşdürülməsini tənzimləyən qanunların müəyyən edilməsi idi. Rikardo Smitin ardınca mübadilə dəyəri ilə istehlak dəyəri (istifadə dəyəri) arasında fərq qoymağa davam etdi. O, yeni yaradılmış dəyəri şəxsi gəlirlərin məcmusu hesab edən A.Smitin diqqətdən kənarda qalmasına diqqət çəkmiş və yaradılmış dəyərin bir hissəsinin gəlir formasını almadığını, əsas kapitalı əvəz etməyə getməli olduğunu göstərmişdir. Dəyər nəzəriyyəsi [[Karl Marks]] tərəfindən daha da inkişaf etdirilmişdir. Engels “Kapital”in ikinci cildinə yazdığı ön sözdə qeyd edirdi ki, hətta Adam Smit də kapitalistin izafi dəyərinin haradan gəldiyini bilirdi. Bununla belə, Smit əlavə dəyəri torpaq rentasından və mənfəətdən xüsusi kateqoriya kimi ayırmadı. Marks qeyd edirdi ki, əmtəələrin mübadilə dəyəri onların bilavasitə istehsalına iş vaxtının xərclənməsindən deyil, mövcud şəraitdə oxşar əmtəələrin təkrar istehsalı üçün mücərrəd əməyin (ictimai zəruri iş vaxtı) xərclənməsindən asılıdır, lakin konkret istehsala sərf olunan faktiki iş vaxtı deyil<ref>e.g. see — Junankar, P. N., ''Marx’s economics'', Oxford : Philip Allan, 1982, ISBN 0-86003-125-X or Peach, Terry «Interpreting Ricardo», Cambridge: [[Cambridge University Press]], 1993, ISBN 0-521-26086-8</ref>. Dəyərin müxtəlif təzahürlərini nəzərə alaraq, Marks dəyər və fərdi məsrəf arasında fərq qoydu. O hesab edirdi ki, dəyər istehsal prosesində yaranır, lakin ayrılıqda, bilavasitə məhsulda onu maya dəyərindən fərqli olaraq ölçmək mümkün deyil. Əmtəənin dəyəri yalnız digər əmtəələrin müqabilində mülkiyyətçilər arasında münasibətlərdə təzahür edir<ref>Campos, Antonietta (1987). «marginalist economics», ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, p. 320</ref>. Beləliklə, Marks çətin suala cavab verdi: "dəyər nə vaxt yaranır" - istehsal prosesində və ya əmtəə mübadiləsi prosesində. Onun cavabı (istehsalda yaranır, lakin onun ölçüsü mübadilədə təzahür edir) kapitalın davamlı dövrlərində istehsal və tədavül sferasını bir-biri ilə əlaqələndirir<ref>{{Cite web|url=http://bse.uaio.ru/BSE/2403.htm|title=Большая советская энциклопедия БСЭ 3-е издание ОСНОВНОЙ ВАРИАНТ|author=|work=|date=|publisher=}}</ref>. == Sadələşdirilmiş Modellər == Həm Marksdan əvvəl, həm də ondan sonra, xərclərin birbaşa iş vaxtından asılı olduğu sadələşdirilmiş iqtisadi modellər müntəzəm olaraq meydana çıxır və görünür. Sadələşdirmələrin əsas obyekti “işçi qüvvəsidir”. Marksdan fərqli olaraq, işçi qüvvəsi çox vaxt özünəməxsus dəyəri olan bir əmtəə kimi görünmür. Bir çox sistemlər intensivliyi və mürəkkəbliyi nəzərə alınmadan (zəruri ilkin hazırlıq səviyyəsi, ixtisaslar nəzərə alınmadan) yalnız işin dərhal vaxtının uçotunu təklif edir. Buna misal olaraq alman sosialisti Arno Petersin “ekvivalent iqtisadiyyat” nəzəriyyəsini göstərmək olar. Onun nəzəriyyəsinə görə, dəyər bilavasitə sərf olunan iş vaxtının sadə cəminə əsaslanır. Peters belə ekvivalent mübadilə üçün etik-humanist arqumenti belə bir fərziyyədə görür ki, bir nazirin əməyinə sərf olunan bir saat ömür ilə bir fabrik işçisinin eyni əmək saatı tamamilə bərabərdir - bir insanın həyatı bundan artıq qiymətləndirilə bilməz. digəri - buna görə də hər ikisi üçün bir saatlıq işin dəyəri ekvivalent olmalıdır. Eynilə, "Zaman bankı", "Vaxt amilinə əsaslanan iqtisadiyyat" və s. layihələrdə iş vaxtı nəzərə alınır. == Robert Ouen eksperimenti == 1832-ci ildə ingilis sosialisti Robert Ouen pulun “spekulyativ rolunu” istisna etməyə çalışaraq Londonda Əmək Birjasını yaratdı. Birjada əmtəələrin qiyməti pulla deyil, sərf olunan vaxtla müəyyən edilirdi: məhsula qoyulan hər saat əmək üçün altı pens. Malların müqabilində “əmək biletləri” verilirdi. İlkin uğura baxmayaraq, təcrübə tez uğursuz oldu: mübadilə tezliklə tələbi olmayan mallarla dolu idi. Tezliklə əmək biletləri ucuzlaşdı və mübadilə iflasla başa çatdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{kitab3|автор= [[Блауг, Марк|Блауг М.]] |часть= Трудовая теория ценности |ссылка часть= |заглавие= Экономическая мысль в ретроспективе |оригинал= Economic Theory in Retrospect |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= {{М.}} |издательство= Дело |год= 1994 |том= |страницы= 86—88 |столбцы= |страниц= XVII, 627 |серия= |isbn= 5-86461-151-4 |тираж= |ref= Блауг}} == Xarici keçidlər == * [http://minerva.simons-rock.edu/~eatonak/LTV-FAQ.html Robert Vienneau’s LTV FAQ] * [http://myweb.lmu.edu/JDevine/notes/Law-of-Value.html Jim Devine’s alternative view of Marx’s LTV] * [https://web.archive.org/web/20110725181738/http://homepages.luc.edu/~dschwei/cottoncornlabor.htm Cotton, Corn, Labor] {{Xarici keçidlər}} 0cgsa37vs7ecetvpsyurv0r24fznl28 6557739 6557738 2022-08-01T10:18:26Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki '''Əməyin dəyər nəzəriyyəsi''' ('''ƏDN''', {{lang-en|labor theory of value}}) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. == Tarixi == Klassik siyasi iqtisadın baniləri: [[Vilyam Petti]], [[Adam Smit]], [[David Rikardo]] tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, “ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun”. Bu ideyalar [[Con Lokk]]<ref>''Аристотель.'' Никомахова этика. Книга пятая (Е), п.8</ref>, Uilyam Petti də daxil olmaqla bir çox başqa mütəfəkkirlər tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Məsələn, Lokk “Hökumət haqqında iki traktat” kitabında “hər şeyin dəyərində fərq yaradan əməkdir”, “əmək bu dünyada həzz aldığımız şeylərin dəyərinin daha çox hissəsini təşkil edir” fikrini irəli sürdü; xammal verən torpaq isə çətin ki, heç bir ölçüdə nəzərə alınsın və ya ən çox onun çox kiçik bir hissəsi kimi daxil edilməlidir. Bununla belə, bu müəlliflər əmtəələrin real mübadiləsinin nisbətlərini həmişə istehlakçı üçün faydalı olması ilə əsaslandırırdılar<ref>{{kitab3|автор=Джон Локк|часть=О собственности|ссылка часть=http://old.inliberty.ru/library/163-vtoroy-traktat-o-pravlenii|заглавие=Два трактата о правлении|оригинал=Two Treatises of Government|место=М.|издательство=Социум|год=2018|страницы=268|страниц=494|серия=Библиотека ГВЛ|isbn=978-5-91603-086-0}}</ref>. [[Adam Smit]] dəyərin mahiyyətini izah etməkdə əhəmiyyətli bir addım atdı. O, "istifadə dəyərini" (istehlakçı üçün dəyər, faydalılıq) "mübadilə dəyərindən" (mübadilədə münasibətləri tənzimləyən dəyər) ayırdı. Adam Smit göstərdi ki, əmək məhsuldarlığının artması iqtisadiyyat və milli sərvət üçün, xüsusən də əmək bölgüsü və maşınlardan istifadə yolu ilə nə qədər böyük rol oynayır. Bunun sayəsində işçilərin bacarıqları artırılır və mal vahidində iş vaxtına qənaət əldə edilir. Adam Smit maya dəyərini müəyyən bir insanın əmək məsrəfləri ilə deyil, cəmiyyətin müəyyən bir inkişaf səviyyəsi üçün lazım olan məhsuldar əməyin orta müddəti ilə müəyyən etdi. Adam Smitin əmək dəyər nəzəriyyəsi praktiki müşahidələrlə ziddiyyət təşkil edirdi. Məsələn, qiymətlərin nəinki nəzəri dəyərdən kənara çıxması, həm də müəyyən dəyər ətrafında qruplaşması qeyri-adi deyil. Buna baxmayaraq, A.Smit dövr ərzində yaradılmış dəyərin bölüşdürülməsinin makroiqtisadi təhlilinin variantını təklif etmişdir. Əmək haqqının, qoyulmuş kapitalın gəlirinin və icarə haqqının cəmi kimi qəbul edilirdi. David Rikardo ilk dəfə mükəmməl rəqabət şəraitində əmək məsrəfləri nəzəriyyəsinin əmtəə qiymətlərinin nisbətini tam izah edə bilmədiyini göstərdi, buna baxmayaraq o, əmək dəyər nəzəriyyəsinə sadiq qaldı, çünki reallığa kobud yaxınlaşma olduğu üçün modelini təqdim edir. Onun üçün əsas vəzifə nisbi qiymətlərin izahı deyil, məhsulların əsas siniflər arasında bölüşdürülməsini tənzimləyən qanunların müəyyən edilməsi idi. Rikardo Smitin ardınca mübadilə dəyəri ilə istehlak dəyəri (istifadə dəyəri) arasında fərq qoymağa davam etdi. O, yeni yaradılmış dəyəri şəxsi gəlirlərin məcmusu hesab edən A.Smitin diqqətdən kənarda qalmasına diqqət çəkmiş və yaradılmış dəyərin bir hissəsinin gəlir formasını almadığını, əsas kapitalı əvəz etməyə getməli olduğunu göstərmişdir. Dəyər nəzəriyyəsi [[Karl Marks]] tərəfindən daha da inkişaf etdirilmişdir. Engels “Kapital”in ikinci cildinə yazdığı ön sözdə qeyd edirdi ki, hətta Adam Smit də kapitalistin izafi dəyərinin haradan gəldiyini bilirdi. Bununla belə, Smit əlavə dəyəri torpaq rentasından və mənfəətdən xüsusi kateqoriya kimi ayırmadı. Marks qeyd edirdi ki, əmtəələrin mübadilə dəyəri onların bilavasitə istehsalına iş vaxtının xərclənməsindən deyil, mövcud şəraitdə oxşar əmtəələrin təkrar istehsalı üçün mücərrəd əməyin (ictimai zəruri iş vaxtı) xərclənməsindən asılıdır, lakin konkret istehsala sərf olunan faktiki iş vaxtı deyil<ref>e.g. see — Junankar, P. N., ''Marx’s economics'', Oxford : Philip Allan, 1982, ISBN 0-86003-125-X or Peach, Terry «Interpreting Ricardo», Cambridge: [[Cambridge University Press]], 1993, ISBN 0-521-26086-8</ref>. Dəyərin müxtəlif təzahürlərini nəzərə alaraq, Marks dəyər və fərdi məsrəf arasında fərq qoydu. O hesab edirdi ki, dəyər istehsal prosesində yaranır, lakin ayrılıqda, bilavasitə məhsulda onu maya dəyərindən fərqli olaraq ölçmək mümkün deyil. Əmtəənin dəyəri yalnız digər əmtəələrin müqabilində mülkiyyətçilər arasında münasibətlərdə təzahür edir<ref>Campos, Antonietta (1987). «marginalist economics», ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, p. 320</ref>. Beləliklə, Marks çətin suala cavab verdi: "dəyər nə vaxt yaranır" - istehsal prosesində və ya əmtəə mübadiləsi prosesində. Onun cavabı (istehsalda yaranır, lakin onun ölçüsü mübadilədə təzahür edir) kapitalın davamlı dövrlərində istehsal və tədavül sferasını bir-biri ilə əlaqələndirir<ref>{{Cite web|url=http://bse.uaio.ru/BSE/2403.htm|title=Большая советская энциклопедия БСЭ 3-е издание ОСНОВНОЙ ВАРИАНТ|author=|work=|date=|publisher=}}</ref>. == Sadələşdirilmiş Modellər == Həm Marksdan əvvəl, həm də ondan sonra, xərclərin birbaşa iş vaxtından asılı olduğu sadələşdirilmiş iqtisadi modellər müntəzəm olaraq meydana çıxır və görünür. Sadələşdirmələrin əsas obyekti “işçi qüvvəsidir”. Marksdan fərqli olaraq, işçi qüvvəsi çox vaxt özünəməxsus dəyəri olan bir əmtəə kimi görünmür. Bir çox sistemlər intensivliyi və mürəkkəbliyi nəzərə alınmadan (zəruri ilkin hazırlıq səviyyəsi, ixtisaslar nəzərə alınmadan) yalnız işin dərhal vaxtının uçotunu təklif edir. Buna misal olaraq alman sosialisti Arno Petersin “ekvivalent iqtisadiyyat” nəzəriyyəsini göstərmək olar. Onun nəzəriyyəsinə görə, dəyər bilavasitə sərf olunan iş vaxtının sadə cəminə əsaslanır. Peters belə ekvivalent mübadilə üçün etik-humanist arqumenti belə bir fərziyyədə görür ki, bir nazirin əməyinə sərf olunan bir saat ömür ilə bir fabrik işçisinin eyni əmək saatı tamamilə bərabərdir - bir insanın həyatı bundan artıq qiymətləndirilə bilməz. digəri - buna görə də hər ikisi üçün bir saatlıq işin dəyəri ekvivalent olmalıdır. Eynilə, "Zaman bankı", "Vaxt amilinə əsaslanan iqtisadiyyat" və s. layihələrdə iş vaxtı nəzərə alınır. == Robert Ouen eksperimenti == 1832-ci ildə ingilis sosialisti Robert Ouen pulun “spekulyativ rolunu” istisna etməyə çalışaraq Londonda Əmək Birjasını yaratdı. Birjada əmtəələrin qiyməti pulla deyil, sərf olunan vaxtla müəyyən edilirdi: məhsula qoyulan hər saat əmək üçün altı pens. Malların müqabilində “əmək biletləri” verilirdi. İlkin uğura baxmayaraq, təcrübə tez uğursuz oldu: mübadilə tezliklə tələbi olmayan mallarla dolu idi. Tezliklə əmək biletləri ucuzlaşdı və mübadilə iflasla başa çatdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{kitab3|автор= [[Mark Blauq|Блауг М.]] |часть= Трудовая теория ценности |ссылка часть= |заглавие= Экономическая мысль в ретроспективе |оригинал= Economic Theory in Retrospect |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= {{М.}} |издательство= Дело |год= 1994 |том= |страницы= 86—88 |столбцы= |страниц= XVII, 627 |серия= |isbn= 5-86461-151-4 |тираж= |ref= Блауг}} == Xarici keçidlər == * [http://minerva.simons-rock.edu/~eatonak/LTV-FAQ.html Robert Vienneau’s LTV FAQ] * [http://myweb.lmu.edu/JDevine/notes/Law-of-Value.html Jim Devine’s alternative view of Marx’s LTV] * [https://web.archive.org/web/20110725181738/http://homepages.luc.edu/~dschwei/cottoncornlabor.htm Cotton, Corn, Labor] {{Xarici keçidlər}} k7hin0yoysebsg3bnpyb05y30ewym33 6557740 6557739 2022-08-01T10:19:59Z Nuray95 150825 wikitext text/x-wiki '''Əməyin dəyər nəzəriyyəsi''' ('''ƏDN''', {{lang-en|labor theory of value}}) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. == Tarixi == Klassik siyasi iqtisadın baniləri: [[Vilyam Petti]], [[Adam Smit]], [[David Rikardo]] tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, “ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun”. Bu ideyalar [[Con Lokk]]<ref>''Аристотель.'' Никомахова этика. Книга пятая (Е), п.8</ref>, Uilyam Petti də daxil olmaqla bir çox başqa mütəfəkkirlər tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Məsələn, Lokk “Hökumət haqqında iki traktat” kitabında “hər şeyin dəyərində fərq yaradan əməkdir”, “əmək bu dünyada həzz aldığımız şeylərin dəyərinin daha çox hissəsini təşkil edir” fikrini irəli sürdü; xammal verən torpaq isə çətin ki, heç bir ölçüdə nəzərə alınsın və ya ən çox onun çox kiçik bir hissəsi kimi daxil edilməlidir. Bununla belə, bu müəlliflər əmtəələrin real mübadiləsinin nisbətlərini həmişə istehlakçı üçün faydalı olması ilə əsaslandırırdılar<ref>{{kitab3|автор=Джон Локк|часть=О собственности|ссылка часть=http://old.inliberty.ru/library/163-vtoroy-traktat-o-pravlenii|заглавие=Два трактата о правлении|оригинал=Two Treatises of Government|место=М.|издательство=Социум|год=2018|страницы=268|страниц=494|серия=Библиотека ГВЛ|isbn=978-5-91603-086-0}}</ref>. [[Adam Smit]] dəyərin mahiyyətini izah etməkdə əhəmiyyətli bir addım atdı. O, "istifadə dəyərini" (istehlakçı üçün dəyər, faydalılıq) "mübadilə dəyərindən" (mübadilədə münasibətləri tənzimləyən dəyər) ayırdı. Adam Smit göstərdi ki, əmək məhsuldarlığının artması iqtisadiyyat və milli sərvət üçün, xüsusən də əmək bölgüsü və maşınlardan istifadə yolu ilə nə qədər böyük rol oynayır. Bunun sayəsində işçilərin bacarıqları artırılır və mal vahidində iş vaxtına qənaət əldə edilir. Adam Smit maya dəyərini müəyyən bir insanın əmək məsrəfləri ilə deyil, cəmiyyətin müəyyən bir inkişaf səviyyəsi üçün lazım olan məhsuldar əməyin orta müddəti ilə müəyyən etdi. Adam Smitin əmək dəyər nəzəriyyəsi praktiki müşahidələrlə ziddiyyət təşkil edirdi. Məsələn, qiymətlərin nəinki nəzəri dəyərdən kənara çıxması, həm də müəyyən dəyər ətrafında qruplaşması qeyri-adi deyil. Buna baxmayaraq, A.Smit dövr ərzində yaradılmış dəyərin bölüşdürülməsinin makroiqtisadi təhlilinin variantını təklif etmişdir. Əmək haqqının, qoyulmuş kapitalın gəlirinin və icarə haqqının cəmi kimi qəbul edilirdi. David Rikardo ilk dəfə mükəmməl rəqabət şəraitində əmək məsrəfləri nəzəriyyəsinin əmtəə qiymətlərinin nisbətini tam izah edə bilmədiyini göstərdi, buna baxmayaraq o, əmək dəyər nəzəriyyəsinə sadiq qaldı, çünki reallığa kobud yaxınlaşma olduğu üçün modelini təqdim edir. Onun üçün əsas vəzifə nisbi qiymətlərin izahı deyil, məhsulların əsas siniflər arasında bölüşdürülməsini tənzimləyən qanunların müəyyən edilməsi idi. Rikardo Smitin ardınca mübadilə dəyəri ilə istehlak dəyəri (istifadə dəyəri) arasında fərq qoymağa davam etdi. O, yeni yaradılmış dəyəri şəxsi gəlirlərin məcmusu hesab edən A.Smitin diqqətdən kənarda qalmasına diqqət çəkmiş və yaradılmış dəyərin bir hissəsinin gəlir formasını almadığını, əsas kapitalı əvəz etməyə getməli olduğunu göstərmişdir. Dəyər nəzəriyyəsi [[Karl Marks]] tərəfindən daha da inkişaf etdirilmişdir. Engels “Kapital”in ikinci cildinə yazdığı ön sözdə qeyd edirdi ki, hətta Adam Smit də kapitalistin izafi dəyərinin haradan gəldiyini bilirdi. Bununla belə, Smit əlavə dəyəri torpaq rentasından və mənfəətdən xüsusi kateqoriya kimi ayırmadı. Marks qeyd edirdi ki, əmtəələrin mübadilə dəyəri onların bilavasitə istehsalına iş vaxtının xərclənməsindən deyil, mövcud şəraitdə oxşar əmtəələrin təkrar istehsalı üçün mücərrəd əməyin (ictimai zəruri iş vaxtı) xərclənməsindən asılıdır, lakin konkret istehsala sərf olunan faktiki iş vaxtı deyil<ref>e.g. see — Junankar, P. N., ''Marx’s economics'', Oxford : Philip Allan, 1982, ISBN 0-86003-125-X or Peach, Terry «Interpreting Ricardo», Cambridge: [[Cambridge University Press]], 1993, ISBN 0-521-26086-8</ref>. Dəyərin müxtəlif təzahürlərini nəzərə alaraq, Marks dəyər və fərdi məsrəf arasında fərq qoydu. O hesab edirdi ki, dəyər istehsal prosesində yaranır, lakin ayrılıqda, bilavasitə məhsulda onu maya dəyərindən fərqli olaraq ölçmək mümkün deyil. Əmtəənin dəyəri yalnız digər əmtəələrin müqabilində mülkiyyətçilər arasında münasibətlərdə təzahür edir<ref>Campos, Antonietta (1987). «marginalist economics», ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', v. 3, p. 320</ref>. Beləliklə, Marks çətin suala cavab verdi: "dəyər nə vaxt yaranır" - istehsal prosesində və ya əmtəə mübadiləsi prosesində. Onun cavabı (istehsalda yaranır, lakin onun ölçüsü mübadilədə təzahür edir) kapitalın davamlı dövrlərində istehsal və tədavül sferasını bir-biri ilə əlaqələndirir<ref>{{Cite web|url=http://bse.uaio.ru/BSE/2403.htm|title=Большая советская энциклопедия БСЭ 3-е издание ОСНОВНОЙ ВАРИАНТ|author=|work=|date=|publisher=}}</ref>. == Sadələşdirilmiş Modellər == Həm Marksdan əvvəl, həm də ondan sonra, xərclərin birbaşa iş vaxtından asılı olduğu sadələşdirilmiş iqtisadi modellər müntəzəm olaraq meydana çıxır və görünür. Sadələşdirmələrin əsas obyekti “işçi qüvvəsidir”. Marksdan fərqli olaraq, işçi qüvvəsi çox vaxt özünəməxsus dəyəri olan bir əmtəə kimi görünmür. Bir çox sistemlər intensivliyi və mürəkkəbliyi nəzərə alınmadan (zəruri ilkin hazırlıq səviyyəsi, ixtisaslar nəzərə alınmadan) yalnız işin dərhal vaxtının uçotunu təklif edir. Buna misal olaraq alman sosialisti Arno Petersin “ekvivalent iqtisadiyyat” nəzəriyyəsini göstərmək olar. Onun nəzəriyyəsinə görə, dəyər bilavasitə sərf olunan iş vaxtının sadə cəminə əsaslanır. Peters belə ekvivalent mübadilə üçün etik-humanist arqumenti belə bir fərziyyədə görür ki, bir nazirin əməyinə sərf olunan bir saat ömür ilə bir fabrik işçisinin eyni əmək saatı tamamilə bərabərdir - bir insanın həyatı bundan artıq qiymətləndirilə bilməz. digəri - buna görə də hər ikisi üçün bir saatlıq işin dəyəri ekvivalent olmalıdır. Eynilə, "Zaman bankı", "Vaxt amilinə əsaslanan iqtisadiyyat" və s. layihələrdə iş vaxtı nəzərə alınır. == Robert Ouen eksperimenti == 1832-ci ildə ingilis sosialisti Robert Ouen pulun “spekulyativ rolunu” istisna etməyə çalışaraq Londonda Əmək Birjasını yaratdı. Birjada əmtəələrin qiyməti pulla deyil, sərf olunan vaxtla müəyyən edilirdi: məhsula qoyulan hər saat əmək üçün altı pens. Malların müqabilində “əmək biletləri” verilirdi. İlkin uğura baxmayaraq, təcrübə tez uğursuz oldu: mübadilə tezliklə tələbi olmayan mallarla dolu idi. Tezliklə əmək biletləri ucuzlaşdı və mübadilə iflasla başa çatdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{kitab3|автор= [[Mark Blauq|Блауг М.]] |часть= Трудовая теория ценности |ссылка часть= |заглавие= Экономическая мысль в ретроспективе |оригинал= Economic Theory in Retrospect |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= {{М.}} |издательство= Дело |год= 1994 |том= |страницы= 86—88 |столбцы= |страниц= XVII, 627 |серия= |isbn= 5-86461-151-4 |тираж= |ref= Блауг}} == Xarici keçidlər == * [http://minerva.simons-rock.edu/~eatonak/LTV-FAQ.html Robert Vienneau’s LTV FAQ] * [http://myweb.lmu.edu/JDevine/notes/Law-of-Value.html Jim Devine’s alternative view of Marx’s LTV] * [https://web.archive.org/web/20110725181738/http://homepages.luc.edu/~dschwei/cottoncornlabor.htm Cotton, Corn, Labor] {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:İqtisadi fikir cərəyanları]] [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:Əmək]] in0nghhxc92arpfcupy0xbtlren23ne 0 759911 6557268 6554227 2022-08-01T01:02:11Z Xqbot 6962 Bot: İşləməyən yönləndirilmənin yeri dəyişdirilmiş hədəf səhifəyə [[Zelmeyer tənliyi]] düzəldilməsi wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Zelmeyer tənliyi]] e0epz6x6h52qo03y01im2jobfowm4mh 0 759945 6557660 6554707 2022-08-01T08:55:41Z Atakhanli 223224 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} '''Veb 2.0''' [[Son istifadəçi|son istifadəçilər]] üçün istifadəçi tərəfindən yaradılan məzmunu, istifadənin asanlığını, iştirakçılıq mədəniyyətini və qarşılıqlı fəaliyyət qabiliyyətini (yəni, digər məhsullar, sistemlər və cihazlarla uyğunluq) vurğulayan [[Veb sayt|vebsaytları]] ifadə edir. == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:İnternet-mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Veb 2.0]] [[Kateqoriya:Brend idarəçiliyi]] [[Kateqoriya:Bulud tətbiqetmələri]] [[Kateqoriya:Texnologiya neologizmləri]] [[Kateqoriya:Veb 2.0 neologizmləri]] [[Kateqoriya:Veb xidmətləri]] pwl7vkkkw3fktu1ygt18zf4iydq6pzh 6557665 6557660 2022-08-01T08:58:06Z Atakhanli 223224 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} '''Veb 2.0''' ('''iştirakçı veb''' kimi də tanınır<ref>{{Cite journal|last1=Blank|first1=Grant|last2=Reisdorf|first2=Bianca|date=2012-05-01|title=The Participatory Web|url=https://www.researchgate.net/publication/263266131|journal=Information|volume=15|issue=4|pages=537–554|doi=10.1080/1369118X.2012.665935|s2cid=143357345}}</ref>) [[Son istifadəçi|son istifadəçilər]] üçün istifadəçi tərəfindən yaradılan məzmunu, istifadənin asanlığını, iştirakçılıq mədəniyyətini və qarşılıqlı fəaliyyət qabiliyyətini (yəni, digər məhsullar, sistemlər və cihazlarla uyğunluq) vurğulayan [[Veb sayt|vebsaytları]] ifadə edir.'''<ref name=":42">{{Cite news|title=What is Web 1.0? - Definition from Techopedia|language=en|work=Techopedia.com|url=https://www.techopedia.com/definition/27960/web-10|url-status=live|access-date=2018-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20180713204908/https://www.techopedia.com/definition/27960/web-10|archive-date=2018-07-13}}</ref>''' == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:İnternet-mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Veb 2.0]] [[Kateqoriya:Brend idarəçiliyi]] [[Kateqoriya:Bulud tətbiqetmələri]] [[Kateqoriya:Texnologiya neologizmləri]] [[Kateqoriya:Veb 2.0 neologizmləri]] [[Kateqoriya:Veb xidmətləri]] ps0zhgtifty4m95fzas4ifjrhnpr09b 6557666 6557665 2022-08-01T09:00:33Z Atakhanli 223224 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} '''Veb 2.0''' ('''iştirakçı veb''' kimi də tanınır<ref>{{Cite journal|last1=Blank|first1=Grant|last2=Reisdorf|first2=Bianca|date=2012-05-01|title=The Participatory Web|url=https://www.researchgate.net/publication/263266131|journal=Information|volume=15|issue=4|pages=537–554|doi=10.1080/1369118X.2012.665935|s2cid=143357345}}</ref>) [[Son istifadəçi|son istifadəçilər]] üçün istifadəçi tərəfindən yaradılan məzmunu, istifadənin asanlığını, iştirakçılıq mədəniyyətini və qarşılıqlı fəaliyyət qabiliyyətini (yəni, digər məhsullar, sistemlər və cihazlarla uyğunluq) vurğulayan [[Veb sayt|vebsaytları]] ifadə edir.'''<ref name=":42">{{Cite news|title=What is Web 1.0? - Definition from Techopedia|language=en|work=Techopedia.com|url=https://www.techopedia.com/definition/27960/web-10|url-status=live|access-date=2018-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20180713204908/https://www.techopedia.com/definition/27960/web-10|archive-date=2018-07-13}}</ref>''' == İstinadlar == <references />{{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:İnternet-mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Veb 2.0]] [[Kateqoriya:Brend idarəçiliyi]] [[Kateqoriya:Bulud tətbiqetmələri]] [[Kateqoriya:Texnologiya neologizmləri]] [[Kateqoriya:Veb 2.0 neologizmləri]] [[Kateqoriya:Veb xidmətləri]] e7orc2cp4r6cqmgpq41ynwzdkt3q2p5 10 759977 6556786 6556540 2022-07-31T15:53:57Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> o25o6jhs5vvihh60cdq36jfrzfzev62 6556841 6556786 2022-07-31T16:39:05Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> 7w8d5y080pzgocyp9na9suaisk5gn5n 6556982 6556841 2022-07-31T18:53:28Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> 35knu59x47vyybvs9agpkj0d4upk0hv 6557003 6556982 2022-07-31T19:02:41Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Typhoon (aerobatika eskdaronu)|Typhoon]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> 9d9zy2jmp8qgsgfozr8fjb91tuq8iq6 6557005 6557003 2022-07-31T19:03:36Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> 53ndkyh0f9198cqoppegyeb597p05db 6557017 6557005 2022-07-31T19:11:09Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> irxexyveng4pm55a6ydmf0zaasgjqlx 6557027 6557017 2022-07-31T19:28:57Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] *{{flagdeco|Çili}} [[Şahinlər]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> c2cdc7sko3pd5r0xnvlv1d5fytp9dy6 6557030 6557027 2022-07-31T19:31:36Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Al Fursan]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltic Bees]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Smoke Squadron]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Thunderbirds (aerobatika komandası)|Thunderbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskdaronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] *{{flagdeco|Çili}} [[Şahinlər]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> 0nzphzenw4sa5xpykwyw8n7meleemb2 0 759985 6556987 6555409 2022-07-31T18:55:27Z White Demon 75303 White Demon [[Uzunqanadlar (Aerobatika eskadronu)]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)]] olaraq dəyişdi wikitext text/x-wiki {{digər məna|Uzunqanadlar}} {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1991|05|06}} - Günümüz |ölkə = [[Rusiya]] |tabeçilik = [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Ağ, göy, qırmızı <br>{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#0000FF}}{{color box|#FF0000}} |təchizatı = 18 [[MiQ-29]] }} '''Uzunqanadlar''' ({{lang-ru|Стрижи}}) — Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 1991-ci il 6 may tarixində yaradılmışdır.<ref>https://strizhy.ru/strizhy-history/</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} ponv834m4fjn5kzni6lynb7v157dyq7 0 759995 6557586 6555691 2022-08-01T07:39:43Z Dr.Wiki54 88744 /* Seçki nəticələri */ wikitext text/x-wiki {{Seçkilər |seçki adı = Azərbaycanda təkrar və yeni parlament seçkiləri |seçki tarixi = 21 fevral 1999 |ölkə = Azərbaycan |şəkil1 = [[File:Heydar Aliyev 1997.jpg|160x160px]] |rəng1 = #0070C3 |partiya1 = [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |partiya başçısı1 = [[Heydər Əliyev]] |tutulan yerlər1 = 1 |dəyişən yerlərin sayı1 = |səslərin sayı1 = 40 548 |səslərin payı1 = 66.27% |seçicilərin fəallığı = 63.97% |şəkil2 = |rəng2 = #B22222 |partiya2 = [[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]] |partiya başçısı2 = [[Mübariz Qurbanlı]]<br>[[Vaqif Kərimov]] |tutulan yerlər2 = 0 |dəyişən yerlərin sayı2 = |səslərin sayı2 = 13 413 |səslərin payı2 = 21.92% }} '''Azərbaycanda təkrar və yeni parlament seçkiləri (fevral 1999)''' — 1999-cu ilin fevral ayında Azərbaycanda boş qalan mandatlar üçün keçirilmiş təkrar və yeni parlament seçkiləri. == Zəmin == [[Azərbaycanda parlament seçkiləri (1995)|1995-ci il parlament seçkiləri]] və təkrar parlament seçkilərinin ardından formalaşmış [[Azərbaycan Milli Məclisinin I çağırış deputatları|I çağırış]] [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]] 11 sayılı üçüncü Xətai seçki dairəsindən seçilmiş [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] üzvü olan deputat, Milli Məclisin sədri [[Rəsul Quliyev]] 1996-cı ildə sədr vəzifəsindən istefa ərizəsini yazaraq Amerika Birləşmiş Ştatlarına mühacirət etmişdir. İstefa ərizəsinə 11 sentyabr 1996-cı il tarixində baxılmış və ərizə qəbul edilmişdir.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri R.Quliyevin istefası haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN QƏRARI |url=https://e-qanun.az/framework/15049 |access-date=2022-07-30 |archive-date=2021-09-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903123538/http://e-qanun.az/framework/15049 |url-status=live }}</ref> [[Rəsul Quliyev]] 1996-cı il sentyabrın 11-də Milli Məclisin növbədənkənar sessiyasında Milli Məclisin sədri vəzifəsindən istefaya getdikdən sonra bir il üç ay müddətində Milli Məclisin iclaslarında iştirak etməmişdir. Bu vaxt ərzində o, Milli Məclisə iclasları buraxmasının səbəblərini izah edən heç bir sənəd təqdim etmədən Milli Məclisin 1996-cı ilin payız sessiyasında, 1997-ci ilin yaz və növbədənkənar sessiyalarında, həmçinin 1997-ci ilin payız sessiyasının əvvəlindən 1998-ci ilədək keçirilmiş 80 iclasında üzrsüz səbəbdən iştirak etməmişdir. Əlavə olaraq, o, özü haqqında, harada olduğu və nə ilə məşğul olduğu barədə Milli Məclisə heç bir məlumat verməmiş, seçiciləri ilə görüşməmiş və Milli Məclislə əlaqəsini tam itirmişdir. Bu səbəbdən Milli Məclisin 16 dekabr 1997-ci il tarixli iclasında alınan qərarla [[Rəsul Quliyev]] deputat səlahiyyətlərini itirmiş hesab olunmuşdur.<ref>[https://e-qanun.az/framework/16219 R. B. Quliyevin Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi deputatının səlahiyyətlərini itirməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN QƏRARI]</ref> Həmçinin 26 saylı Birinci Nəsimi seçji dairəsi üzrə seçilmiş bitərəf deputat [[Yusif Səmədoğlu|Yusif Səməd oğlu Vəkilov]] 17 avqust 1998-ci il tarixində ölmüşdür.<ref>{{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=0ANtjPngZL8 |title = Yusif Səmədoğlunun vəfatı |author = ANS TV |date = 18.03.2017 |work = |publisher = [http://www.youtube.com Youtube.com] |accessdate = 2017-03-18 |language = az |archive-date = 2022-07-30 |archive-url = https://web.archive.org/web/20220730075118/https://www.youtube.com/watch?v=0ANtjPngZL8 |url-status = live }}</ref> Hər iki deputatdan boşalan yerlər üçün təkrar və yeni seçkilər təyin olunmuşdur. == Namizədlər == Deputat [[Rəsul Quliyev]] və deputat [[Yusif Səmədoğlu|Yusif Səmədoğlundan]] boşalan yerlər üçün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti [[Heydər Əliyev|Heydər Əliyevin]] fərmanı ilə 11 saylı Üçüncü Xətai seçki dairəsi üzrə 21 fevral 1999-cu il tarixinə təkrar, 19 noyabr 1998-ci il tarixli 20 nömrəli fərmanı ilə isə 26 saylı Birinci Nəsimi seçki dairəsi üzrə 21 fevral 1999-cu il tarixinə yeni seçkilər təyin olunmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər üzrə 26 saylı Birinci Nəsimi seçki dairəsində yeni seçkilərin keçirilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI |url=https://e-qanun.az/framework/3242 |access-date=2022-07-30 |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730075058/https://e-qanun.az/framework/3242 |url-status=live }}</ref> Seçkilərdə [[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]] və [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] iştirak qərarı almışdır. 18 yanvar 1999-cu il tarixində [[Mərkəzi Seçki Komissiyası (Azərbaycan)|Mərkəzi Seçki Komissiyası]] hər iki dairə üzrə namizədlərin siyahısını açıqlamışdır. 11 saylı Üçüncü Xətai seçki dairəsi üzrə deputatlığa 3 namizəd olmuşdur. Onlardan ikisi [[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]], biri isə [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] üzvü olmuşdur. Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası üzvlərindən [[Bakı Dövlət Universiteti|Bakı Dövlət Universitetinin]] professoru Maksim Abramoviç Abramov və [[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzetinin]] baş redaktorunun müavini, [[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası|Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyasının]] baş katibi [[Qafar Çaxmaqlı|Qafar Qələndər oğlu Mehdiyev]] deputatlığa namizəd olmuşdur. [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasından]] isə [[Bakı Dövlət Universiteti|Bakı Dövlət Universitetinin]] dosenti [[Tofiq Hüseynov|Tofiq Həsən oğlu Hüseynov]] deputatlığa namizəd olmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə Seçkilər üzrə birmandatlı 11 saylı üçüncü Xətai seçki dairəsində təkrar seçkilər üçün deputatlığa namizəd göstərilmiş şəxslərin siyahısının elan edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏRKƏZİ SEÇKİ KOMİSSİYASININ QƏRARI |url=https://e-qanun.az/framework/16454 |access-date=2022-07-30 |archive-date=2022-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220530235604/https://e-qanun.az/framework/16454 |url-status=live }}</ref> 26 saylı Birinci Nəsimi seçki dairəsi üzrə isə deputatlığa iki namizəd olmuşdur. Onlardan biri bitərəf, digəri isə [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının]] üzvü olmuşdur. Bitərəf namizəd Bəhdaş Ənvərpaşa oğlu Nəbiyev, [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] üzvü olan namizəd isə [[Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti|Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin]] dosenti [[Zakir Sərdarov|Zakir Həsən oğlu Sərdarov]] olmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə Seçkilər üzrə birmandatlı 26 saylı birinci Nəsimi seçki dairəsində yeni seçkilər üçün deputatlığa namizəd göstərilmiş şəxslərin siyahısının elan edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏRKƏZİ SEÇKİ KOMİSSİYASININ QƏRARI |url=https://e-qanun.az/framework/16452 |access-date=2022-07-30 |archive-date=2022-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730075147/https://e-qanun.az/framework/16452 |url-status=live }}</ref> == Seçki nəticələri == {{Dairəvi diaqram | yeri = right | miqyas = 200px | başlıq = Mandatların siyasi partiyalara görə dağılışı | other = | şərh1 = [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] | dəyər1 = 100 | rəng1 = #0070C3 | şərh3 = [[Bitərəf]] | dəyər3 = 0 | rəng3 = #DCDCDC | şərh2 = [[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]] | dəyər2 = 0 | rəng2 = #B22222 }} {{Dairəvi diaqram | yeri = right | miqyas = 200px | başlıq = Səslərin siyasi partiyalara görə dağılışı | other = | şərh1 = [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] | dəyər1 = 66.27 | rəng1 = #0070C3 | şərh3 = [[Bitərəf]] | dəyər3 = 11.81 | rəng3 = #DCDCDC | şərh2 = [[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]] | dəyər2 = 21.92 | rəng2 = #B22222 }} Seçki nəticələri [[Mərkəzi Seçki Komissiyası (Azərbaycan)|Mərkəzi Seçki Komissiyası]] tərəfindən 24 fevral 1999-cu il tarixində 106/403 nömrəli qərarla təsdiqlənmiş və [[Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi|Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinə]] göndərilmişdir. [[Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi]] 26 fevral 1999-cu il tarixində qərara baxmış və təsdiqləmişdir. Nəticələrə əsasən 11 saylı Üçüncü Xətai seçki dairəsi üzrə [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] üzvü [[Tofiq Hüseynov]], 26 saylı Birinci Nəsimi seçki dairəsi üzrə isə [[Yeni Azərbaycan Partiyası]] üzvü [[Zakir Sərdarov]] deputat seçilmişdir.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə Seçkilər üzrə birmandatlı 11 saylı Üçüncü Xətai seçki dairəsində 1999-cu il fevralın 21-də keçirilmiş təkrar seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiqi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI KONSTİTUSİYA MƏHKƏMƏSİNİN QƏRARI |url=https://e-qanun.az/framework/15836 |access-date=2022-07-30 |archive-date=2021-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210103191238/http://e-qanun.az/framework/15836 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə Seçkilər üzrə birmandatlı 26 saylı Birinci Nəsimi seçki dairəsində 1999-cu il fevralın 21-də keçirilmiş yeni seçkilərin nəticələrinin yoxlanılması və təsdiqi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI KONSTİTUSİYA MƏHKƏMƏSİNİN QƏRARI |url=https://e-qanun.az/framework/15835 |access-date=2022-07-30 |archive-date=2021-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210103190915/http://e-qanun.az/framework/15835 |url-status=live }}</ref> === Ümumi === {| class="wikitable" | |'''11 saylı Üçüncü Xətai''' |'''26 saylı Birinci Nəsimi''' |'''Cəmi''' |- |'''Seçici ''' |48 026 |47 620 |96 646 |- |'''Səs''' |26 695 |31 494 |61 189 |- |'''Seçici aktivliyi''' |61.8% |66.1% |63.97% |- |'''Deputat sayı''' |1 |1 |2 |} === Partiyalar üzrə === {| class="wikitable" style="font-size:90%;" !Partiya ! colspan="2" |Sədr !Topladığı səs !Səs faizi (%) !Mandat sayı |- style="background:wheat" |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] | colspan="2" |[[Heydər Əliyev]] |40 548 |66.27 |2 |- |[[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]] |[[Mübariz Qurbanlı]] |[[Vaqif Kərimov]] |13 413 |21.92 |0 |- |[[Bitərəf]] | colspan="2" | - |7 228 |11.81 |0 |- | colspan="3" |'''Ümumi''' |'''61 189''' |'''100.00''' |'''2''' |} === Dairələr üzrə === ==== 11 saylı Üçüncü Xətai ==== {| class="wikitable" style="font-size:90%;" !Partiya !Namizəd !Topladığı səs !Səs faizi (%) |- |[[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]] |[[Qafar Çaxmaqlı|Qafar Mehdiyev]] |? |? |- |[[Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası]] |Maksim Abramov |? |? |- style="background:wheat" |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |[[Tofiq Hüseynov]] |24 266 |77.5 |- | colspan="2" |'''Cəmi''' |'''31 494''' |'''100.00''' |} ==== 26 saylı Birinci Nəsimi ==== {| class="wikitable" style="font-size:90%;" !Partiya !Namizəd !Topladığı səs !Səs faizi (%) |- |[[Bitərəf]] |Bəhdaş Nəbiyev |13 413 |44.4 |- style="background:wheat" |[[Yeni Azərbaycan Partiyası]] |[[Zakir Sərdarov]] |16 282 |55.6 |- | colspan="2" |'''Cəmi''' |'''29 695''' |'''100.00''' |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycanda seçkilər}} [[Kateqoriya:Azərbaycanda əlavə, təkrar və yeni parlament seçkiləri]] fpc4xnay13jvoyzxz17qn552gg0h6jz 0 760000 6556984 6555684 2022-07-31T18:53:42Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Eynisoyadlı}} * [[Orxan Asena]] — türk teatr sənətçisi. * [[Duyğu Asena]] — türk jurnalist və yazıçı. * [[Reyhan Asena Keskinci]] — türk aktyor. == Həmçinin bax == * [[Asena (dəqiqləşdirmə)]] m17ij4241yc78r44em62oq75fdaalil 0 760011 6556954 6555768 2022-07-31T18:28:00Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Flying Bulls Aerobatics Team 05.jpg |şəkil_izah = |illər = {{start date|1999|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[Çexiya]] |tabeçilik = Mülki |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Qırmızı, sarı, göy, gümüşü <br >{{color box|#DB0A40}}{{color box|#FFCC00}}{{color box|#0000FF}}{{color box|#C0C0C0}} |təchizatı = [[XtremeAir Sbach 342]] }} '''Uçan Öküzlər''' ({{dil-en|Flying Bulls}}) Çex aerobatika komandasıdır. [[Red Bull GmbH|Red Bull GmbH-ə]] tabedir.Uçuşlar üçün 4 ədəd XtremeAir Sbach 342 təyyarəsi istifadə olunur. Təyyarələr komandanın sponsoru olan [[Red Bull]] enerji içkisi rənglərinə boyanmışdır. Bütün təyyarələr ağ tüstü generatorları ilə təchiz olunmuşdur.<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-aerobatic-team</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} oxa6843vqwxk6ipvjxwmsuibzb92wvk 0 760033 6556874 6556460 2022-07-31T17:08:57Z Mammaddli011 252925 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{Rəssam |adı = Nigar Helmi Abbasbəyli |orijinal adı = Nigar Helmi Abbasbəyli |digər adları = Nigar Helmi |şəkil = Nigar_Helmi_Abbasbayli.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 21.02.1975 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |fəaliyyəti = [[rəssam]], [[dizayn|dizayner]] |təhsili = [[Xəzər Universiteti]], [[Bakı Dövlət Universiteti]], Mədəniyyət və Incəsənət kolleci |janrı = [[portret]], [[peyzaj]], [[Teatr-dekorasiya sənəti|səhnəqrafiya]], [[natürmort]] |stili = [[realizm]] |tanınmış işləri = "Gövhər Ağa məscidi”, “Bülbül evinin xarabalıqları”, “Pənəli xan sarayının xarabalıqları”, “Varəzgün məbədi” |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = |təsir edib = |mükafatları = Global Woman Awards 2022, Golden Palm Award 2021 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = nigarhelmi.com |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Nigar Helmi Abbasbəyli''' (21 fevral 1975, [[Bakı|Bakı şəhəri]]) — [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı|Azərbaycan Rəssamlar Ittifaqının]] üzvü, [[UNESCO]] nəznində Beynəlxalq Profesional Rəssamlar Ittifaqının üzvü (IAA/AIAP). "Miras" qrupunun yaradıcısı və kreativ direktoru.<ref>[https://www.bizimyol.info/az/news/402688.html Atatürk Mədəniyyət Mərkəzində azərbaycanlı rəssamın “Qarabağın irsi” adlı fərdi rəsm sərgisi açılıb]</ref><ref>[https://m.aksam.com.tr/kultur-sanat/azerbaycanin-tarihi-zaferine-ithaf-edilen-karabagin-mirasi-sergisi-ataturk-kultur-merkezin/haber-1269866 Azerbaycan'ın tarihi zaferine ithaf edilen ''Karabağ'ın Mirası'' sergisi Atatürk Kültür Merkezi'nde kapılarını açtı]</ref> == Həyatı == Nigar Helmi Abbasbəyli 21 fevral 1975-ci ildə [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olub. 1992-ci ildə Mədəniyyət və Incəsənət kollecin, 1998-ci ildə [[Xəzər Universiteti|Xəzər Universitetinin]] Beynəlxalq jurnalistika və inglis dili filologiya və tərcuməçiliyi fakültəsini, 2007-ci ildə [[Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsi|Bakı Dövlət Universitetinin]] hüquq fakültəsini bitirmişdir. === Şəxsi həyatı === [[Məmməd Abbasbəyli]] ilə ailəlidir. 3 övladları var. == Karyerası == Rəssamlıq karyerasına 2012-ci ildən başlamışdır. 2021-ci ildən etibarən [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı|Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının]] üzvüdür. Nigar Helminin son silsilə əsərləri Qarabağ mövzusuna həsr olunub.<ref>[https://akmistanbul.gov.tr/event/karabagin-mirasi The Legacy Of Karabagh]</ref><ref>[https://aze.media/legacy-of-karabakh-curated-at-istanbuls-ataturk-cultural-center/ ‘Legacy of Karabakh’ curated at Istanbul’s Atatürk Cultural Center]</ref> “Gövhər Ağa məscidi”, “Bülbül evinin xarabalıqları”, “Pənəli xan sarayının xarabalıqları” və “Varəzgün məbədi” kimi məşhur əsərlərindən bəziləri Assosiasiya des Artistes Contemporains de Turquie à Paris və “ART EXPO NEW YORK” tərəfindən təşkil olunmuş “Art3f Monaco Beynəlxalq Müasir İncəsənət Sərgisi” kimi bir sıra incəsənət nümayiş və sərgilərinin diqqətini çəkib.<ref>[https://azertag.az/xeber/Nigar_Helmi_Abbasbeyli_Azerbaycan_medeniyyetini_temsil_etdiyim_uchun_qurur_duyuram_VIDEO-2132156 Nigar Helmi Abbasbəyli: Azərbaycan mədəniyyətini təmsil etdiyim üçün qürur duyuram VİDEO]</ref><ref>[https://www.haberler.com/guncel/ressam-nigar-helmi-abbasbayli-nin-karabag-in-14937074-haberi/ Ressam Nigar Helmi Abbasbayli'nin "Karabağ'ın Mirası" sergisi AKM'de açıldı]</ref><ref>[https://report.az/region-xeberleri/istanbulda-azerbaycanli-ressamin-qarabagin-mirasi-adli-resm-sergisi-acilib/ İstanbulda azərbaycanlı rəssamın “Qarabağın mirası” adlı rəsm sərgisi açılıb]</ref><ref>[https://ictimairey.az/2022/05/12/bu-gun-istanbulda-qarabag-irsi-s%C9%99rgisi-keciril%C9%99c%C9%99k-foto/ Bu gün İstanbulda “Qarabağ irsi” sərgisi keçiriləcək -FOTO]</ref><ref>[https://www.milliyet.com.tr/cadde/tuvale-yansiyan-kardeslik-hikayesi-6747091 Tuvale yansıyan kardeşlik hikayesi]</ref> Nigar Helmi öz sənətkarlığını yaradıcı təşəbbüskarlığı ilə birləşdirmək üçün köhnə arzusunu həyata keçirərək orijinal “Miras” brendini yaratmışdır.<ref>[https://www.exbilgi.com/azerbaycanin-tarihi-zaferine-ithaf-edilen-karabagin-mirasi-sergisi-ataturk-kultur-merkezinde-kapilarini-acti/ Azerbaycan’ın Tarihi Zaferine İthaf Edilen “Karabağ’ın Mirası” Sergisi Atatürk Kültür Merkezi’nde Kapılarını Açtı]</ref><ref>[https://www.yenisafak.com/hayat/karabagin-mirasi-tablolarda-3818759 “Karabağ’ın Miras”ı tablolarda]</ref> == Sərgiləri == * 2021 / 29 June - 05 July - Solo exhibition “The Heritage of Motherland”, Baku, Azerbaijan * 2021 / 27-29 August - Salon International d’art Contemporain Art3f Monaco * 2021 / 22-24 October - Carrousel du Louvre Paris * 2022 / 9-22 May - Solo exhibition “Karabakh Heritage “ Atatürk Cultural Center, Istanbul<ref>[https://www.blackorwhitedergi.com/sanatci-nigar-helmi-abbasbayli-kisisel-sergisini-tanitti/ Nigar Helmi Abbasbayli kisisel sergisini tanitti]</ref> * 2022 / 27-30 October - New York Art Expo == Məşhur əsərləri == <gallery mode="packed" widths="150px" heights="150px"> Fayl:Nigar_Helmi_eseri.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Natavanın ev muzeylərinin dağıntıları" əsəri (kətan, yağlı boya) </gallery> ==Həmçinin bax== * [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı]] == Istinadlar == <references /> == Xarici keçidlər == * [https://nigarhelmi.com/ Nigar Helmi - rəsmi saytı] * [https://instagram.com/nigar_helmi/ Instagram hesabı] * [https://www.konhaber.com/haber-ressam_nigar_helmi_abbasbayli_nin_karabag_in_mirasi_sergisi_akm_de_acildi-1768109.html Ressam Nigar Helmi Abbasbayli'nin "Karabağ'ın Mirası" sergisi AKM'de açıldı] * [https://www.klassmagazin.com/miras-markasini-dunyaya-tanitmak-en-buyuk-hayalim-ve-hedefim Miras Markasını Dünyaya Tanıtmak En Büyük Hayalim ve Hedefim] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Təsviri incəsənət]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan rəssamları]] cu8ihtj7v4lg9engjej0ohf2ww8ue29 6556907 6556874 2022-07-31T17:23:57Z Mammaddli011 252925 /* Məşhur əsərləri */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{Rəssam |adı = Nigar Helmi Abbasbəyli |orijinal adı = Nigar Helmi Abbasbəyli |digər adları = Nigar Helmi |şəkil = Nigar_Helmi_Abbasbayli.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 21.02.1975 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |fəaliyyəti = [[rəssam]], [[dizayn|dizayner]] |təhsili = [[Xəzər Universiteti]], [[Bakı Dövlət Universiteti]], Mədəniyyət və Incəsənət kolleci |janrı = [[portret]], [[peyzaj]], [[Teatr-dekorasiya sənəti|səhnəqrafiya]], [[natürmort]] |stili = [[realizm]] |tanınmış işləri = "Gövhər Ağa məscidi”, “Bülbül evinin xarabalıqları”, “Pənəli xan sarayının xarabalıqları”, “Varəzgün məbədi” |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = |təsir edib = |mükafatları = Global Woman Awards 2022, Golden Palm Award 2021 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = nigarhelmi.com |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Nigar Helmi Abbasbəyli''' (21 fevral 1975, [[Bakı|Bakı şəhəri]]) — [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı|Azərbaycan Rəssamlar Ittifaqının]] üzvü, [[UNESCO]] nəznində Beynəlxalq Profesional Rəssamlar Ittifaqının üzvü (IAA/AIAP). "Miras" qrupunun yaradıcısı və kreativ direktoru.<ref>[https://www.bizimyol.info/az/news/402688.html Atatürk Mədəniyyət Mərkəzində azərbaycanlı rəssamın “Qarabağın irsi” adlı fərdi rəsm sərgisi açılıb]</ref><ref>[https://m.aksam.com.tr/kultur-sanat/azerbaycanin-tarihi-zaferine-ithaf-edilen-karabagin-mirasi-sergisi-ataturk-kultur-merkezin/haber-1269866 Azerbaycan'ın tarihi zaferine ithaf edilen ''Karabağ'ın Mirası'' sergisi Atatürk Kültür Merkezi'nde kapılarını açtı]</ref> == Həyatı == Nigar Helmi Abbasbəyli 21 fevral 1975-ci ildə [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olub. 1992-ci ildə Mədəniyyət və Incəsənət kollecin, 1998-ci ildə [[Xəzər Universiteti|Xəzər Universitetinin]] Beynəlxalq jurnalistika və inglis dili filologiya və tərcuməçiliyi fakültəsini, 2007-ci ildə [[Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsi|Bakı Dövlət Universitetinin]] hüquq fakültəsini bitirmişdir. === Şəxsi həyatı === [[Məmməd Abbasbəyli]] ilə ailəlidir. 3 övladları var. == Karyerası == Rəssamlıq karyerasına 2012-ci ildən başlamışdır. 2021-ci ildən etibarən [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı|Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının]] üzvüdür. Nigar Helminin son silsilə əsərləri Qarabağ mövzusuna həsr olunub.<ref>[https://akmistanbul.gov.tr/event/karabagin-mirasi The Legacy Of Karabagh]</ref><ref>[https://aze.media/legacy-of-karabakh-curated-at-istanbuls-ataturk-cultural-center/ ‘Legacy of Karabakh’ curated at Istanbul’s Atatürk Cultural Center]</ref> “Gövhər Ağa məscidi”, “Bülbül evinin xarabalıqları”, “Pənəli xan sarayının xarabalıqları” və “Varəzgün məbədi” kimi məşhur əsərlərindən bəziləri Assosiasiya des Artistes Contemporains de Turquie à Paris və “ART EXPO NEW YORK” tərəfindən təşkil olunmuş “Art3f Monaco Beynəlxalq Müasir İncəsənət Sərgisi” kimi bir sıra incəsənət nümayiş və sərgilərinin diqqətini çəkib.<ref>[https://azertag.az/xeber/Nigar_Helmi_Abbasbeyli_Azerbaycan_medeniyyetini_temsil_etdiyim_uchun_qurur_duyuram_VIDEO-2132156 Nigar Helmi Abbasbəyli: Azərbaycan mədəniyyətini təmsil etdiyim üçün qürur duyuram VİDEO]</ref><ref>[https://www.haberler.com/guncel/ressam-nigar-helmi-abbasbayli-nin-karabag-in-14937074-haberi/ Ressam Nigar Helmi Abbasbayli'nin "Karabağ'ın Mirası" sergisi AKM'de açıldı]</ref><ref>[https://report.az/region-xeberleri/istanbulda-azerbaycanli-ressamin-qarabagin-mirasi-adli-resm-sergisi-acilib/ İstanbulda azərbaycanlı rəssamın “Qarabağın mirası” adlı rəsm sərgisi açılıb]</ref><ref>[https://ictimairey.az/2022/05/12/bu-gun-istanbulda-qarabag-irsi-s%C9%99rgisi-keciril%C9%99c%C9%99k-foto/ Bu gün İstanbulda “Qarabağ irsi” sərgisi keçiriləcək -FOTO]</ref><ref>[https://www.milliyet.com.tr/cadde/tuvale-yansiyan-kardeslik-hikayesi-6747091 Tuvale yansıyan kardeşlik hikayesi]</ref> Nigar Helmi öz sənətkarlığını yaradıcı təşəbbüskarlığı ilə birləşdirmək üçün köhnə arzusunu həyata keçirərək orijinal “Miras” brendini yaratmışdır.<ref>[https://www.exbilgi.com/azerbaycanin-tarihi-zaferine-ithaf-edilen-karabagin-mirasi-sergisi-ataturk-kultur-merkezinde-kapilarini-acti/ Azerbaycan’ın Tarihi Zaferine İthaf Edilen “Karabağ’ın Mirası” Sergisi Atatürk Kültür Merkezi’nde Kapılarını Açtı]</ref><ref>[https://www.yenisafak.com/hayat/karabagin-mirasi-tablolarda-3818759 “Karabağ’ın Miras”ı tablolarda]</ref> == Sərgiləri == * 2021 / 29 June - 05 July - Solo exhibition “The Heritage of Motherland”, Baku, Azerbaijan * 2021 / 27-29 August - Salon International d’art Contemporain Art3f Monaco * 2021 / 22-24 October - Carrousel du Louvre Paris * 2022 / 9-22 May - Solo exhibition “Karabakh Heritage “ Atatürk Cultural Center, Istanbul<ref>[https://www.blackorwhitedergi.com/sanatci-nigar-helmi-abbasbayli-kisisel-sergisini-tanitti/ Nigar Helmi Abbasbayli kisisel sergisini tanitti]</ref> * 2022 / 27-30 October - New York Art Expo == Məşhur əsərləri == <gallery mode="packed" widths="150px" heights="150px"> Fayl:Nigar_Helmi_eseri.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Natavanın ev muzeylərinin dağıntıları" əsəri (kətan, yağlı boya) Fayl:Yukhari_Govhar_Aga_Mosque.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Yuxarı Gövhər Ağa Məscidi" əsəri Fayl:Qarabaga_qayidis.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Qarabağa qayıdış" əsəri Fayl:Susa_qalasi.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Şuşs Qalası" əsəri </gallery> ==Həmçinin bax== * [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı]] == Istinadlar == <references /> == Xarici keçidlər == * [https://nigarhelmi.com/ Nigar Helmi - rəsmi saytı] * [https://instagram.com/nigar_helmi/ Instagram hesabı] * [https://www.konhaber.com/haber-ressam_nigar_helmi_abbasbayli_nin_karabag_in_mirasi_sergisi_akm_de_acildi-1768109.html Ressam Nigar Helmi Abbasbayli'nin "Karabağ'ın Mirası" sergisi AKM'de açıldı] * [https://www.klassmagazin.com/miras-markasini-dunyaya-tanitmak-en-buyuk-hayalim-ve-hedefim Miras Markasını Dünyaya Tanıtmak En Büyük Hayalim ve Hedefim] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Təsviri incəsənət]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan rəssamları]] bavfvq68fmymkuuwst7gmhfxmaojw4h 6556957 6556907 2022-07-31T18:30:08Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{Rəssam |adı = Nigar Helmi Abbasbəyli |orijinal adı = Nigar Helmi Abbasbəyli |digər adları = Nigar Helmi |şəkil = Nigar_Helmi_Abbasbayli.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 21.02.1975 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |fəaliyyəti = [[rəssam]], [[dizayn|dizayner]] |təhsili = [[Xəzər Universiteti]], [[Bakı Dövlət Universiteti]], Mədəniyyət və Incəsənət kolleci |janrı = [[portret]], [[peyzaj]], [[Teatr-dekorasiya sənəti|səhnəqrafiya]], [[natürmort]] |stili = [[realizm]] |tanınmış işləri = "Gövhər Ağa məscidi”, “Bülbül evinin xarabalıqları”, “Pənəli xan sarayının xarabalıqları”, “Varəzgün məbədi” |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = |təsir edib = |mükafatları = Global Woman Awards 2022, Golden Palm Award 2021 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = nigarhelmi.com |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Nigar Helmi Abbasbəyli''' (21 fevral 1975, [[Bakı|Bakı şəhəri]]) — [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı|Azərbaycan Rəssamlar Ittifaqının]] üzvü, [[UNESCO]] nəznində Beynəlxalq Profesional Rəssamlar Ittifaqının üzvü (IAA/AIAP). "Miras" qrupunun yaradıcısı və kreativ direktoru.<ref>[https://www.bizimyol.info/az/news/402688.html Atatürk Mədəniyyət Mərkəzində azərbaycanlı rəssamın "Qarabağın irsi" adlı fərdi rəsm sərgisi açılıb]</ref><ref>[https://m.aksam.com.tr/kultur-sanat/azerbaycanin-tarihi-zaferine-ithaf-edilen-karabagin-mirasi-sergisi-ataturk-kultur-merkezin/haber-1269866 Azerbaycan'ın tarihi zaferine ithaf edilen ''Karabağ'ın Mirası'' sergisi Atatürk Kültür Merkezi'nde kapılarını açtı]</ref> == Həyatı == Nigar Helmi Abbasbəyli 21 fevral 1975-ci ildə [[Bakı|Bakı şəhərində]] anadan olub. 1992-ci ildə Mədəniyyət və Incəsənət kollecin, 1998-ci ildə [[Xəzər Universiteti]]nin Beynəlxalq jurnalistika və inglis dili filologiya və tərcuməçiliyi fakültəsini, 2007-ci ildə [[Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsi|Bakı Dövlət Universitetinin]] hüquq fakültəsini bitirmişdir. === Şəxsi həyatı === [[Məmməd Abbasbəyli]] ilə ailəlidir. 3 övladları var. == Karyerası == Rəssamlıq karyerasına 2012-ci ildən başlamışdır. 2021-ci ildən etibarən [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı|Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının]] üzvüdür. Nigar Helminin son silsilə əsərləri Qarabağ mövzusuna həsr olunub.<ref>[https://akmistanbul.gov.tr/event/karabagin-mirasi The Legacy Of Karabagh]</ref><ref>[https://aze.media/legacy-of-karabakh-curated-at-istanbuls-ataturk-cultural-center/ ‘Legacy of Karabakh’ curated at Istanbul’s Atatürk Cultural Center]</ref> "Gövhər Ağa məscidi", "Bülbül evinin xarabalıqları", "Pənəli xan sarayının xarabalıqları" və "Varəzgün məbədi" kimi məşhur əsərlərindən bəziləri Assosiasiya des Artistes Contemporains de Turquie à Paris və "ART EXPO NEW YORK" tərəfindən təşkil olunmuş "Art3f Monaco Beynəlxalq Müasir İncəsənət Sərgisi" kimi bir sıra incəsənət nümayiş və sərgilərinin diqqətini çəkib.<ref>[https://azertag.az/xeber/Nigar_Helmi_Abbasbeyli_Azerbaycan_medeniyyetini_temsil_etdiyim_uchun_qurur_duyuram_VIDEO-2132156 Nigar Helmi Abbasbəyli: Azərbaycan mədəniyyətini təmsil etdiyim üçün qürur duyuram VİDEO]</ref><ref>[https://www.haberler.com/guncel/ressam-nigar-helmi-abbasbayli-nin-karabag-in-14937074-haberi/ Ressam Nigar Helmi Abbasbayli'nin "Karabağ'ın Mirası" sergisi AKM'de açıldı]</ref><ref>[https://report.az/region-xeberleri/istanbulda-azerbaycanli-ressamin-qarabagin-mirasi-adli-resm-sergisi-acilib/ İstanbulda azərbaycanlı rəssamın "Qarabağın mirası" adlı rəsm sərgisi açılıb]</ref><ref>[https://ictimairey.az/2022/05/12/bu-gun-istanbulda-qarabag-irsi-s%C9%99rgisi-keciril%C9%99c%C9%99k-foto/ Bu gün İstanbulda "Qarabağ irsi" sərgisi keçiriləcək -FOTO]</ref><ref>[https://www.milliyet.com.tr/cadde/tuvale-yansiyan-kardeslik-hikayesi-6747091 Tuvale yansıyan kardeşlik hikayesi]</ref> Nigar Helmi öz sənətkarlığını yaradıcı təşəbbüskarlığı ilə birləşdirmək üçün köhnə arzusunu həyata keçirərək orijinal "Miras" brendini yaratmışdır.<ref>[https://www.exbilgi.com/azerbaycanin-tarihi-zaferine-ithaf-edilen-karabagin-mirasi-sergisi-ataturk-kultur-merkezinde-kapilarini-acti/ Azerbaycan’ın Tarihi Zaferine İthaf Edilen "Karabağ’ın Mirası" Sergisi Atatürk Kültür Merkezi’nde Kapılarını Açtı]</ref><ref>[https://www.yenisafak.com/hayat/karabagin-mirasi-tablolarda-3818759 "Karabağ’ın Miras"ı tablolarda]</ref> == Sərgiləri == * 2021 / 29 June — 05 July — Solo exhibition "The Heritage of Motherland", Baku, Azerbaijan * 2021 / 27–29 August — Salon International d’art Contemporain Art3f Monaco * 2021 / 22–24 October — Carrousel du Louvre Paris * 2022 / 9–22 May — Solo exhibition "Karabakh Heritage " Atatürk Cultural Center, Istanbul<ref>[https://www.blackorwhitedergi.com/sanatci-nigar-helmi-abbasbayli-kisisel-sergisini-tanitti/ Nigar Helmi Abbasbayli kisisel sergisini tanitti]</ref> * 2022 / 27–30 October — New York Art Expo == Məşhur əsərləri == <gallery mode="packed" widths="150px" heights="150px"> Fayl:Nigar_Helmi_eseri.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Natavanın ev muzeylərinin dağıntıları" əsəri (kətan, yağlı boya) Fayl:Yukhari_Govhar_Aga_Mosque.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Yuxarı Gövhər Ağa Məscidi" əsəri Fayl:Qarabaga_qayidis.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Qarabağa qayıdış" əsəri Fayl:Susa_qalasi.jpg|Nigar Helmi Abbasbəylinin "Şuşs Qalası" əsəri </gallery> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı]] == Istinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://nigarhelmi.com/ Nigar Helmi — rəsmi saytı] * [https://instagram.com/nigar_helmi/ Instagram hesabı] * [https://www.konhaber.com/haber-ressam_nigar_helmi_abbasbayli_nin_karabag_in_mirasi_sergisi_akm_de_acildi-1768109.html Ressam Nigar Helmi Abbasbayli'nin "Karabağ'ın Mirası" sergisi AKM'de açıldı] * [https://www.klassmagazin.com/miras-markasini-dunyaya-tanitmak-en-buyuk-hayalim-ve-hedefim Miras Markasını Dünyaya Tanıtmak En Büyük Hayalim ve Hedefim] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Təsviri incəsənət]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan rəssamları]] 3t6kn4ze5gncwasomyvlikttcqm2i0z 0 760041 6557032 6556305 2022-07-31T19:35:15Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Tanınmış heyvan | adı = Messi | şəkil = Puma-Messi-Alexander-Dmitriev-1074x1280(1).jpg | şəkil upright = | izah = Messi Aleksandr Dmitriyevin qucağında. | doğum adı = | digər adı = | növü = ''[[Puma concolor]]'' | cinsi = | cinsiyyəti = erkək | doğum tarixi = 30 oktyabr 2015 | doğum yeri = [[Saransk]], [[Mordoviya]], [[Rusiya]] | ölüm tarixi = | ölüm yeri = | dəfn yeri = | dəfn yeri koordinatları= | ölkə = | peşə = | iş verən = | rolu = model, ev heyvanı, internet məşhuru | fəaliyyət illəri = 2017 – hazırda | tanınır = | fəndlər = | mükafatları = | titulu = | titul illəri = | əvvəlki = | sonrakı = | sahibi = Aleksandr Dmitriyev, Mariya Dmitriyeva | saxlandığı yer = [[Penza]], [[Penza vilayəti]], [[Rusiya]] | valideynləri = | balaları = yoxdur | çəkisi = | boyu = | görünüşü = | şərəfinə adlandırılıb = [[Lionel Messi]] | saytı = }} '''Messi''' ({{dil-ru|Месси}}; [[doğum|d.]] 30 oktyabr 2015) – [[Instagram]] və [[Youtube]] platformalarında məşhur olan ev [[puma]]sı. Aleksandr və Mariya Dmitriyev cütlüyü tərəfindən saxlanılır. Onlar Messinin 2016-cı ildə yerli [[zoopark]]dan qəbul etmişdirlər. Hazırda isə cütlük Messi ilə birlikdə [[Rusiya]]nın [[Penza]] şəhərində yerləşən ikimərtəbəli böyük evdə yaşayırlar. 2017-ci ildə Dmitriyev ailəsi Messi üçün [[Instagram]] hesabı və [[Youtube]] kanalı açmışdır. Tezliklə Messi sosial şəbəkələrdə məşhurlaşmış və böyük izləyici kütləsi toplamışdır. == İlk illəri == Messi [[Rusiya]]nın [[Saransk]] şəhərində yerləşən bir zooparkda doğulmuşdur. O, həmin dövrdə "[[Barselona FK|Barselona]]" klubunda çıxış edən futbolçuların şərəfinə adlandırılmış və yenicə doğulmuş olan 3 puma balasından biri idi. Belə ki, o, [[Lionel Messi]]nin şərəfinə adlandırılmışdır.<ref name=":0">{{Cite web|title=Life on the wild side – Couple bought pet puma from zoo|url=https://www.catersnews.com/stories/real-people/life-on-the-wild-side-couple-bought-pet-puma-from-zoo/|access-date=2021-08-28|website=Caters News Agency|language=en}}</ref> Digər puma balaları isə adlarını [[Luis Suarez|Suarez]] və [[Neymar]]dan götürmüşdür. Puma balalarının futbolçuların şərəfinə adlandırılmasının səbəbi [[Saransk]] şəhərinin [[2018 FİFA Dünya Kuboku]]na ev sahibliyi edəcək şəhərlərdən biri olması idi.<ref name="l">{{cite news | title = Suarez, Neymar and Messi find a home in Russian zoo |work=[[Reuters]]|date= 4 December 2015 | url = https://in.reuters.com/article/soccer-world-russia-zoo/suarez-neymar-and-messi-find-a-home-in-russian-zoo-idINKBN0TN22620151204 | accessdate = 2018-06-29 }}</ref><ref name="m">{{cite news | title = Lionel Messi, Luis Suarez and Neymar honoured as Russian zoo names puma cubs after Barcelona trio |newspaper=[[The Independent]]|last=de Menezes|first=Jack|date= 5 December 2015 | url = https://www.independent.co.uk/sport/football/european/lionel-messi-luis-suarez-and-neymar-honoured-as-russian-zoo-names-puma-cubs-after-barcelona-trio-a6761616.html | accessdate = 2018-06-29 }}</ref><ref name="k">{{cite web | title = Meet the 3 years old pumas named 'Messi', 'Neymar' and 'Luis Suárez' in Saransk |publisher=Panamá Today|last=|first=|date= 20 June 2018 | url = http://www.panamatoday.com/life-style/meet-3-years-old-pumas-named-messi-neymar-and-luis-suarez-saransk-7127 | accessdate = 2018-06-29 }}</ref> Messi üç aylıq olanda onu [[Penza]] şəhərində yerləşən bir zooparka satmışdırlar.<ref name="j">{{cite web | title = Russia's Messi, a puma - star in his own right |publisher=[[WDEZ]]|last=Ganguly|first=Sudipto|date= 22 June 2018 | url = http://wdez.com/news/articles/2018/jun/22/russias-messi-a-puma-star-in-his-own-right/ | accessdate = 2018-06-29}}</ref> Messi digər erkək pumalara nisbətən balaca idi və [[Rusiya təbiəti]]ndə yaşamaq üçün adaptasiyaya malik deyildi. Müxtəlif sağlamlıq problemləri olduğu üçün zooparka və ya heyvan sığınacağında yaşaya bilməzdi. Bunlara görə də zoopark işçiləri onu [[evtanaziya]] etməyi planlaşdırmışdılar.<ref name="e">{{cite web | title = Meet Messi, The 1st Domesticated Puma. He's Gotten 58 Million Views And Isn't Slowing Down Soon |publisher=Animal Channel|last=Etemadieh|first=Arianna|date= 18 January 2018 | url = https://animalchannel.co/puma-domesticated-messi/ | accessdate = 2018-06-29 }}</ref> 2016-cı ildə Aleksandr və Mariya Dmitriyev Penza zooparkını ziyarət etmiş və ilk dəfə Messi ilə tanış olmuşdular.<ref name="d">{{cite web | title = Couple Says Their Pet Cougar Is Part of Their Family: 'It Was Love at First Sight' |publisher=[[Inside Edition]]|last=|first=|date= 20 February 2018 | url = https://www.insideedition.com/couple-says-their-pet-cougar-part-their-family-it-was-love-first-sight-40882 | accessdate = 2018-06-29 }}</ref><ref name="f">{{cite web | title = Russian couple keeping cougar as pet in small apartment |publisher=[[United Press International]]|last=Hooper|first=Ben|date= 21 February 2018 | url = https://www.upi.com/Russian-couple-keeping-cougar-as-pet-in-small-apartment/1331519226893/ | accessdate = 2018-06-29 }}</ref> Cütlüyün Kira adlı [[Sfinks (pişik)|sfinks pişiyi]] olsa da, Aleksandr həmişə böyük pişik saxlamaq istəyirdi və zooparka Messini almaq üçün böyük məbləğdə pul təklif etmişdir:<ref>{{Cite news|last=Ganguly|first=Sudipto|date=2018-06-22|title=Russia's Messi, a puma - star in his own right|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-soccer-worldcup-puma-messi-idUSKBN1JI1XS|access-date=2021-08-28}}</ref> ''"Zooparka getdik və Messini almaq üçün danışıqlara başladıq. Onlar razılaşanda biz özümüz də təəccübləndik"''.<ref name=":0" /> == Ev həyatı == Cütlük Messini alanda [[Penza]]da yerləşən kiçik studiya mənzilində yaşayırdılar.<ref name="j"/> Mənzilin yarısı Messinin yaşaması üçün modifikasiya edilmişdi.<ref name="j"/> Messi boş butulkalar və toplarla oynamağı sevir.<ref name="g">{{cite magazine | title = Puma Rescued from Russian Zoo Lives Luxurious Life as Insta-Famous House Cat |magazine=[[People.com|People]]|last=Chorney|first=Saryn|date= 16 February 2018 | url = https://people.com/pets/puma-rescued-from-russian-zoo-lives-luxurious-life-as-insta-famous-house-cat/ | accessdate = 2018-06-29 }}</ref> O, çox sakit təbiətə malik puma kimi təsvir olunur; heç vaxt insana və ya başqa heyvana hücum etməyib.<ref name="d"/> Dmitriyev ailəsi bəzən ona "pişik balası" kimi xitab edir. Ailə Messiyə [[ev iti]] kimi davranır. O, yerli it təlimi mərkəzində təlim görmüş, hətta 10 əmr üzrə davranmağı öyrənmişdir.<ref name="j"/><ref name="b">{{cite web | title = Pet Puma Who Is Trained Like a Dog Is Making Waves on Social Media — Why This Is More Dangerous Than Cute |publisher=One Green Planet|last=Brooks|first=Natasha|date= 11 January 2018 | url = http://www.onegreenplanet.org/news/puma-trained-like-a-dog/ | accessdate = 2018-06-29 }}</ref> Dmitriyevlər Messini gəzdirməyə çıxaranda [[xalta]]dan istifadə edirlər.<ref name="b"/> Messi gündə iki dəfə yedizdirilir.<ref name="c">{{cite news | title = This Russian couple's pet cougar has become an internet sensation |newspaper=[[International Business Times]]|last=Sharma|first=Ruchira|date= 21 February 2018 | url = https://www.ibtimes.co.uk/this-russian-couples-pet-cougar-has-become-internet-sensation-1662912 | accessdate = 2018-06-29 }}</ref> Ona əsasən çiy [[hinduşka]], [[inək]] və ya [[toyuq]] əti verilir.<ref name="d"/><ref name="b"/> Onun gündəlik yeməyinin məbləği 630 [[Rusiya rublu|rubl]]a bərabərdir.<ref name="d"/><ref name="f"/> Ailə onu tez-tez hamamda çimizdirir və mütəmadi olaraq dırnaqlarını tutur.<ref name="d"/> == Məşhurluğu == 2017-ci ildə Dmitriyevlər ailəsi Messi üçün ''"I_am_puma"'' adlı [[Instagram]] hesabı və [[YouTube]] kanalı açmışdırlar. Bu hesab və kanalda Messinin gündəlik həyatına dair fotolar və videolar paylaşılır. Tezliklə Messi sosial şəbəkələrdə böyük izləyici kütləsi toplamışdır: 2018-ci ilin yanvarında hesabın 150 min izləyicisi olmuş və 50 milyon baxışa çatmışdır.<ref name="e"/> Hazırda Instagram hesabının 1,8 milyon izləyicisi, YouTube kanalının isə 2,1 milyon abunəçisi var.<ref name="d"/> Sosial şəbəkə hesablarını Mariya idarə edir.<ref name="j"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/l_am_puma/ l_am_puma], [[Instagram]] hesabı. * [https://www.youtube.com/channel/UCvph04Sh9CFKAw-gA6y-brQ I_am_puma], [[YouTube]] kanalı. [[Kateqoriya:İnternetdə heyvanlar]] [[Kateqoriya:Populyar mədəniyyətdə pişiklər]] [[Kateqoriya:YouTuberlər]] jom70upcs52ond9gfuw8l1zaoaxf6l3 0 760074 6556991 6556429 2022-07-31T18:57:56Z Nicat49 31470 wikitext text/x-wiki {{qaralama-az}} {{Mənbə azlığı}} {{Futbol klubu|pattern_b1=|pattern_la1=_borderonwhite|pattern_ra1=_borderonwhite|leftarm1=006600|body1=006600|rightarm1=006600|shorts1=FFFFFF|socks1=006600|pattern_la2=|pattern_b2=_whitestripes|pattern_ra2=|leftarm2=FFFFFF|body2=006600|rightarm2=FFFFFF|shorts2=006600|socks2=006600|klub adı=Çarşambaspor|emblem=Carsambaspor.png|ölkə=Türkiyə|klubun tam adı=Çarşambaspor Klubu|stadionu=Yeni Şəhər Stadionu|yaranma tarixi=1924|rəngləri=Yaşıl-Ağ|baş məşqçisi=Mehmet Seçkin|prezidenti=Özkan Yıldırım|bağlanma tarixi=1952|liqa=Regional Həvəskarlar Liqası|sıra=TFF Üçüncü Liqa/2-ci Qrup, 18. (Düşmüş)}}'''Çarşambaspor''' 1924-cü ildə Samsun'un Çarşamba rayonunda qurulan futbol klubudur. Klubun loqo dizaynı, rəngləri və azarkeş qrupunun adı “Bursaspor”a bənzədiyindən bu oxşarlıq bir müddət mətbuatın diqqətini çəkib. == Tarix == 1924-cü ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] Samsuna səfəri zamanı Çarşambada dayandı. Bu səfər zamanı o dövrün jandarma kapitanı Səbri Altınerə idman klubu yaratmaq üçün göstəriş verir. Həmin ilin noyabr ayında rayondakı [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|Xalq Partiyası]] binasında keçirilən ilk yığıncaqla ''Çarşamba Yeşilırmak Gənclik Klubu'' adı ilə klub yaradıldı. Lakin klubu cümhuriyyət elanı ilə eyniləşdirmək istəyən Çarşambalılar yaranma ilini 1923-cü il kimi qeyd ediblər. Sonrakı illərdə klub adını ''Çarşamba Gənclik Klubu'', ''Çarşamba İdman Klubu'' və ''Çarşamba Belediyespor Klubu'' olaraq dəyişdirdi. Həmin vaxt ikimərtəbəli taxta konstruksiyadan ibarət klub binasında baş verən yanğında yaranma illərinə aid sənədlər, qərar kitabçaları və digər sənədlər yanıb. 1947-ci ildə Şəhər Stadionunda ; Fener Youth - Çarşambaspor matçı oynanılır. Matç zamanı tamaşaçılar “Çarşambaspor”dan Həsən Arası davamlı olaraq alqışlayırlar. Həsənin iki qolu ilə “Çarşambaspor” 2:1 hesablı qələbə qazanıb. Həsənin vurduğu qollardan sonra tamaşaçılara hərəkət edir. Qarşılaşmanı şərəf tribunasında izləyən Samsun valisi Rüknettin Nasuhioğlu ; Həsənin bu gedişindən sonra “Çarşambaspor” 5 illik liqadan qovulub. Respublika ilə birlikdə qurulan və bu tarixdən Samsun Həvəskarlar Liqasında çıxış edən Çarşambaspor, 1947-ci ildə dayandırıldığı üçün dayandırılan liqaya 1952-ci ildə yenidən cəlb olunub. 1952-ci ildə Adnan Yazıcı, Yaşar Kefeli, Əkrəm Aka və Bahaettin Çakar cəza müddəti bitmiş “Çarşambaspor”u yenidən qurdular. “Çarşambaspor” yarananda 1923-1968-ci illərdə çempion ola bilməyib. 1962-ci ilə qədər bütün matçlar Samsunda keçirilirdi. Samsung 1. Həvəskarlar Liqasında 8 qat çempion olan Çarşambaspor 15 ildə 3-cüdür. Liqa, 4 ildə 2. O, 1-ci Liqa da daxil olmaqla cəmi 19 il peşəkar liqalarda mübarizə aparıb. 3, 1984-cü ildə buraxılmışdır. İkinci mövsümündə çempion olaraq liqada 2. oldu . Liqa getdi. 4 il 2. Liqada mübarizə apardıqdan sonra 1990-cı ildə yenidən 3-cü oldu. 2003-cü ildə liqaya düşdü və həvəskarlar liqasına düşdü. Klub 2003-2011-ci illərdə həvəskarlar liqasında iştirak edib və 2010-11 mövsümünün sonunda yenidən 3-cü yerdə olub. Liqadadır. 2011-12 mövsümünün sonunda Regional Həvəskarlar Liqasına düşdü. 2015-16 mövsümündə Samsun Super Həvəskarlar Liqasına düşüb. Həmin mövsüm Samsun Super Həvəskarlar Liqasında Çempion olaraq Regional Həvəskarlar Liqasına yüksələn komanda 2019-2020 mövsümündə BAL-da 4-cü olub. 22-ci həftənin sonunda qrup lideri olduğu halda, [[COVID-19 pandemiyası|COVID-19 pandemiyası səbəbilə]] ləğv edilən mövsümdə və 3- cü həftədə yenidən çempion kimi qeydə alınıb. Liqaya yüksəldi. == Obyektlər == “Çarşambaspor”un rayonun Adapark bölgəsində məşq, istirahət və düşərgə obyektləri var. Çarşamba Bələdiyyəsi tərəfindən 2006-cı ildə 650 milyard lirə xərclə inşa edilən obyektdə 20 yataq otağı, soyunub-geyinmə otaqları, restoran və yeməkxana bölmələri var. == Liqa Mübarizələri == * '''1. Liqa''' ''': 4 mövsüm''' * '''2.''' '''Liqa''' ''': 13 mövsüm''' 1984-1986, 1990-2001 * '''3.''' '''Liqa''' ''': 5 mövsüm''' 2001-2003, 2011-2012, 2020-2022 * '''Regional Həvəskarlar Liqası : 11 mövsüm''' 2010-2011, 2012-2015, 2016-2020, 2022- * '''Yerli Həvəskarlar Liqaları : 68 mövsüm''' 1924-1984, 2003-2010, 2015-2016 == Nailiyyətlər == * '''3.''' '''Liqa''' '''''Çempionat (1) :''''' 1985-1986 * '''Regional Həvəskarlar Liqası''' '''''Çempionat (1) :''''' 2010-2011 * '''Yerli Həvəskarlar Liqaları''' '''''Samsun Super Həvəskar Çempionatı (1) :''''' 2015-2016 '''''Samsun Super Həvəskar İkincilik (1) :''''' 2009-2010 m6lz8bfgntgsdd3hf8fx1jq09vwdmdf 6556992 6556991 2022-07-31T18:58:07Z Nicat49 31470 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Türkiyə futbol klubları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{qaralama-az}} {{Mənbə azlığı}} {{Futbol klubu|pattern_b1=|pattern_la1=_borderonwhite|pattern_ra1=_borderonwhite|leftarm1=006600|body1=006600|rightarm1=006600|shorts1=FFFFFF|socks1=006600|pattern_la2=|pattern_b2=_whitestripes|pattern_ra2=|leftarm2=FFFFFF|body2=006600|rightarm2=FFFFFF|shorts2=006600|socks2=006600|klub adı=Çarşambaspor|emblem=Carsambaspor.png|ölkə=Türkiyə|klubun tam adı=Çarşambaspor Klubu|stadionu=Yeni Şəhər Stadionu|yaranma tarixi=1924|rəngləri=Yaşıl-Ağ|baş məşqçisi=Mehmet Seçkin|prezidenti=Özkan Yıldırım|bağlanma tarixi=1952|liqa=Regional Həvəskarlar Liqası|sıra=TFF Üçüncü Liqa/2-ci Qrup, 18. (Düşmüş)}}'''Çarşambaspor''' 1924-cü ildə Samsun'un Çarşamba rayonunda qurulan futbol klubudur. Klubun loqo dizaynı, rəngləri və azarkeş qrupunun adı “Bursaspor”a bənzədiyindən bu oxşarlıq bir müddət mətbuatın diqqətini çəkib. == Tarix == 1924-cü ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] Samsuna səfəri zamanı Çarşambada dayandı. Bu səfər zamanı o dövrün jandarma kapitanı Səbri Altınerə idman klubu yaratmaq üçün göstəriş verir. Həmin ilin noyabr ayında rayondakı [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|Xalq Partiyası]] binasında keçirilən ilk yığıncaqla ''Çarşamba Yeşilırmak Gənclik Klubu'' adı ilə klub yaradıldı. Lakin klubu cümhuriyyət elanı ilə eyniləşdirmək istəyən Çarşambalılar yaranma ilini 1923-cü il kimi qeyd ediblər. Sonrakı illərdə klub adını ''Çarşamba Gənclik Klubu'', ''Çarşamba İdman Klubu'' və ''Çarşamba Belediyespor Klubu'' olaraq dəyişdirdi. Həmin vaxt ikimərtəbəli taxta konstruksiyadan ibarət klub binasında baş verən yanğında yaranma illərinə aid sənədlər, qərar kitabçaları və digər sənədlər yanıb. 1947-ci ildə Şəhər Stadionunda ; Fener Youth - Çarşambaspor matçı oynanılır. Matç zamanı tamaşaçılar “Çarşambaspor”dan Həsən Arası davamlı olaraq alqışlayırlar. Həsənin iki qolu ilə “Çarşambaspor” 2:1 hesablı qələbə qazanıb. Həsənin vurduğu qollardan sonra tamaşaçılara hərəkət edir. Qarşılaşmanı şərəf tribunasında izləyən Samsun valisi Rüknettin Nasuhioğlu ; Həsənin bu gedişindən sonra “Çarşambaspor” 5 illik liqadan qovulub. Respublika ilə birlikdə qurulan və bu tarixdən Samsun Həvəskarlar Liqasında çıxış edən Çarşambaspor, 1947-ci ildə dayandırıldığı üçün dayandırılan liqaya 1952-ci ildə yenidən cəlb olunub. 1952-ci ildə Adnan Yazıcı, Yaşar Kefeli, Əkrəm Aka və Bahaettin Çakar cəza müddəti bitmiş “Çarşambaspor”u yenidən qurdular. “Çarşambaspor” yarananda 1923-1968-ci illərdə çempion ola bilməyib. 1962-ci ilə qədər bütün matçlar Samsunda keçirilirdi. Samsung 1. Həvəskarlar Liqasında 8 qat çempion olan Çarşambaspor 15 ildə 3-cüdür. Liqa, 4 ildə 2. O, 1-ci Liqa da daxil olmaqla cəmi 19 il peşəkar liqalarda mübarizə aparıb. 3, 1984-cü ildə buraxılmışdır. İkinci mövsümündə çempion olaraq liqada 2. oldu . Liqa getdi. 4 il 2. Liqada mübarizə apardıqdan sonra 1990-cı ildə yenidən 3-cü oldu. 2003-cü ildə liqaya düşdü və həvəskarlar liqasına düşdü. Klub 2003-2011-ci illərdə həvəskarlar liqasında iştirak edib və 2010-11 mövsümünün sonunda yenidən 3-cü yerdə olub. Liqadadır. 2011-12 mövsümünün sonunda Regional Həvəskarlar Liqasına düşdü. 2015-16 mövsümündə Samsun Super Həvəskarlar Liqasına düşüb. Həmin mövsüm Samsun Super Həvəskarlar Liqasında Çempion olaraq Regional Həvəskarlar Liqasına yüksələn komanda 2019-2020 mövsümündə BAL-da 4-cü olub. 22-ci həftənin sonunda qrup lideri olduğu halda, [[COVID-19 pandemiyası|COVID-19 pandemiyası səbəbilə]] ləğv edilən mövsümdə və 3- cü həftədə yenidən çempion kimi qeydə alınıb. Liqaya yüksəldi. == Obyektlər == “Çarşambaspor”un rayonun Adapark bölgəsində məşq, istirahət və düşərgə obyektləri var. Çarşamba Bələdiyyəsi tərəfindən 2006-cı ildə 650 milyard lirə xərclə inşa edilən obyektdə 20 yataq otağı, soyunub-geyinmə otaqları, restoran və yeməkxana bölmələri var. == Liqa Mübarizələri == * '''1. Liqa''' ''': 4 mövsüm''' * '''2.''' '''Liqa''' ''': 13 mövsüm''' 1984-1986, 1990-2001 * '''3.''' '''Liqa''' ''': 5 mövsüm''' 2001-2003, 2011-2012, 2020-2022 * '''Regional Həvəskarlar Liqası : 11 mövsüm''' 2010-2011, 2012-2015, 2016-2020, 2022- * '''Yerli Həvəskarlar Liqaları : 68 mövsüm''' 1924-1984, 2003-2010, 2015-2016 == Nailiyyətlər == * '''3.''' '''Liqa''' '''''Çempionat (1) :''''' 1985-1986 * '''Regional Həvəskarlar Liqası''' '''''Çempionat (1) :''''' 2010-2011 * '''Yerli Həvəskarlar Liqaları''' '''''Samsun Super Həvəskar Çempionatı (1) :''''' 2015-2016 '''''Samsun Super Həvəskar İkincilik (1) :''''' 2009-2010 [[Kateqoriya:Türkiyə futbol klubları]] afm3u5rftvuioiruzsudf06vbss8oie 0 760079 6556624 6556619 2022-07-31T12:05:40Z Azerbaijan Şəhidləri 253120 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim|adı=Nizami Yolçuzadə|orijinal adı=Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə|doğum tarixi=10.04.1990|vəfat tarixi=18.06.2022|doğum yeri=[[Böyük Mərcanlı]], [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]]|vəfat yeri=[[Naxçıvan MR]], [[Azərbaycan]]|dəfn yeri=[[Biləsuvar rayonu]]|vətəndaşlığı={{AZE}}|Mənsubiyyəti={{Azərbaycan Ordusu}}|Qoşun növü={{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}}|Xidmət illəri=2011-2022|Rütbə={{Kapitan|Azərbaycan}}|Təhsili=[[Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi]]|təltifləri={{"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|2016}} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ For Impeccable Service 3rd degree ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan) }} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ 100th Anniversary of the Azerbaijani Army Medal ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı}} }} '''Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin]] mayoru, şəhid.<ref>{{Cite news|url=https://modern.az/hadise/354495/herbcimiz-qezada-helak-olub/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=modern.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://press.az/az/news/133181|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=press.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://operativ24.az/index.php?newsid=20922|title=SON DƏQİQƏ! Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=operativ24.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://gundelik-baku.com/hadise/56788-herbchimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gundelik-baku.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenipress.az/news/4801/mezuniyyetden-qayidan-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu|title=Məzuniyyətdən qayıdan hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenipress.az}}</ref> == Həyatı == Nizami Yolçuzadə 10 iyun 1990-cı ildə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonunun [[Böyük Mərcanlı]] kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini Cəbrayıl rayon 8 nömrəli tam orta məktəbində alan Nizami oxuduğu müddətdə yüksək vətənpərvərliyi və şəxsi keyfiyyətləri ilə müəllim və şagirdlərin sevimlisinə çevrilmişdi. Vətənə olan sevgisi onu 2007-ci ildə [[Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut|Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə]] gətirmişdir. Məktəbi uğurla bitirdikdən sonra təyinatı üzrə bir zabit olaraq [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Milli Ordu]] sırasına qatılmışdır.<ref>{{Cite news|url=https://axar.az/news/toplum/654455.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=axar.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://azvision.az/news/297755/-herbcimiz-yol-qezasinda-helak-oldu--foto--.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azvision.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/herbcimiz-qezada-helak-oldu|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.aznews.tv/h%C9%99rbcimiz-q%C9%99zada-h%C9%99lak-oldu/|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=aznews.tv}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://onn.az/cemiyyet/son-d%C9%99qiq%C9%99-h%C9%99rbicimiz-h%C9%99lak-oldu/|title=SON DƏQİQƏ: HƏRBİÇİMİZ HƏLAK OLDU|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=onn.az}}</ref> Ailəli idi, iki azyaşlı övladı var. == Hərbi xidməti == Nizami hərbi xidmətə [[Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu|Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusuda]] zabit olaraq başladı. O, Naxçıvanda uzun müddət "N" saylı hərbi hissədə gənc əsgərlərin hazırlanmasına rəbərlik edirdi. Son bir ildə ona etimad göstərilərək, tabor komandirinin təhcizat üzrə müavini vəzifəsinə təyin edilmişdi. Həmçinin xidmətini [[Şahbuz rayonu]] "N" saylı hərbi hissədə davam etdirirdi. Nümunəvi xidmətlərinə görə [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Nazirliyinin]] 23.05.2016 tarixli 095t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi]]", 20.06.2019 tarixli 079t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi]]" yubiley medalları ilə və 26.06.2019 tarixli 0153 nömrəli digər əmri ilə [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] ilə təltif olunmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://miq.az/az/202206191323-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.adalet.az/az/posts/detail/iyunda-ve-iyul-ayinin-14-dek-helak-olan-esgerlerimizin-siyahisi-qeza-intihar-xestelik-1657788687|title=İyunda və iyul ayının 14-dək həlak olan əsgərlərimizin siyahısı: Qəza, intihar, xəstəlik...|date=14 iyul 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xezer.info/cemiyyet/4581-ordumuzun-kapitani-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xezer.info}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://rezonans.az/3827-herbcimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=rezonans.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://sonxeber.az/262560/ordumuzun-kapitani-helak-oldu|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=sonxeber.az}}</ref> Yolçuzadə Nizami Vahid oğlu 18 iyun 2022-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] ərazisində xidməti vəzifəsini həyata keçirən zaman həlak olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://azerforum.com/az/daha-bir-aci-xeber|title=Daha bir acı xəbər|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azerforum.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.gununsesi.info/h%C9%99rbcimiz-xidm%C9%99ti-v%C9%99zif%C9%99sini-yerin%C9%99-yetir%C9%99rk%C9%99n-h%C9%99lak-olub/|title=Hərbçimiz xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən həlak olub|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gununsesi.az|last=Təhməzli|first=Günay}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://turkustan.az/news.php?id=22072|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu - FOTO|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=turkustan.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://fedai.az/?p=73713|title=Faciəvi şəkildə həlak olan hərbçimiz dəfn edildi|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=fedai.az}}</ref> Yolçuzadənin dayısı 1974-cü il təvəllüdlü Zahid Təbriz oğlu Mehdiyev 30 il öncə, 19 iyun 1992-ci ildə hərbi xidmətə getmiş və 3 iyul 1992-ci ildə [[Birinci Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsində]] şəhid olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xeber.media/news/18404190/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xeber.media}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|50x50px]] (23.05.2016) — [["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_100th_Anniversary_of_the_Azerbaijani_Army_Medal_ribbon.svg|50x50px]] (20.06.2019) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_For_Impeccable_Service_3rd_degree_ribbon.svg|50x50px]] (26.06.2019) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] == İstinadlar == <references responsive="" /> [[Kateqoriya:Şəhidlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kapitanları]] [[Kateqoriya:Biləsuvar rayonunda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Cəbrayılda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvan Muxtar Respublikasında vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı ilə təltif edilənlər]] 48iklem7jpdzm5mkqsmajwbwdj4x9nf 6556626 6556624 2022-07-31T12:06:18Z Azerbaijan Şəhidləri 253120 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim|adı=Nizami Yolçuzadə|orijinal adı=Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə|doğum tarixi=10.04.1990|vəfat tarixi=18.06.2022|doğum yeri=[[Böyük Mərcanlı]], [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]]|vəfat yeri=[[Naxçıvan MR]], [[Azərbaycan]]|dəfn yeri=[[Biləsuvar rayonu]]|vətəndaşlığı={{AZE}}|Mənsubiyyəti={{Azərbaycan Ordusu}}|Qoşun növü={{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}}|Xidmət illəri=2011-2022|Rütbə={{Kapitan|Azərbaycan}}|Təhsili=[[Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi]]|təltifləri={{"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|2016}} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ For Impeccable Service 3rd degree ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan) }} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ 100th Anniversary of the Azerbaijani Army Medal ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı}} }} '''Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin]] kapitanı, şəhid.<ref>{{Cite news|url=https://modern.az/hadise/354495/herbcimiz-qezada-helak-olub/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=modern.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://press.az/az/news/133181|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=press.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://operativ24.az/index.php?newsid=20922|title=SON DƏQİQƏ! Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=operativ24.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://gundelik-baku.com/hadise/56788-herbchimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gundelik-baku.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenipress.az/news/4801/mezuniyyetden-qayidan-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu|title=Məzuniyyətdən qayıdan hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenipress.az}}</ref> == Həyatı == Nizami Yolçuzadə 10 iyun 1990-cı ildə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonunun [[Böyük Mərcanlı]] kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini Cəbrayıl rayon 8 nömrəli tam orta məktəbində alan Nizami oxuduğu müddətdə yüksək vətənpərvərliyi və şəxsi keyfiyyətləri ilə müəllim və şagirdlərin sevimlisinə çevrilmişdi. Vətənə olan sevgisi onu 2007-ci ildə [[Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut|Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə]] gətirmişdir. Məktəbi uğurla bitirdikdən sonra təyinatı üzrə bir zabit olaraq [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Milli Ordu]] sırasına qatılmışdır.<ref>{{Cite news|url=https://axar.az/news/toplum/654455.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=axar.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://azvision.az/news/297755/-herbcimiz-yol-qezasinda-helak-oldu--foto--.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azvision.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/herbcimiz-qezada-helak-oldu|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.aznews.tv/h%C9%99rbcimiz-q%C9%99zada-h%C9%99lak-oldu/|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=aznews.tv}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://onn.az/cemiyyet/son-d%C9%99qiq%C9%99-h%C9%99rbicimiz-h%C9%99lak-oldu/|title=SON DƏQİQƏ: HƏRBİÇİMİZ HƏLAK OLDU|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=onn.az}}</ref> Ailəli idi, iki azyaşlı övladı var. == Hərbi xidməti == Nizami hərbi xidmətə [[Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu|Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusuda]] zabit olaraq başladı. O, Naxçıvanda uzun müddət "N" saylı hərbi hissədə gənc əsgərlərin hazırlanmasına rəbərlik edirdi. Son bir ildə ona etimad göstərilərək, tabor komandirinin təhcizat üzrə müavini vəzifəsinə təyin edilmişdi. Həmçinin xidmətini [[Şahbuz rayonu]] "N" saylı hərbi hissədə davam etdirirdi. Nümunəvi xidmətlərinə görə [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Nazirliyinin]] 23.05.2016 tarixli 095t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi]]", 20.06.2019 tarixli 079t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi]]" yubiley medalları ilə və 26.06.2019 tarixli 0153 nömrəli digər əmri ilə [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] ilə təltif olunmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://miq.az/az/202206191323-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.adalet.az/az/posts/detail/iyunda-ve-iyul-ayinin-14-dek-helak-olan-esgerlerimizin-siyahisi-qeza-intihar-xestelik-1657788687|title=İyunda və iyul ayının 14-dək həlak olan əsgərlərimizin siyahısı: Qəza, intihar, xəstəlik...|date=14 iyul 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xezer.info/cemiyyet/4581-ordumuzun-kapitani-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xezer.info}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://rezonans.az/3827-herbcimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=rezonans.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://sonxeber.az/262560/ordumuzun-kapitani-helak-oldu|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=sonxeber.az}}</ref> Yolçuzadə Nizami Vahid oğlu 18 iyun 2022-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] ərazisində xidməti vəzifəsini həyata keçirən zaman həlak olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://azerforum.com/az/daha-bir-aci-xeber|title=Daha bir acı xəbər|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azerforum.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.gununsesi.info/h%C9%99rbcimiz-xidm%C9%99ti-v%C9%99zif%C9%99sini-yerin%C9%99-yetir%C9%99rk%C9%99n-h%C9%99lak-olub/|title=Hərbçimiz xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən həlak olub|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gununsesi.az|last=Təhməzli|first=Günay}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://turkustan.az/news.php?id=22072|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu - FOTO|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=turkustan.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://fedai.az/?p=73713|title=Faciəvi şəkildə həlak olan hərbçimiz dəfn edildi|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=fedai.az}}</ref> Yolçuzadənin dayısı 1974-cü il təvəllüdlü Zahid Təbriz oğlu Mehdiyev 30 il öncə, 19 iyun 1992-ci ildə hərbi xidmətə getmiş və 3 iyul 1992-ci ildə [[Birinci Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsində]] şəhid olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xeber.media/news/18404190/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xeber.media}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|50x50px]] (23.05.2016) — [["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_100th_Anniversary_of_the_Azerbaijani_Army_Medal_ribbon.svg|50x50px]] (20.06.2019) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_For_Impeccable_Service_3rd_degree_ribbon.svg|50x50px]] (26.06.2019) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] == İstinadlar == <references responsive="" /> [[Kateqoriya:Şəhidlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kapitanları]] [[Kateqoriya:Biləsuvar rayonunda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Cəbrayılda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvan Muxtar Respublikasında vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı ilə təltif edilənlər]] d5enwhx7kn2l5p1s4ka62x2hutzft6c 6556629 6556626 2022-07-31T12:10:12Z Azerbaijan Şəhidləri 253120 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim|adı=Nizami Yolçuzadə|orijinal adı=Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə|doğum tarixi=10.04.1990|vəfat tarixi=18.06.2022|doğum yeri=[[Böyük Mərcanlı]], [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]]|vəfat yeri=[[Naxçıvan MR]], [[Azərbaycan]]|dəfn yeri=[[Biləsuvar rayonu]]|vətəndaşlığı={{AZE}}|Mənsubiyyəti={{Azərbaycan Ordusu}}|Qoşun növü={{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}}|Xidmət illəri=2011-2022|Rütbə={{Kapitan|Azərbaycan}}|Təhsili=[[Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi]]|təltifləri={{"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|2016}} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ For Impeccable Service 3rd degree ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan) }} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ 100th Anniversary of the Azerbaijani Army Medal ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı}} }} '''Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin]] kapitanı, şəhid.<ref>{{Cite news|url=https://modern.az/hadise/354495/herbcimiz-qezada-helak-olub/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=modern.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://press.az/az/news/133181|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=press.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://operativ24.az/index.php?newsid=20922|title=SON DƏQİQƏ! Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=operativ24.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://gundelik-baku.com/hadise/56788-herbchimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gundelik-baku.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenipress.az/news/4801/mezuniyyetden-qayidan-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu|title=Məzuniyyətdən qayıdan hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenipress.az}}</ref> == Həyatı == Nizami Yolçuzadə 10 iyun 1990-cı ildə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonunun [[Böyük Mərcanlı]] kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini Cəbrayıl rayon 8 nömrəli tam orta məktəbində alan Nizami oxuduğu müddətdə yüksək vətənpərvərliyi və şəxsi keyfiyyətləri ilə müəllim və şagirdlərin sevimlisinə çevrilmişdi. Vətənə olan sevgisi onu 2007-ci ildə [[Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut|Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə]] gətirmişdir. Məktəbi uğurla bitirdikdən sonra təyinatı üzrə bir zabit olaraq [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Milli Ordu]] sırasına qatılmışdır.<ref>{{Cite news|url=https://axar.az/news/toplum/654455.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=axar.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://azvision.az/news/297755/-herbcimiz-yol-qezasinda-helak-oldu--foto--.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azvision.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/herbcimiz-qezada-helak-oldu|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.aznews.tv/h%C9%99rbcimiz-q%C9%99zada-h%C9%99lak-oldu/|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=aznews.tv}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://onn.az/cemiyyet/son-d%C9%99qiq%C9%99-h%C9%99rbicimiz-h%C9%99lak-oldu/|title=SON DƏQİQƏ: HƏRBİÇİMİZ HƏLAK OLDU|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=onn.az}}</ref> Ailəli idi, iki azyaşlı övladı var. == Hərbi xidməti == Nizami hərbi xidmətə [[Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu|Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusuda]] zabit olaraq başladı. O, Naxçıvanda uzun müddət "N" saylı hərbi hissədə gənc əsgərlərin hazırlanmasına rəhbərlik edirdi. Son bir ildə ona etimad göstərilərək, tabor komandirinin təhcizat üzrə müavini vəzifəsinə təyin edilmişdi. Həmçinin xidmətini [[Şahbuz rayonu]] "N" saylı hərbi hissədə davam etdirirdi. Nümunəvi xidmətlərinə görə [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Nazirliyinin]] 23.05.2016 tarixli 095t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi]]", 20.06.2019 tarixli 079t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi]]" yubiley medalları ilə və 26.06.2019 tarixli 0153 nömrəli digər əmri ilə [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] ilə təltif olunmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://miq.az/az/202206191323-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.adalet.az/az/posts/detail/iyunda-ve-iyul-ayinin-14-dek-helak-olan-esgerlerimizin-siyahisi-qeza-intihar-xestelik-1657788687|title=İyunda və iyul ayının 14-dək həlak olan əsgərlərimizin siyahısı: Qəza, intihar, xəstəlik...|date=14 iyul 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xezer.info/cemiyyet/4581-ordumuzun-kapitani-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xezer.info}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://rezonans.az/3827-herbcimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=rezonans.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://sonxeber.az/262560/ordumuzun-kapitani-helak-oldu|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=sonxeber.az}}</ref> Yolçuzadə Nizami Vahid oğlu 18 iyun 2022-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] ərazisində xidməti vəzifəsini həyata keçirən zaman həlak olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://azerforum.com/az/daha-bir-aci-xeber|title=Daha bir acı xəbər|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azerforum.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.gununsesi.info/h%C9%99rbcimiz-xidm%C9%99ti-v%C9%99zif%C9%99sini-yerin%C9%99-yetir%C9%99rk%C9%99n-h%C9%99lak-olub/|title=Hərbçimiz xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən həlak olub|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gununsesi.az|last=Təhməzli|first=Günay}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://turkustan.az/news.php?id=22072|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu - FOTO|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=turkustan.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://fedai.az/?p=73713|title=Faciəvi şəkildə həlak olan hərbçimiz dəfn edildi|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=fedai.az}}</ref> Yolçuzadənin dayısı 1974-cü il təvəllüdlü Zahid Təbriz oğlu Mehdiyev 30 il öncə, 19 iyun 1992-ci ildə hərbi xidmətə getmiş və 3 iyul 1992-ci ildə [[Birinci Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsində]] şəhid olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xeber.media/news/18404190/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xeber.media}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|50x50px]] (23.05.2016) — [["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_100th_Anniversary_of_the_Azerbaijani_Army_Medal_ribbon.svg|50x50px]] (20.06.2019) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_For_Impeccable_Service_3rd_degree_ribbon.svg|50x50px]] (26.06.2019) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] == İstinadlar == <references responsive="" /> [[Kateqoriya:Şəhidlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kapitanları]] [[Kateqoriya:Biləsuvar rayonunda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Cəbrayılda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvan Muxtar Respublikasında vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı ilə təltif edilənlər]] 6s3qml6efjeiyfmam54fhbhicv0lw9k 6557595 6556629 2022-08-01T07:49:32Z Azerbaijan Şəhidləri 253120 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim|adı=Nizami Yolçuzadə|orijinal adı=Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə|doğum tarixi=10.04.1990|vəfat tarixi=18.06.2022|doğum yeri=[[Böyük Mərcanlı]], [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]]|vəfat yeri=[[Naxçıvan MR]], [[Azərbaycan]]|dəfn yeri=[[Biləsuvar rayonu]]|vətəndaşlığı={{AZE}}|Mənsubiyyəti={{Azərbaycan Ordusu}}|Qoşun növü={{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}}|Xidmət illəri=2011-2022|Rütbə={{Kapitan|Azərbaycan}}|Təhsili=[[Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi]]|təltifləri={{"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|2016}} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ For Impeccable Service 3rd degree ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan) }} {{Mükafat şablonu |fayl = AZ 100th Anniversary of the Azerbaijani Army Medal ribbon.svg |ölçü = 60px |keçid = "Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı}} |şəkil=Nizami_Yolçuzadə.jpg}} '''Nizami Vahid oğlu Yolçuzadə''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin]] kapitanı, şəhid.<ref>{{Cite news|url=https://modern.az/hadise/354495/herbcimiz-qezada-helak-olub/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=modern.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://press.az/az/news/133181|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=press.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://operativ24.az/index.php?newsid=20922|title=SON DƏQİQƏ! Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=operativ24.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://gundelik-baku.com/hadise/56788-herbchimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gundelik-baku.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenipress.az/news/4801/mezuniyyetden-qayidan-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu|title=Məzuniyyətdən qayıdan hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenipress.az}}</ref> == Həyatı == Nizami Yolçuzadə 10 iyun 1990-cı ildə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonunun [[Böyük Mərcanlı]] kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini Cəbrayıl rayon 8 nömrəli tam orta məktəbində alan Nizami oxuduğu müddətdə yüksək vətənpərvərliyi və şəxsi keyfiyyətləri ilə müəllim və şagirdlərin sevimlisinə çevrilmişdi. Vətənə olan sevgisi onu 2007-ci ildə [[Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut|Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə]] gətirmişdir. Məktəbi uğurla bitirdikdən sonra təyinatı üzrə bir zabit olaraq [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Milli Ordu]] sırasına qatılmışdır.<ref>{{Cite news|url=https://axar.az/news/toplum/654455.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=axar.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://azvision.az/news/297755/-herbcimiz-yol-qezasinda-helak-oldu--foto--.html|title=Posta gedən zabitimiz həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azvision.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/herbcimiz-qezada-helak-oldu|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.aznews.tv/h%C9%99rbcimiz-q%C9%99zada-h%C9%99lak-oldu/|title=Hərbçimiz qəzada həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=aznews.tv}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://onn.az/cemiyyet/son-d%C9%99qiq%C9%99-h%C9%99rbicimiz-h%C9%99lak-oldu/|title=SON DƏQİQƏ: HƏRBİÇİMİZ HƏLAK OLDU|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=onn.az}}</ref> Ailəli idi, iki azyaşlı övladı var. == Hərbi xidməti == Nizami hərbi xidmətə [[Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu|Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunda]] zabit olaraq başladı. O, Naxçıvanda uzun müddət "N" saylı hərbi hissədə gənc əsgərlərin hazırlanmasına rəhbərlik edirdi. Son bir ildə ona etimad göstərilərək, tabor komandirinin təhcizat üzrə müavini vəzifəsinə təyin edilmişdi. Həmçinin xidmətini [[Şahbuz rayonu]] "N" saylı hərbi hissədə davam etdirirdi. Nümunəvi xidmətlərinə görə [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Nazirliyinin]] 23.05.2016 tarixli 095t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi]]", 20.06.2019 tarixli 079t nömrəli əmri ilə "[["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi]]" yubiley medalları ilə və 26.06.2019 tarixli 0153 nömrəli digər əmri ilə [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] ilə təltif olunmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://miq.az/az/202206191323-herbcimiz-facievi-sekilde-helak-oldu/|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.adalet.az/az/posts/detail/iyunda-ve-iyul-ayinin-14-dek-helak-olan-esgerlerimizin-siyahisi-qeza-intihar-xestelik-1657788687|title=İyunda və iyul ayının 14-dək həlak olan əsgərlərimizin siyahısı: Qəza, intihar, xəstəlik...|date=14 iyul 2022|access-date=31 iyul 2022|website=miq.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xezer.info/cemiyyet/4581-ordumuzun-kapitani-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xezer.info}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://rezonans.az/3827-herbcimiz-qezada-helak-oldu.html|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=rezonans.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://sonxeber.az/262560/ordumuzun-kapitani-helak-oldu|title=Ordumuzun kapitanı həlak oldu|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=sonxeber.az}}</ref> Yolçuzadə Nizami Vahid oğlu 18 iyun 2022-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] ərazisində xidməti vəzifəsini həyata keçirən zaman həlak olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://azerforum.com/az/daha-bir-aci-xeber|title=Daha bir acı xəbər|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=azerforum.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.gununsesi.info/h%C9%99rbcimiz-xidm%C9%99ti-v%C9%99zif%C9%99sini-yerin%C9%99-yetir%C9%99rk%C9%99n-h%C9%99lak-olub/|title=Hərbçimiz xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən həlak olub|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=gununsesi.az|last=Təhməzli|first=Günay}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://turkustan.az/news.php?id=22072|title=Hərbçimiz faciəvi şəkildə həlak oldu - FOTO|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=turkustan.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://fedai.az/?p=73713|title=Faciəvi şəkildə həlak olan hərbçimiz dəfn edildi|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=fedai.az}}</ref> Yolçuzadənin dayısı 1974-cü il təvəllüdlü Zahid Təbriz oğlu Mehdiyev 30 il öncə, 19 iyun 1992-ci ildə hərbi xidmətə getmiş və 3 iyul 1992-ci ildə [[Birinci Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsində]] şəhid olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=https://yenisabah.az/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=yenisabah.az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://xeber.media/news/18404190/helak-olan-zabit-defn-edildi-onun-dayisi-da-sehiddir|title=Həlak olan zabit dəfn edildi - Onun dayısı da şəhiddir|date=19 iyun 2022|access-date=31 iyul 2022|website=xeber.media}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ_For_The_Fatherland_medal_ribbon_(2nd_version).png|50x50px]] (23.05.2016) — [["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi (1918–2013)" yubiley medalı|"Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_100th_Anniversary_of_the_Azerbaijani_Army_Medal_ribbon.svg|50x50px]] (20.06.2019) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı|"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZ_For_Impeccable_Service_3rd_degree_ribbon.svg|50x50px]] (26.06.2019) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|"Qüsursuz xidmətə görə" III dərəcəli medalı]] == İstinadlar == <references responsive="" /> [[Kateqoriya:Şəhidlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kapitanları]] [[Kateqoriya:Biləsuvar rayonunda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Cəbrayılda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvan Muxtar Respublikasında vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı ilə təltif edilənlər]] [[Kateqoriya:"Qüsursuz xidmətə görə" 3-cü dərəcəli medalı ilə təltif edilənlər]] 13dqqwae84uxctargg91jcd7z17ysrk 0 760081 6556621 6556611 2022-07-31T12:00:36Z Həsən İmanov 162503 /* Həyatı və karyerası */ wikitext text/x-wiki {{kino sənətçisi}} '''Lorenzo di Bonaventura''' ({{DVTY}}) — [[italyan]] mənşəli [[amerikalılar|amerikalı]] [[kinorejissor]] və [[kino prodüseri]]dir. 1990-cı illərdə [[Warner Bros.]] üçün işləmişdir. [[Harvard Universiteti]]ni bitirib. == Həyatı və karyerası == 1990-cı illərdə o, Warner Bros. şirkətinin icraçı prodüseri idi. Onun şəxsi şirkəti olan Di Bonaventura Pictures Paramount Pictures ilə birgə təsis edilmişdir. [[Warner Bros.]]da işlədiyi müddətdə Matriksi kəşf etmiş və ''J.K. Rowling''in kitabları əsasında çəkilmiş, eyni zamanda istehsalına rəhbərlik etdiyi Harry Potter franşizasının film hüquqlarını almışdır. O, [[yazıçı]] Maykl Skottun “Ölümsüz Nikolas Flamelin sirləri” adlı altı hissəli fantastik romanlarının film hüquqlarını əldə etməyi hədəfləmişdir. Di Bonaventura “Skottun fantaziya seriyası Harri Potterdən sonrakı təbii təkamüldür” demişdir. === Şəxsi həyatı === Simfonik orkestr dirijoru olan atası Mario di Bonaventura onu Harvard Universitetinə göndərmişdir. Daha sonralar isə o, [[Pensilvaniya Universiteti]]nin [[Uorton Biznes Məktəbi]]ndə [[MBA]] dərəcəsi üzrə təhsil almışdır. == İstinadlar == 8hziwtfojc56z3a6mxq5kui42tjls2q 6556622 6556621 2022-07-31T12:03:02Z Həsən İmanov 162503 /* Şəxsi həyatı */ wikitext text/x-wiki {{kino sənətçisi}} '''Lorenzo di Bonaventura''' ({{DVTY}}) — [[italyan]] mənşəli [[amerikalılar|amerikalı]] [[kinorejissor]] və [[kino prodüseri]]dir. 1990-cı illərdə [[Warner Bros.]] üçün işləmişdir. [[Harvard Universiteti]]ni bitirib. == Həyatı və karyerası == 1990-cı illərdə o, Warner Bros. şirkətinin icraçı prodüseri idi. Onun şəxsi şirkəti olan Di Bonaventura Pictures Paramount Pictures ilə birgə təsis edilmişdir. [[Warner Bros.]]da işlədiyi müddətdə Matriksi kəşf etmiş və ''J.K. Rowling''in kitabları əsasında çəkilmiş, eyni zamanda istehsalına rəhbərlik etdiyi Harry Potter franşizasının film hüquqlarını almışdır. O, [[yazıçı]] Maykl Skottun “Ölümsüz Nikolas Flamelin sirləri” adlı altı hissəli fantastik romanlarının film hüquqlarını əldə etməyi hədəfləmişdir. Di Bonaventura “Skottun fantaziya seriyası Harri Potterdən sonrakı təbii təkamüldür” demişdir. === Şəxsi həyatı === Simfonik orkestr [[dirijor]]u olan atası Mario di Bonaventura onu [[Harvard Universiteti]]nə göndərmişdir. Daha sonralar isə o, [[Pensilvaniya Universiteti]]nin [[Uorton Biznes Məktəbi]]ndə MBA dərəcəsi üzrə təhsil almışdır. == İstinadlar == 0b1jvt3ygxvnlzqj83nuegzihpgls2f 0 760083 6556625 2022-07-31T12:05:58Z Həsən İmanov 162503 Səhifə "{{universitet}} Uorton Biznes Məktəbi (Wharton Business School) — [[Pensilvaniya Universiteti]]nin biznes idarəçiliyi təhsili verən təhsil müəssisəsidir. 1881-ci ildə Cozef Uortonun ianəsi ilə yaradılan Uorton Məktəbi dünyanın ən qədim biznes məktəbidir." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{universitet}} Uorton Biznes Məktəbi (Wharton Business School) — [[Pensilvaniya Universiteti]]nin biznes idarəçiliyi təhsili verən təhsil müəssisəsidir. 1881-ci ildə Cozef Uortonun ianəsi ilə yaradılan Uorton Məktəbi dünyanın ən qədim biznes məktəbidir. 2qjxy80gp4iajrjzaoyifn4ua3910tc 6556628 6556625 2022-07-31T12:10:07Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{universitet}} Uorton Biznes Məktəbi (Wharton Business School) — [[Pensilvaniya Universiteti]]nin [[biznes idarəçiliyi]] təhsili verən təhsil müəssisəsidir. 1881-ci ildə Cozef Uortonun ianəsi ilə yaradılan Uorton Məktəbi dünyanın ən qədim biznes məktəbidir. lyjut6m78t05iuyc8xsm3x5le4xo990 0 760084 6556630 2022-07-31T12:15:38Z Həsən İmanov 162503 Səhifə "Biznesin idarə edilməsi biznesin idarə olunmasıni öyrədən elm sahəsidir. O, biznes əməliyyatlarına nəzarətin bütün aspektlərini əhatə edir. O, həmçinin idarəetmə və liderlik baxımından mühasibat uçotu, maliyyə, layihənin idarə edilməsi və marketinqi əhatə edən sahələri de əhatə edir. Henri Fayol (1841-1925) menecerin bu “funksiyalarını” “idarəetmənin beş elementi” kimi müəyyən etmişdir. == Elmi də..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Biznesin idarə edilməsi biznesin idarə olunmasıni öyrədən elm sahəsidir. O, biznes əməliyyatlarına nəzarətin bütün aspektlərini əhatə edir. O, həmçinin idarəetmə və liderlik baxımından mühasibat uçotu, maliyyə, layihənin idarə edilməsi və marketinqi əhatə edən sahələri de əhatə edir. Henri Fayol (1841-1925) menecerin bu “funksiyalarını” “idarəetmənin beş elementi” kimi müəyyən etmişdir. == Elmi dərəcələr == *Biznes İdarəçiliyi üzrə Bakalavr dərəcəsi *Ticarət işləri üzrə Bakalavr dərəcəsi *Biznesin idarə edilməsi üzrə magistr dərəcəsi (MBA) *Biznes üzrə doktorluq dərəcəsi *İdarəetmə üzrə doktorluq dərəcəsi lnn71yltahnuiyhfka09p159c2rj3r0 6556632 6556630 2022-07-31T12:16:44Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki Biznesin idarə edilməsi biznesin idarə olunmasıni öyrədən elm sahəsidir. O, biznes əməliyyatlarına nəzarətin bütün aspektlərini əhatə edir.<ref> Compare: {{cite book | last1 = Thuis | first1 = Peter | last2 = Stuive | first2 = Rienk | year = 2012 | title = Business Administration | url = https://books.google.com/books?id=E_vADwAAQBAJ | series = Routledge-Noordhoff International Editions | edition = reprint | location = Groningen | publisher = Routledge | publication-date = 2019 | isbn = 9781000035889 | access-date = 7 November 2020 | quote = [...] business administration is the branch of science that deals with the organisation of and the context around businesses. }} </ref> O, həmçinin idarəetmə və liderlik baxımından mühasibat uçotu, maliyyə, layihənin idarə edilməsi və marketinqi əhatə edən sahələri de əhatə edir. Henri Fayol (1841-1925) menecerin bu “funksiyalarını” “idarəetmənin beş elementi” kimi müəyyən etmişdir. == Elmi dərəcələr == *Biznes İdarəçiliyi üzrə Bakalavr dərəcəsi *Ticarət işləri üzrə Bakalavr dərəcəsi *Biznesin idarə edilməsi üzrə magistr dərəcəsi (MBA) *Biznes üzrə doktorluq dərəcəsi *İdarəetmə üzrə doktorluq dərəcəsi 3olgr89qchxceqmjd2llsga55l08f6o 6556633 6556632 2022-07-31T12:17:20Z Həsən İmanov 162503 /* Elmi dərəcələr */ wikitext text/x-wiki Biznesin idarə edilməsi biznesin idarə olunmasıni öyrədən elm sahəsidir. O, biznes əməliyyatlarına nəzarətin bütün aspektlərini əhatə edir.<ref> Compare: {{cite book | last1 = Thuis | first1 = Peter | last2 = Stuive | first2 = Rienk | year = 2012 | title = Business Administration | url = https://books.google.com/books?id=E_vADwAAQBAJ | series = Routledge-Noordhoff International Editions | edition = reprint | location = Groningen | publisher = Routledge | publication-date = 2019 | isbn = 9781000035889 | access-date = 7 November 2020 | quote = [...] business administration is the branch of science that deals with the organisation of and the context around businesses. }} </ref> O, həmçinin idarəetmə və liderlik baxımından mühasibat uçotu, maliyyə, layihənin idarə edilməsi və marketinqi əhatə edən sahələri de əhatə edir. Henri Fayol (1841-1925) menecerin bu “funksiyalarını” “idarəetmənin beş elementi” kimi müəyyən etmişdir. == Elmi dərəcələr == *Biznes İdarəçiliyi üzrə Bakalavr dərəcəsi *Ticarət işləri üzrə Bakalavr dərəcəsi *Biznesin idarə edilməsi üzrə magistr dərəcəsi (MBA) *Biznes üzrə doktorluq dərəcəsi *İdarəetmə üzrə doktorluq dərəcəsi == İstinadlar == [[Kateqoriya: İqtisadiyyat]] hjs6e6fx4ue4ku9cp8feir027az60rt 6556635 6556633 2022-07-31T12:18:47Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki Biznesin idarə edilməsi biznesin idarə olunmasıni öyrədən elm sahəsidir. O, biznes əməliyyatlarına nəzarətin bütün aspektlərini əhatə edir.<ref> Compare: {{cite book | last1 = Thuis | first1 = Peter | last2 = Stuive | first2 = Rienk | year = 2012 | title = Business Administration | url = https://books.google.com/books?id=E_vADwAAQBAJ | series = Routledge-Noordhoff International Editions | edition = reprint | location = Groningen | publisher = Routledge | publication-date = 2019 | isbn = 9781000035889 | access-date = 7 November 2020 | quote = [...] business administration is the branch of science that deals with the organisation of and the context around businesses. }} </ref> O, həmçinin idarəetmə və liderlik baxımından mühasibat uçotu, maliyyə, layihənin idarə edilməsi və marketinqi əhatə edən sahələri de əhatə edir. Henri Fayol (1841-1925) menecerin bu “funksiyalarını” “idarəetmənin beş elementi” kimi müəyyən etmişdir.<ref>http://www.academia.edu/28657592/Business_Management_and_Administration</ref> == Elmi dərəcələr == *Biznes İdarəçiliyi üzrə Bakalavr dərəcəsi *Ticarət işləri üzrə Bakalavr dərəcəsi *Biznesin idarə edilməsi üzrə magistr dərəcəsi (MBA) *Biznes üzrə doktorluq dərəcəsi *İdarəetmə üzrə doktorluq dərəcəsi == İstinadlar == [[Kateqoriya: İqtisadiyyat]] o89lrmr2tadqapie95uzget3cj30jr5 6556637 6556635 2022-07-31T12:24:42Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki Biznesin idarə edilməsi [[müəssisə|biznesin]] [[menecment|idarə olunmasını]] öyrədən [[elm]] sahəsidir. O, [[biznes]] əməliyyatlarına [[nəzarət]]in bütün [[aspekt]]lərini əhatə edir.<ref> Compare: {{cite book | last1 = Thuis | first1 = Peter | last2 = Stuive | first2 = Rienk | year = 2012 | title = Business Administration | url = https://books.google.com/books?id=E_vADwAAQBAJ | series = Routledge-Noordhoff International Editions | edition = reprint | location = Groningen | publisher = Routledge | publication-date = 2019 | isbn = 9781000035889 | access-date = 7 November 2020 | quote = [...] business administration is the branch of science that deals with the organisation of and the context around businesses. }} </ref> O, həmçinin idarəetmə və [[rəhbərlik|liderlik]] baxımından [[mühasibat uçotu]], [[maliyyə]], [[layihə menecmenti|layihənin idarə edilməsi]] və [[marketinq]]i əhatə edən sahələri də əhatə edir. Henri Fayol (1841-1925) [[menecer]]in bu “[[funksiya]]larını” “idarəetmənin beş elementi” kimi müəyyən etmişdir.<ref>http://www.academia.edu/28657592/Business_Management_and_Administration</ref> == Elmi dərəcələr == *Biznes İdarəçiliyi üzrə Bakalavr dərəcəsi *Ticarət işləri üzrə Bakalavr dərəcəsi *Biznesin idarə edilməsi üzrə magistr dərəcəsi (MBA) *Biznes üzrə doktorluq dərəcəsi *İdarəetmə üzrə doktorluq dərəcəsi == İstinadlar == [[Kateqoriya: İqtisadiyyat]] ey7mv6lmxhu5xpu7gtpzei9ea11ydik 6556638 6556637 2022-07-31T12:25:19Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki Biznesin idarə edilməsi [[müəssisə|biznesin]] [[menecment|idarə olunmasını]] öyrədən [[elm]] sahəsidir. O, [[biznes]] əməliyyatlarına [[nəzarət]]in bütün [[aspekt]]lərini əhatə edir.<ref> Compare: {{cite book | last1 = Thuis | first1 = Peter | last2 = Stuive | first2 = Rienk | year = 2012 | title = Business Administration | url = https://books.google.com/books?id=E_vADwAAQBAJ | series = Routledge-Noordhoff International Editions | edition = reprint | location = Groningen | publisher = Routledge | publication-date = 2019 | isbn = 9781000035889 | access-date = 7 November 2020 | quote = [...] business administration is the branch of science that deals with the organisation of and the context around businesses. }} </ref> O, həmçinin [[idarəetmə]] və [[rəhbərlik|liderlik]] baxımından [[mühasibat uçotu]], [[maliyyə]], [[layihə menecmenti|layihənin idarə edilməsi]] və [[marketinq]]i əhatə edən sahələri də əhatə edir. Henri Fayol (1841-1925) [[menecer]]in bu “[[funksiya]]larını” “idarəetmənin beş elementi” kimi müəyyən etmişdir.<ref>http://www.academia.edu/28657592/Business_Management_and_Administration</ref> == Elmi dərəcələr == *Biznes İdarəçiliyi üzrə Bakalavr dərəcəsi *Ticarət işləri üzrə Bakalavr dərəcəsi *Biznesin idarə edilməsi üzrə magistr dərəcəsi (MBA) *Biznes üzrə doktorluq dərəcəsi *İdarəetmə üzrə doktorluq dərəcəsi == İstinadlar == [[Kateqoriya: İqtisadiyyat]] 5rgakb71fa4q5cbr4ld4ix5rdbrizji 0 760085 6556636 2022-07-31T12:22:33Z Shahdag 154927 "[[:ru:Special:Redirect/revision/124272377|Мокаев, Мухаммад]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki   [[Категория:Бойцы смешанных единоборств по алфавиту]] [[Категория:Спортсмены по алфавиту]] [[Категория:Персоналии по алфавиту]] [[Категория:Википедия:Статьи о спортсменах без портретов]] [[Категория:Бойцы смешанных единоборств без поражений]] '''Məhəmməd Mokayev''' ({{Dil-kum|Магьамат Мурадны уланы}},{{Dil-en|Muhammad Mokaev}} ; [[30 iyul]] [[2000]] -ci il, [[Buynaksk]], [[Dağıstan]], [[Rusiya]] ) [[UFC]]-də çıxış edən [[Qumuqlar|qumuq]] əsilli [[Rusiya|rus]] və [[Birləşmiş Krallıq|ingilis]] qarışıq döyüş sənəti iştirakçısıdır . == Bioqrafiya == Məhəmməd Mokaev 30 iyul 2000-ci ildə [[Buynaksk rayonu|Buynakskda]] anadan olub . Milliyyətinə görə - [[Qumuqlar|Qumukdur]] . Gənc yaşlarından döyüş sənəti ilə məşğul olmağa başladı . O, ilk vaxtlar güləşlə məşğul olmağa başladı, ancaq karateni xüsusilə sevirdi . Artıq 12 yaşında Məhəmməd ailə səbəblərinə görə vətənini tərk edib [[İngiltərə|İngiltərəyə]] ([[Mançester]] şəhərinə) köçməli oldu . == İdman karyerası == Məhəmməd həvəskarlar səviyyəsində ilk döyüşünü 2016-cı il sentyabrın 24-də Ash McCracken-ə qarşı keçirdi və yekdil qərarla böyük qələbə qazandı. Bundan əlavə, döyüşçü iki dəfə 2018 və 2019-cu illərdə MMA üzrə 20 yaşadək dünya çempionatının qalibi olub. == İstinadlar == [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] [[Kateqoriya:2000-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:30 iyulda doğulanlar]] cznpfnupfadhioxu5afvet1w6jkoj1o 6556643 6556636 2022-07-31T12:32:43Z Shahdag 154927 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = güləş |adı = Məhəmməd Mokayev |orijinal adı = {{Dil-en|Muhammad Mokaev}} |doğum adı = {{Dil-ru|Мухаммад Мокаев}} |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = |ləqəbi = The Punisher ({{Dil-az|Cəzalandırıcı}}) |milliyyəti = Qumuq |doğum tarixi = 30.07.2000 |doğum yeri = [[Buynaksk]], [[Dağıstan]], [[Rusiya]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = 170 m |çəkisi = 56 kq |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} <br> {{flaqifikasiya|Rusiya}} |idman növü = [[Karate]], [[Güləş]] |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = |saytı = |vikianbar = Muhammad Mokaev |yeniləmə = }} '''Məhəmməd Mokayev''' ({{Dil-kum|Магьамат Мурадны уланы}},{{Dil-en|Muhammad Mokaev}} ; [[30 iyul]] [[2000]] -ci il, [[Buynaksk]], [[Dağıstan]], [[Rusiya]] ) [[UFC]]-də çıxış edən [[Qumuqlar|qumuq]] əsilli [[Rusiya|rus]] və [[Birləşmiş Krallıq|ingilis]] qarışıq döyüş sənəti iştirakçısıdır . == Bioqrafiya == Məhəmməd Mokaev 30 iyul 2000-ci ildə [[Buynaksk rayonu|Buynakskda]] anadan olub . Milliyyətinə görə - [[Qumuqlar|Qumukdur]] . Gənc yaşlarından döyüş sənəti ilə məşğul olmağa başladı . O, ilk vaxtlar güləşlə məşğul olmağa başladı, ancaq karateni xüsusilə sevirdi . Artıq 12 yaşında Məhəmməd ailə səbəblərinə görə vətənini tərk edib [[İngiltərə|İngiltərəyə]] ([[Mançester]] şəhərinə) köçməli oldu . == İdman karyerası == Məhəmməd həvəskarlar səviyyəsində ilk döyüşünü 2016-cı il sentyabrın 24-də Ash McCracken-ə qarşı keçirdi və yekdil qərarla böyük qələbə qazandı. Bundan əlavə, döyüşçü iki dəfə 2018 və 2019-cu illərdə MMA üzrə 20 yaşadək dünya çempionatının qalibi olub. 2022-ci ilin martın 19-da ilk UFC görüşünə çıxan Mokayev, rəqibi Codi Durdeni 58 saniyəyə boğucu gilyotin fəndi işlətməklə qalib gəldi. 2022-ci ilin iyulun 23-də ikinci UFC görüşündə, rəqibi Çarlz Consonu hakimlərin yekdil qərarı ilə məğlub etdi.<ref>https://www.sherdog.com/fighter/Muhammad-Mokaev-236141</ref> == İstinadlar == [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] [[Kateqoriya:2000-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:30 iyulda doğulanlar]] sflcb2dco82322shefeiwfyq5rjl5u8 6556644 6556643 2022-07-31T12:32:58Z Shahdag 154927 /* İdman karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = güləş |adı = Məhəmməd Mokayev |orijinal adı = {{Dil-en|Muhammad Mokaev}} |doğum adı = {{Dil-ru|Мухаммад Мокаев}} |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = |ləqəbi = The Punisher ({{Dil-az|Cəzalandırıcı}}) |milliyyəti = Qumuq |doğum tarixi = 30.07.2000 |doğum yeri = [[Buynaksk]], [[Dağıstan]], [[Rusiya]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = 170 m |çəkisi = 56 kq |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} <br> {{flaqifikasiya|Rusiya}} |idman növü = [[Karate]], [[Güləş]] |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = |saytı = |vikianbar = Muhammad Mokaev |yeniləmə = }} '''Məhəmməd Mokayev''' ({{Dil-kum|Магьамат Мурадны уланы}},{{Dil-en|Muhammad Mokaev}} ; [[30 iyul]] [[2000]] -ci il, [[Buynaksk]], [[Dağıstan]], [[Rusiya]] ) [[UFC]]-də çıxış edən [[Qumuqlar|qumuq]] əsilli [[Rusiya|rus]] və [[Birləşmiş Krallıq|ingilis]] qarışıq döyüş sənəti iştirakçısıdır . == Bioqrafiya == Məhəmməd Mokaev 30 iyul 2000-ci ildə [[Buynaksk rayonu|Buynakskda]] anadan olub . Milliyyətinə görə - [[Qumuqlar|Qumukdur]] . Gənc yaşlarından döyüş sənəti ilə məşğul olmağa başladı . O, ilk vaxtlar güləşlə məşğul olmağa başladı, ancaq karateni xüsusilə sevirdi . Artıq 12 yaşında Məhəmməd ailə səbəblərinə görə vətənini tərk edib [[İngiltərə|İngiltərəyə]] ([[Mançester]] şəhərinə) köçməli oldu . == İdman karyerası == Məhəmməd həvəskarlar səviyyəsində ilk döyüşünü 2016-cı il sentyabrın 24-də Ash McCracken-ə qarşı keçirdi və yekdil qərarla böyük qələbə qazandı. Bundan əlavə, döyüşçü iki dəfə 2018 və 2019-cu illərdə MMA üzrə 20 yaşadək dünya çempionatının qalibi olub. 2022-ci ilin martın 19-da ilk UFC görüşünə çıxan Mokayev, rəqibi Codi Durdeni 58 saniyəyə boğucu gilyotin fəndi işlətməklə qalib gəldi.<ref>https://www.espn.co.uk/mma/fighter/_/id/4905261/muhammad-mokaev</ref> 2022-ci ilin iyulun 23-də ikinci UFC görüşündə, rəqibi Çarlz Consonu hakimlərin yekdil qərarı ilə məğlub etdi.<ref>https://www.sherdog.com/fighter/Muhammad-Mokaev-236141</ref> == İstinadlar == [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] [[Kateqoriya:2000-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:30 iyulda doğulanlar]] dbmz4ek1poxytuhxzbr4h4xkdc1edjm 6556645 6556644 2022-07-31T12:33:42Z Shahdag 154927 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = güləş |adı = Məhəmməd Mokayev |orijinal adı = {{Dil-en|Muhammad Mokaev}} |doğum adı = {{Dil-ru|Мухаммад Мокаев}} |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = |ləqəbi = The Punisher ({{Dil-az|Cəzalandırıcı}}) |milliyyəti = Qumuq |doğum tarixi = 30.07.2000 |doğum yeri = [[Buynaksk]], [[Dağıstan]], [[Rusiya]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = 170 m |çəkisi = 56 kq |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} <br> {{flaqifikasiya|Rusiya}} |idman növü = [[Karate]], [[Güləş]] |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = |saytı = |vikianbar = Muhammad Mokaev |yeniləmə = }} '''Məhəmməd Mokayev''' ({{Dil-kum|Магьамат Мурадны уланы}}, {{Dil-en|Muhammad Mokaev}}; [[30 iyul]] [[2000]] -ci il, [[Buynaksk]], [[Dağıstan]], [[Rusiya]] ) [[UFC]]-də çıxış edən [[Qumuqlar|qumuq]] əsilli [[Rusiya|rus]] və [[Birləşmiş Krallıq|ingilis]] qarışıq döyüş sənəti iştirakçısıdır . == Bioqrafiya == Məhəmməd Mokaev 30 iyul 2000-ci ildə [[Buynaksk rayonu|Buynakskda]] anadan olub. Milliyyətinə görə - [[Qumuqlar|Qumukdur]] . Gənc yaşlarından döyüş sənəti ilə məşğul olmağa başladı. O, ilk vaxtlar güləşlə məşğul olmağa başladı, ancaq karateni xüsusilə sevirdi. Artıq 12 yaşında Məhəmməd ailə səbəblərinə görə vətənini tərk edib [[İngiltərə|İngiltərəyə]] ([[Mançester]] şəhərinə) köçməli oldu . == İdman karyerası == Məhəmməd həvəskarlar səviyyəsində ilk döyüşünü 2016-cı il sentyabrın 24-də Ash McCracken-ə qarşı keçirdi və yekdil qərarla böyük qələbə qazandı. Bundan əlavə, döyüşçü iki dəfə 2018 və 2019-cu illərdə MMA üzrə 20 yaşadək dünya çempionatının qalibi olub. 2022-ci ilin martın 19-da ilk UFC görüşünə çıxan Mokayev, rəqibi Codi Durdeni 58 saniyəyə boğucu gilyotin fəndi işlətməklə qalib gəldi.<ref>https://www.espn.co.uk/mma/fighter/_/id/4905261/muhammad-mokaev</ref> 2022-ci ilin iyulun 23-də ikinci UFC görüşündə, rəqibi Çarlz Consonu hakimlərin yekdil qərarı ilə məğlub etdi.<ref>https://www.sherdog.com/fighter/Muhammad-Mokaev-236141</ref> == İstinadlar == [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] [[Kateqoriya:2000-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:30 iyulda doğulanlar]] <references /> [[Kateqoriya:Qumuqlar]] [[Kateqoriya:MMA döyüşçüləri]] muii6kcisfe5lithhyrtrvky2kgxvum 6556719 6556645 2022-07-31T14:42:23Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = güləş |adı = Məhəmməd Mokayev |orijinal adı = {{Dil-en|Muhammad Mokaev}} |doğum adı = {{Dil-ru|Мухаммад Мокаев}} |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = |ləqəbi = The Punisher ({{Dil-az|Cəzalandırıcı}}) |milliyyəti = Qumuq |boyu = 170 m |çəkisi = 56 kq |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} <br> {{flaqifikasiya|Rusiya}} |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = |saytı = |vikianbar = Muhammad Mokaev |yeniləmə = }} '''Məhəmməd Mokayev''' ({{Dil-kum|Магьамат Мурадны уланы}}, {{Dil-en|Muhammad Mokaev}}; {{DVTY}}) — [[UFC]]-də çıxış edən [[Qumuqlar|qumuq]] əsilli [[Rusiya|rus]] və [[Birləşmiş Krallıq|ingilis]] qarışıq döyüş sənəti iştirakçısıdır . == Bioqrafiya == Məhəmməd Mokaev 30 iyul 2000-ci ildə [[Buynaksk rayonu|Buynakskda]] anadan olub. Milliyyətinə görə - [[Qumuqlar|Qumukdur]] . Gənc yaşlarından döyüş sənəti ilə məşğul olmağa başladı. O, ilk vaxtlar güləşlə məşğul olmağa başladı, ancaq karateni xüsusilə sevirdi. Artıq 12 yaşında Məhəmməd ailə səbəblərinə görə vətənini tərk edib [[İngiltərə|İngiltərəyə]] ([[Mançester]] şəhərinə) köçməli oldu . == İdman karyerası == Məhəmməd həvəskarlar səviyyəsində ilk döyüşünü 2016-cı il sentyabrın 24-də Ash McCracken-ə qarşı keçirdi və yekdil qərarla böyük qələbə qazandı. Bundan əlavə, döyüşçü iki dəfə 2018 və 2019-cu illərdə MMA üzrə 20 yaşadək dünya çempionatının qalibi olub. 2022-ci ilin martın 19-da ilk UFC görüşünə çıxan Mokayev, rəqibi Codi Durdeni 58 saniyəyə boğucu gilyotin fəndi işlətməklə qalib gəldi.<ref>https://www.espn.co.uk/mma/fighter/_/id/4905261/muhammad-mokaev</ref> 2022-ci ilin iyulun 23-də ikinci UFC görüşündə, rəqibi Çarlz Consonu hakimlərin yekdil qərarı ilə məğlub etdi.<ref>https://www.sherdog.com/fighter/Muhammad-Mokaev-236141</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Qumuqlar]] [[Kateqoriya:MMA döyüşçüləri]] oazl31djpa93aiqkycejg0zzm76gfr9 1 760088 6556676 2022-07-31T13:41:44Z Babək Akifoğlu 18757 Babək Akifoğlu [[Müzakirə:Serqey Xaçirov]] səhifəsinin adını [[Müzakirə:Sergey Xaçirov]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Müzakirə:Sergey Xaçirov]] geasud7g7pr8zdtlcxj29hcn2ihz1r0 14 760090 6556717 2022-07-31T14:35:49Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Meklenburq-Ön Pomeraniya]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Meklenburq-Ön Pomeraniya]] 72e6b7ya7g7bxqqe59bfz9regna9ffl 6556718 6556717 2022-07-31T14:37:13Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Almaniya torpaqlarına görə dəfn olunanlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Meklenburq-Ön Pomeraniya]] [[Kateqoriya:Almaniya torpaqlarına görə dəfn olunanlar]] pxntupym0n54pus8gls7y8bwkytmhhk 14 760091 6556720 2022-07-31T14:55:55Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Başt şəhristanı]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Başt şəhristanı]] 2xg1dfucp9v8xzq4t6a0iwg64ljhq97 14 760092 6556723 2022-07-31T14:56:55Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{catmore}} [[Kateqoriya:Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanının şəhristanları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{catmore}} [[Kateqoriya:Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanının şəhristanları]] mfbr41ir6csm9k806tyhyyas1u8mmve 6556725 6556723 2022-07-31T14:58:45Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:İran şəhristanları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{catmore}} [[Kateqoriya:Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanının şəhristanları]] [[Kateqoriya:İran şəhristanları]] tl2osesvc3gmx2oafnlcjcvny5r3wn9 6556726 6556725 2022-07-31T14:59:07Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:İran şəhristanları]] silindi wikitext text/x-wiki {{catmore}} [[Kateqoriya:Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanının şəhristanları]] mfbr41ir6csm9k806tyhyyas1u8mmve 0 760093 6556734 2022-07-31T15:19:04Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Ağababa]] səhifəsinin adını [[Ağababa (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Ağababa (dəqiqləşdirmə)]] b2nsrl3q8wxws76jwt703fi1rb62uek 6556736 6556734 2022-07-31T15:20:41Z Araz Yaquboglu 17991 [[Ağababa (dəqiqləşdirmə)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Ağababa''' — ad. {{adaşlar}} *[[Ağababa Rzayev (jurnalist)]] — *[[Ağababa Sadıqov]] — == Həmçinin bax == *[[Ağababa (dəqiqləşdirmə)]] 76wnhfen8ru71r8xaqxf38y6r8nsdfr 6556738 6556736 2022-07-31T15:21:32Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Ağababa''' — ad. {{adaşlar}} *[[Ağababa Abasov]] — *[[Ağababa Bünyadzadə]] — *[[Ağababa Rzayev (jurnalist)]] — *[[Ağababa Sadıqov]] — == Həmçinin bax == *[[Ağababa (dəqiqləşdirmə)]] o7ixnyozhjv83lbayetd795zi1gkiz6 0 760094 6556743 2022-07-31T15:24:32Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Baba (ad)]] səhifəsinin adını [[Baba (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Baba (dəqiqləşdirmə)]] dp5v16xz50a3h23e8jexlf66k885099 6556745 6556743 2022-07-31T15:26:26Z Araz Yaquboglu 17991 [[Baba (dəqiqləşdirmə)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Baba''' — [[Azərbaycanlı]] [[kişi]] [[ad]]ı. {{adaşlar}} *[[Baba bəy Qəbulzadə]] — *[[Baba bəy Şakir]] — *[[Baba bəy Yeqanbəyov]] — *[[Baba Əliyev]] — *[[Baba Həsən Vəli]] — *[[Baba İshaq]] — *[[Baba İlyas]] — *[[Baba Fiqani]] — *[[Babarəhim Məşrəb]] — *[[Baba Tahir Üryan]] — *[[Baba Məhərrəmli]] — == Həmçinin bax == *[[Baba (dəqiqləşdirmə)]] *[[Babayev]] *[[Babalı]] *[[Babazadə]] *[[Babaoğlu]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] 5w323a7tydcqjpoj6j65felkqpptmac 0 760095 6556749 2022-07-31T15:30:54Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Cavanşir (ad)]] səhifəsinin adını [[Cavanşir (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Cavanşir (dəqiqləşdirmə)]] 1hjn21ngh747wsv55j7k3z7y4490fi6 6556751 6556749 2022-07-31T15:32:12Z Araz Yaquboglu 17991 [[Cavanşir (dəqiqləşdirmə)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Cavanşir''' — [[Azərbaycan]]da daha çox işlədilən [[kişi]] [[ad]]ı və [[təxəllüs]]. {{Adaşlar}} *[[Cavanşir Rəhimov]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Qarabağ müharibəsi şəhidi. *[[Cavanşir Quliyev]] — tanınmış Azərbaycan bəstəkarı. *[[Cavanşir Məmmədov]] — Operator, rejissor, ssenari müəllifi *[[Cavanşir Zeynallı]] — Müğənni. Cazmen. Aktyor. *[[Cavanşir Hadıyev]] — Azərbaycan aktyorları *[[Cavanşir Alxasov]] — Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının sədr müavini *[[Cavanşir Axundov]] — Azərbaycanın İran İslam Respublikasındakı səfiri, Tarix elmləri namizədi. *[[Cavanşir Muradov]] — filologiya elmləri namizədi, BDU-nun dosenti. *[[Cavanşir Nağıyev]] — Qarabağ müharibəsi iştirakçısı, şəhid. == Həmçinin bax == * [[Cavanşir (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] pizwknrqidff5lp60pp3vqlgsf77il4 0 760096 6556766 2022-07-31T15:44:25Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Turan (ad)]] səhifəsinin adını [[Turan (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Turan (dəqiqləşdirmə)]] a7d1kpyf3wyanck5ognh93ki6d48osy 6556772 6556766 2022-07-31T15:45:49Z Araz Yaquboglu 17991 [[Turan (dəqiqləşdirmə)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Turan''' — [[Azərbaycan]]da daha çox işlədilən [[ad]] və [[təxəllüs]]. {{adaşlar}} * [[Turan Cavid]] — [[Hüseyn Cavid]]in qızı. * [[Turan Dursun]] — türk yazıçı, mütəfəkkir, daha əvvəlində imam və müfti. * [[Turan Həsənzadə]] — Azərbaycan alimi. * [[Arda Turan]] — türk futbolçu * [[Azər Turan]] — tənqidçi, publisist, Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru (2010), * [[Turan xanım Əmirsüleymani]] — Rza şahın xanımı. == Həmçinin bax == * [[Turan (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Adlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] 8z2v8ydgz6ttbqvwa6hisso4sn23h5o 0 760097 6556768 2022-07-31T15:44:50Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Gümüşü Şahinlər''' Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Pilatus PC-7 təyyarələri istifadə olunur. == Tarixi == İlk komanda 1953-cı ildə ''Bumbling Bees'' adı altında yaradılmışdır. 20-cu əsrin 50-ci illərində isə ləğv olunmuşdur.<ref>https://web.archive.org/web/20110725150749/http://www.silverfalcons.co.za/index.php/history/the-falcon-history.html</ref>..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Gümüşü Şahinlər''' Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Pilatus PC-7 təyyarələri istifadə olunur. == Tarixi == İlk komanda 1953-cı ildə ''Bumbling Bees'' adı altında yaradılmışdır. 20-cu əsrin 50-ci illərində isə ləğv olunmuşdur.<ref>https://web.archive.org/web/20110725150749/http://www.silverfalcons.co.za/index.php/history/the-falcon-history.html</ref> 1966-cı ildə komanda yenidən quruldu. Bu komanda uçuşlar üçün Aermacchi MB-326 təyyarəsi istifadə edirdi. 1986-cı ildə şoudakı təyyarələrin sayı 5-ə qədər artırıldı. Təyyarə o vaxtkı Cənubi Afrika bayrağını təmsil etmək üçün narıncı, ağ və mavi rənglərə boyanmışdı. 1994-cü ildə yeni dövlət bayrağı qəbul olunduğuna görə təyyarələr CAR Hərbi Hava Qüvvələrinin rənglərini təmsil etmək üçün yenidən rəngləndi: mavi, açıq mavi və ağ. 1998-ci ildə təyyarələrin sayı yenidən 4-ə endirildi. Doqquz il ərzində komanda Astra donanmasının standart qırmızı və ağ boya sxemində uçdu. 2008-ci ildə təyyarələr bənzərsiz mavi və ağ rəngə boyandı və komanda yenidən 5 təyyarəyə qədər genişləndirildi.<ref>https://www.silverfalcons.co.za/about</ref> gams26w8v6g80bi3u4kxv3kvwk4vz4p 6556771 6556768 2022-07-31T15:45:45Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1953|}} (qurulma) -Günümüz |ölkə = |tabeçilik = |növü = [[Aerobatika]] komandası |rəngləri = Qara, qızılı <br> {{color box|#000000}}{{color box|#FFd700}} |təchizatı = }} '''Gümüşü Şahinlər''' Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Pilatus PC-7 təyyarələri istifadə olunur. == Tarixi == İlk komanda 1953-cı ildə ''Bumbling Bees'' adı altında yaradılmışdır. 20-cu əsrin 50-ci illərində isə ləğv olunmuşdur.<ref>https://web.archive.org/web/20110725150749/http://www.silverfalcons.co.za/index.php/history/the-falcon-history.html</ref> 1966-cı ildə komanda yenidən quruldu. Bu komanda uçuşlar üçün Aermacchi MB-326 təyyarəsi istifadə edirdi. 1986-cı ildə şoudakı təyyarələrin sayı 5-ə qədər artırıldı. Təyyarə o vaxtkı Cənubi Afrika bayrağını təmsil etmək üçün narıncı, ağ və mavi rənglərə boyanmışdı. 1994-cü ildə yeni dövlət bayrağı qəbul olunduğuna görə təyyarələr CAR Hərbi Hava Qüvvələrinin rənglərini təmsil etmək üçün yenidən rəngləndi: mavi, açıq mavi və ağ. 1998-ci ildə təyyarələrin sayı yenidən 4-ə endirildi. Doqquz il ərzində komanda Astra donanmasının standart qırmızı və ağ boya sxemində uçdu. 2008-ci ildə təyyarələr bənzərsiz mavi və ağ rəngə boyandı və komanda yenidən 5 təyyarəyə qədər genişləndirildi.<ref>https://www.silverfalcons.co.za/about</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici Keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 6far16zuuhh89a8l41zlih9wbzwtzb6 6556781 6556771 2022-07-31T15:51:31Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1953|}} (qurulma) -Günümüz |ölkə = [[Cənubi Afrika Respublikası]] |tabeçilik = |növü = [[Aerobatika]] komandası |rəngləri = Qırmızı, yaşıl, göy, qara ,ağ <br> {{color box|#E03C31}}{{color box|#007749}}{{color box|#001489}}{{color box|#000000}}{{color box|#FFFFFF}} |təchizatı = Pilatus PC-7 }} '''Gümüşü Şahinlər''' Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Pilatus PC-7 təyyarələri istifadə olunur. == Tarixi == İlk komanda 1953-cı ildə ''Bumbling Bees'' adı altında yaradılmışdır. 20-cu əsrin 50-ci illərində isə ləğv olunmuşdur.<ref>https://web.archive.org/web/20110725150749/http://www.silverfalcons.co.za/index.php/history/the-falcon-history.html</ref> 1966-cı ildə komanda yenidən quruldu. Bu komanda uçuşlar üçün Aermacchi MB-326 təyyarəsi istifadə edirdi. 1986-cı ildə şoudakı təyyarələrin sayı 5-ə qədər artırıldı. Təyyarə o vaxtkı Cənubi Afrika bayrağını təmsil etmək üçün narıncı, ağ və mavi rənglərə boyanmışdı. 1994-cü ildə yeni dövlət bayrağı qəbul olunduğuna görə təyyarələr CAR Hərbi Hava Qüvvələrinin rənglərini təmsil etmək üçün yenidən rəngləndi: mavi, açıq mavi və ağ. 1998-ci ildə təyyarələrin sayı yenidən 4-ə endirildi. Doqquz il ərzində komanda Astra donanmasının standart qırmızı və ağ boya sxemində uçdu. 2008-ci ildə təyyarələr bənzərsiz mavi və ağ rəngə boyandı və komanda yenidən 5 təyyarəyə qədər genişləndirildi.<ref>https://www.silverfalcons.co.za/about</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici Keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} k6mvqiblhmh909irkm95e3kd1t0crj3 0 760098 6556778 2022-07-31T15:48:51Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Spartak (ad)]] səhifəsinin adını [[Spartak (dəqiqləşdirmə)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Spartak (dəqiqləşdirmə)]] qiiyknbbzgdbyan7fgjhxdw9qqtj3xj 6556780 6556778 2022-07-31T15:50:27Z Araz Yaquboglu 17991 [[Spartak (dəqiqləşdirmə)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Spartak''' — [[ad]]. {{adaşlar}} * [[Spartak]] — * [[Spartak Əliyev]] — == Həmçinin bax == * [[Spartak (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Adlar]] i9zqjgjaod2dmz8v1owdii9w6cx6z3z 0 760099 6556790 2022-07-31T15:57:35Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "* [[Sultan]] (ərəb. سلطان‎‎) — islam dövlətlərində hökmdar titulu. ;Filmlər * [[Sultan gəlin (film, 1974)]] — * [[Sultаn Rəşаtın cənаzə mərаsimi (film, 1915)]] — ;Digər * [[Sultan Bəyazid hamamı]] — * [[Sultanəhməd meydanı]] — * [[Sultan II Murad türbəsi]] — * [[Sultan Həsən məscidi]] — * [[Sultan Səlahuddin Əbdül Əziz məscidi]] — == Həmçinin bax == * [[Sultan (ad)]] * [[Soltan]] *..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki * [[Sultan]] (ərəb. سلطان‎‎) — islam dövlətlərində hökmdar titulu. ;Filmlər * [[Sultan gəlin (film, 1974)]] — * [[Sultаn Rəşаtın cənаzə mərаsimi (film, 1915)]] — ;Digər * [[Sultan Bəyazid hamamı]] — * [[Sultanəhməd meydanı]] — * [[Sultan II Murad türbəsi]] — * [[Sultan Həsən məscidi]] — * [[Sultan Səlahuddin Əbdül Əziz məscidi]] — == Həmçinin bax == * [[Sultan (ad)]] * [[Soltan]] * [[Sultanlı]] * [[Sultanov]] * [[Sultanova]] * [[Sultanzadə]] {{dəqiqləşdirmə}} 6e3cr53c83z7dw4a4bzktrhso5j7rve 0 760100 6556796 2022-07-31T16:05:14Z Solavirum 95249 "[[:en:Special:Redirect/revision/1101536018|Peace of Constantinople (1879)]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Fayl:Konstantinopol_treaty_1879.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Konstantinopol_treaty_1879.jpg/310px-Konstantinopol_treaty_1879.jpg|alt=|thumb|310x310px| 27 yanvar 1879-cu ildə İstanbul sülh müqaviləsinin imzalanması. Bu rəsm əsəri [[Bolqarıstan|Bolqarıstanın]] Pleven şəhərindəki Panorama Hərbi Tarix Muzeyində saxlanılır.]] 1879-cu il '''İstanbul sülh müqaviləsi''' ({{Dil-tr|İstanbul Antlaşması}} və ya ''{{Lang|tr|İstanbul Barışı}}'', {{Dil-ru|Константинопольский мир}}) — [[Rusiya imperiyası|Rusiya]] və [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] imperiyaları arasında 8 fevral 1879-cu ildə [[İstanbul|İstanbul şəhərində]] imzalanmış müqavilə. Müqaviləni imzalamaqda Rusiyanın Osmanlı sultanı [[II Əbdülhəmid|II Əbdülhəmidə]] səfiri Aleksey Lobanov-Rostovski, Osmanlı [[Xarici İşlər Nazirliyi (Osmanlı imperiyası)|Xarici İşlər naziri]] Aleksandr Karateodori Paşa və Osmanlı İmperiyası Dövlət Şurasına sədrlik edən nazir Əli Paşa müqaviləni imzalayanlardır. Bu, [[San-Stefano sülh müqaviləsi|San-Stefano müqaviləsinin]] birbaşa davamıdır.<ref>Константинопольский мир 1879 // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. red. Ю. С. Осипов. — M. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.</ref><ref>[https://runivers.ru/bookreader/book595703/#page/210/mode/2up Сборник договоров России с другими государствами]. 1856-1917, М.. 1952</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Osmanlı imperiyasının müqavilələri]] [[Kateqoriya:Rusiyanın müqavilələri]] [[Kateqoriya:Rusiya–Türkiyə münasibətləri]] [[Kateqoriya:1879-cu ildəki hadisələr]] 0oorivg9r0wkmn8d2ku1d9qtkpqukxq 6556797 6556796 2022-07-31T16:05:32Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki [[Fayl:Konstantinopol_treaty_1879.jpg|thumb|310x310px|27 yanvar 1879-cu ildə İstanbul sülh müqaviləsinin imzalanması. Bu rəsm əsəri [[Bolqarıstan|Bolqarıstanın]] Pleven şəhərindəki Panorama Hərbi Tarix Muzeyində saxlanılır.]] 1879-cu il '''İstanbul sülh müqaviləsi''' ({{Dil-tr|İstanbul Antlaşması}} və ya ''{{Lang|tr|İstanbul Barışı}}'', {{Dil-ru|Константинопольский мир}}) — [[Rusiya imperiyası|Rusiya]] və [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] imperiyaları arasında 8 fevral 1879-cu ildə [[İstanbul|İstanbul şəhərində]] imzalanmış müqavilə. Müqaviləni imzalamaqda Rusiyanın Osmanlı sultanı [[II Əbdülhəmid|II Əbdülhəmidə]] səfiri Aleksey Lobanov-Rostovski, Osmanlı [[Xarici İşlər Nazirliyi (Osmanlı imperiyası)|Xarici İşlər naziri]] Aleksandr Karateodori Paşa və Osmanlı İmperiyası Dövlət Şurasına sədrlik edən nazir Əli Paşa müqaviləni imzalayanlardır. Bu, [[San-Stefano sülh müqaviləsi|San-Stefano müqaviləsinin]] birbaşa davamıdır.<ref>Константинопольский мир 1879 // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. red. Ю. С. Осипов. — M. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.</ref><ref>[https://runivers.ru/bookreader/book595703/#page/210/mode/2up Сборник договоров России с другими государствами]. 1856-1917, М.. 1952</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Osmanlı imperiyasının müqavilələri]] [[Kateqoriya:Rusiyanın müqavilələri]] [[Kateqoriya:Rusiya–Türkiyə münasibətləri]] [[Kateqoriya:1879-cu ildəki hadisələr]] by2uvsuorkultdobltlcfqw5e8x7gte 0 760102 6556839 2022-07-31T16:38:16Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "{{Hərbi birləşmə|şəkil=|şəkil_izah=|illər=|ölkə=[[Birləşmiş Krallıq]]|tabeçilik=[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]]|növü=[[Aerobatika]] komandası|tərkibi=|yerləşməsi=|rəngləri=|təchizatı=[[Eurofighter Typhoon]]}} '''Typhoon''' aerobatika komandası ({{dil-en|Typhoon Display Team}}) [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün [[Eurofighter Typhoon]] təyyar..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə|şəkil=|şəkil_izah=|illər=|ölkə=[[Birləşmiş Krallıq]]|tabeçilik=[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]]|növü=[[Aerobatika]] komandası|tərkibi=|yerləşməsi=|rəngləri=|təchizatı=[[Eurofighter Typhoon]]}} '''Typhoon''' aerobatika komandası ({{dil-en|Typhoon Display Team}}) [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün [[Eurofighter Typhoon]] təyyarəsi istifadə olunur.<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/typhoon-display-team/</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} demwcsfv9qxaqz922hzpobskz0wy5wc 6556998 6556839 2022-07-31T19:00:09Z White Demon 75303 White Demon [[Typhoon (aerobatika eskdaronu)]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)]] olaraq dəyişdi wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə|şəkil=|şəkil_izah=|illər=|ölkə=[[Birləşmiş Krallıq]]|tabeçilik=[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]]|növü=[[Aerobatika]] komandası|tərkibi=|yerləşməsi=|rəngləri=|təchizatı=[[Eurofighter Typhoon]]}} '''Typhoon''' aerobatika komandası ({{dil-en|Typhoon Display Team}}) [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün [[Eurofighter Typhoon]] təyyarəsi istifadə olunur.<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/typhoon-display-team/</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} demwcsfv9qxaqz922hzpobskz0wy5wc 6557006 6556998 2022-07-31T19:04:01Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə|şəkil=|şəkil_izah=|illər=|ölkə=[[Birləşmiş Krallıq]]|tabeçilik=[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]]|növü=[[Aerobatika]] komandası|tərkibi=|yerləşməsi=|rəngləri=|təchizatı=[[Eurofighter Typhoon]]}} '''Tayfun''' aerobatika komandası ({{dil-en|Typhoon Display Team}}) [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün [[Eurofighter Typhoon]] təyyarəsi istifadə olunur.<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/typhoon-display-team/</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 1nxufrca6crdd5mrv263dzn0xevlz5x 0 760103 6556869 2022-07-31T17:03:46Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə " '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Marks (şəhər)]] — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Saratov vilayətinə daxildir. '''Digər''' * [[Marksist kriminologiyası]] — Karl Marksın idealarından yaranan və davamçıları tərəfindən inkişaf etdirilən kriminoloji nəzəriyə == Həmçinin bax == * [[Marks]] {{dəqiqləşdirmə}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Marks (şəhər)]] — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Saratov vilayətinə daxildir. '''Digər''' * [[Marksist kriminologiyası]] — Karl Marksın idealarından yaranan və davamçıları tərəfindən inkişaf etdirilən kriminoloji nəzəriyə == Həmçinin bax == * [[Marks]] {{dəqiqləşdirmə}} biekr348yxey2muy7wmwpa6ngxtvv6i 6556870 6556869 2022-07-31T17:05:39Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''Yaşayış məntəqələri''' * [[Marks (şəhər)]] — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Saratov vilayətinə daxildir. '''Digər''' * [[Marks (stansiya)]] — stansiya. * [[Marksist kriminologiyası]] — Karl Marksın idealarından yaranan və davamçıları tərəfindən inkişaf etdirilən kriminoloji nəzəriyə == Həmçinin bax == * [[Marks]] {{dəqiqləşdirmə}} 52hsbp6j6oz3ouo61un9o22mipj5pf4 0 760104 6556878 2022-07-31T17:11:57Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə " * [[Xatirə]] — Ədəbi janr. * [[Xatirə (film, 1971)]] — 1971-ci ildə istehsal olunmuş [[SSRİ]] filmi. * [[Xatirə (mahnı)]] — Aygün Kazımova və İlqar Muradovun Heydər Əliyevin xatirəsinə ithaf etdiyi duetidir. == Həmçinin bax == * [[Xatirə (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki * [[Xatirə]] — Ədəbi janr. * [[Xatirə (film, 1971)]] — 1971-ci ildə istehsal olunmuş [[SSRİ]] filmi. * [[Xatirə (mahnı)]] — Aygün Kazımova və İlqar Muradovun Heydər Əliyevin xatirəsinə ithaf etdiyi duetidir. == Həmçinin bax == * [[Xatirə (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} irwvewixx5forq1ct2sw0i5kfx8aj2b 0 760105 6556897 2022-07-31T17:17:45Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə " *[[Hilal]] *[[Hilal (qəzet)]] == Həmçinin bax == *[[Hilal (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki *[[Hilal]] *[[Hilal (qəzet)]] == Həmçinin bax == *[[Hilal (ad)]] {{dəqiqləşdirmə}} gplyz29n6olmoh67v0h329nzh2wrn6y 0 760106 6556904 2022-07-31T17:23:00Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə " * [[Hümmət]] — * [[Hümmət (qəzet)]] — == Həmçinin bax == *[[Hümmət (ad)]] *[[Hümbətov]] *[[Hümbətova]] {{dəqiqləşdirmə}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki * [[Hümmət]] — * [[Hümmət (qəzet)]] — == Həmçinin bax == *[[Hümmət (ad)]] *[[Hümbətov]] *[[Hümbətova]] {{dəqiqləşdirmə}} 3w8cznoi90xp4xdvek1mpfe89xff5bq 0 760107 6556914 2022-07-31T17:30:40Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Fərhad (ad)]] səhifəsinin adını yönləndirmənin əksinə dəyişərək [[Fərhad (dəqiqləşdirmə)]] adlandırdı wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Fərhad (dəqiqləşdirmə)]] 9w82nkjesy4v53c7foxho4t3atdp1dn 6556920 6556914 2022-07-31T17:32:01Z Araz Yaquboglu 17991 [[Fərhad (dəqiqləşdirmə)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Fərhad''' - Azərbaycanda geniş yayılmış kişi adı. {{adaşlar}} * [[Fərhad Ağayev]] - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı * [[Fərhad Ağazadə]] - Azərbaycan pedaqoqu, əlifba islahatçısı, mətbuat tarixçisi, publisist. * [[Fərhad Bədəlbəyli]] - pianoçu, Azərbaycan SSR xalq artisti, Azərbaycanın Dövlət mükafatı Laureatı * [[Fərhad Əhmədbəyli]] - Azərbaycanlı geoloq; Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, professor. * [[Fərhad Əliyev]] - Azərbaycan Respublikasının İqtisadi İnkişaf naziri (2001-2005). * [[Fərhad Hümbətov]] - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Qarabağ müharibəsi şəhidi. * [[Fərhad xan Qaramanlı]] - qızılbaş sərkərdəsi, bəylərbəyi, intriqaçı * [[Fərhad Xəlilov]] - Azərbaycan xalq rəssamı,Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri * [[Fərhad İsrafilov]] - Azərbaycan aktyoru. * [[Fərhad Kərimov]] - azərbaycanlı hərbi jurnalist və teleoperator. * [[Fərhad Yusifov]] - Azərbaycan aktyoru və rejissoru, Kanada ssenaristi və prodüseri. * [[Sərdar Fərhad Paşa]] - Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi * [[Fərhad Cəfərquliyev]] — * [[Fərhad Süleymanov]] — * [[Fərhad Turanlı]] — * [[Fərhad Yusifov (alim)]] — * [[Fərhad Atakişiyev (şəhid)]] — * [[Fərhad Poladov]] — * [[Fərhad Eminov]] — * [[Fərhad Ermanov]] — * [[Fərhad Haşımov]] — * [[Fərhad Xubanlı]] — == Həmçinin bax == * [[Fərhadlı]] * [[Fərhadov]] * [[Fərhad (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] 2v4ev40szhxsxz4v34kriv7g92i75a0 0 760108 6556923 2022-07-31T17:34:39Z FaridK12 243006 Səhifə "Valideynlər Günü Cənubi Koreyada mayın 8-də, ABŞ-da isə iyulun dördüncü bazar günü qeyd olunur. Cənubi Koreyada bu gün 1973-cü ildə əvvəllər mayın 8-də qeyd edilən və ictimai və özəl bayramları əhatə edən Analar Gününü əvəz etmək üçün təsis edilib. ABŞ günü 1994-cü ildə prezident Bill Klintonun dövründə yaradılıb. 1 iyun həm də valideynlərin övladlarına sadiqliyini nəzərə alaraq Birləşmiş Mill..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Valideynlər Günü Cənubi Koreyada mayın 8-də, ABŞ-da isə iyulun dördüncü bazar günü qeyd olunur. Cənubi Koreyada bu gün 1973-cü ildə əvvəllər mayın 8-də qeyd edilən və ictimai və özəl bayramları əhatə edən Analar Gününü əvəz etmək üçün təsis edilib. ABŞ günü 1994-cü ildə prezident Bill Klintonun dövründə yaradılıb. 1 iyun həm də valideynlərin övladlarına sadiqliyini nəzərə alaraq Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən “Qlobal Valideynlər Günü” elan edilib. Filippində ciddi şəkildə qeyd olunmasa da, dekabrın ilk bazar ertəsi hər il Valideynlər Günü elan edilir. ==Beynəlxalq== Birləşmiş Millətlər Təşkilatı "dünyadakı bütün valideynləri uşaqlarına fədakarlıqlarına və bu münasibətləri inkişaf etdirmək üçün ömür boyu göstərdikləri fədakarlıqlara görə tərifləmək üçün" 1 iyunu Qlobal Valideynlər Günü elan etdi. == Xarici keçidlər == * https://www.huffpost.com/entry/national-parents-day-celebrating-parent-power_b_3653347 919jh4vsi2m6gcstum4q4i62q55bbog 6557002 6556923 2022-07-31T19:02:41Z Nicat49 31470 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Beynəlxalq günlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki Valideynlər Günü Cənubi Koreyada mayın 8-də, ABŞ-da isə iyulun dördüncü bazar günü qeyd olunur. Cənubi Koreyada bu gün 1973-cü ildə əvvəllər mayın 8-də qeyd edilən və ictimai və özəl bayramları əhatə edən Analar Gününü əvəz etmək üçün təsis edilib. ABŞ günü 1994-cü ildə prezident Bill Klintonun dövründə yaradılıb. 1 iyun həm də valideynlərin övladlarına sadiqliyini nəzərə alaraq Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən “Qlobal Valideynlər Günü” elan edilib. Filippində ciddi şəkildə qeyd olunmasa da, dekabrın ilk bazar ertəsi hər il Valideynlər Günü elan edilir. ==Beynəlxalq== Birləşmiş Millətlər Təşkilatı "dünyadakı bütün valideynləri uşaqlarına fədakarlıqlarına və bu münasibətləri inkişaf etdirmək üçün ömür boyu göstərdikləri fədakarlıqlara görə tərifləmək üçün" 1 iyunu Qlobal Valideynlər Günü elan etdi. == Xarici keçidlər == * https://www.huffpost.com/entry/national-parents-day-celebrating-parent-power_b_3653347 [[Kateqoriya:Beynəlxalq günlər]] 354l8s64vxnwjb4tzwjnhydiuts6jb4 6557004 6557002 2022-07-31T19:02:46Z Nicat49 31470 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:ABŞ bayramları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki Valideynlər Günü Cənubi Koreyada mayın 8-də, ABŞ-da isə iyulun dördüncü bazar günü qeyd olunur. Cənubi Koreyada bu gün 1973-cü ildə əvvəllər mayın 8-də qeyd edilən və ictimai və özəl bayramları əhatə edən Analar Gününü əvəz etmək üçün təsis edilib. ABŞ günü 1994-cü ildə prezident Bill Klintonun dövründə yaradılıb. 1 iyun həm də valideynlərin övladlarına sadiqliyini nəzərə alaraq Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən “Qlobal Valideynlər Günü” elan edilib. Filippində ciddi şəkildə qeyd olunmasa da, dekabrın ilk bazar ertəsi hər il Valideynlər Günü elan edilir. ==Beynəlxalq== Birləşmiş Millətlər Təşkilatı "dünyadakı bütün valideynləri uşaqlarına fədakarlıqlarına və bu münasibətləri inkişaf etdirmək üçün ömür boyu göstərdikləri fədakarlıqlara görə tərifləmək üçün" 1 iyunu Qlobal Valideynlər Günü elan etdi. == Xarici keçidlər == * https://www.huffpost.com/entry/national-parents-day-celebrating-parent-power_b_3653347 [[Kateqoriya:Beynəlxalq günlər]] [[Kateqoriya:ABŞ bayramları]] fac6ay18zd3cpy0orwr3jda905qbf85 1 760109 6556934 2022-07-31T17:44:44Z Karabakh-AZ 238025 /* Herman Minkovski */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki == Herman Minkovski == Məqalənin adı Herman Minkovski olmalıdır. Bu məqalənin German Minkovski kimi adlandırılması tərcümə səhvidir. Alimin adı rus dilli ədəbiyyatlarda Герман Минковский (Qerman Minkovskiy) kimi verilir. Çünki rus əlifbasında "h" hərfi yoxdur. Bizdə bu hərf varsa, niyə ondan istifadə etməyək? Sadəcə mən bu dəqiqə bu adı dəyişə bilmirəm (Bu barədə köməklik etsəz pis olmaz. Çünki əvvəlcə yanlış adları dəyişə bilirdim. İndi nədənsə ad dəyişmə bölümü yoxa çıxıb). Vikipediyanın səlahiyyətli şəxslərindən xahiş edirəm ki, bu səhifənin adını dəyişsinlər. Əvvəlcədən təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Karabakh-AZ|Karabakh-AZ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Karabakh-AZ|müzakirə]]) 17:44, 31 iyul 2022 (UTC) jga0ppbop2sw5fgnsd1b3vk1ephgvv5 6557467 6556934 2022-08-01T06:12:28Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{müzakirə}} == Herman Minkovski == Məqalənin adı Herman Minkovski olmalıdır. Bu məqalənin German Minkovski kimi adlandırılması tərcümə səhvidir. Alimin adı rus dilli ədəbiyyatlarda Герман Минковский (Qerman Minkovskiy) kimi verilir. Çünki rus əlifbasında "h" hərfi yoxdur. Bizdə bu hərf varsa, niyə ondan istifadə etməyək? Sadəcə mən bu dəqiqə bu adı dəyişə bilmirəm (Bu barədə köməklik etsəz pis olmaz. Çünki əvvəlcə yanlış adları dəyişə bilirdim. İndi nədənsə ad dəyişmə bölümü yoxa çıxıb). Vikipediyanın səlahiyyətli şəxslərindən xahiş edirəm ki, bu səhifənin adını dəyişsinlər. Əvvəlcədən təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Karabakh-AZ|Karabakh-AZ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Karabakh-AZ|müzakirə]]) 17:44, 31 iyul 2022 (UTC) fiz2jhluyuf1u4niqzgbirn52yh6x80 6557471 6557467 2022-08-01T06:12:56Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Müzakirə:German Minkovski]] səhifəsinin adını [[Müzakirə:Herman Minkovski]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{müzakirə}} == Herman Minkovski == Məqalənin adı Herman Minkovski olmalıdır. Bu məqalənin German Minkovski kimi adlandırılması tərcümə səhvidir. Alimin adı rus dilli ədəbiyyatlarda Герман Минковский (Qerman Minkovskiy) kimi verilir. Çünki rus əlifbasında "h" hərfi yoxdur. Bizdə bu hərf varsa, niyə ondan istifadə etməyək? Sadəcə mən bu dəqiqə bu adı dəyişə bilmirəm (Bu barədə köməklik etsəz pis olmaz. Çünki əvvəlcə yanlış adları dəyişə bilirdim. İndi nədənsə ad dəyişmə bölümü yoxa çıxıb). Vikipediyanın səlahiyyətli şəxslərindən xahiş edirəm ki, bu səhifənin adını dəyişsinlər. Əvvəlcədən təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Karabakh-AZ|Karabakh-AZ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Karabakh-AZ|müzakirə]]) 17:44, 31 iyul 2022 (UTC) fiz2jhluyuf1u4niqzgbirn52yh6x80 0 760110 6556936 2022-07-31T17:57:21Z FaridK12 243006 Səhifə "{{Təşkilat |tam adı = Qoşulmama Hərəkatı Gənclər Təşkilatı |originalın dilindəki adı = {{Dil-en|NAM Youth Organization}} |şəkil = |növü = [[Beynəlxalq təşkilat|Beynəlxalq]] |yaranma tarixi = |qeydiyyat tarixi = [[29]][[iyul]] [[2022]] |dağılma tarixi = |dili =[[ingilis dili|ingilis]] |mərkəzi = B..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Təşkilat |tam adı = Qoşulmama Hərəkatı Gənclər Təşkilatı |originalın dilindəki adı = {{Dil-en|NAM Youth Organization}} |şəkil = |növü = [[Beynəlxalq təşkilat|Beynəlxalq]] |yaranma tarixi = |qeydiyyat tarixi = [[29]][[iyul]] [[2022]] |dağılma tarixi = |dili =[[ingilis dili|ingilis]] |mərkəzi = [[Bakı]] |qurucusu = |sədri = |üzvləri = |rəsmi saytı = }} Qoşulmama Hərəkatı Gənclər Təşkilatı [[Qoşulmama Hərəkatı]]na Üzv Dövlətlərin gənclər nümayəndələrinə cari çağırışlar haqqında fikir, baxış və perspektivlər mübadiləsi aparmaq və dövlətlərinin birgə cavabları vasitəsilə davamlı tərəqqiyə nail olmaq imkanı verməyə çalışır. ==Tarixi== Qoşulmama Hərəkatının üzvü olan ölkələrin gənclərini bir araya gətirən Qoşulmama Hərəkatının 61 illik tarixində ilk dəfə olaraq 25-29 iyul tarixlərində keçirilən Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Sammiti çərçivəsində Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Təşkilatı yaradılıb. Qoşulmama Hərəkatının yaradılması ilə bağlı “Şuşa Sazişi” adlı sənəd Şuşanın Qoşulmama Hərəkatının tarixində qeyd olunmasına xidmət edəcək.Şuşa Razılaşması (Şuşa sazişi) adlı sənədə əsasən, Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Təşkilatı 2021-ci il oktyabrın 4-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Qoşulmama Hərəkatının prezidenti qismində yaradılmış Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Şəbəkəsinin əsasında yaradılıb.Sammitin Şuşa sessiyası çərçivəsində daimi katibliyi Bakıda yerləşəcək Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Təşkilatının əsasnaməsi, təşkilatın loqosu və bayrağı təsdiq edilib. av970nxz7z0m0yq5wyzdrnpolho47bq 6556938 6556936 2022-07-31T17:58:29Z FaridK12 243006 wikitext text/x-wiki {{Təşkilat |tam adı = Qoşulmama Hərəkatı Gənclər Təşkilatı |originalın dilindəki adı = {{Dil-en|NAM Youth Organization}} |şəkil = |növü = [[Beynəlxalq təşkilat|Beynəlxalq]] |yaranma tarixi = |qeydiyyat tarixi = [[29]][[iyul]] [[2022]] |dağılma tarixi = |dili =[[ingilis dili|ingilis]] |mərkəzi = [[Bakı]] |qurucusu = |sədri = |üzvləri = |rəsmi saytı = }} Qoşulmama Hərəkatı Gənclər Təşkilatı [[Qoşulmama Hərəkatı]]na Üzv Dövlətlərin gənclər nümayəndələrinə cari çağırışlar haqqında fikir, baxış və perspektivlər mübadiləsi aparmaq və dövlətlərinin birgə cavabları vasitəsilə davamlı tərəqqiyə nail olmaq imkanı verməyə çalışır. ==Tarixi== Qoşulmama Hərəkatının üzvü olan ölkələrin gənclərini bir araya gətirən Qoşulmama Hərəkatının 61 illik tarixində ilk dəfə olaraq 25-29 iyul tarixlərində keçirilən Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Sammiti çərçivəsində Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Təşkilatı yaradılıb. Qoşulmama Hərəkatının yaradılması ilə bağlı “Şuşa Sazişi” adlı sənəd Şuşanın Qoşulmama Hərəkatının tarixində qeyd olunmasına xidmət edəcək.Şuşa Razılaşması (Şuşa sazişi) adlı sənədə əsasən, Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Təşkilatı 2021-ci il oktyabrın 4-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Qoşulmama Hərəkatının prezidenti qismində yaradılmış Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Şəbəkəsinin əsasında yaradılıb.Sammitin Şuşa sessiyası çərçivəsində daimi katibliyi Bakıda yerləşəcək Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Təşkilatının əsasnaməsi, təşkilatın loqosu və bayrağı təsdiq edilib. ==İstinadlar== *https://report.az/en/foreign-politics/nam-youth-organization-established-in-shusha/ 25q21anf1ma9qotluy3nsgljqr5vewf 0 760112 6556945 2022-07-31T18:09:14Z FaridK12 243006 Səhifə "Gənclərin Səsi dünyanın hər yerindən olan uşaqlara məlumat və fikir mübadiləsi aparmağa kömək etmək üçün UNICEF tərəfindən yaradılmış təşkilatdır. Gənclərin Səsi 1995-ci ildə Sosial İnkişaf üzrə Ümumdünya Sammitində 81 ölkədəki uşaqların mesajlarını dünya liderlərinə çatdırmaq üçün yaradılıb. 1997-ci ildə gənclərə uşaq hüquqları və inkişaf məsələlərini müzakirə etmək imkanı vermək..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Gənclərin Səsi dünyanın hər yerindən olan uşaqlara məlumat və fikir mübadiləsi aparmağa kömək etmək üçün UNICEF tərəfindən yaradılmış təşkilatdır. Gənclərin Səsi 1995-ci ildə Sosial İnkişaf üzrə Ümumdünya Sammitində 81 ölkədəki uşaqların mesajlarını dünya liderlərinə çatdırmaq üçün yaradılıb. 1997-ci ildə gənclərə uşaq hüquqları və inkişaf məsələlərini müzakirə etmək imkanı vermək üçün “Gənclərin Səsi” rəsmi müzakirə lövhələri (“Görüş yeri” adlanır) yaradılmışdır. Müxtəlif insanların iştirakına imkan yaratmaq üçün ingilis, fransız və ispan dillərində paralel forumlar yaradılmışdır. Eyni zamanda testlər, oyunlar və foto gündəliklər vasitəsilə gənclərə uşaq hüquqları ilə bağlı dəqiq və əlçatan məlumatların çatdırılması üçün “Öyrənmə məkanı” yaradılıb. Müəllimlərə və digər gənc liderlərə fikir mübadiləsi aparmaq və Gəncliyin Səslərindən öyrənmə vasitəsi kimi istifadə etmək yollarını tapmaq üçün forum kimi “Müəllim yeri” də yaradılmışdır. 2002-ci ildə "Gənclərin səsləri" tamamilə yenidən işlənmişdir. Dünyanın hər yerindən olan sayt istifadəçiləri ilə mümkün dəyişiklikləri müzakirə etdikdən sonra administratorlar veb-saytı üç bölmədə yenidən təşkil etdilər: “Kəşf et”, “Speak Up” və “Take action”. "Gənclərin Səsi" öz internet səhifəsindən əlavə, iki ayda bir "Gənclər Nə Deyir" adlı xəbər bülleteni də dərc edir. 2005-ci ildə Gənclərin Səsi dünyanın hər yerindən ərəb dilli gəncləri hüquqlar haqqında müzakirələrə cəlb etmək üçün ərəb güzgü saytını əlavə etdi. 2006-cı ildə Gənclərin Səsi HİV və QİÇS haqqında ilk suahili dilində veb-oyunu başlatdı. Voices of Youth-un missiyası “bütün uşaqları və yeniyetmələri, o cümlədən əlçatmaq çətin olanları, insan hüquqları və sosial dəyişikliklərlə bağlı məsələləri araşdıra, müzakirə edə və əməkdaşlıq edə biləcəkləri təhlükəsiz və dəstəkləyici qlobal kiberməkanla təmin etməkdir. həmyaşıdları və qlobal miqyasda qərar qəbul edənlər. fəal və konkret iştirak yolu ilə onların şüurunu, liderliyini, icma quruculuğunu və tənqidi düşünmə bacarıqlarını inkişaf etdirmək. ==Xarici keçidlər== *https://www.voicesofyouth.org/ 15coxo6r6n9bzvre1czg5nkt89kejlq 0 760113 6556950 2022-07-31T18:24:29Z FaridK12 243006 Səhifə "Avroskeptisizm və ya Aİ-skeptisizm kimi də yazılan avroskeptisizm Avropa İttifaqı (AB) və Avropa inteqrasiyası ilə bağlı tənqidləri ehtiva edən siyasi mövqedir. Bu, müəyyən Aİ təsisatlarına və siyasətlərinə qarşı çıxan və islahat axtaranlardan (Avrorealizm, Avrotənqidi və ya yumşaq Avroseptisizm) Aİ üzvlüyünə qarşı çıxan və Aİ-ni islah oluna bilməyən (AB əleyhinə, Aİ əleyhinə və ya sərt Avroseptisizm)..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Avroskeptisizm və ya Aİ-skeptisizm kimi də yazılan avroskeptisizm Avropa İttifaqı (AB) və Avropa inteqrasiyası ilə bağlı tənqidləri ehtiva edən siyasi mövqedir. Bu, müəyyən Aİ təsisatlarına və siyasətlərinə qarşı çıxan və islahat axtaranlardan (Avrorealizm, Avrotənqidi və ya yumşaq Avroseptisizm) Aİ üzvlüyünə qarşı çıxan və Aİ-ni islah oluna bilməyən (AB əleyhinə, Aİ əleyhinə və ya sərt Avroseptisizm) hesab edənlərə qədər dəyişir. Avroseptizmin əksi avropapərəstlik və ya Avropa birliyi kimi tanınır. Avroskeptisizmin əsas səbəbləri inteqrasiyanın milli suverenliyi və milli dövləti zəiflətməsi, Aİ-nin elitist olması və demokratik legitimliyin və şəffaflığın olmaması, həddən artıq bürokratik və israfçı olmasıdır. yüksək səviyyəli immiqrasiyanı təşviq edir və ya fəhlə sinfi hesabına böyük biznes elitasına xidmət edən qənaət siyasətinə cavabdeh olan və özəlləşdirməni təşviq edən neoliberal təşkilatdır. Avroskeptisizm həm solda, həm də sağda siyasi spektrin müxtəlif qruplarında müşahidə edilir və çox vaxt populist partiyalarda rast gəlinir. Eyni səbəblərə görə AB-ni tənqid edərkən, solçu avroskeptik populistlər daha çox Avropa borc böhranı və Transatlantik Ticarət və İnvestisiya Tərəfdaşlığı kimi iqtisadi məsələlərə diqqət yetirirlər, Avroskeptik sağ -qanad populistlər Avropa miqrant böhranına diqqət yetirirlər.O, daha çox millətçilik və immiqrasiya kimi məsələlərə diqqət yetirir. 2000-ci illərdən bəri radikal sağ partiyaların artması avroskeptisizmin artması ilə güclü şəkildə bağlıdır. ==Terminologiya== Mübahisə etmək olar ki, Avroskeptik düşüncənin bir neçə fərqli növü var ki, onlar öz tərəfdarlarının Aİ-yə üzv dövlətlər arasında inteqrasiyanı rədd etmə dərəcələri və bunun səbəbləri ilə fərqlənirlər. Aleks Szczerbiak və Paul Taggart onlardan ikisini sərt və yumşaq avroskeptisizm olaraq təyin etdilər. Eyni zamanda, bəzi alimlər fərz edilən sərt və yumşaq avroskeptisizm arasında aydın sərhəd olmadığını söylədilər. Cas Mudde və Petr Kopecky bildirdilər ki, əgər sərhəd bir tərəfin qarşı çıxdığı siyasətlərin sayıdırsa və hansı siyasətlərdirsə, o zaman sual yaranır ki, bir tərəf onlardan nə qədərinə qarşı çıxmalı və hansılara yumşaq bir şəkildə Avroskeptik deyil, sərt təzyiq göstərəcək. ===Sərt Avropa Skeptizmi=== "SSRİ" bayrağı, AB-ni SSRİ ilə müqayisə etmək istəyən ağır qanadlı avroskeptiklər arasında ümumi məcazi[32] Taggart və Szczerbiak'a görə, şiddətli Avroskeptisizm və ya Aİ əleyhinə "Aİ və Avropa inteqrasiyasına prinsipial müxalifətdir və buna görə də Aİ və digər ölkələrə qarşı prinsipial müxalifətdir. ölkələrinin üzvlükdən çıxmalı olduğunu düşünənlər və ya Avropa Parlamentində Brexit Partiyası və Böyük Britaniya Müstəqillik Partiyası (UKIP) kimi partiyalar tərəfindən təmsil olunan Azadlıqlar və Birbaşa Demokratiya Avropası qrupu şiddətli Avroskeptisizm nümayiş etdirir. . Qərbi Avropada Aİ üzv dövlətlərində şiddətli Avroskeptisizm indi bir çox anti-qurum əleyhinə partiyaların xüsusiyyətidir ===Yumşaq avroskeptisizm=== Çex Vətəndaş Demokratik Partiyası və Avropa Parlamentindəki sol partiyalar kimi sağ mərkəzçi partiyaların yaratdığı Avropa Mühafizəkarlar və İslahatçılar qrupunun ittifaqı olan Avropa Birləşmiş Sol-Skandinaviya Yaşıl Solu yumşaq avroskeptisizm nümayiş etdirir. Buraya bir növ Aİ-nin mövcudluğu və üzvlüyünə dəstək, lakin müəyyən Aİ siyasətlərinə qarşı çıxmaq və ya Taggart və Szczerbiak-ın sözləri ilə desək, “Avropa inteqrasiyasına və ya Aİ üzvlüyünə heç bir prinsipial etirazın olmadığı, lakin birində (yaxud) narahatlıqlar daxildir. bir neçə) siyasət sahələri." Bu, Aİ-yə qarşı səriştəli müxalifətin ifadə edilməsinə gətirib çıxardığı hissini əks etdirir və ya "milli maraqların" hazırda Aİ-nin trayektoriyası ilə ziddiyyət təşkil edir. Avropa Mühafizəkarlar və İslahatçılar Qrupu avroskeptisizm və ya yumşaq avroskeptisizm təriflərindən istifadə etmir, əksinə öz mövqeyini Avropa realizmi kimi müəyyənləşdirir; bu fərq Leruth tərəfindən Avroskeptisizm termininin "Avropanın parçalanması" ilə əlaqələndirilməsini nəzərə alsaq, "kifayət qədər incə, lakin diqqətdən kənarda qalmamalı" kimi təsvir edilmişdir. Leruth Avrorealizmi “qərarların qəbulu prosesində milli parlamentlərin rolunu genişləndirmək üçün mövcud institusional çərçivədə islahatlar aparmağa çalışan subsidiarlıq prinsipinin üstünlük təşkil etdiyi Avropa inteqrasiyasının praqmatik, anti-federalist və çevik baxışı” kimi müəyyən edir. Stivenə görə, "Avrorealizm hər şeydən əvvəl bir növ Avroskeptisizmdən çox mühafizəkarlığın bir formasıdır, baxmayaraq ki, bəzi ECR üzvü partiyalarda "yumşaq" avroseptik meyllərə malikdir." ===Anti-Avropaçılıq=== Bəzi üst-üstə düşsə də, avroskeptisizm və anti-Avropa fərqlidir. Avroskeptisizm Avropa İttifaqına (Aİ) və Avropa inteqrasiyasına qarşı tənqiddir. Anti-Avropa hissləri və siyasətləri anti-Avropadır. Məsələn, Amerika Birləşmiş Ştatlarında Amerikanın müstəsnalığı uzun müddətdir ki, Avropa ölkələrindəki rifah dövlətinin ölçüsü kimi Avropanın daxili siyasətinin və xarici siyasətin tənqidinə səbəb olmuşdur. ==İstinadlar== * {{cite book |editor1=Robert Harmsen |editor2=Menno Spiering |title=Euroscepticism: Party Politics, National Identity and European Integration |url=https://books.google.com/books?id=q7y5W8svwh0C |year=2004 |publisher=Rodopi |isbn=9042019468}} * {{cite book|author1=Aleks Szczerbiak|author2=Paul Taggart|title=Opposing Europe?: The Comparative Party Politics of Euroscepticism|url=https://books.google.com/books?id=BruGwnDp0YsC|volume=1: Case Studies and Country Surveys|year=2008|publisher=Oxford University Press, Oxford|isbn=978-0191531620}} * {{cite book|author=Florian Hartleb|title=A Thorn in the Side of European Elites: The New Euroscepticism|url=https://books.google.com/books?id=XLG_CQAAQBAJ|year=2015|publisher=Wilfried Martens Centre for European Studies|isbn=978-2930632094}} * {{cite book|author=Luis Martin-Estudillo|title=The Rise of Euroskepticism: Europe and Its Critics in Spanish Culture|url=https://works.bepress.com/luis_martin-estudillo/15/|year=2018|publisher=Vanderbilt University Press|isbn=978-0826521941}} ctvvpftj75as5gewgkh4ad42q13n8se 0 760114 6556960 2022-07-31T18:32:45Z FaridK12 243006 Səhifə "Anti-federalizm 18-ci əsrin sonlarında ortaya çıxan və daha güclü ABŞ federal hökumətinin qurulmasına qarşı çıxan və daha sonra 1787-ci il Konstitusiyasının ratifikasiyasına qarşı çıxan siyasi hərəkat idi. Konfederasiya və Daimi Birlik Maddələri adlanan əvvəlki konstitusiya əyalət hökumətlərinə daha çox səlahiyyətlər verirdi. Virciniyadan olan Patrik Henrinin başçılıq etdiyi anti-federalistlər, digər məsəl..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Anti-federalizm 18-ci əsrin sonlarında ortaya çıxan və daha güclü ABŞ federal hökumətinin qurulmasına qarşı çıxan və daha sonra 1787-ci il Konstitusiyasının ratifikasiyasına qarşı çıxan siyasi hərəkat idi. Konfederasiya və Daimi Birlik Maddələri adlanan əvvəlki konstitusiya əyalət hökumətlərinə daha çox səlahiyyətlər verirdi. Virciniyadan olan Patrik Henrinin başçılıq etdiyi anti-federalistlər, digər məsələlərlə yanaşı, o zamanlar yenilik olan prezident ofisinin monarxiyaya çevrilə biləcəyindən narahat idilər. Konstitusiya ratifikasiya edilib və Konfederasiya Maddələrini əvəz etsə də, anti-federalist təsir Bill Hüquqlarının qəbuluna kömək etdi. ==Tarix== Amerika İnqilabı zamanı və dərhal sonra, federal termini müstəmləkə ittifaqını və Konfederasiya Maddələrinə əsasən qurulan hökuməti dəstəkləyən hər hansı bir şəxsə tətbiq edildi. Müharibədən sonra Maddələrə əsasən milli hökumətin çox zəif olduğunu hiss edən qrup Federalist adını mənimsədi. Tarixçi Cekson Turner Main yazırdı: “Onlar üçün “federal prinsiplər” adamı “federal tədbirləri” təsdiqlədi, yəni Konfederasiya Konqresinin çəkisini və nüfuzunu artıran və ya təsirini genişləndirən tədbirlər”. Federalistlər Məqalələrə düzəlişlər etmək üçün hərəkət etdikdə, nəticədə Konstitusiya Konvensiyasına səbəb oldular, anti-federalist termini ilə etirazlarını bildirdilər. Doğrudur, ya yox, bu termin həm Konqresə müxalifəti, həm də qeyri-vətənpərvər motivləri nəzərdə tuturdu. Anti-federalistlər əsl Federalist olduqlarını iddia edərək bu termini rədd etdilər. Onlar həm yazışmalarında, həm də yerli qruplarında bu termini tutmağa çalışırdılar. Məsələn, anonim bir anti-federalist ictimai yazışmalarını "Federal Fermer" olaraq imzaladı və Konstitusiyaya qarşı çıxan Nyu York komitəsi "Federal Respublika Komitəsi" adlandırıldı. Lakin federalistlər üstün oldular və Anti-federalist adı əbədi olaraq qaldı. ==İstinadlar== * {{cite book| author=Lim, Elvin| year=2014| title=The Lovers' Quarrel: The Two Foundings & American Political Development| publisher=Oxford University Press| isbn=978-0-1998-1218-9}} * {{cite book| first=Akhil Reed| last=Amar| author-link=Akhil Amar| year=2005| title=America's Constitution: A Biography| chapter=In the Beginning| publisher=[[Random House]]| location=[[New York City|New York]]| isbn=1-4000-6262-4| url=https://archive.org/details/americasconstitu00amar_0}} * {{cite book| author=Cornell, Saul| year=1999| title=The Other Founders: Anti-Federalism and the Dissenting Tradition in America, 1788–1828| publisher=The University of North Carolina Press| isbn=0-8078-4786-0}} * {{cite book | author=Harding, S. B.| year=1896| title=Contest over the Ratification of the Federal Constitution in … Massachusetts| publisher=Harvard University Studies }} * {{cite book | author=Libby, O.G.| year=1894| title=Geographical Distribution of the Vote … on the Federal Constitution, 1787–1788| publisher=University of Wisconsin }} * {{cite book | author= Rutland, Robert Allen| year=1966| title= The Ordeal of the Constitution: The Antifederalists and the Ratification Struggle of 1787-1788.| url= https://archive.org/details/ordealofconstitu0000rutl| url-access= registration| publisher=Norman: University of Oklahoma Press}} * {{cite book| author=Storing, Herbert J.| year=1981| title=What the Anti-Federalists Were For: The Political Thought of the Opponents of the Constitution| publisher=University of Chicago Press| isbn=0-226-77574-7| url=https://archive.org/details/whatantifederali00stor}} iw3gds0z9mop0pl92q7mgrqz8kf2urk 0 760115 6556967 2022-07-31T18:39:11Z FaridK12 243006 Səhifə "Yeni Federalizm, səlahiyyətlərin verilməsini və ya müəyyən səlahiyyətlərin Amerika Birləşmiş Ştatlarının federal hökumətindən ştatlara qaytarılmasını nəzərdə tutan siyasi fəlsəfədir. Yeni Federalizmin əsas məqsədi, Federalizmin XVIII əsr siyasi fəlsəfəsindən fərqli olaraq, prezident Franklin Ruzveltin Yeni Müqaviləsi nəticəsində federal hökumətə itirdikləri muxtariyyət və hakimiyyətin bir hissəsini şta..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Yeni Federalizm, səlahiyyətlərin verilməsini və ya müəyyən səlahiyyətlərin Amerika Birləşmiş Ştatlarının federal hökumətindən ştatlara qaytarılmasını nəzərdə tutan siyasi fəlsəfədir. Yeni Federalizmin əsas məqsədi, Federalizmin XVIII əsr siyasi fəlsəfəsindən fərqli olaraq, prezident Franklin Ruzveltin Yeni Müqaviləsi nəticəsində federal hökumətə itirdikləri muxtariyyət və hakimiyyətin bir hissəsini ştatlara qaytarmaqdır. Yeni Federalizm ideyalarının bir çoxu Riçard Niksonla ortaya çıxdı. Bir siyasət mövzusu olaraq, Yeni Federalizm adətən federal hökumətin sosial problemi həll etmək üçün dövlətlərə blok qrantlar verməsini əhatə edir. Federal hökumət daha sonra nəticələrə nəzarət edir, lakin proqramların necə həyata keçirilməsi ilə bağlı ştatlara geniş ixtiyar verir. Bu yanaşmanın tərəfdarları bəzən Louis Brandeisin New State Ice Co. v. Onlar Liebmann işində fərqli rəydən bir sitata istinad edirlər: Vətəndaşları istəsələr, vahid bir cəsur dövlətin laboratoriya kimi fəaliyyət göstərə bilməsi və ölkənin qalan hissəsi üçün risk yaratmadan yeni sosial-iqtisadi eksperimentlər apara bilməsi federal sistemin sevindirici hadisələrindən biridir. ==Istinadlar== * {{Cite book |last=Gerston |first=Larry N. |title=American Federalism: A Concise Introduction |publisher=Routledge |year=2007 |isbn=978-0765616715}} * {{Cite web|last=Katz|first=Bruce|date=August 11, 2014|title=Nixon's New Federalism 45 Years Later|url=https://www.brookings.edu/blog/the-avenue/2014/08/11/nixons-new-federalism-45-years-later/|url-status=live|access-date=August 29, 2021|publisher=[[Brookings Institution]]|language=en-US}} * {{Cite book |last=O'Connor |first=Karen |author-link=Karen O'Connor (professor) |title=American Government: Continuity and Changes |last2=Sabato |first2=Larry J. |author-link2=Larry Sabato |publisher=Pearson Longman |year=2008 |isbn=978-0321097125 |location=New York}} 52e3n6oarq9rbnq1cx1qpjexl623lv2 14 760117 6556972 2022-07-31T18:43:31Z Dr.Wiki54 88744 Səhifə "[[Kateqoriya:Azərbaycan bələdiyyələrinin üzvləri]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Azərbaycan bələdiyyələrinin üzvləri]] 8wcbjxjywsifzfw64lss2n76hxd2u6a 0 760118 6556975 2022-07-31T18:45:43Z FaridK12 243006 Səhifə "Kommunitarizm fərd və cəmiyyət arasındakı əlaqəni vurğulayan bir fəlsəfədir. Onun əsas fəlsəfəsi insanın sosial şəxsiyyətinin və şəxsiyyətinin fərdiliyə daha az əhəmiyyət verilməklə, əsasən icma münasibətləri ilə formalaşdığına inanmağa əsaslanır. İcma bir ailə olsa da, kommunitarizm çox vaxt daha geniş, fəlsəfi mənada müəyyən bir yerdəki (coğrafi yer) insanlar icması və ya maraq və ya tarixi pay..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Kommunitarizm fərd və cəmiyyət arasındakı əlaqəni vurğulayan bir fəlsəfədir. Onun əsas fəlsəfəsi insanın sosial şəxsiyyətinin və şəxsiyyətinin fərdiliyə daha az əhəmiyyət verilməklə, əsasən icma münasibətləri ilə formalaşdığına inanmağa əsaslanır. İcma bir ailə olsa da, kommunitarizm çox vaxt daha geniş, fəlsəfi mənada müəyyən bir yerdəki (coğrafi yer) insanlar icması və ya maraq və ya tarixi paylaşan icma arasında qarşılıqlı təsirlər toplusu kimi başa düşülür. Kommunitarizm ümumiyyətlə ifrat fərdiyyətçiliyə qarşı çıxır və ümumi cəmiyyətin sabitliyinə üstünlük verməyən ifrat laissez-faire siyasətini rədd edir. ==Mənşəyi== Kommunitar termini yalnız XIX əsrin ortalarında ortaya çıxsa da, kommunitar xarakter daşıyan ideyalar daha əvvəl meydana çıxmışdır. Bu fikirlərə bəzi klassik sosialist doktrinalarında (məsələn, erkən kommuna və işçi həmrəyliyi haqqında yazılar) və daha sonra Əhdi-Cədiddə rast gəlinir. Kommunitarizm erkən monastizmə gedib çıxır. Bəzi erkən sosioloqların işində güclü kommunal elementlər var idi, məsələn, Ferdinand Tönniesin Gemeinschaft (zalım, lakin tərbiyəvi icmalar) və Gesellschaft (azadedici, lakin şəxsiyyətsiz cəmiyyətlər) müqayisəsi və Emile Durkheimin sosial dəyərlərin və münasibətlərin inteqrativ rolu ilə bağlı narahatlıqları. fərd və cəmiyyət arasında. Hər iki müəllif azadlığını əldə etmiş, lakin sosial əlaqələrini itirmiş atomlaşmış fərdlərdən ibarət müasir cəmiyyətlərdə anomiya (normativlik) və yadlaşma təhlükələri barədə xəbərdarlıq edirdi. 1960-cı illərdən başlayaraq müasir sosioloqlar ABŞ-da kütləvi cəmiyyətin yüksəlişini və sosial əlaqələrin və ənənəvi dəyərlərə və nüfuza hörmətin tənəzzülünü gördülər. Bu məsələləri gündəmə gətirənlər arasında Robert Nisbet (Hakimiyyətin Alatoranlığı),Robert N. Bellah Ürəyin Vərdişləri və Alan Ehrenhalt (İtirilmiş Şəhər: Amerikada İcmanın Unudulmuş Fəzilətləri) var. Robert Putnam "Tək Bowling" (2000) adlı kitabında "sosial kapitalın" azalmasını sənədləşdirdi və müxtəlif sosial qruplar arasında bağlılıq bağlarının formalaşdığı "sosial kapitalın körpüsünün" əhəmiyyətini vurğuladı. 20-ci əsrdə kommunitarizm Doroti Day və Katolik İşçi hərəkatı tərəfindən bir fəlsəfə kimi formalaşmağa başladı. İlkin məqalədə Katolik İşçi Hərəkatı Məsihin Mistik Bədəni dogmasını hərəkatın kommunitarizminin əsası kimi izah etdi. Oxşar şəkildə kommunalizm Emmanuel Mounier-in şəxsi fəlsəfəsi ilə əlaqələndirilir. ==Istinadlar== * [[Amitai Etzioni]], 1996, ''The New Golden Rule'', Basic Books {{ISBN|0465049990}}. * [[Charles Taylor (philosopher)|Charles Taylor]], 1992, ''Sources of the Self'', Cambridge: Harvard University Press {{ISBN|0674824261}}. * [[Daniel Bell]], 2000, ''East Meets West'', Princeton: Princeton University Press {{ISBN|0691005087}}. * [[David L. Kirp]], 2001, ''Almost Home: America's Love-Hate Relationship with Community'', Princeton University Press {{ISBN|0691095175}}. * [[Gad Barzilai]], 2003, ''Communities and Law: Politics and Cultures of Legal Identities'', Ann Arbor: University of Michigan Press {{ISBN|978-0-472-03079-8}}. * Judith Harris & Donald Alexander, 1991, "Beyond capitalism and socialism: The communitarian alternative." ''Environments'', 21(2), 29–37. Retrieved from: [[hdl:10613/2733|http://hdl.handle.net/10613/2733]]. * [[Michael J. Sandel]], 1998, ''Liberalism and the Limits of Justice'', Cambridge: Cambridge University Press {{ISBN|0521567416}}. * Sterling Harwood, 1996, ''Against MacIntyre's Relativistic Communitarianism'', in Sterling Harwood, ed., Business as Ethical and Business as Usual, Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company), Chapter 3, {{ISBN|0-534-54251-4}} and {{ISBN|978-0-534-54251-1}}. kplurhvotev42s13a2c6fu5kawbbfh3 0 760119 6556978 2022-07-31T18:49:34Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "{{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1989|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) <br>{{start date|1995|}} (Rəsmi) - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[Fransa]] |tabeçilik = [[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1989|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) <br>{{start date|1995|}} (Rəsmi) - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[Fransa]] |tabeçilik = [[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Tünd göy, ağ, qızılı <br >{{color box|#000080}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#FFD700}} |təchizatı = [[Socata TB 30 Epsilon]] }} '''Qızıl Patron''' ({{dil-fr|Cartouche Doré}}) Fransa Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. 1989-cu ildə qurulmuşdur. Fransa Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus yeganə pərli təyyarələr idarə edən aerobatika komandasıdır. Yalnız bir aviaşou nəzərdə tutan komanda insanlarda xoş təəssürat yarandığını görüb, uçuşlara davam etdi. Əvvəlcə komanda qeyri-rəsmi idi və ildə 12 aviaşou həyata keçirirdi.<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> 1994-cü ildə [[Neptun əməliyyatı|Neptun əməliyyatının]] ildönümündə komanda 2012-ci ilə qədər istifadə olunan ağ, mavi və sarı rəngli dizaynını təqdim etdi. 1995-ci ildə komanda rəsmiləşdi və Fransa Hərbi Hava Qüvvələrinin bir qolu oldu. 1996-cı il 20 snetyabr tarixində komanda 100-cü ictimai uçuşunu həyata keçirdi. 2012-ci ildə təyyarlər tünd göy, ağ və qızılı rənglərdən ibarət yeni dizayn aldı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} gy5d2xm6f7996wk9z84tim3qkuchxmv 6556981 6556978 2022-07-31T18:51:00Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1989|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) <br>{{start date|1995|}} (Rəsmi) - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[Fransa]] |tabeçilik = [[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Tünd göy, ağ, qızılı <br >{{color box|#000080}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#FFD700}} |təchizatı = [[Socata TB 30 Epsilon]] }} '''Qızıl Patron''' ({{dil-fr|Cartouche Doré}}) Fransa Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. 1989-cu ildə qurulmuşdur. Fransa Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus yeganə pərli təyyarələr idarə edən aerobatika komandasıdır. Yalnız bir aviaşou nəzərdə tutan komanda insanlarda xoş təəssürat yarandığını görüb, uçuşlara davam etdi. Əvvəlcə komanda qeyri-rəsmi idi və ildə 12 aviaşou həyata keçirirdi.<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i77/Cartouche-Dore-History.html</ref> 1994-cü ildə [[Neptun əməliyyatı|Neptun əməliyyatının]] ildönümündə komanda 2012-ci ilə qədər istifadə olunan ağ, mavi və sarı rəngli dizaynını təqdim etdi. 1995-ci ildə komanda rəsmiləşdi və Fransa Hərbi Hava Qüvvələrinin bir qolu oldu. 1996-cı il 20 snetyabr tarixində komanda 100-cü ictimai uçuşunu həyata keçirdi. 2012-ci ildə təyyarlər tünd göy, ağ və qızılı rənglərdən ibarət yeni dizayn aldı.<ref>http://cartouchedore.free.fr/Site_Sophie/perso.wanadoo.fr/cartouchedore/historique.html</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 3055b698od1nurphv1dp560297cfbpr 0 760121 6556985 2022-07-31T18:53:56Z FaridK12 243006 Səhifə "Libertar mühafizəkarlıq mühafizəkar libertar və mühafizəkarlıq olaraq da adlandırılır, mühafizəkarlığı və libertarizmi birləşdirən siyasi fəlsəfədir, mühafizəkarlığın libertar qanadını təmsil edir və əksinə. Libertar mühafizəkarlıq, laissez-faire klassik liberalizmi əks etdirərək, mümkün olan ən böyük iqtisadi azadlığı və sosial həyatın mümkün olan ən az dövlət tənzimlənməsini müdafiə edir, l..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Libertar mühafizəkarlıq mühafizəkar libertar və mühafizəkarlıq olaraq da adlandırılır, mühafizəkarlığı və libertarizmi birləşdirən siyasi fəlsəfədir, mühafizəkarlığın libertar qanadını təmsil edir və əksinə. Libertar mühafizəkarlıq, laissez-faire klassik liberalizmi əks etdirərək, mümkün olan ən böyük iqtisadi azadlığı və sosial həyatın mümkün olan ən az dövlət tənzimlənməsini müdafiə edir, lakin bunu hakimiyyət, əxlaq və vəzifəni vurğulayan daha sosial mühafizəkar fəlsəfəyə olan inamla birləşdirir. ABŞ-da ortaya çıxan libertar mühafizəkarlıq azadlığı prioritetləşdirir, söz azadlığını, seçim azadlığını və azad bazar kapitalizmini təşviq edir və mühafizəkar məqsədlərə çatmaq üçün liberal sosial mühəndisliyi rədd edir. ==Tarix== 1950-ci illərdə Milli İcmalın aparıcı müəlliflərindən biri olan Frank Meyer libertarizm və mühafizəkarlığın birləşməsini füzionizm adlandırdı. 1975-ci ildə Reason-a verdiyi müsahibədə Kaliforniya Qubernatoru Ronald Reyqan libertarlara müraciət edərək bildirdi ki, o, “mühafizəkarlığın ürəyinin və ruhunun libertarizm olduğuna inanır”. Ron Paul ölkədə Reyqanın prezidentlik kampaniyasına dəstək verən ilk seçilmiş məmurlardan biri olub və 1976 və 1980-ci illərdə Reyqan üçün fəal şəkildə kampaniya aparıb. Bununla belə, Ron Paul 1980-ci ildə Reyqanın seçilməsindən sonra Reyqan administrasiyasının siyasətindən tez məyus oldu və sonra xatırladı ki, 1981-ci ildə o, Reyqanın büdcə təkliflərinin əleyhinə səs verən yeganə respublikaçı idi "1977" 1981-ci ildə , Cimmi Karter 38 milyard dollarlıq kəsirli büdcə təklif etdi və Nümayəndələr Palatasındakı bütün respublikaçılar bunun əleyhinə səs verdilər. Onlar nağıl diyarında yaşayırdılar. Ron Pol Nümayəndələr Palatasından istefa verməyə və 1984-cü ildə Senata namizəd olmağa hazırlaşarkən, çıxışında hər iki böyük partiyanın siyasi mədəniyyətindən iyrəndiyini ifadə edərək, nəhayət, Reyqana dəstək verdiyi üçün liberal dostlarından üzr istədi. Müxtəlif vaxtlarda həm Libertar, həm də Respublikaçı partiyaların üzvü olmasına baxmayaraq, Ron Paul həmişə özünün mahiyyətcə liberter olduğunu bəyan etmişdir. ==Istinadlar== * {{cite book|last=Heywood|first=Andrew|year=2015|title=Key Concepts in Politics and International Relations: Palgrave Key Concepts|location=London, England|publisher=Macmillan International Higher Education|isbn=978-1-1374-9477-1}} * {{cite book|last=Johnston|first=Larry|year=2007|title=Politics: An Introduction to the Modern Democratic State|location=Toronto, Ontario|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-0040-9|url-access=registration|url=https://archive.org/details/politicsintroduc0000john}} * Ashford, Nigel; Davies, Stephen (2012). ''A Dictionary of Conservative and Libertarian Thought (Routledge Revivals)''. London: Routledge. {{ISBN|9781136708336}}. * Blanchette, Jude (October 27, 2004). [http://archive.lewrockwell.com/orig5/blanchette1.html "What Libertarians and Conservatives Say About Each Other: An Annotated Bibliography"]. LewRockwell.com. Retrieved September 23, 2020. * Hoppe, Hans-Hermann (2014). [https://mises.org/library/realistic-libertarianism "A Realistic Libertarianism is Right (Conservative) Libertarianism"]. Mises Institute. Retrieved September 23, 2020. * Rothbard, Murray (1981). [http://archive.lewrockwell.com/rothbard/rothbard48.html "Frank S. Meyer: The Fusionist as Libertarian Manqué"]. ''Modern Age''. Retrieved September 23, 2020 – via LewRockwell.com. eg4nyr24psvgezvpv832smwqfop4vha 6557966 6556985 2022-08-01T11:45:53Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki '''Libertar mühafizəkarlıq''' – [[Mühafizəkarlıq|mühafizəkarlığ]]ı və libertarizmi birləşdirən siyasi fəlsəfə. Mühafizəkarlığın libertar qanadını təmsil edir və əksinə. Libertar mühafizəkarlıq, laissez-faire klassik liberalizmi əks etdirərək, mümkün olan ən böyük iqtisadi azadlığı və sosial həyatın mümkün olan ən az dövlət tənzimlənməsini müdafiə edir, lakin bunu hakimiyyət, əxlaq və vəzifəni vurğulayan daha sosial mühafizəkar fəlsəfəyə olan inamla birləşdirir. ABŞ-da ortaya çıxan libertar mühafizəkarlıq azadlığı prioritetləşdirir, söz azadlığını, seçim azadlığını və azad bazar kapitalizmini təşviq edir və mühafizəkar məqsədlərə çatmaq üçün liberal sosial mühəndisliyi rədd edir. == Tarix == 1950-ci illərdə Milli İcmalın aparıcı müəlliflərindən biri olan Frank Meyer libertarizm və mühafizəkarlığın birləşməsini füzionizm adlandırdı. 1975-ci ildə Reason-a verdiyi müsahibədə Kaliforniya Qubernatoru Ronald Reyqan libertarlara müraciət edərək bildirdi ki, o, "mühafizəkarlığın ürəyinin və ruhunun libertarizm olduğuna inanır". Ron Paul ölkədə Reyqanın prezidentlik kampaniyasına dəstək verən ilk seçilmiş məmurlardan biri olub və 1976 və 1980-ci illərdə Reyqan üçün fəal şəkildə kampaniya aparıb. Bununla belə, Ron Paul 1980-ci ildə Reyqanın seçilməsindən sonra Reyqan administrasiyasının siyasətindən tez məyus oldu və sonra xatırladı ki, 1981-ci ildə o, Reyqanın büdcə təkliflərinin əleyhinə səs verən yeganə respublikaçı idi "1977" 1981-ci ildə , Cimmi Karter 38 milyard dollarlıq kəsirli büdcə təklif etdi və Nümayəndələr Palatasındakı bütün respublikaçılar bunun əleyhinə səs verdilər. Onlar nağıl diyarında yaşayırdılar. Ron Pol Nümayəndələr Palatasından istefa verməyə və 1984-cü ildə Senata namizəd olmağa hazırlaşarkən, çıxışında hər iki böyük partiyanın siyasi mədəniyyətindən iyrəndiyini ifadə edərək, nəhayət, Reyqana dəstək verdiyi üçün liberal dostlarından üzr istədi. Müxtəlif vaxtlarda həm Libertar, həm də Respublikaçı partiyaların üzvü olmasına baxmayaraq, Ron Paul həmişə özünün mahiyyətcə liberter olduğunu bəyan etmişdir. == İstinadlar == * {{cite book|last=Heywood|first=Andrew|year=2015|title=Key Concepts in Politics and International Relations: Palgrave Key Concepts|location=London, England|publisher=Macmillan International Higher Education|isbn=978-1-1374-9477-1}} * {{cite book|last=Johnston|first=Larry|year=2007|title=Politics: An Introduction to the Modern Democratic State|location=Toronto, Ontario|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-0040-9|url-access=registration|url=https://archive.org/details/politicsintroduc0000john}} * Ashford, Nigel; Davies, Stephen (2012). ''A Dictionary of Conservative and Libertarian Thought (Routledge Revivals)''. London: Routledge. {{ISBN|9781136708336}}. * Blanchette, Jude (October 27, 2004). [http://archive.lewrockwell.com/orig5/blanchette1.html "What Libertarians and Conservatives Say About Each Other: An Annotated Bibliography"]. LewRockwell.com. Retrieved September 23, 2020. * Hoppe, Hans-Hermann (2014). [https://mises.org/library/realistic-libertarianism "A Realistic Libertarianism is Right (Conservative) Libertarianism"]. Mises Institute. Retrieved September 23, 2020. * Rothbard, Murray (1981). [http://archive.lewrockwell.com/rothbard/rothbard48.html "Frank S. Meyer: The Fusionist as Libertarian Manqué"]. ''Modern Age''. Retrieved September 23, 2020 – via LewRockwell.com. [[Kateqoriya:Sağ-libertarianizm]] se6zzgyu2jggqw9vm7vxzxl1v15oacb 6557968 6557966 2022-08-01T11:46:11Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:ABŞ-da libertarianizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Libertar mühafizəkarlıq''' – [[Mühafizəkarlıq|mühafizəkarlığ]]ı və libertarizmi birləşdirən siyasi fəlsəfə. Mühafizəkarlığın libertar qanadını təmsil edir və əksinə. Libertar mühafizəkarlıq, laissez-faire klassik liberalizmi əks etdirərək, mümkün olan ən böyük iqtisadi azadlığı və sosial həyatın mümkün olan ən az dövlət tənzimlənməsini müdafiə edir, lakin bunu hakimiyyət, əxlaq və vəzifəni vurğulayan daha sosial mühafizəkar fəlsəfəyə olan inamla birləşdirir. ABŞ-da ortaya çıxan libertar mühafizəkarlıq azadlığı prioritetləşdirir, söz azadlığını, seçim azadlığını və azad bazar kapitalizmini təşviq edir və mühafizəkar məqsədlərə çatmaq üçün liberal sosial mühəndisliyi rədd edir. == Tarix == 1950-ci illərdə Milli İcmalın aparıcı müəlliflərindən biri olan Frank Meyer libertarizm və mühafizəkarlığın birləşməsini füzionizm adlandırdı. 1975-ci ildə Reason-a verdiyi müsahibədə Kaliforniya Qubernatoru Ronald Reyqan libertarlara müraciət edərək bildirdi ki, o, "mühafizəkarlığın ürəyinin və ruhunun libertarizm olduğuna inanır". Ron Paul ölkədə Reyqanın prezidentlik kampaniyasına dəstək verən ilk seçilmiş məmurlardan biri olub və 1976 və 1980-ci illərdə Reyqan üçün fəal şəkildə kampaniya aparıb. Bununla belə, Ron Paul 1980-ci ildə Reyqanın seçilməsindən sonra Reyqan administrasiyasının siyasətindən tez məyus oldu və sonra xatırladı ki, 1981-ci ildə o, Reyqanın büdcə təkliflərinin əleyhinə səs verən yeganə respublikaçı idi "1977" 1981-ci ildə , Cimmi Karter 38 milyard dollarlıq kəsirli büdcə təklif etdi və Nümayəndələr Palatasındakı bütün respublikaçılar bunun əleyhinə səs verdilər. Onlar nağıl diyarında yaşayırdılar. Ron Pol Nümayəndələr Palatasından istefa verməyə və 1984-cü ildə Senata namizəd olmağa hazırlaşarkən, çıxışında hər iki böyük partiyanın siyasi mədəniyyətindən iyrəndiyini ifadə edərək, nəhayət, Reyqana dəstək verdiyi üçün liberal dostlarından üzr istədi. Müxtəlif vaxtlarda həm Libertar, həm də Respublikaçı partiyaların üzvü olmasına baxmayaraq, Ron Paul həmişə özünün mahiyyətcə liberter olduğunu bəyan etmişdir. == İstinadlar == * {{cite book|last=Heywood|first=Andrew|year=2015|title=Key Concepts in Politics and International Relations: Palgrave Key Concepts|location=London, England|publisher=Macmillan International Higher Education|isbn=978-1-1374-9477-1}} * {{cite book|last=Johnston|first=Larry|year=2007|title=Politics: An Introduction to the Modern Democratic State|location=Toronto, Ontario|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-0040-9|url-access=registration|url=https://archive.org/details/politicsintroduc0000john}} * Ashford, Nigel; Davies, Stephen (2012). ''A Dictionary of Conservative and Libertarian Thought (Routledge Revivals)''. London: Routledge. {{ISBN|9781136708336}}. * Blanchette, Jude (October 27, 2004). [http://archive.lewrockwell.com/orig5/blanchette1.html "What Libertarians and Conservatives Say About Each Other: An Annotated Bibliography"]. LewRockwell.com. Retrieved September 23, 2020. * Hoppe, Hans-Hermann (2014). [https://mises.org/library/realistic-libertarianism "A Realistic Libertarianism is Right (Conservative) Libertarianism"]. Mises Institute. Retrieved September 23, 2020. * Rothbard, Murray (1981). [http://archive.lewrockwell.com/rothbard/rothbard48.html "Frank S. Meyer: The Fusionist as Libertarian Manqué"]. ''Modern Age''. Retrieved September 23, 2020 – via LewRockwell.com. [[Kateqoriya:Sağ-libertarianizm]] [[Kateqoriya:ABŞ-da libertarianizm]] 4njw7fh03tby1bpayzex8nbcjw9bdab 6557969 6557968 2022-08-01T11:46:20Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Növünə görə libertarianizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Libertar mühafizəkarlıq''' – [[Mühafizəkarlıq|mühafizəkarlığ]]ı və libertarizmi birləşdirən siyasi fəlsəfə. Mühafizəkarlığın libertar qanadını təmsil edir və əksinə. Libertar mühafizəkarlıq, laissez-faire klassik liberalizmi əks etdirərək, mümkün olan ən böyük iqtisadi azadlığı və sosial həyatın mümkün olan ən az dövlət tənzimlənməsini müdafiə edir, lakin bunu hakimiyyət, əxlaq və vəzifəni vurğulayan daha sosial mühafizəkar fəlsəfəyə olan inamla birləşdirir. ABŞ-da ortaya çıxan libertar mühafizəkarlıq azadlığı prioritetləşdirir, söz azadlığını, seçim azadlığını və azad bazar kapitalizmini təşviq edir və mühafizəkar məqsədlərə çatmaq üçün liberal sosial mühəndisliyi rədd edir. == Tarix == 1950-ci illərdə Milli İcmalın aparıcı müəlliflərindən biri olan Frank Meyer libertarizm və mühafizəkarlığın birləşməsini füzionizm adlandırdı. 1975-ci ildə Reason-a verdiyi müsahibədə Kaliforniya Qubernatoru Ronald Reyqan libertarlara müraciət edərək bildirdi ki, o, "mühafizəkarlığın ürəyinin və ruhunun libertarizm olduğuna inanır". Ron Paul ölkədə Reyqanın prezidentlik kampaniyasına dəstək verən ilk seçilmiş məmurlardan biri olub və 1976 və 1980-ci illərdə Reyqan üçün fəal şəkildə kampaniya aparıb. Bununla belə, Ron Paul 1980-ci ildə Reyqanın seçilməsindən sonra Reyqan administrasiyasının siyasətindən tez məyus oldu və sonra xatırladı ki, 1981-ci ildə o, Reyqanın büdcə təkliflərinin əleyhinə səs verən yeganə respublikaçı idi "1977" 1981-ci ildə , Cimmi Karter 38 milyard dollarlıq kəsirli büdcə təklif etdi və Nümayəndələr Palatasındakı bütün respublikaçılar bunun əleyhinə səs verdilər. Onlar nağıl diyarında yaşayırdılar. Ron Pol Nümayəndələr Palatasından istefa verməyə və 1984-cü ildə Senata namizəd olmağa hazırlaşarkən, çıxışında hər iki böyük partiyanın siyasi mədəniyyətindən iyrəndiyini ifadə edərək, nəhayət, Reyqana dəstək verdiyi üçün liberal dostlarından üzr istədi. Müxtəlif vaxtlarda həm Libertar, həm də Respublikaçı partiyaların üzvü olmasına baxmayaraq, Ron Paul həmişə özünün mahiyyətcə liberter olduğunu bəyan etmişdir. == İstinadlar == * {{cite book|last=Heywood|first=Andrew|year=2015|title=Key Concepts in Politics and International Relations: Palgrave Key Concepts|location=London, England|publisher=Macmillan International Higher Education|isbn=978-1-1374-9477-1}} * {{cite book|last=Johnston|first=Larry|year=2007|title=Politics: An Introduction to the Modern Democratic State|location=Toronto, Ontario|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-0040-9|url-access=registration|url=https://archive.org/details/politicsintroduc0000john}} * Ashford, Nigel; Davies, Stephen (2012). ''A Dictionary of Conservative and Libertarian Thought (Routledge Revivals)''. London: Routledge. {{ISBN|9781136708336}}. * Blanchette, Jude (October 27, 2004). [http://archive.lewrockwell.com/orig5/blanchette1.html "What Libertarians and Conservatives Say About Each Other: An Annotated Bibliography"]. LewRockwell.com. Retrieved September 23, 2020. * Hoppe, Hans-Hermann (2014). [https://mises.org/library/realistic-libertarianism "A Realistic Libertarianism is Right (Conservative) Libertarianism"]. Mises Institute. Retrieved September 23, 2020. * Rothbard, Murray (1981). [http://archive.lewrockwell.com/rothbard/rothbard48.html "Frank S. Meyer: The Fusionist as Libertarian Manqué"]. ''Modern Age''. Retrieved September 23, 2020 – via LewRockwell.com. [[Kateqoriya:Sağ-libertarianizm]] [[Kateqoriya:ABŞ-da libertarianizm]] [[Kateqoriya:Növünə görə libertarianizm]] rbhn0mlbem4wyso6rtoqrj0k613a874 6557971 6557969 2022-08-01T11:46:45Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:ABŞ-da konservatizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Libertar mühafizəkarlıq''' – [[Mühafizəkarlıq|mühafizəkarlığ]]ı və libertarizmi birləşdirən siyasi fəlsəfə. Mühafizəkarlığın libertar qanadını təmsil edir və əksinə. Libertar mühafizəkarlıq, laissez-faire klassik liberalizmi əks etdirərək, mümkün olan ən böyük iqtisadi azadlığı və sosial həyatın mümkün olan ən az dövlət tənzimlənməsini müdafiə edir, lakin bunu hakimiyyət, əxlaq və vəzifəni vurğulayan daha sosial mühafizəkar fəlsəfəyə olan inamla birləşdirir. ABŞ-da ortaya çıxan libertar mühafizəkarlıq azadlığı prioritetləşdirir, söz azadlığını, seçim azadlığını və azad bazar kapitalizmini təşviq edir və mühafizəkar məqsədlərə çatmaq üçün liberal sosial mühəndisliyi rədd edir. == Tarix == 1950-ci illərdə Milli İcmalın aparıcı müəlliflərindən biri olan Frank Meyer libertarizm və mühafizəkarlığın birləşməsini füzionizm adlandırdı. 1975-ci ildə Reason-a verdiyi müsahibədə Kaliforniya Qubernatoru Ronald Reyqan libertarlara müraciət edərək bildirdi ki, o, "mühafizəkarlığın ürəyinin və ruhunun libertarizm olduğuna inanır". Ron Paul ölkədə Reyqanın prezidentlik kampaniyasına dəstək verən ilk seçilmiş məmurlardan biri olub və 1976 və 1980-ci illərdə Reyqan üçün fəal şəkildə kampaniya aparıb. Bununla belə, Ron Paul 1980-ci ildə Reyqanın seçilməsindən sonra Reyqan administrasiyasının siyasətindən tez məyus oldu və sonra xatırladı ki, 1981-ci ildə o, Reyqanın büdcə təkliflərinin əleyhinə səs verən yeganə respublikaçı idi "1977" 1981-ci ildə , Cimmi Karter 38 milyard dollarlıq kəsirli büdcə təklif etdi və Nümayəndələr Palatasındakı bütün respublikaçılar bunun əleyhinə səs verdilər. Onlar nağıl diyarında yaşayırdılar. Ron Pol Nümayəndələr Palatasından istefa verməyə və 1984-cü ildə Senata namizəd olmağa hazırlaşarkən, çıxışında hər iki böyük partiyanın siyasi mədəniyyətindən iyrəndiyini ifadə edərək, nəhayət, Reyqana dəstək verdiyi üçün liberal dostlarından üzr istədi. Müxtəlif vaxtlarda həm Libertar, həm də Respublikaçı partiyaların üzvü olmasına baxmayaraq, Ron Paul həmişə özünün mahiyyətcə liberter olduğunu bəyan etmişdir. == İstinadlar == * {{cite book|last=Heywood|first=Andrew|year=2015|title=Key Concepts in Politics and International Relations: Palgrave Key Concepts|location=London, England|publisher=Macmillan International Higher Education|isbn=978-1-1374-9477-1}} * {{cite book|last=Johnston|first=Larry|year=2007|title=Politics: An Introduction to the Modern Democratic State|location=Toronto, Ontario|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-0040-9|url-access=registration|url=https://archive.org/details/politicsintroduc0000john}} * Ashford, Nigel; Davies, Stephen (2012). ''A Dictionary of Conservative and Libertarian Thought (Routledge Revivals)''. London: Routledge. {{ISBN|9781136708336}}. * Blanchette, Jude (October 27, 2004). [http://archive.lewrockwell.com/orig5/blanchette1.html "What Libertarians and Conservatives Say About Each Other: An Annotated Bibliography"]. LewRockwell.com. Retrieved September 23, 2020. * Hoppe, Hans-Hermann (2014). [https://mises.org/library/realistic-libertarianism "A Realistic Libertarianism is Right (Conservative) Libertarianism"]. Mises Institute. Retrieved September 23, 2020. * Rothbard, Murray (1981). [http://archive.lewrockwell.com/rothbard/rothbard48.html "Frank S. Meyer: The Fusionist as Libertarian Manqué"]. ''Modern Age''. Retrieved September 23, 2020 – via LewRockwell.com. [[Kateqoriya:Sağ-libertarianizm]] [[Kateqoriya:ABŞ-da libertarianizm]] [[Kateqoriya:Növünə görə libertarianizm]] [[Kateqoriya:ABŞ-da konservatizm]] pk94xu2sn8bdl2htwhovlf0jmeqnibs 0 760122 6556988 2022-07-31T18:56:40Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Üçrəngli Oxlar''' ({{dil-it|Frecce Tricolori}}) İtaliya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Üçrəngli Oxlar''' ({{dil-it|Frecce Tricolori}}) İtaliya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. d0axgps8sp03clg2xur48z6wg3ugc99 6556999 6556988 2022-07-31T19:01:56Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1961|03|01|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[İtaliya]] |tabeçilik = [[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Göy, yaşıl, ağ , qırmızı <br > {{color box|#0000FF}}{{color box|#008000}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#FF0000}} |təchizatı = [[Aermacchi MB-339]] }} '''Üçrəngli Oxlar''' ({{dil-it|Frecce Tricolori}}) İtaliya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Aermacchi MB-339 təyyarlərinin xüsusi modernizasiya olunmuş versiyası istifadə olunur. Qrup 10 təyyarədən ibarətdir. 9-u qrup şəklində uçuş və 1 solo. Eskdaron İtaliyanın Milli Simvollarında biridir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} h30x2zc2adl69z72vg7esuwhnhdi7lt 6557010 6556999 2022-07-31T19:06:05Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1961|03|01|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[İtaliya]] |tabeçilik = [[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Göy, yaşıl, ağ , qırmızı <br > {{color box|#0000FF}}{{color box|#008000}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#FF0000}} |təchizatı = [[Aermacchi MB-339]] }} '''Üçrəngli Oxlar''' ({{dil-it|Frecce Tricolori}}) İtaliya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Aermacchi MB-339 təyyarlərinin xüsusi modernizasiya olunmuş versiyası istifadə olunur. Qrup 10 təyyarədən ibarətdir. 9-u qrup şəklində uçuş və 1 solo. Eskadron İtaliyanın Milli Simvollarında biridir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} j764e39szlx0td1p6s1o1k280x78oz4 0 760123 6556996 2022-07-31T18:59:32Z FaridK12 243006 Səhifə "Paleolibertarizm (“Paleo strategiyası” kimi də tanınır) libertarları və paleo-mühafizəkarları birləşdirməyə çalışan libertar siyasi aktivizm strategiyasıdır. Amerika anarxo-kapitalist nəzəriyyəçiləri Murray Rothbard və Lew Rockwell tərəfindən Soyuq Müharibə bitdikdən sonra Amerika siyasi mühitində işlənib hazırlanmışdır. 1989-cu ildən 1995-ci ilə qədər Rothbard və Rockwell, dövrün işçi və orta təbəqə..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Paleolibertarizm (“Paleo strategiyası” kimi də tanınır) libertarları və paleo-mühafizəkarları birləşdirməyə çalışan libertar siyasi aktivizm strategiyasıdır. Amerika anarxo-kapitalist nəzəriyyəçiləri Murray Rothbard və Lew Rockwell tərəfindən Soyuq Müharibə bitdikdən sonra Amerika siyasi mühitində işlənib hazırlanmışdır. 1989-cu ildən 1995-ci ilə qədər Rothbard və Rockwell, dövrün işçi və orta təbəqəli insanlarına əlçatan mesajlardan istifadə edərək dövlət müdaxiləsinə qarşı libertar anlayışları çatdırmağa çalışdılar. Çox vaxt sağ populizm kimi təsvir edilən bu yanaşma vətəndaşları dövlətə qarşı radikallaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. Bu fəallıq tərzi üçün seçdikləri ad müasir libertarizmin köklərini, buna görə də paleo prefiksini doğurdu. Bu qurucu hərəkat 20-ci əsrin birinci yarısında Köhnə Sağın müharibə əleyhinə və Yeni Sövdələşmə hisslərini bölüşən Amerika klassik liberalizmi idi. Paleolibertar strategiyanın libertar hərəkatı siyasi elita arasında qəbul qazanmaq üçün ABŞ kapitalının siyasi və mədəni dəyərlərini əhatə edir, Vaşinqton isə tam libertar mesajı çatdırmaqdan vaz keçməkdə günahlandırılır. mərkəzli dövlət siyasətinin onu libertar təşkilatların təsirindən uzaqlaşdıracağı və Amerikanın sağçı siyasətini neo-mühafizəkar hərəkatdan və onun ABŞ xarici siyasətinə verdiyi dəstəkdən uzaqlaşdıracağı gözlənilirdi ki, bu da libertar mütəfəkkirlər tərəfindən tez-tez imperialist kimi təsvir edilir. ==Tarixi== 1992-ci ildə yazdığı "Sağ qanad populizmi: Paleo hərəkatı üçün strategiya" adlı məqaləsində Rotbard libertarların narazı işçi və orta siniflər üzərində qələbə çalmaq və sağçı populizm üsullarından istifadə edərək libertar ideyaları yaymaq qabiliyyətini əks etdirirdi. 1990-cı illərdə "1989-cu ildə ənənəçi katolik Tomas Fleminq və Rotbard tərəfindən əsası qoyulan Con Randolf Klubu üzərində mərkəzləşmiş paleo-mühafizəkar-paleolibertar ittifaq yaradıldı."Rokvell və Rotbard paleo-mühafizəkar Respublikaçı namizəd Pat Bukananı dəstəklədilər. 1992-ci il prezident seçkiləri və O, Buchananı "paleo hərəkatının" siyasi lideri kimi təsvir etdi. 1992-ci ildə Rotbard dedi: "Pet Bukenanın rəhbərliyi altında biz sosial demokratiya üçün saatı qıracağıq."Rokvell və Rotbardın bu ittifaqla məqsədi müharibə əleyhdarı və rifah əleyhinə sağ qanadın yenidən doğulması və Soyuq Müharibənin başa çatması kontekstində Respublikaçılar Partiyasının neo-mühafizəkar rəhbərliyinə qarşı mübarizə aparmaq idi. Üç il sonra Rotbard dedi ki, Byukenan iqtisadi planlaşdırmaya və mərkəzləşdirilmiş dövlət hakimiyyətinə həddən artıq inam inkişaf etdirib və bu, paleolibertarların Byukana dəstəyini geri götürməsinə səbəb olub.Buchanan'ın iqtisadi millətçiliyinə əlavə olaraq, Paul Gottfried daha sonra maliyyə çatışmazlığından, daxili münaqişələrdən, media düşmənçiliyindən və ya işıqlandırmadan şikayətləndi və "irqçi" və "antisemit" kimi təhqir edildi.Paleolibertar strategiya heç bir praktik nəticə vermədi və az xarici rəğbət yaratdı. Con Randolf Klubu 1995-ci ildə libertar və mühafizəkar qruplar arasında fikir və şəxsiyyət münaqişəsi səbəbindən ləğv edildi. Rothbard 1995-ci ildə vəfat edib. Rokvell 1999-cu ildə Rothbardın ölümü ilə paleolibertar təşkilatın sona çatdığını iddia etdi.2007-ci ildə Rokvell bildirdi ki, o, artıq "paleolibertar" terminindən istifadə etmir, çünki bu termin keçmişdə "bir növ sosial mühafizəkar liberter" kimi paleo-mühafizəkar termini ilə əlaqələndirilərək təhrif edilib və paleolibertarizm "heç bir mənası yoxdur" və bütün libertarların "libertar" termini ilə kifayətləndiklərini ifadə etdi. tg1xyln3w7hapezg5oo6pbcljb4rpui 6557956 6556996 2022-08-01T11:42:41Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} '''Paleolibertarizm''' ("Paleo strategiyası" kimi də tanınır) libertarları və paleo-mühafizəkarları birləşdirməyə çalışan libertar siyasi aktivizm strategiyasıdır. Amerika anarxo-kapitalist nəzəriyyəçiləri Murray Rothbard və Lew Rockwell tərəfindən Soyuq Müharibə bitdikdən sonra Amerika siyasi mühitində işlənib hazırlanmışdır. 1989-cu ildən 1995-ci ilə qədər Rothbard və Rockwell, dövrün işçi və orta təbəqəli insanlarına əlçatan mesajlardan istifadə edərək dövlət müdaxiləsinə qarşı libertar anlayışları çatdırmağa çalışdılar. Çox vaxt sağ populizm kimi təsvir edilən bu yanaşma vətəndaşları dövlətə qarşı radikallaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. Bu fəallıq tərzi üçün seçdikləri ad müasir libertarizmin köklərini, buna görə də paleo prefiksini doğurdu. Bu qurucu hərəkat 20-ci əsrin birinci yarısında Köhnə Sağın müharibə əleyhinə və Yeni Sövdələşmə hisslərini bölüşən Amerika klassik liberalizmi idi. Paleolibertar strategiyanın libertar hərəkatı siyasi elita arasında qəbul qazanmaq üçün ABŞ kapitalının siyasi və mədəni dəyərlərini əhatə edir, Vaşinqton isə tam libertar mesajı çatdırmaqdan vaz keçməkdə günahlandırılır. mərkəzli dövlət siyasətinin onu libertar təşkilatların təsirindən uzaqlaşdıracağı və Amerikanın sağçı siyasətini neo-mühafizəkar hərəkatdan və onun ABŞ xarici siyasətinə verdiyi dəstəkdən uzaqlaşdıracağı gözlənilirdi ki, bu da libertar mütəfəkkirlər tərəfindən tez-tez imperialist kimi təsvir edilir. == Tarixi == 1992-ci ildə yazdığı "Sağ qanad populizmi: Paleo hərəkatı üçün strategiya" adlı məqaləsində Rotbard libertarların narazı işçi və orta siniflər üzərində qələbə çalmaq və sağçı populizm üsullarından istifadə edərək libertar ideyaları yaymaq qabiliyyətini əks etdirirdi. 1990-cı illərdə "1989-cu ildə ənənəçi katolik Tomas Fleminq və Rotbard tərəfindən əsası qoyulan Con Randolf Klubu üzərində mərkəzləşmiş paleo-mühafizəkar-paleolibertar ittifaq yaradıldı."Rokvell və Rotbard paleo-mühafizəkar Respublikaçı namizəd Pat Bukananı dəstəklədilər. 1992-ci il prezident seçkiləri və O, Buchananı "paleo hərəkatının" siyasi lideri kimi təsvir etdi. 1992-ci ildə Rotbard dedi: "Pet Bukenanın rəhbərliyi altında biz sosial demokratiya üçün saatı qıracağıq."Rokvell və Rotbardın bu ittifaqla məqsədi müharibə əleyhdarı və rifah əleyhinə sağ qanadın yenidən doğulması və Soyuq Müharibənin başa çatması kontekstində Respublikaçılar Partiyasının neo-mühafizəkar rəhbərliyinə qarşı mübarizə aparmaq idi. Üç il sonra Rotbard dedi ki, Byukenan iqtisadi planlaşdırmaya və mərkəzləşdirilmiş dövlət hakimiyyətinə həddən artıq inam inkişaf etdirib və bu, paleolibertarların Byukana dəstəyini geri götürməsinə səbəb olub.Buchanan'ın iqtisadi millətçiliyinə əlavə olaraq, Paul Gottfried daha sonra maliyyə çatışmazlığından, daxili münaqişələrdən, media düşmənçiliyindən və ya işıqlandırmadan şikayətləndi və "irqçi" və "antisemit" kimi təhqir edildi.Paleolibertar strategiya heç bir praktik nəticə vermədi və az xarici rəğbət yaratdı. Con Randolf Klubu 1995-ci ildə libertar və mühafizəkar qruplar arasında fikir və şəxsiyyət münaqişəsi səbəbindən ləğv edildi. Rothbard 1995-ci ildə vəfat edib. Rokvell 1999-cu ildə Rothbardın ölümü ilə paleolibertar təşkilatın sona çatdığını iddia etdi.2007-ci ildə Rokvell bildirdi ki, o, artıq "paleolibertar" terminindən istifadə etmir, çünki bu termin keçmişdə "bir növ sosial mühafizəkar liberter" kimi paleo-mühafizəkar termini ilə əlaqələndirilərək təhrif edilib və paleolibertarizm "heç bir mənası yoxdur" və bütün libertarların "libertar" termini ilə kifayətləndiklərini ifadə etdi. a2h7nuyo27ckgvkbt7d8brkccibfr1u 6557960 6557956 2022-08-01T11:43:55Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} '''Paleolibertarizm''' və ya '''paleo strategiyası''' – libertarları və paleo-mühafizəkarları birləşdirməyə çalışan libertar siyasi [[aktivizm]] strategiyası. Amerika anarxo-kapitalist nəzəriyyəçiləri Murray Rothbard və Lew Rockwell tərəfindən Soyuq Müharibə bitdikdən sonra Amerika siyasi mühitində işlənib hazırlanmışdır. 1989-cu ildən 1995-ci ilə qədər Rothbard və Rockwell, dövrün işçi və orta təbəqəli insanlarına əlçatan mesajlardan istifadə edərək dövlət müdaxiləsinə qarşı libertar anlayışları çatdırmağa çalışdılar. Çox vaxt sağ populizm kimi təsvir edilən bu yanaşma vətəndaşları dövlətə qarşı radikallaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. Bu fəallıq tərzi üçün seçdikləri ad müasir libertarizmin köklərini, buna görə də paleo prefiksini doğurdu. Bu qurucu hərəkat 20-ci əsrin birinci yarısında Köhnə Sağın müharibə əleyhinə və Yeni Sövdələşmə hisslərini bölüşən Amerika klassik liberalizmi idi. Paleolibertar strategiyanın libertar hərəkatı siyasi elita arasında qəbul qazanmaq üçün ABŞ kapitalının siyasi və mədəni dəyərlərini əhatə edir, Vaşinqton isə tam libertar mesajı çatdırmaqdan vaz keçməkdə günahlandırılır. mərkəzli dövlət siyasətinin onu libertar təşkilatların təsirindən uzaqlaşdıracağı və Amerikanın sağçı siyasətini neo-mühafizəkar hərəkatdan və onun ABŞ xarici siyasətinə verdiyi dəstəkdən uzaqlaşdıracağı gözlənilirdi ki, bu da libertar mütəfəkkirlər tərəfindən tez-tez imperialist kimi təsvir edilir. == Tarixi == 1992-ci ildə yazdığı "Sağ qanad populizmi: Paleo hərəkatı üçün strategiya" adlı məqaləsində Rotbard libertarların narazı işçi və orta siniflər üzərində qələbə çalmaq və sağçı populizm üsullarından istifadə edərək libertar ideyaları yaymaq qabiliyyətini əks etdirirdi. 1990-cı illərdə "1989-cu ildə ənənəçi katolik Tomas Fleminq və Rotbard tərəfindən əsası qoyulan Con Randolf Klubu üzərində mərkəzləşmiş paleo-mühafizəkar-paleolibertar ittifaq yaradıldı."Rokvell və Rotbard paleo-mühafizəkar Respublikaçı namizəd Pat Bukananı dəstəklədilər. 1992-ci il prezident seçkiləri və O, Buchananı "paleo hərəkatının" siyasi lideri kimi təsvir etdi. 1992-ci ildə Rotbard dedi: "Pet Bukenanın rəhbərliyi altında biz sosial demokratiya üçün saatı qıracağıq."Rokvell və Rotbardın bu ittifaqla məqsədi müharibə əleyhdarı və rifah əleyhinə sağ qanadın yenidən doğulması və Soyuq Müharibənin başa çatması kontekstində Respublikaçılar Partiyasının neo-mühafizəkar rəhbərliyinə qarşı mübarizə aparmaq idi. Üç il sonra Rotbard dedi ki, Byukenan iqtisadi planlaşdırmaya və mərkəzləşdirilmiş dövlət hakimiyyətinə həddən artıq inam inkişaf etdirib və bu, paleolibertarların Byukana dəstəyini geri götürməsinə səbəb olub.Buchanan'ın iqtisadi millətçiliyinə əlavə olaraq, Paul Gottfried daha sonra maliyyə çatışmazlığından, daxili münaqişələrdən, media düşmənçiliyindən və ya işıqlandırmadan şikayətləndi və "irqçi" və "antisemit" kimi təhqir edildi.Paleolibertar strategiya heç bir praktik nəticə vermədi və az xarici rəğbət yaratdı. Con Randolf Klubu 1995-ci ildə libertar və mühafizəkar qruplar arasında fikir və şəxsiyyət münaqişəsi səbəbindən ləğv edildi. Rothbard 1995-ci ildə vəfat edib. Rokvell 1999-cu ildə Rothbardın ölümü ilə paleolibertar təşkilatın sona çatdığını iddia etdi.2007-ci ildə Rokvell bildirdi ki, o, artıq "paleolibertar" terminindən istifadə etmir, çünki bu termin keçmişdə "bir növ sosial mühafizəkar liberter" kimi paleo-mühafizəkar termini ilə əlaqələndirilərək təhrif edilib və paleolibertarizm "heç bir mənası yoxdur" və bütün libertarların "libertar" termini ilə kifayətləndiklərini ifadə etdi. [[Kateqoriya:Növünə görə libertarianizm]] shv1110tim6i2pv0jypmpeua6l8ae7d 6557961 6557960 2022-08-01T11:44:05Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:ABŞ-da libertarianizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} '''Paleolibertarizm''' və ya '''paleo strategiyası''' – libertarları və paleo-mühafizəkarları birləşdirməyə çalışan libertar siyasi [[aktivizm]] strategiyası. Amerika anarxo-kapitalist nəzəriyyəçiləri Murray Rothbard və Lew Rockwell tərəfindən Soyuq Müharibə bitdikdən sonra Amerika siyasi mühitində işlənib hazırlanmışdır. 1989-cu ildən 1995-ci ilə qədər Rothbard və Rockwell, dövrün işçi və orta təbəqəli insanlarına əlçatan mesajlardan istifadə edərək dövlət müdaxiləsinə qarşı libertar anlayışları çatdırmağa çalışdılar. Çox vaxt sağ populizm kimi təsvir edilən bu yanaşma vətəndaşları dövlətə qarşı radikallaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. Bu fəallıq tərzi üçün seçdikləri ad müasir libertarizmin köklərini, buna görə də paleo prefiksini doğurdu. Bu qurucu hərəkat 20-ci əsrin birinci yarısında Köhnə Sağın müharibə əleyhinə və Yeni Sövdələşmə hisslərini bölüşən Amerika klassik liberalizmi idi. Paleolibertar strategiyanın libertar hərəkatı siyasi elita arasında qəbul qazanmaq üçün ABŞ kapitalının siyasi və mədəni dəyərlərini əhatə edir, Vaşinqton isə tam libertar mesajı çatdırmaqdan vaz keçməkdə günahlandırılır. mərkəzli dövlət siyasətinin onu libertar təşkilatların təsirindən uzaqlaşdıracağı və Amerikanın sağçı siyasətini neo-mühafizəkar hərəkatdan və onun ABŞ xarici siyasətinə verdiyi dəstəkdən uzaqlaşdıracağı gözlənilirdi ki, bu da libertar mütəfəkkirlər tərəfindən tez-tez imperialist kimi təsvir edilir. == Tarixi == 1992-ci ildə yazdığı "Sağ qanad populizmi: Paleo hərəkatı üçün strategiya" adlı məqaləsində Rotbard libertarların narazı işçi və orta siniflər üzərində qələbə çalmaq və sağçı populizm üsullarından istifadə edərək libertar ideyaları yaymaq qabiliyyətini əks etdirirdi. 1990-cı illərdə "1989-cu ildə ənənəçi katolik Tomas Fleminq və Rotbard tərəfindən əsası qoyulan Con Randolf Klubu üzərində mərkəzləşmiş paleo-mühafizəkar-paleolibertar ittifaq yaradıldı."Rokvell və Rotbard paleo-mühafizəkar Respublikaçı namizəd Pat Bukananı dəstəklədilər. 1992-ci il prezident seçkiləri və O, Buchananı "paleo hərəkatının" siyasi lideri kimi təsvir etdi. 1992-ci ildə Rotbard dedi: "Pet Bukenanın rəhbərliyi altında biz sosial demokratiya üçün saatı qıracağıq."Rokvell və Rotbardın bu ittifaqla məqsədi müharibə əleyhdarı və rifah əleyhinə sağ qanadın yenidən doğulması və Soyuq Müharibənin başa çatması kontekstində Respublikaçılar Partiyasının neo-mühafizəkar rəhbərliyinə qarşı mübarizə aparmaq idi. Üç il sonra Rotbard dedi ki, Byukenan iqtisadi planlaşdırmaya və mərkəzləşdirilmiş dövlət hakimiyyətinə həddən artıq inam inkişaf etdirib və bu, paleolibertarların Byukana dəstəyini geri götürməsinə səbəb olub.Buchanan'ın iqtisadi millətçiliyinə əlavə olaraq, Paul Gottfried daha sonra maliyyə çatışmazlığından, daxili münaqişələrdən, media düşmənçiliyindən və ya işıqlandırmadan şikayətləndi və "irqçi" və "antisemit" kimi təhqir edildi.Paleolibertar strategiya heç bir praktik nəticə vermədi və az xarici rəğbət yaratdı. Con Randolf Klubu 1995-ci ildə libertar və mühafizəkar qruplar arasında fikir və şəxsiyyət münaqişəsi səbəbindən ləğv edildi. Rothbard 1995-ci ildə vəfat edib. Rokvell 1999-cu ildə Rothbardın ölümü ilə paleolibertar təşkilatın sona çatdığını iddia etdi.2007-ci ildə Rokvell bildirdi ki, o, artıq "paleolibertar" terminindən istifadə etmir, çünki bu termin keçmişdə "bir növ sosial mühafizəkar liberter" kimi paleo-mühafizəkar termini ilə əlaqələndirilərək təhrif edilib və paleolibertarizm "heç bir mənası yoxdur" və bütün libertarların "libertar" termini ilə kifayətləndiklərini ifadə etdi. [[Kateqoriya:Növünə görə libertarianizm]] [[Kateqoriya:ABŞ-da libertarianizm]] r0xzj3kpddgw1z6q2mc6bg3zt6yd30v 6557962 6557961 2022-08-01T11:44:12Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Sağ-libertarianizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} '''Paleolibertarizm''' və ya '''paleo strategiyası''' – libertarları və paleo-mühafizəkarları birləşdirməyə çalışan libertar siyasi [[aktivizm]] strategiyası. Amerika anarxo-kapitalist nəzəriyyəçiləri Murray Rothbard və Lew Rockwell tərəfindən Soyuq Müharibə bitdikdən sonra Amerika siyasi mühitində işlənib hazırlanmışdır. 1989-cu ildən 1995-ci ilə qədər Rothbard və Rockwell, dövrün işçi və orta təbəqəli insanlarına əlçatan mesajlardan istifadə edərək dövlət müdaxiləsinə qarşı libertar anlayışları çatdırmağa çalışdılar. Çox vaxt sağ populizm kimi təsvir edilən bu yanaşma vətəndaşları dövlətə qarşı radikallaşdırmaq məqsədi daşıyırdı. Bu fəallıq tərzi üçün seçdikləri ad müasir libertarizmin köklərini, buna görə də paleo prefiksini doğurdu. Bu qurucu hərəkat 20-ci əsrin birinci yarısında Köhnə Sağın müharibə əleyhinə və Yeni Sövdələşmə hisslərini bölüşən Amerika klassik liberalizmi idi. Paleolibertar strategiyanın libertar hərəkatı siyasi elita arasında qəbul qazanmaq üçün ABŞ kapitalının siyasi və mədəni dəyərlərini əhatə edir, Vaşinqton isə tam libertar mesajı çatdırmaqdan vaz keçməkdə günahlandırılır. mərkəzli dövlət siyasətinin onu libertar təşkilatların təsirindən uzaqlaşdıracağı və Amerikanın sağçı siyasətini neo-mühafizəkar hərəkatdan və onun ABŞ xarici siyasətinə verdiyi dəstəkdən uzaqlaşdıracağı gözlənilirdi ki, bu da libertar mütəfəkkirlər tərəfindən tez-tez imperialist kimi təsvir edilir. == Tarixi == 1992-ci ildə yazdığı "Sağ qanad populizmi: Paleo hərəkatı üçün strategiya" adlı məqaləsində Rotbard libertarların narazı işçi və orta siniflər üzərində qələbə çalmaq və sağçı populizm üsullarından istifadə edərək libertar ideyaları yaymaq qabiliyyətini əks etdirirdi. 1990-cı illərdə "1989-cu ildə ənənəçi katolik Tomas Fleminq və Rotbard tərəfindən əsası qoyulan Con Randolf Klubu üzərində mərkəzləşmiş paleo-mühafizəkar-paleolibertar ittifaq yaradıldı."Rokvell və Rotbard paleo-mühafizəkar Respublikaçı namizəd Pat Bukananı dəstəklədilər. 1992-ci il prezident seçkiləri və O, Buchananı "paleo hərəkatının" siyasi lideri kimi təsvir etdi. 1992-ci ildə Rotbard dedi: "Pet Bukenanın rəhbərliyi altında biz sosial demokratiya üçün saatı qıracağıq."Rokvell və Rotbardın bu ittifaqla məqsədi müharibə əleyhdarı və rifah əleyhinə sağ qanadın yenidən doğulması və Soyuq Müharibənin başa çatması kontekstində Respublikaçılar Partiyasının neo-mühafizəkar rəhbərliyinə qarşı mübarizə aparmaq idi. Üç il sonra Rotbard dedi ki, Byukenan iqtisadi planlaşdırmaya və mərkəzləşdirilmiş dövlət hakimiyyətinə həddən artıq inam inkişaf etdirib və bu, paleolibertarların Byukana dəstəyini geri götürməsinə səbəb olub.Buchanan'ın iqtisadi millətçiliyinə əlavə olaraq, Paul Gottfried daha sonra maliyyə çatışmazlığından, daxili münaqişələrdən, media düşmənçiliyindən və ya işıqlandırmadan şikayətləndi və "irqçi" və "antisemit" kimi təhqir edildi.Paleolibertar strategiya heç bir praktik nəticə vermədi və az xarici rəğbət yaratdı. Con Randolf Klubu 1995-ci ildə libertar və mühafizəkar qruplar arasında fikir və şəxsiyyət münaqişəsi səbəbindən ləğv edildi. Rothbard 1995-ci ildə vəfat edib. Rokvell 1999-cu ildə Rothbardın ölümü ilə paleolibertar təşkilatın sona çatdığını iddia etdi.2007-ci ildə Rokvell bildirdi ki, o, artıq "paleolibertar" terminindən istifadə etmir, çünki bu termin keçmişdə "bir növ sosial mühafizəkar liberter" kimi paleo-mühafizəkar termini ilə əlaqələndirilərək təhrif edilib və paleolibertarizm "heç bir mənası yoxdur" və bütün libertarların "libertar" termini ilə kifayətləndiklərini ifadə etdi. [[Kateqoriya:Növünə görə libertarianizm]] [[Kateqoriya:ABŞ-da libertarianizm]] [[Kateqoriya:Sağ-libertarianizm]] jp8jvqtwznqpyiyqbptuz1ef5ijynia 0 760124 6557016 2022-07-31T19:10:04Z FaridK12 243006 Səhifə "Avropa dəyərləri avropalıların ortaq olduğu deyilən, milli və ya dövlət kimliyini aşan norma və dəyərlərdir. Bu doktrina Avropaya inteqrasiyanın təşviqinə kömək etməklə yanaşı, eyni zamanda Avropa siyasətini, iqtisadiyyatını və cəmiyyətini ümumi şəxsiyyəti əks etdirən təhlillər üçün əsas verir; çox vaxt insan hüquqları, liberal demokratiya və qanunun aliliyi dəyəri ilə əlaqələndirilir. ==Haqqinda== “..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Avropa dəyərləri avropalıların ortaq olduğu deyilən, milli və ya dövlət kimliyini aşan norma və dəyərlərdir. Bu doktrina Avropaya inteqrasiyanın təşviqinə kömək etməklə yanaşı, eyni zamanda Avropa siyasətini, iqtisadiyyatını və cəmiyyətini ümumi şəxsiyyəti əks etdirən təhlillər üçün əsas verir; çox vaxt insan hüquqları, liberal demokratiya və qanunun aliliyi dəyəri ilə əlaqələndirilir. ==Haqqinda== “Avropa dəyərləri” ifadəsi 1980-ci illərdə Avropaya inteqrasiya layihəsi və Avropa İttifaqının gələcək formalaşması kontekstində siyasi neologizm kimi yaranmışdır. İfadə 1981-ci ildə başlanmış və Avropa əhalisinin "əsas insan dəyərləri"nə baxışını sənədləşdirməyə yönəlmiş uzunmüddətli tədqiqat proqramı olan Avropa Dəyərləri Araşdırması tərəfindən populyarlaşdı. Layihə Jan Kerkhofs və Ruud de Moorun (Tilburq Katolik Universiteti) təşəbbüsü ilə "Avropada dəyərlər və sosial dəyişikliklər" mövzusunda işçi qrupundan doğulub. Avropa xalqlarının getdikcə daha çox milli dəyərləri əvəz edən unikal siyasi, iqtisadi və sosial norma və dəyərlər toplusuna malik olması iddiası McCormick (2010) tərəfindən “Avropaçılıq” adlandırılmışdır. “Avropa dəyərləri” beynəlxalq münasibətlərdə qeyri-Avropa dəyərləri ilə, xüsusən Şərq-Qərb dilemmasında, o cümlədən Şərqin kollektivist meyllərindən fərqli olaraq fərdilik və insan hüquqları ideyası ilə müqayisə edildi. Bununla belə, “qaranlıq” tərəflərin beynəlxalq münasibətlərdə daha sülhsevər nəticələrə gətirib çıxarmadığını bildirən “Avropa dəyərləri” də tənqidi şəkildə qiymətləndirilmişdir. “Avropa dəyərləri”nin Avropaya inteqrasiya ilə əlaqələndirilməsi, ardınca Avropa İttifaqı Soyuq Müharibədən sonra Aİ-nin şərqə doğru genişlənməsi ilə gündəmə gəldi. Lissabon Müqaviləsi (2007) 2-ci Maddəsi "qadınlar və kişilər arasında plüralizm, ayrı-seçkiliyin olmaması, tolerantlıq, ədalət, həmrəylik və bərabərliyin hökm sürdüyü cəmiyyət" və "insan ləyaqətinə, azadlığa, demokratiyaya, bərabərliyə, qaydalara hörmətə" çağırır. qanun və azlıqlara mənsub şəxslərin hüquqları." O, bir sıra "Birlik dəyərlərini", o cümlədən "insan hüquqlarına hörmət"i sadalayır 2012-ci ildə Eurobarometer sorğusunda respondentlərin 49%-i Aİ-yə üzv dövlətləri “ümumi dəyərlər” baxımından “yaxın” (2008-ci ildə 54%), 42%-i isə onları “fərqli” (2008-ci ildə 34%) kimi qiymətləndirmişdir. 2x7w9n4megnlzxk8vb3ajrm6m7gxugm 6557953 6557016 2022-08-01T11:42:10Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} '''Avropa dəyərləri''' – [[Avropa|avropalılar]]ın ortaq olduğu deyilən, milli və ya dövlət kimliyini aşan norma və dəyərlər. Bu doktrina Avropaya inteqrasiyanın təşviqinə kömək etməklə yanaşı, eyni zamanda Avropa siyasətini, iqtisadiyyatını və cəmiyyətini ümumi şəxsiyyəti əks etdirən təhlillər üçün əsas verir; çox vaxt insan hüquqları, liberal demokratiya və qanunun aliliyi dəyəri ilə əlaqələndirilir. == Haqqinda == "Avropa dəyərləri" ifadəsi 1980-ci illərdə Avropaya inteqrasiya layihəsi və Avropa İttifaqının gələcək formalaşması kontekstində siyasi neologizm kimi yaranmışdır. İfadə 1981-ci ildə başlanmış və Avropa əhalisinin "əsas insan dəyərləri"nə baxışını sənədləşdirməyə yönəlmiş uzunmüddətli tədqiqat proqramı olan Avropa Dəyərləri Araşdırması tərəfindən populyarlaşdı. Layihə Jan Kerkhofs və Ruud de Moorun (Tilburq Katolik Universiteti) təşəbbüsü ilə "Avropada dəyərlər və sosial dəyişikliklər" mövzusunda işçi qrupundan doğulub. Avropa xalqlarının getdikcə daha çox milli dəyərləri əvəz edən unikal siyasi, iqtisadi və sosial norma və dəyərlər toplusuna malik olması iddiası McCormick (2010) tərəfindən "Avropaçılıq" adlandırılmışdır. "Avropa dəyərləri" beynəlxalq münasibətlərdə qeyri-Avropa dəyərləri ilə, xüsusən Şərq-Qərb dilemmasında, o cümlədən Şərqin kollektivist meyllərindən fərqli olaraq fərdilik və insan hüquqları ideyası ilə müqayisə edildi. Bununla belə, "qaranlıq" tərəflərin beynəlxalq münasibətlərdə daha sülhsevər nəticələrə gətirib çıxarmadığını bildirən "Avropa dəyərləri" də tənqidi şəkildə qiymətləndirilmişdir. "Avropa dəyərləri"nin Avropaya inteqrasiya ilə əlaqələndirilməsi, ardınca Avropa İttifaqı Soyuq Müharibədən sonra Aİ-nin şərqə doğru genişlənməsi ilə gündəmə gəldi. Lissabon Müqaviləsi (2007) 2-ci Maddəsi "qadınlar və kişilər arasında plüralizm, ayrı-seçkiliyin olmaması, tolerantlıq, ədalət, həmrəylik və bərabərliyin hökm sürdüyü cəmiyyət" və "insan ləyaqətinə, azadlığa, demokratiyaya, bərabərliyə, qaydalara hörmətə" çağırır. qanun və azlıqlara mənsub şəxslərin hüquqları." O, bir sıra "Birlik dəyərlərini", o cümlədən "insan hüquqlarına hörmət"i sadalayır 2012-ci ildə Eurobarometer sorğusunda respondentlərin 49%-i Aİ-yə üzv dövlətləri "ümumi dəyərlər" baxımından "yaxın" (2008-ci ildə 54%), 42%-i isə onları "fərqli" (2008-ci ildə 34%) kimi qiymətləndirmişdir. [[Kateqoriya:Panavropaizm]] pcso9g1afxysi723crner6blmcssd63 0 760125 6557022 2022-07-31T19:25:02Z FaridK12 243006 Səhifə "Asiya dəyərləri 1990-cı illərdə Cənub-Şərqi və Şərqi Asiya xalqları üçün ümumi olan cəmiyyət, mədəniyyət və tarix elementlərini müəyyən edən siyasi ideologiya idi. İnsanları iqtisadi və sosial rifahı üçün birləşdirmək üçün ümumi cəhətlərdən, məsələn, kollektivizm prinsipindən istifadə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, ümumbəşəri insan hüquqlarının Avropa idealları ilə ziddiyyət təşkil edirdi...." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Asiya dəyərləri 1990-cı illərdə Cənub-Şərqi və Şərqi Asiya xalqları üçün ümumi olan cəmiyyət, mədəniyyət və tarix elementlərini müəyyən edən siyasi ideologiya idi. İnsanları iqtisadi və sosial rifahı üçün birləşdirmək üçün ümumi cəhətlərdən, məsələn, kollektivizm prinsipindən istifadə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, ümumbəşəri insan hüquqlarının Avropa idealları ilə ziddiyyət təşkil edirdi. Bu konsepsiya Mahathir Mohamad (Malayziyanın Baş Naziri, 1981-2003, 2018-2020) və Li Kuan Yu (Sinqapur Baş Naziri, 1959-1990) və digər Asiya liderləri tərəfindən müdafiə edilmişdir. Bundan tez-tez qeyri-demokratik liderlər tərəfindən siyasi opponentlərə qarşı təzyiqlərə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir, bu, "insan hüquqları Asiya dəyərlərinin bir hissəsi deyil"səbəbi ilə insan hüquqlarının pozulması kimi təsvir edilmişdir. Konsepsiyanın populyarlığı 1997-ci il Asiya maliyyə böhranından sonra, Asiyanın böhranla mübarizə aparmaq üçün ardıcıl regional institusional mexanizmə malik olmadığı aşkar edildikdən sonra azaldı. ==Tarixi== Tarixən ortaq bir "Asiya" kimliyi olmamışdır və vahid coğrafi regional kimlik anlayışı 20-ci əsrdə məşhur olduğu dövrdə, şübhəsiz ki, Asiya ilə məhdudlaşmırdı. [Asiya dəyərləri Çin Xalq Respublikasında, Çin Respublikasında (Komintang dövründə Tayvan), Malayziyada (Mahathir Məhəmmədin dövründə), Sinqapurda (Li Kuan Yunun rəhbərliyi altında), İndoneziyada, Cənubi Koreyada və Yaponiyada (bəlkə də İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövr) Qərbdə Asiya dəyərlərinin öyrənilməsi Asiyanı başa düşmək və regionla daha yaxın əlaqələr qurmaq üçün bir yol kimi qəbul edilirdi. Onun Malayziya və Sinqapurdakı tərəfdarları iddia edirlər ki, bu konsepsiya İslam, Konfutsiçilik və Hinduizmi uzlaşdırmağa kömək edir və Qərb fəlsəfəsindən fərqli olaraq birləşdiricidir. bir millətin taleyini iqtisadiyyatı və ya siyasəti ilə deyil, mədəniyyəti ilə müəyyən edəcəyini müdafiə etdi. Yaponiyada “Şərq idealları” anlayışı Qərbə meydan oxuduğundan və yeni Asiyada Yapon liderliyi imkanını təklif etdiyi üçün bəzi millətçi dairələrdə qəbul edilmişdir.Bəziləri 1960-1980-ci illərdə Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin iqtisadi uğurlarını “Asiya dəyərləri” adlandırırlar; Totalitarizm və liberal demokratiyaya alternativ olan üçüncü yol onu Asiya siyasi modelinə bağlayır. [Liberal Demokrat Partiyasının 1955-ci ildən bəri demək olar ki, fasiləsiz hakimiyyətdə olduğu 1955-ci il Sistemi altında Yaponiyanın iqtisadi möcüzəsi bu siyasi modelin uğurunun nümunəsi kimi istifadə olunur[sitat lazımdı][kim?] “Asiya dəyərləri” 1997-ci ildə Honq-Konqun Çinə təhvil verilməsi planında da aydın görünürdü. Konsepsiyanın populyarlığı davam etmədi. Bəzi fərziyyələrə görə, o dövrdə Asiyada baş verən dini, sosial, mədəni və iqtisadi dəyişikliklərə töhfə vermiş ola bilər; Məsələn, Asiya maliyyə böhranı və İndoneziyada Suharto rejiminin süqutunun qarşısı liberal demokratiya tərəfindən uğurla alınmış ola bilər. ==Istinadlar== *Loh Kok Wah F. and Khoo B. T. "Democracy in Malaysia: Discourses and Practices" Curzon Press, Richmond Surrey, 2002. *Subramaniam S. "The Asian Values Debate: Implications for the Spread of Liberal Democracy" ''[[Asian Affairs]]''. March 2000. *Ankerl G. "Coexisting Contemporary Civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western" INUPRESS, Geneva, 2002 {{ISBN|978-2881550041}} 9tpt20dy2c19ayvyqzuz9pe6kvjiypt 6557909 6557022 2022-08-01T11:29:08Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki '''Asiya dəyərləri''' – 1990-cı illərdə [[Cənub-Şərqi Asiya|Cənub-Şərqi]] və Şərqi Asiya xalqları üçün ümumi olan cəmiyyət, mədəniyyət və tarix elementlərini müəyyən edən siyasi ideologiya idi. İnsanları iqtisadi və sosial rifahı üçün birləşdirmək üçün ümumi cəhətlərdən, məsələn, kollektivizm prinsipindən istifadə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, ümumbəşəri insan hüquqlarının Avropa idealları ilə ziddiyyət təşkil edirdi. Bu konsepsiya Mahathir Mohamad (Malayziyanın Baş Naziri, 1981–2003, 2018–2020) və Li Kuan Yu (Sinqapur Baş Naziri, 1959–1990) və digər Asiya liderləri tərəfindən müdafiə edilmişdir. Bundan tez-tez qeyri-demokratik liderlər tərəfindən siyasi opponentlərə qarşı təzyiqlərə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir, bu, "insan hüquqları Asiya dəyərlərinin bir hissəsi deyil"səbəbi ilə insan hüquqlarının pozulması kimi təsvir edilmişdir. Konsepsiyanın populyarlığı 1997-ci il Asiya maliyyə böhranından sonra, Asiyanın böhranla mübarizə aparmaq üçün ardıcıl regional institusional mexanizmə malik olmadığı aşkar edildikdən sonra azaldı. == Tarixi == Tarixən ortaq bir "Asiya" kimliyi olmamışdır və vahid coğrafi regional kimlik anlayışı 20-ci əsrdə məşhur olduğu dövrdə, şübhəsiz ki, Asiya ilə məhdudlaşmırdı. Asiya dəyərləri Çin Xalq Respublikasında, Çin Respublikasında (Komintang dövründə Tayvan), Malayziyada (Mahathir Məhəmmədin dövründə), Sinqapurda (Li Kuan Yunun rəhbərliyi altında), İndoneziyada, Cənubi Koreyada və Yaponiyada (bəlkə də İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövr) Qərbdə Asiya dəyərlərinin öyrənilməsi Asiyanı başa düşmək və regionla daha yaxın əlaqələr qurmaq üçün bir yol kimi qəbul edilirdi. Onun Malayziya və Sinqapurdakı tərəfdarları iddia edirlər ki, bu konsepsiya İslam, Konfutsiçilik və Hinduizmi uzlaşdırmağa kömək edir və Qərb fəlsəfəsindən fərqli olaraq birləşdiricidir. bir millətin taleyini iqtisadiyyatı və ya siyasəti ilə deyil, mədəniyyəti ilə müəyyən edəcəyini müdafiə etdi. Yaponiyada "Şərq idealları" anlayışı Qərbə meydan oxuduğundan və yeni Asiyada Yapon liderliyi imkanını təklif etdiyi üçün bəzi millətçi dairələrdə qəbul edilmişdir.Bəziləri 1960–1980-ci illərdə Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin iqtisadi uğurlarını "Asiya dəyərləri" adlandırırlar; Totalitarizm və liberal demokratiyaya alternativ olan üçüncü yol onu Asiya siyasi modelinə bağlayır. Liberal Demokrat Partiyasının 1955-ci ildən bəri demək olar ki, fasiləsiz hakimiyyətdə olduğu 1955-ci il Sistemi altında Yaponiyanın iqtisadi möcüzəsi bu siyasi modelin uğurunun nümunəsi kimi istifadə olunur. "Asiya dəyərləri" 1997-ci ildə Honq-Konqun Çinə təhvil verilməsi planında da aydın görünürdü. Konsepsiyanın populyarlığı davam etmədi. Bəzi fərziyyələrə görə, o dövrdə Asiyada baş verən dini, sosial, mədəni və iqtisadi dəyişikliklərə töhfə vermiş ola bilər; Məsələn, Asiya maliyyə böhranı və İndoneziyada Suharto rejiminin süqutunun qarşısı liberal demokratiya tərəfindən uğurla alınmış ola bilər. == İstinadlar == * Loh Kok Wah F. and Khoo B. T. "Democracy in Malaysia: Discourses and Practices" Curzon Press, Richmond Surrey, 2002. * Subramaniam S. "The Asian Values Debate: Implications for the Spread of Liberal Democracy" ''[[Asian Affairs]]''. March 2000. * Ankerl G. "Coexisting Contemporary Civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western" INUPRESS, Geneva, 2002 {{ISBN|978-2881550041}} [[Kateqoriya:Asiyaşünaslıq]] bd5q4klvn7vdpgnfqus7jro6f32ru7j 6557911 6557909 2022-08-01T11:29:38Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Konfutsiçilik]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Asiya dəyərləri''' – 1990-cı illərdə [[Cənub-Şərqi Asiya|Cənub-Şərqi]] və Şərqi Asiya xalqları üçün ümumi olan cəmiyyət, mədəniyyət və tarix elementlərini müəyyən edən siyasi ideologiya idi. İnsanları iqtisadi və sosial rifahı üçün birləşdirmək üçün ümumi cəhətlərdən, məsələn, kollektivizm prinsipindən istifadə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, ümumbəşəri insan hüquqlarının Avropa idealları ilə ziddiyyət təşkil edirdi. Bu konsepsiya Mahathir Mohamad (Malayziyanın Baş Naziri, 1981–2003, 2018–2020) və Li Kuan Yu (Sinqapur Baş Naziri, 1959–1990) və digər Asiya liderləri tərəfindən müdafiə edilmişdir. Bundan tez-tez qeyri-demokratik liderlər tərəfindən siyasi opponentlərə qarşı təzyiqlərə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir, bu, "insan hüquqları Asiya dəyərlərinin bir hissəsi deyil"səbəbi ilə insan hüquqlarının pozulması kimi təsvir edilmişdir. Konsepsiyanın populyarlığı 1997-ci il Asiya maliyyə böhranından sonra, Asiyanın böhranla mübarizə aparmaq üçün ardıcıl regional institusional mexanizmə malik olmadığı aşkar edildikdən sonra azaldı. == Tarixi == Tarixən ortaq bir "Asiya" kimliyi olmamışdır və vahid coğrafi regional kimlik anlayışı 20-ci əsrdə məşhur olduğu dövrdə, şübhəsiz ki, Asiya ilə məhdudlaşmırdı. Asiya dəyərləri Çin Xalq Respublikasında, Çin Respublikasında (Komintang dövründə Tayvan), Malayziyada (Mahathir Məhəmmədin dövründə), Sinqapurda (Li Kuan Yunun rəhbərliyi altında), İndoneziyada, Cənubi Koreyada və Yaponiyada (bəlkə də İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövr) Qərbdə Asiya dəyərlərinin öyrənilməsi Asiyanı başa düşmək və regionla daha yaxın əlaqələr qurmaq üçün bir yol kimi qəbul edilirdi. Onun Malayziya və Sinqapurdakı tərəfdarları iddia edirlər ki, bu konsepsiya İslam, Konfutsiçilik və Hinduizmi uzlaşdırmağa kömək edir və Qərb fəlsəfəsindən fərqli olaraq birləşdiricidir. bir millətin taleyini iqtisadiyyatı və ya siyasəti ilə deyil, mədəniyyəti ilə müəyyən edəcəyini müdafiə etdi. Yaponiyada "Şərq idealları" anlayışı Qərbə meydan oxuduğundan və yeni Asiyada Yapon liderliyi imkanını təklif etdiyi üçün bəzi millətçi dairələrdə qəbul edilmişdir.Bəziləri 1960–1980-ci illərdə Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin iqtisadi uğurlarını "Asiya dəyərləri" adlandırırlar; Totalitarizm və liberal demokratiyaya alternativ olan üçüncü yol onu Asiya siyasi modelinə bağlayır. Liberal Demokrat Partiyasının 1955-ci ildən bəri demək olar ki, fasiləsiz hakimiyyətdə olduğu 1955-ci il Sistemi altında Yaponiyanın iqtisadi möcüzəsi bu siyasi modelin uğurunun nümunəsi kimi istifadə olunur. "Asiya dəyərləri" 1997-ci ildə Honq-Konqun Çinə təhvil verilməsi planında da aydın görünürdü. Konsepsiyanın populyarlığı davam etmədi. Bəzi fərziyyələrə görə, o dövrdə Asiyada baş verən dini, sosial, mədəni və iqtisadi dəyişikliklərə töhfə vermiş ola bilər; Məsələn, Asiya maliyyə böhranı və İndoneziyada Suharto rejiminin süqutunun qarşısı liberal demokratiya tərəfindən uğurla alınmış ola bilər. == İstinadlar == * Loh Kok Wah F. and Khoo B. T. "Democracy in Malaysia: Discourses and Practices" Curzon Press, Richmond Surrey, 2002. * Subramaniam S. "The Asian Values Debate: Implications for the Spread of Liberal Democracy" ''[[Asian Affairs]]''. March 2000. * Ankerl G. "Coexisting Contemporary Civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western" INUPRESS, Geneva, 2002 {{ISBN|978-2881550041}} [[Kateqoriya:Asiyaşünaslıq]] [[Kateqoriya:Konfutsiçilik]] fu6kgtxjebeptxnw7u1tmctzw5a3zbt 6557912 6557911 2022-08-01T11:29:48Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Siyasi ideologiyalar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Asiya dəyərləri''' – 1990-cı illərdə [[Cənub-Şərqi Asiya|Cənub-Şərqi]] və Şərqi Asiya xalqları üçün ümumi olan cəmiyyət, mədəniyyət və tarix elementlərini müəyyən edən siyasi ideologiya idi. İnsanları iqtisadi və sosial rifahı üçün birləşdirmək üçün ümumi cəhətlərdən, məsələn, kollektivizm prinsipindən istifadə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, ümumbəşəri insan hüquqlarının Avropa idealları ilə ziddiyyət təşkil edirdi. Bu konsepsiya Mahathir Mohamad (Malayziyanın Baş Naziri, 1981–2003, 2018–2020) və Li Kuan Yu (Sinqapur Baş Naziri, 1959–1990) və digər Asiya liderləri tərəfindən müdafiə edilmişdir. Bundan tez-tez qeyri-demokratik liderlər tərəfindən siyasi opponentlərə qarşı təzyiqlərə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir, bu, "insan hüquqları Asiya dəyərlərinin bir hissəsi deyil"səbəbi ilə insan hüquqlarının pozulması kimi təsvir edilmişdir. Konsepsiyanın populyarlığı 1997-ci il Asiya maliyyə böhranından sonra, Asiyanın böhranla mübarizə aparmaq üçün ardıcıl regional institusional mexanizmə malik olmadığı aşkar edildikdən sonra azaldı. == Tarixi == Tarixən ortaq bir "Asiya" kimliyi olmamışdır və vahid coğrafi regional kimlik anlayışı 20-ci əsrdə məşhur olduğu dövrdə, şübhəsiz ki, Asiya ilə məhdudlaşmırdı. Asiya dəyərləri Çin Xalq Respublikasında, Çin Respublikasında (Komintang dövründə Tayvan), Malayziyada (Mahathir Məhəmmədin dövründə), Sinqapurda (Li Kuan Yunun rəhbərliyi altında), İndoneziyada, Cənubi Koreyada və Yaponiyada (bəlkə də İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövr) Qərbdə Asiya dəyərlərinin öyrənilməsi Asiyanı başa düşmək və regionla daha yaxın əlaqələr qurmaq üçün bir yol kimi qəbul edilirdi. Onun Malayziya və Sinqapurdakı tərəfdarları iddia edirlər ki, bu konsepsiya İslam, Konfutsiçilik və Hinduizmi uzlaşdırmağa kömək edir və Qərb fəlsəfəsindən fərqli olaraq birləşdiricidir. bir millətin taleyini iqtisadiyyatı və ya siyasəti ilə deyil, mədəniyyəti ilə müəyyən edəcəyini müdafiə etdi. Yaponiyada "Şərq idealları" anlayışı Qərbə meydan oxuduğundan və yeni Asiyada Yapon liderliyi imkanını təklif etdiyi üçün bəzi millətçi dairələrdə qəbul edilmişdir.Bəziləri 1960–1980-ci illərdə Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin iqtisadi uğurlarını "Asiya dəyərləri" adlandırırlar; Totalitarizm və liberal demokratiyaya alternativ olan üçüncü yol onu Asiya siyasi modelinə bağlayır. Liberal Demokrat Partiyasının 1955-ci ildən bəri demək olar ki, fasiləsiz hakimiyyətdə olduğu 1955-ci il Sistemi altında Yaponiyanın iqtisadi möcüzəsi bu siyasi modelin uğurunun nümunəsi kimi istifadə olunur. "Asiya dəyərləri" 1997-ci ildə Honq-Konqun Çinə təhvil verilməsi planında da aydın görünürdü. Konsepsiyanın populyarlığı davam etmədi. Bəzi fərziyyələrə görə, o dövrdə Asiyada baş verən dini, sosial, mədəni və iqtisadi dəyişikliklərə töhfə vermiş ola bilər; Məsələn, Asiya maliyyə böhranı və İndoneziyada Suharto rejiminin süqutunun qarşısı liberal demokratiya tərəfindən uğurla alınmış ola bilər. == İstinadlar == * Loh Kok Wah F. and Khoo B. T. "Democracy in Malaysia: Discourses and Practices" Curzon Press, Richmond Surrey, 2002. * Subramaniam S. "The Asian Values Debate: Implications for the Spread of Liberal Democracy" ''[[Asian Affairs]]''. March 2000. * Ankerl G. "Coexisting Contemporary Civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western" INUPRESS, Geneva, 2002 {{ISBN|978-2881550041}} [[Kateqoriya:Asiyaşünaslıq]] [[Kateqoriya:Konfutsiçilik]] [[Kateqoriya:Siyasi ideologiyalar]] a5amwjmmi5bswirk8gqw5lapm7y6ybs 6557914 6557912 2022-08-01T11:31:09Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Asiya dəyərləri''' – 1990-cı illərdə [[Cənub-Şərqi Asiya|Cənub-Şərqi]] və Şərqi Asiya xalqları üçün ümumi olan cəmiyyət, mədəniyyət və tarix elementlərini müəyyən edən siyasi ideologiya idi. İnsanları iqtisadi və sosial rifahı üçün birləşdirmək üçün ümumi cəhətlərdən, məsələn, kollektivizm prinsipindən istifadə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, ümumbəşəri insan hüquqlarının Avropa idealları ilə ziddiyyət təşkil edirdi. Bu konsepsiya Mahathir Mohamad (Malayziyanın Baş Naziri, 1981–2003, 2018–2020) və Li Kuan Yu (Sinqapur Baş Naziri, 1959–1990) və digər Asiya liderləri tərəfindən müdafiə edilmişdir. Bundan tez-tez qeyri-demokratik liderlər tərəfindən siyasi opponentlərə qarşı təzyiqlərə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir, bu, "insan hüquqları Asiya dəyərlərinin bir hissəsi deyil"səbəbi ilə insan hüquqlarının pozulması kimi təsvir edilmişdir. Konsepsiyanın populyarlığı 1997-ci il Asiya maliyyə böhranından sonra, Asiyanın böhranla mübarizə aparmaq üçün ardıcıl regional institusional mexanizmə malik olmadığı aşkar edildikdən sonra azaldı. == Tarixi == Tarixən ortaq bir "Asiya" kimliyi olmamışdır və vahid coğrafi regional kimlik anlayışı 20-ci əsrdə məşhur olduğu dövrdə, şübhəsiz ki, Asiya ilə məhdudlaşmırdı. Asiya dəyərləri Çin Xalq Respublikasında, Çin Respublikasında (Komintang dövründə Tayvan), Malayziyada (Mahathir Məhəmmədin dövründə), Sinqapurda (Li Kuan Yunun rəhbərliyi altında), İndoneziyada, Cənubi Koreyada və Yaponiyada (bəlkə də İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövr) Qərbdə Asiya dəyərlərinin öyrənilməsi Asiyanı başa düşmək və regionla daha yaxın əlaqələr qurmaq üçün bir yol kimi qəbul edilirdi. Onun Malayziya və Sinqapurdakı tərəfdarları iddia edirlər ki, bu konsepsiya İslam, Konfutsiçilik və Hinduizmi uzlaşdırmağa kömək edir və Qərb fəlsəfəsindən fərqli olaraq birləşdiricidir. bir millətin taleyini iqtisadiyyatı və ya siyasəti ilə deyil, mədəniyyəti ilə müəyyən edəcəyini müdafiə etdi. Yaponiyada "Şərq idealları" anlayışı Qərbə meydan oxuduğundan və yeni Asiyada Yapon liderliyi imkanını təklif etdiyi üçün bəzi millətçi dairələrdə qəbul edilmişdir.Bəziləri 1960–1980-ci illərdə Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin iqtisadi uğurlarını "Asiya dəyərləri" adlandırırlar; Totalitarizm və liberal demokratiyaya alternativ olan üçüncü yol onu Asiya siyasi modelinə bağlayır. Liberal Demokrat Partiyasının 1955-ci ildən bəri demək olar ki, fasiləsiz hakimiyyətdə olduğu 1955-ci il Sistemi altında Yaponiyanın iqtisadi möcüzəsi bu siyasi modelin uğurunun nümunəsi kimi istifadə olunur. "Asiya dəyərləri" 1997-ci ildə Honq-Konqun Çinə təhvil verilməsi planında da aydın görünürdü. Konsepsiyanın populyarlığı davam etmədi. Bəzi fərziyyələrə görə, o dövrdə Asiyada baş verən dini, sosial, mədəni və iqtisadi dəyişikliklərə töhfə vermiş ola bilər; Məsələn, Asiya maliyyə böhranı və İndoneziyada Suharto rejiminin süqutunun qarşısı liberal demokratiya tərəfindən uğurla alınmış ola bilər. == İstinadlar == * Loh Kok Wah F. and Khoo B. T. "Democracy in Malaysia: Discourses and Practices" Curzon Press, Richmond Surrey, 2002. * Subramaniam S. "The Asian Values Debate: Implications for the Spread of Liberal Democracy" ''[[Asian Affairs]]''. March 2000. * Ankerl G. "Coexisting Contemporary Civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western" INUPRESS, Geneva, 2002 {{ISBN|978-2881550041}} [[Kateqoriya:Asiyaşünaslıq]] [[Kateqoriya:Konfutsiçilik]] [[Kateqoriya:Siyasi ideologiyalar]] [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] pw1a6fdhi62r2cmg9d5qos2dscl3hhu 6557919 6557914 2022-08-01T11:32:50Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Panasiyanizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Asiya dəyərləri''' – 1990-cı illərdə [[Cənub-Şərqi Asiya|Cənub-Şərqi]] və Şərqi Asiya xalqları üçün ümumi olan cəmiyyət, mədəniyyət və tarix elementlərini müəyyən edən siyasi ideologiya idi. İnsanları iqtisadi və sosial rifahı üçün birləşdirmək üçün ümumi cəhətlərdən, məsələn, kollektivizm prinsipindən istifadə etmək nəzərdə tutulurdu. Bu, ümumbəşəri insan hüquqlarının Avropa idealları ilə ziddiyyət təşkil edirdi. Bu konsepsiya Mahathir Mohamad (Malayziyanın Baş Naziri, 1981–2003, 2018–2020) və Li Kuan Yu (Sinqapur Baş Naziri, 1959–1990) və digər Asiya liderləri tərəfindən müdafiə edilmişdir. Bundan tez-tez qeyri-demokratik liderlər tərəfindən siyasi opponentlərə qarşı təzyiqlərə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir, bu, "insan hüquqları Asiya dəyərlərinin bir hissəsi deyil"səbəbi ilə insan hüquqlarının pozulması kimi təsvir edilmişdir. Konsepsiyanın populyarlığı 1997-ci il Asiya maliyyə böhranından sonra, Asiyanın böhranla mübarizə aparmaq üçün ardıcıl regional institusional mexanizmə malik olmadığı aşkar edildikdən sonra azaldı. == Tarixi == Tarixən ortaq bir "Asiya" kimliyi olmamışdır və vahid coğrafi regional kimlik anlayışı 20-ci əsrdə məşhur olduğu dövrdə, şübhəsiz ki, Asiya ilə məhdudlaşmırdı. Asiya dəyərləri Çin Xalq Respublikasında, Çin Respublikasında (Komintang dövründə Tayvan), Malayziyada (Mahathir Məhəmmədin dövründə), Sinqapurda (Li Kuan Yunun rəhbərliyi altında), İndoneziyada, Cənubi Koreyada və Yaponiyada (bəlkə də İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövr) Qərbdə Asiya dəyərlərinin öyrənilməsi Asiyanı başa düşmək və regionla daha yaxın əlaqələr qurmaq üçün bir yol kimi qəbul edilirdi. Onun Malayziya və Sinqapurdakı tərəfdarları iddia edirlər ki, bu konsepsiya İslam, Konfutsiçilik və Hinduizmi uzlaşdırmağa kömək edir və Qərb fəlsəfəsindən fərqli olaraq birləşdiricidir. bir millətin taleyini iqtisadiyyatı və ya siyasəti ilə deyil, mədəniyyəti ilə müəyyən edəcəyini müdafiə etdi. Yaponiyada "Şərq idealları" anlayışı Qərbə meydan oxuduğundan və yeni Asiyada Yapon liderliyi imkanını təklif etdiyi üçün bəzi millətçi dairələrdə qəbul edilmişdir.Bəziləri 1960–1980-ci illərdə Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin iqtisadi uğurlarını "Asiya dəyərləri" adlandırırlar; Totalitarizm və liberal demokratiyaya alternativ olan üçüncü yol onu Asiya siyasi modelinə bağlayır. Liberal Demokrat Partiyasının 1955-ci ildən bəri demək olar ki, fasiləsiz hakimiyyətdə olduğu 1955-ci il Sistemi altında Yaponiyanın iqtisadi möcüzəsi bu siyasi modelin uğurunun nümunəsi kimi istifadə olunur. "Asiya dəyərləri" 1997-ci ildə Honq-Konqun Çinə təhvil verilməsi planında da aydın görünürdü. Konsepsiyanın populyarlığı davam etmədi. Bəzi fərziyyələrə görə, o dövrdə Asiyada baş verən dini, sosial, mədəni və iqtisadi dəyişikliklərə töhfə vermiş ola bilər; Məsələn, Asiya maliyyə böhranı və İndoneziyada Suharto rejiminin süqutunun qarşısı liberal demokratiya tərəfindən uğurla alınmış ola bilər. == İstinadlar == * Loh Kok Wah F. and Khoo B. T. "Democracy in Malaysia: Discourses and Practices" Curzon Press, Richmond Surrey, 2002. * Subramaniam S. "The Asian Values Debate: Implications for the Spread of Liberal Democracy" ''[[Asian Affairs]]''. March 2000. * Ankerl G. "Coexisting Contemporary Civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western" INUPRESS, Geneva, 2002 {{ISBN|978-2881550041}} [[Kateqoriya:Asiyaşünaslıq]] [[Kateqoriya:Konfutsiçilik]] [[Kateqoriya:Siyasi ideologiyalar]] [[Kateqoriya:Sosial konservatizm]] [[Kateqoriya:Panasiyanizm]] o8c1vq5gjams48vflwaiatvnx85oc7q 0 760126 6557023 2022-07-31T19:25:58Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Şahinlər''' ({{dil-es|Halcones}}) Çili Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Extra EA-300 təyyarələri istifadə olunur. Komandada 9 pilot var. Komanda mürəkkəb, yüksək riskli, manevrlərin oxşarlığına görə [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin]] [[Qırmızı Oxlar|Qırmızı Oxlarına]] bənzədilə bilər. Eskadron [[Argentina]], [[Ekvador]], [[Braziliya]], Birlə..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Şahinlər''' ({{dil-es|Halcones}}) Çili Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Extra EA-300 təyyarələri istifadə olunur. Komandada 9 pilot var. Komanda mürəkkəb, yüksək riskli, manevrlərin oxşarlığına görə [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin]] [[Qırmızı Oxlar|Qırmızı Oxlarına]] bənzədilə bilər. Eskadron [[Argentina]], [[Ekvador]], [[Braziliya]], [[Birləşmiş Krallıq]], [[Belçika]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]], [[İsrail]], [[Fransa]], [[Peru]], [[Uruqvay]] və [[Boliviya|Boliviyada]] uçuşlar həyata keçiriblər.<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i109/Halcones-Aerobatic-Team-History.html</ref> <ref>https://web.archive.org/web/20190922123805/http://www.halcones.cl/historia</ref> jl1yidl0ml74zoze2p297p9wm81ve1j 6557026 6557023 2022-07-31T19:28:26Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Hawks High Aerobatics Squad insignia.png |şəkil_izah = |illər = {{start date|1981|}} (qurulma) - Günümüz |ölkə = [[Çili]] |tabeçilik = [[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = 9 pilot |yerləşməsi = |rəngləri = Göy, ağ, qırmızı <br >{{color box|#000080}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#FF0000}} |təchizatı = [[Extra EA-300]] }} '''Şahinlər''' ({{dil-es|Halcones}}) Çili Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Extra EA-300 təyyarələri istifadə olunur. Komandada 9 pilot var. Komanda mürəkkəb, yüksək riskli, manevrlərin oxşarlığına görə [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin]] [[Qırmızı Oxlar|Qırmızı Oxlarına]] bənzədilə bilər. Eskadron [[Argentina]], [[Ekvador]], [[Braziliya]], [[Birləşmiş Krallıq]], [[Belçika]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]], [[İsrail]], [[Fransa]], [[Peru]], [[Uruqvay]] və [[Boliviya|Boliviyada]] uçuşlar həyata keçiriblər.<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i109/Halcones-Aerobatic-Team-History.html</ref> <ref>https://web.archive.org/web/20190922123805/http://www.halcones.cl/historia</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} ik9c8aekzan47klwebk9ba2n2o53odi 6557029 6557026 2022-07-31T19:31:11Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Hawks High Aerobatics Squad insignia.png |şəkil_izah = |illər = {{start date|1981|}} (qurulma) - Günümüz |ölkə = [[Çili]] |tabeçilik = [[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = 9 pilot |yerləşməsi = |rəngləri = Göy, ağ, qırmızı <br >{{color box|#000080}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#FF0000}} |təchizatı = [[Extra EA-300]] }} '''Şahinlər''' ({{dil-es|Halcones}}) Çili Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Extra EA-300 təyyarələri istifadə olunur. Komandada 9 pilot var. Komanda mürəkkəb, yüksək riskli manevrlərin oxşarlığına görə [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri|Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin]] [[Qırmızı Oxlar|Qırmızı Oxlarına]] bənzədilə bilər. Eskadron [[Argentina]], [[Ekvador]], [[Braziliya]], [[Birləşmiş Krallıq]], [[Belçika]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]], [[İsrail]], [[Fransa]], [[Peru]], [[Uruqvay]] və [[Boliviya|Boliviyada]] uçuşlar həyata keçiriblər.<ref>https://aerobaticteams.net/en/resources/i109/Halcones-Aerobatic-Team-History.html</ref> <ref>https://web.archive.org/web/20190922123805/http://www.halcones.cl/historia</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 7twdnkh6gy4b6mrbajl2ndr2de1cqfq 0 760127 6557025 2022-07-31T19:28:05Z Karabakh-AZ 238025 Səhifə "[[Fayl:Leprechaun_ill_artlibre_jnl.png|thumb|Əgər kimsə [[Leprekon|leprekonlara]] inanmaq istəyirsə, ''ad hoc'' hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.]] '''Ad hoc hipotez''' (''ad hok'' kimi tələffüz olunur; [[Latınca|lat.]] ''ad hoc —'' "məqsədəmüvafiq") — [[elm]] və [[Fəlsəfə|fəlsəfədə]] n..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Fayl:Leprechaun_ill_artlibre_jnl.png|thumb|Əgər kimsə [[Leprekon|leprekonlara]] inanmaq istəyirsə, ''ad hoc'' hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.]] '''Ad hoc hipotez''' (''ad hok'' kimi tələffüz olunur; [[Latınca|lat.]] ''ad hoc —'' "məqsədəmüvafiq") — [[elm]] və [[Fəlsəfə|fəlsəfədə]] nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən [[hipotez]]. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur. == Elmi ictimaiyyətdə == Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir.<ref name="Stanovich2007">Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33</ref> Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir.<ref>Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." ''The Skeptic's Dictionary''. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html>.</ref> Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi. O, sonradan bunu özünün "ən böyük səhvi" adlandırsa da, bu, qaranlıq enerji nəzəriyyələrinə uyğun ola bilər.<ref>Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ''ScienceDaily'' 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm>.</ref> == İstinadlar == {{Reflist}} == Xarici keçidlər == * [https://philpapers.org/s/Ad_hoc_hypothesis Ad hoc hypothesis] at PhilPapers obvv9zzlp870qpj1721nr57evn0oh5d 6557899 6557025 2022-08-01T11:25:08Z White Demon 75303 White Demon [[Ad hoc hipotez]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Ad hoc hipotezi]] olaraq dəyişdi wikitext text/x-wiki [[Fayl:Leprechaun_ill_artlibre_jnl.png|thumb|Əgər kimsə [[Leprekon|leprekonlara]] inanmaq istəyirsə, ''ad hoc'' hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.]] '''Ad hoc hipotez''' (''ad hok'' kimi tələffüz olunur; [[Latınca|lat.]] ''ad hoc —'' "məqsədəmüvafiq") — [[elm]] və [[Fəlsəfə|fəlsəfədə]] nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən [[hipotez]]. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur. == Elmi ictimaiyyətdə == Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir.<ref name="Stanovich2007">Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33</ref> Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir.<ref>Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." ''The Skeptic's Dictionary''. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html>.</ref> Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi. O, sonradan bunu özünün "ən böyük səhvi" adlandırsa da, bu, qaranlıq enerji nəzəriyyələrinə uyğun ola bilər.<ref>Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ''ScienceDaily'' 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm>.</ref> == İstinadlar == {{Reflist}} == Xarici keçidlər == * [https://philpapers.org/s/Ad_hoc_hypothesis Ad hoc hypothesis] at PhilPapers obvv9zzlp870qpj1721nr57evn0oh5d 6557902 6557899 2022-08-01T11:25:47Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Leprechaun_ill_artlibre_jnl.png|thumb|Əgər kimsə [[Leprekon|leprekonlara]] inanmaq istəyirsə, ''ad hoc'' hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.]] '''Ad hoc hipotezi''' (''ad hok'' kimi tələffüz olunur; [[Latınca|lat.]] ''ad hoc —'' "məqsədəmüvafiq") — [[elm]] və [[Fəlsəfə|fəlsəfədə]] nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən [[hipotez]]. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur. == Elmi ictimaiyyətdə == Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir.<ref name="Stanovich2007">Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33</ref> Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir.<ref>Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." ''The Skeptic's Dictionary''. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html>.</ref> Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi. O, sonradan bunu özünün "ən böyük səhvi" adlandırsa da, bu, qaranlıq enerji nəzəriyyələrinə uyğun ola bilər.<ref>Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ''ScienceDaily'' 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm>.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://philpapers.org/s/Ad_hoc_hypothesis Ad hoc hypothesis] at PhilPapers [[Kateqoriya:Hipotezlər]] f0ewyg2smywo747wct1gc79v222h4uz 6557903 6557902 2022-08-01T11:26:18Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Epistemologiya]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Leprechaun_ill_artlibre_jnl.png|thumb|Əgər kimsə [[Leprekon|leprekonlara]] inanmaq istəyirsə, ''ad hoc'' hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.]] '''Ad hoc hipotezi''' (''ad hok'' kimi tələffüz olunur; [[Latınca|lat.]] ''ad hoc —'' "məqsədəmüvafiq") — [[elm]] və [[Fəlsəfə|fəlsəfədə]] nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən [[hipotez]]. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur. == Elmi ictimaiyyətdə == Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir.<ref name="Stanovich2007">Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33</ref> Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir.<ref>Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." ''The Skeptic's Dictionary''. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html>.</ref> Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi. O, sonradan bunu özünün "ən böyük səhvi" adlandırsa da, bu, qaranlıq enerji nəzəriyyələrinə uyğun ola bilər.<ref>Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ''ScienceDaily'' 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm>.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://philpapers.org/s/Ad_hoc_hypothesis Ad hoc hypothesis] at PhilPapers [[Kateqoriya:Hipotezlər]] [[Kateqoriya:Epistemologiya]] reixb2a4alz1cuvum698mcn2ifxg1p3 6557904 6557903 2022-08-01T11:26:30Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Elmi skeptisizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Leprechaun_ill_artlibre_jnl.png|thumb|Əgər kimsə [[Leprekon|leprekonlara]] inanmaq istəyirsə, ''ad hoc'' hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.]] '''Ad hoc hipotezi''' (''ad hok'' kimi tələffüz olunur; [[Latınca|lat.]] ''ad hoc —'' "məqsədəmüvafiq") — [[elm]] və [[Fəlsəfə|fəlsəfədə]] nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən [[hipotez]]. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur. == Elmi ictimaiyyətdə == Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir.<ref name="Stanovich2007">Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33</ref> Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir.<ref>Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." ''The Skeptic's Dictionary''. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html>.</ref> Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi. O, sonradan bunu özünün "ən böyük səhvi" adlandırsa da, bu, qaranlıq enerji nəzəriyyələrinə uyğun ola bilər.<ref>Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ''ScienceDaily'' 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm>.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://philpapers.org/s/Ad_hoc_hypothesis Ad hoc hypothesis] at PhilPapers [[Kateqoriya:Hipotezlər]] [[Kateqoriya:Epistemologiya]] [[Kateqoriya:Elmi skeptisizm]] jpaozolcs3onagcl21w3gm8b97ck0oy 6557905 6557904 2022-08-01T11:26:41Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Ülgüc (fəlsəfə)]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Fayl:Leprechaun_ill_artlibre_jnl.png|thumb|Əgər kimsə [[Leprekon|leprekonlara]] inanmaq istəyirsə, ''ad hoc'' hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.]] '''Ad hoc hipotezi''' (''ad hok'' kimi tələffüz olunur; [[Latınca|lat.]] ''ad hoc —'' "məqsədəmüvafiq") — [[elm]] və [[Fəlsəfə|fəlsəfədə]] nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən [[hipotez]]. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur. == Elmi ictimaiyyətdə == Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir.<ref name="Stanovich2007">Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33</ref> Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir.<ref>Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." ''The Skeptic's Dictionary''. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html>.</ref> Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi. O, sonradan bunu özünün "ən böyük səhvi" adlandırsa da, bu, qaranlıq enerji nəzəriyyələrinə uyğun ola bilər.<ref>Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ''ScienceDaily'' 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm>.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://philpapers.org/s/Ad_hoc_hypothesis Ad hoc hypothesis] at PhilPapers [[Kateqoriya:Hipotezlər]] [[Kateqoriya:Epistemologiya]] [[Kateqoriya:Elmi skeptisizm]] [[Kateqoriya:Ülgüc (fəlsəfə)]] tsjq3iqex6v067aj4ftdjaenpdcl0lo 0 760128 6557031 2022-07-31T19:31:41Z FaridK12 243006 Səhifə "Qərbləşmə (və ya qərbləşmə), həmçinin avropalaşma və ya qərbləşmə (Qərbdən) cəmiyyətlərin sənaye, texnologiya, elm, təhsil, siyasət, iqtisadiyyat, həyat tərzi, hüquq, normalar, adətlər, ənənələr, dəyərlər, mentalitet, qavrayış, qidalanma, geyim.. dil, yazı sistemi, din və fəlsəfə kimi sahələrdə Qərb mədəniyyətinin altına düşmə və ya mənimsəmə prosesidir. Bu, tez-tez müstəmləkəçilik dövründ..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Qərbləşmə (və ya qərbləşmə), həmçinin avropalaşma və ya qərbləşmə (Qərbdən) cəmiyyətlərin sənaye, texnologiya, elm, təhsil, siyasət, iqtisadiyyat, həyat tərzi, hüquq, normalar, adətlər, ənənələr, dəyərlər, mentalitet, qavrayış, qidalanma, geyim.. dil, yazı sistemi, din və fəlsəfə kimi sahələrdə Qərb mədəniyyətinin altına düşmə və ya mənimsəmə prosesidir. Bu, tez-tez müstəmləkəçilik dövründə xristianlığın yayılmasını əhatə edirdi. Son bir neçə əsrdə qərbləşmənin bütün dünyada artan təsiri var, bəzi mütəfəkkirlər qərbləşmənin modernləşməyə bərabər olduğunu düşünürlər,bu düşüncə tərzi tez-tez müzakirə olunur. Ümumi qərbləşmə prosesi çox vaxt ikitərəfli olur; Qərb cəmiyyətlərinin özləri də bu prosesdən və qeyri-Qərb qrupları ilə qarşılıqlı əlaqədən təsirlənirlər, çünki Qərbin təsirləri və maraqları təsirə məruz qalan cəmiyyətin hissələri ilə birləşərək ən azı Qərb həyatına və ya onun bəzi aspektlərinə nail olmaq məqsədi ilə daha Qərb cəmiyyətinə çevrilir. Qərbləşmənin kökləri Qədim Yunanıstana gedib çıxır. Sonralar Roma İmperiyası Yunanıstandan güclü təsirləndiyi üçün Qərbləşmənin ilkin prosesini həyata keçirdi və Qədim Yunan cəmiyyətinin prinsip və dəyərlərinə əsaslanan yeni mədəniyyət yaratdı. Romalılar Avropanın yeni əsaslarını qoyan bir mədəniyyətlə ortaya çıxdılar [anaxronizm] və Yunan-Roma cəmiyyətinə əsaslanan yeni Qərb kimliyinə təkamül etdilər. Qərbləşmə fenomeni cəmiyyətlər arasında müəyyən bir sxemə uyğun gəlmir, çünki Qərb ənənələrinə uyğunlaşma və inteqrasiya dərəcəsi müxtəlif cəmiyyətlərdə müxtəlif ölçülərdə baş verəcəkdir. Xüsusilə, ağalıq, məhvetmə, müqavimət, sağ qalma, uyğunlaşma və ya modifikasiyanın yerli mədəniyyətə təsir dərəcəsi etniklərarası təmasdan sonra fərqlənə bilər. ==Proses== Qərbləşmə çox vaxt davam edən qloballaşma prosesinin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Bu nəzəriyyə Qərb düşüncəsinin qloballaşmaya gətirib çıxardığını və qloballaşmanın Qərb mədəniyyətini yayaraq Qərbləşmə dövrünə apardığını iddia edir. Demokratiya və konstitusiya kimi əsasən Qərb hökumət sistemləri ilə yanaşı, musiqi, geyim və avtomobil kimi bir çox Qərb texnologiyaları və ənənələri dünyanın müxtəlif yerlərində tətbiq edilmiş və ənənəvi olaraq qeyri-Qərb ölkələrində kopyalanaraq yaradılmışdır. Qərbləşmə bəzi ölkələrdə müharibədən və ya rejim dəyişikliyindən sonra tərsinə çevrildi. Məsələn: 1949-cu ildən sonra Tayvan istisna olmaqla Çin, 1959-cu il inqilabından sonra Kuba, 1975-ci ildə kommunistlərin ələ keçirilməsindən sonra Cənubi Vyetnam, Sovet işğalından sonra Əfqanıstan və 1979-cu il inqilabından sonra İran. Onun əsas xüsusiyyətləri iqtisadi və siyasi (azad ticarət) demokratikləşmə və fərdiləşdirilmiş mədəniyyətin yayılmasıdır. Tez-tez kommunizmin dünya miqyasında təsirinə qarşı görünürdü. 1991-ci ilin sonlarında SSRİ-nin dağılmasından və soyuq müharibənin başa çatmasından sonra SSRİ-ni təşkil edən bir çox dövlətlər və onların müttəfiqləri o vaxta qədər dövlətin nəzarətində olan sənayenin özəlləşdirilməsi də daxil olmaqla qərbləşmə prosesinə daxil oldular. Müzakirələr hələ də davam etsə də, qloballaşmanın qərbləşmə kimi qiymətləndirilə biləcəyi sualına müxtəlif aspektlərdən baxmaq olar. Qloballaşma iqtisadiyyatdan siyasətə, hətta yeməkdən mədəniyyətə qədər müxtəlif sahələrdə baş verir. Bəzi məktəblərə görə, qərbləşmə dünyanın Qərb güclərinə bənzəməsinə səbəb olan qloballaşma forması kimi qəbul edilir. Qloballaşma dünyanın müsbət tərəflərini götürmək deməkdir, lakin qloballaşma qərbləşmə müzakirələrini də gətirir. Demokratiya, fast food və Amerika pop mədəniyyəti dünyanın qərbləşməsi hesab edilən şeylərə misal ola bilər. ==Istinadlar== * '{{cite book |last = Bonnett |first= Alastair |year = 2004 |title = The Idea of the West: Culture, Politics, and History |publisher = Palgrave Macmillan| location = Basingstoke, Hampshire; New York |isbn = 1403900345}} * ''[[The Decline of the West]]'' (1918), written by [[Oswald Spengler]]. * ''[[The End of History and the Last Man]]'' (1992), written by [[Francis Fukuyama]]. * ''[[The Clash of Civilizations]]'' (1996), written by [[Samuel P. Huntington]]. * ''The Triumph of the West'' (1985) written by [[Oxford University]] historian [[John Roberts (historian)|J.M. Roberts]]. *{{cite book|last= Ankerl |first= Guy |title= Global communication without universal civilization |year= 2000 |series= INU societal research |volume= 1: Coexisting contemporary civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western |publisher= INU Press |location= Geneva |isbn= 978-2-88155-004-1}} 3y2srrz7pckdq3itrvu6vnfra7pxdxi 6557891 6557031 2022-08-01T11:23:03Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki '''Qərbləşmə''' və ya '''avropalaşma''' – cəmiyyətlərin sənaye, texnologiya, elm, təhsil, siyasət, iqtisadiyyat, həyat tərzi, hüquq, normalar, adətlər, ənənələr, dəyərlər, mentalitet, qavrayış, qidalanma, geyim, dil, yazı sistemi, din və fəlsəfə kimi sahələrdə Qərb mədəniyyətinin altına düşmə və ya mənimsəmə prosesi. Bu, tez-tez müstəmləkəçilik dövründə xristianlığın yayılmasını əhatə edirdi. Son bir neçə əsrdə qərbləşmənin bütün dünyada artan təsiri var, bəzi mütəfəkkirlər qərbləşmənin modernləşməyə bərabər olduğunu düşünürlər,bu düşüncə tərzi tez-tez müzakirə olunur. Ümumi qərbləşmə prosesi çox vaxt ikitərəfli olur; Qərb cəmiyyətlərinin özləri də bu prosesdən və qeyri-Qərb qrupları ilə qarşılıqlı əlaqədən təsirlənirlər, çünki Qərbin təsirləri və maraqları təsirə məruz qalan cəmiyyətin hissələri ilə birləşərək ən azı Qərb həyatına və ya onun bəzi aspektlərinə nail olmaq məqsədi ilə daha Qərb cəmiyyətinə çevrilir. Qərbləşmənin kökləri Qədim Yunanıstana gedib çıxır. Sonralar Roma İmperiyası Yunanıstandan güclü təsirləndiyi üçün Qərbləşmənin ilkin prosesini həyata keçirdi və Qədim Yunan cəmiyyətinin prinsip və dəyərlərinə əsaslanan yeni mədəniyyət yaratdı. Romalılar Avropanın yeni əsaslarını qoyan bir mədəniyyətlə ortaya çıxdılar [anaxronizm] və Yunan-Roma cəmiyyətinə əsaslanan yeni Qərb kimliyinə təkamül etdilər. Qərbləşmə fenomeni cəmiyyətlər arasında müəyyən bir sxemə uyğun gəlmir, çünki Qərb ənənələrinə uyğunlaşma və inteqrasiya dərəcəsi müxtəlif cəmiyyətlərdə müxtəlif ölçülərdə baş verəcəkdir. Xüsusilə, ağalıq, məhvetmə, müqavimət, sağ qalma, uyğunlaşma və ya modifikasiyanın yerli mədəniyyətə təsir dərəcəsi etniklərarası təmasdan sonra fərqlənə bilər. == Proses == Qərbləşmə çox vaxt davam edən qloballaşma prosesinin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Bu nəzəriyyə Qərb düşüncəsinin qloballaşmaya gətirib çıxardığını və qloballaşmanın Qərb mədəniyyətini yayaraq Qərbləşmə dövrünə apardığını iddia edir. Demokratiya və konstitusiya kimi əsasən Qərb hökumət sistemləri ilə yanaşı, musiqi, geyim və avtomobil kimi bir çox Qərb texnologiyaları və ənənələri dünyanın müxtəlif yerlərində tətbiq edilmiş və ənənəvi olaraq qeyri-Qərb ölkələrində kopyalanaraq yaradılmışdır. Qərbləşmə bəzi ölkələrdə müharibədən və ya rejim dəyişikliyindən sonra tərsinə çevrildi. Məsələn: 1949-cu ildən sonra Tayvan istisna olmaqla Çin, 1959-cu il inqilabından sonra Kuba, 1975-ci ildə kommunistlərin ələ keçirilməsindən sonra Cənubi Vyetnam, Sovet işğalından sonra Əfqanıstan və 1979-cu il inqilabından sonra İran. Onun əsas xüsusiyyətləri iqtisadi və siyasi (azad ticarət) demokratikləşmə və fərdiləşdirilmiş mədəniyyətin yayılmasıdır. Tez-tez kommunizmin dünya miqyasında təsirinə qarşı görünürdü. 1991-ci ilin sonlarında SSRİ-nin dağılmasından və soyuq müharibənin başa çatmasından sonra SSRİ-ni təşkil edən bir çox dövlətlər və onların müttəfiqləri o vaxta qədər dövlətin nəzarətində olan sənayenin özəlləşdirilməsi də daxil olmaqla qərbləşmə prosesinə daxil oldular. Müzakirələr hələ də davam etsə də, qloballaşmanın qərbləşmə kimi qiymətləndirilə biləcəyi sualına müxtəlif aspektlərdən baxmaq olar. Qloballaşma iqtisadiyyatdan siyasətə, hətta yeməkdən mədəniyyətə qədər müxtəlif sahələrdə baş verir. Bəzi məktəblərə görə, qərbləşmə dünyanın Qərb güclərinə bənzəməsinə səbəb olan qloballaşma forması kimi qəbul edilir. Qloballaşma dünyanın müsbət tərəflərini götürmək deməkdir, lakin qloballaşma qərbləşmə müzakirələrini də gətirir. Demokratiya, fast food və Amerika pop mədəniyyəti dünyanın qərbləşməsi hesab edilən şeylərə misal ola bilər. == İstinadlar == * '{{cite book |last = Bonnett |first= Alastair |year = 2004 |title = The Idea of the West: Culture, Politics, and History |publisher = Palgrave Macmillan| location = Basingstoke, Hampshire; New York |isbn = 1403900345}} * ''[[The Decline of the West]]'' (1918), written by [[Oswald Spengler]]. * ''[[The End of History and the Last Man]]'' (1992), written by [[Francis Fukuyama]]. * ''[[The Clash of Civilizations]]'' (1996), written by [[Samuel P. Huntington]]. * ''The Triumph of the West'' (1985) written by [[Oxford University]] historian [[John Roberts (historian)|J.M. Roberts]]. * {{cite book|last= Ankerl |first= Guy |title= Global communication without universal civilization |year= 2000 |series= INU societal research |volume= 1: Coexisting contemporary civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western |publisher= INU Press |location= Geneva |isbn= 978-2-88155-004-1}} [[Kateqoriya:Qlobal mədəniyyət]] 2b8tv6f32fmut1od47uak4br3hv5lf3 6557892 6557891 2022-08-01T11:23:17Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəni assimilyasiya]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Qərbləşmə''' və ya '''avropalaşma''' – cəmiyyətlərin sənaye, texnologiya, elm, təhsil, siyasət, iqtisadiyyat, həyat tərzi, hüquq, normalar, adətlər, ənənələr, dəyərlər, mentalitet, qavrayış, qidalanma, geyim, dil, yazı sistemi, din və fəlsəfə kimi sahələrdə Qərb mədəniyyətinin altına düşmə və ya mənimsəmə prosesi. Bu, tez-tez müstəmləkəçilik dövründə xristianlığın yayılmasını əhatə edirdi. Son bir neçə əsrdə qərbləşmənin bütün dünyada artan təsiri var, bəzi mütəfəkkirlər qərbləşmənin modernləşməyə bərabər olduğunu düşünürlər,bu düşüncə tərzi tez-tez müzakirə olunur. Ümumi qərbləşmə prosesi çox vaxt ikitərəfli olur; Qərb cəmiyyətlərinin özləri də bu prosesdən və qeyri-Qərb qrupları ilə qarşılıqlı əlaqədən təsirlənirlər, çünki Qərbin təsirləri və maraqları təsirə məruz qalan cəmiyyətin hissələri ilə birləşərək ən azı Qərb həyatına və ya onun bəzi aspektlərinə nail olmaq məqsədi ilə daha Qərb cəmiyyətinə çevrilir. Qərbləşmənin kökləri Qədim Yunanıstana gedib çıxır. Sonralar Roma İmperiyası Yunanıstandan güclü təsirləndiyi üçün Qərbləşmənin ilkin prosesini həyata keçirdi və Qədim Yunan cəmiyyətinin prinsip və dəyərlərinə əsaslanan yeni mədəniyyət yaratdı. Romalılar Avropanın yeni əsaslarını qoyan bir mədəniyyətlə ortaya çıxdılar [anaxronizm] və Yunan-Roma cəmiyyətinə əsaslanan yeni Qərb kimliyinə təkamül etdilər. Qərbləşmə fenomeni cəmiyyətlər arasında müəyyən bir sxemə uyğun gəlmir, çünki Qərb ənənələrinə uyğunlaşma və inteqrasiya dərəcəsi müxtəlif cəmiyyətlərdə müxtəlif ölçülərdə baş verəcəkdir. Xüsusilə, ağalıq, məhvetmə, müqavimət, sağ qalma, uyğunlaşma və ya modifikasiyanın yerli mədəniyyətə təsir dərəcəsi etniklərarası təmasdan sonra fərqlənə bilər. == Proses == Qərbləşmə çox vaxt davam edən qloballaşma prosesinin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Bu nəzəriyyə Qərb düşüncəsinin qloballaşmaya gətirib çıxardığını və qloballaşmanın Qərb mədəniyyətini yayaraq Qərbləşmə dövrünə apardığını iddia edir. Demokratiya və konstitusiya kimi əsasən Qərb hökumət sistemləri ilə yanaşı, musiqi, geyim və avtomobil kimi bir çox Qərb texnologiyaları və ənənələri dünyanın müxtəlif yerlərində tətbiq edilmiş və ənənəvi olaraq qeyri-Qərb ölkələrində kopyalanaraq yaradılmışdır. Qərbləşmə bəzi ölkələrdə müharibədən və ya rejim dəyişikliyindən sonra tərsinə çevrildi. Məsələn: 1949-cu ildən sonra Tayvan istisna olmaqla Çin, 1959-cu il inqilabından sonra Kuba, 1975-ci ildə kommunistlərin ələ keçirilməsindən sonra Cənubi Vyetnam, Sovet işğalından sonra Əfqanıstan və 1979-cu il inqilabından sonra İran. Onun əsas xüsusiyyətləri iqtisadi və siyasi (azad ticarət) demokratikləşmə və fərdiləşdirilmiş mədəniyyətin yayılmasıdır. Tez-tez kommunizmin dünya miqyasında təsirinə qarşı görünürdü. 1991-ci ilin sonlarında SSRİ-nin dağılmasından və soyuq müharibənin başa çatmasından sonra SSRİ-ni təşkil edən bir çox dövlətlər və onların müttəfiqləri o vaxta qədər dövlətin nəzarətində olan sənayenin özəlləşdirilməsi də daxil olmaqla qərbləşmə prosesinə daxil oldular. Müzakirələr hələ də davam etsə də, qloballaşmanın qərbləşmə kimi qiymətləndirilə biləcəyi sualına müxtəlif aspektlərdən baxmaq olar. Qloballaşma iqtisadiyyatdan siyasətə, hətta yeməkdən mədəniyyətə qədər müxtəlif sahələrdə baş verir. Bəzi məktəblərə görə, qərbləşmə dünyanın Qərb güclərinə bənzəməsinə səbəb olan qloballaşma forması kimi qəbul edilir. Qloballaşma dünyanın müsbət tərəflərini götürmək deməkdir, lakin qloballaşma qərbləşmə müzakirələrini də gətirir. Demokratiya, fast food və Amerika pop mədəniyyəti dünyanın qərbləşməsi hesab edilən şeylərə misal ola bilər. == İstinadlar == * '{{cite book |last = Bonnett |first= Alastair |year = 2004 |title = The Idea of the West: Culture, Politics, and History |publisher = Palgrave Macmillan| location = Basingstoke, Hampshire; New York |isbn = 1403900345}} * ''[[The Decline of the West]]'' (1918), written by [[Oswald Spengler]]. * ''[[The End of History and the Last Man]]'' (1992), written by [[Francis Fukuyama]]. * ''[[The Clash of Civilizations]]'' (1996), written by [[Samuel P. Huntington]]. * ''The Triumph of the West'' (1985) written by [[Oxford University]] historian [[John Roberts (historian)|J.M. Roberts]]. * {{cite book|last= Ankerl |first= Guy |title= Global communication without universal civilization |year= 2000 |series= INU societal research |volume= 1: Coexisting contemporary civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western |publisher= INU Press |location= Geneva |isbn= 978-2-88155-004-1}} [[Kateqoriya:Qlobal mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni assimilyasiya]] onsw3lx2higj7ocd28tvrr0ghezlt2s 6557894 6557892 2022-08-01T11:23:28Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Qərbləşmə''' və ya '''avropalaşma''' – cəmiyyətlərin sənaye, texnologiya, elm, təhsil, siyasət, iqtisadiyyat, həyat tərzi, hüquq, normalar, adətlər, ənənələr, dəyərlər, mentalitet, qavrayış, qidalanma, geyim, dil, yazı sistemi, din və fəlsəfə kimi sahələrdə Qərb mədəniyyətinin altına düşmə və ya mənimsəmə prosesi. Bu, tez-tez müstəmləkəçilik dövründə xristianlığın yayılmasını əhatə edirdi. Son bir neçə əsrdə qərbləşmənin bütün dünyada artan təsiri var, bəzi mütəfəkkirlər qərbləşmənin modernləşməyə bərabər olduğunu düşünürlər,bu düşüncə tərzi tez-tez müzakirə olunur. Ümumi qərbləşmə prosesi çox vaxt ikitərəfli olur; Qərb cəmiyyətlərinin özləri də bu prosesdən və qeyri-Qərb qrupları ilə qarşılıqlı əlaqədən təsirlənirlər, çünki Qərbin təsirləri və maraqları təsirə məruz qalan cəmiyyətin hissələri ilə birləşərək ən azı Qərb həyatına və ya onun bəzi aspektlərinə nail olmaq məqsədi ilə daha Qərb cəmiyyətinə çevrilir. Qərbləşmənin kökləri Qədim Yunanıstana gedib çıxır. Sonralar Roma İmperiyası Yunanıstandan güclü təsirləndiyi üçün Qərbləşmənin ilkin prosesini həyata keçirdi və Qədim Yunan cəmiyyətinin prinsip və dəyərlərinə əsaslanan yeni mədəniyyət yaratdı. Romalılar Avropanın yeni əsaslarını qoyan bir mədəniyyətlə ortaya çıxdılar [anaxronizm] və Yunan-Roma cəmiyyətinə əsaslanan yeni Qərb kimliyinə təkamül etdilər. Qərbləşmə fenomeni cəmiyyətlər arasında müəyyən bir sxemə uyğun gəlmir, çünki Qərb ənənələrinə uyğunlaşma və inteqrasiya dərəcəsi müxtəlif cəmiyyətlərdə müxtəlif ölçülərdə baş verəcəkdir. Xüsusilə, ağalıq, məhvetmə, müqavimət, sağ qalma, uyğunlaşma və ya modifikasiyanın yerli mədəniyyətə təsir dərəcəsi etniklərarası təmasdan sonra fərqlənə bilər. == Proses == Qərbləşmə çox vaxt davam edən qloballaşma prosesinin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Bu nəzəriyyə Qərb düşüncəsinin qloballaşmaya gətirib çıxardığını və qloballaşmanın Qərb mədəniyyətini yayaraq Qərbləşmə dövrünə apardığını iddia edir. Demokratiya və konstitusiya kimi əsasən Qərb hökumət sistemləri ilə yanaşı, musiqi, geyim və avtomobil kimi bir çox Qərb texnologiyaları və ənənələri dünyanın müxtəlif yerlərində tətbiq edilmiş və ənənəvi olaraq qeyri-Qərb ölkələrində kopyalanaraq yaradılmışdır. Qərbləşmə bəzi ölkələrdə müharibədən və ya rejim dəyişikliyindən sonra tərsinə çevrildi. Məsələn: 1949-cu ildən sonra Tayvan istisna olmaqla Çin, 1959-cu il inqilabından sonra Kuba, 1975-ci ildə kommunistlərin ələ keçirilməsindən sonra Cənubi Vyetnam, Sovet işğalından sonra Əfqanıstan və 1979-cu il inqilabından sonra İran. Onun əsas xüsusiyyətləri iqtisadi və siyasi (azad ticarət) demokratikləşmə və fərdiləşdirilmiş mədəniyyətin yayılmasıdır. Tez-tez kommunizmin dünya miqyasında təsirinə qarşı görünürdü. 1991-ci ilin sonlarında SSRİ-nin dağılmasından və soyuq müharibənin başa çatmasından sonra SSRİ-ni təşkil edən bir çox dövlətlər və onların müttəfiqləri o vaxta qədər dövlətin nəzarətində olan sənayenin özəlləşdirilməsi də daxil olmaqla qərbləşmə prosesinə daxil oldular. Müzakirələr hələ də davam etsə də, qloballaşmanın qərbləşmə kimi qiymətləndirilə biləcəyi sualına müxtəlif aspektlərdən baxmaq olar. Qloballaşma iqtisadiyyatdan siyasətə, hətta yeməkdən mədəniyyətə qədər müxtəlif sahələrdə baş verir. Bəzi məktəblərə görə, qərbləşmə dünyanın Qərb güclərinə bənzəməsinə səbəb olan qloballaşma forması kimi qəbul edilir. Qloballaşma dünyanın müsbət tərəflərini götürmək deməkdir, lakin qloballaşma qərbləşmə müzakirələrini də gətirir. Demokratiya, fast food və Amerika pop mədəniyyəti dünyanın qərbləşməsi hesab edilən şeylərə misal ola bilər. == İstinadlar == * '{{cite book |last = Bonnett |first= Alastair |year = 2004 |title = The Idea of the West: Culture, Politics, and History |publisher = Palgrave Macmillan| location = Basingstoke, Hampshire; New York |isbn = 1403900345}} * ''[[The Decline of the West]]'' (1918), written by [[Oswald Spengler]]. * ''[[The End of History and the Last Man]]'' (1992), written by [[Francis Fukuyama]]. * ''[[The Clash of Civilizations]]'' (1996), written by [[Samuel P. Huntington]]. * ''The Triumph of the West'' (1985) written by [[Oxford University]] historian [[John Roberts (historian)|J.M. Roberts]]. * {{cite book|last= Ankerl |first= Guy |title= Global communication without universal civilization |year= 2000 |series= INU societal research |volume= 1: Coexisting contemporary civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western |publisher= INU Press |location= Geneva |isbn= 978-2-88155-004-1}} [[Kateqoriya:Qlobal mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni assimilyasiya]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] 7p3y01vhnixfu4bew71f606hoy14bjx 6557895 6557894 2022-08-01T11:23:43Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:İmperializm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Qərbləşmə''' və ya '''avropalaşma''' – cəmiyyətlərin sənaye, texnologiya, elm, təhsil, siyasət, iqtisadiyyat, həyat tərzi, hüquq, normalar, adətlər, ənənələr, dəyərlər, mentalitet, qavrayış, qidalanma, geyim, dil, yazı sistemi, din və fəlsəfə kimi sahələrdə Qərb mədəniyyətinin altına düşmə və ya mənimsəmə prosesi. Bu, tez-tez müstəmləkəçilik dövründə xristianlığın yayılmasını əhatə edirdi. Son bir neçə əsrdə qərbləşmənin bütün dünyada artan təsiri var, bəzi mütəfəkkirlər qərbləşmənin modernləşməyə bərabər olduğunu düşünürlər,bu düşüncə tərzi tez-tez müzakirə olunur. Ümumi qərbləşmə prosesi çox vaxt ikitərəfli olur; Qərb cəmiyyətlərinin özləri də bu prosesdən və qeyri-Qərb qrupları ilə qarşılıqlı əlaqədən təsirlənirlər, çünki Qərbin təsirləri və maraqları təsirə məruz qalan cəmiyyətin hissələri ilə birləşərək ən azı Qərb həyatına və ya onun bəzi aspektlərinə nail olmaq məqsədi ilə daha Qərb cəmiyyətinə çevrilir. Qərbləşmənin kökləri Qədim Yunanıstana gedib çıxır. Sonralar Roma İmperiyası Yunanıstandan güclü təsirləndiyi üçün Qərbləşmənin ilkin prosesini həyata keçirdi və Qədim Yunan cəmiyyətinin prinsip və dəyərlərinə əsaslanan yeni mədəniyyət yaratdı. Romalılar Avropanın yeni əsaslarını qoyan bir mədəniyyətlə ortaya çıxdılar [anaxronizm] və Yunan-Roma cəmiyyətinə əsaslanan yeni Qərb kimliyinə təkamül etdilər. Qərbləşmə fenomeni cəmiyyətlər arasında müəyyən bir sxemə uyğun gəlmir, çünki Qərb ənənələrinə uyğunlaşma və inteqrasiya dərəcəsi müxtəlif cəmiyyətlərdə müxtəlif ölçülərdə baş verəcəkdir. Xüsusilə, ağalıq, məhvetmə, müqavimət, sağ qalma, uyğunlaşma və ya modifikasiyanın yerli mədəniyyətə təsir dərəcəsi etniklərarası təmasdan sonra fərqlənə bilər. == Proses == Qərbləşmə çox vaxt davam edən qloballaşma prosesinin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Bu nəzəriyyə Qərb düşüncəsinin qloballaşmaya gətirib çıxardığını və qloballaşmanın Qərb mədəniyyətini yayaraq Qərbləşmə dövrünə apardığını iddia edir. Demokratiya və konstitusiya kimi əsasən Qərb hökumət sistemləri ilə yanaşı, musiqi, geyim və avtomobil kimi bir çox Qərb texnologiyaları və ənənələri dünyanın müxtəlif yerlərində tətbiq edilmiş və ənənəvi olaraq qeyri-Qərb ölkələrində kopyalanaraq yaradılmışdır. Qərbləşmə bəzi ölkələrdə müharibədən və ya rejim dəyişikliyindən sonra tərsinə çevrildi. Məsələn: 1949-cu ildən sonra Tayvan istisna olmaqla Çin, 1959-cu il inqilabından sonra Kuba, 1975-ci ildə kommunistlərin ələ keçirilməsindən sonra Cənubi Vyetnam, Sovet işğalından sonra Əfqanıstan və 1979-cu il inqilabından sonra İran. Onun əsas xüsusiyyətləri iqtisadi və siyasi (azad ticarət) demokratikləşmə və fərdiləşdirilmiş mədəniyyətin yayılmasıdır. Tez-tez kommunizmin dünya miqyasında təsirinə qarşı görünürdü. 1991-ci ilin sonlarında SSRİ-nin dağılmasından və soyuq müharibənin başa çatmasından sonra SSRİ-ni təşkil edən bir çox dövlətlər və onların müttəfiqləri o vaxta qədər dövlətin nəzarətində olan sənayenin özəlləşdirilməsi də daxil olmaqla qərbləşmə prosesinə daxil oldular. Müzakirələr hələ də davam etsə də, qloballaşmanın qərbləşmə kimi qiymətləndirilə biləcəyi sualına müxtəlif aspektlərdən baxmaq olar. Qloballaşma iqtisadiyyatdan siyasətə, hətta yeməkdən mədəniyyətə qədər müxtəlif sahələrdə baş verir. Bəzi məktəblərə görə, qərbləşmə dünyanın Qərb güclərinə bənzəməsinə səbəb olan qloballaşma forması kimi qəbul edilir. Qloballaşma dünyanın müsbət tərəflərini götürmək deməkdir, lakin qloballaşma qərbləşmə müzakirələrini də gətirir. Demokratiya, fast food və Amerika pop mədəniyyəti dünyanın qərbləşməsi hesab edilən şeylərə misal ola bilər. == İstinadlar == * '{{cite book |last = Bonnett |first= Alastair |year = 2004 |title = The Idea of the West: Culture, Politics, and History |publisher = Palgrave Macmillan| location = Basingstoke, Hampshire; New York |isbn = 1403900345}} * ''[[The Decline of the West]]'' (1918), written by [[Oswald Spengler]]. * ''[[The End of History and the Last Man]]'' (1992), written by [[Francis Fukuyama]]. * ''[[The Clash of Civilizations]]'' (1996), written by [[Samuel P. Huntington]]. * ''The Triumph of the West'' (1985) written by [[Oxford University]] historian [[John Roberts (historian)|J.M. Roberts]]. * {{cite book|last= Ankerl |first= Guy |title= Global communication without universal civilization |year= 2000 |series= INU societal research |volume= 1: Coexisting contemporary civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western |publisher= INU Press |location= Geneva |isbn= 978-2-88155-004-1}} [[Kateqoriya:Qlobal mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni assimilyasiya]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] [[Kateqoriya:İmperializm]] 33diq9afeni43dlu1vtzfkaeu3jhhaz 6557896 6557895 2022-08-01T11:23:54Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Qərb mədəniyyəti]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Qərbləşmə''' və ya '''avropalaşma''' – cəmiyyətlərin sənaye, texnologiya, elm, təhsil, siyasət, iqtisadiyyat, həyat tərzi, hüquq, normalar, adətlər, ənənələr, dəyərlər, mentalitet, qavrayış, qidalanma, geyim, dil, yazı sistemi, din və fəlsəfə kimi sahələrdə Qərb mədəniyyətinin altına düşmə və ya mənimsəmə prosesi. Bu, tez-tez müstəmləkəçilik dövründə xristianlığın yayılmasını əhatə edirdi. Son bir neçə əsrdə qərbləşmənin bütün dünyada artan təsiri var, bəzi mütəfəkkirlər qərbləşmənin modernləşməyə bərabər olduğunu düşünürlər,bu düşüncə tərzi tez-tez müzakirə olunur. Ümumi qərbləşmə prosesi çox vaxt ikitərəfli olur; Qərb cəmiyyətlərinin özləri də bu prosesdən və qeyri-Qərb qrupları ilə qarşılıqlı əlaqədən təsirlənirlər, çünki Qərbin təsirləri və maraqları təsirə məruz qalan cəmiyyətin hissələri ilə birləşərək ən azı Qərb həyatına və ya onun bəzi aspektlərinə nail olmaq məqsədi ilə daha Qərb cəmiyyətinə çevrilir. Qərbləşmənin kökləri Qədim Yunanıstana gedib çıxır. Sonralar Roma İmperiyası Yunanıstandan güclü təsirləndiyi üçün Qərbləşmənin ilkin prosesini həyata keçirdi və Qədim Yunan cəmiyyətinin prinsip və dəyərlərinə əsaslanan yeni mədəniyyət yaratdı. Romalılar Avropanın yeni əsaslarını qoyan bir mədəniyyətlə ortaya çıxdılar [anaxronizm] və Yunan-Roma cəmiyyətinə əsaslanan yeni Qərb kimliyinə təkamül etdilər. Qərbləşmə fenomeni cəmiyyətlər arasında müəyyən bir sxemə uyğun gəlmir, çünki Qərb ənənələrinə uyğunlaşma və inteqrasiya dərəcəsi müxtəlif cəmiyyətlərdə müxtəlif ölçülərdə baş verəcəkdir. Xüsusilə, ağalıq, məhvetmə, müqavimət, sağ qalma, uyğunlaşma və ya modifikasiyanın yerli mədəniyyətə təsir dərəcəsi etniklərarası təmasdan sonra fərqlənə bilər. == Proses == Qərbləşmə çox vaxt davam edən qloballaşma prosesinin bir hissəsi kimi qəbul edilir. Bu nəzəriyyə Qərb düşüncəsinin qloballaşmaya gətirib çıxardığını və qloballaşmanın Qərb mədəniyyətini yayaraq Qərbləşmə dövrünə apardığını iddia edir. Demokratiya və konstitusiya kimi əsasən Qərb hökumət sistemləri ilə yanaşı, musiqi, geyim və avtomobil kimi bir çox Qərb texnologiyaları və ənənələri dünyanın müxtəlif yerlərində tətbiq edilmiş və ənənəvi olaraq qeyri-Qərb ölkələrində kopyalanaraq yaradılmışdır. Qərbləşmə bəzi ölkələrdə müharibədən və ya rejim dəyişikliyindən sonra tərsinə çevrildi. Məsələn: 1949-cu ildən sonra Tayvan istisna olmaqla Çin, 1959-cu il inqilabından sonra Kuba, 1975-ci ildə kommunistlərin ələ keçirilməsindən sonra Cənubi Vyetnam, Sovet işğalından sonra Əfqanıstan və 1979-cu il inqilabından sonra İran. Onun əsas xüsusiyyətləri iqtisadi və siyasi (azad ticarət) demokratikləşmə və fərdiləşdirilmiş mədəniyyətin yayılmasıdır. Tez-tez kommunizmin dünya miqyasında təsirinə qarşı görünürdü. 1991-ci ilin sonlarında SSRİ-nin dağılmasından və soyuq müharibənin başa çatmasından sonra SSRİ-ni təşkil edən bir çox dövlətlər və onların müttəfiqləri o vaxta qədər dövlətin nəzarətində olan sənayenin özəlləşdirilməsi də daxil olmaqla qərbləşmə prosesinə daxil oldular. Müzakirələr hələ də davam etsə də, qloballaşmanın qərbləşmə kimi qiymətləndirilə biləcəyi sualına müxtəlif aspektlərdən baxmaq olar. Qloballaşma iqtisadiyyatdan siyasətə, hətta yeməkdən mədəniyyətə qədər müxtəlif sahələrdə baş verir. Bəzi məktəblərə görə, qərbləşmə dünyanın Qərb güclərinə bənzəməsinə səbəb olan qloballaşma forması kimi qəbul edilir. Qloballaşma dünyanın müsbət tərəflərini götürmək deməkdir, lakin qloballaşma qərbləşmə müzakirələrini də gətirir. Demokratiya, fast food və Amerika pop mədəniyyəti dünyanın qərbləşməsi hesab edilən şeylərə misal ola bilər. == İstinadlar == * '{{cite book |last = Bonnett |first= Alastair |year = 2004 |title = The Idea of the West: Culture, Politics, and History |publisher = Palgrave Macmillan| location = Basingstoke, Hampshire; New York |isbn = 1403900345}} * ''[[The Decline of the West]]'' (1918), written by [[Oswald Spengler]]. * ''[[The End of History and the Last Man]]'' (1992), written by [[Francis Fukuyama]]. * ''[[The Clash of Civilizations]]'' (1996), written by [[Samuel P. Huntington]]. * ''The Triumph of the West'' (1985) written by [[Oxford University]] historian [[John Roberts (historian)|J.M. Roberts]]. * {{cite book|last= Ankerl |first= Guy |title= Global communication without universal civilization |year= 2000 |series= INU societal research |volume= 1: Coexisting contemporary civilizations: Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western |publisher= INU Press |location= Geneva |isbn= 978-2-88155-004-1}} [[Kateqoriya:Qlobal mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni assimilyasiya]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] [[Kateqoriya:İmperializm]] [[Kateqoriya:Qərb mədəniyyəti]] 84179shvi09utuqxwwnoruu33xih8gp 0 760129 6557033 2022-07-31T19:35:27Z 2800:150:141:123C:1520:C43B:33B2:80D7 Səhifə "{{Cizgi serialı |telekanal = {{bayraq|Birləşmiş Krallıq}} S4C, BBC One, CBeebies, Channel 5, CBBC, Cartoonito<br />{{bayraq|Azərbaycan}} ANS TV }} '''Yanğınsöndürən Samir''' ({{Dil-cy|Sam Tân}}; {{Dil-en|Fireman Sam}}) — Samir ([[Vall dili|vall]]/{{Dil-en|Sam}}) adlı bir yanğınsöndürən, yanğınsöndürən yoldaşları və Pontypandy'nin Uels kənd kəndindəki digər sakinlər haqqında bir İngilis cizgi filmidir. Serial Samir adlı..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Cizgi serialı |telekanal = {{bayraq|Birləşmiş Krallıq}} S4C, BBC One, CBeebies, Channel 5, CBBC, Cartoonito<br />{{bayraq|Azərbaycan}} ANS TV }} '''Yanğınsöndürən Samir''' ({{Dil-cy|Sam Tân}}; {{Dil-en|Fireman Sam}}) — Samir ([[Vall dili|vall]]/{{Dil-en|Sam}}) adlı bir yanğınsöndürən, yanğınsöndürən yoldaşları və Pontypandy'nin Uels kənd kəndindəki digər sakinlər haqqında bir İngilis cizgi filmidir. Serial Samir adlı yanğınsöndürən, onun yanğınsöndürən yoldaşları və Pontypandy adlı qondarma kənd kəndinin digər sakinləri haqqındadır. tddoxbdtpzn2lxzlj1ybcnvdwooao2s 6557034 6557033 2022-07-31T19:37:21Z 2800:150:141:123C:1520:C43B:33B2:80D7 wikitext text/x-wiki {{Cizgi serialı |telekanal = {{bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[S4C]], [[BBC One]], [[CBeebies]], [[Channel 5]], [[CBBC]], [[Cartoonito]]<br />{{bayraq|Azərbaycan}} [[ANS TV]] }} '''Yanğınsöndürən Samir''' ({{Dil-cy|Sam Tân}}; {{Dil-en|Fireman Sam}}) — Samir ([[Vall dili|vall]]/{{Dil-en|Sam}}) adlı bir yanğınsöndürən, yanğınsöndürən yoldaşları və Pontypandy'nin Uels kənd kəndindəki digər sakinlər haqqında bir İngilis cizgi filmidir. Serial Samir adlı yanğınsöndürən, onun yanğınsöndürən yoldaşları və Pontypandy adlı qondarma kənd kəndinin digər sakinləri haqqındadır. e4gwn6k2puapvz6xda8ll2unzsd6ger 0 760130 6557036 2022-07-31T19:38:31Z FaridK12 243006 Səhifə "Mədəni müxtəliflik monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. “Mədəni müxtəliflik” termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniy..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Mədəni müxtəliflik monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. “Mədəni müxtəliflik” termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. ==Tarixi== Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla “cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu” kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. ==Xüsusiyyətləri== Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: #Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən “mədəni azlıqların” xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası #Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması #“Mədəni qoruma” və ya “mədəni istisna” mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd “əlverişsiz” mədəniyyətə zərərli sayılan “əmtəələşdirmə”yə qarşı “mədəni proteksionizm” kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək #Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş “mədəni hüquqlar” müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. 246z5w5q7a9ompb8tjdn5tzjw2ixy2u 6557818 6557036 2022-08-01T11:09:33Z White Demon 75303 #WPWP wikitext text/x-wiki [[Fayl:Harmony Day (5475651018).jpg|thumb|[[Avstraliya]]nın mədəni müxtəlifliyini qeyd edən [[Harmoniya]] günü.]] '''Mədəni müxtəliflik''' monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. "Mədəni müxtəliflik" termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. == Tarixi == Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla "cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu" kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. == Xüsusiyyətləri == Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: # Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən "mədəni azlıqların" xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası # Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması # "Mədəni qoruma" və ya "mədəni istisna" mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd "əlverişsiz" mədəniyyətə zərərli sayılan "əmtəələşdirmə"yə qarşı "mədəni proteksionizm" kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək # Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş "mədəni hüquqlar" müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. c54tgr75y51ertkcgfv96ill98n5xbl 6557825 6557818 2022-08-01T11:10:52Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} [[Fayl:Harmony Day (5475651018).jpg|thumb|[[Avstraliya]]nın mədəni müxtəlifliyini qeyd edən [[Harmoniya]] günü.]] '''Mədəni müxtəliflik''' monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. "Mədəni müxtəliflik" termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. == Tarixi == Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla "cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu" kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. == Xüsusiyyətləri == Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: # Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən "mədəni azlıqların" xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası # Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması # "Mədəni qoruma" və ya "mədəni istisna" mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd "əlverişsiz" mədəniyyətə zərərli sayılan "əmtəələşdirmə"yə qarşı "mədəni proteksionizm" kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək # Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş "mədəni hüquqlar" müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. [[Kateqoriya:Mədəniyyət]] 0toklx2uyo9i79jjrqh427xbclg5as7 6557827 6557825 2022-08-01T11:11:04Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} [[Fayl:Harmony Day (5475651018).jpg|thumb|[[Avstraliya]]nın mədəni müxtəlifliyini qeyd edən [[Harmoniya]] günü.]] '''Mədəni müxtəliflik''' monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. "Mədəni müxtəliflik" termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. == Tarixi == Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla "cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu" kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. == Xüsusiyyətləri == Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: # Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən "mədəni azlıqların" xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası # Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması # "Mədəni qoruma" və ya "mədəni istisna" mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd "əlverişsiz" mədəniyyətə zərərli sayılan "əmtəələşdirmə"yə qarşı "mədəni proteksionizm" kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək # Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş "mədəni hüquqlar" müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. [[Kateqoriya:Mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] ek3humdzom4vjen2idfokqykjruh897 6557830 6557827 2022-08-01T11:11:17Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəni siyasət]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} [[Fayl:Harmony Day (5475651018).jpg|thumb|[[Avstraliya]]nın mədəni müxtəlifliyini qeyd edən [[Harmoniya]] günü.]] '''Mədəni müxtəliflik''' monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. "Mədəni müxtəliflik" termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. == Tarixi == Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla "cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu" kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. == Xüsusiyyətləri == Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: # Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən "mədəni azlıqların" xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası # Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması # "Mədəni qoruma" və ya "mədəni istisna" mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd "əlverişsiz" mədəniyyətə zərərli sayılan "əmtəələşdirmə"yə qarşı "mədəni proteksionizm" kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək # Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş "mədəni hüquqlar" müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. [[Kateqoriya:Mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] [[Kateqoriya:Mədəni siyasət]] 1kq5ee1bolf0uowxc0no2mg80wys21f 6557837 6557830 2022-08-01T11:11:51Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Multikulturalizm]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} [[Fayl:Harmony Day (5475651018).jpg|thumb|[[Avstraliya]]nın mədəni müxtəlifliyini qeyd edən [[Harmoniya]] günü.]] '''Mədəni müxtəliflik''' monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. "Mədəni müxtəliflik" termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. == Tarixi == Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla "cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu" kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. == Xüsusiyyətləri == Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: # Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən "mədəni azlıqların" xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası # Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması # "Mədəni qoruma" və ya "mədəni istisna" mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd "əlverişsiz" mədəniyyətə zərərli sayılan "əmtəələşdirmə"yə qarşı "mədəni proteksionizm" kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək # Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş "mədəni hüquqlar" müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. [[Kateqoriya:Mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] [[Kateqoriya:Mədəni siyasət]] [[Kateqoriya:Multikulturalizm]] hria4htcqyg9amajw4jnrjzhdgor57m 6557839 6557837 2022-08-01T11:12:05Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Çoxluq-azlıq münasibətləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} [[Fayl:Harmony Day (5475651018).jpg|thumb|[[Avstraliya]]nın mədəni müxtəlifliyini qeyd edən [[Harmoniya]] günü.]] '''Mədəni müxtəliflik''' monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. "Mədəni müxtəliflik" termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. == Tarixi == Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla "cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu" kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. == Xüsusiyyətləri == Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: # Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən "mədəni azlıqların" xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası # Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması # "Mədəni qoruma" və ya "mədəni istisna" mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd "əlverişsiz" mədəniyyətə zərərli sayılan "əmtəələşdirmə"yə qarşı "mədəni proteksionizm" kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək # Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş "mədəni hüquqlar" müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. [[Kateqoriya:Mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] [[Kateqoriya:Mədəni siyasət]] [[Kateqoriya:Multikulturalizm]] [[Kateqoriya:Çoxluq-azlıq münasibətləri]] f030x1ln0hy7yk0tteja6zf24qf2hga 6557845 6557839 2022-08-01T11:13:10Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Mədəniyyət]] silindi; [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} [[Fayl:Harmony Day (5475651018).jpg|thumb|[[Avstraliya]]nın mədəni müxtəlifliyini qeyd edən [[Harmoniya]] günü.]] '''Mədəni müxtəliflik''' monokultura, qlobal monokultura və ya mədəni təkamülə bənzər mədəniyyətlərin homogenləşməsindən fərqli olaraq müxtəlif və ya fərqli mədəniyyətlərin atributudur. "Mədəni müxtəliflik" termini həm də müxtəlif mədəniyyətlərin bir-birinin fərqlərinə hörmət etdiyini ifadə edə bilər. Çox vaxt müəyyən bir bölgədə və ya bütövlükdə dünyada insan cəmiyyətlərinin və ya mədəniyyətlərinin müxtəlifliyinə istinad etmək üçün istifadə olunur. Bu, bir təşkilata və ya cəmiyyətə müxtəlif mədəni perspektivlərin daxil edilməsinə aiddir. == Tarixi == Ölkələr etnik və mədəni müxtəliflik səviyyəsinə görə sıralanır (James Fearon, 2003). Beynəlxalq səviyyədə mədəni müxtəliflik anlayışı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı tərəfindən təsis edildiyi 1945-ci ildən bəri müxtəlif ölkələr tərəfindən müdafiə olunur[1]. Dialoq və İnkişaf Naminə Ümumdünya Mədəni Müxtəliflik Günü UNESCO-nun Mədəni Müxtəliflik üzrə Ümumdünya Bəyannaməsindən sonra 2001-ci ilin noyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən təsis edilmişdir. Onun məqsədi mədəni müxtəlifliyi, dialoqu və inkişafı təşviq etməkdir. Hər il mayın 21-də qeyd olunur. 2001-ci il Ümumdünya Bəyannaməsindən əvvəl YUNESKO "mədəniyyət" anlayışını bədii şah əsərlər kimi şərh edirdi. Ümumdünya Bəyannaməsi ilə antropologiyaya əsaslanan daha geniş bir anlayışı qəbul etdi. Müvafiq olaraq, mədəni müxtəliflik həyat tərzi, dəyər sistemləri, adət-ənənələr və inanclar da daxil olmaqla "cəmiyyətin və ya sosial qrupun unikal mənəvi, maddi, intellektual və emosional xüsusiyyətlərinin məcmusu" kimi müəyyən edilir. Ümumdünya Bəyannaməsinin on iki məqaləsi mədəni müxtəlifliyin təşviqi yollarına dair fəaliyyət planı ilə birlikdə dərc edilmişdir. Fəaliyyət planı mədəni müxtəlifliyi ifadə azadlığı, hərəkət azadlığı və yerli biliklərin qorunması kimi insan hüquqları ilə açıq şəkildə əlaqələndirirdi. Bəyannamə mədəni müxtəlifliyi yenilik və yaradıcılıq mənbəyi, həm iqtisadi, həm də şəxsi inkişafın hərəkətverici qüvvəsi kimi müəyyən edir. UNESCO 2002-ci il BMT-nin İnsan Hüquqları və Mədəni Müxtəliflik hesabatına təqdimat etdi və bəyannamənin bir hissəsinə istinad edərək, mədəni müxtəlifliyin azlıqların hüquqlarını pozmaq üçün istifadə edilməməli olduğunu və mədəni müxtəlifliyin fərdi azadlıqların qorunmasını tələb etdiyini vurğuladı. == Xüsusiyyətləri == Mədəni müxtəliflik müxtəlif mənaları ifadə edə bilər: # Tələb edilməli bir tarazlıq: deməli, dezavantajlı olduğu deyilən "mədəni azlıqların" xeyrinə hərəkətləri təşviq etməklə mədəni müxtəlifliyi müdafiə etmək ideyası # Nəsli kəsilməkdə olan "mədəni azlıqların" qorunması # "Mədəni qoruma" və ya "mədəni istisna" mədəniyyətin kommersiyalaşdırılmasına qarşı mədəniyyətin sosial baxışını müdafiə edir. Mədəni istisna mədəniyyət məhsullarının və xidmətlərinin orijinallığını, o cümlədən Avropa İttifaqının Mədəni Müxtəliflik haqqında Bəyannaməsində mədəni ifadələrin xüsusi tanınmasını vurğulayır. Bu kontekstdə məqsəd "əlverişsiz" mədəniyyətə zərərli sayılan "əmtəələşdirmə"yə qarşı "mədəni proteksionizm" kimi də tanınan qrantlar, tanıtım fəaliyyətləri və s. vasitəsilə mədəniyyətin inkişafına dəstək vermək # Bu müdafiə həm də 1990-cı illərin əvvəllərində Avropada uğursuzluğa düçar olmuş "mədəni hüquqlar" müddəalarının insan hüquqları təbəqəsinə daxil edilməsi mənasını verə bilər. Müxtəliflik insanların özlərini başqaları üzərində təsdiqləmək üçün istifadə etdikləri "o insan məndən fərqlidir" kimi keyfiyyətlərə aiddir. Bu xüsusiyyətlərə demoqrafik amillər (məsələn, irq, cins və yaş), həmçinin dəyərlər və mədəni normalar daxildir. Dünyada meydana çıxan bir çox fərqli cəmiyyətlər bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənir və bu fərqlərin çoxu bu gün də davam edir. İnsanlar arasında mövcud olan ən bariz mədəni fərqlər dil, geyim və adət-ənənələrdir. Cəmiyyətlərin təşkilatlanma tərzində də mühüm fərqlər var; məsələn, onların ortaq əxlaqı, dini inancları və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsi kimi. Mədəni müxtəlifliyi biomüxtəlifliyə bənzətmək olar. [[Kateqoriya:Mədəniyyət konsepsiyaları]] [[Kateqoriya:Mədəni coğrafiya]] [[Kateqoriya:Mədəni siyasət]] [[Kateqoriya:Multikulturalizm]] [[Kateqoriya:Çoxluq-azlıq münasibətləri]] 59jwdq3etyjedl06ffsjih3gplclvhf 0 760131 6557038 2022-07-31T19:48:41Z FaridK12 243006 Səhifə "Humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan müasirlik həm tarixi dövrdür (müasir dövr), həm də İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusudur - 17-ci əsrin "Ağıl dövrü". düşüncə və 18-ci əsr "Maarifçilik". Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər;..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan müasirlik həm tarixi dövrdür (müasir dövr), həm də İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusudur - 17-ci əsrin "Ağıl dövrü". düşüncə və 18-ci əsr "Maarifçilik". Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, “müasir” “cari dövr” mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16-18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. ==Tərif== ===Siyasi=== Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: “Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər” (“Arıların nağılı”nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə “güclərin ayrılması”nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin “əhliləşdirildiyi” müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi “münaqişə” təşviq olunsun. müəssisələr. ===Sosioloji=== “Müasirliyin” sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: ...müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir... bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı “yenidən qurmaq” sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. ===Mədəni və fəlsəfi=== Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə “müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi” ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi “ideologiya əsri” kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə” “rasionallaşdırma” anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. r8zdqlwbgx5ithr8vr4vhk92z3zr4yx 6557040 6557038 2022-07-31T19:50:16Z FaridK12 243006 wikitext text/x-wiki Humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan müasirlik həm tarixi dövrdür (müasir dövr), həm də İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusudur - 17-ci əsrin "Ağıl dövrü". düşüncə və 18-ci əsr "Maarifçilik". Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, “müasir” “cari dövr” mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16-18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. ==Tərif== ===Siyasi=== Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: “Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər” (“Arıların nağılı”nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə “güclərin ayrılması”nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin “əhliləşdirildiyi” müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi “münaqişə” təşviq olunsun. müəssisələr. ===Sosioloji=== “Müasirliyin” sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: ...müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir... bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı “yenidən qurmaq” sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. ===Mədəni və fəlsəfi=== Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə “müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi” ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi “ideologiya əsri” kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə” “rasionallaşdırma” anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. ==Istinadlar== *{{wikicite|ref={{harvid|Adorno|1973}}|reference=Adorno, Theodor W. 1973. ''Negative Dialectics'', translated by E.B. Ashton. New York: Seabury Press; London: Routledge. (Originally published as ''Negative Dialektik'', Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.)}} *{{wikicite|ref={{harvid|d'Alembert|2009 [1751]}}|reference=d'Alembert, Jean Le Rond. 2009 [1751]. "[http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=did;rgn=main;view=text;idno=did2222.0001.083 Preliminary Discourse]", ''The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project'', translated by Richard N. Schwab and Walter . Ann Arbor: [http://www.lib.umich.edu/spo/ Scholarly Publishing Office] of the University of Michigan Library (accessed 19 December 2010).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Alexander|1931}}|reference=[[Franz Alexander|Alexander, Franz]]. 1931. "Psychoanalysis and Medicine" (lecture read before the Harvey Society in New York on January 15, 1931). ''[[Journal of the American Medical Association]]'' 96, no. 17:1351–1358. Reprinted in [https://books.google.com/books?id=QHxDAAAAYAAJ ''Mental Hygiene'' 16] (1932): 63–84. Reprinted in Franz Alexander ''[https://archive.org/details/scopeofpsychoana012068mbp The Scope of Psychoanalysis, 1921–1961: Selected Papers]'', 483–500. New York: Basic Books, 1961.}} * {{cite book |last1=Almond|first1=Gabriel Abraham |last2=Chodorow|first2=Marvin|last3=Pearce|first3=Roy Harvey |title= Progress and Its Discontents |date=1982 |publisher=University of California Press |isbn=9780520044784 |author1-link=Gabriel Almond|author2-link= Marvin Chodorow }}{{page needed|date=November 2020}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bacon|1828}}|reference=Bacon, Francis. 1828. ''Of the Proficience and Advancement of Learning, Divine and Human''. London: J. F. Dove.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Barker|2005}}|reference=Barker, Chris. 2005. ''Cultural Studies: Theory and Practice''. London: Sage. {{ISBN|0-7619-4156-8}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Baudelaire|1964}}|reference=[[Charles Baudelaire|Baudelaire]], Charles. 1964. ''The Painter of Modern Life and Other Essays'', edited and translated by Jonathan Mayne. London: Phaidon Press.}} 1p4wjhmikv48h65nkom3ur5gh9yrytv 6557790 6557040 2022-08-01T11:06:35Z White Demon 75303 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki '''Müasirlik''' – humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan tarixi dövr (müasir dövr), eləcə də, İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusu. Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, "müasir" "cari dövr" mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16–18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. == Tərif == === Siyasi === Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: "Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər" ("Arıların nağılı"nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə "güclərin ayrılması"nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin "əhliləşdirildiyi" müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi "münaqişə" təşviq olunsun. müəssisələr. === Sosioloji === "Müasirliyin" sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: …müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir… bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı "yenidən qurmaq" sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. === Mədəni və fəlsəfi === Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə "müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi" ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi "ideologiya əsri" kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə" "rasionallaşdırma" anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. == İstinadlar == * {{wikicite|ref={{harvid|Adorno|1973}}|reference=Adorno, Theodor W. 1973. ''Negative Dialectics'', translated by E.B. Ashton. New York: Seabury Press; London: Routledge. (Originally published as ''Negative Dialektik'', Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.)}} * {{wikicite|ref={{harvid|d'Alembert|2009 [1751]}}|reference=d'Alembert, Jean Le Rond. 2009 [1751]. "[http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=did;rgn=main;view=text;idno=did2222.0001.083 Preliminary Discourse]", ''The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project'', translated by Richard N. Schwab and Walter . Ann Arbor: [http://www.lib.umich.edu/spo/ Scholarly Publishing Office] of the University of Michigan Library (accessed 19 December 2010).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Alexander|1931}}|reference=[[Franz Alexander|Alexander, Franz]]. 1931. "Psychoanalysis and Medicine" (lecture read before the Harvey Society in New York on January 15, 1931). ''[[Journal of the American Medical Association]]'' 96, no. 17:1351–1358. Reprinted in [https://books.google.com/books?id=QHxDAAAAYAAJ ''Mental Hygiene'' 16] (1932): 63–84. Reprinted in Franz Alexander ''[https://archive.org/details/scopeofpsychoana012068mbp The Scope of Psychoanalysis, 1921–1961: Selected Papers]'', 483–500. New York: Basic Books, 1961.}} * {{cite book |last1=Almond|first1=Gabriel Abraham |last2=Chodorow|first2=Marvin|last3=Pearce|first3=Roy Harvey |title= Progress and Its Discontents |date=1982 |publisher=University of California Press |isbn=9780520044784 |author1-link=Gabriel Almond|author2-link= Marvin Chodorow }}{{page needed|date=November 2020}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bacon|1828}}|reference=Bacon, Francis. 1828. ''Of the Proficience and Advancement of Learning, Divine and Human''. London: J. F. Dove.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Barker|2005}}|reference=Barker, Chris. 2005. ''Cultural Studies: Theory and Practice''. London: Sage. {{ISBN|0-7619-4156-8}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Baudelaire|1964}}|reference=[[Charles Baudelaire|Baudelaire]], Charles. 1964. ''The Painter of Modern Life and Other Essays'', edited and translated by Jonathan Mayne. London: Phaidon Press.}} [[Kateqoriya:Modernizm]] ammjkeur11mfn02swqckvlj104usnxv 6557793 6557790 2022-08-01T11:07:00Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Tarixşünaslıq]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Müasirlik''' – humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan tarixi dövr (müasir dövr), eləcə də, İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusu. Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, "müasir" "cari dövr" mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16–18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. == Tərif == === Siyasi === Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: "Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər" ("Arıların nağılı"nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə "güclərin ayrılması"nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin "əhliləşdirildiyi" müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi "münaqişə" təşviq olunsun. müəssisələr. === Sosioloji === "Müasirliyin" sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: …müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir… bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı "yenidən qurmaq" sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. === Mədəni və fəlsəfi === Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə "müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi" ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi "ideologiya əsri" kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə" "rasionallaşdırma" anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. == İstinadlar == * {{wikicite|ref={{harvid|Adorno|1973}}|reference=Adorno, Theodor W. 1973. ''Negative Dialectics'', translated by E.B. Ashton. New York: Seabury Press; London: Routledge. (Originally published as ''Negative Dialektik'', Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.)}} * {{wikicite|ref={{harvid|d'Alembert|2009 [1751]}}|reference=d'Alembert, Jean Le Rond. 2009 [1751]. "[http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=did;rgn=main;view=text;idno=did2222.0001.083 Preliminary Discourse]", ''The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project'', translated by Richard N. Schwab and Walter . Ann Arbor: [http://www.lib.umich.edu/spo/ Scholarly Publishing Office] of the University of Michigan Library (accessed 19 December 2010).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Alexander|1931}}|reference=[[Franz Alexander|Alexander, Franz]]. 1931. "Psychoanalysis and Medicine" (lecture read before the Harvey Society in New York on January 15, 1931). ''[[Journal of the American Medical Association]]'' 96, no. 17:1351–1358. Reprinted in [https://books.google.com/books?id=QHxDAAAAYAAJ ''Mental Hygiene'' 16] (1932): 63–84. Reprinted in Franz Alexander ''[https://archive.org/details/scopeofpsychoana012068mbp The Scope of Psychoanalysis, 1921–1961: Selected Papers]'', 483–500. New York: Basic Books, 1961.}} * {{cite book |last1=Almond|first1=Gabriel Abraham |last2=Chodorow|first2=Marvin|last3=Pearce|first3=Roy Harvey |title= Progress and Its Discontents |date=1982 |publisher=University of California Press |isbn=9780520044784 |author1-link=Gabriel Almond|author2-link= Marvin Chodorow }}{{page needed|date=November 2020}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bacon|1828}}|reference=Bacon, Francis. 1828. ''Of the Proficience and Advancement of Learning, Divine and Human''. London: J. F. Dove.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Barker|2005}}|reference=Barker, Chris. 2005. ''Cultural Studies: Theory and Practice''. London: Sage. {{ISBN|0-7619-4156-8}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Baudelaire|1964}}|reference=[[Charles Baudelaire|Baudelaire]], Charles. 1964. ''The Painter of Modern Life and Other Essays'', edited and translated by Jonathan Mayne. London: Phaidon Press.}} [[Kateqoriya:Modernizm]] [[Kateqoriya:Tarixşünaslıq]] rdzx5kbpq9z2uf2wsa64mwf8vbajz8v 6557795 6557793 2022-08-01T11:07:12Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Postmodern nəzəriyyə]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Müasirlik''' – humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan tarixi dövr (müasir dövr), eləcə də, İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusu. Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, "müasir" "cari dövr" mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16–18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. == Tərif == === Siyasi === Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: "Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər" ("Arıların nağılı"nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə "güclərin ayrılması"nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin "əhliləşdirildiyi" müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi "münaqişə" təşviq olunsun. müəssisələr. === Sosioloji === "Müasirliyin" sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: …müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir… bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı "yenidən qurmaq" sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. === Mədəni və fəlsəfi === Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə "müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi" ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi "ideologiya əsri" kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə" "rasionallaşdırma" anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. == İstinadlar == * {{wikicite|ref={{harvid|Adorno|1973}}|reference=Adorno, Theodor W. 1973. ''Negative Dialectics'', translated by E.B. Ashton. New York: Seabury Press; London: Routledge. (Originally published as ''Negative Dialektik'', Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.)}} * {{wikicite|ref={{harvid|d'Alembert|2009 [1751]}}|reference=d'Alembert, Jean Le Rond. 2009 [1751]. "[http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=did;rgn=main;view=text;idno=did2222.0001.083 Preliminary Discourse]", ''The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project'', translated by Richard N. Schwab and Walter . Ann Arbor: [http://www.lib.umich.edu/spo/ Scholarly Publishing Office] of the University of Michigan Library (accessed 19 December 2010).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Alexander|1931}}|reference=[[Franz Alexander|Alexander, Franz]]. 1931. "Psychoanalysis and Medicine" (lecture read before the Harvey Society in New York on January 15, 1931). ''[[Journal of the American Medical Association]]'' 96, no. 17:1351–1358. Reprinted in [https://books.google.com/books?id=QHxDAAAAYAAJ ''Mental Hygiene'' 16] (1932): 63–84. Reprinted in Franz Alexander ''[https://archive.org/details/scopeofpsychoana012068mbp The Scope of Psychoanalysis, 1921–1961: Selected Papers]'', 483–500. New York: Basic Books, 1961.}} * {{cite book |last1=Almond|first1=Gabriel Abraham |last2=Chodorow|first2=Marvin|last3=Pearce|first3=Roy Harvey |title= Progress and Its Discontents |date=1982 |publisher=University of California Press |isbn=9780520044784 |author1-link=Gabriel Almond|author2-link= Marvin Chodorow }}{{page needed|date=November 2020}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bacon|1828}}|reference=Bacon, Francis. 1828. ''Of the Proficience and Advancement of Learning, Divine and Human''. London: J. F. Dove.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Barker|2005}}|reference=Barker, Chris. 2005. ''Cultural Studies: Theory and Practice''. London: Sage. {{ISBN|0-7619-4156-8}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Baudelaire|1964}}|reference=[[Charles Baudelaire|Baudelaire]], Charles. 1964. ''The Painter of Modern Life and Other Essays'', edited and translated by Jonathan Mayne. London: Phaidon Press.}} [[Kateqoriya:Modernizm]] [[Kateqoriya:Tarixşünaslıq]] [[Kateqoriya:Postmodern nəzəriyyə]] e1dbpzv15et1aldqkwslrb5pxaht06y 6557798 6557795 2022-08-01T11:07:24Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Tarixi dövlətlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Müasirlik''' – humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan tarixi dövr (müasir dövr), eləcə də, İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusu. Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, "müasir" "cari dövr" mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16–18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. == Tərif == === Siyasi === Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: "Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər" ("Arıların nağılı"nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə "güclərin ayrılması"nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin "əhliləşdirildiyi" müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi "münaqişə" təşviq olunsun. müəssisələr. === Sosioloji === "Müasirliyin" sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: …müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir… bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı "yenidən qurmaq" sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. === Mədəni və fəlsəfi === Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə "müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi" ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi "ideologiya əsri" kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə" "rasionallaşdırma" anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. == İstinadlar == * {{wikicite|ref={{harvid|Adorno|1973}}|reference=Adorno, Theodor W. 1973. ''Negative Dialectics'', translated by E.B. Ashton. New York: Seabury Press; London: Routledge. (Originally published as ''Negative Dialektik'', Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.)}} * {{wikicite|ref={{harvid|d'Alembert|2009 [1751]}}|reference=d'Alembert, Jean Le Rond. 2009 [1751]. "[http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=did;rgn=main;view=text;idno=did2222.0001.083 Preliminary Discourse]", ''The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project'', translated by Richard N. Schwab and Walter . Ann Arbor: [http://www.lib.umich.edu/spo/ Scholarly Publishing Office] of the University of Michigan Library (accessed 19 December 2010).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Alexander|1931}}|reference=[[Franz Alexander|Alexander, Franz]]. 1931. "Psychoanalysis and Medicine" (lecture read before the Harvey Society in New York on January 15, 1931). ''[[Journal of the American Medical Association]]'' 96, no. 17:1351–1358. Reprinted in [https://books.google.com/books?id=QHxDAAAAYAAJ ''Mental Hygiene'' 16] (1932): 63–84. Reprinted in Franz Alexander ''[https://archive.org/details/scopeofpsychoana012068mbp The Scope of Psychoanalysis, 1921–1961: Selected Papers]'', 483–500. New York: Basic Books, 1961.}} * {{cite book |last1=Almond|first1=Gabriel Abraham |last2=Chodorow|first2=Marvin|last3=Pearce|first3=Roy Harvey |title= Progress and Its Discontents |date=1982 |publisher=University of California Press |isbn=9780520044784 |author1-link=Gabriel Almond|author2-link= Marvin Chodorow }}{{page needed|date=November 2020}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bacon|1828}}|reference=Bacon, Francis. 1828. ''Of the Proficience and Advancement of Learning, Divine and Human''. London: J. F. Dove.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Barker|2005}}|reference=Barker, Chris. 2005. ''Cultural Studies: Theory and Practice''. London: Sage. {{ISBN|0-7619-4156-8}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Baudelaire|1964}}|reference=[[Charles Baudelaire|Baudelaire]], Charles. 1964. ''The Painter of Modern Life and Other Essays'', edited and translated by Jonathan Mayne. London: Phaidon Press.}} [[Kateqoriya:Modernizm]] [[Kateqoriya:Tarixşünaslıq]] [[Kateqoriya:Postmodern nəzəriyyə]] [[Kateqoriya:Tarixi dövlətlər]] 92hy1lmazfwcj428st4apn0jq1rjaf0 6557800 6557798 2022-08-01T11:07:36Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Tarixi dövlətlər]] silindi; [[Kateqoriya:Tarixi dövrlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Müasirlik''' – humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan tarixi dövr (müasir dövr), eləcə də, İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusu. Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, "müasir" "cari dövr" mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16–18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. == Tərif == === Siyasi === Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: "Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər" ("Arıların nağılı"nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə "güclərin ayrılması"nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin "əhliləşdirildiyi" müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi "münaqişə" təşviq olunsun. müəssisələr. === Sosioloji === "Müasirliyin" sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: …müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir… bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı "yenidən qurmaq" sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. === Mədəni və fəlsəfi === Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə "müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi" ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi "ideologiya əsri" kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə" "rasionallaşdırma" anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. == İstinadlar == * {{wikicite|ref={{harvid|Adorno|1973}}|reference=Adorno, Theodor W. 1973. ''Negative Dialectics'', translated by E.B. Ashton. New York: Seabury Press; London: Routledge. (Originally published as ''Negative Dialektik'', Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.)}} * {{wikicite|ref={{harvid|d'Alembert|2009 [1751]}}|reference=d'Alembert, Jean Le Rond. 2009 [1751]. "[http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=did;rgn=main;view=text;idno=did2222.0001.083 Preliminary Discourse]", ''The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project'', translated by Richard N. Schwab and Walter . Ann Arbor: [http://www.lib.umich.edu/spo/ Scholarly Publishing Office] of the University of Michigan Library (accessed 19 December 2010).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Alexander|1931}}|reference=[[Franz Alexander|Alexander, Franz]]. 1931. "Psychoanalysis and Medicine" (lecture read before the Harvey Society in New York on January 15, 1931). ''[[Journal of the American Medical Association]]'' 96, no. 17:1351–1358. Reprinted in [https://books.google.com/books?id=QHxDAAAAYAAJ ''Mental Hygiene'' 16] (1932): 63–84. Reprinted in Franz Alexander ''[https://archive.org/details/scopeofpsychoana012068mbp The Scope of Psychoanalysis, 1921–1961: Selected Papers]'', 483–500. New York: Basic Books, 1961.}} * {{cite book |last1=Almond|first1=Gabriel Abraham |last2=Chodorow|first2=Marvin|last3=Pearce|first3=Roy Harvey |title= Progress and Its Discontents |date=1982 |publisher=University of California Press |isbn=9780520044784 |author1-link=Gabriel Almond|author2-link= Marvin Chodorow }}{{page needed|date=November 2020}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bacon|1828}}|reference=Bacon, Francis. 1828. ''Of the Proficience and Advancement of Learning, Divine and Human''. London: J. F. Dove.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Barker|2005}}|reference=Barker, Chris. 2005. ''Cultural Studies: Theory and Practice''. London: Sage. {{ISBN|0-7619-4156-8}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Baudelaire|1964}}|reference=[[Charles Baudelaire|Baudelaire]], Charles. 1964. ''The Painter of Modern Life and Other Essays'', edited and translated by Jonathan Mayne. London: Phaidon Press.}} [[Kateqoriya:Modernizm]] [[Kateqoriya:Tarixşünaslıq]] [[Kateqoriya:Postmodern nəzəriyyə]] [[Kateqoriya:Tarixi dövrlər]] e23keoypkt2b1y4z54jrmqff288g3i2 6557802 6557800 2022-08-01T11:07:50Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Sosioloji terminologiya]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Müasirlik''' – humanitar və sosial elmlərin mövzusu olan tarixi dövr (müasir dövr), eləcə də, İntibahdan sonra yaranan spesifik sosial-mədəni normalar, münasibət və təcrübələr toplusu. Bəzi şərhçilər 1930-cu ildə, 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi və ya 1980 və ya 1990-cı illərdə müasirlik dövrünün başa çatdığını düşünürlər; Növbəti dövr postmodernlik adlanır. "Müasir tarix" termini müasir və ya postmodern dövrə istinad etmədən 1945-ci ildən sonrakı dövrə aid etmək üçün də istifadə olunur. (Beləliklə, "müasir" "cari dövr" mənasından fərqli olaraq keçmişdə konkret bir dövrün adı kimi işlənə bilər). Sahədən asılı olaraq, "müasirlik" müxtəlif zaman dövrlərinə və ya keyfiyyətlərə istinad edə bilər. Tarixşünaslıqda 16–18-ci əsrlər ümumiyyətlə erkən müasir dövr kimi müəyyən edilir, uzun 19-cu əsr isə "müasir tarix"ə uyğundur. O, bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif tarixi prosesləri və mədəni hadisələri (modadan müasir müharibəyə qədər) əhatə etsə də, onların yaratdığı şəraitin subyektiv və ya ekzistensial təcrübəsinə və onların insan mədəniyyətinə, institutlarına və siyasətinə davam edən təsirlərinə istinad edə bilər. 19-cu və 20-ci əsrin sonlarında modernist incəsənət, siyasət, elm və mədəniyyət təkcə Qərbi Avropa və Şimali Amerikada deyil, dünyanın demək olar ki, bütün əhalisi olan regionlarında, o cümlədən anti-Qərb və anti-qloballaşma olduğu düşünülən hərəkatlarda üstünlük təşkil edirdi. Müasir dövr fərdiyyətçilik, kapitalizm urbanizasiya və texnoloji və siyasi tərəqqinin imkanlarına inamın inkişafı ilə sıx bağlıdır.Müharibələr və bu dövrün digər dərk edilən problemləri, bir çoxu sürətli dəyişikliklərin təsirləri və nəticədə ənənəvi dini və etik normaların zəifləməsi nəticəsində müasir inkişafa qarşı bir çox əks reaksiyalara səbəb olmuşdur. Optimizm və davamlı tərəqqiyə inam ən son postmodernizm tərəfindən tənqid edilir, Qərbi Avropa və İngiltərə-Amerikanın digər qitələr üzərində hökmranlığı isə postkolonial nəzəriyyə tərəfindən tənqid edilir. == Tərif == === Siyasi === Siyasi baxımdan müasirliyin birinci mərhələsi orta əsrləri və Aristotelin siyasəti onun necə olması lazım olduğu ideyaları ilə ziddiyyət təşkil edərək təhlil etmə üsulunu açıq şəkildə rədd edən, əslində necə baş verdiyinin real təhlilinə üstünlük verən Nikkolo Makiavellinin əsərləri ilə başlayır. O, həmçinin iddia edirdi ki, siyasətin məqsədi insanın öz bəxtinə və ya bəxtinə nəzarət etməkdir və ilahi hökmə arxalanmaq əslində pisliyə aparır. Məsələn, Makiavelli iddia edirdi ki, siyasi icmalar daxilində şiddətli parçalanmalar qaçılmazdır, lakin eyni zamanda qanunvericilərin və liderlərin hesablaşmalı və hətta bəzi yollarla təşviq etməli olduqları güc mənbəyi ola bilər. Makiavellinin məsləhətləri bəzən padşahlara və şahzadələrə təsir edirdi, lakin sonda onun azad respublikaları monarxiyalardan üstün tutduğu görünürdü. Makiavelli həmçinin Frensis Bekon, Marchamont Nidhem, Ceyms Harrinqton,Con Milton,Devid Hume və bir çox başqa təsir göstərmişdir. Neo-Machiavelist realizmindən irəli gələn mühüm müasir siyasi doktrinalara Mandevilin təsirli təklifi daxildir: "Mahir siyasətçinin məharətlə idarə etdiyi şəxsi pisliklər ictimai sərvətə çevrilə bilər" ("Arıların nağılı"nın son cümləsi) və konstitusiya doktrinası. İlk dəfə Monteskyenin açıq şəkildə təklif etdiyi hökumətdə "güclərin ayrılması"nı qəbul edir. Bu prinsiplərin hər ikisi əksər müasir demokratik ölkələrin konstitusiyalarında təsbit edilmişdir. Makiavelli realizmi müharibəyə və siyasi zorakılığa dəyər versə də, onun davamlı təsirinin "əhliləşdirildiyi" müşahidə edilmişdir ki, faydalı münaqişə bilərəkdən mümkün qədər rəsmiləşdirilmiş siyasi mübarizələrə çevrilsin və azad, şəxsi münasibətlər arasında iqtisadi "münaqişə" təşviq olunsun. müəssisələr. === Sosioloji === "Müasirliyin" sosial problemlərinə bilavasitə cavab olaraq ortaya çıxan bir elm sahəsi olan sosiologiyada bu termin ən ümumi şəkildə Maarifçilik dövrünün nəticəsi olan sosial şəraitə, proseslərə və müzakirələrə aiddir. Anthony Giddens müasirliyi ən əsas terminlərlə belə təyin edir: …müasir cəmiyyət və ya sənaye sivilizasiyası üçün qısa müddətdir. Daha ətraflı təsvir edilən, (1) dünyaya münasibətin xüsusi dəsti, dünyanın insan müdaxiləsi ilə çevrilməyə açıq olması fikri; (2) iqtisadi institutlar kompleksi, xüsusən sənaye istehsalı və bazar iqtisadiyyatı; (3) milli dövlət və kütləvi demokratiya da daxil olmaqla, müəyyən siyasi institutlar toplusu ilə əlaqəlidir. Böyük ölçüdə bu xüsusiyyətlərin nəticəsidir ki, müasirlik hər hansı əvvəlki sosial nizam növündən qat-qat dinamikdir. Əvvəlki mədəniyyətlərdən fərqli olaraq, bu, keçmişdə deyil, gələcəkdə yaşayan bir cəmiyyətdir, daha çox texniki cəhətdən institutlar kompleksidir. Digər müəlliflər bu cür tərifləri sadəcə amillərin siyahısı kimi tənqid edirlər. Onların fikrincə, ontoloji formasiyanın hökmranlığı altında olduğu düşünülən müasirlik müxtəlif varlıq formaları baxımından müəyyən edilməlidir. Ona görə də müasir, sosial həyatın əvvəlki dəyərlərinə münasibətdə sosial təcrübələrin konstruktivist yenidən qurulması ilə müəyyən edilir… bütün insanlar üçün ümumi mövcudluğun əsas kateqoriyaları olan zaman, məkan, təcəssüm, fəaliyyət və bilik. Buradakı "yenidən qurmaq" sözü açıq şəkildə modifikasiyanı nəzərdə tutmur. Bu o deməkdir ki, müasirlik ənənəvi və adət-ənənəvi həyatın əvvəlki formalaşmalarını əvəz etmədən əvəz edir. === Mədəni və fəlsəfi === Müasirlik dövrü sosial cəhətdən sənayeləşmə və əmək bölgüsü, fəlsəfi baxımdan isə "müəyyənliyin itirilməsi və əminliyin heç vaxt birdəfəlik bərqərar ola bilməyəcəyinin dərk edilməsi" ilə səciyyələnir. Yeni sosial və fəlsəfi şərtlərlə əsaslı yeni çağırışlar meydana çıxdı. Auguste Comte-dən Karl Marks və Zigmund Freydə qədər 19-cu əsrin müxtəlif ziyalıları dünyəviləşmədən sonra elmi və/yaxud siyasi ideologiyaları təqdim etməyə çalışdılar. Müasirliyi "ideologiya əsri" kimi təyin etmək olar. Müasirliyin əsası, Marksın fikrincə, kapitalizmin və inqilabi burjuaziyanın yaranması idi; bu, məhsuldar qüvvələrin misli görünməmiş genişlənməsinə və dünya bazarının formalaşmasına səbəb oldu. Sen-Simonun sənaye sistemi ilə bağlı fikirlərindən sonra Dürkheim müasirliyə başqa rakursdan yanaşdı. Onun başlanğıc nöqtəsi Marksın, feodal cəmiyyəti ilə eyni olsa da, Durkheim yeni inqilabi sinif kimi Durkheim burjuaziyasının yüksəlişinə daha az diqqət yetirir və nadir hallarda kapitalizmə onun tətbiq etdiyi yeni istehsal üsulu kimi istinad edir. Müasirliyin əsas istiqaməti yeni elmi qüvvələrlə müşayiət olunan daha çox sənayeçilikdir. Maks Veberin yaradıcılığında müasirlik dünyanın rasionallaşması və ovsunlanması prosesləri ilə sıx bağlıdır. Teodor Adorno və Ziqmunt Bauman kimi tənqidi nəzəriyyəçilər iddia edirlər ki, müasirlik və ya sənayeləşmə Maarifçiliyin əsas prinsiplərindən uzaqlaşaraq, əmtəə fetişizmi və Holokost kimi iyrənc yadlaşma proseslərinə doğru bir gedişi təmsil edir. Müasir sosioloji tənqidi nəzəriyyə" "rasionallaşdırma" anlayışını Veberin ilkin olaraq təyin etdiyindən daha mənfi ifadələrlə təqdim edir. Tərəqqi naminə irəliləyiş kimi səmərələşdirmə prosesləri bir çox hallarda tənqidi nəzəriyyənin dediyi kimi müasir cəmiyyətə mənfi və insanlıqdan kənar təsir göstərə bilər. == İstinadlar == * {{wikicite|ref={{harvid|Adorno|1973}}|reference=Adorno, Theodor W. 1973. ''Negative Dialectics'', translated by E.B. Ashton. New York: Seabury Press; London: Routledge. (Originally published as ''Negative Dialektik'', Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.)}} * {{wikicite|ref={{harvid|d'Alembert|2009 [1751]}}|reference=d'Alembert, Jean Le Rond. 2009 [1751]. "[http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=did;rgn=main;view=text;idno=did2222.0001.083 Preliminary Discourse]", ''The Encyclopedia of Diderot & d'Alembert Collaborative Translation Project'', translated by Richard N. Schwab and Walter . Ann Arbor: [http://www.lib.umich.edu/spo/ Scholarly Publishing Office] of the University of Michigan Library (accessed 19 December 2010).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Alexander|1931}}|reference=[[Franz Alexander|Alexander, Franz]]. 1931. "Psychoanalysis and Medicine" (lecture read before the Harvey Society in New York on January 15, 1931). ''[[Journal of the American Medical Association]]'' 96, no. 17:1351–1358. Reprinted in [https://books.google.com/books?id=QHxDAAAAYAAJ ''Mental Hygiene'' 16] (1932): 63–84. Reprinted in Franz Alexander ''[https://archive.org/details/scopeofpsychoana012068mbp The Scope of Psychoanalysis, 1921–1961: Selected Papers]'', 483–500. New York: Basic Books, 1961.}} * {{cite book |last1=Almond|first1=Gabriel Abraham |last2=Chodorow|first2=Marvin|last3=Pearce|first3=Roy Harvey |title= Progress and Its Discontents |date=1982 |publisher=University of California Press |isbn=9780520044784 |author1-link=Gabriel Almond|author2-link= Marvin Chodorow }}{{page needed|date=November 2020}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bacon|1828}}|reference=Bacon, Francis. 1828. ''Of the Proficience and Advancement of Learning, Divine and Human''. London: J. F. Dove.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Barker|2005}}|reference=Barker, Chris. 2005. ''Cultural Studies: Theory and Practice''. London: Sage. {{ISBN|0-7619-4156-8}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Baudelaire|1964}}|reference=[[Charles Baudelaire|Baudelaire]], Charles. 1964. ''The Painter of Modern Life and Other Essays'', edited and translated by Jonathan Mayne. London: Phaidon Press.}} [[Kateqoriya:Modernizm]] [[Kateqoriya:Tarixşünaslıq]] [[Kateqoriya:Postmodern nəzəriyyə]] [[Kateqoriya:Tarixi dövrlər]] [[Kateqoriya:Sosioloji terminologiya]] 0borntkr1cprdpdfdaswsby9e25lmuc 3 760132 6557039 2022-07-31T19:48:54Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) mll362r8708l2vs2ddn397siplwmogh 0 760133 6557042 2022-07-31T19:53:38Z FaridK12 243006 Səhifə "Vişeqrad Qrupu (həmçinin Vişeqrad Kvarteti, V4 və ya Avropa Dördlüyü kimi tanınır) dörd Mərkəzi Avropa ölkəsinin, Çexiya, Macarıstan, Polşa və Slovakiyanın mədəni və siyasi ittifaqıdır. Alyansın məqsədi hərbi, iqtisadi, mədəni və enerji sahələrində əməkdaşlığı genişləndirmək və onların Aİ ilə inteqrasiyasını davam etdirməkdir. Hər dörd dövlət həm də Avropa İttifaqının (Aİ) və Şimali Atlantika..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Vişeqrad Qrupu (həmçinin Vişeqrad Kvarteti, V4 və ya Avropa Dördlüyü kimi tanınır) dörd Mərkəzi Avropa ölkəsinin, Çexiya, Macarıstan, Polşa və Slovakiyanın mədəni və siyasi ittifaqıdır. Alyansın məqsədi hərbi, iqtisadi, mədəni və enerji sahələrində əməkdaşlığı genişləndirmək və onların Aİ ilə inteqrasiyasını davam etdirməkdir. Hər dörd dövlət həm də Avropa İttifaqının (Aİ) və Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) üzvüdür. Alyansın yaranması 15 fevral 1991-ci ildə Çexoslovakiya, Macarıstan və Polşa liderlərinin Macarıstanın qala şəhəri olan Vişeqradda keçirilən zirvə görüşünə gedib çıxır. Vişeqrad 1335-ci ildə Bohemiya kralı I İoann, Macarıstan kralı I Karl və Polşa kralı III tərəfindən fəth edildi. Casimir arasında Vişeqradın Orta əsrlər Konqresinə qəsdən istinad olaraq, zirvələrin yeri olaraq seçildi. 1993-cü ildə Çexoslovakiyanın dağılmasından sonra Çexiya və Slovakiya alyansın müstəqil üzvləri oldular və üzvlərin sayını 3-dən 4-ə çatdırdılar. Vişeqrad qrupunun bütün dörd üzvü 1 may 2004-cü ildə Avropa İttifaqına qoşuldu. ==Tarixi== Qrupun adı və görüş yeri 1335-ci ildə Bohemiya (Çexiya), Polşa və Macarıstan hökmdarları tərəfindən Vışeqradda keçirilən Vışeqrad Konqresindən götürülmüşdür. Macarıstan kralı I Çarlz, Polşa kralı III Kazimir və Bohemiya kralı I İoann böyük liman olan və satılmazdan əvvəl malların boşaldılmasını və şəhərdə satışa təqdim edilməsini tələb edən Vyana şəhərindən yan keçmək üçün yeni ticarət yolları yaratdılar. başqa yerdə və digər Avropa bazarlarına daha asan çıxışı təmin etmək. Çexiyanın Sileziya Hersoqluğu üzərində suverenliyinin tanınması da təsdiqləndi. İkinci Konqres 1339-cu ildə keçirildi və qərara alındı ki, Polşa kralı III Kazimir oğlu olmadan vəfat edərsə, bu, həqiqətən də belə idi, Polşa kralı Macarıstan kralı I Karlın oğlu, Macarıstan kralı I Lüdovik olacaq. 1500-cü illərdən indiki ölkələrin əksəriyyəti Birinci Dünya Müharibəsinin sonuna və Habsburqun idarə etdiyi Avstriya-Macarıstanın dağılmasına qədər Vyanada yerləşən Habsburq monarxiyasının bir hissəsi idi və ya onun təsiri altında idi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra bu ölkələr Polşa Xalq Respublikası, Macarıstan Xalq Respublikası və Çexoslovakiya Sosialist Respublikası kimi Sovet İttifaqının peyk dövlətlərinə çevrildilər. 1989-cu ildə Berlin Divarının yıxılması və Mərkəzi və Şərqi Avropada kommunizmin dağılması üç ölkəni kapitalizmi və demokratiyanı qucaqlamağa məcbur etdi. 1991-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqının dağılması da üç ölkəyə qərbə baxmağa imkan verdi. Vişeqrad Qrupu 15 fevral 1991-ci ildə yaradılıb. 1ohf2nd62piysewpdfgii2urtcz6mfs 6557219 6557042 2022-07-31T22:52:03Z Solavirum 95249 Solavirum [[Visegrád Qrupu]] səhifəsinin adını [[Vişeqrad qrupu]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki Vişeqrad Qrupu (həmçinin Vişeqrad Kvarteti, V4 və ya Avropa Dördlüyü kimi tanınır) dörd Mərkəzi Avropa ölkəsinin, Çexiya, Macarıstan, Polşa və Slovakiyanın mədəni və siyasi ittifaqıdır. Alyansın məqsədi hərbi, iqtisadi, mədəni və enerji sahələrində əməkdaşlığı genişləndirmək və onların Aİ ilə inteqrasiyasını davam etdirməkdir. Hər dörd dövlət həm də Avropa İttifaqının (Aİ) və Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) üzvüdür. Alyansın yaranması 15 fevral 1991-ci ildə Çexoslovakiya, Macarıstan və Polşa liderlərinin Macarıstanın qala şəhəri olan Vişeqradda keçirilən zirvə görüşünə gedib çıxır. Vişeqrad 1335-ci ildə Bohemiya kralı I İoann, Macarıstan kralı I Karl və Polşa kralı III tərəfindən fəth edildi. Casimir arasında Vişeqradın Orta əsrlər Konqresinə qəsdən istinad olaraq, zirvələrin yeri olaraq seçildi. 1993-cü ildə Çexoslovakiyanın dağılmasından sonra Çexiya və Slovakiya alyansın müstəqil üzvləri oldular və üzvlərin sayını 3-dən 4-ə çatdırdılar. Vişeqrad qrupunun bütün dörd üzvü 1 may 2004-cü ildə Avropa İttifaqına qoşuldu. ==Tarixi== Qrupun adı və görüş yeri 1335-ci ildə Bohemiya (Çexiya), Polşa və Macarıstan hökmdarları tərəfindən Vışeqradda keçirilən Vışeqrad Konqresindən götürülmüşdür. Macarıstan kralı I Çarlz, Polşa kralı III Kazimir və Bohemiya kralı I İoann böyük liman olan və satılmazdan əvvəl malların boşaldılmasını və şəhərdə satışa təqdim edilməsini tələb edən Vyana şəhərindən yan keçmək üçün yeni ticarət yolları yaratdılar. başqa yerdə və digər Avropa bazarlarına daha asan çıxışı təmin etmək. Çexiyanın Sileziya Hersoqluğu üzərində suverenliyinin tanınması da təsdiqləndi. İkinci Konqres 1339-cu ildə keçirildi və qərara alındı ki, Polşa kralı III Kazimir oğlu olmadan vəfat edərsə, bu, həqiqətən də belə idi, Polşa kralı Macarıstan kralı I Karlın oğlu, Macarıstan kralı I Lüdovik olacaq. 1500-cü illərdən indiki ölkələrin əksəriyyəti Birinci Dünya Müharibəsinin sonuna və Habsburqun idarə etdiyi Avstriya-Macarıstanın dağılmasına qədər Vyanada yerləşən Habsburq monarxiyasının bir hissəsi idi və ya onun təsiri altında idi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra bu ölkələr Polşa Xalq Respublikası, Macarıstan Xalq Respublikası və Çexoslovakiya Sosialist Respublikası kimi Sovet İttifaqının peyk dövlətlərinə çevrildilər. 1989-cu ildə Berlin Divarının yıxılması və Mərkəzi və Şərqi Avropada kommunizmin dağılması üç ölkəni kapitalizmi və demokratiyanı qucaqlamağa məcbur etdi. 1991-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqının dağılması da üç ölkəyə qərbə baxmağa imkan verdi. Vişeqrad Qrupu 15 fevral 1991-ci ildə yaradılıb. 1ohf2nd62piysewpdfgii2urtcz6mfs 2 760134 6557123 2022-07-31T20:35:49Z Qraf061 242998 Səhifə "__NOTOC__ <center><div style="width:730px;background:#e86d6d;border: 1px solid black; padding:1em 1em 1em 1em">[[Vikipediya:Nəzakət|🔏]] '''Bu keçmiş müzakirələrin arxividir. Zəhmət olmasa bu səhifədəki məzmunu dəyişdirməyin. Yeni bir müzakirəyə başlamaq istəyirsinizsə,''' <span style="color: blue;">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|cari müzakirə]]''' </span> '''səhifəsindən istifadə edə bilərsiniz.'''</div></div></..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <center><div style="width:730px;background:#e86d6d;border: 1px solid black; padding:1em 1em 1em 1em">[[Vikipediya:Nəzakət|🔏]] '''Bu keçmiş müzakirələrin arxividir. Zəhmət olmasa bu səhifədəki məzmunu dəyişdirməyin. Yeni bir müzakirəyə başlamaq istəyirsinizsə,''' <span style="color: blue;">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|cari müzakirə]]''' </span> '''səhifəsindən istifadə edə bilərsiniz.'''</div></div></center> {{xg}}[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elonizm|müzakirə]]) 17:07, 22 fevral 2022 (UTC) ogjom06v2tskdh8i1ttf6ufd3ep4vew 6557124 6557123 2022-07-31T20:36:15Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <center><div style="width:730px;background:#e86d6d;border: 1px solid black; padding:1em 1em 1em 1em">[[Vikipediya:Nəzakət|🔏]] '''Bu keçmiş müzakirələrin arxividir. Zəhmət olmasa bu səhifədəki məzmunu dəyişdirməyin. Yeni bir müzakirəyə başlamaq istəyirsinizsə,''' <span style="color: blue;">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|cari müzakirə]]''' </span> '''səhifəsindən istifadə edə bilərsiniz.'''</div></div></center> hlg4jsp4modmu6l1kettncn5t5q41ld 6557125 6557124 2022-07-31T20:36:31Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <center><div style="width:730px;background:#e86d6d;border: 1px solid black; padding:1em 1em 1em 1em">[[Vikipediya:Nəzakət|🔏]] '''Bu keçmiş müzakirələrin arxividir. Zəhmət olmasa bu səhifədəki məzmunu dəyişdirməyin. Yeni bir müzakirəyə başlamaq istəyirsinizsə,''' <span style="color: blue;">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|cari müzakirə]]''' </span> '''səhifəsindən istifadə edə bilərsiniz.'''</div></div></center> == [[Nizami Yolçuzadə]] == Salam bu şəkili Vikipediyaya yükləyə bilərsiz zəhmət olmasa. Məqaləyə əlavə edəcəm https://dosya.co/htf4lej01l7l/IMG_20220731_151923.jpg.html [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:23, 31 iyul 2022 (UTC) :Salam @[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] sizin qeyd etdiyiniz linkdə heç bir foto yoxdur -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::Mən linkə keçəndə olur amma, siz bu linki yoxlayasız bəlkə, https://www.dosyaupload.com/4OsG3/IMG_20220731_151923.jpg [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:29, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] Ümumi olaraq sizin yaratdığınız məqalənin tərtibatında səhf var şablon düzgün deyil məqalə üzərində ciddi işlər aparılmalıdır. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:32, 31 iyul 2022 (UTC) ::::Səhvləri qeyd edə bilərsiz? [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:34, 31 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] hərbi xadim Şablonu düzgün qeyd edilməyib, və DVTY- şablonun düzgün qeyd etməlisiniz şablondan yuxarı hissədə heç bir məlumat əlavə edilməli deyil həmçinin şəkil bölməsi yoxdur əslində şablonda o bölmə olmalıdır siz fotonu fayl bölməsinə əlavə etmisiniz və.s -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:37, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::Şəkil bölməsindədi, sadəcə adı olaraq elə yazmışam, fayl bölməsi adlı bir şey şablonda heç yoxdu, yəni görmədim mən açığı. Dvty dakı səhvli isə başa düşmədim nəyi nəzərdə tutursuz [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:42, 31 iyul 2022 (UTC) :::::::Siz zəhmət olmasa səhvləri düzəldərsiz, ola bilsin mən səhv bilirəm, bir də şəkili yükləyərsiz, çox sağolun [[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerbaijan Şəhidləri|müzakirə]]) 11:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::::::::@[[İstifadəçi:Azerbaijan Şəhidləri|Azerbaijan Şəhidləri]] ümumi olaraq DVTY şablonun yuxarı hissəsində jpg file əlavə etmisiniz və bir neçə tərtibat səhvi var. Hərbi xadim şablonu üzərində yenidən işləmyiniz məqsədə uyğundur -- Hormətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:47, 31 iyul 2022 (UTC) r3w41mu0yijr5zxv7v3dvs5nzlv7e0g 6557370 6557125 2022-08-01T05:09:57Z Qraf061 242998 Səhifənin bütün məzmunu silindi wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 3 760135 6557164 2022-07-31T20:48:23Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:48, 31 iyul 2022 (UTC) 1y7z6zwpkr7wmu5jw2w1zsvg13dt7pm 0 760136 6557197 2022-07-31T21:48:00Z White Demon 75303 White Demon [[Sonic the Hedgehog 3 (video oyun, 1994)]] səhifəsinin adını [[Sonic the Hedgehog 3]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Sonic the Hedgehog 3]] 8208uox8ksg0tranq7olc8wqovdwbat 3 760138 6557372 2022-08-01T05:18:03Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) crm9vmzgbnqv4zqgqzlnk2cg68isw5e 3 760139 6557374 2022-08-01T05:18:50Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) crm9vmzgbnqv4zqgqzlnk2cg68isw5e 3 760140 6557375 2022-08-01T05:19:23Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) dmec6m3p2n9csznxbm1f348uabu931j 4 760141 6557380 2022-08-01T05:26:11Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{Seçilmiş məqalə təklifi| |Məqalə adı = '''[[Avqustun 5 günü (film, 2011)|Avqustun 5 günü]]''' |Şəkil = Avqustun 5 günü (film, 2011).jpg |Başlıq = [[Gürcüstan]] və [[ABŞ]]-ın birgə istehsalı olan 2008-ci ilin avqust ayında baş vermiş [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] haqqında çəkilmiş bədii film. Gürcüstanda film "Haqq yolunda mübarizə" adı altında nümayiş etdiri..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə təklifi| |Məqalə adı = '''[[Avqustun 5 günü (film, 2011)|Avqustun 5 günü]]''' |Şəkil = Avqustun 5 günü (film, 2011).jpg |Başlıq = [[Gürcüstan]] və [[ABŞ]]-ın birgə istehsalı olan 2008-ci ilin avqust ayında baş vermiş [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] haqqında çəkilmiş bədii film. Gürcüstanda film "Haqq yolunda mübarizə" adı altında nümayiş etdirilmişdi və demək olar ki bütün KİV-də geniş şəkildə ictimaiyyətə təqdim olunmuşdu. Gürcüstanın Diaspora işləri üzrə naziri Mirza Davitayanın bildirdiyinə görə, "qısa zaman içərisində heç bir filmə tamaşaçılar tərəfindən belə geniş maraq hələ olmamışdı". Gürcüstanın Diaspora işləri üzrə Dövlət Naziri Mirza Davitayanın bildirdiyinə görə, "qısa zaman içərisində heç bir filmə izləyicilər tərəfindən belə geniş maraq hələ olmamışdı". Onun sözlərinə görə, [[Google]] axtarış sisteminin verdiyi statistik məlumatlar onu göstərir ki, film, hələ Gürcüstan premyerasına 1 həftə qalmış artıq 134 min nəfəri maraqlandırmışdı. Filmə maraq əsasən Gürcüstan və Rusiya əhalisi göstərmişdi. Bundan başqa Gürcüstanda filmə maraq elə yüksək idi ki, hətta 2009-cu ildə vizyona girmiş "[[Avatar (film, 2009)|Avatar]]" filminin reytinqini də ötmüşdü. ([[Avqustun 5 günü (film, 2011)|'''Davamı...''']]) }} {{HSM son|Month=avqust|Year=2022}}<noinclude>[[Kateqoriya:Vikipediya:Həftənin seçilmiş məqalələri]]</noinclude> i6c8tkcr9fmwvhi6xs7vmk1htzrshgt 4 760142 6557384 2022-08-01T05:28:25Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Fayl:Prime Minister of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka, Mr. Ranil Wickremesinghe, at Hyderabad House, in New Delhi on September 15, 2015 (1).jpg|right|150px]] * '''[[Ranil Vikramasinqhe]]''' (şəkildə) iqtisadi böhranla bağlı etirazlar fonunda parlament tərəfindən [[Şri-Lanka|Şri-Lankanın]] [[prezident|prezidenti]] seçilib. * '''[[Avropa|Avropada]]''' anormal isti hava 4200-dən cox insanın ölümünə səbəb olub. * Rus..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Fayl:Prime Minister of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka, Mr. Ranil Wickremesinghe, at Hyderabad House, in New Delhi on September 15, 2015 (1).jpg|right|150px]] * '''[[Ranil Vikramasinqhe]]''' (şəkildə) iqtisadi böhranla bağlı etirazlar fonunda parlament tərəfindən [[Şri-Lanka|Şri-Lankanın]] [[prezident|prezidenti]] seçilib. * '''[[Avropa|Avropada]]''' anormal isti hava 4200-dən cox insanın ölümünə səbəb olub. * [[Rusiya]] və [[Ukrayna]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] və [[Türkiyə]] ilə Ukrayna taxılının [[Qara dəniz]] limanları vasitəsilə ixracına dair '''[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|müqavilələr imzalayıb]].''' * '''[[Maqnus Karlsen]]''' 1975-ci ildən sonra titulunu qorumaqdan imtina edən ilk [[Şahmat üzrə dünya çempionlarının siyahısı|şahmat üzrə dünya çempionu]] olub. * '''[[Ceyms Vebb teleskopu]]''' bu günə qədər bilinən ən qədim qalaktikanı aşkar edib. * [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]] '''[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyasını]]''' beynəlxalq narahatlıq doğuran fövqəladə vəziyyət elan edib. <!-- Son ölümlər Şablonu --> {{Son ölümlər|2022|[[Joze Eduardu duş Santuş]], [[Şinzo Abe]], [[Ceyms Kaan]], [[Cüneyt Arkın]], [[Eldar Salayev]], [[Regimantas Adomaytis]], [[Müzamil Abdullayev]], [[Jan-Lui Trentinyan]], [[İntiqam Mehdizadə]], [[Alek Con Saç]]}} gu34lh25m88hmn0kbeqpnduve42a6cu 6557417 6557384 2022-08-01T05:47:18Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Prime Minister of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka, Mr. Ranil Wickremesinghe, at Hyderabad House, in New Delhi on September 15, 2015 (1).jpg|right|150px]] * '''[[Ranil Vikramasinqhe]]''' (şəkildə) iqtisadi böhranla bağlı etirazlar fonunda parlament tərəfindən [[Şri-Lanka|Şri-Lankanın]] [[prezident|prezidenti]] seçilib. * '''[[Avropa|Avropada]]''' anormal isti hava 4200-dən cox insanın ölümünə səbəb olub. * [[Rusiya]] və [[Ukrayna]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] və [[Türkiyə]] ilə Ukrayna taxılının [[Qara dəniz]] limanları vasitəsilə ixracına dair '''[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|müqavilələr imzalayıb]].''' * '''[[Maqnus Karlsen]]''' 1975-ci ildən sonra titulunu qorumaqdan imtina edən ilk [[Şahmat üzrə dünya çempionlarının siyahısı|şahmat üzrə dünya çempionu]] olub. * '''[[Ceyms Vebb teleskopu]]''' bu günə qədər bilinən ən qədim qalaktikanı aşkar edib. * [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]] '''[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyasını]]''' beynəlxalq narahatlıq doğuran fövqəladə vəziyyət elan edib. <!-- Son ölümlər Şablonu --> {{Son ölümlər|2022|[[Bernard Cribbins]], [[Ənvər Çingizoğlu]], [[Andraş Töröçik]], [[Joze Eduardu duş Santuş]], [[Şinzo Abe]], [[Ceyms Kaan]], [[Cüneyt Arkın]], [[Eldar Salayev]], [[Regimantas Adomaytis]], [[Müzamil Abdullayev]] }} skwz9k3a0tljocauxm47op7e8kg2xi2 4 760143 6557386 2022-08-01T05:29:10Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{Yaxşı məqalə təklifi| |Məqalə adı = '''[[Edge (video oyun)|Edge]]''' |Şəkil = Edge (video game) edge time, animated.gif |Başlıq = "Mobigame" tərəfindən [[iOS]] qurğuları üçün hazırlanan və nəşr olunan [[pazl]] [[Video oyun|video oyunu]]. Oyunçuya verilən tapşırıq diyirlənən bir [[kub]]<nowiki/>u labirintəbənzər səviyyələrdən keçirmək və hədəfə çatmaqdır. İlkin olaraq, 2008-ci ilin dekabr ayınd..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə təklifi| |Məqalə adı = '''[[Edge (video oyun)|Edge]]''' |Şəkil = Edge (video game) edge time, animated.gif |Başlıq = "Mobigame" tərəfindən [[iOS]] qurğuları üçün hazırlanan və nəşr olunan [[pazl]] [[Video oyun|video oyunu]]. Oyunçuya verilən tapşırıq diyirlənən bir [[kub]]<nowiki/>u labirintəbənzər səviyyələrdən keçirmək və hədəfə çatmaqdır. İlkin olaraq, 2008-ci ilin dekabr ayında "[[App Store]]" virtual mağazasında satışa çıxarılan oyun bir neçə dəfə oradan silinib və ora yenidən yerləşdirilib. Buna səbəb "Edge Games" studiyasının qurucusu Tim Lanqdellin oyunun başlığının "''Edge''" olması barədə müəllif hüququları pozuntusu üzrə olan şikayətləridir. Bu oyunun qısa bir müddət "'''''Edge by Mobigame'''''" və "'''''Edgy'''''", daha sonra 2010-cu ilin yanvar ayında "App Store" virtual mağazasına orijinal adıyla qayıtmasına gətirib-çıxarmışdır. Oyun sonralar müxtəlif platformalarda buraxılmışdır {{endash}} mobil telefonlar, PlayStation Portable, [[Microsoft Windows|Windows]], [[MacOS|Mac OS X]], [[Linux]], [[Android (əməliyyat sistemi)|Android]], Wii U və Nintendo 3DS. ''Edge'' tənqidçilərdən müsbət rəylər almışdır. Onlar oyunun [[Minimalizm|minimalist]] səviyyə dizaynını və çiptyun saundrekini tərifləmişdir. ([[Edge (video oyun)|'''Davamı...''']])}} {{HYM son|Month=avqust|Year=2022}}<noinclude>[[Kateqoriya:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqalələri]]</noinclude> f3800epp8xffgl6ias0a1e2swcqyrx3 4 760144 6557387 2022-08-01T05:29:48Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{Seçilmiş siyahı təklifi| |Siyahı adı = '''[[Azərbaycanın dövlət bayramları və xüsusi günləri]]''' |Şəkil = Emblem of Azerbaijan.svg |Başlıq = Azərbaycanda qanunla tənzimlənən günlər. Azərbaycanda [[Yeni il bayramı]] (1 və 2 yanvar), [[Beynəlxalq Qadınlar Günü]] (8 mart), [[9 May Qələbə Günü|Qələbə Günü]] (9 may), [[Respublika Günü (Azərbaycan)|Respublika Günü]] (28 may), Azərbaycan xalqın..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş siyahı təklifi| |Siyahı adı = '''[[Azərbaycanın dövlət bayramları və xüsusi günləri]]''' |Şəkil = Emblem of Azerbaijan.svg |Başlıq = Azərbaycanda qanunla tənzimlənən günlər. Azərbaycanda [[Yeni il bayramı]] (1 və 2 yanvar), [[Beynəlxalq Qadınlar Günü]] (8 mart), [[9 May Qələbə Günü|Qələbə Günü]] (9 may), [[Respublika Günü (Azərbaycan)|Respublika Günü]] (28 may), [[Azərbaycan xalqının milli qurtuluş günü]] (15 iyun), [[Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri günü]] (26 iyun), [[Milli müstəqillik günü]] (18 oktyabr), [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı Günü]] (9 noyabr), [[Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya günü|Konstitusiya Günü]] (12 noyabr), [[Milli Dirçəliş Günü]] (17 noyabr), [[Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü]] (31 dekabr), [[Novruz bayramı]] (beş gün), [[Qurban bayramı]] və [[Ramazan bayramı]] (iki gün) qeyd edilir. Müstəqillik günü, Milli Dirçəliş Günü və Konstitusiya Günü istisna olmaqla bayram günləri iş günü hesab edilmir. 2006-cı ildən bəri bayram günləri həftə sonuna düşəndə növbəti gün iş günü hesab edilmir. [[Azərbaycanın dövlət bayramları və xüsusi günləri|'''Davamı...''']] }} {{HSS son|Month=avqust|Year=2022}}<noinclude>[[Kateqoriya:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahıları]]</noinclude> tm829ucgw8dh5qg7668xbve5fue9ctq 0 760145 6557388 2022-08-01T05:30:28Z H laman 242987 Səhifə "{{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' – ==Haqqında== Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 4qh89qlq5oyg5gyf5ets4cq92uwtkd5 6557389 6557388 2022-08-01T05:30:49Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı =Codariocalyx motorius | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' – ==Haqqında== Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 30146rhrx3dpkt8tpypjn4o1s95u3gj 6557391 6557389 2022-08-01T05:31:11Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı =Codariocalyx motorius | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' – ==Haqqında== Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url =https://greendiary.com/10-rare-plants-world.html |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} jjdpmaaszdo7ucpcaqzgfq2xheqlaeo 6557392 6557391 2022-08-01T05:32:13Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı =Codariocalyx motorius | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' –teleqraf bitkisi, rəqs bitkisi və ya semafor bitkisi kimi tanınan tropik Asiya koludur, sürətli hərəkət edə bilən bir neçə bitkidən biridir; digərlərinə Mimoza pudica, veneranın milçək tələsi və Utricularia daxildir. ==Haqqında== Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url =https://greendiary.com/10-rare-plants-world.html |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} am61udtacrnqo4w4l35v6vvrhq043jk 6557393 6557392 2022-08-01T05:32:53Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı =Codariocalyx motorius | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' –teleqraf bitkisi, rəqs bitkisi və ya semafor bitkisi kimi tanınan tropik Asiya koludur, sürətli hərəkət edə bilən bir neçə bitkidən biridir; digərlərinə Mimoza pudica, veneranın milçək tələsi və Utricularia daxildir. Banqladeş, Butan, Kamboca, Çin, Hindistan, İndoneziya, Laos, Malayziya, Myanma, Nepal, Pakistan, Şri Lanka, Tayvan, Tayland və Vyetnamda geniş yayılmışdır. Hətta Cənubi Sakit Okeandakı uzaq adalar silsiləsi olan Cəmiyyət Adalarında da tapıla bilər. Kiçik, bənövşəyi çiçəklər yaradır. Bu bitkinin çılpaq gözlə görünəcək qədər sürətlə hərəkət edən kiçik, yan yarpaqları var. Bu, ehtimal ki, günəşi izləyərək işığı maksimuma çatdırmaq üçün bir strategiyadır. ==Haqqında== Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url =https://greendiary.com/10-rare-plants-world.html |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} sfqkxw3teu9xpu42v3x6r1zavwu45ur 6557395 6557393 2022-08-01T05:33:35Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı =Codariocalyx motorius | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' –teleqraf bitkisi, rəqs bitkisi və ya semafor bitkisi kimi tanınan tropik Asiya koludur, sürətli hərəkət edə bilən bir neçə bitkidən biridir; digərlərinə Mimoza pudica, veneranın milçək tələsi və Utricularia daxildir. Banqladeş, Butan, Kamboca, Çin, Hindistan, İndoneziya, Laos, Malayziya, Myanma, Nepal, Pakistan, Şri Lanka, Tayvan, Tayland və Vyetnamda geniş yayılmışdır. Hətta Cənubi Sakit Okeandakı uzaq adalar silsiləsi olan Cəmiyyət Adalarında da tapıla bilər. Kiçik, bənövşəyi çiçəklər yaradır. Bu bitkinin çılpaq gözlə görünəcək qədər sürətlə hərəkət edən kiçik, yan yarpaqları var. Bu, ehtimal ki, günəşi izləyərək işığı maksimuma çatdırmaq üçün bir strategiyadır. Hər bir yarpaq daha çox günəş işığı almaq üçün hərəkət etdirilməsini təmin edən bir menteşə ilə təchiz edilmişdir, lakin bu yarpaqların çəkisi bitkinin onu daşımaq üçün çox enerji sərf etməsi deməkdir. Hərəkətini optimallaşdırmaq üçün hər bir böyük yarpağın altında iki kiçik vərəq var. Bunlar daim elliptik bir yol boyunca hərəkət edir, günəş işığının intensivliyini seçir və böyük yarpağı ən intensivlik sahəsinə yönəldir. Sürətli hərəkətlərin potensial yırtıcıların qarşısını almaq məqsədi daşıdığına dair başqa bir fərziyyə irəli sürülüb. Bitkinin yarpaqlarına kəpənək yumurtalarının qoyulmasının qarşısını almaq üçün bu hərəkətlərin bir növ kəpənək təqlidi ola biləcəyi də irəli sürülüb. ==Haqqında== Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url =https://greendiary.com/10-rare-plants-world.html |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 0cr9i6ztcq7v9z4ykqjiw50i29za2pb 6557403 6557395 2022-08-01T05:35:24Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = Telegraph-plant-Desmodium-gyrans-with-larger-terminal-leaflets-and-smaller-lateral.png | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı =Codariocalyx motorius | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' –teleqraf bitkisi, rəqs bitkisi və ya semafor bitkisi kimi tanınan tropik Asiya koludur, sürətli hərəkət edə bilən bir neçə bitkidən biridir; digərlərinə Mimoza pudica, veneranın milçək tələsi və Utricularia daxildir. Banqladeş, Butan, Kamboca, Çin, Hindistan, İndoneziya, Laos, Malayziya, Myanma, Nepal, Pakistan, Şri Lanka, Tayvan, Tayland və Vyetnamda geniş yayılmışdır. Hətta Cənubi Sakit Okeandakı uzaq adalar silsiləsi olan Cəmiyyət Adalarında da tapıla bilər. Kiçik, bənövşəyi çiçəklər yaradır. Bu bitkinin çılpaq gözlə görünəcək qədər sürətlə hərəkət edən kiçik, yan yarpaqları var. Bu, ehtimal ki, günəşi izləyərək işığı maksimuma çatdırmaq üçün bir strategiyadır. Hər bir yarpaq daha çox günəş işığı almaq üçün hərəkət etdirilməsini təmin edən bir menteşə ilə təchiz edilmişdir, lakin bu yarpaqların çəkisi bitkinin onu daşımaq üçün çox enerji sərf etməsi deməkdir. Hərəkətini optimallaşdırmaq üçün hər bir böyük yarpağın altında iki kiçik vərəq var. Bunlar daim elliptik bir yol boyunca hərəkət edir, günəş işığının intensivliyini seçir və böyük yarpağı ən intensivlik sahəsinə yönəldir. Sürətli hərəkətlərin potensial yırtıcıların qarşısını almaq məqsədi daşıdığına dair başqa bir fərziyyə irəli sürülüb. Bitkinin yarpaqlarına kəpənək yumurtalarının qoyulmasının qarşısını almaq üçün bu hərəkətlərin bir növ kəpənək təqlidi ola biləcəyi də irəli sürülüb. ==Haqqında== Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url =https://greendiary.com/10-rare-plants-world.html |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} kwgv9ka64qor1d1g219izwtftut5apf 6557535 6557403 2022-08-01T07:03:05Z Qraf061 242998 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Desmodium gyranis | aləmi = Bitkilər | şəkil = Telegraph-plant-Desmodium-gyrans-with-larger-terminal-leaflets-and-smaller-lateral.png | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı =Codariocalyx motorius | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Desmodium gyranis''''' və ya '''Kodaryocalyx motorius''' –teleqraf bitkisi, rəqs bitkisi və ya semafor bitkisi kimi tanınan tropik Asiya koludur, sürətli hərəkət edə bilən bir neçə bitkidən biridir; digərlərinə Mimoza pudica, veneranın milçək tələsi və Utricularia daxildir. Banqladeş, Butan, Kamboca, Çin, Hindistan, İndoneziya, Laos, Malayziya, Myanma, Nepal, Pakistan, Şri Lanka, Tayvan, Tayland və Vyetnamda geniş yayılmışdır. Hətta Cənubi Sakit Okeandakı uzaq adalar silsiləsi olan Cəmiyyət Adalarında da tapıla bilər. Kiçik, bənövşəyi çiçəklər yaradır. Bu bitkinin çılpaq gözlə görünəcək qədər sürətlə hərəkət edən kiçik, yan yarpaqları var. Bu, ehtimal ki, günəşi izləyərək işığı maksimuma çatdırmaq üçün bir strategiyadır. Hər bir yarpaq daha çox günəş işığı almaq üçün hərəkət etdirilməsini təmin edən bir menteşə ilə təchiz edilmişdir, lakin bu yarpaqların çəkisi bitkinin onu daşımaq üçün çox enerji sərf etməsi deməkdir. Hərəkətini optimallaşdırmaq üçün hər bir böyük yarpağın altında iki kiçik vərəq var. Bunlar daim elliptik bir yol boyunca hərəkət edir, günəş işığının intensivliyini seçir və böyük yarpağı ən intensivlik sahəsinə yönəldir. Sürətli hərəkətlərin potensial yırtıcıların qarşısını almaq məqsədi daşıdığına dair başqa bir fərziyyə irəli sürülüb. Bitkinin yarpaqlarına kəpənək yumurtalarının qoyulmasının qarşısını almaq üçün bu hərəkətlərin bir növ kəpənək təqlidi ola biləcəyi də irəli sürülüb. == Haqqında == Bu zərif bitkinin vətəni Asiyadır və kol kimi böyüyür. Onlar müntəzəm olaraq suvarılmalı və birbaşa günəş işığından qorunmalıdırlar. Bu bitkinin vərəqləri toxunma, istilik və s. kimi ən kiçik stimullara belə cavab olaraq öz oxu ətrafında fırlanma hərəkəti nümayiş etdirir və gecələr aşağı düşür. <ref>{{cite web |url =https://greendiary.com/10-rare-plants-world.html |archiveurl = |archivedate = |title = Desmodium gyranis |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} ms3xvkvd2x5jl3v2hffe2fr24gs1izy 6 760147 6557401 2022-08-01T05:35:06Z H laman 242987 https://www.google.com/search?q=Desmodium+gyrans&client=firefox-b-d&sxsrf=ALiCzsa4HmMZadTztNvXYRGk8NbTWCOoug:1659331304938&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiwgfvn8qT5AhVCXvEDHWa7CuwQ_AUoAXoECAIQAw&biw=1366&bih=615&dpr=1#imgrc=352RcXRyd9JMTM wikitext text/x-wiki == Xülasə == https://www.google.com/search?q=Desmodium+gyrans&client=firefox-b-d&sxsrf=ALiCzsa4HmMZadTztNvXYRGk8NbTWCOoug:1659331304938&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiwgfvn8qT5AhVCXvEDHWa7CuwQ_AUoAXoECAIQAw&biw=1366&bih=615&dpr=1#imgrc=352RcXRyd9JMTM e7fhrhabis7sbyz6esqyv3wvbm2f1l1 0 760148 6557408 2022-08-01T05:43:21Z H laman 242987 Səhifə "{{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' və ya '''Stenojin kanehoana''' – ==Haqqında== <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = Ensefalartos Vudi |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} q8xluospgv7oyqymxfq4lmew3kaqqa9 6557409 6557408 2022-08-01T05:44:02Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' və ya '''Stenojin kanehoana''' – ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = Ensefalartos Vudi |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 70m2oxkqyw8lnzgcmnuqptxyugp1r5q 6557411 6557409 2022-08-01T05:44:25Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' və ya '''Stenojin kanehoana''' – ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = Ensefalartos Vudi |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} p6gg4efsbn0x7maxj7ww2yy17kf6z5c 6557412 6557411 2022-08-01T05:44:39Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' və ya '''Stenojin kanehoana''' – ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} j6gpuf6xns42y17dadrr4ilq7wzrd0a 6557414 6557412 2022-08-01T05:44:55Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' və ya '''Stenojin kanehoana''' – ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 7cjjrvebyggd7bwd1ukj83synmfpn4c 6557415 6557414 2022-08-01T05:45:12Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' və ya '''Stenojin kanehoana''' – ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} p03qpb7pd70ywjgb69wkekzv8bq8i1h 6557416 6557415 2022-08-01T05:46:34Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} dl47f2vhye3ic3c1ad040ssxvpc8cap 6557418 6557416 2022-08-01T05:47:23Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur.[1] Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür. ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} g8pafr3x5ovr8bqklt6rkooyffq9213 6557420 6557418 2022-08-01T05:47:35Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur. Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür. ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} dktaa82yz9n7shxyk8t4832q4swcecn 6557421 6557420 2022-08-01T05:48:11Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur. Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür.Son məlum fərdlər 1996-cı ildə öləndə bu bitkinin nəsli kəsilməkdən qorxurdular. 2000-ci ildə altı bitki kəşf edildi, lakin 2005-ci ilə qədər onlar da öldü. 2004-cü ilə qədər vəhşi təbiətdə yalnız bir fərd qalmışdı, dörd metrdən çox uzanan çox böyük bir bitki, əslində birlikdə böyüyən birdən çox fərd ola bilər. Bu bitkidən şlamlar yığılmışdır. ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} c4tquoo31rex3e3f9qyscxd9u3b49du 6557422 6557421 2022-08-01T05:48:55Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur. Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür.Son məlum fərdlər 1996-cı ildə öləndə bu bitkinin nəsli kəsilməkdən qorxurdular. 2000-ci ildə altı bitki kəşf edildi, lakin 2005-ci ilə qədər onlar da öldü. 2004-cü ilə qədər vəhşi təbiətdə yalnız bir fərd qalmışdı, dörd metrdən çox uzanan çox böyük bir bitki, əslində birlikdə böyüyən birdən çox fərd ola bilər. Bu bitkidən şlamlar yığılmışdır. Bu Havay nanəsi uzunluğu 1 və ya 2 metrə çata bilən yunlu üzümdür. Yünlü yarpaqların uzunluğu 14 santimetrə, eni 4,8 santimetrə qədərdir. Bitki uzunluğu 4 santimetrdən çox ola bilən boru çiçəkləri istehsal edir. Onlar bənövşəyi-çəhrayı dodaqlarla ağ və ya sarımtıldır. Bitki vegetativ şəkildə çoxalır, gövdələrin substratla təmasda olduğu yerdə köklənir və yeni, klonlanmış bitkilər yetişir. ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} bdxokbza2xhs2qr01syjx2yuoiyzd1c 6557426 6557422 2022-08-01T05:50:24Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = Stenogyne-kanehoana-248a5684-4133-40d8-b788-4f7a18867de-resize-750.jpeg | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur. Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür.Son məlum fərdlər 1996-cı ildə öləndə bu bitkinin nəsli kəsilməkdən qorxurdular. 2000-ci ildə altı bitki kəşf edildi, lakin 2005-ci ilə qədər onlar da öldü. 2004-cü ilə qədər vəhşi təbiətdə yalnız bir fərd qalmışdı, dörd metrdən çox uzanan çox böyük bir bitki, əslində birlikdə böyüyən birdən çox fərd ola bilər. Bu bitkidən şlamlar yığılmışdır. Bu Havay nanəsi uzunluğu 1 və ya 2 metrə çata bilən yunlu üzümdür. Yünlü yarpaqların uzunluğu 14 santimetrə, eni 4,8 santimetrə qədərdir. Bitki uzunluğu 4 santimetrdən çox ola bilən boru çiçəkləri istehsal edir. Onlar bənövşəyi-çəhrayı dodaqlarla ağ və ya sarımtıldır. Bitki vegetativ şəkildə çoxalır, gövdələrin substratla təmasda olduğu yerdə köklənir və yeni, klonlanmış bitkilər yetişir. ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır. <ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 0rfpfqq69ymvgexe8bjyb1eey4t3gek 6557529 6557426 2022-08-01T07:01:51Z Qraf061 242998 /* Haqqında */ wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = Stenogyne-kanehoana-248a5684-4133-40d8-b788-4f7a18867de-resize-750.jpeg | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur. Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür.Son məlum fərdlər 1996-cı ildə öləndə bu bitkinin nəsli kəsilməkdən qorxurdular. 2000-ci ildə altı bitki kəşf edildi, lakin 2005-ci ilə qədər onlar da öldü. 2004-cü ilə qədər vəhşi təbiətdə yalnız bir fərd qalmışdı, dörd metrdən çox uzanan çox böyük bir bitki, əslində birlikdə böyüyən birdən çox fərd ola bilər. Bu bitkidən şlamlar yığılmışdır. Bu Havay nanəsi uzunluğu 1 və ya 2 metrə çata bilən yunlu üzümdür. Yünlü yarpaqların uzunluğu 14 santimetrə, eni 4,8 santimetrə qədərdir. Bitki uzunluğu 4 santimetrdən çox ola bilən boru çiçəkləri istehsal edir. Onlar bənövşəyi-çəhrayı dodaqlarla ağ və ya sarımtıldır. Bitki vegetativ şəkildə çoxalır, gövdələrin substratla təmasda olduğu yerdə köklənir və yeni, klonlanmış bitkilər yetişir. ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır.<ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 0fx2ntec6vv02u13dtqe8xnrbjroz4x 6557530 6557529 2022-08-01T07:02:08Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = Stenogyne-kanehoana-248a5684-4133-40d8-b788-4f7a18867de-resize-750.jpeg | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur. Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür.Son məlum fərdlər 1996-cı ildə öləndə bu bitkinin nəsli kəsilməkdən qorxurdular. 2000-ci ildə altı bitki kəşf edildi, lakin 2005-ci ilə qədər onlar da öldü. 2004-cü ilə qədər vəhşi təbiətdə yalnız bir fərd qalmışdı, dörd metrdən çox uzanan çox böyük bir bitki, əslində birlikdə böyüyən birdən çox fərd ola bilər. Bu bitkidən şlamlar yığılmışdır. Bu Havay nanəsi uzunluğu 1 və ya 2 metrə çata bilən yunlu üzümdür. Yünlü yarpaqların uzunluğu 14 santimetrə, eni 4,8 santimetrə qədərdir. Bitki uzunluğu 4 santimetrdən çox ola bilən boru çiçəkləri istehsal edir. Onlar bənövşəyi-çəhrayı dodaqlarla ağ və ya sarımtıldır. Bitki vegetativ şəkildə çoxalır, gövdələrin substratla təmasda olduğu yerdə köklənir və yeni, klonlanmış bitkilər yetişir. ==Haqqında== Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır.<ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 2it7fn49v94xh9uggqvkawxbfwwgerp 6557532 6557530 2022-08-01T07:02:20Z Qraf061 242998 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = Oahu stenojinası | aləmi = Bitkilər | şəkil = Stenogyne-kanehoana-248a5684-4133-40d8-b788-4f7a18867de-resize-750.jpeg | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Stenogyne kanehoana | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Oahu stenojinası''''' nanə fəsiləsinin ümumi adı ilə tanınan nadir çiçəkli bitki növüdür '''Stenojin kanehoana''' O, Havay adalarına endemikdir, burada yalnız Oahu adasındakı Waianae silsiləsindən məlumdur. Bu, ABŞ-ın federal siyahıya alınmış nəsli kəsilməkdə olan növdür.Son məlum fərdlər 1996-cı ildə öləndə bu bitkinin nəsli kəsilməkdən qorxurdular. 2000-ci ildə altı bitki kəşf edildi, lakin 2005-ci ilə qədər onlar da öldü. 2004-cü ilə qədər vəhşi təbiətdə yalnız bir fərd qalmışdı, dörd metrdən çox uzanan çox böyük bir bitki, əslində birlikdə böyüyən birdən çox fərd ola bilər. Bu bitkidən şlamlar yığılmışdır. Bu Havay nanəsi uzunluğu 1 və ya 2 metrə çata bilən yunlu üzümdür. Yünlü yarpaqların uzunluğu 14 santimetrə, eni 4,8 santimetrə qədərdir. Bitki uzunluğu 4 santimetrdən çox ola bilən boru çiçəkləri istehsal edir. Onlar bənövşəyi-çəhrayı dodaqlarla ağ və ya sarımtıldır. Bitki vegetativ şəkildə çoxalır, gövdələrin substratla təmasda olduğu yerdə köklənir və yeni, klonlanmış bitkilər yetişir. == Haqqında == Bəzən bir möcüzə baş verir və nəsli kəsilmiş hesab edilən bir bitki yenidən kəşf edilir. 2000-ci ildə nəsli kəsilmiş elan edilən Oahu stenojinasında da belə idi. Lakin 2004-cü ildə tək böyük nanə bitkisi yenidən kəşf edildi. Bu bitki dörd metr enindədir və əslində birlikdə böyümüş bir neçə fərd ola bilər. Daha yaxşı xəbər istəyirsiniz? Bu nanələrin daha çoxu şlamlardan və köklərdən yetişdirilə bilər. Elmi nəzarət altında Oahu stenoginası geri qayıdır.<ref>{{cite web |url =https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Oahu stenojinası |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} m3dyrf9xq1amctk57rnvjh6dsrb5q11 4 760149 6557424 2022-08-01T05:49:08Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{HYM arxivi}} <center><small>[{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/avqust 2022|action=purge}} Keşi təmizlə]</small></center> <div style="float:right; padding:1em; border:1px solid #A3B1BF; background-color:#E6F2FF;"> {{SMsəhifələr}} </div> ---- ;'''31. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/31. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/31. Həftə 2022|bax]] &ndash; Vikipediya:Həft..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{HYM arxivi}} <center><small>[{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/avqust 2022|action=purge}} Keşi təmizlə]</small></center> <div style="float:right; padding:1em; border:1px solid #A3B1BF; background-color:#E6F2FF;"> {{SMsəhifələr}} </div> ---- ;'''31. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/31. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/31. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/31. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/31. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/31. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''32. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/32. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/32. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/32. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/32. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/32. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''33. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/33. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/33. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/33. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/33. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/33. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''34. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/34. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/34. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/34. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/34. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/34. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''35. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/35. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/35. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/35. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/35. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin yaxşı məqaləsi/35. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] b1dea683pisgsxxyh0nl9a1v3186zcn 6 760150 6557425 2022-08-01T05:50:05Z H laman 242987 https://www.google.com/search?q=Oahu+stenogyne&client=firefox-b-d&sxsrf=ALiCzsbp9AyqDZdtNEkJEBJDQ0NHuqiqhg:1659332372785&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjfnZPl9qT5AhVhVfEDHdkZCSAQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1366&bih=615&dpr=1#imgrc=TrfEXulL0g2wrM wikitext text/x-wiki == Xülasə == https://www.google.com/search?q=Oahu+stenogyne&client=firefox-b-d&sxsrf=ALiCzsbp9AyqDZdtNEkJEBJDQ0NHuqiqhg:1659332372785&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjfnZPl9qT5AhVhVfEDHdkZCSAQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1366&bih=615&dpr=1#imgrc=TrfEXulL0g2wrM mz8igrtjz6kwe7xdsw4vjke46lshlb8 0 760151 6557430 2022-08-01T05:52:40Z Dancewithdevil 136647 Dancewithdevil [[Komik]] səhifəsinin adını yönləndirmənin əksinə dəyişərək [[Komediyaçı]] adlandırdı: söz daha çox bu formada işlənir, müzakirə səhifəsinı baxın wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Komediyaçı]] 90ixn5th7ux3nmtdcs6m81157ec7vme 0 760153 6557438 2022-08-01T05:57:42Z H laman 242987 Səhifə "{{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur. <ref>{{cite web |url = |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} rpeq9oq0s7bcivpjv465bsl18dlekuf 6557439 6557438 2022-08-01T05:57:58Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur. <ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 6h904kb357muzxl3zdhedtiwv15z2uo 6557440 6557439 2022-08-01T05:58:19Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Rhizanthella gardneri | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur. <ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} ph1km9hcgizjv6jmkwa1oka1xl5qz22 6557442 6557440 2022-08-01T05:59:15Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Rhizanthella gardneri | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – səhləbkimilər fəsiləsinə aid çiçəkli bitki növüdür və Qərbi Avstraliyanın cənub-qərbində endemikdir. Çiçəkləmə də daxil olmaqla, bütün həyat dövrünü torpaq səthində və ya aşağıda keçirən bir bitkidir. May-iyul ayları arasında üfüqi köklü iri, krem ​​rəngli braktlarla əhatə olunmuş, 100-ə qədər kiçik qırmızıdan krem ​​rəngli, içəri baxan çiçəklərin başları yetişir. ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur. <ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} n39fnzyp10zkx4spa806o1gt44yrinc 6557443 6557442 2022-08-01T05:59:54Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Rhizanthella gardneri | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – səhləbkimilər fəsiləsinə aid çiçəkli bitki növüdür və Qərbi Avstraliyanın cənub-qərbində endemikdir. Çiçəkləmə də daxil olmaqla, bütün həyat dövrünü torpaq səthində və ya aşağıda keçirən bir bitkidir. May-iyul ayları arasında üfüqi köklü iri, krem ​​rəngli braktlarla əhatə olunmuş, 100-ə qədər kiçik qırmızıdan krem ​​rəngli, içəri baxan çiçəklərin başları yetişir. ==Təsvir== ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur. <ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} pkcjljv5vnt5z4ahv7cm9i88kqcpz6z 6557448 6557443 2022-08-01T06:00:48Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Rhizanthella gardneri | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – səhləbkimilər fəsiləsinə aid çiçəkli bitki növüdür və Qərbi Avstraliyanın cənub-qərbində endemikdir. Çiçəkləmə də daxil olmaqla, bütün həyat dövrünü torpaq səthində və ya aşağıda keçirən bir bitkidir. May-iyul ayları arasında üfüqi köklü iri, krem ​​rəngli braktlarla əhatə olunmuş, 100-ə qədər kiçik qırmızıdan krem ​​rəngli, içəri baxan çiçəklərin başları yetişir. ==Təsvir== Rhizanthella gardneri, torpaq səthindən 60-120 mm (2,4-4,7 düym) aşağıda üfüqi kök salmış yarpaqsız, simpodial bitkidir. May ayının sonundan iyunun əvvəlinə qədər bitki 4-5 mm (0,16-0,20 düym) enində, altı-on iki çəhrayı rəngli qaymaqlı budaqlarla əhatə olunmuş 100-ə qədər kiçik, içəri baxan çəhrayıdan tünd qırmızıya qədər və krem ​​rəngli çiçəklər əmələ gətirir. Çubuqlar çiçəklərin üzərində əyilir, laləyə bənzər bir baş əmələ gətirir və torpaq səthindən bir neçə millimetr yuxarıda kiçik bir açılış buraxır. Tozlanmadan sonra hər bir çiçək 150-yə qədər toxumdan ibarət ətli, giləmeyvəyə bənzər meyvə verir. Küləklə səpələnmiş kiçik, tozşəkilli toxumlar əmələ gətirən digər səhləblərin kapsullarından fərqli olaraq, bu növ qeyri-bərabər meyvələr verir. ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur. <ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} ao1fkjubbi6bxrcfff9wcbq7bvr09rv 6557450 6557448 2022-08-01T06:02:40Z H laman 242987 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = Qərb yeraltı səhləb.png | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Rhizanthella gardneri | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – səhləbkimilər fəsiləsinə aid çiçəkli bitki növüdür və Qərbi Avstraliyanın cənub-qərbində endemikdir. Çiçəkləmə də daxil olmaqla, bütün həyat dövrünü torpaq səthində və ya aşağıda keçirən bir bitkidir. May-iyul ayları arasında üfüqi köklü iri, krem ​​rəngli braktlarla əhatə olunmuş, 100-ə qədər kiçik qırmızıdan krem ​​rəngli, içəri baxan çiçəklərin başları yetişir. ==Təsvir== Rhizanthella gardneri, torpaq səthindən 60-120 mm (2,4-4,7 düym) aşağıda üfüqi kök salmış yarpaqsız, simpodial bitkidir. May ayının sonundan iyunun əvvəlinə qədər bitki 4-5 mm (0,16-0,20 düym) enində, altı-on iki çəhrayı rəngli qaymaqlı budaqlarla əhatə olunmuş 100-ə qədər kiçik, içəri baxan çəhrayıdan tünd qırmızıya qədər və krem ​​rəngli çiçəklər əmələ gətirir. Çubuqlar çiçəklərin üzərində əyilir, laləyə bənzər bir baş əmələ gətirir və torpaq səthindən bir neçə millimetr yuxarıda kiçik bir açılış buraxır. Tozlanmadan sonra hər bir çiçək 150-yə qədər toxumdan ibarət ətli, giləmeyvəyə bənzər meyvə verir. Küləklə səpələnmiş kiçik, tozşəkilli toxumlar əmələ gətirən digər səhləblərin kapsullarından fərqli olaraq, bu növ qeyri-bərabər meyvələr verir. ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur. <ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 3450qy255x4tuwshxikakkzbl5aqtai 6557541 6557450 2022-08-01T07:05:06Z Qraf061 242998 /* Haqqında */ wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = Qərb yeraltı səhləb.png | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Rhizanthella gardneri | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – səhləbkimilər fəsiləsinə aid çiçəkli bitki növüdür və Qərbi Avstraliyanın cənub-qərbində endemikdir. Çiçəkləmə də daxil olmaqla, bütün həyat dövrünü torpaq səthində və ya aşağıda keçirən bir bitkidir. May-iyul ayları arasında üfüqi köklü iri, krem ​​rəngli braktlarla əhatə olunmuş, 100-ə qədər kiçik qırmızıdan krem ​​rəngli, içəri baxan çiçəklərin başları yetişir. ==Təsvir== Rhizanthella gardneri, torpaq səthindən 60-120 mm (2,4-4,7 düym) aşağıda üfüqi kök salmış yarpaqsız, simpodial bitkidir. May ayının sonundan iyunun əvvəlinə qədər bitki 4-5 mm (0,16-0,20 düym) enində, altı-on iki çəhrayı rəngli qaymaqlı budaqlarla əhatə olunmuş 100-ə qədər kiçik, içəri baxan çəhrayıdan tünd qırmızıya qədər və krem ​​rəngli çiçəklər əmələ gətirir. Çubuqlar çiçəklərin üzərində əyilir, laləyə bənzər bir baş əmələ gətirir və torpaq səthindən bir neçə millimetr yuxarıda kiçik bir açılış buraxır. Tozlanmadan sonra hər bir çiçək 150-yə qədər toxumdan ibarət ətli, giləmeyvəyə bənzər meyvə verir. Küləklə səpələnmiş kiçik, tozşəkilli toxumlar əmələ gətirən digər səhləblərin kapsullarından fərqli olaraq, bu növ qeyri-bərabər meyvələr verir. ==Haqqında== Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur.<ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} anyar4okgj2xz7elaxsmztzktuep0gh 6557543 6557541 2022-08-01T07:05:36Z Qraf061 242998 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Takson | adı =Qərb yeraltı səhləb | aləmi = Bitkilər | şəkil = Qərb yeraltı səhləb.png | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = | ranqı = Cins | latınca adı = Rhizanthella gardneri | müəllif = | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = | vikianbar = | bttsmb = | ütmx = | mbmm = | he = | geiş = | beabs = }} '''''Qərb yeraltı səhləb''''' və ya '''Rhizanthella gardneri''' – səhləbkimilər fəsiləsinə aid çiçəkli bitki növüdür və Qərbi Avstraliyanın cənub-qərbində endemikdir. Çiçəkləmə də daxil olmaqla, bütün həyat dövrünü torpaq səthində və ya aşağıda keçirən bir bitkidir. May-iyul ayları arasında üfüqi köklü iri, krem ​​rəngli braktlarla əhatə olunmuş, 100-ə qədər kiçik qırmızıdan krem ​​rəngli, içəri baxan çiçəklərin başları yetişir. == Təsvir == Rhizanthella gardneri, torpaq səthindən 60–120 mm (2,4–4,7 düym) aşağıda üfüqi kök salmış yarpaqsız, simpodial bitkidir. May ayının sonundan iyunun əvvəlinə qədər bitki 4–5 mm (0,16–0,20 düym) enində, altı-on iki çəhrayı rəngli qaymaqlı budaqlarla əhatə olunmuş 100-ə qədər kiçik, içəri baxan çəhrayıdan tünd qırmızıya qədər və krem ​​rəngli çiçəklər əmələ gətirir. Çubuqlar çiçəklərin üzərində əyilir, laləyə bənzər bir baş əmələ gətirir və torpaq səthindən bir neçə millimetr yuxarıda kiçik bir açılış buraxır. Tozlanmadan sonra hər bir çiçək 150-yə qədər toxumdan ibarət ətli, giləmeyvəyə bənzər meyvə verir. Küləklə səpələnmiş kiçik, tozşəkilli toxumlar əmələ gətirən digər səhləblərin kapsullarından fərqli olaraq, bu növ qeyri-bərabər meyvələr verir. == Haqqında == Bu səhləb bütün həyatını yerin altında keçirir. Xlorofil olmadığı üçün saf ağdır. Orkide qaranlıq yerdə necə sağ qalır? Parazitdir, yaxınlıqdakı bitkilərdən qida maddələrini oğurlayır. Bitki may ayından iyun ayına qədər yalnız bir düym hündürlüyündə güclü ətirli qırmızı və ağ çiçəklərlə çiçək açır. Oh, yeraltı bitkinin niyə çiçək açması ilə maraqlandığını düşünürsünüzsə: bu, tozlayan ağcaqanadları və termitləri cəlb etməkdir. Bu bitkinin son dərəcə nəsli kəsilməkdə olduğu güman edilir, lakin onu tapmaq çox çətin olduğu üçün sirli Qərb Yeraltı Orkide haqqında çox az şey məlumdur.<ref>{{cite web |url = https://rarest.org/nature/plants |archiveurl = |archivedate = |title = Qərb yeraltı səhləb |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} fiduvx0ls795idza70jb6b7yoy68ggd 6 760154 6557449 2022-08-01T06:02:18Z H laman 242987 https://www.google.com/search?q=Western+Underground+Orchid&client=firefox-b-d&sxsrf=ALiCzsaPCbg9_mn0lV6bw42qsb5upMp6Ig:1659333206090&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwifj8Dy-aT5AhVEOHoKHYn5BggQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1366&bih=615&dpr=1#imgrc=ZH8GONMIvGIMLM wikitext text/x-wiki == Xülasə == https://www.google.com/search?q=Western+Underground+Orchid&client=firefox-b-d&sxsrf=ALiCzsaPCbg9_mn0lV6bw42qsb5upMp6Ig:1659333206090&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwifj8Dy-aT5AhVEOHoKHYn5BggQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1366&bih=615&dpr=1#imgrc=ZH8GONMIvGIMLM 3m7q2cz90u19u0f0qfivymjzfbvvted 4 760155 6557451 2022-08-01T06:04:03Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{HSS arxivi}} <center><small>[{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/avqust 2022|action=purge}} Keşi təmizlə]</small></center> <div style="float:right; padding:1em; border:1px solid #A3B1BF; background-color:#E6F2FF;"> {{SMsəhifələr}} </div> ---- ;'''31. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/31. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/31. Həftə 2022|bax]] &ndash; Vikipedi..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{HSS arxivi}} <center><small>[{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/avqust 2022|action=purge}} Keşi təmizlə]</small></center> <div style="float:right; padding:1em; border:1px solid #A3B1BF; background-color:#E6F2FF;"> {{SMsəhifələr}} </div> ---- ;'''31. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/31. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/31. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/31. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/31. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/31. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''32. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/32. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/32. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/32. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/32. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/32. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''33. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/33. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/33. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/33. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/33. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/33. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''34. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/34. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/34. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/34. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/34. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/34. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''35. Həftə''' {{Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/35. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/35. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/35. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/35. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Həftənin seçilmiş siyahısı/35. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] jtyho0akd9xa486wo5snwcamgkjlv9z 4 760156 6557453 2022-08-01T06:04:38Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "<small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Fayl:Nadir İbrahimov.jpg|right|120px|Paddy]] * '''[[Paddinqton Ayısı]]''' [[Maykl Bond]] tərəfindən 13 oktyabr 1958-ci ildə yazılmış 20-dən çox əsərinin personajıdır. * 1982-ci ilin avqust ayında [[Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı]]nın [[Yunanıstan]]ın [[Patras]] şəhərində keçirilən Baş Assambleyasında '''[[Nadir İbrahimov (astrofizik)|Nadir İbrahimov]]'''un (<small>ş..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki <small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Fayl:Nadir İbrahimov.jpg|right|120px|Paddy]] * '''[[Paddinqton Ayısı]]''' [[Maykl Bond]] tərəfindən 13 oktyabr 1958-ci ildə yazılmış 20-dən çox əsərinin personajıdır. * 1982-ci ilin avqust ayında [[Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı]]nın [[Yunanıstan]]ın [[Patras]] şəhərində keçirilən Baş Assambleyasında '''[[Nadir İbrahimov (astrofizik)|Nadir İbrahimov]]'''un (<small>şəkildə</small>) şərəfinə [[Mars]] səthindəki [[İbrahimov krateri|krater]] adlandırılmışdır. * [[Kor ərəbin mahnısı]]nın ilk ifaçısı '''[[Məmmədəli Əliyev]]''' olub. * 2018-ci ilin statistikasına görə [[Şotlandiya]]da 300-ə yaxın '''[[Azərbaycan–Şotlandiya münasibətləri|azərbaycanlı]]''' yaşayır. * [[XVI əsr]]də meydana gəlmiş və ərəb əlifbasına əsaslanan '''[[Belarus ərəb əlifbası]]''' litva tatarları tərəfindən istifadə olunurdu. 38905qeu4a8dxp8gnei6657wo82lm4o 6557456 6557453 2022-08-01T06:06:52Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki <small>'''Vikipediya məqalələrindən'''</small> [[Fayl:Nadir İbrahimov.jpg|right|120px|Paddy]] * '''[[Paddinqton Ayısı]]''' [[Maykl Bond]] tərəfindən 13 oktyabr 1958-ci ildə yazılmış 20-dən çox əsərinin personajıdır. * 1982-ci ilin avqust ayında [[Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı]]nın [[Yunanıstan]]ın [[Patras]] şəhərində keçirilən Baş Assambleyasında '''[[Nadir İbrahimov (astrofizik)|Nadir İbrahimov]]'''un (<small>şəkildə</small>) şərəfinə [[Mars]] səthindəki [[İbrahimov krateri|krater]] adlandırılmışdır. * [[Kor ərəbin mahnısı]]nın ilk ifaçısı '''[[Məmmədəli Əliyev]]''' olub. * 2018-ci ilin statistikasına görə [[Şotlandiya]]da 300-ə yaxın '''[[Azərbaycan–Şotlandiya münasibətləri|azərbaycanlı]]''' yaşayır. * [[XVI əsr]]də meydana gəlmiş və ərəb əlifbasına əsaslanan '''[[Belarus ərəb əlifbası]]''' litva tatarları tərəfindən istifadə olunurdu. {{Bilirsinizmi son|Month=avqust|Year=2022}} n6l6o0fe93gt572qv07txao0f1w1122 4 760157 6557454 2022-08-01T06:05:59Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{Bilirsinizmi arxivi}} <center><small>[{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/avqust 2022|action=purge}} Keşi təmizlə]</small></center> ---- ;'''31. Həftə''' {{Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bili..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Bilirsinizmi arxivi}} <center><small>[{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/avqust 2022|action=purge}} Keşi təmizlə]</small></center> ---- ;'''31. Həftə''' {{Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/31. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''32. Həftə''' {{Vikipediya:Bilirsinizmi/32. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Bilirsinizmi/32. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Bilirsinizmi/32. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/32. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/32. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''33. Həftə''' {{Vikipediya:Bilirsinizmi/33. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Bilirsinizmi/33. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Bilirsinizmi/33. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/33. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/33. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''34. Həftə''' {{Vikipediya:Bilirsinizmi/34. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Bilirsinizmi/34. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Bilirsinizmi/34. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/34. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/34. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] ---- ;'''35. Həftə''' {{Vikipediya:Bilirsinizmi/35. Həftə 2022}}<br clear="all"> [[Vikipediya:Bilirsinizmi/35. Həftə 2022|bax]] &ndash; [[Vikipediya:Bilirsinizmi/35. Həftə 2022|müzakirə et]] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/35. Həftə 2022|action=edit}} redaktə et] &ndash; [{{fullurl:Vikipediya:Bilirsinizmi/35. Həftə 2022|action=history}} tarixçə] d43mx53w9vz6q49p76hfq9emnwvn9am 0 760158 6557470 2022-08-01T06:12:56Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[German Minkovski]] səhifəsinin adını [[Herman Minkovski]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Herman Minkovski]] mq44hx5yx55nrxrem1h4c2n50y4sg97 10 760160 6557484 2022-08-01T06:28:06Z Toghrul R 147643 Səhifə "<div align="center" style="margin-top:.6em; font-size:90%; text-align:center"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" style="padding:0; border:1px solid #a7d7f9" |{{Multiview <!---------------------------------------------------------------- Şəkillər -----------------------------------------------------------------> |<!--01-->Image:Jabirú africano (Ephippiorhynchus senegalensis), delta del Okavango, Botsuana,..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki <div align="center" style="margin-top:.6em; font-size:90%; text-align:center"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" style="padding:0; border:1px solid #a7d7f9" |{{Multiview <!---------------------------------------------------------------- Şəkillər -----------------------------------------------------------------> |<!--01-->[[Image:Jabirú africano (Ephippiorhynchus senegalensis), delta del Okavango, Botsuana, 2018-07-31, DD 11.jpg|300x300px]] |<!--02-->[[Image:The Great Belt Bridge, Eastern Bridge, August 2020 -01.jpg|300x300px]] |<!--03-->[[Image:Dülmen, Kreuzkapelle, Treppe zur Empore -- 2022 -- 7409.jpg|300x300px]] |<!--04-->[[Image:Tanguar haor, Bangladesh 01.jpg|300x300px]] |<!--05-->[[Image:Water reflection of stringy gray and white clouds in a pond on a sand beach of Don Khon at sunrise in Laos.jpg|300x300px]] |<!--06-->[[Image:Bloem van een Astrantia major 'Roma'. 24-06-2022 (actm.) 01.jpg|300x300px]] |<!--07-->[[Image:Bush canopy during sunset in Lake Kaniere Scenic Reserve, West Coast, New Zealand.jpg|300x300px]] |<!--08-->[[Image:August Macke - Three girls in yellow straw hats I - Google Art Project.jpg|300x300px]] |<!--09-->[[Image:Thibaut Pinot - TDF 2012.jpg|300x300px]] |<!--10-->[[Image:Sacred ibis (Threskiornis aethiopicus).jpg|300x300px]] |<!--11-->[[Image:Holy SURP Hovhannes Church.jpg|300x300px]] |<!--12-->[[Image:Wooden boomerang asv2022-05.jpg|300x300px]] |<!--13-->[[Image:Spb StMichael Castle asv2019-09 img11.jpg|300x300px]] |<!--14-->[[Image:Argynnis paphia Mitterbach 01.jpg|300x300px]] |<!--15-->[[Image:Puesta de sol, desierto de Namib, Namibia, 2018-08-05, DD 84-90 PAN.jpg|300x300px]] |<!--16-->[[Image:Dülmen, Rorup, NSG Roruper Holz -- 2022 -- 8187-91.jpg|300x300px]] |<!--17-->[[Image:Helenium 'El Dorado'. Bloeiwijze. 18-07-2022. (d.j.b).jpg|300x300px]] |<!--18-->[[Image:Environmental disaster in Levikha Village, Sverdlovsk region of Russia DJI.jpg|300x300px]] |<!--19-->[[Image:Генуезька фортеця. Панорама.jpg|300x300px]] |<!--20-->[[Image:Jane M. Byrne Interchange 4-1-22.jpg|300x300px]] |<!--21-->[[Image:20141025 Shockwave Truck Alliance Air Show 2014-3.jpg|300x300px]] |<!--22-->[[Image:Great egret in GWC (43539).jpg|300x300px]] |<!--23-->[[Image:2017 - Київ - Місячний вечір на Замковій горі.jpg|300x300px]] |<!--24-->[[Image:Guard at the Prague castle, Prague - 7620 (cropped).jpg|300x300px]] |<!--25-->[[Image:Esslingen aN - Altstadt - Altes Rathaus - nördlicher Giebel und Glockenspiel mit Abendsonne.jpg|300x300px]] |<!--26-->[[Image:Zhuravlyne ozero.jpg|300x300px]] |<!--27-->[[Image:Escale à Sète 2022 G.jpg|300x300px]] |<!--28-->[[Image:Newly eclosed individual of Pachliopta aristolochiae – Common Rose.jpg|300x300px]] |<!--29-->[[Image:Close wing Mud puddle of Delias agostina (Hewitson, 1852) – Yellow Jezebel (Male) WLB IMG 2640.jpg|300x300px]] |<!--30-->[[Image:Tree-climbing lions (Panthera leo).jpg|300x300px]] |<!--31-->[[Image:Yellow-bellied sapsucker in CP (40484).jpg|300x300px]] <!---------------------------------------------------------------- Şəkillərin Sonu -----------------------------------------------------------------> }} |} {{Multiview <!---------------------------------------------------------------- İzahlar -----------------------------------------------------------------> |<!--01-->1={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=01}} |<!--02-->2={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=02}} |<!--03-->3={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=03}} |<!--04-->4={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=04}} |<!--05-->5={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=05}} |<!--06-->6={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=06}} |<!--07-->7={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=07}} |<!--08-->8={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=08}} |<!--09-->9={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=09}} |<!--10-->10={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=10}} |<!--11-->11={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=11}} |<!--12-->12={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=12}} |<!--13-->13={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=13}} |<!--14-->14={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=14}} |<!--15-->15={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=15}} |<!--16-->16={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=16}} |<!--17-->17={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=17}} |<!--18-->18={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=18}} |<!--19-->19={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=19}} |<!--20-->20={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=20}} |<!--21-->21={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=21}} |<!--22-->22={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=22}} |<!--23-->23={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=23}} |<!--24-->24={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=24}} |<!--25-->25={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=25}} |<!--26-->26={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=26}} |<!--27-->27={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=27}} |<!--28-->28={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=28}} |<!--29-->29={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=29}} |<!--30-->30={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=30}} |<!--30-->31={{Gsş|1= |2=az|3=2022|4=11|5=31}} <!---------------------------------------------------------------- İzahların Sonu -----------------------------------------------------------------> }} </div><noinclude>{{Yenilə|il=2022|ay=8|mövzu=şablon}} [[:Commons:Main Page|Vikianbardak]]ı [[:Commons:Commons:Picture of the day|günün şəklini]] göstərmək üçün şablon. [[Kateqoriya:Ana Səhifə/GSŞ|Şəkil]]</noinclude> hou1fnmp9so0xgmmu18befkbbow6m3r 3 760161 6557485 2022-08-01T06:28:13Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 06:28, 1 avqust 2022 (UTC) 9nc28woqunjih6pn3b2z659l4ze5rqa 0 760162 6557493 2022-08-01T06:35:07Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "'''Ərdoğan''' — türk soyadı. {{eynisoyadlı}} * [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] * [[Əminə Ərdoğan]] * [[Yılmaz Ərdoğan]] * [[Məryəm Ərdoğan]] * [[Çingizxan Ərdoğan]] * [[Aslı Ərdoğan]] * [[Fəxrəddin Ərdoğan]] * [[Ərdoğanizm]] == Həmçinin bax == * [[Ərdoğan (ad)]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Ərdoğan''' — türk soyadı. {{eynisoyadlı}} * [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] * [[Əminə Ərdoğan]] * [[Yılmaz Ərdoğan]] * [[Məryəm Ərdoğan]] * [[Çingizxan Ərdoğan]] * [[Aslı Ərdoğan]] * [[Fəxrəddin Ərdoğan]] * [[Ərdoğanizm]] == Həmçinin bax == * [[Ərdoğan (ad)]] 0k59ayuet0w68idglpy97zbgfd493ec 6557494 6557493 2022-08-01T06:35:21Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Soyadlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki '''Ərdoğan''' — türk soyadı. {{eynisoyadlı}} * [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] * [[Əminə Ərdoğan]] * [[Yılmaz Ərdoğan]] * [[Məryəm Ərdoğan]] * [[Çingizxan Ərdoğan]] * [[Aslı Ərdoğan]] * [[Fəxrəddin Ərdoğan]] * [[Ərdoğanizm]] == Həmçinin bax == * [[Ərdoğan (ad)]] [[Kateqoriya:Soyadlar]] gt45a1fxbpwcpy46h66b91hywkwtn2y 0 760163 6557500 2022-08-01T06:44:09Z 2A01:CB16:2021:2A51:F905:DFF9:FE5:7B65 Səhifə "{{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xa..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Səhravilər''' ({{dil-ar|الصحراويون}}) - Qərbi Səhra mübahisəli ərazisində yaşayan əhalinin işlətdiyi ərəb dilinin dialektidir . Səhravilər [[ərəblər]]in, [[bərbərlər]]in və [[zənci]]lərin qarışığıdır. Onlar [[Böyük Səhra]]nın qərb hissəsində, indiki [[Mavritaniya]]da, [[Mərakeş]]in cənubunda və [[Əlcəzair]]in cənub-qərbində yaşayırlar. Qarışığı olduğu xalqların mədəniyyətinin qarışığıdır. == Ədəbiyyat == * Hodges, Tony (1983), ''Western Sahara: The Roots of a Desert War'', Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7) * Jensen, Erik (2005), ''Western Sahara: Anatomy of a Stalemate'', International Peace Studies (ISBN 1-58826-305-3) * Mercer, John (1976), ''Spanish Sahara'', George Allen & Unwid Ltd (ISBN 0-04-966013-6) * Norris, H.T. (1986), The Arab Conquest of the Western Sahara, Longman Publishing Group (ISBN 0-582-75643-X) *Pazzanita, Anthony G. and Hodge, Tony (1994), ''Historical Dictionary of Western Sahara'', Scarecrow Press (ISBN 0-8108-2661-5) * Shelley, Toby (2004), ''Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?'', Zed Books (ISBN 1-84277-341-0) * Thobhani, Akbarali (2002), ''Western Sahara Since 1975 Under Moroccan Administration: Social, Economic, and Political Transformation'', Edwin Mellen Press (ISBN 0-7734-7173-1) * Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), ''The Western Saharans. Background to Conflict'', Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0) == Mənbə == * [http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ Photo gallery covering different aspects of life of refugees in Tindouf, by Danielle Van Brunt Smith] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110809072312/http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ |date=2011-08-09 }} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{dil-qaralama}} [[Kateqoriya:Ərəb dili]] [[Kateqoriya:Əhalilər]] b77y6dzn2n20sgues8tje461w9byzko 6557501 6557500 2022-08-01T06:46:09Z 2A01:CB16:2021:2A51:F905:DFF9:FE5:7B65 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Səhravilər''' ({{dil-ar|الصحراويون}}) - Qərbi Səhra mübahisəli ərazisində yaşayan əhalinin işlətdiyi ərəb dilinin dialektidir . Səhravilər [[ərəblər]]in, [[bərbərlər]]in və [[zənci]]lərin qarışığıdır. Onlar [[Böyük Səhra]]nın qərb hissəsində, indiki [[Mavritaniya]]da, [[Mərakeş]]in cənubunda və [[Əlcəzair]]in cənub-qərbində yaşayırlar. Qarışığı olduğu xalqların mədəniyyətinin qarışığıdır. == Ədəbiyyat == * Hodges, Tony (1983), ''Western Sahara: The Roots of a Desert War'', Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7) * Jensen, Erik (2005), ''Western Sahara: Anatomy of a Stalemate'', International Peace Studies (ISBN 1-58826-305-3) * Mercer, John (1976), ''Spanish Sahara'', George Allen & Unwid Ltd (ISBN 0-04-966013-6) * Norris, H.T. (1986), The Arab Conquest of the Western Sahara, Longman Publishing Group (ISBN 0-582-75643-X) *Pazzanita, Anthony G. and Hodge, Tony (1994), ''Historical Dictionary of Western Sahara'', Scarecrow Press (ISBN 0-8108-2661-5) * Shelley, Toby (2004), ''Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?'', Zed Books (ISBN 1-84277-341-0) * Thobhani, Akbarali (2002), ''Western Sahara Since 1975 Under Moroccan Administration: Social, Economic, and Political Transformation'', Edwin Mellen Press (ISBN 0-7734-7173-1) * Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), ''The Western Saharans. Background to Conflict'', Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0) == Mənbə == * [http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ Photo gallery covering different aspects of life of refugees in Tindouf, by Danielle Van Brunt Smith] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110809072312/http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ |date=2011-08-09 }} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{dil-qaralama}} [[Kateqoriya:Ərəb dili]] [[Kateqoriya:Şəxslər]] hb7v22u7eno6pv204uxuzhenvq2n0j3 6557503 6557501 2022-08-01T06:47:06Z 2A01:CB16:2021:2A51:F905:DFF9:FE5:7B65 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Səhravilər''' ({{dil-ar|الصحراويون}}) - Qərbi Səhra mübahisəli ərazisində yaşayan əhalidir . Səhravilər [[ərəblər]]in, [[bərbərlər]]in və [[zənci]]lərin qarışığıdır. Onlar [[Böyük Səhra]]nın qərb hissəsində, indiki [[Mavritaniya]]da, [[Mərakeş]]in cənubunda və [[Əlcəzair]]in cənub-qərbində yaşayırlar. Qarışığı olduğu xalqların mədəniyyətinin qarışığıdır. == Ədəbiyyat == * Hodges, Tony (1983), ''Western Sahara: The Roots of a Desert War'', Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7) * Jensen, Erik (2005), ''Western Sahara: Anatomy of a Stalemate'', International Peace Studies (ISBN 1-58826-305-3) * Mercer, John (1976), ''Spanish Sahara'', George Allen & Unwid Ltd (ISBN 0-04-966013-6) * Norris, H.T. (1986), The Arab Conquest of the Western Sahara, Longman Publishing Group (ISBN 0-582-75643-X) *Pazzanita, Anthony G. and Hodge, Tony (1994), ''Historical Dictionary of Western Sahara'', Scarecrow Press (ISBN 0-8108-2661-5) * Shelley, Toby (2004), ''Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?'', Zed Books (ISBN 1-84277-341-0) * Thobhani, Akbarali (2002), ''Western Sahara Since 1975 Under Moroccan Administration: Social, Economic, and Political Transformation'', Edwin Mellen Press (ISBN 0-7734-7173-1) * Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), ''The Western Saharans. Background to Conflict'', Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0) == Mənbə == * [http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ Photo gallery covering different aspects of life of refugees in Tindouf, by Danielle Van Brunt Smith] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110809072312/http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ |date=2011-08-09 }} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{dil-qaralama}} [[Kateqoriya:Ərəb dili]] [[Kateqoriya:Şəxslər]] pxay9q62a5mwvysinc2dmb8evyft262 6557504 6557503 2022-08-01T06:47:23Z 2A01:CB16:2021:2A51:F905:DFF9:FE5:7B65 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Səhravilər''' ({{dil-ar|الصحراويون}}) - Qərbi Səhra mübahisəli ərazisində yaşayan əhalidir. Səhravilər [[ərəblər]]in, [[bərbərlər]]in və [[zənci]]lərin qarışığıdır. Onlar [[Böyük Səhra]]nın qərb hissəsində, indiki [[Mavritaniya]]da, [[Mərakeş]]in cənubunda və [[Əlcəzair]]in cənub-qərbində yaşayırlar. Qarışığı olduğu xalqların mədəniyyətinin qarışığıdır. == Ədəbiyyat == * Hodges, Tony (1983), ''Western Sahara: The Roots of a Desert War'', Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7) * Jensen, Erik (2005), ''Western Sahara: Anatomy of a Stalemate'', International Peace Studies (ISBN 1-58826-305-3) * Mercer, John (1976), ''Spanish Sahara'', George Allen & Unwid Ltd (ISBN 0-04-966013-6) * Norris, H.T. (1986), The Arab Conquest of the Western Sahara, Longman Publishing Group (ISBN 0-582-75643-X) *Pazzanita, Anthony G. and Hodge, Tony (1994), ''Historical Dictionary of Western Sahara'', Scarecrow Press (ISBN 0-8108-2661-5) * Shelley, Toby (2004), ''Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?'', Zed Books (ISBN 1-84277-341-0) * Thobhani, Akbarali (2002), ''Western Sahara Since 1975 Under Moroccan Administration: Social, Economic, and Political Transformation'', Edwin Mellen Press (ISBN 0-7734-7173-1) * Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), ''The Western Saharans. Background to Conflict'', Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0) == Mənbə == * [http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ Photo gallery covering different aspects of life of refugees in Tindouf, by Danielle Van Brunt Smith] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110809072312/http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ |date=2011-08-09 }} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{dil-qaralama}} [[Kateqoriya:Ərəb dili]] [[Kateqoriya:Şəxslər]] qbh3zr5birfw7uxnntypnhz3d7iuc3b 6557505 6557504 2022-08-01T06:47:42Z 2A01:CB16:2021:2A51:F905:DFF9:FE5:7B65 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Səhravilər''' ({{dil-ar|الصحراويون}}) — Qərbi Səhra mübahisəli ərazisində yaşayan əhalidir. Səhravilər [[ərəblər]]in, [[bərbərlər]]in və [[zənci]]lərin qarışığıdır. Onlar [[Böyük Səhra]]nın qərb hissəsində, indiki [[Mavritaniya]]da, [[Mərakeş]]in cənubunda və [[Əlcəzair]]in cənub-qərbində yaşayırlar. Qarışığı olduğu xalqların mədəniyyətinin qarışığıdır. == Ədəbiyyat == * Hodges, Tony (1983), ''Western Sahara: The Roots of a Desert War'', Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7) * Jensen, Erik (2005), ''Western Sahara: Anatomy of a Stalemate'', International Peace Studies (ISBN 1-58826-305-3) * Mercer, John (1976), ''Spanish Sahara'', George Allen & Unwid Ltd (ISBN 0-04-966013-6) * Norris, H.T. (1986), The Arab Conquest of the Western Sahara, Longman Publishing Group (ISBN 0-582-75643-X) *Pazzanita, Anthony G. and Hodge, Tony (1994), ''Historical Dictionary of Western Sahara'', Scarecrow Press (ISBN 0-8108-2661-5) * Shelley, Toby (2004), ''Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?'', Zed Books (ISBN 1-84277-341-0) * Thobhani, Akbarali (2002), ''Western Sahara Since 1975 Under Moroccan Administration: Social, Economic, and Political Transformation'', Edwin Mellen Press (ISBN 0-7734-7173-1) * Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), ''The Western Saharans. Background to Conflict'', Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0) == Mənbə == * [http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ Photo gallery covering different aspects of life of refugees in Tindouf, by Danielle Van Brunt Smith] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110809072312/http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ |date=2011-08-09 }} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{dil-qaralama}} [[Kateqoriya:Ərəb dili]] [[Kateqoriya:Şəxslər]] eqkmfav3dx72lr7w1s3o6nxphrlby7o 6557511 6557505 2022-08-01T06:51:22Z 2A01:CB16:2021:2A51:F905:DFF9:FE5:7B65 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Səhravilər''' ({{dil-ar|الصحراويون}} ''əṣ-ṣəḥraviyyun'') — Qərbi Səhra mübahisəli ərazisində yaşayan əhalidir. Səhravilər [[ərəblər]]in, [[bərbərlər]]in və [[zənci]]lərin qarışığıdır. Onlar [[Böyük Səhra]]nın qərb hissəsində, indiki [[Mavritaniya]]da, [[Mərakeş]]in cənubunda və [[Əlcəzair]]in cənub-qərbində yaşayırlar. Qarışığı olduğu xalqların mədəniyyətinin qarışığıdır. == Ədəbiyyat == * Hodges, Tony (1983), ''Western Sahara: The Roots of a Desert War'', Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7) * Jensen, Erik (2005), ''Western Sahara: Anatomy of a Stalemate'', International Peace Studies (ISBN 1-58826-305-3) * Mercer, John (1976), ''Spanish Sahara'', George Allen & Unwid Ltd (ISBN 0-04-966013-6) * Norris, H.T. (1986), The Arab Conquest of the Western Sahara, Longman Publishing Group (ISBN 0-582-75643-X) *Pazzanita, Anthony G. and Hodge, Tony (1994), ''Historical Dictionary of Western Sahara'', Scarecrow Press (ISBN 0-8108-2661-5) * Shelley, Toby (2004), ''Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?'', Zed Books (ISBN 1-84277-341-0) * Thobhani, Akbarali (2002), ''Western Sahara Since 1975 Under Moroccan Administration: Social, Economic, and Political Transformation'', Edwin Mellen Press (ISBN 0-7734-7173-1) * Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), ''The Western Saharans. Background to Conflict'', Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0) == Mənbə == * [http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ Photo gallery covering different aspects of life of refugees in Tindouf, by Danielle Van Brunt Smith] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110809072312/http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ |date=2011-08-09 }} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{dil-qaralama}} [[Kateqoriya:Ərəb dili]] [[Kateqoriya:Şəxslər]] gb59djhke27ebv1v8kk5d7us8zikvk1 6557561 6557511 2022-08-01T07:19:20Z 2A01:CB16:207A:7D38:AC9C:C3D9:EED:C0C5 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Səhravilər |şəkil = [[Fayl:Sahrawi&camel.jpg|thumb]] |şəklin izahı = Səhravilər xalqından olan kişi |özünüadlandırma = الصحراويون |ümumi sayı = |ərazi1 = |sayı1 = |ref1 = |ref9 = |dili = [[Ərəb dili]] |dini = [[İslam]] |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = |qohum xalqlar = |qeyd = }} '''Səhravilər''' ({{dil-ar|الصحراويون}} ''əṣ-ṣəḥraviyyun'') — Qərbi Səhra mübahisəli ərazisində yaşayan əhalidir. Onlar [[Böyük Səhra]]nın qərb hissəsində, indiki [[Mavritaniya]]da, [[Mərakeş]]in cənubunda və [[Əlcəzair]]in cənub-qərbində yaşayırlar. Qarışığı olduğu xalqların mədəniyyətinin qarışığıdır. == Ədəbiyyat == * Hodges, Tony (1983), ''Western Sahara: The Roots of a Desert War'', Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7) * Jensen, Erik (2005), ''Western Sahara: Anatomy of a Stalemate'', International Peace Studies (ISBN 1-58826-305-3) * Mercer, John (1976), ''Spanish Sahara'', George Allen & Unwid Ltd (ISBN 0-04-966013-6) * Norris, H.T. (1986), The Arab Conquest of the Western Sahara, Longman Publishing Group (ISBN 0-582-75643-X) *Pazzanita, Anthony G. and Hodge, Tony (1994), ''Historical Dictionary of Western Sahara'', Scarecrow Press (ISBN 0-8108-2661-5) * Shelley, Toby (2004), ''Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?'', Zed Books (ISBN 1-84277-341-0) * Thobhani, Akbarali (2002), ''Western Sahara Since 1975 Under Moroccan Administration: Social, Economic, and Political Transformation'', Edwin Mellen Press (ISBN 0-7734-7173-1) * Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), ''The Western Saharans. Background to Conflict'', Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0) == Mənbə == * [http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ Photo gallery covering different aspects of life of refugees in Tindouf, by Danielle Van Brunt Smith] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110809072312/http://www.forcedmigration.org/photos/westernsahara/ |date=2011-08-09 }} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{dil-qaralama}} [[Kateqoriya:Ərəb dili]] [[Kateqoriya:Şəxslər]] l9ket4dlgrlge7hf2lc8so4bjtfec7a 2 760164 6557509 2022-08-01T06:50:31Z Qwertyqwert0987654321 253083 Səhifə " '''Akif Kazım oğlu Quluzadə''' — azərbaycanlı professional döyüşçü. Məhşur idmançı Zabit Səmədovun klubunda çıxış edir. Həvəskar olaraq qatıldığı 200 döyüşün 197-dən, professional 11 döyüşün isə hamısından qalib olaraq ayrılıb. == Həyat və karyerası == 2005 -ci il 17 iyun tarixində Bakı şəhərində anadan olub. Əslən Gədəbəy rayonundandır. * Boy:173 * Çəki:57 * Klub: Zabit Səmədov * Müəllimi..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Akif Kazım oğlu Quluzadə''' — azərbaycanlı professional döyüşçü. Məhşur idmançı Zabit Səmədovun klubunda çıxış edir. Həvəskar olaraq qatıldığı 200 döyüşün 197-dən, professional 11 döyüşün isə hamısından qalib olaraq ayrılıb. == Həyat və karyerası == 2005 -ci il 17 iyun tarixində Bakı şəhərində anadan olub. Əslən Gədəbəy rayonundandır. * Boy:173 * Çəki:57 * Klub: Zabit Səmədov * Müəllimi : Əliəsgər Soltanov * Döyüş Stili : K-1 , MuayThai ====Professional döyüşlər==== 2020-ci il 18 fevral: Tayland/Kohsamui MuayThaiSamui - Qalib 2020-ci il 5 sentyabr: Belarus/Misnk BFC Liqası - Qalib 2020-ci 8 oktyabr: Belarus/Minsk BFC Liqası - Qalib 2021-ci il 1 aprel: Türkiyə/İstanbul KOK Liqası - Qalib 2021-ci il 11 aprel Turkiye Antalya WAKO Eurpean Cup - Qalib 2021-ci il 18 iyul: Türkiyə/Adana KOK Liqası - Qalib 2021-ci il 15 avqust: Rusiya/Qroznı Akhmat Liqası - Qalib 2021-ci il 15 noyabr: Montenegro Budva WAKO Children And Juniors European Championship - Qalib 2022-ci il 28 yanvar: Türkiyə İstanbul KOK Mega World Series - Qalib 2022-ci il 30 aprel: LocaFightClub Türkiyə İstanbul - Qalib 2022-ci il 16 may: Türkiyə İstanbul WAKO World Cup - Qalib == Xarici keçidlər == * [https://oxu.az/sport/365080] * [https://oxu.az/sport/483699] * [https://ru.oxu.az/sport/483707] 4cwc2p0kv42vnn6dws87dzpphmsbisb 6557515 6557509 2022-08-01T06:53:22Z Qwertyqwert0987654321 253083 wikitext text/x-wiki '''Akif Kazım oğlu Quluzadə''' — azərbaycanlı professional döyüşçü. Məhşur idmançı Zabit Səmədovun klubunda çıxış edir. Həvəskar olaraq qatıldığı 200 döyüşün 197-dən, professional 11 döyüşün isə hamısından qalib olaraq ayrılıb. = Həyat və Karyerası = 2005 -ci il 17 iyun tarixində Bakı şəhərində anadan olub. Əslən Gədəbəy rayonundandır. * Boy:173 * Çəki:57 * Klub: Zabit Səmədov * Müəllimi : Əliəsgər Soltanov * Döyüş Stili : K-1 , MuayThai ====Professional döyüşlər==== 2020-ci il 18 fevral: Tayland/Kohsamui MuayThaiSamui - Qalib 2020-ci il 5 sentyabr: Belarus/Misnk BFC Liqası - Qalib 2020-ci 8 oktyabr: Belarus/Minsk BFC Liqası - Qalib 2021-ci il 1 aprel: Türkiyə/İstanbul KOK Liqası - Qalib 2021-ci il 11 aprel Turkiye Antalya WAKO Eurpean Cup - Qalib 2021-ci il 18 iyul: Türkiyə/Adana KOK Liqası - Qalib 2021-ci il 15 avqust: Rusiya/Qroznı Akhmat Liqası - Qalib 2021-ci il 15 noyabr: Montenegro Budva WAKO Children And Juniors European Championship - Qalib 2022-ci il 28 yanvar: Türkiyə İstanbul KOK Mega World Series - Qalib 2022-ci il 30 aprel: LocaFightClub Türkiyə İstanbul - Qalib 2022-ci il 16 may: Türkiyə İstanbul WAKO World Cup - Qalib == Xarici keçidlər == * [https://oxu.az/sport/365080] * [https://oxu.az/sport/483699] * [https://ru.oxu.az/sport/483707] keknjox4sa40kjncmsrc348hntsol5o 0 760165 6557510 2022-08-01T06:50:36Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{ad}} ''' Nəsimi''' — [[təxəllüs]] və [[kişi]] [[ad]]ı. Daha çox [[Azərbaycan]]da şair [[İmadəddin Nəsimi]]nin adı ilə bağlı oğlan uşaqlarına verilir. {{adaşlar}} *[[İmadəddin Nəsimi]] — [[Azərbaycan]] [[şair]]i. ;Bu təxəllüsü olan tanınmış şəxslər == Həmçinin bax == *[[Nəsimi (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{ad}} ''' Nəsimi''' — [[təxəllüs]] və [[kişi]] [[ad]]ı. Daha çox [[Azərbaycan]]da şair [[İmadəddin Nəsimi]]nin adı ilə bağlı oğlan uşaqlarına verilir. {{adaşlar}} *[[İmadəddin Nəsimi]] — [[Azərbaycan]] [[şair]]i. ;Bu təxəllüsü olan tanınmış şəxslər == Həmçinin bax == *[[Nəsimi (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] 4zrs2se48iimwsyjsvsav3mq6ainj0k 6557549 6557510 2022-08-01T07:08:54Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} ''' Nəsimi''' — [[təxəllüs]] və [[kişi]] [[ad]]ı. Daha çox [[Azərbaycan]]da şair [[İmadəddin Nəsimi]]nin adı ilə bağlı oğlan uşaqlarına verilir. {{adaşlar}} * [[İmadəddin Nəsimi]] — [[Azərbaycan]] [[şair]]i. * [[Nəsimi Məmmədoğlu]] — Rejissor, ssenari müəllifi * [[Nəsimi Ağayev]] — Azərbaycanın Los-Ancelesdəki baş konsulu. * [[Nəsimi Abudov]] — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri ;Bu təxəllüsü olan tanınmış şəxslər == Həmçinin bax == *[[Nəsimi (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] gbemhn8j0ik97l6q6ove4hoy74g5xkx 3 760166 6557518 2022-08-01T06:55:36Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 06:55, 1 avqust 2022 (UTC) 7e3yrhubffpwsug6i82vtzxbp6j73e1 0 760167 6557528 2022-08-01T07:01:47Z ParvizAzimov 77575 Səhifə "== Həyatı == Pərviz Əzimov Rasim oğlu 29 iyun 1988-ci ildə [[Masallı rayonu]]<nowiki/>nun [[Bədəlan]] kəndində anadan olub. Orta məktəbi Bədəlan kəndində bitirdikdən sonra 2005-ci ildə [[Lənkəran Dövlət Universiteti|Lənkəran Dövlət Universitet]]<nowiki/>inə daxil olub. Tələbəlik illərində ictimai fəaliyyət və jurnalistika ilə məşğul olub. Bir sıra media qurumları ilə əməkdaşlıq edib. 2009-cu ildə mediada un..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki == Həyatı == Pərviz Əzimov Rasim oğlu 29 iyun 1988-ci ildə [[Masallı rayonu]]<nowiki/>nun [[Bədəlan]] kəndində anadan olub. Orta məktəbi Bədəlan kəndində bitirdikdən sonra 2005-ci ildə [[Lənkəran Dövlət Universiteti|Lənkəran Dövlət Universitet]]<nowiki/>inə daxil olub. Tələbəlik illərində ictimai fəaliyyət və jurnalistika ilə məşğul olub. Bir sıra media qurumları ilə əməkdaşlıq edib. 2009-cu ildə mediada universitetdəki korrupsiya faktlarından bəhs edən araşdırma yazısı dərc edib və daha sonra bu yazıya görə Universitetdən xaric edilib<ref>{{Cite web|UNİVERSİTETDƏKİ KORRUPSİYADAN YAZAN TƏLƏBƏ ALİ MƏKTƏBDƏN QOVULDU=https://musavat.com/news/universitetdeki-korrupsiyadan-yazan-telebe-ali-mektebden-qovuldu_51619.html}}</ref><ref>{{Cite web|Tələbə korrupsiyadan yazdığına görə universitetdən xaric olunub=https://www.azadliq.org/a/1613647.html}}</ref>. Bu hadisədən sonra Universitet rektorunu məhkəməyə verən Pərviz Əzimov 2009-cu il Sentyabr ayında məhkəmədə qalib gələrək universitetə bərpa olunub. <ref>{{Cite web|Tənqidçi tələbə universitetə bərpa olundu.=https://journaleast.wordpress.com/2009/09/10/tenqidci-telebe/}}</ref> 2010-cu ildə universiteti bitirəndən sonra ABŞ dövlət departamentinin İVLP (İnternational Visitiors Lidership Programme) proqramı ilə ABŞ-da təcrübə keçib. == Karyera == Karyerasına tələbəlik vaxtı jurnalistika ilə başlayan Pərviz Əzimov 2013-cü ilə qədər Alma qəzetində jurnalist / reportyor, Qaynarinfo.az saytında jurnalist, daha sonra redaktor, Ann.az saytında jurnalist kimi çalışıb. 2013-cu ildə fəaliyyət sahəsini dəyişib. 8 ildən çoxdur ki, bir neçə yerli və beynəlxalq şirkətdə marketinq mütəxəssis kimi çalışır. Portuqaliyanın Timwe şirkətinin Azərbaycan nümayəndəliyində marketinq mütəxəssis, Azərbaycanın və Qafqazın ilk mühərrik yağları istehsalçısı olan Technol şirkətində marketinq direktor, Embahome şirkətinin direktoru, Embawood şirkətinin marketinq direktoru vəzifələrini icra edib. 2019-cu ildə Novas Home və Bizim Market mağazalar şəbəkəsində marketinq direktor vəzifəsini icra edir.<ref>{{Cite web|“Bizim Market”də rəhbər vəzifəyə təyinat olub=https://finans.az/xeber/bizim-market-de-rehber-vezifeye-teyinat-olub.html}}</ref> [[Fayl:Parviz Azimov foto.jpg|thumb]] SAT Group şirkətində marketinq sahəsi üzrə təlimçi kimi fəaliyyət göstərir. <ref>{{Cite web|SAT Group - Pərviz Əzimov=https://satgroup.az/trainer/perviz-ezimov/}}</ref> Milli Marketin Forumu, SAT Forum, Digital Marketinq forumlarında spiker kimi çıxış edib. <ref>{{Cite web|Milli Marketinq Forumu 2016 - Pərviz Əzimov=https://www.youtube.com/watch?v=YeX8QuqY3f4}}</ref><ref>{{Cite web|Pərviz Əzimov- FMCG-də Sehirli Qutu=https://www.youtube.com/watch?v=XGR3VzD-WKw&t=9s}}</ref> == Yaradıcılıq == Pərviz Əzimov Azərbaycan dilində ilk digital marketinq kitabı olan "Rəqəmsal Marketinq - Bələdçi" kitabının müəllifidir. <ref>{{Cite web|Rəqəmsal Marketinq mövzusunda kitab=https://qafqazinfo.az/news/detail/reqemsal-marketinq-movzusunda-kitab-148805}}</ref> <ref>{{Cite web|Tanınmış marketoloqdan UNEC Digital Marketinq Mərkəzinə dəstək=https://unec.edu.az/taninmis-marketoloqdan-unec-digital-marketinq-merkezine-destek/}}</ref> Bundan başqa "Bu günün Marketinqi" və "Praktik siyasət" (Siyasi Marketinq bölümü) kitablarının həm müəlliflərindəndir. 6vsl5wf552zwsz9e7fs7u3pfiti6pk0 6557531 6557528 2022-08-01T07:02:10Z ParvizAzimov 77575 /* Yaradıcılıq */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Pərviz Əzimov Rasim oğlu 29 iyun 1988-ci ildə [[Masallı rayonu]]<nowiki/>nun [[Bədəlan]] kəndində anadan olub. Orta məktəbi Bədəlan kəndində bitirdikdən sonra 2005-ci ildə [[Lənkəran Dövlət Universiteti|Lənkəran Dövlət Universitet]]<nowiki/>inə daxil olub. Tələbəlik illərində ictimai fəaliyyət və jurnalistika ilə məşğul olub. Bir sıra media qurumları ilə əməkdaşlıq edib. 2009-cu ildə mediada universitetdəki korrupsiya faktlarından bəhs edən araşdırma yazısı dərc edib və daha sonra bu yazıya görə Universitetdən xaric edilib<ref>{{Cite web|UNİVERSİTETDƏKİ KORRUPSİYADAN YAZAN TƏLƏBƏ ALİ MƏKTƏBDƏN QOVULDU=https://musavat.com/news/universitetdeki-korrupsiyadan-yazan-telebe-ali-mektebden-qovuldu_51619.html}}</ref><ref>{{Cite web|Tələbə korrupsiyadan yazdığına görə universitetdən xaric olunub=https://www.azadliq.org/a/1613647.html}}</ref>. Bu hadisədən sonra Universitet rektorunu məhkəməyə verən Pərviz Əzimov 2009-cu il Sentyabr ayında məhkəmədə qalib gələrək universitetə bərpa olunub. <ref>{{Cite web|Tənqidçi tələbə universitetə bərpa olundu.=https://journaleast.wordpress.com/2009/09/10/tenqidci-telebe/}}</ref> 2010-cu ildə universiteti bitirəndən sonra ABŞ dövlət departamentinin İVLP (İnternational Visitiors Lidership Programme) proqramı ilə ABŞ-da təcrübə keçib. == Karyera == Karyerasına tələbəlik vaxtı jurnalistika ilə başlayan Pərviz Əzimov 2013-cü ilə qədər Alma qəzetində jurnalist / reportyor, Qaynarinfo.az saytında jurnalist, daha sonra redaktor, Ann.az saytında jurnalist kimi çalışıb. 2013-cu ildə fəaliyyət sahəsini dəyişib. 8 ildən çoxdur ki, bir neçə yerli və beynəlxalq şirkətdə marketinq mütəxəssis kimi çalışır. Portuqaliyanın Timwe şirkətinin Azərbaycan nümayəndəliyində marketinq mütəxəssis, Azərbaycanın və Qafqazın ilk mühərrik yağları istehsalçısı olan Technol şirkətində marketinq direktor, Embahome şirkətinin direktoru, Embawood şirkətinin marketinq direktoru vəzifələrini icra edib. 2019-cu ildə Novas Home və Bizim Market mağazalar şəbəkəsində marketinq direktor vəzifəsini icra edir.<ref>{{Cite web|“Bizim Market”də rəhbər vəzifəyə təyinat olub=https://finans.az/xeber/bizim-market-de-rehber-vezifeye-teyinat-olub.html}}</ref> [[Fayl:Parviz Azimov foto.jpg|thumb]] SAT Group şirkətində marketinq sahəsi üzrə təlimçi kimi fəaliyyət göstərir. <ref>{{Cite web|SAT Group - Pərviz Əzimov=https://satgroup.az/trainer/perviz-ezimov/}}</ref> Milli Marketin Forumu, SAT Forum, Digital Marketinq forumlarında spiker kimi çıxış edib. <ref>{{Cite web|Milli Marketinq Forumu 2016 - Pərviz Əzimov=https://www.youtube.com/watch?v=YeX8QuqY3f4}}</ref><ref>{{Cite web|Pərviz Əzimov- FMCG-də Sehirli Qutu=https://www.youtube.com/watch?v=XGR3VzD-WKw&t=9s}}</ref> == Yaradıcılıq == Pərviz Əzimov Azərbaycan dilində ilk digital marketinq kitabı olan "Rəqəmsal Marketinq - Bələdçi" kitabının müəllifidir. <ref>{{Cite web|Rəqəmsal Marketinq mövzusunda kitab=https://qafqazinfo.az/news/detail/reqemsal-marketinq-movzusunda-kitab-148805}}</ref> <ref>{{Cite web|Tanınmış marketoloqdan UNEC Digital Marketinq Mərkəzinə dəstək=https://unec.edu.az/taninmis-marketoloqdan-unec-digital-marketinq-merkezine-destek/}}</ref> Bundan başqa "Bu günün Marketinqi" və "Praktik siyasət" (Siyasi Marketinq bölümü) kitablarının həm müəlliflərindəndir. mlzsiv469xlxf5khswl6iswn8m5d6rl 6557534 6557531 2022-08-01T07:02:48Z ParvizAzimov 77575 /* Yaradıcılıq */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Pərviz Əzimov Rasim oğlu 29 iyun 1988-ci ildə [[Masallı rayonu]]<nowiki/>nun [[Bədəlan]] kəndində anadan olub. Orta məktəbi Bədəlan kəndində bitirdikdən sonra 2005-ci ildə [[Lənkəran Dövlət Universiteti|Lənkəran Dövlət Universitet]]<nowiki/>inə daxil olub. Tələbəlik illərində ictimai fəaliyyət və jurnalistika ilə məşğul olub. Bir sıra media qurumları ilə əməkdaşlıq edib. 2009-cu ildə mediada universitetdəki korrupsiya faktlarından bəhs edən araşdırma yazısı dərc edib və daha sonra bu yazıya görə Universitetdən xaric edilib<ref>{{Cite web|UNİVERSİTETDƏKİ KORRUPSİYADAN YAZAN TƏLƏBƏ ALİ MƏKTƏBDƏN QOVULDU=https://musavat.com/news/universitetdeki-korrupsiyadan-yazan-telebe-ali-mektebden-qovuldu_51619.html}}</ref><ref>{{Cite web|Tələbə korrupsiyadan yazdığına görə universitetdən xaric olunub=https://www.azadliq.org/a/1613647.html}}</ref>. Bu hadisədən sonra Universitet rektorunu məhkəməyə verən Pərviz Əzimov 2009-cu il Sentyabr ayında məhkəmədə qalib gələrək universitetə bərpa olunub. <ref>{{Cite web|Tənqidçi tələbə universitetə bərpa olundu.=https://journaleast.wordpress.com/2009/09/10/tenqidci-telebe/}}</ref> 2010-cu ildə universiteti bitirəndən sonra ABŞ dövlət departamentinin İVLP (İnternational Visitiors Lidership Programme) proqramı ilə ABŞ-da təcrübə keçib. == Karyera == Karyerasına tələbəlik vaxtı jurnalistika ilə başlayan Pərviz Əzimov 2013-cü ilə qədər Alma qəzetində jurnalist / reportyor, Qaynarinfo.az saytında jurnalist, daha sonra redaktor, Ann.az saytında jurnalist kimi çalışıb. 2013-cu ildə fəaliyyət sahəsini dəyişib. 8 ildən çoxdur ki, bir neçə yerli və beynəlxalq şirkətdə marketinq mütəxəssis kimi çalışır. Portuqaliyanın Timwe şirkətinin Azərbaycan nümayəndəliyində marketinq mütəxəssis, Azərbaycanın və Qafqazın ilk mühərrik yağları istehsalçısı olan Technol şirkətində marketinq direktor, Embahome şirkətinin direktoru, Embawood şirkətinin marketinq direktoru vəzifələrini icra edib. 2019-cu ildə Novas Home və Bizim Market mağazalar şəbəkəsində marketinq direktor vəzifəsini icra edir.<ref>{{Cite web|“Bizim Market”də rəhbər vəzifəyə təyinat olub=https://finans.az/xeber/bizim-market-de-rehber-vezifeye-teyinat-olub.html}}</ref> [[Fayl:Parviz Azimov foto.jpg|thumb]] SAT Group şirkətində marketinq sahəsi üzrə təlimçi kimi fəaliyyət göstərir. <ref>{{Cite web|SAT Group - Pərviz Əzimov=https://satgroup.az/trainer/perviz-ezimov/}}</ref> Milli Marketin Forumu, SAT Forum, Digital Marketinq forumlarında spiker kimi çıxış edib. <ref>{{Cite web|Milli Marketinq Forumu 2016 - Pərviz Əzimov=https://www.youtube.com/watch?v=YeX8QuqY3f4}}</ref><ref>{{Cite web|Pərviz Əzimov- FMCG-də Sehirli Qutu=https://www.youtube.com/watch?v=XGR3VzD-WKw&t=9s}}</ref> == Yaradıcılıq == Pərviz Əzimov Azərbaycan dilində ilk digital marketinq kitabı olan "Rəqəmsal Marketinq - Bələdçi" kitabının müəllifidir. <ref>{{Cite web|Rəqəmsal Marketinq mövzusunda kitab=https://qafqazinfo.az/news/detail/reqemsal-marketinq-movzusunda-kitab-148805}}</ref> <ref>{{Cite web|Tanınmış marketoloqdan UNEC Digital Marketinq Mərkəzinə dəstək=https://unec.edu.az/taninmis-marketoloqdan-unec-digital-marketinq-merkezine-destek/}}</ref> Bundan başqa "Bu günün Marketinqi" və "Praktik siyasət" (Siyasi Marketinq bölümü) kitablarının həm müəlliflərindəndir. a0k9b81btfb6g7tqmuesswlwpwh23m3 6557540 6557534 2022-08-01T07:04:52Z ParvizAzimov 77575 /* Yaradıcılıq */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Pərviz Əzimov Rasim oğlu 29 iyun 1988-ci ildə [[Masallı rayonu]]<nowiki/>nun [[Bədəlan]] kəndində anadan olub. Orta məktəbi Bədəlan kəndində bitirdikdən sonra 2005-ci ildə [[Lənkəran Dövlət Universiteti|Lənkəran Dövlət Universitet]]<nowiki/>inə daxil olub. Tələbəlik illərində ictimai fəaliyyət və jurnalistika ilə məşğul olub. Bir sıra media qurumları ilə əməkdaşlıq edib. 2009-cu ildə mediada universitetdəki korrupsiya faktlarından bəhs edən araşdırma yazısı dərc edib və daha sonra bu yazıya görə Universitetdən xaric edilib<ref>{{Cite web|UNİVERSİTETDƏKİ KORRUPSİYADAN YAZAN TƏLƏBƏ ALİ MƏKTƏBDƏN QOVULDU=https://musavat.com/news/universitetdeki-korrupsiyadan-yazan-telebe-ali-mektebden-qovuldu_51619.html}}</ref><ref>{{Cite web|Tələbə korrupsiyadan yazdığına görə universitetdən xaric olunub=https://www.azadliq.org/a/1613647.html}}</ref>. Bu hadisədən sonra Universitet rektorunu məhkəməyə verən Pərviz Əzimov 2009-cu il Sentyabr ayında məhkəmədə qalib gələrək universitetə bərpa olunub. <ref>{{Cite web|Tənqidçi tələbə universitetə bərpa olundu.=https://journaleast.wordpress.com/2009/09/10/tenqidci-telebe/}}</ref> 2010-cu ildə universiteti bitirəndən sonra ABŞ dövlət departamentinin İVLP (İnternational Visitiors Lidership Programme) proqramı ilə ABŞ-da təcrübə keçib. == Karyera == Karyerasına tələbəlik vaxtı jurnalistika ilə başlayan Pərviz Əzimov 2013-cü ilə qədər Alma qəzetində jurnalist / reportyor, Qaynarinfo.az saytında jurnalist, daha sonra redaktor, Ann.az saytında jurnalist kimi çalışıb. 2013-cu ildə fəaliyyət sahəsini dəyişib. 8 ildən çoxdur ki, bir neçə yerli və beynəlxalq şirkətdə marketinq mütəxəssis kimi çalışır. Portuqaliyanın Timwe şirkətinin Azərbaycan nümayəndəliyində marketinq mütəxəssis, Azərbaycanın və Qafqazın ilk mühərrik yağları istehsalçısı olan Technol şirkətində marketinq direktor, Embahome şirkətinin direktoru, Embawood şirkətinin marketinq direktoru vəzifələrini icra edib. 2019-cu ildə Novas Home və Bizim Market mağazalar şəbəkəsində marketinq direktor vəzifəsini icra edir.<ref>{{Cite web|“Bizim Market”də rəhbər vəzifəyə təyinat olub=https://finans.az/xeber/bizim-market-de-rehber-vezifeye-teyinat-olub.html}}</ref> [[Fayl:Parviz Azimov foto.jpg|thumb]] SAT Group şirkətində marketinq sahəsi üzrə təlimçi kimi fəaliyyət göstərir. <ref>{{Cite web|SAT Group - Pərviz Əzimov=https://satgroup.az/trainer/perviz-ezimov/}}</ref> Milli Marketin Forumu, SAT Forum, Digital Marketinq forumlarında spiker kimi çıxış edib. <ref>{{Cite web|Milli Marketinq Forumu 2016 - Pərviz Əzimov=https://www.youtube.com/watch?v=YeX8QuqY3f4}}</ref><ref>{{Cite web|Pərviz Əzimov- FMCG-də Sehirli Qutu=https://www.youtube.com/watch?v=XGR3VzD-WKw&t=9s}}</ref> == Yaradıcılıq == Pərviz Əzimov Azərbaycan dilində ilk digital marketinq kitabı olan "Rəqəmsal Marketinq - Bələdçi" kitabının müəllifidir. <ref>{{Cite web|Rəqəmsal Marketinq mövzusunda kitab=https://qafqazinfo.az/news/detail/reqemsal-marketinq-movzusunda-kitab-148805}}</ref> <ref>{{Cite web|Tanınmış marketoloqdan UNEC Digital Marketinq Mərkəzinə dəstək=https://unec.edu.az/taninmis-marketoloqdan-unec-digital-marketinq-merkezine-destek/}}</ref> Bundan başqa "Bu günün Marketinqi" və "Praktik siyasət" (Siyasi Marketinq bölməsoü) kitablarının həm müəlliflərindəndir. 4rd7r2flagct89jo6ix700669509kdc 3 760168 6557547 2022-08-01T07:07:06Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 07:07, 1 avqust 2022 (UTC) rqn9fuom1fhkg6vxrb6v04bgfcn3pl8 10 760169 6557553 2022-08-01T07:13:28Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Şablon:"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]] səhifəsinin adını [[Şablon:"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Şablon:"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]] eepxbha1i8hz0ulommme5vkps1kmvdc 10 760170 6557555 2022-08-01T07:13:28Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Şablon:"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı/doc]] səhifəsinin adını [[Şablon:"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı/doc]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Şablon:"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı/doc]] 23f2xof4rue97vuvan3082b021775v5 0 760171 6557569 2022-08-01T07:27:37Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "'''[[Osmanlı]]''' — [[Türkiyə]]nin keçmiş adı; [[Osman]] adından yaranan [[soyad]] və [[təxəllüs]]. {{eynisoyadlı}} * [[Natella Osmanlı]] — azərbaycanlı yazıçı, bloger, jurnalist * [[Dəyanət Osmanlı]] — == Həmçinin bax == * [[Osman]] * [[Osmanlı (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Soyadlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''[[Osmanlı]]''' — [[Türkiyə]]nin keçmiş adı; [[Osman]] adından yaranan [[soyad]] və [[təxəllüs]]. {{eynisoyadlı}} * [[Natella Osmanlı]] — azərbaycanlı yazıçı, bloger, jurnalist * [[Dəyanət Osmanlı]] — == Həmçinin bax == * [[Osman]] * [[Osmanlı (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Soyadlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] bypp3fy2c4t47wbxu0yp9lw4z0qaktj 6557570 6557569 2022-08-01T07:28:10Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki '''[[Osmanlı]]''' — [[Türkiyə]]nin keçmiş adı; [[Osman]] adından yaranan [[soyad]] və [[təxəllüs]]. {{eynisoyadlı}} * [[Natella Osmanlı]] — azərbaycanlı yazıçı, bloger, jurnalist * [[Dəyanət Osmanlı]] — * [[Erkin Osmanlı]] — Azərbaycan müğənnisi, bəstəkar-şairi, yazıçısı və aktyoru. == Həmçinin bax == * [[Osman]] * [[Osmanlı (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Soyadlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] 4zrjfscebgkezev3rzbzewc9e35tg4s 0 760172 6557605 2022-08-01T07:53:40Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{ad}} '''Sahil''' — şəxs adı və təxəllüs. {{adaşlar}} * [[Sahil Qasımov]] — Benilüks Azərbaycanlıları Konqresinin sədri * '''[[Sahil Məmmədov]]''' :* [[Sahil Məmmədov (milli qəhrəman)]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. :* [[Sahil Məmmədov (Rasim oğlu)]] — [[II Qarabağ müharibəsi]] şəhidi. :* [[Sahil Məmmədov (gizir)]] — [[II Qarabağ müharibəsi]] şəhidi. :* [[Sahil Məmmədov (şəhid)]] — 2016-cı il..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{ad}} '''Sahil''' — şəxs adı və təxəllüs. {{adaşlar}} * [[Sahil Qasımov]] — Benilüks Azərbaycanlıları Konqresinin sədri * '''[[Sahil Məmmədov]]''' :* [[Sahil Məmmədov (milli qəhrəman)]] — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. :* [[Sahil Məmmədov (Rasim oğlu)]] — [[II Qarabağ müharibəsi]] şəhidi. :* [[Sahil Məmmədov (gizir)]] — [[II Qarabağ müharibəsi]] şəhidi. :* [[Sahil Məmmədov (şəhid)]] — 2016-cı ildə şəhid olmuş əsgər. == Həmçinin bax == * [[Sahil (dəqiqləşdirmə)]] [[Kateqoriya:Adlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] glp2qk9m43va8sdsi1yb91lkvs8aiy9 0 760173 6557624 2022-08-01T08:19:07Z FaridK12 243006 Səhifə "Müasirləşmə nəzəriyyəsi cəmiyyətlərdəki modernləşmə prosesini izah etmək üçün istifadə olunur. 1950-ci və 1960-cı illərin "klassik" modernləşmə nəzəriyyələri Karl Marks, Emil Durkheim və Maks Veberin qismən oxunmasının sosioloji təhlillərinə əsaslanmış və Harvard sosioloqu Talkott Parsonsun yazılarından güclü şəkildə təsirlənmişdir. Modernləşmə nəzəriyyəsi 1950 və 1960-cı illərdə sosial elmlərd..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Müasirləşmə nəzəriyyəsi cəmiyyətlərdəki modernləşmə prosesini izah etmək üçün istifadə olunur. 1950-ci və 1960-cı illərin "klassik" modernləşmə nəzəriyyələri Karl Marks, Emil Durkheim və Maks Veberin qismən oxunmasının sosioloji təhlillərinə əsaslanmış və Harvard sosioloqu Talkott Parsonsun yazılarından güclü şəkildə təsirlənmişdir. Modernləşmə nəzəriyyəsi 1950 və 1960-cı illərdə sosial elmlərdə dominant paradiqmaya çevrildi, sonra dərin nüfuz etdi. O, 1991-ci ildən sonra, Frensis Fukuyama Soyuq Müharibənin sona çatması haqqında modernləşmə nəzəriyyəsinin və daha ümumən ümumbəşəri tarixin təsdiqi kimi yazdığı zaman geri qayıtdı. Bununla belə, nəzəriyyə mübahisəli bir model olaraq qalır. Modernləşmə “pre-modern” və ya “ənənəvi” cəmiyyətdən “modern” cəmiyyətə tədricən keçid modelini nəzərdə tutur. Modernləşmə nəzəriyyəsi ənənəvi cəmiyyətlərin daha müasir təcrübələri mənimsədikcə inkişaf edəcəyini göstərir. Modernləşmə nəzəriyyəsinin tərəfdarları müasir dövlətlərin daha zəngin və güclü olduğunu və onların vətəndaşlarının daha yüksək həyat səviyyəsindən istifadə etməkdə daha azad olduğunu iddia edirlər. Yeni məlumat texnologiyası və nəqliyyat, rabitə və istehsalatda ənənəvi metodların yenilənməsi zərurəti kimi inkişaflar modernləşməni zəruri edir və ya ən azından status-kvoya üstünlük verir. Bu baxış tənqidi çətinləşdirir, çünki o, bu cür hadisələrin insanların qarşılıqlı əlaqəsinin sərhədlərini idarə etdiyini nəzərdə tutur, əksinə deyil. Bununla belə, bu, həm də, zahirən paradoksal olaraq, modernləşmənin sürətinə və şiddətinə insan təşkilatının nəzarət etdiyini nəzərdə tutur. Modernləşmə adlanan cəmiyyətlər ənənənin hökmranlığından çox, adətən mücərrəd prinsiplərin diktə etdiyi idarəetmə formalarına gəlirlər. Nəzəriyyəyə görə, ənənəvi dini inanclar və mədəni xüsusiyyətlər çox vaxt modernləşmə baş verdikcə daha az əhəmiyyət kəsb edir. ==Modernləşmə nəzəriyyəsinin yüksəlişi və süqutu== 1950-1960-cı illərin modernləşmə nəzəriyyəsi klassik təkamül nəzəriyyəsinə və ənənəvi cəmiyyətdən müasir cəmiyyətə keçidlə bağlı Veberin fikirlərinin Parsonian oxunmasına əsaslanırdı. Parsons 1930-cu illərdə Veberin əsərlərini ingilis dilinə tərcümə etdi və öz şərhini əlavə etdi. 1945-ci ildən sonra Parson variantı sosiologiya və digər sosial elmlərdə geniş istifadə olunmağa başladı. Modernləşmə nəzəriyyəsi ilə əlaqəli mütəfəkkirlərdən bəziləri Marion J. Levy Jr., Gabriel Almond, Seymour Martin Lipset, Walt Rostow, Daniel Lerner, Lucian Pye, David Apter, Alex Inkeles, Cyril Edwin Black, Bert F. Hoselitz, Myron Weiner, və Karl Deutsch . 1960-cı illərin sonlarında modernləşmə nəzəriyyəsinə qarşı müxalifət inkişaf etdi, çünki o, çox ümumi idi və bütün cəmiyyətlərə eyni şəkildə şamil edilmirdi. Bununla belə, Soyuq Müharibənin başa çatması ilə birlikdə modernləşmə nəzəriyyəsini canlandırmaq üçün bir neçə cəhd edildi. Frensis Fukuyama ümumbəşəri tarix kimi modernləşmə nəzəriyyəsindən istifadəni müdafiə etdi.Modernləşmə nəzəriyyəsini yenidən nəzərdən keçirmək üçün daha çox akademik səy Ronald İnqlehart və Kristian Uelzelin Modernləşmə, Mədəni Dəyişiklik və Demokratiya (2005) əsəridir. Inglehart və Welzel modernləşmə nəzəriyyəsinin 1960-cı illərin versiyasını əhəmiyyətli şəkildə dəyişdirdilər. Sənaye artımını demokratikləşmə ilə əlaqələndirən Lipsetdən fərqli olaraq İnqlehart və Velzel sənayeləşmə ilə demokratikləşmə arasında əlaqə görmədilər. Əvəzində onlar iddia edirdilər ki, yalnız müxtəlif yazıçıların post-sənaye adlandırdıqları iqtisadi modernləşmə prosesinin sonrakı mərhələsində, İnqlehart və Velzelin “özünüifadə dəyərləri” adlandırdıqları demokratikləşməyə rəvac verən dəyərlər meydana çıxır. Bununla belə, modernləşmə nəzəriyyəsini canlandırmaq üçün edilən bu səylər bir çoxları tərəfindən tənqid olundu (aşağıda “Tənqidlər və alternativlər”ə baxın) və nəzəriyyə mübahisəli olaraq qaldı. ==Istinadlar== *{{cite journal |last=Bernstein |first=Henry |title=Modernization theory and the sociological study of development |journal=Journal of Development Studies |volume=7 |issue=2 |year=1971 |pages=141–60 |doi=10.1080/00220387108421356 }} *{{cite book |editor-link=Jean Berlie |editor-last=Berlie |editor-first=Jean A. |title=Islam in China, Hui and Uyghurs: between modernization and sinicization |location=Bangkok |publisher=White Lotus Press |year=2004 |isbn=974-480-062-3 }} *{{cite book |last=Black |first=Cyril |title=The Dynamics of Modernization: A Study in Comparative History |url=https://archive.org/details/dynamicsofmodern00blac |url-access=registration |year=1966 |publisher=New York, Harper & Row }} *{{cite book |last=Black |first=Cyril |title=The Modernization of Japan and Russia |year=1975 }} *{{cite book |editor-last=Blokland |editor-first=Hans |editor2-first=Nancy Smyth |editor2-last=Van Weesep |title=Modernization and Its Political Consequences: Weber, Mannheim, and Schumpeter |year=2006 }} *{{cite book |last=Brown |first=Richard D. |title=Modernization: The Transformation of American Life, 1600–1865 |url=https://archive.org/details/modernizationtra0000brow |url-access=registration |year=1976 }} *{{cite journal |last=Brown |first=Richard D. |title=Modernization and the Modern Personality in Early America, 1600–1865: A Sketch of a Synthesis |journal=Journal of Interdisciplinary History |year=1972 |volume=2 |issue= 3|pages=201–28 |jstor=202285 |doi=10.2307/202285 }} *{{cite book |last1=Brugger |first1=Bill |first2=Kate |last2=Hannan |title=Modernization and revolution |publisher=Routledge |year=1983 |isbn=978-0-7099-0695-7 }} *Cammack, Paul Anthony, ''Capitalism and Democracy in the Third World: The Doctrine for Political Development''. London: Leicester University Press, 1997 *{{cite book |last=Chin |first=Carol C. |title=Modernity and National Identity in the United States and East Asia, 1895–1919 |publisher=Kent State University Press|year=2011 |postscript=none }}; An intellectual history of American, Chinese, and Japanese views of modernity. * Davidann, Jon Thares. ''The Limits of Westernization: American and East Asian Intellectuals Create Modernity, 1860–1960'' (2019). *{{cite book |last=Dixon |first=Simon M. |title=The modernisation of Russia, 1676–1825 |publisher=Cambridge University Press |year=1999 |isbn=978-0-521-37961-8 }} *{{cite book |editor-last=Eisenstadt |editor-first=S. N. |title=The Protestant Ethic and Modernization: A Comparative View |url=https://archive.org/details/protestantethicm0000eise |url-access=registration |year=1968 |publisher=New York, Basic Books }} 3vasc1556t2osx42doc9c2z6qxvfhbh 0 760174 6557626 2022-08-01T08:25:04Z FaridK12 243006 Səhifə "Qlobal vətəndaşlıq insanın şəxsiyyətinin coğrafi və ya siyasi sərhədləri aşması və məsuliyyətlərin və ya hüquqların daha geniş bir sinfə: “insanlıq”a mənsub olmaqdan irəli gəlməsi ideyasıdır. Bu o demək deyil ki, belə bir şəxs öz milli mənsubiyyətini və ya digər daha yerli kimliklərini inkar edir və ya ondan imtina edir, lakin bu kimliklər onların qlobal birliyə üzvlüyündən "ikinci yerdə" yerləşdiri..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Qlobal vətəndaşlıq insanın şəxsiyyətinin coğrafi və ya siyasi sərhədləri aşması və məsuliyyətlərin və ya hüquqların daha geniş bir sinfə: “insanlıq”a mənsub olmaqdan irəli gəlməsi ideyasıdır. Bu o demək deyil ki, belə bir şəxs öz milli mənsubiyyətini və ya digər daha yerli kimliklərini inkar edir və ya ondan imtina edir, lakin bu kimliklər onların qlobal birliyə üzvlüyündən "ikinci yerdə" yerləşdirilir.Bu fikir qloballaşma dövründə qlobal cəmiyyətin vəziyyəti ilə bağlı suallar doğurur. Ümumi istifadədə bu termin "dünya vətəndaşı" və ya kosmopolit kimi eyni məna daşıya bilər, lakin müxtəlif kontekstlərdə əlavə, xüsusi mənalara malikdir. Dünya Xidmət Təşkilatı kimi müxtəlif təşkilatlar qlobal vətəndaşlığı müdafiə edir. ==Qlobal vətəndaşlıq təhsili== Təhsil sistemi daxilində qlobal vətəndaşlıq təhsili (GCI) konsepsiyası multikultural təhsil, sülh təhsili, insan hüquqları təhsili, Dayanıqlı İnkişaf üçün Təhsil və beynəlxalq təhsil kimi hərəkatları əvəz etməyə və ya onlardan üstün olmağa başlamışdır. Qlobal vətəndaşlıq anlayışı bəşəriyyətə kömək üçün verilən mükafatlarla əlaqələndirilmişdir.Müəllimlərə sosial dəyişikliyin agentləri olmaq məsuliyyəti verilir.Lids Universitetində Vətəndaşlıq və İnsan Hüquqları üzrə Təhsil Mərkəzinin direktoru Audrey Osler təsdiq edir ki, “təhsil bir-birindən asılı dünyada birlikdə yaşamaq üçün əlavə deyil, fundamental təməldir”. YŞED-in diqqət çəkməsi ilə akademiklər bu sahəni araşdırır və perspektivlər inkişaf etdirirlər. Aşağıda ən ümumi perspektivlərdən bir neçəsi verilmişdir: Tənqidi və transformativ perspektiv. Vətəndaşlıq hüquq və vəzifələrə malik üzv olmaqla müəyyən edilir. Buna görə də YSIA fəal iştirakını təşviq etməlidir. YŞED tələbələrin düşündükləri, hiss etdikləri və etdikləri kritik və transformativ perspektivdən öyrədilə bilər. Bu yanaşmada YŞED tələbələrdən siyasi cəhətdən tənqidi və şəxsi transformativ olmağı tələb edir. Müəllimlər sosial məsələləri qərəzsiz və sinifə uyğun şəkildə təqdim etməklə, şagirdlərin bu mövzuda başa düşülməsinə, dərk etmələrinə və bununla bağlı nəsə etməsinə şərait yaradır. Dünyagörüşü. Graham Pike və David Selby GCED-in iki filialı olduğunu düşünürlər. Bunlardan birincisi olan “Dünyaya baxış” dünyanı vahid sistem kimi dərk etmək və planetin ümumi ehtiyaclarını nəzərə alaraq ayrı-ayrı xalqların maraqlarını görmək məsuliyyətini ifadə edir. İkinci qol, Uşaq Mərkəzliyi, tələbələri özləri üçün kəşf etməyə və kəşf etməyə təşviq edən və hər bir şagirdə unikal inancları, təcrübələri və qabiliyyətləri olan bir fərd kimi yanaşan pedaqoji yanaşmadır. 9hfho8ilxm34i7fm44uu8ayiwupn5l5 0 760175 6557630 2022-08-01T08:29:00Z FaridK12 243006 Səhifə "Indigenization(Yerliləşmə) bir şeyi daha yerli etmək aktıdır; xüsusilə dövlət idarəçiliyində, məşğulluqda və s. daha çox yerli əhalinin istifadəsi ilə xidmətin, ideyanın və s. yerli mədəniyyətə uyğun olaraq dəyişdirilir. Termin ilk növbədə antropoloqlar tərəfindən yerli insanlar kənardan bir şey götürüb mənimsədikdə nə baş verdiyini təsvir etmək üçün istifadə olunur (məsələn, afrikalılaşma, amer..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Indigenization(Yerliləşmə) bir şeyi daha yerli etmək aktıdır; xüsusilə dövlət idarəçiliyində, məşğulluqda və s. daha çox yerli əhalinin istifadəsi ilə xidmətin, ideyanın və s. yerli mədəniyyətə uyğun olaraq dəyişdirilir. Termin ilk növbədə antropoloqlar tərəfindən yerli insanlar kənardan bir şey götürüb mənimsədikdə nə baş verdiyini təsvir etmək üçün istifadə olunur (məsələn, afrikalılaşma, amerikanlaşma) ==Tarix== ===Sözün tarixi=== OED tərəfindən yerliləşdirmə sözünün ilk qeydə alınmış istifadəsi 1951-ci ildə Hindistanda xristian missionerlərin öyrənilməsinə dair məqalədə olmuşdur.Bu söz Hindistanın cənubundakı kilsələrin yerliləşməsi prosesini təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. 1962-ci ildə The Economist jurnalında rəhbər vəzifələri təsvir etmək üçün və 1971-ci ildə Con Spenserin ingilis dilinin qəbulunu təsvir etmək üçün Qərbi Afrikada İngilis dili kitabında istifadə edilmişdir. Indigenization tez-tez 19-cu və 20-ci əsrin əvvəllərində Avropa müstəmləkəçiliyinin təsirləri səbəbindən Afrikada müstəmləkə mədəniyyətinin mənimsənilməsini təsvir etmək üçün istifadə olunur. ===İstifadə tarixçəsi=== Tarix boyu bir şeyin yerli olması prosesi müxtəlif formalarda olmuşdur. Bir şeyin lokallaşdırılmasının oxşar proseslərini təsvir etmək üçün digər sözlər afrikalılaşma, lokalizasiya, qlokallaşma və amerikanlaşmadır. Bununla belə, bu terminlər nəyisə doğma etmək prosesinin xüsusi halını təsvir edir. Bu terminlər daha ümumi yerliləşdirmə termininin lehinə rədd edilə bilər, çünki digərlərinin əhatə dairəsi çox dar ola bilər. Məsələn, xristianlaşma bölgələri və qrupları xristianlığa tabe olmağa çevirməklə yerliləşmənin bir formasıdır. ==Dilçilik== Bu kontekstdə yerliləşdirmə, Afrikada fransız kimi müəyyən bir bölgədə bir dilin necə qəbul edildiyini ifadə etmək üçün istifadə olunur. Termin təqdim olunan dil baxımından müəyyən bir bölgənin mədəniyyət və anlayışlarının ötürülməsi prosesini təsvir etmək üçün istifadə olunur. Bir dilin yerliləşdirilməli olduğu ümumi bir vəziyyət Afrikada idi, burada keçmiş müstəmləkəçinin dili Afrika dininə və mədəniyyətinə bəzi istinadlar tələb edirdi, lakin orijinal dildə bunun üçün bir söz yox idi. Bu prosesi həyata keçirərkən, adətən orijinal dil və əlavə dilin birləşməsindən ibarət superdil yaradılır. 3s46gnzkmcr6f18kzouj7fhcmwmdrnl 0 760176 6557636 2022-08-01T08:33:20Z FaridK12 243006 Səhifə "Müstəmləkəçilik zehniyyəti , yəni başqa bir qrup tərəfindən müstəmləkəçilik nəticəsində insanların hiss etdikləri daxili etnik və ya mədəni aşağılıq münasibətidir. Bu, müstəmləkəçinin mədəni dəyərlərinin öz mədəni dəyərlərindən mahiyyət etibarilə üstün olduğu inamına uyğundur.Termin postkolonial alimlər tərəfindən dekolonizasiyadan sonra keçmiş koloniyalarda mövcud olan müstəmləkəçiliyin n..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Müstəmləkəçilik zehniyyəti , yəni başqa bir qrup tərəfindən müstəmləkəçilik nəticəsində insanların hiss etdikləri daxili etnik və ya mədəni aşağılıq münasibətidir. Bu, müstəmləkəçinin mədəni dəyərlərinin öz mədəni dəyərlərindən mahiyyət etibarilə üstün olduğu inamına uyğundur.Termin postkolonial alimlər tərəfindən dekolonizasiyadan sonra keçmiş koloniyalarda mövcud olan müstəmləkəçiliyin nəsillərarası təsirlərini müzakirə etmək üçün istifadə edilmişdir. Tarixi müstəmləkə təcrübələrində ideoloji hökmranlığı çərçivəyə salmaq üçün tez-tez əməliyyat konsepsiyası kimi istifadə olunur.Psixologiyada müstəmləkəçilik zehniyyəti kolonizasiyaya məruz qalmış populyasiyalarda kollektiv depressiya, narahatlıq və digər ümumi psixi sağlamlıq problemlərini izah etmək üçün istifadə edilmişdir. Postkolonial müstəmləkəçilik zehniyyəti konsepsiyasına mühüm marksist təsirlər arasında Frants Fanonun müstəmləkə ruhunun Qərbin mədəni hökmranlığı vasitəsilə parçalanmasına dair əsəri və İtaliya Kommunist Partiyasının qurucusu Antonio Gramsci tərəfindən hazırlanmış mədəni hegemonluq konsepsiyası daxildir. ==Marksizmin təsiri== ===Frants Fanon=== Frants Fanonun imperializm, irqçilik və müstəmləkəsizləşdirmə mübarizələri haqqında marksist yazıları müstəmləkəçilik ön mühakimələrinin daxililəşdirilməsi ilə bağlı postkolonial müzakirələrə təsir göstərmişdir. Fanon ilk olaraq psixiatrik analiz vasitəsilə psixi sağlamlıq problemi kimi "şəxsin müstəmləkə yadlaşması" probleminə toxundu. Fanon 1961-ci ildə nəşr olunan "Yer üzünün bədbəxtləri" (Fransızca: Les Damnés de la Terre) adlı kitabında fransız müstəmləkəçiliyinin və Əlcəzair müharibəsindəki qırğınların əlcəzairlilərin öz şəxsiyyətinə və psixi sağlamlığına zehni olaraq necə təsir etdiyini təhlil etmək üçün psixiatriyadan istifadə etdi.Kitabda müstəmləkəçilik dövründə müstəmləkəçilik ruhunda inkişaf edən incə və davamlı psixi patologiyanın mövcud olduğu iddia edilir. [Fanon müstəmləkəçiliyin müstəmləkəçiliyin müstəmləkə əhalisi arasında mövcud olan maddi fərqlərə baxmayaraq onlara təzyiq göstərməsi nəticəsində əqli və maddi homogenliyin olmaması ilə müstəmləkə ruhunun darmadağın olduğunu müdafiə edirdi. Fanon burada maddi varlıq və mədəniyyət arasındakı dissonansın müstəmləkə edilmiş əhalini Qərb burjuaziyasına formalaşdırmaqla necə dəyişdirdiyini araşdırmaq üçün tarixi materializmin ənənəvi marksist anlayışını genişləndirir.[16] Bu o demək idi ki, yerli Əlcəzair öz ənənəvi mədəniyyətini və kimliyini müstəmləkə xurafatları gözündən görməyə başladı. Fanon müşahidə etdi ki, adi Əlcəzairlilər fransız müstəmləkəçilərinin institusionallaşmış irqçi mədəniyyətinə uyğun sözləri içimizə alır və sonra açıq şəkildə təkrarlayırlar; Qərb müstəmləkəçi ideologiyalarının daxililəşdirilməsi səbəbindən öz mədəniyyətlərini geridə qalmış kimi rədd etdilər. 2fgpk3songzafe97weuu0vow8g7lq7h 0 760177 6557637 2022-08-01T08:33:50Z Həsən İmanov 162503 Səhifə "{{film}} Zombilənd — ''Ruben Fleischer''in rejissorluğu və Rhett Reese və Paul Wernick tərəfindən müştərək formada süjet xəttinin yazılması ilə çəkilmiş zombi qorxu/komediya/macəra [[film]]idir. Bu filmdə uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd insanın həyatda sağ qalmasından bəhs edilir. Filmin büdcəsinə 23,6 milyon dollar xərclənmişdir. Film tamaşaçılara təqdim edildikdən sonrakı ilk üç gün..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{film}} Zombilənd — ''Ruben Fleischer''in rejissorluğu və Rhett Reese və Paul Wernick tərəfindən müştərək formada süjet xəttinin yazılması ilə çəkilmiş zombi qorxu/komediya/macəra [[film]]idir. Bu filmdə uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd insanın həyatda sağ qalmasından bəhs edilir. Filmin büdcəsinə 23,6 milyon dollar xərclənmişdir. Film tamaşaçılara təqdim edildikdən sonrakı ilk üç gün ərzində 24,733,155 dollar, ümumilikdə isə 75,590,286 dollar mənfəət qazandırmışdır. 2019-cu ildə Zombieland: Double Tap adlı davam filmi çəkilmişdir. == İstinadlar == 5699zrrkhqmbebf85t27582jhlaydbd 6557639 6557637 2022-08-01T08:35:51Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Zombieland]] səhifəsinin adını [[Zombilənd]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{film}} Zombilənd — ''Ruben Fleischer''in rejissorluğu və Rhett Reese və Paul Wernick tərəfindən müştərək formada süjet xəttinin yazılması ilə çəkilmiş zombi qorxu/komediya/macəra [[film]]idir. Bu filmdə uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd insanın həyatda sağ qalmasından bəhs edilir. Filmin büdcəsinə 23,6 milyon dollar xərclənmişdir. Film tamaşaçılara təqdim edildikdən sonrakı ilk üç gün ərzində 24,733,155 dollar, ümumilikdə isə 75,590,286 dollar mənfəət qazandırmışdır. 2019-cu ildə Zombieland: Double Tap adlı davam filmi çəkilmişdir. == İstinadlar == 5699zrrkhqmbebf85t27582jhlaydbd 6557643 6557639 2022-08-01T08:38:51Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{film}} Zombilənd — ''Ruben Fleischer''in rejissorluğu və Rhett Reese və Paul Wernick tərəfindən müştərək formada süjet xəttinin yazılması ilə çəkilmiş zombi qorxu/komediya/macəra [[film]]idir. Bu filmdə uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd insanın həyatda sağ qalmasından bəhs edilir. Filmin büdcəsinə 23,6 milyon dollar xərclənmişdir. Film tamaşaçılara təqdim edildikdən sonrakı ilk üç gün ərzində 24,733,155 dollar, ümumilikdə isə 75,590,286 dollar mənfəət qazandırmışdır. 2019-cu ildə Zombieland: Double Tap adlı davam filmi çəkilmişdir. == Süjet xətti == Filmdə hadisələr post-apokaliptik dövründəki Birləşmiş Ştatlarda cərəyan edir. Zombi hücumu nəticəsində [[ABŞ]] dövlət olaraq dağılıb, əhalinin çoxu isə qırılıb və ya “gəzən ölülərə” çevrilib. Sağ qalan baş qəhrəmanlar bir araya gələrək bədheybətlərə qarşı mübarizə aparmaq qərarına gəlirlər. Uzun səyahət zamanı onların rastına böyük əyləncə parkı çıxır. Onlar həmin məkanı yaxın çevrənin ən təhlükəsiz yeri olduğunu düşünürlər. Ancaq qəhrəmanlar cəhənnəmin mərkəzinə ayaq basdıqlarından xəbərsizdirlər. Zombilər onları dörd tərəfdən mühasirəyə alır. Mühasirəni yarmaq və ərazidən sağ-salamat uzaqlaşmaq üçün savaşmaqdan başqa əlacları qalmayıb... == İstinadlar == 7vtqcnjfeb6btp89vqnz21tfkblvz5t 6557650 6557643 2022-08-01T08:44:24Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{film}} Zombilənd — ''Ruben Fleischer''in rejissorluğu və Rhett Reese və Paul Wernick tərəfindən müştərək formada süjet xəttinin yazılması ilə çəkilmiş zombi qorxu/komediya/macəra [[film]]idir. Bu filmdə uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd insanın həyatda sağ qalmasından bəhs edilir. Filmin büdcəsinə 23,6 milyon dollar xərclənmişdir. Film tamaşaçılara təqdim edildikdən sonrakı ilk üç gün ərzində 24,733,155 dollar, ümumilikdə isə 75,590,286 dollar mənfəət qazandırmışdır. 2019-cu ildə [[Zombieland: Double Tap]] adlı davam filmi çəkilmişdir. == Süjet xətti == Filmdə hadisələr post-apokaliptik dövründəki Birləşmiş Ştatlarda cərəyan edir. Zombi hücumu nəticəsində [[ABŞ]] dövlət olaraq dağılıb, əhalinin çoxu isə qırılıb və ya “gəzən ölülərə” çevrilib. Sağ qalan baş qəhrəmanlar bir araya gələrək bədheybətlərə qarşı mübarizə aparmaq qərarına gəlirlər. Uzun səyahət zamanı onların rastına böyük əyləncə parkı çıxır. Onlar həmin məkanı yaxın çevrənin ən təhlükəsiz yeri olduğunu düşünürlər. Ancaq qəhrəmanlar cəhənnəmin mərkəzinə ayaq basdıqlarından xəbərsizdirlər. Zombilər onları dörd tərəfdən mühasirəyə alır. Mühasirəni yarmaq və ərazidən sağ-salamat uzaqlaşmaq üçün savaşmaqdan başqa əlacları qalmayıb... == İstinadlar == srs20ll1vglvgpx7gt9wren2axn7ems 6557849 6557650 2022-08-01T11:13:36Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{film}} Zombilənd — [[Ruben Fleischer]]in [[rejissor]]luğu və Rhett Reese və Paul Wernick tərəfindən müştərək formada süjet xəttinin yazılması ilə çəkilmiş zombi qorxu/komediya/macəra [[film]]idir. Bu filmdə uydurma [[zombi]] apokalipsisində yolları kəsişən dörd insanın həyatda sağ qalmasından bəhs edilir. Filmin büdcəsinə 23,6 milyon dollar xərclənmişdir. Film tamaşaçılara təqdim edildikdən sonrakı ilk üç gün ərzində 24,733,155 dollar, ümumilikdə isə 75,590,286 dollar mənfəət qazandırmışdır. 2019-cu ildə [[Zombieland: Double Tap]] adlı davam filmi çəkilmişdir. == Süjet xətti == Filmdə hadisələr post-apokaliptik dövründəki Birləşmiş Ştatlarda cərəyan edir. Zombi hücumu nəticəsində [[ABŞ]] dövlət olaraq dağılıb, əhalinin çoxu isə qırılıb və ya “gəzən ölülərə” çevrilib. Sağ qalan baş qəhrəmanlar bir araya gələrək bədheybətlərə qarşı mübarizə aparmaq qərarına gəlirlər. Uzun səyahət zamanı onların rastına böyük əyləncə parkı çıxır. Onlar həmin məkanı yaxın çevrənin ən təhlükəsiz yeri olduğunu düşünürlər. Ancaq qəhrəmanlar cəhənnəmin mərkəzinə ayaq basdıqlarından xəbərsizdirlər. Zombilər onları dörd tərəfdən mühasirəyə alır. Mühasirəni yarmaq və ərazidən sağ-salamat uzaqlaşmaq üçün savaşmaqdan başqa əlacları qalmayıb... == İstinadlar == bk7zr99lq9ci0ydu1u8rh362j9hoqud 0 760178 6557640 2022-08-01T08:35:52Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Zombieland]] səhifəsinin adını [[Zombilənd]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Zombilənd]] eytnrc62vq4obmgsoh6jb7xu8463nq2 0 760179 6557648 2022-08-01T08:42:49Z Toghrul R 147643 Toghrul R [[Pəri (məlayir)]] səhifəsinin adını [[Piruz (Məlayir)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Piruz (Məlayir)]] 3p7y00mmihxngaj1z3pxu9v6w3wityr 0 760180 6557653 2022-08-01T08:47:14Z Həsən İmanov 162503 Səhifə "{{film}} Zombieland: Double Tap rejissoru Ruben Fleischer olan və Rhett Reese, Paul Wernick və Dave Callaham tərəfindən müştərək formada süjet xətti yazılmış Amerika qorxu/komediya/macəra filmidir. Bu, uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd dostun sağ qalmasından bəhs edən [[Zombieland]] filminin davamıdır. Filmdə hadisələr [[Ağ Ev]]də baş verir. == İstinadlar ==" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{film}} Zombieland: Double Tap rejissoru Ruben Fleischer olan və Rhett Reese, Paul Wernick və Dave Callaham tərəfindən müştərək formada süjet xətti yazılmış Amerika qorxu/komediya/macəra filmidir. Bu, uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd dostun sağ qalmasından bəhs edən [[Zombieland]] filminin davamıdır. Filmdə hadisələr [[Ağ Ev]]də baş verir. == İstinadlar == 3r8xs75149ui6nyi251kbsl5u26ua0i 6557655 6557653 2022-08-01T08:50:42Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Zombieland: Double Tap]] səhifəsinin adını [[Zombilənd: İkiqat Atəş]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{film}} Zombieland: Double Tap rejissoru Ruben Fleischer olan və Rhett Reese, Paul Wernick və Dave Callaham tərəfindən müştərək formada süjet xətti yazılmış Amerika qorxu/komediya/macəra filmidir. Bu, uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd dostun sağ qalmasından bəhs edən [[Zombieland]] filminin davamıdır. Filmdə hadisələr [[Ağ Ev]]də baş verir. == İstinadlar == 3r8xs75149ui6nyi251kbsl5u26ua0i 6557658 6557655 2022-08-01T08:51:53Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{film}} Zombieland: Double Tap rejissoru Ruben Fleischer olan və Rhett Reese, Paul Wernick və Dave Callaham tərəfindən müştərək formada süjet xətti yazılmış Amerika qorxu/komediya/macəra filmidir. Bu, uydurma zombi apokalipsisində yolları kəsişən dörd dostun sağ qalmasından bəhs edən [[Zombieland]] filminin davamıdır. Filmdə hadisələr [[Ağ Ev]]də baş verir. == İstinadlar == Amansız və qorxmaz dörd zombi ovçusu daxili səyahətlərini davam etdirir. Bu dəfə onlar yalnız canlı ölülərin yeni növləri ilə mübarizə aparmalı, digər sağ qalanlarla da tanış olmalıdırlar. Bundan əlavə, qəhrəmanlarımızın sıralarında ciddi fikir ayrılığı müşahidə olunur. == İstinadlar == nkhr5aw18gkso5pv97alwtz9ejj7bb9 0 760181 6557656 2022-08-01T08:50:43Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Zombieland: Double Tap]] səhifəsinin adını [[Zombilənd: İkiqat Atəş]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Zombilənd: İkiqat Atəş]] 6ttytr8od5wp6tbihplytoiyful1v7o 0 760182 6557661 2022-08-01T08:55:57Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{ad}} '''[[Seyid]]''' (''seyyid''; [[ərəbcə]]: سيد‎) — [[Ərəbistan]]da [[islam]]iyyətə qədər tayfa rəhbərinə deyilirdi. Günümüzdə [[ad]] və [[təxəllüs]] kimi də işlədilir. {{adaşlar}} * [[Seyid Şücaəddin Şeyxülislamzadə]] * [[Seyid Əli Çabuk]] * [[Seyid Əsgər Müzəffəroğlu]] == Həmçinin bax == * [[Seyid (dəqiqləşdirmə)]] * [[Seyidli]] * [[Seyidov]] * [[Seyidzadə]] [[Kateqoriya:Adlar]] Kateqoriya:T..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{ad}} '''[[Seyid]]''' (''seyyid''; [[ərəbcə]]: سيد‎) — [[Ərəbistan]]da [[islam]]iyyətə qədər tayfa rəhbərinə deyilirdi. Günümüzdə [[ad]] və [[təxəllüs]] kimi də işlədilir. {{adaşlar}} * [[Seyid Şücaəddin Şeyxülislamzadə]] * [[Seyid Əli Çabuk]] * [[Seyid Əsgər Müzəffəroğlu]] == Həmçinin bax == * [[Seyid (dəqiqləşdirmə)]] * [[Seyidli]] * [[Seyidov]] * [[Seyidzadə]] [[Kateqoriya:Adlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] msm455um41glnrzn6r1vd2ge23n3crf 6557664 6557661 2022-08-01T08:57:18Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ad}} '''[[Seyid]]''' (''seyyid''; [[ərəbcə]]: سيد‎) — [[Ərəbistan]]da [[islam]]iyyətə qədər tayfa rəhbərinə deyilirdi. Günümüzdə [[ad]] və [[təxəllüs]] kimi də işlədilir. {{adaşlar}} * [[Seyid Şuşinski]] * [[Seyid Şücaəddin Şeyxülislamzadə]] * [[Seyid Əli Çabuk]] * [[Seyid Əsgər Müzəffəroğlu]] == Həmçinin bax == * [[Seyid (dəqiqləşdirmə)]] * [[Seyidli]] * [[Seyidov]] * [[Seyidzadə]] [[Kateqoriya:Adlar]] [[Kateqoriya:Təxəllüslər]] 3wl625rd5fz90ai6rbpiocch4nldcot 3 760184 6557692 2022-08-01T09:27:50Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''⁰⁶¹</span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:27, 1 avqust 2022 (UTC) dt1qjsl9rwtpqvlq0j9jni7xkyfaixx 0 760185 6557709 2022-08-01T09:38:10Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Teoman (dəqiqləşdirmə)]] səhifəsinin adını yönləndirmənin əksinə dəyişərək [[Teoman (ad)]] adlandırdı wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Teoman (ad)]] oxfrsmrzon1h4dpozrl3oeneae2sipz 14 760186 6557726 2022-08-01T09:58:05Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{Vikianbar kateqoriyası|288 BC deaths}} [[Kateqoriya:E.ə. 288|Vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Vəfat illərinə görə şəxslər|-9711]] [[Kateqoriya:E.ə. 280-ci illərdə vəfat edənlər]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|288 BC deaths}} [[Kateqoriya:E.ə. 288|Vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Vəfat illərinə görə şəxslər|-9711]] [[Kateqoriya:E.ə. 280-ci illərdə vəfat edənlər]] gocmangoi857prt9zfl36g0qiewaxjl 0 760187 6557727 2022-08-01T09:58:45Z Cəbiyev.N 253171 başlıq tərtibatı wikitext text/x-wiki == Haqqında- Hacı Cəbiyev 30 sentyabr 2006 Lənkəran rayonunda anadan olmuşdur. == @VO.com<blockquote>Bu haqda sabitlənən digər məlumatlar gizlidir.<ref>{{Cite web}}</ref></blockquote> BakuPress.az {{Şəxs |Adı = Hacı |Doğum tarixi = 30 sentyabr 2006 |Doğum yeri = Liman şəhər |Vətəndaşlığı = azərbaycan |Atası = İlkin Cəbiyev |Milliyəti = azərbaycan |Dini = islam |Təhsili = 11 ci sinif şagirdi |Fəaliyyəti = AEV əməkdaşı |Vikianbar = "yoxdur" }} 2fovl1zw5ry5a83z9o6lcztds8t3kkr 0 760188 6557754 2022-08-01T10:38:52Z Chem316 78745 yeni məqalə yaradıldı wikitext text/x-wiki Genetiklər və biokimyaçılar irsi xüsusiyyətləri əvvəlcədən məlum olan canlı orqanizmlərin alınmasına böyük maraq göstərirlər. Bu məqsədi öz qarşısına elmdə yeni istiqamət olan - ''gen mühəndisliyi'' qoymuşdur. Bu elmin əsas məqsədi - DNT-nin rekombinant molekullarının ''in vitro'' alınması, onların çoxaldılması və yeni irsi xüsusiyyətlərin alınması məqsədilə onların orqanizmlərə daxil edilməsidir. XX əsrin əvvəllərində genlərə irsiyyətin bir əlamətin inkişafını idarə edən və dəyişməyə qadir olan elementar, bölünməz vahidi kimi baxılırdı (gen sözü yunanca "genus" - nəsl, mənşə, əsiol deməkdir) XX əsrin 50-ci illərinədək artıq xromosomlarda genlərin maddi əsasının DNT-nin olması sübut olunmuşdur. DNT (bəzi viruslarda RNT) molekulunun bir hissəsi olan hər bir gen canlı hüceyrənin zülallarından birinin quruluşunu müəyyən edərək orqanizmin əlamətinin və ya xüsusiyyətinin formalaşmasında iştirak edir. Genlərin cəmi olan ''genotip'' orqanizmin bütün növ və fərdi xüsusiyyətləri haqda genetik məlumatın daşıyıcısıdır. Bütün orqanizmlərdə irsiyyət gen nukleotidlərin ardıcıllığı ilə kodlaşdırılmışdır. Ali orqanizmlərdə gen xüsusi nukleoprteid törəmələrinin - xromosomların tərkibinə daxildir. Gen mühəndisliyi üzrə işlərin aparılması üçün əvvəlvə DNT-nin müxtəlif fraqmentlərinin, yəni genlərin alınması tələb edilir. İlk genlər kimyəvi yolla sintez olunublar. Sonralar genin sintezi üçün daha az zəhmət tələb edən və daha sürətli üsul - əks transkriptaza vasitəsilə sintez edilməyə başlanıldı. Bu fermentin öyrənilməsi aşkar etdi ki, DNT-nin əmələ gəlməsi üçün matrisa hər hansı RNT, hətta sintetikpoliribonukleotid ola bilər. Gen mühəndisliyinin əldə etdiyi nailiyyətlər alimlərə genomlarla manipulyasiya etməyə imkan verir. Bu, genlərin əvəllər heç vaxt genetik kontaktda olmayan orqanizmlər arasında hərəkət etməsinə imkan yaradır. <nowiki>=Ədəbiyyat=</nowiki> # S.F. Qarayev, P.Ş. Məmmədova, A.Q. Həbibova. "Biokimyanın əsasları" 2002. s185 ny3phs7omhitteau197dm7jxqrj83ka 6557755 6557754 2022-08-01T10:40:15Z Chem316 78745 wikitext text/x-wiki Genetiklər və biokimyaçılar irsi xüsusiyyətləri əvvəlcədən məlum olan canlı orqanizmlərin alınmasına böyük maraq göstərirlər. Bu məqsədi öz qarşısına elmdə yeni istiqamət olan - ''gen mühəndisliyi'' qoymuşdur. Bu elmin əsas məqsədi - DNT-nin rekombinant molekullarının ''in vitro'' alınması, onların çoxaldılması və yeni irsi xüsusiyyətlərin alınması məqsədilə onların orqanizmlərə daxil edilməsidir. XX əsrin əvvəllərində genlərə irsiyyətin bir əlamətin inkişafını idarə edən və dəyişməyə qadir olan elementar, bölünməz vahidi kimi baxılırdı (gen sözü yunanca "genus" - nəsl, mənşə, əsiol deməkdir) XX əsrin 50-ci illərinədək artıq xromosomlarda genlərin maddi əsasının DNT-nin olması sübut olunmuşdur. DNT (bəzi viruslarda RNT) molekulunun bir hissəsi olan hər bir gen canlı hüceyrənin zülallarından birinin quruluşunu müəyyən edərək orqanizmin əlamətinin və ya xüsusiyyətinin formalaşmasında iştirak edir. Genlərin cəmi olan ''genotip'' orqanizmin bütün növ və fərdi xüsusiyyətləri haqda genetik məlumatın daşıyıcısıdır. Bütün orqanizmlərdə irsiyyət gen nukleotidlərin ardıcıllığı ilə kodlaşdırılmışdır. Ali orqanizmlərdə gen xüsusi nukleoprteid törəmələrinin - xromosomların tərkibinə daxildir. Gen mühəndisliyi üzrə işlərin aparılması üçün əvvəlvə DNT-nin müxtəlif fraqmentlərinin, yəni genlərin alınması tələb edilir. İlk genlər kimyəvi yolla sintez olunublar. Sonralar genin sintezi üçün daha az zəhmət tələb edən və daha sürətli üsul - əks transkriptaza vasitəsilə sintez edilməyə başlanıldı. Bu fermentin öyrənilməsi aşkar etdi ki, DNT-nin əmələ gəlməsi üçün matrisa hər hansı RNT, hətta sintetikpoliribonukleotid ola bilər. Gen mühəndisliyinin əldə etdiyi nailiyyətlər alimlərə genomlarla manipulyasiya etməyə imkan verir. Bu, genlərin əvəllər heç vaxt genetik kontaktda olmayan orqanizmlər arasında hərəkət etməsinə imkan yaradır. ==Ədəbiyyat== # S.F. Qarayev, P.Ş. Məmmədova, A.Q. Həbibova. "Biokimyanın əsasları" 2002. s185 b5114nva4xqtcntfyegusehmksmog00 0 760189 6557758 2022-08-01T10:46:30Z RezaAsadi86 251065 Created by translating the opening section from the page "[[:fa:Special:Redirect/revision/35153748|نمونه دولتی]]" wikitext text/x-wiki '''Örnək dövləti oxulu yoxsa Nümunə dövləti məktəbi''' ([[Fars dili|farsca]] : مدرسه نمونه دولتی) İran da bir məktəb dir ki Təhsil Nazirliyi ona təhsilin keyfiyyəti baxımından nümunəvi lisenziya verib. Bu məktəblər [[Tələbə|öyrənciləri]] imtahanla qəbul edirlər. . twfjhoqs2aqne6qbg9roqdnixi3vhbp 0 760190 6557760 2022-08-01T10:49:07Z Solavirum 95249 "[[:ru:Special:Redirect/revision/107980414|Аббади, Жак]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Jak Abbadie''' ({{Dil-fr|Jacques Abbadie}}), həmçinin '''Ceyms Abbadi''' ({{Dil-en|James Abbadie}}; {{DVTY}}) — [[Protestantlıq|protestant]] [[Rahib|keşiş]] və [[yazıçı]]. == Həyatı == Jak Abbadi təxminən 1654-cü ildə [[Fransa|Fransanın]] Bern kantonunun Ney şəhərində anadan olmuşdur. O, [[Sedan]] və [[Somür|Saumurda]] təhsil alıb. Abbadinin erkən akademik uğuru onun cəmi on yeddi yaşında olanda Sedandakı akademiyadan [[Teologiya|ilahiyyat]] dərəcəsi almasına gətirib çıxarmışdır. Jak Abbadi 1690-cı ildə Londondakı Savoy Kapellasında Fransa kilsəsinin rəhbəri təyin edilmişdir. O, 1699-cu ildə İrlandiyada Killalo kilsəsinin dekanı olmuşdur. Jak Abbadi 25 sentyabr 1727-ci ildə, [[London|London şəhərinin]] yaxınlığında vəfat etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Fransız yazıçılar]] [[Kateqoriya:Fransa yazıçıları]] jpk7d2323ixx3e6k4dg8rsokzuihq4s 6557763 6557760 2022-08-01T10:50:26Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Jak Abbadie''' ({{Dil-fr|Jacques Abbadie}}), həmçinin '''Ceyms Abbadi''' ({{Dil-en|James Abbadie}}; {{DVTY}}) — [[Protestantlıq|protestant]] [[Rahib|keşiş]] və [[yazıçı]]. == Həyatı == Jak Abbadi təxminən 1654-cü ildə [[Fransa|Fransanın]] Bern kantonunun Ney şəhərində anadan olmuşdur. O, [[Sedan]] və [[Somür|Saumurda]] təhsil alıb. Abbadinin erkən akademik uğuru onun cəmi on yeddi yaşında olanda Sedandakı akademiyadan [[Teologiya|ilahiyyat]] dərəcəsi almasına gətirib çıxarmışdır. Jak Abbadi Berlində, sonra isə Londonda fransız protestant qaçqınlarının keşişi olmuşdur.<ref>{{cite encyclopedia |title=ABBADIE (Jacques) |encyclopedia=[[Meydan Larousse]]|year=1960|volume=1|page=8|publisher=Meydan Yayınevi|language=tr}}</ref> Jak Abbadi 1690-cı ildə Londondakı Savoy Kapellasında Fransa kilsəsinin rəhbəri təyin edilmişdir. O, 1699-cu ildə İrlandiyada Killalo kilsəsinin dekanı olmuşdur. Jak Abbadi 25 sentyabr 1727-ci ildə, [[London|London şəhərinin]] yaxınlığında vəfat etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Fransız yazıçılar]] [[Kateqoriya:Fransa yazıçıları]] mzrvws5437fvoj6oumx1jzn9srjmtr5 6557764 6557763 2022-08-01T10:51:11Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Jak Abbadie''' ({{Dil-fr|Jacques Abbadie}}), həmçinin '''Ceyms Abbadi''' ({{Dil-en|James Abbadie}}; {{DVTY}}) — [[Protestantlıq|protestant]] [[Rahib|keşiş]] və [[yazıçı]]. == Həyatı == Jak Abbadi təxminən 1654-cü ildə [[Fransa|Fransanın]] Bern kantonunun Ney şəhərində anadan olmuşdur. O, [[Sedan]] və [[Somür|Saumurda]] təhsil alıb. Abbadinin erkən akademik uğuru onun cəmi on yeddi yaşında olanda Sedandakı akademiyadan [[Teologiya|ilahiyyat]] dərəcəsi almasına gətirib çıxarmışdır. Jak Abbadi Berlində, sonra isə Londonda fransız protestant qaçqınlarının keşişi olmuşdur.<ref>{{cite encyclopedia |title=ABBADIE (Jacques) |encyclopedia=[[Meydan Larousse]]|year=1960|volume=1|page=8|publisher=Meydan Yayınevi|language=tr}}</ref> Jak Abbadi 1690-cı ildə Londondakı Savoy Kapellasında Fransa kilsəsinin rəhbəri təyin edilmişdir. O, 1699-cu ildə İrlandiyada Killalo kilsəsinin dekanı olmuşdur. Jak Abbadi 25 sentyabr 1727-ci ildə, [[London|London şəhərinin]] yaxınlığında vəfat etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Commonscat-inline}} * [http://www.lcms.org/ca/www/cyclopedia/02/display.asp?t1=a&word=ABBADIE.JACQUES Abbadie, Jacques] in the Christian Cyclopedia * [http://quod.lib.umich.edu/e/eebo?c=eebo&cc=eebo&key=author&page=browse&value=Abbadie%2C+Jacques&Submit=Submit Works by Jacques Abbadie] at Early English Books Online [[Kateqoriya:Fransız yazıçılar]] [[Kateqoriya:Fransa yazıçıları]] 3isgli0u78zu2ijconh82m3flo7fwmh 6557938 6557764 2022-08-01T11:38:29Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Jak Abbadie''' ({{Dil-fr|Jacques Abbadie}}), həmçinin '''Ceyms Abbadi''' ({{Dil-en|James Abbadie}}; {{DVTY}}) — [[Protestantlıq|protestant]] [[Rahib|keşiş]] və [[yazıçı]]. == Həyatı == Jak Abbadi təxminən 1654-cü ildə [[Fransa|Fransanın]] Bern kantonunun Ney şəhərində anadan olmuşdur. O, [[Sedan]] və [[Somür|Saumurda]] təhsil alıb. Abbadinin erkən akademik uğuru onun cəmi on yeddi yaşında olanda Sedandakı akademiyadan [[Teologiya|ilahiyyat]] dərəcəsi almasına gətirib çıxarmışdır. Jak Abbadi Berlində, sonra isə Londonda fransız protestant qaçqınlarının keşişi olmuşdur.<ref>{{cite encyclopedia |title=ABBADIE (Jacques) |encyclopedia=[[Meydan Larousse]]|year=1960|volume=1|page=8|publisher=Meydan Yayınevi|language=tr}}</ref> Jak Abbadi 1690-cı ildə Londondakı Savoy Kapellasında Fransa kilsəsinin rəhbəri təyin edilmişdir. O, 1699-cu ildə İrlandiyada Killalo kilsəsinin dekanı olmuşdur. Jak Abbadi 25 sentyabr 1727-ci ildə, [[London|London şəhərinin]] yaxınlığında vəfat etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Commonscat-inline}} * [http://www.lcms.org/ca/www/cyclopedia/02/display.asp?t1=a&word=ABBADIE.JACQUES Abbadie, Jacques] in the Christian Cyclopedia * [http://quod.lib.umich.edu/e/eebo?c=eebo&cc=eebo&key=author&page=browse&value=Abbadie%2C+Jacques&Submit=Submit Works by Jacques Abbadie] at Early English Books Online [[Kateqoriya:Fransız yazıçılar]] [[Kateqoriya:Fransa yazıçıları]] sfjmy6q32u3jb7j5m3e1fm3pb2ypkto 0 760191 6557765 2022-08-01T10:51:43Z Nuray95 150825 Səhifə "{{Filosof}} '''İştvan Mesaroş''' ({{lang-hu|Mészáros István}}; {{DVTY}}) — macar əsilli filosof və iqtisadçı, [[Sasseks Universiteti]]nin (Böyük Britaniya) əməkdar professoru. 1956-cı ildə Sovet işğalından sonra Macarıstanı tərk etdi. Onu müasir Qərb marksizminin nümayəndələrinə aid edirlər. Həmçinin özünü post-marksist adlandırırdı<ref>И. Месарош назвал постмарксистами себя и А..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Filosof}} '''İştvan Mesaroş''' ({{lang-hu|Mészáros István}}; {{DVTY}}) — macar əsilli filosof və iqtisadçı, [[Sasseks Universiteti]]nin (Böyük Britaniya) əməkdar professoru. 1956-cı ildə Sovet işğalından sonra Macarıstanı tərk etdi. Onu müasir Qərb marksizminin nümayəndələrinə aid edirlər. Həmçinin özünü post-marksist adlandırırdı<ref>И. Месарош назвал постмарксистами себя и Агнеш Хеллер в интервью журналу «Kereskedelmi szemle» (1989. № 11); себя, Агнеш Хеллер и Ференца Фехера — в интервью журналу «Beszélö» (1990. № 1).</ref>. == Bioqrafiyası == İştvan Mesaroş fəhlə ailəsindən olub və anası tərəfindən böyüyüb. Müharibə şəraitində o, doğum haqqında şəhadətnaməni saxtalaşdıraraq on iki yaşında fabrikdə işləməyə başladı (işçiliyin minimum yaşı on altı idi).Gənc işçi olaraq, ilk dəfə beynəlxalq əmək istismarı — kişilər və qadınlar arasında əmək haqqı bərabərsizliyi ilə qarşılaşdı - onun xaricə məxsus müəssisədə (Standart radio fabriki) işləyən yetkin fəhlə yoldaşları macar işəgötürənində işləyən anasından daha çox maaş alırdı. Mesaroş yalnız [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsi]] başa çatdıqdan və pulsuz təhsilin tətbiqindən sonra təhsil ala bildi. O, Budapeşt məktəbinə daxil olub — Budapeşt Universitetinin Estetik İnstitutunda [[Georg Lukaç]]ın assistenti kimi çalışıb, 1954-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. 1956-cı ildə o, marksist və anti-stalinist yönümlü olan Eszmélet jurnalının icraçı redaktoru vəzifəsində çalışdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} fg22q1b2a2dmimpjj20h7842fk3z7zg 0 760192 6557766 2022-08-01T10:52:55Z Innovative120 63803 "[[:en:Special:Redirect/revision/1101348880|Same-sex marriage]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): Argentina, Avstraliya, {{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} Avstriya, Belçika, Braziliya, Kanada, Çili, Kolumbiya, Kosta Rika, Danimarka, {{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} Ekvador, {{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} Finlandiya, Fransa, {{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} Almaniya, İslandiya, İrlandiya, Lüksemburq, Malta, Meksika, {{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} Hollandiya, {{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} Yeni Zelandiya, {{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} Norveç, Portuqaliya, Sloveniya, Cənubi Afrika, İspaniya, İsveç, İsveçrə, Tayvan, {{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} Böyük Britaniya, {{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} Amerika Birləşmiş Ştatları, {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və Uruqvay . Andorrada kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar Kuba, Çexiya, Yunanıstan, <ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> Hindistan, <ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> Meksika ştatlarında qanunverici və ya məhkəmələr tərəfindən nəzərdən keçirilir (məs. Guerrero, <ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo <ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref> ), Navajo Nation, Peru, Tayland <ref name="thailand" /> və Venesuela . <ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən Tailand və Barbados, 2021-ci ildən Serbiya, <ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən Latviya və Litvada vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir . 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi. ". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] a6z8asttt3d46hmjwqq2l8wcddqioan 6557771 6557766 2022-08-01T10:58:02Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): Argentina, Avstraliya, {{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]], {{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} Ekvador, {{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} Finlandiya, Fransa, {{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]], {{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]], {{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} Yeni Zelandiya, {{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} Norveç, Portuqaliya, Sloveniya, Cənubi Afrika, İspaniya, İsveç, İsveçrə, Tayvan, {{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} Böyük Britaniya, {{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar Kuba, Çexiya, Yunanıstan, <ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], <ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> Meksika ştatlarında qanunverici və ya məhkəmələr tərəfindən nəzərdən keçirilir (məs. Guerrero, <ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo <ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref> ), Navajo Nation, Peru, Tayland və Venesuela . <ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]], <ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi. ". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] nbewwo3vsk2trqmnu7ur5cxa080k74f 6557779 6557771 2022-08-01T11:02:27Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]], {{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]], {{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]], {{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]], {{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]], {{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]], {{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]], {{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]], {{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]], {{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]], <ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], <ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> Meksika ştatlarında qanunverici və ya məhkəmələr tərəfindən nəzərdən keçirilir (məs. Guerrero, <ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo <ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref> ), Navajo Nation, Peru, Tayland və Venesuela . <ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]], <ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi. ". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] tprfvf78cdrlckh86bp4mk7g1qob0ug 6557791 6557779 2022-08-01T11:06:38Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]], {{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]], {{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]], {{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]], {{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]], {{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]], {{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]], {{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]], {{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]], {{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]], <ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], <ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> Meksika ştatlarında (məs. Guerrero, <ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo <ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref> Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. <ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]], <ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi. ". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] l1v87mjhmbrvoemce2q7widdqg0g0mb 6557801 6557791 2022-08-01T11:07:41Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]], {{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]], {{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]], {{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]], {{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]], {{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]], {{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]], {{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]], {{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]], {{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]], <ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], <ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, <ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo <ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>) Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. <ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi. ". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] d7u53bpxx22urjpi3dk051q2g84v79r 6557806 6557801 2022-08-01T11:08:21Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]], {{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]], {{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]], {{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]], {{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]], {{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]], {{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]], {{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]], {{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]], {{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]], <ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], <ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo <ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>) Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. <ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] 6vqj3w87jkibn3ccc2yhtg68nm27vqq 6557822 6557806 2022-08-01T11:09:58Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]], <ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], <ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo <ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>) Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. <ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] cxi3nfieplh8z4yvby61rv87hfg2er8 6557829 6557822 2022-08-01T11:11:14Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir.<ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə Gürcüstan və 2020-ci ildə Rusiya oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] 83yd7ltz5xszcqcz43hsn8973bq33xq 6557835 6557829 2022-08-01T11:11:48Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir.<ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ig4cx0g9h020beul6sb691910pvfl1n 6557847 6557835 2022-08-01T11:13:26Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir.<ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== ps1chv9mro9nwnfeu84vp021ax0gjdn 6557857 6557847 2022-08-01T11:15:36Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. <ref name="Gough" /> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir.<ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] g9h3blt4aapn0aeuvir54oue9kp3fd6 6557859 6557857 2022-08-01T11:16:47Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples. #APStyleChat}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir.<ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] gt3tpmhuph9kkw1s9uayeg90bs9nu0j 6557863 6557859 2022-08-01T11:17:29Z Innovative120 63803 /* Alternativ şərtlər */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur - Cənubi Afrika Afrikada bu addımı atmış yeganə ölkə; Tayvan isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir.<ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] eqpjhfk2ymry348bxuldr2tiz3tyla5 6557871 6557863 2022-08-01T11:19:06Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir.<ref>{{Cite web|dil=es}}</ref> Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 1f4z30vfojjnw1cby3pujj18xsvog4x 6557875 6557871 2022-08-01T11:20:15Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero,<ref>{{Cite web|dil=es-MX}}</ref> Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 2cjn6yjxx0k9dd0oyoicj48zrx75mk9 6557883 6557875 2022-08-01T11:21:22Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]],<ref>{{Cite web|dil=en}}</ref> [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 6bgkret5y3ph1eueaah9c92x6pfo410 6557884 6557883 2022-08-01T11:21:46Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır. 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir. [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir. <ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər. Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir. 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər. ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır . İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər. === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi. 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir". 2001-ci ildə kontinental Niderland nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu. O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir . == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 9jzgrnbf3r7sis14pdvvmtkto6yizwh 6557913 6557884 2022-08-01T11:30:44Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] lxck6ean2ryxzexdbm1iaq86lvniroo 6557915 6557913 2022-08-01T11:31:37Z Innovative120 63803 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi". 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] i7dlk86j8v6xarjtlmgwezizejq2xpi 6557923 6557915 2022-08-01T11:34:55Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[Fayl:World_marriage-equality_laws_(up_to_date).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg/800px-World_marriage-equality_laws_%28up_to_date%29.svg.png|center|thumb|800x800px]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] bv2w2zepoqsodvomym9dcnot7y8awrh 6557945 6557923 2022-08-01T11:40:00Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eyni cinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend striped|#9CF|#EEE|məcburi olmayan sertifikat|yuxarı=bəli}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli birliklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] h9rdyxdwxcqf7oqy1545788ctwhpz3k 6557948 6557945 2022-08-01T11:40:38Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eyni cinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|#EEE|məcburi olmayan sertifikat|yuxarı=bəli}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli birliklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 80c3aell7pb815nzuzwul0ng02ynia5 6557954 6557948 2022-08-01T11:42:15Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|#EEE|məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 1nczn78lvx7z23qhb7nkjrnuazix54l 6557958 6557954 2022-08-01T11:43:37Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 5tn0g8rf5iw2gdhkszz0a1nrgqzt8ym 6557963 6557958 2022-08-01T11:44:13Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[Fayl:Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg/800px-Constitutional_bans_on_same-sex_unions_by_country.svg.png|center|thumb|800x800px]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] rg4tdfrj89u99a4wfdyxil074cttdxr 6557973 6557963 2022-08-01T11:47:47Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır]]}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend striped|#800000|#DCDCDC|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] s8xk9dvtn59339bmbo4jgi7rjn0skyz 6557978 6557973 2022-08-01T11:50:11Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|#DCDCDC|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] m2vmwyuutpo85ouz8zmck7gna1w4vha 6557980 6557978 2022-08-01T11:50:28Z Innovative120 63803 /* Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''', həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] euwf2nqglyzfsso0o7i5z4q1oveqb5o 6557983 6557980 2022-08-01T11:51:47Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''' həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə Çili, 1 iyul 2022-ci ildə İsveçrə və 8 iyul 2022-ci ildə Sloveniya olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] nyl85sdwn8b00jiwt0jhn03dfzzvpbj 6557988 6557983 2022-08-01T11:54:44Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''' həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə <nowiki>[[Çili]]</nowiki>, 1 iyul 2022-ci ildə <nowiki>[[İsveçrə]]</nowiki> və 8 iyul 2022-ci ildə <nowiki>[[Sloveniya]]</nowiki> olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] ikw4zc1kmzcetu9uo65s1b1uwhb1sx7 6557989 6557988 2022-08-01T11:55:18Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''' həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə <nowiki>[[Çili]]</nowiki>, 1 iyul 2022-ci ildə [[İsveçrə]] və 8 iyul 2022-ci ildə [[Sloveniya]] olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 6gl7q1yqu3lq5ep83w6uwznbd7jzszr 6557990 6557989 2022-08-01T11:55:40Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''' həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə [[Çili]], 1 iyul 2022-ci ildə [[İsveçrə]] və 8 iyul 2022-ci ildə [[Sloveniya]] olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[Fayl:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg/220px-NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| ABŞ-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 5gxsgyqo4gexca26kinzqq7auzlmdir 6557994 6557990 2022-08-01T11:57:46Z Innovative120 63803 wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''' həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə [[Çili]], 1 iyul 2022-ci ildə [[İsveçrə]] və 8 iyul 2022-ci ildə [[Sloveniya]] olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[Fayl:Wedding_in_New_Orleans,_November_11,_2017.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg/260px-Wedding_in_New_Orleans%2C_November_11%2C_2017.jpg|thumb| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[File:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| [[ABŞ]]-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] odjxdredf06gnwsiw9nn1oqhcrabhij 6557995 6557994 2022-08-01T11:58:27Z Innovative120 63803 /* Alternativ şərtlər */ wikitext text/x-wiki '''Eynicinsli evlilik''' həmçinin '''homoseksual evlilik''' kimi də adlanan iki eyni cinsdən olan şəxlərin nigah bağlamasıdır.<ref>{{cite web |url=https://worldpopulationreview.com/state-rankings/same-sex-marriage-states | title=Same Sex Marriage States 2022 | publisher=World Population Review |access-date=2022-05-22 |quote=Same-sex marriage is the marriage of people of the same sex or gender}}</ref> 2022-ci ildəki məlumata əsasən eynicinsli cütlüklər arasında nigah qanuni olaraq 32 ölkədə (ümummilli və ya bəzi yurisdiksiyalarda) həyata keçirilir və tanınır. Ən sonuncular isə 10 mart 2022-ci ildə [[Çili]], 1 iyul 2022-ci ildə [[İsveçrə]] və 8 iyul 2022-ci ildə [[Sloveniya]] olmuşdur. Övladlığa götürmə hüquqları tam olaraq əhatə olunmasada, eyni cinsli nigahlı dövlətlərin əksəriyyəti bu cütlüklərin birgə övladlığa götürməsinə icazə verir. Bunun əksinə olaraq, 34 ölkə (2021-ci il məlumatına görə) konstitusiyalarında eyni cinsdən olan cütlüklər arasında nigahın qarşısını alan qaydaları varki buda daha çox son illərdə qabaqlayıcı tədbir kimi qəbul edilmişdir. Bəzi digər ölkələrin konstitusiya qanunları [[Şəriət|İslam qanunları]] əsasında yazıldığı üçün eynicinslilərin evliliyi nəinki qadağandır, homoseksuallığın özü belə cinayət sayılır. == Terminologiya == === Alternativ şərtlər === [[File:Wedding in New Orleans, November 11, 2017.jpg|thumb|upright=1.2| 11 noyabr 2017-ci ildə ABŞ-ın [[Nyu-Orlean|Nyu Orlean]] şəhərində iki kişi toy məclisi keçirərək evləndi.]] Eynicinsli nigahların qanuni tanınmasının bəzi tərəfdarları, məsələn, Evlilik Bərabərliyi ABŞ (1998-ci ildə yaradılmışdır), Evlənmək Azadlığı (2003-cü ildə yaradılmışdır) və Bərabər Evlilik üçün Kanadalılar - uzun müddətdir ''evlilik bərabərliyi'' və ''bərabər evlilik'' ifadələrindən istifadə etmişlər. Məqsədlərinin eynicinsli nigahların əks cinslərin nigahları kimi bərabər hüquqlara malik olmasının istənməsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|title=Marriage Equality|publisher=Garden State Equality|access-date=24 July 2012|archive-date=18 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018065055/http://www.gardenstateequality.org/issues/marriageequality/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|archive-url=https://web.archive.org/web/20100216021129/http://www.freedomtomarry.org/pages/marriage-101#faq3|url-status=dead|archive-date=16 February 2010|title=Marriage 101|publisher=[[Freedom to Marry]]|access-date=28 September 2012}}</ref><ref name="Pratt">{{cite news|url=http://docs.newsbank.com/openurl?ctx_ver=z39.88-2004&rft_id=info:sid/iw.newsbank.com:AWNB:AENN&rft_val_format=info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx&rft_dat=13F21B414EDA8168&svc_dat=InfoWeb:aggregated5&req_dat=0FB3382EE6AD1E46|title=Albany area real estate and the Marriage Equality Act|date=29 May 2012|work=Albany Examiner|access-date=25 December 2012|author=Pratt, Patricia|quote=On July 24, 2011 the Marriage Equality Act became a law in New York State forever changing the state's legal view of what a married couple is.}}</ref><ref>{{cite news|title=Vote on Illinois marriage equality bill coming in January: sponsors|url=http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january|access-date=23 December 2012|newspaper=Chicago Phoenix|date=13 December 2012|archive-date=26 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121226111510/http://chicagophoenix.com/2012/12/13/illinois-marriage-equality-vote-january/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Commission endorses marriage and adoption equality|url=http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|publisher=Human Right Commission New Zealand|access-date=23 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121202132031/http://www.hrc.co.nz/human-rights-environment/sexual-orientation-and-gender-identity/commission-endorses-marriage-and-adoption-equality|archive-date=2 December 2012}}</ref><ref>{{cite news|last=Mulholland|first=Helene|title=Ed Miliband calls for gay marriage equality|url=https://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|access-date=23 December 2012|newspaper=The Guardian|location=London, UK|date=27 September 2012|archive-date=28 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928234116/http://www.theguardian.com/politics/2012/sep/27/ed-miliband-gay-wedding-equality|url-status=live}}</ref><ref name="Ring">{{cite news|url=http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|title=Newt Gingrich: Marriage Equality Inevitable, OK|author=Ring, Trudy|work=The Advocate|location=Los Angeles|date=20 December 2012|quote=He [Newt Gingrich] noted to HuffPo that he not only has a lesbian half-sister, LGBT rights activist Candace Gingrich, but has gay friends who've gotten married in Iowa, where their unions are legal. Public opinion has shifted in favor of marriage equality, he said, and the Republican Party could end up on the wrong side of history if it continues to go against the tide.|access-date=25 December 2012|archive-date=23 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121223062417/http://www.advocate.com/politics/marriage-equality/2012/12/20/newt-gingrich-accepts-marriage-equality-inevitable|url-status=live}}</ref> [[Associated Press]] ''qey evlilik'' ifadəsindənsə ''eynicinsli evlilik'' ifadəsinin istifadə olunmasının məqsədə uyğun olduğunu qeyd edir.<ref>{{Cite tweet|user=apstylebook|title=The term same-sex marriage is preferred over gay marriage. In places where it’s legal, same-sex marriage is no different than other marriages, so the term should be used only when germane and needed to distinguish from marriages between heterosexual couples}}</ref> === ''Evlilik'' termininin istifadəsi === Antropoloqlar dünyadakı mədəniyyətlər arasında sosial quruluşun ümumi cəhətlərini özündə cəmləşdirən [[Nikah|evliliyin]] tərifini müəyyən etmək üçün şox çətinlik çəkiblər.<ref>{{cite book|last=Fedorak|first=Shirley A.|title=Anthropology matters!|year=2008|publisher=[[University of Toronto Press]]|location=[Toronto], Ont.|isbn=978-1442601086|pages=Ch. 11; p. 174}}</ref><ref>{{cite journal|last=Gough|first=Kathleen E.|title=The Nayars and the Definition of Marriage|journal=The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|date=Jan–Jun 1959 |volume=89|issue=1|pages=23–34|doi=10.2307/2844434|jstor=2844434}}</ref> Təklif olunan bir çox təriflər Kikuyu və Nuer kimi 30-dan çox [[Afrika xalqları|Afrika xalqının]] mədəniyyətləri də daxil olmaqla bəzi mədəniyyətlərdə eynicinsli nigahların mövcudluğunu tanımadığı üçün tənqid edilmişdir.<ref>{{cite book|last=Murray|first=Stephen O.|title=Boy-wives and female husbands : studies of African homosexualities|year=2001|publisher=St. Martin's|location=New York|isbn=978-0312238292|url=https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|edition=1st pbk.|author2=Roscoe, Will|access-date=28 October 2020|archive-date=4 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210204174244/https://books.google.com/books?id=ZjbESL6YWU0C&q=%22Woman-woman+marriage+in+Africa%22&pg=PA255|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|last=Njambi|first=Wairimu|author2=O'Brien, William|title=Revisiting "Woman-Woman Marriage": Notes on Gikuyu Women|journal=[[NWSA Journal]]|date=Spring 2001|volume=12|issue=1|pages=1–23|url=http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/nwsa_journal/v012/12.1njambi.html|access-date=28 September 2012|doi=10.1353/nwsa.2000.0015|s2cid=144520611|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113015023/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fnwsa_journal%2Fv012%2F12.1njambi.html|url-status=live}}</ref> 21-ci əsrdə eyni cinsli cütlükləri tanımaq üçün bir neçə ölkə evlilik qanunlarını yenidən nəzərdən keçirərkən, bütün əsas ingilis lüğətləri evlilik sözünün tərifini ya gender spesifikasiyalarını azaltmaq, ya da gender-neytral dil və ya açıq-aşkar tanınma daxil etmək üçün ikincil təriflərlə tamamlamaqdan ötrü yenidən işləyiblər.<ref>{{cite news|title=Dictionaries take lead in redefining modern marriage|url=http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r|access-date=25 September 2012|newspaper=[[The Washington Times]]|date=24 May 2004|archive-date=18 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918034452/http://www.washingtontimes.com/news/2004/may/24/20040524-103201-1169r/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Webster Makes It Official: Definition of Marriage Has Changed|url=http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|publisher=[[American Bar Association]]|access-date=28 September 2012|archive-date=27 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427004101/http://www.abajournal.com/news/webster_makes_it_official_definition_of_marriage_has_changed|url-status=live}}</ref> ''[[Oksford ingilis dili lüğəti|Oksford İngilis dili lüğəti]]'' 2000-ci ildən bəri eynicinsli nigahları tanıyır.<ref>{{cite news|last=Redman|first=Daniel|title=Noah Webster Gives His Blessing: Dictionaries recognize same-sex marriage—who knew?|url=http://www.slate.com/id/2215628|access-date=28 September 2012|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=7 April 2009|archive-date=17 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917032021/http://www.slate.com/id/2215628/|url-status=live}}</ref> İsa Məsihin Son Zamanlar Müqəddəsləri Kilsəsi, [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik Kilsəsi]] və Cənubi Baptist Konvensiyası kimi nigahın kişi və qadının arasında olmasını düzgün sayan eynicinsli nigahın əleyhdarları əks cinsli evlilik mənasını bildirən ''ənənəvi evlilik'' terminindən istifadə edirlər.<ref>{{cite web|title=The Divine Institution of Marriage|url=https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]|access-date=28 September 2012|date=13 August 2008|archive-date=11 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190611071837/https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/the-divine-institution-of-marriage|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|work=Baptist Press|title=Marriage Protection Sunday: Churches encouraged to address 'gay marriage'|date=19 May 2006|access-date=30 September 2011|archive-date=14 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714204906/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?id=23282|url-status=dead}}</ref> === Müasir === [[File:NewlyMarriedCoupleAtCourthouse.jpg|thumb| [[ABŞ]]-da eynicinsli nikahların qanuniləşdirilməsindən qısa müddət sonra [[Minnesota|Minnesotada]] yeni evlənən cütlük]] Tarixçilər eynicinsli nikahları dəstəkləyən müasir hərəkatın başlanğıcını 1980-ci illərdən 1990-cı illərə qədər müxtəlif yollarla izləyirlər. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarında]] eynicinslilərin evliliyi [[1987]]-ci ildə Vaşinqtonda Lesbiyan və Gey Hüquqları üçün İkinci Milli Yürüşdən sonra gey hüquqları hərəkatının rəsmi tələbinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=How Same-Sex Marriage Came to Be|url=http://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|website=[[Harvard Magazine]]|date=March–April 2013|access-date=28 March 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502173822/https://harvardmagazine.com/2013/03/how-same-sex-marriage-came-to-be|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=The secret history of same-sex marriage|url=https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|work=[[The Guardian]]|access-date=26 July 2015|date=23 January 2015|archive-date=2 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190502182628/https://www.theguardian.com/books/2015/jan/23/-sp-secret-history-same-sex-marriage|url-status=live}}</ref> 1989-cu ildə Danimarka eyni cinsli cütlüklər üçün münasibətləri qanuni olaraq tanıyan, qeydiyyatdan keçmiş tərəfdaşlıqlar quran ilk ölkə oldu ki, bu da eyni cinsli münasibətlərdə olanlara "övladlığa götürmək və ya birgə qəyyumluq əldə etmək hüququnda başqa evli heteroseksualların malik olduğu bir çox hüquqları verir".<ref>{{cite news|last=Rule|first=Sheila|title=Rights for Gay Couples in Denmark|url=https://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|access-date=19 August 2013|newspaper=New York Times|date=2 October 1989|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304080523/http://www.nytimes.com/1989/10/02/world/rights-for-gay-couples-in-denmark.html|url-status=live}}</ref> 2001-ci ildə kontinental [[Niderland]] nigah qanunlarını eyni cinsli cütlükləri də əhatə edən ilk ölkə oldu.<ref>{{cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/same-sex-marriage-around-the-world-1.799137|title=Same-sex marriage around the world|work=CBC News|location=Toronto|date=26 May 2009|access-date=6 October 2009|archive-date=25 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125125134/http://www.cbc.ca/world/story/2009/05/26/f-same-sex-timeline.html|url-status=live}}</ref> O vaxtdan bəri, [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]] əksəriyyəti də daxil olmaqla, 31 başqa ölkədə eynicinsli nigahlar qanunla müəyyən edilib. Lakin onun yayılması qeyri-bərabər olmuşdur. Afrikada [[Cənubi Afrika]] bu addımı atmış yeganə ölkə; [[Tayvan]] isə Asiyada yeganədir.<ref>{{cite web|url = https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|title = The Dutch went first in 2001; who has same-sex marriage now?|website = [[Associated Press]]|date = 28 April 2021|access-date = 21 August 2021|archive-date = 21 August 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210821101311/https://apnews.com/article/europe-africa-netherlands-job-cohen-western-europe-e08b053af367028737c9c41c492cc568|url-status = live}}</ref> == Dünya ölkələrində eynicinsli nigahlar == Eynicinsli nigah aşağıdakı ölkələrdə qanuni olaraq həyata keçirilir və tanınır (ümummilli və ya bəzi bölgələrdə): [[Argentina]], [[Avstraliya]],{{Efn|name=australia|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continetal Australia and in the non-self-governing possessions of [[Norfolk Island]], [[Christmas Island]] and the [[Cocos Islands]], which follow Australian law.}} [[Avstriya]], [[Belçika]], [[Braziliya]], [[Kanada]], [[Çili]], [[Kolumbiya]], [[Kosta Rika]], [[Danimarka]],{{Efn|name=denmark|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in continental Denmark, the [[Same-sex marriage in the Faroe Islands|Faroe Islands]] and [[Same-sex marriage in Greenland|Greenland]], which together make up the [[Realm of Denmark]].}} [[Ekvador]],{{Efn|name=ecuador|text=Same-sex marriage is performed and recognized throughout Ecuador, but such couples are not considered married for purposes of adoption and may not adopt children.}} [[Finlandiya]], [[Fransa]],{{Efn|name=france|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in metropolitan France and in all [[Overseas France|French overseas regions and possessions]], which follow a single legal code.}} [[Almaniya]], [[İslandiya]], [[İrlandiya]], [[Lüksemburq]], [[Malta]], [[Meksika]],{{Efn|name=mexico|text=Same-sex marriage is legally recognized throughout Mexico, and it is legally available in most states and in its consulates abroad, though the process is not everywhere as straightforward as it is for opposite-sex marriage and does not always include adoption rights. Locally, it is available only by court injunction ([[Recurso de amparo|amparo]]) in four states, namely Tabasco, Mexico (Edomex), Durango and Tamaulipas, and courts in all states are legally required to issue an injunction when petitioned. Same-sex marriage is available in some municipalities in [[Same-sex marriage in Guerrero|Guerrero]].}} [[Niderland]],{{Efn|name=netherlands|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[Same-sex marriage in the Netherlands|the continental Netherlands]], as well as in the Caribbean municipalities of [[Same-sex marriage in Bonaire, Sint Eustatius and Saba|Bonaire, Sint Eustatius and Saba]]. Marriages entered into there have minimal recognition in [[Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten|Aruba, Curaçao and Sint Maarten]], which together make up the Kingdom of the Netherlands.}} [[Yeni Zelandiya]],{{Efn|name=nz|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in [[New Zealand|New Zealand proper]], but not in its possession of [[LGBT rights in Tokelau|Tokelau]], nor in the [[LGBT rights in the Cook Islands|Cook Islands]] and [[LGBT rights in Niue|Niue]], which make up the [[Realm of New Zealand]].}} [[Norveç]], [[Portuqaliya]], [[Sloveniya]], [[Cənubi Afrika]], [[İspaniya]], [[İsveç]], [[İsveçrə]], [[Tayvan]],{{Efn|name=taiwan|text=Same-sex marriage is performed and recognized in Taiwan, but unlike opposite-sex married couples, same-sex married couples have not been able to adopt unrelated children as a couple without a court order, though one spouse may adopt the other's genetic children.}} [[Birləşmiş Krallıq]],{{Efn|name=uk|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all parts of the United Kingdom and in [[British Overseas Territories|its non-Caribbean possessions]], but not in its Caribbean possessions, namely [[LGBT rights in Anguilla|Anguilla]], [[LGBT rights in Bermuda|Bermuda]], the [[LGBT rights in the British Virgin Islands|British Virgin Islands]], the [[LGBT rights in the Cayman Islands|Cayman Islands]], [[LGBT rights in Montserrat|Montserrat]] and the [[LGBT rights in the Turks and Caicos Islands|Turks and Caicos Islands]].}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]], {{Efn|name=usa|text=Same-sex marriage is performed and recognized by law in all [[Same-sex marriage law in the United States by state|fifty states]] of the USA and in the [[Same-sex marriage in the District of Columbia|District of Columbia]], in all overseas territories except [[LGBT rights in American Samoa|American Samoa]], and in all [[Same-sex marriage in tribal nations in the United States|tribal nations]] that do not have their own marriage laws, as well as in most nations that do. The largest of the dozen or so known exceptions among the federal reservations are [[LGBT rights in the Navajo Nation|Navajo]] and [[Gila River Indian Community|Gila River]], and the largest among the shared-sovereignty Oklahoma Tribal Statistical Areas are the [[Creek Nation|Creek]], [[Choctaw Nation|Choctaw]], [[Chickasaw Nation|Chickasaw]] and [[Citizen Potawatomi]]. These polities ban same-sex marriage and do not recognize marriages from other jurisdictions, though members may still marry under state law and be accorded all the rights of marriage under state and federal law.}} və [[Uruqvay]]. [[Andorra]]da isə qanuniləşdirilməsi üçün kralın razılığı gözlənilir. [[File:World marriage-equality laws (up to date).svg|thumb|center|800px| {{legend|#025|Eynicinsli cütlüklərə nigah açıqdır (üzüklər: fərdi hallar)}} {{legend|#06F|Vətəndaş birlikləri və ya daxili tərəfdaşlıqlar}} {{legend|#71C837|Eynicinsli nigahın qurulmasına dair qanunvericilik və ya məcburi yerli məhkəmə qərarı, lakin nigah hələ təmin edilməyib}} {{legend|#90C|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirildikdə tam hüquqlarla tanınan eynicinsli nigahlar}} {{legend|#9CF|Məhdud hüquqi tanınma (qeydiyyatsız birgə yaşayış, qanuni qəyyumluq)}} {{legend|#9CF|Məcburi olmayan sertifikat|up=yes}} {{legend|#CAF|Müəyyən digər yurisdiksiyalarda həyata keçirilən nikahın məhdud tanınması (ər-arvad üçün yaşayış hüququ)}} {{legend|#C6E9AF|Beynəlxalq məhkəmənin eynicinsli nigahın tanınması qərarına tabe olan ölkə}} {{legend|#EEE|Eynicinsli cütlüklər qanuni olaraq tanınmır}} ]] Eynicinsli nigahlar qanuni qüvvəyə minməsi [[Kuba]], [[Çexiya]], [[Yunanıstan]],<ref>''Cyprus Digest'', [https://cyprus-digest.com/marriage-for-loatki-couples-the-syriza-bill-was-submitted-what-does-it-provide-for-childbearing/ Marriage for LOATKI + couples: The SYRIZA bill was submitted – What does it provide for childbearing] June 19, 2022</ref> [[Hindistan]], [[Meksika]] ştatlarında (məs. Guerrero, Duranqo<ref>[https://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/2022/votaran-aprobacion-de-matrimonio-igualitario-en-durango.html Votarán aprobación de matrimonio igualitario en Durango,] ''El Siglo de Torreón'', 16 July 2022</ref>), Navajo Nation, [[Peru]], [[Tayland]] və [[Venesuela]]da nəzərdən keçirilir. Bir sıra ölkələrdə, o cümlədən 2020-ci ildən [[Tailand]] və [[Barbados]], 2021-ci ildən [[Serbiya]],<ref>[https://web.archive.org/web/20210208080841/http://javnerasprave.euprava.gov.rs/javna-rasprava/257 Јавне консултације за израду текста Нацрта закона о истополним заједницама]</ref> 2022-ci ildən [[Latviya]] və [[Litva]]da vətəndaş ittifaqları nəzərdən keçirilir. 12 mart 2015-ci ildə [[Avropa Parlamenti]] Aİ institutlarını və üzv dövlətləri “eyni cinslərin nigahının və ya eynicinsli vətəndaş birliyinin siyasi, sosial və insan və vətəndaş hüquqları məsələsi kimi tanınması haqqında [əks etdirməyə] təşviq edən məcburi olmayan qətnamə qəbul etdi".<ref>{{cite web|title=UKIP and Tories abstain on EU motion to recognise same-sex marriage|url=http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|access-date=26 July 2015|website=PinkNews|date=13 March 2015|archive-date=9 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150809064225/http://www.pinknews.co.uk/2015/03/13/ukip-and-tories-abstain-on-eu-motion-to-recognise-same-sex-marriage/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Texts adopted – Thursday, 12 March 2015 – Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter – P8_TA-PROV(2015)0076|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN|access-date=26 July 2015|archive-date=7 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807122729/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FTEXT+TA+P8-TA-2015-0076+0+DOC+XML+V0%2F%2FEN&language=EN|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Annual report on human rights and democracy in the world 2013 and the EU policy on the matter|url=http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|access-date=26 July 2015|archive-date=8 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150508143007/http://www.votewatch.eu/en/term8-annual-report-on-human-rights-and-democracy-in-the-world-2013-and-the-eu-policy-on-the-matter-motion-8.html|url-status=live}}</ref> 2018-ci ildə Amerikalararası İnsan Hüquqları Məhkəməsi bütün imzalayan ölkələrin eynicinsli nigahlara icazə verməsi barədə qərar çıxarıb. Eynicinsli nigahların beynəlxalq aləmdə yayılmasına cavab olaraq, bir sıra ölkələr profilaktik konstitusiya qadağaları qəbul etdilər. Ən son ölkələr isə 2018-ci ildə [[Gürcüstan]] və 2020-ci ildə [[Rusiya]] oldu. Digər ölkələrdə nigahın kişi və qadın arasında olduğunu ifadə edən konstitusiyalar qəbul edilmişdir. Buna baxmayaraq, bu müddəalar xüsusilə köhnə konstitusiyalarda eynicinslilərin nigahını qadağan etmək məqsədi ilə ifadə edilməmişdir.  [[File:Constitutional bans on same-sex unions by country.svg|thumb|center|800px| {{legend|#D40000|Dünyəvi konstitusiya ilə eynicinsli nigah qadağandır}} {{legend|#800000|Eyni cinsdən olanların evliliyi konstitusiya ilə təyin edilmiş İslam qanunu və ya əxlaqı ilə qadağandır}} {{legend|#800000|Müsəlmanlar üçün eynicinsli nigah qadağandır|up=yes}} {{legend|#CCCCCC|Konstitusiya qadağası yoxdur}} ]] ==Həmçinin bax== * [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ]] ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:LGBT hüquqları]] 12e3qxghulix68bbhyrarmvl6aaq25p 0 760193 6557768 2022-08-01T10:54:39Z Chem316 78745 Səhifə " Qlikolipid molekullarının tərkibində karbohidrat qalıqları (çox vaxt D-qalaktozalar) olur, onlarda fosfat turşusu yoxdur. Bioloji membranların fəaliyyətində onlar əhəmiyyətli rol oynayırlar. Əsasən beyin toxumalarında olurlar, lakin həm də qanın hüceyrələrində və digər toxumalardad da vardır. Heyvan hüceyrələrinin qlikolipidləri də sfinqomielin kimi sfinqozinin törəməlidir. Sfinqozinin amin qrupu sfinqomielində old..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Qlikolipid molekullarının tərkibində karbohidrat qalıqları (çox vaxt D-qalaktozalar) olur, onlarda fosfat turşusu yoxdur. Bioloji membranların fəaliyyətində onlar əhəmiyyətli rol oynayırlar. Əsasən beyin toxumalarında olurlar, lakin həm də qanın hüceyrələrində və digər toxumalardad da vardır. Heyvan hüceyrələrinin qlikolipidləri də sfinqomielin kimi sfinqozinin törəməlidir. Sfinqozinin amin qrupu sfinqomielində olduğu kimi yağ turşusu ilə asilləşmişdir. Qlikolipidlərin sfinqomielindən fərqi sfinqozin skeletinin birli hidroksilinə birləşmiş komponentin təbiətindəndir. Qlikolipidlərdə bu vəziyyətdə buir və ya bir neçə şəkər qalıqları. Sadə qlikolipid - yalnız bir şəkər qalığına (qlükoza və ya qalaktoza) malik serebroziddirş Bu cür qlikolipidlər böyük miqdarda əsəb hüceyrələrinin membranlarında vardır. Nisbətən mürəkkəb qlikolipidlərdə, məs., qanqliozidlərdə, bir neçə şəkər qalığından ibarət şaxələnmiş zəncir vardır (hətta yeddiyə qədər). == Ədəbiyyat == 1.S.F. Qarayev, P.Ş. Məmmədova, A.Q. Həbibova. "Biokimyanın əsasları" 2002. s 359 f8edz9mwp7ybanrd02xjldym2gye1ll 6557769 6557768 2022-08-01T10:55:18Z Chem316 78745 wikitext text/x-wiki Qlikolipid molekullarının tərkibində karbohidrat qalıqları (çox vaxt D-qalaktozalar) olur, onlarda fosfat turşusu yoxdur. Bioloji membranların fəaliyyətində onlar əhəmiyyətli rol oynayırlar. Əsasən beyin toxumalarında olurlar, lakin həm də qanın hüceyrələrində və digər toxumalardad da vardır. Heyvan hüceyrələrinin qlikolipidləri də sfinqomielin kimi sfinqozinin törəməlidir. Sfinqozinin amin qrupu sfinqomielində olduğu kimi yağ turşusu ilə asilləşmişdir. Qlikolipidlərin sfinqomielindən fərqi sfinqozin skeletinin birli hidroksilinə birləşmiş komponentin təbiətindəndir. Qlikolipidlərdə bu vəziyyətdə buir və ya bir neçə şəkər qalıqları. Sadə qlikolipid - yalnız bir şəkər qalığına (qlükoza və ya qalaktoza) malik serebroziddirş Bu cür qlikolipidlər böyük miqdarda əsəb hüceyrələrinin membranlarında vardır. Nisbətən mürəkkəb qlikolipidlərdə, məs., qanqliozidlərdə, bir neçə şəkər qalığından ibarət şaxələnmiş zəncir vardır (hətta yeddiyə qədər). == Ədəbiyyat == 1.S.F. Qarayev, P.Ş. Məmmədova, A.Q. Həbibova. "Biokimyanın əsasları" 2002. s 359 tczl8rm944fs86r44vvhyte04feyiqe 0 760194 6557770 2022-08-01T10:56:43Z Nuray95 150825 Səhifə "{{Universitet}} '''Sasseks Universiteti''' ({{lang-en|University of Sussex}}) — Qərbi Susseks, Böyük Britaniyanın Falmer kəndindəki universitet. Universitetin kampusları Braytondan uzaq olmayan Saut-Dauns Milli Parkının ərazisində yerləşir. Tələbələrin üçdə birindən çoxu magistr proqramlarında təhsil alır və müəllimlərin təxminən üçdə biri immiqrantdır. == Tarixi == Sasseksə xidmət edəcək bir universitet yaratma..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Universitet}} '''Sasseks Universiteti''' ({{lang-en|University of Sussex}}) — Qərbi Susseks, Böyük Britaniyanın Falmer kəndindəki universitet. Universitetin kampusları Braytondan uzaq olmayan Saut-Dauns Milli Parkının ərazisində yerləşir. Tələbələrin üçdə birindən çoxu magistr proqramlarında təhsil alır və müəllimlərin təxminən üçdə biri immiqrantdır. == Tarixi == Sasseksə xidmət edəcək bir universitet yaratmaq cəhdi ilə 1911-ci ilin dekabrında Brightondakı Kral Pavilyonunda universitetin tikintisini maliyyələşdirməyin yollarını tapmaq üçün ictimai yığıncaq keçirildi; Layihə Birinci Dünya Müharibəsi səbəbindən dayandırıldı və toplanan pul əvəzinə Bələdiyyə Texniki Kolleci üçün kitabların yaradılmasına sərf edildi. İdeya 1950-ci illərdə yenidən gündəmə gəldi və 1958-ci ilin iyununda hökumət Brightonda bir universitet yaratmaq üçün korporasiya planını təsdiqlədi və bu, boşqab şüşə universitetləri kimi tanınan yeni nəsil universitetlərdən birincisi olacaqdı. Universitet 1959-cu ildə şirkət kimi yaradılıb və Kral Xartiyası 16 avqust 1961-ci ildə buraxılıb<ref name="history">{{cite web|url=http://www.mybrightonandhove.org.uk/page_id__6834.aspx| last=Carder|first=Tim|title= University of Sussex – a potted history| access-date= 12 August 2007}}</ref>. Bu, Böyük Britaniyada İkinci Dünya Müharibəsindən sonra yaradılmış ilk universitet idi. Universitetin təşkili, kampusun tələbələrin fənlərarası öyrənmə mühitindən faydalana biləcəyi institutlara bölündüyünü görərək yeni bir zəmin yaratdı. Sussex fənlərarası fəaliyyətləri vurğulayacaq ki, tələbələr müəyyən bir fənn sahəsində öz xüsusi "əsas" bacarıqlarını tamamlamaq üçün bir sıra fon və ya "kontekstual" biliklərlə universiteti tərk etsinlər<ref>{{cite web |url=http://www.sussex.ac.uk/history/about/historiansatsussex |title=Archived copy |access-date=5 April 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130404071755/http://www.sussex.ac.uk/history/about/historiansatsussex |archive-date=4 April 2013 }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} bdyua6uq2mozrb6yiyssnphzsgf5ogm 6557772 6557770 2022-08-01T10:58:04Z Nuray95 150825 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{Universitet}} '''Sasseks Universiteti''' ({{lang-en|University of Sussex}}) — Qərbi Susseks, Böyük Britaniyanın Falmer kəndindəki universitet. Universitetin kampusları Braytondan uzaq olmayan Saut-Dauns Milli Parkının ərazisində yerləşir. Tələbələrin üçdə birindən çoxu magistr proqramlarında təhsil alır və müəllimlərin təxminən üçdə biri immiqrantdır. == Tarixi == Sasseksə xidmət edəcək bir universitet yaratmaq cəhdi ilə 1911-ci ilin dekabrında Brightondakı Kral Pavilyonunda universitetin tikintisini maliyyələşdirməyin yollarını tapmaq üçün ictimai yığıncaq keçirildi; Layihə Birinci Dünya Müharibəsi səbəbindən dayandırıldı və toplanan pul əvəzinə Bələdiyyə Texniki Kolleci üçün kitabların yaradılmasına sərf edildi. İdeya 1950-ci illərdə yenidən gündəmə gəldi və 1958-ci ilin iyununda hökumət Brightonda bir universitet yaratmaq üçün korporasiya planını təsdiqlədi və bu, boşqab şüşə universitetləri kimi tanınan yeni nəsil universitetlərdən birincisi olacaqdı. Universitet 1959-cu ildə şirkət kimi yaradılıb və Kral Xartiyası 16 avqust 1961-ci ildə buraxılıb<ref name="history">{{cite web|url=http://www.mybrightonandhove.org.uk/page_id__6834.aspx| last=Carder|first=Tim|title= University of Sussex – a potted history| access-date= 12 August 2007}}</ref>. Bu, Böyük Britaniyada İkinci Dünya Müharibəsindən sonra yaradılmış ilk universitet idi. Universitetin təşkili, kampusun tələbələrin fənlərarası öyrənmə mühitindən faydalana biləcəyi institutlara bölündüyünü görərək yeni bir zəmin yaratdı. Sussex fənlərarası fəaliyyətləri vurğulayacaq ki, tələbələr müəyyən bir fənn sahəsində öz xüsusi "əsas" bacarıqlarını tamamlamaq üçün bir sıra fon və ya "kontekstual" biliklərlə universiteti tərk etsinlər<ref>{{cite web |url=http://www.sussex.ac.uk/history/about/historiansatsussex |title=Archived copy |access-date=5 April 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130404071755/http://www.sussex.ac.uk/history/about/historiansatsussex |archive-date=4 April 2013 }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.sussex.ac.uk,%20http://www.sussex.ac.ru Rəsmi saytı]. {{Xarici keçidlər}} e4iglmgike8ll5r8qbxs8578nq7rhjl 6557773 6557772 2022-08-01T10:58:52Z Nuray95 150825 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{Universitet}} '''Sasseks Universiteti''' ({{lang-en|University of Sussex}}) — Qərbi Susseks, Böyük Britaniyanın Falmer kəndindəki universitet. Universitetin kampusları Braytondan uzaq olmayan Saut-Dauns Milli Parkının ərazisində yerləşir. Tələbələrin üçdə birindən çoxu magistr proqramlarında təhsil alır və müəllimlərin təxminən üçdə biri immiqrantdır. == Tarixi == Sasseksə xidmət edəcək bir universitet yaratmaq cəhdi ilə 1911-ci ilin dekabrında Braytonda yerləşən Kral Pavilyonunda universitetin tikintisini maliyyələşdirməyin yollarını tapmaq üçün ictimai yığıncaq keçirildi; Layihə Birinci Dünya Müharibəsi səbəbindən dayandırıldı və toplanan pul əvəzinə Bələdiyyə Texniki Kolleci üçün kitabların yaradılmasına sərf edildi. İdeya 1950-ci illərdə yenidən gündəmə gəldi və 1958-ci ilin iyununda hökumət Brightonda bir universitet yaratmaq üçün korporasiya planını təsdiqlədi və bu, boşqab şüşə universitetləri kimi tanınan yeni nəsil universitetlərdən birincisi olacaqdı. Universitet 1959-cu ildə şirkət kimi yaradılıb və Kral Xartiyası 16 avqust 1961-ci ildə buraxılıb<ref name="history">{{cite web|url=http://www.mybrightonandhove.org.uk/page_id__6834.aspx| last=Carder|first=Tim|title= University of Sussex – a potted history| access-date= 12 August 2007}}</ref>. Bu, Böyük Britaniyada İkinci Dünya Müharibəsindən sonra yaradılmış ilk universitet idi. Universitetin təşkili, kampusun tələbələrin fənlərarası öyrənmə mühitindən faydalana biləcəyi institutlara bölündüyünü görərək yeni bir zəmin yaratdı. Sussex fənlərarası fəaliyyətləri vurğulayacaq ki, tələbələr müəyyən bir fənn sahəsində öz xüsusi "əsas" bacarıqlarını tamamlamaq üçün bir sıra fon və ya "kontekstual" biliklərlə universiteti tərk etsinlər<ref>{{cite web |url=http://www.sussex.ac.uk/history/about/historiansatsussex |title=Archived copy |access-date=5 April 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130404071755/http://www.sussex.ac.uk/history/about/historiansatsussex |archive-date=4 April 2013 }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.sussex.ac.uk,%20http://www.sussex.ac.ru Rəsmi saytı]. {{Xarici keçidlər}} 9q6x7s5b1bvu5xad6ticlknruhbsr6a 1 760195 6557774 2022-08-01T11:00:06Z White Demon 75303 /* Medal */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki == Medal == @[[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]], medal qazanmaq niyə şəxsi endiklopedik etmir ki? EnVikidə siz araşdırsaz görərsiz ki, nə qədər idmançı var, sadəcə Olimpiya medalı qazanıb, amma məqaləsi var. [[:en:Samuel Duvall]] kimi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;">^yaz</font>]]''' 11:00, 1 avqust 2022 (UTC) lfkhgxvyditptqmhe9bane305m51mtx 0 760196 6557778 2022-08-01T11:02:27Z Solavirum 95249 "[[:en:Special:Redirect/revision/1071512247|Bigeh]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Hiero|snmwt<ref name = Gauthier40>{{cite book |last1=Gauthier |first1=Henri |title=Dictionnaire des Noms Géographiques Contenus dans les Textes Hiéroglyphiques Vol. 5 |date=1928 |page=40 |url=https://archive.org/details/Gauthier1928/page/n23/}}</ref><ref name = Budge1031>{{cite book |last1=Wallis Budge |first1=E. A. |title=An Egyptian hieroglyphic dictionary: with an index of English words, king list and geological list with indexes, list of hieroglyphic characters, coptic and semitic alphabets, etc. Vol II |date=1920 |publisher=[[John Murray (publishing house)|John Murray]] |page=[https://archive.org/details/egyptianhierogly02budguoft/page/1031 1031] |url=https://archive.org/details/egyptianhierogly02budguoft}}</ref>|<hiero>z:n-mwt-t:xAst</hiero>|align=right}} {{Hiero|snm(w)t or snm(w)tt<ref name = Gauthier40/><ref name = Budge1031/>|<hiero>z:nw-Aa15:t*niwt</hiero> '''or''' <hiero>s-nw:Aa15-t*t:xAst</hiero>}} '''Bəcəh''' ({{Dil-ar|بجح}}; {{Dil-egy|znmwt}})<ref>Allen, James P. ''Middle Egyptian Literature'' 2014, p.12</ref> — tarixi [[Nubiya]] ərazisində, [[Nil|Nil çayı]] boyunca və [[Misir|Misirin]] cənubundakı Əsvan mühafəzəsi daxilində ada və arxeoloji sahə. 1902-ci ildə bəndin tikintisi başa çatdıqdan sonra ada Əsvan SES-in su anbarında yerləşir.<ref>[[Sidney Peel]],[[iarchive:bindingofnilene00peel|The Binding of the Nile and the New Soudan]], p.76 (1904)</ref><ref>Canay Ozden, [http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00033790.2013.808378#.UgMgFW3pwTk The Pontifex Minimus: William Willcocks and Engineering British Colonialism], p. 196, [[Annals of Science]], 2013.</ref> == Qədim Misir == Ada əvvəllər [[Nil|Nil çayının]] birinci axınında yerləşirdi və onun istehkamı qədim [[Yuxarı Misir]] və [[Nubiya|Nubiyaya]] çıxışa nəzarəti təmin edirdi. File və Agilkiya adalarına, eləcə də onların su anbarındakı qədim arxeoloji sahələrinə yaxın yerdə yerləşən ada [[Ümumdünya İrsi]] siyahısına əlavə edilmişdir.<ref>''Yale University Publications in Anthropology'', Yale University 1936, p.96</ref> Bəcəh adası [[Qədim Misir|qədim misirlilər]] üçün müqəddəs sayılırdı.<ref>[https://web.archive.org/web/20120419073619/http://www.philae.nu/akhet/Philaebigeh.html The Island of Bigeh], www.philae.nu, date unknown, (accessed 17 February 2014 from archive.org)</ref> Onlar inanırdılar ki, [[Osiris]] bu adada dəfn edilib<ref>Burton, Anne (1972). </ref> və onun üzərində dayanan məbəd Abaton ([[Yunan dili|yunanca]] "ayaqsız yer") kimi tanınırdı, çünki oraya yalnız kahinlərin ayaq basmasına icazə verilirdi.<ref>Dijkstra, Jitse H. F. (2008). </ref> Məbəd həm [[Lusi Anney Seneka|Seneka]],<ref>Seneca, ''Q. N.'' iv. 2</ref> həm də Lukan tərəfindən qeyd edilmişdir.<ref>Lucan, x.323</ref> B.e. III əsrin ortalarında və ya axırlarında Kuş çarı Talaxidamaninin səfirliyi hədiyyələrlə Abatonu ziyarət etmişdir.<ref name="JK">Josefine Kuckertz (2021), [http://digital2.library.ucla.edu/viewItem.do?ark=21198/zz002kp3mv "Meroe and Egypt"], in Wolfram Grajetzki, [[Solange Ashby]] and Willeke Wendrich (eds.</ref> == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:Misir adaları]] [[Kateqoriya:Əsvan mühafəzəsi]] [[Kateqoriya:Misirdəki ümumdünya irsi]] [[Kateqoriya:Nubiya tarixi]] [[Kateqoriya:Misirdəki arxeoloji abidələr]] jri44pquxk9el31nt99tmcgt8ckz4la 6557780 6557778 2022-08-01T11:02:41Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Ada}} {{Hiero|snmwt<ref name = Gauthier40>{{cite book |last1=Gauthier |first1=Henri |title=Dictionnaire des Noms Géographiques Contenus dans les Textes Hiéroglyphiques Vol. 5 |date=1928 |page=40 |url=https://archive.org/details/Gauthier1928/page/n23/}}</ref><ref name = Budge1031>{{cite book |last1=Wallis Budge |first1=E. A. |title=An Egyptian hieroglyphic dictionary: with an index of English words, king list and geological list with indexes, list of hieroglyphic characters, coptic and semitic alphabets, etc. Vol II |date=1920 |publisher=[[John Murray (publishing house)|John Murray]] |page=[https://archive.org/details/egyptianhierogly02budguoft/page/1031 1031] |url=https://archive.org/details/egyptianhierogly02budguoft}}</ref>|<hiero>z:n-mwt-t:xAst</hiero>|align=right}} '''Bəcəh''' ({{Dil-ar|بجح}}; {{Dil-egy|znmwt}})<ref>Allen, James P. ''Middle Egyptian Literature'' 2014, p.12</ref> — tarixi [[Nubiya]] ərazisində, [[Nil|Nil çayı]] boyunca və [[Misir|Misirin]] cənubundakı Əsvan mühafəzəsi daxilində ada və arxeoloji sahə. 1902-ci ildə bəndin tikintisi başa çatdıqdan sonra ada Əsvan SES-in su anbarında yerləşir.<ref>[[Sidney Peel]],[[iarchive:bindingofnilene00peel|The Binding of the Nile and the New Soudan]], p.76 (1904)</ref><ref>Canay Ozden, [http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00033790.2013.808378#.UgMgFW3pwTk The Pontifex Minimus: William Willcocks and Engineering British Colonialism], p. 196, [[Annals of Science]], 2013.</ref> == Qədim Misir == Ada əvvəllər [[Nil|Nil çayının]] birinci axınında yerləşirdi və onun istehkamı qədim [[Yuxarı Misir]] və [[Nubiya|Nubiyaya]] çıxışa nəzarəti təmin edirdi. File və Agilkiya adalarına, eləcə də onların su anbarındakı qədim arxeoloji sahələrinə yaxın yerdə yerləşən ada [[Ümumdünya İrsi]] siyahısına əlavə edilmişdir.<ref>''Yale University Publications in Anthropology'', Yale University 1936, p.96</ref> Bəcəh adası [[Qədim Misir|qədim misirlilər]] üçün müqəddəs sayılırdı.<ref>[https://web.archive.org/web/20120419073619/http://www.philae.nu/akhet/Philaebigeh.html The Island of Bigeh], www.philae.nu, date unknown, (accessed 17 February 2014 from archive.org)</ref> Onlar inanırdılar ki, [[Osiris]] bu adada dəfn edilib<ref>Burton, Anne (1972). </ref> və onun üzərində dayanan məbəd Abaton ([[Yunan dili|yunanca]] "ayaqsız yer") kimi tanınırdı, çünki oraya yalnız kahinlərin ayaq basmasına icazə verilirdi.<ref>Dijkstra, Jitse H. F. (2008). </ref> Məbəd həm [[Lusi Anney Seneka|Seneka]],<ref>Seneca, ''Q. N.'' iv. 2</ref> həm də Lukan tərəfindən qeyd edilmişdir.<ref>Lucan, x.323</ref> B.e. III əsrin ortalarında və ya axırlarında Kuş çarı Talaxidamaninin səfirliyi hədiyyələrlə Abatonu ziyarət etmişdir.<ref name="JK">Josefine Kuckertz (2021), [http://digital2.library.ucla.edu/viewItem.do?ark=21198/zz002kp3mv "Meroe and Egypt"], in Wolfram Grajetzki, [[Solange Ashby]] and Willeke Wendrich (eds.</ref> == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:Misir adaları]] [[Kateqoriya:Əsvan mühafəzəsi]] [[Kateqoriya:Misirdəki ümumdünya irsi]] [[Kateqoriya:Nubiya tarixi]] [[Kateqoriya:Misirdəki arxeoloji abidələr]] 3lphaht0w6ahsgdja9q9omzsond7xww 6557782 6557780 2022-08-01T11:02:57Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Ada}} '''Bəcəh''' ({{Dil-ar|بجح}}; {{Dil-egy|znmwt}})<ref>Allen, James P. ''Middle Egyptian Literature'' 2014, p.12</ref> — tarixi [[Nubiya]] ərazisində, [[Nil|Nil çayı]] boyunca və [[Misir|Misirin]] cənubundakı Əsvan mühafəzəsi daxilində ada və arxeoloji sahə. 1902-ci ildə bəndin tikintisi başa çatdıqdan sonra ada Əsvan SES-in su anbarında yerləşir.<ref>[[Sidney Peel]],[[iarchive:bindingofnilene00peel|The Binding of the Nile and the New Soudan]], p.76 (1904)</ref><ref>Canay Ozden, [http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00033790.2013.808378#.UgMgFW3pwTk The Pontifex Minimus: William Willcocks and Engineering British Colonialism], p. 196, [[Annals of Science]], 2013.</ref> == Qədim Misir == Ada əvvəllər [[Nil|Nil çayının]] birinci axınında yerləşirdi və onun istehkamı qədim [[Yuxarı Misir]] və [[Nubiya|Nubiyaya]] çıxışa nəzarəti təmin edirdi. File və Agilkiya adalarına, eləcə də onların su anbarındakı qədim arxeoloji sahələrinə yaxın yerdə yerləşən ada [[Ümumdünya İrsi]] siyahısına əlavə edilmişdir.<ref>''Yale University Publications in Anthropology'', Yale University 1936, p.96</ref> Bəcəh adası [[Qədim Misir|qədim misirlilər]] üçün müqəddəs sayılırdı.<ref>[https://web.archive.org/web/20120419073619/http://www.philae.nu/akhet/Philaebigeh.html The Island of Bigeh], www.philae.nu, date unknown, (accessed 17 February 2014 from archive.org)</ref> Onlar inanırdılar ki, [[Osiris]] bu adada dəfn edilib<ref>Burton, Anne (1972). </ref> və onun üzərində dayanan məbəd Abaton ([[Yunan dili|yunanca]] "ayaqsız yer") kimi tanınırdı, çünki oraya yalnız kahinlərin ayaq basmasına icazə verilirdi.<ref>Dijkstra, Jitse H. F. (2008). </ref> Məbəd həm [[Lusi Anney Seneka|Seneka]],<ref>Seneca, ''Q. N.'' iv. 2</ref> həm də Lukan tərəfindən qeyd edilmişdir.<ref>Lucan, x.323</ref> B.e. III əsrin ortalarında və ya axırlarında Kuş çarı Talaxidamaninin səfirliyi hədiyyələrlə Abatonu ziyarət etmişdir.<ref name="JK">Josefine Kuckertz (2021), [http://digital2.library.ucla.edu/viewItem.do?ark=21198/zz002kp3mv "Meroe and Egypt"], in Wolfram Grajetzki, [[Solange Ashby]] and Willeke Wendrich (eds.</ref> == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:Misir adaları]] [[Kateqoriya:Əsvan mühafəzəsi]] [[Kateqoriya:Misirdəki ümumdünya irsi]] [[Kateqoriya:Nubiya tarixi]] [[Kateqoriya:Misirdəki arxeoloji abidələr]] tvh4cjv4k1j73lw67ksz8cjadatfhxy 6557784 6557782 2022-08-01T11:03:41Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Ada}} '''Bəcəh''' ({{Dil-ar|بجح}}; {{Dil-egy|znmwt}})<ref>Allen, James P. ''Middle Egyptian Literature'' 2014, p.12</ref> — tarixi [[Nubiya]] ərazisində, [[Nil|Nil çayı]] boyunca və [[Misir|Misirin]] cənubundakı Əsvan mühafəzəsi daxilində ada və arxeoloji sahə. 1902-ci ildə bəndin tikintisi başa çatdıqdan sonra ada Əsvan SES-in su anbarında yerləşir.<ref>Sidney Peel, [[iarchive:bindingofnilene00peel|The Binding of the Nile and the New Soudan]], p.76 (1904)</ref><ref>Canay Ozden, [http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00033790.2013.808378#.UgMgFW3pwTk The Pontifex Minimus: William Willcocks and Engineering British Colonialism], p. 196, Annals of Science, 2013.</ref> == Qədim Misir == Ada əvvəllər [[Nil|Nil çayının]] birinci axınında yerləşirdi və onun istehkamı qədim [[Yuxarı Misir]] və [[Nubiya|Nubiyaya]] çıxışa nəzarəti təmin edirdi. File və Agilkiya adalarına, eləcə də onların su anbarındakı qədim arxeoloji sahələrinə yaxın yerdə yerləşən ada [[Ümumdünya İrsi]] siyahısına əlavə edilmişdir.<ref>''Yale University Publications in Anthropology'', Yale University 1936, p.96</ref> Bəcəh adası [[Qədim Misir|qədim misirlilər]] üçün müqəddəs sayılırdı.<ref>[https://web.archive.org/web/20120419073619/http://www.philae.nu/akhet/Philaebigeh.html The Island of Bigeh], www.philae.nu, date unknown, (accessed 17 February 2014 from archive.org)</ref> Onlar inanırdılar ki, [[Osiris]] bu adada dəfn edilib<ref>Burton, Anne (1972). </ref> və onun üzərində dayanan məbəd Abaton ([[Yunan dili|yunanca]] "ayaqsız yer") kimi tanınırdı, çünki oraya yalnız kahinlərin ayaq basmasına icazə verilirdi.<ref>Dijkstra, Jitse H. F. (2008). </ref> Məbəd həm [[Lusi Anney Seneka|Seneka]],<ref>Seneca, ''Q. N.'' iv. 2</ref> həm də Lukan tərəfindən qeyd edilmişdir.<ref>Lucan, x.323</ref> B.e. III əsrin ortalarında və ya axırlarında Kuş çarı Talaxidamaninin səfirliyi hədiyyələrlə Abatonu ziyarət etmişdir.<ref name="JK">Josefine Kuckertz (2021), [http://digital2.library.ucla.edu/viewItem.do?ark=21198/zz002kp3mv "Meroe and Egypt"], in Wolfram Grajetzki, Solange Ashby and Willeke Wendrich (eds.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Misir adaları]] [[Kateqoriya:Əsvan mühafəzəsi]] [[Kateqoriya:Misirdəki ümumdünya irsi]] [[Kateqoriya:Nubiya tarixi]] [[Kateqoriya:Misirdəki arxeoloji abidələr]] he8pxjgw72cendh8miciq7be325oj9p 6557821 6557784 2022-08-01T11:09:55Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Ada}} '''Bəcəh''' ({{Dil-ar|بجح}}; {{Dil-egy|znmwt}})<ref>Allen, James P. ''Middle Egyptian Literature'' 2014, p.12</ref> — tarixi [[Nubiya]] ərazisində, [[Nil|Nil çayı]] boyunca və [[Misir|Misirin]] cənubundakı Əsvan mühafəzəsi daxilində ada və arxeoloji sahə. 1902-ci ildə bəndin tikintisi başa çatdıqdan sonra ada Əsvan SES-in su anbarında yerləşir.<ref>Sidney Peel, [[iarchive:bindingofnilene00peel|The Binding of the Nile and the New Soudan]], p.76 (1904)</ref><ref>Canay Ozden, [http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00033790.2013.808378#.UgMgFW3pwTk The Pontifex Minimus: William Willcocks and Engineering British Colonialism], p. 196, Annals of Science, 2013.</ref> == Qədim Misir == Ada əvvəllər [[Nil|Nil çayının]] [[Nilin axarları|birinci axarında]] yerləşirdi və onun istehkamı qədim [[Yuxarı Misir]] və [[Nubiya|Nubiyaya]] çıxışa nəzarəti təmin edirdi. File və Agilkiya adalarına, eləcə də onların su anbarındakı qədim arxeoloji sahələrinə yaxın yerdə yerləşən ada [[Ümumdünya İrsi]] siyahısına əlavə edilmişdir.<ref>''Yale University Publications in Anthropology'', Yale University 1936, p.96</ref> Bəcəh adası [[Qədim Misir|qədim misirlilər]] üçün müqəddəs sayılırdı.<ref>[https://web.archive.org/web/20120419073619/http://www.philae.nu/akhet/Philaebigeh.html The Island of Bigeh], www.philae.nu, date unknown, (accessed 17 February 2014 from archive.org)</ref> Onlar inanırdılar ki, [[Osiris]] bu adada dəfn edilib<ref>Burton, Anne (1972). </ref> və onun üzərində dayanan məbəd Abaton ([[Yunan dili|yunanca]] "ayaqsız yer") kimi tanınırdı, çünki oraya yalnız kahinlərin ayaq basmasına icazə verilirdi.<ref>Dijkstra, Jitse H. F. (2008). </ref> Məbəd həm [[Lusi Anney Seneka|Seneka]],<ref>Seneca, ''Q. N.'' iv. 2</ref> həm də Lukan tərəfindən qeyd edilmişdir.<ref>Lucan, x.323</ref> B.e. III əsrin ortalarında və ya axırlarında Kuş çarı Talaxidamaninin səfirliyi hədiyyələrlə Abatonu ziyarət etmişdir.<ref name="JK">Josefine Kuckertz (2021), [http://digital2.library.ucla.edu/viewItem.do?ark=21198/zz002kp3mv "Meroe and Egypt"], in Wolfram Grajetzki, Solange Ashby and Willeke Wendrich (eds.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Misir adaları]] [[Kateqoriya:Əsvan mühafəzəsi]] [[Kateqoriya:Misirdəki ümumdünya irsi]] [[Kateqoriya:Nubiya tarixi]] [[Kateqoriya:Misirdəki arxeoloji abidələr]] 2t26zze55op83txim6mzjjz8gl1hc43 14 760197 6557809 2022-08-01T11:08:38Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:İngiltərə orta təhsil müəssisələri|*Məktəbləri]] [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallıq məktəbləri]] [[Kateqoriya:İngiltərədə təhsil]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:İngiltərə orta təhsil müəssisələri|*Məktəbləri]] [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallıq məktəbləri]] [[Kateqoriya:İngiltərədə təhsil]] bfjdjhqoa7qaoxl9muspsl42pzd81hw 0 760198 6557810 2022-08-01T11:08:54Z Solavirum 95249 "[[:ru:Special:Redirect/revision/121489587|Пороги Нила]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Fayl:Nubia_today.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Nubia_today.png/220px-Nubia_today.png|thumb| Nil çayının axarları.]] '''Nilin axarları''' — [[Xartum]] və [[Əsvan]] arasında [[Nil|Nil çayının]] altı axarından ibarət silsilə. Nil çayının ənənəvi nömrələnməsi aşağıdan yuxarıya, Əsvandan Xartuma doğru gedir. [[Nubiya]] birinci və dördüncü axarlar arasında yerləşir (digər mənbələrə görə, birinci və altıncı arasında).<ref>{{книга|автор=Richard A. Lobban Jr.|заглавие=Historical Dictionary of Ancient and Medieval Nubia|ссылка=https://books.google.ru/books?id=jF2jq5JrkS4C&pg=RA1-PA282&dq=nubia+between+sixth+cataracts+of+nile&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjrydCWnrbMAhWkHpoKHawvCrUQ6AEIKTAA#v=onepage&q=nubia%20between%20sixth%20cataracts%20of%20nile&f=false|издательство=Scarecrow Press|год=2003|pages=282|allpages=560|isbn=9780810865785}}</ref> Aşağı (1-2 eşik) və Yuxarı olaraq bölünür.<ref>{{книга|заглавие=Египет|ссылка=https://books.google.ru/books?id=WVitsxfQXVcC&pg=PA66&dq=%22порогами+нила%22&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjD893km7bMAhWiF5oKHfnnBIEQ6AEIGzAA#v=onepage&q=%22порогами%20нила%22&f=false|издание=Шестое|место=М.|издательство=Авангард|год=2007|страницы=66|isbn=9785863942933}}</ref> == Geologiya == İkinci, üçüncü və dördüncü axarlar Nubiya dağlarının ərazisində, Nil çayının güclü şəkildə əyildiyi, kursunun istiqamətini dəfələrlə dəyişdirən dağlıq ərazidə yerləşir. Burada çay səhra-ərəb plitəsinin zirzəmisinin kristal süxurlarından keçir.<ref>{{cite web|url=http://www.igras.ru/index.php?id=125&r=38|title=Раздел: Африка. Внутренние воды|publisher=[[Институт географии РАН]]|accessdate=2016-04-30|archive-date=2016-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602071007/http://www.igras.ru/index.php?id=125&r=38|deadlink=no}}</ref> Region seysmik aktivliklə səciyyələnir.<ref>Allison K. Thurmond, Robert J. Stern, Mohamed G. Abdelsalam, Kent C. Nielsen, Mamdouh M. Abdeen, Emily Hinz. [http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/papers/Nubian_Swell.pdf The Nubian Swell] {{Wayback|url=http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/papers/Nubian_Swell.pdf|date=20110525091139}} ''University of Texas at Dallas'', 22.09.2014</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/Nile/cataracts.html The Cataract Nile and the Great Bend] {{Wayback|url=http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/Nile/cataracts.html|date=20140216085045}} [[Kateqoriya:Nil]] [[Kateqoriya:Misirin su obyektləri]] [[Kateqoriya:Sudan coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Nubiya]] iea3edqum4fcjolozxjb56jhr98i56z 6557814 6557810 2022-08-01T11:09:11Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki [[Fayl:Nubia_today.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Nubia_today.png/220px-Nubia_today.png|thumb| Nil çayının axarları.]] '''Nilin axarları''' — [[Xartum]] və [[Əsvan]] arasında [[Nil|Nil çayının]] altı axarından ibarət silsilə. Nil çayının ənənəvi nömrələnməsi aşağıdan yuxarıya, Əsvandan Xartuma doğru gedir. [[Nubiya]] birinci və dördüncü axarlar arasında yerləşir (digər mənbələrə görə, birinci və altıncı arasında).<ref>{{kitab3 |автор=Richard A. Lobban Jr.|заглавие=Historical Dictionary of Ancient and Medieval Nubia|ссылка=https://books.google.ru/books?id=jF2jq5JrkS4C&pg=RA1-PA282&dq=nubia+between+sixth+cataracts+of+nile&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjrydCWnrbMAhWkHpoKHawvCrUQ6AEIKTAA#v=onepage&q=nubia%20between%20sixth%20cataracts%20of%20nile&f=false|издательство=Scarecrow Press|год=2003|pages=282|allpages=560|isbn=9780810865785}}</ref> Aşağı (1-2 eşik) və Yuxarı olaraq bölünür.<ref>{{kitab3 |заглавие=Египет|ссылка=https://books.google.ru/books?id=WVitsxfQXVcC&pg=PA66&dq=%22порогами+нила%22&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjD893km7bMAhWiF5oKHfnnBIEQ6AEIGzAA#v=onepage&q=%22порогами%20нила%22&f=false|издание=Шестое|место=М.|издательство=Авангард|год=2007|страницы=66|isbn=9785863942933}}</ref> == Geologiya == İkinci, üçüncü və dördüncü axarlar Nubiya dağlarının ərazisində, Nil çayının güclü şəkildə əyildiyi, kursunun istiqamətini dəfələrlə dəyişdirən dağlıq ərazidə yerləşir. Burada çay səhra-ərəb plitəsinin zirzəmisinin kristal süxurlarından keçir.<ref>{{cite web|url=http://www.igras.ru/index.php?id=125&r=38|title=Раздел: Африка. Внутренние воды|publisher=[[Институт географии РАН]]|accessdate=2016-04-30|archive-date=2016-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602071007/http://www.igras.ru/index.php?id=125&r=38|deadlink=no}}</ref> Region seysmik aktivliklə səciyyələnir.<ref>Allison K. Thurmond, Robert J. Stern, Mohamed G. Abdelsalam, Kent C. Nielsen, Mamdouh M. Abdeen, Emily Hinz. [http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/papers/Nubian_Swell.pdf The Nubian Swell] {{Wayback|url=http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/papers/Nubian_Swell.pdf|date=20110525091139}} ''University of Texas at Dallas'', 22.09.2014</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/Nile/cataracts.html The Cataract Nile and the Great Bend] {{Wayback|url=http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/Nile/cataracts.html|date=20140216085045}} [[Kateqoriya:Nil]] [[Kateqoriya:Misirin su obyektləri]] [[Kateqoriya:Sudan coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Nubiya]] b6ur9o9tms7co2r6k9jd2d84ewhynnp 6557816 6557814 2022-08-01T11:09:23Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki [[Fayl:Nubia_today.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Nubia_today.png/220px-Nubia_today.png|thumb| Nil çayının axarları.]] '''Nilin axarları''' — [[Xartum]] və [[Əsvan]] arasında [[Nil|Nil çayının]] altı axarından ibarət silsilə. Nil çayının ənənəvi nömrələnməsi aşağıdan yuxarıya, Əsvandan Xartuma doğru gedir. [[Nubiya]] birinci və dördüncü axarlar arasında yerləşir (digər mənbələrə görə, birinci və altıncı arasında).<ref>{{kitab3 |автор=Richard A. Lobban Jr.|заглавие=Historical Dictionary of Ancient and Medieval Nubia|ссылка=https://books.google.ru/books?id=jF2jq5JrkS4C&pg=RA1-PA282&dq=nubia+between+sixth+cataracts+of+nile&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjrydCWnrbMAhWkHpoKHawvCrUQ6AEIKTAA#v=onepage&q=nubia%20between%20sixth%20cataracts%20of%20nile&f=false|издательство=Scarecrow Press|год=2003|pages=282|allpages=560|isbn=9780810865785}}</ref> Aşağı (1-2 eşik) və Yuxarı olaraq bölünür.<ref>{{kitab3 |заглавие=Египет|ссылка=https://books.google.ru/books?id=WVitsxfQXVcC&pg=PA66&dq=%22порогами+нила%22&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjD893km7bMAhWiF5oKHfnnBIEQ6AEIGzAA#v=onepage&q=%22порогами%20нила%22&f=false|издание=Шестое|место=М.|издательство=Авангард|год=2007|страницы=66|isbn=9785863942933}}</ref> == Geologiya == İkinci, üçüncü və dördüncü axarlar Nubiya dağlarının ərazisində, Nil çayının güclü şəkildə əyildiyi, kursunun istiqamətini dəfələrlə dəyişdirən dağlıq ərazidə yerləşir. Burada çay səhra-ərəb plitəsinin zirzəmisinin kristal süxurlarından keçir.<ref>{{cite web|url=http://www.igras.ru/index.php?id=125&r=38|title=Раздел: Африка. Внутренние воды|publisher=Институт географии РАН|accessdate=2016-04-30|archive-date=2016-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602071007/http://www.igras.ru/index.php?id=125&r=38|deadlink=no}}</ref> Region seysmik aktivliklə səciyyələnir.<ref>Allison K. Thurmond, Robert J. Stern, Mohamed G. Abdelsalam, Kent C. Nielsen, Mamdouh M. Abdeen, Emily Hinz. [http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/papers/Nubian_Swell.pdf The Nubian Swell] {{Wayback|url=http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/papers/Nubian_Swell.pdf|date=20110525091139}} ''University of Texas at Dallas'', 22.09.2014</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/Nile/cataracts.html The Cataract Nile and the Great Bend] {{Wayback|url=http://www.utdallas.edu/geosciences/remsens/Nile/cataracts.html|date=20140216085045}} [[Kateqoriya:Nil]] [[Kateqoriya:Misirin su obyektləri]] [[Kateqoriya:Sudan coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Nubiya]] i7wkt27nyqwk8udp8ax3w3ksh3jgr3o 14 760199 6557812 2022-08-01T11:09:03Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Birləşmiş Krallıq orta təhsil müəssisələri|*Məktəbləri]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə məktəblər]] [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallıqda təhsil]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallıq orta təhsil müəssisələri|*Məktəbləri]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə məktəblər]] [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallıqda təhsil]] n0rh3946r9r5c56ap5fjuari1k2zorb 14 760200 6557834 2022-08-01T11:11:45Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:İqtisadi fikir cərəyanları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:İqtisadi fikir cərəyanları]] hb32au4iud8pvnl2glc4oq34wg7x5gx 6557842 6557834 2022-08-01T11:12:25Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Fikir cərəyanları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Marksizm]] [[Kateqoriya:İqtisadi fikir cərəyanları]] [[Kateqoriya:Fikir cərəyanları]] ntauuwelydlhhllhz2sfn20ti2vc2qy 14 760201 6557854 2022-08-01T11:14:01Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Okeaniyada idman| ]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə idman| ]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Okeaniya mədəniyyəti| ]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Okeaniyada idman| ]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə idman| ]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Okeaniya mədəniyyəti| ]] br9ez8jhdwntp5ee4zvee0it3s9z2xj 14 760202 6557855 2022-08-01T11:15:00Z White Demon 75303 Səhifə "[[Kateqoriya:Mədəniyyət|Konsepsiyalar]] [[Kateqoriya:Sosial anlayışlar]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə anlayışlar]] [[Kateqoriya:Kulturologiya|Konsepsiyalar]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Mədəniyyət|Konsepsiyalar]] [[Kateqoriya:Sosial anlayışlar]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə anlayışlar]] [[Kateqoriya:Kulturologiya|Konsepsiyalar]] t8aheyakza3dhjydgjoplcdmsxp0cr6 14 760203 6557856 2022-08-01T11:15:19Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Şimali Amerikada turizm|*]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Şimali Amerika iqtisadiyyatı]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Şimali Amerikada turizm|*]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Şimali Amerika iqtisadiyyatı]] 73n56ib8xonb1h0ae7s2grvwkwofsi1 0 760204 6557881 2022-08-01T11:21:06Z Solavirum 95249 "[[:de:Special:Redirect/revision/216527876|Abartos]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Avart''' ({{Dil-grc|ᾌβαρτος|Ábartos}}) — [[Qədim yunan mifologiyası|qədim yunan mifologiyasında]] personaj. Avart sonrakı dövrlərə aid ənənəyə görə, [[Attika|Attikanın]] sonuncu çarı olan əfsanəvi [[Kodr (mifologiya)|Kodrun]] nəslindən idi. Onu Kodrun nəslindən olan Deoit və Perikl ilə birlikdə fokeyalılar göndərmişdir, çünki [[ioniyalılar]] [[Fokeya|Fokeya şəhərini]] yalnız Kodrun nəslinin nümayəndələrinin idarə etdiyi halda öz ittifaqlarına qəbul etmək niyyətində idilər.<ref>[[Pausanias]] 7,3,10</ref> Bu mifik versiya [[İoniya|İoniyanın]] qərbi [[Kiçik Asiya|Anadolunun]] məskunlaşmasında [[Afina|Afinanın]] dominant rolu vurğulamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.<ref>Hans von Geisau: Abartos. In: Der Kleine Pauly (KlP). Band 1, Stuttgart 1964, Sp. 4.</ref> == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:Qədim yunan miflərinin qəhrəmanları]] [[Kateqoriya:Attika mifologiyası]] msilhbcagmski4ygvskpmlkyqr9pblu 6557882 6557881 2022-08-01T11:21:18Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki '''Avart''' ({{Dil-grc|ᾌβαρτος|Ábartos}}) — [[Qədim yunan mifologiyası|qədim yunan mifologiyasında]] personaj. Avart sonrakı dövrlərə aid ənənəyə görə, [[Attika|Attikanın]] sonuncu çarı olan əfsanəvi [[Kodr (mifologiya)|Kodrun]] nəslindən idi. Onu Kodrun nəslindən olan Deoit və Perikl ilə birlikdə fokeyalılar göndərmişdir, çünki [[ioniyalılar]] [[Fokeya|Fokeya şəhərini]] yalnız Kodrun nəslinin nümayəndələrinin idarə etdiyi halda öz ittifaqlarına qəbul etmək niyyətində idilər.<ref>[[Pavsani (coğrafiyaçı)|Pausanias]] 7,3,10</ref> Bu mifik versiya [[İoniya|İoniyanın]] qərbi [[Kiçik Asiya|Anadolunun]] məskunlaşmasında [[Afina|Afinanın]] dominant rolu vurğulamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.<ref>Hans von Geisau: Abartos. In: Der Kleine Pauly (KlP). Band 1, Stuttgart 1964, Sp. 4.</ref> == İstinadlar == <references /> [[Kateqoriya:Qədim yunan miflərinin qəhrəmanları]] [[Kateqoriya:Attika mifologiyası]] gmubkjzzrjenfngoqn2trd5c3ltcrdd 0 760205 6557893 2022-08-01T11:23:23Z Həsən İmanov 162503 Səhifə "{{film}} Ruben Samuel Fleischer ({{DVTY}}) [[Los-Anceles]]də yaşayan [[Amerika]] [[kinorejisor]]u, [[kino prodüseri]], televiziya prodüseri, musiqi-video rejissoru və kommersiya direktorudur. O, daha çox özünün ilk uzun metrajlı bədii filmi olan [[Zombieland]] (2009) və onun davamı olan [[Zombieland: Double Tap]] (2019) [[film]]lərinin [[rejissor]]u kimi tanınır. O, həmçinin, Bacarıqsız oğrular, Kriminal qrup və eyni adlı Marvel..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{film}} Ruben Samuel Fleischer ({{DVTY}}) [[Los-Anceles]]də yaşayan [[Amerika]] [[kinorejisor]]u, [[kino prodüseri]], televiziya prodüseri, musiqi-video rejissoru və kommersiya direktorudur. O, daha çox özünün ilk uzun metrajlı bədii filmi olan [[Zombieland]] (2009) və onun davamı olan [[Zombieland: Double Tap]] (2019) [[film]]lərinin [[rejissor]]u kimi tanınır. O, həmçinin, Bacarıqsız oğrular, Kriminal qrup və eyni adlı Marvel Comics personajının da yer aldığı 2018-ci il istehsalı olan [[Venom (film, 2018)|Venom]] filmlərinin də rejissorluğunu etmişdir. Kinorejisorluqdan əvvəl Fleischer Cisco, Eurostar, ESPN və Burger King kimi brendlər, eləcə də MIA, Electric Six, DJ Format və Gold Chains kimi sənətçilər üçün işləyən televiziya reklamları və musiqi kliplərinin rejissoru olmuşdur. == İstinadlar == qr1ejze6x6berkvogl2pvq5ewsw1d7k 6557897 6557893 2022-08-01T11:24:54Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Ruben Fleischer]] səhifəsinin adını [[Ruben Fleyşer]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{film}} Ruben Samuel Fleischer ({{DVTY}}) [[Los-Anceles]]də yaşayan [[Amerika]] [[kinorejisor]]u, [[kino prodüseri]], televiziya prodüseri, musiqi-video rejissoru və kommersiya direktorudur. O, daha çox özünün ilk uzun metrajlı bədii filmi olan [[Zombieland]] (2009) və onun davamı olan [[Zombieland: Double Tap]] (2019) [[film]]lərinin [[rejissor]]u kimi tanınır. O, həmçinin, Bacarıqsız oğrular, Kriminal qrup və eyni adlı Marvel Comics personajının da yer aldığı 2018-ci il istehsalı olan [[Venom (film, 2018)|Venom]] filmlərinin də rejissorluğunu etmişdir. Kinorejisorluqdan əvvəl Fleischer Cisco, Eurostar, ESPN və Burger King kimi brendlər, eləcə də MIA, Electric Six, DJ Format və Gold Chains kimi sənətçilər üçün işləyən televiziya reklamları və musiqi kliplərinin rejissoru olmuşdur. == İstinadlar == qr1ejze6x6berkvogl2pvq5ewsw1d7k 6557910 6557897 2022-08-01T11:29:13Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{film}} Ruben Samuel Fleischer ({{DVTY}}) [[Los-Anceles]]də yaşayan [[Amerika]] [[kinorejisor]]u, [[kino prodüseri]], televiziya prodüseri, musiqi-video rejissoru və kommersiya direktorudur. O, daha çox özünün ilk uzun metrajlı bədii filmi olan [[Zombieland]] (2009) və onun davamı olan [[Zombieland: Double Tap]] (2019) [[film]]lərinin [[rejissor]]u kimi tanınır. O, həmçinin, [[Bacarıqsız oğrular]], Kriminal qrup və eyni adlı Marvel Comics personajının da yer aldığı 2018-ci il istehsalı olan [[Venom (film, 2018)|Venom]] filmlərinin də rejissorluğunu etmişdir. Kinorejisorluqdan əvvəl Fleischer Cisco, Eurostar, ESPN və Burger King kimi brendlər, eləcə də MIA, Electric Six, DJ Format və Gold Chains kimi sənətçilər üçün işləyən televiziya reklamları və musiqi kliplərinin rejissoru olmuşdur. == İstinadlar == 2r65d7lciny44l7xyzme8z4dad35guo 6557949 6557910 2022-08-01T11:40:56Z Həsən İmanov 162503 wikitext text/x-wiki {{film}} Ruben Samuel Fleischer ({{DVTY}}) [[Los-Anceles]]də yaşayan [[Amerika]] [[kinorejisor]]u, [[kino prodüseri]], televiziya prodüseri, musiqi-video rejissoru və kommersiya direktorudur. O, daha çox özünün ilk uzun metrajlı bədii filmi olan [[Zombieland]] (2009) və onun davamı olan [[Zombieland: Double Tap]] (2019) [[film]]lərinin [[rejissor]]u kimi tanınır. O, həmçinin, [[Bacarıqsız oğrular]], [[Kriminal qrup]] və eyni adlı Marvel Comics personajının da yer aldığı 2018-ci il istehsalı olan [[Venom (film, 2018)|Venom]] filmlərinin də rejissorluğunu etmişdir. Kinorejisorluqdan əvvəl Fleischer Cisco, Eurostar, ESPN və Burger King kimi brendlər, eləcə də MIA, Electric Six, DJ Format və Gold Chains kimi sənətçilər üçün işləyən televiziya reklamları və musiqi kliplərinin rejissoru olmuşdur. == İstinadlar == o221zf7jxms66mmg1d2am9j860ejq3l 0 760206 6557898 2022-08-01T11:24:54Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Ruben Fleischer]] səhifəsinin adını [[Ruben Fleyşer]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Ruben Fleyşer]] a0n1j2aosmj4ldq1dkminfszlduow0c 0 760207 6557901 2022-08-01T11:25:42Z Solavirum 95249 "[[:en:Special:Redirect/revision/1087367557|Abarnis]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Avarn''' ({{Dil-grc|Ἀβαρνίς}}),<ref>[https://www.cs.uky.edu/~raphael/sol/sol-entries/alpha/19 Suda, alpha, 19]</ref> həmçinin '''Avarni'''<ref>{{Cite Stephanus|''s.v.''}}</ref><ref name="Barrington2">{{Cite Barrington|56}}</ref> və '''Aparn''' ( {{Dil-grc|Ἀπαρνίς}})<ref>[https://topostext.org/work/241 Stephanus of Byzantium, Ethnika, A4.4]</ref> — qədim Misiyada, eyniadlı burunda yerləşən sahil şəhəri. [[Ksenofon|Ksenofont]] bu yerdən bəhs edərkən qeyd etmişdir ki, Konon [[Lisandr]] ilə nişanlanarkən [[Sparta]] donanmasının gəmilərini oğurlamış, öz donanmasını yenidən təşkil etmiş və I Evaqorasa sığınmaq üçün qaçmışdı, eyni zamanda Paralı döyüşlərdən xəbər gətirmək üçün Afinaya göndərmişdir.<ref>{{Cite Hellenica|2.1.29}}</ref> Onun ərazisi ilkin olaraq [[Kiçik Asiya|Asiya Türkiyəsi]], Çardak yaxınlığında yerləşir.<ref name="Barrington2" /><ref>{{Cite DARE|32283}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Anadoluda Qədim Yunan arxeoloji abidələri]] kazc7ozoywgx0b032rvnz3zs6jv1fsm 6557906 6557901 2022-08-01T11:26:58Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki '''Avarn''' ({{Dil-grc|Ἀβαρνίς}}),<ref>[https://www.cs.uky.edu/~raphael/sol/sol-entries/alpha/19 Suda, alpha, 19]</ref> həmçinin '''Avarni'''<ref>Stephanus of Byzantium. Ethnica. Vol. s.v.</ref><ref name="Barrington2">Richard Talbert, ed. (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. p. 56, and directory notes accompanying.</ref> və '''Aparn''' ( {{Dil-grc|Ἀπαρνίς}})<ref>[https://topostext.org/work/241 Stephanus of Byzantium, Ethnika, A4.4]</ref> — qədim Misiyada, eyniadlı burunda yerləşən sahil şəhəri. [[Ksenofon|Ksenofont]] bu yerdən bəhs edərkən qeyd etmişdir ki, Konon [[Lisandr]] ilə nişanlanarkən [[Sparta]] donanmasının gəmilərini oğurlamış, öz donanmasını yenidən təşkil etmiş və I Evaqorasa sığınmaq üçün qaçmışdı, eyni zamanda Paralı döyüşlərdən xəbər gətirmək üçün Afinaya göndərmişdir.<ref>Xenophon. Hellenica. Vol. 2.1.29.</ref> Onun ərazisi ilkin olaraq [[Kiçik Asiya|Asiya Türkiyəsi]], Çardak yaxınlığında yerləşir.<ref name="Barrington2" /><ref group="http://imperium.ahlfeldt.se/places/32283.html">Lund University. [[Digital Atlas of the Roman Empire]].</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Anadoluda Qədim Yunan arxeoloji abidələri]] k0v3jw4c8iquw2e2j3td0qch1thiatf 6557907 6557906 2022-08-01T11:27:32Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki '''Avarn''' ({{Dil-grc|Ἀβαρνίς}}),<ref>[https://www.cs.uky.edu/~raphael/sol/sol-entries/alpha/19 Suda, alpha, 19]</ref> həmçinin '''Avarni'''<ref>Stephanus of Byzantium. Ethnica. Vol. s.v.</ref><ref name="Barrington2">Richard Talbert, ed. (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. p. 56, and directory notes accompanying.</ref> və '''Aparn''' ( {{Dil-grc|Ἀπαρνίς}})<ref>[https://topostext.org/work/241 Stephanus of Byzantium, Ethnika, A4.4]</ref> — qədim Misiyada, eyniadlı burunda yerləşən sahil şəhəri. [[Ksenofon|Ksenofont]] bu yerdən bəhs edərkən qeyd etmişdir ki, Konon [[Lisandr]] ilə nişanlanarkən [[Sparta]] donanmasının gəmilərini oğurlamış, öz donanmasını yenidən təşkil etmiş və I Evaqorasa sığınmaq üçün qaçmışdı, eyni zamanda Paralı döyüşlərdən xəbər gətirmək üçün Afinaya göndərmişdir.<ref>Xenophon. Hellenica. Vol. 2.1.29.</ref> Onun ərazisi ilkin olaraq [[Kiçik Asiya|Asiya Türkiyəsi]], Çardak yaxınlığında yerləşir.<ref name="Barrington2" /><ref>Lund University. [http://imperium.ahlfeldt.se/places/32283.html Digital Atlas of the Roman Empire].</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Anadoluda Qədim Yunan arxeoloji abidələri]] phj6o96vxeh8qiwl75n5o4lctdnxjs2 6557908 6557907 2022-08-01T11:27:45Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki '''Avarn''' ({{Dil-grc|Ἀβαρνίς}}),<ref>[https://www.cs.uky.edu/~raphael/sol/sol-entries/alpha/19 Suda, alpha, 19]</ref> həmçinin '''Avarni'''<ref>Stephanus of Byzantium. Ethnica. Vol. s.v.</ref><ref name="Barrington2">Richard Talbert, ed. (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. p. 56, and directory notes accompanying.</ref> və '''Aparn''' ({{Dil-grc|Ἀπαρνίς}})<ref>[https://topostext.org/work/241 Stephanus of Byzantium, Ethnika, A4.4]</ref> — qədim Misiyada, eyniadlı burunda yerləşən sahil şəhəri. [[Ksenofon|Ksenofont]] bu yerdən bəhs edərkən qeyd etmişdir ki, Konon [[Lisandr]] ilə nişanlanarkən [[Sparta]] donanmasının gəmilərini oğurlamış, öz donanmasını yenidən təşkil etmiş və I Evaqorasa sığınmaq üçün qaçmışdı, eyni zamanda Paralı döyüşlərdən xəbər gətirmək üçün Afinaya göndərmişdir.<ref>Xenophon. Hellenica. Vol. 2.1.29.</ref> Onun ərazisi ilkin olaraq [[Kiçik Asiya|Asiya Türkiyəsi]], Çardak yaxınlığında yerləşir.<ref name="Barrington2" /><ref>Lund University. [http://imperium.ahlfeldt.se/places/32283.html Digital Atlas of the Roman Empire].</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Anadoluda Qədim Yunan arxeoloji abidələri]] pt44adpp7ny90pvs94cl8nawh7m6v4e 0 760208 6557916 2022-08-01T11:32:12Z Solavirum 95249 "[[:en:Special:Redirect/revision/1025097078|Abascantus]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Avaskant''' ({{Dil-grc|Ἀβάσκαντος|Aváskantos}}) — b.e. II əsrində yaadığı güman edilən [[Qədim Yunanıstan|qədim yunan]] həkimi. O, Luqdunumdan idi. Avaskant bir neçə dəfə [[Qalen]] tərəfindən xatırlanır,<ref>''De Compos. Medicam. secund. Locos'', ix. 4. vol. xiii. p. 278</ref> o, ilanların sancmasına qarşı icad etdiyi antidotu da qoruyub saxlayır.<ref>''De Antid.'' ii. 12. vol. xiv. p. 177.</ref> Bu ad Qrutorun kolleksiyasındakı çoxsaylı latınca yazılarında rast gəlinir. Bunlardan beşi, bəzi alimlər tərəfindən Qalenin qeyd etdiyi şəxs ilə eyniləşdirilən [[Oktavian Avqust|Avqustun]] azad edilmiş köləsinə aiddir. Bununla belə, həmçinin Qalenin bəhs etdiyi Paraklet Avaskantın bu məqalənin mövzusuna istinad edib-etmədiyi kifayət qədər qeyri-müəyyəndir.<ref>''De Compos. Medicam. secund. Locos'', vii. 3. vol. xiii. p. 71</ref><ref name="DGRBM2">{{Citation|last=Greenhill|first=William Alexander|contribution=Abascantus|editor-last=Smith|editor-first=William|title=[[Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology]]|volume=1|pages=2|year=1867|contribution-url=http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/0011.html}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Qədim Yunanıstan alimləri]] nvirzogtdoqtg9sl3fqf6natflo277p 6557917 6557916 2022-08-01T11:32:27Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki '''Avaskant''' ({{Dil-grc|Ἀβάσκαντος|Aváskantos}}) — b.e. II əsrində yaadığı güman edilən [[Qədim Yunanıstan|qədim yunan]] həkimi. O, Luqdunumdan idi. Avaskant bir neçə dəfə [[Qalen]] tərəfindən xatırlanır,<ref>''De Compos. Medicam. secund. Locos'', ix. 4. vol. xiii. p. 278</ref> o, ilanların sancmasına qarşı icad etdiyi antidotu da qoruyub saxlayır.<ref>''De Antid.'' ii. 12. vol. xiv. p. 177.</ref> Bu ad Qrutorun kolleksiyasındakı çoxsaylı latınca yazılarında rast gəlinir. Bunlardan beşi, bəzi alimlər tərəfindən Qalenin qeyd etdiyi şəxs ilə eyniləşdirilən [[Oktavian Avqust|Avqustun]] azad edilmiş köləsinə aiddir. Bununla belə, həmçinin Qalenin bəhs etdiyi Paraklet Avaskantın bu məqalənin mövzusuna istinad edib-etmədiyi kifayət qədər qeyri-müəyyəndir.<ref>''De Compos. Medicam. secund. Locos'', vii. 3. vol. xiii. p. 71</ref><ref name="DGRBM2">{{Citation|last=Greenhill|first=William Alexander|contribution=Abascantus|editor-last=Smith|editor-first=William|title=Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology|volume=1|pages=2|year=1867|contribution-url=http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/0011.html}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Qədim Yunanıstan alimləri]] tf4tk7oyikg5y0v1b1suuunmh5hhl46 0 760209 6557918 2022-08-01T11:32:38Z Həsən İmanov 162503 Səhifə "{{film}} Bacarıqsız oğrular ([[ingiliscə]] orijinal adı: 30 Minutes or Less) — 2011-ci ildə çəkilmiş Amerika komediya filmidir. Filmin [[rejissor]]u [[Ruben Fleischer]] olmuş, baş rollarda isə Cessi Ayzenberq, Denni Makbrayd, Əziz Ansari və Nik Svardson oynamışdır. O, Columbia Pictures tərəfindən çəkilmiş və Media Rights Capital tərəfindən maliyyələşdirilmişdir. == Süjet xətti == Nik (Jesse Eisenberg) pizza çatdıra..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{film}} Bacarıqsız oğrular ([[ingiliscə]] orijinal adı: 30 Minutes or Less) — 2011-ci ildə çəkilmiş Amerika komediya filmidir. Filmin [[rejissor]]u [[Ruben Fleischer]] olmuş, baş rollarda isə Cessi Ayzenberq, Denni Makbrayd, Əziz Ansari və Nik Svardson oynamışdır. O, Columbia Pictures tərəfindən çəkilmiş və Media Rights Capital tərəfindən maliyyələşdirilmişdir. == Süjet xətti == Nik (Jesse Eisenberg) pizza çatdıran kuryerdir. Təsadüfən bir gün o, iki quldur tərəfindən qaçırılır və 30 dəqiqə ərzində bank soymağa məcbur edilir. == İstinadlar == h8f3nmjzwlcpfjdnius887mj6xbqlu6 14 760210 6557920 2022-08-01T11:34:07Z White Demon 75303 Səhifə "{{Vikianbar kateqoriyası|Social conservatism}} [[Kateqoriya:Konservatizm]] [[Kateqoriya:Sosial fəlsəfə|Konservatizm]] [[Kateqoriya:Sosial siyasət|Konservatizm]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Social conservatism}} [[Kateqoriya:Konservatizm]] [[Kateqoriya:Sosial fəlsəfə|Konservatizm]] [[Kateqoriya:Sosial siyasət|Konservatizm]] 4zsxavu6ayk5gu09mwgzmrfh7vc5qcq 14 760211 6557926 2022-08-01T11:35:36Z Qızılbaş 71676 Boş səhifə yaradıldı wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 760212 6557932 2022-08-01T11:36:23Z Solavirum 95249 "[[:en:Special:Redirect/revision/1079451609|André Abbal]]" səhifəsi tərcümə edilərək yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Heykəltəraş}} '''Andre Abbal''' ({{Dil-fr|André Abbal}}; {{DVTY}}) — [[Fransa]] heykəltəraşı. O, bir neçə müharibə abidəsi üzərində işləmişdir. Abbal ən çox "''L'Apôtre de la Taille Directe''" kimi tanınan "birbaşa oyma" üsuluunun qabaqcıllarından biri kimi tanınır. == İstinadlar == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> </div>{{Authority control (arts)}}{{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Fransa heykəltəraşları]] m17qrdgsq4h5ggre2dyto6l0qkxuaaq 6557933 6557932 2022-08-01T11:36:44Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Heykəltəraş}} '''Andre Abbal''' ({{Dil-fr|André Abbal}}; {{DVTY}}) — [[Fransa]] heykəltəraşı. O, bir neçə müharibə memorialı üzərində işləmişdir. Abbal ən çox "''L'Apôtre de la Taille Directe''" kimi tanınan "birbaşa oyma" üsuluunun qabaqcıllarından biri kimi tanınır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Fransa heykəltəraşları]] p457g5fj2s8n9mvl6q9eqebzc23p3ve 6557936 6557933 2022-08-01T11:38:23Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Heykəltəraş}} '''Andre Abbal''' ({{Dil-fr|André Abbal}}; {{DVTY}}) — [[Fransa]] heykəltəraşı. O, bir neçə müharibə memorialı üzərində işləmişdir. Abbalın atası və babası da heykəltəraş olmuşdular. O, ən çox "''L'Apôtre de la Taille Directe''" kimi tanınan "birbaşa oyma" üsulunun qabaqcıllarından biri kimi tanınır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Fransa heykəltəraşları]] qf1s9sp3vdqaw0vkhrop8gewqguqbn2 6557940 6557936 2022-08-01T11:38:42Z Solavirum 95249 + wikitext text/x-wiki {{Heykəltəraş}} '''Andre Abbal''' ({{Dil-fr|André Abbal}}; {{DVTY}}) — [[Fransa]] heykəltəraşı. O, bir neçə müharibə memorialı üzərində işləmişdir. Abbalın atası və babası da heykəltəraş olmuşdular.<ref>{{cite encyclopedia |title=ABBAL (André) |encyclopedia=[[Meydan Larousse]]|year=1960|volume=1|page=8|publisher=Meydan Yayınevi|language=tr}}</ref> O, ən çox "''L'Apôtre de la Taille Directe''" kimi tanınan "birbaşa oyma" üsulunun qabaqcıllarından biri kimi tanınır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Fransa heykəltəraşları]] 4zaai0xwxy603sukpctaenjgculfe7i 14 760213 6557934 2022-08-01T11:38:02Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Yuqoslaviya mədəniyyəti|hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Avropadakı hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə hadisələr]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yuqoslaviya mədəniyyəti|hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Avropadakı hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə hadisələr]] kbc389ns8xlb0fe1tk18syo9nbdy3j6 14 760214 6557935 2022-08-01T11:38:01Z White Demon 75303 Səhifə "[[Kateqoriya:Asiyada siyasi hərəkatlar]] [[Kateqoriya:Pannasionalizm|Asiya]] [[Kateqoriya:Regionalizm (beynəlxalq münasibətlər)]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Asiyada siyasi hərəkatlar]] [[Kateqoriya:Pannasionalizm|Asiya]] [[Kateqoriya:Regionalizm (beynəlxalq münasibətlər)]] lu8vrgqyzv80bt4zfxrziu8eu3glheu 14 760215 6557937 2022-08-01T11:38:25Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Səudiyyə Ərəbistanı mədəniyyəti|hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Asiyadakı hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə hadisələr]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Səudiyyə Ərəbistanı mədəniyyəti|hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə Asiyadakı hadisələr]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə hadisələr]] aswy1l2a119ke2pq9jgnuobprq4827y 14 760216 6557951 2022-08-01T11:41:35Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Serbiyada legioner idmançılar| ]] [[Kateqoriya:Yaşayış ölkələrinə və millətlərinə görə legioner idmançılar|Serbiya]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Serbiyada legioner idmançılar| ]] [[Kateqoriya:Yaşayış ölkələrinə və millətlərinə görə legioner idmançılar|Serbiya]] bolb8d3mxbxqbmrd45xs3ssqpld6jo8 0 760217 6557993 2022-08-01T11:56:51Z Həsən İmanov 162503 Səhifə "{{film}} '''Kriminal qrup''' ([[ingiliscə]] orijinal adı: Gangster Squad) — 2013-cü ildə Beall Will tərəfindən süjeti yazılmış və rejissoru [[Ruben Fleischer]] olan [[amerika]]n döyüş cinayət filmidir. Filmdə baş rollarda Coş Brolin, Rayan Qoslinq, Şon Penn, Nik Nolte, Emma Stoun, Entoni Makki, Covanni Ribisi, Maykl Penya və Robert Patrik çəkilib. Film real hadisələrə əsaslanır və onun ümumi hekayəsi 1940-50-ci illərd..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{film}} '''Kriminal qrup''' ([[ingiliscə]] orijinal adı: Gangster Squad) — 2013-cü ildə Beall Will tərəfindən süjeti yazılmış və rejissoru [[Ruben Fleischer]] olan [[amerika]]n döyüş cinayət filmidir. Filmdə baş rollarda Coş Brolin, Rayan Qoslinq, Şon Penn, Nik Nolte, Emma Stoun, Entoni Makki, Covanni Ribisi, Maykl Penya və Robert Patrik çəkilib. Film real hadisələrə əsaslanır və onun ümumi hekayəsi 1940-50-ci illərdə Los-Anceles Polis Departamentinin əməkdaşları və detektivləri tərəfindən şəhəri Mikki Koen və onun dəstəsinin törədə biləcəyi təhlükələrdən hifz etmək üçün yaradılan “Qanqsterlər dəstəsi (Gangster Squad) qrupu” adlı qrupun başına gələn hadisələrə əsaslanır. [[Film]]in ilkin olaraq 7 sentyabr 2012-ci ildə nümayişi nəzərdə tutulmuşdu, lakin 2012-ci ildəki Aurora çəkilişinə görə, [[Warner Bros.|Warner Bros Pictures]] tərəfindən buraxılış tarixi 11 yanvar 2013-cü ilə dəyişdirilmişdir. == İstinadlar == 8uidrkw69qg491qasdd9dbsr5djdn3l 6557996 6557993 2022-08-01T11:58:58Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Kriminal qrup]] səhifəsinin adını [[Qanqsterlər dəstəsi (film, 2013)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{film}} '''Kriminal qrup''' ([[ingiliscə]] orijinal adı: Gangster Squad) — 2013-cü ildə Beall Will tərəfindən süjeti yazılmış və rejissoru [[Ruben Fleischer]] olan [[amerika]]n döyüş cinayət filmidir. Filmdə baş rollarda Coş Brolin, Rayan Qoslinq, Şon Penn, Nik Nolte, Emma Stoun, Entoni Makki, Covanni Ribisi, Maykl Penya və Robert Patrik çəkilib. Film real hadisələrə əsaslanır və onun ümumi hekayəsi 1940-50-ci illərdə Los-Anceles Polis Departamentinin əməkdaşları və detektivləri tərəfindən şəhəri Mikki Koen və onun dəstəsinin törədə biləcəyi təhlükələrdən hifz etmək üçün yaradılan “Qanqsterlər dəstəsi (Gangster Squad) qrupu” adlı qrupun başına gələn hadisələrə əsaslanır. [[Film]]in ilkin olaraq 7 sentyabr 2012-ci ildə nümayişi nəzərdə tutulmuşdu, lakin 2012-ci ildəki Aurora çəkilişinə görə, [[Warner Bros.|Warner Bros Pictures]] tərəfindən buraxılış tarixi 11 yanvar 2013-cü ilə dəyişdirilmişdir. == İstinadlar == 8uidrkw69qg491qasdd9dbsr5djdn3l 0 760218 6557997 2022-08-01T11:58:59Z Həsən İmanov 162503 Həsən İmanov [[Kriminal qrup]] səhifəsinin adını [[Qanqsterlər dəstəsi (film, 2013)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Qanqsterlər dəstəsi (film, 2013)]] djna3cmw86ks4momqqg56vqiqz3hmmw